ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE AN. ET VOL. L X X I I TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS M-DCCCC-LXXX An. et vol. LXXII 31 Ianuam 1980 N. 1 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM Directio: Palazzo Apostolico - Città OFFICIALE del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II EPISTULA APOSTOLICA Ad Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Ecclesiae Catholicae: XVI expleto saeculo ab obitu Sancti Basilii, Episcopi et Ecclesiae Doctoris. IOANNES PAULUS P P . I I VENERABILES FRATRES AC DILECTI F I L I I , SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM I, Patres Ecclesiae illi merito appellantur Sancti, qui primis ver­ tentibus saeculis fidei suae virtute doctrinarumque excelsitate et uber­ tate eam novo vigore donarunt et magnopere adauxerunt. Re quidem vera sunt Ecclesiae «patres», cum ab illis per Evangelium ipsa acce­ perit vitam. Sunt pariter eius aedificatores, quoniam super una ab Apostolis iacta fundamenta, scilicet Christum, primoribus formis Ec­ clesiam Dei construxerunt. Ex vita autem sic a suis Patribus recepta vivit etiam hodie Ecclesia; atque in ipsa compage, quam primi condi­ derunt illi structores, adhuc hodie aedificatur Ecclesia inter secundas res adversasque itineris sui et cotidiani laboris. Patres igitur fuerunt eruntque semper, qui ipsi stabilem quasi structuram Ecclesiae efficiunt ac per temporis saecula cuncta implent pro Ecclesia perpetuum munus. 1 2 3 1 Cfr. Gal. 4, 19; Vincentius Lirinensis, Commonitorium I 3; PL 50, 641. 2 Cfr. 1 Cor. 4, 15. 3 Cfr. 1 Cor. 3, 11. 6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ita enim contingit, ut omnis Evangelii nuntiatio et magisterium sub­ sequens, si modo verum esse voluerit, aequari debeat cum ipsorum nuntiatione et magisterio utque omne charisma ac ministerium haurire debeat vivo ex fonte illorum paternitatis et tandem ut omnis petra nova, quae ad aedificium accesserit cotidie crescens seque amplificans, locari debeat intra compagem ab eis constitutam cum ipsaque conglu­ tinan et copulari. Certis proinde his rebus ducta non intermittit Ec­ clesia ad illorum decurrere opera — sapientiae plena perennisque iuven­ tutis — ac semper eorum renovare memoriam. Eximia ergo cum laeti­ tia per liturgicum annum patribus nostris totiensque roboramur in fide in speque firmamur. Magis vero etiam gaudium nostrum augescit, quotiens peculiares nos occasiones invitant, ut eosdem patres diutius cognoscamus et plenius. Huiusmodi autem opportunitatem affert hoc anno celebratio decimi sexti exacti saeculi a patris nostri Basilii, epi­ scopi Caesariensis, obitu. 4 I I . Inter Patres Graecos «Magnus» ipse nominatus Basilius litur­ gicis in libris Byzantinorum invocatur ut « lux pietatis » et « Ecclesiae lumen ». Quippe eam vere illuminavit etiamque nunc illustrat non minus quidem ex vitae suae integritate quam ex doctrinae suae excel­ lentia. Primum enim maximumque Sanctorum praeceptum est ipsius vitae eorum exemplum, In familia autem Sanctorum natus, fruebatur praeterea Basilius praestantis institutionis beneficia apud honoratissimos Constantinopoli Athenisque magistros. Attamen tunc solum visus est sibi ipse vitam incohavisse pleno et certo modo, cum Christum cognoscere potuerat suum ut Dominum : id est cum ab eo vehementis­ sime tractus, se cunctis rebus penitus disiunxit — quod'dein vitae prin­ cipium erat magnopere docendo inculcaturus — eiusque factus est discipulus. Sequelae igitur se Christi addixit, cui soli conformari cu^ piebat, ipsum unum respiciens unumque audiens, in omnibus ei oboe^ diens « uti Domino et regi et medico et doctori veritatis ». Sine ulla ergo cunctatione studia deseruit illa, quae tantopere dilexerat ex qui­ busque tantos hauserat scientiae thesauros ; cum enim Deo soli inservire decrevisset, nihil iam scire praeter Christum volebat univer^ 5 6 7 8 9 4 Cfr. Eph. 2, 21. 5 Cfr. Regulae fusius 6 Cfr. Moralia LXXX tractatae 8; PG 31, 933c-941a. 1; PG 31, 860 be. 7 De baptismo i l ; PG 31, 1516b, 8 Cfr. Gregorius Nazianzenus, In laudem Basilii; PG 36, 525c-528c. 9 Cfr. 1 Cor. 2, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 7 samque aliam quam crucis sapientiam esse censebat vanitatem. Hisce verbis exeunte vita memoravit conversionis suae eventum: « E g o cum multum temporis impendissem vanitati, totamque fere iuventutem meam perdidissem inani labore, quem in discendis infatuatale a Deo sapientiae disciplinis occupatus suscipiebam, ubi tandem aliquando velut ex alto somni expergefactus, respexi ad lumen admirabile veri­ tatis Evangelii, ac vidi inutilitatem sapientiae principum huius saeculi, qui destruuntur ; miserabilem meam vitam plurimum deflens, optábam dari mihi disciplinam ». Suam proin vitam deflevit, quamquam secun­ dum sancti Gregorii Nazianzeni testificationem, qui studiorum fuerat socius, mores eius fuerant humana ratione perfecti ; nihilo minus ta­ men « miserabilis » videbatur ei vita, cum non tota et integra, ceteris exclusis, dicaretur Deo, qui unus est Dominus. Cum intolerantia invicta interpellavit studia suscepta ac, derelictis sapientiae Graecae docto­ ribus, «multum telluris ac pelagi» peragrans, alios conquirebat magi­ stros : videlicet « stultos » miserosque illos, qui exercebant in desertis aliam plane sapientiam. Animo sic comprehendere coepit ea, quae num­ quam in cor hominis ascenderant, vera nimirum, quae nec rhetores nec philosophi eum docere umquam potuissent. Qua nova in sapientia is cotidie magis adolescebat tamquam mirabili in gratiae curriculo : per precationem et mortificationem, per caritatis exercitationem continuamque frequentationem Sacrarum Litterarum et Patrum doctrinae. 10 11 12 n 14 15 16 17 Cito exin ad ministerium est vocatus. Sed iii famulatu etiam anima­ rum prudenti cum moderatione componebat indefatigabilem praedicandi industriam cum solitudinis intervallis crebróque precationis interioris usu. Pernecessarium enim hoc arbitrabatur principum esse «expurga^ tionis animae)), ut ipsa verbi nuntiatio confirmaretur semper per vitae « evidens exemplum ». Pastor ita Basilius evasit fuitque simul secun­ dum principalem nominis vim monachus ; quin immo numeratus sine 18 19 10 Cfr. 1 Üor. 1, 20. 11 Cfr. 1 Cor. 2, 6. 12 Epistula 223; PG 32, 824 a. 13 In laudem Basilii; PG 36, 521 cd. 14 Epistula 204; PG 32, 753 a. 15 Cfr. 1 Cor. 2, 9. 16 Cfr. Epistula 223, PG 32, 824 bd. 17 Cfr. Praesertim Epistulae 2 et 22. 18 Epistula 2, PG 32, 228 a. Cfr. Ep. 210, 769 a. 19 Regulae fusius tractatae 43 ; PG 31, 1028a-1029b. Cfr. Moralia L X X 10; PG 31, 824 d-825 b. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 8 Officiale dubitatione est maximos inter Ecclesiae pastores-monachos : species epi­ scopi singulariter perfecta et insignis fautor legumque lator monasticae vitae. Sua namque ipsius experientia valens plurimum contulit ad chri­ stianorum communitates efficiendas «divino servitio» omnino conse­ cratorum atque in se onus recepit et officium easdem saepius invisendi et sustinendi. Ad suam vero earumque utilitatem mirandos seruit cum eis sermones, quorum plures Dei ex beneficio scripti ad nos devenerunt. Iisdem postea ex sermonibus plures legum latores monachatus — in primis autem ipse sanctus Benedictus, qui Basilium suum habet magi­ strum — praecepta derivaverunt ; ex illis similiter scriptis — recta obliquave via cognitis — moti sunt magnam partem ii, qui tum in oriente tum in occidente monasticam sunt vitam amplexi. His de causis existi­ mant plerique institutum principale istud, quod monastica est vita in totius Ecclesiae compage, stabilitum multa esse in saecula potissimum a sancto Basilio aut saltem non secundum propriam suam naturam defi­ nitum esse sine praecipuis illius partibus. 20 21 22 23 Ob mala vero et incommoda, ex quibus tunc temporis populus Dei laborabat, permultum Basilio patiendum fuit. Ea tamen ipse candide indicavit eorumque causas lucide amanterque denotavit, ut immensum reformationis opus fortiter aggrederetur : opus — omni ceteroquin tem­ pore persequendum omnique novandum aetate — quod illuc nempe spectabat, ut Domini Ecclesia, « pro qua Christus mortuus est, et super quam large Spiritum sanctum effudit», suam ad primigeniam redige­ retur formam, ad illam videlicet directoriam ipsius imaginem, pulchram quidem et puram, quam nobis Christi verba Apostolorumque Acta tradi­ derunt. Quotiens meminit cum ardore efficacique desiderio sanctus Ba­ silius temporis illius, quo (( multitudinis credentium erat cor unum, et anima una». Industria autem eius ad reformationem attinens conve­ nienter simul perfecteque dirigebatur ad universas rationes ac partes et ambitus vitae christianae. 24 25 26 Ex ipsa ministerii sui natura episcopus in primis est proprii populi 20 Regula 21 Cfr. 22 Cfr. Regulae "brevius tractatae, prooemium; PO 31, 1080 ab. 23 Cfr. 24 Cfr. De iudicio; PO 31, 653b. 25 26 Benedicti, Prologus. Gregorius Nazianzenus, Regula Benedicti, LXXIII In laudem Basilii; PG 36, 536 b. 5. Ibid. Act. 4, 32 : cfr. De iudicio 660 c. Regulae fusius tractatae 7, 933 c. Homilia tem- pore f amis, 325 ab. Acta Ioannis Pauli Pp. II 9 pontifex ; ac populus ipse Dei ante omnia populus est sacerdotalis. Nullo igitur pacto neglegere licet episcopo, revera Ecclesiae bonum curanti, liturgiam sacram eiusque vim et ubertatem, pulchritudinem et ((veri­ tatem». Immo vero intra totum pastorale opus cura liturgiae con­ gruenter obtinet supremum locum ipsumque occupat quasi culmen ceterorum quorumlibet coeptorum; etenim, quemadmodum Concilium Vaticanum II commonet, «liturgia est culmen ad quod actio Ecclesiae tendit et simul fons unde omnis eius virtus emanat », ipsiusque proin «efficacitatem eodem titulo eodemque gradu nulla alia actio Ecclesiae adaequat». Quarum rerum singularum plane sibi conscius erat Basi­ lius ; et sic monasticarum legum institutor esse pariter sciebat precum descriptor. Ex cunctis vero illius operibus hac in provincia peractis superest velut hereditas pretiosa Ecclesiae omnium temporum anaphora et merito, quae nomen ipsius habet: insignis nimirum prex eu­ charistica, quae ab illo retractata ac locupletata censetur pulcherrimarum omnium ipsa pulcherrima. Nec tamen istud sufficit. Nam pri­ maria etiam compositio psalmodicae precis ad eum refertur tamquam ad maiorem inter alios suum auctorem et artificem. Itaque propter impetum, quem dederat Basilius, psalmodia — «spirituale thymiama » spiritus populi Dei ac solacium — plurimum in Ecclesiae a fide­ libus est amata innotuitque pueris et iuvenibus, doctis atque indoctis ; prout ipse Basilius narrat, « de nocte siquidem consurgit apud nos populus ad domum precationis, ... in psalmodiae varietate nocte traduxere intermistis precibus ». Psalmos ideo, qui in templis non secus ac tonitruo quodam personuerunt, « e t domi modulantur, et in forum circumf erunt ». 27 28 29 30 31 32 3 3 34 35 36 Studioso amore Basilius diligebat Ecclesiam cumque sciret virgi­ nitatem eius ipsam esse illius fidem, vigilantissimus fidei eiusdem inte­ gritatem custodiebat. Idcirco et debuit fortiter contendere et potuit non 37 27 Sacrosanctum 28 Ibid., 7. 29 Gregorius Nazianzenus, In laudem Basilii; PG 36, 541 c. 30 Concilium, 10. Ibid. 31 Cfr. Epistula 2 et Regulae fusius tractatae 37; PG 31, 1013b-1016c. 32 Cfr. In Psalmum 1; PG 29, 212a-213c. 33 Ibid. 34 Epistula 207; 35 Cfr. Gregorius Nazianzenus, In laudem Basilii; PG 36, 561 cd. PG 32, 764 ab. 36 Cfr. In Psalmum 1; PG 29, 212 c. 37 Cfr. 2 Cor. 11, 2. 10 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale adversus homines verum contra adulterantes ipsum Dei verbum, id est omnem veritatis depravationem et depositi sancti violationem a Patribus transmissi. Pugna autem eius nihil prae se ferebat violentia •cum vis esset amoris; perspicuitas ipsius nihil secum ferebat arro­ gan tiae, cum mansuetudo esset amoris. A principio itaque ad finem ministerii sui nisus est, ut integra significatio formulae Mcenae con­ servar etur de divinitate Christi « consubstantialis )) Patri ; item vero pugnabat, ne Spiritus gloria minueretur, qui, cum crederetur «com­ plere Trinitatem sanctam... particeps esse divinae ac beatae natu­ rae », numerandus erat cum Patre et Filio necnon conglorificandus. 38 39 40 41 42 Etsi gravissimis se obiciebat vitae periculis, firmiter tamen vigilábat, ut Ecclesiae libertas custodiretur ; verus cum episcopus esset, principibus adversari nihil dubitabat, ut suum populique Dei ius de­ fenderet veritatis confitendae atque Evangelio obtemperandi. Sanctus Gregorius Nazianzenus, qui illius conten tionis narrat memorabilem quidem eventum, probe nobis ostendit arcanam vim Basilii potentiae repositam sola esse in ipsa nuntii eius simplicitate, in testificationis claritate, in maiestate dignitatis sacerdotalis. 43 44 Haud minore autem asperitate, quam adversus haereses adhibuerat ac tyrannos, Basilius se gessit contra ambiguitates morumque deformi­ tates intra Ecclesiam, praesertim vero contra affectationem saecularem bonorumque cupiditatem. Movebatur tunc, uti antea semper, eodem erga veritatem et Evangelium amore ; nam, quamvis rationibus diversis, ipsum tamen semper Evangelium negabatur et repudiabatur tam per errores haeresiarcharum quam per divitum cupiditates. Hac de re notabiles in exemplum sunt loci quorundam illius sermonum : « "Vende quae habes et da pauperibus" ; ... si non occidisti, ut ais, neque adulterium commisisti ,neque iuratus es, neque contra quempiam falsum testimonium dixisti; nihilominus tamen adhibitam in his agendis diligentiam tibi infructuosam efficis, qui quod reliquum est non adicias, quo solo possis 45 38 Cfr. 2 Cor. 2, 17. 39 Cfr. 1 Tim. 6, 20. 2 Tim. 1, 14. 40 Cfr. Epistula 9; PC 32, 272a; Epistula 52, 392b-396a; Adv. Eunomium I; PG 29, 556 c. 41 Epistula 243; PG 32, 909 a. 42 Cfr. De Spiritu sancto; PG 32, 117c. 43 Cfr. 44 Cfr. ibid., 561c-564b. 45 Mt. 19, 22. Gregorius Nazianzenus, In laudem Basilii; PG 36, 557e-561c. Acta Ioannis Pauli Pp. II 11 in Dei regnum ingredi». Qui enim secundum Dei praeceptum cupit proximum amare suum, « nihil amplius quam proximus possidet ». Ac multo quidem vehementius in tempore famis et siccitatis cohortatur, « n e brutis animantibus videamur i m m a n i o r e s q u a e sunt communia abdimus in sinu, ea quae multorum sunt possidemus soli». Hoc est acerrimum studium eius, animos simul turbans et pulcherrimum, et haec cohortatio, ad Ecclesiam omnium aetatum directa, ut ipsa serio animo Evangelium amplectatur ! De quo Evangelio, unde praecipitur amor et ministerium pauperum, Basilius non solum verbis istis testimonium reddidit, verum etiam permagnis caritatis operibus, qualis fuit aedi­ ficatio ante moenia Caesareae immensi hospitii recipiendis egenis ; quin immo vera illa fuit misericordiae civitas, quae ab ipso nomen Basiliadis recepit, atque germanum documentum unius evangelici nuntii. 46 47 48 49 50 51 Idem praeterea Christi amor eiusque Evangelii fecit, ut tantopere sanctus Basilius cruciaretur ob Ecclesiae discidia utque tanta cum per­ severantia, sperans contra spem, conquireret efficaciorem manifestiorem que communionem universis cum Ecclesiis. Etenim Christianorum di­ scordia ipsam obscurat Evangelii veritatem Christumque ipsum lacerat. Credentium partitio opponitur unius baptismi virtuti, qui in Christo nos unum quiddam efficit, immo unicam quandam mysticam personam ; opponitur etiam supremae Christi auctoritati, qui unicus est rex et cui omnes pariter subici debent; opponitur tandem potestati et coniungenti efficacitati ipsius verbi Dei, quod unica restat lex, cui cre­ dentes universi concorditer pareant oportet. Quapropter Ecclesiarum divisio sic liquido directoque adversatur tum ipsi Christo tum biblicae doctrinae, ut, e sancti Basilii sententia, sola via redintegrandae uni­ tatis esse possit nova omnium conversio ad Christum eiusque verbum. Per multiplicem igitur ministerii sui exercitationem factus est Ba52 53 54 55 56 57 46 Homilia in divites; PG 31, 280 b-281 a. 47 Cfr. Lc. 19, 18; Mt. 19, 19. 48 Homilia in 49 Homilia tempore f amis ; PG 31, 325 a. divites; PG 31, 281 b. 50 Cfr. Epistula 94, 488 bc. 51 Cfr. Sozomenus Historia Eccl., V I , 34; PG 67, 1397 a. 52 Cfr. Epistulae 70 et 243. 55 Cfr. 1 Cor. 1, 13. 54 Cfr. Eph. 4, 4. 55 Cfr. Gal. 3, 28. 56 Cfr. De iudicio; PG 31, 653a-656c. 57 Cfr. ibid. 660 b-661 a. 12 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale silius idem ille, quem fieri aliquando iussit omnes verbi nuntiatores : videlicet apostolus et minister Christi, mysteriorum Dei dispensator, praeco regni caelorum, forma et regula pietatis, oculus in corpore Ec­ clesiae, pastor ovium Christi, medicus cum multa commiseratione, pater et nutrix, Dei adiutor, plantator palmitum Dei, aedificator tem­ pli Dei. 58 Et in hac industria atque pugna — aspera aerumnosa per­ petua — suam Basilius obtulit vitam 59 seque velut holocaustum con­ fecit. Obiit namque annos natus quinquaginta, laboribus ac disciplina ascetica absumptus. I I I . Summatim ita breviterque commemoratis vitae Basilii praeci­ puis partibus ac rationibus eius christianae actionis necnon episco­ palis operis, convenire prorsus videtur, ut ex uberrima ipsius scripto­ rum hereditate saltem maxima quaedam delibentur praecepta. Si quis enim ad illius se scholam contulerit, lucem forsitam inde hauriat, quo melius quaestiones difficultatesque huius nostri temporis tractet auxiliumque etiam afferat nobis in praesens ac futurum tempus. Non autem praeter rem agere nos videmur, si ab iis proficiscimur quae de sanctissima Trinitate Basilius docuit. Quin immo nullum certe melius inveniri potest principium, si persequi studemus ipsam eius cogitationem. Quid praeterea magis vitae nostrae prodesse potest quam mysterium ipsius vitae Dei? Num aliud ullum argumentum maioris esse potest momenti maiorisque gravitatis in vita cuiuslibet hominis? Loquimur de homine novo, qui ex intima sua natura ac vita huic mysterio conformatur; loquimur de omni homine, sive novit istud sive minus ; nam hominum nemo est, quin a Christo Verbo aeterno et a Spi­ ritu et in Spiritu vocatus sit ad Patrem glorificandum. Hoc est mysterium primordiale, id est sanctissima Trinitas, siqui­ dem nihil aliud est quam ipsum mysterium Dei, Dei unici, vivi et veri. Realitatem huiusce mysterii sanctus Basilius firmiter enuntiat : trias nominum divinorum, ut ipse afiârmat, tres hypostases distinctas certo significat. 60 Sed non minore cum firmitudine asserit absolutam earum inaccessibilitatem. Quam dilucide conscius erat summus hic theologus infirmitatis et insufficientiae cuiusvis tractationis theologi - 58 Cfr. Moralia 59 Cfr. Moralia xxxx 18, 865 e. 60 Cfr. Adv. Eunomium i; LXXX 12-21; PO 31, 864b-868b. PO 29, 529 a. 13 Acta Ioannis Pauli Pp. II eae! Nemo, ut ait ipse, potest id facere pro rei dignitate, atque mysterii magnitudo superat omnem sermonem, ita ut ne linguae quidem ange­ lorum eo pertingere valeant. 61 Est ergo Deus vivus realitas immensa ut abyssus et inscrutabilis ! Nihilominus sanctus Basilius persuasum habet se (( debere » loqui de ea ac quidem ante omnia et magis quam de ceteris cunctis; et quippe qui credat loquitur ; 62 idque agit vi ductus irrefrenabili amoris, obtem- peratione iussis Dei, in aedificationem Ecclesiae, quae non «sanatur eiusmodi auditionibus ». 63 Sed fortasse rectius dicitur Basilius, cum verus sit «theologus», potius cantare hoc mysterium quam de eo loqui. Cantat Patrem; qui est «omnium principium, eorum quae exsistunt causa, radix viven­ tium», 64 et potissimum «Pater Domini nostri Jesu Christi». 65 Quo­ modo autem Pater praecipue ad Filium refertur, ita Filius — Verbum, quod in sinu beatae Mariae Virginis factum est caro — imprimis ad Patrem refertur. Hoc sane modo illum Basilius contemplatur et cantat quasi « lucem inaccessam, potentiam ineffabilem, magnitudinem finibus nullis circumscriptam, gloriam supermicantem "mysterii sanctissimae Trinitatis, Deum apud Deum", figurae signaculum ». 67 66 imaginem bonitatis Patris, aequalis Solummodo hac ratione, confitens sine ambi­ guitate Christum tamquam « unum sanctae Trinitatis », 68 Basilius eum aspicere valet — ex rei veritate prorsus considerans — in exinanitione humanitatis ipsius. Ille, raro quidem exemplo, inducit nos, ut quaerendo perpendamus infinitum spatium, quod Christus emensus est; raro exemplo mentes nostras intendit in profundum humiliationis eius, « qui, cum in forma Dei esset, semetipsum exinanivit formam servi accipiens». 69 In sancti Basilii doctrina Christologia gloriae nullatenus efficit, ut Christologia humiliationis attenuetur; quin immo illa maiore cum vi 61 Cfr. Homilia de fide; PG 31, 464 b-465 a. 62 Cfr. 2 Cor. 4, 13. 63 Homilia de fide, 464 cd. 64 Ibid., 465 c. 65 Anaphora 66 Homilia de fide, 465 cd. 8. Basilii. 67 Cfr. Anaphora 8. Basilii. 68 Liturgia 69 Phil. 2, 6 s. 8. Ioannis Chrysostomi. 14 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale declarat argumentum illud primarium Evangelii, id est verbum crucis et scandalum crucis. Haec profecto sunt lineamenta, illi assueta, sermonis de re christo­ logica, quatenus lumen gloriae sensum humiliationis revelat. 70 71 Obtemperatio Christo est verum ((evangelium», videlicet prorsus singularis effectio redimentis amoris Dei, propter hoc ipsum quod — et solum eatenus — is, qui oboedit est « unigenitus Dei Filius Dominus et Deus noster ... per quem omnia facta s u n t » ; atque ita eadem obtem­ peratio infringere valet obstinatam inoboedientiam nostram. Dolores Christi, agni immaeulati, qui non aperuit os suum coram percutientibus se, momentum habent et vim aeternam et universalem, quia scilicet is, qui passus est talia, est «caeli terraeque conditor ac domi­ nus, qui a creatura omni tam spirituali quam in sensum, cadendi ad­ oratur, portans omnia verbo virtutis s u a e » ; hoc sane modo passio Christi violentiae nostrae moderatur iramque lenit nostram. 72 73 74 Crux demum reapse est nostra «spes unica», non clades, sed eventus salvificus, « exaltatio » et mirabilis triumphus tantummodo propterea quod is, qui ei est affixus in eaque mortuus, «est Dominus noster et omnium v, « per quem omnia tum visibilia tum invisibilia. facta sunt, qui vitam habet quemadmodum habet qui ei dedit Pater, qui potestatem omnem a Patre accepit»; quo fit, ut mors Christi nos liberet a «timore mortis», cui omnes fuimus obnoxii. A Christo « Spiritus sanctus processit, Spiritus veritatis, gratia adoptionis, arrha futurae hereditatis, primitiae aeternorum bonorum, vivifica potentia, fons sanctificationis, a quo omnis creatura ratione ac mente praedita, viribus acceptis confirmata Patrem colit et aeternam ei tribuit glorificationem». Qui quidem hymnus Anaphorae sancti Basilii egregie et compen­ diaria ratione partes Spiritus indicat in oeconomia salutis. 75 7 6 77 78 79 80 70 Cfr. 1 Cor. 1, 18. 71 Cfr. Gal. 5, 11. 72 De iudicio; PG 31, 660 b. 73 Cfr. Is. 74 Cfr. Hebr. 1, 3: Horn, de ira, PG 31, 369 b. 75 Lit. Hor., Hebdomada Sancta, hymnus ad Vesperas. 53, 7. 76 Cfr. Io. 8, 32 s, et alibi. 77 Cfr. Act. 10, 36: De baptismo n 12; PG 31, 1624 b. 78 De baptismo II 13, 1625 c. 19 Cfr. Hebr. 2, 15. 80 Cfr. Anaphora S. Basilii. Acta Ioannis Pauli Pp. 15. Il Spiritus enim, qui unicuique baptizato datur, in singulis charismata operatur singulisque in memoriam revocat praecepta Domini ; Spiri­ tus ipse universam animat Ecclesiam;, disponit et vivificat donis suis eamque totam in corpus «spirituale» et charismaticum redigit. 81 82 Exinde sanctus Basilius ad serenam contemplationem « gloriae » Spiritus, arcanam et incomprehensibilem, ascendit, confitens eum esse supra omnem humanam creatur am, ? Regem ac Dominum, quia ab eo transformamur, ut consortes fiamus divinae naturae, et Sanctum, quia ab eo sanctificamur. Basilius ergo, quoniam hoc modo contulit ad fidem trinitariam enuntiandam Ecclesiae, etiamnum ad huius cor loquitur eamque solatur, praesertim luculenta confessione Consolatoris eius. 8 84 85 Splendidissima vero lux mysterii sanctae Trinitatis non sane officit hominis gloriae; quin immo quam maxime eam exaltat atque revelat. Nam homo non est Dei aemilius, cui ineptus opponatur; neque Deocaret atque in solitudine sua degit desperäns; sed est repercussa Dei imago. Quapropter quo magis Deus splendei, eo magis lumen eius in homine refulget; et quo magis Deus celebratur, eo magis hominis dignitas ex­ tollitur. Atque eadem hac ipsa ratione sanctus Basilius praedicavit hominis dignitatem: considerans videlicet eam totam tamquam cum Deo coniunctam, id est ad suum finem spectantem. Namque homo in primis ad Deum cognoscendum intellectum acce­ pit; ad legem vero eius implendam est libertate donatus. Atque solum­ modo tamquam imago Dei homo naturae universae ordinem transcen­ dit, «magis caelo, magis sole, magis stellarum choreis honoratus (ecquod enim caelorum imago Dei altissimi dictum est?». Hanc autem ipsam ob rem, gloria hominis tota in hac ipsius co­ niunctione cum Deo est posita. Quapropter homo hanc dignitatem suam « regalem » eatenus plene tuetur,; quatenus imaginem Dei expressam in se retinet; atque idcirco reapse suus solummodo erit, si cognoscat atque diligat eum, a quo intellectum atque libertatem accepit. Ante Basilium vero haec habet sanctus Irenaeus omnino egregia: 86 81 Cfr. De baptismo i 2 ; PO 31, 1561 a. 82 Cfr. De Spiritu sancto; PO 32, 181 ab; De iudicio, PO 31, 657c-660a. 83 Cfr. De Spiritu sancto, cap. 22. 84 Cfr. ibid., cap. 20 s. 85 Cfr. ibid., cap. 9 et 18. 86 In Psalmum 48; PO 29, 449 c. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 16 « Gloria Dei vivens homo, vita hominis visio Dei », quasi dicat : homo vivens est in se ipse Dei gloriflcatio, utpote pulchritudinis illius ra­ dius; sed nullam habet « v i t a m » , nisi quatenus a Deo hauserit, perso­ nali quidem cum illo necessitudine. Quodsi huic deest officio, homo vo­ cationem suam praecipuam irritam facit, atque dignitatem suam opere negat atque dehonestat. Quid autem est aliud peccatum nisi hoc? Nonne Christus venit, ut gloriam huius Dei imaginis, id est hominis, repararet atque restitueret, quam homo peccando obscuraverat, corruperat, confregerat. Ob id ipsum, affirmat S. Basilius, vocibus sacrarum Litterarum usus : « Verbum caro factum est, et habitavit in nobis, et usque adeo se ipsum depressit, ut factus sit obediens usque ad mortem, mortem autem crucis». Quare, homo, « e x persoluto pro te pretio, qualem­ cumque dignitatis tuae notionem accipe; ad pretium illud quo com­ mutatus es respice, tuamque agnosce dignitatem». 87 88 89 90 91 92 93 94 Dignitas ergo hominis tum Dei tum crucis mysterio continetur ; atque haec est doctrina Basilii circa homines seu « humanismus » vel, quo simplicius dicamus, «humanismus» christianus. Quare imaginis restauratio per unius crucis Christi virtutem fieri potest. Nam eius «usque ad mortem obedientia... facta nobis est redemptio peccatorum, liberatio mortis in peccato, quod a saeculo est, regnantis, reconciliatio cum Deo, virtus qua grati efficimur Deo et accepti, iustitiae donum, societas sanctorum in aeterna vita regni cae­ lorum hereditas». Atqui hoc, secundum Basilii mentem, idem est ac dicere omnia haec perfici est aliud quam salvificus eventus mortis Christi, in quem inserimur celebratione mysterii? Etenim sacramentale mysterium, quod est mortis eius «imitatio», nos in eius mortem demergit, ut Paulus scribit : « An ignoratis quia quicumque baptizati sumus in Christo, in mortem ipsius baptizati sumus?». 95 96 Innixus igitur in arcana identitate baptismi et paschalis Christi 87 Adversus haereses I V , 20, 7. 88 Cfr. In Psalmum 48, 449(1-452 a. 89 Homilia de malo; PO- 31, 333 a. 90 In Psalmum 32; 91 De baptismo i 2; PG 31, 1537 a. 92 Io. 1, 14. 93 Cfr. Phil. 2, 8; In Psalmum 48; PG 29, 452 ab. PG 29, 344 b. 94 Ibid., b. 95 De baptismo i 2 ; PG 31, 1556 b. 96 Rom. 6, 3. 17 Acta Ioannis Pauli Pp. II eventus, Basilius, Pauli vestigia sequendo edocet baptizari nihil aliud esse quam vere crucifigi, id est cum Christo cruci unicae eius affigi, vere eandem ipsius obire mortem, sepeliri ipsius sepelitione et idcirco resurgere ipsius resurrectione. 97 Merito igitur ille ad baptismum eadem gloriae nomina transfert, quibus crucem celebrat. Quare «baptismus captivis est redemptionis pretium, debitorum condonatio, mors peccati, regeneratio animae, indumentum lucidum, sigillum quod conatu nullo frangi potest, vehi­ culum ad caelum, regni conciliator, adoptionis donum». 98 Sane per illum homo conglutinatur cum Christo, per quem in intimam vitam trinitariam inseritur ; atque ita fit spiritus, quia ex Spiritu generatus, 99 et filius, quia Filium induit, artissima necessitudine cum Unigeniti Patre coniunctus, qui vere exinde eius pater factus est. 100 Tam acriter mysterium baptismale consideranti clarior fit Basilio ipse sensus christianae vitae. Ceterum, quomodo comprehendamus hoc novi hominis mysterium, nisi animum intendendo in nitidissimam hanc ipsius novam nativitatem divinamque virtutem, quae per baptismum eum genuit? « Quid proprium Christiani »?, quaerit Basilius ; qui et respondet : « Generari denuo et aqua et Spiritu Sancto per bapti­ smum ». 101 Nam solum eo, unde sumus, percipi potest quid simus atque illud pro quo simus. Cum sit nova creatura, Christianus etiam tum cum non est de re plane conscius, novam vivit vitam; atque in imo sui, tametsi id in agendo neget, in novam patriam transmigrât, quasi caelestis in terris, 102 siquidem Dei opus est quam maxime et quam certissime efficax, atque semper aliquo modo excedit quidquid homo potest aut repugnare aut contra dicere. Sine dubio oûicium est hominis — est autem ipsius christianae vitae sensus, necessario cum baptismate necessitudinem habens — ut id fiat ille, quod ipse est ; ut nempe se adaequet cum nova ratione « spirituali » atque eschatologica personalis sui mysterii, sicut sanctus Basilius dilucide, ut moris est ei, ait : « Quae sit ratio aut vis baptismatis? 97 Cfr. De baptismo i 2. 98 In sanctum baptisma; PG 31, 433 ab. 99 Cfr. Moralia xx 2; PG 31, 736 d; ibid. LXXX 22, 869 a. 100 Cfr. De baptismo i 2, 1564 c-1565 b. 101 Moralia 102 Cfr. De Spiritu sancto; PG 32, 157c; In sanctum baptisma; PG 31, LXXX 2 - A. A. S. 22; PG 31, 868 d. 429 b. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 18 Nempe ut baptizatus et mente et sermone et actione mutetur, atque per virtutem sibi datam fiat id ipsum, quod est illud ex quo natus est». 103 Eucharistiam, qua christiana initiatio perficitur, sanctus Basilius semper reputat artissime cum baptismate coniunctam. Unicus enim cum sit cibus novae baptizati condicioni conveniens, ad eius novam vitam sustinendam aptus novasque vires alendas, cultus in spiritu et veritate, novi sacerdotii exercitatio et perfectum novi Israel sacrifi­ cium, sola Eucharistia novam creationem, quae in baptismate fit, plene efficit et absolvit. 104 105 Quare mysterium est maximae laetitiae — nonnisi cantando licet eius participes esse — et infinitae, tremendae sanctitatis. Quomodo corpus Domini tractet, qui in peccato est? Oportet sane Ecclesia, quae sacram communionem ministrat, sit « sine macula et ruga, sancta et immaculata » ; semper nempe, mysterii quod celebrat bene conscia, se exploret, quo magis ac magis « a b omni inquinamento et immun­ ditia » se mundet. 106 107 108 109 110 Ceterum non licet ei a communione ministranda abstinere; nam et ipsum baptisma ad Eucharistiam, quae est ad vitam aeternam ne­ cessaria, refertur, et baptizatorum populus ideo debet esse purus, ut sit Eucharistiae particeps. 111 112 Accedit quod una Eucharistia, paschalis Christi mysterii verum memoriale, efficere potest, ut memoria eius amoris in nobis vigeat. Ea igitur causa est, cur Ecclesia vigilet; siquidem, nisi divina efficacitas huius incitamenti, continui et blandissimi, eam moveret, nisi oculorum Sponsi sui in se defixorum vim acutam sentiret, facillime ipsa immemor, torpida, infidelis evaderet. Eo igitur consilio Eucharistia instituta est secundum Domini verba : « Hoc facite in meam commemorationem » , eoque consilio est celebranda. m 103 Moralia xx 2; PG 31, 736 d. 104 Cfr. De baptismo x 3; PG 31, 1573 b. 105 Cfr. ibid. n 2 s et 8, 1601 c; Epistula 93; PG 32, 485a 106 Cfr. Moralia xxi 4; PG 31, 741 a. 107 Cfr. De baptismo n 3; PG 31, 1585 ab. 108 Eph. 5, 27: Moralia 105 Cfr. 1 Cor. 11, 28: Moralia x x i 2, 740 ab. 110 De baptismo n 3; PG 31, 1585 ab. LXXX 22, 869 b. 111 Cfr. Moralia xxi 1 ; PG 31, 737 c. 112 Cfr. Moralia 113 1 Cor. 11, 24 s et par. LXXX 22, 869 b. Acta ioannis Pauli Pp. 19 II Id dictare sanctum Basilium non taedet : « in commemorationem », immo in perpetuam commemorationem, « ad indelebilem memoriam », ut «efficaciter memoriam illius, qui pro nobis mortuus est et resur­ rexit », exprimamus. Solummodo ergo Eucharistia, Deo providente et donante, potest in cordibus custodire « sigillum » illius Christi memoriae, quae urgens nos et refrenans, impedit, ne peccemus; eamque ob causam sanctus Basilius ad Eucharistiam praecipue refert haec Pauli Apostoli verba. (( Caritas Christi urget nos, aestimantes hoc quoniam, si unus pro om­ nibus mortuus est, ergo omnes mortui sunt; et pro omnibus mortuus est, ut et, qui vivunt, iam non sibi vivant, sed ei, qui pro ipsis mortuus est et resurrexit». At quid est pro Christo vivere — seu ((Deo ex toto vivere » •— nisi res ipsa foederis baptismalis? Idcirco hac quoque ratione Eucharistia exsistit baptismatis consummatio, cum sola det ex eo fideliter vivere eiusque gratiae virtutem ad effectum continenter adducat. 114 115 116 1 1 7 118 119 Inde sanctus Basilius non dubitat frequentem, quin etiam coti­ dianam communionem suadere : « Singulis enim diebus communicare, ac participem esse sancti corporis et sanguinis Christi, bonum est et utile, cum ipse dicat : "Qui comedit meam carnem et bibit meum san­ guinem, habet vitam aeternam". Quis enim dubitat quin vitae conti­ nenter esse participem nihil aliud sit quam multiplici ratione vivere )). 120 121 Verus «vitae aeternae cibus)), novae baptizati vitae nutriendae aptus, est, aeque ac Eucharistia, «omne verbum quod procedit de ore Dei )). Ipse sanctus Basilius hanc verbi Dei cum corporis Christi mensa fundamentalem necessitudinem graviter statuit ; nam et Scrip­ tura, etsi aliter, est, ut Eucharistia, divina, sancta et necessaria. Est vere divina, ita insolita cum vi asseverat Basilius, « Dei )) videlicet sensu vero proprioque. Eam Deus ipse inspiravit, Deus confirma122 123 124 114 Moralia xxi 3, 740 b. 115 Ibid., 1576 d. 116 Moralia 117 Cfr. Regulae fusius tractatae 5; PG 31, 921 b. 118 2 Cor. 5, 14 s. LXXX 22, 869 b. 119 Cfr. De baptismo n 1; PG 31, 1581 a. 120 Io. 6, 54. 121 Epistula 93, PG 32, 484 b. 122 Mt. 4, 4; cfr. Dt. 8, 3: 123 Cfr. Dei Verbum 21. 124 De baptismo i 3; PG 31, 1573bc. Cfr. De iudicio, PG 31, 664d; De fide ib. 677 a, etc. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 20 vit, 125 Deus pronuntiavit per hagiographos evangelistas, apostolos 127 126 — Moysen, prophetas, — et praesertim per Filium suum unum Dominum : sive in Vetere, sive in Novo Testamento ; dem vehementia variaque revelationis plenitudine, contradictione. 130 129 ipsum, 128 varia qui­ sine ulla tamen 131 Scriptura igitur, cum sit re divina, etsi humanis verbis expressa, summae est auctoritatis : fidei fons, secundum Pauli verbum, 132 tudinis plenae, non dubiae, non instabilis est fundamentum. 133 certi­ Cum tota ex Deo sit, tota est, minimis quoque ex partibus, immensi pon­ deris et digna, quae maxime observetur. 134 Quam ob rem Scriptura merito etiam sancta dicitur : quemadmodum enim Eucharistiam profanare horribile est sacrilegium, ita et sacrile­ gum est aliquid in integritatem et puritatem verbi Dei moliri. Non est ideo secundum humanas rationis categorias intellegenda, sed ex sua ipsius doctrina, veluti «Dominum ipsum de eorum quae ab ipso dicta sunt interpretatione interrogando » ; 135 nec de illis divinis scriptis, Ec­ clesiae traditis in omne aevum, licet quidquam demere, neque quid­ quam iisdem addere; de iis videlicet sanctis verbis loquimur, quae Deo semel in tempora cuncta sunt enuntiata. 136 Prorsus necesse est animus in verbum Dei semper feratur adorans et fidelis et amans. Ex ea potissimum et Ecclesia haurire debet ad suum nuntium edicendum, 137 ipsis Domini verbis ducta, «humana faciat pietatis verba». 138 ne forte 139 Ad Scripturam denique Christianus quisque « semper et ubique », 125 126 Cfr. De fide; PG 31, 680 b. Cfr. Regulae brevius tractatae, 13 ; PG 31, 1092 a ; Adv. Eunomium II ; PG 29, 597 c, etc. 127 Cfr. De baptismo i 1; PG 31, 1524(1. 128 Cfr. De baptismo i 2, 1561 c. 129 Cfr. Regulae brevius tractatae, 47, PG 31, 1113 a. 130 Cfr. Regulae brevius tractatae, 276; PG 31, 1276 cd; De baptismo i 2; PG 31, 1545 b. 131 Cfr. De fide, PG 31, 692 b. 132 Cfr. Rom. 10, 17 : Moralia 133 LXXX 22 ; PG 31, 868 c. Ibid. 134 Cfr. In Hexaem. vi, PG 29, 144c; ibid. viii 184c. 135 De Baptismo n 4, PG 31, 1589 b. 136 Cfr. De fide, PG 31, 680 ab; Moralia 137 Cfr. In Psalmum 115, PG 30, 105 c. 108 a. 138 Cfr. De baptismo x 2, PG 31, 1533 c. 139 Epistula 140, PG 32, 588 b. LXXX 22, ibid. 868 c. Acta Ioannis Pauli Pp. II 21 quodcumque init consilium, se revocare debet, « parvulus factus », efficacissima ex eo sumens infìrmitatum suarum remedia, neque ullum quasi gradum facere audens, nisi illorum verborum lumine collustratus. Totum sancti Basilii magisterium est, ut diximus, vere christianum « evangelium », laetus nuntius salutis. Nonne gaudii plena atque ipse fons gaudii est gloriae Dei confessio, quae in homine, eiusdem imagine, refulget? Nonne mirabilis crucis victoriae nuntius, qua, « i n magnitudine misericordiae et multitudine miserationum Dei», peccata nostra condonata sunt, antequam ea nos patraremus? Quid iucundius quam nuntius baptismatis, quo regeneramur, vel Eucharistiae, qua nutrimur, vel Verbi, cuius lumine perfundimur? Sed ob hoc praesertim quod nec neglexit nec minuit potentiam saluti­ feram atque transformationem operis Dei et «virtutum saeculi ven­ turi», ab omnibus sanctus Basilius firmissime postulat absolutum amorem in Deum, plenum absque ulla exceptione famulatum, perfectam vitam iuxta modum doctrinamque Evangelii. 140 141 142 143 144 145 146 147 Namque, si baptismus est gratia — quin immo singularis gratia ! — quotquot eam sunt adepti, reapse acceperunt « facultatem ac pote­ statem placendi Deo », et ideo « omnes pariter debent eandem bapti­ smatis rationem sequi», videlicet «secundum Evangelium vivere». 14S 149 «Omnes pariter», ait; non enim sunt Christiani secundi ordinis, quippe cum non sint baptismata diversa et ipsa christianae vitae ratio in uno baptismali foedere penitus contineatur. « Secundum Evangelium vivere », dicit ipse ; quid revera est hoc secundum sanctum Basilium? Hoc idem est ac contendere vehementi desiderio omnibusque novis viribus, quibus quis praeditus est, ad conciliandam « Dei gratiam ». Hoc, exempli causa, idem est ac « non ... 150 151 152 Cfr. Regulae brevius tractatae, 269, PG 31, 1268 c. 41 Cfr. Me. 10, 15: Regulae brevius tractatae 217, PG 31, 1225 bc; De baptismo i 2, PG 31, 1560 ab. 42 Cfr. In Psalmum 1, PG 29, 209 a. 43 Cfr. Regulae brevius tractatae, 1, PG 31, 1081 a. 44 Regulae brevius tractatae 10, PG 31, 1088 c. 45 Cfr. Regulae brevius tractatae, 12, 1089 b. 46 Cfr. Hebr. 6, 5. 47 48 49 Cfr. Moralia LXXX 22, PG 31, 869 c. Regulae brevius tractatae, 10, PG 31, 1088 c. De baptismo n 1, PG 31, 1580 ac. Ibid. 51 Cfr. Regulae brevius tractatae, 157, 52 Cfr. Moralia i 5, PG 31, 704 a et passim. PG 31, 1185 a. 22 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale divitem esse, sed pauperem, iuxta Domini sententiam», ut praecipua condicio efficiatur eum sequendi, sine vinculis et ut manifestetur, contra vigentem vivendi rationem mundi, Evangelii novitas. Hoc idem est ac verbo Dei se omnino submittere, respuendo «proprias vo­ luntates», dum oboeditur, Christi exemplo, «usque ad mortem». Sanctus Basilius profecto haud erubescebat Evangelium, sed per­ suasum sibi habens id esse Dei virtutem in salutem omni credenti, illud integerrime annuntiabat, ut plene verbum esset gratiae atque fons vitae. 153 154 155 156 157 158 159 160 Praeterea Nos iuvat memorare sanctum Basilium, etiamsi modera­ tus fratre sancto Gregorio Nysseno atque amico sancto Gregorio Nazianzeno, Mariae virginitatem celebrare, eam « prophetissam » ap­ pellare eiusque desponsationem cum sancto Ioseph egregiis verbis ita comprobare : id accidisse « ut et virginitas honori esset et matrimo­ nium non contemneretur ». 161 162 163 In Anaphora sancti Basilii, quam supra diximus, laudes praeclarissimae continentur adhibitae « sanctissimae, illibatae, super omnes benedictae, gloriosae dominae Deiparae et semper Virgini Mariae » ; «Mulieri gratiae plenae totiusque universi laetitiae...». I V . Huius tam magni sancti Caelitis atque magistri nos omnes in Ecclesia discipulos atque filios esse gloriantur; quapropter exempla eius iterum meditemur eiusque praecepta reverentes audiamus, omnino parati eius praecepta, consolationes, hortationes suscipere. Hunc quidem nuntium praesertim ad nonnullos Ordines religiosos virorum et mulierum dirigimus, qui sancti Basilii nomine et patrocinio honestantur eiusque Regulam sequuntur, eos in hac fausta memoria monentes, ut novo animorum ardore ad vitam asceticam et ad divi­ narum rerum contemplationem incumbant, unde opera sancta abunde 153 Cfr. Moralia x i v m 3, PO- 31, 769 a. 154 Cfr. Regulae fusius tractatae 10, PO 31, 944d-945a. 155 Cfr. Regulae fusius tractatae, 8, 940 bc ; Regulae brevius tractatae 237, 1241 b. 156 Cfr. De baptismo i 2, PO 31, 1544 d. 157 Cfr. Regulae fusius tractatae, 6, PO 31, 925c; 41, 1021 a. 158 Cfr. Phil. 2, 8: Regulae fusius tractatae 28, 989b; Regulae brevius tractatae 119, 1161 d, et passim. 159 Cfr. Rom. 1, 16. 160 Cfr. Moralia L X X X 12, PO 31, 864 b. 161 Cfr. In sanctam Christi generationem 5, PO 31, 1468 b. 162 Cfr. In Isaiam 208, PO 30, 477 b. 163 Cfr. In sanctam... 3, PO 31, 146 a. Acta Ioannis PaúU Pp. II 23 proficiscantur ad omnipotentis Dei gloriam et Sanctae Ecclesiae aedi­ ficationem. Haec ut feliciter eveniant, beatissimae etiam Virginis Mariae ma­ ternum auxilium imploramus, dum, supernorum auspicem donorum ac benevolentiae Nostrae pignus, Apostolicam Benedictionem vobis per­ amanter in Domino impertimus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die II mensis Ianuarii, in memoria Ss. Basilii Magni et Gregorii Nazianzeni, episcoporum et Ecclesiae doctorum, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. IOANNES PAULUS P P . I I CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I Nonnullis detractis territoriis ab archidioecesi Bisuntina, nova dioecesis conditur, Belfortiensis-Montis Beligardi nomine. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui divino consilio Ecclesiae universae praepositi sumus, nihil aut sollemnius aut sanctius habemus, quam ut christiano populo apte provideamus. Qua re, cum Venerabilis Frater Marcus Lallier, Archiepisco­ pus Bisuntinus, audita Conferentia episcopali Galliae, ab hac Aposto­ lica Sede petierit, ut divisa archidioecesi Bisuntina, nova dioecesis con­ deretur, Nos, consilio quidem petito a Venerabili Fratre Egano Righi Lambertini, olim Archiepiscopo titulo Docleensi atque in Gallia Apo­ stolico Nuntio, re bene reputata, sequentia statuimus. Ab archidioecesi Bisuntina integrum territorium detrahimus, ut lege civili finitur, re­ gionis vulgo (( Belfort » nuncupatae, partem provinciae « du Doubs » quam appellant « P a y s de Montbéliard)), et pagum «Héricourt» cum municipio « Chalonvillars » ; quibus terris simul sumptis novam dioe­ cesim constituimus, Belfortiensem-Montis Beligardi cognominandam, cuius sedem in urbe Belfort ponimus, cathedra in templo Sancti Chri­ stophori collocata in eadem urbe, quam iustis cathedralium templorum honoribus honestamus. Eandem praeterea suffraganeam facimus metro­ politanae Sedis Bisuntinae a qua tracta est. In nova Ecclesia Canoni- 24 Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale eorum Collegium condatur iuxta morem in regione vigentem et nor­ mas opportuno tempore edendas; interim tamen dioecesani Consultores eligantur, Episcopum consilio atque ope iuvaturi. Mensam constituunt sive fidelium collationes, sive bonorum pars quae dioecesi BelfortiensiMontis Beligardi obvenient, ad canonem 1500 C.I.C. Ad Seminarii erectionem quod attinet, ac iuvenum institutionem quod pertinet, ser­ ventur praecepta iuris communis, leges a Sacra Congregatione pro In­ stitutione Catholica latae, ratione nempe habita decreti Concilii Vati­ cani II « Optatam totius ». Dioecesi vero condita, sacerdotes atque Se­ minarii tirones ita collocentur, ut qui beneficium vel officium in nova dioecesi habeant, eidem assignentur ; ceteri vero, in qua legitime degant. Acta et documenta quae Sedem cathedralem Belfortiensem-Montis Be­ ligardi respiciant, ad eius Curiam mittantur, religiose custodienda in archivo. Ceterum, quae per has Litteras iussimus, Venerabilis Frater Angelus Felici ad exitum deducet, vel quem ipse delegaverit, factis nem­ pe potestatibus necessariis. Re vero acta, documenta exarentur quorum digna fide exempla rite signata ad Sacram Congregationem pro Episcipis mittantur. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die tertio mensis Novembris, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo nono, Pontificatus No­ stri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI ffi a publicis Ecclesiae negotiis SEBASTIANUS 8. Card. BAGGIO Congr. pro Episc. Praefectus Iosephus dei Ton, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco £& Plumbi In Secret. Status tab., n. 29946. II Civili regione vulgo « Davao del Sur » ab archidioecesi Davaënsi distracta conditur nova dioecesis nomine « Digosensis ». IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Sacer praesul Ecclesiae Davaénsis, persuasum sibi habens tot Davaênsibus Christifidelibus provideri satis non posse, nisi per alteram dioecesim proprio pastore praeditam illic opportune erigendam, nuper,. Acta Ioannis Pauli Pp. II 25* consilio Episcopalis Conferentiae Philippinarum Insularum audito,, recte ab Apostolica hac Sede petiit ut optatum quadam portione archi­ dioecesis Davaënsis detracta ad effectum adduceretur. Nos igitur, uti­ litate capta e sententia Venerabilium Fratrum Nostrorum S.R.E. Car­ dinalium negotiis Sacrae Congregationis pro Episcopis praepositorum, compertum autem habentes idem esse in votis Venerabilis Fratris Brunonis Torpigliani, Archiepiscopi titulo Mallianensis atque in Insulis; Philippianis Apostolici Nuntii, certioresque facti de eorum consensu, quorum interest necnon illorum qui id sua interesse contendunt, at. praesertim mentem Nostram intendentes in bonum omnium filiorum in memorata regione degentium, vi et potestate Nostra Apostolica ea, quae sequuntur, hisce Litteris decernimus atque iubemus. Ab archi­ dioecesi Davaënsi omnia distrahimus loca, quibus constat et circum­ scribitur civilis provincia « Davao del Sur » vulgo appellata, iisdemque ita seiunctis novam condimus dioecesim Digosensem cognominandam ipsique Ecclesiae Davaënsi sufiraganeam, cuius proinde ipsum pro< tempore Episcopum subicimus metropolitico iuri Davaënsis Archiepi­ scopi. Episcopalem novae dioecesis sedem in urbe cui nomen Digos; constituimus templumque paroeciale ibi exstans Deo in honorem B.M.V, omnium gratiarum Mediatricis dicatum Nos gradu et dignitate cathe­ dralis templi exornamus, iisdem videlicet insignibus et privilegiis et; honoribus, quae ad cetera talis ordinis templa pertinent; Digosensi autem pro tempore Episcopo tum honores et iura tribuimus tum of­ ficia et onera imponimus, quibus et augentur et ligantur omnes Episco­ pi dioecesani. Donec Capitulum Cathedrale in nova hac dioecesi rite per alias Litteras constituatur, facultatem facimus ut interea eius loco ibi dioecesanus Consultorum coetus deligatur. Statuimus ut epi­ scopalis mensa constet tum Curiae emolumentis tum fidelium stipibustum etiam iusta bonorum portione, quae ei obveniet ex divisione iuxta can. 1500 C.I.C. facienda. Quae ad Seminarii dioecesani exstructionem. necnon ad sacerdotalem tironum educationem et institutionem attinent, tum sacri canones serventur tum normae Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius », tum etiam peculiares regulae Sacrae Congregationis pro Institutione Catholica. Selecti autem sacrorum alumni disciplinis; philosophicis et theologicis instruendi necnon ii presbyteri, qui ad sua studia explenda acciti fuerint, ad Pontificium Collegium Philippinum mittantur in Urbe situm. De regimine dioecesis hodie erectae, de administratione, de eligendo Vicario Capitulari sede vacante, de fide­ lium iuribus et oneribus deque aliis id genus, ea omnino serventur- 26 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale quae iure canonico statuta sunt. Decernimus praeterea ut ibi, erectione novae diecesis ad effectum deducta, presbyteri censeantur ei adscripti Ecclesiae, in cuius finibus officium vel beneficium habent ; ceteri vero clerici, necnon Seminarii alumni, ei addicantur dioecesi, in cuius fi­ nibus legitimum habent domicilium. Denique praecipimus ut actorum documenta, quae aut ad novam dioecesim eiusve clerum aut ad fideles .aut etiam ad bona temporalia pertinent, ea omnia a Curia Davaënsi ad Digosensem transmittantur, ut ibi in condendo tabulario diligenter custodiantur. Quae per has Litteras statuimus, omnia et singula exse­ quatur Venerabilis Frater Bruno Torpigliani, quem diximus, a Nobis quidem deputatus et debitis facultatibus instructus, haud excepta fa­ cultate eiusdem officii alicui presbytero subdelegandi. Omnibus peractis exaratisque actorum documentis, certa singularum exempla, usitato more etiam signata sigilloque impressa, ad Sacram Congregationem pro Epi­ scopis mittantur. Has Litteras Apostolicas sive nunc sive in posterum ratas esse volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die v mensis Novembris, anno Domini millesimo nongentesimo undeoctogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI © SEBASTIANUS a publicis Ecclesiae negotiis S. Card. BAGGIO Congr. pro Episc. Praefectus Amatus Petrus Frutaz, Proton. Apost. Ioannes De Riccardis, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 32988. LITTERAE APOSTOLICAE I Templum Beatae Mariae Virginis Matris Boni Consilii, in loco Capodimonte vulgari sermone cognominato surgens, in archidioecesi Neapolitana, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Beatae Mariae Virginis laudem, gloriam et honorem usquequaque augeri, semper quidem et optavimus, et, quantum in Nobis maxime fuit, curavimus. Nam non solum est illa Acta Ioannis PauU Pp. II 27 Christi Mater, ob quam excelsam dignitatem omnes creaturas antece­ dit, sed etiam mater nostra omnibus cumulata virtutibus, ad omnium nostrum exemplum, quotquot mortales ad caeli oras tendimus. Est praeterea «omnipotentia supplex», quae filiorum suorum preces non spernit. Qua re, cum Venerabilis Frater Noster Conradus S. R. E. Car­ dinalis Ursi, Archiepiscopus Neapolitanus, suo clerique fideliumque nomine ab hac Apostolica Sede petierit, ut templum Beatae Mariae Virginis Matris Boni Consilii, in loco Capodimonte vulgo cognomi­ nato in sua archidioecesi situm, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur, Nos, structurae, artis, pulchritudinis eiusdem sacrae aedis ratione habita, tanti Fratris ac Praesulis precibus concedendum esse putavimus. Quae cum ita sint, iis probatis quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino de re statuerit factis olim a Nobis facultatibus, apostolica Nostra auctoritate templum de quo sermo fuit B. M. V. ad honorem atque dignitatem Basilicae Minoris tollimus, cum iuribus atque privilegiis rite competentibus, iis tamen servatis, quae iuxta decretum « D e titulo Basilicae Minoris» die sexto mensis Iunii factum, anno millesimo nongentesimo sexagesimo octavo, servanda sunt. Confidimus autem ut aucto templi honore, etiam pietas erga divinam Christi Matrem augescat in pectoribus, in eius adorandi Filii laudem. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die u men­ sis Ianuarii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco É8 Sigilli In Secret. Status tab., n. 8O45I. II Templum cathedrale Tadinense Sancto Benedicto Abbati sacrum, Basilicae Minoris titulo exornatur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — In antiquo Umbrorum oppido Ta­ dino vulgo « Gualdo Tadino » nuncupato architecturae genere, pictu­ ris, historia, praesertim vero religione insigne exstat templum Sancto Benedicto Abbati dicatum, quod Decessores Nostri Pius IX et Bene­ dictus XV propensa sunt voluntate prosecuti : nam prior illic collegia- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 28 Officiale lem Canonicorum ordinem instituit, alter vero dignitate cathedralis «honoris causa tantum» cumque adiectis privilegiis auxit. Nos autem eorumdem vestigia sectantes atque cupientes idem templum singulari dilectionis Nostrae documento honestare quo maiori, novo addito eidem decore, simul Christifidelium huius loci consuleretur utilitati, susci­ piendas censuimus esse preces quibus Venerabilis Frater Dinus Tomassini, Episcopus Assisiensis idemque Nucerinus Tadinensis, communia cleri populique vota expromens, a Nobis petivit ut templum, quod dixi­ mus, peramplo Basilicae Minoris titulo insigniremus. De sententia igitur Sacrae Congregationis pro Sacramentis et Cultu Divino deque Apostolica Nostra potestate, harum Litterarum vi, perpetuumque in modum, cathedrale templum Tadinense, Sancto Benedicto Abbati sa­ crum, ubi Tadinenses etiam Beati Angeli Compatroni sui corpus venerantur, ad Basilicae Minoris dignitatem evehimus, cunctis adiectis iuribus et liturgicis concessionibus quae aedibus hoc nomine ditatis rite competunt. Praecipimus autem ut religiose et singula serventur quae secundum Decretum « De titulo Basilicae Minoris », die vi mensis Iunii anno MDCCCCLXVIII editum oportet observari. Contrariis quibus­ libet haud obstantibus. Decernimus denique ut hae Litterae Nostrae firmae, validae et efficaces sint ac suos iugiter habeant effectus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die v mensis Ianuarii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 8074>0. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Acta Ioannis Pauli Pp. II 29 CONVENTIONES INTER APOSTOLICAM SEDEM ET NATIONEM HISPANAM ACCORDO ACUERDO TRA LA SANTA SEDE E LO STATO SPAGNOLO CIRCA QUESTIONI GIURIDICHE ENTRE EL ESTADO ESPAÑOL Y LA SANTA SEDE SOBRE ASUNTOS JURÍDICOS La Santa Sede e il Governo Spa­ gnolo, proseguendo la revisione del Concordato vigente tra le due Parti, iniziata con l'Accordo firmato il 28 luglio 1976, i cui strumenti di ra­ tifica furono scambiati il 20 agosto di quello stesso anno, concludono il seguente La Santa Sede y el Gobierno Espa­ ñol, prosiguiendo la revisión del Con­ cordato vigente entre las dos Partes, comenzada con el Acuerdo firmado el 28 de julio de 1976, cuyos instru­ mentos de ratificación fueron inter­ cambiados el 20 de agosto del mismo año, concluyen el siguiente ACCORDO ACUERDO Articolo I Artículo I 1. Lo Stato Spagnolo riconosce al­ la Chiesa Cattolica il diritto di esercitare la sua missione aposto­ lica e le garantisce il libero e pub­ blico esercizio delle attività che le sono proprie e in particolare di quelle di culto, di giurisdizione e di magistero. 1. El Estado Español reconoce a la Iglesia Católica el derecho de ejercer su misión apostólica y le garantiza el libre y público ejerci­ cio de las actividades que le son propias y en especial las de culto, jurisdicción y magisterio. 2. La Chiesa può organizzarsi libe­ ramente. In particolare, può crea­ re, modificare o sopprimere dioce­ si, parrocchie e altre circoscrizio­ ni territoriali, che godranno della personalità giuridica civile quan­ do abbiano quella canonica e que­ st'ultima sia notificata ai compe­ tenti organi dello Stato. 2. La Iglesia puede organizarse li­ bremente. En particular, puede crear, modificar o suprimir Dió­ cesis, Parroquias y otras circuns­ cripciones territoriales, que goza­ rán de personalidad jurídica civil en cuanto la tengan canónica y ésta sea notificada a los órganos competentes del Estado. 30 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale La Chiesa parimente può erigere, approvare e sopprimere ordini, con­ gregazioni religiose, altri istituti di vita consacrata e altre istituzioni ed enti ecclesiastici. La Iglesia puede asimismo erigir, aprobar y suprimir Ordenes, Con­ gregaciones Religiosas, otros Insti­ tutos de vida consagrada y otras Instituciones y Entidades Eclesiás­ ticas. Nessuna parte del territorio spa­ gnolo dipenderà da un Vescovo la cui sede si trovi in territorio soggetto alla sovranità di altro Stato, e nes­ suna diocesi o circoscrizione territo­ riale spagnola comprenderà parti di territorio soggetto a sovranità stra­ niera. Ninguna parte del Territorio espa­ ñol dependerá de Obispo cuya sede se encuentre en territorio sometido a la soberanía de otro Estado, y nin­ guna Diócesis o circunscripción te­ rritorial española comprenderá zo­ nas de territorio sujeto a soberanía extranjera. Il Principato di Andorra conti­ nuerà ad appartenere alla diocesi di Urgel. El Principado de Andorra conti­ nuará perteneciendo a la Diócesis de Urgel. 3. Lo Stato riconosce la persona­ lità giuridica civile della Confe­ renza Episcopale Spagnola, in conformità agli statuti approvati dalla Santa.Sede. 3. El Estado reconoce la persona­ lidad jurídica civil de la Confe­ rencia Episcopal Española, de conformidad con los Estatutos aprobados por la Santa Sede. 4. Lo Stato riconosce la personalità giuridica civile e la piena capa­ cità di agire degli ordini, congre­ gazioni religiose ed altri istituti di vita consacrata e delle loro ri­ spettive province e case, nonché delle associazioni ed altri enti e fondazioni religiose che godano di essa alla data di entrata in vigore del presente Accordo. 4. El Estado reconoce la persona­ lidad jurídica civil y la plena ca­ pacidad de obrar de las Ordenes, Congregaciones religiosas y otros Institutos de vida consagrada y sus Provincias y sus Casas, y de las Asociaciones y otras Entida­ des y Fundaciones religiosas que gocen de ella en la fecha de en­ trada en vigor del presente Acuerdo. Gli ordini, congregazioni religiose ed altri istituti di vita consacrata e le loro province e case che, essen­ do a tale data canonicamente eretti, non godano della personalità giuri­ dica civile e quelli che siano canoni­ camente eretti in futuro, acquiste­ ranno la personalità giuridica civile mediante l'iscrizione nel corrispon­ dente Registro dello Stato. L'iscri- Las Ordenes, Congregaciones Reli­ giosas y otros Institutos de vida consagrada y sus Provincias y sus Casas que, estando erigidas canóni­ camente en esta fecha, no gocen de personalidad jurídica civil y las que se erijan canónicamente en el futuro, adquirirán la personalidad jurídica civil mediante la inscripción en el correspondiente Registro del Es- Acta Ioannis Pauli Pp. U 31 zione si effettuerà in virtù di un do­ cumento autentico dal quale risul­ tino l'erezione, gli scopi, i dati di identificazione, gli organi di rappre­ sentanza, le norme di funzionamen­ to ed i poteri di detti organi. Per determinare la estensione e i limiti della loro capacità di agire e quindi di disporre dei propri beni, ci si atterrà a quanto disponga la legisla­ zione canonica che, in questo caso, fungerà come diritto statutario. tado, la cual se practicará en virtud de documento auténtico en el que conste la erección, fines, datos de identificación, órganos representati­ vos, régimen de funcionamiento y fa­ cultades de dichos órganos. A los efectos de determinar la extensión y límite de su capacidad de obrar, y por tanto, de disponer de sus bie­ nes, se estará a lo que disponga la legislación canónica, que actuará en este caso como derecho estatutario. Le associazioni e gli altri enti e fondazioni religiose che, essendo ca­ nonicamente eretti alla data di en­ trata in vigore del presente Accordo, non godano della personalità giuri­ dica civile e quelli che siano canoni­ camente eretti in futuro dalla com­ petente autorità ecclesiastica, po­ tranno acquistare la personalità giu­ ridica civile in conformità a quanto disposto nell'ordinamento dello Sta­ to, mediante l'iscrizione nel corri­ spondente Registro in virtù di un do­ cumento autentico dal quale risul­ tino l'erezione, gli scopi, i dati di identificazione, gli organi di rappre­ sentanza, le norme di funzionamen­ to ed i poteri di detti organi. Las Asociaciones y otras Entida­ des y Fundaciones religiosas que, estando erigidas canónicamente en la fecha de entrada en vigor del pre­ sente Acuerdo, no gocen de perso­ nalidad jurídica civil y las que se erijan canónicamente en el futuro por la competente Autoridad Ecle­ siástica, podrán adquirir la perso­ nalidad jurídica civil con sujeción a lo dispuesto en el ordenamiento del Estado, mediante la inscripción en el correspondiente Registro en virtud de documento auténtico en el que consten la erección, fines, da­ tos de identificación, órganos repre­ sentativos, régimen de funciona miento y facultades de dichos órga­ nos. 5 I luoghi di culto hanno garan­ tita l'inviolabilità a norma delle leggi. Non potranno essere demo­ liti se non siano stati prima pri­ vati del loro carattere sacro. In caso di espropriazione coatta, sa­ rà previamente sentita la compe­ tente autorità ecclesiastica. 5. Los lugares de culto tienen ga­ rantizada su inviolabilidad con arreglo a las Leyes. ~No podrán ser demolidos sin ser previamente privados de su carácter sagrado. En caso de su expropiación for­ zosa será antes oida la Autoridad Eclesiástica competente. 6. Lo Stato rispetta e protegge l'in­ violabilità degli archivi, dei regi­ stri e degli altri documenti appar­ tenenti alla Conferenza Episco­ pale Spagnola, alle Curie vesco­ vili, alle Curie dei superiori mag- 6. El Estado respeta y protege la inviolabilidad de los archivos, re­ gistros y demás documentos per­ tenecientes a la Conferencia Epis­ copal Española, a las Curias Episcopales, a las Curias de los 32 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale giori degli ordini e delle congre­ gazioni religiose, alle parrocchie e alle altre istituzioni ed enti ecclesiastici. Superiores Mayores de las Orde­ nes y Congregaciones religiosas, a las Parroquias y a otras Insti­ tuciones y Entidades eclesiásticas. Articolo II Artículo II La Santa Sede potrà promulgare e pubblicare liberamente qualsiasi di­ sposizione relativa al governo della Chiesa e comunicare senza impedi­ mento con i prelati, il clero e i fe­ deli, così come questi potranno far­ lo con la Santa Sede. La Santa Sede podrá promulgar y publicar libremente cualquier dis­ posición referente al gobierno de la Iglesia y comunicar sin impedimen­ to con los Prelados, el Clero y los fieles, así como ellos podrán hacerlo con la Santa Sede. Gli Ordinari e le altre autorità «ecclesiastiche godranno delle stesse facoltà nei riguardi del clero e dei fedeli. Los Ordinarios y las otras Autori­ dades eclesiásticas gozarán de las mismas facultades respecto del Clero y de sus fieles. Articolo I I I Artículo I I I La Stato riconosce come giorni fe­ stivi tutte le domeniche. Di comune intesa si stabilirà quali altre festi­ vità religiose sono riconosciute co­ me giorni festivi. El Estado reconoce como días fes­ tivos todos los domingos. De común acuerdo se determinará qué otras festividades religiosas son recono­ cidas como días festivos. Articolo IV Artículo IV 1. Lo Stato riconosce e garantisce l'esercizio del diritto all'assisten­ za religiosa dei cittadini internati in penitenziari, ospedali, sanato­ ri, orfanotrofi e centri analoghi, sia privati sia pubblici. 1. El Estado reconoce y garantiza el ejercicio del derecho a la asis­ tencia religiosa de los ciudada­ nos internados en establecimien­ tos penitenciarios, hospitales, sa­ natorios, orfanatos y centros si­ milares, tanto privados como pú­ blicos. 2. L'assistenza religiosa cattolica e l'attività pastorale dei sacerdoti e dei religiosi nei centri suindi­ cati, che siano di carattere pub­ blico, saranno regolati di comune intesa tra le competenti autorità 2. El régimen de asistencia religio­ sa católica y la actividad pastoral de los centros mencionados que sean de carácter público serán regulados de común acuerdo en­ tre las competentes Autoridades 33 Acta Ioannis Pauli Pp. II della Chiesa e dello Stato. In ogni caso, saranno salvaguardati il di­ ritto alla libertà religiosa delle persone e il dovuto rispetto ai loro principi religiosi ed etici. Articolo V de la Iglesia y del Estado. En todo caso, quedará salvaguardado el derecho a la libertad religiosa de las personas y el debido respe­ to a sus principios religiosos y éticos. Artículo V 1. La Chiesa può esercitare diret­ tamente attività di carattere bene­ fico o assistenziale. 1. La Iglesia puede llevar a cabo por sí misma actividades de carácter benéfico o asistencial. Le istituzioni o gli enti a carattere benefico o assistenziale della Chiesa o dipendenti da essa saranno retti con proprie norme statutarie, e go­ dranno degli stessi diritti e benefici di cui godono gli enti classificati co­ me di beneficenza privata. Las instituciones o entidades de carácter benéfico o asistencial de la Iglesia o dependientes de ella se re­ girán por sus normas estatutarias y gozarán de los mismos derechos y beneficios que los entes clasificados como de beneficencia privada. 2. La Chiesa e lo Stato potranno, di comune intesa, stabilire le basi per una adeguata cooperazione tra le attività di beneficenza o di assi­ stenza esercitate dalle loro rispet­ tive istituzioni. 2. La Iglesia y el Estado podrán, de común acuerdo, establecer las bases para una adecuada coope­ ración entre las actividades de beneficencia o de asistencia, rea­ lizadas por sus respectivas insti­ tuciones. Articolo VI Artículo VI 1. Lo Stato riconosce gli effetti ci­ vili al matrimonio celebrato se­ condo le norme del diritto cano­ nico. 1. El Estado reconoce los efectos civiles al matrimonio celebrado según las normas del Derecho Ca­ nónico. Gli effetti civili del matrimonio canonico si producono dal momento della celebrazione. Per il loro pieno riconoscimento, sarà necessaria l'iscrizione nel Registro civile, che si effettuerà mediante la semplice presentazione del certificato eccle­ siastico dell'esistenza del matrimo­ nio. Los efectos civiles del matrimo­ nio canónico se producen desde su celebración. Para el pleno reconoci­ miento de los mismos, será necesa­ ria la inscripción en el Registro Ci­ vil, que se practicará con la simple presentación de certificación eclesiás­ tica de la existencia del matrimonio. 2. In conformità alle disposizioni del diritto canonico, i contraenti 2. Los contrayentes, a tenor de las disposiciones del Derecho Canó- 3 - A. A. S. 34 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale potranno adire i tribunali eccle­ siastici per chiedere la dichiara­ zione di nullità o domandare la dispensa pontificia dal matrimo­ nio rato e non consumato. A ri­ chiesta di qualsiasi delle parti, detti provvedimenti ecclesiastici avranno efficacia nell'ordine ci­ vile se sono dichiarati conformi al diritto dello Stato con una riso­ luzione emessa dal tribunale ci­ vile competente. nico, podrán acudir a los Tri­ bunales Eclesiásticos solicitando declaración de nulidad o pedir de­ cisión pontificia sobre matrimonio rato y no consumado. A solicitud de cualquiera de las Partes, di­ chas resoluciones eclesiásticas tendrán eficacia en el orden civil si se declaran ajustadas al Dere­ cho del Estado en resolución dic­ tada por el Tribunal Civil compe­ tente. 3. La Santa Sede riafferma il va­ lore permanente della sua dottri­ na sul matrimonio e ricorda a coloro che celebrano il matrimo­ nio canonico il grave obbligo che assumono di attenersi alle nor­ me canoniche che lo regolano e in particolare di rispettarne le proprietà essenziali. 3. La Santa Sede reafirma el valor permanente de su doctrina sobre el matrimonio y recuerda a quie­ nes celebren matrimonio canónico la obligación grave que asumen de atenerse a las normas canónicas que lo regulan y, en especial, a respetar sus propiedades esencia­ les. Articolo V I I Articulo V I I La Santa Sede e il Governo Spa­ gnolo procederanno di comune in­ tesa a risolvere i dubbi o le diffi­ coltà che potessero sorgere circa l'interpretazione o l'applicazione di qualsiasi disposizione del presente Accordo, ispirandosi per questo ai principi che lo informano. La Santa Sede y el Gobierno espa­ ñol procederán de común acuerdo en la resolución de las dudas o difi­ cultades que pudieran surgir en la interpretación o aplicación de cual­ quier cláusula del presente Acuerdo,, inspirándose para ello en los prin­ cipios que lo informan. Articolo V I I I Artículo V I I I Sono abrogati gli articoli I, I I , I I I , IV, V, VI, V I I I , IX, X (e l'Ac­ cordo del 16 luglio 1946), XI, XII, XIII, XIV, XVII, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXXIII, XXXIV, XXXV e XXXVI del vigente Concordato e il Protocollo Finale relativo agli ar­ ticoli I, I I , XXIII e XXV. Saranno tuttavia rispettati i diritti acqui­ siti dalle persone toccate dalla abro- Quedan derogados los artículos I, I I , I I I , IV, V, VI, V I I I , IX, X (y el Acuerdo de 16 de julio de 1946), XI, XII, XIII, XIV, XVII, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXXIII, XXXIV, XXXV y XXXVI del vigente Concordato y el Protocolo Final en relación con los artículos I, I I , XXIII y XXV. Se respetarán, sin embargo, los dere­ chos adquiridos por las personas Acta Ioannis Pauli Pp. II 35 gazione dell'articolo XXV e dei re­ lativo Protocollo Finale. afectadas por la derogación del ar­ tículo XXV y por el correspondiente Protocolo Final. DISPOSIZIONI TRANSITORIE DISPOSICIONES TRANSITORIAS 1. Gli ordini, le congregazioni reli­ giose e gli altri istituti di vita consacrata, le loro province e ca­ se, e gli altri enti e fondazioni religiose che hanno ottenuto dallo Stato il riconoscimento della per­ sonalità giuridica civile e la pie­ na capacità di agire, dovranno iscriversi nel corrispondente Re­ gistro dello Stato nel più breve tempo possibile. Trascorsi tre an­ ni dalla entrata in vigore in Spa­ gna del presente Accordo, la lo­ ro personalità giuridica potrà es­ sere dimostrata unicamente me­ diante un attestato dell'avvenuta registrazione, senza pregiudizio della possibilità che tale iscrizio­ ne si effettui in qualsiasi tempo. 1. Las Ordenes, Congregaciones re­ ligiosas y otros Institutos de vida consagrada, sus Provincias y sus Casas y las Asociaciones y otras Entidades o Fundaciones religio­ sas que tienen reconocida por el Estado la personalidad jurídica y la plena capacidad de obrar, deberán inscribirse en el corres­ pondiente Registro del Estado en el más breve plazo posible. Transcurridos tres años desde la entrada en vigor en España del presente Acuerdo, sólo podrá jus­ tificarse su personalidad jurídi­ ca mediante certificación de tal registro, sin perjuicio de que pue­ da practicarse la inscripción en cualquier tiempo. 2. Le cause pendenti presso i tri­ bunali ecclesiastici all'entrata in vigore in Spagna del presente Ac­ cordo continueranno ad essere trattate davanti ad essi e le sen­ tenze avranno gli effetti civili a norma di quanto disposto nell'ar­ ticolo XXIV del Concordato del 1953. 2. Las causas que estén pendientes ante los Tribunales Eclesiásticos al entrar en vigor en España el presente Acuerdo seguirán trami­ tándose ante ellos y las senten­ cias tendrán efectos civiles a te­ nor de lo dispuesto en el artículo XXIV del Concordato de 1953. PROTOCOLLO FINALE PROTOCOLO F I N A L (Circa l'articolo VI, 1) (En relación con el artículo VI, 1.) Subito dopo la celebrazione del matrimonio canonico, il sacerdote davanti al quale è stato celebrato consegnerà agli sposi il certificato ecclesiastico con i dati richiesti per Inmediatamente de celebrado el matrimonio canónico, el Sacerdote ante el cual se celebró entregará a los esposos la certificación eclesiás­ tica con los datos exigidos para su Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 36 l'iscrizione nel Registro civile. In ogni caso, il parroco nel cui terri­ torio parrocchiale è stato celebra­ to il matrimonio entro cinque gior­ ni trasmetterà all'incaricato del Registro civile competente l'atto del matrimonio canonico per la sua op­ portuna iscrizione, per il caso che questa non sia già stata effettuata a richiesta delle parti interessate. inscripción en el Registro Civil. Y, en todo caso, el Párroco en cuyo te­ rritorio parroquial se celebró el ma­ trimonio, en el plazo de cinco días, transmitirá al encargado del Regis­ tro Civil que corresponda el Acta del matrimonio canónico para su oportuna inscripción, en el supuesto de que ésta no se haya efectuado ya a instancia de las partes interesadas. Spetta allo Stato regolare la pro­ tezione dei diritti che, prima che il matrimonio sia iscritto, vengano acquisiti in buona fede da terzi. Corresponde al Estado regular la protección de los derechos que, en tanto el matrimonio no sea inscrito, se adquieran de buena fe por ter­ ceras personas. Il presente Accordo, i cui testi in lingua italiana e spagnola fanno ugualmente fede, entrerà in vigore al momento dello scambio degli stru menti di ratifica. El presente Acuerdo, cuyos textos en lengua española e italiana hacen fe por igual, entrará en vigor en el momento del canje de los instru­ mentos de ratificación. Fatto in doppio originale. Hecho en doble original. Città del Vaticano, 3 gennaio 1979. Ciudad del Vaticano, 3 enero 1979. & G. Card. VILLOT MARCELINO OREJA AGUIRRE 37 Acta Ioannis Pauli Pp. II II ACCORDO ACUERDO TRA LA SANTA SEDE E LO STATO SPAGNOLO CIRCA L'INSEGNAMENTO E LE QUESTIONI CULTURALI ENTRE EL ESTADO ESPAÑOL Y LA SANTA SEDE SOBRE ENSEÑANZA Y ASUNTOS CULTURALES La Santa Sede e il Governo Spa­ gnolo, proseguendo la revisione dei testi concordatàri nello spirito del­ l'Accordo del 28 luglio 1976, attri­ buiscono fondamentale importanza ai temi concernenti l'insegnamento. El Gobierno español y la Santa Sede, prosiguiendo la revisión de los textos concordatarios en el espíritu del Acuerdo de 28 de julio de 1976, conceden importancia fundamental a los temas relacionados con la en­ señanza. Da una parte, lo Stato riconosce il diritto fondamentale all'educa­ zione religiosa e ha sottoscritto patti internazionali che garantiscono l'e­ sercizio di questo diritto. Por una parte, el Estado reconoce el derecho fundamental a la educa­ ción religiosa y ha suscrito pactos internacionales que garantizan el ejercicio de este derecho. D'altra parte, la Chiesa deve coor­ dinare la propria missione educa­ trice con i principi della libertà ci­ vile in materia religiosa e con i di­ ritti delle famiglie e di tutti gli alunni e docenti, evitando qualsiasi discriminazione o situazione di pri­ vilegio. Por otra, la Iglesia debe coordinar su misión educativa con los prin­ cipios de libertad civil en materia religiosa y con los derechos de las familias y de todos los alumnos y maestros, evitando cualquier discri­ minación o situación privilegiada. I cosiddetti mezzi di comunicazio­ ne sociale sono diventati una efficace scuola di conoscenze, di criteri e di comportamenti. Pertanto, nella lo­ ro disciplina giuridica devono appli­ carsi gli stessi principi di libertà religiosa e uguaglianza senza privi­ legi, che Chiesa e Stato professano in materia di insegnamento. Los llamados medios de comunica­ ción social se han convertido en es­ cuela eficaz de conocimientos, cri­ terios y costumbres. Por tanto, de­ ben aplicarse en la ordenación jurí­ dica de tales medios los mismos principios de libertad religiosa e igualdad sin privilegios, que Iglesia y Estado profesan en materia de en­ señanza. Infine, il patrimonio storico, ar­ tistico e documentale della Chiesa continua ad essere parte importan- Finalmente, el patrimonio histó­ rico, artístico y documental de la Iglesia sigue siendo parte importan- 38 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tissima del complesso dei beni cul­ turali della Nazione ; e quindi si giu­ stifica la collaborazione tra Chiesa e Stato per mettere tale patrimonio a servizio ed uso dell'intera società e per assicurarne la conservazione e l'incremento. tisima del acervo cultural de la Na­ ción ; por lo que la puesta de tal Pa­ trimonio al servicio y goce de la so­ ciedad entera, su conservación y su incremento, justifican la colabora­ ción de Iglesia y Estado. Per questo, le due Parti contraen­ ti concludono il seguente Por ello, ambas partes contratan­ tes concluyen el siguiente ACCORDO ACUERDO Articolo I Artículo I Alla luce del principio della liber­ tà religiosa, l'attività educativa ri­ spetterà il diritto fondamentale dei genitori circa l'educazione morale e religiosa dei propri figli nell'am­ bito scolastico. A la luz del principio de libertad religiosa, la acción educativa respe­ tará el derecho fundamental de los padres sobre la educación moral y religiosa de sus hijos en el ámbito escolar. In ogni caso, l'educazione impar­ tita nelle scuole pubbliche rispette­ rà i valori dell'etica cristiana. En todo caso, la educación que se imparta en los centros docentes pú­ blicos será respetuosa con los valo­ res de la ética cristiana. Articolo II Artículo II In tutti i Centri Educativi, nei corsi di Educazione Prescolastica, di Educazione Generale Basica (EGB) e di Baccellierato Unificato Polivalente (BUP) e nei gradi di Formazione Professionale per alun­ ni della stessa età, i programmi edu­ cativi includeranno l'insegnamento della religione cattolica, a parità di condizioni con le altre discipline fon­ damentali. Los planes educativos en los nive­ les de Educación Preescolar, de Educación General Básica (EGB) y de Bachillerato Unificado Polivalen­ te (BUP) y Grados de Formación Profesional correspondientes a los alumnos de las mismas edades, in­ cluirán la enseñanza de la religión católica en todos los Centros de Edu­ cación, en condiciones equiparables a las demás disciplinas fundamen­ tales. Per rispetto alla libertà di coscien­ za, detto insegnamento non avrà carattere obbligatorio per gli alun­ ni. Tuttavia è garantito il diritto a riceverlo. Por respeto a la libertad de con­ ciencia, dicha enseñanza no tendrá carácter obligatorio para los alum­ nos. Se garantiza, sin embargo, el derecho a recibirla. Acta Ioannis Pauli Pp. 39 II Le autorità accademiche adotte­ ranno le misure convenienti affin­ ché il fatto di ricevere o meno l'inse­ gnamento religioso non comporti al­ cuna discriminazione nel campo del­ l'attività scolastica. Las autoridades académicas adop­ tarán las medidas oportunas para que el hecho de recibir o no recibir la enseñanza religiosa no suponga discriminación alguna en la activi­ dad escolar. Nei menzionati gradi di insegna­ mento, le competenti autorità acca­ demiche permetteranno che la gerar­ chia ecclesiastica, alle condizioni concrete da concordare con essa, istituisca altre attività complemen­ tari di formazione e di assistenza religiosa. En los niveles de enseñanza men­ cionados, las autoridades académi­ cas correspondientes permitirán que la Jerarquía Eclesiástica establezca, en las condiciones concretas que con ella se convenga, otras actividades complementarias de formación y asis­ tencia religiosa. Articolo I I I Articulo I I I Nei gradi educativi ai quali si rife­ risce l'articolo precedente, l'insegna­ mento religioso sarà impartito dalle persone che, per ogni anno scola­ stico, siano designate dall'autorità accademica fra quelle che l'Ordina­ rio diocesano proponga per impar­ tire detto insegnamento. Con suffi­ ciente anticipo, l'Ordinario diocesa­ no comunicherà i nomi dei profes­ sori e delle persone ritenute compe­ tenti per tale insegnamento. En los niveles educativos a los que se refiere el artículo anterior, la enseñanza religiosa será imparti­ da por las personas que, para cada año escolar, sean designadas por la autoridad académica entre aquellas que el Ordinario diocesano propon­ ga para ejercer esta enseñanza. Con antelación suficiente el Ordinario diocesano comunicará los nombres de los profesores y personas que sean consideradas competentes para dicha enseñanza. Nei centri pubblici di Educazione Prescolastica e di E.G.B., la desi­ gnazione, secondo le modalità sopra segnalate, ricadrà preferibilmente sui professori di E.G.B, che ne fac­ ciano domanda. En los centros públicos de Educa­ ción Preescolar y de EGB, la desig­ nación, en la forma antes señalada, recaerá con preferencia en los pro­ fesores de EGB que así lo soliciten. Nessuno sarà obbligato a impar­ tire l'insegnamento religioso. Nadie estará obligado a impartir enseñanza religiosa. I professori di religione faranno parte, a tutti gli effetti, del corpo insegnante dei rispettivi centri. Los profesores de religión forma­ rán parte, a todos los efectos, del Claustro de Profesores de los respec­ tivos centros. 40 A at a Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Articolo IV Artículo IV L'insegnamento della dottrina cat­ tolica e della sna pedagogia nelle scuole universitarie di formazione dei professori, a parità di condizioni con le altre discipline fondamentali, avrà carattere volontario per gli alunni. La enseñanza de la doctrina ca­ tólica y su pedagogía en las Escuelas Universitarias de Formación del Pro­ fesorado, en condiciones equipara­ bles a las demás disciplinas funda­ mentales, tendrá carácter voluntario para los alumnos. I professori di tali scuole saranno designati dall'autorità accademica con lo stesso procedimento stabilito all'articolo I I I , e faranno anch'essi parte dei rispettivi corpi insegnanti. Los profesores de las mismas se­ rán designados por la autoridad aca­ démica en la misma forma que la es­ tablecida en el artículo I I I y forma­ rán también parte de los respectivos Claustros. Articolo V Artículo V Lo Stato garantisce alla Chiesa la possibilità di organizzare corsi vo­ lontari di insegnamento e altre at­ tività religiose nei centri universi­ tari pubblici, utilizzando locali e mezzi ad essi appartenenti. La ge­ rarchia ecclesiastica si metterà d'ac­ cordo con le autorità dei centri, per l'adeguato esercizio di queste atti­ vità in tutti i loro aspetti. El Estado garantiza que la Iglesia Católica pueda organizar cursos vo­ luntarios de enseñanza y otras acti­ vidades religiosas en los Centros Universitarios públicos, utilizando los locales y medios de los mismos. La Jerarquía eclesiástica se pondrá de acuerdo con las autoridades de los Centros para el adecuado ejerci­ cio de estas actividades en todos sus aspectos. Articolo VI Artículo VI Spetta alla gerarchia ecclesiastica indicare il contenuto dell'insegna­ mento e della formazione religiosa cattolica, come pure proporre i re­ lativi libri di testo e il materiale didattico. A la Jerarquía eclesiástica corres­ ponde señalar los contenidos de la enseñanza y formación religiosa ca­ tólica, así como proponer los libros de texto y material didáctico relati­ vos a dicha enseñanza y formación. La gerarchia ecclesiastica e gli organi dello Stato, nell'ambito del­ le rispettive competenze, vigileran­ no affinché tale insegnamento e tale formazione siano impartiti conve­ nientemente, restando i professori di religione soggetti al regime di­ sciplinare generale dei Centri. La Jerarquía eclesiástica y los ór­ ganos del Estado, en el ámbito de sus respectivas competencias, vela­ rán porque esta enseñanza y forma­ ción sean impartidas adecuadamen­ te, quedando sometido el profeso­ rado de religión al régimen general disciplinario de los Centros. 4i Acta Ioannis Palili Pp. II Articolo V I I Artículo V I I Nei diversi gradi educativi, il trat­ tamento economico dei professori di religione cattolica, che non appar­ tengano ai corpi docenti dello Stato, sarà stabilito d'intesa tra l'Ammi­ nistrazione Centrale e la Conferen­ za Episcopale Spagnola, in modo che possa essere applicato con decor­ renza dall'entrata in vigore del pre­ sente Accordo. La situación econòmica de los pro­ fesores de religión católica, en los distintos niveles educativos, que no pertenezcan a los Cuerpos Docentes del Estado, se concertará entre la Administración Central y la Confe­ rencia Episcopal Española, con ob­ jeto de que sea de aplicación a par­ tir de la entrada en vigor del pre­ sente Acuerdo. Articolo V I I I Articulo V I I I La Chiesa Cattolica può istituire seminari minori diocesani e religio­ si, il cui carattere specifico sarà ri­ spettato dallo Stato. La Iglesia Católica puede estable­ cer Seminarios Menores diocesanos y religiosos, cuyo carácter específico será respetado por el Estado. Per la loro classificazione come Centri di Educazione Generale Ba­ sica, di Baccellierato Unificato Po­ livalente o di Corso di Orientamento Universitario, sarà applicata la legi­ slazione generale, ma non si esige­ rà né un numero minimo di alunni, né la loro ammissione in funzione dell'area geografica di provenienza o di domicilio della famiglia. Para su clasificación como Centros de Educación General Básica, de Bachillerato Unificado Polivalente o de Curso de Orientación Universita­ ria, se aplicará la legislación gene­ ral, si bien no se exigirá ni número mínimo de matrícula escolar, ni la admisión de alumnos en función del área geográfica de procedencia o do­ micilio de familia. Articolo IX Artículo IX I centri di insegnamento a livello non universitario, di qualsiasi grado e specialità, già istituiti o che la Chiesa istituisca in futuro, si uni­ formeranno, quanto al modo di svol­ gere la propria attività, alla legisla­ zione che sia promulgata con carat­ tere generale. Los Centros docentes de nivel no universitario, cualquiera que sea su grado y especialidad, establecidos o que se establezcan por la Iglesia, se acomodarán a la legislación que se promulgue con carácter general, en cuanto al modo de ejercer sus actividades. Articolo X Artículo X 1. Le università, i collegi universi­ tari, le scuole universitarie e gli 1. Las Universidades, Colegios Uni­ versitarios, Escuelas Università- 42 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale altri centri universitari, che sa­ ranno istituiti dalla Chiesa Cat­ tolica, si uniformeranno, quanto al modo di svolgere le proprie at­ tività, alla legislazione che sia promulgata con carattere gene­ rale. rias y otros Centros Universita­ rios que se establezcan por la Igle­ sia Católica, se acomodarán a la legislación que se promulgue con carácter general, en cuanto al mo­ do de ejercer estas actividades. Per il riconoscimento agli effetti civili degli studi fatti in detti cen­ tri, ci si atterrà a ciò che disponga la legislazione a suo tempo vigente in materia. Para el reconocimiento, a efectos civiles, de los estudios realizados en dichos Centros, se estará a lo que disponga la legislación vigente en la materia en cada momento. 2. Lo Stato riconosce l'esistenza le­ gale delle università della Chiesa già erette in Spagna al momento dell'entrata in vigore del presente Accordo ; il loro ordinamento giu­ ridico dovrà uniformarsi alla legi­ slazione vigente, salvo quanto pre­ visto all'articolo XVII, 2. 2. El Estado reconoce la existencia legal de las Universidades de la Iglesia establecidas en España en el momento de la entrada en vigor de este Acuerdo, cuyo régimen jurídico habrá de acomodarse a la legislación vigente, salvo lo pre­ visto en el artículo XVII, 2. 3. Gli alunni di queste università usufruiranno degli stessi benefici per quanto riguarda l'assistenza sanitaria, la previdenza sociale scolastica, gli aiuti per lo studio e la ricerca, e le altre forme di pro­ tezione dello studente, che siano stabiliti per gli alunni delle uni­ versità dello Stato. 3. Los alumnos de estas Universi­ dades gozarán de los mismos bene­ ficios en materia de sanidad, se­ guridad escolar, ayudas al estu­ dio y a la investigación y demás modalidades de protección al estu­ diante, que se establezcan para los alumnos de las Universidades del Estado. Articolo XI Artículo XI La Chiesa Cattolica, a norma del proprio diritto, conserva la sua au­ tonomia per istituire università, fa­ coltà, istituti superiori e altri cen­ tri di scienze ecclesiastiche, per la formazione di sacerdoti, religiosi e laici. La Iglesia Católica, a tenor de su propio derecho, conserva su auto­ nomia para establecer Universida­ des, Facultades, Institutos Superio­ res y otros Centros de Ciencias Ecle­ siásticas para la formación de sacer­ dotes, religiosos y seglares. La convalidazione degli studi e il riconoscimento da parte dello Sta­ to degli effetti civili dei titoli rila­ sciati in questi centri superiori, sa- La convalidación de los estudios y el reconocimiento por parte del Estado de los efectos civiles de los títulos otorgados en estos Centros 43 Acta Ioannis Pauli Pp. II ranno oggetto di specifico accordo tra le competenti autorità della Chie­ sa e dello Stato. Fino a quando non sia stipulato tale accordo, le even­ tuali convalidazioni di questi studi e l'attribuzione degli effetti civili ai titoli rilasciati. si effettueranno se­ guendo le norme generali in materia. Superiores, serán objeto de regula­ ción específica entre las competentes autoridades de la Iglesia y del Esta­ do. En tanto no se acuerde la refe­ rida regulación, las posibles convali­ daciones de estos estudios y la con­ cesión de valor civil a los títulos otorgados se realizarán de acuerdo con las normas generales sobre el tema. Saranno anche regolati, di comu­ ne intesa, la convalidazione e il ri­ conoscimento degli studi fatti e dei titoli conseguiti da ecclesiastici o laici nelle facoltà approvate dalla Santa Sede fuori della Spagna. También se regularán de común acuerdo la convalidación y reconoci­ miento de los estudios realizados y títulos obtenidos por clérigos o se­ glares en las Facultades aprobadas por la Santa Sede fuera de España. Articolo XII Artículo XII Le università dello Stato, previo accordo con la competente autorità ecclesiastica, potranno istituire cen­ tri di studi superiori di teologia cat­ tolica. Las Universidades del Estado, pre­ vio acuerdo con la competente Au­ toridad de la Iglesia, podrán esta­ blecer Centros de Estudios Superio­ res de Teología Católica. Articolo XIII Artículo XIII I centri di insegnamento della Chiesa, di qualsiasi grado e specia­ lità, e i loro alunni, avranno diritto a ricevere sovvenzioni, borse di stu­ dio, benefici fiscali e altri sussidi che lo Stato accordi a centri non sta­ tali e agli alunni di questi centri, se­ condo il principio di uguaglianza del­ le possibilità. Los Centros de enseñanza de la Iglesia, de cualquier grado y especia­ lidad, y sus alumnos, tendrán de­ recho a recibir subvenciones, becas, beneficios fiscales y otras ayudas que el Estado otorgue a Centros no esta­ tales y a estudiantes de tales Cen­ tros, de acuerdo con el régimen de igualdad de oportunidades. Articolo XIV Artículo XIV Salvaguardando i principi di li­ bertà religiosa e di espressione, lo Stato vigilerà perché siano rispet­ tati, nei propri mezzi di comunica­ zione sociale, i sentimenti dei cat- Salvaguardando los principios de libertad religiosa y de expresión, el Estado velará para que sean respe­ tados en sus medios de comunica­ ción social, los sentimientos de los 44 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tolici e stipulerà i relativi accordi in materia con la Conferenza Epi­ scopale Spagnola. Articolo XV católicos y establecerá los correspon­ dientes acuerdos sobre estas mate­ rias con la Conferencia Episcopal Española. Artículo XV La Chiesa manifesta nuovamente la volontà di continuare a mettere a servizio della società il proprio patrimonio storico, artistico e do­ cumentale, e concorderà con lo Sta­ to le basi per rendere effettivo il comune interesse e la collaborazione tra le due parti allo scopo di preser­ vare, far conoscere e catalogare que­ sto patrimonio culturale in suo pos­ sesso, di facilitarne la visita e lo studio, di ottenerne la migliore con­ servazione e di impedirne qualsiasi perdita, ai sensi dell'articolo 46 del­ la Costituzione. La Iglesia reitera su voluntad de continuar poniendo al servicio de la sociedad su patrimonio histórico, artístico y documental, y concertará con el Estado las bases para hacer efectivos el interés común y la cola­ boración de ambas partes con el fin de preservar, dar a conocer y cata­ logar este patrimonio cultural en po­ sesión de la Iglesia, de facilitar su contemplación y estudio, de lograr su mejor conservación e impedir cualquier clase de pérdidas, en el marco del artículo 46 de la Consti­ tución. A questi fini ed a qualsiasi altro riferentesi a detto patrimonio, sarà creata una Commissione mista nel termine massimo di un anno a par­ tire dalla data dell'entrata in vi­ gore in Spagna fiel presente Accor­ do. A estos efectos, y a cualesquiera otros relacionados con dicho patri­ monio se creará una Comisión Mixta en el plazo máximo de un año, a par­ tir de la fecha de entrada en vigor en España del presente Acuerdo. Articolo XVI Artículo XVI La Santa Sede e il Governo Spa­ gnolo procederanno di comune intesa a risolvere i dubbi o le difficoltà che potessero sorgere circa l'inter­ pretazione o l'applicazione di qual­ siasi disposizione del presente Ac­ cordo, ispirandosi, per questo, ai principi che lo informano. La Santa Sede y el Gobierno espa­ ñol procederán de común acuerdo en la resolución de las dudas o dificul­ tades que pudieran surgir en la in­ terpretación o aplicación de cual­ quier cláusula del presente Acuerdo, inspirándose para ello en los princi­ pios que lo informan. Articolo XVII Artículo XVII 1. Sono abrogati gli articoli XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXX e XXXI del vigente Concordato. 1. Quedan derogados los artículos XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXX y XXXI del vigente Concor­ dato. Acta Ioannis PauU Pp. II 45 2. Ciò nonostante, restano salvi i diritti acquisiti dalle università della Chiesa esistenti in Spagna al momento della firma del pre­ sente Accordo. Queste, tuttavia potranno optare per il loro ade­ guamento alla legislazione gene­ rale sulle università non statali. 2. Quedan asegurados, no obstan­ te, los derechos adquiridos de las Universidades de la Iglesia esta­ blecidas en España en el momen­ to de la firma del presente Acuerdo, las cuales, sin embargo, podrán optar por su adaptación a la legislación general sobre Uni­ versidades no estatales. DISPOSIZIONI TRANSITORIE DISPOSICIONES TRANSITORIAS 1. Il riconoscimento degli effetti ci­ vili degli studi fatti nelle univer­ sità della Chiesa attualmente esi­ stenti continuerà ad essere rego­ lato, provvisoriamente, dalle nor­ me ora vigenti, fino a quando, per ciascun centro o facoltà, siano date le opportune disposizioni per il loro riconoscimento, in armo­ nia con la legislazione generale, la quale non esigerà requisiti su­ periori a quelli che si impongono alle università dello Stato o de­ gli enti pubblici. 1. El reconocimiento, a efectos ci­ viles, de los estudios que se cur­ sen en las Universidades de la Iglesia actualmente existentes, seguirá rigiéndose, transitoria­ mente, por la normativa ahora vigente, hasta el momento en que, para cada Centro o carrera, se dicten las oportunas disposicio­ nes de reconocimiento, de acuerdo con la legislación general, que no exigirá requisitos superiores a los que se impongan a las Universi­ dades del Estado o de los entes públicos. 2. Coloro che al momento della en­ trata in vigore in Spagna del presente Accordo siano in posses­ so di titoli superiori in scienze ecclesiastiche e, a norma del pa­ ragrafo 3 dell'articolo XXX del Concordato, siano professori ti­ tolari delle materie di insegna­ mento della sezione di lettere in centri scolastici dipendenti dal­ l'autorità ecclesiastica, continue­ ranno a essere considerati come aventi titolo sufficiente per impar­ tire l'insegnamento in tali centri, nonostante l'abrogazione di detto articolo. 2. Quienes al entrar en vigor el pre­ sente Acuerdo en España estén en posesión de grados mayores en Ciencias Eclesiásticas y, en virtud del párrafo 3 del artículo XXX del Concordato, sean profe­ sores titulares de las disciplinas de la Sección de Letras en Cen­ tros de enseñanza dependientes de la autoridad eclesiástica, seguirán considerados con titulación sufi­ ciente para la enseñanza en tales Centros, no obstante la deroga­ ción de dicho artículo. 46 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium PROTOCOLLO FINALE Officiale PROTOCOLO F I N A L Per quanto concerne la denomina­ zione di centri, gradi educativi, pro­ fessori e alunni, sussidi didattici, ecc., ciò che è stato convenuto nel presente Accordo continuerà ad es­ sere valido per le realtà educative equivalenti che potessero sorgere da riforme o cambiamenti di nomen­ clatura o del sistema scolastico uf­ ficiale. Lo convenido en el presente Acuer­ do, en lo que respecta a las deno­ minaciones de centros, niveles edu­ cativos, profesorado y alumnos, me­ dios didácticos, etc., subsistirá co­ mo válido para las realidades edu­ cativas equivalentes que pudieran originarse de reformas o cambios de nomenclatura o del sistema escolar oficial. Il presente Accordo, i cui testi in lingua italiana e spagnola fanno ugualmente fede, entrerà in vigore al momento dello scambio degli stru­ menti di ratifica. El presente Acuerdo, cuyos tex­ tos en lengua española e italiana hacen fe por igual, entrará en vigor en el momento del canje de los ins­ trumentos de ratificación. Fatto in doppio originale. Hecho en doble original. Città del Vaticano, 3 gennaio 1979. Ciudad del Vaticano, 3 enero 1979. & G. Card. VILLOT MARCELINO OREJA AGUIRRE Acta Ioannis Pauli Pp. IÏ 47 III ACCORDO ACUERDO TRA LA SANTA SEDE E LO STATO SPAGNOLO CIRCA L'ASSISTENZA RELIGIOSA ALLE FORZE ARMATE ED IL SERVIZIO MILITARE DEGLI ECCLESIASTICI E RELIGIOSI ENTRE EL ESTADO ESPAÑOL Y LA SANTA SEDE SOBRE LA ASISTENCIA RELIGIOSA A LAS FUERZAS ARMADAS L'assistenza religiosa ai membri cattolici delle Forze Armate ed il servizio militare degli ecclesiastici e dei religiosi costituiscono un capi­ tolo speciale tra le materie che deb­ bono essere regolate in base all'im­ pegno assunto dalla Santa Sede e dallo Stato Spagnolo di rivedere il Concordato del 1953. La asistencia religiosa a los miem­ bros católicos de las Fuerzas Arma­ das y el servicio militar de los clé­ rigos y religiosos, constituyen capí­ tulos específicos entre las materias que deben regularse dentro del com­ promiso adquirido por la Santa Se­ de y el Estado español de revisar el Concordato de 1953. Pertanto, le due Parti hanno deci­ so di aggiornare le disposizioni fi­ nora vigenti e concludono il seguente Por tanto, ambas Partes han de­ cidido actualizar las disposiciones, hasta ahora vigentes y concluyen el siguiente ACCORDO ACUERDO Articolo I Artículo I L'assistenza religioso-pastorale ai membri cattolici delle Forze Arma­ te continuerà ad essere svolta per mezzo del Vicariato Castrense. La asistencia religioso-pastoral a los miembros católicos de las Fuer­ zas Armadas se seguirá ejerciendo por medio del Vicariato Castrense. Articolo II Artículo II Il Vicariato Castrense, che è una diocesi personale e non territoriale, sarà composto di : El Vicariato Castrense, que es una Diócesis personal, no territo­ rial, constará de : A) Un Arcivescovo, Vicario Gene­ rale, con la propria Curia, di cui fa­ ranno parte : .á) Un Arzobispo, Vicario Gene­ ral, con su propia Curia, que estará, integrada por: Y EL SERVICIO MILITAR DE CLÉRIGOS Y RELIGIOSOS 48 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1) Un Provicario Generale per tutte le Forze Armate, con facoltà di Vicario Generale. 1) Un Provicario General pa­ ra todas las Fuerzas Armadas, con facultades de Vicario General. 2) Un Segretario Generale. 2) Un Secretario General. 3) Un Vice-Segretario. 3) Un Vicesecretario. 4) Un Delegato per la formazio­ ne permanente del Clero, e 5) Un Delegato per la pastorale. 4) Un Delegado de Formación Permanente del Clero, y 5) Un Delegado de Pastoral. B) Inoltre, avrà la collaborazione dei : B) Además, contará con la coo­ peración de: 1) Vicari Episcopali corrispon­ denti. 1) Los Vicarios Episcopales co­ rrespondientes. 2) Cappellani militari come par­ roci personali. 2) Los Capellanes castrenses co­ mo párrocos personales. Articolo I I I Artículo I I I La provvista del Vicariato Gene­ rale Castrense si farà in conformità all'articolo I, 3 dell'Accordo tra la Santa Sede e lo Stato Spagnolo del 28 luglio 1976, con la proposta di una terna di nomi, formata di co­ mune accordo fra la Nunziatura Apostolica ed il Ministero degli Af­ fari Esteri e sottoposta all'approva­ zione della Santa Sede. La provisión del Vicariato Gene­ ral Castrense se hará de conformi­ dad con el artículo I, 3, del Acuer­ do entre la Santa Sede y el Estado español de 28 de julio de 1976, me­ diante la propuesta de una terna de nombres, formada de común acuer­ do entre la Nunciatura Apostólica y el Ministerio de Asuntos Exterio­ res y sometida a la aprobación de la Santa Sede. Il Re presenterà, entro quindici giorni, uno di essi per la nomina da parte del Sommo Pontefice. El Rey presentará, en el término de quince días, uno de ellos para su nombramiento por el Romano Pontífice. Articolo IV Artículo IV Rendendosi vacante il Vicariato Castrense e fino alla nuova provvi­ sta, assumerà le funzioni di Vicario Generale il Provicario Generale di tutte le Forze Armate, se ci sarà, o, altrimenti, il Vicario Episcopale più anziano di nomina. Al quedar vacante el Vicariato Castrense y hasta su nueva provi­ sión, asumirá las funciones de Vi­ cario General el Provicario General de todas las Fuerzas Armadas, si lo hubiese, y, si no, el Vicario Epis­ copal más antiguo. Acta Ioannis Pauli Pp. 49 II Articolo V Artículo V Gli ecclesiastici ed i religiosi so­ no soggetti alle disposizioni genera­ li della legge sul servizio militare. Los Clérigos y Religiosos están sujetos a las disposiciones genera­ les de la Ley sobre el Servicio Mi­ litar. 1. I seminaristi, i postulanti e i no­ vizi potranno usufruire dei bene­ fici comuni di rinvìi annuali a motivo dei loro studi specifici o per altre cause ammesse dalla legislazione vigente, come pure di qualsiasi altro beneficio che sia stabilito con carattere gene­ rale. 1. Los Seminaristas, postulantes y novicios, podrán acogerse a los beneficios comunes de prórrogas anuales por razón de sus estu­ dios específicos o por otras cau­ sas admitidas en la legislación vigente, así como a cualesquiera otros beneficios que se establez­ can con carácter general. 2 A coloro che sono già sacerdoti potranno essere affidate funzio­ ni specifiche del loro ministero, per il quale riceveranno le relati­ ve facoltà dal Vicario Generale Castrense. 2. A los que ya sean presbíteros, se les podrán encomendar funcio­ nes específicas de su ministerio, para lo cual recibirá las facul­ tades correspondientes del Vica­ rio General Castrense. 3. Ai sacerdoti ai quali non vengo­ no affidate le suddette funzioni specifiche e ai diaconi e ai reli­ giosi professi non sacerdoti, sa­ ranno affidati incarichi che non siano incompatibili con il loro stato, in conformità al diritto ca­ nonico. 3 A los presbíteros a quienes no se encomienden las referidas fun­ ciones específicas y a los diáconos y religiosos profesos no sacerdo­ tes, se les asignarán misiones que no sean incompatibles con su estado, de conformidad con el Derecho Canónico. 4. In conformità a quanto dispon­ ga la legge si potrà considerare prestazione sociale sostitutiva de­ gli obblighi specifici del servizio militare l'attività di coloro che, alla dipendenza della gerarchia ecclesiastica, si dedichino all'apo­ stolato per un periodo di tre anni come sacerdoti, diaconi o religiosi professi, in territori di missione o come cappellani di emigranti. 4. Se podrá considerar de acuerdo con lo que establezca la ley, como prestación social sustituto­ ria de las obligaciones específi­ cas del Servicio Militar, la de quienes durante un período de tres años bajo la dependencia de la Jerarquía Eclesiástica se con­ sagren al apostolado, como Pres­ bíteros, Diáconos o Religiosos profesos, en territorios de mi­ sión o como Capellanes de emi­ grantes. 4 - A. A. S. 50 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Articolo VI Artículo VI Allo scopo di assicurare la dovuta assistenza pastorale al popolo, sono esenti dal compimento degli obbli­ ghi militari, in ogni circostanza, i Vescovi e coloro che sono ad essi giuridicamente equiparati. A fin de asegurar la debida aten­ ción pastoral del pueblo, se excep­ túan del cumplimiento de las obli­ gaciones militares, en toda circuns­ tancia, los Obispos y asimilados en derecho. In caso di mobilitazione di riservi­ sti si procurerà che sia assicurata l'adeguata assistenza parrocchiale alla popolazione civile. A questo sco­ po il Ministero della Difesa sentirà il parere del Vicario Generale Ca­ strense. En caso de movilización de reser­ vistas, se procurará asegurar la asistencia parroquial proporcional a la población civil. A este fin, el Ministerio de Defensa oirá el in­ forme del Vicario General Castrense. Articolo V I I Artículo V I I La Santa Sede e il Governo Spa­ gnolo procederanno di comune inte­ sa a risolvere i dubbi e le difficoltà che potessero sorgere circa l'inter­ pretazione o l'applicazione di qual­ siasi disposizione del presente Accor­ do, ispirandosi ai principi che lo informano. La Santa Sede y el Gobierno espa­ ñol procederán de común acuerdo en la resolución de las dudas o difi­ cultades que pudieran surgir en la interpretación o aplicación de cual­ quier cláusula del presente Acuer­ do, inspirándose para ello en los principios que lo informan. Articolo V I I I Articulo V I I I Sono abrogati gli articoli XV, XXXII con il relativo Protocollo Fi­ nale del Concordato del 27 agosto 1953, e, di conseguenza, l'Accordo fra la Santa Sede e il Governo Spa­ gnolo sulla giurisdizione castrense e l'assistenza religiosa alle Forze Armate, del 5 agosto 1950. Quedan derogados los artículos XV, XXXII y el Protocolo Final en relación al mismo, del Concordato de 27 de agosto de 1953 y, consecuen­ temente, el Acuerdo entre la Santa Sede y el Gobierno español sobre la Jurisdicción Castrense y Asisten­ cia Religiosa de las Fuerzas Arma­ das, de 5 de agosto de 1950. PROTOCOLLO F I N A L E (Circa l'Articolo V I I I ) PROTOCOLO F I N A L (En relación con el artículo V I I I ) 1. Nonostante l'abrogazione dispo­ sta nell'articolo V I I I , continue­ rà a sussistere, per un periodo di 1. No obstante la derogación orde­ nada en el artículo V I I I , subsis­ tirá durante un plazo de tres Acta Ioannis Pauli Pp. II 51 tre anni, la possibilità di avva­ lersi della disposizione prevista nel n. 1 dell'articolo XII della Convenzione del 5 agosto 1950. años la posibilidad de valerse de la disposición prevista en el nù­ mero 1 del artículo XII del Con­ venio de 5 de agosto de 1950. 2. I sacerdoti e i diaconi ordinati prima dell'entrata in vigore del presente Accordo, come pure i re­ ligiosi che abbiano precedente­ mente emesso la professione reli­ giosa, qualunque sia la loro età, conserveranno il diritto acquisi­ to all'esenzione dal servizio mili­ tare in tempo di pace, in confor­ mità all'articolo XII della Con­ venzione sopra citata che viene abrogata. 2. Los Sacerdotes y Diáconos orde­ nados antes de la fecha de en­ trada en vigor del presente Acuer­ do y los religiosos que hubieren profesado igualmente con ante­ rioridad, conservarán, cualquiera que fuera su edad, el derecho ad­ quirido a la exención del servicio militar en tiempo de paz, confor­ me el artículo XII del citado Con­ venio que se deroga. 3. Coloro che, all'entrata in vigo­ re del presente Accordo, stiano compiendo studi ecclesiastici in preparazione al sacerdozio o alla professione religiosa, potranno chiedere il rinvio della chiamata al servizio militare di seconda classe, qualora desiderino valersi di questo beneficio e siano in re­ gola quanto all'età. 3. Quienes estuvieren siguiendo es­ tudios eclesiásticos de prepara­ ción para el sacerdocio o para la profesión religiosa en la fecha de entrada en vigor de este Acuer­ do, podrán solicitar prórroga de incorporación a filas de segunda clase, si desean acogerse a este be­ neficio y les corresponde por su edad. U presente Accordo, i cui testi in lingua italiana e spagnola fanno ugualmente fede, entrerà in vigore al momento dello scambio degli stru­ menti di ratifica. El presente Acuerdo, cuyos textos en lengua española e italiana hacen fe por igual, entrará en vigor en el momento del canje de los instrumen­ tos de ratificación. Fatto in doppio originale. Città del Vaticano, 3 gennaio 1979. © G. Card. VILLOT Hecho en doble original. Ciudad del Vaticano, 3 enero 1979. MARCELINO OREJA AGUIRRE 52 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ANNESSO I ANEXO I Articolo 1 Artículo I I cappellani militari esercitano il loro ministero sotto la giurisdizio­ ne del Vicario Generale Castrense. Los Capellanes Castrenses ejercen su ministerio bajo la jurisdicción del Vicario General Castrense. Articolo II Artículo II La giurisdizione del Vicario Ge­ nerale Castrense e dei cappellani è personale. Essa si estende, qualun­ que sia la rispettiva situazione mi­ litare, a tutti i militari di terra, di mare e di aria, agli alunni delle accademie e delle scuole militari, alle loro mogli, ai figli e ai familiari che vivano con loro ed a tutti i fe­ deli di ambo i sessi, siano essi se­ colari o religiosi, che prestino ser­ vizio stabilmente a qualsiasi titolo o risiedano abitualmente nelle caserme o in luoghi dipendenti dalla giuri­ sdizione militare. Questa giurisdi­ zione si estende pure agli orfani di età minore, ai pensionati e alle ve­ dove di militari finché conservino ta­ le stato. La jurisdicción del Vicario Gene­ ral Castrense y de los Capellanes es personal. Se extiende, cualquiera que sea la respectiva situación militar, a todos los militares de Tierra, Mar y Aire, a los alumnos de las Academias y de las Escuelas Militares, a sus es­ posas, hijos y familiares que viven en su compañía, y a todos los fieles de ambos sexos, ya seglares, ya reli­ giosos, que presten servicios esta­ blemente bajo cualquier concepto o residan habitualmente en los cuar­ teles o lugares dependientes de la Ju­ risdicción Militar. Igualmente, se ex­ tiende dicha jurisdicción a los huér­ fanos menores o pensionistas y a las viudas de militares mientras conser­ ven este estado. Articolo I I I Artículo I I I I cappellani militari hanno com­ petenza parrocchiale nei confronti delle persone menzionate nell'arti­ colo precedente. Los Capellanes Castrenses tienen competencia parroquial respecto a las personas mencionadas en el ar­ tículo precedente. Nel caso che si celebri un matri­ monio davanti al cappellano mili­ tare, questi dovrà attenersi alle pre­ scrizioni canoniche. En el caso de celebrarse el matri­ monio ante el Capellán Castrense, éste deberá atenerse a las prescrip­ ciones canónicas. Articolo IV Artículo IV 1. La giurisdizione castrense è cu­ mulativa con quella degli ordi­ nari diocesani. 1. La Jurisdicción Castrense es cu­ mulativa con la de los Ordinarios Diocesanos. Acta Ioannis Pauli Pp. II 53 2. In tutti i luoghi o installazioni destinati alle Forze Armate o oc­ cupati provvisoriamente da esse, detta giurisdizione sarà esercita­ ta primariamente o principalmen­ te dal Vicario Generale Oastren­ se e dai cappellani militari. 2. En todos los lugares o instalacio­ nes dedicadas a las Fuerzas Ar­ madas u ocupados circunstancialmente por ellas usarán de dicha jurisdicción primaria y principal­ mente el Vicario General Castren­ se y los Capellanes. Quando questi manchino o siano assenti, gli Ordinari diocesani ed i parroci useranno della loro giurisdi­ zione sussidiariamente, benché sem­ pre per diritto proprio. Cuando éstos falten o estén ausen­ tes, usarán de su jurisdicción subsi­ diariamente, aunque siempre por de­ recho propio, los Ordinarios Dioce­ sanos y los Párrocos locales. L'uso di questa giurisdizione cu­ mulativa sarà regolato mediante op­ portuni accordi tra la gerarchia dio­ cesana e quella castrense. Quest'ul­ tima informerà le rispettive autorità militari. El uso de esta jurisdicción cumula­ tiva se regulará mediante los oportu­ nos acuerdos entre la Jerarquía Dio­ cesana y la Castrense, la cual infor­ mará a las Autoridades militares co­ rrespondientes. 3. Fuori dei luoghi sopra indicati e nei confronti delle persone men­ zionate nell'articolo II di questo Annesso, eserciteranno liberamen­ te la loro giurisdizione gli Ordi­ nari diocesani e, quando ne sia­ no richiesti, anche i parroci lo­ cali. 3. Fuera de los lugares arriba se­ ñalados, y respecto a las personas mencionadas en el artículo II de este anexo, ejercerán libremente su jurisdicción los Ordinarios Diocesanos y, cuando así les sea solicitado, los Párrocos locales. Articolo V Artículo V 1. Quando i cappellani militari a motivo delle loro specifiche fun­ zioni debbano celebrare fuori del­ le chiese, o degli stabilimenti, ac­ campamenti ed altri luoghi rego­ larmente destinati alle Forze Ar­ mate, dovranno preventivamente rivolgersi agli Ordinari diocesa­ ni o ai parroci o rettori locali per ottenere l'opportuno per­ messo. 1. Cuando los Capellanes Castren­ ses, por razón de sus funciones como tales, tengan que oficiar fuera de los templos, estableci­ mientos, campamentos y demás lugares destinados regularmente a las Fuerzas Armadas, deberán dirigirse con anticipación a los Ordinarios diocesanos o a los Pá­ rrocos o Rectores locales para ob­ tener el oportuno permiso. 2. Tale permesso non sarà necessa­ rio per celebrare atti di culto al­ l'aperto per le Forze Armate di­ slocate in occasione di campagne, manovre, marce, parate o altri atti di servizio. 2. No será necesario dicho permiso para celebrar actos de culto al aire libre para fuerzas militares desplazadas con ocasión de cam­ pañas, maniobras, marchas, des­ files u otros actos de servicio. 54 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Articolo VI Artículo VI Il Vicario Generale Castrense, quando lo ritenga opportuno per il servizio religioso-pastorale, si met­ terà d'accordo con i Vescovi dioce­ sani ed i Superiori religiosi mag­ giori per la designazione di un nu­ mero adeguato di sacerdoti e reli­ giosi, che, senza tralasciare gli uf­ fici ricoperti nelle rispettive diocesi 0 istituti, prestino aiuto ai cappel­ lani militari. Detti sacerdoti e re­ ligiosi eserciteranno il ministero fra 1 militari alle dipendenze del Vica­ rio Generale Castrense, dal quale ri­ ceveranno le facoltà «ad nutum», e saranno retribuiti a titolo di grati­ fica o di compenso per il ministero esercitato. Cuando lo estime conveniente pa­ ra el servicio religioso-pastoral, el Vicario Castrense se pondrá de acuerdo con los Obispos diocesanos y los Superiores Mayores Religio­ sos, para designar un número ade­ cuado de sacerdotes y religiosos que, sin dejar los oficios que tengan en sus diócesis o institutos, presten ayuda a los Capellanes Castrenses. Tales Sacerdotes y Religiosos ejer­ cerán su ministerio a las órdenes del Vicario General Castrense, del cual recibirán las facultades « ad nutum » y serán retribuidos a tí­ tulo de gratificación o estipendio mi­ nisterial. ANNESSO II ANEXO II Articolo I Artículo I 1. L'arruolamento nel Corpo dei cap­ pellani militari avverrà secondo le norme approvate dalla Santa Sede d'intesa con il Governo. 1. La incorporación de los Capella­ nes Castrenses tendrá lugar se­ gún las normas aprobadas por la Santa Sede, de acuerdo con el Gobierno. Per assumere la carica di Vicario Episcopale sarà necessario : Para el desempeño de la función de Vicario episcopal será preciso : a) essere in possesso di una licen­ za o di un titolo superiore equiva­ lente, in quelle discipline ecclesia­ stiche o civili che il Vicario Gene­ rale Castrense reputi utili per l'eser­ cizio dell'assistenza religioso-pa­ storale alle Forze Armate; a) Poseer una licenciatura o tí­ tulo superior equivalente, en aque­ llas disciplinas eclesiásticas o civi­ les que el Vicario General Castrense estime de utilidad para el ejercicio de la asistencia religioso-pastoral a las Fuerzas Armadas; o) essere stato dichiarato canoni­ camente idoneo, in conformità alle norme stabilite dal Vicario Generale Castrense. ö) Haber sido declarado canóni­ camente apto, según las normas que establezca el Vicario General Cas­ trense. Acta Ioannis Pauli Pp. 55 II 2. La nomina ecclesiastica dei cap­ pellani militari sarà fatta dal Vicario Generale Castrense. 2. El nombramiento eclesiástico de los Capellanes se bara por el Vi­ cario General Castrense. La destinazione ad una Unità o ad uno stabilimento militare sarà effettuata dal Ministero della Di­ fesa, su proposta del Vicario Ge­ nerale Castrense. El destino a Unidad o Estableci­ miento se hará por el Ministerio de Defensa, a propuesta del Vicario General Castrense. Articolo II Artículo II I cappellani militari, in quanto sacerdoti e « ratione loci », saranno soggetti anche alla disciplina ed alla vigilanza degli Ordinari diocesani, i quali, in casi urgenti, potranno prendere gli opportuni provvedi­ menti canonici, con l'obbligo di in­ formare subito il Vicario Generale Castrense. Los Capellanes, en cuanto Sacer­ dotes y « ratione loci », estarán tam­ bién sujetos a la disciplina y vigi­ lancia de los Ordinarios diocesa­ nos, quienes, en casos urgentes, po­ drán tomar las oportunas providen­ cias canónicas, debiendo, en tales casos, hacerlas conocer en seguida al Vicario General Castrense. Articolo I I I Articulo I I I Gli Ordinari diocesani, coscienti della necessità di assicurare una ade­ guata assistenza spirituale a tutti coloro che prestano servizio sotto le armi, considerano parte del loro do­ vere pastorale mettere a disposizione del Vicario Generale Castrense un numero sufficiente di sacerdoti, ze­ lanti e ben preparati, per il degno compimento della loro importante e delicata missione. Los Ordinarios diocesanos, cons­ cientes de la necesidad de asegu­ rar una adecuada asistencia espiri­ tual a todos los que prestan servicios bajo las armas, consideran como parte de su deber pastoral proveer al Vicario General Castrense de un número suficiente de Sacerdotes, ce­ losos y bien praparados, para cum­ plir dignamente su importante y de­ licada misión. 56 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale IV ACCORDO ACUERDO TRA LA SANTA SEDE E LO STATO SPAGNOLO CIRCA QUESTIONI ECONOMICHE ENTRE EL ESTADO ESPAÑOL Y LA SANTA SEDE La revisione del sistema di contri­ buzione economica dello Stato Spa­ gnolo alla Chiesa Cattolica risulta di particolare importanza nell'ope­ ra di sostituzione del Concordato del 1953, con nuovi Accordi. La revisión del sistema de aporta­ ción económica del Estado español a la Iglesia católica resulta de es­ pecial importancia al tratar de sus­ tituir por nuevos Acuerdos el Con­ cordato de 1953. Da una parte, lo Stato non può disconoscere né protrarre indefini­ tamente obblighi giuridici contratti nel passato. Dall'altra parte, at­ teso lo spirito che informa le rela­ zioni fra Chiesa e Stato in Spagna, risulta necessario dar nuovo signi­ ficato sia ai titoli giuridici della contribuzione economica, sia al si­ stema secondò il quale tale contri­ buzione deve attuarsi. Por una parte, el Estado no puede ni desconocer ni prolongar indefini­ damente obligaciones jurídicas con­ traídas en el pasado. Por otra par­ te, dado el espíritu que informa las relaciones entre Iglesia y Estado, en España resulta necesario dar nuevo sentido tanto a los títulos de la aportación económica como al sistema según el cual dicha aporta­ ción se lleve a cabo. Pertanto, la Santa Sede ed il Go­ verno Spagnolo concludono il se­ guente En consecuencia, la Santa Sede y el Gobierno español concluyen el siguiente ACCORDO ACUERDO Articolo I Artículo I La Chiesa Cattolica può libera­ mente ottenere contributi dai pro­ pri fedeli, organizzare pubbliche col­ lette e ricevere elemosine ed offerte. La Iglesia católica puede libre­ mente recabar de sus fieles presta­ ciones, organizar colectas públicas y recibir limosnas y oblaciones. Articolo II Artículo II 1. Lo Stato, con assoluto rispetto del principio della libertà reli­ giosa, si impegna a collaborare 1. El Estado se compromete a co­ laborar con la Iglesia católica en la consecución de su adecúa- SOBRE ASUNTOS ECONÓMICOS Acta Ioannis Pauli Pp. II 57 affinché la Chiesa Cattolica pos­ sa conseguire i mezzi che le assi­ curino un adeguato sostegno eco­ nomico. do sostenimiento econòmico, con respeto absoluto del principio delibertad religiosa. 2. Trascorsi tre esercizi completi dalla stipulazione del presente Accordo, lo Stato potrà assegna­ re alla Chiesa Cattolica una per­ centuale sul gettito dell'imposta sul reddito o sul patrimonio net­ to ovvero su altra imposta di ca­ rattere personale, mediante il pro­ cedimento tecnicamente più ade­ guato. A tale scopo ciascun con­ tribuente dovrà espressamente manifestare, nella rispettiva di­ chiarazione, la propria volontà circa la destinazione della percen­ tuale in oggetto. In assenza di tale dichiarazione, la somma cor­ rispondente sarà destinata ad al­ tre finalità. 2. Transcurridos tres ejercicios com­ pletos desde la firma de este Acuerdo, el Estado podrá asig­ nar a la Iglesia católica un por­ centaje del rendimiento de la im­ posición sobre la renta o el pa­ trimonio neto u otra de carácter personal, por el procedimiento técnicamente más adecuado. Para ello será preciso que cada contri­ buyente manifieste expresamente en la declaración respectiva su voluntad acerca del destino de la parte afectada. En ausencia de tal declaración, la cantidad correspondiente será destinada a otra finalidad. 3. Questo sistema sostituirà la do­ tazione alla quale si riferisce il numero seguente, in modo da as­ sicurare alla Chiesa Cattolica en­ trate per un ammontare equipa­ rabile a quello di detta dotazione. 3. Este sistema sustituirá a la dota­ ción a que se refiere el apartadosiguiente, de modo que propor­ cione a la Iglesia católica recur­ sos de cuantía similar. 4. Fino a quando non venga appli­ cato il nuovo sistema, lo Stato stanzierà nel suo bilancio un'ade­ guata dotazione a favore della Chiesa Cattolica, dotazione che avrà carattere globale ed unico e sarà aggiornata annualmente. 4. En tanto no se aplique el nuevo sistema, el Estado consignará en sus Presupuestos Generales la adecuada dotación a la Iglesia católica, con carácter global y único, que será actualizada anualmente. Durante il processo di sostituzio­ ne, che si porterà a compimento nel termine di tre anni, la dotazione di cui sopra verrà ridotta in misura uguale alla assegnazione tributaria percepita dalla Chiesa Cattolica. Durante el proceso de sustitu­ ción, que se llevará a cabo en el plazo de tres años, la dotación pre­ supuestaria se minorará en cuan­ tía igual a la asignación tributaria recibida por la Iglesia católica. 5. La Chiesa Cattolica manifesta il proposito di conseguire diretta- 5. La Iglesia católica declara su propósito de lograr por sí misma 58 Acta Apostolicae Seäis - Commentarium Officiale mente i mezzi sufficienti per prov­ vedere alle proprie necessità. Quando sia stato realizzato que­ sto proposito, le due Parti si met­ teranno d'accordo per sostituire i sistemi di collaborazione finanzia­ ria previsti nei numeri precedenti di questo articolo in altri campi ed altre forme di collaborazione economica tra la Chiesa Cattolica e lo Stato. los recursos suficientes para la atención de sus necesidades. Cuando fuera conseguido este propósito, ambas' partes se pon­ drán de acuerdo para sustituir los sistemas de colaboración finan­ ciera expresada en los párrafos anteriores de este artículo, por otros campos y formas de cola­ boración económica entre la igle­ sia católica y el Estado. Articolo I I I Articulo I I I Non saranno soggette, secondo i casi, alle imposte sul reddito o sulle uscite o consumi : No estarán sujetas a los impues­ tos sobre la renta o sobre el gas­ to o consumo, según proceda : a) Oltre alle attività menziona­ te nell'articolo I del presente Ac­ cordo, la pubblicazione delle istru­ zioni, ordinanze, lettere pastorali, bollettini diocesani, e qualsiasi al­ tro documento delle competenti au­ torità ecclesiastiche, così come la lo­ ro affissione nei luoghi d'uso. a) Además de los conceptos men­ cionados en el artículo I de este Acuerdo, la publicación de las ins­ trucciones, ordenanzas, cartas pas­ torales, boletines diocesanos y cual­ quier otro documento de las auto­ ridades eclesiásticas competentes y tampoco su fijación en los sitios de costumbre. &) L'attività scolastica nei semi­ nari diocesani e religiosi, come l'in­ segnamento delle discipline ecclesia­ stiche nelle università della Chiesa. ö) La actividad de enseñanza en seminarios diocesanos y religiosos, así como de las disciplinas ecle­ siásticas en Universidades de la Iglesia. o) L'acquisto di oggetti destinati al culto. c) La adquisición de objetos des­ tinados al culto. Articolo IV Artículo IV 1. La Santa Sede, la Conferenza Episcopale, le diocesi, parrocchie ed altre circoscrizioni territoria­ li, gli ordini e congregazioni re­ ligiose e gli istituti di vita con­ sacrata, nonché le loro province e case, avranno diritto alle seguen­ ti esenzioni : 1. La Santa Sede, la Conferencia Episcopal, las diócesis, las pa­ rroquias y otras circunscripcio­ nes territoriales, las Ordenes y Congregaciones religiosas y los Institutos de vida consagrada y sus provincias y sus casas ten­ drán derecho a las siguientes exenciones : Acta Ioannis Pauli Pp. II 59 A) Esenzione totale e permanente dall'imposta sui fabbricati per i se­ guenti immobili : A) Exención total y permanente de la Contribución Territorial Ur­ bana de los siguientes inmuebles : 1) Le chiese e cappelle destina­ te al culto, come le loro dipendenze o edifìci e locali annessi, destinati all'attività pastorale. 1) Los templos y capillas desti­ nados al culto y, asimismo, sus de­ pendencias o edificios y locales anejos destinados a la actividad pas­ toral. 2) La residenza dei Vescovi, dei canonici e dei sacerdoti con cura di anime. 2) La residencia de los Obispos, de los canónigos y de los sacerdotes con cura de almas. 3) I locali destinati ad uffici della Curia diocesana e ad uffici par­ rocchiali. 3) Los locales destinados a ofici­ nas de la Curia diocesana y a ofici­ nas parroquiales. 4) I seminari destinati alla for­ mazione del clero diocesano e reli­ gioso e le università ecclesiastiche, in quanto vi si tengano corsi di di­ scipline ecclesiastiche. 4) Los seminarios destinados a la formación del clero diocesano y religioso y las Universidades ecle­ siásticas en tanto en cuanto impar­ tan enseñanzas propias de discipli­ nas eclesiásticas. 5) Gli edifici destinati princi­ palmente a case o conventi degli or­ dini, congregazioni religiose ed isti­ tuti di vita consacrata. 5) Los edificios destinados pri­ mordialmente a casas o conventos de las Ordenes, Congregaciones re­ ligiosas e Institutos de vida consa­ grada. B) Esenzione totale e permanente dalle imposte reali o « de producto » sul reddito e sul patrimonio. Questa esenzione non si estenderà agli utili che potessero provenire dall'esercizio di attività organizzate con fine di lucro, né ai redditi del proprio patrimonio quando ne sia stato ceduto l'uso, né si estenderà al plus-valore od agli utili soggetti a ritenuta alla fonte per imposte sul reddito. B) Exención total y permanente de los impuestos reales o de pro­ ducto, sobre la renta y sobre el pa­ trimonio. Esta exención no alcanzará a los rendimientos que pudieran obtener por el ejercicio de explotaciones económicas, ni a los derivados de su patrimonio, cuando su uso se halle cedido, ni a las ganancias de capital, ni tampoco a los rendi­ mientos sometidos a retención en la fuente por impuestos sobre la renta. G) Esenzione totale dalle imposte sulle successioni, donazioni e tra­ smissioni patrimoniali sempre che i beni o i diritti acquisiti siano de­ stinati al culto, al sostenimento del G) Exención total de los Impues­ tos sobre Sucesiones y Donaciones y Transmisiones Patrimoniales siempre que los bienes o derechos adquiridos se destinen al culto, a 60 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale clero, al sacro apostolato ed all'eser­ cizio della carità. la sustentación del clero, al sagra­ do apostolado y al ejercicio de la caridad. D) Esenzione dai tributi speciali e dalla tassa « de equivalencia», nei casi in cui questi tributi gravino sui beni elencati alla lettera A) di que­ sto articolo. D) Exención de las contribucio­ nes especiales y de la tasa de equiva­ lencia, en tanto recaigan estos tri­ butos sobre los bienes enumerados en la letra A) de este artículo. 2. Le somme donate agli enti eccle­ siastici elencati in questo arti­ colo e destinate alle finalità in­ dicate alla lettera O), daranno di­ ritto alle stesse deduzioni dal­ l'imposta sul reddito delle per­ sone fisiche, stabilite per le som­ me donate ad enti classificati o dichiarati benefìci o di pubblica utilità. 2. Las cantidades donadas a los entes eclesiásticos enumerados en este artículo y destinadas a los fines expresados en el apartado 0) darán derecho a las mismas deducciones en el Impuesto so­ bre le Renta de las Personas Fí­ sicas, que las cantidades entre­ gadas a entidades clasificadas o declaradas benéficas o de uti­ lidad pública. Articolo V Artículo V Le associazioni e gli enti religiosi non compresi fra quelli elencati nel­ l'articolo IV di questo Accordo e che si dedichino ad attività religio­ se, benefico-docenti, mediche od ospedaliere, o di assistenza sociale, avranno diritto alle agevolazioni tri­ butarie che l'ordinamento giuridicotributario dello Stato Spagnolo pre­ vede per gli enti senza fine di lucro e, in ogni caso, a quelle agevolazioni tributarie che vengono concesse agli enti privati di beneficenza. Las Asociaciones y Entidades reli­ giosas no comprendidas entre las enumeradas en el artículo IV de este Acuerdo y que se dediquen a actividades religiosas, benéfico-do­ centes, médicas u hospitalarias, o de asistencia social tendrán dere­ cho a los beneficios fiscales que el ordenamiento jurídico-tributario del Estado español prevé para las en­ tidades sin fin de lucro y, en todo ca­ so, los que se conceden a las enti­ dades benéficas privadas. Articolo VI Artículo VI La Santa Sede ed il Governo Spa­ gnolo procederanno di comune in­ tesa a risolvere i dubbi o le difficoltà che potessero sorgere circa l'inter­ pretazione o l'applicazione di qual­ siasi disposizione del presente Accor­ do, ispirandosi per questo ai principi che lo informano. La Santa Sede y el Gobierno espa­ ñol procederán de común acuerdo en la resolución de las dudas o difi­ cultades que pudieran surgir en la interpretación o aplicación de cual­ quier cláusula del presente Acuerdo, inspirándose para ello én los prin­ cipios que lo informan. Acta Ioannis Pauli Pp. 61 II Articolo V I I Articulo V I I Sono abrogati gli articoli XVIII, XIX, XX, e XXI del vigente Concor­ dato tra la Santa Sede e lo Stato Spagnolo sui seminari e sulle uni­ versità di studi ecclesiastici dell'8 dicembre 1946. Quedan derogados los artículos XVIII, XIX, XX y XXI del vigente Concordato y el Acuerdo entre la Santa Sede y el Estado español so­ bre Seminarios y Universidades de Estudios Eclesiásticos de 8 de di­ ciembre de 1946. PROTOCOLLO A D D I Z I O N A L E PROTOCOLO A D I C I O N A L 1. Durante il periodo in cui il con­ tributo economico si concreta esclusivamente nella dotazione globale come anche durante il pe­ riodo di applicazione simultanea del sistema previsto nell'articolo I I , numero 2, di questo Accordo, lo Stato — tenendo presente la relazione di cui al capoverso se­ guente — fisserà ogni anno nel suo bilancio tale dotazione glo­ bale, mediante l'applicazione dei criteri di determinazione quan­ titativa che ispirano i corrispon­ denti capitoli dello stesso bilan­ cio, in armonia con le finalità a cui la Chiesa destina le somme ricevute dallo Stato. 1. La dotación global en los Presu­ puestos Generales del Estado se fijará cada año, tanto durante el plazo exclusivo de tal ayuda co­ mo durante el período de aplica­ ción simultánea del sistema pre­ visto en el artículo I I , apartado 2, de este Acuerdo, mediante la aplicación de los criterios de cuantificación que inspiren los correspondientes Presupuestos Generales del Estado, congruen­ tes con los fines a que destine la Iglesia los recursos recibidos del Estado en consideración a la Me­ moria a que se refiere el párrafo siguiente. In una relazione, che in merito a detta dotazione statale verrà pre­ sentata annualmente, si descriverà la destinazione progettata dalla Chiesa, nel quadro delle sue neces­ sità, delle somme da includere nel bilancio statale, come anche la de­ stinazione da essa data alle som­ me ricevute dallo Stato l'anno pre­ cedente. La aplicación de los fondos, pro­ yectada y realizada por la Iglesia, dentro del conjunto de sus necesida­ des, de las cantidades a incluir en el Presupuesto o recibidas del Esta­ do en el año anterior, se describirá en la Memoria que, a efectos de la aportación mencionada, se presenta­ rá anualmente. 2. Le due Parti, di comune accordo, indicheranno le voci tributarie vigenti nelle quali si concretano le esenzioni, ed i casi di non as- 2. Ambas Partes, de común acuer­ do, señalarán los conceptos tribu­ tarios vigentes en los que se con­ cretan las exenciones y los supues- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 62 soggettamene ad imposte enu­ merati negli articoli I I I e V del presente Accordo. tos de no sujeción enumerados en los artículos I I I a V del presente Acuerdo. Qualora venga modificato sostan­ zialmente l'ordinamento giuridicotributario spagnolo, le due Parti de­ finiranno i benefici fiscali ed i casi di non assoggettamento ad imposte, che risultino in conformità ai prin­ cipi del presente Accordo. Siempre que se modifique sustancialmente el ordenamiento jurídicotributario español, ambas Partes concretarán los beneficios fiscales y los supuestos de no sujeción que re­ sulten aplicables de conformidad con los principios de este Acuerdo. 3. In caso di debiti tributari non soddisfatti in tempo utile da qual­ cuno degli enti religiosi compre­ si nel numero 1. dell'articolo IV o nell'articolo V di questo Ac­ cordo, lo Stato — senza pregiu­ dizio della possibilità di agire che sempre gli spetta — potrà ri­ volgersi alla Conferenza Episco­ pale perché questa induca tale ente al pagamento del debito tri­ butario. 3. En el supuesto de deudas tribu­ tarias no satisfechas en plazo vo­ luntario, por alguna entidad re­ ligiosa comprendida en el núme­ ro 1. del artículo IV, o en el artí­ culo V de este Acuerdo, el Esta­ do, sin perjuicio de la facultad de ejecución que en todo caso le co­ rresponde, podrá dirigirse a la Conferencia Episcopal Española para que ésta inste a la entidad de que se trate al pago de la deu­ da tributaria. Il presente Accordo, i cui testi in lingua italiana e spagnola fan­ no ugualmente fede, entrerà in vi­ gore al momento dello scambio de­ gli strumenti di ratifica. El presente Acuerdo, cuyos textos en lengua española e italiana hacen fe por igual, entrará en vigor en el momento del canje de los instru­ mentos de ratificación. Fatto in doppio originale. Città dei Vaticano, 3 gennaio 1979. 6B G. Card. VILLOT Hecho en doble original. Ciudad del Vaticano, 3 enero 1979. MARCELINO OREJA AGUIRRE Sollemnibus Conventionibus inter Apostolicam Sedem et Nationem Hispanam ratis habitis, die IV mensis Decembris anno MGMLXXIX, Matriti Instrumenta Ratihabitionis accepta et reddita sunt; a quo die Conventiones vigere coeperunt. Acta Ioannis Pauli Pp. 63 II HOMILIAE I Calendis Ianuariis, in Patriarchali Basilica Vaticana habita, die per totum orbem terrarum paci fovendae terdecies dicato: de horrendi», quae ex bello sequerentur, calamitatibus. 1. Oggi sull'orizzonte della storia dell'umanità è apparsa una nuova data : 1980. È apparsa appena poche ore fa e ci accompagnerà per tutti i giorni che si susseguiranno durante quest'anno, fino al 31 dicembre prossimo. Salutiamo questo primo giorno e l'intero Anno nuovo in tutti i luoghi della terra. Lo salutiamo qui, nella Basilica di San Pietro, nel cuore della Chiesa, con tutta la ricchezza del contenuto liturgico,, che porta con sé questo primo giorno dell'anno nuovo. Oggi ricorre anche l'ultimo giorno dell'ottava di Natale. La grande festa dell'Incarnazione del Verbo Eterno continua ad essere presente in esso e in un certo senso vi risuona con un'ultima eco. La nascita dell'uomo trova sempre la sua risonanza più profonda nella madre, e perciò quest'ultimo giorno dell'ottava di Natale, che è contempora­ neamente il primo dell'Anno nuovo, è dedicato alla Madre del Figlio di Dio. In questo giorno veneriamo la sua Divina Maternità, così come la venera tutta la Chiesa in Oriente ed in Occidente, rallegrandosi della certezza di tale verità, in particolare dai tempi del Concilio di Efeso, nel 431. Ed inoltre vogliamo dedicare questo primo giorno dell'anno nuovo, che per la Chiesa è una festa così grande, alla grande causa della pace sulla terra. Rimaniamo qui fedeli alla verità della Nascita di Dio, perché infatti ad essa appartiene quel primo messaggio di pace nella storia della Chiesa, pronunciato a Betlemme : « Gloria a Dio nel più alto dei cieli e pace in terra agli uomini che egli ama. Nella scia di quello si colloca anche l'odierno messaggio per la celebrazione della Giornata Mondiale della Pace, che la Chiesa indirizza a tutti gli uomini di buona volontà, per dimostrare che la verità è fondamento e forza della pace nel mondo. Insieme a questo messaggio di pace vanno anche i fervidi auguri, che la Chiesa porge a ogni uomo, a ciascuno, e a tutti senza eccezione, con le parole della prima lettura biblica della liturgia d'oggi. 1 1 Le 2, 14. '64 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale « T i benedica il Signore e ti protegga. Il Signore faccia brillare il suo volto su di te e ti sia propizio. Il Signore rivolga su di te il suo volto e ti conceda pace». 2 2. La verità, alla quale ci richiamiamo nel messaggio di quest'anno per il primo gennaio, è prima di tutto una verità sull'uomo. L'uomo vive sempre in una comunità, anzi appartiene a diverse comunità e società. È figlio e figlia della sua nazione, erede della sua cultura e rap­ presentante delle sue aspirazioni. In vari modi dipende da sistemi eco­ nomico-sociali e politici. A volte ci pare che egli sia implicato in essi -così profondamente che sembra quasi impossibile vederlo e giungere a lui in persona, tanti sono i condizionamenti ed i determinismi della ;sua esistenza terrestre. E tuttavia bisogna farlo, bisogna tentarlo incessantemente. Biso­ gna ritornare costantemente alle verità fondamentali sull'uomo, se vogliamo servire la grande causa della pace sulla terra. La liturgia di •oggi accenna proprio a questa verità fondamentale sull'uomo, in par­ ticolare mediante la lettura forte e concisa della lettera ai Galati. Ogni uomo nasce da una donna, così come dalla Donna è nato anche il Figlio di Dio, l'uomo Gesù Cristo. E l'uomo nasce per vivere! La guerra è sempre fatta per uccidere. È una distruzione di vite concepite nel seno delle madri. La guerra è contro la vita e contro l'uomo. Il primo giorno dell'anno, che col suo contenuto liturgico con­ centra la nostra attenzione sulla Maternità di Maria, è già per ciò stesso un annuncio di pace. La Maternità, infatti, rivela il desiderio e la presenza della vita; manifesta la santità della vita. Invece, la guerra significa distruzione della vita. La guerra nel futuro potrebbe essere un'opera di distruzione assolutamente inimmaginabile, della vita umana. Il primo giorno dell'anno ci ricorda che l'uomo nasce alla vita nella dignità che gli è dovuta. E la prima dignità è quella derivante dalla sua umanità stessa. Su questa base poggia anche quella dignità, (Lumen Gentium, n. 8). Le Concile Vatican II nous a enseigné très clairement que la vie de l'Eglise est un pèlerinage, et que par conséquent elle est « appelée par le Christ à cette réforme permanente dont elle a perpétuellement besoin en tant qu'institution humaine et terrestre» (Unitatis Redintegratio, n. 6). Notre discussion sur ce qu'il y a lieu d'amender fut une discussion toute fraternelle. Ce n'est pas sans raison que le Saint-Père s'adresse aux évêques comme à ses frères. Et parce qu'il est si riche au plan de la foi, le mot « communio » inclut aussi des relations cordiales et fra­ ternelles. Ainsi, chaque jour nous avons prié ensemble et partagé l'Eu­ charistie. C'est dans cette même fraternité que nous avons discuté des diverses questions qui se posaient à nous, discussion dont nous com­ muniquons les résultats dans les pages qui suivent. Nous espérons de tout notre cœur que la mise en pratique de ces résolutions sera un grand bienfait et que l'Eglise de Saint Willibrord se manifestera de ce fait davantage comme «communio». I LES EVEQUES 1. Les évêques des Pays-Bas expriment leur volonté unanime d'ap­ profondir entre eux des rapports cordiaux et fraternels. En agissant ainsi, ils n'entendent pas seulement témoigner de l'esprit de fraternité comme valeur humaine ; ils sont convaincus de réaliser ainsi, — malgré des difficultés de nature diverse qu'ils rencontrent pour mettre en œuvre leur esprit collégial, — une profonde communion d'amour qui est le fruit de l'Esprit Saint. 2. Les évêques se rendent compte que cette parfaite mise en œuvre dépend de certaines conditions objectives, à savoir la foi catholique et la manière dont doit s'exercer la fonction episcopale. 218 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale A) LA FOI, OU L'EVEQUE COMME DOCTOR FIDEI 3. Les évêques professent leur accord sur le contenu de la foi ca­ tholique selon l'enseignement de l'Eglise catholique romaine. Ils expri­ ment leur pleine et entière communion avec le Pape, Evêque de Rome et Pasteur suprême de l'Eglise universelle, ainsi que leur foi en la consti­ tution hiérarchique de l'Eglise; ni les évêques ni les prêtres ne sont les délégués des ûdèles, mais des ministres de Jésus-Christ au service de la communauté ecclésiale. 4. Les évêques professent que le point de départ et la source objective de la foi sont dans la Révélation divine, car à Dieu qui se révèle <( l'hom­ me doit l'obéissance de la f o i » (Rm 1, 5; 16, 26; Dei Verbum, n. 5). 5. Les évêques entendent annoncer dans sa plénitude le contenu de la Révélation, interprétée par le magistère, et cela en tenant compte des requêtes des hommes de notre temps. Les évêques reconnaissent qu'il existe des sensibilités différentes touchant la pédagogie de l'annonce de la foi chrétienne aux hommes d'aujourd'hui. 6. En ce qui concerne l'harmonie entre la Révélation interprétée par le magistère et les aspirations de notre temps, les évêques mar­ quent leur volonté de tendre à une présentation claire et équilibrée de la foi. 7. Les évêques marquent leur consensus sur le fait qu'il existe, chez les croyants fidèles de tous les temps, un « sensus fidei » auquel les théo­ logiens devraient toujours prêter attention, et dont il faut tirer parti comme élément d'interprétation de la Tradition. D'après Dei Verbum, n. 8, c'est notamment par la contemplation et l'étude des croyants, et par leur compréhension intime des réalités spirituelles dont ils font l'expérience, que grandit la perception de la Tradition. Toutefois ce (( sensus fidei » n'est pas constitutif de la Révélation, et n'a pas la même force que l'interprétation normative qu'en donne le magistère de l'Eglise, dans la soumission à cette Révélation même. 8. A côté de ce « sensus fidei » propre aux croyants fidèles, il existe des expériences religieuses communes à tous les hommes. Celles-ci peu­ vent constituer un point de départ pour l'éducation à la foi et pour la catéchèse. Elles doivent pourtant être valorisées à la lumière de la croissance nécessaire vers la pleine intelligence de la foi. Il faut donc s'écarter de certaines méthodes de catéchèse qui restent au niveau de l'expérience religieuse seule. Acta Ioannis Pauli Pp. II 9. 219 Tout en sachant qu'il y a une certaine diversité (unité n'est d'ailleurs pas uniformité) dans les expressions de la foi de la doctrine diffusées soit par les mass media, soit par les publications imprimées, les évêques veilleront à ce que cette diversité n'engendre pas la confusion chez les croyants. Les évêques envisagent les moyens concrets d'assurer une suffisante diffusion aux enseignements de Vatican II et aux do­ cuments du Saint-Siège. 10. La manière dont les pasteurs présentent la foi est œuvre de pru­ dence, notamment dans le domaine de la morale chrétienne. Ils savent qu'ils ne doivent pas sacrifier la norme elle-même. Ils devront, par ailleurs, discerner les remèdes appropriés au manque de disponibilité ou à la difficulté de certains fidèles à accepter ou à appliquer les normes qui dérivent des valeurs chrétiennes. Quand cette disponibilité est nulle ou limitée, ou quand cette difficulté est grande, elles doivent rester l'objet de la sollicitude des pasteurs. B) LE GOUVERNEMENT EPISCOPAL, OU L'EVEQUE COMME PASTEUR 11. Les évêques des Pays-Bas professent leur fidélité à la discipline de l'Eglise, et leur volonté de l'appliquer selon les documents officiels de l'Eglise. Us rappellent, en particulier, l'importance de Christus Dominus, de Ecclesiae Sanctae et du Directoire pour le ministère pasto­ ral des évêques. 12. Les Préfets des SS. Congrégations et les évêques ont reconnu qu'il existe entre eux certaines difficultés. Us sont convenus que la collaboration et la confiance mutuelles pourraient être renforcées par des échanges d'informations, complètes et périodiques, par des visites des évêques aux dicastères, voire par des démarches régulières d'une délégation de la Conférence, par des visites aux Pays-Bas de représen­ tants de la Curie, par le soin apporté à la « Relatio quinquennalis » et aux protocoles des réunions de la Conférence. Il résulterait de tout cela une communion plus étroite entre la communauté catholique des Pays-Bas et l'Eglise universelle. Les évêques demandent que les informa­ tions ou accusations envoyées à leur insu aux dicastères romains soient vérifiées par consultation de l'évêque intéressé ou de la Conférence. 13. Les évêques sont préoccupés par la nécessité de nouer des con­ tacts personnels constants avec prêtres, religieux et religieuses, laïcs engagés ; ils savent aussi que les fidèles souhaitent, aujourd'hui plus qu'autrefois, la présence personnelle de l'évêque parmi eux. Dans ce 220 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale contexte, et conformément à Christus Dominus, nn. 22-24, les évêques ont marqué leur accord pour que soit entreprise, dans le cadre de la Conférence des Pays-Bas, l'étude d'une nouvelle délimitation des dio­ cèses dans leur pays, laquelle ne doit pas être réalisée nécessairement en bloc et en une fois. 14. Les évêques ont conscience d'être confrontés avec un problème particulièrement difficile : la conciliation entre l'exercice de leur fonc­ tion propre à l'intérieur du diocèse, et leur adhésion aux directives de la Conférence ou de la majorité de ses membres. Du point de vue doctrinal, la Conférence episcopale est une assem­ blée dans laquelle les évêques d'une nation ((exercent conjointement leur charge pastorale » (munus suum pastorale coniunctim exercent) (Christus Dominus, n. 38, 1). Du point de vue pratique, les « Conférences episcopales peuvent au­ jourd'hui contribuer de façons multiples à ce que le sentiment collégial se réalise concrètement)) (Lumen Gentium, n. 23). Cela vaut d'une fa­ çon particulière aux Pays-Bas, région à population dense, et aujour­ d'hui unifiée par des moyens nouveaux, tels que l'urbanisation, la mi­ gration interne, les mass media. La Conférence episcopale y sera donc un instrument précieux pour y réaliser une ((sainte harmonie (sancta conspiratio) des forces en vue du bien commun des Eglises)) (Christus Dominus, n. 37). La nature de l'obligation qui incombe à l'évêque est exprimée dans le Directoire des évêques, en ces termes : ((a) Il acceptera avec respect et esprit de foi, comme ayant force de lois de par la suprême autorité de l'Eglise, les décisions légitime­ ment adoptées par la Conférence et ratifiées par le Siège Apostolique (cf. Christus Dominus, n. 38, 4), et il en ordonnera l'exécution, même si auparavant il avait été d'un sentiment contraire ou si cela devait entraîner pour lui certains inconvénients ; enfin, il aura soin qu'on y obéisse dans son diocèse. (( b) Quant aux autres décisions et normes de la Conférence qui n'ont point force de lois, il prendra pour règle de les faire siennes dans un esprit d'unité et de charité pour ses frères, à moins de graves motifs qu'il appréciera lui-même devant le Seigneur. U promulguera, en son nom et de sa propre autorité dans son diocèse ces décisions et normes, puisque ici la Conférence ne peut limiter le pouvoir que possède personnellement chaque évêque au nom du Christ (cf. Lumen Gentium, n. 27) » (Direc­ torium pro ministerio pastorali episcoporum, n. 212 a et b). Acta Ioannis Pauli Pp. Il 221 Les évêques feront tout pour que la communion affective et effective entre eux s'approfondisse de jour en jour et pour éviter qu'ils ne soient pas jugés divisés entre eux. En vue de cela ils s'engagent : a) à chercher des occasions de prière et de liturgie communes; b) à s'aider mutuellement dans la mise en pratique des décisions du Synode; c) à procéder régulièrement à des échanges afin d'apprendre à connaître des idées, des initiatives et des personnes, afin que tous puis­ sent en tirer profit pour leur propre ministère pastoral et qu'on puisse prendre des dispositions communes en meilleure connaissance de cause ; d) à s'abstenir de déclarations qui pourraient nuire à un confrère dans l'épiscopat; e) en ce qui concerne les matières plus délicates et d'intérêt natio­ nal ou universel, les évêques respecteront avec soin la procédure em­ pruntée au Directoire du ministère pastoral des évêques décrite ci-des­ sus (n. 212 a et b). 15. Les membres du Synode ont pris en considération une certaine complexité des organismes de la Conférence et des Conseils qui aident la Conférence. Les évêques consacrent déjà un temps considérable aux travaux de la Conférence. U y a cependant un partage des responsabi­ lités, ne garantissant pas toujours suffisamment la relation à l'évêque, qui doit rester celui qui marche en tête du troupeau, sans jamais s'en séparer. Ce sont les évêques qui sont les vrais responsables des déci­ sions prises par la Conférence. 16. Les évêques espèrent que la restructuration de la Conférence qui est actuellement à l'étude, pourra résoudre le problème ainsi posé; l'augmentation du nombre d'évêques-membres contribuerait à en faci­ liter la solution, en permettant que les Commissions soient présidées ou assistées par un évêque. II LES PRETRES 17. Les membres du Synode sont unanimes à professer la distinction essentielle entre le sacerdoce ministériel ou sacramentel et le sacerdoce commun des baptisés, et à vouloir veiller sur les conséquences pratiques qui en découlent. 222 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 18. Les membres du Synode professent avec la même unanimité le caractère permanent du sacerdoce ministériel. 19. Les évêques néerlandais tiennent connaissance envers leurs prêtres, tant coopérateurs avisés de l'ordre episcopal» leur dévouement dans le travail pastoral en notre temps. à exprimer leur profonde re­ diocésains que religieux, (des (Lumen Gentium, n. 28), pour de l'Eglise, souvent si difficile Au sujet de la spiritualité, les évêques constatent chez les prêtres une évolution positive : les prêtres parlent plus fréquemment et plus aisément qu'autrefois de leur vie spirituelle. Plusieurs d'entre eux s'efforcent d'acquérir une formation professionnelle pour des tâches spé­ cifiques, afin de pouvoir mieux servir les fidèles et manifester ainsi leur foi chrétienne avec grande disponibilité. Us cherchent à rejoindre l'essentiel des problèmes de la vie dans leur contact avec les hommes. La spiritualité biblique occupe une première place. La vie spirituelle des prêtres est menacée par la sécularisation de la société, par le sur­ menage, et parfois par une conception trop (( fonctionnelle » de leurs tâches. 20. Les membres du Synode sont convaincus de l'importance de la vie spirituelle, de la prière des heures, de la célébration quotidienne de l'Eucharistie, du sacrement de pénitence et du colloque spirituel. Us sont disposés à aider les prêtres à approfondir leur vie spirituelle, par exem­ ple en favorisant des initiatives « ad hoc » prises soit par l'évêque local, soit par la Conférence episcopale, en coopération, le cas échéant, avec les Supérieurs majeurs des religieux-prêtres, notamment au sujet de la direction spirituelle. 21. Les membres du Synode sont tous persuadés que le célibat en vue du Royaume des cieux constitue un grand bien pour l'Eglise. Us sont unanimes dans leur volonté de suivre fidèlement les décisions des Papes de maintenir la règle du célibat. Les évêques espèrent trouver un nombre suffisant de prêtres. Même quand manquent les candidats, les membres du Synode professent leur confiance envers Celui qui est le Maître de la moisson et enverra des ouvriers dans sa moisson (cf. Let­ tre du Pape Jean-Paul II à tous les prêtres de l'Eglise à l'occasion du Jeudi Saint 1979). Us attachent beaucoup de prix au soutien que peut apporter la vie en communauté ou du moins l'entraide fraternelle entre prêtres. Us estiment que le célibat ne sortira pleinement ses effets, sur le plan person- Acta Ioannis Pauli Pp. II 223 nel et pastoral, que s'il est vécu comme véritable conseil évangélique, lequel n'est pas sans analogie avec les autres conseils que sont la pau­ vreté et l'obéissance. 22. Les membres du Synode sont décidés à promouvoir une pasto­ rale active des vocations sacerdotales et religieuses, même en continuant la recherche sur les diverses formes que peut prendre l'apostolat des laïcs. 23. Pour promouvoir cette pastorale, les évêques sont convenus d'éri­ ger dans chaque diocèse un Conseil « ad hoc », ou bien de charger de cette pastorale une ou plusieurs personnes. Us désigneront dans chaque dio­ cèse un délégué qui restera en contact avec les Ecoles théologiques, les Konvikte et les étudiants en théologie qui envisageraient le sacer­ doce, à moins, bien entendu, que l'évêque n'assume personnellement cette tâche. Dans ce domaine de la pastorale des vocations sacerdotales et reli­ gieuses, les évêques restent en contact étroit avec les Supérieurs ma­ jeurs des Eeligieux. 24. Au sujet d'éventuelles associations de prêtres, il est nécessaire de rappeler le message de Vatican II sur le lien entre le prêtre et l'évêque. a) Les prêtres — diocésains ou religieux — participent avec l'évê­ que à l'unique sacerdoce du Christ. En vertu de leur ordination, tous les prêtres sont en communion hiérarchique avec l'Ordre des évêques (Presbyterorum Ordinis, n. 7). Etant en outre incardinés à une Eglise particulière, les prêtres diocésains « constituent un presbyterium et une famille, dont l'évêque est le père» (Christus Dominus, n..28). b) Le presbyterium est représenté par le Conseil presbytéral, qui est un organe consultatif (Ecclesiae Sanctae, n. 15). c) D'éventuelles associations de prêtres ne peuvent donc pas êtres telles qu'elles obscurcissent la communion hiérarchique de leurs mem­ bres avec l'évêque, la nature unique du presbyterium, et les fonctions respectives de l'évêque et du Conseil presbytéral. Si ces associations prennent un caractère syndical, elles sont incompatibles avec les struc­ tures et l'esprit de l'Eglise. 25. Les évêques expriment unanimement leur souci et leur volon­ té d'être secondés par un clergé célibataire, de recruter des aspirants 224 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale à une telle vocation, et de tout mettre en œuvre sans délai pour obte­ nir des résultats dans ce domaine. La formation de ces candidats doit répondre aux prescriptions de Vatican II (notamment Optatam totius), ou à celles qui en dérivent, telle la Ratio fundamentalis, voulue par le premier Synode des évêques. 26. Il s'ensuit que cette formation ne peut être assurée que par de vrais séminaires : ou bien des séminaires assurant intégralement la formation — comme c'est le cas à Rolduc — ou bien des Konvikte ayant eux-mêmes tous les attributs d'un séminaire, sauf que la majeure partie de l'enseignement est assurée par une Faculté ou une Ecole supérieure de théologie reconnues par le Saint-Siège. 27. Quant à ces Facultés ou Ecoles de théologie, elles doivent, si elles veulent être accessibles aux candidats à la prêtrise, répondre à diverses •conditions. Pour le détail de ces conditions, le Synode renvoie aux documents officiels de l'Eglise en la matière. A titre d'exemple, il rappelle ici quel­ ques-unes de ces conditions : droits reconnus aux évêques, — surtout à l'évêque du lieu, — d'exercer vis-à-vis de ces Ecoles leur rôle de doctores fidei et de gardiens de l'orthodoxie; droits reconnus aux évê­ ques d'exercer leur autorité en matière de nomination et de licencie­ ment des professeurs, en matière de programmes et en ce qui concerne l'atmosphère ecclésiale à sauvegarder, notamment sur le point du cé­ libat, enfin possibilités données aux évêques de régler la situation des prêtres mariés enseignant dans ces Ecoles. 28. Pour vérifier si ces conditions sont réalisées ou sont en voie d'être réalisées sur le terrain, — c'est-à-dire dans les Ecoles de théolo­ gie, —• et aussi pour s'assurer du bon fonctionnement des Konvikte et de Rolduc, les évêques institueront une Commission d'évêques qui achèvera ses travaux avant le 1 janvier 1981. Cette Commission consul­ tera l'Assemblée des Supérieurs majeurs des Congrégations cléricales, et prendra l'avis de l'Ordinaire du lieu. Les résultats obtenus par la Commission seront soumis à la Conférence, qui les transmettra avec son avis à la Congrégation pour l'Education catholique, en tenant compte de l'échéance académique de septembre 1981. er Acta Ioannis Pauli Pp. II 225 III LES RELIGIEUX 29. Les évêques néerlandais apprécient hautement la vie religieuse comme « un don que l'Eglise reçoit de son Seigneur » (Lumen Gen­ tium, n. 43). Us sont conscients de leur responsabilité touchant l'épa­ nouissement, et surtout l'animation même de la vie consacrée. Us dési­ rent exercer cette responsabilité en étroite collaboration avec les Supé­ rieurs Majeurs religieux. 30. Les membres du Synode expriment leur préoccupation au sujet du manque de novices. Us se proposent de tout mettre en œuvre pour que l'Eglise et les communautés chrétiennes favorisent l'écoute des appels de Dieu à la vie consacrée et la réponse généreuse à ces appels. 31. Les évêques néerlandais apprécient plus que jamais l'aide directe que leur apportent les religieux dans la pastorale, ainsi que le rayon­ nement spirituel des abbayes et des couvents de vie contemplative. Ils se félicitent des rapports qui existent entre la Conférence et les quatre Assemblées de Supérieurs majeurs. 32. A propos de ce qu'on appelle parfois l'intégration affective, les membres du Synode constatent que l'expression est l'objet d'interpré­ tations ambiguës. Ils reconnaissent l'importance d'une saine affecti­ vité, comprise au sens de cordialité et de fraternité dans les rapports entre personnes. Us se réfèrent à Saint Paul et à Saint Jean pour sou­ ligner que, bien compris, l'amour pour Dieu et pour le Christ, dans l'Esprit, peut beaucoup contribuer à intégrer le besoin d'affection dans l'amour fraternel. Quant à une sorte de «troisième voie», vécue comme un état ambigu entre le célibat et le mariage, les membres du Synode sont unanimes à la rejeter. IV LES LAÏCS A) EN GENERAL 33. Les membres du Synode ont conscience de la grande part que les laïcs prennent au travail pastoral de l'Eglise. Us rendent un hommage reconnaissant aux milliers de laïcs qui, sans rémunération, participent régulièrement et de multiples manières à diverses activités 15 - A. A. S. 226 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale en matière de liturgie, d'action sociale, de catéchèse d'enfants et d'adultes, d'échanges et d'entraide, de promotion de la justice et de la paix. Ces laïcs s'efforcent de rendre l'Eglise présente dans un monde sécularisé, et cela souvent dans des circonstances difficiles. Le Synode exprime aussi sa vive gratitude aux nombreux chrétiens, — spéciale­ ment aux malades et aux personnes âgées, — qui apportent leur sou­ tien aux activités de l'Eglise par leur prière et leurs sacrifices. Les directives données ci-dessous touchant les travailleurs pastoraux ne seront fécondes que si les nombreux laïcs actuellement actifs dans la pastorale continuent à assurer cette collaboration. 34. Quant aux groupes critiques, les membres du Synode, — sans ignorer que ces groupes comprennent aussi des prêtres et des religieux, — constatent que ces groupements exercent un pression parfois trop grande sur la vie de l'Eglise. Il en va de même de plusieurs pério­ diques et d'autres formes de publicité. Cette critique émane de milieux opposés entre eux, d'une part de groupes « progressistes », d'autre part de groupes «conservateurs». Les évêques reconnaissent que les critiques faites sont en partie fon­ dées et s'accompagnent parfois de souhaits raisonnables et de stimu­ lants utiles pour la pastorale. L'influence de ces critiques est négative quand il y a généralisation, fanatisme, agressivité, pression, refus de dialogue et attaques injustes contre personnes et institutions de l'Eglise. Us provoquent alors la po­ larisation et nuisent à l'exercice de la fonction episcopale et à la com­ munion entre les fidèles; ils minent l'atmosphère d'amour fraternel et de joie qui doit caractériser la vie chrétienne. Les évêques veulent garder le contact avec ces groupes dans l'espoir de pouvoir jouer un rôle modérateur et pour rester informés d'une ma­ nière directe. Mais ils se proposent également de dénoncer leurs écarts par rapport à la foi et à la discipline de l'Eglise, pour que la vraie com­ munion se manifeste. B) LES « TRAVAILLEURS PASTORAUX » 35. Le Synode se propose d'instituer une Commission episcopale, en vue d'étudier les diverses formes concrètes que peut prendre l'activité des laïcs dans les tâches pastorales de l'Eglise. Cette Commission ana­ lysera les activités déployées par les laïcs en ce domaine, en particulier l'exercice professionnel de ces activités. Acta Ioannis Pauli Pp. 36. II 227 Dans son travail, la Commission devra mettre en lumière : a) la distinction entre les tâches pastorales respectives du prêtre, du diacre et du laïc ; b) l'opportunité d'un engagement dans la voie du diaconat, vu la tâche spécifique et l'importance de ce ministère permanent, tel qu'il a été restauré par Vatican II (Lumen Gentium, n. 29) ; c) les tâches spécifiques qui sont confiées au laïc dans l'Eglise (notamment quand elles le sont à temps plein et de manière permanente), avec ces précisions qu'il n'y a pas lieu d'envisager un nouvel ((office» ou ministère, — tels le lectorat et l'acolytat, — ni une fonction per­ manente de portée globale, pour éviter la création d'un ((clergé» pa­ rallèle, qui se présenterait comme une alternative au sacerdoce et au diaconat. On veillera à ce qu'une éventuelle présentation à la commu­ nauté ne revête pas le caractère d'une installation dans un ministère. En tout cela, la Commission se basera sur les documents conci­ liaires (notamment Lumen Gentium, n. 33 et Apostolicam Actuosita­ tem, n. 24), ainsi que sur les documents de la S. Congrégation pour les Sacrements et le Culte divin (notamment Immensae Caritatis du 29.1.73 et la lettre aux évêques suisses du 17.7.79) et de la S. Congrégation pour la Doctrine de la foi (lettre du 5.3.79). Les évêques néerlandais, par ailleurs, ont déjà quelque expérience que ces laïcs peuvent être des collaborateurs appréciés. 37. En ce qui concerne les prêtres dispensés de l'obligation du cé­ libat, certains d'entre eux exercent une tâche dans l'enseignement ou la pastorale. Le Synode des évêques de 1971 dit : (( Le prêtre qui a quitté l'exer­ cice de son ministère doit être traité avec justice et fraternellement; même s'il peut apporter une aide dans le service de l'Eglise, il ne doit cependant pas être admis à exercer des fonctions sacerdotales » ( I I partie, 4, d, in fine). D'accord avec les précisions données par le SaintSiège, le présent Synode décide ce qui suit : e 1. leur situation sera régularisée à la lumière des instructions de la S. Congrégation pour la Doctrine de la foi (notamment celles de 1971 et 1972); 2. toutefois une telle régularisation ne pourra pas toujours se faire du jour au lendemain, car elle devra tenir compte des personnes et des circonstances ; 228 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3. cette régularisation sera donc confiée à la prudence pastorale de l'évêque du lieu (aidé par les conseils de la Commission episcopale chargée de la question des « travailleurs pastoraux » et par les conseils de la Conférence episcopale). V QUELQUES SECTEURS DE LA V I E ECCLESIALE Ces quelques secteurs ont été parcourus en fin de Synode à titre d'exemples et d'une manière nécessairement plus sommaire. 38. Etre uni au Christ, vivre en Lui, c'est d'abord croire en sa Pa­ role, mais c'est aussi participer aux sacrements de la foi. Par la grâce sacramentelle, le Christ nous fait le don de Lui-même, pour que nous portions des fruits (cf. Jn 15, 5). 39. Cela est vrai, à un titre unique, de l'Eucharistie. En recevant le Corps et le Sang du Christ, nous entrons en communion avec Lui, et, par Lui, avec le Père et aussi avec nos frères et nos sœurs. C'est pourquoi, pendant la célébration eucharistique, nous révérons avec res­ pect les dons consacrés. Nous adorons aussi le Christ dans la. Sainte Réserve. Pour pouvoir vivre avec le Christ, l'Eglise demande aux fidè­ les de prendre part à la célébration eucharistique, — le Sacrifice parfait de louange, — au moins chaque dimanche et aux fêtes d'obli* gation. 40. A l'instar de la Parole de Dieu, les sacrements sont confiés à l'Eglise. La réglementation de la liturgie dépend uniquement de l'au­ torité de l'Eglise. Cette réglementation appartient au Siège apostolique et, dans la mesure où l'autorisent les normes canoniques, à l'évêque, compte tenu de certaines compétences attribuées par le droit à la Con­ férence episcopale (cf. Sacrosanctum Concilium, n. 22, 1 et 2). La liturgie est un bien commun de toute l'Eglise ; elle exprime l'ado­ ration parfaite offerte dans le Christ au Père, et nous unit dans le SaintEsprit. C'est par fidélité au Christ et à l'Eglise qu'il faut célébrer la liturgie en pleine conformité avec les livres officiels, rénovés dans la ligne de Vatican II (cf. Sacrosanctum Concilium), en usant des larges possibilités d'adaptation prévues par ces livres mêmes. 41. Pour avoir part au salut qui nous fut apporté par Jésus-Christ, nous avons besoin d'être libérés du péché et d'être rétablis dans une Acta Ioannis Pauli Pp. II 229 pleine communion d'amour avec le Père et avec nos frères et nos soeurs. C'est déjà l'un des effets du baptême, et cet effet se renouvelle et s'ap­ profondit ensuite dans le sacrement de la réconciliation. 42. Cette réconciliation avec le Père et avec l'Eglise présuppose la confession de nos fautes personnelles et une volonté sincère de con­ version. Malgré l'actuelle désaffection envers la confession individuel­ le, les évêques demandent aux prêtres de bien vouloir, dans la pré­ dication et la catéchèse, restaurer l'estime des fidèles pour le sacrement de la réconciliation. Us les prient, en particulier, de vouloir rester dis­ ponibles à tous pour la confession, notamment en forme de colloque personnel, à des heures déterminées, et de vouloir aussi enseigner aux jeunes à se confesser. Ils expriment l'espoir de rendre aussi sa place, dans la vie des fidèles, à la confession individuelle, qui est le seul moyen ordinaire de les réconcilier avec Dieu et avec leurs frères et sœurs dans la foi. L'absolution collective est un moyen extraordinaire, que l'évêque ne peut permettre que selon les conditions prescrites par le nouveau rite du sacrement de la réconciliation. 43. Les membres du Synode expriment leur gratitude au grand nombre des catéchistes qui exercent fidèlement leur apostolat et qui ren­ contrent d'énormes difiicultés dans un monde sécularisé. 44. Pour ce qui concerne le contenu de la catéchèse, les évêques sou­ lignent que la foi vécue de l'Eglise universelle doit être exprimée. Quant à la méthode pédagogique, elle doit convenir au caractère, aux aptitu­ des, à l'âge et aux conditions de vie des auditeurs (cf. Christus Dominus, n. 14). En ceci une certaine recherche et une prudente expé­ rimentation sont légitimes, et un dialogue patient et confiant avec les spécialistes est nécessaire. 45. En tant que premiers responsables de la catéchèse, les évêques en­ visagent la préparation de bons textes pour la catéchèse et d'instructions basées sur le Directoire catéchétique général, sur les documents du Sy­ node de 1977 et sur l'Exhortation apostolique Catechesi tradendae. Tout en faisant appel à la collaboration d'experts et d'organismes spé­ cialisés, les évêques désirent, en cette matière comme en d'autres, exer­ cer personnellement leur rôle de « doctores fidei ». 46. Les évêques encouragent vivement l'action œcuménique comme un grave devoir découlant notamment de Yatican I I . Us insistent sur l'importance de la prière, et sur l'essence profondément spirituelle de 230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale l'action œcuménique. Celle-ci est ecclésiale de plein droit: dans son origine, dans sa nature et dans son but. Son objectif est de parvenir, non pas à un plus petit commun dénominateur, mais au contraire à la plé­ nitude de la foi. C'est pourquoi cette action œcuménique sera soutenue par les évêques, qui veilleront à ce qu'elle tienne compte des exigences de la foi, laquelle nous rappelle notamment que l'intercommunion entre frères séparés n'est pas la réponse à l'appel du Christ à l'unité parfaite. Cette unité parfaite reste l'objet de nos efforts et d'une espérance fondée sur la Prière du Christ Lui-même: «Que tous soient u n » (Jn 17, 21) (cf. Discours de Jean-Paul II aux évêques américains, Chicago, 5 octo­ bre 1979). EPILOGUE U est clair que nous n'avons pas traité tous les problèmes qui se posent dans l'Eglise d'aujourd'hui aux Pays-Bas. Le choix des sujets a été commandé par ce qui fut notre optique principale, à savoir la com­ munion, et suivant les possibilités qu'un Synode pouvait nous donner. En parlant de communion, nous ne parlons pas seulement d'une grâce déjà donnée, mais aussi d'un devoir à accomplir. Sur le fondement de la communion déjà donnée, nous avons à réaliser ensemble le nouveau commandement d'amour mutuel (cf. Jn 13, 34). Ainsi l'Eglise, « mettant au service de tout le genre humain l'Evan­ gile de paix (cf. Ep 2, 17-18; Me 16, 15) accomplit dans l'espérance son pèlerinage vers le terme qu'est la patrie céleste (cf. 1 P 1, 3-9) » (Unitatis Redintegratio f n. 2). DISPOSITIONS 1. COMPLEMENTAIRES Pour veiller à l'exécution des conclusions ci-dessus, il est institué un Conseil synodal composé de deux membres élus par le Synode parmi les évêques néerlandais, et d'un membre nommé par le Saint-Père. Les trois membres sont : Son Eminence le Cardinal Gabriel Marie Garrone, Son Eminence le Cardinal Johannes Willebrands, archevêque d'Utrecht, et Son Excellence Monseigneur Johannes Bluyssen, évêque de 's-Hertogenbosch. Acta Ioannis Pauli Pp. II 2. 231 En ce qui concerne les membres des deux Commissions prévues respectivement aux nn. 28 et 35 des Conclusions ci-dessus, le Synode établit la procédure suivante : Son Eminence le Cardinal Willebrands et Son Excellence Monseigneur Danneels proposeront au Saint-Père les noms des candidats. 3. a) L'évêque de Ruremonde reprendra sa collaboration avec les autres évêques dans le domaine des Œuvres Pontificales missionnaires, de l'Action pour le Carême et de la Semaine du missionnaire néerlandais. b) Les évêques ont conscience de certaines difficultés existant en­ tre l'évêque de Ruremonde et des personnes et institutions, dans le tri­ ple domaine mentionné. Us sont prêts à l'aider à rechercher une solu­ tion à ces difficultés. Voté et adopté par les Membres soussignés du Synode Particulier des Evêques des Pays-Bas. Rome, le 31 janvier 1980. 83 SEBASTIANO Card. B AGGIO, Préfet de la Sacrée Congrégation pour les Evêques. 83 FRANJO Card. SEPER, Préfet de la Sacrée Congrégation pour la Doc­ trine de la foi. 83 GABRIEL M. Card. GARRONE, Ancien Préfet de la Sacrée Congrégation pour l'Education catholique. 83 SILVIO Card. ODDI, Préfet de la Sacrée Congrégation pour le Clergé. 83 JOHANNES Card. WILLEBRANDS, Archevêque d'Utrecht. 83 JAMES ROBERT Card. KNOX, Préfet de la Sacrée Congrégation pour les Sacrements et le Culte divin. 83 EDUARDO Card. PIRONIO, Préfet de la Sacrée Congrégation pour les Religieux et les Instituts Séculiers. 83 JOZEP Mgr. TOMKO, Secrétaire Général du Synode des Evêques. 83 GoDPRiED Mgr. DANNEELS, Archevêque de Malines-Bruxelles. 83 JOHANNES Mgr. BLUYSSEN, Evêque de 's-Hertogenbosch. 83 THEODORUS HENRICUS Mgr. ZWARTKRUIS, Evêque de Haarlem. 83 HUBERTUS C. A. Mgr. ERNST, Evêque de Breda. 88 JOHANNES B. Mgr. MOELLER, Evêque de Groningen. SB ADRIANUS J. Mgr. SIMONIS, Evêque de Rotterdam. 83 JOHANNES B. M. Mgr. GIJSEN, Evêque de Roermond. 232 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Dom P. VAN DEN BIESEN O.S.B., Prieur de St. Willibrord, Slangenburg (Doetinchem). — Don A. VAN LUYN S.D.B., Provincial de la Société Salésienne de Saint Jean Bosco. Les Conclusions ci-dessus ont plu aux Teres du Synode Par­ ticulier des évêques des Pays-Bas. En vertu du pouvoir aposto­ lique que je tiens du Christ, je les approuve, et j'ordonne que, pour la gloire de Dieu, ce qui a été établi synodalement soit promulgué. Rome, en la Chapelle Sixtine, près Saint-Pierre, le 31 janvier 1980. IOANNES P A U L U S P P . I I BESLUITEN VAN DE PARTICULIERE SYNODE VAN DE BISSCHOPPEN VAN NEDERLAND INLEIDING Dankbaar jegens God delen wij op het einde van deze Particuliere Synode mee, hetgeen wij besproken hebben onder het stimulerend voorzitterschap van Petrus' Opvolger, onze Paus Johannes Paulus II en met de deelneming door enkele Prefecten van de romeinse Congrega­ ties naargelang hun competenties. Wij hebben de resultaten van ons overleg aan de Heilige Vader voorgelegd met het oog op het welzijn van de Kerk in ons land, waarin de Kerk van Christus leeft als de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk. Ons overleg had betrekking op hetgeen voor het pastorale werk in ons land en in onze tijd wenselijk is. Wij waren ons hierbij bizonder bewust van het feit dat de ernstige vraagstukken die zich aan ons als kerkelijke herders presenteren, eensgezindheid eisen, een diep besef van hartelijke en werkdadige gemeenschap. Zonder deze gemeenschap kan de Kerk haar zending onmogelijk vervullen. Wij hebben over deze eenheid gedacht op twee niveaus : — als de eenheid van alle gelovigen, waarvan het ideaal hetzelfde is als dat van de eerste kristelijke gemeenschap, beschreven in de Acta Ioannis Pauli Pp. II 233 Handelingen van de Apostelen : al de gelovigen ))bleven volharden in de leer der Apostelen en de onderlinge gemeenschap, in het breken van het Brood en het gebed« (Hand. 2, 42); — en als de eenheid van de kerkelijke herders, waarvan wij een model vinden bij de Apostelen, die rond Petrus te Jeruzalem sa­ menkwamen om enkele vitale problemen op te lossen in een beslissende periode van de pas begonnen Kerk (cfr. Hand. 15, 6 e. v.). De trouw aan de leer der Apostelen is derhalve een levensvoorwaarde voor de » Communior, en zo blijven ook de geloofsleer en de kerkorde ook nu de norm om aan de broederlijke gemeenschap trouw te blijven. Bij de toepassing van dit model op onze situatie, hebben wij vöör alles gedacht aan de »Communio« van alle katholieke gelovigen in de zeven bisdommen van Nederland. Het is met het oog op die gemeenschap van allen, dat wij de onderscheiden taken en bedieningen in de Kerk besproken hebben. De gemeenschap van de Kerk heeft een heel eigen karakter. Ze ver­ werkelijkt zich tegelijkertijd plaatselijk en over heel de wereld. Vervol­ gens heeft zij tegelijkertijd een institutionele en een spirituele zijde. Tenslotte leeft deze gemeenschap van een historische traditie, gebaseerd op de Apostelen, terwijl ze tegelijk geroepen is om zich in de hedendaagse wereld te realiseren. Onze aandacht vestigend op deze complexe werkelijkheid zijn wij begonnen met een beschouwing van de Kerk als geestelijke gemeenschap. Om die reden gebruiken wij vaak het bijbelse woord »Communio((. Dit woord duidt op die speciale gemeenschap in geloof, hoop en liefde, welke de gelovigen verenigt met Christus en diens Vader, en die hen tegelij­ kertijd met elkaar verbindt. Het is de ene en onverdeelbare Heilige Geest die, verblijvend in de harten, de gelovigen verenigt in het éne Lichaam van Christus. Het woord ))Communio« geeft dus te verstaan dat elke ge­ lovige samen met zijn geloofsgenoten deel heeft aan dezelfde roeping, hetzelfde geloof, hetzelfde doopsel, dezelfde Eucharistie, dezelfde kerke­ lijke gemeenschap rondom de legitieme kerkelijke leiders, en aan dezelfde zending van de Kerk tenslotte in de wereld. Over deze eenheid der gelovigen zegt de eerste Brief van Johannes dat zij tegelijkertijd een gemeenschap onder ons is en een gemeenschap »met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus(( (1 Joh. 1, 3). Deze woorden leiden ons naar de eigenlijke bron van onze kerkelijke ))Communio((. De Heer zelf sprak over deze bron in zijn hogepriesterlijk gebed, 234 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale toen Hij vroeg: »Mogen ze allen één zijn, gelijk Gij, Vader, het zijt in Mij, en Ik in U ; mogen ze ook één zijn in Ons, opdat de wereld gelove dat Gij mij gezonden hebt« (Joh. 17, 21). Deze woorden van de Heer herinneren ons er bovendien aan dat de konkrete en zichtbare eenheid kwetsbaar is en tegelijk zeer kostbaar en onmisbaar. Zeker, het is Christus die ons door zijn unieke Geest bijeen houdt ; maar deze ))Communio« is evenzeer een gemeenschap van mensen. Dit menselijk aspect helpt ons de zwakheden te begrijpen en ons niet te ergeren aan spanningen, irritaties en misverstanden. Die spanningen kunnen zich voordoen op elk niveau van het kerkelijk leven. Die spannin­ gen kunnen zich ontwikkelen tot ware bedreigingen van de eenheid en zelfs het risico van breuken teweeg brengen. Zij zijn eigen aan een Kerk die Christus weliswaar als geestelijke ))Communio« gewild heeft, maar evenzeer als een menselijke en historische instelling. Dergelijke verwondingen kunnen wij echter te boven komen. Om die reden is de Kerk, »die in haar eigen schoot zondaars omvat, terzelf dertij d heilig en altijd tot zuivering geroepen, en streeft zij onophoudelijk de boetvaardigheid en de levensvernieuwing na« (Lumen Gentium, nr. 8). Het Tweede Vatikaanse Concilie heeft ons heel duidelijk onder ogen ge­ bracht dat het leven van de Kerk een pelgrimstocht is en dat de Kerk bijgevolg ))door Christus opgeroepen wordt tot die onafgebroken hervor­ ming, die zij als aardse instelling voortdurend nodig heeftcc (Unitatis Re­ dintegratio, nr. 6). Onze beraadslaging over hetgeen verbetering behoeft verliep als een broederlijk gesprek. Met zonder reden spreekt de Heilige Vader de bis­ schoppen aan als zijn broeders. De geloofsrijkdom van het woord »Communio(( behelst daarom ook hartelijke en broederlijke betrekkingen. In die geest hebben wij dan ook elke dag samen gebeden en de Eucharistie gevierd. Met deze zelfde broederlijkheid hebben wij de verschillende kwesties besproken die ons gesteld waren en de resultaten hiervan delen wij U mede in de volgende bladzijden. Wij hopen van harte dat de uitvoering van onze besluiten aan allen ten goede zal komen en dat de Kerk van Sint Willibrord des te overtui­ gender als ))Communio(( naar voren zal treden. Acta Ioannis Pauli Pp. II 235 I DE BISSCHOPPEN 1. De Bisschoppen van Nederland spreken eensgezind hun vaste voor­ nemen uit om hun hartelijke en broederlijke betrekkingen te verdiepen. Daarmee bedoelen zij niet alleen blijk te geven van hun broederlijke geest als menselijke waarde ; zij zijn ervan overtuigd dat zij op deze wijze een gemeenschap tot stand brengen die gegrondvest is op de liefde die een gave is van de H. Geest — ondanks de moeilijkheden van velerlei aard die zij ondervinden wanneer zij deze geest van verbondenheid gestalte willen geven. 2. De Bisschoppen zijn er zich van bewust dat dit gestalte geven aan de gemeenschap, en zeker wanneer dit op de juiste wijze moet ge­ beuren, afhankelijk is van bepaalde objectieve voorwaarden, te weten het katholieke geloof en de wijze van uitoefening van het bisschopsambt. A) HET GELOOF, OF DE BISSCHOP ALS LERAAR VAN HET GELOOF. 3. De Bisschoppen belijden hun instemming met de inhoud van het katholieke geloof zoals dat geleerd wordt door de Rooms Katholieke Kerk. Zij spreken ook hun volledige en algehele verbondenheid uit met de Paus, Bisschop van Rome en Opperherder van de universele Kerk, en ook hun geloof in de hiërarchische inrichting van de Kerk. Noch de Bisschoppen, noch de priesters zijn afgevaardigden van de gelovigen, maar dienaren van Jezus Christus ten dienste van de kerkgemeenschap. 4. De Bisschoppen belijden dat het uitgangspunt en de objectieve bron van het geloof liggen in de goddelijke Openbaring, want aan God die zich openbaart »is de mens de gehoorzaamheid van het geloof schuldig(( (Rom. 1, 5; 16, 26; Dei Verbum, nr. 5). 5. De Bisschoppen weten dat het hun opdracht is om de inhoud van de Openbaring, zoals die is vertolkt door het leergezag, in zijn volheid te verkondigen, en dat met inachtneming van de rechtmatige verlangens van de mensen van onze tijd. De Bisschoppen geven toe dat er verschillen bestaan in gevoeligheid voor de wijze waarop het christelijk geloof wordt verkondigd aan de mensen van vandaag. 6. Voor wat betreft de harmonie tussen de Openbaring zoals die door het leergezag wordt vertolkt en de aspiraties van onze tijd zijn de 236 icta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Bisschoppen vast besloten om te komen tot een heldere en evenwichtige verkondiging van het geloof. 7. De Bisschoppen zijn het er over eens dat er bij de gelovigen van alle tijden een geloofszin (sensus fidei) bestaat, waar de theologen altijd op moeten letten en waarmee men rekening moet houden bij het interpre­ teren van de Overlevering. Volgens Dei Verbum nr. 8 is het juist door de bezinning en de studie van de gelovigen, en door hun innerlijk verstaan van de geestelijke werkelijkheden die zij ervaren, dat het inzicht in de Overlevering groeit. Maar deze geloofszin is niet de Openbaring zelf, en hij heeft ook niet dezelfde autoriteit als de normatieve interpretatie die het leergezag van de Kerk, in volledige onderwerping aan de Open­ baring zelf, er van geeft. 8. Naast deze geloofszin die eigen is aan trouwe gelovigen, bestaan er algemeen menselijke religieuze evaringen. Deze laatste kunnen het uit­ gangspunt vormen voor de geloofsopvoeding en voor de catechese. Zij moeten echter gewaardeerd worden in het licht van de noodzakelijke groei naar de volledige kennis van het geloof. Men zal dus afstand moeten nemen van bepaalde catechetische methoden die niet verder komen dan de religieuze ervaring alleen. 9. In het besef dat een zekere verscheidenheid bestaat (éénheid be­ tekent inderdaad geen éénvormigheid) in de wijze waarop het geloof wordt uitgedrukt of weergegeven, hetzij door de massa-media, hetzij in de pers en andere publicaties, zullen de Bisschoppen ervoor waken dat deze verscheidenheid geen verwarring schept bij de gelovigen. De Bis­ schoppen stellen zich voor concrete middelen aan te wenden om datgene wat Vaticanum II heeft geleerd en de documenten van de H. Stoel de gewenste verspreiding te geven. 10. De wijze waarop de pastores het geloof brengen is een zaak van voorzichtig beleid, met name wanneer het gaat om de christelijke mo­ raal. Zij weten dat zij de norm zelf niet mogen prijsgeven. Aan de andere kant moeten zij bedacht zijn op het vinden van wegen om het gebrek aan bereidheid of de moeilijkheid te overwinnen die sommige gelovigen hebben om de normen die uit de christelijke waarden voortvloeien te aanvaarden of toe te passen. Als deze bereidheid eigenlijk in het geheel niet of in zeer geringe mate aanwezig is, of wanneer de moeilijkheden zeer groot zijn, moeten de pastores toch zorg blijven hebben voor der­ gelijke situaties. Acta Ioannis Pauli Pp. II 237 B) HET BISSCHOPPELIJK BESTUUR OP DE BISSCHOP ALS HERDER. 11. De Bisschoppen van Nederland spreken hun trouw uit kerkelijke regels, alsmede hun vaste wil om deze toe te passen, de officiële documenten van de Kerk. Zij herinneren met name belang in deze van Christus Dominus, van Ecclesiae Sanctae en Directorium voor de pastorale taak van de Bisschoppen. aan de volgens aan het van het 12. De Prefecten van de H H . Congregaties en de Bisschoppen heb­ ben onderkend dat er tussen hen bepaalde moeilijkheden zijn ontstaan. Zij zijn het er over eens dat de samenwerking en het onderling vertrouwen zouden kunnen worden versterkt door het uitwisslen van informaties, zo volledig en zo regelmatig mogelijk, door bezoeken van Bisschoppen aan de Dicasteries, of door regelmatige contacten van een delegatie van de Bisschoppenconferentie, of ook door bezoeken van vertegenwoordigers van de Curie aan Nederland ; tevens door het goed verzorgen van het vijfjaar­ lijks verslag van ieder Bisdom en van de notulen van de Bisschoppen­ vergaderingen. Het gewenste resultaat van dit alles moet zijn een ver­ sterkte relatie tussen de katholieke gelovige gemeenschap in Nederland en de universele Kerk. De Bisschoppen verzoeken om een zorgvuldig onder­ zoek, hetzij door navraag bij de belanghebbende bisschop, hetzij bij de Bisschoppenconferentie, telkens wanneer er buiten hen om inlichtingen of beschuldigingen naar de Romeinse Dicasteries worden gezonden. 13. De Bisschoppen houden zich in sterke mate bezig met de noodzaak van het aanknopen en onderhouden van persoonlijke relaties met pries­ ters, mannelijke en vrouwelijke religieuzen, geëngageerde leken. Zij we­ ten ook dat de gelovigen, meer dan dat vroeger het geval was, prijs stellen op de persoonlijke aanwezigheid van de Bisschop in hun midden. In dit verband, en in overeenstemming met Christus Dominus nrs. 22-24, zijn de Bisschoppen ermee accoord gegaan dat in het kader van de Ne­ derlandse Bisschoppenconferentie een studie zal worden gemaakt van de mogelijkheid voor een nieuwe indeling van de bisdommen in hun land. Deze nieuwe indeling behoeft niet noodzakelijkerwijze in één keer te worden doorgevoerd voor alle mogelijke gevallen. 14. De Bisschoppen zijn er zich van bewust dat zij gesteld zijn voor een bijzonder moeilijk vraagstuk, n. 1. dat van het samengaan van de uitoefening van hun eigen verantwoordelijkheid binnen hun eigen Bis­ dom, en het uitvoeren van richtlijnen van de Bisschoppenconferentie of van de meerderheid van de leden daarvan. Leerstellig beschouwd is de Bisschoppenconferentie een vergadering 238 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale waarin de Bisschoppen van een bepaald land gezamenlijk hun pastorale taak uitoefenen "munus suum pastorale coniunctim exercent", (Christus Dominus nr. 38.1). Practisch gezien kunnen ))groeperingen van Bisschop­ pen veelvoudig en vruchtbaar werk leveren om de collegiale geest tot con­ crete toepassing te brengen « (Lumen Gentium nr. 23). Dat is in het bijzonder waar voor Nederland, dat zeer dicht bevolkt is, en dat heden ten dage tot een eenheid uitgroeit door nieuwe factoren als bijvoorbeeld de urbanisatie, de interne migratie en de massa-media. De Bisschoppen­ conferentie zal binnen dat geheel een waardevol instrument zijn om te komen tot een «geheiligde bundeling van krachten tot nut van het gemeenschappelijk welzijn van de betrokken Kerkena (Christus Dominus nr. 37). De aard van de verplichting voor ieder Bisschop in dit verband is verwoord in het Directorium voor de pastorale taak van de Bisschop­ pen nr. 212 : a) »De beslissingen, welke door de Bisschoppenconferentie wettig werden genomen en door de Apostolische Stoel bevestigd, gelden als wet­ ten van het hoogste kerkelijk gezag (cfr. Christus Dominus nr. 38, 4). De Bisschop neemt deze met respect en geest van geloof aan, en legt ze ten uitvoer, ook al was hij tevoren een andere mening toegedaan of be­ zorgt het hem enige last, en hij ziet op de uitvoering in zijn Bisdom toe. b) De overige beslissingen en regels van de Conferentie zijn juri­ disch niet verplichtend. Deze neemt de Bisschop gewoonlijk over, om wille van de éénheid en liefde ten aanzien van zijn broeders, tenzij er zware redenen tegenoverstaan, welke hij voor God overweegt. Deze beslissingen en regels kondigt hij zelf, in eigen naam en met eigen gezag in zijn Bisdom af, omdat de Conferentie niet de bevoegdheid bezit bin­ dend de volmacht te omschrijven waarmee elke Bisschop persoonlijk in naam van Christus optreedt (cfr. Lumen Gentium nr. 27)(( (Directorium voor de pastorale taak van de Bisschoppen, nr. 212). De Bisschoppen zullen alles in het werk stellen opdat de «Communior tussen hen, zowel affectief als effectief, zich kan verdiepen van dag tot dag en om te verhinderen dat men hen zal beschouwen als onderling verdeeld. Met het oog daarop nemen zij zich voor : a) om gelegenheden te zoeken voor gemeenschappelijk gebed en gemeenschappelijke vieringen, b) om elkaar behulpzaam te zijn bij het uitvoeren van de beslui­ ten van deze Synode, c) om regelmatig gedachten wisselingen te houden ten einde ideeën, Acta Ioannis Pauli Pp. II 239 initiatieven en personen te leren kennen, opdat allen daar voordeel van zullen hebben voor hun eigen pastorale taak en dat er gemeenschap­ pelijke schikkingen kunnen getroffen worden met een betere kennis van zaken, d) om zich te onthouden van verklaringen die schade kunnen be­ rokkenen aan een mede-bisschop, e) om in aangelegenheden die meer delikaat zijn en die van natio­ naal of internationaal belang zijn, met zorg de procedures te respecteren die ontleend zijn aan het Directorium voor de pastorale taak van de Bisschoppen (nr. 212 ft en 5). 15. De leden van de Synode hebben in hun beschouwingen betrok­ ken het nogal gecompliceerd karakter van de organen en de raden die ten dienste staan van de Bisschoppenconferentie. De Bisschoppen besteden reeds beduidend veel tijd aan het werk van de Bisschoppenconferentie. Maar er bestaat een situatie van gedeelde verantwoordelijkheid die de band met de Bisschoppen niet altijd voldoende veilig stelt. Altijd moet de Bisschop degene blijven die voor de kudde uitgaat zonder zich er ooit van de verwijderen. De Bisschoppen zijn de eigenlijke verantwoorde­ lijken voor besluiten, genomen door de Conferentie. 16. De Bisschoppen hopen dat de reorganisatie van de Bisschoppen­ conferentie, die momenteel wordt voorbereid, een oplossing zal bieden voor het zo gestelde probleem. Het vermeerderen van het aantal bisschop­ pen-leden zou het vinden van de uitweg hierin kunnen vergemakkelijken, omdat het dan mogelijk zou worden dat de commissies worden voorge­ zeten of bijgestaan door een Bisschop. II DE PRIESTERS 17. De leden van de Synode onderschrijven unaniem het wezenlijke onderscheid tussen het ambtelijke of sacramentele priesterschap, en het gemeenschappelijk priesterschap van de gedoopten en zij willen de practische konsekwenties, die hieruit voortvloeien, bewaken. 18. Met dezelfde eenstemmigheid belijden zij het blijvend karakter van het ambtelijk priesterschap. 19. De Nederlandse Bisschoppen spreken met grote nadruk, hun waardering uit voor hun priesters, zowel seculieren als regulieren, »de 240 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiait, ijverige medewerkers van de orde van de Bisschoppen(( (Lumen Gen­ tium nr. 25), voor hun toewijding aan de pastorale taak van de Kérk, die in onze tijd dikwijls zo moeilijk is. Voor wat betreft de spiritualiteit constateren de Bisschoppen een positieve ontwikkeling : de priesters spreken veelvuldiger en met groter openheid over hun geestelijk leven dan vroeger. Verschillende onder hen geven zich veel moeite om zich professioneel te bekwamen met het oog op specifieke taken, zodat zij des te meer voor de gelovigen beschikbaar zijn en opdat zij hun christelijk geloof met grotere inzet waar kunnen maken. Zij proberen door te dringen tot de wezenlijke problemen van het leven door hun contacten met de mensen. De bijbelse spiritualiteit neemt een eerste plaats in. Toch wordt het geestelijk leven van de priesters bedreigd door de secularisatie van de samenleving, door over­ belasting, en soms ook door een al te ))functionele« opvatting van hun taak. 20. De leden van de Synode zijn overtuigd van de waarde van het geestelijk leven, van het getijdengebed, van de dagelijkse viering van de Eucharistie, van het sacrament van de boete en van het geestelijk ge­ sprek. Zij zijn bereid de priesters behulpzaam te zijn bij het verdiepen van hun geestelijk leven, bijvoorbeeld door het aanmoedigen van initia­ tieven ad hoe, genomen door hetzij de locale bisschop, hetzij door de Bisschoppenconferentie, als dat mogelijk is in samenwerking met de Hogere Oversten van de priester-religieuzen, met name wanneer het gaat over geestelijke leiding. 21. De leden van de Synode zijn er allen van overtuigd dat het celi­ baat om der wille van het Koninkrijk der Hemelen een groot goed is voor de Kerk. Eensgezind willen zij trouw zijn aan de besluiten van de Pausen om de celibaatsregel te handhaven. De Bisschoppen hopen dat zij een vol­ doend aantal priesters zullen vinden. Maar ook als er gebrek aan candidaten is belijden de leden van de Synode hun vertrouwen in Hem die de Heer van de oogst is en die arbeiders in zijn oogst zal zenden (cfr. de brief van Paus Johannes Paulus II aan al de priesters van de Kerk op Witte Donderdag 1979). Zij hechten veel waarde aan de steun die kan gevonden worden in het leven in een gemeenschap of minstens in de wederzijdse hulp van priesters onder elkaar. Zij zijn van oordeel dat het celibaat slechts dan vrucht­ baar zal zijn voor de priester persoonlijk en voor de pastoraal, wanneer Acta Ioannis Pauli Pp. II 241 het beleefd wordt als een ware evangelische raad, die niet losstaat van de andere raden van armoede en gehoorzaamheid. 22. De leden van de Synode zijn vastbesloten om een actieve pasto­ raal te bevorderen met het oog op roepingen tot het priesterschap en tot het religieuze leven, ook al zetten zij de studies voort over de verschil­ lende vormen die het apostolaat door leken kan aannemen. 23. Om deze pastoraal te bevorderen, hebben de Bisschoppen beslo­ ten om in ieder Bisdom een commissie daarvoor op te richten, of anders om één of meerdere personen met deze taak te belasten. In ieder bisdom zullen zij iemand aanwijzen die contact houdt met de Theolo­ gische Hogescholen, met de konvikten en met die studenten in de theo­ logie die zich op het priesterschap richten, wanneer tenminste niet de Bisschop persoonlijk deze taak ter hand neemt. In geheel de kwestie van de pastoraal voor roepingen tot het priester­ schap en tot het religieuze leven zullen de Bisschoppen nauw contact houden met de Hogere Oversten van de Religieuzen. 24. Ten aanzien van mogelijke verenigingen van priesters is het noodzakelijk om in herinnering te roepen Wat Vaticanum II leert over de relatie tussen de priester en de Bisschop : a) De priesters — seculieren zowel als regulieren — delen met de Bisschop in het éne priesterschap van Christus. Krachtens hun wijding staan alle priesters in hiërarchische gemeenschap met de Orde van de Bisschoppen (Presbyterorum Ordinis nr. 28). Aangezien zij tevens geincardineerd zijn in een plaatselijke Kerk, vormen de seculiere priesters »een presbyterium en een familie, waarvan de Bisschop de vader is(( (Christus Dominus nr 28). b) Het presbyterium wordt vertegenwoordigd door de priesterraad die een advies-college is (Ecclesiae Sanctae nr. 15). c) Eventuele verenigingen van priesters mogen dus nooit zodanig zijn dat zij de hiërarchische verbondenheid van de priesters met hun Bisschop verduisteren, noch de unieke aard van het presbyterium of de onderscheiden functies van de Bisschop en van de priesterraad. In­ dien deze verenigingen trekken van een vakbond gaan vertonen zijn zij onverenigbaar met de inrichting en de geest van de Kerk. 25. Eenstemmig spreken de Bisschoppen hun bezorgdheid en hun dringend verlangen uit om bijgestaan te worden door een célibataire clerus, om candidaten die een dergelijke roeping hebben te werven en om 16 - A. A. S. 242 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale zonder dralen alles in het werk te stellen om op dit gebied resultaten te bereiken. De vorming van deze candidaten moet in overeenstemming zijn met de bepalingen van Vaticanum II (met name Optatam Totius), of met de documenten die daarvan zijn afgeleid zoals de Ratio funda­ mentalis, waar door de eerste Bisschoppensynode om gevraagd is. 26. Dat betekent dat deze vorming slechts gegarandeerd wordt door echte seminaries : ofwel seminaries die de gehele opleiding verzorgen, zoals te Rolduc, ofwel konvikten die als echte seminaries functioneren, zij het dat een groot gedeelte van het onderwijs gegeven wordt op een Faculteit of Theologische Hogeschool die door de H. Stoel zijn erkend. 27. Deze Faculteiten of Theologische Hogescholen moeten, als zij toegankelijk willen zijn voor priesterstudenten, voldoen aan verschil­ lende voorwaarden. Voor de details van deze voorwaarden verwijst de Synode naar de desbetreffende documenten. Maar bij wijze van voor­ beeld herinnert zij aan enige daarvan, zoals : de rechten van de Bisschop­ pen, vooral van de Ordinarius loei, om ten aanzien van deze Hogescholen hun verantwoordelijkheid van leraren van het geloof en van behoeders van de orthodoxie te kunnen uitoefenen ; de rechten van de Bissschoppen om hun gezag te kunnen hanteren op het terrein van benoeming en ontslag van docenten, op dat van het leerplan en ten aanzien van de kerkelijke sfeer die beschermd moet worden, met name op het punt van het celibaat; en ten slotte de mogelijkheden die aan de Bisschoppen gelaten moeten worden om de situatie te regelen van de gehuwde priesters die aan die scholen doceren. 28. Om er op toe te zien in hoeverre aan deze voorwaarden is of zal worden voldaan, met name aan de Theologische Hogescholen, en eveneens om zeker te zijn van het goed functioneren van de konvikten en van Rolduc, zullen de Bisschoppen een commissie van Bisschoppen instellen die zijn werkzaamheden zal afronden vôôr 1 Januari 1981. Deze commis­ sie zal de Hogere Oversten van de Orden en Congregaties van priesterre­ ligieuzen raadplegen, en tevens het oordeel inwinnen van de Ordinarius loci. De resultaten van het werk van de commissie zullen worden voorge­ legd aan de Bisschoppenconferentie, die ze, voorzien van haar advies, zal doorzenden aan de H. Congregatie van de katholieke Opvoeding, daarbij rekening houdend met het begin van het academisch jaar in September 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 243 III DE R E L I G I E U Z E N 29. De Nederlandse Bisschoppen hebben hoge achting voor het reli­ gieuze leven als »een gave die de Kerk ontvangt van haar Heer« (Lumen Gentium nr. 43). Zij zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid ten aanzien van de ontplooiing en vooral ook de bezieling van het aan de Heer toegewijde leven. Zij willen deze verantwoordelijkheid gestalte ge­ ven in nauwe samen war king met de Hoge Oversten van de Religieuzen. 30. De leden van de Synode spreken hun bezorgdheid uit over het tekort aan novicen. Zij nemen zich voor alles in het werk te stellen om in de Kerk en in de christelijke gemeenschappen het luisteren naar God, die oproept tot het gewijde leven, te bevorderen, opdat velen edelmoedig daarop antwoorden. 31. Meer dan ooit waarderen de Nederlandse Bisschoppen de hulp die zij voor de pastoraal ontvangen van de religieuzen, alsook de geeste­ lijke invloed die uitgaat van adbijen en kloosters van beschouwend le­ ven. Zij prijzen zich gelukking met de contacten die bestaan tussen de Bisschoppenconferentie en de vier Yerenigigen van Hogere Oversten. 32. Ten aanzien van datgene wat wel genoemd wordt de affectieve integratie stellen de leden van de Synode vast dat deze uitdrukking op dubbelzinnige wijze wordt gein ter preteer d. Zij onderkennen het belang van een gezonde affectiviteit, opgevat in de zin van hartelijkheid en broe­ derlijkheid in menselijke relaties. Zij beroepen zich op de H. Paulus en op de H. Johannes om te onderstrepen, dat de goed verstane liefde tot God en Christus in de Geest, veel kan bijdragen tot het integreren van de behoefte aan affectivitiet in de broederlijke liefde. Maar de leden van de Synode verwerpen eenstemmig een soort van »derde weg((, die geleefd wordt als een dubbelzinnige staat tussen het celibaat en het hu­ welijk in. IV DE L E K E N A) IN HET ALGEMEEN. 33. De leden van de Synode zijn er zich van bewust dat de leken een groot aandeel hebben in het pastorale werk van de Kerk. Zij spreken hun dankbare waardering uit jegens de duizenden leken die, geheel be- 244 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale langeloos, regelmatig en op ontelbaar veel manieren deelnemen aan ver­ schillende taken zoals de liturgie, sociale activiteiten, catechese aan kin­ deren en volwassenen, uitwisseling en onderlinge hulpverlening, het be­ vorderen van de rechtvaardigheid en de vrede. Deze leken spannen zich in om de Kerk aanwezig te doen zijn in een steeds meer geseculariseerde wereld, en dat dikwijls onder moeilijke omstandigheden. De Synode spreekt ook haar gevoelens van oprechte erkentelijkheid uit ten aanzien van de talloze christenen, in het bizonder van zieken en bejaarden, die hun steun verlenen aan het werk van de Kerk door middel van hun ge­ beden en hun offers. De richtlijnen die hierna gegeven zullen worden voor de pastorale wer­ kers zullen alleen dàn vruchtbaar kunnen zijn indien de vele leken die thans actief bezig zijn in de pastoraal dat zullen blijven doen. 34. De leden van de Synode stellen vast dat de kritische groepen, waaraan overigens ook priesters en religieuzen deelnemen, soms een te zware pressie uitoefenen op het leven van de Kerk. Dat geldt evenzeer voor bepaalde tijdschriften en andere vormen van publiciteit. Deze kri­ tiek komt voort uit groeperingen die het onderling niet eens zijn : aan de ene kant «progressieve groepen((, aan de andere kant «conservatievee. De Bisschoppen geven toe dat de kritiek gedeeltelijk juist is en dat deze soms gepaard gaat met redelijke verlangens en nuttige impulsen voor de pastoraal. Maar de invloed van deze kritiek is negatief wanneer er wordt gegene­ raliseerd, wanneeer er sprake is van fanatisme, pressie, weigering om tot een dialoog te komen, en in het geval van ongegronde aanvallen op personen en instellingen van de Kerk. Dan roepen zij polarisatie op en zijn schadelijk voor het uitoefenen van de bisschoppelijke functie alsmede voor de gemeenschap onder de gelovigen ; zij ondermijnen de geest van broederlijke liefde en van vreugde die de kenmerken zijn van het christe­ lijk leven. De Bisschoppen willen contact houden met deze groepen in de hoop dat zij een matigende invloed kunnen uitoefenen en ook om op directe wijze op de hoogte te blijven. Maar zij nemen zich ook voor om de afwij­ kingen van het geloof en de regels van de Kerk te signaleren,opdat de ware »Communio(( duidelijk aan de dag treedt. B) DE «PASTORALE WERKERS«. 35. De Synode neemt zich voor een bisschoppelijke commissie te be­ noemen die zal onderzoeken welke concrete vormen kunnen worden ge- Acta Ioannis Pauli Pp. II 245 vonden voor de werkzaamheid van leken in de pastorale taken vau de Kerk. Deze commissie zal een analyse maken van de werkzaamheden van leken op dit terrein, in het bizonder waar deze werkzaamheden op professionele wijze worden verricht. 36. Door zijn werkzaamheden zal de commissie moeten verduide­ lijken : a) het onderscheid tussen de pastorale taken van de priester, van de diaken en van de leek ; b) de wenselijkheid van een verbintenis langs de weg van het diakonaat, gezien de specifieke en belangrijke taak van dit permanente ambt zoals het door Vaticanum II is hersteld (Lumen Gentium nr. 29) ; c) de specifieke taken die in de Kerk aan de leek zijn toevertrouwd (met name in het geval van een volledige dagtaak en op permanente wijze), met dé specificatie dat het hier niet gaat om een soort nieuw »ambt(( of ministerie — zoals het lectoraat en het acolytaat — noch om een permanente functie met een algemene opdracht, ten einde het ontstaan van een parallèle »cïerus« te vermijden, die zich zou aandienen als een alternatieve mogelijkheid naast het priesterschap en het diako­ naat. Men moet er ook voor waken dat een eventuele presentatie in de gemeenschap niet het karakter krijgt van een installatie in een ambt. Bij dit alles zal de commissie zich baseren op de conciliedocumenten (met name Lumen Gentium nr. 33 en Apostolicam Actuositatem nr. 24), alsmede op de documenten van de H. Congregatie,voor de Sacramenten en voor de Goddelijke Eredienst (met name Immensae caritatis van 29-1-1973 en de brief aan de Zwitserse Bisschoppen van 17-7-1979) en van de H. Congregatie voor de Geloofsleer (brief van 5-3-1979). Overigens hebben de Nederlandse Bisschoppen reeds ervaren, dat deze leken zeer gewaardeerd medewerkers kunnen zijn. 37. Onder de priesters die gedispenseerd zijn in hun celibaatsbelofte, oefenen sommigen een functie uit in het onderwijs of in de pastoraal. De Bisschoppensynode van 1971 heeft gesteld dat »de priester die de uitoe­ fening van zijn ambt heeft opgegeven rechtvaardig en broederlijk behan­ deld moet worden ; zelfs al zou hij hulp kunnen bieden in de kerkelijke dienst, dan moet hij toch niet worden toegelaten tot priesterlijke bedieningen« (He deel, 4, d aan het eind). In overeenstemming met de door de H. Stoel gegeven bepalingen, besluit deze Synode het volgende : 1) hun situatie zal worden geregeld volgens de richtlijnen van de H. Congregatie van de Geloofsleer (met name die van 1971 en van 1972) ; 246 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 2) in ieder geval zal een dergelijke regeling niet kunnen worden afgerond van de ene dag op de andere, aangezien er rekening dient te worden gehouden met personen en omstandigheden ; 3) de uitvoering van deze regeling zal worden toevertrouwd aan de pastorale prudentie van de locale Bisschop (die daarbij geholpen zal worden door de raad van de bisschoppelijke commissie die belast is met het onderzoek van het probleem van de «pastorale werkers«, en door de raadgevingen van de Bisschoppenconferentie). V ENIGE SECTOREN V A N H E T K E R K E L I J K L E V E N Deze sectoren zijn op het eind van de Synode doorgenomen bij wijze van voorbeeld en derhalve noodzakelijkerwijze ietwat summier. 38. Verbonden zijn met Christus, leven in Hem, betekent allereerst geloven in Zijn Woord, maar het is evenzeer deelnemen aan de sacramen­ ten van het geloof. Door de sacramentele genade deelt Christus zichzelf aan ons mee, opdat wij vruchten zouden dragen (cfr. Joh. 15, 5). 39. Dat is op heel bizondere wijze waar van de H. Eucharistie. Door het Lichaam en Bloed van Christus te ontvangen krijgen wij gemeenschap met Hem, en door Hem, met de Vader en ook met onze broeders en zusters. Daarom vereren wij met respect tijdens de viering van de H. Eucharistie de geheiligde gaven. Wij aanbidden de Heer ook in de Heilige Reserve. Om met Christus te kunnen leven vraagt de Kerk aan de gelovigen deel te nemen aan de viering van de Eucharistie, het vol­ maakte offer van lof, op zijn minst iedere zondag en op verplichte feest­ dagen. 40. Zoals het Woord des Heren aan de Kerk is toevertrouwd, zo ook de sacramenten. De regeling van de liturgie hangt uitsluitend af van het gezag van de Kerk. Deze regeling komt toe aan de H. Stoel, en — binnen de mate toegelaten door de wettelijke voorschriften — aan de bisschop, rekening houdend met bepaalde competenties die door het recht aan de Bisschoppenconferentie zijn toegekend (cfr. Sacrosanctum Concilium nr. 22, 1 en 2). De Liturgie is een gemeenschappelijk goed van heel de Kerk; zij geeft uitdrukking van de volmaakte aanbidding die in Christus tot de Vader wordt gericht, en die ons samenbindt in de H. Geest. Uit trouw Acta Ioannis Pauli Pp. II 247 aan Christus en aan Zijn Kerk moet men de Liturgie geheel vieren vol­ gens de officiële boeken, zoals die zijn herzien volgens de richtlijnen van Vaticanum II (cfr. Sacrosanctum Concilium nr. 22), waarbij gebruik gemaakt kan worden van de ruime mogelijkheden tot aanpassing die in de boeken zelf worden aangegeven. 41. Om te kunnen delen in het heil dat Christus ons heeft gebracht hebben wij de bevrijding nodig van onze zonden en het herstel van de gemeenschap in liefde met de Vader en met onze broeders en zusters. Dit is reeds een van de effecten van het doopsel, en het wordt vernieuwd en verdiept door het sacrament van verzoening. 42. Deze verzoening met de Vader en met de Kerk veronderstelt de belijdenis van onze zonden en een oprechte wil tot bekering. Ondanks de huidige weerstand tegen de persoonlijke biecht, verzoeken de Bisschoppen aan de priesters om, in de prediking en in de catechese, bij de gelovigen de waardering voor het sacrament van de verzoening te herstellen. Zij verzoeken hen in het bizonder om beschikbaar te willen zijn voor eenieder die wil biechten, met name in de vorm van een persoonlijk gesprek, en op vastgestelde uren, en ook om aan de jongeren te leren biechten. Zij spreken de hoop uit dat in het leven van de gelovigen ook de per­ soonlijke biecht zijn plaats zal herkrijgen, omdat deze het enige gewone middel is om zich met God en met zijn broeders en zusters in het geloof te verzoenen. De algemene absolutie is een buitengewoon middel dat de Bisschop slechts mag toestaan in bepaalde omstandigheden die voorzien en omschreven zijn in het nieuwe ritueel voor het sacrament van de verzoening. 43. De leden van de Synode spreken hun oprechte waardering uit voor de zeer vele katecheten die trouw hun functie vervullen en die daarbij geen geringe moeilijkheden ondervinden in een geseculariseerde wereld. 44. Ten aanzien van de inhoud van de catechese dringen de Bisschop­ pen er op aan dat het levende geloof van de universele Kerk moet worden uitgedrukt. Ten aanzien van de methode geldt, dat deze aangepast moet zijn aan het karakter, aan de mogelijkheden, aan de leeftijd en aan de situatie van de toehoorders (cfr. Christus Dominus nr. 14). In dit opzicht zijn een zekere vorm van onderzoek en van verstandig expe­ rimenteren toegestaan, en zijn geduldige en vertrouw volle gesprekken met specialisten noodzakelijk. 248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 45. Als eerste verantwoordelijken voor de catechese, hebben de Bis­ schoppen het voornemen om goede teksten voor de catechese te doen voor­ bereiden, alsmede richtlijnen gebaserd op het Algemeen Catechetisch Directorium, op de documenten van de Synode van 1977 en op de Aposto­ lische Exhortatie Catechesi tradendae. Terwijl zij voortdurend een beroep doen op de medewerking van specialisten en van gespecialiseerde instellingen, willen de Bisschoppen toch op dit gebied evenzeer als op andere, persoonlijk hun taak als «leraren van het geloof« uitvoeren. 46. De Bisschoppen moedigen uitdrukkelijk de oecumenische initia­ tieven aan als een ernstige plicht die ons met name door Vaticanum II is voorgehouden. Zij wijzen op het belang van het gebed, en op het feit dat iedere oecumenische activiteit in wezen zeer geestelijk van aard is. Bovendien is de oecumenische activiteit met het volste recht kerkelijk te noemen : in haar ontstaan, krachtens haar aard en in haar doel. Haar doel is niet om te komen tot een kleinste gemene veelvoud, maar in tegen­ deel tot de volheid van het geloof. Daarom wordt de oecumenische acti­ viteit gesteund door de Bisschoppen die ervoor zullen waken dat zij rekening blijft houden met de eisen die het geloof stelt, met name deze dat de intercommunie tussen gescheiden broeders niet het antwoord is op de oproep van Christus tot volmaakte eenheid. Deze volmaakte eenheid blijft het voorwerp van onze inspanningen en van een verwachting die is gegrondvest op het gebed van Christus zelf : «Mogen allen één zijn« (Joh. 17, 21. Vgl. de toespraak van Johannes Paulus II tot de Ameri­ kaanse Bisschoppen, Chicago, 5 oktober 1979). EPILOOG Het zal duidelijk zijn dat wij hier niet over alle problemen gesproken hebben die zich voordoen in de Kerk in Nederland in deze tijd. De keuze van de onderwerpen werd bepaald door ons voornaamste oogmerk, na­ melijk de »Communio«, en naargelang de mogelijkheden die een Synode ons kon bieden. Sprekend over «Communion, spreken wij niet alleen over een genade die ons reeds geschonken is, maar ook over een opdracht die moet worden uitgevoerd. Op de grondslag van de »Communio<( die ons reeds is gegeven moeten wij gezamelijk het nieuwe gebod van de wederzijdse liefde ten uitvoer brengen (cfr. Joh. 13, 34). Op deze wijze is de Kerk, «terwijl zij aan de gehele mensheid het Acta Ioannis Pauli Pp. II 249 evangelie van de vrede brengt (cfr. Ef. 2, 17-18 ; Mc 16, 15) ; vol hoop op haar pelgrimstocht naar het eindpunt van het vaderland hierboven« (cfr. 1 Petr. 1, 3-9; Unitatis Redintegratio nr. 2). A A N V U L L E N D E REGELINGEN 1. Om te waken over de uitvoering van de bovenstaande besluiten wordt een Synodale Raad ingesteld, samengesteld uit twee leden door de Synode gekozen onder de Nederlandse Bisschoppen en één benoemd door de Heilige Vader. Deze drie leden zijn : Zijne Eminentie Kardinaal Gabriel Marie Garrone, Zijne Eminentie Kardinaal Johannes Willebrands, Aartsbisschop van Utrecht, en Zijne Excellentie Monseigneur Johannes Bluyssen, Bisschop van 's-Hertogenbosch. 2. Met betrekking tot de leden van de twee Commissies voorzien respektievelijk in nr. 28 en 35 van bovenstaande besluiten, stelde de Synode de volgende procedure vast : Zijne Eminentie Kardinaal Willebrands en Zijne Excellentie Monseigneur Danneels zullen aan de H. Vader de namen van de kandidaten voorstellen. 3. a) De bisschop van Roermond zal de samenwerking met de andere bisschoppen op het gebied van de Pauselijke Missiewerken, de Vastenaktie en de Week voor de Nederlandse Missionaris herstellen. b) De bisschoppen zijn zich bewust van bepaalde moeilijkheden tussen de bisschop van Roermond en personen en instellingen op deze drie gebieden. Zij zijn bereid hem te helpen voor deze moeilijkheden een oplossing te zoeken. Na stemming aanvaard door de hier onderstaande leden van de Bijzondere Synode van de Bisschoppen in Nederland. Rome, 31 januari 1980. © SEBASTIANO Card. BAGGIO, Prefect van de H. Congregatie voor de Bisschoppen. ü£ FRANJO Card. SEPER, Prefect van de H. Congregatie voor de Geloofsleer. & GABRIEL Card. GARRONE, Oud-Prefect van de H. Congregatie voor de Katholieke Opvoeding. 250 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale © SILVIO Card. ODDI, Prefect van de H. Congregatie voor de Clerus, ffi JOHANNES Card. WILLEBRANDS, Aartsbisschop van Utrecht. ® JAMES ROBERT Card. KNOX, Prefect van de H. Congregatie voor de Eredienst. © EDTJARDO Card. PIRONIO, Prefect van de H. Congregatie voor de Reli­ gieuzen en Seculiere Instituten. 8B JOZEF Mgr. TOMKO, Algemeen Secretaris van de Bisschoppensynode. 8B GODFRIED Mgr. DANNEELS, Aartsbisschop van Mechelen-Brussel. © JOHANNES Mgr. BLUYSSEN, Bisschop van 's-Hertogenbosch. © THEODORUS HENRICUS Mgr. ZWARTKRUIS, Bisschop van Haarlem. © HUBERTUS C. A. Mgr. ERNST, Bisschop van Breda. © JOHANNES B. Mgr. MOELLER, Bisschop van Groningen. © ADRIANUS J. Mgr. SIMONIS, Bisschop van Rotterdam. & JOHANNES B. M. Mgr. GIJSEN, Bisschop van Roermond. — Dom P. VAN DEN BIESEN O.S.B., Prior van St. Willibrord, Slangen­ burg (Doetinchem). — Don A. VAN LUYN S.D.B., Provinciaal van de Salesianen van de H. Joannes Bosco. Bovenstaande Besluiten hebben de instemming van de Va­ ders van de Bijzondere Synode van de Bisschoppen in Neder­ land. Krachtens de apostolische volmacht mij door Christus verleend, keur ik deze goed en ik geef opdracht dat hetgeen door de Synode werd vastgesteld, tot Gods glorie uitgevaardigd wordt. Rome, in de Sixtijnse kapel, bij Sint-Pieters, 31 januari 1980. IOANNES PAULUS P P . I I Sacrae Congregationes pro Episcopis et pro Gentium Evangelizatione 251 ACTA SS. CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS NOMINATIO Peculiari a Sacra Congregatione pro Episcopis lato decreto : die 16 Februarii 1980, Exc.mo P. D. Andreae M. Deskur, Episcopo titulari Thenitano, Praesidi Pontificii Consilii Instrumentis Communi­ cationis Socialis praepositi, dignitas archiepiscopalis collata est. SACRA CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE PROVISIO ECCLESIARUM Decretis Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, Ioannes Paulus P P . II iis quae sequuntur Ec­ clesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die 4 Iulii 1979. — Coadiutorem cum iure successionis Exc.mi P. D. Dominici M. Lê huu Cung, Episcopi Buichuensis, constituit R. D. Iosephum Vu Duy JSThat, e clero autochthone eiusdemque dioe­ cesis, Vicarium Generalem. die 30 Octobris. — Metropolitanae Ecclesiae Vellingtonensi R. D. Thomam Stafford Williams, e clero saeculari eiusdem archidioecesis, curionem in suburbio vulgo Porirua nuncupato. — Coadiutorem cum iure successionis Exc.mi P. D. Augustini Ba­ roni, Archiepiscopi Ecclesiae Metropolitanae Khartumensis, constituit Exc.mum P. D. Gabrielem Zubeir Wako, Episcopum hucusque Vavensem, quem archiepiscopali dignitate ornavit. 252 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Cathedrali Ecclesiae Bereinitanae R. D. Benedictum Varpin, e clero saeculari Rabaulensi, Vicarium Episcopalem. — Cathedrali Ecclesiae Yokohamaënsi Exc.mum P. D. Stephanum Fumio Hamao, hactenus Episcopum titularem Oretanum. — Coadiutorem cum iure successionis Exc.mi P. D. Dominici DinhDuc-Tru, Episcopi de Thai-Binh, constituit R. D. Iosephum DinhBinh, e clero saeculari eiusdem dioeceseos. die 15 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Hvaliensi R. P. Paulum Shan Kuo-hsi, Societatis Iesu, radiophonicae socio-religiosae divulgatio­ nis programmatis in civitate Taipehensi directorem. die 6 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Coimbaturensi Exc.mum P. D. Mathalaimuthu Ambrose, hucusque Episcopum Tuticorensem. — Cathedrali Ecclesiae Yaguanae R. D. Christianum Wiyghan Turni, e clero Bamendano, rectorem Seminarii regionalis maioris Cammaruniensis. — Cathedrali Ecclesiae Phanthietensi Exc.mum P. D. Nicolaum Huynh van Nghi, eiusdem dioecesis Administratorem Apostolicum « se­ de vacante», hactenus Episcopum titularem Saelesiensem. die 20 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Lilongvensi Exc.mum P. D. Matthiam A. Chimóle, hactenus Episcopum Zombaënsem. — Cathedrali Ecclesiae Uravaènsi R. D. Franciscum Xaverium Kaname Shimamoto, e Yokohamaënsis Dioecesis clero, rectorem dioe­ cesani Seminarii minoris. NOMINATIO Peculiari dato decreto, Sacra Congregatio pro Gentium Evangeli­ zatione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit : die 10 Octobris 1979. — Exc.mum P. D. Ukec, Episcopum Buniaënsem, Administratorem Apostolicum «sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis» Dioecesis Mahagiensis-Niolcaënsis. 253 Diarium Romanae Curiae DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Giovedì, 7 Febbraio 1 9 8 0 , l'On. P H I L L I P L Y N C H , M. P., Ministro dell'Industria e Commercio di Australia. Venerdì, 8 Febbraio di Liechtenstein. 1980, S. A. S. il Principe Martedì, 1 2 Febbraio 1 9 8 0 , Mr. dell'Assemblea Nazionale di Korea. HANS ADAM HYO SANG RHEE, Membro Venerdì, 1 5 Febbraio 1 9 8 0 , S. E. il Signor JACQUES CHABAND E L M A S , Presidente dell'Assemblea Nazionale Francese. Sabato, 1 6 Febbraio 1 9 8 0 , l'On. LESTER L. WOLFF, Presidente del Comitato Speciale dei Deputati U.S.A, per il controllo e abuso dei narcotici. Il Signor J E A N G U I T T O N , Accademico di Francia. Venerdì, Febbraio 1980, l'On. Sabato, 2 3 Febbraio rio Generale della Nato. 1980, il Dott. 22 MICHEL DEBRÉ. JOSEPH L U N S , Segreta- Venerdì, 7 Marzo 1 9 8 0 , S. E. il Signor SPYROS KYPRIANOU, Presidente della Repubblica di Cipro. U Prof. MANFRED F R I N G S , Docente della Facoltà di Filosofia alla De Paul University di Chicago. Lunedì, 1 0 Marzo 1 9 8 0 , S. E. il Signor Presidente della Repubblica di Tanzania. JULIUS K. NYERERE, Giovedì, 1 3 Marzo 1 9 8 0 , il Signor FRANZ KARASEK, Segretario Generale del Consiglio d'Europa, con il Signor H E N R I L E L E U , Direttore Generale degli Affari Politici, e il Signor GERARD WAGNER, Consigliere speciale. Sabato, 1 5 Marzo 1 9 8 0 , il Prof. GIUSEPPE LAZZATI, Rettore dell'Università Cattolica del Sacro Cuore di Milano. 254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Giovedì, 14 Febbraio 1980, alla presenza del Santo Padre, si è tenuta nel Palazzo Apostolico Vaticano una riunione degli Em.mi Signori Car­ dinali preposti ai Sacri Dicasteri della Curia Romana. Sabato, 23 Febbraio 1980, alla presenza del Santo Padre, si è riunito nel Palazzo Apostolico Vaticano il Consiglio della Segreteria gene­ rale del Sinodo dei Vescovi. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Breve Apostolico il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 9 febbraio 1980. S. E. Mons. Paolo Tabet, Arcivescovo tit. di Sinna, ProNunzio Apostolico in Trinidad e Tobago, Bar­ bados, Griamaica e Bahamas, nonché Delegato Apostolico in altri territori delle Antille. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 15 febbraio 1980. S. E. Mons. Agnellus Andrew, O.F.M., Vescovo tit. di Numana, Vice Presidente della Pontificia Com­ missione per le Comunicazioni Sociali. 11 marzo » S. E. Mons. Paul J. Oordes, Vescovo tit. di Naisso, Con­ sultore del Segretariato per l'unione dei Cri­ stiani. Protonotario Apostolico soprannumerario: 25 gennaio 1980. Mons. Roscioli Giuseppe (Fermo). Prelati d'Onore di Sua Santità: febbraio 1980. Mons. Mazzucato Luigi (Padova). » » Mons. Nervo Giovanni (Padova). Cappellani di Sua Santità: 7 giugno 1979. Il sac. 6 agosto » Il sac. 5 gennaio 1980. Il sac. » » » U sac. 9 febbraio » Il sac. Voss Josef (Münster). Gebert Hermann (Rottenburg-Stuttgart). Spina Nicola (Isernia). Valente Luigi (Venafro). Benisio Giovanni (Rieti). Diarium Romanae Curiae 255 ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 7 febbraio 1980. Al sig. Gasparri Ugo (Roma). La Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 7 febbraio 1980. Al sig. Oasas Salvi Antonio (Venezuela). La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile. 11 gennaio 1980. Al sig. Giancola Biagio (Italia). » » » Al sig. Pacillo Adolfo (Italia). » » » Al sig. Sanvitale Emilio (Pescara). 22 » » Al sig. Angelucci Giacomo (Camerino). » » » Al sig. Repole Michele (Roma). 17 febbraio » Al sig. Isca Andrea (Italia). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 10 dicembre 1979. Al sig. Cammarano Michele (Italia). 28 gennaio 1980. Al sig. Dnlac Julien (Lyon). 1 febbraio » Al sig. Balducci Angelo (Rimini). 5 » » Al sig. Palomba Filippo (Italia). 17 » » Al sig. Di Nicola Luigi (Italia). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa: 31 gennaio 1979. Al S]i g . Fay Wilhelm (Limburg). 23 novembre » Al S]Lg. Chiacchiaretta Nicola (Chieti). Al S]i g . Secondini Antonio (Chieti). » » » 10 dicembre » Al S] g. Placidi Ruggero (Italia). 11 gennaio 1980. Al si g. D'Agostino Nicola (Italia). » » » Al SILg. Ercolani Luciano (Italia). 15 » » Al S]Lg. Senatore Luigi (Nocera de' Pagani) 1 febbraio » Al S]Lg. Schiavo Giovanni (Roma). Al S]i g . Valigi Guido (Siena). 7 » » Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa: 29 luglio 1979. Al sig. Hackenberg Richard (Limburg). 5 gennaio 1980. Al sig. Bonifazi Romeo (Roma). 8 » » Al sig. Crisci di Laurenzana Rocco (Acerenza). 256 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 11 gennaio 1980. Al sig. Angelini Lucio (Pescara). » » » Al sig. Renzetti Italo (Pescara). 13 » » Al sig. Del Papa Pasquale (Trivento). 15 » » Al sig. D'Amelio Vincenzo (Nocera de' Pagani). » » » Al sig. Martino Antonio (Ñocera de' Pagani). » » » Al sig. Supino Aristide (Nocera de' Pagani). NECROLOGIO 1 febbraio 1980. Mons. Costante Maltoni, Arcivescovo tit. di Tugga. 20 » » Mons. Nicola Cavanna, Vescovo di Asti (Italia). 21 » » P. Henricus Haripranata, S. J., Amministratore Aposto­ lico di Weetebula (Indonesia). 21 » » Mons. Michael Browne, Vescovo già di Galway (Irlanda). 25 » » Mons. Joseph Urtasun, Arcivescovo già di Avignon (Fran cia). 29 » » Mons. Carlo Rossi, Vescovo già di Biella (Italia). 2 marzo » Mons. Joäo da Silva Campos Neves, Vescovo già di Lamego (Portogallo). 7 » » Mons. Abilio Augusto Vas das Neves, Vescovo già di Bragança e Miranda (Portogallo). » » » Mons. Juan Carlos Ferro, Vescovo di Concepción (Argentina) . 9 » » Mons. Giuseppe Mojoli, Arcivescovo tit. di Larissa di Tessalia. 13 » » Mons. Joseph Alphonsus Baud, M. S. F. S., Vescovo già di Visakhapatnam (India). Recens nuntiatum est Josephum Chhmar Salas, Episcopum tit. carium Apostolicum de Phnom-Penh, anno 1976 de vita decessisse. Siguitanum, Vi­ 30 Aprilis 1980 An. et vol. LXXIÏ N. 3 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM Directio: Palazzo OFFICIALE Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS CONSTITUTIONES PAULI PP. II APOSTOLICAE I COTABATENSIS Nova provincia ecclesiastica in Insulis Philippinis conditur, nomine Cotabatensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Sacrorum Antistites ecclesiasticae provinciae Davaënsis atque Con­ ferentia Insularum Philippensium Episcoporum, ad spirituali Christifi­ delium sibi commissorum bono aptius consulendum, ab hac Apostolica Sede petiverunt ut, quibusdam e provincia, quam diximus, distractis territoriis, nova ecclesiastica provincia constitueretur Cotabatensis at­ que eodem nomine Ecclesia dignitate et gradu archiepiscopalis metro­ politanae sedis honestaretur. Nos igitur, his precibus concedere optan­ tes, audito antea Venerabili Fratre Brunone Torpigliani, Archiepiscopo titulo Mallianensi atque in Insulis Philippinis Apostolico Nuntio, consilioque petito a Venerabilibus Fratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus qui Sacrae Congregationi pro Episcopis praepositi sunt, haec Nostra decernimus auctoritate. Cotabatensem dioecesim a provincia ecclesia­ stica Davaënsi seiungimus atque ad dignitatem metropolitanae Ecclesiae tollimus, omnibus cum iuribus debitisque honoribus talium Ecclesiarum propriis. Nova ergo ecclesiastica provincia hisce circumscriptionibus con17 - A. A. S. 258 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale stabit : Cotabatensi tamquam metropolitana sede, tamquam vero suf­ fraganeis praelaturis Marbeliana et Kidapavanensi, quas ab ecclesia­ stica provincia Davaënsi separamus. Praeterea Cotabatensem pro tem­ pore Antistitem dignitate archiepiscopali ac gradu Metropolitae insignimus iuribus ac privilegiis cumulatum, necnon oneribus atque offi­ ciis adstrictum quae ad catholicos Metropolitas pertinent. Insuper Ve­ nerabilem Fratrem Gerardum Mongeau, in praesens Episcopum Cotaba­ tensem, ad dignitatem archiepiscopalem ac gradum Metropolitae promovemus, datis iuribus congruisque impositis obligationibus. Ceterum, quae iussimus, Venerabilis Frater Bruno Torpigliani, cuius mentionem fe­ cimus, ad exitum deducat, vel ab eo delegatus sacerdos, cuius utcum­ que erit instrumenta exsecutionis rite peractae ad Sacram Congrega­ tionem pro Episcopis mittere, usitato more signata sigilloque impressa. Apostolicas denique has Litteras et nunc et in posterum ratas esse vo­ lumus, contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die quinto mensis Novembris, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo nono, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI © SEBASTIANUS Card. BAGGIO a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Episc. Praefectus Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. s. n. Loco £8 Plumbi In Secret. Status tab., n. S8//10. II CIVITATIS REGALENSIS Praelatura Cluniensis appellata ad gradum dioecesis attoliitur nomine Civitatis Regalensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Episcopus titulo Doritanus atque Praelatus Cluniensis, amorem qui­ dem habens in Christifideles suae Praelaturae omniaque quaerens eo­ rum progressioni quoquo modo profutura, nuper non dubitavit quin, Acta Ioannis Pauli Pp. II 259 consentiente Conferentia Episcopali Hispaniae, huic Apostolicae Sedi proponeret ut Cluniensis Praelatura ad honorem eveheretur dioecesis pro­ prium. Cum autem constet eidem rei assentiri Venerabilem Fratrem Aloisium Dadaglio, Archiepiscopum titulo Leriensem et in Hispania Apostolicum Nuntium, idemque consilium iis probari, quorum interest illorumque qui id sua interesse contendant, Nos idcirco, precationem ad­ mitientes Nobis adhibitam, de plenitudine potestatis Nostrae Apostolicae hasce per Litteras memoratam Praelaturam in dioecesium numerum recensemus nomine Civitatis Regalensis appellandam iisdemque finibus circumscriptam quibus ad hunc usque diem talis Praelatura contine­ batur. Quare Episcopus Civitatis Regalensis vocabitur ipse pro tempore Antistes novae dioecesis, quae archidioecesi Toletanae suffraganea erit cuiusque proinde Episcopum metropolitico iuri Archiepiscopi pro tem­ pore Toletani subiicimus. Novae cathedrae episcopalis sedem constitui­ mus in urbe vulgo (( Ciudad Real » basilicamque ibi estantem Deo in honorem Beatae Mariae Virginis « del Prado » dicatam Nos exornamus dignitate cathedralis templi, ceterorum videlicet eiusdem ordinis templo­ rum iuribus et privilegiis ei datis ; Episcopo autem pro tempore Civitatis Regalensis nunc tum honores et iura tribuimus tum officia et onera imponimus, quibus et augentur et tenentur ceteri Episcopi eodem munere fun­ gentes. Decernimus ut, donec Capitulum Cathedrale in nova dioecesi rite per alias Litteras condatur, ibi interea eius loco dioecesanus Con­ sultorum coetus deligatur. Novae dioecesis mensa episcopalis tum Cu­ riae emolumentis tum fidelium stipibus constet, tum etiam temporalibus bonis antea ad mensam praelatitiam pertinentibus. De regimine istius Ecclesiae, de rebus administrandis, de eligendo Vicario Capitulari sede vacante, deque aliis id genus, ea omnino serventur, quae iure canonico statuta sunt. Circa dioecesani Seminarii erectionem eaque omnia quae ad sacerdotalem tironum educationem et institutionem attinent, tum ius commune servetur, tum normae Decreti Concilii Vaticani II « Optatam Totius» retineantur, tum etiam peculiares normae Sacrae Congrega­ tionis pro Institutione Catholica editae. Statuimus praeterea ut clerus olim Cluniensis dehinc dioecesi Civitatis Regalensis adscriptus censea­ tur. Hisce ipsis Apostolicis Litteris Venerabilem Fratrem Raphaelem Torija de la Fuente, hactenus Episcopum titulo Doritanum atque Prae­ latum Cluniensem, Nos de plenitudine eiusdem potestatis, qua fungimur, et ab omni vinculo Ecclesiae Doritanae absolvimus et Episcopum eli­ gimus Civitatis Regalensis, cui patrem et pastorem praeficimus. Quod per has Litteras statuimus, id exsequatur Venerabilis Frater Aloisius Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 260 Dadaglio, quem diximus, a Nobis deputatus debitisque instructus facul­ tatibus, haud excepta facultate eiusdem officii alicui presbytero, sub­ delegandi. Exsecutione peracta exaratisque actorum documentis, certa veraque exempla ad Sacram Congregationem pro Episcopis mittantur. Has Nos Apostolicas Litteras et nunc et in posterum ratas esse vo­ lumus, contrariis rebus haud obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die quarto mensis Februarii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI & SEBASTIANUS Card. RAGGIO a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Episc. Praefectus Godefridus Mariani, Marcellus Rossetti, Proton. Proton. Apost. Apost. Loco £8 Plumbi In Secret. Status tab., n. 88178. III ASSIDONENSIS - JEREZENSIS Quibusdam locis ab Ecclesia Hispalensi aliisque a dioecesi Gadicensî separatis nova conditur dioecesis nomine Assidonensis-Jerezensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Archiepiscopus Hispalensis, sollicitus de aptiore pastorali cura atque regimine dioecesano omnium Christifidelium sibi in praesentia com­ missorum, nuper effecit ut, re ad Conferentiam Episcopalem Hispaniae relata, peteret ab Apostolica hac Sede ut quibusdam suae archidioecesis distractis locis, iisdemque aliis cumulatis ab Ecclesiae Gadicensi se­ paratis, nova illic conderetur dioecesis. Hac de causa, pro certo scien­ tes participem eiusdem consilii esse Venerabilem Fratrem Aloisium Da­ daglio, Archiepiscopum titulo Lariensem et in Hispania Nuntium Apo­ stolicum, certiores etiam facti eorum consensus quorum interest necnon eorum qui id sua interesse contendunt, at maxime animum Nostrum intendentes in ampliorem utilitatem omnium fidelium ubique degen- Acta Ioannis Pauli Pp. II tium, Nos de plenitudine potestatis Apostolicae, qua fungimur, hisce Litteris ea quae sequuntur statuimus atque iubemus. Ab archidioecesi Hispalensi distrahimus integra loca quibus constant legeque civili cir­ cumscribuntur municipia vulgo nuncupata Alcalá del Valle, Algar, Al­ godonales, Arcos de la Frontera, Benaocaz, Bornos, El Bosque, Chipiona, Espera, El Gastor, Grazalema, Jerez de la Frontera, Olvera, Prado del Rey, Puerto de Santa María, Puerto Serrano, Rota, Sanlúcar de Barrameda, Setenil, Torrealhaquime, Trebujena, Ubrique, Vil­ la-luenga del Rosario, Villamartin, Zahara ; quibus accedere pariter cen­ semus pagos vulgo La Ina et Torrecera necnon partem meridianam muni­ cipii « A r c o s » , adhuc ad dioecesim Gadicensem pertinentes; ex omni­ busque simul sumptis locis, quae diximus, novam dioecesim Assidonensem-Jerezensem appellandam,- eamdemque ita suis circumscriptam fi­ nibus, ad normam pactae conventionis condimus. Eam suffraganeam constituimus archidioecesi Hispalensi, cuius proinde Archiepiscopi me­ tropolitico iuri ipsum pro tempore novae dioecesis Episcopum subiici­ mus. Eius episcopalem sedem in urbe cui nomen « Jerez de la Fron­ tera» constituimus templumque ibi exstans honori Sanctissimi Sal­ vatoris dicatum Nos ad dignitatem evehimus, qua cathedralia gaudent templa, iisdem videlicet ei datis iuribus et privilegiis ; Assidonensi-Jerezensi pro tempore Episcopo tum honores et iura tribuimus tum officia et onera imponimus, quibus et augentur et ligantur ceteri Episcopi eodem munere fungentes. Decernimus ut et in eius dioecesi instituatur cathedrale Capitulum iuxta regionis morem normasque tempore oppor­ tuno edendas. Mandamus ut novae dioecesis mensa episcopalis constet emolumentis Curiae et stipibus fidelium atque iusta portione sibi obven­ tura e bonorum Hispalensis Ecclesiae necnon dioecesis Gadicensis divi­ sione iuxta can. 1500 C.I.C. sedulo facienda. De aedificando novae dioe­ cesis Seminario, deque iis quae ad sacerdotalem tironum educationem et institutionem attinent, tum sacri canones serventur iuris communis tum normae Decreti Concilii Vaticani II « Optatam Totius » tum etiam peculiares regulae Sacrae Congregationis pro Institutione Catholica editae. Lege praeterea sancimus ut ibi, constitutione novae dioecesis ad effectum deducta, sacerdotes censeantur ei adscripti Ecclesiae, in qua ecclesiasticum habent officium vel beneficium ; ceteri clerici necnon Semi­ narii alumni ei addicantur dioecesi, intra cuius fines legitimum habent domicilium. Praecipimus ut actorum documenta, quae aut ad novam Ecclesiam eiusve clerum aut ad fideles aut etiam ad bona temporalia pertinent, a Curia archidioecesis Hispalensis ad Curiam Assidonensem- 262 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Jerezensem transmittantur, ut in condendo tabulario serventur. Quae hisce Litteris statuta sanximus, ea exsequatur Venerabilis Frater Aloi­ sius Dadaglio, quem diximus, a Nobis quidem deputatus debitisque fa­ cultatibus instructus, haud excepta facultate talis officii subdelegandi viro in ecclesiastica dignitate constituto. Quibus peractis exaratisque actorum documentis, certa et vera singulorum exempla, sueto more subscripta sigilloque obsignata, Sacrae Congregationi pro Episcopis mittantur. Has Apostolicas Litteras sub plumbo expeditas et nunc et in posterum volumus ratas esse, contrariis omnibus non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die tertio mensis Martii, anno Do­ mini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI © SEBASTIANUS Card. RAGGIO a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Episc. Praefectus Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 89011. IV MUZAFFARPURENSIS Ex integro nova dioecesis Muzaffarpurensis excitatur in India locis quibusdam detractis a dioecesi Patnensi. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Quandoquidem omni semper ope operaque contendendum esse arbi­ tramur ut Evangelium Christi expeditissimis quibusque viis per ter­ ras disseminetur, apta igitur etiam Nos consilia inire pro auctoritate Nostra volumus, quibus eaedem evangelizationis viae efficaciter aperian­ tur munianturque in posterum. Perlibenter ideo accepimus ac sanximus sententiam ipsam Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardina­ lium Sacrae Congregationi pro Gentium Evangelizatione praepositorum qui plana consensione suaserant ut nova in India conderetur dioecesis Acta Ioannis PauU Pp. II 263 circum urbem vulgari nomine « Muzaffarpur » appellatam. Quare per hasce Litteras Nos ex apostolica Nostra auctoritate edicimus ac decer­ nimus ut a dioecesi Patnensi seiungantur civilia loca « West Cham­ paran* », « East Champaram », « Gopan Ganj », « Siwan », « Saran », « Vishali », « Muzaffarpur », « Sitamarhi », « Madhubani », « Darhanga », « Samastipur », « Saharsha » et « Begusarai » proindeque coniungantur in novam dioecesim deinceps nuncupandam Muzaffarpurensem, quae eos­ dem finium limites habeat quos memoratae iam ipsae regiones civiles quaeque velut suffraganea subnectatur archidioecesi Ranchiensi. Eo­ dem autem tempore praecipimus ut novae dioecesis cathedra episcopalis intra sacram principem aedem collocetur eiusdem civitatis Muzaffar­ purensis utque pro canonicis ipsis iure quidem destinentur consultores dioecesani. Volumus praeterea ut documenta singulaque ad novam dioe­ cesim attinentia recte exarentur certaque eorum exempla solito modo signata ac sigillo munita ad Sacram Congregationem pro Gentium Evan­ gelizatione protinus transmittantur. Quae vero hic singillatim praestituimus, ad effectum ipse deducat Venerabilis Frater Lucianus Storero, Archiepiscopus titulo Tigimmensis atque Apostolicus in India Pro­ Nuntius, qui a Nobis ad id deputatus est necessariisque huius mandati causa facultatibus exornatus, haud excepta potestate idem officium al­ teri cuidam subdelegandi. Has denique Apostolicas Litteras Nostras tam nunc quam posthac ratas plane esse iubemus suosque proprios exserere effectus, contrariis quibuslibet neutiquam obstantibus. Datum Romae apud Sanctum Petrum die sexto Martii mensis anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis AGNELLUS Card. Rossi S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Godefridus Mariani, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco £B Plumbi In Secr. Status tab., 39327. 264 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale LITTERAE APOSTOLICAE I Sanctus Paulus Apostolus et Sanctus Stephanus Nicaenus Patroni, unus principalis et alter secundarius, Rheginensis dioecesis confirmantur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Cum Rheginensis Ecclesia Sanctum Paulum Apostolum, quasi ex eius adventu, quem Actus Apostolorum testantur (Act 28, 13), repetens originem, peculiari et assiduo cultu sit per saecula prosecuta et adhuc prosequatur ; cumque Sanctum Stepha­ num Nicaenum iam ab antiquo simili veneratione coluerit, pia memoria nisa illum ab eodem Apostolo primum sibi Episcopum esse datum : Ve­ nerabilis Frater Aurelius Sorrentino, communia cleri et populi exci­ piens vota, electionem Sancti Pauli Apostoli in principalem apud Deum Patronum archidioecesis Rheginensis, et Sancti Stephani Nicaeni, Epi­ scopi primi, in Patronum secundarium eiusdem archidioecesis rite ap­ probavit. Quandoquidem autem idem Venerabilis Frater enixe rogavit ut electio et approbatio huiusmodi ad normam « Instructionis de Calen­ dariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recogno­ scendis», n. 30, confirmaretur, Nos ex sententia Sacrae Congregationis pro Cultu Divino, eius precibus annuimus et suprema auctoritate Nostra Apostolica Sanctum Paulum Apostolum archidioecesis Rheginensis prin­ cipalem apud Deum Patronum et Sanctum Stephanum Nicaenum Epi­ scopum eiusdem archidioecesis Patronum secundarium confirmamus, cum omnibus iuribus et liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Inde profecto fore Nos confidimus ut hoc eximium decus sicut est in Sanctos, quos supra memoravimus, quasi quaedam gratiarum actio pro tutela per temporum decursum civitati Rheginensi concessa, ita chri­ stifideles inducat non solummodo ad eorum cultum augendum, sed etiam ad eorundem vitae testimonium virtutibus imitandum. Contra­ riis quibusque non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die vi mensis Martii, anno Domini MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 38408. Acta Ioannis Pauli Pp. II 265 II Beata Maria Virgo sub titulo « Santa Maria de Graça » Patrona dioecesis Setubalensis in Lusitania confirmatur. IOANNES PAULUS PP. I I Ad perpetuam rei memoriam. — Cum Beatam Mariam Virginem sub titulo « Santa Maria de Graça » clerus atque christifideles dioecesis Setubalensis recentioribus temporibus peculiari necnon assiduo cultu prosecuti sint et adhuc prosequantur, Venerabilis Frater Emmanuel da Silva Martins, Episcopus Setubalensis, presbyterii et populi catholici communia excipiens vota, electionem Beatae Mariae Virginis sub titulo vulgo dicto (( Santa Maria de Graça » in Patronam apud Deum dioe­ cesis Setubalensis potestate sua rite approbavit. Quoniam autem idem Venerabilis Frater enixe rogavit ut electio et approbatio huiusmodi ad normam ((Instructionis de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis», n. 30, confirmaretur, Nos ex sententia Sacrae Congregationis pro Cultu Divino eius precibus liben­ ter annuimus et suprema Nostra Apostolica auctoritate Sanctam Vir­ ginem Mariam dioecesis Setubalensis Patronam apud Deum sub titulo, quem supra memoravimus, confirmamus, cum omnibus iuribus et pri­ vilegiis iuxta rubricas consequentibus. Profecto Nos confidimus fore ut hac electione et cultus Beatissimae Virginis in tota dioecesi Setubalensi et in singulis fidelibus augeatur, et inde non pauci pietatis christia­ nae et bonorum morum fructus oriantur. Ceterum decernimus ut hae Litterae Nostrae religiose serventur suosque et nunc et in posterum ha­ beant effectus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die xvin mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £8 Sigilli In Secret. Status tab., n. 31386. 266 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale III Beata Maria Virgo sub titulo « Nuestra Señora de Lourdes » confirmatur Patrona principalis dioecesis Foromartiniensis in Argentina; eius vero Sponsus S. Ioseph opifex, Patronus secundarius. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Beatam Mariam Virginem, vene­ rabilem Christi Matrem, eandemque amabilissimam christianorum pa­ rentem fideliumque praesidium, honorari, et laudari, et celebrari, id semper usque ab Nostra pueritia sollemne ac sanctum habuimus, habebimusque : cultus enim erga Matrem tam sanctam certe in eius ado­ randi Filii honorem et laudem redundat. Qua re, cum clerus populusque dioecesis Foromartiniensis Beatam Virginem Mariam sub invo­ catione populari «Nuestra Señora de Lourdes» Patronam sibi praeci­ puam elegerint, ac beatum Iosephum opificem, eius Sponsum, Patro­ num secundarium nominaverint; idque Venerabilis Frater Emmanuel Menéndez, Episcopus Foromartiniensis, probaverit, atque praeterea pe­ tierit ut electio ac probatio a Nobis confirmaretur ad normam « Instruc­ tionis de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Pro­ priis recognoscendis, n. 30» ; Nos, rata habentes quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, gesserit, admotae expostulationi libenter concedimus. Placet ergo Beatam Ma­ riam Virginem Lapurdensem, seu « Nuestra Señora de Lourdes », quam populus tenero filiorum amore prosequitur, Patronam principalem dioe­ cesis Foromartiniensis haberi et invocari, beatum vero Iosephum opi­ ficem, Patronum secundarium, cum iuribus ac privilegiis liturgicis debitis. Contrariis nihil obstantibus. Quod profecto, caelesti Matre intercedente, felix omnibus faustumque sit. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die x x n mensis Martii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 8792$. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 267 IV Templum S. Annae in Gora sw. Anny, in dioecesi Opoliensi, in finibus Poloniae, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Proprium semper fuit Romanorum Pontificum, ut quidquid sinceram in pectoribus pietatem augere, alere, accumulare posset tum erga Deum, tum erga eius Matrem, tum erga alios Sanctos, id impigre aut agerent, aut fieri curarent. Aucta enim fides et religio non modo in Dei altissimi gloriam cedere consuevit, sed etiam in christiani populi utilitatem, utpote quae fidelium animos ad honesta quaeque movere soleat. Qua re, cum Venerabilis Frater Alfonsus Nossol, Episcopus Opoliensis in Polonia, sive suo sive clerique populique nomine, ab hac Apostolica Sede petierit ut templum S. Annae in ((Gòra sw. Anny », in sua dioecesi situm, ad honorem Basilicae Minoris eveheremus, Nos ratione quidem habita tum Eius cui aedes illa sancta dicata est, tum momenti ipsius templi : est enim antiquitate, arte, historia ad laudem insigne, bene fieri censuimus, si admotae expostulationi concederemus. Quae cum ita sint, id probantes quod hac de re Sacra Congregatio de Sacramentis et Cultu Divino statuerit, factis a Nobis facultatibus, tem­ plum S. Annae in « Gora sw. Anny », de quo mentionem fecimus, titulo ac dignitate Basilicae Minoris insignimus, cum iuribus atque liturgicis privilegiis debitis, modo ea servata sint, quae Decretum « De Titulo Ba­ silicae Minoris » poscit, die sexto mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII, fac­ tum. Contrariis nihil obstantibus. Ceterum, occasione capta, tum Vene­ rabili Fratri Episcopo Opoliensi, tum eius gregi fidelium, Nobis caris­ simo, omnia a Deo pietatis atque prosperitatis dona expetimus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die x x v n mensis Martii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. 68 CAROLUS Card. CONPALONIERI, Sacri Collegii Decanus Loco © S i g i l l i In Secret. Status tab., n. 37928. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 268 HOMILIAE I Nursiae in Umbria habita: Sanctus Benedictus monachorum pater et cultioris vitae usus princeps.* 1. Gloria a Te, o Cristo, Verbo di Dio. Gloria a Te ogni giorno in questo periodo beato che è la Quaresima. Gloria a Te nel giorno d'oggi, giorno del Signore e quinta Domenica di questo periodo. Gloria a Te, Verbo di Dio, che ti sei fatto carne e ti sei manifestato con la tua vita ed hai compiuto sulla terra la tua missione con la Morte e Risurrezione. Gloria a Te, Verbo di Dio che penetri l'intimo dei cuori umani, e mostri loro la via della salvezza. Gloria a Te in ogni luogo della terra. Gloria a Te in questa penisola tra le vette delle Alpi ed il Medi­ terraneo. Gloria a Te in tutti i luoghi di questa beata Regione ; gloria a Te in ogni città e villaggio, dove già quasi da due mila anni ti ascoltano i suoi abitanti e camminano nella Tua luce. Gloria a Te, Verbo di Dio, Verbo della Quaresima, che è il tempo della nostra salvezza, della misericordia e della penitenza. Gloria a Te per un figlio illustre di questa Terra. Gloria a Te, Verbo di Dio, che qui, in questa località chiamata Nor­ cia, un figlio di questa Terra — noto a tutta la Chiesa e al mondo sotto il nome di Benedetto — ascoltò per la prima volta ed accolse come luce della propria vita, ed anche di quella dei suoi fratelli e sorelle. Verbo di Dio che non passerai mai, ecco sono ora trascorsi mille­ cinquecento anni dalla nascita di Benedetto, Tuo confessore e monaco, Fondatore dell'Ordine, Patriarca dell'Occidente, Patrono dell'Europa. Gloria a Te, Verbo di Dio. 2. Permettete, cari Fratelli e Sorelle, che io inserisca queste espres­ sioni di venerazione e di ringraziamento nelle parole dell'odierna litur­ gia quaresimale. La venerazione e il ringraziamento sono il motivo della nostra odierna presenza qui, del mio pellegrinaggio insieme con Voi al * Die 23 m. Martii a. 1980, XV expleto saeculo a nativitate Sanctorum Benedicti et Scholasticae. Acta Ioannis Pauli Pp. II 269 luogo della nascita di San Benedetto, nel compiersi di mille e cinque­ cento anni dalla data di questa nascita. Sappiamo che l'uomo nasce al mondo grazie ai suoi genitori. Con­ fessiamo che venuto al mondo dai genitori terreni, che sono il padre e la madre, egli rinasce alla grazia del Battesimo immergendosi nella morte di Cristo crocifisso, per ricevere la partecipazione a quella Vita, che Cristo stesso ha rivelato con la sua risurrezione. Mediante la grazia ricevuta nel Battesimo l'uomo partecipa all'eterna nascita del Figlio dal Padre poiché diventa figlio adottivo di Dio ; figlio nel Figlio. Non si può non ricordare questa verità umana e cristiana circa la na­ scita dell'uomo, oggi, a Norcia, sul luogo della nascita di San Bene­ detto. Nello stesso tempo si può e si deve dire che, insieme a lui, nasceva in un certo senso una nuova epoca, una nuova Italia, una nuova Eu­ ropa. L'uomo viene sempre al mondo in determinate condizioni storiche ; anche il Figlio di Dio è diventato Figlio dell'uomo in un certo periodo di tempo ed in esso diede inizio ai tempi nuovi che sono venuti dopo di lui. Ugualmente in una certa epoca storica nacque a Norcia Bene­ detto che, grazie alla fede in Cristo, ottenne <( la giustizia che deriva da Dio »,* e seppe innestare questa giustizia nelle anime dei suoi contem­ poranei e dei posteri. 3. L'anno nel quale, secondo la tradizione, venne alla luce Bene­ detto, il 480, segue molto da vicino una data fatidica, o piuttosto fatale per Roma : alludo a quel 476 dopo Cristo, nel quale, con l'invio a Co­ stantinopoli delle insegne imperiali, l'Impero Romano d'Occidente, dopo un lungo periodo di decadenza, ebbe la sua fine ufficiale. Crollava in quell'anno una certa struttura politica, cioè un sistema che aveva, via via, condizionato, per quasi un millennio, il cammino e lo sviluppo dell'umana civiltà nell'area dell'intero bacino del Mediterraneo. Pensiamo : Cristo stesso venne al mondo secondo le coordinate — tem­ po, luogo, ambiente, condizioni politiche ecc. — create da questo mede­ simo sistema. Ed anche la cristianità, nella storia gloriosa e sofferta dell'(( Ecclesia primaeva », sia all'epoca delle persecuzioni che in quella della successiva libertà, si sviluppò nel quadro dell'«ordo Romanus», anzi si sviluppò in un certo senso, « malgrado » tale ) sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. Coscarelli Francisco A. (San Lnis). Jambrovich Augusto (San Luis). Zupanic Luis (San Luis). Antonioli Giovanni (Brescia). Fontana Riccardo (Pisa). Idda Salvatore (Alghero). Ammendolia Giovanni (Oppido Mamertina-Palmi) Oocolo Bruno (Oppido Mamertina-Palmi). Costantini Ambrogio (Alatri). Fanti Sisto (Alatri). Iacobelli Orlando (Alatri). Laruffa Francesco (Oppido Mamertina-Palmi). Mesiti Silvio (Oppido Mamertina-Palmi). Messina Antonio (Oppido Mamertina-Palmi). Muscari Francesco (Oppido Mamertina-Palmi). Scerrato Giuseppe (Alatri). Zappia Francesco (Oppido Mamertina-Palmi). lafrate Emilio (Sora). Campione Vincenzo (Chieti). Benvegnù Pasini Giuseppe (Padova). Carelle Donato (Padova). Masiero Giovanni (Padova). Nowak Edward (Przemyál). Spertini Fortunato (Brescia). Colino Pablo (San Sebastián). ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito: La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 12 gennaio 1980. Al sig. Golfari Jean (Namur). 9 febbraio » Al sig. Bonomi Paolo (Roma). 27 » » Al sig. Zangrossi Rinaldo (Cremona). 5 marzo » Al sig. Servin Bernal Antonio [Paraguay). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 16 gennaio 1980. Al sig. Goosen Johannes A. (Rotterdam). » » » Al sig. Weiler Antonio G. (Bois-le-Duc). Diarium Romanae Curiae 375 28 gennaio 1980. Al sig. De Groot Lamberto M. (Bois-le-Duc). 9 febbraio » Al sig. Pompei Vincenzo (Roma). 27 » » Al sig. Concepción José, Jr. (Manila). » » » Al sig. Lee George (Manila). » » » Al sig. Puyat Gii (Manila). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa. ottobre 1979. Al sig. Abou-Habib Georges (Libano). gennaio 1980. Al sig. Al visi Amedeo (Roma), febbraio » Al sig. D'Ambrosio Antonio (Roma), marzo » Al sig. De Gennaro Angelo (Roma). » » Al sig. Flamini Giuseppe (Roma). » » Al sig. Franchi Ottorino (Roma). » » Al sig. Linares Corrado (Roma). » » Al sig. Rossi Alfredo (Roma). » » Al sig. Fraile González Antonio (Segovia). 13 3 26 19 1 Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa: 16 gennaio 1980. Al » » Al Al Al Al » Al febbraio 7 Al » 22 Al 13 marzo Al 27 sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Bos Hendrik J. (Utrecht). Tuns Marinus C. (Rotterdam). Van Kalken Gerard Frans (Bois-le-Duc). Van Leipsig Jacobus G. (Roermond). Van Roosbalen Hubertus (Roermond). Di Stefano Mario (Acireale). Ciferri Emilio (Italia). Giovannini Dino (Roma). Filippini Alberto (Roma). NECROLOGIO 24 marzo 25 » 28 » 4 aprile 8 » 1980. Mons. Oscar A. Romero y Galdámez, Arcivescovo di San Salvador (El Salvador). » Mons. Joze Pogaénik, Arcivescovo già di Ljubljana (Ju­ goslavia). » Mons. Jaroslav Gabro, Vescovo di Saint Nicholas of Chi­ cago degli Ucraini (U.S.A.). » Mons. Robert E. Tracy, Vescovo già di Baton Rouge (U.S.A.). » Mons. Mario Martínez de Lejarza, Vescovo tit. di Tubune di Mauritania. 376 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 15 aprile 17 23 24 28 » » » » 1980. Mons. Jules Georges Kandela, Arcivescovo tit. di Seleucia Pieria. » Mons. Jan Jaroszewicz, Vescovo di Kielce (Polonia). » Mons. Alfredo Poledrini, Arcivescovo tit. di Vazari. » Mons. James Buis, M.H.M., Vescovo tit. di Astipalea. » Mons. Vittore Ugo Righi, Arcivescovo tit. di Bilta. 15 Iunii 1980 An. et vol. LXXII N. 4 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM Directio: Palazzo Apostolico OFFICIALE - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I PLATENSIS ET MARIS PLATENSIS (CHASCOMUSENSIS) In Argentina, nonnullis detractis ab Ecclesiis Platensi et Maris Platensis territoriis, nova conditur dioecesis Chascomusensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Universum Dominicum gregem toto orbe diffusum divino gubernantes mandato, nullo non tempore sollicita studemus cura adlaborare ut spirituali Christifidelium saluti apte consulamus. Quare, cum Vene­ rabiles Fratres Antonius Plaza, Archiepiscopus Platensis, et Romulus García, Episcopus Maris Platensis, audita Conferentia Episco­ pali Argentina, ab hac Apostolica Sede petierint ut e suis Ecclesiis qui­ busdam territoriis seiunctis nova dioecesis constitueretur, Nos, re ma­ ture perpensa, consilioque petito a Venerabili Fratre Pio Laghi, Archie­ piscopo titulo Maurianensi et in Republica Argentina Apostolico Nuntio, de Nostrae plenitudine potestatis ea, quae sequuntur, decernimus. Ab ar­ chidioecesi Platensi territorium separamus quod has civiles complecti­ tur circumscriptiones vulgo (( partidos )) nuncupatas : Chascomús, Coro­ nel Brandsen, Castelli, Dolores, General Belgrano, General Guido, Gene25 - A. A. S. 378 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ral Paz, Monte, Pila; a dioecesi vero Maris Platensis territoria horum municipiorum seu « partidos » : General Conesa, General Lavalle, Maipú, e quibus omnibus terris novam condimus dioecesim Chascomusensem ap­ pellandam, iisdem limitatam finibus quibus civiles, quas diximus, circum­ scriptiones seu «partidos», simul sumptae, in praesens terminantur. Conditae dioecesis sedem in urbe vulgo Chascomus ponimus, magisteriique episcopalis cathedram in templo ibidem exstante, Deo sacro in honorem B.M.V, ab incolis loci ((Nuestra Señora de la Merced» nun­ cupato, quod ad cathedralis evehimus dignitatem, cum debitis iuribus et privilegiis. Insuper Chascomusensi pro tempore Episcopo honores, insignia, privilegia iuraque tribuimus iisdemque oneribus et officiis adstringimus quibus ceteri Praesules Ordinarii locorum gaudent atque obligantur. Eandem praeterea suffraganeam facimus metropolitanae Se­ di Platensi ; sicut eiusdem Episcopum metropolitanae Archiepiscopi Pla­ tensis iurisdictioni obnoxium. Canonicorum Collegium etiam condatur, ad normas per alias Apostolicas Litteras edendas. Interim Canonico­ rum loco dioecesani consultores eligantur, qui Episcopum consilio et opera iuvent. Huiusce novae Ecclesiae mensam episcopalem efficient Curiae emolumenta, fidelium oblationes et pars bonorum quae eidem obvenient ad praescriptum canonis 1500 C.I.C. quaeque ad episcopales mensas Ecclesiarum Platensis et Maris Platensis hactenus pertinuere. Ad Seminarii constitutionem atque puerorum educationem quod atti­ net, serventur leges iuris communis atque regulae Sacrae Congregatio­ nis pro Institutione Catholica, ratione nempe habita decreti Concilii Oecumenici Vaticani II ((Optatam Totius». Lecti autem Seminarii alumni, philosophicis atque theologicis imbuendi disciplinis, necnon sa­ cerdotes qui velint studia complere, Romam mittantur, in Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum. Quae quidem spectant ad regi­ men dioecesis, administrationem, Vicarii Capitularis, sede vacante, elec­ tionem, fideliumque iura et onera aliaque id genus, haec omnia cano­ nico iure temperentur. Ad effectum his Litteris deductis, sacerdotes ei dioecesi assignentur, ubi beneficium aut officium habeant ; ceteri vero clerici atque Seminarii tirones ei in qua legitime degant. Acta insuper atque documenta novam dioecesim quoquo modo respicientia, a Curiis Platensi et Maris Platensis ad Curiam Chascomusensem rite transmit­ tantur, ibique in tabulario religiose serventur. Haec quae mandavimus ad exitum curet adducenda Venerabilis Frater Pius Laghi, quem di­ ximus, vel ab eo delegatus sacerdos in ecclesiastica dignitate constitu­ tus, et congrua documenta ad Sacram Congregationem pro Episcopis Acta Ioannis Pauli Pp. II 379 mittat, de more signata sigilloque impressa. Hanc denique Constitu­ tionem Nostram nunc et in posterum efficacem esse foreque volumus, contrariis non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die vicesimo septimo mensis Mar­ tii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus No­ stri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI © SEBASTIANUS Card. RAGGIO a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Episc. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. JflOSS. II Z ANZIB ARENSIS Administratio apostolica Zanzibarensis et Pembaensis ad gradum dioecesis evehitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Cum Administratio Apostolica Zanzibarensis et Pembaensis in Tan­ zania haud parva susceperit incrementa iamque in condicionibus verse­ tur ut ad stabilius dioecesis regimen extollatur, indeque et fidelium utilitas augeatur et clero ibi laboranti perhibeatur meritae laudis te­ stimonium eique addatur animus ad maiores in dies apostolicos ineundos labores, duximus non diutius eius Administrationis elevationem in dioecesim esse differendam. Quam ob rem, audita sententia "Venerabilium Fratrum Nostrorum S.R.E. Cardinalium, negotiis Congregationis pro Gentium Evangelizatione praepositorum, acceptoque quorum interest favorabili voto, Nos, suprema Nostra usi potestate, Administrationem Apostolicam Zanzibarensem et Pembaensem ad gradum dioecesis provehimus, quae posthac tantum Zanzibarensis appellabitur, eam simul subicientes Metropolitanae Ecclesiae Daressalaamensi et iurisdictioni Sa­ crae Congregationis pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide. Statuimus insuper ut huius dioecesis sedes episcopalis sit in urbe Zanzibaria, cuius ecclesiam, quae est sub titulo S. Ioseph, ad digni- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 380 tatem ecclesiae cathedralis extollimus. Decernimus denique ut pro ca­ nonicis consultores dioecesani ad normam iuris eligantur et adhibean­ tur, dum coetus canonicorum constituatur. Volumus autem ut Apostoli­ cae hae Litterae Nostrae firmae sint et efficaces nunc et in posterum, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodetricesimo mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI AGNELLUS Card. Eossi a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. ^1512. III IMPHALENSIS Dioecesis Kohimaensis-Imphalensis dividitur et nova erigitur dioecesis Imphalensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Cum Nos, Domini Nostri Iesu Christi mandato obsequentes, totius Ecclesiae necessitatibus providendum esse ducamus, ad idque pertineat ut etiam illas eiusdem Ecclesiae partes, seu dioeceses, quae nimis latent, arctioribus circumscribantur limitibus, ne Antistites laboribus graven­ tur neu christifideles eorundem indigeant curis : quo aptius in India evangelizationis operi consuleretur, dioecesim Kohimaensem-Imphalensem in duas dioeceses censuimus esse dividendam. Audito igitur consi­ lio Venerabilium Fratrum Nostrorum S.R.E. Cardinalium, regimini Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione praepositorum, Nos suprema Nostra Apostolica auctoritate civile territorium, vulgo (( Manipur » appellatum, a finibus dioecesis Kohimaensis-Imphalensis distrahimus et in novam dioecesim Imphalensem denominatam, pro nomine urbis quae vulgo Imphal vocatur, erigimus, ita ut limites novae dioe- Acta Ioannis Pauli Pp. II 381 cesis iidem sint ac limites Status civilis cui nomen est «Manipur», Imphalensi Episcopo pro tempore honores, insignia, privilegia iuraque tribuentes, iisdemque oneribus et officiis eum adstringentes, quibus ce­ teri Episcopi ordinarii locorum gaudent et adstringuntur. Statuimus insuper ut cathedra episcopalis huius novae dioecesis in Ecclesia Bea­ tae Mariae Virginis Immaculatae, quae est in eadem urbe Imphalensi, collocetur, et ut pro canonicis consultores dioecesani ad iuris trami­ tem eligantur atque adhibeantur, donec canonicorum coetus constituatur. Novam dioecesim suffraganeam constituimus Ecclesiae Metropolitanae Shillogensi-Gauhatinae eiusque pro tempore Episcopum metropolitico iuri Archiepiscopi eiusdem Ecclesiae Metropolitanae subicimus. Decer­ nimus praeterea ut posthac dioecesis Kohimaensis-Imphalensis tantum Kohimaensis nuncupetur, eiusque sedes episcopalis ab urbe, vulgo « Dimapur » dicta, in urbem <( Kohima » transferatur, et ut Ecclesia princeps huius urbis, Christo Regi dicata, in novam Ecclesiam cathedralem ele­ vetur. Ad haec omnia perficienda Venerabilem Fratrem Lucianum Sto­ rero, Archiepiscopum titulo Tigimmensem atque Apostolicum Pro-Nuntium in India, deputamus, vel quem ipse delegaverit, factis nempe necessariis facultatibus, et onere imposito authenticum exemplar pe­ ractae exsecutionis remittendi ad Sacram Congregationem pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide. Volumus autem ut hae Litte­ rae Nostrae firmae sint et efficaces nunc et in posterum, contrariis qui­ buslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodetricesimo mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis AGNELLUS Card. Rossi S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Godefridus Mariani, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. ^1$!. 382 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale LITTERAE APOSTOLICAE I In archidioecesi Bononiensi, Centense collegiatum templum S. Blasii ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Legitimum atque iustum Sancto­ rum cultum, maxime Martyrum, Ecclesia Christi sancta iam a primaeva sui aetate vehementer adprobavit. Sunt namque Sancti amici Dei fidis­ simi, qui saepe suam ipsorum vitam ob Christi nomen profuderunt, quique apud Deum solliciti mortalium Patroni facti sunt. Ceterum, ho­ nor illis non modo congrue, sed etiam magno cum beneficio redditur. Qua de re, cum Venerabilis Frater Noster Antonius S. R. E. Car­ dinalis Poma, Archiepiscopus Bononiensis, tum proprio tum etiam cleri atque populi nomine id petierit ab hac Apostolica Sede, ut collegiata aedes S. Biasio sacra, quae surgit in loco « Cento » in sua archidioecesi, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur, Nos, ratione habita sive dignitatis Venerabilis Fratris Nostri, qui petiit, sive ipsius templi an­ tiquitatis, nobilitatis, artis, monumentorum, quae condit, ac praesertim pietatis, quae ibi assidue in flammae speciem alitur, admotae expostu­ lationi aequissimo animo concedimus. Iis ergo probatis quae Sacra Con­ gregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, facta a Nobis potestate^ hac de re gesserit, placet templum S. Blasii, de quo sermo fuit, Basilicis Mi­ noribus accenseri, cum debitis iuribus et liturgicis concessionibus, modo servata sint quae Decretum « De Titulo Basilicae Minoris », die vi mensis Iunii factum, anno MDCCCCLXVIII, iubet. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die xi mensis Aprilis, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. S9091. Acta Ioannis Pauli Pp. II 383 II Templum seu Sanctuarium Beatae Mariae Virginis « del Cisne », quod est in dioecesi Loiana, in Aequatoria, ad gradum Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Quandoquidem Beatae Mariae Vir­ ginis dignitas quasvis dignitates, praeterquam Christi, antecedit, idcirco eius laudes christianus populus per saecula semper pleno ore, quasi perpetuo carmine cecinit, id recte cum animo reputans, quidquid ho­ noris in Matrem impendatur, illud in adorandi Filii eius cedere decus et gloriam. Qua re, cum Venerabilis Frater Albertus Zambrano Pala­ cios, Episcopus Loianus, ab hac Apostolica Sede petierit, suo suorum­ que tum cleri tum populi nomine, ut templum, seu Sanctuarium B.M.V, quod (( Del Cisne » cognominant, in suae dioecesis finibus, Basilicis Mi­ noribus accenseretur, Nos, tum dignitate ipsius sacrae aedis, tum histo­ ria, tum fidelium pietate, eo loci ex omni regione confluentium consi­ derata, ac potissimum Christi Matris rem agi, quam et amavimus usquequaque filiorum more, et amari ab omnibus cupimus, libentissimo animo admotae expostulationi concedimus. Quae cum ita sint, iis probatis, quae Sacra Congregatio pro Sa­ cramentis et Cultu Divino hac de re statuit, factis a Nobis potestatibus, placet templum, de quo dicimus, ad Basilicae Minoris honorem evehi, factis nempe iuribus ac liturgicis concessionibus cum ea dignitate con­ iunctis, modo servata sint quae Decretum ((De titulo Basilicae Mi­ noris » poscit, die vi mensis Iunii factum, anno MDCCCCLXVIII. Con­ trariis nihil obstantibus. Ceterum fore confidimus, ut, aucta templi dignitate, etiam fides et religio erga Dei Parentem in fidelium pectoribus accrescat. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die xvin mensis Aprilis, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 39607. 384 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale III Episcopo Plocensi conceditur ut possit imaginem B. M. V. coronare pre­ tioso diademate, in loco Sierpe, in finibus suae ipsius dioecesis veneratam. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Beatam ac semper Virginem Ma­ riam, Christi Matrem sanctissimam, eandemque hominum decus ac prae­ sidium, ab omnibus honorari, coli, atque laude praedicari, id profecto tum Romanis Pontificibus maioribus Nostris semper sollemne fuit, tum Nobis, pro Nostra erga Caelorum Reginam veneratione et amore, sanc­ tum usquaequaque. Liquido enim patet cultum Matri attributum in eius adorandum recidere Filium. Qua re, cum Venerabilis Frater Bogdanus Sikorski, Episcopus Plocensis, Litteris datis, suo suorumque tum cleri tum fidelium nomine, ab hac apostolica Sede petierit ut sacra imago Bea­ tae Virginis Mariae, quae in templo loci vulgo Sierpe, in sua dioecesi, pretioso diademate redimiri posset, Nos, volentes Venerabili Fratri illi gratum facere, simulque Polono populo novam augendae pietatis cau­ sam afferre, quam libenti animo eidem concedimus, ut nomine Nostro inter Missae sollemnia stata caerimonia eam imaginem coronet, sic ut petitum, hora ac die, quae aptiora visa fuerint ad augendam ritus sol­ lemnitatem. Contrariis nihil obstantibus. Ceterum, Deo eiusque beatis­ simae Matri preces admovemus, ut quam aequissimis oculis ad pasto­ rem gregemque Plocensis Ecclesiae respiciant, in fideque confirment. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die xxv men­ sis Aprilis, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco ffi Sigilli In Secret. Status tab., n. 41848. IV In loco Niepokalanów, qui est in Polonia, templum B. M. V. Immacula­ tae, Mediatricis omnium gratiarum, ad dignitatem Basilicae Minoris eve­ hitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Amor Noster in beatissimam Vir­ ginem Mariam, Christi Matrem, tam in pectore regnat et tam patet, ut quotiens augendi cultus huius amabilissimae Matris occasionem ido- Acta Ioannis Pauli Pp. II 385 neam nanciscimur, hanc amitti nullo modo patiamur. Nam praeterquam quod hoc rectus ordo rerum poscit, cum sit eadem Dei parens caelorumque Regina, religio praeterea erga illam eximias utilitates chri­ stiano populo parit, adhuc ad aeternam civitatem peregrino. Quam ob rem, cum Venerabilis Prater Noster Stephanus S.R.E. Cardinalis Wyszynski, Archiepiscopus Varsaviensis, iam suo suorumque tum cleri tum populi nomine ab hac Apostolica Sede petierit ut templum B.M.V. Immaculatae, Mediatricis omnium gratiarum, in loco Niepokalanów surgens, in sua archidioecesi, titulo Basilicae Minoris decoraretur, Nos, considerata tum Venerabilis Fratris Nostri qui petiit dignitate, tum ae­ dis ipsius maiestate, tum etiam Beati Maximiliani Kolbe clara atque sa­ cra memoria, cuius virtutem eximiam loca illa spirant, bene fieri cen­ suimus, si admotae expostulationi concederemus. Iis ergo probatis, quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, factis a Nobis po­ testatibus, hac de re statuerit, placet templum beatae Mariae Virginis Immaculatae, Mediatricis omnium gratiarum, in Niepokalanów sur­ gens, Basilicis Minoribus accenseri, cum iuribus atque privilegiis quae sacrarum aedium huius ordinis sunt propria, modo servata sint quae De­ cretum « D e titulo Basilicae Minoris» die sexto mensis Iunii factum, anno millesimo nongentesimo sexagesimo octavo, poscit, contrariis nihil obstantibus. Ceterum, spes est fore ut aucta templi dignitate amor etiam et dilectio accrescat in animis erga Dei Matrem, in Christi Domini Nostri decus et gloriam. Datum Romae, apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die x x x men­ sis Aprilis, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. 41876. EPISTULA Reverendissimus Germaniae Occidentalis Episcopis: de divino deposito fide­ liter custodiendo et infallibiliter declarando a Dei Filio Ecclesiae concredito. Verehrte, liebe Brüder im Bischofsamt! 1. Die umfangreiche Dokumentation, die Ihr in bezug auf gewisse theologische Aussagen von Professor Hans Küng veröffentlicht habt, bezeugt, mit wieviel Sorgfalt und gutem Willen Ihr Euch darum be- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 386 müht habt, dieses wichtige und schwierige Problem einer Klärung zu­ zuführen. Auch die jüngsten Verlautbarungen, sei es das Kanzelwort, das am 13. Januar 1980 in den Kirchen verlesen worden ist, sei es die ausführliche »Erklärung«, die gleichzeitig herausgegeben wurde, sind Ausdruck Eurer Verantwortung als Hirten und Lehrer, wie es der Natur Eures Amtes und Eurer bischöflichen Sendung entspricht. Es ist mir ein Anliegen, Euch in der Erwartung des nahen Pfingstfestes im Geist der göttlichen Liebe und Wahrheit in Eurem Hirtenauf­ trag zu bestärken und auch für alle Bemühungen zu danken, mit denen Ihr Euch seit Jahren dieses Problems in Zusammenarbeit mit dem Hei­ ligen Stuhl, besonders mit der Kongregation für die Glaubenslehre, angenommen habt. Die Aufgaben dieser Behörde, die für das Leben der Kirche von wesentlicher Bedeutung sind, scheinen in unseren Tagen besonders verantwortungsvoll und schwierig. Das Motu Proprio ^In­ tegrae servandae^, mit dem schon während des Zweiten Vatikanischen Konzils der Aufgabenbereich und die Verfahrensweise der Glaubensliongregation genauer bestimmt worden sind, unterstreicht die Notwen­ digkeit der Zusammenarbeit mit dem Episkopat, und das ganz im Einklang mit dem Prinzip der Kollegialität, das dasselbe Konzil er­ neut bekräftigt hat. Eine solche Zusammenarbeit ist im vorliegenden Fall auf besonders intensive Weise verwirklicht worden. Es gibt viele Gründe dafür, warum gerade die Kirche unserer Zeit sich mehr denn je als Kirche einer bewußten und wirksamen Kollegialität unter den Bischöfen und Hirten erweisen muß. In solch einer Kirche kann sich auch vollkommener verwirklichen, was der hl. Irenaus über den rö­ mischen Bischofssitz des hl. Petrus gesagt hat, als er ihn als Zentrum der kirchlichen Gemeinschaft bezeichnet hat, das die einzelnen Orts­ kirchen und alle Gläubigen versammeln und einen soll. 1 In gleicher Weise muß die heutige Kirche — mehr als je zuvor — Kirche eines echten Dialoges sein, den Paul V I . in seiner grundlegen­ den Enzyklika zu Beginn seines Pontifikates Ecclesiam suam aufge­ zeigt hat. Der Austausch, den dieser bedeutet, soll zur Begegnung in der Wahrheit und in der Gerechtigkeit führen. Im Dialog sucht die Kirche den Menschen und damit auch ihren eigenen Auftrag besser zu verstehen. Sie bringt in ihn die Erkenntnis und die Wahrheit ein, die ihr im Glauben eröffnet sind. Es widerspricht daher nicht dem Wesen dieses Dialoges, daß die Kirche darin nicht nur Suchende und 1 Vgl. Adversus haereses: PO 7, 848. Acta Ioannis Pauli Pp. II 387 Empfangende, sondern auch Gebende ist aus einer Gewißheit heraus, die in einem solchen Gespräch noch wächst und sich vertieft, jedoch niemals aufgehoben werden kann. Im Gegenteil : Es wäre dem Wesen des Dialoges zuwider, wollte die Kirche darin ihre Überzeugung sus­ pendieren und hinter die Erkenntnis zurückgehen, die ihr schon ge­ schenkt worden sind. Darüber hinaus hat jener Dialog, den die Bi­ schöfe mit einem Theologen führen, der im Namen der Kirche und in ihrem Auftrag den Glauben der Kirche lehrt, noch einen besonderen Charakter. Er steht unter anderen Voraussetzungen als jener, der mit Menschen verschiedener Überzeugungen in der gemeinsamen Suche nach einem Raum des Verstehens erfolgt. Hier gilt es vor allem zu klären, ob derjenige, der im Auftrag der Kirche lehrt, diesem Auf­ trag auch tatsächlich entspricht und entsprechen will. Hinsichtlich der Lehrbefugnis von Professor EÜüng galt es vor allem die folgenden Fragen zu stellen : Hat ein Theologe, der die Lehre der Kirche nicht mehr vollständig annimmt, noch das Recht, im Na­ men der Kirche und aufgrund eines von ihr empfangenen besonderen Auftrages zu lehren? Kann er es überhaupt selber noch wollen, wenn einige ihrer Glaubenslehren im Gegensatz zu seinen persönlichen Über­ zeugungen stehen? Und kann die Kirche — in diesem Fall ihre zu­ ständige Behörde — unter diesen Umständen fortfahren, ihn zu ver­ pflichten, es dennoch zu tun? Die Entscheidung der Glaubenskongregation, die sie in Überein­ stimmung mit der Deutschen Bischofskonferenz getroffen hat, ist das Ergebnis der aufrichtigen und verantwortungsbewußten Antwort auf die genannten Fragen. An der Wurzel dieser Fragen und der Art ihrer Beantwortung liegt ein Grundrecht der menschlichen Person, nämlich das Recht auf Wahrheit, das es zu schützen und zu verteidigen galt. Gewiß hat Professor Küng nachdrücklich erklärt, er wolle katholischer Theologe sein und bleiben. In seinen Werken aber bringt er deutlich zum Ausdruck, daß er authentische Lehren der Kirche als für sich und seine Theologie nicht definitiv entschieden und verbindlich ansieht und insofern von seiner inneren Überzeugung her nicht mehr imstande ist, im Sinne des Auftrags zu wirken, den er vom Bischof namens der Kirche empfangen hatte. Der katholische Theologe hat wie jeder Wissenschaftler das Recht auf freie Analyse und Forschung in seinem Bereich; natürlich in der Weise, wie es der Wesensart der katholischen Theologie entspricht. Wenn es aber darum geht, die Ergebnisse seiner eigenen Forschungen 388 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale und Überlegungen mündlich oder schriftlich mitzuteilen, so ist vor allem jenes Prinzip zu beachten, das die erste Bischofssynode im Jahre 1967 mit dem Begriff der paedagogia fidei bezeichnet hat. Es mag angemessen und richtig sein, die Rechte des Theologen herauszustellen, doch muß man gleichzeitig auch seinen speziellen Ver­ pflichtungen gebührend Rechnung tragen. Ebenso darf man weder das Recht noch die Pflicht des Lehramtes vergessen, darüber zu entscheiden, ob etwas der kirchlichen Glaubens- und Sittenlehre entspricht oder nicht. Die Prüfung, Anerkennung oder Zurückweisung einer Lehre gehören zur prophetischen Sendung der Kirche. 2. Einige Fragen und Aspekte, die mit der Diskussion um Pro­ fessor Küng verbunden sind, sind von grundsätzlicher Art und mehr allgemeiner Bedeutung für die gegenwärtige Zeit der nachkonziliaren Erneuerung, auf die ich deshalb im folgenden etwas ausführlicher ein­ gehen möchte. In der Generation, der wir angehören, hat die Kirche eine gewal­ tige Anstrengung unternommen, um ihre Natur und Sendung genauer zu erfassen, die ihr von Christus gegenüber dem Menschen und der Welt, insbesondere in der Welt von heute, anvertraut worden ist. Sie hat dieses durch den geschichtlichen Dienst des Zweiten Vatikanischen Kon­ zils getan. Wir glauben, daß Christus in der Versammlung der Bischöfe zugegen gewesen ist und in ihnen durch den Heiligen Geist gewirkt hat, den er den Aposteln an der Vigil seines Leidens verheißen hat, als er vom »Geist der Wahrheit« sprach, der sie alle Wahrheiten lehren und an alles erinnern werde, was sie von Christus selbst gehört haben. Aus den Arbeiten des Konzils entstand das Programm der inneren Er­ neuerung der Kirche, ein umfangreiches und zugleich mutiges Pro­ gramm, das von einem tiefen Bewußtsein von der wahren Sendung der Kirche getragen ist, die ihrem Wesen nach missionarisch ist. 2 Wenn auch die nachkonziliare Zeit nicht frei von Schwierigkeiten ist (was es auch in der kirchlichen Vergangenheit mitunter schon ge­ geben hat), so glauben wir doch, daß Christus in ihr gegenwärtig ist — derselbe Christus, der auch die Apostel manchmal Stürme auf dem See erleben ließ, die sie zum Schiffbruch zu führen schienen. Nach dem nächtlichen Fischfang, bei dem sie nichts gefangen hatten, verwandelte er diesen Mißerfolg in einen unerwartet reichen Fang, als sie die Netze 2 Vgl. Joh 14, 17.26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 389 auf das Wort des Herrn auswarfen. Wenn die Kirche ihrem Auftrag in diesem Zeitabschnitt der Geschichte, der ohne Zweifel schwierig und entscheidungsvoll ist, gerecht werden soll, so kann sie das nur, wenn sie auf das Wort Gottes hört, d.h. wenn sie dem »Wort des Geistes« Folge leistet, wie es der Kirche vermittels der Tradition und direkt durch die Lehre des letzten Konzils überkommen ist. 3 Damit dieses Werk, das schwer und »menschlich« sehr anstrengend ist, verwirklicht werden kann, ist eine besondere Treue zu Christus und zu seinem Evangelium erforderlich, weil ja er allein »der Weg« ist. Deshalb können wir nur durch die Wahrung der Treue gegenüber den festgelegten Zeichen und durch die beharrliche Fortsetzung des Weges, den die Kirche seit zwei Jahrtausenden verfolgt hat, sicher sein, daß wir von der Kraft aus der Höhe gehalten werden, die Christus selber den Aposteln und der Kirche als Beweis seiner Gegenwart »bis zum Ende der Welt« verheißen hat. 4 Wenn es auf der gegenwärtigen Stufe des Dienstes der Kirche etwas Wesentliches und Grundsätzliches gibt, so ist es die besondere Hinord­ nung der Seelen und Herzen auf die Fülle des Geheimnisses Christi, des Erlösers des Menschen und der Welt, und zugleich die Treue zu jenem Bild von der Natur und Sendung der Kirche, wie es vom Zweiten Vatikanischen Konzil nach vielen geschichtlichen Erfahrungen darge­ stellt worden ist. Nach der ausdrücklichen Lehre desselben Konzils besteht »jede Erneuerung der Kirche wesentlich im Wachstum der Treue gegenüber ihrer eigenen Berufung«. Jeder Versuch, das Kirchenbild, wie es sich aus der Natur und Sendung der Kirche selbst ergibt, durch ein anderes zu ersetzen, würde uns unvermeidlich von den Quellen des Lichtes und der Kraft des Geistes entfernen, deren wir gerade heute so sehr bedürfen. Wir dürfen uns nicht täuschen, als ob ein anderes — mehr »laizistisches« — Modell der Kirche den Forderungen nach größerer Präsenz der Kirche in der Welt und einer größeren Aufge­ schlossenheit für die Probleme des Menschen besser entsprechen könnte. Das kann nur eine Kirche, die tief in Christus, in den Quellen ihres Glaubens, ihrer Hoffnung und Liebe verwurzelt ist. 5 Die Kirche muß ferner sehr demütig und zugleich gewiß darüber sein, daß sie in eben jener Wahrheit, in jener Glaubens- und Sitten- 3 Vgl. Llc 5, 4-5. 4 Mt 5 28, 20. Unitatis Redintegratio, Nr. 6. 390 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale lehre bleibt, die sie von Christus empfangen hat, der sie in diesem Be­ reich mit dem Geschenk einer besonderen »Unfehlbarkeit« ausgestattet hat. Das I I . Vatikanum hat vom Ersten Vatikanischen Konzil die dies­ bezügliche Lehre der Tradition geerbt, sie bekräftigt und in einem um­ fassenderen Zusammenhang dargestellt, und zwar im Zusammenhang der Sendung der Kirche, die dank der Teilnahme an der prophetischen Sendung Christi selbst prophetischen Charakter besitzt. In diesem Kon text und in enger Verbindung mit dem »Glaubenssinn«, an dem alle Gläubigen teilhaben, hat jene »Unfehlbarkeit« den Charakter eines Geschenkes und eines Dienstes. Wenn jemand sie anders versteht, entfernt er sich von der authenti­ schen Sicht des Glaubens und löst, wenn auch vielleicht unbewußt, so doch faktisch, die Kirche von dem, der als Bräutigam sie »geliebt« und sich selbst für sie hingegeben hat. Als Christus die Kirche mit allem ausgestattet hat, was für die Verwirklichung der ihr anvertrauten Sen­ dung unerläßlich ist, konnte er ihr da etwa jenes Geschenk der Gewiß­ heit der von ihr bekannten und verkündeten Wahrheit vorenthalten? Konnte er etwa dieses Geschenk vor allem denen vorenthalten, die nach Petrus und den Aposteln als Hirten und Lehrer eine besondere Verant­ wortung gegenüber der Gemeinschaft der Gläubigen erben? Gerade weil der Mensch fehlbar ist, konnte Christus — wenn er die Kirche in der Wahrheit bewahren wollte — ihre Oberhirten und Bischöfe und vor allem Petrus und seine Nachfolger nicht ohne jenes Geschenk lassen, wodurch er die Unfehlbarkeit in der Lehre der Glaubenswahrheit und der wahren sittlichen Grundsätze gewährleistet. Wir bekennen also die Unfehlbarkeit, die ein von Christus der Kirche anvertrautes Geschenk ist. Wir können es nicht unterlassen, sie zu be­ kennen, wenn wir an die Liebe glauben, mit der Christus seine Kirche geliebt hat und sie ununterbrochen liebt. Wir glauben an die Unfehlbarkeit der Kirche nicht im Hinblick auf irgendeinen Menschen, sondern auf Christus selbst. Wir sind näm­ lich überzeugt, daß auch für denjenigen, der in besonderer Weise an der Unfehlbarkeit der Kirche teilhat, diese wesentlich und ausschließ­ lich eine Bedingung für den Dienst darstellt, den er in dieser Kirche auszuüben hat. Von keiner Seite, um so weniger in der Kirche, kann die »Vollmacht« anders verstanden und ausgeübt werden denn als Dienst. Das Beispiel des Meisters ist hierfür entscheidend. Wir müssen dagegen tief besorgt sein, wenn der Glaube an dieses Geschenk Christi in der Kirche selbst in Zweifel gezogen wird. In Acta Ioannis Pauli Pp. II 391 diesem Fall würde man damit gleichzeitig die Wurzeln abschneiden, aus denen die Gewißheit der in ihr bezeugten und verkündeten Lehre erwächst. Obgleich die Wahrheit von der Unfehlbarkeit in der Kirche zurecht als eine Wahrheit von weniger zentralem und niedrigerem Stel­ lenwert in der Rangordnung der von Gott geoffenbarten und von der Kirche bekannten Wahrheiten erscheinen kann, so ist sie dennoch in gewisser Weise der Schlüssel zu jener Gewißheit, mit der der Glaube bekannt und verkündet wird, wie auch zum Leben und Verhalten der Gläubigen. Wenn man nämlich diese wesentliche Grundlage erschüttert oder zerstört, beginnen sich sogleich auch die elementarsten Wahrhei­ ten unseres Glaubens aufzulösen. Es geht hierbei also um ein in der augenblicklichen nachkonziliaren Zeit wichtiges Problem. Soll die Kirche das Werk der Erneuerung vor­ nehmen, muß sie eine besondere Gewißheit im Glauben besitzen, der, indem er sich gemäß der Lehre des Zweiten Vatikanischen Konzils er­ neuert, in derselben Wahrheit verharrt, die die Kirche von Christus erhalten hat. Nur so kann sie gewiß sein, daß Christus in ihrem Schiff zugegen ist und es mit fester Hand auch durch die bedrohlichsten Stürme lenkt. 3. Jeder, der an der Geschichte unseres Jahrhunderts teilnimmt und die verschiedenen Prüfungen kennt, die die Kirche in ihrem Innern während dieser ersten nachkonziliaren Jahre erlebt, weiß um diese Stürme. Die Kirche, die ihnen zu begegnen hat, darf nicht von Unsicher­ heit im Glauben und von Relativismus in der Wahrheit und der Moral befallen sein. Nur eine Kirche, die tief in ihrem Glauben gefestigt ist, kann eine Kirche echten Dialoges sein. Der Dialog erfordert nämlich eine besondere Reife in der bezeugten und verkündeten Wahrheit. Nur eine solche Reife, d.h. die Gewißheit im Glauben, ist in der Lage, sich gegen die radikalen Verneinungen unserer Zeit zur Wehr zu setzen, auch wenn diese sich der verschiedenen Propaganda- und Druckmittel bedienen. Nur ein gereifter Glaube kann ein wirksamer Anwalt für wahre Religionsfreiheit, Gewissensfreiheit und alle Menschenrechte sein. Das Programm des Zweiten Vatikanischen Konzils ist mutig. Des­ halb erfordert es bei seiner Durchführung ein besonderes Vertrauen in den Geist, der gesprochen hat, und ein ebenso grundlegendes Vertrauen in die Kraft Christi. Die Hingabe und das Vertrauen müssen entspre6 6 Vgl. Ofb 2, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 392 chend unserer Zeit gleich groß sein wie die der Apostel, die nach der Himmelfahrt Christi im Abendmahlssaal von Jerusalem »einmütig im Gebet verharrten zusammen ... mit Maria«. 7 Ein solches Vertrauen in die Kraft Christi verlangt ohne Zweifel auch das ökumenische Bemühen um die Einheit der Christen, das vom Zweiten Vatikanischen Konzil in die Wege geleitet worden ist, sofern wir es in der Weise verstehen, wie es vom Konzilsdekret Unitatis Red­ integratio dargestellt wird. Es ist bedeutsam, daß dieses Dokument nicht von »Kompromiß«, sondern von der Begegnung in einer noch reiferen Fülle der christlichen Wahrheit spricht : »Die Art und Weise der Formulierung des katholischen Glaubens darf keinerlei Hindernis bilden für den Dialog mit den Brüdern. Die gesamte Lehre muß klar vorgelegt werden. Nichts ist dem ökumenischen Geist so fern wie jener falsche Irenismus, durch den die Reinheit der katholischen Lehre Scha­ den leidet und ihr ursprünglicher und sicherer Sinn verdunkelt wird«. 8 Man kann somit vom ökumenischen Gesichtspunkt der Einheit der Christen her in keiner Weise verlangen, daß die Kirche auf bestimmte von ihr verkündete Wahrheiten verzichtet. Dies wäre im Widerspruch zu dem Weg, den das Konzil gezeigt hat. Wenn dasselbe Konzil, um das Ziel zu erreichen, betont, daß »der katholische Glaube tiefer und richtiger ausgedrückt werden muß«, gibt es hiermit auch die Aufgabe der Theologen an. Sehr bedeutsam ist jene Stelle des Dekrets Unitatis Redintegratioj an der es direkt von den katholischen Theologen handelt und dabei unterstreicht, daß sie, wenn sie »in gemeinsamer Forschungs­ arbeit mit den getrennten Brüdern die göttlichen Geheimnisse zu er­ gründen suchen«, dieses »in Treue zur Lehre der Kirche« tun sollen. Im Vorhergehenden habe ich schon auf die »Hierarchie« oder Rangord­ nung der Wahrheiten innerhalb der katholischen Lehre hingewiesen, deren sich die Theologen bewußt sein müssen, insbesondere »beim Ver­ gleich der Lehren miteinander«. Das Konzil verweist auf diese Rangord­ nung wegen »der verschiedenen Art ihres Zusammenhangs (d.h. der Wahrheiten) mit dem Fundament des christlichen Glaubens«. 9 10 Auf diese Weise kann der Ökumenismus, dieses große Erbe des Kon­ zils, eine immer reifere Wirklichkeit werden, jedoch nur auf dem Weg eines großen Einsatzes der Kirche, der von der Gewißheit im Glauben 7 Apg 1, 14. 8 Nr. 11; vgl. ebd., N r . 4. 9 Nr. 11. 10 Ebd. Acta Ioannis Pauli Pp. II 393 und vom Vertrauen in die Kraft Christi beseelt ist, wodurch sich die Pioniere dieses Werkes von Anfang an ausgezeichnet haben. é. Verehrte, liebe Mitbrüder in der Deutschen Bischofskonferenz ! Man kann Christus nur lieben, wenn man die Brüder liebt : alle und jeden einzelnen. Deshalb ist auch dieser Brief, den ich Euch im Zu­ sammenhang der jüngsten Ereignisse um Professor Hans Küng schreibe, von der Liebe zu diesem unserem Bruder bestimmt. Ihm gegenüber möchte ich noch einmal wiederholen, was schon bei anderer Gelegenheit zum Ausdruck gebracht worden ist : Wir fahren fort zu hoffen, daß maii zu einer solchen Begegnung in der von der Kirche bezeugten und verkündeten Wahrheit zu gelangen vermag, daß er erneut als »katholischer Theologe« bezeichnet werden kann. Dieser Titel setzt notwendig den authentischen Glauben der Kirche und die Bereitschaft voraus, ihrer Sendung in der Weise zu dienen, wie sie im Verlauf der Jahrhunderte deutlich bestimmt und verwirklicht wor­ den ist. Die Liebe verlangt, daß wir die Begegnung in der Wahrheit mit jedem Menschen suchen. Deshalb hören wir nicht auf, Gott um eine solche Begegnung besonders mit jenem Menschen, unserem Bruder, zu bitten, der als katholischer Theologe, der er sein und bleiben möchte, eine besondere Verantwortung für die von der Kirche bezeugte und verkündete Wahrheit mit uns teilen muß. Solch ein Gebet ist in gewis­ sem Sinn das grundlegende Wort der Liebe zum Menschen, unserem Nächsten, denn dadurch finden wir ihn in Gott selbst, der als alleiniger Quell der Liebe im Heiligen Geist zugleich das Licht unseres Herzens und Gewissens ist. Es ist auch der erste und tiefste Ausdruck jener Sorge der Kirche, an der alle und besonders ihre Hirten teilnehmen sollen. In dieser Verbundenheit im Gebet und in der gemeinsamen Hirten­ sorge erbitte ich Euch zum bevorstehenden Pfmgstfest die Fülle der Gaben des göttlichen Geistes und grüße Euch in der Liebe Christi mit meinem besonderen Apostolischen Segen. Aus dem Vatikan, am 15. Mai, dem Fest Christi Himmelfahrt des Jahres 1980, im zweiten Jahr meines Pontifikates. IOANNES PAULUS PP. I I 26 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 394 ALLOCUTIONES I Ad Suam Beatitudinem Mar Ignatium Iacobum III, Patriarcham Antiochenum Syrorum Ortodoxorum, in aedibus Vaticanis coram admissum.* Your Holiness, Dear Brothers in Christ, With joy in the Lord I greet you pleasure to receive the chief pastor and of a Ohurch which sees its roots in the where the followers of the Eisen Lord name of Christian. and bid you welcome. It is a the distinguished représentatives apostolic community of Antioch, Jesus first received the glorious 1 Our love of that same Eisen Lord, our dévotion to that apostolic faith and the Christian witness received from our Fathers is what makes our meeting today so full of meaning. Together we repeat the inspired words of Peter: "You are the Christ, the Son of the living Cod". Together we confess the mystery of the Word of God, made man for our salvation, who is the image of the invisible God, the fìrstborn of every creature, in whom it has pleased the Father to re-establish ali things. This is the Lord we proclaim ; this is the Lord we seek to serve, in fidelity and truth ; this is the Lord whose Spirit impels u s to search with ever greater zeal for the fullness of communion with each other. 2 3 4 By baptism we are one in the Lord Jesus Christ. The priesthood and the Eucharist we share because of the apostolic succession bind us even closer together. The world in which we live and for which Christ gave himself as a ransom for many has need of a united Christian witness in order to be able to hear his word better and respond to his message of love and reconciliation. Yes, his is a message, or rather an urgent appeal for reconciliation among those who bear his name. For centuries we have been estranged * Die 14 m. Maii a. 1980. 1 Of. Acts 11:26. 2 Mt 16:16. 3 Cf. Col 1:15. 4 Cf. Eph 1:10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 395 from eách other ; misunderstanding and mistrust have often marked our relationships. By God's grâce we are seeking to overeóme that past. Nine years ago, Your Holiness and my revered predecessor Paul VI met in this very place to give clear testimony to a mutual dedication to this task of Christian reconciliation. At that time you recognized that, even if over the centuries diffìculties have arisen because of the différent theological expressions which have been used to express our faith in the Word of God made flesh and become really man, the faith we intend to proclaim is the same. In words that were both encouraging and pro­ phétie you said together : " The period of mutuai récrimination and condemnation has given place to a willingness to meet together in sincere efforts to lighten and eventually remove the bürden of history which still weighs heavily upon Christians". 5 These words have not remained simple expressions of good intentions. In the framework of the "Pro Oriente" meetings between représenta­ tives of the Catholic and Orientai Orthodox Churches, theologians from both our Churches have searched into and sought to résolve questions which still cause some différence among us and prevent full canonical and Eucharistie communion. Some of the distinguished bishops présent today have taken an active part in thèse conversations. We are grateful to God and to ail thèse devoted men for the real progress which has been made. On the level of pastoral care for Christian emigrants there lias been fruitiul coopération for disinterested service towards those who, in search of an improvement of the material conditions of their lives, feel the deep need of spiritual support in their new surroundings. I would also like to express my personal appréciation for the délégation Your Holiness sent on the occasion of my élection as Bishop of Rome. As we humbly acknowledge God's blessings on our endeavours, especially during the past nine years, we are confident that, if we remain open to the inspirations of the Spirit, God will continue to favour us with his blessing. Your Holiness, we meet together just after my return from an intensive journey in Africa, a journey filled with many precious ex­ périences. This is not the moment for making extended comments on thèse expériences. One thing is clear, though. I am more than ever convinced that the world in which we live hungers and thirsts for God, 5 Cf. Common Déclaration of 27 October 1971. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 396 a longing that can be fulfilled only in Christ. As pastors of Churches sharing in apostolic traditions, we are called upon in a special way to carry on the apostolic mission of bringing Christ and his gifts of salvation and love to our generation. Our disunìty is an obstacle to fulfilling this mission. Our disunity obscures the voice of the Spirit who is striving to speak to mankind through our voices. But our meeting today is a sign of our renewed desire to be more attuned to what the Spirit is saying to the Churches. Encouraged by what the Lord has already accomplished in us and through us, we look forward in hope to the future, not minimizing the diffìculties but putting our firm trust in him who said "Behold I am making ali things new". 6 II Ad Exc.mum Virum Antonium Ramalho Eanes, Rei publicae Lusitanae Praesidem, in Vaticanis aedibus coram admissum, habita.* Senhor Presidente O singular momento desta visita oficial, encontró com Portugal, suscita no meu ànimo grande complacencia. Ao saudar e agradecer a Vossa Excelencia, assim corno às ilustres Personalidades do Séquito que o acompanha, desejo saudar cordialmente todo o Povo portugués, que aqui sinto bem presente nesta hora. Paço-o com a maior estima, dadas as excelentes relaçôes entre a Santa Sé e o seu País, mantidas e cimentadas ao longo de oito séculos, como se evocou, com alegría e louvores a Deus, ha um ano atrás, aquando da comemoraçao — em que ti ve o gosto de participar — do oitavo centenario do reconhecimento do Reino de Portugal pelo meu predecessor o Papa Alexandre Terceiro. Com tais relaçôes, respeitadoras da mùtua independencia e bem apoiadas nos vigentes compromissos concordatarios, a Igreja näo busca privilegios, mas o suficiente espaço de liberdade para desempenhar a sua missäo, no campo religioso, com leal colaboraçâo, embora indirecta, para o bem comum, ao servilo do hörnern, na plena verdade da sua exis­ tencia, do seu ser pessoal e, ao mesmo tempo, do seu ser comunitàrio 6 Rev 21:15. * Die 16 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 397 e social, situado em numerosos ligames, contactos, situaçôes e estruturas que o unem a outros homens. Ao motivo das boas relaçôes, j unta-se um outro a determinar a alegria por este encontró : o facto de se tratar de um Povo cuja maioria professa a religiâo católica, com um glorioso passado, de devotamente à causa de Cristo e da Igreja e de benemérita acçâo evangelizadora e missionaria. A historia do Povo portugués, no entanto, nao esteve isenta de mo­ mentos de tensäo e de sofrimento, como é sabido. Mas no meio dessas provaçôes, de diversa ordern, os portugueses tém sabido dar mostras de coragem e perseverança, repartidas entre urna conhecida capacidade de aguentar, numa certa rotina, e urna ousadia, nao raro aparentemente aventurosa, na luta por singrar na vida e na historia. Desejo ardentemente que tais qualidades, temperadas no cadinho da historia e na luz de urna fé viva e, graças a Deus, conservada, levem os fìlhos de Portugal a superar presentes difìculdades. A complexidade dos problemas em aberto — económicos, políticos e sociais — a emergirem de situaçôes e processos novos, uns peculiares, e outros comuns a multos povos, näo häo-de provocar desánimos, até porque, nesse sentido, está Portugal alertado pelo seu Épico : para nunca se deixar cair « na rudeza duma austera, apagada e vil tristeza». 1 Deste modo, ao nobre gesto de homenagem, quai é a presente visita, desejo corresponder rendendo preito às nobres tradiçôes humanas e cristas e aos peculiares dotes do Povo portugués, que soube escolher e cultivar urna relaçâo de amor para com o Sucessor de Sao Pedro, garantía da sua fé, que com tanto merecimiento conservou e difundiu, com a ajuda de Deus e sob o patrocinio de Nossa Sehora, sua Padroeira. Oxalá que, com tais tradiçôes e dotes, no cenário da vida interna portuguesa resplandeçam sempre a justiça e a equidade : no respeito pela vida, em todos os seus momentos, e pelos inelidíveis direitos de toda a pessoa humana; e, dentro do respeito dos direitos da pessoa e de acordo com a índole do Povo, na atençâo e solidariedade para com os menos favorecidos e carecidos de ajuda, com empenho de todos para que desapareçam grandes desigualdades económicas, que consigo trazem discriminaçôes individuáis e sociais. E queira Deus se cultivem constantemente os lídimos valores cul­ turáis, espirituais e moráis, patrimonio comum, de alguma maneira, a 1 Camoes, Lusíadas, Canto X, 145. 398 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale assegurar e a promover sempre. E isso, comer-ando pelos sectores vitáis para a comunidade, como sejam : a familia, a infancia e a jnventude, a instructo e a assistenda. Nestes sectores e manifestares da vida humana, como nos outros, surgem multíplices solicitares, a que se há-de responder em conformidade com as exigencias da justiça, da liberdade e da comuni solidariedade ; por tais solitaçôes também a Igreja se sente interpelada, em virtude da dimensäo de serviço do hörnern da sua missäo. Hoje, Portugal mantém um lugar de honra no concerto dos Povos, com presença e participaçâo nas instituiçoes internacionais e ñas orga­ n i z a r e s de carácter mundial. Isso constitui penhor de continuidade histórica e demonstra sentido de corresponsabilidade no bem da co­ munidade internacional e no seu estar no mundo. Nesta grata e solene ocasiào, ao confirmar toda a estima e interesse pelo bem do seu País, da parte da Sé Apostolica, renovo os melhores votos de seguro progresso, comungado bem-estar e crescentes prospe­ ridades, em paz serena e concordia de todos os portugueses, no construir um Portugal cada vez mais humano e fraterno, em que cada um dos seus fìlhos, à luz de Cristo, se possa sentir hörnern, na sua plena verdade, a viver na historia comum a pròpria historia pessoal. Destes meus votos cordiais faço prece, pelo valimento de Maria Santissima, para que o Altissimo proteja sempre o querido Povo portu­ gués e assista os seus Governantes na sua ardua tarefa, de servir o bem comun para o hörnern. Com a minha Bênçâo Apostólica ! III Ad Iaponiae sacros Praesules visitationis « Ad limina » occasione coram admissos: ad mysterium Christi Redemptoris, Evangelii praedicatione et vitae testimonio, incessanter nuntiandum episcopos Summus Pontifex hortatur. * Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, Your présence here today near the tomb of the Apostle Peter evokes many thoughts in our hearts. 1. This is a special moment of ecclesial unity, as we celebrate our oneness in Jesus Christ and in his Church. You corne as pastors of the * Die 20 m. Maii a. 1980. Acta Joannis Pauli Pp. II 399 Church in Japan, bringing with you the hopes and joys, the challenges and problems of your Catholic people. At the same time this is a moment when the Church in Rome respectfully greets in your persons the entire Japanese people, of whom you are illustrious and noble sons. All of you remember with what faithful attention, with what great love Paul VI welcomed Japanese visitors and pilgrims during ali the years of his pontificate. Individuais and groups, Christians and non-Christians, religious leaders and représentatives of various walks of life came to see him week after week, month after month. For all of them he had a gesture of cordial greeting or a word of esteem and friendship. I too have had the honour of receiving many visits from your fellow-countrymen, and I wish to attest publicly how much their présence is appreciated at the Vatican. 2. This ad limina visit, venerable Brothers, is also a célé­ bration of faith: the faith of the whole Church in Japan—the faith of which you, in union with the Successor of Peter, are guardians and authentic teachers. On my part today I wish to render homage to this faith, which through missionary effort was implanted by God as his gift in the hearts of the faithful. This gift of faith was generously accepted and genuinely Ii ved. It became the object of the witnessing of Paul Miki and his martyr companions, who went to their death proclaiming the ñames of Jesus and Mary, and who by their martyrdom confìrmed the faith as an everlasting héritage in Japan. By the grâce of God and the help of his Blessed Mother, this Catholic faith was, moreover, preserved throughout générations by the Japanese laity who maintained by the instinct of faith their unbreakable attachment to the See of Peter. And today this faith is still expressed in action, nurtured by prayer and offered freely to all who may wish to embrace the Gospel. Through their faith, manifested by fraternal love and by the consistency of their lives, the Christian people of Japan are called to give witness to Jesus Christ in their families, in their neighbourhoods, and in ali the milieux in which they live; they are called to communicate Jesus Christ to anyone who may wish to know him or embrace his message of salvation and life. 3. Our oten episcopal ministry is a ministry o f faith: a ministry that présupposes faith and is at the service of faith—a faith to be lived and 400 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale comnrnnicated. Everything we do is aimed at proclaiming the mystery of faith, and at helping our people to live deeply their vocation of faith. 4. Precisely by reason of the central dimension of faith we see the great value that prayer has in the Church: faith is kept alive and is fortified by prayer. By prayer, hearts are opened to the promptings of the Holy Spirit and to the message and action of Christ's Church. Henee, we know that fidelity to prayer is an essential élément of the Church's life. In this regard Japan has been blessed with contempla­ tive vocations, with religious who carry on Christ's loving praise of his Father. And in this contemplative aspect of the Church's life in Japan is there not an excellent élément of dialogue with your non-Christian brethren, who in their own ancient traditions have given a place of prominence to contemplation? Is not the desire to be united with God in purity of heart one of those éléments in which the teaching of our Savìour Jesus Christ is so naturally inculturated into the lives of so many of your people? 5. It is a great credit to Japan how générations of Christians, steeped in their own culture, have been able to contribute by their activities to the uplifting of society. The relatively small Christian community in your land has served well in the fìelds of social assistance, science and éducation. Through schools and uni versifies the Christian message has come into contact with the venerable traditions of your people. Zealous Christians who have realized the need to bring the Gospel values into their native culture have begun by giving the upright witness of their own lives. In the midst of their community, when Christians show their capacity for understanding and acceptance, when they share the life and destiny of their brothers and sisters and show solidarity with ali that is good and noble, and at the same time give expression to their faith in higher values and to their hope in a life yet to be unfolded in God—then they are fulfìlling a task of initial evangelization with regard to culture, a task consistent with their vocation and the obligations that flow therefrom. 1 What a lofty role it is for the Bishops of the Church to sustain all the members of the community in their common efforts on behalf of the Gospel, encouraging them to be able to explain the hope that is theirs. In God's providence the primary witness of life must be 2 1 Cf. Evangelii Nuntiandi, 21. 2 Cf. 1 Pt 3:15. Acta Ioannis Pauli Pp. 401 II coupled with an explicit proclamation of the name, the teaching, the life, the promises, the Kingdom and the mystery of Christ. The encounter between the Gospel and culture can take place only on the condition that the Church faithfully proclaims and lives the Gospel. Here too the Bishops are called to exercise a special responsibility. 3 6. On this occasion, dear Brothers in Christ, it is my hope to encourage you to stand fast in your ministry of faith. The universal Church has been deeply enriched by the contribution of the Church in Japan. The pusillus grex has been a credit to the grâce of Christ the Saviour, and it continues to give praise to his Father. The future is in the hands of Jesus. It is he, Jesus, who is the Lord of history; it is he who defìnitively decides the destiny of his Church in each generation. In the préparation of the Easter candie on Holy Saturday we proclaim : " Ali time belongs to him and ali ages ; to him be glory and power through every age". Our response to the will of the Lord Jesus for his Church is one of absolute trust coupled with diligent labour, knowing that he will ask us for an accounting. 7. Our ministry of faith has its origin in Jesus Christ and leads to him and through him to the Father. Despite all obstacles and diffìcul­ ties we must constantly cali our people to the holiness of life that is found in Christ alone: Tu solus sanctus. In a particular way the Christian family of Japan should be the object of our pastoral care. In this "domestic Church" the catechesis of children must be effectively begun, and the evangelization of society must take place at its root. The great love of God for his people and Christ's faithful covenant with his Church must be evident in the family as a community of love and life. I exhort you, Brethren, to make every effort to create in families those healthy conditions of Christian living that favour vo­ cations to the priesthood and religious life. Keep constantly before the young the full challenge of Christ's love and truth, including his in­ vitation to take up the cross and f olio w him. 8. The fraternal unity that Springs f rom faith in Jesus Christ must be li ved by the entire Church, but in an exemplary way it should be evident in the life of the presbyterium of each diocèse. Our ministry of faith requires that we be closely united with our priests, and they 3 Cf. Evangelii Nuntianäi, 22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 402 with us, in proclaiming Jesus Christ the Saviour of the world and in living his message of redemptive love. All the forces of the Gospel must indeed unite to give crédible witness to the fellowship that is ours with the Father and the Son and the Holy Spirit. In concluding, I ask you all to carry back to Japan, to all your beloved priests, religious, semiñarians and laity, the expression of my own pastoral love in the heart of Jesus Christ. In the words of Saint Paul: "Greetings to those who love us in the faith. Grâce be with you ail". 4 IV Ad Praeclarum Virum Marcum E. Heath, Magnae Britanniae Oratorem apud Sanctam Sedem missum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem.* M r Minister, It is with much pleasure that I receive Your Excellency as Envoy Extraordinary and Minister Plenipotentiary of Her Britannic Majesty Queen Elizabeth. I am grateful for the courteous greeting that you bring me in Her Majesty's name and I ask you to convey to her the renewed assurances of my high regard and cordial good wishes. The permanent contacts established through such Channels as the diplomatie mission of which you are now the head will doubtless strengthen still further the mutual understanding and friendship between the Holy See and the United Kingdom and will foster close and effective collaboration for good. In international life, the United Kingdom has an important part to play, both in itself and as a member of the European Community and of the Worldwide Commonwealth, in favour of freedom, peace and coopération between peoples and in support of international organizations. The role to which it is called is in keeping with the values of demoeraey and respect for human dignity that are part of your people's magnificent historica! and cultural tradition. The good auspices under which Zimbabwe has joined the independent nations of the world can be attributed to an initiative of the British Government that happily 4 Tit 3:15. * Die 22 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 403 combined courage with patience. I pray God to grant that such positive results will continue to come from the same source. I also pray that the diffìculties affecting the troubled area of Northern Ireland will be eased by peaceful politicai means and that it will be shown that peace achieves the works of justice, while violence does not, so that reconciliation and love will be victorious over hatred and strife. I am aware of the increased understanding between the Catholic Church and the Church of England and the other Christian communities in your country. Such understanding and respect, far from being opposed to fidelity to the truth, is a logicai conséquence of that fidelity. I am happy to know of these developments and I hope that they will continue undiminished. With much pleasure I am looking forward to the visit that Her Majesty intends to make to the Vatican in October. In the meantime I invoke upon her and all her subjects the blessings of Almighty God. I likewise pray for the happiness and success of your own mission. V Ad Episcopos Malaesiae, Singapurae et Bruneii occasione visitationis « Ad limina » coram admissos: Christus Dominus, virtute Spiritus Sancti, in Ecclesia vivit.* My dear Brother Bishops, 1. With deep fraternal affection in Christ Jesus, I welcome you today to the Vatican. Your présence here as pastors of the Church spread throughout Malaysia, Singapore and Brunei gives us the opportunity to express our unity in Christ and in the hierarchy of his Church. This is likewise a joyful occasion for reflecting briefly on the mystery of the Church as it is lived in your lands and by your people. In this reflection, which we make through the grâce of the Holy Spirit, we find encouragement in our pastoral ministry and strength for our lives. Our apostolic mission of evangelization is linked with complicated problems affecting people's daily lives, their human dignity and their eternai salvation. Although there are no facile solutions to the issues that confront us, meditating on the mystery of the Church lightens our burdens and gives us a heightened sensé of our ecclesial * Die 23 m. Maii a. 1980. 404 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mission. In turn, we are able more effectively to sustain our brethren in their Christian vocation, thereby fulfilling our pastoral mandate : Pascite qui est in vobis gregem Dei. 1 2. Of paramount importance in the mystery of the Church is the fact that Christ is olive in his people. His life goes on in the communities of the faithful throughout the world, in all those who by faith and Baptism have received justification in his name. The life of Christ continues in the Church today, in all those brothers and sisters of the Lord whom you have been sent to serve. Even what is so basic to the person of Christ—his divine filiation—is lived in the Church through the grâce of divine adoption. 2 And because the faithful are configured to Christ the Son of God, they are able, through the Holy Spirit, to express Christ's sentiments to the Father. Henee, Christus prayer goes on in each generation ; his continuing praise of his Father is a reality in his Church. Yes, Christ is living in his members, and he therefore wills to suffer in them, permitting them to fili up what is lacking in his sufferings for the sake of his Body, the Church. This mystery has entered into the consciousness of Christians, who realize that they should rejoice to share Christ's sufferings, and that, when they are tried for his sake, it is better to suffer for doing what is right, rather than for what is wrong. 3 4 5 And in his Church—once again in accordance with the plan of the Father—Christ grows in wisdom, age and grace as his members, through his word and the action of his sacraments, come to full maturity in him. 6 7 In Christ's Body, his zeal is perpetuated; and his Church is aflame with the desire of his heart : "I must proclaim the Good News of the kingdom". The sick are visited, healing is offered to the brokenhearted, and the poor have the Gospel preached to them. The catechesis of the Kingdom goes on in the young and old. 8 1 1 Pt 5:2. 2 Cf. 3 Cf. Col 1:24. 4 Cf. 1 Pt 4:13. Gal 4:5, Eph 1:5. 5 Cf. 1 Pt 3:17. 6 Cf. Lk 2:52. 7 Cf. Eph 4:13. 8 Lk 4:43. Acta Ioannis Pauli Pp. II 405 And becanse Christ is living, his love above all is kept alive in the Church. Jesus continues to love his Father, and the Father continues to love his Son in all those whom the Son has taken to himself as brothers and sisters. And the mystery of a love received f rom the Father and given back to the Father is the legacy of all Christ's dis­ ciples : "By this all men will know that you are my disciples, if you have love for one another". 9 3. This mystery of Christ living in the Church is enacted in every community. It is a mystery that goes on from generation to generation, and it became part of your people's lives through missionary acti vi ty that God's grâce made fruitful. This universal design of Christ enacted in every community throughout the world créâtes a bond of unity between all communities, giving them an essential unity—a unity in living the life of Christ. Each individual Church, provided it remains anchored in this unity, is able to translate the treasure of faith into the concrete life of every day, where it has its own aspirations, riches, limitations, and ways of praying, loving and looking at life and the world. As the local Church endeavours to assimilate the truth ever more, it is con­ stantly challenged to preserve unaltered the content of the apostolic faith which the Lord entrusted to the Apostles. This task is, above all, the responsibility of the Bishops to be exercised in union with the Successor of Peter and ali the Bishops of the Catholic Church. 10 4. At every juncture of the Church's life, the Holy Spirit is présent because he has been sent by Christ to dwell in the Church, and to keep it alive. In a word, the Holy Spirit perpétuâtes the life of Christ in the Church. The dignity of Christian life and the value of Christian conduct are linked to the reali ty of Christ living for ever in his Church. And it is in the context of this reality that we are sent to minister as Bishops. The means at our disposai—the only means that could possibly be commensurate with the supernatural goals which are the aims of the Church's activities—are the instruments of faith. In the words of Saint Paul, they are "the armour of God" and "the sword of the Spirit, which is the word of God". As Bishops we are called to give our people the word of God, to expound to them the whole mystery 11 9 Jn 13:35. 10 Cf. Evangelii Nuntiandi, 63. 11 Eph 6:13, 17. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 406 of Christ after the example of the Apostle who did not hesitate to announce "God's design in its entirety". 12 13 5. Dear Urethren, the realization that our ministry is totally dedicated to the life of Christ in his members—which is perpetuated through the proclamation of the word, especially in the death of Christ—gives us deep joy and trust. Christ is with us today and always, and he tells us and ail our people : "Fear not, I am the first and the last, and the living one; I died, and behold I am alive for evermore". 14 6. Yes, beloved Brothers, Christ is alive in Malaysia, in Singapore and in Brunei—in ali Asia. He is alive for evermore in your parishes, in ali your communities, in your diocèses. And may you find strength and hope in realizing that everything you do as Bishops is directed to perpetuating the life of Jesus Christ in his Church. 7. And now I would ask you to take my special greetings to your priests and religions, and to speak with them of their important role in the living Body of Christ. I would ask you to encourage the seminarians in their vocation, and to do everything possible to promote vocations to the priesthood. Please teli the catechists how much the Church dépends on their generous coopération and on their holiness of life. And may ali the Christian families be repeatedly reminded just how intimately they are linked with the mystery of Christ's life in the Church. And may the Mother of the living Christ, the Star of evangelization, be always near you to light your path and to bring all your beloved people to the fullness of life in Jesus Christ our saving God. VI Ad sacros Indonesiae Praesules occasione visitationis « Ad limina » coram admissos: de ecclesiasticae communionis notione.* Yenerable and dear Brothers in the Episcopate, 1. In the name of Jesus Christ the Good Shepherd, you and I share, in différent ways, a common pastoral responsibility for the people of Christus 12 Cf. 13 Acts 20:27. 14 Rev 1:17-18. Dominus, * Die 26 m. Maii a. 1980. 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 407 God in Indonesia. This common pastoral responsibility is willed by Christ and is incumbent on ns inasmuch as we are Bishops of the Catholic Church, successors of the Apostles and members of the Episco­ pal College. It is this common pastoral responsibility that gathers us together today in the service of the Church, for we are eager to see the light of Christ shine on the face of the Church. We are eager to see the Church as the sacrament of salvation penetrate ever more deeply into the fabric of Indonesian society and play a part in the différent aspects of the life of your people. I know with what laudable patriotism you have supported the Pancasila or Fi ve Basic Principies of Indonesia's State philosophy, and how you have endeavoured to show the love of Christ to ali your brethren without any distinction whatsoever. Like my predecessor Paul V I , who went personally to Indonesia to confìrm the faith of the pastors and people, and to encourage all of you in hope and persévérance, I too declare my ecclesial solidarity with you in your ministry, as you build up the community of faith and consolidate your people in their Christian vocation. 2. As we assemble here today we draw strength from our Catholic unity, of which our pastoral role is one aspect in the mystery of Christ's Church. It is this Catholic unity that clarifies our pastoral role in its various dimensions; it gives us insights into the deepest truths of our apostolic activities. Your locai Churches are individuai expressions of the one redeemed people of God, delivered from the dominion of darkness and transferred to the Kingdom of his beloved Son, in whom we have rédemp­ tion, the forgiveness of our sins. The people of whom you are the pastors are called to live the new life of Christ, giving expression to it in their customs and culture, and faithfully manifesting its originai character in their daily existence. In this Avay they are able to enrich the whole Body of Christ by their unique contribution. 1 In effect, it is the one, holy, Catholic and apostolic Church that subsists in your individual Churches. And it is the one, holy, Catholic and apostolic faith that is the great inheritance of your people, and that ail of us as Bishops are charged to proclaim "in season and out of season". As Successor of Peter, I shall be called to give a special 2 1 Cf. Col 1:13-14. 2 2 Tim 4:2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 408 accounting "in the présence of God and of Christ Jesus who is the judge of the living and the dead" for the manner in which I respond to the charge, laid upon me by Christ, to be the guarantor of the purity of the faith of the whole Church and to fulfil worthily the role of the Roman Pontiff as "the perpetual and visible source and foundation of the unity of the Bishops and of the multitude of the faithful". 3 4 3. The ecclesial communion that we share and foster brings us im­ mense consolation and joy in our ministry as Bishops of the Catholic Church. We are a wäre of being, together with our faithful, the one Church of Jesus Christ, united in him and living by his Holy Spirit. Our communion is first of all a communion of faith. It is the apostolic faith that unités us, an apostolic faith that the Spirit of truth assists the Magisterium in transmiting intact and pure from one generation to the next. In this regard, as Bishops, we must constantly commit ourselves anew to the full profession of the Catholic faith, which transcends by far the insights of our human wisdom and theological reasoning. Only the Spirit of truth, the Spirit of Jesus can sufficiently guarantee our faith, and this he does through the Magiste­ rium which we are called to accept and in turn to proclaim to others. Ours in also a communion of love—a love that has its origin and pattern in the Most Holy Trinity. We have been the object of God's love, and this love unités us ail together in the community of the Church. Among the tasks of a Bishop, how important it is for him to refiect the love of Jesus the Good Shepherd on a personal basis. At every moment of our lives as pastors, there is someone who needs our love, someone who deserves our love. Our priests, in particular, have a special title to this love. They are our friends, our brothers and our sons in Jesus Christ. For the en tire flock our love is manifested in understanding and in generous, persevering service of their needs— especially their need for the word of God in ail its purity and power. Our communion is a communion of prayer, in which we ail draw strength from the whole praying Body of Christ. The activity of prayer is very much a part of the life of the Church, uniting us with the living and the dead in the Communion of Saints. The saints of God are our intercessors. In particular, the Mother of Jesus, who is the Mother of the whole Body, intercedes for all who have received life in her Son. 3 2 Tim 4:1. 4 Lumen Gentium, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 409 Legions of faithful Christians fulfil an ecclesial role of inestimable value by praying for the Church and her mission. We count on all thèse prayers, and are especially grateful for the contribution of the sick and the suffering. Our communion in vol ves the solidarity o f the universal Church. The local Churches are all concerned for each other, since it is the one Catholic Church that subsists in all of them. Our hierarchical com­ munion is an expression of the bonds of a single Episcopal College that unités us in proclaiming the Gospel of Christ. By collegiality the pastors of the Church in Indonesia bring their solidarity to the whole Church and ali the other pastors of the Church bring their solidarity to the local Churches in Indonesia. In ali of this, the Holy See endeavours to exercise a role of service in coordinating activities and services beneficiai to all. Above all, the Holy See is committed to the service of unity and truth, in charity. In accordance with the will of the Lord, the Successor of Peter stri ves to remain the servant of ali. In living this communion of faith and love, of prayer and solidarity, let us do everything, beloved Brethren, to point the awareness of the locai Churches to the great mystery of Catholic unity. From this Catholic unity your people have received so much; to it they bring their own distinctive contribution, which is the incarnation of the Gospel in their lives and culture. á. Venerable Brothers, let us always hold up to our people a super­ natural message of hope, founded on salvation in Jesus Christ the Son of God, and communicated through his Church. It is Jesus Christ who beckons us to come to him in his Church, and through him to the Father, in the Holy Spirit. It is Christ who urges us to lead our people f or war d along the path of faith. It is Christ who invites us to open ourselves with all our limitations and our sins to his immense mercy. In the hope of mercy we présent ourselves before "Christ Jesus our hope". In hope we consécrate to him our being and all our ministry. To him we must direct our local Churches ; we must speak about him to our priests, religious and laity; we must proclaim his person and his promises, his Kingdom and his Coming. This hope gives great encouragement to our ministry and to our lives ; it sustains us and urges us on. In the words of Saint Paul : "For to this end we toil 5 5 1 Tim 1:1. 27 - A. A. S. 410 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale and strive, because we have our hope set on the living God, who is the Sayiour of all men, especially of those who believe". 6 Dear Brethren : in the love of Christ, in the communion of his Church, in the shared responsibility of our pastoral mission I embrace all the faithful of your local Churches. I also send my greetings to the civil authorities and to all your fellow-citizens, to all who make up the one family of your vast country. May God bless Indonesia and your own ministry at the service of the Gospel of our Lord Jesus Christ. VII Ad Italiae Episcopos in Vaticana Civitate habita.* Venerati e cari Vescovi d'Italia! 1. Sono assai lieto di trovarmi nuovamente in mezzo a voi, fratello tra fratelli, nel corso di questa diciassettesima Assemblea Generale della Conferenza Episcopale Italiana. È vero che l'imminenza del mio pelle­ grinaggio a Parigi e a Lisieux, e gli impegni di questi giorni, mi permet­ tono di fermarmi tra voi soltanto una volta, a differenza dello scorso anno. Ma supplisca l'intensità dell'affetto alla scarsezza del tempo Î E intanto vi dico tutta la mia gioia e la consolazione che provo nell'incontrarmi con voi in questa circostanza privilegiata dell'annuale atti­ vità, collegialmente impostata e realizzata, della vostra Conferenza; vi dico la spirituale partecipazione che ho preso alla preparazione e allo svolgimento di questa Assemblea, e l'interesse con cui leggerò, al mio ritorno dalla Francia, i risultati conclusivi di queste giornate di studio. Soprattutto sono a voi vicino nella preghiera : se, come ha stupenda­ mente detto Clemente Alessandrino, (( la Chiesa ha una sola respirazione attorno all'altare )),* noi ci ritroviamo continuamente uniti, a respirare insieme nella celebrazione eucaristica di ogni giorno : « quoniam unus panis, unum corpus, multi sumus, omnes qui de uno pane participa­ mus )). È un momento privilegiato, un'esperienza di comunione, quella di stasera, che ci permette di sperimentare più a fondo la realtà di do­ nazione e di servizio del nostro episcopato in favore della Chiesa di 2 6 1 Tim 4:10. * Die 29 m. Maii a. 1980. 1 Strom. V I I , 6. 2 1 Cor 10, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 411 Dio che è in Italia, e che lo Spirito Santo ha dato a voi e a me la sor­ te di reggere e di santificare. 2. « Siamo i Vescovi di questa Chiesa », vi dicevo il 18 maggio dello scorso anno, nell'omelia della concelebrazione nella Cappella Sistina. Sì, fratelli, siamo i Vescovi della Chiesa in Italia, abbiamo ricevuto da Dio tale enorme, esaltante responsabilità : voi, che siete stati aggre­ gati ai Successori del Collegio Apostolico per essere le guide spirituali, i Maestri, i « Sacerdotes » di quel popolo italiano, al quale appartenete per destino di nascita, per forma di mentalità e di educazione, per cul­ tura umana ed ecclesiale, e da cui siete stati tratti per l'adempimento della vostra missione ; e io che, pur provenendo da un'altra Nazione, sono diventato, per inscrutabile disposizione divina, Vescovo di Roma, Successore di Pietro nella Sede Romana, ricevendo così quel Primato, precisamente in forza del quale ho il mandato di Vicario di Cristo e di Pastore della Chiesa Universale, senza per questo dimenticare le par­ ticolarissime sollecitudini, i vincoli e gli impegni che richiede la cura della mia diocesi di Roma. 3 Vescovi della Chiesa in Italia, voi ed io. A noi pertanto è stata affi­ data direttamente da Dio la cura pastorale di un popolo, la cui storia civile e religiosa, a tutti nota, è stata sempre inscindibilmente intrec­ ciata e legata a quella della Santa Sede, in rapporti unici che la distin­ guono dalle vicende storiche di ogni altro Paese ; un popolo, soprattutto, la cui anima religiosa, la cui profonda matrice cattolica ha ispirato e marcato di sé, indubitabilmente, le manifestazioni della vita quotidiana, le forme della pietà, la convivenza familiare e civile, il sorgere delle istituzioni caritative, come le espressioni più alte dell'architettura re­ ligiosa, dell'arte figurativa e anche della letteratura. Ho ancora davanti agli occhi, e li conserverò scolpiti per sempre nel cuore, gli spettacoli di fede autentica, di raccolta pietà liturgica, di schietta cordialità umana, che, dagli inizi del mio Pontificato, que­ sto popolo italiano mi ha offerto, in quegli incontri, ricchissimi di fer­ vore e di letizia, che ho avuto finora — ed è stata una grande grazia ! — in varie città e santuari italiani : Assisi, Montecassino, Canale d'Agordo e Belluno, Treviso, Nettuno, Loreto e Ancona, Pomezia, Pompei e Napoli, Norcia, Torino, sono altrettante immagini di Chiesa, di popolo, di istituzioni, di persone singole, che tutte mi parlano della bontà e della fede del popolo italiano, e, meglio di ogni definizione verbale, 3 Insegnamenti, 2, 1979, p. 1126. ~'1 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 412 testimoniano con straordinaria efficacia dell' animus religioso dei vo­ stri fedeli; né posso trascurare il fatto che gran numero dei parteci­ panti alle Udienze settimanali del mercoledì provengono dalle diocesi d'Italia — dalle vostre diocesi ! — come pure altri affollati pellegrinaggi, che ricevo nel corso dell'anno, favoriti certamente dalla vicinanza geo­ grafica in confronto di altre Nazioni, ma sempre tanto indicativi della convinzione di fede cattolica che pulsa nelle popolazioni delle varie re­ gioni italiane. E che cosa dovrei dire degli incontri ormai abituali con le parrocchie della mia diocesi, qui a Roma? Il fatto di provenire da un altro Paese, le cui tradizioni religiose sono tanto vive, sia pure in una situazione tanto diversa di storia, di cultura, di fisionomia psicologica, mi fa scoprire ogni giorno di più, e apprezzare con tanta maggiore emozione la ricchezza, antica e nuova, della vita cristiana in questo Paese, scelto dalle vie ineffabili di Dio ad ospitare al suo centro la Sede di Pietro, a custodire le reliquie degli Apostoli, a diffondere nel mondo la Parola liberatrice del Vangelo. Tutto questo deve infondere, in voi e in me, sentimenti, rinnovantisi ogni giorno, di gratitudine a Dio per averci trovati degni, nonostante i nostri limiti, di essere costituiti Pastori in mezzo a questo popolo ; tutto questo deve ispirarci una grande fiducia, una profonda gioia, un cre­ scente incoraggiamento nel proseguire senza esitazione la nostra mis­ sione, cercando sempre nuove aperture, nuove possibilità, nuovi modi di azione ; ciò deve pertanto suscitare propositi di impegno non mai stan­ co né remissivo nel far fronte al nostro compito, che è un compito di rafforzamento della fede in un momento di trapasso e di crisi; e deve darci sempre maggiore chiarezza di vedute e organicità di piani pasto­ rali per rispondere alla nostra vocazione, che è quella di « sostenere, in modo eminente e visibile, le parti dello stesso Cristo Maestro, Pastore e Pontefice, e agire in persona di Lui », come ha detto il Vaticano Se­ condo. Non abbiamo timore! Il Signore è con noi a darci coraggio, e, con S. Paolo, possiamo dire : (( omnia possum in eo qui me confortât ». La innegabile, magnifica realtà ecclesiale nella quale e per la quale la­ voriamo, infonde tanta speranza, specialmente per l'avvenire. 4 5 3. Nella visuale del nostro ministero, collocata concretamente nella sua situazione storica, vorrei proporre alla vostra attenzione, venerati miei Fratelli nell'Episcopato, alcuni punti che mi sembrano più signi4 Cfr. Lumen Gentium, 21. 5 FU 4, 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 413 ficativi e importanti per lo svolgimento del vostro apostolato nelle ne­ cessità del momento presente, anzi nel quadro generale della vita della Chiesa Italiana. Anzitutto il problema di una giusta e ben intesa autonomia della Conferenza Episcopale, per la definizione e l'esecuzione dei propri com­ piti pastorali. È problema, questo, caratteristico dell'Italia, poiché può sembrare che i particolari legami, mediante i quali essa è stata ed è in relazione col Pontificato e con la Sede Apostolica, abbiano messo o met­ tano talora in ombra la Conferenza Episcopale stessa. Per dissipare dun­ que l'equivoco, che forse può essere storicamente spiegato, ma che falserebbe nel fondo la realtà di detti rapporti, occorre che essa, consape­ vole della propria attività e della propria autonomia, sappia far piena­ mente rivivere la tradizione collegiale, vigente nella Chiesa fin dalla più remota antichità. Del resto, il Concilio Vaticano Secondo ha sotto­ lineato con nuovo vigore che le Conferenze Episcopali, viste nella colle­ gialità vigente nella «cattolicità della Chiesa indivisa,... possono oggi portare un molteplice e fecondo contributo, acciocché l'affetto colle­ giale giunga a concrete applicazioni )). 6 Voi dunque siete i responsabili, e dovete esserlo in modo sempre più cosciente e incisivo, della Chiesa che è in Italia : indipendentemente dal fatto che il Papa sia o non sia di origine italiana — ma pur tenendo conto, evidentemente, che egli è Vescovo di Roma e Primate d'Italia — la Conferenza Episcopale deve procedere in modo sempre più organico e sicuro all'assunzione delle proprie responsabilità, per la valorizzazione di tutte le forze presenti nella comunità ecclesiale in Italia, per tutta la Nazione, nella quale la Conferenza stessa deve esistere e lavorare, essere ed agire. Il quadro che offre l'Italia è quello di un Paese essenzialmente cat­ tolico nel suo strato profondo, ma che, alla superficie, ha dovuto far fronte agli attacchi, i quali, dagli opposti fronti del laicismo e del ma­ terialismo — secondo le direttrici che ho analizzato nel mio discorso alla Città di Torino — hanno inferto danni gravi alla vita spirituale della Nazione : pensiamo alla desacralizzazione in atto, con riflessi pau­ rosi sul piano della vita familiare e della moralità pubblica e privata, e con la diffusione di modelli di comportamento riprovevoli, che hanno inciso profondamente sulle forze della vita individuale e associata. Non è il caso di analizzare compiutamente, ora, il fenomeno (aborto, droga, 6 Lumen Gentium, 23. 414 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pornografìa, delinquenza giovanile, permissivismo in tutte le sue forme di persuasione, coperta e occulta, ecc.). Ma esso pone alla vita pastorale orizzonti non mai prima esplorati, e interrogativi drammatici e indi­ lazionabili. In questo innegabile contrasto di posizioni radicalmente opposte — sanità di tradizioni cattoliche che devono far fronte alla secolarizza­ zione — la Conferenza Episcopale italiana ha il dovere di assumere au­ tonomamente tutte le proprie responsabilità, per favorire l'affermazione dei sani valori, che costituiscono l'onore genuino del popolo italiano, e far argine ai pericoli che cercano di corroderli all'interno, in una unità di azione e di programmi circa la pastorale d'insieme, che, opportu­ namente graduata e adattata alle esigenze delle singole Chiese locali, possa condurre avanti, con letizia e decisione, l'(( opus ministerii » al quale siete stati chiamati. L'unità tra i Vescovi non è solo prima ga­ ranzia per il successo della propria attività, ma è anche fonte di corag­ gio, di ottimismo, di fiducia. 4. La coesione delle forze nell'ambito della legittima e fruttuosa au­ tonomia deve garantire, all'interno della Nazione in cui opera la Con­ ferenza Episcopale, quel prestigio, quell'incidenza, quella credibilità che sono necessari per l'efficacia dell'azione pastorale in favore del popolo. È questo il secondo aspetto, che mi sembra meritare una particolare attenzione in questa sede. Cioè, occorre tener sempre presente che i Vescovi sono una rappresentanza legittima e qualificata del popolo ita­ liano, sono una forza sociale, che ha una responsabilità nella vita dell'intera Nazione. La Chiesa non vive sradicata dalle condizioni in cui si trova, non è un'astrazione, non è un simbolo. La Costituzione pastorale Gaudium et Spes ha sottolineato, fin dall'inizio, che (( è do­ vere permanente della Chiesa di scrutare i segni dei tempi e di inter­ pretarli alla luce del Vangelo, così che, in un modo adatto a ciascuna generazione, possa rispondere ai perenni interrogativi degli uomini sul senso della vita presente e futura, e sul loro reciproco rapporto. Ë ne­ cessario infatti conoscere e comprendere il mondo in cui viviamo, le sue attese, le sue aspirazioni e la sua indole spesso drammatiche ». 7 Ciò vuol dire che in un Paese Cattolico come l'Italia, ma immerso, talvolta, e minacciato da un'atmosfera ostile, per cui la Chiesa rischia di trovarsi in un complesso d'inferiorità e di subire anche, in certo modo, 7 N. 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 415 condizioni di ingiustizia e discriminazione, i Vescovi devono rendersi pre­ senti, a tutti i livelli, nel contesto della vita italiana, essere effettiva­ mente gli animatori attivi e coscienti delle forze che rappresentano, for­ marne il centro di coesione, il vessillo di identità, il punto di riferi­ mento. La Chiesa, nei suoi Vescovi, nei suoi sacerdoti, nel suo laicato più generoso, deve saper vedere quali possibilità concrete essa abbia per il bene della comunità, e, consapevole della propria forza, trovar sempre nuovi campi in cui lanciarsi per corrispondere al mandato di Cristo : «vos estis sal terrae, ... vos estis lux mundi». Nella sua storia mille­ naria, la Chiesa non è mai stata a corto di idee per escogitare e porre in esecuzione opere richieste dai tempi, ricorrendo al proprio immenso potenziale di energie, votate a Dio e alle anime. Essa è sempre stata come una grande (( donatrice di sangue », che ha continuamente provveduto al ricambio di energie e di iniziative, in un mondo che sempre ne ha aspet­ tato urgentemente, e in tutti i campi, la presenza. E se oggi l'assun­ zione di determinati compiti da parte dello Stato è subentrata in campi che, in altra epoca, erano oggetto di premura quasi esclusiva della Chiesa, non mancano certamente neppure oggi — e l'esperienza lo di­ mostra bene — gli spazi di carità e di slancio generoso per giungere là dove altre forze non arrivano. Nella odierna società pluralistica ha mag­ gior sfera d'azione chi sa prendere, con impegno e continuità, maggiori responsabilità per i fratelli. Tanto più questo deve valere per la Chiesa ! 8 Questa, peraltro, mentre agisce con iniziative proprie, non può esi­ mersi, di fronte ai fedeli e a tutta la società, dall'esprimere, quand'è necessario, la propria valutazione su problemi di natura etica, che in­ cidano sul senso della vita personale e comunitaria. Occorre, dunque, andare avanti, senza timori, nel proporre alle nostre comunità i punti programmatici di una visione cristiana e cattolica del­ la vita terrena, secondo il Vangelo, e di un'azione ad essa conseguente, provvedendo alle necessità più urgenti che ciò richiede a noi Pastori. 5. E una delle prime responsabilità del momento presente è quella della catechesi. Questo è stato sempre un fondamentale dovere della Chiesa, e lo è soprattutto oggi, poiché, per vari motivi, si notano gravi carenze nella formazione religiosa e morale del laicato, specie di quello impegnato a livello professionale e sociale. 8 Mt 5, 13 s. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 416 Al tempo stesso vi è però un risveglio, favorito e incrementato dalla Conferenza Episcopale italiana, che in questi anni ha proceduto a un se­ rio lavoro di studio e di programmazione catechetica, anche con l'edi­ zione di nuovi testi adatti : e sono anche questi, su scala nazionale, i frutti dell'attenzione che l'Episcopato della Chiesa Universale ha po­ sto al problema, specialmente nelle specifiche trattazioni dedicate al tema della catechesi nella terza e nella quarta Assemblea Generale del Synodus Episcoporum. Ma occorre procedere, con instancabile sollecitudine, all'attuazione di quella che, con l'ufficio di santificare e di pascere il Popolo di Dio, è la nostra missione specifica : l'insegnamento della sana dottrina. Quan­ to rimangono attuali le parole di Paolo : (( Praedica verbum, insta op­ portune, importune, argue, obsecra, increpa in omni patientia et doctri­ na. Erit enim tempus, cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacervabunt sibi magistros prurientes auribus ... Tu vero vigila, in omnibus labora, opus fac evangelistae». La nostra ordina­ zione episcopale ci fa obbligo particolare di annunciare, con tutto l'im­ pegno della nostra vita, quel Vangelo che allora ci è stato posto sul capo : e questo deve ricordarci che siamo consacrati, fino all'ultimo respiro, alla sua proclamazione, affinché i nostri fedeli ne vivano e si lascino guidare dalla sua luce in tutti i loro comportamenti, generali e spe­ cifici, della vita personale, familiare, professionale, sociale. 9 Nella mia Esortazione Apostolica Catechesi Tradendae, nel sotto­ lineare il primato di tale opera evangelizzatrice, e nell'auspicare a tutti i responsabili « i l coraggio, la speranza, l'entusiasmo» a ciò necessari, mi sono rivolto in modo particolare ai Confratelli Vescovi, e mi sono permesso di ricordare loro che « l'impegno di promuovere una catechesi attiva ed efficace non ceda per nulla a qualsiasi altra preoccupazione ! Questo impegno vi spingerà a trasmettere voi stessi ai vostri fedeli la dottrina della vita. Ma esso deve anche spingervi ad assumere nelle vostre diocesi, in corrispondenza con i programmi della Conferenza Epi­ scopale a cui appartenete, l'alta direzione della catechesi, pur circon­ dandovi di collaboratori competenti e degni di fiducia. Il vostro ruolo principale sarà quello di suscitare e di mantenere nelle vostre Chiese un'autentica passione per la catechesi, una passione che si incarni in un'organizzazione adeguata ed efficace, che metta in opera le persone, i mezzi, gli strumenti, come pure tutte le risorse economiche necessarie. 9 II Tim. 4, 2-3. 5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 417 Siate certi che, se la catechesi è fatta bene nelle Chiese locali, tutto il resto si farà più facilmente )). 10 Che, anche in questo, l'Episcopato Italiano sia esemplarmente im­ pegnato, continuando quelle tradizioni di insegnamento, di catechesi or­ ganica e capillare, che sono state all'origine della fioritura spirituale delle vostre diocesi, e che debbono proseguire, ed essere anzi incremen­ tate ; la vita diocesana dev'essere infatti all'altezza dei problemi odierni, e della situazione di crisi e di dubbio, che pone i cattolici di fronte al dovere di approfondire sempre maggiormente la propria fede, e di darne ragione, con ardore di convinzione e forza di persuasione, davanti a un mondo che ha pur sempre una grande nostalgia delle cose di Dio ! 6. Una parola, ora, sul tema prioritario dell'Assemblea Generale, scelto in preparazione al prossimo Sinodo dei Vescovi : l'argomento tanto importante e urgente dei «compiti della famiglia cristiana nel mondo contemporaneo ». Se ho richiamato alla vostra sensibilità la particolare responsabilità della catechesi, è proprio perché essa trova nella famiglia il primo banco di prova, la destinazione principale, e il terreno più pro­ pizio. Del resto, ho visto con piacere che, tra le parti in cui si articola il documento di lavoro di questa vostra riunione, vi è proprio « il compito primario dell'evangelizzazione», oltre a quelli dell'odierna situazione sociale e culturale in rapporto alla famiglia, e dei compiti di promozione umana e sociale, ad essa spettanti. Privilegiando, nell'ambito della fa­ miglia, la tematica dell'evangelizzazione voi avete colto nel segno, e avete così dimostrato che la missione magisteriale della Chiesa deve rivolgersi in modo particolare alle famiglie, ed a tutti i loro componenti, affinché essi, a propria volta, siano in grado di corrispondere in piena consa­ pevolezza e maturità di formazione a quella partecipazione all'ufficio profetico di Cristo, che il Concilio Vaticano Secondo ha proposto come definizione specifica dei compiti del laicato cattolico, nella sua testimo­ nianza cristiana. 11 Paolo VI ha messo in luce, con accenti indimenticabili, questa carat­ teristica propria della famiglia, che consiste nell'azione evangelizzatrice. La famiglia, ha scritto il mio Predecessore nell'Esortazione Apostolica Evangelii Nuntiandi, « ha ben meritato nei diversi momenti della storia della Chiesa, la bella definizione di "Chiesa domestica", sancita dal 10 11 62-63; AAS 71 (1979), pp. 1328 s. Lumen Gentium, 35; Apostolicam Actuositatem, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 418 Officiale Concilio Vaticano Secondo. Ciò significa che, in ogni famiglia cristiana, dovrebbero riscontrarsi i diversi aspetti della Chiesa intera. Inoltre la famiglia, come la Chiesa, dev'essere uno spazio in cui il Vangelo è trasmesso e da cui il Vangelo si irradia. Dunque nell'intimo di una fa­ miglia cosciente di questa missione, tutti i componenti evangelizzano, e sono evangelizzati. I genitori non soltanto comunicano ai figli il Van­ gelo ma possono ricevere da loro lo stesso Vangelo profondamente vis­ suto. E una simile famiglia diventa evangelizzatrice di molte altre fa­ miglie e dell'ambiente nel quale è inserita». Continuando su questa chiara linea di pensiero, io stesso ho poi ribadito questa verità, tanto grande e bella, nel già citato documento; e ho aggiunto che « l a cate­ chesi familiare ... precede, accompagna ed arricchisce ogni altra forma di catechesi». 12 13 7. Si può ben dire dunque che la famiglia, intesa come locus privi­ legiato della catechesi, possa offrire alle vostre discussioni e ai vostri lavori come il centro focalizzatore perché la trattazione e la discussione generale abbiano la loro interiore e logica unità. Effettivamente, in una retta concezione delle funzioni della comunità familiare, intesa come «ambiente di fede» — ove i genitori esercitano, con l'aiuto della grazia sacramentale del matrimonio, e nella loro funzione di testimoni di Cri­ sto, già assunta nel sacramento della Confermazione, il loro più im­ portante dovere — si assicurano la presenza e la continuità dei più grandi valori, sul piano umano e cristiano : l'educazione dei figli ; la loro « provocazione » costante a uno stile coerente di vita, mediante l'esempio e la parola ; la garanzia e la difesa di una sanità morale, che dall'ambito familiare diventa un bene comune e generale dell'intera so­ cietà ; la reattività contro i germi di disgregazione ideologica e morale, di cui l'odierno ambiente permissivo si fa portatore nefasto presso gli adolescenti e i giovani ; la disponibilità ad accogliere la vita e a diven­ tare apostoli dell'amore alla vita. Da questi semplici accenni risalta in modo evidente la necessità di ridare alla famiglia, nel suo complesso, quell'attenzione primaria che le è dovuta nel quadro della cura pastorale. È urgente una pastorale della famiglia ! 12 71; AAS 68 (1976), pp. 60 s. 13 Catechesi Tradendae, 68, AAS 71 (1979), p. 1334. Acta Ioannis Pauli Pp. II 419 Forse, e per motivi plausibili, vi è stato talora un eccessivo frazio­ namento, si son create troppe divisioni settoriali nella pastorale d'in­ sieme, focalizzando l'attenzione su età, su ceti sociali, su campi diversi, certamente meritevoli di cura, ma che han fatto perdere di vista — o almeno rallentare nel dovuto interessamento — la cura dovuta alla famiglia nella sua globalità. Ne è conseguita una dispersione di energie, e forse non si sono avuti i risultati adeguati allo sforzo impiegato ; e il nucleo dell'unità familiare, che è da ritenere sacro in tutte le sue com­ ponenti, come ce l'attestano le pagine della Rivelazione dell'Antico e del Nuovo Testamento, ne ha sofferto con esiti che cominciano a farsi sentire. Si pensi, ad esempio, alla pastorale della coppia, nel quadro delle difficoltà che oggi essa risente sia per la forza d'urto delle ideolo­ gie anticristiane, dell'edonismo, della evasione, sia anche per i limiti che la società dei consumi e la congiuntura economica pongono, con gravissime conseguenze personali e sociali (individualismo, fuga dalle responsabilità, limitazione delle nascite, instabilità affettiva, difficoltà nell'assumere un legame istituzionale). Si pensi ancora, per fare un al­ tro esempio, all'enorme potenziale umano — di saggezza, di esperienza, di conforto, di aiuto — che rappresentano gli anziani, oggi, purtroppo messi da parte dall'inesorabile legge della produttività, ma che la Chiesa non può e non deve dimenticare nella sua azione quotidiana. Ogni diocesi non può far a meno di considerare a fondo tutti i pro­ blemi connessi con la vita familiare, tenendo sempre ben presente, come ha detto il Concilio Vaticano I I , che (da famiglia, nella quale diverse generazioni si incontrano e. si aiutano vicendevolmente a raggiungere una saggezza più completa e ad armonizzare i diritti della persona con le al­ tre esigenze della vita sociale, costituisce veramente il fondamento della società». 14 E questa realtà esige una cura pastorale di prim'ordine. Sempre guardando alla funzione evangelizzatrice della famiglia, non posso dimenticare anche quell'azione di promozione vocazionale, che deve essere alla base dei vostri sforzi pastorali : solo infatti dall'azione con­ giunta della Chiesa e della famiglia possono nascere quelle condizioni favorevoli, per cui sia accolta più facilmente, dai giovani, la voce di Cristo che chiama a dedicarsi a Lui e alle anime. 8. I giovani ! Mi manca il tempo per dedicare il discorso ai vari 14 Gaudium et Spes, 52. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 420 piani, a cui si rivolge in questi giorni la vostra attenzione. Ma non posso far mancare almeno una parola proprio al problema della gio­ ventù, che richiede da Voi Pastori le cure più assidue e generose. Pen­ sate a loro ! Non si possono certamente dimenticare le altre età, nell'in­ sieme di una pastorale attenta e finalizzata. Ma sono i giovani che de­ vono attirare prima di ogni altro l'attenzione, anche perché il maturare delle generazioni è sempre più rapido, e si rischia di arrivare peren­ nemente in ritardo se non si orientano tutti gli sforzi sulla formazione globale degli strati giovanili che, incessantemente, si affacciano alla so­ cietà umana ed ecclesiale, e vogliono prendervi il loro posto di presenza e di responsabilità. Seguiteli con i vostri sacerdoti migliori, non lasciate che le forme associative, in cui amano organizzarsi, siano dei fuochi di paglia che subito si spengono, disperdendo energie preziose, né tanto meno che si sviluppino ai margini della Chiesa o, Dio non voglia, in contrappo­ sizione con essa. Nel rispetto delle legittime forme pluralistiche di asso­ ciazionismo, di spiritualità, di apostolato, sappiate incanalare retta­ mente le straordinarie energie della gioventù di oggi, che sa ancora guar­ dare alla Chiesa come all'autentica forma di vita ove vi è la garanzia, in­ contrando Cristo, di spendersi generosamente per « qualcosa che vale ». Raccomando a ciascuno di voi la pastorale giovanile, come il punto più prezioso del proprio ministero. 9. Venerati e cari Fratelli Vescovi d'Italia ! Nel lasciare alla vostra riflessione i punti che mi sono permesso di esporvi semplicemente in questo familiare colloquio, mi è tanto gradito riattestarvi la mia stima profonda, e dirvi ancora tutto il mio incorag­ giamento per la delicata e assillante opera a cui siete stati inviati dallo Spirito Santo. Io vi sono vicino nelle difficoltà, e soprattutto nel lavoro apostolico : siamo tutti insieme impegnati nella santificazione, nel magistero, nella guida del Popolo di Dio. Le nostre deboli forze umane non potrebbero nulla, senza l'aiuto, senza la presenza di Cristo. È Lui il nostro mo­ dello, il nostro stimolo, la nostra forza. Come Lui si è speso fino alla morte per l'umanità, così noi, da Lui scelti senza alcun nostro merito, come Pietro, come Paolo, come Andrea, come gli Apostoli tutti, se­ guiamolo, con loro e come loro, sino all'estremo delle forze, per com­ piere l'opera del Padre : « Me oportet operari opera Eius, qui misit me, 421 Acta Ioannis Pauli Pp. II donec dies.est ». Sì, fratelli carissimi, lavoriamo finché abbiamo forza, finché è giorno ! 15 La Vergine Santissima, Madre della Chiesa, Regina degli Apostoli, ci è accanto, come lo è stata nei giorni della Pentecoste, fortificando il coraggio e la gioia nel cuore di quegli uomini, che si accingevano ad evangelizzare il mondo, secondo l'ordine di Cristo. Essa non abbando­ nerà nessuno di noi. E con gli occhi fìssi a quel Cenacolo, da cui sono partiti gli Apostoli, vi raccomando a uno a uno a Lei, e, con tanto affetto, tutti vi benedico, insieme con le vostre carissime diocesi. ITINERA APOSTOLICA EX HABITIS DUM S U M M U S PONTIFEX IN AFRICAM PERAGRAT DELECTAE AL- LOCUTIONES. Ad Exc.mum Virum Mobutu Sese Seko, Rei publicae Zairensis Praesidem, habita: populorum libertas cives expeditos, sui muneris conscios, parere debet.* Monsieur le Président, 1. Au soir de cette première journée sur la terre zaïroise, tant de pensées viennent déjà à l'esprit que les mots se bousculent pour expri­ mer ce que je ressens. Est-ce l'émotion du contact si désiré, et enfin réalisé, avec les peuples d'Afrique, d'abord avec le Peuple zaïrois? Est-ce l'accueil qui m'a été réservé, aussi bien à l'arrivée que dans la ville même de Kinshasa? Est-ce l'enthousiasme de la population et particulièrement de la population catholique qui a pu trouver place, tout à l'heure, à la cathédrale et aux abords de celle-ci? Je ne sais vraiment quel souvenir marquera le plus celui qui inau­ gure aujourd'hui une visite dont il attend beaucoup, et qui voudrait correspondre pleinement à son double objectif, de salut fraternel et cordial du Chef spirituel de l'Eglise catholique aux nations africaines, et d'encouragement très sincère aux Eglises locales. 15 Io 9, 4. * Die 2 m. Maii a. 1980. 422 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 2. C'est souligner, et je ne manquerai jamais de le rappeler dans les circonstances qui pourront se présenter, le caractère essentiellement reli­ gieux de ce voyage qui commence, j'en suis heureux, par le Zaïre. Chaque étape offrira pourtant des possibilités de rencontre avec les Au­ torités civiles. Il y a là davantage que l'observation d'un usage de cour­ toisie, permettant de remercier ses hôtes, comme ils le méritent, de leur hospitalité si généreuse ou de l'organisation minutieuse et combien ab­ sorbante de ce séjour. A ce sujet, Monsieur le Président, je mesure par­ faitement la qualité de ce que Votre Excellence et ses collaborateurs ont mis en œuvre pour faciliter, et finalement assurer — je n'en doute pas — la réussite de ma visite. Qu'il me soit permis de le dire devant les hautes personnalités réunies ici, dont certaines n'ont pas ménagé leur contribution selon leurs responsabilités personnelles. Mais j'attache également un grand prix aux entretiens avec ceux qui détiennent le pouvoir civil. Ce sont autant d'occasions d'échanger des vues, de façon constructive, sur les problèmes les plus fondamen­ taux pour l'homme, sa dimension spirituelle, sa dignité et son avenir, sur la paix aussi et l'harmonie entre les peuples, sur la liberté que de­ mande l'Eglise d'annoncer l'Evangile au nom du respect des consciences inscrit dans la plupart des constitutions ou des lois organiques des Etats. Le Concile Vatican II semblait appeler la multiplication des conversations de ce type lorsqu'il s'exprimait ainsi : « Sur le terrain qui leur est propre, la communauté politique et l'Eglise sont indépen­ dantes l'une de l'autre et autonomes. Mais toutes deux, quoique à des titres divers, sont au service de la vocation personnelle et sociale des mêmes hommes. Elles exerceront d'autant plus efficacement ce service pour le bien de tous, qu'elles rechercheront davantage entre elles une saine coopération ... L'homme, en effet, n'est pas limité aux seuls ho­ rizons terrestres, mais, vivant dans l'histoire humaine, il conserve in­ tégralement sa vocation éternelle». 1 3. Ayant déjà eu le bonheur d'accueillir Votre Excellence au Vatican l'an dernier, je me félicite de notre nouveau dialogue, qui devrait fa­ voriser la compréhension et se révéler particulièrement fructueux. C'est dire l'attention avec laquelle j'ai écouté vos réflexions. Je suis moimême persuadé que, si les questions africaines doivent être l'affaire des Africains, et non subir la pression ou l'ingérence de quelque bloc Gaudium et Spes, n. 76, § 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 423 ou groupement d'intérêt que se soit, leur solution heureuse ne peut manquer d'influer de manière bénéfique sur les autres continents. Mais il faudrait aussi, pour cela, que les autres peuples apprennent à recevoir des peuples africains. Ce n'est pas seulement d'une aide matérielle et technique que ces derniers ont besoin. Ils ont besoin eux aussi de donner : leur cœur, leur sagesse, leur culture, leur sens de l'homme, leur sens de Dieu, que bien d'autres n'ont pas aussi éveillés. A la face du monde, j'aimerais lancer en cette circonstance un appel solennel, non pas uniquement à l'aide, mais à l'entraide internationale, c'est-à-dire à cet échange dans lequel chacun des partenaires apporte sa contribution constructive au progrès de l'humanité. 4. J'aimerais également que fussent connus de tous, dès le premier jour de ce voyage, les sentiments qu'éprouve le Pape en regardant l'Afrique comme un ami, comme un frère. Tout en partageant les préoc­ cupations de beaucoup quant à la paix, aux problèmes posés par la croissance et la pauvreté et, en un mot, aux problèmes de l'homme, il éprouve une joie profonde. La source de sa joie est de voir que nom­ breuses ont été, au cours des dernières années, les populations qui ont pu accéder à la souveraineté nationale, au terme d'un processus par­ fois délicat, mais qui a pu conduire au choix de leur avenir. C'est un phénomène que je comprends très bien, ne serait-ce que par mes origines personnelles. Je sais, j'ai vécu les efforts accomplis par mon peuple pour sa souveraineté. Je sais ce que veut dire revendiquer le droit à l'autodétermination, au nom de la justice et de la dignité nationale. Certes, ce n'est là qu'une étape, car encore faut-il que l'au­ todétermination reste ensuite effective, et s'accompagne d'une parti­ cipation réelle des citoyens à la conduite de leur propre destin : ainsi également le progrès pourra bénéficier plus équitablement à tous. Cer­ tes, la liberté devrait jouer à tous les niveaux dans la vie politique et sociale. L'unité d'un peuple demande aussi une action persévérante, respectueuse des particularités légitimes et en même temps menée de façon harmonieuse. Mais tant d'espoir sont aujourd'hui permis, tant de possibilités sont offertes, qu'une immense joie emplit mon cœur, à la mesure de la confiance que je mets dans les hommes de bonne volon­ té qui sont épris du bien commun. 5. Je voudrais à présent tourner mon regard, au-delà de cette assem­ blée, vers le Peuple zaïrois tout entier, et lui dire ma satisfaction de me trouver chez lui. Certes, les contraintes du programme existent, 424 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale et il ne sera pas possible d'aller dans toutes les régions rendre visite à des populations également chères à mon cœur. Que le passage du moins en quelques points du pays soit un témoignage concret du message d'amour du Christ que je souhaiterais porter à chaque famille, à chaque habitant, aux catholiques comme à ceux qui ne partagent pas la même foi. Les Zaïrois représentent une espérance pour l'Eglise et pour l'Afri­ que. Il leur appartient de poursuivre, en bons citoyens, leur action pour le progrès de leur pays dans un esprit de justice et d'honnêteté, en s'ouvrant aux vraies valeurs de l'homme. Je demande à Dieu de les aider dans cette noble tâche et de bénir leurs efforts. Soyez remercié, Monsieur le Président, de tout ce que vous avez en­ trepris pour moi depuis le moment où, comme l'Episcopat du pays, vous m'invitiez si chaleureusement au Zaïre. Je n'oublierai pas les termes élevés de votre allocution, et je vous présente, ainsi qu'aux membres du Gouvernement et à tous ceux qui me font l'honneur de leur présence, mes salutations et mes vœux les meilleurs. 2 * * * Ad Christianos sponsos, Kinsasae in ecclesia Sancti Petri Ap. congregatos, habita: de charactere monogamico primi matrimonii divinitus instituti.* Chers époux chrétiens, pères et mères de famille, 1. L'émotion et la joie envahissent mon cœur de Pasteur universel de l'Eglise, parce que la grâce m'est donnée de méditer pour la pre­ mière fois avec des foyers africains — et pour eux — sur leur vocation particulière : le mariage chrétien. Que Dieu — qui s'est révélé être (( Un en Trois personnes » — nous assiste tout au long de cette médita­ tion ! Le sujet est merveilleux, mais la réalité est difficile ! Si le ma­ riage chrétien est comparable à une très haute montagne qui met les époux dans le voisinage immédiat de Dieu, il faut bien reconnaître que son ascension exige beaucoup de temps et beaucoup de peine. Mais seraitce une raison de supprimer ou de rabaisser un tel sommet? N'est-ce pas par des ascensions morales et spirituelles que la personne humaine se réalise en plénitude et domine l'univers, plus encore que par des records techniques et même spatiaux, si admirables soient-ils? 2 Cf. encyclique Redemptor Hominis, n. * Die 3 m. Maii a. 1980. 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 425 Ensemble, nous ferons un pèlerinage aux sources du mariage, puis nous essaierons de mieux mesurer son dynamisme au service des époux, des enfants, de la société, de l'Eglise. Enfin, nous rassemblerons nos énergies pour promouvoir une pastorale familiale toujours plus efficace. 2. Tout le monde connaît le célèbre récit de la Création par lequel commence la Bible. Il y est dit que Dieu fit l'homme à sa ressemblance en le créant homme et femme. Voilà qui surprend au premier abord. L'hu­ manité, pour ressembler à Dieu, doit être un couple de deux personnes en mouvement l'une vers l'autre, deux personnes qu'un amour parfait va réunir dans l'unité. Ce mouvement et cet amour les font ressembler à Dieu, qui est l'Amour même, l'Unité absolue des trois Personnes. Jamais on n'a chanté de manière aussi belle la splendeur de l'amour humain que dans les premières pages de la Bible : (( Celle-ci, dit Adam en contem­ plant sa femme, est la chair de ma chair, les os de mes os. C'est pour­ quoi l'homme quittera son père et sa mère et s'attachera à sa femme et ils ne seront qu'une seule chair». En paraphrasant le Pape saint Léon, je ne puis m'empêcher de vous dire : (( O époux chrétiens, recon­ naissez votre eminente dignité »! 1 Ce pèlerinage aux sources nous révèle également que le couple initial, dans le dessein de Dieu, est monogame. Voici de quoi nous surprendre encore, alors que la civilisation — au temps où prennent corps les récits bibliques — est généralement loin de ce modèle culturel. Cette mono­ gamie, qui n'est pas d'origine occidentale mais sémitique, apparaît com­ me l'expression de la relation interpersonnelle, celle où chacun des par­ tenaires est reconnu par l'autre dans une égale valeur et dans la tota­ lité de sa personne. Cette conception monogame et personnaliste du couple humain est une révélation absolument originale, qui porte la marque de Dieu, et qui mérite d'être toujours plus approfondie. 3. Mais cette histoire qui commençait si bien dans l'aube lumineuse du genre humain connaît le drame de la rupture entre ce couple tout neuf et le Créateur. C'est le péché originel. Pourtant cette rupture sera l'occasion d'une nouvelle manifestation de l'Amour de Dieu. Comparé très souvent à un Epoux infiniment fidèle, par exemple dans les textes des psalmistes et des prophètes, Dieu renoue sans cesse son alliance avec cette humanité capricieuse et pécheresse. Ces alliances répétées cul­ mineront dans l'Alliance définitive que Dieu scella en son propre Fils, 1 Gn 2, 23-24. 28 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 426 se sacrifiant librement pour l'Eglise et pour le monde. Saint Paul ne craint pas de présenter cette Alliance du Christ avec l'Eglise comme le symbole et le modèle de toute alliance entre l'homme et la femme, unis comme époux d'une manière indissoluble. 2 Telles sont les lettres de noblesse du mariage chrétien. Elles sont génératrices de lumière et de force pour la réalisation quotidienne de la vocation conjugale et familiale, au bénéfice des époux eux-mêmes, de leurs enfants, de la société dans laquelle ils vivent, et de l'Eglise du Christ. Les traditions africaines judicieusement utilisées peuvent avoir leur place dans la construction des foyers chrétiens en Afrique; je pense notamment à toutes les valeurs positives du sens familial, si ancré dans l'âme africaine et qui revêt des aspects multiples, assuré­ ment susceptibles de porter à la réflexion des civilisations dites avan­ cées : le sérieux de l'engagement matrimonial au terme d'un long che­ minement, la priorité donnée à la transmission de la vie et donc l'impor­ tance accordée à la mère et aux enfants, la loi de solidarité entre les familles qui ont fait alliance et qui s'exerce spécialement en faveur des personnes âgées, des veuves et des orphelins, une sorte de coresponsabilité dans la prise en charge et l'éducation des enfants, qui est capable d'atténuer bien des tensions psychologiques, le culte des ancêtres et des défunts qui favorise la fidélité aux traditions. Certes, le problème délicat est d'assumer tout ce dynamisme familial, hérité des coutumes ancestrales, en le transformant et en le sublimant dans les perspectives de la société qui est en train de naître en Afrique. Mais de toute façon la vie conjugale des chrétiens se vit — à travers des époques et des situations différentes — sur les pas du Christ, libérateur et rédempteur de tous les hommes et de toutes les réalités qui font la vie des hommes. « Tout ce que vous faites, que ce soit au nom de notre Seigneur JésusChrist » comme nous a dit saint Paul. 3 4. C'est donc en se conformant au Christ qui s'est livré par amour à son Eglise que les époux accèdent, jour après jour, à l'amour dont nous parle l'Evangile : « Aimez-vous, comme je vous ai aimés », et plus précisément à la perfection de l'union indissoluble sur tous les plans. Les époux chrétiens ont fait promesse de se communiquer tout ce qu'ils sont et tout ce qu'ils ont. C'est le contrat le plus audacieux qui soit, le plus merveilleux également ! 2 Cf. Ep 5, 25. 3 Col 3, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 427 L'union de leurs corps, voulue par Dieu lui-même comme expression de la communion plus profonde encore de leurs esprits et de leurs coeurs, accomplie avec autant de respect que de tendresse, renouvelle le dyna­ misme et la jeunesse de leur engagement solennel, de leur premier « oui ». L'union de leurs caractères : aimer un être, c'est l'aimer tel qu'il est, c'est l'aimer au point de cultiver en soi l'antidote de ses faiblesses ou de ses défauts, par exemple le calme et la patience si l'autre en manque notoirement. L'union des coeurs ! Les nuances qui différencient l'amour de l'hom­ me de celui de la femme sont innombrables. Chacun des partenaires ne peut exiger d'être aimé comme il aime. Et il importe — de part et d'autre — de renoncer aux secrets reproches qui séparent les cœurs et de se libérer de cette peine au moment le plus favorable. Une mise en commun très unifiante est celle des joies et, davantage encore, des souffrances du cœur. Mais c'est tout autant dans l'amour commun des enfants que l'union des cœurs se fortifie. L'union des intelligences et des volontés ! Les époux sont aussi deux forces diversifiées mais conjuguées pour leur service réciproque, au ser­ vice de leur foyer, de leur milieu social, au service de Dieu. L'accord essentiel doit se manifester dans la détermination et la poursuite d'objec­ tifs communs. Le partenaire le plus énergique doit épauler la volonté de l'autre, la suppléer parfois, s'en faire adroitement — educativement — le levier. Enfin l'union des âmes, elles-mêmes unies à Dieu ! Chacun des époux doit se réserver des moments de solitude avec Dieu, de (( cœur à cœur » où le conjoint n'est pas la première préoccupation. Cette indispensable vie personnelle de l'âme vers Dieu est loin d'exclure la mise en commun de toute la vie conjugale et familiale. Elle stimule au contraire les conjoints chrétiens à chercher Dieu ensemble, à découvrir ensemble sa volonté et à l'accomplir concrètement avec les lumières et les énergies puisées en Dieu lui-même. 5. Une telle vision et une telle réalisation de l'alliance entre l'homme et la femme dépassent singulièrement le désir spontané qui les réunit. Le mariage est véritablement pour eux chemin de promotion et de sancti­ fication. Et source de Vie ! Les Africains n'ont-ils pas pour la vie nais­ sante un respect admirable? Ils aiment profondément les enfants. Ils les accueillent avec une grande joie. Les par'ènts chrétiens sauront mettre leurs enfants sur la voie d'une existence référée aux valeurs humaines Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 428 et chrétiennes. En leur montrant par tout un style de vie, courageuse­ ment revu et perfectionné, ce que signifient le respect de toute personne, le service désintéressé des autres, le renoncement aux caprices, le pardon souvent répété, la loyauté en toutes choses, le travail conscien­ cieux, la rencontre de foi avec le Seigneur, les époux chrétiens introdui­ sent leurs propres enfants dans le secret d'une existence réussie qui dépasse singulièrement la découverte d'une «bonne place». 6. Le mariage chrétien est aussi appelé à être un ferment de progrès moral pour la société. Le réalisme nous fait reconnaître les menaces qui pèsent sur la famille comme institution naturelle et chrétienne, en Afrique comme ailleurs, du fait de certaines coutumes, du fait aussi des mutations culturelles qui se généralisent. Ne vous arrive-t-il pas de comparer la famille moderne à une pirogue qui vogue sur la rivière, et poursuit sa course au milieu des eaux agitées et des obstacles? Vous savez comme moi combien les notions de fidélité et d'indissolubilité sont battues en brèche par l'opinion. Vous savez aussi que la fragilité et la brisure des foyers engendrent un cortège de misères, même si la soli­ darité familiale africaine essaie d'y remédier en ce qui concerne la prise en charge des enfants. Les foyers chrétiens — solidement préparés et dûment accompagnés — ont à travailler sans découragement à la restauration de la famille qui est la première cellule de la société et doit demeurer une école de vertus sociales. L'Etat ne doit pas craindre de tels foyers mais les protéger. 7. Ferment de la société, la famille chrétienne est encore une pré­ sence, une épiphanie de Dieu dans le monde. La constitution pastorale Gaudium et Spes contient des pages lumineuses sur le rayonnement de cette « communauté profonde de vie et d'amour » qui est en même temps la toute première communauté ecclésiale de base. « La famille chrétienne, parce qu'elle est issue d'un mariage, image et participation de l'alliance d'amour qui unit le Christ et l'Eglise, manifestera à tous les hommes la présence vivante du Sauveur dans le monde et la véritable nature de l'Eglise, tant par l'amour des époux, leur fécondité généreuse, l'unité et la fidélité de leur foyer, que par la coopération amicale de tous ses membres ». Quelle dignité et quelle responsabilité ! 4 Oui, ce sacrement est grand ! Et que les époux aient confiance : leur foi les assure qu'ils reçoivent, avec ce sacrement, la force de Dieu, une 4 Gaudium et Spes, n. 48. Acta Ioannis Pauli Pp. II 429 grâce qui les accompagnera tout au long de leur vie. Qu'ils ne négligent jamais de puiser à cette source jaillissante qui est en eux ! 8. Je ne voudrais pas terminer cette méditation sans encourager très vivement les évêques d'Afrique à poursuivre — en dépit des dif­ ficultés bien connues — leurs efforts de <( pastorale des foyers chrétiens », avec un dynamisme renouvelé et une espérance à toute épreuve. Je sais que tel est déjà le souci constant de beaucoup et je les admire. Je félicite également les nombreuses familles africaines qui réalisent déjà l'idéal chrétien dont j'ai parlé, avec des qualités spécifiquement afri­ caines, et qui sont pour tant d'autres un exemple et un attrait. Mais je me permets d'insister. Sans rien abandonner de leurs préoccupations pour la formation humaine et religieuse des enfants et des adolescents, et en tenant compte de la sensibilité et des coutumes africaines, les diocèses doivent peu à peu instaurer une pastorale visant les deux époux ensemble et pas seulement l'un ou l'autre des partenaires. Qu'on intensifie la préparation des jeunes au mariage, en les encourageant à suivre une véritable pré­ paration à la vie conjugale, qui leur révélera le sens de l'identité chré­ tienne du couple, les mûrira pour leurs relations interpersonnelles et pour leurs responsabilités familiales et sociales. Ces centres de prépa­ ration au mariage ont besoin de l'appui solidaire des diocèses et du concours généreux et compétent d'aumôniers, d'experts et de foyers susceptibles d'apporter un témoignage de qualité. J'insiste surtout sur l'entraide que chaque couple chrétien peut apporter à un autre. 9. Cette pastorale familiale doit aussi accompagner les jeunes foyers, au fur et à mesure de leur fondation. Journées de reprise spirituelle, retraites, rencontres de foyers soutiendront les jeunes couples dans leur cheminement humain et chrétien. Qu'on veille en toutes ces occa­ sions à un bon équilibre entre la formation doctrinale et l'animation spirituelle. La part de méditation, de conversation avec le Dieu fidèle, est capitale. C'est près de Lui que les époux puisent la grâce de la fidélité, comprennent et acceptent la nécessité de l'ascèse génératrice de vraie liberté, reprennent ou décident leurs engagements familiaux et sociaux qui feront, de leurs foyers, des foyers rayonnants. Il serait sans doute très utile que les foyers d'une paroisse et d'un diocèse se re­ groupent pour constituer un vaste mouvement familial, non seulement pour aider les couples chrétiens à vivre selon l'Evangile, mais pour con- 430 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tribuer à la restauration de la famille en défendant ses valeurs contre les assauts de tout genre, et au nom des droits de l'homme et du ci­ toyen. Sur ce plan capital de la pastorale familiale, toujours plus adéquate aux besoins de notre époque et de vos régions, je fais pleine confiance à vos évêques, mes Frères très chers dans l'épiscopat. 10. Puissiez-vous trouver dans cet entretien le signe de l'intérêt majeur que le Pape porte aux graves problèmes de la famille, le témoignage de sa confiance et de son espérance en vos foyers chrétiens, et le courage d'œuvrer vous-mêmes plus que jamais, sur cette terre d'Afrique, pour le plus grand bien de vos nations et pour l'honneur de l'Eglise du Christ, à la solide construction de communautés familiales « d e vie et d'amour » selon l'Evangile ! Je vous promets de toujours porter dans mon cœur et ma prière cette grande intention. Que Dieu, qui s'est ré­ vélé être famille dans l'unité du Père, du Fils et de l'Esprit, vous bénisse, et que sa bénédiction demeure à jamais sur vous ! Ad Zairenses episcopos, Kinsasae congregatos, habita: rectum ordinariae potestatis exercitium artaque cum Ecclesia universa et Apostolica Sede unio, ad munus pastorale explendum pernecessaria.* Très chers Frères dans le Christ, 1. Quelle joie pour moi de vous rencontrer tous ensemble ! Quel ré­ confort ! Il y a un siècle, on peut dire que la véritable évangélisation commençait tout juste; et voilà qu'aujourd'hui la foi chrétienne est implantée presque partout dans ce pays, la hiérarchie ecclésiastique est organisée, des fils de ce pays, « ex hominibus assumpti », ont pris en mains la conduite de l'Eglise, en union avec l'Eglise qui est à Rome. Le surgissement de vos communautés chrétiennes, la vitalité de ce peuple de Dieu, est une merveille de la grâce qui renouvelle en notre temps ce qu'elle réalisait au temps des Apôtres Pierre et Paul. Il y a eu des étapes, des dates que nul ne peut oublier : — l'ordination du premier prêtre zaïrois, Stefano Kaoze (1917) ; — la consécration du premier evêque zaïrois, Monseigneur Pierre Kimbondo (1956); — l'instauration de la hiérarchie au Zaïre (1959) ; * Die 3 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 431 — l'appel du premier evêque zaïrois à entrer dans le Sacré Collège des cardinaux, le Cardinal Joseph Malula (1969). Je suis venu rendre grâces avec vous à Dieu, célébrer le centenaire de l'évangélisation ! Je suis venu reconnaître avec vous le labeur apostolique, patient et avisé, des nombreux missionnaires, évêques, prêtres, religieux, reli­ gieuses : ils vous ont aimés au point de consacrer leur vie à initier vos pères à l'Evangile, un Evangile qu'ils avaient eux-mêmes reçu par grâce, et ils ont eu assez de confiance en eux pour les estimer capables de consti­ tuer eux aussi une Eglise locale et pour préparer ses Pasteurs. Je suis venu reconnaître le bon travail que vous-mêmes avez entrepris, à leur suite, ou avec eux, dans la mesure où ils vous prêtent encore aujourd'hui un service indispensable. Je suis venu vous dire mon respect, mon estime, mon affection, pour vos personnes, pour votre corps episcopal, pour l'Eglise qui se réunit chez vous. Et je suis venu affermir votre saint ministère, comme Jésus l'a demandé à Pierre. 2. Le but de ce ministère c'est toujours l'évangélisation. C'est le même pour tous les pays, pour les vieilles chrétientés comme pour les jeunes Eglises. Car l'évangélisation comporte des étapes et des appro­ fondissements, et c'est une œuvre à reprendre sans cesse. Certes, la moitié environ de vos concitoyens se sont agrégés à l'Eglise par le baptême; d'autres s'y préparent. Mais il y a encore un large champ d'apostolat, afin que la lumière de l'Evangile brille aussi aux yeux des autres. Et surtout, il faut réaliser la pénétration en profondeur de cet Evangile dans les esprits, dans les mœurs, dans la foi et la charité quotidiennes des personnes, des familles, des communautés, et il faut en assurer la persévérance. C'était le problème que rencontraient l'Apôtre Paul, dans les communautés qu'il visitait, et l'Apôtre Jean, dans les communautés qu'il soutenait de ses lettres, à la troisième génération de chrétiens, ou encore mon prédécesseur saint Clément de Rome. C'est le problème qu'ont connu aussi les évêques courageux de ma nation, comme saint Stanislas. 1 3. A ce sujet, j'ai remarqué le zèle, le courage et la cohésion dont vous avez su faire preuve, pour éclairer et guider votre peuple chré­ tien, lorsque les circonstances l'exigeaient. Car les épreuves ne vous ont pas été ménagées ! Vous avez par exemple élaboré êt publié des 1 Cf. Ap 1-3. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 432 documents sur la foi en Jésus-Christ en 1974, puis (( sur la situation pré­ sente ». Vous avez, en 1977, stimulé vos fidèles, « tous solidaires et res­ ponsables», à surmonter le découragement et l'immoralité. Vous avez, la même année, exhorté vos prêtres, religieux et religieuses à la con­ version. Vous avez même appelé l'ensemble de vos compatriotes « au re­ dressement de la nation ». De tels actes de la Conférence episcopale, sans compter ceux des évêques dans leurs diocèses, manifestent votre sens de la responsabilité pastorale. Je souhaite avec vous que ces appels, joints à une lecture assidue de la Parole de Dieu, soient repris, médités et surtout vécus, dans leurs conséquences et avec persévérance, par ceux dont vous vouliez former ou réveiller la conscience. Car, vous le savez comme moi, cette éducation de la foi demande non seulement des textes clairs, mais une proximité, une pédagogie, qui monnaient cet enseigne­ ment, qui convainquent et soutiennent, avec une patience et un amour inséparables de l'autorité pastorale, grâce à des prêtres, et à des éduca­ teurs qui donnent eux-mêmes l'exemple. Je voulais, par ces simples mots, vous manifester appréciation et encouragement pour votre oeuvre d ' é vangélisation. 4. L'un des aspects de cette évangélisation est l'inculturation de l'Evangile, l'africanisation de l'Eglise. Plusieurs m'ont confié qu'elle vous tient très à cœur, et à bon droit. Cela fait partie des efforts indispensables pour incarner le message du Christ. L'Evangile, certes, ne s'identifie pas avec les cultures, et les transcende toutes. Mais le Règne que l'Evangile annonce est vécu par des hommes profondément liés à une culture ; la construction du Royaume ne peut pas se dispenser d'emprunter des éléments des cultures humaines. Et même, l'évangéli­ sation doit aider celles-ci à faire surgir de leur propre traditioni vivante des expressions originales de vie, de célébration et de pensée chrétien­ nes. Vous désirez être à la fois pleinement chrétiens et pleinement Africains. L'Esprit Saint nous demande de croire en effet que le levain de l'Evangile, dans son authenticité, a la force de susciter des chrétiens dans les diverses cultures, avec toutes les richesses de leur patrimoine, purifiées et transfigurées. 2 3 A ce sujet, le deuxième Concile du Vatican avait bien exprimé quel­ ques principes qui éclairent toujours la route à suivre en ce domaine : «L'Eglise... sert et assume toutes les richesses, les ressources et les Evangelii Nuntiandi, 2 Cf. 3 Cf. Catechesi Tradendae, n. 53. n. 20. Acta Joannis Pauli Pp. II 433 formes de vie des peuples en ce qu'elles ont de bon; en les assumant, elle les purifie, elle les renforce, elle les élève... ((En vertu de cette catholicité, chacune des parties apporte aux autres et à l'Eglise tout entière, le bénéfice de ses propres dons, en sorte que le tout et chacune des parties s'accroissent par un échange mutuel universel et par un effort commun vers une plénitude dans l'unité... (( La chaire de Pierre... préside au rassemblement universel de la charité, garantit les légitimes diversités et veille en même temps à ce que, loin de porter préjudice à l'unité, les particularités au contraire lui soient profitables ». 4 L'africanisation recouvre des domaines larges et profonds, qui n'ont pas encore été assez explorés, qu'il s'agisse du langage pour présenter le message chrétien d'une façon qui atteigne l'esprit et le cœur des Zaï­ rois, de la catéchèse, de la réflexion théologique, de l'expression plus adaptée dans la liturgie ou l'art sacré, de formes communautaires de vie chrétienne. 5. C'est à vous, évêques, qu'il revient de promouvoir et d'harmoniser l'avancée en ce domaine, après mûre réflexion, dans une grande concer­ tation entre vous, en union aussi avec l'Eglise universelle et avec le Saint-Siège. L'inculturation, pour l'ensemble du peuple, ne pourra d'ail­ leurs être le fruit que d'une progressive maturité dans la foi. Car vous êtes convaincus comme moi que cette œuvre, pour laquelle je tiens à vous exprimer toute ma confiance, requiert beaucoup de lucidité théo­ logique, de discernement spirituel, de sagesse et de prudence, et aussi du temps. Permettez-moi d'évoquer, entre autres exemples, l'expérience de ma propre patrie : en Pologne, une alliance profonde s'est établie entre les manières de penser et de vivre qui caractérisent la nation et le ca­ tholicisme; cette imprégnation a demandé des siècles. Ici, en tenant compte d'une situation différente, il doit être possible au christianisme de s'allier avec ce qui est le plus profond dans l'âme zaïroise pour une culture originale, en même temps africaine et chrétienne. En ce qui concerne la foi et la théologie, tout le monde voit que des problèmes importants sont en jeu : le contenu de la foi, la recherche de sa meilleure expression, le rapport entre la théologie et la foi, l'unité de la foi. Mon vénéré prédécesseur Paul VI y avait fait allusion au terme 4 Lumen Gentium, n. 13. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 434 du Synode de 1974. Et il avait lui-même rappelé certaines règles aux délégués du S.C.E.A.M, en septembre 1975 : 5 (( a) Lorsqu'il est question de la foi chrétienne, il faut s'en tenir au "patrimoine identique, essentiel, constitutionnel de la même doctrine du Christ, professée par la tradition authentique et autorisée de l'unique et véritable Eglise" ; b) il importe de se livrer à une investigation approfondie des tra­ ditions culturelles des diverses populations, et des données philosophi­ ques qui les sous-tendent, pour y déceler les éléments qui ne sont pas en contradiction avec la religion chrétienne et les apports susceptibles d'enrichir la réflexion théologique ». 6 Moi-même, l'an dernier, dans l'exhortation sur la catéchèse, j'atti­ rais l'attention sur le fait que le Message évangélique n'est pas isolable purement et simplement de la culture biblique où il s'est d'abord in­ séré, ni même, sans déperditions graves, des cultures où il s'est exprimé au long des siècles ; et que d'autre part la force de l'Evangile est partout transformatrice et régénératrice. 7 Dans le domaine de la catéchèse, des présentations plus adaptées à l'âme africaine peuvent et doivent être faites, tout en tenant compte des échanges culturels de plus en plus fréquents avec le reste du monde ; il faut veiller simplement à ce que les travaux soient faits en équipe et contrôlés par l'épiscopat, pour que l'expression soit correcte et que toute la doctrine soit présentée. Dans le domaine des gestes sacrés et de la liturgie, tout un enri­ chissement est possible, à condition que la signification du rite chré­ tien soit toujours bien gardée et que l'aspect universel, catholique, de l'Eglise apparaisse clairement (« unité substantielle du rite romain ») en union avec les autres Eglises locales et en accord avec le Saint-Siège. Dans le domaine éthique, il faut mettre en lumière toutes les res­ sources de l'âme africaine qui sont comme des pierres d'attente du chris­ tianisme : Paul VI les avait déjà évoquées dans son message à l'Afrique du 29 octobre 1967, et vous les connaissez mieux que quiconque, pour ce qui est de la vision spirituelle de la vie, du sens de la famille et des enfants, de la vie communautaire, etc. Comme en toute civilisation, il 8 5 Cf. AAS 66 (1974), pp. 636-637. 6 AAS 67 (1975), p. 572. 7 Cf. n. 53. 8 Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 37-38. Acta Ioannis Pauli Pp. II 435 est d'autres aspects moins favorables. De toute façon, comme vous l'avez si bien rappelé, il y a toujours une conversion à opérer, au regard de la personne du Christ, le seul Sauveur, et de son enseignement, tel que l'Eglise nous le transmet : c'est alors que se produit la libération, la pu­ rification, la transfiguration, l'élévation qu'il est venu apporter et qu'il a réalisée dans son mystère pascal de mort et de résurrection. Il faut considérer à la fois l'Incarnation du Christ et sa Rédemption. Vousmêmes avez tenu à préciser que le recours à l'authenticité ne permet pas «d'opposer les principes de la morale chrétienne à ceux de la mo­ rale traditionnelle» (Lettre du 27 février 1977). En un sens, l'Evan­ gile comble les aspirations humaines, mais en contestant les profondeurs de l'humain pour le faire s'ouvrir à l'appel de la grâce et en particu­ lier à une approche de Dieu plus confiante, à une fraternité humaine élar­ gie, universelle. L'authenticité ne détournera pas l'homme africain de son devoir de conversion. Bref, il s'agit de devenir des chrétiens au­ thentiques, et authentiquement africains. 6. Dans cette oeuvre d'inculturation, d'indigénisation, déjà bien com­ mencée, comme dans l'ensemble .de l'œuvre d'évangélisation, de mul­ tiples questions particulières surgiront en chemin, concernant telle ou telle coutume — je pense en particulier aux problèmes difficiles du ma­ riage — tel ou tel geste religieux, telle ou telle méthode. Questions dif­ ficiles, dont la recherche de solution est confiée à votre responsabilité pastorale, à vous évêques, en dialogue avec Rome : vous ne pouvez pas vous en dessaisir. Cela nécessite d'abord une cohésion parfaite entre vous. Chaque Eglise a ses problèmes, mais partout, je ne crains pas de répéter, comme je le disais aux évêques polonais : « C'est cette unité qui est source de force spirituelle ». Une telle solidarité vaut dans tous les domaines : celui de la recherche, celui des grandes décisions pasto­ rales, également celui de l'estime mutuelle, quelle que soit votre origine, sans oublier celui du soutien mutuel, dans la vie exemplaire qui vous est demandée et qui peut exiger des monitions fraternelles. 7. Il ne vous échappe pas non plus à quel point la solidarité avec l'Eglise universelle dans les choses qui doivent être communes, et en particulier la communion confiante avec le Saint-Siège, sont nécessaires pour l'authenticité catholique de l'Eglise au Zaïre, pour sa force et pour son avancée harmonieuse. Mais elles sont nécessaires aussi à la vitalité de l'Eglise universelle, où vous apporterez le témoignage de votre sollici- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 436 tude pastorale et la contribution de votre zèle évangélisateur, sur des points importants pour toute l'Eglise. Ce sont les exigences, ou plutôt, la grâce de notre catholicité. Dieu soit loué qui permet à son Eglise cet échange vital et cette communion entre tous les membres du même Corps, le Corps du Christ! Le Saint-Siège ne vous déchargera d'aucune responsabilité, au contraire; et il vous aidera à trouver les solutions les plus conformes à votre vocation. Pour moi, je suis sûr que vos préoccupations y seront accueillies avec compréhension. 9 8. A présent, je voudrais dire aussi un mot de quelques problèmes pastoraux concrets : je les évoque pour manifester la part que je prends à votre responsabilité. J'ai parlé de votre unité entre évêques, de votre coresponsabilité collégiale qui a fait ses preuves en des moments particulièrement dif­ ficiles. Je vous encourage également à favoriser au mieux, dans chacun de vos diocèses, l'unité des forces vives de l'évangélisation, et d'abord de vos prêtres. Certains sont Zaïrois et c'est une grande chance pour l'avenir de votre Eglise. Beaucoup d'autres, prêtres séculiers et souvent religieux, sont venus comme ((missionnaires» ou sont restés pour vous aider, tout en sachant qu'ils doivent, au fur et à mesure des possibilités, céder la première place aux pasteurs indigènes. Vous reconnaissez tous que leur service a été capital pour l'évangélisation dont nous fêtons le centenaire, qu'il demeure important et actuellement indispensable, étant donné l'ampleur même numérique des fidèles et la complexité des be­ soins apostoliques. Ils restent auprès de vous l'expression de l'universa­ lité et des échanges nécessaires entre les Eglises. Que tous, Zaïrois ou non, ne forment qu'un presbyterium autour de vous ! Que tout soit fait pour aplanir et multiplier les chemins de l'estime mutuelle, de la frater­ nité, de la collaboration ! Que soit banni tout ce qui serait cause de souffrances ou de mise à l'écart, pour les uns ou pour les autres ! Que tous soient pénétrés de sentiments d'humilité et de service mutuel ! Pour le Christ ! Pour le témoignage de l'Eglise ! Que tous puissent dire : (( Voyez comme ils s'aiment » ! Pour l'avancée de l'évangélisation ! Des progrès ont déjà été accomplis. Je suis sûr que vous ferez tout pour créer ce climat. Par ailleurs, vous avez appelé plusieurs fois l'ensemble de vos prê­ tres et de vos religieuses à une grande dignité de vie. J'ai relevé un passage que vous citiez dans sa forme poétique : « Vous-mêmes, les 9 Cf. Lumen Gentium, n. 13 cité plus haut. Acta Ioannis Pauli Pp. II 437 premiers, réformez-vous. Soyez de vertus, non de soie habillées. Ayez enaste le corps, simple la conscience. Soit de nuit, soit de jour, appre­ nez la science. Gardez pour le peuple une humble dignité et joignez la douceur avec la gravité» (Exhortation du 10 juin 1977). Eh oui, l'amour radical que les âmes consacrées ont voué au Seigneur, pour lui-même et pour un service plus disponible à tous leur frères et l'annonce du monde à venir, avec la discipline de vie qu'il exige, doit briller comme la lu­ mière, être comme le sel, entretenir « a u sein du peuple de Dieu le "tonus" indispensable qui l'aide à soulever la pâte humaine» (ibid.). En particulier, les prêtres, les religieux — et aussi les religieuses — doivent avoir de solides convictions sur les valeurs positives et essen­ tielles de la chasteté dans le célibat, et demeurer très vigilants dans leur comportement pour être fidèles sans ambiguïté à cet engagement qu'ils ont pris — pour le Seigneur et pour l'Eglise — et qui est capital, en Afrique comme ailleurs, comme témoignage et pour entraîner le peuple chrétien dans la marche laborieuse vers la sainteté. Tout cela est possi­ ble avec la grâce de Dieu, et surtout si l'on prend à cœur les moyens spirituels et les multiples besoins qui sollicitent le zèle pastoral. Les prêtres ont certes grand besoin de votre aide fraternelle, de votre pro­ ximité, de votre exemple personnel, de votre affection. 9. La sainteté et le zèle de vos prêtres faciliteront aussi grandement l'éveil des vocations sacerdotales, et je pense rejoindre là un de vos soucis majeurs. Comment l'Eglise du Zaïre fera-t-elle face à l'avenir si elle ne dispose pas de prêtres plus nombreux issus du terroir, séculiers ou religieux? Il nous faut prier et faire prier pour cela. Il nous faut « appeler » au service du Seigneur, faire saisir aux familles et aux jeunes la beauté de ce service. Mais le problème est aussi celui de la formation de ces séminaristes ou novices : puissent-ils toujours bénéficier de la pré­ sence, du dialogue et de l'exemple de directeurs spirituels, experts dans la conduite des âmes. Je crois par ailleurs que beaucoup de vocations religieuses ont fleuri chez vous, soit dans le cadre des Congrégations missionnaires, soit main­ tenant dans le cadre d'Instituts nés sur votre sol. Puissent-elles, grâce à une solide formation, grâce à leur dévouement aux œuvres apostoli­ ques, grâce à leur témoignage transparent, écrire une nouvelle page dans la vie des religieuses dans l'Eglise ! Je n'oublie pas celle qui a lais­ sé un sillage si lumineux qu'on a parlé de sa béatification, Sœur Anwarite. 438 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 10. Je me réjouis aussi de tout ce qui a été fait dans ce pays pour doter l'Eglise de catéchistes laïcs et de responsables de petites communautés, qui sont les chevilles ouvrières de l'évangélisation, en lien constant et direct avec les familles, les enfants, les différentes caté­ gories du peuple de Dieu. Il faut sûrement favoriser tout ce déploiement de l'action indispensable du laïcat, en communion étroite avec les pas­ teurs. J'aurai l'occasion d'aborder plus longuement ce sujet au cours de mon voyage. Pour la vie familiale, j'en ai longuement parlé ce matin. Comment faire cheminer les jeunes et les foyers vers la pleine réalisation du projet de Dieu sur les époux et les parents, malgré des difficultés certaines, mais en s'appuyant en même temps sur des ressources de l'âme afri­ caine, sur l'expérience séculaire de l'Eglise et sur la grâce, voilà un objectif pastoral primordial. Ce sera pour l'Eglise une bénédiction et pour le pays un progrès de premier ordre. Une chose qui doit tenir à cœur aux parents, aux pasteurs et à tous les ouvriers de l'évangélisation, c'est l'éducation religieuse des enfants, quel que soit le statut des écoles et surtout à cause du statut actuel : initiation familiale à l'Evangile, poursuivie par une catéchèse systéma­ tique, comme je l'ai exposé, à la suite du Synode des évêques, dans l'exhortation Catechesi Tradendae. 11. Je pense encore à toute la participation que l'Eglise apporte au développement du pays, non seulement en préparant la conscience des citoyens au sens de la loyauté, du service gratuit, du travail bien fait, de la fraternité — ce qui est directement son rôle — mais en pourvoyant sur bien des plans aux besoins multiples des populations, aggravés souvent par les épreuves, aux plans de l'école, de l'aide sanitaire, des moyens de subsistance, etc. C'est une suppléance que la charité impose à l'Eglise — « caritas urget nos » — et que le sens du bien commun de votre patrie vous fait trouver normale. 12. Vous aimez profondément cette patrie. Je comprends ces senti­ ments. Vous savez l'amour que je porte à celle où j'ai mes racines. L'unité d'une patrie se forge d'ailleurs à travers des épreuves et des efforts où les chrétiens ont leur part, surtout lorsqu'ils forment une part notable de la nation. Votre service de Dieu comprend cet amour de la patrie. U concourt au bien de la patrie, comme le pouvoir civil y est ordonné sur son plan à lui. Mais il se distingue de ce dernier et, tout Acta Ioannis Pauli Pp. II 439 en respectant sa compétence et sa responsabilité, il doit pouvoir s'exercer lui-même dans une pleine liberté, dans sa sphère qui est l'éducation de la foi, la formation des consciences, la pratique religieuse, la vie des communautés chrétiennes, et la défense de la personne humaine, de ses libertés et de ses droits, de sa dignité. Je sais que tel a été votre souci. Et je souhaite qu'il en résulte une paix profitable à tous. 13. Un dernier point : pour aider l'élite chrétienne à faire face selon la foi aux problèmes que ne manquent pas de poser une rapide évolution et le contact avec d'autres civilisations, avec d'autres systèmes de pensée, il est capital, au plan théologique, que la recherche et l'en­ seignement soient promus, en votre pays, comme il convient, c'est-à-dire en joignant à un enracinement profond dans la tradition de toute l'Eglise, qui a donné sa sève à votre communauté, la réflexion que requiert votre enracinement africain et les problèmes nouveaux qui surgissent. C'est dire que je forme des vœux fervents pour votre Faculté de théologie de Kinshasa, pour son haut niveau intellectuel, pour sa fidélité ecclésiale et pour son rayonnement en votre pays et au-delà. 14. Je vais m'en tenir là aujourd'hui. Mais c'est un dialogue qui devra toujours être poursuivi avec le Successeur de Pierre, avec les instances du Saint-Siège, avec les autres Eglises locales, qui n'ont qu'un souci : permettre à l'élan de votre Eglise de poursuivre sa course dans les meilleures conditions, « en toute assurance et sans entrave ». Et je souhaite que cet élan ne profite pas à vous seuls, mais qu'il soit toujours plus missionnaire. <( Vous êtes vos propres missionnaires », di­ sait Paul VI à Kampala, voilà onze ans. C'est en partie réalisé. Mais j'ajoute : visez à être missionnaires à votre tour, non seulement en ce pays où l'Evangile est encore attendu, mais au-dehors, et en particulier en d'autres pays d'Afrique. Une Eglise qui donne, même de ses ressources limitées, sera bénie du Seigneur, car on rencontre toujours une plus pauvre que soi. 10 L'Esprit Saint vous a constitués Pasteurs de votre peuple en cette heure importante de l'histoire chrétienne du Zaïre. Qu'il affermisse la foi et la charité de tous ceux qui vous sont confiés ! Et que Marie, la Mère de l'Eglise, intercède pour vous tous. Soyez assurés de ma prière, comme je compte sur la vôtre. Avec mon affectueuse Bénédiction Apostolique. » Ac 28, 31. 440 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Kinsasae ad Carmelitas sanctimoniales aliasque religiosas habita: oblatio suipsius ad Christum Sponsum extollitur.* Chères Sœurs, Rendons grâce à Dieu notre Père, par son Fils Jésus notre Seigneur, dans l'Esprit qui habite en nos cœurs, pour le grand bonheur de cette rencontre et pour les fruits qui en résulteront dans vos communautés respectives et dans la vie de l'Eglise qui est en Afrique ! 1. En ces instants privilégiés, oubliez vos particularités légitimes pour sentir profondément votre appartenance unique au même Dieu et Père, rappelée de manière frappante par l'Apôtre Paul dans sa lettre aux Ephésiens : « Un seul Seigneur, une seule foi, un seul baptême, un seul Dieu et Père de tous». Laissez-moi vous encourager à célébrer intimement et avec ferveur l'anniversaire de votre naissance à la vie divine par la grâce du baptême, comme l'événement le plus important de votre existence, et le plus significatif de votre vocation chrétienne à la fraternité. Venues à la vie religieuse de milieux sociaux, de pays et même de continents très différents, vous vivez en communautés pour attester — à l'encontre des nationalismes, des préjugés, parfois des hai­ nes, — la possibilité et la réalité de cette fraternité universelle, à laquelle tous les peuples aspirent confusément. Vous êtes sœurs également, parce que vous avez toutes entendu le même appel évangélique : (( Si tu veux être parfaite, va, vends ce que tu possèdes et donne-le aux pauvres, et tu auras un trésor dans les cieux; puis viens, suis-moi». Cet appel uni­ que dans sa source divine est une autre exigence — que vous soyez vouées à la contemplation ou adonnées aux tâches directes de l'évangélisation — à vous montrer extrêmement fraternelles entre vous comme entre Con­ grégations, et à vous entraider toujours mieux sur trois plans qui me paraissent essentiels : la juste vision et le courageux accomplissement de votre consécration, l'empressement à participer à la mission de l'Egli­ se, la poursuite d'une solide formation spirituelle et d'une judicieuse ouverture aux réalités de votre époque et de vos milieux de vie. 1 2 2. En peu de mots, le Concile Vatican II situe la vie consacrée comme « un don divin que l'Eglise a reçu du Seigneur et que, par grâce, * Die 3 m. Maii a. 1980. 1 Ep 2 Cf. Mt 19, 21. 4, 5-6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 441 elle conserve fidèlement ». Sans ignorer les ombres de l'histoire bimillénaire du peuple de Dieu, on peut affirmer que la femme — pour sa part — a magnifiquement répondu aux appels du Christ à la plénitude évan­ gélique du don de soi. 3 Il y a, semble-t-il, dans la féminité du corps et du cœur, une singu­ lière disposition à faire de sa vie une oblation royale au Christ comme au seul Epoux. Précisément, cette féminité — souvent considé­ rée par une certaine opinion publique comme follement sacrifiée dans la vie religieuse — est en fait retrouvée et dilatée à un plan supérieur : celui du Royaume de Dieu. Par exemple, la fécondité physique, qui tient tant de place dans la tradition africaine, ainsi que l'attachement à la famille, sont des valeurs qui peuvent être vécues par la religieuse africaine au sein d'une communauté beaucoup plus large et sans cesse renouvelée, et au bénéfice d'une fécondité spirituelle absolument éton­ nante. C'est bien dans cette perspective que la chasteté religieuse, très fidèlement observée, prend tout son relief d'amour préférentiel du Sei­ gneur et de disponibilité totale aux autres. De même de nombreuses Afri­ caines entrées en religion cherchent à donner au vœu de pauvreté un visage nouveau, et plus adapté aux milieux dont elles sont issues. Elles tiennent à vivre du fruit de leur travail et à partager sans cesse ce fruit avec d'autres. Tout en demeurant rigoureusement fidèles à l'authentique conception de l'obéissance religieuse — qui est toujours le sacrifice de la volonté propre — bien des Sœurs s'efforcent de la vivre en dialogue con­ fiant avec leurs responsables en qui elles voient une présence du Christ. Ce nouvel aspect est en consonance avec la dignité et la promotion de la femme en notre temps. En vous parlant ainsi, chères Sœurs, je voudrais vous aider à bien saisir ou à ressaisir l'essentiel de votre état religieux : la consécration totale et sans retour de votre moi profond et de vos capacités féminines au Christ et à son Royaume. Nous sommes là au cœur même du mystère de votre vie, difficile à comprendre en dehors de la foi. Mystère qui surpasse tout le reste : l'acquisition de compétences et de diplômes, la répartition des fonctions et des responsabilités, les soucis d'intendance ou d'implantation, les problèmes de structures et d'observances. En un mot, votre consécration, radicalement vécue, est bien l'essentiel de votre état religieux, le roc permanent qui permet aux Congrégations et à leurs sujets de faire face aux adaptations exigées par les circons3 Lumen Gentium, n. 43. 29 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 442 tances sans courir le risque d'affadir ou de trahir le charisme dont le Christ a doté son Eglise. 3. Solidement enracinée dans les exigences prioritaires de votre don total authentifié par l'Eglise, votre vie ne peut que se consumer au service de cette Eglise pour laquelle le Christ s'est livré. 4 La mission de l'Eglise est d'abord prophétique. Elle annonce le Christ à toutes les nations et leur transmet son message de salut. Voilà qui met d'abord en jeu votre style de vie personnelle et commu­ nautaire. Est-il véritablement lumineux, prophétique? Le monde actuel attend partout, peut-être confusément, des vies consacrées qui disent, en actes plus qu'en paroles, le Christ et l'Evangile. L'Epiphanie du Sei­ gneur, que vous aimez célébrer en Afrique, dépend de vous ! L'Eglise prophétique compte également sur vous, ici comme dans les autres con­ tinents, pour participer avec empressement à son immense labeur catéchétique. On attend partout des Sœurs catéchètes et des Sœurs vouées à la formation de laïcs catéchètes. Les religieuses qui — pour des raisons d'épanouissement personnel — délaissent trop facilement cette tâche ec­ clésiale prioritaire, sont-elles toujours sûres d'être fidèles à leur consé­ cration? Je sais que les efforts et les résultats de l'enseignement catéchétique en Afrique sont remarquables. Mais il faut les poursuivre et les étendre. Les chrétiens de tous les âges et de tous les milieux ont besoin d'être accompagnés pour faire face aux mutations socio-culturelles de notre temps. Je vous demande, mes Sœurs, d'apporter davantage encore à la mission prophétique de l'Eglise. 5 6 7 L'évangélisation, de soi-même et des autres, aboutit au culte divin. L'Eglise a aussi une vocation sacerdotale à laquelle vous êtes intime­ ment associées. A la suite de saint Benoît ou de saint Bernard, de sainte Claire d'Assise ou de sainte Thérèse d'Avila, les moniales cloî­ trées assument à plein temps, au nom de l'Eglise, le service de la louange divine et de l'intercession. Cette forme de vie est aussi un apostolat de très grande valeur ecclésiale et rédemptrice, que sainte Thérèse de l'Enfant-Jésus a magnifiquement illustré au cours de sa brève existence au Carmel de Lisieux. N'oublions pas que le Pape Pie XI l'a proclamée ((Patronne des missions». J'exprime donc mes 4 Cf. Ep 5, 25. 5 Cf. Mt 28, 19-20. 6 Cf. Evangelii Nuntiandi, n. 14. 7 Mt 5, 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 443 plus vifs encouragements aux contemplatives qui sont sur la terre d'Afrique et je demande à Dieu que leurs monastères se remplissent de vocations sérieusement motivées. Gomment oublierais-je les Sœurs ma­ lades, infirmes et âgées? A longueur de jour et souvent de nuit, lorsque le sommeil est difficile, elles présentent au Seigneur l'oblation silen­ cieuse de leurs prières quasi ininterrompues, de leurs souffrances phy­ siques ou morales, de leur ((fìat» à la volonté divine. Elles aussi sont le peuple sacerdotal que le Christ s'est acquis par le sang de sa croix. Avec lui, elles sauvent le monde. Quant aux religieuses exerçant un apostolat direct dans les villes et les villages, l'Eglise, en la per­ sonne des évêques et des prêtres, attend beaucoup de leurs talents et de leur zèle pour l'animation des assemblées chrétiennes. L'initia­ tion au sens profond de la liturgie, à la célébration des sacrements, spécialement de l'Eucharistie, comme la formation des enfants et des adultes à la prière personnelle, à l'offrande généreuse de leur vie quotidienne, en union avec celle du Christ, constituent un domaine extrêmement important où vous êtes capables d'exceller, du fait de vos qualités pédagogiques, de votre sens inné du mystère de Dieu, et de votre propre générosité à prier. La ferveur du peuple de Dieu, célébrant son Seigneur, dépend beaucoup de vous. 8 Enfin la mission de l'Eglise est royale. C'est d'abord l'évêque qui doit veiller à la croissance et à l'unité de la foi, ainsi qu'à la fraternité de l'amour, dans son diocèse. C'est-lui qui ordonne et stimule les acti­ vités apostoliques. Mais dans le peuple de Dieu, convié tout entier à investir ses forces et ses talents spécifiques dans les divers secteurs pastoraux de la vie des diocèses et des paroisses, les religieuses ont bien leur place. Je laisse aux évêques africains le soin de discerner avec sagesse les signes des temps dans leurs propres diocèses et de voir con­ crètement, avec les diverses Congrégations, comment les religieuses peuvent aujourd'hui s'intégrer plus efficacement dans les activités pasto­ rales de l'Eglise diocésaine. Permettez-moi cependant de souligner ici que vos dons féminins vous prédisposent à exercer auprès des jeunes filles et des femmes africaines le rôle très précieux de ((conseillères», d'une manière analogue au service accompli par les « mères de village ». 9 4. Chères Sœurs, je ne veux pas achever cet entretien paternel sans vous encourager vivement à demeurer toujours en quête d'approfondis­ ci, 9 i P 2, 4-10. Cf. Evangelii Nuntiandi, n. 69. 444 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sèment spirituel et de formation humaine, afin d'être toujours «plus femmes» et «plus religieuses». Donnez-vous la main entre maisons religieuses, entre Congrégations, pour organiser des temps et des lieux de silence et de méditation, pour bénéficier de sessions de spiritualité, de théologie, de pastorale. En­ couragez-vous les unes les autres à y participer. Entraidez-vous pour assumer les dépenses occasionnées par ces retraites et sessions. Votre témoignage d'amour fraternel doit être manifeste. Avec vos responsables diocésains, prenez soin de faire toujours appel à des guides sûrs et compétents. Jésus lui-même a utilisé le proverbe « on juge l'arbre à ses fruits » ! Avec calme et bon sens, voyez toujours où vous conduisent ces retraites et sessions. A plus d'intimité avec le Seigneur? A plus de courage et de transparence évangélique? A plus d'amour fraternel? A plus de pauvreté personnelle et communautaire? A plus de partage de ce que vous êtes et de ce que vous avez avec les plus déshérités? A plus de zèle pour la mission de l'Eglise? Alors les moyens choisis étaient sûrs et ont été utilisés avec sérieux. S'il n'en était pas ainsi, il importe de les changer avant qu'il soit trop tard. 5. Parce que vous êtes religieuses aujourd'hui, il est indispensable, même si vous êtes contemplatives, de veiller à votre formation hu­ maine, de connaître suffisamment la vie et les problèmes des gens d'aujourd'hui surtout si vous avez mission de leur annoncer l'Evan­ gile. Jeunes et adultes sont sensibles à l'étoffe de ceux qui ont «tout perdu et tout gagné » pour suivre le Christ ! A ce plan de l'obligation de vous former et de vous informer, voyez loyalement où vous en êtes: la règle d'or est la subordination constante de vos acquisitions humaines à la mission privilégiée que le Christ vous a confiée en son Eglise, pour le salut de vos frères humains. Chères Sœurs, je sais que vous priez beaucoup pour moi, et je vous en remercie du fond du cœur. En retour, je tiens à vous assurer que les religieuses du monde entier ont une très grande place dans ma vie et ma prière de chaque jour. Vous êtes, toutes, mon souci et ma joie, mon appui et mon espérance ! Que le Seigneur vous affermisse dans votre consécration et votre mission, pour sa gloire et pour le plus grand bien de vos diocèses africains et de toute l'Eglise ! Acta Ioannis Pauli Pp. II 445 Ad Excmos Viros Legatos apud Zairensem Rem publicam sedem habentes, in aedibus Apostolicae nuntiaturae coram admissos, habita: de aequis auxiliis ab omnibus civitatibus novis nationibus praestandis.* Excellences, Mesdames, Messieurs, 1. Dans le cadre de la visite que j'effectue, en tant que Chef spiri­ tuel, au Zaïre et aux communautés catholiques qui vivent dans ce terri­ toire, je me félicite de la possibilité qui m'est donnée de rencontrer et de saluer le Corps diplomatique accrédité auprès du Gouvernement de Kin­ shasa. Et je voudrais commencer par remercier votre Doyen qui a su, avec tant de courtoisie, se faire votre interprète en m'adressant des pa­ roles auxquelles j'ai été très sensible. Le Saint-Siège lui-même, soucieux de favoriser un climat de dialogue avec les instances civiles responsables de la société, est heureux d'éta­ blir, avec les Etats qui le souhaitent, des relations stables, comme un instrument, fondé sur la compréhension et la confiance mutuelles, au service de l'avenir et du progrès de l'homme dans toutes ses dimensions. Tel a été et tel est le cas du Zaïre, et je me réjouis des contacts rendus possibles avec ses dirigeants par la présence en ce pays d'un Repré­ sentant pontifical. Ce dernier a un rôle particulier auprès des pasteurs des divers diocèses, mais, comme vous, il doit aussi chercher à mieux connaître la réalité intérieure de ce pays qui dispose de beaucoup de potentialités humaines et naturelles, à mieux découvrir les aspirations de ses citoyens, et à promouvoir un esprit d'entente et de coopération au plan international. 2. Investis dans cette grande capitale d'une mission s'inspirant des plus nobles idéaux de la fraternité humaine, il me semble que vous êtes tous conscients, Mesdames et Messieurs, de l'ampleur de l'enjeu, qui dé­ passe le cadre immédiat. Vous vous trouvez, nous nous trouvons au cœur de l'Afrique. C'est pour moi l'occasion de vous faire part d'une conviction très forte, et en même temps d'une nécessité impérieuse. La conviction qu'aucune situation locale n'est aujourd'hui sans répercussion à une échelle plus vaste: j'en vois pour preuve les événements qui marquent, parfois douloureusement, une partie ou une autre du continent, et ne * Die 3 m. Maii a. 1980. 446 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale peuvent pas ne pas blesser la dignité de l'âme africaine ni même la conscience de l'humanité. 3. Faut-il évoquer les problèmes liés au racisme, que tant de voix à travers le monde ont dénoncé, et que l'Eglise catholique, pour sa part, réprouve de la manière la plus ferme? Mes prédécesseurs sur le Siège de l'Apôtre Pierre, le Concile Vatican II et les évêques directement concernés ont eu maintes occasions de proclamer le caractère anti-évangélique de cette pratique. Certains commentateurs ont également souli­ gné mon souci de défendre en tous points les droits de l'homme selon Dieu ; je puis vous dire que, à mon sens, c'est bien en luttant contre ce fléau du racisme que j'entends aussi agir pour promouvoir leur res­ pect. Fort heureusement, des signes sont donnés, comme au Zimbabwe, que des efforts patients peuvent parfaitement fonder des espoirs réalistes. 1 à. Faut-il évoquer encore le droit des peuples à disposer d'euxmêmes, sans renier pour autant — car la sagesse ne doit pas être absente — ce qui est issu des vicissitudes de l'histoire? Comment ne pas désirer, en stricte justice, accéder à la maîtrise réelle, et dans tous les domaines, de son propre destin? L'Afrique a connu, depuis vingt ans surtout, des modifications indéniables de sa structure politique et sociale. Il de­ meure cependant des motifs de grave préoccupation, soit que de jeunes nations aient éprouvé quelque difficulté à atteindre en une si brève période leur équilibre intérieur, soit que, malgré les initiatives des instances internationales, le processus vers la souveraineté s'avère trop long ou dépourvu de garanties suffisantes. 5. Parmi de nombreux sujets, j'ai voulu vous entretenir explicitement de ceux-ci en raison de leur importance primordiale, mais il est temps, pour ne pas abuser de votre bienveillance, d'en venir à la nécessité ur­ gente à laquelle je faisais allusion. Elle naît d'une vision globale du monde. En la formulant, je ne prétends nullement rivaliser avec les stratèges de la communauté internationale. Ce n'est ni ma mission, ni mon propos, ni de ma compétence.. Je viens ici, en Afrique, avec pour tout bagage la force de l'Evangile, celle de Dieu. Je voudrais susciter en l'homme, mon frère, qui m'écoute peut-être, le sens du respect vé­ ritable et de la dignité du frère africain. 2 1 Cf. entre autres Pie X I : encyclique Mit brennender Sorge, nn. 2-3; Jean X X I I I : encyclique Pacem in terris, n. 86; Paul V I : message Africae terrarum, n. 17, 29 octo­ bre 1967; allocution au Parlement de Kampala, 1 2 Cf. 1 Co 1, 26 - 2, 9. er août 1969. Acta Ioannis Pauli Pp. 447 II C'est avec un étonnement empreint de tristesse que l'on constate que ce continent est lui aussi marqué par des influences dirigées de l'intérieur ou de l'extérieur, sous couvert d'aide économique souvent, en réalité dans la perpective d'un intérêt qui n'a de vraiment humani­ taire que son étiquette. Comme on souhaiterait que les diverses nations qui le composent puissent vivre et grandir dans la paix, à l'écard des conflits idéologiques ou politiques qui sont étrangers à sa mentalité pro­ fonde ! Qu'elles ne soient pas amenées à consacrer aux armements, par exemple, une part démesurée des moyens parfois réduits dont elles dis­ posent, ou que l'assistance qu'elles reçoivent ne soit pas subordonnée à une quelconque forme d'allégeance ! 3 6. De tels facteurs ne peuvent engendrer à terme que la violence, ou même donner à celle-ci un caractère endémique : une violence ouverte, qui oppose entre eux des nations ou des groupes ethniques, et une violence plus sournoise parce que moins visible, qui affecte jusqu'aux moeurs, en devenant — c'est terrible à dire ! — un moyen pratiquement normal de s'affirmer face à autrui. Cela n'est pas digne de l'homme, et cela n'est pas digne en particulier de l'homme africain, qui a le sens de ce qu'on appelle, je crois, la palabre, c'est-à-dire de la confrontation loyale par la conversation et la négociation. On doit commencer par discuter pour se connaître, et non pas s'affronter. On doit commencer par aimer avant de juger. On doit rechercher inlassablement toutes les pistes pouvant mener à la paix et à l'entente, et, si le chemin semble encore long, entreprendre des efforts nouveaux. Les luttes et les conflits n'ont jamais résolu aucun problème en profondeur. Lors de mon voyage en Irlande, l'an dernier, j'ai dit avec insistance et je répète ici <( que la violence est un mal, que la violence est inacceptable comme solution aux problèmes, que la violence n'est pas digne de l'homme». Je me ferai, ici comme ailleurs, un messager inlassable d'un idéal excluant la violence, un idéal fondé sur la fraternité qui tire son origine de Dieu. 4 7. Oui, une observation et une « pratique » plus réelles de l'ensemble des droits de l'homme sont bien ces objectifs qui me conduisent à prendre fréquemment le bâton de pèlerin, pour éveiller ou réveiller la conscience de l'humanité. Il y va de la grandeur de l'homme. C'est par là que l'homme s'affirmera, et non par la course vers une puissance 3 Cf. discours à la XXXIV e Assemblée Unies, n. 10. 4 A Drogheda, 29 septembre 1979, n. 9. générale de l'Organisation des Nations Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 448 illusoire et fragile. L'homme a droit en particulier à la paix et à la sécurité. Il a droit à ce que l'Etat, responsable du bien commun, Péduque à pratiquer les moyens de la paix. L'Eglise a toujours enseigné, écrivais-je dans mon encyclique Redemptor Hominis, que « le devoir fon­ damental du pouvoir est la sollicitude pour le bien commun de la so­ ciété ... Au nom de ces prémisses relatifs à l'ordre éthique objectif, les droits du pouvoir ne peuvent être entendus que sur la base des droits objectifs et inviolables de l'homme ... Autrement on arrive à la désagré­ gation de la société, à l'opposition des citoyens à l'autorité, ou alors à une situation d'oppression, d'intimidation, de violence, de terrorisme, dont lés totalitarismes de notre siècle nous ont fourni de nombreux exemples ». 5 8. Tout cela, avec une distribution plus équitable des fruits du pro­ grès, me paraît constituer autant de conditions d'une accélération d'un développement plus harmonieux de cette terre que j'éprouve tant de joie à fouler en ces jours. Dieu veuille soutenir les efforts des responsa­ bles, aussi bien aux échelons nationaux qu'à l'échelon international, en particulier dans le cadre de l'Organisation de l'Unité Africaine, afin que l'Afrique puisse mûrir dans la sérénité, et trouver, dans le concert des nations, le rôle et le poids qui doivent être les siens. Ainsi elle sera mieux à même de faire bénéficier les autres peuples de son génie propre et de son patrimoine particulier. Je vous renouvelle, Mesdames et Messieurs, ma profonde satisfaction d'avoir pu vous saluer et vous exprimer quelques-unes des pensées qui me tiennent le plus à cœur, et, en vous offrant mes vœux fervents pour les hautes fonctions que vous assumez, je demande au Tout-Puissant de vous assister ainsi que tous les vôtres. * * * Kinsasae habita: de episcoporum officiis in Christi Ecclesia.* Chers Frères dans le Christ, En ce jour de grande joie, en cette circonstance solennelle, je m'adresse d'abord à vous qui allez recevoir la grâce de l'épiscopat : « J e ne vous appelle plus serviteurs je vous ai appelés amis». Voilà ce que dit le Christ aux Apôtres, voilà ce qu'il vous dit. 1 5 N. 17. * Die 4 m. Maii a. 1980. 1 Jn 15, 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 449 1. Depuis longtemps déjà, vous êtes associés intimement à la vie du Christ. Votre foi s'est développée sur ce sol africain, dans votre famille ou dans votre communauté chrétienne, et elle a produit ses fruits. Vous avez ensuite suivi le Christ qui vous faisait signe de vous consacrer entièrement à sa mission. Vous avez reçu le sacerdoce ministerial des prêtres pour être les dispensateurs des mystères de Dieu. Vous vous êtes efforcés de l'exercer avec sagesse et courage. Et voilà que vous avez été choisis pour « paître le troupeau dont l'Es­ prit Saint vous a institués gardiens )), comme dit saint Paul aux anciens d'Ephèse, évêques pour le présider au nom et en place de Dieu, et mar­ cher à sa tête. Vous recevez, comme disait encore saint Ignace d'An­ tioche, « le ministère de la communauté ». Pour cela, comme les Apôtres, vous êtes enrichis par le Christ d'une effusion spéciale de l'Esprit Saint qui rendra fécond votre ministère (cf. prière de l'onction des évêques) ; vous êtes investis de la plénitude du sacerdoce, sacrement qui imprime en vous son caractère sacré; ainsi, d'une façon eminente et visible, vous tiendrez la place du Christ lui-même, Docteur, Prêtre et Pasteur. Rendez grâce au Seigneur ! Et chantez : alleluia ! 2 C'est une grande joie et un honneur pour les communautés où vous avez vos racines ou qui vous reçoivent comme pasteurs, pour le Zaïre, le Burundi, le Soudan, Djibouti, et aussi pour les communautés reli­ gieuses qui vous ont formés. Vous avez été « pris parmi les hommes et établis pour intervenir en faveur des hommes dans leurs relations avec Dieu ». Quand de jeunes Eglises voient leurs fils assumer l'œuvre d'évangélisation et devenir les évêques de leurs frères, c'est un signe par­ ticulièrement éloquent de la maturité et de l'autonomie de ces Eglises î En ce jour, gardons-nous d'oublier aussi les mérites de tous les pionniers qui ont préparé de loin ou de près ces nouveaux responsables, et en particulier les prêtres et les évêques missionnaires. Pour eux aussi, rendons grâce au Seigneur ! 3 2. C'est le Christ ressuscité, glorifié par la main de Dieu et mis par son Père en possession de l'Esprit Saint promis, ce Christ que nous contemplons avec une allégresse particulière en ce temps pascal, c'est lui qui agit par notre ministère. Car c'est lui le Principe, c'est lui 4 Lumen Gentium, 2 Cf. 3 Ee 5, 1. 4 Cf. Ac 2, 33. nn. 20-21. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 450 Officiale la Tête du Corps qui est l'Eglise. Dans l'Esprit Saint, le Christ pour­ suit son oeuvre par ceux qu'il a établis pasteurs et qui ne cessent de transmettre ce don spirituel par l'imposition des mains. Ils sont (des sarments par lesquels se transmet la semence apostolique». Ainsi la ligne de l'épiscopat se continue sans interruption depuis les origines. Vous entrez donc dans le collège episcopal qui succède au collège des Apôtres. Vous travaillerez à côté de vos aînés, avec vos aînés : plus de cinquante Zaïrois ont déjà été agrégés au corps episcopal depuis la première ordination episcopale en 1956, et les autres pays ici re­ présentés connaissent une situation semblable. Vous travaillerez en communion avec vos frères répandus dans l'univers entier, et qui ne forment qu'un tout dans le Christ, unis autour de l'évêque de Rome, successeur de Pierre. Vous serez d'autant plus attachés à cette com­ munion indispensable que vous êtes ordonnés par celui auquel l'Esprit .Saint a confié, comme à Pierre, la charge de présider à l'unité. Oui, rendez grâce au Seigneur ! Et chantez : alleluia ! 5 6 3. Vous recevez une grande grâce pour exercer une charge pastorale exigeante. Vous en connaissez les trois aspects qu'on désigne habituelle­ ment par « l e magistère doctrinal, le sacerdoce du culte sacré, le mi­ nistère du gouvernement ». La constitution conciliaire Lumen Gentium (nn. 18-27) et le décret Christus Dominus (nn. 11-19) demeurent la charte de votre ministère qu'il vous faudra souvent méditer. 7 Vous êtes d'abord responsables de la prédication de l'Evangile dont le livre va être imposé sur votre tête durant la prière consécratoire, puis remis entre vos mains. Ici, en Afrique, on demande d'abord aux hommes d'Eglise : donnez-nous la Parole de Dieu. Oui, c'est une chose merveil­ leuse de voir la soif de vos compatriotes pour l'Evangile : ils savent, ils pressentent que c'est un message de vie. Pour cela, vous ne serez pas seuls. Vos prêtres, vos diacres, vos religieuses et religieux, vos caté­ chistes, vos laïcs sont aussi des évangélisateurs très méritants, quoti­ diens, tenaces, tout proches du peuple, et parfois même des pionniers, dans les endroits ou dans les milieux où l'Evangile n'a pas encore plei­ nement pénétré. Votre rôle sera de soutenir leur zèle, d'harmoniser leur apostolat, de veiller à ce que l'annonce, la prédication et la catéchèse «oient fidèles au sens authentique de l'Evangile et à toute la doctrine, 5 Cf. Col 1, 18. 6 Cf. Lumen 7 Cf. Lumen Gentium, n. 20. Gentium, n. 20, citant Tertullien. 451 Acta Ioannis Pauli Pp. II dogmatique et éthique, que l'Eglise a explicitée au cours de ses vingt siècles à partir de l'Evangile. Il vous faudra chercher en même temps à ce que ce message atteigne vraiment les cœurs et transforme les con­ duites en empruntant le langage qui convient à vos fidèles africains. Comme la liturgie va vous le dire : à temps et à contre-temps, « prêchez vous-mêmes la parole de Dieu avec une grande patience et le souci d'ins­ truire». Vous êtes au premier chef les témoins de la vérité divine et catholique. Vous recevez la charge de sanctifier le peuple de Dieu. En ce sens, vous êtes pères et vous transmettez la vie du Christ par les sacrements, que vous célébrez ou dont vous confiez à vos prêtres la dispensation régulière, digne et féconde. Vous aurez à cœur de préparer vos fidèles à ces sacrements, et de les encourager à en vivre dans la persévérance. Votre prière ne cessera d'accompagner votre peuple sur les chemins de la sainteté. Vous contribuerez à préparer, avec la grâce du Seigneur, une Eglise sans tache ni ride, qui annonce la Jérusalem nouvelle, dont nous parle l'Apocalypse, «la.fiancée pour son Epoux». 8 4. Enfin, vous recevez le gouvernement pastoral d'un diocèse, ou vous y participez comme evêque auxiliaire. Le Christ vous donne au­ torité pour exhorter, pour répartir les ministères et les services, au gré des besoins et des capacités, pour veiller à leur accomplissement, re­ prendre au besoin avec miséricorde ceux qui s'en écartent, veiller sur tout le troupeau et le défendre, comme disait saint Paul, susciter un 9 esprit toujours plus missionnaire. Cherchez en tout la communion et l'édi­ fication du Corps du Christ. Vous portez à bon droit sur la tête l'em­ blème du chef et en main la crosse du pasteur. Souvene-vous que votre autorité, selon Jésus, est celle du Bon Pasteur, qui connaît ses brebis et est très attentif à chacune ; celle du Père qui s'impose par son esprit d'amour et de dévouement ; celle de l'intendant, prêt à rendre compte à son Maître; celle du ((ministre», qui est au milieu des siens «comme celui qui sert» et est prêt à donner sa vie. L'Eglise a toujours recom­ mandé au chef de la communauté chrétienne le souci particulier des pauvres, des faibles, de ceux qui souffrent, des marginaux de toute sorte. Elle vous demande d'accorder un soutien spécial à vos compagnons de 8 Ap 21, 2. 9 Ac 20, 29-31. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 452 service que sont les prêtres et les diacres : ils sont pour vous des frères, des fils, des amis. 10 L'administration rigoureuse qui vous est confiée requiert de vous, avec l'autorité, la prudence et la sagesse des « anciens » ; l'esprit d'équité et de paix ; la fidélité à l'Eglise dont votre anneau est le symbole ; une pureté exemplaire de doctrine et de vie. Il s'agit en définitive de conduire les clercs, religieux et laïcs à la sainteté de notre Seigneur ; il s'agit de les conduire à vivre le commandement nouveau de l'amour fraternel, que Jésus nous a laissé comme son testament. C'est pourquoi le récent Concile rappelle à tous les évêques le devoir primordial de «montrer l'exemple de la sainteté, par leur charité, leur humilité et la simplicité de leur vie ». Saint Pierre écrivait aux « anciens » : « Paissez le troupeau de Dieu... dans l'esprit de Dieu ... Montrez-vous les modèles du trou­ peau ». 11 12 13 5. Ainsi vous pourvoirez au bien des âmes, à leur salut. Ainsi vous poursuivrez l'édification de l'Eglise déjà si bien implantée au cœur de l'Afrique et particulièrement dans chacun de vos pays. Ainsi vous appor­ terez une part précieuse à la vitalité de l'Eglise universelle, en portant avec moi et avec l'ensemble des évêques la sollicitude de toutes les Eglises. Par ailleurs, en formant les consciences selon la loi de Dieu et en les éduquant aux responsabilités et à la communion dans l'Eglise, vous contribuerez à former les citoyens honnêtes et courageux dont le pays a besoin, ennemis de la corruption, du mensonge, et de l'injustice, artisans de la concorde et de l'amour fraternel sans frontière, soucieux d'un développement harmonieux et spécialement des catégories les plus pauvres. Ce faisant, vous exercez votre mission qui est d'ordre spirituel et moral : elle vous permet de vous prononcer sur les aspects éthiques de la société, chaque fois que les droits fondamentaux des personnes, les libertés fondamentales et le bien commun l'exigent. Tout ceci dans le respect des autorités civiles qui, au plan politique, et dans la recherche des moyens de promouvoir le bien commun, ont leurs compétences et leurs responsabilités spécifiques. Ainsi vous préparerez en profondeur le progrès social, le bien-être et la paix de votre chère patrie et mériterez Christus Dominus, n. 16. 10 Cf. 11 Jn 13, 34. 12 Cf. ibid., n. 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 453 l'estime de vos concitoyens. Vous êtes ici les pionniers de l'Evangile et de l'Eglise, et en même temps les pionniers de l'histoire de votre peuple. 6. Frères très chers, cet idéal ne doit point vous accabler. Il doit au contraire vous attirer, vous servir de tremplin et d'espérance. Certes, nous portons tous ce trésor dans des vases d'argile, y compris celui qui vous parle et auquel on réserve le nom de « Sainteté». Il faut bien de l'humilité pour porter ce nom ! Mais en soumettant humblement toute votre personne au Christ, qui vous appelle à le représenter, vous êtes sûrs de sa grâce, de sa force, de sa paix. Comme saint Paul, (( je vous confie à Dieu et à la parole de sa grâce». Que Dieu soit glorifié en vous ! 14 15 7. Et maintenant, je me tourne plus directement vers tous ceux qui vous entourent de leur sympathie et de leur prière. Chers frères et sœurs de Kinshasa, du Zaïre, du Burundi, du Soudan, de Djibouti, accueillez avec joie nos Frères qui deviennent vos Pères et Pasteurs. Ayez pour eux le respect, l'affection, l'obéissance que vous devez aux ministres du Christ qui est Vérité, Vie et Chemin. Ecoutez leur témoignage, car ils viennent à vous en premiers témoins de l'Evangile. Leur message est le message de Jésus-Christ. Ouvrez vos âmes aux bénédictions du Christ, à la vie du Christ qu'ils vous apportent. Suivez-les sur les chemins qu'ils vous tracent, afin que votre conduite soit digne des disciples du Christ. Priez pour eux. Avec eux, vous allez édifier l'Eglise en Afrique, vous allez développer des communautés chrétiennes, en- étroite communion avec l'Eglise universelle dont vous avez reçu et continuez à recevoir la sève, en relation confiante avec le Siège de Pierre, principe d'unité, mais avec la vigueur et les richesses spirituelles et morales que l'Evan­ gile aura fait surgir de vos âmes africaines. By the Providence of God, this great hour touches also Englishspeaking Africa, and in particular the Sudan. In the person of the new auxiliary bishop of Juba, I greet the entire Archdiocese and all the sons and daughters of the Church in that land : grâce and peace to all of you in Jesus Christ, the Son of God, in Jesus Christ, the Good Shepherd, whose through the ministry of bishops continues the Pastoral care of His entire Church. May the love of the Saviour be in your hearts today and always ! 14 15 Cf. 2 Co 4, 7. Ac 20, 32. 454 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Et vous, chers amis qui ne partagez pas la foi chrétienne mais avez tenu à accompagner les catholiques à cette célébration liturgique, je vous remercie et je vous invite vous aussi à accueillir ces nouveaux évêques comme des chefs religieux, et des défenseurs de l'homme, comme des artisans du bien commun et de la paix. Et maintenant, nous nous préparons au rite de l'ordination. Comme l'Apôtre Paul auprès des anciens d'Ephèse auxquels il venait de faire ses recommandations pressantes, nous allons prier. Béni soit le Seigneur qui prolonge ainsi son œuvre parmi nous ! Que tous les Apôtres inter­ cèdent pour nous ! Que la Vierge Marie, la mère du Sauveur, la mère de l'Eglise, la Reine des Apôtres, intercède pour nous ! Nous lui consacrons ces nouveaux serviteurs de l'Eglise. Rendons grâce au Seigneur, dans la foi, la charité et l'espérance ! Et chantons : Alleluia ! Amen ! * * * Ad academicas auctoritates, professores et alumnos Publicae Zairensis Universitatis Kinsasae habita : doctrinae studium idem ac veritas valet.* Monsieur le Recteur, Messieurs et Mesdames les professeurs, Ghers étudiants et étudiantes, 1. Je suis profondément touché des paroles de bienvenue qui vien­ nent de m'être adressées, et je vous en remercie vivement. Est-il besoin de vous ma joie de pouvoir prendre contact ce soir avec le monde uni­ versitaire africain? Dans l'hommage dont je suis l'objet de votre part, je ne vois pas seulement l'honneur rendu au premier Pasteur de l'Eglise catholique; je perçois aussi une expression de reconnaissance envers l'Eglise, pour le rôle qu'elle a tenu au cours de l'histoire et qu'elle tient encore dans la promotion du savoir et de la science. 2. Historiquement, l'Eglise a été à l'origine des universités. Durant des siècles, elle y a développé une conception du monde dans laquelle les connaissances de l'époque étaient situées dans la vision plus ample d'un monde créé par Dieu et racheté par notre Seigneur JésusChrist. Ainsi, nombre de ses fils se sont consacrés à l'enseignement et à la recherche pour initier des générations d'étudiants aux divers de* Die 4 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 45£ grés du savoir dans une vision totale de l'homme, intégrant en parti­ culier la considération des raisons dernières de son existence. Cependant, l'idée même d'université, universelle par définition dan& son projet, n'implique pas que celle-ci se situe en quelque sorte en dehors; des réalités du pays dans lequel elle est implantée. Au contraire, l'his­ toire montre comment les universités ont été des instruments de formation et de diffusion d'une culture propre à leur pays, contribuant puissam­ ment à forger la conscience de l'identité nationale. Par là, l'université fait naturellement partie du patrimoine culturel d'un peuple. En ce sens, on pourrait dire qu'elle appartient au peuple. Cette manière de voir l'université dans sa visée essentielle, le savoir le plus ample possible, et dans son enracinement concret au sein d'une nation, est d'une très grande importance. Elle manifeste en particulier la légitimité de la pluralité des cultures, reconnue par le deuxième Con­ cile du Vatican, et elle permet de discerner les critères du pluralisme culturel authentique, lié à la manière dont chaque peuple chemine vers, l'unique vérité. Elle montre aussi qu'une université fidèle à l'idéal d'une vérité totale sur l'homme ne peut faire l'économie, même sous prétexte de réalisme ou d'autonomie des sciences, de l'étude des réalités supé­ rieures de l'éthique, de la métaphysique et de la religion. C'est sous cet angle que l'Eglise a pris un intérêt particulier au monde de la culture, et lui a apporté d'importantes contributions. Pour elle, la révélation divine sur l'homme, sur le sens de sa vie et de son effort pour la construction du monde, est essentielle pour une connaissance complète de l'homme et pour que le progrès soit toujours totalement humain. Tel est le but de l'activité missionnaire de l'Eglise : faire, comme le rappelle en­ core le Concile, que tout ce qu'il y a de bon dans le cœur des hommes,, dans leur pensée, dans leur culture, soit élevé et parvienne à son achève­ ment pour la gloire de Dieu et le bonheur de l'homme. 1 2 3. L'Université à Kinshasa prend place de manière remarquable dans cette collaboration historique entre l'Eglise et le monde de la cul­ ture. Le centenaire de l'évangélisation du Zaïre coïncide en effet avec le vingt-cinquième anniversaire de l'Université nationale du pays. Com­ ment ne pas se féliciter ensemble de la clairvoyance de ceux qui ont fondé cette Université? Elle manifeste bien la place que la promotion culturelle et spirituelle de l'homme tient dans l'évangélisation. Elle est, 1 Cf. Gaudium et Spes, n. 53. 2 Cf. Lumen Gentium, n. 17. 456 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale la preuve que l'Eglise, et particulièrement la prestigieuse Université Catholique de Louvain, avaient vu juste et avaient confiance dans l'ave­ nir de votre peuple et de votre pays ! Maintenant encore, l'importance de la communauté catholique dans votre pays fait souhaiter que l'Uni­ versité y demeure ouverte à des rapports confiants avec l'Eglise ! Aussi bien, en rendant hommage aujourd'hui, devant vous, à l'Uni­ versité nationale du Zaïre et à la communauté universitaire zaïroise, je le fais en portant mon regard aussi vers le monde universitaire africain tout entier : il joue et il jouera toujours davantage un rôle de premier plan, irremplaçable et essentiel, pour que votre continent dé­ veloppe pleinement toutes les promesses dont il est porteur pour luimême et pour l'ensemble du monde. 4. Vous permettrez, j'en suis sûr, à un ancien professeur d'uni­ versité, qui a consacré de longues et heureuses années à l'enseignement universitaire dans sa terre natale, de vous entretenir pendant quelques instants de ce que je considère comme les deux objectifs essentiels de toute formation universitaire complète et authentique : science et cons­ cience, autrement dit l'accès au savoir et la formation de la conscience, comme il est exprimé clairement dans la devise même de l'Université Nationale du Zaïre : Scientia splendet et conscientia. Le premier rôle d'une université est l'enseignement du savoir et la recherche scientifique. De ce vaste domaine, je n'aborderai ici qu'un point : qui dit science dit vérité. Il n'y aurait donc point de véritable esprit universitaire là où il n'y aurait pas la joie de chercher et de con­ naître, inspirée par un amour ardent de la vérité. Cette recherche de la vérité fait la grandeur du savoir scientifique, comme je le rappelais le 10 novembre dernier en m'adressant à l'Académie pontificale des sciences : « La science pure est un bien, digne d'être aimé, car elle est connaissance et donc perfection de l'homme dans son intelligence. Avant même ses applications techniques, elle doit être honorée pour elle-même, comme une partie intégrante de la culture. La science fon­ damentale est un bien universel, que tout peuple doit pouvoir cultiver en pleine liberté par rapport à toute forme de servitude internationale ou de colonialisme intellectuel ». 3 Ceux qui consacrent leur vie à la science peuvent donc éprouver une légitime fierté, et aussi ceux qui comme vous, étudiants et étu­ diantes, peuvent passer plusieurs années de leur vie à se former à 3 Cf. AAS 71 -(1979), 1462 n. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 457 une discipline scientifique, car rien n'est plus beau, malgré le travail et la peine que cela demande, que de pouvoir se livrer à la recherche de la vérité sur la nature et sur l'homme. 5. Comment ne pas attirer ici brièvement votre attention sur l'amour de la vérité sur l'homme? Les sciences humaines tiennent, je l'ai déjà souligné plusieurs fois, une place toujours plus grande dans notre sa­ voir. Elles sont indispensables pour parvenir à une organisation har­ monieuse de la vie en commun dans un monde où les échanges se font toujours plus nombreux et plus complexes. Mais en même temps, ce n'est que dans un sens bien particulier, radicalement différent du sens habituel, que l'on peut parler de «sciences)) de l'homme, précisé­ ment parce qu'il y a une vérité de l'homme qui transcende toute ten­ tative de réduction à quelque aspect particulier que ce soit. En ce do­ maine, un chercheur vraiment complet ne peut faire abstraction, dans l'élaboration du savoir comme dans ses applications, des réalités spi­ rituelles et morales qui sont essentielles à l'existence humaine, ni des valeurs qui en dérivent. Car la vérité fondamentale est que la vie de l'homme a un sens, dont dépend la valeur de l'existence personnelle comme une juste conception de la vie en société. 6. Ces rapides considérations sur l'amour de la vérité, que j'aimerais pouvoir développer longuement en dialoguant avec vous, vous auront déjà montré ce que j'entends en parlant du rôle de l'université et de vos études pour la formation de la conscience. L'université a d'abord, certes, un rôle pédagogique de formation de ses étudiants, afin que ceuxci soient capables d'accéder au niveau de savoir requis et d'exercer plus tard efficacement leur profession dans le monde où ils seront appelés à travailler. Mais au-delà des différents savoirs qu'elle a pour fonction de transmettre, l'université ne peut pas non plus se désintéresser d'un autre devoir: celui de permettre et de faciliter l'insertion du savoir dans un contexte plus large, fondamental, dans une conception plei­ nement humaine de l'existence. Par là, l'étudiant réfléchi évitera de succomber à la tentation des idéologies, trompeuses parce que toujours simplificatrices, et sera rendu capable de rechercher à un degré supé­ rieur la vérité sur lui-même et sur son rôle dans la société. 7. Chers amis, professeurs et étudiants, je voudrais pouvoir dire personnellement à chacun de vous et à chacun de ceux que vous repré­ sentez, tout le monde étudiant, le monde de la culture et de la science au 30 - A. A. S. 458 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Zaïre et en Afrique, tous mes encouragements à accepter pleinement, chacun, ses responsabilités. Elles sont lourdes; elles demandent le meil­ leur de vous-même, car l'université n'a pas pour but d'abord la re­ cherche de titres, de diplômes, ou de postes lucratifs: elle a un rôle important pour la formation de l'homme et le service du pays. C'est pourquoi elle comporte de grandes exigences vis-à-vis du travail à accom­ plir, vis-à-vis de soi-même et vis-à-vis de la société. Si toute recherche universitaire demande une vraie liberté, sans laquelle elle ne peut exister, elle requiert aussi de la part des univer­ sitaires l'acharnement au travail, les qualités d'objectivité, de méthode et de discipline, bref, la compétence. Ceci, que vous connaissez bien, ouvre sur les deux autres aspects. Une des caractéristiques du travail universitaire et du monde intellectuel est que, plus qu'ailleurs peut-être, chacun se trouve constamment renvoyé à sa propre responsabilité dans l'orientation qu'il donne à son travail. Sur ce dernier point, je suis heureux de vous redire la grandeur de votre rôle et de vous encoura­ ger à y faire face de toute votre âme. Vous ne travaillez pas seulement pour vous, pour votre promotion. Vous participez, par le fait même que vous êtes universitaires, à une recherche de la vérité sur l'homme, à une recherche de son bien, avec le souci de coopérer à la mise en valeur de la nature pour un vrai service de l'homme, à la promotion des valeurs culturelles et spirituelles de l'humanité. Concrètement, cette participation au bien de l'humanité se réalise à travers les services que vous rendez et que vous serez appelés à rendre à votre pays : à la santé physique et morale de vos concitoyens, au mieux-être économique et social de votre nation. Car l'éducation privilégiée que vous offre la communauté ne vous est pas donnée d'abord pour votre gain personnel. Demain, c'est la communauté tout entière, avec ses besoins matériels et spirituels, qui aura le droit de se tourner vers vous, qui aura besoin de vous. Vous saurez être sensibles aux appels de vos concitoyens. Tâche difficile mais exaltante, digne du sentiment, que vous posséder si fort, de votre solidarité: vous aurez à servir l'homme, à servir l'homme africain dans ce qu'il a de plus profond et de plus précieux: son humanité. 8. Les perspectives que je ne fais qu'esquisser devant vous ce soir, chers amis, impliquent comme réalité fondamentale, que l'éthique, la morale, les réalités spirituelles, soient perçues comme des éléments constitutifs de l'homme intégral, compris aussi bien dans sa vie per- Acta Ioannis Pauli Pp. II 459 gonnelle que dans le rôle qu'il doit jouer dans la société, et donc com­ me des éléments essentiels de toute société. Primat de la vérité et primat de l'homme, bien loin de s'opposer, s'unissent et se coordonnent har­ monieusement pour un esprit soucieux d'atteindre et de respecter le réel dans toute son ampleur. Il en découle encore que, de même qu'il y a une manière erronée de concevoir le progrès technique en en faisant le tout de l'homme, en le fai­ sant servir avant tout à la satisfaction de ses désirs les plus superficiels faussement identifiés à la réussite et au bonheur, il y a aussi une manière erronée de concevoir le progrès de notre pensée sur la vérité de l'homme. Dans ce domaine, vous le sentez bien, le progrès se fait par approfondis­ sement, par intégration. Des erreurs sont corrigées, mais elles ont tou­ jours été des erreurs, tandis qu'il n'y a pas de vérité sur l'homme, sur le sens de sa vie personnelle et communautaire, qui puisse être «dé­ passée » ou devenir erreur. Ceci est important pour vous qui, dans une société en pleine mutation, devez travailler à son progrès humain et social en intégrant la vérité qui vous vient du passé à celle qui vous permettra de faire face à des perspectives nouvelles. 9. C'est en fonction, en effet, de la vérité de l'homme que le maté­ rialisme, sous toutes ses formes, doit être rejeté, car il est toujours source d'asservissement : soit asservissement à une recherche sans âme des biens matériels, soit asservissement bien pire encore de l'homme, corps et âme, à des idéologies athées, toujours, en définitive, asservis­ sement de l'homme à l'homme. C'est pourquoi l'Eglise catholique a voulu reconnaître et proclamer solennellement le droit à la liberté re­ ligieuse dans la recherche loyale des valeurs spirituelles et religieuses ; c'est pourquoi aussi, elle prie pour que tous les hommes trouvent, dans la fidélité au sens religieux que Dieu a mis dans leur cœur, le chemin de la vérité tout entière. 10. Je voudrais ajouter ici une brève parole à l'intention particu­ lière de mes frères et sœurs en notre Seigneur Jésus-Christ. Vous croyez dans le message de l'Evangile, vous voulez en vivre. Pour nous, le Seigneur Jésus-Christ est notre route, notre vérité, et notre vie. J'ai déjà développé, particulièrement dans la première encyclique, Redemptor Hominis, que j'ai adressée au monde au début de mon ministère pontifical, et aussi dans mon message du premier janvier dernier sur « la vérité force de la paix », comment, pour nous chrétiens, 4 4 Cf. Jn 4, 6. 460 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale le Ohrist notre Seigneur, par son incarnation, c'est-à-dire par la réa­ lité de notre humanité qu'il a prise pour notre salut, nous a révélé la vérité la plus totale qui soit sur l'homme, sur nous-mêmes, sur notre existence. Il est, en toute vérité, la route de l'homme, la vôtre. C'est pourquoi l'évangélisation, qui répond à un ordre du Seigneur, trouve aussi sa place dans votre collaboration à l'avenir de votre peuple, car elle est collaboration dans la foi aux projets divins sur le monde et sur l'humanité, et en définitive collaboration à l'histoire du salut. 11. Au moment où on célèbre au Zaïre le centenaire de l'annonce de la Parole de Dieu, et au moment où se forme un monde africain nouveau au service d'une humanité plus riche pour l'Afrique, vous êtes appelés à y participer pleinement en étant en même temps les témoins du Christ dans votre vie universitaire et professionnelle. Donnez la preuve de vo­ tre compétence, de votre sagesse africaine, mais soyez en même temps des hommes et des femmes qui apportent le témoignage de votre con­ ception chrétienne du monde et de l'homme. Que toute votre vie soit pour ceux qui vous entourent, et au-delà pour votre pays tout entier, une annonce de la vérité sur l'homme renouvelé dans le Christ, un message de salut dans le Seigneur ressuscité. Je compte sur vous, universitaires catholiques, chers fils et chères filles, je compte sur vo­ tre engagement fidèle au service de votre pays, de l'Eglise, de toute l'humanité, et je vous en remercie. 12. Chers amis, professeurs, étudiants et étudiantes, au début de son existence, votre université avait comme devise : « Lumen requirunt lumine » : à sa lumière, ils cherchent la lumière ! Je souhaite que vos études, vos recherches, votre sagesse soient pour vous tous, un chemin vers la lumière suprême, le Dieu de vérité, que je prie de vous bénir. * * * Ad utriusque cleri presbyteros, in ecclesia Sacratissimi Cordis Iesu Kinsasae congregatos, habita: sacerdos mediator inter Deum et homines, Mediatore Christo Domino.* Chers frères prêtres, 1. J'ai vivement désiré cette rencontre avec vous. Les prêtres, vous le savez, ont une place spéciale dans mon cœur et dans ma prière. C'est nor­ mal : avec vous, je suis prêtre. Celui qui a été constitué Pasteur de tout * Die 4 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 461 le troupeau a d'abord les yeux fixés sur ceux qui partagent son pastorat — qui est le pastorat du Christ —, sur ceux qui supportent quotidienne­ ment (( le poids du jour et de la chaleur ». Et votre mission est telle­ ment importante pour l'Eglise ! L'an dernier, pour le Jeudi saint, j'ai tenu à adresser une lettre spéciale à tous les prêtres du monde, par l'intermédiaire de leurs évê­ ques. Au nom de toute l'Eglise, je vous exprimais mes sentiments de gratitude et de confiance. Je vous rappelais votre identité sacerdotale, par rapport au Christ Prêtre, au Bon Pasteur ; je situais votre minis­ tère dans l'Eglise. Je montrais aussi le sens des exigences attachées à votre état sacerdotal. J'espère que vous avez lu cette lettre, que vous la relirez. Je ne peux pas en reprendre ici tous les thèmes, même briève­ ment. Je donnerai plutôt quelques pensées qui la prolongent. Je tenais surtout à vous parler personnellement à vous, prêtres en Afrique, prê­ tres au Zaïre. C'est l'une de mes premières rencontres sur le sol africain, une rencontre privilégiée avec mes frères prêtres. 2. Au-delà de vos personnes, je pense à tous les prêtres du conti­ nent africain. A ceux qui sont venus de loin pour les débuts de l'évangé­ lisation et qui continuent à apporter leur aide précieuse et indispensable. Je n'ose pas trop dire «missionnaires», car tous doivent être mission­ naires. Et je pense aussi — et tout spécialement dans l'entretien pré­ sent — aux prêtres qui sont issus des peuples africains : ils constituent déjà une réponse riche de promesses consolantes ; ils sont la démonstra­ tion la plus convaincante de la maturité que vos jeunes Eglises ont acquise ; ils sont déjà, et ils sont appelés de plus en plus, à en être les animateurs. Ils sont particulièrement nombreux dans ce pays. C'est une grande grâce dont nous remercions Dieu, en ce centenaire de l'évangé­ lisation. C'est aussi une grande responsabilité. 3. Parmi tant de pensées qui se pressent en ce moment dans mon âme, laquelle choisirai-je pour thème de cette rencontre? Il me sem­ ble que l'exorde le meilleur nous est fourni par l'Apôtre Paul, quand il exhorte son disciple Timothée à raviver le don que Dieu a déposé en lui par l'imposition des mains, et à puiser, dans une conscience renou­ velée de cette grâce, le courage de poursuivre avec générosité le chemin entrepris, parce que « c e n'est pas un esprit de crainte que Dieu nous a donné, mais un esprit de force, d'amour et de maîtrise de soi ». 1 2 1 Cf. 2 Tm 1, 6. 2 lUd., 1, 7. 462 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Notre méditation d'aujourd'hui doit donc commencer par rappeler les traits fondamentaux du sacerdoce. Etre prêtre signifie être médiateur entre Dieu et les hommes, dans le Médiateur par excellence qui est le Christ. Jésus a pu accomplir sa mission grâce à son union totale avec le Père, parce qu'il ne faisait qu'un avec Lui : dans sa condition de pè­ lerin sur les routes de notre terre (viator), Il était déjà en possession du but (comprehensor) auquel il devait conduire les autres. Pour pou­ voir continuer efficacement la mission du Christ, le prêtre doit en quel­ que façon être lui aussi déjà arrivé là où il veut conduire les autres : il y parvient par la contemplation assidue du mystère de Dieu, nourrie par l'étude de l'Ecriture, une étude qui s'épanouit en prière. La fidélité aux moments et aux moyens de prière personnelle, la prière plus officielle des heures, mais aussi l'accomplissement digne et généreux des actes sacrés du ministère contribuent à sanctifier le prêtre et à le conduire à une ex­ périence de la présence mystérieuse et fascinante du Dieu vivant, en lui permettant d'agir avec force sur le milieu humain qui l'entoure. 4. Le Christ a surtout exercé son office de médiateur par l'immo­ lation de sa vie dans le sacrifice de la croix, accepté par obéissance au Père. La croix reste la route ((obligée» de la rencontre avec Dieu. C'est une route sur laquelle le prêtre au premier chef doit s'élancer avec courage. Comme je le rappelais dans ma récente lettre sur l'Eu­ charistie, n'est-il pas appelé à renouveler in persona Christi, dans la célébration eucharistique, le sacrifice de la croix? Selon la belle ex­ pression de l'Africain Augustin d'Hippone, le Christ au calvaire fut (( prêtre et sacrifice, et donc prêtre parce que sacrifice ». Le prêtre qui, dans la pauvreté radicale de l'obéissance à Dieu, à l'Eglise, à son evêque, aura su faire de sa vie une offrande pure à offrir, en union avec le Christ, au Père céleste, expérimentera dans son ministère la force victorieuse de la grâce du Christ mort et ressuscité. 3 Comme Médiateur, le Seigneur Jésus fut, dans toutes les dimensions de son être, l'homme pour Dieu et pour les frères. De même le prêtre; et c'est la raison pour laquelle il lui est demandé de consacrer toute sa vie à Dieu et à l'Eglise, dans les profondeurs de son être, de ses facultés, de ses sentiments. Le prêtre qui, dans le choix du célibat, renonce à l'amour humain pour s'ouvrir totalement à celui de Dieu, se rend libre pour se donner aux hommes par un don n'excluant person3 Confessions, X, 43, 69. Acta Ioannis Pauli Pp. II 463 ne, mais les comprenant tous dans le flux de la charité, qui provient de Dieu et conduit à Dieu. Le célibat, en liant le prêtre à Dieu, le libère pour toutes les œuvres requises par le soin des âmes. 4 5. Voilà tracée en quelques traits la physionomie essentielle du prêtre, telle qu'elle nous a été léguée par la tradition vénérable de l'Eglise. Elle a une valeur permanente, hier aujourd'hui, demain. Il ne s'agit pas d'ignorer les problèmes nouveaux que posent le monde contemporain, et aussi le contexte africain, car il importe de préparer des prêtres qui soient à la fois pleinement africains et authentiquement chrétiens. Les questions posées par la culture où s'insère le ministère sacerdotal demandent une réflexion mûrie. Mais c'est de toute façon à la lumière de la théologie que j'ai rappelée qu'il faut les aborder et les résoudre. 6. Il n'est pas nécessaire maintenant que je m'étende sur les diffé­ rentes fonctions du prêtre. Vous avez médité, vous devez souvent re­ prendre les textes du Concile Vatican I I , la constitution Lumen Gen­ tium (n. 28) et tout le décret Presbyterorum Ordinis. L'annonce de l'Evangile, de tout l'Evangile, à chaque catégorie de chrétiens et aussi aux non-chrétiens, doit prendre une grande place dans votre vie. Les fidèles y ont droit. De ce ministère de la Parole de Dieu relèvent notamment la catéchèse, qui doit pouvoir atteindre le cœur et l'esprit de vos compatriotes, et la formation des catéchistes, religieux et laïcs. Et soyez des éducateurs de la foi et de la vie chré­ tienne selon l'Eglise, dans les domaines personnel, familial, profes­ sionnel. La digne célébration des sacrements, la dispensation des mystères de Dieu, est également centrale dans votre vie de prêtres. En ce domaine, veillez avec assiduité à préparer les fidèles à les recevoir, afin que, par exemple, les sacrements du baptême, de la Pénitence, de l'Eucharistie, du mariage portent tous leurs fruits. Car le Christ exerce la force de son action rédemptrice dans les sacrements. Il le fait particulièrement dans l'Eucharistie et dans le sacrement de la Pénitence. L'Apôtre Paul a dit: ((Dieu (...) nous a confié le ministère de la réconciliation ». Le peuple de Dieu est appelé à une conversion conti­ nuelle, à une réconciliation toujours renouvelée avec Dieu dans le Christ. 5 * Cf. Rm 5, 5. 5 2 Co 5 s. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 464 Officiale Cette réconciliation s'opère dans le sacrement de la Pénitence, et c'est là que vous exercez, par excellence, votre ministère de réconciliation. Oui, le Pape connaît vos difficultés : vous avez tant de tâches pas­ torales à accomplir et le temps vous fait toujours défaut. Mais cha­ que chrétien a un droit, oui, un droit à une rencontre personnelle avec le Christ crucifié qui pardonne. Et, comme je l'ai dit dans ma première encyclique, « i l est évident qu'il s'agit en même temps d'un droit du Christ lui-même à l'égard de chaque homme qu'il a racheté». C'est pourquoi je vous en supplie : considérez toujours ce ministère de réconci­ liation dans le sacrement de Pénitence comme une des plus importantes de vos tâches. 6 Enfin, le «pouvoir spirituel» qui vous a été donné l'a été pour construire l'Eglise, pour la conduire comme le Seigneur, le Bon Pas­ teur, avec un dévouement humble et désintéressé, toujours accueillant, avec une disponibilité à assumer les différents ministères et services qui sont nécessaires et complémentaires dans l'unité du presbyterium, avec un grand souci de collaboration entre vous, prêtres, et avec vos évêques. Le peuple chrétien doit être entraîné à l'unité en voyant l'amour fraternel et la cohésion que vous manifestez. Votre autorité dans l'exercice de vos fonctions est liée à votre fidélité à l'Eglise qui vous les a confiées. Laissez les responsabilités politiques à ceux qui en sont chargés : vous, vous avez une autre part, une part magnifique, vous êtes « chefs » à un autre titre et d'une autre façon, participant au sacer­ doce du Christ, comme ses ministres. Votre domaine d'interventions, et il est vaste, est celui de la foi et des mœurs, où l'on attend que vous prê­ chiez en même temps par une parole courageuse et par l'exemple de votre vie. 7 7. Chaque membre de l'Eglise y a un rôle irremplaçable. Le vôtre consiste aussi à aider tous ceux qui appartiennent à vos communautés à remplir le leur, religieux, religieuses, laïcs. Vous avez en particulier à mettre en valeur celui des laïcs : il ne faut jamais oublier, en effet, que le baptême et la confirmation confèrent une responsabilité spécifi­ que dans l'Eglise. J'approuve donc vivement votre souci de susciter des collaborateurs, de les former à leurs responsabilités. Oui, il faut savoir leur adresser, sans se lasser, des appels directs, concrets, précis. Il faut les former en leur faisant prendre conscience des richesses cachées qu'ils 6 Redemptor 7 Cf. Décret Presbyterorum Ordinis, n. 6. Hominis, n. 20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 465- portent en eux. Il faut enfin savoir vraiment collaborer, sans accaparer toutes les tâches, toutes les initiatives ou toutes les décisions, quand, il s'agit de ce qui est du domaine de leurs compétences et de leurs res­ ponsabilités. C'est ainsi que se forment des communautés vivantes,, qui représentent vraiment une image de l'Eglise primitive, dans la­ quelle on voit apparaître, autour de l'Apôtre, les noms de ces nombreux auxiliaires, hommes et femmes, que saint Paul salue comme « ses colla­ borateurs dans le Christ Jésus». 8 8. Dans tout ce travail pastoral, les difficultés inévitables ne doivent pas porter atteinte à notre confiance. Scimus Christum surreœisse a mor­ tuis vere. La présence du Christ ressuscité est le fondement assuré d'une espérance « qui ne trompe pas ». C'est pourquoi le prêtre doit être, tou­ jours et partout, un homme d'espérance. Il est bien vrai que le monde est traversé de tensions profondes, qui bien souvent engendrent des difficul­ tés dont la solution immédiate nous dépasse. Dans de telles circonstan­ ces, et en tout temps, il est nécessaire que le prêtre sache offrir à ses frères, par la parole et par l'exemple, des motifs convaincants d'espé­ rance. Et il peut le faire parce que ses certitudes ne sont pas fondées sur des opinions humaines, mais sur le roc solide de la parole de Dieu. 9 9. Soutenu par elle, le prêtre doit se révéler un homme de discerne­ ment et un maître authentique de la foi. Oui, il doit être, surtout à notre époque, un homme de discernement. Car, nous le savons tous, si le monde moderne a fait de grands progrès dans le domaine du savoir et de la promotion humaine, il est aussi pétri d'un grand nombre d'idéologies et de pseudo-valeurs qui, à travers un langage fallacieux, réussissent trop souvent à séduire et à tromper nombre de nos contemporains. Non seulement il faut savoir ne pas y succomber, c'est trop évident, mais la fonction des pasteurs est aussi de former le jugement chrétien des fidèles, afin qu'ils soient eux aussi capables de se soustraire à la fascination trompeuse de ces nouvelles. « idoles ». Par là, le prêtre se révélera aussi un maître authentique de la foi. Il amènera les chrétiens à mûrir dans leur foi, en leur communiquant une connaissance toujours plus approfondie du message évangélique — 10 8 Rm 16, 3. 9 Ibid., 5, 5. 10 Cf. 1 Tm 5, 21; 1 Jn 4, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 466 «non pas leur propre sagesse, mais la parole de D i e u » — et en les aidant à juger à sa lumière les circonstances de la vie. Ainsi, grâce à vos efforts persévérants, aujourd'hui, en Afrique, les catholiques sau­ ront découvrir les réponses qui, dans la pleine fidélité aux valeurs im­ muables de la Tradition, seront aussi capables de satisfaire de manière adéquate aux besoins et aux interrogations du présent. 11 10. J'ai rappelé le rôle de tous les fidèles dans l'Eglise. Mais, au terme de cet entretien, j'attire votre attention sur le devoir primordial que vous avez à l'égard des vocations. Le sens de toute vocation chré­ tienne est si intimement dépendant de celui de la vocation sacerdotale que, dans les communautés où ce dernier disparaît, ce serait l'authenti­ cité même de la vie chrétienne qui serait atteinte. Travaillez donc inlas­ sablement, chers frères, à faire comprendre à tout le peuple de Dieu l'importance des vocations; priez et faites prier pour cela; veillez à ce que l'appel du Christ soit bien présenté aux jeunes; aidez ceux que le Seigneur appelle au sacerdoce ou à la vie religieuse à discerner les signes de leur vocation ; soutenez-les tout au long de leur formation. Vous êtes bien persuadés que l'avenir de l'Eglise dépendra de prêtres saints, parce que le sacerdoce appartient à la structure de l'Eglise telle que le Seigneur l'a voulue. Finalement, chers frères, ne croyez-vous pas que le Seigneur se servira d'abord de l'exemple de notre propre vie, géné­ reuse et rayonnante, pour susciter d'autres vocations? 11. Frères très chers, ayez foi dans votre sacerdoce. Il est le sacer­ doce de toujours, parce qu'il est une participation au sacerdoce éter­ nel du Christ, «qui est le même hier, aujourd'hui et à jamais». Oui, si les exigences du sacerdoce sont bien grandes, et si je n'ai pas hésité pourtant à vous en parler, c'est qu'elles ne sont que la conséquence de la proximité du Seigneur, de la confiance qu'il témoigne à ses prêtres. « J e ne vous appelle plus mes serviteurs, mais je vous appelle mes amis». Ce chant du jour de notre ordination demeure pour chacun de vous, comme pour moi, une source permanente de joie et de con­ fiance. C'est cette joie que je vous invite à renouveler aujourd'hui. Que la Vierge Marie soit toujours votre soutien sur la route, et qu'elle nous introduise tous chaque jour davantage dans l'intimité du Seigneur ! Avec mon affectueuse Bénédiction Apostolique. 12 13 décret Presbyterorum 11 Cf. 12 He 13, 8; cf. Ap 1, 17 ss. 13 Jn 15, 15. Ordinis, n. 4. Acta Joannis Pauli Pp. II 467 Ad Exc.mum Virum Dionysium Sassou-Nguesso, Rei publicae Popularis Congensis Praesidem, in Brazapolitana urbe habita: de mutuis inter Ecclesiam et Statum relationibus fovendis.* Monsieur le Président, 1. A mon arrivée à Brazzaville, j'ai été heureux, en réponse aux aimables paroles de Votre Excellence, d'exprimer ma joie très grande de cette visite au Peuple Congolais, à ses dirigeants et à l'Eglise catho­ lique qui vit dans le pays. Puisque la possibilité m'en est offerte à nou­ veau, je voudrais renouveler mes sentiments de gratitude, et saisir l'oc­ casion pour formuler quelques pensées dans le cadre de la présente ren­ contre, une rencontre sur laquelle je fonde beaucoup d'espoirs. 2. N'est-ce point la première fois en effet que le Pape peut s'entre­ tenir avec le Chef de l'Etat Congolais, et lui dire avec simplicité ce qui lui tient le plus à cœur? Il est vrai que, désireux de renforcer leurs rapports d'amitié, le Saint-Siège et la République Populaire du Congo ont établi des relations diplomatiques, et ont maintenant des représen­ tants accrédités dont la mission est, précisément, de promouvoir un dia­ logue permanent, utile pour se mieux comprendre, et bénéfique parce que participant d'un esprit de coopération loyale. Je me félicite person­ nellement d'avoir reçu la semaine dernière au Vatican votre Ambassa­ deur, qui, désormais, se fera l'interprète du Gouvernement et pourra, en retour, lui exposer les vues du Saint-Siège. 3. Mais outre ce moyen habituel de converser, dont nous souhaitons tous l'efficacité, il semble qu'un contact direct comme celui-ci porte en lui-même une aptitude particulière à développer le climat serein et constructif qui doit régner entre nous. Ce contact invite au respect mutuel. Il se produit entre les respon­ sables de deux entités différentes. L'Eglise est une institution spirituel­ le, même si son expression est aussi sociale ; elle se situe au-delà des patries temporelles, comme communauté de croyants. L'Etat est une expression de l'autodétermination souveraine des peuples et des nations, et constitue une réalisation normale de l'ordre social ; c'est en cela que consiste son autorité morale. Prendre conscience de cette différence de nature évitera toute confusion et permettra de procéder dans la clarté. 1 * Die 5 m. Maii a. 1980. 1 Cf. allocution au Corps diplomatique près le Saint-Siège, 12 janvier 1979. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 468 C'est reconnaître le caractère propre de l'Eglise, qui ne relève pas d'une structure civile ou politique. Et c'est reconnaître à l'Etat le droit d'exercer souverainement son autorité dans son territoire, et à ses dirigeants la responsabilité de travailler pour le bien commun des populations dont ils sont les mandataires. L'idée même de souveraineté, faite de droits et de devoirs, implique indépendance politique et pos­ sibilité de décider de la destinée de façon autonome. Où mieux qu'en Afrique convenait-il de le rappeler? Ce continent a vu, en une vingtaine d'années, un nombre élevé de nations accéder à la souveraineté. Le fait de prendre en mains sa destinée est une question à la fois de dignité et de justice. Le processus fut parfois difficile; il n'est pas encore par­ tout achevé; il suppose aussi que les populations puissent réellement y participer. 2 4. Entre l'Eglise et l'Etat, par conséquent, on trouve ici le fonde­ ment de l'estime mutuelle, qui se traduira par le respect du domaine propre de chacun, en raison de leurs natures différentes. L'Etat peut compter sur la collaboration loyale de l'Eglise, dès lors qu'il s'agit de servir l'homme et de contribuer à son progrès intégral. Et l'Eglise, au nom de sa mission spirituelle, demande pour sa part la liberté de s'adres­ ser aux consciences ainsi que la possibilité pour les croyants de pro­ fesser publiquement, de nourrir et d'annoncer leur foi. Je sais, Mon­ sieur le Président, que vous avez compris cette aspiration, qui ne sau­ rait nuire en aucune manière à la souveraineté de l'Etat dont vous êtes le gardien ... La liberté religieuse est en effet au centre du respect de toutes les libertés et de tous les droits inaliénables de la personne. Elle contribue grandement à sauvegarder, pour le bien de tous, ce qui est l'essentiel d'un peuple comme d'un homme, c'est-à-dire son âme. Il est heureux que les Africains y tiennent beaucoup. 5. Je parlais il y a un instant de service de l'homme. Voilà un objectif sur lequel il est permis de dialoguer. Voilà un idéal que l'on pourrait qualifier de commun entre l'Eglise et l'Etat. Il mérite de notre part une attention toujours nouvelle. Mon voeu, c'est que les conversa­ tions qui ont déjà eu lieu sur ce point, tant au niveau local avec les pasteurs responsables de l'Eglise au Congo qu'entre les Autorités de la République et le Saint-Siège, se poursuivent de manière plus fré2 Cf. ibid. Acta Ioannis Pauli Pp. II 469 quente et plus approfondie. Nul doute qu'elles se révéleraient profita­ bles et utiles pour cette grande cause. Je vous salue respectueusement, et je demande au Tout-Puissant d'assister Votre Excellence et les hautes personnalités ici présentes dans leur service de la communauté humaine congolaise. * * * In urbe Brazapolitana, sacris ob pacem et iustitiam instaurandas Summo Pontifice litante, habita.* Chers Frères et Sœurs dans le Christ, « Chantez à Dieu, dans vos cœurs, votre reconnaissance x». 1 1. Aujourd'hui, c'est l'Eveque de Rome qui vient à vous, le Succes­ seur de l'Apôtre Pierre auquel Jésus a dit: «Affermis tes frères». Je viens donc vous affermir dans la foi, la charité et l'espérance. 2 Je viens vous affermir dans la foi que vous possédez déjà grâce à une évangélisation qui a porté ses fruits. Je vous parlerai de cette évangélisation pour vous encourager à la poursuivre. Je viens stimuler votre charité entre vous et envers tous, « l'amour qui fait l'unité dans la perfection ». Pour cela, je vous rappelle les pa­ roles de l'Apôtre Paul : « Revêtez votre cœur de tendresse et de bonté, d'humilité, de douceur, de patience, en vous supportant et en pardon­ nant mutuellement ». Jésus n'avait-il pas dit : « Aimez vos ennemis, afin d'être vraiment les fils de votre Père » ? 3 4 Je viens fortifier votre espérance afin qu'aucune épreuve ne vous détourne du chemin où vous êtes engagés ni du but de votre vie chré­ tienne : le salut de vos âmes, l'édification de l'Eglise. Et je le fais en reliant votre communauté catholique à l'Eglise universelle qui est unique dans la diversité de ses membres. 2. Mais tout d'abord, le Pape n'aurait pas eu l'occasion de venir chez vous s'il n'avait été précédé, depuis tout juste un siècle, par de valeureux missionnaires, qui, pour leur part, n'avaient d'autre souci * Die 5 m. Maii a. 1980. 1 Col 3, 16. 2 Le 22, 31. 3 Col 3, 12-13. * Mt 5, 44-45. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 470 que votre bien spirituel. Ils sont arrivés chez vous, brûlant d'amour pour le Christ et pour vous, pour vous proposer l'Evangile qu'ils avaient eux-mêmes reçu. Car toute foi vient du Christ, par les Apôtres. « Com­ ment croire sans d'abord L'entendre? Et comment entendre sans pré­ dicateur? Et comment prêcher sans être d'abord envoyé?». 5 Ces missionnaires ont été accueillis chez vous. Ils ont dû commen­ cer par vivre avec vous, par prier au milieu de vous, en témoignant leur amour — car cet amour est le cœur de notre message — sous forme d'amitié, d'hospitalité, d'entraide et aussi de soins et d'instruction. Ils ont annoncé l'Evangile, car ils savaient votre faim de la Parole de Dieu. Certains de vos pères ont adhéré à la foi. Ils se sont longuement préparés au baptême. A partir de là est née l'Eglise au Congo. Mais le souci des missionnaires a été aussi de préparer parmi les fils de cette nation des évangélisateurs, des catéchistes, et bientôt des prêtres, des religieux, des religieuses. Chez vous, l'Eglise s'est rapidement dévelop­ pée, au point qu'un grand nombre de vos compatriotes sont entrés dans sa famille. Nous n'oublierons pas pour autant la somme de patience, d'épreuves, de peines, de joies et d'espérance des missionnaires et les mérites de vos pères. Aujourd'hui l'Eglise est conduite par des évêques congolais, qui ont été constitués vos Pasteurs, à travers l'imposition des mains de leurs aînés. C'est un signe de la maturité de votre Eglise. Votre communauté avait même donné à l'Eglise universelle un cardinal, c'est-à-dire un col­ laborateur plus spécialement lié au Pape et à l'Eglise de Rome, et que nous pleurons tous. Vos communautés sont appelées à s'affermir et à grandir. Vivez dans l'action de grâce ! 3. Réfléchissons un instant, Frères et Sœurs, à cette évangélisation qu'il faut poursuivre. Evangile veut dire « Bonne Nouvelle ». Quelle Bonne Nouvelle? L'Evangile ne promet pas la richesse, ni des conditions ciles, ni même le pain quotidien, bien qu'il nous fasse un travailler, solidairement, avec courage et sens dè la justice gliger d'ailleurs de les demander en même temps à Dieu et grâce, à Lui qui est l'Auteur de tout bien. de vie fa­ devoir d'y ; sans né­ lui rendre Peut-être identifiez-vous alors la Bonne Nouvelle à la paix? De fait, c'est une chose merveilleuse que la paix dans la société, la paix dans les familles, la paix d'une vie libre, et surtout la paix dans le cœur de 5 Rm 10, 14-15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 471 chacun, la paix d'une conscience droite qui vit dans la sérénité et la confiance, devant Dieu et devant les hommes. « Que la paix du Christ règne dans vos cœurs» dit saint Paul. Mais cette paix elle-même vient de la Bonne Nouvelle de l'amour de Dieu qui nous a aimés le premier, et nous a pardonnes. «Dieu a tant aimé le monde qu'il a donné son Fils unique, afin que quiconque croit en lui ne se perde pas, mais ait la vie éternelle, ... pour que le monde soit sauvé par lui ». Comme le notait l'Exhortation apostolique Evangelii Nuntiandi de mon vénéré prédécesseur Paul VI : « Cette attestation de Dieu rejoindra peut-être pour beaucoup le Dieu inconnu qu'ils adorent sans lui donner un nom ». Pour nous, « le Créateur n'est pas une puis­ sance anonyme et lointaine : il est Père. " Nous sommes appelés fils de Dieu, nous le sommes effectivement", et nous sommes donc frères les uns des autres en Dieu ». 6 7 8 4. Cette vérité a été révélée par Dieu, en Jésus-Christ, celui qui est mort et ressuscité pour nous, le «Premier et le Dernier», « l e Vi­ vant », « le Témoin fidèle et vrai », qui réunit ses disciples dans une famille profondément solidaire, comme les membres de son Corps, l'Egli­ se. Cette vérité est attestée par vingt siècles d'histoire chrétienne. Elle a été vécue par des millions de disciples de Jésus-Christ dans tous les pays, souvent jusqu'à la sainteté, parfois jusqu'au martyre. N'avezvous pas déjà fait l'expérience qu'elle illumine vos vies? Elle vous en montre le sens et le but. Elle vous assure de la présence de l'Esprit Saint, le Défenseur, qui vous libère de vos péchés, de tout ce qui risque, en vous et en dehors de vous, de vous détourner de la droiture, de la pureté de vie, de la justice, de la paix, de la réconciliation, du par­ tage, de l'amour fraternel. C'est dire que l'éducation dans la foi pose les bases morales d'une vie en société meilleure, vraiment renouvelée. Et les chrétiens initiés aux sacrements ont la joie de s'unir ici-bas autour du Seigneur, pour participer à son sacrifice et à son banquet — la messe —, en attendant la vie éternelle avec lui. Evangéliser, c'est porter cette Bonne Nouvelle dans tous les milieux, la proposer par des moyens pacifiques au libre consentement, et, par son impact, transformer du dedans, rendre neuve l'humanité elle-même. 9 10 6 Col 3, 15. 7 Jn 3, 16-17. 8 N. 26. 9 10 Ap 1, 17-18; 2, 14. Cf. Evangelii Nuntiandi, n. 18. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 472 5. Certes, l'adhésion dans la foi à cette Bonne Nouvelle requiert une conversion, non seulement avant le baptême, mais dans toute la vie. Les idoles auxquelles il faut renoncer sont toujours renaissantes, même si elles portent parfois des noms nouveaux, dans les vieilles Eglises d'Occident comme dans les jeunes Eglises d'Afrique. Il y a des obstacles au niveau de l'esprit humain — et le matérialisme, idéologique ou pra­ tique, n'est pas des moindres — qui peuvent détourner du message du salut en laissant entendre qu'il est inutile ou illusoire. Il y a des obstacles, plus encore peut-être, au niveau de nos habitudes personnel­ les ou familiales, des moeurs de la société qui tendent à reléguer l'Evan­ gile comme un idéal trop difficile. C'est vrai que Jésus a dit : « Soyez parfaits, comme votre Père céleste est parfait». 11 Il faut alors se souvenir que Dieu est aussi le Dieu de la miséricorde, comme l'Eglise est une mère miséricordieuse : malgré le caractère pé­ cheur, faible, hésitant de ses fils, elle les invite à l'espérance, elle leur propose un idéal chrétien, une sainteté, non comme un fardeau, mais comme une lumière qui attire et qui élève les cœurs. Même si l'évangélisa­ tion connaît, ici ou là des étapes progressives et laborieuses — on n'a jamais fini de devenir chrétien ! —, l'Eglise sait que les fils de ce pays sont capables d'une authentique vie chrétienne. Ils l'ont déjà prouvé largement. Et elle compte beaucoup sur eux. 6. Cette évangélisation de la conscience personnelle et collective des hommes doit donc se poursuivre selon des voies qui sont semblables dans toute l'Eglise, mais dont il vous faut trouver ici l'application concrète, en fonction de votre culture africaine et de votre situation actuelle. Vient en premier lieu le témoignage de votre vie de chrétiens, celui des familles, des adultes et des jeunes, des personnes consacrées : votre fa­ çon chrétienne de vivre peut susciter, par elle-même, et dans le plein respect des autres, l'attrait de l'Evangile. Il faut aussi une annonce explicite et précise de l'Evangile, qui nourrisse l'esprit et le cœur : c'est le rôle de la prédication, de la liturgie de la Parole, mais aussi de la catéchèse. Oui, vous avez tous besoin aujourd'hui d'une solide catéchèse, qui approfondisse votre attachement personnel à Jésus-Christ et vous permette de rendre compte de l'espérance qui est en vous. Je sais que votre pastorale consacre beaucoup d'efforts à cette catéchèse, et à la for12 11 Mt 12 Cf. 40-47. 5, 48. Décret Ad Gentes, nn. 11-18; Exhortation Evangelii Nuntiandi, nn. 21-24; Acta Ioannis Pauli Pp. II 473 mation des catéchistes. Je vous en félicite. Les familles, les paroisses doivent donner une priorité à cette formation, non seulement des en­ fants, mais des jeunes, des étudiants, des futurs époux, dans le cadre aussi de la préparation aux sacrements. Enfin je souhaite que vos com­ munautés chrétiennes connaissent la ferveur de la prière et la force de la cohésion fraternelle. 7. Dans cette oeuvre, il y a place pour tous les ouvriers de l'évangélisation. Je remercie les prêtres, les frères, les religieuses, les laïcs venus de loin, qui continuent à travailler ici, sous la conduite des évêques congolais : non seulement ils vous apportent encore un soutien précieux, mais ils contribuent à vous relier à l'Eglise universelle, et je suis sûr que cette expérience est bénéfique pour leurs propres Eglises. Ces prêtres forment un seul presbyterium avec les prêtres de ce pays, auxquels je voudrais dire spécialement mon affection et ma confiance. Chers amis, le Seigneur vous a appelés à le servir, dans une consécration totale de votre vie dont le célibat est un des signes, en vous rendant disponibles à tous. Soyez les saints prêtres, les guides spirituels dé­ voués et compétents dont votre peuple a besoin. C'est une grande grâce ! Je souhaite aussi que des vocations sacerdotales et religieuses surgissent nombreuses et s'affermissent dans une solide formation. Je souhaite enfin que beaucoup de laïcs chrétiens apportent aussi leur aide irrem­ plaçable à l'évangélisation, comme catéchistes, et dans un apostolat de personne, de famille à famille, de l'aîné au plus jeune. 8. Je sais que vous poursuivez l'évangélisation dans des conditions qui ne sont pas faciles, avec des moyens souvent pauvres. Vous avez connu de grosses épreuves. Je voudrais affermir votre espérance. Confiez vos besoins au Seigneur, qui est fidèle, et soutenez-vous les uns les autres. Vous savez en qui vous avez mis votre confiance. Avec saint Pierre je vous dis : soyez fermes dans la foi, sachant que vos frères répandus dans le monde endurent de semblables épreuves. Et encore : (( Soyez bien unis, pleins de compassion, d'amour fraternel, de miséricorde et d'humilité )). La puissance de Dieu, elle est en vous, selon votre degré de foi et d'amour, et selon votre cohésion. Oui, que votre unité soit sans faille : c'est votre force. 13 14 13 M Cf. i ma., P 5, 9. 3, 8. 31 - A. A. S. 474 Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale 9. Ainsi serez-vous également, au milieu de vos compatriotes qui ne partagent pas votre foi, des artisans de paix, et même le (csel» et le « l e v a i n » dont parle Jésus, pour la vie fraternelle à laquelle ils as­ pirent. Je l'ai déjà laissé entendre : l'évangélisation entraîne normale­ ment le souci du développement humain et du progrès social. Vous êtes attachés, vous aussi, à l'indépendance et à l'honneur de votre nation; vous désirez un accroissement des moyens de subsistance, un ordre juste pour tous, une vie paisible. Vous voulez servir votre pays. Vous avez le souci des pauvres. Et vous savez qu'une civilisation sans âme n'ap­ porterait pas le bonheur. Vous êtes prêts à consacrer à cette œuvre votre travail et votre honnêteté, dans le respect de tous, en bannissant la haine, la violence et le mensonge. Les responsables du bien commun ne peuvent pas ignorer que votre contribution chrétienne est bénéfique au pays. Et je ne doute pas qu'ils continueront à vous accorder la juste liberté religieuse qui vous est reconnue et la possibilité de travailler, en bons citoyens, à l'essor de la nation. Que Dieu bénisse le Congo! 10. Enfin, chers amis, je pense à votre insertion dans l'Eglise uni­ verselle. C'est un beau et grand mystère. L'arbre de l'Eglise, planté par Jésus en Terre Sainte, n'a cessé de se développer. Tous les pays du vieil Empire romain ont été greffés dessus. Ma propre patrie polonaise a connu son heure d'évangélisation, et l'Eglise de Pologne s'est greffée sur l'arbre de l'Eglise, pour lui faire produire de nouveaux fruits. Et voilà que votre communauté de croyants congolais a été à son tour greffée sur l'arbre de l'Eglise. Le greffon vit de la sève qui circule dans l'arbre ; il ne peut survivre qu'étroitement uni à l'arbre. Mais dès qu'il est greffé, il apporte à l'arbre son patrimoine et produit des fruits qui sont les siens. Ce n'est qu'une comparaison. L'Eglise fait vivre de sa vie les nouveaux peuples qui sont venus à elle. Aucune communauté nouvelle greffée sur l'arbre de l'Eglise ne peut vivre sa vie de manière indépendante. Elle ne vit qu'en participant au grand courant vital qui fait vivre tout l'arbre. L'Eglise en reçoit alors de nouveaux trésors de vitalité et peut ainsi manifester dans le monde une plus grande variété de fruits. Tels sont mes vœux pour l'Eglise qui est au Congo. Que s'affermisse son attachement à l'Eglise universelle et au Successeur de Pierre qui est le principe et le fondement de l'unité de tous ! Que croissent sa propre vitalité, son unité et sa sainteté ! Et qu'elle en fasse bénéficier l'Eglise ! Au souffle de l'Esprit Saint ! Avec Marie, l'Etoile de l'Evangélisation ! Amen ! Alleluia ! Acta Ioannis Pauli Pp. II 475 Kisanganiae, ante cathedrale templum B. M. V. a Rosario dicatum, habita: agricolarum in humana consortione momentum exprimitur.* Chers Frères et Sœurs, Chers Fils et Filles de l'Eglise, 1. Notre brève rencontre d'hier soir sur la place de cette cathédrale m'avait laissé entrevoir que vous seriez très nombreux à participer à l'Eucharistie de ce matin. Merci de tout cœur ! Merci à vous, merci à tous ceux qui vous ont demandé de les représenter, parce que la dis­ tance ou les infirmités les ont empêchés d'être présents. Je prie pour eux et je les bénis. Votre foule réjouit grandement le Seigneur et me comble de joie. En vous voyant, je pense à l'Apocalypse de saint Jean que nous lisons les dimanches de Pâques. Toutes les nations, toutes les races, toutes les langues y prennent place dans l'interminable cortège de ceux qui ont été marqués au front de l'empreinte de Dieu. Pensez à votre baptême et à votre confirmation. Chrétiens de Kisangani et de cette grande région rurale, vous faites partie de cette foule immense que saint Jean n'arrivait pas à dénombrer. Vous êtes le peuple de Dieu, cheminant aujourd'hui sur la terre d'Afrique, et vous vivez votre appartenance au Seigneur à travers les réalités du monde rural. Je voudrais méditer avec vous sur ces deux aspects de votre existence concrète et, en finale, vous aider à contempler celle que le Concile Vatican II a si heureusement présentée comme étant la Mère de l'Eglise, et que nous prions ce matin sous le nom de Notre-Dame du Rosaire. 2. Comme les premières communautés chrétiennes de Jérusalem, d'Antioche, de Corinthe, de Rome sont nées de la prédication de la Bonne Nouvelle, qui est essentiellement le mystère du Christ, ainsi vos postes de « mission » et vos paroisses ont surgi, depuis cent ans, de l'annonce de l'Evangile à vos pères dans la foi. Ce fut l'œuvre, au début, de mission­ naires venus de loin, brûlant d'amour pour le Christ et pour vous. Ils vous proposaient de message qu'ils avaient eux-même reçu, car per­ sonne ne le découvre soi-même : on le reçoit de l'Eglise. Les chrétiens de cette région sont maintenant devenus tout un peuple, avec des pasteurs choisis parmi les fils de ce pays. Et tous ensemble, évêques, prêtres, re­ ligieuses et fidèles, vous êtes l'Eglise, vous faites partie de cet im­ mense peuple de Dieu surgi à la Pentecôte et destiné à connaître la * Die 6 m. Maii a. 1980. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 476 plénitude entrevue par saint Jean. Ici-bas il connaît des épreuves, par­ fois des humiliations et des persécutions. Il comprend des martyrs, des saints, comme vos compatriotes qui ont préféré sacrifier leur vie plutôt que de manquer à la fidélité de leur baptême, comme Sœur Anwarite, que l'Eglise envisage de déclarer bienheureuse. Peut-être certains ontils trop tendance à réduire l'Eglise uniquement à ce qui est visible ou encore à ses Responsables, à ses institutions, à son organisation. En réalité, comme l'a bien dit le récent Concile, l'Eglise-peuple de Dieu est un mystère. 3. Quel est donc ce mystère? Une expression très forte de l'Apôtre Paul aux chrétiens de Corinthe vous aide à le saisir : « Vous êtes le Corps du Christ, et membres chacun pour sa part w. Ou encore, (( Le Christ est la Tête du Corps, c'est-à-dire de l'Eglise ». Nous sommes mystérieuse­ ment unis et intégrés à la vie du Christ ressuscité, glorifié à la droite de Dieu, comme les membres le sont à la tête. L'Eglise, c'est le Christ vivant aujourd'hui sur tous les continents, en tous ceux qui se sont convertis ou se convertissent sans cesse à Lui, à tel point que leur vie n'est plus seulement leur vie, mais celle du Christ en eux. Vous recevez le corps eucharistique du Christ pour devenir davantage encore les membres de son Corps. 1 2 à. Chrétiens de la région de Kisangani, avez-vous cette vision mys­ térieuse et dynamique de l'Eglise? de votre lien vital avec le Christ, et avec les autres membres du Christ? Cela doit se vérifier dans le style de vos célébrations eucharistiques du dimanche, que vous voulez dignes, festives et priantes. Cela doit se vérifier aussi dans vos com­ portements quotidiens, en famille, dans votre quartier, dans votre vil­ lage. Pour y réaliser vraiment cette Eglise, cette famille chrétienne re­ liée au Christ, il est bon d'avoir, et vous le faites déjà, d'autres ren­ contres de prière, de réflexion, de partage, d'entraide, pour être de meilleurs disciples du Christ et vivre sa fraternité dans les milieux de votre vie et de votre travail. 5. Précisément, vous êtes l'Eglise, le Christ vivant dans le monde rural. Ce cadre social vous marque et vous avez mission de le rendre 1 Co 12, 27. 1 2 Col 1, 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 477 plus digne de Dieu et donc plus humain. Et là, vous devez vous sentir spécialement proches du Christ. Pour Jésus, en effet, sa vie terrestre s'est déroulée surtout dans une civilisation essentiellement agraire. Il a passé trente ans dans l'un des plus petits villages de Palestine, Nazareth. Et pendant sa vie publique, il a visité nombre de villages de paysans, et de petits pêcheurs. Il a longuement observé et aimé la nature, les fleurs et les arbres, les saisons, les travaux des champs, ceux du laboureur, du moissonneur, du vigneron, du berger, de la femme qui va puiser l'eau, pétrir la pâte, pré­ parer les repas. Il a connu les coutumes locales qui rythmaient la vie. Il a partagé les événements du village, l'hospitalité offerte aux amis, la noce, le deuil. Il s'est attardé auprès des enfants qui jouaient, des ma­ lades qui souffraient. Nous le savons, parce qu'il a merveilleusement utilisé toutes ces observations pour faire comprendre à ses auditeurs les mystères du Royaume de Dieu qu'il venait révéler, au point que l'Evangile est pour vous, habitants du monde rural, un livre au lan­ gage savoureux, qui vous est très accessible. 6. Mais il y a plus profond encore que cette proximité sympa­ thique avec Jésus de Nazareth. C'est que Jésus est le Fils de Dieu, (( in­ carné », venu dans la chair, pour vivre les réalités concrètes de notre existence, à la fois en homme et en Fils de Dieu. C'est un mystère inouï ! Vous pressentez la dignité qu'il confère à votre vie d'humbles travailleurs, puisqu'il l'a vécue à Nazareth, en Palestine ! Il l'a vécue sous le regard de Dieu son Père, intimement lié à lui, en action de grâce. Il en a offert à Dieu toutes les joies et toutes les peines. Il l'a vécue avec simplicité, pureté de cœur, avec courage, comme un serviteur, comme un ami accueillant aux malades, aux affligés, aux pauvres de toute sorte, avec un amour que personne ne surpassera et dont il a fait son testament : aimez-vous, comme je vous ai aimés. C'est cette vie-là qui, à travers l'épreuve de son sacrifice, offert pour libérer le monde de ses péchés, est maintenant glorifiée auprès de Dieu. Je vous invite pareillement, chers amis, à prendre conscience de la dignité de votre vie, qui a été sanctifiée par le Christ et rachetée par lui dans les mystères de son Incarnation et de sa Rédemption et à en faire, vous aussi, une offrande agréable à Dieu, en lui imprimant la marque de la prière et de l'amour. Cette perspective transformera déjà du dedans votre vie et vous fera participer à la sainteté du Christ. 478 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 7. Et je pense qu'elle pourra aussi vous stimuler à transformer les conditions de votre vie rurale dans la mesure où elles se détériorent par la négligence ou le péché et empêchent les hommes de vivre dans la dignité, l'espérance et la paix. Car le Royaume des cieux que nous pré­ parons doit déjà trouver quelque ébauche dans cette vie terrestre. Ce progrès a beaucoup d'importance pour le Royaume de Dieu. 3 Oui, si vous prenez conscience de la dignité de votre vie et de votre travail, avec l'amour généreux du chrétien, vous chercherez à les rendre plus dignes pour vous et pour les autres. Vous n'accepterez pas que les ruraux soient considérés comme des hommes ou des femmes de seconde zone. Vous ne vous résignerez pas à ce que certains soient écrasés par la misère, ou victimes de l'injustice. Il ne serait pas juste ni conforme à l'Evangile du Christ que les plus forts ou les plus chanceux exploitent les autres : saint Jacques dénonçait déjà ce mal. Vous vous don­ 4 nerez la main pour faire face aux difficultés. Vous réfléchirez ensemble et vous envisagerez des actions communes, modestes peut-être — car vous n'avez pas seuls les moyens d'agir efficacement — mais réalistes. Vous qui êtes justement attachés à vos terres, vous contribuerez à freiner l'exode rural, si préjudiciable à la vie rurale et à la nation tout entière. Votre pays se doit de satisfaire ses besoins alimentaires; les produits agricoles sont plus nécessaires que certains produits de luxe. Le déve­ loppement industriel des pays africains a besoin du développement agri­ cole ; il se greffe sur lui. Il y va de la vie de ses fils. 8. Certes, les Eglises chrétiennes n'ont pas à proposer elles-mêmes ni à réaliser des solutions techniques pour l'aménagement du monde rural. Mais elles sont gardiennes du sens évangélique à donner à la vie des hommes et des sociétés. Et les chrétiens, formés par elles, apporte­ ront à ces solutions humaines une dimension qui éclairera le choix des objectifs et des méthodes. Ils seront par exemple soucieux du respect des personnes. Ils se préoccuperont des petits et des faibles. Leur honnêteté ne tolérera pas la corruption. Ils chercheront des structures plus justes dans le domaine foncier. Ils prôneront l'entraide, la solidarité. Ils vou­ dront garder à leur communauté un visage fraternel. Ils seront des arti­ sans de paix. Ils se considéreront comme gestionnaires de la Création de 3 Cf. Gaudium et Spes, n. 39. 4 Je 4, 13 - 5, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 479 Dieu, qu'on ne peut jamais gaspiller ni ravager à son gré, car elle est confiée aux hommes pour le bien de tous. Ils éviteront que ne s'ins­ talle un matérialisme qui serait en fait un esclavage. Bref, ils veulent travailler, dès maintenant, à un monde plus digne des fils de Dieu. C'est le rôle que l'Eglise reconnaît aux laïcs chrétiens, aidés de leurs pasteurs. Oui, c'est là un témoignage de l'Eglise. 9. Chers Frères et Sœurs, pour réaliser cela d'une façon vraiment chrétienne, il faut d'abord que vous soyez animés du dedans par l'Es­ prit de Dieu. Et je voudrais pour cela que vous vous tourniez davantage encore vers la Vierge Marie, votre Mère, la Mère de l'Eglise. Nous célébrons la messe de Notre-Dame de Rosaire, devant cette cathédrale qui lui est dédiée. C'est pour moi une très grande joie. Qui, mieux que Marie, a vécu une vie toute simple en la sanctifiant? Qui, mieux que Marie, a accompagné Jésus dans toute sa vie, joyeuse, souf­ frante et glorieuse, est entré dans l'intimité de ses sentiments filiaux pour le Père, fraternels pour les autres? Qui, mieux que Marie, asso­ ciée maintenant à la gloire de son Fils, peut intervenir en notre faveur? Elle doit maintenant accompagner votre vie. Nous allons lui confier cette vie. Et l'Eglise nous propose justement pour cela une prière, toute simple, le rosaire, le chapelet, qui peut calmement s'échelonner au rythme de nos journées. Le rosaire, lentement récité et médité, en famille, en communauté, personnellement, vous fera entrer peu à peu dans les sentiments du Christ et de sa Mère, en évoquant tous les événements qui sont la clef de notre salut. Au gré des Ave Maria, vous contemplerez le mystère de l'Incarnation du Christ, dont nous avons parlé, la Rédemp­ tion du Christ, et aussi le but vers lequel nous tendons, dans la lumière et le repos de Dieu. Avec Marie, vous ouvrirez votre âme à l'Esprit Saint, pour qu'il inspire toutes les grandes tâches qui vous attendent. Avec elle, les mamans accompliront leur rôle de porteuses de vie, de gardiennes et d'éducatrices du foyer. Que Marie soit votre guide et votre soutien. Amen ! * * * 480 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Summi Pontificis ad Deum ardens precatio, Kisanganiae, prope sepulcrum missionariorum anno MCMLXIV interiectorum, habita.* Agenouillés en ce cimetière sur la tombe des missionnaires venus de loin, Seigneur, nous te prions. Béni sois-tu, Seigneur, pour le témoignage de tes missionnaires î C'est toi qui as inspiré à leur cœur d'apôtres de quitter à jamais leur terre, leur famille, leur patrie, pour rejoindre ce pays, jusqu'alors inconnu pour eux, et proposer l'Evangile à ceux qu'ils considéraient déjà comme des frères. Béni sois-tu, Seigneur, d'avoir soutenu leur foi et leur espérance, au moment des semailles, et tout au long de leur labeur apostolique; de leur avoir donné résistance et patience dans les fatigues, les diffi­ cultés, les peines et les souffrances de toutes sortes. Béni sois-tu, Seigneur, d'avoir fortifié leur attachement et leur con­ fiance envers les fils de ce peuple, au point de les estimer très vite ca­ pables eux aussi d'une vie de baptisés et de leur ouvrir la voie à la vie reli­ gieuse, à la préparation sacerdotale, avec la volonté tenace de fonder, avec eux et pour eux, une Eglise locale, dont nous recueillons les fruits. Béni sois-tu, Seigneur, pour toutes les grâces qui sont venues par leur parole, par leurs mains, par leur exemple. Ils ont consacré leur vie jusqu'à son terme pour la mission, et ils ont laissé à cette terre leur dépouille mortelle; certains après une vie abrégée par le travail, certains même après une vie risquée et offerte en martyrs de la foi. Il fallait que le grain de blé tombe en terre et meure pour qu'il porte beaucoup de fruits. Seigneur, fais que l'Eglise arrosée par leur sueur et leur sang ar­ rive à sa pleine maturité. Grâce à eux, d'autres peuvent récolter au­ jourd'hui dans la joie ce qu'ils ont semé dans les larmes. Que nombreux se lèvent, parmi les fils et filles de ce pays, ceux qui doivent prendre la relève, afin que ton nom soit glorifié sur cette terre d'Afrique. Garde-nous d'oublier ces pionniers de l'Evangile, dans la mémoire du cœur et de la prière. Nous espérons que tu les as accueillis dans ton paradis, en leur pardonnant les faiblesses qui ont pu marquer leur vie comme celle de tous les humains. Donne-leur la récompense des bons et fidèles serviteurs, Qu'ils entrent dans la joie de leur Maître. Donne-leur le repos éternel et que ta lumière brille à jamais sur eux. Amen. * Die 6 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 481 Nairobiae, ad exterarum civitatum Legatos in aedibus Apostolicae nuntiaturae coram admissos, habita: ex insita Afris dignitate nova iura, nostra aetate exercenda, oriuntur.* Your Excellencies, Ladies and Gentlemen, 1. Your visit here this evening gives me great pleasure, for it offers me an opportunity to meet so many distinguished members of the Diplomatie Community. My cordial and respectful welcome goes also to the représentatives of regional and international organizations, whose activities enrich this Capital city. I thank all of you for the honour you show me by your courteous présence. I am indeed grateful to the Représentative of the Holy See for having taken the initiative to offer you the hospitality of this house, which is also my home during my stay in Nairobi. I am sure that you are well acquainted with this continent, both by virtue of your office and as a result of the daily contacts that you have with the leaders and the people of Africa. You will therefore not be surprised if / address my remarles primarily to the African situation and to some of the problems which face this continent. 2. Tonight I wish to recali the prophétie words which Paul VI addressed to the Parliament of Uganda, in which he spoke of Africa as being "emancipated from its past and ripe for a new era". Standing here in Kenya eleven years later, I dare to say : This new era has begun and Africa is showing itself ready for the challenge ! During thèse years, so much has happened, so many changes have come about, so much progress has been made; and at the same time so many new problems have arisen. Henee, it seems that this is now an appropriate occasion for me to speak about the new reality of Africa. Many of the African situations and problems that demand our at­ tention today are no différent from those that affect other nations and continents in the world. Others, however, are typically African in the sensé that the éléments of the problems and the resources available for their solution—naturai and especially human resources—are unique for this continent. In this there is a paramount factor that must be kept in mind. It is the true identity of the African, the African person, the African man and woman. * Die 6 m. Maii a. 1980. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 482 3. The path that every human community must walk in its quest to ascertain the deeper meaning of its existence is the path of truth -about man in his totality. If we want to understand the situation in Africa, its past and its future, we must start from the truth of the African person—the truth of every African in his or her concrete and historical setting. If this truth is not grasped, there can exist neither any understanding among the African peoples themselves nor any just and fraternal relations between Africa and the rest of the world, for the truth about man is a prerequisite for all human achievements. The truth about the African individuai must be seen, first and foremost, in his or her dignity as a human person. There are présent in the culture of this continent many éléments which help one to understand this truth. Is it not refreshing to know that the African accepts, with his whole being, the fact that there is a fundamental relationship between himself and God the Creator? Henee he is prone to consider the reality of himself or the material world around him within the context •of this relationship, thus expressing a fundamental référence to God who "created man in the image of himself, in the image of God he created him; male and iemale he created them". The unique dignity, and fundamental equality of ali human persons must therefore be ac•cepted as the starting point for a true understanding of the identity and aspirations of the people of this continent. 1 African society has also—built into its life—a set of moral values, and thèse values shed further light on the true identity of the African. History testifìes how the African continent has always known a strong sense of community in the différent groups that make up its social struc­ ture ; this is especially true in the family where there is strong cohérence and solidarity. And what better insight can be found into the necessity for the peaceful solution of confìiets and diffìculties—a way that is in keeping with human dignity—than that innate propensity for dialogue, that desire to explain differing views in conversation, to which the Afri­ can turns so easily and which he accomplishes with such natural grâce? A sense of célébration expressed in spontaneous joy, a révérence for life and the generous acceptance of new life—these are some more of the éléments that are part of the héritage of the African and help define his identity. 4. It is against this background that the Catholic Church, in the 1 Gen 1:27. Acta Ioannis Pauli Pp. 483 II light of her own convictions drawn from the Message of Christ, views the realities of Africa today, and proclaims her trust in this continent. A few days before leaving on this pastoral visit, I expressed my joy in being able to visit the peoples of Africa in their own countries, in their own sovereign states, where they are "the true masters of their own land and the helmsmen of their own destiny". In Africa, most of the nations have known colonial administration in the past. While not denying the various achievements of this administration, the world rejoices in the fact that this period is now drawing to a final close. The peoples of Africa, with a few painful exceptions, are assuming full politicai responsibility for their own destiny—and I greet here partic­ ulare the recently achieved independence of Zimbabwe. But one cannot ignore the fact that other forms of dependence are still a reality or at least a threat. 2 Politicai independence and national sovereignty demand, as a necessary corollary, that there be also economic independence and freedom from ideological domination. The situation of some countries can be profoundly conditioned by the décisions of other powers, among which are the major world powers. There can also be the subtle threat of interférence of an ideological nature that may produce, in the area of human dignity, effects that are even more deleterious than any other form of subjugation. There are still situations and Systems, within individual countries, and in the relationships between States, that are "marked by injustice and social injury" and that still condemn many people to hunger, disease, unemployment, lack of éducation and stag­ nation in their process of achieving development. 3 5. The State, the justification of which is the sovereignty of society, and to which is, entrusted the safeguarding of independence, must never lose sight of its first objective, which is the common good of all its Citizens—all its Citizens without distinction, and not just the weif are of one particular group or category. The State must reject anything unworthy of the freedom and of the human rights of its people, thus hanishing all éléments such as abuse of authority, corruption, domi­ nation of the weak, the denial to the people of their right share in politi­ cai life and décisions, tyranny or the use of violence and terrorism. Here again, I do not hesitate to ref er to the truth about man. Without 2 Angelus, 27 April 1980. 3 Address to the United Nations Organization 2 October 1979, no. 17. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 484 Officiale the acceptance of the truth about man, of his dignity and eternai destiny, there cannot exist within the nation that fundamental trust which is a basic ingrédient of all human achievements. Neither can the public function be seen for what it truly i s : a service to the people, which finds its only justification in solicitude for the good of all. 6. In this same context of the respect of the dignity of its Citizens by the State, I wish to draw attention to the question of religions freedom. Because she believes that no freedom can exist, that no true fra­ ternal love is possible without référence to God, who "created man in the image of himself", the Catholic Church will never cease to défend, as a fundamental right of every per son, freedom of religion and freedom of conscience. "The curtailment and violation of religious freedom of individuáis and communities is not only a painful expérience", I stated in my Encyclical, "but it is above all an attack on man's very dignity, independently of the religion professed or of the concept of the world which thèse individuáis and communities have". And I added that, because unbelief, lack of religion and atheism can be under stood only in relation to religion and faith, it is difficult to accept "a position that gives only atheism the right of citizenship in public and social life, while believers are, as though by principie, barely tolerated or are treated as second-class Citizens or are even—and this has happened —entirely deprived of the rights of citizenship". For this reason, the Church believes—without hésitation and without doubt—that an atheistic ideology cannot be the moving and guiding force for advancing the well-being of individuáis or for promoting social justice when it deprives man of his God-given freedom, his spiritual inspiration and the power to love his fellowmen adequately. 4 5 7. Another problem on which the truth about man, and about the African in particular, impels me to speak out, is the persistent problem of racial discrimination. The aspiration to equal dignity on the part of individuáis and peoples, together with its concrete implementation in every aspect of social life, has always been strongly supported and defended by the Church. During his visit to Africa, Paul VI stated : "We deplore the fact that, in certain parts of the world, there persist social situations based upon racial discrimination and often willed and * Gen 1:27. 5 Redemptor Hominis, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 485 sustained by Systems of thought; such situations constitute a manifest and inadmissible affront to the fundamental rights of the human person". In his last address two years ago to the Diplomatie Corps aecredited to the Holy See, he emphasized again that the Church is "concerned by the aggravation of racial and tribal rivalries which instigate division and rancour", and he denounced the "attempt to create juridical and politicai foundations in violation of the principies of universal suffrage and the self-détermination of peoples". The truth about man in Africa demands from me on this occasion that I should confimi thèse Statements. And this I do with deep and strong conviction. Progress has been made with regard to some situa­ tions, and for this we are grateful to God. But there still remain too many instances of institutionalized discrimination on the basis of racial différences, and thèse I cannot abstain from exposing before world opinion. Nor let us forget in this regard the need to combat racist reactions which may surface in connection with the migration of people from the countryside to the urban centres, or from one country to another. Racial discrimination is evil, no matter how it is practised, no matter who does it or why. 6 7 8. Still within the context of the whole African continent, I would like to draw attention to a problem that is of such urgency that it must indeed mobilize the necessary solidarity and compassion for its solution : I refer to the question of the refugees in manu régions of Africa. Large numbers of people have been compelled for a variety of reasons to leave the country they love and the place where they have their roots. Sometimes this is for politicai reasons, at other times it is to escape from violence or war, or as a conséquence of natural disasters, or because of a hostile climate. The African community and the world community must not cease to be concerned about the condition of the refugees and by the terrible sufferings to which they are subjected, many of them for a very long time. These refugees truly have a right to freedom and to lives worthy of their human dignity. They must not be deprived of the enjoyment of their rights, certainly not when f ac tors beyond their own control have forced them to become strangers without a homeland. I therefore appeal to ali the authorities to ensure that in their own 6 To the Parliameiit of Uganda, 1 August 1969. 7 14 January 1978. 486 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nation rightful freedom is always offered to all Citizens, so that nobody will have to go looking for it elsewhere. I appeal to the authorities of the nations whose borders the refugees are compelled to cross, to receive them with cordial hospitality. I appeal to the international community not to let the bürden weigh solely on the countries where the refugees temporarily settle, but to make the necessary aid available to the Governments concerned and to the appropriate international bodies. 9. The présence in this City of Nairobi of such organizations as the United Nations Environment Programme and the United Nations Centre for Human Settlements or H A B I T A T draws our attention to another problem area, that of the total human environment. Man, in his aspi­ ration to satisfy his needs and to achieve better living conditions, has created an increasing number of environmental problems. Urban and industrial expansion aggravate thèse problems, especially when its victims are the very weak, often living in "poverty belts", lacking elementary services and normal chances for improvement. I praise the efforts of ail those who are trying to increase awareness that rational and honest planning are needed to avoid or redress such situations. 10. The Holy See greets with great satisfaction every effort that is being made to achieve better collaboration among the African coun­ tries in order to further their development, to promote their dignity and fuller independence, and to secure their rightful share in the man­ agement of the world, while at the same time strengthening their commitment to bear their share of collective responsibility for the poor and underprivileged of the planet. The Organization of African Unity, together with all other bodies which pursue an aim of greater collaboration among the African nations, is deserving of every encouragement. The Holy See was pleased to be invited by the United Nations Economic Commission for Africa to establish closer relations, through the participation of Observers at the meetings of the Commission and its subsidiary bodies. It remains ready to extend to other African organizations similar collaboration, in accordance with its own nature and universal mission, and motivated only by the demands of its evangelical message of peace, justice and service to ail humanity and to every human being. 11. It is my fervent hope that the free and independent nations of Africa will always assume their rightful place in the family of Acta Ioannis Pauli Pp. II 487' nations. In the quest for international peace, justice and unity, Africa has an important role to play. Africa constitutes a real treasure-house óf so many authentic human values. It is called upon to share these values with other peoples and nations, and so to enrich the whole human family and all other cultures. But in order to be able to do so, Africa must remain deeply faithful to itself ; day after day it must become ever more faithful to its own héritage, not because of opposition and antag­ onismi towards others, but because it believes in the truth about itself. This same truth about Africa must enlighten the whole international community, so that every nation and Government will see more clearly the rights and the needs of this continent, and assume a more determined politicai will towards enabling the African nations not only to satisfy the basic needs of their people, but also to advance effectively towards their full share of human well-being, without having to accept new forms of dependence linked to the aid they receive. 12. It will be to the glory of this continent and this nation to create a form of progress for all its inhabitants that is fully in harmony with the whole human being. The true model for progress is not one that extols material values only, but one that recognizes the priority of the spiritual. Great and rapid changes are taking place in the social fabric of many nations working towards a better future for their Citizens. But no social change will constitute a true and lasting enrichment of the people if it sacrifices or loses the supreme values of the spirit. De­ velopment will be one-sided and lacking in humanity if materialism, the profit motive or the selfish pursuit of wealth or of power takes the place of the values that are so highly praised in African society— values such as mutual concern, solidarity, and the récognition of God's présence in all life. A growing sense of brotherhood, of social love, of justice, the banishing of every form of discrimination and oppression, the fostering of individuai and collective responsibility, respect for the sanctity of human life from its very conception, the préservation of a strong family spirit—these will be the hallmarks of successful develop­ ment and the strength of the people as they move towards the third millennium. 13. Ladies and Gentlemen, in the pursuit of the well-being of peoples and nations, choices have to be made constantly. There are choices to be made on the basis of politicai principies and priorities, on the- Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 488 basis of economie laws, or in the light of practica! necessities. But there is one choice that must always be made, whatever the context or the field : it is a fundamental choice the choice for or against humanity. Whatever his or her responsibility or authority is, noboby escapes this choice : Shall we work for the good of man or against it? Will the total good of the human person be the ultimate criterion for our actions and our programmes? Will the African in his human dignity be the path towards a just and peaceful future of this continent? It is my hope that he will. Long live Africa ! * # * Nairobiae, in magnis hortis v. d. Uhuru Park, habita: ad omnia in Christo instauranda Christifideles excitantur.* Venerable Brothers in the Episcopate, Bear br other s and sisters in Christ, 1. We gather here today to give praise and glory to our heavenly Father. We come together in this place, men and women of many dif­ férent backgrounds, and yet all united in him "who holds all things in unity", all united at the table of God's word and at the altar of Sacrifice. My heart is filled with gratitude to God for this day and for this opportunity to celebrate the Eucharist with you, to sing praise to the Lord for having reconciled everything to himself, "making peace by his death on the cross". 1 2 On the day Jesus was crucifìed, he told Pilate : "I was born for this, I carne into the world for this: to bear witness to the truth". By his words, by his deeds, by his very existence he bore witness to the truth. In Jesus the tyranny of deceit and falsehood, the tyranny of lies and error, the tyranny of sin was defeated. For Christ is the living Word of divine truth who promised: " I f you make my word your 3 * Die 7 m. Maii a. 1980. 1 Col 1:17. 2 Col 1:20. 3 Jn 18:35. Acta Ioannis Pauli Pp. II 489 home you will indeed be my disciples, you will learn the truth and the truth will make you free". 4 2. The Church has received this same mission from Christ: to cul ti vate a deep love and vénération for the truth and to combine with faith the insights of learning and human wisdom—in ali things to bear witness to the truth. In every age and in every land the Church proceeds in this mission, confident that if God is the supreme source of ali truth, there can be no opposition between natural wisdom and the truths of faith. Ali of the faithful, dear brothers and sisters, have a role to play in the Church's mission on behalf of truth. That is why I stated in my Encyclical that the "Church's responsibility for divine truth must be increasingly shared in various ways by ali, including the specialists in various disciplines, those who represent the naturai sciences and letters, doctors, jurists, artists and technicians, teachers at various levéis and with différent specializations. As members of the People of God, they ali have their own part to play in Christ's prophétie mission and service of divine truth". Within the communion of the faithful, and especially within the locai Christian community, careful attention should be given to this responsibility to bear witness to the truth. In his Mes­ sage to Africa my predecessor Paul VI addressed a special word to the intellectuals of this continent, precisely because he was convinced of the importance of their mission at the service of truth. And his words stili ring out today : "Africa needs you, your study, your research, your art and your teaching. ...You are the prism through which the new ideas and cultural changes can be interpreted and explained to ali. Be sincere, faithful to truth and loyal". 5 6 3. We must begin our witness to truth by cultivating a hunger for the word of God, a desire to receive and take to heart the lifegiving message of the Gospel in all its fullness. When you listen attentively to the voice of the Saviour and then put it into practice, you are indeed sharing in the Church's mission at the service of truth. You are bearing witness to the world that you fìrmly believe the promise God made through Isaiah : "As the rain and the snow come down from the heavens and do not return without watering the earth, making it yield and giving 4 Jn 5 Cf. 6 No. 32. 8:31 f. Redemptor 32 - A. A. S. Hominis, 19. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 490 growth to pro vide seed for the sower and bread for the eating, so the word that goes from my mouth does not return to me empty, without carrying out my will and succeeding in what it was sent to do". You can be messengers of the truth only if you are first of all true listeners to God's word. 7 4. When Pilate asked Jesus whether he was a king, his response was clear and unambiguous : "Mine is not a kingdom of this world". Christ came to bring life and salvation to every human being : his mission was not in the social, economie or politicai order. Likewise Christ did not give the Church a mission which is social, economie or politicai ; but rather a religious one. Yet it would be a mistake to think that the individuai Christian should not be involved in these areas of life in society. On this point, the Fathers of the Second Vatican Council were very clear : "One of the gravest errors of our time is the dichotomy between the faith which many profess and the practice of their daily lives... The Christian who neglects his temporal duties neglects his duties towards his neighbour, neglects God himself, and endangers his eternai salvation". 8 9 10 Christians therefore, and especially you who are laity, are called by God t o b e involved in the world in order to trans form it according to the Gospel. In carrying out this task, your own personal commitment to truth and honesty plays an important role, because a sense of responsibility for the truth is one of the fundamental points of encounter between the Church and society, between the Church and each man and woman. The Christian faith does not pro vide you with ready made solutions to the complex problems affecting contemporary society. But it does give you deep insights into the nature of man and his needs, calling you to speàk the truth in love, to take up your responsibilities as good Citizens and to work with your neighbours to build a society where true human values are nourished and deepened by a shared Christian vision of life. 11 5. One of these areas which holds a very important place in society and in the total vocation of every human person is culture. " I t is a 7 Is 55:10 f. 8 Jn 18:36. 9 Cf. Gaudium et Spes, 42. 10 Gaudium et Spes, 43 11 Cf. Redemptor Hominis, 19. 491 Acta Ioannis Pauli Pp. II fact hearing on the very person of man that he can come to an anthentic and full humanity only through culture, that is, through the cultivation of natural goods and values. Wherever human life therefore is involved, nature and culture are very intimately connected". A Christian will gladly collaborate in the promotion of true culture, for he knows that the Good News of Christ reinforces in man the spiritual values which are at the heart of the culture of every people and of every period of history. The Church, which feels at home in every culture, without exclusively making her own any culture, encourages her sons and daughters who are active in schools, universities and other institutions öf learning to give their best to this activity. By harmonizing those values which are the unique héritage of each people or group with the content of the Gospel, the Christian will help his or her own people to achieve true freedom and the capacity to face the challenges of the times. Every Christian, united with Christ in the mystery of Baptism, will endeavour to conform to the Father's plan for his Son : "to unite all things in him, things in heaven and things on earth". 12 13 6. Another important challenge for the Christian is that of the politicai life. In the State Citizens have a right and duty to share in the politicai life. For a nation can ensure the common good of ali, and the dreams and aspirations of its différent members, only to the extent that all Citizens in full liberty and with complete responsi­ bility make their contributions willingly and selflessly for the good of ali. The duties of the good Christian citizen involve more than shunning corruption, more than not exploiting others; these duties include positively contributing to the establishment of just laws and structures that foster human values. If the Christian finds injustice or anything that militâtes against love, peace and unity in society, he or she must ask : "Where have I fallen short? What have I done wrong? What did I fail to do that the truth of my vocation called me to do? Did I sin by omission?". 7. Here today in Kenya, as I have done many times before, I wish to address a particular message to married couples and to families. The family is the fundamental human community; it is the first and vital 12 Gaudium et Spes, 53. 13 Eph 1:10. 492 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale cell of any society. Thus the strength and vitality of any country will only be as great as the strength and vitality of the family within that country. No group has a greater impact on a country than the family. No group has a more influential role in the future of the world. For this reason, Christian couples have an irreplaceable mission in today's world. The generous love and fideli ty of husband and wife off er stabili ty and hope to a world torn by hatred and division. By their lifelong persévérance in lifegiving love they show the unbreakable and sacred character of the sacramentai marriage bond. At the same time it is the Christian family that most simply and profoundly promotes the dignity and worth of human life from the moment of conception. The Christian family is also the domestic sanctuary of the Church. In a Christian home various aspects of the whole Church are found, such as mutual love, attentiveness to God's word and prayer together. The home is a place where the Gospel is received and lived, and the place from which the Gospel radiâtes. Thus the family offers daily witness, even without words, to the truth and grace of the word of God. For this reason, I stated in my Encyclical : "Married people... must endeavour with ali their strength to persevere in their matrimoniai union, building up the family community through the witness of love and educating new générations of men and women capable in their turn of dedicating the whole of their lives to their vocation, that is to say, to the 'kingly service' of which Jesus Christ has offered us the example and the most beautiful model". 14 8. Beloved brothers and sisters : ali the families that make up the Church and ali the individuáis that make up the families—ali of us together are called to walk with Christ, hearing witness to his truth in the circumstances of our daily lives. In doing this we can permeate society with the leaven of the Gospel, which alone can transform it into Christ's Kingdom—a Kingdom of truth and life, a Kingdom of holiness and grace, a Kingdom justice, love and peace ! Amen. 14 Redemptor Hominis, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 493 Ad Keniano» episcopos, in Apostolicae nuntiaturae sacello congregatos, habita: cura pastoralis erga familiam principem locum obtinere debet.* Venerable and dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. Today during this Easter season it is a cause of deep joy and a source of pastoral strength for us to assemble in Nairobi, to gather together in the name of Jesus who said : "I am the résurrection and the life". 1 We are extremely conscious that our ministry in Africa and our ser­ vice to the universal Church is placed under the sign of the Eisen Christ. For, together with all our brother Bishops throughout the world, we are successors of the Body of Apostles that was chosen to witness to the Résurrection. The knowledge that "with great power the apostles gave their testimony to the résurrection of the Lord Jesus" truly strengthens us and uplifts us, because we know that we have received the inheritance of the Apostolic College. For us Bishops this is an hour of trust in the Risen Lord, an hour of Easter joy, an hour of great hope for the future of Africa. 2 2. On this occasion my thoughts go to ali the Bishops of Africa, and I note with deep satisfaction that the members of the Episcopal Confer­ ence of Kenya are resolutely engaged in many programmes of collab­ oration and joint action with their fellow Bishops from the AMECEA countries of Tanzania, Uganda, Zambia, Malawi, the Sudan and Ethiopia. In the abundant strength that comes from charity and mutuai support, your ministry is sustained and enriched. Be assured of my admiration and esteem for the unity that you express in diversity and in fraternal collaboration, and for your concerted efforts on behalf of the evangelization of those countries that have so much in common. An initiative worthy of particular mention is AMECEA's Pastoral Institute at Eldoret. This Institute off ers special opportunities to reflect on the Church's mission to guard and teach ever more effectively the word of God. The Holy Spirit himself is directing the Church in Africa to scrutinize "the signs of the times" in the light of the sacred deposit of God's word as it is proclaimed by the Magisterium. It is only on this * Die 7 m. Maii a. 1980. 1 Jn 11:25. 2 Acts 4:33. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 494 sound basis that true answers can be found to the real problems that touch people's lives. It is in judging according to this sacred norm that the Bishops will exercise their personal responsibility to evalúate what pastoral activities and solutions are valid for Africa today. 0 3. Venerable Brothers, the episcopal ministry is a ministry at the service of life, bringing the power of the Résurrection to your people, so that they may "walk in newness of life", so that they may be ever more aware of the Christian life to which they are called by virtue of their Baptism, and so that in their daily lives—in the setting of Africa— they may have fellowship with the Father and his Son Jesus Christ in the unity of the Holy Spirit. And because this fellowship is fully achieved only in heaven, your ministry likewise involves a clear pro­ clamation of eternai life. 3 4. As Successor of Peter in the See of Rome and as your brother in the College of Bishops, I have come to Africa to encourage you in your efforts as pastors of the flocJc: in the efforts of each of you to offer to Christ a local Church in which unity reigns between the Bishop and the priests, the religious and the laity; in your efforts to enlighten com­ munities with the Gospel and make them vibrant with the life of Christ ; in your efforts to bring the dynamic power of the Résurrection into human life and by it to transform and elevate all levéis of society. I have come to confìrm you in your total acceptance of God's holy word as it is authentically proclaimed by the Catholic Church at all times and in all places. I wish to support you in the conviction, so splendidly expressed by the Bishops of Kenya in their Pastoral Letter of 27 April 1979, that fìdelity to the teachings of Christ and the Magis­ terium of his Church is truly in the interests of the people. By following your clear insights of faith you showed yourselves true pastors of the flock, exercising real spiritual leadership when you declared: "We, your Bishops, would do a disservice to the people if we did not expect of them the goodness and the fìdelity that they are capable of by the grace of God". Your greatest contribution to your people and to ali Africa is indeed the gift of God's word, the acceptance of which is the basis for all community and the condition for all progress. 5. As the Servus Servorum Dei I have come to uphold with you the priorities of your ministry. In the first place I offer my support for your 3 Rom 6:4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 495 pastoral efforts on behalf of the family, the African family. The great African tradition is faithful to so many family values, and to life itself, which takes its origin in the family. A profound respect for the family and for the good of children is a distincti ve gift of Africa to the world. It is in the family that each generation learns to absorb these values and to transmit them. And the whole Church appréciâtes everything you do to preserve this héritage of your people, to purify it and uplift it in the sacramental fullness of Christ's new and original teaching. Henee we see the great value of presenting the Christian family in its relationship to the Most Holy Trinity, and of maintaining the Christian ideal in its evangelical purity. It is the divine law proclaimed by Christ that gives rise to the Christian ideal of monogamous marriage, which in turn is the basis for the Christian family. Only a week before he died, my predecessor John Paul I spoke to a group of Bishops in these words, which I consider very relevant here today in Africa : "Let us never grow tired of proclaiming the family as a community of love : conjugal love unités the couple and is procreative of new life ; it mirrors the divine love, is communicated, and in the words of Gaudium et Spes, is actually a sharing in the co venant of love of Christ and his Church". 4 Be assured of my solidarity with you in this great task involving the diligent préparation of the young for marriage, the repeated pro­ clamation of the unity and indissolubility of marriage, and the renewed invitation to the faithful to accept and foster with faith and love the Catholic célébration of the sacrament of marriage. Success in a pastoral programme of this nature requires patience and persévérance and a strong conviction that Christ has come to "make ail things new". 5 Know also that in ail your efforts to build up strong united families, in which human love reflects divine love and in which the éducation of children is embraced with a true sense of mission, you have the support of the universal Church. With the love and sensitivity of pastors, you have well illustrated the great principie that any pastoral approach that does not rest on the doctrinal foundation of the word of God is illusory. Henee with true pastoral charity you have faced various problems affecting human life, and repeated the Church's teaching at the true service of man. You have clearly insisted, for example, on the most fundamental human right : the right to life from the moment of 4 AAS 71 (1979), p. 766. 5 Rev 21:5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 496 conception; you have effectively reiterateci the Church's position on abortion, sterilization and contraception. Your faithful upholding of the Church's teaching contained in the Encyclical Humanae Vitae has been the expression of your pastoral concern and your profound attach­ ment to the integral values of the human person. Every effort to make society sensitive to the importance of the family is a great service to humanity. When the full dignity of parents and children is realized and is expressed in prayer, a new power for good is unleashed throughout the Church and the world. John Paul I expressed this eloquently when he said : "The holiness of the Christian family is indeed a most apt means for producing the serene renewal of the Church which the Council so eargerly desired. Through family prayer, the ecclesia domestica becomes an effective reality and leads to the transfor­ mation of the world". Upon you, Urethren, rest the hope and trust of the universal Church for the defence and promotion of the African family, both parents and children. The Holy Spirit of truth, who has implanted so many values in the hearts of the African people, will never cease to assist you as pastors in bringing the teaching of Jesus ever more effectively into the lives of your brothers and sisters. We need never be afraid to preach the fullness of his message in all its evangelical purity, for, as I stated on another occasion : "Let us never fear that the challenge is too great for our people : they were redeemed by the precious blood of Christ ; they are his people. Through the Holy Spirit, Jesus Christ vindicates to himself the final responsibility for the acceptance of his word and for the growth of his Church. It is he, Jesus Christ, who will continue to give the grace to his people to meet the requirements of his word, despite all diffìculties, despite all weaknesses. And it is up to us to continue to proclaim the message of salvation in its entirety and purity, with patience, compassion and the conviction that what is impossible with man is possible with God". 6 7 6. Another great priority of your ministry is catechesis : developing the initial faith of your people and bringing them to the fullness of Christian life. I am close to you, in praise and encouragement, in every undertaking of yours to communicate Christ, to make his Gospel incarnate in the lives and culture of your people. In union with the universal Church, and in openness to the patrimony of her long history, you 6 Ibid., p. 777. 7 AAS 71 (1979), pp. 1424 f. Acta Ioannis Pauli Pp. II 497 are striving to lead your people in the reality of their daily lives to look to Christ for light and strength. The aim of your local Churches is to have the faithful living through, with and in Christ. Your efforts, in which you rightfully endeavour to associate the whole community—and in a special way the catechists—must have constant référence to Christ : to his divine Person, his Spirit, and his Gospel. The "acculturation" or "inculturation" which you rightly promotewill truly be a reflection of the Incarnation of the Word when a culture, transformed and regenerated by the Gospel, brings forth from its own. living tradition original expressions of Christian life, célébration and thought. By respecting, preserving and fostering the particular values; and riches of your people's cultural héritage, you will be in a position to lead them to a better understanding of the mystery of Christ, which is to be lived in the noble, concrete and daily expériences of African life. There is no question of adulterating the word of God, or of emptying the Cross of its power, but rather of bringing Christ into the very centre of African life and of lifting up ali African life to Christ. Thus not only is Christianity relevant to Africa, but Christ, in the members of his Body, is himself African. 8 9 7. Again, with good reason, you attribute great pastoral importance to the proper formation of priests and religions, as well as to fostering these vocations in the Church. This attitude is an expression of your deep understanding of the needs of the Body of Christ. Since the beginning of my pontificate I have striven to point out the importance of religious consécration in the Church and the value of religious life as it affects the whole community of the faithful. Religious have the task of showing forth the holiness of the whole Body of Christ and of bearing witness to a new and eternai life acquired by the Rédemption of Christ. At the same time they are called to many différent apostolates in the Church. Their service in the Gospel is very necessary for the life of the Church. Missionary Religious in Kenya have laboured with great fìdelity in the cause of the Gospel ; only the Lord Jesus can adequately thank them and reward them for what has been accomplished for the implantation of the Church. Their mission now goes on side by side with their Kenyan fellow 10 Catechesi Tradendae, 8 Cf. 9 Cf. 1 Cor 1:17. 10 Cf. Lumen Gentium, 44. 53. 498 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Religions, who have heard the call of Christ and are working generously for the cause of the Gospel. The future of evangelization in this land will continue to owe much to the men and women Religious, both autochthonous and from abroad. I have likewise soughtto draw attention to the essen tial nature, role and function of the priesthood in its unchanging relationship to the Eucharist, which is the summit of all evangelization. 11 In particular I wish to confimi the vital importance for the Christian people of having their priests properly trained in the word of God, in the knowledge and love of Jesus Christ and his Cross. In the divine pian, the transmission of the lifegiving Gospel of Christ is linked with the préparation of the priests of this generation. To pro vide this proper seminary training is one of our greatest responsibilities as Bishops of the Church of God ; it can be one of our most effective contributions to the evangelization of the world. 8. An important élément that affects every community in the Church is the unity and coopération between Bishops and priests. By reason of his ordination, the priest is "a co-worker with the Order of Bishops", and to live out the truth of this vocation he is called to collaborate with the Bishop and to pray for him. To explain the unity of the priests with the Bishop, Saint Ignatius of Antioch compared it to the relationship between the strings and the Iute. 12 On the part of the Bishop this relationship requires that he should be close to his priests as a brother and father and friend. As such he must love them and encourage them, not only in their pastoral activities, but in their lives of personal consécration. The Bishop is called to strengthen his priests in faith and to urge them to look constantly to Christ the Good Shepherd, in order that they may realize ever more their priestly identity and dignity. The Church renews her debt of gratitude to ali the missionary and Fidei Donum priests who are labouring in the cause of Christ's Gospel. Their generosity is an expression of the power of Christ's grace, and their ministry is a great proof of Catholic unity. 9. In the building up of the Church I am aware of your sustained work to build small Christian communities in which the word of God Presbyterorum Ordinis, 11 Cf. 12 Letter to the Ephesians, I V . 5. 499 Acta Ioannis Pauli Pp. II is the guideline of action and in which the Eucharist is the true centre Of life. The whole community of the faithful benefits from these initiatives that make it possible for people to recognize the Church in her concrete expression and human dimension as a visible sacrament of God's universal love and saving grace. It is certainly the will of Jesus Christ that the love of Christians should be manifested in such a way that individual communities exemplify the universal norm : "By this will all men know that you are my disciples, if you have love for one another". In your pastoral zeal you know the wise criteria laid down by Paul VI and which remain a sure guide for the effectiveness of these communities. At this time I would just stress the great power which those communities have to fulfil an active ecclesial role in the evangelization of Africa. May they go forward with you, their pastors, and with the priests, to communicate "the unsearchable riches of Christ". 13 14 15 10. Before concluding my words to you today, my dear Brethren in Christ, I wish to emphasize once more the great need for holiness in our lives. To exercise fruitfully our role as pastors of God's people, we must know Christ and love him. In a word, we are called to friendship with the Lord, just as the Apostles were. Like Jesus we are the object of the Father's love and the Holy Spirit is alive in our hearts. The effectiveness of everything we do dépends on our union with Jesus, on our holiness of life. There is no other way to be a worthy Bishop, a good Shepherd of the flock. There is no pastoral leadership without prayer, for only in prayer is union with Jesus maintained. Only by being like Jesus, Son of Mary, who is the Mother of us ail, can we fulfll our mission to the Church. May Mary Queen of Apostles sustain you in holiness and love, in prayer and pastoral charity, and help you to bring Jesus to all your people, to ail Kenya, to ali Africa. Praised be Jesus Christ, "the chief Shepherd" of God's people, "the Bishop and Shepherd of our soûls". 16 17 13 Jn 13:35. Evangelii Nuntiandi, 58. 14 Cf. 15 Eph 16 1 Pt 5:4. 17 1 Pt 2:25. 3:8. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 500 Nairobiae, ad Christianos fratres a Sede Apostolica seiunctos, habita: divisionis scandalum omnibus licitis mediis amovendum.* Dear trothers and sisters from the Christian Churches and Communities of Kenya, "Grace to you and peace from God our Father and the Lord Jesus Christ". 1 1. I have come to Kenya to be with the Bishops and people of the Catholic Church, since my task as Bishop of Rome is a fraternal service of unity to support them in their fìdelity to the Gospel and in their life in the one Catholic Communion. Humbly I see it as part of this ministry that I should also come to greet you, "holy brethren, who share in a heavenly cali", for, despite those factors that still divide us, we are nevertheless linked by a real fellowship that remains true even though it is still imperfecta 2 2. Because of this one Baptism, in which we profess one basic faith that Jesus is Lord and that God raised him from the dead, we stand together before the world of today with a common responsibi­ lity which stems from obédience to Christ. This common responsibility is so real and so important that it must impel us to do all we can, as a matter of urgency, to résolve the divisions that still exist between us, so that we may fulfìl the will of Christ for the perfect unity of his followers. 4 Without full organic unity, Christians are unable to give a satisfactory witness to Christ, and their division remains a scandal to the world, and especially to the young Churches in mission lands. Your présence here testifìes to a deep insight : that especially in the young Churches of Africa, in a continent that hungers and thirsts for God—a longing that can be fulfilled only in Christ—the common apostolic faith in Christ the Saviour must be held and manifested, for in Christ there can be no di vision. Your présence, together with the sincere ecu­ menica! efforts which are developing, show our common desire for full * Die 7 m. Maii a. 1980. 1 Rom 2 Heb 3 Cf. Unitatis Redintegratio, 4 Cf. Rom 1:7. 3:1. 10:9. 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II unity. 501 For truly the credibility of the Gospel message and of Christ himself is linked to Christian unity. 3. This is why, at international level, many of your Churches are now engaged in a theological dialogue with the Catholic Church—a dia­ logue that is already offering new hope for much greater understanding among us. This is also why, here in Kenya, the Christian people are striving to reach one mind in the faith of Christ. For whether they live in Africa or in Europe, in Asia or in America, Christians are the heirs of sad divisions. These divisions have to be first faced in a dialogue of mutual understanding and esteem, "speaking the truth in love", and then dealt with in accordance with the promptings of the Holy Spirit. 5 This task is, I repeat, an urgent one. Jesus calis us to bear witness to him and to his saving work. We can do this adequately only when we are completely united in faith and when we speak his word with one voice, a voice that rings with that warm vitality which characterizes the whole Christian community when it lives together in full communion. 4. Our divisions impair that vitality and prevent our neighbours from hearing the Gospel as they should. And yet, even now, thanks to what we already have in common, it is possible for us, despite those divisions, to give a sincere even if limited witness together before a world that so sorely needs to hear that message of love and hope which is the Good News of the salvation won for all mankind by Jesus Christ, who "was crucified in weakness but lives by the power of God". It is possible for us to collaborate frequently in the cause of the Gospel. Although we cannot yet do everything together—especially the fullness of Eucharistie worship—we can still accomplish much together. 6 Wherever possible, then, let us find ways of engaging in acts of com­ mon witness, be it in joint Bible work, in promoting human rights and meeting human needs, in theological dialogue, in praying together when opportunity allows—as it does so beautifully today—or in speaking to others about Jesus Christ and his salvation. As we do these things we must continue to ask the Holy Spirit for light and strength to conform perfectly to God's holy will for his Church. 5. The task that faces Christians as we near the end of the twentieth 5 Eph 4:15. 6 2 Cor 13:14. Acta Apostolicae Sedis - 502 Commentarium Officiale Century is indeed a mighty challenge, and it is good to see how much is already being done by divine grace to respond to it. May this response grow and develop in every part of the world. It is in this hope that I earnestly pray to God our Father that the Churches and Communities you represent, and the All African Council of Churches and the Christian Council of Kenya, of which so many of you are members, may be ever more faithful servants of Christ's will that all of us who believe in him may be one even as he and his Father are one. May you "stand ñrm in one spirit, with one mind striving side by side for the faith of the Gospel" for the glory of the Most Holy Trinity : the Father, and the Son, and the Holy Spirit. Amen. 7 * * * Ad Exc.mum Virum Hilla Limann, Ganae Praesidem, Accrae habita: cultura Afrorum propria, ad bonum spirituale spectans, accurate tuenda aliisque hominibus offerenda.* Mr President, 1. I express my sincere thanks for the words which you have addressed to me on this occasion of our meeting here in the capital City of Accra. I feel deeply honoured by the sentiments of esteem which you have manifested towards my person. I accept them gratefully, for I know that they are meant to honour not my person but the Head of the Catholic Church Coming to the beloved nation of Ghana as a pilgrim of peace. I wish to renew once more my appréciation for the invitation which you so kindly extended to me—as did also my brother Bishops—to visit your country and your people. As I had the occasion to say when I officially announced my visit to Africa, the purpose of this journey is to per form my universal ministry and to honour personally the Church in Africa. With regard to Ghana I also noted that this is the year in which the Catholic Church célébrâtes the centenary of her implantation in this part of the great African continent. It was therefore important for me to express in a special way the joy of the whole Church on this happy occasion. I also hope that my visit will contribute to the promotion of authentic human progress 7 Phil 1:27. * Die 8 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 503 in Ghana and in all Africa, at the service of universal brotherhood and peace. Since my arrivai this morning, I have already received many kindnesses from the people of the capital City ; I wish to take this opportunity to express, through your person, my joyful gratitude to e very one. 2. By my présence here today, Mr President, I desire to honour the whole Ghanaian Nation, with the wealth of its history, people, cul­ ture and achierements—in a word, with its own authentically African and Ghanaian héritage and genius, and in its own rightful place among the nations of this continent and of the world. The history of my own native country, a history made up of moments of great achievement and joy but also of periods of suffering and sadness, has made me acutely aware of how necessary it is to respect the specific values of each people and of each nation : its traditions, its aspirations and its rights among ali the member nations of the world community. Africa—and each of the nations that form part of it—has so much to offer to the common endeavours of ail peace-loving peoples. Too often relations between States and Governments, especially when viewed in the context of politicai and economie development, are seen in terms of mere self - interest, of strengthening already dominant posi­ tions, and of pressure applied through aid, with the resuit that older and economically more advanced nations fail to see that the young countries have much more to offer than simply a share of their natural resources or being a market for the products of the industrialized nations. 3. So many of the values that are embodied in the culture of the African nations not only con tribute to the building of each nation, but can add to the enrichment of other nations and peoples as well. For Africa has something distinctive to offer to the world. One of the original aspects of this continent is its diversity, but a diversity that is bound together by the undeniable unity of its culture: a vision of the world where the sacred is central ; a deep awareness of the link between Creator and nature ; a great respect for ail life ; a sense of family and of com­ munity that blossoms into an open and joyful hospitality; révérence for dialogue as a means of settling différences and sharing insights; spontaneity and the joy of living expressed in poetic language, song and dance. All these aspects manifest a culture with an ail encompassing spiritual dimension. This is what makes the African culture unique. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale í50é This is what binds the many people of Africa together without hampering in the least that immense richness of local expressions or the héritage of single groups and régions. By my own origin, éducation and history, I have learned to value nighly the power that culture has for every people. During my visit to my native Poland, I stated this conviction as follows : "Culture is an expression of man, a confirmation of humanity. Man créâtes culture and through culture créâtes himself with the inward effort of the spirit, of thought, will and heart. At the same time he créâtes culture in com­ munion with others. Culture is an expression of communication, of shared thought and collaboration by human beings. It is born of service of the common good and becomes as essential good of human communi­ ties". I therefore say to Ghana and ali Africa: Preserve your culture. Let it become enriched through exchange with other cultures, but do not let your own culture die. Keep it alive, and offer it as your contribution to the world community. 1 Each nation brings to the family of nations its own cultural con­ tribution, and through the legitímate expression of values and traditions there is possible a harmony among peoples that transcends partisan différences, préjudices and rivalries. Such a harmony, built on respect for and openness towards the values of others, in particular their moral and spiritual values, facilitâtes the possibility of concerted action on problems that extend beyond the borders of individuai nations. Africa is called to bring fresh ideáis and insights to a world that shows signs of fatigue and selfìshness. I am convinced that you Africans can do this. 4. In stressing respect for moral and spiritual values in the sphère of international collaboration, I have touched on what I consider to be basic in ali relationships in society. Ali structures that are created as expressions of needs and aspirations relate to the human person, for they are meant to serve each human person and the whole human community. This holds true especially of politicai structures and activities. In my address to the General Assembly of the United Nations last October, I said that ali politicai activity "... comes from man, is exercised by man and is for man. And if politicai activity is cut off from this fundamental relationship and finality, if it becomes in a way its own end, it loses much of its reason to exist. Even more, it can also 1 Gniezno, 3 June 1979. Acta Ioannis Pauli Pp. II 505 give rise to a specific aliénation; it can become extraneous to man; it can come to contradict humanity itself. In reali ty, what justifies the existence of any politicai activity is service to man, concerned and responsible attention to the essential problems and duties of his earthly exis­ tence in its social dimension and significance, on which also the good of each person dépends". 2 If I have stressed this point once more, Mr President, I have done so out of deep conviction, and because such is the teaching of the Church which God has called me to lead, namely that no effort to achieve human advancement can succeed if the lofty dignity of every human being is not respected, defended and promoted in every situation. Such must be the motivation not only of the authorities but also of every single citizen, of ali the men and women of this beautiful land .who are called to work together so that every one may be given the possibility to live a life in keeping with human dignity. 5. Yes, Mr President, Ghana is a beautiful country, rieh in cultural traditions and in the potential of its people, endowed also with naturai resources, especially in the agricultural domain. It is my hope that, under the guidance of the authorities, ali the Citizens will loyally work together, without having to give up any of their own cultural values, but also without letting barriers arise between individuáis and groups ; that they will wholeheartedly and industriously work together to make the earth yield bountiful fruit. You have your cities, with ever larger concentrations of people, where problems of housing, éducation and employment may arise and demand bold action to ensure that nobody is excluded from the benefìts of progress. But there are also the rural areas, where most of the people stili live, and where there exists a real potential for contributing to the national effort for development. Since justice demands that nobody should go hungry or lack the opportunity to achieve his or her full potential, both spiritually and materially, then society should also regard agricultural labour as ennobling, and the status and dignity of the rural population should be constantly improved. 6. I can assure you, Mr President, that the Catholic Church stands always ready to offer her specific contribution, through the collaboration 2 No. 6. 33 - A. A. S. 506 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale of her leaders and all her members. The Church has no politicai or economie designs or projeets. The most efficient long-term contribution that she can make to the development of a nation is in raising the moral and ethieal awareness of people with regard to the demands of justice, social love and fraternal collaboration; and in stressing the develop­ ment of the whole person, to ensure that this development is not understood in the materialistic sense; in making each person aware of his or her dignity as given by God. It is also well known that, right from the beginning, the Church in Africa has encouraged and participated in concrete efforts in éducation, health care, literaey and many other fields. She is prepared to continue this collaboration and this commitment in aecordance with her own mission and nature while fully respecting the lawful role and authority of the State. Mr President, the dynamism and the virtues of its people can ensure a great future for Africa. That Ghana may fulfil her role of destiny in this continent is my fervent wish and prayer today. * * * Accrae in Gana, habita precatio ad Beatam Virginem Mariam.* On this day of joy as we gather in your présence, O Mary, Mother of Jesus and Mother of his Church, we are mindful of the role you played in the evangelization of this land. We are mindful of how—in the beginning the missionaries came with the power of Christ's Gospel and committed the success of their work to you. As Mother of Divine Grace you were with the missionaries in all their efforts, and you were with Mother Church—of whom you are the type, the model and the supreme expression—in bringing Christ into Africa. And as the Mother of the Church you presided over ali the activities of evangelization and over the implantation of the Gospel in the hearts of the faithful. You sustained the missionaries in hope and you gave joy to every new community that was born of the Church's evangelizing activity. You were there, with your intercession and your prayers, as the first grace of Baptism developed, and as those who had new life in * Die 8 m. Maii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 507 Christ your Son came to a full appréciation of their sacramental life and Christian calling. And you are here today as the Christian family gathers to celebrate the Gospel, to recali the mighty works of God, and to commit itself to the continued evangelization of this land and continent "so that the word of the Lord may speed on and triumph". 1 We ask you, Mary, to help us to fulfll this mission which your Son has given to his Church and which, in this generation, falls to us. Mindful of your role as Help of Christians, we entrust ourselves to you in the work of carrying the Gospel ever deeper into the hearts and lives of ali the people. We entrust to you our missionary mandate and commit our cause totally to your prayers. And, as Pastor of the universal Church, Vicar of your Son, I, John Paul li, through you, O Mary, entrust the whole Church in Ghana and in ali Africa to Christ our Lord. Through you I présent to Christ the Saviour the destiny of Africa, praying that his love and justice will touch the hearts of every man, woman and child of this continent. Mary, I entrust ali this to Christ through you, and I entrust ali this to you for Christ your Son. I do it at a moment when I am closely united with my brother Bishops in celebrating the Gospel as "the power of salvation to all who believe". I do it now, at this special moment when my brothers are so close to me in the exercise of our common responsibility for the Church in Ghana. Accept, O Mary, this offering from ali of us, and from ali God's people, and présent it to your Son. Présent him a Church "holy and without blemish". 2 3 Be mindful, O Mother, of ali who make up the Church in Ghana and in Africa. Assist the Bishops and their priests to be ever faithful to the word of God. Help sanctify the religious and the seminarians. Intercede so that the love of your Son will penetrate into ali families, so that it will console all those in pain and suffering, ali those in need and want. Look kindly upon the catechists and ali who fulfll a special role of evangelization and Catholic éducation for the glory of your Son. Accept this our loving consécration and confimi us in the Gospel of your Son. As we express our deepest gratitude to you for a Century of your maternal care, we are strong in the conviction that the Holy Spirit 1 2 Thess 3:1. 2 Rom 1:16. 3 Eph 5:27. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 508 is still overshadowing you, so that in Ghana and in Africa and you may dring forth Ohrist in every generation. To Jesus Christ your Son, with the Father, in the unity of the Holy Spirit be praise and thanksgiving for ever and ever. Amen. * # * Ad Christianae doctrinae institutores Cumasiae in Gana habita: eorum munus pressius definitur.* Bear brothers and sisters, 1. Today is a day of great joy, and I have looked forward to this day for a long time. I have wanted to come and teli the catechists how much I love them, how much the Church needs them. Today is also a day of deep meaning because Jesus Christ—the Son of God, the Lord of history, the Saviour of the world—is présent in our midst. Through his holy Gospel he speaks to us in the words that he once addressed to his disciples : "All authority in heaven and on earth has been given to me. Go therefore and make disciples of ail nations, baptizing them in the name of the Father and of the Son and of the Holy Spirit, teaching them to observe all that I have commanded you; and lo, I am with you always . . . V 2. This command and this promise of Jesus were the inspiration for the evangelization of Ghana and ali Africa, and they have shaped the lives of ali who have collaborated in the cause of the Gospel. In a special way these words have been taken to heart by numerous catechists over the past Century. And today I wish to manifest the Church's profound esteem for these devoted workers in the service of the Gospel. I express the gratitude of the whole Catholic Church to these catechists who are here today, to their predecessors in the faith and, to their f ello w catechists throughout the continent of Africa—gratitude for helping to make disciples for Christ; for helping people to believe that Jesus is the Son of God ; for helping to instruct their brothers and sisters in his life, and thus to build up his Body, the Church. This catechizing activity has been accomplished by word and exemple; and the dedication of countless catechists and their deep attachment to the person of Jesus * Die 9 m. Maii a. 1980. 1 Mt 28:19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 509 Christ remain a chapter of glory in the history of this land and this continent. 3. The Church recognizes in these catechists people called to ex­ ercise a particular ecclesial role, a special sharing in the responsibility for the advancement of the Gospel. She sees them as witnesses of faith, servants of Jesus Christ and his Church, effective collaborator in the mission of establishing, developing and fostering the life of the Christian community. In the history of evangelization many of these catechists have in fact been teachers of religion, leaders in their communities, zealous lay missionaries, and examples of faith. They have stood faithfully by the missionaries and the local clergy, supporting their ministry while fulfilling their own distinctive task. The catechists have rendered many services connected with communicating Christ, implanting the Church and bringing the transforming and regenerative power of the Gospel ever more into the lives of their brothers and sisters. They have assisted people in many human needs and contributed to development and prog­ ress. 4. In all of this they have explicitly made known the name and person of Jesus Christ, his teaching, his life, his promises and his King­ dom. The communities that they have helped to build up were based on the same éléments as were found in the early Church : on the Apostles' teaching and fellowship, on the Eucharist and prayers. Thus the Lordship of Christ was fostered in one community after another, from one generation to the next. Through their generous work, Christ's command is continually fulfilled and his promise verified. 2 5. The Church is not only grateful for what has been accomplished by the catechists in the past, but she is confident for the future. Despite new conditions, new requirements and new obstacles, the relevance of this great apostolate will remain undiminished, because there will always be a need to develop an initial faith and to lead people to the fullness of Christian life. An increased realization of the dignity and importance of the role of the catechist is but one conséquence of the Second Vatican Council's insistence on the fact that the whole Church shares responsi­ bility for the Gospel. Only with the collaboration of her catechists will the Church be able to fulfìl adequately the challenge that I described in 2 Cf. Acts 2:42. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 510 my Apostolic Exhortation on Catechesis in our time : "As the twentieth Century draws to a close, the Church is bidden by Cod and by events— each of them a call from him—to renew her trust in catechetical activity as a prime aspect of her mission. She is bidden to offer catechesis her best resources in people and energy, without sparing effort, toil or ma­ terial means, in order to organize it better and to train qualified per­ sonnel. This is no mere human calculation ; it is an attitude of faith". 3 6. The Sacred Congrégation for the Evangelization of Peoples, numerous Bishops and Episcopal Conferences have placed strong emphasis on the formation of catechists, and in this they are worthy of the highest praise. The destiny of the Church in Africa is undoubtedly linked with the success of this initiative. I wish therefore to give full encouragement to this wonderful work. The future of catechetical activity will dépend on sound programmes of préparation, where there is ever greater instruc­ tion for the catechists, where priority is given to the spiritual and doc­ trinal formation of the catechists, and where catechists are able to expérience in some measure the authentic sense of Christian community that they are called upon to build. The instruments of catechesis must also be given due attention, including effective catechetical materials that take into account the need for the incarnation of the Gospel in determined local cultures. Moreover, the whole Church must feel committed to help face the dif­ fìculties and problems inhérent in sustaining catechetical programmes. In a special way, the whole community of the Church must show its esteem for the important vocation of catechists, who must feel supported by their brothers and sisters. 7. Above ali, to ensure the success of ali catechetical activity, the aim of catechesis itself must remain crystal clear : catechesis is a work of faith that is far beyond any technique ; it is a commitment of Christ's Church. Its primary and essential object is the mystery of Christ; its definitive aim is to put people in communion with Jesus Christ. Through catechesis the activity of Jesus the Teacher goes on ; he elicits from his brethren an adhérence to his person, and through his word and sacraments he leads them to his Father and to the fullness of life in the Most Holy Trinity. 4 3 Catechesi 4 Of. Tradendae. Catechesis 15. Tradendae, 5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 511 8. Gathered here today to celebrate the Eucharistie Sacrifice, we express our trust in the power of the Holy Spirit to continue to raise up and sustain, for the glory of God's Kingdom, new générations of catechists, who will faithfully transmit the Good News of salvation and bear witness to Christ and him crucified. 9. Today the Church off ers to the catechists the sign of Christ's love, the great symbol of Rédemption : the Cross of the Saviour. For catechists of every age the Cross is the credential of authenticity and the measure of success. The message of the Cross is truly "the power of God". 5 Dear catechists, dear brothers and sisters : in fulfilling your role, in communicating Christ, remember the words of a pioneer catechist of the fourth Century, Saint Cyril of Jerusalem : "The Catholic Church is proud of all Christ's actions, but her greatest boast is the Cross". 6 With this Cross, with the crucifix that you receive today as a sign of your mission in the Church, go forward confidently and joyfully. And remember too that Mary is always standing next to Jesus, close to you ; she is always by the Cross. She will lead you safely to the victory of the Résurrection; and she will help you to communicate to others the Paschal Mystery of her Son. Beloved catechists of Ghana and ali Africa: Christ calis you to his service; the Church sends you forth. The Pope blesses you, and he commends you to the Queen of heaven. Amen. * » * Peace to ail of you here présent, Peace to Africa and the world ! Dear Friends, It is with great pleasure that I accept and approve the proposai of the John XXIII International Peace Prize Foundation to honour the six catechists here présent, who have been chosen to receive the John X X I I I International Peace Prize. This award is linked to the figure of John XXIII. In his Encyclica! Pacem in Terris he set forth in broad outline the principies on which a peaceful order of relations must be built : "founded on truth, built up 1:18. 13. 5 1 Cor 6 Cat. 512 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale on justice, nurtured and animated by charity, and brought into effect under the auspices of freedom". In the example of his life he showed that peace must always be the first concern of all human beings, what­ ever their function or social condition may be. By establishing an award for peace he wished to encourage every initiative that has as its goal the fostering of fraternal relations between individuáis and peoples. 1 The objective of the awarding of this prize, according to the in­ tention of its founder, is to give solemn récognition to the merits of persons or institutions who have made an outstanding contribution to peace on earth. After Mother Teresa of Calcutta and the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), the Foundation now proposes as récipients of the Prize six individuáis who represent a group of thousands upon thousands of faithful servants who effectively uphold the ideal of peace. The are the Catechists of Africa. Chosen from among their people, the catechists of Africa have unceasingly worked for their people. Accepting hardship and personal sacrifice, they have given without reserve the best of themselves to their brothers and sisters. Faithful believers in the teachings of Christ, they have been instrumentai in helping ther fellow Africans to revere God, the Father of ali ; to respect the dignity of every person ; to love their fellow human beings ; and to foster reconciliation and par­ don. Often untiring travellers, and always faithful servants of the locai community, they have helped to break down divisive barriers, and to assist their brothers and sisters in need. Some of the catechists, in particularly trying circumstances, have endured physical or moral hardship and suffering in order to bear witness to religious freedom or to défend it. They have thus testified by their own lives that the relationship of man to God and the freedom to profess this relationship publicly are at the very foundation of peace. Yes, the catechists of Africa have truly been, and are, heralds of peace ! Trusting that this motivation will be admired by all men and women of good will, in Africa and in the whole world, on this the ninth day of May 1980, in the City of Kumasi, in the Nation of Ghana, I, John Paul I I , bestow on the catechists here présent the honour of the John XXIII International Peace Prize, for the glory of the Heavenly Father 1 Pacem in Terris, V. 513 Acta Ioannis Pauli Pp. II from whom all good things come, in memory of my Predecessor John XXIII, and as an encouragement to all, especially the youth of Africa, that they may persevere in the ways of peace. The peace of the Lord he with you always! 2 * # * Ad Ganeanos episcopos Cumasiae habita: antiquae Afrorum traditiones, quae cum Christi evangelio componi possint, tuendae atque servandae sunt.* Venerable and dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. My Coming among you today is intimately linked to Christ and his Gospel. I have come to share with you and the whole Catholic Church in Ghana the joy of your centenary célébrations. Together we praise the grace of God that initiated and sustained the full process of evangelization in your midst : missionaries were sent to preach the word of God to your ancestors; these people heard the message of salvation ; they believed and called upon him in whom they put their faith, confessing with their lips that Jesus is Lord and helieving in their hearts that God raised him from the dead. Through the sacraments your people came to share in the death and Résurrection of Christ and were grafted into the vital organic unity of the Church. Generous missionary Congrégations realized the need for workers in the vineyard of the Lord, and conversions were made through divine grace. In 1935 the first two Ghanaian priests were ordained, and in 1950 the Hierarchy was established. And today there are two Metropolitan Sees and se ven diocèses. The Church is thus fully implanted in Ghana, but her mission is not yet complete. By reason of their full membership in the Body of Christ, Ghanaian Catholics are called to be workers for evangelization, in a Church that is, by her nature, missionary in her totality. Only in accepting their own responsibility for the spread of the Gospel do the Catholic people fulfil the vocation to which they are called. 1 2 2 Cf. James 1:17. * Die 9 m. Maii a. 1980. 1 Cf. Rom 10:9. 2 Cf. Ad Gentes, 35. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 514 2. This great eeclesial reality of an evangelized and evangelizing Ohurch in Ghana, which explains the depth of our joy today, is cel«brated in a spirit of Catholic unity. It is a unity that belongs to your individual local Churches : priests, religious and laity united with the Bishop, who presides in love and service, and who is called to be an example to everyone in humility and holiness of life. This Catholic unity is further manifested in the solidarity of the sons and daughters of this country with the missionaries, who continue to give their fraternal service—deeply appreciated and very necessary—for the benefit of each local Church, under the direction of an autochthonous pastor. The unity of this centenary célébration is likewise the unity of ali the Bishops of this country with the entire College of Bishops united with the Successor of Peter, and intent on proclaiming the one Gospel of Christ and ensuring the enactment of Catholic unity in the Eucharistie Sacrifice, which is at one and the same time the expression of the worship of an individual community and of the universal Church. This is a special motive of joy for me as I celebrate with you your centenary célébrations. I wish to assure you of my gratitude for everything you have done, as pastors of locai Churches, to preserve unity, you who likewise share responsibility for the Church throughout the world. Your fìdelity and zeal are themselves an effective contribution to the spread of the Kingdom. 3. Be assured that ali your efforts to proclaim the Gospel directly and indirectly are a great credit to the Church. On my part I am close to you in ali the joys and disappointments, the challenges and hopes of your ministry of the word, and in your sacramentai ministry. I am close to you in ali your concrete pastoral initiatives, in everything that brings the message of salvation into the lives of the people. A reflection on the essential and constitutional patrimony of the Catholic faith, which is identical for all people of ali places and times, is a great help to the pastors of the Church as they ponder the requirements of the "inculturatio^ of the Gospel in the life of the people. You are familiar with what Paul VI called " the task of assimilating the essence of the Gospel message and of transposing it, without the slightest betrayal of its essential truth, into the language that these particular people understand". He singled out as subject to certain adaptations the areas of liturgical expression, catechesis, theological formulation, 3 3 Evangelii Nuntiandi, 63. Acta Ioannis Pauli Pp. II 515 secondary ecclesial structures, and ministries. As local pastors you are eminently fìtted for this work, because you are sons of the people to whom you are sent with the message of faith ; in addition, in your episcopal ordination you have received the same "governing Spirit" who was communicated to Jesus and by him to his Apostles for the building up of his Church. This work is of God ; it is an activity of the living Body of Christ ; it is a requirement of the Church as a truly universal means of salvation. And so with serenity and confidence and with profound openness towards the universal Church, the Bishops must carry on the task of inculturation of the Gospel for the good of each people, precisely so that Christ may be communicated to every man, woman and child. In this process, cultures themselves must be uplifted, transformed and permeated by Christ's original message of divine truth, without harming what is noble in them. Henee worthy African traditions are to be preserved. Moreover, in accordance with the full truth of the Gospels and in harmony with the Magisterium of the Church, living and dynamic African Christian traditions are to be Consolidated. As you pursue this work in close union with the Apostolic See and the entire Church, you are strengthened in knowing that the responsi­ bility for this activity is shared also by your brother Bishops throughout the world. This is an important conséquence of the doctrine of collegiality, in which every Bishop shares responsibility for the rest of the Church ; by the same token, his own Church in which by divine right he exercises ordinary Jurisdiction is also the object of a common episcopal responsibility in the two dimensions of making the Gospel incarnate in the locai Church : 1) preservino: unaltered the content of the Catholic faith and maintaining ecclesial unity throughout the world; and 2) bringing forth from cultures original expressions of Christian Ufe, célébration and thought, whereby the Gospel is brought into the heart of peoples and their cultures. Venerable Brothers, your people are called to the highest ideáis and to the most lofty virtues. In this saving power Christ is présent in the humanity of Africa, or as I have already said during my visit to this continent : "Christ, in the members of his Body, is himself African". 4. There are many individuai aspects of your apostolate that are worthy of special mention and support. Of particular importance for the future of your locai Churches is every effort that is made to foster Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 516 vocations to the priesthood and religious life. The faithful are called to share responsibility for this dimension of the Church ; they exercise this responsibility by esteem and respect for these vocations and by helping to create the sound spiritual atmosphère of Christian families and other communities in which a vocation can develop and can persevere. Vigilance is needed on the part of priests to detect the signs of a vocation. Above ali, the effectiveness of all these human efforts is linked to the prayer of the Church and to the witness of priests and religious. When your people see priests and religious living a life of authentic celibacy in intimacy with Christ, when they perceive the human fulfilment that comes from the total giving of oneself in the service of the Gospel, when they observe the joy that comes from bearing witness to Christ—then the priesthood and the religious life are attractive voca­ tions for youth, who will then more easily hear Christ's personal invita­ tion to them : Come, follow me ! Another dimension that I would like to stress in this regard is the missionary dimension of your Church with regard to the needs of sister Churches on the African continent and beyond. I under stand your concern about the need of your own Christian communities to be guided by priests chosen by God from among their own people. But the Church is missionary by nature. And let us always remember that God will never f ail to bless those who give with generosi ty. The promotion of missionary vocations—either in the framework of the Fidei Donum for­ mula or through membership in international missionary societies— will in its turn incite the local community to greater confidence in God's grace and to a deeper awareness of faith. It will open hearts to God's love. 5. I know that you are committed to the advancement of the role of women in the Church and in society. It is an expression of this same concern to promote women's vocations to the religious Ufe. African women have willingly been bearers of life and guardians of family values. Similarly, the consécration of women in radical self-giving to the Lord in chastity, obédience, and poverty constitutes an important way of bringing to your local Churches the life of Christ and an awareness of a larger tíuman community and a divine communion. This requires of course that they be carefully formed, theologically and spiritually, so that they can assume their rightful place as workers for evangeliza- 517 Acta Ioannis Pauli Pp. II tion, exemplifying the true meaning of religious life in an African context, and thus enriching the whole Church. 6. In the beautiful célébration in the stadium and by honouring the catechists, I have already expressed my esteem for them, as well as my thoughts on the value of this institution for the Church—its value for the future as for the past. I shall not expand this point further except to repeat the words I addressed to the Bishops in my Apostolic Exhorta­ tion : "Dearly beloved Brothers, you have here a special mission within your Churches : you are beyond all others the ones primarily respon­ sive, for catechesis. ... You can be sure that if catechesis is done well in your local Churches, everything eise will be easier to do". 4 7. In this context I would draw attention to a special aspect of the apostolate: the question of the media. All over the word the commu­ nications media offer special opportunities for the spread of the Gospel and for the useful présentation of information from the viewpoint of charity and truth. Ghana and ali Africa are no exception. Through your interest and collaboration may the mass media truly perform their providential role at the service of humanity. For the Church these are splendid instruments to preach the message of Christ, as from the housetops. Be assured of my admiration for your efforts to utilize these means as often as possible. In this regard, you deserve great praise for setting up The Standard, which I pray will ever assist you in the task of evangelization. 5 8. Linked with evangelization is the work of development, which must continue to go on in Africa. In imitation of Christ, who was sensitive to the uplifting of humanity in ali its aspects, the Church works for the total well-being of man. The laity have a distincti ve part to play in the area of development ; they have also been given a special charism in order to bring the présence of the serving Christ into ali areas of human affairs. The human being asking to be uplifted from poverty and want is the same person in need of rédemption and eternai life. Likewise the entire Church must serve development by off ering to the world her total vision of man, and by proclaiming ceaselessly the prééminence of spiritual values. Providence has endowed your people 6 4 Catechesi Tradendae, 63. 5 Cf. 6 Address to the United Nations, 2 October 1979, no. 14. Mt 10:27. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 518 with an innate understanding of this fact. Only being sensitive to every need can the Church continue to render her many services, but one of her most effective contributions to progress will be to point out that the goal of personal development is found only in a transcendent humanism, which is attained by union with Christ. 7 9. There are many other aspects to our pastoral ministry and we cannot now speak about all of them. But as Bishops let us call our people constantly to conversion of Ufe, and by our example let us lead the way. The importance of the Sacrament of Penance or Reconciliation and of the Eucharist cannot be overemphasized. In both of these we are the ministers of God's mercy and his love. At the same time, as Bishops we are called to bear a consistent witness to Christ the High Priest and Pontiff of salvation by being signs of holiness in his Church. A difficult task? Yes, Brothers. But this is our vocation, and the Holy Spirit is upon us. Moreover, the effectiveness of our pastoral ministry dépends on our holiness of life. Let us not be afraid, for the Mother of Jesus is with us. She is in our midst today and always. And we are strong through her prayers and safe in her care. Regina Caeli laetare, alleluia ! * * * Cumasiae ad sacrorum alumnos habita: adulescentes omnes vitam eorum, qui Christo Domino sese devovent, in exemplum intuentur.* Dear seminarians, 1. I am always happy to talk to young men who are preparing for the priesthood. Today I am particularly happy to meet you in your own country. 2. Even though you are young, you are able by your lives to teach the world a great lesson. What is this lesson? It is the lesson of faith. Your lives show that you believe in Jesus Christ and that you want to follow him. You accept him as God, as the Son of God who took on à human nature, who became man, and who became your brother and 7 Cf. Populorum Progressio, * Die 9 m. Maii a. 1980. 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 519> mine. You believe that he died on the Cross, and became your Saviour and mine. And you believe that he rose from the dead, and made it possible for you and me and everybody to live for ever. This is the Jesus whom you have come to know and love, the Jesus in whom you have put your faith. 3. Yes, you believe in the Person of Jesus, and you also believe that his grace is strong—that it can overeóme sin. You believe that Jesus can give you the grace to follow him, to come after him, to be like him. And that is what you want to do : to be like Jesus the priest—to spread the Good News that Jesus brought, to teli thè world about salvation,. and to give people the bread of eternai life. 4. So faith in Jesus is important for you now and in the future. Your life as a seminarian dépends on faith : faith is the foundation of the life of every priest. Faith means accepting Jesus into your lives, taking his message into your hearts, obeying his commandments. It also means being filled with the Joy and love of Jesus. And the more this happens, the more you will be able to show Jesus to the world—the Jesus who lives in you and who wants to work through you. When you live by faith and follow Christ's commandments, you are able to give a dynamic example to other young people. You are able to show by your lives and by the example of your Christian joy that Jesus' love is important—important for you in your vocation, and im­ portant for all your brothers and sisters who are trying to discover the fullness of their humanity. Living in this way, you can see that you have already begun the task of communicating Christ, of bringing him. to your friends and to the other youth of Ghana. 5. At the same time your fìdelity to Christ, your courage to say ye& to your special vocation, your faith in the power of Jesus to sustain you in his love during your whole life is a strong support for other young people of your age who have heard the call of the Good Shepherd and want to follow it faithfully. You know how much your country and all Africa needs priests—workers in the Lord's harvest. Rememberthe words of Jesus : "... lift up your eyes, and see how the fields are white for the harvest". And pray for vocations, pray for persévérance in your own vocation, pray that the Church in Africa will have the1 1 Jn 4:35. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 520 strength and fervour to supply the priests that Christ needs to preach his Gospel and to carry his message of salvation throughout this continent. 6. Dear seminarians: stay close to Jesus through prayer and the Holy Eucharist. And so by the way you live, let everybody know that you really do have faith, that you really believe in our Lord Jesus Christ. And stay close also to our Blessed Mother Mary and to her Immacu­ late Heart. When Mary said yes to the ángel, the mystery of Rédemp­ tion took shape beneath her Heart. This pure Heart of Mary was the inspiration for many of the missionaries who brought the word of God to the African people. And for the Church today this Heart of Mary continues to express the mystery of the Mother in Rédemption. 2 In the name of Jesus, I bless you ali. And I commend you and your families and friends to Mary, who is the Mother of us ali. * * * Accrae ad exterarum nationum Legatos habita adhortatio: inaequalitates inter homines sunt tollendae.* Your Excellencies, Ladies and Gentlemen, 1. Meeting the Heads of Mission and the Diplomatie Corps in this capital City of Accra gives me great pleasure. I feel honoured by the courtesy which you extend to me by your présence here, and I wish to thank His Excellency the Dean and the Diplomatie Corps for the kindness shown me. After a week in Africa—such a short time yet one filled with indelible memories—I wish to share with you a few of the impressions and concerns which I have experienced in my first contact with the African continent. When I came to Africa at the invitation of the civil authorities and of my brother Bishops, I did so as the Head of the Catholic Church. But I also came as a humble servant entrusted by God's providence with a mission to ail mankind : the mission of proclaiming the dignity 2 Cf. Redemptor Hominis, * Die 9 m. Maii a. 1980. 22. 521 Acta Ioannis Pauli Pp. II and fundamental equality of ali human beings and their right to live in a world of justice and peace, of brotherhood and solidarity. 2. The purpose of my journey is, in the first place, religious and spiritual. I wish to confimi my brother Bishops, the clergy, religious and laity in their faith in God the Creator and Father, and in the one Lord Jesus Christ. I wish also to celebrate the common faith and charity that unités us, to rejoice with them in the communion that binds us all together in one family, in the Mystical Body of Christ. I bring to them the greeting of the Apostle Paul : " A l l the Churches of Christ greet you". My Coming to the Church in Africa is meant to be a witnessing to the universality of the Church and a rejoicing in the richness of its various expressions. For "in the mind of the Lord the Church is universal by vocation and mission, but when she puts down her roots in a variety of cultural, social and human terrains, she takes on différent external expressions and appearances in each part of the world". 1 2 By virtue of her mission and nature, the Church is not tied to any given form of culture, or to any politicai, economie, or social system. By her very universality, she can enter into communion with various cultures and realities, creating a mutuai enrichment. By virtue of that same universality she can also create a very close bond between diverse human communities and nations, provided that they acknowledge and respect her right to freedom in the carrying out of her specific mission. 4 3. Here I feel that we have a common mission. As individual diplo­ máis you are mandated to represent and foster the interests of your respective States. As a group, you are also bearers of a mission that transcends regional and national boundaries, for it is also part of your mission to foster better understanding among peoples, closer collaboration on a Worldwide scale—in a word, to be the promoter s of the unity of the whole world. It is the greatness of your task to be the builders of international peace and justice in an age that is a witness at the same time to growing interdependence and to the stronger affirmation of each nationes own identity and dignity. Yours is a noble even if difficult task : while serving your own nation, you are also the artisans of the common good of the whole human family, working together to save the earth for humanity, to ensure that the world's riches reach ali human 1 Rom 2 Evangelii Nuntiandi, 3 Gaudium et Spes, 58. 16:16. 34 - A. A. S, 62. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 522 beings, including our brothers and sisters who are now excluded by social injustice. As diplomáis, you are involved in the establishing of a new order of international relations based on the fundamental and inescapable demands of justice and peace. And those of you here prés­ ent who represent international or regional organizations are also engaged—though by différent methods and means—in the process of concentrating the efforts of all nations on building a just and fraternal world. 4. I am sure that your expérience in différent parts of the world as diplomats or international servants, together with the familiarity that you have acquired of the African scene, has created in you a keen awareness of the major problems that face humanity today—especially the global issues arising from the economie and social disparities that eœist in the world community. When I spoke to the Thirty-fourth General Assembly of the United Nations Organization, I was able to draw attention to this fundamental problem when I said : " I t is no secret that the abyss separating the minority of the excessively rich from the multitude of the destitute is a very grave symptom in the life of any society. This must also be said with even greater insistence with regard to the abyss separating countries and régions of the earth". 4 It is a great contradiction of our day and age that these glaring dis­ parities can exist, and that the gap which separates rich and poor countries, or rich and poor continents, is still widening rather than decreasing, at a time when peoples have become more aware than ever before of their interdependence. Is it not a sad fact that the efforts—so worthwhile in themselves—of the international organizations and of the différent nations in bilateral and multilateral initiatives have not been able to draw the poorer countries out of the vicious circle of poverty and underdevelopment? Why is it then that these efforts have not produced better and more lasting results? Why have they not given hope to the developing countries—the hope that their own resources, fraternal aid, and especially the hard work of their people would enable them to chart their own development course and satisfy their essential needs? 5. I am convinced that we all agree that the only way to eliminate inequalities is through the coordinated coopération of all the countries in a spirit o f true partnership. In this context, much has been said and * No. 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 523 written about the importance of revitalizing what has been called the North-South dialogue. Without accepting an oversimplifìed view of a world divided into a rieh North and a poor South, one must concede that this distinction has a certain foundation in fact, since Northern countries generally control the world's industry and economy. The Holy See cannot but encourage every initiative that aims at looking honestly at this situation, and at achieving an agreement among ail parties on the necessary action to be taken. But at the same time, I would ask the question : Why is it that such initiatives encounter such difñculty and f ail to achieve tangible and lasting results? The ans wer is to be found primarily, not in the economie or monetary sphères, but in an area of much deeper dimensions—in the domain of moral and spiritual imperatives. New insights and a fundamental change in at­ titude are called for. The difficult and controversial subjects which divide richer and poorer nations cannot be faced as long as an attitude of préjudice persists ; these subjects must be approached in a spirit of trust and mutuai openness, in a spirit of honest évaluation of reality and in a generous willingness to share. Above ali, the examination of the North-South problems must be made with a renewed conviction that no solution can be found unless it is rooted in the truth about man. The complete truth about man is the necessary condition for people to live together harmoniously and to come to an agreement on solutions that fully respect the dignity of ali human beings. 6. Your présence here in an African capital, Ladies and Gentlemen, is of great signifìcance for your countries and for the organizations that you represent. But it is also very meaningful for the country that offers you its hospitality, for all Africa, and for the whole world. This is a lofty vision but it is also the necessary condition for success in your endeavours to bring about better and more just relations between peoples and nations. Each diplomatie community is in a way a proving ground where you test your own attitudes and insights against a vision of the world where man is central to all history and to ali progress. My message to you therefore—the message of one who is aware of his mission as a servant of God and a defender of man—is this : only a world that is truly human can be a world that is peaceful and strong. Thank you. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 524 Vehemens Summi Pontificis incitamentum ad homines aquarum penuria afflictos sublevandos, in urbe Uagaduguensi ante cathedrale templum elatum.* Chers Frères et Sœurs dans le Christ, 1. (( Les pauvres et ceux qui sont dans le besoin cherchent de l'eau ... moi, dit le Seigneur, je les exaucerai... Je changerai le désert en étangs ... »- «L'eau que moi je lui donnerai deviendra une source d'eau jaillissant pour la vie éternelle ! ». 1 2 Voilà la leçon contenue dans la Parole de Dieu que nous venons d'entendre; voilà la leçon que le Seigneur nous donne! Moi, je suis l'eau vive, a dit encore le Seigneur, je suis la source de l'eau qui donne la vie. Pour puiser à cette source vous êtes venus ici, ce matin, pour écouter la Parole de Dieu que vous propose celui que la Providence divine a choisi pour être le Chef de son Eglise, pour être comme saint Pierre son porte-parole auprès de tous les fidèles, en union avec les évêques, les successeurs des Apôtres. C'est avec une profonde émotion que je vous regarde, mes frères et mes sœurs de l'Eglise qui est en Haute-Volta. C'est un désir de mon cœur qui se réalise aujourd'hui : venir témoigner auprès de vous, dans votre pays même, de l'amour de Dieu notre Père et de son Fils Jésus-Christ, de son amour pour chacun de vous. N'est-ce pas là une grande joie qui doit remplir notre cœur, de pouvoir dire, de pouvoir proclamer : Dieu m'aime ! Oui, Dieu vous aime, où que vous soyez : dans vos cités, vos villages et vos familles, au marché comme sur les sentiers : Dieu vous aime partout et toujours ! Votre présence ici témoigne aussi de votre affection pour l'Eglise qui vous apporte ce message d'amour. Quand je vous regarde, mon cœur est rempli de fierté, car je sais que vous avez accepté le Message d'amour avec joie et gratitude; car je sais que vous êtes attachés à l'Eglise et que vous voulez être les témoins de l'Evangile avec générosité et courage. 2. Mon séjour parmi vous sera court; trop court pour moi, car j'aurais voulu vous rencontrer partout, dans vos paroisses, vos écoles et vos maisons ; trop court aussi pour vous, car je sais que beaucoup qui l'auraient voulu ne peuvent pas être ici ce matin, ceux qui habitent loin, * Die 10 m. Maii a. 1980. 1 Is 41, 17-18. 2 Jn 4, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 525 ceux qui sont malades ou souffrants, ceux qui doivent travailler, et ceux qui sont encore trop petits ! A tous ceux qui ne sont pas présents, je dis : le Pape vous salue et vous bénit! Et je salue aussi avec affection mon frère le Cardinal Paul Zoungrana, qui fut un des trois premiers prêtres de votre pays et qui est maintenant le grand et fidèle pasteur de cet archidiocèse de Ouaga­ dougou. Je salue avec lui mes frères dans l'épiscopat, ainsi que mes frères et sœurs de tous leurs diocèses : Ouagadougou, Koupéla, BoboDioulasso, Diébougou, Fada N'G-ourma, Kaya, Koudougou, Nouna-Dédougou et Ouahigouya ! Je voudrais vous saluer un à un, mes frères dans le sacerdoce, prê­ tres que le peuple de Haute-Volta a généreusement donnés au Seigneur, ët prêtres qui sont venus de loin pour le service de l'Evangile parmi vous. Vous tous, religieux et religieuses, et catéchistes, qui vous donnez avec dévouement à votre tâche d'évangélisation. Et vous, femmes chrétiennes : sur vous aussi repose une grande partie de l'avenir et de ses espé­ rances pour l'Eglise et pour votre peuple; mères de famille et jeunes filles, qui êtes ou qui serez responsables avec vos époux de la formation de vos enfants. Je salue les anciens, les pères de famille qui travaillent péniblement pour les leurs, les hommes, les jeunes gens et les enfants. Tous, je vous salue, vous aussi qui êtes venus si nombreux du Togo, je vous salue, au nom de l'amour qui nous unit dans une seule Eglise, dans la grande famille de Dieu ! 3. Dans l'évangile que nous avons écouté ensemble, Jésus nous a parlé de la soif et de l'eau. Il s'était arrêté auprès d'un puits, un puits profond, que le patriarche Jacob avait creusé avec beaucoup de peine pour sa famille et pour ses troupeaux. C'est là que l'on venait puiser. C'est là que Jésus rencontra une femme de Samarie. Elle venait chercher l'eau nécessaire pour les besoins de la maison. Elle avait besoin d'eau pour sa soif, mais, sans bien le savoir, elle avait encore plus soif de la vérité, de la certitude d'avoir malgré ses péchés, une place dans l'amour de Dieu. Elle avait soif de la parole de Jésus et de cette vie de l'âme qu'il est seul à pouvoir nous donner. Tous, nous sommes, comme cette femme, assoiffés de la vérité qui vient de Dieu. Vérité sur nous-mêmes, sur le sens de notre vie, sur ce que nous pouvons et devons faire, dès maintenant, où que nous soyons, pour répondre à ce que Dieu attend de chacun d'entre nous, pour faire vraiment partie de sa famille et vivre en enfants de Dieu. Je connais vos Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 526 difficultés, et l'extrême pauvreté de tant d'entre vous, si nombreux, et aussi votre générosité dans le service du Seigneur, et c'est pourquoi, à vous qui êtes fils de Dieu par votre baptême et votre appartenance à l'Eglise, je puis rappeler sa parole : « Cherchez d'abord le Royaume de Dieu et sa justice » ! Oui, pour nous, chrétiens, voilà l'essentiel ! 3 4. Pourtant, en méditant l'Evangile, nous ne pouvons oublier que, si les gens de Samarie sont rentrés chez eux portant dans leur cœur la parole de salut, l'eau qui jaillit pour la vie éternelle, ils ont continué aussi à venir puiser l'eau nécessaire pour la vie de leurs corps. Les hommes ont soif d'amour, de charité fraternelle, mais il y a aussi des peuples entiers qui ont soif de l'eau nécessaire à leur vie, dans des circons­ tances particulières qui sont présentes à mon esprit, maintenant que je me trouve parmi vous, dans cette terre de Haute-Volta, dans cette zone du Sahel. Si le problème de la désertification progressive se pose aussi en d'autres régions du globe, les souffrances des peuples du Sahel dont le monde a été témoin m'invitent à en parler ici. Dès l'origine, Dieu a confié à l'homme la nature qu'il avait créée. C'est rendre gloire à Dieu que de faire servir la création à une promotion humaine, intégrale et solidaire, qui permette à l'homme d'atteindre sa pleine dimension spirituelle. L'homme doit donc s'efforcer de la respecter et d'en découvrir les lois pour assurer lé service de l'homme. De grands progrès ont été réalisés dans le domaine de l'écologie, de grands efforts ont été accomplis. Mais beaucoup reste à faire, pour éduquer les hommes à respecter la nature, à la préserver et à l'améliorer, et aussi pour réduire ou prévenir les conséquences des catastrophes dites (( naturelles ». C'est alors que la solidarité humaine doit se manifester pour ve­ nir au secours des victimes et des pays qui ne peuvent faire face subi­ tement à tant d'urgences, et dont l'économie peut être ruinée. C'est une question de justice internationale, surtout envers les pays qui sont trop souvent atteints par ces sinistres, alors que d'autres se trouvent dans des conditions géographiques ou climatiques que l'on doit, en compa­ raison, dire privilégiées. C'est aussi une question de charité pour tous ceux qui considèrent que tout homme et toute femme est un frère et une sceur dont les souffrances doivent être portées et allégées par tous. La solidarité, dans la justice et la charité, ne doit connaître ni frontières ni limites. 3 Mt 6, 33. Acta Ioannis Pauli Pp. II 527 5. D'ici, de Ouagadougou, du centre d'un de ces pays que l'on peut appeler les pays de la soif, qu'il me soit donc permis d'adresser à tous, en Afrique et au-delà de ce continent, un appel solennel à ne pas fermer les yeux devant ce qui s'est passé et ce qui se passe dans la région sahélienne. Je ne puis retracer l'histoire et les détails de cette tragédie : ils sont d'ailleurs dans toutes vos mémoires. Il faudrait évoquer au moins le temps mis à prendre conscience du drame préparé par une sécheresse persistante, puis le mouvement de solidarité qui s'étendit à tous les ni­ veaux, local, national, régional et international. Beaucoup fut fait, par les citoyens et les Gouvernements des pays concernés comme par les diverses Institutions internationales. L'Eglise eut aussi sa large part; son action fut soutenue et suivie avec attention par vos évêques et par le Pape Paul VI qui, angoissé dès le début par l'ampleur de la catas­ trophe, ne ménagea pas ses appels et son appui, en particulier par l'in­ termédiaire du Conseil pontifical « Cor Unum », dont je suis heureux de saluer ici le Président, le cher Cardinal Bernardin Gantin, qui a bien voulu quitter son Afrique natale et son archidiocèse de Cotonou, au Bénin, pour venir travailler avec le Pape, à Rome. Remercions donc, aujourd'hui, tous ceux qui se sont dévoués, tous ceux qui ont su venir au secours de leurs frères dans le besoin. Puissent-ils entendre un jour le Seigneur leur dire : « J'ai eu soif, et vous m'avez donné à boire » ! A travers eux, en effet, Dieu a donné la réponse que nous avons écoutée dans la lecture de cette messe: ((Moi, je ne les abandonnerai pas». 4 5 6. Et pourtant, que de victimes pour lesquelles le secours est venu trop tard ! Que de jeunes dont le développement a été troublé ou compromis ! Or le danger n'est pas conjuré. Dès le début de ces événements doulou­ reux qui constituent le drame du Sahel, les conditions de l'avenir étaient étudiées dans votre région au plan intergouvernemental avec l'aide des Nations Unies, des plans ont été élaborés pour lutter contre la séche­ resse, ses causes et ses conséquences, pour envisager les remèdes efficaces tels que l'irrigation, le forage de puits, le reboisement, l'érection de greniers à grain, l'introduction de cultures variées et autres. Mais les besoins sont immenses si l'on veut arrêter l'avancée du désert et même progressivement le faire reculer, si l'on veut que chaque homme, chaque femme et chaque enfant du Sahel ait de l'eau et 4 Mt 21, 35. 5 Is 41, 17. 528 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale de la nourriture en suffisance, ait un avenir toujours plus digne d'un être humain. 7. C'est pourquoi, de ce lieu, de cette capitale de la Haute-Volta, je lance un appel solennel au monde entier. Moi, Jean-Paul I I , Evêque de Eome et Successeur de Pierre, j'élève ma voix suppliante, parce que je ne peux pas me taire quand mes frères et sœurs sont menacés. Je me fais ici la voix de ceux qui n'ont pas de voix, la voix des innocents, qui sont morts parce que l'eau et le pain leur manquaient ; la voix des pères et des mères qui ont vu leurs enfants mourir sans comprendre, ou qui verront toujours dans leurs enfants les séquelles de la faim qu'ils ont endurée ; la voix des générations à venir, qui ne doivent plus vivre avec cette menace terrible pesant sur leur vie. Je lance un appel à tous ! N'attendons pas que la sécheresse revienne, effroyable et dévastatrice ! N'attendons pas que de nouveau le sable porte la mort ! Ne permettons pas que l'avenir de ces peuples reste à jamais menacé ! La solidarité d'hier a démontré, par son extension et son efficacité, qu'il est possible de n'écouter que la voix de la justice et de la charité, et non pas celle de l'égoïsme, individuel et collectif. Ecoutez mon appel ! Vous, les Organisations internationales, je vous prie de continuer' le travail remarquable déjà fait; et d'accélérer la mise en œuvre persévé­ rante des programmes d'action déjà élaborés. Vous, les Responsables des Etats, je vous prie d'apporter une aide généreuse aux pays du Sahel, afin qu'un nouvel effort, important et soutenu, puisse porter remède encore plus efficacement au drame de la sécheresse. Vous les Organismes non-gouvernementaux, je vous prie de redoubler vos efforts : sachez sus­ citer un courant de générosité personnelle, des hommes, des femmes, des enfants, afin que tous sachent que le fruit de leurs privations sert vraiment à assurer la vie et les chances d'avenir de leurs frères et sœurs. Je vous prie, hommes de science et techniciens, Instituts de recherche, d'orienter vos travaux vers la recherche de nouveaux moyens de lutte contre la désertification ; la science ne progresserait-elle pas tout autant si elle était mise au service de la vie de l'homme? Elle peut et elle doit avoir d'autres buts que la recherche de nouveaux moyens de mort, créateurs de nouveaux déserts, ou même la satisfaction de besoins arti­ ficiels créés par la publicité. C'est pourquoi je vous en prie vous aussi, vous qui travaillez dans les moyens de communication sociale, journa- Acta Ioannis Pauli Pp. II 529» listes de la presse, de la radio et de la télévision : parlez de ce problèmeselon sa vraie dimension, celle de la personne humaine amoindrie et mu­ tilée. Sans rechercher d'effets inutiles, sachez montrer les solutions pos­ sibles, ce qui a été fait et ce qui reste à faire. N'est-ce pas une belle tâcheque celle qui vous permet d'être les éveilleurs des générosités et des bonnes volontés? Tous, je vous en prie, écoutez cet appel, écoutez ces voix du Sahel et de tous les pays victimes de la sécheresse, sans aucune ex­ ception. Et à vous tous, je dis : ((Dieu vous le rendra» ! 8. Mais je veux aussi m'adresser particulièrement à vos frères ca­ tholiques du monde, à ceux des pays les plus favorisés. Qu'ils méditent la parole si connue de saint Vincent de Paul, un des héros de la charité et de l'amour des pauvres. A qui lui demandait, au soir de sa vie, ce qu'il aurait pu faire de plus pour le prochain, il répondait : « Encore davantage ». C'est la gloire de la charité chrétienne, de cet amour que nous avons les uns pour les autres et qui est répandu dans nos cœurs; par l'Esprit Saint, de vouloir faire toujours « davantage ». Et c'est pourquoi je vous dis : maintenant, ceux qui ont faim et soif dans le monde sont à votre porte ! Les moyens modernes permettent de leur venir en aide. Il ne faut donc pas vous reposer seulement sur les respon­ sabilités politiques nationales et internationales. Au-delà du devoir uni­ versel de solidarité, c'est votre foi qui doit vous conduire à examiner vos possibilités réelles, à examiner, personnellement et en famille, si on n'appelle pas trop souvent nécessaire ce qui en réalité est du su­ perflu. C'est le Seigneur qui nous invite à faire davantage. 9. A tous, je dis ma confiance. Elle est fondée sur cet amour du Seigneur qui nous unit, sur notre participation, dans l'immensité du monde, à son unique sacrifice, puisque tous, nous mangeons un même pain, et nous partageons le même calice. Puisse le Seigneur, que nous allons prier ensemble et qui va venir sacramentellement parmi nous* pour que nous le recevions, nous faire progresser dans son amour et faire jaillir en tous les cœurs l'eau de la vie éternelle ! Amen. 6 6 Cf. 1 Co 10, 17. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 530 Ad Exc.mum Virum Felicem Houphouët-Boigny, Eburnei Litoris Praesidem: cultus atque humanitas aliorum populorum non sunt serviliter imitandi.* Monsieur le Président, 1. Le 2 février dernier, recevant les membres des communautés des différentes nations africaines résidant à Rome, qui m'étaient présentés par l'Ambassadeur de Côte d'Ivoire, j'avais la joie de leur annoncer un prochain voyage pour « honorer et encourager l'ensemble de l'Afrique »Le Seigneur a permis la réalisation d'un vceu très cher. Et voici que s'achève ce périple par l'étape ivoirienne, proposée avec beaucoup de courtoisie par Votre Excellence en même temps que par mes frères les évêques. En cet instant mémorable, devant le Peuple Ivoirien présent ici par l'intermédiaire de ceux auxquels il a donné mandat de le guider, je veux exprimer ma profonde reconnaissance pour l'accueil si chaleu­ reux et si amical qui m'est fait. 1 La solennité, la parfaite organisation n'excluent pas la simplicité ni la spontanéité. Laissez-moi, par conséquent, ouvrir avant tout mon cœur à la population de ce pays, que vous m'offrez le bonheur de visiter. Je la salue avec affection. Comment se sentirait-elle d'une façon quelconque loin du Pape, quand bien même celui-ci ne pourra se rendre dans chaque département, dans chaque bourgade, dans chaque famille pour y porter ses paroles de bénédiction? Oui, je désire vraiment saluer toutes les Ivoiriennes et tous les Ivoiriens. Quelques-uns, chrétiens, sont déjà allés à Rome, afin d'y prier sur les tombes de Pierre et de Paul. D'autres, qui ne partagent pas la même foi, ont eu aussi l'occasion de se rendre au centre de la chrétienté. Je viens en ces jours accomplir mon propre pèlerinage en terre africaine, sanctifiée depuis longtemps par la prédi­ cation de la Parole de Dieu. 2. Votre Excellence me permettra de lui dire mon admiration pour ce Peuple qui, au seuil du troisième millénaire, capable d'assumer luimême son destin, s'efforce d'allier en une synthèse heureuse et adaptée les possibilités dont l'a pourvu la Providence, le génie traditionnel hé­ rité des ancêtres et le souci du bien commun. La tâche n'est pas facile, à laquelle s'attellent avec ténacité les dirigeants de la République. Il * Die 10 m. Maii a. 1980. 1 L'Osservatore Romano, 3 février 1980. 531 Acta, Ioannis Pauli Pp. II s'agit de créer un ensemble ordonné, où l'on ne renie rien de ce que le passé a su produire de meilleur, tout en puisant dans la modernité ce qui peut contribuer à élever l'homme, sa dignité, son honneur. Hors de cela, il n'y a pas de vrai développement ni de vrai progrès humain ou social. Il n'y a pas non plus de justice. On risquerait de construire une façade, quelque chose de fragile donc, où se vérifieraient de multiples inégalités, sans parler de cette inégalité à l'intérieur même de l'homme, lequel accorderait plus de prix à la recherche du superficiel qui se voit, qu'à celle de l'essentiel qui fait sa force cachée. Le danger est grand, en effet, de vouloir simplement copier ou importer ce qui se fait ailleurs, pour la seule raison que cela vient de pays dit « avancés » : mais avancés vers quoi? A quel titre sont-ils avancés? L'Afrique n'a-t-elle pas aussi, davantage peut-être que d'autres continents autrefois ses tuteurs, le sens des choses intérieures appelées à déterminer la vie de l'homme? Comme j'aimerais contribuer à la défendre des invasions de tout genre, des visions sur l'homme et sur la société qui sont partielles ou maté­ rialistes, et qui menacent la route de l'Afrique vers un développement vraiment humain et africain ! Abordant cette question, le Concile Vatican II en mesurait toute la complexité. Il notait en effet que «un très grand nombre de nos contemporains ont beaucoup de mal à discerner les valeurs permanentes ; en même temps, ils ne savent comment les harmoniser avec les découvertes récentes. Une inquiétude les saisit, et ils s'interrogent avec un mélange d'espoir et d'angoisse sur l'évolution actuelle du monde. Celle-ci jette à l'homme un défi; mieux, elle l'oblige à répondre». Un tel problème n'est pas propre à l'Afrique, loin de là. Et pourtant, je ne crois pas me tromper en supposant qu'il nourrit fréquemment les réflexions des hommes d'Etat de ce grand continent, qu'il est peut-être le problème le plus fondamental qu'ils aient à affronter, eux qui, par leurs choix, par les orientations qu'ils sont amenés à prendre en établissant des plans de développement, jettent les bases du lendemain de leurs peuples respec­ tifs. Il faut de la sagesse, beaucoup de sagesse, de la lucidité aussi pour effectuer les ajustements nécessaires en fonction de l'expérience. La ré­ putation que Votre Excellence s'est acquise en la matière, dans son pays comme à l'échelon international, donne des motifs de confiance pour l'avenir du Peuple Ivoirien. 2 3. Citant un passage des textes du Concile, j'évoquais il y a un 2 Gaudium et Spes, n. 4, § 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 532 instant les valeurs permanentes qui constituent la véritable richesse de l'homme. La considération de ces valeurs et, si l'on peut utiliser le terme, leur mise en pratique, me paraissent prémunir contre tout ce qui, à notre époque, est factice ou conséquence de la facilité. Elles seules conduisent l'homme à bâtir sur le roc. On pourrait multiplier les exem­ ples tirés de la même Constitution conciliaire, qui a voulu juger à la lumière du dessein de Dieu ce qui est vécu par nos contemporains, et le relier à la source divine. C'est un sujet que j'estime si capital, que j'ai voulu en traiter longuement à New-York, devant la XXXIY As­ semblée générale de l'Organisation des Nations Unies. On peut le ré­ sumer en une formule lapidaire : la primauté des valeurs spirituelles et morales, par rapport aux valeurs matérielles ou économiques. ((Le primat des valeurs de l'esprit — disais-je alors — définit la signification des biens terrestres et matériels ainsi que la manière de s'en servir ... ». Il contribue par ailleurs « à faire que le développement matériel, le dé­ veloppement technique et le développement de la civilisation soient au service de ce qui constitue l'homme, autrement dit qu'ils lui permettent d'accéder pleinement à la vérité, au développement moral, à la possi­ bilité de jouir totalement des biens de la culture dont nous héritons, et à la multiplication de ces biens par notre créativité». 5 ème 4 Il nous faut donc continuer à réfléchir et à oeuvrer dans cette ligne si nous voulons répondre aux vrais besoins de l'humanité, et particuliè­ rement aux vrais besoins de l'Afrique, qui est en train d'acquérir la dimension qui lui est due à l'échelle de la planète. L'Afrique se cherche encore un peu. Elle a en main les clés de son avenir. Je lui souhaite d'approfondir ce thème fondamental pour que les valeurs spirituelles et morales lui impriment un caractère indélébile, seul digne d'elle-même. 4. L'Eglise, pour sa part, n'a pas de compétence directe dans le do­ maine politique ou économique. Elle entend rester fidèle à sa mission spirituelle, et respecter pleinement les responsabilités propres des gou­ vernants. L'appui moral qu'elle peut offrir à ceux qui ont en charge la cité terrestre s'explique, et se justifie, par la volonté de servir l'homme, en lui rappelant ce qui fait sa grandeur, ou en l'éveillant aux réalités qui transcendent ce monde. Je me félicite notamment ici du concours qu'elle apporte en Côte d'Ivoire, par sa présence dans les établissements scolaires et dans les milieux intellectuels, à la grande entreprise natio3 Cf. Mt 7, 24-25. 4 N. 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 533 naie d'éducation et de formation, qui a su déjà assurer à la population un niveau culturel enviable à plus d'un titre. Mais son concours voudrait atteindre principalement la conscience de l'homme et de la femme ivoi­ riens, pour leur montrer leur dignité et les aider à en faire bon usage. Son concours voudrait faciliter également une justice effective, avec un souci plus grand des pauvres, des marginaux, des petits, des migrants, en un mot de ceux qui sont souvent laissés pour compte. Le sens de Dieu n'est-il pas aussi le sens de l'homme, du prochain? N'implique-t-il pas honnêteté, intégrité des citoyens, volonté de partage avec les moins favorisés, plutôt que course vers l'argent ou les honneurs? Ainsi, en se préoccupant du sort concret des populations, l'Eglise entend travailler effectivement à la promotion des Ivoiriens, et elle espère apporter sa pierre à la construction toujours plus solide de la Patrie Ivoirienne. 5. C'est le succès de l'effort auquel sont invités tous vos compatriotes que je souhaite de tout cœur, Monsieur le Président, en vous remerciant à nouveau de votre bonté, en présentant mes salutations respectueuses à toutes les hautes personnalités qui nous entourent, et en priant avec ferveur pour le Peuple Ivoirien. Dieu fasse que ce séjour soit fécond et réponde aux espoirs que nous y avons placés! * * * Ad i uve illam litterarum studio deditam, in urbe v. d. Yamoussoukro congregatam, habita: Fides, progrediente aetate, perspicienda et pertentanda est.* Chers étudiants et étudiantes, Chers jeunes prêtres, qui concélébrez avec moi ce soir, et qui me donnez une grande joie, la joie de savoir l'avenir de l'Eglise en Côte d'Ivoire assuré par ses propres fils, 1. Comment vous remercier d'être venus si nombreux, si joyeux et si confiants autour du Père et du Chef de l'Eglise catholique? Je sou­ haite et je demande à Dieu que cette rencontre soit un moment de com­ munion profonde de nos cœurs et de nos esprits, un moment inoubliable pour moi et déterminant pour vous. Vos problèmes et vos aspirations d'étudiants ivoiriens sont parvenus * Die 11 m. Maii a. 1980. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 534 à ma connaissance. J'en suis à la fois heureux et ému. C'est donc à des jeunes, concrètement situés et porteurs de grandes espérances hu­ maines et chrétiennes, que je m'adresse en toute confiance. La litur­ gie de la Parole qui vient de s'achever a certainement contribué à mettre vos âmes en état de réceptivité. Ces trois lectures constituent un cadre idéal pour l'exigeante méditation que nous ferons tout à l'heure. L'Eglise, à laquelle vous êtes agrégés par les sacrements de baptême et de confirmation — j'aurai d'ailleurs la joie de conférer ce dernier à plusieurs d'entre vous — est une Eglise ouverte, dès sa fondation, à tous les hommes et à toutes les cultures ; une Eglise assurée de connaître un terme glorieux à travers les humiliations et les persécutions qui lui sont infli­ gées au cours de l'histoire; une Eglise mystérieusement animée par l'Esprit de Pentecôte et passionnée de révéler aux hommes leurs dignité inaliénable et leur vocation de (( familiers de Dieu », de créatures habi­ tées par Dieu, Père, Fils et Esprit. Comme il est tonifiant de respirer cette atmosphère d'une Eglise toujours jeune et résolue! Vos évêques vous ont donc récemment adressé, à vous, mais aussi à vos parents et à vos responsables, une lettre qui voulait diagnostiquer les dangers qui menacent la jeunesse et provoquer, dans ses rangs comme chez les adultes, un généreux sursaut spirituel. Beaucoup parmi vous sont très conscients des difficultés et des misères qui atteignent les mi­ lieux des jeunes. Sans généraliser, ils n'ont pas peur d'appeler les choses par leur nom et d'interroger leurs aînés en se référant aux célèbres paroles du prophète Ezechiel : « Les pères ont mangé des raisins verts, les dents des fils sont agacées». 1 2. Aujourd'hui, pour ma part, je voudrais vous convaincre d'une vérité de bon sens mais capitale, et qui vaut pour tout homme et toute société qui souffre physiquement ou moralement : à savoir que le malade ne peut guérir s'il ne prend lui-même les remèdes qui s'impo­ sent. C'est ce que l'Apôtre saint Jacques voulait faire comprendre aux premiers chrétiens. A quoi bon diagnostiquer le mal dans le miroir de la conscience individuelle et collective, si on l'oublie aussitôt ou si on refuse de le traiter. Chacun dans la société porte des responsabilités à l'égard de cette situation, et chacun est donc appelé à une conversion personnelle qui est bel et bien une forme de participation à l'évangéli­ sation du monde. Mais à vous, je vous demande : n'est-il pas vrai que si 2 3 18, 1 Ez 2 Cf. Je 1, 23-26. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 535 tous les jeunes consentent à changer leur propre vie, toute la société changera? Pourquoi attendre plus longtemps des solutions toutes faites aux problèmes dont vous souffrez? Votre dynamisme, votre imagination, votre foi sont capables de transporter des montagnes ! Regardons ensemble, calmement et avec réalisme, les chemins qui vous conduiront vers la société dont vous rêvez. Une société construite sur la vérité, la justice, la fraternité, la paix; une société digne de l'homme et conforme au projet de Dieu. Ces chemins sont inéluctablement ceux de votre ardente préparation à vos responsabilités de demain et ceux d'un véritable sursaut spirituel. Jeunes Ivoiriens, retrouvez ensemble le courage de vivre ! Les hommes qui font avancer l'histoire, au niveau le plus humble ou le plus élevé, sont bien ceux qui demeurent convaincus de la vocation de l'homme : vocation de chercheur, de lutteur et de bâtisseur. Quelle est votre conception de l'homme? C'est une question fondamentale, parce que la réponse sera déterminante pour votre avenir et l'avenir de votre pays, parce que vous avez le devoir de réussir votre vie. 3. Vous avez en effet des obligations vis-à-vis de la communauté nationale. Les générations passées vous portent invisiblement. Ce sont elles qui vous ont permis d'accéder à des études et à une culture destinée à faire de vous les cadres d'une nation jeune. Le peuple compte sur vous. Pardonnez-lui de vous considérer comme des privilégiés. Vous l'êtes réel­ lement, au moins au plan de la répartition des biens culturels. Combien de jeunes de votre âge — dans votre pays et dans le monde — sont au travail et contribuent déjà, comme ouvriers ou agriculteurs, à la pro­ duction et au succès économique de leur pays ! D'autres, hélas, sont sans travail, sans métier, et parfois sans espoir. D'autres encore n'ont pas et n'auront pas la chance d'accéder à une scolarisation de qualité. Vous avez envers tous un devoir de solidarité. Et ils ont envers vous le droit d'être exigeants. Chers jeunes, voulez-vous être les penseurs, les techniciens, les responsables dont votre pays et l'Afrique ont besoin? Fuyez comme la peste le laisser-aller et les solutions de facilité. Soyez indulgents pour les autres et sévères pour vous-mêmes ! Soyez des hommes ! 4. Laissez-moi encore souligner un aspect très important de votre préparation humaine, intellectuelle, technique, à vos tâches futures. 3 Cf. Evangelii Nuntiandi, nn. 21, 41. £36 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale «Cela aussi fait partie de vos devoirs. Gardez bien vos racines africaines. Sauvegardez les valeurs de votre culture. Vous les connaissez et vous en êtes fiers : le respect de la vie, la solidarité familiale et le soutien aux parents, la déférence à l'égard des anciens, le sens de l'hospitalité, le judicieux maintien des traditions, le goût de la fête et du symbole, l'attachement au dialogue et à la palabre pour régler les différends. Tout cela constitue un vrai trésor dont vous pouvez et devez tirer du neuf pour l'édification de votre pays, sur un modèle original et typique­ ment africain, fait d'harmonie entre les valeurs de son passé culturel et les données les plus recevables de la civilisation moderne. A ce plan pré­ cis, demeurez très vigilants, face aux modèles de société qui sont fondés sur la recherche égoïste du bonheur individuel et sur le dieu-argent, ou sur la lutte des classes et la violence des moyens. Tout matérialisme est une source de dégradation pour l'homme et d'asservissement de la vie en société. 5. Allons encore plus loin dans la claire vision de la route à suivre ou à reprendre. Quel est votre Dieu? Sans rien ignorer des difficultés que les mutations socio-culturelles de notre époque causent à tous les croyants, mais aussi en songeant à tous ceux qui luttent pour garder la foi, j'ose dire en bref et avec insistance : Levez la tête ! Regardez avec des yeux neufs vers Jésus-Christ ! Je me permets de vous demander amicalement : avez-vous eu connaissance de la lettre que j'ai écrite l'an dernier à tous les chrétiens sur le Christ rédempteur? Dans le sillage des Papes qui m'ont précédé, Paul VI spécialement, je me suis efforcé de conjurer la tentation et l'erreur de l'homme contemporain et des sociétés modernes de reléguer Dieu et de mettre fin à l'expression du sentiment religieux. La mort de Dieu dans le cœur et la vie des hommes est la mort de l'homme. J'écrivais dans cette lettre : «L'homme qui veut se comprendre lui-même jusqu'au fond ne doit pas se contenter pour son être propre de critères et de mesures qui seraient immédiats, partiaux, souvent superficiels et même seulement apparents; mais il doit, avec ses inquiétudes, ses incertitudes et même avec sa faiblesse et son péché, avec sa vie et sa mort, s'approcher du Christ. Il doit pour ainsi dire, entrer dans le Christ avec tout son être, il doit "s'approprier" et assi­ miler toute la réalité de l'Incarnation et de la Rédemption pour se re­ trouver soi-même. S'il laisse ce processus se réaliser profondément en lui, il produit alors des fruits non seulement d'adoration envers Dieu, mais aussi de profond émerveillement pour soi-même. Quelle valeur doit Acta Ioannis Pauli Pp. II 537 avoir l'homme aux yeux du Créateur s'il " a mérité d'avoir un tel et si grand Rédempteur", si "Dieu a donné son Fils" afin que lui, l'homme, " ne se perde pas, mais qu'il ait la vie éternelle" ». Oui, très chers jeunes, Jésus-Christ n'est pas un ravisseur de l'homme, mais un Sau­ veur. Et il veut vous libérer, pour faire, de vous tous et de chacun, des sauveurs dans le monde étudiant d'aujourd'hui comme dans les pro­ fessions et responsabilités importantes que vous assumerez demain. 4 6. Alors, cessez de penser tout bas ou de dire tout haut que la foi chrétienne est bonne seulement pour les enfants et les gens simples. Si elle apparaît encore ainsi, c'est que des adolescents et des adultes ont gravement négligé de faire croître leur foi au rythme de leur dé­ veloppement humain. La foi n'est pas un joli vêtement pour le temps de l'enfance. La foi est un don de Dieu, un courant de lumière et de force qui vient de Lui, et doit éclairer et dynamiser tous les secteurs de la vie, au fur et à mesure qu'elle s'enracine dans les responsabilités. Décidez-vous, décidez vos amis et vos camarades étudiants à prendre les moyens d'une formation religieuse personnelle, digne de ce nom. Profitez des aumôniers et des animateurs mis à votre disposition. Avec eux, en­ traînez-vous à faire la synthèse entre vos connaissances humaines et votre foi, entre votre culture africaine et la modernité, entre votre rôle de citoyens et votre vocation chrétienne. Célébrez votre foi et apprenez à prier ensemble. Tous retrouverez ainsi le sens de l'Eglise qui est une communion au même Seigneur entre croyants, qui s'en vont ensuite au milieu de leurs frères et sœurs pour les aimer et les servir à la manière du Christ. Vous avez un besoin vital d'insertion dans des communautés chrétiennes, fraternelles et dynamiques. Fréquentez-les assidûment. Ani­ mez-les du souffle de votre jeunesse. Bâtissez-les, si elles n'existent pas. C'est ainsi que tombera votre tentation d'aller chercher ailleurs — dans des groupes ésotériques — ce que le christianisme vous apporte en plénitude. 7. Logiquement, l'approfondissement personnel et communautaire dont nous venons de parler doit vous conduire à des engagements apos­ toliques concrets. Beaucoup parmi vous sont déjà sur cette voie, je les félicite. Jeunes de Côte d'Ivoire, aujourd'hui, le Christ vous appelle par son représentant sur la terre. Il vous appelle comme il appela Pierre et André, Jacques et Jean, et les autres Apôtres. Il vous 4 Redemptor Hominis, 35 - A. A. S. n. 10. 538 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale appelle à édifier son Eglise, à bâtir une société nouvelle. Venez en foule ! Prenez place dans vos communautés chrétiennes. Offrez royalement votre temps et vos talents, votre cceur et votre foi pour animer les célé­ brations liturgiques, pour prendre part à l'immense travail catéchétique auprès des enfants, des adolescents et même des adultes, pour vous insé­ rer dans les nombreux services au bénéfice des plus pauvres, des anal­ phabètes, des handicapés, des isolés, des réfugiés et des migrants, pour animer vos mouvements d'étudiants, pour œuvrer dans les instances de défense et de promotion de la personne humaine. En vérité le chan­ tier est immense et enthousiasmant pour des jeunes qui se sentent dé­ bordants de vie. Le moment me semble tout à fait indiqué pour m'adresser aux jeunes qui vont recevoir le sacrement de la confirmation, précisément pour entrer dans une nouvelle étape de leur vie baptismale : l'étape du service actif sur l'immense chantier de l'évangélisation du monde. L'im­ position des mains et l'onction du saint Chrême vont signifier réelle­ ment et efficacement la venue plénière de l'Esprit Saint au plus profond de votre personne, au carrefour en quelque sorte de vos facultés hu­ maines d'intelligence en quête de vérité et de liberté en recherche d'idéal. Votre confirmation d'aujourd'hui est votre Pentecôte pour la vie ! Réa­ lisez la gravité et la grandeur de ce sacrement. Quel sera votre style de vie désormais? Celui des Apôtres à la sortie du Cénacle ! Celui des chré­ tiens de toute époque, énergiquement fidèles à la prière, à l'approfondis­ sement et au témoignage de la foi, à la fraction du pain eucharistique, au service du prochain et surtout des plus pauvres. Jeunes confirmés d'aujourd'hui ou d'hier, avancez tous sur les routes de la vie comme des témoins fervents de la Pentecôte, source inépuisable de jeunesse et de dynamisme pour l'Eglise et pour le monde. 5 Attendez-vous à rencontrer parfois l'opposition, le mépris, la mo­ querie. Les vrais disciples ne sont pas au-dessus du Maître. Leurs croix sont comme la passion et la croix du Christ : source mystérieuse de fécondité. Ce paradoxe de la souffrance offerte et féconde est vérifié depuis vingt siècles par l'histoire de l'Eglise. Laissez-moi enfin vous assurer que de tels engagements apostoliques vous préparent non seulement à porter vos lourdes responsabilités à venir, mais encore à fonder de solides foyers, sans lesquels une nation ne peut longtemps tenir debout; et qui plus est, des foyers chrétiens, qui 5 Cf. Ac 2, 42-47. Acta Ioannis Pauli Pp. II 539 sont autant de cellules de base de la communauté ecclésiale. Ce sont des engagements qui achemineront certains d'entre vous vers le don total au Christ, dans le sacerdoce ou la vie religieuse. Les diocèses de Côte d'Ivoire, comme tous les diocèses d'Afrique, ont le droit de compter sur votre généreuse réponse à l'appel que le Seigneur fait certainement entendre à beaucoup d'entre vous : « Viens, et suis-moi )). Feu de paille, cette célébration? Feu de paille, cette méditation? Les textes liturgiques de ce sixième dimanche de Pâques nous affirment le contraire. L'évangile de Jean nous certifie que l'Esprit Saint habite les cœurs aimants et fidèles des disciples du Christ. Son rôle est de ra­ fraîchir leur mémoire de croyants, de les éclairer en profondeur, de les aider à répondre aux problèmes de leur temps, dans la paix et l'espé­ rance de ce monde nouveau évoqué dans la lecture de l'Apocalypse. Que ce même Esprit Saint nous unisse tous et nous consacre tous au service de Dieu notre Père et des hommes nos frères, par le Christ, dans le Christ et avec le Christ ! Amen. * * * Ad leprosos in valetudinario apud pagum v. d. Adzopé degentes habita: omnes homines, tempore quo summis angustiis premuntur, ad Deum sese convertere debent.* Chers amis, 1. Je viens vous rendre visite, et d'abord vous saluer, tous et cha­ cun, avec respect, avec affection. C'est l'Eveque de Rome qui vient à vous, c'est-à-dire le Chef spiri­ tuel de la communauté catholique de Rome. Mais il a en même temps la charge d'être le Centre d'unité entre les chrétiens du monde entier, d'être leur Pasteur, comme les pasteurs de troupeau qui n'oublient aucune brebis. Dans cette léproserie, tous ne sont pas catholiques; je respecte leurs sentiments religieux, leur façon de s'adresser à Dieu, selon leur conscience. Car personne n'est dispensé de se tourner vers Dieu ; et comment l'oublier quand la misère nous étreint? Mais je crois que j'ai une bonne parole pour tous. Car le Christ Jésus, le Fils de Dieu, que je sers et que je représente parmi vous, s'est arrêté avec pré­ dilection devant la souffrance humaine, la maladie, l'infirmité, et surtout * Die 12 m. Maii a. 1980. 540 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale l'infirmité qui met un peu à l'écart des autres, comme la lèpre, et qui crée ainsi une double souffrance. Certes, il est venu pour tous, afin que tous, grands et petits, riches ou pauvres, justes et pécheurs sachent que le Boyaume de Dieu leur était ouvert, que l'Amour de Dieu était sur eux, que la vie de Dieu leur était destinée, moyennant la foi et la con­ version. Le Pape aussi s'adresse à tout le peuple et, s'il rencontre spécialement les chefs spirituels et civils, c'est parce que leurs respon­ sabilités sont plus vastes, pour le bien d'un grand nombre. Mais je fail­ lirais à ma mission si je ne passais pas un temps appréciable avec ceux que Jésus aimait particulièrement, à cause de leur misère, parce qu'ils avaient besoin de réconfort, de soulagement, de guérison, d'espérance. J'ai donc voulu que ma visite ultime en Afrique soit pour vous. Et à travers vous, je visite en esprit et j'embrasse tous les autres lépreux et infirmes de ce pays, et de toute l'Afrique. 2. Grâce à la médecine, grâce au zèle d'admirables pionniers, grâce au dévouement quotidien de nombreux infirmiers et infirmières, d'amis de toute sorte qui vous aident, parmi lesquels beaucoup de religieux, grâce aussi aux responsables civils qui ont favorisé cette prise en charge, on a pu améliorer votre sort; non seulement votre santé mais votre environnement, en vous permettant souvent de vivre comme dans un village, en famille. Maintenant la lèpre ne fait plus peur comme avant, surtout si on la dépiste et si on la soigne assez tôt. Je me joins à vous pour remercier tous ces amis des lépreux, qui vous con­ sacrent leur vie. Sans le savoir peut-être ou sans le croire, ils font exactement ce que le Christ a demandé. Que Dieu les soutienne et les récompense ! 3. Mais je suis sûr aussi qu'ils reçoivent de vous des consolations. Non seulement parce que vous les aimez, mais parce qu'ils admirent votre patience, votre sérénité, votre courage, la solidarité qui vous lie entre vous, le sens familial que vous gardez. Car vous n'êtes pas seu­ lement des assistés : vous vous prenez en charge, vous faites tout pour vivre, pour marcher, pour travailler, avec les moyens pauvres, avec les membres handicapés que la maladie vous laisse. Cet espoir est beau. J'en suis moi-même ému. Ce désir de vivre plaît à Dieu, et je vous souhaite de le développer. Vous êtes, pourrait-on dire, vos propres mé­ decins. 4. Mais je ne viens pas seulement pour vous donner cet encourage­ ment humain. Je viens pour confirmer ce que des prêtres, des sœurs, Acta Ioannis Pauli Pp. II 541 des laïcs chrétiens vous ont sans doute déjà dit: dans votre misère, Dieu vous aime. Ce mal ne correspond pas à son dessein d'amour. Et vous-mêmes n'en portez nullement la faute. N'y voyez pas une fa­ talité. Voyez-y seulement une épreuve. Le Christ que nous adorons a subi lui-même une épreuve, celle de la Croix, une épreuve qui l'a défiguré, et cela sans aucune faute de sa part. Il s'en est remis à Dieu, son Père. Il s'est tourné vers Lui pour demander aussi la délivrance. Mais il a accepté ; il a offert. Et sa souffrance est devenue pour d'innom­ brables hommes, pour vous, pour moi, une cause de salut, de pardon, de grâce, de vie. C'est un grand mystère que cette solidarité dans la souffrance. C'est le cœur de notre religion. Ceux qui sont chrétiens comprennent mon langage. Votre souffrance, accueillie, portée avec pa­ tience, amour des autres, offerte à Dieu, devient source de grâce, pour vous auxquels le Seigneur réserve son paradis, et pour beaucoup d'au­ tres. Vous pouvez aussi prier pour moi, et pour tous ceux qui me con­ fient leur misère. Que Dieu vous aide ! Que Dieu vous donne la paix ! 5. Je me tourne maintenant vers ceux d'entre vous qui ont ouvert leur âme à la foi en Jésus-Christ Sauveur et qui ont reçu le baptême et la confirmation, après une longue préparation. Quelle grâce ! Il sont visiblement agrégés à la famille des chrétiens, l'Eglise. Après avoir renoncé au démon et à ses séductions et proclamé leur foi, ils ont reçu eux aussi, comme nous, avec le pardon de leurs péchés, la vie du Christ, pour avoir part à son sacrifice et à sa résurrection. L'amour de Dieu est répandu dans leur cœur par l'Esprit Saint. Ils pourront recevoir en nourriture le Pain sacré qui est le Corps du Christ. Ils sont habités par Dieu, Père, Fils et Saint-Esprit. Et ils deviendront à leur tour les témoins de l'amour du Christ pour leurs frères souffrants. Que Dieu vous bénisse, chers fils et filles ! Qu'il bénisse tous les ha­ bitants de cette léproserie ! Qu'il bénisse tous vos frères qui souffrent de la lèpre ainsi que leurs familles, leurs amis et ceux qui les assistent ! Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 542 ACTA SS. CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI DECLARATIO DE EUTHANASIA Iura et bona quae humanae personae inhaerent., magnum obtinent momentum in quaestionibus quae apud nostrae aetatis homines agitantur. Ad rem quod attinet, Concilium Oecumenicum Vaticanum II praecellentem personae humanae dignitatem, peculiarique modo ius ipsius ad vitam, sollemniter confirmavit. Quapropter idem Concilium denuntiavit crimina contra vitam, quorum in numero ponuntur u cuiusvis generis homicidia, genocidia, abortus, euthanasia et ipsum voluntarium suicidium » (Constitutio pastoralis Gaudium et Spes, n. 27). Recentiore tempore S. Congregatio pro Doctrina Fidei Jn omnium Christifidelium mentem doctrinam de abortu procurato revocavit. Nunc vero eadem S. Congregatio opportunum ducit Ecclesiae doctrinam de euthanasia proponere. Verum quidem est, hoc in doctrinae campo, ultimos Pontifices principia exposuisse, quae vim suam integre servant; at medicae artis progressus effecerunt ut in quaestione de eutha1 2 1 2 Declaratio de abortu procurato, die 18 novembris 1974, AAS 66 (1974), pp. 730-747, Pii XII Allocutio ad Delegatos Unionis Internationalis Sodalitatum mulierum catholicarum, die 11 septembris 1947, AAS 39 (1947), p. 483. Allocutio ad membra Unionis Catholicae Italicae inter obstetrices, die 29 octobris 1951, AAS 43 (1951), pp. 835-854. Allocutio ad membra Consilii Internationalis inquisitionis de medicina exercenda in- ter milites, die 19 octobris 1953, AAS 45 (1953), pp. 744-754. Allocutio ad participantes XI Congressum Societatis Italicae de anaesthesiologia, die 24 februarii 1957, AAS 49 (1957), p. 146. Cfr. etiam Allocutio circa quaestionem de «reanimatione», die 24 no­ vembris 1957, AAS 49 (1957), pp. 1027-1033. Pauli VI Allocutio ad membra Consilii Specialis Nationum Unitarum versantis in quaestione « Apartheid », die 22 maii 1974, AAS 66 Statuum Foederato- (1974), p. 346. Ioannis Pauli II Allocutio ad Episcopos rum Americae Septentrionalis, die 5 octobris 1979, AAS 71 (1979), p. 1225. Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 543 nasia hisce ultimis annis novi aspectus in medium proferrentur; qui quidem aspectus postulant ut novis dilucidationibus proponantur, ad ethicas normas quod attinet. In hominum societate, quae hodie est, cum saepe in discrimen vocentur ipsa fundamentalia vitae humanae bona, fit ut mutatio civilis culturae vim habeat in ipsam rationem mortem et dolorem aestimandi; animadvertendum etiam est auctam esse medicae artis virtutem sanandi vitamque prorogandi quibusdam datis condicionibus, quae quidem interdum nonnullas de re morali quaestiones gignunt. Itaque homines, qui in tali rerum statu versantur, anxii sibi interrogationes ponunt de extremae senectutis et mortis significatione. Ac proinde consentaneum est, ut iidem quaestionem sibi ponant an ius habeant sibi vel suis procurandi « dulcem mortem », quae breviores dolores reddere possit, quaeque ipsis videtur hominis dignitati magis respondere. Qua de re plures Conferentiae Episcopales Sacrae Congregationi pro Doctrina Fidei quaestiones proposuerunt. Nunc autem haec Sacra Congregatio, postquam circa varios euthanasiae aspectus peritorum sententiam iam quaesivit, in animo habet hac Declaratione episcoporum petitionibus respondere, quo ipsi facilius fideles sibi créditos recte docere possint, idque habeant unde ad gravissimam hanc causam publicae rei moderatoribus considerationis elementa praebeant. Argumenta hoc in documento proposita ad eos in primis spectant, qui fidem et spem suam reponunt in Christo, e cuius vita, morte et resurrectione christianorum vita ac mors praesertim novam significationem acceperunt, iuxta S. Pauli verba: « Sive enim vivimus, Domino vivimus, sive morimur, Domino morimur. Sive ergo vivimus sive morimur, Domini sumus » (Rom 14, 8; cf. Phil 1, 20). Ad eos autem quod attinet, qui alias religiones profitentur, horum plerique nobiscum in id profecto consentient, quod scilicet fides in Deum Creatorem, Providentem et vitae Dominum Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 544 — si quidem eam ipsi participent — unicuique personae humanae praecellentem dignitatem tribuit, eiusque reverentiam tuetur. Sperandum est hanc Declarationem consensum adipisci posse etiam hominum bonae voluntatis, qui etsi philosophicae doctrinae vel ideologiae diversitate inter se discrepant, nihilominus de iuribus personae humanae vivam conscientiam ferunt. Haec ipsa iura, alioquin, recentiorum annorum decursu, saepe proclamata sunt per declarationes Conventuum Internationalium ; cum autem hic agatur de iuribus fundamentalibus cuiusvis humanae personae propriis, patet fas non esse argumentis inniti ductis a pluralismo politico vel a libertate religiosa, ut eorundem iurium vis universalis denegetur. 3 I VITAE HUMANAE VALOR Vita humana est fundamentum omnium bonorum itemque necessarius fons et condicio cuiusvis activitatis humanae necnon consortionis socialis. Quod si maxima pars hominum vitam aestimant rem sacram esse, et fatentur neminem eadem libere uti posse, christifideles tamen in ea quiddam praestantius cernere valent, donum scilicet amoris Dei, quod conservare fructuosumque reddere debent. Qua ex altera consideratione haec consectaria sequuntur: 1. Nemini attentare licet vitam alicuius hominis innocentis, quin sese opponat amori Dei erga ipsum, quin fundamentale ius violet, quod nec amitti nec alienari potest, ac proinde quin summae gravitatis crimen committat. 4 3 Attendatur peculiari modo ad Admonitionem 779 (1976) de iuribus aegrotorum et morientium, quae acceptata fuit a Coetu Deputatorum Consilii Europae, in X X V I I sessione ordinaria. Cfr. S I P E C A , n. 1, mense martio 1977, pp. 14-15. 4 Hic omnino praetermittuntur quaestiones de poena mortis et de bello, quae po­ stulant ut aliae fiant peculiares considerationes, quae huius Declarationis argumento extraneae sunt. Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 545 2. Omnis homo vitam secundum Dei consilium agere debet. Ea ipsi committitur tamquam bonum quod iam hisce in terris fructus facere oportet, sed cuius plena et absoluta perfectio in aeterna vita exspectanda erit. 3. Voluntaria mors igitur, seu suicidium, pariter ac homicidium nefas est; talis enim hominis actio habenda est reiectio supremae Dei potestatis eiusque amoris consilii. Suicidium, praeterea, saepe est etiam recusatio amoris erga seipsum, negatio naturalis instine tus vivendi, fuga a iustitiae et caritatis officiis quae debentur sive proximis, sive variis communitatibus, sive consortioni hominum universae — quamvis interdum, ut omnes norunt, animi status contingant quae culpam minuere aut etiam plene auferre possint. A suicidio tamen plane distinguendum est illud vitae sacrificium, quo quis ob excelsam causam — cuiusmodi est Dei honor, salus animarum, vel servitium pro fratribus — vitam suam profundit aut in discrimen adducit (cf. Io 15, 14). II EUTHANASIA Ut autem quaestio de euthanasia rite tractetur, expedit in primis vocabulorum significationem accurate explicare. Etymologia spectata, euthanasia apud antiquos placidam mortem significabat acerbis doloribus vacuam. Hodie amplius non attenditur ad hanc originariam vocis significationem, sed potius ad quendam medicae artis interventum, quo dolores infirmitatis vel supremi vitae agonis imminuuntur, interdum etiam cum periculo vitam praemature auferendi. Denique hoc verbum strictiore sensu accipitur, ita ut eius vis et notio sit : mortem inferre miserationis causa, eo quidem proposito, ut extremi dolores radicitus tollantur, vel ut pueris abnormibus, aegrotis insanabilibus aut mente captis evitetur infelicis vitae •546 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale prorogatio, fortasse ad plures annos, quae nimium grave onus familiis vel societati imponere possit. Necessarium igitur est ut plane pateat, quae notio huic voci in praesenti documento tribuatur. Nomine euthanasiae significatur actio vel omissio quae suapte natura vel consilio mentis mortem affert, ut hoc modo omnis dolor removeatur. Euthanasia igitur in voluntatis proposito et in procedendi rationibus, quae adhibentur, continetur. Iamvero, denuo firmiter declarandum est neminem nihilque ullo modo sinere posse ut vivens humanum innocens occidatur, sive sit fetus vel embryon, sive infans vel adultus, sive senex, sive morbo insanabili affectus, sive in mortis agone constitutus. Praeterea nemini licet mortiferam hanc actionem petere sibi aut alii, qui sit ipsius responsabilitas, commissus, immo in eadem ne consentire quidem potest explicite vel implicite. Nec auctoritas ulla potest eam legitime iniungere vel permittere. Agitur enim de legis divinae violatione, de offensione dignitatis personae humanae, de crimine contra vitam, de facinore in hominum genus. Fieri potest ut ob diuturnos ac vix tolerandos dolores, ob rationes in animi affectibus innixas, vel ob alterius generis causas, aliqui ad persuasionem adducantur se legitime posse mortem sibi petere aut aliis afferre. Quamquam hisce in casibus hominis culpa imminui aut omnino deesse potest, nihilominus error iudicii in quem conscientia, bona fide fortasse, incidit, naturam huius actus mortiferi non mutat, qui per se repudiandus semper erit. Gravissime aegrotantium implorationes, quandoque mortem invocantium, haud intelligendae sunt quasi veram euthanasiae voluntatem significent; etenim fere semper agitur de anxiis invocationibus auxilii et amoris. Praeter medicas curas, id quo aegrotus indiget, est amor, est fervidus animi affectus humanus et supernaturalis, quo proximi omnes, parentes et filii, medici et aegrotorum ministri eum complecti possunt ac debent. Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 547 III DOLORIS S I G N I F I C A T I O A P U D CHRISTIANOS ET ANALGESICORUM REMEDIORUM USUS Non semper mors advenit in miserabilibus condicionibus post vix tolerandorum dolorum cruciatum. Neque necesse est ut casus omnino singulares prae oculis habeamus. Plura enim eaque concordia testimonia opinari iubent naturam ipsam consuluisse, ut leviores redderentur separationes illae in morte faciendae, quae si homini acciderent optima utenti valetudine, acerbae praeter modum ipsi evaderent. Quo fit ut morbi diuturnitas, provecta senectus, solitudinis ac derelictionis status . eiusmodi inducant psychologicas condiciones, quae acceptionem mortis faciliorem efficiant. Nihilominus fatendum est mortem, quam saepe acerbi diuturnique dolores praecedunt aut comitantur, eventum exstare, qui naturaliter hominis animum angore afficit. Corporis dolor certe condicionis humanae pars est, quae vitari non potest; ratione biologica spectata, is monitum praebet, cuius utilitas est indubia : at, cum psychologicam hominis vitam attingat, eius vis saepe biologicam utilitatem superat atque adeo augere potest, ut optabilis sit eius amotio, quoquo pacto obtinenda. Secundum christianam doctrinam, tamen, dolor praesertim in extremis vitae momentis, proprium obtinet locum in salvifico Dei consilio; is enim est participatio passionis Christi et coniunctio cum redemptionis sacrificio, quod Ipse obtulit voluntati Patris obtemperans. Quare mirum non est si christiani quidam cupiunt modice uti anaestheticis medicamentis, ita ut partem saltem dolorum suorum voluntarie assumentes, per eos conscio modo cum doloribus Christi cruci afnxi sese coniungere valeant (cf. Mí 27, 34). Nihilominus a prudentia alienum est heroicam quandam agendi rationem tanquam generalem normam imponere. E contrario humana et christiana Acta Apostolicae Sedis - Commentarium, Officiale 548 prudentia pro pluribus aegrotis suadet usum eorum medicamentorum quae apta sint ad leniendum vel auferendum dolorem, etiamsi inde, ut secundarii effectus, torpor et imminuta animi conscientia consequantur. Quod autem ad eos attinet quibus deest facultas sensa sua exprimendi, recte praesumi potest ipsos velle haec doloris lenimenta sumere, eademque sibi ministrari secundum medicorum consilia. At intensivus analgesicorum remediorum usus difficultatibus non caret, quia ad eorum efficaciam servandam, ob assuetudinis phaenomenon, communiter portio sumenda augeri debet. Iuvat hic commemorare quandam Pii XII declarationem, quae adhuc integram vim suam retinet. Medicorum coetui, qui hanc quaestionem proposuerant : « Doloris et conscientiae sublatio ope narcoticorum medicamentorum [...] iuxta religionem et disciplinae moralis normas potestne permitti medico et aegroto (etiamsi mors immineat atque horum medicamentorum usus praevideatur breviaturus esse vitam) ? », Pontifex respondit : « Si alia subsidia desunt, et si in hisce rerum adiunctis id minime impedit quominus alia religiosa et moralia officia impleantur : licet » . Quo in casu, uti patet, mors nullo modo est animo intenta aut quaesita, etsi rationabili de causa in eius periculum incurritur; id tantummodo in propositis fuit, ut dolores efficaciter lenirentur, adhibitis ad id analgesicis remediis, quae medicae arti praesto sunt. Attamen analgesica medicamenta, quibus aegroti sui conscientiam amittunt, peculiari consideratione digna sunt. Multum interest, enim, homines posse non solum moralibus praeceptis et officiis erga familiares satisfacere, verum etiam ac praesertim plene sibi conscios ad occursum Christi rite animum disponere. Pius XII idcirco admonet « fas non esse morientem sine gravi causa sui conscientia privari ». 5 6 5 Pii X I I , Allocutio diei 24 februarii 1957, AAS 49 (1957), p. 147. 6 Ibid., p. 145; cfr. Allocutio diei 9 septembris 1958, AAS 50 (1958), p. 694. Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 549 IV PROPORTIO SERVANDA IN REMEDIORUM THERAPEUTICORUM USU Nostris temporibus magni refert, mortis momento, personae humanae dignitatem et christianam vitae significationem servari, cavendo a quadam « technicitate », uti aiunt, quae periculum abusus secumfert. Ac revera sunt qui loquuntur de « iure ad mortem », qua quidem dictione non intelligitur ius alicuius ad mortem sibi consciscendam per se vel per alium, quemadmodum ipsi placet, sed ius monendi omni cum tranquillitate, humana et christiana dignitate servata. Si res ita consideretur, artis therapeuticae usus interdum nonnullas quaestiones afferre potest. Pluribus in casibus fieri potest ut rerum status adeo implexus sit, ut dubitationes oriantur de modo, quo doctrinae moralis principia in rem traduci oporteat. Decisiones capiendae ad conscientiae iudicium tandem pertinent sive aegroti vel eorum qui legitime ipsius nomine agunt, sive etiam medicorum qui omnes prae oculis habere debent tum disciplinae moralis praecepta tum. multiplices casus aspectus. Uniuscuiusque officium est consulere valetudini suae et efficere ut sibi curationes ministrentur. Ii autem quibus infirmorum cura concredita est, omni cum diligentia operam suam praestare debent ac remedia praebere, quae necessaria vel utilia videantur. Suntne igitur in omnibus rerum adiunctis cuncta prorsus remedia experienda ? Haud multo ante moralis disciplinae cultores respondebant usum mediorum « extraordinariorum » numquam praecipi posse. Huiusmodi responsio, quae, ut principium, semper valet, hodie fortasse minus perspicua apparet sive ob parum definitum dicendi modum, sive etiam ob celeres progressus, qui in 550 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale re therapeutica facti sunt. Hinc est quod quibusdam potius placet loqui de mediis « proportionatis » et « non proportionatis ». Utcumque res se habet, recta mediorum aestimatio fieri poterit, si artis therapeuticae genus, eiusque difficultatum et periculorum gradus ac sumptus necessarii necnon possibilitas eodem utendi, cum effectibus, quos exspectare licet, comparentur, debita ratione habita tum status aegroti tum ipsius corporis et animi virium. Quo facilius haec generalia principia ad rem deducantur, iuvare poterunt accuratiores explicationes, quae sequuntur : — Si alia remedia non suppetunt, licet, ex consensu aegroti, media adhibere, quae novissima medicae artis inventa protulerunt, etiamsi haud satis adhuc experimentis probata sint nec aliquo periculo careant. Aegrotus, qui ea accipiat, poterit etiam exemplum generosi animi praebere in bonum generis humani. — Pariter licet horum mediorum usum abrumpere, quotiescumque exitus spem in eis repositam fallit. At in hoc capiendo consilio, ratio habeatur iusti desiderii aegroti eiusque familiarium, nec non sententiae medicorum, qui vere periti sint; hi profecto prae ceteris aequam aestimationem facere poterunt, cum sumptus instrumentorum et hominum in id impendendorum non respondet effectibus qui praevidentur, et cum medicae artis adhibita subsidia imponunt aegroto dolores aut incommoda graviora quam utilitates quae inde ei afferri possunt. — Semper licet satis habere communia remedia, quae ars medica suppeditare potest. Quapropter nemini obligatio imponenda est genus curationis adhibendi quod, etsi in usu iam est, adhuc tamen non caret periculo vel nimis est onerosum. Quae remedii recusatio comparanda non est cum suicidio: verius habenda est vel simplex acceptatio condicionis humanae; vel cura vitandi laboriosum medicae artis apparatum cui Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 551 tamen par sperandorum effectuum utilitas non respondet; vel denique voluntas onus nimis grave familiae aut communitati non imponendi. — Imminente morte, quae remediis adhibitis nullo modo< impediri potest, licet ex conscientia consilium inire orationibus renuntiandi, quae nonnisi precariam et doloris plenam vitae dilationem afferre valent, haud intermissis tamen ordinariis curis, quae in similibus casibus aegroto debentur. Tunc: causa non est cur medicus animi angore afficiatur, quasi alicui,, qui in periculo versaretur, auxilium negaverit. CONCLUSIO Normae quae hac Declaratione continentur, proficiscuntur ab impenso studio opem hominibus ferendi, secundum Creatoris consilium. Si ex una parte vita habenda est Dei donum, ex altera vero mors vitari nequit ; necesse igitur est ut nos, mortis horam nullo modo properantes, eam excipere valeamus plenenobis conscii responsabilitatis nostrae et omni cum dignitate. Mors, enim, finem quidem imponit terrestri huic vitae, sed simul ad immortalem vitam aditum patefacit. Quapropter ad hoc eventum omnes homines animum rite disponere debent, humanorum valorum praefulgente luce, ac multo magis christifideles suae fidei lumine ducti. Quod attinet ad publicae sanitati tuendae addictos, ii profecto nihil reliqui faciant ut totam artis suae peritiam in bonum, infirmorum et morientium impendant; quibus tamen meminerint aliud solacium deberi, idque multo magis necessarium, scilicet immensam bonitatem et ardentem caritatem. Huiusmodi ministerium, quod hominibus praestatur, ipsi Christo Domino etiam praestatur, qui dixit : « Quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis » (Mt 25, 40). 552 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Hanc declarationem in Conventu ordinario gregationis PP. II, deliberatam, Summus in Audientia infrascripto adprobavit et publici iuris fieri Pontifex huius S. Ioannes Cardinali Praefecto Con­ Paulus concessa, iussit. Romae, ex Aedibus S. Congregationis pro Doctrina Fidei, die 5 Maii 1980. Card. FRANCISCUS SEPER Praefectus Fr. Hieronymus Hamer, O. P. Archiep. tit. Loriensis Secretarius SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS DECRETA I GREAT - ORMENSIS De concathedralis erectione deque nominis dioecesis mutatione. Cum in finibus dioecesis Creat-Ormensis urbs exstet vulgo Billings nuncupata, quae in dies succrescens magnum incrementum coepit, op­ portunum visum est praefatae urbis nomen veteri de Curia appellationi, rectius immutatae, adiungere. Quapropter Exc.mus P. D. Thomas J. Murphy, Episcopus Great-Ormensis, animarum bono satius consulere cupiens, ab Apostolica Sede nuper postulavit, ut dioecesis nomen congrue mutaretur atque templum in memorata urbe exstans, Deo in honorem Sancti Patricii dicatum, ad dignitatem Concathedralis eveheretur. Sacra Congregatio pro Episcopis, re mature perpensa, porrectis pre- Sacra Congregatio pro Episcopis 553 cibus annuendum censuit atque, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Ioannis Jadot, Archiepiscopi titulo Zuritani et in Civitatibus Foe­ deratis Americae Septemtrionalis Delegati Apostolici, vigore facultatum a summo Pontifice Ioanne Paulo, Divina Providentia P P . I I , sibi tri­ butarum, hoc decreto, perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, memoratum templum ad dignitatem et fastigium ecclesiae Concathedralis evehit in qua Cathedra episcopalis erigetur si­ mulque indulget, ut dioecesis eiusque pro tempore Antistes deinceps vo­ cari queat Magnocataractensis-Billingensis. Proinde fas erit Episcopo, prouti ipsi expedire videatur, in civitate Billings pro lubito residere et in memorata Concathedrali pontificalia peragere. Ad hac omnia exsecutioni mandanda Sacra Congregatio pro Episco­ pis deputat memoratum Exc.mum P. D. Ioannem Jadot, necessarias et opportunas eidem tribuens facultates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere ei imposito ad eandem Sacram Congregationem authenticum exem^ piar actus peractae exsecutionis quam primum remittendi. Contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Episcopis, die 14 mensis Februarii anno 1980. ¡E& SEBASTIANUS Card. B AGGIO, Praefectus £B Lucas Moreira Ne ves, Archiep. tit. Feraditan. maior, a Secretis II SPOLETANAE ET ASSISIENSIS De mutatione finium dioecesium. Quo aptius christifidelium pastorali curae consuleretur, Exc.mi P P . DD. Ottorinus Petrus Alberti, Archiepiscopus Spoletanus, et Dinus Tomassini, Episcopus Assisiensis, ab Apostolica Sede nuper expostulaverunt, ut territorium paroeciae vulgo « S. Michele Arcangelo di Limigiano » a diocesi Assisiensi, cui nunc pertinet, disiungeretur et ar­ chidioecesi Spoletanae adnecteretur. Sacra Congregatio pro Episcopis, huiusmodi immutationem rata utiliori regimini profuturam, vigore facultatum sibi a Summo Pontifice 36 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 554 Ioanne Paulo, Divina Providentia P P . II tributarum, utriuslibet Epi­ scopi Ordinarii petitum admittendum esse censuit. Quapropter suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse haben­ tium vel habere praesumentium consensu, hoc Decreto, perinde vali­ turo ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, a dioecesi Assisiensi separat territorium paroeciae vulgo « S. Michele Arcangelo di Limigiano » idque archidioecesi Spoletanae perpetuo adscribit. Statuit quoque eadem Sacra Congregatio ut una cum territorio pa­ roeciae adnectantur ecclesiae, oratoria, coemeteria paroecialia, piae fun­ dationes et quaelibet alia ecclesiastica bona, si quae ibi sint, ad eadem ecclesias et oratoria quomodocumque spectantia. Documenta et acta, ecclesias, bona, incolas memorati territorii respi­ cientia a Curia Assisiensi ad Curiam Spoletanam transmittantur. Ad haec omnia perficienda Sacra Congregatio pro Episcopis depu­ tat Exc.mum P.D. Ottorinum Petrum Alberti, Archiepiscopum Spoletanum, opportunas et necessarias eidem tribuens facultates, etiam sub­ delegandi ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere pariter imposito authenticum exemplar actus peractae exsecutionis ad eandem Sacram Congregationem mittendi. Contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Episcopis, die 14 mensis Aprilis anno 1980. fB SEBASTIANUS Card. BAGGIO, Praefectus L. © S; £B Lucas Moreira Neves, Archiep. tit. Feraditan. maior, a Secretis PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Sacra Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die 3 Maii 1980. — Cathedrali Ecclesiae Pacensi Exc.mum P. D. An­ tonium Montero Moreno, hactenus Episcopum titularem Regianensem. die 8 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Tlalnepantlensi Exc.mum P. D. Adolfum Suárez Rivera, hactenus Episcopum Tepicensem. die 20 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Corensi Exc.mum P. D. Rai- Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 555 mundum Ovidium Pérez Morales, hactenus Episcopum titularem Aquaealhensem in Byzacena et Auxiliarem archidioecesis Oaracensis. die 21 Maii. — Praelaturae Cametanensi, cum charactere episcopali, R. P. Iosephum Eliam Chaves Júnior, sodalem Congregationis Missionis. die 26 Maii. — Titulari Episcopali Ecclesiae Gadiaufalensi R. D. Iesum Roldan, canonicum Capituli metropolitani Cordubensis in Ar­ gentina, quem deputavit Auxiliarem Em.mi ac Rev.mi P. D. Radulfi Francisci S.R.E. Cardinalis Primatesta, Archiepiscopi Cordubensis in Argentina. die 27 Maii. — Titulari Episcopali Ecclesiae Macomadensi R. P. Richardum Watty Urquidi, sodalem Congregationis Missionariorum a Spiritu Sancto, rectorem « Studii Theologici » eiusdem Congregationis in urbe vulgo México, quem deputavit Auxiliarem Em.mi ac Rev.mi P.D. Ernesti S.R.E. Cardinalis Corripio Ahumada, Archiepiscopi Me­ xicani. SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM i POMPEIANA Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Bartholomaei Longo, Viri Laici Fundatoris sanctuarii Pompeiani et institutionum adnexarum. SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilis Dei Famulus Bartholomaei Longo, die 11 mensis Fe­ bruarii anno 1841 Latiani, in Apulia, natus est. Doctoralem in iure lau­ ream consecutus, post breve cuiusdam religionis neglegentiae tempus, anno 1865 plene ad fidem conversus, summo animi ardore Christo et eius Ecclesiae adhaesit, nihil exinde antiquius habens quam Evangelii vir­ tutem operibus caritatis erga humiliora Christi corporis membra manife­ stam reddere. 556 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Administrator alicuius agri dominae Mariae Annae Farnararo de Fusco — quam deinde casto sibi foedere copulavit — in valle Pom­ peiana constitutus, inde ab anno 1875 locum Deiparae a Rosario sa­ crum reddidit, cuius imagini insigne templum dicavit, innumera ca­ ritatis opera pro orphanis, filiis et filiabus carcere detentorum, circa illud excitans et Religiosarum Institutum puellis instituendis condens. Verus Christi discipulus et fidelis Mariae servulus, sibi pauper, dives pauperibus, fide actuosissima excelluit et impensa caritate, quibus om­ nia omnibus in nominae Deiparae se fecit. Viri Dei nomine et fama celeber, die 5 mensis Octobris anno 1926 mortuus est. Sanctimoniae fama, qua Bartholomaeus Longo sibi in vita comparaverat, post obitum in dies clarior et diffusior facta est. Quam ob rem ut Causa de beatorum caelitum honoribus eidem decernendis institue­ retur cogitatum est. Servatis itaque de iure servandis, eius Causa beati­ ficationis die 14 mense Iulio anni 1967 apud Apostolicam Sedem intro­ ducta est ; deinde vero, apostolicis processibus rite conditis et discussis, Paulus Papa V I , die 3 mensis Octobris anno 1975, eumdem Dei Famulum virtutes théologales et cardinales ceterasque iis comites et socias heroum in modum coluisse edixit. Porro christifideles innumeri, ii praeprimis qui ad Pompeianum sanctuarium peregrinationis causa accederent, etiam venerabilem vi­ rum, eximium cultus marialis et caritatis apostolum, honore et reli­ gione sunt prosecuti, eiusque apud Deum intercessione favores et bene­ ficia se accepisse multa testati sunt, quorum nonnulla veri speciem miraculi praeseferre videbantur. Quapropter Causae actores ex variis, quae in­ vocato Venerabilis Bartholomaei Longo nomine, mirum in modum sa­ nationes ferebantur patratae, unam selegerunt eamque Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt, ut idem Venerabilis Servus Dei beatorum caelitum honoribus condecoretur. Quae mira sanatio anno 1943 accidit Carmelae Rocco, matrifamilias quadraginta annorum, ex loco v. Baronissi, in regione Salernitana, oriundae, et Neapoli domicilium habenti. Ipsa etenim mense Maio anno 1942, cum septimo praegnans esset, quibusdam syndromis diarroicis et tenesmate laborare coepit, quibus post partum, ex medici diagnosi, anhaemia et levis stomatites coniungi visae sunt. Nonobstantibus curis, gravius in dies aegrotare coepit, ita ut anno exeunte cholecystite calcu­ losa et choli inflammatione affecta iudicaretur. Progrediente virium di­ minutione, mense Ianuario anno 1943 in eodem loco v. Baronissi, quo bello furente translata fuerat, collapsum cordis experta est, una cum Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 557 symptomatibus lipotimicis et inaequali sanguinis circuitu. Aliis etiam subvenientibus gravibus perturbationibus, valetudo Oarmelae — inte­ rim, ex haud possibili etiam alimentorum assumptione, ad larvae spe­ ciem deductae — velut omnino deperdita iudicata est. Quod a morphologico sanguinis examine die 1 mensis Aprilis anni 1943 confirmatum est, ita ut ex gravi anhaemia ex genere hypercromo cum aliis coniuncta morbis, medici de vita mulieris iam desperarent. Cum ita haec haberentur, Carmelae maritus et filii ad Virginem Ma­ riam preces admoverunt ut, per intercessionem Bartholomaei Longo, sa­ nationem infirmae impetrarent, imagine Servi Dei cum particula ex eius indumentis sub Carmelae pulvino fidenter posita. Familiares a pre­ cibus ad sanationem obtinendam effundendis nec tunc cessarunt cum, peritorum iudicio, iam nihil humana ratione faciendum pro vita mu­ lieris videbatur. Neque incassum : die 4 mense Aprili anno 1943, quando omnia misere ruere censebantur, inexplicabilem illico in melius muta­ tionem Carmela experta est et, omnibus mirantibus, quae (( truncus sine v i t a » — ut ipsamet Carmela de se dixit — erat, cibum petiit et sine ulla difficultate sumpsit, ad vires paucorum dierum tempore perfecte régressa, ita ut, molestiis omnibus morbi instantanée dilapsis, brevi curam familiae et septem filiorum institutionem plene in se una sumere potuerit. Exinde optima semper valetudine gavisa est, quod confirmarunt peritorum examina biennio post facta et deinde triginta iam a sanatione transactis annis repetita (a. 1975). Omnibus consideratis huiusmodi sanationis adiunctis, hanc ultra na­ turae leges contigisse illico familiares, medici a curatione aliique testes asseruerunt. Hinc super asserta mira sanatione instructus fuit apud archiepisco­ palem Curiam Neapolitanam anno 1945 apostolicus processus, de cuius iuridica vi et validitate cautum est per Decretum Sacrae huius Congre­ gationis pro Causis Sanctorum die 24 Octobris 1975 datum. Servatis deinde servandis, praedicta sanatio peritis in arte medica delata est ad disceptandum num mirum hoc factum, iuxta eorum iu­ dicium, praeter et supra naturae vires et leges evenerit. Quae quidem acris discussio, bis habita est. Namque, post anceps peritorum Collegii Medici die 22 mense Septembri anni 1976 examen, facultate — post fa­ vorabile deputati ex officio periti iudicium — ab hac Sacra Congrega­ tione die 20 mense Septembri 1977 facta, iidem medici die 22 mense Martio anno 1978 iterum convenerunt, et, rebus omnibus in lumine acto­ rum rursus mature perpensis, declaraverunt — uno eorum dempto Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 558 de anhaemiae et sanationis natura adhuc ancipite — praeter naturae vires et modum praefatam valetudinis curationem, ratione habita instantaneae sanationis a quodam concursu laesionum anatomicarum et functionalium quoad universum gastroëntericum apparatum. Habita deinde sunt Congressus Peculiaris Officialium Praelatorum Patrumque Consultorum die 10 mense Aprili anno 1978 et deinde, sci­ licet die 29 mense Maio anno 1979, Congregatio Plenaria Patrum Cardi­ nalium, ad Vaticanum celebrata, ponente seu relatore Causae Rev.mo Cardinali Silvio Oddi. In utroque autem coetu, suffragia fuere cuncta affirmanda praeternaturalem sanationis Carmelae Camera indolem. Facta de hisce omnibus, die 1 mense Iunio anno 1979 Summo Pon­ tifici Ioanni Paulo II per S. Congregationis pro Causis Sanctorum Praefectum relatione, Sanctitas Sua responsum Patrum Cardinalium ratum habens, mandavit ut Decretum super eadem mira sanatione rite appararetur. Quod cum factum esset, accitis hodierno die Cardinali infrascripto Praefecto atque Silvio Oddi, Causae ponente seu relatore, meque An­ tistite a Secretis Sacrae Congregationis ceterisque de more convocandis, iisque adstantibus, Sanctitas Sua supremam proferens sententiam edixit : Constare de uno miraculo, Venerabili Servo Dei Bartholomaeo Longo intercedente a Deo patrato, scilicet de instantánea, perfecta et constanti sanatione dominae Carmelae Camera a syndrome enterocholitica, a gravi anhaemia hypercromica cum perturbationibus motoriis atque a cholecystite calculosa. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta S. Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 13 Iulii A. D. 1979. CONRADUS Card. B AFILE, Praefectus L. B S. 83 Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 559 II CREMONEN. Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Henrici Rebuschini, Sacerdotis Professi Clericorum Regularium Infirmis Ministrantium. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit Opere et veritate Christus Dominus sollicitudinem erga infirmos si­ gnum ac manifestationem messianicae suae missionis esse voluit (cfr. Conc. Vat. I I , Apostolicam Actuositatem, 8, a). Peculiari nempe adflatu Iesus civitates et castella peragrabat evangelium regni praedicans cunctosque curans languores (cfr. Mt., 9, 35), ipse qui nostros languores tulit et infirmitates portavit (cfr. Isaia, 53, 4). Misericors insuper Samaritanus, discipulis quod ipse fecerat facere institit, evangelii prae­ dicandi mandatum ministerio erga infirmos indiscreta unitate coniungens verbis: «Curate infirmos... et dicite illis: "Appropinquavit in vos regnum Dei" (Lc, 10, 9) » ; quinimmo, caritatem erga proximum ma­ ximo mandato coalescens nova auxit significatione, cum dixerit : « Quam­ diu fecistis uni ex his minimis mihi fecistis» (Mt., 25, 40). _ Ecclesia rationem et agendi modum excipiens a Christo «omnes infirmitate humana afflictos amore circumdat, immo in pauperibus et patientibus imaginem Fundatoris sui pauperis et patientis agnoscit, eorum inopiam satagit sublevare et Christo in eis inservire intendit » (Conc. Vat. I I , Lumen Gentium, 8, c). Sanctus Camillus de Lellis, Christi vestigia miserentis secutus, a Deo electus prodiit ut aegrotis ministraret et modum illos subsidio ca­ ritatis instruere reliquos homines doceret (Pius XI, Litt. Expedit plane, 27 Aug. a. 1930). A Domino in cruce pendente confirmatus semetipsum et suos miserorum servitio mancipavit atque ministrantes infirmis vo­ cari confisus est iuxta illud : « Filius hominis non venit ut ministra­ retur ei, sed ut ministraret et daret animam suam redemptionem pro multis» (Me, 10, 45). Inter Cannili adseclas — quorum opus impensum est — Servus Dei Henricus Rebuschini eminet. Parentibus Dominico et Sophia Polti, na­ tus die 28 Aprilis anno 1860 in pago vulgo Gravedona, dioecesis Comensis, sacramentum Baptismatis die 1 Maii eiusdem anni recepit 560 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale in paroeciali ecclesia S. Vincentio dicata, nominibus Petri, Henrici, Baptistae impositis; anno vero 1869 sacramentum Confirmationis ac­ cepit. In lyceo ab Alexandro Volta, Comi, appellato, elementaribus stu­ diis peractis, disciplinarum scholasticarum curriculum persolvit, ac diplomate in ratiocinandi scientia anno 1882 decoratus est. Scholastico tamen tirocinio perfecto Henricus noster discrimen non parvum circa vocationis optionem tulit. Mundi delectationes aegre ferens in coeno­ bium sese abdere cupiit, sed a Beato Aloisio Guanella hortatus Papiam tunc mathematicae adipiscendae causa se contulit. Ibi ex morum et personarum universitatis corruptione ne detrimenta caperet, cursum matbeseos intermittere deliberavit atque militiae per voluntariatus an­ num, ut mos erat, se adscripsit, gradum succenturionis addicticii per­ tingens. Parenthesi militari hausta, in pago vulgo Cremia, dioecesis Comensis, inter moderatores opificii ad texturam bombycinam conficien­ dam Servus Dei cooptatus est. Nondum tamen desideriis profundiori­ bus expletus, a patre minister in sectione administrationis nosocomii publici civitatis Comensis commodatus est. Cui officio adimplendo ido­ neus declaratus, munus relinquere debuit; maiorem quippe temporis spatium Henricus non ad tabulam administrationis sed ad infirmorum grabatos, eorum necessitudinibus intentus ac providens, insumebat. Tandem aliquando a patre — clero et religiosis mordicus obiciente — licentiam obtinuit antiquam, haud praetermissam, sequi vocationem ad statum ecclesiasticum. Anno salutis 1884 studia in Pontificio Seminario Langobardo de Urbe aggredi potuit, ubi ordines minores usque ad acolytatum recepit. Asceticam quoque vitam exercitatione perseverante — pietate, castitate, mortificatione instrumentis etiam poenitentiae ad concussionem carnis — prosequi illis temporibus visus est; sed, repentini morbi causa, familiam petere Romamque relinquere invitus debuit. Die 26 mensis Septembris anno 1887 domum novitiatus Provinciae Langobardae-Venetae Ordinis S. Camilli, Veronae, ad S. Mariae a Pa­ radiso ingressus est. Maximam ibi de eo aestimationem habuit magister novitiorum, Servus Dei P. Rochus Ferroni; identidem, communi opi­ nione novitiorum « exemplar )) totius novitiatus Henricus apprime tunc connotatus est. Perdurante novitiatu superiores cursum studiorum ipsi perficiendum curarunt. Die 10 Martii a. 1889 et 6 Aprilis eiusdem anni ordines maiores subdiaconatus et diaconatus Veronae recepit; die 4 Aprilis a. 1889 in oratorio domus religiosae Mantuae a sancto episcopo Iosepho Sarto sacerdotio auctus est. Tunc studiis enixe incubuit, praesertim Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 561 Sacrae Scripturae et Divi Thomae Aquinatis usque ad expletum no­ vitiatum. Die 8 Decembris a. 1889 votorum religiosorum primam pro­ fessionem emisit. In domo tamen novitiatus permansit vices gerens ma­ gistri et lectiones Sacrae Scripturae scholasticis impertiens. Verumtamen, timiditatis innatae pondere excedente, modestiae stu­ dio necnon scrupulis laborantem Henricum superiores a munere do­ cendi eximere coacti sunt et ad sancti Antonii domum, Veronae, eum aggregare. Ibi munere cappellani in nosocomiis S. Spiritus et Civile optime functus est. Quod, fortasse, prima vice Comi in nosocomio atti­ gerat, nunc felicius semel pro semper Servus Dei attingere potuit. Sane, usque ad mortem Henricum erit minister et servus infirmorum undequaque ministerium caritatis petentium; verus minister infirmis erit secundum effatum Christi «infirmus fui et visitastis m e » (Mt. 25, 36). Mense Maio anni 1899 Cremonensi domui adnumeratus est. Cremonae usque ad annum suae mortis, scilicet 1938, permansit ut superior, oeconomus, consiliarius, imprimis et ante omnia ut « pater aegrotorum » quos per 40 annos omnimoda pietate et misericordiae verbo et opere pro­ secutus est. Regulae et Constitutionibus perfecte obtemperans, superioribus ac fratribus ex corde favens, domi et per cunctam civitatem exemplar vitae consecratae signumque spiritualis elevationis in Deum, humilitate parvus, sanctimonia vitae dives, Servus Dei ab omnibus ut santino di Cremona visus est. Intimo colloquio cum Deo vivens, Henricus noster fusionem amo­ ris erga Deum et fratrem infirmum unitate exercita atque forma se­ lecta et rara sequelam Christi per charisma Ordinis Ministrantium In­ firmis vivens sibi comparavit. Die 10 mensis Maii anno 1938, sancte, ut vixerat, Servus Dei, Deo spiritum reddidit. Cuius corpus, magna fidelium turba concomitante, die 12 Maii in coemeterio publico civitatis Cremonensis humatum est; nunc, vero, translatione facta anno 1960, sub pavimento oratorii domus S. Camilli, Cremonae, sepultum quiescit. Fama sanctitatis viventem Servum Dei circumfulgente de die in diem Cremonae et alibi per Ita­ liam et externas nationes invalescente, Causa super fama sanctitatis, vitae, virtutum et miraculorum in genere apud Curiam Cremonensem auctoritate ordinaria annis 1947-1958 instructa est. Perplures interim Litterae Postulatoriae a Patribus Cardinalibus, Episcopis, Religiosorum, Ordinum Moderatoribus Generalibus ac Moderatricibus Congregatioy Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 562 num Monialium necnon a Laicis Summo Pontifici missae sunt, ut Causa Servi Dei apud Sanctam Sedem introduceretur. Scriptis autem Servi Dei perpensis, per Rescriptum diei 23 Ianuarii anni 1963, ad ulteriora procedi posse edictum est. Servatis itaque de iure servandis, instante Rev.mo P. Brunone Brazzarola, Postulatore Generali Ordinis Ministrantium Infirmis, die 5 mensis Iunii anno 1979 Congressus Peculiaris Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum habitus est ; et deinde, die 18 Decembris eiusdem anni, Congregatio Peculiaris Cardinalium est celebrata, in qua Em.mus ac Rev.mus Dominus Sergius Pignedoli, Causae Ponens seu Relator, du­ bium proposuit disceptandum : An introducenda sit Causa Servi Dei P. Henrici Rebuschini, in casu et ad effectum de quo agitur, deque ea rettulit. Et iidem Patres Cardinales affirmando responderunt, si Sum­ mo Pontifici placuisset. Facta postmodum de praemissis omnibus Beatissimo Patri Ioanni Paulo I I , subscripta die per infrascriptum Cardinalem in Audientia ipsi concessa, relatione, Sanctitas Sua responsum Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum ratum habuit et confirmavit. Datum Romae, die 15 mensis Martii A. D. 1980. CONRADUS Card. B AFILE, Praefectus B Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis III MEDELLEN. Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Mariae a Perpetuo Succursu (in saec. Elisabeth Tejada Cuartas), Religiosae e Congregatione Sororum Missionariarum a Maria Immaculata et S. Catharina Senensi. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. Misericordissimus Deus, qui omnes homines vult salvos fieri (Tim., 2, 4), eis ad salutem viam tutam ostendit dicens : Qui vult venire post me abneget semetipsum, tollat crucem suam et sequatur me (Mt., 26, 24). Invitamento hoc multos quidem allicit, sed pauci perfecte huic respondent iique sunt qui amore, terrenis omnibus spretis, in quali- Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 563 bet condicione versentur, generose divino servitio ad eius gloriam ani­ morumque salutem se dedunt. Mirabile hac in re Dei Famula Maria a Perpetuo Succursu, in saeculo Elisabeth Tejada Cuartas, nobis exhibet exemplum. Die 13 Octobris anno 1887 ab Emmanuele Tejada et Anna Cuartas, in oppido Remedios, dioecesis S. Rosae de Osos (in Columbia), nata est Elisabeth, atque die 27 eiusdem mensis sacris baptismi aquis renata. Die 7 Aprilis a. 1889 in ecclesia metropolitana Medellensi confirmatio­ nis sacramentum suscepit. Miti ac humili indole a Deo dotata, a tenera aetate virtutem pietatemque diligenter exercuit. In oppido Remedios et in urbe Medellen­ si studia confecit. Die 21 Iunii a. 1897 ad Eucharisticam Mensam pri­ mo accessit. Post decimum septimum aetatis annum, divinae gratiae interven­ tu, profunda mutatio in eius vita effecta est : vana ac frivola deseruit, totaliter se labori, orationi atque actibus poenitentiae et humilitatis devovens. Religiosam vitam cupiens, a parentibus impedita, apostolatui in­ cubuit in ruriculis ac oppidanis pueris catechizandis et in publica schola oppidi Remedios docendo. Matre demortua atque pluribus superatis obstaculis, die 8 Aprilis a. 1922 in Instituto Sororum Missionariarum a Maria Immaculata et S. Catharina Senensi (v. Misioneras de la Madre Laura) religiosum induit habitum, nomine Sororis Mariae a Perpetuo Succursu assump­ to. Die 22 Maii a. 1923 religiosam emisit professionem. Post annum, nempe die 16 Martii a. 1924 in vicum Vre missa fuit, ut ministerio christianae puerorum et adultorum educationis indige­ narum se dicaret. Gravi morbo consumpta, die 29 Iulii anno 1925 pla­ cide obdormivit in Domino. Tota Dei Famulae vita, praesertim tempore suae religiosae con­ secrationis, ardentissimo amore erga Eucharistiam, in cuius praesentia totum tempus liberum impendebat, et tenera devotione in Virginem Ma­ riam enituit. Dum viveret Serva Dei sanctitatis fama fruita est, quae in mor­ te evidentior facta est, quaeque in dies crescit. Quare in Medellensi Curia canonicae inquisitiones super fama sanctitatis, super scriptis atque oboedientia Urbanianis decretis de vetito cultu annis 1965-1966 peractae sunt, Urbemque delatae. Servatis itaque de iure servandis, Sacra eadem Congregatio pro 564 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Causis Sanctorum per decretum die 8 Ianuarii anno 1970 datum, scrip­ tis eiusdem Dei Famulae examinatis, edixit ad ulteriora procedi pos­ se. Quapropter, Congressus huius Congregationis pro Causis Sanctorum, die 17 Novembris a. 1979, instante Rev.do Patre Theodoro Zamalloa, Ordinis SS.mae Trinitatis, Causae huius legitime constituto Postula­ tore, habitus est, in quo Cardinalis Praefectus dubium posuit discu­ tiendum : An Causa Servae Dei Mariae a Perpetuo Succursu, in saeculo Elisabeth Tejada Cuartas, Religiosae e Congregatione Sororum Mis­ sionariarum a Maria Immaculata et a S. Catharina Senensi, introdu­ cenda sit. Et Officiales Praelati ceterique suffragium ferentes, una cum eodem Cardinali Praefecto, omnibus mature perpensis, proposito dubio affirmative responderunt, si Summo Pontifici id placuisset. Facta postmodum de hisce omnibus, die 15 Martii anno hoc 1980, Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem rela­ tione, Sanctitas Sua responsum Sacrae Congregationis pro Causis Sancto­ rum ratum habuit et confirmavit. Datum Romae, die 15 Martii A. D. 1980. CONRADUS Card. RAPILE, Praefectus 83 Iosephus Casoria, Archiepiscopus tit. Foronovan., a Secretis Diarium Romanae Curiae 565 DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Giovedì, 2 2 Maggio 1 9 8 0 , S. E. il Signor MARK EVELYN HEATH, Inviato Straordinario e Ministro Plenipotenziario di Gran Bretagna presso la Santa Sede. Giovedì, 1 2 Giugno 1 9 8 0 , S. E. il Signor ' STEPHANUS THATOS, Ambasciatore di Grecia presso la Santa Sede. STA- Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Venerdì, 1 6 Maggio 1 9 8 0 , S. E. il Signor Generale ANTONIO Presidente della Repubblica del Portogallo. RAMALHO EANES, Sabato, 2 4 Maggio 1 9 8 0 , L'On. N O R M A N ST. JOHN-STEVAS, Ministro di Gran Bretagna per le Arti e Cancelliere del Ducato di Lancaster. Lunedì, 2 6 Maggio 1 9 8 0 , Sir nerale delle Bahamas. GERALD CASH, Governatore Ge- Giovedì, 2 9 Maggio 1 9 8 0 , S. E. il Signor BOUTROS BOUTROS G H A L I , Ministro di Stato per gli Affari Esteri della Repubblica Araba d'Egitto. Da Venerdì, 2 Maggio a Lunedì, 12 Maggio 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio in Africa, sostando a Kinshasa ed a Kisangani nello Zaïre, a Brazzaville nel Congo, a Nairobi nel Kenia, ad Accra e Khumasi nel Ghana, ad Ouagadougou nell'Alto Volta, ad Abidjan e Yamoussoukro nella Costa d'Avorio. Giovedì, 29 Maggio 1980, alla presenza del Santo Padre, si è riunita la Conferenza Episcopale. Italiana. Da Venerdì, 30 Maggio a Lunedì, 2 Giugno 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio in Francia sostando a Parigi e a Lisieux. 566 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 1 maggio 1980. Mons. Bernard de Lanversin, Prelato Uditore della Sa­ cra Romana Rota. 13 maggio » Gli Em.mi Signori Cardinali, James D. Freeman, Roger Etchegaray, Thomas Ó Fiaich, Membri della Sa­ cra Congregazione per l'Educazione Cattolica. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : Protonotario Apostolico soprannumerario: 26 gennaio 1980. Mons. Prisco Gabriele (Isernia). Prelati d'Onore di Sua Santità: 20 dicembre 1979. Mons. O' Reilly John (Biloxi). » » » Mons. Mercier Joseph (Biloxi). 26 gennaio 1980. Mons. Mattei Antonio (Isernia). » » » Mons. Testa Giulio (Venafro). 7 febbraio » Mons. Foley Gregory Noel (Jackson). 9 » » Mons. Wunder Hans (Bamberg). 13 » » Mons. Necker Georg (Regensburg). 21 » » Mons. De Michele Ermenegildo (Aversa). » » » Mons. Salvatico Domenico (Mondovì). 15 marzo » Mons. Mooney Michael (Tuam). 19 aprile » Mons. Rigali Justin (Los Angeles). Cappellani di Sua Santità: 26 luglio 1979. Il sac. Höss Georg (Augsburg). 26 gennaio 1980. Il sac. Battista Vincenzo (Isernia). » » » Il sac. Mencaroni Gaetano (Venafro). 13 febbraio 1980. Il sac. Fuchs Norbert (Regensburg). 20 » » Il sac. Pietrantonio Nicolino (Larino). » » » Il sac. Schiavina Raffaele (Oria). » » » Il sac. Spinosa Enea (Termoli). » » » Il sac. Suma Antonio (Oria). » » » Il sac. Vincelli Mario (Termoli). 21 » » Il sac. Granetto Silvio (Cuneo). Diarium Romanae Curiae 567 29 febbraio 1980. Il sac. Eossi Antonio (Nola). 15 marzo » Il sac. Santoro Aldo (Otranto). 31 » » Il sac. Serre Giuseppe (Saluzzo). 19 aprile » Il sac. Piccioni Trento Francesco (Albano). ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 7 marzo 1980. Al sig. Layer Adolf (Augsburg). La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 28 gennaio 1980. Al sig. Steffan Walter J. (Buffalo). 11 marzo » Al sig. Cochereau Pierre (Paris). 13 » » Al sig. Spinelli Giuseppe (Roma). Il Cavalierato dell'Ordine dì san Gregorio Magno, classe civile: 5 novembre 1979. Al sig. Padilla Tiburcio M. (Cebu). 16 gennaio 1980. Al sig. Biemans Hendrikus (Breda). 26 » » Al sig. Berardi Claudio (Isernia). 1 febbraio » Al sig. Terwindt Joannes H. M. (Utrecht). 7 » » Al sig. Kimman Franciscus J. (Rotterdam). 7 marzo » Al sig. Dronet Georges (Nantes). 15 » » Al sig. Beranger François (Lyon). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa. 13 marzo 1980. Al sig. Gallotti Edoardo (Novara). Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa: 16 gennaio 1980. Al sig. Hulsman Gerard H. A. (Roermond). 1 febbraio » Al sig. Buys Willelm (Roermond). » » » Al sig. De Pont Joannes H. (Utrecht). 7 » » Al sig. De Neeve Carel J. M. (Rotterdam). » » » Al sig. Sandkuyl Frits Alexander (Rotterdam). » » » Al sig. Vilders Johan (Rotterdam). 13 » » Al sig. Schneider Josef (Regensburg). » » » Al sig. Wurstbauer Heinrich (Regensburg). 29 » » Al sig. Müller Vega Max (Santiago de Chile). .568 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale NECROLOGIO 30 aprile 1980. Mons. John Edgard Me Cafferty, Vescovo tit. di Tanudaia. 4 maggio » Mons. Johann Wember, M.S.F., Vescovo tit. di Vasada. 6 » » Mons. Theodore Labrador Fraile, O.P. Arcivescovo di Foochow, Min-Hou (Gina). 8 » » Mons. Neil Farren, Vescovo già di Derry (Irlanda). » » » Älons. Manuel Mascarinäs y Morgia, Vescovo già di Tagbilaran (Filippine). 12 » » Móns. Ildefonso Maria Sansierra Robla, O.F.M. Cap., Ar­ civescovo di San Juan de Cuyo (Argentina). 16 » » Mons. Corrado Mingo, Arcivescovo già di Monreale (Ita­ lia). 20 » » Mons. Jean-Baptiste Décoste, Vescovo di Hinche (Haiti). 24 » » Mons. Santos Moro Britz, Vescovo già di Avila (Spagna). 3 giugno » Mons. Joâo Marchesi, S.D.B., Vescovo tit. di Cela. 10 » » Mons. Antonio Cece, Vescovo di Aversa (Italia). An. et vol. LXXII 31 Iulii 1980 N. 5 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II EPISTULA APOSTOLICA Ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles Italiae: sexto expleto saeculo ab obitu Sanctae Catharinae Senensis, Virginis et Ecclesiae Doctoris. IOANNES PAULUS PP. I I VENERABILES FRATRES AC DILECTI FILII, SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM Amantissima Providentia Dei luculenter ostendit, esse Eum acto­ rem simulque auctorem totius historiae, novosque semper ignes in iti­ nere hominum suscitare. Qui praeterea ad hoc impares omnino homines eligens, eorum ingenium ita erigit, ut ad ea aptet, quae paenitus eorum facultates exsuperent. Neque vero Deus hoc tantum agit ut prudentiam sapientium confundat, sed potissimum ut virtutem suam bono in lu­ 1 mine collocet, quae, cum nullis hominum adminiculis indigeat, simul ostendat ad quam dignitatem gratia ipsius eos elevet, ad quamque am­ plitudinem suo ductu possit ac velit illos evehere. Quae autem his adumbravimus, liquido patent in S. Catharinae Senensis vita et operibus, a cuius piissimo obitu VI iamiam saecula abeunt. Qua re aequissimo quidem animo eam tamquam exemplum fide­ libus imitandum proponimus, non modo Italis, sed et universi orbis. Namque est illa a Divino Spiritu miris gratiae atque humanitatis usque cumulata divitiis, per dona scilicet sapientiae, intellectus et scientiae, 1 Cor. 1, 19. 1 37 - A. A. S. 570 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale quibus mens humana fieri consuevit ad divina monita mirandum in mo­ dum proclivis, « in cognitione rerum divinarum et humanarum ». 2 Egregie igitur possunt ei Psaltae verba accommodari : « Dilatasti gressus meos subtus me, et non sunt infirmata vestigia mea » ; item illa : (( Viam mandatorum tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum )). 3 4 I . Mmirum cum Catharina, anno MCCCXLVII est hanc in lucem edita, Italiae atque Europae condiciones sane erant in multam angustiami ad­ ductae ; iam enim imminebat « pestis illa nigra » quae insequenti anno grassabatur ac vastitatem et mortem in omni loco, ac paene in omni familia spargebat. Ceterum, et alia mala et incommoda civilem id tem­ poris societatem perturbabant, ut sunt bella et illud maxime (( centum annorum », quod acerbum ac diuturnum inter Galliam ac Britanniam exarsit ; et incursiones exercituum mercennariorum ; cetera. Si vero ad sacra animadvertas, longe praecipuus saeculi illius eventus fuit com­ moratio Romanorum Pontificum Avenionensis ; ac praeterea Schisma illud Occidentis, ad annum MCCCCXVII usque productum. Atqui Senen­ sis Virginis historia his adiunctis inseritur, in iisque Catharina primas quodammodo egit. Infectoris pannorum filia, eademque viginti quinque filiorum paene ultima nata, quam maturrime illa intellexit quae tempora poscerent. Qua re, apostolica vivendi forma Dominicanorum allecta in Tertii Or­ dinis grege annumerari se petiit (pias has mulieres « Mantellatas )) cognominabant) ; quae, tametsi proprie Sorores non erant, neque in com­ muni degebant, alba tamen veste fuscoque Fratrum Praedicatorum pal­ lio induebantur. Cum adhuc-admodum adulescentula esset, pietate erga pauperes et aegrotos flagrabat; patientia item in hominum invidia daemonumque bellis interioribus ferendis nitebat; prudentia insuper et humilitate in agendo, in iudicando praestabat; eamque suscepit eo tempore vitae rationem, iisque agendi principiis se gubernabat, quae apte in posterum discipulis suaderet : scilicet (( nullos in temperan tis naturae motus to­ lerari oportere, quin corrigantur ». 5 Circumdabat autem Catharinam varius discipulorum coetus, cuius­ vis ordinis et loci; quos tum pura eius fides trahebat, tum ingenue 2 S. Thom., la H a e , q. 68, a. 5 ad 1. 3 Ps. 17 (18), 37. 4 Ps. 118 (119), 32. 5 Dial., c. 73 (ed. Cavallini), p. 161, cfr. c. 60; et Epistulae passim. Acta Ioannis Pauli Pp. II 571 exceptum ab illa verbum Dei, nulla neque attenuatione neque praeiudi­ cio. Erant autem hi discipuli ex ordine laicorum, e Mantellatarum agmine, e Religiosorum familiis, interdum vel prodigiis moti. Omnes autem hoc Catharinae promisso confirmabantur : fore ut eis illa ubivis terrarum adesset, quorum etiam errores lueret. Neque non dictis satis fecit. 6 Ceterum Deus eam quasi alumnam docebat; eique paulatim quid animae eius utile esset, aperiebat. 7 Eius autem virtutis ascensus tamquam in fastigio stetit cum spiri­ tualibus nuptiis in fide factis ; quibus iudicaret quidem quispiam factum esse ut eius vita in una solitudine et contemplatione tota exhauriretur. Contra, Deus per invisibilem anulum, illam idcirco sibi constringebat, ut una secum coepta regni sui iniret. Atque illa rem sic intellexit, 8 perinde ac si a caelesti Sponso se separari oporteret; sed confirmavit cor eius Christus sui consilii esse eam sibi arctius coniungere per « pro­ ximi caritatem », id est, sive per dulce animi vinculum, sive per exte­ 9 riores labores, seu per rem mysticam labores, seu per rem mysticam socialem, quam dixerunt. 10 Id autem in altiora spatia impulit, quae menti et inceptis eius late patebant. Iam ergo illa a conversione singulorum peccatorum ad con­ ciliationem personarum ac familiarum incumbere, quas improba iurgia in vicem opponerent, aut etiam urbium et rerum publicarum. Neque vero timuit Catharina per hostiles partes transire, neque continuerunt eam aucta fere in immensum negotia, quamvis principio terruissent ad usque fletum. Ceterum interior divini Magistri instinctus quasi crescentem eidem ipsi humanitatem aperuit. Qua re, quamvis tenuis esset opificis filia nullisque litteris, utpote sine schola atque ingenii cultura, tamen mundi necessitates eius temporis eo intellectu comprehendit, ut sui vici urbani limites longe superaverit, laboresque suos ad universam hominum societatem extenderit; adeo ut iam nullus aut eius audaciae aut studio quaerendi animos modus esset. Catharina ipsa auctor est, olim Deum imposuisse (( Crucem in collum, oleam in manum ipsius », ut illa utrique populo ferret, christiano videlicet et infideli, perinde ac 6 Cfr. Ep. 99 in ed. Tommaseo, in ed. Dupré-Theseider, V I I . 7 Raimundus Oapuanus, Legenda maior (in Acta Sanctorum, April. Trad. Ital. Ti- nagli, ed. 3 et 4; 1969-1978), par. 84. 8 9 10 Legenda maior, 115. Ibid. J. Leclercq, La mystique de l'apostolat, 1922-1947. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 572 si Christus eam ad munus suum proprium universorum procurandae salutis evexisset. 11 Quo vero melius eam mysterio suae redemptionis aptaret, atque indefesso apostolatus operi pararet, Deus Catharinae stigmata impres­ si^ die nempe primo Aprilis, anno MCCCLXXV, in templo S. Christinae, Pisis. Nihil ergo mirum si, vix viginti novem annos nata, sui muneris magnitudinem plane percepit, quod « in Christianorum aequilibritate iterum componenda » consistebat. 1 2 Ceteroquin plures iam annos « sanctum transitum » propugnabat ad Terram Christi sanctam in liber­ tatem vindicandam, hoc sane gemino consilio : ut videlicet a pernicioso fratrum bello abduceret animos, 13 atque cum infidelibus « fidei condi- mentum » communicaret. 14 Eodem ardore, ac paene maiore dicamus, Summum Pontificem hor­ tabatur ut mores Ecclesiae in melius corrigendos curaret, sumpto initio ab integrorum Pastorum creatione; in quam rem profecto verba ardentissima adhibebat, cum ei (( Ecclesia esset ipse Christus ». 15 Atque mala quidem reprehendit ac denuntiat, sed cum incredibili maerore, osten­ dens erga Ecclesiam quasi matris amorem, consiliorum virilium haud expertem, cum Summo Pontifici Gregorio XI scribit : « I statim ad sponsam tuam, quae pallida praestolatur, eique restitue colorem ; 1 6 cor amissum ei redde igneae caritatis : nam tam multus est ei ab iniquis devoratoribus sanguis exsuctus, ut ore toto expalluerit ». 17 Iam autem tempus imminet facinoris eius pulcherrimi. Anno enim McccLxxvi Avenionem se contulit, pacis conciliatrix inter Sanctam Se­ dem et urbem Florentiam : arduae sane rei, quae duobus tantum annis post feliciter cederet, idque nonnisi iterata mediatione. Sed interim his maiora Catharinam premebant. Qua re beata Virgo Senensis Raimundo Capuano eodemque confessario suo, ante praemisso, ad Pontificem lit­ teras dat, quibus « Christi Crucifixi nomine )), tria expromit agenda potissimum Pontifici, si velit quoquoversus tranquilla pace frui, hoc 11 Ep. 219, vel. LXV. 12 G. La Pira in Comm. Vita cristiana, 1940, p. 206. 13 Cfr. Ep. 206 vel. L X I I I . 14 Ep. 218 vel. L X X I V . 15 Ep. 171 vel. LX. 16 Ep. 231 vel. L X X V I I . 17 Ep. 206 vel. L X I I I . Acta Ioannis Pauli Pp. II 573 est : ut dignos Episcopos constituat, Crucis signum extollat in Terram Sanctam recuperandam ; Sedem pontificalem Eomae restituat. Nempe eius oratio vocem Prophetarum sapit, maxime cum de Eccle­ siae paupertate tractat, atque damna bonorum temporalium, quanta essent, attingit. De reditu vero Vicarii Christi in Sedem suam, positis ambagibus, haec habet : « Responde Spiritui Sancto, qui te vocat. Ego autem dico tibi : Veni, veni, veni ». Quem postquam cohortata est ut (( ceu mitis agnus » redeat, quo maiorem dictis vim addat, hoc sub­ iungit, ingenua libertate dicendi : « Esto mihi vir fortis, non haesitabundus ». Ceterum maeror tardissimae morae atque tot animorum ruinae, has ab ea voces eliciunt : « Eheu mihi, Pater, quae dolore de­ licio, neque tamen mori valeo ». 18 19 Ubi autem die xvin Iunii Avenionem pervenit, tunc per viva col­ loquia cum Pontifice, nulla usa aut iactantia aut timiditate, profecto effecit ut eius officii conscientia praepolleret, utpote dilationem nullam recipiens. Qua re pius Pontifex, diu fluctuans, in eam tandem opinio­ nem venit per Virginem Senensem revera Deum loqui, qui de sua vo­ luntate eum certiorem faceret. Ad Gregorium autem quod attinet, Avenione die x i n Septembris, anno MCCCLXXVI relicto, Romam die xvin Ianuarii insequentis anni pervenit, adclamante felicissime populo. Serius vero Catharina, post legationem in « Valdorciam » administratam, rem de pace cum Florentinis concilianda iterum suscepit; ac parum abfuit, quin, anno MCCCLXXVIII, in tumultu necaretur. Hac de re amabiliter querebatur, quod, postquam ad martyrium paene accessisset, (( aeternus Sponsus ei quasi valde illusisset w. Sed heu ! Eo anno, electo inter tumultus post Gregorii mortem Ur­ bano V I , viro certe paulo rigidiore eodemque ad morum reformationem inclinato, magnum Schisma oritur, quo per quadraginta fere annos est unitas Ecclesiae turbata. Catharina, tametsi praeviderat, vulnus illud mortiferum in sua carne tulit. Ac, ceteris omnibus posthabitis, omnes vires suas eo intendit, ut unitatem mystici corporis Christi resarciret, pro unico atque vero Pontifice dimicans. Inde vero ardentissimae eius litterae bene definiri possunt (( nuntiae unitatis christianae )), ob quam, summa erga Ecclesiam et Pontificem dilectione, flagrabat eius anima. 20 18 IUd. 19 Ep. 196 vel. L X I V . 20 Ep. 295. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 574 Scilicet Catharina, ab Urbano VI Romam aceita, eo alacris et prompta advolavit, ubi iam, quasi in arce ipsius Ecclesiae, ageret. Mo­ nere igitur ac suadere ut (( dulci Christo in terra » ii uni praesto essent qui integritate vitae niterent, quique consilio, precatione, sanctitate assisterent. E domo ipsius, in Via « a Papa » (res notatu digna) sita, iamque in domicilium publicorum oratorum conversa, litterae ac nuntii ad potentes Italiae proficisci, ad Reges Europae, ad Cardinales repu­ gnantes, ad servos Dei ope egentes. Sancta Virgo, praeterea, milites pro Urbano dimicantes animo confirmabat, tumultuantem populum Romanum placabat, impetus Pontificis temperabat, sepulchrum beati Petri non sine negotio petebat, ubi preces funderet. Sic annum cum semisse duri atque inexhausti laboris consumpsit, preces fundens amoris plenas : « Deus aeterne, aiebat interdum, suscipe vitam meam hanc tamquam hostiam, in hoc mystico Ecclesiae sanctae corpore ». 21 Ita, inter invocationes atque vehementissima animi desideria, Romae moritur, die dominico x x i x mensis Aprilis, anno MDCCCLXXX, tres ac triginta annos nata, quot Sponsus eius Crucifixus vixerat. Eius corpus conditum est Romae, in templo S. Mariae supra Miner vam ; ibique colitur sub ara maxima. Caput vero Senas missum est, atque per triumphum a clero populoque exceptum, praesente Lapa, Catha­ rinae matre. In qua urbe et asservatur, in templo S. Dominici. Catharina in Sanctorum album relata est a Summo Pontifice Pio I I , per Bullam « Misericordias Domini », die x x i x mensis Iunii, anno MCCCCLXI ; ac per hoc fuit illa sollemniter ceu specimen sanctitatis Ec­ clesiae universae proposita. Ceterum Catharina in exemplum sumi po­ test excelsae illius magnitudinis, ad quam simplex de populo mulier evehi potest, omnipotentis Dei gratia suffulta. I I . Iam si ad Catharinam litteratorum more respicias, mulierem quidem dices prorsus singularem. Nam, licet nullius ludum frequentasset, essetque illitterata (fortasse tardius atque imperfecte didicit), tale tamen corpus scriptorum dictavit, ut in optimorum auctorum Italorum numero saeculi xiv in scriptoribusque mysticae disciplinae maximis locum haud minimum teneat adeo ut titulum Doctoris Ecclesiae meruerit, quo est a Paulo V I , Decessore Nostro, die iv mensis Octobris, anno MDCCCCLXX insignita. • 21 Ep. 371. Acta Ioannis PauU Pp. 575 II Supersunt eius Epistulae CCCLXXXI, ad humiles ad proceresque missae viros. Inest in illis insignis atque egregia pietas, quae luculenter ostendit eam iis, quae exprimit, vesci, idque abundanter, ingenua sane et eloquenti usam oratione, interdum poeticis etiam distincta lumini­ bus. Mtent etiam Epistulae illae flagrantissimo studio erga hominem, imaginem Dei simul, simulque peccatorem; erga Christum Redempto­ rem, praeterea, eiusque Ecclesiam, agrum videlicet, in quo Salvator noster efficit, ut sanguinis sui thesaurus fructus edat in hominum salu­ tem. Deprehenditur quoque in illis tener animus, quasi ad omnes homi­ num subeundos labores natus; et ingenii celeritas; et fides, urens qui­ dem ceu ignis in reprehendendis vitiis, mitescens tamen cum tepidos admonet, aut recreat adflictos. In hac autem agendi ratione nihil fucatum aut tri tum invenías, sed solidum vigorem etiam in ipsa pietate. 22 Praeter Epistulas Catharina inter annos MCCCLXXVII-MCCCLXXVIII per varia temporis ac negotiorum intervalla, librum dictavit, qui ple­ rumque inscribitur Dialogus de divina Providentia, seu De divina doc­ trina/ quo stupens eius anima cum Domino colloquitur, ac quae aeter­ na Veritas ei de bono Ecclesiae, huius filiorum, universi orbis quae­ renti dixerit, refert. Eminent in hoc opere sensus propheticus, ingenii aequitas, perspicuitas in dicendo; atque una cum augustissimis reli­ gionis nostrae mysteriis, de altissimis etiam quaestionibus rei asceticae ac mysticae Catharina disserit. Constans autem et pia Virginis mens ad fratres usquequaque respicit qui sunt in mundo, quos ad mala quae­ que pronos videt, quosque adnititur e mortali veterno excitare dormientes. Interim animi humani indagatrix acerrima, quae sit via perfectio­ nis multa luce collustrat, hominisque provectionem celebrat, qui, si Christum oboedientem sequatur, certe viam tutam inveniet ad beatam Trinitatem. Prospectus vero editus et apertus, rerum veritas, quas Ca­ tharina experta tractat, verborum sententiarumque vigor et splendor, faciunt ut opus hoc egregium ((flos habeatur Litterarum Religiosarum Italae stirpis ». 3 24 Sunt denique Orationes, seu preces, ex ore ipsius excerptae ultimis 25 22 Variae sunt recentioris temporis editiones (cfr. e. g. Tommaseo, Misciatelli, Ferretti, Meattini; quae omnes enumerationem a Tommaseo mutuantur. Est etiam ed. critica, 88 Epistulas continens, cum enumeratione Romana, quam Dupré-Theseider cu­ raverunt a. 1940). 23 Ed. curavit I. Cavallini, Romae 1968. 24 E. Underhill, Mysticism., ed. Meridian Book, 1955, p. 467. 25 Ed. criticam curavit I. Cavallini, Romae 1978, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 576 vitae annis, quibus Virgo Senensis effusissime ae sollicito animo cum Deo quasi praesente loquitur. Agitur de precibus subito factis ex eius mente, luce mersa divina, profluentibus, atque e corde manantibus de hominum miseriis adflicto ; quae nullis tritis aut sententiis aut expostu­ lationibus indulgentes, vivae sunt et confidentes, ac, tametsi interdum verbis audacibus explicatae, sunt tamen omnino sincerae ac rectae. I I I . Figura vero omnium maxime expressa et amplissima, qua uti­ tur huius veritatis et amoris Magistra, est pontis imago ; quae profecto fere opus sancti Ioannis a Cruce praeoccupat, quod inscribitur « Ascen­ sus in Montem Carmelum ». Adumbratur autem per illam imaginem iter hominis a peccato ad verticem perfectionis, pressa quidem, sed subtili inquisitione psychologica. Totius vero tractationis propria ac principalis qualitas in eo est posita ut (( Christocentrismum » vehemen­ ter redoleat, in quo nititur: pons enim iste Christus Iesus est, sive ipsa corporis figura in ligno suspensi, sive doctrina ac gratia sua. Tunc autem pons iste immensae voragini, per peccatum effectae, ac limoso corruptionis saeculi flumini, ad caeli terraeque ripas coniungendas impositus est, cum Dei Filius carnem sumpsit, divinam huma­ namque in se copulans naturam ; 2 6 estque unica iis via, qui vere velint ad vitam aeternam pervenire. Quippe omnis homo, gratiae Christi alli­ cientem virtutem sequens (Io. 12, 32 : « omnia traham ad meipsum ))) et paulatim laqueos peccati abrumpens, e timore imperfecto, seu ser­ vili, se eripit ; item amorem sui sensibilem ac spiritualem exuit, omnem­ que imperfectionem deponit. Interim fit ascensus, totus in amore; siquidem Catharina cum divo Thoma optimisque theologis de vitae perfectione ita sentit, ut eam in (( virtute caritatis » ponat, 27 atque cum Concilio Vaticano I I 2 8 conspi­ rât, sive in hoc, sive ad universalem vocationem ad sanctitatem quod attinet. 29 Statuit vero tres gradus in Christo-ponte ((( scaloni » dicit populari lingua) quos conscendat anima, quibusque significantur vel tres animae facultates, elatae amore, vel tres status progredientis ani­ mae : imperfectorum, perfectorum, perfectissimorum. 30 In hoc ergo ponte, scalis simili, gradus primus consistit in amore 26 Dialog, cc. 21-22; Ep. 272. 27 Dialog, c. 11. 28 Lumen Gentium, c. 5. 29 Dialog, c. 53. 30 Dialog, c. 26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 577 servili, alter in amore qualis est amicorum, tertius in amore filiorum. Divisio vero ternaria non simpliciter formam illam primis lineis desi­ gnatam ac tralaticiam tractationis sequitur, sed didactica ratione multa praebet per proprias rerum adnotationes, ad gradus illius ascensus atti­ nentes, ac modum superandi stationes inferiores, ut ita loquamur, iti­ neris; idque ea indagandi ratione, quam ex cotidiano usu animorum Catharina colligit. 31 Etiam sequentia Dialogi capita, quem Tractatum lacrimarum vo­ care consueverunt, eandem viam et rationem ineunt, ascendentis itineris nempe, sed modo omnino novo; atque documento sunt fuisse Cathari­ nam non solum fertilis ac singularis ingenii, sed etiam maturae ae de­ finitae artis didacticae Magistram, tametsi dictabat ex tempore. 32 Quamquam spiritualis progressus non est solum res uniuscuiusvis personae. Scit enim probe sancta Catharina, ut omnes Sancti, esse et alios, et proximum momentum magnum habere; ac bene percipit amo­ rem proximi cum Dei amore esse arcte conexum et aptum quemadmo­ dum etiam Sacrosanctum Concilium Vaticanum II in luce collocat. Eius ipsius est illa inopinata vox, quam Christi ore pronuntiat : « Te doceo nullam fieri virtutem, nullumque defectum, nisi per proxi­ mum A. Quae certe Catharina ita vult intellegi, proximum, ob gratiae atque caritatis communionem, bono vel malo, quodcumque gerimus, al­ ligari ; sed horum intellectus verborum latior : nempe esse proximum veluti « instrumentum » per quod potissimum caritas operetur, atque locum ubi in primis virtus necessario exerceatur, si non unice. 33 34 3 5 Interdum ipsum aeternum Patrem inducit, dicentem : « anima quae me vere amat, ea etiam proximo suo operam navat; ... ac, quanto me amat, tanto illum amat : nam amor in proximum a me profluit. Haec profecto via est, quam ostendi ut exerceatis et exploretis virtutem in vobis; qui, cum nulli mihi esse utilitati possitis, proximo commodo sitis oportet ». 36 Ex quo principio sescenties inculcato, sequitur ut proximus sit velut ager in quo dilectio fraterna, patientia, iustitia socialis maxime pa- 31 Dialog, cc. 56-57. 32 Dialog, cc. 87-96. 33 Lumen Gentium, c. 5. 34 Dialog, c. 6. 35 Cfr. T. Deman, La parte del prossimo nella vita spirituale secondo il Dialogo, in Vita cristiana, 1947, n. 3, pp. 250-258. 36 Dialog, c. 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 578 teant, exerceantur, investigentur, definiantur. Nam inhaerentes in usu cotidiano cum aliis ipsae simultates virtutem probant, atque, firmiter servata comparatione cum Dei dilectione exsistentiali, « eadem perfec­ tione qua amamus Deum, rationalem crea turam nos etiam amamus i». 37 38 Quod autem Catharina solidae humanae necessitudinis argumentum tam premit, eo etiam conducit, ut in luce ponatur radix ima fraterni­ tatis humanae, quam Christus docuit. In his enim rerum adiunctis, unusquisque hominum fit alterius paene complementum. Atque ad hoc divina Providentia alios aliis tum corporalibus tum moralibus donis cumulavit, ut hominum quilibet aliorum ope indigeat, « atque ita ne­ cessario detur materia in vicem utendae caritatis », omnesque obligen­ tur hac quasi reciproci auxilii necessitate, sicut corporis membra. 39 40 Eadem lege etiam in Ecclesia universa est haec partium necessitudo : quod per allegoriam trium vinearum ostenditur : propriae seu perso­ nalis, videlicet, ad proximum pertinentis atque universae populi Dei. Harum autem duae priores ita inter se coalescunt, ut «nemo sibi bene facere possit, quin simul et proximo bene faciat ; neque male quis agat erga se, quin etiam erga proximum )). 41 Sed in delineanda conexione cum tertia vinea summa Catharinae aequilibritas et ordo mirabilis liquet. Namque in hac universali vinea, sata est unica atque vera vitis, nempe Christus Iesus, in quam unaquae­ que vitis inseratur oportet, ut vitam hauriat. In hac vinea operario­ rum praecipuus est Papa, « Christus in terra, qui sanguinem eius nobis administrare debet » ; cui nimirum quilibet alius operarius obnoxius est, sive ob debitam oboedientiam, sive quia (( ipse sanguinem mitis Agni quasi cia vi condit w. Scilicet his sententiis luculenter Petri primatus exprimitur tum magisterii tum regiminis, « a prima suavi Veritate sta­ tutus )), quo quidem primatu et institutio et charisma inter se iungun­ tur in Christo, qui eorum est fons unicus. 42 4 3 44 45 Ad hanc legem tota respexit Catharinae, huius quasi angeli, Ec­ clesiae custodis tutelaris, industria pro Romano Pontificatu. 37 Dialog, cc. 7-8. 38 Ep. 263. Cfr. Dialog, cc. 7 et 64. 39 Dialog, c. 7. *° Dialog, c. 148. 41 42 Dialog, c. 24. Ibid. 43 Ep. 313 et 321. 44 Ep. 339; cfr. 309 et 305. 45 Ep. 24 vel. X. Acta Ioannis Pauli Pp. II 579 Munus sane ingens, quod Catharina Senensis, iuxta arcana Divinae Providentiae consilia, in historia salutis, tuita est, non quidem Auxit cum beatissimae illius exitu ad caelestem patriam. Ipsa enim salubriter Ecclesiae prodesse perrexit sive per egregia virtutis exempla, sive scrip­ tis suis admirabilibus. Qua re Pontifices Summi, Decessores Nostri, perenne momentum eius uno ore laudarunt ; eamque fidelibus Christi per saecula proposue­ runt admiran dam et imitandam. Quorum profecto Pontificum, ut non­ nulla subiciamus, Pius II in Bulla Canonizationis eam definit, pro­ phetias quasi vocibus usus : (( Illustris et indelebilis memoriae Virgi­ nem » ; 4 6 Pius IX, anno MDCCCLXVI, eam alteram Romae Patronam re­ nuntiavit, Pius X eam mulieribus ab Actione Catholica exemplar destina­ vit, quarum etiam Patronam edixit; Pius XII S. Franciscum Assi­ si ensem atque S. Catharinam Senensem Patronos Italiae principes, datis apostolicis Litteris « Licet commissa », die xvui Iunii, anno MDCCCCXXXix, declaravit; qui praeterea in sermone, sane memorabili, quem de iis in templo S. Mariae ad Minervae, die xv Mai anno MDCCCCXL habuit, Catharinae Senensi hoc praeconium attribuit : « In hoc serviendi Ecclesiae ministerio vos pulchre intellegitis, dilecti Filii, Catharinam tempora nostra haec antevenisse, per talem scilicet agendi rationem, quae, dum animas catholicae gentis amplificat, Senensem Vir­ ginem prope fidei ministros collocat; subiectam, nempe, eandemque in propaganda veritate, in restaurando ordine morali ac sociali humani consortii sociam ». 47 Neque vero minus vividae neque aetati nostrae minus accommo­ datae sunt laudes quas de persona atque industria Catharinae habuit Summus Pontifex Paulus V I , f. r., qua occasione sacra eius anniver­ saria faceret. E cuius Venerabilis Decessoris Nostri sermone haec pro­ fecto referre placet, quae, ut his temporibus, praevalida videntur : (( Sancta Catharina (sic ait Paulus V I , die x x x Aprilis, anno MDCCCCLXIX) adamavit Ecclesiam secundum duplicem eius naturae fa­ ciem : mysticam, videlicet, spiritualem, in visibilem, sive essentialem, Christum Redemptorem gloriosum recto respicientem, qui sanguinem suum (numquis de Christi sanguine tantopere locutus est ut Catharina?) fundere in mundum per Ecclesiam suam non cessat ; iuxta alteram, 46 Bull. Misericordias Domini, Bullar. Roman., V, a. 1860, p. 165. 47 Discorsi, II, p. 100. Acta Apostolicae Sedis ^ Commentarium Officiale 580 praeterea, faciem, id est humanam, historicam, hierarchicam, quam vi­ demus, quaeque numquam est a priore distincta. Atque hic quaerendum est num censores nostri qui hodie de aspectu Ecclesiae quatenus est institutio, tam severe iudicant, hanc convenientiam perspicere valeant». 48 Quamquam, Paulus VI egregiam suam opinionem de perpetuitate doctrinae asceticae atque mysticae Catharinae tunc maiorem ostendit, cum maiore etiam auctoritate ei pariter ac Sanctae Teresiae Ahulensi titulum Doctoris Ecclesiae attribuit; qua opportunitate de mira eius quoque sapienia praedicavit, in Vaticana Basilica S. Petri, die iv Octo­ bris, anno MDCCCCLXX. 49 Scilicet si ad vitam industriam Catharinae respiciamus, sive litte­ rariam sive apostolicam, id idem cum illa a Deo factum esse videtur, quod olim nonnullos Episcopos, Petri limina visentes, monuimus, Spi­ ritum Sanctum nempe semper aliquid agere et moliri ad fidelium mentes instinctu suae veritatis illuminandas, eorumque corda suo amore inflammanda. Has tamen fidei perceptiones, atque hunc sensum fidelium non abhorrere ab Ecclesiae magisterio, quo tamquam instrumento Spi­ ritus Sanctus uti, quodque sua fulcire virtute. Tum solummodo, cum Christi fideles verbo Dei aliti fuerint, sancteque integreque prodito, charismata, sive dona eorum propria, res fieri operosas, easdemque fecundas. 50 O trahat, dilectissimi Fratres ac Filii, exemplum S. Catharinae — cuius vita tam negotiosa fuit, atque tum Patriae tum Ecclesiae fertilis : nam fuit aeque ad Spiritus Sancti instinctum docilis, aeque ma­ gisterio Ecclesiae parens — trahat, inquimus, plurimos in maiorem ad­ mirationem atque imitationem eius eximiarum virtutum : per quod con­ firmaretur, si accidat, fuisse et esse eius mortem vere pretiosam in con­ spectu Domini, ut « mors Sanctorum eius » 5 1 esse consuevit. His ergo animi Nostri sensibus patefactis, vobis, Venerabiles Fratres ac dilecti filii ex Italia, necnon universis qui ubique terrarum hanc an­ niversariam memoriam mortis sanctae Catharinae Senensis piis reco­ lunt mentibus, nominatim Ordini Fratrum Praedicatorum atque Monia­ libus et Sororibus quae secundum eiusdem religiosae Familiae instituta Insegnamenti di Paolo VI, V I I , 1969, p. 941. Cfr. AAS 62 (1970), pp. 673-678. Cfr. Alloc. Indorum Episcoporum coetui habitam, die 31 Mai, 1979, p. 998. Ps. 116, 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 581 vitam agunt Deo consecratam, Benedictionem Apostolicam amanter impertimus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die x x i x mensis Aprilis, in memoria Sanctae Catharinae Senensis, Virginis et Ecclesiae Doctoris, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. IOANNES PAULUS PP. I I CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I GUAMENSIS Praelatura Guamensis in Brasilia ad gradum dioecesis evehitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Cum Praelatura Guamensis in Brasilia his postremis temporibus catholicorum numero operibusque^ religiosis ac civilibus magnum cepe­ rit incrementum, iamque in condicionibus sit quibus vita pastoralis stabilis evadat, Conferentia Episcopalis Brasiliensis enixe postulavit ut illa Praelatura ad dioecesis dignitatem eveheretur. Ideo, audito fa­ vorabili voto Venerabilis Fratris Carmeli Rocco, Archiepiscopi titularis Iustinianopolitani in Galatia, et in Brasilia Apostolici Nuntii, de con­ silio Venerabilium Fratrum Nostrorum S.R.E. Cardinalium negotiis Sacrae Congregationis pro Episcopis praepositorum, preces de hac re ad Nos admotas animarum saluti valde profuturas censuimus benigneque excipiendas. Quapropter suppleto, quatenus opus sit, quorum inter­ sit, vel sui interesse praesumentium consensu, suprema Nostra Aposto­ lica auctoritate Praelaturam Guamensem ad gradum et dignitatem dioe­ cesis extollimus in eoque constituimus, servatis eodem nomine iisdemque finibus quibus nunc terminatur. Sedem episcopalem novae dioecesis in eadem urbe statuimus, in qua est Praelaturae sedes in praesens, cuius templum praelaticium ad dignitatem ecclesiae cathedralis attollimus, cum iuribus congruis. Episcopo vero pro tempore honores, insignia, pri­ vilegia iuraque tribuimus, atque onera et obligationes imponimus, quae 582 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale residentialium Antistitum sunt propria. Conditam novam dioecesim Guamensem insuper Metropolitanae Ecclesiae Belemensis de Para suffraganeam confirmamus, itemque Episcopum metropoliticae iurisdic­ tioni Archiepiscopi Belemensis de Para subdimus. Decernimus etiam ut pro canonicis deligantur et adhibeantur consultores dioecesani, qui Epi­ scopo auxilio sint, donec canonicorum collegium, alias per Apostolicas Litteras condendum, constituatur. Quod ad seminarium struendum ac moderandum attinet, serventur praescripta iuris communis, ratione habita normarum Concilii Oecumenici Vaticani II « Optatam Totius » et attentis regulis a Sacra Congregatione pro Institutione Catholica sta­ tutis. Vehementer praeterea hortamur ut in dioecesi Guamensi pastoralia incepta ad vocationes praesertim sacerdotales excitandas maximo fovean­ tur studio, unde suo tempore selecti iuvenes Romam mitti possint ad Pontificium Collegium Pium Brasiliense, philosophicis theologicisque disciplinis imbuendi. Erectione dioecesis Guamensis ad effectum de­ ducta, eo ipso clerus eidem Praelaturae adscriptus novae dioecesi incar­ dinatus censeatur. Ad haec omnia perficienda denique deputamus Ve­ nerabilem Fratrem Carmelum Rocco, quem supra memoravimus, eidem necessarias et opportunas facultates tribuentes, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate con­ stitutum, onere imposito peractae exsecutionis actus exemplar authen­ ticum ad Sacram Congregationem pro Episcopis mittendi. Volumus autem ut Apostolicae hae Litterae Nostrae firmae sint et efficaces nunc et in posterum, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die sexto decimo mensis Octobris, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo nono, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis © SEBASTIANUS Card. B AGGIO S. Congr. pro Episc. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Amatus Petrus Frutaz, Proton. Apost. Loco $3 Plumbi In Secret. Status tab., n. j2043. Acta Ioannis Pauli Pp. II 583 II PALMERSTONAQÜILONIANA In Nova Zelandia dioecesis conditur Paimerstonaquiloniana. I O A N N E S P A U L U S E P I S C O P U S SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Properamus et gestimus Nos, qui in apostolorum principis locum successimus, ea omnia peragere, quae fidei nostrae Christique religioni propagandae aut intendendae conferre possunt. Quam ob rem, cum Ve­ nerabiles Fratres Conferentiae Neo-Zelandicae, prae oculis habentes Decretum « Christus Dominus » Concilii Vaticani I I , bene fieri cen­ suerint si, detractis territoriis nonnullis ab archidioecesi Wellingtonensi, quae in finibus est Neo-Zelandiae, nova ibi dioecesis constitueretur, Nos, negotio bene reputato consilioque petito a Venerabilibus Fratribus No­ stris Sacrae Congregationi pro Gentium Evangelizatione praepositis atque audito favorabili voto omnium quorum interest, sequentia decer­ nimus ac statuimus. Comitatus (vulgo (( counties ») Clifton, Stratford, Inglewood, Taranaki, Egmont, Waitame West, Hawera, Eltham, Pa­ tea, Waitotara, Waimairino, Wanganui, Rangatikei, Kiwitea, Pohangina, Oroua, Manawatu, Kairanga, Eketahuna, Pohiatua, Woodville, Dannevirke, Waipukurau, Waipawa, Hawke's Bay (in qua Abbatia Southern Star ceu flamma pietatis Iacet) et Wairoa, nec non ea pars Districtus civilis vulgo Waitomo, in qua pagi Awakino et Mokau ex­ stant, ab archidioecesi Wellingtonensi distrahimus, iisdemque novam constituimus dioecesim nomine Palmerstonaquilonianam, cuius fines iidem erunt ac fines civilium provinciarum quibus componitur. Nova dioecesis suffraganea erit metropolitanae Ecclesiae Wellingtonensi, sic ut eius Episcopus, Archiepiscopo. Qui insuper Sedem suam episcopalem in urbe Palmerston North collocabit, in templo scilicet Sancti Patricii cathedra posita, cui iura concedimus cathedralium sacrarum aedium propria. Iubemus praeterea ut ob locorum huiusque temporis adiuncta, pro Canonicis, dum eorum Collegium constituatur, ad normam iuris Consultores dioecesani deligantur, qui sacro dioecesis Praesuli assi­ stant. Cetera ad Ius Canonicum disponantur, ad amussim. Haec quae diximus ad effectum adducat Apostolica Nuntiatura, vel ab ea dele­ gatus sacerdos, confectique negotii documenta sueto modo exarata ad Acta 584 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Sacram Congregationem pro Gentium Evangelizatione mittat. Has Lit­ teras Apostolicas ratas esse sive nunc sive in posterum volumus, con­ trariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die sexto mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI AGNELLUS Card. Rossi a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco £B Plumbi In Secret. Status tab., n. 89604. III HAMILTONENSIS IN NOVA ZELANDIA In Nova Zelandia dioecesis conditur Hamiltonensis in Nova Zelandia cognomine. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD P E R P E T U A M REI M E M O R I A M Venerabiles Praesules Conferentiae Neo-Zelandicae, prae oculis qui­ dem habentes Decretum «Christus Dominus» Concilii Vaticani I I , deque filiorum bono solliciti, quorum patres a Deo et magistri et rectores constituti sunt, bene fieri censuerunt, si detractis territoriis nonnullis ab Aucopolitana Dioecesi, quae est in finibus Neo-Zelandiae, nova ibi loci excitaretur dioecesis : inminuto enim eius Ecclesiae territorio nimium patente, auctoque pastorum numero per alterius dioecesis con­ stitutionem, iam etiam fructus in eius terrae plagis augeri posse confi­ dant. Qua re, Nos, re bene considerata, consilioque audito Venerabilium Fratrum Nostrorum S.R.E. Cardinalium Sacrae Congregationi pro Gentium evangelizatione praepositorum, itemque Ordinariorum illorum explorata sententia, auctoritate Nostra apostolica haec decernimus atque statuimus. Comitatus (vulgo « counties ») Raglan, Waipa, Oto- Acta Ioannis Pauli Pp. II 585 rohanga, Taumarunui, Otinemuri, Piako, Matamata, Tauranga, Rotorua, Taupo, Opotiki, Waiapu, Waikohu, Cook, et Waikato (excepta tamen ea parte Comitatus Waikato quae ad aquilonem viae principalis vulgo (( State Highway n. 2 » sita est) ; nec non Districtus civiles Whakatane et Waitomo (exceptis pagis Awakino et Mokau, in Districtu Waitomo sitis, ab archidioecesi Wellingtonensi per alias Litteras Apo­ stolicas detractis atque dioecesi Palmerstonaquilonianae assignatis), a dioecesi Aucopolitana separamus, quibus novam dioecesim condimus, ab nomine Hamilton Eamiltonensem in Nova Zelandia cognominandam, ita ut limites huius Ecclesiae iidem sint ac fines civiles territorii, de quo diximus. Condita dioecesis Wellingtonensi metropoli suffraganea subiciatur sic ut eius Episcopus, Archiepiscopo. Qui praeterea Sedem suam episcopalem in urbe Hamilton collocabit, in templo scilicet Beatae Mariae Virginis cathedra posita, cui iura facimus cathedralium sacra­ rum aedium propria. Id etiam iubemus, ut pro Canonicis, dum horum Collegium constituatur, Consultores dioecesani deligantur, qui consilio atque ope Episcopo assint. Cetera ad Ius Canonicum disponantur, ad amussim. Ad has vero Litteras ad rem adducendas Apostolicam Nun­ tiaturam deputamus, factis nempe iuribus necessariis, quae delegari possunt cuivis in ecclesiastica dignitate constituto Viro. Be vero acta, documenta exarentur, atque sinceris exemplis ad Sacram Congregatio­ nem pro Gentium Evangelizatione mittantur. Has Litteras Apostolicas ratas esse sive nunc sive in posterum volumus, contrariis minime ohstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die sexto mensis Martii, anno Do­ mini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis AGNELLUS Card. Rossi S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco £ß Plumbi In Secret. Status tab., n. 39605 bis. 38 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 586 IV MEKIENSIS In Aethiopia nova constituitur Praefectura Apostolica nomine Mekiensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Evangelizationis operi in Aethiopia quo aptius consulerent, censue­ runt Venerabiles Fratres Nostri S.R.E. Cardinales Sacrae Congrega­ tioni pro Gentium Evangelizatione praepositi bene fieri si, quibusdam territoriis a Vicariatu Apostolico Hararensi detractis, nova conderetur circumscriptio ecclesiastica. Nos autem, accepto favorabili voto omnium quorum interest, libenter concedimus ea de quibus Venerabilis Frater Noster Agnellus S.R.E. Cardinalis Rossi, Praefectus eiusdem Sacrae Congregationis Nobis hoc super negotio rettulit, atque haec quae se­ quuntur auctoritate Nostra apostolica decernimus. A Vicariatu Aposto­ lico Hararensi territoria separamus, quae regiones vulgo appellatas « Arssi » et « Bale )) atque sub-provinciam « Butejira-Haigotch » com­ plectuntur, iisque Praefecturam Apostolicam condimus Meldensem ap­ pellandam. Eam pastorali ratione exercendam concredimus sodalibus Instituti Missionum a Consolata, plane fore confisi, ut ex assidua ipso­ rum opera fructus uberes optimique colligi possint. Eos insuper pa­ terne hortamur, ne quid omittant quo christiana fides propagetur, ex­ tendatur, prorogetur. Haec quae statuimus, sive nunc sive in posterum rata esse volumus, contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die sexto mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis AGNELLUS Card. Rossi S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Ioannes De Riccardis, Proton. Apost. s. n. Loco £g Plumbi In Secret. Status tab., n. 4I666. 587 Acta Ioannis Pauli Pp. II v NEO-IGUASSUENSIS ET BARRENSIS DE PIRAI-VOLTAREDONDENSIS (ITAGUAIENSIS) Detractis quibusdam territoriis ab Ecclesiis Neo-Iguassuensi et Barrensi de Pirai-Voltaredondensi, nova dioecesis conditur nomine Itaguaiensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Gravissimum supremi Pontificatus officium divina Nobis commissum voluntate Nos iugiter sollicitat ut quae spiritali Christifidelium saluti eorumque regimini feliciter evenire videantur, ea studeamus opportune praestare. Libentes igitur esse accedendum precibus censuimus Venera­ bilium Fratrum Hadriani Hypólito, Episcopi Neo-Iguassuensis et Waldyri Calheiros de Nováis, Episcopi Barrensis de Pirai-Voltaredondensis qui, Episcoporum Brasiliensium Conferentia audita, ab hac Apostolica Sede petiverunt ut e nonnullis Ecclesiarum suarum disiunctis territo­ riis, nova dioecesis conderetur. De consilio ergo sive Venerabilis Fratris Carmeli Rocco, Archiepiscopi titulo Iustinianopolitani in Galatia et in Brasilia Apostolici Nuntii, sive Venerabilium Fratrum Nostrorum S.R.E. Cardinalium negotiis Sacrae Congregationis pro Episcopis prae­ positorum, deque plenitudine Nostrae potestatis sequentia decernimus. A dioecesi Neo-Iguassuensi totum distrahimus territorium, prout in praesens civili lege circumscribitur, municipiorum Itaguai et Mangaratiba; a dioecesi autem Barrensi de Pirai-Voltaredondensi totum terri­ torium separamus, prout in praesens lege civili terminatur, municipio­ rum Angra dos Reis et Parati ; atque ex his distractis territoriis novam dioecesim condimus Itaguaiensem appellandam, iisdemque circumscrip­ tam finibus quibus municipia, quae diximus, simul sumpta, terminantur. Huius novae dioecesis episcopalem sedem in urbe Itaguai ponimus, templumque ibi exstans Deo dicatum in honorem Sancti Francisci Xa­ verii ad gradum et dignitatem cathedralis ecclesiae evehimus iustis cum iuribus. Itaguaiensi insuper pro tempore Episcopo et honores, insignia iuraque damus, et obligationes etiam imponimus residentium sacrorum Pastorum proprias. Eandem praeterea suffraganeam facimus Sedi Sancti Sebastiani Fluminis Ianuarii, eiusque pro tempore Episcopum metropolitico iuri Archiepiscopi huius Sedis subicimus. Canonicorum 588 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale collegium in ea instituatur iuxta morem in ista regione vigentem perque alias Apostolicas Litteras suo tempore edendas; interea consultores dioecesani deligantur, qui Episcopo assint. Mensa episcopalis efficietur Curiae emolumentis, pecuniis a fidelibus sponte oblatis et bonorum parte, quae ei obvenient ex praescripto canonis 1500 C.I.C., quaeque hucusque ad mensas episcopales dioecesium Neo-Iguassuensis et Barrensis de Pirai-Voltaredondensis pertinebant. Ad Seminarium quod at­ tinet, idem struatur, servatis praescriptis iuris communis, decreto Con­ cilii Vaticani II « Optatam Totius », peculiaribus normis Sacrae Con­ gregationis pro Institutione Catholica. Selecti vero alumni, philosophi­ cis theologicisque imbuendi disciplinis, necnon sacerdotes ad studia complenda, Romam, ad Pontificium Collegium Pium Brasiliense, mit­ tantur. Cum autem dioecesis condita fuerit, eo ipso sacerdotes ei Ec­ clesiae addicantur, in qua officium vel beneficium habeant; ceteri vero sacerdotes, clerici Seminariique tirones ei, in qua legitime degant. Acta denique et documenta novam dioecesim eiusque clericos, fideles et bona spectantia a Curiis episcopalibus Neo-Iguassuensi et Barrensi de PiraiVoltaredondensi ad Curiam Itaguaiensem transferantur, in tabulario custodienda. Haec quae praescripsimus ad effectum adducat Venerabilis Frater Carmelus Rocco, quem diximus, vel ab eo delegatus sacerdos in ecclesiastica dignitate constitutus, qui ad Sacram Congregationem pro Episcopis effecti negotii documenta mittat, de more signata sigilloque impressa. Has quidem Apostolicas Litteras nunc et in posterum effica­ ces esse foreque volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die quarto decimo mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis % SEBASTIANUS Card. BAGGIO S. Congr. pro Episc. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Amatus Petrus Frutaz, Proton. Apost. Loco £B Plumbi In Secret. Status tab. n. ^Olfi. Acta Ioannis Pauli Pp. II 589 LITTERAE APOSTOLICAE I Templum Beatae Mariae Virginis in Caelum assumptae, quod est Aglonae, in archidioecesi Rigensi, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. I I Ad perpetuam rei memoriam. — Honorari, et praedicari, et cele­ brari beatam Mariam Virginem, Christi Matrem venerandam, Angelo­ rum Reginam, hominum praesidium per hanc terrestrem plagam ad aeterna peregrinantium, id non modo gratum Nobis, qui gubernacula Ecclesiae tractamus, et Christi fidelium earum, sed etiam in omnium utilitatem cedit, cum beatissima illa Mater eos, qui amant, quos amat, aequissimis semper oculis intueri consuescat. Qua re, cum Venerabilis Frater lulianus Vaivods, Ecclesiarum Rigensis atque Liepaiensis Apo­ stolicus Administrator, die x i x mensis Februarii hoc anno, id ab Aposto­ lica Sede petierit, suo scilicet suorumque tum cleri tum populi nomine, ut templum beatae Mariae Virginis, in caelum assumptae, quod est in oppido Aglonae, ad Basilicae Minoris dignitatem eveheretur : esse enim tot de causis insigne ; Nos, sive huic Venerabili Fratri, sive eius populo gratum facere volentes, libenti animo admotae expostulationi concedimus. Quae cum ita sint, iis probatis, quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, factis olim a Nobis potestatibus, de re statuerit, aposto­ lica Nostra auctoritate templum Beatae Mariae Virginis in caelum as­ sumptae, de quo diximus, in Basilicis Minoribus annumerari placet, cum iuribus atque liturgicis concessionibus, quae talium aedium sunt propria, modo servata sint ea, quae decretum « De Titulo Basilicae Mi­ noris » iubet, die sexto mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII, factum. Con­ trariis minime obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxvni, mensis Aprilis, anno MDCCCCXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. 42808. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 590 II Templum Sanctuarium, quod surgit in Kalwaria Zebrzydowska, in Polonia, B.M.V. Angelorum sacrum, ad dignitatem Basilicae Minoris tollitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Tametsi omnia loca beatae Mariae Virgini toto orbe terrarum sacra, sunt cara Nobis, qui paene ab usque nativitate Nostra suavissimo eius amore imbuti sumus, tamen cum de locis, templis, sanctuariis Polonicae nationis agitur, in qua nati sumus quamque in animo oculisque habemus, iam profecto dilectio illa Nostra ac studia magnopere crescunt, ut si quis amorem amori apposuerit. Qua re, cum Venerabilis Frater Noster Franciscus S.R.E. Cardinalis Macharski, Archiepiscopus Cracoviensis, tempore peregrinationis Nostrae ad Sanctuarium Deiparae Virginis Mariae in Kalwaria Zebrzydowska, in Poloniae finibus, id est die xvu mensis Iunii superioris anni, id a No­ bis suo suorumque tum cleri tum fidelium nomine petierit, ut templum illud ad Basilicae Minoris dignitatem eveheretur, idque Nos viva voce concesserimus ; cumque idem Venerabilis Frater Noster in rem etiam scripto impetrandam iusta documenta miserit, Nobis bene fieri visum est, si concessionem illam per Litteras confirmaremus. Qua re, iis probatis quae S. Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino de negotio sta­ tuerit, placet templum Beatae Mariae Virginis Angelorum de quo dixi­ mus, arte, historia, monumentis dives, atque praesertim pietate erga Christum Crucifixum eiusque beatissimam Matrem insigne, Basilicis Minoribus annumerari, factis videlicet iuribus atque Liturgicis conces­ sionibus quae huius ordinis templis sunt propria, modo ea servata fue­ rint, quae Decretum « De titulo Basilicae Minoris », die vi mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII factum, poscit. Ceterum, confidimus fore, ut datus honor fidelium animos in fide Christi confirmet, caritatem augeat, spem bonorum immortalium corroboret. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x x x mensis Aprilis, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 42578. Acta Ioannis Pauli Pp. II 591 III Templum cathedrale dioecesis Mazariensis ad honorem Basilicarum Minorum evehitur. IOANNES PAULUS PP. I I Ad perpetuam rei memoriam. — Inter augustissima Siciliae Insulae templa cathedrale illud annumerandum est, quod, antiquitate venerabile, arte pulcherrimum, religione sanctissimum, Mazarae surgit, Domini No­ stri Iesu Christi Transfigurationi sacrum : mole enim, elegantia, monu­ mentis, Reliquiis longe praestans, praestantius faciunt intemerata chri­ stifidelium fides ac sancta religio. Quare, cum Venerabilis Frater Con­ stantinus Trapani, Episcopus Mazariensis, iam ab hac Apostolica Sede suo suorumque cleri ac fidelium nomine petierit ut sacra illa aedes ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur, Nos, tum ad ipsius templi laudes respicientes, tum ad fidelium pietatem, quam per hoc ali et ac­ cresci confidimus, tum ad Christi Salvatoris gloriam, quae inde mana­ bit, admotae expostulationi libenti animo concedimus. Iis ergo probatis, quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, factis olim a Nobis facultatibus, hac de re statuit, templum cathedrale Mazariense, Transfigurationi D.N.I.C, dicatum, Basilicis Minoribus auctori­ tate Nostra accensemus, datis nempe iuribus quae ad templa huiusmodi pertinent, cum Liturgicis concessionibus rite competentibus, modo ea servata sint, quae per Decretum « De Titulo Basilicae Minoris » poscit, die vi mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII factum. Contrariis nihil obstan­ tibus. Quod Dei benignitate et gratia bonum, faustum fortunatumque sit. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxvni mensis Maii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £& Sigilli In Beeret. Status tab., n. 412/¡8. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 592 IV In Republica Maliana Nuntiatura Apostolica constituitur. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Vigilem curam agentes de Christi Ecclesia, quae divino mandato omnes populos invitat ad Evangelium agnoscendum et servandum ut salvi fiant, Nos quantum possumus in­ ceptis obsecundamus eidem consilio quoquo modo profuturis, in quibus profecto annumerantur necessitudinis rationes inter varias Civitates et Apostolicam Sedem ineundae confirmandae fovendae. Hac ipsa de causa, magnam quidem capientes laetitiam ex frequentiore Afrorum multitu­ dine propenso animo vocem Nostram audiente, hoc ipso die Nos vi et potestate Nostra per Apostolicas has Litteras translaticio more datas Nuntiaturam Apostolicam in Republica Maliana constituimus eidemque Nuntiaturae eadem deferimus officia atque iura, quae ceterarum huius ordinis Legationum sunt propria. Quae singula edicimus, statuimus, decernentes ut nunc et in posterum Apostolicae hae Litterae Nostrae vim suam habeant. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die III mensis Iunii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab. n. £8594. V Templum S. Hyacinthi de Yaguachi, in archidioecesi Guayaquilensi, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. I I Ad perpetuam rei memoriam. — Ecclesia sancta catholica, a pri­ maeva sui aetate, cultum Sanctorum non modo non reprehendit, sed et vehementer adprobavit : Sancti enim vere sunt amici Dei, qui non solum ob meritum virtutis ei carissimi facti sunt, sed caelestes hominum patroni iure habentur, in hoc terrestri itinere ad patriam immortalem, ad quam Acta Ioannis PauU Pp. II 593 tendimus. Ceterum, vita illorum sancta, fit saepe egregiarum virtutum imago, stimulus, et imitabile exemplum. Quare, cum Venerabilis Fra­ ter Bernardinus Echeverría Ruiz, Archiepiscopus Guayaquilensis, ab hac apostolica Sede, suo suorumque tum sacerdotum tum fidelium no­ mine, petierit, ut templum S. Hyacinthi, in loco Yaguachi surgens, in sua archidioecesi, ad dignitatem Basilicae Minoris tolleretur, Nos aequo animo eius expostulationi concedimus : est enim templum illud nobile opere, nobilius pietate, quae ibi colitur erga clarissimum hoc Poloniae decus, quod tam lucet, quodque tam earum habemus. Iis ergo probatis, quae S. Congregatio de Sacramentis et Cultu Divino hac de re statuerit, apostolica Nostra auctoritate templum S. Hyacinthi, de quo diximus, in Basilicis Minoribus annumeramus, factis nempe iuribus atque pri­ vilegiis debitis, modo servata sint ea quae Decretum « De titulo Mino­ r i s » iubet, die vi mensis Iunii factum, anno MDCCCCLXVIII. Contrariis nihil obstantibus. Ceterum, est in votis, ut datus honor fidei incrementa afferat, ac virtutem in pectoribus, ceu flammam alat. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xvin mensis Iunii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Beeret. Btatus tab. n. 48^9. HOMILIAE I In collatione sacri Ordinis presbyteralis ad Petri sepulcrum habita.* 1. Miei cari! È necessario che ritroviate Voi stessi. È necessario che ritroviate la giusta grandezza del momento che vivete, alla luce delle parole di Cri­ sto, che avete ascoltato nel Vangelo di oggi. Cristo rivolge la sua preghiera al Padre. Prega ad alta voce, dinanzi ai Dodici da lui scelti. Prega nel Cenacolo il Giovedì Santo, dopo aver istituito il Sacramento della Nuova ed Eterna Alleanza. Questa pre* Die 15 m. Iunii a. 1980. 594 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ghiera viene comunemente chiamata la «preghiera sacerdotale». Di­ ce così : « Ho fatto conoscere il tuo nome agli uomini che mi hai dato dal mondo. Erano tuoi e li hai dati a me ... Non chiedo che tu li tolga dal mondo, ma che li custodisca dal maligno». 1 « Consacrati nella verità. La tua parola è verità. Come tu mi hai mandato nel mondo, anch'io li ho mandati nel mondo ; per loro io con­ sacro me stesso perché siano anch'essi consacrati nella verità ... ». 2 2. Voi, che dovete in questo momento ricevere l'ordinazione sacer­ dotale, ascoltate queste parole, perché esse si riferiscono a Voi, parlano di Voi. Escono direttamente dal Cuore di Cristo, che dinanzi ai suoi discepoli si è rivelato come sacerdote della Nuova ed Eterna Alleanza ... e si riferiscono a Voi. E parlano di Voi. Esse dicono chi siete — chi dovete diventare — chi dovete essere. Ascoltate bene queste parole e iscrivetele profondamente nei vostri cuori, perché devono costituire per tutta la vita il fondamento della Vostra identità sacerdotale. 3. Quindi, prima di tutto : — siete « scelti dal mondo e donati a Cristo ». Fra poco, ciò si compirà definitivamente. Sarete « scelti fra gli uo­ mini » (come dice la Lettera agli Ebrei 5, 1), « presi dal mondo » e «donati a Cristo». Da chi? Dal Padre! Non dagli uomini, anche se « fra gli uomini » e certamente anche per opera di vari uomini : i Vostri genitori, i Vostri coetanei, i Vostri educatori, ... in particolare forse per opera di altri sacerdoti : molti o solo qualcuno, mediante cui si è rivelata a voi la Volontà Divina ... Ma in definitiva, sempre ed esclusivamente : dal Padre. Il Padre vi dona oggi a Cristo — così come gli ha donato quei primi Dodici, che sono stati insieme con Lui nell'ora dell'Ultima Cena. Così anche Voi : « vi sceglie dal mondo e vi dà a Cristo ». Ciò si deve compiere proprio tra breve nel cuore stesso della Chiesa, mediante il mio ser­ vizio sacramentale. 4. Nella Liturgia della Parola vi è stata letta la descrizione della vocazione di un profeta, la chiamata di Geremia — affinché possiate ancora una volta ricordarvi come si è svolta la Vostra propria chiamata, in che modo a ciascuno di Voi Dio si è rivelato con la sua grazia, come ha chiamato ciascuno di Voi ... 1 2 Gv IT, 6. 15. Gv IT, 1T-19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 595 Il profeta si difendeva, si scusava, aveva paura. Forse anche lo stesso hanno provato molti di Voi. Nella vocazione presbiterale vi è sempre un mistero, di fronte al quale viene a trovarsi il cuore umano — mistero attraente e insieme non facile : fascinosum et tremendum. L'uomo deve sentire paura, affinché in seguito tanto più si manifesti la potenza della chiamata, e tanto più limpidamente si metta in luce il fatto che è il Signore a chiamare, e che il chiamato opererà non per la propria volontà, né per la propria forza, ma soltanto per la volontà e per la forza di Dio stesso. « Nessuno, infatti, può attribuirsi questo onore, se non chi è chiamato da Dio », come afferma la Lettera agli Ebrei (5, 4) nel suo testo classico sul sacerdozio. 5. Così, dunque, bisogna conservare, in questo momento e per tutta la vita, un profondo senso delle giuste proporzioni. Bisogna conservare l'umiltà : « noi abbiamo questo tesoro in vasi di creta, perché appaia che la potenza straordinaria viene da Dio e non da noi ». Sì ! Bisogna 3 conservare l'umiltà. Anch'essa è la sorgente di un autentico zelo. Lo zelo, infatti, non è niente altro se non la profonda gratitudine per il dono, che si esprime in tutta la vita e nel proprio comportamento. Siate quindi fervorosi ! Non abbiate sosta nello zelo ! La verità inte­ riore del vostro sacerdozio ministeriale si irradi sugli altri, in parti­ colare sui giovani, così che anch'essi seguano le Vostre orme. La Chie­ sa, mediante coloro che ordina sacerdoti, chiama costantemente nuovi candidati sulla strada del ministero sacerdotale. La vostra ordinazione è accompagnata dalla mia preghiera, e insieme, da quella di tutta la Chiesa per le vocazioni sacerdotali. 6. (( Non chiedo che li tolga dal mondo, ma che li custodisca dal maligno... Consacrali nella verità». Sì! Siete «scelti fra gli uomi­ ni », « dati a Cristo » dal Padre, per essere nel mondo, nel cuore delle masse. Siete « costituiti per il bene degli uomini ». Il sacerdozio è il sacramento, in cui la Chiesa si esprime come la società del Popolo di Dio, è il sacramento « sociale ». I sacerdoti devono « convocare » le singole comunità del Popolo di Dio intorno a sé ma non per sé ! Per Cristo ! « Noi infatti non predichiamo noi stessi, ma Cristo Gesù Si­ gnore; quanto a noi siamo i vostri servitori per amore di Gesù». 4 5 6 3 2 Cor 4, 7. 4 Gv 17, 15. 17. 5 Eb 5, 1. * 2 Cor 4, 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 596 Perciò dovete essere fedeli. Deve trasparire in Voi il sacerdozio di Cristo stesso. Deve manifestarsi in Voi Cristo, Buon Pastore. Deve parlare, mediante Voi, la Sua e soltanto la Sua volontà. Ecco che cosa dice ancora l'Apostolo : « Rifiutando le dissimula­ zioni vergognose, senza comportarci con astuzia né falsificando la parola di Dio, ma annunziando apertamente la verità, ci presentiamo davanti a ogni coscienza, al cospetto di Dio ». Sì ! Ogni uomo avrà il diritto di giudicarvi dalla verità delle Vostre parole e dalle Vostre opere, nel nome di quel « senso della fede », che è dato a tutto il Popolo di Dio come frutto della partecipazione alla missione profetica di Gesù Cristo. 7 7. Perciò ritorno ancora una volta a quelle splendide parole di Paolo della seconda lettura di oggi — e perciò gli auguri più calorosi che oggi Vi faccio, e che Vi fa la Chiesa intera insieme a me, vostro Ve­ scovo, sono questi : Dio, che ordinò che dalle tenebre risplendesse la luce, risplenda nei Vostri cuori, per far rifulgere la conoscenza, della gloria divina che brilla sul volto di Cristo. Questo è il primo augurio. 8 E il secondo è che Voi, investiti di questo ministero per la miseri­ cordia che Vi è stata usata, non Vi perdiate mai d'animo. 9 Cristo è con Voi. La sua Madre è la Vostra Madre. I santi, di cui invochiamo oggi l'intercessione, sono con Voi. La Chiesa è con Voi. Se vacillaste in qualche momento, ricordate che nel Corpo di Cristo ci sono le potenti forze dello Spirito, capaci di sollevare ogni uomo e di sorreggerlo sulla via della vocazione. Sulla via in cui lo ha chia­ mato Dio stesso. 8. Sono questi i pensieri nati dalla meditazione sulla parola di Dio, che la Chiesa ci offre in questo momento solenne. E adesso accedete ! Si compiano in ciascuno di Voi le parole della preghiera sacerdotale di Cristo : le parole che Egli ha pronunciato nel Cenacolo, alla soglia del suo mistero pasquale. Si compiano queste parole : Padre, <( come tu mi hai mandato nel mondo, anch'io li (mando) nel mondo ; per loro io consacro me stesso, perché siano anch'essi consacrati nella verità ». Amen. 10 7 2 Cor 4, 2. 8 Cfr. 2 Cor 4, 6. 9 10 Cfr. 2 Cor 4, 1. Gv 17, 18-19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 597 II In basilica Vaticana habita, occasione oblata Beatificationis Servorum Dei Iosephi de Anchieta, Mariae ab Incarnatione, Petri de Betancur, Francisci de Montmorency-Laval, Catharinae Tekakwitha.* « Lodate il Signore perché è buono : perché eterna è la sua miseri­ cordia ! ».* 1. Questo esaltante invito del Salmista ad unirci tutti nella glori­ ficazione di Dio, per la sua infinita bontà e misericordia, oggi la Chiesa tutta lo accoglie, colma di traboccante letizia perché può inchinarsi a venerare cinque suoi Figli innalzati agli onori degli altari mediante la Beatificazione e, nello stesso tempo, può presentarli alla imitazione dei fedeli ed alla ammirazione del mondo : essi sono un Gesuita, (( Apo­ stolo del Brasile», Giuseppe de Anchieta; una mistica missionaria, Maria dell'Incarnazione (Guyart) ; un terziario francescano fondatore della Congregazione Betlemita, Pietro de Betancur ; un Vescovo, Fran­ cesco de Montmorency-Laval; e una giovane vergine pellirossa, Cate­ rina Tekakwitha. In essi Dio ha profuso la sua bontà e la sua misericorida, arric­ chendoli della sua grazia; li ha amati con un amore paterno, ma esi­ gente, che prometteva solo prove e sofferenze ; li ha invitati e chiamati alla santità eroica; li ha strappati dalle loro patrie di origine e li ha inviati in altre terre ad annunciare, in mezzo ad indicibili fatiche e difficoltà, il messaggio del Vangelo. Due sono figli della Spagna, due della Francia, una è nata nella zona che oggi corrisponde allo Stato di New York e ha trascorso poi il resto della sua vita nel Ca­ nada. Come Abramo essi, ad un certo punto della loro vita, hanno sentito — suadente, misteriosa, imperiosa — la voce di Dio : « Vattene dal tuo paese, dalla tua patria e dalla casa di tuo padre verso il paese che io ti indicherò ». Hanno obbedito con una disponibilità umana­ mente inspiegabile e sono andati in zone sconosciute, non per cercare ricchezze e glorie mondane, non per fare della propria vita un'avven­ tura interessante, ma semplicemente per annunziare ai loro contempo­ ranei che Dio è amore, che Gesù di Nazareth è il Messia e il Signore, 2 * Die 22 m. Iunii a. 1980. 1 Sai 135, (136). 2 On 12, 1. 598 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale il Figlio di Dio incarnato, il supremo Salvatore e Redentore ed il definitivo Liberatore dell'uomo, di ogni uomo, di tutto l'uomo. Le loro vicende terrene si sono svolte complessivamente nell'arco di circa 150 anni, tra il 1534 ed il 1680 : un periodo caratterizzato da complessi fenomeni sociali, politici, culturali, economici, e, nel campo ecclesiale, tra l'altro, dal Concilio di Trento e dalla istituzione da parte di Gregorio XV, nel 1622, della Congregazione de Propaganda Fide, che ha animato il grandioso risveglio e l'incontenibile slancio missionario della Chiesa nell'epoca moderna. 2. E um incansável e genial missionàrio é José de Anchieta, que aos dezessete anos, diante da imagem da Santa Virgem Maria na Ca­ tedral de Coimbra, faz voto de virgindade perpétua e decide dedicar-se ao serviço de Deus. Tendo ingressado na Companhia de Jesus, parte para o Brasil no ano de 1553, onde, na missäo de Piratininga, empreende múltiplas atividades pastorais com o escopo de aproximar e ganhar para Cristo os indios das florestas virgens. Ele ama com imenso afeto os seus irmäos « Brasís », participa de sua vida, aprofunda-se nos seus costumes e compreende que sua conversio à fé crista deve ser preparada, ajudada e consolidada por um apropriado trabalho de civilizaçâo, para a sua promooao humana. Seu zelo ardente o move a realizar intimeras viagens, cobrindo distancias imensas, em meio a grandes perigos. Mas a oraeâo con­ tinua, a mortificaçâo constante, a caridade fervente, a bondade paternal, a uniäo íntima com Deus, a devoçâo filial à Virgem Santissima — que ele celebra em um longo poema de elegantes versos latinos — däo a este gran­ de filho de Santo Inácio urna força sobre-humana, especialmente quando deve defender contra as injustiças dos colonizadores os seus irmäos indí­ genas. Para eles compöe um catecismo, adaptado à sua mentalidade e que contribuíu grandemente para a sua cristianizaçao. Por tudo isto ele bem mereceu o título de « Apóstolo do Brasil ». 3. Nacido de familia pobre, dedicada a la agricultura y a la gana­ dería, Pedro de Betancur tiene en su vida un solo objetivo : llevar el mensaje cristiano a las « Indias Occidentales ». A los 23 años deja su patria y llega a Guatemala, enfermo, sin recursos, solo, desconocido, convirtiéndose en el apóstol de los esclavos negros, de los indios someti­ dos a trabajos inhumanos, de los emigrantes sin trabajo ni seguridad, de los niños abandonados. El Hermano Pedro, animado por la caridad de Cristo, se hizo todo para todos, en particular para los pequeños vagabundos de cualquier raza y color, en favor de los cuales funda una Acta Ioannis Pauli Pp. II 599 escuela. Para los enfermos pobres, despedidos de los hospitales pero todavía necesitados de ayuda y asistencia, Pedro funda el primer hos­ pital del mundo para convalecientes. Muere a los 41 años de edad. El Niño de Belén, en cuyo nombre fundó la Congregación Betlemita, fue el tema asiduo de la meditación espiritual del Beato, el cual en los pobres supo descubrir siempre el rostro de (( Jesús Niño » : por esto los amó con una delicata ternura, cuyo recuerdo sigue siempre vivo en Guatemala. 4. Marie de l'Incarnation (Marie Guy art) a été justement appelée (( Mère de l'Eglise catholique au Canada ». A dix-sept ans, elle épouse Claude Martin; à dix-huit ans elle est mère ; à vingt ans, elle est déjà veuve. Marie refuse un second mariage que lui proposent ses parents et, à trente-deux ans, elle entre au mo­ nastère des Ursulines de Tours. Dieu lui a donné de comprendre la laideur du péché et le besoin de rédemption. Ayant une profonde dévo­ tion au Cœur de Jésus et méditant assidûment le mystère de l'Incar­ nation, elle mûrit sa vocation missionnaire : « Mon corps était dans notre monastère — écrira-t-elle dans son autobiographie —, mais mon esprit ne pouvait être enfermé. L'Esprit de Jésus me portait dans les Indes, au Japon, dans l'Amérique, dans l'Orient, dans l'Occident, dans les parties du Canada et dans les Hurons, et dans toute la terre habi­ table où il y avait des âmes raisonnables que je voyais appartenir à Jésus-Christ ». En 1639, elle est au Canada. Elle est la première Sœur française missionnaire. Son apostolat catéchétique en faveur des indi­ gènes est infatigable : elle compose un catéchisme dans la langue des Hurons, un autre dans la langue des Iroquois, un troisième dans la langue des Algonquins. Ame profondément contemplative, engagée cependant dans l'action apostolique, elle émet le vœu de (( chercher la plus grande gloire de Dieu en tout ce qui serait de plus grande sanctification », et en mai 1653, elle s'offre intérieurement en holocauste à Dieu pour le bien du Canada. Maîtresse de vie spirituelle, au point que Bossuet l'a définie la « Thérèse du Nouveau Monde » et promotrice d'oeuvres d'êvangélisation, Marie de l'Incarnation unit en elle, de manière admirable, la contem­ plation et l'action. En elle la femme chrétienne s'est réalisée pleinement et avec un rare équilibre, dans ses divers états de vie : épouse, mère, veuve, directrice d'entreprise, religieuse, mystique, missionnaire, et cela toujours dans la fidélité au Christ, toujours en union étroite avec Dieu. 600 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 5. François de Montmorency-Laval, noble fils de la France, animé Ini aussi du charisme missionnaire, aurait pu aspirer aux carrières humaines les plus prometteuses, mais il préféra correspondre généreuse­ ment à l'invitation du Christ qui l'envoyait annoncer l'Evangile dans des contrées lointaines. Elu Vicaire Apostolique dans la « Nouvelle France », revêtu du caractère episcopal, il s'établit à Québec, et il se donne avec un zèle infatigable à l'expansion du Règne de Dieu en réali­ sant la figure idéale de l'Eveque : il consacre aux Indiens la première part de son ministère ; il voyage sans arrêt à travers l'immense région, la moitié du continent nord-américain ; il fonde le séminaire de Québec, que deviendra ensuite 1'« Université Laval », l'une des première Uni­ versités catholiques des temps modernes ; il s'occupe, avec un soin par­ ticulier, des prêtres, des religieux et des religieuses; il obtient du Saint-Siège l'institution à Paris d'un séminaire pour les » S. E. Mons. Paul Poupard, Arcivescovo tit. di Usula, Pro-Presidente del Segretariato per i Non Cre­ denti. » P. Jan Schotte, O.I.C.M., Segretario della Pontificia Com­ missione « Iustitia et Pax». » L'Em.mo Signor Cardinale Wladyslaw Rubin, Memoro del Supremo Tribunale della Segnatura Apo­ stolica. 770 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Protonotari Apostolici soprannumerari: 21 maggio 1980. Mons. Minelli Sergio (Eoma). 26 » » Mons. Finelli Giacinto (Roma). 3 giugno » Mons. Castelli Carlo (Como). Prelati d'Onore di Sua Santità: 5 febbraio 1980. Mons. 13 » » Mons. » » » Mons. » » Mons. » » » Mons. 19 » » Mons. » » Mons. » » Mons. 20 » Mons. 21 » » Mons. Mons. 20 marzo 31 » Mons. » » Mons. Mons. » » Mons. 10 aprile » Mons. 11 » Mons. 12 » Mons. » 15 » Mons. 18 » » Mons. 24 Mons. » » » » Mons. » » Mons. 29 » » Mons. 3 maggio » Mons. 7 » » Mons. » » Mons. 16 Mons. » Netto Mark (Trivandrum). Baio Francesco (Agrigento). De Gregorio Domenico (Agrigento) Lupo Calogero (Agrigento). Re Pietro (Agrigento). Ekeng Inyand Dominio (Calabar). Protus Ekarika Joseph (Calabar). Una Francis Xavier (Calabar). Rehâk Giuseppe (Subotica). Kiedrowski Witold (Cheìmno). Kodiyan George (Aurangabad). Tognocchi Eraldo (Apuania). Torre Giovanni M. (Apuania). Torre Paolo (Apuania). Ruben Timoteo (Ozamis). Formelli Giustino (Fiesole). Cimatti Vincenzo (Faenza). Vróna Carlo (Hradec Králové). Volpetti Alfredo (Roma). Murray Christopher (Dromore). Fehily Gerge Th. (Dublino). Moloney John J. (Dublino). Williams Desmond A. (Dublino). Falciani Sante (Montalcino). Rezza Dario (Roma). Carloni Giuseppe (Jesi). Schreiner Josef (Würzburg). Vallini Agostino (Napoli). Cappellani di Sua Santità: 4 febbraio 1980. Il sac. Tokarek Wacìaw (Lódz). 13 » » Il sac. Di Stefano Giuseppe (Agrigento). 27 » » Il sac. Brunner Anton (Sankt Polten). 20 marzo » Il sac. Kranner Carolus (Gurk). 24 » » Il sac. Kurz Leopold (Rottenburg-Stuttgart). 27 » » Il sac. Nowak Stanislaw (Wloclawek). Diarium Romanae Curiae 10 1980. II » » » II 11 » » II 18 » » II II 19 » II » II » » » 24 » » II II » 29 » » II » » II II 5 maggio 7 » » II » » » II » » » II 9 » » II 15 » » II 16 » II » » » II » » » II II II » II » II » 3 giugno » II » » II » » II » » II II » » » II aprile sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. 771 Tuli Lido (Firenze). Zini Amerigo (Firenze). Zúñiga Amagada José Efrain (San Felipe). Recchia Carmine (Roma). Bordin Giovanni (Treviso). Marangon Antonio (Treviso). Mazzarolli Antonio (Treviso). Ajello Gaetano (Mazzara del Vallo). Gandolfo Pasquale (Mazzara del Vallo). Corsini Osteno (Montalcino). Pieri Rino (Montalcino). Oberle Hermann (Freiburg i. Br.). Bagnacavalli Mario (Jesi). Pastori Attilio (Jesi). Sauer Adam (Würzburg). Ranalli Luigi (Chieti). Tscherring Emil (Sion). Borrelli Giovanni (Napoli). Coseglia Raffaele (Napoli). D'Urso Antonio (Napoli). Minichini Carmine (Napoli). Pace Antonino (Napoli). Paesano Luigi (Napoli). Sferrazzo Luigi (Napoli). Cavalli Aldo (Bergamo). Herres Giuseppe (Los Angeles). Kasujja Augustine (Kampala). Lebeaupin Alain Paul Charles (Nice). Panikulam George (Irinjalakuda). Schwemmer Hans (Regensburg). Addetti di Anticamera: 9 giugno » 1980. II sig. Bentivoglio Camillo (Roma). » II sig. Lami Luciano (Roma). ONORIFICENZE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito: Il Collare dell'Ordine Piano: 16 maggio 1980. A S. E. il Sig. Antonio dos Santos Ramalho Eanes, Pre­ sidente della Repubblica del Portogallo. 772 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale La Oran Croce dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 21 dicembre 1979. A S. A. Otto von Habsburg (Germania). Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda dell'Ordine Piano: 6 maggio 1980. Al sig. Volken Gregor (Svizzera). La Commenda dell'Ordine di san (gregorio Magno, classe civile: co 13 febbraio 1980. Al Al » » marzo 1 » Al Al 7 » Al 27 » 31 » Al » aprile 12 » Al Al 18 Al 22 » Al » Al 24 » Al maggio Al » » Al » » » Al » » » » » Al Al » » Al » Al 5 » Al 7 » » Al 10 » Al 13 » 16 » Al » Al » Al 5 giugno » » » Al » Al 12 » sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Trovato Alfio (Agrigento). Zambuto Alfonso (Agrigento). Radix John 0. (Saint George's in Grenada). Colale Antonino (Orvieto). Westenberger Wilhelm (Mainz). Piotrowski Henryk (Roma). Morando Wörmes (Rieti). Moretti Massimo (Milano). Diffidenti Paolo (Palestrina). Loloum Jean (Paris). Bruschetti Senio (Roma). Fasching Joannes (Wien). Grossmann Heribertus (Wien). Gruber Franciscus (Wien). Low Franciscus (Wien). Pazeller Carolus (Wien). Polterauer Willibaldus (Wien). Sattler Antonius (Wien). Petteruti Romano Adelelmo (Larino). Coroneo Luigi (Roma). De Marchis Dante (Roma). Soriani Giulio (Reggio Emilia). Cioffi Pietro (Napoli). Landi Aldo (Napoli). Morandini Luciano (Roma). Prosperi Massimi (Roma). Po-chiu Cheng (Cina). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 19 settembre 1979. Al sig Ayanbadejo Peter (Ijebu-Ode). 23 novembre » Al sig. Hae Yeong Paul (Seoul). 15 gennaio 1980. Al sig. Allotey Jonathan (Accra). Diarium Romanae co 15 gennaio 1980. Al » » » Al » » » Al 1 febbraio » Al 1 marzo » Al 11 » » Al 13 » » Al 27 » Al » » » Al » Al » » Al 22 aprile Al 24 Al » 29 » » Al maggio » Al Al » » 5 giugno » Al » » » Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Curiae Kobla Senaya Emmanuel (Accra). Kwadwo Panford Joseph (Accra). Tetteh Emmanuel (Accra). Bitamba Matthew (Kabale). Bartholemew Claude (Saint George's in Grenada) Taglietti Enrico (Canberra). McCarthy John Brian (Sydney). Olmedo Carlos (Manila). Paculdo Nereo J. (Manila). Detraz Marc (Annecy). Gantelet Jules (Annecy). Zanetti Leonida (Roma). Giubilato Angelo (Mazzara del Vallo). Rotigliani Giovanni (Roma). García Manuel (Manila). Hrachovec Henricus (Wien). Colosi Giuseppe (Roma). Giulianelli Luigi (Roma). co La Commenda con Placca dell'Ordine dì san Silvestro Papa: » maggio 1980. Al sig. Eggl Franciscus (Wien). » » Al sig. Kolb Adolphus Clemens (Wien). » Al sig. Koliahder Joseph (Wien). La Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa: 4 10 giugno » 1980. Al sig. Rossi Pietro (Roma). » Al sig. Labella Camillo (Roma). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa: 15 gennaio 1980. Al » » Al Al » 13 febbraio » Al » » » Al » » » Al » » » Al » » » Al 7 marzo » Al 12 aprile » Al » » » Al » » Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. 773 De Merulis Vittorio (Roma). Lo Schiavo Biagio (Roma). Romanelli Pier Luigi (Roma). Bruno Salvatore (Cassano all'Ionio). Contaldi Francesco (Agrigento). Di Girgenti Antonio (Agrigento). Fasulo Francesco (Agrigento). Schifano Michele (Agrigento). Tornassi Mario (Roma). Faraone Tebaldo Gastone (Roma). Toffoli Andrea (Roma). Traversi Sabino (Roma). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 774 1980. Al » Al 18 » » Al Al 30 » » » Al 3 maggio » Al » » » Al » » Al » » » Al » » » Al » » Al Al » » 5 » » Al 7 » Al 16 » Al 14 giugno Al 15 aprile » » sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. D'Ottavio Remo (Italia). Tamborrino Giancarlo (Italia). Calieri Augusto (Rimini). Macchini Luciano (Tivoli). Messersi Mario (Senigallia). Crepaz Alfredus (Wien). Fürst Gualtharius (Wien). Forte Valentinus (Wien). Hiesinger Franciscus (Wien). Lammer Gualtharius (Wien). Mayer Ferdinandus (Wien). Wächter Emmericus (Wien). Iozzia Guglielmo (Roma). Felcini Enrico (Roma). Benelli Adelmo (Napoli). Abrusci Antonio (Roma). Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa: 10 luglio » » 19 settembre » » » 27 » 15 dicembre 16 gennaio » » 22 » » » » » 26 » 7 febbraio 27 » 29 » 1 marzo » 11 » 15 » 18 » » 1979. Al Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al 1980. Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al Al » Al Al » Al Al Al » Al » Al » Al Al Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Graf Franz (Eisenstadt). Probst Henricus (Eisenstadt). Quaritsch Willem (Eisenstadt). Olukayode Kibisile (Ijebu-Ode). Olutunfese Anthony Gregory (Ijebu-Ode). Orepide Hector Augustine (Ijebu-Ode). Adela ja Banjo Peter (Ijebu-Ode). Kollreider Oswald (Innsbruck). Hanssen Jakob W. (Roermond). Oude Reimer Hendrik J. (Haarlem). Riemslag Cornelis (Haarlem). Geuter Bruno (Köln). Gutmann Josef (Köln). Heyen Franz Josef (Trier). Kurz Hermann (Köln). Adebola Odunowo Francis (Ijebu-Ode). Funmilola Adelaja Iacob (Ijebu-Ode). Lang Manfredus (Sankt Polten). Centrone Cosmo (Roma). Zegers Marino J. (Utrecht). Cortenraad Joannes J. (Roermond). De Coteau Rupert (Saint George's in Grenada). Vanteysen Juul (Hasselt). Van der Velde Antonio H. P. (Rotterdam). Klein Wilhelm (Köln). Lenssen Joannes A. (Roermond). Hülsen Pietro J. H. (Roermond). Diarium Romanae Curiae 24 27 28 marzo » » » » » » » » » » 31 11 12 19 22 aprile » » » » » oí maggio » » » » 29 30 » 7 » » » » » 13 4 giugno » 12 18 » » » 1980. Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al » Al Al » Al » Al » Al » Al » Al Al Al » Al » Al » Al » Al » Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. 775 De Hart Gerardo L. (Breda). Arts Joannes H. (Bois-le-Duc). Cruz Herminio (Malolos). Cruz Pablo (Malolos). Esguerra Jorge (Malolos). Gutiérrez Romeo (Malolos). Sánchez Domingo A. (Malolos). Santos Juan B. (Malolos). Talag Macario R. (Malolos). Rivera Marciano I. (Manila). Paganini Luciano (Roma). Collina Ugo (Faenza). Epifani Gino (Roma). Grossi Gino (Reggio Emilia). Pasini Ottavio (Roma). Recchia Silvio (Roma). Serrone Romano (Roma). Grünfelder Antonius (Wien). Hartenau Willem (Wien). Kaindl Alfredus (Wien). Orglmeister Joannes (Wien). Schuhmayer Fridericus (Wien). Wimmer Josephus (Wien). Wolf Fridericus (Wien). Contadini Alberto (Jesi). Lenti Giuseppe (Jesi). Cuvier Giovannelli (Reggio Emilia) Pierangeli Franco (Roma). Taschini Stefano (Roma). Maddaluni Gastone (Roma). Chiti Morando (Roma). Gallotta Manrico (Roma). NECROLOGIO 28 15 16 18 27 marzo 1980. Mons. James Thomas Gibbons Hayes, S. I., Arcivescovo già di Cagayan de Oro (Filippine). giugno » Card. Sergio Pignedoli, Diacono di San Giorgio in Velabro. » » P. Dominio Desperben, SS.CC, Prefetto Apostolico di Hainan (Cina). » » Mons. Martin Elmar Schmid, C.M.M., Vescovo di Mariannhill (Repubblica Sudafricana). » » Mons. Moisés Al ves de Pinho, C.S.Sp., Arcivescovo già di Luanda (Angola). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 776 28 giugno 30 » 2 luglio 8 » 15 1980. Don Vincenzo Miaño, S.D.B., Segretario del Segretariato per i Non Credenti » Mons. Felipe Santiago Hermosa y Sarmiento, Arcive­ scovo già di Cuzco (Perù). » Mons, Ramón Iribarne, 0. de M., Vescovo Prelato di Deán Funes (Argentina). » Mons. Daniel Tavares Baeta Neves, Vescovo di Sete Lagoas (Brasile). » Mons. Antonio Mazzarotto, Vescovo già di Ponta Gros­ sa (Brasile). 17 » » » » » » » » 21 » 26 28 30 )) » » » » » Mons. José Carranza Chévez, Vescovo di Copan (Honduras). Mons. Maximilian Gofart, Vescovo tit. Mons. Amand Hubert, S. M. A., Vescovo Mons. Jacinto Vásquez Ochoa, Vescovo Santa Rosa de di Uzita. tit. di Sais. già di Espinal (Colombia). Mons. Joseph Ruocco, Vescovo tit. di Polignano. Mons. Francesco Ricceri, Vescovo già di Trapani. Mons. Dino Tomassini, Vescovo di Assisi, Nocera Umbra e Gualdo Tadino (Italia). Recens nuntiatum est Antonium H. Yang Kuang C h i , O.F.M., Episcopum Iüzeanum, anno probabiliter 1978, de vita decessisse. An. et rol. LXXII 30 Septembris 1980 N. 6 ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M O F F I C I A L E Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II EPISTULAE APOSTOLICAE I Ad dilectos filios Victorem Dammertz, Abbatem Primatem Ordinis S. Benedicti; Iacobum Del Rio, Maiorem Congregationis Eremitarum Camaldulensium Montis Coronae; Paulum Ananian, Abbatem Generalem Ordinis Mechitaristarum Venetiarum, Monachorum Armenorum sub Regula S. Benedicti; Sighardum Kleiner, Abbatem Generalem Sacri Ordinis Cisterciensis; Ambrosium Southey, Abbatem Generalem Ordinis Cisterciensium Reformatorum seu strictioris observantiae: XV expleto saeculo ab ortu S. Benedicti, abbatis. IOANNES PAULUS P P . I I DILECTI FILII, SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM Sanctorum altrix Mater Ecclesia eos qui praeclara virtutum exerci­ tatione Christum, Sponsum eius, fidelissime sunt secuti, quasi magi­ stros vitae filiis suis commonstrat, ut, illorum vestigiis inhaerentes, inter mundanas varietates ad perfectam cum Deo coniunctionem, id est ad propositum sibi finem, perveniant. Qui eximii viri et mulieres, quam­ quam in terrena conversatione peculiaribus aetatis suae, praesertim ingeniorum culturae, condicionibus erant obnoxii, tamen vivendi ratione sua atque doctrina quandam faciem mysterii Christi in lumine posue­ runt, quae certum ac definitum tempus egreditur et etiamnum vim suam retinet atque vigorem. 50 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 778 Cum ergo in praesentia xv saeculum revolutum ab ortu sancti Be­ nedicti sollemnibus celebretur, opportunitas praebetur eius nuntium spi­ ritalem et socialem iterum audiendi. I Tn religione qualibet semper fuerunt, qui, « inquietudini cordis ho­ minum variis modis occurrere nitentes »,* ad Absolutum et Aeternum singulariter traherentur. Inter quos, ad Christianitatem quod attinet, eminent monachi, qui iam saeculo I I I et IV in orientis partibus pro­ priam quandam instituerunt formam vivendi, studio deifico contenden­ tes, ut Christi exemplo (( in monte contemplantis » vitam solitariam et segregem agerent aut in fraternae caritatis convictu se Dei famulatui dederent. 2 Ex oriente autem monastica disciplina in totam Ecclesiam perma­ n a v i atque aliorum salubre propositum aluit, qui, vitae religiosae in­ stituta servantes, imitabantur Salvatorem « turbis Regnum Dei annun­ tiantem vel peccatores ad bonam frugem convertentem». 3 Cum ergo hoc spiritali fermento Ecclesia augeretur, simul tamen civilis cultus dilaberetur, res Romanorum senescerent — paulo antea horum imperium occidentale erat subversum — circiter annum CCCCLXXX Benedictus natus est Nursiae. « Gratia Benedictus et nomine, ab ipso suae pueritiae tempore cor gerens senile » atque « soli Deo placere desiderans », inclinavit aurem cordis ad Dominum, qui operarium suum quaerebat, atque, per ducatum Evangelii animi haesitationes, initio subortas, devincens, ivit per (( dura et aspera », id est ingressus est « artam viam, quae ducit ad vitam ». 4 5 6 7 Nonnullis locis vitam solitariam agens tentationumque probatione sese purificans effecit, ut cor suum totum Deo pateret ; cuius amore im­ pulsus, alios homines convenit, quibuscum ut pater obiret «dominici 1 Conc. Oec. Vat. I I , Decl. Nostra aetate de Ecclesiae habitudine ad religiones non-christianas, 1. 2 3 Conc. Oec. Vat. I I , Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 46. Ibid. * S. 5 Gregorius Magnus, Dialogorum lib. Cf. S. Benedicti Regula, Prolog. 1. 6 /S. Benedicti Regula, 58, 8. 7 Cf. Mt. 7, 14. 14. I I , Prolog.: PL 66, 126. 779 Acta Ioannis Pauli Pp. II scholam servitii ». Itaque usu, sapienti quidem et cum sensu officii coniuncto, <( instrumentorum bonorum operum » ipse eiusque alumni parvam civitatem christianam constituerunt, « ubi tandem », ut dixit Paulus V I , Decessor Noster rec. mem., «viget amor, oboedientia, inno­ centia, animus liber a rebus et ars iis recte utendi, principatus spiri­ tus, pax, breviter Evangelium ». 8 9 10 Bona ergo complens, quae in traditione ecclesiali inerant orientis et occidentis, Sanctus Nursinus rationem hominem totum considerandi est adeptus, cuius dignitatem, ut personae, non iterabilem inculcavit. Cum anno DXLVII de vita ille decederet, firma iacta iam erant funda­ menta monasticae disciplinae, quae praesertim post synodos aetate Garolingorum celebratas monachismus occidentalis evasit. Qui quidem per abbatias aliasque domos Benedictinas, quoquoversus diffusas, compa­ gem illam primigeniam et seminalem Europae novae effecit : Europae dicimus, cuius (( gentibus, quae a Mari Mediterraneo usque ad Scaiidinaviam, ab Hibernia usque ad Polonorum loca patentia incolunt, huius Sancti filii cruce, libro, aratro christianum attulerunt cultum ci­ vilem »." II Ad tria in vita Benedictina praedicabilia mentes vestras convertere est hodie Nobis propositum : sunt autem oratio, labor, exercitatio aucto­ ritatis paterna. Quae tria Nos iuvat ampliore consideratione rerum theologicarum humanarumque complecti — quatenus e vita et magi­ sterio Benedicti, maxime vero ex eius Regula, eruuntur — quo altius perspici valeant. Haec lex vivendi est quidem secundum verba sancti huius Caelitis (( minima inchoationis Regula », sed reapse compendium, cohaerens et copiosum, Evangelii non communi conversatione ad effectum adducti. Etenim, homine eiusque sorte cum Redemptione sociata ante oculos obversantibus, ille capita quaedam doctrinae, potissimum vero formam vitae proponit. Quamvis huiusmodi vitae ratio pro monachis — ac qui­ dem monachis saeculi VI — sit conscripta, tamen continentur in ea 8 S. 9 Cf. S. Benedicti Regula, 4. 10 Benedicti Regula, Prolog. 45. Cf. Allocutio d. 24 Octobris 1964 in Archicoenobio Casinensi habita: (1964), p. 987. 11 Cf. Pauli PP. V I , Litt. Ap. Pacis nuntius: AAS 56 (1964), p. 965. AAS 56 780 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale seu inde perlucent praeceptiones ad hanc etiam aetatem pertinentes utilesque cunctis baptismo renatis et in fide adultis, cunctis, qui per ino­ boedientiae desidiam a Deo recesserunt atque nunc per oboeditionem fidei, haud semper facilem, ad eum redire nituntur. Vita Benedictina in Ecclesia potissimum ut perstudiosa quaesitio Dei apparet, qua quodam modo vitae cursus sit insignis oportet cuius­ vis christiani ad « doctrinae virtutumque culmina » contendentis, do­ nec ad caelestem perveniat patriam. Quod iter sanctus Benedictus animo sollicito et commoto insistit atque observat, non rara impedimenta ostendens, quibus difficile redditur, ac discrimina, quibus id praecludi omnesque nisus evacuari videntur ; siquidem homo servus est immodicarum cupidinum, quibus nunc vana praesumptione et superbia tumescit, nunc vero pavore vires extenuante perterritur. 12 1 3 14 Sed haec « via vitae » certis tantummodo condicionibus potest percurri : quatenus scilicet Christus sine adiunctione diligitur simulque germana servatur humilitas. Profecto christianus, indigentiae suae con­ scius et infirmitatis, iter spiritale, Deo opitulante, ingreditur : ab iis, quae eum gravant, noxis se liberat, authenticam naturam suam, ut personae, clarius perspicit, in imis animae penetralibus detegit Deum praesentem. Amor ergo et humilitas coalescunt in unum, hominem mo­ ventes, ut descendat, quo altius ascendat. Vita enim nostra est sca­ la, (( quae humiliato corde a Domino erigatur ad caelum ». 1 5 16 Exterior autem modus vitae considerandae monasticae opinationem potest ingerere viam vitae Benedictinae solum propriae utilitati monachi hanc profiteritis favere, facilem inferre neglectionem ceterorum, ideoque animum alienare a sociali ratione verisque sollicitudinibus hominum. Hoc pacto vita, quae intra monasterii claustra cum orandi consuetudine, in solitudine et silentio agitur, etiam a nonnullis ad ecclesialem com­ munitatem pertinentibus, pro dolor, aestimatur. Re quidem vera, cum monachus animum colligit seu, ut sanctus Gregorius de Benedicto dixit Nursino, secum habitat, atque semet ipsum diligenter attendit per purificationem paenitentialis asceseos, id etiam propterea fit, ut se e servitute propriae voluntatis expediat. Sed haec 12 Cf. £. Benedicti Regula, Prolog. 13 S. Benedicti Regula, 73, 9; cf. Conc. Oec. Vat. I I , Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 9; Decr. 2. Unitatis Redintegratio de oecumenismo, 14 Cf. S. Benedicti Regula, Prolog. 48. 15 Cf. 16 Sí. Benedicti Regula, 7, 8. Ä. Benedicti Regula, Prolog. 20. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. 781 II mentis intentio, quam in se ipsum aliquis dirigit, est solum condicio necessaria omnino, ut animus eius veriore studio Deo fratribusque pa­ tescat. Hac vi Benedictinae conversationis impellente efficitur, ut sin­ guli monachi in communitate vivant et haec hospitalitatis sedes evadat. Sanctus Benedictus hanc viam principalem percurrit, qua intra fines familiae monasticae itur ad Deum. Monasterii autem convictus — ex eius sententia locus singularis, ubi corda dilatantur habitatorum oboedien­ tiam sibi invicem impendendum — vehementi amore proximi movetur, incitatur, quo quisque adducitur, ut, suum commodum neglegens, fratris utilitati deserviat. Homo cum cotidie nititur, ut apud se postulatum, numquam posthabendum, animi collecti modestique et participatio vitae, et ipsa non depo­ nenda, ex aequo temperentur, valescit facultate, ex qua germana sit persona, rationes quidem habens cum aliis et cum Deo potissimum, qui prorsus est alius. Verumtamen hoc modo homines resque sociales aestimandi, qui sancti Benedicti est proprius ac totius traditionis ab eo manantis, necessitu­ dines nullatenus circumscribuntur sola communitate monastica. Clau­ sura monachum seiungit quidem a saeculo atque adversus omnem fatuam dissipationem quasi quoddam repagulum debet efficere, quod tran­ scendí non liceat, sed hoc non dividit nec terminat ab amore. Quin im­ mo huiusmodi limes veluti spatium aperit, interiori libertati necessa­ rium, ubi monachus — et quodam modo quivis homo, de <( parva clau­ sura » sua sollicitus — in amore vivat et crescat ; ubi cor suum fratribus pandat, qui ea participare desiderant, quae ille in coniunctione cum Deo experitur, et feliciter accidat, ut, quemadmodum Paulus VI sagaciter dixit, sedes sua « magis usque frequentetur uti domus pacis et orationis, ubi homines se ipsos inveniant et Deum intus secum » ; seu ut ibi constituatur «dominici schola servitii)), videlicet « schola... virtutis et contemplationis quae abunde nascitur ex claris ac solidis explicationibus evangelii, doctrinae translaticiae, Ecclesiae magisterii » ; ipse necessitu­ dine contingat omnes ac singulos, per orationem exsuperando quosvis fines spatii ac terminos temporis. His profecto condicionibus mona­ chus sancti Benedicti frater universalis, evangelizator, nuntius pacis et amoris evadit. 17 18 17 Pauli PP. VI Ep. ad Ioannem Carmelum Card. Heenan, Archiepiscopum Vest- monasteriensem : AAS 67 (1975), p. 474. 18 ma. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 782 III Aetate sancti Benedicti communitas ecclesialis hominumque socie­ tas plures exhibent similitudines cum iis, quae nunc sunt, condicionibus vitae humanae. Perturbationes rei publicae et incertitudo temporis fu­ turi, impendente bello aut iam ardente, mala inferebant, quibus animi vehementer perculsi terrebantur. Unde factum est, ut vitam omni certa ac praestabili significatione carere putarent. Intra Ecclesiae limina diuturna contentio tandem resederat, qua incensi homines mysteria Dei acrius vestigabant, praesertim imperscrutabilem veritatem divinitatis Filii eiusque humanitatem germanam. Haec omnia quasi voce repercussa in verbis, sempiterna memoria dignis, Leonis Magni, successoris beati Petri et Romani episcopi, resonabant. Sanctus Benedictus, hunc statum intuens rerum, a Deo et viva Ec­ clesiae traditione lumen petit et cursum, quem teneat. Consilium autem captum ab eo putari potest paradigma christiani officii in variis casibus huius peregrinationis terrenae, etsi certi ac definiti generis vitae ratio non habetur. Iesus Christus est centrum vitale, pernecessarium, ad quod omnia debent referri, ut iis sensus tribuatur eaque solide consistere possint. Ad sententiam sancti Cypriani, episcopi Carthaginiensis, se revocans, Benedictus vehementer graviterque affirmat omnino (( nihil amori Christi esse praeponendum ». 19 In hominibus autem et rebus inest et momentum, prout cum Christo conectuntur ; qua quidem ratione considerari debent et aestimari. Quot­ quot sunt in monasterio — ab eius rectore (qui est pater — abbas) ad hospitem ignotum et pauperem, ab infirmo ad intimum fratrem — vivam praesentiam Christi significant. Res etiam indicia sunt amoris Dei erga creaturam vel amoris, quo homo fertur in Deum, quin etiam instrumen­ tum et supellex faciendo operi apta « ac si altaris vasa sacrata conspi­ c i a t u r )). 20 Sanctus Benedictus non inanem quandam considerationem theolo­ gicam proponit, sed ex rerum veritate, quemadmodum assolet, cogitandi agendique modum animis impense inculcat, secundum quem theologia in vitae usum transferatur. Non tam cordi est ei, ut veritates de Christo eloquatur, quam ut ex mysterio Christi et ex « Christocentrismo )) inde profluente verissime vivat. 19 20 Cf. S. Benedicti Regula, 4, 21; 72, 11. Cf. S. Benedicti Regula, 31, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 783 Primae partes, quae supernaturali rationi de cotidianis vicissitu­ dinibus sentiendi tribuuntur, cum veritate Incarnationis concordent oportet : homini enim in Deum fideli non licet id quod humanum est, oblivisci, is fidem servare debet etiam homini. Quapropter officium modo verticali, ut aiunt, implendum, quod vita orationi dedita potissimum praestatur, aequabiliter temperatur, si apte cum iis cohaeret, quae secun­ dum rationem (( horizontalem » postulantur quorumque pars est praeci­ pua labor. In monastico ergo consortio, ductu eius qui «vices Christi creditur agere », sanctus Benedictus cursum exhibet vitae ducendae, qui magna aequabilitate distinguitur. Hanc, quae inter solitudinem et convictionem, inter orandum et laborandum habetur, etiam saecularis homo no­ strae aetatis consequatur oportet — quamvis diversa sint pondera huius­ modi rebus tribuenda — ut vocationem suam plene adimpleat. 21 IV Amor verus et absolutus in Christum oratione significanter osten­ ditur; quae est veluti cardo, in quo cotidiana conversatio totaque vita Benedictina vertuntur. Fundamentum vero orationis e sancti Benedicti sententia in eo est positum, ut verbum quis audiat ; siquidem Verbum incarnatum, hic, ho­ die, singulis hominibus in condicione praesenti, non iterabili, versan­ tibus, per Scripturas et ecclesiale officium mediatorium loquitur, quod in monasterio etiam verbis patris fratrumque communitatis exercetur. In eiusmodi oboeditione fidei verbum Dei cum humilitate accipitur atque cum gaudio, inde oriente quod perennis deprehenditur novitas, quam tempus non minuit, quin immo vividiorem reddit magisque alli­ cientem in dies. Quod quidem verbum fons inexhaustus orationis eva­ dit, quoniam « Deus ipse loquitur animae, responsionem huic suggerens, quam cor eius exspectat. Haec oratio in varia diei tempora dispertitur atque, quasi aquae subterranea vena, cotidianum alit laborem )). 22 Per meditationem vero tranquillam et sapidam — quae vera est ruminatio spiritalis — verbum Dei in animis orationi deditis acres illos lucis radios excitat, qui diei cursum illuminant. Profecto haec est « ora- 21 8. Benedicti Regula, 63, 13; cf. ibid. 2, 2. 22 Cf. Pauli PP. VI Allocutio ad Benedictinas Antistitas d. 29 Sept. 1976 habita: Inse- gnamenti di Paolo VI, X I V 1976, p. 771. 784 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tio cordis », illa « brevis et pura oratio » j qua divinis impulsionibus respondemus Dominumque simul provocamus ad indeficiens donum mi­ sericordiae suae nobis largiendum. 23 Verbum igitur Dei, inscrutabile salvationis mysterium continens, ab anima cotidie amanter attenditur et sollicite indagatur ; quod qui­ dem fit studio quodam vitali, quod non propter humanam scientiam, sed propter sapientiam divinum quiddam prae se ferentem exercetur; videlicet non ideo ut plus sciamus sed ut plus, si ita fas est dicere, simus : ut cum Deo colloquamur, ut ad eum ipsius verbum dirigamus, ut ea cogitemus, quae cogitat ipse, breviter ut eius vitam vivamus. Christifidelis, verbum Dei auscultando, ad intellegendum multipli­ cium et variarum rerum ac temporum cursum inducitur, quem provi­ dens Dominus in humana familia fieri instituit, ita ut animae credenti amplum veluti spectaculum dispensationis salvificae praebeatur. Quo item contingit, ut mirabilia Dei per fidem percipiantur apertis oculis et attonitis auribus. Lumen deificum contemplationis excitat scintillam, atque silentium, iunctum stupori, cantus exsultationis, alacris gratiarum actio orationi illi peculiarem indolem tribuunt, qua monachi laudes Dei per dies singulos celebrant concinendo. Tunc oratio quasi vox efficitur universae creaturae et quodam modo praecelsum canticum Ierusalem cae­ lestis praeoccupat. Verbum Dei in hac peregrinatione efficit terrena, ut omnis vita percipiatur quasi Deo patens inspectori, atque in oratio­ nem Patri adhibitam voces conferantur illorum, qui voce iam carent : gaudia et anxietates, prosperi exitus et spes deceptae, secundi eventus exspectationes ibi quodammodo resonant. 24 Hoc verbo Dei sanctus Benedictus praesertim in sacra ducitur litur­ gia, non tamen contendens, ut communitas fiat solum coetus divina ce­ lebrans ardenter, qui communem experientiam in Spiritu haustam cantu chorali concinenter declaret ; nam ei cordi est plurimum, ut verbo Dei ore tenus prolato cantatoque intimus respondeat animus : « mens con­ cordet voci )). Sacrae Scripturae, vitali hac ratione cognitae atque gustatae, libenter leguntur, cum simul orationi impense incumbitur. Amore movente, animus saepe coram Deo colligitur; nihil Operi Dei praepo­ nitur ; precatio, in liturgia facta, in vitam transfertur et vita ipsa ora­ tio evadit. Oratio, liturgia expleta, veluti per orbes circumductos maio25 26 23 Cf. S. Benedicti Regula, 20, 4. 24 Cf. S. Benedicti Regula, Prolog. 9. 25 S. Benedicti Regula, 19, 7. 26 Cf. S. Benedicti Regula 4, 55; 4, 56; 43, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 785 res minoribus amplificatur et prorogatur in collecti silentisque animi sta­ tum, quo fit, ut quis deinde sibi peculiariter oret, atque precandi con­ suetudo actiones et momenta diei pervadat. Sanctus Benedictus, verbi Dei studiosus, id non solum in sacris Bi­ bliis legit, sed etiam in magno illo veluti libro naturae. Homo, pulchri­ tudinem creaturae contemplans, in intimis animi sui recessibus com­ movetur et ad eum revocatur, qui eius est fons et origo; simul vero adducitur, ut quasi reverenter se gerat adversus eandem naturam eius­ que venustatem in lumine ponat, veritate eius servata. (( Ubi silentium afflat, oratio loquitur » : in solitudine enim ora­ tio ubertate quadam personali augetur; quod referendum est ad val­ lem illam incultam Aniensem, ubi sanctus Benedictus solus cum Deo solo est conversatus, et ad urbem, technicis rebus refertissimam sed ani­ mos alienantem, ubi homo nostrae aetatis saepe segrex est et sibimet ipsi relinquitur. Sed necesse est animus quodam exerceatur deserto, ut vitam vere spiritalem agere valeat ; siquidem id inania praecavet verba, facilius reddit commercium novum cum Deo, hominibus, rebus habendum. In deserti silentio rationes, quae alicui cum aliis intercedunt, ad id quod praecipuum et primarium est, rediguntur, addita quadam austeritate, dum cor purificatur, dum usus cotidianae orationis, quae ex inti­ mo animo ad Deum levatur, retegitur. Quae quidem precatio non in multiloquio ei adhibetur sed in puritate cordis infiammati et compunctione lacrimarum. 2 7 28 Ï V Hominis facies saepe lacrimis rigatur, quae, non semper e sincera compunctione aut e nimio gaudio obortae, prorumpunt animumque ad orandum impellunt ; saepe enim lacrimae prae dolore ac turbatione ab iis effunduntur, quorum dignitas humana est abiecta, qui ipsi non va­ lent perficere, quod iuste affectant, qui opus suis necessitatibus et in­ geniis consentaneum facere nequeunt. Sanctus Benedictus quoque in consortione degebat civili iniustitiis deformi, in qua persona crebrius nihili fiebat reique loco habebatur : secundum socialem compagem, in ordines digestam, miserrimi quique se­ gregati referebantur in numerum servorum, pauperes usque egentiores, 27 Cf. Pauli P P . VI Allocutio ad Benedictinos monachos d. 8 Sept. 1971 habita: AAS 63 (1971), p. 746. 28 Cf. S. Benedicti Regula, 20, 3; 52, 4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 786 divites usque locupletiores reddebantur. Tamen egregius ille vir in prae­ scriptis Evangelii ut in fundamento inniti voluit communitatem mo­ nasticam. Is in integrum restituit hominem, ex quocumque sociali pro­ diit ordine ; secundum sapientis iustitiae distributivae normas unius­ cuiusque necessitatibus prospicit ; singulis officia assignat completiva et inter se apto nexu disposita; infirmitatis aliorum habet rationem, nul­ lum tamen locum facili desidiae relinquens ; spatium dat aliorum actioni sollerti, ne se sentiant coartari, sed potius ut exstimulentur ad vires suas optimas exserendas. Ita levis atque interdum iustae murmurationis adimit praetextum, verae pacis condiciones inducens. Homo a sancto Benedicto non machina quaedam habetur nomine ca­ rens, qua quis eo utatur consilio, ut maximos inde proventus accipiat, nullam tamen comprobationem moralem declarans opifici iustamque de­ negans mercedem. Est quidem animadvertendum temporibus eius opus fieri solitum esse a servis, qui homines esse negabantur. Benedictus ve­ ro laborem, quavis ratione is exerceri contingit, partem essentialem vi­ tae arbitratur singulosque monachos eo astringit, cui cum conscientiae officio insistant. Qui labor «oboedientiae expiationisque causa» est sustinendus, quandoquidem cum quovis nisu vere efficaci dolor sudorque coniunguntur. Haec vero aerumna vim obtinet redemptricem, dum homi­ nem a peccato purificat, res etiam, quae operose tractantur, necnon ip­ sum ambitum, intra quem id fieri contingit, nobilitat. 29 Sanctus Benedictus, terrenam transigens vitam, in qua labor et ora­ tio convenienter temperantur, atque hoc modo opus in supernaturalem rationem eiusdem vitae considerandae feliciter inserens, hominem adiu­ vat, ut se cooperatorem Dei agnoscat, isque reapse evadat, dum eius persona, creatrici cuidam navitati insistens, ex toto promovetur. Hu­ mana quidem actio contemplativa efficitur, contemplatio autem virtu­ tem quandam dynamicam consequitur, ad ipsum opus habens momen­ tum et huic propositos fines illuminans. Non ergo id agitur solum, ut otiositas mentes hebetans devitetur, sed etiam, ac quidem potissimum, ut homo reddatur idoneus, qui, ut persona officiorum suorum memor ac diligens, incrementis augescat, ut in sui animi penetralibus dotes detegantur fortasse adhuc reconditae, quae ad fructificandum in commune bonum adducantur, « ut in omnibus glorificetur Deus ». 30 29 Pii PP. X I I Litt. Encycl. Fulgens radiatur: AAS 39 30 1 Pt. 4, 11. (1947), p. 154. Acta Ioannis Pauli Pp. II 787 Non quidem labor asperae virium contentionis onere levatur, sed ei novus impulsus interior additur. Monachus enim non quamvis opus faciat, sed etiam per ipsum opus Deo coniungitur, quia, « dum manu vel mente operatur, ad Christum continenter se erigit». 31 Ita fit, ut labor, etiamsi est vilis ac tenuis, tamen dignitate quadam auctus, obeatur et pars vitalis reddatur « summi studii illius, quo solus quaeritur Deus, in solitudine et silentio, ut vitae ipsi vis tribuatur orationis perennis, sacrificii laudis, simul celebrati et simul consum­ mati, aspirante hilari fraternaque caritate ». 32 Europa facta est terra christiana, quia praesertim filii sancti Be­ nedicti maiores nostros institutione, omnia complectente, erudierunt, eos non solum artes et fabrilia opera docendo, verum praecipue spiri­ tum evangelicum iis infundendo, necessarium ad thesauros spiritales personae humanae tuendos. Paganismus, qui olim a frequentibus mo­ nachorum missionalium turnus ad Evangelium est traductus, nunc vero in orbe occidentali magis magisque propagato, iam causa est et effectus amissae illius christianae rationis laborem eiusque dignitatem aesti­ mandi. Nisi Christus actioni humanae significationem indit altam atque per­ petuam, is qui operatur, servus — novorum temporum proprius — vesanae industriae quaestuosae efficitur. Contra Benedictus urgentem affirmat necessitatem operi indolem spiritalem praebendi, dilatans fines operositatis humanae, ita ut haec impensam illam artium technicarum exercitationem nimiamque propriae utilitatis egrediatur cupidinem. VI In sociali compagine, quae nostris temporibus viget quaeque hic et illic indolem accepit «societatis patribus carentis», sanctus vir Nursinus adiuvat ad resumendam primariam quandam rationem — ab iis qui auctoritate sunt praediti, fortasse nimis neglectam — rationem di­ cimus paternam. Sanctus Benedictus vices Christi inter suos monachos gerit, qui ei tamquam Domino Iesu obtempérant iisdem cum animi sensibus, quibus Salvator se adversus Patrem gerebat. Huic oboedientiae-auditioni, filio­ rum propriae, qui sic operam conferunt ad patris indolem effingendam, 31 Cf. Pii PP. X I I Litt. Encycl. Fulgens radiatur: AAS 39 (1947), p. 147. 32 Cf. Pauli PP. VI Allocutio ad Benedictinas Antistitas, d. 28 Oct. 1966; AAS 58 (1966), p. 1160. Acta Apostolicae Sedis - 788 Commentarium Officiale mens acris respondet, quam Benedictus in cunctos monachos intendit, eorum personas in universum respiciens. Haec attentio adigit eum, ut necessitates varias communitatis diligentius curet. Qui auctoritatem exercet, non ea quidem omittens, quae ad mona­ sticam familiam ordinandam resque materiales pertinent gerendas, sol­ licitus sit oportet de uniuscuiusque personae habitu spiritali, cum hic terrenis ac transitoriis sit longe praeferendus. In iis considerandis, quae in vita humana spiritalia sunt atque prae­ cipua, abbas illuminatur commercio, quod cum verbo Dei assidue habet et unde nova profert et vetera. Ad quod verbum Dei pater ita se con­ formet, ut actio sua quasi fermentum iustitiae divinae evadat, quod fi­ liorum mentibus conspergatur. In deliberationibus intra communitatem habendis sanctus Benedictus abbati plenam quidem tribuit potestatem ; cuius sententia impugnari non potest. Hoc vero non inde est ortum, quod auctoritas quasi dominatio imperiosa esse putatur, nam pater consilia init cum omnibus fratribus aut cum nonnullis seorsum, sine ullo praeiudicio, cum sit ei persuasum etiam in rebus magni ponderis « saepe iuniori Dominum revelare quod melius est». 33 In fraterno colloquio abbas postulationes audit eorum quos de officio aliquo peculiari suscipiendo interrogat, sed propter bonum unius cuius­ vis aut communitatis perstare debet in rebus iniungendis, quae forte etiam impossibiles esse videantur : id ei cordi sit oportet singulos pro­ movere, ut in melius proficiant totaque communitas augeatur et crescat. Hoc vero patri communitatis est peculiari ratione propositum, ut animabus auxilietur easque provide regat, faciens, ut liquido appareat primas partes dari amori. Verus enim pater « superexaltet misericor­ diam iudicio ) ) 34 studeatque plus amari quam timeri, sciens oportere se prodesse magis quam praeesse. 35 Memor de cunctis sibi commissis se rationem esse redditurum, abbas diligit fratres ; cum iis et pro iis munere fungens boni Pastoris, id agit, quod utilius est ad omnium bonum, quod magis convenire, quod iudi­ caverit esse salubrius. ((Magnopere enim debet sollicitudinem gerere abbas, et omni sagacitate et industria currere, ne aliquam de ovibus sibi creditis perdat... Et Pastoris boni pium imitetur exemplum, qui 33 Cf. S. Benedicti Regula, 3, 3. 34 S. Benedicti Regula, 64, 10; cf. Iac. 2, 13. 35 Of. S. Benedicti Regula, 64, 14; 64, 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 789 relictis nonaginta novem ovibus in montibus, abiit unam ovem, quae erraverat, quaerere, cuius infirmitati in tantum compassus est, ut eam in sacris humeris suis dignaretur imponere, et sic reportare ad gre­ gem )). Pater communitatis, cui regendae sunt animae, in hoc ministerio 36 pastorali sciat se multorum servire moribus debere; 37 singulis se con­ formet atque coaptet, ut adiumentum, certum ac definitum, quo indi­ gent, praebeat; patiens sit ad omnes, non tamen delinquenti um tolerans peccata : praevaricationem quidem odio habeat, sed, vacuus ira et studio, sobrius et magnanimus filios diligat. Hic modus ceteris cum auctoritate moderandi aliam etiam faciem muneris rectoris ostendit : discretionem dicimus, quae est temperatio et aequilibritas in deliberationibus habendis consiliisque capiendis, ne inu­ tiles murmurationes excitentur. Singuli autem modeste oboedientes non solum adiuvantur ad praetergrediendos fines angustos eorum, quae ilico ut sibi utilia expetunt, sed in ampliore inhaerescunt dispositione salu­ tis vitaeque socialis, cooperando ex conscientiae officio illamque interio­ rem libertatem assequendo, quae necessaria est, ut quis ad personae suae maturitatem perducatur. Haec, quae modo de abbate sunt dicta, qui munus suum ut sapiens dispensator domus Dei adimplet, 38 summae pacis sunt firmamentum. Quae quidem pax in eo est posita, ut fratres se mutuo benigne accipiant et magno se aestiment, quamvis infirmitatibus laborent, quae vitari non possunt, et modus prorsus sit div^ersus, quo cuiusque persona se ma­ nifestat. Haec est pax, quae inde originem trahit quod singuli humiliter et cum officii conscientia se vinculo illius societatis humanae obstringunt, ubi lex Spiritus legi materiae praevalet, ubi ordo iustus congruensque rerum obtinet usus, ubi cuncta convenienter ad stabiliendum Regnum Dei componuntur. Sanctus Benedictus hoc anno nos quodam modo revisit, humanae vitae ducendae ostendens rationes, quae Evangelii doctrinam proxime referunt. Hoc propositum animum non sinit esse incuriosum et negle­ gentem. Eius potissimum filii, patris exemplis et institutis fideles, adiguntur, ut tam praecelsam, simul vero tam certam ac definitam vivendi 36 S. Benedicti Regula, 27, 5. 8-9. 37 Cf. 8. Benedicti Regula, 2, 31. 38 Cf. 8. Benedicti Regula 64, 5; 72, 3-8. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 790 formam testentur. Haec testificatio etiam simpliciores et duros corde permovebit, in quorum pectora verba non amplius descendunt. Reno­ vatio vero inde secuta efficere poterit, ut mundus novam faciem, ma­ gis spiritalem, sinceriorem humanioremque induat sibi. Tamen, qui auctoritate est praeditus, in quavis compage sociali ac gradu, donum paternitatis oportet magis magisque foveat atque declaret, quae sola homines fraterno vinculo valet sociare. In pace enim hi mundum me­ liorem aedificabunt et societatem constituent, in qua orando et laborando homo cooperator et collocutor Dei singularis evadat. Iuvat etiam, hac oblata occasione, reminisci sanctum Benedictum a Paulo V I , Decessore Nostro fel. rec, renuntiatum esse Patronum Eu­ ropae, quae post eversum Romanorum imperium ex magno illo molimine, ad quod ipse et monachi, eius vitae instituta tenentes, plurimum contulerunt, est quodammodo nata. Haec tacita, constans, sapiens opera eorundem monachorum effecit, ut antiquitatis illud veluti patrimonium ingenii culturae servaretur populisque Europae et ipsi hominum generi traderetur. Itaque «spiritus Benedictinus», ut Calendis Ianuariis hoc anno sollicite diximus, « consiliis destruendi prorsus adversatur » ; atque adeo hic (( Europae pater » 4 0 39 omnes, ad quos pertinet, hortatur, ut bona, quae mentes vere aiunt, nobilitant, acriter promoveant, et ea quae delent, subvertunt, fortiter arceant. Sanctus Benedictus ut « pacis nuntius » 4 1 praesertim Europaeas gen­ tes alloquitur, quae ad unitatem coagmentandam salubri nituntur propo­ sito. Pacifica vero consortio, omnino expetenda, potissimum in iustitia, veri nominis libertate, mutua consensione, fraterno auxilio — quae qui­ dem evangelicae congruunt disciplinae — innititur. Huius ergo terrae continentis populos necnon ceteros homines hic Cáeles tueatur ac foveat et gravissimas calamitates, quae armis perniciosissimis maximeque internecivis possint afferri, sua deprecatione avertat ! Haec Nostrum animum pulsant, dum ad hunc praecelsum virum, Ro­ manum et Europaeum, Ecclesiae gloriam, cogitatione precibusque con­ vertimur. Vobis denique, dilecti filii, et familiis monasticis, quibus, varia qui- 39 Cf. AAS 72 (1980), p. 65. 40 Pauli VI Litt. Ap. Pacis nuntius; AAS 56 (1964), p. 965. 41 Pii X I I Homilia d. 18 Sept. 1947 habita; AAS 39 (1947), p. 453. Acta Ioannis Pauli Pp. II 791 dem ratione, praeestis, Benedictionem Apostolicam, paternae benevolen­ tiae Nostrae testem, libentissime impertimus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xi mensis Iulii, in me­ moria S. Benedicti, abbatis, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri se­ cundo. IOANNES PAULUS PP. I I II Ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Ecclesiae Catholicae: supplicationes pro VI Synodo Episcoporum indicuntur. IOANNES PAULUS PP. I I VENERABILES FRATRES AC DILECTI FILII, 1. Appropinquat iam Synodus Episcoporum, quae a die xxvi mensis Septembris, hoc anno, de officiis christianae familiae in mundo huius temporis disceptabit atque adeo quaestionem summi momenti excutiet. De Ecclesiae ministerio, quatenus ad familiam pertinet, Paulus P P . VI, Decessor Noster, egit (cfr. Litt. Encycl. Humanae vitae, 39) ; de eadem re novissimum Concilium Oecumenicum est locutum asserens « familiam fundamentum societatis constituere » (cfr. Const. past. Gaudium et Spes, 52) et, cum sit pariter « Ecclesia domestica », eam efficere, ut universa Ecclesia exsistat et incrementis augeatur, siquidem in familia « nascun­ tur novi societatis humanae cives, qui per Spiritus Sancti gratiam ad Populum Dei saeculorum decursu perpetuandum, baptismo in filios Dei constituuntur (Const. dogm. Lumen Gentium, 11). 1 Haec imago divina familiae, per Iesum Christum renovatae et sanctificatae, aetate nostra saepe extenuatur, obscuratur et fortasse etiam profanatur (cfr. Const. past. Gaudium et Spes, 47). Oportet ergo haec verba Iesu Christi iterum perpendantur : « Ab initio autem non sic fuit » (Mt. 19, 8). Synodus oportet «ostendat quid sibi velit sequi Christum in vita matrimoniali et familiari » (cfr. Ioannis Pauli II Allocutio ad Consi­ lium Secretariae Generalis Synodi Episcoporum habita d. 23 Febr. 1980). Est profecto ita! Necesse est familiae aetatis nostrae ad pristinum statum revocentur ! Necesse est Christum consectentur ! Synodus ergo huius anni eventus est magni ponderis pro totius Ec­ clesiae vita eiusque missione. Quodsi haec missio evangelizatione decla­ ratur (quae fuit argumentum Synodi anni MCMLXXIV) atque per cate­ chesim definito modo exercetur (quae fuit argumentum Synodi anni 792 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale c: MCMLXXVTI), ambo haec officia vitalia Ecclesiae vinculo quodam fun­ damentali cum familia conectuntur. Missio Ecclesiae in familiam illo cum amore dirigitur, quem Deus per Filium suum in ea revelavit; pa­ riter eadem missio in ipsa familia et per familiam magna ex parte ad effectum adducitur. Momentum igitur huius quaestionis ponderantes oportet opus Synodi Episcoporum, quae hoc anno agetur, peculiari cum sollicitudine et universali precatione confirmemus. 2. Quapropter, cum brevi Synodi Episcoporum initium fiet, oporte­ bit tota Ecclesia eius opus participet, tota Ecclesia quodam modo eidem Synodo intersit : oportebit praesens adsit oratione et sacrificio. Omnes Ecclesiae filii pro Synodo orent et spiritales offerant hostias, ut Pa­ tribus Synodi, in Coetu congregatis, impetrent Dei lucem et robur. Est autem familia quasi cellula, unde quaevis vocatio et varia vitae genera in Ecclesia proficiscuntur; quae quidem, secundum cuiusque pro­ priam rationem, familiae vicissim deserviunt, quemadmodum Paulus VI docuit sacerdotes : « Diuturna uberique experientia instructi novistis cae­ libatum vestrum Deo consecratum peculiari modo vos promptos para­ tisque reddere apud domesticos convictus, in eorum itinere ad sanctita­ tem, testes esse actuosos amoris Domini in Ecclesia )) (Allocutio ad soda­ les Consociationis « Equipes Notre-Dame » habita d. 4 Maii 1970 : AAS, 62, 1970, p. 435). Re quidem vera in Ecclesia, ut Apostolus gentium monet, habemus « donationes secundum gratiam, quae data est nobis, differentes » (Rom 12, 6) ; quod fieri contingit, quia « unum corpus sumus in Christo » (Rom 12, 5). Omnes ergo vehementer rogamus, ut pro Synodo precationes faciant atque asperitates Dei amore toleratas offerant. Peculiari vero modo ad eiusmodi preces fundendas et pia sacrificia suscipienda aegrotos excitamus, qui a divina Providentia ad singularem participationem sacrificii Christi vocantur. Idem petentes ad Ordines contemplationi deditos con­ vertimur, qui a Christo speciali ratione ad impensam sollicitudinem de gravibus negotiis Ecclesiae eius sustinendam destinantur. 3. Deinde amanti animo verba hortatoria facimus ipsis familiis. « E e clesiae domesticae » familiarum christianarum a die xxvi proximi mensis Septembris loca evadant, ubi preces fundantur pro Synodo huius anni, quae tam « familiaris )) est et, peculiari cum sollicitudine et amore, ad ipsas in Spiritu Sancto dirigitur. Filii vestri et filiae, quos Cor sacratissimum Iesu tanto amore prose Acta Ioannis Pauli Pp. II 793 quitur, familiis vestris et familiis totius orbis terrarum benedictionem eius ab ipso satagant impetrare. 4. Praecipuus dies, quo pro Synodo oretur, est dominica xn mensis Octobris. Cupimus ut eo die publicae supplicationes in omnibus dioecesi­ bus, paroeciis, ecclesiis fiant, ea quidem ratione, quae a Pastoribus sta­ tuetur. Quo die tota Ecclesia omnesque familiae ad communem precationem socientur. Rogamus autem, ut eodem die, si fieri potest, ii Romam con­ fluant, qui familias universae Ecclesiae repraesentent, ut beati Petri Suc­ cessorem et Patres Synodi conveniant, hoc modo ostendentes universas Ecclesiae familias, in fide et caritate coniunctas, quasi praesentes adesse. Sanctae Familiae Nazarethanae unamquamque familiam commen­ dantes, vobis, Venerabiles Fratres ac dilecti filii, nominatim unicuique domestico convictui, Benedictionem Apostolicam amanter impertimus. Ex Aedibus Vaticanis, die xv mensis Augusti, in sollemnitate As­ sumptionis Beatae Mariae Virginis, anno MCMLXXX, Pontificatus No­ stri secundo. IOANNES PAULUS PP. I I CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I GUAIARAMIRENSIS Praelatura Guaiaramirensis in Brasilia ad gradum dioecesis attollitur nomine immutato. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Cum praelatura Guaiaramirensis hisce postremis temporibus ob Chri­ stifidelium copiam necnon religiosarum civiliumque rerum auctum cepisset magnum incrementum — foederatarum Ecclesiarum auxiliis atque laudabili missionariorum zelo tribuendum — Conferentia Episcopalis Brasiliensis ab hac Apostolica Sede petivit ut eadem praelatura ad dioe­ cesis dignitatem eveheretur. Nos igitur audita sententia Venerabilis Fratris Carmeli Rocco, Archiepiscopi Iustinianopolitani in Galatia et in Brasilia Apostolici Nuntii, de consilio Venerabilium Fratrum No­ strorum S. R. E. Cardinalium qui Sacrae Congregationi pro Episcopis 51 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 794 praepositi sunt, consentientibus pariter illis quorum interest vel inte­ resse putatur, summa Nostra potestate sequentia decernimus. Praelatu­ ram Guaiaramirensem in dioecesium numero recensemus, immutata ap­ pellatione finibusque. Episcopalem sedem in urbe statuimus in qua ad praesens praelaturae sedes exstat eiusque templum ad dignitatem ec­ clesiae cathedralis attollimus iustis cum iuribus. Episcopo autem, prae­ terquam quod debita iura damus, obligationes etiam imponimus, residentium Episcoporum propria. Novam insuper dioecesim suffraganeam facimus metropolitanae Sedi Ouiabensi, sicut Episcopum eiusdem Me­ tropolitae. Mandamus praeterea ut, quoadusque Canonicorum Colle­ gium per alias sub plumbo Litteras condatur, consultores dioecesani deligantur qui Episcopum auxilio et opere adiuvent. Mensa episcopalis Curiae bonis efficiatur, fidelium sponte oblatis pecuniis atque aliis bonis quae ad mensam praelaticiam Guaiaramirensem hactenus pertinebant. Ad Seminarii exstructionem quod attinet sacrorumque alumnorum in­ stitutionem serventur praescripta iuris canonici, prae oculis habitis nor­ mis Decreti Concilii Vaticani II (( Optatam totius » et Sacrae Congre­ gationis pro Institutione Catholica regulis. In ista dioecesi pastoralia incepta ad vocationes praesertim sacerdotales promovendas summo stu­ dio foveantur ita ut suo tempore selecti iuvenes Romam possint mitti in Pontificium Collegium Pium Brasiliense, philosophicis theologicisque imbuendi disciplinis. Dioecesi rite constituta, praelaturae clerus novae dioecesi addictus eo ipso censeatur. Haec vero quae praescripsimus ad effectum adducat Venerabilis Frater Carmelus Rocco, quem diximus, vel ab eo delegatus sacerdos in ecclesiastica dignitate constitutus. Qui negotium perfecerit, idem congrua documenta exaranda curet atque ad Sacram Congregationem pro Episcopis mittat usitato more signata sigilloque impressa. Has denique Apostolicas Litteras sive nunc sive in posterum ratas esse volumus, contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die decimo sexto mensis Octobris, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo nono, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis © SEBASTIANUS Card. BAGGIO S. Congr. pro Episc. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Ioannes De Riccardis, Proton. Apost. s. n. Loco ££ Plumbi In Secret. Status tab., n. 48052. Acta Ioannis Pauli Pp. II 795 II HALLAMENSIS Detractis nonnullis territoriis ab Ecclesiis Loidensi et Nottinghamensi, quae sunt in Magna Britannia, nova dioecesis conditur Hallamensis cognominanda. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui arcano Dei consilio in beati Petri locum successimus, ut Ec­ clesiam universam pari, si fieri posset, amore administraremus, illuc sane mentem Nostram semper intendimus, in eoque curas collocamus praecipuas, quo modo filiorum Fratrumque Nostrorum utilitatibus inserviamus : resonant enim in animo usquequaque verba illa Salvatoris Pe­ tro facta: «Pasce agnos meos... pasce oves meas» (Io. 21, 15-17). Qua re, cum Venerabiles Fratres Villelmus G. Wheeler, Episcopus Loi­ densis, et Iacobus McGuinnes, Episcopus Nottinghamensis, ab hac apo­ stolica Sede petierint, ut divisis suarum dioecesium territoriis late pa­ tentibus, iam nova conderetur dioecesis, Nos Venerabilis Fratris Brunonis Bernardi Heim, Archiepiscopi titulo Xanthiensis atque in Ma­ gna Britannia Apostolici Delegati,'item Venerabilium Fratrum Nostro­ rum S. R. E. Cardinalium Negotiis Sacrae Congregationis pro Episco­ pis praepositorum audita sententia, haec decernimus atque statuimus. A dioecesi Loidensi integrum territorium detrahimus, ut lege civili de­ finitur, regionis vulgo (( Metropolitan County of South Yorkshire » cognominatae; a dioecesi vero Nottinghamensi paroecias separamus San­ cti Thomae, et Dominae Nostrae, quae sunt in urbe vulgo Sheffield ; item territorium, ut lege civili terminatur, regionis vulgo (( Bassetlaw », et municipiorum : Bamford, Chesterfield, Clowne, Dronfield, Eckington, Hathersage, Staveley. Quibus terris novam dioecesim constituimus, Hallamensem appellandam. Novae dioecesis sedem in urbe « Sheffield » po­ nimus, cathedram episcopalem in templo Beatae Mariae Virginis ibidem collocamus, quod cathedrale nempe erit, factis iuribus atque privilegiis templorum cathedralium propriis. Conditam autem Ecclesiam suffraganeam subdimus archidioecesi Liverpolitanae, sic ut eius Antistitem il­ lius Metropolitae. Ad mensam episcopalem quod attinet, eam constituent 796 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sive Curiae emolumenta, sive fidelium collationes sponte factae, sive bonorum pars, iuxta peculiarem conventionem ab Ordinariis quorum in­ terest faciendam, ratione nempe habita piorum fundatorum, seu oblato­ rum voluntatis. Dum Cathedrale Canonicorum collegium condatur, in­ dulgemus ut Consultores dioecesani eligantur, quorum ope fruatur Epi­ scopus. Regimen autem, administratio, electio Vicarii Capitularis, Sede vacante, atque similia iure Canonico omnino temperentur. Circa Semi­ narii erectionem atque puerorum formationem, respiciatur ad normas Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius », et ad regulas a Sacra Congregatione pro Institutione Catholica statutas. Ad cleri distributio­ nem quod pertinet, decernimus ut, dioecesi Hallamensi constituta, sa­ cerdotes dioecesi illi censeantur adscripti, in qua beneficium vel offi­ cium habeant ; ceteri vero clerici dioecesi illi incardinati maneant, in cuius territorio legitime degant. Poterunt tamen Episcopi iusta causa, collatis consiliis cum sacerdotibus et clericis quorum interest, eorum in­ cardinationem aliter disponere. Ultimum censemus ut documenta et acta, quae ad novam Ecclesiam pertinent, ad eius Curiam mittantur in Ar­ chivo rerum religiosarum magna cura servanda. Ceterum, quae per has Litteras mandavimus, Venerabilis Frater Bruno Bernardus Heim exse­ qui studeat, cui necessarias facultates facimus. Poterit vero ille alium delegare, modo in ecclesiastica dignitate constitutum virum. Re vero acta documenta exarari faciet, quorum sincera exempla ad Sacram Con­ gregationem pro Episcopis cito mittet. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die tricesimo mensis Maii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis * SEBASTIANUS Card. BAGGIO S. Congr. pro Episc. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Ioannes De Riccardis, Proton. Apost. s. n. Loco SB Plumbi In Secret. Status tab., n. //5808. Acta Ioannis Pauli Pp. II 797 III BUBANZANA Quodam e dioecesi Buiumburaënsi territorio detracto, nova dioecesis in Burundia constituitur nomine Bubanzana. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Venerabilibus Fratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus qui Sacrae Congregationi pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide praepositi sunt, quo aptius in Burundia evangelizationis operi consuleretur, peropportunum est visum in ea novam esse dioecesim condendam. Nos igitur, cum eorum votis concedere exoptemus, ea, quae sequuntur, decernimus summaque Nostra iubemus auctoritate. A dioecesi Buiumbu­ raënsi partem septentrionalem territorii separamus eaque novam dioe­ cesim condimus, ex urbe huius regionis principe «'Bubanza» appellan­ dam Bubanzanam iisdemque limitandam finibus quibus nunc provincia civilis definitur, firmis manentibus ceteris limitibus. Insuper constitu­ tam dioecesim suffraganeam facimus metropolitanae Sedi Kitegaënsi, dum vero praecipimus ut Episcopi cathedra in sacra aede principe eius­ dem urbis « Bubanza » ponatur atque Canonicorum loco Consultores dioecesani ad normam iuris deligantur qui Episcopum consilio et ope iuvent. Has denique Litteras nunc et in posterum efficaces esse et fore volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die septimo mensis Iunii, anno Do­ mini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis AGNELLUS Card. Rossi S. Congr. pro Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Ioannes De Riccardis, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 45011. 798 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale IV MOBILENSIS Nova Provincia Ecclesiastica nomine Mobilensis constituitur unoque tempore Ecclesia Mobilensis et a Provincia Ecclesiastica Novae Aureliae seiungitur et ad gradum archiepiscopalis sedis metropolitanae evehitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Sacrorum Antistites Provinciae Ecclesiasticae Novae Aureliae, de pastorali quidem cura solliciti animumque in christianum profectum omnium fidelium in illa regione degentium intendentes, audita Confe­ rentia Episcopali Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis, ab hac Apostolica Sede poposcerunt ut, quibusdam locis a perampla Pro­ vincia Ecclesiastica Novae Aureliae distractis, iam nova Provincia Eccle­ siastica nomine Mobilensis illic conderetur ipsaque Mobilensis ibidem dioecesis ad dignitatem Metropolitanae sedis eveheretur. Quapropter Nos, cum constet eidem rei assentiri Venerabilem Fratrem Ioannem Jadot, Archiepiscopum titulo Zuritanum et in Foederatis Americae Septentrio­ nalis Civitatibus Delegatum Apostolicum, idemque consilium probari Ve­ nerabili Fratri Nostro S. R. E. Cardinali Sacrae Congregationis pro Epi­ scopis Praefecto, necnon commune optatum in votis esse eorum quorum interest vel interesse censetur, at praesertim cum Nobis sit cordi con­ gruam rationem istorum filiorum habere legitimaeque eorum pastorum precationi Nobis adhibitae concedere, de plenitudine apostolicae pote­ statis Nostrae hisce Litteris ea decernimus atque iubemus quae sequun­ tur. Dioecesim Mobilensem a Provincia Ecclesiastica Novae Aureliae seiungimus et ad dignitatem Metropolitanae Ecclesiae attollimus omnia­ que ei tribuimus iura ac privilegia, quae iure communi ceterarum eius­ dem ordinis Ecclesiarum sunt propria. Novam praeterea ecclesiasticam Provinciam istic condimus (( Mobilensem » cognominandam, quae con­ stabit tum Mobilensi Ecclesia hodie ad gradum archidioecesis evecta honoreque sedis Metropolitanae insignita, tum dioecesibus Biloxiensi et Birminghamiensi in Alabama atque Iacksoniensi, quas nunc ab eccle­ siastica Provincia Novae Aureliae segregamus et Mobilensi archidioe­ cesi suffraganeas constituimus. Mobilensem pro tempore Antistitem di­ gnitate archiepiscopali et Metropolitae ordine exornamus eumque iuri- Acta Ioannis Pauli Pp. II 799 bus et privilegiis cumulamus, quibus ceteri omnes rectae fidei Metropo­ litae ubique fruuntur, quorum tamen et oneribus et officiis ipsum Quoque adstringimus. Quae hic praescripsimus, ea ad effectum adducantur a memorato Venerabili Fratre Ioanne Jadot, quem Nos deputamus cui­ que necessarias et opportunas facultates facimus, una cum facultate eiusdem mandati alicui viro in ecclesiastica dignitate constituto sub­ delegandi, salvo officio curandi ut, exsecutione peracta, actorum docu­ menta exarentur eorumque certa ac vera exempla ad Sacram Congre­ gationem pro Episcopis transmittantur. Has Nos Apostolicas Litteras sueto more expeditas ratas esse volumus nunc et in posterum, contra­ riis rebus non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die undetricesimo mensis Iulii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. 6B SEBASTIANUS Card. B AGGIO AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Episc. Praefectus Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco ¡33 Plumbi In Secret. Status tab., n. 46911. LITTERAE APOSTOLICAE I Cathedrale templum Neritonense, in Italia, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Qui a pueris beatissimam Virgi­ nem Mariam, Christi Matrem, amare, honorare, atque colere pectore ab imo suevimus, nullam sane occasionem omittimus huius tenerrimae Matris gloriam, nomen, cultum augendi : nam, praeter quam quod est Maria Virgo Dei parens, nullo umquam inquinata peccato, est etiam cae­ lorum Regina, atque filiorum suorum patrona fidelis. Quam ob rem, cum Venerabilis Frater Antonius Rosario Mennonna, Episcopus Neritonensis, iam preces admoverit, sive suo sive suorum sacerdotum ac populi nomine, ut cathedrale templum suae dioecesis, B. M. V. sacrum Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 800 Assumptae in caelum, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur : esse enim illud nobilitate, arte, monumentis perinsigne, atque religione erga caelestem Matrem venerabile ; Nos, re bene considerata, rati praeterea fore, ut attributus honor pietatem in Deum in eiusque Matrem in pectoribus alat, adhibitis precibus aequo animo concedimus. Quare, iis adprobatis, quae de re Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cul­ tu Divino, factis a Nobis facultatibus, statuerit, placet templum cathedrale dioecesis Neritonensis in Basilicis Minoribus annumerari, factis nempe iuribus ac liturgicis privilegiis talium templorum propriis, modo ea servata sint, quae Decretum « De titulo Basilicae Minoris )) poscit, die vi mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII, factum. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die II mensis Iunii, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 42926. II Templum cathedrale Bellunense, sancto Martino episcopo sacrum, ad Basilicae Minoris gradum motu proprio Summus Pontifex evehit. IOANNES P A U L U S PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — In Romanorum Pontificum insti­ tuto est positum, ut praeclariora templa, cum opportunitas vel utilitas id suaserit, honore augeantur, quo amplioribus incrementis Christifi­ delium pietas provehatur. Quarum sacrarum aedium in numero haben­ dam esse censemus cathedralem ecclesiam Bellunensem, quae, Alpi um amoenitatibus veluti cincta, structurae genere, artificiosis operibus, il­ lustrium Pastorum memoriis commendatur, potissimum ut sedes reli­ gionis est praedicanda. Quo quidem in templo proximus Decessor Noster Ioannes Paulus I, cuius suavis apud Nos et universae Ecclesiae filios viget recordatio, multos annos olim ut sacrorum alumnus et canonico­ rum collegii sodalis liturgica obierat officia. Statuimus ergo motu pro­ prio hoc templum cathedrale Bellunense, sancto Martino sacrum, Basi- Acta Ioannis Pauli Pp. II 801 licae Minoris dignitate insignire et nomine ornare, cum omnibus iuri­ bus et privilegiis, quae huiusmodi ecclesiarum sunt propria, modo ea serventur, quae Decreto (( De titulo Basilicae Minoris », die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII dato, poscuntur. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XVIII mensis Iunii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. //8214. HI Beata Maria Virgo vulgo « Nuestra Señora de la Monserrate » nuncupata principalis apud Deum Patrona dioecesis Maiaguezensis in Portu Divite confirmatur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Constat Christifideles Ecclesiae Maia­ guezensis in Portu Divite gloriosam Deiparam Virginem Mariam, vulgo « Nuestra Señora de la Monserrate, » appellatam, summis honoribus exco­ lere, constanti amore diligere, benignissimam Matrem habere. Cum igitur Ven. Frater Ulixes Casiano Vargas, Episcopus Maiaguezensis, nuper pe­ tierit ut electio Beatae Mariae Virginis sub titulo (( Nuestra Señora de la Monserrate » ut Patronae principalis suae dioecesis, clero et populo op­ tante, a se rite probata, ab hac Apostolica Sede confirmaretur, ad nor­ mam scilicet « Instructionis de Calendariis particularibus atque Officio­ rum et Missarum Propriis recognoscendis », n. 30, Nos cupimus tum Pa­ storis, quem diximus, votis concedere tum egregiam pietatem istius catho­ licae communitatis in praecelsam Dei Genitricem peculiari benevolentiae Nostrae documento commendare aptiusque augere. Comprobatis ergo iis, quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, hac in re egerit, de summa Nostra potestate, harum Litte­ rarum vi perpetuumque in modum Beatam Mariam Virginem sub titulo « Nuestra Señora de la Monserrate » principalem apud Deum Patro­ nam dioecesis Maiaguezensis confirmamus, omnibus adiectis iuribus et Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 802 liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Ceterum volumus ut hae Litterae Nostrae religiose serventur suosque effectus sive nunc sive in posterum habeant. Contrariis quibusvis non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XIX mensis Iunii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. JßlfiQ. IV Paroecialis Ecclesia Sancti Martini, in oppido Amberga dioecesis Ratisbonensis posita, Basilicae Minoris titulo exornatur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Inter templa dioecesis Ratisbonensis singularem constat obtinere locum paroecialem ecclesiam Sancti Martini in oppido Amberga exstantem. Ea enim, praeclaro architecturae genere et ornamentis decora, tum ob sacra quae istic fiunt sollemnia, cum plu­ rimorum ministrantium atque cantorum concursu, tum ob egregiam, qua Ambergenses Deum ac gloriosam Virginem Mariam colunt, pieta­ tem, christianae vitae istius catholicae communitatis quasi quoddam centrum habetur. Qua re, cum Venerabilis Frater Rudolfus Graber, Episcopus Ratisbonensis, preces et vota cleri et populi expromens, ab hac Apostolica Sede petivisset ut ecclesia, quam diximus, ad gradum et dignitatem Basilicae Minoris eveheretur, istius Praesulis expostu­ lationi Nobis concedere est visum potissimum ratis hoc Nostrae bene­ volentiae documentum et eidem ecclesiae decori et praedicti oppidi Chri­ stifidelium spiritali esse profuturum saluti. Iis igitur probatis quae Sa­ cra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino hoc de negotio sta­ tuit, factis olim a Nobis potestatibus, ecclesiam paroecialem Sancto Martino in oppido Amberga dicatam, ad gradum et dignitatem Basi­ licae Minoris tollimus, iustis cum iuribus atque liturgicis concessioni­ bus, servatis tamen iis quae decretum « D e titulo Basilicae Minoris», die sexto mensis Iunii, anno MCMLXVIII datum, iubet. Ceterum volu- Acta Ioannis Pauli Pp. II 803 mus ut hae Litterae Nostrae sive nunc sive in posterum vim suam ha­ beant ac suos effectus iugiter obtineant. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die decimo sexto mensis Iulii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco jjg Sigilli In Secret. Status tab., n. J/3817. V Sanctus Ianuarius, Episcopus et Martyr, Patronus Regionis Conciliaris Campaniae confirmatur. IOANNES PAULUS P P . II Ad perpetuam rei memoriam. — Fulgidissimum Campaniae lumen, Sanctum Ianuarium Episcopum et Märtyrern, ab antiquis patet tem­ poribus istius regionis fideles peculiari esse veneratione prosecutos et prosequi, utpote validum intercessorem in caelis atque praeclarum fidei christianae exemplar imitandum in terris. Quoniam igitur Venerabilis Frater Noster Conradus S. R. E. Cardinalis Ursi, Archiepiscopus Nea­ politanus, communia vota excipiens una cum Episcopis Campanis, elec­ tionem Sancti Ianuarii Episcopi et Martyris, ut Patroni apud Deum Regionis Conciliaris Campaniae, rite probavit atque litteris die xv men­ sis Iunii hoc anno datis a Nobis petivit ut electio huiusmodi et approbatio, ad normam « Instructionis de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis », n. 30, confirmarentur, Nos rata habentes quae a Sacra Congregatione pro Sacramentis et Cultu Divino factis a Nobis facultatibus de hac re sunt statuta, certa scientia ac matura deliberatione deque summa Apostolica potestate, harum Lit­ terarum vi perpetuumque in modum Sanctum Ianuarium, Episcopum et Märtyrern, Patronum apud Deum Regionis Conciliaris Campaniae confirmamus, omnibus adiectis iuribus et liturgicis privilegiis iuxta ru­ bricas consequentibus. Ceterum mandamus ut hae Litterae Nostrae di­ ligentissime serventur suosque effectus nunc et in posterum habeant, contrariis quibusvis haud obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xvi mensis Iulii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. ¿¡,5328. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 804 VI Ecclesia sanctuarium Beati Angeli ab Acri Beatae Mariae Virgini Immaculatae dicata, in Ecclesiae Bisinianensis finibus posita, ad Basilicae Minoris gradum attolletur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Notum est sanctuarium Beati An­ geli ab Acri Beatae Mariae Virgini Immaculatae dicatum, in quo cor­ pus eiusdem Beati pie sancteque servatur, a quam plurimis Christifi­ delibus frequentari. Ad maiorem igitur religionis cultum atque pieta­ tem istic augendam, Venerabilis Frater Aeneas Selis, Archiepiscopus qui tunc erat Consentinus et Bisinianensis preces et vota cleri atque po­ puli expromens litteris die x x i x mensis Octobris anno MCMLXXIX datis ab hac Apostolica Sede petivit, ut illa sacra aedes praeclaro, titulo atque honore Basilicae Minoris honestaretur. Nos itaque iis probatis quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino factis a Nobis fa­ cultatibus statuerit, certa scientia ac matura deliberatione deque ple­ nitudine Apostolicae Nostrae potestatis, harum Litterarum vi perpe­ tuumque in modum sanctuarium Beati Angeli ab Acri Beatae Mariae Virgini Immaculatae dicatum ad gradum et dignitatem Basilicae Mi­ noris evehimus, omnibus adiectis iuribus atque liturgicis concessionibus quae templis hoc nomine insignibus rite competunt, modo ea servata fuerint, quae secundum Decretum « de titulo Basilicae Minoris » die vi mensis Iunii factum anno MCMLXVIII servanda sunt. Ceterum volumus ut hae Litterae Nostrae sive nunc sive in posterum vim suam habeant suosque effectus obtineant, contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXI mensis Iulii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. J/5//93. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 805 VII Imago Beatae Mariae Virginis vulgo « Nuestra Señora de la Asunción » appellatae, in paroecia S. Mariae Magdalenae urbis « Monimbò » archidioecesis Managuensis exstans, pretioso sinitur diademate redimiri. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — In paroecia S. Mariae Magdalenae urbis « Monimbò )) intra fines Ecclesiae Managuensis praeclara exstat Beatae Mariae Virginis imago quam sub titulo (( Nuestra Señora de la Asunción » Christifideles ibi degentes egregia pietate admodum venerantur. Qua re permotus Venerabilis Frater Michael Obando Bravo, Archiepiscopus Managuensis, vota quoque cleri et populi expromens, Nos rogavit ut imaginem illam Nostro nomine et auctoritate pretioso diademate sineremus redimiri. Nos vero, audita sententia Sacrae Con­ gregationis pro Sacramentis et Cultu Divino, et fidelium votis et istius Pastoris precibus libenter concedere statuimus. Itaque hisce Litteris atque Nostra Apostolica potestate,- Managuensi Ordinario eas partes committimus ut imagini vulgo « Nuestra Señora de la Asunción », quam diximus, die suo arbitrio deligendo, inter Missarum sollemnia secundum formulam ritumque pretiosam coronam Nostro nomine et auctoritate imponat. Nos autem minime dubitamus quin haec sacra sol­ lemnia in religionis bonum populique spirituale emolumentum bene vertant ; pariterque fore confidimus ut eius urbis cives quin immo totius Managuensis archidioecesis Christifideles ad Beatissimam Dei Genetricem venerandam magis magisque incitentur. Contrariis quibusvis non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x x x mensis Iulii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco Sigilli In Secret. Status tab., n. .//5223. 806 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VIII Beata Maria Virgo proprio sub titulo « Chiquinquirá » militum Vene- tiolanorum « Fuerzas Armadas de Cooperación o Guardia Nacional » nuncupatorum caelestis Patrona confirmatur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Magnus quippe atque revera lau­ dabilis est cultus quo clerus et populus Venetiolanae Civitatis gloriosam Virginem Mariam peculiari sub titulo (( Chiquinquirá » ab antiquis tem­ poribus prosequuntur. Cum igitur Venerabilis Frater Martialis Ramírez Ponce, Episcopus titulo Carianensis atque Auxiliaris Caracensis seu S. Iacobi in Venezuela, communia vota excipiens, Beatae Mariae Vir­ ginis sub titulo « Chiquinquirá » electionem ut Patronae illorum mili­ tum Venetiolanorum qui vernacula lingua « Fuerzas Armadas de Coo­ peración o Guardia Nacional » appellatur probavisset cumque insuper litteris die VIII huius mensis Iulii hoc anno datis ab hac Apostolica Sede petivisset ut eadem electio et approbatio, ad normam « Instructio­ nis de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis», n. 30, confirmaretur, Nos, cum omnia secundum ius peracta esse constet, admotam postulationem propenso suscipere animo voluimus. Cuncta ergo rata habentes quae Sacra Congregatio pro Sa­ cramentis et Cultu Divino, factis olim a Nobis facultatibus, hac de re statuit, certa scientia ac matura deliberatione deque plenitudine Aposto­ licae potestatis, harum Litterarum vi perpetuumque in modum Beatam Mariam Virginem proprio sub titulo (( Chiquinquirá » militum Vene­ tiolanorum (( Fuerzas Armadas de Cooperación o Guardia Nacional » dictorum apud Deum Patronam confirmamus, omnibus cum iuribus et liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Denique mandamus ut hae Litterae Nostrae efficaces sint suosque effectus sive nunc sive in posterum habeant. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXX mensis Iulii, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £& Sigilli In Secret. Status tal., n. J/6168. Acta Ioannis Pauli Pp. II 807 CONVENTIO INTER APOSTOLICAM SEDEM ET PERUVIANAM REMPUBLICAM ACUERDO ENTRE LA SANTA SEDE Y LA R E P U B L I C A DEL P E R U La Santa Sede y la República del Perú, deseosas de seguir garan­ tizando de manera estable y más conforme a las nuevas condiciones históricas la tradicional y fecunda colaboración entre la Iglesia Cató­ lica, Apostólica, Romana y el Estado Peruano para el mayor bien de la vida religiosa y civil de la Nación, han determinado celebrar un Acuerdo sobre materia de común interés. A este fin Su Santidad el Sumo Pontífice Juan Pablo II y Su Excelencia el General D. Francisco Morales Bermúdez Cerrutti, Pre­ sidente de la República del Perú, han nombrado sus Plenipotenciarios, respectivamente, a Su Excelencia Reverendísima Monseñor Mario Ta­ gliaferri, Nuncio Apostólico en el Perú, y al Excelentísimo Señor Em­ bajador Dr. Arturo García, Ministro de Relaciones Exteriores, quienes, después de haber canjeado sus respectivos Plenos Poderes, hallados en buena y debida forma, han convenido en lo siguiente : ARTÍCULO I La Iglesia Católica en el Perú goza de plena independencia y autonomía. Además, en reconocimiento a la importante función ejercida en la formación histórica, cultural y moral del País, la misma Iglesia recibe del Estado la colaboración conveniente para la mejor realización de su servicio a la comunidad nacional. ARTÍCULO II La Iglesia Católica en el Perú continúa gozando de la personería jurídica de carácter público, con plena capacidad y libertad para la adquisición y disposición de bienes, así como para recibir ayudas del exterior. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 808 ARTÍCULO I I I Gozan también de tal personería y capacidad jurídicas, la Confe­ rencia Episcopal Peruana, los Arzobispados, Obispados, Prelaturas y Vicariatos Apostólicos existentes, y los que posteriormente pueda crear la Santa Sede. ARTÍCULO IV La personería y capacidad jurídicas de tales Jurisdicciones Ecclesias­ ticas comprenden también a los Cabildos Eclesiásticos, a los Semina­ rios Diocesanos, y a las Parroquias y Misiones dependientes de aquéllas. ARTÍCULO V Ninguna parte del territorio peruano dependerá de diócesis cuya sede esté en el extranjero, y las diócesis establecidas en territorio pe­ ruano no se extenderán más allá de las fronteras nacionales. ARTÍCULO VI La Santa Sede comunicará al Presidente de la República la creación de cualquier diócesis o jurisdicción eclesiástica, sin cuya notificación no gozarán de la situación jurídica que le reconoce el numeral I I I de este Acuerdo. Trámite similar se realizará para la supresión de jurisdic­ ciones eclesiásticas. ARTÍCULO V I I Nombrado un eclesiástico por la Santa Sede para ocupar algún cargo de Arzobispo u Obispo o Coadjutor con derecho a sucesión, Pre­ lado o Vicario Apostólico, o para regir alguna diócesis temporalmente, la Nunciatura Apostólica comunicará el nombre del mismo al Presi­ dente de la República antes de su publicación ; producida ésta el Go­ bierno le dará el correspondiente reconocimiento para los efectos civiles. Los Arzobispos y Obispos residenciales serán ciudadanos peruanos. Acta Ioannis Pauli Pp. II 809 ARTICULO V I I I El sistema de subvenciones para las personas, obras y servicios de la Iglesia Católica seguirá como hasta ahora. Las asignaciones perso­ nales no tienen el carácter de sueldo ni de honorarios, por tanto no constituyen renta sujeta a tributación. ARTÍCULO IX Las Ordenes y Congregaciones Religiosas y los Institutos Seculares podrán organizarse como Asociaciones, conforme al Código Civil Pe­ ruano, respetándose su régimen canónico interno. ARTÍCULO X La Iglesia Católica y las jurisdicciones y comunidades religiosas que la integran continuarán gozando de las exoneraciones y beneficios tributarios y franquicias que les otorgan las leyes y normas legales vigentes. ARTÍCULO XI Consideradas las creencias religiosas de la mayoría nacional, el Estado continúa garantizando que se preste por parte del Vicariato Castrense la asistencia religiosa a los miembros de la Fuerza Armada, Fuerzas Policiales y a los servidores civiles de aquéllos que sean cató­ licos. ARTÍCULO XII El presente Vicario Castrense, así como todos los Capellanes actual­ mente en servicio, o en situación de retiro, conservan sus grados y prerrogativas. ARTÍCULO X I I I En el futuro, ni el Vicario Castrense, ni los Capellanes dependien­ tes de él, tendrán asimilación a grado militar ni a la Jerarquía Policial. Al Vicario Castrense le serán reconocidas las prerrogativas 52 - A. A. S. 810 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale propias de un General de Brigada, y a los Capellanes. las de un Ca­ pitán o su equivalente, según el Instituto Armado o Policial en que él sirviere. ARTÍCULO XIV Los Capellanes Castrenses tendrán derecho a promociones simi­ lares al que tienen los empleados civiles de los Institutos Armados o Policiales. ARTÍCULO XV El Vicario Castrense, por las peculiares circunstancias en que de­ berá ejercer su servicio, será peruano de nacimiento y teniendo en cuenta su condición episcopal, será nombrado por la Santa Sede, de acuerdo con el Presidente de la República. ARTÍCULO XVI Los Capellanes Castrenses, de preferencia peruanos, por su condi­ ción de sacerdotes, serán nombrados por el Vicario Castrense, y reco­ nocidos por los Comandos Generales de los Institutos Armados y Di­ recciones Superiores de los Institutos Policiales. ARTÍCULO X V I I Los Capellanes Castrenses, en lo posible, serán tomados del Clero de la Diócesis en cuyo territorio se encuentra la Unidad Militar en la que prestarán servicios, y los cambios de colocación se harán previo acuerdo del Vicario Castrense con el Obispo del lugar, para su posterior presentación a los Comandos Generales o Direcciones Superiores. ARTÍCULO X V I I I El Estado garantiza que se preste asistencia religiosa a los ca­ tólicos internados en los centros sanitarios y de tutela a su cargo, así como en los establecimientos penitenciarios. Para el ejercicio de las Capellanías de tales obras y centros se Acta Ioannis Pauli Pp. II 811 requiere contar con nombramiento eclesiástico, sin que sea exigible el requisito de nacionalidad ; efectuado éste, será presentado a la auto­ ridad competente para los efectos subsiguientes. Los Capellanes for­ man parte del Servicio Civil del Estado, con todos los derechos y obligaciones, incluida la Seguridad Social. ARTÍCULO XIX La Iglesia tiene plena libertad para establecer centros educacionales de todo nivel, de conformidad con la legislación nacional, en el ámbito de la educación particular. Los eclesiásticos que prestan servicio en la educación pública tienen, sin que sea exigible el requisito de nacio­ nalidad, al amparo del artículo 65° del Decreto Ley N° 22875, los mismos derechos que los demás maestros. Para el nombramiento civil de los profesores de Religión Católica de los centros educacionales públicos, en los que continuará impartiéndose, como materia ordinaria, la enseñanza religiosa, se requiere presentación del Obispo respectivo. El Profesor de Religión podrá ser mantenido en su cargo mientras goce de la aprobación del Obispo. ARTÍCULO XX i Los Seminarios diocesanos y los Centros de formación de las Co­ munidades Religiosas serán reconocidos como Centros Educativos del segundo ciclo de la Educación Superior, de conformidad con el artículo N° 154 del Decreto Ley N° 19326 (Ley General de Educación) mediante una certificación de reconocimiento expedida por la Conferencia Epis­ copal Peruana. Dichas entidades, de conformidad con el Art. 163 de la citada Ley General de Educación, otorgarán los títulos propios a nombre de la Nación. ARTÍCULO XXI Las eventuales diferencias que pudieran presentarse acerca del con­ tenido del presente acuerdo u otros puntos que pudiesen darse se resol­ verán amistosamente entre las Partes. 812 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ARTÍCULO X X I I El presente Acuerdo entrará en vigencia en la fecha del canje de los instrumentos de ratificación. En fe de lo cual los Plenipotenciarios firman y sellan el presente Acuerdo, en doble ejemplar, en la Ciudad de Lima, el diecinueve de Julio del Año mil novecientos ochenta. Por la Santa Sede MARIO TAGLIAFERRI Por la República del Perú ARTURO GARCÍA Sollemni Conventione inter Apostolicam Sedem et Nationem Peruvianam rata habita, die XXVI m. Iulii a. MCMLXXX, Limae instru­ menta ratihabitionis accepta et reddita sunt; a quo die Conventio vigere coepit. Acta Ioannis Pauli Pp. II 813 EPISTULA DILECTO FILIO MICHAELI TUCCI, PRAEPOSITO GENERALI ORDINIS CLERICORUM REGULARIUM VULGO THEATINORUM. Solet Ecclesia in liturgica Sanctorum celebratione eorum ad cae­ lestem beatitudinem diem natalem commemorare ; at decet etiam, grato cum animo in Deum, omnium bonorum datorem, dierum memoriam re­ novare, quibus in terris nati sunt. Sancti, quos Deus vocat « secundum propositum suum et gratiam » (2 Tm 1, 9), ut sint peculiari modo confor­ mes imaginis Christi Filii sui, membra sunt lecta Corporis Mystici Christi, quod est Ecclesia (Col 1, 18), evangelicae perfectionis exem­ plaria, et plerumque constituuntur ut sua multiformi industria in re­ bus gestis Ecclesiae et humani generis monumenta relinquant. Paterno igitur cum gaudio, Sancti Oaietani Thienaei filii spirituales dilectissimi, accepimus diem eius quinquies centenarium vos esse cele­ braturus. Caietanus Vicetiae natus mense Octobri anno MCCCCLXXX, ut ad hi­ storiae veritatem proditum est, in familia religione perfusa aptis usus est condicionibus ut primo sanctitati fundamentali satisfaceret in bapti­ smate acceptae, nempe gratiae sanctificant^ virtutibus supernaturalibus et donis Spiritus Sancti ; quae excoluit in se, quo magis ac fidelius in dies Christum sequebatur, qui eum ad sanctitatem vocabat, primum in laicali, deinde in sacerdotali et demum in vitae religiosae statu. Pulchrum est eum observare adulescentem bene moratum, Patavinae Universitatis Studiorum alumnum, ubi doctoris gradum adeptus est « i n utroque iure», post quem sacram tonsuram accepit, intimae — licet enim conicere — ad statum ecclesiasticum vocationi oboediens ; in Aula Summi Pontificis eum mirari, in qua praefectus muneri scriptoris Litterarum Pontificalium dignitate Protonotarii Apostolici aucti, sub Pontificibus Iulio II et Leone X, ipsius amantissimis, sol­ lertem operam Curiae Romanae navavit. Eius industria in Oratorio a Divino Amore et auxilium insanabilibus allatum in hospitio S. Iacobi in Augusta praeclara fuerunt ca­ ritatis et interioris reformationis exempla, quae praebuit etiam aposto­ latum exercendo in Confraternitatibus laicalibus, praesertim Vicetiae, in Patria sua, Veronae et Venetiis, ubi piorum illorum sodaliciorum, uti iam sodalicii Romani a Divino Amore, spiritum instauravit, sodales Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale 814 excitando ut communiter orarent, Verbum Dei audirent et meditarentur atque Sacramenta frequenter susciperent : quae piae exercitationes effi­ cacissime significabantur caritate erga aegros et pauperes, quia, sicut ipse aiebat, « non fervore affectus, sed fervore effectus animae purifi­ cantur». Iure Summus Pontifex Pius XII, in eius caritatis opera con­ 1 siderationem intendens, in Litteris vobis missis sollemnia saecularia mor­ tis huius vestri Fundatoris celebrantibus eum appellavit « ardentem Di­ vini Amoris apostolum et christianae misericordiae antesignanum ». 2 Ut vero Sancti Caietani charisma proprium possit recte existimari iuvat potius perpendere : eum in Ecclesia aetatis suae vitam apostolicam restituisse; viros ecclesiasticos ad sanctitatem suae ipsorum vocationis et status revocasse; evangelicam paupertatem aperte esse testatum si­ mulque se diligentissime studio Christum esse imitatum. Divino obsequens afflatili Caietanus cum tribus sociis, Ioanne Pe­ tro Carata, Episcopo Theatino et mox Papa Paulo IV, Bonifatio de' Colli et Paulo Consiglieri, sollemnium votorum professione, postridie Idus Septembres edita anno MDXXIV apud Sancti Petri in Vaticano se­ pulcrum, Instituti Clericorum Regularium initium fecit, cui propositum erat exempla pristinae communitatis apostolicae Hierosolymitanae re­ dintegrare, in qua fideles, Spiritu Sancto moti, vivebant fide coniuncti et Apostolorum praeceptis audientes, perseverantes in fractione panis et orationibus, omnibus prout cuique opus erat bona sua dividentes et, caritate Christi congregati, erant cor unum et anima una (cfr. Act 2, 41-47; 4, 32-35). Instaurabantur igitur notae illae communitates sacerdotales quae, per saecula identidem constitutae, in ministerio Pastorum eorumque Ecclesiarum fuerant, semperque sincere Christi Evangelium testificatae tutam reddiderant quamlibet Ecclesiae veram reformationem. Merito eximius S. R. E. Cardinalis Gulielmus Sirleto, qui Romae aliquot annos hospes fuerat Theatinorum, de horum Instituto dixit: id ((in procura­ tione divini cultus, contemptione divitiarum, ceteroque vivendi modo, vestigiis Apostolorum insistentes, prima illa Christianae Ecclesiae tem­ pora nostra aetate repraesentare ». Item Caesar Cardinalis Baronio in 3 suis adnotationibus ad Martyrologium Romanum, Theatinos designans 1 Lettere di S. Gaetano da Thiene, Città del Vaticano, Studi e Testi, 1954, p. 31. 2 In Tabulario generali Ordinis Clericorum Regularium vulgo Theatinorum (Romae). 3 Antonio Caracciolo, Synopsis veterum religiosorum, Parigi 1628, p. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 815 ait ((pristinam apostolicam vivendi formam ex integro redditam sancte pieque colunt». 4 Hoc est ex historia spiritus Sancti Caietani charisma. Unde Ec­ clesia, celebrans in liturgia eius memoriam, ita precatur : « Deus, qui beato Caietano presbytero apostolicam vivendi formam imitari tribuisti » ; quam ob rem a Domino petit ut, eo impetrante, sibi det ei semper confidere et Regnum eius quaerere. 5 Haec rerum humanarum contemptio ac despicientia haecque Pa­ tris caelestis fiducia, qui pascit volatilia caeli et vestit lilia campi (Mt 6, 26, 28), magnopere contulit ut cultus vestri Fundatoris divulgantur, praesertim per gentes Latinas quae dicuntur, utque invocaretur « Sanc­ tus Providentiae». Inde Clericorum Regularium Ordinem, primum quod ad tempus insti­ tutionis attinet (1524), insignes alii plures Ordines Regularium, Deo favente, secuti sunt, qui et ipsi pristinae communitatis apostolicae spiritum servantes, magno auxilio fuerunt sive Concilio Tridentino agen­ do eiusque decretis exsequendis, sive catholicae reformationi ad effectum adducendae, quae saeculo sexto decimo effici coepta est. 6 Harum communitatum testificatione, ex sacerdotibus reformatis con­ stantem, sanctus Caietanus reformationem quoque, immo praecipue, cleri intendebat, quae eo diffusae corruptelae tempore postulabatur. Ex Instituto sancti Caietani, ut e ceteris eiusdem generis, viri ecclesia­ stici incitamentum trahebant ad interiorem in primis reformationem, vera totaque mentis et morum conversione significandam atque mini­ sterii sacerdotalis exercitio, iuxta voluntatem Christi Summi Sacerdotis et Pontificis novi Foederis explicato, eos commonefacientis : (( videte quod tractatis». Hac in re cuidam annalium scriptori Theatino licuit verissime affirmare: «eos, qui nulla utebantur regula, se in speculo Clericorum Regularium intuentes, animadversuros esse quantum de via, et sibi sequenda, defiecterent ». 7 « Sequelam Christi » autem Caietanus eiusque socii amplectentes, spiritu verae paupertatis evangelicae imbuti, non minus externarum re­ rum contemptus exemplum praebuerunt. Magno, immo heroico animo, Caietanus et Ioannes Petrus Carafa, una cum reliquis sodalibus qui pariter Institutum condiderant, bona 4 5 Cfr. Regnum Dei. Collectanea theatina, 2 (1946), p. 47. Ex Missali Romano, die V I I mensis Augusti. Annuario Pontificio, 6 Cfr. 7 Valerio Pagano, in Regnum Dei, op. cit., 24 (1968), p. 57. Chierici Regolari. 816 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sua ecclesiastica et patrimonium dimiserunt. Posthac sibi proposue­ runt — quod Sanctus Paulus monebat — ut reditibus sacri ministerii viverent, nam, «dignus est operarius mercede sua (Lc 10, 7), et voluntariis fidelium largitionibus. Sine certis censibus et fructibus, nec ta­ men mendicando, vivebant caelestis Patris providentiae filiorum more se committentes. Huiusmodi maximus et fere haud veri similis rerum humanarum contemptus effecit ut societas illius aetatis fidem tribueret reforma­ tioni, quam Caietanus viris ecclesiasticis suadebat et, per eos, populo christiano, ad evangelicam sui statuii perfectionem a Deo vocato. Haec omnia eificere potuit Caietanus, quia Christum imitandi vehe­ menti amore impellebatur ; in eum enim oculis defixis culmen est adeptus evangelicae perfectionis, caritatique ita se tradidit, ut supremis proxi­ mus diebus vitam suam postquam ardentibus precibus divina invocaverat clementiam, Deo offerret, urbi Neapoli, cruentis civium certaminibus perturbatae, pacem impetraturus : quod communi sententia eius vitae scriptores narrant. Inde nemo non videt quam etiam his temporibus apta sint ea quae sanctus Caietanus, quod attinet ad animarum et ad societatis utilitatem docuit. Quod vere sacerdotali spiritu ornatus fuit, « interioris hominis » as­ sidue renovandi studiosissima, quo melius Dei et proximi amori, in quo posita est christiana perfectio, manciparetur ; quod indefatigabili ardore Ecclesiam suae aetatis, « semper reformandam », reapse reno­ vandam curavit; quod sincere et fortiter puros Evangelii fontes repe­ tivit atque Apostolorum et discipulorum Domini vivendi formam, sive in privatae et communis paupertatis usu, sive in ratione vivendi chri­ stianorum, vinculo amoris Christi in cor unum et animam unam colligatorum ; quod enixe studuit decori Domus Dei et digno ministerio liturgico, cuius celebrationi eius familiae religiosae peculiariter prospi­ ciendum erat ; quod aegrotis, pauperibus, derelictis, tabe affectis et fastidiosis morbis — similibus quidem huius societatis calamitatibus — indesi­ nenter servivit ; quod denique fidenter se credidit providenti bonitati Pa­ tris caelestis, hominem adhortantis ut suspiciat, speret, consectetur ea, quae huius saeculi sensum, ad utilitatem tantum spectantem, et per Con­ cilium Oecumenicum Vaticanum II reprehensum, excedunt : quod his lau­ dibus aliisque spiritus proprietatibus enituit, sanctus Caietanus merito fidelibus ad imitandum proponi potest. Laeti quod his Litteris, haud dubie potissimum vobis gratis, prae- Acta Ioannis Pauli Pp. II 817 sertim cum Caietanus Sedem Petri impense dilexerit, has celebrationes vobiscum quodammodo communicamus, vos in Domino cohortamur, ut semper vestrum Insti tutorem imitemini, sicut et ipse Christum : hocque profecto efficietis Christum sequendo, fidelibus quoad animos et corpora subveniendo, opera vestri sacerdotalis ministerii exercendo, ad Christi corpus aedificandum conferendo (Eph 4, 12). Hac mente ducti, tibi, dilecte fili, et universae, cui praees, religiosae Familiae, Benedictionem Apostolicam, supernorum munerum auspicem, amanter impertimus. Ex Aedibus Vaticanis, die VII mensis Augusti, anno MCMLXXX, Pon­ tificatus Nostri secundo. IOANNES PAULUS PP. I I NUNTIUS GRATULATORIUS VENERABILI FRATRI NOSTRO PAULO CARDINALI BERTOLI EPISCOPO TITULO TUSCULANO S. R. E. CAMERARIO. Quamquam in te, Venerabilis Frater Noster, saepius fertur memor animus Noster, praeclara tamen, quae instat, occasio prorsus facit, ut ad te intentior Nostra cogitatio dirigatur. Etenim in eo est, ut quin­ quagesimum expletum celebres annum ex quo, Dei praeventus amore, sacerdotium suscepisti. 1 Caritas benevolentiae, qua te complectimur, postulat sane, ut tibi huiusmodi natalem recolenti adsimus bene ominantibus verbis, quibus ea quae vere iucunda sunt et salutaria, tibi precemur. In hoc igitur iubilaeo tuo, quod praeclaram opportunitatem prae­ bet consilium divinum super te annosque in Christi famulatu exactos diligentius considerandi, sine dubio praecelsum donum sacerdotii eius­ que intimam significationem mente pia expendes. Presbyteri enim « a d ea quae in caelis sunt dispensanda commissi sunt, potestatemque acce­ perunt, quam neque angelis neque archangelis dedit Deus» (S. Ioann. Chrysost., De sacerdotio, 54; PG 48, 643). Profecto « v i r Ecclesiae» proprie vereque potes appellari, quippe qui illi Sponsae Domini totum te dederis illiusque bonum acriter annisus sis procurare. Quod quidem per diuturnum hoc tempus praestitisti po­ tissimum in variis Apostolicae Sedis ministeriis, nominatim ut Pon­ tificius Legatus ac deinde ut Pater Cardinalis, ad quam dignitatem a 818 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Paulo'VI, Decessore Nostro, merito es provectus. Quibus laudibus in­ signem, te Camerarium Sanctae Romanae Ecclesiae nominavimus. Nos ergo tecum Deo gratias agimus maximas, qui est egregiorum ope­ rum nostrorum auctor aspirando et perfector adiuvando. Eum impen­ sis precibus rogamus, ut tibi munerum suorum abundantiam largiatur ac solacio suo te recreet. Beatissima Virgo Maria, quae ut Mater cleri piis obsequiis colitur — in sollemnitate Assumptionis ipsius tibi sacer­ dotii gratia est collata — praesentem se tibi semper praebeat auxi­ liatricem. Haec habuimus, quae ad te, Venerabilis Frater Noster, amanti animo scriberemus. Tibi denique Benedictionem Apostolicam volentes impertimus, quam etiam ad eos, qui istius iubilaei tui participes erunt, volumus pertinere. Ex Aedibus Vaticanis, die xxvn mensis Iulii, anno MCMLXXX, Pon­ tificatus Nostri secundo. IOANNES PAULUS PP. I I NUNTIUS SCRIPTO DATUS Praesidi generalis coetus internationalis organismi compendiariis litteris ONU nuncupati : de populorum progressione. To His EXCBLLBNCY, MR. SALIM AHMED SALIM, PRESIDENT OP THE GENERAL ASSEMBLY OP THE UNITED NATIONS ORGANIZATION. 1. The importance of this Special Session and of the content of its work prompts me to send to this distinguished Assembly some thoughts and reflections on a subject whicli has been a constant concern of the Holy See, especially during the past two decades. The Holy See intends moreover by this message to pledge its continued interest in this area. The work of préparation for this Session has been long and in vol ved. It has absorbed the énergies and the resources of the major organs of the United Nations Organization, and has been the focus of much work and of great expectationson the part of peoples around the world. The Holy See has followed all this work closely and with an earnest desire to be of service. Whatever may h ave been the gains or shortcomings of past efforts, this Special Session should be seen as a new opportunity to set à Acta Ioannis Pauli Pp. II 819 course which will benefit all peoples and nations. It deserves to be a new opportunity because of the work that has been put into it, but even more because of the needs and just aspirations of so many people who rightfully continue to look for a better and more humane future for themselves and their children. 2. To be a new opportunity, this Session of the United Nations Or­ ganization must not become submerged in the past. Rather it should be an occasion for everyone to learn from the past and to make new strides forward, being aware of what may have hindered progress in the past, so that sterile stalemates may be avoided in the future. This work cannot afford to be caught by old polarities. It must transcend them. It cannot be the captive of stale idéologies; it must instead bypass them. If the participants in this gathering are of one mind in the desire to look afresh at common problems, then already the atmos­ phère has been created that will make this one of the most productive Sessions that the United Nations system has seen. 3. In these discussions the Catholic Church has her own role to play. She does not seek to speak out on merely economie or technological questions. She does not attempt to give concrete solutions to the complex realities which are not her proper responsibility. This does not mean that the Church is unaware of the complexities of the problems before this Assembly. Nor is she dnknowledgeable about the substance and the content of the issues that must be confronted here by the experts from various parts of the world. But the Church speaks here first of ali to give witness to her concerns for everything that touches the human condition. Many of you know already that the Holy See has taken part in various ways in most of the preparatory work for this Special Ses­ sion, as well as participating in the work of the various organizations whose own concerns figure largely in this Assembly. While the Holy See rightly leaves the purely technological and eco­ nomie matters to those whose proper responsibilities they are, it contin­ ues to be présent at these meetings in order to add its voice within the discussions themselves. It does so in order to offer a vision of the human person and society. It does so in order to propose some helpful criteria to ensure that human values, values of the spirit, values of peoples and cultures, are not inadvertently made subservient to some lèsser goal of merely economie or material gain that ultimately would Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 820 prove unworthy of the very person and the very society all of us seek to foster. 4. As has been recognized, ever greater importance is now attributed to non-economic considérations in forming new structures of interna­ tional relations. In this regard, religious and ethnie factors, éducation and public opinion play a great part. Peace itself becomes a driving force of so many parts of the global community, that peace which is irreconciliable with military or economie wars. Such a perspective does indeed lie before us at this Special Session. And if I speak to you out of my Christian inheritance and use a vocabulary that is proper to those of us who follow the one whom we cali the Prince of Peace, this is done with the conviction that the words I speak can be readily understood by men and women of good will everywhere and be of benefit to them. 5. My first major point is an appeal to all of you here, to ail peopies everywhere. It is an appeal to go beyond any static positions that belong to a particular ideology. Let every system and each functioning part of a system look to what in fact it can do, to ask what in fact it can contribute, to see how in fact it can advance the real goals of human living, regardless of whatever positions the stale argu­ ments of ideological bias may wish to impose artificially—positions and biases which may hinder rather than promote real progress and fraternal collaboration. There is no question but that this great Assembly has men and women of différent, even opposed, Systems and idéologies. We cannot, however, afford to let the limitations of ideological biases obstruct our concern for man—man in the concrete, the whole man, every man. Therefore we cannot let these ideological catégories imprison us. We cannot let outdated confliets control us in such a way that we cannot respond to the real needs of peoples everywhere. 1 6. In the place of ideological stalemates that have perhaps prevailed in the past, I would like to suggest a criterion that is an attitude and guiding principie which measures each and every concrete decisión that all of you, member States, of this Assembly will make : it is hope, 1 Cf. Redemptor Hominis, 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 821 a solid, realistic hope for every man, woman and child, and for society itself. This hope is not a wish. It is not a vague sentiment. It is a category born of our expérience of history and nourished by our common désires for the future. As such, this hope accepts history as the place of its own opération and declares quite openly and quite realistically that the future is a history to be made, to be made by us with the help of Almighty God. It is a future to be built by united efforts to secure the common good through mutual coopération and collaboration. This hope is, then, the guiding criterion that tells us that, if there is a history to be made and if we are responsible for the common good now and in the future, we must together work out and put into practice the modifications that are necessary now so that the future we yearn for will correspond to the hope we share for all individuáis, peoples and nations on this earth. 7. Viewing this attitude of hope as our common outlook and as a guiding principie in the actions of this Assembly, permit me to point out a few of the items that deserve serions considération at this Session and beyond. The issues I speak of are not the only ones of great impor­ tance. They are, however, some of the more urgent concerns that have already been discussed at various UN meetings ; and they demand our attention both by reason of the work already devoted to them and by reasón of the urgency of the current world condition. — There is a paramount need for a greater and more équitable shar­ ing of resources. This includes the transfer of science and technology, which was the subject of the UN meeting in Vienna last year. It means a technology that is appropriate to the needs and best interests of the people and nations involved. But it means much more than just mate­ rial sharing. There is an urgent need for a sharing of the resources of the mind and the spirit, of scientific knowledge and cultural and artistic expression. Such a sharing is not one-way. It is mutual and multilateral, and it implies that the cultural, ethical and religious values of peoples must always be respected by the parties involved in this sharing. It implies mutual openness to learn from one ánother and to share with one another. In this sharing, there is no question that technological development and economie growth will involve some change in the social and cultu­ ral patterns of a people. To a certain extent this is inevitable and 822 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale. must be faced realistically for the sake of the growth of a people. But if we are honest when we say that man is not just homo oeconomiam, then all of us must take care to see that any harmful change wherein positive values are sacrificed is minimized and that ethico-moral, cultural and religious values are placed ahead of the merely economie indicators of growth. In this sharing, finally, it is good to recognize and to support the many new ways of coopération among peoples and nations. Not only is there sharing between one group and another ; developing nations are also learning to share among themselves, and regional groups are aiding one another to help find the best means to further their mutuai interests. — You member States of this Assembly cannot rest content with lofty perspectives or ethical ideáis alone. You have the responsibility to negotiate together in good faith and mutuai respect. The negotiations you carry out should be as all-inclusive as possible, taking into account the advantages to be liad f rom the most complete and far-reaching agreement possible on all the items before you for negotiation. This kind of enlightened realism will do much to constrtict the necessary modifications for our common future built on our common hope. — My predecessor Paul VI called on the developed nations to contribute 1% of their Gross National Product (GNP) to the cause of development. The figure that is actually set aside today for this purpose seems very much lower. I recognize that inflation is a Worldwide problem affecting the industrialized as well as the developing countries. However, the Holy See wishes to reiterate the appeal of Paul VI that 1% of the GNP is not an unrealistic goal. The contribution of this percentage would greatly ai d the Common Fund agreed to through the ÜNCTAD negotiations as well as a possible World Development Fund. — For initiatives of this kind to be effective, there must be a renewed effort on the part of ail nations, developed and developing, to end ail waste, whether material or human. On the material level the questions of the environment carried on by UNEP and other agencies deserve renewed study and action. The whole problem of energy inight well be seen in this context so that the most effective and appropriate energy resources are made available without unnecessary waste and exploitation of materials. Acta, Ioannis Pauli Pp. II 823 On the human level, many UN conférences havé highlighted concern for children, for women, for the handicapped, for so many catégories and peoples whose resources are being exploited or not used for their good and the good of society. Once again the commitment to various aspects of human development for the common good can rekindle hope for people, giving them the prospect of a fuller and more fruitful existence. — Finally I would be untrue to my charge if I did not call attention to the poor and to those on the margin of society throughout the world. There are countries rich in cultural and other spiritual and human resources, but which are among the poorest economically and among those who are suffering most from the current situation. We all know the staggering statistics about the real horror of famine that afflicts so many around the globe. Suffering peoples in various régions cry out to us to give them relief now so that they can survive. Can all of us who have so much, at least commit ourselves to giving new hope to these poor of the world by realizing a pledge first to relieve their plight and then to provide for their most basic needs, such as food, water, health and shelter. To relieve the immediate suffering and to provide those éléments that will help people become more self-reliant would be a sure indication that we are contributing to the hope that this earth and its peoples need. i 8. In so many of these matters, what will be needed is the politicai will that goes beyond immediate self-interest. Such a politicai will has in the past led to great achievements such as the Universal Déclaration of Human Rights. Such a will must be constantly guided by criteria that exalt the human and social, the ethical and cultural, the moral and spiritual over the solely economie and technological. Such a will needs to be developed not only among world leaders but among all peoples at every level of life. Many issues can be solved only on the global level, and you at this Assembly have these tasks before you. But many can and ought to be brought to fruitful agree­ ment on the continental or regional or other intermediate level. The need for global solutions to many problems should not blind us to the possibilities of resolving problems and building a better future on less than all-encompassing levéis of life. In fact, applying the notion of subsidiarity, we can see that there are many groups and peoples who Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 824 can solve their own problems better at a locai or intermediate level, and that such action moreover gives them a direct sensé of participation in their own destinies. This is a positive advance and one to which we all should be sensitive. 9. In my pastoral visits in Europe, in North and South America and in Africa, I have spoken often and in varying ways of the need for the conversion of hearts. I have stressed the need for each one of ns to be converted, to see in the other person a brother or a sister united by the bond of a common humanity under God. My predecessor Paul VI in his Encyclical Populorum Progressio, a document which remains one of the enduring and valid contributions to the work of development, said : "There can be no progress towards the complete development of man without the simultaneous development of all humanity in a spirit of solidarity ... *Man must meet man, nation must meet nation, as brothers and sisters, as children of God. In this mutual understanding and friendship, in this sacred communion, we must also begin to work together to build the common future of the human race'". 2 May I complete this message to you today by recalling these words and this perspective to your reflection. May I ask that as you seek a change in the structures that will better serve the common good in justice and equity, you will not forget the éducation and inspiration of your peoples that will help bring about the conversion of hearts. Only through the conversion of hearts can brothers and sisters "build the common future of the human race" and construct the great and lasting édifice of peace. And it is to this peace—the new name of which aptly remains "development" —that ali the efforts of this Special Ses­ sion must be directed. With God's help may it be so ! 3 From the Vatican, 22 August 1980. IOANNES PAULUS PP. I I 2 Populorum 3 Cf. Progressio, 43. Populorum Progressio, 87. Acta Ioannis Pauli Pp. II 825 ITINERA APOSTOLICA EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX IN BrASILIAM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES. Brasiliopoli ante cathedrale templum habita: Brasiliae cultura in Fide catholica penitus defigitur.* Irmäos e filhos carissimos 1. Ao celebrar esta primeira Eucaristia em terra brasileira, aos pés da Cruz, desejo professar juntamente convosco a verdade fundamental da fé e da vida crista: que todo o Santo Sacrificio da Missa é urna renovato incruenta do Sacrificio oferecido na Cruz por nosso Senhor Jesus Cristo. A Igreja vive deste Sacrificio da redençâo, nele se renova incessantemente a si mesma, peregrinando através de todas as provaçôes da vida terrestre para o eterno encontró na Casa do Pai. Ao sa­ crificio de Cristo todos os que nele participam unem os seus sacrificios espirituais e, deste modo, a Eucaristia torna-se sacramento da cornunhäo de todo o Povo de Deus com o Pai celeste e, simultaneamente, o sinal da uniào fraterna entre os homens. Fui convidado para vir ao Brasil primeiro que tudo por motivo do Congresso Eucaristico Nacional em Fortaleza. Este Congresso Eucaristi­ co brasileiro, o décimo na ordern, çleve constituir urna particular ma­ nifestacelo da uniäo de toda a Igreja em terras brasileiras, em torno do Sacramento do Amor, no qual Cristo, ao dar-nos o pròprio Corpo e Sangue sob as especies do Pâo e do Vinti o, faz de nós urna of erenda permanente e agradável ao Pai. O Congresso Eucaristico deve, de modo particular, demonstrar e por em evidencia o fato de que o Povo de Deus aqui sobre a terra vive da Eucaristia, nela vai haurir as suas forças para as canseiras cotidianas e para as lutas em todos os campos da sua existencia. 1 A partir desta Cruz, junto da qual celebro a primeira Missa em terra brasileira — acedendo aos convites que me chegaram de diversas partes — desejo passar depois por numerosos lugares, tomar contacto com varios ambientes e tocar muitas dimensôes da vossa vida, a firn de incluir, num certo sentido, tudo isso no programa do Congresso Eucaristico. * Die 30 m. Iunii a. 1980. 1 Cf. Oraçâo Eucaristica I I I . 53 - A. A. S. 826 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ë meu desejo que esta minha passagem através da vossa terra me sirva de preparaçâo para aquele grande Acontecimento, no centro do quai se encontra o Sacramento do Amor, como fonte da vida e da santidade de cada um e de todos. Considero urna etapa particular nesta carni nhada a visita ao Santuàrio Mariano de Aparecida, porque acredito, assim como vós também, que a Mäe de Cristo nos aproxima de modo particularmente eficaz e simples do Sacramento do Corpo e do Sangue do seu Filho. 2. E quando, ao concluir esta peregrinaçào, eu puder encontrar-me junto do altar em Fortaleza, para a abertura do décimo Congresso Eucaristico Nacional em terra brasileira, entâo olharei para tras, na direçâo desta Cruz, a quai sempre e em toda a parte nos recorda a Paixâo de Cristo e a sua Morte pela redençao do mundo : Sacrificio cruento de que a Eucaristia é sinal perene e eficaz. E pedirei a Cristo que neste Sinai — neste Sinai grande e rico de todo o Congresso Eucaristico — se encontrem todos os frutos do meu serviço pastoral na vossa terra. Na Eucaristía que lá será celebrada entâo, eu desejaria of erecer nao apenas o con tributo espiritual de todos os que participam no Congresso (e desejo que sejam o mais numerosos possível), mas tam­ bém de todos aqueles que houver encontrado ao longo do meu peregrinar, de todo o Povo de Deus que está na vossa terra. Deste modo desejo responder ao convite para o Congresso Eucaristi­ co ; e a começar de hoje, aqui junto desta Cruz, eu peço a Cristo para me ajudar a servir-vos e a congregar todos em torno d'Eie, em torno de Cristo, que é o único Born Pastor das nossas almas. 3. O introito da Missa da festa da Santa Cruz diz : <( Devemos achar nossa gloria na Cruz de Nosso Senhor Jesus Cristo. Nele está nossa salvaçâo, nossa vida e ressurreiçâo. Por Ele fomos salvos e libertados ». Estas palavras, inspiradas na carta de Sâo Paulo aos Galatas, nâo é temeràrio supor que foram pronunciadas naquele longinquo dia 3 de maio de 1500 na Missa que Frei Henrique de Coimbra terá celebrado — com que intenso fervor ! — sobre o chao de Porto Seguro, sobre o chao da terra apenas descoberta. As pinturas que procuram retratar aquele episodio, como o quadro famoso de Victor Meirelles, mostram urna grande cruz plantada na praia e venerada com aquelas palavras : « Devemos gloriar-nos na Cruz de Nosso Senhor Jesus Cristo ». E o nome Acta Ioannis Pauli Pp. II 827 dado à regia o descoberta lembrou por muito tempo aquela festa e aquela cruz: Terra de Vera Cruz, Terra de Santa Cruz. Outra cruz foi plantada num outro 3 de maio, em 1957. Diante delà, com a celebraçâo de urna Missa, começou de novo sob o signo da Cruz, o trabalho ciclòpico da construçâo desta cidade singular. A cruz de Porto Seguro e a cruz de Brasilia, perenizadas ambas na cruz gigantesca que se ergue a poucos metros daqui, têm valor de símbolo. Elas proclamam que, muito mais do que no chao, a Cruz foi plantada na historia deste País, no coraçâo e na vida de seus habitantes. Elas nos dizem que no passado, como no presente e no futuro do Brasil, a Cruz de Cristo tem urna profunda significaçao. 4. A Cruz é antes de tudo símbolo da Fé. Com a cruz de Frei Henrique de Coimbra, era sobretudo a fé católica que assinalava os primeiros momentos e se inseria profundamente na vida e nos destinos do país que estava nascendo. Pode-se dizer do Brasil — ñas devidas proporçôes — o que o documento de Puebla afirma sobre todo o Conti­ nente latino-americano : sua cultura é radicalmente católica. Isto signi­ fica que, apesar dos obstáculos e dos desafios que eia encontra, a fé católica, nao apenas em sua formulaçao abstrata mas em sua concretizaçâo pràtica, ñas normas que eia inspira e ñas atividades que eia suscita, está na raiz da formaçâo do Brasil, especialmente de sua cultura. Pretender cancelar esta fé é esváziar séculos de historia no que eia tem de mais auténtico, é mutilar a mensagem do Evangelho, é condenar­ le a desconhecer a razao profunda de determinados traços da personalidade religiosa dos Brasileiros. Bem o compreenderam os primeiros evangelizadores — constelaçâo de apostolos, na qual refulge o Beato José de Anchieta —, quando procuraram propagar e aprofundar esta fé, quer entre os indígenas dispersos pelo imenso territorio, quer em meio aos colonizadores. Bem o compreenderam nos séculos seguintes, até aos nossos dias, os missiona­ rios, catequistas e pastores preocupados em suscitar, defender e promo­ ver a fé. Bem o compreendem ho je quantos estâo a servilo da Igreja — Bispos e sacerdotes, religiosos e leigos — pautando sua açâo pastoral na consciência de que a missäo da Igreja nâo se pode reduzir ao sócio-político, mas consiste em anunciar o que Deus revelou sobre Si mesmo e sobre o destino do hörnern. Consiste em propor Jesus Cristo e Sua Boa Nova de Salvaçâo. Consiste, em levar muitos homens a conhecer Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 828 na fé e pela fé o Deus Unico e verdadeiro, e Aquele a quem Ele enviou, Jesus Cristo. 2 5. Símbolo da fé, a Cruz é também o símbolo do sofrimento que leva à glòria, da paixâo que conduz à ressurreiçâo. (( Per crucem ad lu­ cem » — pela Cruz chegar à luz : este ditado profundamente evangélico nos diz que, vivida na sua verdadeira significaçâo, a cruz do cristâo é sempre urna cruz pascal. Neste sentido, cada vez que celebramos, como quisemos fazê-lo hoje, o misterio da Cruz, cresce em nos, à luz da fé, a certeza de que o tempo do sacrificio e da renuncia pode bem ser principio de tempos novos de realizaçâo e de plénitude. Isto vale para as pessoas. Vale também para as coletividades. Pode valer para todo um povo, para um País. Diante da cruz, duas atitudes revelam-se possíveis, ambas perigosas. A primeira consiste em procurar na cruz o que nela é oprimente e penoso a ponto de deleitar-se na dor e no sofrimento corno se estes tivessem valor em si mesmos. A segunda atitude é a de quem, talv'ez por reacâo à precedente, recusa a cruz e sucumbe à mística do hedonismo ou da glòria, do prazer ou do poder. Um grande autor espiritual, Fulton Sheen, falava, a este propósito, daqueles que aderem a urna cruz sem Cristo, em oposiçâo aos que parecem querer um Cristo sem cruz. Ora, o cristâo sabe que o Redentor do hörnern é um Cristo na cruz e portanto só é redentora a cruz com Cristo ! 6. Assim sendo, a Cruz se torna também símbolo de esperança. De instrumento de castigo eia se faz imagem de vida nova, de um mundo novo. Penso em tudo isto ao contemplar a grande cruz que se ergue no centro geográfico desta jovem cidade, por sua vez centro político do País. Eia se alca ali, marca de urna nova etapa na historia do Brasil, ponte presente entre o futuro e o passado da vossa Patria e da vossa sociedade, toda a historia ligada ao sinal da Cruz. Ligada ao misterio da Cruz de Cristo. Este Sinal e este misterio chantados nos coraçôes dos homens neste País, tornaram-se vida de suas almas, sinal de salvaçâo. Neste Sinal manifestou-se, urna vez para sempre, o amor de Deus Pai que « amoti tanto o mundo que deu seu Filho único para que quem nele ere nao morra, mas tenha a vida eterna». Neste Sinai manifestou-se a unidade permanente do Filho de Deus com os filhos dos homens, com os filhos desta terra, pois desejou tornar3 2 Of. Io. 14, 7-9.13; 17, 3; 1 Io. 5, 20. 3 Io. 3, 16. Acta, Ioannis Pauli Pp. II 829 se um deles, igual a eles em tudo, menos no pecado, para fazer-nos iguais a Eie. No Sinai da Cruz Jesus Cristo, Filho Unigènito, nos deu a força de tornar-nos filhos de Deus. Neste sinal o Espirito que procede do Pai e do Filho — o Espirito Santo — prenunciado por Cristo como Paráclito e Hospede de nossas aimas, que visita os coraçôes dos homens e age na historia da humanidade, tornou-se o sopro que passou e continuamente passa pela terra brasileira. 4 Com este Sinal — o Sinal da Cruz — sâo marcados, há quase cinco séculos, inteiras geraçôes dos filhos e filhas desta terra. Os pais transmitem este sinal de fé aos filhos, os avós aos netos ... 7. E hoje, no inicio de minha peregrinaçâo ao coraçao do Povo de Deus em terra brasileira, desejo, com o mesmo sinal da Cruz, marcar junto convosco minha fronte, meus labios, meu peito. E corno Sucessor de Pedro, Bispo de Roma e Pastor da Igreja, desejo abençoar com este sinal a vós todos aqui reunidos ea todo o Brasil. O Brasil antigo e novo. Vosso ontem, hoje e amanhâ. E desejo dizer-vos que a Cruz é o sinal da esperança para o hörnern de todos os tempos. Nela Deus revelou ao hörnern qual é a dignidade que ele traz em si, depois que foi assinalado com a missäo de Seu Filho. Por isso, olhai para a Cruz ! Nela sois chamados a urna só esperança da vossa vocaçâo. Olhai para a Cruz ! Eia é o sinal do novo principio que o hörnern, sempre e em toda parte, encontra em Deus. 5 # # # Ad Exc.mum Virum Ioannem Baptistam de Figueiredo, Rei publicae Foederatae Brasiliae Praesidem, in aedibus « do Planalto » habita: sine Deo homo vere homo nequit esse.* Senhor Presidente 1. Se ja a minha primeira palavra para manifestar minha profunda gratidâo a Vossa Excelencia. E quero agradecer com urna das primeiras expressöes que aprendi no meu recentissimo estudo da lingua portuguesa e que tem para mim urna significatio particular : Muito obrigado ! 4 Cf. Heb. 4, 15. 5 Cf. Ef. 4, 4. * Die 30 m. Iunii a. 1980. 830 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Muito obrigado pela generosa disponibilidade afirmada e demons­ trada, desde que Vossa Excelencia teve conhecimento de minha intençâo de aceder ao desejo de meus Irmaos Bispos do Brasií para visitar este País. Muito obrigado pela amável presenta de Vossa Excelencia no Aero­ porto, no momento em que eu pisava o solo brasileiro, e pelas nobres palavras que acaba de dirigir-me, e que peco venia para considerá-las dirigidas, para além da minha pessoa, à missâo de que estou investido e à Igreja universal de que sou Pastor. As viagens que estou realizando, em continuidade com urna iniciativa de meus Predecessores, sobretudo de Paulo V I , constituem um aspecto, para mim importante, de meu ministerio pontifical e do governo pasto­ ral da Igreja. Elas têm um preciso caráter apostólico e finalidades estritamente pastorais ; mas, com este cunho religioso, elas comportam também urna mensagem nítida sobre o hörnern, seus valores, sua dignidade e sua convivencia social. Venho, pois, encontrar-me com a Igreja no Brasil, com a comunidade católica que constitui a grande maioria da populaçâo numerosa deste vasto País. Mas venho desejoso de encontrar-me também com todo o querido Povo brasileiro. 2. Assim, este meu encontró é com um ouase meio milenio de His­ toria humana e religiosa. Nesta Historia há certamente o inevitável claro-escuro que se encontra na historia de cada Povo. Que o Senhor vos dê a sua ajuda, para que a luz prevaleva sempre sobre as sombras. No perfil histórico desta nobre Nacáo desejo realcar tres notas : — a bem conhecida ecumenicidade brasileira, capaz de integrar povos e valores de diversas etnias, os quais contribuem decerto para as caracte­ rísticas de abertura e universalidade da cultura deste País; — a evangelizaçâo, feita em moldes tais e com urna tal continuidade que deixou marcas profundas na vida deste Povo, proporcionando-lhe sem dúvida, na medida em que isso cabe na missâo da Igreja, luzes, normas e energias moráis e espirituais, com as quais se foi plasmando a comunidade humana e nacional ; — o dinamismo jovem da populaçâo, com suas respeitáveis tradiçôes e qualidades peculiares, garantía segura de que a Naçao há de superar os obstáculos que for encontrando na sua caminhada histórica, rumo a um amanhä melhor. Acta Ioannis Pauli Pp. II 831 3. Evangelizado desde os primordios, o Povo brasileiro tem vivido a fé e a mensagem de Cristo, nao sem problemas certamente, mas com sinceridade e simplicidad e claramente atestadas pelas suas tradiçôes, nas quais facilmente se entrevêem opçôes, atitudes interiores e comportamentos de fato cristâos. A par disto, como Vossa Excelencia teve a bondade de mencionar, há os muitos laços que ligam o Brasil à Sé Apostòlica de Roma, salientando-se um século e meio de amistosas relaçôes oficiáis, ininterruptas e cada vez mais sólidas com o correr dos tempos. Elas têm urna garantía de autenticidade no amor e devoçâo dos brasileiros ao Vigário de Cristo. O calor da acolhida que aqui me é reservada é expressio disso. 4. Senhor Presidente, Excelentíssimos Membros do Congresso, Se­ nado e Supremo Tribunal Federal, Senhores Ministros de Estado, Se­ nil oras e Senhores : Com vossa honrosa presença, à minha chegada e neste encontró, quisestes tributar ao Pastor da Igreja universal urna homenagem à qual ele é extremamente sensível : muito obrigado, mais urna vez, a cada um de vos pessoalmente. Quero expressar, por minha vez, a mais alta estima pela elevada missäo que desempenhais. O mandato que recebestes vos confere o privilegio — que é também um compromis­ so — de servir o bem comum de toda a Naçâo, servindo o hörnern brasi­ leiro. Deus vos ajude sempre a cumprir este mandato. Em minhas peregrinaçôes apostólicas pelo mundo, quero também eu, com a ajuda de Deus, ser portador de urna mensagem e colaborar; na parte humilde mas indispensável que me toca, para que prevaleça no mundo um auténtico sentido do hörnern, nâo enclausurado num estreito antropocentrismo, mas aberto para Deus. Penso mima visâo do hörnern que nâo tenha medo de dizer : o hörnern nao pode abdicar de si mesmo, nem do lugar que lhe compete no mundo visível ; o hörnern näo pode tornar-se escravo das coisas, das riquezas materiais, do consumismo, dos sistemas económicos, ou daquilo que ele mesmo produz ; o hörnern näo pode ser feito escravo de ninguém nem de nada ; o hörnern nâo pode prescindir da transcendencia — em última análise, de Deus — sem amputaçâo no seu ser total ; o hörnern, enfim, só poderá encontrar luz para o seu « misterio » no misterio de Cristo. Quanto seria benéfica para o mundo urna melhor acolhida a esta compreensâo do hörnern a partir da sua plena verdade, a única capaz de dar sentido humano às varias iniciativas da vida cotidiana : progra- 832 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mas políticos, económicos, sociais, culturáis, etc. Bern depressa eia se tornaría base para programas da verdadeira civilizaçâo, que só pode ser a «civilizaçâo do amor». 5. Atendo-se à sua missâo pròpria e em pleno respeito às legítimas instituiçôes de ordern temporal, a Igreja só pode alegrar-se com tudo o que de verdadeiro, justo e válido existe em tais instituiçôes ao serviço do hörnern ; só pode ver com satisfaçâo os esforços que visem salva­ guardar e promover os direitos e liberdades fundamentáis de toda a pessoa humana e assegurar a sua participaçâo responsável na vida comunitària e social. Por isso mesmo, a Igreja nao cessa de preconizar as reformas indispensáveis à salvaguarda e promoçâo dos valores seni os quais nao pode prosperar nenhuma sociedade digna deste nome, isto é, reformas que visem uma sociedade mais justa e sempre mais de acordo com a digni dade de toda pessoa humana. Eia anima os responsáveis pelo bem co­ muni, sobretudo os que se prezam do nome de cristâos, a empreenderem a tempo essas reformas com decisâo e coragem, com prudencia e eficacia, atendo-se a criterios e principios cristâos, à justiça objetiva e a uma autèntica ética social. Promover assim tais reformas também é maneira de evitar que elas sejam buscadas sob o impulso de corren tes, em base às quais nao se hesita em recorrer à violencia e à direta ou indireta supressâo de direitos e liberdades fundamentáis inseparáveis da dignidade do hörnern. 6. Desejo ao querido Povo brasileiro uma sempre crescente fraternidade, fundada no auténtico sentido do hörnern : com liberdade, equidade, respeito, generosidade e amor entre todos os seus membros, e com lúcida e solidaria abertura para a humanidade e para o mundo. Desejo-lhe paz segura e serena, base de labor concorde e empenho de todos pelo progresso e bem-estar comuns. Desejo-lhe ainda a suficiencia de bens indispensáveis para a pròpria realizaçâo integral. Peço a Deus que cada brasileiro, de nascimento ou de adoçâo, respeite e veja sem­ pre respeitados os direitos fundamentáis de toda a pessoa humana. Proclamar e defender tais direitos, sem antepô-los aos direitos de Deus nem silenciar os deveres que a eles correspondem, é uma constante da vida da Igreja, em virtude do Evangelho que lhe está confiado. Assim, eia nâo cessa de convidar todos os homens de boa vontade e de estimular os seus filhos ao respeito e cultivo desses direitos : direito à Acta Ioannis Pauli Pp. II 833 vida, à segurança, ao traballio, à moradia, à saúde, à educaçâo, à expres­ sio religiosa privada e pública, à participaçâo, etc. Entre tais direitos, impossível nao salien tar ainda como prioritarios o direi to dos pais a terem os filhos que desejarem, recebendo ao mesmo tempo o necessario para educá-los dignamente, e o direito do nascituro à vida. Sabemos quanto esses direitos se acham ameaçados em nossos dias no mundo inteiro. 7. Abençoo de coraçâo o que aqui se faz, em comunhâo com os esforços uni versais, e que só pode ser em beneficio dos mais pobres e marginalizados, afligidos pelas imerecidas frustraçôes de que sao vítimas. Neste sentido, nunca é demasiado recordar que jamais uma transformaçâo de estruturas políticas, sociais ou económicas se consolidaría se nao fosse acompanhada de uma sincera « conversio » da mente, da vontade e do coraçâo do hörnern com toda a sua verdade. Esta se há de processar tendo sempre em vista, por um lado, evitar perniciosas confusöes entre liberdade e instintos — de interesse de parte, de luta ou de dominio — e, por outro lado, suscitar uma solidariedade e um amor fraterno imunes de toda falsa autonomia em relaçâo a Deus. Nesta linha de pensamento, toda a sociedade é corresponsável. Mas as iniciativas e a direçâo humana e racional dos processos dependem em boa parte daqueles que estâo investidos em funçoes de governo e de liderança. Depende de seu empenho primordial em renovar e formar as mentalidades com adequados, constantes e pacientes processos de edu­ caçâo e de aproveitamento das boas vontades, sempre iluminados pela « certeza de que é o hörnern o destinatario final de suas responsabilidades e preocupaçôes », como me escrevia há tempos Vossa Excelencia. 8. As qualidades peculiares do Povo brasileiro, unidas à sua longa tradiçâo crista, häo de levá-lo a responder com acerto à chamada e ao desafio do Terceiro Milenio que se aproxima. A comunhâo das mentes e dos coraçôes na busca do bem comum, esclarecido, proposto e gerido pelos Grovernantes, e com corresponsável participaçâo livre, educada e solidaria de todos, häo-de continuar a servir o Hörnern e o supremo bem da paz nesta grande Naçâo, neste continente e no mundo. Reiterando a Vossas Excelencias os meus agradecimentos, pelo acolhimento e todas as atençôes, faço ardentes votos para que desçam sobre o Brasil, pela intercessäo de Nossa Senhora Aparecida, Sua Padroeira, abundantes bênçâos de Deus. 834 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ad exterarum nationum Legatos in aedibus Apostolici Nuntii coram admissos: aequum virtutis iustitiae exercitium internam civitatum securitatem fovet.* Excellences, Mesdames, Messieurs, Dès cette première journée passée dans la capitale brésilienne je suis très heureux de rencontrer les Chefs et les membres des missions diplomatiques accréditées auprès du Gouvernement de ce pays. Je vous remercie vivement d'être venus ce soir à ce rendez-vous avec le Pape, qui a lui-même des représentants dans la plupart de vos pays. En vous exprimant, à tous et à chacun, mes salutations cordiales, je pense aussi à toutes les nations dont vous êtes les fils et que vous représentez auprès du Brésil. Et c'est à tous ces peuples dispersés dans le continent américain et dans les autres continents que j'exprime l'estime et les vœux sincères de l'Eglise ; celle-ci se veut catholique, c'est-à-dire universelle, ouverte à toutes les sociétés humaines dont elle souhaite l'épanouissement original, grâce au développement de ce qu'il y a de meilleur dans leur pays, dans leur culture, dans les hommes euxmêmes. Votre tâche de diplomate prend place parmi les nobles moyens qui concourent au rapprochement des peuples, à leur estime réciproque et leur entente, à leurs échanges, à leur collaboration culturelle ou éco­ nomique, disons à la paix. La voie diplomatique est une voie de sagesse en ce sens qu'elle mise sur la faculté des hommes de bonne volonté à s'écouter, à se com­ prendre, à trouver des solutions négociées, à progresser ensemble, au lieu d'en venir à des affrontements. Aujourd'hui plus que jamais, les problèmes de paix, de sécurité, de développement ne se limitent pas aux relations bilatérales : c'est un ensemble complexe où chaque pays doit apporter sa contribution à l'amélioration des relations internatio­ nales, non seulement pour écarter les conflits ou diminuer les tensions, mais pour faire face de façon solidaire aux grands problèmes de l'avenir de l'humanité qui nous concernent tous. Et là il faut souhaiter que chaque homme, particulièrement les res­ ponsables des nations et donc leurs représentants, ait des convictions, * Die 30 m. Iunii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 835 des principes, aptes à promouvoir le bien véritable des personnes, des peuples, à l'intérieur de la Communauté internationale. C'est ce dont veut aussi témoigner le Saint-Siège en apportant au niveau des cons­ ciences sa contribution spécifique. Dans le cadre de cette brève rencontre, je ne peux guère qu'évoquer ces principes de paix à l'intérieur et de paix à l'extérieur. Il peut pa­ raître banal de souligner que chaque pays a le devoir de préserver sa paix et sa sécurité à l'intérieur. Mais il doit en quelque sorte (( mériter » cette paix, en assurant le bien commun de tous et le respect des droits. Le bien commun d'une société exige que celle-ci soit juste. Là où manque la justice, la société est menacée de l'intérieur. Cela ne veut pas dire que les transformations nécessaires pour amener une plus grande justice doi­ vent s'opérer dans la violence, la révolution, l'effusion de sang, car la violence prépare une société de violence et nous, les chrétiens, nous ne pouvons y souscrire. Mais cela veut dire qu'il y a des transformations sociales, parfois profondes, à réaliser constamment, progressivement, avec efficacité et réalisme, par des réformes pacifiques. Tous les citoyens ont part à ce devoir, mais évidemment à un titre particulier ceux qui exercent le pouvoir, car celui-ci est au service de la justice sociale. Le pouvoir a le droit de se montrer fort vis-à-vis de ceux qui cultivent un égoïsme de groupe, au détriment de l'ensemble. Il doit de toute façon se montrer au service des hommes, de chaque homme, et d'abord de ceux qui ont davantage besoin de soutien ; l'Eglise, pour sa part, s'efforcera sans cesse de rappeler la préoccupation des (( pauvres », de ceux qui sont désavantagés de quelque façon. En aucun cas le pouvoir ne peut se permettre de violer les droits fonda­ mentaux de l'homme, et je n'ai pas ici à énumérer ceux que j'ai sou­ vent mentionnés, en particulier dans mon discours du 2 octobre de l'an dernier devant les Nations Unies. Vis-à-vis des autres pays, on doit reconnaître à chaque nation le droit de vivre dans la paix et la sécurité, sur son propre sol, sans subir d'injustes menaces extérieures, qu'elles soient d'ordre militaire, éco­ nomique ou idéologique. Ce point capital devrait faire l'unanimité des hommes de bonne volonté, et j'ose dire, d'abord des diplomates. Mais la non-ingérence ne suffit pas ; car elle ne saurait signifier indifférence au sort des peuples que la nature ou les circonstances historiques ont défavorisés au point qu'aujourd'hui un grand nombre de leurs fils manquent du minimum nécessaire à une digne vie humaine, qu'il s'agisse de pain, d'hygiène ou d'instruction. Il y a une solidarité internationale 836 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale à promouvoir. On en parle beaucoup, mais la réalisation est trop me­ surée ou grevée de conditions qui font peser de nouvelles menaces. La paix, ici, passe par un développement solidaire, et non par l'accu­ mulation des armes de la peur, ou des poussées de révolte, comme je le rappelais récemment à PUNESCO. C'est en nous mettant constamment devant cette tâche mondiale de paix dans la justice et le développement que nous trouverons les mots et les gestes qui, de proche en proche, construiront un monde digne des humains, celui que Dieu veut pour les hommes et dont il leur confie la responsabilité, en éclairant leur conscience. C'est la confiance que je vous fais, chers diplomates, qui m'a poussé à partager avec vous cet idéal. Que Dieu vous inspire et vous bénisse ! Qu'il bénisse vos familles ! Qu'il bénisse et protège vos patries ! Qu'il guide la Communauté inter­ nationale sur les chemins de la paix et de la fraternité ! * * * In Bellohorizontina urbe ad iuventam habita: vera iustitia socialis in uniuscuiusque iurium tutela nititur.* Queridos fovens e meus amigos Agradeço as palavras de saudaçâo do Senhor Arcebispo Dom Joâo Resende Costa, em nome de Belo Horizonte e de Minas Gérais ; agradeço a todos que aqui estâo e que encontrei ao vir para aqui — aos Pastores e fiéis deste Estado mineiro. A todos vós, muito obrigado ! Peço que me seja permitido dedicar aos jovens do Brasil esta ho­ milia. Pode-se olhar as montanhas, atrás, e se deve dizer : belo hori­ zonte ! Pode-se olhar a cidade, e se deve dizer : belo horizonte ! Mas, sobretudo, pode-se olhar para voces e se deve dizer : que belo horizonte ! 1. Voces nâo se surpreenderâo que o Papa comece esta homilia com uma confissâo. Eu já havia lido muitas vezes que vosso Pais tem a metade da sua populaçâo com menos de vinte e cinco anos de idade. Con­ templando desde minha chegada a Brasilia, por toda parte por onde passei, uma infinidade de rostos jovens ; passando, ao chegar a esta cidade, por entre multidöes de gente jovem ; vendo a voces jovens, tao numerosos ao redor deste Altar, confesso que entendi melhor, a partir desta visäo * Die 1 m. Iulii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 837 concreta, aquilo que eu aprenderá de modo abstrato. Creio que entendí melhor também porque os Bispos de Puebla falam de opçâo preferencial — nâo exclusiva, por certo, mas prioritària — pelos jovens. Esta opçâo significa que a Igreja assume o compromisso de anunciar sem cessar aos jovens urna mensagem de libertaçâo plena. Ë a mensagem de Salvaçâo que eia ouve da boca do pròprio Salvador e deve transmitir com total fidelidade. 2. Nesta Missa que tenho a alegría de celebrar no meio de voces e por intençâo de voces, esta mensagem aparece com seu contendo essencial ñas leituras que escutámos. (( Cumpri o dever, praticai a justiça», exorta-nos o Profeta Isaías, com urna força que nâo se esgotou, à distancia de dois mil e quinhentos anos. E acrescenta : importa acima de tudo ((permanecer firmes na Aliança » que Deus selou com o hörnern. Ë um convite à coerência e à fidelidade, convite que toca de muito perto os jovens. 1 Na carta de Paulo aos cristäos de Corinto, urna palavra rija e con­ vincente como costuma ser a do grande Apóstolo : se alguém quiser construir sua vida, näo há outro alicerce a colocar senäo o que já foi colocado : Cristo Jesus. Ele sabia bem o que dizia, este Paulo. Adolescente, ele havia perseguido a sua Igreja. Mas houve na estrada de Damasco, um belo dia, aquele encontró inesperado com o mesmo Jesus. E é o testemunho da propria vida que o faz dizer : Näo há outro fundamento possível. Ë urgente colocar Jesus como alicerce da existencia. 2 E, no Evangelho de Sao Mateus, a página que ninguém relé sem emoçâo. (( Quem é que os outros dizem que eu sou? » pergunta Jesus aos Apostolos. E depois que eles transmitem urna série de opiniôes, a pergunta de fundo : « Mas, para voces, quem sou eu? ». Nos todos conhecemos este momento, no qual já nâo basta f alar de Jesus repetindo o que outros disseram, é forçoso dizer o que voce pensa, já näo basta recitar urna opiniäo, é preciso dar um testemunho, sentir-se compro­ metido pelo testemunho dado e depois ir até os extremos das exigencias desse compromisso. Os melhores amigos, seguidores, apostolos de Cristo foram sempre aqueles que perceberam um dia dentro de si, a pergunta definitiva, incontornável, diante da qua! todas as outras se tornam secundarias e derivativas : « Para voce, quem sou eu? ». A vida, o 1 Is. 56, i. 2 Cf. 1 Cor. 3, 10. 838 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale destino, a historia presente e futura de um jovem, depende da resposta nítida e sincera, sem retórica nem subterfugios, que ele puder dar a esta pergunta. Eia já transformou a vida de muitos jovens. 3. Ë destas mensagens oferecidas pela Palavra de Deus que eu quisera tirar a singela mensagem, que lhes deixo neste encontró, que me permite sentir a seriedade com que voces encaram sua existencia. A' riqueza maior deste País, imensamente rico, sâo voces. O futuro real deste País do futuro se encerra no presente de voces. Por isso este País, e com ele a Igreja, olham para voces com um olhar de expectativa e de esperança. Abertos para as dimensöes sociais do hörnern, voces nâo escondem sua vontade de transformar radicalmente as estruturas que se lhes apresentam injustas na sociedade. Voces dizem, com razâo, que é impossível ser feliz, vendo urna multidäo de irmäos carentes das mínimas oportunidades de urna existencia humana. Voces dizem, também, que é indecente que alguns esbanjem o que falta à mesa dos demais. Voces estäo resolvidos a construir urna sociedade justa, livre e próspera, onde todos e cada um possam gozar dos beneficios do progresso. 4. Eu vivi na minha juventude estas mesmas convicçoes. Eu as proclamei, jovem estudante, pela voz da literatura e pela voz da arte. Deus quis que elas recebessem sua tèmpera ao fogo de urna guerra cuja atrocidade näo poupou o meu lar. Vi conculcadas de muitas maneiras essas convicçoes. Temi por elas vendo-as expostas à tempestade. Um dia decidi confrontá-las com Jesus Cristo : pensei que era o único a revelar-me o verdadeiro conteúdo e valor delas e a protegè-las contra näo sei que inevitáveis desgastes. Tudo isso, essa tremenda e valiosa experiencia, me ensinou que a justiça social só é verdad eira se baseada nos direitos do individuo. E que esses direitos só seräo realmente reconhecidos se for reconhecida a dimensâo transcendente do hörnern, criado à imagem e semelhança de Deus, chamado a ser Seu filho e irmäo dos outros homens, e destinado a urna vida eterna. Negar esta transcendencia é reduzir o hörnern a instrumento de dominio, cuja sorte está sujeita ao egoísmo e ambiçao de outros homens, ou à onipotência do Estado totalitàrio, erigido em valor supremo. No pròprio movimento interior que me levou à descoberta de Jesus Cristo e me arrastou irresistivelmente a Ele, percebi algo que bem mais tarde o Concilio Vaticano II exprimiu claramente. Percebi que Acta Ioannis Pauli Pp. II 839 (( o Evangelho de Cristo anuncia e proclama a liberdade dos filhos de Deus, e rejeita toda a escravidâo, derivada, em última análise, do pecado ; respeita integralmente a dignidade da consciência e a sua decisâo livre; adverte incansavelmente que todos os talentos humanos devem ser desenvolvidos, para o serviço de Deus e o bem dos homens ; e, finalmente, recomenda todos à caridade de todos. Isto corresponde à lei fundamental da proposta crista ». 3 5. Aprendi que um jovem cristâo deixa de ser jovem, e há muito nâo é cristâo, quando se deixa seduzir por doutrinas ou ideologías que pregam o òdio e a violencia. Pois nao se constrói uma sociedade justa sobre a injustiça. Nâo se constrói uma sociedade que mereça o título de humana, desrespeitando e, pior ainda, destruindo a liberdade humana, negando aos individuos as liberdades mais fundamentáis. Partilhando como sacerdote, bispo e cardeal, a vida de inúmeros jovens na Universidade, nos grupos juvenis, nas excursöes de montanhas, nos circulos de reflexäo e oraçâo, aprendi que um jovem começa perigosamente a envelhecer, quando se deixa engañar pelo principio, fácil e còmodo, de que «o firn justifica os meios», quando passa a acreditar que a única esperança para melhorar a sociedade está em promover a luta e o odio entre grupos sociais, na utopia de uma sociedade sem classes, utopia que se pode revelar bem cedo na criaçâo de novas classes. Convencí-me de que só o amor aproxima o que é diferente e realiza a uniäo na diversidade. As palavras de Cristo : (( Eu vos dou um novo manda­ mento, que vos améis uns aos outros^omo eu vos amei )), apareceram-me entâo, para além de sua inigualável profundidade teológica, como germe e principio da única transformaçâo bastante radical para ser apreciada por um jovem. Germe e principio da única revoluçâo que nâo trai o hörnern. Só o amor verdadeiro constrói. 4 6. Se o jovem que eu fui, chamado a viver a juventude em um mo­ mento crucial da historia, pode dizer algo aos jovens que voces sâo, penso que lhes diria : Nâo se deixem instrumentalizar ! Procurem estar bem conscientes do que voces pretendem e do que fazem. Mas vejo que isso mesmo lhes disseram os Bispos da América Latina, reunidos em Puebla no ano passado : « Formar-se-á no jovem o sentido crítico frente aos contravalores culturáis que as diversas ideologias tentam transmitir-lhe », especialmente as ideologías de caráter 5 3 Const. Gaudium et Spes, n. 41. 4 Io. 13, 34. 5 Documento de Puebla, n. 1197. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 840 materialista, para que näo seja por elas manipulado. E o Concilio Va­ ticano II : <( Ë preciso construir incessantemente a ordern social, tendo por base a verdade construida na justiça e animada pelo amor, e en­ contrar na liberdade um equilibrio sempre mais humano )). 6 Um grande predecessor meu, o Papa Pio XII, adotou como lema: «Construir a paz na justiça». Penso que é um lema e sobretudo um compromisso digno de voces, jovens brasileiros ! 7. Receio que muitos bons desejos de construir urna sociedade justa naufraguem na inautenticidade e se esvaziem como bolha de sabäo por faltar-lhes o sustento de um sèrio empenho de austeridade e frugalidade. Em outras palavras, é indispensável saber vencer a tentacäo da chamada (( sociedade de consumo », a ambiçâo de ter sempre mais, em vez de procurar se sempre mais, a ambiçâo de ter sempre mais, enquanto outros têm sempre menos. Penso que aqui, na vida de cada jovem ganha sentido e força concretos e atuais a bem-aventurança da pobreza em espi­ rito : no jovem rico para que aprenda que o seu supèrfluo è quase sempre o que falta a outros e para que nâo se retire triste quando perceber no fundo da consciência um apelo do Senhor a um desapego mais pleno ; no jovem que vive a dura contingencia da incerteza quanto ao dia de amanhä, talvez até na f orne, para que buscando a legítima melhoria de condiçôes para si e para os seus, seja atraído pela dignidade humana mas nâo pela ambiçâo, pela ganancia, pelo fascínio do supèrfluo. 7 Meus amigos, voces sâo também responsáveis pela conservaçâo dos verdadeiros valores que sempre honraram o povo brasileiro. Nao se deixem levar pela exasperaçâo do sexo, que abala a autenticidade do amor humano e conduz à desagregaçâo da familia. « Näo sabéis que vosso corpo é um templo e o Espirito Santo habita em vós? », escrevia Sao Paulo no texto que escutámos. Que as moças procurem encontrar o verdadeiro feminismo, a autèntica realizaçâo da mulher como pessoa humana, como parte integrante da familia e como parte da sociedade, numa participaçâo consciente, se­ gundo as suas características. 8. Retomo, ao terminar, as palavras-chave que recolhemos das leituras desta Missa : — cumprir o dever e praticar a justiça ; 6 Const. Gaudium et Spes, n. 26. 7 Cf. Mt. 19, 22. Acta Ioannis Pauli Pp. II 841 — nao construir sobre outro fundamento que nâo seja Jesus Cristo; — ter uma resposta a dar ao Senhor quando Eie pergunta : « para voce, quem sou eu?». Esta é a mensagem sincera e confiante de um amigo. Meu desejo seria o de apertar as mâos de cada um de voces e falar com cada um. Em todo o caso é a cada um que digo dizendo a todos : Jovens de Belo Horizonte e de todo o Brasil, o Papa quer muito bem a voces ! O Papa nao os esquecerá nunca mais ! O Papa leva daqui uma grande saudade de voces ! Recebam, queridos amigos, a Bênçâo Apostólica que vou dar ao final desta Missa, como um sinal da minha amizade e confiança em voces e em todos os jovens deste país. Antes de passar à Liturgia Eucaristica, propriamente, só mais uma palavra : só o amor constrói, só o amor aproxima, só o amor faz a uniäo dos homens na sua diversidade. Há pouco estive na Franca, e la, os jovens com quem me encontrei, num gesto espontáneo, me pediram para trazer a voces algumas mensagens de amizade, o que fiz com muito prazer. Que este gesto de dar-se as mäos sirva como símbolo e estímulo para construir sempre mais a fraternidade humana, crista e eclesial no mundo. « Para onde vais? » — Com voces faço esta pergunta, com voces, ama­ dos jovens, vou oferecer também tudo o que de nobre há nos coraçôes de voces, tudo o que de belo aqui vivemos juntos, pelo bom éxito do Con­ gresso Eucaristico de Fortaleza, p^ra o qual vou peregrinando, junto com a Igreja que está no Brasil. « Para onde vais?». Amém ! * * # In urbe Flumenianuariensi ad Christianos sponsos habita: familiae tuitio legum quoque civilium ope obtinenda.* Meu irmëo muito caro, Arcebispo de Säo Sebastiäo do Rio de Janeiro e seus Bispos Auxiliares ; Queridos filhos habitantes desta Cidade maravilhosa; Queridos filhos vindos de outros pontos do Brasil para este encontró: 1. Muitos dos que nesta hora participam desta Eucaristia estaräo evocando na memòria do coraçâo outras Missas celebradas neste mesmo lugar, em julho de 1955. Realizava-se o XXXVI Congresso Eucaristico In* Die 1 m. Iulii a. 1980. 54 - A. A. S. 842 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ternacional ; e, sobre urna faixa de terra conquistada ao mar, mäos de artistas haviam elevado o altar-monumento, sobre o qual o Legado Pon­ tificio abrirá e encerrara o grande acontecimento. A voz de meu imortal Predecessor Pio X I I aqui ressoou com urna mensagem de pai para um milhäo de pessoas congregadas neste lugar. Näo posso deixar de relembrar, eu proprio, este XXV aniversario, feliz por poder fazê-lo convosco e no meio de vós, no momento em que preparáis o já iminente X Congresso Eucaristico Nacional de Fortaleza. Queira Deus que esses eventos recordados, vividos, esperados renovem a vossa açâo de graças ao Senhor; e que saibais exprimi-la na açâo de graças por definiçâo e por excelencia, que é a Eucaristia, em cuja devoçâo Ele vos faça crescer. 2. Um sacerdote — seja ele o Papa, um bispo ou um pároco do inte­ rior — ao celebrar a Eucaristia, um cristäo ao participar da Missa e receber O Corpo e o Sangue de Cristo näo podem deixar de abismar-se nas maravilhas deste Sacramento. Säo tantas as dimensöes que nele se podem considerar : é o sacrificio de Cristo, que misteriosamente se renova ; säo o päo e o vinho transformados, transubstanciados no Corpo e Sangue do Senhor; é a Graça que se comunica por este alimento espiritual à alma do cristäo ... Quero, nesta ocasiäo, fixar-me em um aspecto näo menos significativo : a Eucaristia é urna reuniäo de familia, da grande familia dos cristäos. 0 Senhor Jesus quis instituir este grande Sacramento por ocasiäo de um importante encontró familiar : a Ceia pascal ; e naquela ocasiäo sua familia foram os Doze, que com Ele viviam há tres anos. Por muito tempo, nos inicios da Igreja, era em casas de familia que outras fami­ lias se reuniam para a «fraçao do päo». Cada altar será sempre urna mesa, em torno da qual se congrega, mais ou menos numerosa, urna fami­ lia de irmäos. A Eucaristia ao mesmo tempo retine esta familia, manifesta-a aos olhos de todos, estreita os laços que unem aos outros os seus membros. Santo Agostinho pensava em tudo isto quando chamava à Eucaristia : « sacramentum pietatis, signum unitatis, vinculum caritatis »1 Ao celebrar esta Eucaristia volto os olhos espiritualmente para todos os quadrantes deste imenso País, tento abracar com um só olhar os cento e vinte milhöes de brasileiros e rezo pela imensa familia constituida por todos os filhos desta Pàtria e pelos que aqui encontraram um novo lar. 1 In Ioannis Evang. Tract. XXVI, cap. 6, n. 13; PL 35, 1613. Acta Ioannis Pauli Pp. II 843 3. Posso fazer-vos urna confidencia? A primeira vez que me falaram do Brasil, quando eu sabia bem pouco deste País, nâo foi para cantar suas belezas naturais, que sâo maravilhosas, nem para exaltar as riquezas do seu solo e subsolo, que sâo inesgotáveis ; nem para ressaltar os feitos deste ou daquele brasileiro notável. Quem me f alava — e era um grande conhecedor do Brasil — me dizia apenas que esta era urna grande Naçâo, malgrado todos os seus eventuais problemas, porque aquí se encontram todas as raças, gente vinda de todos os horizontes do mundo, reunidas num só povo, sem preconceitos e sem discriminaçâo ou segregaçâo, numa clara fusäo de espirites e coraçoes. « Ë urna familia)), dizia, encantado, meu interlocutor. Rezo para que näo venha jamais a debilitar-se ou a perecer este espi­ rito de familia. Para que ele prevaleça sobre qualquer germe de discordia ou divisâo, sobre qualquer ameaça de ruptura ou separaçâo. Rezo para que, havendo cada vez menos diferenças entre os brasileiros no que se refere ao progresso e ao bem-estar, às oportunidades diante dos bens da cultura e da civilizaçâo e às possibilidades de encontrar trabalho digno, ter saude e instructo, educar os filhos, se torne sempre mais realidade a « grande familia )) de brasileiros de que falava aquele meu primeiro professor de Brasil. Rezo ainda para que a um mundo fre­ quentemente dominado pelas contendas entre povos e raças, o Brasil possa dar, sem ostentaçâo — antes com a espontaneidade e a naturalidade que caracterizan! a sua gente — urna liçao essencial, a da verdadeira integraçao : de corno podem »viver corno urna só familia, dentro de um país-continente, pessoas vindas dos mais diversos recantos do mundo. E rezo, enfim, pelos membros desta ((grande familia)), que repousam sob este monumento e cujo sacrificio é um permanente apelo à uniäo entre os povos. 4. Esta Eucaristía, reuniäo de familia, leva o méu pensamento agora às familias brasileiras. Os depoimentos mais autorizados sobre a América Latina — penso nos documentos de Medellín e de Puebla, penso nos relatónos que me chegam dos Bispos e Conferencias Episcopais deste quase-continente, mas penso também em estudos sociológicos da maior seriedade — ensinaram-me que para vos, latino-americanos, a Familia é urna realidade extraordinariamente importante. O lugar que a Familia ocupou nos povos que se encontram na raiz de vossas Naçoes e a influencia latino-americana que eia exerceu na formaçâo de vossa cultura justifican! 844 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale de sobra essa importancia. O Brasil, longe de se constituir uma exceçâo, ilustra de modo notável essa verificaçâo. Nâo admira que aqui, com especial vigor, se manifeste o sentido de familia e se confirmem as dimensöes essenciais da realidade familiar : o respeito impregnado de amor e de ternura, a generosidade e o espirito de solidariedade, e o apreço por uma certa intimidade do lar, temperada por um desejo de abertura. Näo quero furtar-me a sublinhar entre outras, duas dimensöes fundamentáis da familia, especialmente relevantes entre vos : eia tem sido, no correr dos séculos, a grande transmissora de valores culturáis, éticos, espirituais — de uma geraçâo à outra ; no plano religioso e cristâo, muitas vezes, quando faltaram ou foram extremamente precarios outros cañáis, eia foi o único, ou ao menos o principal canal pelo qual se comunicou a fé dos pais a filhos em varias geraçoes. 5. Isto posto, como fechar os olhos para as graves situaçôes em que concretamente se encontram numerosíssimas familias entre vós e para as sérias ameaças que pesam sobre a familia em gérai? Algumas dessas ameaças sâo de ordern social e prendem-se as condiçôes sub-humanas de habitaçâo, higiene, saúde, educaçâo em que se encontram milhôes de familias, no interior do Pais e em periferias das grandes cidades, por força do desemprego ou dos salarios insufi­ cientes. Outras sâo de ordern moral e referem-se à generalizada desagregaçâo da Familia, por desconhecimento, desestima ou desrespeito das normas humanas e cristas relativas à familia, nos varios estratos da populaçâo. Outras ainda sâo de ordern civil, ligadas à legislaçâo refe­ rente à familia. No mundo inteiro essa legislaçâo é cada vez mais per­ missiva, portanto menos encorajante para os que se esforçam por seguir os principios de uma ética mais elevada em materia de familia. Queira Deus que assim nâo seja em vosso País e que, coerentes com os principios cristâos que inspiram a vossa cultura, aqueles que têm a responsabilidade de elaborar e promulgar as leis o façam no respeito aos valores insubstituíveis de uma ética crista, entre os quais avulta o valor da vida humana e o direito indeclinável dos pais a transmitir a vida. Outras ameaças, enfim, sâo de ordern religiosa e derivam de um escasso conhecimento das dimensöes sacramentáis do Matrimònio no plano de Deus. 6. As consideraçôes que venho fazendo parecem-me evidenciar bas­ tante a importancia e a necessidade de urna inteligente, corajosa, perse- Acta Ioannis Pauli Pp. II 845 verante Pastoral Familiar. Falando ao povo da cidade de Puebla, na homilia da inolvidável Missa que ali celebrei, recordei que numerosos Bispos latino-americanos näo hesitam em reconhecer que a Igreja tem ainda muito a fazer neste campo. Por isso mesmo, abrindo a Conferen­ cia de Puebla, eu quis recomendar a Pastoral Familiar como importante prioridade em todos os vossos Países. O Documento de Puebla consagrou um importante capítulo à Familia : Deus queira que a atençao a outros temas e afirmaçôes — sem dúvida importantes mas näo exclusivos — desse documento näo signifique, por um erro do qual teríamos motivo de arrepender-nos no futuro, urna atençao menor à Pastoral da Familia. Säo muitos os campos e complexas as exigencias desta Pastoral Fa­ miliar. Vossos Pastores estäo conscientes disso. Muitos leigos empenhados em diversos, valiosos e meritorios movimentos familiares, se mostram atentos a esses campos e exigencias. Nao esperáis certamente que o Papa os aborde aqui : nao é o momento para fazê-lo. Como porém näo recordar, ao menos para citá-los, alguns pontos entre os mais importantes dessa Pastoral? Penso em tudo o que há a fazer no campo da preparaçao ao casa­ mento, certamente no período que antecede a sua celebraçâo mas por­ que näo desde os anos de adolescencia — na familia, na Igreja, na escola — sob a forma de urna séria, ampla, profunda educaçao para o verdadeiro amor, algo muito mais exigente do que urna propalada educaçao sexual. Penso no esforco generoso e corajoso a fazer, para criar na sociedade um ambiente propicio* à realizaçao de um ideal familiar cristäo, baseado nos valores de unidade, fidelidade, indissolubilidade, fecundidade responsável. Penso no atendimento a dar a casais que, por variadas razöes e circunstancias, passam por momentos de crise, que poderâo superar se forem ajudados, mas talvez naufragaräo se faltar essa ajuda. Penso na contribuiçâo que os cristäos, especialmente os leigos, podem oferecer para suscitar urna política social sensível aos reclamos e aos valores familiares e para evitar urna legislaçao nociva à estabilidade e ao equilibrio da familia. Penso enfim no incomensurável valor de urna espiritualidade familiar, a aperfeiçoar constantemente, a promover, a difundir ; e näo posso silenciar, aqui de novo, urna palavra de estímulo e encorajamento aos movimentos familiares que se dedicam a essa obra particularmente importante. 7. Näo f altam na vivencia e no magisterio da Igreja elementos validíssimos para urna lúcida, abrangente, intrépida atençao pastoral às 846 Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale familias. Meus predecessores nos legaram valiosos documentos. Muitos pastores e teólogos nos ofereceram o fruto de sua experiencia ou de suas reflexöes. Próximamente, o Sínodo dos Bispos, estudando ((as funçôes da familia crista no mundo contemporàneo », deixará certamente pistas para a orientaçâo, nesta matèria delicada. Nesta fonte — e nâo à margem ou longe delà, menos ainda em contraste com eia — deverà beber uma verdad eira Pastoral Familiar. Intimeras familias, sobretudo casais cristâos, désejam e pedem crite­ rios seguros que os ajudem a viver, mesmo entre dificuldades nao comuns e com esforco às vezes heroico, seu ideal cristâo em materia de fidelidade, de fecundidade, de educaçâo dos filhos. Ninguém tem o direito de trair esta expectativa ou decepcionar este apelo, disfarçando por timidez, insegurança ou falso respeito os verdadeiros criterios, ou oferecendo cri­ terios duvidosos, quando nâo abertamente desviados do ensinamento de Jesus Cristo transmitido pela Igreja. 8. Irmâos e filhos carissimos, ao termo desta reflexâo, voltemos a atençâo para os textos do Novo Testamento, que tivemos a alegría de escutar nesta Liturgia. Um deles, o do Evangelho de Sâo Jofio, retoma o ensinamento de Jesus na Sinagoga de Cafarnaum sobre o Pâo da Vida: este pâo, se­ gundo assegura o Senhor, é sua propria carne que, feita alimento dos seus discípulos, lhes dá uma vida que começa aqui na terra e desabrocha na eternidade. A promessa feita em Cafarnaum se realiza plenamente na última Ceia e no misterio da Eucaristia. Este é o pâo que se faz Corpo de Cristo para dar a vida aos homens. O desejo mais íntimo e mais vivo do Papa nesta hora seria o de poder por algum milagre, penetrar em cada lar do Brasil, ser hospede de cada familia brasileira. Partilhar a felicidade das familias felizes e com elas render graças ao Senhor. Estar junto das familias que choram, por algum sof rimento escondido ou visível, para dar, se possi vel, algum conforto. Falar às familias onde nada falta, para convida-las a distribuir o que lhes sobra e que pertence a quem nâo tem. Sentar-se à mesa das familias pobres, onde o pâo é escasso, para ajudá-las, nao a tornar-se ricas no sentido em que o Evangelho condena a riqueza, mas a conquistar aquilo que é necessàrio para uma vida digna. Se este é um desejo impossível, quero ao menos, tomando em minhas mâos daqui a pouco o Corpo de Jesus e Seu Sangue precioso, fazer um voto e uma oraçâo : que esta Eucaristia, celebrada neste templo sem Acta Ioannis Pauli Pp. II 847 fronteiras, sob a cúpula deste céu do Rio de Janeiro, bem mais vasta e grandiosa do que a de Miguel Angelo, se torne fonte de verdadeira vida : para o povo brasileiro, para que ele seja urna verdadeira familia ; e para cada familia brasileira, para que seja célula formadora deste povo. * * * In urbe Flumenianuariensi ad homines doctrina excultos habita: libertas culturam auget.* Minhas Senhoras e meus Senhores, No vastissimo campo de encontró entre a Igreja e o mundo da Cul­ tura muitos assuntos se prestariam para o diálogo desta noite. Temos ne­ cessariamente de delimitar tais assuntos. E, como é obvio, convém-nos delimitá-los aqueles que se apresen tam de maior interesse para o querido Brasil, que ora visito e que aqui représentais, e para a Igreja, que eu re­ presento, na qualidade de Sucessor de Sâo Pedro e Bispo de Roma. Com efeito, nao obstante o seu caráter universal e, de algum modo, transcendente, (( a Cultura humana tem necessariamente também um aspecto histórico e social». Assim, o que digo a seguir pretende ser sobretudo urna base para diálogo, atendo-me, portanto, a considera­ r e s de ordem geral. Gostaria, depois, que o nosso diálogo se pudesse tornar concreto e adaptado à atualidade do mundo da Cultura no vosso país. O Brasil se preza de contar no seu passado vultos com valor de primeira grandeza, culturalmente falando. Para só apresentar alguns nomes, lembro Machado de Assis, Rui Barbosa, Carlos Chagas (Pai), Joaquim Nabuco, Oswaldo Cruz, Gonçalves Dias, Jackson de Pigueiredo, etc. 1 0 diálogo, quando é verdaderamente tal, será sempre enriquecimento mutuo para os que dele participam. Neste caso do diálogo Igreja- Cultura, isso foi salientado em varios momentos do último Concilio Ecumènico, em especial na citada Constituiçâo Gaudium et Spes e no Decreto sobre a atividade missionària da Igreja e sobre a Liberdade Religiosa. 1. Sinto-me feliz por poder encontrarme convosco, eminentes perso* Die 1 m. Iulii a. 1980. 1 II Conc. do Vaticano, Const. past. Gaudium et Spes, n. 53. 848 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nalidades da cultura da Naçâo Brasileira. A cada um de vos desejo saudar cordialmente, manifestar o meu sincero apreço e o meu profundo respeito. Vos bem sabéis quanto e por que razöes a Igreja estima e promove, naquilo que lhe compete, toda autentica forma de cultura e busca manter comunhäo e diálogo com eia. O lugar de encontró entre a Igreja e a cultura é o mundo, e nesse o hörnern, que é um « ser-no-mundo )), sujeito de desenvolvimento, para urna e para outra, mediante a palavra e a graça de Deus por parte da Igreja, e mediante o proprio hörnern, com todos os seus recursos espirituais e materiais, por parte da cultura. A verdadeira cultura é humanizaçâo, enquanto que a näo-cultura e as falsas culturas sâo desumanizantes. Por isso mesmo, na escolha da cultura o hörnern empenha o seu destino. A humanizaçâo, ou seja o desenvolvimento do hörnern, efetua-se em todos os campos da realidade na qual o hörnern está situado e se situa : na sua espiritualidade e corporalidade, no universo, na sociedade humana e divina. Trata-se de um desenvolvimento harmonico, no qual todos os setores dos quais faz parte o ser hörnern ligam-se uns com os outros : a cultura nâo diz respeito nem unicamente ao espirito nem unicamente ao corpo, como nem unicamente à individualidade ou à sociabilidade ou à universalidade. A reduçâo ad unum dà sempre lugar a culturas desuma­ nizantes, ñas quais o hörnern é espiritualizado ou é materializado, é dissociado ou é despersonalizado. A cultura deve cultivar o hörnern e cada hö­ rnern na extensäo de um humanismo integral e pleno, no qual todo o hö­ rnern e todos os homens säo promovidos na plénitude de cada dimensäo humana. A cultura tem o firn essencial de promover o ser do hörnern e de proporcionar-lhe os bens necessarios ao desenvolvimento de seu ser indi­ vidual e social. 2. Todas as varias formas da promoçâo cultural radicam-se na cul­ tura animi, segundo a expressäo de Cicero — a cultura do pensar e do amar, pela qual o hörnern se eleva à sua suprema dignidade, que é a do pensamento, e se exterioriza na sua mais sublime doaçâo, que é a do amor. A autentica cultura animi é cultura da liberdade, que emana das profundezas do espirito, da lucidez do pensamento e do generoso désin­ téresse do amor. Fora da liberdade näo pode haver cultura. A verda­ deira cultura de um povo, a sua piena humanizaçâo, näo se podem desenvolver em um regime de coerçâo : (( A cultura — diz a Constituiçâo Aota Ioannis Pauli Pp. II 849 conciliar Gaudium et Epes/ — emanando da natureza racional e so­ cial do hörnern, tem uma incessante necessidade da justa liberdade para se desenvolver e deve-se-lhe reconhecer a legitima possibilidade de exercício autónomo segundo os proprios principios ». A cultura nâo deve sofrer nenhuma coerçâo por parte do poder, quer político quer económico, mas ser ajudada por um e por outro em todas as formas de iniciativa pública e privada conformes com o verdadeiro humanismo, com a tradiçâo e com o espirito autentico de cada povo. A cultura que nasce livre deve ademáis difundir-se em um regime de liberdade. O hörnern culto tem o dever de propor sua cultura, mas nâo a pode impor. A imposiçâo contradiz a cultura, porque contradiz aquele processo de livre assimilaçâo pessoal por parte do pensamento e do amor, que é peculiar à cultura do espirito. Uma cultura imposta nâo somente contrasta com a liberdade do hörnern, mas pöe obstáculo ao processo formativo da propria cultura, que na sua complexidade, desde a ciencia até à forma de se vestir, nasce da colaboraçâo de todos os homens. A Igreja reivindica em favor da cultura, e portante em favor do hörnern, tanto no processo do desenvolví mento cultural quanto no ato de sua propagaçâo, uma liberdade análoga àquela que na Declaraçâo conciliar Dignitatis Humanae reclama para a liberdade religiosa, fun­ dada essencialmente sobre a dignidade da pessoa humana, e conhecida seja por meio da Palavra de Deus seja através da razâo. 3 Ao mesmo tempo em que respefta a liberdade, a cultura deve promovê-la, isto é deve buscar aparelhá-la com as virtudes e hábitos que contribuem para formar o que Santo Agostinho chamava a libertas maior, isto é, a liberdade no seu pleno desenvolvimento, a liberdade em um estado moralmente adulto, capaz de opçôes autónomas diante das tentaçôes provenientes de qualquer forma de amor desordenado de si mesmo. A cultura plena compreende a formaçâo moral, a educaçâo para as vir­ tudes da vida individual, social e religiosa. « Nao há dúvida — dizia em meu recente discurso à UNESCO — que o fato cultural primario e fun­ damental é o hörnern espiritualmente maduro, isto é, o hörnern plenamente educado, o hörnern capaz de educar-se a si mesmo e de educar os outros. Nao há dúvida também de que a dimensâo primeira e fundamental da cultura é a sadia moralidade : a cultura moral ». 4 2 N. 59. 3 Cf. n. 2. 4 N. 12. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 850 3. A cultura, cultivo do hörnern em todas suas f acuidades e expres­ sius, nâo é somente promoçâo do pensar e do agir, mas é também formacäo da consciéncia. Por causa da educaçao imperfeita ou nula da consciência, o puro conhecimento pode dar origem a um humanismo orgulhoso puramente terrestre, a açâo e o prazer podem originar pseudo-culturas de um produtivismo incontrolado, em beneficio do poderio na­ cional ou do consumismo privado, tendo corno consequenda infaustos perigos de guerra e gravissimas crises económicas. A promoçâo do conhecimento é indispensável, mas é insuficiente quando nâo é acompanhada pela cultura moral. A cultura animi deve promover juntamente a instruçâo e a educa­ çao, deve instruir o hörnern no conhecimento da realidade ; mas ao mesmo tempo, deve educa-lo para ser hörnern na totalidade do seu ser e de suas relaçôes. Ora o hoinem nño pode ser plenamente o que é, näo pode realizar totalmente sua humanidade, se näo vive a transcendencia de seu pro­ prio ser sobre o mundo e sua relaçâo com Deus. A elevaçâo do hörnern pertence näo somente a promoçâo de sua humanidade, mas também a abertura de sua humanidade a Deus. Fazer cultura é dar ao hörnern, a cada hörnern e à comunidad e dos homens, dimensäo humana e divina, é oferecer e comunicar ao hörnern aquela humanidade e aquela divindade que emanam do Hörnern perfeito, do Redentor do hörnern, Jesus Cristo. Na obra da cultura Deus fez aliança com o hörnern, tornou-se ele mesmo operador cultural para o desenvolvimento do hörnern. « Dei agri­ cultura estis », exclama Sao Paulo : « Vos sois cultura de Deus )). Näo tenhais medo, Senhores, abri as portas do vosso espirito, da vossa so­ ciedade, das vossas instituiçôes culturáis, à açâo de Deus, que é amigo do hörnern e opera no hörnern e pelo hörnern, para que este cresca na sua humanidade e na sua « divindade », no seu ser e na sua realeza sobre o mundo. 5 Na aliança que, através da cultura humana, se estabeleceu entre Deus e o hörnern, este deve imitar a Deus no seu infinito amor. A obra cultural é obra de amor, obra que procede daquele amor so­ cial, cuja necessidade apontei em minha primeira enciclica Redemptor Hominis. Há carencia de amor social quando, por falta de estima para com os outros, näo se respeita a pluralidade das culturas legítimas, mas 6 1 Cor. 3, 9. 5 6 Cf. n. 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 851 se quer impor a propria cultura, que näo é nem única nem exclusiva, a populaçôes economicamente e politicamente mais debéis. Recordemos o que diz o Concilio : (( numerosos países economicamente pobres, mas ricos de sabedoria, poderäo prestar ajuda aos outros quanto a este ponto )). 7 4. A unidade cultural de um País geograficamente vasto como o vosso, e no qual se amalgamaram numerosas tradiçôes e varios processos his­ tóricos, näo nasce de urna uniformizacäo da cultura, mas de urna pluralidade unificada pelo respeito mùtuo, pelo reconhecimento das peculiarida­ des culturáis, pelo diàlogo que enriquece, a uns com os valores e as experiencias dos outros. 5. Penso cumprir um dementar dever de justiça, se evoco neste ponto a obra cultural despretenciosa, mas exemplar, que foi a da Igreja neste País. Nesta obra encontramos todos os aspectos da cultura que até aqui relembramos. Com efeito, desde os primeiros anos, através de seus missionarios, a Igreja começou a transmitir aos aborígenes, junto com a revelaçao do Evangelho, o conhecimento das coisas. Este consistía na instruçao e na alfabetizaçâo, sem dxivida, mas nao menosprezava o esforço por aprimorar, sem deformar nem adulterar, elementos bási­ cos da cultura indígena. Ao longo dos séculos, através das missöes entre indios e sertanejos, através (je escolas e Universidades, através de hospitais e asilos, através dos sens meios de comunicaçao social, a Igreja continua a dar urna contribuiçâo válida à obra cultural. Nes­ te dominio julgo importante sublinhar que a mensagem da Igreja näo esteve alheia também à harmonia e ao equilibrio com que se processoli o caldeamente das mais diversas raças. Tomando a cultura no seu sentido mais amplo devemos dizer do Brasil o que o Documento de Puebla diz da América Latina : a Igreja se encontrou históricamente na raiz da cultura deste País. 6. Urna obra que respeita a cultura originaria de um povo, permitindo seu desenvolvimento e difusäo e facilitando o diálogo com outras culturas, é a alfabetizaçâo. Lemos na Populorum Progressio : (( Um analfabeto é um espirito subalimentado. Saber 1er e escrever, adquirir urna formaçâo profissionai 7 Const. past. Gaudium et Spes, n. 15. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 852 é retomar confiança em si mesmo e descobrir que se pode progredir jun­ tamente com os outros)). 8 Ao lado desta e de outras formas de subalimentaçâo do espirito é necessàrio considerar o grave estado de depressâo em que se encontram intéiras populaçôes por causa de suas condiçôes económicas. Os povos economicamente mais ricos e industrialmente mais desenvolvidos geraram o consumismo, que se encontra na origem de desequilibrios cada vez mais acentuados entre povos ricos e povos pobres, entre populaçôes de um mesmo estado. A isto me referi na minha encíclica ((Redemptor Hominis )). • 9 A estas situaçôes deve levar remedio o amor social vivificado pela caridade. Construí juntos, Senhores, uma civilizaçâo da verdade e do amor, criai urna cultura que promova sempre mais o hörnern e facilite sua evangelizaçâo, ajude-o a crescer em sua dimensâo humana e divina, a reconhecer o valor do pròprio ser, o sentido de sua existencia, a conhecer e a amar Cristo, no qual Deus se revelou pienamente a cada hörnern e a cada povo. # * * Apud casas « Vidigal » extra urbem Flumenianuariensem ad homines ibi commorantes habita: in pudenda quoque inopia dignitas humana non est amittenda.* 1. Quando Jesus subiu ao monte e começou a proclamar às multi dôes que O circundavam o seu ensinamento que costumamos chamar de Sermâo da Montanha, brotaram de seus labios antes de tudo as Bemaventuranças. Oito bem-aventuranças, a primeira das quais declara : (( Bem-aventurados os pobres em espirito, porque deles é o reino dos céus )).* Existe uma só montanha na Galiléia sobre a quai Jesus pronunciou as suas bem-aventuranças. Contudo, sâo muitos os lugares em toda a terra, onde estas mesmas afirmaçôes sâo anunciadas e escutadas. E sâo tantos os coraçôes que nâo cessam de refletir sobre o significado daquelas palavras, pronunciadas de urna vez por todas, e nâo cessam de meditá-las. 8 N. 35. 9 Cf. n. 16. * Die 2 m. Iulii a. 1980. 1 Mt. 5, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 853 E seu único desejo é, com todo o coraçâo, pô-las em pràtica. Buscam viver a verdade das oito bem-aventuranças. Certamente existem em terras brasileiras muitos lugares assim. E também aqui existiram e existem muitissimos destes coraçoes. Quando pensei de que maneira deveria apresentar-me diante dos habi­ tantes desta terra que visito pela primeira vez, senti o dever de apre­ sentar-me antes de tudo com o ensinamento das oito bem-aventuranças. E veio-me o desejo de falar destas coisas a voces, moradores do Vidigal. Através de voces gostaria de falar também a todos os que no Brasil vivem em condiçôes parecidas com as de voces. Bem-aventurados os pobres em espirito ! 2. Entre voces sao muitos os pobres. E a Igreja em terra brasileira quer ser a Igreja dos pobres. Eia deseja que neste grande país se realize esta primeira bem-aventurança do Sermäo da Montanha. Os pobres em espirito sao aqueles que sao mais abertos a Deus e às « maravilhas de Deus)). Pobres porque prontos a aceitar sempre aquele dom do alto, que provém do proprio Deus. Pobres em espirito — aqueles que vivem na consciência de ter recebido tudo das mäos de Deus como um dom gratuito, e que däo valor a cada bem recebido. Constantemente agradecidos, repetem sem cessar : « Tudo é graça ! )), « demos graças ao Senhor nosse Deus ». Deles Jesus diz, ao mesmo tempo, que säo « puros de coraçâo », (( mansos » ; sao eles os que « têm f orne e sede de justiça », os que säo frequentemente (( afligidos » ; os que sâo « operadores de paz » e «perseguidos por causa da justiça». Säo eles, enflm, os ((misericor­ diosos )). 2 1 3 De fato, os pobres, os pobres em espirito sâo mais misericordiosos. Os coraçoes abertos para Deus säo, por isso mesmo, mais abertos para os homens. Estäo prontos para ajudar prestativamente. Prontos a partilhar o que têm. Prontos a acolher em casa urna viúva ou um orfäo abandonados. Encontram sempre ainda um lugar a mais no meio das estreitezas em que vivem. E assim mesmo encontram sempre um bocado de alimento, um pedaço de päo em sua pobre mesa. Pobres, mas generosos. Pobres, mas magnánimos. Sei que existem muitos destes aqui entre voces a quem agora falo, mas também em di­ versos outros lugares do Brasil. 2 At 2, 11. 3 Of. Mt. 5, 3-10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 854 3. As palavras de Cristo sobre os pobres em espirito fazem, porventura, esquecer as injustiças? Permitem elas que deixemos sem soluçâo os diversos problemas que se levan tam no conjunto do assim chamado problema social? Estes problemas, que permanecem na historia da humanidade, assumem aspectos diversos nas diversas épocas da historia e tém sua intensidade de acordo com a dimensio de cada sociedade em particular, assumindo ao mesmo tempo a proporçâo de inteiros continen­ tes e enñm de todo o mundo. Ë natural que estes problemas assumam também uma dimensio pròpria desta terra, uma dimensäo brasileira. As palavras de Cristo declarando felizes « o s pobres em espirito» nâo visam suprimir todos estes problemas. Ao contrario: elas os colocam em evidencia, focalizando-os neste ponto mais essencial que é o hörnern, que é o coraçâo humano, que é cada hörnern sem exceçâo. O hörnern diante de Deus e, ao mesmo tempo, diante dos outros homens. Pobre em espirito nao significa exatamente « o hörnern aberto aos outros », isto é, a Deus e ao próximo? Nâo é verdade que esta bem-aven tur anca dos «pobres em espirito» contém ao mesmo tempo uma advertencia e uma acusaçâo? Nao é certo que eia diz aos que nâo sâo « pobres em espirito » que eles se encontram fora do Reino de Deus, que o Reino de Deus nâo é e nâo será participado por eles? Pensando em tais homens que sâo « r i c o s » , fechados a Deus e aos homens, sem misericordia ... nâo dirá Cristo em outra passagem : « ai de vos »? « Mas ai de vos, os ricos, porque recebestes a vossa consolaçâo. Ai de vos, os que estais agora fartos, porque haveis de ter fonie. Ai de vós, os que agora rides, porque gemereis e chorareis. Ai de vos, quando todos os homens disserem bem de vós ; era precisamente assim que os pais deles trata vam os falsos profetas». 4 « Ai de vós » — esta palavra soa severa e ameaçadoramente, sobretudo na boca deste Cristo que costumava falar com bondade e mansidâo e costumava repetir: «Bem-aventurados». E contudo dirá também: « A i de vós ». 4. A Igreja em todo o mundo quer ser a Igreja dos pobres. A Igreja em terras brasileiras quer também ser a Igreja dos pobres, isto é, quer extrair toda a verdade confida nas bem-aventuranças de Cristo e sobretudo nesta primeira — « bem-aventurados os pobres em espirito ...)). Quer ensinar esta verdade e quer pô-la em pràtica, assim como Jesus veio fazer e ensinar. 4 Lc. 6, 24-26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 855 A Igreja deseja, pois, extrair do ensinamento das oito bem-aventu­ ranças tudo aquilo que nelas se refere a cada hörnern : àquele que é pobre, que vive na misèria, àquele que vive em abundancia e bem-estar e, enfim, àquele que possui excessivamente e que tem de sobra. A mesma verdade da primeira bem-aventurança refere-se a cada um de modo diverso. Aos pobres — aqueles que vivem na misèria — eia diz que estäo particularmente próximos de Deus e de Seu reino. Mas, ao mesmo tempo, diz que nao lhes é permitido — como nao é permitido a ninguém — reduzirem-se arbitrariamente à misèria a si proprios e às suas familias : é necessario fazer tudo aquilo que é lícito para assegurar a si e aos seus quanto lhes é necessàrio à vida e à manutençâo. Na pobreza é necessario conservar sobretudo a dignidade humana, e também aquela magnanimidade, aquela abertura do coraçâo para com os outros, a disponibilidade pela quai se distinguem exatamente os pobres — os pobres em espirito. Aqueles que vivem na abundancia ou ao menos em um relativo bem-estar, para o quai têm o necessàrio (ainda que talvez nâo lhes sobre grande coisa!), a Igreja, que quer ser a Igreja dos pobres, diz: ((Usu­ fruì os frutos do vosso trabalho e de uma lícita industriosidade, mas, em nome das palavras de Cristo, em nome da fraternidade humana e da solidariedade social, nâo vos fechéis em vós mesmos ! Pensai nos mais pobres ! Pensai naqueles que nâo têm o suficiente, que vivem na miseria crónica, que sofrem fome ! E partilhai com eles ! Partilhai de modo pro­ gramático e sistemático. A abundancia material nâo vos prive dos frutos espirituais do Sermäo da Montanha, nâo vos separe das bem-aventuranças dos pobres em espirito. E a Igreja dos pobres diz o mesmo, com maior força, aqueles que têm de sobra, que vivem na abundancia, que vivem no luxo. Diz-lhes : (( Olhai um pouco ao redor ! Nâo vos dói o coraçâo? Nâo sentis remorso na consciência por causa da vossa riqueza e abundancia? Se nâo — se quereis somente « ter » sempre mais, se o vosso ídolo sâo o lucro e o prazer — recordai que o valor do hörnern nâo é medido segundo aquilo que ele (( tem », mas segundo aquilo que ele « é ». Portante, aquele que acumulou muitas coisas e acha que tudo se resume nisto, lembre-se de que pode valer (no seu íntimo e aos olhos de Deus) muito menos do que alguns daqueles pobres e desconhecidos — que talvez possa «ser muito menos hörnern » do que eles. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 856 A medida das riquezas, do diiilieiro e do luxo nâo é equivalente à medida da verdadeira dignidade do hörnern. Portanto, aqueles que tëm em superabundancia evitem o fechar-se em si mesmos, o apego à propria riqueza, a cegueira espiritual. Evitem tudo isto com todas as forças. Näo cesse de acompanhá-los toda a verdade do Evangelho e sobretudo a verdade confida nestas palavras : (( Bem-aventurados os pobres em espirito, porque deles é o reino dos céus...». 5 Que esta verdade os inquiete. Seja para eles urna admoestacáo continua e um desafio. Nao lhes permita nem ao menos por um minuto tornarem-se cegos pelo egoísmo e pela satisfaçâo dos proprios desejos. Se tens muito, se tens tanto, recorda-te que deves dar muito, que há tanto que dar. E deves pensar como dar — como organizar toda a vida socio-economica e cada um dos seus setores, a firn de que esta vida tenda à igualdade entre os homens e nâo a um abismo entre eles. Se conheces muito e estás colocado no alto da hierarquia social, näo te deves esquecer, nem sequer por um segundo, de que, quanto mais alto alguém está, mais deve servir ! Servir aos outros. De outra forma, encontrar-te-ás em perigo de afastar a ti e a tua vida do campo das bem-aventuranças e em particular da primeira delas : « Bem-aventurados os pobres em espirito». Säo «pobres em espirito» também os « r i c o s » que, à medida da propria riqueza, nâo cessam de « dar-se a si jnesmos » e de « servir aos outros ». 5. Assim, pois, a Igreia dos pobres fala primeiro e acima de tudo ao hörnern. A cada hörnern e por isto a todos os homens. 12 a Igreja universal. A Igreja do Misterio da Incarnacäo. Näo é a Igreja de urna classe ou de urna só casta. E fala em nome da pròpria verdade. Esta verdade é realista. Tenhamos em conta cada realidade humana, cada injustiça, cada tensäo, cada luta. A Igreja dos pobres näo quer servir àquilo que causa as tensöes e faz explodir a luta entre os homens. A única luta, a única batalha a que a Igreja quer servir é a nobre luta pela verdade e pela justiça e a batalha pelo bem verdadeiro, a batalha na qual a Igreja é solidaria com cada hörnern. Nesta estrada, a Igreja luta com a «espada da palavra», näo poupando os encorajamentos, mas também as admoestaçôes, às vezes muito severas (tal como Cristo o fez). Muitas vezes até ameaçando e demonstrando as consequendas da falsi5 Mt. 5, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 857 dade e do mal. Nesta sua luta evangélica, a Igreja dos pobres nâo quer servir a fins imediatos políticos, às lutas pelo poder, e ao mesmo tempo procura com grande diligencia que suas palavras e açôes nâo sejam usadas para tal firn, que sejam « instrumentalizadas ». A Igreja dos pobres fala, pois, ao (( hörnern » : a cada hörnern e a todos. Ao mesmo tempo fala às sociedades, às sociedades na sua globalidade e às diversas carnadas sociais, aos grupos e profissôes diversas. Pala igualmente aos sistemas e às estruturas sociais, sócio-economicas e sócio-politicas. Fala a lingua do Evangelho, explicando-o também à luz do progresso da cién-cia humana, mas sem introduzir elementos estranhos, heterodoxos, contrarios ao seu espirito. Fala a todos em nome de Cristo, e fala também em nome do hörnern (particularmente aqueles aos quais o nome de Cristo nao diz tudo, nâo exprime toda a verdade sobre o hörnern que este nome contém). A Igreja dos pobres fala, pois, assim : Fazei tudo, vós particular­ mente, que tendes poder de decisâo, vos dos quais depende a situaçâo do mundo, fazei tudo para que a vida de cada hörnern, na vossa terra, se torne (( mais humana », mais digna do hörnern ! Fazei tudo a firn de que desapareça, ao menos gradativamente, aquele abismo que separa os « excessivamente ricos », pouco numerosos, das grandes multidöes dos pobres, daqueles que vivem na miseria. Fazei tudo para que este abismo nâo aumente mas diminua, para que se tenda à igualdade social. A firn de que a distribuiçâo injusta dos bens ceda o lugar a uma distribuiçâo mais justa !.. Fazei-o por consideraçâo a cada hörnern que é o vosso próximo e vosso concidadâo. Fazei-o por consideraçâo ao bem comum de todos. E fazei-o por consideraçâo a vós mesmos. Só tem raza o de ser a sociedade social­ mente justa, que se esforca por ser sempre mais justa. Somente tal so­ ciedade tem diante de si o futuro. A sociedade que nao é socialmente justa e nâo ambiciona tornar-se tal, pöe em perigo o seu futuro. Pensai, pois, no passado e olhai para o dia de hoje, e projetai o futuro melhor da vossa inteira sociedade ! Tudo isto se inclui no que disse Cristo no Sermâo da Montanha; no contendo desta única frase : « Bem-aventurados os pobres em espirito, porque deles é o reino dos céus». Queridos irmâos e irmás : Dese j ei visitar em voces do Vidigal, todos os favelados onde quer que se encontrem, no dileto Brasil, que agora percorro em peregrinaçâo apostólica. Ao vir aqui, interessei-me corno Pai e Pastor, preocupado 55 - A. A. S„ 858 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pela sorte de filhos muito amados, e perguntei sobre todos e sobre tudo aqui nesta favela. Palaram-me de voces e como no meio de carencias, lutas e agruras, há solidáriedade e ajuda mutua entre todos, graças a Deus. Falaram-me também do « mutiräo », graças ao qual ficou pronta a cápela que daqui a pouco vou benzer. Ë sempre lindo e importante que as pessoas todas se unam, se dêem as mäos, somem esforços e, juntas, consigam o que sozinhas nâo podem alcançar. Regozijo-me com quantos, direta ou indiretamente, na área desta favela, conseguiram resolver, de modo justo e pacifico, questôes que, arrumadas, nâo deixaräo de contribuir para îazer a vida de todos mais humana e para tornar esta cidade maravilhosa sempre mais cidade de irmäos. Vim aqui, näo por curiosidade, mas porque amo voces e lhes quero bem e desejaria dizer, com Säo Paulo : « Pela afeiçâo que sentíamos por vós, desejávamos compartilhar con vosco, näo só o Evangelho, mas a propria vida». Junto com voces, com um «coraçâo puro» de maus sentimentos, quereria dizer sempre nâo à indiferença, ao désintéresse, e a todas as formas de desamor; e sim à solidáriedade, à fraternidade e ao amor porque « Deus é amor ». E assim, saúdo voces, as suas familias, em especial os jovens e crianças, e a todos aqui do Vidigal, dizendo que penso e rezo por voces, para a divina Providencia ser secundada pelas providencias humanas, para que voces melhorem sua vida. E agora, vou abençoar a todos. Com esta mensagem, renovo meus sentimentos de profundo afeto, e em penhor de abundantes graças de Deus para todos, deixo-lhes a minha Bênçâo Apostólica. 6 7 * # # In urbe Flumenianuariensi ad Consilium episcopale Latinum americanum habita. * Venerables y queridos hermanos en el Episcopado : En el marco de mi visita pastoral a Brasil, vengo con verdadero gozo a encontrarme con vosotros, Obispos de América Latina, que os reunís en esta hermosa y acogedora ciudad de Río de Janeiro donde nació el CELAM. 6 Cf. 1 Ts. 7 1 Io. 4, 16. 2, 8. * Die 2 m. Iulii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 859 I. Nacimiento del CELAM: sus etapas. 1. Han pasado 25 años desde aquella Conferencia de 1955, en el transcurso de la cual maduró la idea de pedir a la Santa Sede la creación de un Consejo Episcopal Latinoamericano, que recogiera y diera cauce a las nuevas necesidades que se sentían a tan amplio nivel. Con gran visión de futuro y con gozosa esperanza ante los abundantes frutos eclesiales que se anunciaban, mi Predecesor Pío XII anticipaba una favorable respuesta : (( Estamos seguros de que los beneficios ahora recibidos serán devueltos más tarde considerablemente multiplicados. Llegará un día en que América Latina podrá restituir a toda la Iglesia de Cristo lo que haya recibido )).* Hoy, el Sucesor de Pedro y los representantes de la Iglesia en La­ tinoamérica, que se aproxima a ser la mitad de toda la Iglesia de Cris­ to, nos reunimos para conmemorar una fecha significativa y evaluar los resultados con mirada de futuro. A la vista de los copiosos frutos cosechados en estos años, a pesar de las inevitables deficiencias y lagunas ; a la vista de esta Iglesia La­ tinoamericana, verdadera Iglesia de la esperanza, mi ánimo se abre en agradecimiento al Señor con las palabras de San Pablo : (( continua­ mente doy gracias a Dios por todos vosotros, recordando sin cesar ante Dios nuestro Padre la actividad de vuestra fe, el esfuerzo de vuestro amor y el tesón de vuestra esperanza en nuestro Señor Jesucristo )). 2 Es el agradecimiento que sé brolfa también de vuestros corazones de Pastores, porque el Espíritu Santo, alma de la Iglesia, inspiró en el momento oportuno aquella nueva forma de colaboración episcopal que fraguó en el nacimiento del CELAM. 2. Organismo, primero en su género en toda la Iglesia por su di­ mensión continental, pionero como expresión de la colegialidad cuando las Conferencias Episcopales no se habían consolidado todavía, instru­ mento de contacto, reflexión, colaboración y servicio de las Conferen­ cias de Obispos del Continente Latinoamericano, el CELAM tiene con­ signada en sus anales una rica y vasta acción pastoral. Por todo ello, con razón lo han calificado, los Pontífices que me han precedido, como un organismo providencial. 1 Ad Ecclesiam Christi, AAS 47, pp. 539-544. 2 Tes 1, 2-4. 860 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3. La vida del CELAM está enmarcada, como es sabido, por tres grandes momentos, correspondientes a las Conferencias Generales que el Episcopado Latinoamericano ha efectuado. La primera Conferencia General constituye un hito histórico de par­ ticular importancia, porque durante la misma surge la idea de fundar el CELAM. Esta primera etapa está ligada especialmente a las personas del Cardenal Jaime de Barros Cámara, Arzobispo insigne de esta Arquidiócesis de San Sebastián de Río de Janeiro, primer Presidente del CELAM, y de Monseñor Manuel Larraín, Obispo de Talca, Presidente igualmente del Consejo. El Señor los recompense a ellos, que se en­ cuentran en la casa del Padre, y a cuantos hicieron posible la creación del Consejo Episcopal Latinoamericano o lo han servido con encomiable y generosa entrega. La segunda Conferencia General, convocada por el Papa Pablo VI y celebrada en Medellín, refleja un momento de expansión y crecimiento del CELAM. Fue su tema: « L a Iglesia en la transformación presente de América Latina a la luz del Concilio Vaticano II )). El Consejo, en estrecha colaboración con los Episcopados, ha contribuido a la aplicación de la fuerza renovadora del Concilio. La tercera Conferencia General, que tuve la dicha de inaugurar en Puebla, es fruto de la intensa cooperación del CELAM con las diversas Conferencias Episcopales. De ella volveré a hablar más adelante. 4. En las sucesivas etapas ha habido una progresiva adaptación en las estructuras del Consejo y han sido establecidas o potenciadas nue­ vas modalidades de participación por parte de los Obispos, para quie­ nes es y trabaja el CELAM. Las Conferencias Episcopales en cuanto tales han estado presentes, desde el inicio, a través de sus Delegados; y a partir de 1971, también con sus Presidentes, miembros de iure. Mucho han ganado las formas de coordinación mediante las reuniones Regionales y con los nuevos servicios distribuidos en las diferentes áreas pastorales. Numerosos Pastores han tomado parte en su conducción, convencidos de que su gran misión, en la solicitud por todas las Iglesias, supera las fronteras de sus Iglesias Particulares. 3 Me es grato constatar que se ha mantenido una frecuente y cordial colaboración con la Sede Apostólica y sus distintos Dicasterios, muy especialmente con la Pontificia Comisión para América Latina que, 3 Cf. Vaticano I I , Decreto sobre el oficio pastoral de los Obispos, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 861 desde el corazón de la Iglesia —según la feliz imagen que empleara Pablo V I — sigue con diligente interés las actividades del Consejo, ani­ 4 mando y sosteniendo sus iniciativas en orden a una eficiencia mayor en todos los sectores del apostolado. II. Un espíritu al servicio de la unidad. Si todo esto ha sido posible a lo largo de estos 25 años, es porque al CELAM lo ha animado una orientación básica de servicio, que tiene características bien definidas : 1. El CELAM, un espíritu. El CELAM, en su espíritu colegial, se nutre de la comunión con Dios y con los miembros de la Iglesia. Por eso ha querido mantenerse fiel y disponible a la Palabra de Dios, a las exigencias de comunión en la Iglesia, y ha procurado servir a las diversas comunidades eclesiales, respetando su situación específica y la fisonomía particular de cada una de las mismas. Ha tratado de discernir los signos de los tiempos, para dar respuestas adecuadas a los cambiantes retos del momento. Este espíritu es la mayor riqueza y patrimonio del CELAM y es a la vez la garantía de su futuro. 2. El CELAM, servicio a la unidad. La Iglesia es un misterio de unidad en el Espíritu. Es el anhelo que emerge en la oración de Jesús : « Qwe todos sean uno como Tú, Padre, en mí y yo en Ti, que ellos sean también uno para que el mundo crea que Tú me has enviado ». Por ello también San Pablo exhorta a ((con­ servar la unidad del Espíritu, por medio del vínculo de la paz. Un solo cuerpo, un solo Espíritu, como es una sola la esperanza a la que habéis sido llamados, la de vuestra vocación ; un solo Señor, una sola fe, un solo bautismo. Un solo Dios y Padre de todos...». 5 6 Ahora bien, esta unidad no consiste en algo recibido pasivamente o estático, sino que hay que ir construyéndolo dinámicamente, para consolidarlo en esa rica y misteriosa realidad eclesial que es premisa indispensable de fecundidad pastoral. Esta es la actitud que distingue a la primitiva comunidad eclesial : (( Día tras día, con un solo corazón, frecuentaban asiduamente el templo y partían el pan en sus casas, con 4 Sollicitudo omnium ecclesiarum. 5 Jn 17, 21. 6 Ef 4, 3-6. 862 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale alegría y simplicidad de corazón». « L a multitud de los creyentes no tenía sino un solo corazón y una sola alma ». Y así « cada día el Señor agregaba a la comunidad a los que serían salvados ». 7 8 9 Por ello, cuanto más graves sean los problemas, tanto más profunda ha de ser la unidad con la Cabeza visible de la Iglesia y de los Pastores entre sí. Su unidad es un signo precioso para la comunidad. Sólo de esta forma se lograrán eficazmente los frutos de la evangelización. Este es el motivo por el que con verdadera alegría observé, al aprobar las conclusiones de Puebla : « La Iglesia de América Latina ha sido fortalecida en su unidad, en su identidad propia...». 10 3. La unidad « en el Espíritu », una unidad de fe. Ella arranca, en efecto, del misterio de la Iglesia, construida sobre la voluntad del Padre, mediante la obra salvadora del Hijo, en el Espí­ ritu. Es una unión que desciende luego a los miembros de la comunidad eclesial, asociados entre sí de manera sublime por vínculos de fe, soste­ nidos por la esperanza y vivificados por la caridad. A nosotros se nos confía la grave responsabilidad de tutelar eficazmente esta unidad en la verdadera fe. El primer servicio del Sucesor de Pedro es proclamar la fe de la Iglesia : « Tú eres el Cristo, el Hijo de Dios vivo »." En ella el Papa, como Sucesor de Pedro, debe confirmar a sus hermanos. Por parte vuestra, también vosotros, Pastores de la Iglesia, debéis confirmar en la fe a vuestras comunidades. 12 Ello debe constituir una permanente preocupación vuestra, bien conscientes de que es una exigencia fundamental de vuestra misión, guiándoos por los criterios del Evangelio y sin otras motivaciones ajenas a él. Así podréis orientar con claridad a los fieles y evitar peligrosos confusionismos. Que vuestra unidad se siga nutriendo de la caridad que brota de la Eucaristía, raíz y quicio de la comunidad cristiana, signo y causa de unidad. Es evidente, por lo demás, que esa unión que ha de existir 13 7 Act 2, 46-47. 8 Ib. 4, 32. 9 Ib. 2, 48. 10 Carta del 23 de Marzo de 1979. 11 Mt 16, 16. 12 Cf. Lc 22, 31. 15 Cf. P. O., 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 863 entre vosotros, los Obispos de la Iglesia, ha de reflejarse también en los diversos sectores eclesiales : presbíteros, religiosos, laicos. 4. La unidad de los Presbíteros con los Obispos surge de la misma fraternidad sacramental. Bien habéis afirmado en la Conferencia de Puebla : « El ministerio jerárquico, signo sacramental de Cristo Pastor y Cabeza de la Iglesia, es el principal responsable de la edificación de la Iglesia en comunión y de la dinamización de su acción evangelizadora». Y agregabais : « El Obispo es signo y constructor de la unidad. Hace de su autoridad evangélicamente servida un servicio a la unidad ... infunde confianza en sus colaboradores (especialmente en los Presbíteros) para quienes debe ser padre, hermano y amigo )). 14 15 Con ese espíritu, la unidad en el trabajo pastoral, en los distintos centros de comunión y participación, en la Parroquia, en la comunidad educativa, en las comunidades menores, debe seguir siendo estimulada y fortalecida. 5. La unión con la Jerarquía de quienes han abrazado la vida consa­ grada, tiene una gran importancia. Tantos aspectos positivos señalados en Puebla, como ((el deseo de interiorización y de profundización en la vivencia de la fe ) ) 16 y la insistencia en que « la oración llegue a convertirse en actitud de vida » ; 17 el esfuerzo de solidaridad, de com­ partir con el pobre, deben ser vistos en la perspectiva de una plena comunión. De esta manera la vida consagrada es « medio privilegiado de evan­ gelizaron eficaz )). Por ello señalaba en mi Discurso Inaugural de la I I I Conferencia General que a los Obispos « n o les puede, no les debe faltar la colaboración, a la vez responsable y activa, pero también dócil y confiada de los religiosos )). 18 19 Corresponde a los Obispos la orientación doctrinal y la coordinación de la acción pastoral. Todos los agentes de apostolado deben por ello secundar, generosa y responsablemente, las directrices marcadas por la Jerarquía, tanto en campo doctrinar como en el resto de las activida­ des eclesiales. Esto se aplica a la competencia de los Obispos en su 14 Puebla, 659. 15 Puebla, 688. 1v Soteropoli habita: in societate hominum nova locum Christi Ecclesiae servandum. * Caríssimos irmãos e irmãs, 1. Chegado a esta vossa cidade, que se debruça, magnífica, sobre a baía de Todos os Santos, é còm imensa alegria que contemplo a vossa tão numerosa assembléia, reunida nesta praça. Saúdo o vosso Cardeal Avelar Brandão Vilela, seu Arcebispo Co­ adiutor, o seu Bispo Auxiliar, os seus mais próximos colaboradores. Saúdo as Autoridades Estaduais e Municipais. Saúdo os sacerdotes, os religiosos e as religiosas aqui presentes. Saúdo esta multidão inteira na qual vejo filhos e irmãos muito caros. Procuro vossos rostos um por um, aperto vossas mãos e ofereço-vos um abraço. Na Igreja não somos massa amorfa e anônima. Não somos números impessoais e desconheci­ dos uns dos outros. Somos Povo de Deus. Somos amados, um por um, pelo Pai, no Filho, por meio do Espírito Santo. Somos pessoas capazes de corresponder ao apelo do amor eterno deste Deus, que desde sempre nos conheceu e nos predestinou para sermos conformes à imagem do seu Filho; que nos chamou, nos justificou, e nos glorificou. Somos, por isso, irmãos, que nos amamos e formamos um só corpo. 1 Eu te saúdo, pois, Povo de Deus que estás em Salvador da Bahia. Saúdo esta Igreja, eternamente amada pelo Senhor, com as mesmas palavras de São Paulo, que a Liturgia fez próprias : « A graça de Nosso * Die 6 m. Iulii a. 1980. 1 Cf. Rom. 8, 30. Acta Ioannis Pauli Pp. II 917 Senhor Jesus Cristo, o amor do Pai e a comunhão do Espírito Santo esteja com todos vós ». 2 2. Este encontro é dedicado aos « construtores da sociedade pluralista de hoje », vindos aqui, a título especial, como sinal da realidade extraor­ dinariamente rica de forças humanas, intelectuais e sociais, que o Brasil representa no mundo. Saúdo-vos, portanto, de modo particular, irmãos e irmãs, que fazeis da construção da sociedade, o vosso ideal, a vossa honra, o vosso labor quotidiano. Todo homem é construtor da socie­ dade em que vive. O Concilio Ecumênico Vaticano II pôs em evidência esta verdade : « Compete aos leigos — disse o Concilio — assumir como tarefa própria, a instauração da ordem temporal, e nela agir diretamente e de modo concreto, guiados pela luz do Evangelho e do pensamento da Igreja e movidos pela caridade cristã ; como cidadãos, cooperar com os demais concidadãos, segundo a específica competência e sob a própria responsabilidade ; procurar, antes de tudo e em todas as coisas, o Reino de Deus». 3 Vejo em todos vós os construtores do Brasil de hoje e de amanhã. Se o Brasil chegou ao limiar do século XXI como uma Nação cheia de promessas, foi graças ao esforço de grupos de indivíduos que, assumindo a diversidade inerente a esta terra imensa, procurando o próprio aper­ feiçoamento e o bem-estar devidos a si mesmos, às famílias e aos seus concidadãos, contribuíram para a construção da própria comunidade, da sua Cidade e da Nação. De igual modo, sois chamados a edificar o futuro da vossa Pátria, um futuro de paz, de prosperidade e de concór­ dia, um futuro que somente será garantido quando todos os cidadãos, segundo as próprias responsabilidades e com uma única comum preocu­ pação, souberem criar e manter relações sociais baseadas no respeito do bem comum, que põe no centro de tudo o Homem, criatura de Deus. Ao realçar vigorosamente esta realidade, eu me dirijo a todos e a cada um de vós, aos presentes e aos distantes : trabalhadores e indus­ triais, profissionais e estudantes, economistas e artistas, homens da ciên­ cia e da técnica, artesãos e jornalistas, políticos e camponeses, habitan­ tes das grandes e pequenas cidades. Sois todos, de certo modo e em certa medida, os construtores da sociedade pluralista de hoje ! A própria expressão já diz quais são a complexidade e a riqueza do mundo moderno, no seu dinamismo, na sua vitalidade, na sua ascensão 2 Cf. 2 Cor. 13, 13. 3 Decr. sobre o Apostolado dos Leigos Apostolicam Actuositatem, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 918 continua para um nível mais alto. Felicidade a vós, homens e mulheres que construís o mundo de hoje e de amanhã ! 3. Que rumo segue o mundo? Para onde vai? Não vos falo aqui como economista ou sociólogo, mas em força do mandato e missão de Pastor Universal daquela Igreja que o meu inesquecível predecessor Paulo VI definiu « perita em humanidade ». Se o quadro grandioso, de força e capacidade criativa e construtiva do homem, que a sociedade moderna apresenta, suscita em nós espanto e admiração, não é menos espantoso o quadro da alienação a que a sociedade foi muitas vezes reduzida. Na minha primeira vinda ao vosso continente, senti a necessidade de dizer aos Bispos latino-americanos reu­ nidos em Puebla : (( Talvez uma das mais notáveis debilidades da civili­ zação atual esteja numa inadequada visão do homem. A nossa é, sem dú­ vida, a época em que mais se tem escrito e falado sobre o homem, a época dos humanismos e do antropocentrismo. E no entanto, paradoxalmente, é também a época das profundas angústias do homem com respeito a sua própria identidade e destino, do rebaixamento do homem a níveis antes insuspeitados, época de valores humanos conculcados como jamais o fo­ ram antes ». 4 Não é necessário repetir, porque todos os conheceis bem, os danos que trouxe ao homem a auto-suficiência de uma cultura e de uma técnica fechadas ao transcendente, a redução do homem a mero instrumento de produção, vítima de ideologias preconcebidas ou da fria lógica das leis econômicas, manobrado para fins utilitários e interesses de grupos, que ignoraram e ignoram o bem verdadeiro do homem. A própria palavra « pluralismo » traz no seu seio um perigo. Numa sociedade que gosta de definir-se ((pluralista» existe, de fato, uma di­ versidade de crenças, de ideologias, de idéias filosóficas. Reconhecer contudo, esta pluralidade não me exime — nem a nenhum cristão que adira ao Evangelho — de afirmar a base necessária, os princípios indiscutíveis que devem sustentar toda atividade orientada para a cons­ trução de uma sociedade que deve responder às exigências do homem, tanto a nível dos bens materiais quanto dos bens espirituais e reli­ giosos, uma sociedade fundada sobre um sistema de valores que a defen­ dam das manipulações do egoísmo individual ou coletivo. 4 Discurso inaugural, I, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 919 4. Consciente da missão universal que me trouxe nestes dias para o meio de vós, tenho o dever de proclamar bem alto a Palavra de Deus : « Se o Senhor não constrói a casa, em vão trabalham os construtores ! » . 5 Й a resposta que a Igreja deve dar, hoje sobretudo : não se edifica a sociedade sem Deus, sem a ajuda de Deus. Seria uma contradição. Й Deus a garantia de uma sociedade à medida do homem : primeiro porque Ele imprimiu no íntimo do homem a suprema nobreza de sua imagem e semelhança ; depois, porque Jesus Cristo veio recompor esta imagem deturpada pelo pecado, e, como « Redentor do H omem », o restituíu à dignidade irrenunciável da sua origem. As estruturas externas — Co­ munidades e Organismos internacionais, Estados, Cidades, atividades de cada homem — devem realçar esta realidade, dar­lhe o espaço necessá­ rio ; de outro modo, elas ruem, ou se reduzem a uma fachada sem alma. 6 A Igreja, fundada por Cristo, indica ao homem de hoje o caminho a seguir para construir a cidade terrena, prelúdio — embora não isento de antinomias e contradições — da cidade celeste. A Igreja indica o modo de construir a sociedade em função do homem, no respeito ao homem. Sua tarefa é inserir em todos os campos da atividade humana o fermento do Evangelho. Й em Cristo que a Igreja é «perita em humanidade». Percorrendo a história da vossa pátria, não posso deixar de obser­ var que a Igreja, cumprindo nos séculos passados a sua missão, con­ tribuiu para fazer esta mesma história, para determinar os valores que constituem a herança cultural do povo brasileiro. A Igreja está de tal modo ligada ao vosso povo que, eliminá­la seria mutilar o seu patrimônio socio­cultural. Por isso ela deve continuar colaborando na construção da vossa sociedade, reconhecendo e alentando as aspirações de justiça e de paz que encontra nas pessoas e no povo, na sua sabedoria e nos seus esforços de promoção. Neste ponto a Igreja pretende respeitar as atribuições dos homens públicos. Não tem pretensão de intrometer­se na política, não aspira a participar na gestão dos assuntos temporais. A sua contribuição específica será a de fortalecer as bases espirituais e morais da sociedade, fazendo o possível para que toda e qualquer atividade no campo do bem­comum se processe em sintonia e coerência com as diretrizes e exigências de uma ética humana e cristã. 5. Esse serviço, tendo embora como objeto a realidade concreta, a tarefa concreta realizada em comum, é antes de tudo um serviço de 5 81. 126, 1. 6 Cf. Gên. 1, 26 ss. 920 Acta Apostolicae Se dis - Comme ntarium Officiale formação das consciências : proclamar a lei moral e suas exigências, denunciar os erros e os atentados à lei moral, à dignidade do homem em que se baseia, esclarecer, convencer. Й o que observei no já citado discurso em Puebla : « Deve­se colocar particular cuidado na formação de uma consciência social em todos os níveis e em todos os setores. Quando aumentam as injustiças e cresce do­ lorosamente a distância entre pobres e ricos, a Doutrina Social, de uma forma criativa e aberta aos amplos campos de presença da Igreja, deve ser precioso instrumento de formação e ação ». 7 Em sua Doutrina Social, a Igreja não propõe um modelo político ou econômico concreto, mas indica o caminho, apresenta princípios. E o faz em função de sua missão evangelizadora, em função da mensagem evangélica, que tem como objetivo o homem em sua dimensão escatològica, mas também no contexto concreto de sua situação histórica, contem^ porânea. Ela o faz porque acredita na dignidade do homem, criado à imagem de Deus : dignidade que é intrínseca a cada homem, a cada mulher, a cada criança, seja qual for o lugar que ocupe na sociedade. Todo homem tem o direito de esperar que a sociedade respeite sua dignidade humana e lhe permita manter uma vida de acordo com esta dignidade. No discurso que pronunciei perante a Organização dos Esta­ dos Americanos (OEA), no dia 6 de outubro do ano passado, propus o homem como o único critério que dá sentido e direção a todos os compromissos dos responsáveis pelo bem­comum, seja ele um simples cidadão, ou alguém investido de poder. Propus como critério o homem concreto, com estas palavras : « Quan­ do se fala do direito à vida, à integridade física e moral, à alimentação, à habitação, à educação, à saúde, ao trabalho, à participação responsá­ vel na vida da nação, fala­se da pessoa humana. É esta pessoa humana que se encontra frequentemente ameaçada e faminta, sem casa e sem trabalho decentes, sem acesso ao patrimônio cultural de seu povo ou da humanidade e sem voz para fazer ouvir suas angústias. Й preciso dar uma vida nova à grande causa do desenvolvimento integral e devem fa­ zê­lo exatamente aqueles que, de uma maneira ou de outra, já gozam destes bens; e que devem se pôr a serviço de todos aqueles — e são tão numerosos em vosso continente ! — que estão privados destes mesmos bens em uma medida por vezes dramática». 7 Discurso inaugural, 3, 7. 8 Discurso à OEA, 6 de outubro de 1979, n. 5. 8 921 Acta Ioannis Pauli Pp. II 6. Colocar o homem no centro de toda atividade social, portanto, quer dizer sentir-se preocupado por tudo aquilo que é injustiça, porque ofende a sua dignidade. Adotar o homem como critério quer dizer comprometer-se na transformação de toda situação e realidade injustas, para torna­ das elementos de uma sociedade justa. Esta foi a mensagem que dirigi às Autoridades deste País; esta a mensagem que apresentei aos trabalhadores de São Paulo. Esta é tam­ bém a mensagem que vos apresento hoje, a vós construtores da sociedade que me ouvis aqui, em São Salvador da Bahia ! Toda sociedade, se não quiser ser destruída a partir de dentro, deve estabelecer uma ordem social justa. Este apelo não é uma justificação da luta de classes — pois a luta de classes está destinada à esterilidade e à destruição — mas é um apelo à luta nobre em prol da justiça social na sociedade inteira ! Vós todos, que vos chamais os construtores da sociedade, tendes nas mãos um certo poder, por causa de vossas posições, de vossas situações e de vossas atividades. Empregai-o a serviço da justiça social. Rejeitai o raciocínio inspirado pelo egoísmo coletivo de um grupo, de uma classe ou baseado na motivação do proveito material unilateral. Recusai a vio­ lência como meio de resolver os problemas da sociedade, pois a violência é contra a vida, é destruidora do homem. Vosso poder, seja ele político, econômico ou cultural, aplicai-o a serviço da solidariedade que abrange todo o homem, e, em primeiro lugar, aqueles que são os mais necessita­ dos e cujos direitos são mais freqüentemente violados. Colocai-vos do lado dos pobres, coerentes com o ensinamento da Igreja, do lado de todos os que são, de alguma maneira, os mais desprovidos dos bens espirituais ou materiais, aos quais eles têm direito. « Bem-aventurados os pobres em espírito )). Bem-aventurados os que na carência sabem salvaguardar sua dignidade humana ; mas bem-aven­ turados também aqueles que não se deixam possuir por seus bens, que não permitem que o seu sentido de justiça social seja sufocado pelo apego às suas posses. Verdadeiramente bem-aventurados os pobres em espírito ! 9 7. Propondo-vos esta mensagem de justiça e de amor, a Igreja é fiel à sua missão e tem a consciência de servir ao bem da sociedade. Ela não considera que seja tarefa sua entrar nas atividades políticas, mas ela sabe que está a serviço do bem da humanidade. A Igreja não combate o 9 Mt. 5, 3. 59 - A. A. S. 922 Acta Apostolicae Se dis - Comme ntarium Officiale poder, mas proclama que é para o bem da sociedade e para a salvaguarda de sua soberania, que o poder é necessário ; e só isso o justifica. A Igreja está convencida de que é seu direito e seu dever promover uma pastoral social, isto é, exercer uma influência, através dos meios que lhe são próprios, para que a vida da sociedade se torne mais justa, gradas à ação conjunta, decidida mas sempre pacífica, de todos os cidadãos. Dirijo­me portanto a todos aqueles que são, em algum setor da so­ ciedade, construtores desta mesma sociedade e aos quais chega minha palavra — palavra de Igreja — aqui em Salvador ou em qualquer parte do Brasil. A vós, principalmente, que tendes responsabilidades especiais por vossa posição e poder de cristãos. A vós líderes e militantes políticos, quero recordar que o ato polí­ tico por excelência é ser coerente com uma vocação moral e fiel a uma consciência ética que, para além dos interesses pessoais ou de grupos, visa a totalidade do bem comum de todos os cidadãos. A vós, educadores, que tendes a função de explicitar, junto aos jovens e em diálogo com eles, os valores com os quais se tornarão por sua vez construtores da sociedade, peço que assenteis a vossa atividade sobre fundamentos sólidos e inculqueis nos jovens o senso da dignidade da pes­ soa humana. A vós, empregadores, comerciantes e industriais, eu vos exorto a in­ cluir nos vossos planos e projetos o homem em primeiro lugar, este ho­ mem que, por seu trabalho e pelo produto dos seus braços e da sua inte­ ligência é construtor da sociedade, primeiro, da própria família e, depois, das comunidades mais amplas. Não vos esqueçais de que todo homem tem direito ao trabalho, não só no meio urbano e nas grandes concentrações industriais, mas também no meio rural. A vós, homens de ciência, a vós, técnicos, tenho o dever de lembrar : a ética tem sempre a primazia sobre a técnica e o homem sobre as coisas. A vós, trabalhadores, devo dizer : a construção da sociedade não é tarefa só daqueles que controlam a economia, a indústria ou a agri­ cultura. Й também com o vosso suor que construís a sociedade, para os vossos filhos e para o futuro. Se tendes o direito de dizer a vossa palavra sobre a atividade econômica e industrial, tendes também o dever de orientá­la segundo as exigências da lei moral, que é justiça, dignidade e amor. A vós, especialistas em comunicação, o meu pedido : não acorren­ teis a alma das massas com o poder que tendes, filtrando as informações, Acta Ioannis Pauli Pp. II 923 promovendo exclusivamente a sociedade da abundância, acessível apenas a uma minoria. Fazei­vos antes os porta­vozes do homem, de suas legí­ timas exigências e de sua dignidade. Sede instrumentos de justiça, de verdade e de amor. Defender o que é humano é permitir ao homem o acesso à plena verdade. 8. Sim, irmãos e irmãs, construir a sociedade é antes de tudo tomar consciência, não no sentido exclusivo de tomar conhecimento dos resul­ tados de uma certa análise da situação e dos males da sociedade, mas na plena acepção da palavra, isto é, formar a própria consciência segundo as exigências da lei de Deus, da mensagem de Cristo sobre o homem, da dimensão ética de toda empresa humana. Construir a sociedade é comprometer­se, tomar o partido da consciên­ cia, dos princípios da justiça, da fraternidade, do amor, contra os in­ tentos do egoísmo, que mata a solidariedade, e do ódio, que destrói. Construir a sociedade é ultrapassar as fronteiras, as divisões, as oposições, para trabalhar juntos. O homem tem em si a abertura para o outro. E Cristo nos interpela de modo contundente : « Quem é o meu próximo? ». Nenhuma obra durável e verdadeiramente humana é possível se não é feita por todos, na colaboração de todas as forças vivas da sociedade, no intercâmbio entre todos os homens e mulheres sem distinção de posição social ou de situação econômica. Construir a sociedade é, enfim, converter­se continuamente, rever as próprias atitudes, para detectar os preconceitos estéreis e descobrir os próprios erros, a fim de se abrir aos imperativos de uma consciência formada à luz da dignidade de cada pessoa humana, tal como foi reve­ lada e confirmada por Jesus Cristo. Й abrir o coração e o espírito para que a justiça, o amor e o respeito à dignidade e aos destinos do homem penetrem no pensamento e inspirem a atuação. 9. Para a construção de um mundo à medida do homem, a Igreja, « perita em humanidade », oferece a própria colaboração. Mas também solicita a vossa, plena, sincera, generosa, sem segundas intenções. Depende de vós todos e de cada um que o futuro do Brasil seja um futuro de paz, que a sociedade brasileira seja uma convivência na justiça. Creio que é chegada a hora de todo homem e toda mulher deste imenso país tomar uma resolução e empenhar decididamente as riquezas do próprio talento e da própria consciência para dar à vida da nação uma base que há­de garantir um desenvolvimento das realidades e estruturas sociais na justiça. Alguém que reflete sobre a realidade da América 924 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Latina, tal como se apresenta na hora atual, é levado a concordar com a afirmação de que a realização da justiça neste Continente está diante de um claro dilema : ou se faz através de reformas profundas e corajosas, segundo princípios que exprimem a supremacia da dignidade humana, ou se faz — mas sem resultado duradouro e sem benefício para o homem, disto estou convencido — pelas forças da violência. Cada um de vós deve sentir-se interpelado por este dilema. Cada um de vós deve fazer a sua escolha nesta hora histórica. Irmãos e irmãs, meus amigos : não tenhais medo de olhar para a frente, de caminhar para a frente, rumo ao ano Dois Mil ! Um mundo novo deve surgir, em nome de Deus e do homem ! Não recueis ! A Igreja espera muito de vós. (( Queres, junto comigo, construir o mundo, elevá-lo, torná-lo melhor e mais digno de ti e de teus irmãos, que são os meus irmãos? ». Não frustreis a expectativa de Cristo ! Não desiludais as esperanças do homem vosso contemporâneo ! Neste esforço imane, mas estupendo, sabei que o Papa está convosco, reza por vós, vos traz no coração e, em nome de Cristo, vos abençoa! •k * * In urbe Cautensi ad agrícolas habita: iustae leges agrariae ferendae.* Caro Irmão Arcebispo Dom Helder Câmara, irmão dos pobres e meu irmão, e demais Irmãos no Episcopado, Queridos irmãos e irmãs, vocês especialmente, camponeses do Nordeste e, representados por vocês, os camponeses de todo o Brasil: Louvado seja nosso Senhor Jesus Cristo! 1. Minha primeira palavra, muito simples mas que responde a um impulso do coração, é de saudação muito cordial a vocês. Saúdo os que estão aqui, à custa de não sei quantos sacrifícios. Vocês vieram certamente trazidos pela fé e desejosos de ver e escutar o Vigário de Nosso Senhor Jesus Cristo. Este gesto não me surpreende porque sei há muito tempo do grande espírito religioso que é o de vocês. Saúdo os que não puderam vir apesar do grande desejo. Espero que minha voz possa chegar a eles ao menos pelo rádio. Por mim teria prazer em cumprimentá-los de um a um, mas vocês * Die 7 m. Iulii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 925 compreendem que é totalmente impossível. Fiquem sabendo ao menos, como se eu o dissesse a cada um em particular, que o Papa tem muita consideração por vocês, sabe e aprecia o que vocês fazem, os ama como verdadeiros filhos e está feliz com este encontro. 2. E por que este encontro com camponeses do Nordeste? Primeiro, porque eles desempenham um papel de enorme importância na sociedade brasileira em nossos dias e merecem uma palavra de estímulo e encora­ jamento daquele que recebeu a missio de Pastor da Igreja universal. Depois, porque eles enfrentam situações particularmente dolorosas de marginalização — penúria, subalimentação, insalubridade, analfabe­ tismo, insegurança — e precisam daquela palavra de conforto, de espe­ rança e de orientação, que um pai e irmão deve de modo particular aos filhos e irmãos mais abandonados e mais provados pela vida. Eu não poderia passar pelo Brasil sem dirigir­lhes estas palavras. 3. Não é segredo para ninguém que o mundo atravessa atualmente uma hora difícil de sua história. Problemas graves golpeiam todos os setores da vida dos povos e das Nações, e, de modo particular, o setor agrícola. Como tive ocasião de dizer quando da minha visita à sede da Organização (das Nações Unidas) para Alimentação e a Agricultura, o setor agrícola é um setor « mantido, por um tempo demasiada­ mente longo, à margem do progresso dos níveis de vida, um setor atin­ gido de maneira particularmente dolorosa pela rápida e profunda mu­ tação socio­cultural do nosso tempo. Isto põe em evidência as injustiças herdadas do passado : desenraiza homens, famílias e sociedades, acu­ mula as frustrações e obriga a migrações frequentemente maciças e caó­ ticas я. 1 Acompanho com o máximo interesse os esforços convergentes de todas as boas vontades, e não tenho deixado passar uma ocasião sequer de apoiá­los com a oração, com a palavra, com meu empenho pessoal, na esperança de que também no domínio da agricultura, esses esforços che­ guem às melhores soluções em vista do bem pessoal de cada homem, no respeito às exigências do bem comum. As considerações que passo a fazer, no quadro deste nosso encontro, são ditadas por um só propósito : partindo da missão própria da Igreja e do papel que lhe cabe, refletir junto com vocês, quanto possível à luz do magistério desta mesma Igreja no campo social, e ajudar assim a «esta­ 1 12 de novembro de 1979, n. 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 926 belecer a comunidade humana segundo a Lei divina ». Deste modo, com a força do Espírito, que é a única de que dispõe, em pleno respeito à auto­ nomia do domínio temporal mas consciente de suas responsabilidades, a Igreja não quer omitir-se quando se trata da fazer com que « a vida hu­ mana se torne cada vez mais humana » e de conscientizar (( para que tudo aquilo que compõe esta mesma vida corresponda à verdadeira dignidade do homem ». 2 3 4. Uma reflexão séria e serena sobre o homem e a convivência humana em sociedade, iluminada e robustecida pela Palavra de Deus e pelo ensinamento da Igreja desde as suas origens, nos diz que a terra é dom de Deus, dom que Ele faz a todos os seres humanos, homens e mulheres, que Ele quer reunidos em uma só família e relacionados uns com os ou­ tros em espírito fraterno. Não é lícito, portanto, porque não é segundo o desígnio de Deus, gerir este dom de modo tal que os seus benefícios aproveitem só a alguns poucos, ficando os outros, a imensa maioria, ex­ cluídos. Mais grave ainda o desequilíbrio, e mais gritante a injustiça a ele inerente, quando esta imensa maioria se vê condenada por isso mesmo a uma situação de carência, de pobreza e de marginalização. 4 O próprio direito de propriedade, em si mesmo legítimo, deve, numa visão cristã do mundo, cumprir a sua função e observar a sua finalidade social. Assim, no uso dos bens possuídos, a destinação geral que Deus lhes deu e as exigências do bem comum prevalecem sobre vantagens, comodidades e, por vezes, mesmo necessidades não primárias de origem privada. Isto é verdade também — como tive oportunidade já de dizê-lo — quando se fala do mundo rural e do cultivo da terra, pois a terra foi posta por Deus à disposição do homem. No primeiro capítulo do Gênesis (texto que acabamos de escutar) Deus diz : « Tomai posse da terra ... eu vos dou as plantas ... e as árvores que trazem sementes ... Isto será vosso alimento )). A terra é do homem porque ao homem Deus a confiou e, por seu trabalho ele a domina. Não é pois admissível que no desenvol­ vimento geral de uma sociedade, fiquem excluídos do verdadeiro pro­ gresso digno do homem precisamente os homens e as mulheres que vi­ vem em zona rural, aqueles que estão prontos a tornar a terra pro5 6 7 2 Cf. Const. past. sobre a Igreja no Mundo Contemporâneo Gaudium et Spes, n. 42. 3 Enc. Redemptor Hominis, n. 4 Cf. Const. past. sobre a Igreja no Mundo Contemporâneo Gaudium et Spes, n. 24. 5 Cf. Discurso aos índios e Camponeses em Cuilapán - México, 29.1.1979. 6 Gên. 1, 29. 7 Gên. 1, 28. 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 927 dutiva graças ao trabalho de suas mãos, e que têm necessidade da terra para alimentar a família. Há quinze anos atrás, o Concilio Vaticano II — a Igreja tomando consciência de si mesma e do mundo — proclamava, referindo­se exa­ tamente à questão que nos interessa: « E m muitas regiões, dadas as peculiares dificuldades no setor agrícola ... importa ajudar os que se dedicam à agricultura, para que não fiquem reduzidos à condição de cidadãos de segunda ordem ». E não é impensável que se vejam redu­ zidos a condições ainda bem menos nobres. 8 Não basta efetivamente dispor de terras em abundância, como sucede aqui neste querido Brasil e, quiçá, de uma legislação justa em matéria agrária, para se poder dizer que temos uma sociedade a corresponder à vontade de Deus, quanto à terra e às exigências da dignidade da pessoa humana, de todas as pessoas humanas que a habitam. É preciso que a legislação seja atuada eficazmente e sirva o bem de todos os ho­ mens e não apenas interesses de minorias ou individuais. Também aqui, à abundância de terras e a uma legislação adequada há­ ­de juntar­se mais do que boa vontade, uma sincera conversão do ho­ mem na sua plenitude transcendente. O homem do campo, identifica­se com o seu trabalho e com o chão, do qual faz brotar o sustento de tantos também nas grandes cidades. Aí lança raízes profundas, que marcam indelevelmente o seu ser. Arrancá­lo do seu torrão, empurrando­o para um êxodo incerto, em direção das grandes metrópoles, ou não assegurar os seus direitos à legítima posse da terra, é desrespeitar seus direitos de homem e de filho de Deus. Й introduzir um perigoso dese­ quilíbrio na sociedade. Além do mais, um integral desenvolvimento acertado e humano sa­ berá sempre garantir em igualdade de condições, tanto o crescimento técnico e industrial de uma Nação, como uma atenção prioritária às questões agrícolas, tão indispensável em nossos dias, no quadro de uma sociedade independente, harmoniosa e justa. Neste aspecto, limito­ ­me a chamar atenção para as diretrizes dadas pelo meu predecessor João XXIII, na enciclica «Mater et Magistra». Para onde vais? — fiz esta pergunta nas várias etapas de minha viagem apostólica pelo Brasil. Quero repeti­la também aqui, para vocês e com vocês, para todos aqueles que detêm uma parcela de responsabili­ dade pelo mundo rural e pelo bem comum ; para onde vais? 8 Const. Gaudium e t Spe s, n. 66. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 928 Que a resposta seja uma atitude corajosa, firme, inspirada pelos lí­ dimos valores cristãos em defesa e na promoção dos direitos do homem do campo, também ele comparticipante na vida e construção de uma sociedade cada dia mais justa e por isso mesmo mais humana. No pensamento da Igreja, considerar que a organização social está a serviço do homem e não ao contrário, é um princípio fundamental. Este princípio vale para todos e sempre. Vale principalmente para aque­ les que são mandatados pela sociedade para garantir o bem de todos. As iniciativas que eles tomam, no tocante ao setor agrícola, devem ser iniciativas em favor do homem, seja no plano legislativo, seja no do­ mínio judiciário, seja ainda no plano da salvaguarda dos direitos dos cidadãos. Uma situação na qual a população, também a da zona rural, vê que sua dignidade humana é desrespeitada, leva à ruína, pois deixa o campo aberto a outras iniciativas, inspiradas estas pelo ódio e pela violência. 5. Os trabalhadores da terra, como os trabalhadores de qualquer outro ramo da produção, são e devem permanecer sempre, aos próprios olhos e aos dos outros, no plano dos conceitos e na ordem prática, antes de tudo pessoas humanas : devem ter possibilidades de realizar as virtualidades contidas em seu ser, as possibilidades de « ser mais )) homem, e, ao mesmo tempo, ser tratado de acordo com a sua dignidade humana. Sendo (( o trabalho para o homem, e não o homem para o trabalho )>, é exigência fundamental e plenamente respeitosa da sua dignidade, que ele possa tirar do mesmo trabalho os meios necessários e suficientes para fazer frente, com decência, às próprias responsabilidades familiares e sociais. Jamais o homem é mero (( instrumento » de produção. Assim no seio de uma mesma comunidade política bem ordenada, justiça e humanidade não se coadunam nem se conciliam com um certo abuso da liberdade por parte de alguns, abuso ligado precisamente a um modo de comportar-se consumistico, não controlado pela ética, enquanto isso limita simultaneamente a liberdade dos outros, isto é daqueles que sofrem notórias carências e se vêem empurrados para condições de ulterior miséria e indigência, numa versão gigantesca da parábola bí­ blica do rico e do pobre Lázaro. 9 10 Nesta parábola, Cristo não condena o rico porque é rico. Ele con9 10 Enc. Redemptor Hominis, Cf. Lc. 16, 19-31. n. 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 929 dena fortemente o rico que não leva em consideração a situação de penúria do pobre Lázaro, que deseja tão somente alimentar­se das migalhas que caem da mesa do festim. Cristo não condena a simples posse de bens materiais. Mas as suas palavras mais duras dirigem­se para aqueles que usam sua riqueza de maneira egoísta, sem se preocupar com o próximo, a quem falta o necessário. Com estas palavras, Cristo coloca­se do lado da dignidade humana, do lado daqueles cuja dignidade não é respeitada, do lado dos pobres. « Bem­aventurados os pobres em espírito, porque deles é o Reino dos Céus ))." Sim, bem­aventurados os pobres, os pobres de bens materiais que conservam, no entanto, sua dignidade de homem. Bem­aventurados os pobres, aqueles que, por causa de Cristo, têm uma especial sensibili­ dade por seu irmão ou sua irmã que padece necessidade ; por seu próximo que é vítima de injustiças ; por seu vizinho que sofre tantas privações, inclusive a fome, a falta de emprego ou a impossibilidade de educar dignamente seus filhos. Bem­aventurados os pobres, os que sabem se desapegar de suas posses e de seu poder, para colocá­los a serviço dos necessitados, para se comprometer na busca de uma ordem social justa, para promover as mudanças de atitudes necessárias a fim de que os marginalizados possam encontrar lugar à mesa da família humana. No que diz respeito aos bens de primeira necessidade — alimento, vestuário, habitação, assistência médico­social, instrução de base, for­ mação profissional, transporte, informação, possibilidades de se distrair, vida religiosa — impõe­se que não haja estratos sociais privilegiados. Que entre os ambientes urbanos e ambientes rurais não se verifiquem desi­ gualdades clamorosas, e quando estas se criam, haja uma pronta apli­ cação dos meios adequados para que sejam eliminadas ou reduzidas até onde for possível. Nisto todos e cada um hão de sentir­se comprometidos : pessoas, grupos sociais e poderes públicos a todos os níveis. 6. Aos trabalhadores da terra, como aos demais trabalhadores, não podem ser negados, por nenhum pretexto, o direito de participação e co­ munhão, com senso de responsabilidade, na vida das empresas e nas organizações destinadas a definir e salvaguardar os seus interesses ; e mesmo, na árdua e perigosa caminhada rumo à indispensável transfor­ mação das estruturas da vida econômica, sempre em favor do homem. 11 Mt . 5, з. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 930 Uma tal presença ativa dos trabalhadores nestes diversos níveis em sociedade, a que os liga a sua atividade, pressupõe sempre uma economia ao serviço do homem, com toda a verdade do seu ser pessoal. Assim, para superar contrastes que surgem cada vez que se confunde liberdade com instinto do interesse individual e coletivo, ou com instinto de luta e de domínio, quaisquer que sejam as cores ideológicas que os polarizem, para que tal participação dos trabalhadores seja eficaz e construtiva, im­ põe-se uma prévia conversão das mentes, das vontades e dos corações : a conversão ao homem, à verdade do homem. Conhecer e aceitar a ver­ dade é a condição básica da liberdade : « Conhecereis a verdade e a verdade vos tornará livres». 12 7. Na linguagem bíblica o pensamento de Deus a respeito da relação homem-terra se exprime nestes termos : « Tomou o Senhor Deus o homem e o pôs no jardim do Éden, para cultivá-lo e guardá-lo )). Noutra pas­ sagem se lê que ao primeiro casal humano disse: « ... Povoai a terra, submetei-a e dominai » sobre a criação. 13 14 Ora, « dominar » e « cultivar » a terra deveria ser o princípio sem­ pre observado por todos os homens na administração deste dom de Deus ; o princípio que dita a linha de ação absolutamente obrigatória para todos aqueles que são responsáveis e interessados na questão da terra : pessoas investidas de públicos poderes, técnicos, empresários e trabalhadores. Sucede, no entanto, que « o homem parece não dar-se conta muitas vezes de outros significados do seu ambiente natural, fora daqueles que servem para os fins de um uso ou consumo imediatos. Quando, ao con­ trário, era vontade do Criador que o homem comunicasse com a natureza como "senhor" e "guarda" inteligente e nobre, e não como "desfrutador" e "destrutor" sem respeito algum ». 15 Perante os recursos imensos e belezas maravilhosas desta grande Nação, nasce espontaneamente o grito da alma : cultivai e guardai o vosso querido Brasil ! Aproveitai e dominai esses recursos, fazei que eles rendam mais em favor do homem, do homem de hoje e de amanhã. Aqui, quanto ao uso do dom de Deus que é a terra, deve-se pensar muito nas gerações futuras, deve-se pagar um tributo de austeridade, para não 8, 32. 12 Io. 13 Gên. 2, 15. 14 Cf. Gên. 15 1, 28. Enc. Redemptor Hominis, n. 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 931 debilitar, reduzir ou, pior ainda, tornar insuportáveis as condições de vida das futuras gerações. Exigem­no a justiça e a humanidade I 8. Uma última palavra, especialmente para aqueles que, quando " trabalham, têm a felicidade de caminhar à luz de Cristo. O trabalho é fator de produção, fonte de bens econômicos, meio de ganhar a vida, etc. Mas ele deve ser concebido e vivido também como dever, como amor, como fonte de honra e como oração. Isto é válido para todos os trabalhadores, naturalmente, mas de um modo especial para vocês, trabalhadores da terra. Vocês são chamados a prestar um serviço aos homens­irmãos, em contato com a natureza, colaborando diretamente com Deus, Criador e Pai, para que este nosso planeta — a Terra — seja cada vez mais conforme aos seus desígnios, o ambiente desejado para todas as formas de vida : a vida das plantas, a vida dos animais e a vida, sobretudo, dos homens. Vejam, (( ao Senhor pertence a terra e quanto ela contém, o universo e quantos o habitam ». Façamos tudo o que estiver ao nosso alcance, como <( seus guardas inte­ ligentes e nobres », para que sempre, servindo ao homem, « toda a terra adore a Deus, O celebre e cante o Seu nome». 16 17 Falei a vocês com o coração aberto, consciente de que a Igreja, fiel ao seu Senhor, sabe que deve abrir­se às realidades humanas, interpretá­ las à luz do Evangelho e impregnar, com a mesma Boa­Nova, essas rea­ lidades, procurando levar os homens a modificar — quando for o caso — os critérios de julgar, os valores preferidos, os centros de interesse, as linhas de pensamento, as fontes inspiradoras e os modelos de vida, que se apresentam em contraste com os desígnios de Deus. 18 9. Й sabido que neste País se estão estudando e pondo em prática iniciativas de vasto alcance para o setor agrícola. Queira Deus que um humanismo cristão as ilumine sempre : um verdadeiro senso do homem. Este homem é cada um de vocês e cada um dos que vocês aqui repre­ sentam, com a sua dignidade de pessoa e de filho de Deus. Impõem­se presteza e profundidade para enfrentar uma situação sobre a qual o silêncio de vocês fala com muita eloqüência. Não deixem que se rebaixe nunca a dignidade moral e religiosa de vocês, com a aceitação de senti­ 16 81. 23, 1. 17 81. 65, 4. 18 Cf. Exort. Apost. Evange lii Nuntiandi, n. 19. 932 Acta Apostolicae Se dis - Comme ntarium Officiale mentos como o ódio ou o desejo de violência. Amem a paz ! Levantem os olhos para o seu Pai e Senhor de todos : é Ele que a cada um dará a recompensa do que é e faz. Por vocês e com vocês, queridos irmãos camponeses, em seu nome e em nome de Deus eu peço aos outros nossos irmãos: que se procure a colaboração e a concórdia; que todos os responsáveis e interessados pelo bem de cada homem — poderes públicos a nível nacional, estadual e local, grupos, organizações e todos os homens de boa vontade, com a específica contribuição da Igreja no desempenho da própria missão — busquem e apliquem as medidas reais, adequadas e eficazes, para sa­ tisfazer os direitos do homem do campo, para ajudá­lo. Nisto, quem tem mais, mais se deve sentir obrigado a cooperar. Somos a família dos filhos de Deus. Como irmão, quero dizer­lhes, amados camponeses do Brasil, que vocês valem muito. Conservem as suas riquezas humanas e religiosas : o amor da família, o sentido da amizade e da lealdade, a solidariedade com os mais necessitados entre vocês, o respeito pelas leis e por tudo o que é legítimo na convivência civil, o amor à boa harmonia e à paz, a confiança em Deus e a abertura para o sobrenatural, a devoção a Nossa Senhora, etc. Por Ela, por Nossa Senhora, aqui diante de sua veneranda imagem, que a representa sob um título para mim e para vós tão querido — Nossa Senhora do Carmo — peço a Deus que a todos assista, conforte e ajude. Amém. л- •>< ' * In urbe Bethleem habita: grata in populum pietas, praesertim erga Bea­ tam Virginem Mariam, fov enda.* Senhor Arcebispo Dom Albert o Gaudêncio Ramos, Senhor Bispo Auxiliar Dom Taãeu Prost , Meus irmãos no Episcopado e no Sacerdócio, Meus amados irmãos e irmãs, religiosos, religiosas e leigos: 1. Este momento de alegria e comunhão, nos encontra reunidos em Belém, (( casa do Pão », para receber o pão da Palavra de Deus e, dentro de momentos, o Pão eucaristico, Corpo do Senhor. Belém e Nazaré nos falam antes de tudo de Jesus, o Salvador, na sua vida oculta, criança e depois jovem, no cumprimento de sua missão : « Eis * Die 8 m. Iulii a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 933 que venho, ó Deus, para fazer em tudo a Tua vontade». Belém e Na­ 1 zaré nos falam também da Mãe de Jesus, sempre próxima ao Filho eterno de Deus, Seu filho segundo a carne, fiel ela também no cum­ primento de um papel de primeira importância no plano da Salvação divina: « E i s a serva do Senhor, faça-se em mim segundo a tua palavra ». 2 Nossa Senhora avançou no caminho da fé, sempre em união com o seu Filho. Acompanha-O passo a passo, associando-se a Ele, alegrando-se e sofrendo com Elle, amando sempre aqueles que Ele amava. Depois, Cristo subiu de novo para junto do Pai. E nos dias que pre­ cederam o Pentecostes, o grupo dos discípulos, Igreja nascente, cheios de alegria e de fé pelo triunfo de Cristo ressuscitado e ansiosos pelo Espírito Santo prometido, querem sentir-se muito unidos. Vamos en­ contrá-los em oração «com Maria, Mãe de Jesus». Era a oração de 3 uma família : daqueles que o Senhor havia chamado para a sua inti­ midade, com a Mãe, a qual, « com a sua caridade cooperou para que nascessem na Igreja os fiéis, membros daquela Cabeça, da qual Ela é efetivamente Mãe segundo o Corpo », como diria Santo Agostinho. 4 2. Foi sob o patrocínio de Nossa Senhora da Graça que, por obra de intrépidos Religiosos, aqui se fundou uma comunidade cristã, de­ pois Diocese, de onde se irradiou, não sem dificuldades, o Evangelho de Cristo para esta parte norte dq Brasil. E ela, a Mãe da Graça di­ vina, acompanhava os missionários* neste seu empenho e esforço e estava com a Mãe Igreja — da qual é o protótipo, o modelo e a suprema expressão — nos inícios da sua implantação nestas terras abençoadas : abençoadas por Deus Criador, com as riquezas e belezas naturais que nos maravilham; e abençoadas por Cristo Redentor, depois, com os bens da Salvação por Ele operada, e que nós agora aqui celebramos. Nesta Eucaristia, nesta ação de graças por excelência, como é sem­ pre a Missa, com Maria Santíssima, vamos render preito agradecido ao Pai por Cristo no Espírito Santo : agradecer a evangelização e bene­ fícios divinos por ela trazidos ; agradecer a caridade dos missionários e a esperança que os animava e tornava fortes no dilatar a fé, me- 1 Heb. 10, 6. 2 Lc. 1, 38. 3 At. 1, 14. 4 De Virginitate, 6: PL 40, 399. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 934 diante a pregação e o Batismo àqueles que, com a vida nova em Cristo, aumentaram aqui a família dos filhos de Deus. 3. Belém e o seu santuário de Nossa Senhora de Nazaré são mo­ numentos do passado, como marco da evangelização e documento pal­ pável de acendrada piedade para com a « Estrela da Evangelização ». Mas são também presente : o presente de uma Igreja viva e o pre­ sente da devoção mariana, nesta querida terra brasileira. « Hão-de chamar-me bem-aventurada todas as gerações », disse Maria no seu cântico profético; «Bendita sois entre as mulheres, e bendito o fruto do vosso ventre, Jesus », Lhe respondem em eco ao longo dos tempos povos de todas as latitudes, raças e línguas. Uns mais esclarecidos, outros menos, os fiéis cristãos não cessam de recorrer a Nossa Senhora, à Santa Mãe de Deus : em momentos de alegria, invo­ cando-A « Causa da nossa alegria » ; em momentos de aflição, chamando-Lhe « Consoladora dos aflitos » ; e em momentos de desvario, implorando-A « Kefúgio dos pecadores ». 5 Estas expressões de uma busca de Deus, ligadas ao modo de ser e à cultura de cada povo e, não raro, a estados de ânimo emocionais, nem sempre se apresentarão bem apoiadas numa adesão de fé. Pode acontecer até não estarem devidamente separadas de elementos es­ tranhos à religião. No entanto, são algo de considerar e, por vezes, mesmo rico de valores a aproveitar. Embora precisando de ser esclarecida, guiada e purificada, a reli­ giosidade popular, ligada como norma à devoção a Nossa Senhora, sendo corno lhe quis chamar o meu Predecessor Paulo VI « piedade dos pobres e dos simples », traduz geralmente « uma certa sede de Deus )). Assim, não é necessariamente um sentimento vago, ou uma forma inferior de manifestação religiosa. Antes, contém, com freqüência, um profundo sentido de Deus e dos seus atributos, como a paternidade, a providência., a presença amorosa, a misericórdia, etc. 6 L A par da religião do povo, é corrente também, nos centros de culto mariano e nos santuários muito concorridos, verificar-se, por um motivo ou por outro, a presença de pessoas que, ou não pertencem ao grêmio da Igreja, ou então nem sempre permaneceram fiéis aos 5 Lc. 6 Cf. 1, 48. Exort. Apost. Evangelii Nuntiandi, n. 48. Acta Ioannis Pauli Pp. II 935 compromissos e à prática da vida cristã, ou ainda que vêm guiadas por uma visão incompleta da fé que professam. Ora tudo isto exige uma pastoral atenta e adequada e, principal­ mente, muito pura e desinteressada, a qual vá de uma Liturgia viva e fiel, à pregação assídua e segura, à catequese sistemática e ocasional, particularmente na administração dos Sacramentos ; entre estes, em tais lugares de grande afluência de fiéis, ocupará sempre um lugar pri­ mordial o sacramento da Penitência, momento privilegiado de en­ contro com Deus, principalmente quando a isso ajuda a disponível caridade dos ministros do Confessionário. Por conseguinte, não se perca nenhuma ocasião para esclarecer, purificar e robustecer a fé do povo fiel, mesmo quando de cunho niti­ damente popular. O fato de nela ocupar lugar proeminente Nossa Se­ nhora, como aliás sucede na totalidade da fé cristã, não exclui, nem sequer ofusca a mediação universal e insubstituível de Cristo, o qual permanece sempre o caminho por excelência para o encontro com Deus, como ensina o Segundo Concilio do Vaticano. 7 5. Aqui reunidos como irmãos, em reunião de família que a vida mantém fisicamente afastados uns dos outros, neste dia de festa junto da Mãe, vamos voltar-nos todos agora para Ela, para Nossa Senhora. Não é verdade que, em reuniões familiares ocasionais junto da mãe, todos os irmãos se sentem mais dispostos à bondade, à reconciliação, à unidade e ao reencontro no afeto fraterno? Depois, em tais encontros é imperativo da piedade e do amor filial deixar à Mãe a última palavra. E é o momento das efusões de afeto e dos bons propósitos tranquili­ zadores do coração materno. Chegamos a esse momento. Como Mãe bondosa, a Virgem Santís­ sima não cessa de convidar todos os seus filhos, os membros do Corpo místico, a cultivarem entre si a bondade, a reconciliação e a unidade. Seja-me permitido, nesta hora, à maneira de irmão mais velho, re­ colher e interpretar o que está certamente no coração de todos e de­ positá-lo no Coração Imaculado da Mãe de Jesus e Mãe nossa. Convido-vos agora a acompanhar, em oração silenciosa, a prece que faço em nome de todos : — Senhora, Vós dissestes sob o sopro do Espírito que as gerações vos chamariam bem-aventurada. Nós retomamos o canto das gerações 7 Const. dogm. sobre a Igreja Lumen Gentium, n. 60. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 936 passadas para que não se interrompa e exaltamos em Vós o que de mais luminoso a humanidade ofereceu a Deus, a criatura humana na sua perfeição, de novo criada em justiça e santidade, na beleza sem par que chamamos (( a Imaculada » ou a « cheia de graça ». — Mãe, Vós sois «a nova E v a » . A Igreja de vosso Filho, consciente de que só com « homens novos » se pode evangelizar, isto é, levar a Boa-Nova ao mundo para fazer uma « nova humanidade », vos suplica que por vosso meio não falte nela jamais a novidade do Evangelho, germe de santidade e de fecundidade. — Senhora, adoramos o Pai pelas prerrogativas que brilham em Vós, mas o adoramos também porque sois sempre para nós a <( ancilla Domini», pequena criatura. Porque fostes capaz de dizer: « fiat », Vos tornastes Esposa do Espírito Santo e Mãe do Filho de Deus. — Mãe, que apareceis nas páginas do Evangelho mostrando Cristo aos pastores e aos magos, fazei que cada evangelizador — bispo, sacer­ dote, religioso, religiosa, pai ou mãe de família, jovem ou criança — seja possuído por Cristo para ser capaz de revelá-lo aos outros. — Senhora, escondida na multidão enquanto o Vosso filho realiza os sinais miraculosos do nascimento do Reino de Deus, e que só falais para mandar fazer tudo o que Ele disser, ajudai os evangelizadores a pregar sempre não a si próprios mas a Jesus Cristo. 8 — Mãe, envolvida pelo mistério de Vosso Filho, muitas vezes inca­ paz de entender mas capaz de recolher tudo e meditar no coração, fazei que nós evangelizadores compreendamos sempre que para além das técnicas e estratégias, da preparação e dos planos, evangelizar é mergulhar no mistério de Cristo e tentar comunicar algo dele aos irmãos. 9 — Senhora da humildade na verdade, que nos ensinastes em cân­ tico profético que (( Deus sempre exalta os humildes », ajudai sempre os (( simples e os pobres » que vos procuram com a sua religiosidade popular ; ajudai os pastores de almas a conduzi-los à luz da verdade e a ser fortes e compreensivos ao mesmo tempo, quando devam banir ele­ mentos degenerados e purificar manifestações de piedade do povo. 10 — Mãe, pedimos por vossa intercessão, como os discípulos no Ce8 Cf. Io. 2, 5. 9 Lc. 2, 19 e 51. 10 Cf. Le. 1, 52. Acta Ioannis Pauli Pp. II 937 náculo, uma contínua assistência e dócil acolhimento do Espírito Santo na Igreja : para os que procuram a verdade de Deus e para os que devem servi-la e vivê-la. Que seja sempre Cristo «a luz do m u n d o » ; 11 e que o mundo nos reconheça Seus discípulos porque permanecemos na Sua Palavra e conhecemos a verdade que nos faz livres, com a liber­ dade dos filhos de Deus. Assim seja ! 12 * * * In urbe Fortalexiensi occasione oblata Eucharistici ex universa natione conventus habita. * Senhor Cardeal Aloisio Lorscheider, Arcebispo de Fortaleza, Meus amados Irmãos no Episcopado, no Sacerdócio, Filhos e Filhas caríssimos: 1. « Banquete sagrado no qual o pão é Cristo e no qual Sua Paixão é por nós revivida, nossa alma repleta de graça e um penhor da eter­ nidade a nós oferecido ». A partir deste momento e por vários dias, Fortaleza se torna de um modo todo particular, o cenaeulo onde se celebra este banquete de que fala a Liturgia, cantando e afirmando a fé da Igreja no San­ tíssimo Sacramento. Esta celebração nos recorda o fato de que o Deus da nossa fé não é um ser longínquo, que contemplaria com indiferença a sorte dos homens, os seus afãs, as suas lutas e as suas angústias. É um Pai que ama os seus filhos, a ponto de enviar o seu Filho, o seu Verbo, « para que tivéssemos a vida e a tivéssemos em abundância ». ! É este Pai amoroso, que agora nos atrai suavemente, pela ação do Espírito Santo que habita nos nossos corações. 2 Quantas vezes em nossa vida vimos separar-se duas pessoas que se amam. Durante a feia e dura guerra, em minha juventude, vi partir jovens sem esperança de voltar, pais arrancados de casa sem saber se reen­ contrariam algum dia os seus. Na hora da partida, um gesto, uma foto" Cf. Io. 8, 12. 12 Cf. Io. 8, 32. * Die 8 m. Iulii a. 1980. 1 Io. 10, 10. 2 Cf. Rom. 5, 5. 60 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 938 grafìa, um objeto que passa de uma mão à outra para prolongar de algum modo a presença na ausência. E nada mais. O amor humano só é capaz destes símbolos. Em testemunho e como lição de amor, na hora da despedida, « Jesus sabendo que era chegada a sua hora de passar deste mundo ao Pai, tendo amado os seus, que estavam no mundo, amou-os até ao fim ». E assim, nas vésperas daquela última Páscoa passada neste mundo com os seus amigos, Jesus (( tomou o pão e, dando graças, o partiu e disse : Tomai e comei ; isto é o meu corpo, que será entregue por vós ; fazei isto em memória de mim. Igualmente, depois da ceia, tomou tam­ bém o cálice, dizendo : Este cálice é o novo testamento do meu sangue ; fazei isto em memória de mim todas as vezes que o beberdes ». 3 4 Assim, ao despedir-se, o Senhor Jesus Cristo, perfeito Deus e per­ feito Homem, não deixa aos seus amigos um símbolo, mas a realidade de Si mesmo. Vai para junto do Pai, mas permanece entre nós homens. Não deixa um simples objeto para evocar sua memória. Sob as espécies do pão e do vinho está Ele, realmente presente, com o seu Corpo, e seu Sangue, sua Alma e Divindade. Assim, como dizia um clássico da vossa língua : « ajuntando-se um infinito poder com um infinito amor, que se havia de seguir senão o maior milagre e a maravilha maior?». 5 Cada vez que nos congregamos para celebrar, como Igreja Pascal que somos, a festa do Cordeiro imolado e redivivo, do Eessuscitado presente no meio de nós, é forçoso ter bem vivo na mente o significado do encontro sacramentai e da intimidade com Cristo. 6 2. É desta consciência, amadurecida na fé, que brota a resposta mais profunda e gratificante à pergunta que orienta a reflexão deste Congresso Eucaristico Nacional : « Para onde vais? ». Para que horizon­ tes se dirigem os esforços, com os quais constróis fatigosamente o teu amanhã? Quais são as metas que esperas alcançar através das lutas, do trabalho, dos sacrifícios, a que te submetes no teu dia-a-dia? Sim para onde vai o homem, peregrino pela estrada do mundo e da história? Creio que, se prestássemos atenção às respostas corajosas ou hesitan­ tes, esperançosas ou dolorosas, que tais perguntas suscitam em cada 3 Io. 13, 1. 4 1 Cor. 11, 23-25. 5 Fr. Antônio das Chagas, Sermões, 1764, p. 220 - S. Caetano. 6 Cf. João Paulo P P . II, Carta a todos os Bispos da Igreja sobre o Mistério e o Culto da Santissima Eucaristia, 24.2.1980, n. 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 939 pessoa — não somente neste País, mas também nas outras regiões da terra — ficaríamos surpreendidos com a identidade substancial que há entre elas. Os caminhos dos homens são, não raro, muito desencontrados entre si, os objetivos imediatos que se propõem, apresentam normal­ mente características, não só divergentes, mas às vezes até contrárias. E no entanto, a meta última, para a qual todos indistintamente se diri­ gem, é sempre a mesma : todos procuram a plena felicidade pessoal, no contexto de uma verdadeira comunhão de amor. Se tentardes penetrar até o mais profundo de vossos próprios anseios e dos anseios de quem passa ao vosso lado, descobrireis que é esta a aspiração comum de todos, esta a esperança que, após os fracassos, ressurge sempre, no coração humano, das cinzas de toda desilusão. O nosso coração procura a felicidade e quer experimentá­la num contexto de amor verdadeiro. Pois bem, o cristão sabe que a satisfação autêntica desta aspiração só se pode encontrar em Deus, a cuja imagem o homem foi criado. « Fizestes­nos para Vós, e nosso coração está in­ quieto enquanto não descansa em Vós » : quando Agostinho, de volta de uma tortuosa e inútil procura da felicidade em toda espécie de prazer e de vaidade, escrevia na primeira página de suas «Confissões» estas famosas palavras, não fazia senão dar expressão à exigência essencial que emerge do mais profundo de nosso ser. 7 8 3. É uma exigência que não está fadada à decepção e à frustração : a fé nos assegura que Deus veio ао encontro do homem na pessoa de Cristo, no Qual « habita toda a plenitude da divindade ». Se, pois, o homem deseja encontrar satisfação para a sede de felicidade que lhe abrasa o coração, é para Cristo que deve orientar os seus passos. Cristo não está longe dele. Nossa vida aqui na terra é, na realidade, um contínuo suceder­se de encontros com Cristo : com Cristo presente na Sagrada Escritura, como Palavra de Deus ; com Cristo presente nos seus ministros, como Mestre, Sacerdote e Pastor ; com Cristo presente no próximo, especialmente nos pobres, nos enfermos, nos marginalizados, que constituem os seus (( irmãos » sofredores ; com Cristo presente nos Sacramentos, que são os canais de sua ação salvadora; com Cristo hós­ pede silencioso dos nossos corações, onde habita comunicando sua vida divina. у 9 7 Cf. Gên. 1, 27. 8 Confiss., 1, 1. 9 Col. 2, 9. Acta Apostolicae 940 Se dis - Comme ntarium Officiale Todo encontro com Cristo deixa marcas profundas. Sejam eles en­ contros durante a noite, como o de Mcodemos ; encontros casuais, como o da Samaritana; encontros procurados, como o da pecadora arrepen­ dida ; encontros suplicantes, como o do cego às portas de Jerico ; ou encontros por curiosidade, como o de Zaqueu ; ou também encontros de intimidade, como os dos Apóstolos, chamados para segui­1'0 ; encon­ tros fulgurantes, como o de Paulo a caminho de Damasco. Mas, o encontro mais íntimo e transformador, para o qual se orde­ nam todos os outros encontros, é o encontro à (( mesa do mistério euca­ ristico, isto é, à mesa do Pão do Senhor ». Aqui é Cristo em pessoa quem acolhe o homem, maltratado pelas asperezas do caminho, e o con­ forta com o calor de sua compreensão e de seu amor. Й na Eucaristia que encontram sua plena atuação as dulcíssimas palavras : « Vinde a mim todos os que estais fatigados e oprimidos e eu vos aliviarei » . Aquele alívio pessoal e profundo, que constitui a razão última de toda a nossa canseira pelas estradas do mundo, nós o podemos encontrar — ao menos como antecipação e pregustacelo — naquele Pão divino, que Cristo nos oferece na mesa eucaristica. 10 n 4. Uma mesa. Não foi por acaso que, desejando dar­se todo a nós, o Senhor escolheu a forma de refeição em família. O encontro ao redor de uma mesa diz relacionamento interpessoal e possibilidade de conheci­ mento recíproco, de trocas mútuas, de diálogo enriquecedor. O convite eucaristico se torna assim sinal expressivo de comunhão, de perdão e de amor. Não são estas as realidades, das quais o nosso coração peregrino se sente necessitado? Й impensável felicidade humana autêntica, fora deste contexto de conciliação e de amizade sincera. Pois bem, a Eucaristia não só significa esta realidade, mas a promove eficazmente. São Paulo tem uma frase extremamente clara a este respeito : (( Nós — observa ele — somos um só corpo : participamos todos de um só pão )). O alimento eucaristico, fazendo­nos « consanguineos » de Cristo, faz­nos irmãos e irmãs entre nós. São João Crisóstomo sintetiza assim, com estilo inci­ sivo, os efeitos da participação da Eucaristia : « Nós somos aquele mesmo corpo. Que coisa é na realidade o pão? O Corpo de Cristo. Que se tor­ 12 10 João Paulo P P . I I , Carta a todos os Bispos da Igre ja sobre o Mistério e o Culto da Santíssima Eucaristia, n. 11. 11 Mt. 11, 28. 12 1 Cor. 10, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 941 nam os que comungam? O Corpo de Cristo. De fato, como o pão resulta de muitos grãos, embora permaneçam eles mesmos, contudo não aparece a sua distinção, por causa da sua união, assim também nós nos unimos mutuamente com Cristo. Não se alimenta este de um e aquele de outro corpo diferente, mas todos do mesmo corpo)). 13 A comunhão eucaristica constitui, pois, o sinal da reunião de todos os fiéis. Sinal verdadeiramente sugestivo, porque à sagrada mesa desa­ parece toda diferença de raça ou de classe social, permanecendo somente a participação de todos no mesmo alimento sagrado. Esta participação, idêntica em todos, significa e realiza a supressão de tudo o que divide os homens e efetua o encontro dos mesmos a um nível superior, onde toda oposição fica eliminada. A Eucaristia torna­se assim o grande instru­ mento de aproximação dos homens entre si. Toda vez que os fiéis dela participam com coração sincero, não podem deixar de receber um novo impulso para um melhor relacionamento entre si, com o reconhecimento recíproco dos próprios direitos, e também dos correspondentes deveres. Desta forma, facilita­se o cumprimento das exigências pedidas pela jus­ tiça, devido precisamente ao clima particular de relações interpessoais que a caridade fraterna vai criando dentro da própria comunidade. Й instrutivo lembrar, a este respeito, o que acontecia entre os cris­ tãos dos primeiros tempos, que os Atos dos Apóstolos nos descrevem «assíduos ... na fração do pão )). Deles se dizia que «estavam unidos e 14 tinham tudo em comum ; vendiam as suas propriedades e seus bens e distribuíam o preço entre todos, secundo a necessidade de cada um)). 15 Com tal procedimento, os primeiros cristãos punham em prática, espontaneamente, (( o princípio segundo o qual os bens deste mundo estão destinados pelo Criador para atender às necessidades de todos, sem exce­ ção )). A caridade, alimentada na comum « fração do pão », expressava­ 16 se, como natural prosseguimento, na alegria de gozar juntos dos bens que Deus generosamente tinha posto à disposição de todos. Da Eucaristia brota, como atitude cristã fundamental, a partilha fraterna. 5. Neste ponto e sob esta luz vem­me espontaneamente ao espírito a difícil condição daqueles que, por razões diversas, devem abandonar sua 13 Comentário à I 14 At. 2, 42. 15 Ibid., vv. 44-45. 16 A aos Coríntios. Cf. Paulo PP. V I , Me nsage m para a Quare sma-1978. 942 Acta Apostolicae Se dis - Comme ntarium Officiale terra de origem e transferir­se para outras regiões : os migrantes. A pergunta : « Para onde vais? » adquire no seu caso uma dimensão par­ ticularmente realista : a dimensão do mal­estar e da solidão e, não raro, a dimensão da incompreensão e da rejeição. O quadro da mobilidade humana, neste vosso País, é amplo e com­ plexo. Amplo, porque envolve milhões de pessoas de todas as categorias. Complexo, pelas causas que supõe, pelas conseqüências que provoca, pelas decisões que exige. O número dos que migram dentro desta imensa Nação atinge, pelo que me é dado saber, alturas que preocupam os responsáveis : uma boa parte deles vai à procura de melhores condições de vida, emigrando de ambientes saturados de população, para lugares mais desabitados, ou de melhores condições de clima, que oferecem, por isso mesmo, a possibilidade de um progresso econômico e social mais fácil. E não são poucos também os brasileiros que atravessam a fronteira. Mas, o Brasil, como também os outros Países do continente ameri­ cano, é uma nação que já deu muito e muito deve à imigração : apraz­me lembrar aqui os portugueses, os espanhóis, os poloneses, os italianos, os alemães, os franceses, os holandeses e tantos outros da África, do Médio e do Extremo Oriente, praticamente, do mundo inteiro, que aqui encon­ traram vida e bem­estar. E, ainda hoje, não são poucos os estrangeiros que pedem trabalho e casa a este sempre generoso Brasil. Nesta complexa situação, como não pensar, pois, no desenraizamento cultural e talvez lingüístico, na separação temporária ou definitiva da própria família, nas dificuldades de inserção e de integração no novo ambiente, no dese­ quilíbrio sócio­político, nos dramas psicológicos e em tantas outras conse­ qüências, especialmente de caráter interior e espiritual? A Igreja do Brasil quis unir a celebração deste Congresso Eucaris­ tico com o problema das migrações. « Para onde vais? ». Й uma pergun­ ta à qual cada um deve dar sua resposta, que respeite as legítimas aspirações dos outros. A Igreja não se cansou nem se cansará jamais de proclamar os direitos fundamentais do homem : « o direito de perma­ necer livremente no próprio País, de ter uma Pátria, de emigrar dentro e para fora do País, por motivos legítimos, de poder ter uma vida de família plena, de contar com os bens necessários para a vida, de conser­ var e desenvolver o próprio patrimônio étnico, cultural, linguistico, de professar publicamente a própria religião, de ser reconhecido e tratado de acordo com a dignidade de sua pessoa em qualquer circunstância». 17 Igreja e Mobilidade Humana, 1978, n. 17. 17 Acta Ioannis Pauli Pp. II 943 Por este motivo, a Igreja não pode dispensar­se da denúncia das situa­ ções que constringem muitos à emigração, como o fez em Puebla. 18 Й necessário, porém, que esta denúncia da Igreja seja confirmada por uma ação pastoral concreta, que empenhe todas as suas energias. As das Igrejas dos pontos de partida, através de uma preparação adequada dos que se dispõem a emigrar. As das Igrejas do lugar de chegada, que deverão sentir­se responsáveis por uma boa acolhida, que deverá traduzir­se em gestos fraternos para com os emigrantes. Que esta fraternidade, que na Eucaristia encontra seu ponto mais alto, se torne aqui uma realidade sempre mais vigorosa. Ao lado dos índios, primeiros moradores destas terras, os emigrantes, provenientes de todas as partes do mundo, formaram um povo sólido e dinâmico que, amalgamado pela Eucaristia, soube enfrentar e superar, no passado, grandes dificuldades. Os meus votos são de que a fé cristã, alimentada na mesa eucaristica, continue a ser o fermento unificador das novas gerações, de tal modo que o Brasil possa sempre olhar sereno para seu futuro e caminhar pelas estradas de um progresso humano autêntico. 6. No início desta Celebração cantastes com entusiasmo : « Eeunistes num só povo / emigrantes, nordestinos, / estrangeiros e nativos : / somos todos peregrinos ». Й uma verificação plenamente ligada à realidade. Sim, todos somos peregrinos : perseguidos pelo tempo que passa, errantes pelas estradas da terra, caminhamos nas sombras dó provisório à procura daquela paz verdadeira, daquela alegria segura, da qual tanto precisa nosso coração cansado. No banquete eucaristico, Cristo vem ao nosso encontro para oferecer­nos, sob as humildes aparências de pão e de vinho, o penhor daqueles bens supremos para os quais tendemos na esperança. Digamos­ ­lhe, pois, com fé renovada : (( Nós formamos o teu povo / que é santo e pecador : Cria em nós corações novos, / transformados pelo amor ». Homens de coração novo, um coração transformado pelo amor : disto precisa o Brasil para caminhar confiante ao encontro de seu futuro. Eis, por isso, a minha oração e os meus votos : que esta Nação possa prosperar sempre espiritual, moral e materialmente, animada com aquele espírito fraterno, que Cristo veio trazer ao mundo. Desapareçam, ou se reduzam gradativamente ao mínimo, no seu interior, as diferenças entre 18 Cf. Documento Final de Puebla, nn. 29 e 71. 944 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale regiões dotadas de particular bem-estar material e regiões menos afor­ tunadas. Desapareçam a pobreza, a miséria moral e espiritual, a marginalização, e que todos os cidadãos se reconheçam e se abracem como autênticos irmãos em Cristo ! Tudo isso será certamente possível se uma nova era de vida euca­ ristica tornar a animar a vida da Igreja no Brasil. O amor e a ado­ ração a Jesus Sacramentado sejam, pois, o sinal mais luminoso de vossa fé, da fé do povo brasileiro ! 0 Jesus Eucaristia, abençoa a tua Igreja, abençoa esta grande Na­ ção, e dá-lhe a prosperidade calma e a paz autêntica ! Amém ! * * * Ad Brasilienses sacros Praesules in urbe Fortalexiensi habita.* Senhor Presidente Senhores Cardeais Queridos Irmãos no Episcopado : 1. Na alegre expectativa da visita que ora faço ao vosso País, nestes últimos meses, frequentemente, pensei nos variados encontros que aqui teria. Cada um deles me parecia muito importante, mas posso dizer-vos com sinceridade de irmão : nenhum mais importante do que este, com os Bispos do Brasil. Formais hoje o corpo episcopal mais numeroso do mundo. Ao número bem corresponde a intensa atividade que desenvolveis no pastoreio de uma Igreja jovem e dinâmica, como é a vossa. Por isso mesmo e pelas promissoras perspectivas de vosso País, o Episcopado de que fazeis parte assume um prestígio, mas também uma responsabilidade, que vão bem além das fronteiras de vossas Dioceses e da própria Nação : responsa­ bilidade perante a Igreja inteira. Por tais motivos, era o meu anseio maior, no quadro desta peregri­ nação apostólica, estar pessoalmente no meio de vós, saudar-vos « i n osculo sancto ) ) e « in vinculo pacis », exprimir-vos de viva voz meus sentimentos de Pastor da Igreja universal. O Senhor Jesus há-de com1 * Die 10 m. Iulii a. 1980. 1 Bom. 16, 16; 1 Cor. 16, 20. 2 Ef. 4, 3. 2 Acta Ioannis Pauli Pp. II 945 preender que eu vos diga, aplicando a esta circunstância, palavras que Ele próprio pronunciou em um momento crucial de Sua vida : <( Desejei ardentemente comer esta Páscoa convosco ». Este encontro é, com efeito, uma Páscoa, passagem do Senhor no meio de nós. Deus seja louvado por conceder-me esta oportunidade e nos assista nesta hora, para que este encontro seja para vós fonte de renovada fecundidade pastoral, como é para mim fonte de alegria e de conforto. 3 2. Minhas primeiras palavras querem ser de fraterna saudação à Conferência Nacional dos Bispos do Brasil. Não posso esquecer o caráter quase pioneiro desta Conferência. Ela nasceu, já com este nome de Conferência de Bispos, no longínquo 1952, uma das primeiras do mundo a se constituir, muito antes que o Con­ cilio Ecumênico Vaticano II pusesse em nova luz a doutrina da colegialidade episcopal e preconizasse justamente as Conferências Episcopais, como expressão peculiar e órgão particularmente apropriado dessa colegialidade. Ao longo destes vinte e oito anos — nno há quem não o reconheça — procurou cumprir uma missio e realizar uma obra conformes com a sua natureza própria : possibilitar o encontro e o diálogo dos Bispos cada vez mais numerosos no País ; facilitar a convergência da ação pastoral, graças sobretudo a um planejamento e a uma pastoral de con­ junto, que foram desde o início a preocupação dominante da CNBB ; ser um órgão capaz de representar, çom a maior autenticidade possível, o Episcopado brasileiro junto a outras instâncias, sem excluir a civil. Não é menos certo que a Conferência, longe de paralisar-se na auto-satisfação do que já realizou, deverá esforçar-se continuamente para ser sempre mais fiel à sua missão. Tal fidelidade à sua vocação original, aos objetivos que a sabedoria da Igreja lhe aponta e aos ca­ minhos que ela própria se traçou, é condição de eficácia da sua ação. Para ela, pois, como para todo organismo vivo, sobretudo se é um orga­ nismo a serviço de Jesus Cristo, aperfeiçoar-se é um sinal de saúde interior, é uma exigência, é um dever. Em que aspectos aperfeiçoar-se e crescer? O Documento de Puebla nos sugere a resposta : na comunhão, na participação e na evangelização. 3. Na comunhão, em primeiro lugar, pois esta é a razão de ser e a finalidade primeira de toda Conferência Episcopal : criar e manter 3 Lc. 22, 15. 946 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale permanentemente viva a comunhão entre os Bispos que a compõem. Estes são necessariamente homens muito diferentes entre si, como dife­ rentes eram os Doze primeiros escolhidos pelo próprio Senhor Jesus. Quanto mais numerosos, mais cresce o raio desta diferença. Entretanto, o serviço pastoral que eles exercem exige, no nível mais profundo que se possa conceber, uma sólida comunhão entre eles. Cimentos dessa co­ munhão — bem mais fortes do que tudo quanto poderia dividi-los ou separá-los — são o único Senhor que os chamou e os fez ministros seus ; a única verdade da qual são mestres e servidores ao mesmo tempo; a única salvação em Jesus Cristo que eles anunciam e atualizam; a caridade fraterna que os « congrega na unidade ». 4 Pastores de uma Igreja que, na teologia do Concilio Vaticano I I , se compraz em definir-se « sacramento de unidade », os Bispos são cha­ 5 mados a dar por primeiros o testemunho vivo da unidade. Não deve­ mos, de resto, iludir-nos : a pregação melhor que podem fazer os Bispos de uma Nação, o serviço mais frutuoso que podem prestar à sua gente, o gesto mais eficaz que podem realizar será certamente a demonstração veraz e visível que puderem dar de comunhão entre eles. Ao contrário, sem essa comunhão, o resto se revela perigosamente precário. Ora, na sua Conferência, esses Bispos querem encontrar e têm o direito de encontrar, um estímulo à unidade e um instrumento de unidade. Se me fosse lícito inspirar-me na minha experiência pessoal de Bispo e também de membro de uma Conferência nacional, eu não hesitaria em dizer que uma manifestação qualquer de uma Conferência Episcopal produz tanto mais impacto (falo do impacto real, profundo e duradouro, não necessariamente clamoroso), quanto mais nele se refletir a unidade, como alma da Colegialidade episcopal, que concretamente se encarna neste grupo de Bispos. Olhai, irmãos, a vivência da Colegialidade efetiva ficará bem facilitada, na medida em que acompanhar a colegialidade afetiva. Isto supõe diálogo autêntico, com todas as suas componentes, que, como sabeis, vão de uma sempre cultivada pobreza em espírito até à constante abertura para a graça divina que é a sua perfeição e, à aten­ ção para com os outros nos pequenos gestos da vida quotidiana. Assim se cria o clima que faz crescer a confiança recíproca. Esta confiança não se limita nunca à simples cordialidade no trato mútuo, mas há-de chegar àquele sentimento profundo que nos permite aceitar, com sim4 Cf. 5 Const. dogm. sobre a Igreja Lumen Gentium, n. 1. Hino « U b i Caritas», da Liturgia de Quinta-Feira Santa. Acta Ioannis Pauli Pp. II 947 plicidade, no campo do opinável, opiniões ou posições diversas das próprias, desde que fique salvaguardado o bem comum da Igreja em plano local e na sua dimensão universal. Foi com uma consciência viva da Colegialidade episcopal e numa atitude de confiança fraterna que vim até vós e aqui me encontro, Irmão entre Irmãos, para vos falar e vos ouvir, dentro das limitações do tempo. Acrescentaria — mas creio que é supérfluo — que o crescimento na comunhão requer o conhecimento recíproco aprofundado cada dia, a compreensão do outro, o respeito à sua consciência, a franqueza e a lealdade para com ele. Tudo isso, fruto de uma caridade que, neste plano, se chama amor fraterno, comunhão que leva a superar particularismos, partidarismos, ou disputas entre grupos e faz integrar dentro de um certo pluralismo sadio a compreensível diversidade. Uma Conferência não pode deixar de dar graças a Deus por estar imune desses problemas e deve suplicar-Lhe com humildade e fervor que assim seja sempre. E praza a Deus que nos documentos e pronunciamentos desta Conferência episcopal se reflita sempre tudo isto, pois também « por isto saberão todos que sois meus discípulos — diz o Senhor — se vos amardes uns aos outros ». 6 4. Crescer em participação é a segunda meta. Uma Conferência epis­ copal é uma obra comum : espiritualmente rica, se nela todos os Bispos se sentem plenamente membros e dão sua presença com prazer e sem constrangimento ; empobrecida, ao contrário, cada vez que por qualquer motivo alguém se sente, se diz ou se põe à margem. O crescimento na participação se concretiza em alguns fatos, hu­ mildes talvez, mas nem por isso menos dignos de consideração. Cresce a participação na medida em que se envidam esforços sinceros para que sejam percebidos e ponderados, nas tomadas de posição em nome de toda a Conferência, o sentimento profundo e as convicções de parcelas do conjunto, consistentes, ainda que não majoritárias. Em uma Conferência episcopal numerosa, haverá tanto maior parti­ cipação, quanto maior for a representatividade dos bispos membros, nos órgãos de decisão. Cresce a participação, quando os Bispos, na prática, experimentam a sua Conferência como o espaço no qual podem encon­ trar-se entre si, no exercício da sua condição de chamados a participar da missão do Cristo Profeta. Em virtude disto, juntamente com o mesmo 6 Io. 13, 34. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 948 Cristo, os Bispos servem a Verdade divina na Igreja. Contribuem para plasmar a vida da mesma Igreja quanto à sua dimensão fundamental e são constituídos mestres da fé do povo de Deus, em continuidade com o único Mestre Divino. 7 Daí a sua indeclinável responsabilidade, individual e colegial, perante o mesmo Cristo e perante toda a Igreja. No entanto, quem duvidaria da importância da colaboração competente que, em vários setores, sacer­ dotes, leigos, religiosos e religiosas prestam aos Bispos no âmbito da Conferência Episcopal. Eles merecem louvor por esta sua contribuição. São os Bispos, naturalmente, que conservam a responsabilidade de de­ cisões, pronunciamentos e documentos da Conferência como tal, e por isso têm que responder perante a própria consciência e perante Deus. Rodear-se pois de colaboradores poderá ser uma maneira de apoiar o esforço de fidelidade à Verdade divina e de melhor servir o povo de Deus. No entanto, não deveria surpreender a ninguém que nas assembléias de suas Conferências os Bispos disponham de períodos suficientemente lon­ gos para o encontro e o diálogo entre si, sem a presença de outros, para reforçarem a sua unidade como mestres da fé, partilharem a comum responsabilidade de serem, cada vez mais, força e segurança da funda­ mental unidade da Igreja. Todos nós, que olhamos com simpatia e admiração para a vossa Conferência, só podemos fazer votos e rezar para que progrida sempre nela a participação. Que nenhum Bispo membro recuse sua presença, não apenas física, mas ativa e colaborante. A graça maior da Conferência estará nesta participação. 5. Em qualquer Conferência Episcopal, o aperfeiçoamento na co­ munhão e na participação só pode ser útil ao aperfeiçoamento de sua tarefa principal, que é a evangelização. Na Exortação Apostólica Evangelii Nuntiandi, que é certamente a carta-magna da evangelização para este último quarto de século e um dos mais notáveis documentos do magistério de Paulo V I , este grande e inolvidável Papa recordava que a evangelização é algo de rico, com­ plexo e dinâmico, que comporta variados elementos, mas acrescentava : « evangelizar é antes de tudo testemunhar de modo simples e direto Deus, revelado por Jesus Cristo no Espírito Santo » ; a base, o centro e o 8 9 7 Cf. Mt. 23, 8. 8 Cf. n. 17. 9 N. 26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 949 vértice da evangelização é a salvação em Jesus Cristo. 10 O Documento de Puebla segue de perto a inspiração da Evangelii Nuntiandi quando, ao falar do conteúdo da evangelização, apresenta como « conteúdo essen­ cial » 1 1 as « verdades centrais » 1 2 sobre Jesus Cristo, 13 sobre a Igreja 14 e sobre o homem, designando tudo o mais como « parte integrante )) 15 da evangelização. Especialmente ao nosso mundo ameaçado de secularismo ateu — não será demais recordá-lo — a proclamação do absoluto de Deus, do misté­ rio de Jesus Cristo, da transcendência da salvação, da fé e dos sacra­ mentos da fé, é um dever da Igreja. Um dever de seus Pastores. Estareis certamente de acordo comigo se afirmo que nós, ministros de Jesus Cristo em Sua Igreja, só teremos credibilidade e eficácia ao falarmos das rea­ lidades temporais, se antes (ou pelo menos ao mesmo tempo) estamos atentos a proclamar « uma Salvação, que ultrapassa todos estes limites (temporais), para realizar-se no Absoluto de Deus », proclamar « o anún­ 16 cio profético de um "mais além", vocação profunda e definitiva do ho­ mem ». 17 Ao relembrar tudo isto, posso dizer que me sinto feliz quando uma Conferência Episcopal dá lugar nos programas de suas assembléias a temas ligados às urgentes questões de ordem temporal, que tocam de fato os homens de nossos dias. A própria natureza deste organismo exige sempre que tais questões sejam englobadas na evangelização e na priori­ tária busca do reino de Deus e da sua justiça, que o Senhor nos indi­ 18 cava numa visão de conjunto de todas as nossas preocupações. Ele pró­ prio nos deixou o exemplo : a todos sem exceção ele anunciava a BoaNova, mesmo estando da parte dos mais pequeninos, dos pobres e dos sofredores, com o seu amor de predileção. Na nossa atividade de ministério terão de prevalecer sempre as coisas 10 Cf. n. 27. 11 I I I Assembléia Geral do Episcopado Latino-Americano, Puebla 1979, Documento Final, n. 351. 12 Ibid. n. 166. 13 Ibid. n. 170 ss. 14 Ibid. n. 220 ss. 15 Ibid. n. 304 ss. Exort. Apost. Evangelii Nuntiandi, n. 27. 16 Cf. 17 Ibid., n. 28. 18 Cf. Mt. 6, 32. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 950 concernentes a Deus, se quisermos que permaneça com toda a sua vita­ lidade a nossa condição de « constituídos a favor dos homens ». 19 Assim, as assembléias das Conferências Episcopais hão-de ter a preo­ cupação de aferir pelo <( pensamento )) de Deus — conhecido, buscado, aprofundado e partilhado fraternalmente — os problemas emergentes da vida dos homens e da sociedade, sem deixar de tratar tempestiva e seguramente os problemas próprios da vida da Igreja, como os /relativos à liturgia e à oração, às vocações sacerdotais, à vida religiosa e sua reta renovação, à catequese, à formação religiosa dos jovens, à piedade popular e suas exigências, ao desafio de seitas aberrantes, à avalanche da imoralidade, etc. É nisto prevalentemente que está a nossa força e a identidade da nossa Igreja. Desta maneira, com uma tal aplicação, só tem a lucrar, não apenas a Igreja no Brasil, no vosso caso, mas a própria sociedade brasileira e especialmente as gerações que sobem para a vida. Nestes últimos tempos, desde que foi conhecida a minha intenção de fazer esta visita pastoral ao Brasil, aumentou muito o número das mis­ sivas que todos os dias me chegam deste país. São cartas comoventes, pela pobreza e simplicidade que revelam, da parte de quem escreve, não escondendo a dificuldade de alguns que mal aprenderam a manejar a pena. Elas manifestam uma fome de Deus, uma abertura para o sagrado e, por vezes, explicitamente sede da verdade do Evangelho e da vida sobrenatural. Ora, isto não pode deixar-nos indiferentes. Nós, Pastores da Igreja, não podemos deixar de dar-lhes os bens espirituais que eles nos pedem, como (( pequeninos que pedem pão )), buscando alguém que o 20 reparta, como diz a Escritura. Efetivamente, com os bens espirituais e com os meios próprios da Igreja de que dispomos, mediante programas de pastoral adequados e animados por uma consciente preocupação pelo homem concreto, com toda a sua verdade, a Igreja, sem necessidade de recorrer a meios que lhe são estranhos, bem pode contribuir para a transformação da sociedade, ajudando-a a tornar-se sempre mais justa, fundada na justiça objetiva. Isto torna bem patente a necessidade e realça a grande importância da Catequese. Impressiona-me, na leitura dos vossos Relatórios Qüinqüenais, a insistência com que muitos de vós lamentam a falta de aprofundamento na fé, de um povo que dá mostras de ser religioso, bom, e, para usar a 19 Cf. Heb. 5, 1. 20 Cf. Lam. 4, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 951 expressão de Tertuliano, « naturalmente cristão ». Uma tal superficia­ lidade no conhecimento da doutrina da fé é causa de não poucos incon­ venientes. Vós mesmos citais, entre outros : certa vulnerabilidade a dou­ trinas aberrantes; certa tendência a uma religiosidade feita de exterio­ ridades, mais de sentimentos que de convicções ; o risco sempre iminente de uma fé privatista e desligada da vida... Diante disto, a Catequese é uma urgência. Só posso admirar os Pastores zelosos que em suas Igrejas procuram responder concretamente a essa urgência, fazendo da Cate­ quese uma verdadeira prioridade. 21 A Catequese, portanto, permanece sempre tarefa principal da evange­ lização, conforme salientava a Assembléia do Sinodo dos Bispos de 1974. Penso, pois, que ela deve constituir uma preocupação constante da Conferência Episcopal como tal e dos seus diversos organismos, que não deixarão de recorrer^ quando necessário, a teólogos e peritos na arte de ensinar, para precisão da doutrina e adaptação dos catecismos, para as diversas idades e diversos níveis das pessoas às quais se destinam. Quanto ao conteúdo e métodos desta Catequese, não vou aqui retomar o que procurei explicitar, na medida do possível, em minha Exortação Apostólica Cat echesi Tradendae. Recordo somente que os fiéis chamados à comunhão da Igreja têm o direito de receber a « palavra da fé я, « e m todo o seu rigor e todo o seu vigor», através de uma catequese eficaz, ativa e adequada : uma catequese que, pela integridade de seu conteúdo, traga ao homem do nosso tempo toda a mensagem de Jesus Cristo. Neste domínio, nós, Bispos da Igreja, teremos sempre viva em nossa consciência de Pastores a questão dos textos de catequese : como são elaborados? qual o seu conteúdo? que mensagem transmitem? que imagem de Deus, de Jesus Cristo, da Igreja, da vida cristã, da vocação do homem, eles comunicam? Eis um campo em que o zelo e a vigilância pastoral deverão se exercer como em poucos outros. 22 23 Aqui viria a propósito uma palavra sobre as Comunidades eclesiais de base, conforme as delineia o meu venerando predecessor Paulo VI na Exortação Apostólica « Evangelii Nuntiandi w, para cuja orientação me permito chamar a vossa atenção. Tais Comunidades constituem uma experiência atual na América Latina e, sobretudo, neste país. Ela há­ ­de ser acompanhada, assistida e aprofundada para dar os frutos por 24 21 Apologe ticus, 17: Ed. R auschen, 58. 22 Rom. 10, 8. 23 Exort. Apost. Cate che si Trade ndae , n. ЗО. 24 N. 58. 952 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale todos desejados, sem desviar-se para finalidades que lhe slo heterogêneas. Não quero alongar-me quanto a este ponto. Confio à vossa Conferência Episcopal o texto especial relacionado com as mesmas Comunidades eclesiais de base, que teria tido gosto em dirigir pessoalmente, de viva voz, aos destinatários, se não fora a falta de tempo por causa de o programa estar sobrecarregado. 6. Justamente concebida e devidamente realizada, a Conferência Epis­ copal é um inigualável ponto de encontro e de diálogo para os Bispos de um País. Nela cada um deles encontrará certamente apoio, orientação, encorajamento. Entretanto, ela não pode nem pretende cercear, diminuir, menos ainda suprimir e substituir a responsabilidade pessoal que cada Bispo assume ao receber, com a Ordenação Episcopal, uma missão e os carismas necessários para cumpri-la. Esta missão que o liga à sua Igreja parti­ cular mas o abre também à solicitude de todas as Igrejas, cada Bispo a cumpre como um empenho pessoal : é sua tarefa de Pastor. Mencionando este múnus pastoral, não posso silenciar algo que me acompanha durante este encontro como motivo de alegria. Refiro-me à imagem que vós, Bispos brasileiros, projetais em toda a Igreja e no mundo inteiro : imagem de pobreza e simplicidade, de devotamente pleno, de proximidade ao vosso povo e plena inserção em sua vida e seus problemas. Imagem de Bispos profundamente evangélicos e profunda­ mente conformes com o modelo proposto pelo Concilio Vaticano II em seus documentos. Eu já conhecia, através de numerosos depoimentos, esta faceta de vossa fisionomia de Bispos. Mas ao ler, como o estou fa­ zendo, vossos Relatórios Qüinqüenais, ao acolher-vos e conversar convosco em minha casa, no quadro da visita que estais fazendo <( ad limina Apostolorum », para minha alegria e edificação e edificação também de vossos fiéis, posso dizer-vos que dou graças a Deus pelo vosso testemunho de pobreza e de inserção no meio de vossa gente. Será ainda preciso en­ corajar-vos neste ponto? Faço-o de coração, pedindo a Deus que vos torne sempre mais capazes de verdadeira compaixão, isto é, de sofrer e de ale­ grar-vos, de conviver e colaborar com aqueles que Ele mesmo confiou ao vosso pastoreio. Assim inseridos na existência de vossa gente, deveis sentir-vos mais à vontade para exercer os múltiplos aspectos da vossa missão pastoral. Cristo Pastor vos convida a assumir, sem omissões, todos esses aspectos. Acta Ioannis Pauli Pp. II 953 Vosso povo precisa que os assumais e, silenciosamente embora, vo-lo su­ plica. Eu próprio, chamado a confirmar-vos em vossa missão, espero que o façais. E quais são esses aspectos? 25 6.1 - No meio de vosso povo, que vos diz hoje como os discípulos a Jesus : (( ensinai-nos a orar », sede mestres de oração. Sois os primei­ ros liturgos de vossas Igrejas. Com elas e para elas celebrais os mistérios sacramentais, especialmente a Eucaristia. Mais ainda, sois os primeiros responsáveis por fazer rezar o vosso povo e os primeiros zeladores de uma oração liturgica digna e fervorosa, importante que, em comunhão com vossos Presbitérios, envideis todos os esforços para uma sadia reno­ vação liturgica em vossas Dioceses, evitando, por uma parte, um apego injustificável a formas liturgicas que foram úteis no passado mas não teriam hoje maior sentido ; e, por outro lado, os abusos liturgicos, a experimentação prolongada em matéria liturgica, o império do subjetivismo, a anarquia, coisas que rompem a verdadeira unidade, desorientam gravemente os fiéis e prejudicam a beleza e a profundidade das celebra­ ções. Como Bispos, deve ser um de vossos cuidados maiores, o de cuidar da pureza e da nobreza das celebrações liturgicas, certos de que isso, longe de prejudicar, dá melhores chances à Liturgia, à Liturgia no Brasil. 26 6. 2 - A exemplo daqueles de quem hoje somos sucessores indignos, mas conscientes e responsáveis, sejamos anunciadores constantes de Jesus Cristo e de Sua mensagem. Para isso, antes de tudo, fomos chamados, ungidos, «colocados pelo Espírito Santo a reger a Igreja de D e u s » : para revelar aos homens o mistério de Jesus Cristo, fazer ressoar sua Boa-Nova, fazer de muitos homens discípulos seus. Bem podemos re­ petir com São Paulo que não viemos proclamar nenhuma ciência hu­ mana, mas Jesus Cristo e Jesus Cristo crucificado, pois em meio ao nosso povo não somos peritos de política ou economia, não somos (( líde­ res » em vista de nenhuma empresa temporal, mas ministros do Evan­ gelho. 27 28 Este é, por assim dizer, o ponto mais íntimo da comunhão entre os Bispos. Eles podem dividir-se diante de opções temporais acidentais, 25 Cf. Lc. 22, 32. 26 Lc. 11, 1. 27 At. 19, 20. 28 Cf. 1 Cor. 1, 23; 2, 1-2. 61 - A. A. S. 954 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mas é impossível que não se encontrem inseparavelmente unidos se se trata de cumprir a tarefa fundamental, o anúncio evangélico de Jesus Cristo. 6. 3 - Sede construtores da Comunidade eclesial. Com notável in­ sistência e, em vários documentos, o Concilio Vaticano II diz de nós Pastores que somos sacramentos — sinais e artífices — de comunhão. Ele sublinha com isso uma dimensão essencial de nosso ministério : a de convocar os que estão dispersos, reunir os que estão separados, construir assim a Igreja e mantê-la na unidade, malgrado todas as forças de ruptura e de desunião. 6. 4 - Sede mestres da Verdade, desta Verdade que o Senhor quis nos confiar, não para escondê-la ou enterrá-la, mas para proclamá-la com humildade e coragem, para promovê-la, para defendê-la quando ameaçada. Àqueles dentre vós a quem encontrei em Puebla, ano pas­ sado, recordei a tríplice Verdade : sobre Jesus Cristo, sobre a Igreja, so­ bre o homem. A serviço desta Verdade encontram-se os teólogos ; e feliz a Igreja que encontra em seu seio mestres capazes de aprofundar essa Verdade, iluminados pela Revelação, pela Palavra de Deus e pela Tra­ dição, pelo Magistério da Igreja e ajudados, a esta luz, pelas ciências humanas. Que os Bispos possam seguir com atenção o ministério desses teólogos, unindo-o ao conjunto do serviço eclesial, nada de mais fecundo e enriquecedor para a Igreja. O verdadeiro teólogo sabe, até por uma in­ tuição sobrenatural, que caberá ao Bispo velar pastoralmente sobre sua atividade teológica, em benefício da fé do Povo de Deus. Seríamos bem felizes, todos, se erros e desvios nestes três campos — Cristo, a Igreja, o homem — fossem algo de remoto, possível, quem sabe, mas por ora irreal. Sabeis que não é assim e que, por isso mesmo, o crucificante mas indeclinável dever de apontar tais erros, com sereni­ dade e firmeza, e de propor pontualmente aos fiéis a Verdade, é para nós algo de próximo e mais que atual. O Senhor nos dê o carisma do discerni­ mento para ter sempre presentes estas verdades, e a liberdade e segurança para ensiná-las sempre, rebatendo assim tudo quanto a elas se oponha. 6. 5 - Sede pais e irmãos de vossos Presbíteros, colaboradores vossos na obra do Evangelho. Estou certo de que vossa experiência de Bispos só pode confirmar a minha, de vinte anos de Bispo em Cracovia : se é esti29 29 Cf. Flp. 4, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 955 mulante e encorajador para um Sacerdote contar com a acolhida e cola­ boração de seu povo, a amizade dos colegas, não o é menos — diria que é muito mais — contar com a compreensão, a proximidade, o amparo nas horas difíceis, por parte do Bispo. Os Presbíteros de uma Diocese compreendem, de modo geral, que faltem ao Bispo dotes de administra­ dor, de organizador, de intelectual ; mas sofrem se não encontram nele a confiança de um irmão e a segurança, impregnada de afeto, de um pai. Dai o melhor de vós mesmos para estardes sempre próximos de vos­ sos Padres. Mas sobretudo recordai-vos que, para um Bispo, nada pode ser mais urgente e precioso do que a santidade de seus Sacerdotes. (( Forma gregis », modelo do rebanho, não é exagerado nem deve ser utópico pedir ao Bispo que ele seja também «forma pastorum», mo­ delo de seus Sacerdotes em tudo aquilo que constitui a espiritualidade — santidade pessoal e zelo apostólico — do seu Presbitèrio. 6. 6 - Sede pais atentos e vigilantes dos futuros Sacerdotes. Eu me sentiria bem feliz se, deste nosso encontro, ficasse nos vossos corações de Pastores a firme convicção de tornar-vos mais ainda, em vossas Dio­ ceses, suscitadores de vocações para o ministério presbiteral e para a vida religiosa. Um Bispo pode estar certo de não ter perdido jamais o tempo, os talentos e as energias que despender para este fim. Velai, pois, por vossos Seminários, com a consciência de que toda imperfeição ou desvio que houver na formação dos futuros Sacerdotes, por temor de ser exigente, por acomodação ou por lima menor atenção de vossa parte, em colaboração com os formadores por vós escolhidos, é um dano para os próprios seminaristas hoje e um dano maior para a Igreja amanhã. 6. 7 - Sede pais e irmãos dos Religiosos que, vivendo com toda a plenitude possível a sua consagração, se encontram no coração da Igreja ao serviço do Reino. Haja sempre a comunhão mais perfeita possível entre o Bispo e os Religiosos e Religiosas da Igreja local. Esta comunhão consistirá, antes de tudo, em respeitar e promover o carisma geral da Vida Religiosa com suas dimensões essenciais, e o carisma particular de cada Família religiosa. No Bispo os Religiosos deverão encontrar sem­ pre alguém que os interpele a viver, cada vez mais intensamente, a pró­ pria vocação. Por outro lado, a comunhão consistirá em convocar e ajudar os Religiosos e Religiosas para uma inserção cada vez mais viva e orgânica no dinamismo pastoral da Diocese. Uma das exigências desta inserção será, da parte dos Religiosos, a clara decisão de acolher e respei- 956 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tar o carisma dos Bispos na Igreja como mestres da fé e guias espirituais, «postos pelo Espírito Santo para reger a Igreja de Deus». As «mú­ tuas relações » entre os Bispos e os Religiosos, se inspiradas pelas vir­ tudes cristãs da confiança, respeito, lealdade, caridade e espírito de serviço, mais do que por meras normas jurídicas, se revelam imensa­ mente úteis à Igreja. Tanto mais em um País como o Brasil, onde a presença e a atividade dos Religiosos é particularmente notável ao correr de toda a sua história. 30 6. 8 - Sede pais generosos e acolhedores dos Leigos de vossas Igrejas. O Concilio Vaticano II explicitou uma teologia do Leigo como um dos elementos mais notáveis da sua eclesiologia. Esta nos recorda que o Leigo é, por definição, um discípulo e seguidor de Cristo, um homem da Igreja presente e ativo no coração do mundo, para gerir as realidades temporais e ordená-las ao Reino de Deus. Estes Leigos esperam de seus Pastores, antes de tudo, alimento para sua fé, segurança quanto aos ensinamentos de Cristo e da Igreja, sustento espiritual para sua vida, orientação firme para sua ação como cristãos no mundo. Esperam ainda o legítimo espaço de liberdade para seu compromisso na ordem temporal. Esperam apoio e estímulo para serem Leigos sem risco de clericalização (e para isto esperam que seus Pastores o sejam em plenitude, sem riscos de laicização . . . ) . Possam os numerosíssimos Leigos que aqui no Brasil, com empenho cada vez maior, dão-se sem reservas ao serviço da Igreja, encontrar em vós tudo aquilo de que precisam para um serviço ainda melhor. 6. 9 - Sede, em nome do Evangelho, promotores dos grandes valores humanos, e, antes de tudo, da verdadeira dignidade do homem, filho e imagem de Deus, irmão e co-herdeiro de Jesus Cristo. Vossa vocação de Bispo vos proíbe, com clareza total e sem meias tintas, tudo quanto se pareça com partidarismos políticos, sujeição a tal ou qual ideologia ou sistema. Mas não proíbe, antes, convida a estar próximo e a serviço de todos os homens, especialmente dos mais desvalidos e necessitados. Vós sabeis que a opção preferencial pelos pobres, vivamente proclamada em Puebla, não é um convite a exclusivismos, nem justificaria que um Bispo se omitisse de anunciar a Palavra de conversão e salvação a tal ou qual grupo de pessoas, sob o pretexto de que não são pobres — de 30 At. 19, 20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 957 resto, qual o conteúdo que se dá a este termo? — pois seu dever é proclamar todo o Evangelho a todos os homens, para que todos sejam « po­ bres em espírito ». Mas é um convite a uma especial solidariedade com os pequenos e fracos, os que sofrem e choram, os que são humilhados e deixa­ dos à margem da vida e da sociedade, para ajudá­los a conquistar com sempre mais plenitude a própria dignidade de pessoa humana e de filho de Deus. A Igreja do Brasil — eu já o disse várias vezes no correr desta via­ gem pastoral e, de modo particular, em meu encontro com nossos irmãos da Favela do Vidigal, no Rio de Janeiro, é testemunha o Senhor Car­ deal aqui presente — faz bem em manifestar­se como Igreja dos pobres, Igreja da primeira bem­aventurança : (( Bem­aventurados os pobres em espírito, pois deles é o Reino ». Assim fazendo, no exercício de sua mis­ são, a Igreja serve também ao bem da sociedade. Ela não tem a pretensão de assumir como função própria as atividades políticas. Ela respeita a Autoridade constituída e não deixa de proclamar que para o bem da sociedade — como a expressão e para a manutenção e o exercício da soberania na mesma — a autoridade é necessária. A Igreja reivindica como seu direito e dever a prática de uma pastoral social, não na linha de um projeto puramente temporal, mas como formação e orientação das consciências, por seus próprios meios específicos, para que a sociedade se torne mais justa, Й isto que deve fazer a Igreja, é isto que devem fazer os Bispos, nos diversos países do mundo e nos diversos sistemas existen­ tes no mundo atual. 31 J2 1 É função do Episcopado preparar e propor o programa de tal pastoral social e realizá­lo dentro da unidade colegial. No Brasil existe a possibi­ lidade de se organizar tal ação, com a perspectiva de dar muitos frutos, pois neste País a Igreja e o Episcopado constituem uma verdadeira força social. Para isso, porém, existem condições fundamentais a preencher. Antes de tudo, é precisò que este programa social tenha autenticidade, quer dizer, esteja em coerência com a natureza e a identidade da Igreja : corresponda aos seus princípios (que são os do Evangelho) e se inspire em seu Magistério, especialmente em seu magistério social. Em outros termos, essa pastoral social não pode basear­se em premissas que, com todos os méritos e qualidades que se lhes queira reconhecer, são contrá­ rias à verdade católica em seus próprios fundamentos. 31 Mt. 5, 3. 32 Cf. 1 Pe d. 2, 13-17. 958 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Em segundo lugar, a pastoral social deverá ser autenticamente bra­ sileira, mas nem por isso deixar de ser ao mesmo tempo universal. Ela deve responder à verdade integral a respeito do mundo contemporâneo. Deve ter os olhos abertos para todas as injustiças e todas as violações dos direitos humanos, seja onde for, no domínio dos bens materiais como dos bens espirituais. Se faltar esta ótica fundamental, ela corre facilmente o risco de tornar-se objeto de manipulações unilaterais. Depois, o programa da ação social da Igreja deve ser também orgânico : deve tomar em consideração a ligação que existe, de uma parte, entre os diferentes fatores econômicos e técnicos e, de outra parte, as exigências culturais. Neste contexto, deve-se dar atenção espe­ cial à instrução e à educação, pré-requisitos indispensáveis para o acesso a uma promoção social igual para todos. As reformas audazes, que são necessárias, não têm como objetivo único a coletivização dos meios de produção, menos ainda se com isso se entende a concentração de tudo nas mãos do Estado, convertido na única verdadeira força capitalista. Essas reformas devem ter por escopo permitir o acesso de todos à pro­ priedade, já que esta constitui de certo modo condição indispensável da liberdade e criatividade do homem, aquilo que lhe permite sair do ano­ nimato e da (( alienação )), quando se trata de colaborar com o bem comum. Por último, a ação social da Igreja deve ser o comprometimento de todos quantos levam sobre os ombros parcelas significativas da missão da mesma Igreja, cada um de acordo com sua função e sua responsabi­ lidade específica. Assim, os teólogos não ficarão expostos a toda espécie de objeções, se eles sabem dar ao que ensinam uma orientação inteiramente evangé­ lica e cristã, fiel aos ensinamentos da própria Igreja. Os ministros da Igreja — Bispos e Sacerdotes — terão consciência de que sua participação melhor e mais eficaz nesta pastoral social não é a que consistiria em empenhar-se em lutas partidárias ou em opções de grupos e sistemas, mas a que faz deles verdadeiros « educadores na fé », guias seguros, animadores espirituais. Os Religiosos evitarão permutar aquilo que cons­ titui seu carisma na Igreja — a consagração total a Deus, a oração, o testemunho da vida futura, a busca da santidade — por empenhos po­ líticos, que não servem nem a eles próprios que perdem a sua identidade ; nem à Igreja, que fica empobrecida com a perda de uma sua dimensão essencial ; nem ao mundo e à sociedade, igualmente privados daquele ele­ mento original que só a vida religiosa podia fornecer ao legítimo plu- 959 Acta Ioannis Pauli Pp. II ralismo. A própria atividade dos leigos assumirá sua genuína dimensão, pois passa a ter em vista o homem integral com todas as suas compo­ nentes, «inclusive com sua abertura para o absoluto, mesmo o Absoluto de Deus ». 33 6.10 ­ E eu não poderia silenciar, nesta circunstância de um feliz en­ contro convosco, uma última exortação : sede irmãos do Sucessor de Pedro a ele unidos afetiva e efetivamente (( in opus ministerii я. Só (( cum Petro et sub Petro », independentemente da pessoa daquele que ocasionalmente reveste a condição de Pedro, o Colégio episcopal e cada Bispo encontram a plenitude de sua missão eclesial. 34 35 Penso que é supérfluo recordar que esta comunhão com o Papa se exprime em um acolhimento à sua palavra, não apenas quando se pronun­ cia pessoalmente, mas também quando fala através de órgãos que com ele colaboram rio governo pastoral da Igreja e falam em seu nome, com sua aprovação, se não com mandato seu. Nada mais confortador para mim, como fruto de vossa visita « ad li­ mina » e de minha visita a vós, do que saber que posso contar com essa comunhão sincera, generosa, com a Sé de Pedro, princípio de unidade e germe de universalidade. Unido a vós « in cruce et spe Episcopatus », o Bispo de Roma, Pastor da Igreja universal, encontra renovada coragem no singular ministério que um misterioso desígnio de Deus lhe quis confiar. 7. Жо quero "terminar estas palavras e encerrar este encontro sem evocar as figuras de Bispos que, ao longo de quatro séculos e meio, foram neste País os legítimos sucessores dos Apóstolos e aqui dedicaram toda a vida, todas as energias, à construção do Reino de Deus. Diversas as cir­ cunstâncias histórico­culturais em que foram chamados a exercer sua mis­ são, diversas suas fisionomias humanas, diversas suas histórias pessoais ; todos, porém, homens que deixaram marca de sua passagem, desde aquele Dom Pedro Fernandes Sardinha que foi o primeiro Bispo a exercer aqui no Brasil seu ministério episcopal. Qualquer citação de no­ mes é forçosamente limitada ; mas como não evocar, entre outras, as figu­ ras de Dom Vital de Oliveira e Dom Antônio Macedo Costa, de Dom An­ 33 34 35 Exort. Apost. Evange lii Nuntiandi, n. 33. Cf. Ef. 4, 12. Decr. sobre a Actividade Missionária da Igreja Ad Ge nte s, n. 38. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 960 tônio Ferreira Viçoso, dos dois primeiros Cardeais brasileiros Dom Joa­ quim Arco verde e Dom Sebastião Leme da Silveira Cintra, de Dom Silvério Gomes Pimenta e de Dom José Gaspar de Affonseca e Silva? Como não evocar, aqui em Fortaleza, a figura admirável de Dom Antônio de Al­ meida Lustosa, que repousa na Catedral e que deixou nesta Diocese a ima­ gem luminosa de um sábio e de um santo? Possa a recordação destes Irmãos, e de tantos e tantos outros, que nos precederam com o sinal da fé, estimular-nos mais e mais no serviço do Senhor. * * * Ad autochthonis homines, índios quos vocant, Manausii habita.* Meus amados irmãos índios: Uma cordialissima saudação, primeiro que tudo, para todos vocês, para aqueles que aqui representam. Vocês são uma presença muito grata para o Papa, nesta viagem ele está realizando pelo Brasil e, agora, pela querida Amazônia. Está realizando esta viagem especialmente para en­ contrar a vocês. 0 que lhes vou dizer? Que lhes posso dizer? Começo por repetir o que talvez já tenham ouvido dizer aqui pelos seus amigos missionários : que a Igreja e o Papa os estimam, os estimam muito por aquilo que vocês são e por aquilo que vocês representam. Vocês representam pessoas humanas e, «chamados a ser de Jesus Cristo», vocês representam também os filhos de Deus. 1 A Igreja procura dedicar-se hoje a vocês como se dedicou, desde a descoberta do Brasil, a seus antepassados. O Beato José de Anchieta é, neste sentido, o pioneiro e de certo modo o modelo de gerações e gerações de missionários — jesuítas, salesianos, franciscanos, domini­ canos, missionários do Espírito Santo ou do Preciosíssimo Sangue, capuchinhos, beneditinos e tantos outros — totalmente devotados a vocês. Com meritòria constância, eles procuraram comunicar-lhes o Evangelho e prestar-lhes toda a ajuda possível em vista de sua promoção humana. Confio aos Poderes Públicos e outros responsáveis os votos que, neste encontro com vocês, eu faço de todo coração, em nome do Senhor: * Die 10 m. Iulii a. 1980. 1 Cf. Rom. 1, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 961 neste encontro com vocês, eu faço de todo coração em nome do Senhor : que a vocês, cujos antepassados foram os primeiros habitantes desta terra, obtendo sobre ela um particular jus ao longo de gerações, seja re­ conhecido o direito de habitá-la na paz e na serenidade, sem o temor — verdadeiro pesadelo — de serem desalojados, em benefício de outrem ; mas seguros de um espaço vital que será base, não somente para a sua sobrevivência, mas para a preservação de sua identidade como grupo humano, como verdadeiro povo e nação. A esta questão complexa e espinhosa almejo que se dê uma resposta ponderada, oportuna, inteli­ gente, para o benefício de todos. Assim se respeitará e favorecerá a dignidade e a liberdade de cada um de vocês, como pessoa humana, e de todos vocês como um povo e como uma nação. Que Deus os abençoe em nome do Pai e do Filho e do Espírito Santo. 962 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ACTA SS.. CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS Latis decretis a Sacra Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die 12 augusti 1980. — Cathedrali Ecclesiae Boronganensi, Exc.mum P. D. Nestorem Cariño, hactenus Episcopum titularem Thibiucehsem et Vicarium Capitularem Legazpiensem. — Cathedrali Ecclesiae Legazpiensi, Exc.mum P. D. Concordium Sarte, hactenus Episcopum titularem Thunusudensem et Administrato­ rem Apostolicum (( sede vacante )) Sorsogonensem. die 19 augusti. — Cathedrali Ecclesiae Salopiensi Exc.mum P. D. Iosephum Gray, hactenus Episcopum titularem Ecclesiae Merciorum. die 25 augusti. — Coadiutorem cum iure successionis Exc.mi P. D. Marcelli Gérin y Boulay, S.M.E.Q., Episcopi Cholutensis, constituit R. P. Iosephum Realem Radulfum Corriveau, S.M.E.Q., Vicarium Ge­ neralem eiusdem dioecesis. die 2 septembris. — Cathedrali Ecclesiae Parnaibensi, Exc.mum P. D. Edvaldum Gonçalves Amaral, S. D. B., hactenus Episcopum titularem Zallatensem et Auxiliarem Exc.mi P. D. Luciani Iosephi Cabrai Duarte, Archiepiscopi Aracaiuensis. die 3 septembris. — Cathedrali Ecclesiae Civitatis Lacus Salsi R. D. Villelmum K. Weigand, e clero dioecesis Xylopolitanae. die 8 septembris. — Cathedrali Ecclesiae Astensi Exc.mum P. D. Franciscum Sibilla, hactenus Episcopum Savonensem et Naulensem. die 19 septembris. — Praelaturae Tarmensi Exc.mum P. D. Lau­ rentium Unfried, M.C.C.L, hactenus Episcopum titularem Doliensem. et Auxiliarem archidioecesis Arequipensis. die 24 septembris. — Cathedrali Ecclesiae Irecensi, noviter erectae, Exc.mum P. D. Homerum Leite Meira, hactenus Episcopum Itabunensem. — Cathedrali Ecclesiae Itabunensi, Exc.mum P. D. Eliseum Ma­ riam Gomes de Oliveira, O. Cann., hactenus Episcopum Caëtitensem. die 26 septembris. — Metropolitanae Ecclesiae Arequipensi Exc.mum P. D. Fernandum Vargas Ruiz de Somocurcio, S. I., hactenus archiepi­ scopum Piurensem. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 963 SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM i DERTHONEN. Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Aloisii Orione, Fundatoris Congregationum Filiorum Divinae Providentiae et Parvarum Sororum Missionariarum a Caritate. SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilis Servus Dei Aloisius Orione nostris ferme sub oculis, sci­ licet die 12 Martii anno 1940, vita functus, uni solique Deo confisus, Institutum condidit a Divina Providentia appellatum, quod eo spectat ut, universis misericordiae operibus deditum, potissimum vero pueros parentibus orbatos, aegra affectos valetudine, recta catholicae fidei insti­ tutione erudiendos curet; eos qui laborant et onerati sunt Christi ca­ ritate reficere studeat. * Constare autem de heroicis eiusdem Servi Dei virtutibus Paulus Papa V I , die 6 mense Februario anno 1978, declaravit. Hinc sollertes Causae actores statim Apostolicae Sedi miram, quae asserebatur, sanationem, eiusdem Famuli Dei invocato nomine, a Deo patratam exhibuerunt, ad ipsius Venerabilis sollemnem Beatificationem impetrandam. Cuius mirae sanationis haec est brevis historia : Georgius Passamonti, iuvenis quattuordecim annos natus, anno 1944 ineunte, syndrome fuit affectus bronchopulmonari, quae, radioscopico examine peracto, oriri est deprehensa ex processu liquoris nodularis medii lobuli dexteri. Ex tunc, quamvis in melius condicio eius valetudinis progressa vi­ deretur, incipit tamen aliquam corporis anxietudinem ostendere, adiuncta quandoque serotina febrícula. Eiusmodi symptomatologia mense Februa­ rio eodem anno 1944 evidentior est facta, quatenus fere cotidie febrícula habebatur, cui quidem accesserunt cephalaea, interdiu vomitionis conatus cum tussi ac dolore ex respiratione, necnon generalis corporis debilitatio. Sub mensis Martii finem altior facta est f ebris, f rigori etiam coniuncta ; 964 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale dolores ex vertebrarum columna sentiebantur, stipsis, intensiores cephalaeae et vomitus ; uno verbo comparuere symptomata, quae periti in arte medica triadem meningeam vocant ; cui sociae accessere rigida cervix, visus ac conscientiae obnubilatio, interdum delirium, hyperaesthesia cutanea, cibi potusque cuiuslibet repulsa. Quapropter attento gravi cerebri membranae inflammationis periculo, aegrotus, de consilio medici a curatione, deductus est die 7 Aprilis a. 1944, quae erat Feria V in Cena Domini, in valetudinarium vulgo ap­ pellatum Ospedale Maggiore urbis Laudensis, ubi, punctione lumborum peracta, diagnosis est iterata meningitis tubercularis, prognosisque edita est infausta quoad vitam. Sane, aegrotus in peius ibat atque vespere diei insequentis ad praeagonicum pervenit statum. Cum autem a curatione medicus, qui et prima­ rius erat eiusdem nosocomii, brevi moriturum diceret aegrotum, afflicta huius mater reliquiam Venerabilis Aloisii Orione capiti filii applicuit precesque fudit ferventiores ut, nisi sanitati filius restitueretur, saltem usque mane insequenti viveret, ut pater ex urbe Remopoli reversurus filium adhuc vivum videre valeret. Et misericors Deus fusas preces exaudivit; namque noctu, inter Feriam VI in Passione et Morte Domini et Sabbatum Sanctum, aegrotus ex sese in lecto sedens, improviso clara laetaque voce exclamavit : « Mater mea, qualem video solem, qualem aspicio lucem ; aperi fenestras et portas ; me sanatum persentio ! ». Quae verba visa sunt dolenti matri veluti filii deliramentum. Crastino vero die, matutino tempore medicus a cura accitus omnia morbosa phaenomena evanuisse mirabundus repperit et Georgium Passamonti perfecte sana­ tum declaravit. Aliquot post dies Georgius noster valetudinarium re­ liquit, scholas celebrare resumit, iucunda quidem valetudine optimoque exitu, donec lauream in architectura assecutus est ; quinque filiorum pa­ ter felix hodieque vivit. Hac super mira sanatione duplex est instructus processus : episco­ pali potestate prior, Apostolicae Sedis auctoritate alter, de quorum iuri­ dica validitate decretum exiit die 19 mensis Maii anno 1978. Consilium quoque Medicum Sacrae huius Congregationis, praehabitis duorum eœ officio deputatorum Peritorum affirmativis votis, eandem sanationem, in coetu die 1 Februarii a. 1979 habito, praeter naturae vires evenisse asseruit. Disceptatum est deinde circa eandem sanationem in Congressu Pe­ culiari primum Oûîcialium Praelatorum Patrumque Consultorum, die 8 mensis Ianuarii anno 1980 habito, deinde, die 22 Februario mense eodem Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 965 anno, in Congregatione Plenaria, ponente seu relatore Cardinali Pericle Pelici. Facta de hisce omnibus, die 15 Martii vertentis huius anni, Sum­ mo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua responsum Patrum Cardinalium ratum habens, mandavit ut Decretum super eadem mira sanatione rite conficeretur. Quod cum factum esset, Beatissimus Pater, accitis hodierno die ad se Cardinalibus infrascripto Praefecto atque Pericle Felici, Causae ponente seu relatore, meque Antistite a Secretis S. Congregationis pro Causis Sanctorum, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus edixit : Constare de uno miraculo, intercedente Venerabili Servo Dei Aloisio Orione, a Deo patrato, nimirum de instantánea, perfecta ac constanti sanatione iuvenis Georgii Passamonti, a gravi syndrome me­ ningea acuta, febrili, cum liquore limpido, laesionibus nodularibus pulmonis dexteri reviviscentibus sociata, in subiecto cum praecedentibus infectionis tubercularis familiaribus et personalibus. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta S. Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 29 Aprilis A. D. 1980. CONRADUS Card. B AFILE, Praefectus L. & S. J$i Iosephus Casoria, Archiepiscopus tit. Foronovan., a Secretis II PLACENTINA Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Birgittae a Iesu (in saeculo s Birgittae Morello), Fundatricis Domus S. Ursulae de Placentia. SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum, tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iu­ stitia, Temperantia et Fortitudine earumque adnexis in gradu he­ roico, in casu et ad effectum de quo agitur. Christianam pietatem, Paulo Apostolo docente (cfr. 1 Tim. 4, 8), ad omnia esse utilem, promissionem habentem vitae quae nunc est et futurae, plane comprobant beatarum mulierum exempla, quae in triplici 966 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale vitae gradu et virginum et viduarum et religiosarum summa cum laude versatae sunt. His autem optimo iure est accensenda Serva Dei Birgitta a Iesu, fundatrix Domus S. Ursulae Placentiae, quae posteris imitanda virtutum exempla reliquit, quoniam virginalem statum, coniugalem, vidualem, inoffenso pede cucurrit. Iam a pueritia Birgitta Morello tota Dei fuit et iis coronata virtutibus, quae quamlibet Christi sponsam ad­ ducunt ad sublimem sanctitatis gradum : Dei amore ferventi, assidua sui abnegatione, maxima humilitate, constanti a commodis abstinentia et rerum omnium, quae Deus non sunt, contemptione ac despicientia absoluta et perfecta. Triginta annos, Iesu amore incensa, a mundo mansit segregata et in Domo S. Ursulae clausa Placentiae, quorum viginti quattuor annos lecto affixa, acerbissimis excruciata infirmitatibus ; nec tamen umquam questa est nec cursum ad perfectionem remisit, sed magis ac magis pro­ gressa est, tota vexata cruciatibus, mira et pia patientia, omnino Dei voluntati dedita. Serva Dei Birgitta Morello, in religione Birgitta a Iesu, nata est, sexta ex undecim filiis, die 17 mensis Iunii, anno 1610, in vico vulgo S. Michele di Pagana appellato, circa Rapallum, tunc intra fines Ia­ nuensis dioeceseos posito, nunc vero Clavarensis, a Nicolao et Lavinia Borzese, qui religiosissimi erant et honestis orti familiis. Insequenti die 22 mensis Iunii baptizata est. Puella serena vixit in domo fratris avi paterni ; at, ex more eius aetatis, studia non coluit. Etsi vita religiosa alliciebatur, tamen, cum congruenti dote careret, ei supersedit. Postridie idus octobres anno 1633 nupsit Matthaeo Zancari Cremonensi, diviti iuveni et optime morato, qui in oppido vivebat cui nomen Salsomaggiore. Brevis fuit coniugalis vita et sine filiis, cum maritus ante diem tertium idus novembres morte correptus esset, anno 1637. Dolore levata, Birgitta Placentiam se con­ tulit et novam incepit vitam, voto castitatis se obstringens et magistro spiritus se committens cuidam sacerdoti Ordinis Fratrum Minorum et postea quibusdam sodalibus Societatis Iesu, eximiis doctrina, prudentia et iudicii moderatione. Iis regentibus, votis amplexa est consilia evan­ gelica, in christianas virtutes continenter et heroice exercendas incu­ buit et apostolatui se dedit, cum die 17 mensis Februarii anno 1649 condidisset simul cum aliquibus iuvenibus mulieribus novam Familiam, vi­ delicet florens nunc Institutum Sororum Ursulinarum ab Immaculata, quae Servae Dei exemplum sequentes impigre pergunt curare in Italia et in India puellas formandas, instituendas et educandas. ¡Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 967 Naturae et gratiae donis atque magnis virtutibus praedita, omnibus amabilis et veneranda Famula Dei facta est ; semper iucunda, tenacis et firmae memoriae, maturi iudicii, facundi sermonis, animi alacris, pru­ dentis sollertiae, parata semper et prompta ad magna aggredienda, per­ sequenda et ad exitum, omnes superando difficultates, adducenda. Etiam antequam affecta est morbo, qui viginti quattuor annos perdu­ ravit, a mense nempe Aprili anni 1655 usque ad mortem, quae anno 1679, ante diem tertium nonas septembres contigit, mysticae res in Serva Dei evenisse traditur. De his rebus attente consideratis et excussis, eius spiritus magistri concorditer aeque iudicarunt; nam Serva Dei quoad animi constitutionem semper sana fuit, aequalis et naturalis, perpetuo humiliter, oboedienter, prudenter egit et alta oratione ferventius in dies perfectionem appetiit in sanctitatis via. Re vera Birgitta a Iesu innocentissima vixit, et sine intermissione institit ad culmen perfectionis consequendum veramque sanctitatem, ardentissimo mota amore Dei et pietate in Christum peculiari ; studiosa paenitentiae et sui castigationis, animarum salvandarum maxima conten­ tione incitata, quas praecipuarum virtutum firmo exercitio formandas curabat, ipsa earundem exempla praebens. A rebus humanis et externis aliena et a sua ipsius voluntate, indole fuit semper praestans, patiens, serena, mitis, numquam vultu turbata vel tristis, sed affabilis et laeta ; tantummodo ad maximam Dei gloriam intenta et cupiens se ad divinam voluptatem conformandi. Anno 1679 mense Maio exeunte et mense Iunio ineunte Serva Dei, quae iam vigesimum quintum annum morbo laborabat, gravius aegrotavit, dum corde, Dei caritate accenso, summa cupiditate patriae cae­ lestis flagrabat. Pridie calendas septembres, morbo ingravescente, facta peccatorum generali confessione, summo cum fervore SS. Eucharistiam in Viaticum accepit, quae ei cupienti etiam insequentibus diebus allata est. Unctionis infirmorum sacramento munita et ab Episcopo dioecesano visitata, qui ei absolutionem papalem impertivit, ante diem tertium nonas septem­ bres anno 1679, die dominica, hora antemeridiana decima et quadrante, defixis oculis in Crucifixum, arridens spiritum Deo tradidit, magnopere praesentes aedificans et omnibus insigne sanctitatis exemplum relin­ quens. Quamvis magna esset fama sanctitatis Servae Dei Birgittae a Iesu ipseque Dux Parmensis Ranuccius II Farnese hac in re post eius mor- 968 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tem iussisset testimonia colligi de gratiis et miraculis, quae Deus per Servae Dei impetrationem fecisset — quandoquidem optans eius glorificationis Causam movere, in animo habebat « cito processus instruere » — tamen ob difficultates postea ortas ad eius sanctitatis famam nulla­ tenus pertinentes, Causae initium in opportuniora tempora dilatum est. Adornati sunt tandem annis 1927-1929 episcopali auctoritate apud Curiam Placentinam processus super fama sanctitatis vitae, virtutum et miraculorum in genere Servae Dei, super scriptis eidem tributis et super cultu publico non praestito ; qui Romam translati sunt apud Sa­ cram tunc Rituum Congregationem. Cum autem Causa huius Servae Dei pertractanda esset ad normam Litterarum Apostolicarum quae a verbis incipiunt « Già da qualche tempo », motu proprio die 6 Fe­ bruarii a. 1930 a Pio Papa XI datarum, Sectio Historica praedictae Sa­ crae Congregationis Positionem super introductione Causae et super virtutibus Servae Dei ex officio concinnavit. Scriptis vero Famulae Dei rite examinatis, Decreta exierunt die 17 Novembris a. 1934 et die 24 Maii a. 1950, quibus edicebatur ex capite scriptorum nihil obstare quominus ad ulteriora procederetur. Quapropter, servatis servandis, Cau­ sa ipsa introducta est, probante Paulo Papa V I , die 31 Maii a. 1971. Recognita deinde, die 12 Februarii anno 1972, oboedientia Decretis ab Urbano Papa V I I I super indebito cultu latis, duplex habita est de Servae Dei virtutibus actio. Primo nempe de iisdem disceptatum est in Congressu Peculiari Officialium Praelatorum Patrumque Consulto­ rum S. Congregationis pro Causis Sanctorum die 10 Iulii anno 1979 ce­ lebrato ; deinde, die 4 mensis Decembris eodem anno 1979, in Coetu Ple­ nario ad Vaticanas Aedes habito, ponente seu relatore Rev.mo Cardi­ nali Mario Nasalli Rocca de Corneliano. Facta postmodum, die 15 mensis Martii anno 1980, Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum de praemissis omnibus relatione, eadem Sanctitas Sua sententiam Sacrae Congrega­ tionis pro Causis Sanctorum ratam habens, mandavit ut Decretum super Servae Dei virtutibus heroicis rite appararetur. Quod cum factum esset, Beatissimus Pater hoc die, accitis Cardina­ libus infrascripto Praefecto atque Mario Nasalli Rocca de Corneliano, Causae ponente, meque a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, iisque astantibus edixit : Constare de virtutibus theologa­ libus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earum- Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 969 que adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Birgittae a Iesu, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Sacrae Congre­ gationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 29 Aprilis Anno Domini 1980 CONRADUS Card. BAFILE, Praefectus L.©S. 6& Iosephus Casoria, Archiepiscopus tit. Foronovan., a Secretis III TORNACEN. SEU V I N D O B O N E N . Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Iosephi Amandi Passerat, Sacerdotis Professi e Congregatione SS.mi Redemptoris. SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de virtutibus cardinalibus Pru­ dentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. « Mementote praepositorum vestrorum, qui vobis locuti sunt verbum Dei, quorum intuentes exitum conversationis imitamini fidem » (Heb. 13, 7). Redemptoriana familia quae Sanctum Alphonsum M. de' Liguori patrem ac magistrum colit, Sanctumque Clementem M. Hofbauer propagatorem insignem, merito Venerabilem Iosephum Amandum Passerat velut matrem ac nutricem extollit. Ipse enim priorum praepositorum heres et alumnus, eorum doctri­ nam assecutus, eam verbis lustravit, exemplo posteris transmisit. Fuit igitur anulus tertius eiusdem aureae traditionis qua sui evangelii nun­ tiandi praecones corroborantur et perficiuntur et, ipso duce, victores mundum peragrar un t. Iosephus Amandus Passerat Joinville, in Lingonibus, die 30 Apri­ lis 1772 ortum duxit, prior duorum filiorum Iosephi ac Catharinae Oli­ ver et eodem die rite baptizatus est. Puer eum egregia indole ma­ xime ad pietatem prona singulare coniunxit ingenium, quod primo enituit in Abbatia Sancti Urbani, ubi sub Patribus Ordinis Sancti 62 - A. A. S. 970 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Benedicti prima litterarum spatia summa cum laude decurrit. Paulo post in Catalaunense seminarium exceptus, humanioribus litteris ope­ ram dedit. Interea, cum probe intelligeret quae sit dignitas, quae pulchritudo sacerdotii ad quod sese iam inde impelli sentiebat, prope erat ut Lutetiam Parisiorum peteret superioribus disciplinis addiscen­ dis, quando eius votis rerum publicarum conversiones obstiterunt, quae ad eius patriam funditus evertendam iam aperte fluebant. Ideoque, ne a falsis opinionibus noxiisque erroribus illuc invectis deciperetur, do­ mum paternam rediit, pro sua integra fide ad omnia paratus. Blandi­ nas respuit, minasque refellit, usque ad carcerem restitit ne nefario sacramento novis reipublicae legibus ab Ecclesiae rationibus dissocia­ ti^ sese devinciri cogeretur. Verum, urgente bello, e carcere deductus, et a rebellibus per vim militiae addictus, anno 1792, Deo protegente, ipsi se subtraxit et per Bélgicas terras in Germaniae fines pervenit, pedibus errans, unam post aliam urbem visitans, Augustam Vindeli­ corum pervenit. Hic primo, deinde Herbipoli sacrae theologiae studiis vacavit. Ast cum novisset Redemptorianam familiam, anno 1732 in Ita­ lia exortam, per Sanctum Clementem iam Varsaviae consistere, quasi divino instinctu, ad hunc Ordinem profitendum impulsus, omni abrup­ ta mora, huc pedes convolavit ibique ab ipso Sancto Clemente, die 22 Iulii 1796, inter tirones Congregationis cooptatur. Novum vitae genus exortus, Iosephus iis comparandis virtutibus quae a Patre Alphonso requiruntur ita prorsus se dedit ut eum tam­ quam exemplar suspicerent omnes, et ipse eius magister Sanctus Cle­ mens. Hinc eius humilitas et mansuetudo ; hinc in seipsum asperitas ; hinc eius patientia quam Sanctus Clemens admirabatur cum scribe­ ret : (( Patientia ipsa esse videtur » ; hinc praesertim oriebatur illa mi­ rabilis orandi consuetudo quae, quamdiu vixit, eius forma et quasi na­ turalis nota fuit eique vulgo magni preeatoris nomen comparavit. Quid mirum si eodem anno, die 13 Novembris, ad vota nuncupanda admitti­ tur? Anno insequenti, die 15 Aprilis 1797, sacerdotio auctus, statim in ipsa domo Varsaviensi theologiam et ecclesiasticam historiam solerter ac erudite docuit. Paulo post, anno 1798, tironibus efformandis praeficitur, quod officium per 22 annos retinuit. Insimul et rectoris et vicarii itinerantis transalpini Instituti officium obiit ut suos e furore Gallicorum exercituum per Europam sese effundentium eriperet. Quattuor an­ nos per Germánicas regiones, undecim per Helveticas transmigravit, de regno in regnum fugiens, « nec labores recusans, nec pericula timens », ut Sancti Clementis verbis utamur, semper animarum zelo compulsus, Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 971 semper inter curarum angustias, strenui ducis ad instar qui, variis locatis praesidiis, hac illae discurrit, ad unum ad alium properabat vi­ cuña, ad unam et aliam pergebat curiam eo maxime spectans ut vin­ culum dispersi sodalitii penitus servaretur ac tirones qui secum erant ad omnem pietatem effingeret. Tandem, anno 1818, in regione quam « Vallem Sanctam » vocant, prope Friburgum tutum refugium invenit. Ibi coenobium vetustissimum et labefactatum erat, at, eius ductu et auspicio, inter paupertatis angustias, disciplinae et perfectionis stu­ dium ad miraculum eluxit. Duobus post annis, Sanctus Clemens qui a Varsavia iam depulsus, Vindobonae Vicarii Generalis munus pro transalpinis regionibus obierat, ad coelitum sedes feliciter evolavit. Tunc Iosephus Passerat,-ab eodem Sancto Clemente antea designatus, auctoritate Moderatoris Ge­ neralis, plaudentibus omnibus, eidem successit et statim arduum de­ mandatum opus coepit moliri. Difficultates oriebantur ex rerum adiunctis, nam leges a Iosepho II latae vigebant quibus iura laedebantur Ecclesiae ac religiosorum coetuum ; et haec palam in publicis academiis docebantur. Quapropter Iosephus omnia movit donec facultatem obtinuit studiorum instituendi palaestram ubi clericis sana et tuta scientia traderetur. Ipse autem tironum magisterium suscepit et effecit ut perpetuo subolesceret Patrum copia qui, insigni exercitatione christianarum virtutum et apo­ stolicorum laborum, Instituti nomini gloriam adderent et christianae reipublicae utilitatem magnam procurarent. Tandem, quo tanta fabricanda moles aptioribus fundamentis consisteret, omnibus viribus con­ tendit ut exemplar antiquarum constitutionum quod ipse S. Alphonsus condendo sodalitio olim ediderat, manibus haberet, enixe petens ut totum animum ad illarum studium sodales adiungerent. Sic, mentibus consti­ tutis, facilius quidem fuit suam familiam longe lateque propagare : per Austriam, Bavariam, Galliam, Lusitaniam, Belgium, Hollandiam, Angliam, Septentrionalem Italiam, Status Foederales Americae : 29 colle­ giis, in plures gentes diffusis. Quo melius mentem Sancti Alphonsi per­ ficeret, Sanctimonialium virginum etiam Redemptorianam sodalitatem trans Alpes propagare studuit et egit. Ceterum in regenda religiosa familia, quam ad maiorem Dei gloriam, omni cura auxerat, qua provida et amantissima mater semper se gessit. Singulis quoque annis varias Congregationis domos rite lustravit, stu­ diosissime invigilans ut ubicumque regularis observantia exacte vigeret, exemplis et hortationibus omnes ad perfectam virtutem assequendam incitabat. Itaque effecit ut, licet rigidum disciplinae vindicem sese prae- 972 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale beret, ab omnibus summa veneratione et magno amore coleretur. Ast, anno 1848, popularis seditio, Vindobonae erupta, suum templum et coenobium vastavit, religiosis violentia manu depulsis. Tunc Servus Dei, multa mira fortitudine passus, cum suis Leodium petiit ; hinc dispersos sodales monuit nulla vi Congregationis nomen labefactari posse, ideo­ que ita viverent aeque ac si in communitate degerent. Postea, propter devexam aetatem, Vicarii munere abdicato, Brugis per biennium Sanctimonialibus a Sanctissimo Redemptore in spiritualibus pater et magi­ ster adfuit. Ultimo, apoplectico ictu correptus, ac Tornacum deductus, per octo annos hanc aegritudinem placide fortiterque sustinuit, donec, Ecclesiae sacramentis munitus, die 30 Octobris 1858, obdormivit in Do­ mino. Egregium profecto virum unde omnium virtutum exempla petas : quarum primo flagrantissima erga Deum caritas eiusque gloria totis vi­ ribus promovenda. Ideoque nihil magis eius in votis fuit quam Evange­ lii lumen inter incultas gentes proferre, terque quaterque beatum se fore dicebat si mortem pro fide potuisset obire. Cum Evangelii praecones quos ipse ad transmarinas regiones mittebat, in eo erant ut discederent, a lacrimis temperare non poterat dicens : « Me Deus refellit ! » . At prae­ sertim suorum alumnorum doctor ac praeceptor fuit summus, forma gregis factus eœ animo (1 Pt. 5, 4) : regularis disciplina numquam cul­ torem sui invenit parem. Etenim, quamdiu ipse vixit, tamdiu vitae atque actionum suarum obedientiam perpetuam sociam ac ducem habuit. Nul­ lam umquam, etiam ingravescente aetate, a communibus oneribus va­ cationem admisit. Paupertatis votum, tamquam sponsam dulcissimam coluit, totiusque animi reginam dominari iussit. Porro verbis, ore, gestu, totoque habitu corporis miram verecundiam et gravitatem prae se tulit adeo ut vel ipso adspectu ad eius virtutis amorem intuentes alliceret. Sanctimoniae fama quam Servus Dei vivens sibi conciliaverat, post obitum adeo aucta et constans extitit, ut Processus Ordinarii super ea instituti et ad exitum perducti tum Tornaci, tum Vindobonae, tum Ro­ mae anno 1892, Sacrorum Rituum Congregationi exhibiti fuerint. Deinde et super scriptis et super obedientia Urbanianis decretis praestita in­ quisitum est. A S. R. C. decretum super Servi Dei scriptis die 3 Augusti 1896 et 1 Martii 1901 editum est. Die vero 13 Maii eiusdem anni Leo Papa X I I I s. m. Commissionem Introductionis causae sua manu obsignavit. Anno insequenti, die 6 Maii a. 1902, super non cultu decretum est. Apo­ stolicis processibus rite absolutis, die 9 Iulii a. 1913 iuridica omnium processuum vis recognita fuit. Hisce itaque ad normam iuris anteprae- Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 973 paratoria quaestio super virtutibus theologalibus et cardinalibus iisque adnexis agitata est; deinde in Congressu Peculiari die 15 Maii a. 1979 habito, ac tandem, die 4 Decembris eiusdem anni, in Congregatione Plenaria Patrum Cardinalium, Rev.mo Cardinali Petro Palazzini causae Ponente seu Relatore; omnesque ad propositum Dubium affirmative re­ sponderunt, Famulum Dei scilicet Iosephum Amandum Passerat chri­ stianas virtutes heroum in modum coluisse. Facta postmodum de hisce omnibus Summo Pontifici Ioanni Paulo II die 13 Martii a. 1980 relatione per subscriptum Cardinalem, Sanctitas Sua iussit Decretum super virtutum heroicitate Servi Dei apparari. Hodierno tandem die, Beatissimus Pater, accitis ad se infrascrip­ to Praefecto necnon Rev.mo Cardinali Petro Palazzini, Causae Relatore, meque a Secretis aliisque convocari solitis ; iisque adstantibus, solemni­ ter edixit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iu­ stitia, Temperantia et Fortitudine earumque adnexis Servi Dei Iosephi Amandi Passerat in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta S. Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 29 Aprilis A. D. 1980. CONRADUS Card. B AFILE, Praefectus L. S. hB Iosephus Casoria, Archiepiscopus tit. Foronovan., a Secretis IV CREMONEN. SEU LAUDEN. Canonizationis Beati Vincentii Grossi, Sacerdotis Saecularis, Parochi et Fundatoris Instituti Filiarum Oratorii. SUPER DUBIO An eius Causa resumenda sit. « Quantum studii venerabilis Dei Famulus Vincentius Grossi, Cre­ monensis dioecesis presbyter, ad suam tuendam sacerdotalem digni-* tatem contulerit, quantum ad pastoralia obeunda munera operae de­ derit constanter et fideliter, e vita eius tota, seu e virtutibus sancte 974 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale exercitis ex absolutioque operibus luculenter infertur. Plane enim sibi persuasum habens alterum Christum hic in terris esse sacerdotem, summa ut Iesus in paupertate vixit, humilitatem coluit, terrenis re­ bus non adhaesit, ad caelestes omnino intentus. Officiis praeterea pa­ roecialibus diligenter functus, creditum sibi populum maxima diligentia et sapientia gubernavit; Christum item secutus est, qui pastorum est Pastor, sanctorumque presbyterorum exemplar» (PAULUS PAPA V I , in AAS 68 [1976], 168). Quem Christi sacerdotem Summus Pontifex Paulus V I , servatis de iure servandis, Beatorum Caelitum honoribus die 1 mensis Novembris anno universalis Iubilaei 1975 cumulavit, eumdem aetatis huius nostrae presbyteris, fidelium curae addictis, imitandum proponendo. Porro, ex quo inter Beatos caelites ille fuit adscriptus, eius sanc­ titatis famam in dies crescentem Deus adhuc comprobare visus est supernis signis, eodem deprecatore, patratis. Quapropter Exc.mus ac Rev.mus Dominus Iulius Oggiani, Episcopus Laudensis, aliique Archie­ piscopi et Episcopi Langobardiae, fidelium quoque vota expromentes, Sanctitatis Suae férvidas adhibuerunt preces ut Causa canonizationis Beati Vincentii Grossi apud Apostolicam Sedem rite resumeretur. Instante igitur Rev.do P. Theodoro Zamalloa, Ordinis SS.mae Tri­ nitatis, huiusque Causae legitime constituto postulatore, Em.mus ac Rev.mus Dominus Silvius Cardinalis Oddi, Causae ponens seu relator, in Congregatione Peculiari diei 20 mensis Maii anno 1980 celebrata, dubium posuit disceptandum : An resumenda sit Causa canonizationis in casu et ad effectum, de quo agitur, deque ea rettulit. Et Patres Car­ dinales, audita Ponentis relatione atque attenta etiam favorabili opi­ nione Congressus Ordinarii Sacrae huius Congregationis pro Causis Sanctorum die 14 Martii eodem anno 1980 habiti, omnibus mature per­ pensis, affirmando responderunt, si Summo Pontifici placuisset. Quibus de rebus facta subscripto die Ioanni Paulo II per infra­ scriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua responsum Pa­ trum Cardinalium ratum habuit et confirmavit, Causam scilicet cano­ nizationis Beati Vincentii Crossi esse resumendam. Datum Romae, die 19 Iunii A. D. 1980. CONRADUS Card. BAFILE, Praefectus L. £B S. Iosephus Casoria, Archiep. tit. Poronovan., a Secretis Sacra Romana Rota 975 ACTA TRIBUNALIUM SACRA ROMANA ROTA Citatio edictalis VARSAVIEN. Nullitatis Matrimonii (Morawski - Fangor) Cum ignoretur locus actualis commorationis D.nae Stanislavae Fan­ gor, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad comparendum aut per se aut per Procuratorem legitime constitutum coram Tribunali S. Romanae Rotae « Piazza della Cancelleria 1, Roma » in diem 7 octo­ bris 1980, hora decima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii : « An concedenda sit nova causae propositio et quatenus affirmative, an sententia Rotalis diei 29 aprilis 1977 confirmanda vel infirmanda sit, in casu ». Ordinarii locorum, Parochi, et fideles, qui notitiam habuerint actua­ lis commorationis praedictae D.nae Stanislavae Fangor curare debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur. Sebastianus Másala, Ponens Ex Cancellaria Tribunalis, die 1 m. augusti a. 1980. Ioannes Verginelli, notarius 976 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Lunedì, 1 Settembre 1 9 8 0 , Sua Maestà il Re HUSSEIN di Giordania. Sabato, 6 Settembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor HOSNI MUBARAK, Vice-Presidente della Repubblica Araba d'Egitto. Giovedì, 1 1 Settembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor RATU SIR K A M I SESE, Primo Ministro di Fiji. Venerdì, 1 2 Settembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor FELIPE HERRERA, Presidente del « Fondo internazionale per la promozione della Cultura » deirUNESCO. Giovedì, 1 8 Settembre 1 9 8 0 , Le LL.EE. PIETRO CHIARUZZI e PRIMO MARANI, Capitani Reggenti della Repubblica di San Marino. Lunedì, 2 2 Settembre 1 9 8 0 , S. E. il Dott. FIDEL CHAVEZ, Ministro degli Affari Esteri del Salvador. Lunedì, 2 2 Settembre 1 9 8 0 , S. E. il Dott. ALOIS MOCK, Presidente del Partito Popolare Austriaco. Sabato, 30 Agosto 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pel­ legrinaggio a L'Aquila, in Italia. Domenica, 14 Settembre 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio a Siena, in Italia. Sabato, 20 Settembre 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio a Montecassino, in Italia. Venerdì, 26 Settembre 1980, alla presenza del Santo Padre, ha avuto inizio in Vaticano la quinta Assemblea generale del Sinodo dei Vescovi. Domenica, 28 Settembre 1980, il Santo Padre si è recato in Aposto­ lico pellegrinaggio a Subiaco, in Italia. Diarium Romanae Curiae 977 SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 5 agosto 1980. S. E. Mons. Giulio Einaudi, Arcivescovo tit. di Villamagna di Tripolitania, Pro-Numsìo Apostolico in Cuba. 14 settembre » S. E. Mons. Renato Martino, Arcivescovo tit. di Segerme, Pro-Nunzio Apostolico in Thailandia e De­ legato Apostolico in Laos, Malaysia e Singa­ pore. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 13 maggio 1980. Mons. Peter Ooughlan, Sotto-Segretario del Pontificio Consiglio per i Laici. 6 agosto » P. Maurice Gilbert, S. I. e P. Urbano Navarrete, S. I., Consultori della Sacra Congregazione per la Dottrina della Fede. 12 » » P. Barnabas Ahern, O. P. (U.S.A.) ; P. Juan Alfaro, S. I. (Spagna) ; P. Oatalino Are vaio, S. I. (Filippi­ ne) ; Rev. Hans Urs von Balthasar (Svizzera) ; Mons. CarlojOaffarra (Italia); Mons. Giuseppe Colombo (Italia) ; P. Ivés Congar, O.P. (Fran­ cia) ; Mons. Philippe Delhaye (Belgio) ; Rev. Wil­ helm Ernst (Repubblica Democratica di Germa­ nia) ; Mons. Pierre Eyt (Francia) ; Rev. Ivan Fucek (Jugoslavia); Rev. Franciscus Gal (Unghe­ ria) ; P. Edouard Hamel, S. I. (Canada) ; Rev. Walter Kasper (Repubblica Federale di Ger­ mania) ; P. Bonaventura Kloppenburg, O. F. M. (Brasile); P. Elie Khalife Hachem, O. L. M. (Patriarcato maronita) ; Rev. Michael Ledwith (Irlanda); Mons. Karl Lehmann (Repubblica Fe­ derale di Germania) ; Rev. Jorge Medina Estevez (Cile) ; Rev. John Onaiyekan (Nigeria) ; Rev. Cari Peter (U.S.A.); P. Candido Pozo, S. I. (Spagna); P. Walter Principe, Basiliano (Canada); Mons. Ignatius Rozycki (Polonia); Mons. Heinz Schurmann (Repubblica Democra­ tica di Germania); P. Bernard Sesboue, S. I. (Francia); P. John Thornhill, S. M. (Austra- 978 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale lia); P. Cipriano Vagaggini, O.S.B. (Italia); P. Christophe Von Schonborn, O. P. (Svizze­ ra); P. Jan Walgrave, O. P. (Belgio); Membri della Commissione Teologica Internazionale « ad quinquennium ». 12 agosto 1980. Mons. Philippe Delhaye, Segretario della Commissione Teologica Internazionale « ad quinquennium ». 13 » » L'Em.mo Signor Cardinale Wladislaw Rubin, Prefetto della Sacra Congregazione per le Chiese Orien­ tali, Membro della Pontificia Commissione per la Revisione del Codice di Diritto Canonico Orientale. 19 » » Mons. Benedetto Marchetta, Sotto-Segretario della Sa­ cra Congregazione per i Sacramenti e il Culto Divino. 4 settembre » S. E. Mons. Giovanni Canestri, Arcivescovo tit. di Monterano, Vicegerente di Roma; l'Arch. Prof. Riccardo Pacini ; il Dott. Piergiuseppe Magna­ ni; Membri della Commissione annessa alla Pontificia Opera per la preservazione della Fede e la provvista di nuove Chiese in Roma. 9 » » Le LL.E)E. Mons. Thomas F. Little, Arcivescovo di Mel­ bourne ; Mons. Szczepan Wesoly, Vescovo tit. di Dragonara; Mons. Juan Posadas Ocampo, Ve­ scovo di Tijuana; Consultori della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo. 13 » » Gli Em.mi Signori Cardinali Raúl Francisco Primatesta, Arcivescovo di Cordoba; Lawrence Trevor Picachy, Arcivescovo di Calcutta; Bernardin Gantin, Presidente della Pontificia Commissio­ ne « Iustitia et Pax » e del Pontifìcio Consiglio « Cor Unum » ; Presidenti Delegati della quinta Assemblea generale del Sinodo dei Vescovi. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : Protonotari Apostolici soprannumerari: 16 novembre 1979. Mons. Yarce Tabares Elleazar (Santa Rosa de Osos). 28 marzo 1980. Mons. Aguinanaldo José B. (Malolos). » » » Mons. Soriano Virgilio (Malolos). 18 maggio » Mons. Jedin Hubert (Breslavia). » giugno » Mons. Stehle Emil (Essen). Diarium Romanae 1980. Mons. » Mons. » » 18 » » Mons. Mons. 15 settembre » 14 luglio Curiae 979 Jerominek Franciscus (Katowice). Tobóla Eduardus (Katowice). Aitken Robert Francis (Adelaide). Heinrich Straub (Bamberg). Prelati d'Onore di Sua Santità: 5 gennaio 1980. Mons. Acosta Pablo (Sonsón-Rionegro). » » » Mons. Botero J. Ramon Elias (Sonsón-Rionegro) » » » Mons. Gómez Luis (Sonsón-Rionegro). 28 marzo » Mons. Fernandez Rome (Malolos). » » » Mons. Izon Espiritu (Malolos). » » » Mons. Magisa Enrique (Malolos). 10 aprile » Mons. Rubén Timoteo (Ozamiz). 12 » » Mons. Biancarelli Rolando (Gubbio). 17 » » Mons. Bestie Mato (Djakovo). 24 » » Mons. Fiorini Settimio (Roma). 28 maggio » Mons. Berliocchi Camillo (Città di Castello). » » » Mons. Cerroni Evaristo (Tivoli). » » Mons. Lauro Agostino (Ischia). » » » Mons. Usai Giovanni (Sassari). 14 giugno » Mons. De Echevarría Lamberto (Vitoria). 19 » » Mons. Bruskewitz Fabian (Milwaukee). 3 luglio » Mons. De Panfilis Edmondo (Valva e Sulmona). » » » Mons. Russo Giovanni (Trivento). 11 » » Mons. Grieser Giovanni (Innsbruck). 12 » » Mons. Amorizzo Mario (Sant'Agata dei Goti). » » » Mons. Maglione Giovanni (Sant'Agata dei Goti). » Mons. Romano Igino* (Sant'Agata dei Goti). Mons. Pinna Vittorio (Albano). 24 » » Polonski Józef (Krakow). Mons. » » Mons. Grác Stephanus (Nitra). 10 agosto » Mons. Janega Stephanus (îïitra). » » » Mons. Parducci Pietro (Pisa). 12 settembre » 15 » » Mons. Gires Paul (Bayeux et Lisieux). 23 » Mons. Abril y Castello Santos (Teruel). Cappellani di Sua Santità: 16 novembre 1979. Il sac. Jaramillo Arango Luis Carlos (Santa Rosa de Osos). » » » Il sac. Restrepo Muñoz Salvador (Santa Rosa de Osos). 15 dicembre » Il sac. Alonso Gómez José (Palmira). » » » Il sac. Parra Urrea Gabriel (Palmira). 17 aprile 1980. H sac. Kolesar Drago (Djakovo). » » » Il sac. Srakié Marin (Djakovo). 16 maggio » Il sac. Giallonardo Giovanni (Valva e Sulmona). 980 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 16 maggio 1980. Il sac. Quattrocchi Francesco (Valva e Sulmona). » Il sac. Rotolo Carmelo (Valva e Sulmona). » » » Il sac. Rosato Vittorio (Valva e Sulmona). » » Il sac. Attilio Giacobbi (Belluno e Feltre). » » Il sac. Grauslys Vacio vas (Kaunas). 17 » » Il sac. Gustaitis Andrius (Vilkaviskis). » » » Il sac. Kazlauskas Vytautas (Vilkaviskis). » » » Il sac. Mazonavicius Liúdas (Kaunas). » » » Il sac. Zemaitis Juozas (Vilkavièkis). » » 3 luglio » Il sac. Colombo Giovanni Maria (Milano). 11 sac. Dankó László (Csanád). » Il » 14 sac. Temperini Oliviero (Montefiascone). » Il » 15 » Il sac. Mathes Riccardo (Essen). » 16 » Il sac. González Hipólito (León). » 25 » Il sac. Capezzuto Nicola (Calvi e Teano). » » Il sac. Di Nocera Belissario (Calvi e Teano). » » » Il sac. Messuri Alessandro (Calvi e Teano). » » » Il sac. Regna Nicolino (Calvi e Teano). » » 10 agosto » Il sac. Balazi Ludovicus (Nitra). » Il sac. Bartosievicz Dominicus (Nitra). » » sac. Kapusta Theophilus (Nitra). » Il » » » Il sac. Michalka Michael (Nitra). » sac. Paldan Andreas (Nitra). » Il » » sac. » Il Palkovié Stephanus Joannes (Nitra). » » 13 » Il sac. Franciszek Attilio (Wlocfcwek). ONORIFICENZE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito: La Gran Croce dell'Ordine Piano: 15 aprile 1980. A S. E. il sig. Poly Modinos (Cipro). La Gran Croce dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 29 agosto 1980. Ai sig. Segers Paul Willem (Malines-Bruxelles). Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 22 gennaio 1980. Al sig. Merz Anton (Trier). » » » Al sig. Scherer Werner (Trier). 5 luglio » Al sig. Schepisi Alberto (Italia). 19 » » Al sig. Kasino Endrowahjono Ignatius J. (Indonesia). Diarium, Romanae Curiae 981 La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 28 » 18 » » 24 16 21 12 14 19 7 8 9 11 16 » 18 10 12 13 gennaio 1980. Al sig. Bagagiolo Alberto (Venezia). » » Al sig. Dalla Santa Giovanni (Venezia). marzo » Al sig. D'Angosse-Mieulle Alain (Lavai). » » Al sig. Dolivet André (Lavai). » » Al sig. Hennuyer Roger (Lavai). aprile » Al sig. Vogels Reinier J. (Rotterdam). maggio » Al sig. Paponaud Marcel (Lyon). » » Al sig. Giacintucci Rocco (Penne-Pescara). giugno » Al sig. Di Eugeni Ruggero (Teramo-Atri). » » Al sig. Weyts Aimé (Malines-Bruxelles). » » Al sig. Braconi Enrico (Siena). luglio » Al sig. Triches Guglielmo (Roma). » » Al sig. Cohausz Alfred (Paderborn). » » Al sig. Sassi Ivo (Italia). » » Al sig. Ramalho Ortigao José Duarte (Portogallo). » » Al sig. Malfatani Giulio (Civitavecchia). » » Al sig. Longuet Pierre Clément Remi (Paris). » » Al sig. Jacob Joseph J. (Saint Maron of Brooklyn). agosto » Al sig. Viel Giuseppe (Belluno). » » Al sig. Guidotti Luigi (Roma). » » Al sig. Johannes Vissborn (Köln). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe militare: 12 giugno 1980. Al sig. Kim Hwang Hwa Antonio (Corea). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 16 » 16 22 26 9 30 3 21 26 3 16 21 31 novembre » gennaio » » febbraio aprile maggio » » giugno luglio » » 1979. Al sig. Mejia Jaramillo Rafael A. (Santa Rosa de Osos). » Al sig. Muñoz Duque Samuel Jairo (Santa Rosa de Osos). 1980. Al sig. Van Rossum Adriano J. (Haarlem). » Al sig. Repgen Konrad (Köln). » Al sig. Gossens Joseph J. G. (Groningen). » Al sig. Marti jn Gerardus H. (Bois-le-Duc). » Al sig. Tammeo Vincenzo (Viterbo). » Al sig. Bingen Emile M. (Bois-le-Duc). » Al sig. Babalola Alade Dominio (Ondo). » Al sig. Fischenich Engelbert (Köln). » Al sig. Secret Jean (Périgueux e Sarlat). » Al sig. Lebourg Marcel André (Paris). » Al sig. Journoud François (Lyon). » Al sig. Charmot Adrien (Annecy). 982 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale La Commenda con Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa: 22 gennaio 1980. Al sig. Mohr Konrad (Trier). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa: 6 ottobre 1979. Al sig. Laumanns Reinhard (Paderborn). 28 gennaio 1980. Al sig. Nason Sandro (Venezia). 16 maggio » Al sig. Stefanucci Angelo (Roma). 21 » » Al sig. Brescia Michele (Penne-Pescara). » » » Al sig. Cacioppo Giuseppe (Penne-Pescara). » » » Al sig. Di Costanzo Salvatore (Penne-Pescara). » » » Al sig. Picchiotti Mauro (Penne-Pescara). » » » Al sig. Venditti Franco (Penne-Pescara), là giugno » Al sig. Zamp rotta Antonio (Roma). 19 » » Al sig. Ciani Giuseppe (Siena). 3 luglio » Al sig. Seneca Giammario (Italia). 12 » » Al sig. Sicardi Pietro (Albano). 18 » » Al sig. Galiena Ennio (Roma). » » » Al sig. Asmar Maroun (Saint Maron of Brooklyn). 19 » » Al sig. Bellantone Adalberto (Italia). » » » Al sig. Scafolieri Francesco Paolo (Italia). » » » Al sig. Trippini Renato (Italia). 3.1. » » Al sig. Guerrero Valenzuela Rafael (Guayaquil). » » » Al sig. Maldonado Riera Teodoro (Guayaquil). 10 agosto » Al sig. Fragasso Antonio (Roma). » » » Al sig. Gugel Angelo (Roma). 15 settembre » Al sig. Adimico Luigi (Belluno e Feltre). » » » Al sig. Cifariello Felice (Belluno e Feltre). Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa: 12 gennaio 1980. Al sig. Benedicto Francisco (Cebu). 28 » » Al sig. Matterazzo Bruno (Venezia). » » » Al sig. Salin Attilio (Venezia). 10 aprile » Al sig. Erkens Gerardus C. (Roermond). 11 » » Al sig. Van Lierop Marcel (Bois-le-Duc). 12 » » Al sig. Thunnissen Carl Eugene (Haarlem). 3 maggio » Al sig. Pieters Cornelis M. H. (Roermond). 9 » » Al sig. Dams Joannes A. M. (Roermond). » » » Al sig. Kessner Antonio J. V. (Roermond). 10 » » Al sig. Derksen Martinus E. A. (Haarlem). » » » Al sig. Finge Wilhelm (Köln). Diarium Romanae Curiae co 16 maggio 1980. Al 21 » Al » » Al » » Al » » Al » » Al » » » Al giugno » Al 16 » » Al » » » Al » » Al 26 » » Al » 7 luglio » Al » Al 12 » » Al » » » Al 18 » » Al » » » Al 16 agosto Al 15 settembre » » Al 23 » sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. 983 Thijssen Theodor L. C. (Roermond) Adentam Joseph (Ondo). Akinyemi Thomas (Ondo). Ategbole Augustine (Ondo). Olu Ojo Jerome (Ondo). Sunday Ibikunle Michael (Ondo). Dubois Victor (Namur). Cortes Benjamin R. (Tuguegarao). Nolasco Tomas L. (Tuguegarao). Pablo Mario S. (Tuguegarao). Brand Pietro Giovanni (Breda). Speijer Pietro Marino (Breda). Steppuhn Franz (Freiburg im Br.). Anastasi Togo (Valva e Sulmona). Di Ciccio Pietro (Valva e Sulmona) Pizzariello Francesco (Acerenza). Perfetti Roberto (Roma). Bartocci Aldo (Roma). Giuseppe Casareto (Genova). Di Terlizzi Costantino (Andria). NECROLOGIO 2 agosto 1980. Mons. Abilio del Campo y de la Barcena, Vescovo già di Calahorra y la Calzada-Logroño (Spagna). » Mons. Peter Magoshiro Matsuoka, Vescovo già di Nagoya 6 » 10 » » 12 » » Mons. Aloysius Isaac Mandlekosi Zwane, Vescovo di Manzini (Swaziland). Mons. Manuel Tato, Vescovo di Santiago del Estero (Ar­ 16 » » Mons. Thomas Gorman, Vescovo già di Dallas-Fort Worth 17 » » Mons. Laurent Yapi, Vescovo di Abengourou (Costa d'Avo­ .19 » » Mons. Pablo Correa León, Vescovo già di Cúcuta (Co­ 26 » » » » » Mons. Charles Joseph van Melckebeke, C.I.C.M., Vescovo di Ningsia (Cina). Mons. Andrew Alexis D'Souza, Vescovo già di Poona (Giappone). gentina) . (U.S.A.). rio) . lombia) . (India). 16 settembre » Mons. Petrus Joannes Antonius Moors, Vescovo tit. di Maastricht. 984 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 16 settembre 1980. Mons. Julio Franco Arango, Vescovo di Duitama (Co­ lombia). 19 » » Mons. Vicente Felicísimo Maya Guzmán, Vescovo già di Máchala (Ecuador). 20 » » Mons. Juan Moleón Andreu, Vescovo tit. di Gummi di Proconsolare. 27 » » Móns. Filemón Castellano, Vescovo già di Lomas de Za­ mora (Argentina). 29 » » Mons. Aaron Marton, Vescovo già di Alba Julia (Ro­ mania). » » » Mons. Gerald Vincent McDevitt, Vescovo tit. di Tigia. An. et vol. LXXII 31 Octobris 1980 N. 7 ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M O F F I C I A L E Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIO APOSTOLICA In iurisdictionem Eparchiae Haidudoroghensis omnes perpetuo atque stabiliter rediguntur Christifideles ritus Byzantini in universa Hungaria commorantes. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Summis Pontificibus, de univers^ Ecclesia sollicitis seu in spiritale omnium fidelium bonum semper intentis, curae etiam fuit Eparchias in variis Nationibus condere conditasque ita tueri, ut et fidelibus By­ zantini ritus apte auxiliarentur in suo ipsorum ritu servando ac profi­ tendo. Quod ad praeclaram Byzantini ritus Eparchiam Haidudoroghensem in Hungaria attinet, quam quidem anno MCMXII Pius X Sanctus Decessor Noster condidit atque ut suffraganeam archidioecesi Strigo­ niensi subiecit, compertum etiam habemus eam ipso anno MCMLXVIII, cum iam satis crevisset, ab Apostolica Sede impetravisse ut, quotquot in Hungaria commorantes fideles Hungari Byzantinum ritum tuerentur, ii omnes ad tempus in ius eius redigerentur. Nuperrime vero, cum Ve­ nerabilis Frater Noster S. R. E. Cardinalis Consilii pro publicis Ec­ clesiae negotiis Praefectus, de certis eius progressibus rettulisset, de­ crevimus memoratam Eparchiam novo nunc ac maiore honore insigniendam esse. Nos igitur, optatum explentes omnium quorum magis inte­ rest, vi et potestate Nostra Apostolica per has Litteras Christifideles 63 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 986 ipsius Byzantini ritus in universa Hungaria degentes in ius et iurisdic­ tionem Eparchiae Haidudoroghensis perpetuo atque stabiliter omnes redigimus, firmis tamen iuribus Exarchatus Apostolici Miskolcensis propriis. Has Nos Litteras Apostolicas nunc et in posterum ratas esse volumus, contrariis quibuslibet nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die septimo decimo mensis Iulii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri secundo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis S. LADISLAUS Card. RUBIN pro Eccl. Orient. Praefectus Congr. Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco jji Plumbi In Secret. Status tab., n. $8889. LITTERAE APOSTOLICAE I Templum cathedrale archidioecesis Tunquensis, in Columbia, ad gradum Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. I I Ad perpetuam rei memoriam. — Qui benignissimo Dei consilio et voluntate ad Ecclesiae universae gubernacula sedemus, nulli operae, labori nulli parcimus, ubi spes affulgeat posse inde tum maiorem Dei gloriam manare, tum bona potiora parari fidelibus. Resonant enim in animo Nostro verba illa gravia Salvatoris Nostri Petro facta: ((Pa­ sce agnos meos ... pasce oves meas » (Io. 21, 15-17). Qua re, cum Venera­ bilis Frater Augustus Trujillo Arango, Archiepiscopus Tunquensis, iam ab Apostolica Sede petierit, suo quidem suique cleri ac populi no­ mine, ut templum cathedrale suae archidioecesis titulo Basilicae Mi­ noris honestaretur ; Nos, ratione habita tum eiusdem templi antiqui­ tatis, tam pietatis quae sincera ibi colitur in Deum in eiusque sanctis­ simam Matrem, simulque confidentes fore ut christiana fides, hoc ha­ bito privilegio, augeatur in pectoribus, bene fieri censuimus, si admotae expostulationi concederemus. Quapropter, iis probatis, quae Sacra Con- Acta Ioannis Pauli Pp. II 987 gregatio pro Sacramentis et Cultu Divino de re statuerit, factis a Nobis potestatibus, apostolica Nostra potestate censemus ut templum cathe­ drale Tunquense, in Columbiae finibus, Basilicis Minoribus annume­ retur, cum omnibus iuribus atque liturgicis privilegiis horum sacrarum aedium propriis, modo servata sint quae decretum « De titulo Basilicae Minoris» urget, die sexto mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII, latum. Contrariis nihil obstantibus. Ceterum, cum Episcopo tum eius gregi fidelium bona omnia a Dei benignitate exoptamus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die iv mensis Septembris, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tao., n. $8613. II Beata Maria Virgo a sacratissimo Rosario confirmatur Patrona dioecesis Rurkelaënsis, in India. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Christianum populum, ad beatam et immortalem patriam per terréstria itinera peregrinantem, Superum praesidio ac tutela muniri, id sane est tum rerum naturae consen­ taneum, tum utilissimum ipsis; quibus profecto cum, pericula omne genus instent aeterna litora petenti, iam gratia, benignitas, intercessio Sanctorum apud Deum, maxime vero Dei Matris Mariae, miras afferre possunt utilitates. Qua re, cum clerus ac populus dioecesis Rurkelaënsis, sua moti pie­ tate erga Deiparam Virginem sub titulo sacratissimi Rosarii, eam Ec­ clesiae suae Patronam elegerint ; ac Venerabilis Frater Alfonsus Bilung, Episcopus Rurkelaënsis, electionem probaverit, quam et a Nobis con­ firmari petierit ; Nos, vehementer confisi fore ut per hoc magis magisque sincera eorum erga Virginem religio augeretur in pectoribus, aequo animo expostulationi admotae concedendum esse censuimus. Qua re, cum electionem, atque approbationem Episcopi ad iuris normam factas esse constet, iis probatis quae Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, de re egerit, Beatam Mariam Acta Apostolicas Sedis. - Commentarium Officiale 988 Virginem a Sacratissimo Rosario Patronam dioecesis Rurkelaënsis con­ firmamus, concessis nempe iuribus atque liturgicis concessionibus iuxta rubricas. Contrariis nihil obstantibus. Quod felix, faustum, fortunatumque sit tum Praesuli tum eius gregi. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die VIII mensis Septembris, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero, in Nativi­ tate beatae Mariae Virginis. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 48Y98. III Templum paroeciale loci « Concepción del Uruguay », in dioecesi Gualeguaychensi, in Argentina, ad gradum Basilicae Minoris evehitur. IOANNES P A U L U S P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Tanta est dignitas et amplitudo beatae Mariae Virginis, Christi Matris, ut quidquid quovis modo ad eius honorem respiciat, id libentissime faciamus. Est enim illa Parens Dei sanctissima, et decus generis humani, et christiani populi auxilium atque praesidium tutissimum, in quam certo honor quivis attributus in Dei gloriam redundat. Qua re, cum Venerabilis Frater Petrus Boxler, Episcopus Gualeguaychensis, suo clerique populique nomine ab hac Apostolica Sede petierit ut templum paroeciale loci v. d. « Concepción del Uruguay», quod a Virgine Immaculata nomen sumit, in sua dioe­ cesi, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur ; Nos, considerato ae­ dem illam sacram tum pulchritudine, arte, historia, tum etiam, quod maxime interest, pietate ac religione in Deum in eiusque amabilissimam Matrem praestare, aequo sane animo postulatis concedimus, certa spe fore ut per hoc, quasi arrepta occasione, christifideles amorem atque dilectionem augeant, virtutem impensius exerceant, ad altiora tendant. Haec cum ita sint, ea probantes quae Sacra Congregatio pro Sacra­ mentis et Cultu Divino hac de re gessit, factis olim a nobis potestatibus, auctoritate Nostra apostolica decernimus ut templum paroeciale de quo sermonem habuimus, Immaculatae Conceptioni sacrum in Uruquaria, Basilicis Minoribus annumeretur, cum iuribus atque liturgicis Acta Ioannis Pauli Pp. II 989 concessionibus, quae titulum consequuntur, modo ea serventur quae De­ cretum « De titulo Basilicae Minoris )) poscit, die sexto mensis Iunii datum, anno MDCCCCLXVIII. Contrariis nihil obstantibus. Quod autem egimus, Virgine Maria deprecante, Deo concedente, tum clero ac po­ pulo, tum eorum Episcopo felix, faustum, fortunatumque sit. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxiv mensis Septembris, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 49804. HOMILIAE I Aquilae in Italia habita, sexto expleto saeculo a nativitate S. Bernar- dini Senensis, presbyteri.* Carissimi fratelli e sorelle d'Abruzzo e del Molise! 1. È una gioia per me trovarmi con voi in questo scenario stupendo, dove la Basilica di Collemaggio sembra essere costruita dalla mano dell'uomo per esprimere in una magnifica sintesi di arte e di preghiera ciò che la contemplazione delle vostre montagne suscita nel cuore : il senso dell'infinito, il verticalismo della vita, lo splendore di Dio, riflesso nel creato. Forse anche San Bernardino da Siena, venuto qui per dare inizio alla sua predicazione nel Regno di Napoli di allora, e da questa città chiamato a salire a un altro Regno, contemplò e godette lo splendore di queste creature di Dio, che, come il Poverello di Assisi, avrà salu­ tato, chissà?, col dolce appellativo di «sorelle». Siamo qui riuniti nell'assemblea eucaristica per celebrare, in que­ sta forma liturgica, il sesto centenario di San Bernardino degli Albizzeschi, nato in terra toscana nel 1380, ma che per un misterioso disegno della Provvidenza diventò, con la sua morte, cittadino anche de L'Aquila. Ed io voglio salutare voi tutti, cari fedeli aquilani; voi tutti cari * Die 30 m. Augusti a. 1980. 990 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pellegrini d'Abruzzo e del Molise e di altre regioni vicine e lontane; come tutti i figli di queste regioni che sono emigrati oltre i monti, ol­ tre i mari e gli oceani, ma che spesso ritornano alla loro terra indimenti­ cabile, e forse molti oggi si trovano qui con noi. Voglio salutare i Vescovi qui presenti, le Autorità dello Stato, della Regione e dei Comuni, e quelle militari, e tutti ringraziare, as­ sieme ai loro collaboratori, che hanno prestato la loro opera per pre­ parare questa celebrazione e per accogliere in questa città e regione, nella mia umile persona, il Vicario di Cristo, il Vescovo di Roma. Saluto altresì, con particolare affetto, gli ammalati raccolti all'interno della Basilica, che ho potuto già prima della Messa avvicinare personal­ mente. A tutti dico : Il Signore sia con voi ! A questo punto dell'assemblea, dopo la liturgia della Parola, vo­ glio anche offrirvi qualche spunto di riflessione sulle pagine del libro sacro che abbiamo udito. 2. La prima lettura ci ha ricordato alcuni ammonimenti del Sira­ cide, questo sapiente scrittore dell'Antico Testamento, che difende il patrimonio religioso e culturale dei padri e raccomanda la modestia, l'umiltà, la fedeltà alla legge di Dio, come via della salvezza che fa tro­ vare grazia dinanzi al Signore. 1 Il Vangelo di Luca, ricorda l'insegnamento di Gesù in casa di uno dei farisei che lo aveva invitato a pranzo, dinanzi alla gente che stava ad osservarlo : vedendo che gli invitati sceglievano i primi posti, Gesù insegna il" galateo dell'umiltà, non solo a tavola, ma in tutta la vita cristiana, ammonendo : « Chiunque si esalta, sarà umiliato, e chi si umilierà sarà esaltato ». Poi aggiunge la lezione del disinteresse, raccomandando al suo ospite di non invitare a pranzo i parenti e gli amici ricchi per averne il contraccambio. Infine gli segnala che la vera ricompensa del bene, che si fa agli indigenti, si trova in Dio, al quale si diventa più simili con la carità, fino alla piena gioia nella « risurrezione dei giusti ». 2 3. Non vi sembra, carissimi fratelli e sorelle, che questi testi bi­ blici costituiscano il piedistallo sul quale possiamo vedere elevato nella gloria dei « giusti » San Bernardino? Rimasto orfano di padre e di madre all'età di sei anni, il piccolo figlio degli Albizzeschi crebbe nel silenzio e nella virtù, tanto intento 1 Sir 3, 19-21; 30-31. 2 Cfr. Lc 14, 1; 7-14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 991 agli studi umanistici e giuridici, che però troncò a vent'anni per de­ dicarsi al servizio degli appestati nell'ospedale della Scala della sua città. Poi sentì il bisogno di nascondersi ancora di più, di scegliere F« ultimo posto » tra i seguaci di San Francesco, pur riprendendo in mano i libri — che amava moltissimo — per approfondire il sapere, farsi una buona cultura teologica e prepararsi così all'apostolato della predicazione. E diventò predicatore pellegrinante di grande successo, cominciando il suo cammino apostolico a Genova, nel 1417, e passando poi in innumerevoli città e paesi dell'Italia settentrionale e centrale dove attirava folle strabocchevoli, e, ciò che più conta, operava con­ versioni, rappacificazioni, riforme, perché la gente si sentiva toccata dalla sua parola come da un soffio della grazia di Dio. Ma più cresceva la sua popolarità, più egli si faceva piccolo. Non aspirava a grandi cose, ai «primi posti»; anzi, se essere nominato ve­ scovo poteva allora apparire come un passare ai « primi posti », per ben tre volte rifiutò di accettare, sentendo che la sua missione e il suo carisma erano quelli dell'umile fraticello che, di paese in paese, riaccende nella gente umile e viva, il senso cristiano della vita, la riscoperta del valore della semplicità e della povertà, e quello che con linguaggio moderno, che anch'io ho usato nel mio discorso all'UNESCO, si può chiamare il « primato dell'essere sull'avere ». 5 4. Era il significato più profondo della lezione di Siracide e più an­ cora di quella di Gesù sull'umiltà ; a cui San Bernardino aggiungeva il richiamo al disinteresse, alla carità, e anzi alla giustizia, in un tempo nel quale il nuovo sviluppo dei commerci e degli scambi portava a un'espansione della finanza, nella quale il prestito ad usura diventava spesso il capestro dei poveri, mentre si ingrandivano i dislivelli so­ ciali. Nella predicazione del Santo si sente sempre fremere lo spirito di un uomo buono con i poveri, indulgente con i deboli, spesso por­ tato all'umorismo dinanzi alla realtà della vita, ma forte, deciso e fermo contro il vizio e nel propugnare la giustizia e la carità. San Ber­ nardino fu il propugnatore della legge di Dio e l'apostolo dei ceti po­ polari, come il suo padre San Francesco, come gli Apostoli, come lo stesso Gesù. 5. Ma c'è nella vita e nella predicazione del Santo qualcosa che ce lo fa apparire come colui che si immedesimò a livello di profondità 3 N. IL 992 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale con i bisogni spirituali del suo tempo e diventò l'araldo del divino mes­ saggio, il Vangelo, e anzi del mistero che riempie il Vangelo e che Fra Bernardino sintetizzava nel nome di Gesù Cristo. Egli fu l'inventore e il propagatore del trigramma IH S (Ihesus), che fece dipingere in oro su delle tavolette, con tutt'attorno dei raggi, ai quali attribuiva particolari significati simbolici. Con questo mezzo Fra Bernardino diffuse ovunque passava la devozione al SS. Nome di Gesù, già praticata in monasteri e conventi da secoli, ma che ora di­ ventava un bene comune del popolo cristiano. Anche oggi sulle porte di molte chiese e di molte case, come anche di antichi palazzi pubblici, in molte città d'Italia, si vedono scolpiti quegli stemmi col Nome di Gesù. Come vorrei che la celebrazione del centenario » bernardiniano con­ tribuisse anche, e anzi soprattutto, a questo : a far tornare il Nome di Gesù, come segno della fede e della vita cristiana delle famiglie, sulla porta di casa, all'interno, in Italia e negli altri Paesi. Lo chiedo ai padri e alle madri di famiglia, me anche ai giovani che stimo e amo, e specialmente alle nuove coppie : riportate il Nome di Gesù nelle vo­ stre case. Ve lo ripeto con le parole stesse di San Bernardino : (( El no­ me di Gesù mettetelo nelle vostre case, nelle vostre camere e tenetelo nel cuore». 4 6. San Bernardino, nel suo tempo, ebbe l'intuizione che il mistero di Gesù, (( Via, Verità, Vita », racchiuso nel suo Nome, che signifi­ 5 cava salvezza, era l'annuncio di cui avevano bisogno gli uomini di al­ lora, come quelli di sempre, e perciò si dedicò alla predicazione del Vangelo sotto quel santo segno : <( rifugio dei penitenti, vessillo dei com­ battenti, medicina dei languenti, conforto dei sofferenti, onore dei cre­ denti, splendore degli evangelizzanti, merito degli operanti, aiuto de­ gli incostanti, sospiro dei meditabondi, esaudimento degli oranti, gu­ sto dei contemplanti, gloria dei trionfanti ». E la spiegazione data da Fra Bernardino ai dodici raggi aurei che sulle sue tavolette circon­ dano il trigramma IHS, suddivisi secondo la triplice classifica tradi­ 6 zionale degli imperfetti, dei profìcienti, dei perfetti nella vita spiri­ tuale. Ma quel segno simbolico traduceva la sua scoperta di un Cristo 4 Quaresimale di Firenze 1425, in Le prediche volgari, Firenze 1940, I I , 190 ss. 5 Ov 14, 6. 6 Cfr. De glorioso nomine Iesu Christi; Sermo >{9, Opera, I I , n. 293-302. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 993 che porta a tutti gli uomini, in tutti i tempi e in tutte le condizioni di vita, un messaggio salvifico di valore universale. Così il Nome di Gesù diventò un soggetto vivo e vivificante nella sua predicazione per gli uomini del Quattrocento, ed era una fiamma accesa anche su tutta la raggiera dei precetti di ordine morale, ai quali il Santo richiamava gli individui, le famiglie, la società. La stessa morale cristiana trovava una nuova forza persuasiva e plasmatrice, perché diventava l'espressione e l'irradiazione di Cristo, Maestro di vita. Anche per noi si tratta di ricevere da San Bernardino il messag­ gio sul Cristo della Nuova ed Eterna Alleanza, rinnovatore di tutte le cose, vivificatore dell'uomo in tutte le dimensioni della sua esistenza. 7 7. È lo stesso messaggio che la Chiesa ci ha fatto ascoltare nel Con­ cilio, del quale vi ricorderò soltanto una pagina della Costituzione « Gau­ dium et Spes », dove si legge che « la Chiesa crede che Cristo, per tutti morto- è risorto, dà all'uomo, mediante il suo Spirito, la luce e la forza perché l'uomo possa rispondere alla suprema sua vocazione ; né è dato in terra un altro nome agli uomini in cui possano salvarsi. Crede ugual­ mente la Chiesa di trovare nel suo Signore e Maestro la chiave, il centro e il fine di tutta la storia umana. Inoltre la Chiesa afferma che al di sotto di tutti i mutamenti ci sono molte cose che non cambiano ; esse trovano il loro ultimo fondamento in Cristo, che è sempre lo stesso : ieri, oggi e nei secoli )). 8 Anche il mio Predecessore Paolo V I , nella sua Esortazione Aposto­ lica «Evangelii Nuntiandi», ha affermato che «l'Evangelizzazione con­ terrà sempre — come base, centro e insieme vertice del suo dinami­ smo — una chiara proclamazione che, in Gesù Cristo, Figlio di Dio fatto uomo, morto e risuscitato, la salvezza è offerta a ogni uomo, come dono di grazia e di misericordia di Dio stesso ». Ed io stesso 9 l'ho ripetuto nell'Esortazione Apostolica «Catechesi Tradendae»: «L'Oggetto essenziale e primordiale della catechesi è... il "mistero di Cristo". Lo scopo definitivo della catechesi è di mettere qualcuno, non solo in contatto, ma in comunione, in intimità con Gesù Cristo : 7 8 9 Cfr. Apoc 21, 5. Gaudium et Spes, n. 10. Evangelii Nuntiandi, n. 27. 994 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale egli solo può condurre all'amore del Padre nello Spirito e può farci partecipare alla vita della Santa Trinità ». 10 Carissimi fratelli e sorelle, quante volte ho proclamato questa cer­ tezza e questo impegno della Chiesa, sia nella mia Enciclica « Redemptor Hominis », sia nei miei discorsi e nei miei incontri con gente di ogni età, categoria, nazionalità. Ed oggi voglio ripetere alla luce di San Bernardino, predicatore del Nome di Gesù, che finché il Signore mi darà vita e forze, io non mancherò di annunciare questa verità, di « gridarla sui tetti », come vuole il Maestro, a Roma e dovunque potrò arrivare con i miei viaggi missionari : Gesù Cristo è il nostro Redentore, nel suo Nome è la nostra salvezza, nel suo Vangelo si trova la Via, la Ve­ rità, la Vita, di cui hanno bisogno gli uomini di oggi, non meno di quelli ai quali si rivolgeva San Bernardino. 11 8. Nel concludere la mia omelia, io voglio auspicare e chiedere a Nostro Signore Gesù Cristo, per intercessione di San Bernardino, di mandare alla Chiesa e al mondo molti missionari del Vangelo che portino dappertutto il messaggio della salvezza, perché ogni uomo è chiamato ad essere soggetto della missione del divin Salvatore, che si prolunga e realizza continuamente nella comunità della Chiesa. C'è bi­ sogno di vocazioni sacerdotali e religiose come quella di Bernardino de­ gli Albizzeschi ; c'è bisogno di laici che sentano che anche a loro appar­ tiene la missione salvifica della Chiesa e che si impegnino a parteci­ parvi nei modi loro propri, a somiglianza di quei più fedeli che soste­ nevano Fra Bernardino nelle sue imprese apostoliche, o addirittura ne raccoglievano e trasmettevano le prediche. Anche il laico deve essere una predica vivente. Deve essere un an­ nuncio vivente del Vangelo. Perché il Vangelo è vivo e, come ha per­ meato la società italiana nei tempi perigliosi di San Bernardino, così deve oggi lievitare dal di dentro il mondo in cui viviamo, per mezzo dei cristiani. Non di rado i valori del Vangelo sono, in questo tempo, contraddetti : occorre che i laici diano aperta, chiara, convinta testi­ monianza che soltanto in Cristo si trova la salvezza dell'uomo. Soprattutto nella famiglia, che il Vaticano II ha stupendamente definito « i l santuario domestico della Chiesa», è necessario far argine contro i pericoli che minacciano di profanare questo santuario, di de12 10 Catechesi Tradendae, n. 5. 11 Cfr. Mt 10, 27. 12 Apostolicam Actuositatem, n. 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 995 vastarne le sacre strutture : voglio dire l'edonismo che porta alla man­ canza di amore tra i coniugi e verso i figli, all'infedeltà coniugale, al divorzio e all'abòrto. Soprattutto su quest'ultimo punto sento il grave dovere di invitarvi, come credenti, a porre tutta la vostra attenzione : non si può sopprimere la vita, non si può rifiutare la vita, dono di Dio ; giungono notizie terribili sul triste primato che, in questo campo, si è raggiunto. San Bernardino ha avuto parole di fuoco contro tal male. E io, come Vicario di Colui che è la Vita del mondo, alzo alta la mia umile voce in difesa di chi non ha avuto né mai avrà voce : Non si può sopprimere la vita nel seno della madre ! I laici cattolici ita­ liani ricordano certamente l'invito dei loro Vescovi, a « operare per un superamento della legge attuale, moralmente -inaccettabile, con norme totalmente rispettose del diritto alla vita ». 13 15 Nell'imminenza del Sinodo dei Vescovi, che farà proprie le ansie, le preoccupazioni, i problemi della famiglia, è necessario, da parte di tutti, una presa di coscienza, ferma e generosa, perché Dio continui a benedire tutte le famiglie cristiane, e le renda fari di luce e focolari di amore. Il sacrificio della Nuova Alleanza, che ora ci accingiamo a celebrare, operi in noi con tutta la sua virtù onnipotente per renderci partecipi, tutti della salvezza che viene da Cristo, e susciti in mezzo al popolo di Dio nuovi apostoli religiosi e laici che sappiano annunciare e far amare, come San Bernardino, l'unico nostro Salvatore Gesù Cristo : è la mia preghiera, a cui vi chiedo di» associarvi ; è la mia speranza, che vorrei accendere anche nei vostri cuori. II Senae in Italia habita, sexto expleto saeculo ab obitu S. Catharinae, virginis et Ecclesiae doctoris.* Non dimentichiamo le grandi opere di Dio! 1. Veniamo oggi a Siena per ricordare, dopo seicento anni, quella par­ ticolare opera di Dio, che qui ebbe il suo inizio : Caterina da Siena. Veniamo non solo per ricordarla in questa Città, ma anche per benedire Dio in lei e per lei ; per rendere grazie a Dio per l'opera che vuole 13 Quaresimale di Firenze, 1425; Prediche al Campo di Marte, 1427: 14 Istruzione pastorale del Consiglio * Die 14 m. Septembris a. 1980. Permanente della C.E.I.; 8 Pred. 39. dicembre 1978. Acta 996 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale compiere in lei e mediante lei nella storia della Chiesa e nella storia d'Italia. Dopo sei secoli quest'opera è ancora viva, ed ha ancora là sua particolare eloquenza. Caterina da Siena vive in Dio quella Vita, il cui inizio fu innestato in lei mediante il Battesimo, ricevuto qui a Siena, subito dopo la nascita, avvenuta, secondo la tradizione, il 25 marzo del­ l'anno 1347. E questa sua vita in Dio, nel tabernacolo della Santissima Trinità, riconferma in modo definitivo la verità delle parole pronunciate una volta da S. Ireneo, Padre della Chiesa, nel secolo II : « gloria di Dio è l'uomo vivente ». 2. Contemporaneamente Santa Caterina, in cui la grazia del Battisimo maturò fino ai più alti vertici nel mistero della Comunione dei Santi, vive anche un'ulteriore vita nella memoria e venerazione della Chiesa. La testimonianza che ella diede a Cristo, Figlio del Padre, Verbo Eterno, Sposo delle anime immortali, non soltanto permane nella Chiesa, ma assume, direi, un significato sempre nuovo. Ne è prova il fatto che una delle due donne, onorate da Paolo VI con il titolo di Dottore della Chiesa — accanto a Santa Teresa d'Avila — è proprio lei : Caterina da Siena. È difficile non meravigliarsi di ciò. Ella fu infatti una semplice ra­ gazza ; non ricevette alcuna particolare istruzione (imparò a scrivere quando era già avanti negli anni) e passò per la vita rapidamente, come se avesse fretta di giungere all'eterno tabernacolo della Santissima Tri­ nità. Tutto ciò che ella fu, tutto quello che operò nel corso della sua vita di appena trentatré anni, fu opera mirabile di Dio stesso. Fu opera dello Spirito Santo, al quale la vergine senese fu sottomessa ed obbe­ diente a somiglianza di quella Donna eccelsa, che resta per noi modello irragiungibile : la Madre del Salvatore. Favorita di visioni celesti fin dalla prima infanzia, Caterina coltivò, infatti, costantemente un'unione profonda con lo Sposo divino, pur in mezzo alle occupazioni assillanti della sua vita movimentata. Lo poté grazie alla <( cella interiore », che era riuscita a costruire nel suo intimo. <( Fatevi una cella nella mente, dalla quale non possiate mai uscire », consiglierà più tardi ai suoi discepoli, sulla base della personale espe­ rienza. In essa, infatti, «noi troviamo il cibo angelico dell'affocato de­ siderio di Dio inverso di noi ». 1 2 1 Legenda 2 Lettera 26. maior, I, IV. Acta Ioannis Pauli Pp. II 997 È in tale contemplazione appassionata dei misteri di Cristo, con­ giunta con la coscienza della propria nullità (« Tu sei quello che non è ; io, invece, Colui che sono»), che deve ricercarsi il segreto di un'azione, della cui ampiezza ed incisività restiamo ancor oggi stupiti. È un se­ greto che svela lei stessa nelle raccomandazioni, che non si stanca di ri­ volgere ai figli spirituali : « Ponete, ponete la bocca al costato del Fi­ gliuolo di Dio; però che è una bocca che gitta fuoco di carità, e versa sangue per lavare le vostre iniquitadi. Dico che l'anima che vi si riposa e ragguarda coll'occhio dell'intelletto il cuore consumato e aperto per amore, ella riceve in sé tante conformità con lui, vedendosi tanto amare, che non può fare che non ami». Bisogna risalire a tale interiore co­ munione di vita con Cristo, suggellata dal dono mistico delle stigmate, per comprendere l'ascendente che questa fragile ed inerme fanciulla poté esercitare su ogni genere di persone, su nobili e,plebei, su uomini di Chiesa come su avventurieri lontani da Dio e capaci di ogni violenza. 3 4 3. Bisogna rifarsi a tale fuoco d'amore, per avere, altresì, la spiega­ zione del fascino che la Santa senese continua ad esercitare anche su di noi, uomini del ventesimo secolo. Caterina vive ancora, infatti, quasi un'ulteriore vita, qui sulla terra, nella memoria e nella venerazione della Chiesa. Essa vive, in particolare, nella memoria e nella venerazione della sua Patria, l'Italia, che vede in lei, accanto a san Francesco d'Assisi, la sua principale Patrona. E ben a ragione. Caterina infatti amò l'Ita­ lia e spese senza risparmio le proprie energie per far fronte ai tanti mali che la travagliavano : fu infermiera presso il capezzale degli ap­ pestati ; fu dispensatrice di aiuti per gli indigenti ; fu suscitatrice di ini­ ziative di carità per i bisognosi di ogni genere; soprattutto fu ambascia­ trice di pace fra i singoli, le famiglie, gli Stati. È questo un lato caratteristico della missione della Santa : ella seppe far risuonare efficacemente la parola della pace là dove infieriva la feb­ bre della discordia. E discordie non mancavano davvero nella società sconvolta di quei tempi. Odi e risse costituivano il pane quotidiano dei superbi gruppi gentilizi, trasformati in consorterie d'armi e di eccidi. Sospetti, tensioni, guerre scoppiavano di frequente tra i vari Stati, nei quali era allora divisa la penisola. Urgeva l'opera mediatrice di una persona che fosse sicuramente al di sopra delle parti e tuttavia sufficien­ temente vicina al cuore di ciascuno da potervi far breccia, suscitandovi 3 Legenda maior, I, X. 4 Lettera 97. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 998 l'ascolto ed il consenso. Caterina si assunse tale compito. Forte solo del nome di Cristo, sorretta da un amore ardente per i fratelli, la fra­ gile fanciulla affrontò le opposte fazioni : con sulle labbra l'invocazione : (( Pace, pace, pace » si interpose tra i Governi delle varie città, inter­ venne presso i singoli cittadini, richiamò tutti al senso delle loro respon­ sabilità di uomini e di cristiani. Con accorati accenti, e soprattutto con la forza irresistibile della grazia, impetrata mediante l'offerta di sé a Dio nella preghiera e nelle lacrime, Caterina ottenne conversioni e riconciliazioni, che hanno del miracoloso. 4. L'aspetto, tuttavia, che nell'azione di Caterina ha maggiore ri­ lievo e che pare decidere del suo particolare posto nella memoria e nella venerazione di tutta l'Italia, è quello strettamente collegato col ruolo da lei svolto presso i Papi, un ruolo che Roma e la Sede di Pietro non possono dimenticare. Fu proprio per l'opera di santa Caterina che i Suc­ cessori di Pietro tornarono da Avignone alla Sede, loro destinata dalla Provvidenza stessa all'inizio della storia della Chiesa, a Roma appunto, dove gli apostoli Pietro e Paolo avevano gettato i fondamenti della fede non solo con le parole della predicazione, ma anche con la testimonianza della morte subita per amore di Cristo. I Papi si erano trasferiti ad Avignone, in Francia, nei primi anni del secolo e numerosi ostacoli si frapponevano ormai ad un loro ritorno. Ca­ terina non si arrese. Col coraggio che le veniva dalla fede, parlò, scrisse, insisté, pregò ed alla fine ottenne : il 17 gennaio del 1377 Papa Grego­ rio XI rientrava a Roma, accolto dal tripudio festante dell'intera popo­ lazione. Un capitolo non lieto della storia del Papato giungeva così alla sua conclusione. Per questo motivo, fin dai primi giorni del mio servizio sulla Sede di Pietro, dopo la visita alla basilica di « Santa Maria sopra Minerva », ho desiderato tanto di venire a Siena (così come di andare ad Assisi), per (( legare sulla terra ciò che è legato nei cieli » con il segno di questa visita. Ed oggi che mi è dato di adempiere tale desiderio, pronunciò, elevando il mio spirito, le parole della liturgia : « Non dimentichiamo le grandi opere di Dio ». S. Caterina da Siena è una grande opera di Dio. 5. Questa visita e l'intera solennità cadono nel giorno in cui la Chiesa festeggia l'Esaltazione della Santa Croce. Ascoltiamo quindi nel Vangelo le parole, da Cristo rivolte a Nico­ demo nel corso di quel colloquio notturno, in cui il Figlio dell'Uomo ri- Acta Ioannis Pauli Pp. II 999 vela a quello Scriba ed insieme cittadino ragguardevole, la verità cen­ trale dell'Economia divina nella storia dell'uomo : « E come Mose innàlzò il serpente nel deserto, così bisogna che sia innalzato il Figlio del l'uomo, perché chiunque crede in lui abbia la vita eterna». 5 Ed ascoltiamo anche nella seconda lettura le parole di Paolo su Cristo Gesù che ((umiliò se stesso facendosi obbediente fino alla morte e alla morte di croce » — e proprio per questo (( Dio l'ha esaltato e gli ha dato il nome che è al di sopra di ogni altro nome ; perché nel nome di Gesù ogni ginocchio si pieghi nei cieli, sulla terra e sotto terra ; e ogni lingua proclami che Gesù Cristo è il Signore, a gloria di Dio Padre ». 6 7 E pensiamo, riflettendo e in certo qual modo assimilando con tutta l'anima queste parole (così ovvie per la certezza della fede e al tempo stesso così inscrutabili per la grandezza del Mistero) ... pensiamo in che modo particolare fu «esaltata» la croce di Cristo nel cuore della vo­ stra concittadina, Santa Caterina. E riflettiamo come essa stessa, fu esaltata nella croce. Perché anche se la croce è stata il segno dell'ignominia dell'uomo, è al tempo stesso vero che in questa croce il più « esaltato » è stato l'uomo. Ogni uomo. L'uomo di tutti i tempi. Ho voluto testimoniarlo subito all'inizio del mio servizio sulla Sede romana mediante l'enciclica « Re­ demptor Hominis». Oggi mi rallegro che il giorno in cui mi è dato di onorare in modo particolare Santa Caterina da Siena, insieme con tutta la Chiesa e specialmente con tutta F Italia, coincida proprio con la festa dell'Esaltazione della Croce. Caterina ebbe l'intuizione chiarissima del ruolo affidato alla croce nella liberazione ed « esaltazione » dell'uomo : « L'Agnello immacolato — ella scrive — per render la libertà all'uomo, e farlo libero, di sé me­ desimo alla obbrobriosa morte della santissima croce. Vedete amore inef­ fabile ! che con la morte ci ha data la vita; sostenendo obbrobri e vitu­ peri, ci ha renduto l'onore ; con le mani chiavellate e confitte in croce, ci ha sciolti dal legame del peccato ». « O dolcissimo amore Gesù — prega ella ancora — tu hai giocato con la moite in sulla croce alle braccia », 8 9 5 Gv 3, 14-16. 6 FU 2, 8. 7 FU 2, 9-11. 8 Lettera 28. 9 Lettera 97. 1000 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale «hai pacificato con la morte tua l'uomo con Dio: che i chiodi ci sono fatti chiave che ha disserrata vita eterna ». 10 6. Gesù Cristo continua a parlare a Nicodemo : « Dio infatti ha tanto amato il mondo da dare il suo Figlio unigenito, perché chiunque crede in lui non muoia ma abbia la vita eterna » . n Il Vangelo è messaggio di vita. Il Cristianesimo porta profonda­ mente in tutto il suo contenuto il senso del valore della vita e del rispetto per la vita. L'amore di Dio come Creatore si manifesta in questo, che Egli è Datore di vita. L'amore di Dio come Creatore e Padre si mani­ festa in questo che l'uomo, creato a sua immagine e somiglianza come maschio e femmina, è reso da Lui fin dall'inizio suo collaboratore, colla­ boratore del Creatore nell'opera di dare la vita. A tale compito è con­ nessa una particolare dignità dell'uomo : la dignità generativa, la di­ gnità del padre e della madre, dignità fondamentale e insostituibile in tutto l'ordine della vita umana : individuale e sociale insieme. Il problema dell'affermazione della vita umana dal primo istante del suo concepimento e, in caso di necessità anche il problema della difesa di questa vita, è unito in modo strettissimo con l'ordine più profondo del­ l'esistenza dell'uomo, come essere individuale e come essere sociale, per il quale l'ambiente primo e fondamentale non può essere che quello di un'autentica famiglia umana. È necessaria perciò l'esplicita affermazione della vita umana sin dal primo istante del suo concepimento sotto il cuore della madre, è neces­ saria anche la difesa di questa vita quando essa è in qualsiasi modo minacciata (minacciata anche socialmente ! ) , è necessaria e indispensa­ bile, perché in fin dei conti si tratta qui della fedeltà all'umanità stessa, della fedeltà alla dignità dell'uomo. Si deve accettare questa dignità fin dall'inizio. Se la si distrugge nel seno della donna, nel seno della madre, sarà difficile difenderla, poi in tanti campi ed ambiti della vita e della convivenza umana. Come è pos­ sibile, infatti, parlare di diritti umani, quando si viola questo diritto primigenio? Molti dissertano, oggi, sulla dignità dell'uomo, ma non esi­ tano, poi, a calpestare l'essere umano, quando questi si affaccia, debole ed indifeso, sulla soglia della vita. Non v'è una contraddizione patente in tutto ciò? Non dobbiamo stancarci di riaffermarlo : il diritto alla vita 10 Lettera 184. 11 Gv 3, 16. Acia Ioannis Pauli Pp. II 1001 è il diritto fondamentale dell'essere umano, un diritto della persona, che obbliga fin dall'inizio. Dio infatti ha tanto amato il mondo da dare il suo Figlio unigenito, perché chiunque crede in Lui abbia la vita !... E Dio ha tanto amato la maternità umana, la maternità di una Donna — della Vergine di Nazareth, mediante la quale ha potuto dare al mondo il suo Figlio Unigenito —, che in questa luce ogni maternità umana acquista una straordinaria dimensione. È sacra. Sacra è la vita. E sacra è la maternità di ogni madre. Di qui il problema dell'affermazione della vita. Il problema della difesa della vita già nel seno della madre è, per tutti coloro che con­ fessano Cristo, un problema di fede e un problema di coscienza. E problema di coscienza è anche per gli altri, per tutti gli uomini senza eccezione : lo è in forza della loro stessa umanità. Qui, di fronte a Santa Caterina da Siena, Patrona d'Italia, presento a Dio insieme con voi, una fervente supplica affinché quéste forze di fede e queste forze di coscienza si ritrovino e si esprimano in mezzo a questa Nazione, che sempre si è distinta per il suo grande amore alla famiglia ed al bambino. Chiedo a Dio che questa Nazione non dissipi la sua eredità fondamentale : eredità di vita ed eredità di amore responsabile, che ser­ vendo la vita esprime se stesso di fronte a Dio ed agli uomini. Non dissi­ pi l'Italia questa eredità, ma anzi la esalti in un'effettiva promozione dell'essere umano a tutti i livelli, e la traduca in una positiva e piena tutela, anche giuridica, dei suoi dipitti inalienabili, primo dei quali è e resta il diritto alla vita. « Non dimentichiamo le grandi opere di Dio » ! 7. Le opere del Dio vivo sono più grandi dell'uomo e del mondo. Più grande dell'uomo e del mondo è quell'amore con il quale Dio ha amato il mondo, dandogli il suo Figlio : « ha tanto amato il mondo da dare il suo Figlio unigenito, perché chiunque crede in lui non muoia ma abbia la vita eterna ». 12 Caterina da Siena è diventata per la generazione di allora e per quelle future un testimone insuperabile di quell'amore, perché era in modo straordinario immersa in Dio e nei suoi « grandi problemi » (ma­ gnalia) ! Non mancano anche nella nostra generazione gli uomini, non man­ cano i giovani, che cercano con ardore Dio, ed essendo in relazione con Lui, scoprono la profonda bellezza del mondo e il senso trascendente 12 Gv 3, 16. 64 - A. A. S. 1002 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale delia propria umanità. Perché il mondo per se stesso non allontana l'uo­ mo da Dio, ma lo conduce a Lui. Non nelle creature, ma nel cuore uma­ no, si devono cercare le cause dell'allontanamento da Dio, dell'indiffe­ renza spirituale e di quell'esser così assorbiti dal mondo, come se esso costituisse l'unica dimensione dell'essere umano. Trovandoci qui di fronte a Santa Caterina, la fanciulla straordina­ ria che ebbe in questa Città i natali e si distinse per il compito parti­ colare affidatole dalla Provvidenza verso la Chiesa e verso l'Italia, dob­ biamo chiedere il rinnovamento dello spirito, la capacità cioè di volgerci verso Dio e di « immergerci » in Lui, come esige la nostra contempora­ nea conoscenza del mondo e dell'uomo nel mondo. Poiché di questo si tratta : che l'uomo « non perisca », completamente assorbito dal mondo, ma «abbia la vita eterna». Questa Vita non viene dal mondo ma da Dio : di ciò rende testi­ monianza in modo inconfutabile Santa Caterina da Siena. La gloria di Dio è l'uomo vivente, il quale vive la pienezza di Vita, che viene da Dio ! Amen. III In ecclesia abbatiali Montis Casini a Summo Pontifice, sacris una cum permultis Abbatibus litante, habita.* Venerabiles Fratres ac dilecti Filii et Filiae, Splendidum inter basilicae huius ornatum quae — ex incursus bel­ lici ruinis prodigiose iterum exsuscitata atque a numquam obliviscendo Decessore Nostro Paulo Sexto rursus consecrata — redundat hodie tam electa, immo vero unica fortassis in Montis Casini historia plus quam mille annorum, congressione filiorum Aliarumque Sancti Benedicti ante praeclarum ipsius quasi reviviscentis sepulcrum, circa altare hodierno Sacrificio Eucharistico concelebrando destinatum, venit sua sponte No­ bis in mentem ac vocem clamor exsultans ille Isaiae prophetate : O Pa­ ter venerande, «leva in çircuitu oculos tuos et vide; omnes isti con­ gregati sunt, venerunt tibi ; filii tui de longe venerunt et filiae tuae de latere surrexerunt »1 Tuum nempe ut iubilaeum concelebrent, ex omni regione orbis ter­ rarum huc modo confluxerunt, gloriantes se posse fideles tibi filios ac * Die 20 m. Septembris a. 1980. 1 Cfr. Is. 49, 18; 60, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1003 filias confirmare, laetantes in precibus tibi movendis, implorantes cum gaudio fecundam benedictionem tuam in visibili et optatissima coniunc­ tione cum Petri Successore. Quem ipsum Successorem magnopere qui­ dem iuvat inter eos versari ut tibi, tot millenorum milium Patriarchae monachorum, testificetur existimationem et amorem quem universa Ec­ clesia profitetur in te — natum videlicet consilio gratiaque Dei artificem thesaurorum immensorum expolitae humanitatis et animi cultus at potis­ simum sanctitatis. Vita enim tua, licet sit intra arctos unius regionis fines transacta, admirabilis tamen virtutibus signisque refulsit. Effectus autem tui vivi­ ficantis nuntii, penetrans in cunctam Europam indeque reliquum in mundum, ad hos dies nostros usque pervenit auxilio parvuli istius sed maximi simul libri tui qui « fermentum divinae iustitiae » factus est ad christianam conformationem multitudinum illarum quas Deus tibi per­ inde ac prius Abrahamo praeparavit quasi incomparabilem hereditatem. Delectat vehementer eodemque tempore commovet et Nos et omnes coram adstantes recordari hoc ipso in monasterio, sive potius in perangusto aliquo eius angulo obscuro — e belli cladibus erepto — illum compositum esse librum : Regulam id est eius ; quemadmodum infra me­ minit lapidis titulus : « Hic scripsit Regulam et verbo et opere docuit ». Venerabiles Abbates, dilectissimi Filii Filiaeque adeo magnifici Pa­ tris ac legum Latoris : hac in nostra congressione, quam iure valemus appellare prorsus extraordinariam, et in hoc velut culmine centenariarum omnium commemorationum ipsius ortus, revertamur oportet ad augustum illum libellum ab eoque iterum proficiscamur ad efficiendam moralem ac religiosam renovationem quae instanter nos premit quaeque diligenter a nobis mundo debetur. Per nuperrime editam Epistulam Apostolicam, a verbis Sanctorum Altrix incipientem, voluimus tamquam uno in amplissimo prospectu universa vitalia ea et fertilia exponere, quae etiamnunc Sancti Benedicti doctrina institutisque potest praebere non tantum vitae perfectionis monasticae verum etiam restaurationi et inflammationi tum sensuum tum morum qui ex Evangelio derivantur. Grandi insuper cum solacio cognovimus vos — digne quidem cele­ brare cupientes hanc centenariam memoriam — iam Romae, in prima christianae religionis sede, agere ex nobili sane proposito Symposium pe­ culiare, videlicet de eadem Regula illa, ut post multa recentiora studia ac secundum experimenta aut iam facta aut quae interim fiunt, reperiatis et definiatis : quid validi, quid vivifici Regula etiam hoc tempore contineat, quae structurae primariae inviolabilesque superare debeant 1004 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale alias adventicias quas progredientia saecula rëddiderunt redduntque ca­ ducas, quae penitus necessaria bona firmiter in monasteriis retinenda sint, ut sodalibus dicere liceat se adhuc serio animo procedere in Bene­ dictinae familiae semita. Uti accidit hodie in quibuslibet consiliis et operibus, merito vos — praesertim qui communitatum estis pastores — percipitis omnino opor­ tere ut clarissima eluceat propria indoles et qualitas alicuius filii ac discipuli Sancti Benedicti. « Scientibus loquor » : vos ipsi, to tiens qui legistis diuque perpendistis Regulam vestram, probissime novistis quid cupiat Patriarcha construere simulque edocere per Regulam illam a qua — ut admonet — «non temere declinetur a quoquam». 2 Plane nimirum constat extruere ipsum velle « dominici scholam ser­ vitii ». Vestra igitur proprietas invenitur in hoc absoluto universalique servitio Boni absoluti, quod Deus est. Quamquam totus mundus iam est in Deo, monasterium tamen — sicut Sancto Benedicto describere illud placet — est « domus Dei » peculiari ratione : etenim adest ibi monachus, ut domus illius serviat Domino in humilitate et oboedientia et precatione, in silentio atque opere — ante omnia vero in caritate. Scitis profecto quanta vi et significatione legifer Pater vester ad Christi sequelam inculcet hanc ipsam virtutem velut educatricem omnis mo­ nasticae vitae. Quartum capitulum de instrumentis operum bonorum nos certiores facit doctrinam asceticam mysticamque Benedictinam re­ vera simpliciter esse evangelicam — emanantem nempe ex Evangelio quod suscipitur ac vivitur cum omnibus consectariis suis. 3 4 Agnita autem semel hac vestra qualitate et natura, ecce proin flagitantur — sicut ubique etiam hodie evenit — voluntas et amor veritatis de genuina illa indole vestra. A sodalibus ergo Benedictinis hoc optamus Nos, hoc omnes in Ecclesia desiderant et in mundo : ipsos eos secundum Patriarchae mentem vere monachos esse, « revera » — quo vocabulo ille utitur — esse Dei inquisitores Deique amantes qui gaudeant se a mundo vivere seiunctos sed per amoris societatem cum fratribus in mundo co­ niunctos, se praeterea vivere in familiari convictu oboedientiae et cari­ tatis, unde pax enascatur atque laetitia : « nemo perturbetur neque contristetur in domo Dei ». 5 2 Reg. 43, 7. 3 Proh 4 Reg. 31, 19. 5 Reg. 31, 19. 45. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1005 Longissima quidem nec interrupta umquam traditio — omnium id est longissima quae accedere possit ad ipsius Ecclesiae diuturnitatem — comprobavit nobilitatem et pulchritudinem et fecunditatem Benedictinae spiritualitatis. Ideo de ea sancto cum affectu glori amini ; et necessariis prudentibusque inductis accommodationibus ad mutatum temporum no­ strorum statum, procedite per tramitem, ab illo Patre antiquo aliisque traditionis vestrae patribus designatum ; ne permiseritis occupari vos aut captari motibus tendentibus ad saeculares consuetudines neque irrationalibus minimeque necessariis novitatibus neque nimiis de pluralismo sententiis quae tandem aliquando afficiunt, ut aberretur a legum Latoris vestri Patris itinere. Iam ipsa perspicuitas denotata est tamquam unae praecipuis Regulae laudibus : etenim facile omnes percipere valent ac pernoscere quid mandet commendetve maximus ille Magister; restat tantummodo, ut id humiles et dociles et hilares exsequantur. Annuente propterea Deo, arridente materno cum sensu Maria mo­ nachorum regina, tuente ipso conditore vestro Patre : pergite vos, se­ cundum nuntium eius doctrinae, per traditionem sanam explicatae ac per vestrum fidele exemplum impletae, pergite — inquimus — etiam ho­ die et futuro tempore praedicare potentiam fidei, suave officium christia­ nae orationis, ardentem liturgiae amorem, auctoritatis et oboedientiae beneficium, cultum lectionis divinae studiorumque omnium sacrorum, dulcedinem vestri Gregoriani cantus, promptam alacritatem in mentis manuumque laboribus, dignitatem exterioris ipsius decoris in actibus s necnon in religioso vestitu, iucunditatem vitae communis atque in primis sinceram comparationem caritatis et pacis. At in singulari hac consolationisque plena congressione cum universis Abbatibus ac Superioribus Benedictinis gratum Nobis est — immo et ne­ cessarium Nobis esse videtur — rursus memorare id quod in praedicta Epistula Apostolica iam tradidimus de propria figura paterna quam le­ gifer Pater vester in Abbatis regimine impressit. Superiores sine dubio vos estis et administratores et magistri : verum ante omnia patres. Atque in hac « societate patribus carente » — ut diximus ibidem (cfr. V I ) — testificari debetis Sanctum Benedictum in animo habuisse suum monaste­ rium erigere velut communitatem familiarem in qua pater esset qui provideret ac doceret quique potissimum monachos diligeret suos et respice­ ret, eorum dignitatem reveritus, qui demum faceret eos insuper consor­ tes suarum consiliorum ac prosequeretur cum animi affectu qui aliquid teneritatis etiam haberet cordis materni. 1006 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Vobis ipsis agendi norma est: «plus amari quam timeri)); ac duo illa Regulae capitula quae vestrum quasi Directorium continent : scilicet caput secundum et sexagesimum quartum — praesertim vero mirandum illud sexagesimum quartum caput reapse profluens ex pectore divite sa­ pientiae et caritatis — sunt tamquam «magna charta)), hoc est princi­ palis lex, quae regere debet ac pervadere totam vitae vestrae rationem. Sed cuncta quidem Regula loquitur de vobis ut sapientiam inculcet vo­ bis et prudentiam, immotam repugnantiam vitiis ac promotionem vir­ tutis, commiserationem erga debiles atque in primis illam discretionem Romanam et christianam quae illustrem codicem Regulae vestrae velut peculiari nota distinguit causamque maximam efficit cur quoquoversus diffusus sit, immo ubique gentium invaluerit. Aequilibritas Abbatis ge­ nerat ac sustentat mutuum amorem inter ipsum et sodales filios interque fratres vicissim. Nostro in mundo, ubi deficiens amor privat animos tum viribus tum gaudiis, cernant omnes et cognoscant per sacrificia magna­ nima vestra monasterium societatem esse veri humani supernaturalisque amoris. 6 Ad extremum denique cupimus nominatim singulas consalutare Be­ nedictinas Familias mulierum quarum aliquot suas huc miserunt legatas. Sub lumine ac virtutis odore Sanctae Scholasticae, quae hoc ipso loco iuxta Fratrem requiescit, purissima vestra et virginalis praesentia — o filiae Sancti Benedicti omnes — laetificat Populum Dei et aedificat. In vestri recessus silentio aut in humilitate operum vestrorum singulariter vos repraesentatis — quin immo et magna cum persuasione sectari debe­ tis — affectionem spiritalem Virginis Matris Mariae quae laetabatur esse se Domini ancillam, penitus deditam soli caelestis Patris voluntati « F l o ­ rete flores quasi lilium et date odorem et f róndete in gratiam ». Atque in iucunditatem et utilitatem omnium fratrum hominum in terris cantate Domino castissimas laudes ac Sponso vestro Christo ipsam cantate exsultationem intimae coniunctionis vestrae ob amorem. 7 Patres et Fratres et Sorores omnes : gaudeamus igitur gaudio permagno, « diem festum celebrantes in honorem beati Benedicti )), de cuius gloria Angeli et Sancti triumphant, ex cuius doctrina et institutione millenos per orbem homines intra vel extra monasteriorum saepta adiuvamus, a cuius exemplo et patrocinio commoda percipit Ecclesia et mundus universus. Resonat etiam hodie vox eius : « Christo nihil omnino 6 Reg. 64, 14. 7 E celi. 39, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1007 praeponere )). Haec primaria est ipsius nuntiatio ; ac si ardens eius desiderium illius est, ut cuncti familiae monasticae sodales in pace consistant, idem profecto propositum optatumque fiet pro universa ho­ minum familia veritas felicissima ac solida res, si modo in eam tandem intraverit Christus. 8 Haec habuimus quae amanti animo ad vos diceremus. Sit demum auspex ac pignus spiritualium fructuum, ex hac Benedictina cele­ bratione percipiendorum, Apostolica Benedictio, quam vobis libentissime impertimus. IV In Xystino sacello habita, VI Synodo Episcoporum ineunte.* Venerabiles Fratres in Episcopatu ac dilecti Nobis omnes qui hanc Sessionem Synodi Episcoporum, quae iam incipiet, participabais, 1. Expedit, ut laborum nostrorum initium faciamus penetrando in in­ timam partem seu, ut ita dicamus, in ipsum cor orationis sacerdotalis a Christo prolatae. Novimus quidem quale et quantum fuerit temporis momentum, quo ille verba huius precationis est elocutus. Audiamus vero quam alta, quam gravia, quam praeclara sint ea quae in iis continentur : « Pater sancte, serva eos in nomine tuo, quod dedisti mihi, ut sint unum sicut nos )).* Ecclesia, cum pro sua unitate preces fundit, simpliciter ad haec ipsa verba refertur; his ipsis verbis pro unitate Christianorum oramus. Iisdem usi, nos a Patre, in Christi nomine, illam unitatem efflagitamus, quam efficiamus oportet in Coetu Synodi Episcoporum, qui hodie incipit atque opus suum suscipit, postquam res diu et diligenter sunt praeparatae; opus dicimus, cuius argumentum munera sunt familiae chri­ stianae. 2. Hoc argumentum statutum est quasi conclusio propositionum, quae a multis Episcopis et Conferentiis Episcopalibus necnon a Synodis Patrum Orientalium, ad Secretariam Generalem Synodi Episcoporum missae erant, quae eas sedulo perpendit. In hoc ergo argumento discepta8 Reg. 72, 11. * Die 26 m. Septembris a. 1980. 1 Io. 17, 11; 1008 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tiones nostrae per próximas hebdomadas vertentur, etiam quia prorsus persuasum habemus Ecclesiam per ipsam familiam christianam vivere et missionem suam, a Christo sibi traditam, implere. Itaque aperte dicere possumus argumentum huius Sessionis Synodi esse continuationem dua­ rum Sessionum, quae praecesserint. Etenim sive evangelizatio, quae fuit argumentum Synodi anno millesimo nongentesimo septuagesimo quarto celebratae, sive catechesis, de qua Synodus anni millesimi nongentesimi septuagesimi septimi egit, non solum ad familiam spectant, sed ex ea germanam vim vitalem accipiunt. Re quidem vera familia est obiectum praestantissimum evangelizationis et catecheseos, quibus Ecclesia insistit, sed est simul earum subiectum idque pernecessarium ac tale, ut pro eo nihil substitui possit : est enim subiectum quasi quadam creandi facul­ tate praeditum. 3. Familia ergo peculiari modo conscia esse debet missionis Ecclesiae et partis, quam ipsa habet in eadem missione, ut sit subiectum huius­ modi ; quod non solum est eo consilio, ut in Ecclesia perseveret et ex ea vires suas spirituales hauriat, sed etiam ut ratione quadam fundamentali eam constituat, quatenus est « ecclesiola » seu Ecclesia domestica. Huic ergo Synodo propositum est cunctis familiis ostendere partem, quam habeant in Ecclesiae missione. Haec participatio simul secum fert et poscit, ut finis proprius familiae ad effectum deducatur, si fieri potest in eius plenitudine. Cupimus quidem in laboribus huius Coetus synodalis iterum percipere magisterium, doctrina conspicuum, Concilii Vaticani Secundi, quod at­ tinet ad veritates circa familiam ab eo expositas et quod attinet ad mo­ dum, quo familia ipsa Concilium in vitae usum traduxit. Familiae chri­ stianae omnino oportet locum suum in hoc magni momenti opere inve­ niant. Ut hunc finem potissimum consequentur, Synodus iis vult adiu­ mentum praebere. 4. Ut sanctus Paulus in lectione altera hodiernae Liturgiae docet, (( multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius mem­ bra». Quapropter quamvis Coetus Synodi ipsa sua natura peculiaris forma sit actionis Collegii episcopalis, tamen intra ipsum hunc Coetum singulariter nos opus habere sentimus praesentiae ac testificationis di­ lectarum fratrum nostrorum et sororum, qui familias christianas totius orbis repraesentant. (( Habemus autem donationes secundum gratiam, 2 2 Rom. 12, 5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1009 quae data est nobis, differentes». Re quidem vera tempore huius Coe­ tus, cui ut argumentum proposita est familia christiana eiusque mu­ nera, necessarium est, ut quasi praesentes adsint ac testimonium perhi­ beant ii, quorum « donationes secundum gratiam, quae data est » ipsis, sunt donationes vitae et vocationis ad matrimonium et ad vitam fami­ liarem. 3 Dilecti fratres et sorores, grati vobis erimus, si inter huius Synodi labores, in quos pro officio episcopali et pastorali nostro incumbemus, nobiscum quodammodo communicabitis has « donationes » vestrae condi­ cionis et vocationis vestrae, saltem eo quod testimonium praesentiae vestrae atque experientiae vestrae exhibebitis, quae in sanctitate magni huius Sacramenti ut in fundamento innititur ; quod Sacramentum vo­ bis est proprium : Sacramentum dicimus matrimonii. 5. Christus Dominus, cum ante mortem suam, in ipso exordio mysterii paschalis ita orat : « Pater sancte, serva eos in nomine tuo, quod dedisti mihi, ut sint unum sicut nos », quodammodo, fortasse peculiari quadam ratione, etiam unitatem petit coniugum et familiarum. Orat quidem pro unitate discipulorum, pro unitate Ecclesiae ; sed mysterium Ecclesiae a sancto Paulo cum matrimonio comparatur. Ecclesia ergo inter munera sua non solum peculiares partes tribuit familiae, sed eam habet etiam quodammodo praeclaram imaginem suam. Ecclesia, amore infiammata Christi, Sponsi sui, qui nos « in finem dilexit », maritos et uxores in­ tuetur, qui amorem sibi promittant in totius vitae cursum, usque ad mortem; atque singulare munus suum esse arbitratur tueri hunc amo­ rem, hanc fidelitatem et honestatem necnon omnia bona, quae inde per­ sonae humanae et societati obveniunt. Ipsa quidem familia huic socie­ tati vitam tradit, in familia, per opus educationis, ipsa veluti compago humanitatis, cuiusvis hominis in hoc mundo propriae, efficitur. 4 In Evangelio hodiernae Liturgiae Filius Patrem sic alloquitur : « ver­ ba, quae dedisti mihi, dedi eis, et ipsi acceperunt... et crediderunt quia tu me misisti... mea omnia tua sunt et tua mea». 5 Nonne in animis hominum cuiusvis generationis resonat veluti re­ percussa imago huius colloquii? Nonne haec verba quasi vivide contexunt historiam unius cuiusvis familiae et, per familiam, unius cuiusvis hominis? 3 Cfr. Rom. 12, 6. 4 Cfr. Eph. 5, 21-33. 5 Io. 17, 8-10. 1010 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Nonne iisdem his verbis inducti, arctius nos conecti sentimus cum missione Christi ipsius : Christi sacerdotis, prophetae, Regis? Nonne familia ex intima ratione huius missionis exoritur? 6. « Obsecro itaque vos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium vestrum». 6 Haec hostia et hoc obsequium documento sunt vos regale sacerdotium Christi participare. Hoc vero non aliter geritur quam oboediendo exhortatoriis verbis, quae Deus, Creator et Pater, est elocutus; etenim in prima lectione, de libro Deuteronomii deprompta, haec dicuntur : « iuxta te est sermo valde in ore tuo et in corde tuo, ut facias illum». 7 Christus vero sic pro discipulis suis orat : « Non rogo, ut tollas eos de mundo, sed ut serves eos ex Malo ... Sanetifica eos in veritate ... pro eis sanctifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificati in veritate ». 8 En verbum Dei, quod in hodierna Liturgia annuntiatur, munera describit, quae oportet proponamus familiis christianis in Ecclesia ét in mundo huius temporis. Sunt autem haec : — conscientia propriae missionis, quae ex missione salvifica Christi promanat et tamquam peculiare servitium impletur ; — haec conscientia alitur verbo Dei viventis et virtute sacrificii Chri­ sti. Ita ea testimonium vitae perficitur, quod aliorum vitam possit for­ mare, quod alios possit « sanctificare in veritate » ; — haec conscientia bonum effundit, quod solum «servat ex Malo». Munus familiae omnino simile est officio Eius, qui in Evangelio, modo prolato, dicit de se ipso : <( Cum essem cum eis, ego servabam eos in nomine tuo, quod dedisti mihi et custodivi, et nemo ex his periit... ». 9 Ita est ! Munus cuiusque familiae est custodire et servare bona fun­ damentalia. Id profecto idem valet ac custodire et servare hominem ! 7. Utinam Spiritus Sanctus omnes labores nostros, tempore huius Coetus, qui hodie initium capit, regat atque sustentet ! Expedit sane, ut hoc exordium fiat verbis, quae ex centro magnae ora­ tionis sacerdotalis Christi sunt desumpta; expedit, ut a celebratione eucharistica eundem Coetum incipiamus. 6 Horn. 12, i. 7 Dt. 30, 14. 8 Io. 17, 15-19. 9 Io. 17, 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1011 Totum vero opus, quod subsequentibus diebus faciemus, nihil aliud erit quam servitium hominibus praestandum : id est fratribus et soro­ ribus nostris, coniugibus et parentibus, iuvenibus, pueris puellisque, hominum generationibus, familiis ... cunctis, quibus Christus Patrem revelavit, et universis, quos « de mundo » Pater dedit Christo ; qui ait : « E g o pro eis rogo ... pro his quos dedisti mihi, quia tui sunt)). 10 V Hydrunti in Italia habita, quinto expleto saeculo a martyrio Beati Antonii Primaldo et Sociorum eius.* 1. Ci ha fatto venire oggi qui ad Otranto il ricordo dei Martiri. Ci ha fatto venire qui la venerazione verso il martirio, sul quale, sin dall'inizio, si costruisce il Regno di Dio, proclamato ed iniziato nella storia umana da Gesù Cristo. La verità sul martirio ha nel Vangelo un'eloquenza piena di pene­ trante profondità ed insieme di trasparente semplicità. Cristo non pro­ mette ai suoi discepoli successi terreni o prosperità materiale ; Egli non presenta davanti ai loro occhi alcuna « utopia », come è capitato più di una volta e come capita sempre nella storia delle ideologie umane. Egli semplicemente dice ai suoi discepoli : <( vi perseguiteranno ». Vi conse­ gneranno agli organi delle diverse autorità, vi metteranno in prigione, vi chiameranno davanti ai diversi tribunali. Tutto ciò «a causa del mio nome »* 1 La sostanza del martirio è legata, dall'inizio e nel corso di tutti i se­ coli, con questo nome ! Noi qualifichiamo come martiri quei cristiani che, nel corso della storia, hanno subito sofferenze, spesso terrificanti, per la loro crudeltà ((in odium fidei». Coloro ai quali « i n odium fidei» ve­ niva infine inflitta la morte. Quindi coloro che accettando, in questo mondo, le sofferenze e subendo la morte hanno reso una particolare te­ stimonianza a Cristo. Mettendo davanti agli occhi dei suoi discepoli l'immagine delle sof­ ferenze che li aspettano a causa del suo Nome, il Maestro dice: «Que­ sto vi darà occasione di render testimonianza ». 2 10 Io. 17, 9. * Die 5 m. Octobris a. 1980. 1 Le 21, 12. 2 Le 21, 13. 1012 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 2. Cinquecento anni fa qui, ad Otranto, ottocento discepoli di Cristo, hanno reso appunto una tale testimonianza, accettando la morte per il Nome di Cristo. Ad essi si riferiscono le parole che il Signore Gesù ha pronunciato sul martirio : (( sarete odiati da tutti per causa del mio nome». Sì. Sono stati oggetto d'odio. Hanno bevuto per il Nome di Cri­ sto il calice di quest'odio fino in fondo, a somiglianza del loro Mae­ stro, il quale dalla Cena pasquale si recò direttamente al Getsemani e lì pregava : (( Padre, se vuoi, allontana da me questo calice )). Tuttavia il calice dell'odio umano, della crudeltà e della croce non si è allontanato. Cristo, obbediente al Padre, l'ha vuotato fino in fondo : (( non sia fatta la mia, ma la tua volontà )). 3 4 5 La testimonianza del Getsemani e della croce è un sigillo definitivo, impresso su tutto ciò che Gesù ha fatto e insegnato. Egli, accettando la morte, ha dato la propria vita per la salvezza del mondo. I Martiri di Otranto, accettando la morte, hanno dato la loro vita per Cristo. E in questo modo hanno reso una particolare testimonianza a Cristo. La testimonianza dei Martiri li introduce in modo particolare anche nel suo Mistero pasquale. « Con la vostra perseveranza — dice Gesù — salverete le vostre anime)). Come Egli stesso conquistò la nuova vita, accettando la morte, conquistano la Vita, a cui Cristo ha dato inizio nella sua Risurrezione. 6 3. « Quella » Vita : la Vita nuova e piena smentisce, in certo senso, l'esperienza della morte. Smentisce soprattutto la certezza di coloro che, infliggendo la morte, ritenevano di aver tolto la vita ai Martiri, di averli privati della vita e di averli strappati in maniera definitiva dalla terra dei viventi. (( Agli occhi degli stolti parve che morissero ; / la loro fine fu ritenuta una sciagura, / la loro dipartita da noi una rovina)). Così proclamava l'autore del libro della Sapienza già molto tempo prima che Cristo pronunciasse le sue parole sul martirio. 7 «...ma essi sono nella pace». Ma essi sono nella pace! Nell'atto del martirio ha quindi luogo una radicale, per così dire, contrapposizione dei criteri e dei fondamenti stessi del pensare. La morte 8 3 Le 21, 17. 4 Le 22, 42. 5 Le 22, 42. 6 Le 21,* 19. 7 Sap 3, 2-3. 8 Sap 3, 3. 1013 Acta Ioannis Pauli Pp. II umana dei martiri, la morte legata alla sofferenza e al tormento — così come la morte di Cristo sulla croce — cede, in un certo senso, dinanzi ad un'altra Realtà superiore. L'autore del libro della Sapienza scrive: « Le anime dei giusti... sono nelle mani di Dio / nessun tormento le toccherà ». 9 Quest'altra Realtà superiore non annulla il fatto del tormento e della morte, così come non annullò il fatto della passione e della morte di Cristo. Essa, la « mano » invisibile di Dio trasforma soltanto questo fatto umano. Lo trasforma già perfino nella sua trama terrestre, me­ diante la potenza della fede che si rivela nelle anime dei martiri di­ nanzi al tormento ed alla sofferenza : (( Anche se agli occhi degli uomini subiscono castighi, la loro speranza è piena di immortalità ». 10 La forza di questa fede e la forza della speranza che proviene da Dio sono più potenti del castigo e della morte stessa. I Martiri rendono te­ stimonianza a Cristo proprio per questa forza della fede e della spe­ ranza. Essi, difatti simili a Lui nella passione e nella morte, proclamano contemporaneamente la potenza della sua risurrezione. Basta ricordare qui come moriva il primo Martire di Cristo, il diacono Stefano ; egli si spense gridando : « Ecco io contemplo i cieli aperti e il Figlio dell'uomo che sta alla destra di Dio »." Così dunque, grazie alla forza della fede ed alla potenza della spe­ ranza, cambiano in un certo senso le proporzioni: le-proporzioni della vita e della morte, della sconfìtta e ideila vittoria, dello spogliamento e dell'elevazione. L'autore del libro della Sapienza scrive in seguito : (( In cambio d'una breve pena /riceveranno grandi benefici, / perché Dio li ha provati / e li ha trovati degni di sé )). 12 4. Qui tocchiamo un punto particolarmente importante nel fatto del martirio. Il Martirio è una grande prova, definitiva e radicale. ÏC la più grande prova dell'uomo, la prova della dignità dell'uomo al cospetto di Dio stesso. È difficile dire a questo proposito più di quanto afferma proprio il libro della Sapienza : « Dio li ha provati e li ha trovati degni di sé». Non esiste una misura più grande della dignità dell'uomo di quella che si trova in Dio stesso : negli occhi di Dio. Il martirio è dun13 9 Sap 3, 1. 10 Sap 3, 4. 11 At 7, 56. 12 Sap 3, 5. 13 Sap 3, 5. 1014 Acta Apostolicae Sedis -, Commentarium Officiale que (( la » prova dell'uomo che ha luogo agli occhi di Dio, una prova nella quale l'uomo, aiutato dalla potenza di Dio, riporta la vittoria. Attraverso tale prova sono passati, nel corso della storia, numerosi confessori e discepoli di Cristo. Attraverso tale prova sono passati i Mar­ tiri d'Otranto cinquecento anni fa. Attraverso tale prova sono passati e passano i Martiri del nostro secolo, martiri spesso sconosciuti, oppure poco conosciuti, anche se si trovano non lontani da noi. E così nella odierna circostanza non posso non volgere il mio sguardo, oltre il mare, alla non distante eroica Chiesa in Albania, sconvolta da dura e prolungata persecuzione ma arricchita dalla testimonianza dei suoi martiri : Vescovi, Sacerdoti, Religiosi, Religiose e semplici fedeli. Oltre che a loro, il mio pensiero va anche agli altri fratelli cristiani e a tutti i credenti in Dio i quali subiscono una simile sorte di priva­ zioni in quella Nazione. Essere spiritualmente vicini a tutti coloro che soffrono violenza a causa della loro fede è un dovere speciale di tutti i cristiani, secondo la tradizione ereditata dai primi secoli. Direi di più : qui si tratta anche di una solidarietà dovuta alle persone ed alle comunità, i cui diritti fon­ damentali sono violati o perfino totalmente conculcati. Dobbiamo pregare perché il Signore sostenga questi nostri fratelli con la Sua grazia in tali difficili prove. E vogliamo pregare anche per chi li perseguita ripetendo l'invocazione di Cristo sulla Croce, rivolta al Padre : « Perdona loro perché non sanno ciò che fanno». Molto spesso si cerca di qualificare i martiri come <( colpevoli di reati politici ». Anche Cristo è stato condannato a morte apparentemente per questo motivo : perché affermava di essere re. Non dimentichiamo, per­ 14 ciò, i martiri dei nostri tempi. Non comportiamoci come se essi non esistessero. Ringraziamo Dio che essi hanno superato vittoriosamente la prova. Imploriamo la forza dello Spirito Santo per i perseguitati che an­ cora devono misurarsi con tale prova. Si compiano su di essi le parole del Maestro : « Io vi darò lingua e sapienza, a cui tutti i vostri avversari non potranno resistere, né combattere». 15 Restiamo in comunione con i Martiri. Essi scavano l'alveo più pro­ fondo del fiume divino nella storia. Essi costruiscono i fondamenti più consistenti di quella città divina che si eleva verso l'eternità. L'autore del libro della Sapienza proclama : 14 Cfr. Lc 23, 2. 15 Lc 21, 15. Acta Ioannis PauU Pp. 1015 II (( (Dio) li ha saggiati come oro nel crogiuolo e li ha graditi come un olocausto )). 16 5. Nella Chiesa in terra permane il ricordo e la venerazione dei Santi Martiri, come qui a Otranto, è in tanti altri luoghi d'Italia, d'Europa e del mondo. Nel Regno di Dio essi ricevono insieme a Cristo una parti­ colare forza e potere nel mistero della Comunione dei Santi e in tutta l'economia divina della verità e dell'amore. (( Governeranno le nazioni, avranno potere sui popoli e il Signore regnerà per sempre su di loro. Quanti confidano in lui comprenderanno la verità; coloro che gli sono fedeli vivranno presso di lui nell'amore, perché grazia e misericordia sono riservate ai suoi eletti ». 17 I martiri, dinanzi alla Maestà della divina Giustizia, potrebbero gri­ dare così come leggiamo nell'Apocalisse : « Fino a quando, Sovrano tu che sei santo e verace, non farai giustizia e non vendicherai il nostro sangue sopra gli abitanti della terra? ». Tuttavia nella luce eterna della 18 Santissima Trinità, uniti nella suprema Verità e nel perfetto Amore, essi diventano portavoce della grazia e della misericordia per i loro fra­ telli e sorelle sulla terra. Lo diventano anzi per i loro stessi persecutori. Lo diventano soprattutto per la Chiesa, che secondo i disegni misericor­ diosi di Dio deve essere la « Città divina » elevata tra i popoli, deve essere : (( in Cristo come un sacramento, o segno e strumento dell'intima unione con Dio e dell'unità di tutto il genere umano ». 19 E perciò proprio questa Chiesa, riunita oggi a Otranto sulla grande tomba dei Martiri, desidera nello spirito della missione che le è propria elevare, per il loro tramite, la sua preghiera a Dio. In questa preghiera si collocano al primo posto i problemi che noi oggi, da questa grande tomba dei Martiri di Otranto, dopo 500 anni, vediamo in modo nuovo e con una nuova chiarezza, nella prospettiva della Croce di Cristo e della Missione della Chiesa. 6. Il Concilio Vaticano I I , il quale ha affermato che (da Chiesa è in Cristo come un sacramento o segno e strumento dell'intima unione con Dio e dell'unità di tutto il genere umano )), ha manifestato anche il suo atteggiamento coerente con tale professione nei confronti di quegli 20 16 Sap 3, 6. 17 Sap 3, 8-9. 18 Ap 6, 10. 19 Lumen Gentium, 20 Lumen Gentium, 1. 1. 1016 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale avvéniménti che, nel passato, hanno contrapposto reciprocamente musul­ mani e cristiani come nemici : « Se nel corso dei secoli tra Cristiani e Musulmani sono sorte non poche contese e inimicizie, questo Sacrosanto Concilio esorta tutti a dimenticare ciò che è passato, a praticare since­ ramente la comprensione reciproca e a promuovere insieme i beni morali, la pace e la libertà». 21 Per noi, queste parole hanno una importanza decisiva. Nel mede­ simo spirito ho già avuto occasione di parlare più di una volta : ad Ankara, capitale della Turchia, nella mia visita in quel Paese l'anno scorso, ed anche a Nairobi, ad Accra, ad Ouagadougou e ad Abidjan du­ rante il mio recente viaggio in terra africana. Oggi, presso le tombe gloriose dei Martiri d'Otranto, invoco l'in­ tercessione di coloro le cui « anime sono nelle mani di Dio », ed, insieme con tutta la Chiesa, elevo fervida preghiera aftinché le parole dell'inse­ gnamento del Concilio Vaticano II diventino sempre più una realtà. Va, in questo momento, un pensiero deferente e cordiale alla Chiesa di Bisanzio che ebbe storici legami con la Chiesa locale di Otranto. Da questa antica terra di Puglia, protesa come una testa di ponte verso il Levante, noi guardiamo con attenzione e simpatia alle regioni dell'Oriente e particolarmente là dove ebbero origine storica le tre grandi Religioni monoteistiche, cioè il Cristianesimo, l'Ebraismo e l'Islam. Ab­ biamo presente nella memoria ciò che il Concilio dice di (( quel popolo al quale furono dati i testamenti e le promesse e dal quale Cristo è nato secondo la carne ; 22 popolo, in virtù della elezione, carissimo per ragione dei suoi padri, perché i doni e la vocazione di Dio sono irrevocabili ». 25 E in seguito leggiamo nella medesima pagina del Concilio Vaticano II : « M a il disegno di salvezza abbraccia anche coloro che riconoscono il Creatore, e tra questi in particolare i Musulmani, i quali professando di tenere la fede di Abramo, adorano con noi un Dio unico, misericor­ dioso, che giudicherà gli uomini nel giorno finale ». 24 In pari tempo non possiamo chiudere gli occhi dinanzi a situazioni particolarmente delicate che colà si sono create e tuttora sussistono. Sono scoppiati durissimi conflitti ; la regione del Medio Oriente è pervasa da tensioni e contese, col rischio sempre incombente del ri%splodere di nuove 21 Nostra Aetate, 22 Cfr. Rom 9, 4-5. 23 Cfr. ibid. 11, 28-29. 24 Lumen 3. Gentium, 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1017 guerre. È doloroso rilevare ehe spesso gli scontri si sono avuti seguendo le linee di divisione fra gruppi confessionali diversi, sicché è stato pos­ sibile per alcuni, purtroppo, alimentarli artificiosamente facendo leva sul sentimento religióso. I termini del dramma medio orientale sono noti : il Popolo Ebraico, dopo esperienze tragiche, legate allo sterminio di tanti figli e figlie, spinto dall'ansia di sicurezza, ha dato vita allo Stato di Israele; nello stesso tempo si è creata la condizione dolorosa del Popolo Palestinese, in co­ spicua parte escluso dalla sua terra. Sono fatti che stanno sotto gli occhi di tutti. Ed altri Paesi, come il Libano, soffrono per una crisi che minaccia di essere cronica. In questi giorni, infine, un aspro con­ flitto è in corso in una regione vicina, fra Irak e Iran. Riuniti oggi qui, presso le tombe dei Martiri di Otranto, meditiamo sulle parole della liturgia, che proclamano la loro gloria e la loro po­ tenza nel Regno di Dio : (( Governeranno le nazioni, avranno potere sui popoli e il Signore regnerà per sempre su di loro ». Quindi in unione con questi Martiri, noi presentiamo al Dio Unico, al Dio Vivente, al Padre di tutti gli uomini i problemi della pace in Medio Oriente ed anche il problema, che tanto ci è caro, dell'avvicinamento e del vero dialogo con coloro ai quali ci unisce — nonostante le differenze — la fede in un solo Dio, la fede ereditata da Abramo. Lo spirito di unità, di reci­ proco rispetto e di intesa si dimostri più potente di ciò ohe divide e contrappone. Libano, Palestina, Egitto, Penisela Arabica, Mesopotamia nutrirono da millenni le radici di tradizioni sacre per ciascuno dei tre gruppi re­ ligiosi ; là ancora, per secoli, hanno convissuto sugli stessi territori co­ munità cristiane, ebraiche ed islamiche ; in quelle regioni, la Chiesa Cat­ tolica vanta comunità insigni per antichità di storia, vitalità, varietà di riti, proprie caratteristiche spirituali. Sovrasta alta su tutto questo mondo, come un centro ideale, uno gno prezioso che custodisce i tesori delle memorie più venerande, essa stessa il primo di questi tesori, la Città Santa, Gerusalemme, oggetto di una disputa che sembra senza soluzione, domani — se vuole ! — domani crocevia di riconciliazione e di pace. scri­ ed è oggi lo si Sì, noi preghiamo perché Gerusalemme, anziché essere, come è oggi, oggetto di contesa e di divisione, divenga il punto d'incontro, verso cui continueranno a volgersi gli sguardi dei Cristiani, degli Ebrei e dei Mu­ sulmani, come al proprio focolare comune ; intorno a cui essi si senti­ ranno fratelli, nessuno superiore, nessuno debitore agli altri ; verso cui 65 - A. A. S. 1018 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale torneranno a dirigere i loro passi i pellegrini, seguaci di Cristo, o fedeli della legge mosaica, o membri della comunità dell'Islam. 7. E adesso il nostro pensiero si rivolge ancora una volta versò la Liturgia dei Martiri. Noi guardiamo con gli occhi dell'autore dell'Apo­ calisse e vediamo nel grande cimitero di Otranto e, al tempo stesso, nella prospettiva dell'eterna Gerusalemme... vediamo: ((sotto l'altare le anime di coloro che furono immolati a causa della parola di Dio e della testimonianza che gli avevano resa ... venne data a ciascuno di essi una veste candida e fu detto loro di pazientare ancora un poco, fin­ ché fosse completo il numero dei loro compagni di servizio e dei loro fratelli ». 25 ALLOCUTIONES I Iis qui coetui Conferentiae Mundialis Institutorum Saecularium Romae habito affuere in Arce Gandulfi coram admissis.* Chers Frères et Sœurs dans le Seigneur, 1. «A vous, la grâce et la paix de la part de Dieu notre Père, et du Seigneur Jésus-Christ ». Ces paroles, familières à l'Apôtre saint Paul, montent spontanément à mes lèvres pour vous souhaiter la bien­ venue, et pour vous exprimer ma reconnaissance pour la visite que vous me rendez à l'occasion de votre Congrès, qui réunit les représentants des Instituts séculiers du monde entier. 1 Cette rencontre me procure une joie profonde. En effet, votre état de vie consacrée constitue un don particulier de l'Esprit Saint fait à notre temps pour l'aider, comme l'ont dit mes confrères latino-améri­ cains réunis à Puebla, (( à résoudre la tension entre l'ouverture objective aux valeurs du monde moderne (état séculier chrétien authentique) et le don plénier du cœur à Dieu (esprit de la consécration) ». En effet, vous vous trouvez pour ainsi dire au centre du conflit qui agite et divise 2 25 Ap 6, 9, 11. * Die 28 m. Augusti a. 1980. 1 Cf. Rm 1, 7; 1 Co 1, 3; 2 Co 1, 2, etc. 2 Cf. Document final de VAssemblée de Puebla, n. 775. Acta Ioannis Pauli Pp. 1019 II Pâme moderne, c'est pourquoi vous pouvez offrir « un apport pastoral effi­ cace pour l'avenir et ouvrir des voies nouvelles et de valeur universelle pour le peuple de Dieu ». 3 Je porte donc un grand intérêt à votre Congrès et je prie le Seigneur de vous donner sa lumière et sa grâce afin que les travaux de votre assemblée vous permettent d'analyser lucidement les possibilités et les risques que votre manière de vivre comporte, de prendre ensuite les décisions capables d'assurer à votre choix de vie, dont l'Eglise attend beaucoup aujourd'hui, les développements opportuns. 2. En choisissant le thème de votre Congrès : <( L'évangélisation et les Instituts séculiers à la lumière de l'exhortation apostolique Evangelii Nuntiandi », vous avez suivi une suggestion contenue dans une allo­ cution de mon vénéré prédécesseur, le Pape Paul VI auquel va certaine­ ment votre gratitude pour l'attention qu'il vous a toujours réservée et pour l'efficacité avec laquelle il sut faire accueillir par l'Eglise la consécration dans la vie séculière. S'adressant le 25 août 1976 aux Res­ ponsables généraux de vos Instituts, il remarquait : « S'ils demeurent fidèles à leur vocation propre, les Instituts séculiers deviendront comme "le laboratoire d'expérience" dans lequel l'Eglise vérifie les modalités concrètes de ses rapports avec le monde. C'est pourquoi ils doivent écou­ ter, comme leur étant adressé surtout à eux, l'appel de l'exhortation apostolique Evangelii Nuntiandi : "Leur tâche première ... est la mise en œuvre de toutes les possibilités chrétiennes et évangéliques cachées, mais déjà présentes et actives dans les choses du monde. Le champ propre de leur activité évangélisatrice, c'est le monde vaste et compliqué de la po­ litique, du social, de l'économie, mais également de la culture, des sciences et des arts, de la vie internationale, des mass media" (n. 70) ». 4 Dans ces paroles, l'accent mis sur la réalité ecclésiale des Instituts séculiers dans leur être et dans leur agir n'aura certainement échappé à personne. Il est d'ailleurs développé aussi dans d'autres discours. Il y a là un élément que je désire souligner. En effet, comment ne pas se rendre compte combien il est important que votre expérience de vie, caractérisée et unifiée par la consécration, l'apostolat et la vie séculière, se déroule, à travers certes un sain pluralisme, dans une communion 3 4 Ibid. Cf. Doc. Cath., 1976, p. 807. 1020 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale authentique avec les Pasteurs de l'Eglise et dans la participation à la mission évangélisatrice de tout le peuple de Dieu? Ceci ne porte pas préjudice, d'ailleurs, à ce qui distingue essentielle­ ment le mode de consécration au Christ qui vous est propre. Mon pré­ décesseur le précisait dans l'allocution que j'ai déjà citée, et il rappelait à cette occasion une distinction de grande importance méthodologique : (( Cela ne signifie pas, évidemment, — disait-il — que les Instituts sé­ culiers, en tant que tels, doivent se charger de ces tâches. Cela revient normalement à chacun de leurs membres. C'est donc le devoir des Insti­ tuts eux-mêmes de former la conscience de leurs membres à une ma­ turité et à une ouverture qui les poussent à se préparer avec beaucoup de zèle à la profession choisie, afin d'affronter ensuite avec compétence, et en esprit de détachement évangélique, les poids et la joie des respon­ sabilités sociales vers lesquelles la Providence les orientera ». 5 3. Conformément à ces indications du Pape Paul V I , vos Instituts ont approfondi de diverses manières, ces dernières années, au niveau national ou continental, le thème de l'évangélisation. Votre Congrès actuel veut faire le point sur les résultats acquis et en vérifier la valeur, afin d'orienter toujours mieux les efforts de chacun en accord avec la vie de l'Eglise, qui cherche par tous les moyens «à étudier comment faire arriver à l'homme moderne le message chrétien dans lequel il peut trouver la réponse à ses interrogations et la force pour son enga­ gement de solidarité humaine ». 6 Je suis heureux de prendre acte du bon travail accompli, et j'exhorte tous les membres, prêtres et laïcs, à persévérer dans la recherche d'une meilleure compréhension des réalités et des valeurs temporelles par rapport à l'évangélisation elle-même : le prêtre, pour se rendre toujours plus attentif à la situation des laïcs et pour porter au presbyterium diocésain non seulement une expérience de vie selon les conseils évangéliques et avec une aide communautaire, mais aussi une sensibilité exacte du rapport de l'Eglise au monde; le laie, pour accueillir le rôle parti­ culier dévolu à celui qui est consacré dans la vie laïque au service de l'évangélisation. Que les laïcs aient, en ce domaine, une charge spécifique, j'ai eu l'occasion de le souligner à maintes reprises, en accord étroit d'ailleurs avec les indications données par le Concile. (( En tant que peuple saint 5 Cf. iUd. p. 807. 6 Evangelii Nuntiandi, n. 3. 1021 Acta Ioannis Pauli Pp. II de Dieu, disais-je par exemple à Limerick, au cours de mon pèlerinage en Irlande, vous êtes appelés à remplir votre rôle dans l'évangélisation du monde. Oui, les laïcs sont "une race élue, un sacerdoce saint". Eux aussi sont appelés à être "le sel de la terre" et "la lumière du monde". C'est leur vocation et leur mission spécifique de manifester l'Evangile dans leur vie et de l'insérer ainsi comme un levain dans la réalité du monde où ils vivent et travaillent. Les grandes forces qui régissent le monde — politique, mass media, science, technologie, culture, éduca­ tion, industrie et travail — sont précisément les domaines où les laïcs ont spécifiquement compétence pour y exercer leur mission. Si ces forces sont dirigées par des personnes qui sont de véritables disciples du Christ et qui, en même temps, par leurs connaissances et leurs talents, sont compétentes dans leur domaine spécifique, alors le monde sera vraiment changé du dedans par la puissance rédemptrice du Christ». 7 4. En reprenant maintenant ce discours et en l'approfondissant, j'éprouve le besoin d'attirer votre attention sur trois conditions d'une importance fondamentale pour l'efficacité de votre mission : a) Vous devez être, avant tout, de vrais disciples du Christ. En tant que membres d'un »Institut séculier, vous voulez être tels par le radicalisme de votre engagement à suivre les conseils évangéliques d'une manière telle que, non seulement elle ne change pas votre condition, — vous êtes et vous demeurez des laïcs ! mais qu'elle la renforce, en ce sens que votre état séculier soif consacré, qu'il soit plus exigeant et que l'engagement dans le monde et pour le monde, impliqué par cet état séculier, soit permanent et fidèle. Rendez-vous bien compte de ce que cela signifie : la consécration spé­ ciale, qui conduit à sa plénitude la consécration du baptême et de la con­ firmation, doit imprégner toute votre vie et toutes vos activités quoti­ diennes, en créant en vous une disponibilité totale à la volonté du Père qui vous a placés dans le monde et pour le monde. De cette manière, la consécration en viendra à constituer comme l'élément de discernement de l'état séculier, et vous ne courrez pas le risque d'accepter cet état simplement comme tel, avec un optimisme facile, mais vous l'assumerez en gardant conscience de l'ambiguïté permanente qui l'accompagne, et vous vous sentirez logiquement engagés à en discerner les éléments posi­ tifs et ceux qui sont négatifs afin de privilégier les uns, précisément par 7 Homélie prononcée à Limerick, le I ' octobre 1979. Cf. Doc. Cath. 1979, p. 867. e 1022 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale l'exercice du discernement, et pour éliminer au contraire progressive­ ment les autres. b) la seconde condition est que vous soyez, au niveau du savoir et de l'expérience, vraiment compétents dans votre domaine spécifique pour y exercer, grâce à votre présence, cet apostolat de témoignage et d'engagement envers les autres que votre consécration et votre vie dans l'Eglise vous imposent. En effet, c'est seulement grâce à cette compétence que vous pourrez mettre en pratique la recommandation adressée par le Concile aux membres des Instituts séculiers: « I l faut qu'ils tendent avant tout à se donner entièrement à Dieu dans la cha­ rité parfaite et que leurs Instituts gardent le caractère séculier qui leur est propre et spécifique afin de pouvoir exercer partout et efficacement l'apostolat dans le monde et comme du sein du monde, apostolat pour lequel ils ont été créés ». 8 c) la troisième condition sur laquelle je veux vous inviter à ré­ fléchir est constituée par cette résolution qui vous est propre: à savoir de changer le monde de l'intérieur. Vous êtes, en effet, insérés dans le monde à part entière et non seulement de par votre condition sociolo­ gique ; vous êtes tenus à cette insertion avant tout comme à une atti­ tude intérieure. Vous devez donc vous considérer comme « p a r t i e » du monde, comme engagés à le sanctifier, en acceptant totalement les exi­ gences qui découlent de la légitime autonomie des réalités du monde, de ses valeurs et de ses lois. Ceci veut dire que vous devez prendre au sérieux l'ordre naturel et son « épaisseur ontologique », en essayant de lire en lui le dessein li­ brement poursuivi par Dieu, et en offrant votre collaboration afin qu'il s'actualise progressivement dans l'histoire. La foi vous donne des lu­ mières sur le destin supérieur auquel cette histoire est ouverte grâce à l'initiative salvatrice du Christ; dans la révélation divine, cependant, vous ne trouvez pas de réponses toutes faites aux nombreuses questions que l'engagement concret vous pose. C'est votre devoir de chercher, à la lumière de la foi, les solutions adéquates aux problèmes pratiques qui émergent peu à peu, et que vous ne pourrez souvent obtenir qu'en prenant le risque de solutions seulement probables. Il y a donc un engagement à promouvoir les réalités de l'ordre na­ turel et il y a un engagement à faire intervenir les valeurs de la foi, qui doivent s'unir et s'intégrer harmonieusement à votre vie, en consti8 Décret Perfectae Caritatis, n. 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1023 tuant son orientation de fond et sa constante inspiration. De cette fa^on, vous pourrez contribuer à changer le monde « d u dedans», en devenant son ferment vivifiant et en obéissant à la consigne qui vous a été donnée dans le Motu Proprio Primo feliciter : être « le ferment, modeste mais efficace, qui, agissant partout et toujours, et mêlé à toutes les classes de citoyens, des plus modestes aux plus élevées, s'efforce de. les atteindre et de les imprégner toutes et chacune par l'exemple et de toutes façons jusqu'à informer la masse tout entière de telle sorte qu'elle soit toute levée et transformée dans le Christ» (Introduction). 5. La mise en évidence de l'apport spécifique de votre style de vie ne doit pas, cependant, conduire à sous-évaluer les autres formes de con­ sécration à la cause du Royaume auxquelles vous pouvez aussi être appelés. Je veux faire allusion ici à ce qui est dit au numéro 73 de l'exhortation Evangelii Nuntiandi^ qui rappelle que «les laïcs peu­ vent aussi se sentir appelés ou être appelés à collaborer avec les Pasteurs au service de la communauté ecclésiale, pour la croissance et la vie de celle-ci, exerçant des ministères très diversifiés, selon la grâce et les charismes que le Seigneur voudra bien déposer en eux ». Cet aspect n'est certainement pas nouveau mais correspond au con­ traire dans l'Eglise à de très vieilles traditions ; il concerne aussi un certain nombre de membres des Instituts séculiers et principalement, mais non exclusivement, ceux qui vivent dans les communautés d'Améri­ que latine ou d'autres pays du tiers-monde. 6. Chers Fils et Filles, votre champ d'action, comme vous le voyez, est très vaste. L'Eglise attend beaucoup de vous. Elle a besoin de votre témoignage pour apporter au monde, affamé de la Parole de Dieu même s'il n'en a pas conscience, la « joyeuse annonce » que toute aspiration authentiquement humaine peut trouver dans le Christ son accomplisse­ ment. Sachez être à la hauteur des grandes possibilités que la Providence divine vous offre en cette fin du second millénaire du christianisme. Pour ma part, je renouvelle ma prière au Seigneur, par l'intercession maternelle de la Vierge Marie, afin qu'il vous accorde en abondance ses dons de lumière, de sagesse, de détermination dans la recherche des voies les meilleures pour être, parmi vos frères et vos soeurs qui sont dans le monde, un témoignage vivant rendu au Christ et un appel discret mais convaincant à accueillir sa nouveauté dans la vie personnelle et dans les structures sociales. 1024 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Que la charité du Seigneur guide vos réflexions et vos échanges du­ rant ce Congrès. Vous pourrez alors marcher avec confiance. Je vous y encourage en vous donnant la Bénédiction Apostolique, pour vous ainsi que pour ceux et celles que vous représentez aujourd'hui. II Ad sacros Praesules ritus Malabarici et Malankarensis occasione visitationis « Ad limina » in Arce Gandulfi coram admissos; de liturgica renovatione.* Venerable and dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I am very grateful to you for your visit today; it is indeed with great joy that I address my affectionate greeting to all of you who, together with Cardinal Joseph Parecattil, Archbishop of Ernakulam and President of the Pontifical Commission for the Revision of the Eastern Code of Canon Law, have come from différent parts of India for this ad limina visit and for your collégial meeting. 2. In you I sense the présence here of the whole Syro-Malabar Church, this Eastern and authentically Indian Church which for cen­ turies has been a marvel of Christian witness in fidelity to its primitive faith and to its legitímate traditions. And henee my greeting goes today to your entire Church : to the priests, to the men and women Religious, to the members of Secular Institutes, to the young, to the old, to the fathers and mothers of families, to the workers, to the children and to ali the faithful, especially those who are in sickness and in pain. My greeting and good wishes go also to the faithful and Pastors of the other Churches who live alongside of you in the différent parts of Kerala and in the rest of India, as well as to the brethren of the Christian communities which are not yet in full communion with us. They go likewise to ali the members of the non-Christian religions. 3. In this collégial visit, I wish oflîcially to express my gratitude for the diligent reports which you have placed at my disposai and at the disposai of my collaborator in the Apostolic See, for a greater knowledge of your Èparchies with their many clergy and religious. The Eparchies are teeming with pastoral and missionary activity; their activities are * Die 29 m. Augusti a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. 1025 II also manifestée! in the field of culture through collèges and schools, in the field of charitable and social assistance through hospitals and dispen­ sarles, and where ver there is need to work for the human, social and spiritual advancement vt your communitie« or of anyone without distinc­ tion of belief, race or rite. I have noted your commitment full of dedication and of love for all. This is an honour and a duty for the whole Catholic Church, and this is also the task of your Church. It has always been so, and today especially this commitment shines with new lustre. I am happy to render testimony to your zeal. 4. This perspective of openness to all people without any distinction is a challenge to my own apostolic service, which is described by Lumen Gentium in these words : "universo caritatis coetui praesidet, legitimas varietates tuetur et simul invigilet ut particularia, nedum unitati no­ ceant, ei potius inserviant". 1 I have desired this encounter with you and I wish to thank you for the praiseworthy responsibility with which you have accepted the invita­ tion of the Sacred Congrégation to particípate in a study meeting on the reform of the Sacred Liturgy of your own Church. This is a meeting from which it seems right to expect the happiest of results with respect to a clear liturgical discipline and a liturgical renewal according to the directives and spirit of the Second Vatican Council. You may be sure that the Successor of Peter, on every occasion, as in this fraternal en­ counter, has only one desire and proposai, that of being what the Coun­ cil has called : "unitatis tum Episcoporum tum fidelium multitudinis, perpetuum ac visibile principium et fundamentum". 2 5. What fundamentalia does this encounter of ours and your collé­ gial meeting with the compétent Congrégation of the Holy See look to, if not the realization of perfect communion in vinculo pacis? The Liturgy manifests and effects unity in an al together special way. "Li­ turgical actions are not private functions, but are célébrations of the Church, which is the 'sacrament of unity', namely, a holy people united and organized under their bishops. Therefore liturgical actions pertain to the whole body of the Church ; they manifest it and have effects upon it". 3 1 No. 13. 2 Lumen 3 Sacrosanctum Gentium, 23. Concilium, 26. 1026 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Besides setting forth with such vigour this general fundamental theological concept, the Council draws attention to other principies of the greatest importance : the Church desires to respect and foster in a special way "the spiritual adornments and gifts of the various races and peoples. Anything in their way of life that is not indissolubly bound up with superstition and error she studies with sympathy and, if possible, preserves intact. Sometimes, in fact, she admits such things into the liturgy itself, as long as they harmonize with the true and authentic liturgical spirit". Moreover, Lumen Gentium states : 4 "By divine providence it has come about that various churches established in diverse places by the apostles and their successors have in the course of time coalesced into several groups, organically united, which, preserving the unity of faith and the unique divine constitution of the universal Church, enjoy their own discipline, their own theological and spiritual héritage... This variety of local Churches with one common aspiration is particularly splendid évidence of the catholicity of the undivided Church". 5 But at the same time the Council wishes thèse Churches to be faithful to their traditions: "For it is the mind of the Catholic Church that each individual Church or rite should retain its traditions whole and entire, while adjusting its way of life to the various needs of time and place". 6 This same Decree also proclaims : " A l l Eastern rite members should know and be convinced that they can and should always preserve their lawful liturgical rites and their established way of life, and that these should not be altered except by way of an appropriate and organic development". 7 To attain their aim it is necessary to have a rigorous and severe application of the conciliar directives on fidelity to the traditions of one's own rite : "Easterners themselves should honour ail these things with the greatest fidelity. Besides, they should acquire an ever greater knowledge and a more exact use of them. If they have improperly fallen away from them because of circumstances of time or persons, let them take pains to return to their ancestral ways". 4 Ibid., 37. 5 No. 23. 6 Orientalium 7 Ibid., 6. 8 Ibid., 6. Ecclesiarum, 2. 8 Difficulties will Acta Ioannis Pauli Pp. II 1027 not be lacking in the field of returning to the genuine sources of one's own rite. It is a question, nevertheless, of diffìculties which must be faced viribus unitis and Deo adiuvante. The liturgical renewal is henee the fundamental élément for the ever fruitful life of your Church : a renewal founded on fìdelity to your own genuine ecclesial traditions and open to the needs of your people, to your culture and to possible changes owing to your own organic progress. You will be usefully guided by the fundamental principies which are set out in the letter Dominicae Cenae, and which will assist you not to err in a matter that is so important and so delicate. 6. After these reflection on the Liturgy, I am pleased to speak about the Memorandum that you wished to make known to me through the Sa­ cred Congrégation for the Eastern Churches. The content of this document, despite the brevity imposed on it by reason of circumstances, invites me to reflect on the history of your glorious Church, which in the free world is the Eastern Church that is most numerous and flourishing, the one with the greatest number of priests, men and women religious, seminarians and laity. How can we fail to emphasize with joy and with true satisfaction the contribution of your Church to the cause of the missions, not only in India but also elsewhere, to the promotion of priestly and religious vocations, to the activities of teaching and of charitable assistance, etc? There is no question of underestimating the many human factors that have their own influence in these phenomena, but rather of noting how these factors are also indebted to the Christian faith of your SyroMalabar families, who are always open to giving their children to the cause of the universal Church even beyond the boundaries of your particular Church. I wish to express my heartfelt thanks to you the Bishops, to your priests, to the Religious, the members of Secular Institutes, the seminarians and the generous families, for what you have done and continue to do for the universal Church. What at one time the missionaries of Europe and America did and are stili doing in auxilium Orientalium, you have done and are doing in auxi­ lium Ecclesiae Latinae. I sincerely thank you. All of this is in perfect harmony with the spirit of the Council which wants the par­ ticular Churches to feel in their heart responsibility for the other Churches and for the universal Church. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1028 7. After a glance at your Church, my thought turns to the desiderata that you have presented. The importance of what you set forth, as well as the canonical, ecclesiologicae pastoral, doctrinal and practical im­ plications thereof, explain why it is not possible on this occasion to give an immediate and complete response to your proposais. When there is a question of matters that concern the whole Church, and the création of supra-episcopal structures in which the interests of différent Bishops and particular Churches are involved, the Holy See adopts serious and wise procédures that are sanctioned by the practice of many centuries. I wish to assure you how happy I am to see that you are endeavouring to affirm and deepen your identity as a particular Eastern Church. I am pleased to quote here the thought of my great predecessor Paul VI in his concluding discourse at the 1974 Synod of Bishops : "Eodem tamen tempore exoptamus, ut sedulo caveatur ne altior pervestigatio essentialis huius aspectus rerum, quae Ecclesiae sunt, ullo modo noceant firmitati 'communionis' cum ceteris particu­ laribus Ecclesiis et Petri successore, cui Christus Dominus, grave, pe­ renne atque amoris plenum hoc officium commisit, ut agnos et oves pascerete ut fratres confirmaret/ ut fundamentum esset et signum unitatis Ecclesiae". 0 11 With référence to some phrases of your Memorandum, I would like to recali an aspect to the collégial teaching of the Second Vatican Council : "Romanus enim Pontifex habet in Ecclesiam, vi muneris sui, Vicarii scilicet Christi et totius Ecclesiae Pastoris, plenam, supremam et universalem potestatem, quam semper libere exercere valet". On the occasion of the above-mentioned Synod, Paul VI added : "unum potius adest propositum, quo videlicet omnes — pro suo quisque munere suscepto fideliterque impleto — Dei voluntati respondeant, maxima impulsi dilectione". I wish however to assure you that everything will be done, compatibly with the good of the universal Church and with the necessary gradualness. 12 13 8. In the same order of ideas there is also the problem of the assistance to your faithful outside your Eparchies. 9 Jn 21:13-17. 10 Lk 22:32. 11 26 October 1974: AAS 66 (1974), p. 636. 12 Lumen 13 Ibid. Gentium, 22. On the one hand my unfor- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1029 gettable predecessor John Paul I, in his brief pontificate, had the opportunity and joy of being able to appoint Archbishop Antony Padiyara as Apostolic Visitor for the Malabar faithful living in différent régions of India outside the territories of Eastern Jurisdiction. The Archbishop has striven with exemplary solicitude to fulfil the task entrusted to him, and I wish to express my gratitude to him coram vobis. Also involved, on the other hand, in this question are the Papal Représentative in India and the Latin Ordinaries of those places where these Malabar faithful are living. I can assure you that there will be rendered accessible to these faithful ali the helps which the laws of the Church foresee, particularly by the prescriptions, which you yourselves have cited, of the Decree Christus Dominus. It is well known how, after the Council, the Church wished to revise the Apostolic Constitution Exsul Familia, and my predecessor Paul VI in Pastoralis Migratorum Cura did not omit any effort to place every spiritual help at the disposai of emigrants. The common concern of the Bishops of the emigrants' places of origin and the Bishops of their new homes requires a harmony of relationships and a spirit of fraternal collabora­ tion. It is my most earnest desire, and my conviction, that the Episcopal Conferences, whether of India or the regional ones, will find a way to develop a just manner of providing for this need. In this effort to help the most needy faithful, either spiritually or materially, the Malabar Bishops will find in the Holy See a sincere sup­ port and an animating force, which, in an ecclesial perspective that embraces the needs of the individual particular Churches and the common good of the whole Church, seeks to create a climate of mutual knowledge and esteem among all people, especially among the faithful of différent races, nations and rites. 9. I would like to add a word about your Eparchies. I am not only thinking of your Church in terms of numbers, statistics and the outstanding activities of each of your Eparchies, but I am contemplating the rich spiritual life that exists therein. I am thinking of your priests, so numerous and generous. I am thinking of the men Religious who are members of Eastern Institutes, as well as Orders and Congrégations of Latin origin, and who are docile to the call of Christ and in the vanguard of the Church's life. I am thinking of the great numbers of women Religious of contemplative and Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1030 active life, whose consecrated oblation reflects that of Mary, and becomes the basis for a selfless service that mirrors the maternal care of the whole Church, especially for the little ones, for the weak, the poor and the suffering. I am thinking of the young people, and particularly of the seminarians : each of you has a minor seminary for candidates for the priesthood, and there are two major seminaries—the Pontifical Seminary of Alwaye and the Apostolic Seminary of Kottayam—besides the Scholasticate of the Carmélites of Mary Immaculate, with two theological faculties and a third one already envisioned. In this regard it is worthwhile to call attention to the following exhortation : "The forma­ tion of future priests should be considered as one of the most important ministries in a diocèse and, in some ways, the most demanding. In fact, the work of teaching unités the professor very closely to the work of our Lord and Master, who prepared his Apostles to be witnesses of the Gospel and dispensers of the mysteries of God". 14 In conclusion, I présent to your reflection a profound desire of my heart : You are here united with Peter "communione fraternae caritatis atque studio permoti universalis missionis Apostolis traditae". 15 This is a propitious occasion for recalling the supreme thème of unity : fraternal unity among Bishops, unity between the différent rites, unity between the Bishop and the priests, between the Bishop and Eeligious, between the Bishop, priests and laity, between the poor and the wellto-do. The unity which in thèse days of grace you have sought in the liturgical and pastoral fields must be the first fruit of this particular expérience of harmony and collaboration. My thoughts go to the Bishops of the other rites who work in the territory and who must be not only brothers who coexist with you but who live alongside of you in profound ecclesial communion with you and with the whole Church. My thoughts go also to the various groups and communities of separated brethren who look with sincere admira­ tion to your bond with the Successor of Peter. My last word is one of hope and prayer to Mary Mother of the Church. May she protect you al ways and through her intercession may your Eparchies continue to have a great flowering of vocations and 14 Sacred Congrégation Future Priests ", IV, 1, 3. 15 Christus Dominus, 36. for Catholie Education, "The Theological Formation of Acta Ioannis Pauli Pp. II 1031 great holiness of life. May she enable all of ns to fix our gaze constantly on her Son, Jesus Christ, the great High Priest and Chief Shepherd of the Church of God. And now a word to the Malankara Bishops, who are associated in a fraternal way with the group of Malabar Prelates. I wish to extend a very special greeting to you, since this year is the anniversary of an extraordinary event in your Church. You are celebrating the Golden Jubilee of that spiritual movement of which the late and esteemed Mar Ivanios was a pioneer and which brought into full communion with Rome himself, other Prelates, and the com­ munities which he founded : the Brothers of the Imitation of Christ and the Sisters of Bethany. As a sign of my own sharing in this Golden Jubilee, I am happy to announce my décision to send as my Représentative and as the bearer of my message Cardinal Wladislaw Rubin, Prefect of the Sacred Con­ grégation for the Eastern Churches, who will be présent for the solemn célébrations that are scheduled for 26-28 December next. I assure you of my prayers, my blessing and my fraternal affection in Christ Jesus our Lord. III Ad magnarum urbium Magistros in Arce Gandulfi coram admissos: nimio studio demigrandi ex agris et in urbes se conferendi modum statuendum.* J Ladies and Gentlemen, Dear friends, 1. I am pleased to extend a warm welcome to all of you who have come from many différent countries, and who are participating in the International Conference on Population and the Urban Future being held in Rome. I greet you, not as one who is an expert in the economie, social and politicai aspects of the subject of your discussions; but as one vitally interested in every human dimension of your thème—as one eager to proclaim with you, from the perspective of man and his inviola­ ble dignity, the great relevance of your topic. 2. It was almost a decade ago that my predecessor Paul V I , in a well-known document of his pontificate, made the following reflection : * Die 4 m. Septembris a. 1980. 1032 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale "A major phenomenon draws our attention, as much in the industrialized countries as in those which are developing : urbanization". He then went on to raise the following questions : "Is not the rise of an urban civilization ... a true challenge to the wisdom of man, to his capacity for Organization and to his farseeing imagination? ... Urbanization, undoubtedly an irreversible stage in the development of human societies, confronts man with difficult problems ... How is he to master its growth, regúlate its Organization and successfully accomplish its animation for the good of all?". 1 3. And today, moved by humanitarian concern, you are endeavouring to share useful expériences and to shed light on many issues involved in this vast topic of the urban future ; you are hoping, moreover, to focus your attention on poUcies and programmes, and to gain insights into those means which are best adapted to your goals. The attention that you devote to this subject is patently justified by reason of its importance. Who could contest that the phenomenon of urbanization, and consequently of urbanism itself, is intimately linked to the progress of tomorrow's worldf By reason of its power to effect social, economie and politicai changes, and to influence man, urbaniza­ tion must be counted among the more significant factors of this Century affecting human aífairs. Permit me therefore to express the conviction that you do well to ponder, from the viewpoint of total human wellbeing—a viewpoint which respects in man a scale of spiritual and material values—différent ramifications of the phenomenon, such as health, éduca­ tion, employment, food and housing. On her part, the Catholic Church considers the question from a religious viewpoint, which can never prescind from, but which must rather take into account, all' the other truly human dimensions of an issue that is eminently human. 4. In the aforementioned document, Paul VI also spoke explicitly of the many and various evils that spring from a "disordered growth" of the city: "Behind the façades, much misery is hidden other forms of misery spread where human dignity founders : delinquency, criminal ity, abuse of drugs and eroticism. It is in fact the weakest who are the victims of dehumanizing living conditions, degrading for conscience and harmful for the family institution". Because of his understanding of 2 1 2 Octogésima Ibid., 10. Adveniens, 9-10. 1033 Acta Ioannis Pauli Pp. II the conséquences of disordered urbanization, Paul VI could not but conclude : " I t is the grave duty of those responsible to stri ve to control this process and to give it direction". 3 5. The challenge is indeed formidable, but the ingenui ty of man is great. Even the prédictions for the future, based on projections of the past, are subject to the causality of man and to his concrete interven­ tions. By reason of this principie we have a confirmation of the impor­ tance of the discussions that you have undertaken in the hope of promoting the true good of man. For those of us who are the heirs of the Judaeo-Christian or other religious traditions there emerges also the great element of God's providence in the world and the reality of his action. The ancient Psalmist expressed this, saying : "Unless the Lord builds the house, those who build it labour in vain". 4 6. The good of man—man seen in the totality of his nature and in the full dignity of his person—is indeed a determining factor for all human interventions in this field. Those who would serve man must be motivated by a love and a fraternal compassion that effectively takes into account man in his origin, in his composition, in the laws that govern his nature, in the incomparable role that is his at the présent time, as well as in the grandeur of his destiny. It is this last factor which, far from negating the value of the présent moment or that of the future, seeks to put it in full and final perspective. The sacredness of human life and its transmission, the inviolability of all human rights, the importance of each individual person—ail of this together is the perspective from which every intervention in the field of population and the urban future is rightfully evaluated; these are the criteria of its utility and its success. 7. Society today and tomorrow exists for man and for theadvancement of his personal dignity. A contribution before the witness of history to a true and genuine city of man is a great contribution, and one to be accomplished with God's help. It is a contribution worthy of you ail. It is indeed a splendid initiative and a weighty responsi­ bility that your Congress assumes in endeavouring to promote the urban 3 Ibid., 11. * Ps 127:1. 66 - A. A. S. 1034 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale future in the city of tomorrow. Through your efforts, and through the upright and enlightened contribution of countless other men and women of good will who have understood what is at stake, may this city of tomorrow be a city of human dignity and fraternal service, a city of justice, of love and of peace. IV Iis qui conventui de quaestionibus tertiae aetatis quam vocant affuere in Arce Gandulfi coram admissis: locum in humana consortione senibus vindicandum.* Venerable Brothers and dear friends, 1. With great pleasure I welcome all of you who make up the Castelgandolfo International Forum on Active Aging. Yours in an initiative that is sponsored, I am told, by the Opera Pia International for Active Aging, in coopération with the United Nations Fund for Population Activities, and in consultation with the Center for Social Development and Humanitarian Affairs, with a number of Bishops in attendance. Ail of you are intent on rendering homage to humanity in the elderly. The Church's concern and love for this category invites her to take note of your zealous initiative. And today take the occasion to offer some partial considérations on a you are rightfully striving to explore in depth. the aging, of persons I willingly topic that 2. A greater awareness in society of the existence of the elderly and of their condition of life is already a good in itself. A realization of the actual situation of millions of our fellow human beings immediately prompts us to see the need for promoting their betterment ; it gives us insights into what interventions are to be made and what means are to be utilized so that many lives may be rendered more fully human. 3. To turn our attention to the aging is to realize how much they are a part of God's plan for the world, with their mission to fulfil, their unique contribution to make, their problems to solve, their burdens to bear. A concentration on the lofty dimensions of the lives of the elderly assist» us to discover areas where true human advancement can he * Die 5 m. Septembris a. 1980. 1035 Acta Ioannis Pauli Pp. II made ; it helps us to see what should be emphasized in order to bring about progress in the présent state of the elderly. 4. The Oatholic Church willingly lends her support to efforts that encourage the elderly themselves to look with realism and serenity on the role that God has assigned to them : with the wisdom and expérience of their lives they have entered a period of extraordinary grace, with new opportunities for prayer and union with God, having been endowed with new spiritual forces with which to serve others and to make a fervent off ering of their lives to the Lord and Giver of life. Efforts, moreover, that are aimed at fostering and sponsoring programmes on behalf of the elderly are worthy of the highest praise. Christ's teaching is clear : what is done for his brethren is done for him, and its value is seen in this light. T o help mobilize forces in favour of the aging is another worthy goal to be pursued : to support the initiatives that will bring the forces of science to alleviate the sufferings of the elderly ; to défend their right to life and to the fullness thereof ; to minister to their needs—ail this is part of the horizon that is open to the men and women of our own day. 5. To proclaim the mission of the elderly and thereby to promote their special role in the human family is a task of great importance. The elderly are meant to be part of the social scene ; their very existence gives an insight into God's création and the functioning of society. The life of the aging helps to clarify a scale of human values ; it shows the continuity of générations and marvellously demonstrates the interdependence of God's people. The elderly often have the charism to bridge generation gaps before they are made : how many children have found understanding and love in the eyes and words and caresses of the aging ! And how many old people have willingly subscribed to the inspired word that "the crown of the aged is their children's children"! 2 To point out the resources that belong to the elderly is to sensitize the elderly themselves and to highlight the riches inhérent in society— riches which society itself does not appreciate. Old age is able to enrich the world through prayer and counsel ; its présence enriches the home ; its immense capacity for evangelization by word and example, and. by 1 Cf. 2 Prov Mt 25:40. 17:6. 1036 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale activities eminently adapted to the talents of the elderly is a force for the Church of God yet to he thoroughly understood or adequately utilizèd. A description of the positive factors of aging could be extended at length. 6. Your worthy aim, to see an "active aging", is shared by men and women throughout the world. Interest begets interest. Creative activi­ ties for and with and by the elderly will bring forth fruitful results for a more humanized society and a renewed civilization that will sustain a greater fellowship of love and communion of hope and peace. It is my fervent desire that your initiative and other similar ones may présent the world with a more Consolidated concern for the elderly everywhere. By anticipation I greet with enthusiasm and with senti­ ments of particular hope the United Nations World Assembly on the Elderly scheduled to be convened in 1982, to which this présent Forum looks forward, and which it seeks to aid through its présent délibérations. In the context of the Catholic faith my thoughts turn to ali the elderly of the Church who with serenity and joy give the example of earnest Christian living, while at the same time manifesting an appréciation of the mystery of human death, realistically to be accepted, but radically transformed in the Paschal Mystery of the Lord Jesus. My thoughts go to all who are bent under the weight of sickness or incapacity, to those who Shoulder burdens of loneliness, rejection or fear. In prayer and with fraternal love I entrust them all to the Heart of Jesus, source of all consolation, to the Heart of Jesus, our Life and Résurrection. And I ask God, through the intercession of our Blessed Mother Mary, to sustain you in your efforts, and to bless you and ail those who love and assist the elderly. V lis qui ex omnibus nationibus VIII Conventui thomistico, Romae primo expleto saeculo ab institutione Pontificiae Academiae Romanae a S. Thoma Aq. habito, interfuere coram admissos.* Venerati e cari Fratelli! Sono sinceramente lieto di poter accogliere oggi, in un incontro cor­ diale, i partecipanti all'ottavo Congresso Tomistico Internazionale ce­ lebrato in occasione del centenario dell'Enciclica « Aeterni Patris» di * Die 13 m. Septembris a. 1980. 1037 Acta Ioannis Pauli Pp. II Leone X I I I ed altresì della fondazione, ad opera del medesimo Sommo Pontefice, della « Pontificia Accademia Romana di San Tommaso d'Aquino». Saluto con affetto tutti i presenti. 1. Con la celebrazione dell'ottavo Congresso Tomistico Internazio­ nale, organizzato dalla <( Pontificia Accademia Romana di San Tom­ maso d'Aquino e di Religione Cattolica », si concludono le manifesta­ zioni commemorative del centenario dell'Enciclica ((Aeterni Patris», emanata il 4 agosto 1879, e della Fondazione della medesima Accade­ mia, avvenuta il 13 ottobre 1879, per opera del grande Pontefice Leone XIII. Dal primo Convegno, tenuto nell'Università di San Tommaso d'Aqui­ no, nel novembre dello scorso anno, fino ad oggi, le celebrazioni si sono moltiplicate in Europa e in altri Continenti. Queste conclusive tornate accademiche, che hanno veduto illustri e qualificati docenti convenire a Roma da ogni parte del mondo nel nome di Papa Leone X I I I e di San Tommaso d'Aquino, hanno potuto fare simultaneamente il bilancio delle celebrazioni tenute nell'anno in corso e quello del centenario del­ l'Enciclica. Fin dagli inizi del mio Pontificato non ho lasciato passare occa­ sione propizia senza richiamare la eccelsa figura di San Tommaso, come ad esempio, nella mia visita alla Pontificia Università (( Angelicum » ed all'Institut Catholique di Parigi, nella allocuzione all'UNESCO e, in modo esplicito o implicito, nei miei incontri con i Superiori, Docenti ed alunni delle Pontificie Università Gregoriana e Lateranense. 2. I cento anni dell'Enciclica « Aeterni Patris » non sono passati in­ vano, né quel celebre Documento del Magistero pontificio ha perduto la sua attualità. L'Enciclica si basa su un principio fondamentale, che le conferisce una profonda unità organica interiore. È il principio del­ l'armonia tra le verità della ragione e quelle della fede. È questo che stava sommamente a cuore a Leone X I I I . Tale principio, sempre emer­ gente e attuale, nell'arco di questi cento anni ha fatto notevoli pro­ gressi. Basta tener conto della coerenza del Magistero della Chiesa da Papa Leone X I I I a Paolo VI e di quanto è maturato nel Concilio Vati­ cano I I , specialmente nei documenti : Optatam Totius, Gravissimum Educationis, Gaudium et Spes. Alla luce dei Concilio Vaticano II vediamo, forse mèglio che un se- 1038 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale colo fa, l'unità e la continuità tra l'autentico umanesimo e l'autentico cristianesimo, tra la ragione e la fede, grazie alle direttive della « Aeter­ ni Patris » di Leone X I I I , il quale con tale documento, che aveva come sottotitolo « D e philosophia christiana... ad mentem Sancti Thomae... in scholis catholicis instauranda », manifestava la coscienza che era avvenuta una crisi, una rottura, un conflitto o, quanto meno, un offu­ scamento circa il rapporto tra la ragione e la fede. All'interno della cultura del secolo x i x si possono infatti individuare due atteggiamenti estremi : il razionalismo (la ragione senza la fede), il fideismo (la fede senza la ragione). La cultura cristiana si muoveva tra questi due estremi, pendendo da una parte o dall'altra. Il Concilio Vaticano I aveva già detto la sua parola in proposito. Era ormai il tempo di imprimere un nuovo corso agli studi all'interno della Chiesa. Leone X I I I s'accinse, con lungimiranza, a questo compito, ripresentando — è questo il senso di instaurare — il perenne pensiero della Chiesa, nella limpida e pro­ fonda metodologia del Dottore Angelico. U dualismo che metteva in opposizione ragione e fede, tutt'altro che moderno, costituiva una ripresa della dottrina medioevale della ((doppia verità», la quale minacciava dall'interno (d'unità intima del­ l'uomo-cristiano »- Erano stati i grandi Dottori Scolastici del secolo 1 tredicesimo a rimettere sulla buona via la cultura cristiana. Come affer­ mava Paolo VI, «nel compiere l'opera che segna il culmine del pensiero cristiano medioevale, S. Tommaso non fu solo. Prima e dopo di lui molti altri illustri dottori lavorarono allo stesso scopo : tra i quali sono da ricordare San Bonaventura e Sant'Alberto Magno, Alessandro di Hales, Duns Scoto. Ma senza dubbio San Tommaso, per disposizione della divina Provvidenza, raggiunse il vertice di tutta la teologia e fi­ losofia "scolastica", come si suole chiamarla, e fissò nella Chiesa il cardine centrale intorno al quale allora e in seguito si è potuto svolgere il pensiero cristiano con sicuro progresso ». 2 Sta in questo la motivazione della preferenza data dalla Chiesa al metodo ed alla dottrina del Dottore Angelico. Tutt'altro che preferenza esclusiva, si tratta di una preferenza esemplare, che permise a Leone X I I I di dichiararlo : (( inter Scholasticos Doctores, omnium princeps et magister». E tale è veramente San Tommaso d'Aquino, non solo 3 1 Cfr. Paolo V I , Lumen Ecclesiae, n. 2 Lumen Ecclesiae, n. 13. 3 Aeterni Patris, n. 13. 12. Acta Ioannis Pauli Pp. 1039 II per la completezza, l'equilibrio, la profondità, la limpidezza dello stile, ma più ancora per il vivissimo senso di fedeltà alla verità, che può anche dirsi realismo. Fedeltà alla voce delle cose create, per costruire l'edificio della filosofia; fedeltà alla voce della Chiesa, per costruire l'edificio della teologia. 3. Nel sapere filosofico, prima di ascoltare quanto dicono i sapienti dell'umanità, a giudizio dell'Aquinate occorre ascoltare e interrogare le cose. « Tunc homo creaturas interrogat, quando eas diligenter con­ siderat; sed tunc interrogata respondent». La vera filosofia deve ri­ specchiare fedelmente l'ordine delle cose stesse, altrimenti finisce col ridursi ad arbitraria opinione soggettiva. « Ordo principalius invenitur in ipsis rebus et ex eis derivatur ad cognitionem nostram ». La filo­ sofìa non consiste in un sistema soggettivamente costruito a piacere del filosofo, ma dev'essere il fedele rispecchiarsi dell'ordine delle cose nella mente umana. 4 5 In questo senso, San Tommaso può considerarsi un autentico pioniere del moderno realismo scientifico, che fa parlare le cose mediante l'espe­ rimento empirico, anche se il suo interesse si limita a farle parlare dal punto di vista filosofico. Piuttosto, c'è da domandarsi se non sia proprio il realismo filosofico che, storicamente, ha stimolato il realismo delle scienze empiriche in tutti i loro settori. Questo realismo, tutt'altro che escludere il senso storico, crea le basi per la storicità del sapere, senza farlo decadere nella fragile Contingenza dello storicismo, oggi largamente diffuso. Perciò dopo aver dato la precedenza alla voce delle cose, San Tommaso si mette in rispet­ toso ascolto di quanto hanno detto e dicono i filosofi, per darne una va­ lutazione, mettendosi a confronto con la realtà concreta. <( Ut videatur quid veritatis sit in singulis opinionibus et in quo deficiant. Omnes enim opiniones secundum quid aliquid verum dicunt». È impossibile che il conoscere umano e le opinioni degli uomini siano del tutto privi di ogni verità. È un principio che San Tommaso mutua da Sant'Agostino e che fa proprio : <( Nulla est falsa doctrina quae non vera falsis intermisceat ». « Impossibile est aliquam cognitionem esse totaliter falsam, sine aliqua veritate ». 6 7 8 4 Super Job, X I I , lect. 1. 5 S. Theol. I I - I I , q. 26, a. 1, ad 2. ae o I Dist. 23, q. 1, a. 3. 7 S. Theol. I - I I , q. 102, a. 5, ad 4. 8 S. Theol. I I - I I , q. 172, a. 6; cfr. anche S. Theol. I, q. 11, a. 2, ad 1. ae ae 1040 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Questa presenza di verità, sia pure parziale e imperfetta e talora di­ storta, è un ponte, che unisce ogni uomo agli altri uomini e rende possibile l'intesa, quando c'è buona volontà. In questa visuale, San Tommaso ha sempre prestato rispettoso ascolto a tutti gli autori, anche quando non poteva condividerne interamente le opinioni ; anche quando si trattava di autori precristiani o non cri­ stiani, come ad esempio gli arabi commentatori dei filosofi greci. Di qui il suo invito ad accostarsi con umano ottimismo persino ai primi filosofi greci, il cui linguaggio non è sempre chiaro e preciso, cercando di por­ tarsi oltre l'espressione linguistica, ancora rudimentale, per scrutarne le intenzioni profonde e io spirito, non badando (( ad ea quae exterius ex eorum verbis apparet », ma all'« intentio », che li guida e li anima. Quando poi si tratta di grandi Padri e Dottori della Chiesa, allora egli cerca sempre di trovare l'accordo, più nella pienezza di verità che pos­ seggono come cristiani, che nel modo, apparentemente diverso dal suo, con cui si esprimono. È noto come, ad esempio, cerchi di attenuare e quasi far sparire ogni divergenza con Sant'Agostino, purché si usi il giusto metodo : « profundius intentionem Augustini scrutari ». 9 10 Del resto, la base del suo atteggiamento, comprensivo verso tutti, senza mancare di essere schiettamente critico, ogni volta che sentiva di doverlo fare e lo fece coraggiosamente in molti casi, sta nella conce­ zione stessa della verità. « Licet sint multae veritates participatae, est una sapientia absoluta supra omnia elevata, scilicet sapientia divina, per cuius participationem omnes sapientes sunt sapientes». Questa su­ prema sapienza, che splende nel creato, non trova sempre la mente umana disposta a riceverla per molteplici ragioni. « Licet enim aliquae mentes sint tenebrosae, id est sapida et lucida sapientia privatae, nulla tamen adeo tenebrosa est quin aliquid divinae lucis participet... quia omne verum, a quocumque dicatur, a Spiritu Sancto est». Di qui la speranza di conversione per ogni uomo, per quanto intellettualmente e moralmente traviato. 11 12 Questo metodo realistico e storico, fondamentalmente ottimistico ed aperto, fa di San Tommaso non soltanto il «Doctor Communis Ec­ clesiae », come lo chiama Paolo V I , nella sua bella Lettera « Lumen Ecclesiae», ma il «Doctor Humanitatis», perché sempre pronto e di9 De Coelo et mundo, I I I , lect. 2, n. 552. 10 De spirit. 11 Super Job, I, lect. 1, n. 33. 12 creaturis, a. Ibid. Lect. 3, n. 103. 10 ad 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1041 sponibile a recepire i valori umani di tutte le culture. A buon diritto l'Angelico può affermare: ((Veritas in seipsa fortis est et nulla impu­ gnatione convenitur». La verità, come Gesù Cristo, può essere rinne­ 13 gata, perseguitata, combattuta, ferita, martoriata, crocefissa; ma sem­ pre rivive e risorge e non può mai essere divelta dal cuore umano. San Tommaso ha messo tutta la forza del suo genio ad esclusivo servizio della verità, dietro la quale sembra voler sparire quasi per timore di distur­ barne il fulgore perché essa, e non lui, brilli in tutta la sua luminosità. 4. Alla fedeltà alla voce delle cose, in filosofia, corrisponde, secondo San Tommaso, la fedeltà alla voce della Chiesa in teologia. È sua norma, cui mai venne meno, il principio : « Magis standum est auctoritati Ec­ clesiae ... quam cuiuscumque Doctoris». 14 La verità proposta dall'auto­ rità della Chiesa assistita dallo Spirito Santo, è dunque la misura della verità, che esprimono tutti i teologi e dottori passati, presenti e futuri. Qui l'autorità della dottrina dell'Aquinate si risolve e si rifonde nell'au­ torità della Dottrina della Chiesa. Ecco perché la Chiesa l'ha proposto come esemplare modello della ricerca teologica. Anche in teologia 1'Aquinate preferisce, dunque, alla voce dei Dot­ tori, e alla propria voce, quella della Chiesa universale, quasi antici­ pando quanto dice il Vaticano II : (( La totalità dei fedeli che hanno ricevuta l'unzione dello Spirito Santo non può sbagliarsi nel credere » ; 15 (( Quando sia il Romano Pontefice sia il corpo dei Vescovi con lui, defini­ scono un punto di dottrina, lo fanno secondo la stessa rivelazione, cui tutti debbono stare e conformarsi ». 16 Non è possibile passare in rassegna tutti i motivi che hanno indotto il Magistero a scegliere come guida sicura nelle discipline teologiche e filosofiche San Tommaso d'Aquino; ma uno è senza dubbio questo: l'aver egli posto i principi di valore universale, che reggono il rapporto tra ragione e fede. La fede contiene in modo superiore, diverso ed emi­ nente i valori della sapienza umana, perciò è impossibile che la ragione possa discordare dalla fede e, se discorda, bisogna rivedere e riconside­ rare le conclusioni della filosofia. In questo senso la stessa fede diviene un prezioso aiuto per la filosofia. 13 Contra Gentiles, I I I , c. 10, n. 3460/b. 14 S. Theol. Il-IV*, q. 10, a. 12. 15 Lumen Gentium, n. 12. 16 Lumen Gentium, n. 25. 1042 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ë sempre valida la raccomandazione di Leone X I I I : « Quapropter qui philosophiae studium cum obsequio fidei christianae coniungunt, ii optime philosophantur : quandoquidem divinarum veritatum splendor, animo exceptus, ipsam iuvat intelligentiam ; cui non modo nihil de dignitate detrahit, sed nobilitatis, acuminis, firmitatis plurimum addit». 17 La verità filosofica e quella teologica convergono nell'unica verità. La verità della ragione risale dalle creature a Dio ; la verità della fede di­ scende direttamente da Dio all'uomo. Ma questa diversità di metodo e di origine non toglie la loro fondamentale unicità, perché identico è l'Autore sia della verità, che si manifesta attraverso la creazione, sia della verità, che viene comunicata personalmente all'uomo attraverso la sua Parola. Ricerca filosofica e ricerca teologica sono due diverse direzioni di mar­ cia dell'unica verità, destinate ad incontrarsi, non a scontrarsi, sulla medesima via, per aiutarsi. Così la ragione illuminata, irrobustita, ga­ rantita dalla fede diviene una fedele compagna della fede stessa e la fede allarga immensamente l'orizzonte limitato della ragione umana. Su questo punto San Tommaso è davvero un Maestro illuminante : « Quia vero naturalis ratio per creaturas in Dei cognitionem ascendit ; fidei vero in nos, e converso, divina revelatione descendit, est autem eadem via ascensus et descensus, oportet eadem via procedere in his quae su­ pra rationem credentur, qua in superioribus processum est circa ea quae ratione investigantur de Deo ». 18 La differenza del metodo e degli strumenti di ricerca diversifica assai il sapere filosofico da quello teologico. Anche la migliore filosofia, quella di stile tomista, che Paolo VI ha così ben definito come « filosofia naturale della mente umana », docile ad ascoltare e fedele nell'esprimere la verità delle cose, è sempre condizionata dai limiti dell'intelli­ genza e del linguaggio umano. Perciò l'Angelico non esita ad affermare : « Locus ab auctoritate quae fundatur super ratione humana est infirmissimus». Qualsiasi filosofia, in quanto è un prodotto dell'uomo, ha i li­ miti dell'uomo. Al contrario, « locus ab auctoritate quae fundatur super revelatione divina est efficàcissimus ». L'autorità divina è assoluta, per­ ciò la fede gode della fermezza e della sicurezza di Dio stesso ; la scienza umana ha sempre la debolezza dell'uomo, nella misura in cui si fonda sull'uomo. Tuttavia, anche nella filosofia vi è qualcosa di assolutamente 19 20 17 Aetemi 18 Contra Gentiles, IV, 19 S. Theol. I, q. 1, a. 8, ad 2. 20 Ibid. Patris, n. 13. 1, n. 3349. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1043 vero, indefettibile e necessario, quali sono i principi primi, fondamento di ogni conoscenza. La retta filosofìa innalza l'uomo a Dio, come la Rivelazione avvicina Dio all'uomo. Per Sant'Agostino : « verus philosophus est amator Dei ». 21 San Tommaso, riecheggiandolo, dice, in altre parole, la stessa cosa : (( Fere totius philosophiae consideratio ad Dei cognitionem ordinatur y), 72 « Sapientia est veritatem praecipue de primo principio meditari ». 23 Amore del vero e amore dei bene quando sono autentici vanno sempre insieme. A sfatare l'idea, da taluni avanzata, che San Tommaso sia un freddo intellettualista sta il fatto che l'Angelico risolve lo stesso cono­ scere in amore del vero, quando pone come principio di ogni conoscenza : (( verum est bonum intellectus ». Dunque l'intelletto è fatto per il vero e 24 10 ama come suo bene connaturale. E poiché l'intelletto non si sazia di nessun vero parziale conquistato, ma tende sempre oltre, l'intelletto tende oltre ogni vero particolare ed è naturalmente proteso al Vero To­ tale e Assoluto che, in concreto, non può essere altri che Dio. Il desiderio della verità si trasfigura in naturale desiderio di Dio e trova il suo chiarimento soltanto nella luce di Cristo, la Verità fatta Persona. Così tutta la filosofia e la teologia di San Tommaso non sono situate fuori, ma dentro il celebre aforisma agostiniano : (( fecisti nos ad te ; et inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te )). E quando San Tom­ 25 maso passa dalla connaturata tendenza dell'uomo verso il vero e il bene al­ l'ordine della grazia e della redenzione, si trasforma, non meno che Sant'Agostino, San Bonaventura e San Bernardo, in un cantore del pri­ mato della carità : « Charitas est mater et radix omnium virtutum in quantum est omnium virtutum forma». 26 5. Vi sono ancora altri motivi che rendono attuale San Tommaso : 11 suo altissimo senso dell'uomo, «tam nobilis creatura». 27 Quale idea abbia egli di questa « nobilis creatura », immagine di Dio, è facile ri21 S. Augustinus, De Civ. Dei, VIII, 1: PL 41, 225. 22 Contra 23 Contra Gentiles, I, c. 1, n. 6. 24 Ethic. I, lect. 12, n. 139; cfr. anche Ethic. VI, n. 1143; 8. Theol. q. 5, a. 1, ad 4; Gentiles, I, c. 4, n. 23. I-II», q. 8, a. 1. 25 S. Augustinus, Conf. I, 1. I-II , I-II", q. 68, a. 5. 26 8. Theol. 27 Contra AE Gentiles, q. 62, a. 4; cfr. anche IV, 1, n. 3337. I-II», q. 65, a. 2; IIP«, q. 65, a. 3; 1044 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale levarlo ogni volta che si accinge a parlare dell'Incarnazione e della Re­ denzione. Fin dalla sua prima grande opera giovanile, il Commento alle Sentenze di Pier Lombardo, nel prologo al Terzo libro, nel quale si accinge a trattare dell'Incarnazione del Verbo, non esita a paragonare l'uomo al « mare » in quanto raccoglie, unifica ed eleva in sé tutto il mondo infraumano, come il mare raccoglie tutte le acque dei fiumi che vi si immettono. Nel medesimo prologo egli definisce l'uomo come l'orizzonte del creato, nel quale si congiungono il cielo e la terra ; come vincolo del tempo e del­ l'eternità ; come sintesi del creato. Il suo vivissimo senso dell'uomo non viene mai meno in tutte le sue opere. Negli ultimi tempi della sua vita, iniziando il trattato dell'Incarnazione nella Terza Parte della Summa Theologica, ispirandosi sempre a Sant'Agostino, afferma che solo assu­ mendo la natura umana il Verbo poteva mostrare «quanta sit dignitas humanae naturae ne eam inquinemus peccando ». E subito dopo ag­ giunge : incarnandosi e assumendo la natura umana Dio poté dimostrare « quam excelsum locum inter creaturas habeat humana natura ». 28 29 6. Negli incontri del vostro Congresso è stato osservato, tra l'altro, che i principi della -filosofia e della teologia di San Tommaso non hanno avuto forse nel settore morale una valorizzazione, quale esigono i tempi e quale è possibile ricavare dai grandi principi posti dall'Aquinate, da ricollegare saldamente alle basi metafisiche, per una maggiore organi­ cità e vigore. Nel settore sociale è stato fatto di più, ma vi è ancora molto spazio da colmare, per venire incontro ai problemi più vivi ed urgenti dell'uomo d'oggi. Può essere questo un programma che impegni la Pontificia Acca­ demia Romana di San Tommaso d'Aquino per l'immediato futuro, te­ nendo lo sguardo attento ai segni dei tempi, alle esigenze di maggiore organicità e penetrazione, secondo le direttive del Vaticano I I , e dalle correnti di pensiero del mondo contemporaneo, per non pochi aspetti diverse da quelle dei tempi di San Tommaso ed anche del periodo, in cui è stata emanata da Leone X I I I l'Enciclica «Aeterni Patris». 30 San Tommaso ha segnato una via, che può e deve essere portata avanti e aggiornata, senza tradirne lo spirito e i principi di fondo, ma tenendo anche conto delle conquiste scientifiche moderne. Il vero pro28 29 30 S. Theol. III, q. 1, a. 2. Ibid. Cfr. Optatam Totius, n. 16; Gravissimum Educationis, n. 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1045 gresso della scienza non può mai contraddire la filosofia, come la filo­ sofia non può mai contraddire la fede. I nuovi apporti scientifici pos­ sono avere una funzione catartica e liberatrice di fronte ai limiti im­ posti alla ricerca filosofica dall'arretratezza medioevale, per non dire dalla non esistenza, di una scienza quale oggi noi possediamo. La luce non può venire oscurata, ma solo potenziata dalla luce. La scienza e la filosofia possono e debbono mutuamente collaborare purché l'una e l'altra rimangano fedeli al proprio metodo. La filosofia può illuminare la scienza e liberarla dai suoi limiti, come, a sua volta, la scienza può proiettare nuova luce sulla stessa filosofia ed aprirle nuove vie. E que­ sto l'insegnamento del Maestro d'Aquino, ma prima ancora è la Parola della Verità stessa, Gesù Cristo, che ci assicura : « Veritas liberabit vos )). 31 7. Come è noto, Leone X I I I , ricco di sapienza e di esperienza pasto­ rale, non si accontentò di emanare direttive teoriche. Esortò i Vescovi a creare accademie e centri di studi tomistici e ne diede lui stesso per primo l'esempio, istituendo, qui in Roma, la « Pontifìcia accademia di San Tommaso d'Aquino )) alla quale venne poi unita nel 1934 la più an­ tica (( Accademia di Religione Cattolica». Il Congresso, che si è svolto in questi giorni, aveva anche lo scopo di celebrare il centenario della vo­ stra medesima Accademia. E ben a ragione, perché vi appartennero, come Presidenti o come Soci, illustri Personaggi, insigni Cardinali, molti dei migliori Ingegni e Maestri delle scienze sacre di Roma e del mondo. Un'Accademia, che fu sempre particolarmente cara a tutti i miei Predecessori fino a Paolo V I , che la ricevette ben due volte in udien­ za, in occasione dei precedenti Congressi, rivolgendo discorsi e dando direttive memorabili. Non si possono passare sotto silenzio le principali caratteristiche, che hanno permesso alla vostra Accademia di mantenere fede agli im­ pegni che i Sommi Pontefici le hanno, di volta in volta, assegnato : la sua cattolica universalità, per la quale ha sempre avuto, tra i suoi Soci, personalità residenti in Roma e fuori Roma — come non ricordare Jacques Maritain ed Etienne Gilson? —; membri del clero diocesano e religiosi di ogni Ordine e Congregazione ; la sua tempestività nello stu­ dio dei problemi contemporanei, fatti oggetto di analisi, alla luce della 31 Ov. 8, 32. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1046 dottrina della Chiesa : « Ecclesiae Doctorum, praesertim Sancti Thomae vestigia premendo», quasi preludendo al Concilio Vaticano I I . 32 La testimonianza più convincente sono le opere dell'Accademia : i numerosi cicli di conferenze, le pubblicazioni, i Congressi periodici vo­ luti da Papa Pio XI ed attuati con esemplare puntualità e con profitto degli studi cattolici. Né posso far a meno di ricordare, tra gli alunni che ottennero la laurea della Pontifìcia Accademia Romana di San Tommaso d'Aquino, due miei illustri predecessori : Pio XI e Paolo V I . Venerati e cari Fratelli ! Il Concilio Vaticano II che ha dato nuovo impulso agli studi catto­ lici con i suoi decreti sulla formazione sacerdotale e sull'educazione cat­ tolica, all'insegna del Maestro San Tommaso (S. Thoma Magistro), serva di stimolo e auspicio per una rinnovata vita e per più ubertosi frutti, nel prossimo avvenire, per il bene della Chiesa ! 33 Mentre vi esprimo il mio più vivo compiacimento per il Congresso Tomistico Internazionale, che, in questi giorni, ha dato veramente un no­ tevole contributo scientifico sia per la qualificazione dei partecipanti e dei relatori, sia per l'accurata messa a punto dei vari problemi sto­ rici e filosofici, vi esorto a continuare, con grande impegno e serietà a realizzare le finalità della vostra Accademia ; che sia un centro vivo, pul­ sante, moderno, in cui il metodo e la dottrina dell'Aquinate siano posti in continuo contatto e in sereno dialogo con i complessi fermenti della cultura contemporanea, nella quale viviamo e siamo immersi. Con tali voti, vi rinnovo la mia sincera benevolenza e vi imparto di cuore la mia Benedizione Apostolica. VI Ad praeclaros Viros Petrum Chiaruzzi et Primum Marani, Rei publicae Marinianae Rectores in Arce Gandulfi coram admissos.* Signori Capitani Reggenti, Con compiacimento porgo il mio cordiale benvenuto ed esprimo sen­ tita riconoscenza per la cortese visita che hanno voluto rendermi, in rappresentanza della laboriosa, forte e leale popolazione della Repub­ blica di San Marino. 32 Gravissimum 33 Cfr. Optatam Totius, n. 16. Educationis, n. 10. * Die 18 m. Septembris a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. 1047 II Mi ha procurato sincera soddisfazione l'apprendere che Loro, Si­ gnori Capitani Reggenti, desiderano farsi interpreti dei sentimenti di fede dei diletti Sammarinesi, e dell'apprezzamento per l'opera del mio ministero pastorale, che, sorretto dalla grazia del Signore, si propone di raggiungere ogni comunità civile ed ogni uomo. In questa occasione, pertanto, si presenta ai miei occhi l'immagine della intera popolazione della turrita Repubblica, che, onorando le pro­ prie tradizioni di libertà e di pace, intende proseguire in un cammino ge­ neroso e costruttivo, aggiungendo così nuovi meriti all'esercizio seco­ lare di una riconosciuta ospitalità e di una fraterna solidarietà, e so­ prattutto alla purezza dell'avita fede cristiana. È proprio la fede il valore fondamentale che ha contrassegnato fin dalle origini la vita della Repubblica. Il primitivo romitaggio di Marino, infatti, si trasformò — com'è risaputo — in una piccola comunità indi­ pendente, e ben presto sull'acuta cresta del Titano furono eretti un sacello in onore del Principe degli Apostoli ed un monastero, attorno a cui si moltiplicarono le abitazioni, primo nucleo della futura città. La fede cristiana in Dio ed in Gesù Cristo, Redentore dell'uomo, è anche fede nella radicale dignità dell'uomo, e non può quindi non de­ stare profondi afflati ed urgenti esigenze di libertà e di giustizia. Que­ ste, infatti, trovano autentica origine e definitiva spiegazione nella di­ gnità sacra ed inviolabile dell'uomo, la quale a sua volta, si presenta come valore assoluto, solo a ragione del disegno di Dio sull'uomo me­ jr desimo, Affievolire la fede, ostacolarne l'esercizio, creare discriminazioni in proposito, significherebbe minare la radice interiore, l'anima della giu­ stizia e della libertà. La Chiesa, che ha sempre messo in chiara luce la specifica responsabilità dell'autorità politica in ordine al bene comune, si è perciò continuamente preoccupata di difendere i valori dello spi­ rito, che offrono la base ai diritti inalienabili della persona umana; senza il rispetto di quei valori, si sconfina ineluttabilmente in situa­ zioni di oppressione, di intimidazione, di totalitarismo. 1 Sotto tale segno di rispetto dei valori morali, si è dispiegata nei se­ coli la nobile storia della Repubblica di San Marino, ed è da tali ideali che è scaturita la forza dei suoi ordinamenti e la peculiarità di quelle virtù civiche che la rendono rispettata ed amata nel consesso dei popoli. Mi sia consentito sottolineare il significato della libertà, di cui la 1 Cfr. Lett. Enc. Redemptor Hominis, n. 17. 1048 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gloriosa Repubblica ha sempre innalzato l'evocativo vessillo, anche a prezzo di tanti sacrifici. Una riflessione approfondita sul tema della li­ bertà, come una delle condizioni fondamentali della pace, è particolar­ mente opportuna nell'attuale contesto storico. La vera libertà dell'uomo è responsabilità ed è in lui « segno altis­ simo dell'immagine divina ». La libertà, cioè, non può ridursi né ad un semplice motto programmatico, né ad una indifferenza cieca e muta di fronte ad opposte scelte, di fronte a valori e non-valori, ma deve so­ stanziarsi ed esercitarsi intorno a contenuti etici, nei quali si realizza nella sua pienezza la dignità dell'uomo. 2 Quale migliore auspicio mi è dato, allora, formulare per la Comu­ nità Sammarinese, se non quello di una fedele e continua adesione a quel patrimonio di ideali morali e religiosi che hanno ispirato ed ani­ mato nel corso dei secoli, libertà, giustizia ed amore di pace? Tali ideali non siano misconosciuti né offuscati ma possano fiorire e prosperare anche tra le difficoltà così acute dei nostri giorni, ed alimentino nella vita della Repubblica un costante civile progresso, che amo auspicare an­ che essere frutto di un aperto e sincero dialogo, di ascolto e di colla­ borazione delle Autorità civili con quelle ecclesiastiche. La mia preghiera, che assicuro costante ed ardente, vuol chiedere al Signore, per l'intercessione del Santo Fondatore e Patrono della Re­ pubblica, la pienezza dei doni celesti sulle loro distinte Persone, sui Col­ laboratori del Governo e sull'intera popolazione Sammarinese, e mi è caro accompagnare tale supplica con la mia affettuosa Benedizione Apo­ stolica. VII Iis qui IV generali coetui Pontificii Consilii pro Laicis et Consilii de Fami­ lia interfuere in Arce Gandulfi coram admissis.* Messieurs les Cardinaux, Chers Frères et Sœurs, 1. Je suis vraiment heureux de pouvoir vous rencontrer aujourd'hui, vous tous qui participez à la I V Assemblée plénière du Conseil pon­ tifical pour les laïcs. Je n'oublie pas en effet que j'ai été consulteur du Conseil des laïcs, depuis sa création en 1967. En promulguant alors ème 2 Gaudium et Spes, n. 17. * Die 22 m. Septembris a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1049 le Motu proprio Catholicam Christi Ecclesiam, mon vénéré prédécesseur Paul VI concrétisait une recommandation précise des Pères conciliaires. Dix ans plus tard, un nouveau Motu proprio, Apostolatus peragendi, évaluait positivement le travail accompli par cet organisme, à titre ex­ périmental ; il précisait et développait son champ d'action, réformait et renforçait sa structure, en le transformant en un Dicastère stable de la Curie romaine, l'actuel Conseil pontifical pour les laïcs, qui participe pleinement au gouvernement pastoral de l'Eglise universelle, au service du Successeur de Pierre. Ce Motu proprio confirmait aussi l'existence et la mission du Comité pour la famille à la naissance duquel le Conseil des laïcs avait grande­ ment contribué, et auquel je m'adresserai tout à l'heure. Avant tout, je voudrais vous exprimer mes sincères remerciements pour la disponibilité et la générosité avec lesquelles vous avez accepté de vous mettre au service du Saint-Siège, tout en assumant diverses responsabilités au sein de vos organismes respectifs. Venant de toutes les régions du monde, vous y apportez la richesse des multiples expé­ riences de vos associations aux niveaux local, national et même inter­ national. 2. Votre contribution indispensable comporte un double pôle : D'une part, par l'écoute et le dialogue, vous avez à porter une attention particu­ lière aux aspirations, aux besoins et aux défis qui se manifestent dans la vie des laïcs en tant que personnes, dans leurs familles, dans leurs mou­ vements, dans leurs communautés chrétiennes et aussi dans leurs divers engagements sociaux et culturels. Ainsi vous aidez, vous aussi, le SaintSiège à connaître toujours davantage le contexte dans lequel il exerce son gouvernement pastoral. D'autre part, vous avez à évaluer les expériences très variées du laïcat à la lumière de la Révélation et de la Tradition chrétienne, en veillant à ce qu'elles se réalisent dans un esprit de fidélité à la Parole de Dieu et au Magistère de l'Eglise, pour réalfirmer l'identité catho­ lique des associations, raviver leur élan évangélisateur en réponse aux attentes les plus profondes des hommes et des peuples et les encourager à insérer leur apostolat spécifique, d'une façon active et féconde, dans le dynamisme de la mission pastorale de l'Eglise et de ses communautés. Je puis déjà vous assurer que je recevrai et considérerai avec un grand intérêt les résultats de cette I V 67 - A. A. S. ème Assemblée plénière du Conseil Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1050 pontifical pour les laïcs qui a étudié spécialement la situation actuelle des associations de fidèles, en particulier des mouvements de laïcs, dans la vie et la mission de l'Eglise. 3. Le Conseil pontifical pour les laïcs est encore bien jeune, c'est vrai, mais il a déjà été confronté à des problèmes et à des expériences, au plan universel, qui le mettent en mesure de revoir, d'évaluer et d'orienter l'évolution des associations de fidèles. Dès son origine, le Conseil des laïcs, puis le Conseil pontifical pour les laïcs, en collaboration avec la Secrétairerie d'Etat, a suivi très attentivement la vie de ces associations, en les accompagnant dans leur réflexion et leur action, en les interpellant dans leurs moments de crise, en les aidant à tisser de nombreux liens à l'intérieur de la com­ munauté ecclésiale, favorisant ainsi leur participation, en soutenant leur programme de travail. Tous les contacts réguliers qu'il entretient sont précieux: contacts avec les dirigeants et les assistants ecclésiastiques des Organisations in­ ternationales catholiques et de leur Conférence, contacts avec les mou­ vements de spiritualité et les autres associations de laïcs et, à travers celles-ci, avec l'ensemble du laïcat œuvrant dans les communautés pa­ roissiales ou au-delà de ce cadre, contacts aussi bien sur avec les Con­ férences episcopales, en particulier avec leurs commissions ou secteurs de l'apostolat des laïcs, et contacts avec les autres Dicastères de la Cu­ rie romaine. 4. C'est avec la constitution Lumen Gentium et le décret Apostoli­ cam Actuositatem que Vatican II a déployé une perspective d'une profonde signification et d'une vaste répercussion : la pleine reconnais­ sance des laïcs comme « chrétiens qui, étant incorporés au Christ par le baptême, intégrés au peuple de Dieu, faits participants, à leur manière, de la fonction sacerdotale, prophétique et royale du Christ, exercent pour leur part, dans l'Eglise et dans le monde, la mission qui est celle de tout le peuple chrétien». 1 Comme vous le savez, l'importance des multiples formes de l'aposto­ lat organisé dans la vie et la mission de l'Eglise découle du sacerdoce 2 1 Lumen Gentium, n. 31. 2 Cf. Apostolicam Actuositatem, 18-19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1051 commun des fidèles et de la reconnaissance de la diversité des minis­ tères, dans l'unité de la mission. L'exhortation apostolique Evangelii Nuntiandi, en une merveilleuse synthèse, juge avec discernement l'ef­ fervescence si féconde, mais parfois aussi critique et incontrôlée, de cette période post-conciliaire; elle en rappelle les meilleurs fruits et trace des jalons pour l'avenir. Dans l'enseignement que je suis moimême appelé à donner, notamment dans l'encyclique Redemptor Ho­ minis et dans l'exhortation apostolique Catechesi Tradendae, ainsi qu'à l'occasion de mes voyages pastoraux, vous trouvez aussi les cri­ tères substantiels dont il faut tenir compte pour que l'action des mou­ vements et des associations puisse se développer en syntonie avec ce temps de .renouveau de la catholicité dans lequel nous vivons. 3 5. Je me contenterai de vous rappeler ce que je disais lors de mon premier voyage apostolique, aux organisations catholiques du Mexique et, à travers elles, à toutes les organisations de laïcs : « Que vos asso­ ciations, demain comme aujourd'hui, et mieux encore, forment des chrétiens appelés à la sainteté, ayant une foi solide, s'appuyant avec sûreté sur la doctrine proposée par le magistère authentique, fermes et actifs dans l'Eglise, alimentés par une riche vie spirituelle, s'approchant souvent, pour s'en nourrir, des sacrements de pénitence et d'eucharistie, persévérants dans le témoignage et l'action évangéliques, cohérents et courageux dans leurs engagements temporels, opposant avec constance la paix et la justice à toute violence QU oppression, capables de discerner avec esprit critique les situations et les idéologies à la lumière de la doctrine sociale de l'Eglise, confiants et pleins d'espérance dans le Sei­ gneur )). 4 6. Aujourd'hui, je ne peux pas développer ces réflexions brèves mais exigeantes qui contiennent les fils conducteurs fondamentaux de la vie des associations de laïcs catholiques. Celles-ci sont des écoles de formation des chrétiens ; elles les stimulent à agir comme le levain dans la pâte au sein même du peuple de Dieu, afin de susciter de nouvelles vocations au service de l'Evangile. En communion étroite avec l'Eglise, elles ne s'isolent pas dans un mouvement d'élites qui se suffirait à luimême, mais elles offrent un potentiel de charismes en vue de la crois- Apostolicam Actuositatem, 2. 3 Of. 4 La Documentation catholique, 1979, p. 177. 1052 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sance du peuple de Dieu dans toutes les structures et activités pasto­ rales, sous la direction des Evêques. Mais les chrétiens doivent aussi être le levain dans la pâte au sein de la vie familiale, sociale, économique, politique, des diverses nations, et aussi au plan international, afin d'évangéliser les cultures, dans leurs racines mêmes, pour que se réalisent de meilleures conditions de paix et de justice, le développement intégral des personnes et des peuples, pour qu'ainsi l'on puisse entrevoir les fruits de la fraternité, dans la reconnaissance commune de la filiation divine. Des tâches si exigeantes ne pourront être assumées que si les laïcs chrétiens et les associations de fidèles en général donnent un témoignage, vigoureux et enthousiaste, d'identité catholique, de communion ecclésiale, de formation d'hommes nouveaux selon l'Evangile, de souci évangélisateur. Soyons convaincus que seules la densité et la profondeur de l'expé­ rience religieuse, de la vie spirituelle des mouvements et associations ainsi que de leurs membres permettent de répondre à de telles exigences. 7. Je voudrais finalement vous encourager à poursuivre vos diverses activités : d'abord la mise en œuvre de vos programmes, dont je vous remercie de m'informer régulièrement; et aussi les diverses réunions régionales avec les Evêques responsables de l'apostolat des laïcs, les rencontres des assistants ecclésiastiques des organisations et associations internationales catholiques et le dialogue permanent avec celles-ci, l'accompagnement pastoral des mouvements de spiritualité ou de charité. Il est bien clair que dans toute approche pastorale concernant les laïcs, on ne peut faire abstraction de l'expérience fondamentale de leur vie familiale. C'est un secteur particulier et primordial sur lequel je m'attarderai un peu plus. 8. Et maintenant, je me tourne vers le Comité pour la Famille. A côté de son Président je salue son Vice-Président, son Secrétariat per­ manent, ses membres et ses représentants des divers Dicastères de la Curie romaine dont les compétences s'exercent envers l'un ou l'autre des divers aspects de la famille. Je sais que c'était l'intention du Pape Paul V I , quand il institua le Comité pour la Famille, que ce nouvel Organisme serve de point de ren­ contre et de référence pour tous les travaux doctrinaux, disciplinaires, tous les efforts de recherche et de pastorale qui depuis des années se 1053 Acta Ioannis Pauli Pp. II déploient à l'intérieur de la Curie romaine, pour devenir ensuite le point de départ d'un service pastoral renouvelé et authentique de la part du Siège de Pierre pour le bien de toutes les familles de l'Eglise. 9. Dans ces derniers mois, tous les efforts du Comité pour la Fa­ mille, tous ses moyens ont été mis au service de la préparation de la pro­ chaine Assemblée Générale du Synode des Evêques. Je vous en suis très reconnaissant et vous remercie tous de vos efforts. Je remercie aussi les membres des Commissions episcopales pour la Famille des différentes Conférences episcopales qui ont cherché à nouer des liens solides et pleins d'espérance pour l'avenir avec le Comité pour la Famille. Et je remercie aussi, pour leur participation généreuse, les différents Mou­ vements d'Eglise qui cherchent à promouvoir une juste conception de la famille chrétienne, prenant ainsi leur part de la mission évangélisatrice de l'Eglise. 10. J'ai déjà eu l'occasion de m'adresser à toute l'Eglise pour expri­ mer la nécessité d'accompagner, dès maintenant, les travaux du Synode des Evêques, de la prière de tous, mais spécialement des familles ellesmêmes, qui sont comme de véritables « églises domestiques », sanctuaires de prière et de témoignage de vie chrétienne quotidiennement vécue. Je désire maintenant renouveler cet appel. Les familles chrétiennes, re­ trouvant la force d'unité et l'équilibre que donne la prière en famille, se révéleront alors dans toutes leurs^capacités éducatrices. Les obstacles créés devant elles par le pessimisme ambiant et les tendances à la désagrégation familiale, résultats de visions faussées de la personne et de la sexualité humaine, seront ainsi dépassés. Et je vois déjà en cela comme un premier fruit des travaux du Synode des Evêques. 5 Je souhaite, après la conclusion du Synode, pouvoir compter sur la contribution essentielle du Comité pour la Famille, enrichi des expé­ riences synodales, pour la sauvegarde et la promotion d'une vision authentique et attirante de la famille. Que l'exemple de la Sainte Famille à Nazareth soit, pour vous une lumière. Je recommande vos intentions à la Vierge Immaculée, et je donne de grand cœur à tous la Bénédiction Apostolique. 5 Lumen Gentium, 11. 1054 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VIII Ad sacros Praesules Chaldaici ritus occasione « Ad limina » visitationis coram admissos.* Béatitude et Vénérables Frères, Vous accueillir à l'occasion de votre visite aux tombeaux des Apôtres m'est une joie profonde. C'est en effet dans cette illustre Ville de Rome que le Prince des Apôtres versa son sang. Et son martyre fit de cette même cité le Siège de l'Eglise qui préside à la Charité et la Chaire de Vérité destinée à affermir les autres Frères. Notre rencontre veut être un moment béni du Seigneur pour expri­ mer, à Votre Béatitude et aux Evêques de l'Eglise Chaldéenne mes sen­ timents de satisfaction pour votre ardeur à répandre la Parole de Dieu et pour votre zèle pastoral au service des communautés chrétiennes qui vous sont confiées. Je suis certain qu'en rentrant dans vos diocèses, plus que jamais dans l'attente de votre présence et de votre affectueux dévouement, étant donné les circonstances, vous travaillerez avec un élan nouveau à l'expansion du règne de Dieu, qui est un règne d'amour et de paix. Votre souci fondamental sera sans doute d'encourager votre Eglise à donner un témoignage chrétien, résolu et fidèle. Dans ce but, la ré­ formé souhaitée de la liturgie, à réaliser selon les indications du SaintSiège en vue de favoriser une plus grande participation des fidèles à la célébration des mystères divins, sera certainement utile. Cette œuvre, Vénérables, Frères, vous concerne au premier chef, ainsi que vos diligents collaborateurs, les prêtres engagés au service pastoral des communautés chrétiennes, afin qu'un culte agréable soit rendu à Dieu et que l'estime et l'amour des choses célestes soient com­ muniqués aux âmes. Je souhaite que le Seigneur vous bénisse, en vous accordant des vocations de plus en plus nombreuses, qui, par voie de conséquence, exigeront de vous une obligation permanente de veiller à leur formation spirituelle et intellectuelle adéquate. Il m'est agréable de souligner aussi la présence et le travail accompli par les Congrégations religieuses. C'est grâce à elles que l'idéal de perfection évangélique resplendit pour l'honneur et le service de l'Eglise * Die 7 m. Octobris a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1055 Chaldéenne. Aux religieux et aux religieuses, j'exprime ma joie et mes encouragements à aller toujours plus loin dans leur vie de piété et de charité, conformément aux normes données par le Concile Vatican II et aux nouvelles exigences pastorales. Qu'ils s'efforcent de réaliser leur « mise à jour », judicieusement et qualitativement, afin de par­ venir à un véritable renouveau de vie spirituelle et à une meilleure inser­ tion dans les activités pastorales, en harmonie avec le caractère particu­ lier de chaque Institut et sous la conduite éclairée de la Hiérarchie. Que la rencontre d'aujourd'hui avec vous tous — rencontre visible­ ment collégiale autour du Vicaire du Christ — soit un stimulant à vivre ensemble votre labeur pastoral, quel que soit le pays où vous avez mission de l'accomplir. Le Saint-Siège apprécie ces rencontres au plan national, sous forme d'Assemblées ou de Conférences episcopales, même entre rites différents. Celles-ci correspondent en effet aux directives du Concile Vatican II et constituent un instrument efficace et pratiquement in­ dispensable, si l'on veut garantir une unité d'action entre plusieurs pays et maintenir l'harmonie et l'entente fraternelle entre les divers rites (( dans les liens de la paix ». Et tout cela peut se faire sans nulle­ ment porter atteinte aux attributions du Patriarche et de son Synode. Je veux enfin saisir l'occasion pour vous assurer que le Saint-Siège fera tous les efforts possibles pour procurer une assistance religieuse plus appropriée aux fidèles des rites orientaux actuellement dissémi­ nés dans toutes les parties du monde. A vous, Béatitude et chers Frères dans l'épiscopat, à vous Prêtres, Religieux et Religieuses, à vous tous, fidèles de l'Eglise Chaldéenne, je renouvelle l'assurance de ma profonde affection et j'adresse une pa­ ternelle Bénédiction Apostolique. NUNTIUS GRATULATORIUS Venerabili Fratri Nostro Petro S. R. E. Presbytero Cardinali Parente. Sincera quidem benevolentia et caritate te salutamus, Venerabilis Frater Noster, tibique ex animo gratulamur, cum vicesimam quintam renovaturus sis anniversariam memoriam suscepti episcopatus, quem aliquot annos ut Perusinus Archiepiscopus gessisti, tibique libenter significamus eximium gaudium Nostrum, dum optimorum munerum copiam tibi a Domino precamur. Scimus praestabilem locum quem inter 1056 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sacrorum Antistites obtinuisti, atque merita quibus iam antea aesti­ mationem et amorem tibi conciliavisti praesertim cum, theologicarum disciplinarum magister sedulus ac peritus, plurimos adulescentes adiuvisti in viis Evangelii ac doctrinae catholicae. Neque obliviscendum est fructuosum ministerium Apostolicae huic Sedi praestitum, in quo, prae­ sertim ut Assessor Sacrae Congregationis S. Officii, quae « pro Doctrina Fidei » nunc appellatur, es versatus. Postquam vero, inter Patres Car­ dinales es ascitus, pergis operam tuam praestantem navare, ut Mystici Corporis Christi sodalibus obveniat spirituale bonum et utilitas. Qua­ propter, Venerabilis Frater Noster, in hoc vitae tuae memorando et iu­ cundo eventu, tecum extollimus bonitatem Dei omnipotentis qui tales tibi animi dotes tribuit, quibus tot annos prospere valeres esse mysterio­ rum divinorum cultor et dispensator, multorum eruditor et magister. Vota denique Nostra confirmet Apostolica Benedictio, quam tibi cunc­ tisque qui sollemnibus ob iubilaeum tuum indictis intererunt, volentes impertimus. Ex Aedibus Vaticanis, die x x n mensis Octobris, Pontificatus Nostri tertio. IOANNES PAULUS P P . I I anno MCMLXXX, Sacra Congregatio pro Episcopis ACTA SS. 1057 CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Sacra Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die 9 Februarii 1980. — Praelaturae Ipilensi noviter erectae Exc.mum P. D. Fridericum Escaler, S. J., hactenus Episcopum Praelatum Kidapavanensem. die 5 Maii. — Titulari Episcopali Ecclesiae Thisiduensi R. D. Jesum Cabrera, rectorem seminarii minoris archidioecesis Lingayensis-Dagupanensis, quem deputavit Auxiliarem Archiepiscopi Lingayensis-Dagupanensis. die 9 Maii. — Titulari Episcopali Ecclesiae Lamphuensi R. D. Sophium Balee, e clero Cacerensi, quem deputavit Auxiliarem Archiepi­ scopi Cacerensis. die 19 Iunii., — Titulari Episcopali Ecclesiae Oretanae R. D. An­ gelum Lagdameo, vicerectorem vulgo (( St. Alphonsus school of Theology» in urbe Lucenensi, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Iulii S. R. E. Cardinalis Rosales, Archiepiscopi Cebuani. die 28 Iunii. — Coadiutorem cum iure successionis Em.mi P. D. Pauli S. R. E. Cardinalis Muñoz Vega, S. J., Archiepiscopi Quitensis, Exc.mum P. D. Antonium Gonzales Zumárraga, hactenus Episcopum Machalensem. die 23 Iulii. — Praelaturae Tagamnae Exc.mum P. D. Petrum Dean, hactenus Episcopum Titularem Tuccaborensem. — Praelaturae Kidapavanensi R. D. Orlandum Quevedo, OMI, rec­ torem seminarii Congregationis Missionariorum Oblatorum B.M.V. Im­ maculatae in urbe Manilensi, cum charactere Episcopali. die 25 Augusti. — Titulari episcopali Ecclesiae Sancti Leonis, R. D. Stanislaum Napierala, moderatorem seminarii maioris Posnaniensis, 68 - A. A. S. 1058 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Georgii Stroba, Archiepiscopi Posnaniensis. die 25 Septembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Polinianensi, R. D. Ianuarium Edmundum Zimniak, vice moderatorem seminarii maioris dioecesis Katovicensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Herberti Bednorz, Episcopi Katovicensis. die 2 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Castellanae in Mauretania, R. D. Ioachimum Wanke, professorem Instituti PhilosophicoTheologici in urbe vulgo Erfurt, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Hugoni Aufderbeck, Administratoris Apostolici permanenter constituti territoriorum germanice Erfurt et Meiningen. die 4 Octobris. — Cathedrali Ecclesiae Saginavensi R. D. Canicum Untener, rectorem seminarii maioris Provinciae ecclesiasticae De­ troitensis. — Titulari Episcopali Ecclesiae Aquaealbenensi in Byzacena, R. D. Antonium J. Bevilacqua, cancellarium curiae Bruklyniensis, quem de­ putavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Francisci J. Muga vero, Episcopi eiusdem dioecesis. — Titulari Episcopali Ecclesiae Sulianitanae, R. D. Iosephum M. Sullivan, e clero dioecesis Bruklyniensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Francisci J. Mugavero, Episcopi eiusdem dioecesis. — Titulari Episcopali Ecclesiae Turrensi, R. D. Renatum A. Va­ lero, e clero dioecesis Bruklyniensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Francisci J. Mugavero, Episcopi eiusdem dioecesis. die 6 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Nobensi, R. D. Hubertum Barbier, Vicarium Generalem diócesis Lucionensis, quem de­ putavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ioanni Sauvage, Episcopi Anneciensis. die 7 Octobris. — Praelaturae Bertraniae in Catatumbo R. P. Leonardum Gómez Serna, sodalem Ordinis Fratrum Praedicatorum, prio­ rem domus religiosae vulgo « Convento de Santo Domingo )) in urbe Bogota sitae. die 15 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Abbiritanae Germanicianorum, R. D. Hermannum Iosephum Spital, Vicarium Generalem dioecesis Monasteriensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Rainardi Lettmann, Episcopi Monasteriensis. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1059 SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM i PATAVINA Canonizationis Beati Leopoldi a Castronovo, Religiosi Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum. SUPER DUBIO An eius Causa resumenda sit. Leopoldus Mandic a Castronovo, Croaticae familiae filius, anno 1866 intra Catharensis fines dioeceseos natus, Ordinem Fratrum Minorum Capuccinorum ingressus atque Christi sacerdos inauguratus, « se victi­ mam obtulit, ut fratres seiuncti orientalium regionum ad plenam Ec­ clesiae unitatem redirent : hoc eius vitae propositum maximum fuit, immo eius ipsius vita, quod ut ad effectum adduceret, precibus, la­ crimis, doloribus, sacerdotali ministerio, omnibus opibus usus est. Sa­ cerdos oboedientiae causa in paenitentiae tribunali conclusus, et pae­ nitentiae et Orientis populorum summus apostolus evasit » (AAS 68 [1976], 549). Quem virtutibus ac meritis clarum Paulus Papa V I , ser­ vatis de iure servandis, die 2 mensis Maii anno 1976 in area coram S. Petri basilica Vaticana, caelitum Beatorum honoribus sollemniter cumulavit. Ex eo autem die fidelium erga novensilem Beatum pietas adeo est aucta, ut cum a pluribus in suis necessitatibus constitutis in vocatus sit, feliciter contigerit ut iam nonnullae mirae sanationes, eodem in­ tercedente, a Deo effectae ferantur. Quapropter Coetus Episcoporum re­ gionis Trivenetae atque Coetus Episcopalis Iugoslaviae aliique sacro­ rum Antistites religiosorumque Ordinum Supremi Moderatores enixas preces Summo Pontifici porrexerunt ut canonizationis Causa Beati Leopoldi a Castronovo resumeretur. Quod, Deo favente, factum est. Etenim, in Congregatione Peculiari S. Congregationis pro Causis Sanctorum die 20 mensis Maii huius anni celebrata, Em.mus ac Rev.mus Dominus Silvius Cardinalis Oddi, Causae huius ponens seu relator, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1060 dubium proposuit discutiendum : An Causa canonizationis beati Leo­ poldi a Castronovo resumenda sit, deque ea rettulit. Et Em.mi ac Rev.mi Cardinales, qui aderant, post Ponentis rela­ tionem, attento quoque iudicio favorabili Ordinarii Congressus ipsius Sacrae Congregationis diei 1 mensis Martii eodem anno, respondendum censuerunt affirmative, si Summo Pontifici placuisset. Facta postmodum subsignata die Beatissimo Patri Ioanni Paulo II per infrascriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua re­ sponsum Patrum Cardinalium ratum faciens, Causam canonizationis beati Leopoldi a Castronovo esse resumendam edixit. Datum Romae, die 19 Iunii A. D. 1980. CONRADUS Card. B APILE, Praefectus L. © S. £& Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis II MATRITEN. Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Mariae Perdolentis Rodríguez Ortega Sopeña, Fundatricis Instituti Dominarum Catechistarum. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. In corpore Christi mystico, sacrae virgines ((fios ecclesiastici ger­ minis, Dei imago respondens ad sanctimoniam Domini, illustrior por­ tio gregis Christi » (S. CYPRIANUS, De habitu virginum, n. 3) appellan­ tur. In quarum numero in fine superioris saeculi laudatur Maria Perdolens Rodríguez Ortega Sopeña, Fundatrix Dominarum Catechistarum. Dei Famula die 30 mensis Decembris anno 1848 a piis nobilibusque parentibus ortum habuit apud Vélez-Rubio (Almería) in Hispania. Sa­ cris baptismalibus lymphis eodem natalis die regenerata est atque anno 1849 sanctum Confirmationis Sacramentum recepit. Iam a prima iuventute ad pauperes, aegrotos et carceribus detentos adiuvandos sedulo intendens, adulta aetate, uti mulier fortis ac magnis dotibus ornata apparet, caritate fervens, opera quae socialia vocantur excitavit ac fovit ad operarios ac miseros sublevandos. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1061 Variis in locis resedit quo pater, pro eius promotoris fiscalia of­ ficio, se transferre cum familia cogebatur. Apud Puerto Rico, ubi anno 1866 pervenerat, nigras puellas pau­ perioris condicionis instruit ac piam associationem Filiarum Mariae instituit. In Santiago de Cuba conciones operariorum vulgo Centros Obreros dictas erexit ut feminae diti ore positione operarios adiuvent. Anno 1876, in patriam reversa, die 8 Decembris anno 1883 apud mo­ niales a Visitatione recipitur ac, de consilio spiritus moderatoris, pau­ cis post diebus ipsum Institutum deseruit. Tunc temporis in Matriti suburbiis catecheticam institutionem ad humiles pauperesque iuvandos curavit. Anno 1901, quibusdam cum sociis, saeculari veste indutis, Institu­ tum vulgo Damas Catequistas fundavit, atque unanimi consensu su­ periorissa electa est. Toleti communem ineunt vitam ac Instituti signa, Christum Crucifixum et ferreum ac aureum scutum die 31 Octobris recipiunt. In Hispaniam et exteras nationes cito opus propagatur et Sanctus Pius X, die 21 Novembris a. 1907, cum septem tantum annos Institutum vigeret, definitivam approbationem ei concessit. Mirabiliter Dei Famula vitam activam cum contemplatione sociavit ac vera mater pro suis sororibus et animabus se exhibuit. Morbi, quo percussa est, dolores fortiter ferens, pie quievit in Do­ mino die 10 Ianuarii anno 1918, mirabilem praebens exemplum divinae voluntati conformitatis. * Cum autem post mortem, Servae Dei sanctitatis fama crebresceret, Ordinarius Matritensis processus super fama sanctitatis (a. 1929), super scriptis (a. 1948) et super non cultu (a. 1955) inchoavit. Iidem pro­ cessus die 2 Iulii anno 1956 absoluti, a Sacra tunc Rituum Congre­ gatione aperti sunt. Scriptis autem Dei Famulae perpensis, per Rescriptum diei 1 Iulii a. 1964, ad ulteriora procedi posse edictum est. Servatis itaque de iure servandis, instante Rev.mo P. Theodoro Zamalloa, O. SS. T., Causae huius Postulatore, die 4 Martii anno 1980 Congressus Peculiaris Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum habitus est; ac deinde, die 20 Maii eiusdem anni, Congregatio Pecu­ liaris Cardinalium est celebrata, in qua Em.mus ac Rev.mus D.nus Humbertus Mozzoni, Causae Ponens seu Relator, dubium proposuit disceptandum : An introducenda sit Causa Servae Dei Mariae Perdo­ lentis Rodríguez Ortega Sopeña, in casu et ad effectum de quo agitur, 1062 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale deque ea rettulit. Et iidem Patres Cardinales affirmando responderunt, si Summo Pontifici placuisset. Pacta postmodum de praemissis omnibus Beatissimo Patri Ioanni Paulo I I , subscripto die per infrascriptum Cardinalem in Audientia ipsi concessa die 19 mensis Iunii a. 1980, relatione, Sanctitas Sua re­ sponsum Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum ratum habuit, et confirmavit. Datum Romae, die 19 mensis Iunii A. D. 1980. CONRADUS Card. B AFILE, Praefectus L. © S. £8 Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis III CRACOVIEN. Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Raphaelis a S. Ioseph (in saeculo: Iosephi Kalinowski), Sacerdotis Professi Ordinis Carmelitarum Discalceatorum. SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. (( Spirituales viri illi sunt qui, veri Dei servi, eius crucis ferro si­ gnati et liberati, libere a Deo vendi possunt in mundi servos, sicut ipse­ met Christus pro omnibus venditus est » (S. TERESIA A IESU, Castellum animae, M V I I 4, 8). Vera enim religio, quae hominem alte cum Deo coniungere vult, in primis postulat ut ipse homo divinis voluntatibus pareat, crucemque veluti praedilectionis signum accipiat et baiulet, per quam et servus Christi et servus fratrum reapse efficiatur. Inter hos viros « spirituales », qui vividam seraphicae Matris Abulensis imaginem in suam ipsorum vitam referre valuerunt, Dei Famulus Raphaël Kali­ nowski a S. Ioseph, sacerdos professus Ordinis Fratrum Discalceatorum B. Mariae Virginis de Monte Carmelo, recenseri potest, cuius vita, cruce et caritate signata, indefatigabile Ecclesiae servitium exstitit. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1063 Dei Famulus die 1 mensis Septembris anno 1835, parentibus Andrea Kalinowski et Iosepha Polonska, Vilnae natus, die 9 Septembris rege­ nerata est, eique nomen Ioseph inditum est. Pia matre duobus post mensibus defuncta, pater iterum uxorem duxit. At hac quoque muliere breviter e vivis erepta, tertio matrimonium iniit, coniuge sibi assumpta Sophia Puttkamer, quae Iosepho decenni pie et summa semper di­ lectione affuit, ab eo veluti vera mater habita et amata. Studiis per septennium (aa. 1843-1850) in Vilnensi Nobilium adulescentum Alumnorum Instituto exactis, per biennium scholam agronomicam apud Hory-Horki frequentavit, et tandem per quinquennium (aa. 1853-1857) Petropoli, apud Academiam Architecturae Militaris in studia incubuit, quae summa cum laude absolvit, ita ut mathematicae in eadem Academia tradendae statim destinatus fuerit. Anno 1863 Polonis se adiunxit qui contra Russicum oppressorem insurrexerant, atque ad locum administri bello gerendo propositi in Lithuania electus est, quod officium acceptavit ea tamen conditione ne ullum capite damnare cogeretur. At mense Martio anno 1864 a Russis captus est, in carcerem detrusus et deinde morti damnatus, quae quidem paena postea in relegationem in Sibiriam immutata est, ubi magna patientia per decem annos labores et aerumnas fortiter tulit. Libertate anno 1874 donatus, Lutetiam Parisiorum petivit, ubi insti­ tutor factus est Venerabilis Dei Famuli Augusti Czartoryski, quem sicut pater dilexit, in eius infirmitatibus sustinuit, variis in peregri­ nationibus comitatus est, ac praesertim ad pietatem instituit, ita ut iuvenis princeps, paulo post in Societatem Salesianam ab ipsomet S. Ioanne Bosco receptus, consummatus in brevi, virtutum heroici tate refulserit et in odore sanctitatis mortuus fuerit. Anno 1877 Iosephus novitiatum Carmelitarum Discalceatorum Graecii, in Austria, ingressus est, nomine religionis assumpto Raphaelis a S. Ioseph. Anno probationis exacto, die 26 Novembris anno 1878 ibi vota nuncupavit. Studiis philosophiae et theologiae absolutis, in pa­ triam reversus, Czernae, ubi tunc unicus exsistebat Carmelitarum Di­ scalceatorum conventus, presbyter die 15 Ianuarii anno 1882 ordina­ tus est. Quo ex tempore, plenus iam virtutibus, ministerio sacerdotali, sa­ cris praesertim confessionibus audiendis et animabus in viis Domini moderandis totus se dedit, ex fideli Carmeli regulae observantia, prae­ sertim ex oratione et paenitentia, vires sumens, quibus, rebus divinis expertus, easdem aliis proponeret. Carmelita discalceatus corde, ani- 1064 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mo et vita, Ordinem vehementer dilexit, eumque in Polonia restituit, monasteriis et conventibus hic et illic instauratis, quae deinde piis­ sime et prudenter moderatus est. Etenim suae ipsius vitae exemplis candidatos et ad Ordinem trahebat et ad Ordinis sanctitatem adhortabatur. Superior fere semper renuntiatus, facere non poterat quin re­ ligiosos ad caritatis perfectionem urgeret, cuius in via ceteros praecedebat. Illum magni fecerunt innumeri ex ecclesiastica hierarchia viri, aliique etiam qui Raphaelem tamquam hominem Deo earum habebant. Eum consiliarium habuit, prae ceteris, Ven. Dei Famulus Albertus Chmielowski, qui patrem Raphaelem velut Angelum putabat. Definitor, prior, ac demum superior factus a se fundati conventus apud Wadowice (aa. 1896-1899), ubi anno 1906 prior est electus, vicarius pro­ vincialis Monialium Carmelitarum Discalceatarum in Galicia deputa­ tus, munera haec omnia magna cum prudentia adimplevit, dignus qui sanctus appellaretur. Phthisico morbo affectus, sacramentis refectus et totus in oratio­ nem intentus, piissime ex hoc mundo migravit ad Patrem die 15 men­ sis Novembris anno 1907 in praefato Wadowicensi coenobio quod excitaverat, direxerat, exemplis roboraverat. Verus vir Dei, fide vivebat, qua actus ad Deum ubique inspiciendum movebatur. Etsi primis annis aliquali severitati primo aspectu indulsit, qui eum ex intimo cognoscebant cordis eius suavitatem noverunt. In omnibus Deum videns, omnibus caritatem Dei manifestabat, nihil an­ tiquius habens quam Deum amorem esse summa misericordia plenum omnibus revelare. Magna excelluit humilitate, patientia, dulcedine. Cum semper enim oraret, ita ut vivens oratio quodammodo videretur, necessario omnia ex Dei manibus, aspera quoque, accipiebat. Non enim frustra a iuventute didicerat omnia ex Dei voluntate evenire, eamdem­ que Dei facere voluntatem formam sanctitatis esse. Exsul in Sibiria et cum populo suo vivens, qui mixtus cum fratri­ bus orientalibus ad patriam caelestem tendit, summo amore Orientis Ecclesias, quas optime cognoscebat, prosecutus est, et fratribus Ordi­ nis saepe saepius repetebat munus eorum in Populo Dei esse orandi et Iaborandi ut « omnes unum fierent ». Ipsemet die et nocte in orationi­ bus vigilabat, ad Beatissimam Virginem Mariam, matrem unitatis, re­ currens, qua auspice unum gregem sub uno Pastore tandem universam hominum familiam perventuram esse sperabat, exoptabat, vovebat. Non multum loquebatur. Sciebat enim verbum fortius et efficacius Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1065 operibus fieri. Et opera illius habitum eius theologicum praeseferebant, Deum in omnibus quaerentem, hominem in Deo semper conspicientem, ad quem diligendum et serviendum sancta quadam necessitate ex in­ timo trahebatur aliosque trahebat. Deo plenus, Dei bonitatem cum omnibus communicabat qui ex longinquis etiam regionibus ad eum peregrinabantur, lucem, fortitudinem, consilium petituri. Virtutes eius virtutes erant viri humilis et pauperis qui ad Dominum iugiter confugit, sciens sacerdotem qui semper oret, semper Dei omnipotentia uti posse pro fratribus. Sanctitatis fama, qua vivens inclaruerat, in dies percrebrescente eaque supernis confirmata signis, factum est ut Causa de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis agi coepta sit. Post igitur pro­ cessus ordinaria auctoritate, annis 1934-1938, in archiepiscopali Curia Cracoviensi constructus atque per rogatorias litteras in aliis octo Curiis ecclesiasticis instructos, editoque decreto super scriptis eidem Servo Dei tributis, Pius Papa X I I commissionem introductionis Causae die 2 Mar­ tii anno 1952 sua manu signavit. Deinde annis 1953-1956, in archiepisco­ pali Curia Crocoviensi, processus apostolica potestate adornatus est su­ per virtutibus in specie Servi Dei. De omnium autem harum inquisi­ tionum iuridica validitate decretum exiit die 5 mensis Octobris anno 1962. Servatis itaque omnibus de iure servandis, quaestio agitata est apud hanc S. Congregationem pro Causis Sanctorum super virtutibus theologalibus et cardinalibus eisque adnexis Servi Dei, et quidem pri­ mum in Congressu Peculiari Officialium Praelatorum Patrumque Con­ sultorum die 18 mense Martio anni huius vertentis 1980 habito; et deinde, die 10 mensis Iunii hoc eodem anno, in Coetu Plenario Patrum Cardinalium, in quo, Rev.mo Cardinali Vladislao Rubin ponente seu relatore, dubio num Servus Dei christianas virtutes heroum in modum coluisset afiîrmative est responsum. De hisce omnibus Summus Pontifex Ioannes Paulus II certior factus, die 19 Iunii eodem anno per Rev.mum Cardinalem Conradum Bafile, tunc Sacrae Congregationis Praefectum, ut decretum super he­ roicis virtutibus rite appararetur mandavit. Hoc tandem die, ad Se accitis Cardinalibus infrascripto Praefecto atque Vladislao Rubin, Causae ponente seu relatore, meque Antistite a Secretis ceterisque de more convocandis, iisque astantibus, Summus Pon­ tifex sollemniter pronuntiavit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de car- 1066 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale dinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine earumque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Raphaelis a S. Ioseph, sacerdotis professi Ordinis Carmelitarum Discalceatorum, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum rite promulgari et in acta S. Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 11 Octobris, A. D. 1980. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L.©S. ipß Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis 1067 Sacra Romana Rota ACTA TRIBUNALIUM SACRA ROMANA ROTA Citatio edictalis TORONTINA Nullitatis Matrimonii (McNally - Davies) Cum ignoretur locus actualis commorationis D.nae « Dorothy )) DA­ VIES, conventae in causa de qua supra, eadem citamus ad comparen­ dum aut per se aut per Procuratorem legitime constitutum coram Tri­ bunali S. Romanae Rotae «Piazza della Cancelleria 1, Roma» in diem 28 novembris 1980, hora undecima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii : « An constet de nullitate matrimonii, in casu ». Ordinarii locorum, Parochi, et fideles, qui notitiam habuerint actua­ lis commorationis praedictae D.nae « Dorothy» Davies curare debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur. Franciscus Bruno, Ponens Ex Cancellaria Tribunalis die 11 m. Octobris a. 1980. Ioannes Verginelli, notarius 1068 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in visita di Stato : Venerdì, 17 Ottobre 1 9 8 0 , Sua Maestà Britannica la Regina ELISABETTA II e Sua Altezza Reale il Principe F I L I P P O , Duca di Edimburgo. Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Giovedì, 9 Ottobre 1980, S. E. il Signor Presidente della Repubblica dello Zaire. MOBUTU SESE SEKO, Giovedì, 1 6 Ottobre 1980, S. E. il generale Presidente della Repubblica del Mali. M O U S S A TRAORE, Lunedì, 2 0 Ottobre 1 9 8 0 , Sua Altezza Serenissima FRANCE­ SCO GIUSEPPE II, Principe Regnante del Liechtenstein e la Principessa G I N A di Liechtenstein. Lunedì, 2 7 Ottobre 1980, S. E. il Signor MICHAEL P O N I A - TOWSKI. Giovedì, 30 Ottobre 1 9 8 0 , le Loro Altezze Reali il Principe BERTIL e la Principessa L I L I A N di Svezia. Domenica, 5 Ottobre 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio ad Otranto, in Italia. Sabato, 11 Ottobre 1980, alla presenza del Santo Padre, si è riunita la Sacra Congregazione per le Cause dei Santi. Sabato, 25 Ottobre 1980, alla presenza del Santo Padre, si è con­ clusa la quinta Assemblea generale del Sinodo dei Vescovi. Diarium Romanae Curiae 1069 SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 4 ottobre 1980. S. E. Mons. Luigi Dadaglio, Arcivescovo tit. di Lero, Se­ gretario della Sacra Congregazione per i Sa­ cramenti ed il Culto Divino. » » » S. E. Mons. Antonio Innocenti, Arcivescovo tit. di Eclano, Nunzio Apostolico in Spagna. 15 » » S. E. Mons. Lajos Kada, Arcivescovo tit. di Tibica, Nun­ zio Apostolico in Costarica, Nunzio Apostolico in El Salvador. v » » S. E. Mons. Emanuele Gerada, Arcivescovo tit. di No mento, Pro-Nunzio Apostolico in Pakistan. 25 » » S. E. Mons. Andrea Cordero Lanza di Montezemolo, Ar­ civescovo tit. di Anglona, Nunzio Apostolico in Honduras e in Nicaragua. Con Breve Apostolico il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : Assistente al Soglio Pontifìcio: 20 settembre 1980. S. E. Mons. Antonio Mistrorigo, Vescovo di Treviso. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : * 6 ottobre 1980. Mons. René Cordier, Consultore della Sacra Congregazione per l'Evangelizzazione dei Popoli. 21 » » Mons. Gabriele Ferrari, Capo Ufficio della Sacra Con­ gregazione per i Sacramenti ed il Culto Divino. » » » P. Jan Schotte, C.I.C.M., Consultore del Pontifìcio Con­ siglio per i Laici. 28 » » Le LL.EE. Mons. Jean Jadot, Arcivescovo tit. di Zuri, Pro-Presidente del Segretariato per i non Cri­ stiani e Mons. Paul Poupard, Arcivescovo tit. di Usula, Pro-Presidente del Segretariato per i non credenti, Membri della Sacra Congrega­ zione per VEvangelizzazione dei Popoli. 30 » » Mons. Alfons Mappes, Membro della Pontifìcia Commis­ sione « Iustitia et Paso ». Protonotario Apostolico soprannumerario: 13 settembre 1980. Mons. Carlo Grillantini (Osimo). 1070 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Prelati öS Onore di Sua Santità: 16 febbraio » » » »' » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » 9 maggio » » » » » » » » » » » » » » 16 » 9 luglio 25 » » » » » » » » » » » 27 » 10 agosto » » » » 13 » 12 settembre » » 25 » 2 ottobre » » » » 9 » 1980. Mons. William A. Botik (Dallas). » Mons. Oasmir Glogowski (Dallas). » Mons. Arthur O. Hughes (Dallas). » Mons. Richard E. Johnson (Dallas). » Mons. William R. Johnson (Dallas). » Mons. Milani J. Joseph (Dallas). » Mons. Raphael A. Kamel (Dallas). » Mons. John V. McCallum (Dallas). » Mons. Henry McGill (Dallas). » Mons. John F. Meyers (Dallas). » Mons. Francis G. Miesch (Dallas). » Mons. Michael J. Sheehan (Dallas). » Mons. Claude Smyth (Dallas). » Mons. Thomas W. Weinzapfel (Dallas). » Mons. Floyd A. Biel (Austin). » Mons. George E. Doskocil (Austin). » Mons. Robert A. Fuchs (Austin). » Mons. Harry Mazurkiewicz (Austin). » Mons. Arthur M. Michalka (Austin). » Mons. George E. Tydlacka (Austin). » Mons. John D. Wesolek (Austin). » Mons. Louis J. Wozniak (Austin). » Mons. Joseph L. Neudecker (New Ulm). » Mons. Adorabile Carta (Ampurias-Tempio). » Mons. Raymond H. Beard (Baker). » Mons. Charles T. Grant (Baker). » Mons. John Phelan (Baker). » Mons. William S. Stone (Baker). » Mons. Joseph Augustine Farrington (Fresno). » Mons. James Edwin Petersen (Fresno). » Mons. Carlo Bordoni (Pavia). » Mons. Alexander George Barbier (Baton Rouge). » Mons. Robert H. Berggreen (Baton Rouge). » Mons. Joseph James Finnegan (Baton Rouge). » Mons. Ivan Merlak (Ljubljana). » Mons. Ramón Mayorga Paredes (Ancud). » Mons. Eduardo Vicente Miras (Buenos Aires). » Mons. Mario Dell'Erba (Vieste). » Mons. Michele Di Ruberto (Roma). » Mons. Fabian Veraja (Split Makarska). » Mons. Pietro Galavotti (Modena). » Mons. Enrico Kulbat (Lomza). Cappellani di Sua Santità: 7 febbraio 1980. Il sac. Heinrich Poggel (Paderborn). » » » Il sac. Gerhard Specht (Paderborn). Diarium Romanae Curiae 13 16 agosto 1980. II » » II » » » II 12 settembre » II » » » II 15 » » II » » » II » » II » » » II » » II 2 ottobre » II II 9 » » II » » » » » II II 31 » sae. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. 1071 Giovanni Pomero (Saluzzo). Fiore Scarzani (Roma). Francesco Peracchi (Roma). Miguel Angel Irigoyen (Buenos Aires). Fernando Rodolfo Rissotto (Buenos Aires) John Bilanych (Philadelphia). Anthony Borsa (Philadelphia). Constantine Berdar (Philadelphia). Leo Tymkiw (Philadelphia). Mario Ugazio (Novara). Alessandro Corradini (Camerino). Ceslao Giacomo Domel (Lomza). Lazdzislas Grodzki (Lomza). Lazdzislas Tadeusz Mikolajczyk (Lomza). Bronislaw Piasecki (Warszawa). ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda dell'Ordine dì san Gregorio Magno, classe civile: 6 agosto 1980. Al sig. Heinrich Stakemeier (Paderborn). 12 » » Al sig. Francesco Giovanni Kriellaars (Bois-le-Duc). 16 » » Al sig. Gino Cerofolini (Italia). 18 » » Al sig. Louis Jules Boulanger (Rennes). 23 settembre » Al sig. Carlo Giordano (Sovana e Pitigliano). » » » Al sig. Naim Abdel*Nour (Antiochia dei Siri). 29 » » Al sig. Silvano Battisti (Roma). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile. 12 giugno 1980. 29 luglio » 31 » » .16 agosto » 18 » » » » » 15 settembre » Al Al Al Al Al Al Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Federico Von Riegher (Milano). Lamberto Dirk Hoff (Bois-le-Duc). Joseph Fässler (Basilea). Luciano Capasso (Italia). Josef Pawlizek (Friburgo-Brsg.). Julien Antoine Lemoine (Rennes). Zvonimir Pavlinic (München und Freising). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa: 7 luglio 24 » 16 agosto Í ottobre 1980. Al sig. Pier Giorgio Imbrighi (Roma). » Al sig. Martinus Swenker (Bois-le-Duc). » Al sig. Richard Polkinghorne (Gran Bretagna). » Al sig. Pietro Bianchini (Roma). 1072 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 4 ottobre 1980. Al sig. Vittorio Fermi (Reggio Emilia). 9 » » Al sig. Georges Antiba (Aleppo). » » » Al sig. Rizcallah Diez (Aleppo). Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa: 15 settembre 1980. Al sig. Paolo Santioni (Gualdo Tadino). 29 » » Al sig. Remo Rossi (Montepulciano). 2 ottobre » Al sig. Grazio Giamba (Roma). » » » Al sig. Aldo Marsili (Roma). 4 » » Al sig. Beniamino Franzelli (Reggio Emilia). » » » Al sig. Stelio Sola (Reggio Emilia). » » » Al sig. Dante Del Sole (Rieti). 7 » » Al sig. Borislav Kovatehev (Nicopoli di Bulgaria). » » » Al sig. Mitco Karadjov (Mcopoli di Bulgaria). 9 » » Al sig. Abdallah Aliam (Damasco). NECROLOGIO 1 ottobre 1980. Mons. Pierre Chagüé, Vescovo di Gap (Francia). 4 » » ¡Víons. Lawrence Patrick Whelan, Vescovo tit. di Opo. 6 » » Mons. Carlos M. Jürgens Byrne, Arcivescovo già di Trujillo (Perù). » » » Mons. Joseph Amihere Essuah, Vescovo di Sekondi-Takoradi (Ghana). 10 » » Mons. Francis Carrol, S.M.A., Arcivescovo tit. di Gabula. 11 » » Mons. Santo Bergamo, Vescovo di Oppido MamertinaPalmi (Italia). 15 » » Mons. Albert Descamps, Vescovo tit. di Tunes. 19 » » Mons. Juan José Bernal Ortiz, Vescovo di Los Teques (Venezuela). 22 » » Mons. Antoine E. J. Albers, O. Carni., Vescovo già di Malang (Indonesia). » » » Mons. Edward Quentin Jennings, Vescovo già di Thunder Bay (Canada). 27 » » Mons. Paolo Savino, Vescovo tit. di Cesarea di Tessalia. 29 » » Mons. Giovanni Dadone, Vescovo di Fossano (Italia). 29 Novembris 1980 An. et vol. LXXII N. 8 ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — O F F I C I A L E Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I IRECENSIS Detractis quibusdam territoriis a dioecesibus Ruibarbosensi et Barrensi, in Brasilia dioecesis Irecensis constituitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM • Qui in Beati Petri, Apostolorum principis, similitudinem (cf. Io. 21, 15-17), Vicarii successimus muneri ^Christi, quam diligentissime possu­ mus, in officium Nostrum incumbimus, eodem, si fieri possit, amore atque dilectione Ecclesiam regentes, quibus Apostolus ille nascentem administravit. Est enim ((officium amoris pascere dominicum gregem» (S. Aug. In Io. Evang. 21, 15-17). Qua re, cum Venerabiles Fratres Matthias Schmidt, Episcopus Ruibarbosensis, et Rolandus Octacilius Dotti, Episcopus Barrensis, de suo ipsorum grege solliciti, audita Con­ ferentia episcopali Brasiliensi, id Apostolicae Sedi proposuerint, ut e suarum Ecclesiarum territorio, late patente, nova dioecesis excitaretur, Nos re bene reputata atque consilio petito tum a Venerabili Fratre Carmelo Rocco, Archiepiscopo titulo Iustinianopolitano in Galatia et in Brasilia Apostolico Nuntio, tum a Venerabilibus Fratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus Sacrae Congregationis pro Episcopis negotiis praepositis, haec statuimus. A dioecesi Ruibarbosensi municipia quae sequuntur distrahimus, ut per legem civilem circumscribuntur : Irecê, Ibitita, Iraquara, Cafarnaum, Canarana, Lençois, Morro do Chapeu, 69 - A. A. S. 1074 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Palmeiras, Seabra et Souto Soares; a dioecesi vero Barrensi, terri­ torium municipiorum : Barra do Mendes, Central Ibipeba, Jussara, Pre­ sidente Dutra, et TJibai, item ut lege civili determinatur ; quibus omni­ bus terris novam dioecesim condimus, Irecensem appellandam, cuius sedem in urbe vulgo Irecê dicta Episcopus collocabit, cathedra posita in templo Boni Pastoris, ibidem quod nempe cathedrale habebitur, cum iuribus debitis. Constitutam Ecclesiam suffraganeam facimus metropoli­ tanae Sedi Sancti Salvatoris in Brasilia, cuius Archiepiscopo etiam Episcopus Irecensis erit obnoxius ad iuris normam. Praeterea volumus ut Canonicorum collegium condatur, iuxta morem in regione vigentem, atque normas suo tempore dandas. Interea vero Consultores dioecesani eligentur, qui Praesulem consilio atque opera adiuvent. Mensa episco­ palis efficietur sive bonis pro rata parte quae dioecesibus Ruibarbosensi et Barrensi propria erant, ad canonem 1500 C.I.C., sive Curiae proven­ tibus, sive fidelium collationibus sponte factis. Ad Seminarii constitu­ tionem atque administrationem, serventur praescripta iuris communis, ratione habita Decreti Concilii Vaticani II « Optatam Totius » atque regularum a Sacra Congregatione latarum pro Institutione Catholica. Ad hoc, electi iuvenes Seminariorum, qui theologiae atque philosophiae studiis vacare debeant; item sacerdotes qui studia sua conficere ve­ lint, Romam mittantur, in Collegium Pontificium Pium Brasiliense. Condita dioecesi, sacerdotes ei addicantur Sedi, in qua beneficium aut officium habeant; ceteri vero clerici atque Seminarii tirones ei, in qua legitime degant. Acta denique et documenta quae quoquo modo novam dioecesim respiciant, ad illius Curiam mittantur, atque in archivo ser­ ventur, religiose. Ceterum, Venerabilis Frater Carmelus Rocco, cuius mentionem fecimus, has Litteras exsequi studebit, vel quem ipse legaverit, factis nempe iuribus atque potestatibus iustis. Re acta, docu­ menta exarentur, atque sinceris exemplis ad Sacram Congregationem pro Episcopis cito mittantur. Hae vero Litterae in perpetuum firmae habeantur, suosque effectus habeant, contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duo de tricesimo mensis Apri­ lis anno millesimo nongentesimo septuagesimo nono, Pontificatus Nostri primo. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis & SEBASTIANUS Card. BAGGIO S. Congr. pro Episc. Praefectus Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco 83 Plumbi In Secret. Status tab., n. 52183. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1075 II MARIANOPOLITANA GRAECORUM MELKITARUM CATHOLICORUM in Canada Exarchatus Apostolicus conditur pro omnibus fidelibus catholicis Byzantini Ritus Melkitarum ibi commorantibus. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui benignissimo Dei consilio Ecclesiae sanctae praepositi sumus ut Beato Petro similes eius utilitatibus consuleremus, omnes Nostras vires et studia et curas in eo collocamus, ut non solum necessitatibus filiorum Nostrorum provideamus, sed eo modo qui sit his temporibus accommodatus. Hoc enim tum officium poscit ipsum summi Ecclesiae pastoris tum animorum bonum exigit, sollicitudini nostrae commissorum. Qua re, cum Sacra Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus, auditis qui­ dem tum Venerabili Fratre Patriarcha Maximo V Hakim, tum Conferen­ tia Episcoporum Canadiensis dicionis, id proposuerit ut in hac ipsa re­ gione Exarchatus crearetur Apostolicus pro fidelibus catholicis Ritus Byzantini Melkitarum, ratione nempe habita eorum quae Decreto Con­ cilii Vaticani II « De Ecclesiis Orientalibus Catholicis », n. 4 continen­ tur, Nos rati per hoc aptius filiis Nostris eius Ritus consuli, ea quas sequuntur statuimus ac iubemus. In Canada Exarchatum Apostolicum constituimus pro fidelibus catholicis Byzantini Ritus Melkitarum uni­ versis, cuius Sedem in urbe Marianopoli collocari censemus, magisterii vero cathedram in templo poni cuius est appellatio (( Sanctissimi Sal­ vatoris pro Graecis Melkitis Catholicis », cum iustis iuribus. Novi Exar­ chatus Consultores deligantur, qui Exarcho assint consilio atque opera. Mensa exarchalis, quae dicitur, collationibus populi, tributis paroecia­ rum, bonis ad Exarchatum pertinentibus coalescet. Exarchatus iura et obligationes desumantur e Litteris apostolicis « Cleri sanctitati », maxime e Canonibus a 366 ad 388, cauto tamen ut potestas iurisdictionis Exarchi in fideles Ritus Byzantini Melkitarum non exclusive exerceatur, sed cum Ordinariis locorum, qui tamen secundaria ratione, ut dicitur, iure suo 1076 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale utantur. Ubi vero paroecia pro fidelibus illis desit, Curio Latini ritus illorum curam gerat, donec per proprium Curionem provideatur. Con­ trariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die tertia decima mensis Octobris, anno millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI LADISLAUS Card. RUBIN a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Eccl. Orient. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. s. n. Loco £B Plumbi In Secret. Status tab., n. 52662. III LYCIENSIS In Italia Ecclesia Lyciensis ad dignitatem metropolitanae Sedis evehitur novaque ecclesiastica provincia constituitur eodem nomine. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Conferentia Episcopalis Apuliae, Christifidelium in eadem regione degentium spirituali saluti magis consulere studens atque normis de­ creti Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II « Christus Dominus » n. 40 obsequens, ab hac Apostolica Sede petivit ut cathedralis Eccle­ sia Lyciensis, nunc eidem Apostolicae Sedi immediate subiecta, ad gra­ dum dignitatemque Sedis metropolitanae eveheretur atque nova eccle­ siastica provincia eodem nomine vocata constitueretur. Nos igitur re mature perpensa, suppleto quatenus opus sit eorum interesse habentium vel habere praesumentium consensu, de plenitudine Apostolicae potestatis sequentia decernimus ac iubemus. Cathedralem Ecclesiam Lyciensem, nunc Apostolicae Sedi immediate subiectam, ad gradum metropolitanae Sedis attollimus eique iura et privilegia conferimus, quae ceterarum eius­ dem honoris Ecclesiarum propria sunt; novam insuper ecclesiasticam 1077 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale provinciam condimus Lyciensem appellandam quae formabitur metro­ politana Ecclesia Lyciensi et suffraganeis Sedibus hic enumeratis : Brun­ dusinae quae, officio metropolitano amisso, archiepiscopalem titulum ser­ vabit; Hydruntina, quae pariter, officio metropolitano amisso, archie­ piscopalem titulum servabit; Gallipolitana, hactenus metropolitanae Ecclesiae Hydruntinae suffraganea; Neritonensi, usque adhuc Aposto­ licae Sedi immediate subiecta; Ostunensi, hactenus metropolitanae Ec­ clesiae Brundusinae suffraganea; Uxentina-S. Mariae Leucadensis, hu­ cusque metropolitanae Ecclesiae Hydruntinae suffraganea. Nos praete­ rea Lyciensem pro tempore Antistitem dignitate ac gradu Metropolitae perpetuo insignimus, iuribus et privilegiis concessis necnon oneribus et obligationibus impositis quae iuxta sacrorum canonum normas ad om­ nes Metropolitas pertinent. Collegium autem Canonicorum Ecclesiae Lyciensis dignitate metropolitani Collegii locupletamus. Venerabilem vero Fratrem Franciscum Minerva, ad praesens Episcopum Lyciensem, dignitate archiepiscopali ac gradu Metropolitae augemus iustis cum iuribus. Denique quae praescripsimus, Venerabilis Frater Villelmus Motolese, Archiepiscopus Tarentinus atque Conferentiae Episcoporum Apuliae Praeses, ad exitum adducet, vel ab eo delegatus sacerdos in ecclesiastica dignitate constitutus, factis nempe iuribus atque potestati­ bus necessariis. Re quidem acta, documenta exarentur atque sinceris exemplis ad Sacram Congregationem pro Episcopis cito mittantur, de more signata sigilloque impressa. Apostolicam hanc Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse foreque volumus, contrariis haud obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die vicesimo mensis Octobris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri tertio. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis B SEBASTIANUS Card. BAGGIO S. Congr. pro Episc. Praefectus Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco £8 Plumbi In Secret. Status tab., n. 525>¡2. 1078 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale LITTERAE APOSTOLICAE S. Ioannes Baptista confirmatur Patronus principalis archidioecesis Tirnaviensis, in Cecoslovachia, loco S. Adalberti. IOANNES PAULUS P P . I I Ad perpetuam rei memoriam. — Cultus S. Ioannis Baptistae, Prae­ cursoris Domini, cuius laudes non modo Evangelium habet (cfr. Luc. 1, 15), sed et Christus, Dei Filius, in illum maximas accumulât (cf. Matth. 11, 7 sqq.), tam late obtinuit, ut vix fingi possit Ecclesiae pars, in qua non aut templa eius honori dicata sint, aut eius sanctitas innotuerit. Quod profecto iam pridem etiam in archidioecesi Tirnaviensi, in Cecoslo­ vachiae finibus, factum est, cuius Christifideles non solum cathedralem aedem suam tanti caelicolae nomine insigniri decreverunt, sed et singu­ lari pietate eum semper prosecuti sunt, atque in praesentia prosequun­ tur : fuit enim ille longa per saecula et praesidium in discriminibus, et auxilium in difficultatibus, et in christianae vitae praeceptis servan­ dis exemplar egregium. Haec sane causa est, cur eius Ecclesiae clerus atque fideles, Iulio Gabris, Episcopo Administratore Apostolico, duce atque auctore, ab hac Apostolica Sede petierint, ut S. Ioannem Bap­ tistam, quem illi sibi elegissent Patronum praecipuum loco S. Adal­ berti, Me adprobasset, talem Nos confirmaremus, ad normam « Instruc­ tionis de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Pro­ priis recognoscendis, n. 30 ». Quod, iis probatis quae S. Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino hac de re statuisset, factis a Nobis olim potestatibus, per has Litteras facimus, fore simul confisi ut pietas in pectoribus augeatur, flammaque gliscat amoris erga tam clarum Caelitem, ac per illum erga Deum, rerum omnium initium et fontem. Sci­ licet omnia iura atque privilegia tribuimus, iuxta rubricas consequentia. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x i n mensis Octobris, anno MDCCCCLXXX, Pontificatus Nostri altero. AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. 51^18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1079 HOMILIAE I In Xystino sacello habita VI exeunte Synodo Episcoporum.* Venerabiles Fratres, 1. Audivimus modo Sanctum Paulum apostolum gratias agentem Deo pro ecclesia Corinthia, «quia dives facta est in Christo Iesu, in omni verbo et in omni scientia». Nos quoque hac ipsa hora impelli Nos sentimus, ut imprimis gratias agamus Patri et Filio et Spiritui Sancto, antequam finem imponamus huic Synodo Episcoporum; ad quam celebrandam, sive eiusdem Coetus Sodales sive operis socii, su­ mus congregati in mysterio summae illius unitatis, quae sanctissimae Tri­ nitatis est propria. Ad hanc ergo grati animi sensus conferimus, quod Synodum peregimus, quae vigoris est egregium indicium magnumque momentum habet ad vitam Ecclesiae. Synodus enim Episcoporum — ut verbis utamur Concilii, iuxta cuius optatum Summus Pontifex Paulus VI eam instituit — (( utpote totius catholici Episcopatus partes agens, simul significat omnes Episcopos in hierarchica communione sollicitu­ dinis universae Ecclesiae participes esse». 1 2 Gratias una simul pro his quattuor hebdomadis agimus, quibus susti­ nuimus labores. Quod quidem temporis spatium, iam priusquam postre­ mae enuntiationes, id est Nuntius et Propositiones, proferrentur in nobismet ipsis fructificavit, quatenus veritas et amor in animis nostris magis magisque in dies et hebdomadas progressione quadam visae sunt maturescere. Haec progressio est sane in lumine ponenda, suntque eius notae, quibus insignis erat, paucis describendae; unde patefit quam recte et sincere in ea manifestatae sint et libertas et officium responsabile circa argumentum, quod pertractabatur. Volumus hodie prae primis gratiam referre Ei, « qui videt in abscon­ dito )), et tamquam (( Deus absconditus » operatur, quod cogitationes, corda, conscientias nostras direxit nobisque dedit, ut in pace fraterna 3 * Die 25 m. Octobris a. 1980. 1 Cfr. 1 Cor. 1, 5. 2 Christus Dominus, 5. 3 Mt. 6, 4. 1080 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale et in gaudio spiritali operi insisteremus; quod quidem tale fuit, ut laborem et fatigationem vix sentiremus. Nihilominus, quanta reapse erat fatigatio! Tamen nulli pepercistis labori. 2. Oportet etiam inter nos gratias agamus. Ante omnia vero hoc est edicendum : progressionem illam, qua, modo gradatim maturescente, « veritatem fecimus in caritate )), universi nos tribuere debemus instan­ tibus precibus, quas tota Ecclesia, nos veluti circumstans, hoc tempore fudit. Haec scilicet precatio facta est pro Synodo et pro familiis : pro Synodo, quatenus ea ad familias referebatur, pro familiis autem, re­ spectu habito munerum, quae iis in Ecclesia et in mundo hodierno sunt gerenda. His orationibus Synodus ratione fortasse, prorsus singulari fruebatur. Precibus assiduis et copiosis Deus obsecrabatur : quod potissimum evenit die duodecima mensis Octobris, qua coniuges, qui familias to­ tius orbis terrarum repraesentarent, ad Basilicam Sancti Petri conve­ nerunt, ut una Nobiscum sacros ritus peragerent atque orarent. Quodsi mutuo gratias agere debemus, hoc officium simul praestan­ dum est tot benefactoribus ignotis, qui in universo mundo precibus suis nos adiuvarunt, dolores etiam suos pro hac Synodi causa Deo offerentes. 3. Nominatim nunc ad mutuam gratiarum actionem faciendam per­ venimus, qua omnes, qui ad hunc Coetum celebrandum operam contu­ lerunt, complectimur; sunt autem Praesides, Secretarius Generalis, Relator Generalis, Sodales ipsi iidemque modo peculiari, Secretarius specialis eiusque Adiutores, Auditores, Auditrices, communicationis so­ cialis instrumentis Addicti, Romanae Curiae Dicasteria potissimumque Consilium de Familia, praeterea alii, id est assignatores locorum, placetque seriem producere usque ad adiutores technicos, typographos hisque similes. Omnes grati sumus, quia hanc Synodum potuimus perficere : quae singularis ostensio fuit collegialis de Ecclesia sollicitudinis Episcopo­ rum, qui in toto sunt orbe terrarum. Grati sumus, quia percipere po­ tuimus familiam, qualis revera est in Ecclesia et in mundo huius tem­ poris, attendentes ad multiplices ac diversas condiciones, in quibus versatur, ad traditiones, quae, e variis culturae formis manantes, eam attingunt, ad elementa cultioris vitae, quibus est obnoxia et quae eam afficiunt, et ad alias res huiuscemodi. Grati sumus, quia cum obsequio fidei iterum scrutari potuimus aeternum Dei consilium de familia, mani- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1081 testatum in mysterio creationis et sanguine Redemptoris, Sponsi Ec­ clesiae, firmatum ; demum quod definire potuimus, secundum sempi­ ternam dispositionem circa Vitam et Amorem, munera familiae in Ec­ clesia et mundo hodierno. 4. Fructus vero, quem haec Synodus anni millesimi nongentesimi octogesimi iam statim et ilico edit, in Propositionibus, a Coetu acceptis, continetur, quarum prima sic audit : « De voluntate Dei in peregrina­ tione Populi Dei cognoscenda. De sensu fidei ». Hunc uberem thesaurum Propositionum, quae numero sunt quadra­ ginta tres, nunc Nos recipimus quasi fructum singulariter pretiosum Synodi laborum. Simul vero gaudium significamus, quod Coetus ipse, Nuntium pro­ ferendo, universam Ecclesiam est allocutus; quem Nuntium Secretaria Generalis, adiuvantibus Apostolicae Sedis institutis, ad omnes, quorum res interest, curabit mittendum, auxilio etiam utens Conferentiarum Episcopalium. 5. Ea, quae Synodus huius anni millesimi nongentesimi octogesimi acriter consideravit et iisdem Propositionibus enuntiavit, sane efficiunt, ut munera christiana et apostolica familiae in mundo hodierno perspi­ ciamus et ut ea quodammodo eruamus e tota copia rerum, quas Con­ cilium Vaticanum II docuit. Ita efficaciter progredimur in via, quae eo ducat oportet, ut haec Synodus proposita sua doctrinalia et pastoralia reapse exsequi valeat. Ad hoc quod attinet, eadem huius anni Synodus arcte coniungitur cum Synodis praeteritis estque earum continuatio — loquimur de Sy­ nodis anno 1971 et praesertim anno 1974 et 1977 celebratis — quae Concilio Vaticano II in vitae usu ad effectum deducendo servierunt et continenter debent servire. Hae profecto Synodi opus iuvant eo perti­ nens, ut Ecclesia modo germano talem se ipsam praebeat, qualis in aetatis nostrae condicionibus sit oportet. 6. Inter labores huiusce Synodi summae utilitatis aestimandum est accuratum examen quaestionum doctrinalium et pastoralium, quae illo singulariter indigebant, necnon, consequenter, certum et perspicuum iudicium de singulis hisce quaestionibus. In copia, admirationem nostram potissimum movente, interventuum, relationum, conclusionum huius Synodi — quae in his duobus veluti car­ dinibus vertitur, id est in fidelitate erga consilium Dei de familia et in 1082 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gerendi se modo pastorali, cui proprius est amor misericors et reveren­ tia hominibus praestanda eosque universe complectens, quod attinet ad eorum « esse » eorumque « vivere » — in tanta copia, dicimus, sunt quaedam partes, quae Patrum Synodi animos singulariter ad se con­ verterunt, quoniam illi conscii erant se interpretes esse exspectationis et spei multorum coniugum et familiarum. Inter Synodi ergo labores expedit has quaestiones memorare atque perutile agnoscere examen, quod iis est acriter factum : agitur nempe de examine doctrinali et pastorali quaestionum, quae, licet non solae in Synodi disceptationibus sunt pertractatae, tamen ibi peculiarem lo­ cum obtinebant, quatenus de iis modo prorsus sincero et libero est deliberatum. Unde ipsum efficitur momentum, quod sententiis est tri­ buendum, quas Synodus dilucide et animose de iisdem quaestionibus protulit, simul vero christianum illum conspectum retinens, secundum quem matrimonium et familia habentur dona amoris divini. 7. Itaque Synodus, de ministerio pastorali sermonem faciens, prout ad illos refertur, qui post divortium novam unionem inierunt, eos merita laude coniuges ornavit, qui, licet gravibus afficiantur difficulta­ tibus, tamen in propria vita indissolubilitatem matrimonii testantur; quorum in vita animadvertit bonum illum nuntium fidelitatis erga amorem, qui in Christo habet et virtutem et fundamentum. Praeterea Patres Synodi, iterum affirmantes indissolubilitatem conubii et praxim Ecclesiae circa non admittendos divortio seiunctos qui contra regulam denuo matrimonium temptaverunt ad eucharisticam communionem, Pa­ stores et universam communitatem christianam hortantur, ut huiusmodi fratres et sorores adiuvent, quos ipsi non censent ab Ecclesia separatos, quippe qui vi baptismatis ii possint ac debeant vitam Ecclesiae partici­ pare orando, verbum audiendo, celebrationi eucharisticae communitatis assistendo, caritatem et iustitiam promovendo. Quamquam negandum non est tales personas ad sacramentum paenitentiae, si casus fert, recipi posse ac deinde ad eucharisticam communionem, cum sese sincero corde aperiunt vivendi formae, quae indissolubilitati matrimonii non adver­ satur, nempe cum eiusmodi vir et mulier, qui obligationem separationis adimplere non possunt, officium in se suscipiunt omnino continenter vivendi, scilicet se abstinendi ab actibus qui solis coniugibus competunt, et simul scandalum abest, tamen privatio conciliationis sacramentalis cum Deo eos a perseverantia in orando, in paenitentia et caritate exer­ cenda minime abstrahat, ut tandem conversionis et salutis gratiam Acta Ioannis Pauli Pp. II 1083 consequantur. Ecclesia vero, pro iisdem preces fundens eosque in fide ac spe roborando matrem misericordem se praebeat oportet. 8. Synodi Patres mente et animo alieni non erant a gravibus illis difficultatibus, quas multi coniuges in sua ipsorum conscientia sentiunt circa leges morales, pertinentes ad vitam transmittendam et ad vitam humanam tuendam. Probe scientes quodvis praeceptum divinum secum ferre et promissionem et gratiam, iidem aperte confirmaverunt validi­ tatem ac firmam veritatem nuntii prophetici, alto sensu praediti ad hodiernasque condiciones pertinentis, qui in Litteris Encyclicis Huma­ nae Vitae continetur. Eadem Synodus theologos incitavit ad vires suas consociandas cum opera Magisterii hierarchici, ut fundamenta biblica et rationes « personalisticae » quas dicunt, huius doctrinae clariore in lu­ mine continuo ponantur, eo contendentes, ut tota doctrina Ecclesiae, cunctis hominibus bonae voluntatis pervia fiat eiusque intellectus pro­ fundior in dies evadat. Ad eos mentes dirigentes, qui ministerium pastorale obeunt in bo­ num coniugum et familiarum, Patres Synodi omnem bipartitionem seu « dichotomiam » respuerunt inter paedagogiam, quae rationem ducit cuiusdam progressionis in consilio Dei exsequendo, et doctrinam, ab Ecclesia propositam, omnibus cum eius consectariis, quibus praeceptum secundum eandem doctrinam vivendi continetur ; qua in re non agitur de desiderio servandi legem tamquam mere « ideale », ut vulgo-dicitur, futuro tempore assequendum, sed de*Christi Domini mandato ut difficul­ tates constanter superentur. Re quidem vera « processus gradualitatis », qui dicitur, haberi non potest, nisi quis sincero animo obsequatur legi divinae et illa bona exquirat, quae eadem lege custodiuntur ac promo­ ventur. Etenim sic dicta (( lex gradualitatis » seu gradualis profectus idem esse non potest ac (( gradualitas legis », quasi varii sint gradus seu praecepti formae pro variis hominibus et condicionibus in lege divina. Omnes coniuges in matrimonio ad sanctitatem secundum Dei consilium vocantur ; atque huius vocationis praestantia ad effectum de­ ducitur, quatenus persona humana praecepto Dei valet respondere, se­ reno animo gratiae divinae ac propriae voluntati confisa. Itaque, co­ niugibus, si singuli non eadem persuasione religiosa inter se coniun­ guntur, non satis erit modo passivo et facili se accommodare ad rei condicionem, sed conitentur, ut, cum patientia et benevolentia, in com­ munem voluntatem fidelitatis erga officia matrimonii christiani con­ veniant. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1084 9. Synodi Patres adepti sunt sive altiorem cognitionem et conscien­ tiam divitiarum, quae in variis formis culturae populorum inveniuntur, sive bonorum, quae omnis culturae ratio affert, quo plenius ininvestiga­ bile Christi mysterium intellegatur. Praeterea agnoverunt, etiam intra fines conubii et familiae, immensum campum patere theologicae et pa­ storali inquisitioni, ut nuntii evangelici accommodatio ad indolem uniuscuiusque populi melius foveatur atque percipiatur quibus modis consuetudines, res praestabiles, vitae sensus et intimus afflatus peculia­ ris cuiusdam cultus humani componantur cum iis, ex quibus revelatio divina innotescit. Haec inquisitio, si secundum principium communio­ 4 nis Ecclesiae universae et exstimulantibus Episcopis locorum institue­ tur — qui inter se coniuncti sint et cum beati Petri Cathedra, « quae universo caritatis coetui praesidet » — fructus suos familiis gignet. 5 10. Verbis opportunis et ad persuadendum aptis Synodus cum reve­ rentia et animo admodum grato de muliere est locuta, videlicet de eius dignitate et vocatione ut filiae Dei, ut coniugis et matris. Improbans quidquid eius humanam laedit dignitatem, Synodus in lumine posuit matris dignitatem. Quapropter merito edixit societatem hominum ita esse constituendam, ut mulieres non cogantur ad opus externum, certi muneris seu, ut aiunt, professionis proprium, sed oportere, ut familia recte vivere possit, etiam cum mater familiae se plene devoveat. 11. Si has quaestiones praecipuas memoravimus atque responsa, quae ad eas Synodus dedit, nolumus tamen cetera minoris aestimare, de qui­ bus Synodus tractavit; quemadmodum enim multis interventibus per has hebdomadas, utiles et frugiferas, est ostensum, agitur de quaestio­ nibus dignis, quae sive in docendo sive in pastorali ministerio Eccle­ siae explicentur, magna cum reverentia et amore, misericordiae pleno, erga viros et mulieres, fratres nostros et sorores, qui ad Ecclesiam confugiunt, ut verba fidei et spei recipiant. Utinam, exemplum de Sy­ nodo capientes, Pastores eadem cum cura et firma voluntate haec pro­ blemata aggrediantur, prout reapse sunt in vita coniugali et familiari, ea quidem mente, ut omnes ((veritatem faciamus in caritate». Volumus nunc aliquid addere tamquam fructum laborum, quos per Ad Gentes Divinitus, 22. 4 Cfr. 5 Lumen Gentium, 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1085 amplius quattuor hebdomadas sustinuimus : videlicet neminem carita­ tem alio modo facere posse quam in veritate. Quod principium ad vitam cuiusvis familiae non minus quam ad vitam operamque Pastorum, qui familiis revera servire intendant, liceat referri. Fructus ergo huius Synodi Sessionis in hoc praecipue positus est, ut munera familiae christianae, cuius veluti cor est ipsa caritas, non nisi secundum plenam veritatem impleantur. Omnes autem, quibus, in Ecclesia constitutis, propositum est ad huiusmodi munera operam conferre — sive laici sunt sive clerici vel religiosi utriusque sexus — non aliter quam in veritate hoc facere valent. Veritas enim est, quae liberat ; Veritas est, quae ordinat ; Veritas viam pandit sanctitati et iustitiae. Ostensum nobis est, qualis Christi amor, qualis caritas omnibus illis, qui quamlibet familiam in Ecclesia et in mundo efficiunt, sit oblata : non solum viris et mulieribus matrimonio iunctis, sed etiam pueris puellisque et iuvenibus, sed etiam viduis et orphanis, avis quoque et universis, qui vitae familiaris quoquomodo sunt participes. His omnibus Ecclesia Christi esse vult et manere testis et veluti porta istius vitae plenitudinis, de qua Sanctus Paulus ad Corinthios loquitur verbis ini­ tio allatis : quia in omnibus divites facti sumus in Christo Iesu in omni verbo et in omni scientia. 6 Quibus dictis, vobis nuntiamus Nos statuisse, ad Secretariam Ge­ neralem Synodi Episcoporum adiuvandam, tres Praesules, quorum no­ minatio ad Romanum Pontificem spectat, duodecim membris eiusdem Secretariae, a vobis electis, adiungere. Sunt autem : Ladislaus Cardinalis Rubin, Praefectus Sacrae Congregationis pro Ecclesiis Orientalibus ; Paulus Tzadua, Archiepiscopus Neanthopolitanus; Carolus Maria Martini, Archiepiscopus Mediolanensis. Denique iubemus vos omnes in Domino valere. 6 Cfr. 1 Cor. 1, 5. Acta Apostolicae. Sedis - Commentarium Officiale 1086 II In Basilica Vaticana habita occasione oblata Beatificationis Servorum Dei Aloisii Orione, Mariae Annae Sala, Bartholomaei Longo.* Carissimi Fratelli e Figli! (( Gaudeamus omnes in Domino, hodie, diem festum celebrantes sub honore Beatorum nostrorum ! ». Così oggi possiamo giustamente cantare, in questa grandiosa so­ lennità, mentre i nostri spiriti si elevano nella contemplazione della gloria celeste raggiunta da tre nuovi Beati : Don Luigi Orione, Suor Maria Anna Sala e Bartolo Longo. 1. E giorno di festa perché la Chiesa ci dice che essi entrano uffi­ cialmente nel culto dei fedeli cristiani e possono essere invocati e pre­ gati, come già partecipi dell'eterna felicità. È giorno di festa, perché la Chiesa per loro mezzo ci indica in modo autorevole e sicuro la mèta della nostra vita e la strada per raggiungerla, ricordandoci con San Paolo che (( le sofferenze del momento presente non sono paragonabili alla gloria futura che dovrà essere rivelata in noi » ; ed è giorno di grande festa perché la Chiesa universale, e in particolare l'Italia, gioi­ scono insieme ai Figli della Divina Provvidenza, alle Suore di S. Marcellina, e ai cittadini di Pompei e di Napoli, per l'onore pubblicamente tributato a questi tre campioni della fede e della carità. 1 Sì, il Signore è vicino a noi e ci fa comprendere per loro mezzo la sua volontà circa il nostro destino terreno ed eterno : la salvezza e la santificazione dell'uomo, creato ((nella giustizia e nella santità vera». I tre nuovi Beati, che oggi invochiamo, per strade diverse e per prove dolorose, hanno combattuto la buona battaglia, hanno mantenuto la fede, hanno perseverato nella carità, raggiungendo così il premio. Ed ora, in­ sieme alla moltitudine dei Santi, sono per noi luce e conforto, sostegno e consolazione ; essi camminano con noi e per noi, come maestri ed amici ; essi sono un dono dell'Altissimo, con il loro esempio, la loro parola, la loro intercessione. 2 3 Salga perciò, in questo momento, a Dio, Autore della grazia, la no­ stra commossa riconoscenza. * Die 26 m. Octobris a. 1980. 1 Rm 8, 18. 2 E f 4, 24. 3 Cfr. 2 Tim 4, 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1087 2. Raccogliamoci ora per riflettere in modo particolare sul singolare messaggio che ognuno dei tre Beati propone alla nostra meditazione. Don Luigi Orione ci appare come una meravigliosa e geniale espres­ sione della carità cristiana. È impossibile sintetizzare in poche frasi la vita avventurosa e talvolta drammatica di colui che si definì, umilmente ma sagacemente, « il facchino di Dio ». Però possiamo dire che egli fu certamente una delle personalità più eminenti di questo secolo per la sua fede cristiana apertamente pro­ fessata e per la sua carità eroicamente vissuta. Egli fu Sacerdote di Cristo totalmente e gioiosamente, percorrendo l'Italia e l'America Latina, consacrando la propria vita a coloro che più soffrono, a causa della sven­ tura, della miseria, della cattiveria umana. Basti ricordare la sua operosa presenza fra i terremotati di Messina e della Marsica. Povero tra i po­ veri, spinto dall'amore di Cristo e dei fratelli più bisognosi, fondò la Pic­ cola Opera della Divina Provvidenza, le Piccole Suore Missionarie della Carità e in seguito le Sacramentine Cieche e gli Eremiti di Sant'Alberto. Aprì anche altre case in Polonia (1923), negli Stati Uniti (1934) e in Inghilterra (1936), con vero spirito ecumenico. Volle poi concretizzare visibilmente il suo amore a Maria erigendo a Tortona il grandioso San­ tuario della Madonna della Guardia. È per me commovente pensare che Don Orione ebbe sempre una particolare predilezione per la Polonia e soffrì immensamente quando la mia cara Patria nel settembre del 1939 venne invasa e dilaniata. So che la bandiera polacca bianco-rossa, che jr egli in quei tragici giorni portò trionfalmente in corteo al Santuario della Madonna, è ancora appesa alla parete della sua poverissima camera di Tortona : lì egli stesso la volle ! E nell'ultimo saluto che egli pronunziò la sera dell'8 marzo 1940, prima di recarsi a San Remo, dove sarebbe morto, disse ancora : <( Io amo tanto i Polacchi. Li ho amati fin da ragaz­ zo ; li ho sempre amati... Vogliate sempre bene a questi vostri fratelli ». Dalla sua vita, tanto intensa e dinamica, emergono il segreto e la ge­ nialità di Don Orione : egli si è lasciato solo e sempre condurre dalla logica serrata dell'amore ! Amore immenso e totale a Dio, a Cristo, a Maria, alla Chiesa, al Papa, e amore ugualmente assoluto all'uomo, a tutto l'uomo, anima e corpo, e a tutti gli uomini, piccoli e grandi, ricchi e poveri, umili e sapienti, santi e peccatori, con particolare bontà e te­ nerezza verso i sofferenti, gli emarginati, i disperati. Così enunciava il suo programma di azione : « La nostra politica è la carità grande e divina che fa del bene a tutti. Sia la nostra politica quella del "Pater Noster". Noi non guardiamo ad altro che sono anime da salvare. Anime e anime ! Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1088 Ecco tutta la nostra vita ; ecco il grido e il nostro programma ; tutta la nostra anima, tutto il nostro cuore ! ». E così esclamava con lirici accenti : « Cristo viene portando sul suo cuore la Chiesa e nella sua mano le la­ crime e il sangue dei poveri ; la causa degli afflitti, degli oppressi, delle vedove, degli orfani, degli umili, dei reietti : dietro a Cristo si aprono nuovi cieli : è come l'aurora del trionfo di Dio ! ». Ebbe la tempra e il cuore dell'Apostolo Paolo, tenero e sensibile fino alle lacrime, infaticabile e coraggioso fino all'ardimento, tenace e di­ namico fino all'eroismo, affrontando pericoli d'ogni genere, avvicinando alte personalità della politica e della cultura, illuminando uomini senza fede, convertendo peccatori, sempre raccolto in continua e fiduciosa pre­ ghiera, talvolta accompagnata da terribili penitenze. Un anno prima della morte così aveva sintetizzato il programma essenziale della sua vita : «Soffrire, tacere, pregare, amare, crocifìggersi e adorare». Mirabile è Dio nei suoi santi, e Don Orione ne rimane per tutti esempio luminoso e conforto nella fede. 3. Suor Maria Sala ci insegna fedeltà al particolare carisma della vo­ cazione. Entrata tra le Suore Marcelline a ventun anni, comprese che il suo ideale e la sua missione dovevano essere unicamente l'insegnamento, l'educazione, la formazione delle fanciulle nella scuola e nelle famiglie. Suor Maria Anna fu semplicemente e totalmente fedele al carisma fon­ damentale della sua Congregazione. Tre grandi insegnamenti sgorgano dalla sua vita e dal suo esempio : la necessità della formazione e del possesso di un buon carattere fermo, sensibile, equilibrato; il valore santificante dell'impegno nel dovere assegnato dall'obbedienza e l'impor­ tanza essenziale dell'opera pedagogica. Suor Maria Anna volle acquisire virtù di capacità in massimo grado, convinta che in tanto si può dare in quanto si possiede ; e si appassionò del suo incarico di insegnante, santificandosi nell'adempimento del pro­ prio lavoro quotidiano. Mise in pratica il messaggio di Gesù : « Chi è fe­ dele nel poco, è fedele anche nel molto». Imparino dalla nuova Beata soprattutto le Religiose ad essere liete e generose nel loro lavoro, anche se nascosto, monotono, umile ! Imparino tutti coloro che si dedi­ cano all'opera educativa a non spaventarsi mai delle difficoltà dei tempi, ma ad impegnarsi con amore, pazienza e preparazione nella loro così im­ portante missione, formando ed elevando gli animi ai supremi valori tra4 4 Le 16, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1089 scendenti. Particolarmente oggi la Scuola ha bisogno di educatori saggi, seri, preparati, sensibili e responsabili. 4. Infine, ecco ancora Bartolo Longo, il fondatore del celebre San­ tuario di Pompei, dove con profonda devozione mi recai or è un anno ; egli è l'apostolo del Rosario, il laico che ha vissuto totalmente il suo im­ pegno ecclesiale. Bartolo Longo fu strumento della Provvidenza per la difesa e la te­ stimonianza della fede cristiana e per l'esaltazione di Maria Santissima in un periodo doloroso di scetticismo e di anticlericalismo. A tutti è nota la sua lunga vita, ispirata da una fede semplice ed eroica e densa di episodi suggestivi, durante la quale sgorgò e si svi­ luppò il miracolo di Pompei. Iniziando dall'umile catechesi ai contadini della Valle di Pompei, e dalla recita del Rosario davanti al famoso qua­ dro della Madonna, fino all'erezione dello stupendo Santuario e all'istitu­ zione delle opere di carità per i figli e le figlie dei carcerati, Bartolo Longo portò avanti con intrepido coraggio un'opera grandiosa che ancora oggi ci lascia stupidi ed ammirati. Ma soprattutto è facile notare che tutta la sua esistenza fu un intenso e costante servizio della Chiesa in nome e per amore di Maria. Bartolo Longo, Terziario dell'Ordine Domenicano e fondatore della Istituzione delle Suore « Figlie del S. Rosario di Pompei », si può vera­ mente definire (( l'uomo della Madonna » : per amore di Maria divenne scrittore, apostolo del Vangelo, propagatore del Rosario, fondatore del celebre Santuario in mezzo ad enormi difficoltà ed avversità ; per amore di Maria creò istituti di carità, divenne questuante per i figli dei poveri, trasformò Pompei in una vivente cittadella di bontà umana e cristiana ; per amore di Maria sopportò in silenzio tribolazioni e calunnie, passando attraverso un lungo Getsemani, sempre fiducioso nella Provvidenza, sem­ pre ubbidiente al Papa e alla Chiesa. Egli, con in mano la corona del Rosario, dice anche a noi, cristiani della fine del XX secolo : « Risveglia la tua fiducia nella Santissima Ver­ gine del Rosario ... Devi avere la fede di Giobbe!... Santa Madre ado­ rata, io ripongo in Te ogni mia afflizione, ogni speranza, ogni fiducia ! » (11 marzo 1905). 5. Carissimi ! Oggi la Chiesa propone alla nostra meditazione e alla nostra imita­ zione un Sacerdote, una Religiosa ed un Laico : è davvero sintomatica 70 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1090 Officiale questa coincidenza dei tre « stati » di vita ! Si può dire che è un avveni­ mento ed un incoraggiamento a tutte le categorie che formano il po­ polo di Dio, che costituiscono la Chiesa pellegrinante verso il cielo : tutti siamo chiamati alla santità ; per tutti ci sono le grazie necessarie e suf­ ficienti ; nessuno è escluso ! Come ha sottolineato il Concilio Vaticano II : (( Tutti i fedeli di qualsiasi stato o grado sono chiamati alla pienezza della vita cristiana e alla perfezione della carità... Nei vari generi di vita e nei vari uffici un'unica santità è coltivata da quanti sono mossi dallo Spirito di Dio e, obbedienti alla voce del Padre, seguono Cristo po­ vero, umile, e carico della croce, per meritare di essere partecipi della sua gloria )). Ed ancora : « Tutti i fedeli quindi sono invitati e tenuti a per­ seguire la santità e la perfezione del proprio stato ». 5 6 Don Orione, Suor Maria Anna e Bartolo Longo, nel richiamarci questa dottrina fondamentale, ci danno una lezione di suprema impor­ tanza : la necessità della propria santificazione, perseguita con serietà, sincerità, umiltà e costanza : « Cercate prima il Regno di Dio e la sua giustizia ! » ammoniva Gesù. 7 La tentazione più subdola, e sempre ricorrente, è quella di voler cam­ biare la società mutando solamente le strutture esterne ; di voler rendere felice l'uomo sulla terra, soddisfacendo unicamente ai suoi bisogni e ai suoi desideri. I nuovi Beati che oggi preghiamo dicono a tutti, Sacerdoti, religiosi e laici, che l'impegno primo e più importante è quello di cam­ biare se stessi, di santificare se stessi, nell'imitazione di Cristo, nella metodica e perseverante ascetica quotidiana ; il resto verrà in conse­ guenza. Eleviamo fidenti la nostra preghiera ai nuovi Beati, che già hanno rag­ giunto la gioia eterna del cielo : Don Luigi Orione, Suor Maria Anna Sala, Bartolo Longo intercedete per la Chiesa, che avete tanto amato ! Aiutateci, illuminateci, accompagnateci nel nostro cammino, sempre avanti, con Maria ! Estendete il vostro sguardo e il vostro amore all'umanità intera, bi­ sognosa di certezza e di salvezza ! E attendeteci nella gloria del cielo, che già possedete ! Amen ! Amen ! Alleluia. 5 Cost. dogm. Lumen Gentium, Cap. V, n. 40, b; n. 41, a. 6 N. 42, e. 7 Mt 6, 33. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1091 ALLOCUTIONES I Ad quosdam Birmaniae sacros Praesules occasione oblata « Ad limina » visitationis coram admissos.* Dear Brothers in the Episcopate, It is a great joy for me, as Successor of Peter in the See of Rome, to welcome you my brother Bishops from Burma, and to embrace you in the charity of Jesus Christ, the Eternai and Incarnate Word of God. 1. On this ad limina visit of yours, you come as the Ordinaries of four local Churches: Mandalay, Myitkyina, Bassein and Kengtung. You come likewise as représentatives of all the Bishops of Burma serving the en tire Catholic people throughout your land. I greet you therefore with great respect and friendship, with deep esteem and love. I greet you as collaborator in the Gospel, as Bishops of the Church of God, who are united with me and ali the members of the Episcopal College in the bonds of faith and charity, and who are called to exercise together—according to each one's role—responsibility for the universal Church. 2. I greet you as the spiritual^ heirs o f authentic and generous missionaries, who worked patiently and perseveringly so that the Gos­ pel would become incarnate in the culture of your people and transform their lives by its own ennobling originality. In you the Church authenticates the labours of the missionaries, renders homage to their sacri­ fices, and perpétuâtes their memory. I greet you as spiritual leaders of the faithful, many of whom have demonstrated and exercised heroism in the Catholic faith, thus giving a splendid witness to Jesus Christ and his Gospel. 3. This is truly an hour of thanksgiving. Together we express our gratitude to the Most Holy Trinity for the blessings bestowed upon your people, for the grâces that have touched their lives. Through Jesus Christ we give thanks that the word of God took root in the hearts of your ancestors and brought forth fruits of justice and holiness of life * Die 11 m. Octobris a. 1980. 1092 Acta Apostolicae.Sedis - Commentarium Officiale in generation after generation. We give thanks for the great gif t of persévérance that has eharacterized the lives of so many individuáis and communities. We praise the power o f the P aschal Mystery which could alone guaran tee fìdelity to Christ and his Church, which has been and remains an unquestioned reality in your Christian expérience. Despite difficulties of various kinds, despite obstacles from various sources, despite the unchanging exigencies of the Gospel—before which human nature instinctively recoils in every age—the grace of Jesus Christ has repeatedly conquered human hearts and sustained the efforts of so many of the faithful who zealously endeavour to put on Christ and follow in his footsteps. Through the action of the Holy Spirit, Christ's death and Résurrec­ tion have effected growth among your people : young people have responded to vocations to the priesthood and religious life ; many of the laity have understood their Christian dignity and enthusiastically embraced their mission; catechists have'helped to make the Church ever more an evangelized and evangelizing community. Ali of this, vener­ able Brothers, is owing to the grace of Christ, who in each age must be recognized and proclaimed as the Redeemer of man and the Saviour of the world. 4. Our meeting is likewise an hour of renewal. At the tombs of the Apostles Peter and Paul we are challenged to rededicate ourselves to the Gospel and to its integrai and faithful proclamation. We are called in our own lives to embrace anew the word of God with ali its demands, and to propose it confidently and consistently to our people in the name of him who was known as a "sign of contradiction" and who once said : "The gate is narrow and the way is hard, that leads to life". Ours is also a rededication to the pastoral office which we exercise in the name of the Good Shepherd. As Bishops we are called to make visible and attractive in ourselves the selfless, sacrificing and compassion­ ate love of Jesus for his people. Only in intimacy with Jesus will we find the inner force to persevere in genuine concern for all our brothers and sisters. Only through holiness of life will we be relevant ministers and représentatives of a loving Christ. 1 2 1 Lk 2:34. 2 Mt 7:14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1093 5. This is an hour of thanksgiving and renewal ; it is also an hour of hope! Because the Spirit of God has been poured out in our hearts and because the final destiny of the Church is in the hands of Jesus, we are sustained by a great hope. Our hope is that each community of the faithful in Burma, gathered together in the power of God's word and made strong by Christ's sacraments, may ever more effectively fulfil its evangelizing mission and serve the cause of human advancement. In brief, that ali the faithful will relate to their neighbours as Jesus did to his, as Jesus wants us to do to ours. Dear Brothers, the words of Saint Paul confìrm us in our hope today : "For to this end we toil and strive, because we have set our hope on the living God". 3 And from this gift of hope implanted in your hearts may there spring up, in each one of you and in your brother Bishops at home, a new trust in Christ, a new assuredness in your pastoral ministry—a trust and assuredness that are alien to every form of human complacency, but which derive from confidence in Christ and his word, and are strong in the promise of Jesus, who says : "Ecce ego vobiscum sum". 4 6. In this spirit of thanksgiving and renewal, with this fresh hope and trust, I ask you to take my greetings to ali the beloved faithful of Burma. To the clergy, to the men and women religious, to the sem­ inarians and catechists, and to ali who make up the ranks of the Catholic laity I send my Apostolic Blessing, with the assurance of my prayers, especially for the sick and suffering, for those afflicted by loneliness and sorrow. And to ail your non-Christian brethren, particu­ l a r e to the members of the Buddhist communities, with whom you are called to live and work together, as well as to the authorities of the State I offer my cordial and respectful greetings. And to you, my dear Brothers in the Episcopate : "Grace, mercy and peace from God the Father and Christ Jesus our Lord". 5 3 1 Tim 4:10. 4 Mt 5 1 Tim 1:2. 28:20. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1094 II Ad Patres Cardinales et synodales Episcopos, una cum permultis praesentibus futurisque Christianis coniugibus inter Synodum in Aula Paulina coram admissos, habita post audita verba a quibusdam laicis recitata: familia Christiana tuenda et roboranda.* Signori Cardinali, Venerabili Fratelli, Diletti Figli e Figlie, 1. Le testimonianze che abbiamo tutti ascoltato con attenzione e senso di viva partecipazione ci offrono — mi pare — un ritratto fe­ dele e suggestivo della famiglia in questo nostro tempo. Luci e ombre, attese e preoccupazioni, gravi problemi e solide spe­ ranze fanno parte di questo ritratto. Guardandolo mi viene da pensare che davvero gli studiosi, in futuro, potranno dire che il nostro è stato il secolo della famiglia. Infatti, mai come in questo secolo la famiglia è stata investita da tante minacce, aggressioni e erosioni. Ma, in pari tempo, mai come in questo secolo si è venuto incontro alla famiglia con tanti aiuti sia sul piano ecclesiale che civile. In particolare, la riflessione teologica come l'attività pastorale nelle varie parrocchie non si stancano di offrire alla famiglia punti di riferimento e vie concrete per il superamento delle difficoltà e per il proprio perfezionamento. Se si può dire ciò che affermava il mio Predecessore Pio X I I all'indomani della seconda Guerra Mondiale, cioè che nella nostra società sofferente la famiglia è la grande malata, si deve pure dire che sono in molti a volere offrire validi rimedi ed aiuti alla famiglia. La Chiesa, confor­ memente alla sua missione, — il Sinodo in corso in questi giorni ne è una testimonianza — è pronta ad offrirle la «medicina evangelii», il « remedium salutis ». 2. Tutti abbiamo seguito con animo commosso e grato le parole di coloro che hanno voluto recare qui la loro testimonianza vissuta. Sono stati racconti brevi, che ci hanno tuttavia consentito di intravvedere, dietro le frasi necessariamente laconiche, autentici poemi d'amore e di dedizione, i cui singoli capitoli conosceremo a fondo nel Eegno di Dio, * Die 12 m. Octobris a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1095 e farà parte anche questo della gioia perfetta di allora. Mi dispiace di non poter riprendere e sviluppare tutti i temi, che sono stati qui evocati con la vivacità, la freschezza, la forza, proprie di ogni testimo­ nianza radicata nell'esperienza personale. Non posso tacere, tuttavia l'apprezzamento con cui ho ascoltato, ad esempio, i due giovani fidanzati parlare della prevalenza da loro data ai valori spirituali, rispetto a quelli materiali, nella preparazione del loro matrimonio. E così mi ha colpito la lucidità con cui è stata sot­ tolineata, nelle diverse testimonianze, l'incidenza positiva, che Firnpegno di vivere castamente l'amore ha avuto sulla sua crescita e sulla sua maturazione. In mezzo a tante voci, che nella nostra società per­ missiva esaltano la « libertà )) sessuale come fattore di pienezza umana, è giusto che si levi anche la voce di coloro che, nella quotidiana espe­ rienza di un sereno e generoso autocontrollo, hanno potuto scoprire una fonte nuova di conoscenza reciproca, di intesa più profonda, di li­ bertà autentica. Ho rilevato, altresì, con intima gioia che le varie coppie hanno mostrato di sentire come un'esigenza (( naturale » del loro amore quella di aprirsi ai fratelli, per offrire a chi era nel bisogno comprensione, consiglio, aiuto concreto : la dimensione altruistica fa parte dell'amore vero che, donandosi, invece di impoverirsi e di disperdersi, si trova ar­ ricchito, vivacizzato e consolidato. Un dato emergente nelle varie esperienze presentate è stata la con­ sapevolezza, avvertibile nelle parole di tutti, che l'amore autentico co­ stituisce la chiave di soluzione di tutti i problemi, anche dei più dram­ matici, come quelli del fallimento del matrimonio, della morte del co­ niuge o di un figlio, della guerra. La via d'uscita — è stato detto — è sempre e solo l'amore ; un amore più forte della morte. L'amore umano è, però, una realtà fragile ed insidiata : esplicita­ mente lo hanno riconosciuto tutti. Esso, per sopravvivere senza isteri­ lirsi, ha bisogno di trascendersi. Solo un amore che s'incontra con Dio può evitare il rischio di perdersi lungo la strada. Da angolature di­ verse, quanti hanno parlato ci hanno reso testimonianza dell'importanza decisiva che nella loro vita ha avuto il dialogo con Dio, la preghiera. Nella vicenda di ciascuno ci sono stati momenti in cui solo attraverso il volto di Dio è stato possibile riscoprire i veri lineamenti del volto della persona cara. Ecco alcune delle bellissime cose che ci sono state dette oggi da 1096 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale questi nostri Fratelli e Sorelle. Siamo loro grati perché ora, dopo averli ascoltati, ci sentiamo più ricchi. Siamo pienamente consci, in­ fatti, di aver molto da imparare da chi sta cercando di vivere con coe­ renza le insondabili ricchezze di un sacramento. È sulla scia delle te­ stimonianze testé ascoltate che voglio ora esprimere, quasi proseguendo un dialogo, alcuni miei pensieri. 3. E innanzitutto mi preme dire : bisogna ridare fiducia alle fami­ glie cristiane. Nella bufera in cui si trova, posta com'è sotto accusa, la famiglia cristiana è sempre più spesso tentata dallo sconforto, dalla sfiducia in se stessa e dal timore. Dobbiamo, pertanto, dirle, con pa­ role vere e convincenti, che essa ha una missione e un posto nel mondo contemporaneo e che, per adempiere tale compito, essa porta in sè for­ midabili risorse e valori imperituri. Questi valori sono innanzitutto di ordine spirituale e religioso : c'è un sacramento, un «sacramentum magnum», alla radice e alla base della famiglia, il quale è segno di una operosa presenza del Cristo Ri­ sorto in seno alla famiglia, così com'è ugualmente sorgente inesauri­ bile di grazia. Ma questi valori sono anche di ordine naturale : illuminarli quando sono oscurati, rafforzarli quando sono indeboliti, e riaccenderli quando sono quasi spenti, è un nobile servizio che si rende all'Uomo. Tali va­ lori sono l'amore, la fedeltà, il mutuo aiuto, l'indissolubilità, la fe­ condità nel suo significato più pieno, l'intimità arricchita dall'apertura verso gli altri, la consapevolezza di essere la cellula originaria della società, ecc. ... La famiglia è depositaria e trasmettitrice privilegiata di tali va­ lori. La famiglia cristiana lo è ad un titolo nuovo e speciale. Questi valori la rinsaldano nel suo essere e la rendono dinamica ed eflìcace nel­ l'insieme della comunità ad ogni livello. Ma bisogna che la famiglia cre­ da in questi valori, li proclami impavidamente e li viva serenamente, li trasmetta e li propaghi. 4. Ma seconde pensée est celle-ci : autant la « passion » de la famille dans les conditions de notre monde contemporain est étendue et prend des visages variés (nous l'avons bien perçu en écoutant les té­ moignages!), autant doit être universelle la «compassion» pour la fa­ mille. De quoi donc souffre la famille chrétienne aujourd'hui? Elle souffre, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1097 bien sûr, dans les pays pauvres et dans les zones pauvres des pays riches, elle souffre de graves dommages provenant de situations regrettables de travail et de salaire, d'hygiène et de logement, d'alimentation et d'édu­ cation ... Mais cette souffrance n'est pas l'unique : la famille, même dans l'abondance des biens, n'est pas à l'abri d'autres difficultés. La difficulté qui vient du manque de préparation aux hautes responsabilités du ma­ riage ; celle de l'incompréhension entre les membres de la famille, pou­ vant entraîner de graves déchirements ; celle de la déviation, sous des formes variées, d'un ou de plusieurs enfants, etc. Nul homme, nul groupe humain ne peut à lui seul porter remède à ces diverses souffrances. Cela requiert l'engagement de tous : l'Eglise, les Etats, les corps intermédiaires, les différents groupes humains sont appelés, dans le respect de la personnalité de chacun, à un service effi­ cace de la famille. Il y faut surtout l'engagement de chacun des époux, et, pour cela, il faut ardemment souhaiter que le mari et la femme aient dès le départ ou s'efforcent d'avoir la même vision sur les valeurs essentielles de la famille. 5. My third thought concerns the Christian family and the pastoral help that the Church owes to it. As I was listening, a short time ago, to the various testimonies, I was struck not only by the content of each one and the special pétition that came out of i t ; I was also Struck by the fact that they were all Coming from lay people, from Christian husbands and wives who actually live family life. This factor is a significant one in the Church's présent pastoral action regarding the family. In this regard, I cannot f ail to mention the importance of family movements. They are numerous and flourishing, and in the présent Century they are one of the signs of the Church's never-failing vitali ty and pastoral creativity. An essential aspect of these movements is the fact that they are an active principie for the interior perfecting of many families at the différent levéis of family life ; and at the same time they constitute dynamic centres of apostolic zeal. One cannot fail to be grateful to these movements for all they are doing for the family. One cannot fail to rejoice that they are seeking to widen their own horizons with a view to service which will be ever more powerful, ever more intelligent, ever more in harmony with the complex realities and problems of the présent time. Nevertheless, one must express the hope that the family movements will not water down Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1098 what is their fundamental inspiration—an inspiration that is also their charisma and therefore their strength—into an activity that, however praiseworthy, could become merely generic and indiscriminate. A just and legitímate social préoccupation must not cause thèse movements to fall into a false sociology that would empty them of the full content that is proper to them as long as they remain true ecclesia! movements. To be totally effective all family movements must take into account that fundamental structure of the Ohurcii which is the parish, and find integration in it. In this regard also it is useful to recali what I mentioned last year in the context of catechesis : "the parish is stili a major point of référence for the Christian people". 1 Through its coordinated pastoral activity, the parish is entirely oriented to the good of the family, to the family's well-being. The family in its turn is called to support the parish in its essential mission of building up the Kingdom of God by bringing the word of God into the lives of all. In off ering my encouragement and my support to all those who, in the différent parishes of the world, collaborate in promoting the pastoral care of families, I express the hope that everyone will take advantage of the opportunities to be had for families at the parish level, and I pray that every parish will itself truly become a united and loving family. Un último pensamiento me lleva a una dimensión invisible, no tra­ ducible en números, pero que hay que considerar entre las más importan­ tes, si no la más importante de la realidad familiar. Me refiero —lo habéis adivinado ya— a la espiritualidad familiar. Hacia este punto de referencia deberían converger siempre todas las consideraciones so­ bre la familia cristiana como hacia la propia raíz y el propio vértice. En efecto, la familia cristiana, nace de un sacramento —el del matrimonio— que, como todos los sacramentos, es una desconcertante iniciativa divina en el corazón de una existencia humana. Por otra parte, una de las finalidades de este sacramento es la de construir con células vivas el Cuerpo de Cristo que es la Iglesia. La familia se comprende sola­ mente en el campo de atracción de estos dos polos : una llamada de Dios que compromete a cada uno de los cristianos que la componen, 1 Redemptor Hominis, 67. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1099 la respuesta de cada uno en la gran comunidad de fe y de salvación, peregrina hacia Dios. No obstante, todo esto una familia cristiana lo encarna y vive en el contexto de elementos que son específicos precisamente de la realidad familiar : el amor humano entre los esposos y entre padres e hijos, la comprensión mutua, el perdón, la ayuda y el servicio recíprocos, la educación de los hijos, el trabajo, las alegrías y sufrimientos ... Todos estos elementos, dentro del matrimonio cristiano, están envueltos y como impregnados por la gracia y por la virtud del sacramento y se convierten en camino de vida evangélica, búsqueda del rostro del Señor, escuela de caridad cristiana. Existe pues una forma específica de vivir el Evangelio en el marco de la vida familiar. Aprenderla y actuarla es vivir plenamente la espiri­ tualidad matrimonial y familiar. La hora de prueba y esperanza que está viviendo la familia cristiana exige que un número cada día mayor de familias descubran y pongan en práctica una sólida espiritualidad familiar en medio de la trama cotidiana de la propria existencia. El esfuerzo llevado a cabo por los esposos cristianos que, dentro o fuera de los Movimientos familiares, tratan de difundir bajo la guía de ilustrados Pastores, las líneas maestras de una verdadera espiri­ tualidad matrimonial y familiar, es como nunca necesario y providencial. La familia cristiana tiene necesidad de esta espiritualidad para encon­ trar su equilibrio, su plena realización, su serenidad, su dinamismo, su apertura a los demás, su alegría y su felicidad. Las familias cristianas tienen necesidad de alguien que les ayude a vivir una auténtica espiritualidad. El hecho de que el actual Sínodo se preocupe también de esta dimensión constituye la alegría de todos nosotros. 7. Dieses sind einige Überlegungen, die mir besonders am Herzen liegen. Ich vertraue sie Ihnen an und lade Sie ein, diese durch persön­ liche Reflexion und im gemeinsamen Gespräch mit Ihrem Ehepartner noch weiter zu vertiefen und daraus für sich und Ihr Ehe- und Fami­ lienleben die geeigneten Schlußfolgerungen zu ziehen. Seien Sie sich stets dessen bewußt, daß Sie mit Ihren Freuden, Nöten und Schwierig­ keiten als christliche Familie niemals einsam und verlassen sind. In der großen Gemeinschaft der Gläubigen wandern viele andere Familien an Ihrer Seite, Ihre Seelsorger und Oberhirten stehen im Auftrag Jesu 1100 Acta Apostolicae Se dis - Comme ntarium Officiale Christi zu Ihnen, und auch der Papst denkt an Sie in unermüdlicher Hirtensorge und betet für Sie in der Liebe des H errn. 8. W tym niezwykłym spotkaniu dzisiejszym, które ma wymiar świadectwa przed Bogiem, Kościołem i światem o chrześcijańskiej ro­ dzinie i jej zadaniach we współczesnym świecie, uczestniczą także Ro­ dziny z mojej Ojczyzny. Wyrażam z tego powodu szczególną radość. Witam Was wszystkich serdecznie u grobu św. Piotra, w sercu Kościoła, i pozdrawiam. W Was, tu obecnych — i przez Was — pozdrawiam każdą polską rodzinę, zarówno w Kraju, jak i poza nim. Każdego ojca, każdą matkę, każde dziecko, które jest nadzieją i przyszłością świata i Kościoła. Zanieście to pozdrowienie i moje błogosławieństwo w progi każdego domu, do każdej rodziny. I zanieście też to doświadczenie i to świadectwo rodziny, które daliście tutaj w Rzymie i to, które daje o rodzime Kościół. Z Rzymu, z obecnego Synodu i z tego, co przeżywacie w ciągu tych dni, wynieście mocne przekonanie, zaufanie i pewność, że Kościół ma prawo i obowiązek pogłębiać i wprowadzać w życie swoją naukę o małżeństwie i rodzinie poprzez duszpasterstwo rodzin. Kościół nie zamierza nikomu tej nauki i tej wizji narzucać, ale pragnie ją przedłożyć w duchu wolności i strzec jej jako koniecznego punktu odniesienia dla każdego katolika i dla tych, którzy pragną przynależeć do Wspólnoty kościelnej. Kościół jest przekonany, że pogłębiając i głosząc naukę o rodzinie, spełnia swoją posługę wobec wszystkich ludzi. Zdradziłby człowieka, gdyby nie głosił swego orędzia na temat rodziny. Bądźcie więc pewni, że ilekroć w duchu wolności, pokory i miłości przekazujecie Dobrą Nowinę o rodzinie, jesteście siewcami dobra. Mech nasze Rodziny będą silne Bogiem, niech kieruje nimi Prawo Boże, łaska i miłość, niech w nich i przez nie odnawia się oblicze ziemi. Rinnovo a tutti il mio saluto e di cuore a tutti imparto la mia benedizione. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1101 III Iis qui Friburgi in Helvetia IV conventui internationali de Iure Canonico operam dederunt in aedibus Vaticanis coram admissis: ius caritati non opponitur, immo bene intellectus ordo ecclesialis in foro externo iuridicus ordo est. * Dilecti filii veneratique magistri ac vos omnes qui iuri ecclesiastico studetis! 1. Vos, qui in Helvetia modo peregistis Quartum Conventum Inter­ nationalem de Iure Canonico atque secundum amorem vestrum et obse­ quium erga Petri Successorem fecistis huc Romam longius iter ut verba Nostra et monita ipsi praesentes reciperetis, salutamus Nos intimis ex sensibus. 2. Internationales Conventus de iure ecclesiastico post Concilium Vaticanum Secundum fuerunt tot documenta ac probationes vestrae perseverantis industriae. Iidem praeterea Conventus magnam afferunt utilitatem Ecclesiae ; qua de re vobis gratulamur ! Congregati videlicet estis Romae anno millesimo nongentesimo sexagesimo octavo iterum­ que anno septuagesimo, deinde Mediolani anno septuagesimo tertio, tum Pampelone anno septuagesimo sexto rursusque hic in Urbe anno septuagesimo septimo. Perinsignis N*oster decessor, Paulus Sextus, sae­ pius cupivit vobiscum contemplan mysterium Ecclesiae atque etiam lo­ cum et munus ipsius iuris in ea. Iterum iterumque inculcabat ille momentum renovationis canonici iuris; et explicabat quo animo opor­ teret eandem renovationem persequi. Insuper favebat ipse maiori ope­ rae consociatae inter disciplinas sacras ac secundum Concilii Vaticani sententias affirmabat necessitatem verae cuiusdam theologiae de ec­ clesiastico iure. Volumus autem et Nos addicere huic communi operi ; volumus Nos denuo confirmare idem magni pretii magisterium ; similiter volumus pro vobis iuxta vos et ipsi vobiscum pergere eadem in via. 1 2 3 4 5 * Die 13 m. Octobris a. 1980. 1 Cfr. AAS 60 (1968), 337-342; AAS 62 (1970), 106-111. 2 Cfr. Communicationes 5 (1973), 3 Cfr. AAS 69 (1977), 4 Cfr. Communicationes 5 (1973), 5 Cfr. Ibidem., p. 123-131. 208-212. 130-131. 123-124. Acta 1102 Apostolicae Sedis Commentarium Officiale 3. Cum exponeret vobis rationes ecclesiales, inter quas ius Ecclesiae collocabatur, Paulus Sextus perspiciebat ius aliquod communionis, opus quoddam Spiritus, et ius caritatis. Quas doctrinas eius vos secuti estis ut argumentum Conventus vestri Friburgensis decerneretis. Tam saepe is extulit pondus fundamentalium iurium hominis suaque in luce po­ suit principalia iura Christiani; unde aliquando componeretur novus post Concilium Codex Iuris Ecclesiae. 6 7 8 4. Vix Nos dicere attinet Conventum vestrum excitavisse magnopere studium Nostrum mentisque considerationem. Quid enim reapse pluris interesse potest quam fundamentalia iura Christianorum melius defi­ niri ut eadem melius observari possint? Quid vero magis etiam necessa­ rium est quam revereri ac tueri primaria hominis iura his praesertim temporibus? In hac rerum provincia habet Ecclesia praestantissimum munus quod debet explere. Etenim proprio in suo mysterio communionis Ec­ clesia comprehendere valet hominem accuratiusque circumscribere prin­ cipalia iura, quae naturam eius declarant atque dignitatem eius certo tuentur. Sic quoque argumentum Conventus vestri Friburgensis respon­ dit maioribus Ecclesiae sollicitudinibus eodemque tempore desideriis maximis hominum nostrae aetatis. 9 5. Ee quidem vera opus exsistit quod Ecclesiam ex sua ipsius na­ tura necesse est melius usque curare : scilicet communio. Hanc autem communionem Ecclesia efficit, cum dignitatem humanae personae agno­ scit in libertate, quam origo eius divina et vocatio aeterna postulat. Si porro mundus suam liberationem concupiscit, haec liberatio iam invenitur in Christo ! Christus in Ecclesia vivit. Ergo vera hominis li­ beratio completur per experientiam communionis ecclesialis. 10 Haec insuper ecclesialis communio est «intima semperque reno­ vata communio cum ipsa vitae origine quae est Santissima Trinitas : communio scilicet vitae et amoris et imitationis Christi in ipsius se­ quela. Ipse profecto hominis Redemptor intime nos inserit in Deum». 11 6 Cfr. AAS 65 (1973), 98; 7 Cfr. AAS 69 (1977), Communicationes 5 (1973), 126-127; 147-148; AAS 60 (1968), AAS 69 8 Cfr. AAS 69 (1977), 149. 9 Cfr. Allocutio diei 6 Octobris 1979, Doc. cath., 76 (1979), 931. 10 Allocutio diei 31 Martii 1979 in Doc. cath. 76 (1979), Bourget, 1 Iunii 1980, Doc. cath. 76 (1979), 585. 11 (1977), 209. 338-339. Cfr. Ibidem., 31 Martii 1979, Doc. cath., 76 (1979), 414. 414; cfr. Homilia in Acta Ioannis Pauli Pp. II 1103 Et « Deus est hominis mensura ! Debet itaque homo hunc ad fontem redire et ad hanc mensuram unicam quae est incarnatus Deus, Iesus Christus. Debet se constanter ad Illum referre, si vult homo esse ac si cupit ut mundus sit humanus ». 12 Quam ob rem dignitas hominis vivenda est in Christo, sicut in eodem hoc Christo toto, qui Ecclesia est, oportet agnosci naturam ecclesialis iuris et compages illius necessarias et primaria iura eius membrorum. 13 6. Bene intellectus ordo eccesialis est in foro externo iuridicus ordo. Idem vero ille ordo contendit ut instituat pacem in communione : quod ut fiat, ea pax erit caritas. Nam errare nemo potest hac de re : ius non opponitur caritati. Immo ex contrario caritas poscit ius ut signi­ ficet atque in tuto collocet hisce in terris suas necessarias postulatio­ nes. Illa vicissim postulata multo melius comprehendentur, si erunt secundum Dei mentem ac necessitates fundamentales eius amoris necnon viventes ipsius Ecclesiae structuras. Haec est — ut ita dicamus — veluti prorogatio Incarnationis Verbi quod homo factum est ut homi­ nes servaret ad Patremque reduceret tamquam adoptivos filios, liberatos quidem ut participarent libertatem atque gloriam filiorum Dei. In Iesu Christo et per ipsum faciunt illi mysticum Corpus sanctam­ que communionem, id est Ecclesiam. 14 15 16 17 7. Hac in communione, quae est etiam hierarchica, conspicere de­ bemus hominem baptizatum. Unusquisque Christianus ibi habet suum gradum et ordinem suumque officium. Haec praeterea communio est opus Spiritus, quae firmitatem suam retinet propter sacerdotium ipso­ rum Episcoporum, qui per apostolicam successionem docent regunt sanc­ tificant Populum Dei atque conservant in fidei unitate et caritate. Eo­ rum porro communio sacerdotalis ipsa est ministerialis ; deservit ec­ clesiali communioni eiusque cohaerentiam protegit circum Petrum, qui ut medium punctum praesidet eius unitatis caritati. 8. Principia haec fundamentum constituunt iuris ecclesiastici; atque etiam efficiunt veram iuris theologiam. Praeterea illuminant et corro- 12 Allocutio diei 31 Maii 1980, Doc. cath., 77 (1980), 570. 13 Cfr. AAS 65 (1973), 102-103. 14 Cfr. AAS 69 (1977), 148. 15 Cfr. Lumen Gentium, n. 8 a. 16 Cfr. Born., 8, 19-21. 17 Cfr. Col., 1, 15-20. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1104 borant hominis dignitatem eiusque iura principalia. Numquam non tu­ tabatur Ecclesia haec iura; quin immo poenas canonicas statuebat in eos qui vitam ipsam attemptant quique adversus dignitatem hominis agunt vel bonam eius famam laedunt vel libertate illum destituunt. Similiter numquam non Ecclesia praedicabat officium, tum hominum privatorum tum publicarum auctoritatum, observandi ac provehendi iura personae humanae. Ecclesia favit ordini inter nationes; affirmavit ius libertatis omnium nationum; invocavit fidelitatem erga pacta con­ venta ; suasit ut constitueretur auctoritas quaedam universi orbis, quae communitatem hominum pacemque mundi praestaret, observandis eisdem illis iuribus. 18 19 9. Ecclesiae munus est homines salvare. Itaque operam dare ea de­ bet ut melius usque cognoscat fundamentalia hominis iura utque fa­ veat eorum observationi et exsecutioni ; loquimur de iuribus familiae, coetuum socialium, communitatum religiosarum. Oportet autem haec iura a societate civili agnoscantur et a Civitatibus ipsis protegantur. Omnes insuper Christiani debent haec iura implere vivendo sub lumine Christi. In praesenti autem historiae tempore tenentur cuncti Christiani gravi atque urgenti officio operandi ut in moribus legibusque publicis eadem illa iura affirmentur atque observentur. Hinc autem oritur ve­ strum munus proprium, qui et laici christiani estis et iuris studiosi, ut vestras peculiares partes sapientiae et eruditionis technicae et amo­ ris erga hominem conferatis ad perficiendum ut regulae iuridiciales civitatis terrestris plene aperiant et exprimant legem Sapientiae Di­ vinae in corde hominum inscriptam, et ut leges fundamentalia iura vio­ lantes ideoque ob causam moralem repudiandae commutentur in normas, quae prorsus vereantur eadem haec iura : ad vitam a conceptu usque in terminum naturalem suum, ad dignitatem, integritatem ac libertatem. Atque etiam opportunius accidit quod vos haec omnia argumenta et iura pervestigavistis mente rationeque oecumenica. 20 21 10. Ad primaria autem Christianorum iura quod spectat, eorum de­ finitio secum fert arduum sane opus. Illud opus, iam a Concilio Vaticano 18 19 Enc. Cfr. C.I.C., Can. 2350 par. 1; 2352-2355. Cfr. Nuntius Radiophonicus Summi Pontificatus, AAS Natalicius 31 Catholicorum, AAS 45 (1953), 800; (1939), 1944, 437; Allocutio ad AAS 37 Allocutio (1945), ad 20 Cfr. Allocutio diei 6 Octobris 1979, Doc. cath. 76 (1979), 931. 21 Cfr. habita Aquilae, cfr. Litt. Iuristarum Congressum constituendae unioni Eu- ropaeae, AAS 49 (1957), 629. Allocutio 17-21; Congressum 31 Augusti 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. 1105 II Secundo non sine magnis difficultatibus incohatum, debet omnino con­ tinuari. Ius renovatum Ecclesiae certo providebit sua ex parte ut ea iura serventur atque in actione vitae expleantur ; id quod tanto magis necessarium est, quia eadem iura Christianorum uti fundamentum suum postulant primaria hominis iura. Ceterum haec hominum iura princi­ palia non modo sollemniter pronuntiata sunt in Declaratione Nationum Unitarum, sed ulterius etiam definita sunt subsequentibus aliis con­ ventionibus, inter quas memoranda est Declaratio Iurium Infantis vel etiam nondum nati. Oportet vero haec omnia iura perfectius com­ prehendi, altius investigari ac ponderari. Pro dolor, tamen, nihil lon­ gius abest quam ut ea ubique observentur. Neque illa iura neglegere potest ius ecclesiale ; immo adiuvabit ecclesiasticum ius ut applicentur ipsa iura sicque ea provehet ac nobilitabit. 22 23 11. Si aliis temporibus quidam praedicaverunt separationem abso­ lutam Ecclesiae et Civitatis — quae quidem instituta suam certe pro­ priam auctoritatem habent propriasque potestates —, hoc importare non potest seiunctionem inter communionem ecclesialem atque com­ munitatem hominum. Iuste profecto iam dictum est universas quaestiones, quae hoc tem­ pore ponantur hominibus, resolvi nullo modo posse ex sola ratione aut ex sola actione institutionum dumtaxat humanarum. Plus plusque sentitur futuram hominis sortem iam excedere ordinem politicum, pe­ riculum dein esse ne materia et technica ars eum opprimant, atque haec omnia tandem necessario afficere mundum spiritalem. Quod ipsum iu­ dicium repetit ea quae nuper diximus Nos Lutetiae Parisiorum : « Ho­ mo rerum mensura est factorumque in mundo creato; verumtamen Deus ipsius hominis est mensura». 24 12. Ecce igitur rationem cur — uti Vasintoniae professi sumus anno superiore — officium Nostrum incitet Nos ad testificandam veram ho­ minis granditatem in tota summa vitae eius atque exsistentiae. Haec 22 Cfr. Nuntius ad Unitarum Nationum Coetum, 2 Decembris 1978, Doc. cath. 76 (1979), 1. 23 Cfr. Nuntius ad habita initio III ONU, 2 Decembris 1978, Conferentiae Episcopatus Doc. Americae cath., Latinae, 76 (1979), AAS 71 1-3; (1979), Allocutio 201-202 I I I n. 5; Doc. cath., 76 (1979), 171; Enc. Redemptor Hominis, n. 17, AAS 71 (1979), 295-300; Doc. cath., 76 (1979), 312-314; Allocutio diei 14 Decembris 1979 in L'Oss. Romano, 14 Dicembre 1979. 24 Cfr. Allocutio diei 3 l " M a i i 1980, Doc. cath. 77 (1980), 570. 71 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis 1106 - Commentarium Officiale praestantia hominis profluit ex Dei amore qui ad suam nos creavit ima­ ginem ac donavit vita sempiterna. 25 Dilecti filii : labores vestri et conatus ac nunc quidem Conventus vester Friburgensis arcte coniunxerunt vos cum hac missione Nostra. Yos itaque exoramus ut adiutricem hanc et sociam operam vestram lae­ te firmiterque prosequamini ! Ius ecclesiasticum potest ac debet per­ vadere et permovere ius hominum. Inquirentes vos in fundamentalia iura Christianorum certe efficitis ut primaria hominum iura melius cognoscantur pleniusque observentur; secundum Dei mentem vos magis augetis intellegentiam et tutelam verae dignitatis personae humanae ! Haec sunt pro vobis optima Nostra omina ac vota. Sustentet Dominus ipse opera vestra et Benedictio Apostolica, quam fidenter a Nobis petivistis, adiuvet vos semper atque confirmet. IV Ad sacros Praesules Graecos Melkitas Catholicos occasione oblata « Ad li­ mina » visitationis coram admissos.* Béatitude et vénérables Frères, Vous êtes venus ensemble, des divers diocèses du Patriarcat Grec Melkite Catholique, rendre visite au Pape conformément à une cou­ tume ecclésiale respectable et salutaire. Alors que vous êtes tout près du tombeau du Prince des Apôtres, qui reçut le pouvoir inaliénable de conduire et de confirmer tous ses Frères dans la foi et la charité, je suis particulièrement heureux de vous souhaiter la bienvenue. Cet accueil fraternel est celui de l'Evêque de Rome, du Successeur de Pierre, « qui est le principe perpétuel et visible et le fondement de l'unité qui lie entre eux soit les evêques, soit la multitude des fidèles »En vous accueillant, il me plaît de reprendre les paroles de l'Apôtre Paul, le compagnon de Pierre dans les souffrances endurées pour le Christ : « Dieu vous a appelés par notre Evangile, pour que vous acquériez la gloire de Notre-Seigneur Jésus-Christ; dès lors, Frères, tenez bon, gardez fermement les traditions que vous avez apprises )). 1 2 Mon salut s'adresse d'abord — et de façon toute spéciale — à la 25 Cfr. Allocutio diei 6 Octobris 1979, Doc. cath., 76 <1979), 1. * Die 14 m. Octobris a. 1980. 1 2 Constitution Lumen 2 Th 2, 14-15. Gentium, n. 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1107 personne de Sa Béatitude le Patriarche Maximos V, qui célébrera pro­ chainement au Siège Patriarcal de Damas le cinquantième anniversaire de son ordination sacerdotale. Déjà, tous ensemble, nous élevons vers le Christ, Souverain Prêtre et Rédempteur des hommes, nos prières et nos vœux fervents. L'Eglise Grecque Melkite Catholique, que vous représentez ici, a accueilli au cours des siècles des fidèles de langue et d'origine grecque, mais également syrienne, égyptienne, et finalement des fidèles d'origine arabe venus à la foi catholique dès le cinquième siècle et faisant partie du Patriarcat d'Antioche, d'Alexandrie et de Jérusalem. Malgré cer­ taines vicissitudes historiques et politiques désormais bien lointaines, et les conséquences récentes de guerres fratricides qui perturbent encore la paix au Moyen-Orient, le Patriarcat Melkite est florissant. C'est pré­ cisément pour moi une heureuse occasion d'exprimer à Yotre Béati­ tude et à tous les Evêques du Patriarcat mes sentiments de satisfaction et mes encouragements à poursuivre ce bon travail pastoral conformé­ ment à l'exemple du Seigneur Jésus lui-même et aux enseignements fréquents des Pères de l'Eglise d'Orient tel saint Basile le Grand. 3 Bien des fidèles grecs melkites catholiques, comme ceux des autres rites orientaux, ont été — et récemment encore — obligés de quitter leurs demeures et la terre de leurs ancêtres. Une partie d'entre eux a traversé les océans, tandis qu'une autre a réussi à trouver en Europe une hospitalité plus proche. Pour les fidèles de la diaspora, le SaintSiège a érigé une éparchie aux I^tats-Unis et au Brésil, et il vient d'ériger un Exarchat Apostolique au Canada, et il a par ailleurs établi des Visites Apostoliques en Europe Occidentale, en Argentine, au Ve­ nezuela, en Colombie, au Mexique, en Australie, conformément aux normes fixées par le Concile Vatican I I , dans le but de renforcer la prédication de la Parole de Dieu et l'assistance spirituelle à toutes les communautés de fidèles émigrés. C'est par ailleurs un motif de réconfort pour le Siège de Rome de savoir le travail qui, à la lumière des enseignements du Concile, est progressivement accompli dans les Synodes, présidés par le Patriarche et auxquels prennent part aussi les Supérieurs Majeurs des Ordres masculins, en ce qui concerne par exemple la mise à jour des textes litur­ giques, de la pastorale, de la catéchèse, avec une sollicitude particulière pour l'augmentation des vocations sacerdotales et religieuses. L'engagement de la Hiérarchie pour une formation spirituelle et intellectuelle correspond aux besoins de notre temps. On sait par ail3 Cf. Moralia, LXXX, 12-21, PG 31, 864, b-868, b, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1108 leurs l'activité que vous poursuivez dans le cadre du dialogue œcumé­ nique avec les Frères séparés, conscients que la communion véritable et stable s'édifie dans la vérité et la charité, en collaboration avec le Siège Apostolique. Votre rencontre d'aujourd'hui exprime le lien de la collégialité avec le Successeur de Pierre : puisse-t-elle rappeler à tous l'unité d'action pastorale qui est nécessaire dans tous les pays où vous êtes appelés à conduire le peuple de Dieu, comme dit le Concile au sujet des evêques dispersés à travers le monde, « gardant entre eux et avec le Successeur de Pierre le lien de la communion )). 4 Comme je l'ai fait récemment pour la visite des evêques de rite chaldéen, j'encourage les rencontres sous la forme d'Assemblées epis­ copales au plan national, pour garantir l'unité d'action entre les di­ verses Eglises, pour assurer l'harmonie et l'entente fraternelle entre les différents rites, sans toutefois porter préjudice aux droits du Pa­ triarche ni à ceux de son Synode, selon le droit en vigueur. Je ne veux pas terminer sans renouveler l'expression de ma vive affection d'abord à Votre Béatitude, à vous tous, vénérables Frères dans l'Episcopat, à tous vos prêtres, aux religieux et aux religieuses, qui ont le souci de réaliser un renouveau dans leur vie spirituelle et dans leur consécration à Dieu et à l'Eglise, et qui le font avec mérite dans le domaine de la pastorale, de l'assistance et de la charité; ma pensée affectueuse va enfin aux fidèles de toute l'Eglise Grecque Mel­ iate Catholique. En vous confiant tous à la protection vigilante et maternelle de Marie, la Mère très sainte de Dieu et toujours Vierge, je vous donne de tout cœur la Bénédiction Apostolique. V Ad Suam Maiestatem Elisabettiani II, Magnae Britanniae Reginam, quae Beatissimum Patrem visit, Principe Philippo coniuge, Edimburgi Duce, comite.* Your Majesty, Your Royal Highness, Mneteen years ago my predecessor John XXIII welcomed Your Maj­ esty and Your Royal Highness to the Vatican. Today this joy and this pleasure belong to me, and it is my desire to greet both of you with 4 Constitution Lumen Gentium, * Die 17 m. Octobris a. 1980. n. 25. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1109 the same cc-rdiality and respect that marked the welcome extended by my predecessor. On that occasion, John XXIII spoke of the great simplicity and dignity with which Your Majesty bears the weight of your many responsibilities. Two decades later, these observations are still so very ap t, and it is most evident that the responsibilities incumbent on you have far from diminished. The needs of humanity itself have dramatically increased, as have the problems that confront it in so many vital areas. In the context of collaboration in our common ideal of service, I am happy to have the opportunity of our meeting in order to speak to you about a number of these issues. Contacts between the Apostolic See of Rome and Great Britain are by no means of recent origin ; indeed they span a period of almost fourteen hundred years—back to the days when Gregory I sent Augustine, a Bénédictine monk, to bring Christ's Gospel to the people of your land. Other Bénédictine influences touched the lives of the people of Britain, and from your shores they spread throughout Europe by means of the activity, for example, of Saint Boniface, one who has been called "the greatest Englishman" and the thirteenth centenary of whose birth is being celebrated this year. In the person of Your Majesty I render homage to the Christian history of your people, as well as to their cultural achievements. The ideáis of freedom and democracy, anchored in your past, remain chal­ lenges for every generation of upright Citizens in your land. In this Century your people have repeatedly endeavoured to défend these ideáis against aggression. It is my prayer that these great beneflts will be effectively guaranteed for future générations. The influence of your hard working people in certain other fields too, and the spread of their language, have been providential instruments for furthering brotherhood throughout the world. May this contribution be realized to the full for the advancement of mankind at this juncture of history, and for the promotion of the integrai progress of every man, woman and child in a peaceful world. Last year, before the United Kations Organization I had the oppor­ tunity to speak of the relationship that exists between genuine develop­ ment and peace and the cultivation of spiritual values. In this regard I stated : "The pre-eminence of the values of the spirit defines the proper sense of material goods and the way to use them. This pre-eminence is therefore at the basis of a just peace. It is also a contributing factor to ensuring that material development, technical development and the Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1110 Officiale development of civilization are at the service of what constituâtes man". In the présence of Your Majesty and Your Royal Highness I express the ardent hope that your noble nation will face this great spiritual challenge with renewed enthusiasm and fresh moral vigour. 1 Düring the two décades intervening since the last visit of Your Majesty to the Holy See, one notes with a sense of deep satisfaction an ever more cordial relationship existing between various Christian bodies and between other religious men and women of good will. This is eminently true of the situation in your own land ; under God's grace it is owing to the patience and sustained effort of so many honest people moved by the insights of charity and dedicated to a profound conviction that was once expressed by Jesus Christ : "The truth will make you free". Worthy of special mention in this regard is the zeal with which représentatives of the Catholic Church and the Anglican Communion have pursued this noble goal of drawing closer together in Christian unity and in effective common service to humanity. 2 With great anticipation I look forward to having the opportunity of making a pastoral visit to the Catholics of Great Britain. On that occasion I hope to meet them both as sons and daughters of the Catholic Church and as loyal Citizens of their nation ; at the same time I hope to greet with fraternal respect and friendship other fellow Christians and people of good will. Meanwhile, to Your Majesty and Your Royal Highness I reiterate my personal sentiments of esteem. I ask God to sustain you in all your activities of service and to preserve you in good health. I invoke God's favour upon both of you, together with the entire Royal Family, and the whole British people. May God bless Great Britain, enabling her to fulfil her exalted destiny in justice and in peace. 1 AAS 71 (1979), p. 1153. 2 Jn 8:32. Acta Ioannis Pauli Pp. II Illi VI Ad academicas Auctoritates, professores et alumnos Pontificiae Universitatis Urbanianae, in eiusdem Athenaei aedibus habita: ecclesiastici, romani, missionarii sunto.* Venerati Fratelli e cari Figli! 1. Debbo dirvi anzitutto, con grande sincerità, la mia profonda gioia per questa mia visita alla Pontificia Università Urbaniana, vi­ sita che fa seguito a quelle precedenti, da me compiute alle Pontifìcie Università San Tommaso d'Aquino, Gregoriana e Lateranense. In tali visite ho potuto incontrarmi con i Dirigenti, i Docenti e gli Alunni, ai quali ho potuto manifestare la sincera stima, il profondo affetto e la trepida sollecitudine, che la Chiesa e il Papa nutrono per i Centri culturali, che hanno sede nella Città Eterna, e che sono vere fucine di scienza e di formazione umana, cristiana e sacerdotale. Oggi, nella significativa circostanza della «Giornata Missionaria Mondiale », mi trovo qui, nella sede della Pontifìcia Università Ur­ baniana, che prende nome dal mio Predecessore Urbano V I I I , il quale con la Lettera Apostolica Immortalis Dei Filius erigeva canonicamente, il primo agosto del 1627, il Pontificio Seminario Urbano, nel quale pii e dotti chierici secolari venivano educati e formati per essere inviati in qualsiasi parte del mondo al fine di propagare la fede cattolica, an9 che a costo della vita. Mi trovo qui, in questo Ateneo, che accoglie oggi, in felice unione ed in emblematica concordia, studenti che provengono da tutte le parti del mondo, portano a Eoma le molteplici ricchezze delle culture dei loro Popoli e il traboccante entusiasmo della loro giovinezza donata a Cristo ed alla Chiesa, ritorneranno nelle loro lontane Nazioni per ren­ dere partecipi i loro fratelli del magnifico e misterioso dono della fede. Mi piace ricordare che il primo maggio 1931 il mio Predecessore Pio XI inaugurava personalmente la nuova sede del Collegio, qui sul Gianicolo; mentre il primo ottobre 1962 Giovanni XXIII, con il Motu Proprio Fidei Propagandae, conferiva all'Ateneo il titolo di «Univer­ sità», e nel corso della visita da Lui compiuta a questa sede, pronun­ ciava quelle splendide parole, che desidero fare anche mie : « Le no­ stre due dimore del Vaticano e del Gianicolo si guardano di fronte, si * Die 19 m. Octobris a. 1980. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1112 guardano, si parlano, si intendono ; una stessa ispirazione, una stessa preghiera per la redenzione in Cristo del mondo intero )). 2. Carissimi Superiori, Docenti, Alunni ! In questo nostro incontro vorrei brevemente presentare alla vostra considerazione le note specifi­ che, che debbono caratterizzare la vita di questa Pontificia Università Urbaniana. La prima deve essere quella della ecclesialità. Voi appartenete alla Chiesa, siete la Chiesa ; specialmente voi, studenti, vi formate nello stu­ dio severo, nella ordinata disciplina, nella preghiera continua, per la­ vorare affinché la Chiesa si dilati sempre più nel mondo, manifestando con sempre maggiore efficacia la sua essenziale ed intrinseca cattolicità. La vostra vita è collegata ed unita a quella di tutta la Chiesa: alle Chiese giovani che vi attendono con ansia per ricevere da voi luce, conforto, speranza ; a quei membri della Chiesa che hanno compiuto non pochi sacrifìci per poter contribuire, anche economicamente, alla vostra preparazione ed alla vostra formazione; a quelle Chiese più antiche, che sperano da voi una nuova forza ed una giovanile energia, che si dif­ fonda in tutta l'articolazione della Chiesa universale. L'amore alla Chiesa — Corpo mistico del Cristo, Sposa del Cristo, Popolo di Dio, Edificio di Dio — deve essere profondamente radicato nel vostro cuore. Riascoltiamo e meditiamo le 'note e commosse parole del grande vescovo e martire di Cartagine, san Cipriano : «Habere non potest Deum patrem qui Ecclesiam non habet matrem » ; e, par­ lando dell'unità della Chiesa, aggiunge : « hanc unitatem qui non tenet, non tenet Dei legem, non tenet Patris et Filii fidem, vitam non tenet et salutem )).* La vostra vita culturale, che si sviluppa attraverso seri e metodici corsi accademici, come pure la vostra formazione spirituale in prepara­ zione al Sacerdozio debbono essere animate dalla dimensione ecclesiale. La Teologia, che è il cuore degli studi propri di questa Università, è una scienza ecclesiale; cresce nella Chiesa, parla della Chiesa, si sviluppa alla luce del Magistero della Chiesa. « In doctrina catholica investiganda et docenda — ho affermato nella Costituzione Apostolica Sapientia Christiana — fidelitas erga Ecclesiae Magisterium semper eluceat. In docendi munere explendo, praesertim in cyclo institutionali, ea imprimis tradantur, quae ad patrimonium acquisitum Ecclesiae per1 De Catholicae Ecclesiae unitate, 6: CSEL, 3, 1, 214. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1113 tinent. Probabiles et personales opiniones, quae ex novis investigatio­ nibus oriantur, nonnisi ut tales modeste proponantur)). 2 Ciò comporta uno studio accurato, una ricerca appassionata, una grande serietà scientifica, l'impegno congiunto della specifica prepa­ razione dei Docenti e del lavoro personale degli Alunni. Quella sete di verità e di assoluto, che è tipica dell'uomo di ogni tempo e di ogni civiltà, e che si riscontra in maniera singolare nelle concezioni reli­ giose ed in tante altre tradizioni ancestrali dei vostri Popoli, deve es­ sere un continuo stimolo per lo studio sempre più approfondito delle varie discipline teologiche, evitando le facili suggestioni della superficia­ lità e del conformismo. Ma lo studio, avulso dalla vita spirituale, non può plasmare i veri teologi, tanto meno gli autentici apostoli del Cristo. Per questo, la for­ mazione spirituale — basata e radicata sulla fede viva, sulla serena speranza e sulla operosa carità — deve essere la prima mèta delle varie fasi della vita di questa Università e dei Collegi, che nell'Urbe vi ospi­ tano con tanto amore. E tale formazione deve essere tipicamente « ec­ clesiale )), perché voi vi preparate a diventare operai fedeli, che portino degni frutti nella vigna del Signore, quale è la Chiesa. La preghiera assidua — sia personale che comunitaria — vi aiuterà ad approfondire la dottrina teologica ed a vivere i misteri della rivela­ zione cristiana. 3. Un'altra nota, che caratterizza questa Università è la sua romanità. Tutti voi, figli carissimi, siete felici di poter completare i vostri studi a Roma, in questa città resa sacra dalla fede e dal sangue degli Apo­ stoli Pietro e Paolo e di tanti martiri, che ci hanno lasciato, come tesoro e come impegno, l'esempio luminoso della loro testimonianza a Cristo ; in questa città che, non senza divina disposizione, è il centro della cattolicità, la sede del Successore di Pietro, e verso la quale sono orientati il cuore e la fede di milioni di credenti. Tra i vostri condiscepoli e i vostri professori voi trovate persone di ogni nazione, di lingue diverse, ma tutti uniti dalla e nella stessa fede ; potete vivere qui a Roma l'esperienza esaltante della unità e della cat­ tolicità della Chiesa; unità e cattolicità, nelle quali dovrete continua­ mente formare le vostre singole Chiese particolari. « Quanto più una Chiesa particolare — ha scritto Paolo VI — è unita con solidi legami 2 Pars 1% art. 70. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1114 di comunione alla Chiesa universale — nella carità e nella fedeltà, nel­ l'apertura al magistero di Pietro, nell'unità della ((Lex orandi» che è anche « Lex credendi », nella sollecitudine dell'unità con tutte le altre Chiese, che costituiscono l'universalità — tanto più questa stessa Chie­ sa... sarà veramente evangelizzatrice, cioè capace di attingere al patri­ monio universale a profitto del suo popolo, come pure di comunicare alla Chiesa universale l'esperienza e la vita dello stesso popolo a bene­ ficio di tutti ». 3 4. Sì! Figli carissimi! Ogni Chiesa particolare deve essere «evange­ lizzatrice », deve cioè vivere in una continua tensione missionaria. E proprio la missionarietà è la terza caratteristica della Pontificia Uni­ versità Urbaniana, in quanto essa è aperta a molti gruppi culturali diversi. La vostra Università è — possiamo ben dirlo — quasi un segno con­ creto e visibile della universalità della Chiesa, che accoglie in sé, nella propria unità la diversità dei popoli tutti. Unità e diversità che San­ t'Agostino, commentando il salmo 44, scorge nella veste preziosa della Chiesa-Eegina, la quale viene presentata al Re-Cristo : « Vestitus regi­ nae huius quis est? Et pretiosus est, et varius est : sacramenta doctri­ nae in linguis omnibus variis. Alia lingua Afra, alia Syra, alia Graeca, alia Hebraea, alia illa et illa : faciunt istae linguae varietatem vestis re­ ginae huius. Quomodo autem omnis varietas vestis in unitate concor­ dat, sic et omnes linguae ad unam fidem. In veste varietas sit, scissura non sit. Ecce varietatem intelleximus de diversitate linguarum et vestem intelleximus propter unitatem ... Eamdem quippe sapientiam, eamdem doctrinam et disciplinam omnes linguae praedicant». 4 In modo del tutto particolare emerge in questa sede, sempre vivo ed attuale, il problema del rapporto tra messaggio cristiano e culture diverse. La forza del Vangelo deve penetrare nel cuore stesso delle varie culture e delle diverse tradizioni. In tale contesto — come ho ri­ cordato nella Esortazione Apostolica sulla catechesi — sono da tener presenti due principi : « Da una parte il Messaggio evangelico non è puramente e semplicemente isolabile dalla cultura, nella quale esso si è da principio inserito (l'universo biblico e, più concretamente, l'ambiente culturale, in cui è vissuto Gesù di Nazareth), e neppure è isolabile, senza 3 Evangelii 4 Enarr. in ps. 44, 24: PL 36, 509. Nuntiandi, 64. Acta Ioannis Pauli Pp. 1115 II un grave depauperamento, dalle culture, in cui si è già espresso nel corso dei secoli... ; dall'altra parte, la forza del Vangelo è dappertutto trasfor­ matrice e rigeneratrice. Allorché essa penetra una cultura, chi si meraviglierebbe se ne rettifica non pochi elementi? Non ci sarebbe catechesi, se fosse il Vangelo a dover alterarsi al contatto delle culture». 5 E nel mio recente viaggio in Africa, rivolgendomi ai Confratelli nell'Episcopato del Kenj^a, dicevo loro : (( L'acculturazione o inculturazione, che voi a ragione promovete sarà realmente un riflesso del­ l'Incarnazione del Verbo, quando una cultura, trasformata e rigenerata dal Vangelo, produce dalla sua propria tradizione espressioni originali di vita, di celebrazione, di pensiero cristiano. Rispettando, presentando e favorendo i propri valori e la ricca eredità culturale del vostro po­ polo, voi sarete in grado di guidarlo verso una migliore comprensione del mistero di Cristo, che deve essere vissuto nelle nobili, concrete e quo­ tidiane esperienze della vita africana». La facoltà di Teologia, con le sue varie discipline, l'Istituto Missio­ nario scientifico e l'Istituto di Catechesi Missionaria, canonicamente eretto alcuni mesi or sono, dovranno approfondire, con rigore scientifico, il problema dell'acculturazione del Vangelo e dovranno formare adegua­ tamente i futuri Araldi, che in tutte le Nazioni sappiano diffondere il messaggio di Cristo, senza adulterarlo o svuotarlo, ma portandolo nel cuore stesso della vita e delle tradizioni dei vari Popoli, per elevarli a Cristo, via, verità e vita dell'uomo. 6 Per far questo, occorre prendere con coraggio il largo, verso il mare sconfinato dell'evangelizzazione, sulla barca di Pietro, che è la Chiesa. « N e c ... vilis est navis — ci avverte Sant'Ambrogio — quae ducitur in altum. Cur enim navis eligitur — si chiede il santo Dottore — in qua Christus sedeat, turba doceatur, nisi quia navis Ecclesia est, quae pleno Dominicae crucis velo sancti Spiritus flatu in hoc bene navigat mun­ do?». 7 Affido voi tutti a Maria Santissima, la Stella dell'Evangelizzazio­ ne, e nel riconfermarvi il mio plauso, il mio affetto, vi imparto di cuore la mia Apostolica Benedizione. 5 Catechesi 6 Cfr. Tradendae, 7 De Virginitate, 18: Gv 14, 53. 6. PL 16, 297. 1116 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VII Ad Coreae sacros Praesules visitationis « Ad limina » occasione coram admissos.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. In the special unity that we are experiencing today, our heart is glad and our spirit rejoices. Together, we have a heightened sense of what it means to be "in Christ". For me personally it is a particular joy to welcome Your Eminence and my other brother Bishops, since, in the profound mystery of collegiality, divine providence has reserved for both you and me a vital link with the history of salvation as it unfolds in the lives of all the Korean people. Your presence here also gives expression to your awareness of the inestimable value of ecclesial communion. At the tombs of the Apostles your presence becomes a public act of thanksgiving—a solemn hymn of praise—for the saving action of God which takes place each day in the Church throughout Korea, and which has touched the lives of gener­ ations of your ancestors. In the words of the Psalm we can proclaim together : "Blessed be the Lord day after day, the God who saves us and bears our burdens. This God of ours is a God who saves...". 1 2. Indeed, the whole history of evangelization in Korea is recapit­ ulated in this dynamic moment—which you are living today—of fidelity to the preaching of Peter and Paul. Your visit consolidates this his­ tory, from the first mention of the name of Jesus Christ in your land, and especially from that charismatic implantation of the faith almost two centuries ago, which took place through the instrumentality of the layman Yi Sung-hun. Called to "the obedience of faith" through the action of the Holy Spirit, your ancestors gave an heroic witness of faith, which reached its culmination in the fortitude of the Korean Martyrs. 2 3. That same Holy Spirit is active today and the grace of Christ is still bringing forth fruits of justice and holiness of life. How can we not praise our saving God for the signs of Catholic vitality found * Die 23 m. Octobris a. 1980. 1 Ps 2 Rom 68:19-20. 1:5. 1117 Acta Ioannis Pauli Pp. II in your local Churches, for the gift of faith and Baptism constantly renewed to the edification of the universal Church ! I still recall with joy how, during the Easter Vigil of this year, I personally was able to baptize and confirm a number of those who had been zealously prepared at home in Korea for Christian initiation. The Church of God which is in your midst has indeed been able to accomplish great works of faith and charity—and all in the name of Jesus himself. 4. With fidelity and perseverance you have pursued your Christian mission of service, giving an authentic response to Jesus' commandment of love. In schools and hospitals, through manifold works of mercy and a commitment to human advancement, your local communities have been able to give a true Christian response to human needs. 5. Although numerically small in proportion to your brothers and sisters, you have zealously rendered important service in contributing to the common good. In the religious, social, cultural, political and economic fields, Catholic citizens, individually and collectively, have made worthy and highly esteemed contributions. The Church must continue to exercise her full solicitude for the human person, for the rights of every man, woman and child. And thus the Church will always be attentive to the pastoral challenge extended to her in the field of human rights, in which she must not cease to place her response in the context of her own proper mission, which will ever be diligently concerned for the ethical and humanitarian dimension of every question that touches human existence, recognizing indeed that, according to the teaching of Jesus, justice and mercy are among "the weightier matters of the law". 3 6. At the same time the Church will offer her original and distinctive contribution—which is her greatest : the proclamation of the saving and uplifting Gospel of Jesus Christ in its fullness. An aspect of her activity—but one which is the special inalienable right and duty of the laity—that deserves particular consideration is the activity of the laity on behalf of the renewal of the whole temporal order. There are many facets to this great task—clear goals to be envisioned and specific means to be employed—and it is not possible to treat them now. But may our 4 3 4 Mt 23:23. Cf. Apostolicam Actuositatem, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1118 Catholic laity always remember this : that they have a principal role in directing all creation to the praise of God, and of permeating the world with the spirit of Christ. 5 7. In 1984 you will be celebrating in Korea the bicentennial of your evangelization. It will undoubtedly be an occasion of grace, strength and renewal. In conjunction with that great anniversary, you are zealously preparing a national pastoral plan for the 1980's. In this coordinated effort you have indeed a providential opportunity to promote vigorously the unity of your local Churches. In every aspect of our ecclesial activity, Christ calls us to be one in him. Hence everything that is done to promote the unity of the episcopate and the unity of the clergy will redound to the unity of the Body of Christ and to the effectiveness of the Church's mission. May every vital segment of the Church, every parish group, every community of religious and laity feel the need to be united in the acceptance of the word of God and to be "faithful to the teaching of the apostles, to the brotherhood, to the breaking of bread and to the prayers". 6 The preparation of a pastoral plan offers an excellent opportunity to embrace anew and ever more effectively—and with total priority— the Church's mission of evangelization. The foundation, centre and dynamic summit of this evangelization is "a clear proclamation that, in Jesus Christ, the Son of God made man, who died and rose from the dead, salvation is offered to all men, as a gift of God's grace and mercy". And what greater offering can be presented through Christ Jesus to his Father on the occasion of your bicentennial than the oblation of unity—everyone, according to the injunction of Saint Paul, "united in the same mind and the same judgment"? 7 8 8. Dearly beloved Brothers : the obstacles and difficulties that face the Gospel and imperil human life and dignity are many. But let us have faith in the action of Jesus Christ. Let us trust in his sustaining grace. Worthy of your special affection and pastoral attention are your seminaries and your seminarians. Through the assistance of the Holy Spirit, many young men have heeded the divine invitation. Let 5 Cf. 6 Acts 7 8 Lumen Gentium, 36. 2:42. Evangelii Nuntiandi, 1 Cor 1:10. 27. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1119 us, on our part, make sure that their doctrinal and spiritual formation is solid, worthy of the Christ who called them to lifelong fidelity. If their training should be faulty, everything else would be defective. The only basis for priestly life and ministry is the pure word of God's revealed truth. Let us guard this treasure and transmit it in all its vitality through our seminaries. It is hard to imagine any responsibility more awesome than this charge which Christ the chief Shepherd has given to us as Bishops. I ask you to assure all your priests, both diocesan and missionary, of my love in Christ. As they face the pastoral problems of each day, including those of an urbanized and migrant society, urge them to have confidence in Christ and in his abiding presence. Their greatest strength will always be in their union with the Lord, especially through prayer and the Eucharist. For all men and women religious let us constantly hold up the ideal of holiness and the wisdom of the Cross. The measure of their effective­ ness is not judged by human standards ; it is found in their capacity to love Jesus and his brethren. I commend all of you to the saving grace of Christ our Lord, and I exhort you to be filled with trust, to go forward in hope. Jesus is truly telling us : "Noli timere, pusillus grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis Regnum". My cordial and respectful greetings go to all your non-Christian brethren with whom you live and work, with fraternal esteem and love. My prayerful good wishes go likewise to all the authorities of your country, to all the citizens of good will. 9 9. At this time, my thoughts turn particularly to your brothers and sisters living in North Korea, especially to those who have suffered tribulation because of the name of Jesus and because of their fidelity to him. May they know that they are indeed not forgotten. The Church universal offers to them the assurance of her prayer and her unfailing solidarity and love. As we speak of them before the world, we entrust them in hope to God, who "is able to do far more abundantly than all that we ask or think". 10 10. And even as we endeavour to fulfil our weighty pastoral re­ sponsibilities, we are profoundly convinced that the destiny of God's 9 I*k 12:32. 10 Eph 3:20. 1120 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale people is in the power of his grace, which in turn is abundantly dispensed through the hands of his Blessed Mother Mary. She has long presided over the evangelization of your people and will continue to lead you all to Christ Jesus her Son, and through him to the Father, to whom, in the unity of the Holy Spirit, be praise and thanks­ giving for ever and ever. VIII Ad eos qui XVIII coetui europaeorum diurnariorum Consociationis Ro­ mae interfuere: Europae unitas fovenda.* Mesdames, Messieurs, C'est avec une joie toute particulière que j'accueille les représen­ tants de l'Association des journalistes européens en cette année dédiée au grand apôtre et patron de l'Europe, saint Benoît. Pour votre dixhuitième Congrès international, vous êtes réunis dans cette cité de Rome, dont la vocation européenne a pu favoriser et même inspirer les tra­ vaux de votre assemblée. Vous êtes engagés dans la formation de l'opinion publique des pays européens, et c'est là une belle et lourde responsabilité. Vous êtes bien conscients des énormes difficultés d'ordre politique, économique, social et surtout humain, que l'idéal de l'unité de l'Europe rencontre pour sa réalisation. Ce continent comprend un grand nombre de communautés nationales et pourrait donc bénéficier de toute la richesse de leurs cul­ tures propres, dans le respect de chacun ; mais il reste marqué par les oppositions et les luttes que ces Etats ont eues entre eux, en exaspé­ rant leurs divergences politiques, idéologiques ou religieuses, ou en voulant conquérir par la force des intérêts particuliers. Aussi cette longue histoire ne facilite pas la tâche de ceux qui voient dans l'unité de l'Europe le moyen de réaliser la compréhension et la fraternité des peuples qui la composent et de contribuer ainsi à la paix du monde. On doit reconnaître que, malgré les grands pas accomplis, l'inspira­ tion prévoyante et généreuse de tant de pionniers, hommes et femmes, qui ont consacré leur temps et leurs peines à l'idéal de l'Europe, n'a pas encore trouvé sa pleine réalisation. Mes prédécesseurs, depuis l'épo­ que de Benoît XV, n'ont pas manqué d'y apporter leurs encouragements * Die 25 m. Octobris a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1121 et leurs exhortations, comme vient de le rappeler votre Président que je remercie vivement de ses propos élevés. En reprenant ce que disait Paul VI aux Directeurs des journaux des pays membres de la Com­ munauté économique européenne le 17 avril 1967, je rappelle que la mis­ sion du Pape n'est pas de présenter la meilleure formule politique ou économique pour réaliser l'union des peuples de l'Europe: ((Notre mission est autre : elle est d'ordre moral et spirituel. Mais c'est juste­ ment à la lumière des principes d'ordre supérieur qu'apparaît avec lé plus d'évidence le caractère néfaste des divisions et des oppositions entre les hommes et les peuples. C'est à la lumière des exigences profondes de la nature humaine et de la vie en société que se manifeste le mieux la nécessité pour les hommes de se rapprocher, de s'aimer, d'unir leurs efforts pour réaliser enfin ce monde fraternel et vraiment humain auquel, consciemment ou non, tous les hommes et tous les peuples aspi­ rent profondément». 1 Et tout le monde sait, à ce propos, que l'Europe peut trouver dans ses traditions les valeurs humaines, morales et spirituelles qui garantis­ sent la signification de l'existence personnelle, le sens du travail, des rapports familiaux, le respect de l'homme, de ses droits, de sa liberté, de sa destinée, la dynamique du pardon et de la fraternité ... L'Eglise a souvent glorifié cette année la contribution originale de saint Benoît de Nursie à cette civilisation, au point qu'il serait superflu d'y insister à nouveau devant vous. Je souhaite (fu moins que vous sachiez toujours mettre en relief ces valeurs spirituelles que l'Europe a puisées dans le christianisme ou développées dans sa sphère, mais qui sont le patri­ moine de la nature humaine, de tous les hommes de bonne volonté. L'Europe doit en donner le témoignage au monde ; sans ces valeurs en tout cas, sa construction serait fragile et, j'ose le dire, vouée à l'échec. Mais il est très opportun que votre Congrès ait étudié aussi, avec l'aide de spécialistes, les problèmes d'ordre politique, monétaire, agri­ cole, énergétique, qui expriment concrètement la solidarité dans les soucis de la vie quotidienne et qui contribuent à rendre l'entente et l'union réalistes et efficaces, surtout depuis que l'élection du Parlement européen au suffrage universel et direct fournit de nouvelles possibilités d'orientations communes. Il vous appartiendra dès lors de contribuer à cette progression en 1 Cf. Insegnamenti di Paolo VI, Tip. Pol. Vat., vol. V, p. 739. 72 - A. A. S. Acta 1122 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale utilisant les instruments — à vrai dire assez puissants — qui vous sont propres : journaux, radio, télévision : vous développerez ainsi les conclu­ sions de votre Congrès d'une manière relativement facile à saisir pour la grande masse des hommes et des femmes concernés, et en particulier des jeunes. Votre tâche en ce domaine, comme d'ailleurs dans tous ceux qu'abordent les mass media, est déterminante pour la maturation et le sens de responsabilité de l'opinion publique, à la mesure même dont vous saurez à la fois communiquer les données réelles et proposer vos convictions sur la réalisation idéale de l'Europe. Tout récemment encore, le 25 septembre, j'avais l'occasion, devant les congressistes de l'Union internationale de la presse catholique, de souligner les valeurs de la communication : « Ecoute, information réciproque, échange, communion, participation, engagement au service des autres, bref tout ce qui va faire que les hommes se connaissent mieux, s'apprécient mieux et col­ laborent mieux». 2 Votre attention est centrée en particulier sur la construction actuelle de l'unité européenne, mais vous ne pouvez manquer d'élargir votre vision à un horizon plus vaste. Votre espoir, comme celui de beaucoup d'Européens, est de voir ce continent entier trouver sa solidarité et son union dans une Communauté des peuples européens qui ont déjà en commun tant de traditions culturelles et chrétiennes. Et ce vœu trouve un début de réalisation, ou plutôt une étape, dans le fait que de nou­ veaux pays de l'Europe accéderont prochainement à la Communauté à laquelle vous venez de consacrer vos travaux. La Communauté économique européenne a en outre des liens écono­ miques avec presque une soixantaine de pays de l'Afrique, des Caraïbes et du Pacifique — je pense spécialement à la deuxième Convention de Lomé —, et cela peut apparaître comme une forme intéressante de com­ préhension et de solidarité envers les pays du tiers-monde. Il faut sans doute souhaiter que ce type de liens soit étendu à d'autres pays plus défavorisés du monde, avec lesquels d'ailleurs la Communauté a déjà commencé des accords d'association. Là encore, avec vos moyens de communication, vous pouvez beau­ coup pour faire comprendre les valeurs culturelles et spirituelles de ces pays et leurs exigences majeures dans le domaine social et écono­ mique. Votre compétence, votre loyauté et votre esprit de service per­ mettront d'apporter une contribution précieuse, même aux hommes po2 L'Osservatore Romano, 26 septembre 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1123 litiques qui sont chargés de tâches si complexes. En un mot, vous aurez aidé à l'édification de l'homme qui est finalement le but de votre travail, de l'homme dont les droits sont inséparables des droits de Dieu. Je souhaite que la grâce de Dieu vous inspire et vous assiste, et je prie le Seigneur de bénir vos personnes, vos familles, vos collègues et vos chers pays. IX Ad Exc.mum Virum Lucianum Noguera Mora, Venetiolae apud Sanctam ' Sedem constitutum Legatum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem.* Señor Embajador : Al recibir las Cartas que lo acreditan como Embajador Extraordi­ nario y Plenipotenciario de la República de Venezuela ante la Santa Sede, me es muy grato dar a Vuestra Excelencia mi más cordial bien­ venida. Asume en el día de hoy, al iniciar la misión que le ha confiado el Gobierno de su País, la noble tarea de representar a un querido pueblo, el venezolano, de cuyo afecto y religiosa adhesión a esta Sede Apostólica y al Sucesor de Pedro he tenido ya numerosos y confortables testimonios a los que deseo corresponder desde a*quí con gratitud y afecto sinceros. Este sentir común de los venezolanos —de sus laboriosas gentes del campo y de la industria, de las pequeñas poblaciones y de las ciudades— es reflejo, sin duda alguna, de una probada raigambre de fe y costumbres cristianas, que prendidas y cultivadas bajo la guía constante y experimen­ tada de la Iglesia, han contribuido a dar a Venezuela una configuración propia, de avanzada madurez humana y espiritual, no sólo en el ánimo de los individuos, sino también en el amplio tejido de la sociedad. Sé muy bien que su País es una comunidad nacional próspera y pa­ cífica, deseosa de conseguir metas más altas y más extensas, accesibles a todos, tanto en el plano del bienestar material, como en el campo de la convivencia —dicho con palabras de Vuestra Excelencia— « participativa y solidaria ». Esto supone, naturalmente, un propósito firme de coordinar de ma­ nera clara y consistente toda la gama de servicios y responsabilidades, * Die 27 m. Octobris a. 1980. 1124 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale conforme a un proyecto inequívoco que ponga de relieve la prioridad de la persona humana, cuya dignidad sacra, la misma en todos y para todos, le hace acreedora a todos los bienes y a toda clase de asistencia adecuada a su promoción integral. En este sentido es altamente esperanzador comprobar cómo en Venezuela, al igual que en el seno de toda la comu­ nidad humana, se va adquiriendo mayor conciencia de tal prioridad, como lo demuestra la voluntad expresa de respetar y defender los llamados derechos humanos fundamentales ; bien sabido que el derecho inalienable a la vida desde sus comienzos ; el derecho al propio sustento mediante un trabajo congruamente retribuido ; el derecho a la educación y a la cul­ tura, fuente natural de tantas marginaciones, etcétera, no son de ningún modo bienes catalogables entre los bienes de consumo, sino patrimonio propio de la dignidad personal. Si me he permitido enumerar someramente alguno de estos valores que, por sí solos y más aún en conjunto, ennoblecen la existencia humana, es por su intrínseca conexión con una institución, básica para la sociedad y tan entrañable para la Iglesia que le dedica sus mejores desvelos : la familia. Bien sea la vida —desde su primer palpitar hasta su final—, bien sea el trabajo y el sustento, la educación y la cultura tienen manifiestas repercusiones en el hogar, donde se hace palpable su falta dolorosa o su fructuosa vigencia. Para quien vea en el hombre una «imagen y semejanza de Dios» será fácilmente inteligible que la Iglesia tenga una peculiar preferencia por el ámbito familiar que es también hogar del espíritu y escuela de principios morales, capaces de redimir y orientar con esperanza segura. Señor Embajador : En esta singular circunstancia, formulo mis me­ jores votos para que la Nación venezolana mantenga y promueva siem­ pre estos valores esenciales, derivados de un auténtico humanismo y de la inspiración cristiana, a fin de que consolide cada vez más las bases de un integral bienestar y progreso, en la paz y la justicia. A estos votos uno los mejores deseos para el Señor Presidente de Venezuela, para Vuestra Excelencia, la nueva misión que hoy inicia, su familia, sus con­ ciudadanos y Autoridades del País, sobre todos los cuales invoco la constante protección del Altísimo. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1125 Ad quosdam italos artis medicae et chirurgicae peritos occasione oblata eorum conventus Romae habiti: recentiores quaestiones ad ethicae christianae normam perpenduntur.* 1. Con viva soddisfazione porgo il mio benvenuto a voi, illustri rap­ presentanti della Società Italiana di Medicina Interna e della Società Italiana di Chirurgia Generale, che, in occasione della celebrazione dei rispettivi Congressi Nazionali, avete voluto con pensiero gentile rendermi visita. Considero, infatti, la vostra particolarmente significativa non solo per la qualificata attività medico-scientifica, alla quale ciascuno di voi attende, ma anche per l'implicita e pur chiara testimonianza, che essa esprime in favore dei valori morali ed umani. Che cosa vi ha indotto, infatti, a sollecitare questa Udienza, se non la coscienza vigile ed attenta alle ragioni più alte del vivere e dell'agire, ragioni che sapete far parte della quotidiana sollecitudine del Successore di Pietro? A voi tutti, dunque, con l'attestazione della mia riconoscenza, il sa­ luto più deferente e cordiale. 2. Voi siete convenuti a Roma, illustri Signori, per discutere alcuni aspetti particolarmente attuali delle, discipline di vostra competenza. L'arte medica ha realizzato in questi anni significative conquiste, che ne hanno accresciuto in misura notevole, le possibilità di intervento tera­ peutico. Ciò ha favorito una lenta modificazione del concetto stesso di me­ dicina, estendendone il ruolo dalla primitiva funzione contro la malat­ tia a quello di promozione globale della salute dell'essere umano. Conse­ guenza di tale nuova impostazione è stata la progressiva evoluzione del rapporto tra medico e malato verso forme organizzate sempre più com­ plesse, volte a tutelare la salute del cittadino dalla nascita alla vecchiaia. Tutela dell'infanzia e della vecchiaia, medicina scolastica, medicina di fabbrica, prevenzione delle malattie professionali e degli infortuni sul lavoro, igiene mentale, tutela degli handicappati e dei tossico-dipendenti, dei malati mentali, profilassi delle malattie di inquinamento, controllo del territorio ecc., costituiscono altrettanti capitoli dell'attuale modo di concepire il (( servizio all'uomo )) a cui è chiamata la vostra arte. Non v'è motivo per non rallegrarsene, giacché può ben dirsi che, sotto questo aspetto, il diritto dell'uomo sulla sua vita non ha mai avuto * Die 27 m. Octobris a. 1980, Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale 1126 riconoscimento più ampio. ÎD uno dei tratti qualificanti della singolare accelerazione della storia, che caratterizza la nostra epoca. Per questo suo straordinario sviluppo, la medicina svolge un ruolo di prim'ordine nel configurare il volto della società odierna. Un esame sereno ed attento della situazione attuale nel suo insieme deve, tuttavia, indurre a riconoscere che non sono affatto scomparse forme insidiose di violazione del diritto a vivere in modo degno, proprio di ogni essere umano. Per certi versi si protrebbe, anzi, dire che sono emersi aspetti negativi, come ho scritto nell'Enciclica Redemptor Hominis: « Se il nostro tempo ... si rivela a noi come tempo di grande progresso, esso appare altresì come tempo di multiforme minaccia per l'uomo ... È per questo che bisogna seguire attentamente tutte le fasi del progresso odier­ no : bisogna, per così dire, fare la radiografia delle sue singole tappe ... Infatti esiste già un reale e percettibile pericolo che, mentre progredisce enormemente il dominio da parte dell'uomo sul mondo delle cose, di questo suo dominio egli perda i fili essenziali e in vari modi la sua umanità sia sottomessa a quel mondo ed egli stesso divenga oggetto di multiforme, anche se spesso non direttamente percettibile, manipola­ zione »1 3. La verità è che lo sviluppo tecnologico, caratteristico del nostro tempo, soffre di un'ambivalenza di fondo : mentre, da una parte, con­ sente all'uomo di prendere in mano il proprio destino, lo espone, dal­ l'altra, alla tentazione di andare oltre i limiti di un ragionevole domi­ nio sulla natura, mettendo a repentaglio la stessa sopravvivenza e l'in­ tegrità della persona umana. Si consideri, per restare nell'ambito della biologia e della medicina, l'implicita pericolosità che al diritto dell'uomo alla vita deriva dalle stesse scoperte nel campo della inseminazione artificiale, del controllo delle na­ scite e della fertilità, della ibernazione e della « morte ritardata », del­ l'ingegneria genetica, dei farmaci della psiche, dei trapianti d'organo ecc. Certo, la conoscenza scientifica ha proprie leggi, alle quali attenersi. Essa tuttavia deve pure riconoscere, soprattutto in medicina, un limite invalicabile nel rispetto della persona e nella tutela del suo diritto a vi­ vere in modo degno di un essere umano. Se un nuovo metodo di indagine, ad esempio, lede o rischia di ledere questo diritto, non è da considerare lecito solo perché accresce le nostre conoscenze. La scienza, infatti, non è il valore più alto, al quale tutti 1 N. 16, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1127 gli altri debbano essere subordinati. Più in alto, nella graduatoria dei valori, sta appunto il diritto personale dell'individuo alla vita fìsica e spirituale, alla sua integrità psichica e funzionale. La persona, infatti, è misura e criterio di bontà o di colpa in ogni manifestazione umana. Il progresso scientifico, pertanto, non può pretendere di situarsi in una sorta di terreno neutro. La norma etica, fondata nel rispetto della dignità della persona, deve illuminare e disciplinare tanto la fase della ricerca quanto quella dell'applicazione dei risultati, in essa raggiunti. 4. Da qualche tempo si levano nel vostro campo voci allarmate, che denunciano le conseguenze dannose derivanti da una medicina preoccu­ pata più di se stessa che dell'uomo, a cui dovrebbe servire. Penso, ad esempio, al campo farmacologico. È indubbio che alla base dei prodigiosi successi della moderna terapia stiano la ricchezza e P efficacia dei farmaci, di cui disponiamo. È un fatto, tuttavia, che fra i capitoli della patologia d'oggi se n'è aggiunto uno nuovo, quello iatrogenico. Sempre più fre­ quenti sono le manifestazioni morbose imputabili all'impiego indiscri­ minato di farmaci : malattie della pelle, del sistema nervoso, dell'appa­ rato digerente, soprattutto malattie del sangue. Non è questione soltanto di un uso incongruo dei farmaci, e neppure di un loro abuso. Spesso si tratta di vera e propria intolleranza dell'organismo. Il pericolo non è da trascurare, perché anche la più accurata e co­ scienziosa ricerca farmacologica non esclude totalmente un rischio po­ tenziale : l'esempio tragico della talidömide fa testo. Perfino nell'intento di giovare, il medico può dunque involontariamente ledere il diritto dell'individuo sulla propria vita. La ricerca farmacologica e l'applica­ zione terapeutica devono quindi essere etiche, preposte alla tutela di tale diritto. 5. Il discorso ci ha portato a toccare un argomento oggi molto di­ scusso, quello della sperimentazione. Anche qui il riconoscimento della dignità della persona, e della norma etica che ne deriva, come valore superiore a cui deve ispirarsi la ricerca scientifica, ha precise conseguenze a livello deontologico. La sperimentazione farmacologico-clinica non può essere iniziata senza che tutte le cautele siano state prese per garantire l'innocuità dell'intervento. La fase pre-clinica della ricerca deve, pertan­ to, fornire la più ampia documentazione farmaco-tossicologica. È ovvio, d'altra parte, che il paziente debba essere informato della sperimentazione, del suo scopo e degli eventuali suoi rischi, in modo c h e 1128 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale egli possa dare o rifiutare il proprio consenso in piena consapevolezza e libertà. Il medico, infatti, ha sul paziente solo quel potere e quei diritti, che il paziente stesso gli conferisce. Il consenso da parte del malato non è, poi, senza limite alcuno. Mi­ gliorare le proprie condizioni di salute rimane, salvo cosi particolari, la finalità essenziale della collaborazione da parte del malato. La sperimen­ tazione, infatti, si giustifica « in primis » con l'interesse del singolo, non con quello della collettività. Ciò non esclude tuttavia che, fatta salva la propria integrità sostanziale, il paziente possa legittimamente assumersi una quota parte di rischio, per contribuire con la sua iniziativa al pro­ gresso della medicina e, in tal modo, al bene della comunità. La scienza medica si pone, infatti, nella comunità come forza di affrancamento del­ l'uomo dalle infermità, che lo inceppano, e dalle fragilità psico-soma­ tiche, che lo umiliano. Donare qualcosa di se stessi, entro i limiti trac­ ciati dalla norma morale, può costituire una testimonianza di carità al­ tamente meritevole ed un'occasione di crescita spirituale così significa­ tiva, da poter compensare il rischio di un'eventuale minorazione fìsica non sostanziale. 6. Le considerazioni svolte in tema di ricerca farmacologica e di te­ rapia medica possono estendersi ad altri campi della medicina. Più spesso di quanto non si creda, nell'ambito stesso dell'assistenza al malato, si può ledere il suo personale diritto alla integrità psico-fìsica, esercitando di fatto violenza : nella indagine diagnostica mediante pro­ cedure complesse e non di rado traumatizzanti, nel trattamento chirur­ gico, che si spinge ormai ad attuare i più arditi interventi di demo­ lizione e di ricostruzione, nel caso dei trapianti d'organo, nella ricerca medica applicata, nella stessa organizzazione ospedaliera. Non è possibile affrontare ora compiutamente una simile tematica, il cui esame ci porterebbe lontano, imponendoci di interrogarci sul tipo di medicina verso il quale ci si vuole orientare : se quello di una medi­ cina a misura d'uomo o se, invece, di una medicina all'insegna della pura tecnologia e dell'efficientismo organizzativo. È necessario impegnarsi in una « ri-personalizzazione » della medi­ cina che, portando nuovamente ad una considerazione più unitaria del malato, favorisca l'instaurarsi con lui di un rapporto più umanizzato, tale cioè da non lacerare il legame tra la sfera psico-affettiva ed il suo corpo sofferente. Il rapporto malato-medico deve tornare a basarsi su di un dialogo fatto di ascolto, di rispetto, di interesse; deve tornare ad Acta Ioannis Pauli Pp. II 1129 essere un autentico incontro tra due uomini liberi o, com'è stato detto, tra una «fiducia» e una «coscienza». Ciò consentirà al malato di sentirsi capito per quello che egli vera­ mente è : un individuo che ha delle difficoltà nell'uso del proprio corpo o nell'esplicazione delle proprie facoltà ; ma che conserva intatta l'intima essenza della sua umanità, i cui diritti alla verità e al bene, tanto sul piano umano che su quello religioso, attende di veder rispettati. 7. Illustri Signori, nel proporvi queste riflessioni, mi è spontaneo an­ dare col pensiero alle parole di Cristo : « Ero malato e mi avete visi­ tato ». Quale stimolo all'auspicata « personalizzazione » della medicina può venire dalla carità cristiana, che fa scoprire nei lineamenti di ogni infermo il volto adorabile del grande, misterioso Paziente, che continua a soffrire in coloro sui quali si curva, sapiente e provvida, la vostra professione ! 2 A Lui va in questo momento la mia preghiera, per invocare su di voi, sui vostri cari e su tutti i vostri malati l'abbondanza dei celesti fa­ vori, in pegno dei quali di cuore vi imparto la propiziatrice Benedi­ zione Apostolica. XI Ad quosdam peritos habita: ius civium ad aequam tributorum irrogationem licite adversus Fiscum defenditur. % Mesdames, Messieurs, J'ai été touché du désir que vous avez manifesté de me rencontrer à l'issue de votre Congrès. Et j'apprécie maintenant la façon dont vous évoquez vos tâches professionnelles et l'idéal qui vous anime. Soyez-en remerciés. Je vous souhaite une cordiale bienvenue. Je comprends que les domaines d'intervention des Conseils fiscaux sont très étendus, aussi bien auprès des contribuables de toute sorte qu'auprès des administrations des organes nationaux ou internationaux, et que les modalités en sont très complexes. Je forme les meilleurs vœux pour l'accomplissement de votre noble profession qui s'articule sur le 2 Mt 25, 36. * Die 7 m. Novembris a. 1980. 1130 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale droit. Je pense que trois maîtres mots pourraient en résumer les exi­ gences : l'équité, la liberté, le bien commun. D'abord l'équité dans la répartition des impôts et des prestations. La collectivité assumant de plus en plus de services sociaux — soit à la demande des individus, soit parce que tel est le système politique ou économique —, se pose partout le problème d'une plus large participa­ tion aux charges communes, et il faut avouer que l'imposition légale et juste est chose difficile. Aucune société ne peut se vanter de l'avoir assez bien résolue. Depuis le temps où la collecte des impôts était confiée à la liberté des publicains — qui avaient en ce domaine une bonne marge d'initiative — jusqu'à l'époque actuelle, un long chemin a été parcouru. Aujourd'hui ce sont des dispositions juridiques et des instances ad­ ministratives qui jouent ce rôle, avec un visage peut-être plus rigoureux et plus anonyme. Vous, par contre, vous veillez à ce que les individus, tout en remplissant leurs devoirs à leur égard, ne soient pas victimes d'injustices dans le prélèvement de l'impôt : vous les aidez à protéger et à garantir leurs droits, avec toute la compétence juridique qui est la vôtre. Cela ne peut se faire que dans un climat de liberté, auquel vous êtes justement attachés. La liberté, en ce domaine, consiste en ce que les individus et les corps intermédiaires aient la possibilité de faire valoir leurs droits et de les défendre, face aux autres administrations et surtout à celles de l'Etat, selon des procédures permettant un arbitrage ou un jugement prononcé en conscience, conformément aux lois établies, et donc en toute indépendance du pouvoir. C'est un idéal qu'il faut souhaiter à tous les pays. Enfin, cela ne contredit pas le sens du bien commun et des devoirs en face de la collectivité et de l'Etat, qui doivent être promus en même temps. « Rendez à César ce qui est à César », disait déjà le Christ, même si c'était pour ajouter : « et à Dieu ce qui est à Dieu ». Les citoyens, qui doivent être défendus dans leurs droits, doivent en même temps être éduqués à prendre leur juste part des charges publiques, sous forme de taxes ou d'impôts, car c'est aussi une forme de justice, lorsque l'on bé­ néficie des services publics et des multiples conditions d'une vie paisible en commun ; et c'est également une forme équitable de solidarité envers les autres membres de la communauté nationale ou internationale ou en­ vers les autres générations. Mais ces obligations ont besoin, là encore, d'une protection légale. Bref, il y a un juste équilibre entre droits et devoirs des citoyens con­ tribuables, entre leur liberté individuelle et le bien commun, entre les Acta Ioannis Pauli Pp. II 1131 corps intermédiaires et l'Etat, et donc un dialogue libre entre les indi­ vidus et l'administration, qu'il faut sans cesse chercher à réaliser au^ mieux. C'est un problème d'éducation, un problème de vigilance, un pro­ blème de justice. Puissiez-vous, comme Conseillers fiscaux, y apporter une heureuse contribution ! Et puisse votre Confédération étendre son effort d'harmonisation entre les droits fiscaux nationaux pour aboutir à une pratique plus équitable de la fiscalité au sein des pays européens. Cela fait aussi partie du progrès à réaliser dans ce continent. Que Dieu vous assiste dans cette œuvre de conseil et de justice. Qu'il vous bénisse et qu'il bénisse chacune de vos chères familles ! 1132 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ACTA SS. CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI i De modo procedendi in examine et resolutione petitionum quae dispensationem a caelibatu respiciunt. OMNIBUS ET LOCORUM ORDINARIIS MODERATORIBUS RELIGIONUM GENERALIBUS CLERICALIUM 1. Per Litteras ad universos Ecclesiae sacerdotes datas in feria V Hebdomadae Sanctae anno 1979, Summus Pontifex Ioannes Paulus II sese referens — ut Ipse aiebat — ad doctrinam a Concilio Vaticano I I , deinde a Paulo VI in Encyclicis Litteris Sacerdotalis caelibatus ac po­ stremo a Synodo Episcoporum anno 1971 pertractatam, rursus clara in luce posuit quanta in aestimatione habendus sit caelibatus sacerdo­ talis in Ecclesia Latina. Agitur de re magni momenti — Beatissimus Pater commonet — quae peculiari vinculo coniungitur cum Evangelii sermone. Exemplum Christi Domini secuta et secundum apostolicam doctrinam Traditionemque sibi propriam, Ecclesia Latina voluit etiamque nunc vult ut omnes illi qui Ordinis recipiunt sacramentum, amplectantur hanc re­ nuntiationem non solum ut signum eschatologicum, sed etiam ut «si­ gnum alicuius libertatis quae vicissim ad ministerium destinatur». Animadvertit enim Summus Pontifex : « quilibet Christianus, Or­ dinis recepturus sacramentum, officio sese caelibatus obstringit plena quidem cum conscientia ac libertate, postquam plurium annorum prae­ parationem absolvit in eamque rem deliberationem accuratam et pre­ cem plurimam contulit. Tunc solum init consilium vitae in caelibatu ducendae, cum firmiter sibi persuasit Christum sibi donum illud con­ cedere ad totius Ecclesiae emolumentum aliorumque famulatum ... Per­ spicuum hinc est consilium sic captum iam obligare non tantum ob aliquam legem ab Ecclesia latam, sed etiam ex ipsa conscientia officio- Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1133 rum nominatim ab homine susceptorum. Interest propterea ut stetur datis Christo atque Ecclesiae promissis». Tandem christifideles matri­ monio vincti iusto iure a sacerdotibus exspectant — addit Sanctitas Sua —(( exemplum bonum ac testimonium fidelitatis erga vocationem usque ad mortem». 2. Difficultates tamen, quas praesertim ultimorum annorum decursu sacerdotes experti sunt, effecerunt ut haud parvus eorum numerus postulaverint dispensationem ab obligationibus ex ipsorum sacerdotali ordinatione manantibus, peculiarique modo dispensationem a caelibatu. Ob latam diffusionem huius facti — quod acerbum intulit vulnus Ec­ clesiae, hoc modo penitus perculsae in suo ipsius vitae fonte, quodque iugi dolore afficit Pastores cunctamque christianam communitatem — Summus Pontifex Ioannes Paulus II inde ab initio supremi Sui mini­ sterii apostolici in persuasionem pervenit de necessitate investigationis instruendae circa rerum condicionem inde ortam, eius causas et oppor­ tuna remedia adhibenda. 3. Eevera cavendum est, ne tam gravis momenti causa, cuiusmodi est dispensatio a caelibatu, habeatur tamquam ius, quod Ecclesia agno­ scere debeat indiscriminatim proprium omnium suorum sacerdotum; dum e contra verum ius illud censendum est, quod sacerdos per sui oblationem contulit Christo cunctoque Populo Dei, qui propterea ab ipso exspectant observantiam fidelitatis promissae, gravibus non obstan­ tibus difficultatibus, quae hac in vita illi occurrere possunt. Pariter cavendum est ne dispensatio a caelibatu labente tempore haberi possit tamquam effectus quasi automaticus alicuius summarii processus admi­ nistrativi (cfr. Litt. Summi Pontificis Pauli I I , Ad universos Ecclesiae Sacerdotes, adveniente Feria V in Cena Domini, n. 9). Nimis magna bona hic in discrimen adducuntur : bonum in primis ipsius sacerdotis dispensationem petentis, qui aestimat hanc esse unicam solutionem pro­ prii problematis exsistentialis, cuius pondus putat se iam sustinere non posse; deinde bonum generale Ecclesiae, quae aequo animo ferre non potest pedetemptim dissolvi sacerdotalem compaginem, quae omnino est necessaria suo muneri adimplendo ; denique bonum particulare Eccle­ siarum localium scilicet Episcoporum cum suo Presbyterio, qui studio moventur servandi, quantum fieri potest, vires apostolicas necessarias, ac simul etiam omnium coetuum christifidelium, pro quibus servitium sacerdotii ministerialis censendum est ius et necessitas. Hinc in con- 1134 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale siderationem veniunt multiplices rei aspectus, qui inter se componendi sunt, iustitia et caritate servatis : nullus eorum neglegi aut multo mi­ nus reici potest. 4. Conscius igitur de multis iisdemque implexis huius quaestionis aspectibus, qui secumferunt tristes personales condiciones, ac simul necessitatem animadvertens omnia considerandi secundum spiritum Chri­ sti, Beatissimus Pater — Cui plurimi Episcopi una cum notitiis con­ silia suppeditaverunt — statuit congruum temporis spatium sumere ut, adiuvantibus suis cooperatoribus, deveniret ad prudentem eamque firmis rationibus innixam deliberationem, circa acceptationem, examen et re­ solutionem petitionum, quae dispensationem a caelibatu respiciunt. Fructus huius maturae considerationis habenda sunt ea quae nunc breviter exponuntur. Studiosa cura expendendi omnes aspectus, qui hac in re proferantur, suggessit atque inspiravit normas, iuxta quas post­ hac instituendum erit examen petitionum, quae ad Sedem Apostolicam mittentur. Uti patet, necesse omnino est, ut huiusmodi normae nullo modo separentur a spiritu pastorali, quo eaedem animantur. 5. In examine peragendo petitionum, quae ad Sedem Apostolicam mittuntur, praeter casus sacerdotum qui, sacerdotali vita iamdiu re­ licta, rerum statum a quo recedere nequeunt, sanare exoptant, Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei considerandum suscipiet illorum ca­ sum, qui ordinationem sacerdotalem recipere non debuerant, quia sci­ licet vel debitus libertatis vel responsabilitatis respectus defuit, vel competentes Superiores opportuno tempore non valuerunt modo pru­ denti ac satis idoneo iudicare, num candidatus reapse aptus esset ad vi­ tam perpetuo ducendam in caelibatu Deo dedicato. Vitanda praeterea est hac in re quaevis levis agendi ratio, quae, cum sacerdotii significationem, sacram indolem ordinationis et gravi­ tatem obligationum antea susceptarum imminuat, maximum sane potest detrimentum afferre et certe tristem admirationem et scandalum apud plurimos christifideles inducere. Quare dispensationis causa demonstran­ da erit ope argumentorum numero et soliditate praestantium. Eadem cura, ut res serio modo procedant et christifidelium bonum in tuto po­ natur, efficiet, ut non admittantur petitiones illae, quae exhibeantur aliter ac animo humilitate affecto. 6. In arduo absolvendo hoc munere sibi a Romano Pontifice concre­ dito, Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei probe novit se spem collo- Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1135 care posse in plena ac fidenti cooperatione omnium Ordinariorum, quo­ rum intererit. Ipsa paratam se praebet ad omnia auxilia, quae iidem optaverint, ministranda. Item plane confidit in prudenti ab iis praestanda observantia normarum propositarum, cum bene cognitum habeat eorum pastorale studium, quod attinet ad gignendas in hoc campo condiciones necessarias ad serviendum Ecclesiae et sacerdotii bono, nec non ad consulendum spirituali vitae tum presbyterorum tum christianorum com­ munitatum. Denique hoc Dicasterium scit ipsos oblivisci nullo modo posse sua spiritualis paternitatis officia erga omnes suos sacerdotes, eos praesertim qui in gravi animi discrimine versantur, ut iisdem prae­ beant firmissimum suum prorsusque necessarium auxilium, ad facilius iucundiusque tuenda munia sumpta die ordinationis erga Dominum Ie­ sum Christum eiusque Sanctam Ecclesiam, omnia in Domino experiendo quae vacillantem fratrem possint ad animi tranquillitatem, ad fiduciam, ad poenitentiam atque ad pristinam resumendam alacritatem revocare, opem ferentibus, pro casuum diversitate, confratribus, amicis, consan­ guineis, medicis ac psychologis (cfr. Litt. Enc. Sacerdotalis caelibatus, n. 87 et 91). 7. Hisce Litteris adnectuntur normae de modo procedendi, quas ser­ vare oportet in apparandis documentis spectantibus ad petitionem di­ spensationis a caelibatu. Haec dum pro munere nostro communicamus, impensos obsequii nostri sensus libenter pandimus nosque profitemur in Domino addictis­ simus. Romae, ex Aedibus S. C. pro Doctrina Fidei, die 14 m. Octobris a. 1980. FRANCISCUS Card. SEPER Praefectus © Fr. HIERONYMUS HAMER, O. P. Archiepiscopus tit. Loriensis Secretarius 1136 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale NORMAE PROCEDURALES DE D I S P E N S A T I O N E A SACERDOTALI ART. CAELIBATU 1 Ordinarius competens ad petitionem recipiendam et ad instructio­ nem causae peragendam est Ordinarius loci incardinationis vel Su­ perior maior, si agatur de sodale Instituti clericalis vitae consecratae iuris pontificii. ART. 2 Si impossibile sit causam apud proprium Ordinarium instruere, potest rogari Ordinarius loci in quo habitualiter degit orator, ut cau­ sam instruat. Ex proportionata vero causa Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei delegare potest etiam alium Ordinarium. ART. 3 In petitione quae ab oratore subscribi debet, praeter nomen et co­ gnomen et generalia oratoris, indicari etiam debent saltem generatim facta et argumenta quibus innititur orator ad petitionem suam substinendam. ART. 4 Recepta petitione, decernat Ordinarius an sit locus procedendi, et, in casu affirmativo, oratorem ab exercitio sacrorum Ordinum ad cau­ telam suspendat, nisi, ad protegendam bonam famam ipsius sacerdotis vel ad bonum communitatis tuendum, huiusmodi exercitium prorsus necessarium esse iudicaverit. Itemque sive per se ipsum sive per sa­ cerdotem aptum et probatum, ad hoc specialiter selectum, curet instruc­ tionem causae, in qua adesse debet actuarius qui fidem de actis faciat. ART. 5 Episcopus vel sacerdos instructor oratorem, praemisso iureiurando de veritate dicenda, accuratis et definitis quaestionibus ad hoc spe­ cialiter redactis interroget; superiores temporis formationis, si pos­ sibile sit, audiat vel eorum depositiones scriptas requirat; alios testes, Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1137 sive ab oratore inductos sive a se ipso vocatos, examinet; denique do­ cumenta aliasque probationes colligat, opera peritorum, si opportunum fuerit, adhibita. ART. 6 Interrogatorium vero oratoris omnia elementa necessaria et utilia ad investigationem peragendam praebere debet, scilicet : a) generalia oratoris : tempus et locum nativitatis, praecedentes vitae notitias, adiuncta familiae ex qua orator ortus est, conformationem morum, stu­ dia, scrutinia de ipso ante sacrorum Ordinum susceptionem et etiam, si orator est religiosus, ante votorum nuncupationem, tempus et locum sacrae ordinationis ; curriculum ministerii sacerdotalis ; condicionem iuridicam in qua nunc versatur sive in foro Ecclesiae sive in foro civi­ tatis et his similia; b) causas et adiuncta defectionis necnon circum­ stantias quae assumptionem obligationum clericalium vitiare potuerint. ART. 7 Peracta instructione, omnia acta, in triplici exemplari, adiectis in­ dicationibus utilibus ad aestimandas probationes, transmittantur ad Sacram Congregationem pro Doctrina Fidei una cum voto Ordinarii de rei veritate et de non timendo scandalo. ART.* 8 Sacra Congregatio causam discutiet et decernet utrum petitio sit Romano Pontifici commendanda vel instructio complenda vel petitio reicenda utpote fundamento destituta. II INSTRUCTIO DE BAPTISMO PARVULORUM PROOEMIUM 1. Pastoralis actio ad parvulorum baptismum spectans magnum adiumentum accepit a promulgatione Libri Ritualis qui apparatus est secundum normas directorias Concilii Oecu73 - A. A. S. 1138 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale menici Vaticani II. Non tamen penitus dispulsae sunt difficultates, quibus christiani parentes atque pastores afficiuntur ob illam rapidam societatis mutationem, quae fidei educationem atque perseverantiam iuvenum arduas reddit. 1 2. Multi enim parentes animo anguntur cum filios fidem et sacramentorum susceptionem deserere vident, quamquam eis christianam educationem tradere conati sunt; nonnulli vero pastores ex se quaerunt, num severiores esse debeant, antequam parvulos ad baptismum admittant. Sunt qui optabilius existiment ut parvulorum baptismus differatur, donec compleatur plus minusve protractus catechumenatus; alii vero postulant ut doctrina de necessitate baptismi — saltem quod ad parvulos attinet — iterum expendatur atque exoptant ut baptismi celebratio differatur ad eam aetatem, qua quis per se sponsionem facere possit, immo etiam ad ineuntem adultam aetatem. Attamen haec nova instituta quaestio de tradita pastorali disciplina sacramentali legitimum nimirum timorem in Ecclesia suscitat, ne in discrimen adducatur doctrina tam capitalis momenti, qualis est doctrina de necessitate baptismi; multi autem parentes scandalizantur cum recusari vel differri cernant baptismum, quem ipsi, sui officii plene conscii, pro suis infantibus petant. 3. Quae cum ita sint, utque responsum detur multis ad se directis petitionibus, S. Congregatio pro Doctrina Eidei, consultis nonnullis Episcoporum Conferentiis hanc Instructionem praeparavit. Per eam sibi proponit in mentem revocare primaria de hac re doctrinae capita, quibus tam firma per saecula Ecclesiae praxis legitima probetur atque non obstantibus hodie exortis difficultatibus, eius perpetua vis ostendatur. Indicabit denique nonnulla summa lineamenta actionis pastoralis. 1 Ordo baptismi parvulorum, ed. typica, Eomae, 15 maii 1969. 1139 Sacra Congregatio pro doctrina Fidei PARS P R I M A DE BAPTISMO PARVULORUM DOCTRINA A TRADITIONE ACCEPTA Baptizandi parvulos usus immemorabilis 4. Tam in Oriente quam in Occidente, parvulos baptizandi usus pro immemorabilis traditionis norma habetur. Quem quidem usum Origenes ac deinde sanctus Augustinus tamquam « ab Apostolis traditionem » susceptam censebant. Cum vero saeculo secundo prodeunt prima aperta testimonia, nullum eorum exhibet baptismum parvulorum tamquam aliquid novi. Sanctus Irenaeus praeter ceteros obvium solitumque putat « infantes et parvulos » inter baptizatos recenseri una cum pueris et iuvenibus et senioribus. Rituale omnium antiquissimum, quod ineunte saeculo tertio Traditionem apostolicam describit, hanc praescriptionem habet : « Baptizate primum parvulos : omnes autem qui possunt loqui pro se, loquantur; qui autem non possunt loqui pro se, parentes eorum loquantur pro eis, vel aliquis ex eorum genere ». Sanctus vero Cyprianus, Synodum agens cum Africanis episcopis, asseverat « nulli homini nato misericordiam Dei et gratiam denegandam », ideoque eadem Synodus commonefaciens « pares atque aequales » esse « omnes homines » quaecumque est eorum mensura vel aetas, 2 3 4 2 ORIGENES, In Romanos lib. 5, 9, PO 14, 1047; - cf. S. AUGUSTINUS, De Genesi ad litteram 1 0 , 2 3 , 3 9 , PL 3 4 , 4 2 6 ; De peccatorum meritis et remissione et de baptismo parvulorum ad Marcellinum 1, 2 6 , 3 9 , PL 4 4 , 1 3 1 . Revera, iam tribus in locis Actuum Apostolorum legitur baptizatam esse «domum eius» ( 1 6 , 1 5 ) , «omnis domus e i u s » ( 1 6 , 3 3 ) , « c u m omni domo s u a » ( 1 8 , 8 ) . 3 Adv. Haereses 2, 2 2 , 4, PG 7, 7 8 4 , Harvey 1, 3 3 0 . - In multis inscriptionibus non­ nulli parvuli, iam a saeculo I I , appellantur « D e i filius», qui titulus solis baptizatis concedebatur, vel de eorum baptismo aperta legitur mentio; cf. exempli gratia, Corpus inscriptionum graecarum III, christianae veteres, Berlin, 4 nn. 1961, 9727, nn. 1523 9801, (3), 9817 4429 ; E. DIEHX, Inscriptiones latinae A. Retroversio latina ex ed. B. Botte, La Tradition apostolique de saint Hippolyte, Münster, Aschendorff, 1 9 6 3 (LQF 3 9 ) , p. 4 4 . 1140 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale legitimum decrevit a intra secundum vel tertium diem quo nati sint constitutos baptizari ». 5 5. Aliquem sane regressum, decursu quarti saeculi, praxis parvulos baptizandi passa est. Illa enim aetate, cum ipsi adulti suam christianam initiationem prolatarent, futuras praemetuentes culpas publicamque reformidantes paenitentiam, multi parentes iisdem rationibus moti suorum liberorum baptismum remorabantur. At simul compertum est fuisse Patres ac Doctores, ut Basilium, Gregorium Nyssenum, Ambrosium, Ioannem Chrysostomum, Hieronymum, Augustinum qui, quamvis adulta tantum aetate ob easdem rationes baptizati essent, strenue tamen adversus huiuscemodi neglegentiam repugnarent, adultos obsecrantes ne baptismi, utpote ad salutem necessarii, celebrationem differrent; plures ex eis infantium etiam baptismum urgebant. 6 7 Magisterii doctrina 6. Saepe pariter Romani Pontifices et Concilia intervenerunt, ut christianorum mentibus inculcarent officium procurandi filiis baptismum. Exeunte enim saeculo quarto, Pelagianorum placitis opponitur mos antiquus tam parvulos quam adultos baptizandi « in remissionem peccatorum ». Qui mos — ut OriEpist. 5 9 , Cyprianus et ceteri collegae qui in Concilio 5 Fido fratri, PL 3, 1013-1019, ed. HÄRTEL (CSEL pp. 3), 717-721. adfuerunt numero LXVI Apud Ecclesiam Africae, haec praxis peculiari modo firma erat, non obstante opinione Tertulliani, qui consilium dabat differendi baptismum parvulorum ob innocentiam eorum aetatis et ob timorem defectionum quae forte in iuventute accidere possent. Cf. De baptismo, PL 1, 1220-1222; Cf. 6 S. S. NYSSENUS, AUGUSTINUS, 635; Cf. S. S. HIERONYMUS, PL 2, Adversus De Abraham 107, 6, qui 13, II, PL 22, differunt 35, 81-84, III, 873, PL 7, 11, Catechesis CHRYSOSTOMUS, Epist. XVIII, 3-XIX, 1, ss. 719 eos In Ioannem Tractatus AMBROSIUS, IOANNES 39-41, Homilia XIII exhortatoria ad sanctum baptisma, PG BASILIUS, GREGORIUS 7 S. S. De anima, 5. ed. 6. baptismum 1496, PL 14, 36, 495-497, ed. A. LABOURT CCL oratio, p. CSEL WENGER, SC (coll. Budé), t. 31, PG 424-436; 46, 424; pp. 632- 134. 32, 1, 50, pp. 153-154; 5, pp. 151-152. Attamen Gregorius Nazianzenus, quamvis matres impellat ut earum filii baptizentur aetate tenerrima, satis habet statuere aetatem sanctum baptisma, 1 7 e t 2 8 , P G 3 6 , 3 8 0 e t 3 9 9 . trium annorum. Cf. Oratio XL in Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1141 genes et sanctus Cyprianus iam animadverterat ante sanctum Augustinum — confirmabat fidem Ecclesiae in originale peccatum et sic consequenter necessitas baptizandi parvulos clarius eluxit. Hoc sensu ducti intervenerunt Romani Pontifices Siricius et Innocentius I ; deinde a Concilio Carthaginiensi anno 418 damnatur « quicumque parvulos recentes ab uteris matrum baptizandos negat», atque haec docentur; « propter ... regulam fidei » quam tenet Ecclesia de peccato originali, « etiam parvuli, qui nihil peccatorum in seipsis adhuc committere potuerunt, ideo in peccatorum remissionem veraciter baptizantur, ut in eis regeneratione mundetur, quod generatione traxerunt 8 9 10 7. Haec doctrina constanter inculcata et vindicata est decursu Medii Aevi. Viennense praesertim Concilium, anno 1312, clara in luce posuit « tam parvulis quam adultis conferri in baptismo informantem gratiam et virtutes » et non solum culpam remitti. Florentinum vero Concilium, anno 1442, eos reprehendit qui hoc sacramentum differendum contendunt, admonetque infantibus « quamprimum commode fieri potest, debere conferri » baptisma « per quod eripiuntur a diaboli dominatu et in Dei filios adoptantur ». Tridentinum autem Concilium damnationem a Carthaginiensi Concilio latam iterat, atque argumentum sumens ex 12 13 14 8 ORIGENES, 1835; S. STINUS, In Leviticum hom. 8, 3, PG 12, CYFRIANUS, Epist. 59, 5, PL 3, 1018 B, 496; In Lucam hom. 14, ed. HÄRTEL (CSEL 3) p. 720; 5, PG 13, S. AUGU- De peccatorum meritis et remissione et de baptismo parvulorum 1, 17-19, 22-24, PL 44, 121-122; De gratia Christi et de peccato originali lib. 1, 32, 35, ibid., 377; De praedestinatione sanctorum 13, 25, ibid., 978; Opus imperfectum contra Iulianum, lib. 5, 9, ibid. 1439. 9 385, Epist. « Directa n. DENZ.-SCHÖN. 2, ad decessorem » ( = ad Himerium episc. Tarraconensem, Enchiridion DENZINGER-SCHÖNMETZER, 10 febr. symbolorumHerder, ed. 1965), n. 184. 10 Epist. « Inter ceteras Ecclesiae Romanae » ad Silvanum et ceteros Synodi Mele- vitanae Patres, 27 ian. 417, § 5, D E N Z . - S C H Ö N . , n. 219. 11 Can. 2, 12 Viennense Concilium, 13 Florentinum Concilium, 14 Sess. 5, can. 4, D E N Z , - S C H Ö N . , n. 1514. Cf. Carthaginiense Concilium anno 418, MANSI v. supra, n. 11. 3, 811-814 et 4, 327 MANSI sess. A B , DENZ.-SCHÖN., 25, 411 CD, 11, n. 223. DENZ.-SCHÖN., DENZ.-SCHÖN., n. nn. 903-904. 1349. 1142 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale verbis a Iesu Nicodemo dictis, declarat neminem « post Evangelium promulgatum sine lavacro regenerationis aut eius voto » iustificari posse. Inter errores, qui a Concilio anathemate plectuntur, notatur opinio Anabaptistarum asseverantium (( praestare omitti eorum (parvulorum) baptisma, quam eos non actu proprio credentes baptizari in sola fide Ecclesiae ». 15 16 8. Varia Concilia regionalia et Synodi, quae post Tridentinum Concilium celebrata sunt, pari firmitate docuerunt necessitatem parvulos baptizandi. Etiam Paulus VI perantiquam de hac re doctrinam sollemniter revocavit, declarans « baptismum etiam parvulis esse conferendum, qui nihil peccatorum in semetipsis adhuc committere potuerint, ita ut gratia supernaturali in ortu privati, renascantur ex aqua et Spiritu Sancto ad vitam divinam in Christo Iesu ». 17 9. Documenta Magisterii quae supra relata sunt ad repellendos errores praecipue spectabant; longe tamen abest ut divitias exhauriant doctrinae de baptismo, qualis exponitur in Novo Testamento, in SS. Patrum catechesibus et in Ecclesiae doctorum institutione : baptismus enim praevenientem amorem Patris manifestat, Filii paschalis mysterii participes facit homines, novam in Spiritu vitam cum ipsis communicat, eosdem in Dei hereditatem introducit, atque Corpori Christi aggregat, quod est Ecclesia. 10. Quae cum ita se habeant, verba quibus Christus in Evangelio secundum Ioannem nos admonet : « Nisi quis natus fuerit ex aqua et Spiritu, non potest introire in regnum Dei», accipienda sunt tamquam universalis et infiniti amoris invitatio ; verba sunt Patris qui filios universos vocat eisque maximum 18 15 Sess. 6, 16 Sess. 7, can. 13, D E N Z . - S C H Ö N . , n. 1626. cap. 6, D E N Z . - S C H Ö N . , n. 1524. 17 Sollemnis professio fidei, n. 18, AAS 60, 1968, p. 440. 18 Io 3, 5. Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1143 bonum exoptat. Qua irrevocabili vocatione instanter premente, homo nequit se indifferentem habere vel neutrius partis esse, quia nonnisi eam accipiendo destinatum sibi finem adipisci valet. Ecclesiae missio 11. Ecclesia officium habet illi missioni respondendi quam Christus post resurrectionem suam Apostolis concredidit, quaeque modo peculiariter sollemni in Evangelio secundum Matthaeum refertur : « Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra; euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Fidei transmissio atque baptismi administratio, quae ex hoc Christi mandato arcte inter se colligantur, necessariae partes habendae sunt Ecclesiae missionis, quae universalis est nec umquam poterit desinere esse talis. 19 12. Quam quidem missionem Ecclesia iam inde a primaeva aetate ita intellexit, et quidem non solum quoad adultos. Verba enim quae Iesus Nicodemo dixerat, Ecclesia semper ita intellexit scilicet « parvulos baptismate non esse privandos ». Haec verba revera habebant formam adeo universalem atque absolutam ut a Patribus apta retinerentur ad necessitatem baptismi statuendam et a Magisterio expresse ad parvulos applicarentur : pro eis quoque hoc sacramentum habendum est introitus in populum Dei et propriae salutis ianua. 20 21 22 13. Sua itaque docendi et agendi ratione Ecclesia ostendit se nullam aliam novisse viam, praeter baptismum, ad certo 19 Mt 28, 19; Me 16, 15-16. 20 Ordo 21 Cf. supra, n. 8, laudatos Patrum locos, nn. 9-13, Conciliorum. Addi potest Pro­ baptismi parvulorum, Praenotanda, n. 2, p. 15. fessio fidei patriarchae Dosithaei Hierosolymitani (an. 1672), M A N S I , 34, 1746. 22 « Nihil agitur aliud, cum parvuli baptizantur, nisi ut incorporantur Ecclesiae, id est, Christi corpori membrisque socientur », scribit S. Augustinus {De peccatorum meritis et remissione et de baptismo parvulorum, lib. 3, c. 4, n. 7, PL 44, 189; - cfr lib- 1> - 26, c n. 38, ibid, 131), 1144 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale procurandum parvulis ingressum in aeternam beatitudinem; quapropter ipsa cavet ne acceptam a Domino missionem neglegat praebendi omnibus qui baptizari possunt regenerationem « ex aqua et Spiritu Sancto ». Quod autem attinet ad illos infantes qui decesserunt sine baptismate, Ecclesia nihil aliud agere potest nisi eos misericordiae Dei committere, ut reapse facit in ritu funerum pro iis condito. 23 14. Quod infantes fidem suam nondum per se profiteri queunt, minime impedit quominus Ecclesia eis hoc sacramentum conferat, cum revera in sua ipsius fide eos baptizet. Istud doctrinae caput iam a sancto Augustino clare definitum est; scribebat enim : « Offeruntur quippe parvuli ad percipiendam spiritualem gratiam, non tam ab eis quorum gestantur manibus (quamvis et ab ipsis, si et ipsi boni fideles sunt), quam ab universa societate sanctorum atque fidelium ... Tota hoc ergo mater Ecclesia, quae in sanctis est, facit, quia tota omnes, tota singulos parit ». Quam doctrinam sanctus Thomas Aquinas ac post illum omnes theologi resumunt: infans qui baptizatur non per se ipsum seu per proprium actum sed per alios credit, « per fidem Ecclesiae quae ei communicatur ». Eadem doctrina proponitur etiam in instaurato baptismi Rituali, cum celebrans parentes et patrinum ac matrinam rogat ut fidem Ecclesiae profiteantur in qua parvuli baptizantur. 24 25 26 15. Quamvis vero conscia sit Ecclesia de efficacitate suae fidei, quae in baptismo infantium operatur, necnon de validitate sacramenti quod eis confert, quosdam tamen in sua praxi limites agnoscit, cum infantem, extra periculum mortis, non admittat ad sacramentum nisi de parentum consensu et seria Ordo exsequiarum, ed. typica, Romae, 15 augusti 1969, nn. 82, 231-237. Epist. 98, 5, PL 33, 362, CSEL 34, p. 526; cf. Sermo 176, c. 2, n. 2, PL 38, 95Ü. Summa theologica, I I I pars, qu. 69, art. 6, ad 3; cf. qu. 68, art. 9 ad 3. a Ordo baptismi parvulorum. Praenotanda, n. 2; cf. n. 56. 1145 Sacra Congregatio pro doctrina Fidei cautione accepta ut baptizato institutio catholica tradatur : ipsi enim cura est sive de naturalibus parentum iuribus, sive de exigentiis fidei progressus in parvulo. 27 PARS SECUNDA RESPONSA AD DIFFICULTATES HOC TEMPORE EXORTAS 16. Ratione habita doctrinae supra memoratae, iudicandae sunt nonnullae opiniones quae hoc tempore de parvulorum baptismo proferuntur, quibus legitimitas huius usus qua regulae generalis in controversiam adducitur. Baptismi cum actu fidei connexio 17. Nonnulli, cum animadvertant in scriptis Novi Testamenti baptismum praedicationem Evangelii consequi, praeviam animi conversionem exigere atque cum fidei professione coniungi, ac praeterea gratiae effectus (videlicet remissionem peccatorum, iustificationem, regenerationem, vitae divinae participationem) plerumque e fide potiusquam e sacramento pendere, proponunt ut hic ordo : praedicatio, fides, sacramentum, vim normae accipiat atque, extra mortis periculum, ad parvulos extendatur et pro eis obligatorius instituatur catechumenatus. 28 18. Sine dubio Apostolorum praedicatio ordinarie ad adultos dirigebatur atque primi baptizati fuerunt homines ad christianam fidem conversi. Cum autem haec facta referantur in libris Novi Testamenti id opinionem ingerere potest illic nonnisi in fidem adultorum considerationem intendi. At consue27 Diuturna enim exstat traditio, ad cuius auctoritatem appellarunt S. Thomas Aquinas, I I - I I , qu. 10, art. 12 corp. et Benedictus X I V (Instr. Postremo mense data a ae 28 febr. 1747, nn. 4-5, D E N Z . - S C H Ö N . , nn. 2552-2553) iuxta quam haud baptizandus est infans e parentibus infidelibus vel hebraeis ortus, extra mortis periculum (CIC, can. 750. § 2), invitis iisdem parentibus; id est nisi ipsi hoc petierint et cautiones praebuerint. 28 Cf. Mt 28, 19; Me 16, 16; Act 2, 37-41; 8, 35-38; Rom 3, 22. 26; Gal 3, 26. 1146 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tudo parvulos baptizandi ut supra memoratum est innititur in traditione immemorabili quae ex Apostolis originem ducit, cuiusque momentum recusari nequit; praeterea numquam confertur baptismus sine fide, quae pro parvulis est fides Ecclesiae. Insuper, iuxta doctrinam Concilii Tridentini de sacramentis, baptisma non est mere signum fidei, sed etiam eius causa. In baptizatis operatur « internam illuminationem », ideoque recte liturgia byzantina illud nuncupat « sacramentum illuminationis )) vel simpliciter « illuminationem », videlicet fidem receptam, quae animos invadit ut caecitatis velamen coram Christi splendore tollatur. 29 30 Baptismi cum convenientia gratia personaliter suscipienda 19. Affirmatur praeterea quamlibet gratiam, utpote quae alicui personae destinetur, ab eo, qui eandem recipit, conscio modo accipi atque fieri propriam debere; cui rei efficiendae infans prorsus impar est. 20. At infans est revera persona, multo antea quam id significare valeat per actus conscientiae et libertatis; et qua talis, ipse iam fieri potest per sacramentum baptismi filius Dei et coheres Christi. Postea, ubi primum conscientiae et libertatis exercitium haberi poterit, tunc his facultatibus praesto erunt vires quae per gratiam baptismi animo inditae fuerunt. Baptismi convenientia cum parvuli libertate 21. Obicitur praeterea parvulorum baptismum ipsorum libertati officere. Etenim contra personae dignitatem est ut iisdem imponantur religiosae obligationes in futurum tempus servandae, quas ipsi fortasse repudiaturi sunt. Melius igitur 29 30 Concilium Tridentinum, sess. 7 , Decr. de sacramentis, can. 6 , D E N Z . - S C H Ö N . , n. 1 6 0 6 . Cf. 2 Cor 3, 15-16. 1147 Sacra Congregatio pro doctrina Fidei est si ea tantum aetate sacramentum conferatur, qua ipsi liberae sponsionis capaces facti erunt. Interea parentes atque educatores se caute gerere et a quavis sollicitatione abstinere debent. 22. At huiusmodi agendi ratio prorsus fallax censenda est: nulla libertas humana tam pura exsistit, ut a quovis influxu immunis esse possit. Si ipse rerum naturalium ordo consideretur, animadvertimus parentes pro filiis optiones facere circa ea quae ipsorum vitae necessaria sunt et ad veros valores eosdem dirigunt. Agendi ratio familiae quae se profiteatur neutrius esse partis circa religiosam pueri vitam, fit reapse damnosa optio, quippe quae essentiali quodam bono eum privet. Praesertim, qui contendunt per sacramentum baptismi vim inferri parvuli libertati, ii non animadvertunt omnes homines, etiam non baptizatos, qua creaturas adstringi erga Deum officiis quae praetermitti non possunt, quaeque baptismus confirmat et in filiali adoptione effert. Pariter non animadvertunt in Novo Testamento ingressum in christianam vitam nobis exhiberi non veluti quandam formam servitutis vel coercitionis, sed tamquam aditum ad veram libertatem. Accidere quidem poterit, ut puer, cum adoleverit, obligationes e baptismo suo manantes respuat. Attamen eius parentes, quamvis hac de causa dolore affici possint, nihil certe habebunt quod eos paeniteat, si, ut ipsorum ius et officium erat, baptismum et christianam educationem filio procuraverint. Nam, secus ac res se habere videantur, fidei germina in eius animo condita fortasse aliquando reviviscent, parentibus etiam adiuvantibus patientia et amore, oratione et genuino fidei testimonio. 31 32 31 Io 8, 36; Rom 6, 17-22; 8, 21; Gal 4, 31; 5, 1. 13; 1 Pe 2, 16, etc. 32 Hoc officium et ius, explanatum a Concilio Vaticano II in sua Declar. tatis humanae, n. 5, inter nationes agnoscitur: art. 26, n. 3. Universa Declaratio Digni- hominis iurium, 1148 Baptismus Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale in societatis adiunctis consideratus 23. Sunt praetera qui, ad illum nexum advertentes quo persona coniungitur cum societate, existiment expedire quidem ut infantes baptizentur in societate quae formam homogeneam exhibeat, in qua scilicet valores, iudicia et mores quoddam efficiant cohaerens systema; esse tamen haud opportunum in hodiernis societatibus quae pluralisticae dicuntur, quae scilicet instabili valorum aestimatione et opinionum conflictatione distinguuntur. Quibus in adiunctis, dicunt expedire ut differatur baptismus, donec satis maturuerit candidati personalitas. 24. Sine dubio Ecclesia non ignorat sibi debitam rationem habendam esse realitatis socialis. Homogeneitatis tamen et pluralismi criteria vim tantum indicativam habent, neque accipienda sunt pro normativis principiis, cum imparia sint ad solvendam quaestionem proprie religiosam, quae suapte natura ad Ecclesiam et ad christianam familiam pertinet. Criterium enim « homogeneae societatis » permittit quidem legitimum haberi parvulorum baptismum, si societas est christiana; idem tamen criterium conducere potest etiam ad hanc legitimitatem negandam, cum christianae familiae numero pauciores sunt, quia in societate maiore ex parte adhuc pagana degunt vel in republica quae atheismum militantem propugnat; quod quidem, ut patet, minime admitti potest. Criterium vero « pluralisticae societatis » haud plus valet quam criterium supra memoratum, quia in huiusmodi societate familia et Ecclesia libertate agendi fruuntur, ac proinde christianam institutionem procurare possunt. Ceterum, qui historiam perpendat, probe noverit quantopere cohibita esset missionalis Ecclesiae dilatatio primis saeculis, si tunc temporis criteria ista « sociologica » observata essent. Accedit quod nostro tempore nimium saepe appellatio fit ad <( pluralismum », ut inopinato sane modo imponantur fidelibus agendi rationes, quae reapse eos in suo libertatis christianae iure impediunt. 1149 Sacra Congregatio pro doctrina Fidei In societate igitur, cuius mentis habitus, mores ac leges, iam non amplius ab Evangelio normas sumunt, maxime interest ut in perpendendis quaestionibus, quae a baptismo parvulorum oriuntur, in primis ratio habeatur naturae et missionis propriae Ecclesiae. Populus Dei, etsi societati humanae admisceatur atque ex diversis gentibus diversisque culturis constet, nihilominus suam habet « identitatem », quae fidei et sacramentorum unitate distinguitur. Eodem spiritu eademque spe animatus, ipse quandam efficit organicam compaginem, quae apud varios hominum coetus apta est ad gignendas structuras sibi ad crescendum necessarias. Pastoralis Ecclesiae actio circa sacramenta, peculiarique modo circa parvulorum baptisma, aptanda est huic rerum statui, minime vero e criteriis, quae unice e scientiis humanis hauriuntur, pendere debet. Infantium baptismus in pastorali actione circa sacramenta 25. Alia denique additur obiectio contra infantes baptizandi morem, quasi procedat e pastorali ratione, quae missionali afflatu careat, cuique maiori curae sit sacramentum ministrare quam fidem excitare et Evangelii^actuositatem promovere. Quem morem retinendo, Ecclesiam cedere dicunt tentationi ad numerum respiciendi et socialem statum stabiliendi; incitare ad magicum quemdam sacramentorum conceptum servandum, cum contra eius munus sit ad activitatem missionalem attendere, christianorum fidem adducere ad maturitatem, eorum promovere liberam et consciam sponsionem ideoque quosdam itineris gradus in sua pastorali ratione circa sacramenta admittere. 26. Profecto Ecclesiae apostolatus eo tendere debet, ut vivida fides suscitetur atque genuina christiana vita foveatur; at ea quae ratio pastoralis erga adultos requirit in sacramentorum administratione, nequeunt parvulis simpliciter applicari, qui, ut supra memoratum est, «in fide Ecclesiae» baptizantur. Praeterea haud parvi pendenda est sacramenti necessitas, quae 1150 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale totum suum momentum et vim urgentem servat, praecipue cum parvulo procurandum sit infinitum vitae aeternae bonum. Quod autem attinet ad sollicitudinem respiciendi numerum, id, si recte intellegatur, tantum abest ut habeatur pro Ecclesia tentatio vel malum, ut sit revera eius officium et bonum. Ecclesia, enim, quae a sancto Paulo ut Christi « corpus » et « plenitudo » definitur, visibile est in mundo Christi sacramentum; eius missio est ad omnes homines extendere sacramentale vinculum, quo Domino suo glorificato coniungitur. Ideoque non potest facere quin optet ut primum et fundamentale sacramentum, hoc est baptismus, omnibus, parvulis aeque ac adultis, conferatur. Si ita intellegatur, praxis administrandi baptismum parvulis vere evangelica est, quippe quae vim testimonii prae se ferat; patefacit enim nos a Deo praeveniri, eiusque gratuito amore vitam nostram circumfundi : « non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse dilexit nos ... Nos diligimus, quia Ipse prior dilexit nos ». Quae autem etiam ab adultis ad baptismum suscipiendum postulantur, oblitterari non sinunt id quod scriptum est : « Non ex operibus iustitiae quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit per lavacrum regenerationis et renovationis Spiritus sancti ». 33 34 35 36 PARS TERTIA NONNULLAE PASTORALES NORMAE DIRECTORIAE 27. Etsi impossibile est quasdam hodiernas admittere sententias, quales eae sunt quae contendunt prorsus esse tollendum usum parvulos baptizandi, vel arbitrio relinquendum, certis de causis, utrum baptismus statim conferatur an prola33 Eph 1, 23. 34 1 Io 4, 10. 19. 35 Cf. Concilium Tridentinum, sess. VI, De iustificatione, cap. 5-6, can. 4 et 9, S C H Ö N . , nn. 36 1525-1526, Tit 3, 5, 1554, 1559. DENZ.- •Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1151 tetur, non potest tamen negari necessitas pastoralis laboris profundioris atque aliqua ex parte renovati cuius principia et summa lineamenta nunc expedit indicare. Principia huius pastoralis navitatis 28. Magni interest in primis in memoriam revocare baptismum parvulorum habendum esse grave officium; quaestiones quae de eo pastoribus ponuntur, non aliter solvendae sunt nisi fideliter attendendo ad doctrinam et perpetuam praxim Ecclesiae. Actio pastoralis circa parvulorum baptisma concrete regenda est duobus principiis, quorum alterum priori subicitur. 1) Baptismus, ad salutem necessarius, signum est et instrumentum praevenientis amoris Dei, qui ab originali peccato liberat, atque vitae divinae consortium communicat: ex se, horum bonorum donum pro parvulis differendum non est. 2) Cautiones praestandae sunt, ut hoc donum per genuinam fidei et vitae christianae educationem ita crescere possit, ut sacramentum totam suam « veritatem » attingat. Istae cautiones regulariter praestantur a parentibus vel propinquis, etsi suppleri possunt variis modis in christiana communitate. Si tamen istae cautiones revera seriae non sunt, id causa esse poterit cur sacramentum differatur; si denique certo nullae sunt, sacramentum denegandum est. 37 Dialogus pastorum cum familiis fidem habentibus 29. Ratione habita horum duorum principiorum, realis singulorum casuum condicio expendenda erit per colloquium pastorale inter sacerdotem et familiam. Quoad modum instituendi colloquium cum christianis parentibus qui religiosa officia assidue observant, normae traditae sunt in Praenotandis Ritualis Romani, quorum hic duas res significantiores memorare satis sit. 37 Çf. Ordo baptismi parvulorum, Praenotanda, n. 3, p. 15. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1152 Imprimis, magnum momentum tribuendum est praesentiae atque activae parentum participationi in celebratione; ipsi iam priores agunt partes, respectu habito patrinorum et matrinarum, quorum praesentia tamen etiam requiritur, cum eorum auxiliatrix opera in educatione pretiosa sit atque interdum necessaria. Deinde, magnum momentum tribuendum est baptismi praeparationi. Parentes debent de eo sollicitudinem habere, pastores suos de exspectato partu certiores facere, suum animum spiritaliter praeparare. Pastores autem familias visitabunt, immo plures simul adunabunt eisque catechesim atque opportuna monita praebebunt; ad orandum denique eas incitabunt pro filiis, quos mox accepturae sint. Quod autem attinet ad tempus baptismi celebrandi, standum erit hic Ritualis monitis : « Ratio habeatur in primis salutis parvuli, ne hic beneficio sacramenti privetur; deinde valetudinis matris, ut, quantum fieri possit, et ipsa adesse possit; demum, dummodo hoc praestantiori bono infantis non obsit, necessitatis pastoralis, id est temporis sufficientis ad praeparandos parentes et ad ipsam celebrationem congrue ordinandam, ut indoles ritus apte manifestetur ». Itaque baptismus celebrabitur, « si parvulus in periculo mortis versatur, sine mora », secus, regulariter, « infra priores hebdomadas post nativitatem parvuli ». 38 39 Dialogus parum pastorum credentibus cum vel familiis non christianis 30. Fieri potest ut pastores adeantur a parentibus modicae fidei atque religionem per occasionem tantum observantibus, vel etiam a parentibus non christianis, qui ex rationibus consideratione dignis baptismum pro filio petunt. 38 Cf. ibid., n. 8, § 2, p. 17; n. 5, §§ 1 et 5, p. 16. 39 Ibid. n. 8, § 1, p. 17. Sacra Congregatio pro -doctrina Fidei \ 1153 Quo in casu, colloquio perspicaci necnon benevolentiae pleno pastores conabuntur eorum studium suscitare iri sacramentum quod petunt atque eos monere de obligatione quam contrahunt. Ecclesia enim huiusmodi parentum desiderio satisfacere non potest, nisi data ab eis cautione, baptizatum parvulum postea institutione christiana donatum iri, quam sacramentum requirit, itemque spem fundatam habere debet baptismum fructus suos esse daturum. Si sufficientes sunt cautiones allatae — cuiusmodi sunt electio patrinorum seu matrinarum, qui sincero animo curam suscipiant parvuli, vel auxilium fidelium communitatis, — tunc sacerdos non poterit recusare quominus baptismum sine mora celebret, eodem modo quo ipse se gerit erga christianarum familiarum filios. Si contra cautiones insufficientes erunt, baptismus prudenter differatur; pastores tamen cum parentibus commercium servare debent, ita ut si fieri potest, condiciones ab ipsis ponendae obtineantur, quae necessariae sunt ad sacramentum celebrandum. Denique, si ne id quidem fieri poterit, proponi potest tamquam extrema ratio adscriptio parvuli alicui catechumenatui, tempore scholarum frequentando. 40 31. Hae normae, quae iam latae sunt et vigent, adhuc nonnullis explanationibus indigent. Imprimis manifestum esto huiusmodi baptismi denegationem nullo modo habendam esse formam quandam coercitionis. Ceterum nec de denegatione hic agitur, nec multo minus de personarum acceptione, sed de paedagogica dilatione, quae eo spectat, ; ut familia pro sua condicione vel in fide progrediatur vel magis conscia fiat suarum obligationum. 41 40 Cf. iMd., n. 3, p. 15. 41 Edictae primum per Litteras huius Congregationis pro Doctrina Fidei ad respon­ dendum petitioni Exc. D D . Bartholomaei Hanrion, episc. Dapangensis in Togo, hae nor­ mae publici iuris factae sunt, insimul ac praedicti episcopi petitio in ephemeridibus Notitiae 61, 1971 (an. 7), pp. 64-70. 74 - A. A. S. 1154 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quod ad cautiones attinet, sufficiens existimanda est ea promissio, ex qua spes fundata habeatur pueros in christiana religione institutum iri. Inscriptio, quae forte fiat, ut in futurum catechumenatus frequentetur, nullo ritu ad id condito celebrari debet, qui facile sacramenti ipsius instar aestimari possit. Manifestum etiam esto, huiusmodi inscriptionem non esse revera ingressum in catechumenatum, neque parvulos, qui sic inscribantur, pro catechumenis habendos esse cum omnibus huic statui adnexis praerogativis. Posteriore tempore praesentandi erunt ad aptum aetati suae catechumenatum. Ad rem quod attinet, expresse declarandum est, torum extet cheticam Ordo adepti si in Ordine initiationis initiationis sunt, 41 hoc puerorum nullatenus qui christianae adul­ aetatem cate­ significare Ecclesiam malle aut considerare tamquam ordinariam baptismi dilationem ad illam aetatem. Denique, in iis regionibus ubi parum credentes vel non christianae familiae constituunt maiorem incolarum partem, adeo ut ibidem iure conferentiae Episcopales introduxerint communem normam pastoralem de servando temporis intervallo longiore quam in lege generali ante baptismi celebrationem, christianae familiae ibi degentes integrum suum ius retinent citius suos filios baptizandi. His ergo sacramentum conferendum est, uti Ecclesia exoptat et istarum familiarum fides atque animi magnitudo merentur. 43 Munus familiae necnon communitatis paroecialis 32. Pastoralis opera, quae parvulorum baptismi occasione peragitur, inserenda est in latiorem navitatem quae extendatur ad familias necnon ad totam christianam communitatem. 42 Cf. Ordo initiationis christianae adultorum, Romae, ed. typica, 6 ian. 1972, cap. 5, pp. 125-149. 43 Cf. Ordo baptismi parvulorum, Praenotanda n. 8, §§3-4, p. 17. Sacra Congregatio pro doctrina Fidei 1155 Quam ad rem magni momenti est impensior pastoralis actio, quae dirigatur ad sponsos qui matrimonii praeparandi causa conveniunt, ac deinde ad coniuges recenter matrimonio iunctos. Pro adiunctis, tota sollicitanda erit ecclesialis communitas, ac praecipue educatores, christiani coniuges, consociationes actionis familiaris, religiosae congregationes atque saecularia instituta. Huic apostolatui sacerdotes magnas tribuant partes. Parentes praecipue de ipsorum officio excitandae et educandae filiorum fidei commoneant. His enim cum demandatur ut religiosam parvuli initiationem inchoent, eum doceant Christum tamquam propinquum amicum diligere, eius denique conscientiam efforment. Hoc opus eo fecundius faciliusque evadet, quo magis innitetur in baptismi gratia, in animo parvuli infusa. 33. Ut clare indicat Rituale, paroecialis communitas et praesertim christianorum coetus qui necessitudine atque vicinitate cum hac familia coniuncti sunt, partem habere debent in hoc pastorali baptismi opere. Etenim « ad populum Dei, hoc est Ecclesiam, quae fidem ab Apostplis acceptam tradit et nutrit, praeparatio baptismi et christiana institutio summopere pertinet ». Quae actuosa populi christiani participatio, iam in praxim adducta cum de adultis agitur, pariter exigitur in parvulorum baptismo, ubi «populus Dei, hoc est Ecclesia, communitate locali repraesentata ... magnas partes habet ». Ceterum communitas ipsa magnum spirituale et apostolicum beneficium percipiet e baptismi celebratione. Denique, post liturgicam celebrationem, opus communitatis adhuc continuabitur, cum adulti conspirabunt ad fidem iuvenum educandam tum suae vitae christianae testimonio, tum participatione in variis catecheseos operibus. 44 45 44 Ibid., De initiatione christiana Praenotanda generalia, n. 7, p. 9. 45 Ibid., Praenotanda, n. 4, p. 15. 1156 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale CONCLUSIO Congregatio pro Doctrina Fidei ad Episcopos sese dirigens, plene confidit ut ipsi, in exercitio muneris a Domino accepti, curae sibi habeant Ecclesiae doctrinam de baptismi parvulorum necessitate in mentem revocare, aptam rationem pastoralem promovere, atque ad traditam disciplinam eos reducere qui, pastoralibus sollicitudinibus consideratione dignis fortasse compulsi, ab illa discesserint. Exoptat etiam, ut de huius Instructionis doctrina atque normis directoriis certiores fiant omnes pastores, christiani parentes et Ecclesiae communitates, ita ut omnes conscii evadant suarum obligationum, et per parvulorum baptismum atque eorum christianam educationem ad profectum Ecclesiae, quae est Corpus Christi, sociam operam conferant. Hanc Instructionem in Conventu ordinario Congregationis deliberatam, Summus Pontifex lus P.P. II, in Audientia infrascripto Cardinali cessa, adprobavit et publici iuris fieri iussit. huius Sacrae Ioannes Pau­ Praefecto con­ Romae, ex Aedibus S. Congregationis pro Doctrina Fidei, die 20 Octobris 1980. v FRANCISCUS Card. SEPER Praefectus 68 Fr. HIERONYMUS H AMER, O. P. Archiepiscopus tit. Loriensis Secretarius Sacra Congregatio pro Episcopis 1157 SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Sacra Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die 18 Martii 1980. — Archiepiscopali Eccclesiae Consentinae et Ca­ thedrali Ecclesiae Bisinianensi Exc. P. D. Dinum Trabalzini, hactenus Episcopum Reatinum. die 2 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Agrigentinae Exc. P. D. Aloi­ sium Bommarito, hactenus Episcopum titularem Vannidensem. die IS Maii. — Cathedralibus Ecclesiis Thermularum et Larinensi R. D. Cosmum Franciscum Ruppi, dioecesis Conversanensis, moderato­ rem Instituti Pastoralis Apuliae. die 14 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Reatinae Exc. P. D. Franciscum Amadio, hactenus Episcopum Valvensem et Sulmonensem. die 28 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Beniaminacevalensi, noviter erectae, R. D. Marium Melanium Medina Salinas, vicerectorem semi­ narii minoris nationalis in urbe Ss.mae Assumptionis. die 31 Iulii. — Archiepiscopali ^Ecclesiae Catacensi et Cathedrali Ecclesiae Squillacensi Exc. P. D. Antonium Cantisani, hactenus Ar­ chiepiscopum Rossanensem et Episcopum Cariatensem. — Archiepiscopali Ecclesiae Rossanensi et Cathedrali Ecclesiae Cariatensi Exc. P. D. Seraphinum Sprovieri, hactenus Episcopum tit. Themisonensem. die 8 Septembris. — Cathedrali Ecclesiae Astensi Exc. P. D. Fran­ ciscum Sibilla, hactenus Episcopum Savonensem et Naulensem. die 16 Septembris. — Cathedrali Ecclesiae Policastrensi Exc. P. D. Humbertum Lucianum Altomare, Episcopum Dianensem. die 11 Octobris. — Cathedrali Ecclesiae Tagamnae, noviter erectae, Exc.mum P. D. Petrum Dean, hactenus Episcopum Praelatum eiusdem sedis. die 27 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Tiseditanae R. D. Georgium Ardila Serrano, e clero dioecesis Succursensis et S. Aegidii, 1158 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Coetus episcoporum Columbiae a secretis, quem constituit Auxiliarem E.mi P. D. Hannibalis S. R. E. Cardinalis Muñoz Duque, Archiepiscopi Bogotensis. die 30 Octobris. — Cathedrali Ecclesiae Papatlensi Exc.mum P. D. Laurentium Cárdenas Aregullín, hactenus Episcopum titularem Crepedulensem et Auxiliarem dioecesis Tehuacaniensis. — Titulari Episcopali Ecclesiae Silensi, R. D. Leontium Lat y Leviste, e clero Lipensi, Apostolicum Visitatorem seminariorum maiorum in Insulis Philippinis, quem deputavit Auxiliarem Episcopi Malolosini. die 6 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Mariborensi R. D. Fran­ ciscum Kramberger, moderatorem seminarii minoris eiusdem dioecesis. die 7 Novembris. — Coadiutorem c. j. s. Exc.mi P. D. Eurici Kräutler, C. PP. S., Episcopi Praelati Xinguensis, R. P. Hervinum Kräutler, C. PP. S., hactenus temporalium bonorum administratorem eiusdem Praelaturae. — Titulari Episcopali Ecclesiae Theleptensi, R. D. Paulum Lopes de Faria, e clero Bellohorizontino, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Iosephi Gonçalves da Costa, C. SS. R., Archiepiscopi Nictheroyensis. die 8 Novembris. — Metropolitanae Ecclesiae S. Ioannis de Cuyo Exc. mum P. D. Italum Severinum Di Stefano, hactenus Episcopum Sancti Rochi. — Cathedrali Ecclesiae Sanctissimae Conceptionis in Argentina R. P. Georgium Meinvielle, sodalem Societatis S. Francisci Salesii. die 19 Novembris. — Coadiutorem cum iure successionis Exc.mi P. D. Episcopi Praelati Marbeliani, R. D. Dinualdum Gutiérrez, Vicarium Ge­ neralem Archidioecesis Capicensis. die 21¡. Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Aversanae Exc. P. D. Joannem Gazza, hactenus Episcopum titularem Circesiensem. die 21 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Sorsogonensi Exc.mum P. D. Jesum Várela, hactenus Episcopum Ozamisanum. Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione 1159 SACRA CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE i DECRETUM GIENNENSIS IN PERUVIA SEU SANCTI FRANCISCI De mutatione denominationis vicariatus apostolici Cum Exc.mus ac Rev.mus Dominus Augustus Vargas Alzamora, Vi­ carius Apostolicus Sancti Francisci Xaverii, proposuisset ut praesens denominatio sui Vicariatus ita permutaretur, ut deinde Giennensis in Peruvia seu Sancti Francisci nuncuparetur, iuxta nomen vulgo Jaen, ubi Sedes Vicariatus Apostolici invenitur, Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, re mature perpensa auditoque favorabili voto quorum interest, optatis praelaudati Ordinarii inhaerendum esse censuit. Itaque eadem Sacra Congregatio, vigore facultatum sibi a SS.mo Domino Nostro Ioanne Paulo Divina Providentia Pp. II concessarum, supramemoratam propositionem adprobavit ac praesens ad rem Decretum confici iussit. Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium Evan­ gelizatione seu de Propaganda Fide die 22 mensis Novembris A. D. 1980. & D. S. Lourdusamy, Secretarius Sac. T. Scalzotto, Subsecretarius II PROVISIO ECCLESIARUM Decretis Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, Ioannes Paulus P P . II iis quae sequuntur Ec­ clesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die Jf Septembris 1980. — Metropolitanae Ecclesiae Liberae Urbis et Boënsi in Monte Leonino Exc.mum P. D. Iosephum Ganda, hactenus Episcopum Kenemaënsem, 1160 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Cathedrali Ecclesiae Denpasarensi Exc.mum P. D. Vitalem Djebarus, Societatis Verbi Divini, hactenus Episcopum Rutengensem. — Cathedrali Ecclesiae Mahagiensi-Mokaënsi Exc.mum P. D. Runiga Musanganya, hucusque Episcopum titulo Gigthensem ac Auxilia­ rem Exc.mi Archiepiscopi Kisanganiensis. die lk Septembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Segermitanae Exc.mum P. D.Renatum Raphaelem Martino, e clero Archidioecesis Salernitanae, Praelatum honorarium S. S. atque munere Consiliarii Nun­ tiaturae Apostolicae fungentem, quem archiepiscopali dignitate ornavit et Pro-Nuntium Apostolicum in Thailandia necnon Delegatum Apo­ stolicum in Laosio, Malaesia ac Singapurana Civitate nominavit. — Titulari episcopali Ecclesiae Giufitanae Exc.mum P. D. Petrum Öule, Episcopum olim Ecclesiae Cathedralis Madetriensis-Dumnensis seu Dalminiensis, quem archiepiscopali dignitate ornavit. die 21} Octobris. — Cathedrali Ecclesiae Tezpurensi Exc.mum P. D. Robertum Kerketta, hactenus Episcopum Dlbrugarhensem. — Cathedrali Ecclesiae Kaviengensi Exc.mum P. D. Carolum Hesse, hactenus Episcopum titularem JSTaratcatensem. — Cathedrali Ecclesiae Vavensi R. D. Iosephum Nyekindi, eiusdem dioecesis Vicarium Capitularem. — Cathedrali Ecclesiae nuper evectae Sibolgaënsi in Indonesia R. P. Anicetum Bongsu Sinaga, Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum so­ dalem, hucusque eiusdem Missionis Praefectum Apostolicum. — Coadiutorem cum iure successionis Exc.mi P. D. Petri Pao Zin Tou, Episcopi Hsinchuensis, constituit R. D. Lucam Liu Hsien Tang, e clero diocesano, Sancti Francisci Xaverii scholae moderatorem. — Titulari episcopali Ecclesiae Samonensi R. D. Ioannem Ioseph, Vicarium Generalem Faisalabadensis dioecesis, quem Exc.mi P. D. Pauli Andreotti eiusdem dioecesis Ordinarii, Auxiliarem deputavit. III NOMINATIONES Peculiaribus datis decretis, Sacra Congregatio pro Gentium Evan­ gelizatione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit : die 1 Augusti 1980. — Exc.mum P. D. Raphaelem Nzé Abuy, Epi­ scopum Bataënsem, Administratorem Apostolicum « sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis » dioeceseos Malaboënsis. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1.161 die 19 Septembris. — R. P. Ioannem de Freitas Alves, Congrega­ tionis Missionariorum Filiorum Cordis B. M. Virginis sodalem, Admi­ nistratorem Apostolicum «sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis» dioeceseos Sancti Thomae in Insula. die 25 Septembris. — R. P. Ioannem 0'Riordan, Congregationis Sancti Spiritus sodalem, Administratorem Apostolicum « sede vacante )) dioecesis Kenemaënsis. die 15 Octobris. — Exc.mum P. D. Emmanuelem Gerada, Archiepi­ scopum titulo Nomentanum, Pro-Nuntium Apostolicum in Pakistania. die 1I¡. Novembris. — R. P. Michaelem Cleary, Congregationis Sancti Spiritus sodalem, Administratorem Apostolicum (( sede vacante et ad nu­ tum Sanctae Sedis » dioeceseos Baniulensis. SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM i CADURCEN. Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Petri Bonhomme, Sacerdotis, Fundatoris Congregationis Sororum Dominae Nostrae a Calvario. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. Inter insignes religionis morumque restauratores in Gallia qui, prima saeculi XIX parte, spiritualibus ruinis ex Gallica Revolutione obortis occurrerunt, accensendus est Servus Dei Petrus Bonhomme, sacerdos et fundator Congregationis Sororum Dominae Nostrae a Calvario, de cuius Causa beatificationis introducenda coram Sacra Congregatione pro Cau­ sis Sanctorum nuper actum est. Is ortum habuit in oppido quod vulgo appellatur Cramât, intra fines Cadurcensis dioeceseos, die 4 mensis Iulii anno 1803, eodemque nativitatis die sacri fontis aqua renatus est. Parentes ei fuerunt Iosephus Bonhomme et Antonia Darnis, humiles et honestissimi coniuges, quos Dei Famulus 1162 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale semper dilexit, praesertim matrem, quae in pueri animo pietatem indidit validissimam, amorem Dei et Deiparae Virginis altissimum et erga pro­ ximum caritatis ignem. Primam sacram Communionem Nocte Nativitatis Domini anno 1813 recepit. Ab anno 1815 ad annum 1818 scholam frequentava presbyteralem loci Reilhaa. Quindecim annos natus seminarium de M ont faucon atque anno 1823 regium collegium Cadurcense ingressus est ; die 2 Novembris a. 1824 ad seminarium maius Cadurcense transiit, ubi anno 1826 mino­ ribus ordinibus fuit insignitus. Ea iam tempestate Dei Famulus animo proposuit qualis futurus esset suus apostolatus : se scilicet natalis loci regenerationi, in primis iuvenum, dicare; quem in finem, de superiorum venia, parvum ludum in Qramat tum aperuit. Diaconus die 22 Septem­ bris anno 1827 factus, potuit tandem ad optatum sacerdotium die 23 men­ sis Decembris eodem anno pervenire. Sacerdotio auctus, statim ardens Servi Dei animus ad apostolatum, in educatione praesertim et institutione iuvenum, trahitur. Miranda sane multiplex et varia eius sacerdotalis actuositas, quam deinde ha­ buerit. Scholas adaperuit, ipse docens ferventi animo. Mox ab episcopo Cadurcensi, parochus loci Qramat est nominatus. Tunc etiam hospi­ tium infirmis senibusque recipiendis erexit et, necessitatibus crescen­ tibus, ardor et amor magis magisque incrementum operibus dederunt. Ut autem corporum cura simul cum animarum progrederetur cura, in so­ cietatem vitae mulieres, Dei amore et proximi divites, convocavit, quibus postea nomen dedit Sororum vulgo « de Notre-Dame du Calvaire ». In­ terdum plures ad Sanctuarium Mariale de Rocamadour peregrinationes suscitat; missiones populo incessanter tradit; domos Sororum condit, quas sapienter dirigit; omnibus omnia factus est. Beata Maria Virgo refugium est eius in angustiis et difficultatibus, spes in operibus, mediatrix in necessitatibus. Pluribus distentos operibus, Dei Servus vitam fere monasticam sibi imposuit eamque fideliter observavit, laborando et orando, ut Dei glo­ riam animarumque salutem melius procuraret. Ut ad maiorem perveniret perfectionem cupivit aliquando vitam in statu religioso amplecti, sed oboedientia ei imposuit ut quod inceperat perficeret, idest Instituti So­ rorum a se conditi stabilitatem et incrementum, quod quidem Deus pa­ lam benedixit. Apostolicis laboribus asperaque paenitentia fractus, Dei Famulus, virtutibus magis quam aetate dives, die 9 mensis Septembris anni 1861 Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1163 obdormivit in Domino, desiderium sui ac claram sanctitatis famam post se relinquens. Quae fama in dies percrebrescens supernis signis a Deo confirmari visa est. Quam ob rem factum est, ut Causa de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis ageretur. Itaque, cum demum li­ cuit, anno scilicet 1952, processus ordinaria potestate in Curia episco­ pali Cadurcensi constructi sunt, Sacraeque tunc Rituum Congregationi exhibiti. Cum autem in eadem canonica inquisitione nullus, uti pla­ num est, testis de visu interrogari potuerit, Causa ipsa studio Sectioni Historicae eiusdem Congregationis fuit commissa. Quae autem, documen­ tis et testimoniis scriptis undique collectis eorumque valore et authentici­ tate in tuto positis, amplam Positionem, servatis adamussim normis de tractatione Causarum, quae appellantur, historicarum, degessit; quod opus concinnatum typisque cusum Consultores Officii Historici-Hagiographici huius Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum in coetu diei 2 Februarii anno 1977 dilaudaverunt. Scriptis vero Servi Dei iampridem perpensis, Sacra eadem Rituum Congregatio die 21 mensis Octobris anno 1965 decreverat nihil obstare quominus in ipsa Causa ad ulteriora procedi posset. Interim plurimi sacrorum Antistites aliique sive e Clero sive e laicis in dignitate constituti Summo Pontifici instantes preces obtulerunt, ut Causa beatificationis huius Servi Dei apud Apostolicam Sedem introduceretur. Quo autem expeditius reddi possit iter Causarum, quae ante Litteras Apostolicas, quae a verbis incipiunt « Sanctitas clarior », die 19 Martii a. 1969 editas, instructae erant, Paulus Papa V I , die 16 Ianuarii a. 1974, concessit ut Causae historicae in Congressu Ordinario loco Con­ gressus Peculiaris disceptaretur ; atque Ioannes Paulus I I , die 17 No­ vembris a. 1979, dispensavit a celebratione Congregationis Particularis earundem Causarum. Quapropter, cum omnia in promptu essent, die 1 mensis Iunii a. 1979, instante Rev.do P. Marcello Martin, Congreg. S. Spiritus, Causae huius postulatore legitime constituto, habitus est Congressus Ordinarius Sa­ crae Congregationis pro Causis Sanctorum, in quo Cardinalis Praefectus dubium posuit disceptandum : An Causa Servi Dei Petri Bonhomme introducenda sit. Et Officiales Praelati ceterique suffragium ferentes, una cum eodem Cardinali Praefecto, omnibus mature perpensis, pro­ posito dubio adfirmando responderunt, si Summo Pontifici placuisset. Facta postmodum de hisce omnibus, die 15 Martii anno 1980, Summo 1164 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Pontifici Ioanni Paulo II per infrascriptum Cardinalem relatione, Sanc­ titas Sua responsum Sacrae Congregationis ratum habuit et confirmavit : Causam videlicet Servi Dei Petri Bonhomme esse introducendam. Datum Romae, die 15 Martii A. D. 1980. CONRADUS Card. BAFILE, Praefectus L. © S. & Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis II IANUEN. Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Augustini Roscelli, Sacerdotis, Fundatoris Instituti Sororum ab Immaculata Conceptione B. M. V. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. Inter eos, qui saeculo elapso materialismi infecto labe Ecclesiam Chri­ sti laetificarunt, procul dubio Servus Dei Augustinus Roscelli adnume­ randa est, qui Institutum Sororum ab Immaculata Conceptione B. M. Virginis eximius fundator exstitit. In vico, cui vulgo nomen Borgone di Casarza Ligure, archidioecesis Ianuensis, a piis honestissimis coniugibus, Domenico Roscelli et Maria Gianelli, die 27 Iulii a. 1818 natus est, domi eodem die, cum tenui valetu­ dine esset praeditus, sacris baptismalibus aquis regeneratus, die vero 30 Augusti ritus baptismi solemniter iteratus fuit in ecclesia paroeciali. Religiosam institutionem a parentibus, imprimis a piissima matre nactus est. Post prima grammaticae elementa a parocho Borgonensi accepta, seminarium Ianuense ingressus, aetate 20 annorum per aliquod tempus servitium militare praestit et tandem studiis humanisticis et theologicis expletis, die 19 Septembris a. 1846, 28 annos natus, sacerdotio insignitus est. Per annos decem curam animarum in paroecia S. Mar­ tini loci Albaro exercuit. Subinde Sacerdoti Montebruno apud Institutum vulgo « degli Artigianelli », ab eodem conditum, moderandis iuvenibus per viginti annos adiutor fuit. Exinde sibi proposuit ut similem Insti­ tutionem pro puellis educandis conderet. Unde, anno 1864, binas domos constituit, quibus nomen « casa laboratorio », ad alumnas tum in vita Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1165 christiana, tum artibus sive professionibus muliebribus inf or mandas. Qui­ bus mox in unam domum conflatis, ad huius institutionem dirigendam, novam feminarum Familiam religiosam in urbe Ianuensi anno 1876 fun­ davit, sub titulo Immaculatae Conceptionis B. Mariae Virginis, cui ipse Constitutiones ab Archiepiscopo loci approbatas dedit. Postquam per varia loca hoc Institutum diffuderat, ipse iam ab an­ nis fere caecus effectus, et ultimo, brevi pulmonari morbo prostratus, sacramentis Ecclesiae devotissime susceptis, et orationi habitualiter in­ tentus, Ianuae, in domo principe suae Familiae religiosae animam Deo reddidit die 7 Maii, anno reparatae salutis 1902, aetatis suae octogesimo quarto. Ab eius obitu sanctitatis fama, qua vivens circumdatus erat, in dies crevit. Qua de re procesus ordinaria auctoritate constructi sunt apud curiam archiepiscopalem Ianuensem annis 1932-1939, tum super fama sanctitatis vitae, virtutum et miraculorum in genere, tum super scriptis et super cultu publico eidem Famulo Dei non praestito. Qui absoluti Romam transmissi sunt riteque aperti. Pervenerunt interim ad Summum Pontificem litterae Cardinalium, Archiepiscoporum et Episcoporum, alio­ rumque sive ecclesiastica sive civili dignitate virorum praestantium, qui­ bus petebant ut Causa Servi Dei apud Apostolicam Sedem introduce­ retur. Scriptis eidem Servo Dei tributis attente perpensis, Sacra tunc Con­ gregatio Rituum, die 24 Maii a. 1961, nihil obstare decrevit quominus ad ulteriora Causa progrederetur. Interim autem, quo expeditius reddi possit iter Causarum, quae in­ structae erant ante Litteras Apostolicas « Sanctitas clarior », die 19 Martii anno 1969 editas, Paulus Papa VI benigne indulsit, die 7 mensis Iulii a. 1977, ut, adhibito peculiari procedendi modo, super Introductione earundem Causarum in unico Congressu Ordinario disceptari possit. Quam peculiarem facultatem Ioannes Paulus II pro sua benignitate proroga vit. Quapropter, instante Rev.mo P. Bernardino a Senis, O. F. M. Cap., postulatore legitime constituto, habitus est, die 14 mensis Iulii anno 1980, Congressus Ordinarius Sacrae Congregationis pro Causis Sancto­ rum, in quo Cardinalis Praefectus dubium posuit disceptandum : An Causa Servi Dei Augustini Roscelli introducenda sit. Et Officiales Prae­ lati ceterique suffragium ferentes, una cum eodem Cardinali Praefecto, omnibus mature perpensis, proposito dubio adfirmando responderunt, si Summo Pontifici placuisset. 1166 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Facta demum de hisce omnibus Summo Pontifici Ioanni Paulo II relatione per subscriptum Cardinalem Praefectum, in Audientia eidem concessa die 11 mensis Septembris anni huius 1980, Sanctitas Sua respon­ sum Sacrae Congregationis ratum habuit et confirmavit : Causam vide­ licet Servi Dei Augustini Roscelli esse introducendam. Datum Romae, die 11 Septembris A. D. 1980. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis III PONTISCURVI SEU S OR AN A Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Iosephi a Iesu et Maria (in saeculo: Vincentii Pesci), Sacerdotis Professi Congregationis a Passione Iesu. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. « Religiosi... omnes — edixit Conc. Vaticanum II — fidei integritate, caritate erga Deum et proximum, amore crucis necnon spe futurae glo­ riae, Christi bonum nuntium in toto mundo diffundant » (Perfectae ca­ ritatis, 25) ; immo monet idem Concilium ut ipsi sanctuarii alumni «Christo Crucifixo se conformare assuescant » (Optatam Totius, 9), atque una sanctitas, quae ab omnibus excolitur, Christum sequitur « paupe­ rem, humilem et crucem baiulantem», Beatam Virginem imitata, quae suam unionem cum Filio fideliter sustinuit usque ad crucem (cfr. Lu­ men Gentium, 41; 58). Ea vero perpetua Ecclesiae monita, quam maxime semper meditati atque secuti sunt illi, qui ad Crucem Christi, « Dei virtutem », sequen­ dam in schola S. Pauli a Cruce sunt vocati, laudem meriti Benedicti PP. XV de spiritu bono legiferi Patris ab eis servato (Litt. Apost. Opti­ mo sane consilio, 11 Aprilis a. 1920). Ad quod opus suum validum con­ tulit Dei Servus Iosephus a Iesu et Maria, in saeculo Vincentius Pesci. Is, die 13 Septembris anno .1853, Filectini, Anagninae dioeceseos in oppido, ex nobili familia Pesci natus est et postridie baptizatus atque Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1167 appellatus Vincentius Franciscus Ernestus Bernardinus. Domi suae est confirmatus, nondum trimulus, ab Episcopo Verularum Iesualdo Vi­ tali, qui etiam patrini munere functus est. Primordiorum scholis fre­ quentatio, aa. 1864-1868 in ephebeo Scholarum Piarum Alatrii studiis in­ cubuit, laudem pietatis et diligentiae adeptus. At capto a latronibus eius patre et re oeconomica familiae extenuata, domum regredi debuit, Deo totum se committens et virtutibus constanter se exercens, ita ut omnibus exemplar christianae vitae probaretur. Interim Filectini et Romae philosophiae et medicamentariae arti ad­ discendis vacavit. Anno 1875 trimestre militare debuit et domum reversus, summam pecuniam a patruo pharmacopola ipsi oblatam si matrimonium inire acceptasset, ingenue recusavit ac, superatis parentum repugnantiis, Passionistarum novitiatum Paleani ingressus est, a quo tamen, in alium novitiatum, Romae a Ven. Bernardo M. a Iesu (Silvestrelli) institutum, translatus est, ut exemplar fulgeret novis tiro­ nibus ; ibi vero, ad corpus S. Pauli a Cruce, die 1 Decembris anno 1878 vota nuncupavit. Dum ecclesiasticis disciplinis addiscendis variis in recessibus Latii australis incumbit, die 23 Decembris a. 1882, triginta annos natus, Verulis sacerdotio auctus est. Emenso studiorum curriculo, cum plausu philosophiam et theologiam docuit (aa. 1886-1895), ad altiora postea regiminis munera vocatus per totam suam vitam, bis etiam suae religiosae provinciae praepositus (aa. 1908-1911; aa. 1914-1919), quamquam interdum etiam exercitiis spiritua­ libus praedicandis se dedidit. Multum etiam operatus est in animarum moderatione, « discretione spirituum )) celebratus. Singulari orationis dono ditatus, mitis simulque diligens firmusque regularum observantiae custos, exemplo et caritate sodales ad officia implenda trahebat, humi­ litate et prudentia omnibus acceptus. Quanto studio exardesceret ad Marialem et in Christum passum pietatem colendam et diffundendam ipsa eius scripta, quae sat multa remanent, revelant, Patribus, S. Scrip­ turae et Ecclesiae doctoribus, maxime S. Thomae et in sermonibus de Passione Taulero, inspirata. Adversitates nec paucas nec parvas passus est in suo regimine, praesertim in terraemotu a. 1915 et ob horridum bellum aa. 1915-1918 quod 50 sodales e conventibus avulsit ; at nihilo­ minus Dei Servus religiosae provinciae incrementum, spiritum legiferi Patris integre servatum et innumeras animas Cruci Christi lucrif aetas, intrepido et sereno semper animo procuravit. 1168 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Perpetuo vigilantem brevissimus et inopinatus pulmonum morbus Dei Servum, 76 annos natum, in recessu Pontiscurvi, ad mortem adduxit, quam sancte obiit die 12 mense Ianuario anno 1929. Fama virtutum et donorum, quae Dei Servum in vita prosecuta erat, amplius in dies diffundi coepit post eius obitum, de qua testantur etiam plurimae litterae postulatoriae, atque votum quasi plebiscitum po­ puli Pontiscurvi Summo Pontifici adhibita, ut introductio Causae apud Sedem Apostolicam institueretur. Eapropter a die 2 Februarii a. 1950 ad diem 16 Martii a. 1955 in curiis Pontiscurvi, S. Agathae Gothorum et Neapolitana ordinarii pro­ cessus super fama sanctitatis, virtutum et miraculorum in genere, super scriptis et super non cultu sunt celebrati. Quos excepit recognitio et translatio exuviarum Servi Dei e sacello Passionistarum in coemeterio Pontiscurvi ad ecclesiam sodalium eorumdem rite acta anno 1959, cre­ scente populi privata in Dei Servum veneratione. Servatis itaque de iure servandis, Sacra tunc Ei tuum Congregatio, scriptis perpensis eidem Servo Dei tributis, die 29 Maii, anno 1958, probante Summo Pontifice P P . Pio XII, ad ulteriora in Causa procedi posse decrevit. Interim autem, quo expeditius reddi possit iter Causarum, quae ante Litteras Apostolicas « Sanctitas clarior » die 19 Martii anno 1969 editas instructae erant, Paulus Papa VI benigne indulsit, die 7 mensis Iulii anno 1977, ut, adhibito peculiari procedendi modo, super Introductione earundem Causarum in unico Congressu Ordinario disceptari valeat. Quam peculiarem facultatem Ioannes Paulus II pro sua benignitate pro­ rogavi^ Hinc, die 27 mensis Iunii hoc vertente anno 1980, instante Rev.mo P. Friderico Menegazzo, Congregationis Passionis postulatore generali, habitus est Congressus Ordinarius Sacrae huius Congregationis pro Causis Sanctorum, in quo Cardinalis Praefectus dubium proposuit di­ sceptandum : An Causa Servi Dei Iosephi a Iesu et Maria, sacerdotis professi Congregationis Passionis, introducenda sit. Et Officiales Prae­ lati ceterique suffragium ferentes, una cum eodem Cardinali Praefecto, omnibus mature perpensis, proposito dubio affirmantes responderunt, si Summo Pontifici placuisset. Facta postmodum de hisce omnibus, die 11 mensis Septembris hoc vertente anno, Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Car- Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1169 dinalem relatione, Sanctitas Sua responsum Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum ratum habuit et confirmavit : Causam videlicet Servi Dei Iosephi a Iesu et Maria esse introducendam. Datum Romae, die 11 Septembris A. D. 1980. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. SB S. 63 Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis IV BAREN. Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Eliae a S. Clemente (in saeculo : Theodorae Fracasso), Monialis Professae Ordinis Carmelitarum Discalceatorum. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. Dei Famula soror Elia a Sancto Clemente, Theodora Fracasso in saeculo nuncupata, parentibus Iosepho et Paschate Cianci, die 17 Ianuarii a. 1901, Barii, in Apulia, nata est, dieque 21 eiusdem mensis salutaribus Baptismatis undis rite expiata. Pueritiam et adulescentiam in pietate et litterarum studiis domi et apud Sorores a Sacris Stigmatibus Domini nostri Iesu Christi exegit, et anno 1911 ad sacrum Euchari­ stiae convivium primum est admissa. Perfectiorem inhians vitam, anno 1915 Tertium Ordinem saecularem S. Dominici ingressa est, donec die 8 Aprilis a. 1920, in Barense Sancti Ioseph Carmelitarum Discalceatarum monasterium recepta est, habitu religioso novoque nomine ibidem die 24 Novembris pie susceptis. Novitiatus tirocinio cum laude exacto, die 4 Decembris a. 1921 prima vota nuncupavit, sollemnem professio­ nem deinde die 11 Februarii a. 1925 — et sacrum virginum velum re­ cipiens — emisit. Humilibus monasterii muneribus addicta, universa ea sübridens imbuit et vivificavit caritate qua intime iam diu exardescebat. Nam, divina dilectione praeventa, anno 1924 sese miserenti Dei amori totam dicaverat, oblationem proprio sanguine scribens. Innocentem victi­ mam in odorem suavitatis suscepit Dominus, cuius in manibus, patienter 75 - A. A. S. 1170 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale et laete animi et corporis toleratis doloribus, spiritum die Nativitatis Domini a. 1927 emisit. Humilis Christi ancilla, brevi quam duxit vita, unum sibi proposuit et in rem deduxit, evangelica nimirum infantis simplicitate et paupertate ad Deum contendere, eum solum in omnibus quaerendo eique summa fidelitate vel in minimis serviendo. Dei voluntatibus ex amore exsequen­ dis magna fidelitate prae omnibus addicta, Deo placere suis operibus enisa est, cuius et verba vera animi aviditate et audiebat et in corde conservabat, perpetuo in conspectu Dilecti sui ambulans, quocum inde­ ficienti amoris colloquio etiam operibus vacans uniebatur. Simultates et contradictiones perpeti debuit, quas eo infantium forti animo tulit, qui etiam et praesertim in cruce positi, a Patre se sciunt dilectos, qui­ bus, eius auxiliante gratia, omnia cooperantur in bonum. Sui vel in infirmitatibus oblita, ceteris monasterii sororibus humiliter et suaviter praesto esse et auxiliari in deliciis habuit, cor universo mundo, prae­ sertim Sacerdotibus et missionariis, pandens, quos in visceribus Christi diligebat, quibusque peculiaria se ex caelo auxilia exhibitura moriens pollicita est. Prae omnibus ecclesiam suam Barensem percaram ha­ buit, cuius Pastorem in patrem habuit et venerata est, quemque una cum Summo Pontifice cotidie suis orationibus adiuvare suisque sacri­ ficiis sustinere velut dilectionis normam perpetuo habuit. Sciens Do­ minum regnum suum humilibus parvulisque disponere, sanctae Teresiae Lexoviensis tramitem secuta est confidenter, nihil antiquius habens quam ex fide in omnibus vivere, in spem contra spem credere, ex toto corde et totis viribus Deum eiusque Ecclesiam cum omnibus fratribus diligere, haec omnia in humilitate ac vultu hilari et laeto, sui prorsus immemor, exhibendo. Sanctitatis fama, qua etiam vivens circumdata erat, post eius mortem augescente, supernis quoque accedentibus, ut videtur, signis quae eius apud Deum intercessione patrata ferebantur, processus anno 1953 episco­ pali potestate apud Curiam Barensem, et per rogatorias litteras in Cu­ ria etiam ecclesiastica Mediolanensi instituti sunt. Quae canonicae in­ quisitiones anno 1955 absolutae, ad Sacram tunc Rituum Congrega­ tionem delatae sunt. Multae interim litterae Summo Pontifici sunt mis­ sae, quibus Patres Cardinales, Archiepiscopi, Episcopi, Institutorum Re­ ligiosorum Moderatores, aliiqui viri in dignitate sive ecclesiastica sive ci­ vili constituti efflagitabant ut beatificationis Servae Dei causa apud Se­ dem Apostolicam introduceretur. Servatis itaque omnibus de iure servandis, scriptis eidem Dei Ea- Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1171 mulae tributis rite perpensis, decretum prodiit die 1 Iulii anno 1964 quo, Paulo Papa VI approbante, edictum est nihil obstare Causae pro­ gressioni. Hinc, instante Rev.do P. Simeone a S. Familia Tomás Fernández, Ordinis Carmelitarum Discalceatorum postulatore generali, die 20 Iunii anno 1980, vigore facultatum peculiarium a Summo Pontifice Ioanne Paulo II tributarum, Congressus Ordinarius Sacrae huius Congrega­ tionis pro Causis Sanctorum habitus est, in quo disceptatum est dubium : An introducenda sit Causa in casu et ad effectum de quo agitur. Cui dubio Cardinalis Praefectus omnesque Praelati Officiales affirmando responderunt. Facta deinde de praemissis omnibus Ioanni Paulo Papae II per infrascriptum Cardinalem fideli relatione, Sanctitas Sua responsum S. Congregationis pro Causis Sanctorum ratum habuit et confirmavit. Datum Romae, die 11 Septembris A. D. 1980. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. SB Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis 1172 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ACTA TRIBUNALIUM SACRA ROMANA Citationes ROTA edictales I AQUEN. IN GALLIA Nullitatis Matrimonii (De Bourg de Lurençon - Pouzet des Isles) Cum ignoretur locus actualis commorationis D.nae Mariae Helenae Pouzet des Isles conventae in causa de qua supra, eandem citamus ad comparendum aut per se aut per Procuratorem legitime constitutum coram Tribunali S. Romanae Rotae (( Piazza delia Cancellería 1, Roma )) in diem 3 februarii 1981, hora decima, pro concordatione vel subsigna­ tione sequentis dubii : (( An constet de matrimonii nullitate, in casu ». Ordinarii locorum, Parochi, et fideles, qui notitiam habuerint actua­ lis commorationis praedictae D.nae Mariae Helenae Pouzet des Isles cu­ rare debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur. Marius F. Pompedda, Ponens Ex Cancellaria Tribunalis, die 18 m. Novembris a. 1980. Ioannes Yerginelli, notarius Sacra Romana Rota 1173 II GOANA ET D AMANEN. Nullitatis Matrimonii (Rodrigues - Rodrigues) Cum ignoretur locus actualis commorationis d.nae Leonildis Ro­ drigues, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad com­ parendum aut per se aut per Procuratorem legitime constitutum co­ ram Tribunali S. Romanae Rotae « Piazza della Cancelleria 1, Roma », in diem 22 ianuarii 1981, hora decima, pro concordatione vel subsigna­ tione sequentis dubii : « An Sententia Rotalis diei 9 maii 1980, confirmanda vel infirmanda sit, in casu ». Ordinarii locorum, Parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis commorationis praedictae d.nae Leonildis Rodrigues curare debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur. Dorius-Maria Huot, Ponens Ex Cancellaria Tribunalis die 20 m. Novembris a. 1980. Ioannes Verginelli, notarius * 1174 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Lunedì, 1 0 Novembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor MOUSTAFA KAAmbasciatore della Repubblica Araba d'Egitto presso la Santa Sede. MAL EL-DIWANI, Giovedì, 2 7 Novembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor EUGÈNE RITTWEGER DE MOOR, Ambasciatore del Belgio presso la Santa Sede. Sabato, 2 9 Novembre 1980, S. E. il Signor JOSÉ JOAQUÍN PUIG Ambasciatore di Spagna presso la Santa Sede. DE LA BELLACASA Y URDAMPILLETA, U Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Lunedì, 3 Novembre 1 9 8 0 , l'On. LOUISE WEISS. Giovedì, 1 3 Novembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor MICHAEL MANLEY; il Signor JERZY OZDOWSKI, Membro del Consiglio di Stato della Repubblica Popolare di Polonia; il Signor Consigliere KAZIMIERZ SZABLEWSKI, Ministro Plenipotenziario, Capo della Delegazione del Governo della Repubblica Popolare di Polonia per i contatti permanenti di lavoro con la Santa Sede ; il Signor JAMES SCOTT-HOPKINS, Presidente del Gruppo Democratico nel Parlamento Europeo. Lunedì, 2 4 Novembre 1 9 8 0 , l'On. MARGARET THATCHER, Primo Ministro di Gran Bretagna. Venerdì, 2 8 Novembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor ABDELMUHSIN M . AL-SUDEARY, dell'IFAD. Diarium Romanae Curiae 1175 Giovedì, 13 Novembre 1980, alla presenza del Santo Padre, si è te­ nuta una riunione degli Em.mi Signori Cardinali Capi dei Dicasteri della Curia Romana. Da Sabato, 15 Novembre, a Mercoledì, 19 Novembre 1980, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio nella Repubblica Fede­ rale di Germania sostando a Köln, Bonn, Osnabrück, Mainz, Fulda, Altötting e München. Martedì, 25 Novembre 1980, il Santo Padre ha visitato le popolazioni della Campania e della Basilicata, in Italia, colpite dal terremoto del 23 Novembre 1980. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 7 novembre 1980. P. Roger Du Noyer, M. E. P., Consultore della Pontificia Commissione per l'America Latina. 14 » » Fr. Edouard Sami Martin Sabanegh, F. S. O., Capo Uf­ ficio nel Segretariato per i non Cristiani. 26 » » L'Em.mo Signor Cardinale William Wakefield Baum, Gran Cancelliere del Pontificio Istituto di Ar­ cheologia Vristiana. 28 » » L'Em.mo Signor Cardinale Giuseppe Maria Sensi, Mem­ bro della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : Prelati d'Onore di Sua Santità: 1980. Mons. » Mons. » » » Mons. Mons. » » » » » Mons. 15 settembre » Mons. Mons. Mons. 23 » 29 ottobre » Mons. Mons. » » 3 18 luglio agosto Nicola Bowanga (Mbadaka-Bikoro). Peter Faber (Trier). Peter Israel (Trier). Nikolaus Junglas (Trier). Sergio Giuliani (Coirà). Reginald Joseph Orsmond (Johannesburg). Leo Schwarz (Trier). Jean Ntilivamunda (Nyundo). Alban Rey (Lyon). Carlo Ferri (Parma). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1176 8 novembre 1980. Mons. Alberto Cvecich (Pisa). » » » Mons. Lido Ferretti (Pisa). » » » Mons. Janni Sabucco (Pisa). NECROLOGIO 1 novembre 1980. Mons. Armando Fares, Arcivescovo già di Catanzaro e Ve­ scovo già di Squillace (Italia). 2 » » Mons. Patrick M. O'Donnell, Arcivescovo già di Brisbane (Australia). » » » Mons. Piotr Golçbiowski, Vescovo tit. di Panio. 7 » » Mons. Lambert van Kessel, S. M. M., Vescovo già di Sintang (Indonesia). 8 » » Mons. Amato Pietro Frutaz, Uditore Generale della Ca­ mera Apostolica. 13 » » Mons. Etienne Auguste Germain Loosdregt, O.M.I., Ve­ scovo tit. di Amaura. 23 » » Mons. Michele Federici, Arcivescovo, Vescovo di Verdi Frosinone e di Ferentino (Italia). 25 » » Mons. Aleksander Moscicki, Vescovo tit. di Doara. 28 » » Mons. Joannes de Reeper, M. H. M., Vescovo già di Kisumu (Kenya). Recens nuntiatum est Augustinum Grimault, C.S.Sp., Episcopum titulo Maximia- nopolitanum in Palaestina, die 18 m. Iunii, a. 1980; Linum Gonzaga y Rasdesales, Archiepiscopum olim Zamboangensem, die 15 m. Augusti a. 1980; Victorinum Christo­ phorum Ligot, Episcopum a. 1980; de vita decessisse. Ferdinandopolitanum ab Unione, die 18 m. Septembris An. et vol. LXXII 29 Decembris 1980 N. 9 ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M O F F I C I A L E Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE ENCYCLICAE Ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Catholicae Ecclesiae: de Divina Misericordia. IOANNES PAULUS PP. II VENERABILES FRATRES, DILECTI FILII ET FILIAE, SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM I » 1. DIVES IN MISERICORDIA Deus ipse quidem est nobis quem Christus Iesus revelavit ut Patrem : immo quem ostendit nobis ac demonstravit in sese Filius nempe eius. Qua in re memorandum tempus illud est, cum duodecim Apostolorum unus Philippus Christum allocutus ait : « Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis » ; cui ita Christus respondit vicissim : <( Tanto tempore vobiscum sum, et non cognovisti me...? Qui vidit me, vidit Patrem ». Prolata autem haec sunt verba novissimum intra sermonem, quo suis Christus vale dixit, cena ineunte paschali, quam sacrarum dierum illarum consecuti sunt 1 2 3 1 Cfr. Eph. 2, 4. 2 Cfr. Io. 1, 18; Heb. 1, I s . 3 Io. 14, 8 s. 76 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1178 eventus, in quibus semel id comprobari oportuit in sempiternum, quod scilicet « Deus..., qui dives est in misericordia, propter nimiam caritatem suam, qua dilexit nos, et cum essemus mortui peccatis, convivificavit nos Christo ». Concilii Vaticani Secundi doctrinam Nos sectantes peculiaresque nostrorum temporum necessitates una spectantes dicavimus Encyclicas Litteras Redemptor Hominis inscriptas veritati de homine, quae sua pro plenitudine altitudineque recluditur nobis in Christo. Nunc vero diebus istis dubiis ac difficilibus alia impellit Nos haud minoris momenti necessitas, ut videlicet eodem rursus in Christo Domino vultum detegamus Patris, qui sane « Pater misericordiarum et Deus totius consolationis » est. Legimus enim in Constitutione Gaudium et Spes : «Christus, novissimus Adam, ... hominem ipsi homini plene manifestat eique altissimam eius vocationem patefacit » ; quod tamen omnino agit « in ipsa revelatione mysterii Patris Eiusque amoris ». Adductae igitur hae Concilii voces perspicue admodum testantur hominis demonstrationem in plena eius naturae dignitate evenire non posse quin tota simul ad Deum referatur, neque id secundum conceptus solos sed ex ipsis penitus vitae rebus. Etenim homo eiusque suprema vocatio panduntur in Christo per declarationem mysterii Patris atque amoris illius. Ea profecto de causa expedit in praesentia istud pertractari mysterium: nam multiplices Ecclesiae hominumque nostrae aetatis experientiae id suadent; implorationes etiam tot cordium humanorum necnon dolores ac spes, angores et exspectationes eorum id flagitant. Si verum praeterea hoc est, quod in Litteris Encyclicis Redemptor Hominis nuntiavimus — unum quemque videlicet hominem certo quodam sensu viam esse Ecclesiae —, eodem proin tempore Evangelium et universa Traditio constanter monent percurrere nos hanc viam debere sin4 5 6 4 Eph. 2, 4 s. 5 2 Cor. 1, 3. 6 Const. past. Gaudium et Spes, 22: AAS 58 (1966), p. 1042. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1179 gulis cum hominibus, perinde ac designavit illam Christus, cum Patrem in se aperiret eiusque amorem, Quotiens igitur in Christo Iesu ad hominem via illa dirigitur, quae semel Ecclesiae commissa est intra mutabiles saeculorum vicissitudines, totiens Patri obviam proceditur et eius amori. Hanc veritatem Concilium Vaticanum Secundum pro nostris temporibus confirmavit. Quo magis autem Ecclesiae opus in hominem convertitur — hoc est, quo magis anthropocentricum, ut ita dicamus, illud fit — eo nimirum plus stabiliatur idem oportet ac perficiatur theocentrica ratione : ordinandum nempe in Christi Iesu ad Patrem. Quamvis variae hominum opiniones mentisque affectiones tum praeteritae tum recentioris aetatis fuerint ac nunc etiam proclives sint ad dividendos immo vero inter sese opponendos theocentrismum et anthropocentrismum, Ecclesia tamen Christum secuta conatur eos hominum in historia coniungere intimo concordique nexu. Quod unum similiter primariorum principiorum est vel ipsum fortasse potissimum Magisterii recentis Concilii. Si his ergo Ecclesiae temporibus susceptum nobis veluti munus praecipuum est doctrinam exsequi magni illius Concilii, Nos cum fide meìiteque aperta et prompto animo ad idem principium revocemus oportet. In commemoratis iam Encyclicis Litteris Nostris edocere contendimus altiorem multipliciterque locupletiorem Ecclesiae conscientiam — eiusdem pariter Concilii fructum — Christo ipsi latius intellectum et cor nostrum debere recludere. Hodie denuo inculcare volumus neminem aperiri posse ad Christum, qui ut Eedemptor mundi plene hominem ipsi homini manifestet, aliter sane ac per maturiorem respectum ad Patrem eiusque amorem. 7 2. Deus, « lucem habitans inaccessibilem », eodem tamen tempore hominem alloquitur lingua totius rerum universitatis : 8 7 8 Cfr. ibid. 1 Tim. 6, 16. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1180 « Invisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna eius et virtus et divinitas ». Obliqua vero haec et imperfecta cognitio, quae industria mentis est Deum conquirentis per creaturas mundique aspectabilia, nondum « visio Patris » est. Etenim « Deum nemo vidit umquam)), inquit Sanctus Ioannes, quo plus ponderis veritati tribuat, propterea « unigenitus Deus, qui est in sinu Patris, ipse enarravit )>. «Enarratio» haec Deum patefacit imperscrutabili in vitae ipsius mysterio — unum ac trinum — qui lucem habitat inaccessibilem. Per hanc Christi « enarrationem » cognoscimus tamen Deum in primis pro illius erga hominem amore : id est secundum eius « philanthropiam ». Ibi nimirum « invisibilia ipsius » insigniter fiunt « visibilia », quin incomparabili modo visibiliora quam cuncta per reliqua opera «quae facta sunt» ab eo: nam in Christo visibilia apparent ac per Christum, hoc est per facta illius et dicta postremoque per mortem eius in cruce ac resurrectionem. 9 10 11 12 Sic quidem in Christo per Christumque singulariter etiam Deus elucet sua in misericordia; nempe extollitur illa Divinitatis, proprietas, quam Vetus iam Testamentum variis utens speciebus ac dictionibus « misericordiam » definivit. Huic enim Testamenti Veteris traditioni super misericordia divina significationem Christus addit sempiternam. Neque de ea solum loquitur similitudinibusque eam explanat et parabolis, verum ante omnia ipse illam in se corporat ac sua veluti persona induit. Quippe: is ipse quodammodo misericordia est. Quicumque igitur in eo perspicit illam invenitque in ipso, Deus peculiari ratione « visibilis » ei redditur ut Pater « dives in misericordia ». 13 Istorum aequalium temporum mens, vel magis forsan quam 9 10 11 Rom. 1, 20. Io. 1, 18. 1 Tim. 6, 16. 12 ®aav$pa>7ti>, non solum mortem Redemptoris annuntiamus, verum Resurrectionem etiam proclamamus, « donec veniat » in gloria. Idem praeterea ritus eucharisticus ad ipsius recordationem celebratus, qui pro messianico munere suo Patrem nobis per verbum crucemque ostendit, inexnaustum testificatur eum amorem, vi cuius semper nobiscum se iungere cupit, quin immo nos ingredi, dum progreditur obviam cunctis cordibus humanis. Sacramentum autem Paenitentiae seu Reconciliationis viam cuique complanat, etiam quoties gravibus oneratur culpis. Illo quidem in Sacramento omnis potest homo misericordiam singulariter experiri, illum nominatim amorem, qui quam peccatum ipse potentior est. Hac de re iam factus sermo est in Litteris Encyclicis Redemptor Hominis-, decebit tamen praecipuum illud attingere argumentum. 114 Idcirco sane, quod peccatum in mundo invenitur, quem «sic... dilexit Deus..., ut Filium suum unigenitum daret»; 115 114 Cfr. 1 Cor. 11, 26; 115 Io. 3, 16. acclamatio in Canone «Missalis Romani». 1220 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Deus nempe, qui ((caritas est », aliter se quam ut misericordiam revelare non valet. Etenim haec respondet non tantum altissimae veritati amoris illius, qui Deus est, sed universae simul interiori veritati hominis ac mundi, qui temporaria eius est patria. Velut Dei infiniti perfectio est in se misericordia pariter infinita. Quapropter infinita inexhaustaque Patris est prompta voluntas suscipiendorum etiam prodigorum domum ipsius redeuntium filiorum. Item sunt infinitae alacritas potestasque remissionis, quae perpetuo profluunt ex mirabili pretio sacrificii Filii. Nullum hominis delictum vincit potentiam illam nedum coarctet. In homine tamen circumscribere eam potest sola deficiens bona voluntas, nulla videlicet conversionis ac paenitentiae voluntas, id est perseverantia in obstinatione ac repugnantia tum gratiae tum veritati, repudiato praesertim testimonio crucis Christique resurrectionis. Profitetur ideo Ecclesia et proclamat conversionem. Conversio autem ad Deum in eo quidem consistit quod ipsius quis retegit misericordiam, illum nempe amorem, qui et patiens est et benignus secundum Creatoris ac Patris mensuram ; amorem insuper, cui « Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi » fidelis persistit extrema usque ad consectaria in foederis historia cum homine : usque ad crucem — id est mortem resurrectionemque Filii. Ad Deum proinde conversio effectus numquam non est « inventionis » huius Patris, qui dives in misericordia est. Porro germana cognitio Dei misericordiae benignique amoris sempiternus est et immensus conversionis fons, non modo ut transeuntis actus interioris, verum uti affectus perpetui animique status. Qui enim illa via Deum cognoscunt eademque ratione eum « vident », aliter quidem vivere non possunt quam 116 117 118 116 117 1,8 1 Io. 4, 8. Cfr. 1 Cor. 13, 4. 2 Cor. 1, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1221 convertentes se continenter ad ipsum. Vivunt igitur in statu conversionis ; qui profecto status partem designat principalem singulorum hominum peregrinationis super terram in statu viatoris. Manifesto Ecclesiam Dei misericordiam in Christo crucifixo ac resuscitato enuntiare patet non verbis doctrinae suae solis sed profundo potissimum vitae impulsu Dei Populi totius. Per istam sane vitae testificationem exsequitur Ecclesia proprium Dei Populi officium, quod messianicum Christi ipsius munus participat quodamque prorogat sensu. Huius deinde temporis Ecclesia penitus sibi conscia est super fundamentum dumtaxat misericordiae Dei officia se posse implere, quae ex Concilii Vaticani Secundi praeceptis emanent, cum primisque opus oecumenicum, cuius sit universos iungere Christi assectatores. Dum multiplicia in eam partem fovet coepta, demisse concedit Ecclesia illum amorem unum, qui infirmitati praestet humanorum discidiorum, valere in perpetuum unitatem perficere eam, quam Christus a Patre imploraverit quamque Spiritus pro nobis postulare non desinat « gemitibus inenarrabilibus ». 119 14. Docuit Christus Iesus hominem non tantum Dei misericordiam recipere et experiri, verum iuberi etiam erga ceteros « habere misericordiam » : « Beati misericordes, quia ipsi misericordiam consequentur ». Quibus omnino in vocibus deprehendit Ecclesia nunc invitationem ad agendum nunc ad exercendam misericordiam vires. Si omnes quidem beatitudines sermonis montani iter demonstrant conversionis vitaeque commutationis, beatitudo misericordes respiciens insignite est hac in re eloquens. Eatenus namque homo ad misericordem Dei procedit amorem, ad eius nempe ipsius misericordiam, quatenus ille se intus transformat secundum talis indolem amoris in proximum. 120 119 120 Rom. 8, 26. Mt. 5, 7. 1222 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Hic vere evangelicus processus non sola immutatio spiritalis est semel in perpetuum effecta; sed totum aliquod prae se fert genus vivendi, necessariam quandam atque perennem christianae vocationis qualitatem. Quae insuper constat ex perpetua inventione perseverantique exsecutione amoris tamquam virtutis simul coniungentis simul attollentis — et hoc contra quasvis difficultates psychologicae aut socialis speciei —-; quippe agitur de misericordi amore, qui creator suapte natura amor est. In mutuis autem rationibus inter homines numquam misericors amor actus est aut processus unius tantum partis. Quin etiam cum omnia significare videntur unam partem solam dare et offerre alteramque solam accipere et apprehendere (exemplorum gratia, in casibus medici sanantis, magistri docentis, parentum filios nutrientium et erudientium, benefici hominis egenos adiuvantis), reapse nihilo minus tamen is pariter qui donat, beneficio semper donatur. Utcumque est, etiam ille facile reperiri potest in statu recipientis aut beneficium obtinentis aut misericordem comprobantis amorem aut misericordiam consequentis. Exemplar nobis hac in re crucifixus ipse Christus est et afflatus supernus et vehementissimum incitamentum. Etenim hoc consectati permovens exemplar possumus omni cum animi humilitate ostentare aliis misericordiam, scientes ipsum agniturum illam esse velut rem sibimet factam. Secundum idem hoc exemplar cunctas nostras oportet perpurgemus tum actiones tum voluntates, quibus misericordia comprehenditur et exercetur ratione unilaterali, tamquam boni aliquid ceteris praestitum. Tunc enim revera solum est ea actus misericordis amoris, cum illam exsecuti simul nobis persuasissimum habemus nos recipere eam ab ipsis, qui a nobis recipiant. Si contra deest mutua haec ac reciproca ratio, actiones inde nostrae necdum sunt misericordiae actus neque conversio' plene est iam 121 121 Cfr. Mt. 25, 34-40. Acta Ioannis PauU Pp. II 1223 in nobis effecta — cuius trames a Christo nobis signatus est verbo et exemplo ad crucem usque — nequedum participes ex toto sumus fontis magnifici ipsius amoris misericordis, qui nobis ab eo est apertus. Sic igitur via, quam in sermone montano Christus nobis monstravit per beatitudinem de misericordibus, multo quidem locupletior est quam istud quod animadvertere possumus communibus in hominum iudiciis de argumento misericordiae. Iudicia enim ea misericordiam habent uti actum vel processum unius tantum partis, quae praesumit retinetque longinquitatem inter hominem misericordia usum et hominem misericordia affectum, inter bona facientem eaque accipientem. Hinc ducitur postulatio illa, ut vincula necessitudinis inter homines et in societate liberentur a misericordia et confirmentur sola iustitia. Atqui iudicationes istae de misericordia non perspiciunt intimum nexum illum inter misericordiam atque iustitiam, de quo omnis traditio biblica loquitur et in primis opera messianica Christi. Ut ita dicamus : misericordia vera altissimus est iustitiae fons. Si enim ex se iustitia idonea est, quae inter homines arbitrum agat in mutua divisione bonorum solidorum aequo cum modo, amor ex contrario et amor unus (ille etiam amor benignus, quem « misericordiam » nuncupamus) potest sibi ipsi hominem reddere. Quodam igitur sensu misericordia proprie vereque christiana item est perfectissima quasi corporatio « aequalitatis » inter homines proindeque absolutissima incarnatio iustitiae, quandoquidem haec in sua rerum provincia eundem tendit ad effectum. Aequalitas tamen per iustitiam stabilita continetur finibus bonorum externorum et obiectivorum) amor vero et misericordia efficiunt, ut homines mutuo congrediantur in bono illo, quod homo ipse est cum dignitate, quae eius est propria. Eodem insuper tempore « aequalitas » hominum per amorem (( patientem et benignum » distinctiones non tollit : qui do122 122 Cfr. 1 Cor. 13, 4. 1224 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nat, fit ipse liberalior, cum gratiam simul dari sibi sentit ab eo qui donum illud suscipit; qui vicissim novit accipere donum, nempe sibi conscius se illo recipiendo bene facere, sua ex parte deservit nobili causae dignitatis personae; id quod proficit ad homines inter se altiore ratione consociandos. Ita ergo misericordia pars fit necessaria ad mutuas inter homines necessitudines formandas ex spiritu maximae observationis eorum, quae humana sunt necnon ipsius reciprocae fraternitatis. Quod autem vinculum generari nequit inter homines, si rationes mutuas uno iustitiae modo gubernari volunt. Haec enim in omni campo negotiorum inter homines sufferat necesse est permagnam « correctionem », ut ita loquamur, ab illo amore, qui — perdocente Sancto Paulo — est « patiens » et « benignus » vel aliis verbis, qui in se complectitur amoris misericordis proprietates Evangelio christianaeque religioni adeo necessarias. Meminimus praeterea misericordem amorem secum etiam inferre comem illam teneritatem et quasi mollitiam, quam sic eloquenter parabola extollit filii prodigi perinde ac parabolae de ovi et de drachma amissa. Quocirca misericors amor summe necessarius sustinendus est eos inter, qui finitimi sunt: inter coniuges, inter parentes ac liberos, inter amicos; eam insuper deesse plane non licet neque ipsi educationi nec actioni pastorali. Circuitus vero actionis illius misericordis amoris haud his rebus circumscribitur. Si enim crebra data occasione Summus Pontifex Paulus VI indicavit « civilem cultum amoris » velut finem, ad quem dirigi oporteret conatus omnes in provincia sociali et culturae necnon in regione oeconomica ac politica, addi decet idem illud propositum numquam impetratum iri, si in cogitationibus nostris et actionibus attingentibus vasta diffi123 124 125 123 Cfr. Lc. 15, 11-32. 124 Cfr. Lc. 15, 1-10. 125 Cfr. Insegnamenti di Paolo VI, Vol. X I I I (1975), p. 1568 (In Anni Iubilaei con­ clusione, die XXV Decembris MCMLXXV). Acta Ioannis PauU Pp. 1225 II ciliaque consortionis humanae loca adhaeserimus ad regulam (( oculi pro oculo, dentis pro dente », neque contra studuerimus formulam istam funditus reficere alioque animo perficere. In hoc certe iter nos Concilium quoque Vaticanum Secundum inducit, cum iterum iterumque necessitatem inculcans mundi humanioris reddendi Ecclesiae munus in huius temporis orbe reponit omnino in eiusdem officii procuratione. Hominum autem mundus usque poterit humanior effici, tantummodo si in multiformem provinciam rationum socialium inter homines intromiserimus una cum iustitia etiam « amorem misericordem » illum, qui messianicum constituit Evangelii nuntium. 126 127 Hominum porro orbis evadere tandem valet « usque humanior » tunc solum, cum universas iii mutuas coniunctiones, quae moralem eius vultum componunt, invehemus locum tempusque veniae secundum Evangelium tam necessariae. Remissio enim in mundo adesse testatur amorem peccato valentiorem. Praeterea est haec venia condicio princeps reconciliationis non solum in Dei necessitudine cum homine sed in reciprocis etiam inter homines rationibus. Mundus nimirum, unde indulgentia auferatur, solius maneat mundus gelidae irreverentisque iustitiae, secundum quam sibi quisque propria tueatur iura adversus ceteros, dum egoismi, qui dicuntur, variae naturae in homine latitantes possint vitam communionemque humanam perverteré in structuram aliquam oppressionis debiliorum a potèntioribus vel etiam in theatrum perpetuae dimicationis aliorum contra alios. Quam ob rem censere Ecclesia debet unum esse praecipuorum munerum suorum — quavis historiae aetate ac praesertim hac nostra — praedicandi importandique in vitam ipsum misericordiae mysterium summo quidem gradu patefactum in Iesu 126 Mt. 5, 38. 127 Const. past. Gaudium et Spes, 40: AAS 58 (1966), pp. 1057-1059; Pauli VI, Adhortatio Apostolica Paterna cum Benevolentia, praesertim n. 1 et 6: AAS 67 (1975), pp. 7-9; 17-23. 79 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1226 Christo. Non soli tamen Ecclesiae, velut credentium communitati, verum hominibus certo sensu cunctis mysterium hoc fons est alterius vitae quam istius, quae construi ab homine potest exposito viribus potentibus triplicis concupiscentiae in illo operantis. Huius profecto mysterii virtute Christus nobis praecipit, ut semper ignoscamus. Quoties verba orationis dictitamus quam ipse nos docuit exorantes : « dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris », eis videlicet, qui culpam aliquam in nos admiserunt ! Difficillimum vere quidem est declarare singularem excellentiam affectionis, quam designant inculcantque eadem verba. Quot res dicunt hi sermones cuique homini de altero ei simili deque illo ipso ! Etenim conscientia omnes esse inter se debitores procedit aequo gradu cum vocatione ipsa ad communitatem fraternam, quae a Sancto Paulo significata est, cum clare hortaretur, ut fideles se supportarent « invicem in caritate ». Quae institutio hic continetur ad humilitatem erga hominem simulque erga proximum ac se ipsum ! Quae schola hic bonae voluntatis invenitur ad cotidianum convictum variisque in vitae nostrae adiunctis! Quam si praetermiserimus doctrinam, quidnam supererit ulla ex humanistica dispositione vitae et educationis? 128 129 130 Tanta videlicet cum vi effert Christus necessitatem reliquis ignoscendi, ut Petro deinde, qui eum interrogavit quoties omnino condonare peccatum proximo suo deberet, numerum figuratum respondeat: « septuagies septies», significare eo cupiens oportere ipse unicuique ignoscere possit et unoquoque tempore. Liquet nihilo setius adeo largum condonandi praeceptum minime rescindere vera iustitiae postulata. Etenim intellecta recte iustitia finem, uti ita dicamus, veniae statuit. Nullo prorsus Evangelici nuntii loco venia — neque fons qui131 128 Cfr. 1 Io. 2, 16. 129 Mt. 6, 12. 130 Eph. 4, 2; cfr. Gal. 6, 2. 131 Mt. 18, 22. Acta Ioannis Pauli Pp. 1227 II dem eius misericordia — significat indulgentiam in malum, in scandalum, in iniuriam aut contumeliam inflictam. Nam singulis in casibus reparatio mali et scandali compensatio iniuriae, sanatio contumeliae sunt remissionis ipsius condicio. Fundamentum proinde ac structura iustitiae ita semper ingrediuntur misericordiae provinciam. At haec tribuere valet iustitiae significationem novam, quae simplicissime plenissimeque declaratur in venia. Nam venia ostendit, extra « compensationis » atque « indutiarum » rationem iustitiae propriam, flagitari necessario amorem, ut homo talem se affirmet. Necesse penitus est iustitiae impleantur condiciones, ut amor maxime suam faciem illuminet. Perscrutantes filii prodigi parabolam, iam animos in eam convertimus cogitationem : eum qui ignoscat eumque cui ignoscatur, primario in aliquo loco convenire, in dignitate scilicet, quae sit naturale hominis bonum; quod vicissim bonum perire non licere ; eius autem asseverationem aut inventionem supremae esse originem laetitiae. Merito sane iudicat Ecclesia proprium ut munus suique ut finem officii esse germanam veniae indolem custodire, tum in vita moribusque tum in eruditione actioneque pastorali. Eam autem non aliter Ecclesia tutaftur quam fonte ipsius conservando, id est mysterio misericordiae Dei in Christo Iesu recluso. Tamquam fundamentum igitur operis Ecclesiae, omnibus quidem in locis, de quibus novissimum Concilium complura indicia praebet atque experientia apostolatus multa per saecula, nihil aliud iacet nisi : « haurire de fontibus Salvatoris » : unde plures signantur directoriae normae pro munere et opere Ecclesiae in singulorum Christianorum vita, singularum communitatum, quin immo totius Populi Dei. Fieri tamen alio modo non potest, ut « hauriatur de fontibus Salvatoris » atque in illius paupertatis spiritu, ad quam nos Dominus verbo et exem132 133 132 Cfr. Lc. 15, 32. 133 Cfr. Is. 12, 3. 1228 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pio vocavit: « gratis accepistis, gratis date ». Haud secus ideo in viis universis vitae ministeriique Ecclesiae — per evangelicam nempe paupertatem ministrorum ac dispensatorum et omnis populi, qui testimonium reddit « de magnificis operibus » Domini sui — multo nimirum melius commonstratus Deus est « dives in misericordia ». 134 VIII 15. In crucifixo resuscitatoque Christo revelatam misericordiae Dei veritatem proloquitur Ecclesia variisque profitetur modis. Ceterum ipsa contendit, ut erga homines misericordiam impleat per homines, cum in illo collocari intellegat pernecessariam sane condicionem curae suae de mundo meliore atque « humaniore », tam nunc quam in posterum. Verum nullo tamen tempore, nulla historica aetate — ac praesertim tanto in rerum discrimine, quantum nostris est diebus — potest oblivisci Ecclesia obsecrationis implorantis misericordiam Dei adversus multiplices formas maiorum, quae premunt hominum genus eique minantur. Hoc ipsum principale demum ius et officium est Ecclesiae in Christo Iesu viventis: est ius et officium erga Deum atque homines. Quanto magis enim humana conscientia saecularium motuum appulsum subiens perdit ipsius significationis sensum verbi « misericordiae » quantoque longius a Deo recedens etiam a misericordiae distrahitur mysterio, tanto certius habet ius Ecclesia et officium Dei misericordiam compellandi « cum clamore valido ». Hic porro validus clamor proprie ad nostri temporis Ecclesiam pertinet dirigiturque ad Deum, ut ipsius invocetur misericordia, cuius solidam demonstrationem iam contigisse fatetur edicitque Ecclesia in Christo cruci affìxo et a mortuis exsuscitato, videlicet in paschali mysterio. Complectitur praeterea in se idem mysterium 135 134 Mt. 10, 8. 135 Cfr. Heb. 5, 7. Acta Ioannis Pauli Pp. 1229 II plenissimam misericordiae revelationem, illius nempe amoris, qui morte efficacior est peccatoque et quovis malo potentior, amoris demum qui hominem sublevat ex praecipitibus maxime lapsibus, dum gravissimis simul liberat a periculis. Persentiunt quidem nostrae aetatis homines minantia pericula ista. Id vero, quod supra dictum hac de re est, simplex fuit condicionum adumbratio. Saepe enim hodiernus interrogat se homo permagna cum anxietate quomodo terrificae resolvi possint contentiones, quae mundo superiectae sunt quaeque inter homines implicantur. Atque interdum si vocabulum « misericordiae » pronuntiare is non audet sive propria in conscientia religioso affectu privata non reperit vocem idem valentem, eo plus Ecclesiam oportet hoc eloqui nomen neque suo solius nomine, verum etiam pro cunctis aetatis nostrae hominibus. Necesse propterea est denique tandem omnia a nobis de misericordia hisce in paginis explicata transeant ferventem in precationem : usque transeant in clamorem scilicet, qui secundum necessitatem hominum in mundo hodierno misericordiam appellet. Repleatur autem clamor ille universa veritate super misericordia, quam adeo abundanter Sacrae Litterae et TradiJf tio necnon vera vita fidei tot saeculorum Populi Dei expresserunt. Tali quidem clamore nos sicut prophetae Deum invocemus, qui nihil odisse potest eorum quae fecit, Deum nominatim, qui sibi fidelis est suae paternitati suoque amori. Et perinde ac vates illi advocemus eum amorem, qui prae se ferens proprietates maternas consequitur matri similis unumquemque filiorum propriorum et ovem quamque perditam, etiamsi centena fuerint milia milium ita per di torum, etiamsi iniquitas in mundo bonitatem superaverit, etiamsi hominum genus temporis nostri sua propter peccata novum « diluvium » meruerit, quem ad modum Noe saeculum id olim meruit. Ad illum decurramus amorem paternum, qui a Christo nobis prolatus est 136 136 Cfr. Sap. 11, 24; Ps. 145 (144), 9; Gn. 1, 31. 1230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale per messianicum ipsius opus quique summam attigit in cruce morte et eius resurrectione! Ad Deum confugiamus per Christum memores eloquiorum cantus Mariae « Magnificat », quae misericordiam extollunt « in progenies et progenies ». Divinam imploremus misericordiam huius saeculi nostri hominibus ! Ecclesia vero, quae ad Mariae exemplar in Deo hominum studet esse mater, efferat eadem hac prece maternam sollicitudinem suam fidentemque simul amorem, unde profecto nascitur gravissima precandi necessitas. Supplicationes ergo attollamus nostras fide spe caritate promoti, quas Christus nostris indidit animis. Talis insuper mentis habitus item amor erga Deum est, quem dierum istorum homo procul nonnumquam removit a se, immo et abalienavit, cum multiplici ratione sibi eum « superfluum » asseveraret. Hic est igitur amor in Deum, cuius offensionem ac repudiationem ab hominibus saeculi nostri altissime percipientes nos exclamare volumus cum Christo in cruce : « Pater, dimitte illis, non enim sciunt quid faciunt ». Eodem hic tempore amor in homines est, et quidem omnes sine exceptione aut divisione ulla: sine discrimine stirpis et culturae, linguae et opinationis de mundo, sine amicorum inimicorumve differentia. Amor est hic erga homines — ac vera omnia bona exoptat pro eorum unoquoque, pro singulis communitatibus humanis ac familiis, pro singulis nationibus coetibusque socialibus, pro adulescentibus et adultis, pro parentibus et senibus atque aegrotis — in universos nempe sine condicione. Hic tandem amor est sive potius sollicita cura nunc praestandi cuique omne verum bonum, nunc quodvis propulsandi et deprecandi malum. Et si quis aequalium hominum non fidem et spem participat, quae nos Christi servos mysteriorumque Dei dispensatores adducunt, ut hac historiae aetate misericordiam Dei cuncto adprecemur generi humano, nitatur saltem intellegere 137 138 m 138 Lc. 23, 34. Cfr. / Cor. 4, 1. 1231 Acta Ioannis Pauli Pp. II sollicitudinis huius nostrae causam. Etenim ipsa imperata* ex amore erga hominem inque omnia, quae humana sunt quaeque, iudicantibus plerisque temporis nostri hominibus, ingenti exponuntur periculo. Christi mysterium, quod reserans nobis excelsam hominis vocationem impulit nos ad incomparabilem ipsius dignitatem in Litteris Encyclicis Redemptor Hominis rursus inculcandam, simul obstringit nos, ut misericordiam proclamemus tamquam miserantem Dei amorem in eodem Christi mysterio illustratum. Aequabiliter nos mysterium illud invitat, ut eandem ad misericordiam convertamur eamque difficili et decretoria hac historiae aetate Ecclesiae ac mundi effiagitemus, dum nempe ad alterius iam vergimus mille annorum spatii finem. In Iesu Christi crucifixi resuscitatique nomine, in operis messianici eius spiritu, quod in generis humani permanet historia, vocem nostram precemque attollimus, ut hoc in tempore historiae rursus adhuc ille reveletur amor, qui in Patre est, per Filiumque ac Spiritum Sanctum praesens demonstretur in mundo hodierno et potentior omni malo : peccato videlicet potentior ac morte. Interveniente ipsa nos precamur, quae proclamare non cessat « misericordiam in progenies et progenies » ; precamur etiam illis intercedentibus, in quibus verba Sermonis Montani denique tandem completa sunt : « Beati misericordes, quia ipsi misericordiam consequentur ». 139 Cum prosequitur Ecclesia magnificum opus deducendi ad effectum Concilium Vaticanum Secundum — in quo perspici iure potest nova Ecclesiae ratio sui ipsius implendi secundum postulata temporis, quo vivere nobis contingit —, illa quidem perpetuo regi debet plena ex huius rei conscientia: haud sibi per idem opus licere ullo pacto in semet ipsa remorari. Totum namque eius vitae propositum est ut Deum patefaciat, Patrem nominatim illum qui tribuit nobis, ut eum in Christo « videa139 Mt. 5, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1232 mus ». Quantumvis vehementer obsistere humana historia possit, quantumvis clare diversitas elucere possit civilis cultus nostrorum dierum, quantumvis magnopere Deus per orbem humanum denegari — tanto maior esse tamen debet appropinquatio ad mysterium istud, quod a saeculis in Deo absconditum deinceps revera per Iesum Christum in tempore est cum homine communicatum. Denique Apostolicam Benedictionem amanti animo vobis impertimus. 140 Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xxx Novembris, Dominica I Adventus, anno MCMLXXX, Pontificatus Nostri tertio. IOANNES PAULUS PP. II CONSTITUTIO APOSTOLICA BARENSIS Nova Provinciae ecclesiasticae Barensis recognitio. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui Beatissimo Petro in Ecclesiae regimen Dei consilio successimus, non modo in id vires Nostras intendimus omnes, ut doctrina sancta po­ pulos pascamus (ait enim Dominus sic ut principi Apostolo illi, ita et Nobis : «Pasce agnos meos... pasce oves meas» Io. 21, 15-17) sed etiam ut per aptam finium Ecclesiarum dispositionem Venerabilium Fratrum Episcoporum commodis, fidelium utilitatibus provideamus, quibus in omnibus prodesse annitimur. Qua re, cum Venerabiles Fratres Nostri pastoralis regionis Apuliae Antistites, normis Decreti sacrosancti Con­ cilii Vaticani II « Christus Dominus », n. 40, obsequentes, deque fidelium suorum bono solliciti, ab hac Apostolica Sede postulaverint ut ecclesiasti­ cae Provinciae Barensis fines opportune recognoscerentur, Nos id rati posse in eius Ecclesiae cedere bonum, ea quae sequuntur decernimus. 140 Cfr. Io. 14, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1233 Circumscriptiones ecclesiasticas, quae finibus civilis provinciae Barensis continentur, hactenus Apostolicae Sedi recto subiectas, Provinciae eccle­ siasticae Barensi aggregamus, cuius archiepiscopo Metropolitae ad iuris normam subicientur ; Provinciam vero Tranensem exstinguimus. Qua re metropolitana Ecclesia Barensis his coalescet suffraganeis Ecclesiis : Conversanensi, Rubensi et Bituntina, Tranensi et Barolensi, neque quid­ quam immutetur de earundem archiepiscopali dignitate, Vigiliensi et Andriensi, hucusque Tranensi Sedi suffraganeis, Gravinensi, Melphictensi, Iuvenacensi, Terlitiensi, Monopolitana ; et Praelaturis Altamurensi et Aquavivensi, modo Sanctae Sedi immediate subiectis. Haec vero Vene­ rabilis Frater Marianus Magrassi, Archiepiscopus Barensis, ad exi­ tum deducet, factis nempe ad id facultatibus necessariis, quas alii legare poterit, si visum, modo viro in ecclesiastica dignitate constituto. Ee vero acta, documenta exarentur, atque ad Sacram Congregationem pro Episcopis cito mittantur. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die vicesimo mensis Octobris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo, Pontificatus Nostri tertio. AUGUSTINUS Card. CASAROLI & SEBASTIANUS Card. BAGGIO a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Episc. Praefectus Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. s. n. Loco £ß Plumbi In Secret. Status tab. n. 5280Jj. * ALLOCUTIONES I Ad eos qui conventui Catholicorum Iurisperitorum Romae habito interi fuere coram admissos.* Messieurs les Présidents, Excellences, Mesdames, Messieurs, 1. Je mesure toute l'importance de cette rencontre avec les repré­ sentants du Mouvement international des Juristes catholiques, aux­ quels se sont jointes de hautes personnalités de l'Organisation des Na* Die 10 m. Novembris a. 1980. 1234 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tions Unies, de l'UNESCO, de la Cour européenne des droits de l'homme, du Conseil de l'Europe et du Corps diplomatique. Je suis très heureux de vous accueillir à l'occasion de votre Colloque romain organisé pour le trentième anniversaire de la signature de la Convention européenne des Droits de l'homme. Cet anniversaire suscite en effet dans notre cœur une profonde et sincère reconnaissance envers les promoteurs de cet important document, et en même temps il nous stimule à reprendre conscience de tout ce qu'il contient et surtout à vérifier courageusement et sincèrement l'ap­ plication effective qui a pu en être faite. Le Colloque vous a permis de réfléchir sur les fondements doctrinaux de la Convention comme sur la jurisprudence qui s'est développée ces trente dernières années pour défendre la dignité de la personne et sou­ tenir ses droits inviolables. 2. Et maintenant cette rencontre avec le Pape, qui se déroule dans le sillage d'une tradition de fécond dialogue entre les Papes et les Institutions européennes et de collaboration entre le Saint-Siège et la communauté européenne, m'offre l'occasion de rappeler l'intérêt et l'engagement de l'Eglise pour la consolidation de la paix et de la justice entre les peuples européens. 1 Il faut tout d'abord noter que l'Eglise catholique, dans ses hommes les meilleurs et surtout dans ses saints, a offert une contribution déci­ sive pour le développement et pour l'unité de l'Europe. Je le rappelais explicitement le 8 octobre, en inaugurant la chapelle hongroise dans les grottes vaticanes : « De l'œuvre des saints est née une civilisation euro­ péenne fondée sur l'Evangile du Christ et a surgi un ferment pour un authentique humanisme, imprégné de valeurs éternelles, tandis que s'en­ racinait par ailleurs une œuvre de promotion civile sous le signe et dans le respect du primat du spirituel. La perspective ouverte alors par la fermeté de ces témoins de la foi est toujours actuelle et constitue la route idéale pour continuer à construire une Europe pacifique, solidaire, vraiment humaine, et pour dépasser les oppositions et contradictions qui risquent de bouleverser la sérénité des individus et des nations». 2 3. Il ne fait pas de doute qu'à la base de 1'« Europe des hommes » il y a l'image de l'homme que la révélation chrétienne nous a laissée 1 2 Cf. par exemple « I Papi e l'Europa », Documenti, Torino 1978. L'Osservatore Romano, 9 octobre 1980. 1235 Acta Ioannis Pauli Pp. II et que l'Eglise catholique continue à annoncer et à servir. Il s'agit de l'homme dans sa pleine vérité, dans toutes ses dimensions, de l'homme concret, historique, de chacun des hommes compris dans le mystère de la Rédemption, aimé par Dieu et destiné à la grâce, comme je l'ai longuement exposé dans l'encyclique Redemptor Hominis. Cette image de l'homme a marqué de manière particulière la culture européenne et elle sera toujours pour nous le principe fondamental de toute dignité humaine. C'est sur cette base que se construit l'Europe des hommes et des peuples, et pas seulement celle du progrès matériel et technique. 3 A cette œuvre gigantesque et jamais terminée, une contribution de qualité est apportée par la Convention européenne des droits de l'homme que les Etats membres du Conseil de l'Europe ont signée, «animés d'un même esprit et possédant un patrimoine commun d'idéal et de tra­ ditions politiques, de respect de la liberté et de prééminence du droit », pour reprendre les mots du préambule. On a voulu, par cet acte solennel, assurer la garantie collective de l'exercice des droits énoncés dans la Déclaration universelle de 1948, et en même temps tous les Européens se sont engagés à travailler efficacement pour passer de l'égoïsme indi­ viduel ou nationaliste à une authentique solidarité entre les personnes et entre les nations. 4. Le chemin accompli par l'Europe au cours de ces trente années, après le bouleversement du dernier conflit mondial, est d'une importance considérable et il est sûrement positif f si l'on pense par exemple à la facon de percevoir la hiérarchie des droits, au souci de les garantir au plan législatif et judiciaire, d'éduquer globalement au respect de l'autre et à la reconnaissance de ses droits de façon réciproque. Mais pour as­ surer à tout homme le droit de vivre dans le plein respect de la dignité due à son existence et à sa liberté, il faut donner encore davantage de place à l'affirmation de chacun des droits énumérés dans la Convention, parmi lesquels certains prennent un relief tout à fait particulier, tel le droit à la vie, dans toute son extension, et le droit à la liberté religieuse. Le défenseur des droits de l'homme doit être, par sa nature même, l'Etat, tout Etat, auquel le droit naturel assigne précisément comme but le (( bien commun temporel ». Mais, comme l'affirmait mon prédéces­ seur Jean XXIII dans son encyclique Pacem in terris, le bien commun ne peut être conçu qu'en tenant compte de l'homme et de tout l'homme. Le 3 N. 13. 1236 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale bien commun n'est pas une idéologie ou une théorie, mais il est un enga­ gement à créer des conditions de développement plénier pour tous ceux qui participent à un système social donné. La reconnaissance des droits naturels de l'homme est une condition pour l'existence de l'état de droit : « L e bien de l'homme, ai-je dit dans l'encyclique Redemptor hominis, comme facteur fondamental du bien commun, doit constituer le critère essentiel de tous les programmes, systèmes, régimes ». Ce principe per­ sonnaliste se trouve aujourd'hui explicitement énoncé ou du moins im­ plicitement accueilli dans les textes constitutionnels des Etats libres, et sa valeur a été proclamée dans la Déclaration universelle des droits de l'homme; il impose à l'Etat des obligations précises pour garantir les fins des personnes qui les composent. A partir de là peuvent être déterminés les contenus du bien commun, lequel est le but de l'Etat et de la communauté des Etats; et de là découlent pour l'Etat des obligations précises. 4 5 6 7 Il faut mentioner ensuite les institutions et les procédures inter­ nationales, telles que la Commission européenne des droits de l'homme — à laquelle toute personne physique, toute organisation non gouver­ nementale ou groupe de personnes privées peuvent recourir, dans le cas où ils seraient victimes d'une violation des droits reconnus dans la Con­ vention — et la Cour européenne des droits de l'homme. A leur endroit, on peut reconnaître « l'activité méritoire et délicate (qui) vise à assurer le respect des garanties prévues par la Convention, en ouvrant aux personnes qui se plaignent d'avoir été victimes d'une violation des droits de l'homme l'accès à des instances supranationales». Les deux insti­ tutions ont étendu leur juridiction à des problèmes fondamentaux tels que la protection de la vie privée, la protection des droits des mineurs, la liberté d'association, le respect des droits de la famille et la promotion des valeurs positives nécessaires au développement intégral de l'homme et des communautés humaines. De la sorte, la Commission et la Cour se sont instituées défenseurs des droits de l'homme et des libertés fon­ damentales (( qui constituent les bases mêmes de la justice et de la paix » en Europe et dans le monde. 8 5. Je voudrais vous proposer une ultime réflexion. La Déclaration des droits de l'homme comme la Convention européenne se réfèrent non 4 Cf. Constitution Gaudium et Spes, n. 74. 5 N . 17. 4 Cf. Redemptor Hominis, n. 17. 7 8 Ibid. Cf. mon message du 29 octobre 1979 à l'occasion de leurs anniversaires. Acta Ioannis Pauli Pp. II 123? seulement aux droits de l'homme, mais aussi au droit des sociétés, à commencer par la « société familiale ». Le récent Synode des Evêques, vous le savez, a étudié de façon pré­ cise (des tâches de la famille chrétienne dans le monde d'aujourd'hui». La Convention européenne offre, elle aussi, quelques indications pré­ cieuses sur ce thème, à commencer par l'article 2 : « Le droit de toute personne à la vie est protégé par la loi. La mort ne peut être infligée à quiconque intentionnellement, sauf en exécution d'une sentence capi­ tale prononcée par un tribunal, au cas où le délit est puni de cette peine par la loi ». Et l'article 8 ajoute : « Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, de son domicile et de sa corres­ pondance », tandis que l'article 12 précise : « A partir de l'âge nubile, l'homme et la femme ont le droit de se marier et de fonder une famille selon les lois nationales régissant l'exercice de ce droit». Ces trois articles expriment une attitude ferme en faveur de la vie ainsi que de l'autonomie et des droits de la famille, et ils assurent une rigoureuse défense juridique de ces droits. Mais dans la ligne de l'affirmation de la priorité de la famille, il me semble important de souligner la disposition de l'article 2 du «Proto­ cole additionnel » qui s'énonce ainsi : « Nul ne peut se voir refuser le droit à l'instruction. L'Etat, dans l'exercice des fonctions qu'il assumera dans le domaine de l'éducation et de l'enseignement, respectera le droit des parents d'assurer cette éducation et cet enseignement conformément à leurs convictions religieuses et phifosophiques ». Cette affirmation ex­ clut toute restriction d'ordre juridique ou économique, ou toute pres­ sion idéologique qui empêcherait le droit sacrosaint des parents de s'exer­ cer ; et en même temps elle pousse la famille à assumer son rôle éducatif, en elle-même et dans la communauté civile qui doit lui reconnaître expli­ citement cette tâche originelle en tant que « société jouissant d'un droit propre et primordial ». 9 L'Eglise est convaincue que la famille se trouve insérée dans une so­ ciété plus vaste sur laquelle elle est ouverte et envers laquelle elle est responsable. Mais l'Eglise réaffirme et soutient le droit qu'a tout homme de fonder une famille et de défendre sa vie privée, comme aussi le droit des époux à la procréation et à la décision concernant le nombre de leurs enfants, sans contrainte indue de l'autorité publique, et le droit d'éduquer leurs enfants au sein de la famille. L'Eglise exhorte tous les hom10 9 10 Cf. Déclaration Dignitatis Humanae, n. 5. Cf. Const. Gaudium et Spes, n. 52 et 87. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1238 mes à veiller à ce que « i l soit tenu compte, dans le gouvernement du pays, des exigences des familles concernant l'habitation, l'éducation des enfants, les conditions de travail, la sécurité sociale et les impôts et que dans les migrations la vie commune de la famille soit parfaitement respectée ) ) . La promotion de la famille comme cellule première et vitale de la société, et donc comme institution éducative de base, ou au con­ traire la diminution progressive de ses compétences et même des tâches des parents, dépend en très grande partie du projet social influencé par les idéologies et concrétisé dans certaines législations modernes, lesquelles en arrivent à être en contradiction évidente avec la lettre des droits de l'homme reconnus par les documents internationaux solennels comme la Convention européenne des droits de l'homme. n Alors s'impose nécessairement le devoir de soumettre les lois et les systèmes à une continuelle révision du point de vue des droits objectifs et inviolables de l'homme. Il faut souhaiter en fin de compte que tout programme, tout plan de dé­ veloppement social, économique, politique, culturel de l'Europe mette toujours au premier plan l'homme avec sa dignité suprême et avec ses droits imprescriptibles, fondement indispensable de progrès authentique. C'est dans cet esprit que je me réjouis des échanges approfondis que votre Colloque vous aura permis. Je forme les meilleurs vœux pour que cette rencontre aide désormais tous les participants à réaliser, chacun selon sa responsabilité, les objectifs qui ont été mis en lumière, qu'il s'agisse de l'homme, de la famille ou de l'Etat. Que Dieu vous assiste dans cette noble tâche, et moi, je vous bénis de tout cœur. II Ad Boliviae sacros Praesules occasione oblata « Ad limina » visitationis coram admissos.* Amadísimos Hermanos en el Episcopado : Con profundo gozo os recibo hoy, Pastores del Pueblo de Dios en Bolivia, que tras un aplazamiento sugerido por especiales acontecimientos en vuestro País, habéis venido a Roma para realizar vuestra visita ad limina Apostolorum. Siento cercanos a vosotros a todos los miembros de vuestras respectivas comunidades eclesiales y también a ellos se dirige mi 11 Décret Apostolicam Actuositatem, n. 11. * Die 13 m. Novembris a. 1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1239 afectuoso pensamiento, asegurándoos con palabras del Apóstol San Pa­ blo que « no ceso de dar gracias por vosotros y de hacer de vosotros me­ moria en mis oraciones, para que el Dios de nuestro Señor Jesucristo ... os conceda espíritu de sabiduría y de revelación en el conocimiento de El ».* Este fraterno encuentro del Sucesor de Pedro con vosotros, es el mo­ mento culminante de vuestra venida a Roma y la expresión alargada de esa comunión eclesial que se ha manifestado ya en los coloquios separados con cada uno de vosotros. Un hermoso camino para hacer cada vez más íntimos los vínculos de unión en el amor eclesial que mutuamente nos ligan. Doy pues gracias a Dios por todo ello y por la ocasión que se me ha deparado de compartir con vosotros las esperanzas y problemas de vuestras diócesis, así como de alentaros en vuestra generosa entrega a la causa del Señor. Por esto deseaba veros « para comunicaros algún don espiritual, para confirmaros, es decir, para consolarme con vosotros con la mutua comunicación de nuestra fe ». 2 Deseo expresaros ante todo la íntima satisfacción que me produce constatar la sólida unión de miras y de sentimientos que existe entre los diversos miembros del Episcopado boliviano, aquí moralmente pre­ sente en su conjunto y guiado por el Presidente y Vicepresidente de la Conferencia Episcopal. Os exhorto a mantener y consolidar esa comu­ nión, premisa indispensable para una labor pastoral eficaz y sin tensiones comunitarias debilitantes. Otro motivo de alegría es para mí el empeño puesto por el Episco­ pado de Bolivia en la promoción de una catequesis acomodada a las circunstancias concretas de vuestro propio ambiente, siguiendo las di­ rectrices marcadas por la ((Catechesi Tradendae». No es pues necesario que insista en tal punto, que tanta importancia tiene para lograr esa evangelización profunda y generalizada a la que la Iglesia en Latino­ américa, y en Bolivia en particular, ha dedicado y dedica tan gene­ rosas energías. Precisamente para dar una respuesta vàlida a esa necesidad evangelizadora sé que os estáis ocupando con renovado interés de la pastoral de las vocaciones nativas a la vida sacerdotal y a la vida consagrada en general. Se trata de un capítulo de importancia decisiva para la 1 E f 1, 17. 2 Rom 1, lis. 1240 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale animación y mantenimiento en la fe de las comunidades eclesiales. Por este motivo, todas las iniciativas que emprendáis para potenciar tan fundamental sector de la pastoral cuentan con mi más complacido aplauso y mi más cordial aliento. Para preparar adecuadamente el terreno en el que germinen esas vo­ caciones, sabéis bien cómo sea imprescindible atender con todo esmero el apostolado de la familia, al que el reciente Sínodo de los Obispos ha justamente consagrado su diligente estudio. En sus reflexiones e indi­ caciones podréis encontrar inspiración para dar un nuevo impulso a la pastoral familiar. Esta labor deberá hallar su natural complemento en el esfuerzo edu­ cativo de las nuevas generaciones, para que se vayan consolidando en el conocimiento y vivencia de los principios cristianos y sean capaces de llevarlos luego a los diversos ambientes del entramado social. Las rea­ lizaciones logradas y la positiva contribución ofrecida por la Iglesia en Bolivia y por las escuelas católicas —de modo singular por la Universidad Católica de La Paz— son un elocuente testimonio del espíritu que anima a la Jerarquía y demás responsables, para educar en la fe y colaborar a la vez al bien de la sociedad entera. Aunque la misión a realizar es muy amplia y quedan por obtener múltiples objetivos, veo asimismo con agrado que la Iglesia en Bolivia no ha olvidado en ningún momento las iniciativas encaminadas a fa­ vorecer la promoción también humana de los sectores más necesitados de la población. Os aliento a intensificar los esfuerzos en tal dirección, con la mirada puesta en la atención prioritaria, no exclusiva ni excluyente, a los pobres, de la que repetidamente yo mismo y los Obispos de Latino­ américa nos hemos ocupado. 3 No desconozco igualmente que, en cumplimiento de vuestro deber y misión de responsables y guías de la comunidad eclesial en Bolivia, se ha elevado vuestra voz en momentos delicados para la pacífica convi­ vencia a nivel nacional. Fieles a vuestro oficio de Pastores y guiados por una visión cristiana del ser humano, conscientes asismismo de la obli­ gación de servir a la verdad en sus múltiples implicaciones, os habéis pronunciado en favor de « la dignidad del hombre y la libertad del Evan­ gelio )). Es ésta una dimensión del propio magisterio, al que la Iglesia 4 3 Cfr. mi Discurso con motivo del XXV aniversario del C E L A M , Río de Janeiro 2 de julio de 1980, n. 7. 4 Cfr. Carta Colectiva de la Conferencia Episcopal de Bolivia sobre « D i g n i d a d y Libertad», Cochabamba 8-9-1980. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1241 no puede renunciar, como parte indivisible de su servicio a Dios y al hombre. Queridos Hermanos : Gustosamente me entretendría con vosotros acerca de otros temas concretos, pero no podemos alargar más este encuentro. Seguid trabajando con renovado entusiasmo en la porción eclesial que os ha sido confiada. Quiera Dios que vuestro empeño y la eficaz colabo­ ración de vuestros sacerdotes, religiosos, religiosas, seminaristas, lai­ cos comprometidos y la de tantas otras personas de buena voluntad ha­ gan disponibles, con el favor del Dueño de la mies que trasciende toda capacidad humana, las fuerzas necesarias para un fiel y continuado servicio a la Iglesia y al hombre hermano. Con mi plegaria por todos los hijos de vuestro querido País, os aseguro mi cordial benevolencia y os doy mi afectuosa Bendición. III Iis qui XIV coetui Pontificiae Commissionis a Iustitia et Pace interfuerunt coram admissis.* Monsieur le Cardinal, chers Frères et Sœurs, Il est normal et bienfaisant que le Pape se réserve régulièrement un moment avec chacun des Dicastères du Saint-Siège, et spécialement à l'occasion du temps fort de leur travail, de leur réunion pionière. C'est vous dire que je suis heureux de cette rencontre. 1. Au cours de cette quatorzième Assemblée générale de la Com­ mission Pontificale «Iustitia et P a x » , vous tous, Membres et Secréta­ riat, vous avez réfléchi ensemble pour mieux prendre conscience de problèmes importants qui marquent notre époque dans les domaines du dé­ veloppement, des relations entre les peuples, des droits de l'homme et de la paix. Chacun de vous y a contribué à partir de sa propre expérience et de son propre engagement. Je me réjouis du travail que vous avez réalisé et je vous remercie tous et chacun pour ce que cette Assemblée apportera à la mission de l'Eglise et au Ministère pastoral qui m'est confié. 2. Votre tâche est bien en effet une contribution au ministère pastoral de l'Eglise, pour l'Église et, à travers elle, pour toute l'humanité. La Constitution pastorale « Gaudium et Spes » — qui prend un relief parti* Die 14 m. Novembris a. 1980. 80 - A. A. S. 1:242 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale culier pour votre Commission et pour toutes les Commissions nationales « Justice et Paix » en lien avec vous — a exprimé cette idée avec force : «A la fois "assemblée visible et communauté spirituelle", l'Eglise fait ainsi route avec toute l'humanité et partage le sort terrestre du monde ; elle est comme le ferment et, pour ainsi dire, l'âme de la société hu­ maine, appelée à être renouvelée dans le Christ et transformée en famille de Dieu. ... Ainsi, par chacun de ses membres, comme par toute la communauté qu'elle forme, l'Eglise croit pouvoir largement contribuer à humaniser toujours plus la famille des hommes et son histoire». 1 Oui, grâce à cette foi offerte en témoignage et traduite en action con­ crète, il nous faut humaniser, en ayant en vue la pleine dimension de la personne, en tenant compte des valeurs fondamentales, culturelles et religieuses. 3. Cette pleine dimension spirituelle est trop souvent négligée ou absente de nos jours dans les entreprises des hommes et des nations. Elle est absente quand l'homme est réduit seulement à l'un ou l'autre aspect de sa profonde totalité. Elle est absente quand une société se referme sur elle-même et vise des objectifs dont une seule partie du peuple bénéficie au détriment des autres. En en prenant une conscience vive et souvent angoissée, beaucoup de personnes de bonne volonté, beau­ coup de chrétiens, et en particulier votre Commission n'hésitent pas à consacrer leur attention et leurs forces à la grande tâche du dévelop­ pement authentique de l'homme et des peuples, qui apparaît comme un immense défi. Car chaque jour apporte de nouveaux obstacles sur la route du développement intégralement humain et vous pouvez les inven­ torier. Certes les théories et les approches abondent qui envisagent le progrès de l'homme, mais de façon souvent partielle ; ou elles cherchent à satisfaire les besoins matériels au détriment des valeurs culturelles et spirituelles. C'est dans ce contexte que nous pouvons découvrir la vo­ cation spécifique qui est nôtre. Nous devons d'abord regarder bien en face les problèmes réels et les moyens techniques, scientifiques ou politiques proposés pour apporter des solutions. Mais notre rôle spécifique de chré­ tiens, le rôle de l'Eglise, est de confronter ces possibilités aux critères de l'homme, de sa vraie nature et de sa destinée, de sa vocation transcen­ dante. 4. Pour sauvegarder cette destinée, chaque homme doit pouvoir exercer sa liberté, dans un climat d'équité et sans angoisse. Faut-il rappeler qu'il 1 Const. Gaudium et Spes, n. 40, §§ 2 et 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1243 devrait d'abord manger à sa faim, et sur ce point rien ne saurait être négligé pour rendre nos contemporains et les responsables plus conscients de ce problème primordial de subsistance pour des populations entières qui subissent, çà et là, dé graves menaces pour leur nourriture et leur santé. Mais il faut aussi que chaque personne puisse vivre dans la di­ gnité, en partenaire égal aux autres ; elle doit être assurée que sa vie sera respectée ainsi que ses droits inaliénables. La torture doit être dénoncée et bannie, mais aussi cette suspicion systématique qui étouffe la juste liberté de l'homme et le paralyse constamment, en l'empêchant d'être libre dans ses choix fondamentaux, dans ses idées et dans sa foi, alors que le bien commun n'en est nullement menacé. Pour sauvegarder cette destinée de l'homme, chaque peuple et chaque nation doit pouvoir librement exercer son droit au maintien et au déve­ loppement de sa propre identité, de son patrimoine culturel, de son ave­ nir, en ayant les moyens de demeurer maître de son sort et indépendant. Il doit être capable de développer ses propres ressources et de recevoir une compensation adéquate pour les produits de son effort. Il doit pou­ voir partager les richesses authentiques de son patrimoine avec les autres. Bref, il doit pouvoir devenir en réalité un partenaire à part entière dans la famille des nations. En enumerant ces conditions à titre d'exemples, on peut donner l'im­ pression d'un idéal utopique qui est loin d'être réalisé. Mais, à temps et à contretemps, il faut former les consciences à en avoir un vif désir, il faut soutenir les hommes et les peuples qui en demandent la réalisation pour eux-mêmes et pour les autres ; il faut surtout encourager les initia­ tives positives qui vont dans ce sens. Aux côtés du Pape, votre Commis­ sion apporte ici une contribution de choix. 5. La possibilité de réaliser un tel développement donnera aux nations et au monde entier cette vision d'espérance dont elles ont tant besoin de nos jours et qui dépend, pour une partie notable, de la volonté poli­ tique des responsables du sort des peuples, une volonté décidée à créer les conditions nécessaires pour une société de fraternité et de solidarité. Parmi ces conditions, une des plus urgentes est bien la paix. Dans ce domaine, le monde nous présente aujourd'hui encore des signes contradictoires. Certes, on est témoin de beaucoup d'initiatives généreuses qui cherchent à assurer la sécurité et la paix. Mais on voit aussi, dans le sens contraire, des tensions qui s'accroissent, des conflits 1244 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale qui durent ou renaissent, des guerres niêmes qui surgissent et se prolon­ gent, avec leurs cortèges de haines exacerbées, de destructions inutiles si dommageables pour l'avenir, de morts dont les populations font les frais. On constate par ailleurs que se poursuit la spirale de la course aux armements en sacrifiant de réels besoins sociaux et particulièrement en négligeant les besoins des pauvres. La volonté politique de la paix doit donc s'attaquer aux attitudes qui sont à la base des tensions : l'animosité et la haine, l'égoïsme et la méfiance, la compétition trompeuse et l'intérêt propre aveugle. La volonté politique doit se laisser guider par la vérité. Qu'il me soit permis de me référer au thème de la Journée mondiale de la paix : « La vérité, force de la paix )). Oui, c'est la vérité qui éclai­ rera les ténèbres des malentendus et des poussées de violence ; c'est la vérité qui montrera le chemin de la confiance et du dialogue; c'est la vérité qui rendra possible le respect mutuel et la collaboration ; c'est la vérité qui seule garantira la liberté. 6. La vérité sur l'homme, fondement de la paix et condition du développement, vous trace la voie à suivre dans votre travail si étendu et si important. Elle vous place au centre de l'œuvre d'évangélisation et de promotion humaine à laquelle votre appartenance à la Commission Pontificale « Iustitia et Pax » vous engage ; elle vous met au centre de la mission de l'Eglise dans le monde. Car, en aidant la famille humaine, vous manifestez et actualisez le mystère de l'amour de Dieu pour l'homme. 2 Que votre ministère de justice et de paix puisse toujours être un minis­ tère d'amour, et je dirais même de miséricorde ! A vous tous, et d'abord à vous-même, cher Cardinal, à vous, Père, dans vos nouvelles fonctions de Secrétaire, à vous membres de la Com­ mission venus de tous les continents, et membres du Secrétariat, j'ex­ prime ma confiance, mes encouragements, l'assurance de ma prière, et je vous bénis de tout cœur. 2 Cf. Constitution Gaudium et Spes, n. 45, § 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1245 IV Ad Exc.mum Virum Eugenium Rittweger de Moor, Belgii apud Sanctam Sedem constitutum Legatum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem.* Monsieur V Ambassadeur, Votre Excellence vient de m'exprimer les sentiments élevés qui L'inspirent au seuil de sa mission d'Ambassadeur extraordinaire et plé­ nipotentiaire de Sa Majesté le Roi des Belges auprès du Saint-Siège. Je vous en remercie vivement, ainsi que Leurs Majestés le Roi Bau­ douin 1 et la Reine Fabiola, dont vous m'avez transmis les souhaits. Vous voudrez bien, Monsieur l'Ambassadeur, les assurer de mes senti­ ments respectueux et cordiaux. er Votre mission auprès du Saint-Siège sera guidée par les principes que vous avez rappelés, cet amour de la paix et de la justice qui oriente l'action internationale de votre pays. Est-il besoin de vous assurer que vous trouverez toujours ici compréhension et appui? Aujourd'hui, les hommes sont de plus en plus conscients que le primat de l'action pour la paix ne constitue pas un vœu platonique et en quelque sorte rituel, mais qu'il s'agit d'une exigence imposée à l'humanité par la prise de conscience des dangers qui la menacent et par la nécessité même de survivre. L'acuité d'un tel sentiment conduira, nous l'espérons, à des attitudes toujours plus décidées à cet égard. C'est pourquoi, alors que les pays signataires de l'Acte final d'Helsinki s'efforcent d'assurer à ce dernier toute sa portée et sa pleine mise en œuvre, j'ai voulu rappeler, à la veille de la réunion de Madrid, la dimension spirituelle que je con­ sidère comme indispensable pour parvenir à une véritable atmosphère de sécurité, de coopération et de paix en Europe. Mon appel a été pleine­ ment compris par les hautes Autorités de votre pays, et je m'en réjouis profondément. Dans ce contexte, l'œuvre de la Belgique en Europe prend tout son sens. En cherchant à forger sur des modes nouveaux une unité fondée sur une communauté d'origine et de destin, les pays qui composent ce continent ne doivent pas succomber à la tentation du repliement sur euxmêmes, mais chercher au contraire à mettre en œuvre des formes renou­ velées de coopération internationale. * Die 27 m. Novembris a. 1980. 1246 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale J'ai souvent eu l'occasion de souligner que la conception de l'homme nécessairement impliquée à la base de tout effort désintéressé de coopé­ ration — conception fondée sur les droits inhérents à la personne hu­ maine — exige que cette dernière soit comprise dans toutes ses dimensions spirituelles, donc aussi dans sa dimension religieuse. C'est pourquoi les convergences qui existent, dans un pays, entre les préoccupations huma­ nitaires de ses responsables et celles de l'Eglise ne sont point accidentel­ les ni sans rapports. En Belgique, votre histoire montre bien que la vita­ lité chrétienne dont votre pays témoigne si heureusement est intime­ ment liée à son rayonnement universitaire et à l'idéal humaniste qui inspire vos concitoyens. C'est pourquoi je forme les vœux les plus fervents à l'intention de la Belgique, de son Souverain, Sa Majesté le Roi Baudouin 1 , et de tous ses dirigeants, pour leur prospérité et pour le succès de leurs efforts au service de la communauté des peuples. A vous-même, Monsieur l'Am­ bassadeur, je souhaite que votre mission auprès du Saint-Siège soit heureuse et fructueuse, et je demande au Seigneur l'abondance de ses bénédictions pour votre personne et pour votre cher pays. er Y Ad Thailandiae sacros Praesules, occasione oblata « Ad l i m i n a » visitationis c o r a m a d m i s s o s . * Venerable and dear Brother Bishops from Thailand, 1. The most important aspect of our meeting today is the love that unités us in the name of Jesus Christ and in the service of his Gospel. This love is at the basis of our collegialitas affectiva; it is also this love which helps us to persevere in our task of fulfilling ever more perfectly the collegialitas effectiva to which the Lord is constantly calling us. You have come also with the expression of the love that your people have for me as the Pastor and servant of the universal Church. I am deeply grateful, and on this occasion I offer to ali of you the full measure of my own love in Christ Jesus our Lord. It is indeed a pleasure for me to greet you today as the Bishops of a great people with three centuries of Christian expérience, in whose midst the word of God took root as in good soil ; this same word of 1 * Die 27 m. Novembris a. 1980. 1 Cf. Mt 13:23. Acta Ioannis Pauli Pp. 1247 II God continues to this day to be for you a source of strength and à cause of Joy. 2. With particular satisfaction I have noted your commitment to the promotion o f ecclesia! unity. This commitment is demonstrated in your différent activities and programmes aimed at fostering the solidarity, col­ laboration and shared responsibility that should characterize all those who are one family in Christ, and are called to be his witnesses "to the ends of the earth". Every effort to maintain and nourish Catholic unity is important above all because it is directed to the manifestation of the unity of the Most Holy Trinity, which is the supreme révélation of God. As Christ's disciples we are called to be one even as he is one with his Eternai Father. The credibility, moreover, of Christ's mission before the world is forever linked with the unity of his Church. 2 3 3. Your pastoral solicitude rightf ully spurs you on to devote attention to the building up of various Christian communities, in which your people can find an effective support for their faith. These communities by their nature are based on the word of God, which becomes the criterion for all the action of redeemed humanity. Each community must be aware of a new birth, which, in the words of Saint Peter, takes place "through the living and abiding word of God". Each nucleus of God's people regenerated by water and the Holy Spirit is called to give glory, by the witness of good works, to the Father in heaven. Each community is called to be a community of prayer and thanksgiving ; and each com­ munity fìnds its complete f ulfilment in the Eucharistie Sacrifice, to which ali Christian living is oriented. 4 5 4. For this reason, everything you do as Bishops to promote vocations to the priesthood is of vital importance for all your people. It is especially necessary that all the seminarians be trained in a deep under standing of the nature of the Church, which is meant to spread the light of Christ and to be "a sign and instrument of intimate union with God and of the unity of the whole human race". Be assured of my special prayers for your national Seminary, Lux Mundi, that it will always 6 2 Acts 3 Cf. Jn 17:21 f. 1:8. 4 1 Pt 1:23. 5 Cf. Mt 5:17. 6 Lumen Gentium, 1. 1248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale worthily fulfil its lofty mission of evangelization. It gives me, moreover, great joy to know that vocations both to the priesthood and to religious life are increasing in your land. Indeed, for all of us this is a motive of thanksgiving and of praise. This fact summons us to accept the Psalmist's invitation: "Sing to the Lord a new song, his praise in the assembly of the faithful". 7 5. My fraternal encouragement goes likewise to you in your endeavours to promote the participation of the laity in the Church's mission of salvation. I am confident that a realization by the laity of their distinctive and indispensable role will bear ever greater fruits in the years to come. At the same time may the laity be ever more aware of their sacramentai configuration to Jesus Christ and of their personal vocation to holiness within the community of an evangelizing and catechizing Church. The whole Body of the universal Church is in solidarity within the Church in Thailand in the arduous tasks of bringing the Gospel into the lives of children, young people and adults. And the whole Church is at one with you as you proclaim for your people the aim of ali Catholic éducation, which Saint Paul succinctly summarizes as : donec formetur Christus in vobis. 8 May the Lord sustain all the generous priests and men and women religious, both Thai and those who have come from abroad, who, together with their brothers and sisters in the laity, stri ve in times of joy and sorrow, hope and disappointment, to be faithful to the Gospel of the Kingdom of God. 6. Among the many good works of Christian witness and loving service that bring honour to the whole community of your people are those exercised for the benefit of the refugees, as well as for those persons whose lives are deeply touched by the refugee problem. The reward Christ promised for good deeds done to the hungry and the thirsty, to strangers and to all in need is nothing less than eternai life. 9 May this assurance encourage you to continue to minister to those in need in this présent hour, providing as much material and spiritual help as you can with the help offered by Catholics of the whole world through the various charitable organizations. I ask the Lord Jesus to 7 Ps 149:1. 8 Gal 4:19. 9 Of. Mt 25:31 ff. Acta Ioannis Pauli 1249 Pp.'II show himself once again in this generation, through your programmes of pastoral assistance, to be the Good Shepherd of all humanity. Through the charitable activity of your people may Christ's Church be newly manifested as a symbol of hope and a sign of mercy. And may Mary, the Mother of mercy and of fair love, intercede for all who show mercy or receive mercy, for all who clothe themselves or are clothed with compassion and kindness. 10 7. On this occasion I wish to express my best wishes for the authorities of your country and for all your non-Christian Urethren. In particular I send my respectful greetings to your Buddhist fellowcitizens. The cordial relations that you endeavour to maintain with them are truly in conf ormi ty with the Second Vatican Council, which présents to us the Church's exhortation that her sons and daughters "prudently and lovingly, through dialogue and collaboration with the followers of other religions, and in witness of Christian faith and life, acknowledge, preserve and promote the spiritual and moral as well as social and cultural goods found among those people". This exhortation is indeed normative for the whole Church, but it has special meaning for the Church in Thailand, which seeks to be faithful to Christ by being a herald of his Gospel and a servant of ali his brothers and sisters. 11 8. Dear Brothers, the advice given in the Letter to the Hebrews has a deep meaning for us in all our activities on behalf of the Gospel : "Let us not lose sight of Jesus who leads us in our faith and brings it to perfection". With ali our might we believe in the power of the Paschal Mystery, in the saving grace of Christ, who is able to sustain his Church until he comes in glory to présent us to his Father. In the love of Christ, I ask you to take this message of hope to ali who make up your locai Churches, "to ali who love us in the faith". 12 13 Praised be Jesus Christ! 10 Cf. Col 3:12. 11 Nostra Aetate, 2. 12 Heb 12:2. 13 Titus 3:15. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1250 VI Ad eos qui generali coetui Pontificiae Commissionis pro America Latina interfuere coram admissis.* Señor Cardenal Presidente: Señores Cardenales, Arzobispos y Obispos: Amadísimos hermanos y hermanas: Me alegro mucho de poder tener este encuentro con vosotros, en el marco de la Novena Sesión del Consejo General de la Pontificia Comisión para América Latina, que os ve reunidos en Roma. A la gran satisfacción que me proporciona la presencia de tantas y tan escogidas personas, unidas por un mismo espíritu de servicio a la Iglesia, se suma en mis adentros la firme convicción de que os halláis también « concordes en el mismo pensar y sentir » respecto al cometido y a los métodos de actuación en la específica tarea eclesial que os ha sido confiada. 1 Quiero ante todo rendir, en unión con vosotros, público homenaje a mi inolvidable predecesor, el Papa Pablo VI : su visión y su talante apostólicos supieron dar vida e impulso a este Consejo^ con el fin de poner más de relieve el interés de la catolicidad por el Continente Latino- americano ; no menos sus enseñanzas y directrices, en todo momento imbuidas de un manifiesto y constante propósito evangelizador, han sido hitos particularmente orientadores en precedentes sesiones de este mismo Consejo General. Vayan pues a él nuestra admiración, nuestro recuerdo y nuestro agradecimiento. 2 Siguiendo la pauta de esa dimensión evangelizadora marcada por Pablo V I , han sido la experiencia adquirida por las diversas Comisiones institucionales y la propia intuición pastoral de la Jerarquía ante las situaciones cambiantes de la sociedad las que han ido sugiriendo los te­ mas de reflexión y planificación para estas reuniones periódicas del Consejo. Una somera referencia de algunas de las cuestiones abordadas —tales como la distribución del personal apostólico, la asistencia a estudiantes y sacerdotes en el extranjero, la sustentación del clero, etcétera-^- ponen de manifiesto una sensibilidad peculiar, solícita y adecuada a las nece* Die 28 m. Novembris a. 1980. 1 Cfr. 1 Cor. 1, 10. 2 Cfr. Normas, n. 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1251 sidades, a veces tan amplias como acuciantes, que se imponen de manera más acusada en el desarrollo de la vida de la Iglesia. Os proponéis ahora dar un paso adelante prestando atención a las fuerzas vivas del apostolado, entre ellas a los laicos voluntarios enviados a América Latina. Para ello, habéis querido echar una mirada retros­ pectiva a la labor realizada en estos afios : una mirada, sin duda indispensable, para descubrir posibles carencias o deficiencias involunta­ rias en la aplicación de las resoluciones tomadas; pero no menos básica a la hora de comprobar los buenos resultados obtenidos y definir nuevos objetivos a conseguir. Es esta serena actitud de ánimo, presente en el curso de la sesión actual, la que me impulsa a deciros con San Pablo : <( Cualquiera que sea el punto al que hemos llegado, sigamos en la misma línea ». 3 A este respecto me es grato poner de relieve un aspecto que consi­ dero primordial y que ciertamente sentís vibrar en vuestro interior como deber ineludible : hacer efectiva la comunión de las Iglesias y sus institu­ ciones, de las que sois dignos y cualificados representantes. Vuestro Organismo cuenta afortunadamente con numerosos especialistas y técni­ cos, conocedores directos de las exigencias pastorales. Pero esta condición de expertos no puede ofuscar mínimamente —al contrario, ha de consti­ tuir el auténtico testimonio de conjunto—, lo que ha sido el núcleo y el alma de vuestras actividades : buscar la verdadera « concordia » entre las Iglesias particulares, es decir un corazón común, una disposi­ ción que sobrepasa el mero sentimiento para convertirse en presencia mu­ tua y servicio recíproco. De esto os está reconocido el Papa y la Iglesia entera. Gracias a esa presencia intereclesial, gracias también a vuestro esfuerzo y colaboración con la Iglesia en America Latina, ésta presenta hoy un rostro rejuve­ necido : el rostro de la esperanza cristiana que se mira y se refleja níti­ damente en el espejo de una humanidad hecha solidaridad eclesial por la misma comunión en Cristo. Sean estas mis palabras un testimonio de gratitud a las Conferencias episcopales, a los Institutos religiosos, a los organismos y personas que con espíritu de genuina « concordia » dan su contribución o, más aún, se desviven —como levadura dentro de la masa— por el bien de la Iglesia. Con mi más cordial Bendición Apostólica. 3 Cfr. FU. 3, 16. 1252 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale NUNTII SCRIPTO DATI I Civilibus Auctoritatibus quae sollemne foedus anno MCMLXXV Helsinkii factum subscripserunt missus: de libertate conscientiae et religionis. 1. L'Eglise catholique, en raison de sa mission religieuse de caractère universel, se sent profondément obligée à aider les hommes et les femmes de notre temps à faire progresser les grandes causes de la paix et de la justice sociale pour rendre le monde toujours plus accueillant et plus humain. Ce sont là de nobles idéaux auxquels aspirent ardemment les peuples et qui sont tout particulièrement l'objet de la responsabilité des gouvernements des divers pays ; et en même temps, à cause des mutations des situations historiques et sociales, leur réalisation a besoin, pour être toujours plus adaptée, de l'apport continuel de nouvelles réflexions et de nouvelles initiatives, qui auront d'autant plus de valeur qu'elles décou­ leront d'un dialogue multilatéral et constructif. Si l'on réfléchit sur les multiples facteurs qui concourent à la paix et à la justice dans le monde, on est frappé par l'importance toujours plus grande prise, sous cet aspect, par l'aspiration partout répandue à voir assurée l'égale dignité de tout homme et de toute femme dans la façon de se partager les biens matériels et dans la jouissance effective des biens spirituels, et donc des droits inaliénables correspondants. Au thème des droits de l'homme, et en particulier à celui de la liberté de conscience et de religion, l'Eglise catholique a consacré, ces dernières décennies, une réflexion approfondie, stimulée par l'expérience quoti­ dienne de vie de l'Eglise elle-même et des croyants de toute région et de tout milieu social. Sur ce thème, l'Eglise désire présenter aux hautes Autorités des pays signataires de l'Acte final d'Helsinki quelques consi­ dérations particulières en vue de favoriser un sérieux examen de la situation actuelle de cette liberté afin qu'elle puisse être assurée efficace­ ment partout. Elle le fait en ayant conscience de répondre à l'engagement commun, contenu dans l'Acte final, de «promouvoir et d'encourager l'exercice effectif des libertés et droits civils, politiques, économiques, sociaux, culturels et autres qui découlent tous de la dignité inhérente à la personne humaine et qui sont essentiels à son épanouissement libre et intégral )) ; et elle entend ainsi s'inspirer du critère qui reconnaît « l'im­ portance universelle des droits de l'homme et des libertés fondamentales, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1253 dont le respect est un facteur essentiel de la paix, de la justice et du bien-être nécessaires pour assurer le développement de relations ami­ cales et de la coopération entré eux, comme entre tous les Etats». 2. On relève avec satisfaction que, au cours des dernières décen­ nies, la Communauté internationale, qui manifeste un intérêt croissant pour la sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, a pris attentivement en considération le respect de la liberté de conscience et de religion dans certains documents bien connus, parmi lesquels : a) la Déclaration universelle de l'ONU sur les droits de l'homme, du 10 décembre 1948 (article 18) ; ö) le Pacte international sur les droits civils et politiques, ap­ prouvé par les Nations Unies le 16 décembre 1966 (article 18) ; c) l'Acte final de la Conférence sur la Sécurité et la Coopération en Europe, signé le 1 août 1975 (<( Questions relatives à la sécurité en Europe, 1, a) Déclaration sur les principes qui régissent les relations mutuelles des Etats participants : V I I . Respect des droits de l'homme et des libertés fondamentales, y compris la liberté de pensée, de conscience, de religion ou de conviction». er En outre, dans cet Acte final, dans le secteur de la coopération relatif aux « contacts entre personnes », il y a un paragraphe en vertu duquel les Etats participants « confirment que les cultes religieux et les institutions et organisations religieuses, agissant dans le cadre constitu­ tionnel des Etats participants, et leurs représentants peuvent, dans le domaine de leur activité, avoir entre eux des contacts et des rencontres et échanger des informations». Ces documents internationaux reflètent, du reste, la conviction qui s'est manifestée de plus en plus dans le monde avec l'évolution progres­ sive de la problématique concernant les droits de l'homme dans la doc­ trine juridique et dans l'opinion publique des divers pays, si bien que le principe du respect de la liberté de conscience et de religion est aujour­ d'hui reconnu, dans sa formulation fondamentale, en même temps que le principe de l'égalité entre les citoyens, dans la plupart des Constitutions des Etats. D'après l'ensemble des formulations que l'on trouve dans les instru­ ments juridiques, nationaux et internationaux, mentionnés ci-dessus, il est possible de mettre en évidence les éléments qui donnent à la liberté religieuse un cadre et une dimension adaptés à son plein exercice. 1254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale En premier lieu, il apparaît clairement que le point de départ pour la reconnaissance et le respect de cette liberté est la dignité de la per­ sonne humaine, qui ressent l'exigence intérieure, indestructible, d'agir librement « selon les impératifs de sa propre conscience )).* L'homme est amené, en se fondant sur ses propres convictions, à reconnaître et à» suivre une conception religieuse ou métaphysique dans laquelle est im­ pliquée toute sa vie en ce qui concerne les choix et les comportements fondamentaux. Cette réflexion intime, même si elle n'aboutit pas à une affirmation de foi en Dieu explicite et positive, ne peut pas ne pas être tout de même objet de respect au nom de la dignité de la conscience de chacun, dont le mystérieux travail de recherche ne saurait être jugé par d'autres hommes. Ainsi, d'une part, tout homme a le droit et le devoir de s'engager dans la recherche de la vérité, et, d'autre part, les autres hommes et la société civile sont tenus de respecter le libre épanouissement spirituel des personnes. Cette liberté concrète se fonde sur la nature même de l'homme dont le propre est d'être libre, et elle demeure — selon les termes de la Déclaration du Concile Vatican II — « même chez ceux qui ne satisfont pas à l'obligation de chercher la vérité et d'y adhérer ; son exercice ne peut être entravé, dès lors que demeure sauf un ordre public juste )). 2 Un deuxième élément, non moins fondamental, est constitué par le fait que la liberté religieuse s'exprime par des actes qui ne sont pas seulement intérieurs ni exclusivement individuels, puisque l'être humain pense, agit et communique en relation avec les autres ; la (( pro­ fession » et la (( pratique » de la foi religieuse s'expriment par une série d'actes visibles, qu'ils soient personnels ou collectifs, privés ou publics, qui donnent naissance à une communion avec des personnes de même foi, établissant un lien d'appartenance du croyant avec une communauté religieuse organique; ce lien peut avoir différents degrés, diverses in­ tensités, selon la nature et les préceptes de la foi ou conviction à laquelle on adhère. 3. L'Eglise catholique a synthétisé le fruit de sa réflexion sur ce sujet dans la Déclaration Dignitatis Humanae du Concile œcuménique Vatican I I , promulguée le 7 décembre 1965, document qui a pour le Siège Apostolique une valeur particulière d'obligation. 1 Cf. texte de l'Acte final cité ci-dessus à la lettre c. 2 Dignitatis Humanae, n. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. Cette du Pape ment sur règle de II 1255 déclaration a été précédée de l'encyclique Pacem in Terris, Jean XXIII, datée du 11 avril 1963, qui insistait solennelle­ le fait que ((chacun a le droit d'honorer Dieu suivant la juste sa conscience». La même déclaration du Concile Vatican II a été reprise ensuite par divers documents du Pape Paul V I , par le message du Synode des Evêques de 1974 et, plus récemment, par le message adressé à l'Assem­ blée de l'Organisation des Nations Unies à l'occasion de la visite pa­ pale du 2 octobre 1979, et qui en rappelait le contenu essentiel: ((En vertu de leur dignité, tous les hommes, parce qu'ils sont des personnes, c'est-à-dire doués de raison et de volonté libre, et, par suite, pourvus d'une responsabilité personnelle, sont pressés, par leur nature même, et tenus, par obligation morale, à chercher la vérité, celle tout d'abord qui concerne la religion. Us sont tenus aussi à adhérer à la vé­ rité dès qu'ils la connaissent et à régler toute leur vie selon les exigences de cette vérité ». 3 (( De par son caractère même, en effet, l'exercice de la religion con­ siste avant tout en des actes intérieurs volontaires et libres par lesquels l'homme s'ordonne directement à Dieu : de tels actes ne peuvent être ni imposés ni interdits par aucun pouvoir purement humain. Mais la nature sociale de l'homme requiert elle-même qu'il exprime extérieure­ ment ces actes internes de religion, qu'en matière religieuse il ait des échanges avec d'autres, qu'il professe sa religion sous une forme com­ munautaire ». * 4 ((Ces paroles, — était-il encore ajouté dans ce discours à l'ONU, — touchent au fond même du problème. Elles prouvent également de quelle façon la confrontation entre la conception religieuse du monde et la conception agnostique ou même athée, qui est l'un des "signes des temps" de notre époque, pourrait conserver des dimensions humaines, loyales et respectueuses, sans porter atteinte aux droits essentiels de la conscience de tout homme ou toute femme qui vivent sur la terre». En cette même occasion était exprimée la conviction que le «respect de la dignité de la personne humaine semble requérir que, lorsque la teneur exacte de l'exercice de la liberté religieuse est discutée ou définie en vue de l'établissement de lois nationales ou de conventions interna­ tionales, les institutions qui par nature sont au service de la vie reli5 3 Dignitatis 4 IUd., n. 3. Humanae, 5 Discours à la X X X I V Assemblée générale de l ' O N U , n. 20. n. e 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1256 gieuse soient partie prenante ». Et cela parce que, lorsqu'il s'agit de donner corps au contenu de la liberté religieuse, si on omet la participation de ceux qui y sont le plus directement intéressés et qui en ont une expérience et une responsabilité particulières, on risque de déterminer des applications arbitraires et «d'imposer, dans un do­ maine aussi intime de la vie de l'homme, des normes ou des restrictions contraires à ses vrais besoins religieux». 6 4. A la lumière des prémisses et des principes indiqués ci-dessus, le Siège Apostolique estime que c'est son droit et son devoir d'envisager une analyse des éléments spécifiques qui correspondent au concept de « liberté religieuse » et qui en sont l'application, dans la mesure où ils découlent d'exigences des personnes et des communautés ou dans celle où ils sont requis par leurs activités concrètes. Dans l'expression et dans la pratique de la liberté religieuse, on relève en effet la présence d'aspects individuels et communautaires, privés et publics, étroite­ ment liés entre eux, en sorte que la jouissance de la liberté religieuse englobe des dimensions connexes et complémentaires : a) Sur le plan personnel, il faut tenir compte de : — la liberté d'adhérer ou non à une foi déterminée et à la commu­ nauté confessionnelle correspondante; — la liberté d'accomplir, individuellement et collectivement, en privé et en public, des actes de prière et de culte, et d'avoir des églises ou des lieux de culte autant que le requièrent les besoins des croyants ; — la liberté des parents d'éduquer leurs enfants dans les convictions religieuses qui inspirent leur propre vie, ainsi que la possibilité de faire fréquenter l'enseignement catéchétique et religieux donné par la com­ munauté ; — la liberté des familles de choisir des écoles ou d'autres moyens qui assurent à leurs enfants cette éducation sans devoir subir, directement ou indirectement, des charges supplémentaires telles qu'elles empêchent en fait l'exercice de cette liberté; — la liberté pour les personnes de bénéficier de l'assistance reli­ gieuse partout où elles se trouvent, notamment dans les lieux publics de soins (cliniques, hôpitaux), dans les casernes militaires et dans les ser­ vices obligatoires de l'Etat, comme dans les lieux de détention; 6 l U d . Acta Ioannis Pauli Pp. II 1257 — la liberté de ne pas être contraint, au plan personnel, civique ou social, d'accomplir des actes contraires à sa propre foi, iii de recevoir un type d'éducation, ou d'adhérer à des groupes ou associations, qui ont des principes en opposition avec ses propres convictions religieuses ; — la liberté de ne pas subir, pour des raisons de foi religieuse, des limitations et des discriminations, par rapport à d'autres citoyens, dans les diverses manifestations de la vie (pour tout ce qui concerne la car­ rière, qu'il s'agisse d'études, de travail, de profession ; participation aux responsabilités civiques et sociales, etc.). b) Sur le plan communautaire, il faut considérer que les con­ fessions religieuses, réunissant les croyants d'une foi déterminée, existent et agissent comme corps sociaux qui s'organisent selon des principes doctrinaux et des fins institutionnelles qui leur sont propres. L'Eglise, comme telle, et les communautés confessionnelles en gé­ néral, ont besoin, pour leur vie et pour la poursuite de leurs propres fins, de jouir de libertés déterminées, parmi lesquelles il faut citer en particulier : — la liberté d'avoir sa propre hiérarchie interne ou ses ministres cor­ respondants librement choisis par elles, d'après leurs normes constitu­ tionnelles ; — la liberté, pour les responsables de communautés religieuses — no­ tamment, dans l'Eglise catholique, pour les evêques et les autres supé­ rieurs ecclésiastiques —, d'exercer fibrement leur propre ministère, de conférer les ordinations sacrées aux prêtres ou ministres, de nommer aux charges ecclésiastiques, de communiquer et d'avoir des contacts avec ceux qui adhèrent à leur confession religieuse; — la liberté d'avoir ses propres instituts de formation religieuse et d'études théologiques, dans lesquels puissent être librement accueillis les candidats au sacerdoce et à la consécration religieuse; — la liberté de recevoir et de publier des livres religieux touchant la foi et le culte, et d'en faire librement usage ; — la liberté d'annoncer et de communiquer l'enseignement de la foi, par la parole et par l'écrit, même en dehors des lieux de culte, et de faire connaître la doctrine morale concernant les activités humaines et l'organisation sociale : ceci, en conformité avec l'engagement contenu dans l'Acte final d'Helsinki, de faciliter la diffusion de l'information, de la culture et des échanges de connaissances et d'expériences dans 81 - A. A. S. 1258 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale le domaine de F éducation, et qui correspond en outre, dans le do­ maine religieux, à la mission évangélisatrice de l'Eglise; — la liberté d'utiliser dans le même but des moyens de communica­ tion sociale (presse, radio, télévision) ; — la liberté d'accomplir des activités d'éducation, de bienfaisance, d'assistance qui permettent de mettre en pratique le précepte religieux de l'amour envers ses frères spécialement envers ceux qui sont le plus dans le besoin. En outre : — pour tout ce qui concerne les communautés religieuses qui, comme l'Eglise catholique, ont une Autorité suprême, possédant au plan uni­ versel, comme le prescrit leur foi, la responsabilité d'assurer, par le magistère et la juridiction, l'unité de la communion qui lie tous les Pasteurs et les croyants dans la même confession: la liberté d'avoir des rapports réciproques de communication entre cette Autorité et les Pasteurs et les communautés religieuses locales, la liberté de diffuser les actes et les textes du magistère (encycliques, instructions...); — au plan international: la liberté d'échanges de communication, de coopération, de solidarité de caractère religieux, avec notamment la possibilité de rencontres et de réunions de caractère multinational ou universel ; — au plan international également, la liberté d'échanger, entre les communautés religieuses, des informations et des contributions de ca­ ractère théologique ou religieux. 5. La liberté de conscience ét de religion, avec les éléments concrets indiqués ci-dessus, est, comme on l'a dit, un droit primaire et inaliénable de la personne; bien plus, dans la mesure où elle atteint la sphère la plus intime de l'esprit, on peut même dire qu'elle soutient la raison d'être, intimement ancrée dans chaque personne, des autres libertés. Naturellement, une telle liberté ne peut être exercée que d'une façon responsable, c'est-à-dire en accord avec les principes éthiques, et en res­ pectant l'égalité et la justice, celles-ci pouvant être renforcées par le dialogue déjà mentionné avec les Institutions qui, par leur nature, ser­ vent la vie religieuse. 6. L'Eglise catholique — qui n'est pas limitée à un territoire dé­ terminé et n'a pas de frontières, mais comprend des hommes et des femmes répandus dans toutes les régions de la terre — sait, par une Acta Ioannis Pauli Pp. II 1259 expérience multiséculaire, que la suppression, la violation ou les limita­ tions de la liberté religieuse ont provoqué des souffrances et des amertu­ mes, des épreuves morales et matérielles, et qu'aujourd'hui même il y a des millions de personnes qui en souffrent ; au contraire, sa reconnais­ sance, sa garantie et son respect apportent la sérénité aux personnes et la paix à la communauté sociale, et elles constituent un facteur non né­ gligeable pour renforcer la cohésion morale d'un pays, pour accroître le bien commun du peuple et pour enrichir dans un climat de confiance la coopération entre les différentes nations. En outre, une saine application du principe de la liberté religieuse servira aussi à favoriser la formation de citoyens qui, dans la pleine reconnaissance de l'ordre moral, «sachent obéir à l'autorité légitime et aient à cœur la liberté authentique; des hommes qui, à la lumière de la vérité, portent sur les choses un jugement personnel, agissent en esprit de responsabilité, et aspirent à tout ce qui est vrai et juste, en collaborant volontiers avec d'autres ». 7 La liberté religieuse bien comprise servira par ailleurs à assurer l'ordre et le bien commun de chaque pays, de chaque société, puisque les hommes, lorsqu'ils se sentent protégés dans leurs droits fonda­ mentaux, sont mieux disposés à se consacrer au travail pour le bien commun. Le respect de ce principe de la liberté religieuse servira encore au renforcement de la paix internationale, qui, comme on peut le lire dans le discours aux Nations Unies *déjà cité, est au contraire menacée par n'importe quelle violation des droits de l'homme, en particulier par l'injuste distribution des biens matériels et par la violation des droits objectifs de l'esprit, de la conscience humaine, de la créativité humaine, y compris la relation de l'homme avec Dieu. Seule la pléni­ tude des droits garantie effectivement à tout homme sans discrimina­ tion peut assurer la paix jusque dans ses fondements. 7. Dans cette perspective, le Saint-Siège, par l'exposé qui précède, entend rendre service à la cause de la paix, en souhaitant que cela contribue à l'amélioration d'un secteur si significatif de la vie humaine et sociale, et, par contre-coup, de la vie internationale. Est-il besoin de dire que le Siège Apostolique n'a aucunement l'idée ni l'intention de manquer d'égard envers les prérogatives souve­ raines des Etats? Au contraire, l'Eglise éprouve une profonde sollici7 Dignitatis Humanae, n. 8. 1260 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tude pour la dignité et pour les droits de chacune des nations, au bien desquelles elle désire contribuer et s'engage à contribuer. Le Saint-Siège veut ainsi inviter à la réflexion afin que les Autori­ tés civiles responsables des divers pays voient dans quelle mesure les considérations exposées ci-dessus doivent faire l'objet d'un sérieux examen. Si la réflexion peut porter à reconnaître la possibilité d'une amélioration de la situation actuelle, le Saint-Siège se déclare tout disponible, avec un esprit ouvert et sincère, à entamer dans ce but un dialogue fructueux. Du Vatican, le 1 er septembre 1980. I O A N N E S PAULUS P P . I I II Ob diem ad pacem fovendam toto orbe terrarum Calendis Ianuariis a. 1981 celebrandum: ut auctor pacis sis libertatem cole. A vous tous qui êtes les artisans de la paix, A vous qui êtes les responsables des nations, A vous, frères et sœurs, citoyens du monde, A vous, les jeunes, qui osez rêver d'un monde meilleur. C'est à vous tous, hommes et femmes de bonne volonté, que je m'adresse aujourd'hui pour vous inviter, à l'occasion de la XIV Journée mondiale de la paix (1 janvier 1981), à réfléchir sur la situation du monde et sur la grande cause de la paix. Je le fais poussé par une forte conviction, à savoir que la paix est possible, mais qu'elle est aussi une conquête continuelle, un bien qui doit être réalisé par des efforts sans cesse renouvelés. Chaque génération ressent d'une nouvelle façon l'exigence permanente de la paix confrontée aux problèmes quotidiens de son existence. Oui, c'est chaque jour que l'idéal de la paix doit être traduit en une réalité concrète par chacun de nous. e er 1. Si aujourd'hui je vous présente, comme sujet de vos réflexions, le thème de la liberté, je le fais dans la ligne du Pape Jean XXIII dans son encyclique Pacem in terris quand il proposait la liberté comme l'un des «quatre piliers qui soutiennent la maison de la paix». La liberté répond à une aspiration profonde et généralisée du monde Acta Ioannis Pauli Pp. II 1261 contemporain, comme en témoigne, entre antres, l'usage fréquent qui est fait de ce terme de ((liberté», même s'il n'est pas toujours employé dans le même sens par des croyants et par des athées, par des hommes de science et par des économistes, par ceux qui vivent dans une société démocratique et par ceux qui subissent un régime totalitaire. Chacun lui donne un accent spécial, et même une signification profondément dif­ férente. En cherchant à développer notre service de la paix, il nous est donc bien nécessaire de comprendre quelle est cette vraie liberté qui est à la fois racine et fruit de la paix. 2. La paix doit se réaliser dans la vérité ; elle doit se construire sur la justice; elle doit être animée par l'amour; elle doit se faire dans la liberté (cf. Pacem in terris). Sans un respect profond et généralisé de la liberté, la paix échappera à l'homme. Nous n'avons qu'à regarder autour de nous pour nous en convaincre. Car le panorama qui s'ouvre à nos yeux en ce début des années quatre-vingt semble peu rassurant, alors que tant d'hommes et de femmes, simples citoyens ou dirigeants responsables, se préoccupent vivement de la paix, et souvent jusqu'à l'angoisse. Leur aspiration ne trouve pas sa réalisation dans une paix véritable à cause de l'absence de la liberté ou de sa violation, ou encore en raison de la façon ambiguë ou erronée dont elle est exercée. Car quelle peut bien être la liberté des nations dont l'existence, les aspirations et les réactions sont conditionnées par la crainte au lieu de la confiance mutuelle, par l'oppressfon au lieu de la libre poursuite de leur bien commun? La liberté est blessée quand les relations entre les peuples sont fondées non sur le respect de l'égale dignité de chacun, mais sur le droit du plus fort, sur l'attitude de blocs dominateurs et sur des impérialismes militaires ou politiques. La liberté des nations est blessée quand les petites nations sont obligées de s'aligner sur les grandes pour voir assuré leur droit à l'existence autonome ou leur survie. La liberté est blessée quand le dialogue entre partenaires égaux n'est plus possible en raison de dominations économiques ou financières exercées par des nations privilégiées et fortes. Et à l'intérieur d'une nation, au plan politique, la paix a-t-elle une chance réelle quand la libre participation aux décisions collectives ou la libre jouissance des libertés individuelles n'est pas garantie? Il n'y a pas de vraie liberté — fondement de la paix — quand tous les pou­ voirs sont concentrés dans les mains d'une seule classe sociale, d'une seule race, d'un seul groupe, ou quand le bien commun est confondu avec 1262 Acta Apostolicae Sedis -r Commentarium Officiale les intérêts d'un seul parti qui s'identifie avec l'Etat. Il n'y a pas de vraie liberté quand les libertés des individus sont absorbées ipar une collectivité « e n niant toute transcendance à l'homme et à son histoire, personnelle et collective » (Lettre Octogésima adveniens, n. 26). La vraie liberté est également absente quand des formes diverses d'anarchie érigée en théorie conduisent à refuser ou contester systématiquement toute autorité, aboutissant, à l'extrême, aux terrorismes politiques ou à des violences aveugles, spontanées ou organisées. Il n'y a pas non plus de vraie liberté quand la sécurité interne est érigée en norme unique et suprême des relations entre l'autorité et les citoyens, comme si elle était le seul ou le principal moyen de maintenir la paix. On ne, peut pas ignorer, dans ce contexte, le problème de la répression systématique ou sélective — accompagnée d'assassinats et de tortures, de disparitions et d'exils —- dont sont victimes tant de personnes, y compris des évêques, des prêtres, des religieux, des religieuses et des laïcs chrétiens engagés dans le service du prochain. 3. Au plan social, on peut difficilement qualifier de vraiment libres les hommes et les femmes qui n'ont pas la garantie d'un emploi honnête et rémunérateur ou qui, dans tant de villages ruraux, restent encore sou­ mis à des servitudes regrettables, qui sont parfois l'héritage d'un passé de dépendance ou d'une mentalité coloniale. Il n'y a pas non plus de liberté suffisante pour ceux et pour celles qui, à la suite d'un développe­ ment industriel, urbain ou bureaucratique incontrôlé, se savent pris dans un gigantesque engrenage, dans un ensemble de mécanismes non voulus ou non maîtrisés qui ne laissent plus l'espace nécessaire pour un développement social digne de l'homme. La liberté est par ailleurs réduite, plus qu'il ne paraît, dans une société qui se laisse guider par le dogme de la croissance matérielle indéfinie, par la course à l'avoir ou la course aux armements. La crise économique actuelle qui atteint toutes les sociétés risque de provoquer, si elle n'est pas confrontée avec des postulats d'un autre ordre, des mesures qui restreindront encore da­ vantage l'espace de liberté dont la paix a besoin pour éclore et fleurir. Au niveau de l'esprit, la liberté peut encore souffrir de manipulations de multiples sortes. C'est le cas lorsque les moyens de communication sociale abusent de leur pouvoir sans se soucier de l'objectivité rigoureuse. C'est les cas aussi lorsqu'on applique des procédés psychologiques sans égard pour la dignité de la personne. Par ailleurs, la liberté restera bien incomplète, ou du moins difficile à exercer, chez les hommes, les Acta Ioannis Pauli Pp. II 1263 femmes et les enfants pour qui l'analphabétisme constitue une sorte d'esclavage quotidien dans une société qui suppose la culture. Au seuil de l'année 1981, proclamée par les Nations Unies Année de la personne handicapée, il convient enfin d'inclure dans ce tableau nos frères et sœurs qui ont été atteints dans leur intégrité physique ou dans leur esprit. Notre société est-elle suffisamment consciente de son devoir de mettre en œuvre les moyens leur permettant de participer plus li­ brement à la vie en commun, d'avoir accès au développement humain qui correspond à leurs droits de personnes humaines et à leurs possi­ bilités, dans la dignité? 4. Mais, à côté de ces exemples typiques où des conditionnements plus ou moins graves font obstacle au juste déploiement de la liberté alors qu'ils pourraient être changés, il y a aussi un autre volet, positif celui-là, au tableau du monde contemporain à la recherche de la paix dans la liberté. C'est l'image d'une foule d'hommes et de femmes qui croient en cet idéal, qui s'engagent à mettre la liberté au service de la paix, à la respecter, à la promouvoir, à la revendiquer et à la dé­ fendre, et qui sont disposés aux efforts et jusqu'aux sacrifices que cet en­ gagement demande. Je pense à tous ceux, Chefs d'Etat et de Gou­ vernement, hommes politiques, fonctionnaires internationaux et respon­ sables civils à tous les niveaux, qui s'efforcent de rendre accessibles à tous les libertés solennellement proclamées. Ma pensée va aussi à tous ceux et celles qui savent q u e la liberté est indivisible et qui, en conséquence, ne se lassent pas de repérer, en toute objectivité, dans les situations changeantes, les nouvelles atteintes à la liberté dans le domaine de la vie personnelle, de la famille, de la culture, du dévelop­ pement socio-économique et de la vie politique. Je pense aux hommes et aux femmes à travers le monde, épris d'une solidarité sans frontières, pour qui il est impossible, dans une civilisation devenue mondiale, d'isoler leurs propres libertés de celles que leurs frères et sœurs en d'autres continents s'efforcent de conquérir ou de sauvegarder. Je pense spécialement aux jeunes qui croient qu'on ne devient vraiment libre qu'en s'efforçant de procurer aux autres la même liberté. 5. La liberté dans son essence est intérieure à l'homme, connaturelle à la personne humaine, signe distinctif de sa nature. La liberté de la personne trouve en effet son fondement dans sa dignité transcendante : une dignité qui lui a été donnée par Dieu, son Créateur, et qui 1264 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale l'oriente vers Dieu. L'homme, parce que créé à l'image de Dieu (cf. Gn 1, 27), est inséparable de la liberté, de cette liberté qu'aucune force ou contrainte extérieure ne pourra jamais enlever et qui constitue son droit fondamental, tant comme individu que comme membre de la société. L'homme est libre parce qu'il possède la faculté de se déterminer en fonction du vrai et du bien. Il est libre parce qu'il possède la faculté de choisir « mû et déterminé par une conviction personnelle et non sous le seul effet de poussées instinctives ou d'une contrainte extérieure» (Constit. Gaudium et Spes, n. 17). Etre libre, c'est pouvoir et vouloir choisir, c'est vivre selon sa conscience. 6. L'homme doit donc pouvoir faire ses choix en fonction des valeurs auxquelles il donne son adhésion ; il s'y montrera responsable, et il appartient à la société de favoriser cette liberté, en tenant compte du bien commun. La première de ces valeurs et la plus fondamentale est toujours sa relation à Dieu exprimée dans ses convictions religieuses. La liberté religieuse devient ainsi la base des autres libertés. A la veille de la réunion de Madrid sur la sécurité et la coopération en Europe, j'ai pu répéter ce que je n'ai cessé d'affirmer depuis le début de mon mi­ nistère: « L a liberté de conscience et de religion... est... un droit primaire et inaliénable de la personne ; bien plus, dans la mesure où elle atteint la sphère la plus intime de l'esprit, on peut même dire qu'elle soutient la raison d'être, intimement ancrée dans chaque personne, des autres libertés» (La liberté religieuse et l'Acte final d'Helsinki, n. 5; cf. L'Osservatore Romano, 15 novembre 1980). 1 Les différentes instances responsables dans la société doivent rendre possible l'exercice de la vraie liberté dans toutes ses manifestations. Elles doivent chercher à garantir à chaque homme et à chaque femme la possibilité de réaliser pleinement son potentiel humain. Elles doivent leur reconnaître un espace autonome, juridiquement protégé, afin que tout être humain puisse vivre, seul ou collectivement, selon les exigences de sa conscience. Une telle liberté est d'ailleurs invoquée par les plus grands documents et pactes internationaux, tels que la Déclaration uni­ verselle des Droits de l'homme et les Conventions internationales rela­ tives au même sujet, comme aussi par la grande majorité des Constitu­ tions nationales. Ce n'est que justice, car l'Etat, en tant que porteur 1 Cf. supra p. 1258. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1265 du mandat des citoyens, doit non seulement reconnaître les libertés fon­ damentales des personnes, mais les protéger et les promouvoir. Ce rôle positif, il le jouera en respectant la règle du droit et en recherchant le bien commun selon les exigences de la loi morale. Pareillement, les groupes intermédiaires librement formés contribueront à leur manière à la sauvegarde et à la promotion des libertés. Cette noble tâche concerne toutes les forces vives de la société. 7. Mais la liberté, ce n'est pas seulement un droit qu'on réclame pour soi, c'est un devoir qu'on assume à l'égard des autres. Pour vraiment servir la paix, la liberté de chaque être humain et de chaque communauté humaine doit respecter les libertés et les droits des autres, individuels ou collectifs. Elle trouve dans ce respect sa limitation, mais aussi sa lo­ gique et sa dignité, car l'homme est par nature un être social. Certaines formes de ((liberté» ne méritent pas vraiment ce nom, et il faut veiller à défendre la liberté contre des contrefaçons de plu­ sieurs sortes. Par exemple, la société de consommation — cet excès de biens non nécessaires à l'homme — peut constituer, en un certain sens, un abus de liberté quand la recherche toujours plus insatiable de biens n'est pas soumise à la loi de la justice et de l'amour social. Une telle pratique de la consommation entraîne en fait une limitation de la li­ berté des autres; et même, dans la perspective de la solidarité inter­ nationale, elle affecte des sociétés entières qui ne peuvent pas disposer du minimum de biens nécessaires à leurs besoins essentiels. L'existence de zones de pauvreté absolue dans le monde, l'existence de la faim et de la dénutrition ne sont pas sans poser une grave interrogation aux pays qui se sont développés librement sans tenir compte de ceux qui n'avaient pas le minimum et peut-être parfois à leurs frais. On pourrait même dire qu'à l'intérieur des pays riches, la poursuite incontrôlée de biens matériels et de services de tout genre offre seulement en apparence davantage de liberté à ceux qui en bénéficient, car elle propose comme valeur humaine fondamentale la possession des choses, au lieu de viser un certain bien-être matériel comme condition et moyen du plein épa­ nouissement des talents de l'homme en collaboration et en harmonie avec ses semblables. De même, une société construite sur une base purement matérialiste nie à l'homme sa liberté quand elle soumet les libertés individuelles aux dominations économiques, quand elle réprime la créativité spirituelle de l'homme au nom d'une fausse harmonie idéologique, quand elle refusé 1266 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale aux hommes l'exercice de leur droit d'association, quand elle réduit pra­ tiquement à néant la faculté de participer à la chose publique ou agit de telle façon en ce domaine que l'individualisme et l'absentéisme, ci­ vique ou social, finissent par devenir l'attitude générale. Enfin, la vraie liberté n'est pas promue non plus dans la société permissive qui confond la liberté avec la licence de faire n'importe quel choix et qui proclame, au nom de la liberté, une sorte d'amoralisme général. C'est proposer une caricature de la liberté que de prétendre que l'homme est libre d'organiser sa vie sans référencé aux valeurs morales et que la société n'a pas à assurer la protection et la promotion des valeurs éthiques. Une telle attitude est destructrice de liberté et de paix. Il existe de multiples exemples de cette conception erronée de la liberté, comme l'élimination de la vie humaine par l'avortement accepté ou légalisé. 8. Le respect de la liberté des peuples et des nations est une partie intégrante de la paix. Des guerres n'ont cessé d'éclater et la destruction a frappé des peuples et des cultures entières parce que la souveraineté d'un peuple ou d'une nation n'avait pas été respectée. Tous les conti­ nents ont été les témoins et les victimes de guerres et de luttes fratri­ cides, provoquées par la tentative d'une nation de limiter l'autonomie d'une autre. On peut même se demander si la guerre ne risque pas de devenir — ou de rester — une donnée normale de notre civilisation, avec des conflicts armés «limités» qui traînent en longueur sans que l'opinion publique s'en émeuve, ou avec la succession de guerres ci­ viles. Les causes directes ou indirectes sont multiples et complexes: ex­ pansionismo territorial, impérialisme idéologique pour le triomphe duquel on entasse des armes d'anéantissement total, exploitation économique à perpétuer, hantise de la sécurité territoriale, différences ethniques ex­ ploitées par les marchands d'armements, et bien d'autres encore. Quelle qu'en soit la raison, ces guerres contiennent des éléments d'injustice, de mépris ou de haine, et d'atteinte à la liberté. Je l'ai souligné l'an dernier à l'Assemblée générale des Nations Unies : « L'esprit de guerre, dans sa signification première et fondamentale, surgit et mûrit là où les droits inaliénables de l'homme sont violés. Il y a là une vision nouvelle, profondément actuelle, plus profonde et plus radicale, de la cause de la paix. C'est une vision qui perçoit la genèse de la guerre et, en un certain sens, sa substance dans les formes les plus complexes qui dérivent de l'injustice, considérée sous ses aspects les plus variés : cette Acta Ioannis Pauli Pp. II 1267 injustice commence par porter atteinte aux droits de l'homme, rompant ainsi le caractère organique de l'ordre social, et se répercute ensuite sur tout le système des rapports internationaux)) (n. 11). 9. Sans la volonté de respecter la liberté de tout peuple, de toute nation ou culture, et sans un consensus global à ce sujet, il sera difficile de créer les conditions de la paix. Il faut pourtant avoir le courage de les envisager. De la part de chaque nation et de ses gouvernants, cela suppose un engagement conscient et public de renoncer aux reven­ dications et aux desseins portant atteinte aux autres nations, autrement dit cela suppose le refus de souscrire à toute doctrine de suprématie nationale ou culturelle. Il faut aussi vouloir respecter les cheminements internes des autres nations, reconnaître leur personnalité au sein de la famille humaine, et donc être prêt à remettre en cause et à corriger toute politique qui, dans le domaine économique, social ou culturel, serait en fait une ingérence ou une exploitation. Dans ce contexte, je voudrais plaider pour que la communauté des nations s'efforce davantage d'aider les nations jeunes ou encore en voie de développement à atteindre la vrai maîtrise de leurs propres richesses et l'autosuffisance en matière alimentaire comme pour les besoins vitaux essentiels. Je prie les pays riches d'orienter leur aide vers la préoccupation première d'éliminer activement la pauvreté absolue. La mise au point des instruments juridiques a sa place dans l'amé­ lioration des rapports entre les nations. Pour respecter la liberté, il importe de contribuer aussi à la codification progressive des applica­ tions qui découlent de la Déclaration universelle des Droits de l'homme. Dans ce respect de l'identité des peuples, je voudrais inclure particuliè­ rement le droit de chaque peuple de voir ses traditions religieuses respectées à l'intérieur et par les autres nations, et le droit de participer aux libres échanges dans les domaines religieux, culturel, scientifique et éducatif. 10. La meilleure garantie de la liberté et de sa réalisation effective repose sur la responsabilité des personnes et des peuples, sur les efforts que chacun déploie concrètement à son propre niveau, dans son envi­ ronnement immédiat, au plan national et international. Car la liberté n'est pas donnée. Elle doit sans cesse être conquise. Elle va de pair avec le sens de la responsabilité qui incombe à chacun. On ne rend pas 1268 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale les hommes libres sans les rendre en même temps plus conscients des exigences du bien commun et plus responsables. Pour cela, il est nécessaire de faire surgir et de renforcer un climat de confiance mutuelle sans lequel la liberté ne peut se déployer. Il est évident pour tous que c'est la condition indispensable de la véritable paix, et sa première expression. Mais, comme la liberté et comme la paix, cette confiance n'est pas donnée : elle doit être acquise, elle doit être méritée. Quand un individu n'assume pas sa responsabilité à l'égard du bien commun, quand une nation ne se sent pas co-responsable du sort du monde, la confiance est compromise. A plus forte raison si on utilise les autres pour ses propres objectifs égoïstes, ou simplement si on se livre à des manœuvres visant à faire prévaloir ses propres inté­ rêts sur les intérêts légitimes des autres. Seule la confiance méritée par des actions concrètes en faveur du bien commun rendra possible, entre les personnes et les nations, le respect de la liberté qui est service de la paix. 11. En terminant, vous me permettrez de m'adresser plus spé­ cialement à ceux qui me sont unis dans la croyance au Christ. L'homme ne peut pas être authentiquement libre ni promouvoir la vraie liberté s'il ne reconnaît pas et s'il ne vit pas la transcendance de son être par rapport au monde et sa relation à Dieu, car la liberté est toujours celle de l'homme créé à l'image de son Créateur. Le chrétien trouve dans l'Evangile l'appui et l'approfondissement de cette conviction. Le Christ, Rédempteur de l'homme, rend libre. « Si le Fils vous affranchit, vous serez vraiment libres », rapporte l'Apôtre Jean (8, 36). Et l'Apôtre Paul ajoute: ((Là où est l'esprit du Seigneur, là est la liberté» (2 Co 3, 17). Etre libéré de l'injustice, de la peur, de la contrainte, de la souffrance ne servirait de rien si on restait esclave dans les profondeurs du cœur, esclave du péché. Pour être vraiment libre, l'homme doit être libéré de cet esclavage et transformé en une nouvelle créature. La liberté radicale de l'homme se situe ainsi au plan le plus profond : celui de l'ouverture à Dieu par la conversion du cœur, car c'est dans le cœur de l'homme que se situent les racines de tout assujettissement, de toute violation de la liberté. Finalement, pour le chrétien, la liberté ne provient pas de l'homme lui-même : elle se manifeste dans l'obéissance à la volonté de Dieu et dans la fidélité à son amour. C'est alors que le disciple du Christ trouve la force de lutter pour la liberté en ce monde. Devant Acta Ioannis Pauli Pp. II 1269 les difficultés de cette tâche, il ne se laissera pas porter à l'inertie ni au découragement, car il met son espérance en Dieu qui soutient et fait fructifier ce qui est réalisé selon son Esprit. * * # La liberté est la mesure de la maturité de l'homme et de la nation. Ainsi, je ne puis terminer ce message sans renouveler l'appel pressant que je vous ai livré au début : comme la paix, la liberté est un effort sans cesse à reprendre pour donner à l'homme sa pleine humanité. N'attendons pas la paix de l'équilibre de la terreur. N'acceptons pas la violence comme chemin de la paix. Commençons plutôt par respecter la vraie liberté : la paix qui en résultera sera en mesure de combler l'attente du monde; car elle sera faite de justice, elle sera fondée sur l'incomparable dignité de l'homme libre. Du Vatican, le 8 décembre 1980. IOANNES PAULUS P P . I I Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1270 ACTA SS. CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS I DECRETUM SANCTI SALVATORIS IN BRASILIA De titulo « Sedis Primatialis » Ecclesiae Metropolitanae et « Primatis » eiusdem Archiepiscopo pro tempore collato. Sollicitae Romanis Pontificibus usque fuerunt curae ut celebratae dignitate Urbes egregiique animarum studio ac obsequenti reverentia Viri dignis decorarentur honoribus mentisque donarentur privilegiis. Id autem benemerentibus non tantum tribuit praemium, sed Pastorem excitat, clerum ac populum ad meliora semper aemulanda charismata. Quas ergo Apostolicae Sedi iam pridem obtulerat preces Archiepisco­ pus Augustus Al var u s S. R. E. Cardinalis da Silva, b. m., iterare sata­ gens Em.mus ac Rev.mus P. D. Avelar S. R. E. Cardinalis Brandâo Vilela, eiusdem Ecclesiae nunc temporis Praesul, audita Conferentia Episcopali Brasiliensi, enixe postulavit ut vetusta ac perinsignis Me­ tropolitana Sancti Salvatoris in Brasilia Archidioecesis omnium Ecclesia­ rum universae Nationis Brasiliensis Sedis Primatialis honestaretur ti­ tulo, eiusque pro tempore Archiepiscopi Primates iure appellari in poste­ rum valerent. Omnibus sane compertum est memoratam Ecclesiam, anno 1551 erectam, iuxta historica documenta, usque ad annum 1667 unam dioece­ sim ac deinceps usque ad annum 1892 unam Sedem Metropolitanam in Brasilia exstitisse. Non est ideo ambigendum quin cunctae ecclesiasti­ cae circumscriptiones in territorio brasiliensi nunc exsistentes, tamquam filiae a matre, a Cathedrali Ecclesia Sancti Salvatoris in Brasilia pro­ cedant. His omnibus mature perpensis, Summus Pontifex Ioannes Paulus, Divina Providentia P P . I I , praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Car- ¡Sacra Congregatio pro Episcopis 1271 meli Rocco, Archiepiscopi titularis Iustinianopolitani in Galatia et in Brasilia Apostolici Nuntii, de consilio infrascripti Cardinalis Sacrae Congregationis pro Episcopis Praefecti, preces ad Se admotas animarum saluti valde profuturas censuit benigneque excipiendas decrevit. Quapropter Sanctitas Sua, de Apostolicae potestatis plenitudine, praesenti Sacrae Congregationis pro Episcopis Decreto, perinde vali­ turo ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae fuissent, Metropolita­ nam Ecclesiam Sancti Salvatoris in Brasilia titulo Sedis Primatialis, ad honorem dumtaxat, omnium Ecclesiarum universae Dicionis Brasi­ liensis eiusdemque pro tempore Praesulem Primatis titulo, ad honorem dumtaxat, in perpetuum condecorare decernit, firmis tamen sartisque iis omnibus quae can. 271 C. I. C. praescribit, ita ut posthac Em.mo P. D. Avelar S. R. E. Cardinali Brandâo Vilela, eiusque legitimis successoribus titulo Primatis Dicionis Brasiliensis ubique frui liceat. Ad haec omnia perficienda Summus Pontifex deputat memoratum Exc.mum P. D. Carmelum Rocco, eidem necessarias et opportunas tri­ buens facultates, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemli­ bet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad Sa­ cram Congregationem pro Episcopis authenticum exemplar actus peractae exsecutionis mittendi. Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Episcopis, die 25 mensis octobris anno 1980. © SEBASTIANUS Card. *BAGGIO, Praefectus ¡5B Lucas Moreira Neves, Archiep. tit. Feraditanus maior, a Secretis II PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Sacra Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. I l l i s quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die 13 Novembris 1980. — Cathedrali Ecclesiae Clevelandensi Exc.mum P. D. Antonium Pilla, hactenus Episcopum tit. Scardonensem.die 1 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Subaugustanae R. D. Philippum Giannini, e clero romano, Officialem Tribunalis Re­ gionalis Latii, quem deputavit Auxiliarem Em.mi ac Rev.mi Hugonis S. R. E. Cardinalis Poletti, vicaria potestate Urbis Antistitis. 1272 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale die 6 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Succursensi et Sancti Aegidii Exc.mum P. D. Victorem Emmanuelem López Forero, hactenus Episcopum titularem Afufeniensem et Auxiliarem archidioecesis Bo­ gotensis. die 11 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Sanctae Marthae Exc.mum P. D. Felicem Mariam Torres Parra, hactenus Episcopum Sinceleiensem. die 12 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Alaiuelensi Exc.mum P. D. Iosephum Barquero Arce, hactenus Episcopum titularem Arindelensem et Auxiliarem eiusdem dioecesis. — Cathedrali Ecclesiae Toletanae in America Exc.mum P. D. Iaco­ bum Hoffman, hactenus Episcopum tit. Italicensem. die 18 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Cellensi in Pro­ consulari R. P. Philippum Mariam Zalba Elizalde, sodalem Ordinis Fratrum Praedicatorum, quem constituit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ferdinandi Vargas Ruiz de Somocurcio, archiepiscopi Arequipensis. SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM NAGASAKIEN". SEU MACAONEN. SEU MANILEN. Beatificationis seu Declarationis Martyrii Servorum Dei Dominici Ibáñez de Erquicia, Iacobi Kyushei Tomonaga, Sacerdotum Ordinis Praedicatorum, Laurentii Ruiz, laici et XIII Sociorum, in odium Fidei, uti fertur, interfectorum (1633-1637). SUPER DUBIO An constet de martyrio eiusque causa et de signis seu miraculis, in casu et ad effectum de quo agitur. ((Quotiescumque nomen Martyris enuntiamus, ea quidem vi et sen­ tentia, quam christiani hagiographi ei subiecerunt, spectaculum taeterrimum sed simul admirabile menti nostrae obversatur; taeterrimum propter iniustitiam, quae, auctoritate et crudelitate potens, causa est facinoris huiusmodi gravissimi ; taeterrimum propter sanguinem, qui Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1273 profluit, et cruciatus corporum, quae doloribus vexantur et morti atroci addicuntur; admirabile autem propter innocentiam, quae viribus na­ turalibus minime se defendit sed docilis se supplicio submittit, laeta et alacris quod invictam fidei veritatem possit testari, quae cum vita humana quasi coaluit ; vita moritur quidem, fides vivit. Vis connectatur cum fortitudine ; illa cum vincit profligatur, haec cum superatur triumphat... Hoc profecto est martyrium : summus actus amoris et fidelitatis erga Christum, exemplum, testimonium, nuntius quidam perennis, quod hominibus praesentibus et futuris affertur. Haec est gloria Ecclesiae in omne aevum perdurans» (AAS 56 (1964), pp. 904-905). Quae verba Pauli P P . V I , prolata in homilia canonizationis XXII Martyrum TJgandensium, iterato hic meritoque afferre iuvat, acta seu (( passiones Martyrum » cum legimus et miramur, qui in inferioris Iaponiae finibus, quadraginta amplius annos (aa. 1597-1643) pro Christo sanguinem refuderunt. Ex innumeris porro Sanctae Ecclesiae confessoribus quorum sex supra viginti a Pio IX canonizati sunt ac ducenti quinque ab eodem bea­ tificati, septemdecim alii nostra aetate selecti fuerunt, qui in Beatorum coetu numerarentur. Una aliave ratione pertinent omnes ad Ordinem Fratrum Praedicatorum, simulque fere eadem tempestate sunt passi (aa. 1633-1637) : quippe cum invalesceret vafra in christianam reli­ gionem insectatio, a supremo militum duce Tokugawa Yemitsu iterato edicto illata (aa. 1633, 1636), et finem mox impositura tempori quod nuncupatur saeculum christianum in Iaponia. Optio ineluctabilis dabatur Evangelii discipulis : aut a fide desciscere aut e vita discedere. In suae namque professione virtutis perseverantes, capitis damnabantur, lento eodemque atroci supplicio quo, capite verso, et furcae afìixi et fovea strati erant. Aliquandiu praeterea saevis mulcabantur poenis, efferatae mortis indiciis : quandoque magna aquae quan­ titate et vi imbutae et vi depulsae; quandoque vero, inter unguem et carnem digitorum, cannarum aculéis iniectis. Martyrum ergo catalogus hic est, iuxta circumstantias mortis in propatulo loco urbis Nagasakiensis : — Die 14 mensis Augusti a. 1633. Fr. Dominicus Ibáñez de Erquicia, O. P., presbyter, hispanus ex oppido Regii, dioecesis nunc S. Sebastia­ ni, anno 1589 natus, theologiae lector in collegio S. Thomae Manilano, missionarius in Insulis Philippinis (Luzórì), et decem per annos vicarius provincialis in Iaponia. Cui socius in passione adfuit Fr. Franciscus Shogemon, catechista iaponensis et novitius cooperator O. P. 82 - A. A. S. 1274 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Die 17 mensis Augusti a. 1633. Fr. Iacobus Kyushei Gorobioye Tomonaga, O. P., a S. Maria appellatus, presbyter, anno 1582 in pago Kyudetsu prope Omuram natus, in insula Formosa et urbe Manilana missionarius, ac demum dimidium per annum in regno Satzuma Christi nuntius. Cui in catechesi et passione socius exstitit Michael Kurobioyc, laicus iaponensis. — Die 19 mensis Octobris a. 1633. Fr. Lucas Alonso, O. P., sumpto nomine a Spiritu Sancto, presbyter, in pago hispano Carracedo, dioe­ cesis Asturicensis, anno 1594 natus, fidei praeco in Insulis Philippinis (Luzórì) et Manilae magister artium in collegio S. Thomae. Decennium administer Evangelii intrepidus egit in Iaponia, vel usque pergens ad septentrionalem partem insulae Honshu. Quem comitati sunt in fide propaganda et testificanda, Fr. Matthaeus Kohioye a Rosario, novitius cooperator O. P., e regno de Arima, octodecim annos natus; atque Dominicus Kakusuke, laicus iaponensis. — Die c. 15 mensis Octobris a. 1634. Sor. Magdalena de Nagasaki, virgo, circa annum 1610 nata, fortis virili pectore femina, sive in fide fovenda sive in supplicio furcae per tredecim dies perpetiendo. Haec, primum, regulam Tertii Ordinis Recollectorum S. Augustini fuit profes­ sa; ultimo vitae biennio, cum amplius ipsi non esset ex eodem Ordine spiritus moderator, ad P. Iordanum de S. Stephano O. P., accessit, a quo habitum novitiae Tertii Ordinis Praedicatorum recepit cum volun­ tate profitendi, licet a professione, imminente morte, praepedita fuerit. — Die 11 mensis Novembris a. 1634. Sor. Marina de Omura, virgo, Tertium Ordinem Praedicatorum professa et eiusdem Ordinis fratrum hospita. Qua de causa in vincula coniecta, ludibrio castimoniae in pu­ blico obnoxia fuit, ac demum fortissima mulier igne combusta. — Die 17 mensis Novembris a. 1634. Fr. Iordanus de S. Stephano, O. P., cui nomen familiae Hyacinthus Ansalone, presbyter, anno 1598 in dioecesi Agrigentina natus, in Insulis Philippinis {Luzórì) et in civi­ tate Manilana sex per annos Evangelii et sacramentorum minister. Quod sacrum ministerium in Iaponia, plurimis exantlatis laboribus, biennio usque ad mortem continuavit. Apostolatus et martyrii socius adstitit ei Fr. Thomas a S. Hyacintho, O. P., seu Hioji Rokuzayemon Nishi, presbyter, oriundus e civitate Hirado anno 1590, per tres annos missionarius in Insula Formosa, et per ultimos quinque intrepidus fidei propugnator in regione Nagasakiensi. Uterque invicto animo per septem dies in f urea et fovea tor­ menta sustinuit. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 1275 — Die 24 mensis Septembris a. 1637. Fr. Antonius Gonzalez, O. P., presbyter, in urbe hispana Legionensi anno 1593 ortus. Manilae, in collegio S. Thomae, theologiam docuit et munere rectoris functus est; quo in officio, anno 1636 expeditioni missionariae in Iaponiam praefuit cum aliis quinque infra recensitis. In vinculis detentus, bis aquae tor­ mén tum subiit atque febri gravissima impeditus ceteros in morte praeivit. — Die 29 mensis Septembris a. 1637. Fr. Guillelmus Courtet, O.P., in religione Thomas a S. Dominico, presbyter, in oppido gallico S eri­ gnati, dioecesis nunc Montispessulanae, anno 1590 natus, theologiae lector et prior conventus Avenionensis. Manilae quoque sacras litteras docuit, arcta cum poenitentia vitam degendo, quam post multa tor­ menta in Iaponia finivit. Item, Fr. Michael de Aozaraza, O. P., presbyter, anno 1598 in pago hispano Oñate, natus, intra fines dioecesis nunc S. Sebastiani, atque in Insulis Philippinis (Luzórì), minister animarum fidelissimus. Multi­ modas poenas in carcere Nagasakiensi sustinuit. Item, Fr. Vincentius Schiwozuka a Cruce, O. P., presbyter, iaponensis, iam membrum Tertii Ordinis S. Francisci et animarum curam gerens suorum civium in civitate Manilana. In carcerem detrusus, ob metum tormentorum fidem renegavit, sed cito poenitentia fretus et alacrior factus, tormenta usque ad mortem obivit. Item, Laurentius Ruiz, paterfamilias, Manilensis natu, confrater S. Rosarii et famulus conventus Praedicatorum. Tametsi ex inopinato ad oras Iaponiae appulerat, nec sodales dominicanos deserere nec fidem voluit abiurare, milies potius pro eadem vitam daturus. Item, Lazarus de Kyoto, iaponensis, iam patria sua propter Evan­ gelium factus extorris et Manilae commoratus. Uti linguae interpres fratribus Praedicatoribus se adiunxit in Iaponiam reversurus. Coram tormentis in apostasiam lapsus, postmodum casum suum libenter re­ paravit et cum ceteris furcae et foveae fuit suspensus. Quorum omnium corpora statim cremata sunt cineresque in mare dispersae. De praefatis Servis Dei, testimonio fidei probatis, quos nihil separavit a caritate Christi (cf. Hebr. 11, 39; Rom. 8, 35-39). Positio historica super martyrio concinnata est, variis fulta probationibus sive ex documentis coaevis, sive e duobus Processibus informativis annis 1636 et 1637 in curiis Manilensi et Macaonensi constructis. Post intro­ ductam beatificationis Causam apud S. Sedem die 26 mensis Novembris a. 1979, habiti sunt ex more peculiaris Congressus Theologorum die 29 Acta Apostolicae Sedis .- Commentarium Officiale 1276 mensis Aprilis a. 1980, et plenaria Congregatio Patrum Cardinalium die 1 mensis Iulii sequentis, in qua Rev.mus D. Aloisius Cardinalis Ciappi, Causae relator, sequens dubium disceptandum proposuit : An constet de martyrio eiusque causa et de signis seu miraculis, in casu et ad effectum de quo agitur. Utrobique favorabilis et unanimis prolata est sententia pro sexdecim Servis Dei ; dum circa Dominicum Kakusuke aliud ab aliis datum est responsum, cum satis non constaret ex actis de illius martyrio. Facta denique per infrascriptum S. Congregationis pro Causis Sanc­ torum Praefectum, die 11 mensis Septembris anni huius, fideli relatione, Ioannes Paulus P P . II vota Sacrae eiusdem Congregationis rata habens, mandavit ut Decretum super martyrio sexdecim Servorum Dei apparare­ tur ; pro Servo Dei autem Dominico Kakusuke statutum est : dilata, et probationes coadiuventur. Hodierno tandem die, accitis ad Se Rev.mis Cardinalibus Petro Pa­ lazzini, S. Congregationis pro Causis Sanctorum Praefecto, et Aloisio Ciappi, Causae huius relatore, meque Antistite a Secretis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, declaravit : Constare de marty­ rio eiusque causa sexdecim praedictorum Servorum Dei et, concessa a signis seu miraculis dispensatione a canone 2116, § 2 requisitis, omni­ que alia opportuna dispensatione, ad ulteriora procedi posse. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in Acta S. C. pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 11 Octobris A. D. 1980. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. . Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis 1277 Diarium Romanae Curiae DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Visita Ufficiale : Venerdì, 1 9 Dicembro 1980, S. E. il Signor CVIJETIN MIJATOVIC, Presidente della Presidenza della Repubblica Socialista Federativa di Jugoslavia. Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Venerdì, 1 2 Dicembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor HUGO ESCOBAR SIERRA, Ambasciatore della Colombia presso la Santa Sede. Lunedì, 1 5 Dicembre 1980, S. E. il Signor SALOMON Ambasciatore del Madagascar presso la Santa Sede. RAHATOKA, Giovedì, 1 8 dicembre 1 9 8 0 , S. E. il Signor ANWAR SABRI RAZZAK, Ambasciatore dell'Irak presso la Santa Sede. Sabato, 2 0 Dicembre 1980, S. E. il Signor Ambasciatore del Mali presso la Santa Sede. ABDUL YAYA DIARRA, Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza : Giovedì, 4 Dicembre 1 9 8 0 , il Signor ALBERT TÉVOÉDJRÉ, Direttore dell'Istituto Internazionale di Studi Sociali presso il B.I.T. Sabato, 6 Dicembre 1 9 8 0 , la Signora Governatore del Kerala (India). JYOTHI VENCATACHELLUM, Giovedì, 11 Dicembre 1 9 8 0 , S. E. il Dott. Presidente della Repubblica di Sierra Leone. Venerdì, SIAKA STEVENS, Dicembre 1 9 8 0 , S. E. il Brigadiere D. CARLOS WASHINGTON PASTOR, Ministro degli Affari Esteri e Culto della Repubblica Argentina; 12 S. E. il Signor Esteri del Cile. RENÉ ROJAS GALDAMES, Ministro degli Affari 1278 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Delegazioni del Governo Argentino e del Governo Cileno per l'opera di mediazione papale nella controversia sulla zona australe. Sabato, 2 0 Dicembre 1 9 8 0 , S. A. R. il Principe SAUD A L FAISAL, Ministro degli Esteri del Regno dell'Arabia Saudita. Giovedì, 18 Dicembre 1980, alla presenza del Santo Padre si è tenuta una riunione degli Em.mi Signori Cardinali Capi dei Dicasteri della Curia Romana. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 1 dicembre 1980. Mons. Liborio Scaccia, Protonotario Apostolico « de nu­ mero participantium ». 10 » » S. E. Mons. Pio Laghi, Arcivescovo titolare di Mauriana, Delegato Apostolico negli Stati Uniti d'Ame­ rica nonché Osservatore Permanente della San­ ta Sede presso l'Organizzazione degli Stati Americani. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 5 dicembre 1980. Mons. Zenon Grocholewski, Capo della Cancelleria del Su­ premo Tribunale della Segnatura Apostolica. 20 » » Dott. Giancarlo De Luca, Primo Contabile dell'Am­ ministrazione del Patrimonio della Sede Apo­ stolica. 22 » » Le LL.EE. Mons. Ottorino Pietro Alberti, Arcivescovo di Spoleto e Mons. Reinhard Lettmann, "Vescovo di Münster, Membri della Sacra Congregazione per le Cause dei Santi. 23 » » L'Em.mo Signor Cardinale Bernardin Gantin, Membro del Segretariato per i non Cristiani, » » » P. Jan Schotte, CI.CM., Consultore del Segretariato per i non Cristiani. » » » Mons. Cosimo Petino, Consultore della Sacra Congrega­ zione per le Cause dei Santi. Diarium Romanae 127.9 Curiae ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 18 luglio 1980. Al sig. Yoshio Akao (Tokyo). La Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 11 novembre 1980. Al Sig. Orlando Léfèvre (Roma). La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 12 agosto 1980. Al sig. Ludovico A. J. M. van Heijst (Bois-Le-Duc). 1 ottobre » Al sig. Philip Chiang (Kaohsiung). 6 novembre » Al sig. Fausto Battini (Modena). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 24 luglio 1980. Al sig. P. T. Thomas (Changanacherry). 15 settembre » Al sig. Pietro De Prêta (Roma). 30 » » Al sig. Renato Carraro (Vicenza). 1 ottobre » Al sig. Aureliano Benedetti (Firenze). » » » Al sig. Tullio Benelli (Firenze). » » » Al sig. Louis Le Corre (Nantes). 29 » » Al sig. Etienne Parois (Perpignano). La Commenda dell'Ordine di san Silvestro Papa: CO 17 luglio 1979. Al sig. Attilio Galluzzi (Roma). 25 luglio 1980. Al sig. Giuliano Falcucci (Roma). 13 agosto » Al sig. Guglielmo Pucci (Roma). 1 ottobre » Al sig. Bernhard Jarzynka (U.S.A.). novembre » Al sig. John A. Hall (U.S.A.). 8 » » Al sig. Giuseppe Toniolo (Pisa). » » » Al sig. Leopoldo Testoni (Pisa). Al sig. Benedetto Niccolai (Pisa). Il 14 18 21 29 luglio » » » Cavalierato 1980. » » » Al Al Al AI sig. sig. sig. sig. dell'Ordine di san Silvestro Papa: Benedict Sengooba Lutaakome (Masaka). Martinus A. van den Akker (Bois-Le-Duc). Cornelio Giovanni Verberne (Bois-Le-Duc). Giovanni A. de Vocht (Bois-Le-Duc). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1280 29 luglio » » » » » » » » » » » 6 12 » » » agosto » 15 settembre 4 ottobre '7 21 » 6 novembre 1980. Al » Al Al » Al Al Al Al Al Al » » » » » » » » Al Al Al Al Al Al Al Al Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Geerard Temming (Utrecht). Wijnand van der Lelie (Utrecht). Iacobus Cornelis Geeve (Rotterdam). Jean Engelbert (Rotterdam). Christiaan Henneman Lampe (Rotterdam). Frederik Marie Niemans (Rotterdam). Hendrikus Antonius van Hasselt (Rotterdam). Leo Lechleitner (Paderborn). Antonio Enrico Cornelio Maria Vermeeren (Bois Le-Duc). Gerardo Enrico Verhamme (Bois-Le-Duc). Ludovico Beaumont (Roermond). Guglielmo L. Andriessen (Roermond). Rinaldo E. G. Lustermans (Roermond). Lino Mercuri (Roma). Tommaso Forte (Roma). Tomas de la Rosa y de la Cruz (Manila). Rambaldo Fabbri (Orvieto). Helmut Kratschmann (Wien). NECROLOGIO 4 dicembre 1980. Mons. Celestino Fernández y Fernández, Vescovo tit. di Massimiana di Bizacena. 19 » » Mons. Oscar Zanera, Vescovo tit. di Surista. » » » Mons. Didier Perouse de Móntelos, P. A., Vescovo già di Sikasso (Mali). » » » Mons. Royappan Antony Muthu, Vescovo di Vellore (In­ dia) . 26 » » Card. Egidio Vagnozzi, del Titolo di San Giuseppe in via Trionfale. An. et vol. LXXII 31 Decembris 1980 N. 10 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE I INDEX GENERALIS ACTORUM (AN. ET VOL. L X X I I ) I - ACTA SUMMI 1120, 1123, 1125, 1129, 1233, 1238, 1241, 1246, 1250, 1254. PONTIFICIS LITTERAE ENCYCLICAE: 1177. NUNTII GRATULATORII : 315, 316, 669, 671, 672, 817, 1055. EPISTULAE APOSTOLICAE: 5, 113, 569, 777, 791. CONSTITUTIONES APOSTOLICAE: 23, 24, 149, 151, 152, 257, 258, 260, 262, 377, 379, 380, 581, 583, 584, 586, 587, 793, 797, 798, 985, 1073, 1075, 1076, 1232. LITTERAE APOSTOLICAE : 26, 157, 158, 159, 264, 265, 383, 384, 589, 590, 591, 800, 801, 802, 803, 804, 986, 987, 988, 1078. 27, 266, 592, 805, 154, 267, 799, 806, CONVENTIONES : 29, 807. HOMILIAE: 63, 68, 160, 169, 268, 274, 277, 280, 283, 286, 593, 597, 602, 989, 995, 1002, 1007, 1011, 1079, 1086. EPISTULAE: 385, 605, 612, 616, 813. ALLOCUTIONES : 72, 75, 84, 172, 178, 183, 188, 197, 206, 207, 293, 294, 296, 297, 298, 299 301, 302, 304, 314, 394, 396, 398, 402, 403, 406, 410, 618, 621, 625, 628, 631, 634, 635, 639, 640, 642, 644, 1018, 1024, 1031, 1034, 1036, 1046, 1048, 1054, 1091, 1094, 1101, 1106, 1108, 1116, R 83 - A. A. S. NUNTII RADIOTELEVISIFICI : 323, 665. 88, 320, NUNTII SCRIPTO DATI: 213, 318, 818, 1252, 1260. NUNTII TELEGRAPHICI : 327. r DOCUMENTA SYNODI EPISCOPORUM : 215. ACTA SYNODALIA: 674. ITINERA APOSTOLICA: 421, 687, 825. I I - A C T A SS. C O N G R E G A T I O N U M SACRA CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI : 90, 542, 1132, 1137. SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS : Decreta: 93, 94, 95, 552, 553,1270. Provisio Ecclesiarum: 96, 328, 554, 757, 962, 1057, 1157, 1271. Collatio dignitatis: 251, 759. SACRA CONGREGATIO PRO GENTIUM EVAN­ GELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE : Decreta: 1159. Index 1282 generalis Provisio Ecclesiarum: 251, 365, 759, 1159. Nominationes : 252, 367, 760, 1160. IV - ACTA COMMISSIONUM PONTIFICIA COMMISSIO DECRETIS CON­ CILII VATICANI II INTERPRETANDIS: Responsa ad proposita dubia: SACRA CONGREG A n o PRO CLERICIS : 343. SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANC­ TORUM : actorum 105, 767. V - DIARIUM ROMANAE CURIAE Decreta: 101, 368, 555, 559, 562, Audientiae sollemniores: 107, 253, 761, 963, 965, 973, 1059, 1060, 1062, 1161, 1164, 1166, 1169, 1272. 371, 565, 768, 976, 1068, 1174, 1277. SECRETARIA STATUS : III - ACTA TRIBUNALIUM SACRA ROMANA ROTA: 766, 975, 1067, 1172, 1173. Nominationes : * Necrologia: 111, 256, 375, 568, 777, 983, 1072, 1176, 1280. * Ad inquirendum commodum haec ponitur distincta recensio. Officiales Romanae Curiae renuntiata In Synodo Episcoporum: 978. In Sacra Congregatione pro Doctrina Fidei: 977. In Sacra Congregatione pro Sacramentis et Cultu Divino: 978, 1069. In Sacra Congregatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide: 1069. In Sacra Congregatione pro Causis Sanctorum: 769, 1278. In Sacra Congregatione pro Institutione Catholica: 108, 566. In Tribunali Sacrae Penitentiariae Apostolicae: In Supremo Tribunali Signaturae Apostolicae: 108. 769, 1278. In Tribunali Sacrae Romanae Rotae: 566. In Secretariatu ad Christianorum unitatem fovendam: 254. In Secretariatu pro non Credentibus: 108, 769. In Secretariatu pro non Christianis: 769, 1175, 1278. In Pontificio Consilio pro Laicis: 108, 977, 1069. In Pontificia Commissione pro Iustitia et Pace: 108, 373, 769, 1069. In Pontificia Commissione Codici Iuris Can. Recognoscendo: 978. In Pontificia Commissione Codici Iuris Canonici Orientalis Recognoscendo: In Pontificia Commissione Decretis Concilii Vat. II interpretandis: 978. 105, 767. In Pontificio Consilio Instrumentis Communicationis Socialis praeposito: 254. In Pontificia Commissione pro America Latina : 1175. In Pontificia Commissione de spirituali migratorum atque itinerantium cura: 978. In Consilio de Familia: 108. In Commissione Theologica Internationali: 978. In Camera apostolica: 108. In Collegio Protonotariorum de numero participantium: 1278. In Collegio Consistorialis Aulae Advocatorum: 769. In Civitate Vaticana: 1175. In Vicariatu Urbis: 978. In Nuntiaturis et Delegationibus Apostolicis: 254, 373, 769, 977, 1069, 1278. Protonotarii Apostolici supra numerum: 108, 254, 566, 770, 978, 1069. Praelati honoris causa: 108, 254, 373, 566, 770, 979, 1070, 1175. Index generalis actorum 1283 Cappellani Suae Sanctitatis: 109, 254, 374, 566, 770, 979, 1070. Viri Summo Pontifici astantes : III, 1069. Ex Ordine Piano: Collare: 771; Gran Croce: 109. Ex Ordine S. Gregorii Magni: Gran Croce: 772, 980; Commenda con placca: 110, 255, 567, 772, 980, 1278; Placca: 255, 1279; Commenda: 110, 255, 374, 567, 772, 980, 1071, 1279; Cavalierato: 110, 255, 374, 567, 772, 980, 1071, 1279. Ex Ordine S. Silvestri Papae: Commenda con Placca: 110, 773, 982; Commenda: 111, 255, 375, 567, 773, 982, 1071, 1279; Cavalierato: 11, 255, 375, 567, 773, 982, 1072, 1279. 1284 Index documentorum chronologico ordine digestus n INDEX DOCUMENTORUM CHRONOLOGICO ORDINE DIGESTUS I - ACTA IOANNIS PAULI PP. II I - LITTERAE ENCYCLICAE 1980 Nov. 30 Dives in Misericordia. - Ad Episcopos, Sacerdotes et Christi­ fideles totius Catholicae Ecclesiae: de Divina Misericordia 1177 II - E P I S T U L A E APOSTOLICAE 1980 Ian. » Febr. » Apr. » Iul. » Aug. 2 Ad Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos, Sacerdotes et Christi­ fideles totius Ecclesiae Catholicae: X V I expleto saeculo ab obitu Sancti Basilii, Episcopi et Ecclesiae Doctoris . . 24 Ad universos Ecclesiae Episcopos: de SS. Eucharistiae Myste­ rio et Cultu 29 Ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles Italiae: sexto expleto saeculo ab obitu Sanctae Catharinae Senensis, Virginis et Ecclesiae Doctoris 11 Ad dilectos filios Victorem Dammertz, Abbatem Primatem Or­ dinis S. Benedicti; Iacobum Del Rio, Maiorem Congrega­ tionis Eremitarum Camaldulensium Montis Coronae; Pau­ lum Ananian, Abbatem Generalem Ordinis Mechitaristarum Venetiarum, Monachorum Armenorum sub Regula S. Benedicti; Sighardum Kleiner, Abbatem Generalem Sa­ cri Ordinis Cisterciensis ; Ambrosium Southey, Abbatem Generalem Ordinis Cisterciensium Reformatorum seu stri­ ctions observantiae: XV expleto saeculo ab ortu S. Be­ 15 Ad nedicti, abbatis Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Ecclesiae Catholicae : supplicationes pro VI Synodo Episcoporum indi­ cuntur III 1979 Apr. 28 » Oct. 6 » » 16 » Nov. 3 - CONSTITUTIONES 5 113 569 777 791 APOSTOLICAE Qui in Beati. - Detractis quibusdam territoriis a dioe­ cesibus Ruibarbosensi et Barrensi, in Brasilia dioecesis Irecensis constituitur G U A I A R A M I R E N S I S . Cum praelatura. - Praelatura Guaiaramirensis in Brasilia ad gradum dioecesis attollitur nomine immutato G U A M E N S I S . Cum Praelatura. - Praelatura Guamensis in Bra­ silia ad gradum dioecesis evehitur BELFORTIENSIS-MONTIS BELIGARDI. Qui divino. - Nonnullis de­ tractis territoriis ab archidioecesi Bisuntina, nova dioe­ cesis conditur, Belfortiensis-Montis Beligardi nomine . . IRECENSIS. 1073 793 581 23 Index documentorum chronologico 1979 » Nov. 5 » Ian. 25 » » 29 » Febr. 2 » » 4 » Mart. 3 » » 6 » » » » » » » » » » » 7 » » 12 » » 13 » » 14 » Mai. » Iun. » Iul. » » 1285 digestus Sacer praesul. - Civili regione vulgo « Davao dei S u r » ab archidioecesi Davaënsi distracta conditur nova dioecesis nomine « Digosensis » C O T A B A T E N S I S . Sacrorum Antistites. - Nova provincia ecclesia­ stica in Insulis Philippinis conditur, nomine Cotabatensis . F U N E S I O P O L I T A N A . Cum Episcopus. - Quibusdam locis ab Ecclesia Crucis Axeatae distractis nova conditur Praelatura no­ mine Funesiopolitana L A C U S C A R O L I N I . Qui ad beatissimi. - In Foederatis Civitatibus Americae Septemtrionalis nova dioecesis conditur Lacus Carolini nomine N O V O H A M B U R G E N S I S . Cum sacer. - Quibusdam locis ab Ecclesia Portalegrensi in Brasilia distractis nova conditur dioecesis nomine Novohamburgensis C I V I T A T I S R E G A L E N S I S . Episcopus titulo Doritanus. - Praelatura Cluniensis appellata ad gradum dioecesis attollitur nomine Civitatis Regalensis ASSIDONENSIS-JEREZENSIS. Archiepiscopus Hispalensis. - Quibus­ dam locis ab Ecclesia Hispalensi aliisque a dioecesi Gadicensi separatis nova conditur dioecesis nomine Assidonensis-Jerezensis M U Z A F F A R P U B E N S I S . Quandoquidem anni. - Ex integro nova dioe­ cesis Muzaffarpurensis excitatur in India locis quibusdam detractis a dioecesi Patnensi PALMERSTONAQUILONIANA. Properamus et gestimus. - In Nova Zelandia dioecesis conditur Palmerstonaquiloniana . . . H A M I L T O N E N S I S I N N O V A Z E L A N D I A . Venerabiles Praesules. - In Nova Zelandia dioecesis conditur Hamiltonensis in Nova Zelandia cognomine M E K I E N S I S . Evangelisationis operi. - In Aethiopia nova consti­ tuitur Praefectura Apostolica nomine Mekiensis . . . . PLATENSIS ET MARIS PLATENSIS (CHASCOMUSENSIS). Universum Dominicum. - In Argentina, nonnullis detractis ab Ecclesiis Platensi et Maris Platensis territoriis, nova conditur dioe­ cesis Chascomusensis * . . . ZANZIBARENSIS. Cum Administratio. - Administratio apostolica Zanzibarensis et Pembaensis ad gradum dioecesis evehitur IMPHALENSIS. Cum Nos. - Dioecesis Kohimaensis-Imphalensis dividitur e t nova erigitur dioecesis Imphalensis . . . . DIGOSENSIS. » 1980 ordine NEO-IGUASSUENSIS ET BARRENSIS DE PIRAI-VOLTAREDONDENSIS 257 149 151 152 258 260 262 583 584 586 377 379 380 (ITA- GUAIENSIS). Gravissimum supremi. - Detractis quibusdam territoriis ab Ecclesiis Neo-Iguassuensi et Barrensi de Pirai-Voltaredondensi, nova dioecesis conditur nomine Itaguaiensis 30 H A L L A M E N S I S . Qui arcano. - Detractis nonnullis territoriis ab Ecclesiis Loidensi et Nottinghamensi, quae sunt in Magna Britannia, nova dioecesis conditur Hallamensis cognominanda 7 B U B A N Z A N A . Venerabilibus Fratribus. - Quodam e dioecesi Buiumburaënsi territorio detracto, nova dioecesis in Burundia constituitur nomine Bubanzana 7 H A I D U D O R O G H E N S I S . Summis Pontificibus. - In iurisdictionem Eparchiae Haidudoroghensis omnes perpetuo atque stabi­ liter rediguntur Christifideles ritus Byzantini in universa Hungaria commorantes 13 24 Sacrorum Antistites. - Nova Provincia Ecclesiastica nomine Mobilensis constituitur unoque tempore Ecclesia Mobilensis et a Provincia Ecclesiastica Novae Aureliae seiungitur et ad gradum archiepiscopalis sedis metropoli­ tanae evehitur 587 795 797 985 MOBILENSIS. 798 Index 1286 Oct. 13 documentorum chronologico MARIANOPOLITANA » 20 » » Apr. 29 » Nov. 28 1980 Ian. 2 » » 5 » Febr. 6 » » 12 » Mart. 6 » » 18 » » 22 » » 27 » Apr. 11 » » 18 » » 25 » » 28 » » 30 » » » MELKITARUM digestus CATHOLICORUM. Qui be- nignissimo. - In Canada Exarchatus Apostolicus conditur pro omnibus fidelibus catholicis Byzantini Ritus Melki­ tarum ibi commorantibus LYCIENSIS. Conferentia Episcopalis. - In Italia Ecclesia Ly­ ciensis ad dignitatem metropolitanae Sedis evehitur nova­ que ecclesiastica provincia constituitur eodem nomine . . B A R E N S I S . Qui Beatissimo. - Nova Provinciae ecclesiasticae B a ­ rensis recognitio IV 1979 GRAECORUM ordine - LITTERAE 1075 1076 1232 APOSTOLICAE Miseratio illa. - Venerabili Servo Dei Iacobo Desiderato Laval honores Beatorum deferuntur Viget memoria. - Sancta Teresia a Iesu Jornet Ibars caelestis Patrona senum Argentinae eligitur Beatae Mariae. - Templum Beatae Mariae Virginis Matris Boni Consilii, in loco Capodimonte vulgari sermone cognominato surgens, in archidioecesi Neapolitana, ad dignitatem Ba­ silicae Minoris evehitur In antiquo. - Templum Cathedrale Tadinense Sancto Benedicto Abbati sacrum, Basilicae Minoris titulo exornatur . . . Sanctos, id est. - Templum S. Nicolai Barensis in urbe Tauromenio, in finibus Archidioecesis Messanensis, ad gradum Basilicae Minoris evehitur Petiit a Nobis. - In urbe Góry Krzy/.ewskie, in finibus Po­ loniae, sinitur templum Deo dicari in honorem beatae Hedwigis Reginae Cum Rheginensi. - Sanctus Paulus Apostolus et Sanctus Ste­ phanus Nicaenus Patroni, unus principalis et alter se­ cundarius, Rheginensis dioecesis confirmantur Cum Beatam. - Beata Maria Virgo sub titulo « Santa Maria de Graça » Patrona dioecesis Setubalensis in Lusitania confirmatur Beatam Mariam. - Beata Maria Virgo sub titulo « Nuestra Señora de Lourdes » confirmatur Patrona principalis dioe­ cesis Foromartiniensis in Argentina; eius vero Sponsus S. Ioseph opifex, Patronus secundarius Proprium semper. - Templum S. Annae in Gòra kw. Anny, in dioecesi Opoliensi, in finibus Poloniae, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur Legitimum atque iustum. - In archidioecesi Bononiensi, Cen­ tense collegiatum templum S. Blasii ad dignitatem Ba­ silicae Minoris evehitur Quandoquidem Beatae. - Templum seu Sanctuarium Beatae Mariae Virginis « d e l Cisne», quod est in dioecesi Loiana, in Aequatoria, ad gradum Basilicae Minoris evehitur . . Beatam ac semper. - Episcopo Plocensi conceditur ut possit imaginem B.M.V, coronare pretioso diademate, in loco Sierpe, i n f i n i b u s suae ipsius dioecesis veneratam . . . Honorari, et praedicari. - Templum Beatae Mariae Virginis in Caelum assumptae, quod est Aglonae, in archidioecesi Rigensi, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur . . . Amor Noster. - In loco Niepokalanów, qui est in Polonia, templum B.M.V. Immaculatae, Mediatricis omnium gratia­ rum, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur Tametsi omnia. - Templum Sanctuarium, quod surgit in Kalwaria Zebrzydowska, in Polonia, B.M.V. Angelorum sa­ crum, a d dignitatem Basilicae Minoris tollitur . . . . 154 157 26 27 158 159 264 265 266 267 382 383 384 589 384 590 Index 1980 Mai. 28 » Iun. 2 » » 3 » » 18 » » » documentorum chronologico ordine digestus Inter augustissima. - Templum cathedrale dioecesis Mazariensis ad honorem Basilicarum Minorum evehitur . . . Qui a pueris. - Cathedrale templum Neritonense, in Italia, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur Vigilem curam. - In Republica Maliana Nuntiatura Apostolica constituitur Ecclesia sancta. - Templum S. Hyacinthi de Yaguachi, in archidioecesi Guayaquilensi, ad dignitatem Basilicae Mi­ noris evehitur In Romanorum Pontificum. - Templum cathedrale Bellunense, sancto Martino episcopo sacrum, ad Basilicae Minoris gra­ dum motu proprio Summus Pontifex evehit Constat Christifideles. - Beata Maria Virgo vulgo « N u e s t r a Señora de la Monserrate » nuncupata principalis apud Deum Patrona dioecesis Maiaguezensis in Portu Divite confirmatur 1287 591 799 592 592 800 » » 19 » Iul. 16 Inter templa. - Paroecialis Ecclesia Sancti Martini, in oppido Amberga dioecesis Ratisbonensis posita, Basilicae Minoris titulo exornatur 802 » Fulgidissimum Campaniae. - Sanctus Ianuarius, Episcopus et Martyr, Patronus Regionis Conciliaris Campaniae confir­ matur 803 » » 801 » » 21 Notum est. - Ecclesia sanctuarium Beati Angeli ab Acri Beatae Virgini Immaculatae dicata, in Ecclesiae Bisinianensis fi­ nibus posita, ad Basilicae Minoris gradum attollitur . . . 804 » » 30 In paroecia 8. Mariae. - Imago Beatae Mariae Virginis vulgo « Nuestra Señora de la Asunción » appellatae, in paroecia S. Mariae Magdalenae urbis « M o n i m b ò » archidioecesis Managuensis exstans, pretioso sinitur diademate redimiri . 805 » » » Magnus quippe. - Beata Maria Virgo proprio sub titulo « C h i ­ quinquirá » militum Venetiolanorum « Fuerzas Armadas de Cooperación o Guardia Nacional » nuncupatorum caelestis Patrona confirmatur 806 » Sept. 4 Qui benignissimo. - Templum cathedrale archidioecesis Tun­ quensis, in Columbia, jad gradum Basilicae Minoris evehitur 986 » » 8 Christianum populum. - Beata Maria Virgo a sacratissimo Rosario confirmatur Patrona dioecesis Rurkelaënsis, in India 987 » » 24 Tanta est. - Templum paroeciale loci «Concepción del Uru­ guay », in dioecesi Gualeguaychensi, in Argentina, ad gra­ dum Basilicae Minoris evehitur . 988 » Oct. 13 Cultus 8. Ioannis. - S. Ioannis Baptista confirmatur Patronus principalis archidioecesis Tirnaviensis, in Cecoslovachia, loco S. Adalberti 1078 V 1979 1980 Ian. Iul. 3 19 - CONVENTIONES Conventiones inter Apostolicam Sedem et Nationem Hispanam Conventio inter Apostolicam Sedem et Peruvianam Rem publicam VI - 29 807 HOMILIAE 1980 Ian. 1 Calendis Ianuariis, in Patriarchali Basilica Vaticana habita, die per totum orbem terrarum paci fovendae terdecies dicato: de horrendis, quae ex bello sequerentur, calami­ tatibus 63 » » 6 Die Epiphaniae Domini, in Petriana Basilica habita . . . . 68 » » 31 Exeunte Synodo Particulari episcoporum Nederlandiae, in Xysti­ no sacello habita: de Episcopis fidei doctoribus et Christi- Index 1288 1980 » » » Febr. Mart, » Apr. documentorum chronologico ordine digestus fidelium pastoribus, nec non de authentico sacerdotio mi­ nisteriali Presbyterorum proprio 160 20 Die Cinerum in Basilica Sanctae Sabinae habita: conversio ad Deum via liberationis est 169 23 Nursiae in Umbria habita : Sanctus Benedictus monachorum pa­ ter et cultioris vitae usus princeps 268 30 In Petriano foro, Dominica in Palmis habita: messianica Iesu Filii Dei propria 274 de conscientia 3 In Basilica Vaticana habita, Feria V Hebdomadae Sanctae, Summo Pontifice una cum Romano presbyterio sacris li­ tante: Episcopi et Presbyteri ex Christi Domini sacrificio veri sacerdotes in aeternum effecti 277 » » » In Lateranensi Archibasiliea habita, Feria V in Coena Domini: conscientiae purificatio et humilitas, in pedum lavacro adumbratae, condiciones necessariae sunt ad Eucharisticam communionem sumendam 280 » » 6 Nocte Resurrectionis Dominicae in Basilica Petriana habita: in vinculo Baptismatis congregati, resurrectionem nostram exspectamus 283 » » 13 Augustae Taurinorum, in Sancti Ioannis foro ante cathedrale templum habita: Christi Resurrectio hominis huius tempo­ ris timorem sollicitum fugat 286 » Iun. 15 In collatione sacri ordinis Presbyteralis habita 593 » » 22 In basilica Vaticana habita, occasione oblata Beatificationis Servorum Dei Iosephi de Anchieta, Mariae ab Incarnatione, Petri de Betancur, Francisci de Montmorency-Laval, Ca­ tharinae Tekakwitha » » 29 In sollemnitate SS.rum Petri et Pauli Apostolorum habita . 602 » Aug. 30 Aquilae in Italia habita, sexto expleto saeculo a nativitate S. Bernardini Senensis, presbyteri . 989 » Sept. 14 Senae in Italia habita, sexto expleto saeculo ab obitu S. Catha­ rinae, virginis et Ecclesiae doctoris 995 » » 20 In ecclesia abbatiali Montis Casini a Summo Pontifice, sacris una cum permultis Abbatibus litante, habita 1002 » » 26 In Xystino sacello habita, VI Synodo Episcoporum ineunte . 1007 » Oct. » » » » 5 25 26 » Apr. Mai. 6 13 Petri sepulcrum . 597 Hidrunti in Italia habita, quinto expleto saeculo a martyrio Beati Antonii Primaldo et Sociorum eius 1011 In Xystino sacello habita VI exeunte Synodo Episcoporum . . 1079 In Basilica Vaticana habita occasione oblata Beatificationis Ser­ vorum Dei Aloisii Orione, Mariae Annae Sala, Bartho­ lomaei Longo 1086 VII 1980 ad - EPISTULAE Em.mo P. D. Làszlò S. R. E. Presbytero Cardinali Lékai, Ar­ chiepiscopo Strigoniensi et Hungariae Episcopis, Sacerdo­ tibus, Religiosis, Christifidelibus: de cathechesi tradenda . Praeposito generali Instituti Fratrum Scholarum Christianarum, tertio ineunte saeculo a Societatis constitutione . . . . 612 605 » » 15 Reverendissimis Germaniae Occidentalis Episcopis: de divino deposito fideliter custodiendo et infallibiliter declarando a Dei Filio Ecclesiae concredito 385 » » 25 Em.mo P. D. Iosepho S. R. E. Presbytero Cardinali Höffner, Archiepiscopo Coloniensi 616 » Aug. 7 Dilecto filio Michaeli Tucci, Praeposito Generali Ordinis Cleri­ corum Regularium vulgo Theatinorum 813 Index documentorum chronologico VIII ordine digestus 1289 - ALLOCUTIONES 1980 Ian. 7 Ad Urbis Magistrum Administratorumque Consilium, qui a Sum­ mo Pontifice coram sunt admissi, ut novo ineunte anno fausta Ipsi omina proferrent: Ecclesia ministra ad bonum commune consequendum se praebet 72 » » 14 Ad Exc.mos Viros, qui apud Sanctam Sedem Legatorum munere funguntur, Summo Pontifici, novo anno inito, fausta et fe­ licia ominantes: de iuribus hominum officiisque iisdem re­ spondentibus 75 » » 26 Ad quasdam catholicas obstetrices, occasione oblata earundem « pro vitae tuitione » conventus, coram admissas : nulla lex ab hominibus lata malitiam, quae abortiti inest, auferre potest 84 4 Ad Tribunalis Sacrae Romanae Rotae Decanum, Praelatos Au­ ditores, Officiales et Advocatos, novo Litibus iudicandis ineunte anno: de veritate iustitiae matre 172 178 » Febr. » » 8 Iis qui plenario conventui interfuerunt Secretariatus ad uni­ tatem Christianorum fovendam coram admissis: veritas et fidelitas ad oecumenicum dialogum maxime necessariae sunt » » 9 Ad eos qui generali coetui Pontificiae Commissionis a Iustitia et Pace affuere coram admissos: mutua benevolentia comunem generis humani conciliationem et consociationem parit Ad academicas auctoritates professores et alumnos Pontificiae Universitatis Lateranensis, in eiusdem Athenaei aedibus: congruentia cum Ecclesiae Magisterio requiritur . . . . Ad Curiones et utriusque cleri Sacerdotes qui Romae animarum curam persequuntur habita apud Lateranum, post audita verba a quibusdam presbyteris dicta: unitas cum Episcopo 16 21 in apostolatus inceptis enixe commendatur Mart. 5 » 7 » 17 » 20 » 21 » » » 22 Ad Christifideles in Aula Paulina coram admissos: immunitas Legatorum a d normam iuris gentium vindicatur . . . . Ad Patres Cardinales et Episcopos qui congregationi plenariae Sacri Dicasterii pro Religiosis et Institutis Saecularibus interfuere, nomine Summi Pontificis ab Augustino S. R. E. Presbytero Cardinali Casaroli, a publicis Ecclesiae negotiis, recitata: vita contemplativa regularium sive virorum sive mulierum, intra clausuram ducta, grata Deo Ecclesiaeque perutilis Ad Exc.mum Virum Michaelem Antonium Olavarrieta Pérez, constitutum apud Sanctam Sedem Dominicianae Rei pu­ blicae Legatum, crediti sibi muneris Summo Pontifici testes Litteras tradentem Ad Exc.mum Virum Gastonem Felicianum Olouna, apud Sanctam Sedem liberis cum mandatis Legatum Gabonis constitutum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tra­ dentem 183 188 197 206 207 293 294 Ad Exc.mum Virum Keith Johnson, Iamaicae apud Sanctam Sedem Legatum constitutum, erediti sibi muneris testes Lit­ teras Summo Pontifici tradentem Ad Exc.mum Virum Ioannem Bernardum Moli, apud Sanctam Sedem Ugandae Legatum constitutum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem 297 Ad Exc.mum Virum Raimundum Toto Prawira Supradja, Indonesiae Legatum apud Sanctam Sedem constitutum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem . . 298 296 1290 Index documentorum chronologico ordine digestus 1980 Mart. 23 » » 27 » » 29 Ad Honoratum Virum Ioannem Galassi, Rei publicae Marinianae Oratorem apud Sanctam Sedem missum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem . . 302 13 Augustae Taurinorum, ex atrio templi Praecelsae Dei Genetrici dicati, ad multitudinem sub diu congregatami habita : id quod Christiani de humano labore sentire debent ostenditur . . 304 Ad Exc.mum Virum Ioannem Petrum Nonault, apud Sanctam Sedem liberis cum mandatis Rei publicae Popularis Congensis Legatum constitutum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem Ad Suam Beatitudinem Mar Ignatium Iacobum I I I , Patriarcham Antiochenum Syrorum Ortodoxorum, in aedibus Vaticanis coram admissum 394 » Apr. Ad percussos a plaga terraemotu^ homines, in pago vulgo Castel Santa Maria di Cascia cognominato, habita Ad Exc.mum Virum Richardum Augustinum Peters Silva, apud Sanctam Sedem Nicaraguensis Rei publicae constitutum Le­ gatum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem 299 301 » » 28 » Mai. 14 » » 16 Ad Exc.mum Virum Antonium Ramalho Eanes, Rei publicae Lusitanae Praesidem, in Vaticanis aedibus coram admissum, habita 396 » » 20 Ad Iaponiae sacros Praesules visitationis « Ad limina » occa­ sione coram admissos: ad mysterium Christi Redemptoris, Evangelii praedicatione et vitae testimonio, incessanter nuntiandum episcopos Summus Pontifex hortatur . . . . 398 » » 22 » » 23 » » 26 » » » Iun. 29 6 » » 7 » » 12 » » 14 Ad Praeclarum Virum Marcum E. Heath, Magnae Britanniae Oratorem apud Sanctam Sedem missum, crediti sibi mu­ neris testes Litteras Summo Pontifici tradentem . . . . Ad Episcopos Malaesiae, Singapurae et Bruneii occasione visi­ tationis « A d l i m i n a » coram admissos: Christus Dominus, virtute Spiritus Sancti, in Ecclesia vivit Ad sacros Indonesiae Praesules occasione visitationis « Ad li­ mina » coram admissos : de ecclesiasticae communionis no­ tione Ad Italiae Episcopos in Vaticana Civitate habita Ad Suam Beatitudinem Eliam II Patriarcham Veteris Aposto­ licae Ecclesiae Georgianae in aedibus Vaticanis coram admissum Ad quosdam Indonesiae sacros Praesules occasione visitationis « A d limina» coram admissos: in re morali opportune, im­ portune episcopi instare debent Ad Exc.mum Virum Stephanum Stathatos Graeciae Legatum apud Sanctam Sedem constitutum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem Iis qui coetui consociationis « Movimento Ecclesiale di Im­ pegno Culturale » interfuere coram admissis » » 17 » » 19 » » 21 » » 26 Ad quosdam Vietnamiae sacros Praesules occasione « Ad li­ mina » visitationis coram admissos Ad Exc.mum Virum Franciscum A. Coffey, apud Sanctam Se­ dem constitutum Hiberniae Legatum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem Ad Exc.mum Virum Iacobum Carter, Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis Praesidem, in aedibus Vaticanis coram admissum Ad Exc.mum Virum Lloyd Thomson, Australiae apud Sanctam Sedem constitutum Legatum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem 314 402 403 406 410 618 621 625 628 631 634 635 639 Index documentorum chronologico 1980 Iun. 27 » » 28 » » » » Aug. 28 » » 29 » Sept. 4 » » 5 » » 13 » » 18 » » 22 » Oct. 7 » » 11 » » 12 » » 13 » » 14 » » 17 » » 19 » » 23 » » 25 » » 27 » » » ordine digestus Ad Exc.mum Virum Albertum Sato, Rei publicae Africae Me­ diae apud Sanctam Sedem Legatum constitutum, muneris sibi crediti testes Litteras Summo Pontifici tradentem . . Ad Apocrysarios SS.mi Patriarchae Oecumenici Constantino­ politani occasione oblata diei natalis Patronorum Urbis coram admissos Ad Patres Cardinales Romanaeque Curiae Praelatos et Of­ ficiales in Aula Paulina coram admissos Iis qui coetui Conferentiae Mundialis Institutorum Saecu­ larium Romae affuere in Arce Gandulfi coram admissis Ad sacros Praesules ritus Malabarici et Malankarensis occa­ sione visitationis « Ad limina » in Arce Gandulfi coram admissos: de liturgica renovatione Ad magnarum urbium Magistros in Arce Gandulfi coram admis­ sos: nimio studio demigrandi ex agris et in urbes se conferendi modum statuendum Iis qui conventui de quaestionibus tertiae aetatis quam vocant affuere in Arce Gandulfi coram admissis: locum in humana consortione senibus vindicandum Iis qui ex omnibus nationibus V I I I Conventui Thomistico, Ro­ mae primo expleto saeculo ab institutione Pontificiae Aca­ demiae Romanae a S. Thoma Aq. habito, interfuere coram admissis Ad praeclaros Viros Petrum Chiaruzzi et Primum Marani, Rei publicae Marinianae Rectores in Arce Gandulfi coram ad­ missos Iis qui IV generali coetui Pontificii Consilii pro Laicis et Consilii de Familia interfuere in Arce Gandulfi coram ad­ missos Ad sacros Praesules Chaldaici ritus occasione « Ad limina » visi­ tationis coram admissos Ad quosdam Birmaniae sacros Praesules occasione oblata « Ad limina » visitationis coram admissos Ad Patres Cardinales et synodales Episcopos, una cum per­ multis praesentibus «f uturisque Christianis coniugibus inter Synodum in Aula Paulina coram admissos, habita post au­ dita verba a quibusdam laicis recitata: familia Christiana tuenda et roboranda Iis qui Friburgi in Helvetia IV conventui internationali de Iure Canonico operam dederunt in aedibus Vaticanis coram ad­ missis: ius caritati non opponitur, immo bene intellectus ordo ecclesialis in foro externo iuridicus ordo est . . . . Ad sacros Praesules Graecos Melkitas Catholicos occasione oblata « A d limina» visitationis coram admissos Ad Suam Maiestatem Elisabetham I I , Magnae Britanniae Re­ ginam, quae Beatissimum Patrem visit, Principe Philippo coniuge, Edimburgi Duce, comite Ad academicas Auctoritates professores et alumnos Pontificiae Universitatis Urbanianae, in eiusdem Athenaei aedibus ha­ bita: ecclesiastici, romani, missionarii sunto Ad Coreae sacros Praesules visitationis « Ad limina » occasione coram admissos Ad eos qui X V I I I coetui europaeorum diurnariorum Consocia­ tionis Romae interfuere: Europae unitas fovenda . . . Ad Exc.mum Virum Lucianum Noguera Mora, Venetiolae apud Sanctam Sedem constitutum Legatum, crediti sibi muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem Ad quosdam italos artis medicae et chirurgicae peritos occa­ sione oblata eorum conventus Romae habiti: recentiores quaestiones ad ethicae christianae normam perpenduntur 1291 640 642 644 1018 1024 1031 1034 1036 1046 1048 1054 1091 1094 1101 1106 1108 Illi 1116 1120 1123 1125 Index 1292 documentorum chronologico ordine digestus 1980 Nov. 7 » » 10 Ad quosdam peritos habita: ius civium ad aequam tributorum irrogationem licite adversus Fiscum defenditur . . . . Ad eos qui conventui Catholicorum Iurisperitorum Romae habito » » 13 Ad Boliviae » » 14 Iis qui X I V coetui Pontificiae Commissionis a Iustitia et Pace » » 27 Ad Exc.mum Virum Eugenium Rittweger de Moor, Belgii apud Sanctam Sedem constitutum Legatum, crediti sibi muneris » » » » » 28 Ad Thailandiae sacros Praesules, occasione oblata « Ad limina » visitationis coram admissos Ad eos qui generali coetui Pontificiae Commissionis pro Ame­ rica Latina interfuere coram admissis 1129 1233 sacros Praesules occasione oblata « Ad limina » 1238 1241 1245 1246 1250 IX - N U N T I I R A D I O T E L E V I S I F I C I 1980 Ian. 28 » Apr. 4 Ad quosdam episcopos Civitatum Foederatarum Americae Sept. et Canadensis Dicionis, Dallasii congregatos: recentiores quoque technologiae, ad ortum obitumque hominum perti­ nentes, perpendendae sunt ad ethicae christianae praecepta Romae ad Collem Palatinum, post expletum pium exercitium 88 320 » » 6 » Iun. 4 Ex externo Basilicae Vaticanae podio, die Resurrectionis D.N.I. Chr Ad Episcopos et Christifideles occasione data conventus « Ka­ tholikentag » Berolini congregatos : ut vitam tueantur, pa­ cem instaurent, reconciliationi operam dent, omnes Summus 323 665 X - NUNTII GRATULATORII 1980 Febr. 22 Em.mo P. D. Iosepho S. R. E. Presbytero Cardinali Paupini, » Apr. 12 Em.mo P. D. Iosepho Asajiro S. R. E. Presbytero Cardinali » Iun. 3 Em.mo P. D. Francisco S. R. E. Presbytero Cardinali Marty, » » » 14 23 Em.mo P. D. Ernesto S. R. E. Diacono Cardinali Civardi Em.mo P. D. Iacobo Darcy S. R. E. Presbytero Cardinali Free- » 315 316 669 671 672 » Iul. 27 Em.mo P. D. Paulo Cardinali Bertoli, Episcopo titulo Tusculano, » Oct. 22 Em.mo P. D. Petro S. R. E. Presbytero Cardinali Parente 817 1055 XI - N U N T I I SCRIPTO D A T I 1980 Febr. 20 » Mart. 19 » Aug. 22 » Sept. 1 Christifidelibus totius orbis catholici sacro quadragesimali tem­ pore ineunte: de obligatione faciendae eleemosynae . . . R. P. D. Martino Matronola, O. S. B., Abbati Archicoenobii Montis Casini, XV expleto saeculo a nativitate Sancti Be- 213 318 Praesidi generalis coetus internationalis organismi compendia­ ras litteris O N U nuncupati: de populorum progressione . Civilibus Auctoritatibus quae sollemne foedus anno M C M L X X V Helsihkii factum subscripserunt missus: de libertate con- 818 1252 Index documentorum chronologico ordine digestus 1980 Dec. 8 Ob diem ad pacem fovendam toto orbe terrarum Calendis Ia­ nuariis a. 1981 celebrandum: ut auctor pacis sis libertatem cole 1293 1260 XII - N U N T I I TELEGRAPHICI 1980 Mart. 25 Ad XIII 1980 Ian. 31 Praesidem conferentiae episcoporum Salvatoriae missus, occasione oblata cruentae necis Exc.mi P. D. Ansgarii A. Romero y Galdámez, Archiepiscopi S. Salvatoris in Ame­ rica - DOCUMENTA SYNODI 327 EPISCOPORUM Synodi particularis Episcoporum Nederlandiae enuntiata ultima, lingua gallica et nederlandica perscripta, quae Summus Pontifex rata habuit e t publici iuris fieri iussit . . . . 215 XIV - ACTA SYNODALIA 1980 Mart. 24 Acta Synodi extraordinariae hierarchiae ecclesiae catholicae Ucrainorum ad indicandos candidatos relate ad nomina­ tionem coadiutoris cum iure successionis Em.mi P. D. Io­ sephi S.R.E. Cardinalis Slipyj Archiepiscopi Maioris Leopo­ litani Ucrainorum a Summo Pontifice convocatae diebus a quarto et vicesimo ad septimum et vicesimum mensis martii anni MCMLXXX 674 XV - I T I N E R A A P O S T O L I C A Ex IN 1980 Mai. 2 » » 3 » » » » » » » » » » » » » 4 » » » » » » 5 HABITIS AFRICAM D U M PERAGRAT S U M M U S DELECTAE PONTIFEX ALLOCUTIONES Ad Exc.mum Virum Mobutu Sese Seko, Rei publicae Zairensis Praesidem, habita: populorum libertas cives expeditos, sui muneris conscios, parere debet Ad Christianos sponsos, Kinsasae in ecclesia Sancti Petri Ap. congregatos, habita: de charactere monogamico primi ma­ trimonii divinitus instituti Ad Zairenses episcopos, Kinsasae congregatos, habita: rectum ordinariae potestatis exercitium artaque cum Ecclesia uni­ versa et Apostolica Sede unio, ad munus pastorale explen­ dum pernecessaria Kinsasae ad Carmelitas sanctimoniales aliasque religiosas ha­ bita: oblatio suipsius ad Christum Sponsum extollitur . . Ad Exc.mos Viros Legatos apud Zairensem Rem publicam sedem habentes, in aedibus Apostolicae nuntiaturae coram admissos, habita: de aequis auxiliis ab omnibus civitatibus novis nationibus praestandis Kinsasae habita: de episcoporum officiis in Christi Ecclesia . Ad academicas auctoritates, professores et alumnos Publicae Zairensis Universitatis Kinsasae habita: doctrinae studium idem ac veritas valet Ad utriusque cleri presbyteros, in ecclesia Sacratissimi Cordis Iesu Kinsasae congregatos, habita: sacerdos mediator inter Deum e t homines, Mediatore Christo Domino . . . . Ad Exc.mum Virum Dionysium Sassou-Nguesso, Rei publicae Popularis Congensis Praesidem, in Brazapolitana urbe ha­ bita: de mutuis inter Ecclesiam et Statum relationibus fo­ vendis 421 424 430 440 445 448 454 460 467 Index 1294 1980 Mai. » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » documentorum chronologico ordine digestus 5 In urbe Brazapolitana, sacris ob pacem et iustitiam instaurandas Summo Pontifice litante, habita 6 Kisanganiae, ante cathedrale templum B.M.V, a Rosario di­ catum, habita: agricolarum in humana consortione momen­ tum exprimitur » Summi Pontificis ad Deum ardens precatio, Kisanganiae, prope sepulcrum missionariorum anno M C M L X I V interfectorum, habita » Nairobiae, ad exterarum civitatum Legatos in aedibus Apo­ stolicae nuntiaturae coram admissos, habita : ex insita Af ris dignitate nova iura, nostra aetate exercenda, oriuntur . . 7 Nairobiae, in magnis hortis v. d. TJhuru Park, habita: ad omnia i n Christo instauranda Christifideles excitantur . . . . » Ad Kenianos episcopos, in Apostolicae nuntiaturae sacello congregatos, habita: cura pastoralis erga familiam princi­ pem locum obtinere debet » Nairobiae, ad Christianos fratres a Sede Apostolica seiunctos, habita: divisionis scandalum omnibus licitis mediis amovendum 8 Ad Exc.mum Virum Hilla Limann, Ganae Praesidem, Accrae habita: cultura Afrorum propria, ad bonum spirituale spec­ tans, accurate tuenda aliisque hominibus offerenda . . . » Accrae in Gana, habita precatio ad Beatam Virginem Mariam 9 Ad Christianae doctrinae institutores Cumasiae in Gana habita : eorum munus pressius definitur » Ad Ganeanos episcopos Cumasiae habita: antiquae Afrorum traditiones, quae cum Christi evangelio componi possint, tuendae atque servandae sunt » Cumasiae ad sacrorum alumnos habita: adulescentes omnes vitam eorum, qui Christo Domino sese devovent, in exem­ plum intuentur » Accrae ad exterarum nationum Legatos habita adhortatio: inaequalitates inter homines sunt tollendae 10 Vehemens Summi Pontificis incitamentum ad homines aquarum penuria afflictos sublevandos, in urbe Uagaduguensi ante cathedrale templum elatum » Ad Exc.mum Virum Felicem Houphouët-Boigny, Eburnei Litoris Praesidem: cultus atque humanitas aliorum popu­ lorum non sunt serviliter imitandi 11 Ad iuventam litterarum studio deditam, in urbe v. d. Y a moussoukro congregatam, habita: Fides, progrediente aeta­ te, perspicienda et pertentanda est 12 Ad leprosos in valetudinario apud pagum v. d. Adzopé de­ gentes habita: omnes homines, tempore quo summis an­ gustiis premuntur, ad Deum sese convertere debent . . . EX 1980 Mai. 30 » » » » » » » » 31 » » » HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES IN 469 475 480 481 488 493 500 502 506 508 513 518 520 524 530 533 539 GALLIAM Lutetiae Parisiorum ad Exc.mum Virum Valéry Giscard d'Estaing Rei publicae Gallicae Praesidem Lutetiae Parisiorum in area metropolitanae Basilicae habita: de Petri ministerio in Ecclesia Ad presbyteros et diaconos in metropolitano Parisiensi templo congregatos habita: ex divina institutione sunt in Ecclesia ministri sacri qui in statu ipsorum proprio constituuntur Lutetiae Parisiorum ad Christianos fratres a Sede Apostolica seiunctos Extra Lutetiam Parisiorum ad Christifideles in Basilica Sancti Dionysii congregatos habita: hominum iura amore non odio tutantur 687 690 695 702 706 Index 1980 Iun. 1 » » » » » » » » 2 » » » documentorum chronologico HABITIS D U M PERAGRAT Iun. 30 » » » » » » » Iul. 1 » » » » » » » » 2 » » » » » » » » » » » » 3 4 » » » » » » » » » » » » » » » » » digestus 1295 In aëronaviuin portu « Le Bourget » prope Lutetiam Parisiorum ad Christifideles ibidem congregatos habita 716 Ad Galliae sacros Praesules in sacello Seminarii Parisiensis regionis congregatos: Concilium Vaticanum II in praxim sine glossa deducendum 723 Ad sacrorum alumnos in Seminario « Issy-les-Moulineaux » habita 731 Lutetiae Parisiorum ad eos qui conventui Consilii ab exsecu­ tione internationalis organismi compendiariis litteris U N E S C O nuncupati affuere . . .735 Noviomagi Lexoviorum ad sanctimoniales in Carmelitarum monasterio congregatas habita: peculiares mores probataeque consuetudines uniuscuiusque Ordinis propriae in claustrali vita accurate servanda 752 Ex 1980 ordine S U M M U S DELECTAE PONTIFEX IN BRASILIAM ALLOCUTIONES Brasiliopoli ante cathedrale templum habita: Brasiliae cul­ tura in Fide catholica penitus defigitur . Ad Exc.mum Virum Ioannem Baptistam de Figueiredo, Rei publicae Foederatae Brasiliae Praesidem, in aedibus « do Planalto » habita : sine Deo homo vere homo nequit esse . Ad exterarum nationum Legatos in aedibus Apostolici Nuntii coram admissos: aequum virtutis iustitiae exercitium in­ ternam civitatum securitatem fovet In Bellohorizontina urbe ad iuventam habita: vera iustitia socialis i n uniuscuiusque iurium tutela nititur . . . . In urbe Flumenianuariensi ad Christianos sponsos habita: familiae tuitio legum quoque civilium ope obtinenda In urbe Flumenianuariensi ad homines doctrina excultos ha­ bita: libertas culturam auget . Apud casas « Vidigal » extra urbem Flumenianuariensem ad homines ibi commorantes habita : in pudenda quoque inopia dignitas humana non est amittenda In urbe Flumenianuariensi ad Consilium episcopale Latinum americanum habita In collatione sacri ordinis Presbyteralis habita: ex divina institutione laici pro clericis in muneribus ipsorum propriis substitui nequeunt Ad Religiosarum instituta Paulopoli habita Ad opifices Paulopoli habita Ad Religiosorum instituta Paulopoli habita: vita regularis uti­ que renovanda non autem relaxanda 5 Ad sacrorum alumnos in urbe Portalegrensi habita: Seminaria ad sacerdotalem institutionem necessaria sunt 6 Ad migrantes Curitibae habita » Soteropoli habita: in societate hominum nova locum Christi Ecclesiae servandum 7 In Urbe Cautensi ad agrícolas habita: iustae leges agrariae ferendae 8 In urbe Bethléem habita: grata in populum pietas, praesertim erga Beatam Virginem Mariam, fovenda » In urbe Fortalexiensi occasione oblata Eucharistici ex universa natione conventus habita 10 Ad Brasilienses sacros Praesules in urbe Fortalexiensi habita » Ad autochthonos homines, Indios quos vocant, Manausii habita 825 829 834 836 841 847 852 858 873 881 887 896 901 909 916 * 924 932 937 944 960 Index 129G II I 1979 Dec. 1980 » Mai. Oct. » - SACRA SS. digestus CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI Declaratio de quibusdam capitibus doctrinae theologicae Pro­ fessoris Ioannis Küng 90 5 Declaratio de Euthanasia 542 14 De modo procedendi in examine et resolutione petitionum quae dispensationem a caelibatu respiciunt 1132 20 Instructio de Baptismo parvulorum 1137 II 1979 Nov. 15 1980 Ian. 25 » » 29 » Febr. 14 » Apr. 14 » Oct. 1980 ACTA ordine 15 » III documentorum chronologico 25 - 22 SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS M I S N E N S I S . - Decretum de Sedis et Cathedrae episcopalis trans­ latione deque nominis mutatione 93 G R O N I N G E N S I S . - Decretum de translatione Cathedrae episcopalis 94 R H E G I N E N S I S E T A L I A R U M . - Decretum de finium mutatione . . 95 G R E A T - O R M E N S I S . - Decretum de concathedralis erectione deque nominis dioecesis mutatione 552 S P O L E T A N A E E T A S S I S I E N S I S . - Decretum de mutatione finium dioe­ cesium 553 S A N C T I S A L V A T O R I S I N B R A S I L I A . - Decretum de titulo « Sedis Pri­ matialis » Ecclesiae Metropolitanae et « Primatis » eiusdem Archiepiscopo pro tempore collato 1270 SACRA Nov. - CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE P R O P A G A N D A FIDE S A N C T I F R A N C I S C I X A V E R I I . - Decretum d e mutatione denominationis vicariatus apostolici . . . . 1 1 5 9 GIENNENSIS IN PERUVIA SEU IV - SACRA CONGREGATIO PRO SACRAMENTIS ET C U L T U D I V I N O 1980 Apr. 3 Instructio de charistici quibusdam normis Mart. VI 1979 Iul. » « » » » 25 13 » » cultum mysterii eu­ 331 V - SACRA CONGREGATIO 1980 circa PRO CLERICIS Notae directivae de mutua ecclesiarum particularium coope­ ratione promovenda ac praesertim de aptiore cleri distri­ butione SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS 343 SANCTORUM M E D I O L A N E N . - Beatificationis et Canonizationis Ven. Servae Dei Mariae Annae Sala, Sororis Professae e Congregatione Sororum v. d. « Marcelline » : Decretum super miraculo C A D U R C E N . - Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Alani de Solminihac, Ordinis Canonicorum Regularium S. Augustini, Episcopi Cadurcensis: Decretum super mi­ 101 raculo 368 - Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Bartholomaei Longo, Viri Laici Fundatoris sanctuarii Pom­ peiani et institutionum adnexarum: Decretum super mi­ raculo . . . . . 555 POMPEIANA Index documentorum chronologico 1980 » » Mart. » Apr. » » » » » » » Iun. » » » » » Oct. » Mart. » Sept. » » » » » Oct. 84 - A. A. S. ordine digestus C R E M O N E N . - Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Henrici Rebuschini, Sacerdotis Professi Clericorum Regularium In­ firmis Ministrantium: Decretum an causa introducenda sit » M E D E L L E N . - Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Mariae a Perpetuo Succursu (in saec. Elisabeth Tejada Cuartas), Religiosae e Congregatione Sororum Missionariarum a Ma­ ria Immaculata et S. Catharina Senensi: Decretum an causa introducenda sit 29 R O M A N A . - Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Mariae a Iesu Bono Pastore (in saec.: Franciscae de Siedliska), Fundatricis Instituti S. Familiae a Nazareth: Decretum super heroicis virtutibus » D E R T H O N E N . - Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Aloisii Orione, Fundatoris Congregationum Filiorum Di­ vinae Providentiae et Parvarum Sororum Missionariarum a Caritate: Decretum super miraculo 1297 15 P I A C E N T I N A . - Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Birgittae a Iesu (in saec. : Birgittae Morello), Fundatricis Domus S. ursulae de Placentia: Decretum super heroicis virtutibus » T O R N A C E N . S E U V I N D O B O N E N . - Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Iosephi Amandi Passerat, Sacerdotis Pro­ fessi e Congregatione SS.mi Redemptoris: Decretum su­ per heroicis virtutibus . 19 C R E M O N E N . S E U L A U D E N . - Canonizationis Beati Vincentii Grossi, Sacerdotis Saecularis, Parochi et Fundatoris Instituti Fi­ liarum Oratorii: Decretum an causa resumenda sit . . » PATAVINA. - Canonizationis Beati Leopoldi a Castronovo, Re­ ligiosi Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum: Decre­ tum an causa resumenda sit » M A T R I T E N . - Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Ma­ riae Perdolentis Rodríguez Ortega Sopeña, Fundatricis Instituti Dominarum Catechistarum: Decretum an causa introducenda sit 11 CRACOVIEN. - Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Ra­ phaelis a S. Ioseph (in saec.: Iosephi Kalinowski), Sacer­ dotis Professi Ordinis Carmelitarum Discalceatorum : De­ cretum super heroicis virtutibus 559 562 761 963 » C A D U R C E N . - Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Petri Bonhomme, Sacerdotis, Fundatoris Congregationis Soro­ rum Dominae Nostrae a Calvario: Decretum an causa in­ troducenda sit 11 I A N U E N . - Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Augu­ stini Roscelli, Sacerdotis, Fundatoris Instituti Sororum ab Immaculata Conceptione B. M. V . : Decretum an causa introducenda sit » P O N T I S C U R V I S E U SORANA. - Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Iosephi a Iesu et Maria (in saec.: Vincentii Pesci), Sa­ cerdotis Professi Congregationis a Passione Iesu: Decre­ tum an causa introducenda sit » B A R E N . - Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Eliae a S. Clemente (in saec.: Theodorae Fracasso), Monialis Professae Ordinis Carmelitarum Discalceatorum : Decretum an causa intraducenda sit 11 N A G A S A K I E N . S E U M A C A O N E N . S E U M A N I I E N . - Decretum super mar­ tyrio Servorum Dei Dominici Ibáñez de Erquicia, Iacobi Kyushei Tomonaga, Sacerdotum Ordinis Praedicatorum, Laurentii Ruiz, laici et X I I I Sociorum, in odium Fidei, uti fertur, interfectorum (1633-1637) 965 969 973 1059 1060 1062 15 1161 1164 1166 1169 1272 1298 Index documentorum chronologico III - ACTA SACRA » » » » Iun. Aug. Oct. Nov. » 6 1 11 18 20 digestus TRIBUNALIUM ROMANA ROTA Citationes 1980 ordine edictales S A L E R N I T A N A . - Nullitatis Matrimonii ( D i Pirro-Di Lucia) . . . VARSAVIEN. - Nullitatis Matrimonii (Morawski-Fangor) . . . . T O R O N T I N A . - Nullitatis Matrimonii (McNally-Davies) . . . . AQTJEN. IN GALLIA. - Nullitatis Matrimonii ( D e Bourg de Lurençon-Pouzet des Isles) G O A N A ET D A M A N E N . - Nullitatis Matrimonii (Rodrigues-Rodrigues) IV - ACTA PONT. COMMISSIO DECRETIS 1979 Dec. 21 1980 Iun. 13 766 975 1067 1172 1173 COMMISSIONUM CONC. VAT. II INTERPRETANDIS Responsa ad proposita dubia: I. De ministro sacramenti con­ firmationis; I I . De potestate diaconi in assistendo matri­ monio Responsa ad proposita dubia: I. De Sodalibus Consilii Secre­ tariae Generalis Synodi Episcoporum; I I . De electione Vi­ carii curati perpetui 105 767 Index nominum personarum 1299 III INDICES NOMINUM I - INDEX NOMINUM PERSONARUM (OMITTUNTUR A Abril y Castellò S., 979. Abou - Habib G., 374. Abrusci A., 774. Acerbi A., 206. Acosta P., 979. Adebola O., 774. Adelaja B., 774. Adentam J., 983. Adimico L., 4. Adou A., 110. Agnoletti E., 109. Aguinanaldo J. B., 978. Ahern B., 977. Ahumada C, 100. Aiello G., 221. Aimi A., 373. Aitken R., 979. Akinyemi T., 983. t Albers A., 1072. Alberti O. P., 533, 554, 1278. Alf aro J., 977. Aliam A., 1072. Allotey J., 772. Alonso Gómez J., 979. Al-Sudeary A. M., 1174. Altomare L., 1157. t Alves de Pinho M., 775. Alvisi A., 375. Amadio F., 1157. Amaral E. G., 962. f Amihere J., 1072. Ammendolia G., 374. Amorizzo M., 979. Anastasi T., 983. Andreotti P., 1160. Andrew A., 254, 328. Andriessen G. L., 1279. Angelini L., 256. Angelucci G., 255. NOMINA ACTIBUS SUBSCRIPTA) Antiba G., 1072. Antonioli G., 374. Ardila Serrano G., 1157. Arellano Duran A., 757. Are vaio C, 977. Arts J. H., 775. Asmar M., 982. Ategbole A., 983. Aufderbeck H., 94, 1058. Aynbadejo P., 772. B Babalola A. D., 981. Babini G., 109. t Baêta Neves D. T., 776. Bafile Card. t., 650, 1065. Bagagiolo A., 981. Baio F., 770. Baker H., 371. Balazi L., 980. Balee S., 1057. Baldelli F., 373. Baldoni D., 373. Bald ucci A., 255. Balthasar H., 371. Bam'ba Gongoa M., 365. Barbier A. G., 1070. Barbier H., 1058. Baroni A., 251. Barquero Arce I., 1272. Bartholemew C., 773. Bartocci A., 983. Bartolesi V., 108. Bartosievicz D., 980. Bassetti G., 109. Bastide Ph., 110. Battini F., 1279. Battista V., 566. Battisti S., 1071. f Baud A., 256. Beard R. H., 1070. Baum Card. W., 1175. Beaumont L., 1279. Bebber O., 98. Bednorz H., 1058. Bellantone A., 982. Bellido Caro R., 328. Beimas M., 110. Benedicto F., 982. Benelli A., 774. Benelli T., 1279. Benisio G., 254. Benker S., 108. Bentivoglio C, 771. Benvegnù Pasini G., 374. Beranger F., 567. Berardi C, 567. Berdor C, 1071. f Bergamo S., 97, 1071. Berggreen R. H., 1070. Berglar P., 110. Berliocchi C, 979. f Bernal Ortiz J., 1072. Berti! di Svezia Principe, 1068. Berzanti A., 110. Beslié M., 979. Bevilacqua A. J., 1058. Biancarelli R., 979. Bianchini P., 1071. Biben J. B., 371. f Bicego M. S., 98, 112. Biel F. A., 1070. Biemans H., 567. Bilanych J., 1071. Bilung A., 987. Bingen E., 981. Bitamba M., 773. Blanchard F., 372. Blanco Rubén V. M-, 109. Boccino U., 110. Bogliolo L., 769. Index nominum personarum 1300 Bonn A. S., 328. Bokope E., 760. Bommarito A., 1157. Bongsu Sinaga A., 1160. Bonifazi R., 255. Bonomi P., 374. Bontems A., 758. Bordin G., 771. Bordoni C, 1070. Borsa A., 1071. Bos H . I. 375. Botero J. R. E., 979. Botik W. A., 1070. Boulanger L. J., 1071. Bowanga N., 1174. Bowen M. G., 99. Boxler P., 988. Braconi E., 981. Brand P. G., 983. Branderburg J., 111. Bremi Gallagher, 97. Brescia M., 982. f Bronsveld O., 111. f Browne M., 256. Brunner C., 770. Bruno S., 773. Bruschelli S., 772. Bruskewitz F., 979. Bueno Couto G. P., 759. f Buis J., 376. Bulloch G., 757. Bundervoet A., 366. Buys W., 567. C Cabrai Duarte L. I., 962. Cabrera J., 1057. Cacioppo G., 982. Caffarra C, 373, 977. Calheiros de Nováis W . , 330. Calieri A., 774. Gallina U., 775. Cameli U., 108. Camina G., 99. Cammarano M., 255. Campione V., 374. Canestri G., 978. Cannavo I., 158. Cantisani A., 1157. Capasso L., 1071. Capezzuto N., 980. Caralos H., 108. Cárdenas Aregullín L., 1158. Carelle D., 374. Carino N., 962. Carloni G., 770. f Carranza Chévez J., 776. Carraro R., 1279. Carrilho A., 110. t Carrol F., 1072. Carta A., 1070. Cartagena S., 760. Carter J., 768. Casareto G., 983. Casariego Card. M., 330. Casaroli Card. A., 318. Casas Salvi A., 255. Cash S. G., 565. Casiano Vargas U., 801. Casini E., 373. Castanho A., 97. t Castellano F., 984. Castelli C, 770. Castillo Valdez R. E., 768. Cataldi Madonna L., 110. Cavalli A., 771. f Cavanna N., 256. f Cece A., 568. Celi O., 108. Centrone C, 774. Cerofolini G., 1071. Cerroni E., 979. Chaban - Delmas J., 253. t Chagüé P., 1072. t Chang Pi-te, 112. Charlotte J., 107. Charmot A., 981. Chávez F., 976. Chiacchiaretta N., 255. Chiang Ph., 1279. Chiaruzzi P., 976. Chiaves E., 355. Chimóle M. A., 252. Chirac J., 372. Chiti M., 775. Ciani G., 982. Cifariello F., 982. Cifferri E., 375. Cimatti V., 770. Cioffi P., 772. Cirio A., 97. Cirrincione V., 328. Cleary M., 1161. Cocconi C, 110. Cochereau P., 567. Cocolo B., 374. Coelho I. A., 97. Coffey F. A., 768. t Cogoni F., 111. Cohausz A., 981. Colale A., 772. Colino P., 374. Colombo G., 977, 980. Colosi G., 773. Colussi A., 330. Comiskey B., 98. Concepción J., 375. Confalonieri Card. C, 644. Contadini A., 775. Contaldi F., 773. Cordero Lanza A., 1069. Cordes P. J. 108, 254. Cordier R., 1069. Coroneo L., 772. Corradini A., 1071. t Correa León P., 983. Corri veau I. R., 962. Corsini O., 771. Corte G., 78. Cortes B. R., 982. Cortenraad J., 774. Cortese V. T., 97. Coscarelli F., 374. Coseglia R., 771. Costa I. B., 99. Costantini A., 374. Coto A., 366. Coughlan P., 977. Cravero R., 109. Cremer G., 775. Crepaz A., 774. Crisci di Laurenzana R., 255. Cruz H., 775. Cruz P., 775. Öule P., 1160. Cullinane P. I., 366. Cuvier G., 775. Cvecich A., 1175. D Dadaglio A., 259, 260, 262, 1069. t Daddi E., 111. t Dadone I., 330, 1072. D'Agostino N., 255. Dalla Santa G., 981. D'Ambrosio A., 375. D'Amelio V., 256. Dams J. A. M., 982. Dankò L., 980. Danneels G., 99. D'Antonio E., 97. Darida C, 299. da Silva Card. A., 1270. Da Silva Campos Ne ves J., 256. D'Aversa M., 98. de Almeida Batista I. N., 328. Dean P., 1057, 1157. 1301 Index nominum personarum De Borbón y Battemberg J., 107. Debré M., 253. De Campo P., 97. t Décoste J. B., 568. De Coteau B,., 774. De Echevarría L., 979. Degenhardt I., 757. De Gennaro A., 375. De Gregorio D., 770. De Groot L., 375. De Hart G. L., 775. Delaporte I., 329. de la Rosa y de la Cruz T., 1280. Domel C. G., 1071. Donohoe H. A., 99. Doskocil G. E., 1070. Dossena L., 769. D'Ottavio R., 774. Dotti R. O., 1073. Drewes I. L., 757. Dronet G., 567. t D'Souza A., 983. Dubois V., 983. Dulac J., 255. du Noyer R., 1175. D'Urso A., 771. t del Campo y de la BarE ceña A., 983. Delhaye Ph., 977. Eggl F., 773. Dell'Erba M., 1070. Einaudi G., 977. Del Papa P., 256. Ekeng Inyand D., 770. Del Sole D., 1072. Elchinger A., 330. De Luca G., 1278. El-Diwani M. K., 1174. De Marchis D., 772. i Elisabetta II Regina, 1068. De Merulis V., 773. Engelbert J., 1279. De Michele E., 566. Engone M. B., 759. De Neeve Carel J., 567. Epifani G., 775. De Oreta P., 1279. Erkens G. C, 982. De Panfilis E., 979. Ernest W., 977. De Paoli A., 373. Escaler F., 328, 1057. De Pont J., 567. Escobar Hu., 1277. Derksen M., 982. Esguerra J., 775. t Descamps A., 161, 1072. Estrada S., 111. de Souza Lima I., 331. Etheridge I., 759. f Desperben D., 775. Ewers H., 173; Detraz M. 773. Eyt P., 977. De Vocht G. A., 1279. Díaz Merchán G., 100. Di Ciccio P., 983. Di Costanzo S., 982. F Djebarus V., 1160. Diena E., 110. Faber P., 1175. Di Eugeni R., 981. Fabbri R., 1280. Diez R., 1072. Falciani S., 770. Diffidenti P., 772. Falcucci G., 1279. Di Girgenti A., 773. Fanfani A., 107. Dimitrios 180, 653. Fanti S., 374. Di Monte R. E., 757. Faraone T., 773. Dinh-Binh I., 252. t Fares A., 1176. Dinh-Duc-Tru D., 252. f Farren N., 568. Di Nicola L., 255. Farrington J. A., 1070. Di Nocera B., 980. Fasching J., 772. Dion G., 365. Fässler J., 1071. Dirk Hoff L., 1071. Fasulo F., 773. Di Ruberto M., 1070. Fattal A., 110. Disandro A., 330. Faure P., 760. Di Stefano M., 375, 770. f Federici M., 1176. Di Stefano S., 1158. Fehily G. T., 770. Di Terlizzi C, 983. Feidt C, 758. Do Couto Oliveira A., 373. Felcini E., 774. r Felici A., 24. Fermi V., 1072. Fernandes Bijos G., 330. Fernández Arteaga I., 328. Fernández R., 979. t Fernández C, 1280. Ferrari G., 1069. Ferretti L., 1175. Ferri C, 1175. t Ferro J. C, 256. Filippini A., 375. Filippo Principe, 1068. Finem G., 770. Finge W., 982. Finnegan J., 1070. Fiorelli R., 111. Fiorini S., 979. Fischenich E., 981. Flamini G., 375. Foley G., 566. Fonseca F. L, 367. Fontana R., 374. Forest H., 108. Formelli G., 770. Fort V., 774. Forristal L., 98. Forte T., 1280. Fox L., 758. Fragasso A., 982. Fraile González A., 375. Franceschetti G., 373. Francesco Giuseppe II di Liechtenstein, Principe, 1068. Franchi O., 375. Franciszek A., 980. f Franco Arango J., 984. Franzelli B., 1072. Franzetta B., 758. Freitas Al ves I., 1161. Frey G. L., 151. Friedberger W., 109. Frings M., 253. Froehlich H., 99. t Frutaz A. P. 108, 1176. Fucek L, 977. Fuchs N., 566. Fuchs R. A., 1070. Fuentes Duarte E., 330. Fumio Hamao S., 252. Funk J. 110. Funmilola A., 774. Fürst G., 774. G Gabriele P., 566. Gabris G., 1078. t Gabro J., 375. 1302 Gaff ari J., 374. Gagnon M. I. G., 367. Gaines E., 366. Gal F., 977. Galavotti P., 1070. Galassi G., 371. Galichon G., 109. Galiena E., 982. Gallotta M., 775. Gallotti E., 567. Galluzzi A., 1279. Ganda I., 1159. Gandolfo P., 771. Gantelet J., 773. Gantin Card. B., 978. García M., 773. García R., 377. García Urizar A., 329. Garrone Card. G., 660. Gaspardo P., I I I . Gasparri U., 255. Gavióla M., 108. Gebert H., 254. Geeve I. C., 1279. Gehlhoff W., 110. Genfer 8., 774. Gerada E., 1069, 1161. Gérin y Boulay M., 962. Gervais M. A., 330. Giacintucci R., 981. Giacobbi A., 980. Giallonardo G., 979. Giamba G., 1072. Giambelli M., 331. Giammancheri E., 108. Giannini Ph., 1271. Giaquinta C. I., 329. Gilbert M., 977. Gina di Liechtenstein Principessa, 1068. Giordano C., 1071. Giovannini D., 375. Gires P., 979. Giubilato A., 773. Giulianelli L., 773. Giuliani S., 1175. Glogowski C., 1070. Gobbato I. B., 365. t Gofart M., 776. t Golebiowski P., 1176. Gomes de Oliveira E. M., 962. Gómez González L, 331. Gómez L., 979. Gómez Serna L., 1058. f Gómez Serrano O. A., 111. Gondínez Flores R., 330. t Gonzaga y Rasdesales L., 1176. González Alvarez I., 100. Index nominum personarum Gonzalez H., 980. Gonzalez Ramírez R. 758. González Zumárraga 1057. Goosen J., 374. f Gorman T., 983. Gossens J., 981. Grác S., 979. Graf F., 774. Granetto S., 556. Grant C. T., 1070. Grauslys V., 980. Gray M., 962. Gremoli B. I., 367. Grieser G., 979. Grillantini C., 1069. Grillo H., 96. t Grimault A., 1176. Grocholewski Z., 1279. Grodzki L., 1071. Grossi G., 775. Grossmann J., 111. Grossmann H., 772. Gruber F., 772. Grnnfeider A., 775. Gudini F., 109. Guerrero V. R., 982. Guerrini F., 108. Gugel A., 982. Guidotti L., 981. Guitton J., 253. Gustaitis A., 980. Gutiérrez D., 1158. Gutiérrez R., 775. Gutmann J., 774. A., A., H Hachenberg R., 255. Hae Yeong P., 772. Hakim Maximos V., 1075. Hall J. A., 1279. Hamel E., 977. Hanrahan I. P., 99. Hans A., 253. Hanssen J., 774. f Haripranata H., 256. Hartenau W., 775. Hassan II ben Mohammed, 371. Hay A., 768. t Hayes J., 775. Heath M. E., 365. Heckel R., 330. Heim B., 795. Heinrich S., 979. Henneman Lampe C., 1279. Hennuyer R., 981. Henríquez Andueza I. Y., 758. f Hermosa y Sarmiento F., 776. Herrera F., 976. Herres G., 771. Hesayne M. S., 329. Hesse C., 1160. Heyen F. J., 774. Hickey I. A., 757. Hiesinger F., 774. Hoff man I., 1272. Höss G., 566. Hrachovec H., 773. t Hubert A., 776. Hughes A. C., 1070. Hülsen P. J. H., 774. Hulsman G., 567. Hussein di Giordania Be, 976. Hûwell A., 110. Huynh van Nghi N., 252. I Iacobelli O., 374. Iafrate E., 374. Ibáfíez de Erquicia D., 1272. Idda S., 374. Imbrighi P. G., 1071. Innocenti A., 1069. Ioseph I., 1160. Iozzia G., 774. t Iribarne R., 100, 776. Irigoyen M. A., 1071. Isca A., 255. Israel P., 1175. Izn E., 979. J Jacob J., 981. Jacobs J. G., 111. Jadot L, 152, 769, 798, 1069. Jambrovich A., 374. Janega S., 979. Jaramillo A., 979. f Jaroszewicz J., 376. Jarynka B., 1279. Jay me V., 111. Jedin H., 978. f Jennings E., 1072. Jerome J., 107. Jerominek F., 979. Johnson R. E., 1070. Index nominum personarum Johnson W. R., 1070. Joseph R., 1175. Journoud F., 981. Jukes J., 99. Jung I. B., 367. Junglas N., 1175. f Jürgens Byrne O. 1072. L M., K Kada Lajos, 1069. Kaindl A., 775. Kalisz R. F., 760. Kamel R. A., 1070. Kamisese R. S., 976. t Kandela J. G., 376. Kapusta T., 980. Karadijov M., 1072. Karasek F., 253. Kasino I., 980. Kasper W., 977. Kasujja A., 771. Kazlauskas V., 980. Keith J., 371. Kerketta R., 1160. Kessner A. J., 982. Khai Saen-Phon-On L., 366. Khalife E., 977. Klewircz K., 109. Klibi C, 107. Kloppenburg B., 977. Knauer L., 109. Koaik E., 98. Kobla S., 773. Kodiyan G., 770. Kolb A., 773. Kolesar D., 979. Koliander J., 773. Kollreider O., 774. König Card. F., 650. Koop P. P., 330. Kotier A., 108. Kovatchev B., 1072. Kramberger F., 1158. Kranner C, 770. Kratschmann H., 1280. Kräutler H., 1158. Kriellaars F. G., 1071. Kronfuss W., 110. Kucera D. W . , 329. Kühner A., 758. Kulbat E., 1070. Küng I., 91. Küng H., 385. Kurz H., 774. Kurz L., 770. Kyprianou S., 253. Kwadwo P., 773. Labella C, 773. t Labrador Fraile T., 568. Lagdameo A., 1057. Laghi P., 149, 377, 1278. Laguna I. A., 100. Lallier M., 23. Lambert I., 98. Lami L., 771. Lammer G., 774. Landázuri Ricketts Card. I., 331. Landi A., 772. Lang M., 774. Lange L, 758. t Lardone F., 112. Larrafíeta Olleta I., 367. Laruffa F., 374. Lat y Leviste L., 1158. Laumanns R., 982. Lauro A., 95, 96, 979. Lazzarini G., 109. Lazzati G., 253. Layer A., 567. Lebeaupin A., 771. Lebourg M. A., 981. Lechleitner L., 1280. Le Corre L., 1279. Led with M., 977. Lee G., 375. Lefèvre O., 1277. Legal F., 330. Lehmann K., 977. Lê hun Cung*D. M., 251. Leierseder W., 109. Leleu H., 253. Lemoine J. A., 1071. Lennards J., 111. Lennon I. G., 757. Lenssen J. A., 774. Lenti G., 775. Lenzi G., 108. Lesambo Ndamwize L., 366. Lescrauwaet P. J., 161. Lesort X., 110. Lettmann R., 100, 1058. Levi G., 108. f Ligot V. C, 1176. Lilian di Svezia Principessa, 1068. Linares C, 375. Lipscomb A., 758. Little T. F., 978. Lizares Estrada L, 329. Lehrer M., 769. Loloum J., 772. f Loosdregt E., 1176. Lopes de Faria P., 1158. 1303 López Forero V. E., 1272. Lo Schiavo B., 773. L o w F., 772. Lubachivsky M. I., 372. Lucero S., 99. Luns J., 253. Lustermans R. E. G., 1279. Lynch F., 253. M Maas G. W., 110. Macchini L., 774. Maddaluni G., 775. Maggioni F., 758. Magisa E., 979. Maglione G., 979. Magnani P., 978. Magniaux M., 110. Magnoni A., 367, 373. Magrassi M., 1233. Maguire I. F., 757. Mahony R. M., 328. Mahtar-M'Bow A., 735. Majdanski K., 108, 758. Majka J., 200. Makarakiza A., 366. Malandrino I., 97. Maldonado Riera I., 982. Malfatani G., 981. Malone I., 758. f Maltoni C, 256. Mangold G., 108. Manley M., 1174. Mappes A., 1069. Marangon A., 771. f Marchesi J., 568. Marchetta B., 978. Marinelli D., 109. Marioni G., 373. Marra M., 97. Martijn G., 981. Martin H. M., 367. f Martínez de Lejarza M., 375. Martini C. M., 100, 1085. Martino A., 256. Martino R., 977, 1160. Martins da Silva E., 265. t Marton A., 984. f Mascariñas y Morgia M., 368. Masiero G., 374. Mathalaimuthu A., 252. Mathes R., 980. f Matsuoka P. M., 983. Mattei A., 566. Matterazzo B., 982. 1304 Matthiesen R., 329. Mauro T., 769. May I., 100. t Maya Guzmán V. F., 984. Mayard P., 110. Mayer F., 774. Mayorga Paredes R., 1070. Mazonavicius L., 980. Mazurkiewicz H., 1070. Mazzarolli A., 771. f Mazzarotto A., 776. Mazzucato L., 254. McCafferty J. E., 568. McCallum J. V., 984. McCarthy J. B., 773. t McDevitt G. V., 984. McDonald I. F., 100. McGill EL, 1070. McMahon H., 757. Medina Estévez J., 977. Medina Salinas M., 1157. Meinville G., 1158. Meira H. L., 962. Meisner I., 331. Mejia Jaramillo R., 981. Mejia Luna M., 110. Melhado Campos L, 98. Melillo A. F., 98. Mencaroni G., 566. Menéndez E., 266. Mennona A. R., 799. Mercier J., 566. Merlak L, 1070. Mercuri L., 1280. Merz A., 980. Mes Jan B. M., 110. Mesiti S., 374. Messersi M., 774. Messina A., 374. Messuri A., 980. Mezzadri R., 373. f Miaño V., 776. Miesch F. G., 1070. Michalka A. M., 980, 1070. Mijatovic C, 1277. Mikolajczyk L. T., 1071. Milam J., 1070. Minelli S., 770. Minerva F., 1077. t Mingo C, 568. Minichini C, 771. Mistrorigo A., 1069. Mittathany I., 367. Mobutu Sese Seko, 1068. Mock A., 976. Modinos P., 980. Mohr K., 982. t Mo joli G., 256. f Moleón Andreu J., 984. Index nominum personarum Moli J. B., 371. Moller B., 94. Momoney J., 770. Mongeau G., 258. Mongiano A., 99. Monsengwo Pasinya L., 365. Montalvo G., 367, 373. Montini G. B., 71. Mooney M., 5. t Moors P. J. A., 983. Morandini L., 772. Morando W., 772. Morera Vega H., 99. Moretti M., 772. t Moro Britz S., 568. t Moscicki A., 1176. Mota Amaral J. B., 768. Motolese V., 1077. Moussa Traore, 1068. Moverley G., 757. Mozzoni Card. H., 370, 1061. Mpungu R., 366. Mubarak H. 976. Muga vero F. J., 1058. Müller Vega M., 567. Muñoz Duque S. J., 981. Muñoz Vega Card. P., 1057. Murphy T., 552. Murphy W., 373. Murray C, 770. Musanganya R., 1160. Muscari F., 374. f Muthu R. A., 1280. N Napierala S., 1057. Nardin I., 100. Nason S., 982. N a u r N. A., 1071. Necker E., 566. Ndong F., 759. Nduhirubusa I., 367. Nervo G., 254. Neto M. C, 759. Netto M., 770. Neudecker J. L., 1070. Ngoyagoye E., 760. Nkinga Bondala L., 365. Niccolai B., 1279. Niemans F. M., 1279. Nocciolini G., 109. Nolasco T., 983. Nonault J. P., 371. Noronha M. V., 760. Nosella L., 111. Nossol A., 267. Nowak S., 770. Ntilivamunda J., 1174. Nyekindi I., 1160. Nyerere J. K., 253. Nze Abuy R., 760, 1160. O Obando Bravo M., 805. Oberle H., 771. Ochoa Briceño S., 110. t O'Donnell P. M., 1176. O Fiaich T., 757. Olavarrieta Pérez M. A., 371. Olisemeka I., 109. Oliveira S. C, 98. Olmedo C, 773". Olouna G. F., 371. Olu Ojo J., 983. Olukayode K., 774. Olutunfese A. G., 774. O'Meara E. T., 97. Onaiyekan J., 977. O'Neil L. E., 757. O'Reilly J., 566. Orepide H. A., 774. Orfila A., 768. Orglmeister J., 775. O'Riordan L, 1161. Osta B. I., 366. Oude R. H., 774. Ozdowski J., 1174. P Pablo M. S., 983. Pace A., 771. Pace M., 111. Pacillo A., 255. Pacini R., 978. Paculdo N., 773. Padilla T. 567. Padoin S., 373. Paesano L., 771. Paganini L., 775. Paglia R. P., 99. Palazzini Card. P., 103, 769. Paldan A., 980. Palkovic S., 980. Palmba F., 255. Palmeira da Rocha E., 329. Palocek V., 768. Panikulam G., 771. Paponaud M., 981. Pappalardo Card. S., 328. Parecattil Card. J., 1024. Parducci P., 979. Parodi D., 328. Parra Urrea G., 979. Pasini O., 775. Pasols E., 1279. Pastori A., 771. Pavlinic Z., 1071. Pazeller C, 772. Pawlizet J., 1071. f Pedicini G., 111. Peli C, 371. Peña R., 331. Pena M. A., 99. Peracchi F., 1071. Perasso I., 101. Pérez Morales R., 555. Perfetti R., 983. f Perouse de Móntelos D., 1280. Pes I., 97. Peters Silva R. A., 371. Petersen J. E., 1070. Petino C, 1278. Petteruti R., 772. Phelan J., 1070. Philippe Card. P., 650. Piasecki B., 1071. Picachy T. Card. L., 978. Picchiotti M., 982. Piccioni Trento F., 567. Pierangeli F., 775. Pieri R., 771. Pieters C. M., 982. Pietinen Seppo T., 109. Pietrulla A., 98. f Pignedoli Card. S., 652, 775. Pilla A., 1271. Pimenta S. I., 367. Pinarello R., 759. Pinna V., 979. Pinto Gómez J. M., 108. Piovanelli S., 108. Pizzariello F., 983. Placidi R., 255. Plaza A., 377. Po chiù Oheng, 772. f Pogacnik J., 375. Poggel H., 1070. t Poledrini A., 376. Poletti Card. Hu., 1271. Poletto S., 330. Polkinghorne R., 1071. Polonski J., 979. Polterauer W., 772. Pomero G., 1071. Pompei V., 375. Poniatowski M., 1068. Posadas Ocampo J., 978. Potter F„ 655. Index nominum personarum 1305 Poupard P., 759, 769. Pozo C., 977. Pracchia U., 373. Prawira Supradja R. T., 371. Primatesta Card. R., 157, 555, 978. Principe W., 977. Probst H., 774. Prosperi M., 772. Protus Ekarika J., 770. Pucci G., 1279. Puente P., 373. Puig de la Bellacasa y U r dampilleta J. J., 1174. Rocco G., 152, 581, 587, 793, 1073, 1270. Rojas Galdames R., 1277. Rojo H., 329. Roldan L, 555. Romanelli P. L., 773. Romano I., 979. f Romero y Galdámez O., 375. Rosales Card. L, 1057. Rosato V., 980. Roscioli G., 254. Rossi A., 375, 567, 686. f Rossi C., 256. Rossi P., 111. Rossi R., 1072. Rotigliani G., 773. Rotigni C., 111. Rotolo C, 980. Rubén T., 979. Rubin Card. L., 765, 769, 978, 1065, 1085. Ruhuna I., 366. Ruiz L., 1272. f Ruocco J., 776. Ruppi F., 1157. Russo G., 979. Ryan D. J., 98. Ryan I. C, 99. Q Quaritsch W., 774. Quarracino A., 757. Quattrocchi F., 980, Quevedo O., 1057. Quinn F., 99. R Radix J., 772. Rahatoka S., 1277. Ramalho Eanes A., 565, 771. Ramalho O., 981. Ramírez Ponce M., 806. Rampon E., 10Í. Rauber K., 109. Re P., 770. Recchia C, 771. Recchia S., 775. t Reeper (de) J., 1176. Regna N., 980. Rehâk G., 770. Reiss I. C, 328. Renzetti I., 256. Repgen K., 981. Repole M., 255. Resende E. d. F., 110. Restrepo Muñoz S., 979. Rhee Hyo Sang, 253. t Ricceri F., 776. Riemslag C, 774. Rigali J., 566. Righi Lambertini E., 23. t Righi V. U. 376. Rissotto F. R., 1071. Rittweger de Moor E., 1174. Rivato A., 98. Rivera M., 775. Roachi I. R., 757. S Sabatini G., 111. Sabra M., 107. Sabri A., 1277. Sabucco J., 1175. Saint-Gelais R., 758. f Salas J. C, 256. S alazar López Card. L, 330. Sales Card. E. d. A., 98. Salin A., 982. Salvatico D., 566. Samo Martin S. E., 1175. Sánchez González I., 100. Sánchez D., 775. Sandkuyl Frits A., 567. f Sansierra Robla I., 568. Santioni P., 1072. Santoro A., 567. Santoro P., 97. Santos J. B., 775. San vitale E., 255. Saouma E., 107. Sarandrea A., 373. Sarte C, 962. Sassi I., 981. Sassou N'Guesso D., 314. Sato A., 771. Sattler A., 772. 1306 Saud Al Falsai, 1278. Sauer A., 771. Sauvage I., 1058. Savelsberg E., 109. f Savino P., 1072. Scaccia L., 1278. Scafolieri F., 982. Scarzani F., 1071. Scerrato G., 374. Schaffran G., 93. Scetti P., 111. Schellens H., 110. Schepisi A., 980. Scherer W., 980. Schiavina R., 566. Schiavio G., 255. Schifano M., 772. t Schmid M. E., 775. Schmidt M., 1073. Schmitz M., 329. Schneider J., 567. Schnieders J., 111. Schols G. H., 111. Schotte J., 769. Scott-Hopkins J., 1174. Schreiner J., 770. Schuhmayer H., 775. Schürmann H., 977. Schwarz L., 1175. Schwemmer H., 771. Secondini A., 255. Secret J., 981. Selis A., 96, 804. Selvanayagan H., 366. Senatore L., 255. Seneca G., 982. Senghor L. S., 107. Sengooba Lutaakome B., 1279. Sensi Card. G. M., 1175. Serre G., 567. Serrone R., 775. Servin B. A., 374. Sesboue B., 977. Sferrazzo L., 771. Shan Kuo-Hsi P., 252. Sheehan M. J., 1070. Shenouda, 181. Sherlock I., 330. Shimamoto F., 252. Sibilla F., 962, 1157. Sicardi P., 982. Sikorski B., 159, 384. Slipyj Card. J., 372, 675, 684. Smida T., 109. Smyth O., 1070. Snijders J. P., 111. Songini L., 111. Index nominum personarum Soriani G., 772. Soriano V., 978. Sorrentino A., 95, 264. Spath L., 372. Specht G., 1070. Speijer P., 983. Spertini F., 374. Speyerer I., 100. Spina N., 254. Spinelli P., 110. Spinosa E., 566. Spital H. I., 1058. Sprovieri S., 1157. Srakic M., 979. Stachinik R., 108. Stader J., 109. Stafford Williams T., 251. Stakemeier H., 1071. Standaert F., 109. Stathatos S., 365. Steeghs A., 111. Stefanek S., 758. Stefanucci A., 982. Steff an W. J., 567. Stehle E., 978. Steppuhn F., 983. Stevas N. St. J., 565. Stevens Siaka, 1277. Stone W. S., 1070. Stoppa M., 110. Storero L., 263, 381. Stroba G., 1058. Suárez Rivera A., 554. Suganuma K., 109. Sullivan I. M., 1058. Suma A., 566. Supino A., 256. Sustar A., 328. Svete Z., 110. Swenker M., 1071. Szablewski K., 1174. T Taban P., 365. Tabet P., 254, 365. Taf ora A., 758. Taglietti E., 773. Talag M., 775. Talavera Ramírez O., 100. Tamborrino G., 774. Tammeo V., 981. Taschini S., 775. f Tato M., 983. Temming G., 1279. Temperini O., 980. Teresa di Calcutta, 288. Terrile M., 109. Testoni L., 1279. Tetteh E., 773. Tévoédjré G. L., 1279. Thakur I. B., 366. Thatcher M., 1174. Thijssen T. L., 983. Thomas P. T., 1279. Tielbeek J. H., 98. Tilli L., 771. Tobóla E., 979. Toffoli A., 773. Tognocchi E., 770. Tokarek W., 770. Tornassi M., 773. f Tomassini D., 28, 776. Tomko J., 161. Tomonaga I. K., 1272. Toniolo G., 1279. Toree P., 770. Torija de la Fuente R., 328. Torre G., 770. Torres Parra F. M., 1272. Torres Romero A., 758. Torpigliani B., 25, 26, 257, 258. Trabalzini D., 1157. f Tracy R., 375. Trapé A., 769. Trapero Ballestrero A., 110. Traversi S., 773. Triches G., 981. Tripp H., 99. Trippini R., 982. Trovato A., 772. Trudeau P. E., 768. Trujillo Arango A., 986. Tscherring E., 771. Tshimbalanga S. D., 109. Tuns M., 375. Türk A., 329. Turkson Y a w B., 109. Tydlacka G. E., 1070. Tymkiw L., 1071. Tzadua P., 1085. U Ugazio M., 1071. Ukec D., 252. Una F., 770. Unfried L., 962. Untener C, 1058. Uribe I. M., 99. t Urtasun J., 256. Ursi Card. C, 27, 803. Usai G., 979. Ushwe M., 365. Index nominum dioecesium, vicariatuum, V Vagaggini C, 978. t Vagnozzi Card. E., 1280. Vaivods I., 589. Valente L., 254. Valdivieso Chiriboga E., 109. Valero R. A., 1058. Valigi G., 255. Vallini A., 770. Valois O., 758. Van den Akker M. A., 1279. Van Den Berghe P., 758. Van der Laak W., 111. Van der Lelie W . , 1279. Van der Veer J., 111. Van Hasselt H. A., 1279. Van Heijst L. A. J., 1279. Van Kalken G., 375. j van Kessel L., 1176. Van Leipsig J., 375. Van Lennep E., 371. Van Lierop M., 982. t Van Melckebeke O. I., 983. Van Rens J. P., 111. Van Roosbalen, 375. Van Rossum A. J., 981. Vanteysen J., 774. Várela J., 1158. Vargas Ruiz F., 962. Varpin B., 252. f Vas das Neves A., 256. t Vázquez Ochoa J., 776. Vencatachellum J., 1277. Vendargon D., 366. Venditti F., 982. Veraja F., 1070. Verhamme G. E., 1279. f Verfaillie C, 112. Verdier G., 758. Vial Risopatrón E., 329. Vicente Miras E., 1070. Vignoli G., 109. Vilela Card. A. B., 1270. Viii G., 981. Vissborn J., 981. Visser J. F., 111. Vogels R., 981. Volken G., 772. Volpetti A., 770. Von Habsburg O., 772. Von Riegher F., 1071. Von Schonborn C, 978. Voss J., 254. Vróna C., 770. Vu Duy Nhat I., 251. etc. 1307 Wortelboer J. G., 110. Wozniak L. J., 1070. Wunder H., 566. Wurstbauer H., 567. Wüstenberg B., 94, 95. Wyszynski Card. S., 109. Y f Yang Kuang C h i A., 776. f Yapi L., 983. Yarce T., 978. Yoshio Akao, 1278. w Wächter E., 774. Waldheim K., 736. Walgrave J., 978. Wanke I., 1058. W a r d A., 758. Washington Pastor D. 0., 1277. Wattus Urquidi R., 555. Weigand V. K., 962. Weiler A., 374. Weinzapf ei T. W., 1070. Weiss L., 1174. f Wember J., 568. Wesolek J. D., 1070. Wesoly S., 978. Westenberger W., 772. Wheeler V. G., 795. f Whelan L. P., 1072. Weyts A., 981/ Wiehlpütz W . , 111. Wien Dud I., 365. Wilderink V., 330. Willem P., 980. Williams D. A., 770. Wimmer J., 775. Wiyghan Tumi C, 252. Wolf F., 775. Wolff Lester L., 253. Wongsonegoro S., 109. X f Xenopulos G., 112. z Zalba Elizalde Ph. M., 1272. Zakar P., 769. Zamalloa T., 1061. Zambrano Palacios A., 383. Zambuto A., 772. Zamprota A., 982. f Zanera O-, 1280. Zanetti L., 773. Zangrossi R., 374. Zappia F., 374. Zazzeri P., 109. Zegers M., 774. Zemaitis J., 980. Zin Tau P., 1160. Zimniak I. E., 1058. Zini A., 771. Zióiek L., 329. Zubeir W a k o G., 251. Zúñiga A. J., 771. Zupanic L., 374. Zuqueto E., 329. t Zwane A., 983. II - INDEX NOMINUM DIOECESIUM, VICARIATUUM, ETC. A Abbiritana, 328, 1058. Adamantea, 99. Agrigentina, 1157. Alaiuelensis, 1272. Alexandrina Statiellorum, 758. Algarensis, 97. Altensis, 329. Amarillensis, 329. Aniciensis, 758. Anneciensis, 1058. Antverpiensis, 99, 758. Apatzinganiensis, 328. Apolloniensis, 328. Aquaealbensis in Byzacena, 555, 1058. Aquaenovensis in Procon­ sulari, 365. Aquensis, 330, 367. Aracaiuensis, 962. Arborensis, 96. Arequipensis, 962. 1308 Index nominum dioecesium, Argentinensis, 330. Armachana, 757. Assidonensis, 328. Assisiensis, 553. Astensis, 962, 1157. Asti, 256. Avellanediensis, 757. Avellino, 111. Aversana, 1158. Avignon, 256. Aucopolitana, 366. Aufenensis, 100. B Baleciensis, 758. Baniulensis, 1161. Barensis, 1169, 1232. Barinensis, 758. Barrensis de Pirai-Voltaredondensis, 330. Bataënsis, 760. Belogradensis, 329. Bencennensis, 757. Beniaminacevalensis, 1157. Berberatensis, 367. Bereinitana, • 251. Berolinensis, 331. Bertraniae in Catatuinbo, 1058. Biella, 256. Bigastrensis, 96, 366. Boënsis in Monte Leonino, 1159. Bogotensis, 1158. Boianensis - Campobassensis, 97. Bombayensis, 367. Bondoënsis, 365. Boronganensis, 99. Bosanensis, 96, 97. Boseta, 373. Bosetana, 367. Brangança, 256. Brasiliapolitana, 328. Brentvoodensis, 757. Bruklyniensis, 1058. Bruxellensis, 99. Bubanzana, 760. Buichuensis, 251. Buniaënsis, 252. Butana, 365. C Caeerensis, 1057. Cadurcensis, 368 1161. Caëtitensis, 962. vicariatuum, Oalabocensis, 329. Calbayogana, 99. Oalicutensis, 760. Camberiensis, 758. Cameracensis, 329. Cametanensis, 555. Caminensis, 758. Campifontis, 757. Carolina, 112. Carolinapolitana, 100. Carolinensis, 98. Carpi, 769. Casalensis, 330. Cascavellensis, 97. Cassanensis, 96. Castellana in Mauretania, 1058. Catacensis, 1157. Caudina, 365. Cebuana, 1057. Celene, 373. Celenensis, 367. Uellensis in Proconsulari, 1272. Cenanensis, 757. Centenariensis, 328, 330. Cliascomusensis, 330. Cholutensis, 962. Civitatis Altamirensis, 329. Civitatis Mariae, 330. Civitatis Regalensis, 328, 1271. Clevelandensis, 757. Coimbaturensis, 252. Colimensis, 328. Consentina, 1157. Cordubensis in Argentina, 330, 555. Corensis, 554. Cotabatensis, 97. Cracoviensis, 1062. Cremonensis, 559, 973. D Denpasarensis, 1160. Derthonensis, 963. Dianensis, 329, 758. Digosensis, 962. Doliensis, 962. Doritana, 328. Dublinensis, 98. E Elpasensis, 331. Erfurt, 1058. etc. F iurmosensis, 98. J Foropopuliensis, 100. Fossano, 1072. Fossanensis, 330. Fresnensis, 99. Funesiopolitana, 100. G Gabula, 1072. Gadiaufalensis, 555. Galapagensis, 760. Galway, 256. Gandavensis, 758. Gap, 1072. Gemellensis in Byzacena, 759. Gibutensis, 367. Giennensis in Peruvia, 1159. Girba, 108. Girumontensis, 366. Giufitana, 1160. Grandfallensis, 100. Great-Ormensis, 552. Groningensis, 94. Guadalaiarensis, 330. Guaiaramirensis, 758. Guamensis, 331. Guatimalensis, 330. Gusmanopolitana, 329. H Hallamensis, 757. Hamiltonensis, 366. Hsinchuensis, 1160. Huanucensis, 758. Humaitanensis, 98. Hvaliensis, 252. 1 Iacensis, 97. Ianuensis, 1164. Imphalensis, 367. Indianapolitana, 97. Inongoënsis, 366. Insularum Comorensium, 367. Ioloënsis, 365. Iomnitensis, 757. Ipilensis, 328, 1057. Irecensis, 962. Index nominum dioecesium, vicariatuum, Isolana, 328. Itabunensis, 962. Itaguaiensis, 330. Itapevensis, 98, 330. Iubaënsis, 365. Iundiaiensis, 759. J Jerezensis, 260. K Katovicensis, 1058. Kaviengensis, 1160. Kenemaënsis, 1161. Khartumensis, 251. Kidapavanensis, 328, 1057. Kilvaënsis - Kasengaënsis, 367. Kisanganiensis, 1160. Kitegaënsis, 366. Kolensis, 365. L Limana, 331. Limonensis, 366. Lingayensis - Dagupanensis, 1057. Lodzensis, 329. Londonensis, 330. Londrinensis, 330. Los Teques, 1072. Lucensis, 331. Lyciensis, 1076. M Machalensis, 1057. Macomadensis, 555. Macrensis in Mauretania, 366. Macris, 373. Mahagiensis, 252, 1160. Malaboënsis, 760, 1160. Malang, 1072. Malolosina, 1158. Manaënsis, 331. Marabensis, 99. Marazanensis, 367. Marbeliana, 1158. Mariborensis, 1158. Maringaënsis, 97. Matritensis, 1060. Mauriana, 1278. Mechliniensis, 99. Medellensis, 562. Mediolanensis, 100, 101. Meiningen, 1058. Menevensis, 758. Merciorum, 962. Mexicana, 100, 555. Miletensis, 97. Minneapolitana, 757. Miranda, 256. Misnensis, 93. Missua, 373. Mobiliensis, 100, 758. Monasteriensis, 100, 1058. Monterreyensis, 100. Montis Virginis, 97. Moronensis, 100. Mossul, 111. Mozarlandensis, 98. Mutiensis, 239, 331. Mutinensis, 367. Muyingana, 366. Muzaffarpurensis, 366. N Nagasakiensis, 1272. Naisso, 108, 254. Natchetensis, 329, 757. Naulensis, 962. Ndiamenana, 760. Neoportensis, 99. Nicotriensis, 97.* Nictheroyensis, 1158. Niokaënsis, 252. Nobensis, 1058. Nomentana, 1161. Nonsengensis, 366. Novohamburgensis, 328. Numana, 254. Numanensis, 99, 328. O Oea, 112. Opitergina, 758. Opo, 1072. Oppidensis Palmarum, 100. Oppido Mamertina-Palmis, 1072. Oretana, 252, 1057. Otonipolitana, 329. Ovetensis, 100. Oyemensis, 759. Ozieris, 111. 1309 etc. P Pacensis, 554. Paderbornensis, 757. Palmerstonaquiloniana, 366. Panormitana, 328. Papan tlensis, 1158. Parnaibensis, 962. Patavina, 1059. Patnensis, 366. Paulopolitana, 757. Pauzerensis, 99, 329. Pesqueirensis, 329. Petrosi Culminis, 98. Phantietensis, 252. Pinerensis, 99. Piracicabensis, 98. Piurensis, 962. Piacentina, 965. Policastrensis, 1157. Polinianensis, 1058. Pompeiana, 555. Portus Maldonadi, 367. Portus Piriensis, 97. Portus Veteris, 99. Posnaniensis, 1058. Pueblensis, 758. Q Quitensis, 1057. R Rabaulensis, 366. Reatina, 1157. Regianensis, 554, 757. Risinitana, 97, 329. Rizeo, 112. Romana, 761. Rosamarkensis, 330. Rossanensis, 96. Rotariensis, 100. Rotdonensis, 98. Rubiatabensis, 98. Rubicensis, 100. Ruyigiensis, 366, 367. S Sacramentensis, 99. Saelesiensis, 252. Saginavensis, 1058. 1310 Index nominum Salinensis, 329. Samonensis, 1160. Sanctae Marthae, 1272. Sancti Caroli in Venetiola, 757. Sancti Hieronymi Terraebonae, 758. Sancti Iacobi in Chile, 329. Sancti Ioannis de Cuyo, 1158. Sancti Leonis, 1057. Sancti Ludovici, 100. Sancti Pauli de Urbe, 100. Sancti Salvatoris in B r a ­ silia, 331, 1270. Sancti Thomae in Insula, 1161. Sanctissimae Conceptionis, 1158. Sanctissimae Conceptionis de Araguaia, 98. Sanctissimae Trinitatis Ca­ vensis, 97. Sandhurstensis, 97. Santaremensis, 99. Sasabensis, 97. Savonensis, 99. Sedinensis, 758. Segerme, 977. Segermitana, 1160. Sekondi-Takoradi, 1072. Sibolgaënsis, 1160. Silensis, 1158. Simidiccensis, 329. Sinna, 254. Sinnensis, 365. Socorro y San Gil, 111. Sorana, 1166. Sorocabana, 98. Sorsogonensis, 962. Southvarcensis, 99. Spoletana, 553. Stocktoniensis, 328. Stratherniensis, 99. dioecesium, vicariatuum, Subaugustana, 758, 1271. Succursensis et S. Aegidii, 1272. Sulianitana, 1058. T etc. U Uanimitana, 759. Ueuakensis, 760. Uravaënsis, 252. Usulensis, 759. Uzipparitana, 365. V Tabora, 111. Tadamatensis, 365. Tagamna, 1057, 1157. Tamascaniensis, 328. Tarmensis, 758, 962. Taunggyiensis, 365. Tefensis, 554, 759. Telensis, 329. Tezpurensis, 367, 1160. Thai-Binh (de), 252. Tharensis, 366. Theleptensis, 1158. Thermularum, 97, 1157. Thibilitana, 98. Thibiucensis, 962. Thisiduensis, 97, 1057. Thunder Bay, 1072. Thunusudensis, 962. Tilaranensis, 99. Tinisensis in Proconsulari, 757. Tiseditana, 1157. Tlalnepantlensis, 554. Toletana in America, 1272. Tolucensis, 758. Tornacensis, 969. Trentonensis, 329. Trisipensis, 331. Tropiensis, 97. Trujillo, 1072. Tubaraoënsis, 98. Tuccaborensis, 1057. Tugga, 256. Tunes, 1072. Turrensis, 1058. Tuticorensis, 252. Valentina, 98. Vallipolitana, 100. Vannidensis, 1157. Vashingtonensis, 757. Vavensis, 1160. Vegeselitana in Byzacena, 758. Velebusdiensis, 97. Vellingtonensis, 251. Viedmensis, 329. Villamagna, 977. Vinensis, 331, 757. Visakhapatnam, 256. W Weetebula, 256. Y Yaguana, 252. Yokohamaënsis, 252. X Xinguensis, 1158. Z Zallatensis, 962. Zamensis Minor, 329. Zornbaënsis, 252. 1311 Index rerum analyticus IV INDEX RERUM ANALYTICUS Abortus intrinseca malitia, 84. Apocrysarios (ad) SS.mi Patriarchae Oe­ cumenici Constantinopolitani, coram ad­ missos a S. P. allocutio habita, 642. Academia Thomistica V. Thomistico. Aquila in Italia. V. S. Bernardinus Senensis. A Romana. Academicas (ad) auctoritates professores et alumnos Pontificiae Universitatis L a ­ teranensis, S. P. allocutionem habuit, 188; ad auctoritates... Pontificiae Uni­ versitatis Urbanianae S. P. all. habuit, Illi. « Ad limina Apostolorum » visitationes. Qua occasione capta, S. P. peculiares allocu­ tiones habuit ad sacros Praesules, coram admissos: e Iaponia, 398; ex Malaesia, Singapura et Bruneio, 403; ex Indone­ sia, 406; 621; ex Vietnamia, 631; ad Praesules ritus Malabarici et Malankarensis, 1024; ad Praesules ritus Chaldaici, 1054; e Birmania, 1091; ad Prae­ sules Graecos Melkitas Catholicos, 1106; e Corea, 1116; ex Bolivia, 1238; e Thai­ landia, 1246. Argentina. V. 8. Teresia a Iesu Jornet Ibars. Assidonensis-Jerezensis conditur, 260. Alani de Solminihac (ven.). Decretum su­ per miraculo in causa Beatificationis et Canonizationis, 368. Amberga, V. S. in dioecesi Martini. nova Assisiensis dioecesis. V. Spoletana. Augustae Taurinorum, ad multitudinem congregatami a S. P. allocutio habita, 304; in Sancti Ioannis foro ante cathe­ drale templum homilia a S. P. habita, 286. Australia. V. Legati Nationum. Auxilia, novis nationibus praestanda, 424. Africa (Respublica) Media. V. Legati Nationum. Aglona, in Archidioecesi Rigensi. V. B.M.V, in Caelum Assumptae. dioecesis B Baptismus. Instructio S. Congr. Pro Doc­ trina Fidei de Baptismo parvulorum, 1137. Barensis provinciae recognitio, 1232. ecclesiasticae nova fit Ratisbonensi. America Latina. Ad eos qui generali coe­ tui Pontificiae Commissionis pro Ame­ rica Latina interfuere, coram admissos a S. P. allocutio habita, 1250. Anchieta Ioseph (ven.), beati titulo insi­ gnitus, a S. P. per homiliam celebra­ tur, 597. Basilicae Minores per Apostolicas Litteras constitutae; templum B.M.V. Matris Bo­ ni Consilii, in loco vulgo Capodimonte appellato, in archidioecesi Neapolita­ na, 26; templum cathedrale Tadinense S. Benedicti Abbatis, 27; templum S. Nicolai Barensis in urbe Tauromenio in finibus archidioecesis Messanensis, 158; templum S. Annae in Gòra sw. Anny in dioecesi Opoliensi, 267; Cen- 1312 Index rerum analyticus tense collegiatum templum S. Blasii in archidioecesi Bononiensi, 382; Sanc­ tuarium B.M.V, « d e l Cisne», in dioe­ cesi Loiana in Aequatoria, 383; in loco Niepokalanów, in Polonia, templum B.M.V. Immaculatae, Mediatricis om­ nium gratiarum, 384; templum B.M.V, in Caelum Assumptae, -quod est Aglo­ nae, in archidioecesi Rigensi, 589; Sanctuarium in Kalwaria Zebrzydowska, in Polonia, sacrum B.M.V. Angelorum, 590; templum cathedrale dioecesis Ma­ zariensis, 591; templum S. Hyacinthi de Yaguachi in archidioecesi Guayaquilensi, 592; templum cathedrale Neritonense in Italia, 799; templum cathe­ drale Bellunense S. Martini episcopi, 800; templum paroeciale S. Martini in oppido Amberga dioecesis Ratisbonensis, 802; ecclesia sanctuarium B. Angeli ab Acri B.M.V. Immaculatae dicata in Ecclesiae Bisinianensis finibus posita, 804; templum cathedrale archidioecesis Tunquensis in Columbia, 986; templum paroeciale loci « Concepción del Uru­ g u a y » in dioecesi Gualeguaychensi, 988. B.M.V, a sacratissimo Rosario confirmatur Patrona dioecesis Rurkelaënsis, in In­ dia, 987. B.M.V. Angelorum sanctuarium sacrum, quod surgit in Kalwaria Zebrzydowska, in Polonia, ad dignitatem Basilicae Mi­ noris tollitur, 590. B.M.V, ce del Cisne» sanctuarium, in dioe­ cesi Loiana in Aequatoria, ad gradum Basilicae Minoris evehitur, 383. B.M.V. Imago vulgo ((.Nuestra Señora de la Asunción », in paroecia S. Mariae Mag­ dalenae urbis Monimbò archidioecesis Managuensis exstans, pretioso sinitur diademate redimiri, 805. B.M.V. Immaculatae, Mediatricis omnium gratiarum templum, in loco Niepokala­ nów, in Polonia, ad dignitatem Basi­ licae Minoris evehitur, 384. B.M.V, vulgo ((Nuestra Señora de la Monserrate », Patrona dioecesis Maiaguezen­ sis in Portu Divite confirmatur, 801. Beati Angeli ab Acri ecclesia sanctuarium B.M.V. Immaculatae dicata, in Eccle­ siae Bisinianensis finibus posita, ad Basilicae Minoris gradum attollitur, 804. Belfortiensis-Montis Beligardi nova conditur, 23. Belgium. V. Legati dioecesis Nationum. Bellunensis Ecclesiae cathedrale templum S. Martino episcopo sacrum, ad Basili­ cae Minoris dignitatem motu proprio S. P. evehit, 800. Bertoli Card. Paulo nuntius gratulatoriis a S. P. datus, 817. Birgitta a Iesu (ven.). Decretum super vir­ tutibus heroicis in causa Beatificationis et Canonizationis, 965. Birmania. V. Ad limina. Bisinianensis Ecclesia. V. Beati Angeli ab Acri. Bolivia. V. Ad limina. Bonhomme Petrus (ven.). Decretum an cau­ sa Beatificationis et Canonizationis in­ troducenda sit, 1161. Bubanzana dioecesis nova in Burundia con­ stituitur, 797. C Caelibatus - Sacra Congr. pro Doctrina Fi­ dei: De modo procedendi in examine et resolutione petitionum quae dispensatio­ nem a caelibatu respiciunt, 1132. B.M.V, in Caelum Assumptae templum, quod est Aglonae, in archidioecesi Ri­ gensi ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur, 589. Calamitates ex bello provenientes, B.M.V. Matris Boni Consilii templum, in loco vulgo Capodimonte appellato, in archidioecesi Neapolitana, ad dignita­ tem Basilicae Minoris evehitur, 26. Carter Iacobum (ad), Foederatarum Civi­ tatum Americae Septentrionalis Prae­ sidem, in aedibus Vaticanis coram ad­ missum, S. P. allocutionem habuit, 635. 63. 1313 Index rerum analyticus nomine S. P. ab Augustino Card. Ca­ saroli allocutio recitata, 207. Castel Santa Maria di Cascia in pago ad percussos a plaga terraemotus homines, S. P. allocutionem habuit, 299. Conscientia messianica Filii Dei (de), 274. Catechesis. V. Lékai. Chascomusensis dioecesis conditur, 377. Chiaruzzi Petrum et Marani Primum (ad), Rei publicae Marinianae Rectores coram admissos a S. P. allocutio habita, 1046. Chiquinquirá, B.M.V, sub titulo, militum Venetiolanorum « F u e r z a s Armadas de Cooperación o Guardia Nacional» nun­ cupatorum caelestis Patrona confirma­ tur, 806. Cineris die (in) in Basilica Sanctae Sabinae homilia a S. P. habita, 169. Civardi Card. Ernesto nuntius rius a S. P. datus, 671. gratulato- Civitatis Begalensis dioecesis conditur, 258. Clausura regularium (de), 207. Clerus. S. Congr. pro Clericis: Notae di­ rectivae de mutua ecclesiarum particula­ rium cooperatione promovenda ac prae­ sertim de aptiore cleri distributione, 343. Consilii pro Laicis et Consilii de Familia, iis qui IV generali coetui interfuere, coram admissis a S. P. allocutio habita, 1048. Conventio inter Apostolicam Sedem et Peruvianam Rem publicam, 807. Conventiones inter Apostolicam Nationem Hispanam, 29. Sedem et Corea. V. Ad limina. Cotabatensis provincia ecclesiastica in In­ sulis Philippinis conditur, 257. Cultura Afrorum. V. Itinera Apostolica (in Africam), 502. Curia Romana. Ad Patres Cardinales, Praelatos et Officiales coram admissos S. P. allocutionem habuit, 644. Curiones Urbis (ad) S. P. allocutio, 197. Coena Domini (in). In Lateranensi Basilica habita a S. P. homilia, 280. Communio ecclesiastica, de eiusdem notio­ ne, 406. De Bourg de Lorençon-Pouzet des Nullitatis Matrimonii, 1172. Isles. Communio eucharistica, condiciones ad eam sumendam, 280. Demigratio ex agris: eidem modus statuen­ dus, 1031. Concepción del Uruguay loci templum pa­ roeciale, in dioecesi Gualeguaychensi, in Argentina, ad gradum Basilicae Mi­ noris evehitur, 988. Diaconi potestas in assistendo matrimonio, 105. Conferentiae Mundialis Institutorum Saecularium iis qui coetui affuere Romae, a S. P. coram admissis allocutio ha­ bita, 1018. Confirmatio, de ministro, 105. Congensis Popularis Bes V. Legati Nationum. publica. Congregationi plenariae Sacri Dicasterii pro Religiosis et Institutis Saecularibus 85 - A. A. S. Digosensis dioecesis conditur, 24. Dioeceses constitutae: Belfortiensis-Montis Beligardi, 23; Digosensis, 24; Lacus Carolini, 151; Novahamburgensis, 152; Civitatis Regalensis, 258; AssidonensisJerezensis, 260; Muzaffarpurensis, 262; Chascomusensis, 377 ; Zanzibarensis, 379 ; Imphalensis, 380; Guamensis, 581; Palmerstonaquiloniana, 583 ; Hamiltonensis in Nova Zelanda, 584; Itaguaiensis, 587; Guaiaramirensis, 793; Hallamensis, 795; Bubanzana, 797 ; Irecensis, 1073. Index rerum analyticus 1314 Matrimonii, Euthanasia (de) declaratio S. Congr. pro Doctrina Fidei, 542. «.Dives in Misericordia». Litterae Encycli­ cae a Ioanne Paulo Pp. II datae ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Catholicae Ecclesiae, 1177. Exarchatus apostolicus conditur: Mariano­ politana Graecorum Melkitarum Catho­ licorum, in Canada, 1075. Di Pirro-Di 766. Lucia. Nullitatis Dominiciana Res publica. V. Legati Nationum. F Feria V hebdomadae Sanctae, in Basilica Vaticana a S. P. homilia habita, 277. E Eleemosynae de obligatione faciendae, 213. Elia a S. Clemente (ven.). Decretum an causa Beatificationis et Canonizationis, introducenda sit, 1169. Eliam II (ad), Patriarcham Veteris Apo­ stolicae Ecclesiae Georgianae, in aedi­ bus Vaticanis coram admissum a S. P. allocutio habita, 618. Elisabetham II (ad), Magnae Britanniae Reginam, quae Beatissimum Patrem vi­ sit, Principe Philippo coniuge comite, a S. P. allocutio habita, 1108. Eparchiae Haidudoroghensis in iurisdicionem omnes perpetuo atque stabiliter re­ diguntur Christifideles ritus Byzantini in universa Hungaria commorantes, 985. Fidei V. depositum. Episcopos Germaniae. Fiscus, ad quosdam peritos coram admis­ sos a S. P. allocutio habita, 1129. Foromartiniensis dioecesis. V. Nuestra Señora de Lourdes. Fracasso Theodora. V. Elia a S. Clemente. Fratres Scholarum Christianarum. V. Praeposito generali. Freeman Card. Iacobo Darcy a S. P. da­ tus nuntius gratulatorius, 672. Funesiopolitana praelatura conditur, 149. Epiphania Domini (in), in Basilica Petriana a S. P. homilia habita, 68. Episcopos (ad) Civitatum Foederatarum Americae Sept. et Canadensis dicionis nuntius radiotelevisificus a S. P. datus, 88. Episcopos Germaniae Occidentalis S. P. epistula data, 385. (ad), a Episcopos (ad) Italiae in Vaticana Civitate a S. P. allocutio habita, 410. Eucharistia. V. SS. Eucharistiae. Eucharisticum mysterium. Instructio S. Congr. pro Sacramentis et Cultu Divino de quibusdam normis circa cultum mysterii eucharistici, 331. Europa. Ad eos qui X V I I I coetui europaeorum diurnariorum Consociationis Ro­ mae interfuere, a S. P. allocutio habita, 1120. G Gabon. V. Legati Nationum. Giennensis in Peruvia seu S. Francisci Xaverii vicariatus apostolicus. Decretum de mutatione denominationis, 1159. Góry KrzyzewsMe (in) sinitur templum Deo dicari in honorem beatae Hedwigis Reginae, 159. Graecia. V. Legati Nationum. Great-Ormensis dioecesis. De concathedra­ lis erectione et nominis dioecesis muta­ tione, 552. Groningensis dioecesis. De translatione Cathedrae episcopalis, 94. 1315 Index rerum analyticus collatione sacri Ordinis presbyteralis, 593; in Basilica Vaticana, occasione Bea­ tificationis Servorum Dei de Anchieta, Mariae ab Incarnatione, de Betançur, de Montmorency-Laval, Tekakwitha, 597; in sollemnitate S S. rum Petri et Pauli Apostolorum, 602; Aquilae in Ita­ lia sexto expleto saeculo a nativitate S. Bernardini, 989; Senae in Italia, sexto expleto saeculo ab obitu S. Catharinae, 995; in ecclesia abbatiali Montis Casini, 1002; in Xystino sacello, VI Synodo Epi­ scoporum ineunte, 1007; Hidrunti in Italia, 1011; in Xistino sacello, VI exeun­ te Synodo Episcoporum, 1079; in Basi­ lica Vaticana, oblata occasione Beatifi­ cationis Servorum Dei Orione, Sala, Longo, 1086. Grossi Vincentius (Beatus). Decretum an resumenda sit causa Canonizationis, 973; Guaiaramirensis 793. dioecesis nova conditur, Gualeguaychensis dioecesis. V. Concepción del Uruguay. Guamensis dioecesis nova conditur, 581. Guayaquilensis archidioecesis. V. 8. Hyacinthi. H Hallamensis dioecesis nova conditur, Hamiltonensis in Nova Zelandia nova conditur, 584. 584. dioecesis Hungaria. V. Eparchiae Haidudoroghensis. Hedwigis Reginae. V. Góry KrzyzewsMe. I « HelsinMi » Civilibus Auctoritatibus quae sollemne foedus anno M C M L X X V fac­ tum subscripserunt missus a S. P. nun­ tius, 1252. Hibernia. V. Legati Nationum. Hispania. V. Conventiones. Iosepho a Nationum. Iaponia. V. Ad limina. Hidrunti in Italia, homilia a S. P. ha­ bita quinto expleto saeculo a martyrio Beati Antonii Primaldo et Sociorum eius, 1079. Hòffner Card. data, 616. Iamaica. V. Legati S. P. epistula Ibáñez de Erquicia Dominicus. Decretum super martyrio Servorum Dei D. Ibáñez, Iacobi Kyushei Tomonaga, Laurentii Ruiz et X I I I sociorum, in odium Fi­ dei interfectorum, 1272. tf Immunitas Legatorum ad normam iuris gentium vindicatur. A S. P. allocutio habita in Aula Paulina, 206. Imphalensis Homileticae allocutiones : in Basilica S. Pe­ tri, die 1 m. Ianuarii, paci fovendae terdeeies dicato, 63; in Petriana Basi­ lica die Epiphaniae Domini, 68; in Xy­ stino sacello, exeunte Synodo Particu­ lari episcoporum Nederlandiae, 160; in Basilica Sanctae Sabinae, die Cinerum 169; in Umbria Nursiae, 268; in Petria­ no Foro, Dominica in Palmis, 274; in Basilica Vaticana, Feria V hebdomadae Sanctae, 277 ; in Lateranensi Archibasilica, Feria V in Coena Domini, 280; in Basilica Petriana, Nocte Resurrectio­ nis Dominicae, 283; in S. Ioannis foro ante cathedrale templum Augustae Tau­ rinorum, 286; ad Petri sepulcrum, in dioecesis nova Indonesia. V. Legati Nationum; Ad erigitur, 380. limina. Insulae Philippinae. V. Cotabatensis. Ioseph a Iesu et Maria (ven.). Decretum an introducenda sit causa Beatificationis et Canonizationis, 1166. Irecensis dioecesis tur, 1073. in Brasilia constitui­ Itaguaiensis dioecesis nova conditur, 587. Index rerum analyticus 1316 Itinera apostolica (allocutiones selectae). In Africam. Ad Praesidem Rei publi­ cae Zairensis, 421; ad Christianos spon­ sos Kinsasae, 424; ad Zairenses epi­ scopos, 430; ad Carmelitas aliasque re­ ligiosas Kinsasae, 440; ad Exc.mos Vi­ ros Legatos apud Rem publicam Zairensem, 445; Kinsasae, de episcoporum of­ ficiis, 448; ad professores et alumnos Universitatis Kinsasae, 454; ad utrius­ que cleri presbyteros Kinsasae, 460; ad Praesidem Rei publicae Popularis Congensis, 467; in Urbe Brazapolitana, 469; ad agrícolas Kisanganiae, 475; ad sepulcrum missionariorum Kisanganiae, 480; ad Legatos Nairobiae, 481; ad Christifideles Nairobiae, 488; ad epi­ scopos Kenianos, 493; ad fratres Chri­ stianos seiunctos Nairobiae, 500 ; ad Prae­ sidem Ganae, 502; precatio ad B.M.V., Accrae in Gana, 506; ad institutores Chri­ stianae doctrinae in Gana, 508; ad epi­ scopos Ganeanos, 513; ad sacrorum alum­ nos Cumasiae, 518; Accrae, ad extera­ rum nationum Legatos, 520; in urbe Uagaduguensi ad homines aquarum pe­ nuria afflictos sublevandos, 524; ad Prae­ sidem Eburnei Litoris, 530; ad iuventam litterarum studio deditam in urbe v. d. Yamoussoukro, 533; ad leprosos in valetudinario apud pagum v. d. Adzopé, 539. In Brasiliam. Ante templum cathedrale Brasiliopoli, 825; ad Praesidem Rei publicae Foederatae Brasiliae, 829; ad Legatos exterarum nationum, 834; ad iuventam in urbe Bellohorizontina, 836; ad Christianos sponsos in urbe Flumenianuariensi, 841; ad homines doctrina excultos, 847; ad homines apud casas Vidigal commorantes, 852; ad Consilium episcopale Latinum americanum, 858; in collatione sacri ordinis Presbyteralis, 873; ad Religiosarum instituta Paulopoli, 882; ad opifices Paulopoli, 887; ad Religiosorum instituta Paulopoli, 896; ad sacrorum alumnos in urbe Portalegren­ si, 901; ad migrantes Curitibae, 909; Soteropoli, 916; ad agrícolas in urbe Cautensi, 924; in urbe Bethléem, 932; in urbe Fortalexiensi occasione obla­ ta Eucharistici conventus, 937; ad sa­ cros Praesules Brasilienses, 944; ad autochthonos homines (Indios), 960. In Galliam. Ad Praesidem Rei publi­ cae Gallicae, 687; ad Christifideles Lu­ tetiae Parisiorum, 690; ad praesbiteros et diaconos in metropolitano Parisiensi templo congregatos, 695; ad Christianos fratres a Sede Apostolica seiunctos, 702; ad Christifideles in Basilica Sancti Dio­ nysii, 706; ad Christifideles in aëronavium portu congregatos, 716; ad sacros Praesules Galliae, 723; ad sacros alum­ nos in Seminario Issy-Les-Moulineaux, 731; ad U N E S C O , 735; ad sanctimonia­ les Noviomagi Lexoviorum, 752. Iure Canonico (de) iis qui Friburgi in Hel­ vetia IV conventui internationali, ope­ ram dederunt, in aedibus Vaticanis co­ ram admissis a S. P. allocutio habita, 1101. Iurisperiti Catholici. Ad eos qui conven­ tui interfuere Romae, coram admissos a S. P. allocutio habita, 1233. Iustitia et Pax. Ad eos qui interfuere ple­ nario coetui Pontificiae Commissionis S. P. allocutionem habuit, 183; iis, qui X I V coetui Pontificiae Commissionis in­ terfuerunt, coram admissis S. P. allocu­ tionem habuit, 1241. Iustitia socialis. V. Itinera Apostolica 836. (in Brasiliam), K KalinowsM Ioseph. V. Raphaël a 8. Ioseph. « Katholikentag ». Ad Episcopos et Christi­ fideles occasione data conventus Berolini a S. P. nuntius radiotelevisificus datus, 665. Küng Ioannes. Declaratio S. C. pro Doctri­ na Fidei, 90. Kyushei Tomonaga Iacob. V. Ibañez de Erguida. L Labore humano (de) S. P. allocutio, 304. Lacus Carolini dioecesis conditur, 151. Laval Iacobo Desiderato honores Beatorum deferuntur, 154. 1317 Index rerum analyticus Legati Nationum apud Sedem Apostolicam - qui crediti sibi muneris testes litteras tradiderunt ad quosque S. P. allocutio­ nes habuit: Dominicianae Rei publicae, 293; Gabonis, 294; Iamaicae, 296; Ugan­ dae, 297; Indonesiae, 298; Nicaraguensis Rei publicae, 301; Marinianae Rei publicae, 302; Congensis Rei publicae Po­ pularis, 314; Lusitanae Rei publicae, 396; Magnae Britanniae, 402; Graeciae, 625; Hiberniae, 634; Australiae, 639; Reipublicae Africae Mediae, 640; Vene­ tiolae, 1123; Belgii, 1245. Legatos Nationum (ad) apud Sedem Apo­ stolicam habita a S. P. allocutio, ini­ tio anni 1980, 75. Leges agrariae. V. Itinera Apostolica 924. (in Brasiliam), Lékai Card. Làszlò, Episcopis Hungariae, Sacerdotibus, Religiosis et Christifide­ libus, a S. P. epistula data, 605. Leopoldus a Castronovo (Beatus). Decre­ tum an resumenda sit causa Canoniza­ tionis, 1059. Libertas conscientiae V. « Helsinlcii ». et religionis. Loiana dioecesis, in Aequatoria. V. B.M.V, dei « Cisne ». Longo Bartholomaei (ven.). Decretum su­ per miraculo in causa Beatificationis et Canonizationis, 555; beati titulo insigni­ tus, in Basilica Vaticana, a S. P. per homiliam celebratur, 1086. Lusitana Res publica. V. Legati Nationum. Lyciensis Ecclesia ad dignitatem metropo­ litanae Sedis evehitur novaque ecclesia­ stica provincia constituitur eodem no­ mine, 1076. Magna Britannia. V. Elisabetham II, Malaesia, Singapura V. Ad limina. Legati Nationum. et Bruneium. Maliana Re publica (in) Nuntiatura Apo­ stolica constituitur, 592. Marani Primum. V. Chiaruzzi Petrum. Maria a Iesu Bono Pastore (ven.). Decre­ tum super virtutibus heroicis in causa Beatificationis et Canonizationis, 761. Maria V. a Perpetuo Succursu. Tejada Cuartas. Marianopolitana Graecorum Melkitarum Catholicorum. Exarchatus Apostolicus in Canada conditur pro omnibus fide­ libus catholicis Byzantini Ritus Melki­ tarum ibi commorantibus, 1075. Mar Ignatium Iacobum III (ad) Patriar­ cham Antiochenum Syrorum Ortodoxorum, in aedibus Vaticanis coram ad­ missum, a S. P. allocutio habita, 394. Mariniana Res publica. V. Legati Nationum. Marty Card. Francisco a S. * gratulatorius datus, 669. P. Matronola Martino, Abbati Montis Casini, XV expleto saeculo a nativitate S. Be­ nedicti, a S. P. datus nuntius, 318. Mazariensis dioecesis cathedrale templum ad honorem Basilicarum Minorum eve­ hitur, 591. McNally-Davies. 1067. Nullitatis Medicae et chirurgicae stiones. V. Peritos. Matrimonii, recentiores Mekiensis praefectura apostolica thiopia constituitur, 586. Magistros (ad) magnarum urbium, in Arce Gandulfi coram admissos, a S. P. allo­ cutio habita, 1031. Magistrum Urbis (ad) S. P. allocutio, 72. nuntius Milites Venetiolani « Fuerzas cooperación ». V. Chiquinquirá. quae- in Armadas Misericordia Dei. V. « Dives in Misericordia ». Ae­ de Index rerum analyticus 1318 Misnensis dioecesis, de Sedis et Cathedrae episcopalis translatione deque nominis mutatione, 93. Mobilensis provincia ecclesiastica consti­ tuitur unoque tempore Ecclesia Mobi­ lensis et a Provincia Ecclesiastica No­ vae Aureliae seiungitur et ad gradum archiepiscopalis sedis metropolitanae evehitur, 798. Monimbò, in archidioecesi V. B.M.V. Imago vulgo ñora de la Asunción ». Managuensi. «.Nuestra Se- Montis Casini, in ecclesia abbatiali, una cum permultis abbatibus sacris litante, homilia a S. P. habita, 1002. Montmorency-Laval Franciscus, (ven.) bea­ ti titulo insignitus a S. P. per homiliam celebratur, 597. Morawski-Fangor. 975. Nullitatis Matrimonii, Morello Birgitta. V. Birgitta a Iesu. «Movimento Ecclesiale di Impegno Culturale ». Iis qui coetui consociationis inter­ fuere coram admissis, S. P. allocutionem habuit, 628. Musica sacra. V. II Öffner. Muzaffarpurensis dioecesis in India, 262. nova excitatur N Nederlandia. V. Synodo particulari. Neritonensis Ecclesiae cathedrale templum, in Italia, ad dignitatem Basilicae Mi­ noris evehitur, 799. Nicaraguensis Res publica. V. Legati Nationum. Niepokalanów. V. B.M.V. Immaculatae, omnium gratiarum. Novohamburgensis dioecesis conditur, 152. Nuestra Señora de Lourdes confirmatur Patrona principalis dioecesis Foromarti­ niensis in Argentina; eius vero Sponsus S. Ioseph opifex, Patronus secundarius, 266. Nuntiatura Apostolica, in Re publica Ma­ liana conditur, 592. Nuntii gratulatorii a S. P. missi: Card. Iosepho Paupini, 315; Card. Iosepho Asajiro Satowaki, 316; Card. Franci­ sco Marty, 669; Card. Ernesto Civardi, 671; Card. Iacobo Darcy Freeman, 672; Card. Paulo Bérteli, 817; Card. Petro Parente, 1055. Nuntii radiotelevisiftci a S. P. facti: ad quosdam episcopos Civitatum Foedera­ tarum Americae Sept. et Canadensis Di­ cionis, Dallasii congregatos, 88; ad Col­ lem Palatinum, post expletum pium exercitium Viae Crucis, 320; dominica Paschae in Resurrectione Domini, 323; ad Episcopos et Christifideles occasione data conventus Katholikentag Berolini congregatos, 665. Nuntii scripto dati a S. P.: Christifideli­ bus totius orbis catholici sacro quadrage­ simali tempore ineunte, 213; Martino Matronola XV expleto saeculo a nati­ vitate Sancti Benedicti, 318; Praesidi generalis coetus internationalis orga­ nismi O N U , 818; Civilibus Auctoritati­ bus quae sollemne foedus anno M C M X X X V Helsinkii factum subscripserunt, 1252; ob diem paci fovendae toto orbe catho­ lico statutum, 1260. Nuntius telegraphicus a S. P. missus Prae­ sidi conferentiae episcoporum Salvatoriae, occasione oblata cruentae necis Archiepiscopi Ansgarii A. Romero y Gal­ dámez, 327. O Obstetrices catholicas (ad) occasione obla­ ta earundem pro vitae tuitione con­ ventus, a S. P. allocutio habita, 84. Mediatricis Nova Aurelia provincia ecclesiastica. V. Mobilensis provincia ecclesiastica. ONU. Praesidi generalis coetus internatio­ nalis organismi compendiariis litteris O N U nuncupati, a S. P. nuntius missus, 818. 1319 Index rerum analyticus Opoliensis dioecesis. V. S. Annae in Gòra sw. Anny. Ordinatione (pro) presbyterorum ad Pe­ tri sepulcrum habita a S. P. homilia, 593. Ordo ecclesialis: in foro externo est iuri­ dicus ordo, 1101. Orione Aloisius (ven). Decretum super miraculo in causa Beatificationis et Ca­ nonizationis, 963; beati titulo insignitus in Basilica Vaticana per homiliam a S. P. celebratur, 1086. Ormensis. V. Great. sub titulo « Santa Maria de Graça », dioecesis Setubalensis in Lusitania, 265; B.M.V, sub titulo « N u e s t r a Señora de Lourdes », dioecesis Foromartiniensis in Argentina; eius vero Sponsus S. Ioseph opifex, Patronus secundarius, 266; B.M.V, vulgo « Nuestra Señora de la Monserrate », dioecesis Maiaguezensis, 801; S. Ianuarius, Episcopus et Martyr, Regionis Conciliaris Campaniae, 803; B.M.V, sub titulo « Chiquinquirá », mili" tum Venetiolanorum « Fuerzas Armadas de Cooperación», 806; B.M.V, a sacra­ tissimo Rosario, dioecesis Rurkelaënsis, 987; S. Ioannes Baptista, archidioecesis Tirnaviensis, 1078. Paupini Card. Iosepho a S. P. datus nun­ tius gratulatorius, 315. P Palmerstonaquiloniana dioecesis nova con­ ditur, 583. Palmis (in) die dominica habita a S. homilia in Petriano Foro, 274. Parente Card. Petro a S. P. tius gratulatorius, 1055. P. Peritos (ad) artis medicae et chirurgicae occasione oblata eorum conventus Ro­ mae, allocutio a S. P. habita, 1125. datus nun­ Peruvia. V. Conventio; Paschae die dominico in Resurrectione Do­ mini a S. P. nuntius radiotelevisificus factus, 323. Paschalis vigilia. In Basilica Vaticana ha­ bita a S. P. homilia, 283. Passerat Amandus Ioseph (ven.). Decretum super virtutibus heroicis in causa Beati­ ficationis et Canonizationis, 969. Patriarcha Antiochenus Syrorum Ortodoxorum. V. Mar Ignatium Iacobum III. Patriarcha Oecumenicus tanus. V. Apocrysarios. Pax inter nationes. Ob diem 1 m. Ian. a. 1980 celebrandum, 63; toto catholico orbi S. P. nuntium peculiare scripto dedit, 1260. Constantinopoli- Giennensis Apostolicae P. Petri et Pauli (SS.) in sollemnitate habita a S. P. homilia in Basilica Vaticana, 602. Pietas grata in populum fovenda, 932. Plocensi Episcopo, conceditur ut possit immaginem B.M.V, coronare, in loco Sierpe, 384. Portu Divite (in), dioecesis Maiaguensis. V. B.M.V, vulgo «.Nuestra Señora de la Monserrate ». Praefectura apostolica Mekiensis conditur, 586. Praelatura Funesiopolitana Patriarcha Veteris Georgianae. V. Eliam II. in conditur, 149. Ecclesiae Patroni caelestes: Sancta Teresia a Iesu Jornet Ibars senum Argentinae, 157; S. Paulus Apostolus et S. Stephanus Nicaenus unus principalis et alter secun­ darius, Rheginensis dioecesis, 264; B.M.V. Praeposito generali Instituti Fratrum Scholarum Christianarum a S. P. epistula data, tertio ineunte saeculo a Societa­ tis constitutione, 612. Praesules Graecos Mellcitas Catholicos (ad) occasione oblata ad limina visitationis, a S. P. allocutio habita, 1106. 1320 Index rerum analyticus Praesules ritus Chaldaici (ad) occasione ad limina visitationis coram admissos, a S. P. allocutio habita, 1054. Rodriguéis Ortega Sopeña Maria (ven.). De­ cretum an introducenda sit causa Bea­ tificationis et Canonizationis, 1060. Praesules (ad) ritus Malabarici et Malankarensis occasione visitationis ad limina coram admissos, S. P. allocutionem ha­ buit, 1024. Romero y Galdámez. Occasione oblata necis eiusdem Archiepiscopi, Praesidi conferentiae Episcoporum Salvatoriae missus a S. P. nuntius telegraphicus, 327. Princeps Philippus Edimburgi V. Elisabetham II. Dux. Provinciae ecclesiasticae Barensis nova re­ cognitio, 1232. Provinciae ecclesiasticae constitutae: Co­ tabatensis, 257; Mobilensis, 798; Lycien­ sis, 1076. Roscelli Augustinus (ven.). Decretum an introducenda sit causa Beatificationis et Canonizationis, 1164. Ruiz Laurentius. V. Ibáñez. Rurkelaënsis dioecesis. V. B.M.V, a sacratissimo Rosario. Provisiones Ecclesiarum : — e Sacra Congregatione pro Episcopis : 96, 328, 554, 757, 962, 1057, 1157, 1271. — e Sacra Congregatione pro Gentium Evangelizatione: 251, 365, 759, 1159. Q Quadragesimali sacro tempore ineunte Chri­ stifidelibus totius orbis catholici a S. P. datus nuntius scriptus, 213. R Raphaël a S. Ioseph (ven.). Decretum su­ per virtutibus heroicis in causa Beati­ ficationis et Canonizationis, 1062. Ratisbonensis dioecesis. V. S. Martini. Rebuschini Henricus (ven.). Decretum an introducenda sit causa Beatificationis et Canonizationis, 559. Regionis Conciliaris Campaniae. V. S. Ianuarius, Episcopus et Martyr. Rheginensis dioecesis. V. S. Paulus Apostolus et 8. Stephanus Nicaenus. Rheginensis et Aliae mutatione, 95. Rodrigues. ecclesiae. S Sacerdotes, Episcopi veri s., 277. et Presbyteri sunt Sala Anna Maria (ven.). Decretum super miraculo in causa Beatificationis et Ca­ nonizationis, 101; beati titulo insignita, in Basilica Vaticana a S. P. per ho­ miliam celebratur, 1086. S. Annae in Gòra sw. Anny templum, in dioecesi Opoliensi, ad dignitatem B a ­ silicae Minoris evehitur, 267. S. Basilius. Ep. Ap. X V I expleto saeculo ab eius obitu, 5. S. Benedictus Abbas. Ep. Ap. XV expleto saeculo ab eius ortu, 777. S. Bernardinus Senensis. Sexto expleto saeculo ab eius nativitate, homilia a S. P. habita, Aquilae in Italia, 989. S. Blasii Centense collegiatum templum, in archidioecesi Bononiensi, ad digni­ tatem Basilicae Minoris evehitur, 382. S. Caietanus Thienaeus. V. Tucci. S. Catharina Senensis. Ep. Ap. sexto ex­ pleto saeculo ab eius obitu, 569; Senae in Italia a S. P. homilia habita, 995. De finium Nullitatis Matrimonii, 1173. S. Hyacinthi de Yagauchi templum in ar­ chidioecesi Guayaquilensis ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur, 592. 1321 Index rerum analyticus /S. Ianuarius, Episcopus et Martyr, Patro­ nus Regionis Conciliaris Campaniae confirmatur, 803. S. Ioannes Baptista confirmatur Patronus principalis archidioecesis Tirnaviensis, in Cecoslovachia, loco S. Adalberti, 1078. 8. cathedrale Martini templum in oppido Amberga dioecesis Ratisbonensis positum, Basili­ cae Minoris titulo exornatur, 802. 8. Paulus Apostolus et 8. Stephanus Nicaenus Patroni, unus principalis et alter secundarius, Rheginensis dioecesis con­ firmantur, 264. Teresia a Iesu Jornet Ibars caelestis Patrona senum Argentinae eligitur, 157. « Santa Maria de Graça », patrona dioe­ cesis Setubalensis in Lusitania confir­ matur, 264. Sancti Salvatoris in Brasilia. Decretum de titulo Sedis Primatialis Ecclesiae Me­ tropolitanae, 1270. SS. Eucharistiae 113. (de) Mysterio et Cultu, Sanctus Franciscus Xaverius. V. Giennensis in Peruvia. 86 - A. A. S. De mutatione Synodi acta extraordinariae hierarchiae ecclesiae catholicae ritus byzantini Ucrainorum ad indicandos candidatos relate ad nominationem coadiutoris cum iure successionis Card. Slipyi a S. P. convocatae, 674. Synodo Episcoporum VI (in) homiliae a S. P. habitae: ineunte, 1007; exeunte, 1079. Synodo particulari Episcoporum Nederlandiae (in) homilia a. S. P. habita, 160; enuntiata ultima, lingua gallica et nederlandica perscripta, quae S. P. rata habuit et publici iuris fieri iussit, 215. Synodus Episcoporum. Ad Patres Cardina­ les et synodales Episcopos, una cum permultis praesentibus futurisque Chri­ stianis coniugibus inter Synodum co­ ram admissos a S. P. allocutio habita, 1094. Synodus Episcoporum. Ad Episcopos, Sa­ cerdotes et Christifideles: pro VI Sy­ nodo Episcoporum supplicationes a S. P. indicuntur, 791. P. Secretariatus ad unitatem Christianorum fovendam. Ad eiusdem Membra habita a S. P. allocutio, 178. Seminaria necessaria sunt, 901. Spoletana et Assisiensis. finium dioecesium, 553. Synodus Episcoporum. Sodales Consilii Se­ cretariae generalis, 767. Satowalci Card. Iosepho Asajiro a S. nuntius gratulatorius datus, 316. Securitas interna civitatum. V. Itinera Apostolica (in 834. Siedliska (de) Francisca. V. Maria a Iesu Bono Pastore. Status clericalis. V. Itinera Apostolica (in Galliam), 695. £. Nicolai Barensis templum in urbe Tauromenio, in finibus archidioecesis Mes­ sanensis, ad gradum Basilicae Minoris evehitur, 158. S. Setubalensis dioecesis. V. « Santa Maria de Graça ». Sierpe, in dioecesi Plocensi. V. Plocensi Episcopo. 8. Ioseph opifex. V. Nuestra Señora de Lourdes. 8. Martini Episcopi templum Bellunense. V. Bellunensis Ecclesiae. Senes, de loco eisdem vindicando, 1034. Brasiliam), T Tadinense cathedrale templum Basilicae Minoris titulo exornatur, 27. Tauromenium. V. S. Nicolai Barensis. Technologiae recentiores ad ortum obitumque hominum pertinentes, 88. 1322 Index rerum analyticus Tejada Cuartas Elisabeth (ven.). Decre­ tum an introducenda sit causa Beati­ ficationis et Canonizationis, 562. U ucraini. V. Synodi acta. Tehahwitha Catharina (ven.), beati titulo insignita, a S. P. per homiliam celebra­ tur, 597. Uganda. V. Legati Terraemotus. V. Castel Santa Maria di Cascia. Unitas christianorum V. Secretariatus. Thailandia. V. Ad limina. Universitas Lateranensis. V. Academicas. Thomistico V I I I Conventui iis qui ex om­ nibus nationibus interfuere Romae, primo expleto saeculo ab institutione Pontificiae Academiae Romanae a S. Thoma, coram admissis, S. P. allocu­ tionem habuit, 1036. Nationum. universitas Urbaniana. V. Academicas. Urbs Roma, V. Magistrum Tirnaviensis archidioecesis. V. S. Ioannes Baptista. Tomonaga Iacobus V. Ibáñez. Urbis. V « Viae Crucis » post absolutum ad Collem Palatinum pium exercitium a S. P. factus nuntius radiotelevisificus, 320. K. Traditiones Afrorum, dae, 445. fovenda. tuendae et servan­ Vietnamia. V. Ad limina. Tribunal Sacrae Romanae Rotae (ad) a S. P. allocutio habita, novo litibus iudi­ candis ineunte anno, 172. Venetiola. V. Legati Tributa. V. Fiscus. Vicarius Curatus electione, 767. Tucci Michaeli, Praeposito Generali Ordi­ nis Clericorum Regularium, a S. P. epi­ stula data, 813. Tunquensis archidioecesis templum cathe­ drale ad gradum Basilicae Minoris eve­ hitur, 986. Nationum. perpetuus, de eiusdem Z Zanzibarensis dioecesis constituitur, 379. ZebrzydowsJca Kalwaria. V. B.M.V. Angelorum. CORRIGENDA I. In vol. LXXI (1979) Commentarii ACTA APOSTOLICAE SEDIS pag. 126, linea 14, loco Episcopum Kiayensem, legatur Episcopum Hualiensem. pag. 1461, linea 25, loco ab obitu, legatur a nativitate. pag. 1522, in calce paginae, loco a. 1976, legatur a. 1979. I I . In vol. autem LXXII (1980) eiusdem Commentarii pag. 88, linea 10, loco christiane, legatur christianae. pag. 98, linea 9 ab extrema, loco Humaitamensi legatur Humaita- nensi. pag. 635, linea 30, loco Septentrionalis, legatur Septemtrionalis. pag. 758, linea 9 ab extrema, loco Opiteriginae, legatur Opiterginae. pag. 1036, linea 30, loco admissos, legatur admissis. pag. 1280, linea 6 ab extrema, loco de Móntelos, legatur de Móntelos. SEPTUAGESIMUM SECUNDUM VOLUMEN COMMENTARII OFFICIALIS « ACTA APOSTOLICAE S E D I S » A B S O L V I T U R D I E XXXI M . D E C E M B R I S A . MCMLXXX TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS Città del Vaticano, sabato 15 marzo 1980 ¿ano LI Num. 1 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DEL VATICANO DELLA CITTA Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno II N. X I V — Legge che autorizza la coniazione ed emissione di monete per l'anno 1979. 15 marzo 1980 G I O V A N N I PAOLO P P . I I Di Nostro moto proprio e certa scienza, con la pienezza della Nostra sovrana autorità; Vista la legge monetaria 31 dicembre 1930, n. XXI ; Viste le leggi 30 dicembre 1959, n. XI, e 25 luglio 1978, n. GLI, con le quali sono determinate nuove caratteristiche per le monete vaticane; Vista la Convenzione monetaria sottoscritta il 9 agosto 1971 nella Città del Vaticano tra lo Stato della Città del Vaticano e l'Italia; Abbiamo ordinato ed ordiniamo quanto appresso, da osservarsi come legge dello Stato: Art. 1. - È autorizzata la coniazione e la emissione di monete metal­ liche del valore nominale di L. 10, L. 20, L. 50, L. 100, L. 200, L. 500, aventi le caratteristiche tecniche di cui all'articolo 2 della legge 30 di­ cembre 1959, n. XI, ed all'articolo 1 della legge 25 luglio 1978, n. GLI. Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 2 Art. 2. - Le caratteristiche artistiche delle monete di cui all'articolo 1 sono le seguenti : nel diritto : il profilo, volto a sinistra, del Regnante Pontefice, con intorno la scritta « IOANNES PAULUS II p • M • AN • i » per le monete da L. 500 e la scritta « IOANNES PAULUS II P.M. A. i • MCMLXXix » per le altre monete ; nel rovescio : per le monete da L. 500, lo stemma del Regnante Pontefice Giovanni Paolo II ; per le monete da L. 200, L. 100, L. 50, L. 20, L. 10, rispettivamente, le figure allegoriche della Pace, della Prudenza, della Giustizia, della Fortezza e della Temperanza; tutte le monete recano in alto, sopra la figurazione, la scritta « CITTÀ DEL VATICANO », e, in basso o ai lati della figurazione, l'indicazione del valore. Le monete da L. 200, L. 100, L. 50, hanno il bordo circolare esterno godronato ; le monete da L. 20 e da L. 10 hanno il bordo circolare esterno liscio ; la moneta da L. 500 reca, sul bordo circolare esterno, la scritta in rilievo : + + + TOTUS TUUS + + + MCMLXXIX. Art. 3. - Le monete di cui agli articoli precedenti saranno emesse nei quantitativi di cui appresso: Monete da L. 10 pezzi 170.000 pari a L. 1.700.000 Monete da L. 20 pezzi 265.000 pari a L. 5.300.000 Monete da L. 50 pezzi 250.000 pari a L. 12.500.000 Monete da L. 100 pezzi 485.000 pari a L. 48.500.000 Monete da L. 200 pezzi 200.000 pari a L. 40.000.000 Monete da L. 500 pezzi 184.000 pari a L. 92.000.000 L. 200.000.000 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 3 Art. 4. - La presente legge entrerà in vigore il giorno della sua pub­ blicazione. Comandiamo che l'originale della presente legge, munito del sigillo dello Stato, sia depositato nell'Archivio delle leggi dello Stato della Città del Vaticano, e che il testo corrispondente sia pubblicato nel sup­ plemento degli Acta Apostolicae Sedis, mandando a chiunque spetti di osservarla e di farla osservare. Data dal Nostro Palazzo Apostolico Vaticano il quindici marzo millenovecentoottanta, anno II del Nostro Pontificato. G I O V A N N I PAOLO P P . I I Città del Vaticano, venerdì 21 marzo 1980 Anno LI Num. 2 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DEL VATICANO DELLA CITTA Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno II N. XV - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale è autorizzata la emissione di una serie di francobolli per celebrare S. Benedetto Patrono d'Europa. 21 marzo 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE PER LO STATO DELLA C I T T A DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 lett. c n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; ORDINA Art. 1. - È autorizzata la emissione di una serie di cinque franco­ bolli per celebrare S. Benedetto, Patrono d'Europa, da valere per il pagamento delle tasse relative alle corrispondenze in partenza dalla Città del Vaticano. Art. 2. - I francobolli di cui all'articolo precedente, realizzati su carta bianca patinata a stampa pluricolore in rotocalco e riuniti nel numero di venti esemplari per foglio, hanno le seguenti caratteristiche : Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 6 dimensioni : mm. 52 x 31, dentellatura 13% x 13^, formato oriz­ zontale ; valori: L. 80, L. 100, L. 150, L. 220, L. 450; le vignette riproducono : sul lato sinistro, una lettera capoverso per ciascun valore; sul lato destro : — per il valore da L. 80, S. Benedetto invitato dall'abate De­ siderio a presiedere la comunità, e l'offerta dei codici; — per il valore da L. 100, S. Benedetto che scrive la regola ; — per il valore da L. 150, una pagina della regola; — per il valore da L. 220, la morte del Santo ; — per il valore da L. 450, una veduta di Montecassino. Le lettere dei capoversi e le raffigurazioni sono tratte da Codici conservati nella Biblioteca Apostolica Vaticana, con esclusione della veduta di Montecassino, che è ispirata al dipinto di Paolo Bril esi­ stente nella Sala del Concistoro della Città del Vaticano. I cinque francobolli recano al centro, su tre righe, la scritta « s . BE­ NEDETTO PATRONO D'EUROPA» e l'indicazione del valore, in basso la dici­ tura (( POSTE VATICANE )). Art. 3. - I francobolli di cui agli articoli precedenti hanno vali­ dità illimitata agli effetti postali, dalla data di entrata in vigore della presente ordinanza. La tiratura è di 1.150.000 serie complete. Art. 4. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta de­ gli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed entrerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, ventuno marzo millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE PURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Città del Vaticano, venerdì 21 marzo 1980 ¿mío LI Num. 3 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DELLA CITTA • I DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno II N. X V I - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale vengono determinate le date di inizio e di cessazione dell'ora estiva per il 1980. 21 marzo 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE PER LO STATO DELLA C I T T À DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Vista l'ordinanza 16 maggio 1966, n. XXVI, con la quale si istituisce l'ora estiva ; ORDINA Art. 1. - Dalle ore due del 6 aprile 1980 alle ore tre del 28 settem­ bre 1980, l'ora normale è anticipata, a tutti gli effetti, di sessanta mi­ nuti primi. 10 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Art. 2. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta de­ gli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed en­ trerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, ventuno marzo millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Anno LI Città del Vaticano, martedì 24 giugno 1980 Num. 4 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DEL VATICANO DELLA CITTA « i n Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno II if. X V I I - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale è autorizzata la emissio­ ne di una serie di francobolli per posta aerea. 24 giugno 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE PER LO STATO DELLA CITTÀ DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 lett. c n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; ORDINA Art. 1. - E autorizzata la emissione di una serie di francobolli da valere per il pagamento delle tasse relative alle corrispondenze in par­ tenza dalla Città del Vaticano e da inoltrarsi per via aerea. La serie, composta di sei valori, ricorda i viaggi compiuti da Sua Santità Gio­ vanni Paolo II a Santo Domingo, nel Messico, in Polonia, in Irlanda, negli Stati Uniti d'America, alPO.N.U. 14 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Art. 2. - I francobolli di cui all'articolo precedente, realizzati su carta bianca patinata a stampa pluricolore in calcografia ed offset, e riuniti nel numero di 20 esemplari per foglio, hanno le seguenti ca­ ratteristiche : dimensioni : mm. 40 x 30, dentellatura 14 x 13VÌ, formato oriz­ zontale ; valori : L. 200, L. 300, L. 500, L. 1.000, L. 1.500, L. 2.000. soggetto : — unico che raffigura mani protese verso il Papa; in alto a sinistra, il francobollo da L. 2.000, reca l'emblema dell'O.N.U., e gli altri gli stemmi degli Stati visitati; inoltre, in tutta la serie, compaiono : in alto a destra la dicitura « POSTA AEREA VATICANA » , in basso l'indicazione del valore e, nel lato sinistro, la data del viaggio. Art. 3. - I francobolli di cui agli articoli precedenti hanno valore, agli effetti postali, dalla data di entrata in vigore della presente ordi­ nanza. La tiratura è di 850.000 serie complete. Art. 4. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta de­ gli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed en­ trerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, ventiquattro giugno millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Anno LI Città del Vaticano, giovedì 18 settembre 1980 Nom. 5 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI dello stato DELLA CITTA DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno II N. XVIII — Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale è autorizzata la emissione di francobolli per posta aerea. 18 settembre 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE PER LO STATO DELLA CITTÀ DEL VATICANO Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 lett. c n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; ORDINA Art. 1. - È autorizzata la emissione di francobolli da valere per il pagamento delle tasse relative alle corrispondenze in partenza dalla Città del Vaticano e da inoltrarsi per via aerea. Il valore, unico, ricorda il viaggio compiuto da Sua Santità Giovanni Paolo II in Turchia il 28 novembre 1979. Art. 2. - I francobolli di cui all'articolo precedente, realizzati su carta bianca patinata a stampa pluricolore in calcografia ed offset, e Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 18 riuniti nel numero di 20 esemplari per foglio, hanno le seguenti carat­ teristiche : dimensioni : mm. 40 x 30, dentellatura 14 x 13V4, formato oriz­ zontale ; valore: L. 3.000; soggetto : riproduce l'incontro tra il Papa e il Patriarca Dimitrios I; il francobollo reca, in alto/ a sinistra, lo stemma dello Stato Turco, a destra la dicitura «POSTA AEREA VATICANA», in basso l'indica­ zione del valore e, nel lato sinistro, la data del viaggio. Art. 3. - Il francobollo di cui agli articoli precedenti ha valore, agli effetti postali, dalla data di entrata in vigore della presente or­ dinanza. La tiratura è di 850.000 serie complete. Art. 4. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta degli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed entrerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, diciotto settembre millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Anno LI Città del Vaticano, giovedì 16 ottobre 1980 Nnm. 6 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DELLA CITTA DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. X I X - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale è autorizzata la emissione di una serie di francobolli commemorativi del terzo centenario della morte di Gian Lorenzo Bernini. 16 ottobre 1980 y LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE PER LO STATO DELLA CITTÀ DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 leti, e n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. II ; ORDINA Art. 1. - È autorizzata la emissione di una serie di quattro franco­ bolli commemorativi del terzo centenario della morte di Gian Lorenzo Bernini, da valere per il pagamento delle tasse relative alle corrispon­ denze in partenza dalla Città del Vaticano. Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 22 Art. 2. - I francobolli di cui all'articolo precedente, realizzati su carta bianca patinata a stampa pluricolore in offset e riuniti nel nu­ mero di 40 esemplari per foglio, hanno le seguenti caratteristiche : dimensioni : mm. 40 x 30, dentellatura 14 x 13^4, formato orizzon­ tale; valori : L. 80, L. 170, L. 250, L. 350 ; soggetti : i valori recano, su un fondo di colore : sul lato sinistro, l'autoritratto dell'Artista; sul lato destro, medaglie riproducenti quattro delle più note opere eseguite o progettate dal Bernini, rispettivamente : — per il valore da L. 80, il baldacchino sopra l'altare maggiore nella Basilica di S. Pietro ; — per il valore da L. 170, il progetto, non realizzato, della piazza S. Pietro con il terzo braccio ; — per il valore da L. 250, la cattedra bronzea e il gruppo dei Dottori della Chiesa nella Basilica di S. Pietro ; — per il valore da L. 350 la scala regia per accedere al Palazzo Apostolico. Le medaglie e l'autoritratto sono conservati nella Biblioteca Apo­ stolica Vaticana. I quattro francobolli recano, in alto, la scritta « G. L. BERNINI » e le date « 1598 » e « 1680 )> ; in basso, la dicitura « POSTE VATICANE » e l'in­ dicazione del valore. Art. 3. - I francobolli di cui agli articoli precedenti hanno vali­ dità illimitata agli effetti postali, dalla data di entrata in vigore della presente ordinanza. La tiratura è di 1.150.000 serie complete. Art. 4. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta degli Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 23 Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed entrerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, sedici ottobre millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Città del Vaticano, mercoledì 12 novembre 1980 Anno LI Num. 7 ACTA APOSTOLICAE SEDIS supplemento per le leggi e disposizioni dello stato DELLA CITTA DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. XX - Decreto della Pontificia Commissione per lo Stato delia Città del Vaticano con il quale sono estese al personale salariato del Governatorato le norme del Regolamento generale per il personale di ruolo del Governatorato. 12 novembre 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE PER LO STATO DELLA CITTÀ DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visto il decreto I luglio 1969, n. L I I , con il quale è stato promulgato il Regolamento generale per il personale di ruolo dipendente dallo Stato della Città del Vaticano, con le successive modifiche ; o Visto il decreto 22 novembre 1969, n. L V I I , con il quale sono state promulgate le norme per il personale salariato del Governatorato ; Ha emanato il presente decreto, con il quale sono estese al personale salariato le norme del Regolamento generale per il personale di ruolo del Governatorato. 26 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Art. 1 A decorrere dal I gennaio 1981, sono estese al personale salariato le norme previste dal Regolamento generale per il personale di ruolo del Governatorato, emanato con Decreto n. L I I , del I luglio 1969, e successive modifiche. o o Il suddetto personale continuerà ad essere iscritto presso l'Istituto Italiano di Previdenza Sociale e manterrà il trattamento di quiescenza di cui fruisce attualmente. Città del Vaticano, dodici novembre millenovecentoottanta. AGOSTINO SERGIO PAOLO Card. Card. Card. MASSIMILIANO SILVIO Card. GIUSEPPE CASAROLI, GUERRI, Presidente Pro-Presidente BERTOLI Card, DE FURSTENBERG ODDI Card. PAUPINI Anno LI Città del Vaticano, martedì 18 novembre 1980 Num. 8 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DEL VATICANO DELLA CITTA Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. X X I - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale è autorizzata la emissione di una serie di francobolli per celebrare la solennità liturgica di Ognissanti. 18 novembre 1980 L A P O N T I F I C I A , COMMISSIONE P E R LO STATO DELLA CITTA DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 lett. c n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; ORDINA Art. 1. - È autorizzata la emissione di una serie di due francobolli per celebrare la solennità liturgica di Ognissanti, da valere per il pa­ gamento delle tasse relative alle corrispondenze in partenza dalla Città del Vaticano. Art. 2. - I francobolli di cui all'articolo precedente, realizzati su carta bianca patinata a stampa pluricolore in rotocalco e riuniti nel numero di venti esemplari per foglio, hanno le seguenti caratteristiche : Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 30 dimensioni : mm. 40 x 30, dentellatura 14 x 1314, formato oriz­ zontale ; valori: L. 250, L. 500; soggetti : — per il valore da L. 250, la Comunione dei Santi; — per il valore da L. 500, Cristo e i Santi. I due francobolli recano sul lato destro la scritta (( OMNES SANCTI » e, in basso, la dicitura «POSTE VATICANE» e l'indicazione del valore. Art. 3. - I francobolli di cui agli articoli precedenti hanno validità illimitata agli effetti postali, dalla data di entrata in vigore della pre­ sente ordinanza. La tiratura è di 1.150.000 serie complete. Art. 4. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta degli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed entrerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Yaticano, diciotto novembre millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Anno LI Città del Vaticano, martedì 18 novembre 1980 Num. 9 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DELLA CITTA ÉÍIÉ DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. X X I I - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale e autorizzata la emissione di una serie di francobolli per commemorare il settimo cente­ nario della morte di S. Alberto Magno. 18 novembre 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE P E R LO STATO DELLA CITTÀ DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 lett. c n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; ORDINA Art. 1. - È autorizzata la emissione di una serie di due francobolli per commemorare il settimo centenario della morte di S. Alberto Ma­ gno, da valere per il pagamento delle tasse relative alle corrispondenze in partenza dalla Città del Vaticano. 34 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Art. 2. - I francobolli di cui all'articolo precedente, realizzati su carta bianca patinata a stampa pluricolore in rotocalco e riuniti nel numero di venti esemplari per foglio, hanno le seguenti caratteristiche : dimensioni : mm. 30 x 40, dentellatura 13V4 x 14, formato verticale ; valori: L. 300, L. 400; i soggetti recano su un fondo di colore : — per il valore da L. 300, la figura del Santo in viaggio per le sue missioni di pace ; — per il valore da L. 400 la figura del Santo, studioso e Vescovo. I due francobolli recano le date «1280 » e « 1980 », e, in alto, la scritta « s. ALBERTUS MAGNUS », in basso, l'indicazione del valore, e, sul lato sinistro per il francobollo da L. 300, e sul lato destro per quello da L. 400, la dicitura «POSTE VATICANE». Art. 3. - I francobolli di cui agli articoli precedenti hanno validità illimitata agli effetti postali, dalla data di entrata in vigore della pre­ sente ordinanza. La tiratura è di 1.150.000 serie complete. Art. 4. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta degli Unici del Governatorato e negli Unici postali dello Stato, ed entrerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, diciotto novembre millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Città del Vaticano, sabato 22 novembre 1980 Anno LI Num. 10 ACTA APOSTOLICAE SEDI SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DELLA CITTA DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III Avviso di convocazione di Assemblea di Società ((ENTE PER L'ENCICLOPEDIA CATTOLICA E PER IL LIBRO CATTOLICO » Società anonima per azioni con Sede nella Città del Vaticano presso l'Istituto per le Opere di Religione* Capitale sociale L. 20.000.000 interamente versato. Convocazione di Assemblea I Signori Azionisti sono convocati in Assemblea Generale Ordinaria e Straordinaria per il giorno 12 dicembre 1980 alle ore undici, in prima convocazione e, occorrendo, in seconda convocazione per il giorno 13 di­ cembre 1980 alle ore undici, presso la sede della Società nella Città del Vaticano. ORDINE DEL GIORNO Parte ordinaria 1. Relazione e bilancio al 31 marzo 1979; 2. Relazione e bilancio al 31 marzo 1980; 38 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 3. Nomina di Amministratori; 4. Nomina del Collegio Sindacale; 5. Varie ed eventuali. Parte straordinaria 1. Proroga della durata della Società ; 2. Modifica degli Art. 1, 3, 16, 18, 24 e 28 dello Statuto Sociale; 3. Varie ed eventuali. Per intervenire all'Assemblea i Signori Azionisti dovranno depo­ sitare i certificati azionari presso la Sede Sociale almeno cinque giorni prima di quello fissato per l'Assemblea stessa. Città del Vaticano, 22 novembre 1980. p. Il Consiglio di Amministrazione PELLEGRINO DE STROBEL Anno LI Città del Yaticano, giovedì 4 dicembre 1980 Num. 11 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DELLA CITTA DEL VATICANO Pontificato dì S. S. Giovanni Paolo II - Anno III NT. X X I I I — Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano con la quale è autorizzata la emissione di un nuovo tipo di aerogramma, per commemorare il cente­ nario dell'apertura agli studiosi dell'Archivio Segreto Vaticano decretata dal Papa Leone XIII nel 1880. If dicembre 1980 LA P O N T I F I C I A COMMISSIONE P E R LO STATO D E L L A CITTA DEL V A T I C A N O Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 2 e 20 lett. c n. 5 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; Vista l'ordinanza I luglio 1978, n. CXLIX, in materia di tariffe o postali ; ORDINA Art. 1. - È autorizzata la emissione di un nuovo tipo di aerogramma, per commemorare il centenario dell'apertura agli studiosi dell'Archi­ vio Segreto Vaticano, decretata dal Papa Leone X I I I nel 1880. L'aero­ gramma è suddiviso in tre sezioni, la superiore delle quali è munita di 42 Acia Apostolicae Sedis - Supplemento tre lembi gommati per la chiusura. Sul lembo superiore è riportata l'avvertenza, in due lingue e su due righe : Ê vietato inserire qual­ siasi oggetto - Il est défendu de joindre n'importe quel objet. La prima sezione del foglio reca impressi sulla facciata esterna : a sinistra, in alto, la vignetta, che riproduce una fonte di luce, che illumina documenti di archivio. In alto si legge la scritta «LEONE XIII.P.M.)), in basso le date « 1880 » e « 1980 », e, fuori della vignetta, la dicitura « AÉROGRAMME » ; a destra, in alto, l'impronta del valore recante il disegno a co­ lori dello Stemma di Sua Santità Giovanni Paolo II e la dicitura (CL. 220 POSTE VATICANE)). La seconda sezione, che ripiegata forma il verso dell'aerogramma, reca gli elementi relativi al mittente e tre linee punteggiate. La terza sezione non reca alcuna indicazione. Il foglio di colore celeste-grigio, che aperto misura cm. 26,5 x 15,8, esclusi i lembi di chiusura, reca in filigrana la dicitura « STATO DELLA CITTÀ DEL VATICANO ». L'impronta del valore postale, di formato orizzontale, misura mm. 36 x 29, compresa la dentellatura. La tiratura è di n. 250.000 esemplari. Art. 2. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla pòrta degli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed entrerà in vigore nel giorno stesso della sua pubblicazione. Città del Vaticano, quattro dicembre millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FÜRSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI Anno LI Num. 12 Città del Vaticano, mercoledì 10 dicembre 1980 ACTA APOSTOLICAE SEDIS PER LE LEGGI E DELLO STATO DEL VATICANO DELLA CITTA Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. X X I Y — Legge che autorizza la coniazione ed emissione di monete per Fanno 1980. 10 dicembre 1980 G I O V A N N I PAOLO P P . I I T Di Nostro moto proprio e certa scienza, con la pienezza della Nostra sovrana autorità; Vista la legge monetaria 81 dicembre 1930, n. XXI; Viste le leggi SO dicembre 1959, n. XI, e 25 luglio 1978, n. GLI, con le quali sono determinate nuove caratteristiche per le monete vaticane; Vista Città del la Convenzione Vaticano Abbiamo ordinato monetaria tra lo Stato sottoscritta il della Città del ed ordiniamo quanto 9 agosto Vaticano 1971 nella e l'Italia; appresso, da osservarsi come legge dello Stato : Art. 1. - È autorizzata la coniazione e la emissione di monete metal­ liche del valore nominale di L. 10, L. 20, L. 50, L. 100, L. 200, L. 500, 46 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento aventi le caratteristiche tecniche di cui all'articolo 2 della legge 30 di­ cembre 1959, n. XI, ed all'articolo 1 della legge 25 luglio 1978, n. OLI. Art. 2. - Le caratteristiche artistiche delle monete di cui all'articolo 1 sono le seguenti : nel diritto : il profilo, volto a sinistra, del Regnante Pontefice, con intorno la scritta « IOANNES PAULUS II p-M-AN-ii » per le monete da L. 500 e la scritta « IOANNES PAULUS II P.M. A. II • MCMLXXX » per le altre monete ; nel rovescio : per le monete da L. 500, lo stemma del Regnante Pontefice Giovanni Paolo II ; per le monete da L. 200, L. 100, L. 50, L. 20, L. 10, rispettivamente, le figure allegoriche della Pace, della Prudenza, della Giustizia, della Fortezza e della Temperanza ; tutte le monete recano in alto, sopra la figurazione, la scritta « CITTÀ DEL VATICANO », e, in basso o ai lati della figurazione, l'indicazione del valore. Le monete da L. 200, L. 100, L. 50, hanno il bordo circolare esterno godronato ; le monete da L. 20 e da L. 10 hanno il bordo circolare esterno liscio ; la moneta da L. 500 reca, sul bordo circolare esterno, la scritta in rilievo : + + + TOTUS TUUS '+ + + MCMLXXX. Art. 3. - Le monete di cui agli articoli precedenti saranno emesse nei quantitativi di cui appresso : Monete da L. 10 pezzi 170.000 pari a L. 1.700.000 Monete da L. 20 pezzi 265.000 pari a L. 5.300.000 Monete da L. 50 pezzi 250.000 pari a L. 12.500.000 Monete da L. 100 pezzi 485.000 pari a L. 48.500.000 Monete da L. 200 pezzi 200.000 pari a L. 40.000.000 Monete da L. 500 pezzi 184.000 pari a L. 92.000.000 L. 200.000.000 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 47 Art. 4. - La presente legge entrerà in vigore il giorno della sua pub­ blicazione. Comandiamo che l'originale della presente legge, munito del sigillo dello Stato, sia depositato nell'Archivio delle leggi dello Stato della Città del Vaticano, e che il testo corrispondente sia pubblicato nel sup­ plemento degli Acta Apostolicae Sedis, mandando a chiunque spetti di osservarla e di farla osservare. Data dal Nostro Palazzo Apostolico Vaticano il dieci dicembre millenovecentoottanta, anno ILI del Nostro Pontificato. G I O V A N N I PAOLO P P . I I Anno LI Città del Vaticano, lunedì 22 dicembre 1980 Num. 13 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DEL VATICANO DELLA CITTA Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. X X V - Ordinanza della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano in materia di tariffe postali e telegrafiche. 22 dicembre 1980 LA PONTIFICIA COMMISSIONE PEB LO STATO DELLA CITTÀ DEL VATICANO Vista la legge 24 giugno 1969, n. L I ; Visti gli art. 2 e 20, lett. c, n. 5 e 6, della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; Visto l'accordo tra la Santa Sede e l'Italia in materia di tariffe po­ stali, in data 23 gennaio 1952; Vista l'ordinanza della Pontifìcia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano in materia di tariffe postali e telegrafiche in data 30 ottobre 1976, N. C X X I X ; Vista l'ordinanza della Pontifìcia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano in materia di tariffe postali in data I luglio 1978, N. OXLIX; O Vista la disposizione del Delegato Speciale del I novembre 1979, N. 75259, relativa all'entrata in funzione di un servizio telex interno ed internazionale autonomo quale parte integrante del servizio telegrafico di Stato; O ORDINA Art. 1. - Le tariffe postali, le soprattasse di trasporto aereo e le tariffe telegrafiche attualmente in vigore sono sostituite, a decorrere dal 1° gen­ naio 1981, da quelle indicate nella tabella seguente: Per l'interno della Città del Vaticano Lire Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire 150 200 300 300 400 550 300 400 550 LETTERE — fino a 20 grammi: - invii normalizzati - invii non normalizzati . . . . — da oltre 20 gr. fino a 50 gr. — da oltre 50 gr. fino a 100 gr. — da oltre 100 gr. fino a 250 gr. — da oltre 250 gr. fino a 500 gr. — da oltre 500 gr. fino a 1.000 gr. — da oltre 1.000 gr. fino a 2.000 gr. 1 350 500 700 700 1.000 1.400 1.400 2.000 2.700 2.400 3.500 4.500 3.700 5.500 7.500 2 Per gli invii normalizzati, ved. l'art. 2 della presente Ordinanza. Nei rapporti con il Belgio, la G-ermania (Rep. Fed.), il Lussemburgo, i Paesi Bassi e la Svizzera, sono stabilite le seguenti tariffe: — lettere di peso fino a 20 gr. Lire 200 (per le lettere di peso superiore si applica la tariffa intera per il peso totale); — cartoline di Stato e dell'industria privata, con corrispondenza, L. 150. 1 2 52 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Per l'interno della Città del Vaticano Lire AEROGRAMMI FATTURE COMMERCIALI — invìi normalizzati — invii non normalizzati Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire — — 300 120 170 300 400 — — 3 CARTE MANOSCRITTE — fino a 100 gr — da oltre 100 gr. fino a 250 — da oltre 250 gr. fino a 500 — da oltre 500 gr. fino a 1.000 — da oltre 1.000 gr. fino a 2.000 4 gr. gr. gr. gr. CARTOLINE DI STATO E DELL'INDUSTRIA PRIVATA CARTOLINE ILLUSTRATE - - BIGLIETTI DI VISITA - - PARTECIPAZIONI DI NASCITA, MORTE, MATRIMONIO E SIMILI A STAMPA - STAMPE AUGURALI — invii normalizzati — invii non normalizzati 6 8 1.300 1.900 2.200 3.300 3.400 5.000 — — — — — 100 150 200 — — 300 400 600 900 5 7 9 10 100 150 300 400 — — — — CARTOLINE ILLUSTRATE E BIGLIETTI DI VISITA, con non più di 5 parole di convenevoli - PARTECIPAZIONI DI NASCITA, MORTE, MATRIMONIO E SIMILI A STAMPA 11 11 100 150 Per oltre l'Italia, le fatture commerciali aperte possono essere allegate alle stampe e ai pacchetti postali. Per oltre l'Italia sono considerate stampe e non possono contenere lettere di accompagnamento. Ved. nota 2. Per oltre l'Italia, con corrispondenza, ved. voce n. 5. Per oltre l'Italia., con non più di 5 parole di convenevoli, ved. voce n. 7. Per oltre l'Italia, con corrispondenza, ved. voce n. 1. Per oltre l'Italia, con non più di 5 parole di convenevoli, ved. voce n. 7. Per oltre l'Italia, ved. voce n. 7. Per l'Italia, ved. voce n. 6. 8 4 6 6 7 8 9 10 11 Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano Per l'interno della Città del Vaticano Lire 8 9 AVVISI DI RICEVIMENTO O DI PAGAMENTO STAMPE periodiche e non periodiche — fino a 20 gr: - invii normalizzati - invii non normalizzati . . . . — da oltre 20 gr. fino a 50 gr. — da oltre 50 gr. fino a 100 gr. — da oltre 100 gr. fino a 250 gr. — da oltre 250 gr. fino a 500 gr. — da oltre 500 gr. fino a 1.000 gr. — da oltre 1.000 gr. fino a 2.000 gr. — per ogni 1.000 gr. o frazione in più — stampe spedite in sacchi speciali, dirette allo stesso destinatario ed alla stessa destinazione: - per ogni 1.000 gr. o frazione 10 11 12 13 PIEGHI DI LIBRI — fino a 500 gr * — da oltre 500 gr. fino a 1.000 gr. — da oltre 1.000 gr. fino a 2.000 gr. Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire 150 300 60 80 100 70 100 150 100 70 100 150 80 120 200 150 220 250 300 400 500 400 600 800 550 800 1.200 600 — — 600 200 300 _ 350 500 500 700 — — 60 80 _ 70 100 12 CEDOLE DI COMMISSIONI LIBRARIE — invii normalizzati — invii non normalizzati 13 TASSA FISSA per la restituzione di stampe di peso non superiore a 40 grammi, fatta eccezione per i giornali quotidiani e i settimi numeri degli stessi, non potute recapitare per qua­ lunque ragione: per ciascun oggetto CARTE PUNTEGGIATE AD USO DEI CIECHI 53 80 in franchigia in franchigia in franchigia P e r oltre l'Italia, ved. voce n. 9. P e r oltre l'Italia sono considerate lettere o cartoline dell'industria privata con corrispondenza, se ne hanno le caratteristiche. 12 18 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 54 Per l'interno della Città del Vaticano Lire 14 15 PACCHETTI POSTALI — fino a 100 gr — da oltre 100 gr. fino a 250 gr. — da oltre 250 gr. fino a 500 gr. — da oltre 500 gr. fino a 1.000 gr. CAMPIONI DI MERCI - INCISIONI FONICHE SU DISCHI, NASTRO O FILO — fino a 100 gr — da oltre 100 gr. fino a 250 gr. — da oltre 250 gr. fino a 500 gr. — da oltre 500 gr. fino a 1.000 gr. Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire 350 170 250 300 450 600 550 800 1.200 900 1.300 1.800 170 250 300 450 14 14 16 17 TASSA FISSA di trattamento per gli invii ordinari non od insufficiente­ mente affrancati, oltre la francatura mancante PACCHI ORDINARI per l'interno e per l'Italia, oltre il prezzo del bollettino di spedizione di Lire 100 a) Normali: — fino a 1 Kg — da oltre 1 Kg. fino a 3 Kg. . — da oltre 3 Kg. fino a 5 Kg. . — da oltre 5 Kg. fino a 10 Kg. . — da oltre 10 Kg. fino a 15 Kg. . — da oltre 15 Kg. fino a 20 Kg. . 550 800 900 1.300 200 — 700 1.000 800 1.200 1.000 1.500 1.600 2.400 2.000 3.000 2.500 3.600 b) Ingombranti: — tariffe di cui alla lettera a) mag­ giorate del 1 0 0 % . 18 PACCHI URGENTI per l'interno e per l'Italia, oltre il prezzo del bollettino di spedizione di Lire 100 e la tassa fissa di recapito per espresso a) Normali: — tariffe di cui alla lettera a) dei pacchi ordinari, maggiorate del 100% Per oltre l'Italia sono considerati pacchetti postali. — — — — — — — 55 Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano Per l'interno della Città del Vaticano Lire Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire b) Ingombranti: — tariffe di cui alla lettera a) della presente vóce, maggiorate del - 100% 19 20 PACCHI AEREI per l'Italia, oltre il prezzo del bollettino di spedizione di Lire 100 e le tariffe normali — fino a 1.000 gr — per ogni 500 gr. o frazione in più 15 500 — — 250 PACCHI ORDINARI per oltre l'Italia, oltre il prezzo del bollettino di spe­ dizione di Lire 100 a) tassa sul peso (quota-parte territoriale di partenza e arrivo): — Ano a 1 Kg Fr.-oro 2,00 1 Kg. fino a 3 Kg. *. Fr.-oro 2,50 — da oltre 3 Kg. fino a 5 Kg Fr.-oro 3,00 — da oltre 5 Kg. fino a 10 Kg Fr.-oro 4,00 — da oltre 10 Kg. fino a 15 Kg Fr.-oro 5,00 — da oltre 15 Kg. fino a 20 Kg Fr.-oro 6,50 — da oltre b) quota parte di transito: — territoriale: tassa stabilita in relazione alla distanza e al peso; — marittima: tassa stabilita in relazione alle miglia marine ed al peso; — aerea: tassa stabilita in relazione alla distanza aeropostale ed alle quote-parti di rete aerea di ogni singolo Paese di destinazione. Al trasporto aereo sono ammessi i pacchi ordinari normali fino a 20 Kg. I pacchi inviati per via aerea fino a 10 Kg. sono recapitati per espresso e debbono essere gravati, in aggiunta della soprattassa di trasporto aereo, della relativa tassa fìssa. Sia la soprattassa che la tassa fìssa di cui sopra debbono essere aggiunte all'ammontare della tariffa ordinaria. 15 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 56 Per l'interno della Città del Vaticano Lire Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire 300 400 600 — per ogni sacco speciale di stampe — — 3.000 TASSA DI CONSEGNA IN MANI PROPRIE di oggetti raccomandati o assicurati con avviso d i ricevimento . . . . 150 — 150 TASSA DI RACCOMANDAZIONE, oltre la francatura ordinaria — per le corrispondenze chiuse o 23 SOPRATTASSE DI TRASPORTO AEREO PER LE CORRISPONDENZE DESTINAZIONE L. C." A. O. per ogni 5 gr. o frazione Lire per ogni 50 gr. o frazione Lire ITALIA — 20 PAESI DELL'EUROPA E DEL BACINO DEL MEDITERRANEO 30 60 PAESI DELL'AFRICA 100 200 PAESI DELLE AMERICHE . . . 120 250 PAESI DELL'ASIA 100 240 PAESI DELL'OCEANIA 200 400 17 Lettere, cartoline postali e illustrate, con corrispondenza, vaglia postali, vaglia di rimborso relativi ad invii con assegno, lettere assicurate, avvisi di ricevimento o di pagamento. Tutti gli altri oggetti non rientranti nella categoria L.C. 16 17 Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano Per l'interno della Città del Vaticano Lire 24 Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire TASSA DI ESPRESSO, oltre la franca­ tura ordinaria — per ogni oggetto di corrispondenza e per ogni pacco — per ogni sacco speciale di stampe 25 57 350 500 600 3.000 ASSICURAZIONE per l'interno e per l'Italia I) assicurazione convenzionale delle corrispondenze fino a Lire 10.000 con suggellatura facoltativa (oltre la tassa di francatura e di racco­ mandazione) — 350 500 750 1.100 2.000 3.000 — 9.000 13.000 — I I ) assicurazione ordinaria ed assicu­ razione convenzionale di valore superiore a Lire 10.000: a) tassa di assicurazione: — sulle corrispondenze, oltre là tassa di francatura e di racco­ mandazione, per ogni 100.000 Lire o frazione — sui pacchi, oltre la tassa di francatura, per ogni 100.000 Lire o frazione b) tassa unica supplementare, per le particolari misure di sicu­ rezza da adottare per le corri­ spondenze ed i pacchi con va­ lore dichiarato superiore a Lire 100.000 I I I ) assicurazione contro i rischi di forza maggiore: tariffa di cui al punto I I ) lettera a) maggiorata del 100%, oltre la tassa unica di cui al punto I I ) lettera b) qualora il valore dichiarato superi le 100.000 Lire. Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 58 Per l'interno della Città del Vaticano Lire 26 Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire ASSICURAZIONE per oltre l'Italia a) tassa di assicurazione sulle corri­ spondenze, oltre le tasse di fran­ catura ordinaria e di raccoman­ dazione: per ogni 200 Fr.-oro o frazione di 200 Fr.-oro di valo­ re dichiarato b) tassa di assicurazione sui pacchi, oltre la tassa di francatura: — fino a 200 Fr.-oro di valore dichia­ rato — da oltre 200 fino a 400 Fr.-oro d i valore dichiarato . . . . . . . — da oltre 400 fino a 600 Fr.-oro d i valore dichiarato . . . . . . — da oltre 600 fino a 800 Fr.-oro . di valore dichiarato — da oltre 800 fino a 1.000 Fr.-oro di valore dichiarato 27 350 — — 1.200 — — 1.600 — — 2.000 — — 2.400 2.800 TASSA DI ASSEGNO oltre le tasse di francatura normali, all'atto dell'im­ postazione dell'invio contro-assegno, per la liquidazione dell'importo del­ l'assegno mediante vaglia di rimborso a) per l'interno e per l'Italia . . . 350 per oltre l'Italia fino a Lire 5.000 da oltre L. 5.000 fino a 10.000 da oltre L. 10.000 fino a 50.000 da oltre L. 50.000 fino a 100.000 da oltre L. 100.000 fino a 200.000 da oltre L. 200.000 fino a 300.000 da oltre L. 300.000 fino a 400.000 oltre L. 400.000 _ b) — — — — — — — — — se il mittente chiede che il vaglia di rimborso gli sia trasmesso per via aerea (oltre la tassa di cui sopra) — — — — — — — 350 1.200 — — — — — — — 1.600 2.000 2.700 3.300 3.700 4.200 4.500 soprattassa prevista per la categoria L. C. secondo il Paese di destinazione Leggi e disposizioni dello Stato della Città dei Vaticano Per l'interno della Città del Vaticano Lire FERMO POSTA O FERMO TELEGRAFO . 59 Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire 100 — — 200 200 200 — — 200 300 300 300 1.000 1.000 1.000 80 — — 350 350 600 600 — — — — TASSA PER AVVISO DI MANCATA CONSEGNA TASSA DI IMBARCO TASSA DI RECLAMO TASSA RELATIVA ALLA DOMANDA per il ritiro di corrispondenza, pacco o vaglia, per modificazione di indirizzo, per annullamento o modificazione dell'importo dell'assegno, del vaglia, ecc SERVIZI FILATELICI — affrancatura minima del material^ presentato per l'obliterazione fìla- VAGLIA ORDINARI — tassa di emissione, oltre il prezzo del modulo di Lire 50 a) — — — — per l'interno e per l'Italia fino a Lire 20.000 da Lire 20.000 fino a 50.000 da Lire 50.000 fino a 200.000 da Lire 200.000 fino a 600.000 b) — — — — — — — — per oltre l'Italia fino a L. 5.000 da oltre L. 5.000 fino da oltre L. 10.000 fino da oltre L. 50.000 fino da oltre L. 100.000 fino da oltre L. 200.000 fino da oltre L. 300.000 fino oltre L. 400.000 . R a a a a a a 10.000 50.000 100.000 200.000 300.000 400.000 1.000 1.000 2.000 2.000 — — — — — — — — — — — - — . •— — — — 800 1.200 1.500 2.000 2.500 3.100 3.600 4.000 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento 60 Per l'interno della Città del Vaticano Lire 35 VAGLIA Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire 200 — TELEGRAFICI a) per l'interno e per l'Italia — oltre la tassa di emissione di cui aJla voce n. 34, lettera a) e quella telegrafica 200 b) per oltre l'Italia — oltre la tassa indicata alla voce n. 34, lettera b), è dovuta la tassa telegrafica. 36 37 38 VAGLIA DI VERSAMENTO per l'Italia — tassa di emissione, oltre il prezzo del modulo di Lire 50 - fino a Lire 100.000 - per ogni 100.000 Lire o frazione in più — 100 — TASSA PER L'EMISSIONE DEI VAGLIA CON LA CLAUSOLA «PAGAMENTO IN MANI PROPRIE » 150 — 150 250 250 250 700 700 700 700 700 700 ATTESTAZIONE DI EMISSIONE DEI VAGLIA — per ogni attestazione 39 VAGLIA ORDINARI E TELEGRAFICI SMARRITI — tassa per la richiesta di paga­ mento nel periodo di validità: per ogni vaglia 18 40 200 VAGLIA SCADUTI — tassa di rimborso per ogni vaglia 18 18 Sono esenti dal pagamento della tassa i vaglia non giunti al destinatario. 61 Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano Per l'interno della Città del Vaticano Lire Per l'Italia Oltre l'Italia Lire Lire TASSA DI RIVALIDAZIONE E DI DUPLICAZIONE DEI VAGLIA quando la sca­ denza di validità o lo smarrimento non siano imputabili al servizio po- DIRITTO FISSO PEU LA RICHIESTA IN VISIONE DEI TITOLI PAGATI; PER CONTRORDINI E DISPOSIZIONI DATI DAI MITTENTI 0 DAI DESTINATARI; PER CONOSCERE L'ESITO DEI TITOLI POSTALI 43 400 400 400 750 750 750 LIMITI DI PESO, DIMENSIONI, VALORE ED ASSEGNO ED INDENNITÀ DI SMARRIMENTO per l'interno della Città del Vaticano e per l'Italia Limiti massimi di peso — lettere, carte manoscritte, stampe, pieghi di libri e spedi­ zioni miste Kg. 2 — carte punteggiate ad uso dei ciechi Kg. 7 — cartoline dell'industria privata, cartoline illustrate, biglietti di visita, fatture commerciali, stampe augurali, partecipa­ zioni di nascita, morte, matrimonio e simili e cedole di commissioni librarie gr. 20 — pacchetti postali, campioni di merci, incisioni foniche su dischi, nastro o filo Kg. 1 Kg. Kg. Kg. 20 5 10 NB. Per i pieghi contenenti un solo volume che ecceda il peso di Kg. 2 è ammesso l'invio fino al peso di Kg. 3 19 — pacchi postali: a) ordinari b) urgenti e) « Exprès » Per il calcolo dell'affrancatura del peso eccedente i 2 K g . si applica la tariffa corrispondente allo scaglione di peso in più. 19 62 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Dimensioni massime — lettere, carte manoscritte, stampe, carte punteggiate ad uso dei ciechi e spedizioni miste: cm. 45 per lato o, se a forma di rotolo, cm. 75 di lunghezza, con cm. 10 di diametro. — cartoline dell'industria privata: cm. 10,7 x cm. 15. — fatture commerciali, cartoline illustrate, biglietti di visita, cedole di commissioni librarie, partecipazioni di nascita, morte, matrimonio e simili a stampa e stampe augurali: cm. 12 x cm. 23,5 (tolleranza - f 2 mm.). — pacchetti postali e campioni di merci: cm. 45 x cm. 20 x cm. 10 o, se a forma di rotolo, cm. 45 di lunghezza con cm. 15 di diametro. In entrambi i casi tali dimensioni possono variare, purché la relativa somma non risulti rispettivamente superiore ai cm. 75 o cm. 60. — incisioni foniche su dischi, nastro o filo: cm. 45 x cm. 45 x cm. 20. — pacchi: a) pacchi normali: lunghezza m. 1; somma di questa e del giro mas­ simo, misurato in un senso che non sia quello della lunghezza, m. 2; b) pacchi ingombranti: lunghezza m. 1,50; somma di questa e del giro massimo, misurato come sopra, m. 3. Dimensioni minime a) le corrispondenze di qualsiasi specie debbono presentare per l'indi­ rizzo e per le indicazioni di servizio una superfìcie non inferiore a cm. 9 x cm. 14 (tolleranza —2 mm.). b) il volume dei pacchi postali non può essere inferiore a un decimetro cubo. Limiti di valore e di assegno — assicurazione ordinaria e convenzionale: per le corrispondenze e per i pacchi, Lire 2.000.000. — assegno di cui possono essere gravati le corrispondenze ed i pacchi: - lettere, carte manoscritte, fatture commerciali, stampe, carte pun­ teggiate ad uso dei ciechi, pacchetti postali, campioni di merci (a condizione che tutti i predetti oggetti siano spediti in racco­ mandazione od eventualmente, per quelli chiusi, in assicurazione) e pacchi, L. 500.000. — vaglia postali: - limite minimo per ogni vaglia, Lire 100; - limite massimo per ciascun vaglia, Lire 600.000. 63 Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano Indennità per la perdita di corrispondenze raccomandate e f er la perdita, manomissione o avaria dei pacchi — l'indennità dovuta agli utenti per la perdita totale di corrispondenze raccomandate è stabilita nella misura di dieci volte l'importo della tassa di raccomandazione. — l'indennità dovuta agli utenti per la perdita, manomissione o avaria dei pacchi (esclusi quelli con valore dichiarato) è stabilita entro il limite massimo di dieci volte l'importo della tassa di spedizione dei pacchi ordinari. Oltre tale indennità i mittenti hanno diritto, nel caso di smarrimento, manomissione od avaria totale del contenuto, al rim­ borso delle tasse di spedizione ed accessorie. 44 LIMITI DI PESO, DI DIMENSIONI, DI VALORE ED INDENNITÀ DI SMARRIMENTO per oltre l'Italia Limiti massimi di peso — lettere e stampe (I pieghi contenenti libri possono raggiungere il peso di Kg. 5) — sacchi speciali contenenti stampe dirette allo stesso de­ stinatario e alla stessa destinazione Kg. 2 Kg. 30 — cartoline illustrate, biglietti di visita, partecipazioni di na­ scita, morte, matrimonio e simili a stampa -gr- 20 — pacchetti postali Kg. 1 — cecogrammi (carte punteggiate ad uso dei ciechi e lettere cecografìche) Kg. 7 — pacchi: - il peso massimo dei pacchi postali nel regime internazionale è fis­ sato, di regola, in 20 Kg. Tuttavia tale limite è ridotto a 10 Kg. od anche a 5 Kg. nei rapporti con alcuni Paesi. Dimensioni massime — lettere, stampe, cecogrammi, pacchetti postali e spedizioni miste: lunghezza, larghezza e spessore sommati, cm. 90, senza che la di­ mensione maggiore possa superare cm. 60; se a forma di rotolo, lun­ ghezza e due volte il diametro cm. 104, senza che la dimensione maggiore possa oltrepassare cm. 90. — cartoline dell'industria privata: cm. 10,7 x cm. 15. — cartoline illustrate, biglietti di visita, stampe sotto forma di cartolina da spedirsi allo scoperto (senza busta o fascia, ecc.) e partecipazioni di nascita, morte, matrimonio e simili a stampa: cm. 12 x cm. 23,5 (tolleranza -f 2 mm.). 64 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento — pacchi: m. 1,50 per una qualsiasi delle dimensioni; m. 3 per la somma della lunghezza e del perimetro più grande preso in un senso che non sia quello della lunghezza. Sono considerati ingombranti i pacchi che superino le seguenti dimensioni: m. 1,05 per una qualsiasi delle dimensioni; m. 2 per la somma della lunghezza e del perimetro più grande preso in un senso che non sia quello della lunghezza. Dimensioni minime — le corrispondenze di qualsiasi specie debbono presentare per l'indi­ rizzo e per le indicazioni di servizio una superfìcie non inferiore a cm. 9 x cm. 14 (tolleranza —2 mm.). Se a forma di rotolo, la lun­ ghezza più il doppio diametro non deve essere inferiore a cm. 17, purché la dimensione maggiore non sia inferiore a cm. 10. — per i pacchi valgono gli stessi limiti. Limiti di valore — assicurazione per le corrispondenze - i limiti di valore variano a seconda dei Paesi di destinazione, ma non possono superare i 2.500 Fr.-oro. — assicurazione per i pacchi - i limiti di valore variano a seconda dei Paesi di destinazione, ma non possono superare i 1.000 Fr.-oro. — vaglia internazionali ed assegni - i limiti di valore variano a seconda dei Paesi di destinazione. Indennità di smarrimento — per le corrispondenze raccomandate, 40 Fr.-oro — per i sacchi speciali di stampe, 150 Fr.-oro — per i pacchi: - del peso fino a 5 Kg. . . . 40 Fr.-oro - da oltre 5 Kg. fino a 10 Kg, - da oltre 10 Kg. fino a 15 Kg, 60 Fr.-oro 80 Fr.-oro - da oltre 15 Kg. fino a 20 Kg, 100 Fr.-oro 65 Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano II - SE E VI ZI T E L E G E A F I C I A) TELEGEAMMI 1 PER L'INTERNO DELLA CITTÀ DEL VATICANO — Telegrammi ordinari - tassa fissa fino a 10 parole - per ogni parola in più . . 2 Lire 600 » 30 » » 1.500 50 PER L'ITALIA — Telegrammi ordinari - tassa fìssa fino a 10 parole - per ogni parola in più — Telegrammi urgenti - tassa fìssa fino a 10 parole - per ogni parola in più » 3.000 » 100 » 2.200 » 50 » 4.400 » 100 » » 350 10 » » 350 15 — Telegrammi per vaglia telegrafici ordinari - tassa fìssa fino a 10 parole - per ogni parola in più . . . * — Telegrammi per vaglia telegrafici urgenti - tassa fissa fino a 10 parole - per ogni parola in più — Telegrammi meteorologici {OBS) - tassa fissa fino a 10 parole - per ogni parola in più — Telegrammi di stampa contenenti unicamente notizie destinate alla pubblicità, da chiunque indirizzati imper­ sonalmente a giornali e agenzie d'informazioni - tassa fissa fino a 10 parole - per ogni parola in più — Telegrammi diretti a navi italiane, oltre le normali tasse telegrafiche - tassa radiotelegrafica costiera e di bordo, per ogni parola Fr. oro 1,00 66 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento — Soprattasse telegrafiche per servìzi speciali - diritto fìsso per telegrammi da far proseguire, pagato su richiesta dei mittenti (FSP) Lire 250 - soprattassa per telegrammi multipli (TMx) a) per ogni telegramma di non più di 30 parole, per quanti sono gli indirizzi . b) per telegrammi con più di 30 parole, per ogni serie o frazione di serie di 30 parole oltre le prime 30, per quanti sono gli indirizzi » 250 » 100 - soprattassa per telegrammi da recapitarsi per posta raccomandata (PE) o fermo posta raccomandata (GPE) » 700 - soprattassa per vaglia telegrafici con avviso telegra­ fico ordinario di pagamento - avviso telegrafico di pagamento » 1.500 - soprattassa per vaglia telegrafici con avviso telegra­ fico urgente di pagamento - avviso telegrafico urgente di pagamento » 3.000 - soprattassa per telegrammi con risposta pagata (EP ovvero EPAIMx) » 100 - soprattassa per parola, con minimo di dieci parole, per telegrammi collazionati (TC) di qualunque cate­ goria » 30 - soprattassa per telegrammi con indicazione MP (mani proprie) » 100 » 1.500 - se non è obbligatoria la risposta all'avviso di servizio tassato, tassa fissa ». 1.500 - se invece è obbligatoria la risposta all'avviso di servizio tassato, o questa è domandata dal richiedente (BP), tassa f i s s a . . . . . . . . » 3.000 c) soprattassa per risposta spedita per posta ordinaria » 200 d) soprattassa per risposta spedita per posta racco­ mandata » 600 e) soprattassa per avvisi di servizio tassati con indi­ cazione « consultate mittente » » 1.500 - avvisi di servizio tassati con invio per telegrafo: a) emessi per ottenere la ripetizione parziale o totale di un telegramma, a qualunque categoria esso appartenga, tassa fìssa (comprensiva della spesa totale per la domanda e la risposta) . . . . . . b) in ogni altro caso: Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano 67 - avvisi di servizio tassati con invio per posta ordina­ ria, sia o no prevista una risposta Lire 350 - avvisi di servizio tassati con invio per posta racco­ mandata, sia o no prevista una risposta » 750 a) per ogni telegramma sino a 50 parole » 250 b) per i telegrammi con più di 50 parole, per ogni serie o frazione di serie di 30 parole oltre le prime 50 » 100 - rilascio di copia di un telegramma: 3 PEE OLTRE L'ITALIA Le tasse, le soprattasse e le qualifiche dei telegrammi diretti oltre l'Italia variano a seconda della destinazione e vengono aggiornate con provvedimento amministrativo. B) T E L E X 1 PER L'ITALIA — per Boma e provincia - per il primo minuto o frazione - per ogni minuto successivo o* frazione Lire » 80 40 — per le altre località fino a 200 Km. - per il primo minuto o frazione - per ogni minuto successivo o frazione » » 240 120 » » 400 150 — per le altre località oltre i 200 Km. - per il primo minuto o frazione - per ogni minuto successivo o frazione 2 PER OLTRE L'ITALIA Le tasse delle comunicazioni Telex dirette oltre l'Italia variano a seconda della destinazione e vengono aggiornate con provvedimento amministrativo. 3 SOPRATTASSE PER GLI UFFICI NON ABBONATI Diritto di trasmissione per ogni destinazione - per il primo minuto o frazione . . . . . - per ogni minuto successivo o frazione . . Lire 800 » 150 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Art. 2. - A decorrere dal I gennaio 1982, gli invii normalizzati devono presentare tutti i requisiti stabiliti nella tabella qui di seguito riportata. Fino a tale data, per gli invii normalizzati per l'interno della Città del Vaticano e per l'Italia è richiesto il solo requisito del formato rettan­ golare (lunghezza non inferiore all'altezza moltiplicata per 1,4; dimensioni minime mm. 90 x mm. 140, con tolleranza —2 mm.; dimensioni massime mm. 120 x mm. 235 con tolleranza + 2 mm.). o INVÌI NORMALIZZATI 1 DEFINIZIONE Sono normalizzati gli invii conformi ai requisiti indicati nelle presenti norme. Gli invii possono essere: a) b) c) d) 2 in busta senza pannello trasparente; in busta con pannello trasparente; senza busta sotto forma di cartolina; senza busta sotto forma di moduli. REQUISITI — Requisiti comuni a tutti gli invii: - Forma rettangolare; - La lunghezza dell'invio non deve essere inferiore all'altezza molti­ plicata per 1,4; - Dimensioni: minima, mm. 90 x mm. 140 (tolleranza —2 mm.); massima, mm. 120 x mm. 235 (tolleranza + 2 mm.); - Peso: minimo, grammi 3; massimo, grammi 20; - Spessore: massimo, mm. 5; - Posizione dell'indirizzo: l'indirizzo del destinatario deve essere scritto parallelamente al lato maggiore dell'invio; - Posizione dell'affrancatura: l'affrancatura deve essere apposta in alto a destra al di sopra del­ l'indirizzo. — Requisito particolare degli invii in busta senza pannello trasparente: - Posizione dell'indirizzo: L'indirizzo del destinatario deve essere scritto sulla superficie non munita del lembo di chiusura. Leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano 69 — Bequisiti particolari degli invii in busta con pannello trasparente: - Posizione del pannello: Il pannello deve essere posto parallelamente al lato maggiore del­ l'invio sulla superfìcie non munita del lembo di chiusura in una zona rettangolare ubicata: ad una distanza minima di mm. 40 dal bordo superiore e di mm. 15 dai bordi laterali destro e sinistro e dal bordo inferiore; ad una distanza massima di mm. 140 dal bordo laterale destro. - Nella zona rettangolare sopra definita debbono comparire solo le indicazioni relative all'indirizzo del destinatario. — Bequisito particolare degli invii senza busta sotto forma di cartolina: - Grammatura della carta: massima, grammi 300 al metro quadrato; minima, grammi 190 al metro quadrato. — Bequisiti particolari degli invii senza busta sotto forma di moduli: - Posizione dell'indirizzo: L'indirizzo del destinatario deve essere ubicato nella stessa posizione del pannello trasparente, di cui al corrispondente capoverso del presente n. 2; - Grammatura della carta: massima: grammi 300 al mqtro quadrato; minima: Se l'invio non contiene inserti, la grammatura della carta non deve essere inferiore a grammi 70 per metro quadrato; se l'invio contiene inserti, il totale della grammatura dei fogli costituenti le due facciate esterne dell'invio non deve essere inferiore a grammi 120 per metro quadrato e la grammatura della carta per ciascuna facciata non deve essere inferiore a grammi 53 per metro quadrato. - Tali invii devono essere perfettamente chiusi su tutti i lati con incollatura tale da assicurare una consistente rigidità e non devono presentare fori di trascinamento sui bordi laterali. 3 INVÌI CHE, PUR ESSENDO RISPONDENTI AI REQUISITI DI CUI AL PRECEDENTE N. 2, NON SONO CONSIDERATI NORMALIZZATI. — Invii aventi all'esterno fermagli, occhielli, ganci ripiegati o punti metallici; — Cartoline e schede meccanografiche perforate non imbustate; — Invii in busta contenenti oggetti, in particolare metallici, che possono . cagionare danno agli invii stessi o agli impianti; 70 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento — Invii senza busta costituiti da fogli ripiegati i cui bordi non siano tutti completamente incollati; — Invii in busta a finestra privi di pannello trasparente; — Invii realizzati con materiali che presentino proprietà differenti da quelle della carta (ad esempio, plastica). Art. 3. - La presente ordinanza sarà pubblicata, oltre che nei modi ordinari, mediante affissione nel Cortile di S. Damaso, alla porta degli Uffici del Governatorato e negli Uffici postali dello Stato, ed entrerà in vigore il primo gennaio 1981. Città del Vaticano, ventidue dicembre millenovecentoottanta. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FTJRSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI GIUSEPPE MARIA Card. SENSI i Anno LI Città del Vaticano, mercoledì 7 gennaio 1981 Nnm. 14 ACTA APOSTOLICAE SEDIS SUPPLEMENTO PER LE LEGGI E DISPOSIZIONI DELLO STATO DELLA CITTA DEL VATICANO Pontificato di S. S. Giovanni Paolo II - Anno III N. X X V I - Decreto della Pontificia Commissione per lo Stato della Città del Vaticano sulla sottoscrizione e legalizzazione delle firme apposte su atti amministrativi del Governatorato. 7 gennaio 1981 LA PONTIFICIA COMMISSIONE PER LO STATO D E L L A CITTA DEL V A T I C A N O a- Vista la legge 24 giugno 1969, n. LI ; Visti gli art. 3 e .11 della legge sulle fonti del diritto, 7 giugno 1929, n. I I ; Ha emanato il presente decreto sulla sottoscrizione e legalizzazione delle firme apposte su atti amministrativi del Governatorato. Art. 1. - La sottoscrizione degli atti amministrativi del Governato­ rato e la legalizzazione delle firme degli atti destinati ad avere efficacia all'estero, avvengono secondo le modalità previste dal presente Decreto. Art. 2. - Gli atti amministrativi sono sottoscritti dai titolari degli uffici che li hanno redatti. Gli atti amministrativi sono sempre scritti su carta intestata della Amministrazione e del competente Ufficio e, ove occorra, muniti del si­ gillo del Governatorato. 74 Acta Apostolicae Sedis - Supplemento Qualora l'atto debba avere efficacia fuori dell'ambito del Governa­ torato, ma nel territorio dello Stato, deve essere sottoscritto dal Dele­ gato Speciale o, in sua vece, dal Segretario Generale, o, per delega e per gli atti dello stato civile, dal funzionario preposto a tale ufficio. Art. 3. - La sottoscrizione avviene con la firma da parte dei titolari degli organi di cui al precedente articolo e deve essere contestuale alla data di formazione dell'atto. Art. 4. - Le firme apposte dai pubblici funzionari amministrativi e dai notai, nell'esercizio delle loro funzioni, hanno pieno valore legale e fanno piena fede sino a che non se ne provi la falsità. Art. 5. - Gli atti che devono avere efficacia all'estero saranno sempre sottoscritti dagli organi di cui all'ultimo comma dell'art. 2, la cui firma dovrà essere legalizzata dalla Segreteria di Stato. A tal fine le firme del Delegato Speciale, del Segretario Generale e del funzionario preposto all'Ufficio dello Stato Civile, nonché quelle dei notai, saranno depositate presso la Segreteria di Stato. Art. 6. - Il presente decreto entra in vigore nel giorno della sua pub­ blicazione. L'originale del presente decreto, munito del sigillo dello Stato, sarà depositato nell'Archivio delle leggi dello Stato della Città del Vaticano, e il testo corrispondente sarà pubblicato nel Supplemento degli Acta Apostolicae Sedis, mandandosi a chiunque spetti di osservarlo e di farlo osservare. Città del Vaticano, sette gennaio millenovecentoottantuno. AGOSTINO Card. CASAROLI, Presidente SERGIO Card. GUERRI, Pro-Presidente PAOLO Card. BERTOLI MASSIMILIANO Card, DE FURSTENBERG SILVIO Card. ODDI GIUSEPPE Card. PAUPINI GIUSEPPE MARIA Card. SENSI