ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE A N . E T VOL. L X X I V TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS M.DCCCCLXXXIÌ 3 An. et vol. LXXIV 7 Ianuarii 1982 N. 1 ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M Directio: O F F I C I A L E Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I AMERICA LATINA ATQUE FOEDERATAE CIVITATES MEXICANAE Exarchatus Apostolicus pro fidelibus ritus Armenii in omnibus dicionibus Americae Latinae atque Foederatarum Civitatum Mexicanarum commorantibus constituitur. IOANNES PAULUS SERVUS SERVORUM E P I S C O P U S DEI AD P E R P E T U A M REI M E M O R I A M A r m e n i o r u m fidelium coetum per omnes Americae L a t i n a e diciones atque in Mexico commorantium, eorum scilicet qui decursu t e m p o r u m ob diversas vicissitudines, propriis relictis regionibus, ad novam sedem residentiae et operis inveniendam Americam L a t i n a m p e t i e r u n t , i n c r e m e n t a cepisse libenti animo a c c e p i m u s ; qua re o p p o r t u n u m visum est eorum omnium precibus concedere, qui ut ab Apostolica Sede peculiaris E x a r c h a t u s Apostolicus conderetur p e t i e r u n t . E x sententia i g i t u r sive Venerabilium F r a t r u m N o s t r o r u m S. R. E. C a r d i n a l i u m qui Sacrae Congregationi pro Ecclesiis Orientalibus p r a e p o n u n t u r , sive Venerabilis F r a t r i s H e m a i a g h P e t r i X V I I , P a t r i a r c h a e Ciliciae A r m e n i o r u m , eiusque Synodi, sive denique uniuscuiusque cuius interest, Nos, re bene considerata, s u p r e m a N o s t r a potestate qua pollemus Exar- Acta 6 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale c h a t u m Apostolicum pro fidelibus r i t u s Armenii per omnes diciones Americae L a t i n a e a t q u e F o e d e r a t a r u m C i v i t a t u m Mexicanarum commor a n t i b u s condimus. Suademus p r a e t e r e a ut Consultores exarchales elig a n t u r qui, u n a cum Syncello, P r a e s u l i in gerendis negotiis assistant. Mensam exarchalem constituent sive pecuniae a fidelibus sponte oblatae, sive paroeciarum t r i b u t a , sive bonorum r e d i t u s ad e x a r c h a t u m sequenti tempore obvenientium, nec non subsidia a S a c r a Congregatione p r o Ecclesiis Orientalibus et a P a t r i a r c h a t u s a d m i n i s t r a t i o n e in ipso initio largienda. De pueris a u t e m adulescentibus, qui ad sacerdotium Dei instinctu vocentur, s t a t u i m u s ut ad Seminarium minus r i t u s Armenii in loco erigendum m i t t a n t u r , ut rite i n s t i t u a n t u r et sacerdotio initient u r . H a n c vero Constitutionem n u n c et in posterum efficacem esse et fore volumus ; c o n t r a r i i s quibuslibet nihil obstantibus. D a t u m E o m a e , apud S. P e t r u m , die tertio mensis Iulii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo primo, Pontificatus Nostri tertio. AUGUSTINUS C a r d . CASAROLI LADISLAUS Card. RUBIN a publicis Ecclesiae negotiis S. Congr. pro Eccl. Marcellus Rossetti, Liborius Scaccia, Orientalibus Praef. Proton. Proton. Apost. Apost. Loco ffî Plumbi In Secret. Status tab., n. 77141- II CANADA ATQUE FOEDERATAE CIVITATES AMERICAE SEPTEMTRIONALIS Exarchatus Apostolicus pro fidelibus ritus Armenii in dicione Canadensi et in Foederatis Civitatibus Americae Septemtrionalis constituitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Divini P a s t o r i s imaginem i m i t a r i cupientes, quem Sacrae Litterae (cfr. Ez. 34, 1-16; Io. 10, 1-18) ovium gregis studiosissimum describ u n t , maxima cum c u r a Christi asseclis s i n g u l a r u m Ecclesiarum con- Acta Ioannis Pauli Pp. II 7 sulimus, iis vero praesertim qui, ob varios eventus p a t r i a e finibus relictis, l u p o r u m r a p a c i u m insidiis perire p e r i c l i t a n t u r . Cum i g i t u r condicionem cognitam habeamus catholicorum A r m e n i o r u m in C a n a d a et in Foederatis Civitatibus Americae Septemtrionalis degentium, cumque Venerabilibus F r a t r i b u s Nostris Sacrae Congregationi pro Ecclesiis Orientalibus praepositis, Armeniorum P a t r i a r c h a e cum suo Synodo, necnon P r a e s i d i Conferentiae Episcopalis u t r i u s q u e , quam s u p r a memoravimus, dicionis, visum sit esse prospiciendum per Apostolicum E x a r c h u m , Nos re bene r e p u t a t a , N o s t r a usi s u p r e m a a u c t o r i t a t e , Exarc h a t u m Apostolicum constituimus pro catholicis r i t u s Armenii in Can a d a et in Foederatis Civitatibus Americae Septemtrionalis commor a n t i b u s . E x a r c h i erit consultores, qui sibi adsint, eligere u n a cum Syncello, et iuvenes in sortem Domini vocatos in Seminario Minore ibi condendo instituere et sacerdotio i n i t i a r e . Mensa exarchalis, quae dicitur, efficietur sive pecunia quam populus dabit, sive s t a t u t i s tributis paroeciarum r i t u s Armenii, sive reditibus bonorum E x a r c h a t u s , sive denique certo subsidio, quod S a c r a Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus et P a t r i a r c h a t u s a d m i n i s t r a t i o s u p p e d i t a b u n t . H a s a u t e m Litteras n u n c et in posterum efficaces esse et fore volumus, i t a quidem ut quae per eas decreta sunt ab iis, q u o r u m res est, religiose serventur, atque i g i t u r vim suam obtineant. C o n t r a r i i s quibuslibet non obstantibus. D a t u m Romae, apud S. P e t r u m , die tertio mensis Iulii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo primo, Pontificatus Nostri tertio. AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis LADISLAUS Card. RUBIN S. Congr. pro Eccl. Godefridus Mariani, Marcellus Rossetti, Loco £& Plumbi In Secret. Status tab., n. 77834. Orientalibus Praef. Proton. Proton. Apost. Apost. Acta 8 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale III VELITERN. - SIGNIN. Dioeceses suburbicaria Veliterna atque Signina in perpetuum aeque principaliter coniunguntur et uniuntur. IOANNES PAULUS E P I S C O P U S SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM In illius p a t r i s familias similitudinem, « q u i profert de thesauro suo nova et v e t e r a » (Matth. 13, 52), et Nos profecto, qui universae chris t i a n o r u m familiae a r c a n o Dei consilio praepositi sumus, fines, personas, res Ecclesiarum i t a disponimus ac t e m p e r a m u s , ut inde, q u a m maxime potest, t u m maior Dei gloria manet, t u m etiam c h r i s t i a n o r u m commoda e n a s c a n t u r et a p t i o r ac facilior r e r u m g e r e n d a r u m facultas. Qua re, cum Venerabili F r a t r i Nostro S. R. E. C a r d i n a l i Sacrae Congregationis p r o Episcopis Praefecto visum esset dioeceses suburbicariam Veliternam et Signinam iii p e r p e t u u m aeque principaliter u n i r i posse, Nos, re bene r e p u t a t a eorumque consensu suppleto quorum interesset, Ecclesias q u a s diximus per has L i t t e r a s aeque principaliter coniungi et u n i r i censemus, i t a quidem ut u n u s idemque Antistes u t r i q u e Ecclesiae praesit, a t q u e Episcopus Veliternus simul etiam Signinus sit et h a b e a t u r . P r i m u m a u t e m in serie Episcoporum u t r i u s q u e dioecesis Venerabilem F r a t r e m D a n t e m B e r n i n i esse his Litteris decernimus cum iustis i u r i b u s , facto p r a e t e r e a iure conferendi beneficia u n i u s dioecesis etiam presbyteris a l t e r i u s dioecesis. H a s vero L i t t e r a s idem Venerabilis F r a t e r D a n t e s B e r n i n i ad exitum deducet, sive per se ipse, sive per alium, modo virum in ecclesiastica dignitate c o n s t i t u t u m . Re a u t e m acta, sincera documenta negotii ad S a c r a m Congregationem p r o Episcopis cito m i t t a t , r i t e subscripta a t q u e sigillo impressa. C o n t r a r i i s nihil obstantibus. D a t u m Romae, apud S. P e t r u m , die vicesimo mensis Octobris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo primo, Pontificatus Nostri t e r t i o . AUGUSTINUS C a r d . CASAROLI © SEBASTIANUS Card. BAGGIO a publicis Ecclesiae negotiis S. Marcellus Liborius Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 75862. Congr. pro Episcopus Praef. Rossetti, Scaccia, Proton. Proton. Apost. Apost. Acta Ioannis Pauli Pp. II 9 LITTERAE APOSTOLICAE I B. V. Maria in sacello Sissano dioecesis Parmensis diu iam titulo honorata « Dominae de Spinis » confirmatur declaraturque caelestis apud Deum patrona omnium sanguinis datorum eadem in Parmensi provincia. IOANNES PAULUS P P . II Ad perpetuam rei memoriam. — Sanguinis effusio Iesu Christi Domini Nostri, quo credimus quidem laetique fatemur genus esse omne hominum a peccati t a n d e m morte ereptum, luculenter profecto ostentatum spectantium oculis et mentibus veluti i n c u l c a t u r ex imagine pervetusta illa Beatissimae Virginis Mariae, quae in dioecesis P a r m e n s i s sacello excolitur apud locum « Sissa » vernacula lingua appellatum. Ibi enim ipsae cum spinae effingantur, quibus ignominiosum acerbumque Mariae filii mortem subituri sertum est quondam confectum, simulacrum Deiparae idem merito invocatur nomine tituloque « Dominae de Spinis » ; ad quod praeterea venerandum pientissime signum frequentes adsiduo Christifideles ex ea provincia confluunt, qui et ipsi sanguinis proprii donum aliquando o b t u l e r u n t aliis hominibus male habentibus illoque igitur varias ob causas egentibus. P e r itaque opportuno consilio ac religionis documento universa consociatio talium sanguinis d a t o r u m in regione P a r m e n s i p a t r o n a m sibi caelestem delegit ipsam « Dominam de Spinis » petiitque ut p r o p r i u s Episcopus Venerabilis F r a t e r H a m i l c a r Pasini a p p r o b a r e t electionem ipse et c u r a r e t vicissim ab hac Apostolica Sede confirmandam secundum n o r m a s Instructionis (( De Calendariis p a r t i c u l a r i b u s atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis », n. 30. Quocirca Nos id genus h u m a n a e largit a t i s ac salutiferae prorsus m a g n a n i m i t a t i s plurimi sane aestimantes inter opera evangelicae c a r i t a t i s libenter omnino complectimur postulationem memoratae consociationis precibusque diligenter motis a Venerabili F r a t r e H a m i l c a r i P a s i n i obsequimur studiose, dum hisce ipsis L i t t e r i s et Apostolica N o s t r a a u c t o r i t a t e p a t r o n a m apud Deum omnium d a t o r u m sanguinis in provincia P a r m e n s i confirmamus ac declaramus « Dominam a Spinis » in sacello Sissano diu iam celebratam et d u m omnia ac singula i u r a praerogativas privilegia t r i b u i m u s secundum Acta 10 Apostolicae Sedis liturgicas r u b r i c a s consequentia. - Commentarium Contrariis Officiale quibusvis haudquaquam obstantibus. D a t u m ex Arce Gandulfi, sub anulo Piscatoris, die x v u i mensis Septembris a n n o MCMLXXXI Pontificatus Nostri tertio. AUGUSTINUS C a r d . CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 72566. II In dioecesi Brigantiensi tum Maria Virgo « Nossa Senhora das Graças », eligitur Patrona civitatis, tum S. Benedictus Abbas renuntiatur Patronus totius dioecesis. IOANNES PAULUS PP. II Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Sanctos Caelites, maxime vero Beatam Mariam Virginem, castissimam Christi Matrem, a fidelibus christianis honorari et invocari et ceu P a t r o n o s apud Deum haberi, Ecclesia catholica non modo aeque semper passa est, sed et iam exemplo suo eorum c u l t u m promovit : s u n t enim amici Dei, v i r t u t e illustres, intercessione potentes, ad hominum necessitates i n t e n t i ; a t q u e idcirco omnino digni, quos post Deum pietate ac religione prosequamur. Qua re, cum clerus populusque Brigantiensis iam ab immemorabili, ut dicitur, singulari cultu et amore sive B e a t a m Mariam Virginem sub titulo vulgo (( Nossa Senhora das Graças » sive etiam S. Benedictum Abbatem honoraverint et honorent, eosque t a m q u a m P a t r o n o s civitatis ac dioecesis h a b e a n t ; cumque Venerabilis F r a t e r A n t o n i u s Iosephus Rafael, Episcopus Brigantiensis, scilicet suo totiusque gregis nomine petierit ut hanc populi electionem suamque ipsius probationem auctor i t a t e N o s t r a confirmaremus ; Nos, re q u a opus esset consideratione rep u t a t a , itemque iis probatis, quae S a c r a Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino hac de re s t a t u e r i t , factis olim a Nobis facultatibus, cum constet omnia ad iuris p r a e s c r i p t a a c t a esse, libenti animo concedimus ut cum B e a t a Maria Virgo sub titulo « Nossa Senhora das Graças » P a t r o n a civitatis Brigantiensis, t u m S. Benedictus Abbas Pa- Acta Ioannis Pauli Pp. II II t r o n u s universae dioecesis illius sint atque n o m i n e n t u r , factis nempe i u r i b u s a t q u e privilegiis i u x t a r u b r i c a s consequentibus. Quod felix, faustum, f o r t u n a t u m q u e sit. C o n t r a r i i s nihil obstantibus. D a t u m Romae, apud S. P e t r u m , sub anulo Piscatoris, die x x i v mensis Octobris, anno MDCCCCLXXXI, Pontificatus N o s t r i q u a r t o . AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco ffi Sigilli In Secret. Status tab., n. 75453. III Sinitur Episcopus Siedlcensis imaginem Beatae Mariae Virginis redimire quam Polonus populus in templo « Wola Gulowska » in dioecesi Siedlcensi veneratur. IOANNES PAULUS PP. II Ad p e r p e t u a m rei memoriam. — Quo amore quaque veneratione in D e i p a r a m Virginem Mariam filii feramur, sub cuius t u t e l a m non modo primaevum sacerdotium atque inde episcopatum t r a d i d i m u s , sed etiam s u m m u m Pontificatum, id profecto et Poloni fideles iam nover u n t , et fere Ecclesia Christi tota. Qua re libenti et aequo animo ea omnia fieri p a t i m u r , ex quibus honor, decus, gloria maior in beatissimam Virginem manet, ac per illam in Christum, eius F i l i u m , redundet. Cum ergo Venerabilis F r a t e r Ioannes Mazur, Episcopus Siedlcensis, suo suique populi nomine iam ab hac Apostolica Sede petierit ut imago ven e r a n d a beatae Mariae Virginis, quae in templo « W o l a G u l o w s k a » Ordinis F r a t r u m Beatae Mariae Virginis de Monte Carmelo, in sua dioecesi, s u m m a fidelium pietate colitur, cuiusque documenta bonitatis erga filios tot exstant, pretioso diademate redimire posset, Nos, r a t i posse t a n t a e Virginis religionem, si res concedatur, ceu flammam ali et augeri, quam aequissimo animo postulatis concedimus. P l a c e t ergo Venerabilem F r a t r e m Ioannem Mazur, quem s u p r a memoravimus, vel quem ipse legaverit, quo die velit imaginem beatae Mariae Virginis in templo (( Wola Gulowska » veneratam, nomine et a u c t o r i t a t e n o s t r a redimire pretioso diademate inter Missae sollemnia, et ea quidem caerimonia a t q u e sollemnitate, qua Deum omnipotentem eiusque castissimam Matrem honorari addecet. Contrariis nihil obstantibus. Ceterum Acta 12 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale quod agimus felix, faustum, f o r t u n a t u m q u e sit, cum sacro Siedlcensi A n t i s t i t i t u m eius dioecesi universae. D a t u m Romae, a p u d S. P e t r u m , sub anulo Piscatoris, die ix mensis Novembris, a n n o MDCCCCLXXXI, Pontificatus Nostri q u a r t o . AUGUSTINUS C a r d . CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £ß Sigilli In Secret. Status tab., n. 75676. HOMILIA In Italico pago vulgo Collevalenza cognominato habita.* 1. « Venite benedetti del P a d r e mio, ricevete in eredità il regno p r e p a r a t o per voi fin dalla fondazione del mondo ».' Abbiamo sentito queste parole poco fa, nel Vangelo della solennità odierna. Tali parole p r o n u n c e r à il Figlio dell'uomo quando, come re, si t r o v e r à dinanzi a t u t t i i popoli della t e r r a , alla fine del mondo. Allora quando « egli separerà gli uni dagli a l t r i , come il pastore separa le pecore dai capri », 2 a q u a n t i si t r o v e r a n n o alla sua destra, rivolgerà le parole : (( ricevete in eredità il regno ». Questo è il dono definitivo del P a d r e , del Figlio e dello Spirito Santo. 3 È il dono m a t u r a t o (( fin dalla fondazione del mondo », nel corso di t u t t a la storia della salvezza. Esso è dono dell'Amore misericordioso. Perciò oggi, festa di Cristo Re dell'universo ed u l t i m a domenica dell'anno liturgico, ho desiderato venire al s a n t u a r i o dell'Amore misericordioso. La l i t u r g i a di questa domenica ci rende consapevoli, in modo particolare, che nel regno rivelato da Cristo crocifisso e risorto si deve compiere definitivamente la storia dell'uomo e del mondo : (( Cristo, infatti, è risuscitato dai morti, primizia di coloro che sono morti ». 4 2. U regno di Cristo, che è dono dell'eterno Amore, dell'Amore misericordioso, è stato p r e p a r a t o (( fin dalla fondazione del mondo ». * Die 22 m. Novembris a. 1981. Mt 25, 43. Mt 25, 32. Mt 25, 34. 1 Cor 15, 20. 1 2 3 4 Acta Ioannis Pauli Pp. II 13 5 T u t t a v i a , «a causa di un nomo venne la m o r t e » e « t u t t i muoiono in Adamo ». All'essenza del regno, nato d a l l ' E t e r n o Amore, a p p a r t i e n e la V i t a e non la morte. 6 La morte è e n t r a t a nella storia dell'uomo insieme con il peccato. All'essenza del regno, nato dall'eterno Amore, a p p a r t i e n e la Grazia, non il peccato. Il peccato e la morte sono nemici del regno perché in essi si sintetizza, in un certo senso, la somma del male che è nel mondo ed è penet r a t o nel cuore dell'uomo e nella sua storia. L ' a m o r e misericordioso tende alla pienezza del bene. Il regno « prep a r a t o fin dalla fondazione del mondo » è regno della verità e della grazia, del bene e della vita. Tendendo alla pienezza del bene, l'Amore misericordioso e n t r a nel mondo segnato col marchio della morte e della distruzione. L'amore misericordioso p e n e t r a nel cuore dell'uomo, aggravato dal peccato e dalla concupiscenza, che è « dal mondo ». L'Amore misericordioso i n s t a u r a un incontro con il m a l e ; affronta il peccato e la morte. E proprio in ciò si manifesta e riconferma il fatto che questo Amore è più grande di ogni male. San Paolo, t u t t a v i a , ci rende consapevoli di quanto sia lunga la via che questo Amore deve percorrere, la via che conduce al compimento del Regno (( p r e p a r a t o fin dalla fondazione del mondo ». Egli, scrivendo sul Cristo Re, si esprime c o s ì : « B i s o g n a . . . che egli regni finché non abbia posto t u t t i i nemici sotto i suoi piedi. L'ultimo nemico ad essere a n n i e n t a t o s a r à la morte ». 7 La morte è s t a t a già a n n i e n t a t a , per la p r i m a volta, nella risurrezione di Cristo, che in tale vittoria si è manifestato Signore e Re. T u t t a v i a , nel mondo continua a dominare la morte : « t u t t i muoiono in Adamo », perché sul cuore dell'uomo e sulla sua storia grava il peccato. Esso sembra pesare in modo particolare sulla nostra epoca. Quanto grande è la potenza dell'Amore misericordioso, che aspettiamo fino a quando Cristo non avrà messo t u t t i i nemici sotto i suoi piedi, vincendo fino in fondo il peccato ed a n n i e n t a n d o , come ultimo nemico, la morte ! Il regno di Cristo è u n a tensione verso la vittoria definitiva dell'Amore misericordioso, verso la pienezza escatologica del bene e della grazia, della salvezza e della vita. 5 6 7 1 Cor 15, 21. 1 Cor 15, 22. 1 Cor 15, 25 s. Acta 14 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Questa pienezza ha il suo inizio visibile sulla t e r r a nella croce e nella risurrezione. Cristo, crocifisso e risorto, è fino in fondo a u t e n t i c a rivelazione dell'Amore misericordioso. Egli è re dei nostri cuori. 3. « Bisogna infatti che egli regni » nella sua croce e risurrezione, bisogna che regni fino a quando «consegnerà il regno a Dio P a d r e ... )). Quando infatti r i d u r r à « a l nulla ogni principato e ogni potestà e pot e n z a » , che tengono il cuore umano nella schiavitù del peccato e il mondo nella sottomissione alla morte ; quando « t u t t o gli sarà stato sottomesso », allora anche il Figlio farà a t t o di sottomissione a Colui che gli ha sottoposto ogni cosa, « perché Dio sia t u t t o in t u t t i ». Ecco la definizione del regno, p r e p a r a t o « fin dalla fondazione deimondo ». 8 9 Ecco il definitivo compimento dell'Amore misericordioso : Dio : t u t t o in t u t t i ! Q u a n t i nel mondo ripetono ogni giorno le parole « v e n g a il tuo regno », pregano in definitiva « perché Dio sia t u t t o in /tutti ». Tuttavia, « a causa di un uomo venne la morte », la morte, la cui dimensione i n t e r n a nello spirito u m a n o è il peccato. 10 Ed ecco, l'uomo, permanendo in questa dimensione di morte e di peccato, l'uomo t e n t a t o fin dall'inizio con le parole : « diventerete come Dio »," mentre prega « venga il tuo regno », p u r t r o p p o si oppone alla sua venuta, la respinge a d d i r i t t u r a . Sembra dire : se in definitiva Dio s a r à « t u t t o in t u t t i », che cosa r i m a r r à per me uomo? Questo regno escatologico non assorbirà forse l'uomo stesso, non lo a n n i e n t e r à ? Se Dio è t u t t o , l'uomo è niente ; egli non esiste. Così proclamano gli a u t o r i delle ideologie e dei p r o g r a m m i , che esortano l'uomo a volt a r e le spalle a Dio, ad opporsi al Suo regno con assoluta fermezza e determinazione, perché solo così può costruire il proprio regno ; cioè il regno dell'uomo nel mondo, il regno indivisibile dell'uomo. 4. Così ritengono, così proclamano, e per questo si battono. Impegnandosi in tale battaglia, sembrano non avvertire che l'uomo non può regnare finché in lui continua a dominare il peccato ; che egli non è veramente re quando su di lui domina la morte ... Che tipo di regno è mai questo, se non si libera l'uomo da quel « p r i n c i p a t o , potestà e po8 9 10 11 1 Cor 15, 1 Cor 15, 1 Cor 15, Cfr. Gen 24. 28. 21. 3, 5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 15 tenza », che trascinano al male la sua coscienza ed il suo cuore, e fanno scaturire dalle opere del genio umano orribili minacce di distruzione? Tale è la verità sul mondo in cui viviamo. La verità sul mondo in cui l'uomo, con t u t t a la sua fermezza e determinazione, respinge il regno di Dio, per fare di questo mondo il proprio regno indivisibile. E, nello stesso tempo, sappiamo che nel mondo già esiste il regno di Dio. Esiste in modo irreversibile. Esso è nel mondo : è in noi ! Oh ! di q u a n t a potenza di Amore hanno bisogno l'uomo odierno e il mondo ! Di q u a n t a potenza dell'Amore misericordioso ! Perché quel regno, che già esiste nel mondo, possa r i d u r r e a nulla il regno del « principato, potestà e potenza », che inducono il cuore dell'uomo al peccato, e sul mondo stendono l'orribile minaccia della distruzione. Oh ! q u a n t a potenza dell'Amore misericordioso si deve manifestare nella croce e nella risurrezione di Cristo ! (( Bisogna che egli regni ... ». 5. Cristo regna per il fatto che t u t t i e t u t t o conduce al P a d r e , regna per consegnare « il regno a Dio P a d r e », per sottomettere se stesso (( a Colui che gli ha sottomesso ogni c o s a » . Egli regna come Pastore, come il Buon P a s t o r e . P a s t o r e è colui che ama le pecore e ne ha cura, le protegge dalla dispersione, le r a d u n a « da t u t t i i luoghi dove erano disperse nei giorni nuvolosi e di caligine ». 12 13 14 L'odierna liturgia contiene un commovente dialogo del P a s t o r e con il gregge. Dice il P a s t o r e : « Io stesso condurrò le mie pecore al pascolo e io le farò riposare ... Andrò in cerca della pecora p e r d u t a e r i c o n d u r r ò all'ovile quella s m a r r i t a ; fascerò quella ferita e curerò quella malata, avrò c u r a della grassa e della f o r t e ; le pascerò con g i u s t i z i a » . 15 Dice il gregge : « U Signore è il mio pastore : - non manco di nulla ; su pascoli erbosi mi fa riposare, - ad acque t r a n q u i l l e mi conduce. - Mi rinfranca, mi guida per il giusto cammino - per amore del suo nome ... Felicità e grazia mi saranno compagne - t u t t i i giorni della mia vita, e abiterò nella casa del Signore - per lunghissimi a n n i ». 16 12 13 14 15 16 1 Cor 15, 24. 1 Cor 15, 28. Ez 34, 12. Ez 34, 15-16. Sal 22/23, 1-3. 6. 16 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Questo è il p a r l a r e quotidiano delia Chiesa : il dialogo che si svolge t r a il P a s t o r e e il gregge ed in tale dialogo m a t u r a il regno « p r e p a r a t o fin dalla fondazione del m o n d o » . 17 Cristo Ee, come Buon P a s t o r e , p r e p a r a in diversi modi il suo Ovile, cioè t u t t i coloro che Egli deve consegnare al P a d r e « perché Dio sia t u t t o in t u t t i ». 18 6. Quanto desidera egli dire a t u t t i un giorno : « Venite, benedetti del P a d r e mio, ricevete in eredità il regno » ! 1 9 Quanto desidera egli incontrare, nel compiersi della storia del mondo, coloro ai quali p o t r à d i r e : « . . . io ho avuto fame e mi avete dato da mangiare, ho avuto sete e mi avete dato da b e r e ; ero forestiero e mi avete ospitato, nudo e mi avete vestito, malato e mi avete visitato, carcerato e siete venuti a trovarmi » ! 2 0 Quanto desidera egli riconoscere le sue pecore dalle opere di c a r i t à , anche solo u n a di esse, anche dal bicchiere di acqua dato nel suo nome ! Quanto egli desidera r i u n i r e le sue pecore in un solo ovile definitivo, per porle « a l l a sua d e s t r a » e d i r e : « r i c e v e t e . . . il regno p r e p a r a t o per voi fin dalla fondazione del mondo » ! 2 1 E t u t t a v i a , nella stessa parabola, Cristo p a r l a dei c a p r i che si troveranno « alla sinistra ». Sono coloro che hanno rifiutato il regno. H a n n o rifiutato non soltanto Dio, considerando e proclamando che il suo regno a n n i e n t a l'indiviso regno dell'uomo nel mondo, ma hanno rifiutato anche l'uomo : non l'hanno ospitato, non l ' h a n n o visitato, non gli hanno dato da mangiare né da bere. Il regno di Cristo, infatti, si conferma, nelle parole dell'ultimo giudizio, come regno dell'amore verso l'uomo. L ' u l t i m a base della cond a n n a sarà proprio quella motivazione : « ogni volta che non avete fatto queste cose ad uno di questi miei fratelli più piccoli, non l'avete fatto a me». 22 Questo è dunque il regno dell'amore verso l'uomo, dell'amore nella v e r i t à ; ed è perciò il regno dell'Amore misericordioso. Questo regno è il dono « p r e p a r a t o ... fin dalla fondazione del mondo », dono dell'Amore. E anche frutto dell'Amore, che nel corso della storia dell'uomo e del 17 18 19 20 21 22 Mt 25, 24. 7 Cor 15, 28. Mt 25, 34. Mt 25, 35-36. Cfr. Me 9, 41. Mt 25, 45. Acta Ioannis Pauli Pp. II 17 mondo si fa costantemente s t r a d a a t t r a v e r s o le barriere dell'indifferenza, dell'egoismo, della noncuranza e d e l l ' o d i o ; attraverso le barriere della concupiscenza della carne, degli occhi e della superbia della vita ; attraverso il fomite del peccato che ogni uomo p o r t a in sé, attraverso la storia dei peccati u m a n i e dei crimini, come ad esempio quelli che gravano sul nostro secolo e sulla n o s t r a generazione ... attraverso t u t t o ciò ! 2 3 Amore misericordioso, Ti preghiamo, non venire meno ! Amore misericordioso, sii infaticabile ! Sii costantemente più grande di ogni male, che è nell'uomo e nel mondo. Sii più grande di quel male, che è cresciuto nel nostro secolo e nella n o s t r a generazione ! Sii più potente con la forza del Re crocifisso ! (( Beato il suo Regno che viene ». ALLOCUTIONES I Ad Latii episcopos occasione oblata « ad Limina » visitationis coram admissos. * Signor Diletti Cardinale, e venerati Confratelli, Vi accolgo oggi in visita « ad Limina » con vivo affetto e fervida considerazione, lieto che essa mi consenta di rinnovare la gioia dei personali incontri avuti con ciascuno di voi, offrendomi insieme l'opp o r t u n i t à di i n t r a t t e n e r m i collegialmente con t u t t i . Voi, cari fratelli della Conferenza Episcopale del Lazio a p r i t e la serie delle visite « ad Limina » collegiali dei vescovi italiani, programmate per l ' a n n o in corso, e siete quindi il primo gruppo di P r e s u l i a cui amo rivolgere la mia parola. Le visite dei singoli vescovi hanno avuto inizio dai primi mesi di q u e s t ' a n n o , e si sono succedute regolarmente fino alla d a t a del 13 Maggio scorso, giorno di prova e di sofferenza per la mia persona, e per la Chiesa intera. Alla ripresa delle visite personali, ed in questo primo incontro col23 Cfr. Ov 2, 16. * Die 5 m. Novembris a. 1981. 2 - A. A. S. Acta 18 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale legialé, desidero confidarvi che a n n e t t o u n a particolare i m p o r t a n z a sia alle prime che agli incontri con le singole Conferenze Regionali. I n f a t t i , se nei colloqui individuali, ai quali mi propongo di p r e s t a r e p r e m u r o s a attenzione, mi è dato di accogliere ogni fratello nell'episcopato che r a p p r e s e n t a e reca con sé la Chiesa particolare di cui è P a s t o r e , nell'incontro collegiale mi è permesso di g u a r d a r e in m a n i e r a più integrale e sintetica, insieme con i vescovi, ai problemi generali, propri della Nazione o delle singole Regioni. 1. I motivi dell'importanza delle visite « ad L i m i n a » sono anzitutto di c a r a t t e r e teologico e dottrinale. Tali visite, infatti, costituiscono p r i m a r i a m e n t e un a t t o di profonda e convinta fede nel Mistero della Chiesa, così come l'ha voluta il suo divin F o n d a t o r e , Gesù Cristo. I vescovi che « in virtù della consacrazione episcopale e mediante la comunione gerarchica col Capo del Collegio e con le m e m b r a » (Nota esplicativa previa annessa alla Costituzione dogmatica sulla Chiesa) diventano successori degli Apostoli, con capacità di evangelizzare, santificare e governare il Popolo di Dio, e di p e r p e t u a r e a loro volta lo stesso episcopato, riconoscono in modo privilegiato, mediante le ricorrenti visite (( ad Limina », che il Successore di P i e t r o è « principio e fondamento perpetuo e visibile d e l l ' u n i t à della fede e della c o m u n i o n e » ; è colui che garantisce l'ortodossia della verità rivelata ed a n n u n z i a t a ; è il P a s t o r e universale della Chiesa, con potestà o r d i n a r i a ed immed i a t a s u l l ' i n t e r a comunità cristiana, cioè P a s t o r i e Fedeli. 1 Con Lui i vescovi desiderano confermare anche in questo modo u n a comunione di mente, di cuore e di disciplina. Essi sono consapevoli che il m a n d a t o giurisdizionale, di cui sono insigniti, proviene loro subordinatamente alla comunione gerarchica con P i e t r o , dalla cui scelta od approvazione è d e t e r m i n a t a in concreto la missione canonica. Tale a t t o di fede da p a r t e dei vescovi si r a d i c a nel più intimo nucleo della d o t t r i n a cattolica, per cui la sana e fedele tradizione afferma coii i P a d r i della Chiesa : « Nihil sine P e t r o ». La visita « a d L i m i n a » ha anche u n a evidente motivazione pastorale. II Vescovo di Roma, come Vicario di Cristo e Successore di P i e t r o , avverte la sollecitudine del gregge universale, che egli può raggiungere in concreto soltanto mediante i vescovi preposti. Emerge, infatti, dalla storia passata e presente, come i problemi pastorali siano sempre nu1 Const. Dogm. Lumen Gentium, 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 19 merosi e difficili ed abbiano caratteristiche diverse secondo i modi ed il grado di m a t u r i t à delle singole Chiese. Mediante la visita « ad Limina », il P a p a ha così la possibilità di e n t r a r e nel vivo delle istanze delle singole Chiese, attraverso l'informazione dei rispettivi P a s t o r i . Questi, infatti, mettono a p a r t e il P a p a delle loro prospettive, deíle loro gioie, dei loro affanni e delle loro speranze, facendosi t r a m i t e degli interrogativi delle moltitudini cristiane in cammino con la loro storia verso destini trascendenti. La visita « ad Limina » è in sintesi, l'incontro del P a p a , P a s t o r e supremo, con un fratello nell'episcopato, con un amico, con un P a s t o r e responsabile che, insignito di un grande onore, p o r t a anche il peso di u n a grave responsabilità. 2. La visita odierna, a questi motivi di ordine generale, assomma quelli di n a t u r a specifica derivanti dalla c a r a t t e r i s t i c a p r o p r i a della vostra Conferenza Episcopale. Come si esprimeva il mio predecessore Paolo VI nella allocuzione p r o n u n c i a t a il 24 febbraio 1977, in occasione della vostra precedente visita, « le Chiese, da Voi r a p p r e s e n t a t e , sono come il primo degli anelli concentrici che idealmente designano la m a p p a della Chiesa universale, ed è questo un fatto che postula necessariamente u n a d i r e t t a e più accentuata comunione ». I vescovi della Regione del Lazio, cioè del territorio che circonda Roma, centro della Cristianità e Capitale d ' I t a l i a , sono i più vicini al Sommo Pontefice ed alla S a n t a Sede, ed operano nel raggio di un territorio che, lungo i secoli, ha assistito ad altissime ed irrepetibili testimonianze di vita cristiana. È questo il momento di sottolineare che patrimonio unico — ed in p a r i tempo responsabilità gravissima — per Roma e la sua regione è la ricchezza di d o t t r i n a , di s a n t i t à , di apostolato, di c a r i t à ecclesiale in t u t t e le forme, connesse con la storia della Sede Apostolica e col cos t a n t e magistero ed intervento dei P a p i . La presenza dei Santi Apostoli P i e t r o e Paolo, dei loro primi successori, di t u t t a la schiera dei m a r t i r i e dei santi che hanno accompagnato la storia e la missione di Roma in t u t t i i secoli ed in ogni circostanza, s o p r a t t u t t o dolorosa della sua vita, è unica nella vita della Chiesa. Anche recentemente, il m a r t i r i o di S a n t a Maria Goretti, a N e t t u n o , ha arricchito la tradizione. È impossibile e n u m e r a r e t u t t i i santi che hanno coinvolto la loro vita con quella di Roma e della regione. Ogni ceto di persone può avere un esempio e p a t r o n o : i vescovi hanno l'esem- 20 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pio dei S a n t i Pontefici, i giovani h a n n o maestro San Filippo Neri e patrono San Luigi G o n z a g a ; le madri di famiglia S a n t a F r a n c e s c a Rom a n a ; i presbiteri San Vincenzo P a l l o t t i , San Gaspare del Bufalo, San Giovanni B a t t i s t a de Rossi. Così la regione offre modelli di eccelsa s a n t i t à , antichi e moderni, San B o n a v e n t u r a da Bagnoregio, San Tommaso d'Aquino, San Carlo da Sezze, San Felice da Cantalice, San Paolo della Croce e numerosi altri. Sorgente inesausta di vita spirituale e di apostolato sono ancora i g r a n d i centri di s p i r i t u a l i t à e di c u l t u r a cristiana, ed i S a n t u a r i della regione. Non potendo e n u m e r a r l i t u t t i mi limito ad incoraggiare ogni impegno perché tali centri, come le Basiliche romane, le gloriose Abbazie Benedettine di Montecassino e di Subiaco, ed i S a n t u a r i dei diversi Ordini Religiosi, svolgano u n ' o p e r a sempre più intensa in vista di un rinnovamento cristiano nell'ora presente. Conosco il vostro assiduo lavoro per la causa del Regno di Dio in questa regione benedetta, e desidero, p e r t a n t o , esprimervi il mio più vivo compiacimento ed apprezzamento per t u t t a l'opera compiuta insieme con i sacerdoti, i religiosi ed i laici delle vostre diocesi. 3. P a s s a n d o ad analizzare, in modo più specifico la situazione religiosa della regione, posso dire che in questi t r e a n n i di pontificato, per mezzo degli incontri personali e delle vostre accurate relazioni, mi sono reso abbastanza conto sia delle r e a l t à positive e consolanti, sia delle difficoltà talvolta anche gravi e preoccupanti. Le caratteristiche etniche, sociali e c u l t u r a l i della regione si presentano disparate e molteplici. Roma, la capitale, è cresciuta in questi c i n q u a n t a a n n i in modo rapido e t u m u l t u o s o , con u n a popolazione prevalentemente i m m i g r a t a di varia estrazione sociale e regionale. Tale popolazione, in p a r t e pendolare, abita nell'enorme e spesso anonima periferia, creando problemi di conoscenza, di accostamento, di evangelizzazione formativa e metodica. La Città, poi, è continuamente a t t r a v e r s a t a da un impressionante flusso di t u r i s t i provenienti da ogni p a r t e del mondo, i quali p o r t a n o con sé esperienze e mentalità diverse, talvolta c o n t r a s t a n t i il costume cristiano. Nell'agro romano, la civiltà r u r a l e è da tempo in r a p i d a evoluzione verso lo stile di vita di quella industriale, tendente all'agiatezza consumistica, con l'ideale della sicurezza sociale e del benessere. Tali fenomeni hanno indotto necessariamente un m u t a m e n t o di men- Acta Ioannis Pauli Pp. II 21 talità, di costumi, di sentimenti, di r a p p o r t i nella popolazione, creando — anche a motivo di un'insufficiente formazione alla fede — u n ' a t m o sfera in cui non è difficile riscontrare tendenze agnostiche in campo dottrinale ed u n a conseguente falsa autonomia in campo morale. Bisogna t u t t a v i a sottolineare che nel popolo p e r d u r a il profondo substrato della fede e della morale cristiana, che si manifesta con la sensibilità ai problemi religiosi, l'intimo bisogno di Dio e della preghiera, la stima del sacerdote zelante, e del suo ministero, e s o p r a t t u t t o con u n a più sentita responsabilizzazione da p a r t e di molti laici impegnati e di molti gruppi di presenza cristiana, che avvertono l'urgenza di u n a più intensa vita spirituale e di u n a più attiva partecipazione all'apostolato diretto. Di fronte alle innegabili difficoltà dei nostri tempi ed ai segni positivi di u n a riscoperta responsabilità nella s t r u t t u r a della Chiesa, la j n i a esortazione è rivolta anzitutto a sostenere il vostro coraggio, invitandovi a lavorare con fervore nel campo del Signore, e ricordando che nessuna difficoltà può separarci dall'amore di Cristo, come già affermava San Paolo rivolgendosi a questo popolo romano : « Io sono persuaso che né morte né vita, né angeli né principati, né presente né avvenire, né potenza né altezza né profondità né alcuna a l t r a c r e a t u r a p o t r à mai se2 p a r a r c i dall'amore di Dio in Cristo Gesù, nostro Signore ». San Paolo voleva solennemente a t t e s t a r e , con tali espressioni, che mai le vicende della storia, per quanto turbinose e difficili, possono distaccarci da Colui che ha redento l ' u m a n i t à col suo amore crocifisso. Con San Carlo Borromeo, che ieri abbiamo festeggiato e che venero particolarmente come mio P a t r o n o , Vi esorto : « Sine metu et constanter certe agamus, a t q u e adeo perficiamus quod Evangelium docet, quod Christus iubet, quod ratio praecipit, quod gregis salus, quod Ecclesiae auctoritas, dignitasque postulat ». 4. 3 Due p u n t i , infine, desidero segnalare alla vostra attenzione. Vorrei suggerirvi in primo luogo di potenziare costantemente gli incontri della vostra Conferenza E p i s c o p a l e ; essi si dimostrano sempre più utili e talvolta necessari, proprio per riuscire a creare quella mentalità e quella atmosfera di « comunione » e di « comunità )) richia- 2 Rm 8, 35-39. 3 Oratio in Concilio Provinciali II, Anno 1569, die 29 Aprilis. Acta 22 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale m a t e e sottolineate dal recentissimo piano pastorale della Conferenza Episcopale I t a l i a n a per il prossimo decennio. <( U n a più profonda comprensione del dono della comunione — è scritto nel Documento pubblicato in proposito — accrescerà senza dubbio in t u t t a la n o s t r a Chiesa la grazia d e l l ' u n i t à vissuta nella c a r i t à e r e n d e r à credibile l ' a n n u n c i o evangelico che essa è c h i a m a t a a p o r t a r e » (n. 1). Gli incontri p r o g r a m m a t i delle Conferenze Episcopali Regionali hanno lo scopo di p a r t e c i p a r e le proprie esperienze, di i n t e r r o g a r s i sulle necessità delle singole diocesi, di delineare insieme piani comuni di attività pastorale, di analizzare le difficoltà i n c o n t r a t e , di individuare linee operative specialmente riguardo alla formazione del Clero, alla pastorale delle Vocazioni, a l l ' a n d a m e n t o dei Seminari, al collegamento fra i vari g r u p p i di presenza cristiana. A proposito di tale intensa « comunione » t r a i P a s t o r i , vi esorto anche a considerare con animo generoso e fiducioso, la possibilità di m u t u i aiuti, di scambi perspicaci di sussidi pastorali, superando la pressione (( del bisogno immediato locale », per favorire un lavoro ed u n a programmazione di insieme. Infine, desidero ancora esortarvi all'ascolto ed alla c u r a a t t e n t a dei laici. Oggi, in modo particolare, bisogna saper capire e v a l u t a r e i laici che sentono il bisogno e quasi l'ansia di mettersi al servizio della verità per a n n u n c i a r e il Cristo e testimoniarLo nella società in cui vivono. Esiste un estremo bisogno di certezza a u t e n t i c a e di vera s p e r a n z a ; e molti laici sentono questa necessità e vogliono inserirsi attivamente e responsabilmente nell'apostolato, in aiuto dei vescovi e dei sacerdoti. È necessario dunque, rendersi sensibili a questa r e a l t à consolante, e form a r e i sacerdoti a sensibilizzarsi a loro volta, affinché tale entusiasmo, che è autentico dono dello Spirito Santo per questi nostri tempi, non venga soffocato e spento, o peggio deviato e stravolto in esperimenti sbagliati e deludenti. È consolante la g r a d u a l e ripresa dell'associazionismo cattolico, sia a t t r a v e r s o l'Azione Cattolica, sia mediante Movimenti di a n t i c a e recente formazione, che t u t t i conosciamo. Si presenta urgente l'im- pegno di indirizzare positivamente tali forze, anche mediante p i a n i congiunti, verso un apostolato di presenza e precisi compiti di evangelizzazione, che, per q u a n t o r i g u a r d a Roma, dovranno s o p r a t t u t t o corrispondere alle necessità religiose della g r a n d e periferia. Acta Ioannis Pauli Pp. II 23 Carissimi f r a t e l l i ! Molti indubbiamente sarebbero ancora i problemi da t r a t t a r e e da analizzare insieme, perché la pastorale oggi si presenta veramente vasta e differenziata. Ma voi avrete agio e motivo di ulteriori i n c o n t r i ; per oggi basta aver indicato le questioni della Conferenza Episcopale e della formazione dei laici qualificati. La Madre Celeste, a cui il nostro popolo di Roma e di t u t t o il Lazio è sempre stato t a n t o devoto, vi assista nel vostro lavoro di P a s t o r i , vi animi sempre il santo fervore a vantaggio dei fedeli e dell'intera società. Vi accompagni la mia Benedizione Apostolica, che vi i m p a r t o di gran cuore, estendendola con affetto alle comunità ecclesiali a voi affidate. II Ad eos qui colloquio de communibus radicibus christianis Nationum Europaearum interfuere coram admissos.* Illustri Signori! In occasione di queste giornate di studio, dedicate alle « Comuni radici cristiane delle Nazioni Europee », avete desiderato questa Udienza, per incontrarvi con me. Mentre porgo a t u t t i voi personalmente, uomini di c u l t u r a dell'Europa e del mondo intero convenuti a Roma, il mio saluto più sentito, vi manifesto il mio ringraziamento, non solo per questa vostra visita, per me così g r a d i t a , ma anche perché avete scelto come spunto ed argomento delle vostre riflessioni idee che sento i n t i m a m e n t e radicate nel mio spirito e che ho avuto modo di esprimere fin dall'inizio del mio Pontificato (Discorso del 22 ottobre 1978) e poi man mano, nell'Omelia sulla piazza del Duomo di Gniezno (3 giugno 1979), nel discorso . t e n u t o a Czestochowa ai Vescovi Polacchi (5 giugno 1979), dur a n t e le visite a Subiaco, a Montecassino, a Norcia in occasione del 1550° anniversario della nascita di San Benedetto, nel discorso t e n u t o all'Assemblea Generale d e l l ' U N E S C O (2 giugno 1980), e che s o p r a t t u t t o ho manifestato a p e r t a m e n t e e sintetizzato nella L e t t e r a Apostolica Egregiae Virtutis (31 dicembre 1980), con cui ho proclamato i S a n t i Cirillo e Metodio p a t r o n i d e l l ' E u r o p a insieme con San Benedetto. * Die 6 m. Novembris a. 1981. Acta 24 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Grazie per questa sensibilità e attenzione alle ansie apostoliche, che caratterizzano la vita del P a s t o r e supremo della Chiesa che, in nome di Cristo, si sente anche P a d r e affettuoso e responsabile dell'intera umanità. 1. Il grido che mi uscì spontaneo dal cuore in quel giorno indimenticabile, in cui per la p r i m a volta nella storia della Chiesa un P a p a slavo, figlio della m a r t o r i a t a e sempre gloriosa Polonia, iniziava il suo servizio pontificale, non era altro che l'eco dell'anelito che spinse San Cirillo e Metodio ad affrontare la loro missione evangelizzatrice : « Aprite, spalancate le porte a Cristo ! Non abbiate p a u r a di accogliere Cristo e di accettare la sua p o t e s t à . . . Alla sua salvatrice potenza a p r i t e i confini degli s t a t i , i sistemi economici come quelli politici, i vasti campi della c u l t u r a , della civiltà, dello sviluppo. Non abbiate p a u r a . Permettete a Cristo di p a r l a r e all'uomo. Solo L u i ha parole di v i t a » . Voi conoscete la vita e le vicende dei due S a n t i : si può ben dire che la loro esistenza si presenta sotto due aspetti essenziali : un immenso amore a Cristo e u n a triplice fedeltà. Il loro amore appassionato e coraggioso a Cristo si manifestò nella fedeltà alla vocazione missionaria ed evangelizzatrice, nella fedeltà alla Sede R o m a n a del Pontefice e, infine, nella fedeltà ai popoli slavi. Essi a n n u n z i a r o n o la verità, la salvezza, la pace ; essi vollero la pace ! E perciò r i s p e t t a r o n o le ricchezze spirituali e c u l t u r a l i di ogni popolo, ben convinti che la grazia p o r t a t a da Cristo non distrugge, ma eleva e trasforma la n a t u r a . P e r questa fedeltà al Vangelo ed alle c u l t u r e locali, essi inventarono un alfabeto particolare per rendere possibile la trascrizione dei libri sacri nella lingua dei popoli slavi, e così, contro le recriminazioni di coloro che ritenevano quasi un dogma le t r e lingue sacre, l'ebraico, il greco ed il latino (i « p i l a t i a n i » come li chiamava San Cirillo), essi introdussero la lingua slava anche nella liturgia, con autorevole conferma del P a p a , e come primo messaggio tradussero il (( Prologo » del Vangelo di Giovanni. « Greci di origine, Slavi di cuore, inviati canonicamente da Roma, essi sono un fulgido esempio dell'universalismo cristiano. Di quell'universalismo che abbatte le barriere, estingue gli odi e unisce t u t t i nell'amore del Cristo Redentore Universale ».* 1 Lettera del Cardinale Segretario di Stato ai fedeli partecipanti alle celebrazioni dei Santi Cirillo e Metodio a Velehrad, in Cecoslovacchia. Cfr. « L'Osservatore Romano », 6-7 luglio 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 25 2. La proclamazione dei due S a n t i Apostoli degli Slavi a p a t r o n i d e l l ' E u r o p a insieme con San Benedetto voleva p r i m a di t u t t o ricord a r e l'undicesimo centenario della L e t t e r a Industriae Tuae, i n v i a t a da P a p a Giovanni V I I I al P r i n c i p e Svatopluk nel giugno dell'anno 880, nella quale veniva lodato e raccomandato l'uso della lingua slava nella liturgia, e il primo centenario della pubblicazione della L e t t e r a Enciclica Grande Munus (30 settembre 1880), con la quale il Pontefice Leone X I I I ricordava a t u t t a la Chiesa le figure e l ' a t t i v i t à apostolica dei due santi. Ma con essa, in particolare, ho voluto sottolineare che <( l ' E u r o p a nel suo insieme geografico è, per così dire, frutto dell'azione di due correnti di tradizioni cristiane, alle quali si aggiungono anche due forme di c u l t u r a diverse, ma allo stesso tempo profondamente complementari » (ivi) : Benedetto abbraccia la c u l t u r a prevalentemente occidentale e centrale d e l l ' E u r o p a , più logica e razionale, e la spande mediante i vari centri benedettini negli a l t r i continenti ; Cirillo e Metodio mettono in risalto specialmente l'antica c u l t u r a greca e la tradizione orientale, più mistica e intuitiva. Questa proclamazione ha voluto essere il riconoscimento solenne dei loro meriti storici, c u l t u r a l i , religiosi nell'evangelizzazione dei popoli europei e nella creazione dell ' u n i t à spirituale d e l l ' E u r o p a . Anche voi, illustri signori, venuti da t a n t e p a r t i del mondo, vi siete fermati a riflettere su questo innegabile fenomeno di u n i t à ideale del continente. I responsabili dell'Università Lateranense di Roma e dell'Università Cattolica di Lublino hanno voluto richiamare qui, nella C i t t à E t e r n a presso la Sede di P i e t r o , per q u a t t r o giorni di intensa a t t i v i t à , più di duecento intellettuali di ventitré Nazioni europee ed extraeuropee, con uno schema di studio articolato in dodici g r u p p i di lavoro con centinaia di relazioni. Due Istituzioni c u l t u r a l i di prestigio internazionale hanno invitato uomini pensosi e responsabili ad e n t r a r e con un dialogo fraterno e costruttivo nello spirito e nell'area della sollecitudine non solo della Chiesa Cattolica, ma anche delle supreme Organizzazioni Mondiali. Si è seguita a p p r o p r i a t a m e n t e u n a linea di assoluta convergenza : la ricerca delle radici cristiane dei popoli europei per offrire u n a indicazione alla vita di ogni singolo cittadino, e dare un significato complessivo e direzionale alla storia che stiamo vivendo, talvolta con a l l a r m a n t e angoscia. Abbiamo infatti u n ' E u r o p a della c u l t u r a con i g r a n d i movimenti filosofici, artistici e religiosi che la contraddistinguono e la fanno maes t r a di t u t t i i c o n t i n e n t i ; abbiamo l ' E u r o p a del lavoro, che, mediante Acta 26 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale la ricerca scientifica e tecnologica, si è sviluppata nelle varie civiltà, fino ad a r r i v a r e a l l ' a t t u a l e epoca d e l l ' i n d u s t r i a e della cibernetica ; ma c'è p u r e l ' E u r o p a delle tragedie dei popoli e delle nazioni, l ' E u r o p a del sangue, delle lacrime, delle lotte, delle r o t t u r e , delle c r u d e l t à più spaventose. Anche s u l l ' E u r o p a , n o n o s t a n t e il messaggio dei g r a n d i spiriti, si è fatto sentire pesante e terribile il d r a m m a del peccato, del male, che, secondo la parabola evangelica, semina nel campo della storia la funesta zizzania. Ed oggi, il problema che ci assilla è proprio salvare l ' E u r o p a ed il mondo da ulteriori catastrofi ! 3. Certamente, il congresso, a cui partecipate, ha d i r e t t a m e n t e un p r o g r a m m a ed un valore scientifico. Ma non basta r i m a n e r e sul piano accademico. Occorre anche cercare i fondamenti spirituali d e l l ' E u r o p a e di ogni Nazione, per trovare u n a p i a t t a f o r m a di incontro t r a le varie tensioni e le varie correnti di pensiero, per evitare ulteriori tragedie e s o p r a t t u t t o per dare all'uomo, al (( singolo » che c a m m i n a per vari sentieri verso la Casa del P a d r e , il significato e la direzione della sua esistenza. Ecco allora il messaggio di Benedetto, di Cirillo e Metodio, di t u t t i i mistici e santi cristiani, il messaggio del Vangelo, che è luce, vita, verità, salvezza dell'uomo e dei popoli. A chi rivolgersi, infatti, per conoscere il (( perché » della vita e della storia se non a Dio, che si è fatto uomo per rivelare la verità salvifica e per redimere l'uomo dal vuoto e dall'abisso dell'angoscia inutile e disperata? « Cristo Redentore — ho scritto nella Enciclica Redemptor Hominis — rivela pienamente l'uomo all'uomo stesso. Questa è ... la dimensione u m a n a del mistero della Redenzione. In questa dimensione l'uomo ritrova la grandezza, la dignità e i valori propri della sua u m a n i t à . . . L'uomo che vuol comprendere se stesso fino in fondo ... deve, con la sua inquietudine e incertezza ed anche con la sua debolezza e peccaminosità, con la sua vita e con la sua morte avvicinarsi a Cristo. Deve, per così dire, e n t r a r e in Lui con t u t t o se stesso . . . » . L ' E u r o p a ha bisogno di Cristo ! Bisogna e n t r a r e a contatto con Lui, a p p r o p r i a r s i del suo messaggio, del suo amore, della sua vita, del suo perdono, delle sue certezze eterne ed esaltanti ! Bisogna comprendere che la Chiesa da Lui voluta e fondata ha come unico scopo di t r a s m e t t e r e e g a r a n t i r e la V e r i t à da Lui rivelata, e mantenere vivi e attuali i mezzi di salvezza da Lui stesso i s t i t u i t i , e cioè i sacramenti e la 2 z N. 28. Acta Ioannis Pauli Pp. II 27 preghiera. Questo compresero spiriti eletti e pensosi, come P a s c a l , Newman, Rosmini, Soloviev, Norwid. Ci troviamo in u n ' E u r o p a in cui si fa ognor più forte la tentazione dell'ateismo e dello scetticismo ; in cui alligna u n a penosa incertezza morale, con la disgregazione della famiglia e la degenerazione dei costumi ; in cui domina un pericoloso conflitto di idee e di movimenti. La crisi della civiltà (Huizinga) e il t r a m o n t o dell'Occidente (Spengler) vogliono soltanto significare l'estrema a t t u a l i t à e necessità di Cristo e del Vangelo Il senso cristiano dell'uomo, immagine di Dio, secondo la teologia greca tanto a m a t a da Cirillo e Metodio ed approfondita da Sant'Agostino, è la radice dei popoli d e l l ' E u r o p a e ad esso bisogna richiamarsi con amore e buona volontà per dare pace e serenità alla n o s t r a epoca : solo così si scopre il senso umano della storia, che in r e a l t à è « Storia della salvezza ». 4. I l l u s t r i e cari Signori ! Mi piace concludere ricordando l'ultimo gesto e le ultime parole di un grande slavo, legato da un profondo amore a l l ' E u r o p a , Fiodor Michailovic D o s t o e v s k i j , che morì cento a n n i fa, la sera del 28 gennaio 1881 a P i e t r o b u r g o . Grande i n n a m o r a t o di Cristo, egli aveva scritto : « . . . la sola scienza non completerà mai ogni ideale u m a n o e la pace per l'uomo ; la fonte della vita e della salvezza dalla disperazione per t u t t i gli uomini, la condizione sine qua non e la garanzia per l'intero universo si racchiudono nelle parole II Verbo si è fatto carne e la fede in queste parole.* P r i m a di morire si fece ancora p o r t a r e e leggere il Vangelo che l'aveva accompagnato nei dolorosi a n n i della prigionia in Siberia e lo consegnò ai figli. L ' E u r o p a ha bisogno di Cristo e del Vangelo, perché qui stanno le radici di t u t t i i suoi popoli ! Siate anche voi all'ascolto di questo messaggio ! Vi accompagni la mia Benedizione, che con g r a n d e effusione vi imp a r t o nel nome del Signore ! 3 F. Dostojevskij, I Demoni, Sansoni, Firenze 1958. Acta 28 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale III Ad Exc.mum Virum Dom Mintoff, Melitae principem a negotiis publicis administrum, coram admissum.* Signor Primo Ministro, Mi è gradito porgerle un cordiale benvenuto, manifestandole, al tempo stesso, il mio animo grato per questa sua visita, e rivolgendo altresì, per suo t r a m i t e , il mio saluto beneaugurante a l l ' i n t e r a Nazione Maltese. Il primo pensiero che sorge spontaneo, in questo momento, è evocativo dei particolari r a p p o r t i millenari intercorsi t r a la S a n t a Sede e Malta, i quali sono stati espressione di quella costante fedeltà a Cristo ed alla Chiesa, che ha c o n t r a d d i s t i n t o la storia, la c u l t u r a , il costume e la sensibilità di quel diletto popolo. Esso, infatti, considera come suo particolare vanto far risalire le proprie origini cattoliche alla permanenza nell'isola dell'Apostolo delle Genti, definito a giusto titolo evangelizzatore mediterraneo, il quale vi annunziò la P a r o l a di salvezza ricambiato, a sua volta, dalla gentilezza e dai doni di quegli a b i t a n t i . Da allora, e proprio in virtù di un avvio t a n t o significativo e robusto, la Chiesa Apostolica di Malta ha continuato a corrispondere alla sua vocazione al Vangelo, ed ha saputo conservare ed incrementare, anche nelle ore più diffìcili della sua storia, le proprie preziose risorse spirituali ed il ricco patrimonio delle sue antiche tradizioni di fede. In t a l contesto, desidero, da p a r t e mia, Signor P r i m o Ministro, manifestare anche in questa circostanza il mio costante e profondo affetto — che conferma e prolunga quello dei miei Predecessori — per il popolo maltese rendendo pubblico a t t e s t a t o alle virtù dei suoi figli sia per q u a n t o concerne la loro vita cristiana, sia per quel che attiene all'impegno nei vari settori della vita civile, che ha trovato proiezione anche all'estero, mediante la presenza ed il lavoro dei concittadini emig r a t i . T u t t o ciò costituisce u n a ragione di sincero compiacimento e rappresenta in p a r i tempo u n a garanzia sicura per un avvenire sereno e laborioso dell'isola. Nel far p e n e t r a r e sempre più lo spirito del messaggio evangelico nei costumi di un popolo, la Chiesa non può che contribuire a consolidare i fondamenti della società, alimentando t r a i figli di u n a stessa p a t r i a * Die 12 m. Novembris a. 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 29 l'unione fraterna, la m u t u a collaborazione e la stima di quei valori spir i t u a l i che sono alla radice di un autentico progresso. È per questo motivo che la Chiesa, con la sua opera, offre un cont r i b u t o a l t a m e n t e prezioso alla vita della società civile, come ne fa fede la molteplicità delle istituzioni in campo educativo, assistenziale e caritativo, e il patrimonio inestimabile dei valori r i g u a r d a n t i la solidità dell'istituto familiare. P e r a t t u a r e questo suo servizio la Chiesa chiede la libertà che le compete avendo ricevuto da Dio il m a n d a t o — che è dovere e diritto — di a n n u n z i a r e il Vangelo in forme adeguate alla n a t u r a stessa di questo messaggio ed alla u m a n a dignità di coloro che ne sono i d e s t i n a t a r i . Con ciò la Chiesa forma le coscienze, e quindi rende il più alto servizio non solo ai singoli perché sappiano corrispondere alla loro vocazione trascendente, ma anche alla comunità civile, non potendo il cristiano m a t u r o non essere, insieme, anche cittadino esemplare. Tale a p p u n t o è l'opera che stanno svolgendo meritoriamente i vescovi, i quali hanno la c u r a pastorale del popolo m a l t e s e ; ed io amo renderne qui loro testimonianza, sapendo che il loro insegnamento anche circa la vita morale della famiglia e l'educazione cristiana dei figli, come p u r e il loro impegno di sostenere ed incrementare le scuole cattoliche ed altre opere assistenziali, corrispondono al genuino spirito del Vangelo e ai valori che la Chiesa, oggi, come sempre, difende ed esalta nel suo Magistero. Così la Chiesa e lo Stato, che nel loro rispettivo ordine intendono promuovere il bene dell'uomo, hanno non pochi p u n t i di incontro. E, a proposito di u n a tale collaborazione, desidero assicurarle Signor P r i m o Ministro, che la Chiesa conosce la volontà e l'impegno dispiegati dalla Nazione Maltese, dopo il raggiungimento dell'indipendenza, per migliorare il proprio livello di vita sociale e per risolvere i difficili problemi economici connessi. In questo nobile sforzo, Malta troverà nei Vescovi e nella S a n t a Sede valido appoggio e piena comprensione. Così pure posso g a r a n t i r e la mia p r e m u r a per t u t t i quei propositi diretti a definire in modo soddisfacente la delicata e complessa partecipazione di Malta alla vita internazionale. È comprensibile — sempre al r i g u a r d o di d e t t a collaborazione t r a Chiesa e Stato — che talora possano sorgere difficoltà. P e r superarle occorre ricercare cordiale intesa, m u t u a comprensione, fattivo buon volere, nel reciproco r i g u a r d o per le rispettive A u t o r i t à c o s t i t u i t e ; in u n a sola espressione, è necessario profondo spirito di dialogo. P e r p a r t e sua, Acta 30 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale la Chiesa si offre senza sottintesi a tale prospettiva di dialogo e sarà lieta di trovare la stessa favorevole disposizione da p a r t e dello Stato Maltese. Con questi sentimenti e voti, invoco sull'intero popolo di Malta e sui suoi Governanti la divina protezione, in pegno della quale invio alla sua c a r a P a t r i a la mia Benedizione Apostolica. IV Ad Ganae episcopos occasione oblata « ad Limina » visitationis coram admissos.* Dear Brothers in Christ, 1. Eighteen months have passed since we stood together on G h a n a i a n soil, celebrating the centenary of the i m p l a n t a t i o n of the Church in your land. Those were days of joy for us as we perceived the Holy Spirit in our midst. In p a r t i c u l a r , in the Cathedral of Accra, dedicated to the Holy Spirit, we evoked his présence and his mission in the Church. And today, we are once again keenly conscious of his présence, and we rejoice to celebrate his action in the Church. We praise the Holy Spirit for g a t h e r i n g us together in ecclesial communion as ministers of Christ, Bishops of his Church, men empowered to corniminicate by word and sacranient the life-giving message of the death and Résurrection of J e s u s Christ. 2. Indeed, the purpose of my visit to G h a n a was to proclaim with you J e s u s Christ and his Gospel. It was my hope to give, by God's grâce, a new i m p e t u s to evangelization and to confirm you in your own mission as pastors of the flock. Our gathering here in Rome has the same aim. Together we are rededicating ourselves to the cause of the Gospel in fidelity to Christ, who instructed us to teach everything t h a t he had commanded. We are united in prayer with Mary, petitioning the o u t p o u r i n g of the Holy Spirit, so t h a t we may perpetuate Christus own worlc of salvation. Through the word of God and in the power of the Holy Spirit, we intend to continue to build up the comm u n i t y of the faithful, u r g i n g them to bear witness to Christ by their lives, and to fulfil their mission of fraternal service in the world. 1 * Die 12 m. Novembris a. 1981. Cf. Mt 28:20. 1 Acta Ioannis Pauli Pp. II 31 3. Through the personal contact t h a t I was privileged to have with the Ohurch in your land, and through your own reports, I know t h a t the obstacles to evangelization and catechesis are many. B u t we believe and are deeply convinced in the power of Christus grace in all áreas of Christian living—even in those t h a t are most difficult. Since my pastoral visit to Ghana, the whole Church has worked and prayed for the success of the Synod of Bishops on the family in the modern world. W i t h i n a short time I hope to publish a document t h a t will place the insights of t h a t assembly at the pastoral service of all the Bishops of the Ohurch, so t h a t they may ever more fittingly minister to Christian families. It is my hope t h a t it will be of assistance to you, the Bishops of Ghana, in your a r d u o u s mission of proclaiming and upholding the design of God from the beginning for his people, as confirmed by Christ his Son. 4. Be assured t h a t I am close to you in the fraternal support t h a t you are called to give to your priests, as well as in the encouragement t h a t you must offer to the Religious. I am confident t h a t you will continue, with God's help, and with the collaboration of ail sec t o r s of your local Churches, to sustain those great apostolic causes t h a t I earnestly endeavoured to promote, together with you, d u r i n g my visit. In p a r t i c u l a r , I am thinking of the fostering of ecclesiastical vocations, the apostolate of the laity, the role of catechists and the constant i n c u l t u r a t i o n of the Gospel message in the lives of God's people. In ail the responsibilities incumbent on us in our sacred ministry, let us t r u s t firmly in him " w h o by the power at work within us is able to do far more a b u n d a n t l y t h a n ail t h a t we ask or t h i n k " . 2 5. Over and above ail thèse and other pressing concerns of our ministry, beyond the collégial discussions and p l a n n i n g t h a t we are expected to engage in, beyond the individual p a s t o r a l issues t h a t touch our local Churches and the universal Church in general, there is yet another matter. It is the question of our own personal love for J e s u s Christ and our fìdelity to the promptings of his Holy Spirit. It is the question of our conformity to Christ, P r i e s t and V i c t i m ; in other words, it is the question of our own holiness. Let us not forget the words of S a i n t P a u l ; they can be applied immediately to u s : " F o r this is the will 2 Eph 3:20. Acta 32 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3 of God, your sanctification". In God's plan, holiness is essential for ail effective Church l e a d e r s h i p ; it is at the basis of all genuine p a s t o r a l concern and collégial activity. Yes, holiness is the great priority in our lives. P e r m i t me to recali words t h a t I spoke to ali of you t h a t day in R u m a s i : " . . . as Bishops let us cali our people constantly to conversion of life, and by our example let us lead the way. ... as Bishops we are called to bear a consistent witness to Christ the High P r i e s t and Pontiff of salvation by being signs of holiness in his Church. A diftìcult task? Yes, B r o t h e r s . B u t this is our vocation and the Holy Spirit is upon us. Moreover, the effectiveness of our p a s t o r a l ministry dépends on our holiness of life. Let us not be afraid, for the Mother of J e s u s is with us. She is in our midst today and always. And we are strong through her p r a y e r s and safe in her c a r e " (9 May 1980). V Ad eos qui plenario coetui Secretariatus ad unitatem Christianorum fovendam interfuerunt coram admissos.* Chers Chers Frères Frères dans Vépiscopat, et Sœurs, Nous avons vécu, depuis notre dernière rencontre le 8 février 1980, bien des événements de n a t u r e et d'importance diverses, mais dont beaucoup ont eu une dimension œcuménique. Je voudrais a u j o u r d ' h u i revenir s u r certains d'entre eux. Je ne veux que signaler les rencontres que j ' a i eues avec nos frères chrétiens d u r a n t mes voyages en Afrique, en F r a n c e , au Brésil, en Allemagne Fédérale et en Asie. Elles ont permis des échanges fraternels et une écoute mutuelle. Ces voyages m ' o n t aussi donné l'occasion de souligner a u p r è s des catholiques l'urgence de l ' u n i t é inséparablement liée à l'évangélisation. Mais outre ces rencontres, j ' a i eu ici à Rome l'occasion de faire le point de notre activité œcuménique : t o u t d'abord le 28 j u i n 1980 en m ' a d r e s s a n t au collège des C a r d i n a u x et à la Curie romaine. Je ne puis pas ici, malheureusement, r e p r e n d r e tous les thèmes de ce discours ni m o n t r e r les progrès réalisés depuis ce moment dans les dialogues 3 1 Thess 4:3. * Die 13 m. Novembris a. 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 33 alors mentionnés, n o t a m m e n t avec l'Alliance réformée et la Fédération luthérienne. D ' a u t r e p a r t , j ' a v a i s alors exprimé, entre a u t r e s , l'espoir de rencontrer le P a t r i a r c h e de l'Eglise d'Ethiopie. Cet espoir s'est réalisé le mois dernier où j ' a i eu la joie de recevoir Sa Sainteté Tekle H a i m a n o t , de m ' e n t r e t e n i r avec lui et de lui exprimer toute notre estime pour la grande tradition de son Eglise. Cette première rencontre devrait donner un nouveau d é p a r t à la collaboration si nécessaire entre cette Eglise et les catholiques d'Ethiopie. D a n s la même circonstance, j'envisageais que la commission internationale de dialogue avec la Communion anglicane puisse finir son travail cette année. Je puis vous dire que j ' a i reçu ce r a p p o r t très i m p o r t a n t et que j ' e n ai pris connaissance. Il f a u d r a qu'il soit attentivement étudié avec toute la compréhension qui convient au r é s u l t a t d ' u n travail assidu de onze années. Le moment viendra ensuite de p r e n d r e position à son sujet et de voir quelles suites on peut lui donner. Je voudrais également revenir sur deux événements qui ont eu, depuis notre dernière rencontre, une dimension œcuménique p a r t i culière. Le 31 décembre, les saints Cyrille et Méthode étaient proclamés co-patrons de l ' E u r o p e aux côtés de saint Benoît. Je voulais manifester p a r là que le patrimoine spirituel de l ' E u r o p e est formé de t r a d i t i o n s chrétiennes à la fois diverses et profondément complémentaires. Mais, au-delà de l ' E u r o p e , c'est aussi une incitation pour tous les catholiques de p a r le monde à élargir leur connaissance du patrimoine spirituel de l'Eglise en découvrant les c o u r a n t s variés qui, à travers les Pères grecs, latins et orientaux, ont contribué à le former. Il y a là une réalité vivante à laquelle chaque génération dans la tradition est appelée à a p p o r t e r une irremplaçable contribution. ' L ' a u t r e événement œcuménique de cette année que je voudrais vous rappeler est la célébration, en étroite union avec le P a t r i a r c a t œcuménique, du seizième centenaire du premier concile de Constantinople et du mille cinq cent cinquantième anniversaire du concile d'Ephèse. Je me suis longuement expliqué sur la signification de cette célébration t a n t d a n s la lettre qui l ' a n n o n ç a i t que lors de la fête de la Pentecôte. C'est dans cette perspective de la célébration commune du don de la foi que se situe l'œuvre du Secrétariat pour l ' u n i t é . Vous êtes réunis ces jours-ci pour faire le point sur son activité, lui donner encore plus d'élan. Vous vous penchez particulièrement sur deux types de questions 3 - A. A. S. Acta 34 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale posées p a r les dimensions oecuméniques de la catéchèse et p a r les mariages mixtes. Lors de n o t r e rencontre de février 1980, j ' a v a i s a t t i r é votre attention sur le rôle de la catéchèse pour promouvoir le changement d ' a t t i t u d e , la conversion du cœur nécessaire à un véritable engagement œcuménique. 1 En cette période de renouveau catéchétique, une catéchèse authentique et responsable doit former des catholiques à la foi approfondie et éclairée, et qui soient donc capables d'avoir des liens fructueux avec les a u t r e s chrétiens ; des catholiques ouverts et disposés à donner leur p r o p r e contribution à la r e s t a u r a t i o n de la pleine unité ; des catholiques capables de donner avec les a u t r e s chrétiens un témoignage fidèle de leur foi commune. En effet, la recherche de l ' u n i t é est une responsabilité qui incombe à tous les baptisés, chacun selon ses p r o p r e s capacités. Certes la situation n'est pas identique d a n s toutes les parties du m o n d e ; les relations entre chrétiens n ' o n t pas p a r t o u t la même intensité ni la même qualité. D'où la nécessité d ' u n effort proportionné au chemin à parcourir. 2 Les mariages mixtes ont tenu une place i m p o r t a n t e d a n s les dialogues en cours. Il est clair q u ' u n accord sur des vérités fondamentales concernant le mariage chrétien et le mystère de l'Eglise donne aux chrétiens la possibilité, et 'donc dans ce cas l'obligation, de témoigner en commun des valeurs propres au mariage chrétien. Un tel accord rend aussi possible une commune recherche des moyens aptes à éviter les dangers que rencontre a u j o u r d ' h u i le mariage dans beaucoup de sociétés et un effort pastoral commun pour aider les couples chrétiens et spécialement ceux qui connaissent des difficultés. Parfois ces couples éprouvent une tension entre leur loyauté à leur communauté propre et leur loyauté à leur conjoint. E n v e r s de tels couples nous devons avoir une grande délicatesse pastorale. P a r l a n t de ce sujet dans Matrimonia mixta/ P a u l VI exhortait à la collaboration avec les pasteurs des a u t r e s communautés chrétiennes. A la suite du Synode des évêques de l'an dernier, l'Eglise catholique s'engage d a n s une sollicitude pastorale renouvelée pour la famille; on ne peut pas négliger la dimension œcuménique que la famille a nécessairement. 1 2 3 Cf. L'Osservatore Romano, 9 février 1980. Cf. décret Unitatis redintegratio, n. 5. N. 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 35 Voilà le principal de ce que je tenais à vous dire. Je voudrais pour finir vous remercier d'avoir donné une semaine de votre temps à notre Secrétariat pour l'unité. P u i s s e n t ces jours où vous avez u n i prières et études contribuer à promouvoir p a r t o u t , mais s u r t o u t d a n s les pays que vous représentez, cet a u t h e n t i q u e témoignage de notre foi au Christ que tous les chrétiens doivent de plus en plus r e n d r e ensemble, témoignage dont le monde d ' a u j o u r d ' h u i a t a n t besoin. Mais a v a n t de nous séparer, je ne voudrais pas manquer d'insister sur ce qui, à mes yeux, demeure l'unique nécessaire : la prière, Vos t r a v a u x , il faut le répéter sans cesse, comme ceux de tous les chrétiens soucieux d'unité à t r a v e r s le monde, ne p r o d u i r o n t des fruits que grâce à une disposition inébranlable d'humble recherche de la volonté de Dieu et de réponse empressée à ses inspirations, conscients de ce que le don de l'unité est t o u t entier communiqué à l'Eglise, p a r sa communion à la prière du Fils au P è r e : que tous soient un ! Je vous bénis de g r a n d cœur, en recommandant vos t r a v a u x au Seigneur. VI Ad eos qui XXI coetui organismi compendiaras litteris F.A.O. nuncupati interfuerunt coram admissos.* Mr. Ghairman, Mr. Director General of the Distinguished Delegaten and Food and Agriculture Observers, Organization, 1. In keeping with a happy tradition established in previous years, I am pleased today to extend a w a r m welcome to all of you who make up the Twenty-first Session of the F A O Conference. The importance of your Organization is self-evident, since its objective is to promote a g r i c u l t u r a l development and the provision of sufficient food for every h u m a n being. In this respect, the world situation today is far from satisfactory even though there are factors of hope. F a m i n e and maln u t r i t i o n are still all too real for millions of people. The fight against hunger and m a l n u t r i t i o n can and must be continued through the tenacious and harmonious efforts of ail : of individuáis, groups and volunteer associations, of private and public institutions, of governments and i n t e r n a t i o n a l organizations, especially those t h a t c a r r y out pro* Die 13 m. Novembris a. 1981. 36 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale grammes and activities which are m u l t i l a t e r a l or even totally altruistici, for the sake of those countries which are the weakest and most in need of help. As the absolute priority, the s t r e n u o u s efforts of all should be directed to the élimination of "absolute p o v e r t y " , t h a t poverty which afflicts the populations of many developing countries. Absolute poverty is a condition in which life is so limited by lack of food, m a l n u t r i t i o n , illiteracy, high infant m o r t a l i t y and low life expectancy as to be beneath any r a t i o n a l définition of human decency. The persistence of such degrading poverty, and especially the lack of the absolutely basic minimum of food, is a scandal of the modera world, in which one finds enormous c o n t r a s t s of income and s t a n d a r d s of living between rieh countries and countries t h a t are materially poor. The conditions of underdevelopment and real dependence which characterize developing countries cannot be a t t r i b u t e d solely to a lack of will and commitment on the p a r t of the populations concerned, nor to corruption and undue enrichment on the p a r t of a few people within communities which have recently a t t a i n e d independence. F o r thèse conditions are also maintained and fostered by rigid and backward economic and social s t r u c t u r e s , both n a t i o n a l and i n t e r n a t i o n a l , structures which cannot be changed suddenly, but which need to be changed through a long and g r a d u a i process, the fruit of a sustained and united effort following the criteria of justice in the relationships between the peoples of the entire world. 2. It should never be forgotten t h a t the t r u e purpose of every economie, social and politicai system and of every model of development is the integral advancement of the h u m a n person. Development is clearly something much more fundamental t h a n merely economic progress measured in terms of the gross n a t i o n a l product. T r u e development takes as its criterion the human person with all the needs, j u s t expectations and fundamental rights t h a t are his or hers. This is the central idea t h a t I presented in my recently published Encyclical Laborem Exercens. I t s purpose is to highlight " t h e man who w o r k s " and who t h u s contributes to the economic development and the civil progress of his own country and of the whole world. H u m a n work constitutes in fact the "essential k e y " of the whole social question. It is a fundamental criterion for a criticai évaluation of the choices of i n t e r n a l Acta Ioannis Pauli Pp. II 37 and i n t e r n a t i o n a l politics which you are called upon to c a r r y o u t at this General Conference of F A O . It is a criterion for the reform of economie relationships and Systems at the Worldwide level, always f rom the point of view of the good of m a n . 1 3. The présent Twenty-first Session of the Conference of F A O , among other agenda items, is examining and striving to p u t into effect the concluding resolutions of the World Conference on Land Reform and R u r a l Development. I have already had the o p p o r t u n i t y of expressing my thoughts in this regard d u r i n g a meeting held on t h a t occasion. 2 At this moment I wish only to confirm, Exercens, t h a t " I n many situations radical needed in order to restore to a g r i c u l t u r e their j u s t value as the basis for a healthy c o m m u n i t y ' s development as a w h o l e " . with the words of Laborem and urgent changes a r e . . . — and to r u r a l people — economy, within the social 3 ÌDherefore I appreciate in a p a r t i c u l a r way the call which your Assembly intends to make for the récognition of the primacy of agricult u r a l development and food production on a national, regional and Worldwide level. This is p a r t i c u l a r l y i m p o r t a n t at the présent time, when we are seeking to devise a strategy for Worldwide development in the Eighties. F u r t h e r m o r e , great importance must be attached to présent politicai p l a n n i n g for Worldwide development, whereby it is desired to encourage developing countries to become self-reliant, and to define and p u t into effect their own national strategy for development, with a model adapted to actual conditions, capacities and the unique c u l t u r e of each country. B u t this should not provide a convenient excuse for more prosperous countries to evade their responsibilities, as though they could leave the bürden of development to the needy countries alone : on the c o n t r a r y , thèse l a t t e r must be guaranteed adequate external support, of a kind which respects their dignity and autonomy of initiative. 4. There can be no doubt t h a t the developing countries stand in need of technical and financial assistance in order to become self-sufficient in a g r i c u l t u r a l production and so be able to feed their own people. 1 Cf. Laborem Exercens, 3. Discourse of 14 July 1979. * No. 21. 2 Acta 38 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale A few developing countries are beginning to reach a level of selfsufficiency, at least in some basic producís, often t h a n k s to their own efforts aided by more prosperous countries. This is an encouraging s i g n ; b u t there are many other countries with small resources and with serious food shortages, which need large-scale and u r g e n t help in order to overeóme their poverty. The ever more obvious interdependence among the différent countries of this world demands t h a t différences of economie and politicai interests be overeóme and t h a t greater expression be given to the solidarity which binds all peoples in the one family. B u t the demands of justice in world solidarity cannot be satisfied merely by the distribution of • ' s u r p l u s e s " , even if these are adequate and timely. F o r the demands of solidarity call for an ever greater and more effective willingness to place at the disposai of all people, especially those most in need of help for their development, " t h e various riches of n a t u r e : those beneath the ground, those in the sea, on land or in s p a c e " . The p r i m a r y destination of the resources of the e a r t h to the common good demands t h a t the necessities of life be provided for all h u m a n beings before individuáis or groups a p p r o p r i a t e for themselves the riches of n a t u r e or the produets of h u m a n skill. 4 Henee the need to bring about effective coopération between highly advanced countries and countries t h a t need their limited capacities and resources to be supplemented from outside. Therefore forma; of help must be sought which avoid a continuous recourse to Investments obtained t h r o u g h burdènsome loans from private sources, or from sources not as sufficiently disinterested as the m u l t i l a t e r a l methods of the I n t e r g o v e r n m e n t a l Organizations. 5. I wish above ali to make the most earnest appeal possible to people's moral conscience for the concrete affirmation of the objective c r i t e r i a of justice which m u s t govern relationships between the subjects of the civil community, whether they be individuáis, or groups and enterprises, or sovereign countries. In this sensé récognition m u s t be given to the obligations which bind, in the first place from the ethical point of view, the more advanced countries such as those of the socalled " N o r t h " to the developing countries of the so-called " S o u t h " . J u s t i c e d e m a n d s t h a t each n a t i o n should assume its p a r t of responsibility for the development of the needy nations in t r u e i n t e r n a t i o n a l * Latorem Exercens, 32. Acta Ioannis Pauli Pp. II 39 solidarity, aware t h a t all peoples have equal dignity, and t h a t , together, ali the nations constitute a Worldwide community. H a r d décisions m u s t be taken, with regard to the share t h a t the economically rieh nations will have to assume and with regard to the s t r u c t u r e s t h a t m u s t jointly be set up in order to create new and j u s t relationships in all áreas of development. Ail nations have a claim on the solidarity of all others, b u t the nations t h a t see the very existence and dignity of their people threatened have a priority claim. Responding to this claim is not a l u x u r y . It is a duty. In offering these thoughts to your reflection, I wish to assure you once again of my esteem for your persons and of my total s u p p o r t for your work. As one whose entire ministry is to represent Christ on earth—the historical compassionate Christ who was solicitous for the needy and who fed the h u n g r y — I cannot b u t testify to my profound a d m i r a t i o n for the contribution t h a t you are making, through concerted efforts, to the cause of h u m a n i t y . May Almighty God sustain you in your mission. W i t h référence to the agenda item dealing with energy in a g r i c u l t u r e and for r u r a l development, I have pleasure in offering to the C h a i r m a n of this Conference and to the Director General of F A O a copy of the preceedings of the Study Conference convened by the Pontifical Academy of Sciences in November 1980 on " M a n k i n d and E n e r g y " . VII Ad Exc.mum Virum Seyed Hadi Khosrovshahian, Iraniae apud Sanctam Sedem Legatum constitutum, crediti sibi muneris Summo Pontifici testes Litteras tradentem.* Mr Ambassador, Although you have already duly i n a u g u r a t e d your diplomatie mission at the Holy See, I am pleased today to be able to accept personally the Letters accrediting you as Ambassador E x t r a o r d i n a r y and Plenip o t e n t i a r y of the Islamic Republic of I r a n . The signifìcance of this ceremony is linked with the I r a n i a n people as a whole. It is oriented to their well-being ; it embraces their history, their c u l t u r e and their destiny. Your présence here is m e a n t to be * Die 14 m. Novembris a. 1981. 40 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale a sign of hope for all your fellow-citizens ; it is they who will be the first beneficiarles of efforts made to promote t r u e peace and h u m a n dignity. Among your countrymen there are the members of the Catholic community, who belong by full r i g h t to the n a t i o n ; they desire to work for its t r u e good and its advancement, and they seek solely to enjoy, together with ali their I r a n i a n brothers and sisters, full freedom of religion and action. I express my deep f r a t e r n a l interest in their welfare, as in the well-being of ali the people of your c o u n t r y . You have evoked the sufferings of w a r and the violence of terrorism. W a r and terrorism are evils t h a t my predecessors and I have constan tly denounced. B u t no less intensely have we sought to proclaim and inculcate t h a t essential justice and t h a t f r a t e r n a l love which foster u p r i g h t conduct between members of the same h u m a n family. The longing of the Holy See is for m u t u a l u n d e r s t a n d i n g and reconciliation ; it works for the destruction of war in itself and its causes, and for the abolition of h a t r e d . As you are in a position to know so well, the Holy See upholds national sovereignty and integrity, j u s t as it firmly believes in international justice and universal non-violent freedom. It a d a m a n t l y espouses the u n i t y of the human family, the importance of friendly coopération between nations and a deep and abiding respect for human life—the life of every man, woman and child on this e a r t h . Through its own diplomatie activity—which is inspired by those religious principies which in t u r n furnish a secure basis for other sacred values, including justice and peace—the Holy See is determined to pursue thèse aims and to support ail worthy initiatives t h a t strengthen, foster and honour h u m a n life. It is in this spirit t h a t I welcome Your Excellency and receive the message of H i s Eminence I m a m Khomeini, of which you are the authoritative bearer. I reciprocate this message with a prayerful greeting of peace to him and to the P r e s i d e n t of I r a n . lipon the whole country I invoke the blessings of the Almighty and Merciful God. And to you, Mr Ambassador, I offer the assurance of assistance in your mission, p r a y i n g t h a t it will be an effective contribution to furt h e r i n g the cause of h u m a n dignity and world peace. Acta Ioannis Pauli Pp. II 41 VIII Ad Eburnei Litoris sacros Praesules occasione oblata « ad Limina » visitationis coram admissos.* Chers Frères dans Vépiscopat, En vous accueillant a u j o u r d ' h u i dans cette maison, comment ne pas évoquer l'accueil chaleureux que vous m'avez réservé lors de ma visite dans votre pays? E t a i e n t rassemblés a u t o u r de vous non seulement une foule de chrétiens, mais aussi un grand nombre de vos compatriotes, de tous horizons spirituels. Laissez-moi les en remercier tous encore, à travers vous, et ma g r a t i t u d e va à un t i t r e spécial aux Autorités publiques et aux organisateurs. Un tel enthousiasme spontané a u t o u r du Successeur de P i e r r e témoigne de ce que, chez vous, l'Eglise, étroitement liée au Siège de Rome, est perçue comme une réalité africaine, et bien au-delà des communautés chrétiennes. J ' y vois là un signe d'encouragement à ne p a s vous laisser impressionner p a r ceux qui, sous le prétexte de conserver et de favoriser les traditions culturelles africaines, accuseraient les Eglises locales d'être inféodées à une tutelle étrangère. Le caractère de liesse populaire de cette réception, les relations libres et permanentes que vous entretenez t a n t avec Rome qu'avec les Eglises d ' a u t r e s continents dans un climat d'échanges, et, plus encore peut-être, le travail qui s'accomplit sous votre impulsion à l ' I n s t i t u t Catholique d'Afrique Occidentale — que j ' a i eu la joie de visiter — s'inscrivent en faux contre ces allégations. Et j ' a j o u t e r a i que le jour n'est pas loin, sans doute, où les jeunes Eglises d'Afrique r e n d r o n t de précieux services à celles de vieille chrétienté qui leur ont a p p o r t é l'Evangile qu'elles avaient elles-mêmes reçu et qui continuent de mettre à votre disposition des prêtres, des religieuses et des laïcs dont le désintéressement est total. Ne voit-on pas déjà des heureux commencements de cette réciprocité apostolique dans le témoignage rendu en E u r o p e p a r des travailleurs chrétiens d'Afrique et dans l'aide apportée p a r le ministère de prêtres de vos diocèses, d u r a n t leurs études là-bas? C'est d a n s ce,tte voie d'aide fraternelle vraiment ecclésiale qu'il faut avancer, et le faire sans complexe. Cela m'amène à vous exprimer combien j ' a p p r é c i e l'effort que vous * Die 19 m. Novembris a. 1981. 42 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale avez entrepris, et qu'il y a lieu de soutenir avec ténacité, en faveur des vocations. Vous avez r e m a r q u é une baisse des entrées de jeunes filles d a n s les noviciats. Si les espoirs de relève sacerdotale se m a i n t i e n n e n t — quoique inégalement r é p a r t i s selon les diocèses —, vous demeurez vigilants, à juste t i t r e . Les jeunes, lorsqu'ils s'interrogent s u r l'authenticité d'un éventuel appel du Seigneur, sont exigeants pour eux-mêmes et pour a u t r u i . Il faut qu'ils puissent voir de leurs yeux ces exigences réalisées dans la joie p a r les prêtres et les religieuses qui les entourent. Il faut encore, à notre époque de m u t a t i o n s profondes r e t e n t i s s a n t sur l'affectivité, que le don d'eux-mêmes, fait totalement au Seigneur, rencontre en r e t o u r la certitude d'une vie fraternelle entre p r ê t r e s ou entre religieuses. Le rôle de l'Evêque est ici, vous le savez bien, primordial. Comme l'édictaient les Statuta Ecclesiae Antiqua à l'époque de saint Césaire d'Arles : <( Que l'évêque se sache le premier lorsqu'il célèbre l ' E u c h a r i s t i e , et l'un p a r m i ses frères lorsqu'il est à t a b l e » . V o t r e proximité avec vos frères p r ê t r e s est un gage de leur fraternité, malgré les tensions inévitables et parfois nécessaires. Cette fraternité e n t r e prêtres est exemplaire pour la c o m m u n a u t é chrétienne tout entière, et elle sera une motivation puissante pour conforter n o t a m m e n t la disponibilité des jeunes qui voudront les rejoindre. De nombreuses vocations sont un signe de la générosité et de la mat u r i t é d ' u n e c o m m u n a u t é chrétienne : on est donc en droit d ' a t t e n d r e qu'elles se manifestent encore en bien d ' a u t r e s domaines et, en particulier, dans l'ouverture du cœur des chrétiens au pauvre et à l'étranger et la prise de conscience de leurs responsabilités apostoliques. Il y a là, me semble-t-il, une invitation pressante à l'Eglise en Côte d'Ivoire car, malgré la crise économique mondiale présente, votre pays demeure d a n s une situation enviable p a r m i de nombreux pays d'Afrique. C'est pour une p a r t ce qui explique l'afflux de citoyens de pays voisins, en particulier de Voltaïques, venus chez vous pour travailler. Il importe donc que votre zèle p a s t o r a l vis-à-vis d'eux ne se démente en rien et qu'il soit soutenu p a r une coopération' étroite et p e r m a n e n t e avec les évêques de H a u t e - V o l t a . Puissions-nous ne j a m a i s oublier que l'accueil de l ' é t r a n g e r est une bénédiction de Dieu, profitable à celui qui reçoit comme à celui qui est reçu ! Comme d a n s t a n t d ' a u t r e s pays, vous êtes confrontés a u x conséquences d'une urbanisation rapide, avec t o u t ce qu'elle comporte en fait de déracinements, de problèmes sociaux, et, s u r t o u t , d'inquiétudes. L ' a t t r a i t des sectes qui se multiplient t r a d u i t en p a r t i e ce sentiment Acta Ioannis Pauli Pp. II 43 d'insécurité que ressent l'homme perdu dans la grand'ville à quelque milieu qu'il a p p a r t i e n n e . Il importe donc que, grâce a u x prêtres, aux religieuses et à vos catéchistes si dévoués, l'Eglise, comme au temps des premiers chrétiens, soit pour tous ceux qui arrivent, accueillante, compréhensive, joyeuse. P o u r cela il faut des s t r u c t u r e s adaptées et souples. Cela nécessite s u r t o u t , comme c'est heureusement le cas chez vous, que les catéchistes eux-mêmes reçoivent une formation biblique solide, afin qu'ils puissent, p a r leur vie et leurs paroles, r e n d r e compte sans ambiguïté de l'espérance qui est en nous. Bien entendu, une telle attention portée p a r l'Eglise au peuple des villes suppose un réalisme, fondé sur une connaissance précise des facteurs économiques et sociologiques, qui n'élude j a m a i s la dimension religieuse de l'homme, avec la volonté tenace de l u t t e r pour la justice, sans oublier de répondre avec empressement aux besoins du moment p a r l'action charitable. Avec discernement, vous avez soutenu les efforts de ceux qui sont convaincus de l'importance essentielle de la famille. Je sais que vous avez encouragé la constitution d'associations de familles chrétiennes. On ne d i r a j a m a i s assez combien c'est dans l'équilibre de la famille que se trouve la solution de bien des difficultés que je viens d'évoquer. Ne manquez pas de rappeler q u ' à sauvegarder et à promouvoir les valeurs de la famille, on travaille de façon assurée au développement de l'homme et à l'humanisation de la société. Et lorsqu'elle est chrétienne, la famille, vous le savez, est une ((Eglise d o m e s t i q u e » , et donc, la première cellule missionnaire. A v a n t de vous bénir, je voudrais saisir cette nouvelle occasion pour vous dire mon affection, ma profonde estime pour tout le labeur apostolique qui se réalise, sous votre direction, en Côte d'Ivoire. Quand on songe à l'abnégation des p a r e n t s , au courage des catéchistes, à la charité des religieuses d a n s les dispensaires et les écoles, au sérieux des m a î t r e s qui enseignent la jeunesse, aux responsabilités prises p a r les laïcs, au zèle des prêtres — qu'ils soient issus de chez vous ou venus de loin —-, en définitive, à la prière et à la foi de t o u t le peuple chrétien de Côte d'Ivoire, comment ne p a s éprouver un sentiment de fierté et d ' a d m i r a t i o n ? Dites-leur que le P a p e pense à eux, qu'il prie pour eux et avec eux, et qu'il les bénit de tout cœur, comme il vous bénit vousmêmes ! 44 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ix Ad eos qui plenario coetui Sacrae Congregationis pro Religiosis et Institutis Saecularibus interfuere coram admissos.* Messieurs les Cardinaux, Cher s Frères dans Vépiscopat, Chers Fils et Filles, C'est toujours une grande joie pour moi de savoir le travail suscité et accompli p a r votre Congrégation pour p e r m e t t r e à la vie religieuse de briller du plus vif éclat au sein de l'Eglise et d ' a p p o r t e r sa contribution spécifique à l'évangélisation. Précisément, pour cette Assemblée plénière, vous aviez choisi le thème : revoir la n a t u r e , le rôle et le fonctionnement des Conférences ou Unions de Supérieurs majeurs d'Inst i t u t s religieux, au plan national et s u p r a n a t i o n a l , à la lumière des documents conciliaires et aussi spécialement du document Mutuae relationes sur les r a p p o r t s entre les évêques et les religieux d a n s l'Eglise. 1. L'ample consultation qui a préparé cette réunion vous a a p p o r t é de précieuses indications sur le souci des religieux de vivre toujours mieux leur vocation et sur le désir des P a s t e u r s de promouvoir leur rénovation p a r une a t t i t u d e d'encouragement bienveillant, d ' i n t é r ê t compréhensif, d ' a p p u i moral et doctrinal sûr. Elle a montré en même temps les efforts mutuels e n t r e p r i s depuis trois a n s à la lumière du document Mutuae relationes dont la publication a été accueillie p a r tous avec reconnaissance et disponibilité se manifestant p a r une étude sérieuse pour une meilleure mise en application. Bien volontiers, je vous encourage à poursuivre dans cette voie en approfondissant ce thème important. t 2. La base de vos t r a v a u x et de vos échanges, vous Pavez compris, est le lien profond e n t r e le Christ, l'Eglise et l'évangélisation. C'est l'Eglise comme telle qui a reçu du Christ la charge d'évangéliser ; la diversité des ministères doit contribuer à la réalisation de cette mission qui ne peut s'accomplir en dehors d'elle : la rencontre avec Jésus-Christ est liée à la qualité de la vie ecclésiale. D a n s cette Eglise, les évêques, successeurs des Apôtres, assurent, en union avec le successeur de P i e r r e et sous son a u t o r i t é , la pérennité de * Die 20 m. Novembris a. 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 45 l'œuvre du Christ, P a s t e u r éternel. Ce ministère des évêques est le fondement de tous les services ecclésiaux : « N u l n ' a le pouvoir d'exercer les fonctions de magistère, de sanctification ou de gouvernement, sinon en participation et en communion avec eux »- P a s t e u r s de t o u t le troupeau, ils sont pour tous des maîtres authentiques et des guides de perfection et donc aussi les gardiens de la fidélité à la vocation religieuse d a n s l'esprit de chaque I n s t i t u t , des éducateurs de vocations et des t u t e u r s valables pour les familles religieuses selon leur caractère propre, aux plans spirituel et apostolique. 1 2 De son côté, l'état de vie constitué p a r la pratique des Conseils évangéliques, s'il ne concerne pas la s t r u c t u r e hiérarchique, a p p a r t i e n t cependant inséparablement à ' l a vie et à la sainteté de l'Eglise. Il est pour l'Eglise un trésor précieux, le témoignage évident du don t o t a l à l'amour et au service de Dieu. Comme le rappelle P a u l VI dans l'Exhortation apostolique Evangelica testificatio/ (( sans ce signe concret, la charité de l'ensemble de l'Eglise risquerait de se refroidir, le paradoxe salvifique de l'Evangile de s'émousser, le " s e l " de la foi de se diluer dans un monde en voie de sécularisation ». 3 3. A la lumière de ces principes et des orientations données p a r le décret conciliaire Perfectae caritatis et le document Mutuae relationes, vous avez examiné la situation actuelle des Unions et des Conférences de Supérieurs majeurs (de religieux, de religieuses ou mixtes), leurs r a p p o r t s avec les diverses instances ecclesiales, les fruits déjà recueillis, les moyens de les multiplier ainsi que les difficultés ou les tensions se p r é s e n t a n t ici ou là, avec les moyens d'y remédier. 5 6 Les évêques se m o n t r e n t toujours plus conscients de la valeur de la vie religieuse et de leur responsabilité à cet égard. Leur souci d ' u n e meilleure connaissance de l'état religieux comme tel et non seulement dans son action apostolique, se manifeste, entre a u t r e s , dans leurs efforts pour donner aux séminaristes et aux prêtres une information toujours plus profonde et plus complète. Comme je le disais dans le message à la P l e n a r i a précédente, il est essentiel qu'ils veillent à procurer aux religieuses une aide spirituelle de qualité grâce à des prêtres de 1 2 3 4 5 6 Mutuae relationes, n. 9, Cf. ibid., n. 28. Lumen Gentium, n. 44. N. 3. N. 23. Nn. 60-65. a. 46 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale valeur. Il est nécessaire également que le clergé diocésain respecte touj o u r s le caractère propre des divers I n s t i t u t s pour ce qui est de leur spiritualité, de l e u r finalité apostolique, de leur vie c o m m u n a u t a i r e . Seuls des religieux authentiques peuvent collaborer avec fruit à une véritable évangélisation. Gardiens de la doctrine et de la liturgie, les P a s t e u r s veilleront donc avec soin à donner à t o u t leur troupeau, mais spécialement à cette portion choisie que constituent les religieux et les religieuses, une nourrit u r e spirituelle et doctrinale saine et riche, veillant à les préserver de déviations doctrinales et d'abus pratiques p o u v a n t nuire à la fécondité apostolique et à l'existence même de la vie consacrée. Bien que le thème de votre Assemblée ne concerne pas directement la vie contemplative, je veux redire ici toute la reconnaissance de l'Eglise pour l'aide inappréciable apportée dans l'évangélisation p a r les prières et les sacrifices des moines et des moniales. Je sais que les P a s t e u r s p a r t a g e n t tous ce point de vue et que chacun d ' e n t r e eux souhaite a r d e m m e n t bénéficier d a n s son diocèse de la présence d ' u n ou de plusieurs monastères. Je veux également a p p o r t e r un encouragement particulier a u x religieux laïcs et a u x religieuses associés à l'œuvre pastorale des évêques ; leur collaboration est une richesse, spécialement pour l'éducation chrétienne et la catéchèse des jeunes. 4. Les religieux ne doivent j a m a i s c r a i n d r e de m e t t r e en relief les éléments essentiels de leur vie : union à Dieu, dans la prière et la contemplation, p r a t i q u e des conseils évangéliques, vie fraternelle. Le souci pastoral ne doit jamais prévaloir i n d û m e n t pour eux s u r ces valeurs fondamentales, mais se n o u r r i r d'elles. Ils doivent également développer leur sens ecclésial pour une meilleure insertion d a n s l'Eglise particulière et d a n s l'Eglise universelle. Par-dessus tout, il leur faut éviter un cloisonnement qui p o r t e r a i t à diviser l'Eglise en c o m p a r t i m e n t s quasi incommunicables p a r une conception erronée de l'exemption. Celle-ci ne peut causer auoune difficulté dans les relations au sein des Eglises particulières, car pour les œuvres d'apostolat, les religieux, comme tous les fidèles, sont placés sous la juridiction des évêques. Cette référence a u x évêques est particulièrement nécessaire à l'heure actuelle où bon nombre d ' I n s t i t u t s souffrent de l'insuffisance des vocations, et où il s'agit p o u r eux de regrouper des maisons ou de restruc- Acta Ioannis Pauli Pp. II 47 t u r e r des œuvres. De telles mesures doivent toujours être envisagées en collaboration avec l'Ordinaire qui porte la responsabilité pastorale des orientations apostoliques. 5. S u r tous ces points, les Unions de Supérieurs Majeurs peuvent se révéler d'une grande utilité si elles répondent adéquatement à la finalité établie lors de leur érection. Aussi est-il souhaitable qu'elles révisent périodiquement leur action et leur fonctionnement selon les conditions posées dans les S t a t u t s . Le rôle des Conférences est de première importance pour l'accueil des orientations du Saint-Siège; il leur revient souvent de les faire connaître, de les diffuser, de les étudier en vue d ' u n e meilleure application p a r les religieux. Les thèmes choisis lors des Assemblées générales seront déterminés de préférence pour valoriser et promouvoir les valeurs propres de la vie religieuse. Le rôle des Unions est particulièrement appréciable dans les r a p p o r t s des I n s t i t u t s entre eux et avec la Hiérarchie, pour ce qui touche à l'action pastorale. Il est h a u t e m e n t souhaitable que les questions relatives au regroupement des maisons et à la r e s t r u c t u r a t i o n des œuvres soient examinées au plan de l'Union pour que la concertation permette une meilleure r é p a r t i t i o n des ouvriers évangéliques. Le dialogue avec l'Episcopat est grandement facilité là où existent des commissions mixtes ou des organismes analogues d'évêques et de religieux et où ces derniers participent aux conseils de pastorale. Les formes de dialogue peuvent être multiples et variées; elles sont fructueuses quand elles reposent sur la charité et la confiance mutuelle. En t e r m i n a n t , je souhaite de t o u t cœur que les P a s t e u r s , les Supérieurs religieux et leurs Unions collaborent étroitement pour aider les religieux et les religieuses à porter au monde actuel un témoignage fidèle, généreux et serein : ils constituent à un t i t r e spécial l'image du Christ, en i m i t a n t de plus près et en r e p r é s e n t a n t continuellement p a r leur é t a t la forme de vie du Seigneur et de ses disciples. 7 Que la Vierge Marie, Mère de l'Eglise, modèle des âmes consacrées, vous aide tous dans l'accomplissement de cette tâche magnifique, telle est ma prière à votre intention t a n d i s que je vous bénis de t o u t cœur, et que je bénis à t r a v e r s vos personnes tous ceux et celles qui vivent en religieux à t r a v e r s le monde. 7 Cf. Lumen Gentium, n. 44. Acta 48 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale X Ad Exc.mum Virum Antonium Correa do Lago, Brasiliae apud Sanctam Sedem constitutum Legatum, demandati muneris testes Litteras Summo Pontifici tradentem.* Senhor Embaiœador Há alguns meses iniciou Vossa Excelencia a sua m i s s i o j u n t o da S a n t a Sé, depois do encontró tido com o Senhor Cardeal Secretario de E s t a d o . Hoje é com muito prazer que recebo as C a r t a s Credenciais que o acreditam como E m b a i x a d o r E x t r a o r d i n a r i o e Plenipotenciario da República F e d e r a t i v a do Brasil j u n t o da S a n t a Sé, após o p r e m a t u r o passamento do E m b a i x a d o r Espedito de F r e i t a s Resende. Antes de mais, desejo d a r cordiais boas-vindas a Vossa Excelencia e assegurar-lhe que sempre terá aqui as p o r t a s e o coracäo abertos p a r a o ajudar no c u m p r i m e n t o da sua a l t a e nobre m i s s i o de c u i d a r e fom e n t a r as frutuosas relaçces existentes e n t r e a S a n t a Sé e o seu P a í s . Far-se-á todo o possível p a r a que a sua missäo seja fecunda e a sua estada na Cidade E t e r n a feliz. Agradeço reconhecidamente as deferentes saudaçôes e augurios do Senhor Presidente, de que Vossa Excelencia é p o r t a d o r . Quería confessar-lhe que fìquei profundamente sensibilizado pela a t i t u d e de participaçao no meu sofrimento da p a r t e das Autoridades e do querido povo do Brasil. Já o poderia pressentir. Na verdade, depois de doze dias de p e r e g r i n a r por t e r r a s de S a n t a Cruz, trouxe profundamente gravadas na a l m a t a n t a s imagens de vida e beleza mas, sobretudo, guardei indelevelmente a r e c o r d a t i o do hörnern concreto e histórico, que em multidôes e n t u s i a s m a d a s veio ao encontró do Sucessor de P e d r o , p a r a o s a u d a r e p a r a lhe t e s t e m u n h a r a sua fé viva em Cristo. Como manifesta no seu discurso, as relaçôes amistosas entre a Sé Apostólica e o Brasil, existentes i n i n t e r r u p t a m e n t e há mais de um século e meio, s t o reflexo da vida e da c u l t u r a ancestral das suas gentes. Desde mil e quinhentos, urna pléiade de missionarios, entre os quais se distingue o beato José de Anchieta, « e m perigos ... esforeados, mais do que p e r m i t í a a força h u m a n a », oferecendo o melhor de si mesmos — a prop r i a vida — levaram por toda a p a r t e a mensagem do Evangelho. Q u a n t o Vossa Excelencia afirma, vem corroborar a m i n h a profunda convieçâo de que a alma brasileira está intrinsecamente m a r c a d a pelo * Die 21 m. Novembris a. 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 49 seu rico patrimònio religioso. E a Igreja, j u n t a m e n t e com o povo brasileiro, quer c o n t i n u a r a caminhada, consciente da sua missâo essencialmente espiritual, que p r o c u r a levar a conhecer e a a m a r a Deus e ao próximo, p a r t i c i p a n d o da mesma sorte t e r r e n a dos irmâos, fomentando as iniciativas que servem os valores integráis do hörnern, a sua dignidade e promoçao, a consolidacäo da familia e o bem-estar da sociedade. O passado abriu as sendas do presente cu jos homens com dinamismo e boa-vontade, iluminados pela fé e guiados pela caridade, construira© urna sociedade mais f r a t e r n a e na qual todos os membros possam realizar-se em plénitude. Senhor E m b a i x a d o r : estes sâo os votos que formulo p a r a o Brasil, que sempre recordo com saudade. Queira t r a n s m i t i r ao Senhor Presidente da República, que, há pouco, reassumiu felizmente o exercício das suas a l t a s funçôes, os meus cordiais cumprimentos e os melhores desejos de bem-estar; às Autoridades e ao querido Povo Brasileiro as m i n h a s afetuosas saudaçôes com as bênçâos de Deus. XI Ad Campaniae episcopos occasione oblata « ad Limina » visitationis coram admissos.* Signor Cardinale, venerati Confratelli nell'episcopato! 1. Il nostro incontro odierno, che corona la visita « ad L i m i n a », compiuta da voi, P a s t o r i della Campania, è per me motivo di profonda gioia interiore, perché mi dà l'occasione di esprimervi, ancora u n a volta, i sentimenti di affetto e di stima, che provo sia per voi sia per i fedeli delle t r e n t a c i n q u e diocesi, affidate al vostro servizio pastorale. Esso mi richiama alla memoria il pellegrinaggio, da me compiuto al S a n t u a r i o di Pompei ed a Napoli del 21 ottobre 1979, e, specialmente, la breve, ma intensa e commossa visita che, il 25 novembre dello scorso anno, subito dopo il terremoto, compii nelle zone devastate, t r a cui Napoli ed Avellino. Questo incontro comune vuole essere anche come la sintesi ideale di q u a n t o abbiamo detto insieme nelle udienze private, con ciascuno di voi, che, mediante la visita « a d L i m i n a » , avete inteso riaffermare la perfetta unione di mente e di cuore che esiste fra le Chiese particolari * Die 21 m. Novembris a. 1981. 4 - A. A. S. Acta 50 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale della vostra regione e la Chiesa di Roma ; fra voi, Vescovi delle Chiese della Campania, e il Vescovo di Roma, successore di P i e t r o . Questa unione nella fede e nella c a r i t à , testimonianza concreta della u n i t à voluta da G e s ù ed immagine efficace della vita della Chiesa Madre di Gerusalemme, deve c o n t i n u a r e ad a n i m a r e e indirizzare le vostre Diocesi, ed i s p i r a r e altresì t u t t e le molteplici iniziative di carattere pastorale, che voi, nella vostra sollecitudine episcopale, intendete promuovere. Ad evitare dispersioni di energie, diversità di indirizzi nelle scelte, iniziative saltuarie e disarticolate, si avverte sempre più la necessità di un autentico coordinamento u n i t a r i o non solo a livello diocesano, ma altresì a livello regionale. Occorre, per il bene della Chiesa, saper superare, n e l l ' u n i t à e nella c a r i t à , un certo tipo di non bene intesa autonomia, che potrebbe manifestarsi, alla prova dei fatti, o inutile o inefficiente. 1 2 2. Dai nostri colloqui personali è emersa u n a esigenza p r i o r i t a r i a : quella della preparazione e della formazione dei candidati al sacerdozio e della stessa c u r a e formazione permanente del Clero. Su u n a popolazione di più di cinque milioni e mezzo di a b i t a n t i , in C a m p a n i a oper a n o circa duemila e cinquecento sacerdoti, oltre ai duemila trecento religiosi. A t u t t i codesti fratelli, che sono <( ministri di Cristo e amm i n i s t r a t o r i dei misteri di Dio » e dedicano la loro vita per la diffusione del Vangelo, va il mio affettuoso ricordo, il mio apprezzamento, la mia parola di incoraggiamento, perché, p u r in mezzo a t a n t e difficoltà, siano sempre fedeli alla loro altissima vocazione e si prodighino volentieri, anzi — come afferma San Paolo di sé — consumino se stessi per le anime. Non mancherà certamente, il vostro impegno, la vostra sollecitudine, la vostra cura, carissimi Confratelli nell'episcopato, perché il problema delle vocazioni, quello della preparazione dei Seminaristi e della formazione permanente del Clero siano in cima ai vostri pensieri. Penso in questo momento, con sincero affetto, ai trecento seminaristi dei dieci Seminari Minori, ai cent o c i n q u a n t a dei Seminari Maggiori di Napoli e di Benevento, come p u r e alla F a c o l t à Teologica d e l l ' I t a l i a Meridionale, con le sue due Sezioni; che tali I s t i t u t i continuino t u t t i ad essere autentiche fucine 3 4 1 2 3 4 Cfr. Gv 17, 11. 21 s. Cfr. At 4, 32. 1 Cor 4, 1. Cfr. 2 Cor 12, 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 51 di profonda formazione spirituale e di seria preparazione c u l t u r a l e e teologica, perché i Sacerdoti della C a m p a n i a possano corrispondere pienamente alle attese della Chiesa e della società contemporanea. Né posso dimenticare i Diaconi permanenti, che vengono formati e p r e p a r a t i nell'« I s t i t u t o Diocesano per l'iniziazione ai ministeri », in Napoli : mentre esprimo il mio compiacimento per tale iniziativa, la quale risponde ad un preciso voto del Concilio Vaticano Secondo, auspico che tale preparazione e formazione sia sempre organica e completa, perché i candidati al diaconato possano adeguatamente compiere il loro servizio ecclesiale, con disinteressato impegno e generosa dedizione nei vari campi della pastorale, che saranno loro affidati dalle A u t o r i t à competenti. U n a particolare parola di incoraggiamento desidero in questo momento rivolgere alle circa seimila Religiose della Campania, che nelle varie a t t i v i t à catechistiche, educative, assistenziali, o nel silenzio o r a n t e della clausura, danno u n a preziosa testimonianza del valore perenne della totale donazione a Dio, mediante la povertà, la castità e l'obbedienza consacrate. 3. Il disastroso terremoto che il 23 novembre dello scorso anno si abbatté sulla Basilicata e sulla Campania, seminando l u t t i e distruzioni, è stato oggetto speciale delle nostre udienze. Ognuno di voi mi ha voluto informare sulla reale entità delle rovinose conseguenze del sisma, su quanto è stato finora fatto per venire incontro alle legittime esigenze dei nostri fratelli colpiti, e su quali prospettive si presentino per il futuro, che si auspica migliore e più sereno. Rimangono t u t t a v i a molteplici e gravi problemi di c a r a t t e r e materiale, spirituale e pastorale. Moltissimi dei nostri fratelli e sorelle hanno perduto la casa, i loro beni, frutto di lunghi e sudati r i s p a r m i ; hanno perduto il loro posto di lavoro, e sono p e r t a n t o preoccupati per il loro avvenire e per quello delle loro famiglie. I giovani, in particolare, sono alla ricerca di u n a sistemazione, e soffrono n e l l ' a n i m a per t a n t e speranze rimaste finora deluse. Questa somma di problemi di c a r a t t e r e sociale ed umano con evidente d r a m m a t i c i t à incide profondamente anche negli aspetti della vita religiosa delle zone colpite. È necessario ed urgente r i d a r e a questi nostri carissimi fratelli e sorelle il senso di u n a a u t e n t i c a fiducia, fondata sulla solidarietà di tutti, perché è dovere di t u t t i contribuire alla soluzione dei loro problemi fondamentali. Occorrerà ricostruire t u t t o : case, posti di lavoro, 52 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale paesi. I vescovi dei luoghi colpiti dal sisma debbono essere gli anim a t o r i e i sostenitori di t u t t e quelle iniziative di solidarietà, che possano contribuire alla ricostruzione delle regioni devastate. Il d r a m m a t i c o evento deve r a p p r e s e n t a r e per t u t t i uno sprone, un invito all'azione indefessa, e anche ad u n a pastorale organica, unitaria, solidale e, per certi aspetti, nuova, perché nuovi ed imprevisti sono i problemi che il terremoto ha provocato o ha messo in chiara evidenza. Tali problemi sono collegati con quello più generale, che sociologicamente viene denominato come il ((problema del Mezzogiorno d ' I t a l i a » ; esso è di c a r a t t e r e non solo regionale, ma nazionale, e deve essere quindi studiato ed affrontato, « viribus unitis », con la Conferenza Episcopale I t a l i a n a , la quale non m a n c h e r à certamente di offrire validi aiuti ed opportuni contributi a tale scopo. E s p r i m o l'auspicio più cordiale che, grazie anche all'azione di incoraggiamento da voi generosamente sviluppata, possa essere eliminato il cronico flagello della disoccupazione ed assicurata ad ogni famiglia u n a adeg u a t a fonte di onesto guadagno, con u n a conveniente abitazione, così che per l ' a m a t a t e r r a c a m p a n a a r r i d a n o finalmente giorni migliori. È in questo ampio contesto che deve essere approfondita ed incor a g g i a t a la promozione apostolica del laicato della Campania e la sua specifica formazione, nell'ambito dell'impegno primario della evangelizzazione e nella catechesi; nel potenziamento di u n a religiosità, che, lungi dal m a n t e n e r s i per forza di inerzia, proceda da u n a profonda e r a d i c a t a convinzione, fondata sulla meditazione continua della Parola di Dio, sulla cosciente e attiva partecipazione ai Sacramenti, sul docile ascolto del Magistero ecclesiastico, concretizzandosi in u n a coerente e coraggiosa testimonianza della p r o p r i a identità di cristiani; nell'urgenza di riaccendere una, « cultura », che sappia rispondere alle migliori tradizioni cristiane locali, per un proficuo dialogo con un mondo p l u r a l i s t a sempre più e m e r g e n t e ; nel recupero di quell'anima religiosa inconfondibile della gente c a m p a n a , che ha trovato in S. Alfonso Maria de' Liguori il suo fedele i n t e r p r e t e e il Suo efficace ispir a t o r e , mediante le missioni popolari, la poesia, i c a n t i , le varie opere di formazione religiosa. Il laicato cattolico della Campania p o t r à e dovrà dare un a p p o r t o determinante ed originale nella ricostruzione materiale e spirituale di t u t t a la vostra regione e, in particolare, delle zone colpite dal terremoto. È l'invito pressante, che oggi rivolgo, in questa privilegiata circostanza del mio incontro con voi, P a s t o r i della diletta Campania. Acta Ioannis Pauli Pp. II 53 4. La t r i s t e vicenda del terremoto ci ha obbligato a p a r l a r e di « ricostruzione ». E tale immagine trova la sua analogia in quella Chiesa, considerata come (( edifìcio di Dio », che deve essere continuamente c o s t r u i t a sul fondamento di Cristo. Occorrerà cioè che la fede, interiormente assimilata e dinamicamente realizzata, sproni a conservare int a t t i quei valori umani e cristiani, che per secoli sono s t a t i t r a m a n d a t i , da generazione a generazione, come un tesoro prezioso : la fiducia nella Provvidenza divina, la s a n t i t à della famiglia, il rispetto della vita, la solidarietà con gli altri, specie nel bisogno e nella sofferenza, e, in maniera speciale e singolare, la tenera e filiale devozione alla Madonna Santissima, che ha nell'antico S a n t u a r i o di Montevergine e in quello di Pompei, fondato dal Beato Bartolo Longo, i suoi due luoghi privilegiati, noti in t u t t o il mondo. Ed è alla Vergine Santissima, Madre di Dio e della Chiesa, che affido la vostra regione, la quale è s t a t a feconda di eminenti figure di santi, quali San Gennaro, Sant'Alfonso Maria de' Liguori e San Gerardo Maiella, per citare soltanto i più noti e più profondamente radicati nella devozione popolare. 5 Mentre rinnovo i sentimenti della mia affettuosa stima e sincera cordialità per voi, cari Confratelli nell'episcopato, e per i fedeli della regione Campana, i m p a r t o a t u t t i di cuore la mia Benedizione Apostolica. XII Ad eos qui plenario coetui Pontificii Consilii « Cor Unum » interfuerunt coram admissos.* Chers amis, II m'est particulièrement agréable de vous accueillir ce m a t i n , alors que se déroule la dixième Assemblée plénière du Conseil pontifical Cor Unum, auquel vous apportez votre précieuse collaboration. Je remercie le Cardinal B e r n a r d i n G a n t i n des sentiments qu'il vient de m'exprimer en votre nom et je forme des vœux cordiaux pour le bon rétablissement du P è r e Roger du Noyer, actuellement à la Clinique Gemelli où j ' a i moi-même bénéficié de soins si compétents et attentifs. Je voudrais, en cette rencontre familiale, vous encourager à r e n d r e grâce au Seigneur pour la première et fructueuse décennie de Cor U n u m , à renouveler et 5 1 Cor 3, 9. * Die 23 m. Novembris a. 1981. Acta 54 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale diffuser vos convictions fondamentales sur la nécessité de ce g r a n d service ecclésial, et à avancer sur les chemins concrets des objectifs fixés dès le point de d é p a r t et toujours d'actualité. Dieu soit loué d'avoir inspiré au P a p e P a u l VI la création de cette diaconie moderne de la charité, au centre même de l'Eglise ! La l e t t r e p a r laquelle il l ' i n s t i t u a i t le 15 juillet 1971, comme son soutien souvent réitéré p a r la suite, demeurent des références sûres et lumineuses, justement rappelées dans le document qui récapitule l'histoire des dix années écoulées. C'est également un devoir de rendre grâce pour l ' a p p u i éclairé du premier P r é s i d e n t de Cor U n u m , le cher et regretté Cardinal J e a n Villot, pour le dévouement sans limites de son premier secrétaire, le P è r e H e n r i de R i e d m a t t e n , pour le labeur souvent surchargé des collaborateurs actuellement en fonction, pour la coopération appréciée des membres et des consulteurs. Sans donner dans l'auto-satisfaction, nous ne pouvons — vous et moi — q u ' ê t r e impressionnés et émerveillés p a r la somme d'activités déployées depuis dix a n s avec des moyens h u m a i n s bien modestes, qu'il s'agisse du travail des Assemblées plénières avec leurs discussions thématiques ou des groupes de réflexion organisés en cours d'année, ou qu'il s'agisse des réunions dites « ad hoc » en vue d'interventions cari tati ves i m p o r t a n t e s ou encore des voyages et missions effectués par les responsables. Oui, bénissons le Seigneur pour t a n t d'efforts convergents : ils ont certainement fait progresser les Eglises locales dans la compréhension et l'actualisation du mystère de l'Eglise, qui est par essence et p a r vocation une vaste communion de communautés de charité. Cette reconnaissance envers Dieu et envers les serviteurs de Cor U n u m , comme n o t r e admiration pour la vitalité des organismes caritatifs internationaux, n a t i o n a u x et diocésains, rejoignent en vérité toute l'histoire passée et présente de l'Eglise, constamment tissée d'activités et même d'épopées de charité. Or, actuellement — et parfois à l'intérieur de groupes chrétiens —, on a tendance à faire croire que la justice doit remplacer la charité. J ' a i tenu moi-même à relever ce défi d a n s l'encyclique Dives in misericordia. Mais je vous encourage vivement à contribuer, vous aussi, à la réhabilitation de la charité évangélique. Efforcezvous de promouvoir toujours davantage la véritable conception de l'Eglise, telle que le Christ l'a voulue et la veut, telle que le Concile Vatican I I a tenté de la faire comprendre aux chrétiens de ce temps, dans 1 2 1 2 Cf. par exemple n. 12. Cf. Lumen Gentium, n. 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 55 la fidélité aux sources mêmes de la Révélation et de la Tradition ecclésiale la plus riche, c'est-à-dire une Eglise qui soit une c o m m u n a u t é de charité concrète, désintéressée, visant le développement humain et spirituel de tous. Sans r a l e n t i r vos tâches de réflexion, d'interventions, de coordination, je souhaite que vous aidiez les chrétiens d ' a u j o u r d ' h u i à rejoindre davantage les sources tonifiantes de leur mission individuelle et collective de charité. La première de ces sources est certainement une connaissance renouvelée du mystère d ' a m o u r qu'est Dieu lui-même en sa vie t r i n i t a i r e . Une catéchèse qui ne s'appuierait pas sur ce dogme fondamental en resterait à un niveau trop horizontal et se priverait de richesses de lumière et d'énergie absolument vitales. Aidez également les chrétiens à se familiariser avec les expériences c o m m u n a u t a i r e s et inter-communautaires des temps apostoliques et des premiers siècles. Elles provoquèrent l'admiration des non-chrétiens. Le «voyez comme ils s ' a i m e n t » nous interpelle encore. La société contemporaine, tentée et défigurée p a r le matérialisme pratique et multiforme, a un profond besoin de rencontrer des communautés croyantes qui vivent, avec a u t a n t d'humilité que de conviction, la vocation à laquelle tout homme est appelé : celle de la filiation divine et de la fraternité humaine. A cette mission catéchétique de Cor Unum, je voudrais ajouter encore quelques encouragements pratiques. Le premier serait de vous faire connaître davantage, au moins des responsables. Bien des Eglises locales ont encore besoin de découvrir, sinon l'existence de Cor U n u m , du moins sa raison d'être et ses méthodes d'action. Avancez aussi sur le chemin de ce délicat et nécessaire travail de coordination entre les Eglises ou les organismes qui donnent et les Eglises ou les organismes qui reçoivent. Tous les cas individuels doivent être secourus. P o u r t a n t , il est indispensable que les instances caritatives concernées déterminent les besoins réellement prioritaires, dont la solution a u r a des répercussions i m p o r t a n t e s sur le bien commun de toute une région, à échéance immédiate ou plus éloignée. P a r ailleurs, comme je le soulignais récemment à la réunion spéciale en faveur du Sahel, maintenez le cap sur une coopération croissante entre les p a r t e n a i r e s de toute action caritative i m p o r t a n t e . Non seulement il s'agit d'éviter, d ' u n côté, les reproches d'assistance paternaliste et, de l ' a u t r e , les risques d'une passivité toujours possible, mais il faut aider ces p a r t e n a i r e s à bien se situer dans leurs rôles de secour e u r s désintéressés et de secourus coopérants, en vue d'un a u t h e n t i q u e développement humain et spirituel. Tous, d'ailleurs, dans un certain Acta 56 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sens, sont bénéficiaires de cet échange qui s ' i n s t a u r e . Il est des signes encourageants pour vous en ce domaine. Je mentionne, e n t r e a u t r e s , la récente rencontre des délégués d'Eglises et d'organismes au service des populations du Sahel. Je songe encore à ce qui a été ébauché en j u i n dernier e n t r e Cor U n u m , le C E L A M et le S e c r é t a r i a t episcopal d'Amérique Centrale et de P a n a m a ( S E D A L ) . Enfin, selon vos moyens, p a r esprit réaliste face aux immenses besoins et a u x ressources limitées qui sont à votre disposition, développez les contacts et la collaboration avec les Organisations gouvernementales ou non gouvernementales qui veulent être au service des populations d a n s le besoin. D a n s le respect m u t u e l , elles peuvent vous apporter beaucoup pour mieux organiser votre action caritative et vous pouvez, de votre côté, p a r t a g e r avec elles l'esprit qui vous anime. Telles sont les quelques pensées que j ' a i cru bon d'exprimer devant vous. Je souhaite qu'elles vous réconfortent au moment où vous entamez la deuxième décennie de Cor U n u m . Ces paroles ne suffisent p a s à résoudre vos problèmes. Mais le dynamisme de la P â q u e du Christ et la force de l ' E s p r i t de Pentecôte sont toujours à l'œuvre. Faites-leur grande place dans vos activités caritatives ! Et moi, au nom des trois Personnes divines, qui sont la source de tout Amour, je vous bénis de t o u t cœur. XIII Ad quosdam Africae Septemtrionalis sacros Praesules occasione oblata « ad Limina » visitationis coram admissos.* Chers Frères dans Vepiscopatu Laissez-moi vous dire la joie que j ' é p r o u v e à vous recevoir de nouveau ensemble, réunis a u t o u r du cher et vénéré Cardinal Duval, lors de votre visite « a d L i m i n a » . Cette rencontre m'offre l'occasion de vous assurer que je me tiens proche de vos soucis et de la vie de vos diocèses. Surtout, mon désir est que vous sachiez que le P a p e comprend et apprécie les engagements spirituels de l'Eglise au Maghreb. Le nombre de vos fidèles est a u j o u r d ' h u i bien r é d u i t p a r r a p p o r t à ce qu'il était hier. P o u r la p l u p a r t , ce sont des personnes, souvent jeunes, venues servir quelques années, au plus, d a n s vos pays, dans les a d m i n i s t r a t i o n s publiques ou le secteur privé. Si quelques familles se sont implantées, vous constituez cependant, avec les p r ê t r e s et les re* Die 23 m. Novembris a. 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 57 ligieuses, l'élément p e r m a n e n t de ces c o m m u n a u t é s chrétiennes qui r e g r o u p e n t presque exclusivement des é t r a n g e r s de toutes nationalités et venus d'horizons fort divers. Votre charge est, entre a u t r e s , d ' a s s u r e r à chacun d'eux, grâce à l'aide de tous les prêtres dont c'est le ministère primordial, l'accompagnement pastoral nécessaire pour que leur temps de présence dans ces pays soit, a u t a n t que faire se peut, l'occasion de r e n d r e un témoignage chrétien a u t h e n t i q u e p a r m i les h a b i t a n t s qui les accueillent. Nul doute que ce témoignage ne s'enrichisse de la découverte de l'environnement culturel et spirituel du monde m u s u l m a n . C'est en effet une des caractéristiques essentielles de la vie de l'Eglise au Maghreb que d'être invitée à e n t r e r d a n s un dialogue islamo-chrétien constructif. Je tiens à vous encourager sur cette voie difficile, où les échecs peuvent survenir, mais où l'espérance est plus forte encore. P o u r la maintenir, il faut des convictions chrétiennes bien trempées. P l u s q u ' a i l l e u r s il est h a u t e m e n t souhaitable que les chrétiens participent, comme vous les y encouragez, à une catéchèse p e r m a n e n t e qui intègre un ressourcement biblique, ou plus exactement une lecture de la P a r o l e de Dieu en Eglise, avec l'aide de théologiens et de m a î t r e s spirituels réellement compétents. Mais, on ne le d i r a jamais assez, un tel dialogue est d'abord affaire d'amitié ; il faut savoir lui donner le temps des cheminements et du discernement. C'est pourquoi il s'entoure de discrétion p a r souci de ménager les lenteurs de l'évolution des mentalités. Le sérieux de l'engagement dans ce dialogue se mesure à celui du témoignage vécu, rendu aux valeurs auxquelles on croit, et pour le chrétien, à Celui qui en est le fondement, Jésus-Christ. C'est la raison pour laquelle il recèle une inéluctable tension entre le respect profond qui est dû à la personne et aux convictions de l'interlocuteur, et l'inébranlable attachement à sa propre foi. Ce dialogue sincère et ce témoignage exigeant comportent une p a r t d'abnégation spirituelle : comment ne pas proclamer l'espérance que l'on a reçue de participer à ce festin de noces de l'Agneau où sera un jour réunie l ' h u m a n i t é entière? Encore faut-il — afin, entre a u t r e s , de maintenir un tel dialogue d a n s sa vérité — q u ' u n e telle espérance intime demeure ferme, sans céder à quelque pusillanimité née d ' u n e doctrine incertaine. Un tel esprit s'incarne t o u t d'abord dans le service désintéressé en vue de participer fraternellement au développement de ces pays et de communier a u x aspirations de leur peuple. Je tiens à souligner ici la qualité de l'œuvre accomplie p a r t a n t de ces coopérants dans la discrétion et le dévouement, et p a r ceux qui les ont soutenus. 58 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Je voudrais m a i n t e n a n t m ' a r r ê t e r sur trois aspects de la vie de vos communautés. Le séjour temporaire dans vos pays, chez les jeunes surtout, peut être essentiel pour l'avenir de leur foi et l ' a t t i t u d e qu'ils a u r o n t ensuite, de retour d a n s leur p a t r i e . Je sais combien de prêtres se dévouent pour leur a p p o r t e r une aide pastorale adaptée, en les guid a n t d a n s leur compréhension de l ' I s l a m et des h a b i t a n t s de ces pays, tout en suscitant en eux une conscience renouvelée des engagements de la vie baptismale dans le choix d ' u n style de vie évangélique. Il est vrai, comme ce fut le cas chez Raymond Lulle, plus récemment chez Charles de Foucauld et Albert Peyriguère, et plusieurs a u t r e s , que la rencontre de l ' I s l a m peut favoriser une intériorisation plus intime de la foi. Il n'est pas r a r e q u ' u n e grâce de prière et de contemplation soit attachée à la vie dans ces pays. Et que vos prêtres, même s'ils sont souvent las du renouvellement quasi p e r m a n e n t des effectifs de leurs communautés, puissent avancer avec la certitude que la grâce de Dieu ne m a n q u e r a pas de faire lever ce qu'ils a u r o n t semé ! Je sais aussi q u ' à plusieurs reprises, d a n s votre conférence episcopale, vous avez abordé la situation spirituelle de ces femmes chrétiennes, dont le nombre va croissant, qui ont choisi de s'unir avec des m u s u l m a n s pour fonder leur foyer. Si, pour des raisons diverses, la p l u p a r t d'entre elles n ' o n t pas scellé cette union dans l'Eglise, il n'est cependant pas r a r e q u ' u n e fois insérées dans le contexte familial et social m u s u l m a n , elles connaissent une sorte de revirement intérieur causé p a r l'éducation de leurs enfants et l ' a t t i t u d e à p r e n d r e devant un a r t de vivre tout imprégné p a r des usages religieux islamiques. Cela pose, s u r t o u t lorsqu'il s'agit des sacrements, des questions délicates que vous vous efforcez de résoudre, avec l'aide de vos prêtres, d a n s un esprit de loyauté vis-à-vis des règles morales et canoniques. Eventuellement, vous le savez, les organismes de la Curie romaine sont là pour vous a p p o r t e r l'aide de leur compétence. Il faut que ces personnes sachent que la sollicitude de l'Eglise leur est acquise, et que les communautés chrétiennes en soient également persuadées. Leur présence, au sein de familles musulmanes,, marquée p a r la fidélité et la d r o i t u r e , constitue malgré les incompréhensions qui peuvent n a î t r e , une contribution, qu'on ne s a u r a i t sous-estimer, au développement du dialogue que j'évoquais plus h a u t . Dites-leur que le P a p e prie spécialement pour elles ! Je voudrais enfin dire un mot de la vie des religieuses. P o u r de nombreux m u s u l m a n s , l'Eglise c'est elles : heureux sont-ils de voir la sainte Acta Ioannis Pauli Pp. II 59 Eglise sous leurs t r a i t s ! Souvent âgées, et inquiètes d ' u n e relève problématique — qui semble se ressaisir ici ou là — elles sont parfois disséminées, dans tout le pays, loin les unes des a u t r e s , et adonnées au service des écoles ou de dispensaires pauvrement équipés. P o u r t a n t , elles g a r d e n t le sourire, p a r amour de ceux auxquels elles ont consacré leur existence. Vous les entourez de votre affection, à bon droit : elles ont besoin en effet d'un soutien pastoral régulier et de qualité. En particulier, elles doivent pouvoir participer le plus fréquemment possible, malgré leur isolement, à l'Eucharistie. Célébrer ainsi la messe, pour deux ou trois religieuses, seules chrétiennes dans un lieu retiré, permet au p r ê t r e de mieux mesurer dans ce mystère renouvelant celui de Nazareth la richesse d'espérance de la Rédemption ! A elles aussi, dites que le P a p e prie avec elles et pour elles ! Enfin, a v a n t de nous séparer, je veux vous encourager encore dans la poursuite de votre tâche. A plusieurs reprises, j ' a i prononcé le mot espérance. En effet, si faibles que soient vos communautés en moyens h u m a i n s , et si précaire que puisse p a r a î t r e — en raison des circonstances — leur avenir, elles sont cependant fortes de la liberté spirituelle qui les anime, du dévouement de leurs membres et s u r t o u t de leur rôle privilégié d'ambassadeurs du Christ et de l'Eglise universelle auprès des peuples musulmans au sein desquels la Divine Providence les a placées. Je tiens, en invoquant le nom du Seigneur, à vous bénir, et, à travers vous, tous les membres de vos Eglises ! Acta 60 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ACTA SS. CONGREGATIONUM SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS DECRETA I FLUMINIS NIGRI De mutatione nominis dioecesis. Apostolicis sub plumbo Litteris, die 14 mensis novembris a n n o 1980 datis, p r a e l a t u r a F l u m i n i s Nigri ad g r a d u m et dignitatem dioecesis evecta est, servatis nomine et sede exstinctae p r a e l a t u r a e . Cum vero appellatio F l u m i n i s Nigri potius a nomine fluminis ibi fluentis m u t u a t a sit nulloque modo respondeat appellationi civitatis in qua sedes episcopalis exstat, E x c . m u s P. D. Michael Alagna, Episcopus F l u m i n i s Nigri, enixe postulavit, ut nomen dioecesis i m m u t a r e t u r . S a c r a i g i t u r pro Episcopis Congregatio, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Carmeli Rocco, Archiepiscopi titulo I u s t i n i a n o p o l i t a n i in G a l a t i a et in Brasilia Apostolici N u n t i i , r a t a huiusmodi i m m u t a t i o n e m ad quamlibet ambiguitatem semovendam p r o f u t u r a m , preces accipiendas censuit. Q u a p r o p t e r eadem Sacra Congregatio, vigore specialium f a c u l t a t u m sibi a Summo Pontifice I o a n n e P a u l o , Divina P r o v i d e n t i a P P . I I , trib u t a r u m , praesenti Decreto, perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo L i t t e r a e datae forent, s t a t u i t , ut dioecesis F l u m i n i s Nigri nomen a s s u m a t , u t i de more, ab urbe episcopali, vulgo « S i o Gabriel da Cachoeira » et posthac Cachoeirensis n u n c u p e t u r eiusque p r o tempore Episcopus item Cachoeirensis cognominetur. C o n t r a r i i s quibuslibet minime obstantibus. D a t u m Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Episcopis, die 21 mensis Octobris anno 1981. ffi SEBASTIANUS C a r d . B AGGIO, Praefectus L. & S. ffi Lucas Moreira Neves, Archiep. t i t . F e r a d i t a n u s maior, a Secretis Sacra Congregatio pro Episcopis 61 II VALLIS PARADISI - SANCTI PHILIPPI De mutatione finium. Concredita gregis spirituali bono a p p r i m e studentes, Exc.mi P P . D D . Aemilius Tagle Covarrubias, Archiepiscopus-Episcopus Vallis P a r a d i s i , et F r a n c i s c u s de Borja Valenzuela Ríos, Archiepiscopus-Episcopus Sancti Philippi, unanimi consensu, ab Apostolica Sede expostulaverunt ut fines ecclesiasticarum circumscriptionum sibi concreditarum aliquant u l u m i m m u t a r e n t u r ac a p t i u s disponerentur, i t a quidem ut dioecesium limites cum civilibus confiniis deinde conveniant. Sacra Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Angeli Sodani, Archiepiscopi Novacaesariensis, in Republica Chilensi Apostolici N u n t i i , r a t a petitam i m m u t a t i o n e m aeternae a n i m a r u m saluti cessuram, vigore specialium f a c u l t a t u m sibi a Summo Pontifice Ioanne P a u l o , Divina Providentia P P . I I , t r i b u t a r u m , oblatis precibus benigne a n n u e n d u m censuit. Quapropter, suppleto, q u a t e n u s opus sit, eorum interesse habentium vel habere praesumentium consensu, praesenti Decreto a dioecesi Vallis P a r a d i s i i n t e g r u m t e r r i t o r i u m paroeciae vulgo Llay Llay, i n t r a fines civilis provinciae cui nomen San Felipe exstans, d i s t r a h i t illudque dioecesi Sancti P h i l i p p i perpetuo adnectit. M a n d a t insuper Sacra Congregatio pro Episcopis ut documenta et a c t a praefati territorii clericos, fideles et bona temporalia respicientia a tabulario Curiae Vallis P a r a d i s i ad archivum Curiae Sancti Philippi, quam primum, transmittantur. Ad clerum quod a t t i n e t s t a t u i t ut, simul ac praesens Decretum ad effectum d u c t u m fuerit, sacerdotes Ecclesiae illi censeantur adscripti in cuius territorio ecclesiasticum beneficium a u t officium legitime detin e n t ; ceteri a u t e m sacerdotes, clerici, seminariique tirones dioecesi illi i n c a r d i n a t i m a n e a n t vel i n c a r d i n e n t u r in cuius territorio legitimum habeant domicilium. Ad haec perficienda Sacra Congregatio pro Episcopis m e m o r a t u m E x c . m u m P. D. Angelum Sodano d e p u t a t , necessarias et o p p o r t u n a s eidem t r i b u e n s facultates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate c o n s t i t u t u m , onere imposito ad eandem Sacram Congregationem, cum p r i m u m fas erit, authenticum exemplar actus peractae executionis remittendi. Acta 62 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quibus super rebus praesens edit Decretum perinde v a l i t u r u m ac si Apostolicae sub plumbo Litterae d a t a e forent. D a t u m Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Episcopis, die 28 mensis Octobris anno 198.1. © SEBASTIANUS Card. RAGGIO, Praefectus L. © S. S Lucas Moreira Neves, Archiep. t i t . F e r a d i t a n u s maior, a Secretis PROVISIO ECCLESIARUM L a t i s decretis a S a c r a Congregatione pro Episcopis, Ioannes P a u l u s P p . II iis quae s e q u u n t u r Ecclesiis sacros Praesules praefecit. Videlicet : die lJf Octobris 1981. — Cathedrali Ecclesiae Lingonensi R. P. Leonem Tavedet, sodalem Congregationis vulgo ( ( F r è r e s Missionnaires des Campagnes ». — Cathedrali Ecclesiae Vapincensi R. D. R a i m u n d u m Seguy, e clero dioecesis Ruthenensis. die 17 Octobris. — Metropolitanae Ecclesiae Eborensi E x c . m u m P. D. M a u r i l i u m Georgium Quintal de Gouveia, h a c t e n u s Archiepiscopum tit u l a r e m Mitylenensem. die 26 Octobris. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Vatarbensi, R. P. Ric h a r d u m Ramírez, Congregationis a S. Basilio sodalem, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. P a t r i c i i Flores, Archiepiscopi S. Antonii. die 28 Octobris. — T i t u l a r i pro hac vice archiepiscopali Ecclesiae Italicensi E x c . m u m P. D. Caietanum Bonicelli, hactenus Episcopum Albanensem, quem O r d i n a r i u m Militarem in I t a l i a constituit. die 29 Octobris. — Metropolitanae Ecclesiae Lugdunensi E x c . m u m P . D . A l b e r t u m D e c o u r t r a y , hactenus Episcopum Divionensem. die 9 Novembris. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Rotdonensi R. D. I o a n n e m R a w s t h o r n e , e clero archidioecesis Liverpolitanae, quem dep u t a v i t Auxiliarem Exc.mi P. D. Derek Worlock, Archiepiscopi Li ver politani. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae A r d c a r n e n s i R. D. Thomam Coemgenum 0 ' B r i e n , Vicarium Generalem dioecesis Loidensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P . D . Augustini H a r r i s , Episcopi Medioburgensis. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Plestiensi, R. D. A n t o n i u m Milone, Sacra Congregatio pro Episcopis 63 e clero archidioecesis Omahensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Danielis Sheehan, Archiepiscopi eiusdem Sedis. — Cathedrali Ecclesiae Guarabirensi, noviter erectae, E x c . m u m P . D . Marcellum P i n t o Carvalheira, hactenus Episcopum t i t u l a r e m Bityliensem et Auxiliarem Exc.mi P. D. Iosephi Mariae Pires, Archiepiscopi P a r a h y b e n s i s . — Cathedrali Ecclesiae Tocantinopolitanae E. P. Aloisium Hilar i u m de Pinho, P a r v i Operis Divinae Providentiae sodalem. — Cathedrali Ecclesiae Caëtitensi R. P. A n t o n i u m Albertum Guimaräes Rezende, Congregationis a S S . Stigmatibus D. N. I. C. sodalem. die 12 Novembris. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Tuliensi R. D. R o m a n u m Andrzejewski, praefectum s t u d i o r u m Seminarii Maioris dioecesis Vladislaviensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. I o a n n i Zareba, Episcopi Vladislaviensis. die 15 Novembris. — Metropolitanae Ecclesiae Sancti Dominici E x c . m u m P. D. Nicolaum López Rodríguez, hactenus Episcopum S. F r a n cisci de Macoris. die 19 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Metuchensi, noviter erectae, E x c . m u m P. D. Theodorum McCarrick, hactenus Episcopum t i t . Rusubisiritanum. — Cathedrali Ecclesiae Phoenicensi, R. D. Thomam 0 ' B r i e n , iam Vicarium Generalem eiusdem dioecesis. die 20 Novembris. — Metropolitanae Ecclesiae S. Christophori de H a b a n a E x c . m u m P. D. Iacobum Lucam Ortega y Alamino, hactenus Episcopum Pinetensem ad F l u m e n . die 21 Novembris. — Metropolitanae Ecclesiae Cochabambensi E x c . m u m P . D . I a n u a r i u m P r a t a , hactenus Episcopum t i t u l a r e m Hadrianiensem in Hellesponto et Auxiliarem archidioecesis Pacensis in Bolivia. — Coadiutorem c.i.s. E m . m i P. D. Iosephi Clementis S. R. E. Cardinalis Maurer, Archiepiscopi Sucrensis, E x c . m u m P. D. R e n a t u m Fernández Apaza, hactenus Episcopum Orurensem. — Metropolitanae Ecclesiae P e r u s i n a e E x c . m u m P. D. Caesarem P a g a n i , hactenus Episcopum Civitatis Castelli et E u g u b i n u m . — Cathedrali Ecclesiae Civitatis Plebis E x c . m u m P. D. Caesarem P a g a n i , hactenus Episcopum Civitatis Castelli et E u g u b i n u m , quem simul Archiepiscopum P e r u s i n u m constituit. die 26 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Corumbensi R. D. Victor i u m Pavanello, Societatis Sancti Francisci Salesii sodalem. Acta 64 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale —- Coadiutorem c.i.s. Exc.mi P. D. E m m a n u e l i s P e t r i da C u n h a C i n t r a , Episcopi P e t r o p o l i t a n i , E x c . m u m P . D . Iosephum F e r n a n d e s Veloso, h a c t e n u s Episcopum t i t u l a r e m Aquensem in P r o c o n s u l a r i et Auxiliarem eiusdem sedis. die 19 Decembris. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae T u r r e n s i in Byzacena E x c . m u m P . D . E m m a n u e l e m Salazar Espinosa, hactenus Episcopum Leonensem in N i c a r a g u a . SACRA CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE DECRETUM ABUIEN. Territorium vulgo « Federal Capital Territory », in Nigeria, in Missionem sui iuris erigitur. Quo a p t i u s et efficacius evangelizationis operi in Nigeria consuleret u r , o p p o r t u n u m visum est t e r r i t o r i u m vulgo (( Federal Capital Terr i t o r y » a dioecesibus, ad quas usque nunc pertinebat, distrahere et in Missionem sui i u r i s , Abuiensem n u n c u p a t a m , erigere. Quamobrem S a c r a haec Congregatio, re m a t u r e perpensa, praehabitoque favorabili voto Conferentiae Episcopalis Nigerianae, vigore facultatum a Sanctissimo Domino Nostro Ioanne P a u l o Divina Providentia P a p a II sibi concessarum, praesenti Decreto, t e r r i t o r i u m lege civili ut (( F e d e r a l Capital T e r r i t o r y » c o n s t i t u t u m , in Missionem sui iuris, Abuiensem appellandam, a nova urbe vulgo Abuja ibidem mox rei publicae Nigerianae c a p u t constituenda, iisdemque finibus termin a n d a m ac s u p r a m e m o r a t u m « Federal Capital T e r r i t o r y » erigit. D a t u m Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione seu de P r o p a g a n d a Fide, die 6 mensis Novembris a. D. 1981. AGNELLUS C a r d . Rossi, Praefectus L. & S. © I). S. L o u r d u s a m y , a Secretis Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione 65 PROVISIO ECCLESIARUM Ioannes P a u l u s Divina Providentia P p . I I , latis decretis a Sacra Congregatione pro Gentium Evangelizatione seu de P r o p a g a n d a F i d e , singulis quae s e q u u n t u r Ecclesiis sacros P a s t o r e s d i g n a t u s est assignare. N i m i r u m praefecit : die 24 Martii 1981. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Sardanensi R. D. F r a n c i s c u m Xaverium Nguyên-van-Sang, e clero saeculari, quem deputavit Auxiliarem E m . m i ac Rev.mi P. D. Iosephi S. R. E. Cardinalis Trinh van-Cân, Archiepiscopi Hanoiensis. die 26 Martii. — Coadiutorem c.i.s. Exc.mi P. D. Alexii P h a m van-Lôc, Episcopi Kontumensis, constituit R. D. P e t r u m Trân-ThanhChung, e clero nativo, Vicarium Generalem eiusdem dioeceseos. die 17 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Kiyindaënsi-Mityanaënsi, noviter erectae in Uganda, R. D. Emmanuelem W a m a l a , e clero ugandensi, hactenus Vicarium Generalem Masakaënsis dioeceseos. die 3 Octobris. — Metropolitanae Ecclesiae P o r t u s Moresbiensi in P a p u a Nova Guinea, E x c . m u m P . D . P e t r u m K u r o n g k u , hactenus Episcopum titulo S i n n u a r i t a n u m et Auxiliarem Archiepiscopi H o n i a r a n i . die 5 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae, noviter erectae in R u a n d a , B y u m b a n a e R. D. Iosephum Ruzindana, dioecesis Ruhengeriensis Vicarium Generalem. — Cathedrali Ecclesiae, nuper erectae in R u a n d a , Cyanguguensi R. D. Thaddaeum N t i h i n y u r w a , Generalem dioeceseos B u t a r e n s i s Vic a r i u m necnon nationalem Pontificalium Operum Missionalium Directorem. — Cathedrali Ecclesiae Umtaliensi in Zimbaviaënsi natione R. D. Alexium Muchabaiwa, metropolitanae archidioecesis Salisburiensis Vicarium Generalem. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Tinisensi in Proconsulari R. P. F r a n ciscum, in religione Adeodatum, Micallef, Ordinis F r a t r u m Discalceatorum B. Mariae V. de Monte Carmelo sodalem eiusdemque Ordinis Sodalitatis quae est Romae, in Collegio I n t e r n a t i o n a l i (( Teresianum » vocato, Rectorem, quem constituit Vicarium Apostolicum V i c a r i a t u s Kuvaitensis. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Thuccensi in Numidia R. D. Ioannem B a p t i s t a m Kyedrebeogo, Vicarium Generalem archidioeceseos Uagadu5 - A. A. S. 66 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale guensis eiusdemque Cathedralis ecclesiae parochum, quem nominavit Auxiliarem E m . m i ac Rev.mi P. D. P a u l i S. R. E. Cardinalis Zoung r a n a , Uagaduguensis Archiepiscopi. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae N a r a t c a t e n s i R. P. P a t r i c i u m Vincentium H u r l e y , Congregationis Sanctissimi Redemptoris sodalem, eiusdemque in Samoa superiorem localem necnon parochum in oppido vulgariter Satofu n u n c u p a t o , quem constituit Auxiliarem E m . m i ac Rev.mi P. D. P i i S. R. E. Cardinalis Taofìnu'u, Samoani et Tokelauni Episcopi. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Tigisitanae in N u m i d i a R. D. Paulum Mohale Nkhumishe, e clero autochthone, parochum in pago vulgo Seshego dicto, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Antonii Reiterer, Lydenburgensis-Vitbankensis Episcopi in A u s t r a l i Africa. die 21 Novembris. — T i t u l a r i episcopali Ecclesiae Naronensi R. D. Ioannem B u l a i t i s presbyterum Kaisiadorensem, P r a e l a t u m honorarium S a n c t i t a t i s Suae, quem archiepiscopali dignitate ornavit atque Apostolicum P r o - N u n t i u m in Rebuspublicis Centroafricana et Congica necnon Delegatum Apostolicum in Ciadensi Ditione constituit. NOMINATIONES Peculiaribus datis decretis, Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de P r o p a g a n d a Fide ad suum beneplacitum r e n u n t i a v i t : die 8 Septembris 1981. — R. D. Ioannem Welderghiorghis, e clero dioecesano Adigratensi, Praefectum Apostolicum Mekiensis Apostolicae Praefecturae in Aethiopia noviter erectae. die llf Septembris. — E x c . m u m P. D. M a t t h a e u m K i a Yen-Wen, Archiepiscopum Taipehensem, Administratorem Apostolicum Insularum vulgo Kinmen seu Quemoy et Matzu nuncupatarum. die 16 Septembris. — E x c . m u m P. D. D o n a t u m Squicciarini, Archiepiscopum t i t u l a r e m Tiburniensem, Apostolicum Pro-Nuntium in Cammaruniensi et Gabonensi Nationibus necnon Delegatum Apostolicum in Guineana Aequino diali Republica. die SO Octobris. — E x c . m u m P. D. Iosephum A n t o n i u m De P a l m a , Episcopum De Aarensem, Administratorem Apostolicum « sede vacante )) Dioecesis Alivalensis. die 6 Novembris. — E m . m u m ac Rev.mum P. D. Dominicum Ignatium S. R. E. Cardinalem E k a n d e m , Episcopum de Ikot Ekpene, Superiorem Ecclesiasticum Missionis sui iuris Abuiensis noviter erectae in Nigeria. Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 67 SACRA CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM i MONASTERIEN. Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Annae Catharinae Emmerick, Monialis professae Ordinis Eremitarum S. Augustini. SUPER DUBIO An eius Causa introducenda sit. « Toto vobis figatur in corde, qui pro vobis est fixus in cruce » (S. A u g u s t i n u s , De s. Virginitate, 55, 56). Sic A u g u s t i n u s e x h o r t a t u r virgines quae propinquius Agnum sequi desiderant. E t s i eruditionis exspers, illa verba toto suae vitae decursu, Serva Dei A n n a C a t h a r i n a Emmerick, monialis Ordinis S. Augustini, in se implere sategit. Spiritu quidem continuae orationis, mortificationis et pietatis i m b u t a , adhuc puella e x t r a o r d i n a r i a , ut videtur, p o r t e n t a exsperta est. Visionibus insuper caelestibus o r n a t a , passio Christi, cruci affixi, eiusque mors obiectum c o n s t i t u e r u n t continuae contemplationis Servae Dei. O r t a die 8 Septembris anni 1774 in campestri loco, vulgo Flamchen, i n t r a fines dioecesis Monasteriensis, F a m u l a Dei eodem n a t a l i die in ecclesia paroeciali Sancti Iacobi prope urbem Coesfeld b a p t i z a t a est. Pascendis gregibus praeposita, ab infantia indubia signa p r a e b u i t suae in posterum intimae unionis cum Christo cruci affixo, i t a quidem ut n o c t u r n o tempore, pedibus nudis, summa ingruente hieme, iter a r r i p e r e t ecclesiam versus ut pium exercitium Viae Crucis perageret. Ad P a e n i t e n t i a e et E u c h a r i s t i a e s a c r a m e n t a frequenter accedebat et nihil dulcius ei e r a t quam cum Christo in E u c h a r i s t i a praesente sese u n i r e . I t a q u e pia, docilis, obsequens, labori orationique dedita, vitae innocentiam cum paenitentia mirifice coniunxit. Diebus Dominicis alios invitabat ad iter Iesu Christi patientis secum repetendum et miro exemplo eosdem inflammabat. 68 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale C a r i t a t e m speciatim erga infirmos et pauperes i t a exercebat, m a g n a aestimatione ab omnibus amplecteretur. ut I a m inde ab infantia desiderio flagrabat in aliquam familiam religiosam sese adscribendi. Diu tamen ac f r u s t r a contendit t u m c o n t r a p a r e n t u m voluntatem, potissimum p a t r i s qui filiam quam maxime diligebat, t u m c o n t r a p a u p e r r i m a m suam condicionem socialem propter quam nonnulla religiosa I n s t i t u t a illam r e s p u e r u n t . Oblatas sibi n u p t i a s vehementer recusavit et, enixe parentes deprecans, licentiam ab eis impetravit ut, labore m a n u u m s u a r u m , dotem ad monasterium ingrediendum sibi compararet. Tandem die 13 Novembris a n n i 1802, vigesimo octavo aetatis suae, inter novitias monialium S. Augustini, in loco vulgo dicto Dülmen, g r a t i s admissa est. P o s t a n n u m novitiatus, die 13 Novembris anni 1803, vota solemnia n u n c u p a v i t et divino servitio sese dicavit. H u m i l i b u s addicta laboribus, p l u r a adversa in monasterio sustinere debuit, i t a ut etiam in rebus adversis patientiae caritatisque exemplum omnibus se praebuerit. H a b i t u a l i diligentia m u n e r a sua obivit, orans et laborans Regulamque proprii I n s t i t u t i pro viribus observans. Die 3 Decembris anno 1811 a civili gubernio monasterium ubi A n n a C a t h a r i n a degebat suppressum est et omnes moniales coactae sunt religiosam domum relinquere atque se apud familias p r i v a t a s conferre. Cum vero A n n a C a t h a r i n a in morbum incidisset, civilis auctoritas ei concessit ut in domo religiosa maneret, ubi pia quaedam mulier ei c u r a s necessarias suppeditabat. Sequenti vero a n n o , hoc privilegio privata, et ipsa aliquam domum p r i v a t a m petere debuit. Ab anno 1812 usque ad finem vitae suae A n n a C a t h a r i n a Emmerick magnis doloribus affecta est, quos tamen p a t i e n t e r toleravit : cibum nec sumere nec retinere valebat. P r a e t e r e a a u c t o r i t a s t u m civilis t u m ecclesiastica eam subiecit variis, diutinis et i n g r a t i s inquisitionibus circa singularia phaenomena mystica quae de Serva Dei asserebantur. Tandem, die 9 F e b r u a r i i a n n i 1824, in m a n u s Domini sese commendans, extremis sacramentis refecta est. I t a p a r a t a , Christum crucifixum avide aspiciens, Serva Dei a n i m a m Deo reddidit. Sanctitudinis fama, qua dum viveret Serva Dei iam inclaruit, post mortem tantopere increbruit, cum etiam Deus miraculis eam confirm a r e videretur, ut Causa de B e a t o r u m Caelitum honoribus ei decernendis coepta agi sit. Q u a p r o p t e r processus o r d i n a r i a potestate in Curiis ecclesiasticis Monasteriensi et Yratislaviensi annis 1892-1899 ir>- ¡Sacra Congregatio pro Causis 69 Sanctorum s t r u c t i s u n t super fama s a n c t i t a t i s vitae, v i r t u t u m et m i r a c u l o r u m in genere, necnon super scriptis Servae Dei. Quae iuridicae inquisitiones Sacrae Congregationi, quae tunc vocabatur, R i t u u m exhibitae fuerunt. I n t e r i m p l u r i u m sacrorum A n t i s t i t u m aliorumque sive ecclesiastica sive civili in dignitate c o n s t i t u t o r u m Summo Pontifici s u n t adhibitae litterae, quibus, ut Causa Servae Dei apud Sedem Apostolicam int r o d u c e r e t u r , expostulatum est. Servatis i g i t u r de iure servandis, scripta Servae Dei examini revisorum subiecta fuerunt ; et quoniam quidem eadem scripta non e r a n t F a m u l a e Dei t r i b u e n d a ad n o r m a m canonis 2042 C. I. C, Decretum exiit praedictae Sacrae Congregationis die 18 mensis Maii anno 1927, quo s t a t u t u m est nihil obstare quominus ad ulteriora procederetur in Causa. P a r a t a est itaque Positio super introductione Causae anno 1928 typis edita. Quae tamen Positio suetae disceptationi non fuit subiecta ob Decretum Sacrae t u n c Congregationis Officii die 30 Novembris a. 1928 d a t u m . Siluit itaque Causa donec, i n s t a n t e Coetu Episcoporum Germaniae, Sacra, quae nunc vocatur, Congregatio pro D o c t r i n a Fidei, die 1 mensis I u n i i a. 1973, suum vetitum, probante P a u l o P a p a V I , removit, ea tamen lege, ut iterum scripta, quae Servae Dei t r i b u e r e n t u r , a peritis p e r p e n d e r e n t u r . Quod cum factum esset, super Positione introductionis Causae bis, ad iuris n o r m a m , est disceptatum : p r i m u m quidem a P a t r i b u s Consultoribus, in Congressu, qui dicitur, P e c u l i a r i die 10 mensis F e b r u a r i i anni 1981 h a b i t o ; deinde in Coetu Cardinalium P a r t i c u l a r i , ponente seu relatore E m . m o ac Rev.mo Ladislao Rubin, die 28 Aprilis eodem anno 1981 celebrato. Qui omnes Causam ipsam esse i n t r o d u c e n d a m censuerunt, si id Summo Pontifici placuisset. F a c t a demum Summo Pontifici I o a n n i P a u l o II per subscriptum Cardinalem Praefectum fideli relatione, S a n c t i t a s Sua responsum Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum r a t u m habuit et confirmavit, videlicet Causam Servae Dei Annae Catharinae Emmerick esse intro- ducendam, i t a quidem ut Positio super v i r t u t i b u s in specie Officio Historico-Hagiographico ipsius Sacrae Congregationi c o m m i t t e r e t u r apparanda. D a t u m Romae, die 4 Maii A. D. 1981. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. & S. 83 Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis 70 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale n BONONIEN. Canonizationis Beatae Cloeliae Barbieri, Fundatricis Sororum Minimarum a B. M. V. Perdolente. SUPER DUBIO An eius Causa resumenda sit. Cloelia Barbieri humillimo loco n a t a in pago Le Budrie archidioeceseos Bononiensis, die 13 mensis F e b r u a r i i anno 1847, m a t u r e praec l a r a dedit pietatis et c a r i t a t i s documenta. P a t r e o r b a t a cum esset adhuc tenella aetate, adulescentiam in precibus et laboribus cum matre degit. Spretis quidem nuptiis, quo studiosius uni Deo viveret, mod e r a n t e sui pagi curione, nonnullas socias sibi adiunxit coetumque i n s t i t u i t s a c r a r u m virginum, quas Virginis Perdolentis tutelae commisit, voluitque in p a u p e r t a t e et humilitate p u e r o r u m et aegrotorum c u r a m gerere. Vexationibus aerumnisque n u m q u a m fracta, supernis donis loc u p l e t a t a Deique amore incensa, vix vicesimum t e r t i u m a n n u m agens, in Caelos migravit die 13 Iulii anno 1870. Cuius fama sanctitatis in vita et post mortem adeo est aucta, ut cito de Caelitum honoribus ipsi decernendis agi coeptum sit. Tandem, servatis omnibus de iure servandis, P a u l u s P a p a VI eam beatis virginibus die 27 mensis Octobris anno 1968 a d n u m e r a v i t . Sollemniis a u t e m beatificationis in P e t r i a n a V a t i c a n a Basilica vix peractis*, religio in novensilem B e a t a m crevit et a u c t a est non solum i n t e r familias et personas ad quas odor pervenit humilitatis, abnegationis et c a r i t a t i s Sororum M i n i m a r u m a B. M. V. Perdolente, verum etiam, idque potissimum, inter humiles, i n t e r pauperes, inter eos qui laborum et dolorum perpessione sunt affecti, inter iuvenes et catecheseos institutores. Multi ad eius caeleste patrocinium r e c u r r e r u n t et d u d u m rec u r r u n t , multiplicatis supernis favoribus ac forte miraculis, prouti sac r o r u m Antistites regionis Aemilianae-Romandiolae in suis litteris ad S u m m u m Pontificem datis t e s t a n t u r . Quocirca Rev.dus P. Antonius Ricciardi, O. F. M. Conv., h u i u s Causae postulator legitime constitutus, enixas praedictorum A n t i s t i t u m omniumque Sororum M i n i m a r u m a B e a t a Maria Virgine Perdolente preces Summo Pontifici humiliter porrexit, ut resumptionem Causae ea- ¡Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum 71 nonizationis eiusdem Beatae suprema, qua pollet, a u c t o r i t a t e decernere benigne d i g n a r e t u r . Quapropter, die 19 mensis I u n i i anno 1981, in Congressu Ordinario Sacrae huius Congregationis pro Causis S a n c t o r u m , E m . m u s ac Rev.mus Dominus P e t r u s Cardinalis Palazzini, eiusdem Sacrae Congregationis Praefectus, dubium proposuit disceptandum : An resumenda sit Causa canonizationis in casu et ad effectum de quo agitur. lati ceterique suffragium ferentes, Et Officiales P r a e - u n a cum eodem Cardinali P r a e - fecto, affirmando responderunt, si id Summo Pontifici placuisset. F a c t a postmodum de hisce omnibus Beatissimo P a t r i Ioanni P a u lo II fideli relatione, Sanctitas Sua responsum Sacrae Congregationis ratum habens, fundatricis edixit Sororum Causam Minimarum canonizationis a B. M. V. Beatae P er Cloeliae dolente Barbieri, esse resu- mendam. D a t u m Romae, die 31 Iulii A. D. 1981. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Iosephus Casoria, Archiep. tit. Foronovan., a Secretis III OLOMUCEN. ET KATOVICEN. Canonizationis Beati Ioannis Sarkander, Martyris, parochi Holleschowiensis in dioecesi Olomucensi. SUPER DUBIO An eius Causa resumenda sit. Ioannes S a r c a n d e r Skoczowiae, in ducatu Tessinensi Superioris Silesiae o r t u s est. Adhuc puer, amisso p a t r e , volens catholice educari etiam infestissimis Ecclesiae temporibus, in Moraviam se contulit. H u m a n i o ribus et theologicis disciplinis peractis, sacro presbyteratu i n i t i a t u s , tituloque doctoris theologiae a u c t u s , paroeciam Holleszoviensem, haeresi per octoginta annos infectam, in regimen accepit. In munere pastorali zelantissimus pastor, contionator et p r o p u g n a t o r catholicae veritatis pietatisque exstitit. Ideo omnes haeretici illum odisse coeperunt. In Bohemia seditione gliscente, t a n t i s p e r Holleszovio migravit, et in Poloniam Acta 72 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ad B e a t a m Virginem Czestochoviae ex voto secessit. Sed desiderio fidelium in fide confirmandorum incensus revertit, nolens diu e x t r a paroeciam commorari, etsi m u l t i s difficultatibus et persecutionibus haereticorum se exponebat, qui eum in vincula coniecerunt, multisque ei tormentis illatis, etiam a r c a n a d y n a s t a e de Lobkowitz in exhomologesi cognita extorquere voluerunt. Tamen fidelis sacerdos feritatem carnificum superavit. P o s t t r i g i n t a tres dies i n t e r acerbissimos dolores in carcere Olomucensi, orationi et contemplationi r e r u m caelestium deditus, ope linguae ob d i f r a c t a s m a n u s in cotidiana recitatione h o r a r u m canonic a r u m paginas vertens, Deo a n i m a m reddidit die 12 Martii, anno 1620. Cum a u t e m singularis animi firmitas Servi Dei in tolerandis p r o catholica fide suppliciis celebritatem eidem conciliaverit i n t e r fideles, P i u s IX Pontifex Maximus, servatis de i u r e servandis, eum B e a t o r u m Caelitum albo 1859 accensuit. Cultus vero et pietas in h u n c presbyterum et m a r t y r e m magis in dies aucti sunt, praesertim in dioecesibus Olomucensi et Katovicensi, concessis a Deo supernis gratiis et signis per intercessionem ipsius Beati. Quamobrem E x c . m i ac Rev.mi O r d i n a r i i Olomucensis et Katovicensis S u m m u m Pontificem enixe adprecati s u n t ut Causa canonizationis Beati Ioannis S a r k a n d e r r i t e r e s u m e r e t u r . I n s t a n t e i g i t u r Rev.do P. Michaele Machejek, Ordinis C a r m e l i t a r u m Discalceatorum, h u i u s Causae legitimo P o s t u l a t o r e , habitus est, die 19 I u n i i anno 1981, Congressus O r d i n a r i u s Sacrae Congregationis pro Causis S a n c t o r u m , in quo disceptatum est super dubio : An resumenda sit Causa canonizationis in casu et ad effectum de quo agitur. Et Cardina- lis Praefectus u n a cum Officialibus P r a e l a t i s ceterisque suffragium fer e n t i b u s , omnibus m a t u r e perpensis, adfirmando responderunt, si id Summo Pontifici placuisset. F a c t a postmodum subsignato die Beatissimo P a t r i I o a n n i P a u l o I I relatione, S a n c t i t a s S u a responsum Sacrae Congregationis pro Causis S a n c t o r u m r a t u m h a b u i t et confirmavit, et Causam canonizationis Beati Ioannis Sarkander, Martyris, esse resumendam edixit. D a t u m Romae, die 31 Iulii A. D. 1981. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. & S. © Iosephus Casoria, Archiep. t i t . Foronovan., a Secretis Tribunal Vicariatus urbis 73 ACTA TRIBUNALIUM V I C A R I A T O D I ROMA Causa di beatificazione del Servo di Dio J o s e m a r i a Escrivâ de Balaguer, Sacerdote, F o n d a t o r e della Società Sacerdotale della S a n t a Croce (Opus Dei). EDITTO per la raccolta degli scritti Essendo iniziato presso il Tribunale del Vicariato di Roma il processo cognizionale sulla vita e le virtù in genere nonché sui miracoli e sui doni superni del Servo di Dio J o s e m a r í a Escrivá de Balaguer, Sacerdote, F o n d a t o r e dell'Opus Dei, e dovendosi perciò raccogliere, a n o r m a del Codice di D i r i t t o Canonico, t u t t i gli scritti a lui a t t r i b u i t i , ordiniamo a t u t t i coloro che ne fossero in possesso di rimettere, con debita sollecitudine, a Noi personalmente o al Nostro Tribunale (Piazza S. Giovanni in L a t e r a n o , 6 - 00184 Roma) qualsiasi scritto, sia esso manoscritto o s t a m p a t o , originale o copia, che abbia per a u t o r e il detto Servo di Dio, di qualunque argomento esso t r a t t i . Coloro che gradissero ritenere gli originali, p o t r a n n o presentare copie debitamente a u t e n t i c a t e . Ricordiamo inoltre a t u t t i e singoli i laici, lo stretto obbligo che loro impone di darci notizia di t u t t o ciò da cui si fama di s a n t i t à del detto Servo di Dio, cono avvenuti per sua intercessione. fedeli, ecclesiastici, religiosi o il Codice di D i r i t t o Canonico possa a r g o m e n t a r e contro la o contro i miracoli che si di- Ordiniamo infine che il presente E d i t t o r i m a n g a affisso per la dur a t a di q u a t t r o mesi continui alle porte del Vicariato e delle parrocchie di Roma, che sia p o r t a t o a conoscenza dei fedeli di t u t t e quelle diocesi nelle quali possano reperirsi scritti del Servo di Dio, nei modi che l ' O r d i n a r i o del luogo r i t e r r à più opportuni, e che se ne dia inoltre la massima divulgazione anche a mezzo s t a m p a . D a t o in Roma, dalla Sede del Vicariato, il 13 ottobre 1981. Ugo Card. Poletti, Vie. Gen., Giud. Ord. L. 8 S. Giovanni Fanti, cancelliere 74 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VICARIAT DE ROME Cause de béatification du Serviteur de Dieu Josemaría Escrivá de Balaguer, Prêtre, Fondateur de la Société Sacerdotale de la Sainte-Croix (Opus Dei). EDIT pour la remise des écrits Attendu que le procès informatif sur la vie et les vertus en général ainsi que sur les miracles et sur les dons surnaturels du Serviteur de Dieu Josemaría Escrivá de Balaguer, Prêtre, Fondateur de l'Opus Dei, est commencé auprès du Tribunal du Vicariat de Rome, et attendu que, aux termes du Code de Droit Canonique, doivent être recueillis tous les écrits qui lui sont attribués, Nous ordonnons à quiconque en possède d'envoyer personnellement à Nous ou à Notre Tribunal (Piazza S. Giovanni in Laterano, 6 - 00181 Róma), avec la diligence due, tout écrit, tant manuscrit qu'imprimé, original ou copie, quel qu'en soit le sujet, qui ait pour auteur le susdit Serviteur de Dieu. Les personnes qui désirent garder les originaux pourront présenter des copies dûment authentifiées. Nous rappelons de plus à tous et chacun des fidèles, ecclésiastiques, religieux ou laïcs, que le Code de Droit Canonique leur impose la stricte obligation de Nous faire connaître tout ce qui pourrait fournir des arguments contre la réputation de sainteté du Serviteur de Dieu ci-dessus mentionné, ou contre les miracles que l'on dit avoir été obtenus par son intercession. Nous ordonnons enfin que le présent Edit demeure exposé durant quatre mois consécutifs aux portes du Vicariat et des paroisses de Rome, qu'il soit porté à la connaissance des fidèles de tous les diocèses où pourraient être trouvés des écrits du Serviteur de Dieu, de la façon que l'Ordinaire du lieu jugera la plus opportune, et que de plus on lui donne la plus grande diffusion possible, y compris par la presse. Donné à Rome, au Siège du Vicariat, le 13 octobre 1981. Diarium Romanae Curiae 75 DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Sabato, 5 Dicembre 1 9 8 1 , S. E. il Signor JOSÉ MARIA ALVAREZ DE TOLEDO, Ambasciatore di Argentina presso la Santa Sede. 1 Lunedì, 7 Dicembre 1 9 8 1 , S. E. il Signor ERNESTO RTJIZ RADA, Ambasciatore di Bolivia presso la Santa Sede. 2 Giovedì, 1 0 Dicembre 1 9 8 1 , S. E. il Signor ZVONIMIR STENEK, Ambasciatore di Jugoslavia presso la Santa Sede. 3 Sabato, 1 2 Dicembre 1 9 8 1 , S. E. il Signor ALEJANDRO BANEGAS, Ambasciatore di Honduras presso la Santa Sede. 4 Giovedì, 1 7 Dicembre 1 9 8 1 , S. E. il Signor MANUEL D E GUZMÁN POLANCO, Ambasciatore di Ecuador presso la Santa Sede. 5 Sabato, 1 9 Dicembre 1 9 8 1 , S. E. il SIGNOR CARLOS DOBAL MARQUEZ, Ambasciatore della Repubblica Dominicana presso la Santa Sede. 6 Giovedì, 3 Dicembre 1981, nel Palazzo Apostolico Vaticano, il Santo P a d r e ha presieduto u n a riunione degli E m . m i Signori Cardinali Preposti ai sacri Dicasteri della Curia R o m a n a . 1 2 3 4 5 6 Inizio Inizio Inizio Inizio Inizio Inizio della della della della della della Missione: Missione: Missione: Missione: Missione: Missione: 2 Settembre 1981. 8 Settembre 1981. 29 Settembre 1981. 80 Settembre 1981. 2 Ottobre 1981. 2 Ottobre 1981. Acta 76 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 7 dicembre 1981. Mons. Traian Crisan, Arcivescovo titolare eletto di Drivasto, Segretario della Sacra Congregazione per le Cause dei Santi: 11 » » S. E. Mons. Paolo Fouad Tabet, Arcivescovo titolare di Sinna, Pro-Nunzio Apostolico in Dominica. » » » S. E. Mons. Renato Raffaele Martino, Arcivescovo titolare di Segerme, Pro-Nunzio Apostolico in Singapore. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 9 novembre 1981. Gli Em.mi Signori Cardinali Giovanni Benelli, Bernardin Gantin e Giuseppe Caprio, Membri del Consiglio per gli Affari Pubblici della Chiesa. 4 dicembre » Mons. Vincenzo Carbone e P. Giovanni Lozano C. M. F . , Consultori « ad aliud quinquennium » delia Sacra Congregazione per le Cause dei Santi. 7 » » Mons. Fabijan Veraja, Sotto-Segretario della Sacra Congregazione per le Cause dei Santi. 9 » » S. E. Mons. Octavio Nicolás Derisi, Vescovo titolare di Raso, Consultore della Sacra Congregazione per r Educazione Cattolica. 10 » » S. E. Mons. Alois Wagner, Veseovo titolare di Siccenna, Vice Presidente del Pontificio Consiglio « Cor unum ». 11 » » Mons. Leone Fiorelli e Mons. Giampietro Pozzi, Capi Ufficio nella Sacra Congregazione per le Chiese Orientali. Protonotari Apostolici soprannumerari: 14 giugno 1981. Mons. Max Thurnreiter (Passau). 26 settembre » Mons. Mario Meloni (Ales). • Prelati d'Onore di Sua Santità: 21 14 » luglio giugno » 1980. Mons. Elmo Luis Vergara (Dumaguete). 1981. Mons. Max Absmeier (Passau). » Mons. Matthäus Kaiser (Passau). Diarium Romanae Curiae 77 21 agosto 1981. Mons. Domenico Mele (Melfi-Rapolla-Venosa). 27 » » Mons. Paul Hust-Pleuroux (Besançon). 26 settembre » Mons. Alexander Zienkiewicz (Wroclaw). 30 » » Mons. Vicente Proaño Gil (Burgos). 14 ottobre » Mons. Aldo Rebeschini (Melbourne). 11 novembre » Mons. Celestino Vaiani (Città di Castello). Cappellani 21 31 luglio co 1980» II sac. » » II sac. gennaio 1981. II sac. 21 agosto » II sac. » » II sac. » » » II sac. » » II sac. II sac. » » II sac. 21 settembre » II sac. 26 II sac. » » II sac. » » » II sac. » » » » » II sac. » » » II sac. 30 » II sac. II sac. 11 novembre II sac. » II sac. » II sac. » II sac. » » » » » II sac. » » » II sac. » » II sac. II sac. » » di Sua Santità: José J. Agan (Dumaguete). Antonio Vicente (Dumaguete). Seth F. Hermoso (Dumaguete). Dante Casorelli (Melfi-Rapolla-Venosa). Pasquale Di Giacomo (Melfi-Rapolla-Venosa) Pasquale Giambersio (Melfi-Rapolla-Venosa). Emmanuele Laconca (Melfi-Rapolla-Venosa). Domenico Telesca (Melfi-Rapolla-Venosa). Francesco Zuzzi (Melfi-Rapolla-Venosa). Vincenzo Pugliesi (Reggio Calabria). Thaddaeus Kisinski (Wroclaw). Leo Czaja (Wroclaw). Ladislaus Bochnak (Wroclaw). Stephanus Wójcik (Wroclaw). Ioannes Tympalski (Wroclaw). Loreto Viscuso (Caltanissetta). Nazzareno Amantini (Città di Castello). Loris Giacchi (Città di Castello). Piero Luigi Guerri (Città di Castello). Fernando Tofanelli (Città di Castello). Pietro Bottaccioli (Gubbio). Venanzio Lucarini (Gubbio). Otello Marrani (Gubbio). Giovanni Nagni (Gubbio). Gaetano Turziani (Gubbio). ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 4 » » » » ottobre 1981. Al sig. Mario Viora (Ivrea). » » Al sig. Raffaello Breda (Roma). » » Al sig. Giancarlo Castiglioni (Roma). » » Al sig. Francesco Crucitti (Roma). » » Al sig. Corrado Manni (Roma). Acta 78 i ottobre » » » » » » » » » » 19 » 1981. » » » » » » Al Al Al Al Al Al Al Apostolicae sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Sedis - Commentarium Officiale Ugo Manzoli (Roma). Luigi Ortona (Roma). Antonio Sanna (Roma). Attilio Romanini (Roma). Gianfranco Fegiz (Roma). Giuseppe Giunchi (Roma). Guglielmo Gualdi (Roma). La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 1981. Al » Al » Al Al 18 settembre Al 4 ottobre Al » » » » » Al » Al » » » Al Al » Al » » 19 » » Al » » » Al » » Al » Al Al » » Al » » 30 luglio » » » » sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Mario Ragghienti (Lucca). Renzo Papini (Lucca). Fernando De Andrade Serra (Brasile) Arnaldo D'Addario (Firenze). Giovanni Salgarello (Roma). Alfredo Wiel Marin (Roma). Fabio Zucchetti (Roma). Francesco Beccia (Roma). Gianfranco Fineschi (Roma). Ermanno Manni (Roma). Giorgio Macchi (Roma). Giulio Cesare Nicotra (Roma). Raffaele Del Porto (Roma). Giampiero Gasparro (Roma). Giancarlo Bureca (Roma). Alessandro Sabato (Roma). Rodolfo Proietti (Roma). Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 13 23 » » » » » » luglio » » )) » » » 4 ottobre » » » » 19 » » » » » » » » 1981. Al Al Al Al Al » Al » Al » Al Al » Al Al » Al » Al » Al » Al » Al Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Josef Nowak (Hildesheim). Mario Salvatore Mennonna (Nardo) Franco Filograna (Nardo). Pino Antonio Mennonna (Nardo). Luigi Fulgido (Nardo). Vincenzo Romano (Nardo). Giovanni De Vitis (Nardo). Maurice Gallois (Créteil). Paolo Pola (Roma). Antonio Butti (Roma). Giuliano Pelosi (Roma). Sabatino Baglioni (Roma). Ferdinando Cannelloni (Roma). Antonio Salvatorelli (Roma). Paolo Giudiceandrea (Roma). Igino Marino (Roma). Alberto Venuti (Roma). Diarium Romanae Curiae 79 La Commenda con Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa: 4 ottobre » » » 1981. Al sig. Luigi Candia (Roma). » Al sig. Emilio Tresalti (Roma). » Al sig. Giuseppe Morgante (Roma). La Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa: 21 settembre 1981. Al sig. Vittorio De Palo (Bari). La 19 Commenda giugno 1981. Al » » » Al 18 luglio » Al 25 » » Al 7 agosto Al » » » Al ! 1 settembre )) Al )) 18 Al 4 ottobre )) Al )) Al » » Al » » » Al » » » Al » » » Al » Al 24 )) Al » sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. il Cavalierato 19 )) » 22 » » 26 co » » » 25 M 4 giugno 1981. Al » » Al » Al » » Al » Al » Al » » Al » Al luglio » Al » Al » » Al )) Al » » Al Al » » Al ottobre » Al dell'Ordine di san Silvestro Papa: Giovanni Ciolli (Roma). Renato Guaitoli (Roma). Rocco Manzolillo (Teggiano-Policastro). Michel Moreau (Nantes). Natale Burlazzi (Guastalla). Arman Naserallah Gorghiss (Babilonia dei Caldei) Aniello Ferrara (Roma). Giorgio Caronna (Roma). Tommaso Fiaschetti (Roma). Eugenio Alcini (Roma). Sergio Magalini (Roma). Corrado Colagrande (Roma). Enrico Bock (Roma). Marco Castagneto (Roma). Enrico Fedele (Roma). Nicola D'Antuono (Nocera dei Pagani). dell'Ordine di san Silvestro Papa: sig. Günter Michalke (München und Freising). sig. Clemens Riedel (München und Freising). sig. Georg Smolka (München und Freising). sig. Joannes M. Sanders (Roermond). sig. Gerardum G. P. M. Tomlow (Roermond). sig. Joannes P. G. Loomans (Bois-le-Duc). sig. Adrianus T. L. van Thiel (Utrecht). sig. Luciano Bartoli (Roma). sig. Cesare Ambrosetto (Bologna). sig. Cesarino Bianchi (Bologna). sig. Egidio Buggini (Bologna). sig. Alfonso Chiodini (Bologna). sig. Giuseppe Nipoti (Bologna). sig. Piero Terabuso (Oasale Monferrato). sig." Deogracias Pinili y Teves (Dumaguete). sig. Leonardo Porzia (Roma). Acta 80 12 novembre » » » » » » » Apostolicae. Sedis - Commentarium Officiale Al sig. Attilio Magnavacca (Bologna). Al sig. Arnaldo Mazzanti (Bologna). Al sig. Primo Vecchi (Bologna). NECROLOGIO 11 dicembre 1981. Mons. Giovanni Graveiii, Arcivescovo tit. di Suas. 12 » » Mons. Manuel Ferreira Cabrai, Vescovo tit. di Dumio. Mons. Antonio Ravagli, Vescovo tit. di Montecorvino. 14 Mons. Paolo Mosconi, Arcivescovo tit. di Leges. » Mons. Joseph Nguyên-Thiên-Khuyên, Coadiutore con successione del Vescovo di Phat Diem (Vietnam). 15 Leopoldo Teofili, Arcivescovo di Lanciano e Or» Mons. tona (Italia). 22 » Mons. Bernardo José Bueno Miele, Arcivescovo di Riberâo Preto (Brasile). » Mons. Tommaso Leonetti, Arcivescovo già di Capua 28 (Italia). » Card. Franjo Seper, del Titolo dei SS. Pietro e Paolo in 30 Via Ostiense. 1 gennaio 1982. Mons. Josef Kòstner, Vescovo già di Gurk (Austria). Pacifico M. Luigi Perantoni, O.F.M., Arcivescovo 3 » » Mons. già di Lanciano e Ortona (Italia). Francisco Maximiano Valdés Subercaseaux, O.F.M. 4 » » Mons. Cap., Vescovo di Osorno (Cile). Secondo Chiocca, Vescovo tit. di Cesarea di Bitinia. 5 » » Mons. N. 2 3 Februarii 1982 An. et vol. LXXIV ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M O F F I C I A L E Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Librerìa Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II ADHORTATIO APOSTOLICA Ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Ecclesiae Catholicae: de Familiae Christianae muneribus in mundo huius temporis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS VENERABILES FRATRES AC DILECTI FILII, SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM 1. FAMILIARIS CONSORTIO aetate nostra, ut aliud fortasse insti- tutum nullum, mutationibus amplis, praegravibus, velocibus societatis et cultus humani implicatur. Multae quidem familiae, in hac rerum condicione versantes, fideles manent illis bonis, quae fundamentum instituti familiaris efficiunt. Aliae vero incertae sunt ac turbatae ratione habita officiorum, quibus obstringuntur, aut etiam dubitantes et paene ignarae supremae significationis et veritatis vitae coniugalis familiarisque. Aliae demum variis condicionibus iniustitia notatis impediuntur ne primaria iura sua tueantur. Ecclesia sibi conscia matrimonium et familiam unum e bonis pretiosissimis generis hominum esse, nuntium suum cupit afierre et auxilium polliceri iis qui, vim bonumque matrimonii et familiae iam cognoscentes, inde fideliter vivere student, qui haerentes et anxii veritatem exquirunt et qui iniuste praepe6 - A. A. S. Acta 82 Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale diuntur ne libere in vita sua ad effectum adducant propositum suam circa familiam. Illos confirmando, hos illuminando, ceteros iuvando Ecclesia paratam se praebet unicuique ministrare, qui de sorte matrimonii et familiae sit sollicitus. Potissimum autem ea ad iuvenes convertitur, qui matrimonium sunt inituri familiamque condituri, ea mente ut iis novos veluti prospectus patefaciat iisque auxilietur ad detegendam pulchritudinem et magnitudinem vocationis ad amorem ac ministerium vitae pertinentis. 1 Postrema Synodus Episcoporum, a die xxvi mensis Septembris ad diem xxv Octobris anno MCMLXXX Romae celebrata, documento fuit quanto studio in familiam teneretur Ecclesia. Ea profecto continuatio consentanea fuit duorum eiusmodi coetuum, qui praecesserant : christiana enim familia est prima communitas, cuius est Evangelium personae humanae crescenti annuntiare eamque progrediente educatione et catechesi ad plenam maturitatem humanam et christianam perducere. Praeterea recens haec Synodus cogitatione ac mente quodammodo etiam ad Synodum de sacerdotio ministeriali ac de iustitia in mundo huius temporis revocatur. Etenim familia, quatenus est communitas institutoria, hominem adiuvare debet ad discernendam propriam vocationem ac necessarium suscipiendum officium ad maiorem spectans iustitiam, eumque inde ab initio ad rationes inter personas intercedentes formare, quae iustitia et amore commendentur. Synodi Patres, Coetus finem facientes, amplam nobis exhibuerunt indicem propositionum, quo fructus considerationum suarum collegerant, quibus per plures dies impense transactos institerant, et unanimi sententia nos rogaverunt ut coram ho2. 2 1 huius 2 2 (26 C f r . C o n c . Oec. temporis, Cfr. Sept. V a t . I I , C o n s t . p a s t . Gaudium et spes d e E c c l e s i a i n m u n d o 52. Ioannes P a u l u s P P . 1980): AAS 72 II, (1980), H o m i l i a habita ineunte VI 1008. Synodo Episcoporum, Acta Ioannis Pauli Pp. II 83 milium genere nuntii essemus acris sollicitudinis Ecclesiae de familia et ut opportunas traderemus normas eo pertinentes ut renovatum susciperetur officium pastorale in hac primaria parte vitae humanae et ecclesialis. Id muneris per hanc Adhortationem Apostolicam implentes, quasi ministerium apostolicum nobis commissum peculiari ratione adducentes ad effectum, gratum animum cupimus omnibus Synodi sodalibus significare quod doctrina sua et experientia tam frugifere ad rem operam contulerunt idque nobis tribuerunt praesertim « Propositionibus », quarum textum Pontificio Consilio de Familia tribuimus, mandantes ut eum studiose penitusque cognoscat ea mente ut singulas facies thesauri, qui in illo continetur, in lumine ponat et provehat. 3. Ecclesia, fide illuminata, ex qua totam veritatem de pretioso bono matrimonii et familiae et altissimas eorum significationes cognoscit, iterum urgeri se sentit ut Evangelium, id est « bonum nuntium », omnibus sine ullo discrimine deferat, praesertim vero cunctis, qui ad matrimonium vocati sunt ad idque se componunt, necnon universis coniugibus ac parentibus, qui sunt per orbem terrarum. Ecclesiae eidem penitus persuasum est solum acceptione Evangelii omnem spem plane impleri, quam homo merito in matrimonio et familia collocat. Matrimonium et familia, a Deo in ipsa creatione instituta, intrinsecus eo spectant ut in Christo compleantur, eiusque indigent gratia ut a vulneribus peccati sanen tur atque ad suum « initium » revocentur, id est ad plenam cognitionem et ad integram effectionem consilii divini. 3 4 5 6 3 Cfr. Gn 1-2. Cfr. Eph 5. Cfr. Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 47; Ioannes Paulus PP. I l , Epistula Appropinquat iam, 1 (15 Aug. 1980): AAS 72 (1980), 791. « Cfr. Mt 19, 4. 4 5 Acta 84 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Hoc tempore historiae, quo familia multis impetitur viribus, eam delere aut saltem deformare nitentibus, Ecclesia, probe conscia salutem societatis suamque ipsius arcte cum fausta condicione familiae conecti, modo vehementiore et urgentiore munus suum percipit omnibus consilium Dei de matrimonio ac familia declarandi, cuius plenum vigorem et promotionem humanam et christianam in tuto collocet, ac sic conferat ad renovationem societatis ipsiusque Populi Dei. 7 I 4. Quoniam consilium Dei de matrimonio et familia virum et mulierem respicit in ipso cotidianae vitae usu constitutos ac quidem in certis ac definitis condicionibus socialibus et culturalibus, Ecclesia ut ministerium suum adimpleat, studeat oportet cognoscere adiuncta, in quibus matrimonium et familia temporibus nostris efficiuntur. Haec igitur cognitio opere Evangelii nuntiandi modo pernecessario postulatur. Re quidem vera Ecclesia ad ipsas familias huius aetatis Evangelium Iesu Christi, immutabile semper autem novum, debet perferre, ad familias dicimus, quae, in condicionibus mundi huius temporis versantes, vocantur ad accipiendum consilium Dei de se ipsis et ad vitam secundum id ducendam. Quin immo postulationes impulsionesque Spiritus in eventibus historiae animadvertuntur; quapropter Ecclesia altius perspicere valet inexhaustum mysterium matrimonii ac familiae ex ipsis etiam rerum condicionibus, postulationibus, anxietatibus et exspectationibus iuvenum, coniugum, parentum, qui hac sunt aetate. 8 9 7 Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 47. Cfr. Ioannes Paulus P P . I I , Allocutio habita ad Consilium Secretariae Generalis Synodi Episcoporum (23 Febr. 1980): Insegnamenti di Giovanni Paolo II, I I I , 1 (1980), 472-476. 8 9 Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 85 Aliud praeterea est addendum, in quod mens ulterius intendatur; quod peculiaris momenti est nostris temporibus. Haud raro enim viro et mulieri hodie vitam agentibus, qui ad graves quaestiones vitae coniugalis et familiaris suae animo sincero et studiose indagante responsa exquirunt, imagines et propositiones, etiam allicientes, exhibentur, quae tamen varia quidem ratione veritatem et dignitatem personae laedunt humanae. Haec proponuntur saepe ope valentis et longe lateque manantis instituti instrumentorum communicationis socialis, quae libertatem et habilitatem obiective iudicandi callide in periculum adducunt. Cuius quidem periculi, in quo persona versatur, iam multi sunt conscii atque ad veritatem provehendam incumbunt. Quibus Ecclesia, evangelica diiudicandi facultate praedita, sociatur, ministerium suum pollicens, quo veritati, libertati et dignitati uniuscuiusque viri et mulieris deservit. 5. Hoc rectum iudicium ab Ecclesia factum evadit directio, quae proponitur, ad servandam et efficiendam totam veritatem ac plenam dignitatem matrimonii et familiae. Idem iudicium fit sensu fidei, qui est donum a Spiritu omnibus fidelibus impertitum," estque igitur opus totius Ecclesiae secundum varietatem multiplicium donorum et charismatum, quae, una cum cuiusque munere et officio et secundum ea, ad altiorem intellectum et effectionem verbi Dei cooperantur. Ecclesia ergo proprium iudicium evangelicum non solum per Pastores facit, qui nomine et potestate Christi docent, sed etiam per laicos : « quos (Christus) ideo et testes constituit et sensu fidei et gratia verbi instruit (cfr. Act 2, 17-18; Apoc 19, 10), ut virtus Evangelii in vita quotidiana, familiari et sociali eluceat ». Quin etiam laici propter peculiarem suam vo10 12 10 Cfr. Conc, Oec. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 12. » Cfr. 1 Io 2, 20. Conc. Oec. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 35. 12 Acta 86 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale cationem singulari obstringuntur munere interpretandi, luce Christi affulgente, huius mundi historiam, quatenus vocantur ad illuminanda et ordinanda secundum consilium Dei Creatoris et Redemptoris ea quae sunt temporalia. Verumtamen « supernaturalis sensus fidei » non solum nec necessario in consensione fidelium est positus. Ecclesia enim Christum sequendo veritatem exquirit, quae non semper cum opinione maioris hominum congruit partis. Ea conscientiae praebet aures, non potestatibus, et hac in re pauperes et despectus defendit. Ecclesia potest quidem magni aestimare investigationes sociologicas et rationalis doctrinae proprias, si utiles sunt ad perspiciendas historicas rerum temporumque condiciones, in quibus actio pastoralis debet impleri, et ut veritatem melius cognoscat; tales vero investigationes solae non haberi possunt ilico significationes sensus fidei nuntiae. Quoniam munus est ministerii apostolici curare ut Ecclesia in veritate Christi persistat et ut in eam usque altius penetret, Pastores sensum fidei in cunctis fidelibus debent promovere, cum auctoritate expendere et iudicare germanam indolem modorum, quibus ille exprimitur, credentes ad maturiorem usque intellectum veritatis evangelicae adducere. Coniuges vero ac parentes christiani queunt ac debent ipsi operam, pro qua nihil substitui potest, conferre ut germanum eiusmodi iudicium evangelicum fiat in variis condicionibus et cultus humani formis, in quibus vir et mulier vitam coniugalem et familiarem degunt. Ad hoc officium implendum eos habiles reddit ipsorum charisma seu donum proprium, id est donum sacramenti matrimonii. 13 14 15 13 Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 12; Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio Mysterium Ecclesiae, 2: AAS 65 (1973), 398-400. Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 12; Const. dogm. Dei Verbum de Divina Revelatione, 10. Cfr. Ioannes Paulus PP. II, Homilia habita ineunte VI Synodo Episcoporum, 3 (26 Sept. 1980): AAS 72 (1980), 1008. 14 15 Acta Ioannis Pauli Pp. II 87 6. Condicio, in qua familia versatur, prae se fert facies positivas et negativas: quarum alterae signum sunt salutis Christi, qui in mundo operatur; alterae signum recusationis hominis, qui amori Dei obnititur. Ex una enim parte conscientia habetur acrior libertatis personae et animus attentior ad qualitatem rationum in matrimonio inter personas intercedentium, ad promotionem dignitatis mulieris, ad procreationem responsabilem, ad educationem liberorum; est praeterea conscientia necessitatis eo pertinentis ut rationes inter familias foveantur ad mutuum praebendum auxilium spiritale et materiale, detegitur rursus ecclesialis missio familiae propria necnon officium societatem iustiorem efficiendi. Ex altera tamen parte non desunt indicia deformationis quorundam bonorum fundamentalium, quae anxietatis est causa: agitur enim de errata notione theoretica et practica, ex qua uterque coniux est suae prorsus potestatis; de gravi ambiguitate quoad rationes auctoritatis inter parentes et filios ; de difficultatibus, in re positis, quas familia saepe experitur in bonis animi transmittendis ; de augescente numero divortiorum; de malo abortus; de usu in dies crebriore sterilizationis, quae dicitur; de inducto, qui vere proprieque dicitur, mentis habitu conceptioni adversante. Horum maiorum fons est saepe corrupta notio et experientia libertatis, quae habetur non capacitas efficiendi veritatem consilii Dei de matrimonio et familia, sed vis quaedam nulli obnoxia valendi haud raro contra alios ad propria commoda, sui amoris causa, tuenda. Est etiam prae nobis ferendum in regionibus Tertii, qui dicitur, Mundi familiis saepe deesse sive primaria subsidia ad superstitem vitam degendam, veluti cibum, opus, habitationem, medicinas, sive potissimas formas libertatis. In regionibus autem lucupletioribus nimia prosperitas et mentis habitus in consumenda bona proclivis, coniunctus — quod mirum est — cum anxietate quadam et incertitudine quod ad futurum Acta 88 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale attinet tempus, coniugibus magnanimitatem et fidentiam auferunt novas vitas humanas procreandi: quo fit ut vita saepe aestimetur non benedictio sed periculum avertendum. Historica ergo condicio, in qua familia degit, eiusmodi est ut lux ac tenebrae inter se commisceantur. Hoc ipsum ostendit historiam non esse simpliciter progressionem necessariam ad meliora, sed eventum libertatis, quin immo luctationem inter libertates, quae inter se opponantur, id est, secundum notam sancti Augustini sententiam, conflictationem inter duos amores: amorem videlicet Dei, qui usque ad contemptum sui pervenit, et amorem sui ipsius, qui ad contemptum Dei progreditur. Inde consequitur ut solum institutio ad amorem, in fide innixa, efficere possit ut capacitas interpretandi « signa temporum » obtineatur, quae sunt significationes historicae utriusque amoris. 16 7. Christifideles, in eiusmodi mundo vitam agentes, et sollicitationibus obnoxii, potissimum per instrumenta communicationis socialis illatis, non semper intacti manserunt nec manent ab obscuratione bonorum primariorum neque conscientia critica expendere valuerunt nec valent animorum culturam familiarem neque quasi subiecta, quae germanam humanitatis familiaris rationem comparent, ipsi efficere. Inter indicia huius rei maximam sollicitudinem ingerentia Synodi Patres in lumine posuerunt: praesertim increbrescentem propagationem divortii et novam societatem vitae ab ipsis fidelibus initam; matrimonium mere civile acceptum, quod vocationi baptizatorum adversatur, eo pertinenti ut (( nuptias in Domino ineant » ; celebrationem matrimonii sacramentalis sine fide viva sed aliis causis moventibus; recusationem normarum moralium, quae sexualitatis exercitationem humanam et christianam in matrimonio regunt. lé Cfr. S. Augustinus, De Civitate Dei, XIV, 28: CSEL 40, II, 25 s. Acta Ioannis Pauli Pp. IL 89 8. Itaque universae Ecclesiae munus imponitur quam diligentissime res ponderandi et officia circa eas suscipiendi ut nova animorum cultura exsurgens penitus evangelizatur, ut veri nominis bona praestantia agnoscantur, ut iura viri et mulieris in tuto collocentur, ut iustitia in ipsis societatis structuris promoveatur. Hoc modo « nova humanitatis ratio » homines non amovebit a necessitudine cum Deo, sed eos plenius eodem conducet. In huiusmodi humanitatis ratione efficienda scientia eiusque applicationes technicae novas immensasque exhibent facultates. Verumtamen scientia saepe contra significationem suam primigenam, id est contra promotionem personae humanae, saepe usurpatur propter assumptas in re politica partes, quibus eadem scientia quoad investigationem et applicationes modo decretorio dirigitur. Oportet ergo omnes iterum conscii fiant primatus bonorum moralium, quippe quae sint praestantia bona personae humanae ut talis. Magnum officium, quo aetate nostra opus est ad societatem hominum renovandam, eo pertinet ut significatio ultima vitae eiusque bonorum primariorum mente denuo comprehendatur. Solum si conscientia primatus huiusmodi bonorum viget, fit ut usus immensarum facultatum, quae a scientia fluentia praesto sunt homini, reapse ad promotionem, tamquam ad finem, personae humanae in tota eius veritate, in eius libertate ac dignitate adducatur. Opus autem est ut scientia societur sapientiae. Haec igitur verba Concilii Vaticani Secundi etiam ad quaestiones de familia possunt adhiberi : « Aetas ... nostra, magis quam saecula anteacta, tali sapientia indiget ut humaniora fiant quaecumque nova ab homine deteguntur. Periclitatur enim sors futura mundi nisi sapientiores susciten tur homines». Formatio igitur conscientiae moralis, qua omnis homo capax reddatur ad modos consentaneus dispiciendos ut secundum 17 17 Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis. 15. Acta 90 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale veritatem suam primigenam is evadat qualis sit oporteat, postulatum efficitur praecipuum, quod dimitti non licet. Ipsa societas cum Sapientia divina in cultu humano temporum nostrorum est impensius restituenda. Cuius quidem Sapientiae homo particeps fit per Dei actionem creatricem. Atque tantum fidelitate erga hanc societatem familiae, quae nunc sunt, fructuose vim exercere poterunt ad mundum iustiorem magisque fraternum aedificandum. 9. Iniustitiae proficiscens ex peccato, quod etiam in mundi hodierni compagem alte invasit quodque familiam saepius impedit ne in se ipsa suisque iuribus primariis plene perficiatur, omnes resistere mentis animique conversione debemus, Christum crucifixum in amoris proprii negatione sectantes: huiusmodi vero conversio non poterit quin beneficam ac renovantem vim societatis quoque afferat structuris. Postulatur quidem continua ac perennis conversio, quae, tametsi flagitat ut homo intus divellatur ab omni malo addicaturque bono secundum eius plenitudinem, tamen reapse efficitur quibusdam quasi gradibus, qui ulterius semper perducunt. Ita sane processus fit dynamicus, qui pedetemptim protenditur dona Dei necnon postulata eius amoris supremi et absoluti in totam vitam personalem et socialem hominis progressione quadam inserendo. Hac de causa via paedagogica est necessaria ducens ad incrementum, ut singuli fideles et familiae et populi, quin immo ipse cultus humanus, ab iis quae de Christi mysterio iam acceperint, profecti, ad alia patienter ferantur et uberiorem cognitionem plenioremque exsecutionem consequantur huiusce mysterii vitae suae adiunctam. 1 0 . Congruit enim constanti Ecclesiae traditioni ut ex populorum cultus humani formis ea omnia, quae investigabiles Christi divitias melius significare possint, recipiantur. Solum adiu18 18 Cfr. Eph 3, 8; Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 44; Decretum Ad gentes de activitate missionali Ecclesiae, 15 et 22. Acta Ioannis Pauli Pp. II 91 vantibus cunctis cultus humani rationibus, tales divitiae clarius usque elucere poterunt atque Ecclesia ipsa cotidie progredi valebit ad altiorem et perfectiorem veritatis cognitionem, quae ei iam a Domino eius tota est tradita. Duplici defixo principio convenientiae variarum animi culturae formarum cum Evangelio assumptarum et communionis cum Ecclesia universa, procedere in studiis oportebit maxime Conferentias episcopales et Curiae Romanae Dicasteria, ad quae res pertinet, procedere etiam in pastorali industria ut haec fidei christianae quasi cultus humani inductio amplius usque eveniat, etiam in ipsa matrimonii familiaeque provincia. Per eandem cultus humani inductionem progressus fit plenam ad redintegrationem foederis cum Dei Sapientia, quae Christus est ipse. Etenim illis etiam animi culturae formis locupletabitur omnis Ecclesia, quae, licet technologia careant, humana tamen sapientia abundant praestantibusque bonis moralibus vivifican tur. Ut autem itineris illius meta patesceret ac proinde via eo ferens tuto commonstraretur, Synodus merito imprimis funditus ponderavit pristinum Dei consilium super matrimonio et familia : « redeundum videlicet est ad principium » secundum Christi praeceptionem. 19 II 11. Hominem Deus ad suam condidit imaginem et similitudinem: in vitam excitans eum ex amore simul destinavit il20 lum ad amorem. 21 Deus est amor in seque vivit ipse ex mysterio personalis amoris communionis. Ad suam imaginem creans ac perpetuo in vita conservans humanam naturam viri ac mulieris, Deus indidit ei vocationem ac propterea potestatem et officium, cum 19 20 21 Cfr. Mt 19, 4 ss. Cfr. Gn 1, 26 s. 1 Io 4, 8. Acta 92 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 22 conscientia coniunctum, amoris atque communionis. Quocirca amor est princeps et naturalis cuiusque hominis vocatio. Uti spiritus incarnatus, anima nempe, quae in corpore manifestatur, et corpus immortali spiritu informatum, homo ad amandum vocatur in hac una sui summa. Corpus etiam humanum amplectitur amor redditurque id particeps spiritalis amoris. Cognoscit revelatio christiana proprios modos duos implendi hanc ad amorem vocationem personae humanae omnibus ex eius partibus : matrimonium ac virginitatem. Utrumque sub forma propria est solida quaedam declaratio veritatis altissimae de homine, veritatis scilicet, ex qua « est ad Dei imaginem ». Sexualitas ideo, per quam vir ac femina se dedunt vicissim actibus coniugum propriis sibi ac peculiaribus, minime quiddam est dumtaxat biologicum, sed tangit personae humanae ut talis veluti nucleum intimum. Sexualitas modo vere humano expletur tantummodo, si est pars complens amoris, quo vir et femina sese totos mutuo usque ad mortem obstringunt. Tota physica corporum donatio mendacium esset, nisi signum fructusque esset totius donationis personalis, in qua universa persona, etiam secundum temporalem rationem, praesens adest : si enim aliquid homo sibi retineret vel facultatem aliud postea statuendi, iam idcirco se non totum donaret. Haec universalitas amore coniugali postulata convenit etiam consciae fecunditatis postulationibus, quae, cum ad hominem generandum dirigatur, superat natura sua ordinem simpliciter biologicum ac complectitur bonorum personalium summam, quae ut convenienter crescat, necessariae sunt continuae Concor desque amborum coniugum partes. Unicus autem « locus », ubi haec donatio accidere potest ex omni sua veritate, matrimonium est sive amoris coniugalis foedus vel conscia ac libera electio, qua vir ac mulier in se recipiunt vitae amorisque communitatem intimam, a Deo ipso 22 Cfr. Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 12. Acta Ioannis Pauli Pp. 93 II 23 praestitutam, quae hac tantum ratione germanam suam ostendit significationem. Coniugale institutum non est illegitimus quidam interventus societatis vel auctoritatis neque exterior formae impositio, verum interior necessitas ipsius foederis amoris coniugalis, qui palam affirmatur tamquam unicus et peculiaris omnino ut ex fidelitate erga Dei conditoris consilium vivatur. Haec fidelitas tantum abest ut personae libertatem restinguat ut tuto eam defendat ab omni subiectiva et relativa ratione eamque Sapientiae creatricis reddat participem. 12. Amoris inter Deum hominesque communio, quae principaliter invenitur in Revelatione atque fidei Israelis experientia, significanter exprimitur coniugali pacto, quod inter virum initur ac feminam. Quapropter primarium Revelationis verbum « Deus suum populum amat » enuntiatur etiam verbis vivis et concretis, quibus vir et mulier inter se coniugalem permutant amorem. Vinculum eorum amoris imago fit et signum foederis, quod Deum eiusque populum coniungit. Ipsum, contra, peccatum, quod coniugale potest laedere pactum, imago fit populi infidelitatis erga Deum eius: idolorum cultus meretricium est, sicut infidelitas est adulterium, inoboedientia legis est destitutio sponsalis Domini amoris. At Israelis infidelitas haud delet aeternam Domini fidelitatem ideoque fidelis semper Dei amor proponitur ut exemplum necessitudinum fidi amoris, quae inter coniuges intercedere debent. 24 25 26 13. Dei hominumque communio perficitur postremum in Christo Iesu, Sponso, qui amat seque donat ut humani generis Salvatorem, cum illud corpori suo adnectit. 23 24 25 26 Cfr. Ibid., 48. Cfr. ex. gr. Os 2, 21; Ier 3, 6-13; Is 54. Cfr. Ez 16, 25. Cfr. Os 3. Acta 94 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Primigenam matrimonii veritatem Ipse patefacit, veritatem « principii », et hominem a cordis duritia liberando idoneum efficit ut eam veritatem integre exsequatur. Revelatio haec ad ultimam suam adducitur plenitudinem tum in amoris dono, quod hominibus defert Verbum Dei sumpta natura humana, tum in sacrificio sui ipsius, quod Iesus Christus in Cruce pro Sponsa sua Ecclesia offert. Eo in sacrificio plane reseratur consilium illud, quod Deus humana impressi in viri ac mulieris natura iam inde ab eorum creatione ; baptizatorum itaque matrimonium efficitur solidum signum novi aeternique Foederis, Christi sanguine firmati. Spiritus autem, quem Dominus effundit, cor novum largitur aptasque facit virum ac mulierem ad se amandos, quemadmodum nos Christus amavit. Coniugalis amor illam attingit plenitudinem, ad quam intrinsecus ordinatur, caritatem scilicet coniugalem, quae peculiaris propriusque est modus, quo coniuges participant ipsam Christi caritatem, qui se donat in Cruce, et vocantur ut vivant ex ea. 27 28 Verbis merito celebribus Tertullianus luculenter testatus est huius vitae coniugalis in Christo excelsitatem eiusque venustatem : « Unde sufficiamus ad enarrandum felicitatem eius matrimonii, quod Ecclesia conciliat, et confirmat oblatio, et obsignat benedictio, angeli renuntiant, Pater rato habet? ... Quale iugum fidelium duorum unius spei, unius disciplinae, eiusdem servitutis ! ambo fratres, ambo conservi, nulla spiritus carnis ve discretio. At quin vere duo in carne una; ubi caro una, unus et spiritus ». Ecclesia verbum Dei amplexata fideliterque meditata docuit sollemni modo et docet baptizatorum matrimonium unum esse septem sacramentorum Novi Testamenti. A 30 27 28 29 30 Nova Cfr. Gn 2, 24; Mt 19, 5. Cfr. Eph 5, 32 s. Tertullianus, Ad uxorem, II, VIII, 6-8: CCL, I, 393. Cfr. Conc. Oec. Trident., Sessio XXIV, can. 1: I. D. Mansi, Sacrorum Conciliorum et Amplissima Collectio, 33, 149 s. Acta Ioannis Pauli Pp. II Nam per baptismum vir et femina semel et in perpetuum inseruntur in Novum Aeternumque Foedus, in sponsale Foedus Christi cum Ecclesia; et ob hanc indelebilem insertionem extollitur intima vitae amorisque coniugalis communitas condita a Creatore assumiturque in sponsalem Christi caritatem, firmatam ac ditatam rédemptrice Ipsius virtute. Propter sacramentalem matrimonii sui indolem coniuges inter se vinciuntur maxime indissolubili ratione. Quoniam mutuo ad se pertinent, iam revera per signum sacramentale commonstrant ipsam Christi coniunctionem cum Ecclesia. Coniuges igitur sunt pro Ecclesia recordatio perpetua illius rei, quae in Cruce evenit; sibi vicissim et filiis sunt testes salutis, cuius eos efficit consortes sacramentum. Illius salutiferi eventus matrimonium, sicut quodvis sacramentum, est memoriale et exsecutio et vaticinium : « hoc in memoriali sacramentum illis gratiam tribuit et officium memoriae agendae magnorum Dei operum ac de illis testimonii reddendi coram filiis; uti salutis exsecutio tribuit iis gratiam et officium implendi iam nunc inter se et erga filios postulata amoris ignoscentis redimentisque; uti vaticinium gratiam tribuit iis et officium vivendi e spe futurae congressionis cum Christo eamque testandi ». Quemadmodum singula septem sacramenta, matrimonium verum est signum salutis eventus, tamen proprio modo. « Coniuges id participant, quatenus sunt mariti, quatenus duo, quatenus par efficiunt, adeo ut primus proximusque matrimonii effectus (res et sacramentum) non ipsa sit gratia supernaturalis, sed coniugale vinculum christianum, communio duorum proprie christiana, quandoquidem mysterium refert Incarna31 32 31 Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 48. 32 Ioannes Paulus P P . I I , Allocutio ad Delegatos instituti appellati «Centre de Liaison des Equipes de Recherche », 3 (3 Nov. 1979) : Insegnamenti di Giovanni Paolo II, II, 2 (1979), 1032. Acta 96 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tionis Christi eiusque mysterium Foederis. Elementa autem participationis vitae Christi sunt etiam peculiaria: coniugalis amor secum infert universalitatem, in quam ingrediuntur omnes partes ipsius personae — postulationes corporis et instructus, vires sensuum et affectuum, desideria spiritus et voluntatis — ; spectat ille ad unitatem quam maxime personalem, quae videlicet ultra communionem in una carne sola nihil aliud efficit nisi cor unum et animam unam; poscit vero indissolubilitatem ac fidelitatem extremae illius donationis mutuae et patet fecunditati (cfr. Humanae vitae, 9). Paucis verbis de communibus agitur proprietatibus naturalis cuiuslibet amoris coniugalis, atqui nova cum significatione, quae non tantum purificat eas et confirmat, sed etiam tantopere extollit ut fiant declaratio bonorum proprie christianorum ». 33 14. Secundum Dei propositum est matrimonium fundamentum maioris communitatis familiae, quoniam ipsum matrimonii institutum atque coniugalis amor destinantur ad prolis procreationem et educationem, in quibus consummantur. In intima veritate sua est amor essentialiter donum, neque coniugalis amor, dum maritos adducit in « cognitionem », quae facit ut sint « in carnem unam », expletur omnino intra ipsum par coniugum, cum eos idoneos reddat maximae, quae fieri potest, donationi, qua Dei fiunt cooperatores in tradendo vitae dono novo alicui homini. Ita profecto coniuges, inter se dediti, ultra se donant filium ipsum, sui viventem amoris imaginem, perpetuum unitatis coniugalis signum necnon comprehensionem vivam et indissolubilem sui status, ex quo sunt pater et mater. Cum fiunt parentes, coniuges a Deo recipiunt novi cuiusdam officii cum conscientia coniuncti donum. Nam eorum amor 34 35 33 Ibid., 4: loc. mem., 1032. Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 50. Cfr. Gn 2, 24. 34 35 Acta Ioannis Pauli Pp. II 97 parentalis oportet filiis fiat signum aspectabile ipsius Dei amoris, « ex quo omnis paternitas in caelis et in terra nominatur ». Verumtamen haud oblivisci licet, etiam cum procreatio evenire non possit, non eam ob causam sua praestantia destitui vitam coniugalem. Corporis enim sterilitas occasio coniugibus esse potest aliorum magni momenti ministeriorum personae humanae praestandorum, cuius generis sunt adoptio variaeque rationes educandi operum, auxilia aliis familiis vel infantibus pauperibus impeditisve praebenda. 36 15. In matrimonio ac familia quasi contextus efficitur necessitudinum inter personas — maritale commercium, paternitas et maternitas, filiatio, fraternitas — per quas omnis homo inducitur « in familiam humanam » atque in « familiam Dei », quae est Ecclesia. Matrimonium et familia christiana Ecclesiam aedificant: nam in familia persona humana non modo gignitur paulatimque per institutionem ducitur in hominum communitatem, sed etiam per baptismi regenerationem et institutionem in fide introducitur in Dei quoque familiam, quae est Ecclesia. Humana familia, peccato disiuncta in unitate sua, restauratur redimente virtute mortis resurrectionisque Christi. Christianum conubium, salvificae illius eventus efficaciae particeps, constituit veluti locum naturalem, ubi persona humana in magnam Ecclesiae inseritur familiam. Praeceptum, viro ac feminae initio datum ut crescerent et multiplicarentur, integram hoc modo consequitur veritatem suam plenamque suam exsecutionem. Sic in familia, e sacramento coorta, reperit Ecclesia incunabula sua locumque, ubi potest ea propriam insertionem efficere in hominum generationes et hae vicissim in Ecclesiam. 37 36 Eph 3, 15. 37 Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 78. 7 - A. A. S. 98 ? Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 16. Virginitas et caelibatus propter Regnum Dei non solum non adversantur matrimonii dignitati, sed eam prius poscunt atque confirmant. Matrimonium ac virginitas duae rationes sunt exprimendi unicum mysterium Foederis Dei cum Populo Eius ex eoque vivendi. Quoties magni non aestimatur matrimonium, ne virginitas quidem Deo consecrata exsistere potest; quoties sexualitas humana non iudicatur bonum praestans a Creatore concessum, renuntiatio eius propter Regnum caelorum vim omnem amittit. Aequissime quidem loquitur Sanctus Ioannes Chrysostomus : « Qui matrimonium damnat, is virginitatis etiam gloriam carpit; qui laudat, is virginitatem admirabiliorem augustioremque reddit. Nam quod deterioris comparatione bonum videtur, id haud sane admodum bonum est; quod autem omnium sententia bonis melius, id excellens bonum est». In ipsa virginitate homo exspectat, etiam corpore, nuptias eschatologicas Christi cum Ecclesia, dum se totum Ecclesiae tradit sperans Christum quoque se Ecclesiae daturum in plena vitae aeternae veritate. Persona virgo ita in carne sua novum resurrectionis futurae mundum antecapit. Vi huius matrimonii testificationis virginitas vivam in Ecclesia servat conscientiam mysterii matrimonii illudque tuetur adversus omnem imminutionem et extenuationem. Hominis corde singulariter ita liberato, « ut magis accendatur caritate erga Deum et homines universos », virginitas testatur Dei Regnum eiusque iustitiam esse illam magni pretii margaritam, quae omni alii anteponenda sit bono quantumvis magno quaeque immo conquirenda sit ut unicum bonum certum ac perenne. Hac de causa Ecclesia progrediente toto rerum suarum cursu semper defendit huius doni praestantiam prae 38 39 40 41 38 39 40 41 S. Ioannes Chrysostomus, De Cfr. Mt 22, 30. Cfr. 1 Cor 7, 32-35. Virginitate, X: PG 48, 540. Conc. Oec. Vat. I I , Decretum Perfectae caritatis de accommodata renovatione vitae religiosae, 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 99 gratia matrimonii, propter ipsum singulare omnino vinculum, quod habet cum Dei Regno, Virgo, quamvis fecunditati corporis renuntiaverit, persona spiritaliter redditur fecunda, multorum pater ac mater, et sic operam confert ad perficiendam familiam secundum Dei consilium. Christianis itaque coniugibus ius est a personis virginibus bonum exemplum exspectandi necnon testimonium fidelitatis erga earum vocationem usque ad mortem. Quemadmodum coniugibus nonnumquam difficilis accidit fidelitas ac se devovendi studium deposcit et mortificationem et sui abnegationem, sic pariter personis virginibus potest evenire. Earum enim fidelitas, etiam in temptatione, si qua fuerit, debet illorum coniugum fidelitatem sustentare. Hae considerationes de virginitate illuminare valent et adiuvare eos qui ob causas a sua voluntate alienas contrahere matrimonium non potuerunt ac deinde statum suum in serviendi spiritu acceperunt. 42 43 III 17. Secundum Dei Creatoris et Redemptoris propositum familia non solum suam agnoscit « identitatem », id videlicet quod ipsa « est », sed etiam suam « missionem », id quod ipsa valet ac debet « agere ». Munera, quae familiae ex Dei voluntate sunt implenda in cursu rerum humanarum, ex ipsa eius oriuntur natura eiusque ostendunt progressionem dynamicam atque exsistentialem. Quaevis familia comperit invenitque in se ipsa vocationem, quae numquam potest auferri quaque pariter eius definitur dignitas et officium : familia, id « evade », quod « es » ! Familia tunc necesse est se revocet ad « principium » actionis creatricis Dei, si vult se agnoscere et ad effectum adduci 42 Cfr. Pius PP. XII, Litt. Enc. Sacra virginitas, I I : AAS 46 (1954), 174ss. Cfr. Ioannes Paulus P P . II, Epistula Novo incipiente, 9 (8 Apr. 1979): AAS 71 (1979), 410 s. 43 Acta 100 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale iuxta interiorem veritatem non tantum exsistentiae suae, verum etiam agendi rationis suae historicae. Quoniam ex Dei consilio constituitur tamquam « intima communitas vitae et amoris j), munus est familiae magis magisque fieri id quod est, scilicet communitas vitae et amoris, in quadam contentione, quae, sicut omnia, quae sunt creata et redempta, in Regno Dei perficietur. Insuper in quodam veluti prospectu, qui ad ipsas rei radices pertingit, dicendum est essentiam et munera familiae amore ad extremum definiri. Hanc ob causam familia accipit missionem custodiendi, declarandi et communicandi amorem tamquam vivam quasi repercussionem veramque participationem amoris Dei cum humano genere et amoris Christi Domini cum Ecclesia eius sponsa. Omne peculiare familiae munus est ostensio certaque ac definita exsecutio huiusmodi primariae missionis. Oportet ergo praestantes divitias missionis familiae altius perspicere eiusque multiplicia et unitate insignia argumenta investigare. Hac ex parte exordium sumens ab amore ad eumque continenter respiciens, quattuor generalia munera familiae recens Synodus in lumine posuit; quae sunt: 1) personarum communitatis constitutio; 2) vitae servitium; 3) progressionis societatis participatio ; 4) vitae et missionis Ecclesiae participatio. 44 18. Familia, amore condita et vivificata, est communitas personarum : viri et mulieris matrimonio iunctorum, parentum filiorumque, propinquorum. Eius imprimis est e communionis veritate vivere, iugiter annitendo ut germana personarum communitas foveatur. Interius principium, vis permanens et finis ultimus huiusce 44 Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 48. Acta Ioannis Pauli Pp. II 101 muneris est amor: quemadmodum sine amore familia non est communitas personarum, ita sine amore familia non potest vivere, crescere ac perfici uti personarum communitas. Quod scripsimus in Litteris Encyclicis, a verbis Redemptor hominis incipientibus, modo naturali singularique ad familiam uti talem applicatur : « Homo sine amore vivere nequit. Sibimet manet quiddam, quod incomprehensibile est, eiusque vita sensu privatur, nisi amor ei praebetur, nisi invenit amorem, nisi amorem experitur suumque efficit, nisi penitus amorem participat ». Amor inter virum et mulierem in matrimonio et, ratione inde manante et amplificata, amor inter ipsius familiae participes — inter parentes ac filios, inter fratres et sorores, inter propinquos et familiares — animatur atque impellitur intimo perennique vigore dynamico, qui familiam perducit ad communionem in dies arctiorem impensioremque, quae est fundamentum et vis communitatis coniugalis et familiaris. 45 19. Prima communio ea est quae inter coniuges instituitur atque progressione quadam fovetur: vi foederis coniugalis amoris, vir et mulier « iam non sunt duo sed una caro » et adiguntur ad crescendum continenter in communione sua per cotidianam fidelitatem erga matrimoniale promissum mutuae plenaeque donationis. Haec coniugalis communio in completiva ratione naturali radicitus insidet, quae inter virum et mulierem viget atque ipsorum coniugum alitur proposito totum participandi de vita consilium, id videlicet quod habent et quod sunt: haec igitur communio fructus est et signum postulationis penitus humanae. Sed in Christo Domino Deus hanc humanam suscipit postulationem, eam confirmat, purificat, effert, eam perficit matrimonii sacramento : Spiritus Sanctus in sacramen46 « N. 10: AAS 71 (1979), 274. Mt 19, 6; cfr. Gn 2, 24. 46 Acta 102 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tali celebratione effusus christianis coniugibus largitur donum novae communionis, amoris, quae viva realisque est imago illius eximiae unitatis, quae efficit Ecclesiam indivisibile Corpus mysticum Domini Iesu. Donum Spiritus coniugibus christianis praeceptum est vitae simulque sollicitans impulsus ut ad uberiorem usque unitatem inter se cotidie progrediantur in omnibus gradibus — corporum, indolis, cordium, mentium et voluntatum, animorum — tali modo significantes Ecclesiae et mundo novam amoris communionem, Christi gratia donatam. Huiusmodi communioni funditus polygamia adversatur: haec enim directe recusat Dei propositum, sicut ipsis initiis revelatur, quoniam pari personalique dignitati viri et mulieris repugnat, qui in matrimonio alter alteri se dant amore integro ideoque ex se unico et exclusorio. Haec sunt apud Concilium Vaticanum Secundum : « Aequali etiam dignitate personali cum mulieris tum viri agnoscenda in mutua atque plena dilectione, unitas matrimonii a Domino confirmata luculenter apparet ». 47 48 20. Coniugalis communio non solum unitate sua est insignis, sed etiam indissolubilitate : « Quae intima unio, utpote mutua duarum personarum donatio, sicut et bonum liberorum, plenam coniugum fidem exigunt atque indissolubilem eorum unitatem urgent ». Ecclesiae munus est doctrinam de indissolubilitate matrimonii graviter denuo confirmare — quemadmodum Patres Synodi fecerunt — iis qui hisce temporibus difficile esse arbitrantur aut nullo prorsus pacto fieri posse ut in totius vitae cursum 49 47 Cfr. Ioannes Paulus P P . II, Allocutio habita ad Sponsos, 4 (Kinsasae, 3 Mai. 1980): AAS 72 (1980), 426 s. Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 49; cfr. Ioannes Paulus P P . I I , Allocutio habita ad Sponsos, 4 (Kinsasae, 3 Mai. 1980): loc. mem. 48 49 Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 48. Acta Ioannis Pauli Pp. II 103 se cum una tantum persona coniungant, et iis qui humani cultus forma rapiuntur, quae indissolubilitatem matrimonii respuit et coniugum officium fidelitatem servandi aperte deridet; oportet laetum iterum nuntium definitivae naturae illius coniugalis amoris extolli, qui in Christo Domino ut in fundamento innititur atque ab eo firmatur. Indissolubilitas matrimonii, in personali plenaque donatione coniugum radicitus insidens atque ipso bono filiorum postulata, postremam nanciscitur veritatem suam in consilio, quod Deus in Revelatione sua patefecit : Ipse enim vult datque indissolubilitatem matrimonii tamquam fructum, signum et postulationem fidelissimi omnino amoris, quo Deus hominem prosequitur et quo Christus Dominus in suam vitaliter fertur Ecclesiam. Christus pristinum renovat consilium, a Creatore viri et mulieris cordibus inditum, et in celebratione sacramenti matrimonii dat (( cor novum » : ita coniuges non solum valent vincere « duritiam cordis », sed etiam ac quidem potissimum participare valent plenum ac terminalem amorem Christi, qui est novum aeternumque Foedus caro factum. Quemadmodum Dominus Iesus est « testis fidelis », est « Amen » Dei promissionum ideoque exsecutio suprema summae fidelitatis, qua Deus suum populum diligit, eodem modo christiani coniuges vocantur ut reapse consortes sint irrevocabilis indissolubilitatis, qua Christus coniungitur Ecclesiae, sponsae suae, a Se dilectae usque in finem. 50 51 52 53 54 Sacramenti donum est vocatio simul et praeceptum christianis coniugibus ut iugiter inter se servent fidelitatem, tametsi quibusvis probationibus ac difficultatibus premuntur, sanctae 50 51 52 53 54 Cfr. Eph 5, 25. Mt 19, 8. Apc 3, 14. Cfr. 2 Cor 1, 20. Cfr. Io 13, 1. Acta 104 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Domini voluntati magnanimiter obsecuti : « Quod ergo Deus coniunxit, homo non separet ». Inaestimabile testificari momentum indissolubilitatis et fidelitatis matrimonialis est ex praestantissimis maximeque urgentibus officiis munus christianorum coniugum nostrae aetatatis. Quare una cum omnibus Fratribus, qui Synodo interfuerunt, laudamus confirmamusque eos plurimos coniuges, qui, licet in haud leves incurrant difficultates, indissolubilitatis bonum tuentur et excolunt: ita profecto humiliter audenterque creditum sibi implent munus, ex quo in mundo sint oportet (( signum », parvum quidem sed praestans signum, interdum etiam temptationi obnoxium, sed semper renovatum indeficientis fidelitatis, qua Deus et Iesus Christus omnes homines et unumquemque nostrum diligunt. Sed est etiam agnoscenda vis testimonii coniugum illorum, qui, quamvis essent ab altero conubii comparticipe derelicti, christianae fidei et spei virtute novam convivendi societatem non inierunt : hi quoque coniuges sincerum perhibent testimonium fidelitatis, quo mundus hodie magnopere indiget. Qua de causa confirmandi sunt iidem ac iuvandi pastoribus fidelibusque Ecclesiae. 55 2 1 . Communio coniugum est fundamentum, in quo et amplior constituitur totius domus communio, parentum scilicet et filiorum, fratrum sororumque inter se, cognatorum aliorumque familiarium. Huiusmodi communio in naturalibus carnis et sanguinis vinculis est insita, atque, spiritus nexus etiam interiores et uberiores instituendo atque ad maturationem adducendo, provehitur et proprie humano modo perficitur: amor, qui inter varia familiae membra, uti inter personas, mutuas alit rationes intercedentes, ipse est vis intima domesticam communionem et societatem efficiens atque vivificans. Vocatur deinde christiana familia ad novum singulareque 55 Mt 19, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 105 communionis genus experiendum, quod naturalem et humanam communionem confirmat et perficit. Re quidem vera gratia Iesu Christi, qui est « primogenitus in multis fratribus, suapte natura atque dynamica virtute est « fraterna gratia », uti a Sancto Thoma Aquinate appellatur. Spiritus Sanctus, efìusus in sacramentorum celebratione, vivus est fons perenneque alimentum supernae communionis, quae credentes congregat et cum Christo devincit necnon inter se in unitate Ecclesiae Dei. Communionis ecclesialis ostensionem et effectionem christiana familia exhibet, quae hac quoque de causa « Eccle'sia domestica » appellari potest ac debet. 56 57 58 Omnibus familiae membris, cuique pro eius munere, gratia praebetur atque officium imponitur personarum communionem in dies aedificandi, ita ut familia « schola quaedam uberioris humanitatis» evadat: quod fit tum studio et amore in parvulos et aegrotos ac senes, tum mutuo ministerio cotidie praestando, tum communicatione bonorum, gaudiorum et aerumnarum. Ad huiusmodi communionem constituendam primariam habet vim mutuum inter parentes ac filios commercium educationis, in quo unusquisque dat et accipit. Amore et observantia et oboedientia in parentes filii operam ad aedificandam familiam vere sincereque humanam et christianam conferunt, peculiarem omnino ac talem, pro qua nihil substitui possit. Quod expeditius facient, si parentes fungentur auctoritate sua, cui eos renuntiare non licet, uti vero proprioque « ministerio », id est servitio ad humanum christianumque filiorum bonum spectante 59 60 61 56 Rom 8, 29. S. Thomas Aquinas, Summa Theologiae, Ila-IIae, 14, 2, ad 4. Conc. Oec. Vat. I I , Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 11; cfr. Decretum Apostolicam actuositatem de apostolatu Laicorum, 11. Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 52. Cfr. Eph 6, 1-4; Col 3, 20 s. Cfr. Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 48. 57 58 59 60 61 Acta 106 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale eoque potissimum ut ii assequantur libertatem cum officio in se recepto vere coniunctam, simulque si parentes non cessabunt « doni » admodum conscii esse, quod a filiis continenter derivant. Familiaris communio servari perficique nequit nisi impenso studio sese abnegandi atque devovendi. Ea enim ab omnibus et singulis poscit promptam et magnanimam voluntatem proclivem ad indulgentiam, tolerantiam, veniam, concordiam, reconciliationem. Nulla familia ignorat quomodo caecus sui amor, dissensio, contentiones, conflictationes propriam communionem petant violenter letaliterque feriant interdum : inde multiplices variaeque oriuntur in familiari convictu discidii rationes. Simul vero a Deo, pacis auctore, omnis familia evocatur ad « reconciliationem » laeta renovanteque experientia instaurandam tuendamque, refectam videlicet communionem et unitatem redintegratam. Imprimis participatio sacramentorum Reconciliationis et convivii unius Corporis Christi christianae familiae gratiam tribuit eamque officio obstringit vincendi omnem discordiam et contendendi ad plenam communionis veritatem postulatam a Deo; quod faciendo illa Domino satisfaciet vehementissime optanti <( ut omnes unum sint ». 62 2 2 . Familia, quatenus hominum communio communitasque est et perpetuo fieri debet, amore uti causa continuoque impulsu movetur ut singula sua accipiat, colat, provehat membra, utpote excelsa personarum dignitate insignita, id est quasi imagines Dei viventes. Quemadmodum Synodi Patres merito affirmarunt, morale criterium germanarum rationum coniugalium et familiarium in singularum personarum dignitate et vocatione promovendis consistit, quae plene inveniri non possunt nisi per sincerum sui ipsarum donum. Hac in re Synodus peculiari ratione interesse censuit ut 63 62 Io 17, 21. Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 24. 63 Acta Ioannis Pauli Pp. II 107 in mulierem singulare studium impendatur in eiusque iura ac munera tam in familia quam in societate. Eadem ex parte sive vir uti maritus et pater, sive infantes puerique atque senes sunt considerandi. Ad mulierem quod attinet, declarandum est imprimis eam eadem ut virum dignitate frui et officio devinciri: huiusmodi aequalitas singulari ratione efficitur donatione, qua alter se alteri tradit, et amborum donatione filios respiciente, quarum utraque est matrimonii propria atque familiae. Quod humana quoque mens perspicit et agnoscit, id plene Dei verbo revelatur, nam historia salutis constans clarumque est mulieris dignitatis testimonium. Deus, homines creans « masculum et feminam n , pari donavit personali dignitate virum et mulierem, augens eos iuribus, quae abalienari non possunt, officiisque humanae propriis personae. Deus deinde quam praeclarissime mulieris dignitatem ostendit, humanam Ipse carnem assumens ex Maria Virgine, quam ut Dei Matrem Ecclesia veneratur ac nomine novae Evae ut redemptae mulieris exemplum proponit. Integerrima Iesu observantia erga mulieres, quas vocavit ad se sequendum suaque fruendum amicitia, eius apparino illo Eesurrectionis die mane mulieri concessa, antequam ipse a mortuis suscitatus ceteris discipulis sese ostenderet, mandatum mulieribus datum ut ad discipulos laetum Resurrectionis nuntium afferrent, haec omnia sunt signa, quae Domini Iesu egregiam de mulieribus opinionem confirmant. Ait Paulus Apostolus: «Omnes enim filii Dei estis per fidem in Christo Iesu...; non est Iudaeus neque Graecus, non est servus neque liber, non est masculus et femina : omnes enim vos unus estis in Christo Iesu » , 6 4 65 23. Tametsi hic multiplex et implicata quaestio de rationibus inter mulierem et societatem intercedentibus non pertractatur 44 65 On 1, 27. Gal 3, 26. 28. Acta 108 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sermoque nunc nonnisi potissimis quibusdam circumscribitur rebus notatione dignis, fieri tamen non potest quin animadvertatur in ambitu magis proprie familiari amplam lateque manantem traditionem socialem et culturalem effecisse ut mulier ad solum sponsae ac matris munus destinaretur, neque congruenter ad publica admitteretur munera, viris plerumque reservata. Sine dubio par viri et mulieris dignitas et officium aditum mulieris ad officia publica plane comprobant. Porro vera mulieris provectio etiam postulat ut eius muneris materni ac familiaris momentum dilucide agnoscatur respectu ceterorum officiorum publicorum ceterarumque vitae professionum. De reliquo talia munera ac professiones, si eo contenditur ut progressio socialis et culturalis vere pleneque sit humana, debent inter se compleri. Id facilius fiet, si, ut Synodus exoptavit, renovata « theologia laboris » pervestigatam illustrabit notionem laboris in vita christiana atque si primarium definiet vinculum, quo inter se labor ac familia colligantur, ipsamque inde atque nativam ac pernecessariam significationem tum laboris domestici tum ad filiorum educationem pertinentis. Ecclesia igitur societati aetatis nostrae auxiliari potest ac debet maxima industria petendo ut ab omnibus domesticus mulieris labor rite agnoscatur eique secundum aestimationem ipsius propriam, pro qua nequit aliud substitui, iustus honor tribuatur. Hoc maximi et singularis est ponderis in arte educandi exercenda : etenim radix ipsa et fons cuiuslibet discriminis inter varia opera vitaeque professiones tollitur simul atque patet, omni in regione, cunctos eodem iure eodemque officio in laborem insistere. Ita et in viro et in muliere splendidior imago et similitudo Dei fulgebit. Si necesse est et mulieribus, aeque ac viris, agnoscatur ius accedendi ad varia munera publica, tamen societas tali ratione 66 66 Cfr. Ioannes Paulus PP. II, Litt. Enc. Laborem exercens, 19: AAS 73 (1981), 625. Acta Ioannis Pauli Pp. II 109 oportet ordinetur ut uxores matresque re non cogantur opus foris facere, necnon ut earum familiae possint digne vivere ac prosperan, etiam cum illae omnes curas in propriam familiam intendunt. Mentis praeterea habitus est evincendus, secundum quem censetur honor mulieris magis ex opere foris facto oriri quam ex domestico. Hoc vero postulat tum ut viri mulierem reapse vereantur ac diligant necnon propriam eius dignitatem ut personae omni cum observantia personae colant, tum ut societas condiciones comparet foveatque ad opus domesticum accommodatas. Ecclesia, diversam hominis ac mulieris vocationem, ut par est, observans, debet etiam, quantum fieri potest, in ipsa vita aequalia utriusque iura ac dignitatem provehere: hoc quidem in commune omnium bonum, id est familiae, societatis et Ecclesiae. Liquet tamen cuncta haec eo spectare non ut mulier femineam suam indolem dimittat aut virile imitetur ingenium, sed ut muliebris verae humanitatis plenitudo declaretur, quae nempe ostendi debet in rebus agendis, tam domi quam foris, ceterum haud neglecta hac in re varietate morum formarumque cultus humani. 24. Dissentit, pro dolor, a christiano de dignitate mulieris nuntio pertinax ille habitus mentis, unde homo non persona sed res existimatur, quasi obiectum emptioni et venditioni obnoxium commodisque suis et soli voluptati deserviens : mulier prima quidem ob huiusmodi habitum mentis connectatur. Quae quidem opinatio in mente inhaerens etiam amarissimos fert fructus, cuius modi sunt: despectio viri et mulieris, servitus, oppressio infirmorum, turpia scripta imaginesque, meretricium — et vel magis cum consiliis initis disponitur — variaque ea omnia discrimina, quae in regione educationis, vitae professionum, mercedis pro opere solvendae aliarumque rerum conspiciuntur. Acta 110 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Praeterea, adhuc in praesens, in magna nostrae societatis parte multae supersunt affligentis discriminis formae, quibus peculiares nonnulli mulierum ordines graviter laeduntur, veluti mulieres nuptae filiis carentes, viduae, a marius disiunctae, uxores divortio digressae, matres innuptae. De his aliisque discriminibus Synodi Patres sunt conquesti omnibus viribus; petimus ergo ut omnes pastoralem operam peculiarem explicent validiorem atque efficaciorem adeo ut funditus memorata discrimina de medio tollantur et sic ad plenam perveniatur existimationem imaginis Dei, quae in omnibus refulget hominibus, nullo excepto. 25. Inter hanc autem communionem communitatemque familiarem et coniugalem vir invitatur ut donum suum et munus mariti ac patris vivendo perficiat. In uxore quidem consilium Dei videt impleri : « Non est bonum esse hominem solum; faciam ei adiutorium simile sui », Adamique, primi mariti, suas facit voces : « Haec nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea! ». Verus amor coniugalis pro concesso sumit ac poscit ut vir altam colat observantiam aequalis dignitatis mulieris : « Non es dominus », ita scribit Sanctus Ambrosius, « sed maritus : non ancillam sortitus es, sed uxorem ... Redde studio vicem, redde amori gratiam ». Cum uxore sua virum oportet vivere in « peculiari ... personalis amicitiae forma ». Porro christianus adigitur ut novi amoris affectum foveat, erga propriam uxorem ostendens caritatem simul suavem simul fortem, quam Christus in Ecclesiam habet. Amor autem in uxorem iam matrem factam et amor pariter adversus filios viro via sunt naturalis ad intellegendam atque 67 68 69 70 71 47 68 69 70 71 Gn 2, 18. Ibid., 2, 23. S. Ambrosius, Exameron, V, 7, 19: CSEL 32, I, 154. Paulus P P . VI, Litt. Enc. Humanae vitae, 9: Cfr. Eph 5, 25. AAS 60 (1968), 486. Acta Ioannis Pauli Pp. II 111 exsequendam paternitatem suam. Ibi maxime, ubi condiciones societatis et animi culturae facile patrem impellunt ut a familia aliquatenus secedat vel saltem ut rarius adsit in ipso educationis opere, enitendum est ut societati rursus persuadeatur officium patris munusque in ac pro familia esse unius ac pernecessarii momenti. Docente quidem experientia ipsa, patris absentia infert perturbationes psychologicas et morales necnon difficultates graviores in ipsas necessitudines familiares ; ita quoque ex contrario opprimens patris praesentia, ibi potissimum ubi etiamnunc viget nimius virorum dominatus (qui Hispanice « machismo » appellatur) seu principatus, cum pravo usu coniunctus, masculinarum proprietatum, quae feminam deiciunt impediuntque quominus sanae familiares necessitudinis rationes progrediantur. Patefaciens ergo et iterum in terris ipsam Dei paternitatem vivendo exprimens, homo incitatur ut in tuto collocet progressionem concordem omnium familiae membrorum: quod opus explebit per magnanimam conscientiam officiorum erga vitam sub matris corde conceptam, per accuratiorem industriam institutoriam cum uxore propria communicatam, per laborem, qui familiam numquam dispergat, verum in soliditate stabilitateque provehat, per testimonium vitae christianae ad maturitatem adductae, quae filios efficacius inducat vivam in Christi et Ecclesiae experientiam. 72 73 74 26. In familia, personarum videlicet communitate, peculiaris cura summe impendatur infanti necesse est, dum maxima fovetur aestimatio eius dignitatis personalis dumque magna excolitur observatio ac generosa voluntas eius iura tuendi. Hoc de omni dicendum est infante ; sed tanto quidem plus urget 72 Cfr. Ioannes Paulus P P . I I , Homilia habita ad fideles Interamnenses, (19 Mar. 1981): AAS 73 (1981), 268-271. 73 3-5 Cfr. Eph 3, 15. Cfr. Conc. Oec. Vat. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 52. 74 Acta 112 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale quanto minor est natus magisque rerum eget vel aegrotat, patitur vel praepeditur. Ecclesia, quae flagitat exercetque curam et teneram et stre^ nuam cuiusque infantis, in lucem editi, principale quoddam officium suum adimplet; etenim destinatur illa ad demonstrandum iterandumque in historia exemplum et mandatum Christi Domini, qui parvulum statuere voluit in Regni Dei veluti centro: « Sinite pueros venire ad me ...; talium est enim regnum Dei ». Ea denuo repetimus, quae in sessione universali Coniunctarum Nationum Coetus die II mensis Octobris anno MCMLXXIX protulimus: « Declarare cupio ... laetitiam, quam nostrum cuique afferunt infantes — vitae ver atque historiae futurae anticipatio omnium nunc exstantium patriarum terrestrium. Nulla enim mundi natio nullaque constitutio politica aliter cogitare potest venturam suam aetatem nisi mente contemplando has generationes novas, quae a parentibus suis accipient multiplex patrimonium praestantium bonorum, officiorum, optatorum ipsius Civitatis, ad quam pertinent, et universae hominum familiae. Sollicitudo igitur de infante etiam priusquam nascatur, a primo conceptionis momento ac deinde per annos infantiae et adulescentiae est primaria comprobatio necessitudinis inter homines. Quid propterea exoptari potest potius omni nationi cunctoque hominum generi et omnibus mundi infantibus quam melius illud, tempus futurum, quo iurium hominis observatio fiat plena rei veritas, ratione habita tertii millennii, quod appropinquat? ». Susceptio, amor, aestimatio, curatio multiplex atque unitate insignis — materialis, ex animi affectu manans, institutoria, spiritalis — uniuscuiusque parvuli, qui primam aspicit lucem, debent insigne quoddam proprium neque abdican dum effi75 76 7S Lc 18, 16; cfr. Mt 19, 14; cfr. Me 10, 14. Ioannes Paulus P P . II, Allocutio habita ad Universalem Coetum Nationum Unitarum, 21 (2 Oct. 1979): AAS 71 (1979), 1159. 7i Acta Ioannis Pauli Pp. II 113 cere christianorum maximeque familiarum christianarum; ita infantes, dum crescere poterunt « sapientia et aetate et gratia apud Deum et homines », suas magni pretii partes afferent ad ipsam familiarem communitatem aedificandam necnon ad ipsos parentes sanctificandos. 77 78 27. Sunt cultus humani formae, in quibus singularis veneratio grandisque caritas seni praestatur: tantum ibi abest ut senex exturbetur de familia aut ut Meretur tamquam inutile pondus, ut ipse familiari vitae inhaereat in eaque pergat actuosam et consciam partem sustinere — quamvis novae familiae observare debeat autonomiam, quam dicunt — sed imprimis excellens compleat munus testificandi de tempore praeterito et inspiran di sapientiam iuvenibus necnon hominibus venturis. Aliae ex contrario cultus humani formae praesertim ob confusam progressionem machinalis industriae et urbium densati incolatus perduxerunt atque etiamnunc senes perducunt ad intolerandas exclusionis formas, quae simul pariunt iis ipsis acerbos dolores, simul inferunt tot familiis spiritalem quandam egestatem. Pastoralis Ecclesiae actio necesse est omnes incitet ad aperienda atque comprobanda senum officia in communitate civili et ecclesiali, potissimum vero ipsa in familia. Re quidem vera (( senum vita nos adiuvat ut ordinem illustremus bonorum humanorum; ad declarandum generationum cursum ac mirabiliter demonstrat mutuam populi Dei obnoxietatem. Senibus insuper datum est charisma, quo veluti repagula inter aetates transgrediantur, antequam ea fieri contingat. Quot infantes lenitatem amoremque reppererunt in oculis, verbis, blanditiis senum ! Quot homines etiam seniores libenter consenserunt voci77 75 Lc 2, 52. Cfr. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 48. 8 - A. A. S. Acta 114 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale bus Sacroium Bibliorum divinitus dictatis : "Corona senum filii filiorum!" (Prv 17, ß) ». 79 28. Viro et muliere ad imaginem eius ac similitudinem factis Deus absolvit et perficit manuum suarum opus : eos dein vocat peculiarem ad sui amoris communicationem necnon suae potentiae ut Creatoris et Patris per liberam et consciam ipsorum adiutricem operam in vitae humanae dono transmittendo : « Benedixitque illis Deus et ait illis Deus : "Crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam" ». Princeps ergo familiae officium est vitae ipsius ministerium, progredientibus aetatibus pristinae Creatoris benedictionis impletio, dum per generationem divina imago homini ab homine traditur. Fecunditas est fructus signumque amoris coniugalis, viva testificatio coniuges mutuo sese ac plene tradidisse : « verus amoris coniugalis cultus totaque vitae familiaris ratio inde oriens, non posthabitis ceteris matrimonii finibus, eo tendunt ut coniuges forti animo dispositi sint ad cooperandum cum amore Creatoris atque Salvatoris, qui per eos Suam familiam in dies dilatat et ditat ». Amoris autem coniugalis fecunditas non sola circumscribitur filiorum procreatione, licet haec intellegatur modo suo proprie humano : nam dilatatur ac ditatur illis omnibus vitae moralis, spiritalis, supernaturalis fructibus, quos pater et mater invitantur ut liberis suis impertiant ac per eos Ecclesiae et mundo. 80 81 82 29. Idcirco omnino quod coniugum amor participatio singularis est vitae mysterii atque ipsius Dei amoris, se scit 79 Ioannes Paulus P P . II, Allocutio habita ad eos qui interfuerunt conventui appellato "International Forum on Active Aging", 5 (5 Sept. 1980): Insegnamenti di Giovanni Paolo II, III, 2 (1980), 539. Gn 1, 28. Cfr. Ibid., 5, 1 ss. Conc. Oec. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 50. 80 81 82 Acta Ioannis Pauli Pp. II 115 Ecclesia peculiare recepisse officium custodiendae et tuendae excelsae dignitatis matrimonii necnon gravissimum munus vitae humanae tradendae. Ideo traditionem vivam ecclesialis communitatis per historiae aetates persecutum, tum recens Concilium Vaticanum Secundum tum Decessoris nostri Pauli VI magisterium, enuntiatum maxime in Encyclicis Litteris Humanae vitae, aperuerunt nostris temporibus propheticum vere nuntium, qui affirmat rursus et inculcat luculenter Ecclesiae doctrinam ac normam semper antiquas semperque novas de matrimonio humanaeque vitae transmissione. Hac de causa Synodi Patres in ultimo Coetu haec ipsa verba sunt elocuti : « Haec Sacra Synodus in unitate fidei cum Successore Petri congregata firmiter tenet quae in Concilio Vaticano II (cfr. Gaudium et spes, 50) et postea in Encyclica Humanae vitae proponuntur et in specie quod amor coniugalis debet esse plene humanus, exclusivus et apertus ad novam vitam ». 83 30. Ecclesiae doctrina hodie socialibus culturalibusque adiunctis inseritur, quae eam simul reddunt intellectu difficiliorem, simul urgentiorem et necessariam ad verum viri mulierisque bonum provehendum. Etenim progressus disciplinarum naturalium et technicae artis, quas huius temporis homo continenter auget sua in naturam dominatione, non modo spem nutriunt constituendi melioris humani generis, sed angorem etiam maiorem gignunt futuro de tempore. Quidam se interrogant sitne omnino vivere bonum an melius ne natum esse quidem; quocirca dubitant aliosne liceat ad vitam vocari, qui forsitan maledicturi sint 83 propositio 22. Conclusio n. 11 Litt. Enc. Humanae vitae haec eloquitur verba: «Verumtamen Ecclesia, dum homines commonet de observandis praeceptis legis naturalis, quam constanti sua doctrina interpretatur, id docet necessarium esse, ut quilibet matrimonii usus ad vitam humanam procreandam per se destinatus permaneat»: AAS 60 (1968), 488. Acta 116 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale vitae suae in mundo crudeli, cuius ne praevidere quidem valeant terrores. Sunt deinde qui arbitrentur sibi solis destinari technicae artis commoda, alios vero inde excludunt, quibus atocia vel methodi etiam peiores imponuntur. Alii demum, mentis habitu res consumendi cupido irretiti ac de bonis materialibus perpetuo augendis tantum solliciti, iam non percipiunt ac proinde reiciunt spiritales divitias novae vitae humanae. Postrema vero huiusce mentis habitus causa in hominum cordibus Dei absentia est, cuius tantum amor omnibus potentior est timoribus, qui haberi possunt in mundo, eosque vincere valet. Sic habitus animi vitae adversus (anti-life mentality Anglice vocatur) exortus est, sicut pluribus in hodiernis quaestionibus elucet: exemplo sit quaedam tumultuosa trepidatio proficiscens ex oecologorum ac futurologorum studiis de demographici,, qui periculum auctus natorum imminens qualitati vitae interdum exaggerant. Verumtamen firmiter Ecclesia credit vitam hominis, quantumvis debilem ac dolentem, magnificum esse semper donum Dei bonitatis. Adversus omnem atram futurorum visionem caecumque sui amorem, terras obscurantia, Ecclesia a vitae parte consistit atque in vita unaquaque detegit claritatem illius « Amen », quod ipse est Christus. Ad negationem, quae incedit affligitque mundum, obicit Ecclesia hanc viventem affirmationem et sic hominem ac mundum ab iis defendit, qui vitae insidiantur eamque extenuant. Ecclesia destinatur ad omnibus iterum significandam — clariore quidem et firmiore persuasione — voluntatem suam promovendi omnibus viribus ac tuendi contra insidias cunctas vitam humanam, quacumque in condicione aut gradu progressionis reperitur. Idcirco Ecclesia damnat velut gravem dignitatis humanae 84 84 Cfr. 2 Cor 1, 19; Apc 3, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 117 iustitiaeque offensionem illa opera omnia regiminum vel aliarum auctoritatum publicarum, quae eo spectant ut quovis modo libertatem coniugum circumscribant decernendi de filiis. Proinde quaelibet vis talibus a magistratibus illata pro conceptionis impedimento, immo etiam pro ipsa sterilizatione, quae dicitur, et abortu procurato, prorsus damnanda est et vehementer repellenda. Pariter tamquam aliquid graviter iniustum exsecrari oportet, quod in rationibus publicis inter nationes intercedentibus subsidia oeconomica adiuvandis populis concessa temperantur secundum consilia adversus conceptionem et sterilizationi necnon abortui procurato faventia. 85 3 1 . Sibi certe conscia Ecclesia est etiam multiplicium ac perplexorum problematum, quae multis hodie in nationibus afficiunt coniuges ipso in eorum munere vitae transmittendae secundum propriam officii conscientiam; pariter agnoscit gravem quaestionem incrementi demographici, ut variis in partibus orbis terrarum exhibetur, additis iis quae quoad rem moralem inde inferuntur. Ea tamen arbitrato, si omnes rei facies altius perspiciantur, nova et firmiore ratione confirmari momentum germanae doctrinae Ecclesiae, a Concilio Vaticano Secundo atque in Litteris Encyclicis Humanae vitae rursus propositae. Hanc ob rem, una cum Patribus Synodi, impellimur ut theologos instanter moneamus ut vires suas coniungant ad operam adiutricem praebendam Magisterio hierarchico et studeant melius usque collustrare fundamenta biblica rationesque ethicas et causas ad personam humanam respicientes earundem doctrinarum. Ita quidem intra compagem dispositae concinnaeque explanationis fieri poterit ut Ecclesiae doctrina hac de principali re pateat vere cunctis bonae voluntatis 85 Cfr. Nuntius VI Synodi Episcoporum ad christianas Familias huius temporis, 5 (24 Oct. 1980). Acta 118 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale hominibus eiusque intellectus in dies lucidior et altior reddatur: hoc sane pacto consilium Dei etiam plenius usque impleri poterit in hominis salutem gloriamque Creatoris. Ad haec quod attinet, concors theologorum officium, manans ex obsequio, in animis insidente, erga Magisterium, quod solum ac quidem authentice viam Populo Dei commonstrat, peculiariter urgetur etiam propter arctum nexum, quo doctrina catholica hac de re et iudicium de homine, ab Ecclesia propositum, inter se colligantur: dubitationes vel errores in provincia matrimonii vel familiae gravem secum ferunt obscurationem integrae veritatis de homine ac quidem in cultus humani statu iam tantopere confuso et secum repugnante. Opera, ad rem illustrandam altiusque percipiendam pertinens, quam theologi, speciale munus suum implentes, conferant oportet, est pretii incomparabilis estque singulare ministerium, meritis uberrimum, pro familia et hominum genere. 32. In adiunctis cultus humani, qui graviter deformat, quin immo etiam amisit veram significationem sexualitatis humanae, quoniam eam ab essentiali coniunctione sua cum persona ipsa divellit, Ecclesia sentit magis urgere nec substitui posse officium suum exhibendi sexualitatem velut bonum opusque totius personae, quae ut mas ac femina ad imaginem creata est Dei. His de rebus Concilium Vaticanum Secundum manifesto edixit : « moralis ... indoles rationis agendi, ubi de componendo amore coniugali cum responsabili vitae transmissione agitur, non a sola sincera intentione et aestimatione motivorum pendet, sed obiectivis criteriis, ex personae eiusdemque actuum natura determinari debet, quae integrum sensum mutuae donationis ac humanae procreationis in contextu veri amoris observant; quod fieri nequit nisi virtus castitatis coniugalis sincero animo colatur ». Admonens quidem Paulus VI, Pontifex Maximus : « totum desumptis, 86 Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 51. Acta Ioannis Pauli Pp. II 119 hominem totumque, ad quod is vocatus est, munus complectitur, quod non tantum ad naturalia et terrena sed etiam ad supernaturalia et aeterna pertinet », hoc affirmavit super Ecclesiae doctrina : « in nexu indissolubili nititur, a Deo statuto, quem homini sua sponte infringere non licet, inter significationem unitatis et significationem procreationis, quae ambae in actu coniugali insunt ». Et concludens id denique inculcavit: tamquam suapte natura inhonestus « quivis respuendus est actus qui, cum coniugale commercium vel praevidetur vel efficitur vel ad suos naturales exitus ducit, id tamquam finem obtinendum aut viam adhibendam intendat, ut procreatio impediatur ». Quotiens vero coniuges, methodis contra conceptionem utentes, disiungunt ambas illas significationes, quas Creator Deus in naturam ipsam inseruit viri ac mulieris atque in dynamicam actionem eorum communionis sexualis, sese gerunt tamquam (( arbitri » divini consilii et « detorquent » deiciuntque sexualitatem humanam et cum ea propriam personam atque personam coniugis, immutato momento donationis « totalis ». Sic naturali verbo, quod reciprocam plenamque coniugum donationem declarat, conceptuum impeditio verbum opponit obiectivae contradictionis, videlicet nullius plenae sui donationis alteri factae : hinc procedit non sola recusatio certa ac definita mentis ad vitam apertae, verum simulatio etiam interioris veritatis ipsius amoris coniugalis, qui secundum totam personam dirigitur ad sese donandum. Cum coniuges, contra, per usum temporum inf ecundorum observant nexum indissolubilem significationum unitatis ac procreationis, quae in sexualitate humana insunt, sese gerunt tamquam « ministros » divini consilii et « utuntur » sexualitate secundum pristinam virtutem dynamicam « totalis » donationis sine fallaciis aut mutationibus. 87 88 89 90 87 88 89 90 Cfr. Ibid., Ibid., Ibid., Litt. 12: 14: 13: Enc. Humanae vitae, 7: loc. mem., 488 s. loc. mem., 490. loc. mem., 489. AAS 60 (1968), 485. 120 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Praelucente experientia tot coniugum ac suppetentibus variarum scientiarum humanarum indiciis, theologica consideratio percipere potest atque altius perspicere debet discrimen anthropologicum simulque morale, quod inter conceptuum impeditionem et observationem intervallorum temporis intercedit: de differentia enim agitur longe ampliore ac profundiore quam plerumque cogitatur, quae tandem aliquando implicat duas personae ac sexualitatis species, quae inter se nequeunt conciliari. Usus cyclorum naturalium secum infert etiam acceptionem temporum ipsius personae, id est mulieris, pariterque acceptionem dialogi, mutuae observantiae, communis officii, dominatus sui ipsius. Sed agnoscere tempus et colloquium idem valet ac cognoscere indolem simul spiritalem et corpoream communionis coniugalis; significat quoque vivendo personalem amorem servare secundum eius postulatum fidelitatis. Itaque coniuges experiuntur communionem coniugalem locupletari bonis illis teneritatis affectionisque, quibus intima anima constat sexualitatis humanae etiam quod ad eius rationem attinet corpoream. Hoc modo sexualitas observatur et adiuvatur secundum naturam suam vere pleneque humanam, neque umquam « usurpatur » velut « obiectum », quod, dissuens animae corporisque coniunctionem, tangit ipsam Dei creaturam in nexu omnino intimo naturae ac personae. 33. In provincia aequaliter doctrinae moralis coniugalis Ecclesia adest atque agit ut Magistra et Mater. Uti Magistra numquam pronuntiare desistit moralem regulam, quae responsabilem moderari debet vitae transmissionem ; cuius autem normae Ecclesia profecto nec auctor est nec arbitra. Christi obtemperans veritati, cuius imago in personae humanae dignitate indoleque refertur, Ecclesia interpretatur normam moralem, quam universis bonae voluntatis hominibus proponit, non tacens officium a mediis consiliis funditus abhorrens atque perfectionem postulari. Acta Ioannis Pauli Pp. II 121 Uti Mater Ecclesia praesens adstat multis coniugibus, qui ob grave hoc argumentum vitae moralis in difficultate versantur : exploratam habet eorum condicionem, saepe quidem valde asperam et interdum reapse cruciatam omne genus difficultatibus non solum singularibus verum etiam socialibus ; novit Ecclesia tot coniuges offendere óbices non modo in concreta exsecutione at in ipsa etiam comprehensione bonorum, quae eadem continentur norma morali. Eadem vero et unica Ecclesia simul magistra est et mater. Quam ob rem numquam desinit invitare et incitare ut difficultates coniugales fortasse oborientes ita dissolvantur ut veritas ipsa numquam adulteretur aut in discrimen adducatur: sibi enim persuasum habet veram non posse repugnantiam esse inter legem divinam vitae transmittendae atque legem de fovendo amore germano coniugali. Idcirco paedagogia Ecclesiae concreta semper cohaereat oportet neque umquam eam ab eius doctrina licet disiungi. Repetimus igitur eadem cum mentis persuasione, qua Decessor Noster ductus haec vera edixit: