ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE A N . E T VOL. L X X X TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS M.DCCCCLXXXVIII An. et vol. LXXX 12 Ianuarii 1988 N. 1 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Gttà dei Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I RUSTENBURGENSIS Praefectura Apostolica Rustenburgensis ad dignitatem dioecesis evehitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Ad beati Petri solium evecti atque universam super Dominicam familiam constituti pastores, ea libenti quidem animo disponere sole­ mus quae bono animarum salubrius prof litura existimamus. Cum igitur Praefectura Apostolica Rustenburgensis, Congregationi Sanctissimi Redemptoris concredita, propter missionariorum ibidem adlaborandum operam sollertem, spiritales iam quam uberrimos caperet fructus, eandem censuimus ad dioecesis dignitatem evehi posse. Benigne ergo prolixeque Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide praepositorum excipientes sententiam, ex Nostrae potestatis aposto­ licae plenitudine, Praefecturam Apostolicam Rustenburgensem ad di­ gnitatem dioecesis elevamus, iisdem servatis finibus ac nomine atque antea, eandemque archidioecesis metropolitanae Praetoriensis suffraganeam facimus. Novae insuper dioecesis Episcopi cathedra in eadem urbe vulgo Rustenburg collocabitur, in aede scilicet Sancto Iosepho dicata. Ad ea denique perficienda quae per has Litteras iussimus, Reve- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 6 rendissimum Dominum Marium Cassari constituimus, Delegationis Apostolicae in Praetoria partes tuentem, vel quem ipse delegaverit, factis videlicet necessariis facultatibus. Re autem peracta, documenta conscribantur quorum sincera exempla ad Congregationem pro Gen­ tium Evangelizatione seu de Propaganda Fide cito mittantur. Contra­ riis minime obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Novem­ bris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Ponti­ ficatus Nostri decimo. 8B AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Card. TOMKO Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 209.169. II AHIARANA Territorio distracto, vulgo Mbaise cognominato, ab Overriensi dioecesi, nova erigitur dioecesis Ahiarana appellanda. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Dominici gregis custodia, ad quam pastorali ministerio Christi in universam Ecclesiam adstringimur, maxime profecto requirit ut earum prospiciamus et consulamus prosperitate Qua de re Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide praepositorum audita sen­ tentia, omnibus rebus cogitate perpensis, acceptoque quorum interest favorabili voto, Apostolica Nostra suffulti potestate haec quae sequun­ tur statuimus et decernimus christifidelium saluti. Ab Overriensi dioe­ cesi territorium civile, vulgari sermone Mbaise 'appellatum, seiungi­ mus; quo novam erigimus dioecesim Ahiaranam appellandam eandem que archidioecesis Metropolitanae Onitshaénsis suffraganeam reddimus. Eius autem fines iidem erunt quibus civilis regio vulgo Mbaise circum Acta Ioannis Pauli Pp. II 7 scribitur, scilicet a septentrione dioecesi Okigviensi terminantur, ab oriente dioecesi Umuahiaënsi, a meridie et occasu dioecesi Overriensi. Novae Ecclesiae sedem Episcopus in urbe vulgo Ahiara collocabit, ibi­ que cathedram suam ponet, in templo videlicet Mariae Sanctissimae « Mater Ecclesiae » cui honores cathedralis templi concedimus. Ad ea tandem perficienda quae has per Litteras iussimus, Venerabilem Pau­ lum Fouad Tabet, Archiepiscopum titulo Sinnensem atque in Nigeria Apostolicum Pro-Nuntium, legimus, vel quem ipse delegaverit, modo vir sit in ecclesiastica dignitate constitutus, factis scilicet necessa­ riis facultatibus. Re autem peracta, documenta conficiantur atque sin­ ceris exemplis ad Congregationem pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide mittantur. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Novem­ bris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pon­ tificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis IOSEPHUS Congr. pro Card. TOMKO Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco í¡£ Plumbi In Secret. Status tab., n. 209.171. LITTERAE APOSTOLICAE Venerabili Servo Dei Petro Francisco Jamet, Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Amen, dico vobis, quamdiu feci­ stis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis » (Mt 25, 40). Haec divini Magistri verba, ad opera misericordiae pertinentia, de quibus discipulus quisque iudicabitur, peculiariter semper moverunt animas maiore benignitate praeditas erga egentiores, quae Christum patientem in iis agnoverunt. Pro doctrina Concilii Vaticani II, praesertim pre­ sbyteri debent intenti esse ad haec verba Christi : <( Quamvis vero omnibus debitores sint, presbyteri tamen peculiari modo commendatos sibi habent pauperes et tenuiores cum quibus Dominus ipse sese socia- 8 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tum ostendit (cfr. Mt 25, 34-35), et quorum evangelizatio signum mes­ sianici operis datur (cfr. Lc 4, 18) » (Presbyterorum Ordinis, 6). In eos, qui melius hoc vitae consilium ad effectum adduxerunt, est pro­ fecto ascribendus sacerdos Petrus Franciscus Jamet, quem Nos hodie, in pascalis gaudii aura, in album Beatorum rettulimus. Is natus est die XII mensis Septembris anno MDCCLXII in oppido Fresnes, tum intra fines dioecesis Baiocensis sito nunc autem Sagiensis in Gallia, et postero die baptizatus est. A parentibus Petro Jamet et Maria Bünot instructus est ad ardentem vitam christianam, simplicitate et sedulitate insignem. Post studia humanitatis, vocationi sacerdotali libenter respondens, anno M D C C L X X X i i nomen dedit Studiorum Universitati Cadomensi in quin­ quennium philosophicum et theologicum, posteaque anno MDCCLXXXIV loci seminarium ingressus est, a Patribus Congregationis Iesu et Ma­ riae (Eudistis) rectum. Die x x n mensis Septembris anno MDCCLXXXVII Petrus Franciscus est ordinatus sacerdos, et est dein baccalaureatum consecutus in theologia et titulum academicum « Maître-ès-Arts ». Orta paulo ante erat conversio rerum publicarum Gallica, cum sacerdos Jamet, anno MDCCXC nominatus est cappellanus et confessarius Filiarum a Bono Salvatore, quod Institutum conditum erat Cadomi anno MDCCXX a Matre Anna Leroy. Is tanto ardore se dedidit spiritibus et operibus colendis harum Religiosarum, ut deinde, anno MDCCCXIX, earum factus sit etiam Superior canonicus et « alter Fundator » habitus. Etenim, praecipue iniquissimo tempore conversionis rerum publicarum Galli­ cae, quam industriam explicaverit Jamet ad sustinendas et solandas Religiosas dispersas, ad Eucharistiam celebrandam, ad administranda clam sacramenta, vel vitae suae periculo, ad confirmandos demissos et dubios sodales fratres, dici nequit. Recusato iure iurando quod subversores postulabant, mortem ei minitati sunt in vincula ducto. Quasi divi­ nitus liberatus, miram apostolicam navitatem iteravit, alias proximus martyrio. Scripsit postero tempore : « Gaudio quod Deus, quamvis me martyrio non iudicaverit dignum, tamen, pro sua misericordia, me vocavit ad palmam martyrii caritatis ferendam». Namque, ubi con­ versio illa rerum publicarum conquievit, Petrus Franciscus Jamet totum se dedit Instituto instaurando a Bono Salvatore inopinatis cum exitibus. Aucto enim Sororum numero, Institutum incumbere potuit in curandos et educandos surdos mutosque, et novus Beatus pro his dolentibus fratribus novae institutionis rationes invenit, honorifice pro­ batus etiam ab auctoritatibus civilibus. Post etiam mente capti aliique infelices curati sunt a Filiis a Bono Salvatore, praesertim cum apertae Acta Ioannis Pauli Pp. II 9 sunt; domus Albiensis et Fontis Abbatis (Pont-1'Abé) (MCMXXXVI). Etiam de eruditione et scientia Beatus Jamet est bene meritus, cum munere Rectoris Magnifici functus esset Studiorum Universitatis Cadomensis ab anno MDCCCXXII ad annum MDCCCXXX, altam tenens chri­ stianam studiorum disciplinam, quae damna coerceret illuminismi et rationalismi, qui dicuntur. Alia opera caritatis incepit Beatus cum suis Sororibus, sicut assiduitatem praebitam cholera morbo affectis, pueris et senibus pauperibus, iis qui domibus emigraverunt, Providentiae im­ mensa fiducia fultus. Firmamentum cuiuslibet operis Petri Francisci Jamet fuit vita interior impensa, roborata Eucharistia et pietate ma­ riali, quibus inductus est ad exercendas singulari modo omnes virtutes per longam vitam suam. Post multos labores et incommoda, Sacra­ mentis refectus, Petrus Franciscus quievit in Domino die xn mensis Ianuarii anno MDCCCXXXXV, a tota urbe Cadomo desideramus. Etsi fama sanctitatis manebat, tantum ab anno MCMXXXVI actus est apud Curiam Baiocensem Processus Ordinarius Informativus de vita et virtutibus eius. Permissa ulteriore indagatione id temporis Sectioni Historicae Sacrae Congregationis Rituum anno MCMXXXXV, perventum est ad Causae Introductionem die xvi mensis Ianuarii anno MCMLXXV. Rebus omnibus peractis iure statutis, Nos ipsi agnovimus heroicitatem vir­ tutum sacerdotis Petri Francisci Jamet per Decretum die x x i Martii editum anno MCMLXXXV. Subesequenti Decreto die v Iunii prodito anno MCMLXXXVI approbavimus uti divinitus effectam, deprecante Vene­ rabili Jamet, sanationem Sororis Mariae Irenaeae Leroux, sodalis Instituti a Bono Salvatore, «a morbo qui a Pott appellatur, quartam vertebram lumborum afficiente, cum abscessu frigido ossifluente ». Prae­ stituta dein in hanc diem x mensis Maii anni MCMLXXXVII, quartam post Pascha Dominicam, a Bono Pastore appellatam, diem universalem deprecationi pro vocationibus consecratam, sollemni Beatificatione in foro ante Basilicam Sancti Petri, una cum Venerabilibus Servis Dei Andrea Carolo Ferrari, Ludovico Zephirino Moreau et Benedicta Cambiago Frassinello, etiam Petrum Franciscum Jamet in numerum Bea­ torum rettulimus. Hodie namque, hanc inter sacra sumus formulam elocuti : « Nos vota Fratrum nostrorum Caroli Mariae Martini, Ar­ chiepiscopi Mediolanensis, Aloisii Gonzaga Langevin, Episcopi Sancti Yacinthi, Ioannis Badré, Episcopi Baiocensis-Lexoviensis, Iosephi Siri, Archiepiscopi Ianuensis-Bobiensis, necnon plurimorum aliorum Fra­ trum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congre­ gationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 10 facultatem facimus, ut Servi Dei Andreas Carolus Ferrari, Ludovicus Zephirinus Moreau, Petrus Franciscus Jamet et Benedicta Cambiago Frassinello Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Andreae Caroli Ferrari die secunda Februarii ; Lu­ dovici Zephirini Moreau die vicesima quarta Maii; Petri Francisci Jamet die decima secunda Ianuarii, Benedictae Cambiago Frassinello die vicesima prima Martii, in locis et modis iure statutis quotannis cele­ brari possint. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Quae vero per has Litteras statuimus, ea firma sint in perpetuum, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x mensis Maii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 197.916. HOMILIA In Petriana basilica habita ob decretos Dei servo Georgio Matulaitis seu Matulewicz Sanctorum caelitum honores.* 1. (( Siamo stati battezzati in Cristo Gesù »- 1 Oggi, giorno in cui — in unione con la Chiesa in terra lituana — rendiamo grazie alla Santissima Trinità per il Battesimo di quella Nazione avvenuto seicento anni fa, San Paolo si rivolge a noi in un modo particolare. « Non sapete che quanti siamo stati battezzati in Cristo Gesù, siamo stati battezzati nella sua morte? ... siamo dunque stati sepolti insieme a lui ... perché come Cristo fu risuscitato dai morti per mezzo della gloria del Padre, ... possiamo ... camminare in una vita nuova». 2 Se qualcuno, oggi, domanda che cosa è successo seicento anni fa a Vilnius e in Lituania, trova la giusta risposta nelle parole dell'apostolo * Die 28 m. Iunii a. 1987. 1 Rm 6, 3. 2 Ibid. 6, 3-4. 11 Acta Ioannis Pauli Pp. II appena ascoltate. Una risposta completa. Cristo entrò nella storia personale del Granduca e dei suoi connazionali per mezzo del suo mistero pasquale. Essi furono immersi nella morte redentrice di Cri­ sto, per poter insieme con Lui passare a vita nuova nella sua risur­ rezione. 2. Radunati oggi, in questa Basilica che è il centro della Cristia­ nità, in spirituale comunione con i nostri fratelli e sorelle della Lituania, meditiamo la realtà sacramentale del Battesimo in tutta la sua profondità e potenza. Quando il Risorto inviò gli apostoli a tutte le nazioni della terra, per annunciare il Vangelo alle genti e battezzarle nel nome della SS. Trinità, si compirono le parole del profeta Ezechiele ricordate dall'odierna liturgia : (( Vi prenderò dalle genti, vi radunerò da ogni terra ... Vi aspergerò con acqua pura e sarete purificati ... vi darò un cuore nuovo, metterò dentro di voi uno spirito nuovo )). 3 Il Battesimo : sacramento che rigenera nell'acqua e nello Spirito Santo, secondo le parole di Cristo a Nicodemo. Il Battesimo : sacra­ mento di una vita nuova, nella quale viene sconfitta l'eredità del peccato originale, e innestata nell'uomo l'eredità della Redenzione: la grazia e l'amore. Così come prega il Salmista : « Crea in me, o Dio, un cuore puro, rinnova in me uno spirito saldo ! )). 4 Il Battesimo : prima vittoria dello Spirito Santo nell'anima del­ l'uomo. Inizio della via della salvezza eterna in Dio. Inizio del regno di Dio che è in noi. 3. La liturgia dell'odierna solennità ci conduce verso l'uomo inte­ riore, che viene creato nuovamente per opera del Sacramento : (( Porrò il mio spirito dentro di voi e vi farò vivere secondo i miei precetti e vi farò osservare e mettere in pratica le mie leggi » . s E contemporaneamente questa solennità conduce verso il popolo : « Abiterete nella terra che io diedi ai vostri padri ; voi sarete il mio popolo e io sarò il vostro Dio )). 3 Ez 36, 24-26. 4 Sal 50 [51], 12. 5 Ez 36, 27. 6 Ez 36, 28. 6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 12 Mentre ascoltiamo le parole del Profeta, i nostri pensieri e i nostri cuori si rivolgono verso la terra che, da secoli, è abitata dal popolo lituano : i Lituani, nostri fratelli e sorelle nella comunione dell'ere­ dità cattolica. Siamo spiritualmente uniti con quella Chiesa sorella, che in que­ sto storico anno 1987 rende grazie alla SS. Trinità per il dono del S. Battesimo. Oggi, questa spirituale comunione ha un'espressione particolaris­ sima nella coincidenza della nostra celebrazione sulla Tomba dell'apo­ stolo Pietro e della celebrazione giubilare nazionale a Vilnius. In questo stesso momento, i Vescovi, i sacerdoti, i religiosi e le religiose sono raccolti con i loro fedeli presso la Tomba del Patrono San Casi­ miro : le loro voci e le nostre si innalzano insieme verso il Signore, Padre di tutti e Datore di ogni bene. La presenza in questa Basilica di una Delegazione giunta dalla Lituania, presieduta dal venerato confratello Monsignor Antanas Vaicius e composta di sacerdoti rappresentanti di ciascuna diocesi lituana, rende ancora più viva e quasi tangibile la nostra comunione. Cari confratelli ! Voi rendete in qualche modo presente in mezzo a noi, in questo cuore della cattolicità e nel nostro cuore, il vostro nobile popolo, la vostra Comunità così ricca di fede e di carità, e l'inestimabile ricchezza di doni spirituali che essa, nei suoi seicento anni di storia, ha portato e porta alla Chiesa universale. Accogliamo oggi con gioia anche i lituani dell'emigrazione, qui convenuti numerosi dai vari continenti, per testimoniare la loro fedeltà al dono del (( battesimo » ricevuto dai Padri e la loro fraterna unione con la Comunità cattolica in patria. 4. Cari nostri Fratelli e Sorelle della Lituania ! Il Vescovo di Roma, il quale — come Successore di San Pietro — è testimone e ser­ vitore dell'unità di tutta la Chiesa, oggi vi saluta cordialmente e vi dona, in questa Eucaristia, il fraterno bacio di pace. Con tutto il desiderio del cuore sono con voi. ÏC un desiderio che porto in me da tanto tempo : ogni giorno visito in preghiera la vostra Patria. In questa preghiera e nel ricordo di voi si unisce a me tutta la Chiesa. Specialmente la Chiesa nel continente europeo sente i pro­ fondi legami che la uniscono a voi, diletti Fratelli e Sorelle, che per la stessa vostra posizione geografica e per tutta la vostra storia, appar­ tenente alla grande famiglia delle nazioni cristiane del continente. Acta Ioannis Pauli Pp. II 13 Proprio per questo è oggi così eloquente la presenza di quasi tutti gli Episcopati d'Europa: essa vi dice quanto profondamente noi tutti sentiamo la comunione e l'unione con voi. Ci rallegriamo per la vostra fede e perseveranza cristiana. Insieme con voi professiamo che « Cristo risuscitato dai morti non muore più ; la morte non ha più potere su di lui ... Così anche voi consideratevi morti al peccato, ma viventi per Dio, in Cristo Gesù » . 7 Insieme con voi supplichiamo Iddio onnipotente, affinché « vi ren­ da degni della sua chiamata e porti a compimento, con la Sua potenza, ogni vostra volontà di bene e l'opera della vostra fede ; perché sia glorificato il nome del Signore nostro Gesù in voi, e voi in Lui )). 8 5. Oggi desideriamo rendere grazie per tutti coloro che da sei secoli a questa parte sono diventati servitori e ministri dei misteri di Dio tra i vostri avi. E contemporáneamente rendiamo grazie, perché il Battesimo della Lituania continua a produrre i suoi frutti salvifici nel nostro secolo. Ne è luminosa espressione la figura del vostro Beato Connazionale, che proprio oggi ho la gioia di elevare alla gloria degli altari. L'arcivescovo Giorgio Matulaitis-Matulewicz, la cui vita e i cui meriti sono stati ricordati poc'anzi, è un particolare dono per la Chiesa e per la Nazione lituana nella presente circostanza del Giubileo. Vero (( servo e apostolo di Gesù Cristo )), zelante ed infaticabile nel ministero in terra patria, in Polonia, a Eoma ed in altri luoghi, Egli fu Pastore ricco di coraggio e di iniziativa, capace di affrontare, con prudenza e spirito di sacrifìcio, situazioni difficili per la Chiesa, sempre preoccupato esclusivamente della salvezza delle anime a lui affidate. 9 E se egli seppe superare ogni prova e godere di tanta larga stima, fu per le sue virtù, praticate in modo straordinario. Ne dà testimo­ nianza la molteplicità dei campi, in cui il suo lavoro pastorale fu sempre fecondo di frutti : dallo zelante svolgimento della missione sacerdotale, all'espletamento dei delicati incarichi affidatigli dalla Santa Sede ; dall'insegnamento alla promozione della cultura cattolica e della giustizia sociale, ed all'impegno personale costante al servizio dei più poveri e più bisognosi. Vorrei ricordare particolarmente lo 7 Rm 6, 9. 11. 8 2 Tess 1, 11-12. ' 2 Pt 1, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 14 zelo con cui egli praticò e promosse la vita religiosa, riformando la Congregazione dei Chierici Mariani e fondando quelle delle Suore dell'Immacolata Concezione e delle Ancelle di Gesù in Eucaristia. I suoi figli e le sue figlie spirituali, oggi qui largamente rappresentati, hanno raccolto da lui un'eredità preziosa di santità e di dedizione alla Chiesa ed ai fratelli. Tutto questo rigoglio di risultati nasceva da un'intensa vita interiore, che lo teneva costantemente unito a Dio. Il nuovo Beato è, in special modo, uno splendido modello di Ve­ scovo, che si fece eroicamente « tutto a tutti », profondamente conscio della propria missione pastorale, vero apostolo di unità, interamente dedito all'annuncio del Vangelo ed all'opera di santificazione delle anime. 6. Nel Vangelo di oggi udiamo le parole di Cristo Signore : <( Chi non prende la sua croce e non mi segue, non è degno di me. Chi avrà trovato la sua vita, la perderà ; e chi avrà perduto la sua vita per causa mia (= per me), la troverà». 10 Ecco il più fedele riassunto della vita e della vocazione dell'Arci­ vescovo Giorgio. Per cinquantasei anni cercò di essere degno di Cri­ sto. Perciò prese la sua croce — molteplici furono le croci che in quei tempi decisivi gli toccò di prendere e portare — prese dunque queste croci e seguì il Cristo Ed era pronto — in diversi modi — a « perdere la propria vita per Cristo ». Lo testimoniano le sue opere e le sue pa­ role, tutto il suo servizio pastorale. Non cercò se stesso, non volle « trovare la propria vita ». Fu pronto a « perderla » molte volte. Proprio per questo si trovò in quella pienezza di vita, che all'uomo è dato di sperimentare in Cristo. SeguendoLo, condusse anche gli altri lungo la via del Vangelo ; lungo la via che è frutto e conseguenza del Battesimo « in Cristo ». 7. Oggi la Chiesa si rivolge a voi, cari Fratelli e Sorelle della Lituania, con le parole di Cristo nel Vangelo : « Accogliete un profeta come profeta. Accogliete un giusto come giusto » . " Tale è l'eloquenza di questa beatificazione per il Giubileo del vostro Battesimo. Bisogna accogliere i Santi con il cuore e con là fede, perché possano indicarci la strada — quella strada il cui inizio è costituito dall'«immersione in Cristo » mediante il Battesimo. Insieme dunque al nuovo Beato, che si presenta a voi, accanto a San Casimiro, Patrono della Lituania, preghiamo affinché voi non 10 Mt 10, 38-39. 11 Cf. Mt 10, 41. Acta Ioannis Pauli Pp. II 15 cessiate di essere « degni di Cristo » : « Chi prende la sua croce e mi segue, è degno di me ». Così Egli dice. Tante volte, nel corso della vostra storia, voi avete mostrato di desiderare di essere degni di Cristo — e, più volte, anche in modo eroico. Che cosa possiamo augurarvi di più oggi, in questo anno giubi­ lare e per il futuro? Vi auguriamo : di essere sempre degni di Cristo ! di essere il Popolo di Dio, nel paese che Dio diede ai vostri avi ... e che Dio e Padre del nostro Signore Gesù Cristo sia sempre il vostro Dio. Amen. 12 ALLOCUTIONES I Ad exc.mum virum Reginaldum Reagan, Praesidem Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis.* Mr President, This is the second time that I have the pleasure of weleoming you to the Vatican. Although this visit is somewhat brief, I am grateful for the opportunity to assure you again of my great esteem for all the people of the United States of America. On the occasion of your previous visit, I spoke of the importance of building society on "the strong foundation of moral and spiritual values", and I expressed the hope that world peace might be fostered through greater trust between peoples and nations—"a trust that is manifested and proved through constructive negotiations aimed at ending the arms race, and at liberating immense resources that can be used to alleviate misery and feed millions of hungry human beings". I am confident, Mr President, that you share my continued concern about thèse issues. Whenever moral and spiritual values are rejected, or even given mere lip service and not truly integrated into daily life, then we, as individuáis or groups, as communities or nations, fall short of what we were intended to be as men and women created in u Cf. Ez 36, 28. * Die 6 m. Iunii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 16 Officiale the image of God. At the same time, the absence of trust, and an unwillingness to work together for the good of ali, breed division in the world and become a great stumbling block to the pursuit of true justice and peace. In order to secure a brighter future and to overeóme the obstacles to peaceful coexistence in the world, we must keep in mind a fun­ damental truth about human life, namely that together we make up a single human family. We are sons and daughters of one and the same God, brothers and sisters in a common humanity. As I stated in my Message for the 1987 World Day of Peace : "By simply being born into this world, we are of one inheritance and one stock with every other human being. This oneness expresses itself in ali the richness and diversity of the human family : in différent races, cultures, languages and histories. And we are called to recognize the basic solidarity of the human family as the fundamental condition of our life together on this earth". 1 The conséquences of this important truth are many and profound. If taken to heart, this truth will shape the attitudes of mind and spirit which make it possible for peoples and nations to collaborate effectively for the good of ali—to overeóme strife and conflict, to promote authentic integrai development and to assist refugees and victims of naturai disasters. The oneness of humanity must have an impact on the policies and practices of governments, providing a solid foundation for international coopération which reaches beyond politicai, racial, geographical and ideological boundaries and forges new bonds of trust and mutuai service. Even those who have previously been labelled as enemies can be seen in a new perspective, as brothers and sisters in the one human family. Not long ago it became possible to establish full diplomatie relations between the Holy See and the United States. You view such relations as an important way of furthering mutual understanding and constructive collaboration. The Holy See has no politicai ambitions, but it does consider it part of its mission in the world to be vitally concerned about human rights and the dignity of all, especially the poor and suffering. Drawing its inspiration and guidance from the Gospel of Jesus Christ, who carne "to bring glad tidings to the poor", the 2 1 2 No. 1. Lk 4:18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 17 Holy See seeks to promote the highest spiritual values and ethieal principies. In this regard, diplomatie relations are meant to facilitate a more fruitful dialogue on the basic questions facing the international community. In sharing thèse thoughts with you today, I also wish to say how I look forward to my fortheoming visit to the United States. Memories of my previous visit remain for me a source of Joy. I am grateful for this further opportunity to travel to a number of cities in your country, and thus to be once again in the midst of the American people, so as to join my heart and voice with theirs in praise of the living G od. May the Lord assist you, Mr President, in ail your lofty responsi bilities, and may his blessing be upon you and ali the people of the United States of America. II Ad Austriae episcopos sacra limina visitantes.* Liebe Mitbrüder im Bischofsamt! 1. In der Liebe Jesu Christi, unseres Herrn und Meisters, grüße ich Euch, denen der Hirtendienst für die Kirche in Österreich aufge­ tragen ist. Die Begegnung mit Euch anläßlich Eures Ad-liminaBesuches erinnert mich mit Freude an meinen Pastoralbesuch in Eurem Land im Jahre 1983. Viele Zeichen der Lebendigkeit Eurer Kirche haben wir damals erleben dürfen. Mögen die Begegnungen jener Tage und unsere gemeinsame Besinnung auf die Sendung der Kirche in der Welt von heute das religiöse Leben in Euren Gemeinden weiter geistig prägen und Eure Gläubigen in der christlichen Hoffnung bestärken. Herzlich danke ich Euch für die brüderliche Einladung zu einem wei­ teren Pastoralbesuch. Ich freue mich schon darauf und bitte Euch, den Katholiken und allen Menschen in Eurer Heimat meine Grüße zu über­ bringen. Sodann gedenke ich bei dieser Begegnung des verehrten Herrn Kardinals König, der seit Eurem letzten Ad-limina-Besuch aus Al­ tersgründen um die Entpflichtung von der Leitung der Erzdiözese Wien gebeten hat. Auch an dieser Stelle möchte ich ihm noch einmal aufrichtig für das langjährige bischöfliche Wirken im Dienst der * Die 19 m. Iunii a. 1987. 2- A. A. S. 18 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ortskirche und des Heiligen Stuhles danken. Zugleich grüße ich sehr herzlich seinen Nachfolger, den Herrn Erzbischof Hans Hermann Graer, und erbitte ihm für seinen verantwortungsvollen bischöflichen Dienst, den er mit großer seelsorglicher Hingabe aufgenommen hat, Gottes besonderen Beistand und Segen. Ebenso gilt mein herzlicher Gruß und Segenswunsch dem neuen Militarbischof Msgr. Kostelecky sowie dem neuen Weihbischof der Erzdiözese Wien, Msgr. Krenn. 2. Liebe Mitbrüder ! Der Ad-limina-Besuch der Bischöfe ist von seinem geschichtlichen Ursprung her an erster Stelle ein Akt der Frömmigkeit, ein Pilgerbesuch an den Gräbern der Apostel Petrus und Paulus in der Ewigen Stadt. Er entspricht Eurer Berufung als Nach­ folger der Apostel und ist somit eine geistige Rückkehr und Besinnung auf den Ursprung und das Wesen Eurer bischöflichen Sendung. Von hier sollt Ihr neu gestärkt, mit neuem Mut und mit neuer Zuversicht zu Euren Hirtenaufgaben zurückklehren. Die erneute Bindung an die im Miteinander von Petrus und Paulus sichtbar werdende Einheit der Kirche war notwendigerweise von Anfang an im Besuch »ad limina« mitgemeint, zumal dieser niemals nur ein Besuch bei Gräbern, bei Toten war, sondern zugleich eine Begegnung mit dem lebendigen Träger des Petrusamtes einschloß. So entwickelte sich diese Pilger­ fahrt allmählich mit innerer Konsequenz zu einem kanonisch vor­ geschriebenen regelmäßigen Zusammentreffen der Bischöfe aus allen Ländern mit dem Bischof von Rom, dem Nachfolger Petri, den das II. Vatikanische Konzil als das »immerwährende, sichtbare Prinzip und Fundament für die Einheit der Vielheit von Bischöfen und Gläubigen« bezeichnet. Die innere Gemeinschaft in Hirtenauftrag und Lehre mit den Aposteln, deren Nachfolger die Bischöfe sind, schließt notwendig ihre volle Einheit mit dem jeweiligen Nachfolger des Apostels Petrus ein, dem der Herr in besonderer Weise aufgetragen hat, die Herde Gottes zu weiden und die Brüder zu stärken. 1 2 An derselben Stelle der Dogmatischen Konstitution »Lumen gen­ tium« nennt das Konzil auch die einzelnen Bischöfe selbst »Prinzip und Fundament der Einheit in ihren Teilkirchen, die nach dem Bild der Gesamtkirche gestaltet sind«. Das Petrusamt und das Bischofsamt stehen wesentlich im Dienst der Einheit der Kirche mit ihrem Ursprung 3 1 2 3 Lumen gentium, 23. Vgl. Joh 21, 15-18; Lk 22, 32. Ebd. Acta Ioannis Pauli Pp. II 19 und der Einheit der Teilkirchen und der Gläubigen untereinander. Gerade heute, da sich die Teilkirchen in zunehmendem Maße ihrer eigenen Geschichte und Kultur bewußt werden und diese noch mehr in das kirchliche Leben integrieren möchten, kommt diesem Dienst an der Einheit eine um so größere Bedeutung zu. Darum die eindringliche Mahnung des II. Vatikanischen Konzils: »Alle Biscöfe müssen... die Glaubenseinheit und die der ganzen Kirche gemeinsame Disziplin fördern und schützen sowie die Gläubigen anleiten zur Liebe zum ganzen mystischen Leib Christi ... Indem sie ihre eigene Kirche als Teil der Gesamtkirche recht leiten, tragen sie wirksam bei zum Wohl des ganzen mystischen Leibes, der ja auch der Leib der Kirchen ist«. Somit ist der Ad-limina-Besuch für die einzelnen Bischöfe und Bi­ schofskonferenzen auch der geeignete Anlaß, sich über ihr Wirken in den Ortskirchen Rechenschaft zu geben und ihre Hirtenaufgaben am Maßstab der Gesamtkirche und des obersten Lehramtes neu auszu­ richten. 4 3. Ihr habt mir, liebe Brüder, in Euren Gesprächen von geistlichen Freuden, aber auch von Sorgen berichtet, die Euch bewegen. Ich danke mit Euch Gott, dem Geber alles Guten, für die Treue so vieler Priester und Ordensleute in ihrem Dienst, die Bereitschaft einer großen Zahl von Laienchristen zum Mittragen in der Kirche, für die Strahlkraft apostolischer Gruppen und Bewegungen, die Solidarität mit den Armen in der Heimat und im Ausland, zumal in den Ländern der Dritten Welt, den Einsatz für die Weltmission. Ihr begegnet aber in der Kirche und Gesellschaft Eures Landes auch großen Sorgen und Problemen : Arbeitslosigkeit, die besonders junge Menschen belastet; Gefährdung der Natur als dem menschlichen Lebensraum, Gefährdung von Ehe und Familie, vieltausendfache Angriffe gegen das ungeborene Leben, Schwund des religiösen Leben, Rückgang von Priester- und Ordensbe­ rufen, eine wachsende Zahl von Kirchenaustritten. Gewiß, viele Probleme in der Kirche und Gesellschaft Österreichs gleichen denen in nicht wenigen anderen Ländern. Doch darf dieser Umstand natürlich Eure Anstrengungen für eine Erneuerung durch einen verstärkten pastoralen Einsatz in keiner Weise mindern. Im Gegenteil ! Angesichts der um sich greifenden Glaubenslosigkeit und Säkularisierung in der heutigen Welt, die das Leben und Wirken der Kirche zunehmend erschweren und es dadurch geradezu herausfordern, 4 Ebd. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 20 Officiale ist jeder Christ und die ganze kirchliche Gemeinschaft zu einem um so überzeugenderen Zeugnis für Christus und seine Frohe Botschaft auf­ gerufen. Aber auch hier gilt für die Glaubwürdigkeit dieses Zeugnisses gegenüber der Veit als Voraussetzung die Forderung nach einer Ein­ mütigkeit, die sich vom Ganzen her und auf das Ganze hin versteht, jener wahrhaft theologischen Einheit, um die der Herr am Abend vor seinem Leiden gebetet hat : »Alle sollen eins sein : Wie Du, Vater, in mir bist und ich in Dir bin, sollen sie eins sein, damit die Welt glaubt, daß Du mich gesandt hast«. 5 4. In diesem von Christus beschworenen Geist einer wahrhaft katho­ lischen Einheit, in der von dort kommenden Bereitschaft zum gegen­ seitigen Verstehen und Verzeihen sind auch jene Schwierigkeiten und Konflikte zu lösen, die sich in letzter Zeit in der Kirche von Österreich im Zusammenhang mit einigen Bischofsernennungen ergeben haben. Nicht nur ihr Auftreten als solches, sondern vol allem unser christlicher Umgang mit ihnen verlangt unsere besondere Sorge und Umsicht als Hirten und Gläubige, Bischöfe, Priester und Laien. Ich bitte Euch, die tieferen Ursachen dieser Konflikte zu ergründen und Eure geistliche Kraft zu ihrer Überwindung einzusetzen. Ihr dürft keinen Zweifel an dem Recht des Papstes zur freien Ernennung der Bischöfe aufkommen lassen, das sich im Ringen um die Freiheit, die Einheit und die Katholizität der Kirche im Lauf der Geschichte in oft schmerzlichen Prozessen immer klarer herausgebildet hat und — unbeschadet einzelner partikularkirchlicher Sonderrege­ lungen — entsprechend den Leitlinien des II. Vatikanischen Konzils vom neuen kirchlichen Gesetzbuch ausdrücklich unterstrichen wurde. Dieser geschichtlichen Entwicklung wird nicht gerecht, wer sie ein­ fach unter Kategorien der Macht interpretiert. Sie ist letztlich von der Verantwortung für das gemeinsame Zeugnis des einen Glaubens be­ stimmt. Tatsächlich zeigt die Geschichte, daß diese Regelung die Kirche vor Parteienbildung und vor Gruppenherrschaft schüzt und Ernennungen sicherstellt, die nur vom geistlichen Auftrag des Amtes und vom Gemeinwohl der Kirche geleitet sind. Die letzten Jahrzehnte haben überdies eindrucksvoll sichtbar werden lassen, daß gerade diese Praxis wahrhaft volksverbundene und zugleich weltkirchlich heraus­ ragende Bischofsgestalten möglich gemacht hat. Die klar bekundete 6 5 Joh 17, 21. 6 Can. 377 Cl C; vgl. Christus Dominus, 20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 21 Einmütigkeit aller Bischöfe mit dem Heiligen Stuhl in dieser Frage wird der sicherste Weg sein, um die Polarisierungen zu überwinden, die sich in den Auseinandersetzungen der letzten Monate gezeigt haben. Darüber hinaus habt Ihr Euch selbst zum Ziel gesetzt, das Gespräch über mögliche Mängel oder gar Fehlentwicklungen im kirchlichen Leben Eures Landes in diesem Geiste zu suchen und fortzuführen. Schon die Begegnungen mit den verschiedenen Dikasterien des Heiligen Stuhles während Eures jetzigen Ad-limina-Besuches werden Euch hilfreiche Anstöße zur Klärung der entstandenen Fragen bieten. 5. Das vom II. Vatikanischen Konzil aufgestellte Programm für die Erneuerung der Kirche bleibt die vordringliche pastorale Aufgabe der Kirche am Ende dieses zweiten christlichen Jahrtausends. Dabei geht es vor allem um eine innere Erneuerung zur Verlebendigung und Ver­ tiefung des geistlichen Lebens der Gläubigen in Treue zu Christus und seinem Evangelium. Euch als Oberhirten im Volke Gottes obliegt die Pflicht, in Gemeinschaft mit dem Nachfolger Petri die Lehren des Konzils authentisch darzulegen, Mißverständnissen und falschen Schluß­ folgerungen zu wehren und die Konzilsbeschlüsse mit Umsicht und Geduld in Euren Diözesen und Gemeinden durchzuführen. In eine besonders schwere Verantwortung nimmt Euch Euer Dienst an der Einheit des Glaubens, zumal in einer Zeit, »in der man die gesunde Lehre nicht erträgt, sondern sich nach eigenen Wünschen immer neue Lehrer sucht, die den Ohren schmeicheln«. Die Förderung und Formung der christlichen Familien ist und bleibt Grundlage aller weiteren pastoralen Arbeit. Die wesentlichen Maßstäbe dafür sind in dem auf den Bischofssynode von 1980 fußenden Apostolischen Schreiben »Familiaris consortio« verbindlich dargestellt, das zu den Fragen der Sexual- und Ehemoral die von Paul VI. in der Enzykliak »Humanae vitae« von der ganzen Tradition des Glaubens her gefällten Entscheide aufnimmt und entfaltet. An der Gültigkeit der dort dargestellten sittlichen Ordnungen darf kein Zweifel gelassen werden. Wenn im ersten Augenblick der Veröffentlichung der Enzyklika noch eine gewisse Ratlosigkeit verständlich war, die sich auch in manchen bischöflichen Erklärungen niedergeschlagen hat, so hat der Fortgang der Entwicklung die prophetische Kühnheit der aus der Weisheit des Glaubens ge­ schöpften Weisung Pauls VI. immer eindringlicher bestätigt. Immer deutlicher zeigt sich, daß es unsinnig ist, etwa die Abtreibung durch 7 7 2 Tim 4, 3. Acta Apostolicae Sedis 22 - Commentarium Officiale Fördern der Kontrazeption überwinden zu wollen. Die Einladung zur Kontrazeption als einer vermeintlich »gefahrlosen« Weise des Umgangs der Geschlechter miteinander ist nicht nur eine verkappte Leugnung der sittlichen Freiheit des Menschen. Sie fördert ein entpersonali­ siertes, rein auf den Augenblick gerichtes Verständnis der Sexualität und fördert damit letztlich wieder jene Mentalität, aus der die Abtrei­ bung stammt und von der sie dauernd genährt wird. Im übrigen ist Euch gewiß nicht unbekannt, daß bei neueren Mitteln die Übergänge zwischen Kontrazeption und Abtreibung weithin fließend geworden sind. Ebenso muß um der Menschen willen die Unauflöslichkeit der Ehe, die Endgültigkeit des aus der Liebe kommenden Ja, deutlich gewahrt bleiben. Das Nein der Kirche zum Sakramentenempfang der wieder­ verheirateten Geschiedenen ist nicht Ausdruck von Unbarmherzigkeit, sondern Verteidigung der Liebe und Verteidigung der Treue. Im übrigen darf nicht nur dieses Nein herausgestellt werden. Wenn auf der sakramentalen Ebene unverrückbar das Nein gilt, so wird um so wichtiger die seelsorgliche Zuwendung zu diesen in schwierigen Situa­ tionen lebenden Mitgliedern unserer Gemeinden, die ganz konkret fühlen müssen, daß sie um so mehr von der Liebe der Kirche getragen werden. »Wenn ein Glied leidet, leiden die anderen mit«. Dann und 8 nur dann werden diese Christen auch den Kommunionausschluß ver­ stehen und von innen her annehmen können. 9 6. Von großer Bedeutung ist sodann der Religionsunterricht in den Schulen und die Katechese auf allen Ebenen. Ich vertraue darauf, daß Ihr sie mit großer Wachsamkeit und Liebe begleitet und alles tut, damit der heranwachsenden Generation der unverfälschte Glaube der Kirche vermittelt wird. Es steht zu hoffen, daß der in Vorbereitung befindliche Weltkatechismus dafür eine wertvolle Hilfe leisten wird. Ein ganz entscheidender Punkt ist ferner auch die theologische Ausbildung der Priesteramtskandidaten und generell die Arbeit der theologischen Hochschulen und Fakultäten in Forschung und Lehre. Auch heute beruft der Herr wie zu allen Zeiten und nicht weniger als früher Menschen in seinen besonderen priesterlichen Dienst. Aber damit dieser Ruf zur Reifung komme, muß er sorgsam gehütet und begleitet werden. Darin liegt die fast erschreckend große Verant- 8 1 Kor 12, 26. 9 Vgl. Familiaris consortio, 84. 23 Acta Ioannis Pauli Pp. II wortung aller, die an der Bildung und Ausbildung der Priesteramts­ kandidaten beteiligt sind. Laßt Euch diese Aufgabe, an der die Zukunft der Kirche in Eurem Land wesentlich hängt, ganz besonders angelegen sein, und tut alles, damit diese Ausbildung in einem wahrhaft katholi­ schen Geist geschieht. Endlich möchte ich Euch in diesem Zusammenhang die Sorge um die Mitte der Kirche, das heiligste Sakrament der Eucharistie, und um das Bußsakrament ans Hers legen. Die Eucharistie darf niemals der Beliebigkeit willkürlicher Gestaltung ausgeliefert werden. Sie erhält ihre Größe nicht durch Gestaltungen, sondern durch das, was sie ist. Sie ist dann und nur dann recht gestaltet, wenn Priester und Gemeinde nicht nach Eigenem suchen, sondern sich ganz in den inneren Anspruch der Liturgie der Kirche selbst hineingeben und versuchen, ihm ihrerseits von innen her zu entsprechen. Das Bußsakrament ist in ganz besonderem Maß »personalistisch« strukturiert : Es ist die höchst persönliche Begegnung eines jeden einzelnen mit dem richtenden und richtend-verzeihenden Herrn. Es ist nicht nur der unersetzliche Ort der Formung und Reinigung des Gewissens ; es schenkt jene ganz persönli­ che Vergebung, die der Mensch braucht, um Schuld zü überwinden, die immer persönlich ist und gerade darum die Gemeinschaft trifft. Alles dies weist wieder auf den Punkt hin, von dem wir ausgegan­ gen sind : auf die Einheit der Kirche, die als Gemeinschaft der Heiligen Träger der sakramentalen Vollmacht und der gültigen Auslegung von Gottes Wort im Heute ist. Die Einheit in der Kirche ist Einheit in der Wahrheit und Einheit in der Liebe, was eine grundlegende Einheit in der Disziplin miteinschließt. Der Dienst an der Fülle der Wahrheit ist in einer besonderen Weise den Bischöfen in Gemeinschaft mit dem Papst aufgetragen. Die Fülle der Wahrheit ist nicht dem einzelnen verheißen, sondern der ganzen Kirche in Einheit mit den Aposteln, mit Petrus. Deshalb können auch die schwerwiegenden pastoralen Fragen, die sich der Kirche heute stellen, nur in dieser Einheit eine tragfähige und gültige Antwort finden. 7. Eure Hirtensorge in der Leitung Eurer Diözesen hat in einer ganz besonderen Weise Euren Priestern zu gelten, die Eure unmittelbaren Mitarbeiter im Heilsauftrag der Kirche sind. Stärkt und führt sie in ihren vielfältigen Seelsorgsaufgaben und bemüht Euch zusammen mit ihnen durch geeignete Initiativen um genügend neue Priester- und Ordensberufe. Setzt Euch mit Ihnen zugleich dafür ein, daß auch die 24 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Laien sich ihres christlichen Auftrages immer stärker bewußt werden und ihn in ihren jeweiligen Lebensverhältnissen zu verwirklichen suchen. Auch sie sind ja als getaufte und gefirmte Christen nicht nur Empfänger unserer Seelsorge, sondern ebenfalls zur Mitverantwortung und aktiven Mitwirkung in der Kirche berufen. Die kommende Bischofssynode wird uns helfen, ihre Stellung und Aufgabe in der Sendung der Kirche noch deutlicher zu erfassen. Dabei kann es sich weder um eine Konkur­ renzstellung zum Klerus noch um eine Klerikalisierung der Laien han­ deln, sondern vor allem um die ihnen angemessene, spezifische Teil­ nahme am besonderen Weltauftrag der Kirche unter der Leitung der von Gott bestellten Hirten. Euer Land hat schon eine lange und sehr fruchtbare Tradition des Laienapostolates mit einer Vielzahl von Formen. Da sind zum einen jene bewährten Formen, die sich häufig mit der Katholischen Aktion verbinden. Diese Gruppen haben maßgeblichen Anteil an der Mit­ gestaltung der Gesellschaft aus dem Geist des Evangeliums und an der Bereitschaft der österreichischen Katholiken für ihr eindrucks­ volles Sozialengagement. Zu diesen Vereinigungen kommen in jüngster Zeit solche Bewegungen und Gruppen, die der Vertiefung des Glaubens und der Frömmigkeit vor dem Weltauftrag der Laien bewußt den Vorrang geben. Es liegt auf der Hand, daß die unterschiedlichen Konzepte des Laienapostolates ihre Berechtigung, ja ihre Notwendigkeit und einen sich gegenseitig ergänzenden Charakter haben. Wir sollten sie deshalb gleichermaßen fördern und diejenigen geistlich begleiten, die in ihnen Verantwortung tragen. Bei der Vielfalt und Verschiedenheit der Vereinigungen und Gemein­ schaften kommt der Gemeinsamkeit der kirchlichen Sendung eine hohe Bedeutung zu. Glaubwürdigkeit der Verkündigung hängt nicht zuletzt von der Einheit des Geistes ab, der zwischen den verschiedenen Wegen des Apostolates herrscht. Die Ordung des Miteinander ist nicht als Einebnung berechtigter Unterschiede zu verstehen, noch kann sie durch administrative Disziplinierung erreicht werden. Einheit ist vielmehr in der Vielheit möglich, wenn alle Christen sich als Glieder am Leib Christi verstehen und jeder lernt, auch im andern Gottes Geist und Gaben am Werk zu sehen. Selbstverständlich gelingt den unterschied­ lichen Laiengruppen dieses vom Geist Christ selbt geordnete Miteinander um so leichter, je deutlicher wir Amtsträger uns von der «communio affectiva et effectiva« leiten lassen und auch in unserem Miteinander sich der Wille zur Einheit bekundet. Acta Ioannis Pauli Pp. II 25 8. Liebe Mitbrüder ! Indem ich Euch zu Eurem Ad-limina-Besuch diese Überlegungen anvertraue, begleite ich Euer weiteres Wirken in Euren Diözesen mit meinen besten Segenswünschen und mit meinem Gebet. Zum Auftrag der Bischöfe gehört immer wieder auch der Mut, öffentlichem Meinungsdruck zu widerstehen und ihm, auch zum Wohl der Gesellschaft, das Maß des Glaubens entgegenzustellen, von dem her sich eine authentische kirchliche Öffentlichkeit als lebendige Kraft bildet. Dazu wird auch das offene brüderliche Gespräch helfen, das Gegensätze nicht auszuklammern braucht, weil sie von der tieferen Einheit des gemeinsamen Glaubens unterfangen sind. So wächst dann Bereitschaft zur vielgestaltigen verantwortlichen Zusammenarbeit im Heilsauftrag der Kirche, entsprechend der jeweiligen Berufung; so wächst eine reiche und tiefe Einmütigkeit im Glauben zwischen Bi­ schöfen, Priestern und Laien. Und so bleibt dann in Euren Ortskirchen jene Einheit des Geistes erhalten, in der »alle einander in brüderlicher Liebe zugetan sind und sich in gegenseitiger Achtung übertreffen«. 10 Ich weiß um Euren großen Einsatz, um Euer Mühen und Sorgen, und ich danke Euch dafür. »Petrus, liebst du mich?« hat Christus den Apostel gefragt, an dessen Grab Ihr in diesen Tagen betet. Christus fragt uns alle. Laßt uns in brüderlicher Eintracht antworten : Herr, du weißt alles; du weiß auch, daß wir dich lieben. Auf dein Wort hin wollen wir erneut das Netz auswerfen zu einer mutigen und geduldigen Evangelisierung Österreichs und ganz Europas. Dafür erteile ich Euch, Euren Priestern und allen Eurer Hirtensorge anvertrauten Gläubigen in der Liebe Christi von Herzen meinen besonderen Apostolischen Segen. III Ad presbyteros qui curam pastoralem gerunt in consociatione vulgo Azione Cattolica Italiana coram admissos.* Varissimi! 1. Sono lieto di potermi incontrare oggi con voi, Assistenti Eccle­ siastici dell'Azione Cattolica Italiana, riuniti a Roma in occasione del vostro Convegno Nazionale per riflettere sul tema « Vocazione e mis­ sione dei laici nella Chiesa e nel mondo », nella prospettiva dell'ormai w Vgl. Rom 12, 10. • Die 23 m. Iunii a. 1987. 26 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale imminente Sinodo dei Vescovi. Non poteva mancare una meditazione in comune su tale impegnativo argomento da parte dell'Azione Catto­ lica e, in particolare, da parte di coloro che, per mandato dei Vescovi, svolgono in essa, come sacerdoti, il loro compito ministeriale. Desidero esprimere il mio sincero affetto per voi qui presenti, per i vostri confratelli e per tutta l'Azione Cattolica Italiana, la quale nei più di cento anni della sua storia ha vissuto con generosità la sua spe­ cifica vocazione a collaborare con l'apostolato proprio della Gerarchia. Un saluto particolarmente cordiale rivolgo al nuovo Assistente Ge­ nerale, Mons. Antonio Bianchin, e gli porgo i miei auguri per il suo lavoro in seno all'Azione Cattolica. 2. In questo incontro sento il dovere di rivolgervi una parola di apprezzamento e di stima per la delicata missione che voi, come Assi­ stenti Ecclesiastici, svolgete nei vari rami dell'Azione Cattolica a livello diocesano e parrocchiale. Voi siete chiamati a rendere presente ed operante nelle associazioni la sollecitudine pastorale del Vescovo e a garantire la piena ed effettiva comunione di pensieri e di intenti dei Soci con lui. La missione dell'Assistente ecclesiastico è anzitutto sacer­ dotale e, perciò, diretta ad educare alla fede ed a far crescere nella vita interiore, giustamente definita « anima di ogni apostolato )). Vostro compito precipuo è di portare a vivere il primato dello spirituale, cioè della preghiera, del religioso ascolto della Parola di Dio, in modo che i laici di Azione Cattolica rispondano con letizia e generosità alla chiamata alla santità ed alla loro missione specifica secondo il Van­ gelo. (( Tutti i fedeli ... saranno ogni giorno più santificati nelle loro condizioni di vita, nei loro doveri o circostanze, se accettano tutto con fede dalla mano del Padre celeste e cooperano con la volontà divina, manifestando a tutti, nello stesso servizio temporale, la carità con la quale Dio ha amato il mondo »- Chiamati come siete ad essere educa­ tori qualificati alla vita di fede, alla preghiera personale e comunitaria, alla partecipazione attiva e consapevole all'Eucaristia e alla vita sacra­ mentaria, siate perciò attenti nell'accompagnare ciascun Socio nel cammino verso la « maturità cristiana » ; siate guide sicure, da cui i Laici sappiano di poter ricevere luce e forza spirituale per la forma­ zione all'apostolato loro proprio. Per questo voi avete un particolare dovere di esprimere con tutta la vostra vita la proposta evangelica che offrite loro. Essi vi chiedono che nelle vostre persone e nel vostro com1 1 Lumen gentium, 41. Acta Ioannis Pauli Pp. II 27 portamento ci sia una autentica e trasparente presenza di Cristo Pa­ store e Sacerdote delle anime. Siate pertanto appassionati e gioiosi testimoni della vostra vocazione presbiterale e del vostro ministero, vissuto e realizzato in piena comunione con i vostri Pastori e i vostri Confratelli, e in leale adesione col Magistero della Chiesa ! 3. La missione dell'Assistente ecclesiastico è, poi, finalizzata a pro­ muovere negli aderenti all'Associazione la loro tipica vocazione laicale nelle sue implicazioni e nella sua specificità di collaborazione orga­ nizzata all'apostolato proprio della Gerarchia. Prodigatevi pertanto nelle Diocesi e nelle vostre Associazioni per il riconoscimento della dignità e della responsabilità dei Laici e del loro ruolo specifico nel­ l'ambito della missione della Chiesa : uomini, donne, giovani, adole­ scenti, ragazzi, i quali, in quanto battezzati, intendono rispondere all'invito di Cristo, che li chiama, e intendono condividere la vita e la missione della Chiesa mediante un'esistenza inserita nei compiti e nelle attività della vita familiare, professionale, sociale, scolastica. Ciò comporta, per voi, l'impegno ad educarli a stimare le diverse voca­ zioni cristiane, secondo le articolazioni del Corpo Mistico di Cristo; come pure l'impegno a promuovere la loro maturità coinvolgendoli come corresponsabili nelle opere parrocchiali, come animatori della Liturgia, come catechisti, come evangelizzatori del mondo della politica, della cultura, dell'economia, della famiglia, delle professioni, del lavoro. Sono necessarie figure laicali cristiane autentiche che veramente (( si impegnano in forma vocazionale alla diffusione del Vangelo, per farlo risuonare nei vari ambienti, per riproporne esplicitamente le superiori ragioni ; per rivendicarne l'irriducibile determinazione a pro dell'uomo, e permeare del Vangelo le diverse espressioni culturali, le manifesta­ zioni di costume, la mentalità corrente » . 2 4. La vostra missione è orientata a costruire la comunione. Il Sa­ cerdote Assistente è nell'Associazione (( quale partecipe della missione del Vescovo, segno della sua presenza e membro del presbiterio » ; perciò, egli deve promuovere il senso e la dimensione ecclesiale del­ l'Associazione, che è costituzionalmente inserita nella realtà quoti­ diana della diocesi e delle sue articolazioni parrocchiali, aprendola tuttavia ed indirizzandola alla visione ed alla condivisione delle attese e dei problemi della Chiesa universale. 3 2 Discorso del 12 Febbraio 1983, n. 3: 3 Statuto, art. 10. Insegnamenti V I / 1 (1983), 405. 28 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Se gli Assistenti — in stretta comunione con l'Assistente Gene­ rale — opereranno con impegno e fedeltà, l'Azione Cattolica diventerà : — palestra di comunione apostolica e scuola di generosa risposta alla vocazione personale ; — luogo di approfondita riflessione e di autentica sperimentazione di un corretto rapporto fra vita di fede e impegno nella storia degli uomini perché si compia il Mistero della salvezza; — ambiente appropriato per lo stimolo ed il sostegno di tutto il laicato verso l'ulteriore sviluppo di una corretta teologia del laicato, per un più incisivo apporto al vissuto dei laici cristiani nella comunità ecclesiale e nella società civile in questo momento di prospettive parti­ colarmente impegnative per il futuro del Paese. Carissimi Confratelli nel Sacerdozio, ho voluto sottolineare alcuni elementi della vostra missione « sacerdotale » nell'ambito dell'Azione Cattolica : voi partecipate alla vita dell'Associazione e delle sue arti­ colazioni « per contribuire ad alimentare la vita spirituale ed il suo senso apostolico ed a promuovere l'unità ». La vostra azione, il vostro apostolato specifico, la vostra missione di « padri spirituali » e di educatori nella fede per le singole persone sono elementi fondamentali per la formazione dei Soci, per la preparazione dei Responsabili e degli Animatori. Questo vi chiede il Papa, questo vi chiedono i Vescovi, questo vi chiede l'Azione Cattolica, questo vi chiedono soprattutto i Soci dell'Azione Cattolica, che intendono gioiosamente e responsa­ bilmente offrire la loro (( diretta collaborazione con la Gerarchia per la realizzazione del fine generale apostolico della Chiesa » ! 4 5 Molti di voi conservano indubbiamente nel cuore il ricordo grato e commosso di tanti Sacerdoti che, silenziosi e prudenti, umili e forti, lieti e generosi, hanno lasciato un'orma indelebile nelle anime di intere generazioni di ragazzi e di giovani, di uomini e di donne, da essi formati alla vita spirituale e all'apostolato nell'Azione Cattolica. Il Signore, che ce li ha dati a nostra edificazione e conforto, li ricom­ pensi come solo Lui sa fare. La Madonna Santissima guidi materialmente i vostri passi in particolare in particolare in quest'Anno Mariano. Con questi voti, la mia Benedizione Apostolica vi accompagni nel vostro ministero sacerdotale. 4 Art. 10. 5 Statuto, art. 1. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 29 IV Ad exc.mum Virum Conradum Waldheim, Austriae Praesidem qui Summum Pontificem invisit.* Sehr verehrter Herr Bundespräsident ! 1. Aufrichtig heiße ich Sie im Vatikan willkommen zu Ihrem offiziellen Besuch, den Sie als Staatsoberhaupt der Republik Österreich dem Nachfolger Petri abstatten. Zugleich gilt mein herzlicher Gruß Ihrer Frau Gemahlin, dem Herrn Vizekanzler und Außenminister mit seiner Gattin sowie allen Personen, die Sie mit dem österreichischen Botschafter beim Heiligen Stuhl begleiten. Diese heutige Begegnung erinnert mich an meinen ersten Besuch bei den Vereinten Nationen, zu dem Sie mich 1979 als Generalsekretär der UNO nach New York eingeladen haben. Ihr bisheriges Wirken im internationalen Leben als Diplomat und Außenminister Ihres Landes wie auch während Ihrer verantwortungsschweren Tätigkeit in der weltumspannenden Organisation der Vereinten Nationen war stets der Friedenssicherung unter den Völkern gewidmet. Ihre daraus er­ wachsenen Lebens- und Berufserfahrungen können Sie nun nach Ihrer Wahl zum höchsten Repräsentanten des österreichischen Volkes in den Dienst Ihres auch von mir hochgeschätzten Landes stellen. 2. Österreich hatte in seiner Geschichte, auch auf Grund seiner geographischen Lage im Herzen Europas, vielfach einen besonderen Auftrag in der Völkergemeinschaft zu erfüllen. Es war durch lange Zeit Kernland eines Territoriums, das als politische und kulturelle Kraft ersten Ranges das Antlitz des europäischen Kontinents ent­ scheidend mitgeprägt hat. An der schicksalhaften Trennungslinie zwischen West und Ost gelegen, ist Ihr Land heute vor allem um den Ausgleich der Interessen im Zusammenspiel der Nationen, um die Wahrung der Menschenrechte, den Schutz der Freiheit und die Förde­ rung des Friedens bemüht. Die Einsicht gewinnt in unseren Tagen immer mehr an Boden, daß der Friede nicht durch gegenseitige Schreckensandrohung, sondern nur als Werk der Gerechtigkeit auf Dauer gesichert werden kann. Der Friede in einem Staat und zwischen den Völkern darf nicht auf Kosten der Freiheit und der Menschenrechte gesucht werden. Er muß im * Die 25 m. Iunii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 30 Officiale Gegenteil im Dienst des Menschen, des Schutzes seiner unantastbaren Würde und allseitigen Entfaltung stehen. Die rechtliche Stellung dauernder Neutralität setzt die Republik Österreich in einer besonderen Weise in die Lage, zur Verwirklichung eines wahren Friedens in Freiheit und Gerechtigkeit unter den Völkern einen wichtigen Beitrag zu leisten. Anerkennung verdienen daher das Bemühen Österreichs um fried­ liche Konfliktbeilegung, seine Beiträge zu den friedenserhaltenden Maßnahmen der Vereinten Nationen sowie für die Flüchtlingshilfe. Ich möchte es bei dieser Gelegenheit nicht unterlassen, der Republik Österreich besonders auch für die Hilfe zu danken, die sie in den letzten Jahren meinen polnischen Landsleuten auf vielfache Weise gewährt hat. Der solidarische Einsatz für Notleidende im In- und Ausland ist tätige Nächstenliebe und wahre Mitmenschlichkeit. Österreich hat diese verständnisvolle Hilfe deshalb leisten können, weil man in Ihrem Land nach Beendigung des Zweiten Weltkrieges bei Wahrung aller Pluralität der freien Demokratie die Verantwortung für das Gemeinsame erkannt hat. Diese Erkenntnis ließ die politischen Kräfte Ihres Landes so zusammenstehen, daß ihre innerstaatliche Einheit die Jahre mehrfacher Besentzung verkraftete und 1955 die Er­ langung der vollen Souveränität mit der Unterzeichnung des Staats­ vertrages ermöglichte. Partnerschaftliche Verantwortung hat in diesen Jahren bis heute die Innenpolitik Ihres Landes geprägt: sei es in der Sozialpartnerschaft Ihrer großen Interessenverbände, sei es in der Zusammenarbeit über alle Parteigrenzen und lokal orientierte Bundesstrukturen hinaus. 3. Wie schon der kürzliche Ad-limina-Besuch der österreichischen Bischöfe, so erinnert mich auch diese Begegnung mit Ihnen, Herr Bundespräsident, wiederum mit Freude an meinen Pastoralbesuch in Ihrem Land 1938, das durch eine fast 2000-jährige Tradition zutiefst christlich geprägt ist und auch heute ein wichtiges und lebendiges Mitglied der katholischen Weltkirche ist. Darum schaue ich auch schon voller Erwartung auf die zweite Pastoralreise, zu der mich die Öster­ reichische Bischofskonferenz für das kommende Jahr eingeladen hat. Mit Genugtuung dürfen wir feststellen, daß die katholische Kirche — gestützt auch durch die Vereinbarungen des Konkordates von 1933 und der nachfolgenden Zusatzabkommen — imstande ist, im gesell­ schaftlichen, sozialen und kulturellen Leben Ihres Landes einen wichti- Acta Ioannis Pauli Pp. II 31 gen Beitrag zu leisten. Eine besondere Bedeutung Österreichs für das Glaubensleben der Kirche dokumentiert sich unter anderem in der Musikkultur, durch die Ihr Land anerkanntermaßen Bedeutendes zum geistlichen und liturgischen Gotteslob beigetragen hat. Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart und Franz Schubert seien hier nur als Beispiele genannt. Dieses künstlerische und kirchenmusikalische Schaf­ fen hat Ihrem Land über die Grenzen hinaus hohes Ansehen eingebracht. Nicht unerwähnt bleiben soll schließlich noch die große Hilfsbereit­ schaft österreischer Organisationen für die Entwicklungshilfe und für die Not in der Welt im Rahmen der Caritas. » Freude und Hoffnung, Trauer und Angst der Menschen von heute, besonders der Armen und Bedrängten aller Art, sind Freude und Hoffnung, Trauer und Angst der Jünger Christi«, heißt es am Beginn der Pastoralkonstitution »Gaudium et spes« des II. Vatikanischen Konzils. Diese Solidarität mit den Menschen hat die Kirche von ihren Anfängen an beseelt, sie wird ihr Wirken auch für die Zukunft bestimmen. Ebenso erkennt die Kirche für diesen Dienst am Menschen in aller Welt jeden mitverant­ wortlichen Einsatz von anderen Einrichtungen, vor allem auch die Mithilfe der Staaten, dankbar an. In Erfüllung dieser Aufgabe kommt Österreich mit seiner zentralen Lage in der Völkergemeinschaft auch hier eine wichtige Bedeutung zu. Möge Sie, Herr Bundespräsident, und das österreichische Volk in dieser solidarischen Mithilfe für den Menschen sowie in der fruchtbaren Weiterentwicklung von Gesellschaft und Staat in der Republik Öster­ reich stets Gottes Segen begleiten. V Ad eos qui in Italia Christianorum unitatem fovent coram admissos.* Carissimi fratelli in Cristo, 1. Sono lieto di questo incontro con voi, incaricati diocesani per l'ecumenismo, e rappresentanti di gruppi, associazioni, centri e movi­ menti ecumenici in Italia. E sono lieto di apprendere che la vostra riflessione in questo annuale convegno si concentra su un tema parti­ colarmente importante per una profonda e autentica promozione della ricerca della piena unità fra tutti i cristiani : La formazione e la pasto­ rale ecumenica nella Chiesa particolare. * Die 26 m. Iunii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 32 Officiale Ho avuto più volte occasione di affermare che la ricerca dell'unità costituisce una priorità pastorale. Nella concreta situazione dei cristiani nel mondo di oggi, la ricomposizione dell'unità è un'urgenza, per grazia di Dio, sempre più avvertita. Da una parte è la volontà stessa di Gesù Cristo nostro Signore a sollecitare la nostra obbedienza al suo piano di unità per la Chiesa e, dall'altra, sono i gravi problemi del nostro tempo a postulare dalla comunità cristiana un contributo efficace e concorde. Pertanto, il sapere della vostra ansia di cercare insieme le vie e gli strumenti adatti a promuovere un'azione efficace per il ristabili­ mento della piena unità, suscita in me gioia ed insieme mi induce ad augurare che per tutti scaturiscano dall'incontro orientamenti utili e sollecitazioni proficue. 2. « È necessario che tutti i cristiani si sentano animati da spirito ecumenico, soprattutto quelli a cui sono affidati una missione e un compito particolare nel mondo e nella società »- 1 Fondandosi su questa convinzione, il Direttorio sull'ecumenismo ha dato norme valide la cui applicazione alle diverse situazioni locali può ispirare e orientare tanto la formazione ecumenica quanto la stessa pastorale. La formazione, infatti, è un presupposto indispensabile per un autentico impegno ecumenico. Essa comprende almeno due dimensioni intrinsecamente connesse e ugualmente necessarie : quella spirituale e quella dottrinale. U Concilio Vaticano Secondo ci ha chiaramente detto che « ecume­ nismo vero non c'è senza l'interiore conversione », che occorre (( rinno­ vamento della mente, e accresciuta fedeltà alla propria vocazione » . 2 3 D'altra parte, lo stesso Concilio, parlando del dialogo ha affermato che « bisogna assolutamente esporre con chiarezza tutta intera la dot­ trina ». Una autentica formazione ecumenica, volta com'è a ristabilire 4 l'unità nella fede, non può non porre in rilievo questa esigenza di verità, pur senza trascurare la carità e l'umiltà, in sincero spirito di obbedienza alla Parola di Dio. 1 Proemio della 2 Unitatis redintegratio, 7. ibid., 3 Cf. 4 Ibid., 10. 6 seconda parte del Direttorio ecumenico. 33 Acta Ioannis Pauli Pp. II La formazione ecumenica è un processo complesso e deve far parte dell'unico processo di formazione cristiana. Non deve essere qualcosa di esteriore o di giustapposto. Proprio per questo ho richiamato l'atten­ zione sulla necessaria dimensione ecumenica della catechesi. Il Concilio 5 Vaticano Secondo, da parte sua, ha attribuito una attenzione parti­ colare alla formatione ecumenica dei sacerdoti : « da cui dipende sommamente la istituzione e la formazione dei fedeli » . 6 Il raggiungimento di una tale formazione ecumenica dei sacerdoti coinvolge, di conseguenza, i Seminari e le Facoltà teologiche, ma sup­ pone anche la fondazione di istituti specializzati per studi ecumenici e non solo per la necessaria ricerca scientifica, ma anche per la necessaria proiezione pastorale. L'adeguata componente dottrinale nella formazione, da una parte, garantisce l'impegno ecumenico da ogni tentazione di semplificazione e, dall'altra, lo irrobustisce per un'azione feconda. 3. La pastorale ecumenica, infatti, utilizza, sul piano pratico del­ l'orientamento cristiano della vita, i principi teologici dell'ecumeni­ smo e le acquisizioni che va facendo il dialogo teologico in corso. Oc­ corre avere sempre presenti queste due componenti. Con accuratezza e con discernimento : con fedeltà e apertura di spirito. La vostra riflessione sulla pastorale ecumenica nella Chiesa parti­ colare è più che opportuna. Le situazioni infatti sono diverse, i pro­ blemi si pongono in modo differenziato. Le soluzioni, pur nel pieno rispetto delle norme generali, devono essere adeguate alle singole situazioni. Uno strumento privilegiato per il coinvolgimento dell'intera comu­ nità cristiana nell'azione ecumenica è la preghiera per l'unità. Innanzi tutto essa indica il giusto orientamento spirituale : l'unità è un dono di Dio. Essa purifica il cuore dell'uomo e illumina la sua intelligenza, rafforza la sua volontà. La preghiera comune, poi, tra i cristiani di diverse Chiese e comunità ecclesiali fa'pregustare la gioia della pienacomunione. Anche per la formazione ecumenica la preghiera ha un ruolo tutto proprio. Ha un ruolo vitale. Essa va quindi promossa con ogni cura. Di conseguenza, laddove è possibile, vanno promossi e intensificati i 5 Catechesi tradendae, 32. 6 Unitatis 3 - A. A. S. redintegratio, 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 34 rapporti con gli altri cristiani. La ricerca dell'unità postula infatti una maturazione dell'intero popolo di Dio, incominciando a trasformare l'ambiente concreto in cui si vive. 4. Il vostro convegno, grazie all'utile scambio che sempre arricchisce, quando è svolto in sintonia con i Vescovi preposti alla promozione del­ l'ecumenismo in Italia, certamente sollecita il vostro rinnovato impe­ gno nelle varie Chiese particolari da cui provenite. Per questo scopo elevo la mia preghiera a Dio, mentre a ciascuno di voi e a quanti con voi collaborano per la ricomposizione dell'unità di tutti i cristiani, imparto di cuore la mia Benedizione. VI Ad Christifideles qui e Lituania Romam petierunt, VI expleto saeculo ab Evangelio illic nuntiato.* Dear Brothers and Sisters, 1. It gives me great joy to greet you today, Lithuaniae, brothers and sisters who have come from various parts of the world with your pastors and led by Bishop Paulius Baltakis, to celebrate the Sixth Centenary of the "Baptism" of your beloved nation. Your présence here in Rome is an eloquent sign to the Church and to the world : a sign of your fidelity to your cherished homeland—a land all too often beset by trials and sufferings ; a sign of your profound attachment to the faith which your forefathers received six centuries ago; a sign of your love for the Catholic Church and for the Successor of Peter, who is the visible source of unity for all God's people. On this occasion the Church in Lithuania, represented here by Bishop Antanas Vaicius and a group of eight priests, gives thanks to God for the gif t of the "Baptism". Baptism is a gif t for which all believers are called to rejoice, not only for themselves but also for others, as Saint Paul says : "I am glad and rejoice with you all. Likewise you also should be glad and rejoice with me". It is our unity in the Body of Christ that enables us to rejoice in the marvellous gift of salvation in Jesus Christ offered to us and to all those who have gone before us morked with the sign of faith. 1 * Die 27 in. Iunii a. 1987. 1 Phil 2:17-18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 35 You feel especially close to the Church that is in Lithuania since you are joined to her like the living brauch of a tree that is rooted in the rieh Lithuanian soil. With your brothers and sisters there, and under the guidance of your Pastors, you have prepared yourselves spiritually for this Jubilee célébration. And now, in communion with them—a communion of mind and heart and fervent prayer—you are celebrating with them this solemn commémoration. You have preserved your Catholic faith, that priceless treasure carried from your land of origin. And your parishes, schools, as­ sociations, cultural centres and Catholic newspapers and periodicals are concrete expressions of the vitality of your faith and of your attachment to your cultural and religious traditions. Furthermore, by preserving thèse traditions you have enriched the cultures of the countries where you have been received and which have become your new home. 2. Through this célébration you have chosen to give renewed emphasis to your Christian faith as the fundamental spiritual value of your people, a force which has had a decisive role in the history of the nation, a po werf ul influence on her cultural and moral life, as well as a source of strength and support in the dark times of her history. For each one of you, the Six Hundredth Anniversary of the "Bap­ tism" of Lithuania constitutes an urgent call for your own spiritual renewal. It is your task to give life now to the grâce of your "Bap­ tism". The Jubilee observance, in fact, will be fruitful to the extent that each person is converted to a more convinced life of faith in our Lord and Saviour Jesus Christ. You have been called to be men and women who live by the Spirit. Indeed, it is your vocation to be a nation enlivened by the Spirit, and "the fruit of the Spirit is love, joy, peace, patience ... faithfulness ...". 2 This is an appropriate time for you to renew and give new life to beautiful Christian traditions of your people ; to give rightful expres­ sion to the artistic, cultural and religious sensitivity that you have inherited. Preserve and integrate into your lives the traditional customs of family and social life, and pass them on to your children. Likewise, this Jubilee Year is a time for ever more intense spiritual solidarity with the Church in your land of origin. Continue to express your support and encouragement to your brothers and sisters living 2 Gal 5:22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 36 there, especially to those who suffer for reasons of religious conscience. In this way the truth of the words of Saint Paul will increasingly become a part of their spiritual expérience : "For as we share abundantly in Christ's sufferings, so through Christ we share abundantly in comfort too". 3 They look to you with confidence, knowing that they are sustained by your prayer. 3. Both you and they are undoubtedly fìlled with the special joy at the thought of the Béatification tomorrow of Archbishop Jurgis Matulaitis, an intrepid witness of the faith of your forefathers. As a valiant servant of God he followed Christ along the path of the evangelical counsels, living with ardent love his religious consécration and his dedication to the service of his fellow men and women, with a burning desire to lead them to salvation in Christ Jesus. He li ved in difficult circumstances, but far from feeling discouraged he used his many talents to bring forth fruits of holiness in himself and in others, becoming all things to ali that he might save ali. 4 Archbishop Matulaitis became the spiritual father of many sons and daughters. I express greetings to the Marian Fathers présent here, and to the Sisters of the Immaculate Conception. With you ali, my thoughts go to the members of your Congrégations in the homeland. They too rejoice at this moment which, as it were, they are living in spiritual communion with us, and we with them. The memory of Archbishop Jurgis Matulaitis stands before the présent generation of Lithuanian young people as a light to guide their steps in knowing and loving the character of their own people. Above ali he speaks to them of Christ, the Lord of hi story, the leader of our souls. To some of you young people his example may help to answer your questons regarding the meaning and direction to give to your li ves. It is my heartfelt prayer that through the intercession of Archbishop Jurgis many of you will respond to the cali to follow Jesus in the priesthood or in the religious life. In this way you will become witnesses of evangelical charity in the service of your fellow human beings, and through your lives and work the Gospel of Jesus Christ and the wonderful love of God will be proclaimed to the future générations. 3 2 Cor 1:5. 4 Of. / Cor 9:22. 37 Acta Ioannis Pauli Pp. II 4. By a providentia coincidence the Sixth Centenary of the "Bap­ tism" of your nation is taking place during the Marian Year. A strong dévotion to the Mother of God has always been at the heart of your nation's Christian life. The great Saint Casimir was deeply devoted to the Blessed Virgin, as was Jurgis Matulaitis. The bond of love that unités the Lithuanian people with Mary, the Mother of the Redeemer, is not only a tender expression of deep faith and spiritual energy. It is also a commitment, an act of consécration, an entrusting of the entire nation to the Mother of God so that she may watch over the progress of the land and its people along the patii of history. It is for that reason that in the Prayer for the Marian Year I wished explicitly to place the entire nation under her protection : To you, Mother of Christians, / we en trust in a special way / the peoples who are celebrating during this Marian Year, / the Sixth Centenary ... of their acceptance of the Gospel ... / Turn towards them your loving glance ; / give strength to those who are suffering for the faith. Finally, I assure you ali of a special place in my heart and prayers. Take my greetings to your loved ones and teli them of the Pope's closeness to them. In the love of our Lord Jesus Christ I impart to you ali my Apostolic Blessing. 5. I wish to extend also a special greeting to the participants in the International Colloquium of Ecclesiastical History now taking place here in Rome under the auspices of the Pontificai Committee for Historical Sciences, on the thème "The Christianization of Lithuania". As eminent historians you are bringing your scientific knowledge to bear on a very significant moment of European history, the émergence of the Lithuanians as a Christian people in spiritual contact and harmony with the other great nations of Europe. I wish you well in your professional pursuits, and may the God of peace and love be with you always. Acta- Apostolicae Sedis - Commentarium 38 Officiale VII Ad Lusitaniae episcopos sacra limina visitantes.* Amados e venerdveis Irmäos Bispos de Portugal 1. Agredeço os sentimentos que acaba de exprimir o Senhor Cardeal Patriarca de Lisboa, Dom Antonio Ribeiro, na qualidade de Presidente da Conferencia Episcopal, interpretando o que vos vai no coraçâo e que, nos encontros pessoais, alguns de vos já tiveram a oportunidade de me manifestar. Milito obrigado ! Neste encontró, que é daqueles que vivo corno urna das tarefas mais importantes e mais bêlas do meu munus de sucessor de Pedro, reafirmo também eu a « viva afeiçâo )) com que sempre vos acompanho e com que hoje vos recebo, animado pelo desejo, como dizia o Apóstolo, de (( compartilhar convosco, nao só o Evangelho de Deus, mas a propria vida »- Ë de comunliào o momento da vossa « Visita ad Limina Apo­ stolorum » mais do que de simples vivencia da Colegialidade episcopal : comunhäo das mentes, dos coraçôes e num só Espirito, com o ponto cul­ minante na concelebratio da Eucaristia. 1 Com poucas alteraçôes — mais tres novos Irma os que se nos vieram juntar — este nosso grupo já se encontrou em Fatima, aquando da minha inesquecível peregrinaçâo e, passado um ano, aqui, na prece­ dente « Visita ad Limina ». O tempo passa rapidamente ; mas as recordaçôes gratas perduram. Sim : perdura em mim, viva, a lembrança do meu encontró com a Igreja que está em Portugal e hoje também aqui, em vós representada. Saudando-vos como Pastores, saúdo as vossas Comunidades — os Sacerdotes, Religiosos e Religiosas e todos os fiéis — graças a Deus, a maioria da Povo portugués. E na linha e continuidade desses encontros precedentes, apresento algumas breves considerantes, tendo ainda viva a dùplice interpelaçâo da Solenidade recente dos Apostolos Sao Pedro e Sâo Paulo, alias, perene inter­ pelaçâo de Roma: à unidade de todos os Bispos, na comunhäo com o sucessor de Pedro, e ao (( cuidado solícito de todas as Igrejas » . 2 2. Um ano após a minha visita pastoral, publicastes urna primeira Carta Pastoral conjunta em que, antecipando nalgum aspecto a mais * Die 6 m. Iulii a. 1987. 1 Cf. 1 Tess 2, 8. 2 Cf. 2 Cor 11, 28. Acta Ioannis Pauli Pp. II 39 recente Assembleia Extraordinaria do Sínodo dos Bispos, escrevíeis : « Está no nosso espirito imprimir novo impulso ao movimento de renovaçâo das nossas Diocèses ». Simultaneamente lancáveis um inquérito, visando auscultar o Povo de Deus a nivel nacional, sobre « deficiencias e urgencias notadas ou sentidas na Igreja que está em Portugal ». Do resultado collùdo, nasceu a ideia de « urna só linha de força ... da acçâo pastoral até ao Ano Dois Mil », expressa em nova Carta Pastoral conjunta, com o afortunado binomio : « Evangelizar e renovar a fé do Povo de Deus, segundo as exigencias do Concilio e do nosso tempo ». Näo posso deixar de me congratular convosco por tudo isto, índice de atençâo e de muito estorco. Foi um decidido passo em frente, para iconsciencializar e animar co-responsabilidades, na base segura da unidade e fidelidade, sem ignorar a diversidade das situaçôes e dos recursos e pessoal ao dispor, em Diocèses tao diferenciadas como sao as de Portugal. Por isso se reservava a cada um dos Bispos, singular­ mente considerado, a orientaçâo do movimento evangelizador e reno­ vador na propria Oircunscriçâo diocesana. 3. Nào nos permite o tempo, infelizmente, deter-nos na análise da situaçâo da Igreja em Portugal, nesta fase de conscientizaçâo, bem reflectida nos amplos e bem elaborados Relatónos, que preparastes com esmero. A par de consoladoras atestaçôes desta recuperacelo de consciência e das muitas indicayöes concretas de vitalidade e empenho eclesial, nao f altam algumas referencias pormenorizadas a lacunas, perigos e dificuldades que ai se apresentam à Igreja que está a caminho e prossegue a sua peregrinaçâo, « no meio das perseguiçôes do mundo e das consolaçôes de Deus, anunciando a Páscoa do Senhor, até que Ele venha » . 3 Entretanto, o Bom Pastor continua a dizer-nos : «Tende confiança ! Eu venci o mundo » . 4 De qualquer modo, prevalecem os motivos de optimismo e esperança, pois a Igreja em Portugal da a impressio de urna firmeza rela­ tiva, com segurança de consciência e capacidade de intervençâo, sem complexos, nào obstante as dificuldades subsistam. E, neste momento, parecem provir nâo apenas de factores transitorios, mas prevalente­ mente de factores históricos e estruturais, ligados à sorte do povo e do país em geral, a bracos com fenómenos de ajustamente às conse- 3 Const. dogm. Lumen gentium, 8. 4 Jo 16, 33. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 40 quências de viragem repentina no seu rumo histórico, portadora de mutaçôes profundas. Disto se têm acupado perspicazmente as vossas reflexöes conjuntas, analisando os eventos e as situaçôes, como a conhecida evoluçào polí­ tica e a descolonizaçâo ; e, a nivel eclesial, o impacto da renovata o conciliar e de algumas « leituras » menos exactas do mesmo Concilio, Ainda recentemente escrevíeis : <( Numa época em que, por circunstan­ cias varias, nos encontramos integrados na Comunidade Económica Europeia, devemos preocupar-nos em afirmar a nossa consciência co­ lectiva, que nao pode reduzir-se a termos de mercado. Há um patri­ monio a preservar. Dele faz parte a fé crista ... Há urna expectativa depositada no carácter específico da nossa contribuiçâo, que se funda precisamente nos nossos valores espirituais e religiosos ». Fazíeis ainda urna referencia que é apelo, que aqui convosco me apraz sublinhar, quanto aos queridos emigrantes portugueses : estes, (( quer nos países da Europa, quer nos países de outros continentes, têm contribuido para tornar presente e vivo no seio de outros povos o patrimonio de matriz crista » que levaram da mle-pátria. 5 4. (( Evangelizar e renovar a fé do Povo de Deus » : gostaria de ter tempo para repensar convosco todo o conteúdo da Exortaçâo Apostó­ lica (( Evangelii Nuntiandi » e algumas ulteriores explanares e aplicaçôes que tenho feito das luminosas perspectivas do documento do meu venerando predecessor Paulo VI. Pressupondo isso, limitar-me-ei a acentuar que se n~\o se Guidasse, como prioridade das prioridades, desta (( novidade » da fé pascal do Povo de Deus, segredo da perene juventude da Igreja, com outras diligencias correr-se-ia o risco de estar a por « um remendó de pano novo em vestido velho » . 6 7 A fé do Povo de Deus precisa de facto de ser vivificada e alimen­ tada continuamente na obediencia ao Evangelho, com o procedimento descrito pelo Apóstolo : missào, anuncio, acolhimento e adesào pessoal compromissiva ; precisa de ser animada pela « novidade » de Jesus Cristo. Com Ele, de facto, nasceu o « hörnern novo », chamado a viver em familia com todos os homens, pela santidade e graça traduzidas em verdade e vida, na edificaçâo da justiça, do amor e paz. E é com 8 5 Nota Pastoral de 17 de Maio de 1987. 6 Cf. Ef 5, 27. 7 Cf. Mt 9, 16. 8 Cf. Rom 10, 14-16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 41 (( homens novos », que há-de surgir urna sociedade nova, no clima da solidariedade e da fraternidade, iluminada pelo sol da caridade e con­ tinuamente purificada e refrescada pela brisa suave da pràtica das bem-aventuranças. 5. Com este pano de fundo, passo a acenar a alguns dos pontos mais vezes repetidos nos vinte Relatónos. Primeiro dentre estes, o dos meios e obreiros da evangelizatio, ou a centralidade da problemática dos recursos, mormente dos recursos humanos : envelhecimento dos Presbiterios, insuficiencia das vocaçôes sacerdotais e religiosas e limitaçôes para formar adequadamente os candidatos ao Sacerdocio e à vida consagrada. Parece estar aqui algo preocupante e melindroso, apesar dos progressos, em número e qualidade, que assinalais nestes campos. Desejo fortalecer a vossa esperança e estimular a vossa atençâo e intervençâo, propondo-vos para acelerar a inversäo de tendencias que, graças a Deus, começa a desenhar-se : — insistir na « valorizaçâo » da « prata da casa » que nâo obstante tudo — acentuáis vos — é muito boa; ou seja, dispondo de um bom clero, atender aos « modelos » a apresentar às novas geraçôes, princi­ palmente demonstrando confiança para criar confiança, para que todos os Sacerdotes procurem em todas os coisas acreditarse como ministros de Deus ; 9 — sâo boas pistas as « sugestöes » da mais recente Assembleia Extraordinaria do Sínodo dos Bispos, quanto à formaçâo nos semi­ narios e ñas casas religiosas ; 10 — incrementar o apostolado ou promotio vocacional e avivar con­ tinuamente as co-responsabilidades, no plano humano e cristâo, mas sobretudo, rezar e fazer rezar muito : o Espirito Santo pode suscitar a renovatio suspirada, mas sob o ponto de vista humano imprevisível ; contudo, é preciso implorá-la com fé ao (( Senhor da messe ». Nesta linha, é sabido o lugar que ocupam as pessoas consagradas : nâo apenas com a disponibilidade, a competencia e o zelo que lhes sao proprios, para tornar presente a Igreja em diversos campos ; mas neste tempo tao necessitado de oraçâo e, talvez, omisso na adoraçâo de Deus, precisa-se muito de pessoas dadas à oraçâo, que rezem pelos que nâo podem, nâo sabem e nâo querem rezar, como se precisa também da exemplaridade da teologia da Cruz. 9 10 Cf. 2 Cor 6, 3 ss. Cf. Relaçâo final, II, A, 5. 42 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 6. O crescimento do número de estudantes e docentes no ensino secundario, superior e universitario, em Portugal, é outra realidade, em si mesma consoladora, por vos assinalada como urgencia para a atençâo da Igreja, pelo que isso representa no presente e no futuro cristâo e na vida social do País. 15 urna multidâo exposta e sacudida pelo vento, tal vez de « doutrinas múltiplas e estranhas », onde o ensino se professa neutro religiosamente, urna (( massa » enorme a « levedar ». E o « fermento » têm de ser « homens novos » — e neste ponto vai um apelo aos Leigos da vossa pàtria — para que saibam man ter e fortalecer continuamente a pròpria identidade crista, conscientes de que (( é coisa boa robustecer o coraçâo com a graça » , " a firn de darem testemunho de fé desassombrada, esperança trascendente e amor traduzido em vida das exigencias éticas, como pessoas motivadas, escla­ recidas e respeitadoras dos demais. Este respeito, porém, nada tem que ver com a indiferença. Ë urna atitude responsa vel, ditada pela consciência auténtica, que leva a reconhecer, em si e nos outros, o hörnern com todas as suas dimensôes como criaçâo maravilhosa, com « direitos de autor » : a pessoa humana. E nisto se fundamenta o respeito do Criador e um amor do hörnern que vai além das categorias do quantitativo e do facticio. 7. E neste momento, quero dizer urna grata palavra de estímulo, bons votos e apelo para a Universidade Católica Portuguesa — da ini­ ciativa da vossa Conferencia Episcopal — e para as suas extensôes uni­ versitarias, que sâo realidades hoje, em diversas cidades. O seu presti­ gio, unanimemente reconhecido — como frisaram diversos Relatónos — tem de se manter e cada vez mais redundar em serviço à missâo evan­ gelizados da Igreja, contribuindo para serem atingidos e modificados (( pela força do Evangelho os criterios de julgar, os valores que contam, os centros de interesse, as linhas de pensamento, as fontes inspiradoras e os modelos de vida do hörnern, que se apresentem em contraste com a Palavra de Deus e com o seu designio de salvaçâo » . Sei que facéis o que vos é possivel para que se conserve esse prestigio e por torna-lo evangelizador. Que Deus vos ajude e ilumine sempre e a todos os com­ prometidos nesta causa. 12 Mas impôe-se à vossa solicitude e generosidade de Pastores urna atençâo mais alargada a todo o mundo da cultura, como se impöe a 11 Hebr 13, 9; cf. Ef 4, 14. 12 Exort. Apost. Evangelii nuntiandi, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 43 todos os (( homens novos » pela novidade de Cristo. 15 tarefa ardua, mas muito prometedora de frutos, a curto e a longo prazo. O Cristia­ nismo é parte muito importante do patrimònio cultural portugués. Referistes que, entre vos, numerosos Sacerdotes se dedicam ao ensino e nao apenas da disciplina de « Religiâo e Moral ». Todos desejamos que sejam eximios profissionais, os melhores entre os melhores. Mas os Sacerdotes estäo comprometidos, antes de mais, com Cristo e com a sua Verdade ; e só serâo felizes na consonancia e harmonizaçâo de todo o seu ser e agir com a condiçâo de « ministros de Cristo » e sentindo com a Igreja : com a Igreja universal e com a sua Igreja locai; e ainda, actuando a exemplaridade de <( luz e sal » que os outros têm direito a ver neles, mesmo quando, paradoxalmente, os aliciam para a « emi­ g r a l o » da sua escolha de vida fundamental. E, para serem realmente felizes, rezem, rezem muito, cultivando a uniâo com Cristo, pois disso depende a eficacia da sua vida doada, disso depende o fruto da sua actividade : depende a salvaçâo de muitos irmâos. 13 8. Confìdenciastes-me ainda alegrías a apreensòes pelo que se refere ao culto litúrgico, devoçôes e tradieòes, vividas em festas e romarias, típicas da vossa terra, Causou-me profunda satisfaçâo constar na maioria dos Relatónos o aumento da devoçâo à Santissima Eucaristia, também fora da Missa, graças aos ministros extraordinarios do Sacra­ mento. À Eucaristia, sabemo-lo, está ligada a promessa da vida e da vida eterna ; e, por isso, permanece (( o centro e ápice de toda a vida crista ». Mas quanto ao resto, com perspectivas positivas, há questöes em aberto, a que dedicáis a melhor atençâo, visando aproveitar e valorizar o bom fundo de religiosidade das vossas gentes. Deixo-vos como sugestôes, ao encorajar o vosso zelo, empenho e firmeza neste campo imenso : dialogar e levar pelo juízo crítico, à purificaçâo do sentido do sagrado e do imperativo da adoraçâo a Deus, muitas vezes subjacente àquilo que se desvirtuou e desviou ; fazer todo o possi vel para ser retomada a celebraçâo-encontro da Eucaristia dominical, e por que esta corres­ ponda à necessidade de festejar, comungar e sentir ser realidade a « lei de Cristo » que implica « levar os fardos uns dos outros » e <( cho­ rar com os que clioram », quando necessàrio, mas também « alegrar-se com os que estäo alegres » : tratar-nos uns aos outros como irmâos. 14 13 14 Cf. Jo 15, 5. Cf. Gal 6, 2; Rom 12, 15. 44 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 9. Para tanto, impöe-se viver e crescer na consciência de filhos de Deus em graça, « examinar-se cada um a si mesmo » e fazer o devido 15 discernimento, de quai é a vontade do Pai celeste, do que é bom e perfeito. E aqui se insere o apelo à reconciliaçâo, garantida pelo Sa­ 16 cramento, devidamente celebrado ; o apelo à conversio, ao compromisso pessoal. Celebrar a Penitencia, para a libertaçâo do pecado, tornase tanto mais imperativo quanto mais os cristâos souberem percorrer os caminhos indicados pela Senhora da Mensagem, em Fatima : os caminhos da oraçâo pessoal, familiar e comunitària ; e os caminhos da conversäo ao Evangelho, voltando-se para Deus e fazendo da vida prece e na prece enquadrar o quotidano. E neste nosso tempo, quando avassala a perda do sentido do pecado e tantas pessoas sentem o vazio interior e a crise espiritual, « a Igreja deve manter e promover, com energia, o sentido da penitencia, da oraçâo, da adoraçâo, do sacrifìcio, da oblaçâo de si mesmo, da caridade e da justiça » . 17 Por ultimo, exorto-vos Irmâos muito amados, a prosseguir naqueda firmeza serena que transparece dos vossos Relatórios e dos vossos Docu­ mentos conjuntos, a orientar, incentivar e amparar com tempestivos pronunciamentos — quando necessàrio — o testemunho colectivo e peregrinaçâo na fé da Igreja que está em Portugal. Quanto mais se manifestam as tendencias para sobrepor o quantitativo e o facticio ou simplesmente demagógico ao espiritual, que chegam mesmo a questionar, a nivel de sociedade ou de Estado, valores moráis fundamentáis para se manter a dignidade pessoal, tanto mais os cristâos devem sentir-se fortes, coesos e apoiados para chamar erro e pecado aquilo que o é, porque em contraste com o Criador e a sua criaçâo. Cristo, o mesmo ontem, hoje e para todo o sempre, continua a ser « caminho, verdade e vida », para a auténtica felicidade do hörnern. 10. Quanto a outros campos da vossa actividade de Pastores, ficam-me no coraçâo e na primeira linha da minha prece as vossas confi­ dencias, esperanças e preocupaçôes. Assim — a familia : a familia segundo Deus, as tradicionais familias sâs portuguesas, que começam a ser saudade, e as familias que tendes ; e no entanto, o futuro do hörnern continua a decidir-se na familia ; 15 Cf. Ef 5, 1. 16 Cf. Rom 12, 1-2. 17 Sínodo Extraordinario dos Bispos (1985), Relaçâo final, II, A, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 45 esta continua a ser esperança para o equilibrio das pessoas e a harmonia da sociedade ; — o mundo do traballio, dos sem-trabalho e dos que sofrem as con­ sequendas das injustiças, desajustes e insidias que o minam, quando o traballio tem de ser caminho de fìdelidade a Deus e ao homem-irmäo ; — os « mass-media », com as suas imensas possibilidades e com a problemàtica, a que importa dar respostas aferidas pelo Evangelho ; — a carencia ou inadequaçâo de estruturas eclesiais e laicais que deveriam preparar os cristâos para participarem na promoçâo social e para um compromisso no apostolado, mais eficaz e seguro ; e relacio­ nada, a incipiente experiencia dos diáconos permanentes ; — a propaganda a que nem sempre é possível fazer frente, de cunho materialista, ateia ou antieclesiástica, a alargar o espaço para o secularismo, o permissivismo moral, pelos caminhos do consumismo e do hedonsimo, até aos mundos ilusorios da alienaçâo total da pessoa; — o mundo dos Jovens, dos queridos jovens portugueses, aos quais todos desejamos que nao rompam com o seu patrimonio cultural; que sejam livres, sim, mas no amor que sabe discernir e sacrificar-se por nobres ideáis, para serem os melhores cidadâos da sua pátra, dando largas à generosidade dos seus coraçôes para abraçarem o mundo, com o que nele é belo, nobre e de acordo com o projecto de Deus. Queridos Irmâos no episcopado : 11. « Tende confiança ! Eu venci o mundo ». Evangelizar e renovar a fé do Povo de Deus, segundo as exigencias do Concilio e do nosso tempo, é urna tarefa imensa; mas nâo é algo suplementar ou facultativo na nossa missâo de Pastores, alias, na missâo da Igreja. Muitos factores incidem na vitalidade crista e fecundidade apostólica das comunidades e podem debilitá-las. O labor, que tem de ser constante contra o dessoramento, será tanto mais eficaz e convincente quanto mais os agentes pastorais e todos os discipulos de Cristo estiverem unidos a falarem a mesma linguagem, forem (( um só coraçâo e urna só alma » solidamente enraizados na caridade divina : (( para que o mundo creia » . Todos os cristâos portugueses têm nisto a sua quota-parte, cada um segundo a propria condiçâo. 18 A nos, Pastores, o Senhor confiou a tarefa de articular as diversas formas de co-responsabilidade e empenhamento. Com os sentimentos 18 Cf. Jo 17, 21. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 46 Officiale do « Bom Pastor » e como testemunhas, hemos de garantir, mais do que a compacidade, a comunhâo profunda e frutuosa, entre os fiéis, entre as diversas comunidades, entre as diocèses, entre as zonas pastorais, enfim, entre as forças vivas do Povo de Deus e de todas estas com a Igreja universal. Neste Ano Mariano, para implorar a intercessào da Mfie do Reden­ tor — modelo e presença materna na vida da Igreja que está a caminho — convosco, ajoelho-me em espirito em Fatima; que o Altissimo derrame sobre vos e sobre as vossas Comunidades diocesanas os dons do seu amor, para caminhardes, com jubilosa esperança, cada dia mais « evangelizados e renovados )), na peregrinacelo da fé. IS o que imploro ao abençoar, representada em vos, toda a Igreja em Portugal. VIII In Valle videnda, intra fines Bellunensis dioecesis habita, occasione oblata commemorationis S. Ioannis Gualberti.* (( Beato l'uomo ... che si compiace della legge del Signore e la sua legge medita giorno e notte ».* 1. Con queste parole del salmo responsoriale or ora recitato desi­ dero salutare tutti voi, fratelli e sorelle, convenuti in questa mirabile Val Visdende (veramente « Vallis videnda ») per la celebrazione del­ l'Eucaristia nella festa votiva di San Giovanni Gualberto, patrono degli operatori forestali. Beato l'uomo che si compiace della legge del Signore, delle opere del Signore, dei segni imponenti della sua presenza nelle meraviglie del creato. Davanti a questo panorama di prati, di boschi, di torrenti, di cime svettanti verso il cielo, noi tutti ritroviamo il desiderio di ringraziare Dio per le meraviglie delle sue opere, e vogliamo ascoltare in silenzio la voce della natura al fine di trasformare in preghiera la nostra ammirazione. Queste montagne, infatti, suscitano nel cuore il senso dell'infinito, con il desiderio di sollevare la mente verso ciò che è sublime. Queste meraviglie le ha create lo stesso Autore della bel­ lezza. Ora, se siamo colpiti dalla loro presenza ed attività, pensiamo * Die 12 in. Iulii a. 1987. 1 Sal 1, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 47 da ciò quanto è più potente colui che le ha formate. Difatti dalla gran­ dezza e bellezza delle creature per analogia se ne conosce l'autore. 2 2. Desidero salutare il Signor Cardinale Marco Cè, qui presente e, con lui, saluto il Vescovo della diocesi di Belluno-Feltre, Mons. Maffeo Ducoli, l'Arcivescovo di Udine, Monsignor Alfredo Battisti, il Vescovo di Treviso, Monsignor Antonio Mistrorigo, convenuti quassù per questa celebrazione. Il mio saluto si estende altresì alle Autorità dello Stato e della Regione; in special modo al Ministro dell'Agricoltura e Foreste, Ono­ revole Filippo Maria Pandolfl, e al Presidente della Regione Veneto, Professor Carlo Bernini. Saluto ancora i rappresentanti dei paesi e delle Comunità montane del Comelico e di tutto il Cadore, in par­ ticolare gli operatori forestali delle Regioni Veneto e Friuli, come anche i Superiori ed i membri del Corpo Forestale dello Stato, pre­ posti alla tutela ed allo sviluppo di queste foreste. Un saluto va anche ai turisti convenuti qui per il periodo delle loro vacanze e per un salubre sollievo, a contatto con un ambiente ancora libero dal degrado ecologico che insidia le città ed i luoghi di lavoro. A tutti rinnovo il saluto e l'augurio annunziato all'inizio di que­ sta liturgia : La pace sia con voi. La pace di Cristo, la pace dell'anima, la pace che è suggerita al nostro cuore dalle opere di Dio. 3. Le pagine del libro sacro che abbiamo letto portano la nostra meditazione sulla vita di San Giovanni Gualberto, un santo fiorentino del secolo x, misteriosamente condotto dalla grazia a testimoniare l'eroica carità del perdono ed a consacrarsi a Dio nella vita contem­ plativa. Come è noto, la giovinezza di Giovanni Gualberto, della famiglia dei Visdomini, era stata turbata dall'assassinio del fratello maggiore, Ugo. Il padre e la tradizione sociale del suo tempo, spin­ gevano Giovanni Gualberto a vendicare il delitto con l'uccisione del­ l'assassino. Egli lo incontrò un venerdì santo ; ma fu profondamente sconvolto nel suo proposito di vendetta dall'implorazione del colpe­ vole, il quale, con le braccia in croce, chiedeva pietà in nome di Cristo. U ricordo della misericordia di Gesù morente ebbe nell'animo di Gio­ vanni Gualberto la forza di un messaggio irresistibile, che lo indusse al perdono ed alla conversione, a Amate i vostri nemici, fate del bene 2 Cf. Sap 13, 3-5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 48 Officiale a coloro che vi odiano » . La tradizione narra che Giovanni Gualberto fu confortato dal Crocifisso con queste parole : « Poiché hai perdo­ nato al tuo nemico, vieni e seguimi ». Dopo avere lottato in Firenze contro la simonia, fino al punto di essere perseguitato per il suo zelo, Gualberto si ritirò nella solitudine di Vallombrosa per dare inizio ad una comunità monastica benedettina, qui rappresentata oggi dall'at­ tuale Abate. Antiche testimonianze affermano che nella silenziosa fo­ resta dell'Appennino Toscano, fedele al motto della preghiera e del lavoro, egli si applicò, insieme ai suoi monaci, all'orazione ed alla coltura dei boschi. Nella dedizione a questa attività prediletta i discepoli di San Giovanni Gualberto intuirono le leggi che presiedono alla conservazione e allo sviluppo delle foreste, e in un'epoca in cui non era possibile parlare di norme forestali, la religiosa e sapiente costanza dei monaci vallombrosani poté tracciare metodi validi per un congruo sviluppo del patrimonio boschivo delle regioni. 3 4. L'istinto della vendetta, purtroppo tanto radicato nei sentimenti dell'uomo, è stato definitivamente superato e pienamente vinto dalla forza dell'amore che perdona. Il Vangelo oggi ci dice che non solo gli amici, ma anche i nemici devono essere oggetto dell'amore cristiano : « Fate del bene a coloro che vi odiano, benedite coloro che vi male­ dicono, pregate per coloro che vi maltrattano » . Il perdono cristiano esige non solo la rinuncia alla vendetta, ma una risposta di amore verso il nemico ; non una pura passività davanti all'insulto e al torto, ma la risposta morale più eloquente che si possa dare : l'affetto e la preghiera per chi è nemico. Solo la forza di Dio e la grazia di Cristo possono condurci a questo atteggiamento di amore. La lettura di San Paolo, perciò, ci invita ad attingere « forza nel Signore e nel vigore della sua potenza » . 4 5 Ma la conquista della capacità di perdonare e di amare i propri nemici passa attraverso una trasformazione più profonda del cuore. L'esistenza umana ha bisogno di essere guarita e salvata dalla costante tentazione dell'egoismo. Occorre, allora, una conversione assidua, che coinvolge tutte le espressioni della persona : la fatica del pensare, la preoccupazione dell'agire, lo sforzo della volontà. L'aspirazione del­ l'amore non deve rimanere muta, informe, infeconda, né oppressa e 3 Le 6, 27. * Le 6, 27-28. 5 Ef 6, 10. 49 Acta Ioannis Pauli Pp. II distrutta al momento della prova. Il Signore ci invita, perciò, a libe­ rare costantemente la nostra personalità dalla grettezza e dalla povertà del calcolo, dalle motivazioni interessate che nascondono una insi­ diosa presenza di egoismo anche in tanti gesti umanitari : « Dà a chiunque ti chiede ... Se amate quelli che vi amano, quale merito ne avrete? ... Amate i vostri nemici, fate del bene e prestate senza spe­ rare nulla, e il vostro premio sarà grande e sarete figli dell'Altissimo )). Il vero discepolo di Gesù Cristo ama il suo prossimo (( senza sperarne nulla », in atteggiamento di costante e gratuito dono di sé ai fratelli. (( Ciò che volete che gli uomini facciano a voi, anche voi fatelo loro ... Siate misericordiosi, come è misericordioso il Padre vostro». 6 7 Può capitare nella vita — come nel caso di San Giovanni Gualberto — che si presentino difficoltà estremamente acute, momenti in cui la logica umana ha bisogno di essere rivoluzionata dalla forza del precetto della carità, circostanze che impongono la necessità di rivedere e puri­ ficare la coscienza che l'uomo ha di se stesso e del suo posto nella comunità dei fratelli. È in tali momenti che urge « indossare l'arma­ tura di Dio » , cioè fare delle scelte secondo Cristo, il modello unico del comportamento cristiano. Ciò esige una revisione radicale dei valori, richiede una sorta di seconda nascita, la tenace volontà di percorrere una via simile a quella di Cristo, fino ad entrare nello spogliamento della sua Croce. Cristo è la fonte di queste scelte : in lui ogni cre­ dente si illumina e spera, anche se si sente chiamato ad affrontare una lotta tremenda contro i propri sentimenti e contro la mentalità prevalente nel mondo. Resistete nel giorno del malvagio, ci ha detto San Paolo, cioè in quel giorno ed in quei momenti che ci mettono alla prova circa le scelte consequenziali della fede. 8 9 Al termine di questo faticoso processo per la coerenza della carità evangelica sta, però, una grande speranza : (( Date e vi sarà dato, una misura buona, pigiata, scossa e traboccante » , perché la gran­ dezza del dono sperato è infinitamente maggiore della fatica impiegata per meritarlo. 10 5. La festa odierna riguarda in modo speciale voi, operatori fore­ stali, per il problema ecologico che è sotteso al vostro impegno. Le 6, 30-35. 6 7 Le 6, 31-36. Ef 6, 3. 8 ' Cfr. Ef 6, 13. 10 Le 6, 38. 4 - A. A. S. 50 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ë noto quanto oggi sia urgente diffondere la coscienza del rispetto per le risorse del nostro pianeta. Tutti ne sono coinvolti, poiché la terra che abitiamo rivela sempre più chiaramente la sua intrinseca unitarietà, sicché le vicende inerenti alla conservazione del suo patri­ monio riguardano tutti i popoli senza distinzione. La conserva­ zione e lo sviluppo del patrimonio boschivo in qualsiasi zona è fon­ damentale per il mantenimento e la ricomposizione degli equilibri naturali indispensabili alla vita. Ciò va affermato ancora di più oggi, mentre ci accorgiamo di quanto sia urgente realizzare una decisa in­ versione di tendenza in tutti quei comportamenti che portano a preoc­ cupanti forme di inquinamento. Ciascun uomo è tenuto ad evitare iniziative ed azioni che possono intaccare la purezza dell'ambiente, e giacché le piante, nel loro insieme, svolgono un ruolo indispensabile sugli equilibri naturali, necessari alla vita in tutti i suoi gradi, la loro tutela e il loro rispetto divengono sempre più un fatto umano di singolare necessità. È impegno morale per il cristiano avere cura della terra <( affinché essa produca frutto e diventi una dimora degna dell'universale fami­ glia umana 6. Chiedo a Dio per tutti voi, operatori forestali, e per tutti voi, uomini e donne della montagna, appassionati cultori delle solide tra­ dizioni di queste terre, che le vostre comunità conservino sempre le preziose eredità della cultura che vi riguarda. La gente della mon­ tagna possiede il gusto della contemplazione della natura, e con questa una conseguente profonda religiosità, che investe tutti i settori della vita, suscitando laboriosità, spirito di sacrificio, attaccamento alla famiglia e alla propria terra. Può essere che la terra da cui traete il sostentamento vi appaia talvolta dura ed esigente per il lavoro che vi chiede ; ma voi amatela come un dono di Dio, come un meraviglioso ambiente nel quale Egli si rivela ai vostri occhi nello splendore delle cose da lui create. Desidero perciò esprimere il mio compiacimento ed il mio più vivo incoraggiamento ai responsabili della Regione e dello Stato per tutti gli impegni finora assunti al fine di sostenere ed incoraggiare la per­ manenza delle popolazioni in questa regione montana, nel tentativo di arrestare o almeno ridurre la tendenza ad abbandonare i luoghi d'origine. La montagna non deve spopolarsi, ed un sincero plauso 11 Gaudium et spes, 57. Acta Ioannis Pauli Pp. II 51 va rivolto a tutti coloro che contribuiscono a fare in modo che questi luoghi, conservati e sviluppati secondo le esigenze della loro naturale vocazione, siano una valida fonte di lavoro per l'economia degli abitanti. Prego, ancora, Dio che voglia mantenere tra di voi le nobili tra­ dizioni di solidarietà e di fraterna carità che da tempi antichissimi regolano le vostre forme di vita sociale. Confermo l'auspicio già espres­ so ai vostri Vescovi nel corso della recente visita ad limina: possano le vostre comunità rinsaldare la loro radice etica e spirituale, nel contesto di una identità culturale non attinta al di fuori delle loro tradizioni genuine. 7. Tutto quello di cui viviamo, la natura, la comunità, la cultura, la carità fraterna, tutto ci è stato donato da Dio, come una vocazione che ci sprona a fare in modo che la famiglia umana possa trarne sol­ lievo e gioia. Le intenzioni di Dio, le sue volontà, sono intenzioni di amore, conducono a salvezza, esigono comunione, parlano di vita eterna. Nella creazione Egli ci ha posti come servitori di una volontà universale di bene e vuole che ogni nostra opera sia utile a tutti, affidandoci il servizio della carità come impegno prezioso del suo paterno amore. Sforziamoci di ritrovare o ricostruire in ogni uomo una personalità veramente cristiana, per poter essere nel mondo coopeatori della bontà di Dio, nostro Padre. Beato l'uomo, che medita la legge del Signore, giorno e notte. Mit einem herzlichen »Grüß Gott« heiße ich zum heutigen fest­ lichen Gottesdienst auch alle anwesenden Gläubigen deutscher Sprache willkommen. Der gemeinsame Glaube und das gemeinsame Gotteslob verbinden uns in der Kirche über alle sprachlichen und geographischen Grenzen hinweg zu dem einem Volke Gottes. Seid euch, liege Brüder und Schwestern, als gläubige Katholiken dieser beglückenden Wirk­ lichkeit stets bewußt. Die heutige Begegnung mit dem Nachfolger des Petrus und vielen anderen Mitchristen bestärke euch in dieser frohen Gewißheit und schenke euch neuen Mut, euch auch in den Pflichten des Alltags — in der Familie, am Arbeitsplatz, im öffentlichen Leben — als überzeugte Christen treu zu Christus und seiner Kirche zu bekennen. Das wünsche und erbitte ich euch von Herzen mit meinem besonderen Gebet und Segen. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 52 Officiale IX Ad Hiberniae episcopos occasione oblata « ad limina » visitationis coram admissos.* Dear Cardinal Ó Fiaich and brother Bisliops, 1. I am particularia happy to meet you, the bishops of Ireland, gathered here on the occasion of your ad Limina visit. Your pilgrimage to the tombs of the Apostles Peter and Paul, and your report concerning the state of that part of the Church committed to your generous pastoral care, corresponds to a time-honoured ecclesiastical practice. Above all, it expresses and further vivifies the bonds of communion which unite us as Successors of the Apostles, entrusted with governing the house of the living God. I hope that this meeting will be for you, as it is for me, a moment of intense Joy in the Holy Spirit, by whose power we are strengthened and confirmed "for the building up of the body of Christ". Your présence here brings to mind the long and exemplary history of your people's fidelity to Christ and to his Church. But it speaks also of the présent faith and Christian commitment of your local Churches. As your brother Bishop, charged with the ministry of unity and charity for the universal Church, I rejoice with you in contemtemplating God's favour constantly poured out on the Church in Ireland, and I gladly encourage you in your daily response to the many tasks of your episcopal ministry. As Saint Paul said : "Let us not grow weary in well-doing, for in due season we shall reap, if we do not lose heart". 1 2 3 Seeing you here, I am reminded of the figures of our dear brothers, Archbishop Dermot Ryan and Archbishop Kevin McNamara, who seemed set to serve the Church for many years to come, with the talents and personal qualifies which characterized each of them. Yet the Lord, in his own admirable providence, saw fit to bring them quickly to himself, leaving us with the sadness of their absence, but also with the luminous memory of their ministry and leadership. Both were moved in their service of the Church by a profound sense of personal accountability to Christ and a desire to uphold the teach* Die 27 in. Augusti a. 1987. 1 Cf. Lumen Gentium, 18. 1 Eph 4:12. 3 Gal 6:9. 53 Acta Ioannis Pauli Pp. II ings and guidelines of the Second Vatican Council in all their richness. Their lives evidenced a remarkable closeness to the Lord shrouded in quiet courage and deep humility. Together, let us rejoice in the thought that when the Chief Shepherd appears these good and faithful servants of the Gospel will obtain the unfading crown of glory. 4 2. In recent decades your pastoral programming has benefitted from regular and detailed studies and surveys of many aspects of the life of the Church in Irish society. You are undoubtedly grateful to perceive the strength and authenticity of Christian faith and life in vast seotors of the population. Your local Churches can count on numerous capable priests, men and women Religious, and lay persons who are active in all áreas of ecclesial and civil life. You can draw on the vitality and dynamism of the faithful, and of the young in particular, to respond to the call of charity, mission and service, both at home and in many other parts of the world. The Irish contribution to the Church's missionary activity, in the past as in the présent, is a magnificent sign that the grâce of God has not been given to you in vain. 5 You are also witnesses of new ferments of Christian life among the faithful, through prayer-groups or Bible-study groups, through a more active participation in the Liturgy, and their engagement in many forms of the apostolate. The words of Saint Paul come spontaneously to mind : "We give thanks to God always for you all ... remembering before our God and Father your work of faith and labour of love and steadfastness of hope in our Lord Jesus Christ". 6 3. Some of the special challenges confronting you as pastors are the resuit of profound changes taking place in the contemporary world and which are being widely and deeply feit within Irish society. Others are specific of the cali to renewal which the Second Vatican Council has bequeathed to the Church in the latter part of the twentieth Century. In the light of these circumstances your role as Bishops is invested with a particular urgency and responsibility, especially towards the younger générations of Irish men and women who have a right to be helped in every way to enter fully into their spiritual héritage. 4 cf. 5 Cf. 2 Cor 6 : 1 . 6 1 Thess 1:2-3. 1 Pt 5:4. 54 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale You are well aware of the serious demands being made on your pastoral leadership. Economie development and higher standards of living have not benefitted everyone in like manner. All too often you are witnesses of new and tragic forms of poverty and aliénation which tend to affect in particular the old and the young. The scourge of unemployment has struck a heavy blow at Irish society, causing suffering for many families. Other social and cultural transformations, which accompany ma­ terial development, have led some to become uncertain and confused regarding fundamental truths and values, including what refers to such basic realities as the family and the value of life itself. Many, especially among the young, find it increasingly difficult to acquire a clear and integrated set of principies on which to build their response to life's tasks and responsibilities. The situation is compounded by the aggressive quality of consumerism and the force of selfishness in the individual and in more or less large sectors of society. 4. Much has happened in Irish life since my visit to your country in 1979. Nevertheless, it seems appropriate to repeat what I said during the memorable Eucharistie célébration in the Phoenix Park : "Ireland, that has overeóme so many difficult moments in her history, is being challenged in a new way today ... The challenge that is already with us is the temptation to accept as true freedom what in reality is only a new form of slavery. And so, it becomes ali the more urgent to steep ourselves in the truth that comes from Christ, who is 'the way, and the truth and the life', and in the strength that he himself offers us through his Spirit". My prayer for Ireland is that, in building a society capable of responding to the needs of ali its people in justice and harmony, the truth that comes from Christ may instruct you in values that conform authentically to human dignity and lead to peace. And may your love of Jesus Christ, so clearly attested to in your history, grow ever more certain and opera­ tive in the face of présent challenges. 7 8 In various Pastoral Letters and Statements, you have addressed some of the more impelling and urgent concerns of your ministry. I recali your Letter, "Love is for Life", issued in Lent 1985, and your "Statement on Marriage, the Family and Divorce", published during 7 Jn 14:6. 8 Homily, 29 September 1979, nos. 3 and 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 55 the recent public debate in your country on thèse questions. Your personal witness of fidelity to the Church's teachings and your unity and mutual support within the Episcopal Conference is an essentia! service to the community of faith over which you preside in love. 5. You have been called to shepherd God's people in the wake of the Second Vatican Council, the extraordinary gift of the Holy Spirit to the Church in our times. It is necessary to return time and time again to the documents of the Council in order to have a precise and complete image of the Church herseif, of her mission, origin and structure, and of the divine and human éléments which constitute her true nature as the sacrament and means of union with God and of the unity of all mankind. 9 As bishops it is your task to be imbued with that vision and to communicate it to your priests, who share the responsibility for the diocèse with you. It will be your constant care to foster among your special collaborators, your priests, a truly spiritual outlook and a convinced attitude of service to God's people. Your priests know that they are set apart for a special ministry within the Church and that they cannot be true ministers of Christ unless they are ministers and dispensers of a life other than this earthly one. At the same time they are aware that they cannot be of effective service to others if they remain strangers to the life and conditions of their brothers and sisters. They look to you therefore for an example of the holiness of life and dedication to the pastoral ministry to which all of you together have been called. Regarding them as friends in Jesus Christ, you will know how to encourage them and sustain them in their difflcult but sublime task. 10 11 6. The same can be said in its own way in relation to the men and women Religious who collaborate with you in building up and increasing the Mystical Body of Christ. The contribution offered by the many Religious Congrégations présent in Ireland to the life and mission of the Church both at home and abroad is immeasurable. It is extremely important that the entire ecclesial community welcome, respect and encourage their witness of the evangelical counsels as a 12 9 Lumen Gentium, 1. Presbyterorum 10 Cf. 11 Cf. Jn 15:15. 12 Cf. Ordinis, Christus Dominus, 33 ff. 3. 56 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale reminder, in the midst of a growing secularism, of the laws and values of the eschatologica! kingdom towards which the whole People of God journeys in faith. On their part, Religious themselves are called to further enliven and make even more transparent the radical following of Christ which is at the basis of their special place in the community of faith. In speaking of your priests and Religious, I share with you the concern which today affecta large sectors of the Church, especially in traditionally Christian countries : the matter of decreasing ecclesiastical vocations. This is a question which we must recognize in all its importance and gravity. I am comforted by the interest with which you follow this question in your own diocèses and I take this occasion to echo the needs of the universal Church which owes so much to the missionary activity of Irish bishops, priests, and women and men Religious. While other forms of apostolate and service are to be highly recommended, the young especially need to be challenged to examine the direct call to the priesthood and the religious life. This is a matter in which the faith of the entire ecclesial community is called into play. Every vocation is a unique and personal response to Christ, but in many ways it also reflects the vitality and fruitfulness of the soil in which it takes shape. 7. One of the fondest memories of my visit to Ireland was to seé so many priests, men and women Religious, missionaries and seminarians gathered at Maynooth, Ireland's National S eminar y, which is preparing to celebrate its second centenary in 1995. Maynooth has contributed immensely to the life and mission of the Church in Ireland and throughout the world. On the occasion of my visit I expressed the hope, which is not mine alone, but as it were a plea of the entire people of God, that Maynooth would have a future just as great. Now, I understand that the Catholic people of Ireland are being asked to respond to an appeal for special financial support, required to meet urgent needs of the College. I gladly express my solidarity with such an effort, and I pray that Maynooth, as "a school of priestly holiness, an academy of theological learning, a university of Catholic inspiration" will continue in every way to merit the respect which it has achieved throughout the Catholic world. 13 Cf. Address at Maynooth, 1 October, 1979, no. 1. 13 Acta Ioannis Pauli Pp. II 57 8. I have already mentioned the altogether special grâce for the Church on the ève of the third Christian Millennium of the directives and impulses which the Second Vatican Council released into the lifestream of the Catholic community and indeed, in a sense, into the world. The renewal of Christian living which the Council intended is still very much a challenge to our episcopal ministry. Much has already been done, and we know that the Lord continues to call the Church in each place to a more dynamic présence in society and culture "by her healing and elevating impact on the dignity of the person, by the way in which she strengthens the seams of human society and imbues everyday human activity with a deeper meaning and importance". A generous response to the universal call to holiness constitutas, undoubtedly, the inner force of such a renewal of ecclesial life. The spiritual énergies for service must come from grâce and holiness of life, and therefore from those means that promote spiritual progress, especially the Eucharist and the other sacraments. 14 In recent years appréciation for the Sacráment of Penance has diminished among some. Bishops and priests need to revitalize the fréquent reception of this means of grace in order that the Church, the édifice of God, be raised on no other foundation than Christ, the stone which the builders rejected, but which has become the cornerstone. 15 16 Spiritual renewal calis for a deepening of piety, nourished by adequate forms of personal and popular dévotion, especially those which have proven their validity in the past. As some examples among many, I mention pilgrimages, penitential traditions and the praying of the Family Rosary which has been traditional in many Irish homes. Such practices should not be discarded simply because they are not new. 9. The forthcoming Synod of Bishops on the mission and role of the laity in the Church has been widely received as an occasion for needed reflection on how the laity has responded to the Council's call to assume their specific responsibility, especially as regards the extension of the kingdom of God in the temporal order. Within the ecclesial community itself lay men and women have taken on many taskg both in the liturgy and in the organisms through which the 14 Gaudium et Spes, 40. 15 Cf. 1 Cor 3:11. " Cf. Mt 21:42. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 58 Officiale pastoral and charitable work of the Church is carried out. This is, of course, a positive development which you will do everything possible to encourage in ways that respond to the nature and mission of the Church her self. Such positive support signifies however that when occupying posts which require their holders to represent the Church's position or teaching in some field, lay persons as well as priests and Religious will in fact be one with the Church in heart and mind, and never présent opinions which differ from the Church's expressed teaching, thus creating confusion in the minds of the faithful or undermining the certainty of moral principies. This is a requirement of justice as well as an excellent form of ecclesial service. The same applies to commissions and agencies set up by the Episcopal Conference for educational or assistential activities both in Ireland and in other parts of the world. In ali of this you, the pastors, have the authority and responsibility to act for the good of the Church. 10. Dear brother bishops, there are many other areas of your episcopal service in which I wish to encourage you and sustain you with my prayers and fraternal support. When I think of the Church in Ireland I see a people "marked with the sign of faith", a people which has shown the depths of its baptismal consécration in fidelity to the word of God and to its ecclesial vocation. I see you making every effort to further the cause of ecumenical understanding and collaboration "where reconciliation between Christians takes on a special urgency, but where it also has special resources in the tradition of Christian faith and fidelity to religion which marks both the Catholic and the Protestant communities". 17 I see the Catholic Church in Ireland teaching the ways o f peace and solidarity, and vorking to change the conditions that generate politicai violence. Confìict is not inevitable. The peace of Christ can and should reign in the hearts of ali. Every new generation of Irish men and women offers new hope that the préjudices of the past and the injustices of the présent will finally give way to a society built on respect for the dignity of every human person and on love for each other in Christ Jesus. Through you, I wish to leave the entire ecclesial community in Ireland with a thought which I already ex­ pressed during my visit to Maynooth in 1979 : "You must work with 17 Of. Address to Le ders of Christian Churches, 29 September 1979. Acta Ioannis Pauli Pp. II 59 the conviction that this generation ... could be crucial and decisive for the future of the faith in Ireland. Let there be no complacency. As Saint Paul said : 'Be awake to all the dangers ; stay firm in the faith; be brave and strong'." May the Blessed Mother of our Lord Jesus Christ, Queen of Ireland, intercede for you, the pastors, and for the beloved Church in your land. 18 X Ad quosdam Nigeriae episcopos in visitatione sacrorum liminum.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I am pleased to welcome you, members of the Episcopal Conference of Nigeria, for this privileged moment of collégial communion during your ad Limina visit. Our assembly today bears witness to the truth that the Lord Jesus willed that Peter and the other Apostles should form an apostolic college and thereby be linked in bonds of unity, charity and peace. We are gathered here in the name of Jesus, "the chief Shepherd" of the Church and the Lord and Saviour of us all. Through him and in the Holy Spirit we give thanks and praise to the Father for the abundant grâces and blessings bestowed on the Church in Nigeria. The power of the Gospel has taken root in the hearts of the faithful and enabled the Church to grow. 1 The kind words of greeting which Cardinal Ekandem has expressed to me on your behalf and that of all your priests, Religious and faithful are deeply appreciated. Each of you represents the members of your local Church and thus I wish to offer through you my cordial greetings and the assurance of my prayerful remembrance to ali the People of God entrusted to your pastoral care. In the words of Saint Paul : "I pray that God will bestow on you gifts in keeping with the riches of his glory. May he strengthen you inwardly through the working of his Spirit. May Christ d well in your hearts through faith, and may charity be the root and foundation of your life". 3 18 1 Cor 16:13. * Die 3 m. Septembris a. 1987. 1 Cf. Lumen Gentium, 22. 2 1 Pt 5:4. 3 Eph 3:16-17. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 60 2. It is for me a joy at this time to recali the vivid memories of my apostolic visit to Nigeria some five years ago. Düring my visit I was able to see firsthand the vitality and enthusiasm of the faith of your people. My brief tour filled me with hope for the future of evangelization in your country. As you will remember, it was with the hope that my coming would initiate a new era of evangelization in Nigeria that I undertook the pastoral visit. I am pleased to learn that it has brought about a new missionari) impetus, a great pride in the people for their identity as Christians, and the discovery of the need of greater unity on all the levéis of pastoral action. It is my repeated prayer that zeal for evangelization will continue to animate the whole Church in Nigeria. I wish to praise the many courageous initiatives that you have already undertaken for proclaiming the Gospel and I encourage you, beloved Brothers, to renew your efforts in the great task of evangelization which constitutes the essential mission of the Church ; it is her vocation, it is her deepest identity. 4 As I reminded you during my pastoral visit, "In practice the Church's vocation to evangelize means abo ve all living the Gospel more deeply. It means accepting Christ's call to conversion and accepting the demands inhérent in the faith preached by Jesus ... Understood in this way, evangelization involves a process of purification and interior change that affects our local Churches. It means con­ version unto salvation : the ecclesial community becoming ever more a community of living faith, a communion of prayer, a centre of charity radiating concern for the poor and the sick, the lonely, the abandoned, the handicapped, those with leprosy, those who are weak in faith, those who need support and are looking for someone to show them the love of Christ". 5 3. My dear Brothers : you corne from différent régions of Nigeria. You bring with you the hopes and aspirations, the joys and sorrows of your priests, Religious and laity. Sharing, as we do, a common pastoral responsibility for thèse local Churches of yours, I wish to reflect with you briefly on an issue of capital importance, namely, your unity and concerted action as Bishops. * Cf. Evangelii Nuntiandi, 14. 5 Discourse to the Nigérian Bishops, Lagos, 15 February 1982. Acta Ioannis Pauli Pp. II 61 The episcopacy is but one ministry in the Church's variety of ministries. However, the episcopal ministry is uniquely endowed with sacred and sacramental power to preside over the Church in service, as Christ provided that his Apostles and their successors should do after his return to the Father. Christ gave his Apostles a clear example how he wished them to exercise their authority. Mindful of their human weakness, Christ prayed that they would be confirmed by the Holy Spirit, by one another and in a particular way by Peter. The Lord tells Peter : "I have prayed that your own faith may not f ail ; and once you have turned back, you must strengthen your brothers". 6 7 8 4. The College of Bishops serves the unity of the Church in a special way. The constant underlying thème in the teaching of the Second Vatican Council on the episcopacy is unity—a unity of the Bishops with the Successor of Peter, of Bishops with one another, of Bishops and priests, and of Bishops with Religious and laity. As the Council states : "It is the duty of ali Bishops to promote and to safeguard the unity of faith and the discipline common to the whole Church and, to foster every ac ti vi ty which is common to the whole Church, especially efforts to spread the faith and make the light of the full truth dawn. on all people". 9 Even when a Bishop acts alone, he ministers to advance the rédemption of ali. Thus by preaching Christ, presiding over liturgical worship and administering a locai Church, his ministry affects the other locai Churches as well. The message, the worship, the ad­ ministration—all involve the Bishop in realities which go far beyond the boundaries of his own diocèse. Surely, the doctrine of collegiali ty does not lessen the Bishop's special ministry to his own diocèse. The locai Church must always be the object of the Bishop's service. Through their Bishop, united in the common brotherhood of ali the Bishops with the Successor of Peter, the individuai members of each locai Church are assured of their place in the universal Church. 5. The episcopacy is given to the Church by the Lord's divine institution precisely for her unity. As we contemplate this divine 6 7 Lumen Gentium, 18. Ibid. 8 Lk 22-23. 9 Lumen Gentium, 23. 62 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale truth, it is my fervent prayer that the brotherhood which you share as Bishops of Nigeria will serve to further your harmonious actions on the level of your National Episcopal Conference. It is in the exercise of your fraternity, with all its manifestations, that you fulfil your ministry to your people, confìrm the faith of your fellow Bishops, and keep faith in Christ through Peter. Moreover through your episcopal brotherhood in faith and love you provide the necessary conditions for the progress of the Church in Nigeria, as well as for her effective impact on the civil society of your country, upon our separated Christian brethren and upon the members of non-Christian religions. 6. I am aware of the présent difficulties that you are encountering in proclaiming the Gospel and engaging in dialogue with the followers of other religions. You are called each day as Bishops to be a sign of the love of Jesus Christ to ali the individuáis and groups of whatever religion. In a multireligious society such as Nigeria, where there are an almost equal number of Muslims and Christians and many adhérents of traditional African religions, I encourage you "to reafflrm the commitment of the Catholic Church both to dialogue and to the proclamation of the Gospel. There can be no question of choosing one and ignoring or rejecting the other. Even in situations where the proclamation of our faith is difficult, we must have the courage to speach of God who is the foundation of that faith, the reason for our hope, and the source of our love". 10 The teaching of the Second Vatican Council in its Déclaration on the Relationship of the Church to Non-Christians invites all Christians and Muslims to strive sincerely for mutual understanding. They are called to cooperate in the task of securing peace and social justice, freedom and human rights on behalf of all people. Our dialogue with the Muslims means a readiness to cooperate with others for the betterment of humanity, and a commitment to search together for true peace. 11 7. My dear Brothers : I wish to consider with you the important role of the Christian family, "the domestic Church", in evangelizing Nigérian society and in building up the Kingdom of God. Already there exists in your culture a great sensé of the family bond which can 10 Address to the Secrétariat for Non-Christians, 28 April 1987. 11 Cf. Nostra Aetate, 3. 63 Acta Ioannis Pauli Pp. II greatly serve the Christian vision of married life in a community of conjugal love. In the words of the Second Vatican Council, "Christian spouses, in virtue of the Sacrament of Matrimony, signify and partake of the mystery of that unity and fruitful love which exists between Christ and his Church. The spouses thereby help each other to attain to holiness in their married life and by the rearing and éducation of their children". Despite the practices of polygamy and divorce, which are accepted by many people today, you must never grow tir ed of proclaiming the truth about marriage. As "a mutuai gift of two persons, this intimate union, as well as the good of children, imposes total fidelity on the spouses and argues for an unbreakable oneness between them". Thus you are called to insist that the conjugal communion of marriage is characterized by its unity and also by its indissolubility. 12 13 14 The Christian family exercices its role as an evangelizing community in Nigérian society by believing in the Gospel, steadily maturing in faith and in turn proclaiming the Good News of salvation through the witness of an exemplary Christian life. Such a dedicated witness of Christian family life is already an initial act of evangelization which at some time needs to be accompanied by the proclamation of the Kingdom of God and the person of Jesus Christ. Concerning the Christian family's role of evangelization, Pope Paul VI wrote : "The family, like the Church, ought to be a place where the Gospel is transmitted and from which the Gospel radiâtes. In a family which is conscious of this mission, all members evangelize and are evangelized. The parents not only communicare the Gospel to their children, but from their children they can themselves receive the same Gospel as deeply lived by them. And such a family becomes the evangelizer of many other families, and of the neighbourhood of which it forms part". 15 8. I thank ali of you, beloved Brothers, for your dedication as pastors to the flock that has been entrusted to your care. I recali at this time the heroic sacrifices of many devoted missionaries who over the past Century have preached the Gospel in Nigeria and sustained 12 Cf. Eph 5:32. 13 Lumen 14 Gaudium et Spes, 48. Gentium, 11. " Evangelii Nuntiandi, 71. Acta Apostolicae Sedis - 64 Commentarium Officiale the faithful in giving an ever more authentic witness to the teaching of Ohrist and his Church. Their exemplary Ii ves have inspired many Nigérian young people to offer themselves to Christ in the priesthood and in the religious life. In your daily labours at the service of the Gospel, I wish to commend each of you to the intercession of Mary, Queen of the Apostles, asking her to assist you. And in the love of Jesus her Son, I impart my Apostolic Blessing to you and to your clergy, Religious and faithful. NUNTIUS SCRIPTO DATUS Reverendissimo episcopo Eistettensi missus XII expleto saeculo ab obitu sancti Villibaldi. »Die Freude an Gott - unsere Kraft«. Unter dieses Motto hast Du zusammen mit Deinen Mitbrüdern im Hirtenamt und den Gläubigen Deiner Ortskirche das Jubiläumsjahr gestellt, das Ihr zur Feier der 1200. Wiederkehr des Heimgangs Eures Bistumsgründers, des heiligen Willibald, festlich begeht. Das Vorbild dieses kraftvollen Glaubensboten, der sechsundvierzig Jahre lang in Eurer Heimat die befreiende Botschaft Christi verkündet hat, ist Euch in diesen Monaten zu einem besonderen Ansporn geworden, den Glau­ ben an Gott und seine Heilspläne in Euch zu erneuern und zu vertiefen. Daraus soll Euch neue Entschlossenheit erwachsen, das kostbare Geschenk des Glaubens an Eure Mitmenschen weiterzugeben, die be­ wußt oder auch nur unbewußt danach hungern. In diesen Tagen erreicht Eure Jubiläumsfeier nun ihren Höhepunkt, da Ihr das Hoch­ fest des hl. Willibald am 7. Juli, dem Tag seines Todes vor 1200 Jahren, bei seinem Grab in Eurer Domkirche begeht. Willibald ist als Ausländer und Fremder aus Südengland und als Gefährte des Bonifatius zu Euren Vorfahren gekommen. Er hat seine Heimat selbstlos und mutig verlassen, um Euch zu beschenken : nicht mit irdischen Reichtümern oder weltlicher Macht, sondern mit dem Glauben an den einen wahren Gott, den Vater unseres Herrn Jesus Christus. Um Euch aber diesen Glauben in ganzer Fülle und Tiefe schenken zu können, hat er sich zuvor selbst den großen Quellen des Glaubens zugewandt. In Rom hat er die Einheit mit der Kirche der Acta Ioannis Pauli Pp. II 65 Apostel Petrus und Paulus gesucht, um sich der wahren Tradition des Glaubens von Christus her zu versichern. Dann ist er sogar nach Palästina gezogen, um auf den Wegen Jesu selbst dessen Worte und Taten tief und lebendig in sein Herz aufzunehmen, um sein glaubwür­ diger und begeisternder Verkünder werden zu können. Auch nach Konstantinopel ist Willibald gereist, um aus der wichtigen Quelle griechischer Theologie zu schöpfen, die uns in den ersten ökumenischen Konzilien ein grundlegendes Glaubensverständnis des einen und drei­ faltigen Gottes vermittelt hat. In Monte Cassino schließlich, dem berühmten Zentrum des abendländischen Ordenslebens, hat Willibald seine letzte Formung als Glaubensbote und Kirchengründer erhalten, für den Beten und Arbeiten, Glauben und Kultur, Freude an Gott und Gestaltung dieser Welt zusammengehören und die volle Würde des Menschen ausmachen. Es wird berichtet, daß der hl. Willibald im Kloster von Monte Cassino die Aufgaben des Sakristans und des Pförtners übernommen hat : Dieses scheinbar nebensächliche Element im Leben des Heiligen kann uns doch als einprägsames Bild für zwei wesentliche Dimensio­ nen im Leben eines jeden Christen gelten. So dürfen und sollen wir uns freuen, im »Hause Gottes« sein zu können, uns von seiner göttlichen Vorsehung umfangen zu wissen, täglich dafür danken zu können und seine unendliche Größe, Liebe und Treue anbetend zu verehren. Neben diesem Dienst »im Haus des Herrn« dürfen wir aber auch »Pförtner« sein, sollen wir Türen öffnen und jeden eintreten lassen, der nach der ganzen Wahrheit vom Menschen und seinem Ursprung in Gott dürstet. Die Kirche ist keine abgeriegelte Festung, sondern muß ein einladendes Haus sein, mit Fenstern und Türen, die die Verbindung mit der Welt in all ihren Dimensionen herstellen ; die Kirche soll ja alle Menschen guten Willens ermutigen, mit Christus den Weg zum Vater zu gehen und in der stärkenden Gemeinschaft der Gläubigen immer bewußter und froher darauf voranzuschreiten. Ich bitte den Heiligen Geist, die Gabe Christi an seine Jünger in der Welt, daß er der ganzen Diözese Eichstätt aus der Feier des Jubiläums zu Ehren ihres großen Bistumspatrons solche Früchte der Glaubensvertiefung und erneuerter christlicher Zuversicht schenke. Denn »die Freude an Gott ist unsere Kraft« ! In dankbarer Anerkennung nehme ich den Ausdruck Eurer treuen Verbundenheit mit dem Nachfolger des Apostels Petrus entgegen, die 5 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 66 Du, verehrter Mitbruder, kundet hast, und erteile und auf die Fürsprache besonderen Apostolischen Officiale für die Gläubigen Deines Bistums mir be­ Euch allen in der Liebe des Guten Hirten unserer Mutter Maria von Herzen meinen Segen. Aus dem Vatikan, am 26. Juni 1987. IOANNES PAULUS PP. II NUNTIUS RADIOPHONICUS Occasione oblata III conventus pro missionibus Bogotae habiti. 1. Amados Hermanos en el episcopado y queridos Congresistas veni­ dos de toda América Latina : Me es muy grato dirigiros estas palabras con ocasión del II Con­ greso Misionero Latinoamericano, que tiene lugar en Bogotá y que ha tomado como lema : « América, llegó tu hora de ser evangelizadora ». En vosotros quiero hacer presente mi saludo a todas y cada una de las Iglesias particulares del continente : a los Obispos, sacerdotes, religiosos, religiosas, a todos los hijos e hijas de la Iglesia. Un saludo de gratitud va dirigido también a los organizadores y responsables del Congreso : a Mons. Mario Revollo Bravo, Arzobispo de Bogotá; a los representantes de cada una de las Conferencias Epis­ copales del continente y a sus respectivas Comisiones Episcopales de Misiones; a las Direcciones Nacionales de las Pontificias Obras Misio­ nales y al Departamento de Misiones del CELAM. Y, junto con ellos, a tantas personas que con la oración y el sacrificio ayudan a hacer presente el Reino de Dios en el mundo. 2. Os habéis señalado como objetivo general del Congreso : Impulsar en las Iglesias particulares de América Latina el sentido misionero para que, con motivo del V Centenario del comienzo de su evangelización, realicen el propósito expresado en Puebla de « proyectarse más allá de sus propias fonteras Hace un año, durante mi visita pastoral a Colombia, os recordaba con insistencia este mismo objetivo, cuando os * Die 8 m. Iulii a. 1987. 1 N. 368. Acta Ioannis Pauli Pp. II 67 decía que <( ha llegado para toda América Latina la hora de emprender una evangelización sin fronteras » . Bien sabéis cuan cercano me siento de vosotros; con cuánta soli­ citud mi corazón comparte vuestra inquietudes y aspiraciones ; con qué gozosa esperanza veo llegar la hora misionera de vuestras Iglesias particulares. 2 Signo de mi comunión profunda con vosotros, quiere ser también la presencia del Señor Cardenal José Tomko, mi Enviado especial para este III Congreso Misionero Latinoamericano. ¡ América, ha llegado tu hora de ser evangelizadora, de ir más allá de tus fronteras ! 3. Interpelados por los « signos de los tiempos », —a casi ya qui­ nientos años del inicio de la evangelización de vuestros pueblos y a las puertas del tercer milenio cristiano—, os habéis reunido para estudiar la manera de ayudar a las Iglesias particulares de América Latina, a concretar su compromiso de proyectarse más allá de sus fronteras, dando a las misiones, desde su pobreza. No es necesario deciros con qué atención y solicitud he seguido las actividades que han preparado este Congreso, que se desarrolla en la línea de los dos primeros celebrados en Torreón y en Tlaxcala (Mé­ xico). Hago fervientes votos para que de esta asamblea, de este privi­ legiado « cenáculo », surjan propuestas, sugerencias y líneas de acción, capaces de ofrecer a cada Iglesia particular la posibilidad de traducir en la práctica y sin dilación el compromiso asumido, que hará de vuestro continente un continente de esperanza misionera para toda la Iglesia ... 4. En mis oídos resuenan las palabras del Divino Maestro : <( Id y haced discípulos a todas las gentes ... enseñándoles a guardar todo lo que yo os he mandado » . Este mismo mandato ha motivado los viajes misioneros del Sucesor de Pedro a los cinco continentes. Hoy, al con­ templar el panorama que ofrece una gran parte de la humanidad que aún no ha descubierto a Cristo y recibido su mensaje de salvación in­ tegral, el mandato del Señor Jesús cobra mayor fuerza y se hace sumamente apremiante. 3 Al final del segundo milenio cristiano, la Iglesia, que es (( misionera 2 3 Bogot-í, Discurso en la Catedral Primada, 1 de julio de 1986. Mt 28, 19-20. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 68 Officiale por naturaleza », no puede cerrar los ojos a semejante panorama y a tales exigencias. Para que América Latina pueda responder a este permanente llamado que hace la Iglesia universal, ha de saber comunicar a los demás la fe recibida, compartiendo las gracias particulares que han acompañado el don de la fe. Durante este medio milenio de vida cristiana en América Latina, el Espíritu Santo ha enriquecido con sus dones a las diversas comuni­ dades de creyentes concediéndoles grandes santos y numerosos misio­ neros. De este modo se han ido preparando los caminos para poder llevar ahora el Evangelio al mundo de hoy, en todos sus espacios y ambientes. No se puede olvidar que « vuestra hora misionera es el compromiso de una herencia recibida » . 4 5. América está llamada a ser « continente de la esperanza misio­ nera ». Debe y podrá serlo si renueva « su inspiración más profunda, la que le viene directamente del Maestro : ¡ A todo el mundo ! ¡ A toda creatura ! Hasta los confines de la tierra !». Debe y podrá serlo enviando, desde su pobreza, mensajeros que anuncien a todas las gentes el « Evan­ gelio, que es fuerza de Dios para la salvación de todo el que cree porque en él se revela la justicia de Dios » . 5 6 La Iglesia en América ha sido y es consciente de que proclamar y dar testimonio del Evangelio a todas las gentes es una responsabilidad de todos y cada uno de los Obispos, consagrados « para la salvación de todo el mundo » . Es también responsabilidad de todo sacerdote, reli­ gioso y religiosa, que, en comunión con sus Pastores están llamados a participar plenamente, en conformidad con su propio carisma, en la edificación del Cuerpo Místico de Cristo, en todas las regiones de la tierra. Y lo es, igualmente, de todo bautizado, pues creer en Cristo exige interesarse por la salvación de todos los hombres, sus hermanos. 7 Gracias a esta conciencia, la Iglesia en América ha hecho ya mucho por el mundo misionero. Pero lo que falta y es posible hacer es mucho más. ¡ Sí, América, ha llegado tu hora ! Examinad pues, queridos Hermanos en el episcopado, amados hijos e hijas, esta urgencia prioritaria. Que este encuentro, como signo 4 Tumaco, Discurso del 4 de julio de 1986. 5 EN, 50. 6 7 Rom 1, 16-17. Cf. AO, 38; LO, 23. 69 Acta Ioannis Pauli Pp. II de unidad y comunión eclesial, os mueva a todos, Obispos, sacerdotes, religiosos, religiosas y laicos para que con vigoroso empeño, —en pala­ bras de mi venerado predecesor el Papa Pío XII— podáis (( cumplir la misión que la Divina Providencia parece haber confiado a ese inmenso continente, que se enorgullece de su fe católica, y de tomar parte preferente en la nobilísima tarea de comunicar, más allá de sus pro­ pias fronteras, los preciosos dones de paz y salvación )). 8 6. Pido a Dios que dé nuevo impulso a vuestro compromiso misionero durante este Año Mariano. Que María, Estrella de la Evangelización, la primera evangelizadora de América, « presente en la misión y en la obra de la Iglesia que introduce en el mundo el Reino de su Hijo » , os acompañe y asista en vuestras jornadas de estudio y reflexión y obtenga del Señor las gracias necesarias para hacerlas fructificar abundantemente. Los santuarios, dedicados a María en cada uno de vuestros pueblos, se van a convertir en un Magníficat misionero que, como canto de Iglesia peregrina precedida por María en marcha hacia el V centenario de vuestra evangelización y hacia el año dos mil, va a señalar la hora misionera de toda América Latina. 9 A todos bendigo de corazón, en el nombre del Padre y del Hijo y del Espíritu Santo. Amén. 8 9 Cf. Ad Ecclesiam Christi, 29 junio 1955, AAS 47 (1955), 541. RM 28. 70 Acta Apostolicae Sedis ACTA - Commentarium Officiale CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI INSTRUCTIO DE OBSERVANTIA ERGA VITAM HUMANAM NASCENTEM DEQUE PROCREATIONIS DIGNITATE TUENDA. Responsiones ad quasdam quaestiones nostris temporibus agitatas PRAENOTANDA Ad Congregationem pro Doctrina Fidei quaesita pervenerunt propo­ sita a variis Conferentiis Episcopalibus et Episcopis singularibus, a theologis, a medicis et a viris scientiarum peritis, qui poscebant an congruerent cum principiis catholicae doctrinae de moribus eae artes technicae biomedicae, quibus datur ut interventus fieri possint in exor­ diis vita hominis et in ipsis procreationis processibus. Haec Instructio, quae fructus est latae consultationis necnon attentae considerationis super declarationibus, quae a variis episcopatibus editae sunt, non eo spectat, ut rursus universa doctrina Ecclesiae de nascentis humanae vitae et procreationis dignitate proponatur, sed ut, sub luce doctrinae iam traditae, convenientes dentur responsiones praecipuis quaestionibus quae, in re de qua agitur, in medium prolatae sunt. Rerum exponendarum ordo hic erit : per Introductionem revocantur principia fundamentalia ordinis anthropologica ac moralis, quae neces­ saria sunt ad recte expendenda problemata et ad responsa danda hisce interrogationibus; in prima parte agendum erit de observantia erga hominem debita inde a primo eius vitae momento ; in secunda parte quaestiones morales pertractabuntur quae oriuntur ex rei technicae in­ terventibus in humana procreatone ; in tertia parte nonnullae directoriae 71 Congregatio pro doctrina Fidei normae impertientur circa mutuas rationes, quae inter legem moralem et civilem legem intercedunt, quod attinet ad observantiam erga embryones et fetus humanos * et ad legitimitatem technicarum rationum in procreatone artificiose quaesita. INTRODUCTIO 1. INVESTIGATIO BIOMBDICA ET ECCLESIAE DOCTRINA. Donum vitae, quam Deus Creator et Pater homini commisit, postulat ut is inaestimabilis eius pretii conscius fiat et officia ei adnexa susci­ piat : in hoc primario principio oportet cardo vertatur totius exposi­ tionis, ut moralia problemata clariore in luce ponantur ac solvantur, quae gignuntur ex artificiosis interventibus in vita nascenti et in pro­ creationis processibus. Ob scientiarum biologicam m et medicae artis progressus, homo medendi rationibus magis magisque efficacibus uti quidem potest, sed potest etiam novas sibi comparare potestates, quarum consectaria praevideri nequeunt, quod attinet ad humanam vitam in eius initio et in primis eius temporibus. Diversi procedendi modi hodie sinunt in­ terventus, qui non solum auxiliari, sed etiam dominari possunt pro­ creationis processibus. Huiusmodi technicae rationes possunt homini facultatem tribuere « sortem suam in manibus habendi ». Sed illum etiam obnoxium efficiunt « sollicitationi praetergradiendi fines domina­ tus rationi consentanei in naturam ».' Eaedem, quamquam conferunt ad hominis progressum, nihilominus gravia etiam pericula coniuncta habent. Hinc est, cur multi instanter flagitent ut in interventionibus quae procreationem attingunt, bona et iura personae humanae sarta tecta serventur. Quae quidem clarioris luminis et directoriarum nor­ marum postulationes proveniunt non solum a christifidelibus, sed ab * Voces « zygotum », « prae-embryon », plina biologica receptum, indicare «embryon», possunt succedentia « f e t u s » iuxta usum in discitempora in viventis humani processu ad suam maturitatem assequendam. Haec Instructio libere his vocibus utitur, eis tribuens eandem ethicam aestimationem ad significandum fructum, vitae autonomae capacem vel non, generationis humanae, a primo eius vitae momento usque ad nativitatem. Ratio huius ex ipso textu patebit (cf. I. 1). 1 de Ioannes Medicina Paulus Interna II, et Sermo LXXXII ad participes Conventus die 27 Octobris 1980: AAS 72 (1980), p. 1126. LXXXI Societatis Conventus Italicae de Societatis Chirurgia Italicae Generali, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 72 iis etiam qui Ecclesiae, utpote « rerum humanarum expertae » , quoquo 2 modo munus agnoscunt deserviendi « civili amoris cultui » 3 ac vitae. Ecclesia Magisterii sui auctoritatem non interponit vi peculiaris competentiae in regione scientiarum quae in experimentis nituntur ; sed postquam comperta habet elementa, quae investigationibus scientificis et re technica suppeditantur, ipsa, vi muneris evangelici officiique apostolici, moralem intendit doctrinam proponere, quae personae di­ gnitati eiusque integrae vocationi congruat, criteria iudicii moralis exponendo circa investigationum scientificarum et rei technicae appli­ cationes, peculiarique modo circa ea omnia quae ad humanam vitam eiusque exordia attineant. Quae quidem criteria sunt: observantia, defensio et promotio hominis, eius « primarium et fundamentale » ius ad vitam, eius dignitas personae quae animo spirituali ac morali re­ 4 sponsabilitate ditatur et ad beatificam cum Deo communionem vocatur. 5 Ecclesia, cum se interponit etiam in hoc campo, amore ducitur, quo hominem prosequi debet, eum adiuvando ad iura officiaque sua cognoscenda atque observanda. Talis amor ad fontes caritatis Christi alitur : contemplans Verbi Incarnati mysterium, Ecclesia percipit etiam « hominis mysterium » ; Evangelium salutis annuntians, homini pate­ 6 facit dignitatem ipsius eumque ad plenam sui veritatem detegendam invitat. Ecclesia hoc modo divinam legem rursus proclamat, ut veri­ tatis et liberationis opus perficiat. Ac revera ex bonitate Deus — ut rectam vitae semitam ostendat — hominibus mandata sua tradit gratiamque ad ea observanda concedit; pariter ex caritate — ut eos adiuvet ad perseverandum in hac via — Deus semper offert unicuique veniam suam. Christus infirmitatum no­ strarum miseretur : Ipse noster Creator ac Redemptor noster est. Utinam eius Spiritus animos aperiat ad donum pacis quae a Deo manat, et ad eius praecepta intelligenda. 2 Paulus V I , Sermo ad Sessionem Generalem Nationum Unitarum, die 4 Octobris 1965: AAS 57 (1965), p. 878; Litt. Encycl. Populorum Progressio, 13: AAS 59 (1967), p. 263. 3 Paulus V I , Homilia infra Missam occasione Anni Sancti conclusi, die 25 Decem- bris 1975: AAS 68 (1976), p. 145; Ioannes Paulus I I , Litt. Encycl. Dives in miseri- cordia, 30: AAS 72 (1980), p. 1224. 4 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV tionis Medicae ex universo orbe, die 29 octobris 1983: Sessionis Generalis Consocia- AAS 76 (1984), p. 390. Dignitatis humanae, 2. 5 Cf. Declar. 6 Const. past. Gaudium et spes, 22; Hominis, 8: AAS 71 (1979), pp. 270-272. Ioannes Paulus I I , Litt. Encycl. Redemptor 73 Congregatio pro doctrina Fidei 2. DISCIPLINAE NATURALES ET RES TECHNICA IN PERSONAE HUMANAE SER- VITIUM ADHIBENDAE. Deus ad imaginem et similitudinem suam hominem creavit : « ma­ sculum et feminam creavit e o s » (Gen 1, 27), eis munus committens terram subiciendi (cfr. Gen 1, 28). Scientifica rerum naturae funda­ mentalis investigatio eiusque applicatio hunc hominis dominatum in res creatas significanter manifestant. Disciplinae naturales et res technica, quae sunt pretiosa hominis adiumenta, si quidem ad eius servi­ tium adhibeantur eiusque integram progressionem promoveant in com­ mune bonum omnium, ex se ipsae non valent ad humanae vitae huma­ nique progressus sensum indicandum. Cum illae ordinentur ad homi­ nem, a quo originem et incrementum suscipiunt, sequitur ut intra humanae personae eiusque moralium bonorum ambitum inveniatur descriptio finium, ad quos ipsae tendunt, et cognitio limitum, quibus continentur. Perperam igitur neutrali tas legis moralis vindicatur, cum agitur de investigationibus scientificis earumque applicationibus; ceterum, agendi normae nequaquam sumi possunt e sola rei technicae effi­ cientia, vel ex utilitate quae aliquibus obveniat cum detrimento alio­ rum, vel, quod peius est, ex ideologiis quae praevalent. Quare disci­ plinae naturales et res technica ex sua ipsarum intima significatione postulant absolutam criteriorum moralium fundamentalium observan­ tiam ; scilicet deservire debent personae humanae, eius iuribus inalie­ nabilibus eiusque vero atque integro bono, secundum Dei consilium ac voluntatem. 7 Rei technicae velox progressus atque inventa instantius urgent praedictorum criteriorum observantiam : scientia a conscientia officii seiuncta nonnisi ad hominis perniciem conducere potest. « Aetas autem nostra magis quam saecula anteacta, tali sapientia indiget ut huma­ niora fiant quaecumque nova ab homine deteguntur. Periclitatur enim sors futura mundi nisi sapientiores suscitentur homines » . 7 8 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 35. * Const. past. Gaudium et spes, 15. Cf. etiam Paulus V I , Litt. Encycl. Populorum progressio, 20: hominis, 15: AAS 59 (1967), p. 267; Ioannes Paulus II, Litt. Encycl. Redemptor AAS 71 (1979), pp. 286-289; Adhort. Apost. Familiaris consortio, 8: 74 (1982), p. 89. AAS Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 74 3. ANTHROPOLOGIA ET INTERVENTUS IN REI Officiale BIOMEDICAE CAMPO. Quaenam moralia criteria adhibenda sunt ad problemata in clariore luce ponenda, quae hodie in campo rei biomedicae gignuntur? Ut huic quaestioni respondeatur, oportet praevia habeatur recta notio naturae personae humanae quoad ius corpoream rationem. Revera persona humana, nonnisi operando secundum veram suam naturam, sese tamquam « unam sui summam » perficere potest ; quae quidem natura simul est corporea ac spiritualis. Vi substantialis suae unionis cum anima spirituali, corpus humanum considerari nequit dumtaxat tamquam summa textuum, membrorum atque functionum ; neque fas est sicut animalium corpus illud aestimare, sed habendum est pars constitutiva personae, quae per illud manifestatur atque exprimitur. 9 Lex moralis naturalis exprimit atque praescribit fines, iura atque officia, quae in corporali ac spirituali personae humanae natura inni­ tuntur. Ea lex igitur haberi nequit tamquam norma unice biologica, sed definiri debet tamquam ordo rationis, iuxta quem homo a Creatore vocatur ad vitam suam suasque actiones moderandas atque ordinan­ das, peculiarique modo ad utendum et fruendum corpore suo. 10 Ex his principiis hoc primum consectarium deduci potest : inter­ ventus in corpore humano non attingit dumtaxat textus, membra eorumque functiones, sed, licet gradibus diversis, ipsam quoque per­ sonam afficit ; ac propterea significationem atque officia secumfert quae ad moralem ordinem spectant, modo fortasse non aperto, sed vero. Haec Ioannes Paulus II fortiter asseruit in allocutione habita ad Con­ sociationem Medicorum ex universo orbe : « Quaelibet persona humana, in sua indole singulari absolute unica, constat non tantum spiritu sed etiam corpore, ideoque in corpore et per corpus persona attingitur in sua concreta realitate. Quapropter observantia dignitatis hominis secumfert observantiam huius identitatis hominis, qui corpore et anima unus est, ut Concilium Vaticanum II affirmavit (Const. Gaudium et spes, 14, 1). Ex hac anthropologica consideratione erui debent fun­ damentalia operandi criteria, si agitur de interventibus non omnino therapeuticis, cuius generis sunt interventus spectantes condicionem biologicam humanam in melius mutandam » . n 9 Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 11: AAS 74 (1982), p. 92. 10 Cf. Paulus VI, Litt. Encycl. Humanae vitae, 10: 11 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: AAS 60 (1968), pp. 487-488. Generalis Consociationis AAS 76 (1984), p. 393. Congregatio pro doctrina Fidei 75 Biologia atque ars medica, suarum applicationem ope, ad integrum vitae humanae bonum tunc conferunt cum personae morbo atque infir­ mitate affectae auxilium praebent, observando dignitatem ei debitam, quatenus est creatura Dei. Nemo biologus vel medicus, vi scientiae ac peritiae suae, rationabiliter arrogare sibi potest facultatem de origine ac sorte hominis deliberandi. Huiusmodi norma peculiari modo ser­ vanda est in sexualitatis ac procreationis provincia, in qua vir ac mulier primaria bona amoris ac vitae in actum traducunt. Deus, qui amor et vita est, viro ac mulieri vocationem indidit ad participandum speciali modo suum mysterium personalis communionis suumque opus Creatoris et Patris. Hinc est cur matrimonio insint bona propria unionis atque procreationis, quae tanta pollet dignitate, ut nullo modo comparari possint cum iis quae apud cetera inferioris gradus viventia inveniuntur. Haec bona atque hae significationes, quae ad ordinem personalem pertinent, definiunt, respectu habito ad legem moralem, etiam significationem ac limites artificiosorum inter­ ventuum in procreatone et in ortu vitae humanae. Qui interventus, quatenus artificiosi, respuendi non sunt. Qua tales testantur quid valeat ars medica ; at eorum moralis aestimatio referatur oportet ad digni­ tatem humanae personae, cuius est perficere divinam sibi inditam voca­ tionem ad donum- amoris atque ad donum vitae. 12 4. CRITERIA FUNDAMENTALIA AD MORALE IUDICIUM FERENDUM. Bona fundamentalia quae cum methodis procreationis artificialis humanae conectuntur, duo numerantur : vita creaturae humanae ad exsistendum vocatae, et singularis indoles transmissionis huius vitae in matrimonio. Horum igitur bonorum congrua ratio habeatur necesse est, cum morale iudicium est ferendum de huiusmodi methodis pro­ creationis humanae artificialis. Vita phisica, unde in mundo humanarum vicissitudinum cursus incipit, nullo modo totam explet personae praestantiam, neque habenda est pro supremo bono hominis qui ad vitam sempiternam vocatur. Ipsa tamen ad hominis structuram pertinet quodammodo tamquam bonum (( fundamentale », propterea quod in ipsa vita phisica cetera omnia personae bona nituntur atque explicantur. Indoles inviolabilia iuris 13 Cf. Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 11: pp. 91-92; cf. etiam Const. past. Gaudium et spes, 50. 12 13 AAS 74 (1982), Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de abortu procurato, 9: (1974), pp. 736-737. AAS 66 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 76 Officiale ad vitam, quo creatura humana innocens gaudet « a conceptus mo­ mento usque ad mortem » , signum atque postulatum est ipsius inviolabilis indolis personae, cui Creator vitae donum largitus est. Respectu habito ad vitae transmissionem qualis apud cetera ani­ man tia in mundo universo animadvertitur, transmissio vitae humanae singularem indolem prae se fert, quae ab ipsa singulari personae huma­ nae indole promanat. « Quoniamque hominis vita aliis hominibus consulto et cogitate traditur, sequitur idcirco, ut hoc agatur ad Dei praescriptiones firmissimas, sanctissimas, inviolatas ; quas scilicet nemo non agnoscere, non servare debet. Quocirca hac in re nemini omnium licet iis uti viis rationibusque, quibus vel arborum vel animantium vitam prorogare licet » . 14 15 Hodierni rei technicae progressus effecerunt ut procreatio haberi possit absque sexuali coniunctione, per concursum in tubulo vitreo seu in vitro, uti aiunt, cellularum germinalium, quae a viro et muliere antea sumptae sunt. At, quod arte technica fieri potest, non eo ipso lex moralis admittit. Rationis ope perpendere fundamentalia bona vitae et procreationis humanae est necessaria condicio, ut morale iudicium ferri possit de huiusmodi rei technicae interventibus in humano vivente inde a primis gradibus eius vitae processus. 5. NONNULLA ECCLESIAE MAGISTERII DOCTRINAE CAPITA. Pro parte sua Ecclesiae Magisterium etiam in hoc campo lumen Revelationis humanae rationi subministrat : doctrina quae de homine a Magisterio traditur, multa complectitur elementa, quae lucem affe­ runt quaestionibus hic ad solvendum propositis. Inde a conceptionis momento, vita cuiusvis humanae creaturae omnino est observanda, cum in terris homo sola creatura sit, quam Deus « propter seipsam voluerit » et anima spiritualis uniuscuiusque hominis « immediate creata » a Deo sit ; homo in se totus Creatoris refert imaginem. Humana vita pro re sacra habenda est, quippe quae inde a suo exordio « Creatoris actionem postulet » ac semper pecu16 1 7 18 14 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV tionis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: 15 w 17 Sessionis Generalis Consocia- AAS 76 (1984), p. 390. Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Mater et magistra, I I I : AAS 53 (1961), p. 447. Const. past. Gaudium et spes, 24. Cf. Pius X I I , Litt. Encycl. Humani generis: AAS 42 (1950), p. 575; Paulus V I , Professio fidei: AAS 60 (1968), p. 436. 18 Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Mater et magistra, III: AAS 53 (1961), p. 447; 77 Congregatio pro doctrina Fidei liari necessitudine cum Creatore, unico fine suo, perstet conexa. Solus Deus vitae Dominus est ab exordio usque ad exitum : nemo, in nullis rerum adiunctis, sibi vindicare potest ius mortem humanae creaturae innocenti directe afferendi. 19 20 Procreatio humana consciam coniugum cooperationem postulat cum fecundo amore Dei ; donum vitae humanae fieri debet in matrimonio per actus proprios atque exclusivos coniugum, iuxta normas in eorum personis in eorumque coniugali vinculo inscriptas. 2 1 22 I OBSERVANTIA ERGA EMBRYONES HUMANOS Iis attente perpensis, quae hac Magisterii Doctrina traduntur et quae per rationem cognita supra commemorata sunt, copia datur respondendi multiplicibus moralibus quaestionibus, quas in medio ponunt technici interventus in humano vivente, qui peraguntur in eius vitae primordiis atque in eius conceptionis processibus. 1. QUAENAM OBSERVANTIA HUMANO EMBRYONI DEBETUR, RATIONE HABITA EIUS NATURAE EIUSQUE IDENTITATIS? Viventi humano, uti personae, observantia debetur inde a primo eius vitae momento. Methodi artificialis fecundationis, ut varii interventus haberi possint in Diversas ob causas id fieri contingit : tionem, ob scientiae investigationem, cf. Ioannes Paulus II, creatane responsabili », V I , 2 (1983), p. 562: Sermo die 17 ad sacerdotes Septembris quae inductae sunt, effecerunt embryonibus et fetibus humanis. ob morborum diagnosim et cura­ ob commercium. Ex his omnibus participes 1983: seminarii studiorum Insegnamenti di Giovanni «De Paolo proII, « I n cuiusvis humanae personae ortu est actus creativus Dei: nullus homo in hunc mundum venit fortuito; ipse semper est terminus amoris creativi Dei ». 19 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 24. 20 Cf. Pius X I I , Sermo ad Consociationem Medicam-Biologicam « S. Luca », Novembris 1944: Discorsi e Radiomessaggi, VI 21 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 50. 22 Const. past. Gaudium et spes, 51 : (1944-1945), pp. die 12 191-192. « Moralis igitur indoles rationis agendi, ubi de componendo amore coniugali cum responsabili vitae transmissione agitur, non a sola sincera intentione et aestimatione motivorum pendet, sed obiectivis criteriis, ex personae eiusdemque actuum natura desumptis, determinari debet, quae integrum sensum mutuae donationis ac humanae procreationis in contextu veri amoris observant ». 78 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gravia gignuntur problemata. Licetne admittere ius experimenta in fetibus humanis peragendi, quae scientiae investigationibus deser­ viant? Quae normae sequendae et quae leges ferendae sunt hac in rerum provincia? Ut huiusmodi quaestionibus responsio detur, praevia dili­ gens investigatio instituenda est de natura deque identitate propria — sermo fit de « Statu » — embryonis humani. Pro parte sua Ecclesia in Concilio Vaticano II rursus nostrae aetatis hominibus constantem certamque doctrinam suam proposuit, vi cuius vita « inde a conceptione, maxima cura tuenda est ; abortus necnon infanticidium nefanda sunt crimina )). Recentiore tempore Charta iurium familiae, a Sancta Sede edita, id ipsum confirmavit : « Vita humana prorsus observanda ac tuenda est inde a conceptione » . Haec Congregatio probe compertas habet hodiernas disputationes de vitae humanae initio, de individua viventis humanis indole, deque personae humanae identitate. Ipse commemorat doctrinam, quae in Declaratione de abortu procurato continetur : « Semel atque ovum fe­ cundatum est, iam inchoata est vita, quae neque patris neque matris est, verum novi viventis humani, qui propter seipsum crescit. Is num­ quam humanus fiet, nisi iam tunc talis fuit. Scientia genetica recen­ tioris temporis praeclare confirmat has res, quae manifesto semper patuerunt ... Ipsa videlicet demonstravit iam a primo momento adesse fixam structuram seu programma geneticum huius viventis : hominem nempe, omnibus suis notis propriis praefinitisque iam ornatum. Ab ipsa fecundatione iniit mirificus cursus cuiusdam vitae humanae, cuius singulae potentes facultates tempus poscunt, ut recte ordinentur atque ad agendum praeparentur » . Quae doctrina perstat valida, eademque, si opus sit, confirmatur recentioribus progressibus humanae biologiae, quae in zygoto * a fecundatione orto agnoscit iam novi individui humani constitutam esse biologicam identitatem. 23 24 25 Fatendum quidem est nullum indicium ex experimentis deductum per se satis esse ad animam spiritualem demonstrandam; conclusiones tamen, ad quas pervenerunt scientificae investigationes de humano embryone, pretiosa suppeditant elementa, ex quibus rationis ope di- 23 Const. past. Gaudium et spes, 51. 24 Sancta Sedes, Carta dei diritti della famiglia, art. 4: L'Osservatore Romano, die 25 Novembris 1983. 25 Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de AAS 66 (1974), p. 738. * Zygotum est cellula orta a fusione duorum gametum. abortu procurato, 12-13: 79 Congregatio pro doctrina Fidei gnosci potest personam iam adesse praesentem inde ab hac prima vitae humanae significatione : cur igitur vivens creatura humana non esset etiam persona humana? Magisterium Ecclesiae expresse auctoritatem suam non interposuit circa hanc affirmationem, quae proprie ad philo­ sophiam pertinet, at constanter moralem reprobationem confirmat cuius­ vis abortus procurati. Quae doctrina neque mutata est neque mutari potest. Quare fructus generationis humanae, inde a primo temporis mo­ mento quo exsistere incipit, hoc est a momento quo formatio zygoti inchoatur, absolutam illam exigit observantiam, quae ex lege morali homini debetur quoad totam suam rationem corporalem atque spiri­ tualem. Creatura humana ut persona observanda atque tractanda est inde ab eius conceptione, ac propterea inde ab illo temporis momento ipsi agnoscenda sunt iura personae, quorum primum recensetur ius inviolabile ad vitam, quo unusquisque creatura humana innocens gaudet. 26 Doctrinae capita modo exposita criterium praebent fundamentale ad varia solvenda problemata, quae e progressu disciplinarum biomedicarum gignuntur in hoc campo : quoniam scilicet embryon ut persona tractandus est, inde sequitur ut ei debeatur etiam suae integritatis defensio, idemque curandus ac sanandus sit sicut quilibet homo, quan­ tum fieri potest, in ambitu medicae assistentiae. 2. ESTNE MORALITER LICITA DIAGNOSIS PRAENATALIS? Si diagnosis praenatalis tuetur vitam et integritatem embryonis et fetus humani atque spectat ad singulum embryonem servandum et curandum, responsio est affirmativa. Diagnosis praenatalis, enim, notas facere potest condiciones em­ bryonis aut fetus, cum adhuc in sinu matris gestatur ; permittit vel sinit ut nonnulli interventus therapeutici, ope artis medicae vel chirurgicae, maturius atque efficacius praevideantur. Huiusmodi diagnosis licita est, si methodis adhibitae, de consensu parentum qui rite certiores facti sint, vitam et integritatem embryonis ac matris tueantur, vitando ne hi in pericula haud proportionata com­ mittantur. Ea tamen graviter legi morali adversatur, si, prout erit 27 26 Cf. Paulus V I , Sermo ad participes XXIII Conventus Nationalis Iurisperitorum Catholicorum Italicorum, die 9 Decembris 1972: AAS 64 (1972), p. 777. 27 Obligatio vitandi pericula haud proportionata secumfert veram observantiam Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 80 Officiale eius exitus, admittat abortum fieri posse : diagnosis, qua corporis deformatio vel morbus hereditarius deteguntur, aequiparanda non est damnationi ad mortem. Quare mulier quae diagnosim exquirit eo pro­ posito, ut abortum procuret, si eius exitus confirmet corporis adesse deformitatem vel anomaliam, actionem committit graviter illicitam. Pariter coniux vel familiares vel quilibet alius dicendi sunt agere contra legem moralem, si mulieri praegnanti diagnosim suadeant vel imponant eodem ducti proposito, ut scilicet, si casus ferat, ad abortum procurandum procedatur. Item culpam illicitae cooperationis in se recipit etiam vir peritus, qui in diagnosi peragenda et in exitu com­ municando, consulto conferat ad nexum statuendum vel fovendum inter diagnosim praenatalem et abortum. Denique damnanda sunt tamquam violatio iuris ad vitam, quo nasciturus gaudet, et tamquam praevaricatio iurium et officiorum, quae ad parentes prae ceteris pertinent, illae directoriae normae vel programmata suscepta a civilibus auctoritatibus et a scientificis conso­ ciationibus, qui quoquo modo faveant conexioni inter diagnosim prae­ natalem et abortum, immo etiam impellant mulieres praegnantes ad se subiciendas diagnosi praenatali iam praestitutae, ut fetus de medio tollantur, qui corporis deformationibus vel morbis hereditariis sint affecti. 3. LICETNB THERAPEUTICI INTERVENTUS IN HUMANO EMBRYONE? Sicut quilibet artis medicae interventus in aegrotis, ita interventus in humano embryone liciti habendi sunt hac condicione, ut embryones vitam integritatemque observent, ne secumferant pericula haud proportionata sed spectent ad morbi curationem, ad salutis statum in erga creaturas humanas et rectitudinem propositorum therapeuticorum. Hinc medicus « in primis diligenter aestimare debebit damna forte consecutura, quae necessarius usus certae methodi rationes investigationis peragendi diagnosim, afferre de poterit quarum creaturae conceptae, honesto fine et itemque fundamentali vitabit innocuitate haud satis constat. Quodsi, ut saepe accidit in humanis optationibus, nonnihil periculi subeundum erit, medico curae erit verificare, an id compensetur vera urgenti necessitate diagnosis et magni momenti effectibus qui obtineri poterunt his rationibus in bonum ipsius creaturae conceptae» (Ioannes Paulus II, Sermo ad participes Conventus «.Motus pro vita», die 3 Decembris 1982: Haec etiam explicatio in circa subsequentibus usurpabitur. Insegnamenti di Giovanni Paolo II, V 3 [1982] 1512). « periculum locis haud huius proportionatum » Instructionis, prae oculis quotiescumque habenda huiusmodi erit dictio 81 Congregatio pro doctrina Fidei melius mutandum et ad ipsius singularis fetus superstitem vitam in tuto ponendam. Quaecumque est medita therapia adhibita, ope artis chirurgicae vel alius generis curationis, semper requiritur liber et conscius parentum consensus, iuxta normas deontologicas erga pueros servandas. Huius moralis principii applicatio prudentes ac peculiares cautiones praeci­ pere potest, cum de embryonum vita ac de fetibus agatur. Huiusmodi interventum liceitas et criteria dilucide exposita sunt a Ioanne Paulo II : (( Interventus prorsus therapeuticus intendens diversorum morborum curationem, cuiusmodi sunt morbi ex chromosomatum defectu, re lumine principiorum perpensa, optabilis sane est, dummodo coniunctum pro­ positum habeat reapse consulendi prosperiori personae valetudini, nec damnum eius integritati afferatur aut vitae condiciones deteriores fiant. Huiusmodi interventus cum tradita morali christianorum doctrina plane cohaeret » . 28 4. QUOMODO AD NORMAM LEGIS MORALIS AESTIMANDA SUNT INVESTIGATIONES ATQUE EXPERIMENTA * IN EMBRYONIBUS ET IN FETIBUS HUMANIS? Medica investigatio abstinere debet ab interventibus in embryonibus viventibus, nisi certitudine morali constet nullum damnum neque vitae neque integritati nascituri ac matris inde oriturum, itemque cautum esse, ut parentes liberum et conscium assensum praestiterint interventui in embryone. Hinc sequitur quamlibet investigationem, etsi ad solam embryonis inspectionem factam, illicitam evadere, quotiescum­ que, ob methodos adhibitas vel ob effectus inductos, per eam integritas physica aut embryonis vita in discrimen adducitur. Ad experimenta autem quod attinet, praeter generalem distinctio- 28 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Consocia- tionis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: AAS 76 (1984), p. 392. * Quoniam voces « investigatio » et « experimentum » saepe usurpantur significa- tione aequali et ambigua, necessarium videtur explicare quaenam significatio tribuenda sit hisce vocibus in hos documento. investigationis 1) Voce intelligitur quivis procedendi modus inductivus-deductivus eo spectans, ut promoveatur observatio systematica alicuius facti in campo humano, vel ut verificetur hypothesis orta ex praecedentibus observationibus. 2) Voce experimenti intellegitur quaevis investigatio, in qua creatura humana variis temporibus quod vel super eius exsistentiae: quo embryon, dignosci intenditur fetus, effectus, puer adhuc vel adultus) ignotus, vel est id nondum (in per bene cognitus, alicuius procedendi modi (e. gr. pharmacologici, theratogeni, chirurgici, etc.). 6 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 82 nem inter experimenta non directe therapeutica et ea quae directe ad curationem viventis in quo experimentum peragitur spectat, hac in re rursus distinguendum est inter experimenta in embryonibus adhuc viventibus et experimenta in embryonibus mortuis peracta. Si embryones vivunt, vitae autonomae capaces vel non, illa observantia eis adhibenda est, quae humanis personis debetur; experimenta non directe therapeutica in embryonibus illicita sunt. 29 Nullus finis, quamvis per se nobilis, cuius generis sunt emolumenta quae obventura praevidentur scientiae, ceteris hominibus vel societati, comprobare ullo modo potest experimenta in embryonibus vel fetibus humanis vivis, vitae humanae autonomae capacibus vel non, intra vel extra matris sinum degentibus. Conscius consensus, qui communiter requiritur ad experimenta clinica in adultis facienda, praestari non potest a parentibus, cum in eorum potestate non sint neque integritas phisica neque vita nascituri. Ceterum, experimenta in embryonibus vel fetibus semper secumferunt periculum, immo plerumque praevisio­ nem certam damni contra eorum phisicam integritatem, ac vel etiam mortis. Embryonem humanum vel f e tum adhibere tamquam rem vel instru­ mentum experimentorum, delictum est contra eorum dignitatem pro­ priam viventium humanorum, quibus eadem observantia debetur, quae puero iam nato et cuilibet humanae personae est adhibenda. In Charta iurium familiae, a Sancta Sede edita, haec habentur : « Observantia erga viventis humani dignitatem prohibet quamlibet artificiosam trac­ tationem experimenti causa factam et quemlibet abusum embryonis humani » . 30 Usus viventes embryones humanos servandi, in vivo vel in vitro, uti aiunt, experimenti vel commercii causa, prorsus contrarius est humanae dignitati. Quod autem attinet ad experimenta manifesto therapeutica, quae scilicet peraguntur in bonum ipsius embryonis tamquam extrema ratio ad eius vitam servandam, nec alia suppetunt valida remedia, hoc in 29 Cf. Ioannes Paulus II, Sermo Scientiarum, die 23 Octobris 1982: reprobo ad participes Conventus AAS 75 (1983), p. 37: Pontificiae Academiae «Modo quam maxime aperto atque expresso ego artificiosas tractationes embryonis humani causa peractas, quia creatura humana, a momento conceptionis usque experimenti ad mortem, L'Osservatore Romano, nullam ob causam abusui obnoxia fieri potest ». 30 Sancta Sedes, Carta dei diritti della famiglia, die 25 Novembris 1983. art. 4 b: 83 Congregatio pro doctrina Fidei casu licitus esse potest usus pharmacorum vel methodorum, quorum efficacia hucusque nondum omnino confirmata est. Ad embryonum vel fetuum cadavera, voluntarie abortiva vel non, eadem spectat observantia, quae ceterorum mortuorum hominum exuviis adhibetur. Speciatim non licet haec cadavera mutilationibus aut autopsiae subicere, nisi certo constet de morte ac nisi praevius habeatur parentum aut matris consensus. Praeterea, semper salva legis moralis praescriptio esse debet, quae excludit quamlibet cum abortu volontario societatem et scandali periculum. Etiam cum agitur de fetibus mor­ tuis, valent ea quae de adultorum cadaveribus praescribuntur, ac prop­ terea quaevis commercii forma illicita est et prohiberi debet. 31 5. QUAENAM ESSE DEBET AESTIMATIO MORALIS DE USU EMBRYONUM QUI, INVESTIGATIONIS CAUSA, HABENTUR OPE FECUNDATIONIS IN VITRO? Embryones humani in vitro producti habendi sunt creaturae hu­ manae et iuris capaces : eorum dignitas eorumque ius ad vitam obser­ vanda sunt inde a primo eorum vitae momento. Morum igitur honestati contrarium est embryones humanos gignere ad abutendum, scilicet ut efficiantur « materia biologica », quae praesto sit ad usum. Modus, quo communiter fecundatio in vitro obtinetur, non sinit ut omnes embryones in corpus mulieris transferantur; eorum nonnulli interficiuntur. Quare Ecclesia, sicut abortum procuratum damnat, ita etiam prohibet, ne vita harum humanarum creaturarum attentetur. Conscientiae officium postulat, ut palam denuntietur peculiaris gravitas voluntariae interfectionis embryonum humanorum, qui in vitro obtenti sunt ad solum investigationis finem, ope sive fecundationis artificialis, sive (( fiœionis gemellaris », quam vocant. Hac agendi ratione investigator se in locum Dei substituit atque, licet inconscius, se efficit dominum aliorum sortis, quippe qui arbitratu suo decernat quis vivat et quis morte afficiatur, idemque creaturas humanas interficiat, quae defensione carent. 31 Cf. Ioannes Paulus II, 3 Decembris 1982: Sermo ad participes Conventus «.Motus pro vita-», Insegnamenti di Giovanni Paolo II, V 3 (1982), p. 1511: die «Prorsus reicienda est quaevis experimentorum forma super fetu, qua damnum eius integritati afferatur aut eius condiciones in deterius redigantur, nisi agatur de conatu qui sit veluti extrema ratio eum a morte eripiendi ». Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de euthanasia, 4: AAS 72 (1980), p. 550: « S i alia remedia non suppetunt, licet, ex consensu aegroti, media adhibere, quae novissima medicae artis inventa protulerunt, careant ». etiamsi haud satis adhuc experimentis probata sint nec aliquo periculo Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 84 Officiale Methodi investigationes vel experimenta peragendi, quae damna afferant vel gravia et haud proportionata pericula embryonibus in vitro productis imponant, ob easdem rationes illicitae habendae sunt. Cui­ libet humanae creaturae propter se ipsam observantia debetur, neque haec tractanda atque aestimanda est solum sicut instrumentum in aliorum adhibendum. Moralibus igitur normis contradicitur, si data opera embryones humani in vitro producti morti exponuntur. Eo quod in vitro producti sunt, hi embryones, qui in matris corpus non trans­ lati « supranumerarii » vocantur, sorti absurdae obnoxii permanent, quippe quibus securae viae non pateant ad superstitem vitam, quas ingredi liceat. 6. QUOMODO IUDICANDAE SUNT CETERAE FORMAE ARTIFICIOSAE TRACTATIONIS EMBRYONUM, QUAE CONECTUNTUR CUM (( TECHNICIS RATIONIBUS HUMANAE PROCREATIONIS ))? Rationes technicae fecundationis in vitro aditum patefacere pos­ sunt ad alias formas artificiosae tractationis biologicae vel geneticae embryonum humanorum, cuiusmodi sunt. conatus vel proposita fe­ cundationis inter hominum et animalium gamètes, et gestationis em­ bryonum humanorum in uteris animalium; coniecturae vel consilia artificiales úteros fabricandi ad embryones excipiendos. Huiusmodi procedendi rationes repugnant creaturae humanae dignitati quae ad embryonem spectat, simulque ius laedunt uniuscuiusque personae ut concipiatur et nascatur in matrimonio et ex matrimonio. Conatus quoque vel coniecturae eo spectantes ut creatura humana gignatur absque ulla colligatione cum sexualitate per « fixionem gemellarem », donationem, parthenogenesim, uti aiunt, habenda sunt pro re morum honestati contraria, quippe quae cum dignitate sive procreationis humanae sive coniugalis coniunctionis nullo modo cohaereant. 32 Ipsa embryonum congelatio, etsi peragatur ad embryones in vita conservandos — quod « crioconservationem » vocant — observantiam violat viventibus humanis debitam, cum eorum phisicam integritatem in gravia mortis vel damni pericula adducat, eos privet saltem ad tem32 Nemo vindicare potest, antequam exsistat, ius subiectivum ad exsistentiam in- choandam; nihilominus, legitimum est affirmare ius pueri ad originem habendam plene humanam per conceptionem convenientem indoli personali creaturae humanae. Vita est donum tali dandum ratione, quae addeceat sive eum qui vitam accipit, sive illos qui eandem transmittunt. Haec explicatio prae oculis habeatur etiam artificialem procreationem humanam, de qua subinde agendum erit. quod attinet ad 85 Congregatio pro doctrina Fidei pus materna receptione ac gestatione, eosdemque constituat talibus in adiunctis, ut inde via pateat ad novas violationes novasque artificiosas tractationes. Nonnulli conatus interveniendi in patrimonio cromosomico vel genetico non sunt therapeutici, sed spectant ad viventes humanos gignendos, selectos secundum sexum vel alias proprietates iam antea praestitutas. Huiusmodi artificiosae tractationes adversantur personali humanae creaturae dignitati eiusque integritati atque identitati. Eae­ dem igitur nullo modo comprobari possunt ob commoda, quae in socie­ tatis humanae bonum forte inde obvenire posse praevideantur. Quae­ libet humana persona per se ipsam observanda est : in hoc dignitas et ius consistunt uniuscuiusque creaturae humanae inde ab ipsius initio. 33 II INTERVENTUS IN HUMANA PROCREATIONE « Procreationis artificialis » seu (( fecundationis artificialis » nomine hic intelleguntur variae technicae rationes eo spectantes, ut humanus conceptus habeatur modo diverso a sexuali coniunctione maris et fe­ minae. Instructio agit de fecundatione ovuli in tubulo vitreo (dicunt « fecundationem in vitro »), ac de satione seminis arte quaesita, per depositionem spermatis, antea collecti, in viis mulieris genitalibus. Ut autem de talibus technicis artibus iudicari possit secundum legem moralem, oportet sane prius considerentur sive adiuncta sive consectaria ex iis manentia, ratione habita observantiae erga humanum embryonem adhibendae. Usus enim invalescens fecundationis in vitro effecit ut innumerae habitae sint fecundationes et destructiones embryo­ num humanorum. Hodie quoque haec fecundatio communiter postulat, ut in muliere « hyperovulatio » excitetur: quaedam ovula secernuntur, fecundantur et aluntur in vitro per aliquot dies. Fieri autem solet, ut non omnes embryones collocentur in viis mulieris genitalibus; quare nonnulli embryonum illorum, quos « supranumerarios » appellant, aut destruuntur aut congelantur. Ex embryonibus autem in suo loco col­ locatis, aliqui variis de causis pereunt sive eugeneticis, sive oecono­ micis, sive psychologicis. Talis voluntaria creaturarum humanarum clades, aut etiam illarum ad diversa usus, cum detrimento earum inte33 Cf. Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis ciationis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: AAS 76 (1984), p. 391. Conso- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 86 Officiale gritatis ac vitae, abhorret omnino a doctrina quae memorata iam est, cum de procurato abortu est pertractatum. Nexus qui inter fecundationem in vitro et voluntariam peremptio­ nem humanorum embryonum intercedit, nimio plus usu venit. Id est significationis plenum : hisce enim artibus, quamquam contraria appetuntur, mors et vita tandem in hominis voluntatem rediguntur, qui hoc modo se vitae necisque auctorem constituit, idque alieno iussu. Haec dynamica conexio violentiae ac dominii fortasse nec ab iis quidem percipitur, qui hisce artibus uti volentes, eisdem revera deserviunt. Quare tum facta supra memorata, tum illorum coniunctio, humani­ tatis expers, plane considerentur oportet, ut morale iudicium fiat de methodo FIVET (hoc est de fecundatione ovuli in vitro et de embryonis translatione) : nam mentis habitus proclivis ad abortum, qui tandem ad haec conduxit, inducit etiam, velimus nolimus, ad dominium homi­ nis in vita ac morte proximorum, ex quo nasci potest « eugenismus » ad extremam formam adductus. Huiusmodi tamen abusus non sane nos eximunt, ne in ulteriore methodorum procreationis artificialis consideratione immoremur ut sunt in se, praetermissa videlicet nunc, quantum fieri potest, destructione embryonum qui in vitro producti sunt. In hac igitur Instructione priores in medium venient quaestiones fecundationis artificialis heterologae (II, 1-3)* ; illae, deinde, quae cum fecundatione artificiali homologa conectuntur (II, 4-6)**. * Instructio per verba fecundatio seu procreatio artificialis heterologa varias rationes intellegit quibus ope technicae artis humanus conceptus obtinetur adhibitis gametibus qui, saltem ex una parte, proveniunt a donatore diverso a coniugibus, qui matrimonio copulantur. Eae artes, seu technicae rationes, binae esse possunt: a) FIVET heterologa: ars technica in qua conceptus humanus expetitur per con- cursum gametum in vitro qui, saltem ex una parte, e donatore proveniant, qui non sit e numero coniugum, qui matrimonio iunguntur. b) Seminatio artificialis heterologa : ars technica eo spectans, ut conceptus humanus obtineatur per depositionem virilis seminis, nempe antea collecti, in viis mulieris genitalibus, e donatore qui non sit maritus. ** Nomine fecundationis cam artem duorum intellegit, coniugum seu cuius ope matrimonium procreationis humanus artificialis conceptus iunctorum. Fecundatio homologae expetitur Instructio techni- adhibitis artificialis gametibus homologa duobus modis obtineri potest: a) FIVET homologa: ars technica qua conceptus humanus quaeritur per concursum in vitro gametum qui pertinent ad ipsos coniuges matrimonio iunctos. b) Seminatio artificialis homologa: ars technica eo respiciens, ut humanus con- ceptus habeatur deponendo in viis genitalibus coniugatae mulieris semen mariti, antea collectum. 87 Congregatio pro doctrina Fidei Antequam autem morale iudicium feratur de utraque quaestione, principia ac bona ordinis moralis exponuntur, e quibus dependet mo­ ralis aestimatio uniuscuiusque harum procedendi rationum. A. FECUNDATIO ARTIFICIALIS HETEROLOGA 1. CUR HUMANA PROCREATIO IN MATRIMONIO FIERI DEBEAT? Quaevis humana creatura est semper tamquam Dei donum ac benedictio accipienda. Attamen, si ad moralia principia spectetur, dicendum est procreationem vere consciam erga nasciturum e solo matrimonio oriri posse. Humana enim procreatio notis omnino propriis ab aliis distinguitur ob personalem dignitatem sive parentum sive filiorum : nam novae personae procreatio, in qua vir mulierque suam cum potentia Creatoris operam sociant, oportet sit simul fructus atque signum mutuae coniu­ gum donationis, simul amoris atque fidelitatis eorum. Coniugum autem fidelitas, in unitate matrimonii, secumfert mutuam observantiam erga ius utriuslibet, ad hoc ut alter pater aut mater fiat solummodo per alterum. 34 Filius ius habet ut concipiatur, alvo contineatur, nascatur, educetur in matrimonio : is solummodo ad suos parentes referendo, certa atque publica ratione identitatem suam cognoscere potest, atque suam homi­ nis formationem ad maturitatem perducere. Parentes autem reperient in filio confirmationem atque complemen­ tum mutuae suae ipsorum donationis : est enim ille spirans amoris illorum imago, signum perpetuum coniugalis coniunctionis, summa seu synthesis vivens atque indissolubilis paternitatis ac maternitatis illorum. 35 Vi autem socialis vocationis personae eiusque socialium officiorum, bonum filiorum ac parentum sane confert ad bonum civilis societatis, cuius vitae prosperitas et aequilibritas id poscunt, ut filii enascantur in gremio familiae, et haec in matrimonio stabili innitatur. Traditio Ecclesiae atque consideratio anthropologica solummodo in matrimonio in eiusque indissolubili vinculo agnoscunt dignam sedem vere consciae procreationis. 34 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 50. 35 Cf. Ioannes (1982), p. 96. Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 14: AAS 74 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 88 2. FECUNDATIO NIUGUM ARTIFICIALIS CUMQUE HETEROLOGA MATRIMONII CONGRUITNE CUM DIGNITATE CO- VERITATE? In methodo FIVET et in seminatione artificiali heterologa huma­ nus conceptus fit per concursum gametum, qui saltem ex una parte e donante proveniant qui sit diversus a coniugibus. At fecundatio artificialis heterologa tum unitati matrimonii, tum coniugum dignitati, tum vocationi parentum propriae aperte contradicit, itemque iuri filii ad quem spectat ut et concipiatur et enascatur in matrimonio et per matrimonium. 36 Reverentia erga matrimonii unitatem et fidem coniugalem id poscit, ut filius in matrimonio concipiatur. Vinculum, quod inter coniuges in­ tercedit, ius exclusivum dat illis obiectivum atque inalienabile, ut uterque fiat pater et mater nonnisi per alterum. Usus gametum extra­ neae personae, ut ovulum aut sperma comparentur, iam foedus frangit coniugum mutuum, graviterque violat praecipuam matrimonii dotem, quae in unitate consistit. 37 Fecundatio artificialis heterologa filii iura laedit : privat, enim illum naturali illa necessitudine, quae inter filium et parentes intercedit, atque officere potest illius personae maturationi. Ad hoc, talis procrea­ tio communem offendit coniugum vocationem, utpote qui ad paterni­ tatem atque maternitatem vocentur; ipsam fecunditatem unitate et integritate re vera destituit ; divortium inducit ac prodit inter cogna­ tionem ex generatione, cognationem ex praegnatione, et munus edu36 Cf. Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Catholicorum, die 30 Septembris 1949: AAS 41 (1949), p. 559. Iuxta Creatoris consilium, « relinquet homo patrem suum et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una » (Gen 2, 24). Unitas matrimonii, colligata cum ordine creationis, est veritas pervia naturali Genesis rationi. provocant, Traditio et Ecclesiae sive directe sive adhibitis Magisterium locis N. T. saepenumero qui ad ad illum librum referuntur : Mt 19, 4-6; Me 10, 5-8; Eph 5, 31. Cf. Athenagoras, Legatio pro christianis, 33: PG 6, 965-967; S. Ioannes Chysostomus, In Matthaeum Homiliae, S. Leo Magnus, Ep. ad Rusticum, 4: in Domino: Ds 778; PL 54, 1204; Concil. Lugdunense II, IV LXII, 19, 1: PG 58, 597; Innocentius I I I , Epist. Gaudemus Sess.: DS 860; Concil. Tridentinum, XXIV Sess: DS 1798, 1802; Leo X I I I , Litt. Encycl. Arcanum divinae sapientiae: AAS 12 (1879-80), pp. 388-391; Pius XI, Litt. Encycl. Casti connubii: AAS 22 (1930), pp. 546-547; Concilium Vaticanum I I , Const. past. Gaudium et spes, 48; Ioannes Paulus I I , Adhort. Apost. Familiaris consortio, 19: AAS 74 (1982), pp. 101-102; C.I.C., Can. 1056. 37 Cf. Pius X I I , Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Ca- tholicorum, die 29 Septembris 1949: AAS 41 (1949), p. 560; Sermo ad Mulieres Ostetrices Unionis Catholicae Italicae in Conventu adunatae, die 29 Octobris 1951: AAS 43 (1951), p. 850; C.I.C, Can. 1134. 89 Congregatio pro doctrina Fidei candi. Ceterum, necessitudinum corruptio quae intercedunt inter per­ sonas familiae, in civilem etiam societatem redundat : quidquid enim unitatem stabilitatemque familiae corrumpit, id est etiam origo dis­ sensionum, perturbationum atque iniustitiarum in tota sociali com­ pagine. Haec omnia sane inducunt, ut nonnisi severum iudicium morale de fecunditate artificiali heterologa detur. Quare est moraliter illicita fecundatio mulieris spermate facta viri donantis, qui sit diversus a coniuge; item et fecundatio quae fiat per maritale sperma cum ovulo non propriae mulieris. Praeterea nullimode probari potest fecundatio mulieris non coniugatae, sive nubilis est sive vidua, e quovis donatore. Nimirum filii habendi desiderium et amor coniugum volentium perpetuae sterilitati obviam ire, cui alio modo mederi non possunt, consideratione sane digna sunt ; sed bona in se voluntas non profecto efficere potest, ut fecundatio artificialis heterologa iudicari possit con­ veniens qualitatibus matrimonii propriis atque inalienabilibus, pari­ terque observans iurium filiorum atque coniugum. 3. MATERNITAS (( SUBSTITUTIVA )) * ESTNE MORALITER LICITA? Nullatenus; et id quidem iisdem de causis, quibus est fecundatio artificialis heterologa reicienda: opponitur enim tum unitati matri- monii, tum etiam dignitati procreationis personae humanae. A maternitate substitutiva enim abest verum fundamentum, in quo innitantur obligationes propriae tum amoris materni, tum coniu­ galis fidelitatis, tum consciae maternitatis. Laedit praeterea talis ma­ ternitas filii dignitatem, cui ius est ut concipiatur, feratur in sinu, edatur, a parentibusque educetur ; eadem divisionem quoque gignit, nimirum cum detrimento familiarum, elementorum physicorum, psychicorum atque moralium, e quibus familiae ipsae coalescunt. * Coniunctis verbis mater substitutiva Instructio intendit: a) mulierem, embryonem gestantem, qui arte in eius sinu collocatus est, quique proinde, spectatis geneticae legibus, ei extraneus est, cum obtentus fuerit per con- cursum gametum donatorum extraneorum, et ea quidem lege, ut puer qui nascetur ei tradatur qui talem pregnationem commiserit vel pacto mandaverit. b) mulierem, embryonem gestantem, cuius procreationi ipsa proprio contulit ovulo, et quidem per seminationem spermatis viri fecundato, qui est alius a marito, ea item lege, ut puer, cum natus fuerit, ei tradatur qui pregnationem commiserit vel pacto mandaverit. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 90 Officiale B. FECUNDATIO ARTIFICIALIS HOMOLOGA Reprobata fecundatione artificiali heterologa, iam quaeritur quo modo, iuxta leges morales, iudicari debeant artes et viae fecundationis artificialis homologae, id est methodus FIVET atque seminatio arti­ ficialis inter coniuges. Quam ad rem oportet sane ut, prooemii ritu, quaestio enucleetur, quae ad ipsa principia pertinet. 4. QUI N E X U S INTERCEDERE DEBEAT, AD MORUM LEGES, INTER PROCREATIO- NEM ET ACTUM CONIUGUM PROPRIUM? a) Doctrina Ecclesiae de matrimonio deque humana procreatione docet esse nexum indissolubilem « a Deo statutum, quem homini sua sponte infrangere non licet, inter significationem unitatis et significa­ tionem procreationis, quae ambae in actu coniugali insunt. Etenim propter intimam suam rationem, coniugii actus, dum maritum et uxo­ rem artissimo sociat vinculo, eos idoneos etiam facit ad novam vitam gignendam, secundum leges in ipsa viri et mulieris natura inscriptas » . Ex quo principio, in ipsa matrimonii natura innixo atque in intima conexione bonorum eius, bene cognita consectaria enascuntur, quae paternitatem consciamque maternitatem respiciunt. « Quodsi utraque eiusmodi essentialis ratio, unitatis videlicet et procreationis, servatur, usus matrimonii sensum mutui verique amoris suumque ordinem ad celsissimum paternitatis munus omnino retinet, ad quod homo vocatur » . 38 39 Eadem doctrina quae vincula intercedere ostendit inter significa­ tiones actus coniugalis et bona matrimonii propria, quaestionem mo­ ralem illustrat de fecundatione artificiali homologa : siquidem <( nun­ quam fas est hos diversos aspectus ita separare, ut consulto excludantur vel intentio procreandi vel coniugum coitus tt. 40 Methodi contra conceptionem ex industria impendiunt, ne actus coniugalis pateat ad procreationem, atque idcirco efficiunt ut volun­ tarie fines matrimonii dissocientur. Fecundatio vero artificialis homo­ loga, procreationem persequens quae non ex actu proprio unionis 38 Paulus V I , Litt. Encycl. Humanae vitae, 12: AAS 60 (1968), pp. 488-489. 39 Loco mem. ibid. 489. 40 Pius X I I , Sermo ad participes II Conventus ex universo orbe de fecunditate sterilitate humana, Neapoli celebrati, die 19 Maii 1956: AAS 48 (1956), p. 470. et 91 Congregatio pro doctrina Fidei coniugalis consequitur, obiective separationem analogam operatur inter bona atque significationes matrimonii. Quare, ea fecundatio licite appetitur, quae manat ex actu coniugali qui natura sua aptus sit « ad prolis generationem, ad quem natura sua ordinatur matrimonium, et quo coniuges fiunt una caro ». Eadem vero procreatio tunc debita sua perfectione destituitur sub aspectu morali, cum animo non intenditur ut fructus coniugalis actus seu illius gestus qui est proprius unionis coniugum. — 41 b) Morale autem momentum interioris vinculi intercedentis inter matrimonii bona et sensus actus coniugalis, innititur in unitate homi­ nis, qui corpore et anima spirituali coalescit. Coniuges mutuum per­ sonalem amorem ostendunt <( lingua corporis propria », quae clare simul secumfert significationem « sponsalem », uti dicunt. Coniugalis actus, quo coniuges mutuo donum sui manifestant, exprimit simul in se viam patere ad donum vitae communicandum : est actus indivisibiliter corporalis ac spiritualis. In corpore atque per corpus coniuges matrimonium exercent, ac possunt pater materque fieri. Ut autem lingua corporum eorumque naturalis significationum ubertas serven­ tur, oportet coniunctio coniugalis ita fiat, ut pateat ad procreationem, et procreatio personae humanae sit fructus pariter ac terminus coniu­ galis amoris. Itaque origo creaturae humanae proficiscitur e tali pro­ creatone « quae nectitur cum unione non modo biologica, sed etiam spirituali parentum, matrimonio vinculo iugatorum » . Fecundatio quae extra corpus coniugum obtineatur, ob id ipsum tum significatio­ nibus tum valoribus caret, quae corporum lingua atque coniunctione personarum humanarum exprimuntur. 42 43 44 c) Praeterea solummodo observantia erga vinculum quod inter si­ gnificationes actus coniugalis intercedit, et observantia erga viventis humani unitatem id efficiunt, ut procreatio habeatur, quae congruat cum humanae personae dignitate. In sua origine, quae unica est atque iterari nequit, filius, quoad dignitatem personae, oportet honoretur et agnoscatur aequalis iis, qui ei vitam largiuntur. Persona humana exci- 41 C.I.C., Can. 1061. Iuxta huius canonis tenorem, actus coniugalis ille est per quem matrimonium consummatur, si illum coniuges « inter se humano modo posuerunt ». 42 Cf. Const, past. Gaudium et spes, 14 43 Cf. Ioannes Paulus II, in Audientia Generali habita die 16 Ianuarii 1980: Inse- gnamenti di Giovanni Paulo II, III 1 (1980), pp. 148-152. 44 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: AAS 76 (1984), p. 393. Consociationis Acta Apostolicae Sedis 92 - Commentarium Officiale pienda est per gestum unionis et amoris suorum parentum ; ac proinde filii generatio oportet sit mutuae donationis fructus, quae comitatur actum coniugalem, in quo quidem coniuges non tamquam domini, sed servorum instar operi Amoris Creatoris sociantur. Origo humanae personae est reapse donationis effectus ; conceptusque filius oportet sit fructus amoris suorum parentum. Nequit autem is aut appeti aut concipi tamquam medicarum et biologicarum artium effectus ; hoc enim idem esset ac hominem reddere quiddam obnoxium scientiae technologicae. At nemo potest pueri ortum obnoxium facere condicionibus efficacitatis technicae, quae ad normas inspectionis ac dominii mensuratur. 45 46 Morale igitur momentum nexus intercedentis inter significationes actus coniugalis et bona matrimonii, itemque unitas humanae creaturae atque dignitas eius originis, id poscunt ut humanae personae procreatio habeatur veluti fructus actus coniugalis, qui est nota propria mutui coniugum amoris. Vinculum ergo procreationem cum actu coniugali copulans, est sane res magni momenti in campo tum anthropologico tum etiam morali ; idque causa est, cur Ecclesiae Magisterium erga fecundationem artificialem homologam ita se habeat. 5. FECUNDATIO HOMOLOGA IN VITRO ESTNE MORALITER LICITA? Responsio huic interrogationi stricte conectitur cum principiis modo expositis. Non sane neglegi possunt legitima sterilium coniugum desideria; eorum nonnullis methodus FIVET homologa videtur unica ratio obtinendae prolis tantopere desideratae. Iam quaeritur utrum in his condicionibus iam tota coniugalis vita in se considerata non satis sit ad tuendam illam dignitatem, quae procreationem humanam addeceat. Agnoscitur methodum FIVET certe supplere non posse actuum coniugalium absentiam, nec praeferri posse actibus matri­ monii propriis, ob pericula quibus proles fit obvia, et ob incommoda quae hisce procedendi viis ac rationibus inhaerent. At, cum nulla prorsus alia suppetant remedia sterilitatis, quae angoris causa est, 47 45 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 51. 46 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 50. 47 Cf. Pius X I I , Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Ca- tholicorum, die 29 Septembris 1949: AAS 41 (1949), p. 560: «Falsum est id putare, quod scilicet copia data adhibendi hoc medium (fecundationem artificialem) validum reddere possit matrimonium inter eos, qui illud contrahendi non sunt capaces propter impedimentum impotentiae ». Congregatio pro doctrina Fidei 93 quaeritur utrum hisce in adiunctis fecundatio homologa iri vitro con­ siderari possit auxilium, si non therapia, vi cuius possit admitti eius moralis liceitas. Desiderium prolis, vel saltem animus dispositus ad vitam commu­ nicandam, necessario requiritur ut, secundum legem moralem, conscia humana procreatio haberi queat. At bona huiusmodi voluntas satis non est, ut exinde concludatur licitam esse inter coniuges fecundatio­ nem in vitro. Procedendi modus in methodo FIVET adhibitus prout est in se aestimari oportet, atque ultimum de eius liceitate iudicium erui non potest neque a tota coniugali vita, cui hic processus inseritur, neque ab actibus coniugalibus antea positis vel postea ponendis. 48 Iam supra dictum est methodum FIVET, uti peragitur in commu­ nibus rerum adiunctis, secumferre creaturarum humanarum interfectionem, quod quidem doctrinae iam memoratae de abortus illiceitate adversatur. Attamen, etiamsi omnes adhibeantur cautiones ad em­ bryonum humanorum mortem vitandam, methodus FIVET homologa separationem inducit gestuum qui spectant ad humanam actus coniu­ galis fecundationem. Natura igitur propria methodi FIVET homologae consideranda erit etiam seorsum ab eius nexu cum abortu procurato. 49 Methodus FIVET homologa ad actum deducitur extra coniugum corpus, opera aliorum, a quorum scientia atque technica arte prosper exitus interventus dependet; eadem vitam identitatemque embryonum humanorum in potestatem redegit medicorum atque biologorum, sicque rei technicae dominatum quemdam in personae humanae originem et sortem instaurat. Huiusmodi dominatus suapte natura contradicit dignitati et aequalitati, quae parentibus et filiis communes esse debent. Conceptio in vitro est effectus actionis technicae, per quem evenit fecundatio ; ea autem neque re vera obtinetur, neque consulto appetitur tamquam manifestatio ac fructus actus qui est proprius coniunctionis coniugalis. In methodo FIVET homologa, igitur, etsi consideretur in contextu actuum coniugalium qui reapse exsistunt, nihilominus generatio personae humanae obiective destituitur perfectione sibi propria, qua scilicet illa est terminus et fructus actus coniugalis, per quem coniuges fieri possunt « Dei cooperatores tradendo vitae donum novo alicui homini )).*° 48 Similis quaestio pertractata est a Paulo V I , Litt. Encycl. Humanae vitae 14: AAS 60 (1968), pp. 490-491. 49 M Cf. supra I, p. 1 seq. Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 14: AAS 74 (1982), p. 96. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 94 Officiale Ex hisce rationibus intellegitur, cur Ecclesia doceat actum coniu­ galis amoris habendum esse unicum locum dignum procreationis hu­ manae. Iisdem de causis, « casus simplex », quem vocant, scilicet ille procedendi modus methodi FIVET homologae, in quo prorsus desunt tum praxis abortiva embryones destruendi tum masturbatio, permanet ratio technica moraliter illicita, quippe quae procreationem humanam privet perfectione, quae est ipsi propria atque congenita. Fatendum sane est in methodum FIVET homologam non cadere omnia admissa contra morum honestatem, quae deprehenduntur in procreatone extra matrimonium effecta; familia enim et matrimonium pergunt esse ambitus, in quo filiorum nativitas et educatio continentur. Attamen, iuxta traditam doctrinam de matrimonii bonis et de personae humanae dignitate, morale Ecclesiae iudicium perstat contrarium fecundatio ni homologae in vitro; haec est intrinsecus illicita, ac dignitati procreationis et coniunctionis coniugalis tunc etiam repugnat, cum nihil omittitur ut embryonis mors praecaveatur. Etsi nullo modo probari possit agendi ratio, qua conceptio humana obtinetur per methodum FIVET, nihilominus puer in lucem editus excipi debet tamquam vivens Bonitatis divinae donum, et cum amore est educandus. 6. QUOMODO SECUNDUM FICIALIS LEGEM MORALEM AESTIMANDA EST SEMINATIO ARTI- HOMOLOGA? Seminatio artificialis homologa intra ambitum matrimonii admitti nequit, excepto casu in quo apparatus technicus non sit substitutivus actus coniugalis, sed se praebeat ut adiumentum ad naturalem eius finem facilius assequendum. Ad rem quod attinet, Magisterii doctrina iam explicata est : haec autem non solum peculiares exprimit temporis condiciones, sed innititur tum in ipsa Ecclesiae doctrina circa nexum inter unionem coniugalem et procreationem humanam, tum etiam in consideratione indolis per51 51 cipes Cf. Responsio S. Officii, die 17 Martii 1897: DS 3323; Pius X I I , Sermo ad partiIV Conventus Internationalis Medicorum Catholicorum, die 29 Septembris 1949: AAS 41 (1949), p. 560; Sermo ad participes Conventus Unionis Catholicae Italicae Obstetricium, die 29 Octobris 1951: AAS 43 (1951), 850; Sermo ad participes II Conventus ex universo orbe de fertilitate et sterilitate humana, Neapoli celebrati, die 19 Maii 1956: AAS 48 (1956), pp. 471-473; Sermo ad participes VII Conventus Internationalis indicti a Consociatione Internationali de Haematologia, die 12 Septembris 1958: AAS 50 p. 733; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Mater et magistra, I I I : AAS 53 (1961), p. 477. (1958!, Congregatio pro doctrina Fidei 95 sonalis, quae ad actum coniugalem et ad procreationem humanam per­ tinet. (( Actus coniugalis, quoad suam naturalem structuram, est actio personalis, itemque simultanea atque immediata coniugum cooperatio, quae quidem, ob ipsam agentium naturam et propriam actus indolem, illam exprimit mutuam donationem, qua, iuxta Sacram Scripturam, efficitur unio "in carne una" » . Conscientia moralis, igitur, « non necessario damnat usum quorumdam mediorum artificialium eo unice spectantium, ut actus naturalis facilius perficiatur, utque idem actus rite expletus finem suum consequi possit » . Quare, si medium technicum faciliorem reddit actum coniugalem aut eum adiuvat ad fines suos naturales assequendos, licite adhiberi potest. Si, ex contrario, est substitutivum actus coniugalis, lege morali prohibetur. 52 53 Seminatio artificialis, substitutiva actus coniugalis, vetita est, quippe quae separationem voluntarie inducat inter binas coniugalis actus significationes. Masturbatio, (pia sperma procurari solet, aliud signum est huiusmodi separationis ; hic gestus, etiamsi ad procreatio­ nem obtinendam ponatur, semper tamen perstat sua significatione uni­ tiva destitutus: « I n eo namque deest relatio sexualis, quae ordine morali postulatur, quae nempe ad effectum deducit integrum sensum mutuae donationis ac humanae procreationis in contextu veri amoris » . 54 7. QUODNAM CRITERIUM MORALE ADHIBENDUM EST CIRCA MEDICI INTER- VENTUM IN HUMANA 1'ROCREATIONE? Actus a medico positus aestimandis est non tantum quoad solam eius rationem technicam, sed etiam ac praesertim quoad eius finem, qui respicere debet bonum personarum earumque corporis et animi sanitatem. Criteria autem moralia, quibus medici interventus diri­ gantur oportet in procreatone, desumuntur a personarum humanarum dignitate, ab earum sexualitate et ab earundem ortu. Ars medica, cui propositum 52 sit integro personae humanae bono Pius XII, Sermo ad participes Conventus Unionis Catholicae Italicae Obstetricium, die 29 Octobris 1951: AAS 43 (1951), p. 850. 53 Pius X I I , Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Catho- licorum, die 29 Septembris 1949: AAS 41 (1949), p. 560. 54 Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de quibusdam quaestionibus ethicae servatis, 9: AAS 68 (1976), p. 86, ubi citatur Const. past. Gaudium et spes, 51; Cf. Decretum S. Officii, die 2 Augusti 1929: AAS 21 (1929), p. 490; Pius X I I , Sermo ad participes XXVI Conventus indicti bris 1953: AAS 45 (1953), p. 678. a Consociatione Italica de Urologia, die 8 Octo- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 96 Officiale deservire, bona proprie humana sexualitatis tueri debet. * Medicus munere fungitur deserviendi bono personarum et humanae procreationi; quoad haec, ille nec disponendi nec decernendi potestatem habet. Medicus interventus tunc personarum dignitatem tuetur, cum actum coniugalem adiuvare studet, sive ut facilius expleatur, sive ut idem, iam rite expletus, finem suum assequi possit. Ex contrario, quandoque fit ut medicus interventus, artis technicae ope, substitutivus sit actus coniugalis ad procreationem obtinendam, quae propterea neque effectus est neque fructus eiusdem actus : quo in casu, actus medicus non videtur deservire, sicut oportet, coniugali iunctioni, sed procreandi munus sibi arrogat, sicque dignitati atque inalienabilibus iuribus coniugum ac nascituri contradicit. 5 56 Humanior artis medicae ratio, quae ab omnibus hodie instanter expostulatur, exigit ut in tuto ponatur integra personae humanae dignitas, praesertim in eo actu in eoque temporis momento, quo coniuges novae personae vitam transmittunt. Consentaneum igitur est, hac data occasione, instantem etiam adhortationem medicis rerumque naturae investigatoribus catholicis admoveri ut exemplo suo praeclarum exhibeant testimonium observantiae, quae embryoni humano et pro­ creationis dignitati debetur. Peculiari modo apud catholica valetu­ dinaria ac nosocomia, medicorum coetus ceterique omnes qui infir­ morum curae sunt addicti, invitantur ut cum honore suscepta moralia officia persolvant, quibus ipsi saepe etiam vi statutorum instituti obstringuntur. Valetudinariorum denique nosocomiorumque catholi­ corum moderatores, qui saepe ad religiosas familias pertinent, sedulam adhibeant curam, ut obtemperatio moralibus normis, quae per hanc Instructionem impertitae sunt, in tuto ponantur ac promoveantur. 8. DOLOR EX CONIUGALI STERILITATE. Coniuges, qui procreare prolem non valent, vel timent ne liberos gignant impeditus, dolore anguntur, qui ab omnibus intellegi et adaequate perpendi debet. Congruum naturae est coniuges filium desiderare : id manifestat vocationem ad paternitatem et ad maternitatem insitam amori coniu­ gali. Hoc autem desiderium vehementius etiam fieri potest, si coniuges 55 Cf. Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Mater et Magistra, I I I : 56 Cf. Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Catholicorum, die 29 Septembris 1949: AAS 41 (1949), p. 560. AAS 53 (1961), p. 447. Internationalis Medicorum 97 Congregatio pro doctrina Fidei sterilitate laborant, quae insanabilis apparet. Matrimonium tamen minime coniugibus ius confert ad filium habendum, sed ius dat dum­ taxat ad actus naturales ponendos, qui per se ad procreationem ordi­ nantur. 57 Verum ac proprium ius ad filium, ipsius filii dignitati atque naturae adversatur. Filius nullo modo aliquid est quod debetur, neque considerari potest ut obiectum proprietatis ; ipse potius est donum, et quidem « praestantissimum » 58 et maxime gratuitum matrimonii, idemque vivens est testimonium mutuae donationis eius parentum. Qua de causa, filius — ut supra memoratum est — ius habet ad exsistendum tamquam fructus proveniens ex actu coniugalis amoris proprio suorum parentum, idemque ius habet ad observantiam sibi tamquam personae tribuendam inde a momento conceptionis. Nihilominus sterilitas, quaecumque est eius causa ac prognosis, casus acerbus profecto est. Christiana communitas vocatur ad illuminandum tolerabilemque reddendum dolorem eorum, quibus datum non est legi­ timum maternitatis ac paternitatis desiderium explere. Coniuges autem, qui in his dolendis rerum adiunctis versantur, vicissim vocantur ad cernendam in iisdem adiunctis occasionem sibi oblatam sese peculiari modo iungendi cruci Domini, quae spiritualis fecunditatis fons est. Iisdem praeterea obliviscendum non est « etiam cum procreatio evenire non possit, non eam ob causam sua praestantia destitui vitam coniugalem. Corporis enim sterilitas occasio coniugibus esse potest aliorum magni momenti ministeriorum personae humanae praestandorum, cuius generis sunt adoptio variaeque rationes educandi operum, auxilia aliis familiis vel infantibus pauperibus impeditisve praestanda » . 59 Plures scientiae investigatores studia sua conferunt ad sterilitatem debellandam. Eorum nonnulli, plana salva dignitate procreationis huma­ nae, tales exitus consecuti sunt, qui anteactis temporibus nullo modo attingi posse videbantur. Scientiarum periti, igitur, adhortandi sunt ad suas investigationes prosequendas, ducti proposito sterilitatis causas praeveniendi vel iisdem remedia comparandi, ita quidem, ut coniuges steriles ad procreandum habiles fiant, sua ipsorum ac nascituri per­ sonali dignitate servata. 57 Cf. Pius X I I , Sermo ad participes II Conventus ex et sterilitate humana, Neapoli celebrati, die 19 Maii 1956: universo orbe de fertilitate AAS 48 (1956), pp. 471-473. 58 Const. past. Gaudium et spes, 50. 59 Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 14: AAS 74 (1982), p. 97. 7 - A. A. S. Acta Apostolicae 98 Sedis - Commentarium Officiale III DE RE MORALI AC CIVILI LEGE BONA ATQUE OBLIGATIONES MORALIA LEGE CIVILI OBSERVANDA AC SANCIENDA IN HAC MATERIA Ius inviolabile ad vitam uniuscuiusque hominis innocentis atque iura familiae institutique matrimonialis, bona moralia fundamentalia cen­ senda sunt, quippe quae condicionem naturalem et integram vocationem personae humanae respiciant; suntque simul elementa quae pertinent ad ipsam civilis societatis structuram atque ordinationem. Hac de causa, nova quae progrediens res technica portendit fieri posse in campo scientiae biomedicae, requirunt ut ii, penes quos sunt civilia munera et potestas leges ferendi, auctoritatem suam interponant, quia harum technicarum rationum usus, vigilantiae non obnoxius, perducere poterit ad consectaria, quae praevideri nequeunt, et detrimentum afferre civili societati. Appellatio ad uniuscuiusque conscientiam et ad normas sibi voluntarie impositas, a scientiae investigatoribus satis non sunt ad personalia iura et reipublicae ordinem tuenda. Si legislator, in quem onus communis boni recidit, invigilare omittat, ipse expoliari possit suis praerogativis ab investigatoribus arrogantibus sibi munus gubernandi homines, nomine novorum inventorum biologicorum et <( prospérions vitae condicionum », quae praesumuntur ex illis manare. Ita « eugenismus » et iniusta inter creaturas humanas discrimina rata haberi possint ; id vim gravemque iniuriam inferat aequalitati, digni­ tati et primariis iuribus personae humanae. Publicae auctoritatis interventus obtemperare debet principiis ra­ tionis, quibus necessitudines reguntur inter civilem legem et legem moralem. Civilis legis munus est in tuto ponere commune hominum bonum per agnitionem et defensionem iurium fundamentalium, atque pacis et publicae morum honestatis promotionem. In nullo vitae spatio lex civilis se substituere potest in locum conscientiae, nec normas edere, quae ipsius competentiam excedant ; interdum, ad civitatis ordinem servandum, ea tolerare cogitur quae prohibere non valet sine gravioris mali pericolo. Attamen inalienabilia personae iura agnosci atque ob­ servari debent a civili societate et a publicis auctoritatibus. Quae iura 60 60 Cf. Declar. Dignitatis humanae, 7. Congregatio pro doctrina Fidei 99 neque a singulis hominibus pendent, neque a parentibus, ac ne sunt quidem concessio a societate et a Civitate facta : verum ea pertinent ad humanam naturam, atque personae inhaerent vi creatricis actionis, a qua persona ipsa originem duxit. Inter haec fundamentalia iura, ad rem quod attinet, recolere oportet : a) ius ad vitam et ad corporis integritatem, quo unaquaeque creatura humana gaudet a conceptionis momento usque ad mortem ; b) iura familiae et matrimonii quatenus sunt instituta atque, intra hunc ambi­ tum, ius filii ut concipiatur, in lucem edatur et educetur a parentibus suis. Circa singula haec duo argumenta necesse est quaedam fusius explicare. In variis Nationibus nonnullae leges latae sunt, quibus rata habetur directa occisio innocentium : cum lex civilis cuidam hominum coetui praesidium aufert, quod lex praebere debet, eo ipso tunc respublica negat omnium civium aequalitatem coram lege. Cum respublica vim suam non adhibet ad iura uniuscuiusque civis tuenda, maxime debiliorum, tunc labefiunt ipsa ipsa fundamenta Civitatis legitime consti­ tutae. Inde sequitur, ut auctoritas publica probare nequeat creaturas humanas ad exsistendum vocari iis viis ac rationibus, quae ad gravis­ sima pericula supra exposita eas adducant. Quodsi lex civilis et pu­ blicae auctoritates forte approbent technicas rationes artificiose vitam communicandi et experimenta eis conexa, hinc profecto fiat, ut latius iter illud patefiat, quod calamitose apertum est per abortus r a t i h a b i ­ tionem. Ex observantia atque tutela quae nascituro debentur, inde a con­ ceptionis momento, consequitur ut lex congruas poenas praevideat contra quamlibet deliberatam violationem iurium ipsius. Lex tolerare non poterit — immo expresse vetare debebit — creaturas humanas, licet in statu embryonis viventes, tamquam res tractari experimentis ob­ noxias, mutilari vel destrui, praetextu allato eas superfluas esse aut ineptas ad maturitatem rite assequendam. Auctoritatis publicae munus est instituto familiari, in quo societas nititur, tutelam iuridicam praebere, ad quam ius habet. Cum aucto­ ritas publica ministrare debeat personis, eo ipso etiam familiae mini­ strare tenetur. Lex civilis sponsionem facere non poterit de methodis artificiosae procreationis, quibus in commodum aliorum (qui sunt medici, biologi, rei oeconomicae vel Civitatis moderatores) id subtrahitur, quod est 100 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ius inhaerens mutuae inter coniuges relationi; itemque ratum habere non poterit gametum donum inter eos qui non sint legitimo matrimonio iuncti. Praeterea leges, utpote quod spectent ad domestici convictus tutelam, vetare debebunt mensas embryonum, seminationem post mortem, « ma­ ternitatem substitutivam ». Inter propria publicae auctoritatis officia,- hoc etiam recensendum est, quod ipsa ita operari debet, ut lex civilis conformetur normis fundamentalibus legis moralis in iis quae attinent ad iura hominis, humanae vitae et instituti familiaris. Viri publicae rei addicti oportebit dent operam ut, populi opinionem permovendo, de his rebus summi momenti quam latissimus societatis consensus obtineatur, idemque solidetur, ubi debilitari aut deficere videatur. In multis regionibus ratihabitio abortus ac tolerantia iuridica erga virorum ac mulierum paria quae matrimonio iuncta non sunt, diffici­ liorem efficiunt iurium fundamentalium observantiam, quae in hac Instructione affirmata sunt. In votis est, ut Nationes onus in se ipsas ne recipiant graviores reddendi has iniustas rerum condiciones, sociali bono perniciosas. Ex contrario, optandum est ut Nationes ac Civitates consciae fiant, quantopere methodi artificiosae procreationis vim habeant, quod attinet ad culturam, ad cogitandi modos et ad rem politicam ; simulque eaedem sapientiam et animum invenire queant, quibus opus est ad leges ferendas, quae iustitiae magis congruant vitamque humanam ac familiare institutum efficacius observent. Leges civiles plurium Nationum hodie, secundum multorum opinionem, certis rei technicae methodis approbationem concedunt, quae non debetur ; eaedem ineptas se praebent ad tuendam eam morum honestatem, quae respondet naturalibus postulatis personae humanae ac « legibus non scriptis », quae a Creatore in corde hominis inditae sunt. Omnes bonae voluntatis homines operam praestare debent, peculiari modo in suae quisque professionis sede et in suorum civilium iurium exercitio, ut civiles leges moraliter improbandae reformentur, et illiciti technicarum artium usus emendetur. Praeterea, contra huiusmodi leges proponenda atque agnoscenda est « obiectio conscientiae », quam vocant. Acrius etiam a multis, praesertim a scientiarum biomedicarum peritis, persentiri coepta est instantia moralis conscientiae quae poscit, ut per « resistentiam passivam », uti dicunt, obsistatur iuridicae approbationi earum technicarum rationum, quae hominis vitae ac dignitati adversantur. Congregatio pro doctrina Fidei 101 CONCLUSIO Diffusio technicarum artium spectantes interventus in humanae procreationis processibus gravissima gignit moralia problemata, quod attinet ad observantiam creaturae humanae debitam inde ab eius con­ ceptione, atque ad dignitatem personae, eius sexualitatis vitaeque transmissionis. Hoc documento Congregatio pro Doctrina Fidei intendit concre­ ditum sibi persolvere munus tutandi ac promovendi Ecclesiae doctri­ nam in re tam gravis momenti ; novam igitur adhortationem, sollici­ tudinis plenam, ad eos omnes dirigit qui, pro sua quisque parte atque officio, efficacem operam praestare possunt ut in familia atque in socie­ tate debita tribuatur observantia vitae atque amori : ad eos scilicet, quibus munus incumbit conscientias et publicam opinionem formandi ; ad eos qui scientiam excolunt et medicinam exercent ; ad iuris peritos, et ad rei politicae addictos. Quibus omnibus ipsa exoptat, ut intelle­ gant nullo modo componi posse agnitionem dignitatis personae humanae cum vitae et amoris contemptu, atque fidem in Deum vivum cum arroganti proposito de ortu ac sorte creaturae humanae ad arbitrium decernendi. Peculiari modo Congregatio pro Doctrina Fidei cum fiducia invitat atque instimulat theologos, ac nominatim moralis doctrinae cultores, ut quae de hac re a Magisterio Ecclesiae docentur, altius ea investigent ac magis magisque captui christifidelium accommodent, sub lumine sane doctrinae anthropologiae in re sexuali et matrimoniali, ac neces­ saria inter varias disciplinas relatione servata. Poterunt ita melius percipi huius doctrinae argumenta ac robur : Ecclesia Dei, cum defen­ dit hominem contra suae ipsius potestatis abusum, simul eum com­ monefacit, quae sint verae suae nobilitatis rationes ; tantum hoc modo futurae hominum communitati facultas praebetur vivendi et amandi in iis dignitatis ac libertatis condicionibus, quae a veritatis obsequio proficiscuntur. Definitae igitur agendi rationes, quae per hanc Instruc­ tionem impertiuntur, minime intendunt investigationum nisus cohi­ bere, sed potius renovatum earum studium excitare, necessaria erga Ecclesiae doctrinam fidelitate servata. Sub lumine veritatis de humanae vitae dono principiorumque mo­ ralium inde fluentium, unusquisque invitatur ut, pro officiorum suorum parte, instar boni Samaritani se gerat, atque vel minimum filiorum hominum tamquam suum proximum agnoscat (cf. Lc 10, 29-37). Novo Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 102 ac peculiari modo hic resonat Christi sententia : <( Quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis» (Mt 25, 40). Summus Pontifex Ioannes Paulus II, in Audientia infrascripto Praefecto post Conventum huius Congregationis concessa, ratam habuit praesentem Instructionem eamque edi iussit. Romae, ex Aedibus Congregationis pro Doctrina Fidei, die 22 Fe­ bruarii anno 1987, in festo Cathedrae S. Petri Apostoli. IOSEPHUS Card. RATZINGER, Praefectus L. © S. © Albertus Bovone, Archiep, tit. Caesarien. in Numidia, Secretarius CONGREGATIO PRO EPISCOPIS Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 17 Decembris 1987. — Coadiutorem Ecclesiae praelatitiae Isabellapolitanae R. D. Romulum de la Cruz, Vicarium generalem archi­ dioecesis Cotabatensis. die 19 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Lemellefensi R. D. Manuelem Pelino Domingues, theologiae professorem in seminariis dioecesium Conimbricensis et Portugallensis. — Cathedrali Ecclesiae Vladislaviensi Exc.mum P. D. Henricum Muszyiiski, hactenus Episcopum titularem Villaregensem. die 28 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Stagnensi, R. P. Curtis Guillory, Sodalem Societatis Verbi Divini, Moderatorem domus vulgo Augustine Tolton House of Studies archidioecesis Novae Aure­ liae, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Iosephi Antonii Fio­ renza, Episcopi Galvestoniensis-Houstoniensis. die k Ianuarii 1988. — Archiepiscopali Ecclesiae Spoletanae-Nursinae Exc. P. D. Antonium Ambrosanio, hactenus Episcopum titula­ rem Mustitanum atque Auxiliarem pro archidioecesi Neapolitana. Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus 103 CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS ALEXANDRIAE A E G Y P T I DECRETUM quo Vicariatus Apostolici Alexandrinus, Heliopolitanus et Portusaidensis in unum rediguntur. Cum olim tres Vicariatus Apostolici pro fidelibus latinis in Aegypto commorantibus, Alexandrinus, videlicet, et Heliopolitanus et Portusai­ densis, bene floruerint, nuper vero, plerisque fidelium ad avitas vel alias regiones migrantibus, non parum imminuti sint, referente in Audien­ tia diei 30 Novembris hoc anno Mariano feliciter vertente infrascripto Cardinali huius Congregationis Praefecto concessa, Summus Pontifex Ioannes Paulus II benigne indulsit, ut tres praefati Apostolici Vica­ riatus in unum Vicariatum Apostolicum, Alexandrinum nempe, redi­ gerentur, retento tamen nomine ceterorum Vicariatuum. Idem Summus Pontifex hoc Decretum, perinde valiturum ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, fieri atque edi iussit. Contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, ex aedibus Congregationis pro Ecclesiis Orienta­ libus, die 30 Novembris anno 1987. D. SIMON Card. LOURDUSAMY, Praefectus L. © S. © Miroslaus S. Marusyn, Archiep. tit. Cadoënus, a Secretis In Congr. pro Ecclesiis Orient, tab., n. 161/80. 104 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale CONGREGATIO PRO RELIGIOSIS ET INSTITUTIS SAECULARIBUS EPISTULAE I Ad supremos moderatores Institutorum religiosorum et societatum vitae apostolicae. Criteria de notitiis ad statum et vitam institutorum religiosorum et societatum vitae apostolicae spectantibus, quibusdam temporis intervallis, quae cum Sede Apostolica, communicanda sunt. Sede Apostolica de condicione institutorum religiosorum et socie­ tatum vitae apostolicae atque de eorum prospera promotione spirituali et apostolica magnopere sollicita est, quorum varias rerum vicissitu­ dines vero animi affectu prosequitur. Quo autem aptius et efficacius curam officii sui pastoralis erga omnes sodales intendere possit, atque institutorum communio cum ipsa Apostolica Sede foveatur, ad mentem can. 592 § 1 valde interest ut de eorum condicione et vita pro temporum rerumque adiunctis opportune edoceatur. Qua ratione prosperos et ad­ versos institutorum eventus in Domino participare (cf. Rom 12, 15) exoptat, et pro casus diversitate, prout fieri contingat, aptis remediis suum pastorale auxilium eis praebere intendit. Quem in finem Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus quaedam criteria de notitiis a supremis moderatoribus institutorum cum Sede Apostolica communicandis hic proponere existimat. 1. Relatio, quam supremus moderator huic Congregationi exhibere debet, eadem esse poterit quam capitulo generali proposuit, sed brevi et constricta forma redactam. Quod si capitulum generale iuxta praxim communem institutorum non celebratur, relatio ex tenore infra adum­ brato, exacto quoque sexennio, exhibenda est. Moderatores supremi institutorum religiosorum et societatum vitae apostolicae invitantur, ut relationem primum factam proximo capitulo generali ordinario instituti celebrato mittant. 2. Relatio autem, de qua agitur, notitias quae sequuntur saltem continere debet : Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus 105 a) referatur rationarium (v. statistica) breve et constrictum soda­ lium, domorum et partium immediatarum, quae institutum constituunt ; b) quomodo in genere constitutiones a sodalibus recipiantur et per­ pendantur; quomodo auctoritas instituti a sodalibus aestimetur; quae coniunctio et usus inter superiores et sodales vigeant; c) de actione pastorali ad vocationes promovendas et de futuro incremento instituti ; de initio et progressu institutionis cum quadam annotatione de primariis criteriis et de elementis institutionis; d) quomodo vita fraterna in communitate observetur ; e) de communione cum Sede Apostolica, cum dioecesanis Episcopis (praesertim quod attinet ad exercitium apostolatus et ad liturgiam), cum Unionibus Superiorum Generalium, cum Conferentiis nationalibus Superiorum Maiorum; insuper significetur quomodo superiores varii gradus participes fuerint adunationum et laborum Unionum et Confe­ rentiarum ; /) de navitate instituti in iis quae ad actionem pastoralem et alia apostolatus opera pertinent iuxta proprium instituti charisma ; g) de condicione oeconomica instituti ; annotetur, modo generali, quibus difficultatibus hac in re prematur ; h) de urgentioribus difficultatibus, quibus peculiari studio subve­ niendum est : praesertim de iis quae spectant ad vitam et apostolatum instituti, atque ad ea quae respiciunt separationem sodalium ab instituto (cf. can. 704) ; i) de aliis rebus et rationibus, si casus ferat, quae clariore modo veram condicionem instituti exhibeant, ad dialogum quoque fructuosum cum hoc Dicasterio promovendum. Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus, dum has notitias exspectat ut, ex quibusdam intervallis, cum ea communicen­ tur, omnibus instituti religiosi, societatibus vitae apostolicae atque eorum singulis sodalibus prospera cuncta a Domino, omnium bonorum munificentissimo largitore, ex corde apprecatur. Datum Romae, die 2 Ianuarii Anno Mariali, 1988. HIERONYMUS M. Card. HAMER, O. P., Praefectus L. © S. & Vincentius Fagiolo, Archiep. em. Theatin-Vasten., Secretarius In Congr. pro Religiosis et Inst. Saec. tab., n. SpR 640/85. 106 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale II Ad supremos moderatores Institutorum saecularium. Criteria de notitiis ad statum et vitam institutorum saecularium spectantibus, quae cum Sede Apostolica quibusdam temporis intervallis communicanda sunt. Sedes Apostolica de condicione institutorum vitae saecularis con­ secratae atque de eorum prospera promotione spirituali et apostolica magnopere sollicita est, quorum varias rerum vicissitudines vero animi affectu prosequitur. Valde enim interest, ut institutorum com­ munio, ad mentem can. 592 § 1, cum Sede Apostolica foveatur, et ideo ipsa de eorum condicione et vita opportune edoceatur. Qua ratione, prosperos et adversos eventus in Domino participare (cfr. Rom 12, 15), et pro casus diversitate eis suum pastorale auxilium praebere poterit. Quem in finem Congregatio pro Religiosis et Institutis saecularibus quaedam criteria de notitiis a supremis moderatoribus institutorum saecularium cum Sede Apostolica communicandis hic proponere exi­ stimat. 1. Relatio, quam supremus moderator huic Congregationi exhibere debet, eadem esse poterit quam capitula (v. Assemblea) generali pro­ posuit, sed brevi et constricta forma redactam. Acta eiusdem capituli addi poterunt. Moderatores supremi invitantur, ut relationem primum factam proximo capitulo generali ordinario celebrato mittant. 2. Relatio autem notitias quae sequuntur saltem continere debebit : a) referatur rationarium (v. statistica), breve et constrictum; b) de activitate ad vocationes promovendas et de futuro Instituti incremento ; c) de activitate apostolica sodalium; de initio et de progressu institutionis; de communione fraterna et spiritus unitate, necnon de mutuis inter moderatores et sodales relationibus ; d) de sensu ecclesiali in relationibus cum Sede Apostolica et dioe­ cesanis Episcopis ; de consortio Conferentiae nationalis vel mundi ; e) de navitate instituti in iis quae ad actionem apostolicam, so­ cialem et assistentialem pertinent, si qua tale institutum eam promo­ veat ; /) de condicione oeconomica instituti, modo generali ; annotetur quibus difficultatibus hac in re prematur; Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus 107 g) de urgentioribus difficultatibus, si casus ferat, quae vitam apostolatumque instituti respiciunt; h) de aliis rebus et rationibus quae clariore modo veram condi­ cionem instituti exhibeant. Congregatio pro Religiosis et Institutis saecularibus, dum has noti­ tias expectat ut cum ea communicentur, omnibus institutis saecula­ ribus eorumque singulis sodalibus pacem et charitatem cum fide a Deo Patre et a Domino nostro Iesu Cristo (cfr. Ef 6, 23) adprecatur. Datum Romae, die 2 Ianuarii Anno Mariali 1988. HIERONYMUS M. Card. H AMER, O. P., Praefectus L. & S. ffi Vincentius Fagiolo, Archiep. em. Theatin-Vasten., Secretarius In Congr. pro Religiosis et Inst. Saec. tab., n. PO 359. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I GUAYAQUILEN. Canonizationis Servae Dei Narcissae a Iesu Martillo Moran, virginis (1832-1869). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in caso et ad effectum de quo agitur. Postridie sollemnem primae sanctae Aequatorianae, Mariae Annae a Iesu de Paredes et Flores (fl645) canonizationem, Summus Pontifex Pius XII dixit : « Ab hac Sancta discant omnes christianae virtutis 108 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale vim immensam, talem sane quae animum maiore vigore maturet, quam Quitensis sol uberes terrae Aequatorianae fructus maturat. Discat mundus animi vigores, qui in deprecatione et continentia abditi latent. Discant homines omnis aetatis, voluptati obsequentes, animarum metam confecto itinere contingi, abscondito profecto, in quo amor quaerit dolorem, ut studium superet terrestrium bonorum. Discat puella levis huius temporis quae in ipso eius circulo possunt animam amore Do­ mini incedere. Et quotquot hodie plena in luce ex pietate vivunt erga Iesu Cor Sacratissimum, exempla admirentur huius victimae inno­ centis, quae iam initio decimi septimi saeculi caput pietatis suae fecerat expiationem » (Discorsi e radiomessaggi di Sua Santità Pio XII, Tip. Pol. Vaticana 1955, p. 148). Haec verba, Aequatorianis peregrinatoribus dicta, qui Romam con­ venerant, iam saeculo superiore fideliter et fortiter ad effectum adduxerat humilis eiusdem illius populi filia, seu Narcissa a Iesu Martillo Moran, quae amore Domini flagrans ab infantia, arduum confecit iter perfectionis christianae, summa cum cura imitans mira Sanctae Mariae Annae a Iesu exempla ; hocque ita perfecte fecit, ut ultimus eius con­ fessarius et magister spiritus, sacerdos Emmanuel Iacobus Medina, scripserit : Mariae Annae satis est legere vitam, ut Narcissae cogno­ scantur virtutes. Orta est Serva Dei in parvo vico Nobol patrio sermone vocato, intra fines dioecesis Guayaquilensis, exeunte anno 1832 aut ineunte anno 1833, a Petro Martillo et Iosepha Moran, piis et honestis agricolis, qui ad pietatem et ad amorem Dei eam educaverunt. Ob suam indolis amabilitatem, bonitatem et oboedientiam est a matre vehementer dilecta; cum crevit, deprecatione, castigationibus voluntariis et solitudine est maxmè allecta. Parentibus orbata, adulescentula Guayaquilium se contulit, ut vic­ tum quaereret. Tamquam sarcinatrix operam dedit in domo honoratae cuisdam dominae, sed, quo melius se religionibus traderet in medita­ tione et humilitate, etiam confessarii consilium scuta, sedem saepe mutavit, donec in paupere cenáculo superiore domicilium constituit, ubi labori, precationi, ieiunio et paenitentiae se dedidit. Praedictus sacerdos Medina affirmat : (( Omnes eius confessarii testificantur eius voluntarias castigationes fuisse severas, cilicia semper ferre, cotidie flagellis se caedere usque ad sanguinem ; octo horas cotidiano in deprecationem incumbere. Constanter in corpore suo Domini portare crucifixionem et acerbos, quos patiebatur, dolores. Singulis noctibus Congregatio pro Causis Sanctorum 109 quattuor horas precari, spinis caput penetralibus coronatam, cruci suspensam, nonnullis constratae clavis. Humi dormire super acumina chalubeiia, quae ad hoc habebat parata. Curantes miratos esse quo modo tam pauco sibo vivere potuisset ». Victima fieri voluit, ut Cor Iesu consolaretur et hominum, praesertim eiusdem suae nationis, pec­ cata lueret. Aliquandiu habitavit cum Beata Mercede a Iesu Molina (f1883) ; anno circiter 1865 ad urbem Concham comitata est confessarium, phthisi graviter laborantem, ut ei assiderei eumque curaret. Hoc mortuo, ad breve tempus Guayaquilium revertit, sed, volens P. Petri Guam mode­ ratione spiritali uti, Limam ivit habitatum (anno 1868). Ibi hospitio excepta est in Monasterio Patrocinii, quod Communitas Tertiariarum Dominicanarum habitabat. Quamvis simplex hospes esset, regulam tamen monasterii fideliter servabat et vitam communem participabat. Ab iis quae avocant abducta et libera omni quo poterat ardore diu noctuque in deprecatione et in contemplatione aeternarum veritatum se mersit potuitque omne genus castigationi se addicere. Una cum Tertiariis se flagellis verberabat, tanta quidem vi, ut locum suum sanguine macularet : coronam spineam in capite ferebat, quam pileolo opportune occulebat : miserrimo vescebatur cibo et pauperem induebat vestem. In cella pro Ecclesia laborabat et pauperibus, quorum semper peculiarem egerat curam; libenter et diligenter Tertiariis aegrotis assidebat. Nisus exprimendi in se Christi cruci affixi imaginem cum constanti gaudio et animi atque gestuum laetitia erat coniunctus, sicut clare vultus eius significabat continenter quietus et serenus. Omnibus evidens erat cor eius vere in pace esse, utpote omnino voluntati Dei obsequens et fidei fortis et vivae atque ardentissimae caritatis plenum. Sui negle­ gens, mundi inania omneque terrestre bonum et commodum aversa, spem suam in solo Domino collocaverat, et nihil aliud exoptabat, quam ei gloriam dare et sine intermissione in spiritali cum eo coniunctione progredi. Quam ob rem precabatur et patiebatur, contemplabatur et expiabat; cotidie Missae intererat et Sanctam Communionem accipiebat; fervida pietate Eucharistiam et Sacrum Cor Iesu colebat. Quo melius Dilecto suo similis fieret multa nuncupaverat vota, ex quibus vota virginitatis perpetuae, paupertatis et oboedientiae, inque his usque ad mortem mansit. Filiae etiam religionem servabat erga Virginem Ma­ riam, quam maxime pia Rosarii recitatione honoravit. Ut ad suam adipiscendam sanctificationem iustam sequeretur viam, submisse con- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 110 Officiale siliis stabat prudentium sacerdotum, quibus moderationem concrederat animae suae. Dominus, erga humiles et mundos corde liberalior, largitus est ei gratias et dona extraordinaria, fecitque ut ea diem mortis suae ante tempus cognosceret. Die, quo mortua est, vesperi, in cellam secedens ut quiesceret, omnbius Tertiariis valedixit, se esse longum iter facturam dicens. Omnes putaverunt eam haec per lusum et iocum dixisse : sed totam noctem eius cella est magno splendore diffusa et grato afflata odore, qui in locum permanavit. Monasterii Antistita, porta cellae aperta, ubi Serva Dei quiescebat, non solum fulgorem vidit, sed animaddvertit ibi odorem vehementiorem esse et Narcissam mortuam. Dies erat 8 mensis Decembris, anno 1869. Eius corpus inexplicabiliter incorrumptum mansit et flexibile ; vul­ tus personae sanae colorem ducebat. Iis ipsis diebus nonnulli aegri salutem recuperarunt Serva Dei intercedente. Haec statim auctorita­ tem et populum commoverunt contuleruntque multum ad augendam et vulgandam famam sanctitatis, quam viva sibi comparaverat. Fre­ quens populus ad exsequias convenit, et inde sermo factus est de Causa canonizationis ineunda. Haec autem ob extrarias rationes tardavit, donec annis 1961-1962 instructus est Processus Ordinarius Informativus apud Curiam Guayaquiliensem. Acta sunt rite missa ad Sacram id temporis Rituum Congregationem, quae anno 1966 Sectioni Histo­ ricae eiusdem Dicasterii Positionem commisit apparandam. Neces­ sariis tabularii inquisitionibus expletis et Positione super Causae In­ troductione praeparata, cum exitu reapse felici Congressus Consul­ torum Historicorum die 8 mensis Maii anno 1974 est actus. Deinde edita sunt Decreta super Introductione Causae (die 27 mensis Septembris, anno 1975) et super non cultu (die 24 mensis Septembris, anno 1976). Servae Dei virtutes inspectae sunt a Consultoribus Theologis, mode­ ratore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, in duo­ bus Congressibus Peculiaribus, qui acti sunt die 24 mensis Iulii anno 1984 et die 20 mensis Decembris eodem anno. Patres Cardinales et Episcopi, in Congregatione Ordinaria diei 16 Iunii a. 1987, Ponente Causae Em.mo Card. Aloisio Ciappi, agnove­ runt Servam Dei Narcissam a Iesu Martillo Morân heroum in modum virtutes théologales, cardinales et adnexas exercuisse. Facta demum de hisce omnibus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua vota Congregatio pro Causis Sanctorum 111 Congregationis pro Causis Sanctorum libenter excipiens, mandavit ut Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus rite conscriberetur. Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus Prae­ fecto Congregationis atque Causae Ponente, meque Antistite a Secre­ tis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Peter sollemniter declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, Servae Dei Narcissae a Iesu Martillo Moran, virginis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 23 mensis Octobris, A. D. 1987. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. 8 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis II MELITEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Ignatii Falzon, clerici saecularis (1813- 1865). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. « Credo enim Deo, quia sic erit quomodo dictum est mihi » (Act 27, 25). Haec Sanctus Paulus locutus est, verbo Domini fisus, ducentis septuaginta sex personis, quae cum eo erant in navi, cum iam haec quattuordecim dies Maris Mediterranei ferocia perdita esset omnisque salutis spes deposita. Sanctus Paulus omnia credebat, quae ei dixerat Dominus : se coram Caesare appariturum ; nullum eorum qui secum erant, esse periturum ; 112 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale oportere vero navim naufragio interire in insula (cfr. Act 27, 24 et 26). Insula Melita appellabatur (cfr. Act 28, 1). Apostolus autem nesciebat divinam Providentiam statuisse navim frangi, ut ipse in insula Melita tres menses maneret sicque eam Do­ mino baptizaret, verbo locupletarci et Domini sacramentis roboraret, faciens eam oculum nationum ad Dominum a se conversarum. Parva in medio Mari Mediterraneo insula, cuius filii in historiae decursu eminuerunt animo pugnandi pro fide, amore disseminandi fidem in regiones in quas immigrabant, cura dandi Ecclesiae, pro portione, maximum missionariorum numerum. Haec est terra, in qua natus est Ignatius Falzon, primus Melitensis qui, ut videtur, altarium gloriam consequatur; dignus Apostoli Maris Mediterranei filius. Historia vitae Ignatii Falzon ipsis verbis colligitur, quibus sanctus Paulus est usus, antequam providum naufragium faceret in insula Melita : « Credo enim Deo, quia sic erit, quomodo dictum est mihi ». Ignatius enim Falzon, natus cum Angli in insulam Melitensem venerunt, pro civili religiosaque educatione factus est optimus civis et sanctus ecclesiasticus. Tempora, quibus vixit, etsi luctuosissima, magni erant momenti : Ecclesia namque amare lacrinrabat ob effusio­ nem hostilitatis contra clerum et productam Pastoris sui custodiam. Europa cruentis proeliis redundabat; insuper cholerae morbi et pestis calamitatibus est affecta. Tempora erant, quae Actionem Catholicam inierunt et pietatem erga Virginem Immaculatam aluerunt. Ignatius Falzon ortum duxit Valettae, in urbe principe Melitae, calendis Iulis anno 1813, ex causidico Doctore Iosepho Francisco Falzon et Maria Teresia, iudicis Calcedonii Debono filia. Postridie est baptizatus in ecclesia paroeciali Sanctae Mariae Portus Salvi et Sancti Dominici, nominibus tutorum a peste : Rocho, Angelo, Sebastiano et insuper Ignatio nomine Fontis, Vincentio et Rosario. Honestae familiae erat. Pater eius particeps erat Commissionis componendo novo Codici Civili, et postea nominatus est Suae Maie­ statis Britannicae iudex. Trium eius fratrum, omnium in lege docto­ rum renuntiatorum, facti sunt sacerdotes : dominus Calcedonius, qui post fuit custos thesauri Ecclesiae Cathedralis, Rector Ecclesiae Stu­ diorum Universitatis (a Iesu) et Missionarius Apostolicus; et dominus Franciscus, Cubicularius Suae Sanctitatis, sedi confessionali addictus. A puero Ignatius peculiarem ostendebat pietatem erga SS. Eucha­ ristiam et Sanctam Virginem. Est sacro Chrismate confirmatus die 3 mensis Augusti anno 1822 et quindecim annos natus (die 21 mensis Congregatio pro Causis Sanctorum 113 Decembris anno 1828) vestem induit clericalem primamque accepit tonsuram. Post tres annos (die 21 mensis Augusti anno 1831) Ordines Minores ostiariatum et lectoratum suscepit et deinde (die 18 mensis Decembris anno 1831) ceteros Ordines Minores, exorcistatum et acoly­ thatum. Viginti annorum (die 7 mensis Septembris anno 1833), docto­ ris in iure canonico et in iure civili dignitatem apud Athenaeum Melitense est consecutus. Interim linguae Britannicae studuit; quod rarum erat iis tempo­ ribus, sed maximi ponderis ut commercia et aditus haberetur cum Anglis, qui Melitam veniebant bellum Chersonese praeparatur!. Mili­ tes et nautae externi erant plus 20.000 et gentis insulae decem centesimae. Numquam professionem causidici exercuit ; et quanquam quat­ tuor Ordinibus Minoribus ornatus erat et doctor renuntiatus in iure canonico, se non dignum sentiebat, qui ordinationem sacerdotalem acciperet. In deprecationem incubuit et in catechismi institutionem. Religiosissima erat erga Eucharistiam. Adoratio et meditatio eius spiritale alimentum fuerunt. Sancte admirabatur eos omnes fideles qui, ut ipse, frequentabant ecclesiam paroecialem Sancti Pauli nau­ fragi. Insuper pietate peculiari Sanctissimam Virginem colebat, reci­ tando totum sanctum Rosarium cotidie, necnon et eius sponsum Sanc­ tum Ioseph. Munus eius catechismus erat : catechizare, cognoscere, curare catechizatum. Vitae Ignatii historia abundat exemplis hortationum ad studia, vocationum sacerdotalium, auxilii erga egenos. Ignatius autem Falzon notus manebit imprimis ob suam missionem catecheticam pro militibus et nautis Britannici». Exorsus est instruere scholas catechismi pro catholicis antequam in bellum proficiscerentur ; et inde, amicitiam faciens cum eorum commilitonibus protestantibus et non christianis, iis dando consilia et, assessoris socialis munere fungendo, multos eorum ad fidem traxit. Documenta et instrumenta, servata in Ecclesia a Iesu, ibi Congregationem regebat, testantur plus sexcentos quinquaginta homines praeparatos esse et fidei genitos. Rara tum res. Ignatio, illo apostolico charismate ornato conciliandi populum Deo, non deerant facultates propriae inspirandi fiduciam etiam iis, qui ad Fidem nec conversi erant nec convertebantur; etenim res pre­ tiosissimis suas ei committebant, ist suis caris traderet, si mors evenisset. 8 - A. A. S. 114 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ignatius novos catechumenos curabat usque ad matrimonium, si sponsalia faciebant cum puellis Melitensibus. Nonnulli Melitenses, no­ mina habentes Britannica, gloriantur suos avos ad baptismum electos esse ab Ignatio Falzon. Famulus Dei princeps fuit et propugnator oecumenismi. Hoc difficile opus explicabat, laicis cum eo auxilium consociantibus. Aliqui eius adiutores facti sunt sacerdotes et capellani militares vel navales. Alius, qui Melitae remanserat, hoc munus continuavit ipsique milites tabulas Agebant ut suum gratum animum commemorarent. Silentii erat amantissimus et cupidus. Eius interior perfectio percipiebatur cum deprecari aspiciebatur eandemque omnes testabantur, qui eum cognoscebant, pauperes praecipue. Calendis Iuliis anni 1865 mortuus est, quinquaginta duorum an­ norum. Plurimae gratiae obtentae eius deprecationibus famam eius sanctitatis divulgaverunt, non tantum tota in insula, sed etiam in regionibus quae excipiebant et adhuc excipiunt emigrantes Melitenses. Viginti septem annis post Famuli Christi obitum in Melitensi Ec­ clesiastica Curia, anno 1892, incepta est ordinaria inquisitio, quae ex­ pleta est anno 1899. Feliciter introducta a. 1904 Causa, annis 1906-1908 instructus est Processus Inchoativus Apostolicus Melitensis super virtutibus in spe­ cie, et annis 1930-1931 actus est alter Apostolicus Processus Continuativus Melitensis. De omnium Processuum validitate exiit die 26 Iunii a. 1940 decretum Sacrae tunc Rituum Congregationis. Servatis igitur de iure servandis, deventum est ad disceptationem super Servi Dei virtutibus apud Congregationem pro Causis Sancto­ rum, et primum quidem, die 10 Februarii a. 1987, in Congressu Pecu­ liari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 6 Octobris eodem anno, in Con­ gregatione Patrum Cardinalium, Ponente Em.mo Domino Iosepho Casoria. Et in utroque Coetu responsum est datum affirmativum super dubio an Servus Dei christianas virtutes heroum in modum exercuisset. De hisce omnibus rebus certior factus, per subscriptum Cardina­ lem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus I I , vota Congre­ gationis pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum super heroicis virtutibus rite appararetur. Quod cum est factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secre­ tis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Congregatio pro Causis Sanctorum Pater declaravit : 115 Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Ignatii Fálzon, clerici saecularis, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, die 23 Octobris, Anno Mariali 1987. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis 116 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium DIARIUM Officiale ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Sabato, 1 9 Dicembre 1 9 8 7 , S. E. il Signor LEONEL SEBASTIÂO VIEIRA, Ambasciatore di Guinea Bissau presso la Santa Sede. Lunedì, 4 Gennaio 1988, S. E. il Signor WILTED JOSEPH PHIRI, Ambasciatore di Zambia presso la Santa Sede. Venerdì, 8 Gennaio 1 9 8 8 , S. E. la Signora JUDITH CATHERINE TROTTER, Ambasciatore di Nuova Zelanda presso la Santa Sede. Ha, altresì, ricevuto in Udienza : Sabato, 9 Gennaio 1988, l ' E c c m o Corpo Diplomatico presso la Santa Sede. Giovedì, 17 Dicembre 1988, si è tenuta nel Palazzo Apostolico Vati­ cano, alla presenza del Santo Padre, la riunione degli E.mi Signori Cardinali Capi dei Dicasteri della Curia Romana. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 15 dicembre 1987. Mons. Oscar Rizzato, Assessore della Segreteria di Stato e mons. Mario Francesco Pompedda, Prelato Uditore del Tribunale della Rota Romana, Membri della Commissione Disciplinare della Curia Romana. 19 » » P. José Saraiva Martins, C.M.F., Rettore della Pontificia Università Urbaniana, Consultore della Congregazione per la Dottrina della Fede. 21 » » S. E. mons. Giovanni Battista Re, Arcivescovo titolare di Vescovio, Segretario del Collegio Cardinalizio. Diarium Romanae Curiae 117 22 dicembre 1987. Mons. André Lefeuvre, Consultore delia Pontificia Commissione per la Pastorale delle migrazioni e del turismo. 30 » » S. E. mons. Mario Schierano, Arcivescovo tit. di Acrida, Presidente della Pontificia Commissione di Archeologia Sacra. Protonotari Apostolici soprannumerari: 17 marzo 1986. Mons. Pietro Ciraselli (Trani-Barletta-Bisceglie). » 4 aprile Mons. Claudio Morino (Acqui). 24 luglio 1987. Mons. Domenico Salvatico (Mondovì). » 27 ottobre Mons. Giovanni Sorge (Chieti-Vasto). 7 novembre » Mons. Domenico Caselli (Imola). Prelati d'Onore di Sua Santità: 24 gennaio 1987. Mons. Jose Francisco (Legazpi). 19 maggio Mons. Josef Richter (Bamberg). » 3 giugno Mons. Milorad Avramovic (Beograd). » » » Mons. Carlo Liberati (Fabriano-Matelica). » » 20 Mons. Baldomero Carlos Martini (San Francisco, Argen co tina). luglio 12 » n » 13 16 » » » » » » » » » » » Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Pranas Gaida (Kaiéiadorys). Francesco Angelicchio (Opus Dei). Luigi Tirelli (Opus Dei). Wilhelm Schamoni (Paderborn). Valente de Jesús Aranda Ramírez (León, Mes Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. León Ascencio Renato (León, Messico). Braulio Rafael León Villegas (León, Messico). Joaquín Rojas Rubio (León, Messico). Cesáreo Diez de Pinos (Ciudad Victoria). Lucien Lefeuvre (Rennes). Zosimo E. Navata (Alaminos). Egidio Turnaturi (Acireale). France Orazem (Ljubljana). Alojzij Stare (Ljubljana). Pere Tena Garriga (Barcelona, Spagna). Moisés González Lino (San Luis Potosí). Juvenal Martínez Lara (San Luis Potosí). Pietro Tarantola (Pontremoli). Eligio Francioni (Prato). Jean-Paul Gobel (Annecy). Mario Oliveri (Acqui). Juliusz Janusz (Krakow). Giuseppe Lazzarotto (Padova). Rino Passigato (Verona) . sico). 18 21 22 23 » 29 » » » » » » » » » » » 21 » » » » agosto » » 22 26 » » » » » » » » » » Acta Apostolicae 118 Sedis - Commentarium Officiale 1 settembre 1987. Mons. Johannes Urich (Speyer). 7 Mons. Jaime Octavio Restrepo (Barcelona, Venezuela). » 19 Mons. Giovanni Verginelli (Palestrina). » » Mons. Roger Métras (Sherbrooke). » Mons. Mare-André Poulin (Sherbrooke). » » Mons. Gaston Provençal (Sherbrooke). » 22 Mons. Martin Albert Wain (Peterborougü). » 29 Mons. Agripino Antonio Núñez Collado (Santiago de los » Caballeros). 2 ottobre Mons. Ramón Abril López (Cumaná). 6 » Mons. John Bennett (Toowoomba). 10 » Mons. Crescenzio Sepe (Aversa). 15 » Mons. Michael Dallât (Down). » » Mons. Colm McCaugham (Down). 20 » Mons. Ramiro Moliner Inglés (Zaragoza). 27 » Mons. Panfilo Argentieri (Chietì-Vasto). » Mons. Michele Giulio Masciarelli (Chieti-Vasto). » Mons. Gianfranco Poma (Milano). » Mons. Carlo Flamini (Tivoli). 6 novembre Mons. Salvatore Filippo Giuliano (Tivoli). » » Mons. Ottavio Cavalieri (Brescia). 23 » Charles Burns (Paisley). Mons. » » Mons. Mounged El-Hachem (Antiochia dei Maroniti). 24 dicembre Mons. Tadeusz Rakoczy (Krakow). » » Mons. Francesco Rapallini (Tortona). » » Mons. Paolo Sardi (Acqui). » » Cappellani di Sua Santità: 9 26 14 aprile giugno luglio 18 22 » » » » » 23 24 » » » » 25 » » » » 28 » » » » » » » » » » » 1986. Il sac. Joaquín Alonso Pacheco (Opus Dei). 1987. Il sac. Renato Tornasi (Vicenza). » Il sac. Benito Taveras Hernández (Nuestra Señora de la Altagracia en Higüey). » Il sac. David Martínez Reyna (Ciudad Victoria). » Il sac. José Bachetti Cassetti (Barquisimeto). » Il sac. Joäo da Assunçâo Jorge (Barquisimeto). » Il sac. Martin Springer (Ljubljana). » Il sac. Giovanni Castioni (Verona). » Il sac. Pierino Castioni (Tortona). » Il sac. Pietro Laterza (Susa). » Il sac. Angelo Chiatto (Cosenza-Bisignano). » Il sac. Giuseppe Fumo (Cosenza-Bisignano). » Il sac. Valeriano Barbon (Concordia-Pordenone). » Il sac. Luigi Botter (Concordia-Pordenone). » Il sac. Felice Bozzet (Concordia-Pordenone). » Il sac. Angelo Ciani (Concordia-Pordenone). » Il sac. Domenico Segalotti (Concordia-Pordenone). » Il sac. Bogdan Petrovié (Kotor). » Il sac. Werner Gross (Rottenburg-Stuttgart). Diarium Romanae 28 » » » 21 » » » » luglio » » » agosto » » » » 1987. » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » 26 » » 1 settembre » » » » » » 3 » 4 » 18 » » » » » 19 » 10 ottobre 15 » » » » » » » » - » 17 » » » 27 » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » Il Il II Il Il Il Il Il Il sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. Curiae 119 Jerzy Chowañczak (Warszawa). Henryk Chuçlek (Warszawa). Kazimierz Konowrocki (Warszawa). Edward Wójcik (Warszawa). Liddo Ciccolini (Fabriano-Matetica). Angelo Gaudenzi (Fabriano-Matelica). Salvatore Scassellati (Fabriano-Matelica). Libero Temperini (Fabriano-Matelica). Mariano Capecci (Macerata-Tolentino-RecanatiCingoli-Treia). Il sac. Emidio Castellani (Macerata-Tolentino-RecanatiCingoli-Treia). Il sac. Armando Ciccarelli (Macerata-Tolentino-RecanatiCingoli-Treia). Il sac. Carlo Compagnucci (Macerata-Tolentino-ReeanatiCingoli-Treia). Il sac. Igino Ionni (Macerata-Tolentino-Recanati-CingoliTreia). Il sac. Angelo Minnozzi (Macerata-Tolentino-RecanatiCingoli-Treia). Il sac. Nardo Orazi (Macerata-Tolentino-Recanati-Cingoli-Treia). Il sac. Antonio Repupilli (Macerata-Tolentino-RecanatiCingoli-Treia). Il sac. Luigi Soricetti (Macerata-Tolentino-Recanati-Cingoli-Treia). Il sac. Enea Tarpignati (Macerata-Tolentino-RecanatiCingoli-Treia). Il sac. Steven Otellini (San Francisco, Stati Uniti d'America) . Il sac. Eugeniusz Barelkowski (Gniezno). Il sac. Romuald Biniak (Gniezno). Il sac. Teofil Wilski (Gniezno). Il sac. Grzegorz Petrowicz (Lwów degli Armeni). Il sac. Nicolò Masi (Piana degli Albanesi). Il sac. Daniel R. Pater (Cincinnati). Il sac. Andrea Baiocchi (Rimini). Il sac. Fausto Lanfranchi (Rimini). Il sac. Sergio Matteini (Rimini). Il sac. Karl Missel (Freiburg im Breisgau). Il sac. Salvatore Ruggiero (Avellino). Il sac. Tommaso Stenico (Civita Castellana). Il sac. Mario Del Bosco (Concordia-Pordenone). Il sac. Otello Quaia (Concordia-Pordenone). Il sac. Giacomo Tesolin (Concordia-Pordenone). Il sac. Antonio Tessari (Concordia-Pordenone). Il sac. Zelio Vagaggini (Pitigliano-Sovana-Orbetello). Il sac. Pietro Fietta (Treviso). Il sac. Lorenzo Chiavaro (Chieti-Vasto). 120 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 27 ottobre 1987. Il sac. Antonio Chinni (Chieti-Vasto). » » » Il sac. Decio D'Angelo (Chieti-Vasto). » » » Il sac. Antonio Di Franeescomarino (Chieti-Vasto). » » » Il sac. Angelo Masciarelli (Chieto-Vasto). » » » Il sac. Paolino Seiullo (Chieti-Vasto). 6 novembre » Il sac. Lorenzo Ciccotti (Tivoli). » » » Il sac. Mario Micolonghi (Tivoli). » » » Il sac. Ulisse Parmegiani (Tivoli). » » » Il sac. Serafino Pasqualini (Tivoli). » » » Il sac. Antonio Persili (Tivoli). » » » Il sac. Osirio Pucci (Tivoli). » » » Il sac. Adriano Toto Roviscaldo (Tivoli). NECROLOGIO 17 dicembre 1987. Card. Bernard Alfrink, del titolo di San Gioacchino ai Prati di Castello. 18 » » Mons. Placido Maria Cambiaghi, Vescovo emerito di Novara (Italia). » » » Mons. Frans Jansen, Vescovo titolare di Celiana. 21 » » Mons. George Bernarding, Arcivescovo emerito di Mount Hägen (Papua Nuova Guinea). 27 » » Mons. Florencio Sanz Esparza, Vescovo titolare di Cri­ sopoli di Macedonia. 30 » » Mons. Helmut Hermann Wittler, Vescovo emerito di Osnabrück (Germania Oec.). 11 gennaio 1988. Mons. Marc Lallier, Arcivescovo emerito di Besançon (Francia). An. et vol. LXXX N. 2 15 Februarii 1988 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Librerìa Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE quibus Tribunal Appellationis apud Vicariatum Urbis constituitur. Sollicita cura prospiciendi Christifidelium necessitatibus Romanae dioecesis necnon Ecclesiasticarum Latii circumscriptionum secundum mutata rerum adiuncta effecit ut, recentiorum temporum decursu, in Tribunalia apud Vicariatum Urbis exstantia haud semel novae inductae sint structurae et procedendi rationes. Anno 1938, cum in Italia constituta sunt tribunalia regionalia pro causis nullitatis matrimonii iudicandis, apud Vicariatum Urbis con­ ditum est Tribunal primae instantiae pro Regione Conciliari seu Eccle­ siastica Latii, competens tantummodo pro causis nullitatis matrimonii ; pro ceteris enim causis remanserunt tribunalia propria in singulis dioecesibus eiusdem Regionis. Tunc eidem foro regionali commissum est etiam munus pertractandi in altera instantia causas explicatas in primo gradu a tribunalibus regionalibus Neapolitano et Calaritano, firma semper facultate directe provocandi ad Rotam Romanam pro iudicio secundae instantiae. Tamquam forum appellationis pro causis finitis in primo gradu a Tribunali Regionali Vicariatus Urbis designa­ tum est unum Tribunal Apostolicum Rotae Romanae. 1 Deinde tamen cum causae, a Tribunalibus regionalibus Italiae in prima instantia cognitae « tanta frequentia deferri consueverunt ad Tribunal Apostolicum Sacrae Romanae Rotae, ut hoc suo muneri ex1 Pius Pp. X I , Litt. Apost, motu proprio datae Qua cura: AAS 30 (1938), pp. 410-413. 9 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 122 plendo, quemadmodum oportebat, difficulter par » fuerit, per Rescriptum Pontificium Pii PP. XII, die 16 mensis Octobris editum anno 1951, in­ termissum est ad tempus ius causas nullitatis matrimonii, quae a tri­ bunalibus ecclesiasticis regionalibus Italiae in primo gradu iudicatae fuerunt, deferendi, pro iudicio secundae instantiae, ad Rotam Roma­ nam, iuxta normam can. 1599 par. 1, I Codicis Iuris Canonici anni 1917, cui respondet can. 1444, par. 1, I , novi Codicis; simul etiam constitutum est in Vicariatu Urbis — ut legitur in Rescripto — «a Tribunali primae instantiae distinctum, Tribunal Appellationis, ad quod in secundo gradu semper deferendae sunt tum causae, quae in prima instantia diiudicatae fuerunt apud Tribunal primae instantiae Vicariatus Urbis, tum causae Neapolitanae et Calaritanae delatae in gradu appellationis ad Vicariatum Urbis » . o o 2 Post quindecim annos, per Rescriptum Summi Pontificis Pauli PP. V I , die 10 mensis Februarii anno 1969, sublata praedicta inter­ missione, statutum est : (( Causae nullitatis matrimonii, in prima instantia tractatae apud Tribunal primi gradus Vicariatus Urbis, in gradu appellationis deferri possunt aut ad Sacram Romanam Rotam aut ad Tribunal secundi gradus eiusdem Vicariatus » . 3 Denique, per Constitutionem Apostolicam Vicariae Potestatis, die 6 mensis Ianuarii anno 1977 proditam, qua Vicariatus Urbis nova ratione ordinatus est, Paulus PP. VI duo constituit distincta Tribu­ nalia, scilicet Tribunal Ordinarium dioecesis Romanae et Tribunal Regionale Latii pro causis nullitatis matrimonii, Tribunali Appella­ tionis Vicariatus Urbis suppresso ; Tribunali Regionali Latii compe­ tentiam tribuit videndi in primo gradu causas nullitatis Regionis Latii et in gradu appellationis causas nullitatis matrimonii in primo gradu a Tribunalibus Regionalibus Neapolitano et Calaritano diiudi­ catas ; denique decrevit ut sive a Tribunali Regionali Latii pro causis matrimonialibus sive a Tribunali Ordinario dioecesis Romanae pro aliis causis appellaretur ad Rotam Romanam. 4 Omnes hae mutationes normarum spectabant ad satisfaciendum aptiore modo necessitatibus rectae administrationis iustitiae in diver­ sis rerum adiunctis. Eodem animo moti, novis tamen condicionibus et usibus pastora2 AAS 46 (1954), pp. 614-615. 3 X. Ochoa, Leges Ecclesiae post Codicem iuris canonici editae, vol. IV, Roma 1974, coli. 5475-5476, n. 3716. 4 AAS 69 (1977), p. 15-17. 123 Acta Ioannis Pauli Pp. II libus prae oculis habitis — atque exoptantes ut Tribunal Apostolicum Rotae Romanae magis magisque in luce ponatur in exercitio sui mune­ ris erga universam Ecclesiam idemque munus efficacius explere valeat, ac proinde eximatur de munere agendi in gradu appellationis omnes causas in quibus appellatur a sententia in prima instantia a Tribunali Regionali Latii lata — auditis Supremo Signaturae Apostolicae Tribu­ nali, Rota Romana et Commissione a Nobis constituta necnon coetu Episcoporum Regionis Latii, Suprema et Apostolica Auctoritate No­ stra decrevimus haec quae sequuntur : a) In Vicariatu Urbis constituitur Tribunal Appellationis — di­ stinctum ab aliis tribunalibus apud eundem Vicariatum exstantibus — ad quod deferentur in secundo gradu causae, quae in prima instantia diremptae sunt — a Tribunali Regionali Latii, pro causis nullitatis matrimonii ; — a Tribunalibus Regionalibus Neapolitano et Calaritano, pro causis nullitatis matrimonii ; — a Tribunali sive dioecesis Romanae, sive aliarum dioecesium Regionis Latii, pro ceteris causis, incolumi semper manente facultate provocandi in secunda instantia ad Rotam Romanam, iuxta can. 14444, par. 1, I . o Ideoque Tribunal Regionale Latii primae instantiae pro causis nullitatis matrimonii competens iam non est ad agendas in gradu ap­ pellationis causas iudicatas a Tribunalibus Regionalibus Neapolitano et Calaritano. b) Ipse Cardinalis Vicarius munus Moderatoris in hoc Tribu­ nali exercet ad normam iuris; eoque impedito vel absente aut ipsius officio vacante, Vices Gerens. c) Vicarius iudicialis, Vicarii iudiciales adiuncti, Iudices, De­ fensores vinculi et Promotor Iustitiae nominantur a Summo Pontifice ad certum et definitum tempus, Cardinali Vicario proponente et audito coetu Episcoporum Regionis Latii. d) Idem Tribunal propriam habet administrationem. Haec omnia decreta, valitura contrariis non obstantibus etiam spe­ cialissima mentione dignis, vigere incipient ad omnes iuris effectus a die 1 m. Septembris anno MCMLXXXVIII. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 124 Officiale Normae transitoriae : 1. Causae dictae a Tribunalibus Neapolitano et Calaritano, quae in altero gradu pertractantur apud Tribunal Regionale Latii pro causis nullitatis matrimonii, deferantur ad novum Tribunal, si die 1 m. Septembris anno MCMLXXXVIII dubia nondum concordaverint ad normam iuris; deferri ad idem etiam possunt quae in phasi intructoria eadem die versantur, si utraque pars et defensor vinculi consentiant. Si autem iam editum sit decretum conclusionis in causa, sententia decretoria ferenda est a Tribunali apud quod causa introducta est. 2. Causae diiudicatae in primo gradu a Tribunali Regionali Latii pro causis nullitatis matrimonii, quarum acta die 1 m. Septembris anno MCMLXXXVIII transmissa iam sint Rotae Romanae ad normam can. 1682, par. 1, deferantur ad novum Tribunal solummodo si dubium nondum compositum sit, et una saltem pars id petat, atque altera pars et Exc.mus Decanus Rotae Romanae conveniant. 3. Eadem norma, congrua congruis referendo, valet pro causis non matrimonialibus iudicatis a Tribunali Ordinario Dioecesis Roma­ nae quae agitantur apud Rotam Romanam in gradu appellationis. 4. Causae non matrimoniales finitae in primo gradu a tribuna­ libus dioecesium Latii, quae die 1 m. Septembris anno MCMLXXXVIII pertractentur in altera instantia apud Tribunal Ordinarium Dioecesis Romanae, deferantur ad novum Tribunal, si dubia nondum concorda­ verint ad normam iuris, deferri vero eidem possunt causae quae in phasi instructoria versantur, consensu utriusque partis et praefati Tribunalis Dioecesis Romanae. Si autem iam editum sit decretum conclusionis in causa, sententia decretoria ferre debet Tribunal apud quod causa introducta est. Haec normae vigere incipiunt a die prima mensis Septembris anno MCMLXXXVIII. Quaecumque vero a Nobis hisce Litteris motu proprio datis decreta sunt, ea omnia firma ac rata esse iubemus, contrariis quibusvis, etiam specialissima mentione dignis, non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum die xxvi mensis Decembris anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II In Secret. Status tab., n. 203.749. Acta Ioannis Pauli Pp. II 125 ALLOCUTIONES Ad palestritas ex omnibus Nationibus, apud Arcem Gandulfi coram admissos.* Dear young Athlètes, 1. I thank you for this visit on the occasion of the Athletics World Championships being held in Rome. I am happy to meet you and welcome you in friendship, and I wish you every success in your demanding compétitions. I am happy to greet, and also thank in a particular way, the Council members of the International Amateur Athletic Fédération, the Council of the Italian Athletic Fédération, all the members of the International Sports Organization, the leaders, the coaches and ali the athlètes from the 167 countries who are taking part in these Championships. A special word of welcome, prompted by happy memories of meet­ ings similar to this one, goes to the sports vétérans, all the participants in past compétitions, who have come to the présent meeting in order to honour sport and admire the achievements of the new champions. I also wish to greet the journalists and the représentatives of the press and television, promoters of information and interest in the world of sport among people of ail ages and especially among youth. A particular word of thanks goes to Doctor Primo Nebiolo for his kind address and the gif t of the gold medal of the Championships. 2. This year's meeting coincides with the Seventy-fifth Anniversary of the foundation of the International Amateur Athletic Fédération. I would therefore like to express my cordial best wishes to the Fédération and to commend you for your work. You aim not only to coordinate and develop athletic disciplines within the member countries, but you also strive to create, through international sports meetings, opportunities for the fostering of friendship, brotherhood and understanding between peoples. The Church gives Willing support to such initiatives. The Second Vatican Council observes in this regard that people are enriched with mutual understanding also "by means of physical exercise and sport, * Die 3 m. Septembris a. 1987. 126 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale which can help ... to foster friendly relations between peoples of all classes, countries and races". 1 3. We all know that sport is a highly disciplined exercise of the human body. It seeks to develop a person's physical faculties, such as strength, stamina, skill—all working together towards a harmony of movement and action. Through sport we try to attain physicäl excellence, by means of necessary training and practice. Its aim is perfection in a given event, as w ell as the breaking of significant records, as has already happened during thèse compétitions. However there is another dimension to sports acti vi ty. Sport is also an important moment for guaranteeing the balance and total well-being o f the person. In an age that has witnessed the everincreasing development of various forms of automation, especially in the workplace, reducing the use of physical activity, many people feel the need to find appropriate forms of physical exercise that will help to restore a healthy balance of mind and body. And from here arises that special interest and attention to sporting events, which today attract great masses to athletic compétitions of every kind. r This phenomenon exposes you athlètes to considerable psychologica! pressures because people tend to extol you as héroes, as human mudéis who inspire ideáis of lifte and action, especially among youth. And this fact places you at the centre of a particular social and ethical problem. You are observed by many people and expected to be outstanding figures not only during athletic compétitions but also when you are off the sports field. You are asked to be examples of human virtue, apart from your accomplishments of physical strength and endurance. 4. For this reason there are certam values in your life which cannot be forgotten. These values will set you on that clear track which has to be followed in order for you to reach life's ultimate goal. Primary among them is the religious meaning of human existence. Sport, as you well know, is an activity that involves more than the movement of the body : it demands the use of intelligence and the disciplining of the will. It reveáis, in other words, the wonderful structure of the human person created by God as a spiritual being, a unity of body and spirit. Athletic activity can help every man and 1 Gaudium et Spes, 61. Acta Ioannis Pauli Pp. II 127 woman to recali that moment when God the Creator gave origin to the human person, the masterpiece of his creative work. As the Scrip­ tores tell us : "Then the Lord God formed man of dust from the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living being". We are reminded then that even the laws of sport belong to a certain order, which is basically that of ali création. The observance of this order is the condition for success. May this truth never be overlooked or set aside in the world of sport, but may it always shine forth clearly. For athletic activity is never separated from the activities of the spirit. 2 If sport is reduced to the cult of the human body, forgetting the primacy of the spirit, or if it were to hinder your moral and intellectual development, or result in your serving less than noble aims, then it would lose its true signifìcance and, in the long run, it would become even harmful to your healthy and full growth as human persons. You are true athlètes when you prepare yourselves not only by training your bodies but also by constantly engaging the spiritual dimensions of your person for a harmonious development of ali your human talents. 5. My prayer for you, young athlètes, is that you will always grow in respect for the authentically human values of sport, thanking God the Creator who has endowed you with extraordinary talents—talents that can be used to work for true peace and fraternal understanding among ali peoples of the world. May your meeting in thèse days serve this worthy aim. I entrust to the Lord ail your noblest hopes and aspirations and I invoke divine blessings upon you, your families and ali the persons who are dear to you. Rivolgo un particolare saluto a voi tutti, Dirigenti, tecnici e atleti italiani e a quanti hanno collaborato all'organizzazione di questi Campionati Mondiali a Roma, ed insieme desidero esprimere il mio sincero compiacimento per la cordiale ospitalità con cui avete accolto i vostri amici provenienti da tante parti del mondo. Siate sempre fautori del vero spirito sportivo, considerando lo sport come una scuola di allenamento per il corpo, ma soprattutto di virtù umane e quindi come impegno costruttivo di fortezza, di temperanza, di prudenza, di giustizia. La luce del progetto di Dio sull'uomo aggiunge 2 Gen 2:7. 128 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale valore a tutto questo, orientando la libertà verso una migliore saggezza per incoraggiare ciascuno a crescere e a maturare nello spirito. Sap­ piate, dunque, rispettare questo richiamo che anche nello sport è pre­ sente, affinché tutti i valori umani siano in esso esaltati. A tutti voi la mia Benedizione. A présent, je voudrais adresser un salut très cordial aux athlètes de langue française et aux personnalités qui les accompagnent. Je vous remercie d'être venus ici, à la rencontre du Pape. Le sport que vous pratiquez au plus haut niveau fait de vous des témoins de l'épanouissement de l'homme, car vous recherchez la maîtrise de vous-mêmes par une discipline exigeante, vous aspirez à progresser en dépassant sans cesse vos limites. Soyez-en félicités et croyez bien que l'Eglise apprécie vivement le sport; elle souhaite, en particulier, que vous qui prenez part à des compétitions suivies dans le monde entier, vous soyez clairement conscients de vos respon­ sabilités devant les jeunes qui vous admirent : qu'ils trouvent en vous des exemples entraînants pour une vie saine et généreuse ! Que Dieu vous aide, dans les enceintes sportives et dans votre vie personnelle, au cours de ces championnats et sur les routes de votre avenir ! Herzlich grüße ich auch die Sportler und Betreuer, die Trainer und Offiziellen aus den Ländern deutscher Sprache. Für eure Wett­ kämpfe bei dieser Weltmeisterschaft der Leichtathletik wünsche ich euch allen, daß die erhöhte leibliche und seelische Anspannung der Vorbereitungszeit an diesen reichen Tagen in Freude und Zufrieden­ heit übergeht : bei den einen, weil sie zu den glücklichen Siegern gehören, bei anderen, weil sie eine gute Leistung erbracht haben, wieder bei anderen, weil sie in einer guten Mannschaft und mit so vielen gleichgesinnten Kameraden aus aller Welt leben und Wettstreiten konnten. Gebt euer Bestes in diesen Tagen, nicht nur an Muskel­ kraft und schneller Reaktion, sondern auch euer Bestes an innerem Format und menschlicher Reife. In diesem Sinne : Viel Erfolg ! Deseo ahora presentar un particular saludo en su propia lengua a los responsables de las organizaciones deportivas y atletas prove­ nientes de los diversos Países de América Latina y de España, que participan en los Campeonatos Mundiales de Atletismo de Roma. Acta Ioannis Pauli Pp. II 129 Al dar a todos mi más cordial bienvenida a este encuentro, deseo alentaros a hacer del deporte un medio de superación y competición leal que sea fuente de auténtico humanismo en la promoción de los valores supremos de la persona como creatura de Dios. Os ruego que al volver a vuestros Países de origen, hagáis llegar también el saludo del Papa a vuestros familiares y compañeros en las actividades deportivas. Urna saudaçâo cordial, também aos participantes de lingua por­ tuguesa neste Campeonato : atletas e comitivas. Com as melhores feli­ cidades, desejo-vos que vos acompanhem na vida — grande e nobre competiçâo de bondade e honestidade — o pundonor, a esperança, a energia e o entusiasmo com que viestes a estas provas. O desporto, valor de genuina promoçâo pessoal e social, será caminho de plénitude humana se enquadrado num ideal, tecido de nobres razôes de ser e lutar pela superaçao, por mais vida, pela dignidade da pessoa humana, à luz do projecto de Deus criador e de Cristo redentor do hörnern. Que o empenho, feito de brio, coragem, temperança e justiça, com que competís agora, desabrochem no grande estadio da convivencia em solidariedade, participaçâo, partilha, diá­ logo e comunhào, entre homens-irmâos, para que brilhe a paz na familia humana : é o que vos almejo, com a Bênçâo Apostólica ! Serdecznie pozdrawiam sportowców z Polski. 2ycze warn osiagnieé w tym samym sensie, w jakim mówilem poprzednio w innych jezykach. Mech ten wysilek sportowy sìuzy rozwojowi waszych cial i waszych dusz, a takze niech shizy dobremu imieniu naszej Ojczyzny. II Ad sodales consociationis « Pax Romana » coram admissos.* Monsieur le Cardinal, Chers Frères et Sœurs, 1. Je suis heureux de vous accueillir ici, vous tous qui participez à la vingt-cinquième Assemblée plénière du Mouvement international des intellectuels catholiques, et je vous dis mes cordiales félicitations pour le quarantième anniversaire de votre Mouvement, dans le cadre * Die 25 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 130 traditionnel de Pax Romana. Et je remercie Madame Manuela Silva, votre Présidente, des paroles aimables qu'elle vient de m'adresser en votre nom. 2. Votre présence à Rome en cette circonstance témoigne de votre désir de fidélité au Siège de Pierre. Ainsi, vous lui rendez hommage, dans l'esprit de la constitution même de Pax Romana. Mais comment ne pas observer que vous êtes réunis à Rome à la veille de l'important événement ecclésial que sera l'Assemblée du Synode des évêques, consacrée au thème de « la vocation et la mission des laïcs dans l'Eglise et dans le monde, vingt ans après le Concile Vatican II »? Le développement de Pax Romana a été intimement lié au vaste processus de ce que l'on a appelé la « promotion des laïcs », qui a été approfondi et éclairé par l'ecclésiologie de communion du Concile lui-même. La constitution et l'évolution de Pax Romana, et des divers Mou­ vements qui la composent, ont été, dans la première moitié de notre siècle, un signe, parmi d'autres, de la vigueur croissante de l'apostolat des laïcs, de l'importance des associations apostoliques de fidèles, de leur internationalisation correspondant au développement historique de l'Eglise et des institutions internationales, de la nette affirmation de la dignité chrétienne et de la pleine participation des laïcs à la com­ munion de l'Eglise, à la responsabilité missionnaire. Pax Romana a fourni d'importantes contributions à ce processus. Il n'est donc pas étonnant qu'elle ait accordé une vive attention au déroulement du Con­ cile Vatican II, auquel plusieurs de ses dirigeants ont participé à titre d'auditeurs laïcs. 3. Mais il est vrai aussi qu'un certain contraste est apparu entre les espérances et les enthousiasmes suscités par le Concile, en ce qui concerne l'apostolat organisé des laïcs, d'une part, et d'autre part, la profonde crise associative, vécue dans l'Eglise dès la fin des années 1960, au cours d'une première phase cruciale, féconde et tumultueuse de l'après Concile. Beaucoup d'associations ont vécu difficilement cette situation de transition qui mettait à l'épreuve leurs orientations, leur nature et leur expansion. A présent, nous pouvons nous réjouir du fait que, depuis plusieurs années déjà, après un période d'affaiblissement, le MIIC donne des signes de vitalité et de progrès, que vous entendez consolider et faire fructifier à partir de cette Assemblée. Acta Ioannis Pauli Pp. II 131 4. Votre quarantième anniversaire a lieu au moment même où votre Mouvement s'efforce de promouvoir des échanges et une collaboration toujours plus féconde entre les groupements d'intellectuels et de pro­ fessionnels catholiques de nombreux pays, ainsi que de développer davantage l'action de vos Secrétariats internationaux d'artistes, de juristes, d'ingénieurs, de scientifiques, notamment. En outre, vous collaborez activement à la Conférence des O.I.C. et aux organismes non gouvernementaux, afin d'offrir une contribution chrétienne à la solu­ tion des grands problèmes qui se posent au niveau de la vie inter­ nationale. 5. La thématique, particulièrement intéressante, que vous avez choisie pour les échanges dans vos assemblées vous invite à «répondre aujourd'hui au défi de demain ». Vous vous proposez d'examiner le drame de la pauvreté et de la faim, et l'abîme créé entre les riches et les pauvres dans notre monde, les nouvelles questions posées par la révolution technologique et par l'urbanisation incontrôlée, le problème démographique avec une forte croissance ou un dangereux déclin selon les régions, la course aux armements et les formes du pouvoir, le désé­ quilibre écologique, la crise du système politique, financier et écono­ mique international, le mépris des droits de l'homme, la liberté reli­ gieuse. Je soulignerai seulement, pour ma part, quelques attitudes de fond qui pourront inspirer votre démarche d'intellectuels catholiques en apportant votre contribution à la construction d'un monde plus juste et plus pacifique, plus ouvert à la vérité et à l'amour, plus con­ forme à la dignité intégrale de l'homme. Vous formez un mouvement d'intellectuels catholiques : il est clair que le fait d'être catholiques est la substance de vos vies et de vos convictions ; vous mettez vos talents, fécondés par des études supé­ rieures et par des formations spécialisées, au service de votre témoi­ gnage de chrétiens. 6. Etre disciples du Christ, cela ne se réduit pas à un discours d'ordre intellectuel, encore moins à une idéologie. Il s'agit de la ren­ contre personnelle avec le Seigneur qui conduit à devenir membre de son Corps. C'est parce que, dans la communion ecclésiale, nous faisons l'expérience de changements dans nos vies, que nous pouvons recon­ naître la possibilité de la conversion du oœur humain et d'une évolu­ tion positive dans la vie du monde. 132 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Les intellectuels catholiques, dans leurs efforts en vue d'une trans­ formation du monde, ne confondent pas leur espérance avec une exal­ tation humanitariste du progrès ou avec des messianismes temporels, mais ils la vivent en tant qu'hommes nouveaux, revêtus du Christ, témoins de la puissance de sa Résurrection en acte, qui est le dyna­ misme déterminant de l'histoire des hommes. C'est grâce à la force de cette rencontre avec le Seigneur qu'est assouvie la soif de vérité, pré­ sente au cœur de tout homme créé à l'image et à la ressemblance de Dieu et destiné à Le voir « face à face » dans la communion de l'amour. Le Christ, qui est notre vérité, nous conduit à la vérité tout entière. Dans ce cheminement, nous participons, joyeux et confiants, à la vérité du Christ, en étant fidèles au Magistère de l'Eglise. Cette fidélité n'est certes pas une entrave à notre liberté, mais bien au contraire une impulsion et un éclairage pour affermir notre liberté, pour fonder nos recherches sur une base solide, pour nous engager à favoriser dans l'action concrète le bien des hommes. Je vous invite encore à témoigner d'une adhésion sereine et commune à la vérité qui nous a été révélée par Dieu en Jésus-Christ, qui a été confiée à son Eglise assistée par le Saint-Esprit, qui est enseignée par les successeurs des Apôtres, en communion avec le Siège de Pierre. 7. Dans ce sens, les intellectuels catholiques doivent sans cesse résister aux tentations qui pourraient les guetter. D'une part, la ten­ tation idéologique qui les induirait à soumettre les vérités de la foi à leurs propres catégories intellectuelles et donc à l'emprise des instru­ ments puissants de manipulation culturelle que connaît notre temps. Il faut un ascétisme de l'intelligence, servante de la vérité, vivifiée et fortifiée par son enracinement dans le mystère de communion de l'Eglise. Le scepticisme est une autre tentation, celle d'abandonner la tension vers la recherche de la vérité. L'intellectuel se résignerait alors à un pragmatisme sans idéal, à une attitude nihiliste et cynique, au fond narcissique. 8. Au contraire, vous vous passionnez pour tout ce qui constitue l'aventure humaine, pour tout ce qui exprime le bien, la beauté, la vérité dans la vie des hommes, pour assumer, dans un esprit de solida­ rité, les besoins concrets et les espérances des peuples, et notamment les plus pauvres. Pour vous guider dans cet engagement solidaire, par lequel vous vous proposez de mettre au service de tous vos ressources Acta Ioannis Pauli Pp. II 133 intellectuelles et professionnelles, vous possédez une clé fondamentale de discernement. Le Christ, en nous révélant l'amour miséricordieux de Dieu, nous a révélé aussi le vrai visage de l'homme, sa vocation et son destin, les traits qui constituent sa dignité intégrale. Cette anthro­ pologie chrétienne ne nous dispense pas des études et des recherches, des dialogues et des confrontations, mais elle est le fondement de tout service authentique du bien des hommes, et particulièrement le cœur de la doctrine sociale de l'Eglise. Il ne s'agit pas seulement de proclamer ces principes avec cohérence, mais aussi de les mettre en communication féconde avec les données des cultures et des sciences de notre temps pour proposer des hypo­ thèses d'analyse et des projets de transformation sociale. Les instruc­ tions Libertatis nuntius et Libertatis conscientiae de la Congrégation pour la Doctrine de la Foi offrent des guides précieux d'orientation à ce sujet. Sur la base des principes de subsidiante et de solidarité, il est nécessaire de s'engager aussi dans la construction d'un ensemble de réalisations sociales qui répondent aux besoins concrets des hommes et des groupements, en manifestant l'efficacité de la présence chrétienne. Une foi qui ne devient pas activement culture — je l'ai déjà signalé à maintes reprises — est une foi n'est pas suffisamment accueillie, ni profondément pensée, ni pleinement vécue. 9. J'encourage donc votre Mouvement — et chacun de ses membres — à être d'audacieux promoteurs de l'inculturation de la foi dans les divers milieux de création et de diffusion de la culture ; et, en même temps, à évangéliser toute culture et toute situation humaine, comme le disait mon prédécesseur Paul V I : (( ... il s'agit ... aussi d'atteindre et comme de bouleverser par la force de l'Evangile les critères de juge­ ment, les valeurs déterminantes, les points d'intérêt, les lignes de pensée, les sources inspiratrices et les modèles de vie de l'humanité, qui sont en contraste avec la Parole de Dieu et le dessein du salut A. 1 Le Synode tout proche ne négligera certes pas ces tâches importantes des laïcs et, entre autres, celles des intellectuels catholiques. Plus que jamais, en cette Année mariale, prenez comme modèle la Très Sainte Vierge Marie, forte de son humble obéissance et de sa confiance dans les desseins de Dieu ! A tous, je donne de tout cœur ma Bénédiction Apostolique. 1 Exhortation apostolique Evangelii nuntiandi, n. 19. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 134 ITINERA APOSTOLICA Ex HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX URUQUARIAM, CHILIAM ET ARGENTINAM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES. Montisvidei, ad Christifideles congregatos habita.* 1. (( El Señor es mi pastor »Estas palabras que la Iglesia proclama en la liturgia de hoy quiero repetirlas de nuevo para saludar cordialmente, en el nombre del Señor, Pastor de nuestras almas, a todos los aquí reunidos en la capital del Uruguay. 1 Cuando en diciembre de 1978 se cernía sobre América del Sur la amenaza de una guerra, un Enviado mío, el Card. Antonio Samoré, estuvo precisamente aquí, en vuestra capital, donde gracias al auxilio divino y a la buena voluntad de los hombres, fue posible dar el primer paso de la mediación. Con la firma de aquel Acuerdo de Montevideo, los países, Argentina y Chile, se decidieron a caminar juntos por el sendero de la solución pacífica de una cuestión tan controvertida. Con mi presencia en vuestra ciudad, durante esta visita pastoral al cono sur americano, he querido también conmemorar la feliz conclusión del diferendo sobre la zona austral, y dar gracias, junto con vosotros, a Dios nuestro Señor. El es el Buen Pastor de los pueblos y de las nacio­ nes ; él es el Buen Pastor de cada hombre. 2. En su nombre, en el nombre de Jesucristo, saludo a toda la Iglesia que está en el Uruguay y a la entera sociedad de esta Nación. En primer lugar, al Señor Presidente de la República y a las Autori­ dades civiles del país aquí presentes. Saludo igualmente a los Venera­ bles y queridos hermanos en el episcopado, al Arzobispo de Montevideo y sus Obispos Auxiliares, y a los Obispos diocesanos de Canelones, Flo­ rida, Maldonado-Punta del Este, Melo, Mercedes, Minas, Salto, San José de Mayo y Tacuarembó. Os saludo a todos, amadísimos hermanos y hermanas que, desde los cuatro puntos cardinales del Uruguay, habéis venido esta mañana en forma multitudinaria a esta Explanada, deno­ minada (( Tres Cruces », que fuera escenario de importantes aconteci­ mientos en la historia de vuestra patria. Sé que muchos de vosotros • Die 1 m. Aprilis a. 1987. 1 Sal 22 [23], 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 135 habéis tenido que hacer un gran sacrificio para acudir a esta cita. Por eso, os digo de corazón : ¡ Gracias, muchas gracias, por vuestra pre­ sencia ! Aquí, a la sombra de la cruz imponente que preside este altar, sobre el que vamos a renovar de forma sacramental el Sacrificio redentor de Jesucristo en el Calvario, quiero desear a todos los presentes, y a todos los uruguayos, al norte y al sur del río Negro, en cada uno de sus diecinueve Departamentos, mi afectuoso saludo en el Señor : ¡ gracia y paz a la Iglesia de Dios que está en Uruguay ! 3. Estamos celebrando el tiempo litúrgico de la Cuaresma. La palabra de Dios guía hoy nuestros pensamientos y nuestros corazones hacia el Hijo del hombre que personalmente anuncia, en presencia de los Apóstoles, su pasión, muerte y resurrección. El dice que el Hijo del hombre debía padecer mucho, ser rechazado por los ancianos, por los príncipes de los sacerdotes y por los escribas, morir y resucitar después de tres días. 2 Al decir estas palabras, Jesús asume conscientemente los rasgos del varón de dolores anunciado por el profeta Isaías. Sabe con certeza absoluta que las palabras del profeta se refieren al Mesías, a él mismo. 3 4. Hoy, en la lectura del Evangelio hemos escuchado a Jesús que pregunta a sus discípulos : « ¿Quién dicen los hombres que soy yo? ». Le dan diversas respuestas, tras lo cual Jesús les interroga de nuevo : (( Y vosotros ¿quién decís que soy yo? » Respondiendo Pedro, le dice : ((Tú eres el Cristo » . 4 Seguidamente, Jesús enseña a los Apóstoles que el Mesías es pre­ cisamente aquél en quien se cumplirá la profecía de Isaías sobre el varón de dolores. Y cuando el mismo Pedro, que poco antes había dado un espléndido testimonio sobre el Mesías, se resiste a aceptar todo lo que Jesús dice acerca de su humillación y de su pasión, el Maestro le reprende con gran severidad : « ¡ Apártate de mí, Satanás ! Porque no sientes las cosas de Dios, sino las de los hombres » . 5 En efecto, en aquellos momentos para Pedro el Mesías debía ser rey, una autoridad de este mundo. Debía sentarse sobre el trono de David 2 3 Cf. Me 8, 31. Cf. Is 53 2-3. 4 Me 8, 27. 29. 5 Me 8, 33. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 136 y librar a la nación de sus opresores. Pedro hablaba con categorías humanas ; pero los planes de Dios iban en otra dirección. En efecto, este Mesías, anunciado por el profeta Isaías, había de convertirse en varón de dolores, en un <( despreciado y abandonado por los hombres ». El Mesías-Cristo-Redentor del hombre, había de cargar con nuestros sufri­ mientos ; ser traspasado por nuestros delitos y aplastado por nuestras iniquidades. 6 Queridos hermanos y hermanas, Pueblo de Dios que vive en Uru­ guay : meditad atentamente las palabras de la liturgia de hoy. Acoged la verdad divina sobre el Hijo del hombre. Ella tiene un poder salvi­ fico ; en ella está contenida la plena verdad sobre la liberación del hombre. 5. « El Señor es mi pastor ». Lo canta hoy la Iglesia en la liturgia aquí en Montevideo, en Uruguay, en todo el mundo ... El Señor es nuestro pastor : precisamente El, Cristo Crucificado y Resucitado, Redentor del hombre y del mundo. Y la Iglesia, fundada por el mismo Cristo, continúa a través de la historia su obra redentora. Por eso, no puede contemplar la marcha de la humanidad o del devenir histórico de cada hombre, con indiferencia. Así lo enseña el Concilio Vaticano II, en las palabras iniciales de su Constitución sobre la Iglesia en el mundo actual : « El gozo y la esperanza, las lágrimas y angustias del hombre de nuestros días, sobre todo de los pobres y de toda clase de afligidos, son también gozo y esperanza, lágrimas y angustias de los discípulos de Cristo, y nada hay verdaderamente humano que no tenga resonancia en su corazón » . 7 Esto no supone, sin embargo, que la Iglesia tenga ambición alguna terrena, puesto que lo único que pretende es continuar la misma obra salvifica de Cristo, que vino al mundo para dar testimonio de la verdad, para salvar y no para condenar, para servir y no para ser servido. 8 9 Fiel a su misión, la Iglesia debe proyectar, sobre los problemas que aquejan a la humanidad en cada momento de su historia, la luz limpia y pura que brota del Evangelio, siempre actual por ser Pa­ labra de Dios. Y esto es lo que hace y lo que quiere seguir haciendo en cumplimiento del mandato recibido del mismo Cristo. Para ello 6 Cf. Is 53, 3-5. 7 Gaudium et spes, 1. 8 Cf. Jn 18, 37. 9 Cf. Mt 20, 28; cf. Gaudium et spes, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 137 pide sólo libertad, para que su voz pueda llegar sin obstáculos a todo aquel que quiera escucharla. 6. Queridos Uruguayos : vuestra patria nació católica. Sus proceres se valieron del consejo de preclaros sacerdotes que alentaron los pri­ meros pasos de la Nación uruguaya con la enseñanza de Cristo y de su Iglesia y la encomendaron a la protección de la Virgen que, bajo la advocación de los Treinta y Tres, hoy nos preside junto a la Cruz. El Uruguay de hoy encontrará los caminos de la verdadera reconciliación y del desarrollo integral que tanto ansia, si no aparta los ojos de Cristo, Príncipe de la Paz y Rey del universo. Y para que esta Nación, —la gran familia del Uruguay— sea siempre fiel al mensaje salvifico de Cristo, es preciso que la comunidad familiar —célula básica de vuestra sociedad— no vuelva sus espaldas a Cristo, sino que sean —como se lo recordaba en Roma a vuestros Obispos en su última visita <( ad limina »— « familias unidas, sanas moralmente, educadoras en la fe, respetuosas de los derechos de cada persona, empezando por el respeto a la vida de cada criatura, desde el momento mismo de su concepción » . 10 Hoy, por desgracia, no faltan quienes pretenden ofrecer a los matri­ monios y a las familias una supuesta felicidad a bajo precio. Yo os pediría que no os dejéis engañar. Dejaos, más bien, iluminar por la Palabra de Dios, interpretada auténticamente por el Magisterio de la Iglesia, que posee garantía de veracidad, basada en la asistencia del Espíritu Santo que Cristo le prometió hasta el fin de los tiempos. La Iglesia no os propone una vía fácil : el cristiano, si quiere llegar a la resurrección, no puede desviarse del camino recorrido por el Maestro. Pero os garantiza, a cambio, la seguridad de ir por buen camino porque nuestro guía es el Señor y él infunde en nuestros corazones la paz y la alegría que el mundo no puede dar. Ante las dificultades que puedan surgir dentro de la vida conyugal, no os dejéis desorientar por el fácil expediente del divorcio que sólo da apariencias de solución, pues en realidad se limita a trasladar los problemas, agravándolos, hacia otros ámbitos. Los cristianos saben que el matrimonio, indisoluble por naturaleza, ha sido santificado por Cristo, haciéndolo participar del amor fiel e indestructible entre El y su Iglesia. Frente a las tensiones y conflictos que puedan aparecer, 11 10 Discurso, 14 de enero, 1985. 11 Cf. Ef 5, 32. 10 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 138 Officiale sobre todo cuando la familia está envuelta por un clima impregnado de permisividad y hedonismo, recuerde que « está llamada por el Dios de la paz a hacer la experiencia gozosa y renovadora de la reconcilia­ ción, esto es, de la comunión reconstruida, de la unidad nuevamente encontrada » . 12 De manera especial, mediante la participación en el sacramento de la reconciliación y en la comunión del Cuerpo de Cristo, las familias cristianas encontrarán la fuerza y la gracia necesaria para superar los obstáculos que atentan a su unidad, no olvidando además 13 que el verdadero amor se acrisola en el sufrimiento. 7. Vaya también en este día mi palabra de aliento y de esperanza a vosotros, queridísimos jóvenes uruguayos. Es de todos conocido el aprecio que nutro dentro de mí por la juventud. Lamento que, en esta visita, no me haya sido posible tener un encuentro especial con voso­ tros, que sois la esperanza de vuestro país y también de la Iglesia. Os ha tocado vivir un tiempo difícil, es verdad, pero también no es menos cierto que estamos ante uno de los momentos más apasionantes de la historia, en el que vais a ser testigos y protagonistas de profundas transformaciones. Vosotros, los jóvenes, tenéis una sensibilidad única para intuir el mundo nuevo que se aproxima y que va a necesitar de vuestros brazos jóvenes y generosos. Para la construcción de ese mundo tendréis que emprender grandes tareas. Si queréis ser consecuentes con vuestros legítimos ideales y no claudicar, no podéis menos de ser ya desde ahora audaces, pacientes y sinceros con vosotros mismos, y tener una fe inquebrantable. Sabéis que el hombre ha recibido de Dios esa vocación que es única : la del amor, que puede ser realizada en el matrimonio o en la donación total de sí mismo por el Reino de los cielos. En ambos casos, la fidelidad es la virtud que ennoblece el amor. Tendría todavía muchas cosas que deciros ... y, sobre todo, me gustaría mucho escucharos; escuchar de vuestros labios cuáles son vuestras ilusiones e inquietudes, vuestros problemas y dificultades. De todos modos espero veros a muchos de vosotros el Domingo de Ramos, en Buenos Aires. Allí celebraremos el Día Mundial de la Juven­ tud con jóvenes llegados de los cinco continentes, y en particular de este gran «continente de la esperanza », que es América Latina. 12 Familiaris 13 Cf. Ibid. consortio, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 139 8. Queridos hermanos y hermanas, en esta primera etapa de mi viaje apostólico al cono sur americano, deseo también yo, como San Pablo, doblar « mis rodillas ante el Padre, de quien procede toda paternidad en los cielos y en la tierra » , pues mi peregrinación tiene —en este caso— un particular significado de acción de gracias a Dios porque fue posible evitar la guerra y asegurar la paz en el diferendo sobre la zona austral entre Chile y Argentina. Recuerdo aquellos últimos días del año 1978 y comienzos de 1979, tan cargados de tensión para los ciudadanos de estas dos naciones y, en cierto modo, para todos los habitantes de América Latina. Fueron jor­ nadas de gran preocupación. Fue entonces cuando, con la confianza puesta en Dios, sentí el impulso de llevar a cabo aquel gesto de paz, arriesgado y al mismo tiempo esperanzador. 14 9. En este día venturoso doy gracias al Altísimo, en íntima unión con los Pastores y los fieles de esta querida Iglesia particular, y a la vez os pido que recéis intensamente por la paz de toda América. Rece­ mos por la justicia social e internacional, que son condición de una paz verdadera. Pidamos a Dios que se respeten los derechos de los hombres, de los pueblos y de las naciones de todo el mundo. Y a vosotros, queridos habitantes de esta ciudad y de esta tierra, que hoy me acogéis como Sucesor de Pedro, os deseo, con las palabras del Apóstol, que Cristo habite, mediante la fe, en vuestros corazones; que podáis conocer cada vez mejor el amor de Cristo que excede todo conocimiento ; que os llenéis de toda plenitud de Dios. 15 Y a Aquel que contemplamos, mediante las palabras de la liturgia cuaresmal, como Varón de dolores, nuestro Redentor Príncipe de la Paz, Crucificado y resucitado ; a Aquel que, según el poder que ya obra en nosotros, puede hacer mucho más de cuanto podemos pedir y pensar, a él la gloria en la Iglesia y en los corazones de los hombres de buena voluntad, por todas las generaciones. * * * 14 Ef 3, 14-15. 15 Cf. Ef. 3, 17-19. 16 Cf. Ef 3, 20-21. 16 Amén. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 140 Iacobopoli Chiliae, ad suburbanos habita.* Amadísimos hermanos y hermanas en Cristo Jesús: 1. Al verme hoy en medio de vosotros, queridos pobladores de la periferia y de los barrios más pobres de Santiago, no puedo ocultaros que un inmenso gozo invade mi corazón, al meditar en estas palabras del Evangelio : « Nadie conoce al Hijo más que el Padre » ; el Padre (( lo ha revelado a la gente sencilla » ; el Padre ha querido revelaros a vosotros a su Hijo « porque así le ha parecido mejor ».* Al igual que los Apóstoles Pedro y Juan cuando subían al Templo para orar, así también yo tengo que deciros que no traigo « oro ni plata», pero vengo en nombre de Jesucristo a anunciaros el amor de predilección del Padre, que ha querido revelar la esperanza del Reino a los pobres, a los sencillos de corazón, a los que abren sus puertas al Señor y no desdeñan su mano misericordiosa. 2 Conozco vuestros sufrimientos, y vuestro clamor de esperanza ha llegado a mis oídos. Por eso, como mensajero de la vida os animo a buscar en Jesucristo la anhelada paz. Jesús mismo nos invita a apren­ der de él la mansedumbre y la humildad de corazón, y a depositar en él nuestra esperanza. Esa esperanza tan característica de este mara­ villoso pueblo y de toda América Latina, que os permite mantener la alegría, la paz interior, y celebrar los acontecimientos de la vida aun en medio de tantas y graves dificultades. Pero también aquí, como en otros muchos lugares, he podido ver con dolor la pobreza de muchos en contraste con la opulencia de algunos. 2. He venido hasta esta población vuestra para proclamar nuestra común fe en el Hijo de Dios y en sus enseñanzas. Me encuentro aquí para anunciar, una vez más, las bienaventuranzas del Señor : « Biena­ venturados los pobres en el espíritu porque de ellos es el reino de los cielos » . 3 Bienaventurados vosotros si tenéis un corazón sin apegos terrenos, porque de esa manera el Padre os revelará sus misterios y os ayudará a cargar con el yugo de Jesús, a llevarlo como él hasta encontrar vuestro descanso. En Cristo encuentra el hombre lo que no podrían procurarle todos * Die 2 m. Aprilis a. 1987. 1 Mt 11, 25 ss. 2 Act 3, 6. 3 Mt 5, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 141 los bienes de este mundo. Como el Buen Pastor nos dice : « Venid a mí ... yo os aliviaré ... encontraréis descanso» y nos invita a llevar su yugo, esto es, la ley del amor ; una ley que libera y que es descanso para el alma. Cualquier carga es ligera cuando estamos unidos a Cristo, cuando es él quien nos da energía y respiro para seguir cami­ nando. Por el contrario, ¡ qué pesado resulta el fardo cuando se lleva sin Cristo ! Tal es el fardo del egoísmo, del odio, de la violencia, de la dureza de corazón, que no pocas veces se suman para hacer ingrata y hasta imposible la convivencia humana. Estamos ante el reverso de la ley del amor cuando no se ve en el prójimo a un hijo de Dios y hermano en Cristo, sino que se le considera solamente como un instru­ mento, únicamente útil para satisfacer las propias apetencias. Este individualismo egoísta, que es un desorden fruto del pecado, impide la creación de lazos de humanidad y fraternidad que hagan sentirse al hombre miembro de una comunidad, parte solidaria de un pueblo unido. 4 3. En esta Zona Sur he querido estar presente, aunque sea por tan breve tiempo, para mostraros visiblemente mi solicitud por cuanto estáis haciendo para formar comunidades de vida y de trabajo en las que os esforzáis con empeño en vivir vuestra fe, vuestra esperanza y vuestra caridad cristianas. Toda la historia de la Revelación es un testimonio del papel que juega la comunidad en la obra de salvación. Dios mismo, por medio de Jesucristo, se ha revelado como una auténtica comunidad : la Trinidad Santa, una maravillosa comunión que es el fundamento y el modelo para toda relación basada en el amor. La Iglesia Universal y esta Iglesia en Chile son manifestación de ese espíritu de comunidad, que congrega a los hombres para hacerlos partícipes de la vida divina. Y precisamente expresión de esa vida son también varias formas de comunidad, que dan consistencia a vuestras poblaciones. Ante todo, la familia, que el Concilio Vaticano II definió como la (( escuela del más rico humanismo » . Ella es la célula fundamental de toda sociedad, primera e insustituible catequista de los hijos. Las verdades, los valo­ res, los comportamientos, los modos de pensar, de relacionarse con las otras personas y, con el mundo, se aprenden en el hogar y es ésta una misión y un derecho que hay que ejercer amorosamente, y que hay que 5 4 Mt 11, 28-29. 5 Gaudium et spes, 52. 142 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale defender ante los peligros de un mundo materialista que propone el acumular cosas como el sumo bien del hombre y de la sociedad. « El hombre vale más por lo que es, que por lo que tiene )). Quienes han respirado en el seno de sus propias familias una atmósfera de auténtica comunidad, se sentirán más inclinados a com­ prometerse con sus hermanos en la tarea de construir una sociedad renovada, más humana y acogedora. Ello supone dar vida a formas de asociación que contribuyan, cada una a su manera, a la consecución del bien común, y que ayuden a satisfacer mejor « muchos derechos de la persona humana, sobre todo los llamados económico-sociales, los cuales miran fundamentalmente a las exigencias de la vida humana » . 6 7 4. Obviamente, se ha de tender a que se vivan en cada familia las virtudes sociales que fomentan el desarrollo pleno de cada uno de sus miembros : el diálogo, la comunicación, la corresponsabilidad y la participación, la capacidad de sacrificio, la fidelidad. Todas ellas deben ser expresión y fruto del amor. Tomad como modelo la Sagrada Familia de Nazaret; en ella habrá de inspirarse todo programa de renovación cristiana y social en la familia y desde la familia. Son también manifestaciones de la vida y del sentido comunitario aquellas formas de organización popular que buscan mejorar el nivel de vida de los pobladores de los barrios : las asociaciones vecinales, los talleres laborales, los grupos de vivienda, los grupos de salud, de apoyo escolar, las ollas familiares, los comedores infantiles, los clubes juve­ niles y deportivos, los grupos de folklore y, en fin, tantas manifesta­ ciones de aquella solidaridad que debe caracterizar « el noble empeño por la justicia ». Estas iniciativas podrán ser a su vez semillas de nuevas formas de organización social que abran el camino a una auténtica y efectiva participación de todos los ciudadanos en las decisiones que afectan a su vida y a su destino. De esta manera los grupos van transformándose poco a poco en auténticas comunidades solidarias y participati vas. Si bien, es igualmente necesario que esos grupos no pretendan mono­ polizar toda la acción ni ahogar la iniciativa y justa autonomía y liber­ tad de los individuos. 5. La Iglesia os acompaña en vuestros esfuerzos y legítimas aspi­ raciones, consciente de que —como ya señaló mi venerado predecesor 6 Gaudium et spes, 35. 7 Mater et Magistra, 61. Acta Ioannis Pauli Pp. II 143 ei Papa Pablo VI— entre evangelización y promoción humana existen efectivamente lazos muy fuertes. Es ésta una parte importante de la labor apostólica que tantos agentes de pastoral desarrollan entre los más necesitados. A vosotros, sacerdotes, religiosos, religiosas, diáco­ nos, catequistas, laicos comprometidos, quiero dirigir mi palabra de aliento para que continuéis ilusionados en vuestras tareas de construir el Reino de Dios, mediante la Palabra anunciada en su integridad, mediante los Sacramentos celebrados en la fe, con el testimonio de vuestras propias vidas, tomando como modelo a Cristo, pobre y humilde de corazón, « el cual, siendo rico, por vosotros se hizo pobre a fin de que os enriquecierais con su pobreza » . 8 9 En perfecta sintonía con el Magisterio auténtico de la Iglesia y en íntima comunión con los Pastores, sed fieles a vuestra vocación y a la misión que habéis recibido, y no permitáis que intereses de índole ideo­ lógica o política, extraños al Evangelio, enturbien la pureza de vuestra labor de asistencia y santificación. Tenéis entre vosotros eximios ejem­ plos de apóstoles que, a pesar de las dificultades e incluso incompren­ siones, supieron desempeñar su ministerio pastoral a costa de los mayores sacrificios. 6. La Iglesia, queridos hermanos y hermanas, ha recibido del mismo Jesucristo la misión de hacer realidad su mandamiento central : « Esto os mando: que es améis unos a otros». La Iglesia tiene, por tanto, la misión de abrazar a todos los hombres en su amor y de abrir a todos el camino de salvación, sin excluir a nadie. Ella proporciona a todos las riquezas espirituales de que es depositaria; a todos alimenta con el Cuerpo del Señor, les administra los Sacramentos y les comunica la vida divina. Gracias a esta preocupación suya de engendrar la vida y conservarla, los fieles sienten el impulso interior de llamarla « Ma­ dre » : la Iglesia es madre de todos ; ella extiende su amor a todos los hombres, sin distinción, y con todos usa de su misericordia. Pero es justo que, como una madre, tenga ella especial solicitud por aquellos hijos suyos que sufren, por los enfermos, por los necesitados, por los indigentes, por los pecadores. La Iglesia tiene que hacer realidad la acción de Dios mismo, que « levanta del polvo al desvalido, alza de la basura al pobre 10 * Cf. Evangelii nuntiandi, 31. 9 10 2 Cor 8, 9. Jn 15, 17. » Sal 113, 7-8. 144 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Por tanto, os digo: Contad siempre con esta solicitud maternal de la Iglesia que se conmueve ante vuestras necesidades, por vuestra po­ breza, por la falta de trabajo, por las insuficiencias en educación, salud, vivienda, por el desinterés de quienes, pudiendo ayudaros, no lo hacen ; ella se solidariza con vosotros cuando os ve padecer hambre, frío, abandono. ¿Qué madre no se conmueve al ver sufrir a sus hijos, sobre todo, cuando la causa es la injusticia? ¿Quién podría criticar esta actitud? ¿Quién podría interpretarla mal? 7. He sabido que entre vosotros, así como en diversos lugares y diócesis del país, surgen Comunidades Eclesiales de Base, las cuales (( deben ser destin atarías especiales de la evangelización y al mismo tiempo evangelizadoras » . Tales comunidades, para que correspondan a su verdadera identidad, deben ser un lugar de encuentro y frater­ nidad, y deben nacer del deseo de vivir intensamente la vida misma de la Iglesia en un contexto de relación más humana, más de familia. En su seno debe acogerse la Palabra de Dios tal como la transmite la Iglesia y también en su seno corresponde celebrar, en una perspectiva de fe, los acontecimientos que jalonan la peregrinación hacia la casa del Padre. 12 Estas Comunidades han nacido, con frecuencia, como fruto de una Misión, de un grupo de catequesis familiar, de la celebración del Mes de María —bella y fecunda tradición de la religiosidad popular chi­ lena—, de círculos bíblicos, de la búsquela de solución a los problemas de la vida diaria en las poblaciones, y de tantas otras manifestaciones de la auténtica vitalidad propia de la Iglesia. Como compromiso eclesial concreto, exhorto a todos a una mayor profundización de la vida cristiana, a un conocimiento más hondo de la fe católica, a una vida personal y familiar más coherente con la fe que se profesa, a la participación frecuente y activa en la vida litúrgica de la Iglesia, a un estilo de vida más marcado por la fraternidad y el sentido de comunidad. Para que el surgimiento de las Comunidades Eclesiales de Base sea una fuerza revitalizadora del auténtico dinamismo de la Iglesia en Chile, es necesario que mantenga siempre una clara identidad eclesial. Esto supone, ante todo, estar en íntima unión con el Obispo diocesano y sus colaboradores ; supone desarrollar y hacer propias las ense­ ñanzas del Magisterio auténtico de la Iglesia, del Papa y de los Obis12 Cf. Evangelii nuntiandi, 58. Acta Ioannis Pauli Pp. II 145 pos ; y supone evitar cuidadosamente toda tentación de encerrarse en sí mismas, lo que las llevaría fatalmente a renunciar a algo tan esencial como es la proyección universalista y misionera que debe caracterizar a cualquier iniciativa que se precie de ser católica. Esta identidad eclesial requiere, finalmente, que las Comunidades Ecclesiales de Base eviten la tentación de identificarse con partidos o posiciones políticas, que pueden ser muy respetables, pero que no pueden pretender ser la única expresión válida de la proyección evangélica sobre la vida y opcio­ nes políticas del país. Por el contrario, es prenda fehaciente de que dichas Comunidades son auténticamente eclesiales, cuando la palabra de Dios es la que con­ grega a los fieles y les impulsa a reflexionar sobre ella para proyec­ tarla ; cuando la maduración de la fe se hace a partir de una Catequesis seria y vivencial ; cuando la Eucaristía es el centro de la vida y la comunión de sus miembros ; cuando las relaciones interpersonales se dan en la fe, la esperanza y el amor ; cuando la comunión con los pas­ tores es inquebrantable ; cuando el compromiso por la justicia está presente en la realidad de sus ambientes ; cuando sus miembros son sensibles a la acción del Espíritu que suscita permanentemente carismas y servicios en el interior de la Comunidad y para la Iglesia Universal. 13 8. A la vista de tantas manifestaciones de vitalidad de vuestras comunidades, deseo exhortaros igualmente a reforzar los lazos de vuestra solidaridad ; una solidaridad que tenga su fundamento último en los principios de vuestra fe cristiana. Vienen a mi mente las pala­ bras de los Obispos latinoamericanos reunidos en Puebla de los Angeles : « Es conmovedor sentir en el alma del pueblo la riqueza espiritual desbordante de fe, esperanza y amor. En este sentido, América Latina es un ejemplo para los demás Continentes y mañana podrá extender su sublime vocación misionera, más allá de sus fronteras » . Estoy seguro de que será imposible que en vuestros corazones se apague la espe­ ranza. En efecto, la visión optimista de la vida que os hace, aun en medio de la pobreza, capaces de celebrar, de reír, de gozar en las ale­ grías sencillas de cada día, no proviene de la irresponsabilidad o de la ignorancia. ¡ No ! Ella tiene una sola explicación : vuestra profunda fe cristiana. Nace de vuestro amor a Cristo y del acatamiento de sus 14 13 cf. Evangelii nuntiandi, 58; Puebla 640-642. 14 Mensaje, 3. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 146 Officiale enseñanzas. Es la alegría que Cristo ha comunicado a sus discípulos cuando declaraba : « Os he dicho estas cosas para que mi gozo esté en vosotros y vuestro gozo sea pleno )). 15 9. Hace pocos días se cumplieron viente años de la publicación de la Encíclica del Papa Pablo VI sobre el desarrollo de los pueblos, la Populorum progressio. No sin dolor tenemos que reconocer que aquella voz profética sigue resonando en el mundo sin que haya encon­ trado una respuesta adecuada. Por eso, hoy, aquí, en este continente de la esperanza, en medio de vosotros, pobladores de Santiago, quiero repetir a todos los hombres y mujeres de buena voluntad de América Latina y del mundo, las palabras de Pablo V I , con el mismo espíritu con que fueran por él propuestas : « Que los individuos, los grupos sociales y las naciones se den fraternalmente la mano; el fuerte ayu­ dando al débil a levantarse, poniendo en ello toda su competencia, su entusiasmo y su amor desinteresado. Más que nadie, el que está animado de una verdadera caridad es ingenioso para descubrir las causas de la miseria, para encontrar los medios de combatirla, para vencerla con intrepidez » . 16 La Iglesia, consciente de que todos formamos una familia, la gran familia de los hijos de Dios, repite su llamada para que cada uno desde su posición social, desde su ambiente, utilizando los medios a su alcance, grandes o pequeños, se empeñe en desterrar de vuestra tierra todas las causas de la pobreza injusta. Colaborar en la construcción de un mundo más justo y fraterno que tenga sus fundamentos « en la ver­ dad, establecido de acuerdo con las normas de la justicia, sustentado y henchido por la caridad y, finalmente, realizado bajo los auspicios de la libertad » . 17 10. Al concluir este encuentro, que me ha permitido compartir con vosotros el gozo de sentir que Dios manifiesta sus misterios a los sen­ cillos de corazón, y en el que hemos meditado también sobre la solicitud materna de la Iglesia hacia todos sus hijos, es justo destacar que, de entre sus miembros, nadie inspira ese amor con mayor intensidad que la Madre de Dios, la Santísima Virgen María. Vosotros esto lo sabéis, pues el amor a la Virgen forma parte de vuestra alma y nadie podrá arrebataros este patrimonio. ¡ Que la Virgen del Carmen, Reina de 15 Jn 15, 11. 16 Populorum 17 Pacem in terris, 167. progressio, 75. Acta Ioannis Pauli Pp. II 147 Chile, os haga sentir ahora y siempre su amor maternal ! ¡ Que ella vuelva hacia vosotros sus ojos misericordiosos y os dé a Jesús! A todos bendigo de corazón y en modo particular a los niños, a los ancianos, a los enfermos, a los que sufren. * * # Iacobopoli, ad Chiliae episcopos coram admissos.* 1. Es para mí motivo de alegría reunirme con vosotros, queridos Hermanos en el episcopado, que sois los continuadores de la misión apostólica en esta bendita tierra chilena. Veo representada en vosotros a toda la Iglesia que peregrina en esta Nación, ya que, como afirmaba San Ignacio de Antioquía, « dondequiera que esté el Obispo, allí está la multitud, al modo que dondequiera que estuviere Jesucristo, allí está la Iglesia universal )).' En vuestra presencia quiero dar gracias de corazón a Jesucristo, el Buen Pastor, por vuestros continuos desvelos en favor de las comuni­ dades a las que servís con caridad apostólica. Confío y pido a Dios que este encuentro nos haga rebosar de celo pastoral y de esperanza en el Señor Jesús, a quien ha sido dada potestad en el cielo y en la tierra. 2 3 2. La proximidad del V Centenario del comienzo de la Evange­ lización en América Latina debe constituir en todo el Continente, un tiempo de renovación en la fidelidad al Evangelio, que, a pesar de las debilidades y limitaciones de los hombres, ha dado ya tantísimos frutos a lo largo de la historia de la Iglesia en vuestra patria. o Es un tiempo en el que urge clamar al Señor, para que nos mani­ fieste su voluntad sobre nuestra tarea de ministros suyos y dispen­ sadores de sus misterios. Es preciso, por ello, prestar especial atención a la voz del Espíritu Santo, para discernir lo que dice a la Iglesia —como leemos en el libro del Apocalipsis—. En este sentido, nos será de utilidad reflexionar juntos sobre algunas de las enseñanzas del Con­ cilio Ecuménico Vaticano II, que nos ofrece una doctrina tan rica sobre el ministerio episcopal. La fidelidad al Concilio, tal como he que4 5 * Die 2 m. Aprilis a. 1987. 1 Epist, ad Smyr. 8. 2 Cf. Jn 10, 11. 3 Cf. Mt 28, 18. 4 Cf. 1 Cor 4, 1. 5 Cf. Ap 2, 11. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 148 rido recordarlo desde el inicio de mi pontificado, es base indispensable de esa nueva vitalidad cristiana que hoy necesita la Iglesia para cum­ plir su misión en el mundo contemporáneo. 6 3. Justamente al principio de la Constitución dogmática Lumen gentium, se indica que <( la Iglesia es en Cristo como un sacramento o señal e instrumento de la íntima unión con Dios y de la unidad de todo el género humano». Por tanto, hemos de concluir que el misterio de la Iglesia es, primordialmente, un misterio de unión del hombre con Dios. 7 Dentro de la misión de la Iglesia, el ministerio de los Obispos ocupa un lugar de relieve. Sobre nosotros recae, en efecto, una grave respon­ sabilidad : servir con todo nuestro ser a la comunión de los hombres con Dios, y de los hombres entre sí. De nuevo el Concilio Vaticano II nos señala el servicio a la unidad como una dimensión fundamental de nuestra misión pastoral : « El Romano Pontífice, como Sucesor de Pedro, es el principio y funda­ mento perpetuo y visible de unidad, así de los Obispos como de la mul­ titud de los fieles. Y cada Obispo es el principio y fundamento visible de unidad en su Iglesia particular ». De esta manera, nuestro minis­ terio responde a la más profunda necesidad del ser humano : abrirse a la comunidad de vida y de verdad instaurada por Cristo. 8 Ante las múltiples y, en ocasiones, profundas divisiones existentes entre los hombres —que amenazan incluso a la misma Iglesia— hemos de prestar ese primer servicio pastoral a la unidad, con perseverancia y audacia. Sé que vuestro corazón de Pastores, sufre ante todo aquello que es obstáculo a la concordia entre los chilenos. Ese sufrimiento ha de ser acicate para vuestro celo —a la vez ardoroso y paciente—, que os impulsará a ser portadores de Dios a vuestras comunidades y porta­ dores de vuestras comunidades a Dios. Pido al Señor que avivemos sin cesar la conciencia de esta vocación de servicio a Dios y a los hombres. Estemos seguros de que esta tarea de mediación salvifica no nos aleja ni mucho menos de ninguna realidad humana, sino que afina nuestra sensibilidad de cara a los problemas de cualquier orden, que afecten a cada persona y a la sociedad, con lo cual nos ayuda a tratar de resolverlos sin apartar nuestra mirada de las exigencias del designio divino. 6 Cf. Discurso del 17 octubre, 1978. 7 N. 1. 8 Lumen gentium, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 149 En las últimas orientaciones pastorales publicadas por vuestra Conferencia episcopal, he visto que habéis elegido, como actitud fun­ damental para estos años, la opción radical y profunda por el Señor como Dios de la Vida. De esta manera, habéis querido poner de relieve que la Iglesia, por ser cuerpo de Cristo, es ineludiblemente servidora de la vida, de esa vida eterna que Dios nos dio en su Unigénito, de modo tal que « quien tiene al Hijo, tiene la vida ; y quien no tiene al Hijo, no tiene la vida en Dios » como leemos en la primera carta de San Juan. Vuestro servicio en favor de la unidad es servicio a la vida, ante todo a la vida espiritual de los hombres en Cristo y, desde ella, a todas las nobles manifestaciones de la vida humana. 9 4. Quisiera ahora considerar con vosotros la triple dimensión de vuestro servicio a la unidad y a la vida, en correspondencia con nuestro triple oficio de enseñar, santificar y gobernar. Afirma la Constitución dogmática sobre la Iglesia : « Entre los oficios principales de los Obispos se destaca la predicación del Evan­ gelio )). En el anuncio del Evangelio y en la ordenación de todo el ministerio de la palabra en la diócesis, es preciso recordar siempre que el objeto de este ministerio es la persona y el mensaje de Cristo. El es la única Verdad, en la que se funda la comunión de nuestra fe. Sólo en él encontramos « palabras de vida eterna » . " 10 A través de los Obispos, el Señor Jesús quiere hacer llegar su llamado al Reino de Dios a los hombres de todos los tiempos y lugares, en cualquier situación en que se encuentren. De la autenticidad de ese mensaje, de la fidelidad al genuino depósito de la fe, conservado e interpretado por la Iglesia, depende la eficacia convocante del minis­ terio de la palabra. Que llegue, por tanto, a los hombres la voz y la luz del mismo Cristo, sin reduccionismos ni desfiguraciones de la Verdad revelada, lo cual impediría el diálogo de Cristo con los hombres y obsta­ culizaría la unión vital de sus mentes y corazones con el Señor y su Buena Nueva. En ese sentido, os aliento a proseguir en vuestra línea pastoral orientada a formar integralmente personas cuya opción básica no puede ser sino Jesucristo y el Evangelio. El verdadero « sentir con la Iglesia » nos inclina siempre a recordar la prioridad de la unión per­ sonal de cada uno de los hombres con Nuestro Señor. Salid al paso » 1 Jn 5, 12. 10 Lumen gentium, 25. 11 Jn 6, 69. 150 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale —dondequiera que se haga presente —a esa forma alarmante de pobreza espiritual que tantas veces vosotros detectáis : la ignorancia religiosa. Que todos los fieles puedan tener acceso a una catequesis completa, atrayente y adecuada a las circunstancias personales, familiares y sociales de cada persona. Trabajad incansablemente para que el men­ saje cristiano ilumine los ambientes culturales e intelectuales de vuestra Nación, de modo que en ellos se fragüen las ideas y proyectos que den como fruto una renovada cristianización de Chile. Dentro de esa gran tarea de la formación cristiana, la sólida for­ mación de los sacerdotes y futuros sacerdotes es primordial y condición indispensable. Durante estos últimos años ha ido aumentando el número de jóvenes que han oído la voz del Señor y se preparan a dar como res­ puesta un sí definitivo en el camino del sacerdocio. La gratitud al Señor por ese gran don que hace a su Iglesia, os debe impulsar a poner todos los medios necesarios y convenientes para una cuidadosa pre­ paración de los seminaristas de hoy y de los que en un futuro se sentirán llamados. Esa preparación integral ha de mirar a proporcio­ narles una honda formación intelectual, a encender en ellos la soli­ citud pastoral y fomentar en su alma una profunda vida de unión con Dios. Continuad, pues, en vuestro empeño por buscar y preparar a quienes serán formadores en vuestros seminarios, de manera que sean eficaces colaboradores vuestros en el cumplimiento de este grave deber. 5. La Iglesia en Chile se ha caracterizado por una gran sensibilidad para percibir que la Verdad de Cristo ilumina realmente todos los ámbitos de la vida del hombre y de la sociedad. No os canséis nunca de dar a conocer la doctrina social de la Iglesia en toda su amplitud, de modo que sirva de ayuda a la hora de enfocar los problemas con cri­ terios auténticamente cristianos. La Iglesia cuenta en su mismo patrimonio de fe y de vida con luz y fuerza más que suficiente para esa transformación de todas las cosas en Cristo. Cualquier recurso a planteamientos ideológicos ajenos al Evangelio o de corte materialista en cuanto método de lectura de la realidad, o también como programa de acción social, se cierra radi­ calmente a la verdad cristiana —pues se agota en la perspectiva intramundana— y se opone frontalmente al misterio de unidad en Cristo; un cristiano no puede aceptar la lucha programada de clases como solución dialéctica de los conflictos. No debe ser confundida la noble lucha por la justicia, que es expresión de respeto y de amor al hombre, Acta Ioannis Pauli Pp. II 151 <( que ve en la lucha de clases la única vía para la eliminación de las injusticias de clase, existentes en la sociedad y en las clases mismas » . Contribuid, con todas vuestras fuerzas, a rechazar y evitar la vio­ lencia y el odio en Chile. No dudéis en defender siempre, frente a todos, los legítimos derechos de la persona, creada a imagen y semejanza de Dios. Proclamad vuestro amor preferencia! a los probres —no exclu­ sivo ni excluyente, pero sí fuerte y sincero—, y que se haga operante combatiendo cualquier forma de miseria material y, sobre todo, espi­ ritual. La Iglesia por fidelidad a su Fundador, considera misión suya la salvaguardia del carácter trascendente de la persona. En este contexto, y desde el campo que le es propio, mira a la comunidad política y se esfuerza por contribuir a la consecución de los objetivos que favorecen el bien común, en armonía con el fin trascendente. 12 Sin embargo, como enseña el Concilio Vaticano II, ((la Iglesia no se confunde en modo alguno con la comunidad política, ni está ligada a sistema político alguno » . Tampoco se identifica con ningún par­ tido, y sería lamentable que personas o instituciones, de cualquier signo que fueran, cayeran en la tentación de instrumentalizarla según sus particulares conveniencias. Esa actitud revelaría un desconocimiento de la naturaleza y misión propias de la Iglesia, y entrañaría una falta de respeto a las finalidades que recibió de su divino Fundador. 13 Pero de lo anterior no se deduce que el mensaje de salvación confiado a la Iglesia no tenga nada que decir a la comunidad política, para iluminarla desde el costado del Evangelio. A ella compete —enseña el Concilio— (( ejercer su misión entre los hombres sin traba alguna y dar su juicio moral, incluso sobre materias referentes al orden político, cuando lo exijan los derechos fundamentales de la persona o la salva­ ción de las almas » . No se trata, pues, de una indebida injerencia en un campo a ella extraño, sino que quiere ser un servicio, prestado por amor a Jesucristo, a toda la comunidad, movida por su deseo de con­ tribuir al bien común y alentada por las palabras del Señor : « La verdad os hará libres » . 14 15 6. Cada Nación, por ser soberana, tiene derecho a autodeterminarse y a construir libremente su futuro. Sería por ello, inaceptable que 12 Laborem 13 Gaudium et spes, 76. 14 15 exercens, Ibid. Cf. Jn 8, 32. 11. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 152 injerencias externas pretendieran torcer o sojuzgar la voluntad nacio­ nal, con objeto de instaurar un modelo político que la mayoría de los chilenos no aprueban. Pero igualmente es necesario, como enseña el Concilio Vaticano II, que dentro de cada país existan « posibilidades efectivas de tomar parte libre y activamente en la fijación de los fun­ damentos jurídicos de la comunidad política, en el gobierno de la cosa pública, en la determinación de los campos de acción y de los límites de las diferentes instituciones y en la elección de los gobernantes » . También es preciso que en todas partes se asegure el respeto a los de­ rechos humanos ; no sólo por razones de conveniencia política, sino en virtud del profundo respeto que merece toda persona, por ser criatura de Dios, dotada de una dignidad única y llamada a un destino trascen­ dente. Toda ofensa a un ser humano es también una ofensa a Dios, y se habrá de responder de ella ante El, justo juez de los actos y de las intenciones. 16 Por otra parte, es de alentar que en Chile se lleven pronto a efecto las medidas que, debidamente actuadas, hagan posible, en un futuro no lejano la participación plena y responsable de la ciudadanía en las grandes decisiones que tocan a la vida de la Nación. El bien del país pide que estas medidas se consoliden, se perfeccionen y complementen, de modo que sean instrumentos válidos en favor de la paz social en un país cristiano en que todos deben reconocerse como hijos de Dios y hermanos en Cristo. No podemos, sin embargo, olvidar que la raíz de todo mal está en el corazón del hombre, de cada hombre, y si no hay conversión interior y profunda, de poco valdrán las disposiciones legales o los moldes sociales. 7. Estas reflexiones, amados Hermanos en el episcopado, no pre­ tenden ser un programa de orden temporal, pues no es ésa misión ni competencia de la Iglesia. Son palabras con las que he querido traer a la memoria algunos elementos doctrinales contenidos en las ricas enseñanzas del Concilio Vaticano II. Son palabras dictadas por mi solicitud como Pastor de toda la Iglesia y movido por mi ardiente deseo de que esta amada Nación, en el respeto debido a sus mejores tradi­ ciones pueda progresar material y espiritualmeñte sobre las bases de ios principios cristianos que han caracterizado su caminar en la historia. 16 Gaudium et spes, 75. 153 Acta Ioannis Pauli Pp. II Entre las prioridades de vuestra misión como Pastores está, sin duda, la formación del laicado. El próximo Sínodo de los Obispos, el mes de octubre en Roma, será ocasión privilegiada para impulsar la función de los laicos en el mundo y en la Iglesia. Estos habrán de asumir, desde una perspectiva de fe, sus respon­ sabilidades ante los desafíos culturales, educativos, sociales, econó­ micos y políticos, que el presente y el futuro de Chile plantean. Al mismo ¡tiempo, estimularéis el uso de la legítima libertad de los católicos en esos sectores, los animaréis a ser siempre fieles a Cristo y a su doctrina salvadora, en sus opciones temporales. Para esto, haced saber siempre que la Iglesia jamás puede identificarse con corrientes o soluciones partidistas, y mucho menos con tendencias o concepciones extrañas al mensaje cristiano, entre las que destacan las que se inspiran en concepciones materialistas del hombre y de la historia. Así, la for­ mación cristiana de los laicos será una formidable fuerza de evange­ lización y humanización de todas las realidades chilenas. 8. (( El Obispo, revestido como está de la plenitud del sacramento del orden, es "el administrador de la gracia del supremo sacerdocio" sobre todo en la Eucaristía que él mismo ofrece o hace que se ofrezca, y por la que continuamente vive y crece la Iglesia » . Cuando ejercemos el oficio de santificar, así descrito por la Constitución Lumen gentium, somos instrumentos de la unión de los hombres con Dios, y entre los hombres. Cristo se sirve de nuestras palabras y de nuestras acciones sacramentales para comunicar su misma Vida a la humanidad. 17 Al igual que en 1984, durante vuestra visita « ad limina )), quiero hoy invitaros a reflexionar sobre el lugar central que ocupa la sagrada liturgia en la vida eclesial, esta vez en la perspectiva de vuestro minis­ terio en favor de la unidad y de la vida. Como os dije entonces : « el servicio de la Palabra, la Eucaristía y la Penitencia deben volver a ser el centro dinámico de la vida comunitaria de la Iglesia, que ahí en­ cuentra su misión propia a semejanza de Cristo buen Pastor » . Ninguna otra acción pastoral, por urgente o importante que parezca, puede desplazar a la liturgia de este lugar central. 18 La Eucaristía es sacramento de unidad por excelencia. La unidad de la Iglesia por lo que respecta a su significado y realidad, tiene su centro en el Misterio del Dios hecho hombre que se inmola por nosotros, 17 Lumen gentium, 18 Discurso, 8 noviembre, 1984. 1 1 - A . A. S. 26. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 154 y se nos da como Pan de Vida. De ahí que todo lo que tienda a una digna celebración del Sacramento de la Eucaristia, y a fomentar una activa participación de los fieles, es una ayuda inestimable a la edifica­ ción unitaria de la Iglesia y al crecimiento de su vida en Cristo. Por otra parte, la cuidadosa y fiel aplicación de las leyes litúrgicas —dentro de la actual riqueza de formas de celebración—, hará brillar aún más esa comunión en la plegaria de toda la Iglesia. 9. La Iglesia, comunidad de los reconciliados en el Señor, a la vez que reconciliadora, 19 halla en la Eucaristía la fuente y el dinamismo de su unidad y de su servicio de comunión en el mundo. Continuad pues empeñándoos en lo que recuerda la Exhortación Apostólica (( Reconciliatio et Paenitentia » para toda la Iglesia : « Frente a nues­ tros contemporáneos —tan sensibles a la prueba del testimonio concreto de vida— la Iglesia está llamada a dar ejemplo de reconciliación ante todo hacia dentro; por esta razón, todos debemos esforzarnos en paci­ ficar los ánimos, moderar las tensiones, superar las divisiones, sanar las heridas que se hayan podido abrir entre hermanos, cuando se agu­ diza el contraste de las opciones en el campo de lo opinable, buscando por el contrario, estar unidos en lo que es esencial para la fe y para la vida cristiana, según la antigua máxima: "In dubiis libertas, in necessariis unitas, in omnibus caritas" » . 20 La celebración del sacramento de la Penitencia constituye otro momento privilegiado de unión del fiel con Cristo y con los hermanos. A través de él se obtiene el perdón de los pecados. No dejéis de instar a vuestros sacerdotes a que fomenten con gran empeño la práctica de este sacramento —con la predicación y su disponibilidad para con­ fesar—, como una opción pastoral de capital importancia para toda la vida de la Iglesia ; de esta manera podrán contribuir a esa urgente tarea que es la liberación del pecado. La promoción de la piedad popular, según la mente de la Iglesia, debe ayudar también a que la Palabra y los Sacramentos lleguen a todos los habitantes de la Nación. De esta manera, esas loables mani­ festaciones de la piedad del pueblo chileno serán una oportunidad de gracia para que el ministerio pastoral se haga presente y eficaz en vues­ tras parroquias y comunidades. Reconciliatio 19 Cf. 20 N. 9. et Paenitentia, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 155 10. Vuestra función de gobierno en las Iglesias particulares de las que sois Pastores y fundamento visible de unidad, constituye otra de las dimensiones de este servicio al misterio de la comunión de la Iglesia universal. Cuando aconsejáis, exhortáis o hacéis uso de vuestra potestad espiritual, guiáis a los fíeles hacia Cristo y sois artífices de comunión en la fe y en la caridad. Con humildad y fortaleza, hemos de asumir la responsabilidad de cumplir el mandato que el Señor dio a sus Apóstoles de regir al Pueblo de Dios. La caridad pastoral, la comunión con el Sucesor de Pedro, vuestro afecto colegial, son dones del Espíritu para que en vuestros actos brille siempre la autoridad que procede de Cristo y que constituye un verdadero servicio a la comunidad. Unir cada vez más a los fieles en la fe, la moral, los sacramentos, la disciplina de la Iglesia, no significa introducir una uniformidad sin relieve, ni quitar espacio a las iniciativas apostólicas que brotan y crecen gracias a la libertad de los hijos de Dios. La auténtica vida de Cristo en su Iglesia ofrece una inagotable riqueza, que a vosotros com­ pete promover y regular con exquisita prudencia pastoral y sentido de equidad, de modo que todas esas fuerzas contribuyan a la salvación de los hombres. Cuando surjan tensiones, en las que aparece la debilidad humana o la diversidad de criterios, el Pastor habrá de ser siempre agente de concordia dentro del servicio esencial a la verdad y ministro de reconciliación en el Señor. Más allá de los simples equilibrios huma­ nos, vuestro (( munus regendi » ha de ser el cauce para que todos des­ cubran de nuevo la belleza de la unión en el amor de Cristo, que ha venido para congregarnos en una gran familia y conducirnos al Padre común. Nuestro oficio de gobernar no se reduce a una tarea de carácter solamente administrativo. Tenemos que reproducir en nosotros mismos la imagen del Buen Pastor, que va delante de sus ovejas, conducién­ dolas por caminos seguros, llevándolas a las fuentes de agua viva, cuidando de todas con amor de Padre. La experiencia nos ha enseñado innumerables veces que nada puede sustituir el testimonio de vida del Pastor ; y hoy tal vez más que nunca, pues los hombres son especialmente sensibles a la autenticidad y a la coherencia. Así lo puso de relieve el último Sínodo de los Obispos : « Hoy es absolutamente necesario que los Pastores de la Iglesia sobre­ salgan por el testimonio de santidad ». 21 21 Rei. Final II, A, 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 156 Officiale 11. Nuestro Señor Jesús está vivo y presente en su Iglesia. Cristo está con nosotros, hoy y siempre. No nos encontramos solos en nuestra misión. Es Cristo la cabeza de su Iglesia; él es quien la santifica y la gobierna ; él es quien actúa mediante nuestro ministerio. Ante las dificultades que cada día os salen al paso en la obra de la evangelización, no olvidéis que Dios, nuestro Padre, jamás deja solos a quienes se han entregado y lo han abandonado todo para seguirlo. (( Y viéndoles remar fatigosamente, pues el viento les era contrario, hacia la cuarta vela de la noche, vino hacia ellos caminando sobre el mar, e hizo ademán de seguir adelante ... Pero Jesús les habló y les dijo : Confiad, soy yo, no temáis. Y subió con ellos a la barca y cesó el viento )). Al acabar este encuentro me reconforta recordar esta escena de la vida de Jesús con sus Apóstoles : El está con nosotros. 22 Llenaos de confianza y de gratitud. ((Soy yo, ¡no temáis!». Son palabras que el Señor nos sigue diciendo ahora; que no cesa de repe­ tirnos cuando nuestras fuerzas flaquean. Cristo también hoy domina las tempestades y los vientos contrarios. El está en la barca con noso­ tros y, al pedirnos el esfuerzo de remar, nos da la seguridad de que la barca no se ha de hundir, porque él está presente con todo su poder. En él —¡ sólo en él !— hemos de poner nuestra fe y nuestra esperanza. Cuando ya está tan próximo el Año Mariano, que será un tiempo de gracia para toda la Iglesia, encomiendo a María Santísima del Car­ men, Madre y Reina de Chile, todos los afanes y tareas de la Iglesia en vuestra patria, y le pido que sepamos ser siempre dóciles, como ella, al Espíritu Santo para que, a través de nuestro ministerio de verdad divina y de vida eterna, el Paráclito guíe a la Iglesia y la congregue en esa unidad que deriva de la unidad de la Trinidad Santísima. * « * 22 Me 6, 48-51. Acta Ioannis Pauli Pp. II 157 Iacobopoli, ad homines cultura excultos habita.* Eminentísimos Señores Cardenales, Excelentísimos Señores Obispos, Señores Rectores, Autoridades Académicas y Profesores, Responsables de la Pastoral Universitaria, Amigos todos de la Cultura y de la Ciencia, Queridos Estudiantes, Señoras y Señores: 1. En mi visita a vuestra noble Nación no podía faltar un encuen­ tra con vosotros, que representáis el mundo de la cultura, de la cien­ cia y de las artes. En visitas a países de tradición católica, es ésta una cita obligada que me llena de gozo y a la cual atribuyo una especialísima importancia. Las incomprensiones y malentendidos que pudo haber en el pasado, con respecto a determinados postulados de la ciencia, han sido felizmente superados, y entre la Iglesia y la cultura existe hoy un diálogo vivo, cordial y fecundo. Permitidme que lo repita también aquí entre los exponentes de la intelectualidad y del mundo universitario chileno : la Iglesia necesita de la Cultura, así como la Cultura necesita de la Iglesia. Se trata de un intercambio vital y, en cierto modo, misterioso, que conlleva el compartir bienes espirituales y materiales que a ambos enriquecen. Me dirijo también en esta ocasión a los « constructores de la socie­ dad », con el deseo de alentarles en sus quehaceres en favor del bien común. Heme aquí pues entre vosotros, para deciros, con mi presencia y mi palabra, lo mucho que la Iglesia os necesita y, recíprocamente, lo mucho que vosotros podéis recibir de ella para dar satisfacción a muchas de las exigencias de vuestra misión y vocación científica y profesional. 2. Frente a los amplios horizontes que os ofrece el mundo creado por Dios, dentro del cual el hombre, gloria de la creación, desarrolla su actividad transformadora y humanizadora, habéis de asumir con plena conciencia la singular responsabilidad que compartís con los hombres de la cultura y de la ciencia del mundo entero. La ciencia y la cultura no tienen fronteras. • Die 3 m. Aprilis a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 158 De modo más concreto y específico, vuestra responsabilidad se proyecta sobre la Nación y sobre el pueblo chileno y es una responsa­ bilidad moral que tenéis ante Dios y ante vuestros conciudadanos. Es éste un compromiso primario, que hoy la Iglesia os quiere recordar con afecto y para cuyo desempeño os ofrece su apoyo y colaboración. La Cultura de un pueblo —en palabras del documento de Puebla de los Angeles— es « el modo particular como los hombres cultivan su relación con la naturaleza, entre sí mismos y con Dios de modo que puedan llegar a "un nivel verdadero y plenamente humano" » . 1 2 3 La cultura es, por tanto, « el estilo de vida común » que caracte­ riza a un pueblo y que comprende la totalidad de su vida : « el conjunto de valores que lo animan y de desvalores que lo debilitan ... las formas a través de las cuales aquellos valores o desvalores se expresan y con­ figuran, es decir, las costumbres, la lengua, las instituciones y estruc­ turas de convivencia social ».* En una palabra, la cultura es pues, la vida de un pueblo. 4 Pero sois vosotros, hombres del mundo de las letras, de las ciencias y de las artes, quienes, además de participar intensamente de esta vida, estáis en condiciones de detectar y analizar los rasgos característicos de la cultura de vuestro pueblo. Sois vosotros los que descubrís y, en cierta medida, podéis iluminar la trayectoria del devenir cultural, sugiriendo, a veces nuevos derroteros. 3. En este sentido el mundo de la cultura es parte de la conciencia del pueblo ; es por ello que vosotros estáis llamados a tomar parte activa en la configuración de dicha conciencia. (( El hombre vive una vida verdaderamente humana, gracias a la cultura )). La cultura, por su parte, en la variedad y riqueza de su creatividad, da razón de que el hombre es un ser distinto y superior al mundo que lo rodea. Por esto, « el hombre no puede estar fuera de la cultura )). 6 7 Del reconocimiento de su condición como (( ser distinto y superior » surgen simultáneamente en el hombre el interrogante antropológico y 1 Gaudium et spes, 53 b. 2 Ibid., 53 a. 3 Puebla, 386. 4 Gaudium et spes, 63 c. 5 Puebla, 387. 6 Discurso a la UNESCO, 2 junio 1980, n. 6. 7 Ibid., n. 6. 159 Acta Ioannis Pauli Pp. II el ético. Y sobre este fundamento arraiga lo esencial de toda cultura, es decir, « la actitud con que un pueblo afirma o niega una vinculación religiosa con Dios » ; lo cual conduce, a que « la religión o la irreligión sean inspiradoras de todos los restantes órdenes de la cultura —fami­ liar, económico, político, artístico, etc.— en cuanto los libera hacia un último sentido trascendente o los encierra en su propio sentido inma­ nente )). 8 4. Ved, pues, la ardua tarea y grave responsabilidad que aguarda a todo hombre que se precia del título de hombre de cultura. Permitidme en esta circunstancia recordaros algunas de ellas, que me parecen par­ ticularmente urgentes. En primer lugar, se hace necesario un proceso de reflexión, que desemboque en una renovada difusión y defensa de los valores fundamentales del hombre en cuanto tal, en su relación con sus semejantes y con el medio físico en que vive. A este respecto, os aliento encarecidamente a que sepáis presentar en su justa imagen una cultura del ser y del actuar. (( El "tener" del hombre no es deter­ minante para la cultura, ni es factor creador de cultura, sino en la medida en que el hombre, por medio de su "tener", puede al mismo tiempo "ser" más plenamente hombre en todas las dimensiones de su existencia, en todo lo que caracteriza su humanidad » . Una cultura del ser no excluye el tener : lo considera como un medio para buscar una verdadera humanización integral, de modo que el « tener )> se ponga al servicio del « ser » y del « actuar ». 9 En términos concretos, esto significa promover una cultura de la solidaridad que abarque la entera comunidad. Vosotros, como ele­ mentos activos en la conciencia de la Nación y compartiendo la respon­ sabilidad de su futuro, debéis haceros cargo de las necesidades que toda la comunidad nacional ha de afrontar hoy. Os invito, pues a todos, hombres de la cultura y « constructores de la sociedad », a ensanchar y consolidar una corriente de solidaridad que contribuya a asegurar el bien común : el pan, el techo, la salud, la dignidad, el respeto a todos los habitantes de Chile, prestando oído a las necesidades de los que sufren. Dad cumplida y libre expresión a lo que es justo y verdadero y no os sustraigáis a una participación responsable en la gestión pública y en la defensa y promoción de los derechos del hombre. No se me oculta que también vosotros tenéis que hacer frente cada 8 9 Puebla, n. 389. Discurso a la UNESCO, n. 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 160 Officiale día a no pocas dificultades. Las particulares circunstancias por las que atraviesa el país han creado, también en vuestras filas, una cierta desorientación e inseguridad. 5. La Iglesia, en esta hora cargada de responsabilidades, os acom­ paña en vuestra ineludible misión de buscar la verdad y de servir sin descanso al hombre chileno. Desde su propio ámbito os alienta a profundizar en las raíces de la cultura chilena; a robustecer vuestra función dentro de la comunidad con niveles de competencia científica cada vez más serios y rigurosos, y evitando la tentación de aislamiento respecto de la vida real y de los problemas del pueblo. De este modo, prestaréis una magnífica e insustituible contribución a la toma de conciencia de la identidad cultural por parte de vuestro pueblo. La identidad cultural supone tanto la preservación como la refor­ mulación en el presente de un patrimonio pasado, que pueda así ser proyectando hacia el futuro y asimilado por las nuevas generaciones. De esta manera, se asegura a la vez la identidad y el progreso de un grupo social. En el pueblo, que conserva de manera notable la memoria del pasado y está expuesto en forma directa a las transformaciones del presente, vosotros podréis encontrar las raíces de aquellas peculiaridades que hacen de la vuestra una cultura que tiene ciertos rasgos comunes con la de otras naciones del mundo latinoamericano, una cultura chilena, cristiana y católica, una cultura noble y original. 6. Si el caminar solidario con el pueblo es garantía de permanencia de una memoria fiel a sus raíces y de profundización en lo que pudiera llamarse la identidad cultural de la Nación, la opción preferencial por los jóvenes es garantía de futuro. La cultura es una realidad inserta en el devenir histórico y social. La sociedad la recibe, la modifica creativamente y la transmite sin pausa, a través del proceso de la tradición generacional. Los jóvenes son, por naturaleza, uno de los vehículos de transmisión y de trans­ formación de la cultura. 10 11 La presencia de los jóvenes en la Universidad contribuye a hacer de ésta un centro ideal para la gestación de las renovaciones culturales que, en el transcurso del tiempo, fomente el desarrollo de la persona 10 Cf. Gaudium et spes, 53 c. 11 Cf. Puebla, n. 392. 161 Acta Ioannis Pauli Pp. II humana en todas sus capacidades. De ahí que la Iglesia, desde el campo que le es propio, pretenda renovar y reforzar los vínculos que la ligan a la institución universitaria de vuestro país desde su mismo nacimiento. Lejos de pretender restaurar antiguas formas de mecenazgo hoy día impracticables, la Iglesia, movida por su indeclinable vocación de servicio al hombre, dirige su llamada a todos los intelectuales chilenos —comenzando por los propios hijos de la Iglesia— para que lleven a cabo esa labor integradora, propia de la verdadera ciencia, que asiente las bases de un auténtico humanismo. En esta perspectiva, cobra actua­ lidad aquel proceso siempre nuevo que el documento de Puebla llama « evangelización de las culturas » . 12 7. Dicha evangelización se dirige al hombre en cuanto tal. Partiendo de la (( dimensión » religiosa, tiene en cuenta a todo el hombre y se esfuerza por llegar a él en su totalidad. Una genuina evangelización de las culturas ha de seguir obligatoriamente esta trayectoria, puesto que, en última instancia, es el hombre el primer artífice y el beneficiario de la cultura. En este quehacer las Universidades juegan un papel particular­ mente importante. Ellas se presentan como instituciones con vocación de servicio al hombre como tal, sin subterfugios ni pretextos. A este respecto, yo diría que corresponde a las Universidades cató­ licas, y en particular a esta Pontificia Universidad Católica de Chile, una tarea que puede considerarse institucional. Permitidme que, en esta circunstancia, dirija un saludo de aprecio a esta benemérita Uni­ versidad, que en esta mañana nos acoge, expresándole mi reconoci­ miento por la labor realizada y mi aliento a proseguir en la conse­ cución de los objetivos propios de una Universidad católica : calidad y competencia científica y profesional ; investigación de la verdad al ser­ vicio de todos; formación de las personas en un clima de concepción integral del ser humano, con rigor científico, y con una visión cristiana del hombre, de la vida, de la sociedad, de los valores morales y reli­ giosos ; participación en la misión de la Iglesia en favor de la cultura. En todo este cometido es preciso tener presente que la « Universidad Católica debe ofrecer una aportación específica a la Iglesia y a la sociedad », y que ella encuentra « su significado último y profundo en 13 12 Ibid., n. 385. 13 Cf. Discurso a los Universitarios de México, 31 enero 1970. , Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 162 Officiale Cristo, en su mensaje salvifico, que abarca al hombre en su totalidad, en las enseñanzas de la Iglesia » . 14 8. A esta Universidad, que por ser Pontifìcia goza de particulares vínculos con la Sede Apostólica, dirijo un llamado apremiante a un renovado esfuerzo en su trayectoria de servicio al hombre y a la socie­ dad chilena por amor a Dios, profundizando en aquella visión moral y espiritual de la persona con la que el Concilio Vaticano II, particu­ larmente en la Constitución Gaudium et spes, ha querido dar respuesta no sólo a las esperanzas, sino también a las angustias y a los problemas del hombre moderno. Partiendo de la propia vocación y de su identidad cristiana y católica, la Universidad y todos los miembros que la componen, debe conver­ tirse en testimonio de verdad y justicia, y dar testimonio, juntamente con los demás centros universitarios, de los valores morales ante la Nación. Esto comporta para ella —en fecundo diálogo entre el orden revelado y las ciencias (( humanas », en expresión de Santo Tomás de Aquino— fidelidad al Magisterio de la Iglesia; comporta profundización y divulgación de aquellos principios que forman parte del patri­ monio irrenunciable de la doctrina católica ; comporta adhesión a aquellas enseñanzas que la Iglesia ha venido explicitando en campo social. 15 16 Por otra parte, queda fuera de toda duda que en su servicio a la cultura han de mantenerse claramente algunos principios : la identidad de la fe sin adulteraciones, la apertura generosa a cuantas fuentes exteriores de conocimiento puedan enriquecerla y el discernimiento crítico de esas fuentes conforme a aquella identidad. Sin la identidad inamovible de la fe cristiana, los préstamos exte­ riores se convirten en fáciles y transitorios sincretismos que el tiempo disipa. Sin la necesaria apertura a esas otras fuentes —tan variadas y ricas en nuestra época— el pensamiento cristiano se angosta y queda atrás. Y sin el indispensable discernimiento crítico, se producen sín­ tesis aparentes y ruinosas que tanto dañan hoy mismo la conciencia de los fieles. El Papa urge en forma especial a los creyentes a no caer en la tentación de recurrir a ideologías ateas, o transidas de materialismo teórico o práctico, o cautivas del principio de la inmanencia o inmanen14 Ibid. 15 Summa Theol. I q. 1, a. 1. 16 Cf. Puebla, n. 475. Acta Ioannis Pauli Pp. II 163 tismo, y en general incompatibles con la fe cristiana. Más aún, el solo pensar ideológico, en el sentido actual de esta expresión, ya lleva con­ sigo simplificaciones o reducciones frente a las cuales la conciencia cristiana debe mantenerse en guardia, atenta a la diferencia que media entre la doctrina y la ideología. 9. En las proximidades del tercer milenio, la humanidad se encuentra en el trance de un proceso de cambio sin precedentes, « que no podrá tener lugar en el sentido de la salvación, más que en virtud de una cultura nueva, de dimensiones planetarias » . 17 A la Iglesia en Latinoamerica, y en particular a la Iglesia que pere­ grina en Chile y a esta noble Nación, en la vigilia de las celebraciones del V Centenario del comienzo de la evangelización del continente ame­ ricano, se le pide su aporte original en la formación de una síntesis renovada que ofrezca respuestas adecuadas a la (( nueva época de la historia humana » . 18 Al agradecer vuestra presencia, deseo reiterar mi profunda estima por la labor que desempeñáis en favor de la cultura y como constructo­ res de la sociedad, a la vez alentaros en vuestros esfuerzos por hacer de nuestro mundo un lugar más fraterno, humano y acogedor y, por lo mismo, más digno de Dios. Elevo mi plegaria al Altísimo para que os conceda la fuerza necesa­ ria para seguir trabajando al servicio de Chile. A todos los presentes, a vuestras familias y a las instituciones que representáis imparto con afecto mi Bendición Apostólica. * * * Iacopoli, ob decretos Ven. Servae Dei Teresiae ex Andis Beatorum caelitum honores.* 1. (( Quedan la fe, la esperanza, el amor : estas tres. Las más grande es el amor »1 Estas palabras de San Pablo, en las que culmina su « himno a la caridad » resuenan con tonos nuevos en esta celebración eucaristica. 17 Discurso al mundo de la cultura, Florencia, 18 octubre 1986, n. 8. 18 Cf. Gaudium et spes, n. 54. * Die 3 m. Aprilis a. 1987. ' / Cor 13, 13. 164 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Si, « la mas grande es ei amor ». Son palabras que se hicieron vida en la persona de sor Teresa de los Andes, que hoy he tenido la gracia y el gozo de proclamar Beata. Hoy, amadísimos hermanos y hermanas de Santiago y de Chile, es un día grande en la vida de vuestra Iglesia y de vuestra nación. Hija predilecta de la Iglesia chilena, sor Teresa es ensalzada a la gloria de los altares en la patria que la vio nacer. El Pueblo de Dios peregrino encuentra en ella un guía para su caminar hacia la meta de la Jerusalén celestial. Deseo dirigir mi cordial saludo a los hermanos en el Episcopado aquí presentes, en particular al señor cardenal arzobispo de esta querida arquidiócesis. Saludo igualmente a las autoridades, al prepósito general de los Carmelitas Descalzos, y a los sacerdotes, religiosos, religiosas y amadísimos fieles de esta Iglesia que peregrina en Chile y que hoy se alegra en torno a una joven, una religiosa carmelita, modelo de virtud. Movidos por la fe, la esperanza y el amor, caminamos como pere­ grinos hacia Dios que es Amor, y nuestra alma se llena de gozo al comprobar que esta peregrinación espiritual tiene su corona en la gloria, a la que Cristo nuestro Señor desea conducirnos a todos. Hemos escuchado al principio un breve perfil biográfico de sor Teresa de los Andes, una joven chilena, símbolo de la fe y de la bondad de este pueblo ; una carmelita descalza, arrebatada para el reino de los cielos en la primavera de su vida; una primicia de santidad del Carmelo Teresiano en América Latina. En sus breves escritos autobiográficos nos ha dejado el testamento de una santidad sencilla y accesible, centrada en lo esencial del Evan­ gelio : amar, sufrir, orar, servir. El secreto de su vida volcada hacia la santidad está cifrado en una familiaridad con Cristo, presente y amigo, y con la Virgen María, Madre cercana y amorosa. 2. Teresa de los Andes experimentó desde muy niña la gracia de la comunión con Cristo, que se fue desarrollando progresivamente en ella con el encanto de su juventud, llena de vitalidad y de jovialidad, en la que no faltó, como hija de su tiempo, el sentido del sano esparci­ miento y del deporte, el contacto con la naturaleza. Era una joven alegre y dinámica; una joven abierta a Dios. Y TJios hizo florecer en ella el amor cristiano, abierto y profundamente sensible a los problemas de su patria y a las aspiraciones de la Iglesia. Acta Ioannis Pauli Pp. II 165 EI secreto de su perfección, como no podía ser menos, es el amor. Un amor grande a Cristo, por quien se siente fascinada y que la lleva a consagrarse a El para siempre, y a participar en el misterio de su pasión y de su resurreción. Siente a la vez un amor filial a la Virgen María que la inclina a imitar sus virtudes. Para ella Dios es alegría infinita. He ahí el nuevo himno del amor cristiano que brota espontáneo del alma de esta joven chilena, en cuyo rostro glorificado adivinamos la gracia de la transformación en Cristo, en virtud de ese amor que es comprensivo, servicial, humilde, paciente. Un amor que no destruye los valores humanos sino que los eleva y transfigura. Sí. Como dice Teresa de los Andes : « Jesús es nuestro gozo infinito ». Por eso la nueva Beata es un modelo de vida evangélica para la juven­ tud de Chile. Ella, que llegó a practicar con heroísmo las virtudes cristianas transcurrió los años de su adolescencia y de su juventud en los ámbitos normales de una joven de su tiempo : en su vida de cada día se ejercitó en la piedad y en la colaboración eclesial como cate­ quista, en la escuela, entre sus amigos y amigas, en las obras de mise­ ricordia, en los momentos de solaz y de recreo. Su vida ejemplar se reviste de humanismo cristiano con el sello inconfundible de la inteli­ gencia viva, de la delicadeza premurosa, de la capacidad creadora del pueblo chileno. En ella se expresa el alma y el carácter de vuestra patria y la perenne juventud del Evangelio de Cristo, que entusiasmó y atrajo a sor Teresa de los Andes. 3. La Iglesia proclama hoy Beata a sor Teresa de los Andes y, a partir de este día, la venera y la invoca con este título. Beata, dichosa, feliz, es la persona que ha hecho de las bienaven­ turanzas evangélicas el centro de su vida; que las ha vivido con inten­ sidad heroica. De esta forma, nuestra Beata, habiendo puesto en práctica las bie­ naventuranzas, encarnó en su vida el ejemplo más perfecto de la san­ tidad que es Cristo. En efecto, Teresa de los Andes irradia la dicha de la pobreza de espíritu, la bondad y mansedumbre de su corazón, el sufrimiento escon­ dido con que Dios purifica y santifica a sus elegidos. Ella tiene hambre y sed de justicia, ama a Dios intensamente y quiere que Dios sea amado y conocido por todos. Dios la hizo misericordiosa en su inmolación total por los sacerdotes y por la conversión de los pecadores ; pacífica y Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 166 Officiale conciliadora, sembrando a su alrededor la comprensión y el diálogo. En ella se refleja, sobre todo, la bienaventuranza de la pureza de co­ razón. En efecto, se entregó a Cristo totalmente y Jesús le abrió los ojos a la contemplación de sus misterios. Dios le concedió, además, gustar el gozo sublime de vivir antici­ padamente en la tierra la bienaventuranza y la alegría de la comunión con Dios en el servicio al prójimo. Este es su mensaje : Sólo en Dios se encuentra la felicidad ; sólo Dios es alegría infinita. ¡ Joven chilena, joven latinoamericana, descubre en sor Teresa la alegría de vivir la fe cristiana hasta sus últimas con­ secuencias ! ¡ Tómala como modelo ! 4. En nuestra Misa de hoy, en la que elevamos al honor de los altares a una hija predilecta de Chile, oramos de un modo particular por la reconciliación. En el Salmo responsorial, hemos invocado a Dios con estas palabras : « Muéstranos, Señor, tu misericordia y danos tu salvación. La misericordia y la fidelidad se encuentran, la justicia y la paz se besan » . 2 La actuación de la reconciliación, que en la santa Misa tiene su expresión en el acto penitencial inicial y en el rito de la paz, sigue siendo como un clamor de los hombres y de los pueblos al Dios de la Alianza. A ese Dios que ha reconciliado consigo mismo toda la huma­ nidad en Cristo, su Unigénito, muerto en la cruz. Ese Dios ha encomen­ dado a los Apóstoles y a la Iglesia el ministerio de la reconciliación. 3 Como señalaba en mi Exhortación Apostólica Reconciliatio et paenitentia: (( A toda la comunidad de los creyentes, a todo el conjunto de la Iglesia, le ha sido confiada la palabra de reconciliación, esto es, la tarea de hacer todo lo posible para dar testimonio de la reconcilia­ ción y llevarla a cabo en el mundo ... En conexión íntima con la misión de Cristo se puede, pues, condensar la misión ... de la Iglesia en la tarea —para ella central— de la reconciliación del hombre : con Dios, consigo mismo, con los hermanos, con todo lo creado )). Pero no podemos olvidar 4 que la reconciliación es un don de Dios, es un fruto de la gracia « de Cristo redentor, reconciliador, que libera al hombre del pecado en todas sus formas » . 2 s Sal 84, 8. 11. 3 Cf. 2 Cor 5, 18 s. 4 N. 8. 5 Ibid.. 7. 167 Acta Ioannis Pauli Pp. II Por su parte, la Iglesia vive en la celebración de la Eucaristía la forma más intensa y expresiva de su condición de ser comunidad recon­ ciliada y sacramento de comunión del hombre con Dios y con el género humano. En efecto, la celebración de la Eucaristía requiere la volun­ tad firme de reconciliación y de perdón. Por eso, en nuestra plegaria pedimos al Padre celestial que perdone nuestras ofensas, y atestigua­ mos la sinceridad de nuestra súplica perdonando por nuestra parte a quienes nos han ofendido. El nuevo espíritu del Reino de Dios que Jesús nos revela, nos lo expresa también en esta exhortación que la comunidad cristiana medi­ taría siempre en un contexto eucaristico : ((Si, pues, al presentar tu ofrenda en el altar te acuerdas entonces de que un hermano tiene algo contra ti, deja tu ofrenda allí, delante del altar, y vete primero a recon­ ciliarte con tu hermano : luego vuelve y presenta tu ofrenda » . 6 7 8 Vemos, por tanto, amadísimos hermanos, cuan exigente es la llama­ da del Señor a la reconcilación fraterna. En una humanidad surcada por tantas divisiones, que tiene su causa última en el pecado, la recon­ ciliación es una necesidad, e incluso, una condición de supervivencia: Si la paz y la concordia no brillan entre los pueblos, los conflictos pueden adquirir proporciones de verdadera tragedia. 5. En esta ceremonia de Beatificación de sor Teresa de los Andes quiero dar, con toda mi alma, gracias al Señor porque, mediante el espíritu de diálogo y reconciliación, fue preservada la paz entre dos naciones hermanas, Chile y Argentina, con la solución del diferendo sobre la zona austral. Gracias sean dadas al Padre misericordioso por haber sostenido al Sucesor de Pedro y a sus colaboradores en sus es­ fuerzos durante la Mediación. Gracias sean dadas al Señor de la his­ toria por haber inspirado a los gobernantes y a estos dos pueblos her­ manos sentimientos de paz y entendimiento que evitaron tantos sufri­ mientos, tanta efusión de sangre y unas consecuencias imprevisibles para todo el continente americano. 6. Y ahora me vais a permitir que os hable, al igual que lo hice en mi encuentro con el Episcopado chileno, de la reconciliación interna, es decir, dentro de vuestra patria. Ciertamente, está presente en el ánimo de todos la persuasión de que 6 Cf. Lumen gentium, 1. 7 Cf. Mt 6, 12. 8 Mt 5, 23-24. Acta 168 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale es imprescindible una atmósfera de diálogo y de concordia, lo cual, por otra parte, no es ajeno a la reconocida tradición democrática del noble pueblo chileno. Concuerda asimismo con esta trayectoria de vuestro país la convicción, arraigada en las conciencias, de que la reconcilia­ ción se expresa en la convergencia de las voluntades hacia el logro del bien común, hacia ese alto objetivo que confiere significado propio y su razón de ser a las funciones de la comunidad política, como nos enseña el Concilio Vaticano II : <( El bien común abarca el conjunto de aquellas condiciones de vida social con las cuales los hombres, las familias y las asociaciones pueden lograr con mayor plenitud y facilidad su propia perfección » . Hay que decir pues que responde a la condición social y comunitaria del hombre el que éste participe activamente en la vida pública, con miras a promover el bien común y a fomentar todo lo que asegure condiciones de justicia, de paz y de reconciliación, como indica el mismo Concilio : (( Es perfectamente conforme con la naturaleza humana que se constituyan estructuras político-jurídicas que ofrezcan a todos los ciudadanos, sin discriminación alguna con perfección creciente, posi­ bilidades efectivas de tomar parte libre y activamente en la fijación de los fundamentos iuridicos de la comunidad política, en el gobierno de la cosa pública, en la determinación de los campos de acción y de los límites de las diferentes instituciones y en la elección de los gober­ nantes » . 9 10 7. La Iglesia, en conformidad con su irrenunciable misión, ha sido y seguirá siendo « signo y salvaguarda del carácter trascendente de la persona humana del hombre que es imagen de Dios. Según advierte la misma Constitución pastoral Gaudium et spes : <( La Iglesia por su parte, fundada en el amor del Redentor, contribuye a difundir cada vez más el reino de justicia y de caridad en el seno de la nación y entre las naciones. Predicando la verdad evangélica e iluminando todos los sectores de la acción humana con su doctrina y con el testimonio de los cristianos, respeta y promueve también la libertad y la responsa­ bilidad del ciudadano )). 12 Con esa misma libertad evangélica y con el corazón puesto en el bien de esta amada nación, pido al Señor que os conceda con abundan9 Gaudium et spes, 74. 10 Gaudium et spes, 75. 11 Ibid., 12 Ibid. 76. 169 Acta Ioannis Pauli Pp. II cia esa reconciliación, que implica para todos una conciencia más viva de la dignidad humana. La búsqueda del bien común exige también el rechazo de toda forma de violencia y de terrorismo —viniere de donde viniere— que precipitan a los pueblos en el caos. La reconciliación, como la propone la Iglesia, es el camino genuino de la liberación cristiana, sin el recurso al odio, a la lucha programada de clases, a las represalias, a la dialéc­ tica inhumana, que no ve en los demás a hermanos, hijos del mismo Padre, sino a enemigos que hay que combatir. No nos cansaremos de repetir en todas partes que la, violencia no es cristiana ni evangélica, ni camino para solucionar las dificultades reales de los individuos o de los pueblos. En este parque, que lleva el nombre de uno de los más ilustres pa­ dres de la patria, quiero manifestar mi aliento y mi apoyo a los esfuer­ zos en favor de la concordia por parte del Episcopado chileno ; y en par­ ticular, al Pastor de esta arquidiócesis por sus apremiantes llamadas a la pacificación y al entendimiento, y por su enérgica condena de la violencia y del terrorismo. 8. Trabajar por la reconciliación supone un amor universal, paciente y generoso, firme en la proclamación de la verdad, e inflexible en resistir a toda clase de violencia. Tiene como fundamento la misión misma de la Iglesia que proclama la comunión de los hijos de Dios en una misma familia, el respeto a los hermanos, especialmente a los más necesitados, el trabajar por el bien común. Ante esta perspectiva, la Iglesia en Chile no puede renunciar a la tarea de convencer y de unir a todos los chilenos en un empeño conjunto de solidaridad y de participación para lograr el bien de la patria. Como han proclamado vuestros obispos : « Chile tiene vocación de entendimiento y no de enfrentamiento ». No se puede progresar agudi­ zando las divisiones. Es la hora del perdón y de la reconciliación. « Dejaos reconciliar con Dios », 13 nos exhorta San Pablo. Esta búsqueda de la paz con Dios, en la que insiste el Apóstol, es una labor que no admite pausa; es un programa de vida que tiene que ir enraizándose cada vez más en las conciencias de todos hasta el final de los tiempos. 13 Cf. 2 Cor 5, 20. 12-A.A.S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 170 Para conseguir dicha meta, nuestro camino está iluminado por el estilo de vida de las bienaventuranzas. Hay acuerdo en la verdad cuando confesamos sin temor que el reino de Dios pertenece a los pobres de espíritu ; cuando los tristes son con­ solados, cuando los pacíficos rigen los destinos del mundo, cuando se ejerce la compasión y la misericordia. Hay verdadera reconciliación entre los hijos de un mismo pueblo, cuando con el aporte de un diálogo abierto y sincero desaparecen prejui­ cios y recelos, cuando hombres y mujeres —limpios de corazón— se esfuerzan en sentir, hablar y actuar como artesanos de paz. Entonces Dios los llama hijos suyos y los colma de felicidad. Hay concordia de mentes y voluntades cuando, por amor a la justicia y a la verdad, se respeta la dignidad de cada persona y se aprende la sabiduría de la cruz, experimentando el precio y la razón profunda del amor y del perdón, en comunión con Cristo. Sufrir a causa del amor, de la verdad, de la justicia, es el signo de la fidelidad al Dios de la vida y de la esperanza. Es la bienaventuranza de los que por Cristo sufren, caen en tierra como los granos de trigo y son promesa de vida y de resurrección. He ahí cómo se construye el futuro, mediante un amor paciente y comprensivo que cree y espera siempre, porque se fía de Dios que tiene en sus manos los hilos de la historia. 9. Queridos hermanos y hermanas, hijos e hijas de la patria chilena. En este día elevo mi oración al Señor, junto con todos vosotros, pidiéndole por el bien inestimable de la reconciliación, por el don de la paz y de la justicia para toda vuestra sociedad. (( El fruto de la justicia es la paz » . 14 El Evangelio de las bienaventuranzas es la carta magna del reino de Dios. Las palabras de Jesús suenan como una invitación y un desa­ fío a optar por el camino evangélico de la paz, que es fruto de la justi­ cia, contra toda tentación de violencia, con la paciencia y la eficacia de quien sabe construir la paz, creando las condiciones necesarias pa«ra renovar los corazones y reformar las estructuras injustas. Este es el estilo y el talante de los discípulos del Maestro de la paz y del amor. « Dichosos los que trabajan por la paz, porque ellos se llamarán hijos de Dios » . 15 14 Is 32, 17. 15 Mt 5, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 171 En esta Eucaristía hemos pedido al Señor su luz y su gracia « para que podamos construir perpetuamente la paz, basada en la justicia, en el amor y en la libertad ». La paz es un don de Dios, que el Papa implora con todos vosotros, por intercesión de Teresa de los Andes, a Aquel que es el Señor de todos, el Dios de la vida, el Príncipe de la Paz. 10. « El es nuestra paz » . En Cristo Dios Padre ha reconciliado consigo a todo el género hu­ mano, a todos los hijos e hijas del « primer Adán ». (( Tanto amó Dios al mundo, que le dio a su Hijo único, para que todo el que crea en El no perezca sino que tenga la vida eterna » . Los santos y las almas escogidas son testigos excepcionales de este amor del Padre. ¡ Y la Beata Teresa de los Andes es uno de estos testigos ! Hoy, mientras damos gracias al Señor para que inspire deseos de paz y reconciliación entre los hombres y los grupos sociales, implora­ mos ardientemente el fruto maduro de esa reconciliación para vuestra patria. No olvidemos jamás que Cristo nos ha reconciliado con Dios en la perspectiva de la vida eterna. 16 17 ¡ No lo olvidemos ! En este día dichoso para la nación chilena, porque sor Teresa ha sido elevada al honor de los altares, parece como si ella nos repitiera, como mensaje de vida, las palabras que aprendió de su padre y maestro San Juan de la Cruz : « donde no hay amor, ponga amor y sacará amor ». Aquí en la tierra permanecen la fe, la esperanza y el amor, éstas tres. Ellas nos conducen hacia la eternidad : a la salvación eterna en Dios Padre, Hijo y Espíritu Santo. A la unión con Dios. Con Dios que es Amor. Y por eso : la más grande es el amor. # u Ef 2, 14. 17 Jn 3, 16. # * 172 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Iacobopoli, ad sodales oeconomici coetus pro America Latina et Insulis Caraibicis habita.* Excelencias, señoras y señores: 1. Es para mí un gran placer tener este encuentro en la sede chilena de la (( Comisión Económica para América Latina y el Caribe )) y deseo, en primer lugar, expresar mi más cordial saludo y agradecimiento a todos los presentes ; en particular, al Señor Secretario Ejecutivo de la CEAL por la gentileza de invitarme y por sus amables palabras de bienvenida. Mi saludo se dirige igualmente a todo el personal de esta casa, centro principal de las Naciones Unidas en la región, a los señores representantes de organismos, agencias y entidades, así como a todos los distinguidos invitados. Mi presencia hoy aquí prolonga y reafirma la actitud de apoyo y colaboración que mis predecesores, de feliz memoria, han brindado a la Organización de las Naciones Unidas, y que yo mismo quise hacer patente desde el comienza de mi pontificado. 2. Vuestra finalidad más importante es la de estudiar la situación económico-social de la región, formular y sugerir políticas económicas, y realizar proyectos de cooperación internacional, para bien de esta vastísima área del planeta, de cuya inicial evangelización nos prepa­ ramos gozosamente a celebrar su quinto centenario. El solo enunciado de vuestra tarea permite ya comprender el gran interés que por ella siente la Iglesia. Compartimos un mismo problema bajo perspectivas que aunque sean diversas, no dejan de ser a un tiempo complementarias. En efecto, lo que constituye una preocupación para vuestro pensamiento, es también objeto de solicitud, de continuo desvelo para la Iglesia, cuya misión se centra en servir al hombre en la plenitud de sus dimensiones, como creatura de Dios y como destinatario de la salvación en Cristo. Es bajo la luz propia de la ley divina natural y de la doctrina social de la Iglesia que deseo en esta tarde reflexionar con vosotros acerca de algunos temas de particular urgencia, y que a todos nos afectan. 3. Vuestros estudios señalan que, no obstante la diversidad de las economías nacionales, la crisis sufrida como conjunto, entre 1981 y 1985, * Die 3 m. Aprilis a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 173 ha sido la más seria y profunda del último medio siglo ; y que, a pesar de que no faltan signos de recuperación en el período más reciente, sin embargo queda en pie un hecho dramático : durante ese lapso de tiempo el producto interno bruto « per capita » de la región bajó de modo preocupante en términos reales, mientras que aumentaba consi­ derablemente la población, y el servicio a la deuda externa se hacía más exigente. Indicáis también que, como era previsible, los sectores más duramente afectados por la crisis son los más pobres, y que el fenómeno de la pobreza crítica tiende a la (( repetición de sí mismo », como decís, en un desalentador « círculo vicioso ». Es cierto que no os habéis limi­ tado a un diagnóstico solamente negativo. Me alegro de saber que veis posibilidades de reajuste y progreso ; las mismas, que con esperanzador denuedo, encerráis en la fórmula de un « círculo virtuoso », de sentido inverso, entre producción, empleo, crecimiento y equidad. 4. Mas, el panorama general se presenta ciertamente sombrío. Al igual que yo, estoy seguro de que, tras el lenguaje conciso de cifras y estadísticas, vosotros descubrís el rostro viviente y doloroso de cada persona, de cada ser humano indigente y marginado, con sus penas y alegrías, con sus frustraciones, con su angustia y su esperanza en un futuro mejor. ¡ Es el hombre, todo el hombre, cada hombre en su ser único e irre­ petible, creado y redimido por Dios, el que se asoma con su rostro personalísimo, su pobreza y marginalidad indescriptiblemente concre­ tas, tras la generalidad de las estadísticas! ¡Ecce homo .../ 5. Ante esta perspectiva de dolor, no puedo menos de dirigir un llamado a las autoridades públicas, a la iniciativa privada, a cuantas personas e instituciones de toda la región puedan oírme, y por supuesto a las Naciones más desarrolladas, convocándolas a ese formidable desa­ fío moral que se formulaba hace un año en la Instrucción Libertatis conscientia, en los siguientes términos : « la elaboración y la puesta en marcha de programas de acción audaces con miras a la liberación socio­ económica de millones de hombre y mujeres cuya situación de opresión económica, social y política es intolerable ».* A este respecto, y en línea de principio, se os plantea un primer problema en relación con el protagonismo del Estado y de la empresa privada. Como presupuesto doctrinal, me limitaré a recordar un pos1 N. 81. Acta Apostolicae Sedis 174 - Commentarium Officiale tulado bien conocido de la enseñanza de la Iglesia en materia social : la relación de subsidiaridad. El Estado no debe suplantar la iniciativa y la responsabilidad que los individuos y los grupos sociales menores son capaces de asumir en sus respectivos campos ; al contrario, debe favorecer activamente esos ámbitos de libertad ; pero, al mismo tiempo, debe ordenar su desempeño y velar por su adecuada inserción en el bien común. Dentro de ese marco caben figuras muy diversas de correlación entre la autoridad pública y la iniciativa privada. De cara al drama de la extrema pobreza, importa sobremanera que entre ambas instan­ cias exista una mentalidad de decidida cooperación. ¡ Trabajad unidos, integrad vuestros esfuerzos, no antepongáis un factor ideológico o un interés de grupo a la indigencia del más pobre ! 6. El desafío de la miseria es de tal magnitud, que para superarlo hay que recurrir a fondo al dinamismo y a la creatividad de la empresa privada, a toda su potencial eficacia, a su capacidad de asignación eficiente de los recursos y a la plenitud de sus energías renovadoras. La autoridad pública, por su parte, no puede abdicar de la dirección superior del proceso económico, de su capacidad para movilizar las fuerzas de la nación, para sanear ciertas deficiencias características de las economías en desarrollo, y en suma, de su responsabilidad final con vistas al bien común de la sociedad entera. Pero Estado y empresa privada están constituidos finalmente por personas. Quiero subrayar esta dimensión ética y personalista de los agentes económicos. Mi llamado, pues, toma la forma de un impera­ tivo moral : ¡ sed solidarios por encima de todo ! Cualquiera que sea vuestra función en el tejido de la vida económico-social, j construid en la región una economía de la solidaridad ! Con estas palabras pro­ pongo a vuestra consideración lo que en mi último Mensaje de la Jornada Mundial de la Paz llamé « un nuevo tipo de relación : la solidaridad social de todos » . A este propósito, deseo repetir hoy aquí la convicción expresada en el reciente documento de la Comisión Pon­ tificia « Iustitia et Pax » sobre la deuda externa : « Una cooperación que supere los egoísmos colectivos y los intereses particulares, puede permitir una gestión eficaz de la crisis del endeudamiento y, más en general, señalar un progreso en el camino de la justicia económica internacional » . 2 3 2 3 N. 2. Introd. Acta Ioannis Pauli Pp. II 175 7. La solidaridad como actitud de fondo implica, en las decisiones económicas, sentir la pobreza ajena como propia, hacer carne de uno mismo la miseria de los marginados y, a la vista de ello, actuar con rigurosa coherencia. No se trata sólo de la profesión de buenas intenciones sino también de la decidida voluntad de buscar soluciones eficaces en el plano técnico de la economía, con la clarividencia que da el amor y la creatividad que brota de la solidaridad. Creo que en esa economía solidaria ciframos todos nuestras mejores esperanzas para la región. Los mecanismos económicos más adecuados son algo así como el cuerpo de la economía ; el dinamismo que les da vida y los torna eficaces —su « mística interna »— debe ser la solida­ ridad. No otra cosa significa, por lo demás, la reiterada enseñanza de la Iglesia sobre la prioridad de la persona sobre las estructuras, de la conciencia moral sobre las instituciones sociales que la expresan. Vuestros informes técnicos merecen para mí una doble conside­ ración. Por una parte, el hecho de que no se divisen soluciones de fondo a la extrema pobreza sin un aumento substancial de la produc­ ción y, por tanto, un sostenido impulso del desarrollo económico de la región entera. Por otra parte, el que esa solución, en virtud de su largo plazo y de su dinámica interna, sea del todo insuficiente de cara a las urgencias inmediatas de los más desposeídos. La situación de éstos está pidiendo medidas extraordinarias, socorros impostergables, subsidios imperiosos. ¡ Los pobres no pueden esperar ! Los que nada tienen no pueden aguardar un alivio que les llegue por una especie de rebalse de la prosperidad generalizada de la sociedad. Sé bien que ambos imperativos dentro de la enorme complejidad del fenómeno económico, son sumamente difíciles de combinar, de manera que no se anulen entre sí sino que, por el contrario, se potencien recí­ procamente. El Pastor que os habla no tiene soluciones técnicas que ofrecer al respecto : ellas son de vuestra incumbencia como expertos. El Padre común de tantos hijos desheredados está convencido de que su adecuada articulación en una política económica coherente es posible, debe ser posible, con la convergencia de tantas voluntades moralmente solidarias y, por eso mismo, técnicamente creativas. 8. Me consuela saber que vuestros últimos estudios contemplan las estrategias para la conjunción de ambos imperativos económicos, el de largo plazo y el de urgencia inmediata. También me alegra saber que, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 176 Officiale en el centro mismo de tales estrategias, situáis la meta prioritaria de superar los altos índices de desempleo de tantos países de la región. A las políticas de reducción del desempleo y de creación de nuevas fuentes de trabajo se ha de dar una prioridad indiscutible. Dicha prio­ ridad, como se muestra en vuestros informes, podría decirse que tiene a su favor incluso razones puramente técnicas : entre la creación de trabajo y el desarrollo económico hay una relación recíproca, una causa­ lidad mutua, una dinámica fundamental del <( círculo virtuoso » antes señalado. Permitidme, sin embargo, que insista en la razón profundamente moral de esta prioridad del máximo empleo. Los subsidios de vivienda, nutrición, salud, etc., otorgados al más indigente, le son del todo indis­ pensables, pero él, podríamos decir, no es el actor, en esta acción de asistencia, ciertamente loable. Ofrecerle trabajo, en cambio, es mover el resorte esencial de su actividad humana, en virtud de la cual el trabajador se adueña de su destino, se integra en la sociedad entera, e incluso recibe aquellas otras ayudas no como limosna sino, en cierta manera, como el fruto vivo y personal de su propio esfuerzo.Los estudios sobre la « psicología del desempleado » confirman vigo­ rosamente esta prioridad. El hombre sin trabajo está herido en su dig­ nidad humana. Al convertirse otras vez en trabajador activo no sólo recupera un salario, sino también aquella dimensión esencial de la condición humana que es el trabajo, y que en el orden de la gracia es, para el cristiano, su camino ordinario hacia la perfección. Vuestros cuadros más recientes del desempleo en la región son estremecedores. ¡ No descansemos hasta no haber hecho posible; a cada habitante de la región, el acceso a ese auténtico derecho fundamental que es, para la persona humana, el derecho —correlativo al deber— de trabajar ! 9. El trabajo estable y justamente remunerado posee, más que ningún otro subsidio, la posibilidad intrínseca de revertir aquel proceso circular que habéis llamado (( repetición de la pobreza y de la marginalidad ». Esta posibilidad se realiza, sin embargo, sólo si el trabajador alcanza cierto grado mínimo de educación, cultura y capacitación laboral, y tiene la oportunidad de dársela también a sus hijos. Y es aquí, bien sabéis, donde estamos tocando el punto neurálgico de todo el problema : la educación, llave maestra del futuro, camino de integración de los marginados, alma del dinamismo social, derecho y deber esencial de la Acta Ioannis- Pauli Pp. II 177 persona humana. !Que los Estados, los grupos intermedios, los indi­ viduos, las instituciones, las múltiples formas de la iniciativa privada, concentren sus mejores esfuerzos en la promoción educacional de la región entera ! Las causas morales de la prosperidad son bien conocidas a lo largo de la historia. Ellas residen en una constelación de virtudes : laborio­ sidad, competencia, orden, honestidad, iniciativa, frugalidad, ahorro, espíritu de servicio, cumplimiento de la palabra empeñada, audacia; en suma, amor al trabajo bien hecho. Ningún sistema o estructura social puede resolver, como por arte de magia, el problema de la pobreza al margen de estas virtudes; a la larga, tanto el diseño como el funcionamiento de las instituciones reflejan estos hábitos de los sujetos humanos, que se adquieren esencialmente en el proceso educa­ tivo y conforman una auténtica cultura laboral. 10. Finalmente, permitidme una palabra a propósito del importante trabajo desarrollado por el Centro Latinoamericano de Demografía (CELADE), organismo de la CEPAL. Sé bien que el aumento de la población parece sumarse a los problemas ya reseñados de la región y sentirse como una pesada carga. Os repetiré, a este propósito, las cono­ cidas palabras del Papa Pablo VI a la FAO en 1970 : « Ciertamente, ante las dificultades que hay que superar, existe la gran tentación de usar la autoridad para disminuir el número de los comensales más que multiplicar el pan a repartir ». Aun dentro del problemático contexto de la economía, la vida humana conserva, en su núcleo más íntimo y sagrado, ese carácter intangible que a nadie es dado manipular sin ofensa a Dios y daño de la sociedad entera. Defendámoslo a toda costa ante la facilidad de las « soluciones » fundadas en la destrucción. ¡ No a la anulación arti­ ficial de la fecundidad ! ¡ No al aborto ! ¡ Sí a la vida ! ¡ Sí a la paterni­ dad responsable ! El desafío demográfico, como todo desafío humano, es ambivalente y ha de llevarnos a redoblar esa concentración, que antes formulé, de las mejores fuerzas de la solidaridad humana y de la creatividad colec­ tiva, para convertir el crecimiento de la población en una formidable potencia de desarrollo económico social, cultural y espiritual. 11. De muchos otros temas, comunes a la CEPAL y a la Sede Apos­ tólica, hubiera deseado hablaros en esta reunión. He querido centrarme 178 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale en la extrema pobreza, que está en el centro mismo de vuestra soli­ citud, y que es una dolorosa espina clavada en mi corazón de Padre y Pastor de tantos fieles, en los amadísimos países de esta vasta región del mundo. Os reitero mi agradecimiento por vuestra amable invitación, que he aceptado con sumo gusto. Y elevo mi plegaria a Dios Padre Todo­ poderoso, a Jesucristo, Señor de la historia, y al Espíritu Santo Vivi­ ficador, mediante la intercesión de Nuestra Señora de Guadalupe, Pa­ trona de América Latina, para que sobreabunden las luces y las ener­ gías de lo alto sobre cuantos os preocupáis del progreso económico y social de los países en desarrollo, de tal modo que sea posible esta magnánima concentración de inteligencias, voluntades y trabajo crea­ dor, exigida imperiosamente por la actual encrucijada de los países de América Latina y el Caribe. * * * Temuci, ad autochtones et agrícolas habita.* ¡ Alabado sea Jesucristo ! Queridos hermanos y hermanas: 1. Mi corazón se siente feliz al encontrarme hoy con los habitantes de La Frontera en esta ciudad de Temuco, y presidir esta celebración de la Palabra junto a vuestros Pastores, el Señor Obispo de Temuco y el Vicario Apostólico de la Araucanía, con los otros hermanos en el episcopado y con tantos sacerdotes que con generosa entrega ejercen su ministerio entre vosotros. En esta tierra de la Araucanía, de la espiga y del copihue, es una gran dicha para mí compartir con los pre­ sentes esta celebración de fe y de amor. En modo particular me alegro de saludar al pueblo mapuche, que cuenta con su lengua, su cultura propia y sus tradiciones peculiares como valores característicos dentro de la nación chilena. Mi afecto y mi palabra quisiera abrazar en este día, de un modo especial, a todos los campesinos de Chile, que con su trabajo abnegado contribuyen al bien común de todos los chilenos y que encarnan en su vida tantos valores humanos y cristianos. * Die 5 m. Aprilis a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 179 2. El mensaje del Papa se dirige a todos, porque todos, por encima de cualquier diferencia étnica a cultural, sois hijos de Dios; porque, como nos dice san Pablo, todos habéis sido igualmente « elegidos de Dios »* llamados a formar un solo Cuerpo, que es la Iglesia. Como 2 afirma el mismo Apóstol, refiriéndose a los pueblos y categorías de su tiempo, en Cristo « no hay griego y judío ; circuncisión e incircuncisión ; bárbaro, escita, esclavo, libre, sino que Cristo es todo y en todos » . 3 La fe, queridos hermanos y hermanas, supera las diferencias entre los hombres. La fe da vida a un nuevo pueblo : el pueblo de los hijos de Dios. Sin embargo, aun superando las diferencias, la fe no las destruye sino que las respeta. La unidad de todos nosotros en- Cristo no significa, desde el punto de vista humano, uniformidad. Al con­ trario, la Iglesia, la familia de Dios, de la que todos nosotros formamos parte, se siente enriquecida al acoger la múltiple diversidad y variedad de todos sus miembros. Por eso, el Papa, hoy desde Temuco, alienta a los mapuches a que conserven con sano orgullo la cultura de su pueblo : las tradiciones y costumbres, el idioma y los valores propios. El hombre es imagen y semejanza de Dios ; por esto mismo, el amor de Cristo a los hombres alcanza también a todas las múltiples formas en las que el hombre se expresa conforme a esa imagen y semejanza. Al defender vuestra iden­ tidad, no sólo ejercéis un derecho, sino que cumplís también un deber : el deber de transmitir vuestra cultura a las generaciones venideras, enriqueciendo, de este modo, a toda la nación chilena, con vuestros valores bien conocidos : el amor a la tierra, el indómito amor a la libertad, la unidad de vuestras familias. Sed conscientes de las ancestrales riquezas de vuestro pueblo y hacedlas fructificar. Sed conscientes, sobre todo, del gran tesoro que, por la gracia de Dios, habéis recibido : vuestra fe católica. A la luz de la fe en Cristo, lograréis que vuestro pueblo, fiel a sus legítimas tradiciones, crezca y progrese tanto en lo material como en lo espiritual, difundiendo así los dones que Dios le ha otorgado. Ilumi­ nados siempre por la fe en Cristo, veréis en los demás hombres, por encima de cualquier diferencia de raza o cultura, a hermanos vuestros, 1 Col 3, 15. 2 Cf. 3 Ibid. 3, 11. Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 180 Officiale y los sabréis comprender y querer. La fe agrandará vuestro corazón para que quepan en él todos los hombres, especialmente quienes for­ man parte con vosotros de la Nación chilena ; a su lado y en unión con ellos habéis de trabajar solidariamente en favor de la patria y del bien común. Y esa misma fe llevará a todos los chilenos a amaros, a respetar vuestra indiosincrasia y a unirse con vosotros en la construcción de un futuro en el que todos sean parte activa y responsable, como co­ rresponde a la dignidad humana y cristiana. 3. En la lectura de la carta a los Colosenses que hace poco hemos escuchado, el Apóstol nos pide, en nombre de Cristo : « despojaos del hombre viejo con sus obras » , a la vez que nos manda : « revestios del hombre nuevo » . 4 s ¿Quiénes son este hombre viejo y este hombre nuevo de los que nos habla san Pablo? Hombre viejo es el hombre que no ha sido renovado por Cristo, el que aún se deja dominar por el pecado, por las pasiones y los vicios; el que vive según la carne, no según el espíritu. Hombre nuevo, en cambio, es aquel cuyas obras son agradables al Señor, porque son conformes a la condición de hijo de Dios ; es decir, un hombre consciente de que en el bautismo ha nacido a una vida nueva y vive en la amistad con su Padre Dios. 6 Viejo y nuevo son dos modos de vida que difícilmente pueden con­ vivir en una misma persona. Ya en el bautismo hemos abandonado ese hombre viejo, pero las consecuencias del pecado original y de los pecados personales se dejan sentir en nuestro ser y en nuestro actuar. Por ello, esforzaos por eliminar de vuestras vidas cuanto os aparte de Dios y de los hermanos. Rechazad el odio y el rencor, las divisiones y los enfrentamientos, el alcoholismo, la droga, el ocio, la pereza, los desórdenes familiares, la infidelidad matrimonial, la falta de solida­ ridad con los problemas de los demás y todo cuanto se opone al gran mandamiento del amor a Dios y al prójimo. Por el contrario, revestios de Cristo, esto es, « revestios de entrañas de misericordia, de bondad, humildad, mansedumbre, paciencia, soportándoos unos a otros y per­ donándoos mutuamente, si alguno tiene queja contra otro (...) y por encima de todo esto, revestios del amor, que es el vínculo de la per­ fección )). 7 4 5 6 7 Ibid. 3, 9. Ibid. 3, 10. Cf. Rom 8, 8. Col 3, 12-14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 181 4. Amados hermanos y hermanas, sé que en la vida de los campe­ sinos chilenos, y en particular en la del querido pueblo mapuche, exis­ ten muchas dificultades y problemas. No pocas veces habéis sido objeto de injusticias y marginaciones. Recordad que en los tiempos lejanos de la conquista hubo sacerdotes, entre los que destaca la figura venerable de Fray Diego de Medellín, que elevaron su voz para hacer presente ante el Rey de España los atropellos de que eran objeto los indígenas. También hoy la Iglesia os quiere decididamente apoyar en vuestras demandas de respeto a vuestros legítimos derechos, sin dejar por ello de recordaros igualmente vuestros deberes. Por otra parte, no os dejéis seducir por quienes os ofrecen soluciones tentadoras e ilusorias a vuestros problemas, como son las del odio y la violencia, o la del abandono injustificado del campo y de sus valores propios, para encontraros a menudo con una vida aún más precaria y difícil en las ciudades. En ocasiones, vosotros mismos habéis denun­ ciado que se pretende instrumentalizar políticamente vuestra situación, o que personas sin escrúpulos os hacen objeto de su afán de lucro, olvi­ dando vuestra dignidad y vuestros derechos. No se me ocultan tampoco los problemas relacionados con la tenen­ cia de la tierra, la seguridad social, el derecho de asociación, la capa­ citación agrícola, la participación de los hombres del campo en los diversos aspectos de la vida nacional, la formación integral de vuestros hijos, la educación, la salud, la vivienda y tantas otras cuestiones que os hacen mirar al futuro con aprensión y desánimo. Algunos de estos problemas se hacen particularmente preocupantes en el pueblo mapuche, sobre todo los relacionados con las tierras de quienes se llaman pre­ cisamente « hombres de la tierra », y con la conservación y promoción de su propio acervo cultural. Mas, no os dejéis abatir, no os atemoricéis por las dificultades, queridos campesinos y mapuches. En primer lugar, sed realistas. Ve­ réis así los muchos motivos de esperanza que también hay en el área chilena. Vuestros valores y actitudes de hombres del campo, como son la sabiduría, característica de los que trabajan la tierra con sus manos y viven en contacto con la naturaleza, la capacidad de ser agradecidos y compartir con los demás, la sencillez de vuestras costumbres, la pie­ dad popular con tantas manifestaciones antiguas y nuevas, el sentido de familia y tantas otras cualidades buenas que tenéis, son un tesoro que habéis de conservar y hacer fructificar en bien de toda la comunidad Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 182 Officiale nacional. Además, no faltan las iniciativas prometedoras qué, a todos los niveles, se esfuerzan por mejorar las condiciones de la vida rural. Sin embargo, mas allá de estos motivos que os permiten mirar con­ fiadamente al futuro, llenaos de la esperanza cristiana en Dios, Nuestro Padre. No se trata sólo de la esperanza en el cielo, sino también en esta vida, que es camino para la eterna. No dudéis que a todos vosotros se dirigen las palabras de San Pablo : « Revestios, pues, como elegidos de Dios, santos y amados » . No olvidéis, pues, que cada persona, cada hombre y cada mujer, cada joven, cada niño, cada anciano es un elegido de Dios, un ser al que Dios hace objeto de su amor infinito. 8 « Y que la paz de Cristo presida vuestros corazones, pues a ella habéis sido llamados formando un solo Cuerpo )). No permitáis que el temor, el desaliento, el rencor, la tristeza, se apoderen de vuestros corazones. « Como el Señor os perdonó, perdonaos también vosotros » , nos exhorta San Pablo. No dejéis que prevalezca en vosotros el hombre viejo; por el contrario, « revestios del amor » . " Ese amor, que os llevará a saber perdonar y que os dará la fuerza para que cada uno se empeñe seriamente en superarse y vencer los obstáculos. 9 10 A veces os puede asustar la idea de que el amor no es la solución adecuada a vuestros problemas urgentes, y quizá sintáis la tentación del conformismo pasivo, dejando que otros resuelvan las dificultades que según os parece, superan vuestras fuerzas; o también del incon­ formismo violento como vía para oponerse a las injusticias,. Ante tales tentaciones, el Papa os repite que el amor vence siempre. Poned como fundamento de vuestras vidas el amor, la paz de Cristo. Un amor y una paz, insisto, que no pueden quedar inoperantes, que no son pasivos, sino que se manifestarán en iniciativas, actividades, obras de solida­ ridad en favor de vuestro pueblo y de las justas reivindicaciones. 5. (( La palabra de Cristo habite en vosotros con toda su riqueza ; instruios y amonestaos con toda sabidura, cantad agradecidos a Dios en vuestros corazones con salmos, himnos y cánticos inspirados » . Estas son las exhortaciones que san Pablo dirigía a los cristianos de Colosas y que sintetizan el programa del cristiano como hombre nuevo. 12 8 Col 3, 12. 9 Ibid. 3, 15. 10 11 12 Ibid 3, 13. Ibid. 3, 14. Ibid. 3, 16. 183 Acta Ioannis Pauli Pp. II Os invito a cada uno a conservar siempre la palabra de Cristo, sus enseñanzas y mandamientos, para que guíen vuestras vidas. Que la palabra de Cristo « habite en vosotros con toda su riqueza » , de modo que ilumine siempre vuestro actuar, también cuando se trata de buscar solución a las cuestiones laborales y sociales. Descubrid la palabra de Cristo en toda su riqueza. Para ello, (( instruios y amonestaos con toda sabiduría » , acudiendo a los medios que la Iglesia y vuestros Pastores ponen a vuestro alcance : la catequesis para jóvenes y adultos, la pre­ paración para la recepción de los sacramentos, las actividades apostó­ licas, los grupos de oración y tantas otras iniciativas de promoción y vida cristiana. 13 14 (( Cantad agradecidos a Dios en vuestros corazones con salmos, himnos y cánticos inspirados ». Participad, con ánimo agradecido a Dios, en las celebraciones litúrgicas en vuestras parroquias y capillas, especialmente en el sacrificio de la Misa, para alabar a Dios Uno y Trino y confiarle las necesidades vuestras y de vuestras familias. Acer­ caos con frecuencia a la confesión, que es el sacramento del perdón y de la misericordia de Dios. « Cantad agradecidos a Dios en vuestros corazones » , nos repite san Pablo. Practicad, bajo la guía de vuestros Pastores, las devociones cristianas que a lo largo del tiempo han venido a formar parte de la vida espiritual de vuestro pueblo, especialmente el rezo del Santo Rosario ; de esta forma, agradaréis a Nuestro Señor, obtendréis mucho bien para vuestras comunidades, y haréis que estén siempre vivas y actuales las manifestaciones de religiosidad popular aprobadas por la Iglesia. 15 16 6. Quiero detenerme ahora en algunas consideraciones sobre la actividad que principalmente os ocupa, la misma que realizan millones de hombres de todo el mundo y la mayor parte de los habitantes de la Araucanía : el trabajo del campo. Vuestro trabajo, como he querido poner de relieve en otras ocasiones, es un quehacer noble y que enno­ blece, pues os lleva a colaborar con Dios creador y a servir a los demás hombres. En efecto, con vuestra habilidad y esfuerzo continuáis la obra de la Creación, haciendo que la tierra produzca los frutos que servirán de alimento a los hombres, a vuestras familias y a la comu­ nidad. 13 Ibid. 14 Ibid. 15 Ibid. 16 Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 184 Officiale Sin embargo, no es infrecuente que la sociedad no haga patente su reconocimiento a la dignidad de vuestro esfuerzo, ya que, mientras privilegia otros tipos de actividad laboral, no remunera suficiente­ mente la vuestra. Como he afirmado en mi Encíclica sobre el trabajo, es preciso « volver a dar a la agricultura —y a los hombres del campo— el justo valor como base de una sana economía, en el conjunto del desarrollo de la comunidad social » . 17 Secundad vosotros este deseo del Papa, aunando vuestro esfuerzo solidario y pacífico para que la sociedad reconozca vuestros legítimos derechos. No cedáis ante las dificultades ; al contrario, creceos ante ellas, buscando, entre todos, los medios legí­ timos para vencerlas. Esto ciertamente exigirá de vuestra parte empeño y sacrificio; os llevará a intensificar más vuestra formación humana y profesional ; os empujará a trabajar más y mejor ; os hará ser cada vez más solidarios entre vosotros y con todos los sectores laborales de la Nación. Así lograréis, para vosotros y para vuestros hijos, un futuro más digno, y sobre todo imitaréis la vida de trabajo de Jesús, el « hijo del artesano » . 18 Por todo ello, deseo dirigirme a las instancias responsables en el ámbito de la agricultura chilena, para invitarles a poner todos los medios a su alcance en orden a aliviar los problemas que hoy aquejan al sector rural, de tal manera que los hombres y las mujeres del campo y sus familias puedan vivir en el modo digno que corresponde a su con­ dición de trabajadores agrícolas y de hijos de Dios. A los empresarios agrícolas, quiero manifestarles mi aprecio por la tarea que desempeñan y, a la vez, pedirles encarecidamente un renovado esfuerzo, aun a costa de sacrificios, en la promoción humana y cristiana de la vida en el campo chileno. Haced lo posible para que todos los que trabajan con vosotros se sientan « en lo propio », buscando formas de participación que les abran un futuro mejor, de acceso progresivo a la propiedad, de mayor formación técnica y cultural, y que les permitan transmitir a sus hijos un patrimonio material, y sobre todo espiritual, que sea la base de su futuro mejor según los principios de la justicia. 7. No puedo terminar este encuentro sin antes dirigirme a mis hermanos Obispos, sacerdotes, diáconos, religiosas y religiosos, a los fieles laicos, a cuantos colaboráis en la evangelización de la Araucanía 17 Laborem 18 Mt 13, 55. exercens, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 185 y en la pastoral rural. El Papa, en nombre de Cristo y de la Iglesia, quiere agradeceros vuestra labor como sembradores de la buena semilla del Evangelio en el alma noble del campesino, del mapuche. A todos os dirijo la recomendación de San Pablo : (( Y por encima de todo esto, revestios del amor, que es el vínculo de la perfección » . 19 Que vuestro trabajo apostólico tenga siempre como fundamento a Cristo, fuente del amor que debe llenar nuestra vida. Revestios de sentimientos de caridad para comunicar a los hombres, vuestros hermanos, el amor. Seguid los ejemplo preclaros de tantos evangelizadores abnegados que os han pre­ cedido, en particular en este Obispado de Temuco y en el Vicariato apostólico de la Araucanía, confiado al celo infatigable y bondadoso de los padres capuchinos. (( Y todo cuanto hagáis, de palabra o de obra, haced lo todo en el nombre del Señor Jesús, dando gracias por su medio a Dios Padre » . 20 En nombre de Jesucristo sabréis perseverar en vuestra labor de llevar el Evangelio a todos los habitantes de esta tierra. Queridos campesinos y mapuches, también a vosotros os digo : « revestios del amor ». 21 Que las palabras de san Pablo resuenen siempre en vuestros corazones y se manifiesten en vuestras vidas. Esta es la petición que os invito a dirigir conmigo a Dios, repitiendo la Colecta de la Misa de este V Domingo de Cuaresma : « Señor, Dios Nuestro, te pedimos nos concedas vivir el mismo amor que llevó a tu Hijo a entregarse a la muerte por la salvación del mundo ». Por la intercesión de Nuestra Madre, Santa María —tan querida y venerada por vosotros— ¡ quiera Dios que en el campo chileno se abran surcos renovados para sembrar esperanzas de vida eterna ! y ¡ que el amor y la paz de Cristo presidan siempre vuestras vidas ! Amén. * * * » Col 3, 14. 20 Ibid. 3, 17. 21 Ibid. 3, 14. 1 3 - A . A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 186 Officiale Viedmae, ad civiles Auctoritates et Christifideles congregatos habita.* 1. (( El Espíritu del Señor está sobre mí porque me ha ungido. Me ha enviado para evangelizar a los pobres, para predicar a los cautivos la redención y devolver la vista a los ciegos, para dar la libertad a los oprimidos y promulgar un año de gracia del Señor w. 1 Queridísimos hermanos y hermanas: Con estas palabras del profeta Isaías, leídas en la sinagoga de Nazaret, Jesús proclama los objetivos que contiene la misión recibida del Padre. « Me ha enviado para evangelizar a los pobres » . Estas mismas palabras quisiera que resonaran hoy también dentro de voso­ tros, que, por el Bautismo, habéis sido hechos partícipes de la misión evangelizadora de Cristo. 2 Siento una gran alegría por haber podido venir hasta Viedma, centro de irradiación evangélica en la dilatada región patagónica, para manifestar el amor del Papa por todos y cada uno de vosotros. Deseo dirigir mi deferente saludo al Señor Presidente de la Repú­ blica y a las Autoridades de la Nación aquí presentes. Mi saludo, junto con mi fraterno afecto, va igualmente al Pastor de esta diócesis de Viedma, y a los demás queridos hermanos en el episcopado, que participáis en nuestro encuentro, en ellos quiero saludar también a todos los demás fieles de la Patagonia : sacerdotes, religiosos y religio­ sas, diáconos, catequistas y laicos. Esta visita pastoral desea llegar espiritualmente, y a través de los medios de comunicación, a todos los rionegrinos, neuquinos, chubutenses, santacruceños y frequinos. Mi mensaje de paz y esperanza en Cristo, mi sincero afecto y mis oraciones son igualmente para todos. Me dirijo en particular al noble pueblo mapuche y a todos los antiguos habitantes de esta vasta meseta : el Papa os lleva muy dentro de su corazón. La Iglesia se está disponiendo a celebrar el V Centenario de la o • Die 7 m. Aprilis a. 1987. 1 Lc 4, 18-19. 2 Ibid. 4, 18. A.cta Ioannis Pauli Pp. II 187 Evangelización de América Latina. Es, sin duda, el aniversario de un acontecimiento de gran relieve : la llegada de la fe a este continente. El Espíritu Santo nos urge a continuar la tarea evangelizadora, con nuevo ímpetu, en las condiciones del tiempo presente. Para la Iglesia entera en América Latina se abre una nueva etapa en la obra de evan­ gelización. Por esto, como Pastor de la Iglesia universal, exhorto hoy a todos los miembros de la Iglesia que está en el Sur de la Argentina a que, bajo la guía de sus Pastores, asuman con responsabilidad su parte en esta gran misión : lograr que en todos los hijos e hijas de esta tierra brille la luz de Cristo, cada vez con mayor intensidad. El Espíritu estará sobre cada uno y hará posible esta gran obra, para la cual contáis con la ayuda maternal de María Auxiliadora, Patrona de la Patagonia. 2. Vosotros, amadísimos hermanos, sois los continuadores de una magnifica tradición evangelizadora y misionera, que desde hace poco más de un siglo, se ha ido desarrollando admirablemente en estas tierras, gracias al constante celo apostólico de los salesianos, unido al de las hijas de María Auxiliadora. La implantación de la Iglesia en Pata­ gonia está ligada a la actividad incansable y a la abnegación de aque­ llos misioneros, hombres y mujeres, que dejaron su patria para venir a predicar el Evangelio y dar vida a numerosas obras de educación, de asistencia social, de promoción humana y cristiana. Entre ellos, no puedo menos de recordar a Monseñor Juan Cagliero, primer Vicario Apostólico de la Patagonia Septentrional, y a Monseñor José Fagliano, primer Prefecto Apostólico de la Patagonia Meridio­ nal, la Tierra del Fuego y las Islas Malvinas. Doy gracias al Señor, con mucha emoción, por la entrega y dedicación de aquellos hombres y mujeres, que fueron los colaboradores de Dios en hacer realidad la visión profética de San Juan Bosco : la evangelización de la Patagonia. Viedma fue uno de los centros desde donde se impulsó aquella primera acción misionera. Desde esta misma ciudad os animo a seguir dando cumplimiento al mandato misional, propio de la Iglesia, de propagar la fe y la salvación de Cristo, con la mirada puesta, en primer 3 lugar, en todos los habitantes de estas tierras, pero sin olvidar al resto de vuestros hermanos argentinos e incluso al mundo entero, tan nece­ sitado de la Buena Nueva. 3 Ad gentes, 5. 188 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ¡La Iglesia de Dios está en la Patagonia, heredera de una tan rica tradición evangelizadora, ha de seguir siendo siempre misionera! 3. Queridos hermanos y hermanas : no podéis quedaros indiferentes ante la salvación de los hombres. — Si creéis en Cristo, habréis de creer también en el programa de vida que él nos propone. — Si amáis a Cristo, habréis de amar a los que él ama y como él los ama. — Si estáis unidos a Cristo, os debéis sentir enviados por él y como él a anunciar el Evangelio a toda criatura. En el Evangelio que acabamos de escuchar, hemos oído cómo Jesús se da a conocer como Mesías, precisamente por la evangelización de los pobres, por el anuncio redentor a los cautivos, ciegos y oprimidos; es decir, por su amor preferencial a los más necesitados, También la Iglesia, a pesar de las debilidades y de los errores en que hayan podido incurrir algunos de sus hijos, ha manifestado siempre esa predilección por los pobres. La evangelización no sería auténtica si no siguiera las huellas de Cristo, que fue enviado a evangelizar a los pobres. Debéis hacer propia la compasión de Jesús por el hombre y la mujer necesitados. El autén­ tico discípulo de Cristo se siente siempre solidario con el hermano que sufre, trata de aliviar sus penas —en la medida de sus posibilidades, pero con generosidad—; lucha para que sea respetada en todo instante la dignidad de la persona humana, desde el momento de la concepción hasta la muerte. No olvida nunca que la « misión evangelizadora tiene como parte indispensable la acción por la justicia y las tareas de pro­ moción del hombre » . 4 Sin embargo, el verdadero celo evangelizador se compadece sobre todo de la situación de necesidad espiritual —a veces extrema— en la que se debaten tantos hombres y mujeres. Pensad en cuantos todavía no conocen a Cristo, o bien tienen una imagen deformada de él, o han abandonado su seguimiento, buscando el propio bienestar en los atrac­ tivos de la sociedad secularizada o a través del odioso enfrentamiento de las luchas ideológicas. Ante esa pobreza del espíritu, el cristiano no puede permanecer pasivo : ha de orar, dar testimonio de su fe en todo momento, y hablar de Cristo, su gran amor, con valentía y caridad. Y debe procurar que esos hermanos se acerquen o retornen al Señor 4 Discurso en Puebla, 28 enero 1979, III. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 189 y a su Cuerpo místico, que es la Iglesia, mediante una profunda y gozosa conversión de sus vidas, que dé sentido y valor de eternidad a todo su caminar terreno. La primacía de esta atención a las formas espirituales de la pobreza humana, impedirá que el amor preferencial de Cristo por los pobres —del que participa la Iglesia— sea interpretado con categorías mera­ mente socioeconómicas, y alejará todo peligro de injusta discrimina­ ción en la acción pastoral. 4. De modo especial deseo dirigir mi saludo en este día a los primitivos habitantes de la Patagonia. Dad gracias al Señor por los valores y tradiciones de vuestra cultura, y esforzaos en promoverla, al mismo tiempo que os empeñáis por avanzar en todos los aspectos de vuestra existencia. De cara a los problemas que os aquejan, quiero haceros en nombre de la Iglesia, un firme llamado a la esperanza; nuestro Señor —que siendo rico se hizo pobre para enriquecer a los hombres— es justo en sus designios, y si es grande el sufrimiento que permite a veces, mayor aún es la ayuda que nos otorga para que las lágrimas se conviertan en gracia redentora y evangelizadora. Mi llamado de esperanza se extiende a todos, y en particular a los que son responsables de la vida económica y política, para que, con empeño y sentido de justicia, aprovechéis todas las riquezas naturales de esta región y dirijáis eficazmente todas las energías al bien común de la Patagonia, de modo que se alcancen condiciones de vida cada vez más humanas, y, a pesar de los rigores de vuestro clima, se pueblen más y más estas dilatadas extensiones. A la vez, os animo a promover generosas y eficaces iniciativas de solidaridad con los más necesitados. Que nadie se sienta tranquilo mientras haya en vuestra patria un hombre, una mujer, un niño, un anciano, un enfermo, ¡ un hijo de Dios !, cuya dignidad humana y cristiana no sea respetada y amada. A todos los que padecéis necesidades —mapuches, emigrantes, y tantos otros en el campo y la ciudad— quiero manifestaros mi parti­ cular afecto y recordaros que sois vosotros mismos los primeros respon­ sables de vuestra promoción humana. No os dejéis llevar por el desá­ nimo y la pasividad. Trabajad con empeño y constancia por obtener las condiciones del legítimo bienestar para vosotros y vuestras familias, y por participar cada vez más en las bienes de la educación y la cultura. Pero no empleéis, para lograr estos objetivos, las armas del odio y de Acta Apostolicae 190 Sedis - Commentarium Officiale la violencia, sino las del amor y las del trabajo solidario, que son las únicas que conducen a metas de verdadera justicia y renovación. No olvidéis que más insidiosa que la pobreza material o las opre­ siones, es la falta de dignidad humana en el actuar : y nadie os puede arrebatar esa dignidad. Dignidad significa magnanimidad, apertura de corazón, querer a todos sin discriminación de ningún género, perdo­ nar a quienes os hayan ofendido. Queridos argentinos, con motivo de esta visita pastoral, os pido una profunda reconciliación fraterna que hunda sus raíces en la recon­ ciliación de cada uno con Dios, nuestro Padre que destierre para siempre los odios y rencores en esta hermosa y hospitalaria tierra argentina, de modo que triunfe en todos los corazones la justicia y la paz de Cristo. 5. Para que de veras resulte eficaz la nueva etapa de la evange­ lización que el Señor espera de vosotros, debéis formar verdaderas comunidades cristianas, como las de nuestros primeros hermanos en la fe. Se conseguirá de este modo una profunda renovación de todas las comunidades parroquiales, tal como queréis poner en marcha entre vosotros. Y si en el cumplimiento de su misión están impregnadas del amor a Dios, serán verdaderamente comunidades misioneras y servi­ doras de los hombres. 5 Para continuar y crecer en el estilo de vida evangélico como los primeros cristianos, es necesario que, al igual que ellos, perseveréis en la unión entre vosotros y con vuestros Pastores; en las verdades de nuestra fe meditándolas en vuestro corazón; en la vida sacramental y litúrgica. Habéis de llevar a cabo vuestra tarea evangelizadora, sintiéndoos miembros vivos de una Iglesia que es comunión. El último Sínodo Extraordinario de los Obispos ha insistido mucho en que (( la ecclésio­ logia de comunión es una idea central y fundamental en los docu­ mentos del Concilio » . Sólo desde el interior de una Iglesia-comunión se puede entender la vocación y misión del cristiano. Tratad de repro­ ducir el magnífico testimonio de la Iglesia primitiva : « la multitud de los creyentes no tenía sino un solo corazón y una sola alma » . 6 7 ¡ Cuan necesario y urgente es ofrecer al mundo de hoy el testimonio 5 6 7 Cf. Act 2, 42-47; 4, 32-36. Relación final II, C, 1. Act 4, 32. 191 Acta Ioannis Pauli Pp. II de una Iglesia-comunión, animada por el Espíritu Santo, comprome­ tida toda ella en una nueva evangelización ! Esto supone una relación muy estrecha con los Pastores, los cuales, como primeros colaboradores del Espíritu Santo, son el principio visible de la comunión eclesial; y requiere también unidad, colabora­ ción fraterna y comunión entre los sacerdotes, religiosos y laicos, que buscan —cada uno según su propio carisma— construir el Reino de Dios. 6. En este momento, en que el Espíritu Santo impulsa la corres­ ponsabilidad y participación activa de todos los cristianos en la misión evangelizadora de la Iglesia, se percibe cada vez más la necesidad de profundizar en la formación y en la espiritualidad adecuadas a su vocación. Todo cristiano debe escuchar y meditar asiduamente la Pala­ bra de Dios y esforzarse por descubrir la presencia del Señor en los acontecimientos diarios de su vida personal y de toda la sociedad. Hace falta una formación permanente, que lleve a todos los fieles a una continua conversión, hasta reproducir en sus vidas la imagen de Cristo. Toda persona tiene necesidad de una formación integral e integradora —cultural, profesional, doctrinal, espiritual y apostólica— que le dis­ ponga a vivir en una coherente unidad interior, y le permita siempre dar razón de su esperanza a todo aquel que se la pida. 8 La identidad cristiana exige el esfuerzo constante por formarse cada vez mejor, pues la ignorancia es el peor enemigo de nuestra fe. ¿Quién podrá decir que ama de verdad a Cristo, si no pone empeño por conocerlo mejor? Amados hermanos, no abandonéis la lectura asidua de la Sagrada Escritura, profundizad constantemente en las verdades de nuestra fe, acudid con ilusión a la catequesis que, si es imprescin­ dible para los más jóvenes, no es menos necesaria para los mayores. ¿Cómo podréis transmitir la Palabra de Dios si vosotros mismos no la conocéis de un modo profundo y vivo? Î Formación y espiritualidad ! Un binomio inseparable para quien aspire a conducir una vida cristiana verdaderamente comprometida en la edificación y en la construcción de una sociedad más justa y fraterna. Si deseáis ser fieles en vuestra vida cotidiana a las exigencias de Dios y a las expectativas de los hombres y de la historia, debéis alimentaros constantemente de la Palabra de Dios y de los Sacra8 Cf. 1 Pe 3, 15. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 192 Officiale mentos : que « la Palabra de Cristo habite en vosotros con toda su riqueza » ; vivid las exigencias y la gracia sacramental de vuestro bautismo y de vuestra confirmación, del sacramento de la reconcilia­ ción y de la eucaristía, del sacramento del matrimonio para quienes habéis sido llamados a este estado de vida que manifiesta y realiza el misterio de la alianza de Jesús con la Iglesia. Sed hombres y mujeres de oración. Preparad, en la intimidad con el Señor, el encuentro salvador con los hombres. En la oración filial, el cristiano tiene la posibilidad de entablar un diálogo con Dios Uno y Trino, que mora en el alma de quien vive en gracia, para poder después anunciarlo a los hermanos. Esta es la dignidad filial de los cristianos : invocar a Dios como Padre, y dejarse guiar por el Espíritu para identificarse en plenitud con el Hijo. Por medio de la oración, buscamos, encontramos y tratamos a nuestro Dios, como a un amigo íntimo, a quien contamos nuestras penas y alegrías, nuestras debili­ dades y problemas, nuestros deseos de ser mejores y de ayudar a que otros también lo sean. 9 10 11 El Evangelio recuerda « la necesidad de orar perseverantemente y no desfallecer jamás » . Dedicad, por tanto, todos los días algún tiempo de vuestra jornada a conversar con Dios, como prueba sincera de que lo amáis, pues el amor siempre busca la cercanía del ser amado. Por eso, la oración debe ir antes que todo ; quien no lo entienda así, quien no lo practique, no puede excusarse en la falta de tiempo : lo que le falta es amor. 12 7. Los Apóstoles « perseveraban unánimes en la oración, en com­ pañía de (...) María, la Madre de Jesús». Antes de impartiros con afecto mi Bendición Apostólica, pido a María Auxiliadora, Reina de los Apóstoles, que interceda por todos vosotros a fin de que vuestro celo apostólico y misionero aumente más cada día y, con vuestro testimonio cristiano, la claridad de Dios, que resplandece en el rostro de Cristo Jesús, sea luz para todos los hombres en el Espíritu Santo. Amén. 13 Y ahora quiero dirigir un saludo especial a nuestros hermanos mapuches en su propia lengua : 9 Col 3, 16. 10 Cf. Jn 14, 23. 11 Cf. Jn 15, 15. 12 Le 18, 1. 13 Act 1, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 193 Poyén pu mapuche peni ka pu déya: marimári, pu wen ! Ayüwnkéchi trkúlpanién, déuma rupái kiñe patáka trípántü, féichi ñi llegmúm támrn wéche peni, Ceferino Namúnkura. Inchetáñi míen fau fachántü, tfáchi nütrám ayüafún ñi nieál eimrn mu : « féichi Papa, rumél mleái aimrn ñi ináu méu ; Peumanén, inchíñ táiñ Wénu-Oháu, pile támm rumél kümélkaleál, mmél pu prñéñ. Kúmé feleáimn, pu wén ! (Estimados hermanos y hermanas : Hola amigos. Con alegría re­ cuerdo que ya han pasado cien años del nacimiento de vuestro joven hermano Ceferino Namuncura. Mi presencia hoy aquí quisiera que tu­ viera este sentido para vosotros : el Papa estará siempre a vuestro lado ; ojalá nuestro Padre del cielo os conceda un permanente bienestar, en particular a vuestros niños. Felicidades, amigos). * # # Saltae, V imminente saeculo ab Evangelio nuntiato.* (( Les prediqué que era necesario arrepentirse y convertirse a Dios, manifestando su conversión en obras »- 1 Amadísimos hermanos y hermanas: 1. Con estas palabras, recogidas en el libro de los Hechos de los Após­ toles, el mismo san Pablo, el Apóstol de las Gentes, compendia el con­ tenido de su predicación. El había ido por el mundo para difundir el mensaje de Jesús entre los hombres de su tiempo, repitiendo la invitación apremiante del Maestro : « Se ha cumplido ya el tiempo, y el Reino de Dios está cerca; haced penitencia, y creed la buena nueva». 2 Toda la Iglesia, a lo largo de estos casi ya dos milenios de su peregri­ nación por esta tierra, no cesa de anunciar a toda la humanidad ese * Die 8 m. Aprilis a. 1987. 1 2 Act. 26, 20. Me 1, 15. 194 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mensaje de penitencia y conversión a Dios. Un mensaje que es divina­ mente eficaz, porque en la fuerza de la Palabra y los Sacramentos opera el poder de Cristo, el Hijo de Dios encarnado. A todas las generaciones de evangelizadores, que continúan la misión del Señor, se dirige aquel mandato y aquella garantía divina, con la que se cierra el Evangelio según san Mateo : « Yo he recibido todo el poder en el cielo y en la tierra. Id y haced que todos los pueblos sean mis discípulos, bautizán­ dolos en el nombre del Padre, y del Hijo, y del Espíritu Santo, y en­ señándoles a cumplir todo lo que Yo os he mandado. Y Yo estaré siempre con vosotros hasta el fin del mundo » . 3 El mandato evangelizador abarca a « todos los pueblos », y se extiende « hasta el fin del mundo ». Por eso, al aproximarse el V Centenario del descubrimiento de América por Cristóbal Colón en 1492, la Iglesia no podía dejar de hacer suya la celebración de esta efemérides, ya que ella, también durante estos quinientos años, ha dado cumplimiento a ese mandato de Cristo en las inmensidades de este continente. La Providencia de Dios ha querido que esta visita a vuestra patria, se desarrollara precisamente durante la novena de años que precede al 1992, constituyendo como un hito significativo de la preparación del V Centenario, que será —así se lo pedimos a Dios— un tiempo de gracia para toda América. En este marco mi permanencia en la Argentina ad­ quiere el sentido de una gozosa y agradecida celebración cristiana y eclesial de este casi medio milenio de la evangelización en vuestras tierras. 2. ¡ Gracias, Señor, por haberme permitido venir hasta esta querida Salta, que es tuya y de la Virgen del Milagro ! ¡ Gracias, por estas horas imborrables que paso en el Noroeste argentino ! Saludo afectuosa y fraternalmente al Pastor diócesis, y a todos mis amados hermanos en región, que guían al Pueblo de Dios en Jujuy, mahuaca. Saludo asimismo a las Autoridades de esta querida Arquiel Episcopado de esta Oran, Cafayate y Huciviles aquí presentes. Mi saludo quiere estrechar en un mismo abrazo a los sacerdotes, a los religiosos y religiosas, a todos los demás fieles, y a todos los que habitan en esta parte del Norte Argentino. De modo particular doy la bienvenida a este encuentro y expreso mi afecto a los representantes de los más antiguos habitantes de estas tierras, los cuales están siempre muy cerca del corazón del Papa. Constituye para mí motivo de especial 3 Mt 28, 18-20. 195 Acta Ioannis Pauli Pp. II gozo saludaros como integrantes de los pueblos quechua, guaraní, mapuche y tantos otros, herederos de antiguas tradiciones y culturas. Amad los valores de vuestros pueblos y hacedlos fructificar; amad, sobre todo, la gran riqueza que por querer divino habéis recibido : vuestra fe cristiana. Queridos hermanos y hermanas que me escucháis : Mi agradecimiento a Dios por hallarme entre vosotros es, al mismo tiempo, agradecimiento por estos siglos de evangelización de la Argen­ tina, que aquí en Salta se hacen particularmente visibles en su conti­ nuidad con los orígenes. En los hombres y mujeres de esta tierra, en sus costumbres y estilo de vida, hasta en su arquitectura, se descubren los frutos de aquel encuentro de dos mundos, que tuvo lugar cuando llegaron los primeros españoles y entraron en contacto con los pueblos indígenas que vivían en esta región, y en particular con la cultura quechua-aimará. De este fructífero encuentro ha nacido vuestra cultura, vivificada por la fe católica que desde el principio arraigó tan hondamente en estas tierras. La proximidad del V Centenario de la evangelización de América Latina es una gran ocasión para renovar nuestro agradeci­ miento a Dios por la herencia de fe y amor que habéis recibido, y para llenaros del santo y ardiente deseo de que ese patrimonio sea muy fecundo en vuestras vidas y en las de vuestros hijos. ¡ La gracia de Dios, y la protección de la Santísima Virgen, de los Angeles y de los Santos, no os faltarán ! 3. Acabamos de escuchar a san Pablo que, tras narrar la historia de su conversión al Rey Agripa, agrega : (( Desde ese momento, rey Agripa, nunca fui infiel a esta visión celestial )). La Iglesia, a pesar de las debilidades de algunos de sus hijos, siempre será fiel a Cristo y, apoyada en el poder de su Fundador y Cabeza —quien estará con sus discípulos hasta el fin del mundo —, seguirá proclamando el Evangelio, y bautizando a los hombres en el nombre del Padre, y del Hijo y del Espíritu Santo. 4 5 Al contemplar cómo el mandato de predicar y bautizar se ha hecho realidad en este continente, la Iglesia confiesa humildemente que ha recibido la misión y la autoridad de Cristo para continuar a través de los siglos su obra redentora. Como dije en Santo Domingo, (( la Iglesia, * Act 26, 19. 5 Cf. Mt 28, 20. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 196 Officiale en lo que a ella se refiere, quiere acercarse a celebrar este centenario con la humildad de la verdad, sin triufalismos ni falsos pudores » . Esa verdad sobre el ser y el destino de América me hace afirmar, con reno­ vada convicción, que este es un continente de esperanza, no sólo por la calidad de sus hombres y mujeres, y las posibilidades de su rica natu­ raleza, sino principalmente por su correspondencia a la Buena Nueva de Cristo. Por eso, cuando está a punto de empezar el tercer milenio del cristianismo, América ha de sentirse llamada a hacerse presente en la Iglesia universal y en el mundo con una renovada acción evangelizadora, que muestre la potencia del amor de Cristo a todos los hombres, y siembre la esperanza cristiana en tantos corazones sedientos del Dios vivo. 6 4. Así, mirar hacia el pasado de la evangelización en esta bendita Nación argentina, no es una muestra de sentimentalismo nostálgico, ni un llamado al inmovilismo. Por el contrario, es reconsiderar la pre­ sencia permanente de Cristo en vuestro pueblo, y profundizar en esta vital conexión con la perenne novedad del Evangelio, que fue sembrado en esta terra argentea a los pocos años del descubrimiento de América, con las expediciones de Magallanes, Caboto, Mendoza, Almagro, Núñez del Prado y otros. Desde entonces, y gracias al tesón de los primeros evangelizadores, la Palabra y los Sacramentos de Cristo no han cesado de edificar la Iglesia en Argentina. Los descendientes de los naturales de estas tierras se fueron convirtiendo y bautizando en gran número y se unieron a los hijos de España, que han dejado en herencia las hondas raíces cris­ tianas de su cultura. Muestra originalísima de las potencialidades humanas y cristianas de este proceso de creación de un « Nuevo Mundo », fueron las justa­ mente célebres misiones guaraníticas. Desde el principio, la evangeli­ zación fue de la mano con la promoción humana en todos los terrenos : cultural, laboral, asistencial. Y ha de seguir así, especialmente en la evangelización de los más necesitados, entre los que no pocas veces se encuentran los descendientes de los primeros habitantes de estas tierras. Es necesario hacer llegar a ellos el mensaje cristiano de modo que vivifique eficazmente sus propios valores tradicionales. A lo largo del período colonial, la Iglesia se fue asentando, no sin dificultades, en las diversas regiones de vuestra vasta geografía. Al 6 Homilia, 12 octubre 1984, II. 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 197 ver los edificios religiosos y civiles de Salta, sus patios de laja y su maciza rejería, parece como si nos trasladásemos a aquellos siglos, en los que tantos celosos misioneros trabajaron heroicamente en la obra del Evangelio. No puedo dejar de mencionar la vida sencilla, alegre, llena de amor por los indígenas, de san Francisco Solano, y de ese gran modelo de acción apostólica que fue el beato Roque González de Santa Cruz, que selló con su sangre la fidelidad a Cristo. En los casi dos siglos de vida nacional independiente, la evange­ lización ha seguido avanzando, tanto en extensión territorial —hasta abarcar todo el país, desde el extremo norte hasta la Patagonia—, como en organización eclesiástica y, sobre todo, en intensificación de la vida cristiana. Las grandes corrientes migratorias, al paso que daban una fisonomía cosmopolita a esta gran Nación y la conectaban singular­ mente con Europa, confirmaron la identidad cristiana del país, siempre unido en torno a la fe bautismal de la mayoría de los que han venido a habitar el suelo argentino. Ciertamente no han faltado obstáculos en la tarea evangelizadora, sobre todo por las múltiples manifestaciones de esa mentalidad que pretende prescindir de los valores cristianos en la configuración humana e institucional de vuestra patria. Sin embargo, esa misma dificultad se ha convertido en fuente de madurez y en estí­ mulo constructivo para los cristianos argentinos. Quisiera evocar, como momento clave de la historia de la Iglesia en Argentina durante este siglo, y como llamado a renovar vuestra confianza en Dios de cara al futuro, aquel gran Congreso Eucaristico Internacional, al que vino como legado pontificio el Cardenal Pacelli, futuro Papa Pío XII de venerada memoria. En este memorable evento, se puso de manifiesto, una vez más, que el centro de toda la vida de la Iglesia es la Santísima Eucaristía, que no ha dejado de venerarse desde aquellas primeras Misas en las costas patagónicas en 1519, durante el viaje de Magallanes. 5. Este proceso de progresiva maduración en la fe bautismal, que se ha llevado a cabo en la evangelización de Argentina, debe madurar también en la vida de cada cristiano. Para esto debemos actualizar la memoria del propio bautismo. Ello nos dará ocasión de renovar nuestra fidelidad personal a la vocación cristiana que nace de ese sacramento. Durante este tiempo de Cuaresma, nuestra Madre la Iglesia nos anima a « anhelar con el gozo de habernos purificado, la solemnidad de la Pascua, para que ... por la participación en los misterios que nos Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 198 Officiale dieron nueva vida, alcancemos la gracia de ser con plenitud hijos de Dios )). La liturgia nos llama a crecer en esa nueva vida que recibimos en el momento del bautismo, participando en los misterios de la Muerte y Resurrección de nuestro Salvador. Estos cuarenta días de penitencia y conversión que preceden cada año a la Pascua, recuerdan, con particular intensidad, que para vivir como cristianos no basta haber recibido la gracia primera del bautismo, sino que es preciso crecer continuamente en esa gracia. Además, ante la realidad del pecado, aún presente cada día en la existencia humana, resulta necesario arrepentirse y convertirse a Dios, manifestando la conversión con obras. 7 8 Es lo que san Pablo hacía presente en su defensa ante Agripa, cuando contaba cómo Jesús le mostró los horizontes de su apostolado : « Te envío para que les abras los ojos, y se conviertan de las tinieblas a la luz y del imperio de Satanás al verdadero Dios, y por la fe en Mí, obtengan el perdón de los pecados y su parte en la herencia de los santos )). Ese paso de las tinieblas a la luz, del pecado a la gracia, de la esclavitud del demonio a la amistad con Dios, tuvo lugar en las aguas de nuestro bautismo, y se vuelve a realizar cada vez que se recupera la gracia mediante el sacramento de la penitencia. 9 Queridos hermanos y hermanas ; ¡ Vale la pena volver al Padre para ser perdonados ! El camino de regreso hacia la casa del Padre, comporta arrepenti­ miento, hacer propósitos de nueva vida, confesarnos ante el ministro de Cristo y reparar por nuestros pecados mediante las obras de peni­ tencia; es un camino que cuesta recorrerlo, pero que nos conduce a una alegría y a una paz que son la alegría y la paz del mismo Cristo. 6. El futuro de la evangelización en Argentina requiere una continua conversión a Cristo de todos los hijos de Dios, que forman parte de esta Nación. Será posible afrontar los grandes retos de la hora presente si todos luchamos por participar cada vez más hondamente en los mis­ terios de Cristo, muerto y resucitado por la salvación de los hombres. La enseñanza de san Pablo que hemos oído en la lectura bíblica es siempre actual : hemos de manifestar nuestra conversión en obras. 10 7 Prefacio de Cuaresma I. 8 Cf. Act 26, 20. 9 Act 26, 17-18. 10 Cf. Act 26, 20. 199 Acta Ioannis Pauli Pp. II Obras propias de la nueva vida de los hijos de Dios en Cristo, en las que se ejercen las tres virtudes teologales, que son como el entramado de la existencia cristiana : la fe, la esperanza y la caridad. (( Te envío para que les abras los ojos, y se conviertan de las tinie­ blas a la luz ))." Vuestros Obispos han querido subrayar que he venido a la Argentina como mensajero de fe, para confirmar a mis hermanos argentinos en la fe de quien es único Maestro, el mismo Cristo. Con los ojos de la fe descubriréis el sentido divino de vuestra nueva vida, y veréis que ninguna noble realidad humana queda al margen de los designios salvíficos de Dios. El Papa os exhorta a que crezcáis en vuestro conocimiento del depósito de la Verdad revelada ; y que vuestra fe se muestre siempre con obras » , como claro testimonio del Evan­ gelio que debe iluminar todos los instantes de vuestra existencia coti­ diana y también vuestra actitud ante las grandes opciones que plantea el presente y el futuro de la Nación. 12 13 (( Te envío para que ... obtengan ... su parte en la herencia de los santos )). El mensaje del Evangelio transmite la única esperanza capaz de colmar las ansias de bien y de felicidad a todo ser humano : la espe­ ranza de participar en la herencia de los santos, que hemos recibido como germen en nuestro bautismo. Y esa herencia es Dios mismo, al que, si somos fieles en esta vida, conoceremos cara a cara y amaremos por toda la eternidad en el cielo. Sin embargo, ya durante nuestro caminar terreno participamos de esa herencia, y gozamos de un anti­ cipo de las realidades celestiales. De ahí que nuestra esperanza también se extienda al presente, en el que estamos ciertos que jamás nos faltará la protección y la ayuda amorosa y paternal del Altísimo, para pere­ grinar gozosamente hasta nuestro destino final. Dios es nuestro Padre, y quiere que reluzca su potencia en esta amada Nación. Este es el men­ saje de esperanza que os deja el Papa. 14 El mismo san Pablo, en su primera carta a los Corintios, enseña que, por encima de la fe y de la esperanza y de todo otro don divino, se encuentra la virtud de la caridad, del amor a Dios y al prójimo. La caridad jamás se acaba, y sin ella las demás virtudes carecen de valor. El amor cristiano ha sido, queridos hermanos, el alma de la 15 11 Act 26, 17-18. 12 Cf. Mt 23, 8. 13 Cf. Sant 2, 14-19. 14 Act 26, 17-18. 15 Cf. cap. 13. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 200 Officiale evangelización de América y de la Argentina; la caridad apostólica ha sido la fuerza divina que ha movido a los misioneros y evangelizadores, y que ha de seguir impulsando el crecimiento de la obra de Cristo entre vosotros, en la que todos los fieles estáis llamados a participar en virtud de vuestra vocación bautismal al apostolado. Este amor a Dios, y a los demás por Dios, os llevará a permanecer siempre unidos al Señor y a vuestros hermanos. Con la caridad de Cristo combatiréis el pecado, que es el gran obstáculo para esa unión, y llevaréis a cabo una honda y sólida reconciliación entre todos los argentinos, basada en la reconciliación de cada uno con su Padre Dios. 7. « Yo he recibido todo poder en el cielo y en la tierra » : son palabras de Jesús, con las que muestra el fundamento de toda la misión de la Iglesia. Ante esas palabras se disipa cualquier duda o temor que, a la vista de las dificultades de la vida presente pudiera ani­ darse en nuestro corazón. El Señor nos acompaña; él está siempre presente con su Palabra y con los Sacramentos, que aseguran su acción salvifica en medio de nosotros hasta el fin de los tiempos. Reunidos aquí, en Salta, para dar gracias a Dios por los cinco siglos de evangelización en el continente americano, elevamos nuestra plegaria de alabanza al Padre, al Hijo y al Espíritu Santo, porque las promesas de Jesús se han cumplido abundantemente en estas tierras. Y, por la intercesión de la Madre de Dios, pedimos al Señor de la Historia una renovada conversión de la Argentina y de toda América al Evangelio de Nuestro Señor Jesucristo, y que su conversión se manifieste en obras. Amén. 16 17 * * # Pararme, ad migratores temporis elapsi et praesentis habita.* (( Nuestros antepasados ... reconociendo que eran extranjeros y pere­ grinos sobre la tierra ... buscaban una patria »1 Amados Hermanos en el episcopado, queridísimos hermanos y hermanas : 1. Nos encontramos reunidos en esta ciudad de Paraná, en las már­ genes del río del mismo nombre, para escuchar la Palabra de Dios y dejarnos interpelar por ella. 16 Mt 28, 18. 17 Cf. Mt 28, 20. * Die 9 m. Aprilis a. 1987. 1 Hebr 1, 13-14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 201 Las palabras que acabamos de escuchar, tomadas de la Carta a los Hebreos, se aplican con particular realismo a esta noble Nación Argen­ tina, un país de inmigración, hospitalario y amigo para los inmigrantes, en el pasado y en el presente. Es para mí motivo de gran alegría celebrar, junto a vosotros, esta liturgia de oración por los inmigrantes. Saludo a las Autoridades, a mis amados hermanos en el episcopado, en particular al Pastor de esta Arquidiócesis, a los sacerdotes, religiosas y religiosos, y a todos los demás fieles que, con su presencia o a través de los medios de comuni­ cación, desean unirse a nosotros para « dar gracias al Señor porque es buena ... y aclamarlo en la asamblea del pueblo». 2 La Argentina de Hoy, se puede decir, es un país hecho, en buena medida, por inmigrantes ; por hombres y mujeres que han venido a (( habitar en el suelo argentino » como reza el preámbulo de vuestra Constitución. Vuestra Nación ha sabido acoger a los que venían, y éstos, a su vez, han encontrado una nueva patria a la que han aportado la herencia de sus lugares de origen. Ante esta gozosa realidad, vienen a mis labios las palabras del Salmo : (( Dad gracias al Señor, porque es bueno, porque es eterno su amor. Que lo digan los redimidos del Señor ... los que ha reunido de entre los países, de oriente y de poniente, del norte y del mediodía ... El los libró por camino recto los condujo por camino recto hasta llegar a una ciudad habitable » . 3 2. Se ha proclamado hoy el Evangelio de la huida de la Sagrada Familia a Egipto y de su posterior retorno a Israel. « Un Angel del Señor se apareció en sueños a José y le dijo : Levántate, toma al niño y a su madre, huye a Egipto y permanece allí hasta que yo te avise ... Cuando murió Herodes, el Angel del Señor se apareció en sueños a José, que estaba en Egipto y le dijo : Levántate, toma al niño y a su madre, y regresa a la tierra de Israel » . 4 El Señor, que por su gran misericordia se hizo semejante en todo a sus hermanos los hombres, menos en el pecado, quiso también asumir, 3 2 Sal 106 [107], 1-2. 3 Sal 106 [107], 1-3. 6-7. 4 Mt 2, 13. 19-20. 5 Cf. Hebr 2, 17. 14 - A. A. S. Acta Ioannis Pauli Pp. II 202 con su Madre Santísima y San José, esa condición de emigrante, ya al principio de su camino en este mundo. Poco después de su nacimiento en Belén, la Sagrada Familia se vio obligada a emprender la vía del exilio. Quizá nos parece que la distancia a Egipto no es demasiado considerable; sin embargo, lo improvisado de la huida, la travesía del desierto con los precarios medios disponibles, y el encuentro con una cultura distinta, ponen de relieve suficientemente hasta qué punto Jesús ha querido compartir esta realidad, que no pocas veces acompaña la vida del hombre. ¡ Cuántos emigrantes de hoy y de siempre, pueden ver reflejada su situación en la de Jesús, que debe alejarse de su país para poder sobre­ vivir ! De todos modos, lo que debemos considerar en esta etapa de la vida de Cristo es, sobre todo, el significado que tuvo en el designio salvifico del Padre. Esa huida y permanencia en Egipto durante algún tiempo contribuyeron a que el Sacrificio de Cristo tuviera lugar a su hora, y en Jerusalén. De modo análogo, toda situación de emigración se halla íntimamente vinculada a los planes de Dios. He ahí, pues, la perspectiva más profunda en que ha de considerarse el fenómeno de la emigración. 6 7 3. Los emigrantes venían aquí sobre todo a buscar trabajo, cuando éste escaseaba ya en su tierra de origen. Con la voluntad de trabajar y de contribuir al bien común del país que los recibía generosamente, traían también consigo todo el bagaje histórico, cultural, religioso de sus respectivos países. Para la Argentina hispana de entonces, las corrien­ tes migratorias posteriores de la misma España, de Italia, Alemania, Francia, Suiza, Polonia, Yugoeslavia, Armenia, Líbano, Siria, Tur­ quía y de las comunidades hebreas del Este y Centro de Europa, han sido no sólo una fuente de riqueza, económica y cultural, sino también el componente básico de la población actual. Muchos de estos inmigrantes han traído consigo, junto con su pobreza, la gran riqueza de la fe católica ; otros muchos, han encontrado ese gran tesoro en vuestro país. Quisiera recordar ahora, en esta novena de años que prepara ya de cerca la celebración del V Centenario de la Evangelización de América, la importancia que en esta evangelización han tenido muchos de los inmigrantes europeos llegados, incluso de recién, a estas tierras : han aportado una fe sincera y una viva con6 7 Of. Jn 13, 1. Cf. Mt 20, 17-19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 203 ciencia de su pertenencia a la Iglesia católica, y también su propio tesoro de devociones populares. Ellos han fijado definitivamente la actual fisonomía religiosa de este país —y de tantos otros países her­ manos—, en admirable simbiosis con las tradiciones locales. Otros inmigrantes han venido también, trayendo sus propias tradi­ ciones religiosas. Pienso en primer lugar, en los pertenecientes a las diversas confesiones cristianas de Oriente y de Occidente. También quisiera recordar, especialmente en esta provincia de Entre Ríos, a la inmigración hebrea, tan apreciable en sus aportes culturales. Si las corrientes migratorias desde Europa ya no tienen la amplitud de otros tiempos, nuevos desplazamientos, de países vecinos esta vez, han venido a reemplazarlas. Ahora son oriundos de regiones limítrofes los que vienen a « habitar este suelo ». No quisiera olvidar tampoco el fenómeno de las migraciones internas. En Argentina, como en todos los países, hay regiones más o menos favorecidas, y está también la atracción, que es a menudo solamente espejismo, de los grandes centros urbanos. No obstante tanta diversidad de procedencias, culturas y religiones, es muy honroso comprobar que en la Argentina no se han dado las divisiones o los conflictos raciales o religiosos. También por esto, proclamamos : (( Dad gracias al Señor porque es bueno, porque es eterno su amor ». Agradeced a Dios y al país ar­ gentino, la generosidad y apertura que manifestó en vuestros padres, comportándoos del mismo modo con vuestros hermanos menos favo­ recidos. 8 4. Un país abierto a la inmigración es un país hospitalario y gene­ roso, que se mantiene siempre joven porque, sin perder su identidad, es capaz de renovarse al acoger sucesivas migraciones : esa renovación en la tradición es precisamente señal de vigor, de lozanía y de un futuro prometedor. La Argentina no ha sido así solamente en el pasado : lo es todavía, y siempre lo debe ser. Muy en contraste con estos sentimientos, tan en consonancia con el espíritu cristiano, y a pesar de los muchos signos positivos que se vislumbran por todas partes, en algunos lugares aún se nota la persis­ tencia de un prejuicio ante el inmigrante, de miedo a que el hombre venido de fuera —aunque admitido para determinados tipos de presta­ ciones laborales— acabe por introducir un desequilibrio en la sociedad 8 Sal 106 [107], 1. 204 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale que lo recibe; y esto se traduce, de modo más o menos consciente, en actitudes de falta de afecto o, incluso, de hostilidad. Os dais cuenta de que ese miedo y ese prejucio no tienen otro fundamento que el propio egoísmo. Por eso, se hace particularmente importante que fomentéis aún más el espíritu evangélico de caridad y de acogida hacia todos. Os recuerdo las palabras de la Epístola a los Hebreos. « Perseverad en el amor farterno. No olvidéis la hospitalidad, ya que gracias a ella, algunos, sin saberlo, hospedaron a los ángeles » . Existe un arte y un sentido de la hospitalidad que es imposible codificar en normas y leyes, pero que debe estar escrito en cada corazón cristiano. El corazón de los argen­ tinos no debe cambiar : si antes acogíais emigrantes del Viejo Mundo, recibid ahora, como ya lo hacéis, a vuestros vecinos menos favorecidos, para que encuentren aquí un hogar, al igual que vuestros antepasados lo encontraron en estas riberas. No haya en este país, como nunca lo ha habido, ciudadanos de segunda clase : que sea una tierra abierta a todos los hombres de buena voluntad. 9 Debéis procurar que los inmigrantes arraiguen vitalmente en la nación que los recibe, en la comunidad eclesial que como hermanos los acoge. Esto supone conjugar, con extrema delicadeza, la valoración del patrimonio espiritual que los inmigrantes traen consigo, con el fo­ mento de su integración en el ambiente al que llegan. Esa solícita actitud evita tensiones y conflictos, y facilita el mutuo enriquecimiento humano y espiritual. 5. Queridos inmigrantes católicos, debéis sentiros —porque lo s o i s miembros vivos de la Iglesia, no sólo receptores de ayuda material y espiritual, sino también verdaderos promotores de la evangelización. Dios os ha bendecido con una nueva patria, pero sobre todo os ha bendecido con la fe cristiana, « garantía de los bienes que se esperan, plena certeza de las realidades que no se v e n » . Debéis extender esa fe como levadura evangélica en la patria que os ha acogido. No os atrincheréis en vuestra situación, quizá precaria : Dios quiere que seáis colaboradores en la tarea de santificación del hombre y de todas las realidades humanas. 10 La vocación cristiana, sea cual sea vuestra peculiar situación, es, por su propia naturaleza, vocación al apostolado : la gran misión que 11 9 Hebr 12, 1-2. 10 Ibid. 11, 1. 11 Cf. Apostolicam actuositatem, 2. 205 Acta Ioannis Pauli Pp. II hemos recibido en el bautismo es dar testimonio de la nueva vida reci­ bida ; no cabe la actitud de permanecer pasivos. La extensión del Reino de Dios no es sólo tarea de Obispos, sacerdotes y religiosos, porque todos —según vuestras peculiares circunstancias— tenéis el mandato concreto de dar testimonio de vida y de anunciar a Cristo. Vuestra conducta debe ser tal que los demás puedan decir al veros : éste es cristiano, porque no es signo de división, porque sabe comprender, porque no es fanático, porque sabe sobreponerse a los bajos instintos, porque es trabajador y sacrificado, porque manifiesta sentimientos de paz, porque ama, porque reza. Hemos oído al Salmista : « Sembraron campos y plantaron viñas, que produjeron frutos en las cosechas ; El los bendijo y se multiplicaron » . 12 Tratemos de aplicarnos espiritualmente este pasaje : el que no labra los campos de Dios, el que no es fiel a la misión divina de dar a conocer a Cristo, difícilmente recibirá la bendición del Señor, y no podrá llegar él mismo a la patria definitiva. El Papa quiere animaros —y dentro de unos momentos lo pediremos a Dios en la Oración de los fieles— a que os comprometáis en una nueva evangelización que tras­ cienda las fronteras y se realice en la Argentina y desde la Argentina. 6. El fenómeno de la migración es tan antiguo como el hombre ; quizá deba verse en él un signo donde se vislumbra que nuestra vida en este mundo es un camino hacia la morada eterna. Nuestros padres en la fe reconocieron « que eran extranjeros y peregrinos en la tierra » . Los cuarenta años de marcha por el desierto del Pueblo elegido deben considerarse como don de Dios y parte de su pedagogía, para que que­ dara por siempre grabado en sus vidas « que no tenemos aquí ciudad permanente, sino que buscamos la venidera » . Y San Pedro nos re­ cuerda que somos « forasteros y peregrinos » dondequiera que nos hallemos, para así poner la esperanza en Dios y no en las cosas de esta tierra, para que nuestro deseo esté siempre pendiente de los deseos del Señor. 13 14 15 Esto no significa que debáis despreciar el mundo, o desentenderos de las actividades terrenas, o que no debáis amar la patria donde 12 Sal 106 [107], 37-38. » Hebr 11, 3. 14 Ibid. 13, 14. 15 1 Pe 2, 11. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 206 Officiale vuestros padres o vosotros habéis encontrado arraigo. Sino que el Señor os llama insistentemente a mirar más allá, hacia el destino defi­ nitivo de vuestras vidas, y de la vida de la Iglesia : « la casa del Padre )). Debemos permanecer en constante vigilancia, puesto que « no tenemos aquí ciudad permanente » y no sabemos el día ni la hora en que seremos llamados a la « ciudad venidera ». La Iglesia de Cristo en este mundo es una Iglesia peregrina, una Iglesia en camino hacia la eternidad. Si vivimos, arraigados en el país donde nos encontramos y preocupados por su bien, y a la vez, siempre conscientes de nuestro destino eterno, realizaremos nuestro peregrinar desde esta patria hasta la tierra prometida, y se cumplirán las pala­ bras del Salmo : 16 17 El Señor « convirtió el desierto en un lago, y la tierra reseca en un oasis : allí puso a los hambrientos, y ellos fundaron una ciudad habitable » . ¡La Ciudad permanente! ¡La Jerusalén celestial! Amén. 18 * * * Bonaeropoli, in collatione sacri Ordinis presbyteratus habita.* « Familias de los pueblos, aclamad al Señor, aclamad la gloria y el poder del Señor ».* 1. La liturgia que estamos celebrando hoy, amadísimos en el Señor, repite estas hermosas palabras del salterio, que nos invitan a glorificar a Dios por su acción salvifica en medio de los pueblos y en la creación entera. Este canto brota ahora de corazones que se han consagrado a Dios para recorrer gozosamente el camino de la perfección y hacerse plena­ mente disponibles para la acción evangelizadora. Gracias por vuestra presencia y por vuestro entusiasmo, gracias por vuestro testimonio que seguramente se traduce a diario en compromiso de santificación y de apostolado. 16 Jn 14, 2. 17 Cf. Mt 25, 13. 18 Sal 106 [107], 35-36. * Die 10 m. Aprilis a. 1987. 1 Sal 95, 7. 207 Acta Ioannis Pauli Pp. II Ya en el umbral de la Semana Santa, la Iglesia nos recuerda con las palabras del salmista que es Cristo quien ora dentro de nosotros, desde nosotros y por nosotros, como queriendo entregar a Dios de nuevo y para siempre toda la creación y toda la humanidad, como ansiando que sea pronto una realidad la restauración de todas las cosas en él, (( para que sea Dios en todas las cosas » . El Señor anticipa así en nuestra vida « el himno que se canta perpetuamente en el cielo )). 2 3 Desde el día de la Encarnación, Jesús, el Verbo hecho hombre, comenzó su obra de redimir todo cuanto estaba caído a causa del pecado, y entregarlo al Padre como nueva creación. Jesús, « c o n su encarnación se ha unido, en cierto modo, con todo hombre » y lo ha transformado en una nueva creatura por la filiación divina de la que él mismo nos hace partícipes mediante su sacrificio cruento y resurrección gloriosa. 4 2. Verdaderamente el Padre ha enviado a su Hijo al mundo para que nosotros, unidos a él y transformados en él, podamos restituir a Dios el mismo don de amor que él nos concede : « De tal manera amó Dios al mundo que le dio a su Hijo unigénito, para que todo el que crea en él tenga la vida eterna )). A partir de esa donación de amor, podemos comprender mejor y hacer realidad en nosotros la vida eterna de Dios, que consiste en participar de la donación total y eterna del Hijo al Padre en el amor del Espíritu Santo. Realidad sublime que San Juan de la Cruz expresaría con las palabras : « dar a Dios el mismo dios en Dios » . 5 6 He querido recordaros estos ideales cristianos para reavivar en vuestra mente y en vuestro corazón el objetivo final y grandioso de toda evangelización. Sólo el apóstol que esté enamorado de estos ideales de perfección, sabrá afrontar todas las dificultades transformándolas en un seguimiento más radical de Cristo y en una entrega pastoral más decidida. « Dios es glorificado plenamente desde el momento en que los hombres reciben plena y conscientemente la obra salvadora de Dios, que completó en Cristo » , nos dice el Concilio Vaticano II. 7 Pero hay un obstáculo en el corazón de cada hombre, que impide 2 1 Cor 15, 28. 3 Sacrosanctum Concilium, 83. * Gaudium et spes, 22. s Jn 3, 16. 6 Llama de amor viva, canción 3 . 7 Ad gentes, 7. a Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 208 este proceso de unidad interior y de armonía con toda la creación : el pecado, la ruptura con Dios, la enemistad con el hermano. Vivimos en una sociedad que, a veces, parece haber perdido la conciencia del pecado, precisamente porque ha perdido el sentido de los valores del espíritu que han de animar cualquier auténtico humanismo. El hombre salido de las manos del Creador, sólo hallará su realización plena cuando en su mente y en su conducta, a nivel individual y a nivel social, se asimile a su condición de « imagen y semejanza de Dios » . El pecado, en última instancia, es la destrucción del don de Dios que, mediante Cristo Salvador, se nos entrega en el Espíritu. 8 3. Cristo vence el pecado con el sacrificio de la Cruz, « oblación del amor supremo, que supera el mal de todos los pecados de los hombres » . Vence, pues, por medio de la obediencia al Padre hasta la muerte, transformada ya en misterio pascual de resurreción. Esta superación del pecado por medio del amor es un nuevo inicio del (( restituir )) a Dios todas las cosas y toda la humanidad como cosa suya. Gracias al misterio pascual de Cristo, todo es de Dios en sentido aún más pleno : como universo redimido y restaurado en Cristo. El hombre como persona y la humanidad entera pueden, en Cristo hacer de la propia existencia una donación a Dios y a los demás. 9 10 11 Es doloroso reconocer que el propio pecado ha crucificado a Cristo que vive en el hermano ; pero es consolador encontrarse con Cristo crucificado que muere amando para destruir el pecado y restaurar al hombre. Ese hombre perdonado y restaurado, como san Pablo o san Agustín, es quien mejor puede anunciar a todos el perdón y la reconciliación. ¿No es verdad que en esta perspectiva tan grandiosa del Evangelio, se reaviva la esperanza cristiana, que sabe construir la paz anunciando a todos el perdón y la reconciliación en el gozo de Cristo resucitado? 4. La liturgia nos ha ido acercando poco a poco a la celebración de la Pascua, misterio del Emmanuel, Dios con nosotros. Jesucristo es el Hijo de Dios que ha sellado para siempre una Alianza de amor entre Dios y los hombres. (( El puso su morada entre nosotros » y com12 8 9 10 Cf. Gen 1, 26. Dominum et vivificantem, Cf. Fil 2, 8-11. 11 Cf Ef 1, 10. 12 Cf.Jn 1, 14. 31. 209 Acta Ioannis Pauli Pp. II partió nuestra misma existencia, hasta el punto de hacer de su muerte sacrificial la fuente de una nueva vida para todos los hombres. Por Cristo y en la vida nueva del Espíritu, el hombre ya puede ser restituido a la Trinidad Santísima, pues de su cruz viene la fuerza de la redención. El mundo y la humanidad entera, gracias a la muerte redentora de Cristo, el Hijo de Dios, han recuperado aquel equilibrio que habían perdido por el pecado, restableciendo la maravillosa unidad del cosmos y de toda la familia humana. Gracias al misterio pascual, todo el mundo creado participa de la gloria de Cristo resucitado y puede cantar el « cántico nuevo )) de los seguidores de Cristo, del que se hace eco nuestra celebración litúrgica : 13 14 15 (( Cantad al Señor un canto nuevo, cantad al Señor la tierra entera, cantad al Señor y bendecid su nombre » . 16 5. Nosotros todos, aquí reunidos para participar en esta Eucaristía, en la que se actualiza el misterio pascual por el que Cristo nos restituye al Padre, dirigimos nuestra mirada de fe profunda al Redentor para reafirmarnos desde lo más hondo de nuestro corazón de que todos somos de Cristo. 17 Somos totalmente suyos por el bautismo que nos configura sacra­ mentalmente con la muerte y la que Cristo recupera y entrega al comienzo a una vida nueva por la que Cristo recupera y entrega al Padre toda nuestra existencia en novedad de vida. Por el hecho de ser bautizados, somos ya llamados a ser santos, puesto que <( todos los fieles », de cualquier estado o condición, están llamados a la plenitud de la vida cristiana y a la perfección de la caridad. 18 Somos totalmente suyos por la misión que él ha confiado a los Após­ toles y a toda la Iglesia. A esta misión (( merece que el apóstol le dedique todo su tiempo, todas sus energías y que, si es necesario, le consagre su propia vida » . 19 Somos totalmente suyos por la ordenación sacerdotal que nos capa­ cita sacramentalmente para representar a Cristo, Cabeza de su Cuerpo 13 Cf. Jn 7, 38-39. 14 Dominum 15 Cf. Apoc 5, 9. 16 Sal 95, 1-2. et vivificantem, 17 Cf. Heb 12, 2. 18 Lumen gentium, 19 Evangelii nuntiandi, 40. 5. 14. 210 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Místico y servir así a todos los fieles en su nombre y con su autoridad. El hecho de haber recibido el sacramento del Orden requiere por nuestra parte una profunda identificación con Cristo y con los misterios de nuestra fe de los cuales somos dispensadores. Somos totalmente suyos por la consagración religiosa y por la práctica permanente de los consejos evangélicos, que radicando en aquella recuperación y entrega al Padre que el sacramento del bautismo plasmó en cada uno de nosotros, imprime en nuestro ser una semejanza y configuración con Cristo muerto y resucitado. Esta consagración a Cristo es « señal y estímulo de la caridad y como un manantial extraor­ dinario de espiritual fecundidad en el mundo w. 20 Todos nosotros, pues, sacerdotes, personas consagradas, agentes de pastoral, somos totalmente suyos, con la alegría pascual de prolongar, cada uno según su propia vocación la presencia, la palabra, el sacrificio y la acción salvifica de Cristo, vencedor del pecado y de la muerte. 6. Hoy en esta asamblea eucaristica, todos nosotros, que somos total­ mente suyos, queremos no solo escuchar su mensaje, sino sobre todo acoger en nuestro corazón el mandato misionero del Señor : <( Id por todo el mundo y predicad el evangelio a toda creatura » . 21 Este encargo misionero de Jesús es como una declaración de amor, puesto que nos confía lo más querido que él tiene : el encargo recibido del Padre de redimir a la humanidad caída. Si él entregó su vida para llevar a cabo su misión salvifica, nosotros, que somos totalmente suyos, recibimos este encargo de manos de la Iglesia para compartir con el nuestra vida. La consagración que se ha realizado en nosotros por el bautismo constituye la fuente primera de esta llamada al apostolado, a la evan­ gelización. Si (( la Iglesia entera es misionera, la obra de evangelización es un deber fundamental del Pueblo de Dios » . Por esto (( evangelizar no es para nadie un acto individual y aislado, sino profundamente eclesial » . 22 M Ulteriormente, los que hemos recibido el sacerdocio ministerial estamos, en virtud de un título nuevo, especialmente obligados al apos­ tolado y a la evangelización mediante el ministerio de la Palabra y de los Sacramentos. Para nosotros servir a la acción evangelizadora de la 20 Lumen gentium, 21 Me 16, 5. 42. 22 Ad gentes, 35. 23 Evangelii nuntiandi, 60. 211 Acta Ioannis Pauli Pp. II Iglesia constituye un apremiante, aunque también gustoso deber. Somos instrumentos válidos y eficaces de la acción del mismo Cristo, Buen Pastor, en las almas : somos los instrumentos de unidad necesarios para la acción evangelizadora que el Señor ha confiado a la Iglesia. La llamada divina a la profesión religiosa, a la práctica permanente de los consejos evangélicos, abre nuevos caminos al apostolado de la Iglesia, y de ella dimanan nuevas energías para la evangelización. La persona consagrada debe ser un signo transparente y portador del ofre­ cimiento del mundo a Dios. Es también una expresión viva de la pobreza de Cristo, que se desprendió de todo y se hizo « obediente hasta la muerte y muerte de cruz » . A través de esta consagración al Señor aparece claramente la inmolación de Cristo en aras de la voluntad sal­ vifica del Padre. De ahí proviene la misteriosa fecundidad apostólica de la vida consagrada, como signo eficaz de evangelización. Los llamados a esta consagración, que « se sitúan dentro del dinamismo de la Iglesia, son, por excelencia, voluntarios y libres para abandonar todo y lanzarse a anunciar el Evangelio hasta los confines de la tierra ». 24 25 7. El Evangelio es proclamado por medio de palabras vivas, de gestos de vida. Y especialmente es proclamado mediante el testimonio de una donación total a Dios entregándole a él la creación entera en donación esponsal a la causa del Beino de Dios, que Cristo ya ha instaurado en la historia del hombre. Esta misión salvifica de « devol­ ver » y « entregar » a Dios todas las cosas. Cristo la quiere compartir con todos los que se hacen disponibles para seguirle e impregnarse del Evangelio hasta lo más profundo de la propia existencia. Compartir la misión de Cristo supone una actitud esponsal de correr su suerte arries­ gando todo por él. La participación en el apostolado de la Iglesia, en su misión universal, nace del « amor esponsal por Cristo, que se con­ vierte de modo casi orgánico en amor por la Iglesia como Cuerpo de Cristo, por la Iglesia como Pueblo de Dios, por la Iglesia que es a la vez Esposa y Madre » . 26 La actitud de asociación y de fidelidad esponsal a Cristo os convierte pues en expresión de una Iglesia que, como María, escucha, ora, ama. Los apóstoles de todas las épocas y también vosotros sacerdotes, per­ sonas consagradas y agentes de pastoral de la Argentina, necesitáis 24 FU 2, 8. 25 Evangelii nuntiandi, 69. 26 Redemptionis donum, 15. Acta Apostolicae 212 Sedis - Commentarium Officiale una vivencia fuerte de Cenáculo con María, para recibir nuevas gracias del Espíritu Santo y poder afrontar las nuevas situaciones de evange­ lización en el mundo de hoy. Esta ha sido mi invitación en la encíclica Dominum et vivificantem, como lo fue ya en mi primera encíclica Redemptor hominis, siguiendo las huellas del Concilio Vaticano II. El año mariano, que pronto habremos de iniciar, os brinda,una ocasión extraordinaria para dar renovado impulso a vuestras vidas según esta perspectiva evangélica. 27 29 28 8. De vosotros espera el Señor que sepáis predicar su mensaje con palabras llenas de vida, como transparencia del mismo Evangelio, pues vuestra existencia será palabra evangélica en la medida que brote espon­ táneamente de vuestra entrega interior. Entonces vuestro apostolado se hará fecundo y <( creíble » pues el mundo espera de nosotros un compromiso de vida y un testimonio de oración, como quise poner de manifiesto en el encuentro de Asís del año pasado. Predicar el Evangelio de esta manera se convierte en « motivo de gloria » , como nos dice San Pablo en la segunda lectura de esta celebración eucaristica. Pero precisamente por ello, el anuncio del Evangelio ha de ser para nosotros una urgencia apremiante, una obli­ gación santa, así como lo confiesa el mismo Apóstol : (( ¡ Ay de mí si no evangelizare ! ». Sí, ¡ ay de mí ! ¡ ay de nosotros si no supiéramos pre­ sentar hoy el Evangelio a un mundo que, a pesar de las apariencias, sigue teniendo « hambre de Dios » ! 30 31 3 2 Así, pues, amadísimos hermanos y hermanas, en este penúltimo viernes de Cuaresma, dirijamos nuestra mirada llena de esperanza al Misterio Pascual de la Cruz y de la Resurrección de Cristo, expresión suprema de su amor redentor. El Señor os bendice con un crecimiento de las vocaciones apostólicas, sacerdotales y de vida consagrada. Es este un don suyo, que habéis de agradecer y con el que habéis de cola­ borar día a día. Es necesario presentar, tanto en la vida personal como en la vida comunitaria, <( la alegría de pertenecer exclusivamente a D i o s » . Pero esa alegría, que es gozo pascual, nace de un corazón 33 27 Cf. 25 y 26. 28 Cf. n. 22. 29 Cf. Lumen gentium, 59; Ad gentes, 4. 30 Cf. 1 Cor 9, 16. 31 Ibid. Redemptor hominis, 32 Cf. 33 Redemptionis donum, 8. 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 213 enamorado de Cristo, desprendido de los bienes de este mundo, inmo­ lado con el Señor en la cruz y dispuesto a compartir con los hermanos los dones de su amor. Muchos jóvenes y muchas jóvenes se sentirán llamados a este seguimiento de Cristo, si ven en vosotros y en vosotras las huellas del amor, el rostro de Cristo que acoge, que ayuda, que reconcilia, que salva. 9. Vivid en la esperanza, sin dejaros vencer por el desaliento, por el cansancio, por las críticas : Es el Señor quien está con vosotros, pues os eligió como instrumentos suyos para que, en todos los campos del apostolado, deis mucho fruto y vuestro fruto perdure. 34 Cuantos trabajáis como (( agentes de pastoral » encontraréis sin duda en el próximo Congreso Nacional de Catequesis un campo con­ creto de planificación y de acción evangelizadora para la renovación eclesial. Una catequesis bien orientada es la base para una vida sacra­ mental, personal, familiar y social, pues toda acción apostólica y espe­ cialmente la catequesis está (( abierta al dinamismo misionero de la Iglesia )). A todos os invito a trabajar juntos para una evangelización permanente. 35 ¡ Iglesia en Argentina ! « Levántate y resplandece, porque ha llegado tu luz, y la gloria del Señor alborea sobre tí w. 36 Estas palabras del profeta Isaías nos recuerdan la liturgia de Epi­ fanía o manifestación del Señor a todas las gentes. Hoy, en esta cele­ bración eucaristica en Buenos Aires, la Iglesia se aproxima ya a la Pascua del Señor. La Resurrección de Cristo será el momento culmi­ nante en el que se cumplen estas palabras. El Señor se manifestará en su misterio de la Cruz y de la Resurreción ; él resplandecerá con la luz de la verdad para llamar a todos los pueblos con la fuerza del Espíritu : « Los pueblos caminarán a tu luz )>. 37 ¡ Cómo pido a Dios que Argentina camine en la luz de Cristo ! ¡ Caminad firme, decididamente ; el Señor os tiene de la mano y os iluminará con su luz para que vuestro pie no tropiece ! 3 8 Cuando las sociedades de la abundancia y del consumo atraviesan una grave crisis de valores del espíritu, vuestra Iglesia, la Iglesia de toda la América Latina, si mantiene su fidelidad a Cristo, podrá ser 34 Cf. Jn 15, 16. 35 Catechesi tradendae, 24. 36 Cf. Is 60, 1. 37 / s 60, 3. 38 Cf. Sal 91, 12. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 214 Officiale luz que ilumine al mundo para que camine por el sendero de la solida­ ridad, de la sencillez, de las virtudes humanas y cristianas que son el verdadero fundamento de la sociedad, de la familia, de la paz en los corazones. De ahí vuestro compromiso evangelizador ; vuestra misión de ser luz para iluminar a quienes están en tinieblas. Habéis sido llamados, queridos hermanos y hermanas, para sentir dentro de vosotros y vivir con todas las consecuencias el lema de san Pablo, que se os convierte en examen cotidiano : « ¡ ay de mí si no evangelizare ! » . 39 10. Habéis sido llamados y cautivados por el ejemplo de amor del mismo Cristo, y también por el ejemplo de san Pablo y de tantos santos y santas, apóstoles y fundadores, para haceros débiles con los débiles, de modo que seáis « todo para todos para salvarlos a todos w. A esta 40 llamada habéis respondido por amor al Evangelio, por amor del mismo Jesús, « para participar en él ». 41 Que vuestro corazón, pues, se ensanche con esta alegría y esperanza anunciada por el profeta Isaías y realizada en Jesús aquí y ahora. 42 Con las palabras del Salmo, alabad al Señor, « contad a los pueblos su gloria. El Señor reina » . 43 ¡ Sí ! Cristo crucificado reina. Por su cruz y resurrección Cristo es el centro de la creación, Señor de la historia, Redentor del hombre. El nos ha comunicado una vida nueva que pro­ cede de Dios y que es participación en su misma vida trinitaria de donación. Que la Santísima Virgen de Lujan se haga para vosotros, la Virgen del (( sí », la Virgen de la fidelidad generosa y de la donación total a la misión ; y que sea ella también la Virgen de la esperanza, que habéis de anunciar y comunicar a todos los hermanos haciéndola primero realidad en vuestros corazones. Así sea. # 39 1 Cor 9, 16. 40 Ibid. 9, 22. 41 Ibid. 9, 23. 42 Cf. Is 60, 5. 43 Sal 95, 3. 10. # # 215 Acta Ioannis Pauli Pp. II Bonaeropoli, ad opifices habita.* ¡Queridos hombres y mujeres trabajadores! ¡Muy queridos hombres y mujeres que realizáis vuestro trabajo diario en bien de la noble tierra argentina! ¡ Alabado sea Jesucristo ! 1. ¡ Mi gozo es grande al encontrarme entre personas que comparten la condición común de trabajadores ! ¡ Con toda franqueza os puedo decir que me siento especialmente cercano al mundo del trabajo, es más, me considero uno de vosotros ! Por eso, porque estoy con vosotros y os comprendo, me alegro mucho de tener hoy este encuentro. Si fuera posible, me gustaría hablar con cada uno, saludar personalmente a todos, preguntaros por vuestras familias, por vuestra labor, por vuestras alegrías y vuestras penas. Todo eso lo llevo en el corazón. Alguna vez he dicho que aquellos años como obrero, en la cantera de una empresa química, fueron para mí una nueva lección sobre el Evangelio. Es verdad, porque en aquel ambiente, en aquella época de esfuerzo laboral, me fue dado comprobar la profunda relación de solidaridad existente entre el Evangelio y la problemática de la acti­ vidad humana en nuestros tiempos. No es una nueva constatación teórica ; es una gozosa realidad humana y cristiana que la Iglesia, ya en el umbral del Tercer Milenio, tiene la grave responsabilidad de difun­ dir, para que sea conocida y vivida por los hombres y mujeres del mundo laboral. En este día os animo a que cada uno, cada una, hagáis (( el esfuerzo interior del espíritu, con el fin de dar a vuestra labor el significado que tiene a los ojos de Dios »1 El trabajo es como una « vocación » o llamado que eleva al hombre a ser partícipe de la acción creadora de Dios. Es el medio que Dios ofrece al hombre para « someter » la tierra, descubrir sus secretos, transformarla, gozarla y, de este modo, enriquecer su propia perso­ nalidad. Su modelo será Cristo, el Redentor del hombre, el cual, no habiendo desdeñado pasar una gran parte de su existencia en el taller de un artesano, rescató el esfuerzo y la dignidad del trabajo, transfor­ mándolo para siempre en instrumento de redención. • Die 10 m. Aprilis a. 1987. 1 Cf. Laborem exercens, 24. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 216 Officiale 2. En las cartas que muchos de vosotros enviasteis a Roma con ocasión de esta visita pastoral, habéis querido poner de manifiesto cir­ cunstancias, anhelos, situaciones dolorosas y, también, las esperanzas que anidan en vuestros corazones. En mis encuentros frecuentes con trabajadores de todo el mundo, oigo hablar a veces de motivos de tristeza, desánimo, desesperanza, originados, en gran parte, por un creciente desempleo. Es cierto que el mundo laboral presenta graves motivos de preocupación. Los conozco bien. Pero no es menos cierto que tales motivos no deben lle­ varos al derrotismo, a la pasividad, a la falta de esperanza. Nuestra fe católica nos da motivos suficientes para no desesperar jamás, por difícil y dura que pueda parecer cualquier situación. En la Encíclica Laborem exercens, señalaba al mundo de la pro­ ducción un objetivo concreto y claro : conseguir que la actividad humana mire, sobre todo, a los valores personales. « En caso con­ trario, en todo el proceso económico surgen necesariamente daños in­ calculables; daños no sólo económicos, sino ante todo daños para el hombre » . Hoy os invito además a no conformaros con una visión empobrecedora y deformada del trabajo; mi deseo es que penetréis en la profunda riqueza que puede aportar a la vida, al espíritu de cada persona. De cómo lo comprendáis depende, en buena parte, no sólo el sentido de vuestra vida, sino también el alcance y los frutos de vuestro asociacionismo laboral o empeño sindical. 2 Sois conscientes de que cuando el mundo socioeconómico se organiza en función exclusiva de la ganancia, las dimensiones propiamente humanas sufren detrimento. Ello puede llevar al desinterés por la calidad del trabajo, y perjudica la tan deseada cohesión y solidaridad entre los trabajadores. Algunos pretenden que el único móvil de vuestra vida sea el dinero y el consumo; si os dejáis polarizar exclusivamente por esta motivación, os incapacitáis para descubrir el gran contenido de realización personal y de servicio que encierra vuestra labor pro­ fesional. Per eso, os insisto en que no podéis conformaros con unos objetivos de corto alcance, cuya única finalidad se reduzca a la concertación colectiva de las remuneraciones y a la disminución de las horas labo­ rales. Ante los problemas de la sociedad moderna, tampoco podéis aceptar que los mayores esfuerzos del asociacionismo laboral se este2 N. 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 217 rilicen en inoperantes litigios políticos, que en ocasiones instrumentalizan vuestros anhelos con el fin de alcanzar posiciones ventajosas. Es justo que exista una noble contienda sindical, pero encaminada a conseguir los objetivos propios del mundo laboral, dirigida a fortalecer la solidaridad y elevar el nivel de vida material y espiritual de los trabajadores. Es cierto que la íntima relación existente entre el mundo laboral y la vida política —el llamado (( empresario indirecto »— exige un constante contacto y diálogo entre trabajadores y políticos. Debe ser siempre un diálogo constructivo, que no mire sólo a intereses de parte, sino al bien de toda la gran familia argentina, en perspectiva latinoamericana e incluso mundial. 3. Vuestro país, vuestra sociedad, goza un fuerte y dinámico aso­ ciacionismo laboral que, como sabéis, costituye un « elemento indis­ pensable de la vida social » . Pero tal elemento, aun siendo indispen­ sable, no puede ser identificado con la lucha de clases sociales; tal concepción es ideológica e históricamente errónea, y sus peores conse­ cuencias terminan por recaer sobre los hombres y mujeres del mundo laboral. 3 « El trabajo tiene una característica propia que, antes que nada une a los hombres, y en esto consiste su fuerza social : la fuerza de construir la comunidad ». Asimismo los frutos de vuestro asociacio­ nismo deben ser siempre constructivos, de manera que todas sus virtua­ lidades estén al servicio de la persona y de la sociedad entera, y no sean utilizadas contra la comunidad y contra el hombre mismo. 4 La gran meta del sindicato ha de ser el desarrollo del hombre, de todos los hombres que trabajan, y para ello : « son siempre necesarios nuevos movimientos de solidaridad de los hombres del trabajo )). El Papa quiere alentaros a dar un paso ulterior en la solidaridad, ani­ maros a que vuestros esfuerzos sean promotores, cada vez más, de la dignidad inalienable del hombre, de cada hombre, de cada trabajador, y que contribuya siempre a su realización personal. Sólo así cumpliréis vuestra misión de promover y defender « los intereses vitales de los hombres empleados en la diversas profesiones » . 5 6 Será una pena que faltase la solidaridad entre los trabajadores, cuando las condiciones laborales se vuelven degradantes o cuando 3 Ibid., 20. * Ibid. 5 Ibid., 8. 6 Ibid., 20. 15 A. A S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 218 crecen los abusos y la arrogancia en quienes, desde su posición ven­ tajosa, se atribuyen derechos que en modo alguno les corresponden. Tampoco debe faltar la solidaridad con esas amplias zonas de miseria y de hambre, que es lo mismo que decir de trato inhumano a los trabajadores y a sus familias; también ahí debe llegar la fuerza del asociacionismo laboral en orden a procurar unas condiciones que per­ mitan a las personas salir de su penosa situación. Donde se encuentre un padre o una madre de familia que por sus circunstancias no puede cumplir la responsabilidad de ganar el sustento para vivir dignamente con los suyos, ahí debe también llegar la soli­ daridad de los hombres y mujeres trabajadores. 4. ¿Os parece lógico que la solidaridad laboral quede inactiva, o se proponga sólo objetivos de corto alcance, cuando son tan apremiantes las necesidades de muchos obreros? Ningún cristiano debiera perma­ necer insensible ante la necesidad ajena pues sabe que, a los ojos de Dios, el valor de su conducta depende del amor que se ofrece a los hermanos. Y si la caridad es nuestro mandamiento supremo, ¿cómo se puede quedar cruzados de brazos ante las injusticias, si la justicia es el presupuesto básico y primer fruto de la caridad? 7 El servicio que vuestra fuerza asociativa puede prestar al hombre —y con él a la comunidad—, requiere de cada uno de vosotros un com­ promiso exigente que les lleve a decir ¡ basta ! a todo lo que sea una clara violación de la dignidad del trabajador. Basta, a un conformismo reductor que no se proponga más objetivos para el asociacionismo laboral que la remuneración monetaria y la ampliación del tiempo libre, silenciando todo diálogo cuya cuestión central sea la persona y su dignidad en la vida y en la profesión. Basta, a unas situaciones en las que los derechos del trabajo estén férreamente subordinados a sistemas económicos que busquen exclusi­ vamente el máximo beneficio, sin reparar en la cualidad moral de los medios que emplean para obtenerlo. Basta, a un sistema laboral que obligue a las madres de familia a trabajar muchas horas fuera de casa y al descuido de sus funciones en el hogar ; que no valore suficientemente la labor agrícola ; que margine a las personas minusválidas ; que discrimine a los inmigrantes. Basta, a que el derecho a trabajar quede al arbitrio de transitorias circunstancias económicas o financieras, las Cuales no tengan en cuenta 7 Cf. Mt 25, 35-40. Acta Ioannis Pauli Pp. II 219 que el pleno empleo de las fuerzas laborales debe ser objetivo priori­ tario de toda organización social. Basta, a la fabricación de productos que ponen en peligro la paz y atentan gravemente a la moralidad pública, e incluso a la salud de determinados sectores de la población. Basta, también, a la insolidaria distribución de alimentos en el mundo ; a la falta de reconocimiento sistemático del asociacionismo laboral en no pocos países de la tierra ; y, en este año internacional de los (( sin techo », basta, también, a la clamorosa situación de indig­ nidad en la vivienda de los trabajadores en tantos suburbios de las grandes ciudades. Pero no olvidéis que ese compromiso adquiere su fuerza, sobre todo, en una actitud de solidaridad personal : hay que superar la ten­ dencia al anonimato en las relaciones humanas ; hay que hacer un esfuerzo positivo para convertir la « soledad » en <( solidaridad », bus­ cando momentos de intercambio, de comprensión, de confianza, de ayuda mutua, de fomento de la amistad. 5. El objetivo básico de vuestro empeño debe ser humanizar la acti­ vidad económica y el mundo del trabajo, y para ello debéis conseguir, poco a poco, que las relaciones laborales sean cada vez más conformes con lo que en la Encíclica Laborem exercens he llamado (( fundamental estructura de todo trabajo » , que es una estructura de unidad, de colaboración y de solidaridad. 8 Un principio fundamental de esta acción de solidaridad en el aso­ ciacionismo consiste en la decisión consciente de « considerar el hombre no en cuanto útil o inútil para el trabajo, sino considerar el trabajo en su relación con el hombre, con cada hombre «. La solidaridad es pre­ cisamente abrir espacios a las personas en la sociedad, en la actividad laboral, para que en estos ámbitos de vida fundamentales, todos pue­ dan moverse con la conciencia y la responsabilidad de actuar como personas. 9 La fuerza del trabajo es muy grande y, cuando se emplea positiva­ mente, es capaz de convertirse en un factor fundamental para cons­ truir una comunidad en la que las principales cuestiones sociales sean resueltas según los principios de justicia y equidad. Esforzándoos en ser solidarios, poco a poco lograréis contener los « N. 20. 9 Discurso a la Organización Internacional del Trabajo, 12 junio 1982. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 220 Officiale efectos de la degradación o la explotación, y los sindicatos serán nn exponente en la costrucción de la justicia social, del reconocimiento de los justos derechos de los trabajadores y de la dignidad y del bien ver­ dadero de la sociedad. Entonces, sin confundir vuestra acción de soli­ daridad con la actividad política, influiréis en la sociedad de un modo más incisivo que cuando se pretende actuar directamente en la vida política solamente desde el asociacionismo sindical. Por eso mismo, lo sabéis muy bien, no debéis permitir que vuestros esfuerzos se transformen en una especie de « egoísmo )) de grupo o de clase. Aun cuando la finalidad de una determinada acción sea la salva­ guardia de los derechos de una persona o categoría laboral, ese objetivo no debe estar en contraste con el bien común de toda la sociedad. No olvidéis tampoco la solidaridad con aquellas personas que, por diversas circunstancias, no participan de vuestra fuerza asociativa ; el apoyo a los más débiles sera prueba de que vuestra solidaridad es auténtica. 10 6. En el Evangelio del trabajo tenemos el ejemplo más convincente de solidaridad ; Dios todopoderoso que, en su grandeza trascende total­ mente a los hombres, por amor, ¡ por solidaridad Î, se hace hombre, y lleva como uno más una vida de trabajo. Jesucristo es el mejor ejemplo de solidaridad sin fronteras, que los trabajadores están llamados a seguir e imitar. Dondequiera que un hombre o una mujer desarrollan su actividad, trabajan y sufren, ahí está presente Cristo. La Iglesia, fiel a su divino Fundador, ha respetado y promovido siempre la dignidad del trabajo. Y lo ha hecho reivindicando el papel fundamental que compete a la labor del hombre en los designios de Dios; lo ha hecho exaltando los logros que la inteligencia humana ha sabido conseguir, especialmente en el campo de la ciencia y de la técnica ; lo ha hecho mostrando su predilección a todos los trabajadores y, en particular, a los más duramente probados por la fatiga, como los obre­ ros y los campesinos ; lo ha hecho acogiendo y tutelando sus reclamos, sus intereses y sus legítimas aspiraciones; lo ha hecho acercándose al mundo laboral, tanto en las « villas miserias » como en sus humildes (( ranchitos », o en sus viviendas confortables, para asistirlos material y espiritualmente, precaverlos de tantos peligros, preservar su sentido moral y social, y elevar sus condiciones de vida. Hoy es el Papa quien viene a vosotros para honrar en vuestras per­ sonas a los servidores de la gran labor, a la que todos estamos llamados, 10 Cf. Laborem exercens, 20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 221 de transformar el mundo según los designios divinos ; para descubrir en vuestros rostros los rasgos de Jesús de Nazaret, y para exhortaros a responder con hondo sentido de responsabilidad a la misión a que Dios os ha llamado como constructores de la Argentina de hoy y del mañana. ¡ Mostraos dignos de este llamado ! Sed siempre conscientes de vues­ tra dignidad de trabajadores y argentinos, y colaborad con todas las fuerzas vivas del país, para hacer frente, de manera solidaria y cons­ tructiva, a vuestro compromiso como ciudadanos y como cristianos. En nombre de Jesús, el obrero de Nazaret, a todos os bendigo de corazón. * * # Rosarii, ad viros et mulieres laicos Christifideles habita.* (( Vosotros sois la sal de la tierra (...) vosotros sois la luz del mundo )).* 1. Sean estas palabras de Jesús, apenas escuchadas en la lectura del Evangelio, portadoras de mi saludo a todos los aquí reunidos. ¡ Con cuánta alegría, queridos hermanos y hermanas de esta noble ciudad de Rosario y de la zona del litoral argentino, vengo a vosotros en este penúltimo día de mi visita a vuestro amado país ! No puedo ocultar que me embarga una gran emoción por hallarme en esta Ciudad, dedicada a la Santísima Virgen del Rosario, venerada en este lugar desde hace más de dos siglos. Me conmueve esta advocación de Santa María, que evoca en el ánimo de los fieles la oración mariana por excelencia; esa oración en la que, en cierto modo, María reza con nosotros, al igual que rezaba con los Apóstoles en el cenáculo. Me emociona, asimismo, encontrarme dentro de este hermoso am­ biente geográfico, bañado por el amplio Río Paraná, junto al Monu­ mento Nacional a la Bandera, que enarboló por primera vez el general Manuel Belgrano, dándole los colores del cielo : el color del manto sagrado de la Inmaculada Concepción. Saludo muy cordialmente a mis queridos hermanos en el episco­ pado, especialmente al Señor Arzobispo de Rosario con sus Obispos Auxiliares, a las autoridades aquí presentes y a esta numerosa asamblea venida desde diversos lugares de esta región argentina. Valgan para * Die 11 m. Aprilis a. 1987. 1 Mt 5, 13-14. Acta Apostolicae Sedis - 222 Commentarium Officiale todos las palabras de San Pablo : « El Dios de la esperanza os colme de todo gozo y paz en vuestra fe, hasta rebosar de esperanza por la fuerza del Espíritu Santo )). 2 2. «Vosotros sois la sal de la tierra (...) vosotros sois la luz del mundo » . Jesús describe la misión de sus discípulos empleando la metáfora de la sal y de la luz. Sus palabras van dirigidas a los discí­ pulos de todos los tiempos pero en esta hora adquieren suma impor­ tancia para los laicos, que desarrollan su vocación específica en el ámbito de las realidades temporales, adonde son llamados y enviados por Cristo para que « contribuyan a la santificación del mundo como desde dentro, a modo de fermento » . 3 4 Esto me lleva a proponeros, para vuestra oración y reflexión ulte­ rior, un tema de singular importancia en nuestros días : la vocación y la función propria de los laicos en la Iglesia y en el mundo. De este mismo tema se ocupará el Sínodo de los Obispos en octubre de este año y del que espero mucho fruto, tanto para la edificación de la Iglesia, como para la construcción de la sociedad temporal según el querer de Dios. En presencia de la Imagen coronada de la Virgen del Rosario, el Papa quiere exhortar hoy a todos los laicos de esta Arquidiócesis y de todo el país, a que sean fieles a su vocación cristiana y a su apostolado eclesial específico, de trabajar por la extensión del Reino de Dios en la ciudad temporal. ¡ El Papa confía en los laicos argentinos y espera grandes cosas de todos ellos para gloria de Dios y para el servicio del hombre ! 3. La primera lectura de la liturgia de hoy nos ha acercado a la vida de la Iglesia primitiva según el testimonio de los Hechos de los Após­ toles : « Perseveraban —según hemos oído— en la doctrina de los Após­ toles y en la unión fraterna, en la fracción del pan y en las oraciones » . « Y cuantos creían, estaban unidos y todo lo tenían en común (...) ala­ bando a Dios y gozando de la estima de todo el pueblo )). 5 6 Sobre la base de esta concisa descripción se puede deducir que los miembros de aquella primitiva comunidad cristiana, recién formada 2 Rom 15, 13. 3 Mt 5, 13.14. 4 Lumen gentium, 5 Act 2, 42. 6 Act 2, 44. 47. 31. 223 Acta Ioannis Pauli Pp. II en Jerusalén alrededor de los Apóstoles, llevaban ya una propia vida interior, que era fundamento de su identidad en medio de los hombres, y que se apoyaba sobre la Palabra de Dios contenida en la enseñanza de los Apóstoles, y « en la fracción del pan », esto es, en la Eucaristía, que el Señor ordena realizar « en memoria suya » . Esta vida fue además algo nuevo para el ambiente de Israel. Los cristianos no vivían apartados de sus semejantes, pues <( perseverando » con ellos « frecuentaban diariamente el Templo » . A la vez, daban testimonio de Cristo en ese ambiente : y como su vida era digna —devota e inocente—, eran queridos por todo el pueblo. 7 8 9 Abrazando este estilo de vida, la primera generación de discípulos y confesores de Cristo intentó desde el comienzo ser la sal de la tierra y la luz del mundo, siguiendo la recomendación del Maestro. 4. La lectura de la Carta a los Efesios, por su parte, pone de relieve la importancia fundamental de la vocación cristiana : « Os exhorto —escribe el Apóstol— a comportaros de una manera digna de la vocación que habéis recibido » . 10 Esta « manera digna » está compuesta por las virtudes que hacen a cada uno semejante al modelo, esto es, a Cristo : « con toda humildad, mansedumbre y paciencia, ayudándoos mutuamente con amor » . n Igualmente, ese comportarse « de manera digna » significa <( con­ servar la unidad del Espíritu, mediante el vínculo de la paz » . Los fundamentos de esta unidad son sólidos : (( un sólo bautismo, un sólo Dios y Padre de todos, que está sobre todos, lo penetra todo y está en todos ». La vocación cristiana es —leemos— « una misma esperanza, a la que habéis sido llamados » . Todos los que participan en esta esperanza tienen un solo Espíritu y constituyen un solo cuerpo en Cristo. 12 13 14 Veis, pues, como la Carta a los Efesios tiene presentes a todos los cristianos, a todo el Pueblo de Dios : « laos thou Theou ». De esta expresión griega proviene precisamente el termina « laicos » utilizado en la actualidad. 7 Cf. 1 Cor 11, 24. 8 Act 2, 46. 9 Cf. Act 2, 47. 10 Ef 4, 1. 11 Ef 4, 2. 12 Ef 4, 3. 13 Ef 4, 5-6. 14 Ef 4, 4. Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 224 5. EI Concilio Vaticano II se ocupó también de esta vocación espe­ cífica, a saber, de los cristianos laicos extendidos por todo el orbe para ser sal de la tierra y luz del mundo ; además nos indicó en qué consiste esa vocación y cómo deben comportarse para que su conducta sea (( digna de la vocación cristiana ». La respuesta del Concilio —esto es, todas sus enseñanzas sobre los laicos y su apostolado— se debe entender naturalmente, en continuidad homogénea con las enseñanzas del Evangelio, de los Hechos y de las Cartas de los Apóstoles. Simultáneamente, la respuesta conciliar tiene muy en cuenta la rica y múltiple realidad de la Iglesia en el mundo contemporáneo, de la Iglesia que vive en todos los continentes, en medio de muchos pueblos, lenguas y culturas, permaneciendo al mismo tiempo (( in statu missionis », en estado de misión. Donde quiera que se encuentre, la Iglesia es siempre « misionera » en sentido amplio, y esto determina la dinámica particular de la vocación y del apostolado de los laicos. 6. En efecto, el Concilio Vaticano II afirma que todos los cristianos participan de la única misión de la Iglesia : « la Iglesia ha nacido con el fin de que, por la propagación del Reino de Cristo en toda la tierra, para gloria de Dios Padre, haga a todos los hombres partícipes de la redención salvadora, y por medio de ellos se ordene realmente todo el mundo hacia Cristo. Toda la actividad del Cuerpo Místico ordenada a este fin se llama apostolado, que la Iglesia ejercita mediante todos sus miembros, naturalmente de modos diversos ; la vocación cristiana es, por su mismo naturaleza, vocación al apostolado » . 15 El Concilio señala también el modo específico que tienen los fieles laicos de ejercer su apostolado : « El carácter secular es propio y peculiar de los laicos (...). A los laicos corresponde, por su propria vocación, tratar de obtener el reino de Dios gestionando los asuntos temporales y ordenándolos según Dios » . No hay, por tanto, actividad humana temporal que sea ajena a esa tarea evangelizadora. Así lo afirmó mi venerado predecesor el Papa Pablo V I , en su Exhortación Apostólica Evangelii nuntiandi : « El camino proprio de su actividad evangelizadora es el mundo vasto y complejo de la política, de la vida social, de la economía, y también de la cultura, de las ciencias, de las artes, de la vida internacional, de los medios de comunicación social, 16 15 16 Apostolicam Lumen actuositatem, gentium, 33. 2. 225 Acta Ioannis Pauli Pp. II así como otras realidades abiertas a la evangelización, como el amor, la familia, la educación de los niños y jóvenes, el trabajo profesional, el sufrimiento ... )). Esto no quiere decir, sin embargo, que la transformación del mundo esté confiada o pertenezca exclusivamente a los laicos, quedando para los clérigos, los religiosos y religiosas la edificación interna de la Iglesia. Todo el Cuerpo Místico es definido por el Concilio como « Sacramento universal de salvación » ; por consiguiente, toda la Iglesia tiene la misión de salvar y transformar el mundo en Cristo, por la fuerza del Evangelio. Pero cada uno llevando a cabo la función propia a la que ha sido llamado por Dios : « Como lo proprio del estado laical es vivir en medio del mundo y de los negocios temporales, Dios llama a los seglares a que, con el fervor del espirito cristiano, ejerzan su aposto­ lado en el mundo a manera de fermento )). 17 18 A ese mundo habéis de llevar, queridos laicos, hombres y mujeres, la presencia salvifica de Cristo, el enviado del Padre. En él habéis de ser testigos de la resurrección y de la vida del Señor Jesús, y signos del Dios verdadero. Habéis de ser « heraldos y apóstoles » del Evan­ gelio para el mundo de hoy. No tengáis miedo. El Señor ha querido que vuestra vida se despliegue en medio de las realidades temporales, para que renovéis —con la libertad de los hijos de Dios— esa sociedad de la que formáis parte. 19 20 Como Pastor de la Iglesia universal, hoy, en esta ciudad de Rosario, quiero pediros a todos vosotros, los laicos cristianos argentinos, que asumáis decididamente vuestro apostolado específico e irremplazable : en vuestra vida profesional, familiar y social, en las parroquias, a través de vuestras asociaciones, en particular en la Acción Católica. A ello os invitan además, de manera apremiante, las necesidades de los tiempos recios que vivimos y os impulsa la acción fecunda e incesante del Espíritu Santo. En efecto, tenéis ante vosotros evidentes muestras de difusión del secularismo que pretende invadirlo todo ; a la vez, estáis percibiendo con señales muy claras la creciente hambre de Dios, que siente en sus entrañas el hombre moderno, sobre todo la generación más joven. Desafortunadamente nos siguen azotando los vientos de la vio­ lencia, del terrorismo, de la guerra ; pero, gracias a Dios se va refor17 N. 70. 18 Apostolicam actuositatem, " Cf. Lumen gentium, 38. 20 Cf. 1 Tim 2, 7. 16 - A. A. S. 2. 226 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale zando más y más el ansia universal de paz, como lo ha demostrado el encuentro de oración en Asís, hace pocos meses. En medio de esas rea­ lidades contrastantes, yo os pido con amor y confianza que sigáis siendo fieles a vuestra misión de apóstoles y testigos, partícipes en la única misión evangelizadora de la Iglesia. 7. Entre los cometidos propios del apostolado de los seglares, quiero ahora subrayar algunos que, en general, resultan más apremiantes en la sociedad argentina del presente. Pienso, en primer lugar, en la necesidad de que los cónyuges cris­ tianos vivan plenamente su matrimonio como una participación de la unión fecunda e indisoluble entre Cristo y la Iglesia; sintiéndose res­ ponsables de la educación íntegra, ante todo religiosa y moral, de sus hijos, para que ellos sepan discernir rectamente todo lo noble y bueno que hay en la creación, máxime dentro de sí mismos, distinguiéndolo del consumismo hedonista y del materialismo ateo. Veo también el reto que para el laico cristiano supone el campo de la justicia y de las instituciones ordenadas al bien común. Es en éste donde con frecuencia se toman las decisiones más delicadas, aquellas que afectan a los problemas de la vida, de la sociedad, de la economía ; y, por tanto, de la dignidad y de los derechos del hombre y de la con­ vivencia pacífica en la sociedad. Guiados por las enseñanzas luminosas de la Iglesia, y sin necesidad de seguir una fórmula política unívoca, habéis de esforzaros denodadamente en buscar una solución digna y justa a las diversas situaciones que se plantean en la vida civil de vuestra Nación. Pienso, finalmente, en el campo de la educación y de la cultura. El laico católico, dedicándose seriamente a su tarea de intelectual, de científico, de educador, ha de promover y difundir con todas sus fuerzas una cultura de la verdad y del bien, que pueda contribuir a una cola­ boración fecunda entre la ciencia y la fe. 8. (( ¡ Vosotros sois la sal de la tierra ! ¡ Vosotros sois la luz del mundo ! ». Estas palabras de Cristo quieren señalar con trazos bien precisos la impronta más adecuada de la vocación cristiana en toda época, y dan bien a entender que ningún cristiano puede eximirse de la respon­ sabilidad evangelizadora, y que cada uno ha de ser consciente del compromiso personal con Cristo contraído en el Bautismo. Queridos hermanos y hermanas : para no perder el « sabor » de la Acta Ioannis Pauli Pp. II 227 sal salvifica, tenéis que estar profundamente impregnados de la verdad del Evangelio de Cristo y reforzados interiormente con la potencia de su gracia. La sal, a la que se refiere la metáfora evangélica, sirve también para preservar de la corrupción los alimentos. De esta manera, voso­ tros, laicos cristianos, os libraréis de la descomposición corruptora de los influjos mundanos, contrarios al Evangelio y a la vida en Cristo ; de lo que descompone las energías salvíficas de una vida cristiana ple­ namente asumida. No podéis « haceros semejantes a este mundo » bajo el influjo del secularismo, esto es, de un modo de vida en el que se deja de lado la ordenación del mundo a Dios. Eso no significa odiar o despreciar el mundo, sino al contrario, amar verdaderamente a este mundo, al hombre, a todos los hombres. ¡ El amor se demuestra en el hecho de difundir el verdadero bien, con el fin de transformar el mundo según el espíritu salvifico del Evangelio y preparar su plena realización en el Reino futuro ! No sois llamados para vivir en la segregación, en el aislamiento. Sois padres y madres de familia, trabajadores, intelectuales, profesio­ nales o estudiantes como todos. La llamada de Dios no mira al aparta­ miento, sino a que seáis luz y sal allí mismo donde os encontráis. Cristo quiere que seáis « luz del mundo » ; y, por tanto, estáis colo­ cados como « una ciudad situada en la cima de una montaña », ya que « no se enciende una lámpara para esconderla, sino que se la pone en el candelero para que ilumine ... ». 21 Vuestra tarea es la « renovación de la realidad humana » —reno­ vación múltiple y variada— en el espíritu del Evangelio y en la pers­ pectiva del Reino de Dios, procurando también que todas las realida­ des de la tierra se configuren de acuerdo con el valor propio, que Dios les ha dado. Es éste el amplio horizonte al que debe llegar toda la obra de la redención de Cristo ; y vosotros, los laicos, os insertáis operativamente en ella ofreciendo a Dios vuestro trabajo diario. 22 2 3 24 Para iluminar a todos los hombres, habéis de ser testigos de la Verdad y para ello adquirir una honda formación religiosa, que os lleve a conocer cada vez mejor la doctrina de Cristo transmitida por la Iglesia. 21 Mt 5, 14-15. 22 Cf. Apostolicam 23 Cf. Ibid., actuositatem, 24 Cf. Gaudium et spes, 67. 5. 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 228 Tened siempre presente que vuestro testimonio sería ineficaz —la sal perdería su sabor— si los demas no vieran en vosotros las obras propias de un cristiano. Porque es sobre todo vuestra conducta diaria la que debe iluminar a los damas. Os lo dice Cristo mismo : « Así debe brillar ante los ojos de los hombres la luz que hay en vosotros, a fin de que ellos vean las buenas obras que vosotros hacéis y glorifiquen al Padre que está en los cielos y). El Concilio Vaticano II se inspiró en este texto evangélico al describir la eficacia sobrenatural «del apostolado de los laicos. 25 26 9. Todos nosotros estamos dispuestos ahora a perseverar en la enseñanza de los Apóstoles, en la fracción del pan y en la oración. De esta manera, vamos a poner sobre el altar, aquí en tierra argentina, todo lo que forma parte de vuestra vocación humana y cristiana : ((¡Venid, cantemos con júbilo al Señor, aclamemos a la Roca que nos salva ! » . 27 Se repite una vez más el misterio eucaristico del Cenáculo. Cristo, que en la víspera de su Pasión realizó la transubstanciación del pan y del vino en el Cuerpo y en la Sangre de su sacrificio redentor, — acepte de vuestras manos, en este pan y vino, todas las inquie­ tudes y aspiraciones que acompañan a diario vuestra vocación cristiana y la misión del Pueblo de Dios en tierra argentina; —• siga imprimiendo en todo vuestro apostolado el sello de la Divina Eucaristía, mediante la cual entramos con él en el eterno Reino de la Verdad y de la justicia, del amor y de la paz, como Pueblo unido con la misma unidad del Padre, del Hijo y del Espíritu Santo. Nos ayude siempre la protección maternal de María Santísima, Virgen del Rosario, la primera seguidora de Jesús, modelo perfecto de los laicos que viven, en lo cotidiano de la historia, su vocación de santidad y su misión de apóstoles y testigos del Señor Resucitado. Así sea. 25 Mt 5, 16. Apostolicam 26 Cf. 27 Sal 94 [95], 6. actuositatem, 6. Congregatio pro ACTA Episcopis 229 CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. I I , per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die Ìli Ianuarii W8H. — Cathedrali Ecclesiae Lexingtonensi, noviter erectae, Exc.mum P. D. Iacobum Kendrick Williams, hactenus Epi­ scopum tit. Catulensem. die 20 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Balianensi Exc.mum P. D. Carolum Prada Sanmiguel, e clero archidioecesis Bucaramanguensis, directorem Commissionis pro Seminariis et Vocationibus pro­ movendis Conferentiae episcopalis Columbianae, quem constituit Auxi­ liarem archidioecesis Medellensis. die 21 Ianuarii. — Praelaturae territoriali Tibuensi R. D. Horatium Olave Velandia, Vicarium episcopalem pro actione pastorali fovenda in eadem praelatura. — Archiepiscopali Ecclesiae Materanensi-Montis Pelusii Exc.mum P. D. Ennium Appignanesi, hactenus Archiepiscopum titularem Loriensem, in Urbe vices Gerentem. — Titulari episcopali Ecclesiae Ti gi en si, R. D. Franciscum Xave­ rium Di Lorenzo, e clero archidioecesis Philadelphiensis Latinorum, rectorem Seminarii maioris Sancto Carolo dicati eiusdem archidioe­ cesis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. 1). Iacobi Clifford Timlin, Episcopi Scrantonensis. die ¿5 Ianuarii, — Cathedrali Ecclesiae Tursiensi-Lacunerulonensi R. D. Rochum Talucci, e clero dioecesis Melphiensis-Rapollensis-Venusinae presbyterum. 230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale die 28 Ianuarii. — Cathedrali Ecclesiae Birminghamiensi in Ala­ bama, R. D. Raimundum Iacobum Roland, Vicarium generalem et Cancellarium archidioecesis Vashingtonensis. die 3 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Octabiensi, R. D. Paulum S. Loverde, e clero dioecesis Norvicensis, Delegatum episco­ palem pro clericis eiusdem dioecesis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ioannis Francisci Whealon, Archiepiscopi Hartfortiensis. die 4 Februarii. — Coadiutorem Antequerensem Exc.mum P. I). Hectorem González Martínez, hactenus Episcopum Campecorensem. die 8 Februarii. — Metropolitana« Ecclesiae Portus Montt Exc.mum P. D. Savinum Bernardum M. Cazzaro Bertollo, O. S. M., hactenus Episcopum titularem Pyrgensem et Vicarium Apostolicum Aysenensem. die 11 Februarii. — Metropolitanae Ecclesiae Philadelphiensi Lati­ norum, Exc.mum P. D. Antonium J. Bevilacqua, hactenus Episcopum Pittsburgen sem. die 12 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Pittsburgensi, Exc.mum P. D. Donaldum W. Wuerl, hactenus Episcopum tit. Rosamarkensem. — Cathedrali Ecclesiae Sancti Ioannis a Lacubus Exc.mum P. D. Iosephum Trinitatem Sepúlveda Ruiz-Velasco, hactenus Episcopum Tuxtlensem. — Cathedrali Ecclesiae Linarinae R. D. Raimundum Calderón Pa­ tres, e clero archidioecesis Monterreyensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Catulensi, R. D. Ioannem Robertum Gorman, e clero archidioecesis Chicagiensis, Moderatorem Officii Rei Pastorali provehendae ad paroecias quod attinet, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Iosephi Ludovici S. R. E. Cardinalis Ber­ nardin, Archiepiscopi Chicagiensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Plestiensi, R. D. Thaddaeum Iose­ phum Jakubowski, e clero archidioecesis Chicagiensis, curionem pa­ roeciae Sancti Roberti Bellarmino in urbe Chicagia, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Iosephi Ludovici S. R. E. Cardinalis Ber­ nardin, Archiepiscopi Chicagiensis. die 13 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Coelianensi R. D. Ioannem Abelardum Mata Guevara, Societatis S. Francisci Salesii sodalem, Sacrarum Litterarum magistrum in Instituto theologico gua- Congregatio pro Gentium Evangelizatione 231 timalensi eiusdem Societatis, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Michaelis S. R. E. Cardinalis Obando Bravo, Archiepiscopi Managuensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Maturbensi R. D. Leopold um Iose­ phum Brenes Solorzano, Vicarium episcopalem et curionem paroeciae (( Sancti Pii X » in urbe Managua, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Michaelis S. R. E. Cardinalis Obando Bravo, Archiepiscopi Managuensis. CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE PROVISIO ECCLESIARUM Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Congre­ gatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, sin­ gulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare. Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit : die 18 Novembris 1987. — Metropolitanae Ecclesiae Mvanzaënsi noviter in Nigeria erectae, Exc.mum P. D. Antonium Mayala, hactenus Episcopum Musomensem. die 30 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Bhagalpurensi Exc.mum P. D. Georgium Victorem Saupin, hucusque Episcopum Daltonganiensem. — Cathedrali Ecclesiae Samarindaënsi R. P. Michaelem Cornelium Coomans, Congregationis Missionariorum a S. Familia sodalem eius­ demque dioecesis Administratorem Apostolicum. die 10 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Lueboënsi R. D. Emericum Kabongo Kanundowi, e Clero archidioecesano Kanangano, Nun- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 232 Officiale tiaturae Apostolicae Consiliarium, Praelatum honorarium Sanctitatis Suae, archiepiscopali vero dignitate ornatum ad personam. die 15 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Eliocrocensi R. P. Hectorem Iulium López Hurtado, Societatis S. Francisci Salesii soda­ lem, Philosophiae Seminarii Salesiani in Bogotensi civitate directorem, quem constituit Ariariensis nuper erecti Vicariatus Apostolici in Co­ lumbia Apostolicum Vicarium. die 18 Ianuarii 1988. — Metropolitanae Ecclesiae Ugiungpandanganae R. P. Franciscum van Roessei, Immaculati Cordis Mariae Congre­ gationis sodalem, hucusque Apostolicum eiusdem archidioeceseos Admi­ nistratorem. — Cathedrali Ecclesiae Tangaensi R. I). Telesphorum Mkude, dioe­ cesis Morogoroènsis Vicarium generalem. — Cathedrali Ecclesiae Khammamensi, noviter in India erectae, Exc.mum P. D. Iosephum Rajappa, hactenus Episcopum Kurnoolensem. — Titulari episcopali Ecclesiae Caprensi R. D. Camillum Archibong Etokudoh, e clero dioecesis de Ikot Ekpene, a secretis Aposto­ licae Nuntiaturae de Costa Rica, quem deputavit Auxiliarem E.mi ac Rev.mi P. D. Dominici Ignatii S. R. E. Cardinalis Ekandem, Episcopi eiusdem dioeceseos de Ikot Ekpene. — Titulari episcopali Ecclesiae Mustitanae R. P. Franciscum Joäo Silota, Missionariorum Africae Societatis sodalem, dioecesis in Tanzania Mbeyaënsis curionem, quem deputavit Auxiliarem Archie­ piscopi Beirensis. die 30 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Decorianensi R. P. Maximilianum Takuira Matthaeum Marin, Societatis Mariae, eiusdem Societatis domus in Pakipaki superiorem necnon Pastoralis Centri Palmerstonaquilonianae dioecesis directorem, quem constituit Auxi­ liarem Exc.mi Episcopi Hamiltonensis in Nova Zelandia. — Titulari episcopali Ecclesiae Arensi in Numidia R. D. Ioannem Gabriel, Seminarii maioris nationalis Rangunensis rectorem, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi Ordinarii Basseinensis. Congregatio pro Causis Sanctorum 233 NOMINATIONES Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangeliza­ tione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit : die 8 Ianuarii /,988. — Exc.mum P. U. Martinum Luluga, Epi­ scopum titulo Aquensem in Dacia, Administratorem Apostolicum dioecesis Quluensis. die 15 Ianuarii. — R. P. Martinum Happe, Societatis Missiona­ riorum Africae, Regionalisque Superioris adiutorem, Administratorem Apostolicum « sede plena et ad nutum Sanctae Sedis » dioecesis Moptiensis. Peculiari dato decreto a Congregatione pro Gentium Evangeliza­ tione seu de Propaganda Fide, Apostolicis sub anulo Piscatoris Lit­ teris renuntiatus est : die 6 Februarii. — Exc.mus P. D. Ambrosius B. De Paoli, Archie­ piscopus titulo Larensis, Pro-Nuntius Apostolicus in Lesotho atque Apostolicus Delegatus in Africa Australi. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I MONACEN, ET FRISINGEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Gasparis Stanggassinger, Sacerdotis professi Congregationis Ss. Redemptoris (1871-1899). SUPER DUBIO An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilem Gasparem Stanggassinger, sacerdotem professum Con­ gregationis Ss.mi Redemptoris, natum die 12 Ianuarii anno 1871, 234 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Berchtesgadi in Bavaria Superiore, et vita functum die 26 Septembris a. 1899, heroicas exercuisse virtutes tum théologales tum cardinales eisque adnexas, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, servatis de iure servandis, die 16 Ianuarii a. 1986 declaravit. Ut autem eidem venerabili Dei famulo Beatorum Caelitum ho­ nores legitime decernerentur, causae actores illico miram, quae fere­ batur, sanationem, per eiusdem intercessionem a Deo patratam, Apo­ stolicae Sedi ad cognoscendum obtulerunt. Maria Kleeberg enim, in religione soror Theophila, Instituti Ss.mi Salvatoris, undequinquaginta annos nata, infausta prorsus edita a medicis prognosi quoad vitam, invocato nomine et auxilio vene­ rabilis Gasparis Stanggassinger, die 8 mensis Aprilis anno 1935, ab ulcere stomachi in sede pilorica, implicato probabili perforatone cooperta, in instanti, perfecte ac definitive convaluit. Super huiusmodi asserta mira sanatione instructi sunt, apud Cu­ riam archiepiscopalem Monacen, et Frisingen., Processus ordinaria potestate (a. 1936) et Processus apostolica auctoritate (aa. 1961-1964), quorum iuridica forma et validitas agnita est, die 16 Ianuarii a. 1970, ab hac Congregatione pro Causis Sanctorum. Praehabitis postea votis ex officio requisitis duorum in medica arte peritorum, de sanatione sororis Theophilae, die 7 mensis Ianuarii a. 1987, Consilium Medicum huius Congregationis pro sua competentia examen instituit, fausto quidem exitu circa praeternaturalem eiusmodi sanationis indolem. Porro haec pro Causis Sanctorum Congregatio super eadem mira sanatione, iuris ordine servato, disceptavit, et quidem primum, die 16 mensis Iunii anni 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theo­ logorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Promotore Ge­ nerale Fidei ; et deinde, die 20 mensis Octobris hoc eodem anno, in Congregatione Ordinaria, ad Vaticanum coadunata, ponente Exc.mo ac Rev.mo Domino Ambrosio Marchioni, Archiepiscopo titulari Severianensi. Et in utroque coetu, posito dubio num constaret de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur omnes, qui aderant, affirmativum protulerunt responsum. Quibus de rebus omnibus certior factus per subscriptum Cardi­ nalem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Con­ gregationis excipiens rataque habens, mandavit ut super praedicta mira sanatione Decretum rite appararetur. Congregatio pro Causis Sanctorum 235 Quod cum esset factum, Beatissimus Pater ad se accivit hodierno die infrascriptum Cardinalem Praefectum et praefatum Causae Po­ nentem meque Antistitem a Secretis Congregationis ceterosque de more convocandos, eisque astantibus, edixit : Constare de miraculo, Ven. Servo Dei Gaspare Stanggassinger intercessore, a Deo patrato, videlicet de instantánea, perfecta atque constanti sanatione sororis Theophilae (in saeculo Mariae Kleeberg) ab ulcero gastrico, implicato a probabili perforatione cooperta. Voluit insuper Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 11 mensis Decembris Anno Mariali 1987. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. & S. 83 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis II M O N T E R E Y E N . IN C A L I F O R N I A Canonizationis Ven. Servi Dei Iuniperi Serra, Sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum (1713-1784). SUPER DUBIO An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilis Servus Dei Iuniperus Serra ortum duxit Petrae, in In­ sula Baleari Maiori, die 24 mensis Novembris anno 1713. Ad christia­ nam perfectionem pervenire cupiens, Ordinis Fratrum Minorum habi­ tum anno 1730 induit. Theologica doctrina et pietate nobilis et cla­ rus, exoptans Evangelium Christi gentibus Americae praedicare, ex patria anno 1749 exivit et per triginta quinque solidos annos operam missionalem exercuit ibique nomen Apostoli Californiae sibi conciliavit. Sanctitatis fama circumdatus, vita est functus in urbe Monterey in California die 28 mensis Augusti anni 1784. Eumdem christianas coluisse virtutes heroum in modum Ioannes Paulus II die 11 Decem­ bris a. 1987 declaravit. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 236 Officiale Ad honores autem Beatorum Caelitum eidem Venerabili legitime decernendos, causae actores sanationem obtulerunt Apostolicae Sedi ad cognoscendum, sororis Bonifatiae Dyrda, religiosae Ordinis S. Francisci Dominae Nostrae a Perpetuo Succursu, magistrae qua­ draginta et quattuor annos natae. Ipsa enim, gravi connectivitide polymiositica affecta, cum prognosi infausta quoad valetudinem, immo probabilius et quoad vitam, cum nullum efficax medicae artis reme­ dium adesset, invocatum est caeleste auxilium venerabilis Iuniperi Serra ; necque incassum, nam postremo novendialium precum die, idest 15 mensis Aprilis anni 1960, soror Bonifatia repente et definitive convaluit, in valetudinario De Paul urbis Sancti Ludovici in Foederatis Americae Septemtrionalis Civitatibus. Hac super asserta mira sanatione instructus est, anno 1985, apud Curiam archiepiscopalem Sancti Ludovici Processus Cognitionalis ad­ dito quoque Processu suppletivo in aedibus ipsius Congregationis pro Causis Sanctorum anno 1986 adornato ; de earundem autem inquisi­ tionem forma et vi iuridica decretum exiit die 20 mensis Decembris anno 1986. Exinde agi coepta est apud eandem Congregationem pro Causis Sanctorum disceptatio iure praescripta de eadem sanatione, et quidem primum, die 8 Iulii a. 1987, in sessione Consilii Medici ipsius Congre­ gationis, exitu affirmativo, contigisse videlicet eandem sanationem praeter naturae artisque medicae leges. Postmodum igitur, die 23 Iulii eodem anno, secutum est examen seu discussio in Congressu Pecu­ liari Consultorum Theologorum, moderante Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; et demum, calendis Decembribus eodem anno, in Vaticanis aedibus, in Congregatione Ordinaria, ponente Em.mo Cardinali Iosepho Caprio. Et in utroque coetu, sive Consul­ torum sive Cardinalium, posito dubio utrum constaret de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur, suffragia praeternaturalem sana­ tionis indolem fuere affirmantia. Certior deinde factus de hisce omnibus rebus, referente subscripto Cardinali Praefecto, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Con­ gregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut De­ cretum super praedicta mira sanatione rite conscriberetur praecepit. Quod cum esset factum, accitis ad Se hodierna die Cardinalibus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Se­ cretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astanti- Congregatio pro Causis Sanctorum 237 bus, Beatissimus Pater edixit : Constare de miraculo a Deo, intercessore Venerabili Servo Dei Iunipero Serra, patrato, videlicet de valde rapida, perfecta et gravi connectivitide constanti sanatione Sororis Bonifatiae Dyrda a polymiostica. Quod Decretum in vulgus edi inque acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 11 Decembris Anno Mariali 1987. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. & Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis 238 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM R O M A N A E C U R I A E Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Venerdì, 22 Gennaio 1988, S. E. la Sig. MIGNONNETTE PATRICIA DURRANT, Ambasciatore di Giamaica presso la Santa Sede. Ha, altresì, ricevuto in Udienza : Giovedì, 14 Gennaio 1988, S. E. il Signor GIOVANNI GORIA, Presidente del Consiglio dei Ministri della Repubblica Italiana. Venerdì, 22 Gennaio 1988, S. E. il Signor JULIO LONDOÑO, Ministro per gli Affari Esteri di Colombia. Giovedì, 28 Gennaio 1988, S. E. il Signor G. J . M. BRAKS, Ministro dell'Agricoltura dei Paesi Bassi. Venerdì, 29 Gennaio 1988, il Signor DANIEL ORTEGA SAAVEDRA, Presidente della Repubblica del Nicaragua. Sabato, 3 0 Gennaio 1988, S. E. il Signor BRANKO MIKULIC, Presidente del Consiglio Esecutivo Federale della Repubblica Socialista Federativa di Iugoslavia. Lunedì, I o Febbraio 1988, Sua Maestà il Re HUSSEIN I, Sovrano del Regno Hascemita di Giordania. Lunedì, I Febbraio 1988, S. E. il Signor CARLOS LÓPEZ CONo TRERAS, Ministro degli Affari Esteri di Honduras. Martedì, 2 Febbraio 1988, S. E. il Signor MOBUTU SESE SEKO, Presidente della Repubblica dello Zaire. Venerdì, 5 Febbraio 1988, S. E. il Signor MOHAMED HOSNI MUBARAK, Presidente della Repubblica Araba d'Egitto. Venerdì, 12 Febbraio 1988, S. E. il Signor E. FENECH ADAMI, Primo Ministro di Malta. Venerdì, 12 Febbraio 1988, il Signor EDWIN MÉESE, Ministro della Giustizia degli Stati Uniti d'America. Diarium Romanae Curiae 239 Giovedì, 4 Febbraio 1988, si è tenuta, alla presenza del Santo Padre una riunione degli E.mi Signori Cardinali Capi dei Dicasteri della Curia Romana. Lunedì, 8 Febbraio 1988, si è riunita nel Palazzo Apostolico Vati­ cano, alla presenza del Santo Padre, la Congregazione per le Cause dei Santi. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Breve Apostolico il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 6 febbraio 1988. S. E. mons. Ambrose B. De Paoli, Arcivescovo tit. di La­ res, Delegato Apostolico in Africa Meridionale e Pro-Nunzio Apostolico in Lesotho. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 13 gennaio 1988. I coniugi : Danilo e Annamaria Zanzucchi ; Frans e Ineke Verkaart; Mike e Rita Marker; Jorge e Maria Mazzinghi ; Igar e Maria Fehr ; Lengelo Muyangandu e Ngangula Kalama, Membri del Pontificio Consiglio per la Famiglia. » » » I coniugi: Virgil C. e Ann Dechant; Bernard e Huguette Fortin ; Norbert e Renate Martin ; Jean Marie e Anouk Meyer; Ron e Mavis Piróla; Andrzej e Wanda Póltawski ; Elias e Feling Porsuelo ; Pablo e Patricia Stiefken, Membri del Pontificio Consiglio per la Famiglia « in aliud quinquennium ». 14 » » » » » lo » » I Signori : Augusto Fantozzi ; Giuseppe Mirabelli ; Gian­ carlo Perone; Alberto Quadrio-Curzio; Fran­ cesco Silvano, Consultori dello Stato della Città del Vaticano. Il sig. Carlo Snider, Consultore onorario dello Stato della Città del Vaticano. Il sig. Raphael Chainarong Monthienvichienchai, Presi­ dente dell'UNDA, Membro della Pontificia Commissione per le Comunicazioni Sociali. 16 26 » » » » P. Anastasio Disch, O.F.M. Cap., Consultore della Congregazione per le Cause dei Santi. Il sig. Enrico Serafini, Segretario e Cancelliere della Camera Apostolica. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 240 Officiale 3 febbraio 1988. Mons. Wilhelm Imkamp, Consultore delia Congregazione 10 » » per le Cause dei Santi « in aliud quinquennium ». L'E.mo signor Cardinale Bernardin Gantin, Membro della Congregazione per la Dottrina della Fede « in aliud quinquennium ». NECROLOGIO 11 gennaio 1988. Mons. Marc Lallier, Arcivescovo emerito di Besançon (Francia). 21 » » Mons. Pierre Marie Pham Ngoc Chi, Vescovo di Dà Naug ( Vietnam). » 30 3 febbraio » 4 5 13 » » » Mons. Edoardo Jetté, Vescovo titolare di Tabe. Mons. Richard Field, Vescovo emerito di Ondo (Nigeria). Mons. Bogdan Marian Wincenty Sikorski, Vescovo di Plock (Polonia). Mons. Frederic Donaghy, vescovo emerito di Wuchow {Cina). » Mons. Robert Frossard, Vescovo titolare di Tingaría. An. et vol. LXXX N. 3 4 Martii 1988 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Gttà del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI EPISTULA APOSTOLICA Ad universos Ecclesiae Catholicae Episcopos duodecimo expleto saeculo a Concilio Nicaeno II celebrato. Venerabiles Fratres, salutem et Apostolicam Benedictionem. expletum a Concilio Nicaeno II peracto argumentum fuit plurium et ecclesialium et academi­ carum celebrationum, quarum haec quoque Apostolica Sedes participem se esse voluit atque consortem. Litteris Encyclicis a Sua Sanctitate Patriarcha Constantinopolitano Sacraque simul Synodo editis idem est rite commemoratus eventus : quod coeptum praestantiam theologicam extulit necnon oecumeni­ cam significationem illius septimi Concilii, quod ultimum agnoscitur et ab Ecclesia Catholica et ab Ecclesia Orthodoxa. Ipsa etiam doctrina, in eodem Concilio definita, attinens ad legitimam in Ecclesia imaginum venerationem, peculiarem meretur considerationem non propter solas fructuum suorum spirituales divitias, verum etiam propter postulata, quae toti campo artis sacrae affert. 1. DUODECIMUM SAECULUM 1 2 Praesertim testimonio Epistulae die VIII mensis Octobris anno MCMXXXXVII redditae a Cardinali Secretario Status ad Praesidem Societatis Internationalis Historiae Conciliorum investigandae pro Symposio Constantinopolitano (cfr. L'Osservatore Romano, 12-13 Oct. 1987). 1 'Em rrj isoor¡ êjiereiq) amò rfjç ovyxXrjoecoç rf¡c èv Nixaiq. âyiaç £' obeovfievtxfjç Svvoôov (787-1987), Phanar,*14 Septembris 1987. 2 17 - A. A. S. 242 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale At pondus ipsum, quod Concilium Nicaenum II argumento traditionis assignavit, immo potius traditionis non scriptae, prae se fert catholicis nobis perinde ac fratribus nostris ortho­ doxis vehemens quidem invitamentum ut rursus iter tradi­ tionis Ecclesiae non divisae coniunctim percurramus, cuius lumine affulgente discrepantiae iterum inspiciamus, quas tot inter nos seiunctionis saecula auxerunt ut, quemadmodum est Iesus Patrem precatus (Io 17, 11. 20-21), plena denuo repe­ riatur in unitate visibili communio. I 2. Concilii Nicaeni II moderator, Patriarcha Constantino­ politanus Sanctus Tarasius, Cum rationem Pontifici Romano Hadriano I redderet de Concilii ipsius processu, scripsit: « Cum omnes sedissemus, caput fecimus Christum. Iacebat enim in sancta sede evangelium sanctum, contestans omnibus nobis sacratis viris qui conveneramus : "Iudicium iustum iudicate" ». Quod autem Christus iis elatus ipse est velut con­ ciliaris congressionis praeses, utpote quae in eius nomine eiusque simul auctoritate colligentur, documentum eloquens sane fuit unde Ecclesiae unitatem effici haud posse nisi ex oboeditione unico illius Domino affirmaretur. 3 3. Ab imperatoribus, qui Concilium convocaverant, Irene et Constantino V I , decessor Noster Hadrianus I est invitatus « tamquam verus primus sacerdos et is qui in loco et sede sancti et superlaudabilis apostoli Petri praesidet ». Fecit tamen ut suam illic gereret personam Archipresbyter Ecclesiae Romanae atque Hegumenus coenobii Graeci Sancti Sabae Romae. Ut vero universalis Ecclesiae partes legatique inter­ essent, oportuit etiam Patriarchas astare orientales. Quoniam vero regiones illorum iam dominatui subiacebant Mahometanorum, Patriarchae Alexandriae et Antiochiae litteras com­ munes ad Tarasium miserunt ac Patriarcha Hierosolymita4 5 J. D. MANSI, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio (=MANSI) XII, 460C-D. MANSI XII, 985C. Cfr. MANSI XII, 1008. 1085 et Monumenta Germaniae Historica {=MOH), Epistulae V (Epistulae Karolini Aevi, t. 3), pp. 29. 30-33. 3 4 s 243 Acta Ioannis Pauli Pp. II nus epistulam synodalem, quae omnes sunt in Concilio recitatae. Probatum tum erat oecumenici Concilii decreta nihil vali­ tura nisi Episcopus Romanus ad ea contulisset operam suam adiutricem ac Patriarchae orientales suam déclarassent con­ sensionem. Hac in agendi ratione partes Ecclesiae Romanae agnitae sunt prorsus necessariae. Sic Concilium Nicaenum II Ioannis diaconi explicationem approbavit, ex qua conventus iconoclastarum anno septingentésimo quinquagesimo quarto Hieriae actus nullo modo fuerat legitimus : « non habuit enim adiutorem illius temporis Romanorum Papam, vel eos qui circa ipsum sunt sacerdotes, nec etiam per vicarios eius, neque per encyclicam epistolam, quemadmodum lex dictat conciliorum » similiterque « nec consentientes sibi Patriarchas orientis, Alexandriae scilicet, Antiochiae, ac sanctae civitatis, vel comministros et summos sacerdotes, qui cum ipsis exi­ stunt». Ceterum Nicaeni Patres declaraverunt se «sequi, su­ scipere et admittere » epistulam ab Hadriano ipso ad impera­ tores missam, necnon epistulam ad Patriarcham datam. La­ tine nimirum eae praelectae sunt itemque sua in Graeca inter­ pretatione omnesque rogati sunt astantes ut suum singillatim adicerent assensum. 6 7 8 9 10 11 4. Concilium porro in persona ipsa legatorum Papae consalutavit membra « sanctissimae Romae Ecclesiae scilicet apostoli Petri » necnon « apostolicae cathedrae », propriam sibi faciens locutionem Romanae Ecclesiae. Tum etiam Tarasius Patriarcha ad Nostrum scribens decessorem Concilii no­ mine, in eo cernit Petri divini apostoli successorem, « cuius cathedram sortita est fraterna sanctitas vestra » et « summo sacerdotio decorata sanctitas vestra, iure ac secundum Dei 12 13 14 Cfr. M A N S I X I I , 1128-1136 et 1136-1145. Ita sacerdos Ioannes Patriarcharum orientalium legatus, X I I I , 3A. 6 7 8 Cfr. MANSI XII, M A N S I X I I , 989A et 1133. M A N S I X I I I , 207E-210A. MANSI XII, 1085C. Cfr. MANSI XII, 1085-1112. M A N S I X I I , 993A. 1041D. 1113B; X I I I , 158B. 203B. 366A. MANSI XII, 1085C. Cfr. Epistula Hadriani Primi ad Carolum Magnum, i n : (Epistulae Merowingici et Karolini Aevi, t. I), p. 587, 5. 9 10 11 12 13 14 MGH, Epistulae III Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 244 Officiale voluntatem sacrum hierarchicum gubernans ordinem opinatissimam habet gloriam». Maximi momenti Concilii eventuum ille fuisse videtur, cum hoc sententiam suam enuntiaret pro cultus imaginum restauratane, ubi videlicet consilium una voce accepit lega­ torum Romanorum ut in mediam ipsam sessionem proferri iuberetur venerabilis imago, cui Patres ipsi possent suam testari pietatem suamque venerationem. Postremum Concilium oecumenicum tum ab Ecclesia catholica tum ab orthodoxa Ecclesia agnitum permanet veluti exemplum mirabile « sociatae operae » seu « synergiae » inter Romanam sedem atque coetum aliquem conciliarem. Locum enim obtinet suum intra prospectum ipsum ecclesiologiae patristicae communionis, quae in traditione innititur, sicut Concilium oecumenicum Vaticanum II merito illustravit. 15 16 II 5. Concilium Nicaenum II sollemniter quidem declaravit « traditionem ecclesiasticam sive scriptam, sive non scrip­ tam », ut normam moderatricem simul fidei simul disciplinae Ecclesiae. Confirmant scilicet Patres servare se velle « omnes ecclesiasticas sive scripto, sive sine scripto sancitas ... tradi­ tiones illibate: quarum una est etiam imaginalis picturae for­ matio, quae historiae evangelicae praedicationis concinit ». Adversus motum enim iconoclastarum, qui et ipse provocavit ad Sacram Scripturam ac Patrum Traditionem, praesertim in pseudosynodo anni septingentesimi quinquagesimi quarti Hieriae celebrata, Concilium Nicaenum II constituit legitimum ius et institutum venerationis imaginum secundum « divinitus inspiratum sanctorum patrum nostrorum magisterium, et catholicae traditionem Ecclesiae ». Patres Concilii Nicaeni II « traditionem Ecclesiae » com­ plexi sunt ut traditionem sex priorum Conciliorum oecume17 18 19 1 5 MANSI X I I I , 16 Cfr. 17 18 19 MANSI 464B-C. XIII, 199. Cfr. Quartum anathema, in: M A N S I X I I I , 399C. Horos, in: MANSI X I I I , 378B-C. Ibid., 378C. Acta Ioannis Pauli Pp. II 245 nicorum necnon orthodoxorum Patrum, quorum doctrina in Ecclesia communiter est accepta. Definivit nominatim p a r a d o s i n ita veritatem fidei essentialem, secundum quam chri­ stianus nuntius est « traditio ». Quatenus autem Ecclesia et temporibus progressa est et locis, eatenus intellectus eius de traditione, cuius nuntiatrix est, progressionis etiam aetates est emensa, cuius investigatio cursum designat plane neces­ sarium colloquio oecumenico omnique theologicae inquisitioni. 6. Iam Sanctus Paulus ipse nos docet p a r a d o s i n pro prima christianorum generatione nuntiationem esse eventus Christi eiusque praesentis significationis, qui salutem nempe Spiritus Sancti virtute operetur (cfr. i Cor 15, 3-8; 11, 2). Verborum porro factorumque Domini in quattuor evangeliis est recepta; non autem inibi est traditio tota expleta (cfr. Lc 1, 1; Io 20, 30; 21, 25). Quae quidem primigenia traditio nuncupatur « aposto­ lica » (cfr. 2 T h e s s 2, 14-15; I d s 17; 2 P e 3, 2). Respicit illa non solum «depositum sanae doctrinae» (cfr. 2 Tim 1, 6. 12; Tit 1, 9), verum regulas morum quoque et vitae communitariae normas (cfr. 1 T h e s s 4, 1-7; 1 C o r 4, 17; 7, 17; 11, 16; 14, 33). Ecclesia Sacras Litteras perscrutatur lumine praefulgente « regulae fidei », id est illius fidei viventis, quae fidelis erga Apostolorum magisterium persistit. Quod vero credidit semper atque observavit Ecclesia, ab eo merito quidem existimatur «apostolica traditio». Sanctus Augustinus postmodum dixit: « quod universa tenet Ecclesia nec conciliis institutum sed semper retentum est, non nisi auctoritate apostolica traditum rectissime creditur ». Revera sententiae a Patribus conceptae prolataeque inter maximas saeculi quarti et quinti disceptationes thologicas, tum auctoritas etiam usque crescens instituti synodalis sin­ gularum regionum aut Ecclesiae universae paulatim illam tra­ ditionem converterunt in « traditionem Patrum » vel « eccle­ siasticam traditionem », quae cohaerens enodatio traditionis 20 21 Cfr. Irenaei, Adversus Haereses I, 10, 1; I, 22, 1; i n : Sources Chrétiennes (=SCh) 264, pp. 154-158 ; 308-310; Tertulliani, De praescriptione 13, 16; in: Corpus Christianorum, series Latina (CChL), I, pp. 197-198; Origenis, Peri Archon, Praef. 4. 10, in: SCh 252, pp. 80-89. De Baptismo IV, 24, 31; i n : Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum (=CSEL) 51, p. 259. 20 21 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 246 Officiale apostolicae habetur. Sic Sanctus Basilius Magnus ad doctrinas decurrit, « tum eas quae nobis de illo a Scripturis collectae sunt, tum eas quas patrum traditione non scriptas accepi­ mus n , ut suam confirmaret theologiam trinitariam; qua in re duplicem effert doctrinae ecclesiasticae originem : « alia quidem habemus e doctrina scripto prodita; alia vero nobis in mysterio tradita recepimus ex traditione apostolorum n. 2 2 23 Concilium ipsum Nicaenum II in medium opportune Sanctum Basilium profert, quod attinet ad theologiam imagi­ num, provocatque simul ad magnorum doctorum auctoritatem othodoxorum, quales sunt S. Ioannes Chrysostomus, S. Grego­ rius Nyssenus, S. Cyrillus Alexandrinus, S. Gregorius Nazian­ zenus. Pondus, ad fidem quod spectat, « traditionum non scrip­ tarum », quae scilicet Sacris non continentur Litteris, S. Ioan­ nes Damascenus praedicavit, cum est hortatus : « Si quis vobis evangelizaverit, praeter id quod Ecclesia sancta catholica, a sanctis Apostolis, Patribus et conciliis accepit, et ad hunc usque diem servavit, aures ne praebueritis » . 24 s 7. Propius vero ad nos Concilium Vaticanum II plenam produxit in lucem momentum illius « quae est ab Apostolis traditio ». « Etenim Sacra Scriptura est locutio Dei quatenus divino afflante Spiritu scripto consignatum Sacra autem Tra­ ditio verbum Dei, a Christo Domino et a Spiritu Sancto Apo­ stolis concreditum, successoribus eorum integre transmittit ». « Quod vero ab Apostolis traditum est, ea omnia complectitur quae ad Populi Dei vitam sancte ducendam fidemque augen­ dam conferunt ». « Sacra Traditio et Sacra Scriptura unum verbi Dei sacrum depositum constituunt Ecclesiae commis­ sum ». Authentica autem haec est interpretatio verbi Dei quod « scriptum vel traditum soli vivo Ecclesiae Magisterio concre­ ditum est, cuius auctoritas in nomine Iesu Christi exercetur ». 26 27 28 De Spiritu Sancto, V I I 16, 21. 32; IX 22, 3; X X I X 71, 6; X X X 79, 15; in: SCh 17bis, p. 298, 300, 322, 500, 528. Ibid., X X V I I 66, 1-3, pp. 478-480. Cfr. Horos, in: M A N S I X I I I , 378E. Sermo de imaginibus, I I I , 3, in: PO 94, 1320-1321; et B. KOTTEB, Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. I I I {Contra imaginum calumniatores orationes tres), in: « Patristische Texte und Studien» 17, Berlin-New York, 1975, I I I , 3, pp. 72-73. Constitutio dogmatica Dei Verbum, 9. Ibid., 8. Ibid., 10. 22 23 24 25 26 27 28 Acta Ioannis Pauli Pp. II 247 Per aequam igitur fidelitatem erga communem traditionis the­ saurum, quae ab Apostolis ipsis repetitur, Ecclesiae nituntur his ipsis temporis rationes altius perspicere suarum dissensio­ num viasque simul eas devincendi. III 8. Horrenda illa « controversia de imaginibus », quae impe­ rium Byzantinum Isauricis imperatoribus Leone I I I et Con­ stantino V discidit inter annum septingentesimum trigesimum et octogesimum iterumque Leone V imperante labefecit inter annum octingentesimum decimum quartum et quadragesimum tertium, maxime ipsa illa quaestione theologica explicatur, quae fuit iam a principio eius veluti cardo. Haud sane periculum semper subesse ignorans, ne idololatriae consuetudines paganorum rursus aliquando émergèrent, Ecclesia concessit ut Dominus ipse, Beata Virgo Maria, marty­ res et sancti picturis effmgerentur vel simulacris, unde Christi­ fidelium precatio ac pietas sustentarentur. Id omnibus sane patebat quod Sanctus Basilius sua aliqua formula inculcaverat, quam ipsum Concilium Nicaenum II iteravit : « imaginis honor ad exemplar transit ». In occidentali orbe Pontifex Romanus Gregorius Magnus plurimum tribuerat didascalicae imaginum indoli in aedibus sacris : « Idcirco enim pictura in ecclesiis adhibetur ut hi qui litteras nesciunt saltem in parietibus videndo legant, quae legere in codicibus non valent » ; neque veram illius contemplationis causam tradere omisit: « ut ex visione rei gestae ardorem coniunctionis percipiant et in adoratione solius omnipotentis Sanctae Trinitatis humiliter prosternan tur ». In hoc historico rerum nexu, Romae prae­ sertim, saeculo octavo cultus imaginum Sanctorum Caelitum effloruit, unde mirabilia enata sunt artis opera. Motus autem iconoclastarum, cum veram Ecclesiae abrupisset traditionem, imaginum venerationem esse censebat tam­ quam reditum ad idololatriam. Non sine inconstantia quadam 29 30 29 De Spiritu Sancto, X V I I I 45, 19, in: SCh 17bis, p. 496; Nicaenum I I , Horos, in: M A N S I X I I I , 378E. Epistulae Sancti Gregorii Magni ad episcopum Serenum Massiliensem, i n : MGH, Gregorii I Papae Registrum Epistularum, I I , 1, lib. I X , 208, p. 195 et I I , 2, lib. X I , 10, pp. 270-271; et i n : CChL 140A, lib. I X , 209, p. 768 et lib. X I , 10, pp. 874-875. 30 248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale et ambiguitate vetabant quominus Christus eflmgeretur atque in universum imagines religiosae exhiberentur ; attamen per­ mittere usque pergebant picturas profanas, nominatim impe­ ratoris cum reverentiae signis, quae adiciebantur. Argumenta­ tionis iconoclastarum fundamentum christologicae erat indolis. Quomodo pingi Christus potest, qui in sua persona et divinam coniungit naturam et humanam, neque confundens eas neque seiungens? Fieri haud potest ut incomprehensibilis illius divi­ nitas fingatur; at eum sola in humanitate praebere significat illum discindere, in ipso divinitatem segregare et humani­ tatem. Alterutram vero harum viarum eligere ad binas pariter haereses perducet christologicas inter se oppositas: monophysismi ac nestorianismi. Etenim arbitrans se Christum depingere in ipsius divinitate, se quis necessario cogit ut humanitatem eius abscondat; at imaginem non praebens nisi hominis, non patefacit illum Deum quoque esse. 9. Perplexa haec difficultas, ab ipsis iconoclastis proposita, quaestionem de opportunitate artis christianae longe est egres­ sa; in dubium enim vocavit omnem christianam aestimatio­ nem veritatis ipsius Incarnationis, ac proinde necessitudinis inter Deum et mundum, inter gratiam et naturam: breviter, agebatur de proprietate « novi foederis », quod cum hominibus pepigit Deus in Iesu Christo. Probe hoc perspexerunt imagi­ num defensores: secundum vocem Patriarchae Constantino­ politani Sancti Germani, illustris quidem haeresis iconoclasta­ rum victimae, inest tota « oeconomia divina secundum car­ nem », quae in controversiam adducitur. Namque vultum Filii Dei humanum cernere, « qui est imago Dei invisibilis » (Col 1, 15), idem proinde est ac Verbum carnem factum videre (cfr. Io 1, 14), Agnum Dei, qui tollit peccatum mundi (cfr. Io 1, 29). Valet ars ideo ipsa demonstrare formam efiigiemque faciei Dei humanae atque intuentem perducere ad mysterium ineffabile eiusdem Dei propter nostram salutem hominis facti. Sic etiam Hadrianus P P . scripsit: «ipsae sacrae imagines permanentes ab omnibus fidelibus honorantur, ut per visibi­ lem vultum ad invisibilem divinitatis maiestatem mens nostra 31 Cfr. Theophane, Chronographia ad annum, 6221, ed. C de BOOB, I, Leipzig, 1883, p. 404 vel PG 108, 821C. 31 Acta Ioannis Pauli Pp. II 249 rapiatur spirituali affectu per contemplationem figuratae ima­ ginis secundum carnem quam Filius Dei pro nostra salute susci­ pere dignatus est : eundem redemptorem nostrum qui in caelis est, adoremus et in spiritu glorificantes collaudemus; quoniam iuxta ut scriptum est, Deus spiritus est et ob hoc spiritualiter divinitatem eius adoramus ». Concilium Nicaenum II sollemniter propterea translaticiam roboravit distinctionem inter « veram latriam, quae secundum fidem est quaeque solam divinam naturam decet, impartiendam » atque « honorariam adorationem » (timetikè proskynesis) imaginibus tributam, quoniam « qui adorat imaginem adorat in ea depicti substantiam ». Christi iconographia omnem complectitur fidem in veritate ipsa Incarnationis et in eius significatione pro Ecclesia homi­ nibusque inexhausta. Eam ideo si Ecclesia adhibet, idcirco facit quod pridem sibi persuasit Deum in Iesu Christo reve­ latum carnem revera redemisse ac sanctificasse una cum uni­ verso aspectabili mundo, id est, hominem quinque instructum sensibus, ut is esse possit « qui renovatur in agnitionem secun­ dum imaginem eius, qui creavit eum » (Col 3, 10). 32 33 IV 10. Sanxit itaque Concilium Nicaenum II traditionem, quae docet esse « venerabiles ac sanctas imagines proponendas, tam quae de coloribus et tessellis, quam quae ex alia materia con­ gruenter in sanctis Dei ecclesiis et sacris vasis et vestibus et in parietibus ac tabulis, domibus et viis : tam videlicet ima­ ginem Domini Dei et Salvatoris nostri Iesu Christi, quam intemeratae Dominae nostrae Sanctae Dei Genitricis honorabiliumque angelorum et omnium sanctorum simul et almorum virorum ». Simul in orientali simul in orbe occidentali huius Concilii magisterium artem enutrivit Ecclesiae atque peperit denique opera pulchritudinis et altitudinis pariter maximae. Nominatim vero tum Ecclesia Graeca tum Ecclesiae Slavicae in insignium theologorum operibus innixae, qui fuerunt 34 32 Hadriani Primi epistula ad imperatores, in: M A N S I , X I I , 1 0 6 1 C - D . 3 3 Horos, 34 Ibid., 3 7 8 D . in: MANSI X I I I , 378E. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 250 Officiale imaginum cultores, videlicet Sanctus Nicephorus Constantino­ politanus atque Sanctus Theodorus Studita, imaginem reputaverunt veluti complentem aliquam liturgiae sacrae partem haud secus atque verbi celebrationem. Perinde ac librorum materialium lectio sinit vivens Domini percipi Verbum, item omnino pictae imaginis exhibitio contemplantibus permittit ut per visum ad salutis perveniant mysteria. « Attamen (sermo) exaratus est hic quoque per chartam et atramentum. Sic et in imagine per varios colores aut aliam forte materiam excuditur ». Ecclesia Romana in occidente eminuit continuo suo sine intermissione favore in imagines, tum in primis maximo in rerum discrimine, cum inter annum octingentesimum vicesi­ mum quintum et quadragesimum tertium imperia hinc Byzan­ tinum illinc Francorum hostilia sese gerebant adversus Conci­ lium Nicaenum I I . In Concilio deinde Tridentino Ecclesia catholica rursus confirmavit constantem doctrinam ut effica­ citer novae iconoclasmi rationi occurreret tunc temporis emer­ genti. Recentius vero Concilium Vaticanum II sobrio sermone renovavit perpetuam Ecclesiae de imaginibus mentem nec­ non de sacra universim arte. 35 36 37 38 11. Iam nonnulla decennia animadverti licet augescens quoddam studium et theologiae et doctrinae spiritualis super iconibus orientalibus ; qtfod documentum est crescentis etiam necessitatis quasi cuiusdam linguae spiritualis, qua ars veri nominis christiana utatur. Hac ideo in re facere non possu­ mus quin fratres in Episcopatu Nostros cohortemur id ut per­ quam diligenter servent quod Concilium praestituit: «Firma maneat praxis, in ecclesiis sacras imagines fidelium venera­ tioni p r o p o n e n d i » ; omniaque similiter suscipiant ut plura in dies monumenta artis generentur reapse dignitatis eccle sialis. Christifideles huius aetatis, quemadmodum et priorum temporum, oportet et ipsi adiuvari possint sua in precatione 39 Theodorus Studita, Antirrheticus, 1, 10, i n : PG 99, 339D. Cfr. Hadriani epistula ad Carolum Magnum, i n : MOH, Epistulae V (Epistulae Karolini Aevi, t. I I I ) , pp. 5-57; vel PL 98, 1248-1292. Cfr. Constitutiones Sacrosanctum Concilium, 11, 1; 125; 128; Lumen gentium, 51, 67; Gaudium et spes 62, 4-5; etiam Codex Iuris Canonici, can. 1255 et 1276. Sacrosanctum Concilium, 122-124. Ibid., 125. 35 36 37 38 39 Acta Ioannis Pauli Pp. II 251 vitaque sua spirituali per contemplationem artificiorum con­ tendentium exprimere mysterium, nullatenus autem occulere. Haec porro ratio est, quam ob rem hodie perinde atque ante­ hac, fides ipsa necessarius sit ecclesialis artis stimulus. Ars tamen artis gratia, quae ad neminem nisi ad suum refertur artificem neque ullam instituit cum rebus divinis coniunctionem, nullum obtinet in christiana imaginis notione locum. Quodcumque enim sibi induerit genus, omnis ars sacra fidem declarare debet spemque Ecclesiae. Tota imaginis sacrae traditio comprobat artificem ipsum conscium sibi esse debere munus aliquod se complere ad Ecclesiae ministerium. Illa demum vera habetur ars christiana, quae ex sensuum perceptione efficiat ut intellegatur Dominum ipsum sua adesse in Ecclesia, historiae praeterea eventus significationem addere vitae nostrae eamque dirigere, tandem gloriam, nobis promis­ sam, iam transfigurare exsistentiam nostram. Ars sacra debet ideo illuc spectare ut summam nobis praebeat aspectabilem omnium rationum partiumque fidei nostrae. Ecclesiae artificia eo contendere debent ut quasi « lingua » Incarnationis utantur Eumque per materiae elementa commonstrent, qui « in materia habitare voluit, quo per materiam salutem meam operaretur » secundum perpulchram Sancti Ioannis Damasceni formulam. Nova haec fere imaginis christianae detectio adiuvabit etiam ut conscii homines fiant quam sit necesse vehementer agere contra ipsa effecta, quae personam humanam exinaniant saepiusque deiciant, illarum multiplicium imaginum, quae vitam nostram afficiant in nuntiis publicis communicationisque socialis instrumentis. Nam imago illa est quae aspectum in nos Auctoris invisibilis dirigit aditumque nobis ad res recludit spirituales et eschatologicas. 40 12. Dilectissimi Fratres, Praesentem utilitatem magisterii Concilii septimi oecu­ menici commemorantes, ad eam pristino nostro evangeliza­ tionis munere incitamur, ut Nobis videtur. Invalescens socie­ tatis hodiernae indoles saecularis eam ostendit magna ex parte 40 Sermo de imaginibus, I, 1 6 ; i n : PO 9 4 , 1 2 4 6 A ; et ed. KOTTEB, I, 1 6 , p. 8 9 . 252 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale alienam fieri a bonis ipsis spiritualibus, salutis nostrae myste­ rio in Christo Iesu, rebus posthac venturi saeculi. Maxime vero authentica nostra traditio, quam plene cum fratribus orthodoxis communicamus, docet profecto nos pulchritudinis sermonem, ad fidei ministerium destinatum, promovere cor hominum posse efficereque ut interius ipse cognoscatur, quem exterioribus nos effingere audemus figuris, Iesus Christus, Filius Dei, homo factus « heri et hodie idem, et in saecula » (Heb 13, 8). Universis interea ac singulis summo prorsus affectu Apo­ stolicam Benedictionem impertimus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die iv mensis Decembris, in memoria Sancti Ioannis Damasceni, Presbyteri et Ecclesiae Doctoris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS P P . II DECLARATIO a Summo Pontifice Ioanne Paulo II et ab oecumenico Patriarcha Demetrio I pariter subscripta. Nous, le Pape Jean-Paul II et le Patriarche œcuménique Dimitrios I , nous rendons grâce à Dieu qui nous a donné de nous rencon­ trer pour prier ensemble et avec les fidèles de l'Eglise de Rome, véné­ rable par la mémoire des apôtres coryphées Pierre et Paul, et de nous entretenir de la vie de l'Eglise du Christ et de sa mission dans le monde. er Notre rencontre est signe de la fraternité existant entre l'Eglise catholique et l'Eglise orthodoxe. Cette fraternité, qui s'est manifestée en de nombreuses occasions et sous des formes diverses, ne cesse de croître et de porter des fruits pour la gloire de Dieu. Nous éprouvons de nouveau le bonheur d'être ensemble comme des frères. Tout en ren­ dant grâce (( au Père des lumières de qui vient tout don parfait )), nous prions et invitons tous les fidèles de l'Eglise catholique et de l'Eglise orthodoxe à intercéder avec nous auprès de Dieu : qu'il achève 1 2 1 Cf. Psaume 133. 2 Cf. Je 1, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 253 l'œuvre qu'il a commencée parmi nous ! En faisant nôtres les paroles de saint Paul, nous les exhortons : « Comblez ma joie en vivant en plein accord » . Que le cœur de tous se dispose constamment à recevoir l'unité comme un don que le Seigneur fait à son Eglise ! Nous disons notre joie et notre satisfaction en constatant les pre­ miers résultats et le déroulement positif du dialogue théologique an­ noncé lors de notre rencontre au Phanar le 30 novembre 1979. Les docu­ ments acceptés par la commission mixte constituent des points de réfé­ rence importants pour la continuation du dialogue. En effet, ils cher­ chent à exprimer ce que l'Eglise catholique et l'Eglise orthodoxe peuvent déjà professer ensemble comme foi commune sur le mystère de l'Eglise et le lien entre la foi et les sacrements. Chacune de nos Eglises ayant reçu et célébrant les mêmes sacrements, elles perçoivent mieux que, lorsque l'unité dans la foi est assurée, une certaine diversité d'expressions, souvent complémentaires, et d'usages propres n'y fait pas obstacle mais enrichit la vie de l'Eglise et la connaissance, toujours imparfaite, du mystère révélé. 3 4 Devant ces premiers résultats de l'effort entrepris en commun, dans (( l'obéissance de la foi )), pour rétablir la pleine communion entre l'Eglise catholique et l'Eglise orthodoxe, nous remercions et encou­ rageons les membres de la commission mixte du dialogue théologique. Nous souhaitons que les fidèles en soient informés et puissent ainsi rendre grâce à Dieu, s'unir à la prière du Seigneur : « Que tous soient un )), rester vigilants dans l'intercession et grandir ensemble dans la foi et l'espérance. Nous souhaitons aussi que les progrès du dialogue fassent croître catholiques et orthodoxes dans une meilleure connais­ sance réciproque et une plus grande charité. Par la prédication, la catéchèse, la formation théologique ainsi orientées, le dialogue portera tous ses fruits dans le Peuple de Dieu. 5 6 Nous prions l'Esprit du Seigneur qui, à la Pentecôte, a manifesté l'unité dans la diversité des langues, de (( nous conduire dans la vérité tout entière » et de faire que soient trouvées des solutions aux diffi­ cultés qui empêchent encore la pleine communion qui se manifestera dans la concélébration eucharistique. 7 3 Phil 2, 2. 4 Cf. 1 Cor 13, 12. 5 Rom 1, 5. 6 Jn 17, 21. 7 Cf. Jn 16, 13. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 254 Officiale Notre rencontre a lieu en cette année du douzième centenaire du deuxième Concile de Nicée qui, préparé par une longue collaboration sans faille entre l'Eglise de Rome et l'Eglise de Constantinople, a fait triompher la foi orthodoxe. Les Eglises d'Orient et d'Occident, durant des siècles, ont célébré ensemble les conciles œcuméniques qui ont pro­ clamé et défendu (( la foi transmise aux saints une fois pour toutes )). 8 « Appelés à une seule espérance » , nous attendons le jour voulu par 9 Dieu où sera célébrée l'unité retrouvée dans la foi et où sera rétablie la pleine communion par une concélébration de l'Eucharistie du Seigneur. Nous renouvelons devant Dieu notre engagement commun de pro­ mouvoir de toutes les manières possibles le dialogue de la charité, suivant l'exemple du Christ nourrissant son Eglise et l'entourant des soins de sa charité. 10 Dans cet esprit, nous rejetons toute forme de prosélytisme, toute attitude qui serait ou pourrait être perçue comme un manque de respect. Cette charité créatrice nous conduit à collaborer pour la justice et la paix, tant au niveau mondial qu'au niveau régional et local. Elle nous pousse à ne pas limiter cette collaboration, mais à l'ouvrir, audelà des chrétiens, à tous ceux qui, dans les autres religions, cherchent Dieu, sa justice et sa paix. Elle nous rend disponibles pour collaborer ensemble au bien de l'humanité avec tous les hommes de bonne volonté. En effet, la mission de l'Eglise à l'égard du monde que le Christ vient sauver implique la défense de la dignité de l'homme partout où elle est directement ou indirectement mise en question de multiples manières et, entre autres, par la misère qui empêche une vie décente ; par tout ce qui entrave la vie des couples et des familles, bases de toute société; par la limitation de la liberté des personnes et des communautés de vivre et de professer leur foi et de s'épanouir selon leur culture propre; par l'utilisation et le trafic d'êtres humains, en particulier des jeunes, pour l'assouvissement des passions des autres ou en les rendant esclaves de la drogue ; par une recherche du plaisir s'affranchissant de tout ordre moral; par la peur qu'engendre l'existence de moyens de nuire gravement à l'intégrité de la création ; par des idéologies racistes niant l'égalité fondamentale de tous devant Dieu, idéologies particulièrement 8 Jude 3. 9 Eph 4, 4. 10 Cf. Eph 5, 29. Acta Ioannis Pauli Pp. II 255 inadmissibles pour des chrétiens qui doivent révéler au monde le visage du Christ Sauveur et l'aider ainsi à surmonter ses contradictions, ses tensions et ses angoisses, parce qu'ils croient que Dieu a tant aimé ce monde qu'il a donné son propre Fils pour que tous et toutes soient sauvés par lui et deviennent en lui un seul corps où ils sont membres les uns des autres. 11 12 En ces instants pleins de joie et alors que nous faisons l'expérience d'une profonde communion spirituelle que nous désirons partager avec les pasteurs et les fidèles tant d'Orient que d'Occident, nous élevons nos coeurs vers Celui qui est la Tête, le Christ. C'est de lui que le corps tout entier reçoit concorde et cohésion grâce à toutes les articulations qui le desservent selon une activité répartie à la mesure de chacun. Ainsi le corps réalise sa propre croissance. Ainsi, il se construit lui-même dans l'amour. 13 Que toute gloire soit rendue à Dieu par le Christ dans l'Esprit Saint ! Au Vatican, le 7 décembre 1987. DIMITRIOS I IOANNES PAULUS PP. II ALLOCUTIONES I Ad quosdam Nigeriae episcopos sacra limina visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. It is for me a special joy to meet with you, members of the Episcopal Conference of Nigeria, on this occasion of your ad Limina visit. I warmly welcome you to this assembly by which we bear witness to our collégial unity. A few weeks ago I was pleased to address the first group of your brother Bishops from Nigeria. In particular, I reminded them that the College of Bishops is given to the Church by the Lord Jesus for safeguarding and deepening the unity of all her members. It is in the exercise of your fraternity in Christ, with all its collégial manifestations, that you fulfìl the offices of sanctifying, teaching and 11 Cf. Jn 3, 16-17. 12 Cf. Rom 12, 5. 13 Cf. Eph 4, 16. * Die 26 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 256 governing your people, mutually support one another as Bishops and keep faith with Christ through Peter. Our Coming together today renews our fraternal communion with all the local Churches and their Bishops. Together we represent "the entire Church joined in the bond of peace, love and unity". 1 2. I wish to express my gratitude to Archbishop Ezeanya for the devoted sentiments which he has conveyed to me on behalf of the clergy, religious and lay people of your respective Diocèses. And I wish to reciprocate by offering my cordial greetings of grace and peace in our Lord Jesus Christ to ali those entrusted to your pastoral care. To each of them I repeat in the words of the Apostle Paul : "I give thanks to God always for you because of the grace of God which was given you in Christ Jesus, that in every way you were enriched in him with ali speech and knowledge—even as the testimony to Christ was confirmed among you—so that you are not lacking in any spiritual gift, as you wait for the revealing of our Lord Jesus Christ". 2 My beloved brothers, you are the pastors of sixteen locai Churches in the différent régions of Nigeria. I am well aware that you bring with you today the deep and Uvely faith of your people. I fondly recali my pastoral visit among you when I was able to witness for myself the love of your people for Christ and his Church. 3. At this time I wish to express my fraternal affection for all the priests who actively collaborate with you in shepherding the flock of Christ entrusted to your care. As I have said on a previous occasion, "like yourselves, I learned as a Bishop to understand fìrsthand the ministry of priests, the problems affecting their lives, the splendid efforts they are making, the sacrifices that are an integral part of their service to God's people. Like yourselves, I am fully aware of how much Christ dépends on his priests in order to fulfil in time his mission of rédemption". An essential aspect of our apostolic charge is to confirm our brother priests in their identity as ordained ministres of the Church. The meaning and worth of the ministerial priesthood can only be adequately explained by the principies which justify the Church herself. The 3 1 Lumen Gentium, 23. 2 1 Cor 1:4-7. 3 Address to American Bishops, 9 November 1978. 267 Acta Ioannis Pauli Pp. II priest is a servant of Jesus Christ. The power and glory of God abide in him in a special manner. The ministerial priesthood is indispensable to the worship of God and to the Church's mission of proclaiming the Gospel. 4. We must never tire of asserting the essential priorities of the priesthood. Each brother priest is meant to be with us, in the words of Saint Paul, "a servant of Christ... set apart to proclaim the Gospel of God". The apostolic prioritiés, as stated in the Acts of the Apostles, are "to concentrate on prayer and the ministry of the word". 4 5 Similarly, the Second Vatican Council did not fail to emphasize the ministry of both the word and the Eucharist. For example, the Council clearly states : "The ministry of priests takes its start from the Gospel message". At the same time it points out that the ministry of the word reaches its culmination in the Eucharist, which is itself "the source and summit of the whole work of evangelization". 6 7 5. It is in the Eucharistie Sacrifice that the priest finds the source of all his pastoral charity, the basis for his own spirituality and the strength to make the daily off ering of his life together with the sacrifice of Jesus. It is also through the Eucharist that his celibacy is confirmed as he enjoys sacramental communion with our merciful Redeemer and Lord. The ministry to the People of God which we as Bishops share with our brother priests is greatly influenced by the quality of our mutual fidelity: our faithfulness to our priests, their loyalty to us. If we are true brothers to our priests, we know their burdens and their needs. At the same time they, as brothers to us, often know the special Problems which trouble ourselves. At moments of difficulty, together with the help of God's grace, it is the solidarity of priests, with their understanding and compassion, which helps us to perform, with generosity and persévérance, every priestly function that Christ has committed to the College of his Bishops in communion with Peter. 8 6. It is the Church, and more precisely the Bishop, who sends a priest to preach the Good News of salvation. That is why priestly 4 Rom 1:1. 5 6:4. 6 Presbyterorum 7 Ibid., 5. 8 Cf. ibid., 14. 1 8 - A . A. S. Ordinis, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 258 Officiale obédience always remains an important virtue. It does much more than make the priest ready to serve; it helps ensure that his ministry is fruitful and always building up God's people in unity. Referring to the importance of priestly obédience, the Second Vatican Council says : "Since the priestly ministry is the ministry of the Church herself, it can be discharged only by hierarchical com­ munion with the whole body. Therefore pastoral love demands that acting in this communion, priests dedicate their own wills through obédience to the service of God and their brothers and sisters. This love requires that they accept and carry out in a spirit of faith whatever is commanded or recommended by the Sovereign Pontiff, their own Bishop, or other superiors". 9 7. In his Encyclical On Priestly Celibacy, Pope Paul VI reminded his brother Bishops that "it is your fraternal and kindly présence and deeds that must fili up in advance the human loneliness of the priest, which is so often the cause of his discouragement and temptations. Before being the superiors and judges of your priests, be their masters, fathers, friends, their good and kind brothers, always ready to understand, to sympathize and to help. In every possible way encourage your priests to be your personal friends and to be very open with you. This will not weaken the relationship of juridical obédience; rather it will transform it into pastoral love so that they will obey more willingly, sincerely and securely". 10 I am well aware of the great importance which you attribute to providing well prepared candidates for the ministerial priesthood. This is accomplished in large measure by the careful attention and support which you yourselves give to the programmes of priestly for­ mation in your minor and major seminaries. I wish to assure you of my solicitude in this endeavour which is essential to the Church's mission of proclaiming the Gospel. May each of you with active and loving concern always be a true father in Christ to each of your seminarians. 11 8. Though I have spoken to you thus far about the ministerial priesthood, much of what I have said equally applies to Religious. The members of Institutes of consecrated life constitute for the Church » Ibid., 15. 10 Sacerdotalis II Cf. Optatam Caelibatus, Totius, 5. 92. Acta Ioannis Pauli Pp. II 259 in Nigeria an indispensable élément in the great task o f evangelization. Their public witness to the counsels of chastity, poverty, and obédi­ ence and their generous example of community life pro vide for the Church in Nigeria an authentic evangelica testificatio. In your work with Religious I encourage you to renew your endeavours to manifest the great esteem that the Church has for them in their vocations of consecrated love, urging them always to ever more generous collaboration in the corporate life of the ecclesial community. Religious offer inspiration to the rest of the faithful when they live their vocation in a spirit of joy and self-sacrifice. Likewise they give us a striking sign of the Church's eschatological dimension. The very présence of Religious in the world is a great consolation for the Church, and an effective means of proclaiming the Gospel of Christ. In Nigeria this proclamation has been accomplished in a special way by missionary priests, Sisters and Brothers who have manifested both heroism and holiness in planting the seeds of the Church. And I join you in giving thanks to God for the constantly growing number of native vocations to the priesthood and religious life. Continue to pray for more vocations and to invite young people to follow Christ in the Church's consecrated life. 9. The forthcoming Assembly of the Synod of Bishops causes me to turn my reflections to the important role of the laity. I am very pleased to acknowledge the growing influence of lay organizations in your country, such as the National Laity Council, the Catholic Women's Organization, the Legion of Mary, the Catholic Youth Organization and the Catholic Students Organization, each of which is making a significant contribution to evangelization in Nigeria. Moreover, it is with satisfaction that I have learned of the great interest of your lay people in the missionary activities of the Church. This is clearly seen in the strong support given by the Nigérian laity to the National Missionary Seminary of Saint Paul at Abuja, which is receiving a steadily increasing number of candidates to prepare for service as missionary priests. Especially since the close of the Second Vatican Council the lay people of the Church in Nigeria have come more and more to see themselves as active participants in the Church's life and mission. This is evidenced in the concern of the laity for the growth and wellbeing of the Church in each of their own communities. It is also seen Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 260 Officiale in the greater interest of the laity in their role as evangelizers and catechists. In the teaching of the Council we find this description of the sacred calling of the laity: "The laity are gathered together in the People of God and make up the Body of Christ under one Head. Whoever they are, they are called upon, as living members, to expend all their energy for the growth of the Church and its continuous sanctification. For this very energy is a gift of the Creator and a blessing of the Redeemer". 12 10. I cannot fail to mention that the Church in Nigeria has as a special object of its solicitude the country's youth. Pastoral outreach to young people should be one of your highest priorities today, for they form the largest particular group within the ecclesial community and many of them are sorely tempted to disregard the Church, especially if they are ignorant of her teaching. I am pleased that there are at présent various initiatives directed towards the apostolate of youth, such as the Catholic Youth Organization. But I also realize there are some negative forces to contend with. In the face of such difficulty the Church in Nigeria must seek above all to deepen the young people's faith. New forms of apostolate must be discovered, new initiatives must be tried. But the primary means at the disposai of the Church is the whole apostolate of Catholic éducation. In every age, this remains a fundamental task of the Christian community, the teaching of the truths of our faith. Catholic éducation is vital for all members of the Church for its purpose is to help persons to arrive at the fullness of Christian life. But it is only right that major efforts in this regard be directed to the éducation of young people. In order to grow to maturity in Christ, our youth need a systematic présentation of the whole of Christian révélation. We must hand on to them all that Jesus commanded to be taught, the whole moral and doctrinal content of the sacred deposit o f faith. I am aware that you face serious obstacles in your endeavours to maintain and administer the Catholic Schools. Yet you are seeking every possible means to carry out this crucial part of your responsibility as Bishops. I offer you my fraternal encouragement and 13 12 13 Lumen Gentium, 33. Cf. Mt 28:20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 261 prayerful support for ail thèse deserving efforts, fully convinced that that there is nothing more important for the educational task than the guidance and leadership of the Bishops. 11. I wish to assure you of my continued prayers for your Nation, that Almighty God will ever lead the Government and people along the paths of peace, justice, harmony and social progress. In all your pastoral endeavours you can be sure that I am united with you and close to you in the love of Jesus Christ. Together we have a single purpose : to prove faithful to the pastoral trust committed to us by the Lord, to lead the People of God to the Kingdom of Heaven. May Mary, the Mother of the Church and Queen of the Apostles, who is "a sign of sure hope and solace for the pilgrim people of God", intercede for us. In the name of Jesus, peace to you and to all your people. With my Apostolic Blessing. 14 II Ad sodales consociationis vulgo « Azione Cattolica Italiana ».* 1. (( Ogni lingua proclami che Gesù Cristo è il Signore ! »Carissimi Fratelli e Sorelle dell'Azione Cattolica Italiana ! In queste parole di San Paolo si esprime il desiderio fondamentale di ogni cristiano : che il Vangelo possa diffondersi in tutto il mondo, che ogni coscienza possa lodare e ringraziare il Nome di Cristo, che tutti gli uomini, in questo unico Nome, siano salvi. 1 Sono parole tratte da un testo famoso nel quale l'apostolo Paolo enuncia il fondamentale principio dell'unità di noi cristiani; dell'unità della nostra missione, della nostra vita, della nostra speranza. Sono parole nelle quali è contenuto il programma della nostra azione. E anche, quindi, dell'Azione Cattolica, questa grande e gloriosa Asso­ ciazione alla quale voi appartenete. Siete qui convenuti, davanti alla Basilica di San Pietro, da tante parti d'Italia — ragazzi, giovani, adulti ed anziani — per pregare col Papa in preparazione dell'ormai imminente Sinodo dei Vescovi, che tratterà in modo speciale della vocazione e della missione dei laici, 14 Lumen Gentium, 68. * Die 26 m. Septembris a. 1987. 1 FU 2, 11. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 262 Officiale alla luce dell'insegnamento del Concilio Vaticano II, ed in questo con­ testo, anche dell'apostolato specifico di voi laici di Azione Cattolica. 2. Vi saluto con profondo affetto e vi ringrazio di cuore, cari Fra­ telli e Sorelle, per la vostra presenza, confortante ed incoraggiante, nella quale ravviso una eloquente conferma della vostra volontà di comunione con tutta la Chiesa che sta riflettendo sulla vocazione e mis­ sione dei laici. E ringrazio in modo particolare il vostro Assistente Generale, Mons. Antonio Bianchin, per il cordiale indirizzo che, a nome di voi tutti, ha voluto rivolgermi. L'iniziativa di riunirvi per riflettere e per pregare nell'immediata vigilia del Sinodo è quanto mai opportuna. Vi esorto a restare uniti con i Padri Sinodali lungo tutta la durata dell'Assemblea e a coinvolgere con voi nella preghiera le forze più vive delle vostre rispettive diocesi, perché sui lavori della prossima Assise ecclesiale scenda copiosa la luce dall'Alto. Parafrasando le parole della Seconda Lettura, mi vien spontaneo di osservare che questo nostro incontro attorno all'altare del Signore è una vera « consolazione in Cristo », è un (( conforto derivante dalla carità », è il segno di una profonda « comunanza di spirito », che ci fa gioire tutti nell'unione dei cuori, « con la stessa carità, con i mede­ simi sentimenti ». Questa unità e questa gioia si fondano nella comune partecipazione di noi, discepoli di Cristo, alla sua stessa missione : far conoscere il suo Nome a tutte le genti, fino alla fine del mondo, « a gloria di Dio Padre » . 2 Infatti ogni cristiano in forza del battesimo è chiamato a collabo­ rare al compimento di questa missione, in modo tuttavia diversificato in ragione della partecipazione al Sacerdozio di Cristo secondo quelle attitudini o quei carismi che, a tal fine, ha ricevuto da Dio. 3. Nell'adempimento di tale compito — ossia nell'apostolato di evangelizzazione e di santificazione — « i laici — come dice il Con­ cilio — hanno la loro parte specifica e molto importante da compiere "per essere anch'essi cooperatori della verità". Specialmente in questo ordine l'apostolato dei laici e il ministero pastorale (del clero) si com­ pletano a vicenda ». 3 4 2 FU 2, 11. 3 Decr. 4 Gv 3, 8. Apostolicam actuositatem, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 263 Il ruolo del laico, pertanto, ha una sua propria ed insostituibile ori­ ginalità, irriducibile a quella del ministero ordinato, per una piena e completa attuazione dell'unica e fondamentale missione della Chiesa, che è quella di condurre gli uomini alla salvezza eterna e, in tale pro­ spettiva, di « animare e perfezionare l'ordine temporale con lo spirito evangelico » . 5 La Chiesa, che costituisce in terra il germe e l'inizio del Regno di Dio, con la sua azione apostolica purifica, salva e trasfigura il mondo : lo fa annunciando la Parola del Vangelo ed amministrando i Sacra­ menti della vita nuova in Cristo ; ma lo fa anche promovendo i valori umani autentici nei loro molteplici aspetti e disponendoli ad essere elevati alla dignità trascendente del Regno- Così la Chiesa, mediante la sua azione, prepara « nuovi cieli ed una terra nuova, nei quali avrà stabile dimora la giustizia » . 6 4. Nello svolgimento di questa grande missione di salvezza, il clero ed i fedeli laici si aiutano e si completano a vicenda. Ciò vuol dire che non tutto ciò che fanno gli uni può essere fatto dagli altri, e viceversa ; vi è tra loro una diversità « istituzionale », che deve armonizzarsi nello svolgimento dell'unica missione fondamentale, redentrice, della Chiesa. Il prossimo Sinodo contribuirà certamente ad approfondire e chia­ rire la natura della missione del laico nella Chiesa, in modo tale che cresca un laicato autentico sempre più corresponsabile e capace di esprimersi nella sua specificità. Come lo Spirito Santo opera nei laici? Quanto meglio sapremo rispondere a questa domanda, tanto più com­ prenderemo che cosa è il laico cristiano. 5. Un importante chiarimento s'attende dal prossimo Sinodo : quello concernente le implicazioni derivanti dalla complementarità reciproca che deve esistere tra laici e Pastori, nella costruzione della Chiesa e nell'opera della salvezza del mondo. È certo, tuttavia, che alla miglior attuazione di tale complementarità nulla potrà più efficacemente con­ durre che un costante atteggiamento di disponibilità e di servizio degli uni verso gli altri. Si rivelano da questo punto di vista particolarmente pertinenti le parole che ci ha rivolto san Paolo nella Seconda Lettura : « Non fate nulla per spirito di rivalità o per vanagloria, ma ognuno Apostolicam 5 Decr. 6 2 Pt 3, 13. actuasitatem, 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 264 Officiale di voi, con tutta umiltà, consideri gli altri superiori a se stesso. Non cerchi ciascuno il proprio interesse, ma piuttosto quello degli altri » . . Chi è rivestito d'autorità nella Chiesa deve saper riconoscere in ogni fedele le qualità o i doni che il Signore ha posto in lui, ed in tal senso deve sentirlo come « superiore » a se stesso. Applicata a noi Pastori la parola dell'Apostolo significa che dobbiamo prestare ascolto attento ai laici, in ciò che la loro specifica esperienza e competenza può suggerire. E dobbiamo mettere, inoltre, a loro servizio proprio quel dono in base al quale siamo chiamati a prestare un servizio all'interno del Popolo di Dio. I laici, a loro volta, devono porsi in atteggiamento di respon­ sabile disponibilità nei confronti dei loro Pastori, facendo convergere al bene della Comunità, sotto la loro guida, le qualità ed energie di cui dispongono. 7 Il laico infatti — il Concilio lo ha ricordato con forza — possiede particolari doni dello Spirito Santo : e questi doni lo mettono nella condizione e diciamo pure nel dovere di cooperare con gli stessi Pastori nello svolgimento della comune missione. Il laico non è chiamato a fare di meno e il sacerdote a fare di più ; egli è chiamato a fare qualcosa di proprio e di originale, che il sacerdote, normalmente, non può fare, e qualcosa di altrettanto utile all'edificazione della Chiesa. Il Concilio si esprime in questi termini : « I laici sono soprattutto chiamati a rendere presente e operosa la Chiesa in quéi luoghi e in quelle circo­ stanze, in cui essa non può diventare sale della terra se non per loro mezzo )). 8 6. « A loro particolarmente spetta — dice ancora il Concilio — di illuminare e di ordinare tutte le cose temporali, alle quali sono stret­ tamente legati, in modo che sempre siano fatte secondo Cristo, e cre­ scano e siano di lode al Creatore e Redentore ». Neil'affrontare i pro­ blemi dell'ordine (( temporale » — che toccano, per esempio, la fami­ glia, la scuola, il lavoro, l'economia, la cultura, la politica, la so­ cietà — essi devono assumere « la propria responsabilità, alla luce della sapienza cristiana e facendo attenzione rispettosa alla dottrina del Magistero » . 9 10 Circa questi interventi nell'ordine temporale, occorre fare « una 7 FU 2, 3-4. 8 Cost. dogm. Lumen gentium, 33. 9 Ibid., 31. 10 Cost. past. Gaudium et spes, 43. Acta Ioannis Pauli Pp. II chiara distinzione — dice ancora il Concilio 265 11 — tra le azioni che i fedeli, individualmente o in gruppo, compiono in proprio nome, come cittadini, guidati dalla coscienza cristiana, e le azioni che essi compiono in nome della Chiesa in comunione coi loro Pastori ». Queste ultime possono toccare anche l'ordine temporale, quando ci sono in gioco dei valori di fondo, come i diritti inalienabili delle persone, la libertà religiosa e la salvezza delle anime. A tale riguardo desidero esprimere la mia partecipazione e solida­ rietà alle preoccupazioni manifestate dalla Conferenza Episcopale Ita­ liana per quanto concerne le difficoltà che sembrano insorgere circa l'insegnamento della religione cattolica nelle scuole pubbliche, scelto da un così gran numero di genitori e di giovani. All'impegno pastorale dei Vescovi si sente associato il Papa, come Vescovo di Roma e come Pastore della Chiesa universale. 7. Il Sinodo, nell'approfondire il discorso sulle varie forme di apostolato dei laici, non mancherà di riflettere anche su quella forma specifica di apostolato, che è stata spessissimo qualificata come « colla­ borazione dei laici all'apostolato gerarchico » e cioè l'Azione Catto­ lica. Essa si caratterizza per il concorso di quattro note specifiche : ha come scopo immediato il fine apostolico della Chiesa, al quale i laici collaborano secondo il modo loro proprio agendo a guisa di corpo orga­ nizzato, sotto la direzione della Gerarchia, che può sancire tale coope­ razione anche per mezzo di un « mandato ». Questa fisionomia della vostra Associazione è stata tratteggiata dal Concilio Vaticano II nel n. 20 dell'(( Apostolicam Actuositatem », un testo fondamentale al quale i soci di Azione Cattolica devono fare costante riferimento nello svolgimento della loro attività apostolica. Questa medesima fisiono­ mia si concretizza nel ruolo degli Assistenti ecclesiastici e in modo tutto particolare del Vescovo Assistente Generale, la cui presenza nel­ l'Azione Cattolica è il segno e la garanzia della speciale comunione col Papa e con l'Episcopato italiano. 8. Fratelli carissimi ! (( Buono e retto è il Signore, / la via giusta addita ai peccatori ; guida gli umili secondo giustizia, / insegna ai poveri le sue vie » . 12 Quanta ricchezza d'insegnamenti ci offre oggi la Chiesa sul compito 11 Ibid., 12 Sal 24 [25], 8-9. 76. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 266 Officiale dei laici ! Ed altra luce possiamo attenderci dall'approfondimento della Parola di Dio. Ma intanto, però, è urgente la messa in pratica, con coerenza, di quanto già ci viene insegnato nel nome del Signore. In tal modo « agiremo con giustizia e rettitudine, e faremo vivere noi stessi » . 13 La dottrina del sacerdozio comune dei fedeli, messa in luce dal Con­ cilio, è ricca ancora di meravigliose possibilità. La dignità cristiana del laico ha la sua radice in quel Battesimo che lo rende partecipe « del­ l'ufficio sacerdotale, profetico e regale di Cristo )). 14 È in questi termini, cari fratelli laici di Azione Cattolica, che il Padre celeste vi manda oggi a « lavorare nella sua vigna ». Non com­ portatevi come quel figliolo che, ad una adesione verbale alla volontà del Padre, non ha poi fatto seguire l'impegno concreto dei fatti. Se davanti alle ardue esigenze della volontà di Dio ci fossero state tergi­ versazioni e titubanze, non ci si deve tuttavia scoraggiare : il Padre è misericordioso e pronto a perdonarci. Riprendete dunque con speranza e buona volontà il cammino. Cristo conta su di voi. Sentite in voi la fierezza di essere chiamati a collaborare al suo disegno di salvezza. Possa così, grazie anche al vostro impegno, affrettarsi l'avveramento dell'anelito presente nel grande cuore dell'apostolo Paolo : (( Ogni lingua proclami che Gesù Cristo è il Signore, a gloria di Dio Padre ». Amen ! III In foro S. Petri, CCL anno elapso a canonizatione beati Vincentii de Paul, presbyteri.* 1. (( Ricordati, Signore, del tuo amore ».* Così preghiamo oggi con le parole del Salmista. Il grido a Dio, che è (( ricco di misericordia » , 13 Cf. Ez 18, 27. 14 Const. dogm. Lumen gentium, 31. * Die 27 m. Septembris a. 1987. 1 Sal 24 [25], 6. 2 Cf. Ef 2, 4. 2 attraversa l'intera Sacra Scrittura. Acta Ioannis Pauli Pp. II 267 L'Antico Testamento lo trasmette al Nuovo, quando (( venne la pie­ nezza del tempo » e « Dio mandò il suo Figlio, nato da donna » . 3 Allora si è realizzata la preghiera del Salmista : Il Signore si è ricordato del suo amore che è da sempre : infatti, « ha tanto amato il mondo da dare il suo Figlio unigenito » . E lui, il Figlio, facendosi uomo ha riempito pienamente la misura della misericordia che è propria di Dio. 4 Ed ha anche voluto (( trasferire », in qualche modo, questa misura all'uomo, quando ha detto nel discorso della montagna : (( Beati i misericordiosi, perché troveranno misericordia » . 5 2. Oggi siamo riuniti in questa piazza, davanti alla Basilica che si eleva sulla tomba dell'Apostolo Pietro, per ricordare un uomo che di questa beatitudine ha fatto — in modo straordinario — il conte­ nuto della propria vita e della propria vocazione : San Vincenzo de Paoli ! La sua fama ha superato tutte le frontiere e, dopo oltre tre secoli, continua a sfidare il tempo. Duecentocinquant'anni fa il Papa Clemente XII l'annoverò nell'albo dei santi della Chiesa cattolica. Nella Bolla di Canonizzazione la figura del Santo viene così delineata : « Egli era come un rifugio per tutti i bisognosi e i miseri, ed aiutava i poveri di ogni specie, erogando anche a volte ciò che sembrava necessario per sé e per i suoi compagni delle missioni, con elemosine così abbondanti che comunemente egli era chiamato padre dei poveri. Sebbene già avanti negli anni, si pro­ digava assiduamente nel ministero apostolico delle sacre missioni, e volando per ogni dove sulle" ali della carità al di là di ogni fatica e delle forze dell'età senile, portava la luce della verità evangelica e la scienza dei divini comandamenti a coloro che camminavano nelle tenebre e nella caligine del vizio, soprattutto agli abitanti più poveri delle campagne e dei villaggi, che (...) venivano da lui ricondotti sulla via del Signore. E poiché la carità non conosce misura, la virtù del Servo di Dio non si restrinse ai confini della Francia, ma rifulse diffondendosi in lungo e in largo ; infatti, allo scopo di propagare la fede e la pietà, egli inviò, tra i suoi discepoli, operai del Vangelo non solo in Italia, Polonia, Scozia ed Irlanda, ma anche agli stranieri 3 Gal 4, 4. 4 Gv 3, 16. 5 Mt 5, 7. Acta Apostolicae 268 Sedis - Commentarium Officiale ed agli Indi e alle genti più lontane dalle nostre terre, che, mediante la loro opera, fugate le tenebre dell'idolatria, condusse alla luce della verità ». 3. Attraverso le generazioni san Vincenzo parla non soltanto al suo secolo, ma anche all'intera epoca moderna, scrivendo nuovamente in essa, con tutta la « radicalità » del Vangelo, le parole del discorso della montagna : « Beati i misericordiosi, perché troveranno mise­ ricordia ». Egli sta all'inizio di una lunga schiera di persone che, seguendo le sue orme, hanno attuato nella vita le parole del Salmista : (( Fammi conoscere, Signore, le tue vie, insegnami i tuoi sentieri » . Quale spettacolo ha davanti a sé chi si spinge indietro con lo sguardo a contemplare l'immensa rete di attività apostoliche e sociali che egli ha cominciato a tessere nel corso della sua vita e che, dopo di lui, innumerevoli suoi seguaci hanno ripreso e sviluppato ! Il pen­ siero va innanzitutto ai missionari da lui fondati e che oggi lavorano in molte parti del mondo per l'evangelizzazione dei poveri e la forma­ zione dei sacerdoti. E come non fermarsi ammirati davanti alla mera­ vigliosa opera svolta dalle Figlie della Carità, la Congregazione reli­ giosa più numerosa della Chiesa? Forse non c'è persona che, in una circostanza o nell'altra della sua vita, non abbia avuto occasione di avvicinare qualcuna di queste Figlie di san Vincenzo per riceverne un sorriso, una buona parola, un aiuto premuroso e discreto. V'è poi la vasta famiglia delle Confraternite e delle Associazioni di Carità che costituiscono oggi nel mondo un magnifico corpo di volontari e volontarie al servizio della beneficenza .e della promozione sociale del (( popolo povero », come amava esprimersi san Vincenzo. Accanto a loro lavorano i membri delle Conferenze di San Vincenzo, fondate nel 1833 da Federico Ozanam alla luce degli insegnamenti del grande apostolo della carità. Devono inoltre essere ricordate le altre nume­ rose Comunità che onorano san Vincenzo come patrono, modello e maestro e possono quindi essere considerate come facenti parte della grande « Famiglia vincenziana ». 6 Tutti questi figli e figlie spirituali di san Vincenzo de' Paoli hanno imparato da Cristo, col suo aiuto, a percorrere il (( sentiero » evangelico che passa attraverso il discorso della montagna : « Beati i misericordiosi ». 6 Sai 24 [25], 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 269 4. Il brano evangelico dell'odierna domenica ci ricorda la para­ bola dei due figli che il padre vuole mandare a lavorare nella vigna. Vincenzo de' Paoli assomiglia certamente al figlio che ha compiuto la volontà del padre ; egli ha risposto con tutta la sua vita alla chia­ mata : « V a . . . a lavorare nella vigna». E non si è lasciato «prece­ dere » da nessuno. E tuttavia merita di essere sottolineato che anche lui — come ci narrano i biografi — ebbe, all'inizio, un comportamento in qualche modo simile a quello del figlio della parabola, che prima tergiversa e solo in un secondo momento obbedisce : senza aver oppo­ sto un (( no » preciso al Padre che lo inviava alla vigna, possiamo dire che, nei primi tempi, egli non sentì il Sacerdozio come una vocazione che lo impegnava alla santità, ma quasi piuttosto come l'occasione per raggiungere un certo prestigio sociale ed una dignitosa sistema­ zione economica, come scriveva a sua madre. 7 8 Questo limite umano di Vincenzo ci fa comprendere che santi non si nasce. Santi si diventa, attraverso un più o meno lungo, faticoso e metodico cammino di conversione, di penitenza e di purificazione. Farsi santi è una dura conquista e suppone un impegno ed uno sforzo che in fondo durano tutta la vita. Vincenzo si accorse, ad un certo punto, di questa esigenza della santità, posta in noi dalla grazia del Battesimo, e con grande ardore e determinazione si dedicò a questo, che è il più bell'ideale che un uomo possa concepire nella propria vita. Fu così che Vincenzo, alla scuola di grandi Maestri come il Cardi­ nale de Bérulle e s. Francesco di Sales, riscoperse — o quasi si potrebbe dire — scoperse veramente quel sacerdozio che aveva voluto ricevere, appena ventenne, più per una sua scelta umana che per una cosciente risposta alla vocazione divina. E la chiara presa di coscienza di questo dono incommensurabile ricevuto da Dio fu il germe iniziale, la (( molla » propulsiva e la ragione ultima, soprannaturale, di tutte quelle meravigliose imprese della carità, che l'hanno meritatamente reso famoso in tutto il mondo e gli hanno assicurato una gloria im­ mortale. Vincenzo divenne così un ispiratore di grandi gesti di gene­ rosità anche in tante altre persone. Fu un educatore di (( élites » e, al tempo stesso, di masse. Due furono gli amori della sua vita : Dio e i poveri. Ma al riguardo dice bene il grande storico della spiritualità cristiana, Henri Brémond, 7 Cf. Mt 21, 28-32. 8 Mt 21, 28. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 270 Officiale quando afferma che « non è l'amore per gli uomini che l'ha condotto alla santità; ma piuttosto la santità, che l'ha reso veramente ed effi­ cacemente caritatevole ; non sono i poveri ad averlo donato a Dio, ma è Dio, al contrario, che l'ha donato ai poveri. Chi lo vede più filantropo che mistico, chi non lo vede innanzitutto un mistico, si rappresenta un Vincenzo de' Paoli che non è mai esistito ». 5. Con la testimonianza della sua vita completamente dedicata a Cristo nei poveri e bisognosi, Vincenzo sembra parlare agli uomini della sua epoca e a quelli di oggi con le stesse parole che usa San Paolo nella Lettera ai Filippesi, riportata dall'odierna Liturgia : (( Non cerchi ciascuno il proprio interesse, ma anche quello degli altri » ! 9 Vincenzo cercò veramente non il proprio ma l'altrui interesse e nel far ciò sperimentò quel <( conforto derivante dalla carità » di cui parla San Paolo. Lo sperimentò lui e lo fece sperimentare a quanti raggiunse col calore della sua carità. E quale fu il segreto di tale inesauribile vena di altruismo, che nessuna forma di miseria materiale e morale riuscì mai ad arrestare? Il segreto ce lo rivela ancora San Paolo quando raccomanda : <( Ognuno di voi, con tutta umiltà, consideri gli altri superiori a se stesso » . Che vuol dire? Che la vera carità fraterna comporta quell'umiltà la quale sa apprezzare negli altri le qualità che noi abbiamo, e ci spinge a mettere a loro servizio i doni che Dio ha dato a noi, scegliendo, tra questi « altri », proprio i meno dotati, i più infelici, coloro che le mode del tempo non tengono in nessuna considerazione. Proprio in costoro la carità sa scoprire tesori nascosti. Proprio in costoro dob­ biamo vedere, con Vincenzo, i nostri « padroni, signori e maestri », cioè coloro che dobbiamo servire. 10 Questo atteggiamento cristiano nei confronti del prossimo è un meraviglioso fattore di pace, di giustizia e di unità all'interno della famiglia umana. Era ciò che faceva esaltare il gran cuore di Paolo allorché affermava, sempre nella Lettera ai Filippesi :« Se c'è qual­ che consolazione in Cristo, se c'è qualche conforto derivante dalla carità, se c'è qualche comunanza di spirito, se ci sono sentimenti di amore e di compassione, rendete piena la mia gioia con l'unione dei vostri spiriti, con i medesimi sentimenti » . " 9 n FU 2, 4. Ibid. 2, 3. " Ibid. 2, 1-2. 271 Acta Ioannis Pauli Pp. II In queste parole dell'Apostolo è troviamo la radice profonda ed della sua prodigiosa generosità : Cristo, carità per la quale Dio ha in sé il mistero che celebrava ». descritta tutta l'anima di Vincenzo, autentica della sua spiritualità e la carità del cuore sacerdotale di concesso a Vincenzo « di riprodurre 6. Oggi ricordiamo il giorno in cui Vincenzo de' Paoli è stato « elevato » dopo la morte. Sì, elevato sugli altari : « esaltato ». Iscrit­ to nell'albo di questi uomini e donne che la Chiesa circonda di vene­ razione come santi, anche nella sua liturgia. Ma ci limitiamo solo a ciò? Le parole dell'inno paolino proclamano oggi 1'« esaltazione » di Cristo : Colui che « spogliò se stesso, assumendo la condizione di servo », Colui che « umiliò se stesso facendosi obbediente fino alla morte e alla morte di croce». (( Per questo Dio l'ha "esaltato" al di sopra di ogni cosa » ! Cristo — esaltato al di sopra di ogni cosa ! Vincenzo de' Paoli, l'umile imitatore di Cristo che ha vissuto completamente e senza riserva del contenuto del Vangelo dei poveri. Vincenzo — da 250 anni iscritto nell'albo dei santi della Chiesa: « esaltato in Cristo » : iscritto nel mistero di quell'unica Esaltazione, l'umile partecipe, per tutta l'eternità, di quell'Amore che « muove » tutto e tutto (( esalta », affinché « Dio sia tutto in tutti » per i secoli dei secoli. 12 13 IV Ad eos qui V Synodi Ordinariae Ucrainorum episcoporum interfuerunt, coram admissos.* Signor Cardinale, Cari Fratelli nell'episcopato, 1. Con le vostre consultazioni e discussioni durante il V Sinodo dei Vescovi della Chiesa Cattolica Ucraina, svoltosi in Vaticano, avete voluto dare inizio alle vostre solenni celebrazioni del Millennio del Battesimo della Rus' di Kiev. ma 12 cf. 13 Cf. 7 Cor 15, 28. 2, 7-8. * Die 28 Septembris a. 1987. 272 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Sono lieto che al termine di questo Sinodo possa incontrarmi insie­ me con voi e per mezzo vostro con tutta la Chiesa Cattolica Ucraina per condividere insieme la gioia di questo Giubileo millenario, che sarà anche celebrato da altri popoli e comunità ecclesiali, che trovano pure le loro radici spirituali nel Battesimo della Rus' di Kiev. Già all'inizio del mio pontificato avevo espresso il desiderio di un mio pellegrinaggio spirituale legato al Millennio, nei luoghi che furono la culla della Chiesa della Rus' di Kiev. Oggi, a conclusione del V Sinodo dei Vescovi ucraini, che dà inizio alle vostre solenni celebrazioni millenarie, desidero significarvi la partecipazione nello spirito dell'intera Chiesa cattolica, che troverà un momento culminante nelle celebrazioni previste nel luglio del pros­ simo anno a Roma. 2. Il Papa che vi parla, il quale, da Vescovo, ha già vissuto il Millennio della Chiesa nella sua patria, desidera cantare nella vostra lingua, insieme con tutta la Chiesa universale, un solenne Te Deum qui a Roma, presso la tomba di San Pietro, vicino alla quale si trova quella di San Giosafat. E con che ardore questo Papa, vostro Fra­ tello, bacia spiritualmente quella terra di Kiev dinanzi al trono della Sollecita Ausiliatrice dei Cristiani presso la « Parete Indistruttibile )). Voi siete una parte fiorente della Chiesa universale, cresciuta sul retaggio millenario del Battesimo di San Vladimiro e di Santa Olga. Voi appartenete a quella comunità cattolica che, situata geografica­ mente nel cuore del continente europeo, è imjwrtante per i vostri avvenimenti storici, sovente drammatici e segnati dal martirio. Voi siete figli della grande famiglia dei popoli cristiani slavi. Per tutti questi motivi, il Papa — slavo come voi — desidera trovarsi insieme coi propri Fratelli. U dono del Santo Battesimo di dieci secoli fa ha dato vita alla Chiesa della Rus' di Kiev. U Vescovo di Roma è ora con voi, si rallegra della vostra viva fede, della vostra perseveranza cristiana e, quotidianamente, visita la vostra Patria con le preghiere. Egli abbraccia con essa, in uno stesso palpito di amore, anche quei Fratelli coi quali desidera avere la piena comunione nella fede e nella carità, ad immagine della Chiesa ancor indivisa di mille anni fa. 3. U Santo Battesimo, per grazia di Dio, è un avvenimento capi­ tale per l'esistenza stessa dell'uomo. Infatti il Battesimo dilata la Acta Ioannis Pauli Pp. II 273 vera dignità dell'uomo conferendogli la vita soprannaturale. San Paolo ci insegna : (( O non sapete che quanti siamo stati battezzati in Cristo Gesù, siamo stati battezzati nella sua morte? Per mezzo del battesimo siamo dunque stati sepolti insieme a lui nella morte, perché ... così anche noi possiamo camminare in una vita nuova ... Ma se siamo morti con Cristo, crediamo che anche vivremo con lui ».* Ebbene, mille anni fa, il vostro Popolo è entrato « nella nuova vita » grazie alla forza del Santo Battesimo nel nome del Padre, del Piglio e dello Spirito Santo. Cristo è entrato nella storia del vostro Popolo, cominciando dal principe Vladimiro il Grande, con la forza del mistero pasquale. 4. Abbracciamo, dunque, nell'anno del giubileo millenario del Bat­ tesimo della Rus' di Kiev tutta la storia della vostra Chiesa, che affonda le sue radici al tempo in cui tutta la Chiesa di Cristo in Europa viveva ancora nell'unità. Perciò il cristianesimo nella Rus' di Kiev era ortodosso nella sua fede e nello stesso tempo cattolico nella carità, perché nasceva in un contesto ecclesiale non ancora dilaniato dal dramma della divisione. Un segno esteriore di questa unità era il culto di san Clemente Papa, terzo successore di san Pietro, che subì il martirio con l'esilio nelle terre del Ponto Eusino. San Clemente è diventato simbolo del­ l'unità tra la Chiesa di Kiev e Roma. Di più, egli veniva considerato « Protettore della Terra della Rus' », come testimonia l'antichissima preghiera recitata a Kiev per secoli. (( Perciò anche noi glorifichiamo, lodiamo e adoriamo Dio Uno nella Santissima Trinità, ringraziando anche quel servo fedele, che moltiplicò il tesoro del suo Signore non soltanto a Roma, ma anche nella città di Korsun' e in tutta la Rus', dicendo : egli è la gloria dei martiri e la ricchezza dei santi, la roccia incrollabile della Chiesa di Cristo, sulla quale le porte dell'inferno non prevarranno nella terra della Rus' per tutti i tempi ». 5. Fratelli nell'episcopato ! Fra poco varcheremo la soglia del Secondo Millennio, consci della nostra responsabilità per il futuro della Chiesa. Questa responsabilità si estende a ciascuna anima per­ meata dalla grazia del Santo Battesimo, ad ogni seguace di Cristo 1 Rom 6, 3-8. 19 - A. A. S. 274 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale crocifisso e risorto c, pertanto, ai singoli membri della Chiesa Catto­ lica Ucraina, nella patria vostra e nella diaspora. A questo punto desidero sottolineare ancora una volta la dignità della persona umana. Da questa dignità — rafforzata dal Battesimo — scaturisce il diritto incontestabile di onorare Iddio in conformità alla propria coscienza. Uno dei diritti fondamentali della persona, acqui­ sito nella coscienza del nostro tempo è quello della libertà religiosa. Il rispetto dei diritti di Dio e dell'uomo interpella il cuore stesso dell'uomo. A tal fine, indirizziamo le nostre preghiere, accompagnate da una particolare sollecitudine e solidarietà da parte di tutta la Chie­ sa, perché i vòstri fratelli e sorelle in patria possano realizzare la loro vocazione cristiana in piena libertà onorando Iddio pubblicamente secondo i dettami della loro coscienza nella fede dei propri antenati, nel proprio rito e nell'unione coi propri Pastori e il Vescovo di Roma. 6. Un'esperienza secolare ci insegna che lo sviluppo della Chiesa di Dio sia nelle terre avite, che nei paesi dove, negli ultimi decenni, è stato possibile per voi creare le nuove parrocchie ed eparchie, non dipendono soltanto dalle condizioni storiche o politiche. Lo sviluppo spirituale della Chiesa, e attraverso di essa del Popolo, dipende soprattutto dalla santità dei suoi membri e dall'aiuto della grazia di Dio. Perciò la Chiesa guarda con speranza ai fedeli laici, alle famiglie cattoliche, che per la loro stessa natura costituiscono la « chiesa domestica », e alla gioventù. 7. Siamo alla vigilia dell'inizio del Sinodo dei Vescovi, che ha per tema « Vocazione e missione dei Laici nella Chiesa e nel mondo ». Alla luce di questo grande avvenimento nella Chiesa universale e nella prospettiva dei lavori portati già a termine dal vostro Sinodo, desi­ dero incoraggiarvi, Fratelli carissimi, a prendere delle decisioni pra­ tiche importanti per la vita della Chiesa nel settore dell'apostolato dei Laici nelle vostre parrocchie e nelle eparchie. So che nell'ambito del vostro Sinodo opera una commissione per l'(( Apostolato dei Laici » e che questo tema così rilevante è stato oggetto dei dibattiti e discussioni in questo Sinodo e nei precedenti. 8. Consideriamo un momento, Fratelli carissimi, alla luce dell'in­ segnamento del Concilio Ecumenico Vaticano II, il ruolo e il posto dei Laici nella Chiesa, specialmente nella prospettiva dell'apostolato per mezzo delle organizzazioni ed associazioni laiche. Ciascun cristiano nella sua stessa natura è apostolo e, grazie all'ini- 275 Acta Ioannis Pauli Pp. II ziazione cristiana mediante il Battesimo, diventa un membro del Po­ polo di Dio e del Corpo Mistico di Cristo. (( All'interno delle comunità della Chiesa l'azione dei laici è tal­ mente necessaria che senza di essa lo stesso apostolato dei pastori non può per lo più raggiungere la sua piena efficacia » . Però l'inizio della vocazione cristiana si realizza nelle comunità. Il Concilio Ecumenico Vaticano II ha sottolineato con forza l'impor­ tanza dell'apostolato associato, che « corrisponde felicemente alle esi­ genze umane e cristiane dei fedeli e al tempo stesso si mostra come segno della comunione e dell'unità della Chiesa » . 2 3 9. Tutte queste organizzazioni ed associazioni hanno per scopo di arricchire la missione della Chiesa, di approfondire il dinamismo della vita religiosa della comunità dei fedeli. Però esse possono svilupparsi e fruttificare solo nella comunità ecclesiale. Esse devono servire a questa comunità, vivificarla e unificarla. In questa ottica, « l'aggre­ garsi dei fedeli laici a scopo apostolico non ha nulla a che vedere con espedienti tattici momentanei » , con movimenti fuori delle strut­ ture ecclesiali. Essi non possono pretendere di esprimere le loro opi­ nioni o richieste a nome della Chiesa e dei suoi Pastori. 4 10. Ai Pastori, cioè ai Vescovi e ai Sacerdoti, spetta la cura di portare a maturazione apostolica il laicato, nello spirito di respon­ sabilità e di ricerca di nuove forme di lavoro nel territorio dell'eparchia o parrocchia. In questo campo, la vostra Chiesa ha le Confraternite ecclesia­ stiche, sviluppatesi nella tradizione orientale. Esse hanno svolto nella storia della Chiesa Cattolica Ucraina un ruolo importante. Accanto a quelle associazioni, di cui riconosciamo grandi meriti, ne sorgano pure delle nuove, ma sempre in unione coi propri Pastori, con la Chiesa particolare, nella quale è presente e opera la Chiesa di Cristo, Una, Santa, Cattolica e Apostolica » . 5 11. I nostri tempi esigono la presenza dei Laici nei consigli pasto­ rali diocesani e parrocchiali, specialmente nei settori — catechistico, liturgico, caritativo, missionario e di promozione umana. 2 Apostolicam 3 Ibid., 18. 4 Cf. r« Angelus», 2-VIII-1987. 5 actuositatem, Christus Dominus, 11. 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 276 Nutro fiducia che in questo spirito avete preso delle risoluzioni concrete, nello spirito di quella « pastorale d'insieme », che è richiesta dal nostro tempo. Il prossimo Sinodo dei Vescovi porterà in questo 6 campo nuovi suggerimenti e approfondirà questa tematica vitale per la Chiesa. 12. Con queste risoluzioni, che sottoponete a questa Sede Aposto­ lica, arricchite dalle indicazioni del prossimo Sinodo dei Vescovi, entreremo nel Secondo Millennio, con l'augurio che (( il nostro Dio vi renda degni della sua chiamata e, con la sua potenza, porti a com­ pimento ogni vostro buon desiderio e azione ispirata dalla fede » . 7 13. Dal momento del Santo Battesimo sulle rive del Dniepr è nata un'intensa vita religiosa di tanti figli e figlie spirituali di San Vladi­ miro. Su tale eredità di santità sono cresciuti tanti santi, fra i quali San Giosafat, a voi particolarmente caro, sono vissute tante sante madri e padri della vostra Chiesa, sovente a noi sconosciuti, i cui nomi però sono iscritti nel libro divino della storia e ben noti a Dio e alla Santissima Vergine Maria come discepoli di Cristo. Le sante mani della Madonna nella « Parete Indistruttibile » della cattedrale di Santa Sofia a Kiev sono sempre aperte e protese da quasi mille anni, cioè dal momento in cui il principe Jaroslàv il Saggio La elesse per Madre e Regina di tutta la Rus'. Essa prese allora sotto la sua materna protezione tutta la Chiesa e il Popolo della Tftus' di Kiev nel loro cammino verso la patria celeste. Affido a Te, Madre di Dio Salvatore e Sollecita Ausiliatrice dei Cristiani, le solenni celebrazioni del Millennio della Rus' di Kiev. O Santa Madre di Dio, volgi il Tuo sguardo pietoso e benigno sulla Chiesa Cattolica Ucraina e il suo Popolo ! Preserva in loro il tesoro della fede, sostienili nelle difficoltà della vita terrena e conduci tutta l'eredità cristiana alla salvezza eterna ! A voi tutti qui presenti, ai vostri cari in patria e nel mondo, im­ parto la mia Benedizione Apostolica. 6 Cf. r«Angelus», 30-VIII-1987. 7 2 Tess 1, 12. 277 Acta Ioannis Pauli Pp. II NUNTII SCRIPTO DATI I Ss.mo archiepiscopo Constantinopolitano imminente festo S. Andreae apostoli, missus. A SA SAINTETÉ DIMITRIOS IER, ARCHEVÊQUE DE CONSTANTINOPLE, PA- TRIARCHE ŒCUMÉNIQUE. (( La grâce du Seigneur Jésus soit avec vous »- 1 La célébration liturgique de la fête du saint Apôtre André, le pre­ mier appelé par le Seigneur, frère de Pierre le coryphée, nous donne une fois encore l'occasion d'exprimer la fraternité qui nous unit l'un à l'autre et qui unit nos Eglises. Cette célébration nous rassemble dans la prière et fait grandir la charité entre nous. La délégation conduite par le Cardinal Jean Willebrands portera à Votre Sainteté, à votre Saint Synode et à tout le Patriarcat œcuménique le salut de l'Eglise de Rome et s'unira à la célébration que vous pré­ siderez dans l'église Saint-Georges, où j'ai en la joie d'être moi-même présent dans les mêmes circonstances. Elle invoquera pour vous la grâce du Seigneur Jésus-Christ et manifestera notre communion dans la foi. Cette année, aussitôt après la fête de saint André, aura lieu votre visite à Rome où saint Pierre, frère d'André, a rendu au Christ son ultime témoignage et où se perpétue sa succession apostolique ininter­ rompue. L'Eglise de Rome vous accueillera avec une profonde charité. Dans la prière, je demande au Seigneur qu'il illumine nos pas sur le chemin qui nous portera vers la parfaite communion pour célébrer ensemble au même autel son Eucharistie. Dans ces sentiments de joie et dans l'attente de notre nouvelle rencontre, je redis à Votre Sainteté ma fraternelle affection dans le Seigneur. Du Vatican, le 25 novembre 1987. IOANNES PAULUS PP. II 1 1 Co 16, 23. 278 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale II Ob diem paci dicatum missus. Nel primo giorno dell'Anno, sono lieto di tener fede ad un appun­ tamento ormai ventennale con i responsabili delle Nazioni e degli Organismi internazionali e con tutti i fratelli e sorelle del mondo, che hanno a cuore la causa della pace. Sono, infatti, profondamente convinto che riflettere insieme sul valore inestimabile della pace signi­ fichi già, in qualche modo, cominciare a costruirla. Il predetto tema, che quest'anno vorrei sottoporre all'attenzione comune, nasce da una triplice considerazione. Anzitutto, la libertà religiosa, esigenza insopprimibile della dignità di ogni uomo, è una pietra angolare dell'edifìcio dei diritti umani e, pertanto, è un fattore insostituibile del bene delle persone e di tutta la società, così come della propria realizzazione di ciascuno. Ne con­ segue che la libertà dei singoli e delle comunità di professare e di pra­ ticare la propria religione è un elemento essenziale della pacifica con­ vivenza degli uomini. La pace, che si costruisce e si consolida a tutti i livelli dell'umana convivenza, affonda le proprie radici nella libertà e nell'apertura delle coscienze alla verità. Nuocciono, inoltre, ed in modo gravissimo, alla causa della pace tutte le forme — palesi o nascoste — di violazione della libertà reli­ giosa, al pari delle violazioni che toccano gli altri diritti fondamentali della persona. A quarantanni dalla Dichiarazione Universale dei Diritti dell'Uomo, che sarà commemorata nel dicembre dell'anno pros­ simo, dobbiamo constatare che milioni di persone, in varie parti del mondo, soffrono ancora a motivo delle loro convinzioni religiose, vit­ time di legislazioni repressive ed oppressive, talora di aperte persecu­ zioni, più spesso di una sottile prassi di discriminazione come credenti e come comunità. Questo stato di cose, di per sé intollerabile, costi­ tuisce anche un'ipoteca negativa per la pace. Infine, vorrei ricordare e far tesoro dell'esperienza dell'Incontro di preghiera, svoltosi ad Assisi il 27 ottobre 1986. Quel grande incontro di fratelli, accomunati nell'invocazione della pace, è stato un segno per il mondo. Senza confusioni né sincretismi, i rappresentanti delle principali Comunità religiose sparse sulla terra hanno voluto espri­ mere insieme il convincimento che la pace è un dono dall'Alto e dimo­ strare un operoso impegno ad implorarlo, accoglierlo e farlo frutti­ ficare mediante scelte concrete di rispetto, di solidarietà e di fraternità. Acta Ioannis Pauli Pp. II 279 1. Dignità e libertà della persona umana La pace non è soltanto assenza di contrasti e di guerre, ma è «frutto dell'ordine impresso nell'umana società dal suo Fondatore» (Cost. Gaudium et Spes, 78). Essa è opera della giustizia, e perciò richiede il rispetto dei diritti e il compimento dei doveri propri di ogni uomo. C'è un legame intrinseco tra le esigenze della giustizia, della verità e della pace (cf. Enc. Pacem in Terris, p. I e III). Secondo quest'ordine, voluto dal Creatore, la società è chiamata ad organizzarsi ed a svolgere il suo compito al servizio dell'uomo e del bene comune. Le linee portanti di tale ordine sono individuabili dalla ragione e riconoscibili nell'esperienza storica, e l'odierno sviluppo delle scienze sociali ha arricchito la consapevolezza che ne ha l'umanità, a dispetto di tutte le distorsioni ideologiche e dei conflitti che sembrano talora offuscarla. Per questo la Chiesa cattolica, mentre vuole compiere con fedeltà la sua missione di annunciare la salvezza che viene soltanto da Cristo (cf. At 4, 12), si rivolge indistintamente ad ogni uomo e lo invita a riconoscere le leggi dell'ordine naturale, che governano la convivenza umana e determinano le condizioni della pace. Fondamento e fine dell'ordine sociale è la persona umana, come soggetto di diritti inalienabili, che non riceve dall'esterno, ma che sca­ turiscono dalla sua stessa natura : nulla e nessuno può distruggerli, nessuna costrizione esterna può annientarli, poiché essi hanno radice in ciò che vi è di più profondamente umano. Analogamente, la persona non si esaurisce nei condizionamenti sociali, culturali, storici, perché è proprio dell'uomo, che ha un'anima spirituale, il tendere ad un fine che trascende le condizioni mutevoli della sua esistenza. Nessuna pote­ stà umana può opporsi alla realizzazione dell'uomo come persona. Dal primo e fondamentale principio dell'ordine sociale, che è la finalizzazione della società alla persona, deriva l'esigenza che ogni società sia organizzata in modo tale da permettere all'uomo, anzi da aiutarlo a realizzare la sua vocazione in piena libertà. La libertà è la prerogativa più nobile dell'uomo. Sin dalle scelte più intime, ogni persona deve poter esprimere se stessa in un atto di consapevole determinazione, ispirato dalla propria coscienza. Senza libertà gli atti umani sono svuotati, sprovvisti di valore. La libertà, di cui l'uomo è dotato dal Creatore, è la capacità che gli è permanentemente data di cercare il vero con l'intelligenza e di 280 Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale aderire col cuore al bene a cui naturalmente egli aspira, senza esser sottomesso a pressioni, costrizioni e violenze di sorta. Appartiene alla dignità della persona poter corrispondere all'imperativo morale della propria coscienza nella ricerca della verità. E la verità — come ha sotto­ lineato il Concilio Eumenico Vaticano II — « proprio perché va cer­ cata in modo rispondente alla dignità della persona umana e alla sua natura sociale » (Dich. Dignitatis Humanae, 3), « non si impone che in virtù della stessa verità » (ibid., 1). La libertà dell'uomo nella ricerca della verità e nella professione, che vi è collegata, delle proprie convinzioni religiose, per essere man­ tenuta immune da qualsiasi coercizione di individui, di gruppi sociali e di qualsivoglia potestà umana, deve trovare una precisa garanzia nell'ordinamento giuridico della società, cioè essere riconosciuta e sancita dalla legge civile quale diritto soggettivo ed inalienabile (cf. ibid., 2). È ben chiaro che la libertà di coscienza e di religione non significa una relativizzazione della verità oggettiva che ogni essere umano è tenuto, per dovere morale, a ricercare. Nella società organizzata, essa è soltanto la traduzione istituzionale di quell'ordine, nel quale Dio ha disposto che le sue creature possono conoscere, accogliere e corrispon­ dere, come persone libere e responsabili, alla sua proposta eterna di alleanza. Il diritto civile e sociale alla libertà religiosa, in quanto attinge la sfera più intima dello spirito, si rivela punto di riferimento e, in certo modo, diviene misura degli altri diritti fondamentali. Si tratta, infatti, di rispettare lo spazio più geloso dell'autonomia della persona, con­ sentendole di agire secondo il dettame della sua coscienza, sia nelle scelte private che nella vita sociale. Lo Stato non può rivendicare una competenza, diretta o indiretta, sulle convinzioni religiose delle per­ sone. Esso non può arrogarsi il diritto di imporre o di impedire la professione e la pratica pubblica della religione di una persona o di una comunità. In tale materia è dovere delle Autorità civili assicurare che i diritti dei singoli e delle comunità siano ugualmente rispettati, e salvaguardare, in pari tempo, il giusto ordine pubblico. Anche nel caso in cui uno Stato attribuisca una speciale posizione giuridica ad una determinata religione, è doveroso che sia legalmente riconosciuto ed effettivamente rispettato il diritto di libertà di coscienza di tutti i cittadini, come pure degli stranieri che vi risiedono, anche temporaneamente, per motivi di lavoro od altri. Acta Ioannis Pauli Pp. II 281 In nessun caso l'organizzazione statale può sostituirsi alla coscienza dei cittadini, né sottrarre spazi vitali o prendere il posto delle loro associazioni religiose. Il retto ordine sociale esige che tutti — singo­ larmente e comunitariamente — possano professare la propria con­ vinzione religiosa nel rispetto degli altri. Il I settembre 1980, rivolgendomi ai Capi di Stato firmatari del­ o l ' A g o finaile di Helsinki, volli sottolineare — tra l'altro — come l'autentica libertà religiosa richieda che siano garantiti anche i diritti derivanti dalla dimensione sociale e pubblica della professione di fede e dell'appartenenza ad una comunità religiosa organizzata. A questo proposito, parlando all'Assemblea Generale delle Nazioni Unite, esprimevo la convinzione che « lo stesso rispetto della dignità della persona sembra richiedere che, quando sia discusso o stabilito, in vista di leggi nazionali o di convenzioni internazionali, il giusto modo dell'esercizio della libertà religiosa, siano coinvolte anche le isti­ tuzioni che per loro natura servono la vita religiosa » (Insegnamenti, 1979, II, 2, 538). 2. Un patrimonio comune Si deve riconoscere che i principi, di cui si è detto, sono oggi patrimonio comune della maggior parte degli ordinamenti civili, così come dell'organizzazione della società internazionale, la quale ha for­ mulato appropriati documenti normativi. Essi fanno ormai parte della cultura del nostro tempo, come dimostra il dibattito sempre più accu­ rato e approfondito che, specialmente in questi anni, è maturato in riunioni e congressi di studiosi e di esperti su ogni aspetto concreto della libertà religiosa. Nondimeno, si verifica frequentemente che il diritto alla libertà religiosa non sia correttamente inteso e sufficiente­ mente rispettato. Ci sono, innanzitutto, forme di intolleranza spontanee, più o meno occasionali, frutto talora di ignoranza e di presunzione, che offendono persone e comunità, provocando polemiche, attriti e contrapposizioni, con pregiudizio della pace e di un solidale impegno per il bene comune. In vari Paesi norme legali e prassi amministrative limitano od annullano di fatto i diritti che formalmente le Costituzioni riconoscono ai singoli credenti ed ai gruppi religiosi. Infine, si hanno ancora oggi legislazioni e regolamenti che non recepiscono il fondamentale diritto alla libertà religiosa o ne preve- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 282 Officiale dono limitazioni del tutto immotivate, per non parlare dei casi di veri provvedimenti di carattere discriminatorio e, talora, apertamente per­ secutorio. Varie Organizzazioni pubbliche e private, nazionali ed internazio­ nali, sono sorte soprattutto negli anni più recenti, per la difesa di coloro che, in molte parti del mondo, sono vittime — per le loro con­ vinzioni religiose — di situazioni illegittime e mortificanti per l'intera umanità. Di fronte all'opinione pubblica, esse si fanno meritoriamente eco del lamento e della protesta di fratelli e sorelle lasciati spesso senza voce. Per parte sua, la Chiesa cattolica non cessa di dimostrare la propria solidarietà a quanti soffrono discriminazioni e persecuzioni a motivo della fede, operando con costante impegno e paziente tenacia perché tali situazioni siano superate. A questo scopo la Santa Sede cerca di portare il suo specifico contributo nei consessi internazionali, nei quali si discute della salvaguardia dei diritti umani e della pace. Nello stesso senso si pone l'azione, necessariamente più discreta, ma non meno sollecita, svolta dalla Sede Apostolica e dai suoi Rappresentanti nei contatti con le Autorità politiche di tutto il mondo. 3. La libertà religiosa e la pace A nessuno può sfuggire che la dimensione religiosa, radicata nella coscienza dell'uomo, ha un'incidenza specifica sul tema della pace, e che ogni tentativo di impedirne o di coartarne la libera espressione si ritorce inevitabilmente, con gravi compromissioni, sulla possibilità del­ l'uomo di vivere serenamente con i suoi simili. Una prima considerazione si impone. Come scrivevo nella ricordata Lettera ai Capi di Stato firmatari dell'A ¿f o finale di Helsinki, la libertà religiosa, in quanto attinge la sfera più intima dello spirito, sorregge ed è come la ragion d'essere delle altre libertà. E la profes­ sione di una religione, benché consista prima di tutto in atti interiori dello spirito, coinvolge l'intera esperienza della vita umana, e quindi tutte le sue manifestazioni. La libertà religiosa, inoltre, contribuisce in maniera determinante alla formazione di cittadini autenticamente liberi, in quanto — con­ sentendo la ricerca e l'adesione alla verità sull'uomo e sul mondo — favorisce in ciascun uomo una piena consapevolezza della propria dignità ed una più motivata assunzione delle proprie responsabilità. Acta Ioannis Pauli Pp. II 283 CJn rapporto onesto con la verità è condizione essenziale di un'autentica libertà (cfr. Enc. Redemptor Hominis, 12). In questo senso si può ben dire che la libertà religiosa è un fattore di grande rilievo per rafforzare la coesione morale di un popolo. La società civile può contare sui credenti che, per le loro profonde con­ vinzioni, non solo non si lasceranno facilmente catturare da ideologie o correnti totalizzanti, ma si sforzeranno di agire in coerenza con le loro aspirazioni verso tutto ciò che è vero e giusto, condizione inelu­ dibile per il raggiungimento della pace (cf. Dich. Dignitatis Humanae, 8). Ma c'è di più. La fede religiosa, facendo sì che l'uomo comprenda in modo nuovo la propria umanità, lo porta a ritrovarsi pienamente, mediante il dono sincero di sé, a fianco degli altri uomini (cfr. Enc. Dominum et Vivificantem, 59). Essa avvicina ed unisce gli uomini, li affratella, li rende più attenti, più responsabili, più generosi nella dedizione al bene comune. Non si tratta soltanto di sentirsi meglio disposti a collaborare con gli altri, perché rassicurati e protetti nei propri diritti, ma piuttosto di attingere dalle sorgenti inesauribili della retta coscienza motivazioni superiori per l'impegno a costruire una società più giusta e più umana. In seno a ciascuno Stato — ma, a dir meglio, a ciascun popolo — questa esigenza di solidale corresponsabilità è oggi particolarmente sentita. Ma, come già si chiedeva il mio venerato predecessore, Papa Paolo VI, « può forse uno Stato sollecitare con frutto una piena fiducia e collaborazione, quando — per una sorta di confessionalismo negativo — si proclama ateo e, mentre dichiara di rispettare, in un certo quadro, le credenze individuali, prende posizione contro la fede di una parte dei suoi cittadini » (Allocuzione al Corpo Diplomatico, 14 gen­ naio 1978; Insegnamenti di Paolo VI, 1978, XVI, 29)? Si dovrebbe, invece, procurare che « lo stesso confronto tra la concezione religiosa del mondo e quella agnostica o anche ateistica, che è uno dei "segni dei tempi" della nostra epoca », conservi <( leali e rispettose dimensioni umane senza violare gli essenziali diritti della coscienza di nessun uomo o donna che vivono sulla terra » (Insegnamenti, 1979, II, 2, 538). Al di là delle persistenti situazioni di guerra e di ingiustizia, assistiamo oggi ad un movimento verso una progressiva unione dei popoli e delle Nazioni ai diversi livelli politici, economici, culturali ecc. A tale spinta, che appare inarrestabile, ma che pure incontra continui e gravi intoppi, la convinzione religiosa dà un impulso profondo, di 284 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale portata non indifferente. Essa infatti, escludendo il ricorso ai metodi della violenza nella composizione dei conflitti ed educando alla frater­ nità e all'amore, contribuisce a favorire l'intesa e la riconciliazione e può fornire nuove risorse morali per la soluzione di questioni di fronte alle quali l'umanità sembra oggi debole ed impotente. 4. La responsabilità dell'uomo religioso Ai doveri dello Stato in ordine all'esercizio del diritto alla libertà religiosa corrispondono precise e gravi responsabilità degli uomini e delle donne, sia nella professione religiosa individuale, sia nell'or­ ganizzazione e nella vita delle rispettive comunità. In primo luogo, i responsabili delle Confessioni religiose sono tenuti a presentare il loro insegnamento senza lasciarsi condizionare da interessi personali, politici e sociali, ed in modi consoni alle esigenze della convivenza e rispettosi della libertà di ciascuno. Parallelamente, gli aderenti alle varie religioni dovrebbero — indi­ vidualmente e comunitariamente — esprimere la loro convinzione ed organizzare il culto ed ogni altra attività loro propria rispettando, però, i diritti degli altri, che non appartengono a quella religione o non professano un credo. Ed è proprio sul terreno della pace, somma aspirazione dell'umanità, che ogni comunità religiosa ed ogni singolo credente possono misurare l'autenticità del proprio impegno di solidarietà verso i fratelli. Oggi, come forse mai in passato, il mondo guarda alle religioni con un'at­ tesa specifica proprio in ordine alla pace. È, del resto, motivo di compiacimento il fatto che nei responsabili delle Confessioni religiose, come nei semplici fedeli, si riscontra un'at­ tenzione sempre più acuta, un desiderio sempre più vivo di operare in favore della pace. Questi propositi meritano di essere incoraggiati ed opportunamente coordinati, per renderli sempre più efficaci. Per far questo, è necessario andare alla radice. È quello che è avvenuto ad Assisi lo scorso anno : rispondendo al mio appello fraterno, i responsabili delle principali religioni del mondo convennero per affermare insieme — pur nella fedeltà alla rispettiva convinzione religiosa — il loro comune impegno nella costruzione della pace. Secondo la « logica » di Assisi si tratta, infatti, di un dono vinco­ lante ed impegnativo, di un dono da coltivare e da portare a matura- Acta Ioannis Pauli Pp. II 285 zione : nell'accoglienza reciproca, nel mutuo rispetto, nella rinuncia all'intimidazione ideologica ed alla violenza, nella promozione di isti­ tuzioni e di forme di concertazione e di cooperazione fra i popoli e le Nazioni, ma soprattutto nell'educazione alla pace, considerata ad un livello ben più alto della pur necessaria ed auspicata riforma delle strutture : della pace, cioè, che suppone la conversione dei cuori. 5. L'impegno dei seguaci di Cristo Riconosciamo con gioia che, tra le Chiese e Comunità ecclesiali cristiane, questo processo è già felicemente avviato. Vorrei formulare l'auspicio che esso possa ricevere nuovo impulso e si allarghi fino a coinvolgere in maniera crescente tutti gli uomini religiosi del mondo nella grande sfida della pace. Come Pastore della Chiesa universale, verrei meno al mio mandato, se non elevassi la mia voce in favore del rispetto del diritto inalienabile del Vangelo di essere proclamato « ad ogni creatura » (Me 16, 15) e se non ricordassi che Dio ha ordinato la società civile al servizio della persona umana, alla quale spetta la libertà di cercare e di aderire alla verità. L'impegno per la verità, la libertà, la giustizia e la pace distin­ gue i seguaci di Cristo Signore. Noi portiamo, infatti, nel cuore la certezza rivelata che Dio Padre, per opera del Figlio crocifisso, che « è la nostra pace » (Ef 2, 14), ha fatto di noi un Popolo nuovo, il quale ha come condizione la libertà dei figli e come statuto il precetto del­ l'amore fraterno. Popolo della Nuova Alleanza, noi sappiamo che la nostra libertà trova la più alta espressione nell'adesione totale alla chiamata divina alla salvezza, e con l'apostolo Giovanni confessiamo : (( Noi abbiamo riconosciuto e creduto all'amore che Dio ha per noi )) (1 Gv 4, 16), amore manifestato nel Figlio incarnato. Da questo libero e liberante atto di fede scaturiscono una nuova visione del mondo, un approccio nuovo ai fratelli un modo nuovo di essere nella società come un lievito. È il «comandamento nuovo» (Gv 13, 34), che ci ha dato il Signore; è la sua pace (cf. Gv 14, 27), non quella sempre imperfetta del mondo, che egli ci ha lasciato. Dobbiamo vivere pienamente e responsabilmente la libertà che ci viene dall'essere figli e schiude al nostro sguardo prospettive trascen­ denti. Dobbiamo impegnarci con tutte le forze a vivere il comanda­ mento nuovo, lasciandoci illuminare dalla pace, che ci è donata, ed Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 286 Officiale irradiandola attorno a noi. (( Da questo — ci ammonisce il Signore — riconosceranno che siete miei discepoli » (Gv 13, 35). So bene che questo formidabile impegno supera le nostre povere forze. In quante divisioni ed incomprensioni noi cristiani portiamo la nostra parte di responsabilità, e quanto ancora ci resta da costruire nel nostro animo, in seno alle famiglie ed alle comunità, nel segno della riconciliazione e della carità fraterna ! Né, dobbiamo riconoscerlo, le condizioni del mondo ci facilitano il compito. La tentazione della vio­ lenza è sempre in agguato. L'egoismo, il materialismo, la superbia ren­ dono l'uomo sempre meno libero e la società sempre meno aperta alle esigenze della fratellanza. Non dobbiamo tuttavia scoraggiarci : Gesù, il nostro Maestro e Signore, è con noi tutti i giorni, sino alla fine del mondo (cf. Mt 28, 20). Il mio pensiero si rivolge in modo particolarmente affettuoso ai fra­ telli ed alle sorelle che sono privi di libertà nel professare la loro fede cristiana, a quanti soffrono persecuzioni per il nome di Cristo, a coloro che per causa sua debbono seguire emarginazioni ed umiliazioni. Desidero che questi nostri fratelli e sorelle sentano la nostra spirituale vicinanza, la nostra solidarietà, il conforto della nostra preghiera. Noi sappiamo che il loro sacrificio, in quanto è unito a quello di Cristo, porta frutti di vera pace. Fratelli e sorelle nella fede, l'impegno per la pace costituisce una testimonianza che oggi ci rende credibili agli occhi del mondo e, so­ prattutto, agli occhi delle generazioni che crescono. La grande sfida dell'uomo contemporaneo, la posta in gioco della sua autentica libertà, risiede nella Beatitudine evangelica : « Beati gli operatori di pace » (Mt 5, 9). Il mondo ha bisogno della pace, il mondo desidera ardentemente la pace. Preghiamo affinché tutti, uomini e donne, godendo della libertà religiosa, possano vivere in pace. Dal Vaticano, l'8 dicembre dell'anno 1987. IOANNES PAULUS PP. II Acta Ioannis Pauli Pp. II 287 ITINERA APOSTOLICA EX HABITIS DUM S U M M U S PONTIFEX GERMANIAM OCCIDENTALEM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES. In aëronavium portu inter Bonnam et Coloniam Agrippinam habita.* 1. »Ihr werdet meine Zeugen sein« — und das nicht nur in Jeru­ salem, in Judäa und Samarien, sondern »bis an die Grenzen der Erde«. Mit diesen Worten Jesu an die Apostel unmittelbar vor seiner Himmelfahrt begann der Weg der Kirche in die Welt und in die Geschichte. Dieser Auftrag Christi hat durch die Jahrhunderte hindurch Männer und Frauen als seine Glaubensboten zu allen Völken bis in die entlegendsten Gebiete der Erde geführt. Er führt in unseren Tagen auch den Bischof von Rom als Nachfolger des Apostels Petrus zu den Ortskirchen, zu seinen Glaubensbrüdern und -Schwestern in aller Welt, um sie gemäß seinem Auftrag in ihrem Glauben zu be­ stärken. Er führt mich heute zum zweitenmal in die Bundesrepublik Deutschland. 1 2 In dankbarer Erinnerung an meinen ersten Pastoralbesuch im Jahre 1980 komme ich wiederum mit großer Freude der freund­ lichen Einladung nach, die zahlreiche deutsche Bischöfe zum Besuch ihrer Diözesen an mich gerichtet haben. Aufrichtig danke ich allen, die mich hier bei meiner Ankunft in diesem geschätzten Land so gastfreundlich empfangen und mich durch ihre Anwesenheit beehren : allen voran Ihnen, sehr geehrter Herr Bundespräsident, für Ihren herzlichen Willkommensgruß im Namen der Bürger Ihres Landes. Im verehrten Herrn Kardinal Höffner, dem Vorsitzenden der Deut­ schen Bischofskonferenz, grüße ich zugleich alle Bischöfe, Priester, Ordensleute und Gläubigen der deutschen Diözesen ; ganz besonders jene Ortskirchen, die ich auch bei dieser zweiten Pastoralreise leider noch nicht besuchen kann. In der Gemeinschaft des einen Glaubens gilt auch dieser mein Besuch wiederum der ganzen Kirche in diesem Land und auch allen Menschen, die mir in geistiger Offenheit und Solidarität als Bruder in Christus in ihrer Mitte herzliche Gastfreund­ schaft gewähren. * Die 30 m. Aprilis a. 1987. : Apg 1, 8. 2 Vgl. Lk 22, 32. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 288 Officiale 2. »Ihr werden meine Zeugen sein«. — Die herausragenden Ereignisse, die wir in den kommenden Tagen in geistlicher Verbundenheit in den verschiedenen Diözesen gemeinsam feiern werden, stehen in einer ganz besonderen Weise im Zeichen der Zeugenschaft. Durch die beiden Seligsprechungen in Köln und München ehrt die Kirche zwei Christen, die inmitten äußerster Prüfungen und Gefahren ein unerschrockenes, heroisches Zeugnis für ihren Glauben abgelegt haben. So Edith Stein, die in Solidarität mit ihrem gemarterten jüdischen Volk als Jüdin und katholische Ordensfrau in christlicher Hoffnung den Leidensweg ihres Volkes in die Vernichtung gegangen ist. Im Jesuitenpater Rupert Mayer gedenken wir eines mutigen Bekenners und Apostels der Näch­ stenliebe, der für die kompromißlose Verteidigung von Glaube und Sittlichkeit gegenüber gottloser staatlicher Willkürherrschaft weder Verfolgung noch Gefängnis gescheut hat. Dazu gilt mein ehrerbietiger Besuch dem Grab des großen Kardinals Clemens August Graf von Galen, der gegen eine verbrecherische Mordmaschinerie »gelegen oder ungelegen« für die Achtung des Lebensrechts und die unantastbare Würde aller Menschen furchtlos seine Stimme erhoben hat. 3 Diese leuchtenden Gestalten der Kirche haben durch ihr opferbe­ reites Zeugnis für Christus und für die wahre Größe des Menschen das grausame Dunkel einer ganzen Geschichtsepoche erhellt. Sie stehen zugleich für alle jene im deutschen Volk, die nicht bereit gewesen sind, sich der menschenverachtenden Tyrannei des Nationalsozialismus zu beugen. Darunter gedenken wir mit Hochachtung auch zahlreicher mutiger Bekenner und Opfer unter unseren evangelischen Brüdern und Schwestern. Sie allesamt sind für uns Zeichen der Hoffnung und Verpflichtung für das von uns heute geforderte Zeugnis für Recht und Gerechtigkeit in unserer Gesellschaft, für die Verteidigung der immer wieder neu bedrohten Grundrechte des Menschen und seiner überna­ türlichen Berufung, von der her alle menschlichen Belange ihr wahres Maß und Ziel erhalten. Möge das gemeinsame Glaubenszeugnis der Christen allmählich auch zu einer immer tieferen Einheit unter den christlichen Kirchen und Gemeinschaften führen. 3. Mit dem ehrenden Gedenken dieser vorbildlichen Zeugen der Ver­ gangenheit verbinde ich zugleich den Ausdruck meiner hohen Wertschät­ zung für das ganze deutsche Volk, das nach dem tragischen Gesche­ hen in seiner jüngeren Geschichte einen so angesehenen Platz unter 3 Vgl. 2 Tim 4, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 289 den Völkern Europas und der Welt zurückgewonnen hat. Mit Aner­ kennung erinnere ich an den großen Einsatz Ihres Landes für Frieden und Gerechtigkeit unter den Nationen und an die umfangreiche soli­ darische Hilfsbereitschaft für die Völker der Dritten Welt. Dabei verdienen die schon weitbekannten und sehr wirksamen Hilfswerke der deutschen Bischöfe und Katholiken wie auch der evangelischen Kirche eine besondere Erwähnung und Würdigung. Möge das hilfsbe­ reite Eintreten Ihres Volkes für die Bedürftigen und Entrechteten sich auch in Ihrem eigenen Land weiter bewähren, in dem gerade in den letzten Jahren eine zunehmende Zahl von Flüchtlingen und Asyl­ bewerbern um Schutz und Aufnahme ersucht. Die beiden künftigen neuen Seligen, die wegen ihrer religiösen und moralischen Überzeugung oder der Zugehörigkeit zu einer ethnischen Minderheit schwerste Ver­ folgungen haben erdulden müssen, sind gleichsam Symbole für jene Menschen, die noch immer aus rassischen, religiösen oder ethnischen Gründen ihr Land verlassen müssen. Schenken Sie auch diesen Hil­ fesuchenden in der Bundesrepublik Deutschland nach Kräften wei­ terhin Ihre mitmenschliche Solidarität und Unterstützung. Mit nochmaligem Dank für die herzliche Gastfreundschaft, die Sie mir und meiner Begleitung in diesen Tagen in Ihrem Land gewähren, erwarte ich voller Freude die zahlreichen Begegnungen mit den Bischöfen, Priestern und Gläubigen in den verschiedenen Diöze­ sen, mit Vertretern der jüdischen Gemeinde und der anderen christ­ lichen Kirchen sowie aus der Welt der Arbeit. Mögen diese und besonders die großen Gottesdienste und Eucharistiefeiern uns gegen­ seitig in unserem Glauben und in unserer christlichen Berufung bestär­ ken, damit wir heute — jeder einzeln und alle gemeinsam — immer glaubwürdigere Zeugen für Christus und das schon in dieser Zeit anbrechende Gottesreich werden. * * * Coloniae Agrippinae, ad episcopos congregatos.* Liebe Mitbrüder im Bischofsamt! 1. Gleich am Anfang meines zweiten Pastoralbesuches in eurem Land habe icli die Freude, mit euch zusammenzutreffen, die der Herr zu Oberhirten im Volke Gottes bestellt hat. Ich grüße euch alle in * Die 30 m. Aprilis a. 1987. 20 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 290 herzlicher Verbundenheit. Zugleich gilt mein Gruß und Segenswunsch auch denen, die heute nicht unter uns sein können, besonders jenen bischöflichen Mitbrüdern, die durch Alter oder Krankheit verhindert sind. Dieser mein zweiter Besuch erhält seine besondere Prägung durch die beiden feierlichen Seligsprechungen, die ein Papst erstmals in diesem Land vornehmen darf. Das heroische Glaubenszeugnis von Schwester Edith Stein und Pater Rupert Mayer versetzt uns zurück in eine Zeit großer Bedrängnis für die Kirche und für euer ganzes Volk. Mit der Machtergreifung des Nationalsozialismus durch Hitler begann eine verhängnisvolle Wende, in der sich eine politische Partei im Wahn eines unmenschlichen Rassismus allmählich zur totalitären Ideologie und fast zur Ersatzreligion entwickelte. Die Folge war ein sich verschärfender, immer offenerer Kampf gegen den christlichen Glauben und die katholische Kirche — trotz der im Reichskonkordat feierlich eingegangenen rechtlichen Verpflichtungen und Garantien. 2. Angesichts dieser dramatischen Entwicklung, die zur rück­ sichtslosen Verfolgung Andersdenkender, auch vieler Gläubigen und Priester führte, befanden sich die Kirche und der deutsche Episkopat in einer verantwortungsschweren Situation. Obwohl die deutschen Bischöfe die großen Irrtümer und Gefahren der neuen Bewegung ins­ gesamt rechtzeitig erkannten und ihre Gläubigen zunehmend davor warnten, wurde ihre Handlungsfreiheit immer mehr eingeschränkt. Durch die konsequent betriebene Entkonfessionalisierung des öffent­ lichen Lebens und die immer häufigeren staatlichen Übergriffe in das kirchliche Leben blieb letztlich keine andere Gegenwehr als die Proteste der Bischöfe und eine intensive Aufklärung und Belehrung der Gläubigen. Wir denken in diesem Zusammenhang an die mutigen Predigten und Erklärungen zahlreicher Oberhirten wie auch an den folgenschweren Protest-Hirtenbrief des holländischen Episkopates. Da­ bei bildete sich zugleich eine wachsende Solidarität zwischen katho­ lischen und evangelischen Christen, Hirten und Laien, die sich vom gemeinsamen Grund ihres christlichen Glaubens her der antichrist­ lichen Ideologie entgegenstellten. Der Heilige Stuhl, der sich schon durch den Konkordatsabschluß darum bemüht hatte, dem Schlimmsten vorzubeugen, hat dann auch der zunehmenden Kirchenverfolgung in Deutschland nicht tatenlos zuge­ sehen. Davon zeugen die sehr zahlreichen an die Reichsregierung ge- Acta Ioannis Pauli Pp. II richteten Noten und schließlich das Rundschreiben Papst 291 Pius XI. »Mit brennender Sorge« vom März 1937. Dennoch konnte die unheil­ volle Entwicklung nicht mehr aufgehalten werden. Sie führte zu einer Verschärfung der Spannungen, zur entsetzlichen Verfolgung der nicht­ arischen Bürger, vor allem der Juden, zur Hinrichtung unzähliger unschuldiger Menschen in Gefängnissen und Konzentrationslagern und zu dem unseligen Zweiten Weltkrieg, der unsagbares Leid, Tod und Zerstörung für viele Länder und Völker brachte. 3. Vor diesem dunklen zeitgeschichtlichen Hintergrund erheben sich die leuchtenden Gestalten der drei Glaubenszeugen, deren wir in diesen Tagen in Verehrung gedenken : die beiden baldigen Seligen Edith Stein und Rupert Mayer sowie der Bekennerbischof Kardinal Clemens August Graf von Galen. Ebenso auch ein Bischof wie Joannes Baptista Sproll, der, von den Machthabern aus seiner Diözese Rotten­ burg ausgewiesen, sogar mehrere Jahre in der Verbannung leben mußte. Neben ihnen stehen zahlreiche andere mutige Zeugen, die angesichts einer unmenschlichen Tyrannei aus Glaubensüberzeugung oder im Namen der Menschlichkeit gegen gottlose Willkür und Unrecht aufgestanden sind und dafür oft mit dem Einsatz ihres Lebens bezahlt haben. Sie alle vertreten zusammen das andere Deutschland, das sich vor der brutalen Anmaßung und Gewalt nicht gebeugt hat und dann nach dem endgültigen Zusammenbruch den gesunden Kern und Kraft­ quell für den nachfolgenden großartigen moralischen und materiellen Wiederaufbau bilden konnte. Im Namen der Menschlichkeit oder im Namen Gottes und der Kirche sind Menschen in allen Jahrhunderten, besonders in Zeiten äußerster Bedrängnis, ohne Rücksicht auf ihr persönliches Schicksal zum Anwalt des Menschen, seiner unantastbaren Würde und unverletzlichen Grund­ rechte geworden. Durch die feierliche Seligsprechung der kommenden Tage stellt uns die Kirche das Leben und Wirken von Christen vor Augen, die auf heroische Weise in der Nachfolge Jesu Christi Zeugnis für Gott und für den Menschen abgelegt haben. Sie sind uns Wegweiser für unsere eigene christliche Berufung. Ihr Beispiel ist für uns heute Aufforderung und Ermutigung zum konsequenten Zeugnis für Gott und seine erlösende Wahrheit in unserer Gesellschaft und in allen Bereichen des menschlichen Lebens. Mit der Kirche ist jeder Christ in der Nachfolge des Herrn zu diesem Zeugnis aufgerufen : »Ihr werdet Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 292 Officiale meine Zeugen sein«. Wir haben heute diese Zeugenschaft der Jünger Christi mutig zu übernehmen und entschlossen in unserer Zeit fort­ zusetzen. Die Seligen und Heiligen der Kirche, unter die bald auch Edith Stein und Pater Rupert Mayer aufgenommen werden, laden uns ein, dabei ihren Fußspuren zu folgen. 1 4. Zeuge Christi sein bedeutet, Zeugnis zu geben für die Wahr­ heit, für Gott und die wahre Größe des Menschen, für die gottgewollte Ordnung in allen Lebensbereichen. Darum ist Kardinal von Galen damals so entschieden gegen die organisierte Ermordung sogenannten unwerten Lebens aufgetreten. Gegenüber menschen verachtender Tyran­ nei erinnerte er an das Gebot Gottes : Du sollst nicht töten ! Wenn auch heute die Bedrohung der Würde und Grundrechte des Menschen auf nicht so dramatische, sondern subtilere Weise geschieht, muß die Kirche nicht weniger bereit sein, « nec timore nec laudibus », ohne Rücksicht auf Einschüchterung und Lob, sich gleichermaßen stets zum Anwalt des Lebens zu machen. Angesichts der erschreckend hohen Zahl der Abtreibungen und der zunehmenden unerlaubten Praktiken sogenannter « Sterbehilfen » hat der Dienst am Leben für uns Bischöfe in der heutigen Gesellschaft erneut eine große Aktualität und Dring­ lichkeit erlangt. Es gilt, Gott als den alleinigen Herrn über Leben und Tod mit neuem Nachdruck zu verkünden und die feindliche Ein­ stellung dem Leben gegenüber sowie den mangelnden Mut zur Weiter­ gabe des Lebens durch ein neues Ja zum Leben zu überwinden. Vor allem in den Ehen und Familien ist ein zuversichtliches, lebensfreund­ liches Klima zu fördern, die Bereitschaft zu einem Leben, das offen und fähig ist, in der lebendigen Gemeinschaft mit Gott zu seiner vollen Entfaltung und Erfüllung zu gelangen. Denn Christus ist ja gekommen, daß die Menschen »das Leben haben und es in Fülle haben«. 2 Pater Rupert Mayer ist uns Vorbild dafür, daß unser kirchliches Zeugnis für Christus und seine Wahrheit vor allem durch die Verkün­ digung seiner Frohen Botschaft, durch Unterweisung und auch durch brüderliche Zurechtweisung erfolgen muß. Wie berichtet wird, hat er selbst im Monat mitunter bis zu siebzigmal gepredigt. »Der Glaube kommt vom Hören«, sagt der Apostel Paulus und fragt deshalb : »Wie sollen sie an den glauben, von dem sie nichts gehört haben? Wie sollen 1 1 Apg 1, 8. Joh 10, 10. 293 Acta Ioannis Pauli Pp. II sie hören, wenn niemand verkündigt«. Die Glaubenszeugen der Ver­ gangenheit haben vor allem auch durch die Predigt das Unrecht angeprangert; die holländischen Bischöfe haben durch die Kanzel­ verkündigung ihren unüberhörbaren Protest gegen die Verfolgung der Juden erhoben. Zugleich war es ihr Bemühen, den Menschen in Dunkel und Bedrängnis durch das Licht des göttlichen Wortes den Weg der Wahrheit und Gerechtigkeit zu weisen. Je mehr heute in Staat und Gesellschaft sittliche Grundwerte und Verhaltensweisen in Frage gestellt werden, um so deutlicher und mutiger muß den Menschen, allen voran den Christen selbst, die Botschaft Christi unverkürzt verkündet und ihnen Gottes heiliger Wille als letztgültige Norm des sittlichen Handelns erneut in Erinnerung gebracht werden. Gerade in unserer heutigen, audio-visuell geprägten Gesellschaft ist der zeitgemäßen Verkündigung mit allen zur Verfügung stehenden Mitteln und Möglichkeiten größte Aufmerksamkeit zu schenken. 3 Als begnadeter Beichtvater verweist uns Pater Mayer auf die innere, sakramentale Dimension unserer Zeugenschaft und der Sendung der Kirche. Die Dimension der Buße ist aus dem christ­ lichen Leben nicht wegzudenken. Das Beispiel von Pater Rupert Mayer wird so ein Anruf an die Priester sein, im Sakrament der Buße mit erneuter Hingebung den Menschen die persönliche Begegnung mit Gottes vergebender Güte zu eröffnen. Sein Beispiel ist zugleich eine Einladung an alle Gläubigen, die Gnade dieses Sakramentes neu zu entdecken, das eines der wesentlichen Mittel auf dem inneren Weg zur Vollreife in Christus ist. Edith Stein ist uns auf diesem Weg wahrer Verinnerlichung ein leuchtendes Vorbild. Sie sagt : »Die schranken­ lose liebende Hingabe an Gott und die göttliche Gegengabe, die volle und dauernde Vereinigung, das ist die höchste Erhebung des Herzens, die uns erreichbar ist, die höchste Stufe des Gebetes. Die Seelen, die sie erreicht haben, sind wahrhaft das Herz der Kirche«. Sie hat es uns selbst auf bewundernswerte Weise vorgelebt. Darum konnte auch ein Augenzeuge aus dem Konzentrationslager Westerbork, wohin Edith Stein nach ihrer Verhaftung zunächst gebracht worden war, berichten : »Schwester Benedicta war froh, durch tröstende Worte und Gebete helfen zu könne. Ihr tiefer Glaube schuf eine Sphäre himmlischen Lebens um sie«. Sie selbst schreibt aus demselben Ort der Trostlosigkeit und der Demütigung, sie habe »bisher herrlich 'Rom 10, 17; 14. 294 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale beten können«. Möge uns die kommende neue Selige den unermeßlichen inneren Reichtum des Gebetes und unserer tiefen Lebensgemeinschaft mit Christus neu erschließen ! 5. Als »Apostel Münchens« und »15. Nothelfer«, wie ihn die Leute nannten, war Pater Rupert Mayer ferner durch seine selbstlose Zu­ wendung zu den Menschen in vielfacher Not Zeichen und Werkzeug der alles überragen d en Liebe Gottes gerade zu den Armen und Ent­ rechteten, den Ausgestoßenen und Verfolgten. Es ist nicht erst eine Errungenschaft unserer Zeitepoche, daß die Kirche sich mit einer gewissen Vorliebe als »Kirche der Armen« versteht. Hingegen ist es heute in einer besonderen Weise wichtig und geboten, daß die Kirche diese ihre Berufung noch entschiedener verwirklicht. Trotz aller staatlich organisierten Fürsorge und karitativen Tätigkeit bleibt der persönliche Einsatz für den notleidenden Mitmenschen ein wesentliches Kennzeichen der Jünger Christi. Ihre Verantwortung für eine menschenwürdige und vom Geist Christi geprägte Gestaltung der äußeren Lebenswelt des Menschen nimmt die Kirche in einer besonderen Weise wahr in ihrer Soziallehre und in ihrem Bemühen um deren Verwirklichung. Die mitgestaltende Anwe­ senheit der Kirche in der Welt der Arbeit war eines der zentralen pastoralen Anliegen der Päpste in diesem Jahrhundert. Deshalb ist auch meine Begegnung mit Arbeitern und Vertretern aus Industrie und Wirtschaft in Bottrop ein sehr wichtiger Programmpunkt dieser meiner Pastoralreise. Die Kirche nimmt regen Anteil an den Problemen der Arbeiterschaft, der einzelnen Arbeiter und ihrer Familien und ist stets darum bemüht, zu Lösungen beizutragen, die den Anforderungen der Gerechtigkeit, der Würde und dem Gesamtwohl des Menschen wie auch den Erfordernissen der Gesellschaft entsprechen. Wie der Arbeiter soll auch seine Arbeitswelt immer mehr vom Geiste Christi durchdrungen und geprägt werden. Meine verschiedenen Begegnungen im Ruhrgebiet werden mir eine Gelegenheit sein, mit Anerkennung der aufrechten und konsequenten Gesinnung von christlichen Arbeitern zu gedenken, die sich in der Vergangenheit auch durch massive Drohungen eines totali­ tären Regimes nicht haben einschüchtern lassen, von der Wahrheit und von Christus Zeugnis zu geben. Neben der Verantwortung für eine intensive Evangelisierung der Welt der Arbeit empfindet die Kirche heute immer dringlicher auch die Notwendigkeit einer Neu-Evangelisierung für die ganze Gesellschaft, Acta Ioannis Pauli Pp. II 295 ja für ganz Europa. »Ein neuer Anstoß zur Evangelisierung und zu integraler und systematischer Katechese ist ein Gebot der Stunde«, so sagt die Bischofssynode von 1935 in ihrem Abschlußdokument. Im fortschreitenden Einigungsprozeß zwischen den Völkern dieses Kontinents muß sich die Kirche entschieden darum bemühen, zu einer konstruktiven Übereinstimmung über die ethischen Werte beizutragen, die der weiteren Entwicklung der Gesellschaft die Eichtling weisen. Es gilt den Sinn für die Grundrechte des Menschen, den Geist der Versöhnung und Zusammenarbeit, die Suche nach wirklicher Gerech­ tigkeit und die Zustimmung zu einem transzendenten Ziel des Men­ schen zu fördern, das dem Leben und dem Tod letztlich Sinn verleiht. 6. Von großer Bedeutung sind während dieser meiner zweiten Pastoralreise wiederum die Begegnungen mit dem Zentralrat der Juden und mit Vertretern der anderen christlichen Kirchen, wie sie es schon damals 1980 in Mainz gewesen sind. Edith Stein, die im Jahre 1933 in den Kölner Karmel eintrat, war eine Tochter des jüdischen Volkes, mit dem sie selbst in Solidarität und zugleich in christlicher Hoffnung den Leidensweg in die »Schoah« gegangen ist. »Das Heil kommt von den Juden«, sagt Jesus im Gespräch mit der samaritischen Frau am Jakobsbrunnen. Wir Christen dürfen niemals diese unsere Wurzel vergessen. Der Völkerapostel mahnt uns : « Nicht du trägst die Wur­ zel, sondern die Wurzel trägt dich«. 4 5 Mit unseren evangelischen Brüdern und Schwestern haben die ökumenischen Gespräche und Veröffentlichungen seit meinem letzten Besuch hoffnungsvolle Ansätze zu einer weiteren Annäherung auf die volle Einheit im Glauben gebracht. Es ist uns — Gott sei Dank — an gemeinsamem Erbe dieses unseres christlichen Glaubens mehr geblieben, als wir lange gemeint haben. Dann müssen wir es aber auch zusammen leben und für ein gemeinsames Glaubenszeugnis frucht­ bar werden lassen. Dabei bleibt uns gewiß noch die Aufgabe, daß wir alle verbleibenden Unterschiede vor diesem positiven Hintergrund nüchtern sehen und das Unsrige tun, um sie aufzuarbeiten, im Wissen, daß die Gnade der Einheit zuletzt nur vom Herrn selber kommen kann. Es bleiben wichtige Fragen, die auch durch meinen Besuch neu aufgeworfen werden : zum Beispiel die Marienfrömmigkeit und die Heiligenverehrung. Oft gibt mehr die Praxis als die Lehre der katho4 Joh 4, 22. 5 Rom 11, 18 b. Acta Apostolicae Sedis 296 - Commentarium Officiale lischen Kirche Anstoß für unsere getrennten Brüder und Schwestern. Echte Marien- und Heiligenverehrung kann und will aber der einzigen Mittlerschaft Jesu Christi keinen Abbruch tun, wie ich auch in der soeben erschienen Enzyklika «Redemptoris Mater« deutlich hervor­ gehoben habe. In Maria und den Heiligen hat das christliche Leben in der Nachfolge Jesu eine besonders dichte und überzeugende Ausformung gefunden. So liegt es nahe, daß wir uns an ihrem Leben ein Beispiel nehmen und, durch sie ermutigt, unseren Pilgerweg gehen. Damit nehmen wir ernst, was es bedeutet, daß in einer konkreten Person das Gnadengeschenk der Gotteskindschaft zur vollen Blüte gelangt ist und dieser heiligmäßige Mensch darum zur Fülle der ewigen Seligkeit zugelassen worden ist. Diese Überzeugung geht auch aus dem wichtigsten Bekenntnisdokument der lutherischen Kirche, der «Confessio Augu­ stana«, hervor. Dort heißt es zum Dienst der Heiligen : »Über die Verehrung der Heiligen wird von den Unseren gelehrt, daß man der Heiligen gedenken soll, damit unser Glaube dadurch gestärkt wird, daß wir sehen, wie ihnen Gnade widerfahren und ihnen durch den Glauben geholfen worden ist. Außerdem soll man sich an ihren guten Werken ein Beispiel nehmen, jeder für seinen Lebensbereich«. Darüber hinaus rufen viele Christen Maria und die Heiligen vertrauensvoll auch um ihre Fürbitte an ; ja sie erhoffen sich von ihnen vielfältige Hilfe bei Beschwerden und Bedrängnissen auf ihrem Pilgerweg. Wenn wir der Muttergottes und so vielen Heiligen Fürbitte und Hilfe zu­ trauen, bleiben sie für uns doch stets durchsichtig auf den einen und einzigen Mittler zwischen Gott und den Menschen, auf unseren Herrn Jesus Christus. Alles Wirken der Heiligen für uns hier auf Erden lebt aus ihrer seligen Nähe zu Gott, dem allmächtigen und barmher­ zigen Vater. Aus ihm und durch ihn und für ihn können auch sie uns beschenken. Alle konkreten Formen der Marienfrömmigkeit und der Heiligenverehrung müssen diese Glaubensgrundsätze beherzigen und im Vollzug deutlich werden lassen. Dann können auch sie durchaus zum ökumenischen Dialog und zur erhofften Einheit aller Christen beitragen. 6 7. Liebe Mitbrüder ! Ich möchte diese unsere erste Begegnung zu Beginn meines Pastoralbesuches mit einem Hinweis auf Maria, die Königin der Heiligen, beschließen. In diesem Jahr findet in Kevelaer 6 CA 21. 297 Acta Ioannis Pauli Pp. II der Marianische Weltkongreß statt. Mögen daraus auch für eure Orts­ kirchen reiche geistliche Früchte erwachsen. In Kevelaer werde ich vor dem Gnadenbild der Gottesmutter beten und ihrer Fürbitte auch euren bischöflichen Dienst und alle Begegnungen und gemeinsamen Feiern der kommenden Tage anvertrauen. Am Pflngstfest wird dann in Rom das Marianische Jahr eröffnet, das bis zum 15. August 1988 dauern soll. In diesem Jahr wollen wir besonders die christlichen Grundhaltungen einüben, die uns in Maria auf beispielhafte Weise begegnen : ihr Jawort zu Gottes unbegreiflichem Willen, ihr Dank für Gottes Führung, ihr Hören und Bewahren des Wortes Gottes, ihr Hinweis auf Jesus. »Was er euch sagt, das tut !«, ihr Ausharren unter dem Kreuz und ihre betende Gemeinschaft mit den Jüngern in der Erwartung des Heiligen Geistes. Maria führt uns durch die Gemeinschaft der Kirche zu ihrem Sohn und damit zum Ziel unseres christlichen Lebens, zur seligen Gemeinschaft mit Gott, die uns bereits in der Taufe geschenkt ist und in unserer Auferstehung vollendet wird. 7 Der Fürsprache Marias empfehle ich schließlich die Sendung der Kirche in eurem Land und in allen Ländern, unser Zeugnis für Christus und seine Wahrheit in der Welt von heute, auf daß unser Zeugesein immer glaubwürdiger werde. Euer bevorstehender Ad-UminaBesuch wird es uns gestatten, die hier begonnenen Überlegungen fortzusetzen und noch weiter zu vertiefen. Yon Herzen segne ich euch alle und unsere abwesenden Mitbrüder in der Liebe unseres Herrn Jesus Christus. Ihm sei Ehre und Dank in alle Ewigkeit ! * * * Coloniae Agrippinae, ob decretos Servae Dei Edithae Stein Beatorum caelitum honores.* »Selig sind, die aus der großen Bedrängnis kommen ; sie haben ihre Gewänder gewaschen und im Blut des Lammes weiß gemacht«. 1 1. Unter diesen seligen Männern und Frauen grüßen wir heute in tiefer Verehrung und mit heiliger Freude eine Tochter des jüdischen 7 Joh 2. 5. * Die 1 m. Maii a. 1987. 1 Ofîb 7, 14. 298 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Volkes, reich an Weisheit nnd Tapferkeit. Aufgewachsen in der stren­ gen Schule der Traditionen Israels, ausgezeichnet durch ein Leben der Tugend und Entsagung im Orden, bewies sie eine heldenmütige Gesinnung auf dem Weg ins Vernichtungslager. Vereint mit dem gekreuzigten Herrn gab sie ihr Leben dahin »für den wahren Frieden« und »für das Volk« : Edith Stein, Jüdin, Philosophin, Ordensfrau, Märtyrin. Sehr verehrter Herr Kardinal, liebe Brüder und Schwestern ! Mit der heutigen Seligsprechung geht ein langersehnter Wunsch nicht nur der Erzdiözese Köln, sondern auch vieler Christen und Gemeinschaften in der Kirche in Erfüllung. Vor sieben Jahren hat die gesamte Deutsche Bischofskonferenz diese Bitte einmütig an den Hei­ ligen Stuhl gerichtet; zahlreiche befreundete Bischöfe aus anderen Ländern haben sich ihr angeschlossen. Groß ist deshalb unser aller Freude, daß ich heute diesem Wunsch entsprechen kann und Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz in dieser festlichen Liturgie den Gläu­ bigen im Namen der Kirche als Selige in der Herrlichkeit Gottes vor Augen stellen darf. Wir dürfen sie fortan als Märtyrin verehren und um ihre Fürsprache am Throne Gottes bitten. Hierzu beglückwünsche ich uns alle, vor allem aber ihre Mitschwestern im Karmel hier in Köln und in Echt sowie in ihrer ganzen Ordensgemeinschaft. Daß bei dieser Liturgiefeier auch jüdische Brüder und Schwestern, besonders aus der Verwandtschaft Edith Steins, zugegen sind, erfüllt uns mit großer Freude und Dankbarkeit. 2. »Herr, offenbare dich in der Zeit unserer Not und gib mir Mut !«. Die Worte dieses Hilferufes aus der ersten Lesung der heutigen Liturgie spricht Esther, eine Tochter Israels, zur Zeit der Babyloni­ schen Gefangenschaft. Ihr Gebet, das sie in der Stunde einer tödlichen Bedrohung ihres ganzen Volkes an Gott, den Herrn, richtet, erschüt­ tert uns tief : 2 »Herr, unser König, du bist der einzige. Hilf mir ! Denn ich bin allein und habe keinen Helfer außer dir ; die Gefahr steht drohend über mir ... Du, Herr, hast Israel aus allen Völkern erwählt ; du hast dir unser Volk aus allen ihren Vorfahren als deinen ewigen Erbbesitz ausgesucht ... Denk an uns, Herr, ... rette uns mit deiner Hand !«. 3 2 3 Est 4, 17 r. Est 4, 17 1-t. Acta Ioannis Pauli Pp. II 299 Die tödliche Angst, vor der Esther zittert, war entstanden, als unter dem Einfluß des mächtigen Haman, eines Todfeindes der Juden, der Befehl zu ihrer Vernichtung im ganzen Perserreich erlassen worden war. Mit Gottes Hilfe und dem Einsatz ihres eigenen Lebens hat Esther damals zur Rettung ihres Volkes entscheidend beigetragen. 3. Dieses Gebet um Hilfe, weit über zweitausend Jahre alt, legt die heutige Festliturgie der Dienerin Gottes Edith Stein in den Mund, einer Tochter Israels unseres Jahrhunderst. Es ist wieder aktuell geworden, als hier, im Herzen Europas, erneut der Plan zur Vernich­ tung der Juden gefaßt wurde. Eine wahnsinnige Ideologie hat ihn im Namen eines unseligen Rassismus beschlossen und mit gnadenloser Konsequenz durchgeführt. Gleichzeitig zu den dramatischen Ereignissen des Zweiten Weltkrie­ ges errichtete man eilends die Vernichtungslager und baute die Ver­ brennungsöfen. An diesen Schreckensorten fanden mehrere Millionen Söhne und Töchter Israels den Tod : von Kindern bis zu betagten Greisen. Der ungeheure Machtapparat des totalitären Staates hat dabei niemanden verschont und die grausamsten Maßnahmen sogar gegen jeden ergriffen, der den Mut hatte, die Juden zu verteidigen. 4. Edith Stein ist im Vernichtungslager von Auschwitz als Tochter ihres gemarterten Volkes umgekommen. Trotz ihrer Ubersiedlung von Köln in den niederländischen Karmel von Echt fand sie nur vorüber­ gehend Schutz vor der wachsenden Judenverfolgung. Nach der Be­ setzung Hollands wurde auch dort die Vernichtung der Juden durch die Nationalsozialisten umgehend in die Wege geleitet, wobei die getauften Juden zunächst ausgenommen wurden. Als aber die katho­ lischen Bischöfe der Niederlande in einem Hirtenbrief gegen die De­ portation der Juden scharf protestierten, verfügten die Machthaber als Rache dafür die Vernichtung auch der Juden katholischen Glaubens. So trat Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz zusammen mit ihrer leiblichen Schwester Rosa, die ebenfalls im Karmel zu Echt Zuflucht gefunden hatte, den Weg ins Martyrium an. Beim Verlassen ihres Klosters faßte Edith ihre Schwester bei der Hand und sagte nur : »Komm, wir gehen für unser Volk«. Aus der Kraft opferbereiter Christusnachfolge sah sie auch in ihrer scheinbaren Ohnmacht noch einen Weg, ihrem Volk einen letzten Dienst zu erweisen. Bereits einige Jahre vorher hatte sie sich selbst mit der Königin Esther im Exil am persischen Hof verglichen. In einem ihrer Briefe Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 300 Officiale lesen wir : »Ich vertraue darauf, daß der Herr mein Leben für alle (Juden) genommen hat. Ich muß immer wieder an die Königin Esther denken, die gerade darum aus ihrem Volk genommen wurde, um für das Volk vor dem König zu stehen. Ich bin eine sehr arme und ohn­ mächtige kleine Esther, aber der König, der mich erwählt hat, ist unendlich groß und barmherzig«. 5. Liebe Brüder und Schwestern ! Neben dem Gebet der Esther steht in dieser Festmesse die zweite Lesung aus dem Galaterbrief. Der Apostel Paulus schreibt dort : »Ich will mich allein des Kreuzes Jesu Christi, unseres Herrn, rühmen, durch das mir die Welt gekreuzigt ist und ich der Welt«. 4 Auf ihrem Lebensweg ist auch Edith Stein diesem Geheimnis des Kreuzes begegnet, das der heilige Paulus in diesem Brief den Christen verkündet. Edith ist Christus begegnet, und diese Begegnung hat sie Schritt für Schritt in die Klausur des Karmels geführt. Im Vernich­ tungslager ist sie als Tochter Israels »zur Verherrlichung des heiligsten Namens (Gottes)« und zugleich als Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz — als vom Kreuz Gesegnete — gestorben. Der ganze Lebensweg von Edith Stein ist geprägt von einer uner­ müdlichen Suche nach der Wahrheit und erhellt vom Segen des Kreuzes Christi. Sie begegnete dem Kreuz zum erstenmal in der glaubensstar­ ken Witwe eines Studienfreundes, die, statt durch den tragischen Verlust ihres Mannes zu verzweifeln, aus dem Kreuz Christi Kraft und Zuversicht schöpfte. Sie schreibt darüber später : »Es war meine erste Begegnung mit dem Kreuz und der göttlichen Kraft, die es seinen Trägern mitteilt ... Es war der Augenblick, in dem mein Unglaube zusammenbrach, ... und Christus aufstrahlte: Christus im Geheimnis des Kreuzes ». Ihr eigener Lebens- und Kreuzweg ist zuin­ nerst mit dem Schicksal des jüdischen Volkes verbunden. In einem Gebet bekennt sie dem Heiland, daß sie darum wisse, »daß es sein Kreuz sei, das jetzt auf das jüdische Volk gelegt würde«; und alle, die das verstünden, »müßten es im Namen aller bereitwillig auf sich nehmen. Ich wollte das tun, er sollte mir nur zeigen wie«. Zugleich erhält sie die innere Gewißheit, daß Gott ihr Gebet erhört hat. Je häufiger die Hakenkreuze auf den Straßen zu sehen waren, um so höher richtete sich das Kreuz Jesus Christi in ihrem Leben auf. Als sie als Schwester Teresia Benedicta a Cruce in den Kölner Karmel 4 Gal 6, 14. 301 Acta Ioannis Pauli Pp. II eintrat, um am Kreuz Christi noch tieferen Anteil zu erhalten, wußte sie, daß sie »dem Herrn im Zeichen des Kreuzes vermählt« war. Am Tag ihrer ersten Profeß war ihr nach ihren eigenen Worten zumute, »wie der Braut des Lammes«. Sie war davon überzeugt, daß ihr himmlischer Bräutigam sie tief in das Geheimnis des Kreuzes hinein­ führen werde. 6. Teresia, die vom Kreuz Gesegnete — das ist der Ordensname jener Frau, die ihren geistlichen Weg mit der Uberzeugung begonnen hatte, das es überhaupt keinen Gott gebe. Zur damaligen Zeit, in den Jahren ihrer Jugend und ihres Studiums, war die Welt für sie noch nicht vom erlösenden Kreuz Christi geprägt, bildete aber bereits den Gegenstand ständigen Suchens und Forschens ihres scharfen Verstan­ des. Als fünfzehnjährige Schülerin in ihrer Heimatstadt Breslau be­ schließt die in einem jüdischen Elternhaus geborene Edith, »nicht mehr zu beten«, wie sie selbst bekennt. Obwohl sie zeitlebens von der stren­ gen Gläubigkeit ihrer Mutter tief beeindruckt war, gerät sie in ihrer Jugend- und Studienzeit in die geistige Welt des Atheismus. Sie hielt das Dasein eines persönlichen Gottes für unglaubhaft. In den Jahren ihres Studiums der Psychologie und Philosophie, der Geschichte und der Germanistik in Breslau, Göttingen und Freiburg spielte Gott zunächst keine Rolle. Dabei huldigte sie jedoch einem »hochgespannten ethischen Idealismus«. Entprechend ihrer hohen geisti­ gen Begabung wollte sie nichts ungeprüft hinnehmen, nicht einmal den Glauben ihrer Väter. Sie will den Dingen selber auf den Grund gehen. Darum sucht sie unermüdlich nach der Wahrheit. Im späteren Rückblick auf diese Zeit geistiger Unruhe erkennt sie doch darin eine wichtige Stufe ihres inneren Reifungsprozesses, indem sie feststellt : »Meine Suche nach der Wahrheit war ein einziges Gebet« — ein herrliches Wort des Trostes für alle, die sich mit dem Gottesglauben schwertun ! Schon die Suche nach Wahrheit ist zutiefst ein Suchen nach Gott. Unter dem starken Einfluß ihres Lehrers Husserl und seiner phäno­ menologischen Schule wandte sich die suchende Studentin immer entschiedener der Philosophie zu. Sie lernte allmählich, »alle Dinge vorurteilsfrei ins Auge zu fassen und alle "Scheuklappen" abzuwerfen«. Durch die Begegnung mit Max Scheler in Göttingen kommt Edith Stein schließlich zum erstenmal mit katholischen Ideen in Berührung. Sie selbst schreibt darüber : »Die Schranken der rationalistischen Vorurteile, in denen ich aufgewachsen war, ohne es zu wissen, fielen, Acta Apostolicae 302 Sedis - Commentarium Officiale und die Welt des Glaubens stand plötzlich vor mir. Menschen, mit denen ich täglich umging, zu denen ich mit Bewunderung aufblickte, lebten darin«. Das lange Ringen um ihre persönliche Entscheidung für den Glau­ ben an Jesus Christus fand erst 1921 ein Ende, als sie bei einer Freun­ din das autobiographische »Leben der heiligen Teresa von Avila« zu lesen begann. Sie war sofort gefangen und hörte nicht mehr auf bis zum Ende : »Als ich das Buch schloß, sagte ich mir : Das ist die Wahrheit !« Die ganze Nacht hindurch hatte sie gelesen bis zum Auf­ gang der Sonne. In dieser Nacht hat sie die Wahrheit gefunden, nicht die Wahrheit der Philosophie, sondern die Wahrheit in Person, das liebende Du Gottes. Edith Stein hatte die Wahrheit gesucht und Gott gefunden. Sie ließ sich unverzüglich taufen und in die katholische Kirche aufnehmen. 7. Der Empfang der Taufe bedeutete für Edith Stein keineswegs den Bruch mit ihrem jüdischen Volk. Sie sagt im Gegenteil : »Ich hatte die Praxis meiner jüdischen Religion als Mädchen von vierzehn Jahren aufgegeben und fühlte mich erst nach meiner Rückkehr zu Gott wieder jüdisch». Sie ist sich stets dessen bewußt, »nicht nur geistig, sondern auch blutsmäßig zu Christus zu gehören«. Sie leidet selber zutiefst an dem großen Schmerz, den sie ihrer geliebten Mutter durch ihre Konversion hat zufügen müssen. Sie begleitet sie auch später noch zum Gottesdienst in die Synagoge und betet zusammen mit ihr die Psalmen. Auf die Feststellung ihrer Mutter, daß man also auch jüdisch fromm sein könne, gibt sie zur Antwort : »Gewiß — wenn man nichts anderes kennengelernt hat«. Obwohl seit der Begegnung mit den Schriften der heiligen Teresa von Avila der Karmel das Ziel Edith Steins geworden war, mußte sie noch über ein Jahrzehnt warten, bis Christus ihr im Gebet den Weg zum Eintritt zeigte. In ihrer Tätigkeit als Lehrerin und Dozentin in der Schul- und Bildungsarbeit, meist in Speyer, zuletzt auch in Mün­ ster, bemühte sie sich fortan, Wissenschaft und Glauben miteinander zu verbinden und gemeinsam weiterzuvermitteln. Dabei will sie nur »ein Werkzeug des Herrn« sein. »Wer zu mir kommt, den möchte ich zu ihm führen«. Zugleich lebt sie in dieser Zeit schon wie eine Kloster­ frau, legt privat die drei Gelübde ab und wird zur großen, begnadeten Beterin. Aus ihrem intensiven Studium des heiligen Thomas von Aquin lernt sie, daß es möglich ist, »Wissenschaft als Gottesdienst Acta Ioannis Pauli Pp. II 303 zu betreiben ... Nur darauf habe ich mich entschließen können, wieder ernstlich (nach der Konversion) an wissenschaftliche Arbeiten heran­ zugehen«. Bei aller Hochschätzung der Wissenschaft erkennt • Edith Stein immer deutlicher, daß das Herz des Christseins nicht Wissenschaft, sondern Liebe ist. Als Edith Stein schließlich im Jahre 1933 in den Kölner Karmel eintritt, bedeutet dieser Schritt für sie keine Flucht aus der Welt oder aus der Verantwortung, sondern ein um so entschiedeneres Eintreten in die Kreuzesnachfolge Christi. Sie sagt bei ihrem ersten Gespräch mit der dortigen Priorin : »Nicht die menschliche Tätigkeit kann uns helfen, sondern das Leiden Christi. Daran Anteil zu haben, ist mein Verlangen«. Aus demselben Grund kann sie bei ihrer Einkleidung keinen anderen Wunsch äußern, »als im Orden "vom Kreuz" genannt zu werden«. Und auf das Andachtsbildchen zu ihrer ewigen Profeß läßt sie das Wort des heiligen Johannes vom Kreuz drucken: »Mein einziger Beruf ist fortan nur mehr lieben«. 8. Liebe Brüder und Schwestern ! Wir verneigen uns heute mit der ganzen Kirche vor dieser großen Frau, die wir von jetzt an als Selige in Gottes Herrlichkeit anrufen dürfen; vor dieser großen Tochter Israels, die in Christus, dem Erlöser, die Erfüllung ihres Glaubens und ihrer Berufung für das Volk Gottes gefunden hat. Wer in den Karmel geht, der ist nach ihrer Überzeugung »für die Seinen nicht verloren, sondern erst eigentlich gewonnen ; denn es ist ja unser Beruf, für alle vor Gott zu stehen«. Seit sie »unter dem Kreuz« das Schicksal des Volkes Israels zu verstehen begann, ließ sich unsere neue Selige von Christus immer tiefer in sein Erlösungsgeheimnis hineinnehmen, um in geistlicher Einheit mit ihm den vielfältigen Schmerz der Men­ schen tragen und das himmelschreiende Unrecht in der Welt sühnen zu helfen. Als »Benedicta a Cruce — die vom Kreuz Gesegnete« wollte sie mit Christus Kreuzträgerin sein für das Heil ihres Volkes, ihrer Kirche, der ganzen Welt. Sie bot sich Gott an als »Sühneopfer für den wahren Frieden« und vor allem für ihr bedrohtes und gedemütigtes jüdisches Volk. Nachdem sie erkannt hatte, daß Gott wieder einmal schwer seine Hand auf sein Volk gelegt hatte, war sie davon überzeugt, »daß das Schicksal dieses Volkes auch das meine war«. Als Schwester Teresia Benedicta a Cruce im Karmel von Echt ihr letztes theologisches Werk »Kreuzeswissenschaften« beginnt, das jedoch unvollendet bleiben wird, da es in ihren eigenen Kreuzweg einmündet, 304 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale bemerkt sie : »Wenn wir von Kreuzeswissenschaft sprechen, so ist das nicht ... bloße Theorie, ... sondern lebendige, wirkliche und wirksame Wahrheit«. Als die tödliche Bedrohung ihres jüdischen Volkes sich auch über ihr wie eine dunke Wolke zusammenzog, war sie bereit, mit ihrem eigenen Leben zu verwirklichen, was sie schon frührer erkannt hatte : »Es gibt eine Berufung zum Leiden mit Christus und dadurch zum Mitwirken mit seinem Erlösungswerk ... Christus lebt in seinen Gliedern fort und leidet in ihnen fort; und das in Vereinigung mit dem Herrn ertragene Leiden ist Sein Leiden, eingestellt in das große Erlösungswerk und darin fruchtbar«. Mit ihrem Volk und »für« ihr Volk ging Schwester Teresia Bene­ dicta vom Kreuz zusammen mit ihrer Schwester Rosa den Weg in die Vernichtung. Leid und Tod nimmt sie jedoch nicht nur passiv an, sondern vereinigt diese bewußt mit der sühnenden Opfertat unseres Erlösers Jesus Christus. »Schon jetzt nehme ich den Tod, den Gott mir zugedacht hat, in vollkommener Unterwerfung unter seinen hei­ ligsten Willen mit Freude entgegen«, hatte sie einige Jahre zuvor in ihrem Testament geschrieben : »Ich bitte den Hern, daß er mein Leiden und Sterben annehmen möge zu seiner Ehre und Verherrli­ chung, für alle Anliegen ... der heiligen Kirche«. Der Herr hat diese ihre Bitte erhört. Die Kirche stellt uns heute Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz als selige Märtyrin, als Beispiel heroischer Christusnachfolge zur Verehrung und Nachahmung vor Augen. Öffnen wir uns für ihre Botschaft an uns als Frau des Geistes und der Wissenschaft, die in der Kreuzeswissenschaft den Gipfel aller Weisheit erkannte, als große Tochter des jüdischen Volkes und gläubige Christin inmitten von Millionen unschuldig gemarterter Mitmenschen. Sie sah das Kreuz mit aller Unerbittlichkeit auf sich zukommen ; sie ist in allem Schrecken nicht vor ihm geflohen, sondern hat es in christlicher Hoffnung mit letzter Liebe und Hingabe umfangen und im Geheimnis des Oster­ glaubens sogar begrüßt : »Ave Crux, spes unica!a — »Edith Stein ist«, wie euer verehrter Herr Kardinal Höffner in seinem kürzlichen Hir­ tenschreiben gesagt hat, »ein Geschenk, ein Anruf und eine Verheißung für unsere Zeit. Möge sie Fürsprecherin bei Gott für uns und für unser Volk und für alle Völker sein«. 9. Liebe Brüder und Schwestern ! Heute erlebt die Kirche des zwan­ zigsten Jahrhunderts einen großen Tag: Wir verneigen uns tief vor Acta Ioannis Pauli Pp. II 305 dem Zeugnis des Lebens und Sterbens von Edith Stein, der herausra­ genden Tochter Israels und zugleich Tochter des Karmels, Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz, einer Persönlichkeit, die eine drama­ tische Synthese unseres Jahrhunderts in ihrem reichen Leben vereint. Die Synthese einer Geschichte voller tiefer Wunden, die noch immer schmerzen, für deren Heilung sich aber verantwortungsbewußte Män­ ner und Frauen bis in unsere Tage immer wieder einsetzen ; und zugleich die Synthese der vollen Wahrheit über den Menschen, in einem Herzen, das so lange unruhig und unerfüllt blieb, »bis es schließlich Ruhe fand in Gott«. Wenn wir uns geistig an den Ort des Martyriums dieser großen Jüdin und christlichen Märtyrin begeben, an den Ort jenes schrecklichen Geschehens, das heute »Schoah« genannt wird, vernehmen wir zugleich die Stimme Christi, des Messias und Menschensohnes, des Herrn und Erlösers. Als Bote des unergründlichen Heilsgeheimnisses Gottes spricht er zu der Frau aus Samaría am Jakobsbrunnen : »Das Heil kommt von den Juden. Aber die Stunde kommt, und sie ist schon da, da die wahren Beter den Vater anbeten werden im Geist und in der Wahrheit : denn so will der Vater angebetet werden. Gott ist Geist, und alle, die ihn anbeten, müssen im Geist und in der Wahrheit anbeten«. Selig gepriesen sei Edith Stein, Schwester Teresa Benedicta vom Kreuz, eine wahre Anbeterin Gottes — in Geist und Wahrheit. Ja, selig ist sie! — Amen. 5 * * * Monasterii, ad Christifideles ad Vesperas congregatos.* Verehrter Herr Bischof, liebe Brüder und Schwestern! Als Bischof von Rom und Nachfolger des Apostels Petrus freue ich mich von Herzen, heute in eurer Bischofsstadt Münster bei euch zu sein, mit euch zu beten und das Wort an euch richten zu können. 5 Joh 4, 22-24. * Die 1 m. Maii a. 1987. 21-A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 306 Euch und allen, zu denen meine Worte gelangen, gilt mein brüderlicher Gruß. 1. Von Anfang an sind Rom und Münster eng miteinander verbunden gewesen. Euer erster Bischof, der heilige Ludgerus, ist im Jahre 784 zum Petrusgrab und zum Papst in Rom gepilgert, um dort den Auf­ trag für sein Missionswerk in eurer Heimat zu erhalten. Heute komme ich von Rom nach Münster; der Nachfolger des Petrus kommt zum Nachfolger des Ludgerus und zu euch allen hier im Bistum Münster, um euch im Glauben zu stärken, um zusammen mit euch zu erfahren, daß Rom und Münster, daß Petrus und Ludgerus zusammengehören und zusammenbleiben wollen im gemeinsamen Glauben. Vom Tod des heiligen Ludgerus berichtet eine alte Chronik : In der Stunde seines Hinscheidens sahen die Mitbrüder, »wie vor ihnen ein helles Licht wie Feuer in die Höhe stieg und alle Finsternis der dunklen Nacht vertrieb«. Das Dunkel der Nacht war hell geworden ; das Dunkel der Nacht ist hell geblieben. Das Licht des katholischen Glaubens hat seine Leuchtkraft behalten durch die Jahrhunderte hin­ durch. Immer neu ist dieses Licht genährt worden durch die Zeugen der Wahrheit, die in eurem Land dieses Licht gehütet und weiter­ gereicht haben. Unter diesen Glaubenszeugen ragt durch seinen großen Bekennermut euer unvergeßlicher Bischof und Kardinal Clemens-August Graf von Galen hervor — der »Löwe von Münster«, wie ihn der Volksmund voller Bewunderung und Anerkennung nennt. Ich bin heute nach Mün­ ster gekommen, um sein Grab zu besuchen und dort zu beten. 2. Bischof von Galen stand in seinem mutigen Glaubenszeugnis damals jedoch nicht allein. Glauben geschieht ja in der Gemeinschaft der auf den dreifaltigen Gott getauften Mitchristen. Glauben geschieht in der Gemeinschaft der Zeugen der Wahrheit. Zu allen Zeiten habt ihr solche hier im Bistum Münster gehabt : Zeugen der Wahrheit, die wie Leuchtfeuer sind in dunkler Nacht und über allen Regionen eures Bistums aufstrahlen. In Xanten am Niederrhein liegen sie in der alten Krypta unter dem Sankt-Viktors-Dom : Märtyrer aus der Zeit des Anfangs, die ihr Leben als Preis für ihren Glauben hingaben. Da liegen die Gebeine des Priesters Gerhard Storm und des Studenten Heinz Bello, die mit unerschütterlicher Treue am Credo der Kirche festhielten, gegen die Herrschenden und die Machthaber der damaligen Zeit. Dort liegt Acta Ioannis Pauli Pp. II 307 Karl Leisner begraben, der im Konzentrationslager Dachau zum Prie­ ster geweiht wurde, ein Mann, dessen junges Leben die Begeisterung für seinen Glauben ausstrahlt. Sein Lebensmotto hieß : »Christus, du bist meine Leidenschaft!«; sein Gebet lautete: »Christus, sei du mir Führer zum Licht !«. Im Oldenburger Land finden wir die Grabstätte von Dominikaner­ pater Titus Horten, dessen Leben die Güte und Menschenliebe Gottes in beispielhafter Weise widerspiegelte. Und hier in Münster habt ihr die Wirkstätten und das Grab der Clemensschwester Maria Euthymia, zu der Scharen von Hilfesuchenden pilgern. An den scheinbar verborgenen Orten ihres aufopfernden Dienstes hat diese einfache Ordensfrau stellvertretend für viele gezeigt : Ein Leben aus dem Glau­ ben und aus dem Evangelium hat weltverändernde Kraft. Aus der Kraft ihrer Christusnachfolge entstand in ihrer Nähe Heimat und Geborgenheit für kriegsgefangene Menschen, die ihr anvertraut waren. Liebe besiegte den Haß. Noch viele andere Namen könnten genannt werden. Ich erinnere jedoch nur noch an Schwester Anna Katharina Emmerick, die uns mit ihrer besonderen mystischen Berufung den Wert des Opferns und Mit­ leidens mit dem gekreuzigten Herrn aufzeigt ; und an Schwester Edith Stein, die ich. heute morgen in Köln im Namen der Kirche seligge­ sprochen habe. Hier in Münster hat sie die Stunde ihrer Berufung erlebt. Von hieraus führte ihr Weg in den Karmel, von dort schließlich in den gewaltsamen Tod als Glaubenszeugin und in die ewige Se­ ligkeit Gottes. 3. Ihr Christen im Bistum Münster, ihr jungen Menschen, die ich hier besonders ansprechen möchte : Schaut auf diese »Wolke von Zeugen«, wie die Heilige Schrift sagt. Hier sind sie — die Vorbilder ! Hier wird kraftvoll und anschaulich gesagt, wie das geht : glauben. Hier wird deutlich, daß die Welt nur verändert wird durch ein Leben aus der Bindung an Gott und sein befreiendes Wort. So siegt die Liebe über die Bosheit ; so überwindet Versöhnung den Haß ; so erhebt sich die Großmut des Glaubens über die Enge und Selbstbezogenheit des Menschen. 1 Und ich frage euch Jugendliche : Sollten unter euch nicht auch solche sein, die bereit sind, die »Alternative« eines radikalen Lebens aus dem Glauben zu wählen? Als Schwester oder Bruder, als Priester 1 Hebr 12, 1. 308 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale im Ordensstand oder im Dienst des Bischofs dem Ruf des Herrn zu folgen? In der äußersten Entschlossenheit der Hingabe auf dem Weg der evangelischen Räte von Armut, Keuschheit und Gehorsam? Als Priester oder Diakone das ganze Leben dafür einzusetzen, damit das Evangelium verkündet wird und die Sakramente gespendet werden, damit Christus lebt in eurem Land — heute und auch morgen? Ich bin fest davon überzeugt : Auch unter euch gibt es zahlreiche Jungen und Mädchen, Männer und Frauen, die berufen sind zum Ordensleben und zum Priestertum. Gott selber ist es, der euch ruft. Faßt euch ein Herz, seid mutig ! Wagt den Sprung über die Hürden eurer Einwände und Bedenken : Gott, der euch ruft, ist auch getreu. Fangt mit seiner Gnade an ; er wird den ehrlichen Beginn zu einem guten Ende bringen. 4. Liebe Brüder und Schwestern ! Bischof von Galen hat gegen einen weltlichen Totalitätsanspruch deutlich und mutig die elementa­ ren Wahrheiten christlicher Ethik, die zehn Gebote, verkündet. Das »Du sollst nicht ...(( des göttlichen Gebotes war seine Antwort auf die Herausforderung durch einen Diktator, der in seiner menschenver­ achtenden Machtausübung die Würde und die Grundrechte des Men­ schen sowie die unabdingbaren Normen eines menschenwürdigen Zu­ sammenlebens auf das schwerste verletzte. Als Bischof Clemens-August im Jahre 1941 in den bekannten drei großen Predigten seine Stimme erhob, hat er in einer Zeit der Lüge Zeugnis abgelegt für die Wahrheit. Gegen die Lehre von einer schran­ kenlosen Selbstbestimmung des Menschen, von einer Freiheit, die keine Grenzen mehr anerkennen will, hat er damals gesagt : Der Mensch ist von Gott geschaffen, von Gott geliebt, von ihm getragen. Diese Her­ kunft ist der Adel des Menschen und zugleich seine Aufgabe : Er wird wahrhaft Mensch, wenn er sich frei und treu an Gott bindet und sein Leben auf ihn als höchstes Gut ausrichtet. Wählt der Mensch für sein Leben aber ein geschaffenes Ziel und gibt sich ihm ausschließlich hin, so wird er zum Sklaven : Er verliert seine eigentliche Würde ; Verwirrung, Chaos und Tod sind die tragischen Folgen. Prophetisch sind die Worte, die Bischof von Galen als Kämpfer für die Menschenrechte ausgerufen hat, als die Nationalsozialisten anfin­ gen, Geisteskranke als sogenannte unproduktive Volksgenossen zu verschleppen und zu töten. Er sagte damals : Eine Lehre macht sich breit, »die behauptet, man dürfe sogenanntes "lebensunwertes" Leben 309 Acta Ioannis Pauli Pp. II vernichten, also unschuldige Menschen töten, wenn man meint, ihr Leben sei für Volk und Staat nichts mehr wert. Eine furchtbare Lehre, die die Ermordung Unschuldiger rechtfertigen will, die die gewaltsame Tötung der nicht mehr arbeitsfähigen Invaliden, Krüppel, unheilbar Kranken, Altersschwachen grundsätzlich freigibt ... Hier handelt es sich aber um Menschen, unsere Mitmenschen, unsere Brüder und Schwestern ... Hast du, habe ich nur solange das Recht zu leben, solange wir produktiv sind? Solange wir von anderen als produktiv anerkannt werden? ... Du sollst nicht töten! Dieses Gebot Gottes, des einzigen Herrn, der das Recht hat, über Leben und Tod zu befinden, war von Anfang an in die Herzen der Menschen geschrieben ... Gott hat dieses Gebot gegeben, unser Schöpfer und einstiger Richter !«. 2 5. Diese Worte sollten keineswegs in Geschichtsbüchern und Archi­ ven begraben bleiben ; sie sind hochaktuell, auch in demokratischen Staaten, in denen gilt, daß das Volk selbst, also die Menschen gemeinsam ihr Zusammenleben in Würde und Freiheit gestalten sollten. Wieder gibt es heute in der Gesellschaft starke Kräfte, die das menschliche Leben bedrohen. Euthanasie, Gnadentod aus angeblichem Mitleid, ist erneut ein erschreckend häufig wiederkehrendes Wort und findet ihre neuen irregeleiteten Verteidiger. Auch kann die Kirche zur fast völligen Freigabe der Abtreibung in eurem Land und in zahlreichen anderen Ländern nicht schweigen. Gewiß wird sie durch ihre Seelsorger und verantwortlichen Laien jeder einzelnen schwangeren Frau, die sich in Schwierigkeiten fühlt, mit aufrichtiger Anteilnahme und Güte begeg­ nen und ihrer Lage, soweit wie möglich, Verständnis und konkrete Hilfsbereitschaft entgegenbringen. Der Gesellschaft gegenüber darf die Kirche aber nicht schweigen ; auch dann nicht, wenn schon eine ehrliche Erörterung der gegenwärtigen Abtreibungssituation als lästi­ ges Rühren an ein Tabu abgelehnt wird. Von Politikern und Gestal­ tern der öffentlichen Meinung, die sich noch ethischen Grundsätzen oder sogar dem christlichen Glauben verpflichtet fühlen, erwartet die Kirche eine Hilfe, damit die wissenschaftlichen Ergebnisse von Em­ bryologie und Psychologie im Bereich von Schwangerschaft und Ab­ treibung mehr zur Kenntnis genommen werden und die praktischen Entscheidungen der Menschen immer wirksamer mitbestimmen. Die gesetzliche Indikationsregelung selbst und ihre konkrete Handhabung sollten von den Verantwortlichen einmal unvoreingenommen daraufhin 2 Predigt am 3. August 1941. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 310 überprüft werden, ob sie nicht — statt Leben zu schützen — im Ge­ genteil viele Menschen geradezu in dem irrigen Eindruck bestärken, hier gehe es um ein fast belangloses, in sich sogar erlaubtes Tun, zumal man ja nicht einmal die finanziellen Ausgaben dafür persönlich zu tragen braucht. Die Kirche muß auch heute mit Nachdruck, Klarheit und Geduld eintreten für das Lebensrecht aller Menschen, vor allem der noch ungeborenen und deshalb besonders schutzbedürftigen Kinder ; sie muß eintreten für die uneingeschränkte Geltung des 5. Gebotes : Du sollst nicht töten. Entgegen aller Wortkosmetik und Reflexionsverweigerung ahnen doch wohl die allermeisten : Abtreibung ist bewußte Tötung von unschuldigen Menschenleben. Es ist ermutigend, daß bereits eine neue Nachdenklichkeit bei vielen Menschen einsetzt, weil sie immer stärker die Inkonsequenzen im heutigen Urteilen bemerken. Keine moralischen Werten Friedensbewegung verdient doch und diesen Namen, wenn sie nicht mit gleicher Kraft den Krieg gegen das unge­ borene Leben anprangert und dagegen anzugehen versucht. Keine öko­ logische Bewegung kann ernstgenommen werden, wenn sie an der Mißhandlung und Vernichtung ungezählter lebensfähiger Kinder im Mutterschoß vorbeisieht. Keine emanzipierte Frau dürfte sich über ihre vermehrte Selbstbestimmung freuen, wenn diese erreicht worden wäre gegen ein menschliches Leben, das ihrem Schutz anvertraut war und auch bereits ein Recht auf Selbstbestimmung besaß. Nehmen wir doch endlich auch den Menschen selbst auf unter die Güter, die unseren höchsten Schutz verdienen und für die es sich lohnt, um breite Zustim­ mung unter der Bevölkerung zu werben ! So müßte es gerade für Ärzte und Sozialarbeiter, für Parlamentarier, Journalisten und Lehrer eine besondere Gewissenspflicht sein, für den Rechtsschutz des Lebens auch öffentlich einzutreten. 6. Gottes sein. Darum handeln oder und heiligste Sohn ist Mensch geworden; Christus will unser Bruder darf kein Mensch vom anderen gering denken, ihn miß­ sogar töten. Das Recht auf Leben ist das fundamentalste aller Menschenrechte. In der Osterzeit, in der wir stehen, erfahren wir in besonderer Weise : Unser Gott ist ein Gott des Lebens, der Gott, der Jesus von den Toten auferweckt hat. Gott findet sich mit dem Tod nicht ab, und auch wir dürfen es nicht. Mit der Auferstehung Christi hat Gott eine neue Initiative für das Leben begonnen. Diese Initiative Gottes Acta Ioannis Pauli Pp. II 311 sollen wir mittragen. Sache der Christen ist es, mit Gottes Geist Partei zu ergreifen für Leben und Frieden, für Wahrheit und Gerech­ tigkeit. Letztlich lebt unsere Welt von der Güte und Barmherzigkeit, die Gott uns schenkt und mit der die einzelnen Menschen einander begegnen. Warten wir nicht alle darauf, daß jemand gut zu uns ist, uns anerkennt, uns ermutigt oder tröstet, uns hilft, wo wir Unter­ stützung brauchen? Wo die Güte des Herzens das Leben prägt, ist Platz auch für den schwachen, den alten, den verletzten Menschen ; dort ist auch Platz und Zukunft für den noch ungeborenen Menschen im Mutterleib. Die Erfahrung der Barmherzigkeit weckt in uns die Hoffnung, schießlich einmal einer letzten, unüberbietbaren Güte zu begegnen : der unendlichen und ewigen Menschenfreundlichkeit Gottes. Gott ist der Erste; er ist auch der Letzte und Ewige. Von ihm kommt alles Leben ; auf ihn geht unser Leben zu. Von Gott her — zu Gott hin : das ist der Weg des Menschen. Wähle das Leben ! Wähle das ganze Leben ! Wähle damit auch dein ewiges Leben ! 7. Liebe Brüder und Schwestern ! Es gibt Lieder von bleibender Dauer und Schönheit. Es gibt Lieder, die nie verklingen. Unser Lied, das alles Toben der Weltgeschichte übertönen wird, ist das Credo, das Lied unseres Glaubens. In ihm bekennen wir unseren Glauben an den Vater, der uns zum Leben ruft, an unseren Bruder und Erlöser Jesus Christus, an den Heiligen Geist, der immer wieder neu Leben schafft. Dieses Lied unseres Glaubens laßt uns nun gemeinsam singen. # * • Apud Essendiam, ad opifices habita.* Brüder und Schwestern, Damen und Herren, die Sie Verantwortung tragen in Gesellschaft, Wirtschaft und Staat, liebe Werktätige! 1. Hier, auf dem Gelände einer Kohlenzeche, unmittelbar vor dem Förderturm, grüße ich euch alle in herzlicher Verbundenheit mit dem alten Bergmannsgruß : »Glückauf !« Die Welt der Arbeit ist mir aus jungen Jahren vertraut. Als Arbeiter unter Arbeitern habe ich selbst * Die 2 m. Maii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 312 Officiale die Solidarität und Verläßlichkeit von arbeitenden Menschen erfahren, aber auch die Last und Härte der körperlichen Arbeit. Darum habe ich gern die Einladung angenommen, bei meinem Pastoralbesuch im Bistum Essen mit schaffenden Menschen an einem Ort der Arbeit zusammenzutreffen. Die Kirche wirkt ja mitten in der Welt und darf deshalb an der Lebenswirklichkeit der arbeitenden Menschen nicht vorbeigehen. Weil Christus, unser Herr, Mensch geworden ist, muß die Kirche dem Menschen stets nahe bleiben und sich immer wieder neu um ihn bemühen. Diese Verpflichtung war der Kirche im Ruhrgebiet stets bewußt. Mit der Entstehung der größten europäischen Industrieregion gingen Aufbau und Entfaltung eines blühenden kirchlichen Lebens einher. Beredtes Zeugnis dafür ist die Gründung von zahlreichen Pfarreien, das Entstehen einer Vielzahl von sozialen und karitativen Einrichtun­ gen, vor allem aber das Aufblühen einer sozialpolitischen Bewegung der Katholiken in Vereinen und Verbänden. Und nicht zuletzt ist auch die Gründung des Bistums Essen durch meinen Vorgänger Pius XII. Ausdruck der elementaren Beziehung von Kirche und sozialer Wirk­ lichkeit im Ruhrgebiet. 2. Was aber wird morgen sein? Der Auftrag der Kirche ändert sich nicht. In Treue zu Christus verkündigt sie die Botschaft vom wahren Leben bis ans Ende der Zeiten. In Jesus Christus ist die Fülle mensch­ lichen Lebens offenbar geworden. Der Herr selber sagt : »Ich bin gekommen, damit sie das Leben haben und es in Fülle haben«. Ein solches Leben zielt auf den ganzen Menschen. Bevor wir in der ewigen Gemeinschaft mit Gott leben dürfen, sind wir berufen, das irdische Leben in seinen reichen Möglichkeiten zu erfahren und zu gestalten. Diese befreiende Botschaft vom Leben steht gegen alle Resignation, gegen alle Verweigerung und Verkürzung des Lebens, gegen jeden Mißbrauch und jede Bedrohung des Lebens. 1 Christus fordert uns auf: Ergreift das Leben, wählt das Leben ! Pflegt das Leben in der Familie ! Habt Freude an den Kindern ! Habt Freude am Schaffen ! Liebt und achtet die Schöpfung ! öffnet eure Herzen und Hände für Notleidende und Einsame, für Kranke und Unter­ drückte ! Stellt euch den Herausforderungen unserer Zeit ! Gebt aber auch eurem geistigen Leben gute Nahrung, seid religiöse Menschen ! Nehmt Maß an Jesus Christus, unserem Erlöser und Bruder; folgt 1 Joh io, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 313 ihm nach ! Diesen Christus verkündet die Kirche und ist so der zuver­ lässigste Anwalt des Menschen. 3. Ich weiß um die sozialen und wirtschaftlichen Probleme des Ruhrgebietes, um die Herausforderungen einer weitgehend materia­ listisch eingestellten Welt. Die zentrale Frage lautet : Hat der Mensch noch Vorrang in der Welt der modernen Kommunikation, in der Welt des Handels und der Werbung, in der Welt der Politik und Kultur? Wem dienen in Wahrheit die Anstrengungen menschlichen Fortschritts und Forschens? An diesem eindrucksvollen Ort schwerer Arbeit gebietet es sich, auch die Arbeit des Menschen im Licht der Zusage Gottes von der Fülle menschlichen Lebens zu betrachten. Gott hat den Menschen ins Leben gerufen, indem er ihn zugleich »als Herrscher eingesetzt hat über das Werk seiner Hände« und »ihm alles zu Füßen« legte, wie es in einem Psalm heißt. Gott, der von alters her auch unter dem Bild eines arbeitenden Menschen, als Baumeister, dargestellt wird, hat sein Werk dem Menschen zum Erbe gegeben, damit dieser es bewahre und nutze, um so leben und sich entfalten zu können. Der gestaltende Umgang des Menschen mit dem Schöpfungswerk Gottes ist die Arbeit in all ihren Erscheinungsformen, ist körperliche und geistige Arbeit, handwerkliche, landwirtschaftliche und industrielle Arbeit, Dienst­ leistung und Kulturschaffen. Die Arbeit gehört zum Menschen. Sie ist Ausdruck seiner Ebenbildlichkeit mit Gott und so unverzichtbarer Bestand menschlicher Würde. Der Sohn Gottes selbst wurde Mensch in der Familie eines Arbeiters, erlernte ein Handwerk und berief Arbeiter zu seinen Jüngern. 2 Wegen dieser grundlegenden Bedeutung darf die Arbeit nicht das Privileg nur eines Teiles der Menschheit sein. Gott hat allen Menschen seine Schöpfung als Auftrag anvertraut. Somit ist jede Situation, die den Menschen von der Arbeit und von ihrem Ertrag ausschließt, seiner unwürdig; »denn — wie der Apostel Paulus sagt — der Pflüger wie der Drescher«, das heißt alle, »sollen ihre Arbeit in der Erwartung tun, ihren Teil zu erhalten«. Unverschuldete Arbeitslosigkeit wird zum gesellschaftlichen Skandal, wenn die zur Verfügung stehende Arbeit nicht gerecht verteilt und der Ertrag der Arbeit nicht auch dazu verwandt wird, neue Arbeit für möglichst alle zu schaffen. Hier 3 2 Vgl. Ps 8, 7. 3 1 Kor 9, 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 314 Officiale ist die Solidarität aller gefordert, derjenigen, die über Kapital und Pro­ duktionsmittel verfügen, wie auch aller, die bereits Arbeit haben. Das biblische Wort »Wer zwei Gewänder hat, der gebe eines davon dem, der keines hat« gilt auch für die Arbeit. Ohne Opfer und Kompromisse kann die Arbeitslosigkeit wohl kaum wirksam bekämpft werden. 4 4. An der gerechten Verteilung menschlicher Arbeit wird bereits die große Verantwortung der Entscheidungsträger in Staat und Wirt­ schaft deutlich. Sie dürfen die Arbeitslosigkeit nicht einfach hinnehmen oder ihr Vertrauen allein auf den Marktmechanismus setzen. Besondere Verantwortung tragen sie für zukunftsweisende Lösungen der Jugend­ arbeitslosigkeit. Denn für Jugendliche ist es eine untragbare Be­ lastung, wenn sie nach Abschluß der Schule keine Möglichkeit beruf­ licher Ausbildung haben. Das kann sie in eine schwere Lebenskrise führen, aus der sie ohne unverzügliche konkrete Hilfe und Solida­ rität der Gesellschaft nicht herausfinden. Ausreichende und zukunftssi­ chere Ausbildungsplätze sind das Gebot der Stunde. Deshald möchte ich eurem Bischof und verantwortungsbewußten Laien im Bistum Essen für ihre beispielhaften Initiativen danken, insbesondere für die bekannten Aktionen des Diözesanrates und der katholischen Verbände zugunsten von jungen Menschen auf der Suche nach Ausbildung. Die Verantwortlichen in Staat und Gesellschaft sollten dieses ernste Pro­ blem mit den ihnen gegebenen politischen und wirtschaftlichen Mitteln noch entschiedener angehen. Unter den arbeitslosen Jugendlichen haben es oft die Ausländer be­ sonders schwer. Die ausländischen Arbeitnehmer haben durch ihre Arbeitskraft viel zum wirtschaftlichen Erfolg in eurem Land beige­ tragen und leisten auch heute noch unverzichtbare Dienste. Deutsche leben mit ausländischen Mitbürgern Tür an Tür. Offnet diese Türen und entdeckt den kulturellen und menschlichen Reichtum, den diese Men­ schen aus ihrer Heimat mitgebracht haben. Die Kirche kennt eigentlich keine Fremden. Die »Hausgenossen Gottes« leben alle unter einem Dach. Dieses kirchliche Selbstverständnis ist die stärkste Wurzel der Integrationskraft, die sich hier im Ruhrgebiet — einem Schmelztiegel der Völker — in den verschiedenen Phasen der Industrialisierung hervorragend bewährt hat. Die Lebenskraft des Ruhrgebietes ist die Solidarität. Diese Kraft wird sich — davon bin ich überzeugt — auch in der « Lk 3. 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 315 augenblicklichen ernsten Situation des Ruhrgebietes bewähren. Die Entwicklung im Bereich von Kohle und Stahl erfüllt auch mich mit tiefer Besorgnis. Stellenweise droht die Gefahr von Massenarbeits­ losigkeit und sind Erschütterungen für den sozialen Frieden zu be­ fürchten. Die seit längerem vorhersehbare Strukturkrise im Ruhr gebiet trifft die betroffenen Städte hart. Eine solche Krise verpflichtet die Verantwortlichen der Wirtschaft und der Politik, gemeinsam mit den Gewerkschaften unverzüglich konstruktive, sozial wirksame und ge­ rechte Lösungen zu suchen und in die Tat umzusetzen. In meiner Pre­ digt in Mainz vom Jahre 1980 habe ich bereits auf das Problem des Strukturwandels und die damit verbundenen Auswirkungen für die Arbeiter hingewiesen und gesagt : »In der Mitte aller Überlegungen in der Welt der Arbeit und der Wirtschaft muß immer der Mensch stehen. Bei aller geforderten Sachgerechtigkeit muß doch stets die Achtung vor der unantastbaren Würde des Menschen bestimmend sein, nicht nur des einzelnen Arbeiters, sondern auch ihrer Familien, nicht nur der Menschen von heute, sondern der kommenden Generationen ... Strukturelle Umgruppierungen mögen sich nach genauester Prüfung als notwendig erweisen, und je ehrlicher gesehen, desto besser. Niemals jedoch dürfen dabei Arbeiter, die viele Jahre ihr Bestes gegeben haben, die allein Leidtragenden sein ! Steht solidarisch zusammen und helft ihnen, wieder eine sinnerfüllte Tätigkeit zu fiinden«. 5. Aus diesem Geist der Solidarität wurde hier im Ruhrgebeit auch das Verhältnis von Kapital und Arbeit fruchtbar für das Ganze zu ordnen versucht. Ein Meilenstein in der Entwicklung der sozialen Partnerschaft von Arbeitgebern und Arbeitnehmern war die Forde­ rung des 73. Deutschen Katholikentages vom Jahre 1949 in Bochum nach Mitbestimmung »in sozialen, personalen und wirtschaftlichen Fragen als natürliches Recht in gottgewollter Ornung«. Diese Bemühun­ gen zielten auch auf die überbetriebliche Mitbestimmung. Soziale Part­ nerschaft bedeutet, daß Arbeitgeber und Arbeitnehmer jeweils den Zuständigkeitsbereich und den Entscheidungsspielraum des anderen anerkennen und auch mit Kompromißbereitschaft gemeinsam zum Wohl des Ganzen beitragen. Ihr habt bereits vieles auf diesem Weg erreicht. Es gilt, das Erreichte zu sichern. Da aber das Prinzip des Vorranges der Arbeit vor dem Kapital, das heißt des arbeitenden Menschen vor den Produktionsmitteln, anzuerkennen ist, muß die 316 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Frage des Miteigentums des Arbeiters an den Produktionsmitteln noch 5 weiterentwickelt werden. Grundlage und Orientierung bei diesem Bemühen muß die Sozial­ lehre der Kirche sein. Aus der Geschichte der katholischen Sozialbewe­ gung in eurem Land weiß ich, wie sehr diese Lehre in der Vergangen­ heit die sozialen Eeformen mitbestimmt hat. Mittlerweile sind neue gesellschaftliche Herausforderungen an euch herangetreten, die durch­ aus mit den bleibenden Grundsätzen der kirchlichen Soziallehre und im Licht heutiger Erfahrungen beurteilt und einer gerechten Lösung zugeführt werden können. Strukturen allein aber gewährleisten keine Gerechtigkeit, auch keine partnerschaftliche Zusammenarbeit. Es kommt auf die persön­ liche Bereitschaft an, Verantwortung über die Gruppeninteressen hinaus zu übernehmen. Den zahlreichen Frauen und Männern, die sich auf Seiten der Arbeitnehmer wie der Arbeitgeber oft sogar mit perssönlichen Opfern in den Dienst der gerechten Gestaltung des sozialen und wirtschaftlichen Lebens stellen, gebührt unser hoher Respekt. Von solchem Dienst wird auch in Zukunft die humane Gestaltung der Arbeitswelt, die Regelung gerechter Entlohnung, die Sicherung der Arbeitsplätze und die Leistungsfähigkeit der Unternehmen abhängen. Aktive Mitarbeit ist eine Konsequenz aus der Weltverantwortung der Christen auf der Grundlage eines entchiedenen christlichen Glau­ bens. Gewerkschaften und Arbeitnehmerverbände sind gut beraten, wenn sie der spezifischen Mitarbeit der Christen einen sicheren Raum geben und deren Gewissensüberzeugungen achten. Letztlich kommt es der Würde aller arbeitenden Menschen zugute, wenn die Interessen­ verbände alles unterlassen, was Christen ausgrenzt, weil sie es mit ihrem Gewissen nicht vereinbaren können. 6. Auf eine Besonderheit möchte ich noch zu sprechen kommen, die das Leben in der Industrielandschaft des Ruhrreviers immer schon geprägt hat : die Offenheit für Kultur und Wissenschaft. In den letzten Jahrzehnten sind vier neue Universitäten im Ruhrgebiet entstanden. Auch die Kirche ist in dem vielfältigen kulturellen Angebot gut ver­ treten : durch katholische Akademien, Bildungswerke, Familienbil­ dungsstätten, durch die Erziehungs- und Bildungsarbeit der katho­ lischen Verbände, durch katholische Schulen und andere Einrichtungen 5 Vgl. Enzyklika Laborem exercens, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II der Jugendbildung. Wenn wir als Christen den ganzen 317 Menschen ernstnehmen, dann ist der von der technischen Arbeitswelt geprägte Mensch in besonderem Maße angewiesen auf die Pflege kultureller Werte, die nicht bestimmt sind von wirtschaftlichem Nutzen und der Vermehrung des materiellen Wohlstandes. Eine stärker vom Kulturel­ len her bestimmte Gesellschaft wird aber ihre humanen Möglichkeiten nur dort voll entfalten können, wo sie die Hinordnung des Menschen auf Gott als den Grund und die Fülle des Lebens, als das Fundament der Kultur, anerkennt. Alle schöpferischen Fähigkeiten des Menschen sind eine Teilhabe an Gottes Schaffen und Gestalten. Ohne das Gegen­ gewicht einer geistigen Grundlage und Wertung werden die Arbeit zu sinnloser Hetze, das Streben nach Fortschritt blind, und das Leistungs­ streben verliert sein Maß. Darum muß die werktägliche Arbeit immer wieder Maß nehmen am Sonntag, dem Tag des Herrn. Der recht begangene Sonntag befreit den Menschen aus vielfältigen Zwängen. Als Tag der Feier und der Ruhe schenkt er Zeit für Besinnung und Begegnung mit Gott und den Mitmenschen. Für die Christen ist der Sonntag der Ur-Feiertag, an dem wir uns im Gottesdienst versammeln, um das Wort Gottes zu hören und an der Eucharistiefeier teilzunehmen. So ist der Sonntag von hohem kulturellem und religiösem Wert. Er ist wichtig für die christliche Gemeinde, aber auch für die gesamte Gesellschaft. Darum muß der Sonntag auch in Zukunft geschützt bleiben. Er darf durch keinen anderen Tag ersetzt werden. Hierfür bedarf es der Solidarität der Gewerkschaften und der Unternehmer zum Wohle der arbeitenden Menschen und ihrer Familien, zum Wohl des kulturellen Niveaus des ganzen Volkes. 7. Wenn die Kirche die hohe Bedeutung der Kultur für das Leben der Menschen betont und in diesem Zusammenhang auch für die Förderung der Wissenschaften eintritt, so erkennt sie damit an, wel­ chen Einfluß die verschiedenen Zweige, darunter die Naturwissen­ schaften, für ein gesundes und menschenwürdiges Leben auf der Erde haben. Die Kirche mißtraut nicht der menschlichen Vernunft, die in der von Gott geschaffenen Natur die Spuren Gottes und seine Sinnge­ bung entdecken kann. Sie ermutigt alle Wissenschaftler zu redlichem, sachgerechtem Forschen. Aber um desselben Menschen willen muß sie auch auf die Gefahren hinweisen, die sich aus einer sogenannten wert­ neutralen, ethisch abstinenten Forschung und Anwendung ergeben. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 318 Officiale Angesichts des gefährlichen militärischen Rüstungspotentials auf der Welt, der Entwicklung immer noch schrecklicherer Vernichtungs­ waffen und des damit verbundenen Rüstungsexportes, aber auch ange­ sichts der Schädigung von Erde und Luft, von Flüssen und Meeren, von Pflanzen und Tieren durch Produkte, welche unsere technische Zivilisation hervorgebracht hat, angesichts auch der möglichen Mani­ pulationen, welche mit der Gen technologie verbunden sind, tauchen bei immer mehr Menschen Zweifel an Sinn und Zielsetzung der moder­ nen Forschung auf. Es muß zu einem neuen Miteinander von Wissen und Gewissen kommen. Die Wissenschaft selbst muß sich bereits an den gottgegebenen, unveräußerlichen Grundrechten des Menschen orientieren und seinem wahren Wohl wie auch der Erhaltung oder Wiederherstellung der geschädigten Natur dienen wollen und darf diese Verantwortung nicht auf andere abschieben. Die Wissenschaft sollte sich stets als Teil einer sie umgreifenden Kultur verstehen und über die Grenzen ihres spezialisierten Wissens und des jeweiligen geo­ graphischen Ortes hinaus nach dem Sinn und der Stellung menschli­ cher Existenz im Ganzen der Wirklichkeit fragen. Wir müssen mit Gewissen und Verstand und weltweit solidarische Menschen werden. 8. Solidarität — das ist für die Bevölkerung des Ruhrgebietes kein Fremdwort ! Verantwortung füreinander und Verantwortung vor Gott ist hier durchaus noch gelebte und bewährte Wirklichkeit. Als Zeugen hierfür stehen unter vielen anderen der Arbeitersekretär Gottfried Könzgen aus Duisburg, zu Tode gekommen im Konzentrationslager Mauthausen, und Nikolaus Gross, Bergmann, Gewerkschaftssekretär und Redakteur, hingerichtet in Berlin-Plötzensee. Sie lebten aus der Gewißheit des Glaubens, daß Christus, das Licht der Welt, stärker ist als alle Dunkelheiten, die das Leben immer wieder zu bedrohen suchen. In einem alten Bergmannslied, das euch im Revier vertraut ist, heißt es : »und er hat sein helles Licht bei der Nacht«. Haltet das Licht des Lebens, das Licht eures Glaubens, fest in Herz und Hand ! Dann braucht ihr um das Morgen nicht zu bangen. Gott segne euch ! Glückauf ! * • * 319 Acta Ioannis Pauli Pp. II Monachii, ob decretos Servo Dei Ruperto Mayer Beatorum caelitum honores.* »Seht, ich sende euch ...« » . . . werdet stark durch die Kraft und Macht des Herrn!«. 1 2 Verehrte Mitbrüder, liebe Brüder und Schwestern ! 1. Der Aufruf des Apostels Paulus zur Stärke im Herrn ist gleich­ sam die angemessene Ergänzung jener Worte, die Jesus bei der ersten Aussendung der Apostel spricht. Die Kirche nimmt beide Texte heute als Lesungen für die Liturgiefeier, in der ich euren Landsmann, den Jesuitenpater Rupert Mayer, seligsprechen darf; hier in der Stadt München, mit der sein Leben und priesterlicher Dienst auf das engste verbunden sind. Erst vor eineinhalb Jahren konnte ich in Rom die bayerische Or­ densfrau Schwester Maria Theresia von Jesu Gerhardinger zur Ehre der Altäre erheben, die ebenfalls in dieser Stadt gelebt und weltweit gewirkt hat. Es ist mir deshalb eine besondere Freude, heute wiederum einen aus eurer Mitte im Namen der Kirche den Gläubigen zur Vereh­ rung und Nachahmung vor Augen zu stellen. Pater Rupert Mayer wird zu Recht »Apostel Münchens« genannt. Aber das Licht seines Lebens und Wirkens leuchtet weit über diese Stadt hinaus in die weite Welt. Von Herzen grüße ich alle, die sich hier eingefunden haben, um im festlichen Gottesdienst gemeinsam mit uns diesen Gnadentag zu begehen. Nicht wenige davon haben unseren neuen Seligen gewiß noch persönlich gekannt. Mein brüderlicher Gruß gilt vor allem dem verehr­ ten Herrn Erzbischof von München und Freising, Kardinal Friedrich Wetter, sowie allen anwesenden Bischöfen, den Priestern und Ordens­ leuten ; darunter besonders den Patres und Brüdern der Gesellschaft Jesu, der unser Seliger angehört hat, und den Schwestern der Heiligen Familie, deren Mitbegründer und langjähriger Spiritual er gewesen ist. Ich grüße ferner seine Landsleute aus der Heimatdiözese Rotten bürg und die Mitglieder der Marianischen Männerkongregation, die in ihrem früheren Präses nun einen mächtigen himmlischen Fürspre^ eher erhalten ; ebenso die Vertreter aus Staat und Gesellschaft sowie • Die 3 m. Maii a. 1987. 1 Mt 10, 16. 2 Eph 6, 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 320 Officiale alle Gäste von nah und fern, die durch ihre Anwesenheit das Andenken dieses mutigen Glaubenszeugen ehren. 2. Die Worte des heutigen Evangeliums, die Christus bei der ersten Aussendung an die Apostel gerichtet hat, scheinen im Leben und Wir­ ken des Dieners Gottes Rupert Mayer eine neue Aktualität zu gewin­ nen. Christus sagt: »Ich sende euch wie Schafe mitten unter die Wölfe ; seid daher klug wie die Schlangen und arglos wie die Tauben !« Und darauf : »Nehmt euch aber vor den Menschen in acht«. Wie viel­ sagend sind doch diese Worte : Ich sende euch zu den Menschen — und zugleich : Ich warne euch vor den Menschen. Und warum warnt Chri­ stus seine Jünger vor ihnen? »Sie werden euch vor die Gerichte brin­ gen ... Ihr werdet um meinetwillen vor Statthalter und Könige geführt ...«. 3 4 Als Rupert Mayer sich im Jahre 1900 als junger Priester zum Eintritt in die Gesellschaft Jesu entschloß, galten die Jesuiten noch offiziell als »Reichsfeinde«, die durch Gesetz des Landes verwiesen und verboten waren. Er selbst bezeichnet sie als »Geächtete, Verbannte und Heimatlose«, da ihnen nicht gestattet war, im damaligen Reichsgebiet eigene Niederlassungen zu gründen und zu unterhalten. Die mächtig geschürte antikatholische Hetze und Aktivität gegen den Orden — statt ihn abzuschrecken — bestärkte ihn vielmehr noch in seinem Willen, sich dieser so geschmähten Gesellschaft Jesu anzuschließen. Durch seinen baldigen Ruf nach München wurde Pater Mayer in zunehmen­ dem Maße mit antireligiösen und antikirchlichen Strömungen, mit einer Atmosphäre von Hohn und Haß gegen Christus und die Kirche konfrontiert, in der es immer mehr Mut und Tapferkeit erforderte, den katholischen Glauben frei zu bekennen. Je offenkundiger und bru­ taler in jenen Jahren der Kampf gegen Religion und Kirche wurde, ein um so entschiedener und unerschrockenerer Kämpfer für die Wahr­ heit des Glaubens und für die Rechte der Kirche wurde unser neuer Seliger. Wir hörten in der Lesung aus dem Epheserbrief die Worte des Apostels : »Legt die Rüstung Gottes an, damit ihr am Tag des Unheils standhalten, alles vollbringen und den Kampf bestehen könnt ... Gür­ tet euch mit Wahrheit ... Vor allem greift zum Schild des Glaubens ... Nehmt den Helm des Heils und das Schwert des Geistes, das ist das 3 Mt 10, 16-17. * Mt 10, 17-18. Acta Joannis Pauli Pp. II 321 Wort Gottes !«. Was der Apostel hier empfiehlt, hat Rupert Mayer in hervorragender Weise getan. Er hat Gottes Rüstung angezogen und sie bis zu seinem Tod nie mehr abgelegt. Unerschrocken und unbeugsam kämpfte er für die Sache Gottes. Als unbestechlicher Zeuge der Wahr­ heit widerstand er den Lügenpropheten jener Jahre ins Angesicht, immer bereit, für das Evangelium vom Frieden zu kämpfen. Ausge­ rüstet mit dem Schild eines tiefen, unbeirrbaren Glaubens führte er in seinen berühmten Predigten das Schwert des Geistes, das ist das Wort Gottes. Es gab Monate, in denen er bis zu siebzigmal predigte. 5 3. »Wenn man euch vor Gericht stellt, macht euch keine Sorgen ...«, sagt Jesus weiter zu den Aposteln. Rupert Mayer wußte, daß nach 1933 seine Predigten von der Polizei überwacht wurden. Trotzdem verkündete er die Wahrheit ungeschminkt und unverkürzt. Als er ge­ fangengenommen wurde, gab er vor der Geheimen Staatspolizei zu Protokoll : »Ich erkläre, daß ich im Falle meiner Freilassung trotz des gegen mich verhängten Redeverbotes nach wie vor sowohl in den Kirchen Münchens als auch im übrigen Bayern, aus grundsätzlichen Erwägungen heraus, predigen werde«. Er konnte nicht schweigen, ebensowenig wie der Apostel Paulus, der sagte : »Wehe mir, wenn ich das Evangelium nicht verkünde !«. 6 Bereitwillig nahm unser Seliger dafür Gefängnis und Konzentra­ tionslager auf sich. Er schrieb auf den Fragebogen, den er im Gefängnis auszufüllen hatte : »Ich bin mit diesem Los keineswegs unzufrieden : ich empfinde es nicht als Schande, sondern als Krönung meines Lebens«. Und aus der Gestapo-Haft vor der Einlieferung in das Konzentra­ tionslager Sachsenhausen berichtet er : »Als die Gefängnistür ein­ geschnappt war und ich allein in dem Raum war, in dem ich schon so viele Stunden zugebracht hatte, kamen mir die Tränen in die Augen, und zwar waren es Tränen der Freude, daß ich gewürdigt wurde, um meines Berufes willen eingesperrt zu werden und einer ganz ungewis­ sen Zukunft entgegenzusehen«. Das ist nicht die Stimme eines ledig­ lich tapferen Menschen, sondern eines Christen, der stolz darauf ist, am Kreuz Christi teilzuhaben. Vorgestern habe ich in Köln die Karmelitin Schwester Teresia Benedicta a Cruce, die vom Kreuz Gese­ gnete, seliggesprochen. Beide Selige gehören zueinander. Denn auch euer Münchener Seliger, Pater Rupert Mayer, war vom Kreuz gesegnet. 5 6 Eph 6, 13-17. / Kor 9, 16. 22 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 322 Officiale In einem Brief aus dem Gefängnis an seine betagte Mutter lesen wir : »Jetzt habe ich wirklich nichts und niemanden mehr als den lieben Gott. Und das ist genug, ja übergenug. Wenn die Menschen doch einsehen wollten, es gäbe viel mehr Glückliche auf Erden«. In der Einsamkeit seiner Haft galt das ganze Mühen von Pater Rupert Mayer der Vertiefung seiner inneren Bindung an Gott. In völliger Hingabe an ihn suchte er alle Bedrängnisse und Nöte für seine innere Erneuerung und Heiligung fruchtbar zu machen. Als Angeklagter vor seinen Richtern erfuhr er die tröstende und stärkende Nähe Gottes, die Christus seinen Zeugen verheißen hat : » . . . macht euch keine Sorgen, wie und was ihr reden sollt. Nicht ihr werdet dann reden, sondern der Geist eures Vaters wird durch euch reden«. 7 4. Diese Worte Jesu sind eine Vorankündigung der Lebensgeschichte der Apostel, der besonderen Gegenwart Gottes in ihrem Wirken, vor allem in ihrem Glaubenszeugnis. Sie bewahrheiten sich schon in jener Begebenheit, von der die heutige erste Lesung spricht. Am Pfingstfest »trat Petrus auf, zusammen mit den Elf« und sprach zum ersten Mal zu den versammelten Bewohnern von Jerusalem und den Besuchern, die zum Fest gekommen waren. Er legte Zeugnis ab für Christus, den Gekreuzigten und Auferstandenen. Ist es aber wirklich nur Petrus, der an diesem bedeutungsvollen Tag spricht? Oder ist es vielleicht »nicht nur Petrus«? In der Tat ! Durch Petrus spricht zugleich der Geist des Vaters und des Sohnes. 8 Ebenso scheinen die Worte des Psalmisten und Königs David, die Petrus anführt, nicht nur von diesem, sondern auch von unserem neuen Seligen gesprochen zu werden : »Du zeigst mir die Wege zum Leben, du erfüllst mich mit Freude vor deinem Angesicht«. Selbst inmitten gro­ ßer Bedrängnis erfährt Pater Rupert Mayer Gott als die innere Kraft und beglückende Erfüllung seines Lebens, Zugleich wird er aus dieser tiefen Verbundenheit mit Gott in den Zeiten großer Not selbst für viele Menschen zum Quell des Trostes, zum Vermittler neuer Hoffnung und Zuversicht, zum Vater der Armen, die ihn ihren 15. Nothelfer nannten. Wie sich die Menschen einst um Jesus scharten und bei ihm Hilfe fanden, strömten sie mit allen ihren Nöten auch zu ihm. Sechzig, siebzig Hilfesuchende klopften täglich an seine Tür. Mit offenem 9 7 Mt 10, 19-20. 8 Apg 2, 14. 9 Apg 2, 38. 323 Acta Ioannis Pauli Pp. II Herzen nahm er sie alle auf. Viele Stunden verbrachte er auch im Beichtstuhl, zu dem sich die Menschen drängten, um Hilfe in ihren geistlichen Nöten zu suchen. »Es muß Wärme von uns ausgehen, den Menschen muß es in unserer Nähe wohl sein, und sie müssen fühlen, daß der Grund dazu in unserer Verbindung mit Gott liegt«. Mit diesem Wort sagt uns der neue Selige, worum es ihm im Dienst an den Armen ging: Er wollte Gottes Liebe sichtbar und erfahrbar machen und die Menschen spüren lassen, daß sie von Gott geliebt sind. Seine Güte und Hilfsbereitschaft war von solcher Kraft, daß er es auch ertrug, wenn sie einmal mißbraucht wurden. Als man ihn darauf aufmerksam machte, gab er nur zur Ant­ wort : »Wer noch nicht angeschmiert wurde, hat nie etwas Gutes getan«. Die Torheit seiner Liebe ist Teilhabe an der Torheit des Kreu­ zes, in der sich der liebende Gott uns zugewandt hat, um uns alle an sich zu ziehen. 5. Der Grundsatz, dem Pater Rupert Mayer zeitlebens treu ge­ blieben ist, lautet : »Christus, der Mittelpunkt unseres Lebens. Zwischenlösungen gibt es nicht«. Was er war, das wollte er ganz sein. Diese seine Entschiedenheit in der Nachfolge Christi hat ihn auf den Weg der Heiligkeit geführt. Gemäß dem Wahlspruch seines Ordens : »Alles zur größeren Ehre Gottes« ging es ihm vor allem um Gottes Ehre und damit um die Rechte Gottes. »Der Herrgott hat das erste Anrecht auf uns«, sagte er. Und er wußte, daß er damit auch für die Rechte und Würde des Menschen kämpfte. Wir hören heute viel von Menschenrechten. In sehr vielen Ländern werden sie verletzt. Von Gottesrechten aber spricht man nicht. Und doch gehören Menschenrechte und Gottesrechte zusammen. Wo Gott und sein Gesetz nicht geehrt werden, erhält auch der Mensch nicht sein Recht. Wir sehen das deutlich am Verhalten der nationalsozia­ listischen Machthaber. Sie kümmerten sich nicht um Gott und ver­ folgten seine Diener; und so gingen sie auch unmenschlich mit den Menschen um, in Dachau vor den Toren Münchens wie in Auschwitz vor den Toren meiner früheren Bischofsstadt Krakau. Auch heute gilt : Gottesrechte und Menschenrechte stehen und fallen miteinander. Unser Leben ist nur dann in Ordnung, wenn unser Verhältnis zu Gott in Ordnung ist. Deshalb sagte Pater Rupert Mayer in den weltweiten Bedrängnissen des letzten Krieges : »Die heutige Zeit ist eine furchtbar ernste Mahnung für die Völker der Erde, zurückzukehren zu Gott. Es 324 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale geht nicht ohne Gott !« Dieses Wort unseres Seligen hat auch heute nichts an Gewicht verloren. Auch heute gilt es, Gott zu geben, was Gottes ist. Dann wird auch dem Menschen gegeben werden, was des Menschen ist. 6. Liebe Brüder und Schwestern ! Die Seligen und Heiligen der Kirche sind Gottes lebendige und gelebte Botschaft an uns. Deshalb stellt sie uns diese zur Verehrung und Nachahmung vor Augen, öffnen wir uns also heute jener Botschaft, die uns der neue Selige Eupert Mayer durch sein Wort und Wirken so anschaulich verkündet. Suchen wir wie er in Gott die Mitte und Quelle unseres Lebens. Auf Gott baute er in unerschütterlichem, kindlichem Vertrauen. »Herr, wie du willst, soll mir gescheh'n, und wie du willst, so will ich gehn, hilf deinen Willen nur verstehen«, so lautete der erste Vers seines Lieb­ lingsgebetes. Gott, der Herr, war die Quelle, aus der er in langen Stunden des Gebetes, in der heiligen Messe und in der täglichen treuen Pflichterfüllung die Kraft schöpfte für sein erstaunliches Lebenswerk. Suchen auch wir aus derselben Kraftquelle unser Leben und unsere Umwelt zu gestalten. Der selige Rupert Mayer ist für uns alle ein Vorbild und Anruf, ein heiliges Leben zu führen. Heiligkeit ist nicht eine Sache für einige auserwählte Seelen ; zur Heiligkeit sind wir alle berufen, alle ohne Ausnahme. Und er selber sagt uns auch, was zu einem heiligen Leben gehört : »Keine außergewöhnliche Arbeit, keine außergewöhnlichen religiösen Erlebnisse, keine Erscheinungen. Nur : heroische Tugend«. Das heißt : Tag für Tag treu und unbeirrt Gottes Willen tun und aus seiner Gegenwart leben ; jeder ganz persön­ lich und auch in der Familie. Wir wissen, wie unserem Seligen beson­ ders die christliche Familie am Herzen lag und er zu ihrer Förderung mit zwei anderen Priestern sogar eine eigene Schwesterngemeinschaft gegründet hat. Die hohe Zahl der Ehescheidungen und die geringe Kinderzahl zeigen, welch großen Belastungen und Bedrohungen die Familie in der heutigen Gesellschaft ausgesetzt ist. In euren Familien aber entscheidet sich die Zukunft eures Volkes, auch die Zukunft der Kirche in eurem Volk. Haltet zusammen, daß die Familien gestärkt werden. Haltet die Ehe heilig und laßt die eheliche Liebe fruchtbar werden in den Kindern, die Gott euch schenken will. 7. Sein Leben heiligen heißt aber auch, sich für das öffentliche Leben mitverantwortlich zu fühlen und es aus dem Geiste Christi mitzugestalten. Keinem Christen darf es gleichgültig sein, wie es in der Acta Ioannis Pauli Pp. II 325 Welt zugeht. Männer, Frauen und meine jungen Freunde, euch alle rufe ich auf : Setzt euch wie Rupert Mayer für Gottes Rechte und Gottes Ehre auch in der Öffentlichkeit ein. Laßt nicht zu, daß die Entchristlichung weiter um sich greift. Seid Salz der Erde und tragt das Licht der Wahrheit Gottes in alle Bereiche des Lebens hinein. Das ist der Dienst, den wir der Welt schulden. Es geht nicht ohne Gott! Habt nach dem Vorbild unseres Seligen vor allem auch ein Herz für die Armen. Ihr lebt in einem Land, das zu den wohlhabend­ sten Ländern der Erde gehört. Laßt euer Herz durch euren Besitz nicht stumpf werden für die Not der Hilfsbedürftigen und Vergessenen am Rande eurer Gesellschaft und in aller Welt. Macht auch ihr durch eure Güte Gottes Liebe sichtbar und erfahrbar unter euren Mitmen­ schen. Liebe Schwestern von der Heiligen Familie, eure Gemeinschaft wurde durch Pater Rupert Mayer nicht nur mitgegründet, sondern vor allem auch geistig geformt. Haltet seinen Geist lebendig. Euer Ideal veraltet nicht. Die Aufgabe, für die eure Gemeinschaft gegründet wurde, ist noch immer zeitgemäß. Liebe Sodalen der Marianischen Männerkongregation, ihr hütet in eurer Kongregationskirche als kostbaren Schatz das Grab des neuen Seligen, an dem ich nach diesem Gottesdienst beten werde. Hütet auch das geistige Erbe, das er euch hinterlassen hat : die Liebe zu Maria und die Bereitschaft zum Dienst an der Welt. Liebe Patres und Brüder der Gesellschaft Jesu, euch beglück­ wünsche ich zu eurem Mitbruder, den wir von heute an als Seligen verehren. Er ist eine Zierde eures Ordens. Möge er euch auch Vorbild und Ansporn sein, treu dem hohen Ideal des heiligen Ignatius von Loyola euren Dienst in Kirche und Welt zu erfüllen. Euer seliger Mitbruder hat nach diesem hohen Ideal gelebt. Er stehe euch bei, seinem Beispiel zu folgen. 8. »Seht, ich sende euch ... werdet stark durch den Herrn!« Liebe Brüder und Schwestern ! Sagt nicht auch der selige Rupert Mayer diese Worte am heutigen Tag seiner Seligsprechung zu uns, die wir hier versammelt sind? Zu euch, seinen Landsleuten, hier in dieser Stadt und im ganzen Land? Zur Kirche von München? Zur ganzen Gesellschaft? »Werdet stark durch die Kraft und Macht des Herrn ! Zieht die Rüstung Gottes an ... Denn wir haben nicht Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 326 Officiale gegen Menschen aus Fleisch und Blut zu kämpfen, sondern ... gegen die Beherrscher dieser finsteren Welt, gegen die bösen Geister ...«. 10 Es gibt Zeiten, in denen die Existenz des Bösen unter den Men­ schen in der Welt in einer besonderen Weise in Erscheinung tritt. Dann wird noch offenkundiger, daß die Mächte der Finsternis, die in den Menschen und durch die Menschen wirken, größer sind als der Mensch. Sie übersteigen ihn, sie kommen von außen über ihn. Der heutige Mensch scheint dieses Problem fast nicht sehen zu wollen. Er tut alles, um die Existenz jener »Beherrscher dieser finste­ ren Welt«, jene »listigen Anschläge des Teufels«, von denen der Epheserbrief spricht, aus dem allgemeinen Bewußtsein zu verbannen. Dennoch gibt es solche Zeiten in der Geschichte, in denen diese — nur widerwillig angenommene — Wahrheit der Offenbarung und des christ­ lichen Glaubens ihre volle Ausdruckskraft und fast handgreifliche Bestätigung findet. 9. Der geistige Sieg von Pater Rupert Mayer erklärt sich voll­ kommen vor dem Hintergrund einer solchen Epoche, einer solchen ge­ schichtlichen Erfahrung. Die Worte des Apostels beziehen sich in einem gewissen Sinn auf den konkreten Lebensverlauf dieses Dieners Gottes. Er war einer von jenen, die in diesem geistigen Kampf, in diesem Ringen mit den Mächten der Finsternis »die Rüstung Gottes angelegt, sich mit der Wahrheit gegürtet, den Panzer der Gerechtig­ keit und als Schuhe die Bereitschaft, für das Evangelium vom Frieden zu kämpfen, angezogen haben«. 11 Der Glaube war für ihn wirklich der Helm, und das Wort Gottes war das Schwert des Geistes. Er kämpfte fortwährend mit diesem »Schwert« und »hörte nicht auf zu beten und zu flehen«. Nein, er vertraute nicht auf seine eigenen Kräfte. Er erin­ nerte sich an die Worte des Meisters an die Apostel im Abendmahlssaal : »Der Geist eures Vaters wird durch euch reden«. 12 Und deshalb hörte er auch nicht auf zu bitten, daß Gott ihm »das rechte Worte schenke um das Geheimnis des Evangeliums zu verkünden«. , 13 Die Worte des Epheserbrief es hat der Apostel Paulus geschrieben, 10 11 Eph 6, 10-12. Vgl. Eph 6, 12-15. 12 Mt 10, 20. 13 Vgl. Eph 6, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 327 als er nur noch als »Gefangener« seiner Sendung nachkommen konnte. So hat auch Pater Rupert Mayer gesprochen und bezeugt, so hat auch er sich verhalten und für Christus Verfolgung erduldet — als »Gefan­ gener« in Landsberg und im Konzentrationslager Sachsenhausen. Und so ist er uns in Erinnerung geblieben, im Gedächtnis der Kirche : als mutiger Zeuge der Wahrheit und Apostel der Gottes- und Nächstenliebe. Diesem seinen Andenken erweist die Kirche num ihre besondere Vereh­ rung, damit es von Generation zu Generation fortdauert. 14 Heute spricht dieser »Gefangene Christi« im Lager Sachsenhausen noch einmal zu uns — und die Kirche nimmt seine Worte auf in ihr geistiges Erbe: »Betet jederzeit im Geist; seid wachsam, harrt a u s . . . Legt die Rüstung Gottes an«. Nehmt, liebe Brüder und Schwestern, an diesem Festtag das Zeugnis des Glaubens, der Hoffnung und der Liebe eures großen Lands­ mannes an ! Möge das geistige Erbe seines Lebens und seines aposto­ lischen Dienstes immer, besonders in Zeiten der Prüfung, mit euch sein und euch stets neue Kraft und Zuversicht schenken in Christus, unserem Herrn. Amen. 15 * * * Noviomagi seu Spirae, ad Christifideles congregatos.* »Gnade sei mit euch und Friede von Gott, unserem Vater, und dem Herrn Jesus Christus«. Mit diesem Segenswunsch des Apostels Paulus grüße ich euch alle von Herzen, woher auch immer ihr vor diesem gewaltigen europäischen Dom hier in Speyer zusammengekommen seid : Laienchristen und Ordensleute, Priester und Diakone, Bischöfe und Kardinäle. Mein brüderlicher Gruß gilt in besonderer Weise dem gast­ gebenden Oberhirten dieser Diözese, Bischof Anton Schiembach ; herz­ lich grüße ich auch die Gäste aus den Nachbardiözesen diesseits und jenseits der Landesgrenzen, die Repräsentanten aus Staat und Gesell­ schaft sowie aus der Stadt Speyer. Mit besonderer Wertschätzung grüße ich schließlich die verehrten Vertreter der christlichen Bru1 14 Vgl. Eph 3, 1; 4, 1 u. a. 15 Eph 6, 18. 13. • Die 4 m. Maii a. 1987. 1 Phil 1, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 328 Officiale derkircheii. Wir sind hier versammelt, um Gott die Ehre zu geben, um unsere Gemeinschaft mit der weltweiten Kirche Jesu Christi zu bekunden und uns in Glaube, Hoffnung und Liebe gegenseitig zu bestärken und zu erneuern. Liebe Brüder und Schwestern ! 1. »Komm herüber nach Mazedonien und hilf uns!«. Diese Worte der heutigen ersten Lesung hörte der Apostel Paulus in einer Vision auf einer Missionsreise an der Küste Kleinasiens, gegenüber der griechischen Provinz Mazedonien. Jenseits der Meeresenge lag Europa, das der Völkerapostel bisher noch nie betreten hatte. Und nun dieser Ruf: Paulus, komm herüber nach Europa und hilf uns; verkünde uns die Wahrheit über Gott und den Menschen ! 2 Paulus und seine Gefährten erkannten in diesen Ereignissen die Führung des Heiligen Geistes ; er selbst sagt es uns : »Auf diese Vision hin wollten wir sofort nach Mazedonien abfahren ; denn wir waren überzeugt, daß Gott uns dazu berufen hatte, dort das Evangelium zu verkünden«. So haben die Füße des Apostels zum erstenmal euro­ päischen Boden, diesen unseren Kontinent, betreten. An jener Stelle in Nordgriechenland hat die Evangelisierung Europas begonnen. 3 2. Worüber mag der Völkerapostel zu unseren fernen Vorfahren vor fast zweitausend Jahren gesprochen haben? Ganz gewiß auch über das Goldene Gesetz der Bergpredigt, die Acht Seligpreisungen, wie sie uns soeben im Evangelium verkündet worden sind : »Selig, die arm sind vor Gott — Selig, die Barmherzigen — die ein reines Herz haben — die Frieden stiften — Selig, die um der Gerechtigkeit willen verfolgt werden«. 4 Vor allem aber hat Paulus auf denjenigen hingewiesen, der diese Seligpreisungen verkündet und mit seinem eigenen Leben bezeugt hat und sich für ihre Erfüllung hat kreuzigen lassen : unser Herr Jesus Christus, »der lebendige Stein« von Gott auserwählt und geehrt«, wie es heute in der zweiten Lesung heißt. Er ist der »Eckstein«, der denjenigen nicht zugrunde gehen läßt, der ihm glaubt. 5 3. So hat die Frohe Botschaft der Bergpredigt, von Gott besiegelt 16, 9. 2 Apg 3 Apg 16, 10. 4 Vgl. Mt 5, 1-12. 5 Vgl. 1 Petr 2, 4-8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 329 durch den Tod und die Auferstehung Christi, die Grenzen Europas überschritten. Zugleich begann Paulus damals, diesem »Eckstein« auf dem neuen Kontinent weitere »lebendige Steine« durch neue Gläubige hinzuzufügen zu einem »geistigen Haus«, der Kirche Jesu Christi. Dieser hat sein Leben am Kreuz und sakramental schon im Abend­ mahlssaal zur Sühne für die Schuld der Welt dem Vater dargeboten ; so ist er zum Hohenpriester des Neuen Bundes geworden. Seinem erlösenden Opfer dürfen sich nun alle anschließen, die Gottes Barmher­ zigkeit aus der Dunkelheit in das Licht seiner Gnade und Wahrheit gerufen hat. Deshalb zögert der erste Petrusbrief nicht, alle Jünger Christi »eine heilige Priesterschaft« zu nennen, die — eingefügt in das eine Opfer Jesu Christi — nun auch selbst imstande sind, »geistige Opfer darzubringen, die Gott gefallen«. 6 Der »Eckstein« Jesus Christus, seine Jünger als die »lebendigen Steine« des geistigen Hauses der Kirche, der Heilige Geist mit seiner steten unsichtbaren Führung : Das sind die Grundkräfte, die das Reich Gottes im Leben der Menschen und der Völker im Verlauf der Ge­ schichte heranreifen lassen. 4. Die grundlegenden Wahrheiten über die Ausbreitung der Frohen Botschaft, die uns die heutige festliche Liturgie aus der Heiligen Schrift vor Augen stellt, lassen uns an jenen langen geschichtlichen Weg zurückdenken, den diese Botschaft seit der Zeit der Apostel Petrus und Paulus unter den Völkern Europas bis zu uns heute zurückgelegt hat. Die Evangelisierung Europas in ersten Jahrtausend nach Christi Geburt ging von zwei ehrwürdigen Zentren aus : von Rom und von Konstantinopel. Von Rom aus gelangte die Frohe Botschaft Christi durch beauftragte Missionare wie auch durch missionarisch gesinnte Laien — Soldaten, Kaufleute, Politiker — nach den Wirren der großen germanischen Völkerwanderung vor allem zu den Franken im Westen und zu den Angelsachsen im Norden und besonders früh auch schon in dieses Rheintal. Wie ihr wißt, stammt die erste gesicherte Nachricht über einen Bischofssitz hier in Speyer aus dem Jahre 614. Wenige Jahrzehnte später wird eine erste Domkirche urkundlich bezeugt. Die nächsten Jahrhunderte erleben vor allem die Ausbreitung des Evangeliums bei den verschiedenen Slawen Völkern. Sie erfolgt zugleich « Vgl. 1 Petr 2, 5. Acta Apostolicae 330 Sedis - Commentarium Officiale von Rom und von Konstantinopel aus. In diesem Zusammenhang erin­ nere ich besonders an die Taufe des hl. Wladimir, des Großfürsten von Kiew, im Jahre 988, deren Tausendjahrfeier wir im nächsten Jahr zusammen mit den orthodoxen Brüdern und Schwestern in dankbarem Gebet und Lobpreis begehen wollen. Jene Taufe bedeutete den Anfang des Christentums in der Gegend des damaligen Rus'-Reiches, im Be­ reich des heutigen Rußlands. Den vorläufigen Abschluß der Christianisierung Europas bildet wohl die Taufe des Großfürsten Jagiello von Litauen im Nordosten Europas und seine Verbindung mit dem damaligen polnischen Reich. Das war im Jahre 1387, so daß wir gegenwärtig in tiefer geistiger Einheit mit den Christen Litauens die Sechshundertjahrfeier dieser Bekehrung begehen. Hier in Speyer hatte unterdessen Kaiser Konrad II. aus dem berühmten Geschlecht der Salier um das Jahr 1030 den Grundstein zu diesem mächtigen romanischen Dom gelegt, der dann im Jahre 1061 seine kirchliche Weihe empfing. Von da an begleitet dieses eindrucks­ volle Meisterwerk mittelalterlicher Architektur die weitere Geschichte Speyers, Deutschlands und Europas. 5. Der Dom zu Speyer, einmal das größte Gotteshaus des christ­ lichen Abendlandes, ist wie kaum ein anderes Bauwerk Europas mit der Geschichte dieses Kontinents verwachsen. In den mehr als neunhun­ dert Jahren seines Bestehens hat er die großen Zeiten einer gemein­ samen Kultur Europas im Bereich des Glaubens, der Wissenschaft und der Kunst miterlebt. Er hat aber auch Zeiten endloser Kriege mit ihren Zerstörungen, Zeiten der Zerrissenheit Europas miterlitten. So ist dieser Dom ein Zeuge der Größe des christlichen Europas und zugleich Zeuge seines selbstverschuldeten Niedergangs. Das reiche menschliche und geistliche Erbe, das er in sich birgt, verkündet er noch immer als mahnende Botschaft an uns Europäer von heute und von morgen. Nur wenn wir unsere wahrhaft große christliche Ge­ schichte als bleibenden Wert anerkennen und sie für unsere heutigen Aufgaben erschließen, kann es gelingen, als geistig geeintes Europa der Welt eine befreiende Botschaft anzubieten, die den Menschen und Völ­ kern die Zukunft erstrebenswert machen kann und ihnen hilft, sie menschenwürdig zu gestalten und ihre Prüfungen zu bestehen. — Wel­ che Bausteine bietet uns dafür das Vermächtnis dieser Domkirche? Acta Ioannis Pauli Pp. II 331 6. Aus dem Erbe des Domes erschallt vor allem der Ruf nach einer neuen Transzendenz des europäischen Geisteslebens, nach einer neuen Verankerung des menschlichen Herzens und Verstandes in jenem höch­ sten Wesen und Urgrund, den wir Gott nennen und den wir Christen als unseren liebenden Vater und gerechten Richter anbeten dürfen. Die kostbare Krone der salischen Kaiser, die dieses Gotteshaus im wesent­ lichen erbauten, schmückt ein Bildnis Christi, des Weltenrichters, mit der Inschrift : »Per me reges regnant« — »Durch mich — euren Herrn und Gott — regieren die Könige«. Diese Herrscher wußten noch, daß sie ihre Vollmacht über andere Menschen nicht aus sich selbst hatten, sondern daß diese ihnen letztlich von Gott anvertraut war. Für ihr Leben und ihre Regierung schuldeten sie ihm Rechenschaft. Absolutistische Herrscher der Neuzeit beanspruchten hingegen eine Regierungsgewalt, die von Gott völlig losgelöst war und einzig ihrem eigenen Machtwillen entsprang. Echte oder vermeintliche Demokra­ tien unserer Gegenwart leiten die Vollmacht ihrer gewählten Regierun­ gen vor allem aus der Volkssouveränität ab. Dennoch binden zahlreiche von ihnen die Ausübung der Staatsgewalt sowie die Gestaltung des öffentlichen Lebens darüber hinaus — wenigstens dem Buchstaben nach — an eine Reihe von Grundwerten und Grundrechten, die sie in ihre Verfassungen aufnehmen. Oft wird in diesem Zusammenhang auch die Verantwortung vor Gott und seinen grundlegenden Geboten noch aus­ drücklich genannt. Solche Beteuerungen haben jedoch nur Wert, wenn sie nicht toter Buchstabe bleiben ! Seid euch deshalb bewußt, daß solche Grundsätze, die sich auch in eurer deutschen Verfassung finden, sowohl von den Verantwortlichen, aber auch von jedem einzelnen hochge­ schätzt und gelebt werden müssen, damit sie sich für die Gestaltung eures Gemeinwesens sinnstiftend und richtungweisend auswirken können. Es mehren sich heute nachdenkliche Stimmen, die in der sittlichen und religiösen Ungebundenheit der Menschen und in der sich immer säkularisierter gebärdenden Gesellschaft einen Weg ins Scheitern und zu wachsendem Chaos erblicken. Der Mensch ist eben von Natur aus nicht sich selbst Anfang und Ziel. Der Mensch ist nicht das Maß aller Dinge ! Er muß einsehen, daß es über ihm etwas Unverfügbares gibt : Gott, sein Schöpfer, sein Vater und Richter. Nur wenn wir gemeinsam bereit sind, an Ihm wieder neu Maß zu nehmen in all unseren Lebens­ bereichen, können wir Tiefstes und Höchstes wagen, können wir unsere 332 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale vollen Möglichkeiten entfalten und einsetzen. Es wird dann immer zum Besten und zum Heil der Mitmenschen und dieser Erde gereichen und nicht zu ihrer Unterjochung oder gar Vernichtung. 7. Liebe Brüder und Schwestern ! Der letzte große Baumeister am Dom von Speyer war der hl. Otto, der spätere Bischof von Bamberg. Von ihm ist bekannt, daß er in Gnesen den Frieden vermittelte zwi­ schen Polen und den Mecklenburgern und Pommern. Zugleich führte er diese beiden Stämme in wenigen Jahren zum Christentum, wobei er dem Grundsatz folgte, keine Missionierung mit Zwang und Gewalt durchzuführen. Von ihm stammt das großartige Wort : »Gott will keinen erzwungenen, sondern einen freiwilligen Dienst«. Wie aktuell ist doch dieses Wort über die Zeiten hinweg für Europa und für die Welt von heute ! Wie ein Leuchtturm sei es über die Probleme der Gegenwart gestellt, über die Konflikte und harten Fronten innerhalb einzelner Staaten. Nicht Polizei- oder Militärmacht, nicht diktatorische Maßnahmen vermögen die grundsätzlichen Fragen zu beantworten, die Klagen zu beheben, eine gerechte Ordnung des Gemeinschaftslebens herbeizuführen. Auf weite Sicht gesehen sind Wege in eine bessere Zukunft, in eine befriedete Welt, zu fruchtbarer Zusammenarbeit aller Gesellschaftsschichten nur möglich unter diesem allgemein anzuerkennenden Leitwort : »Gott will keinen erzwungenen, sondern einen freiwilligen Dienst«. Unter dieser Idee allein werden auch die bedrohlichen internationalen Gegensätze zwischen den Staaten und Machtblöcken überwunden werden können, kann ein neues, geein­ tes Europa vom Atlantik bis zum Ural geschaffen werden. Bei gewissenhafter Beachtung dieses Grundsatzes werden vor allem die Grundrechte des Menschen in der Gesellschaft und gegenüber der staatlichen Gewalt am besten gesichert sein. Eines der höchsten und heiligsten von diesen ist die Freiheit, Gott verehren und die eigene Religion ohne Zwang oder Behinderung ausüben zu dürfen. Dieser Dom hat es erlebt, wie blinder Haß gegen Gott und den christlichen Glauben ihn entweihte, den Gottesdienst verbot und seine Heiligtümer den Flammen preisgab. Darum erheben wir gerade von hieraus unsere Stimme, um alle Verantwortlichen in den einzelnen Ländern zu bitten, dahin zu wirken, daß in Gesamteuropa die Einschränkung und Unter­ drückung der freien Religionsausübung für Personen und Gemein­ schaften sowie für das Wirken der Kirchen endlich ein Ende finden. Zusammen mit dem Recht auf Religionsfreiheit muß die Achtung 333 Acta Ioannis Pauli Pp. II aller Grundrechte der Einzelperson sowie aller Grundwerte für ein menschenwürdiges Zusammenleben das unabdingbare Fundament für die Zukunft Europas sein. 8. Das Zeugnis der Christen für die Menschenwürde und die unan­ tastbaren Grundrechte des Menschen würde natürlich klarer und wirkungsvoller sein, wenn es mit gemeinsamer Stimme und von einer geeinten Kirche vorgetragen werden könnte. Das große Hauptportal dieser Kathedrale zeigt, in Erz gegossen, den Ruf Jesu Christi aus dem hohenpriesterlichen Gebet : »Ut unum sint« — »Sie sollen eins sein !« Als man im Jahre 1030 den Dombau begann, waren Rom und Byzanz, West- und Ostkirche, noch geeint. Als er jedoch dreißig Jahre später geweiht wurde, war der Bruch zwischen beiden Bruderkirchen bereits traurige Wirklichkeit geworden. Fünfhundert Jahre später fand im Ratssaal dieser Stadt, im Schatten dieser Domtürme, jener Reichstag statt, auf dem die Anhänger der Reformbewegung Martin Luthers ihre bekannte Gegenerklärung, ihre »Protestatio«, vorgebracht haben. Von da an tragen sie den Namen »Protestanten«. Das Leid der gespaltenen Christenheit ist das Leid dieses Gottes­ hauses. Es ist ein Denkmal der Einheit, die einmal gewesen ist, und ein Mahnmal zur Einheit, wie sie wieder kommen muß, wenn wir dem Vermächtnis Jesu treu bleiben wollen. Auf diesem mühsamen Weg zur Einheit wollen wir alles wahrnehmen und hochschätzen, was zwi­ schen den getrennten Christen noch gemeinsam ist, und alles vermei­ den, was Gräben erneut vertiefen könnte. Vor allem an die orthodoxen Kirchen richten wir von dieser ehrwürdigen Stätte gemeinsamer euro­ päischer Geschichte aus die eindringliche Bitte zur baldigen Wieder­ vereinigung in dankbarer Bewunderung ihrer Christustreue und ihres Bekennermutes in den Bedrängnissen, die diese unsere Brüder und Schwestern in der Vergangenheit erleiden mußten und heute noch erleiden. 9. Liebe Mitchristen ! Mancher von euch wird vielleicht in diesem Augenblick bei sich denken : Christliche Wurzeln Europas, Weltfriede, Religionsfreiheit, Wiedervereinigung der Christen, das alles sind wichtige und große Herausforderungen unserer Zeit; aber was kann ich, der einzelne, dafür tun? Kann ich überhaupt etwas dazu beitra­ gen? Darauf gebe ich euch zur Antwort: Ja, du, der einzelne, kannst etwas in Bewegung setzen ; denn jeder gute Entschluß, jede bereite 334 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Übernahme einer Aufgabe beginnt immer beim einzelnen Menschen. So sehr die Einzelbemühungen dann auch gebündelt werden müssen, um sich im Großen auswirken zu können, so bleibt doch bestehen : Das Ja einer einzelnen Person, mit Hochherzigkeit gegeben und im eigenen Lebensbereich treu durchgehalten, kann tatsächlich tiefgrei­ fende Veränderungen zum Guten auf kirchlicher wie auf gesellschaft­ licher Ebene einleiten und wirksam fördern. Diese Möglichkeiten von einzelnen Menschen bezeugen uns vor allem die großen Heiligen Europas. Sie sind ja die wahren Realisten. Sie sehen das Ringen der Mächte des Bösen inmitten allen Geschehens ; sie sehen aber auch den Heiligen Geist am Werk. So ahnen sie oft, wie das Zukünftige bereits im Gegenwärtigen heranwächst. Einige dieser bedeutenden Heiligen Europas zeigt das Bronzetor des Domes : Hugo von Cluny, Bruno von Köln, Norbert von Xanten, Bernhard von Clairvaux. Ihr Werk setzen fort die Heiligen Franz von Assisi. Dominikus, Ignatius. Sie und ihre Orden haben einen bleibenden Anteil am Wesen, an der Kultur und Geschichte Europas. Drei dieser Heiligen bezeugen als offizielle Patrone Europas dessen ganze Spannweite von West bis Ost : Benedikt von Nursia sowie Cyrill und Methodius, die beiden Slawenapostel. 10. Gott hat auch unserer Zeit heilige Menschen gesandt, die uns helfen sollen, das Wesentliche vom Unwesentlichen zu unterscheiden, die Möglichkeiten des Menschen im Licht seines Schöpfers und Erlö­ sers voll auszumessen und den Weg ins ewige Vaterhaus auch durch Nebel und Dunkelheit hindurch zu finden. Für sie alle nenne ich die soeben seliggesprochenen Pater Rupert Mayer aus dem Jesuitenorden und die dem jüdischen Volk angehörende Karmelitin Edith Stein. Sie besaßen ganz gewiß die Gabe der Unterscheidung der Geister, weil sie an Gott selbst Maß genommen haben; sie durchschauten den Mas­ senwahn und die verführerische Propaganda ihrer Zeit. Die selige Edith Stein, Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz, hat wichtige Stationen ihres Lebens und ihres langsamen Aufstieges zur Höhe einer christlichen Philosophin und Mystikerin hier in dieser Stadt Speyer verbracht. Seid treue Hüter ihrer Botschaft und ihres Lebenszeugnisses ! Edith Stein ist mit ihrem Werk und Leben Nach­ folgerin der großen heiligen Frauen, Bekennerinnen, Mystikerinnen und Beterinnen des alten Europas, von denen hier stellvertretend nur die heilige Hildegard von Bingen genannt sei. Gerade die Frau von Acta Ioannis Pauli Pp. II 335 heute könnte in der neuen Seligen ein echtes Leitbild finden, um zu wahrer Selbstverwirklichung und Selbständigkeit aus der reinen Quelle unbeirrbarer Gottverbundenheit zu gelangen. 11. Paulus, »komm herüber nach Mazedonien und hilf uns !« Gibt es im heutigen Europa noch diesen Schrei nach Hilfe, nach geistigem Brot und nach Licht auf der Suche nach dem Wesentlichen, nach dem reinen Wasser der Wahrheit und Gerechtigkeit? Sollte dieser Ruf wirk­ lich verstummt sein unter der scheinbaren »Selbstgenügsamkeit« und Sattheit vieler heutiger Europäer, in ihrer ständigen Versuchung, so zu leben, als gebe es keinen Gott? So könnte man wirklich manchmal meinen. Und doch gibt es trotz allem gegenteiligen Anschein — Gott Dank ! — auch heute noch diesen Ruf : Eure Priester und Bischöfe setzen dafür ihre ganze Lebenskraft ein ; der Papst reist gerade dafür in die verschiedenen Länder, auch dieses Kontinents. Vor allem aber erschallt dieser Ruf aus dem Leben und Werk der Heiligen und Seligen, der großen und bekannten wie auch der stillen und namenlosen. Sie alle weisen hin auf das Licht aus den Seligpreisungen der Bergpredigt, auf Jesus Christus, den »Eck­ stein«. Wer an ihn glaubt, der geht nicht zugrunde. Wer ihm nachfolgt, geht den Weg in die Zukunft mit jenem Optimismus, der immer wieder zum nächsten Schritt ermutigt, aber auch mit jenem Realismus, der auf dieser Erde noch keine utopischen Paradiese erwartet. Wer in Treue und Liebe dem Herrn nachfolgt, wird auch stets bereit sein, seiner europäischen Heimat zu helfen, ihre christliche Seele wiederzuentdecken, und dafür gemeinsam Zeugnis zu geben. Heilige Maria, Königin des Friedens, Mutter Gottes und unsere Mutter, erbitte uns den Segen deines Sohnes für Europa und für alle Völker in der Welt ! — Amen. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 336 Officiale Decretum a P. D. Augustino S. R. E. card. Casaroli, a Secretis Status, de specialissimo Summi Pontificis mandato latum. NORME PER LA CONCESSIONE DI ANTICIPI SULLA LIQUIDAZIONE DI FINE RAPPORTO Il Cardinale AGOSTINO CASAROLI Segretario di Stato Visto il Motu Proprio del Sommo Pontefice Paolo VI del 20 feb­ braio 1972 con il quale venivano approvate e promulgate le Norme per la liquidazione nel trattamento di quiescenza ; STABILISCE le seguenti disposizioni per la concessione di anticipi sulla liquidazione : Art. 1. - Le Amministrazioni della Santa Sede e del Governatorato dello Stato della Città del Vaticano possono concedere al personale dipendente, che ne faccia documentata richiesta, una anticipazione sulla liquidazione. Art. 2. - L'anticipazione di cui all'articolo precedente presuppone che il richiedente abbia una anzianità di servizio non inferiore ad anni dieci, e non abbia riportato, nell'ultimo triennio, alcuna sanzione disciplinare. La concessione può essere disposta dagli organi deliberanti della competente Amministrazione, esclusivamente per l'acquisto della casa di abitazione e per gravi motivi di salute del richiedente, della moglie e dei diretti congiunti a suo carico. La sussistenza dei requisiti suindicati deve essere comprovata e valutata dalla competente Amministrazione. Art. 3. - L'anticipazione della liquidazione può essere concessa nella misura massima dell'80% degli anni di servizio effettivamente maturati. Acta Ioannis Pauli Pp. II 337 La concessione può essere disposta una sola volta nell'ambito del rapporto di servizio. Art. 4. L'anticipazione di cui alla presente normativa viene com­ putata con riferimento al numero degli anni sulla liquidazione che sarà maturata al momento della cessazione del rapporto di servizio. Art. 5. - L'anticipazione della liquidazione è compatibile con la cessione del quinto, solo qualora la liquidazione già maturata del dipendente assicuri la soddisfazione del suo debito complessivo. Art. 6. - Le presenti norme entreranno in vigore il I gennaio 1988. o Città del Vaticano, 15 dicembre 1987. © AGOSTINO Card. CASAROLI 23 - A. A. S. 338 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium ACTA Officiale CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 21 Ianuarii 1988. — Metropolitanae Ecclesiae Dublinensi R. D. Desmondum Connell, Magistrum metaphisicae et Decanum in ordine pholosophiae et Doctrinae socialis apud Athaeneum vulgo « College Dublin ». die 2 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Bavagalianensi R. D. Alfredum Raquial, moderatorem Seminarii vulgo « Immaculate Heart of Mary » in dioecesi Tagbilarana. die Jj. Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Syddensi R. D. Franciscum Lagan, curionem paroeciae B. Mariae Virginis in civitate Deria. die 18 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Clonfertensi R. D. Ioan­ nem Kirby, Praesidem scholae vulgo (( St. Joseph's College ». die 19 Februarii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Alberti Martin, Episcopi Mcoletani, Exc.mum P. D. Raimundum Saint-Gelais, hacte­ nus Episcopum tit. Dianensem et Auxiliarem dioecesis Sancti Hiero­ nymi Terraebonae. die 20 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Vicentinae R. D. Petrum Iacobum Nonis, e clero Concordiensis-Portus Naonis dioecesis, Prae­ sidem Magisterii facultatis in Patavina studiorum Universitate. die 26 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Rusguniensi R. D. Rigobertum Corredor Bermudez, e clero Pereirano, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Darii Castrillón Hoyos, Episcopi Pereirani. — Titulari episcopali Ecclesiae Theuzitanae R. D. Antonium López Castillo, Vicarium generalem Maracaibensem, quem deputavit Auxi­ liarem Exc.mi P. D. Dominici Roa Pérez, Archiepiscopi Maracaibensis. Congregatio pro Causis Sanctorum 339 die 27 Februarii. — Suburbicariae Ecclesiae Sabinensi-Mandelensi, Exc.mum P. D. Nicolaum Rotunno, hactenus Archiepiscopum titularem Minorensem, eidem servans archiepiscopalem dignitatem seu titulum ad personam. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I BAREN. Canonizationis Servae Dei Eliae a S. Clemente (in saec.: Theodorae Fracasso), monialis professae Ordinis Carmelitarum Discalceatorum. SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. (( Audi, filia, et vide et inclina aurem tuam et obliviscere populum tuum et domum patris tui ; et concupiscit rex speciem tuam. Quoniam ipse est dominus tuus, et adora eum» (Ps 44, 11-12). Etiam Servxa Dei Elias a Sancto Clemente, monialis professa Or­ dinis Carmelitarum Discalceatorum, vocem Domini audivit sivitque illa se duci in via sapientiae et vitae. Iam a pueritia Christi amore illecta, omnia reliquit ut in solitudine et in silentio monasterii late­ ret, ubi caelesti Sponso continuum laudis obtulit sacrificium et bre­ vi est igne caritatis consumpta. Evangelica mandata secuta, voluit esse sicut granum tritici quod, monens in terrae obscuritate, multum fert fructum (cfr. Io 12, 24). Calvariae mysterium contemplata maximo ardore, semetipsam abnegavit, crucem suam cotidie tulit (cfr. Me 8, 34). Omnibus viribus actioni sanctificae Spiritus Sancti respondit, ac pacem invenit et gaudium in intima coniunctione cum Deo et in humili eius voluntatis exsecutione. Quod ad hoc attinet scripsit : « Omnia ei dono dedi a vitae meae tempore matutino. In eius amoris misericordis ocea- 340 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale num me immisi, nonnisi eius gloriae appetens, quandoquidem sensi me iam non meam esse, sed eius omnino, adeo ut me tractare posset, sicut ei magis placeret ». Serva Dei Barii orta est a Iosepho Fracasso et Paschali Cianci, die 17 mensis Ianuarii, anno 1901; die autem 21 eiusdem mensis sacris baptismatis aquis renata est et Theodora appellata : quod nomen sane honestavit, quoniam ostendit se esse verum « Dei donum » non solum familiae datum, sed Ecclesiae, cui fideliter servivit quamque virtutum suarum splendore illustravit. Eius educationi egregie consuluerunt pii parentes et Sorores a Stigmatibus, quarum alumna fuit, primum in schola materna, deinde in ludo elementario usque ad tertiam classem et, ad ultimum, in officina artis plumariae et artis suendi. Anno 1903 sacramentum Confirmationis accepit et, die' 7 mensis Maii anno 1907, summo cum fervore et fructu copiosissimo Panem Eucharisticum primum sumpsit. Usque ad undevicesimum aetatis annum in familia vixit, matrem sollerter adiuvans in domus officiis exsequendis et fratrum curam agens minorum natu. Laeta quod caris suis se dedebat, ad noctem extendebat laborem, quem ei Sorores a Stigmatibus committebant. Non tantum omnia familiae munia cum simplicitate explicabat et diligentia, sed utilis esse studebat aliis quoque quam optime. Erat enim pauperum studiosa, contenta catechesi tradenda, amicis secunda, ad quas momen­ tum habebat salutare tum verbis tum exemplo. Iam a puera intellexit clare quidem et acriter se a Christo amari. Haec persuasio fundamentum fuit eius vitae interioris et fertile solum, in quo fortis et constans germinavit cupiditas sanctitatis. Scripsit deinde: «Divinus Magister ape­ ruit mihi scientiam amoris sui et ego comprehendi meum esse hic in terra ardenter bonum Iesum amare in silentio omnium creatarum rerum et in mei ipsius oblivione. Animadvertebam me amari, et ego quoque ei in altissimo silentio meum dicebam amorem » ; et insuper : « percepi ani­ mam amorem accipientem, amore dare debere », et, eius sententia, amor erat abnegatio sui, ut libere et plene in Dei contemplationem se mergeret. Interim spiritus eius gradatim abrumpebat se ab omni affectu et inani re terrena atque ab omnibus quae fluxa sunt vel quoquo modo ad vitam aeternam assequendam non necessaria : « Sentiebam me ad caelum creatam esse et nihil terrestrium rerum mihi cordi esse ». Ut in Christi cognitione et amore proficeret cotidie Eucharistiae sacramentum recipiebat, frequenter ecclesiam adibat ut rebus divinis Congregatio pro Causis Sanctorum 341 interesset et privatim Sanctissimum Sacramentum adoraret. In de­ precatione privata et communi assidua erat; tenera pietate Virginem Mariam prosequebatur, quam etiam colebat cotidiana Rosarii recita­ tione; voluntariam exercebat castigationem libenter in solitudinem et in silentium confugiebat. Utilitatem capiebat etiam ex lectione Evangelii, Imitationis Christi et vitarum Sanctorum ; peculiari modo ei profuerunt quae Sancta Teresia a Iesu Infante de vita sua scripsit. Eodem tempore crevit in ea instans apostolica cupido : « Intellexi a me quoque, tenui puella, dulcis et amati Iesu sitim expleri posse. Percepi non opus esse magna opera perficere ut animae ad Deum ad­ ducerentur; quin bonum Iesum plenam mei ipsius devotionem postu­ lare, in cordis mei solitudine posse et a me infinitum animarum nu­ merum servari ». Quam ob rem, ut conversionem obtineret peccato­ rum, sacerdotum sanctificationem et regni Dei dilatationem in terra, preces et occultas ademptiones offerre non desistebat. Cum maiorem exoptaret perfectionem, anno 1914 obtinuit ut ad­ mitteretur tamquam novicia ad Tertium Ordinem Dominicanum et anno insequenti professionem fecit, studuitque sedulo exsequi omnia, quae Regula praescribebat. Nomen etiam dedit « Cingulo Sancti Tho­ mae », quod, re, privatum erat castitatis votum. Iamdiu tamen cupiebat totam se Domino consecrare in monaste­ rio clausurae legi subiecto. Prudentibus spiritus magistris consultis, elegit Carmelum Sancti Ioseph Barensem, quem est ingressa die 8 mensis Aprilis anno 1920. Ipsa causas reliquit scriptas, quae eam adduxerunt ad viam designatam a Sancta Teresia a Iesu : (( Sitio silentium, pacem, precationem: sitio de memoria excidere, pati et ar­ denter amare; ad Carmelum advolo, ut ardentem hanc sitim restinguam, qua flagro ». Die 24 mensis Novembris, eodem anno, religiosam induit vestem et nomen cepit Sororem Eliam a Sancto Clemente. Votum se devo­ vendi properanter exauditum est; festinato enim gaudium et fervo­ rem, quibus initio est affecta, spiritus ariditas et obscuritas secutae sunt, quae ideo aggravatae sunt, quia ea a Matre Magistra nec com­ prehensa nec percepta est. Hae res adversae, quae novem fere menses duraverunt, eius perfectionis appetitionem non exstinserunt, quin etiam in dolore nutribile alimentum inveniebat spiritui suo, adeo ut diceret : « Vanum illum diem dicam, quo pro te nihil quidquam passa sim ». Die 4 mensis Decembris anno 1921 vota simplicia nuncupavit seque 342 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Christo eucharistico amoris victimam devovit. Annis insequentibus hanc oblationem penitus ad effectum adduxit, contenta quod cum Victima divina amabat et patiebatur. Anno scholae 1923-1924 est munere functa praeceptricis et ma­ gistrae artis acu pingendi, in qua habilissima erat, in paedagogio Monasterio iuncto. Cum simplicitate et affabilitate alumnas educabat — quae eius magnam opinionem habebant — ad fidem et caritatem sinceram, eas adhortans ad omnia ob Dei amorem facienda. Sed in ipso paedagogio, ubi munus suum diligenter explebat, crucem gravis­ simam et acerbissimam subiit, quam firmissima cum patientia et forti­ tudine tulit, in condicionibus ignorationis et segregationis, a soda­ libus sororibus creatis, quas tamen numquam iudicare destitit « veros bonitatis angelos ». Etsi sine officiis evaserat, nihil dixit nihilque pe­ tii, quoniam se dedere quaerebat, et in omnes officiosa esse statuerat nec umquam se excusare et ultimum semper obtinere locum. Deus ei satis erat. Quo melius Domino placeret, die 8 mensis Decembris anno 1924 id vovit quod esset « perfectius » et, exemplum secuta Sanctae Tere­ siae a Iesu Infante, Amori misericordi victimam se obtulit. Die 11 men­ sis Februarii a. 1925 professionem fecit perpetuam. Alienato corde a rebus mundi et a se ipsa, totam suam fiduciam suamque spem in Domino collocaverat, cuius impense praesentiam experiebatur et paternitatem. Dies in eo consumebat, ut in deprecationem et in contemplationem incumberet divinorum mysteriorum; sa­ cris liturgicis fervide intererat; Sacras Litteras fructuose legebat; intimam suam cum Christo coniunctionem Eucharistiae adoratione incendebat; diligenter observabat Ordinis sui Regulas et serene vo­ luntati superiorum erat obnoxia. Quamlibet peccati et vitii formam vitabat; laetanter crucem suam portabat et sanctificandis animis se condonabat. Ita, dum se sanctam efficiebat, auctui Ecclesiae operam navabat : « Volo sancta fieri, magna sancta — scripsit — ; ideo mun­ dum iugi primo diluculo vitae. In Carmelo sum ut incognitis meis incommodis et iacturis Ecclesiam multis locupletem sacerdotibus. Hic sum ut deprecer pro peccatore, qui abest a Deo; pro iis qui dolent et pro fratribus missionariis : pro iis tota consecrata est vita mea. Sed hoc non sufficit. Veni ad Carmelum ut me sepelirem, ut viverem abscondita in Deo, ab omnibus oblitterata, vel a me ipsa ». Poterat cum Sancto Paulo dicere : (( Vivo autem iam non ego, vivit vero in me Christus » (G-al 2, 20). Inconcussa persuasio, qua sen- Congregatio pro Causis Sanctorum 343 tiebat se in amore Christi habitare, eius vis interior fuit eiusque beatitas : (( Iesus semper mihi adest, bene me cognoscit et scit a me se amari, etsi id ei non dico. Me sequitur quocumque vado, numquam fatigatus. De me semper cogitat, me amat. Et de hoc amore immenso mihi loquitur mundus totus et omne quod me circumdat ». In hac mersa dulcissima spiritus condicione, anima eius similis facta erat ignis ardentis a Spiritu Sancto large aliti. Iam vita eius tota erat amori consecrata : « Fac, mi Deus, ut sicut arenae granulum ego in cordis tui infinita altitudine dissolvar, absumar et flammis dilabar caritatis tuae ». Numquam est invocatio decepta: « Sicut suave nectar me amor invadit, misericors hic amor perrumpit in me, me instaurat eoque me confici sentio ». Exeunte anno 1926 ad animi dolores, humiliter acceptos et in cellae solitudine súbitos, dolores corporis accesserunt, qui probabiliter prima signa erant morbi, unde erat moritura. Anno 1927 ei munus concreditum est aedituae ecclesiae, quo me­ lius fieri potuit lampas orans et tus fragrans super ara sacrificii incensum. Interea nemo vim doloribus tribuebat continuis et acerbis, ex quibus eius caput laborabat, quosque sodales sorores falso nervorum infirmitatem putabant. Animae nudatio plena facta est eaque extra modum suam paupertatem sensit suamque tenuitatem. Serva Dei semper occultationem, silentium, duramque vitam exoptaverat, et tunc noctis tenebrae ei obductae sunt; spiritus eius tamen exsultabat cogitatione fingens quae eam manebant. Conscia enim sibi erat Sponsum ad ianuam stare, ut eam semel ad domum adduceret Patris. In peius versa et mutata die 21 mensis Decembris anno 1927, quasi ex improviso ad Iesu complexum cucurrit die 25 mensis Decem­ bris, Domini Nostri natali. Abrupta est cerebri inflammatione acuta. Fama sanctitatis, quam viva sibi comparaverat, gradatim annis insequentibus aucta est; qua re Archiepiscopus Barensis eius Causam canonizationis inchoavit celebratione processus ordinarii informativi (annis 1953-1955), cui adiunctus est processus rogatorialis Mediola­ nensis (annis 1953-1954). Calendis Iuliis anno 1964 editum est Decretum super scriptis et die 11 Septembris anno 1980 Decretum super Introductione Causae. Item Barii instructus est processus apostolicus (annis 1981-1982), cuius vis et auctoritas agnita est die 23 mensis Novembris anno 1984. Consultores Theologi, in Congressu Peculiari die 7 mensis Iulii anno 1987 acto, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Pro- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 344 Officiale motore Generali, de virtutibus Servae Dei consentienti cum exitu con­ suluerunt. Patres Cardinales et Episcopi, in Congregatione Ordinaria diei 17 mensis Septembris eodem anno, Ponente Causae Em.mo Car­ dinali Mario Aloisio Ciappi, agnoverunt eandem Servam Dei heroum in modum virtutes théologales, cardinales et adnexas exercuisse. Facta demum de hisce omnibus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis pro Causis Sanctorum libenter excipiens, mandavit ut Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus rite conscriberetur. Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus Prae­ fecto Congregationis atque Causae Ponente, meque Antistite a Secretis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, Servae Dei Eliae a S. Clemente (in saeculo: Theodorae Fracasso), monialis professae Ordinis Carmelitarum Discalceatorum, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur: Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 11 mensis Decembris, A. D. 1987. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis II TOLETANA Canonizationis Beati Simonis De Roxas (Rojas), Sacerdotis professi Ordinis Ss.mae Trinitatis. SUPER DUBIO An, post indultam eidem Beato ab Apostolica Sede venerationem, constet de miraculo in casu tt ad effectum de quo agitur. Beatus Simon De Roxas (Rojas), Vallisoleti in Hispania die 22 Octobris anno 1552 natus, Ordinem Ss.mae Trinitatis sexdecim cum ageret annos ingressus est. Presbyteratu suscepto, multiplicem actuo- Congregatio pro Causis Sanctorum 345 sitatem ferventer exereitavit. Lector philosophiae in studiorum uni­ versitate Toletana per annum exstitit, ac Superioris Provincialis nec­ non Visitatoris Apostolici sui Ordinis munus prudentissime explevit. Cum Matriti diu moraretur consiliarius fuit Philippi III Regis, Phi­ lippi vero VI praeceptor eiusque Reginae consortis Isabellae a confes­ sionibus. Ob suam erga Deiparam Virginem eximiam religionem, con­ gregationem condidit vulgo appellatam « Esclavos del dulcísimo nom­ bre de María », quae paulatim per totam Hispaniam perque totam fere Europam se extendit, quaeque dudum viget. Vir fuit multae ora­ tionis ac paenitentiae multaeque caritatis in pauperes. Obiit Matriti die 29 Septembris a. 1624 in magna sanctitatis opinione. Clemens autem XIII die 13 mensis Maii a. 1766 eum inter Beatos adscripsit. Vix Beatorum Caelitum honoribus est cumulatus, miranda eius­ dem intercessione sanatio est obtenta Valentiae in Hispania, quae tamen nostris hisce diebus ab Apostolica Sede rite est examini subiec­ ta. Quae sanatio sic breviter describitur : Domina Ioachima Mocholi Ingiera, 24 annos nata, quattuor fere annos tumore mamillam sini­ stram gravissime afficiente erat afflicta. Mulieris vir medicus necnon et alii tres celebriores Valentiae urbis chirurgi de tumoris incurabilitate concordem sententiam dederant. Vespere autem diei 23 Augusti a. 1768, cum dolores ac molestias quam maxime persentiret, aegra mulier oleo ex lampade beati Simonis Rojas, in ecclesia Trinitariorum Valentiae ardenti, mamillam unxit atque beati ipsius intercessioni se fervida prece commendavit. Et ecce : mane insequenti expergefacta, perfecte se sanatam esse invenit, ac magno cum gaudio in ecclesia se ad Deo gratias agendas contulit. Eadem vero die vir eius tresque ceteri a cura medici sanationem perfectam agnoverunt. Septennio a sanatione transacto, anno scilicet 1775, Sanctae Sedis auctoritate apud Curiam Valentinam processus super eadem prodigiosa sanatione est instructus, cuius iuridica forma et vis per Decretum diei 27 Septem­ bris anno 1986 est demum agnita. Servato igitur hodierno iuris ordine, Consilium Medicum huius Congregationis pro Causis Sanctorum, in sessione die 25 mensis Apri­ lis hoc anno 1987 coadunatum, re diligenter disceptata, unanimi voce censuit sanationem superius descriptam praeter naturae leges eve­ nisse. Quapropter mirandus eventus theologorum iudicio est subiec­ tum, et quidem primum, die 16 Octobris eodem anno 1987, in Con­ gressu Peculiari Patrum Consultorum, moderatore Rev.mo D.no An­ tonio Petti, Fidei Promotore Generali; et secundo, calendis Decembri- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 346 Officiale bus eiusdem anni, in Congregatione Ordinaria, ponente Exc.mo ac Rev.mo D.no Paulino Limongi, Archiepiscopo titulari Mcaeensi in Haemimonto. Porro, utroque in Coetu, proposito dubio num constaret de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur, suam quisque affirma­ tivam opinionem dederunt. Facta postmodum de hisce rebus per subscriptum Cardinalem Praefectum fideli Summo Pontifici Ioanni Paulo II relatione, Sanc­ titas Sua suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum super eadem mira sanatione rite appararetur. Quod cum factum esset, accitis hodierna die infrascripto Cardi­ nali Praefecto necnon Causae Ponente, meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­ tissimus Pater declaravit : Constare de miraculo, Beato Simone De Roxas (seu Rojas), intercedente, divinitus patrato, scilicet de rapidissima, perfecta stabilique sanatione dominae Ioachimae Mocholi Ingiera a morbo, Italico sermone descripto : « Tumefazione cronica, dura, dolente, con segni di flogosi alla mommella sinistra, con disturbi funzionali alla spalla e alVarto superiore omolaterale ». Voluit autem Sanctitas Sua ut Decretum hoc publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 11 Decembris Anno Mariali 1987. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis III VERONEN. Canonizationis Beatae Magdalenae Marchionissae de Canossa, fundatricis Congregationum Filiarum et Filiorum a Caritate (1774-1835). SUPER DUBIO An, post indultam ab Apostolica Sede eidem Beatae venerationem, constet de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur. Praenobili gente Veronae nata die 1 mensis Martii anno 1774, no­ bilissimo virtutum comitatu exornata, magnam propensionem ad in­ firma Christi membra curanda persentiens, religiosam familiam insti- 347 Congregatio pro Causis Sanctorum tuit, quae in aegrotorum curam et puellarum plebis educationem in­ cumberet, sub titulo Filiarum a Caritate. Institutum quoque Filiorum a Caritate pueris derelictis recipiendis et educandis condidit. Eam, sanctitate legitime cognita, Pius Papa XII die 7 mense Decembri anni 1941 in Beatarum numerum adscripsit. Ad eiusdem autem canonizationem rite obtinendam, Causae actores miram sanationem, eadem Beata intercedente, divinitus patratam Apo­ stolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Quae sanatio obtigit Antoniae Sudati, quadraginta et tres annos natae. Haec etenim, in­ vocato Beatae Magdalenae de Canossa caelesti patrocinio, vespere diei 13 Novembris anni 1953 repente, perfecte ac stabili modo ab oculi dexteri morbo, quam medici appellant Uveitis exudativa acuta, convaluit. Super huiusmodi repentina sanatione Processus est instructus Apo­ stolicae Sedis auctoritate apud Curiam ecclesiasticam Anconitanam anno 1955 a die 13 mensis Ianuarii ad diem usque 6 mensis Martii eius­ dem anni. Cuius inquisitionis iuridica forma et vis agnita est Decreto Sacrae tum Rituum Congregationis diei 25 Novembris a. 1955, atque insequenti anno, ad iuris normam, duo periti ex officio inducti sunt qui iudicium ederent initio discussionis num de miraculo ageretur necne ; et ambo sententiam in suspenso reliquerunt propter documen­ torum paucitatem. Causae autem actores acta complere tunc neglexerunt, expectantes alterum quoque miraculum intercessioni eiusdem Beatae tribuendum et exhibendum prouti tunc temporis ius requirebat. Instaurato autem novo iure anno 1983, quo unum dumtaxat requiritur miraculum ad Beatorum canonizationem habendam, iidem actores Causae toti fuerunt in complendis actis iampridem expetitis. Eapropter Consilium Medicum instauratae Congregationis pro Causis Sanctorum, in sessione diei 1 mensis Iulii anni huius 1987, severo examini subiectis tum testium depositionibus tum novis exhibitis documents, praefatam sanationem per naturae leges haud explicari posse affirmavit. Deinde, iuris ordine servando, secuta est theologorum disceptatio, et primum quidem die 16 mensis Octobris eodem anno, in Congressu Peculiari Patrum Consultorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; et postea, die 17 insequentis mensis Novembris, in Congregatione Ordinaria, ponente Exc.mo ac Rev.mo Domino An­ tonio Mauro, Archiepiscopo titulari Thagastensi. Et in utroque Coetu affirmativa vota sunt edita, agi videlicet de sanatione quae praeter naturae contigit leges. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 348 Officiale Quibus de rebus facta per subscriptum Cardinalem Praefectum fideli relatione in Audientia ipsi concessa, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum super eadem mira sanatione appararetur. Quod cum rite est factum, accitis ad Se hodierna die Cardinali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congre­ gationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissi­ mus Pater pronunciavit : Constare de miraculo, Beata Magdalena Marchionissa de Canossa intercedente, a Deo patrato, scilicet de rapida, perfecta ac stabili sanatione Antoniae Sudati ab unveitide exudativa acuta. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, die 11 Decembris Anno Mariali 1987. PETRUS Card. P AGAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis IV FLORENTINA SEU PISTORIEN. Canonizationis Ven. Servae Dei Mariae Margaritae (in saec. : Mariae Annae Caiani), fundatricis Instituti III Ordinis Franciscalis Minimarum a S. Corde. SUPER DUBIO An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Serva Dei Maria Margarita Caiani ortum habuit ad Caianum in dioecesi Pistoriensi, die 2 mensis Novembris anno 1863. Institutum condidit Sororum Franciscanum Minimarum a S. Corde, iuventuti in­ stituendae aegrotisque opitulandis destinatum. Eam heroicum atti­ gisse virtutum christianarum gradum Summus Pontifex Ioannes Pau­ lus II die 5 Iunii a. 1986 edixit. Ut autem Venerabilis Famula Dei honoribus cumularetur Bea­ torum Caelitum, Causae actores miram, quae asserebatur, sanationem, eadem apud Deum intercedente, Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Exposuerunt nempe iidem actores dominam Alicem Poli, annos natam quadraginta et sex, cum edita fuisset a medicis progno­ sis infausta tum quoad valetudinem tum quoad vitam, invocato no- Congregatio pro Causis Sanctorum 349 mine caelestique eiusdem Venerabilis auxilio, convaluisse rapide, per­ fecte ac stabiliter a morbo tuberculari cum limphomate et ptritonitide diffusa indolis fibroadesivae et cum syndromate subocclusivo intesti­ nali; idque evenisse mense Novembris anno 1946, in nosocomio loci cui nomen Viareggio. Super hac mira sanatione conditus est annis 1976-1978, apud Curiam ecclesiasticam Lucensem, Processus Cognitionalis, Romamque est transmissus, deque eius iuridica forma et vi decretum prodiit, die 7 Martii anno 1986, Congregationis pro Causis Sanctorum. Consilium autem Medicum penes eandem Congregationem constitutum pro sua competentia, die 16 mensis Iunii a. 1987, disceptavit circa naturam eiusdem sanationis, edixitque eandem scientiae praeceptis explicari quoad modum non posse. Habita est postmodum disceptatio, die 11 mensis Decembris anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Pro­ motore Generali; et postea, die 2 Februarii anni huius 1988, in Con­ gregatione Ordinaria, ponente Em.mo Domino Iosepho Caprio. Et utraque in congressione, proposito dubio num de miraculo constaret necne cunctis votis responsum est datum affirmativum. Facta de hisce omnibus rebus per subscriptum Cardinalem Prae­ fectum Summo Pontifici Ioanni Paulo II plena et fideli relatione, Sanc­ titas Sua vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rata­ que habens, mandavit ut super relata sanatione divinitus effecta De­ cretum de more appararetur. Quod cum rite factum est, accitis hodierna die Cardinalibus in­ frascripto necnon Causae ponente meque Antistite Congregationis pro Causis Sanctorum a secretis ceterisque convocari solitis, eisque astantibus, Beatissimus Pater edixit : Constare de miraculo, Venerabili Maria Margarita Caiani intercedente, a Deo patrato, videlicet de rapida, perfecta stabilique sanatione dominae Alicis Poli a morbo tuberculari cum limphomate et peritonitide indolis fibroadesivae et cum syndromate subocclcsivo intestinali. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis 350 Acta Apostolicae Sedfs - Commentarium Officiale V ROMANA SEU SABINEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Bernardi Mariae a Iesu (in saeculo: Caesaris Silvestrelli), Sacerdotis professi Congregationis Passionis Iesu Christi. SUPER DUBIO An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilis Servus Dei Bernardus Maria a Iesu Romae nobili familia Silvestrelli die 7 mensis Novembris anno 1831 natus est eo­ demque die baptizatus in vicina Basilica Sanctae Mariae supra Minervam et Caesar est appellatus. A praeceptoribus privatis institutus est ac deinde in Collegio Romano Patrum Societatis Iesu. Cognita Congregatione Passionis Iesu Christi, Sanctum Paulum a Cruce sequi statuit. Postquam frustra est primo id facere conatus, ordinatione sa­ cerdotali accepta die 22 mensis Decembris anno 1855, noviciatum in­ gressus est loci Morrovalle in Piceno, ubi plures menses comitem ha­ buit futurum Sanctum Gabrielem a Virgine Perdolente. Facta profes­ sione religiosa die 27 Aprilis anno 1857, statim est ei munus docendi delegatum et clericis Congregationis moderandi, ac deinceps variis in­ ternis muneribus est functus, vel supremo Praepositi Generalis. Ab anno 1878 semel atque iterum Congregationem fere 24 annos rexit, quam extra Italiam dilatavit, adeo ut « alter Fundator » haberetur, post quodlibet officium abdicatum anno 1907, Papa Sanctus Pius X voluit ei titulum servare Generalis ad honorem. Reversus ad usitatiorem vitam communem in recessum oppiduli Moricone in Sabina, est ibi mortuus die 9 mensis Decembris anno 1911, fama sanctitatis orna­ tus, quae crevit in dies, fidelibus eius reliquias venerantibus, in eccle­ sia recessus eiusdem loci positas. Processibus Ordinariis actis annis 1932-1935 et introducta Causa die 13 mensis Februarii a. 1942, instructi sunt Processus Apostolici annis 1943-1948. Iuris praescriptionibus peractis, Summus Pontifex Paulus VI die 18 mensis Octobris anno 1973 Decretum promulgari iussit de virtutibus Servi Dei heroum more exercitis. Causae Actores, ut Venerabilis Beatificationem obtinerent, Apo­ stolicae Sedi exhibuerunt sanationem eiusdem Venerabilis precationi tributam, super qua tum in Processibus Ordinariis tum in Apostolicis testimonia collecta sunt, opportunis instrumentis additis. Eorundem Processuum auctoritas Decreto agnita est Sacrae id temporis Rituum Congregationis, die 7 mensis Maii a. 1951 prodito. Congregatio pro Causis Sanctorum 351 Agitur de sanatione prodigiosa domini Iosephi Girardi Nerolani (Nerola est oppidum in provincia Romana situm), quae facta est anno 1932, cum is duodeseptuaginta erat annorum. Gravi corporis affectione correptus, anatomica ratione implicata et extensa, in latere abdominjs dextro, et in condicionem atropham praeterminalem deductus, aegrotus convalescere coepit, invocato Venerabili Bernardo Maria et in potu sumpta parva eius reliquia, et brevi perfectam est adeptus sanitatem, adeo ut potuerit adire ad Servi Dei sepulchrum, ut gratias ageret ei, qui se deprecatorem praebuêrat pro eius periculo. Alios novem vixit annos, et ob causas mortuus est ab affectione diversas, miraculose sanata. Iuris ordine deinde servato, haec sanatio est a Consilio Medicorum Congregationis pro Causis Sanctorum exquisita in sessione die 27 mensis Maii anni 1987 habita, et maxima Medicorum pars arbitrati sunt summam sanationis explicari non posse solum secundum naturam. Dein disceptatio theologica est secuta, primum in Congressu Pecu­ liari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, die 17 mensis Novembris acto eodem anno; postea, die 19 Ianuarii a. 1988, in Congregatione Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Iosepho Caprio. Et proposito dubio num constaret de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur, in utraque congressione, nempe et Consultorum et Cardianlium, suffragia affirmativa fuerunt. Quibus de rebus certior factus per subscriptum Cardinalem Prae­ fectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens et confirmans, praecepit ut Decretum super mira eaem sanatione rite appararetur. Quod cum esset factum, accitis hodierna die, Cardinalibus infra­ scripto Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­ tissimus Pater edixit : Constare de miraculo a Deo patrato, intercedente Venerabili Servo Dei Bernardo Maria a Iesu (in saeculo: Caesare Silvestrelli), videlicet de rapida, perfecta stabilique sanatione domini Iosephi Girardi a gravi morbo, anatomice complexo et extenso, dexteri lateris abdominalis, necnon a statu atrophico praeter minali. Datum Romae, die 8 Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis 352 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Lunedì, 1 5 Febbraio 1988, S. E. il Signor MARCELINO OREJA AGUIRRE, Segretario generale del Consiglio d'Europa. Giovedì, 1 8 Febbraio 1988, S. E. il Signor ELHDJ HASSAN GOULED APTIDON, Presidente della Repubblica di Gibuti. Sabato, 2 0 Febbraio 1988, l'On. ROBERT MARTÍNEZ, Gover­ natore dello Stato della Florida negli Stati Uniti d'America. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 21 febbraio 1988. Mons. Nikolaus Wyrwoll, Consultore del Segretariato per V Unione dei Cristiani. » » 22 P. José Montero Castañon, 0. P., Sottosegretario del Segretariato per i non credenti. NECROLOGIO Ol 3 febbraio 1988. Mons. William R. Field, Vescovo emerito di Ondo (Nigeria). » » 4 Mons. Filippo Aglialoro, Vescovo titolare di Germa di Galazia. » » Mons. Frederic A. Donaghy, Vescovo emerito di Wuchow (Cina). » » 20 Mons. Alfredo Vozzi, Arcivescovo emerito di Amalfi-Cava (Italia). » » Mons. Dominique Nguyên Van Lang, Vescovo di Xuân Lôc (Vietnam). » » 23 Mons. Marcel Daubechies, Vescovo emerito di Kasama (Zambia). 2 marzo Mons. Jan Pietraszko, Vescovo tit. di Torreblanda. » » Mons. Maurus Libaba, Vescovo di Lindi {Tanzania). co N. 4 11 Aprilis 1988 An. et rol. LXXX ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Qttà del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I ARIARIENSIS Praefectura Apostolica Ariariensis, in Columbiana Republica, ad gradum attollitur Vicariatus Apostolici. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Ad universas orbis Ecclesias omnem Nostram conferentes curam, interdum nonnulla disponere solemus quae scimus spiritali communi­ tatum singularum bono esse profutura. Ubi igitur cognovimus Praefec­ turam Apostolicam Ariariensem, in Columbiana Republica, propter Societatis S. Francisci Salesii sodalium sollertem operam, fidelium copia reique catholicae florere incremento, venisse tempus existima­ vimus ad Vicariatus Apostolici gradum memoratae Praefecturae pro­ vehendae, iisdem retentis finibus eodemque nomine. Itaque Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide praepositorum comprobantes sententiam, ex Nostrae profecto potestatis Apostolicae plenitudine, Praefecturam Apostolicam Ariariensem ad dignitatem evehimus Vicariatus Apostolici, eodem nomine appellandi, iuribus officiisque inpositis quae secundum codicis iuris canonici leges ad hunc pertinent gradum 24 - A. A. S. Acta Apostolicae 354 Sedis - Commentarium Officiale Nihil tandem addere volumus nisi ut caelestem adprecamur Satorem ut salutaris haec ubertas in dies magis magisque increscat, viribus auctis opibusque omnium. Ipse enim iam praemonuit centuplum fructum pro­ latum iri ex eo semine quod in bonam cecidisset terram. Datum Romae, apud S. Petrum, die tertio mensis Octobris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pontificatus No­ stri nono. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Antoninus Macculi, Proton. Apost. s. n. Loco fft Plumbi In Secret. Status tab., n. 210.515. II MVANZAËNSIS Ecclesia Mvanzaënsis evehitur ad dignitatem archidioecesis Metropolitanae eodemque nomine nova conditur provincia ecclesiastica. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Universae Ecclesiae pro Nostro munere prospicientes, necnon su­ premam quam in eadem habemus potestatem exercentes, libenter con­ silia confirmamus ac tuemur, unde Christifideles aliquam utilitatem capere possint. Cum igitur, auditis quorum interest votis, Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, modo censuerit novam in Tanzania instituendam esse provinciam ecclesiasticam nomine Mvanzaënsem, quae cognomini dehinc archidioecesi Metropolitanae iure subsit, de memoratae Congregationis sententia ad Nos hodie relata, quam ratam habemus, deque potestate Nostra Apostolica hisce Lit­ teris haec, quae sequuntur, statuimus atque iubemus. Dioecesim Mvan­ zaënsem evehimus ad gradum archidioecesis Metropolitanae novamque Acta Ioannis Pauli Pp. II 355 eodem nomine provinciam ecclesiasticam condimus, quae constet tum eiusmodi metropolitana Ecclesia tum sedibus posthac ei suffraganeis Bukobaènsi, Geitaènsi, Musomensi, Rulengensi et Shinyangaënsi. Uno eodemque tempore Venerabilem Fratrem Antonium Mayala, hactenus Episcopum Musomensem, alteris quidem Apostolicis Litteris Nostris nominamus Archiepiscopum et Metropolitam Ecclesiae Mvanzaënsis, ita videlicet ut et ipse iuribus exornetur et privilegiis, quibus ceteri eiusdem ordinis praesules ac Pastores fruuntur, necnon officiis et oneribus eorum propriis adstringatur. Quae hic statuimus, ea ad effectum adducatnur. Has denique Apostolicas Litteras nunc et in posterum ratas esse volumus, contrariis non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Novem­ bris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Ponti­ ficatus Nostri decimo. & AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card, GANTIN a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 212.332. III CHALATENANGENSIS Sancti Salvatoris in America in Civitate nova dioecesis conditur Chalatenangensis appellanda. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui perinde ac Petrus ipsi Nos Universae regimini Ecclesiae atque gubernationi praepositi sumus, nulli quidem aut diligentiae aut labori aut sollicitudini parcimus ut cuncti christiani orbis aptas statuamus sedes. Quocirca, cum Venerabilis Frater Arturus Rivera Damas, S. Sal­ vatoris in America Archiepiscopus, Conferentiae episcopalis perspectis 356 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale consiliis, instanter petierit divisa sua circumscriptione nova excitaretur dioecesis, exstante favorabili voto Venerabilis Fratris Francisci de Nittis, Archiepiscopi titulo Tunetensis atque in Civitate Salvatoriana Apostolici Nuntii, ex sententia Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Episcopis praepositorum, apo­ stolica Nostra usi potestate, haec quae sequuntur decernimus. Ab archi­ dioecesi S. Salvatoris in America separamus territorium civilis provin­ ciae seu « departamento » vulgari sermone Chalatenango appellatum ; ex quo seiuncto territorio novam condimus dioecesim Chalatenangensem appellandam, cuius scilicet fines iidem erunt atque civilis provinciae seu (( departamento ». Novae dioecesis sedem in urbe Chalatenango collo­ camus, templumque ibidem situm, S. Ioanni Baptistae dicatum ad gra­ dum dignitatisque Ecclesiae Cathedralis evehimus, cum iustis iuribus atque honoribus. Noviter condita dioecesis erit insuper suffraganea Ec­ clesiae metropolitanae Sancti Salvatoris in America, ad iuris normam. Mensam episcopalem constituent Curiae emolumenta, fidelium colla­ tiones, pars bonorum quae novae dioecesi provenient e divisis bonis ar­ chidioecesis Sancti Salvatoris in America, ad normam canonis 122 C.I.C. Item quam primum Collegium Consultorum deligatur qui validum Pastori afferant adiumentum. Ad sacrorum alumnorum institutionem quod attinet, serventur praescripta iuris communis, prae oculis habitis normis Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius » atque normis a Congregatione pro Institutione catholica statutis. Selecti seminarii alumni necnon sacerdotes in variis disciplinis erudiendi Romam mit­ tantur ad Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum. Quoad novae dioecesis regimen, bonorum ecclesiasticorum administrationem, Administratoris dioecesani, sede vacante, electionem, fidelium iura offi­ ciaque, quae sacri canones praescribunt adamussim serventur. Simul autem ac novae dioecesis Chalatenangensis constitutio ad effectum de­ ducta erit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae illi habeantur adscripti in cuius territorio beneficium vel officium ecclesiasticum exsequuntur ; ceteri vero sacerdotes, clerici, atque seminarii tirones, ei in cuius territorio legi­ timum habeant domicilium. Documenta vero omnia actaque quae ad conditam pertinent dioecesim, ad eius Curiam episcopalem mittan­ tur, ibique custodiantur in tabulario rerum religiosarum. Ad ea de­ nique perficienda quae per has iussimus litteras, Venerabilem Fratrem Franciscum De Nittis legamus, factis facultatibus necessariis et op­ portunis etiam subdelegandi quemvis virum, modo sit in ecclesiastica dignitate constitutus. Re autem ad exitum adducta, documenta confi- 357 Acta Ioannis Pauli Pp. II ciantur atque sincerum exemplum ad Congregationem pro Episcopis diligenter mittatur. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die tricesimo mensis Decembris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. G ANTIN a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 210.755. iv LEXINGTONENSIS In Civitatibus Foederatis Americae Septemtrionali nova conditur dioecesis Lexingtonensis appellata. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Kentukianae ecclesiae prosperitas in America Septentrionali tanta est nuperius a pastoribus ipsis sacris christifidelibusque, Deo opitu­ lante, effecta tantaque cum gaudio animique solacio ab omnibus etiam animadversa ut tres diu iam inibi florentes dioeceses earumque struc­ turae haud amplius sufficere videantur ad congruenter sic auctis pro­ spiciendum necessitatibus pastoralibus singularum paroeciarum atque communitatum et postulatis simul firmioris in posteros annos regi­ minis. Quam felicem omnino at difficilem eodem tempore condicionem rerum cum Venerabiles Fratres, Thomas Kelly Archiepiscopus Ludovicopolitanus ac Villelmus Hughes Episcopus Covingtonensis, pridem suis agnovissent in locis et gregibus ipsis, gravibus captis una cum Conferentia Episcoporum Civitatum Foederatarum Americae Septen­ trionalis consiliis, fidenter huic suaserunt Apostolicae Sedi ut quarta iam eodem in statu excitaretur ecclesiastica dicio idque opus quam primum ut perficeretur motis precibus petiverunt. Quandoquidem Nobis usquequaque probatur causa huius finium commutationis et certa eiusdem consilii opportunitas demonstratur, prompta igitur voluntate iudicium ea de re secundum et propensum accipimus Venerabilis Fra­ tris Pii Laghi, Archiepiscopi titulo Maurianensis inque Foederatis 358 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Civitatibus Americae Septemtrionalis Pro-Nuntii Apostolici, necnon vota incepto faventia Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Car­ dinalium quorum negotia est pertractare Congregationis pro Episcopis, ac suppleto quantum opus est eorum consensu, quorum vere interest vel quovis nomine interesse existimatur, pro apostolicae potestatis Nostrae plenitudine haec singula decernimus fierique iubemus quae nominatim recensentur continuo. A finibus archidioecesis Ludovicopolitanae comitatus segregari volumus quibus vulgaria sunt haec no­ mina : Anderson, Boyle, Lincoln, McCreary, Mercer, Pulaski, Wayne ; similiterque a dicione separamus Covingtonensi civilia loca suis sic appellationibus designata: Bath, Bell, Bourbon, Boyd, Breathitt, Carter, Clark, Clay, Elliott, Estill, Fayette, Floyd, Franklin, Garrard, Greenup, Harlan, Jackson, Jessimine, Johnson, Knot, Knox, Laurel, Lawrence, Lee, Leslie, Letcher, Madison, Magoffìn, Martin, Manifee, Montgomery, Morgan, Nicholas, Owsdey, Perry Pike, Powell, Rockcastle, Rowan, Scott, Whitley, Wolfe, Woodford. Quibus de ita seiunc­ tis in unumque conglobatis locis novam ex integro condimus dioecesim posthac videlicet Lexingtonensem vocitandam et gubernandam iisdem prorsus definitam finibus quibus praedicti civiles comitatus simul sumpti circumscribuntur. Sedem vero huius dicionis novellae ipsa collocamus in urbe vulgari vocis « Lexington » quam proin ad episco­ palis civitatis evehimus dignitatem. Episcopi dein cathedram sacra defigi volumus in aede Deo ad honorem Christi Regis dedicata memo­ ratam intra urbem quae ad Cathedralis templi Lexingtonensis litur­ gicum gradum attollitur atque honorem, cui deinceps universa con­ venient insignia privilegia iura quibus reliquae per orbem fruuntur cathedrales ecclesiae. Eandem praeterea dioecesim Lexingtonensem suffraganeam subdimus archidioecesi ipsi Ludovicopolitanae eiusque pro tempore Antistitem metropolitico aequaliter subicimus iuri archiepi­ scopi Ludovicopolitani. Mensam porro novae dioecesis episcopalem cumulabunt exornabuntque tum Curiae certa postmodum emolumenta, liberales fidelium oblationes ac portio ei obtingens ex partitione, ad normam canonis 122 Codicis Iuris Canonici peragenda, bonorum nempe quae adhuc episcopalem ad mensam archidioecesis Ludovicopolitanae necnon dioecesis Covingtonensis pertinuerunt. Episcopum autem pro tempore Lexingtonensem iuribus cunctis augemus et privilegiis, quin immo et honoribus, quibus reliqui, alibi gentium dioecesani Antistites pollent, atqui officiis illum pariter obstringimus et oneribus obligationum quibus ceteri locorum tenentur Ordinarii. Ne vero ullum Pastori sic Acta Ioannis Pauli Pp. II 359 constitutae hodie dicionis desit validum a principio adiumentum in cotidiana rerum gubernatione, illic constituendum censemus Collegium Consultorum ex regula iuris. De candidatis autem ad sacerdotium eo­ rumque institutione servabuntur perquam religiose tam praescripta iuris communis quam mandata Decreti Concilii Vaticani Secundi cui titulus « Optatam totius » atque etiam normae a Congregatione pro Institutione Catholica his de rebus editae. Cum primum novae dioecesis constitutio suum rite ad effectum erit deducta, eo ipso tempore factoque sacerdotes eidem illi Ecclesiae adscripti erunt habendi cuius in finibus ecclesiasti­ cum detinent officium ; reliqui autem omnes presbyteri clerici seminariique alumni manebunt vel incardinabuntur illi dicioni ubi legitimum habent domicilium. Omnia insuper documenta publicaque acta novam hanc dioecesim eiusdemque clerum fideles ac res respicientia temporales mandamus ut a Curia episcopali simul archidioecesis Ludovicopolitanae simul dioecesis Covingtonensis admodum diligenter ad Curiam trans­ ferantur Lexingtonensem ut in tabulario tempestive instruendo istic adserventur. Denique tandem Venerabilem Fratrem commemoratum superius Pium Laghi aut, ipso forte a sede absente, negotiorum Apo­ stolicae Sedis in Foederatis Americae Septentrionalis Civitatibus cura­ torem destinamus haec ad perficienda plane mandata praeceptaque no­ stra, necessarias cui et opportunas tribuimus facultates etiam subdele­ gandi, ad effectum de quo hic agitur, alium quemlibet virum ecclesia­ stica in dignitate constitutum, onere tamen addito ad Congregationem pro Episcopis, cum primum licuerit, verum exemplar perferendi ipsius actus peractae iam exsecutionis consiliorum Nostrorum. Has pastremo Litteras Apostolicas, quas tanta cum spe exspectationeque rerum dein­ ceps praeclararum in Kentukiana regione quattuor iam instructa dioe­ cesibus expediendas curamus sub plumbo, tam nunc quam postea vali­ das esse ratasque volumus, contrariis quibuslibet rebus neutiquam obsi­ stentibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die quarto decimo mensis Ianuarii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis © BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco £g Plumbi In Secret. Status tab., n. 212.804. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 360 LITTERAE APOSTOLICAE I Venerabilibus Famulis Dei Mariae Pilar a Sancto Francisco Borgia duabusque ex eadem Religiosa Familia sociis Beatorum martyrum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Si mundus vos odit, scitote quia me priorem vobis odio habuit. Si de mundo essetis, mundus quod suum est diligeret ; quia vero de mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo, propterea odit vos mundus » (Io 15, 18-19). Ita non numquam in Christi discipulos saevit odium et exarsit, ut et eorum mortis causa id fuerit. Id ipsum accidit haud ita pridem Famulis Dei Mariae Pilar a Sancto Francisco Borgia, Mariae Angeli a Sancto Iosepho et There­ siae a Iesu Infante, quae, ardenti incensae caritate magnaque actae studio divinum Magistram per omnia imitandi, suum libenter sangui­ nem effuderunt, ut regnum eius confirmèrent in mundo, ubi Maius dominari videretur. Cuiusmodi in Deum fidelitatis amorisque testi­ monium illae quidem iam dudum paraverant, quod statuissent se Dominum secuturas, quocumque ducerentur. Ita igitur effectum est, tenebris crassescentibus eisque male manantibus, ut mortem ne timerent; conficiebant enim suum sacrificium cum Christi immolatione so­ ciatum et gloriae Deo et spiritali magno emolumento Ecclesiae fore, probe profecto scientes praeclara verba: K Nisi granum frumenti... mortuum fuerit, si ... mortuum fuerit, multum fructum affert» (Io 12, 24). Singulae eae ipsae, seu tres Carmelitae Discalceatae, quae ad Guadalaiarense pertinebant monasterium Sancti Iosephi in Hispa­ nia, modestae erant atque humiles, mites ac debiles, negotiis tempora­ libus suaeque Civitatis rebus socialibus prorsus alienae, uni Deo ora­ tione et caelestium cogitatione deditae. Neminem laeserunt umquam, quin etiam operam dabant, ut omnibus adiumento essent diem ac noctem; perpetuumque sacrificium laudis in solitudine silentioque Deo offerebant, necnon copiosos sanctitatis fructus ferebant, pacis causa atque salutis. Quod tamen eis erat ornamento et gloriae, id criminis loco putatum est, quodque cuilibet tum admirationis tum grati animi Acta Ioannis Pauli Pp. II 361 sensus excitare debuit, id contra causa exstitit, cur eae vexarentur. Una enim causa, ob quam tam turpiter crudeliterque interfectae sunt, in hoc erat : ipsae erant Christi sponsae selectaeque partes Ecclesiae necnon vivae imagines supernarum rerum aeternarum. Trium Religiosarum holocaustum tum consummatum est, cum (annis MCMXXXVI-MCMXXXVII) belli civilis incendio Hispania conflagrabat, tum scilicet cum illic Ec­ clesiae hostes, omnem iustitiam destruentes necnon libertatem vitamque subruentes, terrorem Christifidelibus inferebant ac mortem. Nihilo mi­ nus pax in Carmelo erat Guadalaiarensi, ubi re vera caritatis arbor haud deflorescens perennes ferebat fructus christianarum virtutum, veniae et impetrationis et paenitentiae. Moniales interea, cum consciae essent se admodum laboriose vivere, animo vel maiore nutibus serviebant divinis, promptaeque etiam erant ad acerbum emetiendum Cal­ variae iter ad suamque fidem coram omnibus testandam. Suis ornatis lampadibus Sponsum exspectabant (cf. Mt 25, 10), ut, cum primum vocatae essent, intrarent in Regnum eius. Neque diu fuit exspectandum, quia vox Sponsi dulcissima ab eis audita est dicentis : (( Venite, possidete paratum vobis Regnum a constitutione mundi» (Mt 25, 34). Secreto eousque vixerant quidem, at mors, quam heroum in modum passae sunt pro Christi nomine, effecit ut notae in omnibus terrae regio­ nibus haberentur gloriaque dignae ac immortali memoria. Ad immensam nunc pertinent eorum multitudinem « qui laverunt stolas suas et deal­ baverunt eas in sanguine Agno » et ante thronum Dei « clamant voce magna dicentes : — Salus Dei nostro qui sedet super throno, et Agno —» (Ap 7, 10-14). Earum vita simplex a pueritia fuit ac pia. Soror Maria Pilar a Sancto Francisco Borgia, cui lacoba Martínez García saeculare erat nomen, Turiasone in provincia Caesaraugustana die XXX mensis Decembris nata est anno MDCOCLXXVII, Carmelum in­ gressa est anno MDCCCXCVIII, sacraque deinde vota die xv mensis Octomris nuncupavit anno MDCCCIC. Assiduum ostendit studium cum in servandis Regulis, tum in officiis sibi creditis in sacrario explendis ad Totamque, laborans quoque ut spiritalia caelestiaque omnia redderet ob amorem Dei. Vivida eminebat fide ardentique in Eucharistiam pie­ tate, eratque pariter cellae studiosissima ac taciti laboris. Artis acu pingendi perita erat suamque ad Communitatem fuit perutilis. Ad­ stante periculo, aperte dixit se mori potius velle, quam impie quidquam in Dominum admittere, hisce tunc additis : (( Ad martyrium si perductae erimus, canentes ibimus, sicut nostrae Compendii martyres » ; postre- 362 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mis diebus (proprieque die xxri mensis Iulii anno MCMXXXVI) se Deo pro Sororum salute et incolumitate hostiam devovit. Soror Maria Angeli a Sancto Iosepho, cui Marciana Valtierra Tordesillas saecu­ lare nomen erat, « Getafe » in provincia Matritensi die vi mensis Martii nata est anno MCMV, Carmelum anno x x v aetatis suae est in­ gressa, dieque x x i mensis Ianuarii primum Deo se devovit ac tribus post annis vota nuncupavit perpetua. Cumque firmo vehementique animo ad perfecta, seu ad sanctitatem, contenderet, Regulam diligen­ tissime servabat, intenta quidem ac sedula^ neque a parvis deficiens rebus; studio etiam speciali spiritum humilitatis et paupertatis et oboedientiae colebat, alacriterque Missiones adamabat. « Mi Deus, — ita scripserat —, vitam meam inter martyrii dolores accipite veluti mei erga vos amoris testimonium, sicut tot accepistis, qui, cum vos dilexissent, hac ipsa de causa perierunt ». Olim, cum lectionem audivisset de martyrii praestantia, rem sic commentata est : « Quanta est eiusmodi fortuna ! Non hac tamen gratia sum digna ! Opertet eam assequar fidelis super parva ». Ea deinde nocte, quam dies mensis Iulii XXIV consecutus est anno MCMXXXVI, serva Dei exclamavit : (( Utinam simus martyres ! ». Soror Theresia a Iesu Infante, cui Eu­ sebia García García nomen erat saeculare, in oppido (( Mochales », quod ad provinciam pertinet Guadalaiarensem, die v mensis Martii nata est anno MCMIX, Carmelum anno xvi aetatis suae ingressa est, primumque Deo die vii mensis Novembris se devovit anno MCMXXVI, anno autem MCMXXX vota nuncupavit perpetua. Acriore praedita in­ genio, secum ipsa certavit, in viaque sanctimoniae magnopere pro­ fecit; in caritate colenda industriam specialem posuit, impigreque, ut coram Deo semper viveret, operam dabat. Cumque eius esset de Communitatis valetudine providere, pro tali idcirco munere Sorori­ bus, quae aegrotarent, amanter assidebat ac delicate, gaudens quod in aegrotis Christo serviret. Patibilis erat artisque musicae sane perita. Pluribus tempestatibus, ita ut et aliae moniales, se aperte dixit san­ guinem propter Christi triumphum fundere velle. Ita sese expedierant ad bibendum passionis calicem, quem singulae certo biberunt (cf. Me 10, 38). Die XXII mensis Iulii anno MCMXXVI, ubi iam vesperaverat, omnes Carmelitae Sorores Monasterii Sancti Iosephi, saeculari more vestitae domicilium privatis in aedibus sibi praecavendi causa collocaverunt. Biduo post, seu postmeridiano xxiv mensis Iulii die, quo Beatarum XVI Martyrum Carmelitarum Compendiensium liturgica Acta Ioannis Pauli Pp. II 363 memoria celebrabatur, nominatae tres Christi discipular, incumbentis sibi martyrii insciae, sui itineris ad Calvariae locum postremas emeritae sunt partes ; tunc enim, cum per urbanam Guadalaiarae viam una simul percurrerent ad tutius petendum perfugium, inciderunt in seditiosorum militum manipulum, quaedamque ibi mulier aetatis non­ dum adultae, quae ad eorum factionem pertinebat, ad socios conversa : « displodite, — clamavit —, quia moniales sunt illae ! ». Omni huma­ nitate deposita, insediti sunt eas, primamque trium Sororum tor­ mentis Mariam Angeli a Sancto Iosepho ceciderunt, quae, nullo verbo dicto, statim defecit. Deinde Soror Maria Pilar a Sancto Francisco Borgia ab iis vulnerata humi procubuit mussitans « vivat Rex Chri­ stus ! » ; iterumque ab insecutoribus est caesa, sed tamen non inter­ fecta. Ipsa ad vicinam pharmacopolam et ad valetudinarium delata est, turba concomitante atque clamante : « agitedum, morte afficite eam ! ». Corpus eius totum acceptis plagis confossum est, ita ut ea paulo post, suis ignoscens interfectoribus, pie ad Deum abierit. Po­ strema victima Soror fuit Theresia a Iesu Infante, quae, cum eorum sórdidas repudiasset condiciones, ad hoc est ab illis sollicitata, ut « vivat communismus ! » exclamaret, at, cum contra (( vivat Rex Chri­ stus ! » clamare coepisset, tunc ignivoma manuballista necaverunt eam. Servae Dei per angustam portam artamque viam (cf. Mt 7, 14) ad plenam pervenerunt mysterii paschalis participationem; cursus enim, quem ad comprehendendum bravium susceperant (cf. / Cor 9, 24), celeriter ad metam seu ad vitae fontes aquarum (cf. Ap 7, 17) contigit. Haec omnia tum populo Dei patebant, tum praesertim Carmelitarum Ordini, apud quem re statim tres illae moniales fidei martyres habitae sunt verae. Cumque martyrii cresceret fama, annis MCMLV-MCMLVIII informativo quem dicunt Processui Ordinario instruendo prius apud archiepiscopalem Curiam Toletanam, deinde apud episcopalem Seguntinam-Guadalaiarensem data est opera. Die xiv mensis Februa­ rii anno MCMLXII Decretum super scriptis, quae iisdem tribueban­ tur Servis Dei, editum est, annoque MCMLXXX edita sunt Decreta super non cultu et super Ordinarii Procesuss validitate. Felici autem exitu posthac cum in Peculiari Congressu Theologorum Con­ sultorum die XII mensis Novembris anno MCMLXXX v, tum in Ordina­ rio Coetu Patrum Cardinalium et Episcoporum die x x i mensis Ianuarii anno MCMLXXXVI peracta est recognitio de coniecto earumdem So­ rorum martyrio, Nostroque denique Decreto die xx mensis Martii eo Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 364 Officiale ipso anno ediximus verum eas ac certum tulisse martyrium. Demum, die Beatificationis statuta, hodie mane Beatificatio acta est cum earum, tum Marcelli Spinola y Maestre et Emmanuelis Domingo y Sol; qua re hic in Basilica Petriana hanc formulam elocuti sumus inter Sacra : « Nos, vota fratrum nostrorum Iesus Pia Gandía, Episcopi SeguntiniGuadalaiarensis, Caroli Amigo Vallejo, Archiepiscopi Hispalensis, Richardi Mariae Caries Gordo, Episcopi Dertosensis, necnon pluri­ morum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Aucto­ ritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Maria Pilar a Sancto Francisco Borgia, Maria Angeli a Sancto Iose­ pho, Theresia a Iesu Infante et a Sancto Ioanne a Cruce, Marcellus Spinola y Maestre et Emmanuel Domingo y Sol,' Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Mariae Pilar a Sancto Francisco Borgia, Mariae Angeli a Sancto Iosepho, et Theresiae a Iesu Infante et a Sancto Ioanne a Cruce die vicesima quarta Iulii ; Marcelli Spinola y Maestre die decima nona Ianuarii ; Emmanuelis Domingo y Sol die vicesima quinta Ianuarii, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Qua sollemni quidem prolata sententia stu­ diose sumus verbis item Nostris cuiusque Beati Beataeque caelitis pertexere tum vitae curriculum tum maxime sanctimoniae documenta iu­ diciaque virtutum, unde digni sunt illi ab Ecclesia Matre habiti qui tam, excelsum obtinerent inter Iesu Christi adsectatores locum unaque cum pientissimis omnium gentium christifidelibus perquam libenter eosdem Beatos Beatasque publico cultu primi sumus venerati ac fiden­ ter precati caelitus ut peregrinantem tuerentur Ecclesiam suisque exemplis et praeceptis evangelii viam per huius mundi incerta demonstrarent. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXIX mensis Martii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. 6B AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. ¿S848/,. Acta Ioannis Pauli Pp. II 365 II In dioecesi Brunensi, in Cecoslovachia, templum B. M. V. in caelum Assumptae, quod est Veterobrunae, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Quanto amore feramur in Virginem Christi Matrem, iam tum scripta, tum acta Nostri Pontificatus, tum etiam tota vita demonstrat. Non modo enim est Illa altissimi Dei Gene­ trix, qui omnia complet, sed etiam mater ac tutela nostra, qua prote­ gente huius vitae pelagi Auctus superamus, qua benigne comitante por­ tum aeternae tranquillitatis obtinere possumus. Ceterum, eius exempla virtutum tam attrahunt, ut facile eius vestigia alacri animo sequamur. Qua re, cum inter complura eidem huic praecelsae Christi Matri dicata in Cecoslovachia templa as sacella iam insigniter exstaret longeque illu­ straretur paroecialis aedes honoribus ipsis devota Virginis Mariae in caelum assumptae apud oppidum Veterobrunae intra dioecesis Brunensis fines, visum est placuitque ut ad Basilicae Minoris eveheretur digni­ tatem — tum ob sacram eiusdem templi artem praestantiorem, tum propter diuturnam pietatem qua imago beatae Mariae Nigrae, quam etiam Matrem Dei appellant a S. Thoma, frequentibus excolitur a Chri­ sti fidelibus. Praeterea prodigiis locus ipse simulacrumque commen­ dantur, quae inibi per saecula facta traduntur, necnon singulari Sanctae Sedis benevolentia atque cultus caelesti Matri diu redditi sollemni­ tate. Bene idcirco fieri censemus si, addito hoc tam honorifico titulo, quasi quaedam corona et cumulus splendoris eodem tandem accedat. Probatis igitur quae Congregatio pro Cultu Divino de re statuerit factis a Nobis olim facultatibus, apostolica Nostra potestate templum B. M. Virginis caelo receptae de quo diximus numero Basilicarum Minorum accensendus, tributis nempe iuribus talium templorum propriis, mpdo servata sint quae Decretum « De Titulo Basilicae Minoris » iubet, die sexto mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII factum. Ceterum quod gessimus felix faustumque sit in posteros annos universae ecclesiali communitati Brunensi, respiciente de caelo ipsa sic honorata Maria. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die vi mensis Octobris, anno MDCCCCLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. & AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli 7» Secret. Status tab., n. 20J/.626. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 366 Officiale III B. M. V. imago populari sermone « Virgen de los desamparados » appellata, quae in Sanctuario loci v. d. « EI Saliente » asservatur, sacro diademate redimitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Ministerii Nostri pontificalis ab initio Virginis Mariae cultum apud Dei plebem excitandum atque adeo augendum curavimus, cum hanc reputaremus rem per se ipsam prae­ stantissimam eandemque cum intimo animo Nostro prorsus concinere. Qua de re cum Venerabilis Frater Emmanuel O. Hervás, Episcopus Almeriensis, datis litteris die VIII mensis superioris Octobris, ab hac apostolica Sede expostulaverit, ut praeclara illa imago Beatae Mariae Virginis, populari sermone <( Virgen de los desamparados » cognomi­ nata, quae in Sanctuario loci v. d. (( EI Saliente » pie colitur, nomine et auctoritate Nostra pretiosa corona redimiri posset, libenti quidem animo hanc facimus potestatem, in maiorem scilicet Dei gloriam inque Christi Matris laudem et ornamentum. Cum igitur res ita se habeat, iis quidem probatis quae Congregatio pro Cultu Divino de hoc negotio statuit consiliis, committimus Venerabili Fratri quem supra memora­ vimus, vel ei quem ipse legaverit, quo die sane placebit, munus coronandae ipsius imaginis Beatae Mariae Virginis sub titulo (( Virgen de los desamparados » nomine et auctoritate Nostra, stata ac sollemni caerimonia, secundum sacrae liturgiae praecepta. Ceterum Maria Virgo veluti Mater fidissima hos fideles dilectissimos tutos praestare velit eorumque patrocinium usque suscipiat. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxiv mensis Novembris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £& Sigilli In Secret. Status tab., n. 207.468. Acta Ioanniç Pauli Pp. II 367 IV In Manilensi archidioecesi templum S. Ioanni Baptistae dicatum, quod populus « Iglesia del Nazareno del Quiapo » cognominat, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Qui loco Petri, Apostolorum prin­ cipis, Christi Ecclesiam gubernamus, eodem etiam, si fieri possit, amore quo beatus ille Apostolus, regere annitimur. Quare quidquid in Dei honorem decusque cedere intellexerimus, id studioso animo gerimus, aut gerendum curamus. Resonant enim in animo Nostro illa divini Redemptoris verba: ((Si amas, Petre, pasce» (Io 21, 15-17). Cum ego Venerabilis Frater Noster Iacobus S. R. E. Cardinalis Sin, Archiepi­ scopus Manilensis, suo suorumque tum cleri de ipsius tum populi nomine iam ab hac Apostolica Sede petierit, ut paroeciale templum S. Ioannis Baptistae, a populo (( Iglesia del Nazareno del Quiapo » cognominatimi, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur; esse enim illud antiquum, opere nobile, pietate venerabile ; Nos, post iustam rerum considerationem bene fieri censuimus, si admotae expostulationi concederemus. Iis ergo probatis, quae Congregatio pro Cultu Divino, factis olim a Nobis facultatibus, de re statuerit, quam aequissimo animo templum S. Ioanni Baptistae sacrum, de quo locuti sumus, quoque populari sermone (( Iglesia del Nazareno del Quiapo » appel­ latur, Basilicis Minoribus accensendus, factis iuribus talium Templo­ rum propriis, modo servata sint quae Decretum (( De titulo Basilicae Minoris » iubet, anno MDCCCCLXVIII, die vi Iunii, factum. Contrariis nihil obstantibus. Ceterum quae gessimus tum sacro Praesuli prosint, tum dilectissimo eius gregi filiorum. Datum Romae, apud S. Petrum, die xi mensis Decembris, anno Pontificatus Nostri decimo. MDCCccLXXXvii, & AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 209.291. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 368 Officiale V Sanctus Antonius a Padua dioecesis Piracicabensis Patronus constituitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Notum est quanta populus Bra­ siliensis pietate antiquitus colat Sanctum Antonium a Padua, sodalem Ordinis Sancti Francisci Asisinatis, presbyterum et Ecclesiae Docto­ rem, quamque idem se in suis necessitatibus ab eo adiutum iri confidat, cuius cotidie precum efficaciam experitur. Hinc illi mulita templa dicata, ad quae catholici se conferunt crebri auxilium rogaturi. Hanc ob rem Venerabilis Frater Eduardus Koaik, Episcopus Piracicabensis, cleri et fidelium vota excipiens, electionem huius Sancti in Patronum apud Deum eiusdem dioecesis rite approbavit. Volen.s autem quod ipse fecit vi apostolicae potestatis roborari, Litteris die vicesimo secundo mensis Novembris anno millesimo nongentesimo octogesimo septimo datis enixe postulavit ut electio et approbatio illae iuxta « Normas de Patronis constituendis » et ad normam Instructionis « De calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscen­ dis )),n. 30, confirmarentur. Qua re Nos, scientes electionem et appro­ bationem eiusmodi ad iuris praescriptum esse peractas, quod Congre­ gatio pro Cultu Divino hac de re decrevit ratum habentes, Sanctum Antonium a Padua, presbyterum et Doctorem Ecclesiae, Patronum apud Deum Piracicabensis dioecesis libenti animo confirmamus, om­ nibus cum iuribus et liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequen­ tibus. Contrariis quibuslibet non obstantibus. Has autem Litteras No­ stras sive nunc sive in posterum firmas esse volumus omnino. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die n mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £& Sigilli In Secret. Status tab., n. 209,,108. Acta Ioannis Pauli Pp. II 369 HOMILIAE I In Vaticana basilica habita VII ineunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum. * 1. « I o effonderò il mio spirito sopra ogni uomo ».* Oggi, all'inizio della Settima Assemblea ordinaria del Sinodo dei Vescovi desideriamo ringraziare per la Pentecoste della Chiesa; — per Peffusione dello Spirito sopra gli Apostoli riuniti insieme alla Madre di Cristo nel cenacolo di Gerusalemme; — per la parola con la quale lo stesso Spirito di verità ha parlato alla Chiesa dei nostri tempi mediante il Concilio Vaticano II ; — perché lo stesso Spirito Consolatore rende incessantemente testi­ monianza a Cristo, e perché anche noi — guidati da Lui — possiamo dare testimonianza. A Lui, Spirito Creatore, Dono dell'Altissimo Dio, ci siamo rivolti all'inizio di questa Celebrazione Eucaristica, invocandolo : « Accende lumen sensibus : / infunde amorem cordibus : / infirma nostri corpo­ ris / virtute firmans perpeti ». 2. (( Tutto quello che legherete sopra la terra — assicura Gesù nel Vangelo proclamato poc'anzi — sarà legato anche in cielo » . 2 Questo (( legare » grazie al quale la Chiesa si costruisce, di gene­ razione in generazione, come Corpo di Cristo, si attua nella potenza dello Spirito Santo. Essa è il Corpo nel quale la vita di Cristo si diffonde nei credenti, che a Lui si uniscono in modo arcano e reale mediante i Sacramenti ; e contemporaneamente è Popolo, il nuovo Popolo di Dio, che ha per Capo Cristo; per condizione la dignità e la libertà dei figli di D i o ; per legge il nuovo precetto dell'amore ; per fine il Regno di Dio. 3 Essa è in Gesù Cristo come un « sacramento » o segno e strumento dell'intima unione con Dio e dell'unità di tutto il genere umano. Quindi si adempiono costantemente in noi — ma anche mediante 4 * Die 1 m. Octobris a. 1987. 1 Gl 3, 1. 2 Mt 18, 18. 3 Cf. Lumen gentium, 8. 9. 4 Cf. Lumen gentium, 1. 25 - A. A. S. Acta Apostolicae 370 Sedis - Commentarium Officiale noi — queste parole : « Tutto quello che legherete sopra la terra sarà legato anche in cielo » . Veramente <( la Chiesa universale si presenta come un popolo adu­ nato nell'unità del Padre, del Figlio e dello Spirito Santo )). Non è forse unito ... « l e g a t o » in cielo ciò che è stato « l e g a t o » , qui, sopra la terra, nella potenza dello Spirito Santo sin dal giorno della Pentecoste? Non sono forse i fedeli « legati », cioè uniti profon­ damente, mediante il Battesimo, la Confermazione, l'Eucaristia, alla missione e alla vocazione della Chiesa? 5 6 3. Rendiamo grazie perché, mediante l'opera del Concilio Vati­ cano II, abbiamo potuto renderci più profondamente consapevoli di questo (( legare » che ci unisce tutti nel Corpo di Cristo che è, ad un tempo, Popolo di Dio. E questo è il Popolo pellegrinante attraverso la terra verso gli eterni destini in Dio : verso la Gerusalemme celeste. Abbiamo potuto renderci più profondamente consapevoli di questo legame, questo « legare » che unisce nella Chiesa persone di diverse vocazioni : sacerdoti e laici, quelli che servono Dio come consacrati, e quelli che Lo servono rivolti verso il mondo e verso quei compiti, che il mondo pone all'uomo. Ecco, lo Spirito Santo (( guida la Chiesa per tutta intera la verità, la unifica nella comunione e nel ministero, la istruisce e dirige con diversi doni gerarchici e carismatici, la abbel­ lisce dei suoi frutti » . 7 8 9 Così si adempiono le parole del Profeta : « Io effonderò il mio spi­ rito sopra ogni uomo e diverranno profeti i vostri figli e le vostre figlie ». 10 4. Riuniti nel Sinodo dei Vescovi iniziamo oggi I ottobre, il lavoro comune, che concluderemo il venerdì 30 ottobre. Esso è dedicato a questo argomento : i laici nella Chiesa, la loro vita e la loro missione, per la salvezza del mondo. o Sarà un lavoro complesso — nelle sessioni plenarie o nei circoli minori —, permeato anzitutto di preghiera; fatto di lunghe ore di ascolto e di dialogo, di studio e di riflessione, di scambio e di ricerca; lavoro impegnativo, sotto lo sguardo di Dio e della Chiesa intera. 5 Mt 18, 18. 6 Lumen gentium, 7 Cf. Gv 16, 13. 8 Cf. E f 4, 11-12; 1 Cor 12, 4; Gal 5, 22. 9 Lumen gentium, 10 Gl 3, 1. 4. 4. 371 Acta Joannis Pauli Pp. II Nei prossimi giorni si compiono 25 anni dall'inaugurazione del Concilio Vaticano II, che a tale argomento dedicò una grande parte del suo magistero. Desideriamo guardare — alla luce delle esperienze di tutte le Chiese e comunità — la vita e la missione del laicato nella Chiesa universale. Desideriamo guardare con occhi di Pastori di questa Chiesa, quindi dal punto di vista dei nostri compiti e della nostra responsabilità : dal punto di vista del nostro servizio nei confronti del Popolo di Dio. Nel Vescovo infatti si concentra in modo particolare la Chiesa — prima di tutto quella Chiesa che gli è stata affidata dallo Spirito. E proprio questa Chiesa che lo Spirito Santo ha affidato a noi Vescovi, come comunità complessa, come Popolo di Dio (( laos » — diventerà oggetto specifico dei lavori di questa Assemblea del Sinodo. Preparandoci ad essa, abbiamo cercato di sentire dai nostri fratelli e sorelle laici, che cosa essi stessi pensino della loro vita e della loro missione nella Chiesa. In numerose diocesi, parrocchie, associazioni, comunità ecclesiali, movimenti, gruppi di preghiera, essi hanno dato un importante contri­ buto studiando il tema del Sinodo prima sulla base dei « Lineamenta », poi riflettendo sull'(( Instrumentum laboris » ; esprimendo ai loro Ve­ scovi le loro convinzioni, le loro testimonianze, le loro attese ; pregando individualmente e comunitariamente per la buona riuscita del Sinodo. Alcuni di essi — per necessità non numerosi — sono stati invitati al Sinodo : si tratta di una presenza sostanziale, perché il gruppo degli « Auditores » e delle « Auditrices », laici e laiche, sono come l'immagine di tutto il laicato della Chiesa : sono madri e padri di famiglia, sono membri di associazioni, di movimenti spirituali, di consigli pastorali ; sono economisti, politici, ingegneri, educatori, cate­ chisti ; persone appartenenti al mondo del lavoro, della cultura, dell'in­ dustria ; al mondo urbano e al mondo rurale ; essi portano, insieme alla loro testimonianza e ai loro contributi al dibattito, la realtà autentica dell'impegno dei laici nella missione della Chiesa per la salvezza del mondo. Adesso ci troviamo qui, dinanzi allo Spirito di Verità, per affrontare in tale forma sinodale il compito che ci attende. I nostri cuori e le nostre menti devono essere disposti a seguire e a far maturare le ispi­ razioni dello Spirito di Dio. Dice Cristo : (( Tutto quello che legherete sopra la terra sarà legato Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 372 anche in cielo e tutto quello che scioglierete sopra la terra, sarà sciolto anche in cielo )). Abbiamo fiducia che lo Spirito Santo che ci è stato dato nella Chiesa — e per la Chiesa — ci aiuterà anche a « sciogliere » ciò che in questo vasto campo dei laici è da « sciogliere », per fare « scaturire » dalla loro vocazione laicale gli impegni loro propri e specifici per la mis­ sione ecclesiale. u 5. Accogliamo come indirizzato a noi ciò che l'apostolo Paolo scrisse ai Filippesi e che leggiamo oggi nella liturgia : non cercate (( il proprio interesse, ma anche quello degli altri » . 12 Sarebbe difficile pensare diversamente ; diversamente agire ; essere Vescovo e Pastore nella Chiesa di Cristo in maniera differente. Sì, l'(( interesse degli altri », in questo caso l'interesse dei nostri fratelli e sorelle laici, è nello stesso tempo il nostro proprio interesse. Siamo lontanissimi da tutto ciò che l'Apostolo definisce come ((spirito di rivalità », oppure « vana gloria ». Anzi siamo disposti a considerare, con tutta umiltà, gli altri superiori a noi stessi. Nutriamo una pro­ fonda stima per i nostri fratelli e sorelle laici. Ringraziamo lo Spirito Santo per tutti i « doni », che sono diventati la loro parte per il bene della Chiesa. Desideriamo che questi doni, questi carismi, risplendano pienamente e portino frutti in pienezza. 13 Scrive l'Apostolo : « Se c'è ... qualche consolazione in Cristo ... ren­ dete piena la mia gioia con l'unione dei vostri spiriti, con la stessa carità, con i medesimi sentimenti » . Alla stessa gioia ci incoraggiamo anche reciprocamente. Anche noi desideriamo la stessa gioia, servendo la Chiesa come Pastori sempre e dappertutto, ma particolarmente ora durante il dibattito al Sinodo. 14 Preghiamo lo Spirito Santo perché ci accompagni con questo « con­ forto derivante dalla carità », di cui leggiamo nella Lettera ai Filip­ pesi. 15 6. (( Dove sono due o tre riuniti nel mio nome, io sono in mezzo a loro » . 11 16 Mt 18, 18. 12 Cf. Fil 2, 4. 13 Cf. f tí 2, 3. 14 Fil 2, 1-2. 15 2, 1. 16 Mt 18, 20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 373 Ti invitiamo, Pastore Eterno, nella nostra comunità. Sii con noi I Noi siamo riuniti qui nel tuo Nome. Riuniti nella potenza dello Spirito Santo promessa da te alla Chiesa. Ti ringraziamo per la Pentecoste ! L'Assemblea sinodale si riunisce nell'Anno Mariano. Speriamo che sia con noi in modo particolare la Madre di Dio, Colei che il Concilio ha tanto avvicinato a noi come « presente nel mistero di Cristo e della Chiesa » . Preghiamo che Ella sia con noi nel corso di questi giorni, come Madre del Buon Consiglio. Preghiamo perché tutti coloro, ai quali questo Sinodo si riferisce, « ascoltino la Chiesa », per opera del nostro servizio sinodale ; perché ascoltino lo Spirito che (( parla » alla Chiesa e mediante la Chiesa^ 17 Perché si approfondisca e si arricchisca la « comunanza di Spirito » nei cuori dell'intero Popolo di Dio in tutti i luoghi della terra. Amen ! II In Petriana basilica habita ob decretos ven. Servis Dei Marcello Callo, Petrinae Morosini et Antoniae Mesina Beatorum caelitum honores.* (( La vigna del Signore è la casa d'Israele ».' Noi siamo la vigna del Signore, cari fratelli e sorelle ! Noi suo popolo, convocato alla mensa della Parola e del Pane di vita ! Noi, suo popolo radunato nel­ l'unità e varietà dei doni dello Spirito ! La vigna : ecco la parola centrale della liturgia di oggi, l'immagine che lega tra loro il brano di Isaia, il salmo responsoriale e il Vangelo di Matteo. Oggi risuona ancora una volta nei nostri orecchi il canto della vigna, cantico di amore e parabola di giudizio. Isaia canta l'amore di Dio, padrone ed agricoltore, per la « sua piantagione preferita » : « Che cosa dovevo fare ancora alla mia vigna, che io non abbia fatto? » . Ma è lo stesso profeta che manifesta la delusione di Dio di fronte al­ l'uva selvatica, di fronte alla violenza fisica e morale che abita nella casa di Israele. Ed allora, ecco il giudizio : Dio è pronto ad abban2 3 17 Lumen gentium, cap. V I I I . * Die 4 m. Octobris a. 1987. 1 Is 5, 7. 2 Is 5, 4. 3 Cf. 7* 5, 7 e 3, 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 374 Officiale donare questo terreno che ha coltivato : senza la sua protezione esso tornerà ad essere un deserto inospitale. 2. Ma proprio qui si leva un grido di smarrimento e insieme di fiducia : « Perché hai abbattuto la sua cinta e ogni viandante ne fa vendemmia? » . È il Salmista che richiama con insistenza l'attenzione di Dio, ne invoca la presenza : « Volgiti, guarda dal cielo, vedi e visita questa vigna, proteggi il ceppo che la tua destra ha piantato, il germo­ glio che ti sei coltivato » . In questo grido ed in questo crescendo di invocazioni, si realizza il passaggio da Isaia al Vangelo. 4 5 3. Nella parabola di Matteo la vigna è ormai solo lo sfondo del dramma. Balzano in primo piano coloro che la coltivano. Il centro dell'attenzione si sposta su una nuova ingiustizia : non più il rifiuto del lavoro, ma il rifiuto di consegnarne i frutti al Padrone della vigna. Il rapporto di alleanza viene misconosciuto dai vignaioli, i quali, nel (( tempo dei frutti » , non riconoscono altro padrone che se stessi. 6 C'è di più. I vignaioli si spingono fino al punto di bastonare gli inviati del Padrone, i suoi servi fedeli, i profeti. E quando Egli manda loro il suo Figlio, come definitiva parola di convincimento e di media­ zione, essi « lo prendono, lo buttano fuori dalla vigna e lo uccidono )). Al Figlio, cui doveva andare tutto il rispetto, viene riservato il tratta­ mento in uso per i bestemmiatori presso Israele. 7 8 A questo punto la parabola diventa preannuncio degli avveni­ menti pasquali. Inizia il dramma del Figlio di Dio, dell'Alleanza nel sangue di Lui. Gesù dice di sé stesso : « La pietra che i costruttori hanno scartato », proprio quella pietra « è diventata testata d'angolo » . « La vigna del Signore è la casa d'Israele ... ». Mediante il mistero pasquale diventa chiaro che il Dio dell'Alleanza costruisce la sua casa, nella storia dell'uomo, su Cristo : la pietra rifiutata diventa sul Cal­ vario la pietra angolare della costruzione divina nella storia del mondo. Da quel momento la croce diventa l'inizio della risurrezione nella potenza dello Spirito Santo. 9 10 4 Sai 79, 5 Sai 79, 15-16. 13. 6 Mt 21, 34. 7 Mt 21, 39. 8 Mt 21, 37. 9 Mt 26, 28. 10 Mt 21, 24. Acta Ioannis Pauli Pp. II 375 4. Fratelli e sorelle, nell'Eucaristia che celebriamo, l'ora del Figlio di Dio si fa ora della Chiesa, di un popolo nuovo che ha in Cristo la sua pietra angolare. A questo popolo appartengono i tre giovani che la Chiesa eleva oggi alla gloria dei Beati : Marcel Callo, Pierina Morosini e Antonia Mesina. Tutti e tre sono laici, sono giovani, sono martiri ! Figli di questo nostro secolo, difficile ma appassionante, hanno condiviso l'ora del Figlio di Dio, rimanendo intimamente uniti a Lui nel mondo. Con trepidazione e gioia li presentiamo al popolo cristiano e a tutti gli uomini di buona volontà come (( germogli scelti » che il divino Agricoltore ha coltivato nel nostro tempo attraverso le loro famiglie, le loro associazioni, specialmente l'Azione cattolica e la J.O.C., attraverso il lavoro in casa e in fabbrica, attraverso il martirio. Nella prima domenica del Sinodo, che s'è raccolto per riflettere sul tema « Vocazione e missione dei laici nella Chiesa e nel mondo a vent'anni dal Concilio », acquista una singolare eloquenza il fatto che tre laici ottengano la gloria dei Beati. Li presentiamo a tutti come « fedeli laici », come giovani e coraggiosi « cittadini della Chiesa e del mondo », fratelli di un'umanità nuova, costruttori liberi e non-violenti di una civiltà pienamente umana, segno profetico della Chiesa del terzo millennio, resa « sale » del mondo grazie anche alla presenza di laici santi. 5. Oui, dans sa miséricorde, le Seigneur a toujours donné à sa « vigne », à son Peuple, une cohorte de saints qui proclament la gran­ deur de l'homme quand il se laisse saisir et conduire par l'Esprit de Dieu. Marcel Callo, que j'ai la joie de déclarer Bienheureux, au milieu de sa famille, de son diocèse de Rennes et de nombreux représentants de la J.O.C, et du scoutisme, n'est pas arrivé tout seul à la perfection évangélique. Une famille modeste, profondément chrétienne, l'a porté. Le scoutisme, puis la J.O.C., ont pris le relais. Nourri par la prière, les sacrements et une action apostolique réfléchie selon la pédagogie de ces mouvements, il a construit l'Eglise avec ses frères, les jeunes travailleurs chrétiens. C'est en Eglise que l'on devient chrétien, et c'est l'Eglise que l'on construit une humanité nouvelle. Marcel n'est pas arrivé tout de suite à la perfection évangélique. Plein de talents et de bonne volonté, il a aussi connu de longs combats 376 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale contre l'esprit du monde, contre lui-même, contre le poids des choses et des gens. Mais, pleinement ouvert à la grâce, il s'est laissé progres­ sivement conduire par le Seigneur, jusqu'au martyre. L'épreuve a mtiri son amour personnel pour le Christ. De sa prison il écrit à son frère, récemment ordonné prêtre : <( Heureusement, il est un Ami qui ne me quitte pas un seul instant et qui sait me soutenir et me consoler. Durant les heures pénibles et accablantes, avec Lui on supporte tout. Combien je remercie le Christ de m'avoir tracé le chemin que je suis en ce moment ». Oui, Marcel a rencontré la Croix. En France d'abord. Puis — arra­ ché à l'affection de sa famille et d'une fiancée aimée tendrement et chastement — en Allemagne, où il relance la J.O.C, avec quelques amis, dont plusieurs sont également morts en témoins du Seigneur Jésus. Pourchassé par la Gestapo, Marcel est allé jusqu'au bout. Comme le Seigneur, il a aimé les siens jusqu'à l'extrême et sa vie tout entière est devenue eucharistie. Parvenu dans la joie éternelle de Dieu, il témoigne que la foi chrétienne ne sépare pas la terre du ciel. Le ciel se prépare sur la terre dans la justice et l'amour. Quand on aime on est déjà « bienheureux ». Le Colonel Tibodo, qui avait vu mourir des milliers de prisonniers, l'assistait à l'aube du 19 mars 1945 ; il témoigne avec insistance et avec émotion : Marcel avait le regard d'un saint. Le message vivant délivré par le jociste Marcel Callo nous concerne tous. Aux jeunes travailleurs chrétiens, il montre le rayonnement extraor­ dinaire de ceux qui se laissent habiter par le Christ et se donnent à la libération intégrale de leurs frères. Aux chrétiens du diocèse de Rennes, et dans le sillage des Evêques fondateurs Amand et Melaine, du bienheureux Yves Mahyeuc, du bien­ heureux Julien Maunoir, de saint Louis-Marie Grignion de Montfort, de la bienheureuse Jeanne Jugan, Marcel Callo rappelle la fécondité spirituelle de la Bretagne quand elle sait vivre dans la foi de ses pères. A nous tous, laïcs, religieux, prêtres ou évêques, il relance l'appel universel à la sainteté : une sainteté et une jeunesse spirituelle dont notre vieux monde occidental a tant besoin pour continuer d'annoncer d'Evangile « à temps et à contretemps » ! 6. Rallegratevi con me e con tutta la Chiesa, voi fratelli e sorelle della diocesi di Bergamo, abitanti di Fiobbio e di Albino, che siete venuti a Roma per la beatificazione di Pierina Morosini. Acta Ioannis Pauli Pp. II 377 Sono in mezzo a voi le radici della sua religiosità. Cresciuta in un ambiente di alta vita spirituale incarnata nella famiglia, la beata Morosini ha seguito Cristo povero ed umile nella cura quotidiana dei numerosi fratelli. Avendo scoperto che « poteva farsi santa anche senza andare in convento », si è aperta con amore alla vita parrocchiale, all'Azione Cattolica ed all'apostolato vocazionale. La preghiera per­ sonale, la partecipazione quotidiana alla santa Messa e la direzione spirituale l'hanno portata a capire la volontà di Dio e le attese dei fratelli, a maturare la decisione di consacrarsi privatamente al Signore nel mondo. Per dieci anni ha vissuto le difficoltà e le gioie di lavoratrice in un cotonificio della zona, facendo i turni e spostandosi sempre a piedi. Le colleghe testimoniano la sua fedeltà al lavoro, la sua affabilità unita al riserbo, la stima che godeva come donna e come credente. Proprio nel tragitto verso casa, trent'anni fa, si è consumato il suo martirio, estrema conseguenza della sua coerenza cristiana. I suoi passi però non si sono fermati, ma continuano a segnare un sentiero luminoso per quanti avvertono il fascino delle sfide evangeliche. 7. E rallegratevi con me anche voi della diocesi di Nuoro, voi citta­ dini di Orgosolo e dell'intera Sardegna, per la giovane Antonia Mesina, che oggi proclamiamo beata. Il suo martirio è anzitutto il punto di arrivo di una dedizione umile e gioiosa alla vita della sua numerosa famiglia : è stato il suo sì costante al servizio nascosto in casa che l'ha preparata ad un sì totale. Sin da piccola — erano gli anni del primo dopoguerra — Antonia ha sperimentato la durezza della sua terra e la generosità della sua gente ; guidata dai genitori, dalla maestra e dal parroco si è aperta con coraggio ai valori della vita e della fede ; in particolare alla scuola della Gioventù Femminile di Azione Cattolica ha posto in profondità le radici umane e cristiane del suo desiderio di purezza e di donazione. E a solo sedici primavere si è trovata a vivere il suo sì eroico alla beatitudine della purezza, difesa fino al sacrificio supremo. 11 fascio di legna raccolto per fare il pane nel forno di casa, quel giorno di maggio del 1935, rimane sui monti accanto al suo corpo stra­ ziato da decine e decine di colpi di pietra. Quel giorno si accende un altro fuoco e si prepara un altro pane per una famiglia molto più grande. Beati perché « puri di cuore », Marcel, Pierina e Antonia sono Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 378 Officiale consegnati a voi, laici, a voi giovani, come testimoni di un amore in cammino, capace di veder oltre l'umano, di « vedere Dio » ; 1 1 sono consegnati a voi come esempi di fede matura, libera da compromessi, consapevole della dignità umana e cristiana della persona; come canto di speranza per le nuove generazioni che lo Spirito continua a chia­ mare alla radicalità del Vangelo. 8. La vigna del Signore oggi è in festa. In questi nuovi Beati si adempiono le parole di Cristo : « Io vi ho scelto e vi ho costituiti, perché andiate e portiate frutto » . Essi sono andati. Ed hanno portato il frutto della santità. La santità è la vocazione principale dell'intero popolo di Dio : questi Beati, questi laici, ne sono conferma e realiz­ zazione. 12 Nella santità di ogni battezzato si rivela la potenza della pietra su cui poggia la divina costruzione. Il mistero pasquale — annunziato nel Vangelo di oggi — opera incessantemente con la potenza dello Spirito di santità, genera sempre nuovi santi e nuovi beati. Resi pietre vive dallo Spirito, i beati Marcel, Pierina e Antonia sono stati trovati fedeli, in posizione di difesa dei valori umani e cristiani ; oggi vengono collocati in posizione di annuncio, annuncio della gioia che scaturisce dal glorificare Cristo nel proprio corpo. « Tenendo alta la parola di vita ) ) gridano il loro messaggio con la forza silenziosa del martirio, scrivendo nel loro giovanile sangue un inno a Cristo, re e signore dei martiri, di ieri, di oggi, di sempre. 13 14 9. Sulle orme di san Paolo, evangelizzatore e martire, i nuovi Beati ci sollecitano ad unire le nostre fatiche a quelle di tutti i cre­ denti per far fruttificare la vigna di Dio : « Tutto quello che è vero, nobile, giusto, puro, amabile, onorato, quello che è virtù e merita lode, tutto questo sia oggetto dei vostri pensieri » . Con san Paolo ci ricordano il dovere di assumere tutto il positivo che vi è in ogni cul­ tura, in ogni situazione storica, in ogni persona. E con san Paolo aggiungono: (( Ciò che avete imparato, ricevuto, ascoltato e veduto in me, è quello che dovete fare » . 15 16 11 Mt 5, 8. » Ov 15, 16. 13 Cf. FU 1, 20. 14 FU 2, 16. 15 FU 4, 8. 16 FU 4, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 379 L'invito dei tre giovani martiri acquista un'eloquenza particolare per noi che prendiamo parte al Sinodo. La loro testimonianza ci stimola a pensare con attenzione rinnovata al ruolo dei laici nella Chiesa, al lavoro che essi sono chiamati a svolgere nel Popolo di Dio per la sal­ vezza del mondo. La loro vicenda ci ricorda in particolare che, al di là della vocazione specifica di ciascuno, c'è una vocazione che è comune a tutti, la vocazione alla santità. Ed è la vocazione che ha il primato su tutte, perché dalla generosità della risposta a tale vocazione dipende l'autenticità e l'abbondanza dei frutti che ciascuno è chiamato a por­ tare nella « vigna del Signore ». Non dimenticate : la vigna ! / la vigna del Signore ! / Non dimen­ ticate : la pietra angolare ! « E la pace di Dio, che sorpassa ogni intelligenza, custodirà i vostri cuori e i vostri pensieri in Cristo Gesù » . 17 III In Petriano templo habita, XXV expleto anno ab inchoato Concilio oecumenico Vaticano IL* 1.« Il Signore è il mio pastore ».* Quanto sovente la Chiesa pronunzia queste parole ! Oggi desidera pronunziarle in spirito di particolare gratitudine e con volontà rin­ novata di totale affidamento. Oggi, 11 ottobre, è infatti il 25° anniversario dell'inizio del Concilio Vaticano II. E che cosa è stato questo Concilio, se non un'ennesima conferma dell'amore e della vigile sollecitudine del Signore, che è il Buon Pastore della sua Chiesa? Nel tempo opportuno Egli riunì i suoi servi, i Vescovi di tutto il mondo, i quali, accogliendo l'appello di Pietro nella persona del suo successore Giovanni XXIII, vennero sul colle Vaticano per intrapren­ dere un comune lavoro a servizio del gregge, loro affidato. Appare chiaro, ancora una volta, che il Buon Pastore conduce il suo gregge ad « acque tranquille », dove le pecore possono dissetare 17 FU 4, 7. • Die 11 m. Octobris a. 1987. 1 Sai 22 [23], 1. Acta Apostolicae 380 Sedis - Commentarium Officiale le loro anime. Appare chiaro che Egli trova per esse i (( pascoli erbosi » e che prepara la mensa del Vangelo nel calore della comunità fraterna. Coloro ai quali fu dato di partecipare, negli anni 1962-1965, ai lavori del Concilio in questa Basilica di San Pietro, non dimenticheranno mai quale benedizione sia abitare nella casa del Signore. Quale bene­ dizione sia essere riuniti nello Spirito di verità, che ci insegna costan­ temente ogni verità e ci permette di sentire sempre di nuovo quella consolazione, che è portata-dalla presenza di Cristo, il Buon Pastore. « Il tuo bastone e il tuo vincastro mi danno sicurezza » . 2 2. Sì, il Concilio Vaticano II è stato un momento singolare, nel quale la Chiesa del nostro tempo ha sperimentato la presenza illumi­ nante e rassicurante del Buon Pastore. Il significato fondamentale del grande evento ecclesiale, le sue ragioni, i suoi scopi, le sue speranze furono delineati in quel mirabile Discorso che Papa Giovanni XXIII pronunciò venticinque anni fa, proprio in questa data, in occasione della solenne apertura del Concilio. (( I Concili Ecumenici — egli affermava — ogni qual volta si radu­ nano, sono celebrazione solenne della unione di Cristo e della sua Chiesa e perciò portano a universale irradiazione di verità, retta dire­ zione di vita individuale, domestica e sociale; a irrobustimento di spirituali energie, in perenne elevazione verso i beni veraci ed eterni ... Questo massimamente riguarda il Concilio : che il sacro deposito della dottrina cristiana sia custodito e insegnato in forma più efficace ». E spiegava dicendo che « dalla rinnovata, serena e tranquilla adesione a tutto l'insegnamento della Chiesa nella sua interezza e precisione, quale ancora splende negli atti conciliari da Trento al Vaticano I, lo spirito cristiano, cattolico ed apostolico del mondo intero attende un balzo innanzi verso una penetrazione dottrinale e una formazione delle coscienze ; è necessario che questa dottrina certa ed immutabile, che deve essere fedelmente rispettata, sia approfondita e presentata in modo che risponda alle esigenze del nostro tempo. Altra cosa è infatti il deposito stesso della fede, vale a dire le verità contenute nella nostra dottrina degna di venerazione, e altra cosa è la forma con cui quelle vengono enunciate, conservando ad esse tuttavia lo stesso senso e la stessa portata. Bisognerà attribuire molta importanza a questa forma e, se sarà necessario, bisognerà insistere con pazienza nella sua elaborazione : e si dovrà ricorrere ad un modo di presentare le cose, 2 Ibid., 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 381 che più corrisponda ad un magistero, il cui carattere è preminente­ mente pastorale ». 3. In questa prospettiva pastorale i Padri del Concilio si sono sfor­ zati di orientare i propri lavori, offrendo alla Chiesa un grandioso corpo di dottrina che tocca un po' tutti gli aspetti della vita cristiana ed eccle­ siale, gettando così nuova luce sulle verità perenni del Mistero cristiano. Meravigliosa è stata la ricchezza di fattori che hanno concorso ai lavori ed alla elaborazione di questo Concilio : duemilaottocentosessanta Padri vi hanno partecipato in rappresentanza delle Chiese pre­ senti ormai in ogni parte della terra. Anche altre Chiese cristiane e Comunioni ecclesiali hanno voluto partecipare a questo evento inviando loro Osservatori. Non è mancata una presenza del laicato cattolico mediante una significativa rappresentanza di Auditores e di Auditrices. Una vasta schiera di esperti, circa quattrocento teologi, ha recato il suo valido contributo all'approfondimento 'dei problemi e all'elaborazio­ ne dei documenti. Il Concilio ha potuto così compiere un immenso lavoro di riassunzione del patrimonio dottrinale precedente e, nel contempo, ha tracciato, sulla base di quel patrimonio, un vasto programma di aggiornamento che riguarda pressoché tutti i campi dell'agire cristiano, a livello personale come a livello comunitario. Così che l'insieme degli insegnamenti del Concilio, rettamente inteso e interpretato nel con­ testo del Magistero precedente, può ben dirsi il programma d'azione per il cristiano del nostro tempo. Non è questo il momento di tentare una sintesi anche solo appros­ simativa di tanta ricchezza. A questo compito del resto si è già dedi­ cato, in certa misura, il Sinodo Straordinario convocato nel 1985, in occasione del ventesimo anniversario di chiusura del Concilio. 4. È una coincidenza significativa che l'odierna liturgia parli di un re che imbandì un banchetto per suo figlio. In tale banchetto possiamo infatti trovare un'analogia dell'assem­ blea conciliare. La differenza sta nel fatto che al Concilio gli invitati si recarono volentieri, partecipando di buon grado a quello speciale « banchetto » del Figlio di Dio, il Quale vuole essere presente, me­ diante la potenza dello Spirito Santo, nella comunità dei Suoi Vescovi, Pastori della Chiesa. E inoltre, uno dei punti principali dell'insegnamento conciliare Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 382 Officiale non è stata forse la dottrina di una grandiosa esaltazione dell'uomo in Cristo? O — potremmo dire — di una speciale «regalità)) dell'uomo? Quanto eloquentemente testimonia di ciò la Costituzione dogmatica Lumen Gentium! « Cristo, — essa dice — fattosi obbediente fino alla morte, e perciò esaltato dal Padre, entrò nella gloria del suo regno ; a 3 Lui sono sottomesse tutte le cose, fino a che Egli sottometta al Padre se stesso e tutte le creature, affinché Dio sia tutto in tutti. Questa 4 potestà Egli l'ha comunicata ai discepoli, perché anch'essi siano costi­ tuiti nella libertà regale e, con la abnegazione di sé e la vita santa, vincano in se stessi il regno del peccato, anzi, servendo Cristo anche 5 negli altri, con umiltà e pazienza conducano i loro fratelli a quel Re, servire il quale è regnare. Il Signore infatti desidera dilatare il suo regno anche per mezzo dei fedeli laici, il regno cioè della verità e. della vita, il regno della santità e della grazia, il regno della... giustizia, dell'amore e della pace ; e in questo regno anche le stesse creature saranno liberate dalla schiavitù della corruzione, per partecipare alla gloriosa libertà dei figli di Dio » . 6 7 Quindi, veramente « Il regno dei cieli è simile ad un re che fece un banchetto di nozze per suo figlio » . 8 E i brani riportati dalla Costituzione Lumen Gentium si applicano in modo particolare al Sinodo, che dedica la sua attenzione principale alla vita e alla vocazione dei laici nella Chiesa. 5. In questa domenica desideriamo quindi ringraziare il Signore, Buon Pastore, per l'opera svolta dal Vaticano II, inaugurato 25 anni fa. Nel corso di questi anni la Chiesa e in essa singole comunità hanno anche vissuto molte prove. Diversi fedeli hanno dovuto « camminare in una valle oscura » , in mezzo a varie tribolazioni che hanno potuto 9 suscitare nei loro animi sentimenti di trepidazione e di paura. Tuttavia il Salmista dice : « Non temerò alcun male, perché tu sei con me » . 10 3 Cf. FU 2, 8-9. 4 Cf. 1 Cor 15, 27-28. 5 Cf. Rm 6, 12. 6 Cf. Rm 8, 21. 7 N. 36. * Ut 22, 2. » Cf. Sal 22 {23], 4. 10 Ibidem. Acta Ioannis Pauli Pp. II 383 E l'Apostolo riprende il medesimo pensiero, quando scrive nella Lettera ai Filippesi : « Tutto posso in colui che mi dà la forza E nelle parole seguenti esprime ancor più pienamente il suo totale affidamento al Signore, quando scrive : « Dio ... colmerà ogni vostro bisogno secondo la sua ricchezza con magnificenza in Cristo Gesù » . 12 Veramente, cari fratelli e sorelle, occorre che la Chiesa postcon­ ciliare diventi, sempre più, comunità che vive un affidamento totale, sull'esempio del Salmista, sull'esempio dell'Apostolo. 6. Non possiamo non richiamare alla nostra memoria un'altra cir­ costanza. Il giorno dell'inaugurazione del Concilio Vaticano II, l ' H ottobre 1962, era, secondo il calendario liturgico di allora, la festa della Maternità di Maria. Attualmente questa solennità è celebrata il I o gennaio come ottava di Natale. Non dimentichiamo quella ricorrenza liturgica, in considerazione anche del fatto che l'odierno 25° anniversario cade nell'Anno Mariano. 11 Concilio, del. resto, non ha forse arricchito la nostra Mariologia con uno splendido capitolo sulla Madre di Dio presente costantemente nel mistero di Cristo e della Chiesa? Chi è questa « beata che ha creduto » di Dio nella peregrinazione della fede? 13 e che precede l'intero Popolo 14 È Lei, la Madre del nostro Signore e Madre della Chiesa: non è stata forse, Maria, presente e assidua nella preghiera, sin dal primo giorno dell'assemblea conciliare — in questo cenacolo « vaticano » dei tempi nuovi —, così come è stata con gli Apostoli nel cenacolo gero­ solimitano al momento della venuta del Consolatore, lo Spirito di Verità? Le analogie sono fin troppo eloquenti. 7. Terminando questa meditazione nella medesima Basilica Vati­ cana che fu testimone, 25 anni or sono, dell'inizio del Concilio, esprimo — con le parole dell'odierna liturgia — questo fervente augurio indi­ rizzato a tutti i presenti e a tutti coloro che costituiscono la prima generazione postconciliare dei discepoli di Cristo : " 4, 13. 12 FU 4, 19. 13 Cf. Lc 1, 45. H Cf. Lumen gentium, 58. 63. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 384 Officiale « Il Padre dei Signore nostro Gesu Oristo illumini gli occhi delia nostra mente perchó possiamo conoscere qual Ć la speranza delia nostra chiamata » . Si, il Signore e il vero Pastore. Il Signore e il nostro Pastore. Amen. 15 ITINERA APOSTOLICA EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX POLONIAM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES. In aeronavium portu « Okfcie », apud Varsaviam.* 1. Ponownie witam na progu trzeciej podróży do Ojczyzny wszyst­ kich moich Kodaków. Witam Polskę, moją Ojczyznę. Panu Generałowi, jako Przewodniczącemu Rady Państwa, dziękuję za zaproszenie, skie­ rowane do mnie w styczniu w imieniu własnym oraz najwyższych Władz państwowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dziękuję także za słowa powitania przed chwilą wypowiedziane. Księdzu Kardynałowi Prymasowi dziękuję za równolegle zaprosze­ nie w imieniu Kościoła w Polsce, a w szczególności w imieniu Episko­ patu. Odpowiadając na to zaproszenie, przybywam — podobnie jak w roku 1979. oraz w roku 1983 — aby uczestniczyć tym razem w Kra­ jowym Kongresie Eucharystycznym. Dziękuję w szczególności wszyst­ kim moim Braciom — Pasterzom diecezji, które znajdują się na szlaku mojego pielgrzymowania po ojczystej ziemi. 2. Niezbadanym wyrokiem Bożej Opatrzności zostałem wezwany z tej właśnie ziemi, ze stolicy świętego Stanisława w królewskim Kra­ kowie, aby pełnić « posługę Piotra ». Ubiega już dziewiąty rok od tego momentu. Kościół stał się w tym czasie na nowo świadomy tego, że w Jezusie Chrystusie drogą jego jest każdy człowiek, żyjący gdziekolwiek na ziem­ skim globie. Idąc za tą świadomością Kościoła w świecie współczesnym, która nową mocą ugruntowała się poprzez naukę ostatniego Soboru, staram 15 Canto al Vangelo; cf. E f 1, 17-18. • Die 8 m. Iunii a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 385 się w mojej posłudze odpowiadać na wezwanie Pasterzy oraz wspólnot Ludu Bożego na różnych miejscach ziemi. Odwiedzam je, aby jeszcze przejrzystsza stała się prawda, że w Chrystusie Bóg zadał Kościołowi każdego człowieka. Wszystkie ludy i narody ziemi. 3. Na tej polskiej ziemi, którą po raz trzeci ucałowałem przy po­ witaniu, żyje naród, który jest moim narodem. Żyją ludzie, którzy wyrastają z tego samego dziejowego pnia, z którego i mnie dane było wyrosnąć. W tym momencie pragnę rozszerzyć moje serce tak, jak tylko mnie stać, ażeby tych wszystkich ludzi żyjących na mojej ojczystej ziemi ogarnąć nowym zrywem jednoczącej miłości. Wszystkich i każdego, kobietę i mężczyznę, rodziny, młodzież, starców doświadczonych życiem. I dzieci — również i te, które jeszcze żyją tylko pod sercem swoich matek. Wszystkie środowiska społeczne i zawodowe. Ludzi pracy fizycznej i zawodowej. Ludzi kultury. Kapła­ nów i rodziny zakonne, tak męskie, jak i żeńskie. Tych, którzy żywią i bronią. Wszystkich bez żadnego wyjątku. Wszystkich Polaków, którzy żyją na ojczystej ziemi. I wszystkich poza jej granicami — gdziekolwiek się znajdują. Każdy człowiek żyjący na polskiej ziemi, każdy, który z niej wyrasta — pozostaje w Chrystusie Odkupicielu drogą Kościoła. Kon­ gres Eucharystyczny uświadamia nam to w sposób szczególny. 1 4. Eucharystia jest związana z ziemią. Wnosimy w nią za każ­ dym razem chleb i wino jako symbol wszystkich darów ziemi — darów Stwórcy, oraz owoc pracy człowieka. Od pierwszej przeto chwili naszego spotkania, które wiąże się z Kongresem Eucharystycznym w Polsce, pragnę podjąć ten dar ojczystej ziemi i ojczystego trudu, gdziekolwiek on się dopełnia i wypowiedzieć nad nim słowa błogosławieństwa. 0 ziemio polska! Ziemio trudna i doświadczona! Ziemio piękna! Ziemio moja! Bądź pozdrowiona. 1 bądźcie pozdrowieni Wy, Rodacy, którzy znacie radość i gorycz bytowania na tej ziemi. Zapraszam Was do wspólnoty — do tej wspól­ noty, którą przez pokolenia kształtuje Chrystus. On nie przestaje człowiekowi znużonemu, zagubionemu, człowiekowi, który cierpi, który gubi poczucie sensu — przywracać Sens. Eucharystia jest sakramentem tego wielkiego Sensu. Ona też pomaga odbudować wiarę w słuszne ideały, wolę życia, odbudować nadzieję. 26- A. A. S. Acta Apostolicae 386 Sedis - Commentarium Officiale 5. Jeszcze raz dziękuję za powitanie w stolicy Polski. Na szlaku mojej pielgrzymki będę się starał służyć mojemu Narodowi — służyć ludziom, moim Rodakom, Braciom i Siostrom. Proszę wszystkich o przyjęcie mojej pasterskiej posługi. * * * Varsaviae, ad exc.mum Praesidem supremi Consilii publicae rei admini­ strandae et civiles Auctoritates habita.* Szanowny Panie Przedstawiciele Generale, Władz Przewodniczący Państwowych! Rady Panie i Państwa! Panowie! 1. Spotkanie dzisiejsze przy okazji mojej trzeciej pielgrzymki do Ojczyzny ma miejsce w Zamku Królewskim w Warszawie. Zamek ten, zniszczony jak i cała Stolica w czasie drugiej wojny światowej, doczekał się odbudowy i może nadal świadczyć o tradycjach polskiej państwowości. O dziejach niepodległej i suwerennej Ojczyzny. W myśli łączę tę rezydencję z Zamkiem Królewskim na Wawelu, aby uzyskać pełniejszy obraz tychże dziejów na przestrzeni stuleci. Wypadałoby jeszcze cofnąć się do Poznania i Gniezna — najdaw­ niejszych piastowskich stolic. Wyłaniają się wówczas przed nami tysiącletnie dzieje Narodu i Państwa Polskiego, tej Rzeczypospolitej, która — poczynając zwłaszcza od końca wieku XIV — była Rzeczpospo­ litą dwóch i trzech narodów, wielu narodów. Była krajem szeroko otwartym dla wszystkich, bez względu na różnice etniczne, kulturalne czy religijne. Powracają często do naszej świadomości słowa tego monarchy (Zygmunta Augusta), który w okresie wielkich i często krwawych napięć wiedział o tym, że « nie jest królem ludzkich sumień » — i dał temu wyraz publiczny. 2. Zamek Królewski w Warszawie doczekał się odbudowy z ruin. Te ruiny znikły, ale nie znikła ze świadomości Polaków — podobnie zresztą jak wielu innych narodów europejskich — pamięć drugiej wojny światowej. Jeśli w wypowiedziach mężów stanu — również w tej wypowiedzi Pana Przewodniczącego Rady Państwa, której przed chwilą z najwięk• Die 8 m. Iunii a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 387 szą uwagą wysłuchaliśmy — tak często brzmi słowo «pokój », to pozostaje ono w związku z tą przede wszystkim wojną, która tyle za sobą pociągnęła ofiar. Przypomnę moją obecność w roku 1979 na tere­ nie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i słowa, które wówczas wy­ powiedziałem, zatrzmując się przed tablicami z napisami w dziewięt­ nastu językach. Każda z tych tablic pozostaje jakby niemym świad­ kiem straszliwej hekatomby. Pamiętam, że wymieniłem wówczas tablice z n.ipisem w języku hebrajskim, w języku rosyjskim i polskim. Tablice te świadczą o grozie drugiej wojny światowej i prze­ strzegają ! 3. Przestroga ta znalazła swoje echo w świadomości ludów, zwłaszcza tych, które doznały na sobie w sposób szczególny okrucieństw wojny — a wśród nich Naród polski znajduje się z pewnością na jednym z miejsc czołowych. Jeśli dziś o tym wspominam, to także w tym celu, aby raz jeszcze podkreślić ten wielki — w pewnym sensie ogólnoludzki — zryw sumień, który wyraził się w Karcie Praw Człowieka. Dokument ten stanął jakby u samych zrębów Organizacji Narodów Zjednoczonych, której celem jest czuwać nad pokojowym współżyciem narodów i państw na całym globie. Wymowa Karty Praw Człowieka jest jednoznaczna. Jeśli chcecie zachować pokój, pamiętajcie o człowieku. Pamiętajcie o jego prawach, które są niezbywalne, bo wynikają z samego człowieczeństwa każdej ludzkiej osoby. Pamiętajcie między innymi o jego prawie do wolności religijnej, stowarzyszania się i wypowiadania swoich poglądów. Pa­ miętajcie o jego godności, w której muszą się spotykać poczynania wszystkich społeczeństw i społeczności. Wtedy bowiem wszystkie one: społeczności, społeczeństwa, narody, państwa żyją pełnym, autenty­ cznie ludzkim życiem, kiedy godność człowieka, każdego człowieka, nie przestaje ukierunkowywać od samych podstaw ich bytowania i dzia­ łalności. Wszelkie naruszenie i nieposzanowanie praw człowieka sta­ nowi zagrożenie dla pokoju. 4. Na ten właśnie temat przemawiałem wobec Zgromadzenia Ogól­ nego Narodów Zjednoczonych jeszcze w dniu pierwszym października 1979 roku, ponieważ prawda o pokoju, ta właśnie prawda o pokoju na gruncie nauki Kościoła posiada znaczenie kluczowe. Znajdowała ona wielokrotnie wyraz w wypowiedziach Stolicy Apos­ tolskiej. Znalazła wyraz szczególnie autorytatywny w Encyklice Pacem in terris papieża Jana XXIII. 388 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Temat « pokoju na ziemi », tak ściśle związany z przesłaniem ewan­ gelicznym, od pierwszych poniekąd jego rozdziałów, nie przestaje też być przedmiotem systematycznych przypomnień Kościoła, wypowiedzi poszczególnych Episkopatów, a w szczególności Stolicy Apostolskiej, przy różnych okazjach, poczynając od pierwszego dnia każdego roku. W ostatnim okresie szczególnie wymowne stało się — na tle Roku Pokoju ogłoszonego przez Organizację Narodów Zjednoczonych — wydarzenie w Asyżu : modlitwa o pokój, do której zaproszeni zostali nie tylko wszyscy chrześcijanie, ale także przedstawiciele religii pozachrześcijańskich. 1 5. Kiedy ostatni raz byłem w Ojczyźnie, w trudnych dniach 1983 roku, pozdrowienie moje wyraziło się w tych słowach : ((Pokój Tobie, Polsko ! Ojczyzno moja! ». Przemawiając dzisiaj na Zamku Królewskim w Warszawie, mam przed oczyma duszy całe dzieje Ojczyzny, jakże często naznaczone stygmatem wojny i zniszczenia. Te doświadczenia dziejowe, a zwłaszcza doświadczenia ostatniej wojny, stanowią dla nas szczególne wyzwanie, aby podejmować ((walkę o pokój », również w naszym własnym domu. Czy możemy to zrobić inaczej niż sięgając do (( Karty Praw Czło­ wieka »? Przecież pokój jest zawsze — między narodami, i w łonie społeczeństwa, w pośrodku narodów — dojrzałym owocem sprawiedli­ wości społecznej: opus iustitiae pax. Więc trzeba zaczynać od społeczeństwa. Od ludzi — od tych ludzi, którzy stanowią Polskę drugiej połowy dwudziestego wieku. Polskę lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych, osiemdziesiątych! Każdy z tych ludzi ma swoją osobową godność, ma prawa tej god­ ności odpowiadające. W imię tej godności słusznie każdy i wszyscy dążą do tego, aby być nie tylko przedmiotem nadrzędnego działania władzy, instytucji życia państwowego — ale być podmiotem. A być podmiotem to znaczy uczestniczyć w stanowieniu o ((pospolitej rzeczy » wszystkich Polaków. Tylko wówczas naród żyje autentycznie własnym życiem, gdy w całej organizacji życia państwowego stwierdza swoją podmiotowość. Stwierdza, że jest gospodarzem w swoim domu. Że współstanowi przez swoją pracę, przez swój wkład. Jakże istotne jest dla życia społe­ czeństwa, ażeby człowiek nie stracił zaufania do swojej pracy, aby 1 Por. Łk 2, 14. 389 Acta Ioannis Pauli Pp. II nie odczuwał zawodu, jaki ta praca mu sprawia. Żeby był w niej i poprzez nią on sam, jako człowiek afirmowany. On, jego rodzina, jego przekonania. To ma z kolei podstawowe znaczenie dla całej narodowej ekonomii. Ekonomia — jak i praca — jest dla człowieka, a nie człowiek dla pracy, nie człowiek dla ekonomii. Owszem, tylko wówczas, gdy czło­ wiek ma poczucie swojej podmiotowości, gdy praca i ekonomia są dla niego — wówczas i on jest dla pracy, dla ekonomii. Tylko tak może się budować również i ekonomiczny postęp. Człowiek zawsze jest pierwszy. 6. Mówię to, ponieważ prawda powyższa należy do przesłania Kościoła w świecie: w świecie współczesnym. Do przesłania « pokoju i sprawiedliwości ». Pozwalam sobie zaś mówić o tym także dlatego, że głęboko odczu­ wam trudny okres w życiu Narodu i Państwa. Trudny w znaczeniu społeczno-ekonomicznym. Przytoczę więc jeszcze w tej sprawie następującą wypowiedź Soboru Watykańskiego I I : « Na pochwałę zasługuje postępowanie tych naro­ dów, w których jak największa część obywateli uczestniczy w sprawach publicznych w warunkach prawdziwej wolności » . Podkreślając w tym kontekście potrzebę « sprężystej władzy publicznej », Sobór mówi dalej: « Ażeby ... wszyscy obywatele byli skłonni uczestniczyć w życiu różnych grup, z których składa się organizm społeczny, konieczne jest, by mogli w nich znaleźć wartości, które by ich pociągały i skłaniały do służenia drugim. Słusznie możemy sądzić, że przyszły los ludzkości leży w ręku tych, którzy potrafią podać następnym pokoleniom motywy życia i nadziei » . 2 3 7. O te właśnie « motywy życia i nadziei » nieustannie modlę się dla mojej Ojczyzny, dla Narodu, którego głęboko czuję się synem. Jako Biskup Rzymu staram się w tym duchu nieść posługę wszystkim ludziom i narodom: jest to bowiem właściwa posługa Kościoła. Na polskiej ziemi sprawują ją Pasterze Kościoła w Ojczyźnie, zjed­ noczeni z Biskupem Rzymu. W duchu tychże samych «motywów życia i nadziei» wyrażam moje życzenia pod adresem wszystkich, którzy sprawując władzę, posiadają zarazem szczególną odpowiedzialność za ten współczesny 2 Gaudium et spes, 31. 3 Tamże. 390 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale etap dziejów naszego Narodu. Składam te życzenia na ręce Pana Przewodniczącego Rady Państwa. Życzę równocześnie, aby Polska miała — i stale zyskiwała — należne sobie miejsce wśród narodów i państw Europy oraz całego globu. Jeszcze raz dziękuję za zaproszenie. Podziękowanie to rozciągam do wszystkich instancji władz, regionalnych i terenowych, do wszyst­ kich, którym pobyt Papieża wśród Rodaków przysporzył także trudu i odpowiedzialności. Wszyscy pragniemy służyć współczesnym i przyszłym pokoleniom. A treść tej służby tak trafnie wyraża to zdanie: kształtować i prze­ kazywać « motywy życia i nadziei ». Proszę również o przyjęcie mojego daru. Ten dar to obraz z XVI wieku — portret wielkiego człowieka Kościoła, jednego z przewod­ niczących Soboru Trydenckiego, kardynała Stanisława Hozjusza. 4 Obraz olejny na płótnie wykonany w roku 1575 przez niejakiego Gjliusa; takie nazwisko widnieje na zwoju, który kardynał trzyma w lewej ręce. Malowidło przedstawia Hozjusza w wieku 71 lat, w postawie stojącej, w stroju kardynalskim. Purpurat opiera prawą dłoń na stole, na którym leżą księgi przez niego napisane w obronie prawowierności katolickiej. Na dzwonku znajdują się herby Hozjusza i papieża Piusa IV Medici, który go podniósł do godności kardynalskiej. Dotychczas portret ten zdobił gabinet kardynała-protektora Biblio­ teki Apostolskiej na Watykanie. * • # Lublini, ad academicas Auctoritates totius Poloniae in aedibus catholicae Universitatis congregatas habita.* 1. Pozdrawiam z całego serca wszystkich zgromadzonych dzisiaj w Auli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Odwiedziny dawnego pracownika tej Uczelni dostarczyły organizatorom okazji, aby zaprosić przedstawicieli świata nauki z całej Polski, a także z zagranicy. Czuję się tym zaproszeniem oraz Waszą obecnością w dniu dzisiejszym, czci4 Ur. 1504 w Krakowie; zm. 1579 w Capranica k. Viterbo. * Die 9 m. Iunii a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 391 godni Panie i Panowie, prawdziwie zaszczycony. Wiem, że oprócz przedstawicieli wielu uczelni w kraju i Polskiej Akademii Nauk, są tu też obecni reprezentanci uczelni zagranicznych, które łączy z Kato­ lickim Uniwersytetem Lubelskim bliska współpraca — z Leuven i Louvain-la-Neuve, z Mediolanu, Paryża, Waszyngtonu, Nijmegen, Tilburga, z Mainz. W Waszych osobach spotykam i pozdrawiam wszystkie uniwersy­ tety, wszystkie wyższe uczelnie, jakie znajdują się na ziemi ojczystej, poczynając od najstarszej — Uczelni Jagiellońskiej w Krakowie, której zawdzięczam studia oraz pierwsze akademickie doświadczenia. Do­ świadczenia te wycisnęły w mojej świadomości oraz całej osobowości głębokie ślady na całe życie. Może w sposób szczególny dlatego, że były one związane naprzód z okresem przed drugą wojną światową, z kolei — i to w większości — z okresem okupacji, wreszcie z pierwszymi latami okresu powojennego. Pamięć tego, czym jest uniwersytet — Alma Mater — noszę w sobie wciąż żywą. Nie tylko pamięć, ale poczucie długu, który należy spłacać całym życiem. 2. Stąd też rodzi się potrzeba, ażeby to moje dzisiejsze przemó­ wienie rozpocząć nawiązując do uniwersytetu jako do szczególnego środowiska, do wspólnoty, w której spotykają się uczeni i uczniowie, profesorowie i studenci, przedstawiciele różnych pokoleń, zespoleni wspólnym celem i wspólnym zadaniem. Jest to zadanie pierwszorzędnej wagi w życiu człowieka, a także w życiu społeczeństwa — narodu i państwa. Kiedy przemawiam do Was, czcigodni Państwo, mam przed oczyma duszy wszystkie te środowiska, te wspólnoty, w których służba pozna­ niu — czyli służba Prawdzie — staje się podstawą kształtowania czło­ wieka. Wiemy, że był Ktoś, kto powiedział: «poznacie prawdę, a prawda uczyni was wolnymi » . W okresie Kongresu Eucharysty­ cznego w Polsce, którego jestem gościem i uczestnikiem, te słowa Chrystusa odżywają ze szczególną mocą właśnie tu, w Auli uniwersy­ teckiej, w kontekście spotkania z polskim światem nauki. 1 Odżywają, a zarazem znajdują swe naturalne dopełnienie w słowach świętego Pawła: (( Prawdę czyńcie w miłości » . Służąc prawdzie z mi­ łości do prawdy i do tych, którym ją przekazujemy, budujemy wspól­ notę ludzi wolnych w prawdzie, tworzymy wspólnotę ludzi zjednoczo2 1 Por. J 8, 32. 2 Por. Ef 4, 15. 392 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nych miłością do prawdy i miłością wzajemną w prawdzie, wspólnotę ludzi, dla których miłość prawdy stanowi zasadę jednoczącej ich więzi. 3. Mam czasem sposobność zbliżyć się do tych problemów, które są istotne dla Waszego środowiska. W szeregu wywiadów z ludźmi nauki, jakie było mi dane czytać w ostatnich czasach, znajdowałem wyrazy głębokiego poczucia odpowiedzialności za prawdę poznawaną i przekazywaną, stawianie rzetelnych wymagań sobie i studentom, a to wszystko przeniknięte (( pogłosem » jakiejś głębokiej troski! Mamy wielu bardzo zdolnych młodych ludzi, nie brak talentów w pokoleniu współczesnych studentów, młodych pracowników nauki, którzy zalud­ niają nasze uczelnie akademickie! Ozy mają wszystkie warunki potrzebne do tego, aby ich studia przyniosły pełny owoc? Tu, na ziemi ojczystej? Pytanie to dotyczy teraźniejszości, wyposażenia uniwersyteckich warsztatów pracy, kontaktów z ośrodkami przodującymi w nauce światowej. Pytanie to dotyczy także przyszłości. Jakie są perspektywy tego pokolenia? Perspektywy pracy — ten problem istnieje również w wielu krajach europejskiego Zachodu. Perspektywy życia, przede wszystkim mieszkania! Dachu nad głową dla młodych małżeństw i rodzin. Trzeba, ażeby te pytania były stawiane. One są tylko i wyłącznie wyrazem troski o człowieka. Uniwersytet zawsze był miejscem tej solidarnej troski. Kiedyś nadawano temu nazwę « Bratniej pomocy ». W duchu tej właśnie solidarnej troski pozwalam sobie powtórzyć to pytanie wobec Was, drodzy Państwo. Uniwersytet z natury swojej służy przyszłości człowieka i narodu. Jego zadaniem jest stale wywo­ ływać sprawę tej przyszłości w świadomości społecznej. Wywoływać w sposób niestrudzony, nieustępliwy. Mamy tylu młodych, obiecujących ludzi. Nie możemy dopuścić do tego, aby nie widzieli oni dla siebie przyszłości we własnej Ojczyźnie. Więc — jako również syn tej Ojczyzny — odważam się wyrazić pogląd, że trzeba przemyśleć wiele spraw życia społecznego, struktur, organizacji pracy, aż do samych założeń współczesnego organizmu państwowego, pod kątem przyszłości młodego pokolenia na ziemi polskiej. Uniwersytety, uczelnie, nie mogą odsunąć się od potrzeby dawania świadectwa w tej dziedzinie istotnej i podstawowaj dla samego bytu Polski. Acta Ioannis Pauli Pp. II 393 4. Jeżeli zacząłem od środowiska — uniwersytetu jako szczególnej wspólnoty — to z uwagi na tak zasadniczą dla całego narodu sprawę podmiotowości. Podmiotowość ta wypracowuje się wszędzie, przy róż­ nych warsztatach pracy na tej naszej ojczystej ziemi. Są do tego wezwane środowiska pracy w przemyśle i na roli. Jest do tego wezwana każda rodzina i każdy człowiek. Podmiotowość rodzi się z samej natury bytu osobowego: odpowiada w pierwszym rzędzie godności ludzkiej osoby. Jest tej godności potwierdzeniem, sprawdzianem — i zarazem wymogiem, zarówno w życiu osobistym, jak zbiorowym. Uczelnie, warsztaty pracy poznawczej, działające wedle wielorakiej metodologii, są do tego wezwane w sposób szczególny. Są do tego wezwane «od wewnątrz)): z racji swej konstytucji, która jest nieodzowna w służbie prawdy. Są do tego wezwane również niejako « od zewnątrz)) — ze wzlędu na społeczeństwo, wśród którego żyją i dla którego dzia­ łają. Społeczeństwo oczekuje od swych uniwerstytetów ugruntowania własnej podmiotowości, oczekuje ukazania racji, które ją uzasadniają, oraz motywów i działań, które jej służą. Z tym też jest ściśle związany wymóg wolności akademickiej, czy też słusznej autonomii uniwersytetów i uczelni. Ta właśnie autonomia na służbie prawdy poznawanej i przeka­ zywanej jest warunkiem niejako organicznym podmiotowości całego spo­ łeczeństwa, wśród którego uniwersytety spełniają swoją misję. Czy taki cel przyświecał naszym monarchom naprzód jeszcze z dy­ nastii piastowskiej, a potem jagiellońskiej przy fundowaniu i odnawia­ niu pierwszego w Polsce uniwersytetu? Ośmieliłbym się powiedzieć, że tak. 5. Sprawa ta łączy się z zagadnieniem — chyba bardziej jeszcze podstawowym — a dotyczy ono po prostu « konstytucji)) człowieka: miejsca człowieka w świecie. We wszechświecie. Przy rozważaniu tej sprawy jest rzeczą nieodzowną sięganie do ((początku)), do arche. Jest to problem ogromnej wagi dla różnych nauk o człowieku i świe­ cie, na przykład dla paleontologii, historii, etnologii. Tego rodzaju nauki poszerzają się na gruncie swoich własnych metod empirycznych. Szukają wskaźników i dowodów, które można wydobyć z badania wykopalisk świadczących o najdawniejszych śladach człowieka w łonie ziemskiej skorupy. Pozwólcie, że przytoczę w tym miejscu tekst biblijny. Nie posiada on zapewne wartości z punktu widzenia założeń i metod wiedzy empi­ rycznej. Posiada natomiast znaczenie symboliczne. Wiemy, że « symbol » Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 394 Officiale znaczy tyle, co znak zbieżności, spotkania i przystawania do siebie danych elementów. Otóż myślę, że tekst z Księgi Rodzaju, który przytoczę — bez aspirowania do charakteru naukowego z punktu widze­ nia nauk empirycznych — posiada również własne, swoiste znaczenie dla samego rozumu dociekającego prawdy o człowieku. Oto ten tekst: «Ulepiwszy z gleby wszelkie zwierzęta lądowe, wszelkie ptaki powietrzne, Pan Bóg przyprowadził je do mężczyzny [do człowieka], aby przekonać się, jaką on da im nazwę. Każde jednak zwierzę, które określił mężczyzna [człowiek], otrzymało nazwę "istota żywa". I tak mężczyzna [człowiek] dał nazwy wszelkiemu bydłu, pta­ kom powietrznym i wszelkiemu zwierzęciu polnemu, ale nie znalazła się pomoc odpowiednia dla mężczyzny [człowieka] » . 3 Otóż, bez względu na to, co osiągamy metodą empiryczną (a raczej wielu metodami) na temat « początku », powyższy tekst zdaje się po­ siadać niesłychane znaczenie « symboliczne ». Co więcej, poniekąd trafia do samych korzeni problemu « miejsca człowieka we wszechświecie ». Można by też powiedzieć, że stanowi jakiś wyraz zbieżności tego wszyst­ kiego, co kryją w sobie dociekania prowadzone metodami nauk empi­ rycznych. Wszystkie wszakże, szukając możliwie pierwotnych śladów człowieka, równocześnie kierują się jakimś podstawowym pojęciem człowieka.Posiadają elementarną odpowiedź przynajmniej na pytanie: czym człowiek różni się od innych istot w widzialnym kosmosie? Człowiek « o d początku» odróżnia siebie od całego widzialnego wszechświata, a w szczególności od świata istot poniekąd sobie naj­ bliższych. Wszystkie one są dla niego przedmiotem. On sam pozostaje wśród nich podmiotem. Ta sama Księga Rodzaju mówi o człowieku jako istocie stworzonej na obraz Boga i Jego podobieństwo. Co więcej, w świetle powyższego tekstu jest równocześnie jasne, że owa podmio­ towość człowieka łączy się w sposób podstawowy z poznaniem. Czło­ wiek jest podmiotem pośród świata przedmiotów dlatego, że jest zdolny poznawczo obiektywizować wszystko, co go otacza. Dlatego, że przez swój umysł zwrócony jest «z natury» ku prawdzie. W prawdzie zawiera się źródło transcendencji człowieka wobec wszechświata, w którym żyje. Właśnie poprzez refleksję nad własnym poznaniem człowiek objawia się samemu sobie jako jedyne jestestwo pośród świata, które widzi się (( od wewnątrz » związane poznaną prawdą — związane, a więc także 3 Rdz 2, 19-20. 395 Acta Ioannis Pauli Pp. II ((zobowiązane )) do jej uznania, w razie potrzeby także aktami wolnego wyboru, aktami świadectwa na rzecz prawdy. Jest to uzdolnienie do przekraczania siebie w prawdzie. Poprzez refleksję nad własnym poznaniem człowiek odkrywa, że sposób jego bytowania w świecie jest nie tylko całkowicie różny od wszystkiego innego pośród świata, lecz że jest także wyróżniony, nadrzędny wobec wszystkiego innego w jego obrębie. Człowiek zauważa po prostu, że jest osobowym podmiotem, osobą. Staje oko w oko wobec swej godności! Tekst biblijny mówi poniekąd o pierwszych elementarnych prawdach — nadawał « nazwy » — poprzez które człowiek stwierdził i potwier­ dził swoją podmiotowość wśród świata. Można równocześnie powiedzieć, że w tym opisie jest zapowiedziany i niejako ((zaantycypowany » cały ten proces poznawczy, który stanowi o dziejach ludzkiej kultury. Me zawahałbym się powiedzieć, że pierwsza Księga Biblii otwiera perspektywę wszelkiej nauki i wszystkich nauk. Rzeczywistość — cała rzeczywistość, wszystkie jej aspekty i elementy — będą stanowiły odtąd nieustające wyzwanie dla człowieka — dla jego umysłu. Również cały nowożytny i współczesny, gigantyczny rozwój nauki, jest w tym opisie już zapowiedziany i zapoczątkowany. Żadna też nowa epoka poznania naukowego nie wykracza istotowo (( poza )) to, có w nim zostało już — w sposób obrazowy i elementarny — zarysowane. 6. Biblijny paradygmat «człowieka pośród świata» zawiera, jak widać, zespół elementów, które nie przestają wyznaczać naszego myśle­ nia o człowieku. Nie przestają też dotykać samych podstaw jego pod­ miotowości, a także — przynajmniej perspektywicznie — owego związku, jaki zachodzi pomiędzy ((nazywaniem» przedmiotów, procesem po­ znawczym, rozwijającym się stopniowo także w postaci wielości nauk, a ugruntowywaniem miejsca człowieka w kosmosie jako podmiotu. Im dalej sięga wysiłek związany z poznaniem, czyli odkryciem prawdy o przedmiotowej rzeczywistości, tym bardziej pogłębia się racja ludzkiej podmiotowości. Racja ta dotyczy nie tylko — i nie tyle — człowieka wśród świata, ile jeszcze bardziej : człowieka wśród ludzi, człowieka w społeczeństwie. Paradoksalnie można powiedzieć, że w miarę postępu wiedzy w świecie — w wymiarach makro i mikro — człowiek coraz bardziej musi na gruncie postępu cywilizacji scientystyczno-technicznych bronić prawdy o sobie samym. Acta Apostolicae 396 Sedis - Commentarium Officiale Człowiek też musi w imię prawdy o samym sobie przeciwstawić się dwojakiej pokusie: pokusie uczynienia prawdy o sobie poddaną swej wolności oraz pokusie uczynienia siebie poddanym światu rzeczy; musi się oprzeć zarówno pokusie samoubóstwienia, jak i pokusie samourzeczowienia. Wedle wyrażenia autora średniowiecznego: Positus est in medio homo: nec bestia — nec deus! To zresztą należy także do biblijnego paradygmatu Księgi Rodzaju. Człowiek już « o d po­ czątku » nęcony jest pokusą poddania prawdy o sobie władzy swej woli i umieszczenia się przez to (( poza dobrem i złem ». Kuszony jest iluzją, że prawdę o dobru i złu pozna dopiero wtedy, gdy sam będzie 0 niej decydował. « Otworzą się wam oczy i tak jak Bóg będziecie znali dobro i zło » . Równocześnie człowiek zostaje « o d początku» wezwany, aby ((czynił sobie ziemię poddaną » , co oczywiście stanowi owoc ((natu­ ralny », a zarazem praktyczne « przedłużenie » poznania, czyli « pano­ wania » przez prawdę nad resztą stworzeń. 4 5 Tu pragnę bodaj dotknąć bardzo dziś aktualnej w całym świecie sprawy ochrony zagrożonego środowiska naturalnego. Jest to, jak mi wiadomo, problem ogromnie ważny również w Polsce. « Czynić sobie ziemię poddaną» znaczy też respektować jej prawa, prawa natury. W tej dziedzinie: w trudzie umiejętnego opanowania sił przyrody 1 mądrego gospodarowania jej zasobami, nauka — jak Państwo sami wiecie — ma wielkie zadanie do spełnienia. Jednakże « czynić ziemię poddaną » — to znaczy także: nie uczynić siebie samego poddanym ziemi! Nie pozwolić ani poznawczo, ani praktycznie « zredukować » człowieka do rzędu przedmiotów. Zacho­ wać podmiotowość osoby w obrębie całej ludzkiej praxis. Zabezpieczyć tę podmiotowość również w ludzkiej zbiorowości: w społeczeństwie, w państwie, przy różnych warsztatach pracy czy choćby nawet zbio­ rowej rozrywki. Myślę, że taka jest ostateczna racja i sens tego, co współcześnie nazywa się prawami człowieka. Na gruncie metodycznego poznania, a więc nauki, tu przebiega też linia spotkania z filozofią, w szczegól­ ności z etyką — a także poniekąd z teologią. 7. Okres Oświecenia, a bardziej jeszcze wiek XIX, rozwinął tezę o antynomii pomiędzy nauką a religią. Antynomia ta zrodziła też 4 Rdz 3, 5. 5 P o r . Rdz 1, 28. 397 Acta Ioannis Pauli Pp. II pogląd, zwłaszcza w marksizmie, o charakterze alienacyjnym wszel­ kiej religii. Zawarta w tym poglądzie redukcja «człowieka w świe­ cie » do wymiarów bezwzględnej immanencji «człowieka» względem « świata » niesie wraz z sobą nie tylko Nietzscheańską problematykę «śmierci B o g a » , ale — jak stopniowo zauważono — perspektywę również «śmierci człowieka», który w tej zasadniczo ((materialistycznej )) wizji rzeczywistości nie dysponuje w sensie ostatecznym, eschatologicznym innymi możliwościami, jak cała reszta przedmiotów widzialnego wszechświata. Stanowisko powyższe bywało głoszone ze stanowczością i postu­ lowane, a nawet (( wymagane » w odnośnych środowiskach jako synonim jedynie naukowej metody, co więcej, <( naukowego światopoglądu». Współcześnie daje się zauważyć nie tak bezwzględna stanowczość w tej dziedzinie. Paradygmat «człowieka-podmiotu» (który — jak powiedziano — ma swe zakorzenienie także w Księdze Rodzaju), zdaje się — jakąś drogą, nie zawsze przez główne drzwi wejściowe — po­ wracać do świadomości ludzi i społeczeństw, również w świecie nauki. Nie widzi tię też w religii przeciwnika rozumu i jego możliwości po­ znawczych. Raczej dostrzega się w niej inny rodzaj ekspresji prawdy o człowieku w świecie. Nie ulega wątpliwości, że idzie to w parze z ponownym dostrzeżeniem wymiaru transcendencji właściwej dla samego człowieka jako podmiotu. Jest to — w pierwszym niejako rzucie — transcendencja przez prawdę. Wydaje się także, iż człowiek współczesny coraz bardziej zdaje sobie sprawę z tego, że Bóg (a więc i religia) — zwłaszcza zaś Bóg osobowy Biblii i Ewangelii, Bóg Jezusa Chrystusa — pozostaje os­ tatnim i ostatecznym gwarantem ludzkiej podmiotowości, wolności ludzkiego ducha, zwłaszcza w warunkach, w których ta wolność i pod­ miotowość bywa zagrożona nie tylko w sensie teoretycznym, ale bar­ dziej jeszcze — praktycznym. Przez system i skalę wartości. Przez etos — lub anty etos — jednostronnie technokratyczny, przez upowszech­ nianie się modelu cywilizacji konsumpcyjnej, przez różne odmiany ustrojowego totalitaryzmu. W ten sposób wracamy niejako do prastarego paradygmatu Biblii: Bóg-Stworzyciel, ale i Sprzymierzeniec człowieka. Bóg Przymierza! Ojciec! 8. Na zakończenie jeszcze pragnę wyrazić szczególną radość z tego, że to tak wymowne spotkanie ze światem nauki polskiej znalazło Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 398 miejsce w Lublinie. To miasto posiada swą historyczną wymowę. Jest to nie tylko wymowa unii lubelskiej, ale wszystkiego, co stanowi dziejowy, kulturowy, etyczny i religijny kontekst tej unii. Cały wielki dziejowy proces spotkania pomiędzy Zachodem a Wschodem. Wzajem­ nego przyciągania się i odpychania. Odpychania — ale i przyciągania. Ten proces należy do całych naszych dziejów. Można powiedzieć, całe nasze dzieje tkwią w samym środku tego procesu. Może bardziej « wczoraj » niż « dzisiaj », .jednakże (( dzisiaj » nie podobna oddzielić od « wczoraj ». Naród żyje wciąż całą swoją historią. I Kościół w Naro­ dzie też. I proces ten nie jest zakończony. Nikt też nie zdejmie z ludzi tu żyjących, zwłaszcza z ludzi nauki, odpowiedzialności za ostateczny wynik tego dziejowego procesu w tym miejscu Europy! I świata! Powiedziałbym: w miejscu «trudnego wyzwania ». Tak więc sprawa, na którą symbolicznie wskazuje to miasto — Lublin, może także i ten Uniwersytet — KUL, ma wymiar nie tylko polski, ale europejski. Owszem, uniwersalny. Z tego wymiaru zdawałem sobie sprawę, gdy idąc za wzorem Pawła VI, który ogłosił patronem Europy świętego Benedykta, widziałem konieczność rozsze­ rzenia tego ((patronatu » o dwie inne postaci: Apostołów Słowian, świętych Braci Sołuńskich, Cyryla i Metodego. Wszyscy oni trzej wyprzedzili historyczny czas Polski, naszej Ojczyzny. Ale też w jakiś sposób ten czas — i całe nasze tysiąclecie minione — wspólnie przygotowali. Obyśmy umieli wiernie, autentycznie, twórczo kontynuować to wielkie dziedzictwo. ((Królowi wieków nieśmiertelnemu — chwała: Soli Deo » — kończę tymi słowami, które stanowiły biskupi emblemat Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wielkiego Prymasa Tysiąclecia, który tutaj w Lublinie zaczynał swe biskupie posługiwanie Kościołowi w Polsce. 6 » * # Lublini, ad docentes alumnosque catholicae Universitatis. * 1. Wysłuchaliśmy słów Ewangelii Janowej, od których zaczyna się opis Ostatniej Wieczerzy. Opis ten wprowadza nas w stan duszy Jezusa Chrystusa u początku wydarzeń paschalnych. ((Jezus... wiedząc, że 6 Por. 1 Tm 1, 17. * Die 9 m. Iunii a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 399 nadeszła Jego godzina przejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował )).* Właśnie do tych słów nawiązuje Kongres Eucharystyczny w Polsce. Kongres ten dzisiaj sprowadza mnie do Lublina, do środowiska Uni­ wersytetu Katolickiego, z którym byłem blisko związany przez szereg lat. Po spotkaniu z przedstawicielami polskich uczelni akademickich, uniwersytetów dawnej i nowej daty powstania, spotykamy się w gronie profesorów, studentów, pracowników i przyjaciół Uniwersytetu Kato­ lickiego, który dzisiaj służy nam wszystkim swoją gościną. Spotkanie nasze ma charater liturgiczny. Liturgia Słowa Bożego wprowadza nas w wewnętrzną tajemnicę Chrystusa w tym decydującym momencie, w którym Chrystus « wiedział, że Ojciec dał Mu wszystko w ręce » . 2 2. (( Wszystko )). Zatrzymajmy się przy tym wyrażeniu. <( Wszyst­ ko )) to pojęcie bliskie temu, co mieści się w wyrażeniu universitas. Universitas to szczególne środowisko nastawione na poznanie (( wszyst­ kiego ». Podmiotowej universitas odpowiada przedmiotowe universum. Nastawienie to, to dążenie, jest ściśle związane z człowiekiem wszystkich czasów, z samą naturą ludzkiego umysłu. Intellectus est quodammodo omnia — umysł ludzki jest poniekąd ((wszystkim» (św. Tomasz). Wszystko bowiem, co w jakikolwiek sposób istnieje, jest zadane ludzkiemu poznaniu, a więc ludzkiemu umysłowi. Wszystko, co w jakikolwiek sposób istnieje — czyli cała rzeczywistość, cała zróżnicowana rzeczywistość. Umysł ludzki jest ku tej rzeczywistości zwrócony, zarówno pod kątem jej powszechności — « wszystko )), jak i pod kątem zróżnicowania. Instytucje, które noszą nazwę uniwersytetu (wszechnica), głoszą samym imieniem tę podstawową prawdę o człowieku. O ludzkim pozna­ niu. Cała rzeczywistość jest zadana człowiekowi pod kątem prawdy. Uniwersytet mówi równocześnie o szczególnym « zadłużeniu » człowieka wobec całej zróżnicowanej rzeczywistości. Jest to zadłużenie przez prawdę. Człowiek winien jest światu prawdę. Przez poznanie prawdy o świecie, o rzeczywistości, o Stwórcy i o stworzeniu, człowiek spłaca ten dług, a równocześnie urzeczywistnia samego siebie. Usprawiedliwia swoją « rozumność )) w całym wszechświecie. To, co dotąd powiedziano, odnosi się do wszystkich na globie uniwersytetów. 13, 1 J 2 Por. / 13, 3. i. 26 A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 400 Officiale 3. Ewangelia Janowa mówi o Chrystusie: « wiedział, że Ojciec dał Mu wszystko )). W ten sposób owo wyrażenie «wszystko» zostaje postawione w nowym kontekście. « Wszystko », co składa się na rzeczywistość, bogatą i zróżnicowaną, makrokosmos i mikrokosmos, «wszystko» zostaje tutaj ukazane w relacji do Boga, do tajemnicy Trynitarnej, do Ojca, Syna i Ducha Świętego. Jest to tajemnica wiary objawiona w Słowie Bożym. Świat — zanim zaistniał w całym bogactwie stworzeń, w całej swojej makro i mikro­ kosmicznej strukturze, istniał w Bogu. Zanim (( słowem Boga światy zostały stworzone powołane do istnienia — istniały odwiecznie w Słowie, współistotnym Ojcu. Istniały, objęte Poznaniem i Miłością, objęte wewnętrznym Życiem Trójjedynego : Ojca, Syna, Ducha Świę­ tego. A po stworzeniu ten odwieczny uścisk Trójjedynego Boga trwa dalej w dziejach wszechświata: «w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy » . « Wszystko jest w Nim )). Jest w Nim w sposób nie tylko 4 stwórczy, czyli — wedle naszych ludzkich pojęć — sprawczy. Jest w Nim — w nieustającej relacji do tej ponadstworzonej Komunii, jaką Bóg jest sam w sobie: Ojciec, Syn i Duch. 4. Jeśli Ewangelista mówi o Chrystusie: « Ojciec dał Mu wszystko w ręce », to zdanie to odzwierciedla ową odwieczną relację pomiędzy Bogiem i światem na gruncie dziejów człowieka. Stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, Ojciec w sposób szczególny « dał wszystko » Synowi. Można powiedzieć: dał — i zadał. Zadał Mu celowość widzialnego świata w człowieku. Zadał Mu zbawie­ nie człowieka : (( dał Mu w ręce ». Zadał Mu, Synowi, grzech zalegający dzieje człowieka « od początku ». Zadał Mu odkupienie świata. Chrystus «wiedząc, że nadeszła Jego godzina» — ta godzina, w której to właśnie zadanie miał definitywnie wypełnić w dziejach ludzkości, wychodzi na jej spotkanie: « umiłowawszy swoich, którzy byli na świecie, do końca ich umiłował». Tak więc wyrażenie «wszystko )>, tak bardzo istotne dla natury i posłannictwa wszystkich na świecie uniwersytetów, nabiera zupełnie nowego znaczenia wówczas, gdy to « wszystko )) rozumiemy w relacji 3 Hor 11, 3. * Dz 17, 28. Acta Ioannis Pauli Pp. II 401 do Trójjedynego Boga. W relacji do tajemnicy Stworzenia i Odkupienia. W relacji do Chrystusa. W relacji do Eucharystii. 5. W ten sposób dotykamy też samej specyfiki uniwersytetu kato­ lickiego. Uniwersytet z tym przymiotnikiem posiada wszystkie cechy uniwersytetów w ogóle, uczestniczy w tym samym odniesieniu do zróżni­ cowanej rzeczywistości, do ((wszystkiego », w tej samej odpowiedzial­ ności za prawdę w uprawianiu nauki, w badaniach i metodach ba­ dawczych oraz w jej przekazywaniu, czyli w nauczaniu, w dydaktyce. Równocześnie przymiotnik ((katolicki» wskazuje na to, że cały ten poznawczy trud uniwersyteckiej wspólnoty jest zarazem organicznie odniesiony do tego, co pochodzi ze Słowa Bożego Objawienia. Związany z wiarą — wyznawaną i nauczaną przez Kościół. « W s z y s t k o » jako zasięg pracy poznawczej — jest równocześnie tym (( wszystkim », które ma swój początek przed « początkiem » : początek w Bogu, w odwiecznym Słowie — Synu współistotnym Ojcii. Jest tym « wszystkim », które Ojciec ((dał w ręce)) Synowi, Chrystusowi wówczas, gdy przyszła Jego godzina: godzina Odkupienia świata. Wiemy, że była to równocześnie godzina Eucharystii. 6. Kościół od wielu stuleci uczestniczył w procesie powstawania uniwersytetów. Wiemy o tym dobrze z dziejów, zwłaszcza z dziejów Europy, również z dziejów naszego Narodu. W czasach nowożytnych, kiedy rozwinęła się współczesna nauka, Kościół widział potrzebę powoływania w różnych krajach świata nowych uniwersytetów, opatrzonych przymiotnikiem ((katolickie)), ażeby to znaczenie, jakie « wszystko )) posiada w Słowie Bożego Ob­ jawienia, nie przestało być obecne w wielkim procesie poznawczym, w twórczym wysiłku rozumu ludzkiego, spłacającego przez prawdę swój dług wobec całej rzeczywistości. Jest faktem bardzo znamiennym i bardzo wymownym, że taki katolicki uniwersytet został powołany również w Lublinie, prawie że równocześnie z datą odzyskania przez Polskę niepodległości państwowej. 7. Spotykając się dzisiaj z całą akademicką wspólnotą KUL-u, pragnę, abyśmy na podstawie słów liturgii rozważyli gruntownie naprzód znaczenie owej służby, o jakiej mówi Chrystus, wedle zapisu Janowej Ewangelii. ((Jeśli... Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście powinni sobie nawzajem umywać nogi )). 5 / 13, 14. 27 - A. A. S. 5 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 402 Officiale Uniwersytet Lubelski powstał i istnieje pod hasłem Deo et Pa­ triae. Słowa te mówią o służbie. O służbie Bogu i Kościołowi oraz Narodowi i Ojczyz'nie. Myślę, że istnieje jakieś tertium compara­ tionis, które pozwala przybliżyć z pewną pokorą niespełna siedem­ dziesięcioletnią historie KUL-u do przeszło sześćsetletniej historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Miłość prawdy w służbie człowiekowi. Kształtowanie świadomości i postawy narodowej poprzez rzetelną służbę prawdzie. Fakt, że ta Uczelnia jest jedynym uniwersytetem kato­ lickim na wielkim obszarze krajów, które w systemie sprawowania władzy i organizacji społecznej przyjmują jako oficjalną materialistyczną ideologię marksistowską, jest bardzo wymowny. W czasie naszego pierwszego spotkania na Jasnej Górze w roku 1979 mówiłem, że uniwersytet to jest jakiś odcinek walki o czło­ wieczeństwo człowieka, i że chodzi o wyzwolenie tego olbrzymie­ go potencjału duchowego człowieka, przez który człowiek urzeczywist­ nia to swoje człowieczeństwo — Deo et Patriae, poprzez siłę prawdy 6 i stojącego na jej służbie wysiłku ludzkiego umysłu. Poprzez służbę Prawdzie najwyższej oraz tej prawdzie, która jest odblaskiem Prawdy nieskończonej w życiu świata i ludzi. Kto afirmuje człowieka dla niego samego, afirmuje Stwórcę człowieka; kto afirmuje jego Stwórcę, nie może nie afirmować człowieka. Dlatego też na każdym z wydziałów uniwersytetu katolickiego, nawet na najbardziej przyrodniczych i (( świeckich », trud umysłu poszukującego prawdy musi i powinien być zespolony z wiarą, która także w tych dziedzinach znajduje swoje potwierdzenie i pogłębienie. Taki jest profil posoborowego Kościoła i współczesnego katolicyzmu. Równocześnie uniwersytet katolicki jest żywym świadectwem w stosunku do tych wszystkich, którzy chcieliby religię umieścić w obrębie świata irracjonalnego. Tej wzajemnej otwartości wiary i rozumu ludzkiego służy na naszej ziemi Katolicki Uniwersytet Lubelski, wnosząc swój wkład do skarbca polskiej nauki i kultury, zdobywając także uznanie na świecie, o czym świadczy jego bogata współpraca z podobnymi ośrodkami nauki w Europie i poza nią. Nieoceniona jest jego rola jako wychowawcy inteligencji kato­ lickiej w naszej Ojczyźnie w duchu wartości chrześcijańskich, huma­ nistycznych i narodowych. Warto też dodać, że duża liczba członków 6 Por Przemówienie z 6.VI.1979 r. Acta Ioannis Pauli Pp. II 403 Episkopatu Polski zawdzięcza swoją formację intelektualną i duchową KUL-owi. Z wdzięcznością wspominamy dziś postaci profesorów, pracow­ ników i studentów, od księdza Idziego Radziszewskiego po Prymasa Tysiąclecia i tylu wybitnych katolików świeckich. 8. Rozważając znaczenie służby, jaką Wasza akademicka wspól­ nota ma spełniać wobec Boga i Ojczyzny — Deo et Patriae, musimy zarazem wniknąć w nauczanie Apostoła z Pierwszego Listu do Ko­ ryntian : (( Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich » . (( Duch, który objawia się (przez wielorakie dary) dla wspólnego dobra » . 7 8 Musimy rozważyć tę prawdę o (( darach », o talentach, o charyzma­ tach, jaką głosi nam Apostoł przy sposobności dzisiejszego spotkania. Uniwersytet jest swoistym warsztatem pracy. Może na pierwsze wejrzenie rzuca się w oczy jego praca dydaktyczna. Przy głębszym jednak poznaniu staje się jasne, że prawdziwą (( wodą życia » ożywia­ jącą całe nauczanie jest praca naukowa o charakterze twórczo-badawczym. Uprawianie nauki i właściwe mu metody stanowią podstawową niejako formę istnienia i działania uniwersytetu. Z niej wyrastają wszelkie inne, a więc zarówno przekazywanie zdobytych wiadomości szerokim rzeszom studentów, jak też formowanie nowych pracowników nauki. Mówiłem o tym przy różnych okazjach. Tu pragnę podkreślić, że wielorakie dary, w których objawia się Duch, dary i talenty ludzi, którzy kształtują profil uczelni w danej epoce, i wszystkie dary członków społeczności akademickiej są udzielane przez Boga dla wspólnego dobra. W nich Bóg złożył w naszych sercach jakby «cząstkę samego siebie», tchnienie swego Ducha. Dar, ale i zadanie. Katolicka specyfika stanowi o atrakcyjności KUL-u w całej polskiej rodzinie akademickiej. Wyczuwa ona bezbłędnie, że tu powinno się oczekiwać nie tylko solidnej wiedzy, ale też dostępu do innego porządku prawdy, do tego specyficznego światła, jakie tajemnica Chrystusa rzuca na misterium ludzkiego istnienia. Stąd też potrzeba stałego wychodzenia naprzeciw potrzebom środowisk naukowych całej Ojczyzny. Dokonać tego można jedynie poprzez wyrazistość własnej postawy akademickiej i chrześcijańskiej zarazem, poprzez wrażliwość na to, 7 1 Kor 12, 6. 8 Por. tamże, w. 7. 404 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale co iludzkie i Boskie. Odnosi się to do profesorów, do studentów, do wszystkich, którzy ten Uniwersytet tworzą. Wiecie, jak żywe jest w świecie współczesnym pragnienie świa­ dectwa — jakby dowodu na to, że jest możliwa, owszem, że istnieje jedność prawdy i życia. Rola, atrakcyjność Katolickiego Uniwersytetu wiąże się z nadzieją, że tu znajdzie się prawdziwa wspólnota łącząca profesorów, pracow­ ników administracyjnych i fizycznych, wspólnota studentów — świa­ dectwo żywego chrześcijaństwa; że autentyczna katolicka rodzina uniwersytecka jest miejscem nie tylko «prawdy naukowej », ale i « prawdy życia » przez przełamywanie różnych form słabości i zła, różnych form przeczenia prawdzie w życiu osobistym, we wzajemnym odnoszeniu się do innych, jak i w powierzchowności badań, lub podejmowaniu przedmiotu dociekań nie według kryteriów poszuki­ wania prawdy, ale wedle pozanaukowych motywów koniunkturalnych. « Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich ». Zachowujcie żywą świadomość, że jest to droga, którą idziecie razem z Chrystusem; że jest to droga, którą idziecie poprzez trudne « dziś » Kościoła we współczesnym świecie i w naszej Ojczyźnie, by nieść światło wiedzy i wiary, światło chrześcijańskiego życia opartego na prawdzie, tak konieczne w przygotowaniu jego chrześcijańskiego «jutra ». Pozwólcie, że przytoczę tu jeszcze słowa, które wypowiedziałem do środowiska Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve (jesteście z nim związani od lat ścisłą współpracą) : « Nieustanne odnajdywanie twór­ czego dynamizmu ducha zakłada zdecydowaną wolę całej wspólnoty uniwersyteckiej, w szczególności profesorów i władz akademickich, przekraczania samych siebie, i żywą cnotę teologiczną nadziei. Nauka, wiedza, nie uznają fatalizmu, lecz starają się w wolności budować przyszłość ... Przyszłość nie jest już fatalizmem, któremu trzeba się poddać, lecz programem, zadaniem do wspólnej realizacji, przy pomocy światła Bożego » . 9 Trzeba wreszcie podkreślić, że profil KUL-u w poważnej mierze jest wyznaczony przez źródło jego egzystencji, jakim jest ofiarność katolickiego społeczeństwa naszego Narodu. Znana jest na tym polu zwłaszcza działalność Kół Przyjaciół KUL-u w kraju i zagranicą. Na naszym spotkaniu są obecni wybitni przedsta9 Przemówienie, 21.V.1985 r., p. 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 405 wiciele polskiego wychodźstwa razem z kierownictwem Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną. Kieruję do nich słowo serdecznego pozdrowienia. To samo pozdrowienie kieruję do wszystkich innych gości. Dzięki tej ofiarności wiernych KUL jest własnością katolickiego Narodu i katolickiego Kościoła, które mają słuszne prawo oczekiwać, by był on na służbie dobra człowieka, na służbie sprawy Kościoła, wedle określonych przez niego zasad. Wszystkim przyjaciołom tego Uniwersytetu wyrażam tutaj szczególną wdzięczność. 9. (( Umiłowawszy swoich ... do końca ich umiłował)). Włączamy dzisiejszy dzień w całokształt Kongresu Eucharystycznego. W Eucharystii znajduje wciąż swój sakramentalny wyraz to « wszystko )), co Ojciec dał Synowi. « Dał)), ażeby Syn ogarnął i przeobraził, przemienił to (( wszystko )) tą właśnie miłością, którą « do końca umiłował ». Jest Eucharystia równocześnie źródłem tej miłości — w nas. Źródłem tej miłości tu, w tym Katolickim Uniwersytecie. Jest źródłem. Jest wezwaniem do tej miłości, która ostatecznie wyzwala człowieka, która zbawia, która daje mu Życie. Życie wieczne. Uniwersytecie ! Alma Mater! Jesteś objęty tą miłością, którą Ohystus do okńca umiłował. Jesteś objęty Eucharystią. Trwaj w tym zbawczym uścisku Odkupiciela świata. Służ Prawdzie! Jeśli służysz Prawdzie — służysz Wolności. Wyzwalaniu człowieka i Narodu. Służysz Życiu! * • * Lublini, in collatione Sacri Ordinis Presbyteralis sub diu in regione « Czuby » habita.* 1. « Nazwałem was przyjaciółmi)).' Dzisiaj na szlaku mojego pielgrzymowania w Ojczyźnie znajduje się Lublin. Raduję się, że znowu mogę być w tym historycznym mieście, z którym pozostawałem związany przez szereg lat pracy na Katolickim Uniwersytecie. * Die 9 m. Iunii a. 1987. 1 J 15, 15. 406 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Serdecznie pozdrawiam Lublin : miasto i Kościół, który na ziemi lubelskiej spełnia swe posłannictwo. Pozdrawiam Biskupa lubelskiego, Biskupów pomocniczych, Biskupów — gości, Kapituły, całe ducho­ wieństwo diecezji oraz rodziny zakonne męskie i żeńskie. Pozdrawiam pielgrzymów z diecezji sąsiednich: podlaskiej, sandomiersko-radomskiej, kieleckiej, przemyskiej, archidiecezji w Lubaczowie i wszystkich, którzy przybyli tu z zagranicy. W dniu święceń kapłańskich pozdrawiam w sposób szczególny kandydatów do stanu duchownego : z czterech Seminariów lubelskich i ze wszystkich Seminariów diecezjalnych i zakonnych w Polsce, jako też alumnów obrządku greckokatolickiego, którzy przygotowują się do kapłaństwa w Lublinie. Ileż to wspomnień historycznych przychodzi na myśl, gdy jestem w mieście, w którym chrześcijaństwo ma tysiąc lat tradycji, w mieście, które było miejscem unii Polski z Litwą w roku 1569, w mieście, które przeżyło tyle wojen, najazdów i zniszczeń. Ich symbolem jest Majdanek, gdzie miałem okazję zatrzymać się dziś rano z głębokim przejęciem. Wyrażam radość, że Lublin żyje, że się rozwija; powstają w nim nowe dzielnice i nowe kościoły. Wyrażam radość, że jest miastem pięciu wyższych uczelni: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uni­ wersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Akademii Medycznej, Akademii Rolniczej i Politechniki. A jakże tu nie wspomnieć związków Kościoła lubelskiego z prasta­ rym biskupstwem w Krakowie, poprzez archidiakonat lubelski, poprzez Kazimierz i Piotrowin, pamiętający św. Stanisława, biskupa i męczen­ nika. W duchu nawiedzam relikwie Drzewa Krzyża Świętego w bazy­ lice Ojców Dominikanów, dokąd wiele razy udawałem się na modlitwę, a także aby sprawować Mszę świętą. 2. Dzisiejsza moja posługa w ramach Kongresu Eucharystycznego pozostaje w szczególnie bliskim związku z tajemnicą Eucharystii. Oto mają przyjąć święcenia kapłańskie (święcenia prezbiteratu) obecni tutaj diakoni diecezjalni i zakonni z całej Polski. W związku z tym szczególniejsze słowa kieruję do wszystkich, którzy tu przybyli z racji tych święceń: do rodziców, do rodzin, do parafii, z których pochodzą neoprezbiterzy, do środowisk, z którymi byli dotąd związani, a także do tych, z którymi zwiążą się w przyszłości poprzez swoje życie i posługę kapłańską. (( Kapłan — z ludzi wzięty — dla ludzi postanowiony )), jak czytamy Acta Ioannis Pauli Pp. II 407 w Liście do Hebrajczyków. Stąd też wyrażam radość, że w tym mo­ mencie, w którym synowie Kościoła na tej ziemi otrzymują Sakrament Kapłaństwa, jest tutaj tak licznie zgromadzony cały Lud Boży, pośród którego dojrzewało powołanie kapłańskie dzisiejszych neoprezbiterów. Wymowna jest zwłaszcza obecność wielu młodych, Waszych rówieś­ ników i rówieśnic, z którymi zespoliły Was wielorakie więzy kole­ żeństwa, przyjaźni, zainteresowań. Niech za to będą dzięki Chrystu­ sowi — Temu, który « umiłowawszy swoich, do końca ich umiłował » , jak przypomina nam Kongres Eucharystyczny w swej myśli przewodniej. 2 3 3. Dzisiaj jest w pośrodku nas obecny Chrystus. Chrystus — to znaczy namaszczony, Mesjasz — Ten, który mówi o sobie słowami Księgi Izajasza : (( Duch Pana Boga nade mną, bo mnie namaścił » . Pamiętamy, że od tych właśnie słów Jezus z Nazaretu rozpoczął swe mesjańskie posłannictwo w rodzinnym mieście. 4 My wszyscy, cały Lud Boży, mamy udział w tym « namaszczeniu )) Mesjasza, które oznacza moc Ducha Świętego. Sakrament Chrztu czyni nas uczestnikami posłannictwa Chrystusa, jak to przypomniał Sobór Watykański II. Wiemy też, że już przy Chrzcie katechumeni zostają namaszczeni. Stają się w ten sposób uczestnikami Chrystu­ sowego kapłaństwa, które jest « powszechne » : wszyscy ochrzczeni są wezwani do składania <( duchowych ofiar » . Wszystkich ChrystusKapłan pragnie zjednoczyć ze swoją odkupieńczą Ofiarą, aby uczynić nas « wiecznym darem dla Ojca ». 5 Wszyscy też, stając się uczniami Chrystusa, jesteśmy powołani, aby przez to stawać się zarazem « solą ziemi», a także « światłem świata » . W Ewangelii dzisiejszej słyszymy te dwa wspaniałe porówna­ nia, które mówią o głębokim znaczeniu powołania chrześcijańskiego. 6 4. Czyż nie są «sola ziemi» te chrześcijańskie rodziny, wśród których wzrastają powołania kapłańskie czy zakonne? Te zdrowe rodziny, gdzie młodzi czują ((smak» ewangelicznej prawdy i życia w duchu tej prawdy! Czyż nie są « światłem świata » te wspólnoty Ludu Bożego — pa­ rafie i inne środowiska — gdzie (( światła ... nie stawia się pod korcem, 2 Por. 5, 1. 3 / 13, 1. 4 61, 1. 5 i P 2, 5. 6 Por. Mt 5, 13-14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 408 Officiale ale na świeczniku, aby świeciło wszystkim »: i bliskim, i także da­ lekim. Bo Chrystus mówi: « niech świeci wasze światło przed ludźmi » . A światłem tym są (( dobre uczynki »: życie zgodne z wiarą! Czy nie są <( światłem i solą ziemi » ci wierzący, którzy we wszyst­ kich dziedzinach życia, zwłaszcza w środowisku pracy starają się wpro­ wadzać w czyn zasady Ewangelii, sprawiedliwości, solidarności? 7 8 9 Waszym zadaniem, drodzy Neoprezbiterzy, będzie współpraca ze świeckimi w poczuciu odpowiedzialności za Kościół, za chrześ­ cijański kształt polskiego życia. Trzeba świeckich darzyć zaufaniem. Mają oni, jak uczy Sobór Watykański II, swoje miejsce i zadanie w wykonywaniu potrójnej misji Chrystusa w Kościele. Jest w nich wielki potencjał woli, kompetencji i gotowości służenia. Od Was, od kapłanów, którzy wejdą w rok dwutysięczny, w znacznym stopniu zależeć będzie ukształtowanie prawidłowej świadomości za­ równo świeckich, jak i kapłanów, aby każdy chrześcijanin był żywą cząstką Kościoła-Ciała Chrystusowego, wnoszącą swój trud ofiarnego życia do wspólnego dobra. Najbliższy Synod Biskupów przyniesie Kościołowi w tej dziedzinie zapewne wiele światła. 5. Drodzy Neoprezbiterzy! Dziś przystępujecie do ołtarza Eucha­ rystii w Kościele Ludu bożego na ziemi lubelskiej, ażeby to kapłaństwo « powszechne », które nosicie w sobie jako depozyt Chrztu i Bierzmo­ wania, stało się — poprzez apostolską posługę Biskupa — nowym Sakramentem. Ażeby Sakrament święceń na Waszych młodych duszach wycisnął nowe, niezatarte znamię: pieczęć Ducha Świętego. (( Kapłan z ludzi wzięty — dla ludzi postanowiony ». W swym mesjańskim posłannictwie Chrystus stał się kapłanem nowego i wiecznego Przymierza z Bogiem poprzez swoją własną Ofiarę. Tę Ofiarę złożył Ojcu z siebie samego, ze swego życia i śmierci. Z ciała, które na krzyżu zostało za nas « wydane » — z krwi, która została ((przelana za grzechy świata » . 10 Właśnie w ten sposób wypełniły się słowa Ewangelisty: « do końca nas umiłował». Tę swoją własną Ofiarę, w przeddzień męki, Chrystus ustanowił 7 Mt 5, 15. * Tamie, w. 16. 9 Tamże. " P o r . Łk 22, 19-20. 409 Acta Ioannis Pauli Pp. II Sakramentem — Najświętszym Sakramentem Kościoła — w czasie Ostatniej Wieczerzy. A szafarstwo tego Sakramentu zlecił Apostołom oraz wszystkim, którym Apostołowie przekazują je z pokolenia na pokolenie. « To czyńcie na moją pamiątkę ! ) ) . " Dzisiaj szafarstwo Eucharystii zostaje przekazane Wam, drodzy Neoprezbiterzy. « To czyńcie na moją pamiątkę ». 6. Jesteśmy więc teraz w pośrodku Kościoła, który jest w Lublinie, na ziemi polskiej — i jesteśmy zarazem w Wieczerniku. Otrzymujecie ten Sakrament, ten sam, jaki otrzymali Apostołowie podczas Ostatniej Wieczerzy w łączności z Eucharystią, która wtedy została ustanowiona. tajemnic Bożych » , 12 Stajecie się kapłanami — czyli «szafarzami w szczególności tej tajemnicy największej, którą jest Eucharystia. Musicie od tej pory myśleć i mówić o sobie tak jak Apostoł: (( niech świat tak na nas patrzy, jak na sługi Chrystusa » . 13 Na gruncie przy­ gotowanym w Waszych duszach przez kapłaństwo powszechne, które jest udziałem wszystkich ochrzczonych, zostaje zaszczepione kapłaństwo służebne jako Sakrament ściśle związany z Eucharystią. Macie oto podjąć tę samą służbę, jaką Chrystus przekazał Apostołom w Wieczer­ niku. Wraz z Sakramentem święceń, sprawując Eucharystię, macie stale ożywiać w różnych wspólnotach Ludu Bożego świadomość tego « powszechnego kapłaństwa», które jest również królewskim kapłań­ stwem. Wyraża się bowiem w składaniu «duchowych ofiar» temu Bogu, któremu « służyć )) znaczy « królować » . 14 7. Służyć Bogu — służyć ludziom: wyzwalać w nich świadomość królewskiego kapłaństwa, owej godności, która właściwa jest czło­ wiekowi jako synowi i córce Boga samego. Człowiekowi, chrześcija­ ninowi, o którym powiedziano, że jest « drugim Chrystusem ». Prymas Tysiąclecia w swoich «Zapiskach więziennych» notuje: « ... sprawuję swoje posłannictwo kapłańskie. Nędza moja nie przeszka­ dza mi — dla Bożego miłosierdzia — usłużyć ludziom dobrami, które świat ma najcenniejsze. 11 Łk 22, 19. 12 1 Kor 4, 1. 13 Por. 1 Kor 4, 1. 14 Por. Lumen gentium, 36. Acta Apostolicae Sedis 410 - Commentarium Officiale Tak szedł Chrystus, wzgarda pospólstwa — aż po dzień dzisiejszy. Obszarpany, pobity, ubrudzony błotem ulicznym, oplwany. A jednak to On zbawiał świat ... I zbawił go, choć świat natrząsał się ze swego Zbawcy. Jak te dwie drogi idą blisko siebie! Nieudolność moją dźwiga łaska sakramentalna; nieudolność Jezusa dźwiga Bóstwo Jego ... Niech się świat śmieje, byle dzieło zbawienia było wykonane )). 1S Tak. Drodzy Neoprezbiterzy! Służyć ludziom ! Służyć ludziom na tej polskiej ziemi, na której tak potrzebna jest posługa prawdy ewange­ licznej : prawdy wyzwalającej każdego człowieka. Jak pisze święty Paweł: ((nie fałszujemy słowa Bożego, lecz okazywaniem prawdy przedstawiamy siebie samych w obliczu Boga osądowi sumienia każdego człowieka » . 16 To mocna nauka! Nauka apostolska. Mocą takiej nauki rośnie Kościół, rozszerza się, dając świadectwo prawdy. A zarazem : rośnie człowiek! Człowiek bowiem rośnie przez ((osąd sumienia», rośnie « w obliczu Boga )), jak mówi Apostoł. Jakież to aktualne w epoce, w której grozi zamieranie sumień i oddalenie człowieka od tego « Bożego oblicza », które wyzwala wszędzie jego prawdziwą godność. Ale, drodzy Synowie, aby być wychowawcą sumień, aby prowadzić innych, aby pomagać im dźwigać się z grzechów, nałogów, aby dźwigać ((lud upadający)), sami musimy być zawsze gotowi stanąć « w obliczu Boga » i « wobec osądu sumienia każdego człowieka ». Sami musimy od siebie wymagać. Kapłaństwo jest wymagające. Jest wymagające. Wymaga — i przez to wyzwala. Wpatrujcie się w przykłady. Jest ich tak wiele w każdej diecezji; wymienię tylko świętego Maksymiliana Marię Kolbego, biskupa Mi­ chała Kozala, męczennika z Dachau, którego dane mi będzie podczas tego Kongresu Eucharystycznego wynieść do chwały ołtarzy, a ponadto księdza Wojciecha Blaszyńskiego, księdza Jana Balickiego, księdza Aleksandra Fedorowicza, księdza Władysława Korniłowicza, ongiś dyrektora konwiktu księży studentów Katolickiego Uniwersytetu Lu­ belskiego, współzałożyciela dzieła Lasek, służącego niewidomym na ciele i na duszy, a wreszcie współczesnego nam, ofiarnego aż do śmierci księdza Jerzego Popiełuszkę. Stefan Wyszyński, Zapiski więzienne, Paryż 1982, 15 Kard. 16 2 Kor 4, 2. s. 58. Acta Ioannis Pauli Pp. II 411 8. Imitamini, quod tractatis! Wzywa nas biskup w liturgii świętej. A quod tractatis f Quod tractatis? Czy nie właśnie tę « miłość )), którą Chrystus (( umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował »? Wasza służba na tym właśnie polega. Macie służyć godności czło­ wieka, jego wyzwoleniu, macie dźwigać z upadków, z kryzysów, ludzi i środowiska, świadectwem tej właśnie miłości, która jest w Chrystu­ sie, która jest z Chrystusa. (( Nie głosimy bowiem siebie samych — pisał Apostoł — lecz Chrys­ tusa Jezusa jako Pana, a nas — jako sługi wasze przez Jezusa » . Trzeba więc, aby Bóg « zabłysnął w naszych sercach » tym światłem, którym jest Chrystus — aby to światło mogło się « odbić » w innych sercach. 17 18 9. Kapłaństwo jest sakramentem społecznym. Jest źródłem szcze­ gólnych apostolskich energii — i apostolskich możliwości. To wszystko dzisiaj staje się Waszym udziałem, Neoprezbiterzy. Jako dar dla Was — a w Was jako dar dla Kościoła, dla tego Kościoła, który jest na ziemi polskiej — i na całej ziemi. Kościół bowiem na każdym miejscu jest misyjny, pozostaje « w stanie misji » — a ten rys misyjny w szczególny sposób jest wpisany w powołanie kapłańskie. Więc, uklęknijcie! Więcej, drodzy Bracia: upadnijcie na twarz wobec wielkości Sakramentu, jaki macie dziś otrzymać ((przez włożenie rąk biskupa ». A jeśli temu, co się ma dokonać na oczach Kościoła na ziemi lubelskiej, towarzyszy wewnętrzny lęk, drżenie młodego serca — to dobrze. Taki lęk wyraża poczucie odpowiedzialności. To dobrze. Głęboką prawdę bowiem zawierają słowa Apostoła: ((Przecho­ wujemy ten skarb w naczyniach glinianych, aby z Boga była owa przeogromna moc, a nie z nas » . 19 Tak. Z Boga. Nie z nas. Z Boga. • # • 17 2 Kor 4, 5. 18 Por. tamże, w. 6. 19 2 Kor 4, 7. Acta Apostolicae Sedis 412 Commentarium Officiale Tarnoviae, ob decretos Servae Dei Carolinae Kózka Beatorum caelitum honores, praesertim agricolis adstantibus, habita.* 1. (( Błogosławieni jesteście )).* Wysłuchaliśmy Chrystusowych słów z Kazania na Górze. Jeszcze raz przemówił do nas Mistrz językiem Ośmiu Błogosławieństw: językiem Dobrej Nowiny. (( Błogosławieni jesteście'... ». W tych słowach odczytujemy przeszłość i przyszłość. Naprzód przeszłość. Kościół tarnowski, który w roku ubiegłym dziękował Bogu za dwieście lat swej posługi na tej nadwiślańskiej i podkarpackiej ziemi, odczytuje w orędziu Ośmiu Błogosławieństw całą swoją z górą tysiącletnią przeszłość na tej ziemi. Od przeszło tysiąca lat rozbrzmiewało tutaj to orędzie, padając na glebę ludzkich dusz jak ziarno, które ci sami ludzie rzucali równo­ cześnie w zagony tej ziemi. Czasem ziemi urodzajnej, która wydaje owoc stokrotny, czasem ziemi trudnej, kamienistej, jak w górach, gdzie nie tak łatwo o urodzajny i obfity zbiór. Raduję się, że mogę dzisiaj być z Wami, aby podjąć donośne wciąż jeszcze echo Waszego jubileuszu. Wiem, że odezwał się on żarliwym hymnem wdzięczności w Twoim sercu, Biskupie i Pasterzu Kościoła tarnowskiego, w sercu twoich Braci, Biskupów i Kapłanów, w sercu rodzin zakonnych męskich i żeńskich, w sercu wszystkich, którzy na tej ziemi są «ludem Bożym» i «królewskim kapłaństwem » . 2 2. Raduję się, że mogę być dzisiaj z Wami. Ta ziemia od lat była mi bliska. Wpatrywałem się z podziwem w uroki jej krajobrazu, wędrowałem górskimi pasmami i dolinami wzdłuż potoków. Dozna­ wałem wiele gościnności. I jest mi bliski ten Kościół. A chociaż dzisiaj przybywam do Was jako pielgrzym ze Stolicy świętego Piotra w Rzymie, to przez lata byłem tu sąsiadem. I doznawałem dobrego, serdecznego sąsiedztwa. Ewangelia, orędzie Ośmiu Błogosławieństw, czyż nie jest ono od początku wpisane w dzieje Waszego Kościoła? Czyż nie głosili tego zbawczego orędzia już ci pierwsi święci pustelnicy znad Dunajca, * Die 10 m. Iunii a. 1987. 1 Mt 5, 11. 2 Por. 1 P 2, 9. 413 Acta Ioannis Pauli Pp. II a potem znad słowackiego Wagu — Świerad i Benedykt — u samego początku naszych dziejów? A potem Stanisław ze Szczepanowa, biskup — męczennik na stolicy krakowskiej, z którym wiąże się wspólne dziedzictwo wszystkich Polaków. A potem jeszcze Kinga, księżna, matka narodu i mniszka w staro­ sądeckim klasztorze świętej Klary. 3. Orędzie Ośmiu Błogosławieństw, siejba Bożej Ewangelii, idzie przez stulecia. W czasie jubileuszu przypomnieliście skrupulatnie wszystkie osoby, miejsca i czasy, poprzez które tchnął w Waszych wspólnych dziejach ten sam Duch Prawdy, który objawił się Apos­ tołom w dniu Pięćdziesiątnicy pod postacią ognistych języków. I oto, za naszych czasów, w tym stuleciu, jeszcze jeden taki ognisty język Ducha Prawdy, Parakleta, zatrzymał się nad postacią prostej, wiejskiej dziewczyny: ((Bóg wybrał właśnie t o . . . co niemocne, aby mocnych poniżyć, aby zawstydzić mędrców » . 3 Czyż Święci są po to, ażeby zawstydzać? Tak. Mogą być i po to. Czasem konieczny jest taki zbawczy wstyd, ażeby zobaczyć człowieka w całej prawdzie. Potrzebny jest, ażeby odkryć, lub odkryć na nowo właściwą hierarchię wartości. Potrzebny jest nam wszystkim, starym i młodym. Chociaż ta młodziutka córka Kościoła tarnowskiego, którą od dzisiaj będziemy zwać błogosławioną, swoim życiem i śmiercią mówi przede wszystkim do młodych. Do chłopców i dziewcząt. Do mężczyzn i kobiet. Mówi o wielkiej godności kobiety: o godności ludzkiej osoby. O godności ciała, które wprawdzie na tym świecie podlega śmierci, jest zniszczalne, jak i jej młode ciało uległo śmierci ze strony zabójcy, ale nosi w sobie, to ludzkie ciało, zapis nieśmiertelności, jaką człowiek ma osiągnąć w Bogu wiecznym i żywym, osiągnąć przez Chrystusa. Tak więc Święci są po to, ażeby świadczyć o wielkiej godności człowieka. Świadczyć o Chrystusie ukrzyżowanym i zmartwychwstałym (( dla nas i dla naszego zbawienia », to znaczy równocześnie świadczyć o tej godności, jaką człowiek ma wobec Boga. Świadczyć o tym powo­ łaniu, jakie człowiek ma w Chrystusie. 4. Karolina Kózkówna była świadoma tej tego powołania. 3 Por. 1 Kor 1, 27. godności. Świadoma Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 414 Officiale Żyła z tą świadomością i dojrzewała w niej. Z tą świadomością oddała wreszcie swoje młode życie, kiedy trzeba było je oddać, aby obronić swą kobiecą godność. Aby obronić godność polskiej., chłopskiej dziewczyny. «Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądają » . 4 Tak to orędzie Ośmiu Błogosławieństw wpisuje się nowymi zgłoskami w dzieje Kościoła tarnowskiego, w dzieje tego ludu, który od pokoleń — i bez względu na historyczne krzywdy i upokorzenia — przechowywał w sobie świadomość, że jest świętym ludem Bożym, ludem odkupionym za cenę krwi Syna Bożego, królewskim kapłaństwem. Tam, wpośród równinnych lasów, w pobliżu miejscowości WałRuda, zdaje się trwać ta Wasza Rodaczka, córka ludu, «gwiazda ludu )), i świadczyć o niezniszczalnej przynależności człowieka do Boga samego. (( Człowiek bowiem jest Chrystusowy — a Chrystus Boży » . 5 5. Liturgia dzisiejszej beatyfikacji, a zwłaszcza Psalm responsoyJ y? pozwala nam niejako odczytać poszczególne momenty tego świadectwa. Tego męczeństwa. r n Czyż to nie ona tak mówi, ona, Karolina? « Zachowaj mnie, Boże, bo chronię się u Ciebie, mówię Panu: "Tyś jest Panem moim" )). Czyż to nie ona mówi poprzez słowa Psalmisty? W momencie straszliwego zagrożenia ze strony drugiego człowieka, wyposażonego w środki przemocy: chroni się do Boga. A okrzyk: « T y ś Panem moim » oznacza: nie zapanuje nade mną brudna przemoc, bo Ty jesteś źródłem mej mocy — w słabości. Ty, jedyny Pan mojej duszy i mego ciała, mój Stwórca i Odkupiciel mego życia i mojej śmierci. Ty, Bóg mojego serca, z którym nie rozstaje się moja pamięć i moje sumienie. 6 (( Zawsze stawiam sobie Pana przed oczy, On jest po mojej prawicy, nic mnie nie zachwieje. Bo serce napomina mnie nawet nocą )). Tak Psalmista. I tak Karolina w momencie śmiertelnej próby wiary, czystości i męstwa. Jakbyśmy szli po śladach ucieczki tej dziewczyny, opierającej się zbrojnemu napastnikowi, szukającej ścieżek, na których mogłaby pośród tego rodzimego lasu w pobliżu jej wsi, ocalić życie i godność. « Ty ścieżkę życia mi ukazujesz » . 7 8 4 Por. ut 5, 8. 5 Por. 1 Kor 3, 23. 6 Ps 16 [15J, 1-2. 7 Por. tamże, 8. 7. 8 Por. tamże, w. 11. 415 Acta Ioannis Pauli Pp. II Ścieżka życia. Na tej ścieżce ucieczki został zadany ostatni, zabójczy cios. Karolina nie ocaliła życia doczesnego. Znalazła śmierć. Oddała to życie, aby zyskać Życie z Chrystusem w Bogu. 6. W Chrystusie bowiem, wraz z Sakramentem Chrztu, który otrzymała w kościele parafialnym w Radłowie, zaczęło się jej nowe Życie. I oto, padając pod ręką napastnika, Karolina daje ostatnie na tej ziemi świadectwo temu Życiu, które jest w niej. Śmierć cielesna go nie zniszczy. Śmierć oznacza nowy początek tego Życia, które jest z Boga, które staje się naszym udziałem przez Chrystusa, za sprawą Jego śmierci i zmartwychwstania. Ginie więc Karolina. Jej martwe ciało dziewczęce pozostaje wśród leśnego poszycia. A śmierć niewinnej zdaje się odtąd głosić ze szcze­ gólną mocą tę prawdę, którą wypowiada Psalmista: « P a n jest moim dziedzictwem, Pan jest moim przeznaczeniem. To On mój los zabezpiecza )). Tak. Karolina porzucona wśród lasu rudziańskiego jest bezpieczna. Jest w rękach Boga, który jest Bogiem Życia. I męczennica woła wraz z Psalmistą': ((Błogosławię Pana)). 9 Dziecko prostych rodziców, dziecko tej nadwiślańskiej ziemi, « gwiazdo » Twojego ludu, dziś Kościół podejmuje to wołanie Twojej duszy, wołanie bez słów — i nazywa Ciebie Błogosławioną! Chrystus stał się Twoją (( mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem )). Stał się Twoją mocą. Dziękujemy Chrystusowi za tę moc, jaką objawił w Twoim czystym życiu i w Twojej męczeńskiej śmierci. 10 7. (( Przypatrzmy się, bracia, powołaniu naszemu ! » . u Tak pisze Apostoł Paweł do Koryntian, a ja dziś te jego słowa powtarzam do Was, tu zgromadzonych. Przybyliście z różnych stron tej rozległej diecezji, która ma swoje centrum w historycznym mieście Tarnowie. Stajecie razem ze mną wobec wymowy tego młodego dziewczęcego życia Karoliny Kózkówny i tej męczeńskiej śmierci. Przypatrzcie się, drodzy Bracia i Siostry, powołaniu Waszemu. 9 Por. tamże, w. 5. 10 1 Kor 1, 30. 11 Por. tamże, w. 26. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 416 Officiale Wy, drodzy Bracia i Siostry, do których mówię: robotnicy, rzemieślnicy reprezentowani tu przez organizacje cechowe; Wy, byli więźniowie Oświęcimia (stąd, z tarnowskiego więzienia, wyruszył pierwszy transport do oświęcimskiego obozu); Wy, przedstawiciele Skalnego Podhala, zrzeszeni w Kole jego Przyjaciół; Wy, kombatanci, zwłaszcza ze Szczawy; młodzieży oazowa i członkowie Ruchu « Światło-Życie »; harcerki i harcerze; Bracia pielgrzymi z Węgier; Bracia Słowacy i Czesi, przybysze z Moraw; Rodacy z Ameryki, którzy w tym doniosłym momencie stanęliście na ziemi Waszego pochodzenia, w starym Kraju; pielgrzymi z archidiecezji krakowskiej, a także diecezji katowickiej, kieleckiej, sandomiersko-radomskiej, przemyskiej i archidiecezji w Lubaczowie. Wszyscy, skądkolwiek przybywacie. Wszyscy, którzy tutaj jesteście. Przypatrzcie się powołaniu Waszemu. 8. W sposób szczególny pragnę się zwrócić w dniu beatyfikacji tej Córki polskiej wsi z początku naszego stulecia do tych, których powołaniem życiowym — również i dzisiaj, przy końcu tego wieku — jest życie wiejskie i praca na roli. Do polskich chłopów obecnych tu poprzez ich delegacje z całego kraju. Jakże to znamienne, że w nauczaniu o królestwie Bożym Chrystus posługiwał się analogią i obrazami zaczerpniętymi z życia natury i wyrastającej z niego — poprzez działanie człowieka — kultury rol­ niczej. I w ten też sposób pokazał, jak bardzo Stworzenie i Odkupienie wyrastają z tego samego źródła: ze stwórczej i odkupieńczej miłości Boga. Jak to, co zostało zawarte w stworzeniu, dochodzi — pomimo grzechu człowieka — do swojej pełni w Odkupieniu. (( Ja jestem prawdziwym krzewem winnym, a Ojciec mój jest tym, który uprawia)) — rolnikiem — mówiły dawniejsze tłumaczenia. 12 « Wy jesteście latoroślami » . 13 « Z królestwem Bożym dzieje się tak, jak gdyby ktoś nasienie wrzucił w ziemię » . 14 IJ Por. 13 Por. J 15, 5. 14 Mk 4, 26. j 15, i. 417 Acta Ioannis Pauli Pp. II Sama śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, a także uwarunko­ wane i kształtowane przez nie życie wewnętrzne człowieka, życie wieczne człowieka, znajduje swoją przekonywującą ilustrację w świecie natury, w Waszym codziennym doświadczeniu. « Jeżeli ziarno pszenicy wpadłszy w ziemię nie obumrze, zostanie tylko samo, ale jeżeli obumrze, przynosi plon obfity » . 15 W ten sposób ziemia i ten, który ją uprawia, jego praca, stają się szczególnym obrazem Boga i kluczem do zrozumienia Jego kró­ lestwa. I to jest także potwierdzeniem pośrednim, ale ogromnie głę­ bokim, godności pracy na roli. Pomyślmy, że dla zrozumienia Ewan­ gelii, dla zrozumienia, czym jest królestwo Boże i życie wieczne, kim jest sam Chrystus, trzeba znać rolnictwo i pasterstwo. Trzeba wiedzieć, co to jest owczarnia i pasterz. Czym jest ziarno i ziemia uprawna. Kim jest siewca, jaka jest rola ziemi żyznej, wiatru i deszczu. To od strony języka i obrazów, od strony zrozumienia Ewangelii. Ale rolnictwo to przecież chleb. Ten chleb, z którego żyje człowiek. Nie samym chlebem on żyje, ale przecież żeby człowiek żył, musi mieć chleb. Dlatego tak bardzo leży nam na sercu, by tego chleba nie bra­ kowało nikomu na naszym globie, a brakuje; leży nam na sercu, by nie brakowało w naszej Ojczyźnie. Jest to ten sam chleb, który Chrystus « w dzień przed męką wziął w swoje święte i czcigodne ręce i dzięki składając Bogu, Ojcu swojemu wszechmogącemu, błogosławił, łamał i rozdawał swoim uczniom, mó­ wiąc : Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy — to jest bowiem Ciało moje, które za was będzie wydane ». Człowiek potrzebuje więc chleba. Zarówno tego, który jest « owo­ cem ziemi i pracy rąk ludzkich », jak i tego, który « z nieba zstępuje i życie daje światu » . 16 9. Jako gość i uczestnik II Krajowego Kongresu Eucharystycznego w Polsce, przychodzę, by razem z moimi Rodakami modlić się w Tar­ nowie : ((chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj ». Nie przy­ bywam jako znawca rolnictwa, nie przynoszę w tej dziedzinie żadnych rozwiązań. Pragnę się znaleźć niejako na śladach duszpasterstwa polskiej wsi, polskiego rolnika. Dzielić Wasze troski i niepokoje. Przypomnieć i potwierdzić stosunek Kościoła do Was. 15 J 12, 24. 16 J 6, 33. 2 8 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 418 Officiale Wszyscy są zgodni na całym świecie, że brak chleba, tam gdzie zachodzi, jest skandalem. Wszyscy na naszej ziemi są zgodni, że nie powinno, nie może brakować nam chleba. Równocześnie wiadomo, że polska wieś współczesna w wyniku dramatycznych doświadczeń, jakie stały się jej udziałem, przeżywa wieloraki kryzys gospodarczy i moralny. Jakżeż łatwo byłoby wymieniać błędy popełnione w przeszłości i te, które wciąż trwają i świadczą o niedowartościowaniu rolnictwa, które stało się terenem nie przemyślanych eksperymentów, braku zaufania, a nawet dyskryminacji. A rolnicy to przecież nie tylko ci, którzy karmią, ale także ci, którzy stanowią element stałości i trwania. Jakże tu, w Tarnowie, nie zacytować wielkiego przywódcy polskiego ludu i męża stanu, Wincentego Witosa, syna tej ziemi. Pisał o n : « K t ó ż siłę Państwa i niezawodną nigdy ostoję ma stanowić?! Dla mnie odpowiedź narzu­ cała się sama: Świadomi, niezależni, zadowoleni chłopi polscy, gdyż tacy są gotowi oddać zdrowie i życie za każdą skibę ojczystej ziemi, a cóż dopiero w obronie całości Ojczyzny. Trzeba jednak nie tylko starać się na chłopach tych oprzeć przyszłość, ale ich wierność i przywiązanie do Państwa za wszelką cenę zdobyć, a gdy się zdobędzie, na zawsze utrzymać i utrwalić )). 17 Przytoczone słowa Wincentego Witosa wyznaczają nie tylko drogę polskim chłopom, ale również tym wszystkim, którzy są odpowiedzialni za organizację życia społeczno-gospodarczego polskiej wsi. W takim też duchu, zgodnym z polską tradycją, zostały zawarte w ostatnich czasach porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie w sprawie rolnictwa, w których rolnicy próbowali znaleźć wspólnie z Władzami rozwiązanie wielu bolesnych problemów. Wydaje się, że w obecnych czasach układy te nie tylko nie powinny być przemilczane, w każdym razie Papież nie może o tym milczeć, nawet gdyby nie był Polakiem, a tym bardziej Papież Polak. Wydaje się więc, że układy te powinny znaleźć swoją pełną realizację. 18 Niechże rolnictwo polskie wyjdzie z wielokrotnego zagrożenia i przestanie być skazane tylko na walkę o przetrwanie. Niech doznaje wszechstronnej pomocy ze strony państwa. Wiele zniekształceń życia wiejskiego znajduje swe źródło w podrzędnym statusie rolnika jako 17 W. Witos, Moje wspomnienia, t. I, Paryż 1964, s. 35. 18 Z dnia 18 i 20 lutego 1981 roku. Acta Ioannis Pauli Pp. II 419 pracownika i jako obywatela. Dlatego też model chłopa, lub chłoparobotnika pracującego z małym skutkiem a ponad siły, winien być zastą piony modelem wydajnego i niezależnego producenta, świadomego i umiejącego korzystać, nie gorzej niż inni, z dóbr kultury, i zdolnego do jej pomnażania. A teraz już nie cytat z Witosa, ale z Norwida. <( Podnoszenie ludowych natchnień do potęgi przenikającej i ogarniającej Ludzkość całą — podnoszenie ludowego do Ludzkości ... — winno dokonywać sie zdaniem Norwida — przez wewnętrzny rozwój dojrzałości ... » . Trzeba przyznać, że Polska, że południowa Polska jest wciąż żywym źródłem kultury. Pracują tutaj setki «twórców ludowych ». Pragnę im i wszystkim innym dodać ducha i zwrócić w ich pracy uwagę na więź między kulturą duchową a religią. O głębi tego powo­ łania myślał Norwid, gdy pisał, że rolnik « jedną ręką szuka dla nas chleba, drugą zdrój świeżych myśli wydobywa z nieba » . 19 20 Bardzo dziękuję za te oklaski dla Norwida. Wiele doznał on cier­ pienia w życiu, wygnania. Raduję się, że dzisiaj oklaskuje go polski świat rolniczy, na równi z Wincentym Witosem, za jego mądrość, za jego wielką, chrześcijańską, ojczystą, narodową mądrość. Duszpasterstwo rolników niech idzie i rozwija się w tym właśnie kierunku, formując uczestników rolniczych wspólnot duszpasterskich i wypracowując coraz głębsze formy życia wewnętrznego, które uka­ zywać będą trud życia rolniczego jako realizację woli Boga i codziennej powinności człowieka, jako powołanie. 10. (( Przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu )). W kontekście tego jubileuszu, jaki przeżywa Kościół tarnowski, dane mi jest dzisiaj sprawować tę zbawczą posługę Słowa Bożego i Eucharystii. Poprzez postać Karoliny, błogosławionej Córki tego Kościoła, przypatrujcie się, Bracia i Siostry, powołaniu Waszemu poprzez wszystkie pokolenia, które Boża Opatrzność związała z Waszą ziemią nadwiślańską, podkarpacką, równinną, podgórską i górzystą ... z tą piękną ziemią. Z tą trudną ziemią. Ziemia ta przyjęła w siebie ewangeliczne orędzie Ośmiu Błogosła­ wieństw jako światło Bożego przeznaczenia człowieka. Jako światło tego dziedzictwa, które jest naszym udziałem w Jezusie Chrystusie. 19 Promethidion, 20 C. K. Norwid, Pismo, w. 21-22. Epilog, V. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 420 Officiale ((Błogosławieni ubodzy w duchu... błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości ... błogosławieni miłosierni ... czystego ser­ ca ... ci, którzy czynią pokój ... ci, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem oni miłosierdzia dostąpią... oni Boga oglądać będą ... oni będą nazywani synami Bożymi ... do nich należy królestwo niebieskie » . ((Królewski szczep Piastowy)): Synowie i Córki tego szczepu, tu od Wisły do Karpat, trwajcie przy tym dziedzictwie! Do Was należy królestwo niebieskie! Trwajcie, jak trwały pokolenia. Jak święci pustelnicy nad Dunajcem, jak Stanisław biskup, który ((żyje pod mieczem » , jak Karolina, która w naszym stuleciu dała świadectwo Chrystusowi: świadectwo życia przez śmierć. Trwajcie przy tym świętym dziedzictwie. Do Was należy ... królestwo niebieskie. Amen. 21 22 23 # » » In sacrosancto templo cathedrali Cracoviensi a Summo Pontifice infra Missam habita.* 1. Ave, Crux ... Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa! Kiedy na górze w Galilei Pan mówi do Apostołów: ((Dana mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi »,* wówczas nasza myśl i serce zwraca się do Krzyża. To w Krzyżu jest Ci dana, o Chryste, ((wszelka władza)), taka władza, jakiej nikt inny nie ma w dziejach świata. To w Krzyżu jest moc odkupienia człowieka, w imię której Aposto­ łowie słyszą: Idźcie... nauczajcie wszystkie narody. To w Krzyżu Chrystusa Bóg Trójjedyny: Ojciec, Syn i Duch Święty stał się Życiem dusz nieśmiertelnych. A początek tego Życia stanowi chrzest. 21 Por. Mt 5, 3-10. 22 M. 23 Por. Konopnicka, Resp. Rota. brewiarzowe. * Die 10 Iunii a. 1987. 1 Mt 28, 18. 421 Acta Ioannis Pauli Pp. II To w Krzyżu, w tym — po ludzku znaku hańby — stałeś się, o Chryste, Pasterzem naszych dusz i Panem dziejów. Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa! Ave, Cruso. 2. W Krzyżu « poznaliśmy miłość, tę miłość aż « do końca)). Tę 2 miłość cały Kościół w Polsce rozważa w dniach Kongresu Euchary­ stycznego. Tę miłość, którą Jadwiga, błogosławiona nasza królowa, poznała tu : przy tym krzyżu. Bądź pozdrowiony, krzyżu wawelski, krzyżu Jadwigi! Jesteśmy złączeni z tą naszą wielką monarchinią właśnie przez ten wawelski krzyż, pod którym obecnie zostały złożone relikwie Bło­ gosławionej. Mają one tutaj sprawować jakby ciągłą, milczącą liturgię podniesienia krzyża. Podniesienie relikwii królowej Jadwigi — pod­ niesienie przez Krzyż. Tu, na tym miejscu, Jadwiga poznała, jaką władzę ma Ukrzy­ żowany ((na niebie i na ziemi». Poznała wiarą. Poznała sercem. Objawiła jej się tutaj Miłość, która jest większa niż jakakolwiek ludzka miłość. Na Krzyżu Chrystus ((oddał za nas życie swoje » . Czy ty także, młoda królowo Polski, Andegawenko, nie powinnaś « oddać życia za braci »? 3 3. W katedrze wawelskiej znajduje się miejsce wielkiego zwycięstwa Chrystusa w sercu ludzkim. Czy ty także, za tę Miłość? Jadwigo, nie powinnaś « o d d a ć » swojej miłości Jak może w tobie ((trwać miłość Boga)), gdybyś zamknęła twoje serce do samej tylko ((ludzkiej miłości))? Tej miłości pięknej, żywionej od dziecka — miłości, do której po ludzku miałabyś prawo, która mogła stać się twoją życiową drogą i powołaniem ... A jednak ... 4 Co ci mówi ten Chrystus z wysokości swojego wawelskiego krzyża? Przedziwna jest Jego ((władza » nad sercem człowieka. Skąd się bierze ta władza? Jaką ma moc On, wyniszczony, skazany na swoją krzyżową agonię na tylu miejscach świata? Poprzez tę agonię poprzez wyniszcze1 J 3, 16. 2 3 4 1 J 3, 16. Por. 1 J 3, 17. Acta Apostolicae. Sedis - Commentarium 422 Officiale nie, poprzez obraz skrajnej słabości, hańby i nędzy, przemawia moc: jest to moc miłości ((aż do końca ». 4. Jadwigo, ty jeszcze nie umiłowałaś « aż do końca ». Kres twojej miłości leży dalej, poza granicami tego, co tutaj, na zamek wawelski, na polski tron, przyniosło twoje dziewczęce serce. Kres twojej miłości leży dalej. Bóg cię postawił w pośrodku ludów i narodów. Powołał cię, abyś ogarnęła swym sercem ich losy, ich dążenia, ich zmagania. Abyś odgadła Boże zamiary w stosunku do Pol­ ski, do Litwy, do ziem ruskich. Chrystus, którego krzyżowa agonia została utrwalona w wawelskim krucyfiksie, to Ten sam, który powiedział do Apostołów : « idźcie na cały świat, nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego )). 5 Powiedział, sięgając do kresu czasów. Sięgając poprzez dzieje ludów i narodów. Powiedział w mocy tej miłości, która idzie z każdym czło­ wiekiem przez dzieje — aż do końca. Jadwigo, odpowiedz tej miłości! 5. Czcigodni i drodzy Bracia i Siostry, uczestnicy eucharystycznej liturgii, jaką dane mi jest dzisiaj sprawować przy krzyżu wawelskim i przy relikwiach błogosławionej Jadwigi, naszej wielkiej królowej i matki ludów. To miejsce, na którym się spotykamy, przemawiało do całych pokoleń. Zaklęta w nim jest najgłębsza i najrdzenniejsza treść Ewangelii, wpisana w dzieje naszej Ojczyzny przed sześciuset laty. Bardzo, bardzo pragnąłem być tutaj właśnie w tym roku — 1987, kiedy nasi Bracia Litwini, współtwórcy swoich i naszych wspólnych dziejów, obchodzą w Wilnie i całym kraju sześćsetną rocznicę Chrztu swego Narodu. Skoro nie jest mi dane w tym jubileuszowym roku być pośród nich, modlić się na ich ziemi, w ich języku — tym bardziej dziękuję Bożej Opatrzności za to, że mogę stanąć przy krzyżu wawelskim i zatrzymać się przy sercu naszej królowej, błogosławionej Jadwigi. A ponadto: przecież tutaj, na zamku królewskim, przyszedł na świat św. Kazi­ mierz, Patron Litwy, który swe młode życie zakończył w Grodnie. W tej katedrze się modlił. W Krakowie żył również i budował swoim życiem współczesnych, świątobliwy zakonnik Michał Giedroyć, szcze­ gólny miłośnik Chrystusowego krzyża. 5 Por. Mt 28, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 423 6. Wiele skarbów kryje w sobie katedra wawelska. Dane mi było przez szereg lat być jej gospodarzem i pierwszym sługą. Wśród tych skarbów krzyż królowej Jadwigi pozostaje miejscem szczególnego świadectwa. Strzeżcie tego skarbu w sposób szczególny, tak jak strzegły pokole­ nia. Zwracam się do wszystkich krakowian, przede wszystkim do mego Następcy na stolicy świętego Stanisława — oraz do czcigodnej Kapi­ tuły Metropolitalnej. Na ręce Dziekana i Prepozyta tej katedralnej Kapituły, drogiego biskupa Juliana, składam to moje dzisiejsze wyzna­ nie przy krzyżu wawelskim i przy sercu Błogosławionej. Dziękuję Kapitule Krakowskiej za całe wieki troski o to wielkie sanktuarium Kościoła i Narodu! Dziękuję za troskę o samą biskupią stolicę, ilekroć zostawała osierocona. Dziękuję za tyle dowodów ka­ płańskiej gorliwości. Czyż mogę nie wspomnieć tutaj — wśród tylu drogich mi postaci — przynajmniej tego jednego, któremu tak wiele zawdzięczałem od najmłodszych lat: śp. księdza Infułata Kazimierza Figlewicza, wielkiego miłośnika tej właśnie królewskiej katedry i tego w niej miejsca niezwykłego, jakim jest wawelski krucyfiks Jadwigi. 7. Kiedy zaś na tym miejscu się znajdujemy, wówczas w sposób szczególny unaocznia się i to jeszcze wielkie dzieło Jadwigi, którym jest uczelnia teologiczna — przez wiele wieków Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego — w ostatnich czasach odbudowana jako Akademia Papieska. Nie trzeba chyba*jeszcze dłużej udowadniać, że ta Uczelnia świadczy 0 naszych dziejach, należy do dziedzictwa Kościoła i polskiej kultury. Nie może jej nie być w Krakowie. 8. (( My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia, bo miłujemy braci, kto ... nie miłuje, trwa w śmierci)). Tak. Wiemy. Wiedziała o tym nasza królowa Jadwiga, błogosła­ wiona — i wiedzę tę ugruntowała w dziejach narodu. W dziejach dusz polskich. 6 Taka była zawsze — i taką pozostała wymowa wawelskiego krzyża. 1 taka jest wymowa każdego krzyża na całej ziemi. Każdego kru­ cyfiksu. Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa! Gdziekolwiek znajduje się twój znak, Chrystus daje świadectwo • 1 J 3, 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 424 swojej Paschy: owego ((przejścia ze śmierci do życia)). I daje świa­ dectwo miłości, która jest mocą życia — miłości, która zwycięża śmierć. Bądź pozdrowiony, Krzyżu, gdziekolwiek się znajdujesz, w polach, przy drogach, na miejscach, gdzie ludzie cierpią i konają ... na miejscach, gdzie pracują, kształcą się i tworzą ... Na każdym miejscu, na piersi każdego człowieka, mężczyzny czy kobiety, chłopca czy dziewczyny ... i w każdym ludzkim sercu, tak jak w sercu Jadwigi, Pani Wawelskiej. Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa! Ave, Crux! » « * Stettini, ad Christianos coniuges habita.* 1. (( ... że cię nie opuszczę aż do śmierci)). Drodzy Bracia i Siostry! Synowie i córki Kościoła na ziemi szcze­ cińskiej ! Dziękuję Waszemu Biskupowi za to, że mnie tutaj zaprosił, za to, że bardzo serdecznie zabiegał, ażeby dzisiejsze odwiedziny Jana Pawła II w Szczecinie mogły się urzeczywistnić. Dziękuję i pozdrawiam wszystkich zgromadzonych. W sposób szcze­ gólny pozdrawiam wszystkich małżonków i rodziny, oraz tych, którzy do założenia rodziny się przygotowują. Pozdrawiam matki, które noszą pod sercem nowe życie. Pozdrawiam członków Komisji Episkopatu do spraw Rodziny, ludzi nauki oddających się studium rodziny, pracowników duszpasterstwa rodzin. Pozdrawiam wszystkie ruchy działające na rzecz rodziny, a także grupy parafialne « Miłosiernych wobec najmniejszych». W asz Pasterz, biskup Kazimierz Majdański, nosi w swojej pas­ terskiej ((legitymacji » ten wielki temat, tę wielką sprawę: rodzina. Małżeństwa i rodziny. Sprawie tej służył i służy, nie tylko w Polsce, ale także i w Rzymie. Nie przestaję Mu być wdzięczny za to, co uczynił dla ((Papieskiej Rady do spraw Rodziny », zwłaszcza w związku z Sy­ nodem 1980 roku. T Pragnę przeto, idąc za Waszym zaproszeniem, spotkać się w czasie tej eucharystycznej Ofiary Chrystusa z każdym małżeństwem i rodziną, nie tylko tutaj obecną, ale także na całym szlaku Kongresu Eucha* Die 11 m. Iunii a. 1987. 425 Acta Ioannis Pauli Pp. II rystycznego w Polsce. Wszystkich zapraszam do uczestnictwa w tej uroczystej liturgii. Zapraszam również do odnowienia ślubów mał­ żeńskich. 2. W dniach Kongresu wszyscy skupiamy się przy tych słowach, jakie ewangelista Jan, umiłowany uczeń Chrystusa, wypowiada w związku z Ostatnią Wieczerzą: ((umiłowawszy swoich... do końca ich umiłował w. Słowa te tłumaczą równocześnie tajemnicę Chrystu­ 1 sowej Paschy i sakramentalną rzeczywistość Eucharystii: « do końca umiłował». A małżonkowie, klęcząc przed ołtarzem w dniu ślubu, mówią: « nie opuszczę cię aż do śmierci ». Tak mówi mąż do żony i żona do męża. Tak mówią razem wobec majestatu Boga żywego. Wobec Chrystusa. Czyż słowa te nie współbrzmią głęboko z tamtymi: « d o końca umiłował))? Z pewnością, drodzy Bracia i Siostry, zachodzi tutaj głęboka zbieżność i jednorodność. Sakrament Małżeństwa wyrasta z eucharys­ tycznego korzenia. .Wyrasta z Eucharystii, i do niej prowadzi. Ludzka miłość ((aż do śmierci » musi się głęboko zapatrzeć w tę miłość, jaką Chrystus do końca umiłował. Musi tę Chrystusową miłość — poniekąd — uczynić swoją, ażeby sprostać treściom małżeńskiej przysięgi: « ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci)). 3. Z tej przysięgi buduje się szczególna jedność: wspólnota osób. Communio personarum. Jest to jedność — zjednoczenie serc i ciał. Jedność — zjednoczenie na służbie życiodajnej miłości. Zjednoczenie osób, mężczyzny i kobiety, i zarazem zjednoczenie z Bogiem, który jest Stwórcą i Ojcem. Zjednoczenie obojga w Chrystusie, w orbicie tej oblubieńczej miłości, jaką On — Odkupiciel świata — obdarza Kościół, a w tym Kościele każdego człowieka. Wszyscy wszakże jesteśmy odkupieni za cenę Jego Krwi. Drodzy Bracia i Siostry! Potrzebne jest bardzo gruntowne przygo­ towanie do małżeństwa jako wielkiego Sakramentu. Trzeba z kolei często wracać do tych świętych tekstów sakramentalnej liturgii mał­ żeństwa, Mszy świętej dla nowożeńców, Mszy świętej na jubileusz małżeński, odczytywać je, rozważać ... Są to słowa Żywota. 1 / 13, i. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 426 Officiale Ł. Dzisiaj także do tego Was zapraszam, abyście razem ze mną rozważyli wszystkie czytania liturgii z uroczystości Najświętszej Ro­ dziny, którą tu, w Szczecinie, wspólnie sprawujemy. A więc : czytanie pierwsze — z Księgi Syracha. Psalm responsoryjny, który powtarza się także w liturgii Sakramentu Małżeństwa. Czytanie drugie: święty Paweł przekazał prawdy najdonioślejsze na temat Boskiej tajemnicy małżeństwa w ramach Listu do Efezjan. Jednakże czytanie dzisiejsze jest wzięte z Listu do Kolosan. Można powiedzieć, iż znajdujemy tam zwięzłe, a równocześnie bardzo istotne pouczenie na temat: jak budować wspólnotę małżeńską i rodzin­ ną. Jak ją budować w wymiarze całego życia, a zarazem — na co dzień. Uczy Apostoł, że miłość jest « więzią » , 2 stanowi jakby życiodajne centrum, które jednak trzeba systematycznie i wytrwale « obudowywać )) całym postępowaniem. Na różne cnoty wskazuje ten apostolski tekst, od których zależy trwałość, co więcej, rozwój miłości pomiędzy małżonkami. Pisze bowiem: « obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę, cichość, cierpliwość, znosząc jedni drugich i wybaczając sobie wzajemnie; jeśliby miał ktoś zarzut przeciw drugiemu: jak Pan wybaczył wam, tak i w y ! » . 3 Jakież to konkretne! Apostoł ma przed oczyma życie małżeńskie swoich czasów, dwa tysiące lat temu, ale ludzie naszego stulecia mogą się w tym tak samo doskonale odnaleźć. Małżeństwo — to wspólnota życia. To dom. To praca. To troska o dzieci. To także wspólna radość i rozrywka. Czyż Apostoł nie zaleca, abyśmy « napominali samych siebie » także « przez pieśni pełne ducha, śpiewając Bogu w naszych sercach » ? Jakby mówił o śpiewaniu kolęd 4 w polskim domu. 5. Trzeba te słowa apostolskiego dziedzictwa Kościoła odczytywać w ich oryginalnym brzmieniu ze wszystkimi szczegółami, a równocze­ śnie — trzeba je stale tłumaczyć na język naszych czasów, naszych warunków — jakże nieraz trudnych — naszych problemów i sytuacji. Także i to, co się odnosi do stosunku: rodzice — dzieci. Apostoł pisze: (( Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim » , ale pisze 5 2 Por. Kol 3, 14. 3 Kol 3, 12-13. * Por. Kol 3, 16. 5 Kol 3, 20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 427 również: « Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzieci, aby nie traciły ducha)). Bardzo wymowne połączenie. Co mogą znaczyć te słowa dziś w naszych polskich warunkach? Zdaje się, że jest niedzowana wielka praca dla kształtowania du­ chowości małżeństwa, moralności i życia duchowego małżonków. Sa­ krament zawiera w sobie wyraźne zobowiązania: wierność, miłość, uczciwość. Są to zobowiązania natury moralnej. Małżeństwo-rodzina buduje się na ich gruncie. W ten sposób staje się wspólnotą godną ludzi, prawdziwą wspólnotą życia i miłości. Arką przymierza z Bogiem w Chrystusie. 6 Posługa Kościoła Chrystusowego wobec rodziny wytworzyła, poczy­ nając od zarania naszej historii i poprzez wieki, znakomity model ro­ dziny. Wytworzyła też obyczajowość naznaczoną wielkim szacunkiem dla godności kobiety. Wymownym tego wyrazem była wczorajsza bea­ tyfikacja Karoliny Kózkówny, córki polskiej wsi. A posługa ta wciąż trwa w nowych przejawach odpowiadających nowym potrzebom. Kościół w Polsce ma swoje poważne zasługi w obro­ nie praw rodziny." Rodzina według zamysłu Bożego jest miejscem świętym i uświęcającym. Na straży tej świętości Kościół stał zawsze i wszędzie, ale w szcze­ gólny sposób pragnie być blisko rodziny, gdy ta wspólnota życia i miłości i arka przymierza z Bogiem, jest zagrożona czy to od wewnątrz, czy też — jak to dziś niestety często bywa — od zewnątrz. I Kościół na naszej ziemi stoi wiernie po stronie rodziny, po stronie jej prawdzi­ wego dobra, nawet gdy czasem u niej samej nie znajduje należytego zrozumienia. Nie tylko głosi z miłością, ale i stanowczością objawioną naukę dotyczącą małżeństwa i rodziny, nie tylko przypomina jej obo­ wiązki i prawa, ale również obowiązki innych, zwłaszcza obowiązki spo­ łeczeństwa i państwa wobec rodziny, stara się także ciągle rozwijać po­ trzebne struktury duszpasterstwa, których celem jest niesienie moralnej pomocy rodzinie chrześcijańskiej. I może tej obecności i wrażliwości zawdzięczamy w głównej mierze to, że zło zagrażające rodzinie nadal nazywane jest złem, grzech nadal nazywany jest grzechem, wynaturze­ nie — wynaturzeniem; że nie zwykło się tutaj, jak to czasem bywa w świecie współczesnym, konstruować teorii dla usprawiedliwienia zła i nazywania zła dobrem. 6 Kol 3, 21. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 428 Co więcej, rośnie wciąż liczba osób, które w różnych dziedzinach pragną nieść pomoc rodzinie w realizacji jej powołania. I rosną też ciągle szeregi młodych małżeństw i rodzin, które niezwykle żywotnie urzeczywistniają w pełni w swoim życiu całość chrześcijańskiej nauki 0 małżeństwie i rodzinie, i to często w formie apostolatu łączących się ze sobą grup rodzinnych, związanych ściśle z duszpasterstwem rodzin prowadzonym przez Kościół w Polsce. 6. Ewangelia dzisiejsza prowadzi nas wspólnie z Maryją i Józefem do świątyni jerozolimskiej: ofiarowanie Syna pierworodnego w czter­ dziestym dniu po narodzinach. I oto wpośród rytuału, przewidzianego Prawem Mojżesza, nagle rozbrzmiewa głos Starca, który wydarzeniu w świątyni jerozolimskiej nadaje pełny wymiar profetyczny. Symeon mówi o Jezusie: « Oto Ten przeznaczony jest na upadek i powstanie wielu w Izraelu 1 na znak, któremu sprzeciwiać się będą » . Zwracając się zaś do Matki, 7 dodaje: « A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu » . 8 Chrystus — znak, któremu się sprzeciwiają. Drodzy Bracia i Siostry, czy ten « s p r z e c i w » nie idzie również, a może nawet przede wszystkim, poprzez tę wielką i podstawową zara­ zem dziedzinę życia ludzkiego, dziedzinę życia społecznego, życia na­ rodowego, jaką jest właśnie małżeństwo i rodzina? Czy tutaj nie doznajemy zarazem w szczególnej mierze zagrożenia? Tej moralnej klęski, którą ponosi człowiek: kobieta, mężczyzna, dzieci! A zarazem społeczeństwo, a zarazem naród. I państwo też. Me można <( rozchwiać » tej « małej » wspólnoty, może słabej, może niewystarczającej, która jednak jest u korzenia wszystkich wspólnot, ażeby całe życie społeczne i narodowe nie doznało strat i szkód niepo­ wetowanych. 7. Nie ma skuteczniejszej drogi odrodzenia społeczeństw, jak ich odrodzenie przez zdrowe rodziny. A rodzina, która « jest pierwszą szkołą cnót społecznych, potrzebnych wszelkim społecznościom » , jest dziś bardzo zagrożona. Wiemy to wszys9 7 Łk 2, 34. 8 Łk 2, 35. 9 Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 429 cy. Jest zagrożona od zewnątrz i od wewnątrz. I trzeba, by o tym zagro­ żeniu, o własnym losie mówili, pisali, wypowiadali się przez filmy czy środki przekazu społecznego nie tylko ci, którzy — jak twierdzą — (( mają prawo do życia, do szczęścia i samorealizacji)), ale także ofiary tego obwarowanego prawami egoizmu. Trzeba, by mówiły o tym zdradzone, opuszczone i porzucone żony, by mówili porzuceni mężowie. By mówiły 0 tym pozbawione prawdziwej miłości, ranione u początku życia w swej osobowości i skazane na duchowe kalectwo dzieci, dzieci oddawane ustawowo instytucjom zastępczym — ale ... jaki dom dziecka może za­ stąpić prawdziwą rodzinę? Trzeba upowszechnić głos ofiar — ofiar egoizmu i « mody »; permisywizmu i relatywizmu moralnego; ofiar trudności materialnych, bytowych i mieszkaniowych. «Dlatego też Kościół — słowami Adhortacji Familiaris consortio — otwarcie i z mocą broni praw rodziny przed niedopuszczalnymi uzurpacjami ze strony społeczeństwa i instytucji państwowych » . 10 Jeśli się nie mylę, mamy najwyższy odsetek matek pracujących zawodowo, które tę pracę wykonują z uszczerbkiem dla swego życia rodzinnego. Wszystko to sprawia — w powiązaniu ze szczególnymi warunkami gospodarczymi — że do rodziny polskiej wdziera się swoisty brak wrażliwości na pozamaterialne wartości pracy ludzkiej, zanik ufności w sens pracy uczciwej, brak widzenia jej celów na dłuższą metę, natomiast obserwuje się zjawisko tymczasowości, doraźności i życia z dnia na dzień, a czasem także chęć szukania — kosztem życia rodzin­ nego — zarobku i dobrobytu na obczyźnie. To, o czym mówię w zarysach, jest przedmiotem wielu dyskusji, analiz i trafnych publikacji, a przede wszystkim jest realistycznym postulatem rodziny, zwłaszcza młodej, rodziny rozwojowej; jest postu­ latem rodsiny wielodzietnej, jest postulatem po prostu rodziny. Niechże nie zabraknie dobrej woli. Modlimy się gorąco, by nie bra­ kowało nikomu dobrej woli, inicjatywy, realizacji. By rodzina była silna Bogiem, a Kraj był silny rodziną, zdrową fizycznie i moralnie. Podstawą trwałości rodziny jest pogłębiana i odnawiana w Kościele 1 w jego programie, w jego Sakramentach, świadomość znaczenia chrze­ ścijańskiego małżeństwa, świadomość, której owocem jest trwanie, aż do śmierci. 10 Por. n. 46. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 430 8. Wpatrzeni w wydarzenie, jakie miało miejsce w świątyni je­ rozolimskiej, wyznajemy wraz z Symeonem, że Chrystus jest ((światło­ ścią ludzkiego zbawienia », że jest « chwałą ludu Bożego )). Dlatego też wszyscy stoimy wobec wielkiego zadania. W czasie Wielkiej Nowenny przed Tysiącleciem Chrztu Polski, Episkopat ujął to zadanie w zwięzłym zdaniu : (( Rodzina Bogiem silna ». Rodzina Bogiem silna — to jest zarazem rodzina jako siła człowieka: rodzina szlachetnych ludzi. Rodzina ludzi wzajemnie obdarzających się miłością i zaufaniem. Rodzina (( szczęśliwa » i uszczęśliwiająca. Arka Przymierza. u W punkcie wyjścia rodziny znajduje się rodzicielstwo. Kościół uczy: odpowiedzialne rodzicielstwo. I sprawie tej poświęca wiele uwagi — i wiele wysiłku. Odpowiedzialne — to znaczy: godne osoby ludzkiej, stworzonej « n a obraz i podobieństwo Boga » . Odpowiedzialne za miłość. Tak: miłość, drodzy Małżonkowie, mierzy się właśnie tą rodzi­ cielską odpowiedzialnością. A więc — rodziny odpowiedzialne za życie, za wychowanie. Czyż nie o tym właśnie mówią słowa przysięgi mał­ żeńskiej ? n Odpowiedzialność wzajemna: męża za żonę, żony za męża, rodziców za dzieci. Odpowiedzialność ojcowska: « P a n uczcił ojca przez dzieci)) — mówi Księga Syracha. I odpowiedzialność macierzyńska. Nie można jednak zapominać, że mężczyzna musi być pierwszy w podejmowaniu tej odpowiedzialności. Jeśli Apostoł mówi, w duchu swojego czasu: ((Żony, bądźcie poddane mężom » , to mówi zarazem: mężowie, bądźcie odpowiedzialni! Zasługujcie prawdziwie na zaufanie Waszych małżonek. I Waszych dzieci. 13 14 9. W latach osiemdziesiątych Szczecin był miejscem doniosłych wydarzeń — i doniosłych umów pomiędzy władzami państwowymi a przedstawicielami świata pracy. Jaki był sens tych umów? Czyż nie chodziło o wszystko, co od­ powiada godności ludzkiej pracy — i godności człowieka pracy? Mężczyzny i kobiety? Praca ludzka: czyż nie jest ona stałym punktem odniesienia całego społeczeństwa, a w tym społeczeństwie — każdej rodziny? 11 12 13 14 Por. Łk 2, 30. 32. Por. Rdz 1, 26. 3, 2. Kol 3, 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 431 Słusznie więc ktoś w Polsce powiedział: « została nam zadana praca nad pracą)). Tak. Wydarzenia lat osiemdziesiątych postawiły nam wszystkim to właśnie zadanie : (( pracy nad pracą ». W wielu wymiarach. Bo praca ludzka ma wiele wymiarów i aspektów dla niej istotnych. Stale więc pozostaje naszym polskim zadaniem « praca nad pracą » w odniesieniu do podstawowych praw i wymagań życia rodzinnego. Nieustannie trzeba podejmować to zadanie. 10. Wypada pamiętać, że natura i posłannictwo rodziny stanowi najbardziej odpowiedzialną służbę społeczną, a zatem rodziny mają prawo do takich warunków bytowych, które by im gwarantowały od­ powiadający ich godności poziom życia i właściwy rozwój. Chodzi tutaj o słuszne wynagrodzenie za pracę. Chodzi o dach nad głową, o mieszkanie, poczynając od młodych małżeństw i rodzin dopiero się zawiązujących. (( Rodzina jest bowiem równocześnie wspólnotą, która może istnieć dzięki pracy i jest zarazem pierwszą wewnętrzną szkołą pracy dla każdego człowieka » . Chodzi więc — powtarzam — o stałą poprawę warunków życia, a w tym zakresie o sprawiedliwe traktowanie kobiety-matki, która nie może być ekonomicznie zmuszana do po­ dejmowania pracy zarobkowej poza domem, kosztem jej niezastąpionych obowiązków rodzinnych. Mówiąc to wszystko, nie chcę w niczym pomniejszać czegokolwiek, co dla tej sprawy w Polsce zrobiono. Mówię jednak, że zadania wciąż są olbrzymie. 15 Równocześnie bowiem trzeba pytać, czy nie został zagubiony właś­ ciwy sens pracy? I czy u podstaw tego (( zagubienia)) nie znajduje się zapomnienie o tej podstawowej zasadzie, która kierowała praco­ witością, i gospodarnością Polaków tam, gdzie ona się okazywała, a w zachodniej Polsce w szczególny sposób się okazywała. Ta zasada prosta, benedyktyńska: « Módl się i pracuj )>. Bo praca, jak uczył niezapomniany Kardynał Stefan Wyszyński, ma dwa cele: « udoskonalenie rzeczy» i . Przy tym kamieniu węgielnym, w dniu dzisiejszym poświęconym, patrzymy w przyszłość — nie tylko tę ziemską, doczesną — patrzymy w przyszłość ostateczną, przyszłość człowieka w Bogu. I mówimy : (( Chwała Tobie, Królu wieków ! w. n 23 • # • Gedani, ad nautas habita.* 1. Benedicite, maria et flumina, Domino. « Błogosławcie Pana, morza i rzeki. Błogosław Pana, wszystka ziemio )).* Trzeba, ażeby na tym miejscu odezwał się kantyk całego stworzenia, które oddaje chwałę Stwórcy. Trzeba, ażeby przemówiły głosem chwały rzeki i morze. A przede wszystkim ta rzeka, która nieopodal stąd kończy swój bieg, uchodząc do Bałtyku. Wisła — rzeka wszystkich ziem polskich, rzeka naszych dziejów. Od stuleci — zanim jeszcze imię Polski poja­ wiło się w annałach historii — ona już toczyła swoje wody od Karpat, od śląskich Beskidów, gdzie ma swe źródła, aż dotąd. Rzeka, milczący świadek życia pokoleń, ich rodzenia się i umie­ rania. Ich twórczych wysiłków związanych z gruntowaniem wszyst­ kiego, co Polskę stanowi. Ich zmagań, czasem zmagań na śmierć i życie, ażeby utrzymać i zabezpieczyć to, co ojczyste, co jest wspólnym dorob­ kiem i wspólnym dziedzictwem. Wisła ... Bądź błogosławiona, rzeko! Ucz nas twoją wiernością dla naszej ziemi błogosławić Ojca, który jest w niebie. 2. I bądź błogosławione ty, morze, które jesteś przeznaczeniem Wisły, naszej rzeki — tak jak królestwo Boże jest przeznaczeniem ludzi żyjących na tej ziemi. Morze ... Przemawia ono do człowieka szczególną mową. Jest to naprzód mowa bezkresu. Oto od ujścia Wisły otwiera się dal, wyzna­ czona taflą Bałtyku, bezkresna dal, której końca oko ludzkie nie dosięga. 22 23 Por. 1 P 2, 9. Por. 1 Tm 1, 17. • Die il m. Iunii a. 1987. 1 Por. Dn 3, 78. 74. 442 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ogrom wody, jakby bardziej jednolity od obszarów ziemi. Obszar nie zamieszkany i niemieszkalny, a równocześnie obszar szeroko otwarty, który człowieka przyzywa. Przyzywa ludzi. Przyzywa narody. Ci, którzy idą za tym wezwaniem, nazywają się ludźmi morza. Nasz naród niepednokrotnie w historii rozliczał się z tego wyzwania: czy poszedł za nim? Czy dostatecznie na nie odpowiadał? Czy szukał w nim zabezpiecznia swego bytu i swoich praw wśród wszystkich narodów globu? 3. Oto bowiem poprzez tę dal, która się otwiera przed oczyma człowieka stojącego na brzegu, z kolei przed oczyma żeglarza wśród morskich przestrzeni, prowadzi droga do wielu na świecie miejsc, do krajów i kontynentów. Do wielu ludów i narodów. Wezwanie mórz spotyka się z losami wszystkich ziem zamieszka­ nych. Nie tylko rozdziela te ziemie i utrzymuje w oddali, w odległości — ale także łączy. Tak. Morze mówi człowiekowi o potrzebie szukania się nawzajem. 0 potrzebie spotkania i współpracy. O potrzebie solidarności. Między­ ludzkiej i międzynarodowej. Jakże doniosły jest fakt, że to właśnie słowo « solidarność » zostało wypowiedziane tutaj, nad polskim morzem. Że zostało wypowiedziane w nowy sposób, który równocześnie potwierdza jego odwieczną treść. Czyż przyszłość człowieka na całej ziemi, pośród wszystkich lądów 1 mórz nie przemawia za potrzebą tej właśnie treści? Czy świat — wielka i stale rosnąca rodzina ludzka — może trwać i rozwijać się wśród rosnących przeciwieństw Zachodu względem Wschodu? Północy wzglę­ dem Południa? A tak właśnie jest podzielony i zróżnicowany nasz współczesny świat. Czy przyszłość, lepsza przyszłość, może wyrosnąć z narastania różnic i przeciwieństw na drodze wzajemnej walki? Walki systemu przeciw systemowi, narodu przeciw narodowi — wreszcie: człowieka przeciw człowiekowi! W imię przyszłości człowieka i ludzkości trzeba było wypowiedzieć to słowo (( solidarność ». Dziś płynie ono szeroką falą poprzez świat, który rozumie, że nie możemy żyć wedle zasady «wszyscy przeciw wszystkim », ale tylko wedle zasady « wszyscy z wszystkimi », « wszyscy dla wszystkich ». 4. To słowo zostało wypowiedziane tutaj, w nowy sposób i w nowym kontekście. I świat nie może o tym zapomnieć. To słowo jest Waszą Acta Ioannis Pauli Pp. II 443 chhibą, ludzie polskiego morza. Ludzie Gdańska, Sopotu i Gdyni — Trójmiasta, którzy żywo macie w pamięci wydarzenia lat siedem­ dziesiątych i osiemdziesiątych. Nie możemy w świecie współczesnym iść dalej naprzód, popędzani imperatywem zawrotnych zbrojeń, bo to oznacza perspektywę wojen i samozniszczenia. Właśnie: nie tylko wzajemnego zniszczenia. Zbiorowego samozniszczenia. I nie możemy iść dalej naprzód — nie może być mowy o żadnym postępie, jeżeli w imię społecznej solidarności nie będą respektowane do końca prawa każdego człowieka. Jeżeli nie znajdzie się w życiu społecznym dość przestrzeni dla jego talentów i inicjatywy. A nade wszystko dla jego pracy. Tu, nad brzegiem Bałtyku, wypowiadam więc i ja to słowo, tę nazwę (( solidarność », ponieważ należy ona do stałego przesłania społecznej nauki Kościoła. W tym duchu przemawiali ojcowie i teologowie. Stąd się zrodziły Encykliki społeczne ostatniego stulecia, a w czasach ostatnich nauczanie Soboru oraz obu współczesnych Papieży, Jana i Pawła, między innymi również Janowa Encyklika o pokoju Pacem in terris. Solidarność musi iść przed walką. Wówczas ludzkość może przetrwać. I może przetrwać i rozwijać się każdy naród w wielkiej ludzkiej rodzinie. Bo co to znaczy solidarność? Solidarność to znaczy sposób bytowania (na przykład narodu) w wielości ludzkiej, w jedności, w uszanowaniu wszystkich różnic, wszystkich odmienności, jakie pomiędzy ludźmi zachodzą, a więc jedność w wielości, a więc pluralizm, to wszystko mieści się w pojęciu solidarności. Sposób bytowania ludzkiej wielości, mniejszej lub większej, całej ludzkości, poszczegól­ nego narodu, bytowania w jedności godnej człowieka. Powiedziałem : solidarność musi iść przed walką. Dopowiem: soli­ darność również wyzwala walkę. Ale nie jest to nigdy walka przeciw drugiemu. Walka, która traktuje człowieka jako wroga i nieprzyja­ ciela — i dąży do jego zniszczenia. Jest to walka o człowieka, o jego prawa, o jego prawdziwy postęp: walka o dojrzalszy kształt życia ludzkiego. Wtedy bowiem to życie ludzkie na ziemi staje się (( bardziej ludzkie », kiedy rządzi się prawdą, wolnością, spawiedliwością i mi­ łością. Kiedy przed rokiem byłem w Indiach, podszedł do mnie niespo­ dziewanie wnuk wielkiego Mahatmy Gąndhiego i powiedział mi: « Dziękujemy ci za twoją Ojczyznę, za Polskę ». Dlaczego tak powie­ dział wnuk niestrudzonego obrońcy praw człowieka i niepodległości swojego olbrzymiego narodu? Nie pytałem o wyjaśnienie, nie zdążyłem Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 444 Officiale nawet, w tłumie. Jednakże czuję potrzebę podzielenia się tymi słowami z wszystkimi w Polsce — one są do nas wszystkich powiedziane — a zwłaszcza z Wami, ludz'mi morza, bo Wy chyba najlepiej znacie drogę do Indii. Przybywając tutaj, nad morze, do Gdyni i Gdańska, miałem głę­ boką powinność powiedzenia tego wszystkiego, przeprowadzenia tej podstawowej analizy. Myślę, że nawet gdyby ten Papież, który przybył do Was, nie był Polakiem,, też musiałby to uczynić. To tak ważne zagadnienie. 5. Wymowa morza. Przemawia ono bez słów. Przemawia językiem bezkresnej dali. Przemawia także językiem głębi. Nad morzem święty Augustyn prowadził swe rozważania na temat niezgłębionej tajemnicy, jaką jest Bóg — i tej tajemnicy, jaką jest człowiek. Ludzka dusza. (( Pytałem morza i przepaści i pełzających w nich żywych istot. Odpowiedziały: "Nie jesteśmy twoim Bogiem. Szukaj ponad nami" » . Abyssus abyssum invocat — przepaść wzywa przepaści. 2 Człowiek współczesnej cywilizacji zagrożony jest chorobą powierz­ chowności, niebezpieczeństwem spłycenia. Trzeba pracować dla odzy­ skania głębi — tej głębi, która właściwa jest ludzkiej istocie. Tej głębi, która wyzywa jego umysł i serce, podobnie jak morze wyzywa. Jest to właśnie głębia prawdy i wolności, sprawiedliwości i miłości. Głębia pokoju. Nad Morze Galilejskie, co prawda niewielkie pod względem obszaru, prowadzi nas też dzisiejsza Ewangelia. Apostołowie byli rybakami, ludźmi morza, więc Chrystus często przebywał wraz z nimi nad morzem — i pośród morza. Morze stało się więc szczególnym miejscem spotkania człowieka z Bogiem. Miejscem, którego dotknęła stopa Zbawiciela świata. Miejscem, na którym został zapisany istotny rozdział historii zbawienia. 6. W tym kontekście pragnę zwrócić się obecnie ze słowem szcze­ gólnym do ludzi morza. Do wszystkich, którzy żyją wzdłuż wybrzeży Bałtyku, również i w krajach ościennych — ale w sposób szczególny do Was, ludzie polskiego morza. A zarazem wszyscy na świecie ludzie morza pływający pod polską banderą. Mam na myśli rybaków, marynarzy, stoczniowców i wszystkich, którzy pracują w portach lub ną pokładach kutrów, statków pasa1 Św. Augustyn, Wyznania, ks. 10, 6; przeł. Zygmunt Kubiak, Warszawa 1978. Acta Ioannis Pauli Pp. II 445 żerskich i handlowych wszelkiego typu, którzy służą na okrętach wojennych czy łodziach podwodnych. Związaliście Wasze życie i życie Waszych rodzin z morzem. Ono ma decydujący wpływ na realizację Waszego powołania ludzkiego i chrześcijańskiego, na kształtowanie Waszej osobowości i Waszych postaw. Praca Wasza, ciesząca sie zasłużonym uznaniem społeczeństwa, to ciężki trud, wymagający wielu ofiar i wyrzeczeń: częstej i długiej nieraz rozłąki z rodziną i przyjaciółmi; wymagający hartu ducha, odwagi, męstwa, solidarnej współpracy w obliczu niebezpieczeństwa i trudności. Morze jest niejako warsztatem Waszej codziennej pracy. Bywa ono niekiedy groźne i niebezpieczne. Każdego roku pochłania, jak wiecie, wiele ofiar. Ileż powoduje tragedii rodzinnych ! Wspomnijmy dziś wszystkich zmarłych, a także osierocone rodziny w naszej mod­ litwie. Morze pozwala lepiej zrozumieć słabość, ograniczoność ludzką, i wszechmoc Boga, dostrzec wartość ziemi, potrzebę drugiego człowieka, docenić więź rodzinną i wartość wspólnoty, także wspólnoty parafialnej i środowiska osób bliskich. Niejednemu z Was potęga i bezkres morza ułatwia kontakt z Bogiem. Znane jest powiedzenie: « Kto nie umie się modlić, niech wypływa na morze ))! Aby zachować swą tożsamość, aby utrzymać serdeczną więź rodzin­ ną, aby nie ulec słabości, musicie być ludźmi modlitwy. W modlitwie znajdować siłę i moc w chwilach osamotnienia i tęsknoty. Dobrze, że ludzie morza mogą słuchać co niedziela Mszy świętej specjalnie transmitowanej dla nich z Gdańska, że mogą w niej uczestniczyć; dobrze, że istnieje specjalne Duszpasterstwo Ludzi Morza w Gdyni i w Gdańsku; dobrze, że w Gdyni działa od czterech lat przy kościele ojców Redemptorystów klub « Stella Maris ». Wiem też, że polscy marynarze korzystają z duszpasterskich ośrodków rozsianych po całym globie. Wyrażam radość z dobrej opinii, jaką cieszycie się już w tych placówkach. Pamiętajcie, że jesteście ambasadorami własnego Norodu i rzeczni­ kami wartości, którymi on żyje. Wymaga to od Was zdecydowanej postawy moralnej w zetknięciu z wpływami ateistycznymi, z falami zepsucia i deprawacji. Zwracam się teraz do tych wszystkich, którzy na Wasz powrót wyczekują nieraz całymi miesiącami: do matek i ojców, żon, córek i synów, przyjaciół i znajomych. Niech w Waszych domach panuje 446 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale duch chrześcijański, Chrystusowy pokój, miłość i wzajemne zaufanie. Duchowa, modlitewna więź niech łagodzi tęsknotę rozłąki i stwarza szczególne poczucie pewności, które ułatwia pracę i pomaga przezwy­ ciężyć trudności. 7. Przemawiając do ludzi morza, pragnę równocześnie zwrócić się do tych, którzy żyją na Przymorzu — i na Pomorzu. Mieszkańcy Wybrzeża Gdańskiego i Pomorza stanowią zwartą wspólnotę, która w oparciu o doświadczenia historii, o tradycje polskie i wartości przyniesione tu przez ludzi z Wileńszczyzny czy Polski cen­ tralnej, kształtuje współczesne oblicze tego obszaru. Nie mogę jednak nie zwrócić się dziś w sposób szczególny do potom­ ków prasłowiańskich, lechickich Pomorzan, do drogich nam wszyst­ kim Kaszubów, którzy do dzisiaj zachowali swoją etniczną tożsamość i swoją mowę o słowiańskim rdzeniu. Wiem, że Kaszubi zawsze byli i pozostali wierni Kościołowi. Tu, na Kaszubach, w okresie Eeformacji i w okresie rozbiorów, obrona katolicyzmu złączyła się nierozerwalnie z obroną polskości. W latach przed pierwszą wojną światową duchowni zapoczątkowali ożywioną pracę samokształceniową i spółdzielczą wśród rybaków i chłopów kaszubskich, mającą na celu obronę przed germanizacją. Także świeccy działacze kaszubscy łączą obronę polskości z religią. Słynny Antoni Abraham często zaczynał rozmowę od słów: <( Jeśli jesteś Polakiem i wierzysz w Boga ... ». Ten sam motyw przewija się w twórczości wybitnych kaszubskich poetów. Hieronim Jarosz Derdowski napisał w jednym z utworów : « Czujce tu ze serca toni skład nasz apostolści: Nie ma Kaszub bez Polonii, a bez Kaszub Polści » (O panu Czorlińscim, co do Pucha po sece jachol); on też kończy refren Hymnu kaszubskiego tak dobrze nam znanymi słowami: « My trzymamy z Bo­ giem ! ». Aleksander Majkowski mawiał: « Z Polską łączą nas krew, dzieje i Kościół jeden ». Nic więc dziwnego, że kiedy w czasie drugiej wojny światowej obie wartości — polskość i wiara — zostały zagrożone, Kaszubi, jak zresztą i cały kraj, natychmiast zorganizowali obronę. Gryf Kaszubski — Gryf Pomorski — Gdańscy Harcerze Szarych Szeregów — ileż te nazwy mówią nam wszystkim ! Drodzy Bracia i Siostry Kaszubi! Strzeżcie tych wartości i tego dziedzictwa, które stanowią o Waszej tożsamości. Was wszystkich, Wasze rodziny i wszystkie Wasze sprawy składam 44? Acta Ioannis Pauli Pp. II u stóp Matki Chrystusa, czczonej w wielu sanktuariach na tej ziemi, a zwłaszcza w Sianowie i w Swarzewie, gdzie od lat czterystu otacza Was opieką jako ((Królowa polskiego morza ». Cieszę się, że jest tu z nami na tym spotkaniu. 8. Raduję się też, że dane mi jest w dniu dzisiejszym znaleźć się nad polskim morzem, na Pomorzu Gdańskim, na terenie całego Trój­ miasta. Jako pierwszą pozdrawiam Gdynię. Chociaż rosłem na ziemi polskiej daleko stąd, to jednak mogę powiedzieć, że rosłem równoległe z tym miastem, które stało się poniekąd symbolem naszej drugiej niepod­ ległości. Wraz z całym moim Narodem nie przestaję żywić wdzięcz­ ności dla tych, którzy to miasto, ten port bałtycki tworzyli tutaj od podstaw, poniekąd z niczego. Mam na myśli zwłaszcza wielkiego Polaka, inżyniera Eugeniusza Kwiatkowskiego, a wraz z nim wszyst­ kich jego współpracowników. Byli oni przedstawicielami tego poko­ lenia, które po wiekach na nowo zrozumiało, że dostęp do morza jest elementem konstytutywnym niepodległości Polski. Jednym z elementów bardzo doniosłych. Gdynia stała się więc wyrazem nowej woli życia Narodu. Wyrazem przekonywającym i skutecznym. Z tej Gdyni, dynamicznie rozwijającej się po ostatniej wojnie, serdecznie witam i pozdrawiam cały Kościół chełmiński, jego Pasterza, biskupa Mariana (Przykuckiego), biskupów pomocniczych, pozdra­ wiam też wszystkich naszych gości — kardynałów i biskupów, więk­ szość z Polski, ale niektórzy z Rzymu: pozdrawiam duchowieństwo, rodziny zakonne męskie i żeńskie, pielgrzymów z diecezji warmińskiej, koszalińsko-kołobrzeskiej, gdańskiej, a także wszystkich przedstawi­ cieli Krajowego Duszpasterstwa Ludzi Morza. Diecezja chełmińska wiele wycierpiała w czasie drugiej wojny świa­ towej i poniosła wiele ofiar. Straciła ponad trzystu pięćdziesięciu kapła­ nów. Tysiące jej synów i córek spoczywa w zbiorowych mogiłach w Piaśnicy koło Wejherowa, w Lesie Szpęgawskim koło Stargardu, w Mniszku pod Świeciem, w Dolinie Śmierci koło Chojnic. Iluż mieszkańców tych ziem zginęło w obozie śmierci w Sztutowie-Stutthofie! Wspominamy wszystkich i wszystkich ogarniamy modlitwą o wieczne odpocznienie i światłość w Bogu. 9. Krocząc po falach Morza Galilejskiego, Jezus mówi do Apos­ tołów : (( Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się! » . 3 1 Mt 14, 27. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 448 Officiale A potem każe Piotrowi przyjść do siebie poprzez morską, taflę, pokonując odległość i głębię, nieodstępne atrybuty morza. A gdy Piotr się uląkł na skutek silnego wiatru i zaczął tonąć, zawołał: <( Panie, ratuj mnie! » . Chrystus podał mu rękę ze słowami: « Czemu zwątpiłeś, małej wiary? » . Pragnę, drodzy Bracia i Siostry, ażeby to wydarzenie biblijne znad Morza Galilejskiego pozostało z Wami, ludzie Bałtyku, polskiego morza i polskiego Pomorza. 4 5 Zastanawiajcie się nad nim w kontekście naszych dziejów, w kon­ tekście wydarzeń naszego stulecia, w kontekście tych ostatnich, osiemdziesiątych lat ... Jezus mówi: « Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się! )>. (( Czemuś zwątpił? Ja jestem...)). ((Panie, ratuj)). ((Ja jestem)). W imieniu całej naszej historii, w imieniu całej historii tej ziemi: Pomorza, Przymorza, polskiego morza odpowiadamy wraz z Szymo­ nem Piotrem : Ty jesteś. « Prawdziwie jesteś Synem Bożym )). 6 # * * Gedani, ad iuvetitam habita.* 1. Wam, którzy jesteście dziś zgromadzeni tu, na Westerplatte, Wam, młode pokolenie ludzi polskiego morza i Pomorza i Wam, młodym na całej ojczystej ziemi, przekazuję pozdrowienie Chrystusowego Koś­ cioła i pocałunek pokoju. Przekazuję to pozdrowienie w imieniu wszystkich Waszych rówieś­ nic i rówieśników z różnych krajów i kontynentów, które dane mi jest odwiedzać, spełniając posługę Piotrowa, związaną w Kościele z rzymską stolicą biskupią. W szczególności przekazuję pozdrowienie młodzieży zgromadzonej w tegoroczną Niedzielę Palmową w Buenos Aires. Zgromadzonej, ażeby 4 Mt 14, 30. 5 Mt 14, 31. 6 Mt 14, 33. * Die 12 m. Iunii a. 1987. 449 Acta Ioannis Pauli Pp. II świętować «Dzień młodzieży)) wraz z Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym. Ten « D z i e ń » to owoc wielu pielgrzymek, które właśnie w Nie­ dzielę Palmową zwykły spotykać się z Papieżem na placu Świętego Piotra w Rzymie. W szczególności zaś owoc naszego uczestnictwa w (( Roku Młodzieży » ogłoszonym przez Organizację Narodów Zjedno­ czonych w roku 1985. Dzisiaj spotykamy się tutaj, w Waszej młodzieżowej wspólnocie z Gdańska, Sopotu, Gdyni — z Trójmiasta i Pomorza, w której uczest­ niczą również przedstawiciele młodzieży z całej Polski, zwłaszcza ze śro­ dowisk akademickich; spotykamy się w poczuciu jedności z wszystkimi na świecie młodymi, którzy idą ku przyszłości — i ku tej przyszłości szukają dróg wśród obaw, ale także wśród nadziei — jak o tym mówi soborowa Konstytucja o Kościele w świecie współczesnym. Wszyscy pragną świata bardziej ludzkiego, w którym każdy mógłby znaleźć miejsce odpowiadające jego powołaniu. W którym każdy mógłby być podmiotem swego losu, a równocześnie współuczestnikiem wspólnej podmiotowości wszystkich członków swego społeczeństwa. Współtwórcą domu przyszłości, który wszyscy razem muszą budować, świadomi swych obowiązków, ale także swoich niezbywalnych ludzkich praw. 2. W ciągu światowego « Roku Młodzieży » pochyliliśmy się wspólnie z młodymi całego Kościoła nad tym właśnie tekstem Ewangelii, który dziś został tutaj odczytany. « List do młodych », który w tymże samym roku skierowałem do wszystkich — oczywiście, także do młodzieży pol­ skiej — był właściwie obszerną analizą spotkania i rozmowy Chrystusa z młodzieńcem. I dzisiaj również do tego Listu się odwołuję. Równocześnie zaś, biorąc pod uwagę szczególne okoliczności naszego spotkania na Wester­ platte, podejmuję — wspólnie z Wami — raz jeszcze analizę tego ewan­ gelicznego spotkania i tej rozmowy. Młody człowiek pyta Chrystusa: « c o mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne? » . ł W odpowiedzi Ten, którego młodzieniec nazwał (( Nauczycielem dobrym » , wskazuje mu na przykazania Boże. « Znasz 2 przykazania: nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, nie zeznawaj 1 Mk 10, 17. 2 Por. tamże. 30 - A. A. S. Acta Apostolicae 450 Sedis - Commentarium Officiale fałszywie (czyli: bądź prawdomówny), nie oszukuj, czcij swego ojca i matkę » . Przykazania Boże. Dekalog. Znamy je dobrze. Umiemy na pamięć — i często powtarzamy. Przemawiają one do każdego człowieka bezpo­ średnią oczywistością prawdy w nich zawartej. Przykazania te nadał Bóg ludowi Starego Przymierza za pośrednictwem Mojżesza, ale równo­ cześnie nawet i bez tego nadania, są one wypisane « w sercu » czło­ wieka. Nadanie tych przykazań ze strony Boga jest poniekąd potwierdze­ niem ich obecności w świadomości moralnej człowieka. Zarazem wzmoc­ nieniem mocy ich zobowiązywania w sumieniu każdego. 3 3. W ten sposób znajdujemy, się w samym centrum sprawy, której na imię: człowiek. Człowiek: każdy i każda z Was. Człowiek jest sobą poprzez wewnętrzną prawdę. Jest to prawda sumienia, odbita w czynach. W tej prawdzie każdy człowiek jest zadany samemu sobie. Każde z tych przykazań, które wymienia z przekona­ niem młody rozmówca Chrystusa, każda zasada moralności jest szcze­ gólnym punktem, od którego rozchodzą się drogi ludzkiego postępowa­ nia, a przede wszystkim drogi sumień. Człowiek idzie za prawdą tutaj wyrażoną, którą równocześnie dyktuje mu sumienie, albo też postępuje wbrew tej prawdzie. W tym miejscu zaczyna się istotny dramat, tak dawny jak człowiek. W punkcie, który ukazuje Boże przykazanie, czło­ wiek wybiera pomiędzy dobrem a złem. W pierwszym wypadku — roś­ nie jako człowiek, staje się bardziej tym, kim ma być. W drugim wy­ padku — człowiek się degraduje. Grzech pomniejsza człowieka. Czy tak nie jest? Bozejrzyjcie się wokoło ! Popatrzcie po środowiskach bliższych i dalszych ! Czy tak nie jest? 4. Mówi się słusznie o prawach człowieka. Podkreśla się, zwłaszcza w naszej epoce, znaczenie tych praw. Nie można jednakże zapomnieć, że prawa człowieka są po to, ażeby każdy miał przestrzeń potrzebną do spełniania swoich zadań i powin­ ności. Ażeby w ten sposób mógł się rozwijać. Mógł stawać się bardziej człowiekiem. Prawa człowieka muszą być podstawą tej moralnej mocy, którą człowiek osiąga przez wierność prawdzie i powinności. Przez wierność prawemu sumieniu. Owszem, przez wierność Bożym przykazaniom, tak jak o tym mowa w dialogu Chrystusa z młodzieńcem. 3 Mk 10, 19. 451 Acta Ioannis Pauli Pp. II Chodzi bowiem o wartości trwałe i niezmienne. Młodzieniec ewan­ geliczny jest świadom tego, że zachowanie przykazań Bożych jest drogą do ((życia wiecznego )). Tak. Człowiek żyje w tej perspektywie. I ta perspektywa: życia wiecznego, spotkania z Bogiem, który jest moim Stwórcą, Ojcem i Sędzią — stanowi źródło moralnej mocy człowieka. Czego mogę życzyć Wam, młodym na ziemi ojczystej, którzy wzras­ tacie w trudnych nieraz warunkach materialnych, czasem wręcz z jakimś poczuciem beznadziei? Czego mogę Wam życzyć? Myślę, że w tym punkcie z pewnością się nie mylimy, odczytując tekst ewangeliczny. Ta perspektywa, którą ugruntowują w nas słowa Chrystusa, jest dla człowieka, od młodości, źródłem moralnej mocy. Chłopiec, dziewczyna, którzy nauczą się obcować z Bogiem na gruncie wewnętrznej prawdy swego sumienia, są mocni. Mogą stawić czoło przeróżnym sytuacjom, nawet bardzo trudnym. 5. Zagrożeniem jest klimat relatywizmu. Zagrożeniem jest roz­ chwianie zasad i prawd, na których buduje się godność i rozwój czło­ wieka. Zagrożeniem jest sączenie opinii i poglądów, które temu roz­ chwianiu służą. Aktualne są tu słowa kardynała Newmana, że potrzeba «ludzi, którzy znają swoją religię i którzy ją zgłębiają; którzy dokładnie wiedzą, jaka jest ich pozycja; którzy są świadomi tego, w co wierzą, a w co nie; którzy tak dobrze znają swoje Credo, że potrafią z niego zdać sprawę; którzy do tego stopnia poznali historię, że umieją jej bronić )). 4 Młodzieniec z Ewangelii miał bardzo jasny pogląd na zasady, wedle których winno się budować ludzkie życie. A jednak i on w pewnym momencie nie zdołał przekroczyć progu swoich uwarunkowań. Kiedy Chrystus, zwracając się do niego z miłością, powiedział: za Mną)) 5 ((Pójdź — nie poszedł. Nie poszedł, ponieważ « miał majętności wiele » . Pragnienie, aby zachować to wszystko, co miał, przeszkodziło 6 mu. Pragnienie, ażeby « mieć », ażeby « więcej mieć )), przeszkodziło mu w tym, aby « bardziej być )). Droga bowiem, jaką wskazywał Chrystus, do tego prowadziła: ażeby « bardziej być »! Zawsze do tego prowadzą wskazania Ewangelii. * John Henry Newman, On Consulting the Faithful in Matters of Doctrine, Londyn 1986, s. 76. 5 Por. Mk 10, 21. 6 Por. Mk 10, 22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 452 Officiale W każdym bez wyjątku zawodzie czy powołaniu — wezwanie Chrystusa do tego prowadzi. Wasze powołanie i zawody są różne. Musicie dobrze rozważyć, w jakim stosunku — na każdej z tych dróg — pozostaje « bardziej być » do (( więcej mieć )). Ale nigdy samo (( więcej mieć » nie może zwyciężyć. Bo wtedy człowiek może przegrać rzecz najcenniejszą: swoje człowie­ czeństwo, swoje sumienie, swoją godność. To wszystko, co stanowi też perspektywę « życia wiecznego ». « Życie wieczne)) — to królestwo Boże. Przykazania Boże do niego stanowią drogę. Ale ... czyż nie jest prawdą, że zależy od nich równo­ cześnie to, co tu na ziemi można nazwać « królestwem człowieka »? Czyż może być życie na jakimkolwiek miejscu ziemi (( królestwem czło­ wieka », jeśli się odrzuci te przykazania: nie zabijaj, nie cudzołóż, nie mów fałszywego świadectwa, czcij ojca i matkę swoją, będziesz miłował bliźniego twego? 6. Młody rozmówca Chrystusa « o d s z e d ł » i «odszedł smutny » . Dlaczego smutny? Może zdawał sobie sprawę z tego, jak wiele traci. Istotnie. Tracił ogromnie wiele. Gdyby został z Chrystusem, tak jak Apostołowie, byłby się doczekał dnia jerozolimskiej Paschy. Byłby się doczekał krzyża na Golgocie, ale potem i zmartwychwstania. I zstą­ pienia Ducha Świętego. Byłby się doczekał tej przedziwnej przemiany, jakiej w dniu Pięćdziesiątnicy dostąpili Apostołowie. Stali się nowymi ludźmi. Osiągnęli wewnętrzną moc prawdy i miłości. 7 Gdyby został przy Chrystusie ów młody człowiek, byłby się prze­ konał o tym, że On — Nauczyciel i Mistrz — « umiłowawszy swoich ... do końca ich umiłował » . 1 właśnie przez tę miłość <( do końca » — « dał im moc, aby się stali synami Bożymi » . Oni — ludzie. Zwyczajni, słabi ludzie. 8 9 Właśnie dlatego Kościół w Polsce w ciągu tych dni Eucharystycznego Kongresu skupia się na tej Chrystusowej miłości « do końca», aby odkryć źródło tej samej duchowej mocy wobec wszystkich synów i córek tej doświadczonej polskiej ziemi. Aby odkryć tę moc w szczególności i dla Was : młodych. 7. Ta moc ducha, moc sumień i serc, moc łaski i charakterów, jest nieodzowna szczególnie w tym, Waszym pokoleniu. 7 Por. tamże. 8 J 13, 1. 9 Por. J 1, 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 453 Ta moc jest potrzebna, aby nie ulec pokusie rezygnacji, obojętności, zwątpienia czy wewnętrznej, jak to się mówi, emigracji; pokusie wie­ lorakiej ucieczki od świata, od społeczeństwa, od życia, także ucieczki w znaczeniu dosłownym — opuszczania Ojczyzny; pokusie beznadziej­ ności, która prowadzi do samozniszczenia własnej osobowości, własnego człowieczeństwa poprzez alkoholizm, narkomanię, nadużycia seksualne, szukanie doznań, wyżywanie się w sektach czy innych związkach, które są tak obce kulturze, tradycji i duchowi naszego Narodu. Ta moc jest potrzebna, ażeby umieć samemu docierać do źródeł poznania prawdziwej nauki Chrystusa i Kościoła, zwłaszcza wtedy, gdy na różne sposoby usiłuje się Was przekonać, że to, co « naukowe » i ((postępowe » zaprzecza Ewangelii, gdy ofiarowuje się Wam wyzwo­ lenie i zbawienie bez Boga, czy nawet wbrew Bogu. Ta moc jest potrzebna, by żyć we wspólnocie Kościoła, współtworzyć środowiska oparte na akceptacji Chrystusa-Prawdy, by dzielić się ze wspólnotą swoim bogactwem, a także swymi poszukiwaniami. « Tyle jest serc, tyle jest serc, które czekają na Ewangelię )>. Ta moc potrzebna jest, by żyć na co dzień odważnie, także w sytuacji obiektywnie trudnej, aby dochować wierności sumieniu w studiach, w pracy zawodowej, by nie ulec modnemu dziś konformizmowi, by nie milczeć, gdy drugiemu dzieje się krzywda, ale mieć odwagę wyra­ żenia słusznego sprzeciwu i podjęcia obrony. « Więcej być ». Dzisiejsze <( więcej być )) młodego człowieka to odwaga trwania pełnego inicjatywy — nie możecie z tego zrezygnować, od tego zależy przyszłość każdego i wszystkich — trwania pulsującego świadectwa wiary i nadziei. ((Wię­ cej być » to na pewno nie ucieczka od trudnej sytuacji. Ta moc — « t y l e jest serc, które czekają na Ewangelię » — ta moc, która w niej jest, ten życiodajny napój ... Napełnij twoje serce tym życiodajnym napojem. Ta moc potrzebna jest, by żyć autentycznym życiem wiary, życiem sakramentalnym, które odnawia się zwłaszcza w Sakramencie Pokuty i wyraża się przez Eucharystię. Ta moc potrzebna jest, by apostołować w swoim otoczeniu radością i nadzieją mimo wszystko, by dawać siebie innym w pracy, w rodzinie, w szkole czy na uczelni, we wspólnocie parafialnej, w środowisku i wszędzie — na miarę swoich możliwości. Ta moc, która płynie z Chrystusa, która zawiera się w Ewangelii, jest potrzebna, aby od siebie wymagać, by postępowaniem Waszym nie kierowała chęć zaspokojenia własnych pragnień za wszelką cenę, ale poczucie powinności: spełniam to, co jest słuszne, co jest moim Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 454 powołaniem, co jest moim zadaniem. Powiedziałem przed czterema laty na Jasnej Górze: «Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od Was nie wymagali )). Wbrew wszystkim mirażom ułatwionego życia, musicie od siebie wymagać. To znaczy właśnie «więcej b y ć » . 10 Przyszłość Polski zależy od Was i musi od Was zależeć. To jest nasza Ojczyzna — to jest nasze « być » i nasze « mieć ». I nikt nie może pozbawić nas prawa, ażeby przyszłość tego naszego « być » i ((mieć » nie zależała od nas. Każde pokolenie Polaków, zwłaszcza na przestrzeni ostatnich dwustu lat, ale i wcześniej, przez całe tysiąclecie, stawało przed tym samym problemem, można go nazwać problemem pracy nad sobą, i — trzeba powiedzieć — jeżeli nie wszyscy, to w każdym razie bardzo wielu nie uciekało od odpowiedzi na wyzwanie swoich czasów. Dla chrześcijanina sytuacja nigdy nie jest beznadziejna. Chrześcijanin jest człowiekiem nadziei. To nas wyróżnia, począwszy od tego patriarchy, którego nazywa święty Paweł ojcem naszej wiary: uwierzył wbrew nadziei; to nas wyróżnia poprzez Bogarodzicę, o której Elżbieta przy nawiedzeniu powiedziała : « Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła »; po ludzku, wbrew nadziei, uwierzyła, że się stanie, bo w dziejach człowieka działa Bóg. Powiedział Chrystus: « Ojciec mój dotąd działa i Ja działam » . I to miejsce jest także świadkiem wielkiego działania Boga przez ludzi. 11 12 13 8. Wiemy, że tu, na tym miejscu, na Westerplatte, we wrześniu 1939 roku, grupa młodych Polaków, żołnierzy, pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego, trwała ze szlachetnym uporem, podejmując nierówną walką z najez'dźcą. Walkę bohaterską. Pozostali w pamięci Narodu jako wymowny symbol. Trzeba, ażeby ten symbol wciąż przemawiał, ażeby stanowił wyzwanie dla coraz nowych ludzi i coraz nowych pokoleń Polaków. Każdy z Was, młodzi Przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje «Westerplatte». Jakiś wymiar zadań, które trzeba podjąć i wypełnić. Jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć. Jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić. Nie można « zdezerterować ». Wreszcie — jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba « utrzy10 18 czerwca 1983 r. 11 Por. Rz 4, 18. 12 u Łk 1, 45. Por. J 5, 17. 455 Acta Ioannis Pauli Pp. II mać)) i ((obronić », tak jak Tak, obronić — dla siebie i Biskup Kozal, męczennik orężnej ... bardziej przeraża się mimo woli sojusznikiem to Westerplatte, w sobie i wokół siebie. dla innych. z Dachau, powiedział: ((Od przegranej upadek ducha u ludzi. Wątpiący staje wroga » . 14 Bardzo dobrze, że oklaskaliście słowa Sługi Bożego. Jest to jak gdyby ostatni argument to tej beatyfikacji, jaka ma się odbyć w niedzielę w Warszawie. Otóż właśnie, drodzy Przyjaciele, w takim momencie, nazwijmy ((momentem Westerplatte» (a momentów podobnych jest wiele, stanowią one tylko jakiegoś historycznego wyjątku, powtarzają w życiu społeczeństwa, w życiu każdego człowieka), pamiętajcie: przechodzi w twoim życiu Chrystus — i mówi: « pójdź za Mną ». Nie opuszczaj Go. Nie odchodź. Przyjmij to wezwanie. W prze­ ciwnym razie może zachowasz « wiele majętności», tak jak ten mło­ dzieniec w Ewangelii, ale ((odejdziesz smutny ». Pozostaniesz ze smut­ kiem sumienia. go nie się oto 9. Drodzy Przyjaciele! Pragnę powiedzieć Waszym rówieśnicom i rówieśnikom na różnych miejscach ziemi, spotykając się z nimi na różnych kontynentach i w różnych krajach, podobnie jak dzisiaj z Wami, że są w Polsce młodzi ludzie, którzy pragną świata lepszego: bardziej ludzkiego. Świata prawdy, wolności, sprawiedliwości i miłości. Pragnę powiedzieć tym Waszym rówieśnikom i rówieśnicom na całym świecie, że są w Polsce ludzie, którzy to podstawowe prag­ nienie, mimo wszystkich trudności, starają się wprowadzić w czyn i uczynić rzeczywistością swych środowisk, swego Narodu i spo­ łeczeństwa. Pragnę im powiedzieć, że ludzie ci, ich rówieśnice i rówieśnicy w Polsce, trwają na rozmowie z Chrystusem : słyszą Jego wezwanie ((pójdź za Mną», i wezwanie to starają się stosować do różnych powołań i ((darów», jakie są ich udziałem w Kościele i w spo­ łeczeństwie; że nie chcą rozstawać się z naszym Mistrzem i Odkupi­ cielem wśród smutku sumienia, ale szukają u Niego wytrwale mocy i radości, takiej mocy i takiej radości, jakiej « świat dać nie może » . Jaką daje tylko On: Chrystus — i Jego Eucharystia. 15 # 14 Ks. Wojciech Warzawa 1982, s. 85. 15 Por. / 14, 27. Frątczak, Biskup * # Michał Kozal, w: Chrześcijanie, t. 12; ATK, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 456 Officiale Gedani, ad opifices in regione « Zaspa » habita.* 1. (( Twoja cześć, chwała, nasz wieczny Panie )). Gdy wyrusza procesja na Boże Ciało, rozlega się wśród ulic miasta albo wśród wiejskich dróg ta staropolska pieśń. W tych dniach ten hymn wspaniały rozbrzmiewa jeszcze mocniej na całym szlaku Eucharystycznego Kongresu w Polsce. Dzisiaj w Gdańsku. Co jest Twoją chwałą, Chryste? Czemu towarzyszy cześć Kościoła z pokolenia na pokolenie? Twoją chwałą jest to, żeś się darował ... ((żeś się darował nam nic niegodnym». Ze Ty, niewysłowiony, niezgłębiony Bóg, który ((mieszkasz w światłości nieprzystępnej )),' stałeś się tak straszliwie (( przystępny ». Nie tylko mogły Cię — jako Słowo Wcielone, jako Syna Człowieczego — oglądać ludzkie oczy i dotykać ludzkie ręce, ale: mógł Cię człowiek przybić do Krzyża, mógł Cię wciągnąć w doświadczenie śmierci, która jest jego udziałem i koniecznością na tej ziemi, mógł Cię zhańbić, gdy Ty sam chciałeś jako Żertwa Przedwiecznego Ducha «wyniszczyć samego siebie » . 2 I nie tylko to. Ty, który ((umiłowawszy wszystkich, co byli na świecie, do końca ich umiłowałeś » , stałeś się po wszystkie czasy Eucharystią — Ofiarą i Pokarmem — Twojego Kościoła! To jest Twoją chwałą, Chryste. To jest Twoją chwałą, Boże, którego imię brzmi ((Miłość)). To jest Twoją chwałą, nasz wieczny Panie... 3 4 2. Dzisiaj, na drodze mojej pielgrzymki po ziemi ojczystej, która jest równocześnie drogą Kongresu Eucharystycznego, witam i po­ zdrawiam Gdafisk. Wyrażam radość, że mogę być tutaj razem z Wami. Gdańsk — gród sprzed tysiąca lat, gdzie wiosną 997 roku przybył święty Wojciech w drodze do Prus ((i — jak czytamy — gromady ludu przyjęły chrzest)). Gdańsk, który — wśród zmiennych kolei dziejowych — trwał stale przy ujściu Wisły, rzeki polskich ziem. I stale tu, nad brzegiem Bałtyku, otwierał przed nami te perspektywy, jakie ukazuje człowiekowi na ziemi: morze. Perspektywy dali bezbrzeżnej, perspektywy głębi swoich wód, perspektywy wolności. Człowiek pośród przestrzeni morza czuje się wolny, wyzwolony z tych * Die 12 m. Iunii a. 1987. 1 Por. 1 Tm 6, 16. 2 Por. Flp 2, 8. 3 Por. J 13, 1. 4 Por. 1 J 4, 8. 457 Acta Ioannis Pauli Pp. II uwarunkowań, jakie stwarza życie na lądzie, a równocześnie poddany wymogom nowego żywiołu. Zmobilizowany do nowej odpowiedzialności. Witam i pozdrawiam Gdańsk. Witam w nim to wszystko, czym był dla nas na różnych etapach dziejowej przeszłości — i to, czym stał się w latach ostatnich. Upamiętniają to symboliczne krzyże obok stoczni i napis: « P a n da siłę swojemu ludowi, Pan da swojemu ludowi błogosławieństwo pokoju » . Gdańsk: miasto ludzi morza, miasto ludzi pracy, wielkiej pracy. Witam miasto i środowisko, w którym zrodziła się na nowo potrzeba odnowy człowieka przez pracę. Wyzwolenia człowieka przez pracę. 5 Witam obecnych tu pielgrzymów z archidiecezji gnieźnieńskiej i z pobliskich diecezji: chełmińskiej, warmińskiej, koszalińsko — koło­ brzeskiej. Pozdrawiam wszystkich i każdego z osobna! 3. Liturgia dzisiejsza mówi nam o tej odnowie i wyzwoleniu, się­ gając do biblijnego początku człowieka na ziemi. Oto człowiek, którego Bóg stworzył na swój obraz i podobieństwo, stworzył jako mężczyznę i kobietę, stworzył pośrodku widzialnego wszechświata. Oto człowiek, do którego Stwórca mówi: « Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną )). 6 Bóg daje człowiekowi ziemię i zadaje mu ją. W ten sposób zaś zadaje mu pracę: pracę pod wszystkimi postaciami, jakie ona przy­ bierze w dziejach rodzaju ludzkiego, wraz z postępem i rozwojem ludzkiej wiedzy o świecie i o sobie. Słowa Księgi Rodzaju zawierają nie tylko pierwszy nakaz Boga. Noszą one na sobie równocześnie znamię Jego upodobania. Stwórczej radości: (( A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre )). (( Bardzo dobre » było dzieło stworzenia, cały ów widzialny kosmos, ukoronowany zaistnieniem człowieka: żywego obrazu Stwórcy. 7 4. I oto człowiek — wedle słów dzisiejszej liturgii — dzieli to Boże upodobanie do stworzonego kosmosu i głosi chwałę swego Stwórcy: ((jak przedziwne imię Twoje, Panie ... gdy patrzę na Twoje niebo ... na księżyc i gwiazdy, któreś Ty utwierdził ... czymże jest człowiek? » . Człowiek dziwi się swemu człowieczeństwu, swej szczególnej god­ ności wśród stworzeń, a tym twórczym, odkrywczym podziwem dzieli 8 5 Por. Ps 29 [28]), 11. 6 Rdz 1, 28. 7 Rdz 1, 31. 8 Por. Ps 8, 2. 4-5. Acta Apostolicae Sedis - 458 Commentarium Officiale się ze Stwórcą: « Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz? Czym syn człowieczy, że troszczysz się o niego? Uczyniłeś go niewiele mniejszym od aniołów, uwieńczyłeś go czcią i chwałą. Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich, wszystko złożyłeś pod jego stopy » . Czymże jest człowiek? W takich słowach wyraża Psalmista swój podziw nad człowiekiem, swoje zadziwienie wobec tego dzieła Stwórcy. A przecież jest to wyra­ ziciel Starego Testamentu. A cóż możemy powiedzieć my, synowie i córki Nowego Przymierza, dla których « tajemnica człowieka odsło­ niła się definitywnie w Chrystusie » . Czy może istnieć pełniejsze potwierdzenie prawdy o człowieku, wyrażonej w Psalmie, od tego, którym jest Chrystus, Bóg-Człowiek? Ten, który «umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował». Chrystus-Odkupiciel człowieka. I Chrystus — Eucharystia. Zaprawdę ((żywe... jest słowo Boże, skuteczne... zdolne osądzić pragnienia i myśli serca ))." Słowo Przedwieczne osądza stale pragnie­ nia i myśli serc naszych. Osądza jako Człowiek, jako jeden z nas. Jak Człowiek zwyczajnej codziennej pracy w Nazarecie. 5. Praca ludzka. Jeszcze raz wyrażam radość, że mogę na tym etapie Kongresu Eucharystycznego być z Wami w Gdańsku. W tym mieście bowiem, a równocześnie na całym Wybrzeżu Bałtyckim i w innych środowiskach pracy w Polsce, podjęto ogromny wysiłek, zmierzający do tego, by ludzkiej pracy przywrócić jej pełny wymiar osobowy i społeczny. Wysiłek ten stanowi w dziejach ((pracy nad pracą », jak się wyraził współczesny polski myśliciel, doniosły etap. Nie tylko z polskiego punktu widzenia. Jest to etap ważny dla różnych środowisk, dla różnych rejonów współczesnego świata. Może rozumie się tę sprawę słabiej w krajach dobrobytu, sięgają­ cego aż do granic konsumistycznych nadużyć. Ale rozumie się wszędzie tam, gdzie problem pracy stoi nadal u podstaw autentycznego postępu i wyzwolenia człowieka. Praca bowiem posiada taki właśnie wymiar, jak na to wskazuje nauczanie Kościoła, poczynając od Ewangelii i Ojców, a w czasach ostatnich od Rerum novarum po Laborem exercens. 9 10 6. Ewangelia dzisiejszej liturgii wprowadza nas poniekąd w samo centrum tego problemu. Oto gospodarz, który o różnych porach dnia » Por. Ps 8, 5-7. 10 Por. Oaudium et spes, 22. 11 Hor 4, 12. 459 Acta Ioannis Pauli Pp. II umawia się z robotnikami o pracę w winnicy. Winnica jest warsztatem pracy typowym dla kraju, w którym Jezus nauczał. A chociaż warsztat ten może się słusznie wydawać bardzo skromny wobec tego, czym są współczesne warsztaty pracy przemysłowej, choćby takie jak stocznia gdańska, to jednak znajdujemy się z pewnością na linii odwiecznej analogii. Gospodarz mówi do robotników: a co będzie słuszne, dam wam » . 12 ((Idźcie... do mojej winnicy, A zatem — umowa o pracę, a równo­ cześnie sprawa słusznego wynagrodzenia, czyli sprawiedliwej zapłaty za pracę. Wokół tej odwiecznej sprawy narastają z pokolenia na pokolenie dzieje sprawiedliwości — i niesprawiedliwości — w stosunkach wzajem­ nych między pracodawcą a pracownikiem. Narasta jeden z centralnych rozdziałów kwestii społecznej. Praca bowiem leży w samym centrum tej doniosłej « kwestii ». Prawda, że za pracę trzeba zapłacić, ale to jeszcze nie wszystko. Praca — to znaczy człowiek. Człowiek pracujący. Jeśli więc chodzi o sprawiedliwy stosunek między pracą a płacą, to nie można go nigdy dostatecznie określić, jeśli się nie wyjdzie od człowieka jako pod­ miotu pracy. Praca nie może być traktowana — nigdy i nigdzie — jako towar, bo człowiek nie może dla człowieka być towarem, ale musi być pod­ miotem. W pracę wchodzi on poprzez całe swoje człowieczeństwo i całą swą podmiotowość. Praca otwiera w życiu społecznym cały wymiar podmiotowości człowieka, a także podmiotowości społeczeństwa, złożonego z ludzi pracujących. Trzeba zatem widzieć wszystkie prawa człowieka w związku z jego pracą i wszystkim czynić zadość. Za pracę ludzką trzeba zapłacić i równocześnie: na pracę człowieka nie sposób odpowiedzieć samą zapłatą. Przecież — jako osoba — jest on nie tylko ((wykonawcą )), lecz jest współtwórcą dzieła, które powstaje na warsztacie pracy. Ma zatem prawo do stanowienia również o tym warsztacie. Ma prawo do pracowniczej samorządności — czego wyrazem są między innymi związki zawodowe : (( niezależne i samo­ rządne », jak podkreślono właśnie tu, w Gdańsku. Z kolei, praca ludzka — poprzez setki i tysiące, jeśli nie miliony warsztatów, przyczynia się do dobra wspólnego społeczeństwa. Ludzie 12 Mt 20, 4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 460 Officiale pracy w tej właśnie pracy znajdują tytuł — wieloraki i różnorodny, bo i ;>raca ludzka jest wieloraka i różnorodna — tytuł do stanowienia o sprawach całego społeczeństwa, które żyje i rozwija się z ich pracy. ((Umowy gdańskie» pozostaną w dziejach Polski wyrazem tej właśnie narastającej świadomości ludzi pracy odnośnie do całego ładu społeczno-moralnego na polskiej ziemi. Sięgają one swą genezą do tra­ gicznego grudnia 1970 roku. I pozostają wciąż zadaniem do spełnienia! 7. Przejdźmy jeszcze do drugiego czytania dzisiejszej liturgii. ((Jeden drugiego brzemiona noście » — pisze święty Paweł do Galatów, a słowa te mają wielką nośność. « Jeden ... drugiego )). Człowiek nie jest sam, żyje z drugimi, przez drugich, dla drugich. Cała ludzka egzystencja ma właściwy sobie wymiar wspólnotowy — i wymiar spo­ łeczny. Ten wymiar nie może oznaczać redukcji osoby ludzkiej, jej talentów, jej możliwości, jej zadań. Właśnie z punktu widzenia wspólnoty społecznej musi być dość przestrzeni dla każdego. Jednym z ważnych zadań państwa jest stwarzanie tej przestrzeni, tak aby każdy mógł przez pracę rozwinąć siebie, swoją osobowość i swoje powołanie. Ten osobowy rozwój, ta przestrzeń osoby w życiu społecz­ nym jest równocześnie warunkiem dobra wspólnego. Jeśli człowiekowi odbiera się te możliwości, jeśli organizacja życia zbiorowego zakłada zbyt ciasne ramy dla ludzkich możliwości i ludzkich inicjatyw — nawet gdyby to następowało w imię jakiejś motywacji (( społecznej » — jest, niestety, przeciw społeczeństwu. Przeciw jego dobru — przeciw dobru wspólnemu. 13 (( Jeden drugiego brzemiona noście )) — to zwięzłe zdanie Apostoła jest inspiracją dla międzyludzkiej i społecznej solidarności. Solidarność — to znaczy: jeden i drugi, a skoro brzemię, to brzemię niesione razem, we wspólnocie. A więc nigdy: jeden przeciw drugiemu. Jedni — przeciw drugim. I nigdy ((brzemię)) dźwigane przez czło­ wieka samotnie. Bez pomocy drugich. Nie może być walka silniejsza od solidarności. (Właśnie chcę o tym mówić, więc pozwólcie wypo­ wiedzieć się Papieżowi, skoro chce mówić o Was, a także w pewnym sensie za Was). Nie może być program walki ponad programem soli­ darności. Inaczej — rosną zbyt ciężkie brzemiona. I rozkład tych brzemion narasta w sposób nieproporcjonalny. Gorzej jeszcze, gdy mówi się: naprzód walka — choćby w znaczeniu walki klas — to bardzo 13 6, 2. 461 Acta Ioannis Pauli Pp. II łatwo drugi, czy drudzy pozostają na « p o l u społecznym)) przede wszystkim jako wrogowie. Jako ci, których trzeba zwalczyć, których trzeba zniszczyć. Nie jako ci, z którymi trzeba szukać porozumienia, z którymi wspólnie należy obmyślać: jak «dźwigać brzemiona)). ((Jeden drugiego brzemiona noście)). 8. Drodzy Bracia i Siostry! Ze stoczni, z portów i z wszystkich gdańskich zakładów pracy, i nie tylko stąd, z różnych stron Polski. Drodzy Bracia i Siostry, ludzie pracy, środowiska pracy na całym świecie dziękują Wam, żeście podjęli tę trudną « pracę nad pracą)), żeście podjęli tę szlachetną walkę, zmaganie się o godność ludzkiej pracy. Kościół dziękuje Wam za to, żeście ją podjęli w obliczu Chry­ stusa i Jego Matki. Dziwiono się w różnych miejscach, że tak może być. Że istnieje więź pomiędzy światem pracy a krzyżem Chrystusa, że istnieje więź pomiędzy pracą ludzką a Mszą świętą: Ofiarą Chrystusa. Zdziwienie, ale także podziw i szacunek budził widok robotników polskich spo wiadających się i przystępujących do Komunii świętej na terenie zakładu pracy. Różni się dziwili. A może nie tylko ... może równocześnie odkry­ wali ... Odkrywali zapomniany wymiar całej ((kwestii społecznej)). I w ogóle ludzkiej egzystencji. Praca i Chrystus? Praca i Eucharystia? A jednak tak tutaj było ! I słusznie. Czyż nie mówimy codziennie, zbliżając się do ołtarza: (( Błogosła­ wiony jesteś, Panie, Boże wszechświata ... błogosławiony za ten chleb, dar Stworzyciela, a zarazem owoc pracy rąk ludzkich ... błogosławiony za ten winny napój )). W każdą Mszę świętą, Ofiarę Chrystusa, Ofiarę naszego Odkupie­ nia, wchodzi owoc «ludzkiej pracy », wszelkiej ludzkiej pracy: chleb jest tego ((syntetycznym )) wyrazem — i wino również: codziennie ludzka praca wpisuje się w Eucharystię : w Sakrament naszego Odku­ pienia i ((wielką tajemnicę wiary )>. Codziennie, na tylu miejscach ziemi przed pracą ludzką otwierają się Boskie perspektywy. (( Niech ten chleb stanie się dla nas pokarmem zbawienia ... to wino — napojem duchowym)). Bo przecież (( Nie samym chlebem żyje człowiek » . Jego bytowanie i jego praca musi mieć sens — i to nie tylko doraźny i przemijający. Musi mieć sens ostateczny. Na miarę tego, kim jest człowiek. 14 14 Łk 4, 4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 462 Officiale (( Uczyniłeś go niewiele mniejszym od aniołów, uwieńczyłeś go czcią i chwałą )). Człowiek — istota powołana do pracy. Człowiek — istota powołana do chwały! W takim też duchu trzeba dziś odnowić świadomość i wrażliwość sumienia na przykazanie: ((Pamiętaj, abyś dzień święty święcił)). Nie­ dzielna Eucharystia to szczególny, zarazem konieczny sposób wpisywania ludzkiego życia i ludzkiej pracy w Boże perspektywy. Niech to będzie również owocem Kongresu Eucharystycznego, zaofiarowanym Bogu przez ludzi pracy w Polsce. 1S 9. Na koniec należy jeszcze wyjaśnić tajemnicę gospodarza z dzi­ siejszej Ewangelii. « Przyjacielu, nie czynię ci krzywdy ... Chcę też i temu ostatniemu dać tak samo jak tobie ... Czy na to złym okiem patrzysz, że ja jestem dobry? » . 16 Bóg mówi do człowieka — w winnicy swoich odwiecznych i osta­ tecznych przeznaczeń: dlaczego chcesz Mnie ograniczyć miarami swojej tylko sprawiedliwości? Ład sprawiedliwości jest podstawowy, ale nie ostateczny. W królestwie Bożym sprawiedliwość jest dopełniona. Jest ((przewyższona)) miłością. Jest to miłość przygarniająca czło­ wieka, podnosząca go, choćby nawet był marnotrawnym synem. Nie ma pełnej sprawiedliwości bez miłości. ((Dlaczego chcesz Mnie przymierzać do twoich ludzkich miar?» Pozwól mi być Darem. Wszak jestem Stworzycielem: co istnieje, jest wyrazem podstawowego obdarowania. wszystko, Pozwól mi być Darem. Miłość jest większa niż wszystko, co ty, człowieku, możesz pomyśleć. Miłość pozwoliła ((Ojcu posłać Syna na świat )), ażeby nikt z nas nie zginął. Natomiast Syn ((zginął)) na Krzyżu: dał życie. I zmartwychwstał: ((do końca... umiłował)). 17 Pozwól mi wreszcie być Eucharystią! Niech ta Miłość, którą Syn « do końca umiłował)) — trwa! Niech idzie poprzez dzieje człowieka jako Sakrament! Niech będzie pokarmem i napojem duchowym ludzkich serc ! Tak mówi ten Gospodarz z dzisiejszej Ewangelii: (( Nie patrz złym okiem na to, że Ja jestem dobry )). Przyjmij Boga, który jest Miłością. 15 Por. Ps 8, 6. 16 Mt 20, 13-15. 17 Por. Ga 4, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 463 Czerp z tej Miłości duchową siłę do pracy. Do (( pracy nad pracą)). Do solidarności ... Twoja cześć, chwała, nasz wieczny Panie, po wszystkie czasy ... Amen. * * * In templo Sanctuario Claromontano ad Christifideles congregatos habita.* Drodzy związane z radość, że jest dzisiaj Bracia i Siostry! Zanim rozpocznę zwięzłe rozważanie tym Jasnogórskim Apelem, pragnę naprzód wyrazić moją na szlaku Kongresu Eucharystycznego w Polsce dane mi stanąć na Jasnej Górze. Przybywam tutaj, ażeby przynieść Matce Najświętszej wszystko to dobro, które składa się na całość Kongresu Eucharystycznego w całym naszym kraju, we wszystkich wspólnotach, diecezjach, parafiach, śro­ dowiskach i rodzinach. W szczególności pragnę tutaj przynieść te do­ tychczasowe etapy mojego pielgrzymowania, poczynając od inauguracji Kongresu w Warszawie, poprzez Lublin, gdzie znamiennym momentem wielkiego spotkania z Ludem Bożym tamtej diecezji i regionu były święcenia kapłańskie. Poprzez Tarnów, gdzie w łączności z beatyfikacją Karoliny Kózkówny, córki polskiego ludu, znamienną cechą naszego spotkania było wielkie zgromadzenie ludzi polskiej wsi, rolników. Poprzez Kraków, gdzie krótko się zatrzymałem, ażeby w tym szczegól­ nym roku, w którym nasi bracia Litwini obchodzą 600. rocznicę swojego Chrztu, znaleźć się u stóp krzyża wawelskiego wraz z błogosławioną królową Jadwigą. Poprzez Szczecin, na Wybrzeżu, gdzie dane mi było w wielkim zgromadzeniu Ludu Bożego tamtych Kościołów i tamtych ziem w szczególny sposób modlić się z polskimi rodzinami i za polskie rodziny. I wreszcie etap ostatni: Gdańsk, skąd wprost przybywam. Gdańsk, Sopot, Gdynia, — Trójmiasto. Przymorze i Pomorze. Wielkie, ogromne spotkanie ludzi pracy, nie tylko z tego miasta, ale z całej Polski. Powiedziałem im żegnając się, że nadzieje związane z ich dążeniem do pracy i odnowy pracy w Polsce zanoszę na Jasną Górę. Powiedziałem im, że dzień naszej wspólnej modlitwy w intencji pracy i ludzi pracy z Gdańska, Przymorza, Wybrzeża i z całej Polski trwa nadal i kończy się tu, u stóp Pani Jasnogórskiej. Z tym wszystkim tutaj przybywam, z całym tym dorobkiem mojego pielgrzymowania • Die 12 m. Iunii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 464 po szlakach Kongresu Eucharystycznego w Polsce. Przybywam jako człowiek zawierzenia, żeby to wszystko, te wszystkie wielkie sprawy naszego polskiego życia, prześwietlone tajemnicą Eucharystii, w której żyje Ten, ((który do końca nas umiłował)), żeby to wszystko tutaj przynieść, tutaj zawierzyć Tej, która jest Jasnogórską Panią naszego Narodu i Królową Polski. 1. (( Maryjo, czuwam ». Królowo Polski, jestem przy Tobie, pamiętam, Codziennie od wielu lat, od czasu przygotowania do Milenium Chrztu Polski, rozbrzmiewa tutaj ten Jasnogórski Apel. I powtarzają go usta ludzkie — i ludzkie serca — na różnych miejscach ojczystej ziemi. Również i poza jej granicami. Również i w Rzymie, na Watykanie. W dzisiejszy wieczór w szczególny sposób powtarzają go usta obec­ nych tu pielgrzymów, przede wszystkim z tego miasta i z całej diecezji częstochowskiej, z archidiecezji wrocławskiej i poznańskiej, a zapewne także z wielu innych, a także — wraz z nami — usta pielgrzymów z ościennych krajów, naszych pobratymców, których serdecznie witamy. Codziennie mówimy: jestem przy Tobie, a pragniemy powiedzieć: bądź z nami. Ten Apel, Maryjo, jest dla nas — i dla Ciebie. Bądź ż nami, czuwaj przy nas, jak matka czuwa przy dzieciach; także i wtedy, gdy dorosną, nie przestaje czuwać. 2. Sobór Watykański II naucza, że Maryja jest stale obecna w tajem­ nicy Chrystusa i Kościoła. Ta, o której powiedziano: (( Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła » , przoduje Ludowi Bożemu na całej ziemi w pielgrzymce wiary, nadziei oraz zjednoczenia z Chrystusem. ł Z tą świadomością rozpoczynamy w tych dniach Rok Maryjny jako okres szczególnego przygotowania do początku trzeciego tysiąclecia od narodzenia Chrystusa. Trzeba więc, aby Apel Jasnogórski nadal rozbrzmiewał. Aby mówił Maryi od nas: «jestem, pamiętam, czuwam ». Aby przyzywał Jej obec­ ności : Bądź z nami, bądź z nami w każdy czas! Przoduj w naszym pielgrzymowaniu! Tutaj, na Jasną Górę, przybywa wiele pielgrzymek do Ciebie, Matki i Królowej. Najliczniejsze są w miesiącu sierpniu. Wszystkie one zaś odzwierciedlają Twoje pielgrzymowanie z nami poprzez ojczystą ziemię. 1 Łk 1, 45. Acta Ioannis Pauli Pp. II 465 Pielgrzymowanie przez tę polską ziemię nie jest łatwe. Mogłoby się zdawać wręcz niemożliwe — bez wiary. Prowadź nas Twoją wiarą, Maryjo z Nazaretu, Maryjo z Betlej emu, Maryjo na Golgocie, Maryjo z Jasnej Góry. Prowadź nas Twoją heroiczną wiarą! Niech nie ustajemy w drodze! Tak jak nie ustają w drodze jasnogórscy pielgrzymi, mimo że czasem są bardzo zmęczeni i nogi mają obolałe. Prowadź wszystkich, którzy nie mają wiary. Tych, którzy starają się także innych przekonać do niewiary, do ateizmu. 3. W tej godzinie Jasnogórskiego Apelu pragnę myślą i sercem przy­ wołać tutaj każdego człowieka, brata i siostrę, ze wszystkich stron ojczystej ziemi — i spoza niej, choćby z najdalszych krańców ziemskiego globu — iluż ich spotykam w Rzymie i na całym świecie podczas mojej apostolskiej posługi. Pragnę przywołać: — moich braci i siostry, którzy w kraju lub poza krajem poświęcili siły fizyczne i duchowe, talenty i energie dla wspólnego dobra, jakim jest Ojczyzna, a miłość do niej okupili wielorakim cierpieniem; — braci i siostry, którzy obecnie przy swoich warsztatach na wsi i w mieście, czy to jako pracownicy fizyczni czy umysłowi, świadomi wielorakiego kryzysu, podejmują jednak odważnie i sumiennie trud codziennej pracy; — ludzi pióra i innych środowisk twórczych; ludzi, którzy poprzez uczciwą działalność w zakresie środków przekazu społecznego, zwłaszcza prasy, docierają do najszerszych kręgów społeczeństwa, przekazują zdrowy osąd rzeczywistości, przełamują bariery strachu, egoizmu, złego obyczaju, łatwego uznania, dają świadectwo prawdzie; — wszystkich, którzy nie ulękli się niebezpieczeństw i trudności, nie zatracili wiary w ideały i prawdziwe wartości, nie zagubili sensu życia i pracy, nie ulegli słabościom, lecz w poczuciu solidarnej odpo­ wiedzialności i troski umacniają swoich braci w wierze i w przekonaniu, że dla chrześcijanina nie ma sytuacji bez wyjścia, że warto żyć w swoim kraju i podejmować twórcze inicjatywy, budować wspólnotę ludzkich serc i umysłów. Ileż trzeba by tu wymienić osób świadczących sobie wzajemnie dobro, ileż wspólnot, ileż środowisk, ileż ruchów. Kiedy to mówię, przypomi­ nają mi się przynajmniej dwa, które podczas tej mojej pielgrzymki szczególnie dają o sobie znać : to są nasze rodzime Oazy, Ruch « Światło31 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 466 Officiale Życie »; to są również przybyli do nas z Zachodu ((neokatechumeni )). Spotykam ich wszędzie na świecie, gdzie tylko się pojawię. Myślałem, że przynajmniej w Polsce ich nie ma. Tymczasem od pierwszego dnia wszędzie widzę te same napisy, które w innych językach oglądam w różnych stronach świata. A więc są! Przyszli i chcą, ażebyśmy od­ nawiali w sobie świadomość Chrztu świętego, co to znaczy być chrześci­ janinem od samego korzenia. Niech ich Bóg błogosławi. I wszystkie inne. Trudno je wymienić, jest ich wielkie bogactwo w całym Kościele, a widzę, że w Polsce również, tak samo wielkie, może większe nawet. Szczęść Boże! Pragnę przywołać w tym Apelu Jasnogórskim wszystkich moich braci i siostry, którzy doznają niedostatku, którzy odczuwają niedosyt wolności, trudności w przekazywaniu i odbiorze prawdy, którzy nie mają pracy lub pracy odpowiadającej ich kwalifikacjom, którzy nie mogą zrealizować swoich planów życiowych, słusznych aspiracji i rozwinąć swoich talentów; którzy w jakikolwiek sposób cierpią na ciele i duszy, niosąc z wiarą i nadzieją swój codzienny krzyż. O takich pisze poeta: « Błogosławieni, którzy w czasie gromów Me utracili równowagi ducha, Którym na widok spustoszeń i złomów Nie płynie z serca pieśń rozpaczy głucha, Którzy wśród nocy nieprzebytej cieni Nie tracą wiary w blask rannych płomieni — Błogosławieni! » . Jest jeszcze wiele innych bolesnych spraw i problemów nękających poszczególnych ludzi czy też całe środowiska i społeczeństwo. Ty, Matko, znasz je najlepiej. Mówią Ci o nich przybywający tu pielgrzymi. Otwie­ rają przed Tobą serca, wyznają winy i słabości, ukazują rany. Szukają Twego wstawiennictwa w pojednaniu z Bogiem i z ludźmi. Szukają ukojenia, umocnienia, ożywienia nadziei. 2 Wszystkie bolączki i słabości ludu tej ziemi składam dzisiaj w Twoje matczyne, troskliwe dłonie. Upraszaj nieustannie dla wszystkich tego ducha, « który przychodzi z pomocą ludzkiej słabości )). 3 4. Redemptoris Mater! Alma Redemptoris Mater — od tych słów zaczyna się ostatnia En­ cyklika związana z Rokiem Maryjnym. I od tych słów zaczyna się 2 Jan Kasprowicz, Błogosławieni, w. 1-7. 3 Por. Rz 8, 26. 467 Acta Ioannis Pauli Pp. II przejmująca antyfona adwentowa, w której wołamy do Matki Odkupi­ ciela, do Gwiazdy Zarannej pierwszego Przyjścia Chrystusa: <( Racz podźwignąć, prosimy, lud upadający, w grzechach swych uwikłany, powstać z nich pragnący ... ». Maryjo, Królowo Polski, bądź z nami, czuwaj nad każdym człowie­ kiem, nad każda kobietą i nad każdym mężczyzną, nad każdym dziec­ kiem już poczętym w łonie matki! Czuwaj ! Czuwaj nad każdym sumieniem. I ucz nas czuwać! Ucz czuwać wszystkie sumienia na tej ziemi ojczystej. Mech nie poddają się słabości! Mech nie ulegają łatwiźnie! Niech nie stają się winni straszliwych grzechów. Niech żyją ze świadomością wszystkich Bożych przykazań, a zwłaszcza tego, które mówi: « Nie zabijaj!». Nie zabijaj dziecka poczętego w łonie matki! I nie niszcz siebie! Wszyscy znamy ten nałóg, który tak wiele nam zaszkodził w przeszłości, a który dzisiaj zdaje się znowu potęgować. Mówię więc do każdego i do każdej : nie niszcz siebie! Nie wolno ci niszczyć siebie, bo nie żyjesz tylko dla siebie. Kiedy więc degradujesz siebie przez nałóg, to równocześnie niszczysz drugich. Szkodzisz twojej rodzinie, twoim dzieciom. Osłabiasz społeczeństwo, które liczy na twoją trzeźwość, zwłaszcza przy pracy. Modlimy się co dzień: (( nie wódź nas na pokuszenie ». Nie wolno kusić! Nie wolno igrać ze złem ! Nie wolno (( sprzedawać » człowieka za zysk doraźny i niegodziwy, zdobywany na ludzkich słabościach i wadach! Nie wolno wykorzystywać i pogłębiać ludzkiej słabości! Nie wolno dopuszczać do degradacji człowieka, rodziny, społeczeństwa, gdy się za nie wzięło odpowiedzialność wobec historii! « Nie wódź nas na pokuszenie )). Nie wszyscy może odmawiają te słowa, ale wszystkich one obowiązują. Tu, na ziemi tak już doświadczo­ nej przez dzieje, nie można (( eksperymentować » na życiu i zdrowiu polskich dusz i ciał. 5. Maryjo, Królowo Polski, bądź nadal natchnieniem tych wszyst­ kich, którzy walczą o trzeźwość swych bliźnich, o trzeźwość siebie samych. O trzeźwość Narodu. Jestem szczególnie wdzięczny tym, którzy podejmują inicjatywy w tej dziedzinie — zwłaszcza w miesiącu sierpniu, a także w czasie przygotowania do tej papieskiej pielgrzymki. Nie wolno tych inicjatyw ośmieszać i pomniejszać! Nie wolno! Zbyt wysoka jest stawka, o którą chodzi. Wiemy to dobrze z historii. Zbyt wysoka jest stawka! I trzeba tutaj iść pod prąd. Pod prąd społecznego Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 468 Officiale nawyku i płytkiej opinii. Pod prąd ludzkiej słabości. Pod prąd źle rozumianej « wolności ». Wolność nie została człowiekowi dana przez Stwórcę do tego, ażeby niszczył siebie i drugich. Wolność to nie jest swawola. Maryjo, Królowo Polski, Pani Jasnogórska, bądź natchnieniem polskich sumień. Bądź naszą Matką i Wychowawczynią! Nie zrażaj się naszymi słabościami. Bądź dla nas wymagająca! W tej godzinie Jasnogórskiego Apelu dziękuję Ci za wszystkich, którzy walczą o życie nienarodzonych. I którzy walczą o życie i zdro­ wie całego narodu, każdego człowieka zagrożonego nałogiem. 6. Prowadź nas, Ty, która jesteś pierwszą wśród wszystkich wie­ rzących — prowadź Lud Boży na tej polskiej ziemi w pielgrzymce wiary i nadziei. Tak! Nadziei! Człowiek współczesny tak bardzo potrzebuje nadziei. Człowiek na tej polskiej ziemi tak bardzo potrzebuje nadziei. Co to jest nadzieja? Co ona znaczy? Znaczy: « Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj! » . Zło można zwyciężać. To jest właśnie 4 siła nadziei. Maryjo, Królowo Polski, w godzinie Jasnogórskiego Apelu, na szlaku Kongresu Eucharystycznego w Ojczyźnie, proszę Cię dla wszystkich moich Rodaków o taką <( zwycięską nadzieję ». Może w tej chwili, w tym dziejowym momencie, nadzieja jest najbar­ dziej zagrożona. A równocześnie najbardziej nieodzowna. Nadzieja, która jest mocą człowieka, która go czyni mocnym również wśród cierpień i doświadczeń. Wśród przeciwieństw. Pani Jasnogórska, spraw, aby człowiek na polskiej ziemi zwyciężał mocą tej nadziei, która rodzi się z Chrystusa, z Eucharystii. Przecież On « do końca nas umiłował » . * « • 4 Rz 12, 21. 5 Por. J 13, 1. 5 Acta Ioannis Pauli Pp. II 469 Lodzae, ad opifices congregatos in aedibus « Uniontex » habita.* Drogie Siostry i drodzy Bracia! Rodacy! 1. ((Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb, owoc ziemi oraz pracy rąk ludz­ kich » (z liturgii Mszy Św.). Znamy dobrze te słowa. Odmawia się je przy ofiarowaniu we Mszy świętej. Słowa te towarzyszą mi w ciągu całej mojej pielgrzymki po ziemi ojczystej, od pierwszego momentu. Są one bowiem w sposób szczególny związane z Eucharystią — a mój pobyt w Polsce pozostaje tym razem w ścisłym związku z Krajowym Kongresem Eucharystycz­ nym. Eucharystia jest organicznie związana z pracą rąk ludzkich, jak o tym świadczą słowa ofiarowania. Przynosimy do ołtarza chleb, a ten chleb — owoc ziemi — jest równocześnie owocem pracy ludzkich rąk. Człowiek pracuje <( na chleb ». Chleb więc równocześnie wyraża i sym­ bolizuje wszelką pracę człowieka, gdziekolwiek i w jakikolwiek sposób bywa ona wykonywana. 2. Chleb jako wyraz i symbol ludzkiej pracy nabiera szczególnej wymowy tutaj — w polskiej Łodzi, która rozrosła się w krótkim czasie z małej niegdyś osady w wielkie, prawie że milionowe miasto. Polskie centrum przemysłu włókienniczego. Życie tego przemysłowego ośrodka i jego mieszkańców znaczyły od początku liczne kontrasty gospodarcze i społeczne napięcia. Kon­ trasty te i napięcia były bardzo bolesne, jak to przypomniał w swym przemówieniu na Zamku w Warszawie Przewodniczący Rady Państwa. Mimo różnorodnych wysiłków i inicjatyw podejmowanych przez spo­ łeczność łódzką — na przestrzeni prawie dwustu lat — nadal żywo są odczuwane problemy związane z przemysłem, dziś już nie tylko włókienniczym; ze środowiskiem naturalnym i urbanistycznym — eko­ logia, warunki mieszkaniowie i sanitarne, zatrudnienie i sprawy socjalne; z rozwojem potrzeb duchowych i materialnych w tym wielkim zbiorowisku wielorakiej pracy fizycznej i umysłowej, naznaczonym jakże trudnymi procesami współczesnych przemian społecznych. Wyrażam radość, że w tym Waszym mieście mogę dziś spotkać się z polskim światem pracy, reprezentowanym — tutaj właśnie, * Die 13 m. Iunii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 470 Officiale w Łodzi — w większości przez kobiety. Dodam, że jest to wydarzenie bez precedensu. Nigdy w czasie moich wizyt duszpasterskich we Wło­ szech czy innych krajach, chociaż wielokrotnie spotykałem się ze świa­ tem pracy, nie było mi dane spotkać się z zakładem, gdzie pracują w większości kobiety. Serdecznie i z głęboką czcią, na jaką zasługuje kobieta, witam i pozdrawiam wszystkie tu zgromadzone łódzkie włókniarki — a w Waszych osobach wszystkie na ziemi polskiej kobiety pracujące zawodowo i znajdujące się w różnych sytuacjach życiowych. Czynię to na początku Roku Maryjnego, kiedy Kościół na całym świecie patrzy ze szczególną nadzieją na Niewiastę wybraną przez Boga, aby była Matką Odkupiciela świata. 3. Źródła wiary i kultury chrześcijańskiej — a w szczególności Pismo Święte — głoszą dobrą nowinę o powołaniu człowieka, którego Bóg od początku ((stworzył jako mężczyznę i niewiastę )).* Obojgu też oddał w ręce przyszłość rodzaju ludzkiego. Obojgu powierzył tę ziemię jako doczesną ojczyznę, obojgu zlecił, aby czynili ją sobie pod­ daną. A te słowa z Księgi Rodzaju mówią zarazem o genezie i o właści­ wej godności pracy ludzkiej. Pracy — zarówno mężczyzny, jak i kobiety. Z kolei już w Starym Testamencie znajdujemy opis — więcej — pochwałę pracy kobiety, « niewiasty dzielnej », jak się wyraża autor Księgi Przysłów. Jest to praca przede wszystkim w obrębie domu rodzinnego, który wówczas, przy ówczesnym stanie cywilizacji mate­ rialnej ściśle związanej z rodzinnym warsztatem pracy, był główną formą pracy kobiety. 2 Cywilizacja nowożytna przyniosła z sobą rozdzielenie tego dawnego związku pomiędzy domem a warsztatem pracy. Wielkie warsztaty pracy przemysłowej każą przede wszystkim mężczyznom, a z kolei także kobietom, opuszczać dom, aby szukać środków utrzymania rodziny poza nim. Czasem w pobliżu domu, a czasem daleko — w fabrykach i innych zakładach, odległych nieraz o dziesiątki kilometrów od domu. Do tego dołączają się uciążliwości samej pracy, wynikające bądź to z niekorzystnych warunków mieszkaniowych, bądź z trudnych warunków, dobrze Wam znanych, w których kobiety wykonują pracę zawodową, co nie pozostaje bez ujemnego wpływu na stan ich zdrowia, a także zdrowia ich potomstwa. W tym mieście — jak mi wiadomo — jeszcze nie wszystkie zakłady przemysłowe należą do kategorii « zakła1, 1 Por. Rdz 2 Por. Prz 31, 10. 27. Acta Ioannis Pauli Pp. II 471 dów pracy chronionej )). Nie wszystkie też kobiety pracujące są pod opieką «przemysłowej służby zdrowia». Należałoby przeto życzyć i Wam, kobietom, i tym wszystkim, którzy są odpowiedzialni za orga­ nizację pracy zawodowej, aby te pozytywne inicjatywy mogły stać się wkrótce udziałem całego świata pracy. Mówiąc o tych wszystkich problemach, nie chcę nie widzieć tego wszystkiego, co zostało zrobione w Polsce i co się stale czyni w tej sprawie, ale ciągle rosną potrzeby człowieka, trzeba im wychodzić naprzeciw. Jeżeli zaś mówię także o sprawach trudnych, to czynię to tylko dlatego, że leży mi na sercu prawdziwe dobro moich Rodaków, moich Rodaczek i Ojczyzny. Pragnę, by życie ludzkie wszędzie — na całym świecie i u nas — stawało się naprawdę życiem coraz bardziej godnym człowieka. 4. Rozdzielenie pomiędzy domem a warsztatem pracy zawodowej stanowi problem również dla mężczyzny, a o wiele bardziej jeszcze dla pracującej zawodowo kobiety. Nie można z góry przesądzać, że sytuacja oddalenia od domu i rodziny w ciągu wielu godzin dnia przynosi więcej strat niż korzyści z punktu widzenia dobra rodzinnej wspólnoty, a zwłaszcza wychowania dzieci — tym niemniej jest to sprawa, która musi być w każdym wypad­ ku, a zarazem w skali całych społeczeństw, rozpatrywana i rozwiązy­ wana z wielkim poczuciem odpowiedzialności. Wchodzi tutaj bowiem w grę podstawowa hierarchia wartości i zadań; są one zaś związane W sposób nierozdzielny z dobrem człowieka. Jeżeli więc słuszna jest przesłanka: « nie — przede wszystkim — człowiek dla pracy, ale praca dla człowieka », to ten humanistyczny aksjomat musi być w sposób szczególny brany pod uwagę, gdy chodzi o pracę zawodową kobiet. Kobieta bowiem, jak uczy doświadczenie, jest nade wszystko sercem wspólnoty rodzinnej. Ona daje życie — i ona też pierwsza wychowuje. Oczywiście wspomagana przez męża i dzieląc z nim systematycznie cały zakres powinności rodzicielskich i wychowawczych. Jednakże — wia­ domo, że organizm ludzki przestaje żyć, gdy zabraknie pracy serca. Analogia jest dość przejrzysta. Nie może zabraknąć w rodzinie tej, która jest sercem rodziny. 5. Czy to znaczy, że kobieta nie powinna pracować zawodowo? Nauka społeczna Kościoła przede wszystkim wysuwa żądanie, aby było w pełni docenione jako praca to wszystko, co kobieta czyni w domu, cała działalność matki i wychowawczyni. To jest wielka praca. I ta Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 472 Officiale wielka praca nie może być społecznie deprecjonowana, musi być stale dowartościowywana, jeśli społeczeństwo nie ma działać na własną szkodę. Z kolei zaś — praca zawodowa kobiet musi być traktowana wszędzie i zawsze z wyraźnym odniesieniem do tego, co wynika z powo­ łania kobiety jako żony i matki w rodzinie. 6. Powołanie to — istotnie związane z Bożym darem macierzyń­ stwa — wyraża się także w posłannictwie żony i matki poprzez prze­ kazywanie prawd wiary i zasad etycznych. Słusznie mówi się, że kobieta stoi na straży ogniska domowego, że jest jego opiekunką. Jest ona przede wszystkim rodzicielką. Dając życie dziecku, kobieta-matka uczestniczy w tajemnicy życia. Bóg jest Dawcą każdego życia i wszystko, co żyje, podlega ojcowskiej pieczy Boga. Stąd też dziecko żyjące w łonie swej matki — żyje równocześnie w Bogu. U Boga znajduje matka łaskę miłości i duchową siłę do macierzyńskiej ochrony życia poczętego i życia rozwijającego się. Są to prawdy odwieczne i podstawowe, a zarazem wciąż nowe, wciąż też wystawiane na ciężką próbę. Rozważane na płaszczyźnie wiary i etyki katolickiej, stają się one zadaniem i obowiązkiem, który nakłada na rodziców chrześcijańskich Sakrament Chrztu świętego. Kobietamatka, na równi z mężczyzną-ojcem, prosząc o Chrzest dla dziecka, świadomie bierze na siebie trud wychowania dziecka w wierze. Z całą miłością i odpowiedzialnością za nowego człowieka troskliwie czuwa, aby zło nie odmieniło jego umysłu i serca. Ze wszystkich sił stara się 0 to, by dziecko mogło osiągnąć wszechstronny rozwój fizyczny 1 duchowy. Nade wszystko zaś przykładem osobistego życia prowadzi swoje dziecko do dojrzałego życia chrześcijańskiego — ku pełni czło­ wieczeństwa. 7. To naturalne posłannictwo kobiety-matki bywa często poddawane w wątpliwość z pozycji akcentujących przede wszystkim uprawnienia społeczne kobiety. Niekiedy patrzy się na jej pracę zawodową jako na awans społeczny, a oddanie się bez reszty sprawom rodziny i wycho­ wania dzieci bywa uważane za rezygnację z rozwoju własnej osobo­ wości, za jakieś zacofanie. To prawda, że równa godność i równa odpowiedzialność mężczyzny i kobiety usprawiedliwia w pełni dostęp kobiety do zajęć publicznych. Jednakże prawdziwy awans kobiety domaga się od społeczeństwa szczególnego uznania dla zadań macierzyńskich i rodzinnych, ponieważ 473 Acta Ioannis Pauli Pp. II są one wartością nadrzędną wobec wszystkich innych zadań i zawodów publicznych. Zadania te i zawody winny zresztą uzupełniać się wzajem­ nie, jeżeli chcemy, by rozwój społeczeństwa był prawdziwie i w pełni ludzki. Nade wszystko winna być uszanowana podstawowa więź istniejąca pomiędzy pracą i rodziną, owo ((pierwotne i niezbywalne znaczenie pracy dla domu i wychowania dzieci » . Prawo dostępu do różnych zadań publicznych — przyznawane kobiecie na równi z mężczyznę — nakłada równocześnie na społeczeństwo obowiązek troski o rozwój takich struktur pracy i takich warunków życia, w których kobiety zamężne i matki nie będą zmuszane do podejmo­ wania pracy poza domem, a ich praca w domu zapewni rodzinie wszech­ stronny rozwój. Macierzyńskiego trudu potrzebują szczególnie dzieci, aby mogły rozwijać się jako osoby odpowiedzialne, religijnie i moralnie dojrzałe oraz psychicznie zrównoważone. Dobro rodziny jest tak wielkie, iż słusznie żąda ono od współczesnego społeczeństwa — wszędzie na świecie — dowartościowania zadań macierzyńskich w strukturach propagujących awans społeczny kobiety i zakładających konieczność podejmowania pracy zarobkowej poza domem. Na ten temat wypowia­ dałem się zwłaszcza w Encyklice Laborem exercens, do której również Przewodniczący Rady Państwa odwoływał się w swoim przemówieniu na Zamku warszawskim. 3 4 5 Przypomnienie tych zasad, wyrażonych w chrześcijańskiej etyce społecznej, na dzisiejszym spotkaniu z włókniarkami łódzkimi jest usprawiedliwione niepokojącym zjawiskiem występującym w Waszej pracy zawodowej. Wiele kobiet nadal pracuje na trzy zmiany, także w godzinach nocnych, co przyczynia się do rozwoju chorób zawodowych. Ma to również wpływ na wzrost liczby małżeństw rozbitych. Wskutek tego wiele kobiet zmuszonych jest samotnie wychowywać swoje, dzieci i troszczyć się o ich byt materialny. 8. W ostatnich latach przez całą Polskę przeszło wielkie, solidarne wołanie — w które kobiety, także łódzkie włókniarki, wniosły swój wielki wkład — o godność człowieka pracy, aby każdy mógł decydo­ wać o sobie, o swojej pracy według zdolności i umiejętności; aby każdy mógł sam wybierać ideał moralny, żyć według swych przekonań i publicznie głosić i wyznawać swoją wiarę religijną, oraz przeżywać 5 Familiaris consortio, 23. 4 Por. 5 N. 19. tamże. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 474 Officiale ją w sposób właściwy swojej wspólnocie. W tym wołaniu nie zabrakło ostatecznych odniesień ukazywanych przez Ewangelię. Bowiem — jak w tej samej Encyklice społecznej Laborem exercens się wyraziłem — istnieje ewangelia pracy wpisana w całość ewangelicznego orędzia. Ewangelia pracy, którą Chrystus pisał przede wszystkim swoim własnym życiem, a potem całym swoim nauczaniem. Dojrzewało więc przekonanie, że nie chodzi tylko o to, by lepiej i wygodniej żyć oraz więcej mieć. Chodzi o to, by w sytuacji większego, społecznego usza­ nowania człowieka, każdy mógł rozwinąć swoje wartości osobowe i lepiej wypełnić swoje powołanie, jakie od Boga otrzymał. Bardzo jest ważne, aby tak kształtowała się zawsze świadomość pracującej kobiety. Ujrzy ona wtedy w całej pełni wartość swojego powołania matki i żony i odnajdzie pełny sens trudu pracy zawodowej. 9. W czasie mego pielgrzymowania po szlakach Kongresu Eucha­ rystycznego w Polsce, słowa ofiarowania ze Mszy świętej nabierają szczególnej wymowy w wielkich środowiskach polskiej pracy. Dziś tutaj, w przemysłowej Łodzi, gdzie dane mi jest przemawiać do łódzkich włókniarek w obrębie ich zakładu pracy. Składając przy ofiarowaniu chleb, ((owoc ziemi oraz pracy rąk ludzkich », prosimy, aby (( stał się on dla nas chlebem życia ». Te słowa odnoszą się do Ciała Chrystusa. On bowiem jest dla nas (( chlebem życia wiecznego )) poprzez Sakrament swego Ciała i Krwi: poprzez Eucharystię. Praca ludzka służy celom doczesnym. Człowiek pracuje na chleb powszedni. Chrystus — Odkupiciel świata — uczynił ten chleb równo­ cześnie znakiem widzialnym, czyli sakramentem życia wiecznego. I przez ten sakrament Chrystus stał się dla nas w sposób szcze­ gólny (( drogą i prawdą, i życiem » . Pracujemy więc na chleb po­ wszedni. A równocześnie nie tracimy sprzed oczu tego, co jest ostatecz­ nym przeznaczeniem każdego człowieka, mężczyzny i kobiety. 6 (( Cóż pomoże człowiekowi — mówi Chrystus — choćby cały świat pozyskał, a na duszy swojej szkodę poniósł? )). 7 10. Drogie moje Rodaczki i Siostry! Nie traćcie tego sprzed oczu ! Kobieta polska ma nieobliczalne wręcz zasługi w naszych dziejach, zwłaszcza w okresach najtrudniejszych. I niewymierne są — na prze« J 14, 6. 7 Por. Mk 8, 36. 475 Acta Ioannis Pauli Pp. II strzeni tych dziejów — długi całego narodu wobec polskiej kobiety: matki, wychowawczyni, pracownicy ... bohaterki. Na « Kielichu życia i przemiany Narodu », który kobiety polskie ofiarowały jako swoje wotum na sześćsetlecie obecności Obrazu Matki Bożej na Jasnej Górze, widnieją płaskorzeźby świętych i bohaterskich Polek. Wśród nich znajduje się podobizna Stanisławy Leszczyńskiej, łodzianki, urodzonej w dzielnicy Bałuty. Tuli ona w swych ramionach niemowlę. Dobrze się stało, że rok temu Wasi Pasterze zwrócili uwagę całej diecezji na ten wzór żony i matki, a zarazem wymowny przykład chrześcijańskiego bohaterstwa. Stanisława Leszczyńska — pisali Wasi Biskupi — «prowadziła głębokie życie religijne w ścisłej łączności ze Mszą świętą i sakramen­ tami świętymi, zarazem zaś wykonując swój zawód położnej, promie­ niowała niezwykłą uczynnością wobec rodzących matek i zachwycającą miłością ku dzieciom. Jej moralne zalety zajaśniały nadzwyczajnym wręcz blaskiem, gdy podczas wojny i okupacji została osadzona w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu-Brzezince. Przeciwstawiała sie tam zbrodniczemu rozkazowi zabijania now o narodzonych w obozie dzieci i odnosiła się do nich z bezgraniczną ofiarnością )). Z trzech tysięcy niemowląt, urodzonych szczęśliwie dzięki jej pomocy, trzydzieścioro przeżyło obóz zagłady. r 8 Dla Łodzi, dla tego miasta, dla tego Kościoła i dla całej Polski Stanisława Leszczyńska zostawiła to wielkie przesłanie w obronie ludzkiego życia. Oto jej słowa: « Jeżeli w mojej ojczyźnie — mimo smutnego z czasu wojny doświadczenia — miałyby dojrzewać ten­ dencje skierowane przeciw życiu, to wierzę w głos wszystkich położnych, wszystkich uczciwych matek i ojców, wszystkich uczciwych obywateli, w obronie życia i praw dziecka » . 9 Z tym głosem sumienia solidaryzuje się cały Kościół, który nie przestaje liczyć na wierność polskiej matki wobec jej powołania, na ofiarność i poświęcenie kobiet, na ich przywiązanie do chrześcijań­ skich tradycji, na ich odwagę i wytrwałość w obronie religijnych i moralnych wartości w rodzinie i w Narodzie. 11. Pamiętajcie, drogie Siostry i Rodaczki, że poprzez dzieje ludzi i narodów Bóg pisze równocześnie dzieje zbawienia człowieka. I w tym 8 Słowo Biskupów z diecezji łódzkiej do duchowieństwa i wiernych o Wandzie Mal­ czewskiej i Stanisławie Leszczyńskiej, 28 maja 1986 r. 9 Macierzyńska miłość życia. Tekst o Stanisławie Leszczyńskiej, Warszawa 1984, s. 24. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 476 Officiale swoim zbawczym planie od początku powołał na ziemi « Niewiastę ». Ona też — jako Matka Odkupiciela — przyświeca całemu Ludowi Bożemu w pielgrzymowaniu przez wiarę, nadzieję i miłość do ostatecz­ nych przeznaczeń człowieka w Bogu samym. Patrzcie na tę <( Niewiastę » ! Uczcie się od Niej, od Maryi, prawdy o Waszej godności, o Waszym powołaniu. Tak wiele od każdej z Was zależy w życiu człowieka, rodziny i narodu. Na szlaku Kongresu Eucharystycznego w Polsce modlę się dzisiaj gorąco za każdą z Was. I równocześnie proszę Bogarodzicę, ażeby nie zabrakło w życiu polskim tego, co słusznie nazywa się « geniuszem kobiecym », tego, co każda z Was, każda kobieta, dzięki obdarowaniu przez Stwórcę i Odkupiciela, może i powinna wnosić do wspólnego dobra i do wspólnego dziedzictwa wszystkich Polaków. * * * Varsaviae, in templo S. Crucis, ad homines studiis et artibus liberalibus excultos habita.* Drodzy Państwo! Czcigodni Bracia i Siostry! 1. Pozwólcie, że nawiążę do fragmentu z Dziejów Apostolskich, do słów : « Trwali ... w nauce Apostołów i ... w łamaniu chleba i w mod­ litwie » . « Trwali ... ». 1 Dzieje Apostolskie mówią o pierwszej wspólnocie chrześcijańskiej, jaka ukształtowała się w Jerozolimie po dniu Pięćdziesiątnicy wokół Apostołów, którzy w tym właśnie dniu otrzymali Ducha Świętego: Ducha Prawdy — Parakleta, Pocieszyciela. Pragnę to jedno słowo ((trwali », słowo świadczące o historycznych początkach Kościoła, odnieść do nas tutaj zgromadzonych. Do wszyst­ kich, którzy trwają w tej samej, co tamta <( wspólnocie )), a o wspól­ nocie tej stanowi ((nauka Apostołów ... łamanie chleba ... modlitwa)). Równocześnie jednak to Wasze « trwanie we wspólnocie)) Kościoła, ludzie kultury, przedstawiciele środowisk twórczych, artyści, posiada znaczenie szczególne. Myślę o Was, tutaj zgromadzonych — ale myślę także o wszystkich, którzy do tej samej wspólnoty należą, zarówno na ziemi polskiej, jak i poza jej granicami: wielka wspólnota ludzi, * Die 13 m. Iunii a. 1987. 1 Dz 2, 42. Acta Ioannis Pauli Pp. II 477 którzy ((trwając)) przy wielorakim warsztacie twórczości, służą ((trwaniu)) i przetrwaniu Narodu. Naród bowiem trwa w swojej duchowej substancji, duchowej tożsamości przez własną kulturę. Ta prawda w naszych dziejach zdobyła szczególną wymowę, zwłaszcza w niektórych okresach. Wystarczy wspomnieć rozbiory, wiek XIX, śmiertelną walkę o przetrwanie Narodu — a na tym tle nieznany przedtem rozwój kultury polskiej : poprzez dzieła wieszczów, Chopina, którego serce znajduje się w tej świątyni, mistrzów dłuta i pędzla. W tym miejscu wspomnijmy szczególnie Karola Szymanowskiego, którego pięćdziesiątą rocznicę zgonu obchodzimy w tym roku, a którego arcydzieło Stabat Mater nadało ton także naszemu dzisiejszemu spotkaniu. 2. Stale żyję z pełną świadomością tej prawdy; od najmłodszych lat. Kiedy dane mi było przemawiać wobec przedstawicieli wielu na­ rodów świata w UNESCO, w Paryżu (czerwiec 1980 r.), świadomość ta wyraziła się w sposób głęboko przeżyty i gruntownie przemyślany, a zarazem całkowicie spontaniczny. Mówiłem wtedy: « Naród jest tą wielką wspólnotą ludzi, których łączą różne spoiwa, ale nade wszystko właśnie kultura. Naród istnieje "z kultury" i "dla kultury" ... Jestem synem Narodu, który przetrzymał najstraszliwsze doświadczenia dzie­ jów, który wielokrotnie sąsiedzi skazywali na śmierć — a on pozostał przy życiu, i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako Naród — nie w oparciu o jakiekolwiek inne środki fizycznej potęgi, ale tylko w oparciu o własną kulturę, która okazała się w tym wypadku potęgą, większą od tamtych potęg. I dlatego też to, co tutaj mówię na temat praw Narodu u podstaw kultury i jej przyszłości, nie jest echem żad­ nego "nacjonalizmu", ale pozostaje trwałym elementem ludzkiego doświadczenia i humanistycznych perspektyw rozwoju człowieka: Istnieje podstawowa suwerenność społeczeństwa, która wyraża się w kulturze Narodu. Jest to zarazem ta suwerenność, przez którą równocześnie najbardziej suwerenny staje się człowiek » . 2 3. Wyrażam przeto radość, iż w czasie obecnej mojej pielgrzymki do Ojczyzny dane mi jest spotkać się ze środowiskiem ludzi kultury, sztuki, wielorakiej i wielokierunkowej twórczości artystycznej. Adam Chmielowski, błogosławiony brat Albert, powiedział: «istotą sztuki jest dusza, wyrażająca się w stylu )). 2 Przemówienie do UNESCO z dnia 2 czerwca 1980 r., n. 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 478 Officiale Każdy z Was daje szczególne świadectwo o człowieku: o tym, jaki jest właściwy wymiar jego egzystencji. « Nie samym chlebem żyje człowiek » . Chociaż zdajemy sobie sprawę, jak doniosłe są sprawy chleba, jak wiele od nich zależy w życiu całej ludzkości i wszystkich narodów — w życiu poszczególnych osób i rodzin — to przecież prze­ konują nas te słowa Chrystusa: (( nie samym chlebem )). Nie samym. Człowiek — to inny jeszcze wymiar potrzeb i inny wymiar możli­ wości. Jego byt określa wewnętrzny stosunek do prawdy, dobra i piękna. Istotną dla ludzkiej osoby jest transcendencja — a to znaczy zarazem: inny głód. Głód ludzkiego ducha. Dlatego Chrystus mówi, a pamiętamy, że powiedział to podczas kuszenia, do kusiciela: ((Nie samym chlebem ... lecz każdym słowem, które pochodzi z ust Bożych » . Ludzkie zapotrzebowania łączą się z wymiarem słowa, logosu — a więc prawdy. Łączą się także z wymiarem etosu : a więc wolności kierowanej prawdą. Głód wolności ostatecznie zaspokaja się przez miłość! 3 4 Chleb ... i słowo. Kultura i ekonomia. Czy się wykluczają? Czy się wzajemnie zwalczają? Nie, po prostu się dopełniają. Jednakże ze sta­ nowiska pełni człowieka trzeba, aby również ekonomia uczestniczyła w kulturze. Aby była jej zasadniczo podporządkowana. To bowiem oznacza: prymat tego, co najgłębiej człowiecze. Przemawiając do pisarzy polskich na rok przed śmiercią, ksiądz kardynał Wyszyński powiedział: « Słowo, które jest wspaniałym darem Bożym, ma być słoneczne i lecznicze. Przed dwudziestu przeszło laty był na Jasnej Górze pierwszy po wojnie zjazd pisarzy katolickich. Miałem do nich mówić. Stanął mi wyraziście przed oczyma obraz Łazarza, który leżał u drzwi wielkiej rezydencji, gdzie bogacz, obleczony w bisior, codzien­ nie obficie ucztował. Ten biedny człowiek, okryty ranami, umierał z głodu, bo nie dano mu nic ze stołu wielmoży, tylko psy lizały rany Łazarza. Narzuciło mi się wówczas to porównanie; jakie stosowne dla twórców kultury, dla pisarzy, jest to szlachetne i lecznicze zadanie — lizać rany czło­ wieka pobitego, leczyć naród, leczyć ludzi ...)>. 5 3 4 5 Mt 4, 4. Tamże. Przemówienie kard. Stefana Wyszyńskiego do pisarzy i literatów w kościele Św. Anny, 31 marca 1980 r., «Pismo Okólne» Episkopatu Polski, 14/80/605, s. 4. 479 Acta Ioannis Pauli Pp. II 4. Czytamy o pierwszej wspólnocie skupionej przy Apostołach, iż «łamali po domach chleb ... przyjmując posiłek z radością i prostotą serca )). Spotkanie nasze ma miejsce w ramach Kongresu Eucharystycznego, który w tym roku odbywa się w Polsce. Eucharystia stanowi centrum tej wspólnoty, która gromadzi się przy Apostołach. Eucharystia jest pamiątką śmierci i zmartwychwsta­ nia Chrystusa. Ogłasza i odnawia Jego odkupieńcze pierwsze przyjście — i zapowiada drugie: ostateczne. Eucharystia jest najświętszym Sakramentem naszej wiary. Pasterze Kościoła w Polsce pragną, aby wszyscy, którzy »należą do wspólnoty tego Kościoła, odnowili w sobie świadomość Eucharystii. W tym celu wskazują na słowa, które w sposób szczególny wyrażają głębię sakra­ mentalnej rzeczywistości eucharystycznej. Słowa te mówią o miłości: (( umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował » . Chrystus odpowiada na najgłębsze głody ludzkiej istoty. Takim jest właśnie głód miłości. On zaś jest Tym, który « umiłował do końca)). 6 7 5. Wspólnota skupiona przy Apostołach, która trwa (( w łamaniu chleba », stara się zarazem spojrzeć na siebie, na swoje życie i powo­ łanie w świetle tych słów, które mówią o Chrystusie. I mówią równo­ cześnie o Eucharystii. Czy wystarczy ją tylko przyjmować? Ona jest pokarmem — a więc trzeba z niej żyć. Duch ludzki żyje prawdą i miłością. Stąd rodzi się także potrzeba piękna. Powiedział poeta: ((Cóż wiesz o pięknem? ... Kształtem jest Miłości » . 8 Jest to zaś miłość twórcza. Miłość, która dostarcza natchnienia. Dostarcza najgłębszych motywów w twórczej działalności człowitka. Jakże daleko idzie tutaj Norwid, gdy mówi: (( Bo piękno na to jest, by zachwycało do pracy — praca, by się zmartwychwstało )). 9 Jakże daleko idzie nasz ((czwarty wieszcz»! Trudno się oprzeć przeświadczeniu, że w słowach tych stał się jednym z prekursorów Vaticanum II i jego bogatego nauczania. Tak głęboko umiał odczytać tajemnicę paschalną Chrystusa. Tak precyzyjnie przetłumaczyć ją na język życia i powołania chrześcijańskiego. Związek między pięknem « Por. Dz 2, 46. 7 J 13, 1. 8 C. Norwid, Promethidion, Bogumił, w. 109. 9 Tamże, w. 185-186. 480 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — pracą — zmartwychwstaniem: i działać, esse et operari. sam rdzeń chrześcijańskiego być 6. (( Cóż wiesz o pięknem? ... Kształtem jest Miłości ». Waszym powołaniem, drodzy Państwo, jest piękno. Tworzyć przed­ mioty piękne. Wywoływać piękno w wielorakiej materii ludzkiej twór­ czości : w materii słów i dźwięków, w materii barw i tonów, w materii rzeźbiarskich czy architektonicznych brył, w materii gestów, którymi wyraża się i przemawia to najszczególniejsze tworzywo świata widzial­ nego, jakim jest ludzkie ciało. (( Cóż wiesz o pięknem? ... Kształtem jest Miłości)). A zatem: czy nie pozostaje ono w jakimś intymnym, bardzo rzeczy­ wistym związku z Tym, który umiłował do końca? Który objawił defi­ nitywną miarę miłości w dziejach człowieka i świata? Miarę ostateczną: odkupieńczą i zbawczą. A zatem : czy to piękno, które jest Waszym powołaniem, Waszym trudem i twórczym bólem Waszego życia — nie pozostaje w ukrytej, niemniej realnej więzi z Sakramentem tej Chrystusowej miłości? Z Eucharystią? 7. Słyszy się, że w ostatnich latach ludzie kultury, twórcy i artyści w Polsce odnaleźli w stopniu przedtem nieznanym łączność z Kościołem. Ogromnie się z tego cieszę. Dziękuję za to Duchowi Świętemu i Matce pięknej miłości. Zjawisko to daje o sobie znać na różne sposoby. Wystarczy wspomnieć choćby te « Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej », które coraz szerzej idą w Polskę, potwierdzając to, co świadczy o naszej tożsamości, o duchowych dziejach Narodu. Raduję się, że intelektualiści, artyści, ludzie kultury znajdują w Kościele przestrzeń wolności, której nieraz brakuje im gdzie indziej. I że dzięki temu odkrywają istotę i rzeczywistość duchową Kościoła, którą przedtem widzieli jakby z zewnątrz. Ufam też, że Kościół polski odpowie w pełni na zaufanie tych ludzi, przychodzących nieraz z daleka, i znajdzie język, który trafi do ich umysłów i serc. Osobiście raduję się głęboko tym zjawiskiem. Odkryć łączność z Kościołem — to zawsze znaczy: odnaleźć się w orbicie tajemnicy paschalnej Chrystusa, znaleźć się w zasięgu owej ((miłości, którą do końca umiłował». Znaleźć się w zasięgu Eucharystii, która jest Sakramentem tej właśnie miłości. Trzeba bardzo się starać o to, ażeby ta — odnaleziona przez tylu ludzi kultury w Polsce — łączność z tajemnicą paschalną Chrystusa 481 Acta Ioannis Pauli Pp. II owocowała wedle proroczych zaiste słów Norwida: ((...piękno na to jest, by zachwycało do pracy — praca, by się zmartwychwstało)). Wiele się mówi i pisze o ((polskiej pracy», a to, co się mówi i pisze, napawa nieraz głęboką troską. Wydaje mi się, że praca ta jest zagrożona na obszarze skali wartości: nie tylko ekonomicznych, ale przede wszystkim tych podstawowych — ludzkich, humanistycznych, moralnych. Grozi nam to, że ((przez pracę się nie zmartwychwstaje ». 8. Ludzie kultury, twórcy, artyści, pokorni słudzy piękna w życiu Narodu! Myślę, że Wasze przymierze z Kościołem, odnalezione na tym właśnie etapie dziejów, jest także sygnałem tego zagrożenia. Trzeba dobrze zrozumieć ten sygnał. Praca jest zagrożona wówczas, gdy wolność człowieka nie spełnia się prawidłowo, to znaczy nie spełnia się przez miłość. Ekonomia musi tutaj posłuchać kultury! Musi posłuchać etyki! Także i ze względu na siebie samą: na ekonomię. Bo wszystko jest spójnie osadzone w jednej i tej samej podmiotowości: człowieka i społeczeństwa. Pozwólcie, że wyrażę tu również uznanie dla tego szczególnego przy­ mierza, jakie dokonało się u nas w ostatnich latach między twórcami kultury a ludźmi pracy. 9. Wracam do tego słowa z Dziejów Apostolskich, do którego nawią­ załem na początku : « trwali)). Tak. Trzeba, abyście « t r w a l i » w tej wspólnocie. Aby jeszcze wyostrzało się Wasze poczucie odpowiedzialności za «piękno, które jest kształtem Miłości)). Abyście pomagali « trwać)) innym w tej samej wspólnocie Kościoła i Narodu. ((Wielbili Boga, a cały lud odnosił się do nich życzliwie » , czytamy w dalszym ciągu tekstu Dziejów. 10 tak Życzę Wam, aby Wasze dzieła służyły ludziom. Służyły społeczeństwu. Aby znajdowały odbiór. Aby budziły autentyczne głody ducha ludzkiego, zaspokajając je. Abyście znajdowali poszanowanie i wdzięczność ze strony tych, którym pragniecie służyć. (( ... by się zmartwychwstało )). * • * 10 Dz 2, 47. 32 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 482 Officiale Varsaviae, in foro « Defilad », ob decretos Servo Dei Michaeli Kozal Bea­ torum caelitum honores, exeunte Eucharistico ex Universa Polonia con­ ventu habita.* Zanim rozpocznę homilię, pragnę serdecznie powitać i pozdrowić wszystkich uczestników dzisiejszej Ofiary Eucharystycznej, którą sprawujemy w Warszawie, stolicy Polski, na zakończenie drugiego Krajowego Kongresu Eucharystycznego. Witam i pozdrawiam kardynałów, biskupów-gości, pielgrzymów wanej Ojczyźnie. Pozdrawiam miasto Warszawę, archidiecezję, i jej z całej Polski i z zagranicy. Witam i pozdrawiam kardynałów, biskupów-gości, pielgrzymów z całej Polski i z zagranicy. Miło mi powitać w Warszawie duchownych i świeckich pielgrzymów z Rumunii. Witam przedstawicieli Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej. W Was, tu obecnych, i przez Was pozdrawiam wszystkie środo­ wiska Waszego codziennego życia i pracy, a zwłaszcza rodziny. Pozdrawiam też tych, którzy za pośrednictwem radia i telewizji pozostają z nami w duchowej łączności. 1. (( A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata )).* W szczególny sposób brzmią dzisiaj te słowa Chrystusa tutaj, w stolicy Polski, w dniu zakończenia Kongresu Eucharystycznego. Brzmią tutaj i rozbrzmiewają na całym szlaku kongresowym: tam, gdzie dane mi było stanąć osobiście — i wszędzie, na całej polskiej ziemi. Wszak Kongres Eucharystyczny ma taki wymiar. Ogarnia całą ojczystą ziemię. « Jestem z wami » — cóż bardziej niż Eucharystia stanowi potwier­ dzenie tych słów? Cóż bardziej od Eucharystii jest Sakramentem Obecności? Znakiem ((widzialnym i skutecznym)) Emmanuela? Bo (( Emmanuel » — to znaczy właśnie « Bóg z nami » . Eucharystia — Sakrament Emmanuela. Ten Sakrament trwa w naszych dziejach od początku. Od tysiąca 2 * Die 14 m. Iunii a. 1987. 1 Mt 28, 20. 2 Por. Mt 1, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 483 lat. I trzeba było, aby Kongres Eucharystyczny dał temu szczególny wyraz. Stał się on w ten sposób jakby istotnym « dopowiedzeniem» do naszego Milenium: do Tysiąclecia Chrztu, które z takim przejęciem obchodziliśmy w Roku Pańskim 1966. Chrystus mówi do Apostołów: ((Idźcie... i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego )). 3 Od Chrztu droga chrześcijańskiej inicjacji wiedzie wprost do Eu­ charystii : ((jestem z wami », jestem z każdym wśród Was i z każdą jako Pokarm życia wiecznego. 2. «Jestem z wami». z Ojcem zjednoczony jest noczony z Ojcem w Duchu Bóstwa urzeczywistnia się dzianą Komunią Osób. Tak mówi Chrystus — Syn Boży, który jednością Bóstwa: współistotny Syn, zjed­ Świętym. Tak przeto w absolutnej jedności odwiecznie jedność, która jest niewypowie­ Taki jest Bóg, który wszystko ogarnia i wszystko przenika: ((w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy )). Ten Bóg sam w sobie jest absolutną Pełnią Istnienia. Ten Bóg sam w sobie jest Miłością. Świat bierze swój początek z tej Pełni. Każdym wymiarem swojej przygodności, swojej stworzoności — odnosi się do Stwórcy. Mówi o Nim. 4 Świat bierze początek z tej Miłości. I tu rozpoczyna się pomiędzy Bogiem a światem — proces, który daleko wykracza poza tajemnicę stworzenia: ((Tak... Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał » . Ten proces — pomiędzy Bogiem a światem — znajduje poniekąd swoje ostatnie słowo w Eucharystii. (( Syn bowiem, dany światu przez Ojca, umiłowawszy tych, którzy są na świecie, do końca ich umiłował » . 5 6 3. Co znaczy ta « miłość do końca »? Znaczy naprzód, że świat stworzony przez Boga z miłości — nosi w sobie wezwanie do miłości Boga. «Będziesz miłował Pana Boga twego z całego serca i z całej duszy, i ze wszystkich sił » . To wezwanie wpisane jest w samą strukturę stworzonego kosmosu. Ono (( gwiazdy 7 3 Mt 28, 19. * Dz 17, 28. 5 J 3, 16. « Por. J 13, 1. ' Por. Mt 22, 37. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 484 Officiale porusza i słońce», jak czytamy w «Boskiej Komedii» Dantego. To ono jest warunkiem, aby « świat» był « kosmosem )). Tak. Cały świat — wszechświat: widzialny i niewidzialny. W świecie widzialnym znajduje się jeden podmiot, jeden punkt newralgiczny, w którym to wezwanie do miłości staje się wymogiem sumienia: umysłu, woli i serca. Tym punktem newralgicznym jest człowiek. Będziesz miłował w imieniu wszystkich stworzeń. Będziesz odpowiadał miłością na Miłość. Dzieje człowieka na ziemi potoczyły się inaczej. Od początku uległ podszeptowi płynącemu ze świata tych stworzeń niewidzialnych, które odwróciły się od Stwórcy. Stworzony na obraz i podobieństwo Boga, człowiek uznał, że sam może być dla siebie « bogiem ». Wielkie wezwanie do miłości zostało zaopuszczone. Przebogate energie miłości złożone w sercu człowieka zostały rozproszone, zatrzymując się na samych rzeczach stworzonych. W rezultacie człowiek nie umiał dosyć miłować ani swych bliźnich, ani nawet samego siebie, ani świata. Ulegał antymiłości. 8 Bo miłować można siebie i bliźnich, i świat, tylko miłując Boga: miłując nade wszystko. A równocześnie : « jakże może człowiek miłować Boga, którego nie widzi, jeśli nie miłuje brata, którego w i d z i » ? Brata ... pod tym samym dachem, przy tym samym warsztacie pracy, na tej samej ziemi ojczystej ... A dalej : poza jej granicami — na Za­ chód i Wschód, na Północ i Południe ... coraz dalsze kręgi. 9 Dlaczego Bóg, który umiłował świat — a w świecie człowieka — dał Syna swego Jednorodzonego? Dlaczego Syn Boży stał się człowie­ kiem, jednym z nas? Dlatego, ażeby w całym wszechświecie stworzonym z Miłości, Ktoś wreszcie odpowiedział taką samą miłością. Aby Ktoś wreszcie wypełnił swoim życiem i śmiercią owo wezwanie ((będziesz miłował... z całego serca i ze wszystkich s i ł » . Aby Ktoś wreszcie ... umiłował do końca: Boga w świecie. Boga w ludziach — i ludzi w Bogu. 10 4. To jest właśnie Ewangelia — i to jest Eucharystia. Wpisuje się ona w dzieje człowieka — iw dzieje wszechświata, przeobrażając stworzenie w « kosmos ». Chaos — w kosmos. Wpisuje się w dzieje człowieka. Wiemy, jak biegną te dzieje 8 Dante Alighieri, Boska Komedia, III R a j , XXXIII, 145, tłum. A. ' Por. 1 J 4, 20. 10 Por. Mk 12, 30. Świderska. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 485 na ziemi, jak daleko możemy sięgnąć przy pomocy naszych metod poznawczych. Wiemy, jak biegną na przestrzeni ostatnich tysiącleci, gdzie zasób dowodów stale narasta. W ostatnich czasach narasta w tempie przyspieszonym, wręcz zawrotnym. Wiemy wiele. Wiemy coraz więcej. Czasem nawet to, co wiemy, może nam przeszkadzać w poznaniu tego, co najistotniejsze. Wiemy też, jak biegną te dzieje na naszej ojczystej ziemi, w obrębie jednego tysiąclecia historii, już po Chrystusie. Już w obrębie tego, co święty Paweł nazywa (( pełnią czasów ))." Wiemy, że w naszym stuleciu narasta opór i sprzeciw wobec Tego, który ((tak umiłował świat» — opór i sprzeciw aż do negacji Boga. Do ateizmu jako programu. Ale to wszystko nie jest w stanie w niczym zmienić faktu Chrystusa. Faktu Eucharystii. Jakkolwiek Bóg-Ojciec, Syn i Duch Święty — byłby odrzucany przez ludzi. Jakkolwiek ludzie i społeczeństwa urządzaliby swoje życie, ignorując Boga: tak jakby Bóg nie istniał. Jakkolwiek daleko poszłaby negacja i grzech ... To wszystko nie zmienia zasadniczego faktu : był i trwa w dziejach człowieka — iw dziejach wszechświata — Człowiek, prawdziwy Syn Człowieczy, który « umiłował do końca ». Umiłował Boga taką miłością, która jest na miarę Boga: jako Syn Ojca. Miłością nade wszystko: z całego serca i z całej duszy, ze wszystkich sił ... aż do ostatecznego ich wyczerpania w agonii Golgoty. I tę właśnie miłość ((do końca» uczynił sakramentem swojego Kościoła: sakramentem całej ludzkości w Kościele. ( ( W żadnym sakramencie — mówił nasz Kaznodzieja narodowy — tak właśnie mówić nie możem, iż mój jest Chrystus, jako w tym. Mój jest, bo Go pożywam, bo we mnie jest ... O, jaka to mi pociecha, mnie słabemu jak trzcina ... Jaka pociecha mnie grzesznemu, gdy tak czystego Ciała pożywam! Jakie wesele mnie smutnemu, gdy Pana chwały mam z sobą ... )). 12 Człowiek ten, Jezus Chrystus, jest ((znakiem sprzeciwu». Ale — jakkolwiek by sprzeciw ten spiętrzał się w dziejach ludzkich serc, w dziejach społeczeństw i światopoglądów — ta Jego miłość ((do końca» pozostaje po stronie człowieka. A jest to miłość odkupieńcza. Jest II Por. Ga 4, 4. " Piotr Skarga, Kazania na niedzielę, cyt. przez Ks. K. Drzymałę, Ks. Piotr Skarga, Kraków 1984, s. 58. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 486 Officiale to miłość zbawcza. Eucharystia jest sakramentem naszego zbawienia. Tylko miłość zbawia. 5. Taką prawdę o Eucharystii wyznajemy dzisiaj w Warszawie i w całej Polsce. Wyznajemy ją w łączności z Kościołem, który jest w Rzymie, i w Antiochii, i w Jerozolimie, i w Aleksandrii, i w Kon­ stantynopolu ... który jest na Litwie, na Białorusi i Ukrainie, i w Kijo­ wie, i na ziemiach wielkiej Rosji, i u naszych Braci Słowian — a także nie-Słowian — na południu, na ziemiach nawiedzanych niegdyś posługą apostolską Świętych Braci Cyryla i Metodego. I w całej Europie. Na kontynentach amerykańskich, które przygotowują się obecnie do pięćsetnej rocznicy ewangelizacji. W Afryce, w Australii i w Azji — i na wszystkich wyspach i archipelagach wszystkich mórz i oceanów. Wszyscy, zjednoczeni « w nauce apostolskiej i w łamaniu chleba » , 13 powtarzamy słowa Listu do Koryntian: «miłość Boga Ojca, łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa i udzielanie się Ducha Świętego)) 14 — a w tych słowach znajdujemy zwięzły wyraz niezgłębionej tajemnicy Boga-Trójcy. A zarazem znajdujemy w tychże słowach syntezę tego, czym jest Eucharystia: sakrament Chrystusa, Jego śmierci i zmar­ twychwstania. Jego miłości « aż do końca )), poprzez którą świat jest definitywnie i nieodwołalnie oddany Bogu, a człowiek — każdy czło­ wiek — jest ogarnięty zbawczą mocą pojednania ze swym Stwórcą i Ojcem w Duchu Świętym. 6. « Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi » . Wszyscy, którzy patrzymy na Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego, wiemy, że nie jest to władza « p r z e m o c y » , lecz władza miłości. Tej zbawczej władzy dawali świadectwo w naszej Ojczyźnie rozliczni synowie i córki pol­ skiej ziemi. W różnych epokach. W różnych stuleciach. Niektórych tylko Kościół zapisał w rejestrach swoich świętych i błogosławionych. Niektórzy czekają na sąd Kościoła. Dzisiaj z radością i uniesieniem dopisujemy do nich jeszcze jedno imię i nazwisko: biskup Michał Kozal, powołany, w przededniu ostatniej wojny i straszliwej okupacji, do posługi biskupiej w Kościele włocławskim. Potem więziony i zesłany do obozu koncentracyjnego w Dachau. Jeden z tysięcy! Tam umęczony — odszedł w opinii świę15 13 Por. Dz 2, 42. 14 Por. 2 Kor 13, 13. 15 Mt 28, 18. 487 Acta Ioannis Pauli Pp. II tości. Dziś tu, w Warszawie, wyniesiony do chwały ołtarzy jako męczennik. Rodacy znają koleje Jego życia i Jego męczeństwa. Oto człowiek, jeszcze jeden wśród tych, w których okazała się Chrystusowa władza « w niebie i na ziemi)). Władza miłości — przeciw obłędowi przemocy, zniszczenia, pogardy i nienawiści. Tę miłość, którą Chrystus mu objawił, biskup Kozal przyjął w całej pełni jej wymagań. Nie cofnął się nawet przed tym najtrudniejszym: « miłujcie waszych nieprzyjaciół )). 16 Niech będzie jednym jeszcze patronem naszych trudnych czasów, pełnych napięcia, nieprzyjaźni i konfliktów. Niech będzie wobec współczesnych i przyszłych pokoleń świadkiem tego, jak wielka jest moc łaski Pana naszego Jezusa Chrystusa — Tego, który « do końca umiłował». 7. Dobrze, iż poddajecie się tej władzy, jaka dana jest Chrystusowi (( w niebie i na ziemi)), Wy, drodzy Bracia i Siostry, którzy — za przy­ kładem Ojca Beyzyma i tylu innych — z ziemi polskiej wyruszacie do krajów misyjnych. Ulegając tej miłości, którą Chrystus (( do końca umiłował)) tych, którzy byli (( na świecie » : wszystkich, przyjmujecie za swoje to ewan­ geliczne polecenie, jakie otrzymali pierwsi Apostołowie: ((Idźcie... i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego )). 17 ((Idźcie», stańcie się sługami słowa Bożej Prawdy, szafarzami Bożych tajemnic, pionierami ewangelizacji. ((Idźcie)) — i niech rośnie na polskiej ziemi zapał misyjny: to tchnienie żywego Boga, zew krzyża i zmartwychwstania. (( Idźcie» — zanosząc innym to, co jest tysiącletnią spuścizną Kościoła na ziemi polskiej. Dzieląc się z innymi. (( Kościół cały jest misyjny ». Cały i wszędzie! Wy wszyscy, którzy nie podejmujecie posługi na terenach misyjnych — nie zapominajcie, że nasza własna polska Ojczyzna wciąż potrzebuje nowej ewangelizacji. Podobnie jak cała chrześcijańska Europa. Po setkach lat — i tysiącle­ ciach — wciąż na nowo! Cała Europa stała się kontynentem nowego wielkiego wyzwania dla Ewangelii. I Polska też. 16 Mt 5, 44. 17 Mt 28, 19. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 488 Officiale 8. Czyż zresztą może być inaczej, gdy Bóg jest Tym, Kim jest? Gdy jest Ojcem i Synem, i Duchem Świętym? Gdy jest Bogiem, który jest i który był, i który przychodzi? Stale przychodzi. Wciąż na nowo przychodzi. lk Gdy jest Ojcem, który Syna swojego dał, aby człowiek nie zginął, ale miał życie wieczne? Gdy jest Duchem Prawdy, Parakletem, Darem z wysokości i tchnie­ niem uświęcającym całego człowieka? Czyż może być inaczej, gdy ten Trój jedyny Bóg jest Miłością? A Miłość jest nieprzemijająca i nieustępliwa. 9. Tobie cześć, chwała, nasz wieczny Panie, po wszystkie czasy ... Czasy człowieka na ziemi zostały raz na zawsze ogarnięte miłością Tego, który « do końca umiłował ». Wszechświat i człowiek w świecie stale zmierza do końca. Miłość jedna — nie zna końca. Zna tylko pełnię. Ta pełnia jest w Bogu. # * # Varsaviae, ad Poloniae episcopos habita.* Drodzy Bracia! 1. W ostatnim dniu Kongresu Eucharystycznego w Polsce pragnę zwrócić się do całego Episkopatu, do Prymasa Polski jako przewod­ niczącego Konferencji, do kardynałów, arcybiskupów i biskupów — z podziękowaniem. Przede wszystkim wspólnie z Wami dziękuję Chrystusowi-Eucharystii za te dni eucharystyczne na ziemi ojczystej. Dziękuję przez Serce Matki Kościoła i Królowej Polski. Przez pośrednictwo naszych Świętych Patronów. Dziękuję wszystkim, którzy w dzieło Kongresu Eucharystycznego wnieśli swoją « cząstkę » — większą lub mniejszą. Oby ten nowy zasiew na glebie Kościoła w naszej Ojczyźnie owocował! 2. W nowej rezydencji, w której znajduję się po raz pierwszy, pozdra­ wiam serdecznie wszystkich Członków Konferencji Episkopatu Polski. 18 Por. Ap 4, 8. * Die 14 m. Iunii a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 489 Zachowuję stale tę samą świadomość, że to spośród tego gremium zostałem wezwany głosami konklawe, jako Metropolita krakowski, aby przejąć rzymską stolicę świętego Piotra. Stało się to już prawie 9 lat temu. W ciągu tego okresu skład osobowy Episkopatu Polski uległ znacznym zmianom. Polecamy Bogu tych, którzy odchodzą — a równo­ cześnie dziękujemy Duchowi Świętemu, że powołuje nowych biskupów dla posługi Kościoła na polskiej ziemi. Od poprzedniej mojej podróży do Ojczyzny w roku 1983 odeszło po nagrodę do Chrystusa, Najwyższego Pasterza i Kapłana, pięciu bis­ kupów diecezjalnych: bp Marian Rechowicz, bp Stefan Bareła, bp Lech Kaczmarek, bp Wilhelm Pluta, bp Jan Zaręba. Ze wszystkimi byłem złączony więzami przyjaźni i długoletniej współpracy, z biskupem Wil­ helmem zostaliśmy powołani do pełni kapłaństwa w tym samym dniu; odeszło również do Pana pięciu biskupów pomocniczych : bp Wincenty Urban, bp Wacław Wycisk, bp Tadeusz Etter, bp Stanisław Sygnet, bp Jerzy Modzelewski. Mianowanych zostało ośmiu nowych rządców diecezji: pięciu biskupów diecezjalnych i trzech administratorów apos­ tolskich, ponadto osiemnastu nowych biskupów pomocniczych. Obecnie Episkopat Polski liczy dziewięćdziesięciu siedmiu biskupów, w tym sześćdziesięciu siedmiu pomocniczych i dwóch emerytowanych. Wszyscy powołani do służby Ludowi Bożemu na polskiej ziemi. Cieszę się, że skromna liczba arcybiskupów w tym gremium po­ większyła się przez nominację księdza biskupa tarnowskiego. 3. Niełatwa jest ta polska ziemia, nasza Ojczyna. Można powiedzieć, że na przestrzeni swoich tysiącletnich dziejów nie przestawała być ziemią wielorakiego wyzwania. To wyzwanie w pewnych okresach przynosiło jej wielkość i sławę. W innych — łączyło się z cierpieniem, co więcej: z zagrożeniem, czasami wręcz śmiertelnym. Wiadomo, że przez blisko sto dwadzieścia pięć lat imię Polski nie tylko nie widniało na politycznej mapie Europy, ale próbowano wykorzenić samą polskość z serc i z języka jej synów i córek. Wyzwania dziejowe dokonują się przez ludzi. My o tym doskonale wiemy. Równocześnie jednak wierzymy, że poprzez to, co czynią ludzie, urzeczywistnia się jakieś « wyzwanie » Opatrzności, która rządzi świa­ tem. Pismo Święte mówi nam na różnych miejscach także o tym, jak « złoto próbuje się w ogniu )). Podobne do tego są też « próby », przez które przechodzą ludzie i społeczeństwa. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 490 4. Wiek dwudziesty stał się w dziejach Kościoła również — może zwłaszcza na ziemi polskiej — czasem nowego wyzwania. Po tysiącu lat chrześcijaństwo w Polsce musiało podjąć to wyzwatiie, jakie zawiera się w ideologii dialektycznego materializmu, gdzie wszelka religia zostaje zakwalifikowana jako czynnik alienujący czło­ wieka. Znamy to wyzwanie. Doświadczyłem go tu, na polskiej ziemi. Kościół doświadcza go na różnych miejscach ziemi. Nie jest to wyzwa­ nie jedyne, jest jednak bardzo głębokie. Religia, wedle antropologii materialistycznej współczesnej, ma być czynnikiem, który pozbawia człowieka pełni jego człowieczeństwa. Człowiek przez religię sam się jej pozbawia, zrzekając się tego, co immanentnie i integralnie ((ludzkie )), na rzecz Boga, który — w świetle założeń i przesłanek systemu materialistycznego — jest tylko ((tworem » człowieka. Może to być wyzwanie destruktywne. Ale — po latach doświad­ czeń — nie możemy nie stwierdzić, że może to również być wyzwanie mobilizujące do podejmowania wysiłków, do szukania nowych rozwią­ zań, i w tym sensie poniekąd twórcze. Świadczy o tym wymownie Sobór Watykański II. Kościół podjął wyzwanie. Odczytał w nim jeden z opatrznościowych « znaków czasu ». A poprzez ten (( znak )) z nową głębią i mocą przekonania dał świadectwo prawdzie o Bogu, o Chry­ stusie i o człowieku. W poprzek wszelkim redukcjonizmom natury epistemologicznej czy też systemowej, wbrew całej materialistycznej dialektyce. Czytamy w Gaudium et spes: « Tajemnica człowieka wyjaśnia się naprawdę dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego ... Chrystus ... obja­ wia w pełni człowieka samemu człowiekowi i okazuje mu najwyższe jego powołanie ».* Tak więc : człowiek, « istota nieznana )), jak się wyraził współczesny przyrodnik, Alexis Carrel — jest także tajemnicą. A nade wszystko jest osobą, jest podmiotem swych czynów. Podmiotem moralności. Pod­ miotem dziejów. Nie tylko : « odbiciem panujących stosunków społecznoekonomicznych». Nie tylko epifenomenem materii, ekonomii. Także i w stosunku do niej jest podmiotem i twórcą. Chyba, że zostanie poz-bawiony swej podmiotowości i twórczej inicjatywy w tej dziedzi­ nie — jakże ważnej dla życia ludzi, społeczeństw, narodów. 1 N. 22. Acta Ioannis Pauli Pp. II 491 5. W ostatnich latach władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wystąpiły z propozycja nawiązania formalnych stosunków dyploma­ tycznych ze Stolicą Apostolską. Stolica Apostolska, jak wiadomo, utrzymuje takie stosunki z 116 państwami na całym świecie, nie licząc organizacji międzynarodowych. W wielu wypadkach są to państwa nowo powstałe, na przykład na kon­ tynencie afrykańskim. Wiele jest państw na przykład muzułmańskich, gdzie chrześcijanie stanowią nikłą mniejszość obywateli. Znamienny jest fakt, że do stosunków ze Stolicą Apostolską wracają niektóre państwa, tak na przykład państwa skandynawskie po czterech wiekach od zerwania więzi z Rzymem w czasie Reformacji. W każdym zainteresowanym kraju Stolica Apostolska przede wszyst­ kim zasięga opinii miejscowego Episkopatu. Ponieważ Episkopat Polski w odnośnej sprawie wypowiedział się w sensie pozytywnym, musimy sobie wspólnie uświadomić kilka oko­ liczności, jakie w tym wypadku winny być wzięte pod uwagę. 1) Stosunki pomiędzy Stolicą Apostolską a Polską mają długą historię. Chodzi tutaj o jedną z najstarszych nuncjatur (jak mawiał świętej pamięci Kardynał Wyszyński, tak zwaną nuncjaturę pierwszej klasy). 2) Stosunki te mają charakter międzynarodowy, natomiast nie mię­ dzypaństwowy. Podmiotem nie jest tu Państwo Watykańskie, ale Stolica Apostolska. Odpowiada to zarazem całokształtowi tej posługi, jaką Biskup Rzymu spełnia względem wszystkich Kościołów lokalnych. Chodzi więc także o umocnienie więzi z Episkopatem kraju, z którym stosunki takie zostają zawierane. 3) W wypadku społeczeństwa takiego jak Polska, gdzie katolicy stanowią wiadomą większość obywateli, uwydatnia się przez te sto­ sunki jeszcze bardziej więź z Narodem. Doświadczenia minionych wieków (nawet jeśli były to doraźnie doświadczenia bolesne) dogłębnie potwier­ dziły tę zasadę. W wypadku tak zwanego kraju ((katolickiego » Stolica Apostolska uważa stosunki z odnośnym państwem za rzecz normalną i prawidłową. Brak tych stosunków jest raczej czymś anormalnym, nawet z punktu widzenia międzynarodowej pozycji danego państwa, a przede wszystkim danego narodu. Może być pewnego rodzaju « krzywdą » dla tego narodu. 6. Tak więc staje tutaj przed nami poważna praca, która ma na celu nie tylko urzeczywistnienie powyższej propozycji, ale także — i może Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 492 Officiale bardziej jeszcze — jej « uwiarygodnienie » wobec Narodu i Kościoła, poniekąd wobec całej wielkiej społeczności międzynarodowej, przede wszystkim w obrębie naszej strefy cywilizacyjnej. Episkopat Polski wypada mi tutaj wezwać i zaprosić do kolegialnej współpracy. W tej odpowiedzialnej współpracy musimy wszyscy brać udział. Episkopat Polski, jak każdy na świecie biskup i Episkopat, powo­ łany jest nade wszystko do głoszenia Ewangelii — wciąż tej samej i wciąż na nowo. Ewangelia jest Bożym Słowem prawdy o zbawieniu każdego człowieka, o jego radykalnym wyzwoleniu, jak to przypom­ niały w ostatnich czasach dwie Instrukcje ogłoszone przez Kongregację Nauki Wiary. W tym ewangelicznym świetle nabierają także właściwego wyrazu poszczególne prawdy porządku społeczno-etycznego: prawdy o czło­ wieku i jego prawach. Prawdy o życiu społecznym, o prawach narodu. Na ponowne przemyślenie zasługuje to wszystko, co składa się na tak zwaną społeczną naukę Kościoła, « udzisiejszone » w kontekście naszego stulecia przez szereg encyklik, a zwłaszcza przez Sobór. 2 Z racji swej misji ewangelicznej i pasterskiej Kościół nie może przestać być sługą takich zadań jak podmiotowość społeczeństwa zwią­ zana z przestrzeganiem praw osoby ludzkiej. Z tym łączy się ściśle zasada uczestnictwa w stanowieniu o sprawach własnego społeczeństwa, również w zakresie politycznym, z wykluczeniem wszelkich dyskrymi­ nacji. Suwerenność państwowa tylko wówczas odpowiada wymogom porządku etycznego, gdy jest wyrazem suwerenności narodu w tymże państwie: gdy społeczeństwo jest w nim autentycznym gospodarzem i twórcą wspólnego dobra. Wszystkie te sprawy, które tutaj raczej szkicuję, aniżeli analizuję do końca, nie mogą schodzić z pola uwagi Kościoła, a w szczególności jego Pasterzy. Tak jest w różnych krajach świata, tak jest na przykład w wielu krajach Ameryki Łacińskiej — w Polsce nie może być inaczej. Mamy zresztą co do tego rodzime dobre tradycje i własne doświadczenia, również na tym ostatnim etapie dziejów. 7. W roku 1987 Stolica Apostolska i Papież przyjmuje poszcze­ gólne Episkopaty europejskie w ramach odwiedzin ad limina Aposto2 Por. poświęcone Konstytucja małżeństwu Gaudium i et rodzinie, spes, a kulturze, w szczególności życiu druga cześć, rozdziały społeczno-gospodarczemu, wspólnoty politycznej i wreszcie potrzebie pokoju i wspólnocie międzynarodowej. życiu Acta Ioannis Pauli Pp. II 493 lorum. Oczekuję zatem również na biskupów. polskich, nie tylko na episcopi dioecesani: ordynariuszy diecezji, ale także — w miarę możli­ wości — na titulares seu auxiliares, tak jak to coraz częściej staje się zwyczajem w duchu soborowej nauki o kolegialności. Będziemy mogli, w sposób bardziej szczegółowy niż dzisiaj, wnik­ nąć w problemy, które są wspólnym przedmiotem naszego powołania i posługi. Także i pod kątem tego nowego doświadczenia, jakim stał się Kongres Eucharystyczny, który oby wydawał trwałe owoce na niwie polskich dusz i w życiu naszej umiłowanej Ojczyzny! # * » In Varsaviensi aeronavium portu a Summo Pontifice proficiscente habita.* 1. W godzinach rozstania z ziemią ojczystą pragnę pozdrowić wszystkich moich Rodaków, córki i synów wspólnej Ojczyzny, wszystkie pokolenia, od najstarszych, zbliżających się do kresu ziemskiej wędrówki, do tych dopiero co urodzonych — więcej, do tych, którzy jeszcze znajdują się pod sercem polskich matek, wszystkich, których dane mi było spotkać na szlakach Kongresu Eucharystycznego, i wszystkich innych — wszystkich, bez żadnych różnic czy ograniczeń. Wszystkim dziękuję za gościnę. Dziękuję Opatrzności Bożej, że dane mi było raz jeszcze znaleźć się na mojej ojczystej ziemi w dziewiątym roku mego posługiwania na stolicy świętego Piotra, że dane mi było widzieć raz jeszcze — z wy­ sokości helikopter u czy też z bliska — cały urok tej ziemi w najpięk­ niejszej porze roku. Widziałem, że pomimo trudności kraj ten rośnie i rozwija się, że rośnie w nim człowiek, rośnie jego wiara, kultura, poczucie odpo­ wiedzialności, dojrzałość. Potrzebny jest wciąż dialog, cierpliwa wytrwałość, długowzroczność, odwaga w podejmowaniu i rozwiązy­ waniu nowych problemów. One są i będą zawsze. Trudne sprawy wymagają współpracy wszystkich, władzy i społeczeństwa. Z zadowo­ leniem odnotowuję również to, że na przestrzeni ostatnich lat wybu­ dowano w Polsce wiele świątyń i innych budowli kościelnych. Widzie­ liśmy też wiele nowych placów budowy. Trudno o tym nie wspomnieć w momencie pożegnania. * Die 14 m. Iunii a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 494 2. Panu Przewodniczącemu Officiale Rady Państwa dziękuje raz jeszcze za zaproszenie, za jego obecność w chwili mojego przybycia, za przyjęcie w Zamku Królewskim, za ponowną obecność i rozmowę w momencie mojego pożegnania. Równocześnie na ręce Pana Przewodniczącego Rady Państwa wyrażam podziękowanie dla wszystkich podległych mu osób i organów władz, które umożliwiły i ułatwiły moją podróż. Odnosi się to zarówno do władz centralnych, jak' też do władz wojewódzkich i lokalnych na całym szlaku, który dane mi było przebyć w tych dniach. Podziękowanie moje kieruję więc do Warszawy, Lublina, Tarnowa, Krakowa, Szczecina, Gdyni, Gdańska, Częstochowy i Łodzi, oraz wszędzie tam, gdzie ono powinno dotrzeć w tej chwili pożegnania. Powinno zaś dotrzeć do bardzo, bardzo wielu osób, które starały się okazać uprzejmość, prawdziwie polską gościnność, nie tylko mnie, ale wszystkim przybyszom z Rzymu towarzyszącym Papieżowi. W ich imieniu również dziękuję. 3. Na ręce Księdza Kardynała jako Prymasa Polski i przewod­ niczącego Konferencji Episkopatu składam serdeczne podziękowanie za podjęcie inicjatywy Krajowego Kongresu Eucharystycznego po 57 latach, które upłynęły od podobnego Kongresu w Poznaniu w roku 1930. Podziękowanie to kieruję do wszystkich moich Braci w biskupstwie : do kardynałów, arcybiskupów i biskupów polskich. Do całego ducho­ wieństwa diecezjalnego. Do zakonów męskich i żeńskich. Do wszystkich — jakże licznych — świeckich współpracowników w dziele Kongresu i przedstawicieli apostolstwa świeckich. Do wszystkich wiernych, którzy znaleźli się na trasie mojego przejazdu i uczestniczyli w nabo­ żeństwach Kongresu Eucharystycznego. Przygotowanie liturgiczne, dojrzałe uczestnictwo, skupienie, duch modlitwy, śpiewy, wspaniała oprawa budowały wszystkich. Bóg zapłać! Dziękuję za wszystko, co uczyniono dla _ przygotowania Kongresu Eucharystycznego oraz dla jego przeprowadzenia. Dziękuję Bogu za to, że dane mi było uczestniczyć w tym doniosłym wydarzeniu Kościoła w Polsce. Zapis Janowej Ewangelii, który mówi o Chrystusie, iż ((umiło­ wawszy swoich, do końca ich umiłował», odpowiada — rzec można — najgłębszym potrzebom człowieka w Polsce. człowieka współczesnego. W szczególności 495 Acta Ioannis Pauli Pp. II Człowiek bowiem musi mieć tę podstawową pewność, że jest miło­ wany, że jest afirmowany w całej prawdzie swego człowieczeństwa. Wtedy tylko gotów jest przyjmować wymagania. Gotów jest też sam od siebie wymagać. Zdolny jest nawet do wielkich ofiar i wyrzeczeń, jak to wielokrotnie wykazały nasze dzieje. Kongres Eucharystyczny stworzył klimat afirmacji człowieka w Polsce, każdego i wszystkich, a zwłaszcza poszczególnych grup społecznych, z którymi dane mi było się spotkać. Trzeba, ażeby klimat ten trwał, pogłębiał się stale. 4. Powiedziałem kiedyś, że Polska jest ojczyzną trudnego wyzwania. To wyzwanie składa się na bieg naszej historii. Ono też określa szczególne miejsce Polski w wielkiej rodzinie narodów na kontynencie europejskim oraz na całym globie. Jeśli miałbym w tym miejscu posłużyć się zwrotem Soboru Watykańskiego II, to powiedziałbym, że — wraz z wszystkimi narodami — Ojczyzna nasza musi zabiegać o to, aby życie ludzkie w Polsce stawało się coraz bardziej ludzkie, coraz bardziej godne człowieka. Każdego człowieka, który żyje na tej ziemi i wszystkich w wielkiej wspólnocie narodu i społeczeństwa. Ten proces — a zarazem to zadanie — posiada cztery główne wytyczne i zarazem cztery główne uwarunkowania. Jeszcze przed Soborem zestawił je Jan XXIII w Encyklice Pacem in terris, mówiąc o czterech podstawowych prawach człowieka u korzeni prawdziwego pokoju na ziemi. Są to : prawo do prawdy — prawo do wolności — prawo do spra­ wiedliwości — prawo do miłości. Każde z nich odpowiada dogłębnie naturze człowieka i godności ludzkiej osoby. Każde z nich warunkuje prawdziwy postęp, nie tylko osobowy, ale też społeczny. I nie tylko duchowy, ale także materialny. Również postęp ekonomiczny. Tak. Również ekonomiczny. Kościół — jak czytamy w Konstytucji Gaudium et spes — pragnie być ((znakiem i zabezpieczeniem transcendentnego charakteru osoby ludzkiej To jest jego właściwe zadanie, jego misja. Znaczy to zaś zarazem, że pragnie ujawniać wszystkie talenty, wszystkie energie ducha i ciała, jakie są w człowieku, dla dobra ludzkiej wspólnoty w każdym politycznym, ekonomicznym. 1 N. 76. wymiarze, kulturalnym, społeczno- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 496 Officiale I Kościół cieszy się, gdy gdziekolwiek na świecie, w jakimkolwiek kraju czy społeczeństwie objawia się zrozumienie dla twórczych ini­ cjatyw każdego człowieka. Gdy się dla tego stwarza odpowiednią przestrzeń. Jeszcze raz powtarzam tutaj słowa niezapomnianego dla nas papieża Pawła V I , które już dwukrotnie przytaczałem w czasie moich odwie­ dzin : « Polska dostatnia i szczęśliwa ... w interesie pokoju i dobrej współpracy między narodami Europy ». Są to zarazem moje życzenia na pożegnanie. 5. W Roku Pańskim 1987 wyrażam radość, że dane mi było — wraz z całym Kościołem w Polsce — odnowić, na szlaku Kongresu Eucha­ rystycznego, tę pewność, że Chrystus-Eucharystia jest dla nas (( drogą i prawdą, i życiem » . 2 Równocześnie mija w tym roku 20 lat od ukazania się Encykliki Pawła VI o postępie ludów: Populorum progressio. Całej mojej ziem­ skiej Ojczyźnie i wszystkim na świecie Rodakom życzę proporcjonal­ nego uczestnictwa w owym « postępie ludów », którego Kościół tak bardzo pragnie dla wszystkich, życzę poszukiwania i znajdowania tych dróg, które do tego postępu prowadzą. Dziękuję. 2 J 14, 6. Congregatio ACTA pro Episcopis 497 CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 2 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Dresdensi-Misnensi R. D. Ioachimum Fridericum Reinelt, presbyterum et moderatorem officii operibus caritativis provehendis eiusdem dioecesis. die 25 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae lacmeliensi, noviter erectae, R. D. Guidonem Poulard, curionem paroeciae cui nomen Pétionville, in archidioecesi Portus Principis. die 3 Martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Emmanuelis Talamás Camandari, Episcopi Civitatis Iuarezensis, R. D. Ioannem Sandoval Iñiguez, Seminarii archiepiscopalis Guadalajarensis rectorem. die 4 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Selemselitanae R. D. Iosephum Mariam Arancedo, Vicarium generalem Clivi Zamorensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Desiderii Elsi Collino, Episcopi eiusdem dioecesis. die 10 Martii. — Metropolitanae Ecclesiae Atlantensi, Exc.mum P. D. Eugenium A. Marino, S.S.J., hactenus Episcopum tit. Valle Valliensem et Auxiliarem archidioecesis Vashingtonensis. — Cathedrali Ecclesiae Gerontopolitanae Exc.mum P. D. Iulium Hamïlcarem Bethancourt Fioravanti, hactenus Episcopum Sancti Marci in Guatemala. die 16 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Quixadensi R. D. Adelium Tomasin, Congregationis Pauperum Servorum Divinae Providentiae sodalem. die 17 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Cassanensi R. D. Andream Mugione, e clero dioecesis Aversanae presbyterum. — Titulari episcopali Ecclesiae Siguitanae R. D. Franciscum Eisenbach, presbyterum dioecesis Moguntinae, quem deputavit Auxi­ liarem Exc.mi P. D. Caroli Lehmann, Episcopi Moguntini. 33 - A. A. S. 498 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale die 18 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Thisiduensi R. D. Iosephum Voss, moderatorem officii operibus caritativis provehendis dioecesis Monasteriensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Rainardi Lettmann, Episcopi Monasteriensis. die 30 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Civitatis Obregonensis R. D. Vincentium Garcia Bernal, Vicarium generalem dioecesis Zacatecensis. — Cathedrali Ecclesiae Gatinensi-Hullensi, Exc.mum P. D. Rogerum Ebacher, hactenus Episcopum Sinus Comoénsis. die 6 Aprilis. — Metropolitanae Ecclesiae Marianensi Exc.mum P. D. Lucianum Mendes de Almeida S.I., Praesidem Conferentiae epi­ scopalis Brasiliensis, hactenus Episcopum titularem Turrensem in Proconsulari et Auxiliarem Sancti Pauli. — Metropolitanae Ecclesiae Natalensi Exc.mum P. D. Alair Vilar Fernandes de Melo, hactenus Episcopum Amargosensem. die 7 Aprilis. — Metropolitanae Ecclesiae Capitis Haitiani, noviter erectae, Exc.mum P. D. Franciscum Gayot, S.M.M., hactenus Episco­ pum eiusdem sedis. die 9 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Foroliviensi-Brittinoriensi Exc.mum P. D. Vincentium Zarri, hactenus Episcopum titularem Lunensem et Auxiliarem pro archidioecesi Bononiensi. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I ALBAE POMPEIEN. Canonizationis Servi Dei Francisci Chiesa, canonici Ecclesiae cathedralis Albae Pompeiensis. SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Ut in Dcreto de Presbyterorum ministerio et vita legitur Concilii Vaticani II (Presbyterorum Ordinis, n. 14), vita interior et externa Congregatio pro Causis Sanctorum 499 apostolica industria debent inter se consentire ; quam vitae unitatem « extruere valent Presbyteri exemplum in ministerio adimplendo se­ quentes Christi Domini, cuius cibus erat voluntatem facere illius, qui eum misit ut opus suum perficeret ». Hoc quidem fecit etiam sacerdos Franciscus Chiesa, dioecesis Al­ bae Pompeiensis parochus. Revera vir fuit impensae pietatis, simplex, studiosus mentem animumque in Deum intendendi, ad apostolicas formas varias promptus, litterarum studio deditus, rerum curiosus quas eius tempus postulabat, scriptor elegans et fecundus, erga veri­ tatem fidelis et solum adducendi animas ad Deum cupidus. Natus est in pago patrio sermone Monta d'Alba appellato, intra dioecesis Albae Pompeiensis fines, in Cuneensi provincia, die 2 men­ sis Aprilis anno 1874 a Laurentio et Teresia Aloi, et biduo post in paroecia Sancti Antonii Abbatis, sunt ei nomina indita Franciscus et Paschalis. Novem annos natus Confirmationem, die 18 mensis Octo­ bris a. 1883, ab episcopo Albae Pompeiensis accepit. Novem annorum est in praeseminarium admissus Augustae Tau­ rinorum aperto alumnorum pauperum vocationibus colendis. Ibi man­ sit ab anno 1883 ad annum 1886 ut ludos elementarios perageret et primam gymnasii classem, bono cum eventu. Mense Octobri anno 1886, initiali patris recusatione superata, est Albanum Pompeium seminarium ingressus et per decem annos se ad sacerdotium praeparavit peculiari diligentia. Cum acri ingenio et mente praeditus esset, molliore animo et affirmata voluntate, mox comprehendit suum esse ante omnia bene se formare respectu sacer­ dotii, hocque firmiter statuit, tribus nitens fundamenis : pietate, stu­ dio et disciplina. Die 11 mensis Octobris anno 1896, viginti duos annos et sex men ses natus, ordinatus est sacerdos ; quod quidem meta fuit votorum eius et vitae industriae atque fructuosae initium ; exinde enim per reli­ quos vitae annos omnino Dei et proximi servitio deditus fuit estque difficilibus et gravibus muneribus functus, quae semper suo Superiori oboediens exsequenda suscipiebat. Statim post ordinationem, ei praeceptio in seminario delegata est in ludo elementario et in prima gymnasii classe. Animadvertit illam viam suam esse futuram, et constituit se quam maxime idoneum red­ dere ad illud munus explendum formationem suam perficiendo ad culturam pertinentem. Hinc studia perrexit et est doctor in Theologia, in Utroque Iure et in Philosophia renuntiatus. 500 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ab anno 1898 Philosophiam docuit et ab anno 1909 usque ad mortem Theologiam, sed scholas habuit etiam sacrae Eloquentiae, Artis sacrae, Pastoralis, Patrologiae, Archaeologiae, Iuris Canonici, et apud Piam Societatem Sancti Pauli docuit Liturgiam et asceticam disciplinam. Ob magnam suam doctrinam et aestimationem quam sibi pepererat, die 25 mensis Ianuarii anno 1907 a Sacra id temporis Congrega­ tione Studiorum nominatus est.Doctor Pontificiae Facultatis Iuridicae Taurinensis. Servus Dei hoc ministerium veram missionem existimavit, quam quinquaginta ferme annos et usque ad mortem persecutus cum fide­ litate et alacritate. Dioecesi et Piae Societati Sancti Pauli optimos sacerdotes et religiosas praeparavit. Semper voluit non solum- mentes, verum etiam futurorum ministrorum Dei conscientias formare. Scriptor eximius fuit, suaque uberi tt acerrima cura excellentique cultura, multos conscripsit libros, quibus vel difficillimae quaestiones et notiones vulgavit, ardore semper impulsus utendi cultura pro apo­ stolicis propositis. Servus Dei vult sophismata dissipare omnemque superbam altitudinem extollentem se adversos scientiam Dei, et in captivitatem redigere omnem intellectum in obsequium Christi (cfr. 2 Cor 10, 5). Voluit magister esse, qui omnes doceat viam ad Deum adducentem. Cum autem non posset ad omnes voce pervenire, id 'facere conatus est scriptis suis, apostolus factus Communicationis socialis. Sub vitae exitum iure scripsit : « Domine, tibi gratias ago, quia non meo merito sed tua misericordia mihi beneficium dedisti doctrinam tuam semper docendi ». Die 23 mensis Aprilis anno 1913 est parochus creatus paroeciae Sanctorum Cosmae et Damiani Albae Pompeiae, in qua triginta tres annos fructuosum exercuit ministerium, instituens scholas catechi­ stis formandis, Consociationes curans Actionis Catholicae, Oratorium pro iuventute condens, apostolatum deprecationis provehens et om­ nes nitens adire familias, etiam quae maxime aberant a religione colenda, per litteras pastorales menstrues. Semper pauperibus con­ suluit, dolentibus et aegrotis, omnes ascetica vita alliciens, volunta­ t i s notata iacturis et ardenti deprecatione, ita ut ab omnibus verus haberetur Dei minister, magnus apostolus, pater omnibus bonus. Tanto in honore fuit ob suas ingenii dotes obque singularem pie­ tatem in dioecesi, ut multa ei sint munera delegata, qualia fuerunt Iudicis Prosynodalis, Canonici ecclesiae Cathedralis, Praesidis cura- Congregatio pro Causis Sanctorum 501 torum dioecesanorum Actionis Catholicae, Rectoris Seminarii, Admi­ nistratoris Apostolici dioecesis Albae Pompeiensis, et quolibet auxi­ lium ferebat suae experientiae, suarum non communium facultatum, exempli vitae cum Domino arcte coniunctae. Annis 1930-1931 oculis laboravit; omnia tamen aequo animo tulit. Altero omnium gentium bello pro multis est nisus, qui non solum cura morali, verum etiam corporea indigebant. Mense Maio anno 1946, fortasse quia erat laboribus apostolicis et belli incommodis debilitatus, est arteriarum pulmonisque inflammatione seu bronchopulmonite correptus. Medico iubente corpus im­ posuit lecto, unde numquam surrexit. Quando id animadvertit, do­ lores et separationem sine lamentatione accepit, obviam Domino pro­ cedens fidenter, quem semper dilexerat cuique semper servierat firme prompteque. Tempestive ultima petiit Sacramenta multaque cum pie­ tate recepit, gratus in Deum etiam propter extremam hanc gratiam vitae suae. Sancte mortuus est sicut vixerat, die 14 mensis Iunii anno 1946, septuaginta duorum anorum, quorum quinquaginta in sa­ cerdotio egerat, postquam vitam pro illorum omnium aeterna salute devoverat, quos ei Dominus concrederat. Servus Dei Franciscus Chiesa vocationi suae sacerdotali plene respondit, perfecte ad effectum adductis consiliis captis pridie ordi­ nationis sacerdotalis, plenam cum Domino coniunctionem adeptus, sanctitate videlicet. Quod statuerat, prorsus perfecit : « Res ordinarias modo facere perfecto », sicut eius Episcopus commemoravit, mortui laudationem faciens ; eum namque definivit : (( Christianum perfectum, sacerdotem perfectum, parochum perfectum ». Servus enim Dei fide praeditus fuit firmissima, consciusque sibi fuit se omnino Deo obnoxium esse et ad vitam aeternam iter facere. Ei vires suas omnes dicavit, promptus, constans laetusque ei serviens, etiam vitae suae temporibus difficilio­ ribus. Sacerdos fuit fortitudinis singularis, quam ostendit in solidis illis sacerdotalibus adipiscendis virtutibus, unde ministri Dei verum exstitit exemplar. Novae caritatis apostolicae fuit, quae studium facta est salutis animarum, quibus totum se dedidit. Vitae humilis et illi­ batae exemplo fuit, et propter magnam culturam praeceptor et scriptor, qui admirationem excitabat, quoniam ad Deum per eam ascendit, ut intellegentias pelliceret et ad veritatem duceret. Quocirca nuntium reli­ quit sanctitatis imitabilis, quia haec orta erat ex plena fidelitate erga 502 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale propriam vocationem et explicata in munerum cotidianorum perfecta exsecutione, in Dei et proximi ministerio. Aucta post mortem fama sanctitatis multisue gratiis et favoribus a fidelibus obtentis, qui eum fiducia pieni invocabant, Beatificationis Pro­ cessus instructus est in dioecesi Albana Pompeia a die 4 mensis Fe­ bruarii anni 1959 ad diem 21 mensis Decembris anni 1964. Scripta recognita sunt a Congregatione pro Causis Sanctorum et de his est Decretum editum die 9 mensis Februarii anno 1967. Decre­ tum de Causae Introductione apud Apostolicam Sedem, die 23 mensis Maii anno 1975, prodiit; postea in dioecesi Albana Pompeia est Pro­ cessus Apostolicus a die 30 mensis Novembris anni 1977 ad diem 29 mensis Maii anni 1979 instructus. Utriusque autem Processus auctoritas ab eadem Congregatione est agnita die 15 mensis Maii anno 1981. Servatis igitur de iure servandis, quaestio apud Congregationem pro Causis Sanctorum instituta est de virtutibus ab eodem Servo Dei exercitis, idque primum, die 23 mensis Iunii anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo Dno Anto­ nio Petti, Fidei Promotore Generali' postea, die 3 mensis Novembris eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Epi­ scoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo D.no Antonio Mauro, Archie­ piscopo tit. Thagastensi. Et utroque in Coetu, proposito dubio num Servus Dei Franciscus Chiesa virtutes exercuisset heroum in modum omnes una voce affirmantes responderunt. Facta postmodum de hisce omnibus rebus per subscriptum Cardi­ nalem Praefectum Summo Pontifici Ioanni Paulo II accurata relatione, praecepit Sanctitas Sua ut Decretum super heroicis Servi Dei virtu­ tibus rite appararetur. Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinali infrascripto Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congrega­ tionis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proqimum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Francisci Chiesa, Canonici Ecclesiae Cathedralis Albae Pompeiensis, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 8 Februarii A. D. 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. 8* Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Congregatio pro Causis Sanctorum 503 II ARIMINEN. Canonizationis Servae Dei Elisabethae Renzi, fundatricis Magistrarum Piarum a B. M. V. Perdolente (1786-1859). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. (( Pulchra igitur et gravis quidem ponderis est vocatio illorum omnium qui parentes in eorundem officio implendo iuvantes et communittais humanae vices gerentes, munus educandi in scholis susci­ piunt ; quae vocatio peculiares mentis et cordis dotes, diligentissimam praeparationem, continuam renovationis et adaptationis promptitudinem expostulat » (Gravissimum Educationis, 5). Quod Concilium Oecumenicum Vaticanum II alto suo magisterio de vocatione ad munus docendi describit et affirmat, semper sancti educatores magni fecerunt, tamquam Divini Magistri imaginem man­ dati (cfr. Mt 28, 19). Vocationem hanc vehementer sensit et explicavit etiam Serva Dei Elisabetha Renzi, Magistrarum Piarum a Virgine Perdolente, quae nunc multis in nationibus et continentibus diffusae sunt, Conditrix. Die 19 mensis Novembris anno 1786 Saludecii orta est, in finibus dioecesis Ariminensis, a Ioanne Baptista Renzi et Victoria Boni, op­ timis christianis et amplae condicionis, ac insequenti die est baptizata. Primo domi educata est, deinde, postquam cum suis in vicinum pagum Mondainum se contulerat anno 1791, educanda credita est Clarissis monasterii Sancti Bernardini illius loci ; unde exiit anno 1807, ut intra Augustinianas ingrederetur vici Pietrarubbia communi sermone vocati. Anno 1810 eo compulsa est, ut in familiam rediret ob Napoleónicas leges, quae Instituta religiosa abolebant; sed Serva Dei propositum in corde firmum servavit se totam Deo consecrandi, ubi rerum temporumque adiuncta id permisissent. Parum commoda valediitine exercita est, iuveni mortua sorore, in pietate erga familiares perculsa, Serva Dei ad clariorem et firmiorem normam vitam direxit post occursum cum pio sacerdote Vitali 504 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Corbucci, qui eam ad Ephebeum Coriani misit, anno 1818 institutum puellis erudiendis tuncque aptis et praeparatis indigens magistris. Serva Dei in illud introivit die 29 mensis Maii anno 1824, annos nata fere duodequadraginta, spiritu matura, diligentia mota et ad utilitatem Instituti propensa. Suis namque moxi praestitit intellegentiae et bo­ nitatis facultatibus, adeo ut ab anno 1825 crebros et prqtractos cum Beata Magdalena de Canossa foveret congressus, eo consilio, ut, si posset fieri, Ephebeum Coriani cum Filiis Caritatis coniungeretur, quas haec instituerat. Quae Beata Servam Dei magni existimabat eius­ que perspexit etiam munus in Ecclesia, nempe novam constituendi religiosam familiam. Ubi enim ambae intellexerunt coniunctionem fieri non posse, Serva Dei prompte Ephebei rectionem suscepit legemque composuit pro (( Pauperibus a Crucifixo », ex qua eius apparet ma­ gna religio. Gravibus et non paucis superatis difficultatibus, etiam publicis, propter notos históricos eventus, tandem die 25 mensis Augusti anno 1839 approbationem obtinuit episcopalem necnon constitutionem novi Instituti, quod est significanter et considerate vocatum (( Magistrae Piae a Virgine Perdolente ». Ultimis viginti annis vitae Serva Dei prospexit Instituto confir­ mando et dilatando, pro multarum vocationum adiumento, quae effe­ cerunt ut novae Domus, praesertim in Romaniola, aperirentur. Serva Dei curavit novas Instituto constitutiones dandas, quas Episcopus Ariminensis anno 1850 approbavit. Ante omnia religiosarum suarum formationi operam navavit, eas exemplo vitae omnino Deo et proximo deditae antegrediens et pru­ denti verbi informans praeceptione, ab amabili familiari condicione non seiuncta, quae propria omnis Magistrarum Piarum communitatis esse debebat. Serva Dei, corporis constitutione graciliore, tota vita habuit cur pateretur, sed inde occasionem nacta est ut Iesu Crucifixo et Virgini Perdolenti fieret similior. Eius infirmitates in peiorem partem mutatae sunt primis anni 1859 mensibus ; unde vires contritae et finis vitae acceleratus. Frequenter Sacramentorum accepto solacio, die 14 men­ sis Augusti, proximo ante diem festum Assumptionis Mariae, anno 1859, sommo in Domino consopita est, ter significantibus dictis verbis : (( Ego video ... ». Eius corpus est sub pavimento sacelli Coriani sepultum et anno 1896 effossum atque in interiore parte eiusdem sacelli collocatum. Congregatio pro Causis Sanctorum Ö05 Veneratio Servae Dei vivae tributa, non solum in familia religiosa ab ea condita, in famam sanctitatis mutata est, quae volvente tem­ pore aucta est, vere singularibus virtutibus fota quas coluit quasque clare testes eius temporis animadverterunt. Non communi instructa indole, Serva Dei impulsus gratiae est praemature secuta statuitque in corde suo vivere in castitate perfecta, ut soli Deo et bono proximi se traderet. Post formationis tempus, illam adepta maturitatem, qua est ad­ ducta ad vitam religiosam in Ephebeo Coriani, ut postea Congregatio­ nem conderet Magistrarum Piarum a Virgine Perdolente, Serva Dei exemplar facta est plenae Deo consecrationis. Semper cum animi conscientia consentiens, habitu suo ceteris praedicabat : humilis, affa­ bilis, urbana et prudens praeter modum iudicandi humanum, sibi aestimationem comparabat et observantiam omnium. Recta et sim­ plex, mente clara et alta ornata erat simulque personarum et even­ tuum perspicientia, quae ex eius constanti cum Deo coniunctione orie­ batur. Ea fides, qua in familia imbuta erat quamque apud Clarissas et Augustinianas perfecerat, veluti nota praecipua eius personae facta est eamque interna illa instruxit probitate, quae deinde re in Insti­ tutum condendum redundavit, « quod quidem actus fidei fuit ex mirificentissimis et rarissimis, qui in exsilii tenebris fieri possint », sicut ei humiliter profitendum fuit. Fides eius constans fuit et pietas impensa et perseverans deprecationis studium, atque ardens erga Eucha­ ristiam, Passionem et Virginem Perdolentem religio, cui suum Insti­ tutum consecravit. Et fides quidem industria erat, quae in sedulita­ tem animarum vertebatur et praecipue iuventutis, propositis missio­ nalibus coniuncta, quae postea Filiae eius ad effectum adduxerunt. Intima cum Deo coniunctione Serva Dei excitata est ad firmissimam explicandam spem, quae eam a rebus terrenis plane abalienabat et ad sola bona aeterna dirigebat. Precox se uni Deo consecrandi con­ silium, etsi necessario aetate matura confectum, totam eius vitam informavit, idque eam nec piguit nec paenituit. Ad summam perfectionem Serva Dei pervenit in exercitatione caritatis tum in Deum tum in proximum. Conscientiae integritatis observantissima, cavit ne ipsa peccaret nec alii quodlibet praeberent indicium peccati, studens in omni virtute proficere. Hunc spiritualem ascensum intellexit Beata Magdalena de Canossa, observans vere Do­ minum et Elisabetham « mutui amoris et perfectae donationis effu- 506 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sione vincire )). Tam vehemens erat eius cum Christo coniunctio, ut post ferventes suas Communiones exclamaret : « Eum fero, qui me fert ». Ita Serva Dei amorem Dei erga proximum significabat, praeser­ tim erga suas religiosas, quas ut filias amabat. Corrigebat, si neces­ sarium erat, sed semper cum urbanitate maternaque cum cura. Fi­ lias suas hac ratione incitavit ut verae essent apostolae, maxime in campo catechesis, qui ei multum cordi erat, atque scholae, utpote Magistrarum Piarum peculiaris vocationis. Parvulos et iuvenes indi­ gentes potissimum dilexit et ex officio Instituti sui est prosecuta, sicut et hodie accidit. Firmiter ad usum virtutum theologalium religata, Serva Dei non minus exsecutione fulsit virtutum cardinalium et consiliorum evange­ licorum. Mulier multi consilii multaeque intellegentiae, cum civilibus et religiosis auctoritatibus, etiam in casibus difficilibus, vera pruden­ tia, humanam naturam excedente, egit, exactissimam servans iusti­ tiam et secundum spiritum serenae humilitatis. Eius fortitudo exer­ citata est, per non breve vitae spatium, peculiari modo in eventibus constitutionis, confirmationis et propagationis Instituti, sicut et in subeundis molestiis infirmae valetudinis et voluntariae paupertatis. Habitu angelica et in continentia constans, enituit etiam oboedien­ tia et obsequio erga Ecclesiam et Hierarchiam, quandoquidem affir­ mabat oboedientiam « vehiculum esse ad Paradisum ». Spiritalis hereditas Servae Dei est diligenter a religiosis eius In­ stituti conservata, quod anno 1902 factum est Congregatio iuris pon­ tificii, et suam est dilatationem post id etiam extra Italiam persecutum. Quamvis Servae Dei fama sanctitatis duraret et crescerei, ob ra­ tiones praesertim historicas, Beatificationis et Canonizationis Causa, optata sane, inchoari non potuit. Solum annis 1965-1967, apud Cu­ riam Ariminensem, instructus est Processus Ordinarius, documentis et testibus nisus ; qui Processus Sectioni Historicae Sacrae id tem­ poris Rituum Congregationis commissus est. Ampliata in pluribus tabulariis et bibliothecis historica inquisitione, post non paucos an­ nos laboris, est Positio Historica composita (a. 1985). Iam die 21 men­ sis Decembris anno 1968 edito Decreto super scriptis et vulgatis inte­ rim novis de tractandis Causis Sanctorum Normis, a Consultoribus historicis de Positione Historica disceptatum est in sessione die 18 mensis Februarii anno 1986 habita, concordi cum Consultorum in historia peritorum consensione. Congregatio pro Causis Sanctorum 507 Item Consultores Theologi in Congressu Peculiari, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, acto die 27 mensis Octobris anno 1987, una voce fassi sunt Servam Dei Elisabe­ ttiani Renzi heroum in modum omnes théologales et cardinales vir­ tutes exercuisse. Die 12 mensis Ianuarii anno 1988 convenit Congre­ gatio Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Ponente Exc.mo ac Rev.mo Domino Paulino Limongi, Archiepiscopo titulari Mcaeensi in Haemimonto, et omnes idem uno ore de virtutibus Servae Dei af­ firmaverunt. Facta postmodum per subscriptum Cardinalem Praefectum de omnibus rebus supra expositis Summo Pontifici Ioanni Paulo II fideli et accurata relatione, Sanctitas Sua, vota Congregationis excipiens rataque habens, ut Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus rite conscriberetur iussit. Quod cum factum esset, accitis hodierna die infrascripto Cardi­ nali Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis Con­ gregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatis­ simus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Elisabethae Renzi, Fundatricis Magistrarum Piarum a B. M. V. Perdolente, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. m s. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 508 ACTA Officiale TRIBUNALIUM PAENITENTIARIA APOSTOLICA URBIS ET ORBIS DECRETUM quo recitationi hymni « Acathistos » indulgentiae adnectuntur. Inter alios ritus, qui ad pietatem erga Beatissimam Virginem Ma­ riam hoc anno, Ei peculiari ratione dicato, fovendam, vel iam peracti sunt vel peragentur, insignem prorsus significationem induet vene­ randi hymni byzantini « Acathistos » celebratio, quam Summus Pon­ tifex Ioannes Paulus II die 25 proximi mensis martii, in sollemnitate Annuntiationis Domini, ipse perficiet. Etenim Consilium Primarium Anno Mariali celebrando, conside­ rans ritum illum optime respondere optato fini ut, ipso Mariali Anno medium suum cursum attingente, Episcopi cum suis fidelibus in honore persolvendo supplicationibusque Mariae Virgini admovendis Summo Pontifici arte coniungantur, commendare statuit ut, vel eodem die vel alias ubi primum licuerit, ab ipsis ubique per orbem hymnus « Acathistos » pie concinatur. Hac autem communi Dei Genetricis veneratione, adhibita Liturgiae Orientalis mira precandi formula, Catholicae Ecclesiae unitas et fra­ ternitas veluti ob oculos versabuntur. Sacra vero Paenitentiaria, commemorans hymnum « Acathistos » expresse suggerì in Concessione 48 « Enchiridii indulgentiarum », n. 4, libentissime decernit, solitis quidem condicionibus (sacramentalis con­ fessionis, eucharisticae communionis et orationis ad mentem Summi Pontificis), ut omnes fideles, qui in dicta hymni celebratione cum suis Sacrorum Antistitibus pie sese sociaverint, Indulgentiam plenariam acquirere valeant. Patet autem vi Concessionis generalis N. 1 eiusdem « Enchiridii indulgentiarum » recitationem hymni « Acathistos » partiali Indul- Tribunal Sacrae Romanae Rotae 509 gentia semper ditari, si fideles per eam pie mentem Deo erigant in officiis suis gerendis et vitae aerumnis tolerandis. Contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex Sacra Paenitentiaria, die 13 februarii 1988. ALOISIUS Card. DADAGLIO, Paenitentiarius Maior LJS. Aloisius De Magistris, Regens In Paeniten. Apost, tab., n. 9/88/1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 510 DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Giovedì, 17 marzo 1988, S. E. il Signor EMANUELE SCAMMACCA DEL MuRGo E DELL'AGITONE, Ambasciatore d'Italia presso la Santa Sede. Giovedì, 2 4 marzo 1988, S. E. il Signor TAREK ABDUL RAZZAR RAZZOUQUI, Ambasciatore del Kuwait presso la Santa Sede. Venerdì, 2 5 marzo 1988, S. E. il Signor JEAN-CLAUDE LABOUBA, Ambasciatore del Gabon presso la Santa Sede. Ha, altresì, ricevuto in Udienza: Giovedì, 1 0 BRERA HIDALGO, marzo 1988, S. E. il Signor DON ALFONSO CAMinistro degli Affari Esteri del Guatemala. Venerdì, 18 marzo 1988, S. E. il Signor CYPRIEN MBONIMPA, Ministro per gli Affari Esteri e per la Cooperazione del Burundi. Sabato, 2 Aprile 1988, S. E. il Signor GEORGE A. SHULTZ, Segretario di Stato degli Stati Uniti d'America. Lunedì, 4 aprile 1988, S. E. la Signora JEANNE SAUVÉ, Governatore Generale del Canada. Giovedì, 24 marzo 1988, nel Palazzo Apostolico Vaticano il Santo Padre ha presieduto una riunione degli E.mi Signori Cardinali Capi dei Dicasteri della Curia Romana. Lunedì, 28 marzo, nel Palazzo Apostolico Vaticano si è riunita alla presenza del Santo Padre la Congregazione per le Cause dei Santi. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 10 marzo 1988. S. E. mons. Girolamo Grillo, Vescovo di CivitavecchiaTarquinia, Membro Vescovo diocesano della Congregazione per le Cause dei Santi. Diarium Romanae Curiae 511 10 marzo 16 » » Il sac. José Luis Gutiérrez, della Prelatura dell'Opus Dei, Relatore della Congregazione per le Cause dei Santi. 18 » » P. Jean-Luc Vesco, O.P., e il sac. Lothar Huppert, Membri della Pontificia Commissione Biblica. 28 » » 1$ Sac. Dr. Ingo Dollinger, P. Bernard Ardura, Don Agostino Favate, Don Ottorino Pasquato, P. Fabriciano Ferrerò Centeno, P. Domingo Fernandez, P. Dominik Manica, S . I . , Consultori della Congregazione per le Cause dei Santi. 30 » » aprile » L'E.mo sig. Card. Carlo Maria Martini, Membro della Congregazione per la Dottrina della Fede « in aliud quinquennium ». Il sac. Ivan Marin Lopez, Sottosegretario del Pontificio 9 1988. S. E. Mons. Ottorino Pietro Alberti, Arcivescovo di Ca gliari, Membro Vescovo diocesano della Congregazione per le cause dei Santi « in aliud quinquennium ». Consiglio « C o r U n u m » , Consultore della Pontificia Commissione ((Iustitia et Pax». ONORIFICENZE Prelati d'Onore di Sua Santità: 3 » » 3 8 8 13 12 26 8 » 22 » 20 » 28 » » » 17 30 9 21 22 maggio » » gennaio luglio gennaio marzo gennaio » settembre » » » dicembre » » » » » marzo aprile giugno ottobre dicembre 1980. » » 1981. » 1982. » 1983. » » » » » » » 1984. » » » 1986. » » 1987. » Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Emile Berrar (Paris). Daniel Perrot (Paris). Robert Piéplu (Paris). Rosendo Zavala Hernández (León, Messico). Martin Schneiderbauer (Passau). Gérard Foiret (Lille). Osvaldo Ribeiro Lage (Juiz de Fora). Thomas R. Duffy (Charleston). Gerald A. Gettelfinger (Indianapolis). John Fleming McManus (Charleston). Charles H. Rowland (Charleston). Thomas H. Smith (Harrisburg). Vincent J. Smith (Harrisburg). Michael Moran (Van Nuys dei Ruteni). Alexander Nanko (Van Nuys dei Ruteni). Vaclav J. Bily (Victoria in Texas). James C. Brunner (Victoria in Texas). Anthony J. Matula (Victoria in Texas). Robert E. Schmidt (Victoria in Texas). Paolo D'Ambrosio (Trani-Barletta-Bisceglie). Eloi Tronquoy (Arras). Noël Ogné (Owando). Americo Ciani (Roma). Milan Simcié (Rijeka-Senj). 512 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Cappellani di Sua Santità: 5 aprile 1979. 25 agosto » » 17 » » » marzo » » » 1983. Il sac. Carlos Fernandes Dies (Sâo Sebastiào do Rio de Janeiro). » Il sac. Abílio Ferreira da Nova (Sao Sebastiào do Rio de Janeiro). 1980. Il sac. Giuseppe Asciano (Trani-Barletta-Bisceglie). » Il sac. Mauro Cozzoli (Trani-Barletta-Bisceglie). » Il sac. Vincenzo Frezza (Trani-Barletta-Bisceglie). » Il sac. Giuseppe Gallo (Trani-Barletta-Bisceglie). Il sac. Franz Xaver Schmid (Passau). NECROLOGIO 4 marzo 1988. Mons. Costantino Trapani, Vescovo emerito di Mazara del Vallo (Italia). » Mons. James P. Davis, Arcivescovo emerito di Santa Fé » » » » » Mons. André Bontemps, Arcivescovo emerito di Chambéry, Saint-Jean-de-Maurienne, et Tarentaise 7 » » Mons. Joël (Stati (niti d'America). (Francia). Bellec, Vescovo emerito di Perpignan-Elne (Francia). 9 n » 12 » » 14 15 » 1(> » » » » » » » » » » » Mons. José de Medeiros Delgado, Arcivescovo emerito di Fortaleza (Brasile). Mons. Cesare Pagani, Arcivescovo di Perugia-Città della Pieve (Italia). Mons. John Beathen, Vescovo titolare di Ploaghe. Mons. Marcel El. Van Rengen, Vescovo di Mweka (Zaire). Mons. Timothy Cotter, Vescovo di Maiduguri (Nigeria). Mons. Patrick Dunne, Vescovo titolare di Nara. Mons. Guilford C. Young, arcivescovo di Hobart (Au- 17 » » Mons. Horacio Olave Velandia, Vescovo-Prelato di Tibú » » » Mons. Thomas Mongo, Vescovo emerito di Donala stralia). (Colombia). (Ca- meroun). 21 » » Mons. Ernest Green, Vescovo emerito di Port Elizabeth 25 20 » » » » » » » Mons. Thomas W. Lyons, Vescovo tit. di Mortlach. Mons. Baltazar Alvarez Restrepo, Vescovo emerito di Pereira (Colombia). Mons. Petrus Paulus Koop, Vescovo emerito di Lins 1 aprile » Mons. Vincent (Sud Africa). (Brasile). M. Harris, Vescovo emerito di Austin (Stati (niti d'America). 3 » » Mons. Imre Timko, Vescovo di Hajdudorog (Ungheria). 5 » » Mons. Antony Joseph Emery, ((J-ran Bretagna). Vescovo di Portsmouth An. et vol. LXXX N. 5 7 Maii 1988 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico — Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE ENCYCLICAE Ad Episcopos, Sacerdotes, Familias Religiosas, Filios et Filias Ecclesiae et ad universos homines bonae voluntatis, vicesimo expleto anno ab editis Litteris Encyclicis a verbis « Populorum progressio » incipientibus. IOANNES PAULUS PP. II VENERABILES FRATRES, DILECTISSIMI FILII ET FILIAE, SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM I 1. Sollicitudo rei socialis Ecclesiae veram hominis et com­ munitatis respiciens progressionem, quae pariter ipsius homi­ nis omnes servet facultates ac provehat, multimodis est pate­ facta. Praecipuum quidem eiusdem doctrinae tradendae in­ strumentum novissimis temporibus in Romanorum Pontifi­ cum potissimum invenitur Magisterio, quod quidem a Leo­ nis XIII Litteris Encyclicis sumens exordia, quarum verba ini­ tialia sunt Rerum Novarum, quasi a capite, ad quod reliqua referuntur, identidem hac de re pertractavit, dum varia docu1 1 LEO PP. XIII, Litt. Enc. Acta, XI, Romae 1892, pp. 97-144. 34 - A. A. S. Rerum Novarum (15 Maii 1891): Leonis XIII P.M. 514 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale menta socialia foras edenda interdum curabat ipsis anniver­ sariis temporibus, quibus illa occurrebat memoria. 2 Nec vero Summi Pontifices suis ipsorum dissertationibus doctrinae socialis Ecclesiae collustrare etiam novas rationes neglexerunt. Ipso igitur initio repetito a Leonis XIII luculentis monitis, subsequentibus additamentis locupletato Magisterii, pervenitur ad « corpus » quoddam doctrinae, quod gradatim contexitur, cum scilicet Ecclesia, Verbi a Christo I e s u revelati 3 spectans plenitudinem, Spirituque Sancto afflante (cfr. Io 14, 16. 2 6 ; 16, 13-15), vitae hominum scrutatur eventus, dum per historiae cursum evolvuntur. Ratione humanisque cognitioni­ bus adhibitis, ipsa profecto perducere homines nititur ad voca­ tioni parendum, quae est prudentium societatis terrestris con­ ditorum. Hoc in perspicuo de re sociali doctrinae corpore, Litterae 2. Encyclicae Populorum Progressio praecipuum obtinent locum, 4 quas quidem Decessor Noster v.m. Paulus V I die x x v i mensis Martii, anno MCMLXVII edidit. Etiamnunc earundem Litterarum Encyclicarum vis et aucto­ ritas plane agnoscuntur, dum recensentur multiplices commemorationes, quae hoc anno sunt habitae multis modis multisque locis, in ecclesiasticis sedibus aeque ac civilibus. Hoc idem per­ sequens propositum, Pontificia Commissio a Iustitia et Pace, proxime exacto anno, Ecclesiarum Orientalium Synodis misit litteras formales necnon Conferentiis Episcoporum; quibus lit­ teris ex Episcopis enixe quaerebatur quae essent ipsorum 2 Pius PP. X I , Litt. Enc. Quadragesimo Anno AAS 23 (15 Maii 1931): (1931), pp. 177-228; IOANNES PP. X X I I I , Litt. Enc. Mater et Magistra (15 Maii 1961): AAS 53 (1961), pp. 401-464; P A U L U S PP. V I , Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971): AAS 63 (1971), pp. 401-441; (14 Septembris 1981): IOANNES AAS 73 tium Radiophonicum clicis «Rerum Novarum» (1 Iunii a PAULUS (1981), 1941) Leone pp. PP. 577-647. quinquagesimo XIII datis: II, Litt. Pius X I I exeunte AAS 33 Laborem Enc. Exercens emiserat quoque Nunanno (1941), a Litteris pp. 195-205. Ency- 3 Cfr. CONC. OEC. VAT. I I , Const. dogm. Dei Verbum de Divina Revelatione, 4. 4 PAULUS PP. (1967), pp. 257-299. VI, Litt. Enc. Populorum Progressio (26 Martii 1967): AAS 59 Acta Ioannis Pauli Pp. II 515 iudicia quaeque rationes iisdem viderentur potiores unde con­ venientius celebrari posset anniversaria memoria illarum Litte­ rarum Encyclicarum atque earum doctrina locupletaretur et pro tempore salutaria eruerentur praecepta. Ipsa re vera Commis­ sio, quam supra memoravimus, sollemnem egit commemorationem, cui Nos interfuimus Ipsi atque postremam habuimus orationem. Nunc autem, perspectis etiam litterarum formalium 5 responsionibus, opportunum iudicavimus, MCMLXXXVII, tis sub exitum anni Litteras conscribere Encyclicas, quibus argumen­ documenti, cui index Populorum operam Progressio, daremus. 3. Hac quidem ratione praecipue bina proposita assequi cu­ pimus haud parvi momenti, primum scilicet laudes Pauli VI eiusdem documenti, historia digni, doctrinae auctoritatem testificandi; praedicandi atque eius deinde autem, vestigia venerabilium in Petri Cathedra Decessorum Nostrorum secuti, in animum induximus doctrinae socialis continuationem iterum confirmare simulque eiusdem constantem renovationem. Con­ tinuatio profecto perinde ac renovatio spectata sunt probatio perennis validitatis Ecclesiae doctrinae. Haec duplex nota peculiaris est Ecclesiae de re sociali doc­ trinae. Quae quidem illinc constans est, cum semper eadem sit in summis principiis considerandis, in « cogitationis rationi­ bus », in « iudicii normis », in « legibus principibus, quae actio­ nem moderantur », inque praesertim vitali cum Domini Evan­ 6 gelio nexu; hinc semper ipsa nova est, cum congruenter ac necessario ad versabiles temporum condiciones et perpetuas immutationes eventuum usque accommodetur oporteat, in qui­ bus vita hominum et societatis versatur. 5 Cfr. diurnarium L'Osservatore Romano, 25 Martii 1 9 8 7 . 6 Cfr. CONGREGATIO liberatione PAULUS (1971), pp. Libertatis PP. VI, 4 0 3 s. PRO DOCTRINA Conscientia Ep. Apost. (22 FIDEI, Martii Octogésima Instructio 1986), Adveniens 72: (14 de libertate AAS Maii 79 christiana (1987), 1971), 4: p. et 586; AAS 63 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 516 Officiale Pro comperto quidem habentes Litterarum Encyclicarum, 4. a verbis Populorum Progressio incipiendum, doctrinam ad homines societatemque, qui decennium a sexagesimo anno vixerunt, spectantem etiamnunc omnino vim servare coscientiae revocandae,, hoc decennio ab octogesimo anno exeunte, dum contendimus ad lineamenta adumbranda praecipua mun­ di, qui nunc est — idem usque servantes propositum, quod est Populorum Progressio quodque adhuc longe abest ut explea­ tur — consilium cepimus Ipsi ut illarum Litterarum vocem resonantem longius proferamus earundemque nectentes nun­ tium cum applicationibus, quae hodiernis possunt fieri tempo­ ribus, quae quidem non minus sunt gravia quam viginti abhinc annos illa fuerunt. Tempus, ut probe scimus, semper fere eundem tenet veluti rhythmum. In praesenti tamen sentimus magis magisque ipsum citius dilabi potissimum propter multiplicationem et implica­ tionem eventuum, quos nos ipsi experimur. Idcirco mundi species, viginti superioribus proximis annis spectatis, quamvis quaedam principalia servaverit, pervarie tamen immutata est et nova inde exhibentur. Hoc temporis spatium, instante tertio Millennio christia­ no, perfusa quadam expectatione distinctum, quasi de novo agatur « adventu », qui universos quodammodo attingit homi­ 7 nes, dat ansam pernoscendi doctrinam Encyclicarum Litte­ rarum, ut eius etiam perspiciamus prospectum. Haec quidem consideratio eo potissimum spectat, ut, per­ vestigationis theologicae auxilio de rebus, quae nunc sunt, uberior habeatur magisque distincta notio progressionis, secundum Litterarum Encyclicarum proposita, utque quaedam rationes afferantur ea ad effectum adducendi. 7 Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 3: AAS 79 (1987), pp. 363 s.; Homilia infra servatore Romano, Missarum 2 Sollemnia Ianuarii 1987. habita die 1 Ianuarii 1987: diurnarium L'Os- 517 Acta Ioannis Pauli Pp. II II 5. Simul atque est promulgatum, Pauli VI documentum in suam novitatem de vocavit omnium mentes. Gemina peculia­ ritas re et liquido sane est comprobata, continuationis scilicet et renovationis, intra Ecclesiae socialem doctrinam. Quapropter harum cogitationum propositum illuc spectabit, ut Litterarum Encyclicarum per iteratam accuratamque lectionem multiplicia eiusdem doctrinae detegamus lineamenta. Sed antea aliquid temporis insumere placet ut de anno cogitemus ipso, MCMLXVII scilicet, quo eaedem foras sunt datae. Ratio revera, propter quam Summus Pontifex Paulus VI suas de re sociali Litteras Encyclicas edendas illo ipso anno decre­ vit, nobis suadet ut documentum cum Concilio Vaticano II coniunctum videamus, quod quidem Concilium die VIII mensis Decembris, anno MCMLXV ad exitum est adductum. 6. Haec res aliquid potius quam temporis propinquitas est consideranda. Nam Litterae Encyclicae Populorum Progres- sio quodammodo videntur documentum esse, quod reapse doctrinam Concilii ad effectum perducit. Hoc quidem non tam ob constantem ad Concilii scripta relationem, 8 quam quod eaedem ex ipsa Ecclesiae sollicitudine oriuntur, qua profecto totum Concilii opus perfunditur — nominatim pastoralis Con­ stitutio Gaudium et Spes — cum componuntur ac nonnulla amplificatur argumenta ad doctrinam socialem pertinentia. Itaque congruenter asseverare licet Litteras Encyclicas a verbis Populorum gatui respondere, Progressio quo init incipientes Constitutio quodammodo Gaudium et roSpes; « Gaudium et Spes, luctus et angor hominum huius tempo­ ris, pauperum praesertim et quorumvis afflictorum, gaudium 8 cilii Litterae Encyclicae Populorum Progressio Vaticani II, quorum sane sedecim de Ecclesia in mundo huius temporis. memorant undevicies spectant ad Const. past. documenta Gaudium et ConSpes Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 518 Officiale sunt et spes, luctus et angor etiam Christi discipulorum, ni­ hilque vere humanum invenitur, quod in corde eorum non resonet » . 9 Haec verba primam ostendunt rationem, quae Concilii magno subiecta est documento, quod ex agnitione egestatis atque eœtenuatae progressionis sumit exordium, in quibus innumerabiles homines vitam degunt. E gestas re vera et minor progressio in Concilii scriptis aliter vocantur, scilicet « luctus et angor tot hominum no­ strae aetatis, pauperum praesertim » ; atque huic sane am­ plo tot laborum et aerumnarum prospectui Concilium gaudii et spei ostendit prospectum. Idem profecto propositum Pauli VI Litterae Encyclicae assequi intendunt, integram servantes fidem erga conciliarem afflatum. 7. Sed quod etiam ad argumentorum ordinem attinet, Litte­ rae Encyclicae doctrinae socialis Ecclesiae praeclaram tradi­ tionem prorsus servantes, expressius novam enarrationem et comprehensionem locupletem rerum, quas Concilium conseruit, praesertim in Constitutione Gaudium et Spes, resumunt. Sensus et argumenta, quae Litterae Encyclicae recolunt, sunt rursus confirmanda: conscientia scilicet officii Ecclesiae proprii, « rerum humanarum peritissimae », « signa temporum scrutandi eaque sub Evangelii luce interpretandi » ; 10 conscien­ tia pariter acris muneris « serviendi », quod omnino ab officio seiungitur, quod pertinet ad civitatem, etiam cum re virorum mulierumque prospicit condicionibus; 11 animadversio, ex qua permagnae dissimilitudines perquirendae sunt, ipsarum perso­ narum statum afficiunt quasque Constitutio pariter ipsa osten­ dit; 12 doctrinae conciliaris confirmatio, fidelis vetustissimae veluti vox resonans traditionis, quae « bonorum universalem 9 Gaudium et Spes, 1. 10 Ibid., 4; cfr. Litt. 11 Cfr. Gaudium 3; Litt. 12 Cfr. Gaudium et Spes, 63; Litt. et Enc. Populorum Progressio, 13: Spes, Enc. Enc. Populorum l.c, pp. 263-264. Progressio, Populorum Progressio, 9: 13: l.c, l.c, pp. p. 264. 261 s. Acta Ioannis Pauli Pp. II destinationem » commemorat ; 519 aestimatio ingenii culturae et 13 cultus civilis technici, quae ad hominem liberandum conferunt, agnitis tamen eorum finibus ; 15 14 de progressionis tandem argu­ mento ipso, Litteris Encyclicis peculiari, «gravissimum officium» corroboratur, quod ad excultiores civitates pertinet, scilicet « progredientes populos adiuvandi ». 16 Progressionis ipsa ratio Litteris Encyclicis allata directo eruitur ex digestione quidem a Constitutione nempe pastorali de hac re proposita. 17 Ex hac aliisque ad Constitutionem pastoralem relationibus, colligi profecto potest easdem Litteras doctrinam Concilii ad rem socialem pertinentem ad effectum deducere, nomina­ tim ad populorum progressionem eorundemque progressum deficientem. 8. Rerum nunc brevis haec hic enucleata enodatio adiuvat nos quidem ut novitatem melius Encyclicarum Litterarum aestimemus, quam tribus licet sub titulis perstringi capitibusve. Primum sane habendum est ipsum factum documenti a maxima Ecclesiae catholicae auctoritate foras emissum ipsique simul inscriptum Ecclesiae necnon « omnibus hominibus bonae voluntatis » 1 8 ea nominatim super re quae primo videtur in­ tuitu oeconomica dumtaxat ac socialis, populorum id est de progressione sive profectu. Dubii porro nihil quin « profectus » vocabulum deducatur ex verborum thesauro disciplinarum socialium ac nummariarum. Hac proin ratione reponuntur Encyclicae Litterae Populorum Progressio in litterarum Rerum Novarum tramite, videlicet « opificum condiciones » pertractantium. 13 19 Ab exteriore modo respecta parte, illa bina argu- Cfr. Gaudium et Spes, 69; Litt. Enc. Populorum Progressio, 22; l.c., p. 269. Gaudium et Spes, Cfr. 15 Cfr. Gaudium et Spes, 19; Litt. Enc. Populorum Progressio, 41: Gaudium et Spes, 57; Populorum Progressio, l.c, p. 277. l.c, pp. 277 s. Cfr. Gaudium et Spes, 69; Litt. Enc. Populorum Progressio, 14-21: l.c, pp. 264-268. 18 Cfr. 19 Litterae Encyclicae Berum Novarum dicione opificum»: Populorum Progressio: Leonis X I I I Leonis XIII P.M. Acta, X I , l.c, p. 48: l.c, Cfr. Enc. Enc. 41: 16 Litt. Litt. Enc. 17 inscriptio 86; Litt. Populorum Progressio, 14 p. 281. 257. praecipue tractant Romae 1892, p. 97. «de con- 520 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale menta aliena ab Ecclesia religioso instituto iudicata forsitan videantur, quin immo « progressio » magis quam « opificum condiciones ». Secundum Encyclicas Leonis XIII Litteras, id haud parvum assignari Pauli VI scriptioni meritum oportet, quod ethicam nempe tum culturalem denotavit huius quaestionis indolem de progressione ideoque ius etiam certum atque interventus necessitatem Ecclesiae eandem in negotiorum provinciam. Hoc quidem pacto socialis christianorum doctrina rursus sibi genus vindicavit proprium verbi Dei adhibendi ad homi­ num vitam societatisque necnon ad causas terrestres, quae cum iis iunguntur, dum « principia ... a recta ratione postulata ... orientationesque quasdam » profert. 20 Agedum : Pauli VI in­ sunt scripto tria haec elementa singula una cum eorum ordi­ natione ad vitae cursum cotidianae, mores scilicet humanos. Quotiens propterea « populorum progressioni » operam dat, Ecclesiam neutiquam accusari par est excedere de sua aucto­ ritatis regione nedum de finibus a Domino ipso percepti mandati. 9. Secundum exsistit caput novitas ipsa, quam prae se « Po­ pulorum Progressio » fert quaeque ipsius prospectus extollitur amplitudine ad illud videlicet omne rite patentis, quod sub nomine plerumque agnoscitur « quaestionis socialis ». Profecto iam antea dilatatum hunc rerum conspectum susceperant Encyclicae Litterae « Mater et Magistra » Ioan­ nis XXIII, 21 quibus Concilium in sua pastorali Constitutione Gaudium et Spes 22 quadam respondit quasi reciprocae imagine vocis. Nihilo tamen minus sociale eo usque Ecclesiae non pro­ cesserai! magisterium omni ut cum claritate affirmaret socia­ lem quaestionem nunc ad universam 20 coniunctionem inter Cfr. CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de libertate christiana et libe- ratione Libertatis Conscientia ( 2 2 Martii 1 9 8 6 ) , 7 2 : AAS 79 ( 1 9 8 7 ) , p. 5 8 6 ; P A U L U S P P . V I , Ep. Apost. Octogésima Adveniens ( 1 4 Maii 1 9 7 1 ) , 4: AAS 63 ( 1 9 7 1 ) , pp. 4 0 3 s. 21 Cfr. Litt. Enc. Mater et Magistra ( 1 5 Maii 1 9 6 1 ) : AAS 53 ( 1 9 6 1 ) , p. 4 4 0 . 22 Gaudium et Spes, 63. 521 Acta Ioannis Pauli Pp. II homines hominum magnopere pertinere, neque sententia ipsa­ 23 que inquisitione, quam excitat, « orientationem » effecit, quem ad modum moli tur Paulus PP. VI in suis Litteris Encyclicis. Tale tamen adeo explicatum iudicium uberem doctrinarum suppeditat copiam, quam expedit hic commonstrare. Quae oriri forsan potuerit, in primis necesse est auferre ambiguitatem. Quod « quaestio socialis » extensionem sibi acce­ pisse dicitur illam « universalem », non inde sequitur ut demi­ nutum ipsius sit pondus neque ut momentum suum singulis pro nationibus locisque amiserit. Oíñcinas ex contrario signi­ ficat atque fabricas vel opificum motum ipsorum eorumque collegia certa aliqua in civitate aut regione non esse dispersas tamquam insulas habendas sine ullis alibi coniunctionibus, verum magis pendere magisque illas ex impulsione rationum iam exstantium extra cuiusque provinciae nationis ve fines. Nunc vero, proh dolor!, status oeconomici respectu ad pro­ gressionem nitentes modo Civitates sunt sane multo plures ipsis progressis : hominum proin multitudines, quae bonis carent commodisque progressione illa allatis ipsa, pariter sunt longe frequentiores iis nempe quibus eadem praesto sunt beneficia. Coram pergravi ideo consistimus quaestione iniquae partitionis modorum subsistendi et instrumentorum, quae universis olim destinata sunt hominibus, sicut etiam inaequalis benefi­ ciorum divisionis inde profluentium. Neque hoc accidit ulla afflictarum culpa multitudinum, nedum profecto ob quandam quasi fatalem necessitatem ex naturae ipsius condicionibus proficiscentem neque ex tota adiunctorum summa, in quibus iidem versantur homines. Encyclicae Pauli VI Litterae confitentes « socialem quae­ stionem nunc ad universam coniunctionem inter homines ho23 l.c, p. Cfr. 261. Litt. Enc. Populorum Progressio, 3: l.c, p. 258; cfr. quoque ibid., 9: Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 522 minum magnopere pertinere » ante omnia factum morale, suum quod fundamentum habet in aliqua rerum explicatione veris mundi condicionibus respondente, indicare volunt. Ex ipsis litterarum verbis, « illud hodie maxime interest omnes pro certo habere ac veluti sentire », 24 quoniam recta id via conscientiam attingit, fons videlicet, quae moralium consilio­ rum est. Hac in rerum definitione novitas Litterarum Encyclicarum « Populorum Progressio » non in eo quidem consistit quod modo quodam historico asseveratur indoles universalis quae­ stionis ipsius socialis, sed potius quod moralis eiusdem aestimatio additur condicionis. Quapropter rei publicae custodes, immo omnis civis nationum divitum ipse solus consideratus, praesertim si christiani sunt, officio morali tenentur, propria­ rum quisque secundum obligationum magnitudinem ut, cum consilia privata capiuntur et publica regiminis, ista natura universalis, ista mutua necessitudo eorum inter mores hinc atque illinc tot millenorum hominum egestatem diligenter respiciatur. Accuratius deinde Pauli VI Litterae officium idem morale finiunt tamquam « officium coniunctionis w, quae por­ 25 ro locutio, commutatis in orbe terrarum tot condicionibus, idem prorsus pondus obtinet vimque ac scripta quo est die. Ex altera vero parte, servatis plane huius prospectus mo­ ralis limitibus, Encyclicarum Litterarum novitas in eo item reperitur quod ipsa iam funditus conceptio progressuum na­ turae, si ponderantur illi secundum amplitudinem alicuius universalis mutuaeque coniunctionis inter homines, insigniter immutatur. Sola enim ex opum congerie progressio constare non potest neque promptiore ex bonorum ministeriorumque usurpatione, si haec possidentur omnia pretio ipso tardatae 24 Cfr. 25 Ibid., ibid., 3: 48: l.c, l.c, p. p. 281. 258. Acta Ioannis Pauli Pp. II 523 multitudinum progressionis ac neglectis socialibus, culturali­ bus, spiritalibus personae partibus humanae. 10. 26 Tertio dein titulo plurimum afferunt novitatis Litterae Encyclicae Populorum Progressio toti summae socialium Ec­ clesiae doctrinarum necnon ipsi progressionis notioni. Novi­ tatis enim indicium dispici valet aliqua in dictione intra postre­ mam documenti paragraphum, quam iudicari merito licet velut eius magisterii formulam, non tantum proprietatem quandam illius historicam : « nemo dubitat progressionem idem valere ac pacem ». 27 Etenim si vere constat « socialem quaestionem nunc ad uni­ versam coniunctionem inter homines hominum magnopere per­ tinere », idcirco hoc evenit quod postulatis iustitiae satisfieri dumtaxat potest simili pacto universali. Quae si forte praeter­ mittuntur, incitamentum in animis valet aliquando exoriri ipsarum iniustitiae veluti victimarum violenter ut respondeant, perinde ac plurium accidit bellorum initiis. Hominum enim turmae a bonorum partitione submotae, quae omnibus sunt primitus destinata, se ipsi percontari possunt : « Quin vi iis resistamus cunctis vi qui nos priores omnes conflictant? Ac si rerum inspicitur status pro totius discidio orbis duas ferme in nationum consociationes, quod anno iam millesimo nongente­ simo sexagesimo septimo vigebat, pro consectariis inde ac subiectionibus tum oeconomicis tum politicis proficiscentibus, augescit sane maiorem in modum periculum ». Huic autem explanationi animum permoventis sententiae, quae Encyclicarum Pauli VI formulae inest, additur et alia, quam documentum idem leviter significare haud omittit : 2 8 Quomodo id denique defendi potest, quod nempe cumuli pecu26 Cfr. ibid., 14: oeconomicae oportet: l.c, p. incrementum 264: «Progressio, contendit. Nam, ut de qua loquimur, non vera eadem dici possit, unice ad rei integra sit scilicet cuiuslibet hominis ac totius hominis profectui consulere debet». 27 Ibid., 28 Cfr. 87: l.c, ibid., 53: p. 299. l.c, p. 283. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 524 Officiale niarum ingentes, quae valent quidem reservari debentque ad populorum progressionem duplicandam, contra derivantur in homines singulos vel eorum numeros locupletandos aut in apparatum militarem augendum profunduntur tam apud iam progressas Civitates quam inter nationes ad progressionem nitentes, unde verus potiorum rerum evertitur principatus? Quod quidem gravius est, ratione habita ipsarum difficultatum maiorum saepius videlicet impedientium quominus destinatae iam pecuniae recta quadam via subsidia nationibus afferant indigentibus. Si porro « progressio novum pacis est nomen », bellum aliunde apparatusque militares maximus sunt inimi­ cus plenae populorum progressionis. Sic profecto sub locutionis Pontificis Pauli VI lumine inci­ tamur nos ut progressionis ipsius reficiamus conceptum, qui in illo certissime non invenitur, a quo dumtaxat satis fit corporeis necessitatibus per bonorum incrementum neque in miserias intenditur animus maioris hominum partis, et a quo etiam nimium quoddam sui ipsius studium apud singulos homines ac nationes unica evadit et sola eis ratio agendi. Acriter ideo memorat Epistula Iacobi: « Unde bella et unde lites in vobis? ... ex concupiscentiis vestris, quae militant in membris vestris. Concupiscitis et non habetis » (Iac 4, 1 s.). In alio contra aliquo orbe, ubi sollicitudo de bono univer­ sorum hominum communi, id est prospiciens cura « animo­ rum morumque progressioni » pro cupiditate cuiusque lucrorum dominaretur, contingere quidem pacem liceret veluti fructum quendam ac « perfectiorem iustitiae formam inter homines ». 29 Haec quoque Encyclicarum Litterarum novitas vim perpetuam prae se fert ad resque accommodatam pro huius scilicet temporis mente, quae adeo subtiliter intimum percipit inter iustitiae observantiam et confirmationem pacis vinculum con­ tractum. » Cfr. ibid., 76: l.c, p. 295. 525 Acta Ioannis Pauli Pp. II III 11. Primarium magisterium Litterarum Populorum Pro- gressio suo iam tempore validam sibi undique peperit respon­ sionem suum ob novitatis genus. Nihil tamen dubitandum quin socialia ipsa adiuncta, in quibus hisce versamur diebus, pro­ prie eadem dici nequeant ac viginti abhinc annos. Quam ob rem unumquodque caput leviter perstringentes volumus non­ nullis insistere nostrorum temporum proprietatibus, quo doc­ trinam Encyclicarum Pauli VI altius perquiramus, ratione item « populorum progressionis » habita. 12. Et primum quidem denotari oportet ipsas progressionis spes tum temporis adeo vigentes, hodie contra valde profecto sua ab impletione longinquas et exsecutione videri. Hac de re Encyclicae Litterae nihil prorsus deceptionis praetendebant. Earum enim ponderosus quidem, nonnumquamque etiam sermo terrificus, condicionis tantummodo extollebat gravitatem atque singulorum conscientias obstringens hominum obiciebat simul officium proprias absolvendi partes eadem ut sanar e tur condicio. Iis porro annis quidam percrebuerat quasi Optimismus opinantium fieri scilicet posse ut non nimiis viri­ bus in id impensis tarditas populorum pauperum oeconomica expleretur, ut fundamentales illis suppeditarentur structurae atque adiumenta in toto opere transeundi aliquando fabriles ad industrias. Quibus in historiae humanae condicionibus, praeter operam nationis cuiusque diligentiamque, ipsa Nationum Unitarum Consociatio duo progressuum decennia™ continuata praestitit. Capta quaedam sunt consilia, inter binas Civitates et plures simul, ut multis sic subveniretur nationibus, quarum aliae iam diutius sui erant iuris, aliae — maximam scilicet partem — 30 Decennia decennium attinent (1980-1990). ad annos 1960-1970 et 1970-1980; nunc volvitur in tertium Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 526 Officiale paulo ante ex conatu enatae coloniarum priorum demoliendarum. Sua autem ex parte necesse sibi esse sensit Ecclesia in quaestiones hac nova rerum condicione importatas plenius in­ cumbere, cum afflatu religioso suo humanoque eadem illa fo­ vere cogitaret conamina quibus nempe « animam » iniceret ad agendumque impulsionem validam. 13. Varia tamen haec religiosi et humani, oeconomici et technici generis opera dici haudquaquam possunt inania aut vacua fuisse, quoniam quaedam saltem impetrare potuerunt effecta. At in universum quidem, omnibus id est quae adsunt perspectis elementis, infitias ire non par est orbis statum, si sub titulo respiciatur « populorum progressionis », praesentem ostentare speciem potius improbandam. Quocirca animos continuo revocare volumus ad universalia indicia nonnulla, ut postmodum alia singularia prorsus ac propria illustremus. Posthabitis in praesens numeris ipsis et rationarii computationibus, intueri potius sufficit interminatam virorum mulierumque turmam, infantium et adultorum et senum — paucis verbis verarum atque non iterandarum perso­ narum humanarum — qui intolerando premuntur miseriae pon­ dere. Complura praeterea centena milia hominum sunt qui idcirco de omni deiciuntur spe quod multis in orbis partibus eo­ rum condicio vehementer est in peius conversa. Hos ergo ante tristes casus egestatis necessitatisque, in qua tot fratres sororesque nostri iacent, ipse nos sollicitat Iesus Dominus (cfr. Mt 25, 31-46). 14. Et id comprobatur primum uti elementum improbandum, quod hiatus regiones inter, qui dicitur, orbis septentrionalis pro­ gressi atque australis orbis adhuc progredientis non persistit modo, verum augescit. Haec geographica dictio res indicat tan­ tum, quoniam ignorare nemo potest fines divitiarum ac inopiarum campum transire ipsarum societatum progressarum tum 527 Acta Ioannis Pauli Pp. II etiam progredientem. Ita profecto, quem ad modum sociales iniquitates usque ad egestatis condicionem pertingentes exsi­ stunt inter ditiores Civitates, sic pari omnino modo apud na­ tiones minus progressas non raro signa deprehenduntur nimii suorum commodorum amoris necnon opum maiorum ostentationes, quae tam animos con turbant quam vere offendunt. Affluentiae bonorum ministeriorumque praesto exstantium quibusdam in orbis provinciis, quae potissimum in septentrio­ nali orbe progresso conspiciuntur, respondet in regione australi intolerabilis progressuum tarditas. At in ipsa hac geographica et politica provincia hominum omnino maxima generis degit pars. Si dein regionum diversarum multiplices ponderantur ra­ tiones : effectio alimentorum ac partitio, sanitas publica et habi­ tationes, copiae aquarum potulentarum, operis condiciones praesertim feminarum, quae difficulter quidem a servitutis ipsius distinguuntur formis, vitae diuturnitas aliaque simul oeconomica et socialia documenta —, patescit rerum facies uni­ versalis, quae exspectationem fallit omnino, sive in se ipsa re­ spicitur sive cum nationum magis progressarum numeris et aestimationibus confertur. Verbum illud « hiatus » sua sponte animo orique occurrit. Fortassis non aptissimum istud vocabulum est ut accurate vera ipsa designetur condicio rerum, quandoquidem imaginem prae se potest ferre ordinis cuiusdam perstantis sive stativi. Verum non ita sese habet. In itinere enim nationum progres­ sarum atque in via progredientium ad prosperitatem varia hisce visa est annis velocitas accelerationis, quae nempe efficit ut augeantur et duplicentur ipsae inter eas distantiae. Civita­ tes ad progressionem nitentes, nominatim pauperiores, statu de­ tinentur insanabilis retardationis. Ad haec dein adiungenda insuper sunt discrimina formarum humani cultus atque aestimationes bonorum diversos inter hominum coetus globosque in societate, quae haud congruunt Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 528 semper cum oeconomicae progressionis Officiale amplitudine; nihilo minus aliquid reapse ad pariendas conducunt distantias istas. Sunt porro hae partes rerumque aspectus totum iam orbem complectentes, unde multo redditur tota socialis quaestio implicatior, quoniam sic indolem sibi induit causae alicuius universalis. Diversae si orbis regiones observantur ita crescente talis hiatus distantia seiunctae, si earum proin unamquamque intel­ legitur proprium sequi debere cursum effectibus cum propriis, ideo etiam comprehenditur cur recentiore in hominum sermone mentio identidem fiat variis de orbibus unicum nostrum intra mundum: de Primo Mundo videlicet, Secundo, Tertio, quin immo de Quarto interdum Mundo. 31 Huius modi quidem dic­ tiones, licet earum manifesto non sit plena quadam ratione omnes recensere orbis nationes, plurimum tamen significant: testimonia enim sunt late diffusi sensus mentisque habitus, quo unitas orbis, aliis id est verbis, generis hominum unitas serio periculo exponi iudicatur. Is autem loquendi modus, extra vim illius plus minusve congruentem cum rebus ipsis, celat sine dubitatione in se sententiam quandam moralem, de qua Eccle­ sia, quae est « sacramentum seu signum et instrumentum ... totius ... generis humani unitatis » sese indifferentem praebere non potest. 15. 32 Supra expositus condicionum status mancus certissime erit et mutuus, nisi ad ea « indicia oeconomica ac socialia » tardatae progressionis aliae accesserint rationes pariter nega­ tivae, immo vero animum quae magis conturbant, iam ex ipsa humani cultus provincia. Hae quidem sunt: litterarum ignorantia, difficultas aut nulla omnino facultas superiores educa- 31 Locutio « Quarti dictas minus progressas, Mundi » statis regiones Nationum quae 32 non identidem tantum verum etiam ac potissimum medium aliumve adhibetur ad magnae habent reditum. ad Nationes sic vel extremae ege- CONC. OEC. VAT. I I , Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 529 tionis ordines adeundi, exigua potestas proprias conferendi par­ tes ad nationem suam exstruendam, abusus varii modi et oppressionis oeconomicae, socialis, politicae atque etiam reli­ giosae personarum humanarum iuriumque ipsarum, discri­ mina omne genus facta, potissimum vero illud maxime odio­ sum, quod secundum cutis ipsius fit colorem. Quodsi earundem aliqua plagarum in regionibus deprehenditur septentrionis ma­ gis progressi, nihil dubitatur quin multo sint crebriores, diuturniores ac difficiliores ad eradicandum apud minus progressas aut instructas minus Civitates. Asseverari necesse est in huius temporis mundo saepius restingui inter alia iura etiam ius ad propria incepta oeconomica. Atqui agitur de magni momenti iure, non ad singulos modo quod spectat verum ad bonum commune quoque. Ex rerum enim commonstratur experientia talis negationem iuris vel eius circumscriptionem ob assertam quandam « aequalita­ tem » in omnium societate imminuere vel funditus etiam in re delere ipsum studium singillatim res proprias peragendi, subiectivam videlicet effectricem civis industriam. Hinc eo pacto exoritur non vera solum aequalitas sed potius « aequatio in imo ordine ». In efficientis singulorum operae locum passiva rerum succurrit acceptio necnon obnoxietas et subiectio ipsi appa­ ratui grapheocratico, qui, veluti unicum officium quod « dispo­ nit » et « decidit », quamvis non ipsum « possideat », de tota summa bonorum efficiendique instrumentorum, reicit in con­ dicionem omnes obnoxietatis ferme absolutae, quae haud dis­ similis traditae est subiectioni opificum ac proletariatus ex ipsis opum et pecuniarum dominis. Id quod sensum excitat frustrationis vel desperationis hominesque comparat ad sese subtrahendos ex ipsa nationis vita, multis interea ad emigrandum inde propulsis atque generato pariter quodam emigrationis « psychologicae » genere. Consectaria sua secum affert talis rerum condicio, etiam quod ad « iura nationum singularum » attinet. Etenim accidit 35 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 530 crebro ut Civitas aliqua suo destituatur subiectivo iure, id est propria « maiestate », quae ei convenit, secundum vim illius oeconomicam atque etiam politicam et socialem certoque quo­ dam modo culturalem, quandoquidem omnes hae vitae rationes apud ipsam nationis communitatem inter se iugantur. Confirmandum praeterea est nullum socialem coetum, verbi causa factionem politicam, occupare licere partes unius cuius­ dam ducis, cum et istud efficiat ut vera subiectiva proprietas ipsius societatis auferatur necnon personarum-civium, perinde atque evenit omni in absoluti dominatus regimine. Ibi enim homo ipse et populus totus « obiectum » quoddam fiunt, quan­ tumvis publicae affirmationes verborumque confirmationes contrarium indicent. Hoc autem loco addi decet multas alias exstare in orbe huius temporis paupertatis formas praeter genus supra commemoratum. Nonne enim quaedam inopiae species vel privationes ipsae hanc merentur appellationem? Negatio iurium humano­ rum vel coarctatio, qualia sunt exempli gratia ius religiosae libertatis, ius communicandi ipsam societatis aedificationem, ius libere sese congregandi vel opificum collegia excitandi vel propria ineundi coepta rebus in oeconomicis, nonne fortassis reddit personam humanam item egentem, ne dicamus magis omnino, quam bonorum corporeorum privatio? Estne prae­ terea ipse profectus, qui rationem non habet plenae horum iurium explicationis, revera progressio secundum hominum indolem? Aliis autem verbis: minor nostrorum dierum progressio non oeconomica modo est, verum culturalis etiam, politica ac simpliciter humana, perinde ac viginti abhinc annos Litterae praedicaverunt Encyclicae Populorum Progressio, adeo pro­ fecto ut loco hoc interrogandum cuique sit haeccine tam tristis rerum condicio effectus partim saltem sit conceptionis nimis arctae, id est dumtaxat oeconomicae, ipsius progressionis necne. 531 Acta Ioannis Pauli Pp. II Quantumvis laudabiles facti conatus sint his duobus ante­ 16. actis decenniis a nationibus magis progressis ipsisque ad pro­ gressionem nitentibus necnon ab institutis omnium gentium communibus ut effugium reperiatur aliquod iisdem e difficulta­ tibus vel afferatur remedium alicui saltem earundem exteriori signo, affirmari tamen rursus oportet condiciones ipsas esse ingraves cere visas insigniter. Onus vero talis rerum conversionis in peius diversis repe­ titur de causis et originibus. Manifestae notandae sunt graves­ que omnino omissiones et neglegentiae in nationibus ipsis viam iam progressionis percurrentibus, praesertim earum in auctori­ tatibus, penes quas potestas oeconomica est ac politica. Tanto quidem minus dissimulare possumus officia Nos et obligationes non perspicere Civitatum progressarum, quae non semper, con­ sentaneo saltem modo. suum persenserint onus adiumenta infe­ rendi nationibus ab orbe prosperitatis segregatis, ad quem ipsae contra pertineant. Quidquid demum id est, repudiari omnino opus est rationes sive machinatione s oeconomicas nummarias ac sociales, quae licet ab hominibus regantur, suapte tamen fere sponte et ultro agunt, unde divitiae alterorum rigidius defigantur et alterorum simul miseriae. Hae namque machinationes, agitatae via recta aut obliqua a nationibus magis progressis, ex sua ipsarum ac­ tione commodis favent administratorum suorum, at tandem ali­ quando obstringunt vel afficiunt oeconomicas nationum parum progressarum structuras. Decebit proinde easdem has subici ma­ chinas accuratiori cuidam investigationi secundum principia ethica ac moralia. Litterae iam Populorum praeviderant Progressio 33 talium rationum ac machinationum auxilio divites ipsos ditiores eva­ dere posse pauperioresque pauperes. Quem rerum prospectum comprobavit ortus interea ipse Quarti Mundi. 33 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 33: I.c, p. 273. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 532 Officiale Quamvis mundi societas documenta prae se ferat verae 17. partitionis, quae receptis illis declaratur nominibus Primi, Se­ cundi, Tertii etiamque Quarti Mundi, mutua tamen inter eos persistit obnoxietas ac necessitudo, quae, quotiens non aestima­ tur sua pro ethica obligatione, ad consectaria exitiosa homines depellit maxime debiles. Immo vero eadem haec mutua obnoxietas ob quandam quasi interiorem dynamicam vim atque im­ pulsionem ex machinationibus, quae non nuncupari possunt nisi perversae, effecta parit vel ipsis in nationibus divitibus adversa. Etenim intra has quoque Civitates, licet minore modo, indicia magis propria tardatae progressionis offenduntur. Com­ pertum itaque omnibus esse debet profectum ipsum aut communem fieri universis terrarum partibus aut viam inire regressionis iis pariter in provinciis, quae constanti eminuerint pro­ fectus : eum aut cunctae orbis communicant nationes aut num­ quam genuinum reapse experientur. Inter propria inferioris progressionis indicia, quae magis tan­ gunt magisque etiam progressas nationes, duo potissimum sta­ tum immensae necessitatis designant. Primum habitationum discrimen. Hoc vertente Anno Internationali tecto carentium, quem celebrari voluit Nationum Unitarum Consociatio, in tur­ banti animus intenditur multorum milium centenorum hominum congrua domo destitutorum aut nullam prorsus habitationem habentium, ut omnium excitetur conscientia utque huius gra­ vis adeo difficultatis sanatio reperiatur, quae singulis adverso modo nocet hominibus eorumque et familiis et societati ipsi. 34 Habitationum paucitas hominum ubique per terras cerni­ tur atque maximam partem referenda est ad crescentem usque 34 Ut est notum, Apostolica Sedes nationalis peculiari quidem Documento Que has (27 hecho Decembris de tu 1987). hermano sin sociata est Pontificiae techo f celebrationi Commissionis La Iglesia ante la huiusce Anni « Iustitia carencia de et interPax », vivienda Acta Ioannis Pauli Pp. Il 533 frequentationem et densatum incolatum urbium. 35 Quin ipsi magis progressi populi maestum intra se spectaculum exhibent hominum singulorum et familiarum, a quibus maxima datur opera ut superstites modo sint vitae, dempta omnino domo vel aliqua adeo incerta possessa ut nulla plane esse videatur. Tectorum inopia, quae ex sese iam tam gravis difficultas est, signum et summarium habeatur necesse est maioris cuius­ dam numeri defectuum oeconomicorum, socialium, culturalium vel simpliciter humanorum proindeque, habita ipsius amplitu­ dinis rei ratione, haud difficulter quis sibi persuadet quam longe a vera absimus «populorum progressione». 18. Aliud proprie improbandum indicium, cuius maxima quidem ex parte nationes sunt participes, veritas est hominum opere carentium aut parum quidem eo fungentium. Nemo uspiam est sibi quin exploratam habeat tum praesentem necessitatem tum crescentem gravitatem similis apud na­ tiones quaestuosa industria instructas condicionis. Si vero haec 36 res iam terret animos apud Civitates ad progressionem nitentes, ubi magna est quota pars natorum magnaque simul civium iuniorum multitudo, inter nationes maioris profectus oecono­ mici videntur iam operis fontes deminui sicque ipsae facultates Iaborandi, non modo non augescunt, sed decrescunt necessario. Hoc item elementum una cum effectuum adversorum serie tam pro singulis quam pro societate omni — a deiectione usque ad amissionem dignitatis, quam sibi quisque vir debet ac mu­ lier, adducit sane Nos serio animo ut interrogemus quodnam progressionis genus sint homines hos viginti annos persecuti. 35 AAS Cfr. 63 36 PAULUS (1971), Recens pp. PP. VI, Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 8-9: 406-408. inquisitio Etude sur l'Economie mondiale 1987 a Nationibus Unitis f o r a s data novissimas de hac re complectitur n o t i t i a s (cfr. pp. 8 - 9 ) . Centesimae partes hominum opere carentium in Nationibus cundum mercatus leges geruntur, t r a n s i e r u n t operis anno 1 9 7 0 ad octo partes anno 1 9 8 6 . opere carentium n u m e r a n t u r . progressis, ubi oeconomicae a t r i b u s centesimis partibus res se- copiarum Nunc ducenties nonies centena m i l i a Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 534 Officiale Et hac de re in mentem peropportuna illa dicta redeunt quae Litterae Nostrae Encyclicae Laborem Exercens complectuntur : (c Necesse autem est moneatur partem constitutivam simulque comprobationem maxime consentaneam illius progressionis in spiritu iustitiae ac pacis, quam profitetur Ecclesia quamque flagitare haud cessat (...), humani aestimationem, novam esse continuamque laboris tum ratione obiectivi eius finis tum causa dignitatis subiecti omnis laboris, quod idem est homo ». Ex contrario autem, « una res immensae magnitudinis mentem funditus conturbai ... : subsistunt hominum turmae invite otiosorum vel partim saltem opere carentium (...): id quod sine dubio commonstrat, tam intra singulas communitates politicas quam in rationibus inter eas per continentes vel per totum mundum ipsum intercedentibus, aliquid perperam geri, quod spectat ad ordinationem laboris et navitatem hominum, et qui­ dem in rebus et locis, quae maximam difficultatem summum­ que prae se ferunt momentum sociale ». 37 Quem ad modum superior illa condicio, ita haec profecto altera suam ob indolem universalem certoque quodam pacto multiplicantem praebet nobis indicium summopere significans, ex adverso suo effectu, ipsum statum proprietatemque popu­ lorum progressionis, coram quibus hodie consistimus. 19. Documentum aliud deinde est etiam recentioris huius aetatis proprium, quamquam idem non deprehenditur ubique, quod sine dubitatione indicat similiter mutuam illam necessitudinem inter progressas nationes ceterasque minus progressas. Tota est quaestio de debitis inter nationes, cui Pontificia Com­ missio Iustitia et Pax suum dicavit hoc anno scriptum. 38 Silentio hic transiri illud vinculum non potest arctum simi­ lem inter difficultatem, cuius augescens gravitas iam in Litteris 37 Litt. Enc. Laborem Exercens (14 Septembris 1981), 18: AAS 73 (1981), pp. 624-625. 38 Al servizio della comunità umana: (27 Decembris 1986). un approccio etico nel debito internazionale Acta Ioannis Pauli Pp. II 535 a verbis Populorum Progressio incipientibus erat plane decla­ rata, 39 atque ipsam de populorum progressione quaestionem. Quae populos iam in progressionis via constitutos impulit ut oblatum pecuniarum magnarum caput susciperent, causa ipsa fuit spes fieri posse ut in profectus operibus collocarentur. Quapropter paratae sic pecuniae necnon earum receptio tam­ quam opis mutuo datae haberi valent veluti auxilium progres­ sioni ipsi additum, quod in se optatur licetque, quamvis im­ prudens forsitan fuerit nonnumquamque nimis festinatum. Mutatis interea tamen rerum adiunctis, tum in nationibus aere alieno gravatis tum in ipso pecuniarum commercio inter Civitates instrumentum ita electum, quo progressionibus adiu­ mentum ministraretur, conversum denique in machinamentum est quod contraria effecit. Quod idcirco contingit simul quo­ niam populi ipsi debitores, ut oneribus satis faciant debitorum, se cogi cernunt ut capita exportent pecuniarum, quae ad augen­ dum vel omnino ad sustinendum eorum prosperitatis gradum sunt necessariae, simul quoniam eandem ob causam consequi non possunt alia nummaria subsidia tantundem necessaria. Hac ex machinatione oeconomica instrumentum illud ad « populorum progressionem » destinatum transiit demum in quin immo interdum in profectus inferioris exagge- frenum, rationem. Incitare hae notiones debent ut, quem ad modum docu­ mentum Pontificiae Commissionis a Iustitiae et Pace monet, 40 ethica indoles ponderetur mutuae populorum necessitudinis et ut, secundum principia huius Nostrae considerationis, neces39 Litt. Enc. Populorum Progressio, periculum, ne nationes, ad quod solvendum quae suos ad 54: l.c, pp. 283 s.: progressionem nituntur, praecipuos quaestus impendant. «Exinde iam non aere demergantur Utraque pars erit alieno, astipulari sane poterit de usuris itemque de tempore, quo pecuniae mutuo acceptae sint reddendae, iis tamen condicionibus quae ab utraque parte ferantur, gratuita dona, pecunias aequando scilicet sine ullo fenore vel parvis tantum usuris sumptas, atque annos, quibus credita gradatim solvantur ». 40 Cfr. «Explicatio» Documenti: cio etico nel debito internazionale Al servizio della comunità (27 Decembris 1986), III.2.1. umana: un approc- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium S36 Officiale sitates inspiciantur condicionesque ethicis pariter principiis permeatae ipsius consociatae adiutricis operae ad progressionem efficiendam. 20. Hoc autem si perspicimus loco causas in toto processu populorum progressionis, quae contra ipsas sententias Littera­ rum Populorum Progressio evenit, quae quidem Litterae tan­ tum excita ver ant spei, animus praesertim insistit Noster in hodiernae condicionis causis politicis. Cum ante nostros observetur oculos summa elementorum sine dubio implexorum, haud itaque hic absolutam perfici licet rerum inquisitionem. Verum tamen taciti non possumus partem praetermittere politicorum adiunctorum singularem quae histo­ ricam hanc aetatem post pancosmium bellum alterum denotat quaeque res haud neglegenda est ipso in populorum progres­ sionis cursu. De veritate loquimur duorum quasi foederum, inter se oppositorum, quae nominibus plerumque usu acceptis appellan­ tur Oriens et Occidens orbes. Cuius quidem appellationis causa non dumtaxat politica, verum, uti dicitur, geopolitica est. Eorum autem foederum utrumque adsimilare sibi vel congloba­ re studet circum sese, variis quidem coniunctionis aut commu­ nicationis modis, alias item Civitates earumve consociationes. Politica in primis est haec oppositio, quatenus unumquod­ que foedus propriam reperit naturam in complexu quodam institutorum societatis rationumque gubernandi, qui alteri con­ trarius ferme est et adversus. Eadem vicissim politica oppo­ sitio originem ducit alia ex repugnantia multo altiore, quae in notionibus reponitur philosophicis. Viget enim in orbe Occidenti institutum, quod historica principia sectatur capitalismi lib eratis, qui superiore enucleatus est saeculo precrebrescentibus fabrilibus industriis. Orbe contra in Orienti viget institutum, cui ortum dedit ipse collectivimus Marxianus, enatus videlicet ex ordinum opificum con- Acta Ioannis Pauli Pp. II 537 dicione effectusque sub lumine impulsuque peculiaris historiae interpretationis. Harum utraque philosophiarum repetens nem­ pe duas adeo inter se diversas aestimationes hominis eiusque libertatis ac partium socialium proposuit et provehit adhuc in provincia oeconomica formas inter se pugnantes ipsius consti­ tutionis humani operis ac structurarum dominii rerum, quod spectat praesertim ad instrumenta, quae dicuntur, effectionis rerum. Fieri vero non potuit quin oppositio illa philosophiarum, cum rationes gigneret sedesque adversas ipsius potentiae adhi­ bitis propriis normis praedicandi res hominesque docendi, in augescentem usque progrederetur militarem oppositionem, unde etiam pacta bina exorta sunt armatorum populorum, quo­ rum alteri alterum diffidit metuitque ne alterum alteri praestet. Necessitudines autem inter Civitates non potuerunt suo vicis­ sim tempore non effectus percipere huius « logicae consecutionis foederum » ac respondentium rei « regionum auctoritatis exercendae ». Contentio vero haec inter opposita pacta, quae profligato altero bello universali emersit, dominata est et pervasit totum quadraginta annorum intervallum subsecutum, cum alias induit speciem sibi « belli frigidi », alias « belli per procurationem » per abusum videlicet pugnarum localium, alias autem suspensos anxiosque hominum tenuit animos bellum minitans apertum atque universum. Etiamsi in praesentia ipsa tempora periculum tale longius aliquanto remotum videtur, quamquam non funditus amotum, et tametsi iam ad consensionem est perventum de uno saltem armorum atomicorum delendo genere, ipsa exsistentia et oppo­ sitio illorum foederum nihilo cessant minus solida esse et sol­ licitudinem generare, unde etiam condicionem pergunt afficere orbis totius. 21. Hoc accidit effectibus cum maxime adversis potissimum in ipsis rationibus ac necessitudinibus inter nationes, quae Civi- Acta Apostolicae 538 Sedis - Commentarium Officiale tates ad prosperitatem progredientes respiciunt. Etenim, uti in comperto est, contentio illa Orientem inter et Occidentem ex se iam non tangit aliquam repugnantiam inter diversos duos progressionis gradus verum potius diversos inter duos conceptus ipsius progressionis hominum populorumque, quorum uter­ que imperfectus est talisque qui planam poscat emendationem. Eadem porro oppositio in illas ipsas nationes transfunditur, unde fit ut dilatetur hiatus iam rebus in oeconomicis consti­ tutus inter Septentrionalem et Australem orbem estque consec­ tarium ipsius longinquitatis inter duos orbes : magis minusque progressum. Haec una causarum est cur Ecclesiae socialis doctrina notet ac reprehendat tantopere capitalismum liberalem quan­ tum marxisticum collectivismum. Nam, habita ipsius « pro­ fectus » ratione, sua sponte se ingerit interrogatio : quo pacto aut quali modo duae illae philosophicae rationes obnoxiae sunt iis mutationibus atque accommodationibus, quibus adiu­ vetur vel provehatur verus integerque hominis populorumque progressus hodierna in societate? Quippe: mutationes illae et accommodationes usquequaque necessariae videntur urgentesque ad causam unius cuiusdam progressionis omnium plane communis. Civitates nuperius adeptae sui iuris statum, quae, enitentes magnopere ut peculiarem suam culturalem assequantur politicamque proprietatem, auxiliorum indigent efficacium ac liberalium a nationibus ditioribus ac magis progressis, implicantur, atque identidem etiam labefactantur, dimicationibus ob variam philosophiam, quae inevitabilia dein progignunt intra eas discidia, quin etiam nonnumquam vera inflammant civilia bella. Quod propterea etiam evenit quod pecuniae in nationibus illis collocatae atque adiumenta in progressionem concessa saepius deflectuntur proprio a proposito et adhibentur potius ad ipsas incitandas dissensiones extra omnino et contra commoditatem Civitatum, quae inde beneficia deducere debent. Harum fiunt 539 Acta Ioannis Pauli Pp. II sibi complures prorsus consciae periculi ne novo obiciantur coloniarum instituendarum generi, unde sese subtrahere con­ tendunt. Quae proin conscientia peperit suo tempore etiam inter difficultates, dubitationes atque etiam contradictiones, Motum Internationalem Civitatum non consociatorum, qui pro suo po­ sitivo proposito efficaciter confirmare intendit cuiusque populi ius propriam ad identitatem, suam ad libertatem ac securitatem necnon ad participationem — secundum aequalitatis et solidae coniunctionis principium — fructus bonorum, quae universis destinantur hominibus. 22. Quibus consideratis, expeditius et clarius hos in postre­ mos viginti annos inspici potest necnon dissensiones facilius intelleguntur, quae partis orbis terrarum septentrionalis sunt propriae, inter Orientem scilicet et Occidentem, tamquam causa haud postrema tarditatis ac torporis, quibus meridianae afficiuntur orbis regiones. Quae Nationes, ad progressionem nitentes, potius quam in Civitates sui iuris vertantur, quibus curae sit iter ad commu­ nia omnium bona et commoda iure participanda, partes fiunt machinamenti, ingentis nempe cuiusdam rerum conexionis. Hoc saepe fit ipsa in regione subsidiorum viarumque socialis communicationis, quae cum curentur plerumque a sedibus in septentrionalibus orbis plagis, ipsae haud semper iustam consi­ derationem in priores partes et in quaestiones harum Natio­ num intendunt neque servant earum humani cultus naturam, sed haud raro distortam vitae hominisque rationem propo­ nunt, ita ut non verae hominum progressionis necessitatibus satisfaciant. Ambae pariter adversae Nationum Consociationes ad effrenatam Populos subigendi voluntatem, ut dici solet, aut ad formas colonicae novae dominationis abditam propensionem more suo usque habent: neque desunt qui eiusmodi libidini facile succumbant, ut res gestae vel recentiores testantur. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 540 Officiale Vitiosus hic est rerum status — consectarium quidem belli necnon cuiusdam sollicitudinis, quae immerito augetur suae cuiusque securitatis causa — quo impeditur ne ullum homi­ nibus sit studium solidae et operosae omnium hominum con­ iunctionis in commune bonum spectantium, ita ut detrimen­ tum in primis inferatur populis pacis amantibus, qui et ad bona omnibus hominibus destinata aditu intercluduntur. Qui si ita consideratur, praesens status divisionis in orbe terrarum directe obstat, ne in Nationibus minus progressis aut ad progressionem nitentibus condiciones imminutae ao tardatae progressionis vere immutentur. Populi tamen haud semper in sua sorte quiescunt. Ipsae dein necessitates oeco­ nomicae procurationis impensis bellicis compressae, sicut morositate ac naturali inefficacia, videntur quibusdam cursibus fa­ vere, qui contrapositum tenuare possint, necnon facilius red­ dere initium dialogi fructuosi veraeque mutuae operae pro pace. 23. Quod asseveratur in Litteris Encyclicis a verbis Popu- lorum Progressio* incipientibus, opes scilicet et pecuniarum collocationes, quae ad edenda arma fuerint destinatae, usurpandas esse ad populos miseriis fameque levandos, id nunc vel potiorem efficit rogatum, ut discrepatio inter adversas Na­ tionum Consociationes penitus vincatur. Diebus nostris eiusmodi opes re vera ad aliud non valent, nisi ad alteram Consociationem ita adiuvandam, ut alteri contrariae praestet tutamque suam securitatem reddat ac ne­ cessariam. Distorta haec agendi ratio, quae vitium est ori­ ginis, efficit ut Nationes illae, quae historice, oeconomice, pu­ blice munus ducendi exercere possunt, angustiis afficiantur in suo officio implendo, quod consistit in fovenda ac servanda solida coniunctione cum populis studiosis perfectae progres­ sionis sibi comparandae. Hic oportet asseverare, neque nimium esse videatur, ducis 41 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 53: l.c, p. 283. Acta Ioannis Pauli Pp. II 541 munus inter Nationes accipere non licere, nisi quibus sint facultas et voluntas longe lateque conferendi ad commune om­ nium bonum inquirendum. Si qua Natio, plus minusve sibi conscia, voluptati cedens veluti portis muroque se continendi, responsale officium recusaret e sua emanans praestantia inter Civitates, sane a munere suo graviter discederet sibi ethice imposito. Quod facile agno­ sci potest in tempore, cum Christifideles consilia Providen­ tiae Dei plus minusve dispiciunt, quae et Nationes adhibere potest tam ad sua exsequenda consilia, quam ad dissipanda « consilia gentium » (cf. Ps 33, 10). Cum Occidens videtur in quibusdam crescentis solitudinis formis sui commodi causa vivere velle, ipseque Oriens in­ certis de causis ignorare videtur suum esse communem par­ ticipare operam ad populos miseriis levandos, tunc in con­ spectu adest non solum proditio iustarum exspectationum ge­ neris humani, quae inopinabilium effectuum est praenuntia, sed etiam omnino certa violatio obligationis ethicae. 24. Si armorum fabricatio gravis est rerum perturbatio vigens in hodierno orbe terrarum, prae veris quidem ac certis hominum necessitatibus usuque instrumentorum ad eas reparandas apto­ rum, perturbatio haud minoris gravitatis tamen est ipsorum armorum negotiatio. Quin immo, ad eiusmodi mercaturam quod attinet, huc accedit ut vel severius sit iudicium ethicum. Ut plane constat, loquimur de negotiatione interminata, quae etiam fines utrius­ que adversae Nationum Consociationis superare potest. Ea­ dem mercatura valet ad divisionem supergrediendam inter Orientem et Occidentem, necnon praesertim inter Septentrio­ nes et Meridiem, adeo ut, quod peius est, se in varias partes insinuet, ex quibus australis constat orbis regio. Insolita igitur res spectatur: cum auxilia oeconomica rationesque progres­ sionis offendant in limites ideológicos insuperabiles, in limi- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 542 Officiale tes cum taxationibus conexos aut ad emporia pertinentes, ex contrario arma, quae undique proficiscuntur, libertate fere in­ finita in variis orbis terrarum partibus circumferuntur. Ne­ que est qui nesciat — sicut recentiore in documento de officio ad Nationes pertinenti denotabat Pontificia Commissio a Iustitia et Pace 42 — quibusdam in casibus pecuniarum capita, quae ab excultiore orbe terrarum mutua data essent, ad aliud apud populos nondum progressione excultos non valuisse, nisi ad arma comparanda. Quibuscum omnibus si cumulatur tremendum periculum inter omnes notum, quod in armis atomicis incredibilem usque in modum coacervatis consistit, haec, quae sequitur, videtur conclusio: rerum status huius orbis terrarum, una cum rebus oeconomicis, potius quam sollicitudinem exhibeat verae progressionis, qua omnes ad humaniorem vitam — ut Litterae Encyclicae Populorum Progressio 43 adducantur, adumbrave­ runt, — videtur ad hoc esse, ut in iter ad mortem celerius nos inducat. Consectaria eiusmodi rerum status apparent in plaga ty­ pica ingravescenti, quae index est perturbationum et conflic­ tationum hominum huius temporis: ipsa dicimus multiplicata iam profugorum centena decies milia, qui ob bella et calamitates naturales et persecutiones, omnisque generis discrimi­ na, sunt domo opere familia patria spoliati. Ex virorum, mu­ lierum et puerorum vultibus macie confectis, omnium vide­ licet, qui in mundo dissociato omnique fere hospitalitate de­ stituta, iam nequeunt domum invenire, funestus tot illarum multitudinum eminet casus. Neque aliud relinqui potest acerbum huius temporis exi­ tium, tromocratia, quae idem valet ac consilium pariter necandi homines ac delendi bona, ita potissimum ut quidam terror 41 Al servizio della comunità umana: un approccio etico del nale (27 Decembris 1986), III.2.1. 43 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 20-21: l.c, pp. 267 s. debito internazio- 543 Acta Ioannis Pauli Pp. II inferatur suspensique animi status, haud raro obsidibus etiam captis. Terroris acta numquam licet probare, ne tum quidem, cum veluti causa inhumani eiusmodi usus quaevis adducitur doctrina aut necessitas constituendae novae societatis. At eoque vel minus licet, ut hodie accidit, ea probare, cum eiusmodi con­ silia atque eversiones, quae interdum fiunt caedes, quidamque raptus a culpa vacuorum et a conflictationibus alienorum ostentationem intendunt suae causae faventem; aut quod vel peius est, ita nequiquam fiunt, ut ad hoc dumtaxat homi­ cidium fiat, ut mors alicui afferatur. Tanto horrore inspecto atque dolore, vim servant, quae nonnullos abhinc annos dixi­ mus, quaeque nunc repetere velimus : « Christiana Doctrina vetat... odium in alios habere et inermes interficere, pariter ac uti methodis tromocratiae N . 25. 4 4 Hic mentio oportet de quaestione demographica fiat de­ que ratione, qua hodie exponatur, secundum quae in memoratis Encyclicis 45 Paulus PP. VI edidit ipsique Nos diffuse in A p o ­ stolica Exhortatione, quae a verbis Familiaris Consortio inci­ pit, explicavimus. 46 Negari nequit quin, in meridianis praesertim orbis terra­ rum locis, talis sit quaestio demographica, quae progressioni obstet. Hic merito additur statim in septentrionalibus orbis regionibus contrarias esse notas quaestionis demographicae ac proprietates : sollicitudini hic est enim numerus natorum iam restrictus, una cum effectibus recidentibus in populum senescentem, qui proinde ne aptus quidem iam est ad biolo­ gicam sui ipsius renovationem. Quae res per se ipsa valet ad hominis progressioni obstandum. 44 Quemadmodum perperam H o m i l i a habita in Hiberniae urbe Drogheda (29 Septembris 1979), 5: AAS 71 (1979), I I , p. 1079. 45 44 Cfr. Litt. Cfr. Adhort. E n c . Populorum Progressio, 37: Apost. Familiaris n. 30: AAS 74 (1982), pp. 115-117. Consortio I.e., pp. (22 275 s. Novembris 1981), praesertim ad Acta Apostolicae 544 Sedis - Commentarium Officiale asseritur progressioni nonnisi e demographico incremento dif­ ficultates obvenire, ita ne demonstratum quidem est omne eiusmodi incrementum ab ordinata progressione abhorrere. Ceteroqui magna videtur cum perturbatione compertum haberi multis in Civitatibus modo et ratione procreationem dissuaderi, auctoribus illarum Nationum Magistratibus, re- fragante non solum humano ac religioso cultu earum proprio, sed ipsa etiam verae progressionis natura. Saepe etiam acci­ dit, ut eiusmodi dissuasiones aliqua coercitione fiant pecuniisque iuventur exterarum Nationum propriis, eaedemque dis­ suasiones nonnumquam etiam subsidiis et adiumentis oeconomicis-nummariis subiciantur. Omni in re saepe summa violatio patratur liberi eorum consilii, quorum interest, virorum scili­ cet et mulierum, qui coërcitionibus intolerabilibus, non ex­ ceptis oeconomicis, haud raro sollicitantur, ut novae huic succumbant formae oppressionis. Quae indignitates a pauperiori­ bus profecto perferuntur: unde non sine causa suspicio est novam vexationem phyleticam consummari aut certis quibus­ dam phyleticis « eugenismi » formis f averi. Hoc quoque facinus, quod oportet firmissime damnetur, indicum est falsae ac perversae notionis hominis progressionis. 26. Eiusmodi prospectus, de vera condicione hominum pro­ gressionis hoc in orbe terrarum potissimum improbandus, imperfectus quidem esset, nisi et commoda indicarentur, quae simul sunt cum improban dis. Primum commodum, plurimorum virorum ac mulierum proprium, idem est ac animus omnino c o a c t e dignitatis suae singulorumque mortalium; qui, v.g., e maiore ubique sollicitudine eminet in observandis hominum iuribus promptiore- que etiam celeritate in violationibus eorum respuendis. Id testatur numerus privatarum consociationum, quae, nonnul­ lis etiam annumeratis vim habentibus in universo mundo, re- 545 Acta Ioannis Pauli Pp. II cens sunt conditae necnon magna cura ac laudabili aequitate fere omnes ad eventus internationales attendunt in re tantae prudentiae. Hac in re agnoscamus oportet quantum moti sint animi Declaratione Iurium Hominum,, quam quadraginta fere abhinc annos Consociatio Nationum Unitarum promulgavit. Quae cum maneat et adhuc vigeat, necnon gradatim accepta sit a Nationum Communitate, signum est divulgatae conscientiae usque progredientis. In eadem autem regione iurium hominum idem dicendum est de reliquis iuris instrumentis eiusdem Con­ sociationis Nationum Unitarum aliorumve internationalium Institutorum. 47 Conscius, quem diximus, animus non modo singulos, sed etiam Nationes respicit ac populos, qui, quatenus subsistentia genera quodam humano civilique cultu ipsorum proprio confor­ mata, vehementius inducuntur ad pretiosum eiusmodi patrimo­ nium servandum libereque administrandum ac provehendum. Unoque tempore in orbe terrarum, qui omnium conflictatio­ num genere di visus permovetur, homines, cum mutuae plenaeque inter se coniunctionis certi fiant gradatim, persuasum sibi habent humana necessitudine opus esse, et quidem sibi suscipienda ad morumque regionem transferenda. Praesenti fortasse magis quam praeterito tempore homines intellegunt communi sorte inter se astringi, quae ab omnibus una si­ mul struatur oportet, ut communis vitetur clades. Ex in­ teriore hominis metu et angore, ut ex effugiis ab officii con­ scientia, v.g. ex medicamentis stupef acti vis, quae omnia propria sunt aetatis nostrae, paulatim hoc animadvertitur, neque bonum, ad quod omnes provocamur, neque beatitudinem, ad quam tendimus, acquiri posse, nisi communi omnium conatu ac studio, nimioque igitur reiecto amore sui. 47 Cfr. Droits New York 1983; de l'homme. Recueil IOANNES P A U L U S P P . 1979), 17: AAS 71 (1979), p. 296. 36 - A. A. S. d'instruments II, Litt. internationaux, Enc. Nations Redemptor Hominis Unies, (4 Martii Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 546 Officiale Huc accedit, veluti signum cultus, qui vitae tribui debet — haud obstantibus temptationibus comprimendi eius curam (ab abortu ad euthanasiam) —, consequens sollicitudo pacis; ac denuo animus conscius pacis, quae dividi non potest: aut omnium est pax aut nullius. Pacem dicimus, quae magis ma­ gisque observantiam iustitiae exactam postulat et aequam, quae consequitur, distributionem fructuum verae progressionis. 48 Inter signa secunda et omnino probanda huius temporis annotari debet tum aucta conscientia exiguarum opum ex­ stantium, tum necessitas servandi integritatem et veluti rhythmos naturae, tum in statuenda humanae progressionis dispositione, illorum habita ratione, potius quam remitta­ tur progressio quibusdam consiliis de ea turbulentis. In hoc consistit ea quae oecologica vocatur sollicitudo. Aequum est agnoscere etiam studium moderatorum rerum publicarum virorumque in iis exercitatorum et peritorum doc­ trinae oeconomicae atque addictorum corporatis opificibus mo­ derandis, necnon clarorum scientiarum cultorum publicorumque administrorum ad omnes Nationes pertinentium — quo­ rum multi sunt fide religiosa moti — haud paucis iacturis cuius­ que propriis, mala mundi liberaliter dissolvendi et omnibus viribus contendendi quo maior in dies pars virorum ac mulie­ rum dono pacis fruatur vitaeque genere huius nominis digno. Haud parum ad id conferunt magnae Consociationes internationales nonnullaeque societates regionales, quarum omnium labores simul suscepti sinunt eas efficaciores esse. Eiusmodi etiam generis opera nonnullae Civitates Tertii Mundi, haud obstantibus iniquis compluribus condicionibus, 48 Cfr. CONC. OEC. VAT. I I , Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 7 8 ; P A U L U S P P . V I , Litt. Enc. Populorum Progressio, 7 6 : l.c, pp. 2 9 4 s.: « Cum ergo miseriae obsistimus et contra miquam rerum condicionem non solum prosperae hominum fortunae consulimus, morumque progressioni atque adeo totius humani diem de statutus die assiduo perficitur perfectiorem iustitiae labore, formam modo is inter sed eorundem generis rerum utilitati spectetur homines flagitat ». contendimus, etiam animorum favemus ordo, qui ... Pax a Deo 547 Acta Ioannis Pauli Pp. II consecutae sunt ut aliquo modo suis se opibus nutriant vel aliquem habeant artium et artificiorum proventum, qui digne superesse permittat fontesque laboris praestet omnibus actuo­ sam vitam agentibus. Quare non omnia sunt improbanda in orbe terrarum huius temporis, neque id ita fieri potest, quia caelestis Patris Provi­ dentia amanter nostris quoque angoribus prospicit cotidianis (cf. Mt 6, 25-32; 10, 23-31; Lc 12, 6-7; 22-30); quin immo prae­ stantiores res secundae, quas denotavimus, novam ethicae sol­ licitudinem testantur, de magnis praesertim hominum quae­ stionibus, inter quas humana est progressio et pax. Haec ipsa veritas Nos inducit ad cogitandum de vera natura progressionis populorum, concorditer sane cum Litteris Encyclicis, quarum anniversariam memoriam nunc celebra­ mus quarumque doctrinam in honore esse cupimus. IV 27. Quod Litterae Encyclicae nobis suaserunt inspiciendum in mundo huius temporis, nobis ostendit progressionem homi­ num non esse rectilineam, seu rem fere automatariam ac per se ipsam sine fine., perinde ac si genus humanum quibusdam sub condicionibus expedite ad aliquam veluti non definitam tendat perfectionem. 49 Haec notio, quae notioni progressionis, illuminismi notis philosophicis potius signatae coniungitur, quam progressionis 50 significatione oeconomica-sociali acceptae, nunc aperte in du­ bium revocari videtur, praesertim post cognitas calamitates postremi utriusque belli pancosmii, post praestitutam ratio49 Cfr. (1982), p. necessariam Adhort. 88: Apost. «Hoc Familiaria ipsum ad meliora, ostendit Consortio historiam (22 non Novembris esse 1981), simpliciter 6: AAS 74 progressionem sed eventum libertatis, quin immo luctationem inter liber- tates ». 50 Hac de causa in textu harum Litterarum Encyclicarum maluimus uti verbo « progressione » potius quam verbo « profectu » id vero curantes ut verbo « progressioni » plenissime detur sensus. 548 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nem, et partim ad effectum deductam, excidendi integros po­ pulos, necnon ipso instante periculo atomico. Stultam bonam spem irrationalem iactatio animi de ultimo hominis exitu se­ cuta est non sine causa. 28. Eodem tamen tempore in discrimen etiam ratio adducta est, quae « oeconomica » vel « oeconomicistica » nuncupatur et cum verbo « progressionis » conectitur. Hodie re vera me­ lius intellegi potest merum congestum bonorum ac ministerio­ rum, quamvis plerisque is faveat hominibus, non satis esse ad humanam felicitatem persequendam. Proindeque facultas mul­ tiplicium beneficiorum realium, quae his proxime actis tem­ poribus scientia et technica disciplina effecerunt, re addita, quae « informatica » dicitur, non homines ex omni eripit ser­ vitute. Ex contrario, postremorum annorum usus docet opes et potestates, quae homini ad nutum praesto sunt, in eum ver­ tere ut opprimant, nisi regantur iudicio morali ac propensione ad verum generis humani bonum. Trepida cognitio recentissimi temporis perquam idonea ad docendum videtur : prope miserias tardatae progressionis, quae accipi non possunt, nimia quaedam progressio adest, eadem­ que pariter reicienda, quia, sicut prior, ita et altera est bono veraeque felicitati adversa. Nimia enim eiusmodi progressio, quae in supervacanea consistit abundantia omnis generis re­ rum corporearum pro quibusdam hominum coetibus, facile ef­ ficit ut homines et « possessioni » et immediatae voluptati ser­ viant neque alio spectent, nisi ad res multiplicandas aliasve vel perfectiores pro iis, quas iam possederint, substituendas. Is est qui dicitur civilis cultus rerum consumendarum cupidus, qui idem et « reiciendorum » et « purgamentorum » est cultus. Res, quae possidetur, directo seponitur simul atque nova aut perfectiore superatur, neglecta utilitate perenni fortasse illius propria aut in commodum egentioris hominis convertenda. Nos omnes oculis mala videmus consectaria perversae vo- 549 Acta Ioannis Pauli Pp. II Iuntatis, qua nonnisi rebus consumendis servimus: ante om­ nia crassum quemdam « materialismum », quem dicunt, unoque tempore summam insatietatem, quia, nisi omnino prae­ cavendis a multis nuntiis rerum laudativis necnon assidua et corruptrice bonorum oblatione, statim intellegimus eo plures res desiderari quo plures possideantur, neque satiata altiora desideria manere, eademque fortasse ne exsistere quidem. Litterae Encyclicae Pauli P P . VI iam illustraverunt quid in­ ter « possidere » et « esse » differret, quae diversitas hodie tam 51 saepe augetur, ut ante certis accuratisque Concilii Vaticani II verbis est enuntiatum. 52 Rerum ac bonorum possessio non per se hominem meliorem reddit, nisi quid ad « eum ipsum » ma­ turatane ac virtute perficiendum confert, seu ad humanam vocationem persequendam ut talem. Discrepantia sane inter « esse » et « possidere », necnon insitum periculum, ne ampliorum rerum simplex possessio aut studium novas pro iis substituendi pluris ducantur quam ipsum « esse », haud necessario in antinomiam converti debent. Una inter maximas iniustitias orbis terrarum huius temporis in hoc omnino consistit: comparate paucos esse qui multa, multos autem qui fere nihil possideant. Haec est iniquitas ad pra­ vam pertinens bonorum ac ministeriorum distributionem, quae principio sunt omnibus hominibus destinata. En igitur descriptio : sunt qui — pauci multa habentes —, cum cultus « possidendi » ob eversum praestantium bonorum ordinem sit obex, revera nesciunt ad « e s s e » pervenire; illi51 Litt. Enc. Populorum Progressio, 19: norum copia neque a populis neque pro supremo fine habeatur. Quam ob rem minus homo sola humanitate l.c, pp. 266 s.: existimanda est, ut ... crescat, singulis hominibus «Augescens in dies bo- Quaevis enim progressio ad utramque partem valet oeconomicorum a bonorum sed eius conquisitio etiam ita non germanae modo prohibet, granditati Cum enim nationes tum homines, qui avaritiae labe inficiantur, quo- adversatur. mores minus pro- gressus quam manifestissime ostendunt»; cfr. quoque eiusdem Pontificis P A U L I V I , Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 9: 52 Cfr. Const. past. AAS 63 (1971), pp. 407 s. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 35; P A U L U S PP. V I , Allocutio ad Excellentissimos Viros e Coetu Legatorum apud Apostolicam Sedem (7 Ianuarii 1965): AAS 57 (1965), p. 232. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 550 Officiale que sunt — multi nempe parum vel nihil possidentes —, qui, cum et simplicibus bonis careant necessariis, praecipuam ho­ minum vocationem persequi nequeant. Malum non in « rerum possessione » ut tari est positum, sed in modo sibi habendi res, nullo habitu respectu qualitatis et sani ordinis bonorum, quae possidentur; cuiusmodi genus et ordo ex eo procedunt, quod ipsa bona promptusque eorum usus subsunt « essentiae », quae dicitur, hominis eiusque verae certaeque vocationi. Ita igitur, cum quam plurimis orbis terrarum incolis liber usus bonorum ad « vivendum » necessariorum sit suppeditan­ di, demonstratum habetur progressionem hominis neces- sarium modum oeconomicum prae se ferre, attamen non hoc uno terminari modo. Accidit enim ut progressio ita circum­ scripta in perniciem iis vertat, quibus favere velimus. Proprietates « progressionis » hominum perfectae seu « hu­ manioris », quae, necessitatibus concedens oeconomicis, se su­ stentet veraeque par sit substantiae vocationis viri ac mulieris, ab ipso Paulo P P . VI descriptae sunt. 29. 53 Progressio non tantummodo oeconomica aestimatur ac dirigitur secundum naturam et vocationem hominis ad omnem rationem perpensi, seu etiam in eius animi partibus. Qui sine dubio bonis indiget creatis rebusque machinali industria perfectis, quae frequenti augetur profectu scientiarum et ar­ tium technicarum. Semper autem novus usus bonorum cor­ poreorum, dum necessitatibus subvenit, novos etiam aperit prospectus. Periculum pravi consumendarum rerum usus at­ que supervenientes artificiosae necessitates haudquaquam ob­ stare debent aestimationi et usui novorum bonorum et opum, quae in promptu nobis sunt; quin etiam habenda sunt tam­ quam donum Dei, necnon responsum humanae vocationi, quae in Christo plene perficitur. 53 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 20-21: I . c , pp. 267 s. Acta Ioannis Pauli Pp. II 551 Ad veram tamen hominis progressionem ut perveniatur, necesse est ne illae animi partes neglegantur, in quibus propria ipsius hominis consistit natura, quem scilicet creavit Deus ad imaginem et similitudinem suam (cfr. Gen 1, 26). Natura corporea et spiritalis, cuius imago ex altera Genesis narratione (2, 7) duobus efficitur elementis : terra, qua Deus format corpus hominis, atque spiritu vitae, quem ei ipse inhalât. Ita homo aliquam habet similitudinem cum ceteris creaturis: ipse invitatur ad commoditatem ex iis percipiendam, ad curamque earum agendam atque, sicut ipsa in Genesi nar­ rantur res (ibid., 2, 15), in horto collocatur ut colat atque tueatur, idemque constituitur supra omnia animantia, quae Deus in eius potestate posuit (ibid., 1, 26). Uno vero eodemque tempore homo manere debet Dei voluntati subditus, qui in usu ac potestate rerum limites imponit ei (ibid., 2, 16-17), quem­ admodum immortalitatem ei promittit (ibid., 2, 9; Sap 2, 23). Homo igitur, cum sit imago Dei, et aliquam cum eo si­ militudinem habet. Secundum eiusmodi doctrinae principia progressio hominis nequit tantummodo consistere in usu et in potestate et omnimoda in possessione bonorum creatorum necnon rerum arti­ bus et artificiis hominis perfectarum, sed potius in subicienda possessione, potestate, tractatione rerum sub similitudinem hominis cum Deo et sub eius vocationem ad immortalitatem assequendam. En transcendens veritas hominis, quae videtur inde a principio pariter a viro ac muliere participari (cfr. Gen 1, 27), quae proinde sociale est fundamentum. 30. Itaque secundum Sacram Scripturam notio progressio­ nis non est solum « laica » vel « profana », sed etiam videtur in suo etiam pondere sociali-oeconomico quaedam huius aetatis locutio ad aliquam praecipuam designandam proprietatem vo­ cationis hominis. Nam neque immobilis neque staticus, ut ita dicatur, crea- 552 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tus est homo. Prima eius descriptio, quae in Libris Divinis continetur, eum ostendit ut animantem et imaginem, qui origine et similitudine definitur, quibus efficitur. Sed haec om­ nia omni humano, sive viro sive mulieri, utrique sive seorsum sive ambobus simul, germen indunt ac necessitatem nativum munus perficiendi. Munus, quod in « dominio rerum creaturarum » et in <( horti cultura » sane consistit et intra fines ob­ servandae legis divinae expleri debet, ipsaque proinde ratione habita susceptae « imaginis », quae perspicuum est fundamen­ tum potestatis et dominii sibi traditi, ut suam homo perfec­ tionem curet (cfr. Sap 9, 2-3). Cum Deo non oboedit homo, eiusque potestati subesse re­ cusat, tum natura ei obsistit, non amplius eum agnoscit « do­ minum », quod imaginem divinam infusca vit. Evocatio ad creatas res possidendas iisque ad utendum etsi semper valet, post peccatum tamen usus earum fit arduus laborumque ple­ nus (cfr. Gen 3, 17-19). Subsequens enim Genesis caput progeniem Cain nobis osten­ dit, quae « urbem » aedificat, rei pecuariae se tradit, ad artes se applicat (ad musicam, ibid., 21) et ad rem technicam (ad metallicam, ibid., 22); cum nomen Domini invocari coeptum sit (cfr. ibid., 26). Historia humani generis, quae in Libris Sa­ cris delineatur, etiam post ipsum hominis lapsum historia est frequentium rerum peractarum, quae, semper in contentionem et in periculum ob peccatum revocatae, iterantur et excutiun­ tur ac diffunduntur velut responsum divinae datum vocationi principio iam viro ac mulieri traditae (cfr. Gen I, 26-28), ei­ dem vocationi, quae similitudini a viro ac muliere receptae est insita. Ex quibus effici cogique potest, saltem ab omnibus, qui credunt in Verbum Dei, hodiernam « hominis progressionem » habendam esse historiae momentum inceptae in creatione orbis terrarum perpetuoque in discrimen adductae ob neglec­ tam quidem Dei voluntatem in primisque ob libidinem ido- 553 Acta Ioannis Pauli Pp. II lolatriae; sed ea fundamentali ratione cum promissionibus ini­ tio factis congruit. Qui, causam interponens durum esse certare vel assidue contendere vires ad assequendam victoriam, aut, nomine cognitae ipsius iacturae necnon reversionis ad caput, se difficili sed excitante abdicaret munere meliorem reddendi sortem totius hominis omniumque hominum, volun­ tatem Dei Creatoris is non observaret. Hac in re Ipsi Litteris Encyclicis a verbis « Laborem Exercens » incipientibus 54 re- speximus hominis vocationem ad laborem, ut demonstraremus semper hominem praecipuum esse progressionis auctorem. Quin immo, ipse Dominus Iesus in parabola de talentis ex­ primit quam severe sit accepturus eum, qui susceptum do­ num abscondere ausus fuerit: « Serve male et piger, sciebas quia meto ubi non seminavi et congrego ubi non sparsi... Tollite itaque ab eo talentum et date ei qui habet decem talenta » (Mt 25, 26-28). Qui dona Dei accipimus ut feneremur, no­ strum est « seminare » et « congregare ». Nisi fecerimus, id quoque, quod habemus, a nobis tolletur. Quorum pervestigatio severorum verborum nos incitare po­ terit ad promptius insistendum, quod hodie urget omnes, in officium adiuvandi reliquos ad plenam progressionem : maturi­ tatem totius hominis omniumque hominum. 31. 55 Fides in Christum Redemptorem, dum naturam progres­ sionis illuminat ex interiore animo, ductrix est hominum ipso in munere alios adiuvandi. In Epistula sancti Pauli ad Colos­ senses legimus Christum esse primogenitum omnis creaturae, et in ipso universa condita esse (cfr. 1, 15-16). In eo enim om­ nia constant, quia « in ipso complacuit omnem plenitudinem habitare et per eum reconciliare omnia in ipsum » (ibid., 1, 19-20). * Cfr. Litt. Enc. Laborem Exercens (14 Septembris 1981), pp. 584 s.; P A U L U S P P . V I , Litt. Enc. Populorum Progressio, 15: 55 Litt. Enc. Populorum Progressio, 42: I . c , p. 278. 4: AAS 73 l.c, p. 265. (1981), Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 554 Officiale Huic Dei consilio, quod initium ducit ab aeternitate in Christo — perfecta « imagine » Patris — quodque fastigium in eo habet », qui est principium, primogenitus ex mortuis » (ibid., 1, 15), nostra includitur historia, quae nostro privato et pu­ blico denotatur labore, ut hominum condicio melior redda­ tur, necnon difficultates vincantur in itinere frequenter no­ bis occurrentes, ita ut ad plenitudinem nos comparemus par­ ticipandam, quae « habitat in Domino », quamque ipse tra­ dit «Corpori suo, quod est Ecclesia » (ibid., 1, 18; cfr. Eph 1, 22-23), dum peccatum, quod nobis semper insidiatur no­ straque laedit opera, vinci tur ac redimitur « reconciliatione », quam operatus est Christus (cfr. Col 1, 20). Rerum prospectus hic amplior fit. Optatum infinitae cuius­ dam « progressionis » recuperatur, in aliud tamen penitus mu­ tatum nova quadam visione christiana fide patefacta, unde ac­ cipimus eiusmodi progressionem haberi tantummodo posse, quod Deus Pater inde a principio voluerit suam gloriam cum homine communicare in Christo Iesu a mortuis excitato, « in quo habemus redemptionem per sanguinem eius, remissionem peccatorum » (cfr. Eph 1, 7), in eoque voluerit peccatum vinci nostrumque maximum in bonum converti, 56 quod infinite su­ perat quidquid progressio assequi potest. Pro certo igitur, — dum in mediis nos tenebris iactamus et lacunis progressionis angustioris et progressionis immodera- tae — affirmare possumus diem futurum esse, quo corruptibile hoc indue t incorrup telam, et mortale hoc induet immortalita­ tem (cfr. i Cor 15, 54), cum Ipse tradet Regnum Deo et Patri (cfr. ibid., 24), omniaque nostra opera et actiones, homine di­ gna, redimentur. Notio autem fidei apte causas illustrat, quibus Ecclesia in­ ducitur ad totam rationem curandam de quaestionibus pro56 Cfr. Praeconium Paschale, Missale Romanum, ed. typ. altera, 1975, p. 272: «O certe necessarium Adae peccatum, quod C h r i s t i morte deletum e s t ! O f e l i x culpa, quae talem ac t a n t u m m e r u i t habere Redemptorem ! ». Acta Ioannis Pauli Pp. II 555 gressionis, ad eam habendam officium sui ministerii pastoralis, ad communem omnium excitandam considerationem de natura ac proprietatibus certae veraeque hominis progressionis. Pro suo munere ipsa cupit illinc divino optato servire eo spec­ tanti ut omnia disponantur ad plenitudinem, quae omnis in Christo habitat (cfr. Col 1, 19), quamque suo Corpori ipse tra­ didit, hinc vero suae praecipuae respondere vult vocationi « sa­ cramenti », seu signi et instrumenti intimae cum Deo unionis atque unitatis totius humani generis. 57 Nonnulli Ecclesiae Patres hanc secuti sunt speciem, ut et suam singularibus formis notionem historiae elaborarent sen­ sumque humani laboris, qui contendit ad se transcendentia semperque coniunctione cum opera Christi definita. Aliis ver­ bis in doctrina Patrum tam historia quam hominis labor in optimam partem accipi potest, id est perenne bonum quod rerum ab homine perfectarum est proprium, quippe quae sint a Christo redemptae promissoque Regno destinatae. Pariter proprium est antiquissimae 58 doctrinae actionisque Ecclesiae pro certo hoc habere, sua se vocatione iuberi — seipsam suosque administros et singulos Christifideles — ut miseriis aegros levet, sive proximos sive disiunctos, non modo « supervacaneis » rebus, sed suis etiam bonis. Necessitate ur­ gente, nefas quidem est aliis necessitatibus pulchritudinem templorum divinique cultus splendorem anteponere, quin etiam ex contrario optabile est ut ea omnia abalienentur, ut panis et potus et vestimentum et domus indigentibus tradantur. Ut 59 iam dictum est, hic quidam « praestantiorum bonorum ordo » nobis exhibetur — idemque in regione iuris possidendi — 57 5S CONO. OEC. VAT. I I , Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 1. Cfr. ex. gr. S. BASILIUS M A G N U S , Regulae fusius tractatae, interrogatio X X X V I I , PG 1-2: 665-686; 59 PG 31, S. Cfr. 58, 1009-1012; AUGUSTINUS, ex. gr. 508-510; S. S. THEODORETUS De Civitate IOANNES AMBROSIUS, CYRENSIS, Dei, XIX, CRYSOSTOMUS, De Officiis De 17: In Providentia, CCL 48, Evang. Ministrorum, S. lib. 16, 1 3 9 1 4 1 ; POSSIMUS, Vita 8. Augustini Episcopi, X X I V : Oratio VII: PG 83, 683-685. Matthaei, II, hom. XXVIII PL 3 2 , 53 s. 50, 136-140: 3-4: PL 556 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale inter ea, quae « possidentur » et ea, quae « sunt », praesertim cum ipsum « possidere », nonnullorum proprium, ipsum « esse » tot aliorum laedere potest. Paulus PP. V I , in Litteris Encyclicis, quas diximus, eius­ modi doctrinam sequitur, pastorali sane ductus Constitutione a verbis Gaudium et Spes incipiente. Quod autem ad Nos attinet, 60 denuo de rei gravitate ac necessitate instare cupimus, dum Domini auxilium imploramus, ut omnes Christifideles constan­ ter rem in usu et agitatione vitae ad effectum deducant. 32. Officium insistendi in « populorum progressionem » haud nudum est debitum singulare, nedum sit privatum omnino, perinde ac si seorsum quisquam molimentis suis id consequi possit. Sane vis est necessitatis, quae omnes ac singulos cogit viros ac mulieres, societates ac Nationes; singillatim cogens Ecclesiam Catholicam necnon reliquas Ecclesias et ceteras Com­ munitates ecclesiales, quibuscum cooperari hac in re plane parati sumus. Hac de re, ut nos Catholici invitamus fra­ tres Christianos ad nostra consilia participanda, ita et paratos nos dicimus ad eorum consilia adiuvanda eorumque invitatio­ nes excipimus. Hanc inquirentes progressionem totius homi­ nis efficacius una cum studiosis aliarum religionum operari possumus, quem ad modum ceteroqui iam variis in locis ac­ cidit. Progressioni « totius hominis » et « omnis hominis » coo­ perari est officium omnium hominum erga omnes, quod uno eodemque tempore quattuor partium orbis terrarum commune esse debet: Orientis et Occidentis, Septentrionum et Meridiei; vel, ut hodierna utamur locutione, plurium « Mundorum ». 60 Litt. Enc. Populorum Progressio, 23: huius mundi et viderit l.c, p. 268: « " Q u i habuerit substantiam fratrem suum necessitatem habere et clauserit viscera sua ab eo, quomodo caritas Dei manet in eo?" (1 Io 3, 17). Inter omnes constat quam firmiter Ecclesiae qui in Patres necessitate officia versantur». descripserint In superiore hominum opibus numero Pontifex Const. past. Gaudium et Spes Concilii Oecumenici Vaticani I I . affluentium erga memoraverat n. eos 69 Acta Ioannis Pauli Pp. II 557 Si contra opera datur, ut id una in orbis parte ad effectum ad­ ducatur, tunc cum damno perficitur ceterorum magno; ibique, ubi rei fit initium, ceteris neglectis, eo ipso res corrumpi tur vel in peius abit. Populi vel Nationes habent et ipsi ius ad plenam sui pro­ gressionem, quae si partes oeconomicas et sociales — ut dic­ tum est — prae se fert, necesse tamen est ut et humano cultu cuiusque proprio constet, utque rebus naturam transcendenti­ bus plane patescat. Ne necessitatem quidem progressionis inter­ ponere licet, ut quis suam aliis imponat rationem vivendi vel suae religionis legem. 33. Nec vere dignum homine esset genus progressionis, quod hominis iura, personam, societatem, oeconomiam et artem rei publicae administrandae, simulque Nationum et populorum iura non coleret nec proveheret. Hodie clarius fortasse quam antea repugnantia agnoscitur intima progressionis terminis circumscriptae solummodo oe­ conomicis, quandoquidem haec facile personam humanam eiusque maximas necessitates subigit condicionibus praestitutae rerum oeconomicarum ordinationis et unius quaestus. Conexio intima, quae intercedit inter veram progressio­ nem et iurium hominis observantiam, ostendit etiam eiusmodi progressionis indolem moralem: vera hominis altitudo, voca­ tioni naturali et historicae cuiusque consentanea, non compa­ ratur solo usu copiae bonorum vel ministeriorum vel facul­ tate opum technicarum, quae « substructiones » appellantur. Cum in societate personae et communitas, quae solet po­ pulus vocari, rigide servari non vident morum postulata, cul­ turae et spiritus, quae dignitate nituntur personae humanae et propria cuiusque communitatis natura, imprimis familiae et societatum religiosarum, cetera omnia — bonorum abundan­ tia, technicorum inventorum affluentia in vitam cotidianam adhibitorum, quidam rerum prosperarum gradus — improbabuntur et, procedente tempore, spernentur. Id clare Dominus Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 558 Officiale in Evangelio confirmat, admonens omnes de bonorum ordine vero : (( Quid enim prodest homini, si mundum universum lu­ cretur, animae vero suae detrimentum patiatur? » (Mt 1,6, 26). Vera progressio, secundum necessitates hominum proprias, viri vel mulieris, pueri vel senis, ab omnibus, qui naviter huic progressioni intersunt eiusque sunt fautores, in primis vivam postulat conscientiam momenti iurium omnium et uniuscuius­ que, necnon necessitatis iuris tuendi, quod cuique est, ex quo plene uti valeat beneficiis, scientia et technica arte praebitis. In rebus domesticis omnis nationis magnum pondus habent totius seriei iurium observatio, praesertim iuris ad vitam, om­ ni exsistentiae momento; iurium familiae, uti communitatis humani generis primae seu « cellulae » ; iustitia in laboris ra­ tionibus; iura ad vitam communitatis politicae pertinentia qua talis; iura posita in hominis vocatione divina, rerum na­ turam transcendente. In ordine internationali, seu rerum publicarum necessitudi­ num, vel, secundum sermonem, quo utuntur, diversorum « mundorum », necessaria est plena cuiusque populi identi­ tatis et eodem tempore eius historiae et culturae proprietatum observantia. Item necessarium est, sicut iam ominaban tur. Lit­ terae Encyclicae, quas verba inchoant Populorum Progressio, omni populo facultatem facere sedendi « ad mensam convivii communis », 61 potius quam extra portam iacendi, sicut Laza­ rus iacebat, dum « canes veniunt et fingunt ulcera eius » (cfr. Lc 16, 20). Tum populi tum singulae personae debent aequatione fundamentali 62 frui, qua nititur, exempli gratia, Charta Societatis Nationum Unitarum: quae aequatio fundamentum est iuris omnium processuum plenae progressionis participandi. 61 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 47: l.c, p. 280: «... de consortione dicimus, in qua libertas non sit inane nomen, et Lazarus vir indigens ad eandem mensam possit considere ac dives». 62 Cfr. ibid., 47: l.c, p. 280: «agitur de hominum consortione stabilienda, in qua quivis, nullo discriminé stirpis, religionis, nationis, vitam vere humanam vivere possit, liberam a servitute, cuius auctores sunt homines...»; cfr. quoque CONO. 559 Acta Ioannis Pauli Pp. II Ut talis sit, progressio facienda est in mutua hominum necessitudine et libertate, nec umquam harum utra ulla causa est excludenda. Progressionis natura moralis et necessaria provectio augentur respectu omnium necessitatum, quae oriun­ tur ex ordine veritatis et boni, hominis proprii. Christianus insuper, educatus ad videndam in homine Dei imaginem, vo­ catam ad plenam participandam libertatem plenumque bo­ num, quod Deus Ipse est, studium progressus eiusque effectionis sensu carens putat sine observantia et obsequio dignitatis unicae huius « imaginis ». Ut alia utamur locutione, verus pro­ gressus ponendus est in Dei proœimique amore debetque usui favere personarum cum societate. Ecce « civilis cultus amoris », de quo tam frequenter Paulus PP. VI loquebatur. 34. Progressus indoles moralis discedere ne potest quidem ab obsequio erga entia, quae naturam visibilem efficiunt, quam­ que Graeci, significantes sane ordinem, quo illud eminet, « cosmum » vocabant. Suo modo etiam hae res observantiam poscunt, ob triplicem considerationem, multis cogitationibus perpendendam. Prima consistit in opportunitate intellegendi magis magisque non posse impune varia entium genera adhi­ beri, nec vivorum nec inanimorum — arborum, animalium, elementorum naturalium — proprio arbitrio, pro cuiusque ne­ cessitatibus oeconomicis. Oportet contra aestimetur uniuscuiusque entis natura et mutua conexio in ordine composito, qui qui­ dem est cosmus. Secunda consideratio innititur vero in animadversione, ur­ gentiore quidem, opes naturae circumscriptas esse, quarum non­ nullae refici, ut dicitur, non possunt. Si dominio adhibentur absoluto, quasi inexhaustae sint, grave periculum est ne non so­ lum aetatibus futuris, sed ne praesenti quidem in promptu sint. OEC. VAT. I I , Const. past. Gaudium, et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 29. Huiusmodi aequalitas essentialis praecipua est causa cur terit cuique formae discriminis stirpis. Ecclesia semper obsti- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 560 Tertia consideratio apertius pertinet ad exitus cuiusdam generis progressionis pertinentes ad condicionem vitae, quae agitur in regionibus officinis affluentibus. Omnes novimus invectionis quaestuosae industriae consecutionem esse frequentiorem in dies circumfusi aèris contaminationem, cum valetu­ dinis incolarum detrimento. Evidens etiam est progressum, voluntatem praestitutae re­ rum ordinationis, qua ille regitur, opum usum modumque his utendi non posse ex observantia legum moralium eximi. Ha­ rum legum una sine dubio naturae visibilis usum circumscri­ bit. Dominium a Creatore homini datum utpote divinae ima­ gini (cfr. Gen 1, 26) non est absolutum, nec licet « utendi et abutendi » arbitrium affirmare, vel ex commodo res disponendi. Modus, quem inde a principio ipse Creator homini imposuit quique symbolica ratione exprimitur per interdictionem « co­ ncedendi de ligno » (cfr. Gen 2, 16-17), satis clare ostendit in universitate naturae visibilis et elementorum, ex quibus con­ stat « cosmus », nos legibus esse subiectos, non solum biolo­ gicis, verum etiam moralibus, quae impune violari nequeunt. Recta progressus notio non potest hanc seriem neglegere considerationum — ad usum elementorum naturae pertinen­ tium, ad opum renovationem et ad detrimenta quaestuosae immodèrataeque industriae — quae nostrae conscientiae momentum morale proponunt, ex quo dignoscendus est processus. 63 V 35. Quoniam progressus est magna parte indolis moralis, patet idem affirmandum esse de impedimentis, quae ei ob­ stant. Si annis actis post vulgatas Litteras Encyclicas, quae in­ scribuntur Populorum Progressio, progressus defuit — aut par63 C f r . H o m i l i a habita i n loco vulgo « V a l Visdende» (12 I u l i i 1987), 5 : d i u r n a r i u m L'Osservatore Romano, 13-14 I u l i i 1987; PAULUS PP. veniens (14 M a i i 1971), 2 1 : AAS 63 (1971), pp. 416 s. VI, Ep. Apost. Octogésima Ad- Acta Ioannis Pauli Pp. II 561 vus fuit, inconstans, si non omnino contradictorias — causae non possunt ex sola origine oeconomica oriri. Ut iam antea memoravimus, hac in re causae etiam « politicae » se interpo­ nunt. Rationes enim, quae « populorum progressionem » provehunt aut infrenant, nonnisi indolis « politicae » sunt. Ut perversae machinationes superentur, de quibus diximus, et iis novae subiciantur rectiores et bono communitatis commu­ ni congruentiores, necessaria est efficax voluntas « politica ». Re indagata, est concludendum hanc non sufficientem fuisse. In documento pastorali, ut hoc est, indagatio, quae causas oeconomicas et politicas solum expendat minoris prosperitatis et incrementi (et, portione necessaria servata, etiam maioris prosperitatis et auctus), est imperfecta. Sunt inde causae indolis moralis inveniendae, quae industriae hominum, utpote perso­ narum moraliter officiis astrictarum, intersunt ut progressionis cursum frenen t et plenam eiusdem impediant adeptionem. Pariter, cum praesto sunt opes scientiae et technicae, quae necessariis consiliis politicis intervenientibus, possunt et de­ bent ad populos incitandos tandem in verum progressum pro­ desse, sola consilia natura sua moralia, quae credentes, prae­ sertim christiani ponunt in fidei principiis, omnia removebunt, quae obstant et impediunt, gratia divina auxiliante. 36. Est inde animadvertendum mundum, in adversarum na­ tionum compages divisum, - rigidis fultum doctrinis, in quo, potius quam copulatio inter se, ut talis agnita et consensione roborata, imperii libidinis diversae dominantur formae, esse non posse nisi mundum « structuris peccati » obnoxium. Iniquarum causarum summa, quae agunt contra veram conscientiam boni communis universalis et necessitatis ei fa­ vendi, videtur condicionibus astringere personas et institutio­ nes, victu difficilibus. 64 ** Cfr. CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 25. 37 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 562 Officiale Si praesens status tribuendus est condicionibus diversae indolis, alienum non est de « structuris peccati » loqui, quae, ut diximus in Adhortatione Apostolica Reconciliatio et Paenitentia, peccato personali inhaerent et ideo actibus perso­ narum definitis annectuntur, quae eas inducunt, confirmant efficiuntque ut difficile diruantur. 65 Hinc corroborantur, diffun­ duntur atque aliorum peccatorum fons fiunt hominum mores condicionibus astringendo. « Peccatum » et « structurae peccati » genera sunt, quae non saepe usurpantur in statum mundi huius temporis. Sed res, quas ante oculos habemus, non acriter intelleguntur, nisi ma­ iorum origini, quae patimur, nomen imponimus. Verba fieri possunt de « nimio sui amore » deque « brevi visione »; potest mentio fieri de « consiliis politicis mendosis », de (( imprudentibus oeconomicis consultis ». Et quaevis harum nominationum vocem resonat ethicam moralem. Hominis con­ dicio talis est, ut difficilem reddat actionum et omissionum personarum acriorem inquisitionem, quae aliquo modo iudi­ cia vel designationes naturae ethicae non comprehendat. Haec consideratio utilitatem habet, praesertim si usque ad extrema consequens fit et in fide Dei et in eius lege fundatur, quae bonum iubet et malum prohibet. 65 Adhort. Ecclesia, Reconciliatio Apost. cum de condicionibus et Paenitentia peccati loquitur (2 Decembris aut ut 1984), peccata 16: socialia «Atqui quasdam condiciones indicat aut mores communes coetuum socialium, ampliorum vel minorum, aut etiam totas Nationes et Nationes consociatas, socialia esse simul effectum, acervationem et novit et edicit eiusmodi peccata coniunctionem multorum peccatorum personalium. Agitur de peccatis maxime personalibus tum eius qui iniquitatem gignit et fovet vel ea abutitur; tum eius qui, cum aliquo modo agere possit ad vitanda vel removenda aut saltem finibus circumscribenda quaedam mala socialia, id facere omittit desidia, metu et proboso consciorum silentio, aut indifferentis animi neglegentia; mundum mutari non posse; fugere, tum eius, qui dissimulata facinoris se reddunt culpae. nulla societas — ipsa per causam societate interponens tum eius etiam, qui laborem et incommoda intendit ef- praetexens fucosas rationes superioris momenti. verae excusat Nulla condicio se est — sicut actuum potest per se nec bona esse nec m a l a » : In personarum ergo nullum institutum, moralium subiectum; AAS 77 (1985), p. 217. nulla quam capita compages, ob rem ea Acta Ioannis Pauli Pp. II 563 In hoc differunt quidam typus inquisitionis socialis-politicae et respectus formalis ad « peccatum » et ad « structuras pec­ cati ». Pro hac visione agunt Dei voluntas ter Sancti, eius de hominibus consilium, eius iustitia eiusque misericordia. Deus dives in misericordia, redemptor hominis, Dominus et auctor vitae, ab hominibus agendi modos exigit accuratos etiam in actionibus et praetermissionibus erga proximum. Hic « secundue tabulae » decem mandatorum memoria renovatur (cfr. Ex 20, 12-17; Dt 5, 16-21); horum violatione Deus offenditur et proximus laeditur, cum in mundum condiciones introdu­ cantur et impedimenta, quae multum actus et brevem hominis vitam transcendunt. Intervenite- etiam cursui progressionis populorum, cuius mora vel tarditas hac luce collustrante iudi­ candae sunt. 37. Huic inquisitioni vagae indolis religiosae nonnullae addi possunt subtiliores indagationes, ut animadvertatur ex acti­ bus et habitibus, qui Dei voluntati obsistunt et bono proximi, et (( structuris », quas ii inducunt, duos praecipue hodie magis proprios videri: hinc solam quaestus cupiditatem et illinc dominii sitim cum proposito ceteris imponendi propriam volun­ tatem. Horum habituum cuilibet, quo melius significetur, ex­ pressio addi potest: «pretio quantocumque ». Scilicet agitur de dominatu humanarum voluntatum deque exitibus, qui inde sequi possunt. Quamquam seiungi possunt et altera sine altera exsistere ambae illae agendi rationes — in prospectu, qui patet ante ocu­ los nostros — indissolubili modo sunt coniunctae — etsi utravis plus valet. Ut par est, huius duplicis rationis veluti peccati victimae non solae personae sunt; possunt esse etiam Nationes et ad­ versae Nationum Consociationes. Hocque magis « structura­ rum peccati » introductioni favet, de quibus diximus. Si quae­ dam hodierni studii dominandi formae harum normarum mo- 564 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ralium luce considerarentur, aliqua detegerentur consilia, spe­ cie solum ob oeconomiam vel rei publicae administrationem capta, vere formas abscondere idololatriae : pecuniae, doctri­ nae classium, technologiae. Hanc indagationis formam inserere voluimus, ut ante om­ nia indicaremus qualis sit mali vera natura, quod perspicere debemus in « populorum progressionis » quaestione : agitur de malo morali, multorum peccatorum exitu, quae ad « peccati structuras » adducunt. Hoc modo considerationem intendere in malum significat, secundum humanam disciplinam, apte viam sequendam cognoscere, ut illud superetur. 38. Est hoc iter longum et implicatum, in quod insuper rui­ nae constanter impendent, tum ob intimam propositorum et operum humanorum fragilitatem, tum ob adiunctorum exter­ norum mutabilitatem, quae praevideri non possunt. Eiusmo­ di tamen iter oportet animose suscipiatur et, ubi aliqui gradus facti sunt vel spatii pars transmissa, ad finem usque perveniatur. In his considerationibus consilium viam ingrediendi vel iter pergendi vim habet praecipue moralem, quam viri et mulieres credentes agnoscunt uti Dei voluntate exactam, quae unicum verum fundamentum est ethicae omnino obligatoriae. Optabile est viros quoque et mulieres apertae fidei exper­ tes persuasum sibi habere impedimenta ad plenum progres­ sum opposita non esse solum indolis oeconomicae, sed pende­ re ex altioribus rationibus, quas homo existimare potest bona absoluta. Qua re sperandum est fore ut quotquot, varia men­ sura, erga suos similes « humanioris vitae » officio obstringun­ tur, sive fide religiosa moti, sive non moti, plene conscii fiant necessariam esse mutationem habituum spiritalium, qui indi­ cant cuiusque hominis necessitudines secum ipso, cum proxi­ mo, cum humanis communitatibus, vel maxime longinquis, cumque natura; ob bona superiora, uti bonum commune, vel, ut acuta utamur elocutione Litterarum Encyclicarum Populo- Acta Ioannis Pauli Pp. II 565 rum Progressio, incrementum plenum « omnis hominis et om­ nium hominum n . 6 6 Quod ad christianos attinet, sicut et ad omnes, qui vocis « peccati » expressam significationem theologicam agnoscunt, mutatio rationis vivendi et mentis vel modi, quo quis est, ser­ mone biblico vocatur « conversio » (cfr. Me 1, 15; Lc 13, 35; Is 30, 15). Haec conversio indicat proprie necessitudinem cum Deo, cum culpa commissa cumque eius exitibus, et ideo cum proximo, tum persona, tum communitate. Deus est, in « cuius manibus sunt corda potentium et omnium c o r d a » , 67 is qui potest, iuxta suam promissionem, opera Spiritus Sancti, « corda lapidea » in « corda carnea » mutare (cfr. Ez 36, 26). In itinere optatae conversionis versus superationem mora­ lium impedimentorum, quae progressioni obstant, iam indi­ cari potest ut bonum definitum et morale maior intellegentia homines et nationes copulari inter se. Quod viri et mulieres, in variis mundi partibus, tamquam proprias sentiunt iniusti­ tias et violationes iurium humanorum longinquis in regionibus aetas, quas numquam fortasse visent, aliud est signum quen­ dam eventum esse mutatum in conscientiam et notam moralem esse consecutum. Agitur ante omnia de mutua copulatione, quae recipitur uti systema praeponderans rationum in mundo nostri tem­ poris, in eius partibus, seu oeconomia, cultura, res publicas administrandi scientia, religione, et ut genus morale assumi­ tur. Cum ita mutua copulatio agnoscitur et assumitur, ei re­ spondet, tamquam habitus moralis et socialis, tamquam « vir­ tus », consensio; quae igitur non simplex est et vagus miseri­ cordiae sensus vel levis miseratio tot personarum malis tri­ buta, vicinarum aut longinquarum ; sed est contra voluntas Enc. Populorum Progressio, 42: l.c, 66 Litt. 67 Cfr. Liturgia Horarum, Feria I I I Hebdomadae III Temporis per annum, Preces ad Vesperas. p. 278. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 566 Officiale firma et constans bonum curandi commune, seu bonum unius­ cuiusque et omnium, quia omnes vere recipimus in nos. Haec voluntas innititur radicata persuasione illa lucri cupi­ ditate ac siti dominii, quam memoravimus, plenam coerceri progressionem. Eiusmodi «agendi rationes » e t «peccati struc­ turae » solum vincuntur — gratia divina adiuvante — longe alio modo: cura videlicet boni proximi una cum animo se, iuxta evangelicum sensum, pro alio perdendi, potius quam eo abutendi, eique « serviendi » potius quam illum ob sui utilita­ tem opprimendi (cfr. Mt 10, 40-42; 20, 25; Me 10, 42-45; Lc 22, 25-27). 39. Consensionis exercitium in omni societate efficax est, cum eius participes se vicissim agnoscunt ut personas. Qui plus pollent, quia maiora habent bona et communes apparatus, sentiant se esse humiliorum cantores et paratos ad ea commu­ nicanda cum iis, quae possident; debiliores vero, eandem se­ quentes consensionem, non desidi agendi modo se gerant vel ordinis societatis destructivo, sed, quamvis legitima sua vindi­ cent iura, id faciant, quod ad eos spectet, pro omnium bono. Coetus autem interpositi ne contendant solummodo d e , s u a peculiari utilitate, sed aliorum causas observent. Signa valentia hac aetate sunt acrior conscientia consen­ sionis pauperum inter se, eorum mutui auxilii interventus, publici concursus in scaena societatis, quibus non vi utuntur, sed suas necessitates significant suaque iura contra inefficaciam aut corruptelam rei publicae auctoritatum. Ex suo mu­ nere evangelico, Ecclesia sentit se vocari ad vigilandum pro pauperum multitudinibus, ad discernendas iustas eorum postu­ lationes, ad conferendum ut eae efficiantur, etsi non sit ei bonum commune coetuum praetermittendum. Eadem regula per similitudinem adhibetur in consuetudi­ nibus gentium. Mutua copulatio mutanda est in concordiam, positam in principio omnia naturae bona esse omnibus desti- 567 Acta Ioannis Pauli Pp. II nata. Quae humana industria edit materias primas elaboran­ do, bono omnium debent, labore iuvante, prodesse. Declinatis studiis omne genus dominandi et conatibus suum servandi imperium, Nationes fortiores et ditiores officio astrin­ guntur sentiendi sibi moraliter causam ceterarum in se esse transferendam, ut verum systema gentium instituatur, quod consistat in fundamento aequitatis omnium populorum et in necessaria legitimarum diversitatum observantia. Nationes oeconomia tenuiores, vel paene superstites, aliis populis opitulantibus et communitatibus mundanis, possunt et debent ipsae quoque potestatem habere ad bonum commune conferendi suis humanitatis et cultus thesauris, qui secus in perpetuum amitterentur. Consensio nos adiuvat ad videndum « alterum » — personam, populum vel Nationem — non tamquam quodlibet instrumentum ut parvo sumptui habeamus eius Iaborandi fa­ cultatem et corporis firmitatem, eumque relinquamus, cum non iam utilis sit, sed tamquam nostrum « similem », tamquam « adiutorem » (cfr. Gen 2, 18. 20), quem participem faciamus, similiter ac nos, vitae convivii, ad quod omnes aeque homines invitantur a Deo. Hinc momentum excitandi conscientiam religiosam et hominum et populorum. Hoc modo excluduntur abusus, oppressio, ceterorum exi­ tium. Haec facta, in praesenti mundi divisione in adversar um nationum compages, in belli periculum confluunt et in nimiam propriae securitatis sollicitudinem, non sine detrimento, sae­ pe, libertatis, liberae auctoritatis, ipsiusque territorialis inte­ gritatis Nationum debiliorum, quae « in finibus aliorum prin­ c i p a t u m tenentur » vel in « cincturis securitatis ». « Structurae peccati » et peccata, quae ad eas ducunt, paci et progressioni tantadem vi se opponunt, quandoquidem pro­ gressio, iuxta notam Litterarum Encyclicarum Pauli PP. VI expressionem, est « novum nomen pacis w. 68 a Litt. Enc. Populorum Progressio, 87: l.c, p. 299. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 568 Consensio ita, quam Nos proponimus, est simul via ad pacem et ad progressionem. Pax mundi namque ne in cogita­ tionem quidem cadit, nisi ii, qui in haec incumbunt, agno­ scunt mutuam copulationem exigere superationem rationis poli­ ticae « adversarum nationum compagum », reiectionem cuius­ libet formae dominandi, ad oeconomiam, militiam vel politicam artem pertinentis, et mutationem mutuae diffidentiae in consociatam operam, quae sane actus proprius est consensionis inter homines et Nationes. Sententiola Pontificatus Decessoris Nostri rec. mem. Pii XII fuit Opus iustitiae pax: pax quidem ut iustitiae fructus. Ho­ die dici potest, eadem cum subtilitate eademque cum vi in­ spirationis biblicae (cfr. Is 3 2 , 1 7 ; Gc 3, 18), Opus hominum coniunctionis pax. Pax, quam omnes tam vehementer exoptant, comparabitur sane iustitiae socialis et internationalis effectione, sed etiam exercitatione virtutum, quae convictioni favent docentque nos coniunctim vivere, ut coniuncti, dantes et accipientes, mundum aedificemus meliorem. 40. Non est dubium quin solida hominum coniunctio virtus sit christiana. Iam in iis quae supra exposuimus, animad­ verti licebat plures rationes intercedere inter eam et caritatem, quae est proprietas, qua discipuli Christi cognoscuntur (cfr. Io 13). Lumine fidei praefulgente, coniunctio illa se ipsam nititur superare, nititur rationes speciali modo christianas plenae do­ nationis gratuitae induere, veniae et reconciliationis Quo fit ut proximus non sit solum ens humanum, praeditum iuribus suis et fundamentali aequalitate coram universis. Fit vero imago viva Dei Patris, sanguine Iesu Christi redempta et per­ manenti actioni Spiritus Sancti subiecta. Proximus ergo amari debet, etsi est inimicus, eodem amore, quo eum Dominus dili­ git, atque parati simus oportet grave incommodum, etiam su- Acta Ioannis Pauli Pp. II 569 premum, subire, scilicet : « dare animam pro fratribus » (cfr. Io 3, 16). Tunc conscientia communis paternitatis Dei, fraternitatis omnium hominum in Christo — qui filii in Filio sunt —, prae­ sentiae et actionis vivificantis Spiritus Sancti, faciet ut mun­ dum contueamur nova iudicandi ratione, qua eum intellega­ mus et explanemus. Praeter vincula humana et naturalia, iam admodum valida et arcta, novum ostenditur exemplar unitatis hominum generis, ad quod, ad extremum, revocari debet firma hominum coniunctio. Hoc summum exemplar unitatis, quae est veluti lux repercussa vitae intimae Dei, unius in tribus Per­ sonis, est id quod nos christiani nomine « communionis » ap­ pellamus. Quae quidem communio, proprie christiana, quae diligenter observetur, amplificetur, locupletetur Deo opitulante, est quasi anima vocationis Ecclesiae, ex qua sit « sacramentum », sensu supra exposito. Itaque solida hominum coniunctio conferre debet ad effi­ ciendum id consilium divinum tum ad singulos homines quod attinet tum ad societatem nationalem et internationalem. Machinationes perversae et « structurae peccati », de quibus sumus locuti, superari possunt solummodo per exercitationem solidae coniunctionis humanae et christianae, ad quam Ecclesia hortatur et quam constanter promovet. Sic tantum tot egregiae navitatis copiae totam vim suam effundere possunt ad progres­ sionem et pacem provehendam. Multi Sancti, ab Ecclesia in Caelitum album relati, mirabilia testimonia exhibent huiusmodi coniunctionis exemplo praelucere possunt in difficilibus rerum atque adiunctis huiusce temporis. Inter cunctos memorare cupimus sanctum Petrum Claver, qui Carthagine Indiarum servis est famulatus, et sanctum Maximilianum Mariam Kolbe, qui vitam suam ob­ tulit pro captivo sibi ignoto in publicae custodiae campo loci A uschwitz-Oswiecim. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 570 Officiale VI 41. Ecclesiae praesto non sunt solutiones technicae quaestio­ nis incrementi deficientis ut talis. Quod quidem iam Pau­ lus PP. VI in Encyclicis Litteris, quas commemoramus, affir­ mavit. 69 Ecclesia enim non systemata vel rationes ordine compositas rerum oeconomicarum et politicarum proponit neque horum alia aliis anteponit, dummodo dignitas hominis recte servetur et promoveatur ac necessarium detur spatium proprio mini­ sterio gerendo in mundo. Ecclesia vero est « experta in humanitate » ; 70 quod quidem eam impellit ad missionem suam religiosam necessario dilatan­ dam ad varios campos, in quibus viri mulieresque opus suum exsequuntur, illam in hoc mundo quaerentes felicitatem, etsi angustam, quae dignitati suae ut personarum humanarum sit consentanea. Dicatur oportet iterumque dicatur, exemplo sumpto a deces­ soribus nostris, nequaquam ad quaestionem « technicam » redigi posse id quod — ut veri nominis progressionem — digni­ tatem hominis ac populorum tangat. Progressio, si in quae­ stionem technicam coartetur, vera natura sua nudatur atque actus fit proditionis respectu hominis et populorum, quibus plena cum effectione debet inservire. En, cur Ecclesiae aliquid sit hodie dicendum, perinde atque ante viginti annos ac tempore futuro, de natura, condicionibus, postulatis, finibus germanae progressionis necnon de impedi­ mentis, quae hic obiciuntur. Ecclesia, id agens, munus evangelizandi adimplet, quoniam primum adiumentum ad progres­ sionis quaestionem, ad praesentia maxime pertinentem, est w 70 Cfr. ibid., 13; 8 1 : Cfr. ibid., 13: l.c, pp. 263 s.; 296 s. l.c, p. 263. Acta Ioannis Pauli Pp. II 571 pronuntiatio veritatis de Christo, de Ecclesia, de homine, ad certam ac definitam aliquam condicionem traductae. 71 Ad hoc assequendum Ecclesia, ut instrumento, sociali sua utitur doctrina. In huius aetatis discrimine ut sive solutio quae­ stionum propositarum sive recta earum constitutio iuventur, multum valeret accuratior cognitio et latior diffusio « summae principiorum cogitandi, criteriorum iudicandi, normarum agen­ di, quae eius doctrina exhibentur n. 72 Ita statim animadverteremus quaestiones, nobis aggrediendas, esse imprimis morales et neque enodationem problematum in progressione ut tali vertentium, neque instrumenta ad dif­ ficultates huiusce temporis superandas ab hac essentiali ratione posse separari. Socialis doctrina Ecclesiae non est « tertia via » inter capitalismum liberalem, qui dicitur, et collectivismum Marxianum, ut item aiunt, neque optio, quae fieri possit ut aliae solutiones inveniantur non ita funditus sibi oppositae, sed proprium ac peculiare genus efficit. Neque est ideologia, sed accurata enuntiatio fructuum perdiligentis considerationis, qua perplexae ve­ ritates, quae sunt reapse, exsistentiae hominis comprehendun­ tur, ac quidem in societate et compage internationali, luce fidei ac traditionis ecclesialis affulgente. Eius finis praecipuus eo pertinet ut hae veritates, re existentes, interpretatione explicentur, quatenus perspiciatur utrum eae congruant an dis­ similes sint normis doctrinae evangelicae de homine deque eius vocatione terrena ad pacem humana transcendentem per­ sequendam; ut christianus sese gerendi habitus recte dirigatur. Doctrina igitur illa non ideologiae sed theologiae ac quidem theologiae morali accensetur. Traditio ac diffusio doctrinae socialis pars sunt missionis 11 Cfr. Latinae 72 Allocutio (28 Ianuarii habita 1979): ineunte Tertio AAS (1979), 71 CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Coetu pp. Generali Episcoporum Americae 189-196. Instructio de libertate christiana et libera- tione Libertatis Conscientia ( 2 2 Martii 1 9 8 6 ) , 7 2 : AAS 79 ( 1 9 8 7 ) , p. 5 8 6 ; P A U L U S P P . V I , Ep. Apost. Octogésima Adveniens ( 1 4 Maii 1 9 7 1 ) , 4: AAS 63 ( 1 9 7 1 ) , pp. 4 0 3 s. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 572 Officiale evangelizandi, quae est Ecclesiae propria. Quoniam vero de doctrina agitur eo pertinente ut modus se gerendi personarum recte dirigatur, inde consequenter manat « officium pro iustitia suscipiendum » secundum munus, vocationem, condiciones cuiusque. Ad exercitationem ministerii evangelizationis in re sociali — quod est facies muneris prophetici Ecclesiae — pertinet etiam denuntiatio maiorum et iniustitiarum. Oportet tamen declarare annuntiationem semper maioris momenti esse quam denuntiationem et hanc seiungi non posse ab illa quae ei veram firmi­ tatem ac vim summarum causarum exponendarum tribuit. 42. Socialis doctrina Ecclesiae hac aetate, magis quam antea, impellitur ut prospectui internationali quidem Concilio Vaticano I I , recentioribus, 74 73 patescat, congruenter pontificiis Litteris Encyclicis maxime vero illis, quas commemoramus. 75 Ita­ que non est supervacaneum, harum rerum habita ratione, argu­ menta et normas directorias peculiares, quae Magisterium pro­ xime praeteritis annis denuo pertractavit, iterum perquirere altiusque perspicere. Volumus autem unum ex his in lumine ponere: optionem pauperum et amorem potiorem erga eos. Est haec sane optio seu singularis forma primarum partium tenendarum in cari­ tatis christianae exercitatione, quam tota Ecclesiae Traditio testatur; quae ad vitam christiani uniuscuiusque refertur, quatenus hic vitam Christi imitatur. Verumtamen pariter ad officia nostra socialia traducitur, quibus devincimur, ideoque ad vitae nostrae ducendae rationem, ad decisiones consentanee faciendas circa proprietatem usumque bonorum traducitur. 73 Cfr. pars I I , c. 74 Const. past. Gaudium V, sectio I I : et Spes de Ecclesia in mundo temporis, (nn. Cfr. IOANNES P P . X X I I I , Litt. Enc. Mater et Magistra (15 Maii 1961): (1961), p. 440; Litt. Enc. Pacem in terris (11 Aprilis 1963), pars I V : pp. 291-296; P A U L U S P P . V I , Ep. Apost. Octogésima Adveniens Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 3; 9: l.c, pp. 258 ; 83-90). AAS 53 AAS 55 (1963), (14 Maii 1971), 2-4: AAS 63 (1971), p. 402-404. 73 huius « D e communitate internationali aedificanda» 261. Acta Ioannis Pauli Pp. II 573 His vero temporibus, quoniam amor potior pauperum, una eum deliberationibus inde in nos manantibus, 76 omittere non potest quin ingentes complectatur multitudines fame laboran­ tium, mendicorum, tecto carentium, quibus curatio medica deest, ac praesertim qui spe aetatis futurae melioris sunt desti­ tuti; fieri non potest quin harum rerum veritas agnoscatur. Eam ignorare idem valeret ac « diviti epuloni » assimilari, qui confinxit se Lazarum mendicum non cognoscere, qui « iacebat ad ianuam eius » (cfr. Lc 16, 19-31). 77 Vita nostra cotidiana hac rerum veritate notetur oportet; item decisiones nostrae in re politica et oeconomica. Pariter ii qui onus et munus nationum ipsorumque institutorum regendorum gerunt — dum officio obstringuntur in consilia sua, quae potiora sunt, veram rationem humanam inferendi — ne obli­ v i s c a t u r augescentis egestatis phaenomeno primas tribuere partes. Pauperes enim, pro dolor, nedum imminuantur, nu­ mero augentur non solum in regionibus minus excultis, sed etiam — quod non minoris scandali est causa — in iis quae maiore progressione pollent. Oportet meminisse iterum principii typici doctrinae socialis christianae : bona huius mundi primitus omnibus destinantur? % Ius possessionis privatae est quidem probandum ac necessarium, sed vim principii memorati nullatenus infringit. . 8 5. "How beautiful upon the mountains are the feet of him who brings good tidings". 9 Today's canonization of blessed Lorenzo Ruiz and his companions, martyred in and around Nagasaki between 1633 and 1637, constitutes an eloquent confirmation of thèse words. Sixteen men and women bore witness, by their heroic sufferings and death, to salvation in Christ which had reached them after being proclaimed from generation to generation since the time of the Apostles. In their sufferings, their love and imitation of Jesus reached its fulfillment, and their sacramentai configuration with Jesus, the one Mediator, was brought to perfection. "For if we have been united with him in a death like his, we shall certainly be united with him in a résurrection like his". 10 These holy martyrs, différent in origin, language, race and social condition, are united with each other and with the entire People of God in the saving mystery of Christ, the Redeemer. Together with them, we too, gathered here with the Synod Fathers from almost every 7 10, 14-15. 8 52, 7. 9 10 Is 52:7. Rom 6:5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 589 country of the world, sing to the Lamb the new song of the Book of Révélation : "Worthy are you to receive the scroll and to break open its seals, for you were slain and with your blood you purchased for God those from every tribe and tongue, people and nation. You made them a kingdom and priests for our God, and they will reign on earth". 11 The martyrs' message of supreme fidelity to Christ speaks to Europe, with its common Christian foundation laid by the Apostles Peter and Paul—Europe, which has been a seedbed of missionaries for two thousand years. It speaks to the Philippines, which was the place of immediate préparation and strengthening in faith for eleven of the new Saints—the Philippines which, as I remarked on the occasion of the martyrs' Béatification in Manila in 1981, from being evangelized is called to become an evangelizer in the great work of bringing the Gospel to the peoples of Asia. May this task of evangelization begin in Philippine families following the example of Lorenzo Ruiz, husband and father of three children, who first collaborated with the Dominican Fathers in Manila, and then shared their martyrdom in Nagasaki, and who is now the first canonized Filipino saint. The Holy martyrs speak to the Church in Japan, particularly to the Archdiocese of Nagasaki, to the Church in Taiwan and in Macao and to all Christ's followers in Asia : may the example and intercession of the new Saints help to extend Christian truth and love throughout the length and breadth of this vast continent ! 6. En cette Journée mondiale des Missions, l'Eglise proclame solen­ nellement la sainteté de ces prêtres dominicains missionnaires, de leurs coopérateurs, de deux jeunes femmes membres du tiers ordre domi­ nicain, qui ont été arrêtés et mis à mort en raison de leur œuvre d'évangélisation. Au cours du Synode des Evêques sur le rôle et la mission des laïcs dans l'Eglise et dans le monde, un père de famille philippin, deux laïcs japonais, tous engagés dans la catéchèse, sont honorés pour leur fidélité totale à la grâce de leur baptême, en même temps que des religieux dominicains, dont fait partie le Français Guillaume Courtet. Toute l'Eglise de Dieu se réjouit de leur victoire. L'Eglise en Italie, en France, en Espagne, à Taiwan, à Macao, aux Philippines et au » Rev 5:9-10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 590 Officiale Japon est remplie d'admiration et de joie pour la Bonne Nouvelle annoncée par la passion et la mort de ces vaillants disciples de JésusChrist, « le témoin fidèle, le premier-né d'entre les morts » . Par le témoignage de leur vie généreusement offerte par amour pour le Christ, les nouveaux saints parlent aujourd'hui à toute l'Eglise : ils l'entraînent et la stimulent dans sa mission évangélisatrice. En effet, selon le décret conciliaire Ad gentes, pour accomplir sa mission, l'Eglise, « obéissant à l'ordre du Christ, mue par la grâce de l'Esprit Saint et par la charité, devient pleinement présente à tous les hommes et à tous les peuples pour les amener, par l'exemple de sa vie, par la prédication, par les sacrements et les autres moyens de grâce, à la foi, à la liberté, à la paix du Christ » . 12 13 7. Los nuevos Santos hablan también hoy a todos los misioneros que, urgidos por el mandato de Cristo (( id y enseñad a todas las gentes » , 14 han salido por los caminos del mundo a anunciar la Buena Nueva de la salvación a todos los hombres, particularmente a los más necesitados. Ellos, con su mensaje y su martirio, hablan a los catequistas, a los agentes de pastoral, a los laicos, a quienes la Iglesia está/ dedicando particular atención y solicitud en el presente Sínodo de los Obispos. Ellos nos recuerdan que (( morir por la fe es un don que se concede a algunos ; pero vivir la fe es una llamada dirìgida a todos » . 1S La gran familia dominica, y en particular la Provincia del Santo Rosario que celebra el cuarto centenario de su creación, recibe hoy, con legítimo orgullo, entre sus Santos a estos mártires, algunos de los cuales estuvieron especialmente ligados al Colegio de Santo Tomás de Manila. Este centro, convertido hoy en Universidad, así como otras beneméritas instituciones eclesiales, han contribuido de modo notable a la implantación y desarrollo de la Iglesia en er lejano oriente. Los misioneros que hoy son canonizados hablan a todos los fieles cristianos, en esta Jornada de oración por las misiones, y les exhortan 12 Ap 1, 5. 13 N. 5. 14 15 Mt 28, 19. Discurso en el Luneta Park, Manila, 18 febbraio 1981, n. 5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 591 a reavivar su conciencia misionera. « Todos los cristianos —nos dice el Concilio—, dondequiera que vivan, están obligados a manifestar con el ejemplo de su vida y el testimonio de la palabra el hombre nuevo de que se revistieron por .el bautismo » . 16 Todo bautizado debe sentirse, pues, urgido por su vocación a la santidad. En esto los nuevos Santos han de servirnos de modelo a seguir con una entrega sin límites a la llamada de Dios. Uno de ellos, el Padre Lucas del Espíritu Santo, escri­ bía : (( El beneficio que yo estimo más, es haberme enviado a esta tierra en compañía de tan grandes siervos de Dios, de los cuales, unos ya le están gozando, y otros tienen adquirido un gran tesoro delante de su divina Majestad » . 17 8. ((Venite, saliamo sul monte del Signore... / perché ci indichi le sue vie ... » . Così parla il profeta Isaia nella sua visione. E questa visione si realizza quando Cristo Risorto sale insieme con gli Apostoli sul monte in Galilea. Dice loro : « Andate ... ammaestrate tutte le nazioni, battezzandole nel nome del Padre e del Figlio e dello Spirito Santo, insegnando loro ad osservare tutto ciò che vi ho co­ mandato » . Questo (( tutto », è il Vangelo dell'amore e della pace. Isaia non profetava forse sul mutamento delle spade in vomeri e delle lance in falci, perché gli uomini non si esercitino più nell'arte della guerra? 18 19 20 Egli annunciava le vie di un vero progresso dei popoli, già qui sulla terra, e nello stesso tempo le vie della salvezza eterna che è il futuro e definitivo destino dell'uomo in Dio. 9. A voi tutti, quindi, mi rivolgo, a voi che mi ascoltate qui oggi, e a tutti voi che faticate nel campo della Chiesa missionaria in tutto il mondo : la vostra consolazione e speranza sia il Vangelo dell'amore e della pace. « Venite ... / Casa di Giacobbe, vieni, / camminiamo nella luce del Signore » . 21 Sì. Camminiamo infaticabilmente ! Cristo cammina con noi ! 16 Ad gentes, 11. 17 Carta al P. Miguel Ruiz, O.P., 28 septiembre 1630. 18 Is 2, 3. 19 Mt 2, 19-20. 20 Cf. 2, 4. 21 Is 2, 3. 5. Acta Apostolicae 592 Sedis - Commentarium Officiale II In area ante Vaticanam basilicam habita, ob decretos ven. Servo Dei Iosepho Moscati Beatorum caelitum honores.* 1. (( Venite, benedetti del Padre mio )).' Oggi, ultima domenica col­ legata col Sinodo dei Vescovi, parla a noi Cristo, rivolgendoci questo medesimo invito. Parla il Figlio Eterno, al quale il Padre ha dato « ogni giudizio ». Di fatto, le suddette parole sono tratte dalla pagina evangelica sul giudizio finale, a cui tutti saremo convocati alla fine dei tempi : « E saranno riunite (davanti al Figlio dell'uomo) tutte le genti, ed egli separerà gli uni dagli altri, come il pastore separa le pecore dai capri » . Il brano evangelico, che è stato oggi proclamato, abbraccia soltanto la prima parte della descrizione del giudizio. Essa parla insieme del defi­ nitivo compimento della vocazione dell'uomo in Dio e della piena realizzazione del senso della vita umana : « Venite, benedetti del Padre mio, ricevete in eredità il regno preparato per voi fin dalla fondazione del mondo » ! 2 3 Nell'ultima domenica del Sinodo, il cui tema è la vocazione e mis­ sione dei laici nella Chiesa, questa desidera ripetere — quasi dal cuore stesso della liturgia odierna — all'intero Popolo di Dio, e in partico­ lare ai nostri fratelli e sorelle laici, questo invito : (( Ricevete il regno )). 4 2. Questo invito è, in pari tempo, una chiamata alla santità. Che cosa è la santità? La santità è unione dell'uomo con Dio nella potenza del Mistero pasquale di Cristo. Nella potenza dello Spirito di Verità e d'Amore. Proprio di ciò parla il Vangelo di oggi. L'amore ha la forza di unire l'uomo a Dio. E questo amore definitivo matura attraverso le molteplici opere di carità che l'uomo compie nel corso della sua vita: « M i avete dato da mangiare ... mi avete dato da bere ... mi avete ospi­ tato ... mi avete vestito ... mi avete visitato ... siete venuti a tro­ varmi )). 5 • Die 25 m. Octobris a. 1987. 1 Mt 25, 34. 2 Ibid. 25, 32. 3 Ibid. 25, 34. 4 Cf. ibid. 24, 34. 5 Ibid. 25, 35-36. Acta Ioannis Pauli Pp. II 593 Quando? Come? « In verità vi dico : ogni volta che avete fatto queste cose a uno solo di questi miei fratelli più piccoli, l'avete fatto a me » . In questa domanda: «quando ... come?», noi avvertiamo come un senso di sorpresa. Nella risposta di Cristo c'è la rivelazione dell'ammi­ rabile misura dell'amore. L'Amore ha sempre e dappertutto la possi­ bilità di raggiungere Gesù Cristo in persona. Esso ha la capacità sempre e dappertutto di unire l'uomo col cuore stesso di Dio. E in questo Cuore, come in un perenne fuoco, l'amore « umano » — l'amore a misura delle quotidiane opere dell'uomo — supera se stesso. Parte­ cipa di Colui che solo è in pienezza l'Amore. 6 3. Le note parole dell'Apostolo tratte dalla Lettera ai Corinzi — da quel capitolo 13 che è conosciuto come « inno alla carità » — sono in un certo senso un commento alle parole di Cristo nell'odierno Vangelo. L'Apostolo prima « descrive » nei suoi tratti essenziali, l'amore, che nasce nel cuore dell'uomo e matura fino alla sua piena dimensione : quella propria di Dio. Egli dunque scrive : « La carità è paziente, è benigna la carità ; non è invidiosa la carità; non si gonfia, non manca di rispetto, non cerca il suo interesse, non si adira, non tiene conto del male ricevuto, non gode dell'ingiustizia, ma si compiace della verità. Tutto copre, tutto crede, tutto spera, tutto sopporta » . 7 E poi san Paolo insegna che proprio questo amore « non avrà mai fine » . Esso cammina con ciascuno di noi fino al cospetto del Dio Vivente, quando ci sarà dato veder Lo (( a faccia a faccia » . L'amore ci permetterà di ritrovare noi stessi dinanzi all'infinita Maestà di Dio che è Santità perché è Amore. Solo l'amore ci permetterà di guardare « in faccia » a Colui che « è l'amore » . 8 9 10 4. Oggi la Chiesa ci invita alla mensa della Parola di Dio, per rileg­ gere, alla sua luce, la più grande e definitiva vocazione di ciascuno di noi. In particolare di ciascuno e ciascuna di voi, cari fratelli e so­ relle, che nel corso dei giorni e delle settimane passati siete stati in un certo senso protagonisti del grande lavoro del Sinodo. 6 Ibid. 2ó,40. 7 1 Cor 13, 4-7. 8 Ibid. 13, 8. 9 Ibid. 13, 12. 10 1 Gv 4, 8. 39 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 594 La Chiesa pone dinanzi ai vostri occhi la figura di un uomo, che elevato alla gloria degli altari in questa solenne canonizzazione, dice a tutti i Laici nella Chiesa : «Considerate... la vostra vocazione!». L'uomo che da oggi invocheremo come Santo della Chiesa univer­ sale, si presenta a noi come un'attuazione concreta dell'ideale del cristiano laico. 11 Giuseppe Moscati, medico Primario ospedaliero, insigne ricerca­ tore, docente universitario di fisiologia umana e di chimica fisiolo­ gica, visse i suoi molteplici compiti con tutto l'impegno e la serietà che l'esercizio di queste delicate professioni laicali richiede. Da questo punto di vista il Moscati costituisce un esempio non sol­ tanto da ammirare, ma da imitare, soprattutto da parte degli Operaori sanitari : medici, infermieri e infermiere, volontari, e quanti, diretta­ mente o indirettamente, sono impegnati nell'assistenza agli infermi e nel vastissimo mondo della sanità e della salute. Egli si pone come esempio anche per chi non condivide la sua fede. 5. Tuttavia fu proprio questa fede a conferire al suo impegno di­ mensioni e qualità nuove, quelle tipiche del laico autenticamente cri­ stiano. Grazie ad esse gli aspetti professionali, nella sua vita, si inte­ gravano armoniosamente fra loro, si sostenevano l'un l'altro, per essere vissuti come una risposta ad una vocazione, e quindi come una colla­ borazione al piano creatore e reden ti vo di Dio. Per indole e vocazione il Moscati fu innanzitutto e soprattutto il medico che cura : il rispondere alle necessità degli uomini ed alle loro sofferenze, fu per lui un bisogno imperioso ed imprescindibile. Il dolore di chi è malato giungeva a lui come il grido di un fratello a cui un altro fratello, il medico, doveva accorrere con l'ardore del­ l'amore. Il movente della sua attività come medico non fu dunque il solo dovere professionale, ma la consapevolezza di essere stato posto da Dio nel mondo per operare secondo i suoi piani, per apportare quindi, con amore, il sollievo che la scienza medica offre nel lenire il dolore e ridare la salute. 6. Memore delle parole del Signore : « Ero malato e mi avete visi­ tato » , il Moscati vedeva Cristo stesso nel malato, che, nella sua 12 11 1 Cor 1, 26. 12 Mt 25, 36. Acta Ioannis Pauli Pp. II 596 debolezza, nella sua miseria, nella sua fragilità ed insicurezza, a lui si rivolgeva invocando aiuto ; vedeva chi gli stava innanzi come una persona, un essere in cui c'era un corpo bisognoso di cura, ma anche un essere in cui albergava uno spirito pur esso bisognoso di aiuto e di conforto. « Ricordatevi — egli scriveva ad un giovane dottore, suo alunno —che non solo del corpo vi dovete occupare, ma delle anime con il consiglio, e scendendo allo spirito, anziché con le fredde prescrizioni da inviare al farmacista ». Infatti — sono ancora parole sue — (( il medico si trova tanto spesso al cospetto di anime che stanno lì lì per capitolare e far ritorno ai princìpi ereditari degli avi, stanno lì ansiose di trovare un conforto, assillate dal dolore. Beato quel medico che sa comprendere il mistero di questi cuori e infiammarli di nuovo. Beati noi medici, tanto spesso incapaci ad allontanare una malattia, beati noi se ci ricordiamo che oltre i corpi abbiamo di fronte delle anime immortali, per le quali urge il precetto evangelico di amarle come noi stessi ». Per questo, il calore umano con cui il Moscati visitava premuro­ samente i malati, specie i più poveri ed abbandonati, avvicinandoli in ospedale e nelle loro stesse abitazioni, era tale che la gente lo cer­ cava ; il suo tratto era ricco di quella bontà rispettosa e delicata, che Gesù Cristo diffondeva intorno a sé quando andava per le strade della Palestina facendo del bene e sanando tutti. Fu quindi anticipatore e protagonista di quella umanizzazione della medicina, avvertita oggi come condizione necessaria per una rinnovata attenzione ed assistenza a chi soffre. 13 7. Nel costante rapporto con Dio, il Moscati trovava la luce per meglio comprendere e diagnosticare le malattie e il calore per poter essere vicino a coloro che, soffrendo, attendevano dal medico chi li servisse con partecipazione sincera. Da questo profondo e costante riferimento a Dio, egli traeva la forza che lo sosteneva e che gli permetteva di vivere con integra onestà e assoluta rettitudine nel proprio delicato e complesso ambiente, senza addivenire ad alcuna forma di compromesso. Egli era il Maestro, il Primario di ospedale che non ambiva a posizioni : se queste gli veni­ vano attribuite, era perché i suoi meriti non potevano essere negati, 13 Mt 9, 35. Acta Apostolicae 696 Sedis - Commentarium Officiale e quando le occupò, seppe esercitarle con assoluta dirittura e per il bene degli altri. Uomo integro e cristiano coerente, non esitava a denunziare gli abusi, adoperandosi per demolire prassi e sistemi che andavano a danno della vera professionalità e della scienza, a danno degli infermi, come pure degli studenti ai quali sentiva di dover trasmettere il meglio delle proprie cognizioni. Gli studenti sono i medici del domani. Conscio di ciò, il Moscati pensava alla qualità dei futuri medici, pren­ dendo anche pubblicamente posizione affinché non venisse in alcun modo mortificata la loro preparazione e formazione. Preparazione e formazione che seppe incarnare con l'esempio. Anche la morte lo colse, mentre stava visitando una inferma. Veramente, ogni aspetto della vita di questo laico medico ci appare animato da quella nota che è la più tipica del cristianesimo : l'amore, che Cristo ha lasciato ai suoi seguaci come il suo <( comandamento )). Di questa sua personale esperienza del valore centrale del Cristiane­ simo egli ha lasciato numerose tracce nei suoi scritti. Sono parole che a noi, oggi, suonano quasi come un testamento : « Non la scienza, ma la carità ha trasformato il mondo, egli osservava; solo pochissimi uomini sono passati alla storia per la scienza; ma tutti potranno rimanere imperituri, simbolo dell'eternità della vita, in cui la morte non è che una tappa, una metamorfosi per un più alto ascenso, se si dedicheranno al bene ». 8. Come non avvertire in questo parole quasi un'eco della pagina evangelica, che abbiamo oggi ascoltato? « Mi avete dato da man­ giare ... mi avete dato da bere ... mi avete ospitato ... mi avete vestito ... mi avete visitato ... ». Quando? Come? Auguro a tutti, amati fratelli e sorelle — qui convenuti in Piazza San Pietro o sparsi nelle varie parti del mondo — auguro a tutti che al termine della vostra vita possiate ripetere queste domande ... e ricevere la stessa risposta di Cristo ! Allora... « l a tua luce sorgerà come l'aurora (dice il Profeta)... e la gloria del Signore ti seguirà ... » . La carità « non avrà mai fine . . . » « la più grande è la carità » . Amen ! 14 15 M Is 58, 8. 15 1 Cor 13, 8.14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 597 HI In Petriana basilica habita, VII expleto ordinario generali coetu Synodi episcoporum. * 1. (( Ecco, tua madre, i tuoi fratelli e le tue sorelle sono fuori e ti cercano ».* Gesii rispose : « Chi è mia madre e chi sono i miei fraelli? ». E girando lo sguardo su quelli che gli stavano seduti attorno, disse : (( Ecco mia madre e i miei fratelli ! Chi compie la volontà di Dio, costui è mio fratello, sorella e madre » . 2 Nel corso di questo mese di ottobre, nell'Anno Mariano, abbiamo cercato di meditare insieme questa risposta mirabile di Cristo. Il Concilio Vaticano II insegna che Maria « precede » l'intero popolo di Dio sulla via della fede, della carità e dell'unione perfetta con Cristo. Ella è il « tipo » della Chiesa, proprio perché ha compiuto in modo perfetto la volontà di Dio. Così, essendo Madre di Cristo secondo la carne, Ella è diventata in modo perfetto anche Madre secondo lo spirito, conforme alle parole del Figlio. Queste parole non cessano di essere — per noi riuniti nel Sinodo, come anche per tutti i Fratelli e le Sorelle del mondo intero — una costante misura della vocazione cristiana : (( Chi compie la volontà di Dio, costui è mio fratello, sorella e madre » . 3 2. Oggi, nell'ultimo giorno dell'assemblea sinodale, desideriamo ringraziare il Buon Pastore, perché ci ha presi da tutte le genti per darci un cuore nuovo e mettere dentro di noi uno spirito nuovo. 4 Questo (( Spirito », che appartiene agli inizi stessi della Chiesa, ai suoi fondamenti apostolici ed a tutta la sua tradizione, si è mani­ festato con una nuova chiarezza e potenza nell'insegnamento del Con­ cilio Vaticano II sulla vita e sulla vocazione dei laici nella Chiesa e nel mondo. Ecco, il Sinodo, i cui lavori concludiamo oggi, si è messo proprio al servizio di questo Spirito di Cristo. Suo compito era di dare un * Die 30 m. Octobris a. 1187. ' Me 3, 32. 2 Ibid. 3, 33-35. 3 Ibid. 3, 35. 4 Cf. Ez 36, 2.4. 26. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 598 Officiale contributo efficace a tutti i membri del Popolo di Dio per aiutarli a mettere in pratica e a vivere le indicazioni e i precetti che il grande Concilio del nostro secolo, sotto l'ispirazione dello Spirito di Verità e di Amore, ha trasmesso alla Chiesa. Tale è lo spirito con cui lo stesso Sinodo, alla fine dei suoi lavori, si è rivolto al Popolo di Dio e ha in­ viato il suo Messaggio (( Sui sentieri del Concilio ». 3. Quali sono i frutti che portiamo oggi a questo altare? Con che cosa ci accostiamo a colui che è « pietra viva » di quell'edificio che tutti siamo chiamati a costruire « per offrire sacrifìci spirituali graditi a Dio » ? 5 Occorre, anzitutto, ringraziare il Signore Nostro, Buon Pastore, per il fatto che nel corso del Sinodo la Chiesa intera ha potuto « sen­ tire » se stessa, e mediante i singoli interventi, in un certo senso, ha potuto (( vedere », « sperimentare » la sua realtà nella molteplice unità della sua vita e della sua missione. Ringraziamo per il fatto che nel corso del Sinodo abbiamo potuto non solo gioire per la partecipazione dei laici (auditores e auditrices), ma ancor più perché lo svolgimento delle discussioni sinodali ci ha permesso di ascoltare la voce degli invitati, i rappresentanti del laicato provenienti da tutte le parti del mondo, dai diversi Paesi, e ci ha consentito di profittare delle loro esperienze, dei loro consigli, dei suggerimenti che scaturiscono dal loro amore per la causa comune. In un certo senso, questo esperienza sinodale è senza precedenti ; e ci si augura che possa diventare un « modello », un punto di riferimento per il futuro. Ringraziamo ancora il Signore per il fatto che nel corso del Sinodo abbiamo potuto partecipare alle beatificazoni ed alle canonizzazioni di santi e beati in maggioranza laici : san Giuseppe Moscati, alcuni dei santi martiri del Giappone, i beati Marcel Callo, Pierina Morosini, Antonia Mesina. Ringraziamo Dio, infine, per il fatto che il Sinodo, in occasione del 25° anniversario dell'apertura del Concilio Vaticano II, ha potuto riprendere uno dei suoi temi principali ed uno dei suoi fondamentali orientamenti. 4. Nella preparazione del presente Sinodo ha avuto particolare importanza il Sinodo straordinario del 1985. In esso la Chiesa si im5 Cf. / Pt 2, 4-5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 599 pegno a comprender meglio se stessa, nella sua vocazione e nella sua missione, nella sua natura in quanto mistero e comunione. Tale rifles­ sione doveva, ovviamente, rivolgersi a tutte le componenti del Popolo di Dio. Perciò, come allora fu di nuovo posta in evidenza la natura dell'episcopato, così ora occorreva riflettere sui laici, con la consa­ pevolezza che essi sono una speranza molto ricca di promesse per la Chiesa di oggi. Ringraziamo il Signore, perché anche questo Sinodo, come i pre­ cedenti, ha potuto continuare la sua riflessione nello spirito di fedeltà al Concilio Vaticano II, in atteggiamento di servizio alla verità e alla missione, protendendosi in maniera instancabile verso l'aggiornamento, senza deformazioni e rotture, e senza manomettere alcunché, nei ri­ guardi del patrimonio di verità e di santità affidatoci dal Maestro. Era necessario compiere questa riflessione, perché gli orientamenti e le direttive che il Concilio ci ha lasciato fossero meglio assimilate nella mente e nel cuore, e fossero poi tradotte nella condotta di vita di tutti i membri del Popolo di Dio, con coerenza ed amore. In questa prospettiva il Sinodo si è impegnato ad approfondire la figura del fedele laico, lumeggiandone la straordinaria importanza e attualità nel mondo odierno. Punto di partenza è stato l'insegnamento del Concilio sulla Chiesa nella sua realtà di (( Mistero », di <( Comu­ nione » e di (( Missione ». È appunto da queste tre angolature che è stata messa a fuoco la figura del fedele laico, uomo e donna. 5. Nell'ambito della « Chiesa-Mistero » il fedele laico è, insieme a tutti gli altri battezzati, « figlio di Dio », (( membro del Corpo di Cristo », (( tempio vivo dello Spirito », « testimone e portatore di tutta la missione di salvezza ». È nella ricchezza del mistero che si scopre tutta la sua dignità sacerdotale, profetica e regale. È lì che si spiega la sua vocazione alla santità, la sua ansia di una spiritualità appropriata, l'urgenza di una sua formazione profonda e permanente, l'indispensabilità, per lui, come per tutti gli altri, dell'Eucaristia e della Penitenza, la sua sete quoti­ diana di dimensione contemplativa. U fedele laico è, innanzitutto, un vero « cristiano » ! Egli dovrà pensare sempre che, per essere tale, è stato sepolto nel Cristo con il Battesimo e che da allora per lui — come ha detto l'Apostolo — il Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 600 Officiale vivere è Cristo, giacché in Cristo egli ricupera in pienezza ogni valóre umano. 6. Nell'ambito della « Chiesa-Comunione )) il fedele laico è (( mem­ bro » di quel Popolo dell'Alleanza, che è chiamato a vivere in unione con Dio per mezzo di Gesù Cristo nello Spirito Santo. E questo, in comunione con tutti gli altri battezzati. Egli non può dunque mai chiudersi in se stesso, isolandosi spiritualmente dalla comunità, ma deve vivere in un continuo scambio con gli altri, con un vivo senso di fraternità, nella gioia di una uguale dignità e nell'impegno di far fruttificare insieme l'immenso tesoro ricevuto in eredità. Lo Spirito del Signore dona a lui, come agli altri, molteplici cari­ smi, lo invita a differenti ministeri e incarichi, gli ricorda, come anche 10 ricorda agli altri in rapporto con lui, che tutto ciò che lo distingue non è un di più di dignità, ma una speciale e complementare abilita­ zione al servizio. L'Eucaristia è la fonte e il culmine, il segno e la realtà, la costata­ zione e la profezia di questa portentosa comunione di consanguineità nella vita del Risorto. La comunione del corpo eucaristico di Cristo — infatti — significa e produce, cioè edifica l'intima comunione di tutti i fedeli nel Corpo di Cristo che è la Chiesa. Così, i carismi, i ministeri, gli incarichi ed i servizi del fedele laico esistono nella comunione e per la comunione. Sono ricchezze complementari a favore di tutti, sotto la saggia guida dei Pastori. 6 7. Infine, nell'ambito della « Chiesa-Missione », il fedele laico non solo condivide la responsabilità del mandato missionario, ma si di­ stingue per una sua caratteristica condizione d'impegno per la diffu­ sione del Regno di Dio. La Chiesa, ha ricordato il Papa Paolo VI sulla scorta del Concilio, (( ha un'autentica dimensione secolare, inerente alla sua intima natura e missione, la cui radice affonda nel mistero del Verbo incarnato, * che è realizzata in forme diverse per i suoi membri». Orbene, la rea­ lizzazione di questa dimensione secolare, di per sé comune a tutti i bat­ tezzati, ha una modalità di attuazione che è peculiare del fedele laico, 11 Concilio l'ha chiamata « indole secolare » ; il fedele laico « vive nel secolo, cioè implicato in tutti e singoli i doveri e affari del mondo e 7 * Cf. Lumen gentium, 10 e 16. 7 Insegnamenti, vol. X, 1972, p. 103. Acta Ioannis Pauli Pp. II 601 nelle ordinarie condizioni della vita familiare e sociale, di cui la sua esistenza è come intessuta » . Così egli collabora nel realizzare la mis­ sione integrale della Chiesa, che « non è soltanto di portare il mes­ saggio di Cristo e la sua Grazia agli uomini, ma anche di permeare e perfezionare l'ordine delle realtà temporali con lo spirito evangegelico )). Ecco allora il fedele laico lanciato sulle frontiere della storia : la famiglia, la cultura, il mondo del lavoro, i beni economici, la politica, la scienza, la tecnica, la comunicazione sociale; i grandi problemi della vita, della solidarietà, della pace, dell'etica professionale, dei diritti della persona umana, dell'educazione, della libertà religiosa. 8 9 Il Sinodo non ha potuto affrontare ognuno di questi complessi temi, però ha descritto il fedele laico in questo suo protagonismo cristiano nel mondo, associato e sorretto dai fedeli Pastori e dai fedeli reli­ giosi e religiose con compiti differenti pur nella comune missione. 8. Un'attenzione speciale il Sinodo ha rivolto alla « donna » e ai « giovani », non certo per motivi contingenti, ma per la profonda con­ vinzione di dover considerare accuratamente due vaste porzioni del Popolo di Dio che sono segno e richiamo sia alla feconda e solerte maternità della Chiesa sia alla sua perenne giovinezza. Anche a questo riguardo sono state dette cose profonde e stimo­ lanti, che sarà mia cura, nei prossimi mesi, raccogliere ordinatamente e presentare all'intero Popolo di Dio. Vogliamo infatti rendere par­ tecipi dei frutti di questi lavori tutti i nostri Fratelli nell'episcopato, rappresentati nel Sinodo, come pure tutti i Sacerdoti, collaboratori nel ministero episcopale, nonché le Famiglie religiose maschili e femmi­ nili nella Chiesa intera. Ancora una volta rivolgo il mio vivo ringraziamento a tutti coloro che hanno collaborato alla realizzazione di questo Sinodo, al suo pro­ ficuo e ordinato svolgimento. Un saluto particolare va ai fratelli Vescovi, che per qualsiasi ra­ gione non sono potuti intervenire. Ci sentiamo in particolare comu­ nione con essi, ed amiamo pensarli presenti a questa liturgia in forza dell'unità nella fede e nella grazia, operata dal Sacramento eucari­ stico, che stiamo celebrando. A loro ed alle loro Chiese va il mio saluto affettuoso e cordiale. 8 Lumen gentium, 32. 9 Apostolicam actuositatem, 5. Acta Apostolicae Sedis 602 - Commentarium Officiale 9. Ecco, brevemente i principali frutti del nostro lavoro comune nel corso di questo mese. Li portiamo ora a colui che è « pietra viva », per riattestare che in lui anche noi desideriamo essere « pietre vive », con le quali viene costruito nella storia l'edificio della Chiesa, destinato a durare nel­ l'eternità. In questa offerta conclusiva dei frutti del nostro lavoro sinodale, alla fine del mese di ottobre, ci uniamo in modo particolare a Maria, che ci ha preceduto e guidato sulla via della fede consapevole e del­ l'amore responsabile. La ringraziamo anche per tutti coloro che ci hanno aiutato con la preghiera, particolarmente con la preghiera del Rosario, mentre si svolgevano i lavori del Sinodo dei Vescovi sul tema della vita e della vocazione dei laici nella Chiesa e nel mondo contemporaneo. 10. Andandocene di qui verso tutte le direzioni, verso i vari Paesi e Continenti, verso le Chiese e le comunità dalle quali siamo convenuti, desideriamo — con una convinzione sempre più profonda nella fede, nella spe­ ranza e nella carità — professare ed annunziare che siamo « la stirpe eletta, il sacerdozio regale, la nazione santa, il popolo che Dio si è acquistato » . 10 Desideriamo proclamare le opere meravigliose di lui, che ci ha chiamati dalle tenebre alla sua ammirabile luce in Cristo. 11 Desideriamo quindi, come coloro che hanno ottenuto misericordia, 12 rendere testimonianza, davanti a tutti, a Dio che « è ricco di miseri­ cordia » ; 13 al Padre che « ha tanto amato il mondo da dare il suo Figlio unigenito, perché chiunque crede in lui non muoia, ma abbia la vita eterna » . 14 Amen ! 10 1 Pt 2, 9. Ibid. 11 Cf. 12 Cf. ibid. 2, 10. 13 Cf. Ef 2, 4. 14 Gv 3, 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 603 ALLOCUTIONES I VII ineunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum habita.* In hac prima Synodi Episcoporum congressione liceat mihi imo ex animo salutationem reddere omnibus eiusdem Sodalibus, necnon om­ nibus ad hanc sessionem in vitatis laicis : Auditoribus et Auditricibus. Omnibus gratias persolvo pro eorum earumque participatione in laboribus Synodi. Specialem gratitudinem exprimere volo Cardinalibus Praesidibus, quo­ rum coetui — propter absentiam cardinalis Trinh Vän Can, Archiepi­ scopi Hanoiensis, cardinalis Richardus Vidal, Archiepiscopus Caebua­ nus, annumeratur. Simul cum Praesidibus gratias agere volo cardinali Hyacintho Thiandoum qui munus Relatoris Generalis libenter in se recepit, atque om­ nibus cum ipso sociis. Tandem liceat mihi peculiarem facere commemorationem cardinalis Francisci Tomásek, Archiepiscopi Pragensis in Cecoslovachia, propter particulare momentum eiusdem in hac sessione praesentiae. Neminem enim fugit eum hac in Synodo agere partes Ecclesiae particularis quae in angustiis valde versatur propter Episcoporum exsiguum nume­ rum ut in sermone, quem ad ipsum Purpuratum habui in eius visita­ tione ad Limina, enuntiavi. Quid autem optem sollemnissimo conventui vestro, id est quod Vos Ecclesiaque omnis praestolamini : fore scilicet ut, Deo inspirante, tanta concordia, sapientia, pietate agatis ut felicior aetas christianae socie­ tati oriatur, in omnium salutem. Assit Beatissima Virgo Maria, Christi Mater amabilis, quae uberem caelestium gratiarum frugem ab adorando Filio nobis obtineat. II Ad exc.mum virum Paulum Verbeek Rei publicae Foederatae Germaniae constitutum Legatum.* Sehr geehrter Herr Botschafter! Aufrichtig danke ich Ihnen für die freundlichen Worte, mit denen Sie die Überreichung Ihres Beglaubigungsschreibens als neuer außeror* Die 1 mensis Octobris a. 1987. * Die 29 m. Octobris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 604 Officiale deutlicher und bevollmächtigter Botschafter der Bundesrepublik Deutschland beim Heiligen Stuhl begleitet und erläutert haben. Ich heiße Sie zu Ihrem Amtsantritt im Vatikan herzlich willkommen und beglückwünsche Sie zu dieser ehren- und verantwortungsvollen Aufgabe. 1. Unsere heutige erste Begegnung steht, wie Sie selbst hervor­ gehoben haben, noch ganz unter dem erlebnisstarken Eindruck meines diesjährigen Pastoralbesuchs in der Bundesrepublik Deutschland. Hinzu kommt die tiefe Betroffenheit über den kürzlichen schweren Verlust des langjährigen Vorsitzenden der Deutschen Bischofskonferenz, des Erzbischofs von Köln, Kardinal Joseph Höffner. Beide Ereignisse ver­ binden mich in dieser Stunde in einer besonderen Weise mit der Kirche und den Menschen in Ihrem geschätzten Land. Sie veranlassen mich zu tiefer Dankbarkeit gegenüber der göttlichen Vorsehung, die auch diese Pastoralreise durch verschiedene deutsche Diözesen in Begleitung des Herrn Kardinals mit besonderem Segen bedacht und uns diesen verdienten Oberhirten der Kirche in solch außergewöhnlicher Schaf­ fenskraft so lange erhalten hat. Unter seiner umsichtigen Führung und seinem vielfältigen pastoralen Wirken ist das Band zwischen den deutschen Ortskirchen und dem Heiligen Stuhl noch enger und fester geknüpft worden. Dafür schulden wir ihm alle bleibenden Dank. Zu Recht unterstreichen Sie in Ihrer Ansprache aber auch das »enge und fruchtbare Vertrauensverhältnis«, das zwischen der Bundes: republik Deutschland und dem Heiligen Stuhl insgesamt seit langem besteht. Ihre heutige Amtsübernahme setzt eine bereits bewährte Tra­ dition beiderseitiger solidarischer Zusammenarbeit fort und bekräftigt die gemeinsame Bereitschaft, diese Beziehungen auch in Zukunft noch weiter zu entfalten und zu vertiefen. 2. Die partnerschaftliche Zusammenarbeit von Staat und Kirche geschieht sowohl im Innern Ihres Landes als auch im gemeinsamen Einsatz für die vordringlichen Anliegen der internationalen Völker­ gemeinschaft. Sie selbst haben diesbezüglich unter anderem auf die Sicherung des Weltfriedens, die Linderung der Not, besonders in den Ländern der Dritten Welt, die Verteidigung der Menschenrechte sowie den Schutz oder die Wiederherstellung einer sowohl physisch wie moralisch gesunden Umwelt des Menschen hingewiesen. Seien Sie dessen versichert, daß Ihre Regierung in der Verfolgung dieser wichti1 Ansprache auf dem Flughafen Köln Bonn, am 30 April 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 605 gen Anliegen der beutigen Menschheit im Heiligen Stuhl stets einen zuverlässigen Weggefährten und hilfreichen Partner finden wird. Der Heilige Stuhl ermutigt und unterstützt im Rahmen seiner Möglichkei­ ten alle ernsthaften Bemühungen für eine bessere, gerechtere Welt, für eine angemessene soziale und wirtschaftliche Entwicklung aller Völker sowie ein Zusammenleben der Menschen in Frieden und Freiheit. Durch ihre Botschaft und Sendung ist die Kirche fest davon überzeugt, daß der Aufbau einer menschenwürdigen Gesellschaft nur auf der Grundlage und durch Wahrung der elementaren sittlichen Werte möglich und erfolgreich sein kann. 3. Wie ich während meines letzten Pastoralbesuches betont habe, zeigt gerade die jüngere Geschichte Ihres Volkes, daß nur Menschen von großer sittlicher Kraft und Entschlossenheit imstande sind, mora­ lischer und politischer Willkür, Unmenschlichkeit und Zerstörung wirk­ sam Widerstand zu leisten. Der selige Rupert Mayer und auch der Bekennerbischof Kardinal von Galen stehen stellvertretend für alle, die sich — wo auch immer — im Namen Gottes oder der Menschlichkeit gegen Zügellosigkeit, Ungerechtigkeit und Unterdrückung mutig erhe­ ben. Sie sind für uns, so sagte ich, »Zeichen der Hoffnung und .Verpflich­ tung für das von uns heute geforderte Zeugnis für Recht und Gerech­ tigkeit in unserer Gesellschaft, für die Verteidigung der immer wieder neu bedrohten Grundrechte des Menschen und seiner übernatürlichen Berufung, von der her alle menschlichen Belange ihr wahres Maß und Ziel erhalten«. Die kommenden Seligsprechungen der beiden Ordens­ frauen Ulrika Nisch und Blandine Merten am Fest Allerheiligen fügen jener Schar von Zeugen für die wahre Würde und Größe des Menschen, die in der Bindung an Sittlichkeit und Religion, also letztlich an Gott, ihre tiefsten Wurzeln haben, noch zwei weitere Vorbilder aus Ihrem deutschen Volk hinzu. 1 4. Möge die heute in Ihrem Land bestehende verantwortungsbewußte Zusammenarbeit zwischen Staat und Kirche zu der gerade in unserer Zeit dringend geforderten sittlichen Erneuerung der Menschen und der Gesellschaft wirksam beitragen, ohne die eine erfolgreiche Be­ wältigung der die Menschheit bedrängenden Probleme nicht möglich sein wird. Die freundschaftlichen diplomatischen Beziehungen zwischen der Bundesrepublik Deutschland und dem Heiligen Stuhl sind dafür eine wertvolle Voraussetzung und Hilfe. Mit aufrichtigem Dank erwidere ich die mir von Ihnen übermittel- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 606 ten guten Wünsche ich Ihnen und Ihren Aufgabe Gottes Licht werten Familie, von Officiale des Herrn Bundespräsidenten. Zugleich erbitte Mitarbeitern in der Botschaft für Ihre wichtige und Beistand und erteile Ihnen allen, auch Ihrer Herzen meinen besonderen Apostolischen Segen. III VII exeunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum habita.* Dilectissimi in Domino! 1. Gratias agamus Deo per Iesum Christum Dominum nostrum, in dilectione Sancti Spiritus, ob actam huius septimi conventus ordi­ nariae Synodus Episcoporum celebrationem. Haec suos explicavit labores iri re tanti momenti oeconomiae salutis : in vocatione scilicet et missione laicorum in Ecclesia et in mundo huius temporis. Vere iustum est nostram gratiarum actionem ad Deum tollere : propter experientiam fraternae communionis; ex qua his diebus viximus, propter mutuam amplificationem, quam unicuique nostrum attulit magna haec consultatio ; propter fructus quos confidimus oriri posse ex nostris his laboribus pro Regno Dei lentam in terra maturitatem assequente. Deus, qui sua bonitate nostrae operae adfuit eamque prosperavit, velit ex ea fundere messem copiosam bonorum piro Eccle­ sia sua dilecta. Animus meus simul gratus convertitur in unumquemque vestrum, Fratres dilectissimi, qui huc convenistis ex omni terrarum parte, huic coetui tulistis ea multa, quae vestro studio pastorali experti estis, atque per has hebdomadas, vestrae mentis et cordis vires impigre impendistis in elaborandis multiplicibus quaestionibus a vobis exqui­ sitis. Sollicitudines et exspectationes, quae cor cuiusque movebant, in corda omnium nostrum resiluerunt ; et ita factum est ut, his diebus, manifeste senserimus illam « sollicitudinem omnium Ecclesiarum », quae pectus Apostoli urebat. Cuilibet vestrum gratias agens, velim omnes Ecclesiae filios scire cogitationem de ipsis, de eorum exspectationibus, de eorum quaestionibus constanter in hac Aula synodali con­ spirasse cum nostris laboribus iunctam. 1 Aderant, ut hanc cogitationem excitarent, periti curatores variarum ecclesiasticarum necessitatum. Etiam his personis, Religiosis viris et * Die 29 m. Octobris a. 1987. 1 2 Cor 11, 28. Acta Ioannis Pauli Pp. II 607 mulieribus, Laicis item virilis et muliebris sexus, doctis varias theo­ logicas et humanas disciplinas, gratias ago, una cum iterata signi­ ficatione mei benevoli affectus. 2. Haec re vera magna conquisitio est iudicanda quam, ipsa Dei gratia adiuvante, consequi potuimus. Singula profecto eiusdem deli­ berationis elementa invenire possunt in sermonibus ac scriptis quae gradus constituunt conventus ipsius operis introductorii. Significare praesertim volo tum « lineamenta » Ecclesiis particularibus anno mil­ lesimo nongentesimo octogesimo quinto ineunte reddita, tum « sugge­ stiones, animadversiones et responsa » ab iisdem vicissim in Synodi Secretariam relata, « instrumentum laboris )) denique, quod, prae oculis his habitis rebus, praeparatum est ac deinceps episcopis eorumque sociis et cunctis fidelibus traditum, tempore verno huius anni. Deno­ tare praeterea volo complures voces quae, instante synodali discepta­ tione, auditae sunt, deinde tum propositiones in quibus inquisitio ipsa ad effectum est adducta. Secundum Patrum synodalium optata, omnia elementa quae hoc modo collustrata sunt fundamentum constituunt ad exinde documen­ tum post-synodale pertexendum, quod quam primum conscribere mihi in animo est. Spatium porro temporis angustum, quo necessario ipsa synodus congregatur, proprium ac definitum documentum exarare non sinit. Mihimet ipsi igitur erit curae ut, proposito ac plane mani­ festae voluntati Patrum annuens, hoc negotium expediar, opera vide­ licet usus consilii Secretariae Synodi, servatis nempe iis propriis peculiaribusque quae ad ipsam Synodum pertinent. Hoc autem modo spe equidem ducor fore ut rationes cooperationis collegialis compleri possint, quae profecto in hac novissima congres­ sione tam manifeste ac nitide detegitur. Finis enim praecipuus, ad quem omnes contendere cupimus, in serviendo magnae Dei familiae reperitur, illi populo Dei scilicet, cuius laici magna sunt pars. Atta­ men in variis elementis explorandis vocationis ac muneris laicorum, semper distinctionem oportebit spectare multiplicem Communitatis Ecclesialis, quae tam clare emersit per Synodi cursum ex verbis eorum, qui interfuerunt. Hoc servitium Ecclesiae praebitum, Populo Dei peregrinanti in viis temporis versum aeternam Patriam, nostrum omnium peculiari modo est officium, qui uti membra Collegii episcopalis, perficimus in Ecclesia munus pastorale quod ab Apostolis hereditate accepimus. 608 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3. A propositis futura attingentibus ad praesentia rediens, cupio meum memorem animum iterum aperire iis omnibus qui, variis modis, labori explicato in hac synodali sessione operam navarunt. Cogito imprimis de iis, qui in eam praeparationem incubuerunt. Praesertim commemoranda sunt antecedens et praesens Consilium pro Secretaria, una cum Cooperatoribus et Consiliariis. Specialis men­ tionis autem, etiam hoc respectu, est dignus coetus extraordinarius Synodi, anno millesimo nongentesimo octogesimo quinto celebratus; ipse namque, reputans fructus Concilii Vaticani II vicesimo anno postquam est conclusum, substitit singulari attentione, sicut iustum erat, in munere quod Laicorum est in Ecclesia; idemque lineamenta duxit pervestigationis, iuxta quam dein hic conventus praeparatus est. Meritum tamen praecipuum fructuum his diebus perceptorum et inde peculiare grati animi officium est a nobis tribuendum Episcopis residentialibus et Conferentiis episcopalibus, quae quaestiones syno­ dales inspexerunt et explicaverunt in « suis locis », consulentes suos quisque ordines laicatus. Evidenter eiusmodi consultationis participes fuerunt etiam sacerdotes, religiosi et religiosae, qui cum laicis coniucte vivunt : iis quoque gratias ago. Mentionem specialem facere opto Consilii pro Laicis, quod optime se in hanc praeparationem inseruit, sua propria usum peritia: illud enim, per conventum Algidi (Rocca di Papa) mense Maio actum, significanter contulit ad Synodi res praecipuas. Laeto nunc volo munere fungi aperte gratias persolvendi omnibus iis, qui laboribus non parcentes, directo aedificationi « operis syno­ dalis » in hac non facili Sessione profuerunt. Ante omnia volo significare ipsis participibus singulis huius Synodi omnem aestimationem meam tanti operis ac tantae diligentiae impen­ sae in prosperam progressionem huius ecclesialis eventus et celebra­ tionis. Legati Conferentiarum episcopalium necnon Ecclesiarum Orien­ talium, participes a me nominati, Superiores Generales familiarum religiosarum, Praefecti officiorum Romanae Curiae : hi omnes sua propria industria cotidiana effecerunt ut Synodus ipsa fructuose cele­ brari posset. Cogitamus autem sacerdotes etiam episcoporum adiutores atque animo fraterno amplexamur ex longinquo illos honoratos qui­ dem episcopos qui varias ob causas impediti sunt ne cum fratribus episcopis Synodo assisterent. Gratam vero mentem testari debeo et cupio tribus quidem Prae­ sidibus Delegatis, Venerabilibus Fratribus Pironio, Lubachivsky et Acta Ioannis Pauli,Pp. II 609 Vidal — memor simul cardinalis Trinh Van Can qui interesse nobiscum Synodo non potuit. Egregium sane opus — omnibus certe assentien­ tibus — perfecit Relator Generalis, cardinalis Thiandoum, Archie­ piscopus Dakarensis, qui hoc scilicet modo fecit ut Ecclesia Africana suas etiam partes summi momenti adderet ad Synodi copiosos fructus. Secretarius dein peculiaris eiusque adiutores, tum clerici ac laici tum viri ac mulieres, omnes ad unum sunt laudandi quod participibus Synodi praebuerunt eximium quoddam adiumentum in quaestionibus ipsis theologicis, et quidem magna cum alacritate ac fidelitate. Certus sum, omnium vestrum animum hoc temporis momento inter­ pretandi, dum peculiares impensasque gratias ago Generali Synodi Secretario, archiepiscopo Schotte, omnibusque in Secretaria Gene­ rali Episcoporum Synodi adiutricem operam ipsi navantibus, qui non modo communem Patrum laborem optime paraverunt, sed proceden­ tibus hisce sessionibus nobis omnibus astiterunt, ut opus feliciter absol veretur. Merentur animi grati mei declarationem Secretarii duo adiuncti, laici illi duo hoc tempore nominati, vir ac mulier, qui expleverunt officium suum in exemplum omnibus ; ipsi insigniter demonstraverunt inter pastores ipsos magnas exspectationes ac spes laicorum, quorum testimonium fidei solidissimum luculenter reddiderunt. Nominatim porro placet commemorare Moderatores Circulorum Minorum qui ita sapienter opus dirigere poterant non modo ut frue­ rentur omnes facultate sese libere exprimendi, verum etiam ut sen­ tentiae in Synodo prolatae et partes variae interventuum compone­ rentur ac veluti coniungerentur in maturum quendam synodalem con­ sensum. Pondus autem operis et aestum portaverunt Relatores Circu­ lorum Minorum ; ipsi enim diligenter ac plene absolverunt suas rela­ tiones rerum et in primis, quia in singulis gressibus ad efficiendum synodalem consensum consociaverunt adiutricem suam operam cum Moderatore ac Secretario peculiari atque observaverunt simul sen­ tentias et pronuntiationes omnium. Plurimas horas impenderunt in hoc arduum opus conciliandi omnia ac monstraverunt eodem tempore sensum sacrificii, fidele officium erga Ecclesiam, suamque peritiam. Omnino etiam laudo specialem in modum Auditores et Auditrices, viros äc mulieres, religiosos ac religiosas, sodales Institutorum sae­ cularium, laicos. Eorum conspectus et in Aula et minoribus in circulis novam vel maiorem processui Synodali tribuit amplitudinem. Quotquot in Aula cum Patribus Synodalibus collocuti sunt, ii, sive 40 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 610 Officiale specialiter missi sive ut Auditores adstantes, Christianorum rem ita, ut sunt, plane expresserunt. Etenim omnes orbis terrarum laici loqui per eos potuerunt. Eorum vitae et officiorum ac fidei testimonium summis efferebatur laudibus. Eiusmodi fuerunt opera et adiumentum, quae in oblivionem adduci nequeunt. Pro sua quisque parte omnes in magnam familiam Synodalem inserti sunt, duce Spiritu Sancto. 4. Cras in Basilica Sancti Petri nos celebrantes cum magna ani­ morum coniunctione ritum sollemnem Eucharistiae iterum gratias Domino agemus pro universis illis donis quae nobis concessit decursu superiorum dierum. Sed iam nunc praevidentes hanc actionem liturgicam ad gratias referendas atque praeparantes nosmet ipsos ad eam, permutemus inter nos signa ac testimonia mutuae affectionis ita grati animi ; prorsus sumus conscii omne datum optimum et omne domum perfectum de sur­ sum esse ac descendere a Patre luminum, apud quem non est transmu­ tado nec vicissitudinis obumbratio. Omne illud bonum ac beneficium, quod intra hunc Synodi conventum pro nobis mutuo facere potuimus, et omne illud ministerium, quod peragere similiter potuimus pro Ec­ clesia ac praeclara causa apostolatus laicorum, originem suam ducunt a Deo ipso, in quo fons ultimus invenitur omnium bonorum quae in tempore demonstrantur et in spatio mundi. Sed etiam bene novimus : talis laus Deo reddita non probaretur, nisi simul agnoscerentur partes quas singulis fratres et sorores impleverunt, dum consilium exseque­ bantur ab eodem Deo prius constitutum secundum sapientem ipsius omnipotentiam providumque amorem. 2 Vicissim igitur inter nos gratias habemus simulque voces consociamus nostras ut sensus gratae mentis tollamus ad Eum, Deum ac Patrem Domini nostri Iesu Christi, precantes ut, qui coepit in nobis opus bonum, perficiat illud in gloriam suam atque utilitatem eorum omnium quos commendavit pastoralibus nostris curis. 3 Utinam « synodalitas effectiva )) — sicut per analogiam possumus eam definire — quam experti sumus hisce diebus, prolongetur et con­ tinuetis in posterum tempus tamquam « synodalitas affectiva » no­ stramque sollertiam et operam comitetur, dum videlicet in actum effectumque convertamus singula illa quae Dominus suasit animis nostris et cordibus. 2 Cf. lac 1, 17. 3 Cf. Philp 1, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 611 Denique tandem concredimus hoc nostrum optatum et votum curae pientissimae Virginis Mariae, ut ipsa Filio suo illud exhibeat ad Eoque nobis impetret omnia auxilia necessaria ad tempus et opus post Syno­ dum iam fructuose recteque complendum. IV Ad episcopos Senegaliae sacra limina visitantes.* Chers Frères dans Vépiscopat, 1. Laissez-moi vous dire toute la joie que j'éprouve à vous accueillir aujourd'hui, à l'occasion de votre visite « ad limina ». Votre venue à Rome a lieu sous les auspices de la Vierge, en l'Année mariale, et aussi dans le prolongement d'enrichissantes assises synodales, auxquelles le cher Cardinal Thiandoum a apporté tout le zèle et l'expérience pas­ torale de ses vingt-cinq ans d'épiscopat ! Cette rencontre m'offre l'oc­ casion de le remercier de son travail de Rapporteur, comme je re­ mercie également de grand cœur votre porte-parole, Mgr Théodore Adrien Sarr, évêque de Kaolack et président de votre Conférence episcopale. 2. L'Apôtre Paul nous invite à l'action de grâce : « Chantez à Dieu de tout votre cœur avec reconnaissance ... w. Avec vous, je rends grâce à Dieu pour le don de la foi. C'est ce don qui nous permet d'œuvrer en communion de pensée et de cœur, bien qu'éloignés les uns des autres, et c'est ce même don qui nous rassemble fraternellement en ce jour. 1 Je souhaite que ce pèlerinage quinquennal traditionnel à la tombe des saints Apôtres et votre visite au Saint-Siège vous apportent joie et réconfort. 3. Votre visite me permet de vous dire combien je partage vos espérances et vos soucis de pasteurs de l'Eglise au Sénégal. Il est vrai que les catholiques sont minoritaires dans votre pays. Mais je sais la réelle qualité de leur vie chrétienne, de leur sens évangélique. Par ailleurs, ils se sont acquis la sympathie de beaucoup dé leurs compa­ triotes grâce au climat d'amitié qu'ils ont su créer et au témoignage qu'ils rendent à l'Evangile. Dans un esprit fraternel, ils contribuent activement au développement du pays. * Die 3 m. Novembris a. 1987. 1 Col 3, 16. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 612 Officiale Il est vrai aussi que les progrès de l'évangélisation rencontrent chez vous certaines difficultés : cela demande à toute la communauté catholique une ferme conviction, afin que soit sauvegardée son identité contre toute forme d'idéologie matérialiste, et pour entrer en toute clarté en dialogue fraternel avec ceux qui ne partagent pas la même foi et les mêmes traditions. Dans la maturation de la foi, la formation des jeunes joue natu­ rellement un rôle de premier plan. Il faut que le système éducatif se développe et progresse, malgré les limites des moyens matériels qui ne devraient pas constituer un obstacle insurmontable. Votre vigi­ lance pastorale fera en sorte que se maintienne toujours, dans ce domaine si important de l'éducation, le souci d'assurer un développe­ ment intégral de la personne humaine, inspiré par les valeurs évangéliques et le respect des convictions religieuses de votre pays, sans que cela conduise insensiblement les jeunes chrétiens sur des voies qui les éloigneraient de la fidélité à leurs engagements. 4. Dans plusieurs de ses documents, le Concile a souligné la colla­ boration qui doit s'établir entre les catholiques et les croyants d'autres appartenances. Dans la déclaration sur l'Eglise et les religions non chrétiennes notamment, le Concile exhorte les croyants « à s'efforcer sincèrement à la compréhension mutuelle, ainsi qu'à protéger et à promouvoir ensemble, pour tous les hommes, la justice sociale, les valeurs morales, la paix et la liberté » . Votre lettre pastorale du 29 décembre se plaçait dans cette perspective, lorsque vous appeliez tous vos compatriotes à créer les conditions d'« une vraie paix sociale », en ajoutant : « Travaillons ensemble à ce que tous les croyants du pays respectent scrupuleusement en pratique les droits de Dieu ». 2 5. Vous partagez votre charge pastorale, d'abord avec les prêtres de vos diocèses. Je vous prie de leur transmettre mon salut affectueux et aussi mon encouragement à une grande qualité de vie sacerdotale, dans un dévouement sincère au Peuple de Dieu, à l'image du Christ qui s'est fait serviteur. Les hommes, consciemment ou non, attendent que le prêtre leur parle de Dieu avec conviction et humilité. Dans un monde où beau­ coup se laissent prendre à l'attrait des biens matériels, le prêtre, par 2 Nostra aetate, n. 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 613 la parole et par l'exemple d'une vie simple, doit attirer l'attention sur des valeurs plus élevées. En s'identifiant au pauvre de manière à lui apporter l'Evangile libérateur du Christ, il sera aussi un encourage­ ment pour les jeunes que le Christ appelle à tout quitter pour le service de son Eglise. Puissiez-vous aussi, chers Frères, développer la communion frater­ nelle qui existe entre vous et vos prêtres, pour rendre plus efficace la mission de l'Eglise et donner à tous les chrétiens, et aux non-chré­ tiens, l'image de l'amour mutuel, signe distinctif des disciples du Christ ! Egalement, en restant proches de vos prêtres, vous éviterez qu'ils ne souffrent de l'isolement et que leur santé physique et spiri­ tuelle en partisse. Ma pensée va aussi vers ceux et celles qui se préparent à la vie religieuse, active ou contemplative. Vous avez, en eiîet, entrepris un bel effort dans la pastorale des vocations au cours de ces dernières années, et vous êtes récompensés par une augmentation du nombre des candidats et candidates à la vie consacrée à Dieu. Je souhaite qu'avec l'aide de prêtres, de religieux et de religieuses soucieux de progrès spirituel, ces jeunes préparent un avenir solide pour vos diocèses, sans perdre de vue la dimension universelle de toute vocation ecclésiale. 6. Conscients du rôle que les laïcs ont à jouer dans l'Eglise et dans le monde, vous avez déjà, au début de cette année, invité les fidèles de vos diocèses à se renouveler dans leur mission de baptisés. Parmi eux, j'exprime ma gratitude particulière à tous les catéchistes zélés qui coopèrent généreusement à l'enracinement de l'Evangile dans vos com­ munautés chrétiennes. J'apprécie leur labeur et j'ai pour eux et leurs familles une pensée spéciale. Dans une lettre pastorale publiée à l'occasion du Synode de cette année, vous avez encouragé les laïcs à être de vrais témoins du Christ dans la vie de tous les jours. Puissent-ils être de plus en plus le sel de la terre pour redonner toute leur saveur aux valeurs humaines mo­ rales et spirituelles ! 7. L'Eglise au Sénégal s'est engagée à promouvoir les moyens de communication sociale^ et vous encouragez à juste titre les initiatives dans ce domaine. Je vous engage à poursuivre ces efforts fructueux: vous aidez ainsi les fidèles à porter un regard évangélique sur tout ce qui fait la vie de la société. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 614 8. En terminant, je voudrais faire une double exhortation : une exhortation à la cohésion et une exhortation à l'universalité. Demeurant attachés aux grandes intuitions du Concile Vatican II, nous devons offrir l'exemple de l'unité entre pasteurs et fidèles. « En chaque lieu où se trouve une communauté de fidèles, [les prêtres] rendent, d'une certaine façon, présent l'évêque auquel ils sont associés d'un cœur confiant et généreux, assumant pour leur part ses charges et sa sollicitude, et les mettant en œuvre dans leur souci quotidien des fidèles ». 3 Enfin, et c'est ma seconde exhortation, élargissez toujours plus vos relations avec d'autres Eglises particulières. Soyez solidaires de tous les ouvriers de l'Evangile à travers le monde. Soyez même prêts à répondre aux appels qui pourraient vous être lancés : « Vous serez mes témoins ... jusqu'aux confins de la terre». 4 Je prie l'Esprit Saint de vous donner sa lumière et sa force, et, de tout cœur, je vous bénis, ainsi que tous les fidèles de vos diocèses. V Ad Ganae episcopos sacra limina visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. It is a joy for me to welcome you, members of the Episcopal Conference of Ghana, in the occasion of your ad Limina visit. Our collégial assembly bears witness to the unity of the Church. "As ser­ vants of Christ and stewards of the mysteries of God", you represent in a special way your local Churches, and together with the Successor of Peter and the other Bishops throughout the world you represent "the entire Church joined in the bond of peace, love and unity". 1 2 My dear Brothers : our unity is fellowship in the Holy Spirit and in the love of Christ, who for ever remains the chief cornerstone and the shepherd of our soûls. Together we profess "one Lord, one faith, 3 4 3 Lumen gentium, 4 Ac 1, 8. n. 28. * Die 6 m. Novembris a. 1987. 1 1 Cor 4 : 1 . 2 Lumen 3 Cf. Eph 2:20. 4 Cf. 1 Pt 2:25. Gentium, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 615 one baptism" and assist each other on our pilgrim way towards our heavenly homeland, always mindful that our unity in the Church finds its origin in the unity of the Holy Trinity. For as the Second Vatican Council states, "The Church shines forth as a people made one with the unity of the Father, the Son, and the Holy Spirit". 5 6 Your ad Limina visit offers an inspiring testimony to the truth of our faith that Christ chose Peter on whom to build his Church, promising him the keys of the kingdom of heaven. Your visit also underlines the fact that Christ entrusted the whole flock to Peter, commissioning him both to confirm his brethren in faith and to shepherd them in perfect unity. These responsibilities constitute Peter's essentia! role in the Church. And each of you is called to fulfil in communion with Peter and under the guidance of the Holy Spirit, whom you have received through the sacramental imposition of hands, your ministry of preaching the Gospel, administering the sacraments and serving in love the People of God en trusted to your pastoral care. 7 8 9 2. In the statement which you issued at the end of your annual meeting last July, you expressed well your episcopal ministry of loving service to the People of God in Ghana. You wrote : "We the Catholic bishops of Ghana render thanks to the almighty and eternai God, the loving Father of all mercies and our Father for his ineffable goodness to us. Under the inspiration and guidance of his Spirit, we have been able humbly to renew our commitment to him and to his service as his prophets and to examine a few issues of importance to us both as Ghanaians and as Christians, under the light of the Gospel of his Son, our Lord Jesus Christ. We have done this in the full conviction that we have been chosen to be leaders, to love our brothers and sisters, to intercede for them before the eternai and ever-loving Father, and to lay down our li ves for them". 10 In thanking you for your pastoral zeal, I also thank you for the devoted sentiments which you have expressed to me on behalf of all your priests, Religious, seminarians and lay people. I send my heartfelt greetings of grace and peace in our Lord Jesus Christ to ali those 5 Eph 4 : 5 . * Lumen Gentium, 4. 7 Cf. Mt 16:19. » Cf. Lk 22:32. » Cf. Jn 21:15-17. !0 Statement by the Bishops of Ghana, 11 July 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 616 Officiale en trusted to your care. Mindful of the joys and hopes, the griefs and anxieties of the People of God in Ghana, especially of those who are poor and afflicted, and sharing spiritually in the concerns of their daily existence, I would ask you to convey to ali the faithful my encouragement and the assurance of my prayers. In the words of the Apostle Paul : "We have not ceased to pray for you asking that you may be filled with the knowledge of his will in ali spiritual wisdom and understanding, to lead a life worthy of the Lord, fully pleasing to him, bearing fruit in every good work and increasing in the knowledge of God". 11 3. My dear Brothers : as the pastors of the nine local Churches of Ghana, you are responsible for the care of all the Ghanaian Catholic faithful. first You brought bring with to your you land today their over a strong and enthusiastic faith, Century a g o . It is a joy for me at this time to recali my Pastoral Visit to Ghana in 1980 for the Centenary of your country's evangelization. Düring that visit I was able to witness the great love of your people for Christ and his Church. As I said in my address to you at the time of your last ad Limina visit : "Indeed, the purpose of my visit to Ghana was to proclaim with you Jesus Christ and his Gospel. It was my hope to give, by God's grace, a new impetus to evangelization and to confirm you in your own mission as pastors of the flock". 12 My présence in the midst of your clergy, Religious, seminarians and laity filled me with a deep and abiding hope for the future of the Church in your country. I praise the many courageous initiatives that you continue to undertake for the proclamation of the Gospel in your multi-religious society. As pastors of the Church in Ghana you have, together with your clergy, Religious and lay catechists, dedicated yourselves to the Church's mission of evangelization, announcing the Good News of salvation to the many who have not yet heard of or accepted Christ. With great solicitude you have also given yourselves to your own Catholic faithful, and have engaged in ecumenical dialogue with the various groups of non-Catholic Christians. You have likewise engaged in concrete works of human advancement with our Christian brethren, in both the educational and medical fields. 11 Col 1:9-10. 12 Discourse of 12 November 1981. Acta Ioannis Pauli Pp. II 617 4. I encourage you in the great task of evangelization which is "the grace and vocation proper to the Church, her deepest identity". In this regard you are familiar with the often repeated words of Pope Paul VI : "To reveal Jesus Christ and his Gospel to those who do not know them has been, ever since the morning of Pentecost, the fun­ damental programme which the Church has taken on as received from her Founder". 13 14 In practice, the Church's vocation to evangelize means above all living the Gospel more deeply. In your own particular cultural setting the Gospel message must be spread above all by the witness of an exemplary Christian life. Such a dedicated daily witness is an initial act of evangelization. I hasten to add that Christian witness through personal example also needs to be accompanied by the proclamation of Jesus Christ, who by his Death and Eesurrection has won us our salvation. This clear message of salvation in Christ as a free gif t of God's grace and mercy is at the heart of ali the Church's efforts at evangelization. As concerns the weighty responsibility of ensuring the "inculturation" of the Gospel in the customs and life of the Ghanaian people, permit me to recali the words that I spoke to you during our meeting at the Minor Seminary at Kumasi : "And so with serenity and con­ fidence and with profound openness towards the universal Church, the Bishops must carry on the task of inculturation of the Gospel for the good of each people, precisely so that Christ may be communicated to every man, woman and child. In this process, cultures themselves must be uplifted, transformed and permeated by Christ's original message of divine truth, without harming what is noble in them. Henee worthy African traditions are to be preserved. Moreover, in accordance with the full truth of the Gospel and in harmony with the magisterium of the Church, living and dynamic African Christian traditions are to be Consolidated". 15 5. My dear Brothers : in your labours to adopt the means most appropriate for proclaiming the Gospel in your multi-religious cultural setting, I wish to emphasize the Church's deep respect for non-Christian religions. For "they are the living expression of the soul of vast groups 13 Evangelii 14 Evangelii Nuntiandi, 51. Nuntiandi, 14. 15 Address to the Bishops o f Ghana, 9 May 1980. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 618 Officiale of people. They carry within them the echo of thousands of years of searching for God, a quest which is incomplete but often made with great sincerity and righteousness of heart". Moreover, since the plan of salvation encompasses all those who acknowledge the Creator, there exists between Christians and non-Christians a basis for fraternal dialogue and harmonious exchange. I thus encourage you "to reaffirm the commitment of the Catholic Church both to dialogue and to the proclamation of the Gospel. There can be no question of choosing one and ignoring or rejecting the other. Even in situations where the pro­ clamation of our faith is difficult, we must have the courage to speak of God who is the foundation of that faith, the reason of our hope, and the source of our love". 16 17 6. I cannot fail to mention at this time the important contribution that your brother priests, both diocesan and Religious, together with the assistance of expatríate and Ghanaian missionari es, are making to the evangelization and social development of your country. They are closely associated with you in proclaiming the word of God and presiding over the assembly of the faithful for the célébration of the Sacraments. It is through their obédience to you in ali the aspects of their priestly ministry that their dedicated lives of service can bear fruit and build up God's people in unity. I am pleased to learn that the number of diocesan priests continues to grow each year. This is truly a great blessing for the Church in Ghana. It is the careful attention which you yourselves give to each of your seminarians and to their programmes of priestly formation in your locai Minor Seminaries and two Major Seminaries at Pedu and Tamale which will ensure the solid spiritual, académie and pastoral training of your future priests. I wish to assure you of my solidarity in this endeavour, and may each of you with active and loving concern be a true father in Christ to each of your seminarians. 18 Also worthy of note is the important contribution which the mem­ bers of the Institutes of consecrated life are making towards the whole work of evangelization in your country, especially in the sphères of health care and teaching. Their public witness to the evangelical counsels of chastity, poverty and obédience and their example of com16 Evangelii Nuntiandi, 17 Address 18 Cf. Optatam Totius, 5. to the 53. Secrétariat for Non-Christians, 28 April 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 619 munity life enables the Christian Gospel to be better known and accepted. On this occasion I give thanks to Almighty God for all those men and women Religious who laboured as missionaries for many years despite great difficuties in order to establish the Church in Ghana. I also praise all those Religious who at the présent time are devoting their lives in the various apostolates of Christian service. 7. My dear Brothers : as I reflect upon the sacramental life of the Church in Ghana I wish to direct my attention in particular to the Sacrament of Christian marriage. We read in the documents of the Second Vatican Council that marriage is "a mutuai gif t of two persons", and that "this intímate union, as well as the good of childen, imposes total fidelity on the spouses and argues for an unbreakable oneness between them". 19 Thus we need to insist that the conjugal communion of marriage is characterized by its unity and also by its indissolubility. The Church clearly teaches that the communion of love constituted by marriage is contradicted by polygamy. Let us with great pastoral love explain to the faithful that the practice of polygamy "directly negates the plan of God which was revealed from the beginning, because is is contrary to the equal personal dignity of men and women who in matrimony give themselves with a love that is total and therefore unique and exclusive". 20 The love of husband and wife in the conjugal communion of marriage is a sharing in the mystery of the life and love of God himself. With this in mind the Church devotes herself to the special mission of protecting the sacredness and dignity of marriage in every place. I take this occasion to express my solidari ty with ali the Ghanaian people in their aspirations for peace, justice, harmony and social progress. The Church is always open to dialogue with the civil auth- orities, precisely because she desires the true well-being of ali the people of Ghana. Dear Brothers : it is my prayer that thèse reflections which I have proposed for your ad Limina visit will serve to renew you in faith, strengthen you in hope and confirm you in the love of God and humanity. 19 Gaudium et Spes, 48. 20 Familiaris Consortio, 19. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 620. Officiale Commending you to Mary, the Queen of the Apostles, and in the love of Jesus her Son, I impart my Apostolic Blessing to you and to ali the clergy, Religious and faithful of the Church in Ghana. VI Ad eos qui conventui pro Ecclesia patienti interfuerunt coram admissos.* Chers Congressistes de V Aide à V Eglise en détresse, 1. En cette année du quarantième anniversaire de l'œuvre audacieusement lancée par le père Werenfried van Straaten et maintenant dirigée par le père Roger Vekemans — que je salue l'un et l'autre très cordialement —, je partage à la fois votre bonheur d'avoir fait beaucoup pour les Eglises en détresse et votre tristesse d'avoir été empêchés de faire davantage. Mais je voudrais surtout qu'en ces pre­ miers instants de notre rencontre, nous rendions grâce à Dieu. C'est Lui qui a fait de vous ses instruments de charité. C'est Lui qui a ouvert le cœur de centaines de milliers de chrétiens aux détresses de leurs frères et sœurs, victimes de ségrégation sociale, de persécutions reli­ gieuses, de contraintes à l'exode. 2. Il me semble toujours à propos de replacer une époque comme la nôtre dans le cadre des' deux mille ans d'histoire de l'Eglise. Est-il une période où les disciples du Christ n'aient pas connu, ici ou là, les soupçons, les arrestations, les interrogatoires, la prison, la mort à cause de leur appartenance au Christ et à son Eglise? Et cette longue histoire, remplie de lumière et d'événements affligeants, nous révèle que les communautés chrétiennes en possession de leur liberté sont allées au secours des Eglises perturbées ou même entravées dans leur développement. Nous savons tous que l'Apôtre Paul et ses premières fondations avaient en quelque sorte lancé, les premiers, l'aide aux Eglises en détresse. Vous êtes dans le sillage de l'Eglise primitive, en apportant votre aide aux Eglises en difficulté à travers le monde. En prenant connaissance de votre rapport, j'ai été émerveillé de constater que votre œuvre se portait au secours religieux de cent quinze pays. Soyez, chers congressistes, ainsi que les très nombreux adhérents de l'Aide à l'Eglise en détresse, chaleureusement félicités. Avec d'autres 1 * Die 6 m. Novembris a. 1987. 1 Cf. 1 Co 16, 1-5; Oa 2, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 621 mouvements caritatifs ou simplement humanitaires, également très dignes d'admiration, vous assurez un service original et fondamental de la personne humaine lorsqu'elle est dépouillée de son droit inalié­ nable à la liberté religieuse ou menacée de l'être. Votre œuvre est essentiellement pastorale. 3. En cette brève rencontre, je tiens à préciser mes encouragements sur divers points, qui sont d'ailleurs l'objet de vos préoccupations. En veillant toujours avec soin à l'objectivité des faits, continuez d'in­ former les pays libres sur le plan religieux sur ces régions du monde où, tout en prétendant garantir la liberté de conscience, on réduit au minimum sinon à rien l'exercice concret de la liberté religieuse. Je souhaite que votre revue, déjà très répandue, soit encore mieux connue du monde libre et révèle l'anomalie inacceptable de tant d'églises fer­ mées et parfois détruites, de séminaires supprimés ou réduits à rece­ voir un nombre insignifiant de candidats au sacerdoce, l'anomalie de la suppression des manuels et de l'enseignement catéchétique, de l'interdiction des mouvements de formation et d'apostolat ... Les pays libres mesurent mal les coups ainsi portés à la vitalité de l'Eglise, mais également au respect des droits de l'homme, à la recherche reli­ gieuse et à des relations personnelles et communautaires avec Dieu. 4. C'est peut-être sur ce plan que vous pourriez, en liaison confiante et continue avec la hiérarchie catholique locale, situer votre aide pastorale sur le terrain du respect sacré des consciences et des croyances. Faut-il désespérer de faire progressivement admettre que les croyants, respectés dans leurs convictions de foi, sont naturelle­ ment des citoyens portés à aimer leur pays et à servir la cause du bien commun? Soutenir ainsi les chrétiens requiert de votre part beau­ coup de prudence, de préparation, de sérénité, de foi, d'espérance. Mais aider les Eglises en détresse ne signifie-t-il pas aussi chercher à assouplir les conditions discriminatoires qui accablent tant de com­ munautés ecclesiales? 5. Enfin, je souhaite que votre noble et délicat travail, essentiel­ lement pastoral et non politique, se déroule non seulement en harmonie avec les Evêques des pays concernés, je. le disais à l'instant, mais, chaque fois que la chose est souhaitable, de concert avec les Œuvres pontificales missionnaires et d'autres organismes de secours. Je pense aux « Caritas » et à bien d'autres groupes qui cherchent à promouvoir Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 622 Officiale le développement de toute personne humaine et de populations en­ tières. Dans l'Eglise du Seigneur, la diversité des activités pastorales, caritatives, humanitaires est légitime, admirable même. Leur com­ plémentarité est nécessaire. L'unité et la force de l'action ecclésiale découlent de cette volonté de coopération fraternelle entre tous les baptisés dans les divers pays du monde. Au terme de cet entretien familial, j'invoque avec ferveur sur le père Werenfried van Straaten et le père Roger Vekemans, sur leurs collaborateurs immédiats, sur les participants à cette Assemblée du quarantième anniversaire, sur tous les bienfaiteurs de l'Aide à l'Eglise en détresse, de nouvelles et abondantes grâces de sagesse et de force divines, et la protection toute spéciale de la Vierge Marie, Mère du Christ et Mère de l'Eglise. VU Ad episcopos Conferentiae Africae Mediae in visitatione sacrorum liminum.* Chers Frères dans V épiscopat, 1. Je remercie vivement Monseigneur Joachim N'Dayen qui vient d'exprimer, au nom de toute la Conférence episcopale centrafricaine, les sentiments de communion qui unissent vos Eglises particulières au Siège de Rome. Je redis mes vœux cordiaux à chacun d'entre vous, spécialement aux deux nouveaux Pasteurs appelés récemment à la plénitude du sacerdoce, Monseigneur Jérôme Martin, pour le diocèse de Berberati qui lui était déjà familier, et Monseigneur Edouard Mathos, auxiliaire de Bossangoa. Au cours de mon voyage pastoral en Afrique en août 1985, je tenais beaucoup à m'arrêter, même brièvement, à Bangui. J'étais sensible aux épreuves que votre pays avait connues, à l'isolement dont il pouvait souffrir, aux espérances que l'Eglise y nourrissait, au travail aposto­ lique qu'elle avait entrepris. Je tenais à vous manifester l'estime et les encouragements du successeur de Pierre. Et je garde un heureux souve­ nir de cette étape et de la belle célébration eucharistique qui a réuni le peuple de Dieu à Bangui. Il vous appartient de prolonger, avec les prêtres et les fidèles, les fruits de cette visite. • Die 7 m. Novembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 623 Aujourd'hui, c'est vous qui venez à Rome et me donnez l'occasion de vous accueillir avec joie. Il est bon d'effectuer ensemble ce pèleri­ nage. En effet, en dehors des assemblées plénières de votre Conférence, vous demeurez assez éloignés les uns des autres, avec des moyens de communication difficiles et un ministère absorbant. Il est réconfortant aussi pour vous de visiter le tombeau des Apôtres Pierre et Paul, de raviver votre communion avec tout le Collège des évêques, en la personne de son premier responsable. 2. Dans cinq ans, vous célébrerez, dans l'action de grâce, le cente­ naire de la première évangélisation sur les bords de l'Oubangui. Cette Eglise est née à cause du zèle missionnaire de pionniers courageux, venus d'Europe, impatients de partager avec les habitants de votre pays la Bonne Nouvelle du Salut qu'ils avaient eux-mêmes reçue. Ils mettaient leur espérance dans l'Esprit Saint qui était à l'œuvre dans leur ministère. Les fruits ont été nombreux. A côté d'autres frères chrétiens, vos six diocèses comportent des communautés catholiques importantes par leur nombre et par leur rayonnement. Beaucoup de ceux qui exercent des responsabilités dans le pays ont bénéficié de la formation humaine et chrétienne que l'Eglise leur a permise. Avec vous, je pense avec reconnaissance aux congrégations mission­ naires. Leurs membres n'ont cessé d'œuvrer pour implanter l'Eglise, pour stimuler les chrétiens centrafricains à devenir eux-mêmes des évangélisateurs ; on peut citer entre autres les Spiritains, les Capu­ cins, les Comboniens, les Maristes, auxquels s'ajoutent des prêtres Fidei Donum. Je sais aussi la contribution précieuse qu'apportent aujour­ d'hui nombre de missionnaires laïcs volontaires. Je m'en réjouis et je souhaite avec vous qu'ils poursuivent leur entraide toujours nécessaire. Ils ne perdent évidemment pas de vue que les Centrafricains doivent de plus en plus prendre en charge leur Eglise. Après Monseigneur Joachim N'Dayen, qui exerce depuis longtemps un rôle de premier plan dans la Conférence episcopale et dans le pays, nous avons été heureux de pouvoir nommer un second évêque centrafricain, Mon­ seigneur Edouard Mathos. Nous souhaitons que le nombre de prêtres originaires de vos diocèses augmente, afin qu'ils prennent une part plus grande dans le ministère pastoral et dans l'évangélisation. En étroite collaboration avec les laïcs, ils pourront favoriser toujours mieux l'accueil du message évangélique dans un langage qui rejoint le meil­ leur de la sagesse séculaire de votre région. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 624 Officiale 3. Le Synode qui vient de s'achever à Rome est de nature à en­ courager l'apostolat multiforme des laïcs qui s'est bien développé chez vous, surtout depuis une trentaine d'années. Les assises de 1982 en étaient une illustration. Ces chrétiens peuvent être le ferment évangélique de la société où ils forment de petits groupes bien insérés dans le village ou le quartier urbain et reliés à la paroisse. Soucieux de ne pas séparer la foi et la vie, un bon nombre de laïcs s'engagent activement dans la communauté humaine. De manière con­ crète, ils travaillent pour que chacun puisse disposer d'une alimenta­ tion qui convienne, de soins de santé, de formation scolaire et technique, d'un emploi et de conditions de vie en amélioration. Ces efforts sont bien dans la ligne de ce que le Synode énonçait récemment : « Le modèle de sainteté des laïcs doit intégrer la dimension sociale et la transformation de la société selon le plan divin En félicitant l'Eglise de sa contribution à la promotion du bien commun dans la République Centrafricaine, j'invite les catholiques à être toujours plus présents dans la vie publique, afin de contribuer, pour leur part, à l'authentique progrès de la personne humaine suivant l'esprit de l'Evangile. En effet, par l'éducation chrétienne des consciences, il s'agit de promouvoir le sens de la justice, de la vérité, de l'honnêteté, du service désintéressé. Par son enseignement sur la foi et lés mœurs, par les mouvements chrétiens, l'Eglise est en mesure d'apporter une aide efficace pour la réflexion et l'action. Nous pensons aux beaux efforts déployés à cet égard par la Jeunesse Etudiante Chrétienne, la Jeu­ nesse Agricole Chrétienne, le scoutisme, les mouvements Cœurs Vail­ lants, Ames Vaillantes, la Légion de Marie, les équipes enseignants ... Notre souci de pasteurs est de procurer la meilleure formation aux chrétiens et notamment à leurs cadres : un approfondissement de la foi, à la lumière de l'Evangile et de la doctrine de l'Eglise, une vie de prière sans laquelle l'action deviendrait activisme social ou pure phi­ lanthropie, une participation fréquente et bien préparée aux sacre­ ments. 4. Dans le même temps, les services d'Eglise auxquels les laïcs bien formés ont leur part doivent être assurés. A cet égard les catéchistes ou d'autres responsables continuent d'avoir un rôle important, pour la formation des catéchumènes, pour l'accompagnement spirituel des 1 Message final, n. 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 625 jeunes, et le soutien de la prière des communautés. Vous avez mis à leur disposition, dans chaque diocèse, de remarquables centres de formation. Cela ne doit pas faire oublier le devoir d'annoncer explicitement l'Evangile à tant de vos compatriotes qui ne le connaissent pas encore. La mission n'a rien perdu de son urgence. Il importe de développer ce sens missionnaire chez les baptisés. 5. Au service de la formation ou de l'animation des laïcs, le ministère sacerdotal est évidemment primordial. Dites aux prêtres de vos diocè­ ses mes affectueux encouragements, sans oublier ceux qui, en prove­ nance d'autres pays, œuvrent à leurs côtés. Puissent-ils apprécier toujours davantage la grâce de leur sacerdoce et la beauté de leur mis­ sion pour le salut de leurs frères et sœurs ! Puissent-ils y consacrer toutes leurs forces, leur temps et leur cœur ! Ils seront alors en mesure de susciter un don semblable chez les jeunes appelés à venir se joindre à eux. Puissent-ils vivre dans une estime réciproque et une fraternelle concertation par-delà les clivages d'origine et les différences de mé­ thodes apostoliques ! Qu'ils trouvent toujours en leur Evêque un Père attentif aux efforts et aux difficultés de chacun, un Veilleur soucieux de la fidélité des uns et des autres à enseigner la foi et à célébrer les sacrements comme le veut l'Eglise, un Pasteur chargé de rassembler dans la communion et d'entraîner dans le zèle apostolique ! 6. Pour la formation des grands séminaristes, vous êtes heureux maintenant de disposer d'un séminaire philosophique à Bangui, en at­ tendant peut-être son développement. Je vous souhaite de trouver, non seulement les ressources nécessaires, mais surtout le personnel enseignant et éducatif adéquat : la préparation des futurs prêtres doit figurer dans les efforts prioritaires. Elle conditionne l'avenir. Vous vous êtes également beaucoup interrogés sur les conditions des vocations à la vie consacrée, chez les jeunes filles notamment. A la suite de cette sorte de révision de vie courageuse, j'espère que les édu­ cateurs de ces vocations et les jeunes arriveront à dépasser les obstacles signalés et à accepter la formation exigeante qui correspond à la grâce de l'appel du Seigneur. Vous avez d'ailleurs relevé bien des éléments positifs. Un plus grand nombre de religieuses serait une bénédiction pour votre pays. Des réalisations comme celles des Petites Sœurs du Cœur de Jésus figurent parmi les signes prometteurs. 4 1 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 626 7. L'éveil et la persévérance des vocations sacerdotales et religieuses sont rendus difficiles lorsque les jeunes en général sont dans le désarroi face aux tentations de toutes sortes qui menacent leurs convictions. Il faut souvent raviver les énergies défaillantes devant l'apathie ou le laisser-aller ambiants, et surtout devant un avenir professionnel très incertain. Vous êtes bien conscients du drame des jeunes, que j'avais évoqué à Bangui. La famille, l'encadrement traditionnel et l'école n'arrivent malheureusement plus suffisamment à donner des raisons de vivre. Et le manque d'enseignement religieux régulier à l'école crée un vide spirituel. Les mouvements d'action catholique ne remplacent pas un enseignement de la foi ouvert à tous. Il faut inventer des moyens de former et de soutenir les jeunes chrétiens pour leur redonner l'espérance. 8. Chez vous, comme dans tous les pays d'Afrique, la pastorale familiale est un objectif à la fois difficile et primordial. Les Associa­ tions de foyers chrétiens apportent un stimulant précieux. Je sais le souci que vous avez, comme Pasteurs, d'aider les futurs époux ou les couples à vaincre les obstacles de certaines coutumes ou de certains courants modernes, à se préparer librement à accueillir la grâce du sacrement de mariage pour un don total, exclusif et fécond. Le récent Synode a souligné encore la place hors pair de la famille, « véritable Eglise domestique, où l'on prie ensemble, où l'on vit de façon exem­ plaire le commandement de l'amour et où la vie est accueillie, res­ pectée et protégée » . 2 9. Tous sont appelés à la sainteté, clercs, religieux, laïcs. C'est éga­ lement un des leitmotiv de cette Assemblée synodale. Il faut que nous, Pasteurs, nous ayons cette ambition de la sainteté pour tout le peuple qui nous est confié. L'authentique promotion des hommes et des femmes s'accomplit dans cette sainteté qui imprègne la vie de tous les jours, à l'exemple de la Vierge Marie, qui a su se conformer à la volonté de Dieu dans la perfection de la foi et de la charité. Chers Frères dans l'épiscopat, que le Seigneur fasse fructifier le labeur pastoral que vous accomplissez dans ce sens, avec les prêtres, les religieux, les religieuses et les laïcs de vos diocèses ! Pour ma part, je vous bénis de grand cœur ainsi que ceux et celles qui coopèrent avec vous dans le service de l'Evangile. 2 Message final, n. 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 627 VIII Ad eos qui conventui consociationis « Nova Spes » interfuerunt coram admissos.* Signor Cardinale, Illustri Signori e Signore, 1. Sono veramente lieto di incontrarmi oggi con voi, qualificati rappresentanti della scienza e della ricerca, in occasione del Collo­ quio promosso da « Nova Spes » sui rapporti tra la ricerca scientifica e i grandi problemi della società contemporanea. Porgo a tutti il mio più cordiale benvenuto. Pur provenendo da Paesi e culture diverse, voi esprimete la comune ricerca della verità nei diversi campi dell'esperienza umana. Molti di voi hanno avuto nel Premio Nobel il prestigioso riconoscimento degli studi compiuti nei vari campi del sapere. Anche la Chiesa rende omag­ gio al vostro merito. Ho ascoltato con vivo interesse le informazioni che avete voluto offrirmi circa i risultati dei vostri colloqui ed auspico che dal vostro concorde impegno possano derivare impulsi efficaci per il perseguimento di quelle mète che stanno a cuore a quanti si preoccupano dell'avvenire della società umana. 2. Il quadro della società contemporanea è caratterizzato dalla mescolanza di luci promettenti con ombre minacciose. La Chiesa si unisce a tutta la famiglia umana nel rallegrarsi per i progressi meravi­ gliosi che la ricerca scientifica va compiendo in ogni settore della cono­ scenza. Essa tuttavia non può, al tempo stesso, non preoccuparsi per gli sviluppi negativi a cui tale ricerca applicata alla tecnologia, può portare, se sganciata dall'etica. La ricerca scientifica, quando trascura i valori morali e il destino trascendente dell'uomo, non è più a suo ser­ vizio, ma si pone inevitabilmente contro il suo vero progresso. Questo è il grido d'allarme che ho sentito il dovere di lanciare a tutta l'umanità da quel grande aeropago che è l'UNESCO, il 2 giugno 1980 : « Bisogna convincersi — dissi — della priorità dell'etica sulla tec­ nica, del primato della persona sulle cose, della superiorità dello spi­ rito sulla materia. La causa dell'uomo — aggiungevo — sarà servita se la scienza si allea alla coscienza »1 * Die 9 m. Novembris a. 1987. 1 Insegnamenti, vol. I I I / l , 1980, p. 1654. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 628 Officiale È di questa alleanza che la Chiesa si fa promotrice con coraggio e costanza. Nei miei viaggi apostolici per il mondo sento il dovere di sollecitare gli uomini di cultura, gli scienziati, gli universitari, gli artisti, gli intellettuali a far convergere i loro sforzi in un'unica dire­ zione : il servizio all'uomo. 3. Per servire l'uomo, occorre anzitutto partire da una visione integrale del suo essere, cioè da una antropologia nella quale egli venga considerato per quello che è realmente, cioè come creatura di Dio, fatta a sua immagine e somiglianza, come essere capace di cono­ scere l'invisibile, teso verso l'assoluto di Dio, fatto per amare, chia­ mato ad un destino eterno. L'uomo nella sua dignità non può mai essere ridotto a un mezzo da strumentalizzare o manipolare. Per servire l'uomo, occorre inoltre realizzare un modello di società in cui ogni persona venga accolta, rispettata e amata. A questo riguardo vorrei richiamare l'enciclica del Papa Paolo V I , la « Populorum pro­ gressio », di cui si celebra il ventennio : in essa il mio venerato Prede­ cessore offre il progetto di una società tesa a realizzare lo sviluppo in­ tegrale dell'uomo e lo sviluppo solidale di tutta l'umanità. È alla luce di tale progetto di umanesimo plenario, che Paolo VI poté affermare : « Lo sviluppo è il nuovo nome della pace » . 2 4. Signore e Signori, per costruire questa nuova società, occorrono persone libere e responsabili. È vero che lo sviluppo scientifico odierno risolve problemi che un tempo neppure si osava affrontare. Ma è pure vero che, nonostante le meraviglie tecnologiche, si sono anche molti­ plicati ed aggravati i problemi esistenziali. L'uomo di oggi non di rado si sente oggetto del processo storico, anziché suo soggetto creativo. Per questo tanti soccombono all'angoscia, cedono alla disperazione, si rifugiano nello scetticismo, si perdono nell'edonismo. Urge ricono­ scere all'uomo quanto la sua dignità di persona comporta, occorre aiutarlo a pensare, stimolarlo a compiere scelte mature e responsabili. Il posto dell'uomo nella rivoluzione tecnologica ed informatica in atto deve essere legato alla salvaguardia dei valori morali, di cui egli è insieme depositario e soggetto. Se la Chiesa fa valere delle riserve morali nei confronti, ad esempio, delle tecnologie applicate all'ingegneria genetica e alla procreazione artificiale, non è per limitare o fermare la ricerca scientifica, ma per 2 Nn. 76-80. Acta Ioannis Pauli Pp. II 629 orientaré l'enorme sforzo scientifico e le scoperte moderne in direzione della dignità della persona, della nobiltà dell'amore, della difesa della vita umana. Bisogna, quindi, sottolineare l'esigenza che il progresso tecnologico sia guidato dalle norme morali per rimanere a servizio dell'uomo. A questo scopo è necessario sensibilizzare l'opinione pubblica mon­ diale e mobilitare tutte le energie creative dei ricercatori, impegnan­ dole nella soluzione di quei problemi che ancora tormentano l'umanità contemporanea. Sono problemi di cui gli scienziati avvertono con cre­ scente consapevolezza la gravità e l'urgenza. Penso alla questione sem­ pre drammatica del sottosviluppo, della fame nel mondo, delle malattie endemiche ; penso all'angoscia di tutta la famiglia umana davanti alla minaccia della guerra tecnologica. 5. Un'alleanza di tutte le forze vive della società moderna è neces­ saria per promuovere questi obiettivi. La proposta di « Nova Spes » favorisce questa alleanza operativa tra Religione, Scienza, Comuni­ cazione, Economia. Tutte le componenti della famiglia umana devono essere mobilitate con coraggio e speranza per salvare l'uomo e per pro­ muovere il suo vero progresso. Sono lieto, illustri Signori e Signore, di cogliere questa circostanza per rinnovare un appello a tutto il mondo scientifico e ai ricercatori in ogni campo dell'attività umana : date un'anima alla scienza, nobili­ tate la tecnica mettendola al servizio dell'uomo, promuovete lo svi­ luppo di ogni uomo e di tutto l'uomo. Alle persone che si dedicano alla scienza e alla ricerca dico con grande fiducia e speranza : impegnate tutta la vostra autorità morale a servizio dell'uomo e a difesa della pace. L'umanità ve ne sarà grata. La storia vi ricorderà come benefat­ tori. Dio vi renderà merito. E a voi, partecipanti all'azione di Nova Spes, rivolgo una parola di vivo incoraggiamento : cercate, senza stancarvi, di indagare vie e modi per rendere sempre più efficace la vostra azione, e più incisivo il vostro impegno a servizio dell'umanità. La Santa Sede, soprattutto mediante la Pontificia Accademia delle Scienze e il Pontificio Consiglio per la Cultura, è direttamente impegnata nell'intrecciare un attivo dialogo tra la scienza la cultura e i valori spirituali. Vi incoraggio ad unire i vostri sforzi a questa missione. Dio Onnipotente, al Quale affido questi miei voti, vi sostenga nel vostro lavoro, vi aiuti nelle inevitabili difficoltà e vi ricompensi per quanto fate a servizio dell'umanità di cui Egli nella sua bontà ha voluto fare la propria famiglia. Acta Apostolicae 630 Sedis - Commentarium Officiale IX In aedibus Pontificiae Universitatis Lateranensis L anno expleto a sedis translatione.* 1. Sono lieto di trovarmi in mezzo a voi questa sera, nella festa della Dedicazione della Basilica di San Giovanni in Laterano, mentre tutta la Chiesa Cattolica e romana volge la mente e il cuore, in segno di unità e di comunione, verso la Basilica che è « omnium ecclesiarum Urbis et orbis mater et caput ». L'occasione di questa sede, in questo luogo esprimessero il « presiede alla della visita è il ricordo cinquantenario dell'erezione che il mio grande predecessore Pio XI ha voluto situata perché anche l'ubicazione e l'appellativo (( lateranense » vincolo speciale che essa ha con la Chiesa di Roma che carità » universale. 1 Saluto con affetto F Eminentissimo Cardinale Gran Cancelliere, mio Vicario per la diocesi di Roma, i signori Cardinali qui convenuti per i rapporti che li uniscono con l'alma mater, gli Arcivescovi, i Vescovi e i Prelati della Curia romana e del Vicariato, non pochi dei quali sono stati alunni dell'Università; saluto il Rettore Magnifico, Mons. Pietro Rossano, e con lui il Corpo Accademico, il Personale addetto ai servizi e al buon funzionamento dell'università; il mio saluto va anche ai Pre­ sidi e rappresentanti degli Istituti incorporati e affiliati, agli Ospiti illustri e alle Maestranze che hanno sostenuto i lavori e sono a giusto titolo qui presenti. Voglio qui ringraziare anche i benefattori che hanno contribuito al completamento e all'abbellimento degli ambienti. Se vogliamo ricordare questo giubileo è per trarne spunti e lezioni di vita e incitamento per i compiti che attendono la Vostra Università, insieme con le altre Università ecclesiastiche qui a Roma. 2. La Pontificia Università Lateranense è storicamente legata alla Santa Sede e alla Chiesa di Roma, tanto da venire detta « L'Univer­ sità del Papa », un appellativo onorifico ma anche oneroso, che impone esigenze e richiede impegno. I miei venerati Predecessori si sono presi grande cura dell'Università, la cui storia è tutta segnata da personali interventi dei Papi. Per limitarci ai tempi vicini, Pio XI, come ho già accennato, la dotò di questa nuova sede, trasferendovi Y Institutum utriusque iuris fino allora legato a Sant'Apollinare. Pio XII, che vi fu Die 9 m. Novembris a. 1987. 1 S. Ignazio, Rom, prol. Acta Ioannis Pauli Pp. II 631 alunno e professore, vi fondò nel 1957 l'Istituto Pastorale; Gio­ vanni XXIII vi tenne lezioni alla Facoltà di Teologia, le consociò l'Accademia Alfonsiana per gli studi di teologia morale e la insignì del titolo di Università; Paolo VI vi fu docente nell'Institutum utriusque iuris e approvò la cooptazione dell'Istituto di scienze reli­ giose « Ecclesia Mater », dell'Istituto Augustinianum per studi patri­ stici, e dell'Istituto Claretianum per la teologia della vita religiosa. Io stesso vi ho collocato il nuovo Istituto per studi su matrimonio e famiglia, e, per favorirne l'incremento e lo sviluppo, ne ho disposto i miglioramenti strutturali che ora vediamo. Tutto questo è indice del­ l'attenzione e della fiducia dei Papi verso questa istituzione. 3. Inaugurando solennemente la nuova sede cinquantanni fa Pio XI parlò di due Atenei, uno materiale, l'altro spirituale, il primo costi­ tuito da mura, ambiente e strutture ; il secondo risultante dalla somma dell'intelligenza, della fede e dell'operosità di chi dentro vi lavora, insegna, studia e apprende. È chiaro che l'Ateneo materiale esterno è al servizio e in funzione di quello interno, spirituale, che si dedica a « comprendere, con tutti i santi, l'ampiezza e la grandezza, l'altezza e la profondità » del mistero di Cristo, nel quale è racchiusa la « multiforme sapienza di Dio » . 2 3 4. Due sono i poli dell'Ateneo spirituale : Dio nica e si rivela in Gesù Cristo, e l'uomo creatura immersa nel finito ma aperta all'infinito, che zazione e il suo fine ultimo nella comunione con unitrino che si comu­ libera e responsabile, trova la sua realiz­ Dio. Due sono quindi le grandi direzioni della ricerca e del sapere nelle Università ecclesiastiche : Dio nella sua eterna ed inesauribile immen­ sità di luce e di amore e nel suo disegno di salvezza realizzato nella storia, e l'uomo creato a immagine sua, ma peccatore, (( id quod est perfectissimum in tota natura » ma bisognoso di sicurezza e di luce, quasi di « una qualche parola divina », secondo la celebre intuizione della scuola di Socrate. 4 5 Possiamo riferire qui l'alta parola di S. Agostino che compendia mirabilmente le mete dello studio e della ricerca teologica : « Deus semper idem ; noverim me, noverim te » . 6 2 Cf. Ef 3, 18. 3 Ibid. 3, 10. 4 Summa th. I, q. 29, a. 1. s Fedone 85 d. * Soliloqui 2, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 632 Officiale Lo studio e il sapere delle facoltà universitarie ecclesiastiche sono orientati a questi due poli : noverim te, noverim me, e tendono a for­ mare maestri e persone qualificate che sappiano essere nella vita e nella comunità cristiana mediatori e collaboratori dell'incontro di Dio con l'uomo. Conoscere il mistero di Dio : come è stato rivelato progressivamente nella Historia salutis, come è stato approfondito con gli sforzi del pensiero e dell'intelligenza umana nella ricerca e nella investigazione teologica, come fu definito e presentato dal Magistero della Chiesa, come ne è stata diffusa la conoscenza e l'esperienza nella storia, come viene, a contatto con le diverse situazioni della vita individuale e sociale Ne deriva tutto l'arco delle discipline bibliche, della teologia dogma­ tica, della storia della Chiesa, della teologia morale, del diritto cano­ nico, della pastorale, della liturgia e della spiritualità. 5. La seconda grande traiettoria dello studio ecclesiastico sono le profondità dell'uomo, destinatario della comunicazione divina, le sue aspirazioni, le sue ricerche, le sue realizzazioni spirituali, in una pa­ rola la via hominis, quale si esprime soprattutto nella ricerca scien­ tifica, filosofica, antropologica e religiosa, per farla incontrare con la via Dei ad homines culminata in Gesù Cristo e annunciata dalla Chiesa. L'uno e l'altro sapere, su Dio e sull'uomo, sono infatti in funzione del­ l'incontro in cui consiste la salvezza e la piena realizzazione dell'essere umano. Di tale incontro la Chiesa è mediatrice e ministra del mondo. L'Ateneo spirituale, al quale si riferiva Pio XI, tende a formare gli artefici di questo incontro, gli specialisti nelle varie discipline e gli operatori ministeriali. Tale è il compito altissimo e delicato delle Università ecclesiastiche, la cui opera si svolge nelle funzioni dell'insegnamento, della ricerca, e della risposta alle domande spirituali degli uomini e ai bisogni della Chiesa nel mondo di oggi. Insegnamento solido e fedele alla Parola di Dio, e alla tradizione e al magistero della Chiesa ; ricerca continua e sagace per analizzare e scoprire i mille riflessi della verità nascosta nella Rivelazione divina, nella creazione, nell'uomo e nella sua vicenda terrena; risposta agli interrogativi degli uomini, mossi instancabil­ mente a «cercare Dio, se mai lo trovino come a tastoni, lui che è vicino a ciascuno di noi » ; attenzione alla missione della Chiesa nel mondo contemporaneo, chiamata dal dinamismo della storia e della 7 7 At 17, 27. Acta Ioannis Pauli Pp. II 633 cultura a confrontarsi con problemi sempre nuovi, da risolvere pru­ dentemente alla luce della Parola di Dio, scrutata con amore e docilità di spirito, nella preghiera. 6. A questi compiti propri delle Università ecclesiastiche, adombrati nella costituzione apostolica Sapientia Christiana, si aggiungono per voi quelli caratteristici e tradizionali della Pontificia Università Late­ ranense. Se si considera che essa è legata particolarmente al Papa, Vescovo di Roma e Pastore della Chiesa universale, non pare dubbio che caratteristica particolare di questa Università, oltre alla fedeltà esemplare e indiscutibile verso la Sede Apostolica, ha da essere, come è stata sempre, uno spiccato orientamento verso le discipline che trat­ tano dell'inserimento dei valori cristiani nel concreto della vita e della società. Mi riferisco in particolare alla distinta tradizione di studi giuridici espressa emblematicamente n^ìY Institutum utriusque iuris che unisce in sé lo studio del Diritto civile e canonico nella sua integrale dimen­ sione e nella sua valenza attuale. Tale tradizione, che trova espressione in apprezzati Colloqui internazionali, ha da essere tenuta in onore per il servizio che reca alla cultura e alla Chiesa. In questo contesto è da menzionare anche lo studio del Diritto Canonico. Dopo la pubbli­ cazione nel 1983 del Codex Iuris Canonici, che ha recepito nei suoi canoni il ricco messaggio del Concilio Vaticano II, lo studio del Diritto ha ripreso lodevolmente respiro nella Chiesa. Anche questa tradizione, in onore presso l'Università Lateranense, deve essere continuata con impegno, essendo il Diritto Canonico un compendio della prudenza operativa della Chiesa, alimentata dalla carità e orientata verso la crescita ordinata e armoniosa del Corpo di Cristo. Esiste poi da trent'anni in questa Università un « Istituto Pasto­ rale » con un notevole programma, mirante a far scendere e penetrare negli ambiti dell'esistenza la luce e il sapore del Vangelo. Inoltre da alcuni anni opera nell'Università, da me voluto e fondato, l'(( Istituto per studi su matrimonio e famiglia », per illustrare scientificamente e irradiare pastoralmente i principi della fede e della dottrina cattolica sui temi capitali della famiglia, della procreazione e della forma­ zione umana. 7. Tutto questo qualifica l'Università Lateranense, orientando i suoi studi verso il concreto dell'esistenza e sollecitando le altre discipline accademiche, come la Teologia e la Filosofia, a prendere in particolare Acta Apostolicae 634 Sedis - Commentarium Officiale considerazione il rapporto della fede con la cultura nella società di oggi, la via del Vangelo verso l'uomo, verso la società e l'esperienza contemporanea. È noto che l'uomo d'oggi, a Roma come in tante parti del mondo, soprattutto occidentale, si trova avvolto e come immerso in una cul­ tura che fa da schermo al passaggio della luce della Rivelazione divina e pone a ciascuno nuovi problemi e difficili interrogativi. Applicarsi a conoscere le vie della comunicazione evangelica, analizzare la cultura, anzi le culture contemporanee per aprirle alla Parola di Dio, inter­ pretare fedelmente secondo le indicazioni del Magistero i contenuti del mistero cristiano per esprimerli nel linguaggio della cultura odierna (il grande problema ermeneutico che occupa tanta parte della rifles­ sione filosofica e religiosa), in altre parole il dialogo con la cultura in vista della sua evangelizzazione, sono istanze che emergono dalla voca­ zione singolare di questa Università, particolarmente inserita e quasi immersa nella realtà della Chiesa di Roma, la quale sotto molti aspetti appare sempre più come un microcosmo del mondo La mia esortazione è dunque di mostrarvi all'altezza del vostro compito : che è di studio, di fedeltà al Magistero, di dedizione al lavoro, con ogni assiduità, diligenza, concordia, alacrità nel compiere il dovere quotidiano. Grande è la missione dei docenti ed esigente la responsa­ bilità degli alunni; la Chiesa ha bisogno di voi. Per questo tutti, autorità accademiche, professori, alunni, personale ausiliare, tutti siete chiamati a collaborare perché questo centro di studi appaia sempre più come valido strumento culturale della Santa Sede e della Chiesa di Roma, nella sua proiezione diocesana e in quella universale e porti i frutti che il Papa e la Chiesa attendono. Per questo lo affido, in questo momento e in questo Anno Mariano, alla Madre di Cristo e Madre della Chiesa. E vi accompagni ogni giorno nel vòstro lavoro la mia paterna benedizione in tutto quest'anno accademico, che ho la gioia di inaugurare e dichiarare aperto ufficialmente. 635 Acta Ioannis Pauli Pp. II X Ad quosdam Poloniae episcopos occasione oblata « ad limina » visita­ tionis coram admissos.* Drodzy i czcigodni Bracia! Księże Kardynale, Księże Arcybiskupie, Księża Biskupi. 1. Serdecznie witam was wszystkich przy okazji odwiedzin « ad limina Apostolorum », które odbywacie zgodnie z pięcioletnim rytmem ustalonym przez prawo kościelne. Pozdrawiam też nieobecnych tu biskupów Prowincji Krakowskiej, a zwłaszcza biskupa Seniora z Katowic. W ciągu pięciu lat, które nas dzielą od ostatniej wizyty, skład Episkopatu Metropolii Krakowskiej uległ znacznym zmianom. Odszedł po nagrodę do Chrystusa, Najwyższego Pasterza, biskup częstochowski Stefan Bareła. Przeszedł na emeryturę, z racji wieku, biskup katowicki Herbert Bednorz. Mianowanych zostało dwóch nowych biskupów die­ cezjalnych oraz dwóch biskupów pomocniczych. Biskup tarnowski został podniesiony do godności arcybiskupa. Wszyscy zdajemy sobie sprawę za każdym razem, jakie jest znaczenie tych odwiedzin. Wszyscy też za każdym razem uświadamiamy sobie na nowo, co one znaczą, i co one wyrażają. Apostolskie «videre Pe­ trum » rozwinęło się prawidłowo w postaci różnych zwyczajów, które — każdy na swój sposób — d aj g wyraz samej istoty Kościoła. Jak to uwydatnił Sobór Watykański II, Kościół jest w swej istotnej konstytucji « komunią » na wzór samej Przenajświętszej Trójcy. Komunia zaś wyraża się we wzajemnym « komunikowaniu » sobie istotnych dóbr wiary i życia z wiary, w których Kościół cały uczestniczy. Cały — to znaczy : w swoim uniwersalnym wymiarze. Cały, to znaczy równocześnie : w wymiarze każdego Kościoła partykularnego czy lokalnego. Odwiedziny « ad limina Apostolorum » mają na celu szczególne przybliżenie i spotkanie się tych dwóch wymiarów współkonstytuujacych Kościół : Ciało Chrystusa. 2. Sprawę, o której mówię, przeżywałem bardzo głęboko — zapewne w nawiązaniu do doświadczenia soborowego — naprzód w tej właśnie wspólnocie biskupiej, która dziś przybywa « ad limina Apostolorum ». * Die 12 in. Novembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 636 Officiale Jeśli tak można powiedzieć, « uczyłem się » znaczenia Kościoła jako « komunii » poprzez Sobór, a równocześnie poprzez życie na co dzień we wspólnocie Kościoła Krakowskiego i Metropolii Krakowskiej. Wasze odwiedziny, drodzy Bracia, są mi dlatego tak bliskie, że przynosicie tu, w waszych osobach, te samą rzeczywistość kościelną Ludu Bożego, którą i mnie dane było współtworzyć przez wiele lat. Stamtąd zostałem wezwany -na rzymką Stolicę św. Piotra — ale uczy­ łem się prawdy o (( communio Ecclesiarum » u grobu św. Stanisława. Wspólnie też przygotowywaliśmy się do dziewięćsetnej rocznicy jego męczeńskiej śmierci, łącząc to przygotowanie z pierwszymi poczyna­ niami, które miały na celu wprowadzanie w życie nauki Vaticanum II. 3. Drogą, którą do tego celu obraliśmy, była od wieków i tysiącleci wypróbowana w Kościele — droga Synodów. Była to naprzód droga Synodów diecezjalnych. I tak : w latach 1971-1975 odbył się I Synod Diecezji Katowickiej. Jego prace i uchwały zmierzały do ożywienia wiary, modlitwy i życia w Kościele Katowickim. Synod Duszpasterski Archidiecezji Krakowskiej dane mi było zwo­ łać w 1972 roku i zakończyć go po siedmiu latach, jako Następcy św. Piotra na rzymskiej stolicy, podczas pierwszej pielgrzymki do Oj­ czyzny w 1979 roku. Wiąże się on dla nas wszystkich z dziewięćsetną rocznicą pasterskiej posługi św. Stanisława na stolicy krakowskiej. W dwudziestu dwóch dokumentach synodalnych została ukazana rzeczywistość tego Kościoła, odnowiona świadomość zbawczej jego misji oraz wyznaczony program jej realizacji. Zapowiedziany na początku Wielkiego Postu 1982 roku, IV Synod Diecezji Tarnowskiej zakończył się w dniu trzynastym marca 1986 roku, w dwusetną rocznicę istnienia tejże diecezji. Pracom Synodu przyświecało hasło : (( Na obraz Kościoła powszechnego a celem było ożywienie świadomości, że Kościół partykularny winien jak naj­ doskonalej odzwierciedlać Kościół powszechny. Od roku 1976 do 1986 II Synod Diecezji Częstochowskiej czynił zbiorowy wysiłek, aby odczytać na nowo naukę Soboru, przejąć się nią i zastosować ją w życiu. W roku 1984 zapowiedziany został III Synod Diecezji Kieleckiej, który ma wprowadzić diecezję w drugie stulecie jej istnienia i odno­ wić życie tego Kościoła w duchu soborowym. Równolegle 1 obraliśmy Lumen gentium, 23. drogę Synodu prowincjalnego, którego Acta Ioannis Pauli Pp. II 637 zakończenie dane mi było przeżywać wspólnie z wami, w katedrze wawelskiej, podczas pielgrzymki do Ojczyzny w 1983 roku. Poniekąd zbiegał się on z Synodami diecezjalnymi i stawiał sobie za cel podjęcie przez wszystkie diecezje metropolii wspólnego wysiłku dla pogłębienia wiary i ożywienia ducha religijnego inspiracjami Soboru Watykańskiego II, jak tego domaga się nasza epoka. Ta wspólna praca duszpasterska miała też na celu zacieśnienie więzi i pogłębienie wspólnoty (« komunii ))) metropolitalnej, z posza­ nowaniem praw każdej diecezji do podejmowania konkretnych działań w świetle własnych potrzeb i doświadczeń. 4. Prawda o Kościele jako « komunii » ukazuje w nowym również świetle sprawę życia i powołania kapłańskiego — oraz tej wspólnoty, jaką kapłani (« presbiteroi ») stanowią w każdym Kościele diecezjalnym. Drodzy Bracia, powiedzcie kapłanom, że jako Biskup Rzymu zachowuję głębokie poczucie zakorzenienia w tym prezbiterium, pośród którego sam stałem się kapłanem Chrystusa i szafarzem Bożych tajemnic. Codziennie wspominam w modlitwie zmarłych członków tego prezbiterium, obok zmarłych kapłanów mej nowej diecezji. Raduję się z tego, że powołanie kapłańskie w waszej Prowincji kościelnej, a także i w całej Polsce, ma moc przemawiania do młodych dusz. Bogu dziękuję za to, że seminaria duchowne są pełne — pełniejsze jeszcze niż dawniej. Jest to szczególny znak, a zarazem dar Bożej Opatrzności, który zobowiązuje do pilnej i odpowiedzialnej troski o to, aby nie uległ zaprzepaszczeniu, ale został w pełni wykorzystany dla dobra Kościoła w Polsce i Kościoła powszechnego. Trzeba też ustawicznie pamiętać o tym, że nie liczba, ale jakość kapłanów decyduje o skuteczności i owocności ewangelicznego posiewu, Tak było w czasach apostolskich i tak jest dzisiaj. Stajemy tu wobec bardzo ważnego zagadnienia formacji kapłańskiej, czyli tego systematycznego procesu, poprzez który przygotowuje się wewnętrzna przestrzeń dla działania Ducha Chrystusowego w duszach młodych ludzi, przestrzeń dojrzewania powołań kapłańskich do tego, aby « in persona Christi », niepodzielnym sercem, bezinteresownie służyć człowiekowi, dźiwigać go z upadków i kryzysów poprzez świa­ dectwo wiary, nadziei i miłości, która jest w Chrystusie i z Chrystusa. Jest to wielkie zadanie stojące przed Biskupami, wychowawcami i profesorami seminariów duchownych, uniwersytetów katolickich, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 638 Officiale wydziałów teologicznych. Mówiłem o tym podczas czerwcowej piel­ grzymki do kraju, przypominając najważniejsze zalecenia Soboru Watykańskiego II w Dekrecie ((Optatam totius ». Alumni, w edług zawartych tam wskazań, winni wyrabiać się na prawdziwych dusz­ pasterzy, a więc do posługi słowa, do posługi uświęcania poprzez Sakramenty, do posługi pasterskiej na wzór Chrystusa, (( który nie przy­ szedł, aby Mu służono, ale aby służyć i oddać duszę swoją na okup za wielu » . Tenże Dekret zaleca, aby przełożeni i profesorowie semina­ riów byli dobierani spośród najlepszych kapłanów, odznaczających się doskonałą formacją intelektualną i duchową, posiadających doświad­ czenie pasterskie i zdolności pedagogiczne. Biskup winien też usta­ wicznie otaczać szczególną troską pracowników seminariów, (( a dla alumnów być prawdziwym ojcem w Chrystusie » . T 2 3 5. W swojej nauce o życiu i posłannictwie kapłanów Sobór przy­ pomniał, że powołanie kapłańskie — chociaż bezpośrednio związane z diecezjalnym prezbiterium — ma równocześnie swą orientację uni­ wersalną. Jest « dla całego Kościoła ». (( Dar duchowny — czytamy w Dekrecie o posłudze i życiu kapła­ nów, "Presbyterorum ordinis" — otrzymany przez prezbiterów w świę­ ceniach, przygotowuje ich nie do jakiejś ograniczonej i zacieśnionej misji, lecz do najszerszej i powszechnej misji zbawienia "aż po krańce z i e m i " ; (...) Niech więc prezbiterzy pamiętają o tym, że winna im leżeć na sercu troska o wszystkie Kościoły. Stad też niech prezbiterzy tych diecezji, które są obdarzone większą liczbą powołań, z ochotą okazują gotowość — za pozwoleniem lub zachętą swego Ordynariusza — pełnienia swej posługi w krajach, na misjach lub w dziełach cierpiących na brak duchowieństwa » . 4 5 Kapłaństwo jako dar, jako sakrament społeczny jest źródłem szcze­ gólnego apostolstwa w Kościele : Kościół bowiem jest ze swej natury misyjny i stale pozostaje w stanie misji. Ten rys misyjny Kościoła jest wpisany w powołanie kapłańskie i zakonne. Z zadowoleniem należy odnotować fakt, że Kościół w Polsce, a zwłaszcza Prowincja Krakowska, ma już swój dorobek w tej tak ważnej dziedzinie życia i działalności Kościoła, jaką jest ewangelizacja. Coraz więcej młodych ludzi, kapłanów i sióstr zakonnych — idąc za Chrystusowym wez2 Por. MTc 10, 45. 3 Por. Optatam totius, 4-5. 4 Dz 1, 8. 5 N. 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 639 waniem — ochoczo wyrusza do krajów misyjnych, aby stać się sługami Słowa Bożej Prawdy, szafarzami Bożych tajemnic, pionierami Ewan­ gelii i ewangelizacji. Jako Biskup Rzymu, który ma szczególną odpowiedzialność za całą działalność misyjną Kościoła, dziękuję za polskich misjonarzy i misjo­ narki. I nadal o nich proszę, albowiem « żniwo jest wielkie, ale robot­ ników mało » . 6 6. Zwracając się do kapłanów w Ojczyźnie, zwłaszcza podczas ostatniej pielgrzymki, starałem się uwydatnić tę głęboką więź ze spo­ łeczeństwem, jaka cechuje w ciągu pokoleń życie i posługiwanie kapła­ nów w naszych diecezjach. Prawdziwie: « z ludu wzięci... dla ludu postanowieni » . 7 Ta więź wciąż na nowo staje się zadaniem do podjęcia, w związku ze zmieniającym się profilem społecznym waszych diecezji. Owe zmiany w każdej z diecezji wchodzących w skład metropolii przebiegają nieco inaczej. W rejonach rolniczych zachodzi stopniowy proces urbanizacji i mechanizacji. Duża część ludności wiejskiej znaj­ duje pracę w środowiskach przemysłowych. W rejonach uprzemysło­ wionych obserwujemy typowe procesy przemiany mentalności i stylu życia, niekiedy są to przemiany pozytywne, często niepokojące. Bez względu na charakter regionu, do wszystkich dociera oddziaływanie środków społecznego przekazu, przede wszystkim telewizji, narzuca­ jące sposób myślenia i wartościowania, który staje się powszechny, przyswajany często bezwiednie. Siły, z jakimi poszczególne diecezje przystępują do podjęcia zadań w obliczu wspomnianych przemian, są różne. Cała metropolia liczy ponad 8 milionów katolików. Pracuje wśród nich ponad 7 tysięcy kapłanów diecezjalnych i zakonnych. Przeciętnie przypada na jednego kapłana około 1150 wiernych. Mimo tych zróżnicowanych warunków trzeba jednakże podjąć konieczne zadania duszpasterskie z nadzieją, że gorliwość kapłanów i owocność ich pracy staną się dla młodych zachętą do pójścia w ich ślady. 7. Pozwólcie, że w tym szerokim kontekście dotknę jeszcze sprawy, z którą byłem w przeszłości bardzo blisko związany, jako były Metro6 Por. Mt 9, 37. 7 Por. Hor 5, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 640 Officiale polita krakowski, a która równocześnie jest sprawą Kościoła w całej Polsce, więcej : Kościoła powszechnego. Wiadomo, że gdy ówczesne władze państwowe « likwidowały » prastary Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Jagiellońskim (prze­ nosząc go arbitralnie do utworzonej w Warszawie Akademii Teologii Katolickiej). Stolica Apostolska, na ręce śp. arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, wydała dekret stwierdzający, że Wydział ten jako uczelnia akademicka Kościoła nie przestaje istnieć w Krakowie, kierując się odtąd zasadami ustawodawstwa kościelnego w odnośnej dziedzinie. Od tamtego momentu zostało uczynione bardzo wiele, ażeby uczelnia ta zyskała właściwy dla siebie kształt i profil, wychodząc na spotkanie tych wielorakich zadań, jakie stawia przed Kościołem Ewangelia odczy­ tywana wedle (( znaków czasu », na miarę pytań i potrzeb człowieka w świecie współczesnym. 8 Przed sześciuset prawie laty błogosławiona Królowa Jadwiga wraz ze swym Mężem zabiegała o Wydział Teologiczny w krakowskiej Alma Mater, mając między innymi na uwadze, a może przede wszystkim, potrzeby ewangelizacji świeżo ochrzczonej Litwy. Potrzeby ewangelizacji odsyłają nas zawsze do prawidłowo upra­ wianych nauk : do teologii, do filozofii, do prawa, do historii — dziś do tylu innych jeszcze gałęzi wiedzy, które kształtują współczesną umysłowość człowieka, jakiego spotykamy na drodze Ewangelii. Wyrażam radość, że uczelnia krakowska (dziś — jako Papieska Akademia Teologiczna) może w dalszym ciągu służyć Kościołowi i społeczeństwu w Polsce. Przede wszystkim — służy prowincji Kra­ kowskiej, ale nie tylko. Wszystkim, którzy przykładali — i nadal przykładają — rękę do tego doniosłego dzieła, wyrażam głęboką wdzięczność. Równocześnie zaś kładę sprawę krakowskiej Akademii na sercu wszystkich moich Braci w biskupstwie tu obecnych, od Wiel­ kiego Kanclerza poczynając. Jesteśmy rzecznikami słusznej i doniosłej sprawy. Rzec by można: jednej z tych, które stanowią o polskiej racji stanu. 8. Wiecie dobrze, drodzy Bracia, jak wielkie zadania czekają nas stale w dziedzinie katechizacji dzieci i młodzieży, katechezy do­ rosłych, duszpasterstwa akademickiego, duszpasterstwa rolników oraz całego świata pracy i innych duszpasterstw specjalistycznych, duszpas­ terstwa świata kultury — i środków przekazu — oraz wielu innych. 8 T j . od roku 1959/60. Acta Ioannis Pauli Pp. II 641 Starałem się na te tematy zabierać głos w czasie mojej ostatniej pielgrzymki. Wiadomo, że każdy z wymienionych kierunków duszpasterstwa « uruchamia » równocześnie odnośny sektor apostolstwa świeckich. Wszystkie zaś one spotykają się ostatecznie w wymiarach duszpa­ sterstwa parafii oraz diecezji, gdzie także i apostolstwo świeckich winno znajdować właściwe dla siebie miejsce. Zdaje się, że cały ten zespół zadań znajduje jakieś odzwierciedle­ nie także w strukturze zajęć Akademii Teologicznej w Krakowie oraz we wszystkich seminariach i środowiskach, które są z tą uczelnią organizacyjnie połączone. Odnosi się to również do duszpasterstwa małżeństwa i rodziny, które może nigdy tak jak dzisiaj nie domagało się gruntownego oparcia w stosownym przygotowaniu teologicznym przede wszystkim samych zainteresowanych małżonków-rodziców (poczynając już od kandydatów do życia rodzinnego) — jak też od duszpasterzy. Wielki, podstawowy temat i wielike zadanie Kościoła oraz społtczeństwa ! 9. Drodzy Bracia ! Spotykamy się w Roku Maryjnym, który w całym Kościele jest przeżywany pod kątem Adwentu. Adwent oznacza Przyjście Pana. My zaś pragniemy się przygotować na początek trzeciego tysiąc­ lecia od tego Przyjścia, a zarazem 1000-lecie diecezji krakowskiej. Przygotowujemy się więc razem z Tą, która najdoskonalej została przygotowana przez Ducha Świętego, i która stale wszystkich nas do tego przygotowuje. Wiemy na ten temat dość dużo z naszych polskich doświadczeń — dawnych i współczesnych. Na terenie waszej Prowincji kościelnej znajduje się Jasna Góra, a prócz tego tyle innych sanktuariów Ma­ ryjnych o bliższym zasięgu, żeby wspomnieć bodaj Kalwarię Ze­ brzydowską, Piekary, Tuchów czy Limanową, Wiślicę. Maryja « poprzedza )) nas wszystkich w pielgrzymce wiary. Ci, któ­ rzy najśmielej podążają za Nią w tej pielgrzymce, urzeczywistniają w sobie w sposób szczególny powołanie do świętości. Pamiętając o Świętych i Błogosławionych na waszym terenie, od najstarszych dat wspólnej historii, cieszymy się z tego, że również i w tym wieku to powołanie wydaje nowe owoce (mam zwłaszcza na myśli bł. Ka­ rolinę z diecezji tarnowskiej). Maryja <( poprzedza » wszystkich w pielgrzymce wiary, nadziei, zjednoczenia z Chrystusem. Oby to Jej macierzyńskie przewodnictwo 42 - A . A. s. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 642 trwało nadal wśród pokoleń, które wkraczają w nowe tysiąclecie — i dalej. Okres Milenium pozostawił ogromny dorobek « Maryjny », który stale trzeba podejmować, kontynuować, odnawiać. Chrystus-Eucharystia, Chrystus, który « do końca umiłował », prag­ nie, abyśmy zbliżali się do Niego przez Matkę. Przecież to Ona właśnie stale powiada wszystkim i każdemu — tak jak w Kanie — « czyńcie, co On wam powie ». Przekazując z całego serca błogosławieństwo dla całej Metropolii, dla każdej diecezji z osobna, Pasterzom, Kapłanom, Rodzinom zakon­ nym męskim i żeńskim oraz wszystkim bez wyjątku, którzy ten Kościół stanowią, proszę was, abyście po modlitwie (( Anioł Pański » wspólnie ze mną również tego błogosławieństwa udzielili. Bóg zapłać. XI Ad eos qui conventui de arte medica humano modo exercenda interfue­ runt, coram admissos. ' 4 1. Con intima gioia porgo il mio deferente saluto a tutti voi, illustri Signori e gentili Signore, che prendete parte alla Conferenza Interna­ zionale promossa dalla Pontificia Commissione per la Pastorale degli Operatori Sanitari sul tema della umanizzazione della medicina, tema fondamentale, della cui importanza si va oggi prendendo sempre più viva coscienza. 2. La vita è dono di Dio. L'uomo non ne è il Signore, ma l'ammi­ nistratore responsabile. « È il Creatore dell'universo che ha plasmato l'uomo e ha provveduto alla generazione di tutti ».* L'uomo, perciò, in tutte le espressioni della sua vita appartiene a Dio, al quale deve rispondere (non è forse questa la radice etimologica del termine « re­ sponsabile »?) dell'uso da lui fatto del grande dono ricevuto. Deriva di qui la nobiltà della medicina che, per definizione, è ser­ vizio alla vita umana. Come tale, essa comporta un essenziale ed irri­ nunciabile riferimento all'uomo nella sua integrità spirituale e mate­ riale, nella sua dimensione individuale e sociale : la medicina è a servizio dell'uomo, di tutto l'uomo, di ogni uomo. * Die 12 m. Novembris a. 1987. 1 2 Me 7, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 643 Di questa verità voi siete profondamente convinti sulla scorta di una lunghissima tradizione, che risale alle stesse intuizioni ippocratiche. Ma è precisamente da questa convinzione che scaturiscono le vostre preoccupazioni di studiosi, di scienziati, di ricercatori per le insidie a cui è esposta la medicina odierna. Infatti « le nuove frontiere ... aperte dai progressi della scienza e dalle sue possibili applicazioni tecniche e terapeutiche, toccano gli ambiti più delicati della vita nelle sue stesse sorgenti e nel suo più profondo significato )). Mossi anche da queste preoccupazioni voi siete convenuti a questa Conferenza, nel desiderio di offrire il contributo della vostra compe­ tenza alla elaborazione delle strategie che possono rivelarsi opportune per una più efficace tutela ed una più adeguata promozione del fonda­ mentale dono della vita. 2 Saggiamente, l'articolazione degli argomenti affrontati nel Simpo­ sio, muovendo dal generale al particolare, si sofferma innanzitutto sulla vita e sul diritto alla vita; quindi, sull'uomo e la salute e, infine, su l'uomo e la medicina. Parlare, infatti, dell'uomo e della salute, e del­ l'uomo e della medicina, presuppone una chiara concezione della vita, del diritto ad essa ed alla sua qualità. 3. Non potendo, com'è ovvio, diffondermi sui singoli argomenti del vostro Simposio, voglio esporre alcune considerazioni sul tema cen­ trale, intorno a cui ruota ogni altro problema : quello appunto della umanizzazione della medicina. Con tale tema si va al cuore stesso del diritto-dovere di difendere e promuovere la vita e la sua dignità. Non può darsi infatti autentica promozione della vita umana senza una crescente umanizzazione della medicina, che si colloca oltre il semplice « senso dell'esistenza e del progresso umano. Essendo ordinate all'uomo da cui traggono origine e incremento, attingono dalla persona e dai suoi valori morali l'indicazione della loro finalità e la consapevolezza dei loro limiti )). 3 I vostri lavori prevedono una organica impostazione dei vari problemi che riguardano la nozione di vita e di diritto ad essa, gli interrogativi posti dal grande sviluppo della farmacologia, le istanze suscitate dal­ l'urgenza di salvaguardare l'ambiente, le tensioni connesse con gli squi­ libri crescenti tra Paesi industrializzati e Paesi in via di sviluppo, le 1 Dolentium hominum, 3 Congregazione per 3. la Dottrina della Fede, umana nascente e la dignità della procreazione, 2. Istruzione sul rispetto della vita 644 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale prospettive di una strategia politica per la difesa e la promozione della vita umana sulla terra. È un ventaglio di questioni vasto e stimolante, che vi esorto ad approfondire. Rilevo, tuttavia, che mancherebbe il necessario criterio orientatore, se i diversi argomenti venissero affrontati prescindendo da una adeguata visione antropologica, capace di guidarne la discussione verso soluzioni di vero progresso. Vi sono infatti forme di avanzamento scientifico, che non coincidono con l'autentico bene dell'uomo : il pro­ gresso scientifico si risolve, in tali casi, in un regresso umano che può preludere anche ad esiti drammatici. È proprio in considerazione di ciò che occorre ribadire l'assioma in forza del quale non tutto ciò che è tecni­ camente possibile è moralmente ed eticamente accettabile. 4. Una prassi veramente umanizzata della medicina non può restare indifferente di fronte a una ricerca scientifica che si ponga come fine a se stessa, ignorando le esigenze di un autentico servizio all'uomo. Anche 10 studio della vita deve tradursi in servizio alla vita. Gli interrogativi sollevati dalla sperimentazione, dal rapporto popolazione-risorse, dalla malattia irreversibile, si sono fatti più incalzanti da quando il progresso della tecnica ha facilitato il ricorso a soluzioni e strategie che offendono la dignità della vita e della persona umana. Per resistere alla suggestione di simili prospettive è indispensabile disporre di riferimenti antropologici adeguati, alla cui elaborazione molto potrà contribuire il dialogo interdisciplinare e, in modo parti­ colare, la riflessione sui dati della Rivelazione cristiana. La storia di questi due millenni dell'era nuova è lì a dimostrare quale aiuto possa dare ad una vera umanizzazione della medicina l'ispirazione cristiana : questa, infatti, facendo vedere in ogni uomo un fratello, fonda 11 servizio alla vita sul comandamento universale dell'amore. Lo aveva ben capito il dottor Giuseppe Moscati, che ho avuto la gioia di dichiarare santo il 25 ottobre scorso. Egli diceva : « Non la scienza, ma la carità ha trasformato il mondo ... )). Professore universitario, Primario ospeda­ liero e ricercatore, il dottor Moscati aveva direttamente sperimentato il primato dell'amore nel servizio alla vita. Il comandamento dell'amore ha le sue radici nella legge naturale della solidarietà umana e attinge vitalità dall'Amore stesso che è Dio. Non solo, ma nell'impegno di promuovere la vita, l'Amore diventa anche punto di incontro costruttivo con coloro che, per misteriose vicende esistenziali, non hanno accolto o compreso il messaggio di Gesù. Uno Acta Ioannis Pauli Pp. II 645 sguardo anche superficiale alla storia della medicina consente di rile­ vare una singolare continuità tra valori umani e cristiani, grazie alla cui interazione s'è venuto formando quel ricco patrimonio di civiltà e di progresso, che costituisce l'orgoglio della vostra categoria. 5. La medicina, in quanto avvicina l'uomo nel momento cruciale della sofferenza, quando egli avverte acuto il bisogno di salvaguardare la propria salute, deve fare di colui che l'esercita, a tutti i livelli, un esperto di grande sensibilità umana. Ciò vale, ovviamente, nell'ambito del rapporto individuale, ove umanizzazione significa, tra l'altro, aper­ tura a tutto ciò che può predisporre a comprendere l'uomo, la sua inte­ riorità, il suo mondo, la sua psicologia, la sua cultura. Umanizzare questo rapporto comporta insieme un dare e un ricevere, il creare cioè quella comunione che è totale partecipazione. Soltanto così il ser­ vizio diventa anche testimonianza, ed essendo servizio alla vita, si trasforma in incentivo ad amarla, a coglierne il più vero e profondo significato in ogni sua manifestazione. Questo, però, ha una sua verità anche sul piano sociale : qui l'istanza della umanizzazione si traduce nell'impegno diretto di tutti gli Ope­ ratori sanitari a promuovere, ciascuno nel proprio ambito e secondo la sua competenza, condizioni idonee per la salute, a migliorare strutture inadeguate, ad eliminare le cause di tante malattie, a favorire la giusta distribuzione delle risorse sanitarie, a far sì che la politica sanitaria nel mondo abbia per fine soltanto il bene della persona umana. 6. L'umanizzazione della medicina risponde ad un dovere di giu­ stizia, il cui assolvimento non può mai essere delegato interamente ad altri, richiedendo l'impegno di tutti. Il campo- operativo è vastissimo : esso va dall'educazione sanitaria alla promozione di una maggiore sensibilità nei responsabili della cosa pubblica; dall'impegno diretto nel proprio ambiente di lavoro a quelle forme di cooperazione — locale, nazionale e internazionale — che sono rese possibili dall'esistenza di tanti organismi ed associazioni aventi tra le loro finalità statutarie il richiamo, diretto o indiretto, alla necessità di rendere sempre più umana la medicina. La Chiesa, che considera la sollecitudine per chi soffre parte inte­ grante della sua missione, e che guarda all'uomo come a « propria via » , è vicina — come ha giustamente rilevato e ribadito il recente 4 s 4 Dolentium 5 Salvifici doloris, 3. hominum, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 646 Sinodo — ai laici che, personalmente o associativamente, si adoperano per una crescente umanizzazione della medicina. Essa, attraverso indi­ vidui e istituzioni, è direttamente impegnata nel mondo della soffe­ renza e della salute, con la collaborazione illuminata e generosa di tutti gli Operatori sanitari. Qui emerge infatti una particolare e decisiva sfida del nostro tempo : noi non possiamo assistere inerti al permanere di una situazione in cui intere popolazioni soffrono per mali, che la scienza medica è ormai in grado di affrontare e di sconfiggere. Umanizzare la medicina è raccogliere questa sfida e adoperarsi gene­ rosamente per l'edificazione di un mondo nel quale ad ogni essere umano siano assicurati i mezzi necessari per la piena valorizzazione di quel fondamentale talento della vita, che ha in Dio « amante della vita » la sua origine e il suo ultimo destino. 6 Neil'esortarvi a fare quanto è in vostro potere per corrispondere a questo nobilissimo compito, invoco su di voi e sul vostro lavoro la Benedizione illuminante e confortatrice dell'Onnipotente. XII Ad Hungariae episcopos occasione oblata ad limina visitationis coram admissos.* Excellentissime Domine Strigoniensis Archiepiscope, Excellentissimi Domini Archiepiscopi et Episcopi, 1. E patria vestra vestrisque dioecesibus Romam advenistis ut reli­ giosum obsequium iam antiqua consuetudine traditum quidem exhibeatis venerandis Apostolorum Petri et Pauli tümulis. Hodie vos col­ legiali quoque modo vultis, hic una adstantes, testificari illam fidei unitatem atque propositorum consensionem quae viget inter ecclesias vestras particulares atque Ecclesiam Romae sitam, quae « universo caritatis coetui praesidet »,* necnon inter vos, a Spiritu positos ad partem gregis Dominici pascendam, atque Petri successorem, praepo­ situm ad sollicitudinem omnium ecclesiarum. Ex animo igitur vobis, Carissimi in episcopatu Fratres, salutationem meam porrigo, dum 2 3 4 Sap 11, 26. * Die 13 m. Novembris a. 1987. 1 Ignatius 2 Act 20, 28. Antiochenus, 3 2 Cor 11, 28. Epistula ad Romanos. Acta Ioannis Pauli Pp. II 647 vobiscum et per vos ipsos simul consaluto omnem Dei populum qui in Hungaria degit : sacerdotes, religiosos et religiosas, sacrorum alumnos, christifideles laicos, tam viros quam mulieres : qui videlicet omnes vocantur, secundum singularem quandam charismatum varietatem, ut testimonium Christo Domino reddant. 2. Superiore hoc quinquennio, Ecclesia in Hungaria magnopere doluit transitum, nonnumquam inopinatum, plurium nempe pastorum. Nominatim meminisse volo comploratum Praesulem, cardinalem Ladislaum Lékai, qui tantam impenderat operam ut impetrarentur Ube­ riora spatia pro vita et actuositate Ecclesiae utque etiam vincula cum Apostolica hac Sede firmius roborarentur. Hoc ipso tempore, dum loquimur, omnes dioeceses vestrae suum quaeque habent Ordinarium Episcopum; eaque de re gratias omnipo­ tenti habemus Deo. Iis qui inter vos pridem receperunt sacerdotii ple­ nitudinem optatum meum votumque patefacio ut indefessi possint pastoralem curam animarum sibi commissarum prosequi ; recentius vero consecratis episcopis, quorum quattuor scio inter vos numerari, precantem meum affectum declaro ac spem coram Deo : futurum scilicet esse ut iuniores eorum vires novum quendam impetum apostolicis inceptis operibusque adiungant. Vobis autem singulis preces polliceor meas ut Spiritus Domini, per vestrum scilicet exemplum ac ministerium pariter vestrum, praeparet Pentecostem novam et (( renovet faciem terrae » in nobili vestra natione. 3. Exemplum vitae ac ministerium sacrum : ecce duplex veluti titulus qui Pastorem Ecclesiae efficit formam proprii gregis. Ex declarata Cristi voluntate Episcopi eorumque adiutores sunt, secundum Aposto­ lorum ipsorum exemplar, « sal-terrae » , unde tribui possit vitae homi­ num sapor quidam supernaturalis, necnon « lux mundi » unde tene­ brae dissipantur errorum. At sal et lux aliquis ibi revera est ubi vivit, in eis adiunctis, in quibus versantur homines nobis concrediti ex ineffa­ bili quodam Dei consilio. Quod attinet deinde ad ministerium sacrum, quod secum infert modos actuositatis pastoralis valde quidem inter se diversos, permittite mihi — carissimi Fratres — extollere coram vobis momentum ministerii verbi Dei praedicandi. « Praedica verbum, insta opportune, importune » admonebat dilectum discipulum Timotheum 4 5 6 4 Cf. 1 Pe 5, 3. 5 Mt 5, 13. «• Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 648 Officiale Apostolus Paulus « Argue, increpa, obsecra » dicere pergebat. Quam obrem certum quoddam et clarum est officium omnis episcopi ac sacer­ dotis, docere et hortari et corrigere. Scitote plane ministerium hoc evan­ gelicum, vivificatum halitu sanctificante Spiritus, plurimum conferre ad Populi Dei spiritualem profectum, cuius nostro maxime ex officio interest. 7 8 4. Attamen Ecclesia, utpote corpus « compactum et conexum », multis indiget membris in caritate operantibus. Ut verum dicam, crescit in dies — praesertim post Concilium Vaticanum Secundum — numerus eorum qui Pastoribus cooperantur. Oportet ipse Populus Dei apostolos ex suo agmine indicare possit, qui, nulla peculiari consecra­ tione — praeter Baptisma et confirmationem — signati, necnon domi' communem vitam agentes civilemque artem in humana societate exer­ centes, in vinea Domini opus faciant. Ii sunt laici fratres ac sorores, qui hinc exspectant ut et verum apud nos discant Evangelium et ad Regnum caelorum a nobis ducantur, illinc autem nostri sunt operis socii ac sociae, qui nobiscum, in suo quisque gradu, in aedificationem Corporis Christi concurrant. 9 Romae hoc ipso anno, i.e. superiore mense, ordinaria septima Sy­ nodus Episcoporum est celebrata, cui Tu, Hungaricae Episcoporum Conferentiae Praeses interfuisti, et quidem cum egregio Auditore, quem inter laicos vestrae Nationis Ipse selegi. Synodus certe doctrinam de laicorum vocatione ac munere in Ec­ clesia et in mundo altius perscrutata est. Illorum pastores vos estis, vobiscumque ii sunt messis operarii necessarii, qui substitui omnino nequeunt. Eos tamquam filios ac fratres necnon ipsius vitae aeternae spei heredes eiusque vulgatores diligite et aestimate; eorum numerum augentes, ita eos instituite, ut scienter periteque definita munia sibi demandata suscipiant. 5. Si recti exempli adiutores et administri praesto erunt, ipsa de sacris rebus institutio amplior in singulis gradibus fiet atque efficacior. Quod si ex pueris initium ceperit, prior educatio christiana — quae et domi et in paroecia et in schola ab illis est accipienda — velut funda­ mentum erit, in quo vere christianum futuri hominis ingenium niti debet. Catechesis, quae adulescentibus impertitur, contendet tum ad animos formandos illosque edocendos de officiis vitae in se recipiendis, 7 8 2 Tim 4, 2. Ibid. Cf. Eph 4, 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 649 tum ad fidelitatem erga Christum et Ecclesiam scienter sibi optandam. Ad iuvenes quod attinet, necesse est ut altis propositis alantur ad eaque tendant. Attamen, praeter Christum, optatis eorum, qui in primo versantur aetatis vere, quis est qui plene satisfacere valeat? Iuvenes rerum universitatem cupiunt iustiorem et in pace compositam. Atqui iustitia et pax est Christus. Fraterna omnium hominum neces­ situdine iuvenes rapiuntur ; at est Christus, qui nos veros constituit fratres, simul ac filiorum Dei dignitatem nobis reddidit. Iuventuti Christum proponens, magnopere confert Ecclesia ad hominum socie­ tatem excultiorem aedificandam atque firmiorem. Cogitatione efimgatur quantum utilitatis humano convictui ex iuve­ nibus oriatur, qui probe sint ad matrimonium praeparati, quod videlicet tamquam insolubilem suscipiant vitae communionem, eandemque ad gradum, qui modum naturae superat, evectam. Ita enim et divortium et abortus sane cohiberi possunt totque alia huius temporis societatis mala. Veluti spiritales magistri populi vobis commissi, curate iuvenum formationem; eosque ita expedite, ut certi sint Christifideles civesque operosi ac probi necnon parentes, exemplo sanctae Familiae Nazareth suam condentes domum. Operam etiam date, ut, quas ii instituerint familias, eas vos ab exitiosis prohibeatis calamitatibus, quae firmitati earum ac sanctitati minitari videantur. Et Ecclesia grata in vos erit et ipsi eritis vos bene de humana societate meriti. Ad hanc quod attinet rem, libenter vobis dico in operis ratione collegialiter ab episcopali Conferentia vestra praeparata me pastoralem deprehendisse actionem de familia in primis esse. 6. Familia autem omnino christiana ipsum quoque seminarium est primigenium, ubi et ad sacerdotium et ad vitam Deo plane deditam vocationes proprie excitantur. Neque me graves fugiunt difficultates, quae Hungaricae Ecclesiae oriuntur ex impari sacerdotum numero. Decessus excedunt ordinationes. Recentioribus annis parvum nota­ tum est seminaristarum augmentum, sed longe abest ut copia candi­ datorum habeatur, quae clero sufficienti suppeditet. Hanc ergo partem vitalem curare et amplificare ne destiteritis. Praestantioribus utimini in ea sacerdotibus, qui in iuvenes transfundere valeant studium Christo et Ecclesiae totis viribus serviendi. In hoc campo sunt in Hungaria incepta effecta et experientiae, quae ut bene eveniant, sunt precatio­ nibus, bono exemplo et auxilio familiae consocianda. Non parvum sacerdotum incrementum proveniet ex ipsis cleri mem- 6Ö0 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale bris, ex eorum propria vivendi ratione, ex eorum animarum studio, ex eorum morum honestate, ex amore erga Ecclesiam, Christi et eorum sponsam. Iis quoque hodie fraterne salutem nuntio peculiari cum affectu. A Domino vocati sunt et ab eo cum nostro consociati ministerio evangelizandi, sanctificandi et populum ducendi. Pro eis precemur, eorum difficultates intellegamus, labores quos explicant aestimemus, verbis et vita eos excitemus, arctius in dies eos magnae causae com­ muni obstringamus. Hi sunt nostrum Presbyterium, nostri necessarii consiliarii ; nobiscum exspectationes communicant, incommoda, gaudia;, sicut Apostoli cum Magistro. Vita consecrata, tum virorum tum mulierum, alia est species vita­ litatis Populi Dei. Vestrae nationis evangelizatio a religiosis inita est, et multum illi effecerunt — in magnis claustris, in ephebeis, in pa­ roeciis — volventibus saeculis, ut Hungariae notam servarent chri­ stianorum, quam accepit a magno rege Sancto Stephano. Eos grata memoria specialique saluto. Hodie quoque educationi iuvenum sunt destinati, consiliorum evangelicorum testificationi, operum caritatis exercitio. Sperare nos iuvat eorum praesentiam magis magisque ab omnibus aestimatum et optatum iri. 7. In tota Ecclesia Annum Marialem celebramus, qui usque ad proximus mensem Augusti durabit. Hungaria amat se appellari « Re­ gnum Mariae », cui multa templa sunt consecrata, in tota natione sparsa. Mense Septembri communem suscepistis peregrinationem ad sanctuarium loci Mariapocz dicti, occasione iubilaei dioecesis Haidudoroghensis, quibus sollemnibus interfuit Cardinalis Praefectus Con­ gregationis pro Ecclesiis Orientalibus. Persuasum mihi habeo pietatem populi Hungarici erga Sanctam Dei Matrem pignus esse futurum et spem tutam vitae Ecclesiae apud vos. Vestrorum ergo fidelium pieta­ tem alite inceptorum impensa ratione, ut eorum amorem erga Virgi­ nem Mariam renovetis. Inter haec, peregrinationes ad sanctuaria Marialia aliquid peculiare his mensibus significant. In annum MCMLXXXVIII incurret nongentesimi quinquagesimus anniversarius dies mortis sancti Stephani. Magna eius persona, opera ab eo expleta pro vestri populi bono, eius prudentia, providentia, stu­ dium in Sedem Petri ostensum et, maxime, filii pietas in Dei Matrem sint vobis exemplo et solacio. Dilecti Fratres, hanc expositionem concludens factorum et quae­ stionum vitae religiosae vestrae nationis, hortor vos, ut hoc ultimum Acta Ioannis Pauli Pp. II 651 cogitetis. In sermone, quem in ultima cena habuit, Dominus Iesus oravit pro unitate Apostolorum suamque ut imitarentur cum Patre uni­ tatem. Firmo vinculo, quod vos coniungit cum Petri successore, ser­ vate et augete unitatem et collegialem actuositatem inter vos. Vestras experientias colligite, concorditer signa temporum interpretamini re­ spectu necessitatum populi propriarum semper spiritu fidelitatis erga Ecclesiam moti. Haec unitas inter vos, Pastores, nucleus et radix erit perfectae communionis ecclesialis, quae omnes amplectitur in Christo : Episcopos, sacerdotes, religiosos, populum fidelium. 10 Precationem super vos implorans sancti regis Stephani omniumque Hungariae Sanctorum, vosque maternae tutelae « Magnae Dominae Hungarorum » commendans, vobis et vestris adiutoribus, cunctae Hun­ g a r i a e Ecclesiae et dilectae Hungaricae nationi, Benedictionem meam Apostolicam impertior. XIII Ad eos qui XXIV generali coetui organismi F.A.O. compendiariis litteris nuncupati interfuerunt.* M r Chairman, Mr Director-General, Tour Excellentius, Distinguished Delegates and Observer s, 1. It gives me great pleasure to have this opportunity of meeting you, représentatives and experts of the States and Organizations associated in the Food and Agriculture Organization of the United Nations. On this occasion I welcome you, participants in the Twentyfourth General Assembly now taking place here in Rome. This Vatican encounter, many times renewed since the beginning of your Organ­ ization in 1945, has become almost a tradition of your Assemblies. At this time I extend cordial best wíshes to the Director-General, Mr Edouard Saouma, as he begins a new term of office. I assure you ail of my esteem for the work being done by your Organization and I confirm the Holy See's special interest in matters related to hunger and malnutrition in the world, as indicated in the message I recently sent on the occasion of World Food Day. 10 Io 17, 21. * Die 13 m. Novembris a. 1987. 652 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 2. The coneerns which gave rise to FAO have not lost any of their urgency in the years since the establishment of the Organization. The member countries are pledged to raising the levéis of nutrition and standards of living of their peoples, to improving the production and distribution of food and agricultural producís, with particular attention to improving the conditions of rural populations. And FAO's special goal is world food securi ty, according to which ali peoples would, at all times, have physical and economie access to the food they need. Simply to mention thèse aims is to recognize the global nature of the tasks being undertaken. As in other fields of human activity, the production of food, its availability and distribution, are matters which today extend beyond the frontiers of single nations and even of the continents themselves. As a resuit, the framework of your efforts must be one of international understanding, collaboration and good will. Unless States are Willing to assume an attitude of openness and solidarity in the one human family, your efforts will meet with serious obstacles and delays. The original ideal and inspiration that led to FAO's establishment need constantly to be upheld and strengthened. It is from the moral conviction of the goodness of the original intention that you draw the strength needed to face the technical and human tasks in hand. By sharing ever more fully in that conviction the member States will find the encouragement to work together in the great cause of banishing from the face of the earth the age-old plague of hunger. The Worldwide activities and technical assistance projects in so many developing countries speak clearly of the world's need for your Organization. It is to be hoped therefore that your continuing dedication and wise management will consolidate the member States regarding the goals to be achieved. The capacity of any International Organization to act effectively dépends greatly on the strength of consensus and unity of purpose of its members. 3. In considering the présent state of the food situation in the world, one is impressed by the contrast between the existence in some areas of large surpluses, especially of cereals, and the présent state of crisis in other areas because people lack sufficient food, to the point that there exists a real danger of death through starvation. In responding to this tragic situation there is an urgent and inescapable need for international solidarity. There exists a duty, now and in the Acta Ioannis Pauli Pp. II 653 future, to make resources available to those whose Ii ves and welfare are most threatened. This is particular ly true in so far as world food production exceeds the needs of the présent world population. In fact it is objectively foreseeable that in the future sufficient food can be produced even for an increased' world population. Scientific and technological progress in the cultivation and use of the earth's re­ sources, resulting in new and better products, can guarantee that abundance. While such a view is valid when considering food production as a whole, there remain immediate and acute shortages in certain coun­ tries and régions in relation to their présent levéis of population, shortages sometimes aggravated by social and politicai f ac tors. These affected areas stand in need of expert assistance in order to develop their own resources for the benefit of their populations. But their im­ mediate welfare dépends also on the implementation of a better system of distribution, with provision for the use of food surpluses to meet the urgent needs of the victims of drought and famine. Ways need to be further developed to balance the rightful demand of the producers for a just price for their goods, and the real ability of the poorer nations to pay for urgently needed goods. This is a complex problem which requires a re-thinking of priorities by both the developed and the developing countries. The whole inter­ national community is called to address the question of imbalances in international trade. Abo ve all, a new men tali ty is required, directed at achieving a genuine form of justice in international relations, in which the interests of the less powerful will be proportionately better defended and the excessive protection of particular interests will be replaced by a sincere pursuit of the true common good of the human family as a whole. 4. It is now more obvious than ever that problems in the area of food and agriculture have to be approached in the context of the world's overall economie situation. Concrete policies are greatly affected by the strengths and weaknesses, the oscillations and crises of the world's economy. Only in this context is it possible to formulate and implement viable economie, monetary, social and politicai processes of growth in individuai countries and internationally. A particularly impressive instance of this fact are the difficulties experienced by countries burdened with huge external debts. Even Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 654 Officiale when other conditions are favourable to real growth, these countries see their progress halted by the immensity of their indebtedness, with the conséquent drain on resources because of dèbt servicing. The seriousness of the challenge which the phenomenon of inter­ national indebtedness présents to the world community recently induced the Holy See to publish a document drafted by the Pontifical Commission "Iustitia et Pax" concerning ethical aspects of the inter­ national debt question. The Church is convinced that economie relations cannot be divorced from moral and ethical concerns, for the human person is the very heart of every human activity and endeavour. In fact, as that Documents Presentation points out, "economie struc­ tures and financial mechanisms are at the service of the human person and not vice versa". It expresses the hope that "relationships of exchahge and the mechanisms of finance which go with them can be reformed before shortsightedness and egoisms—be they private or col­ lective—degenerate into irremediable conflicts". 1 The Holy See is in- deed hopeful that as a resuit of a growing sensé of responsibility and solidarity among the nations of the world greater efforts will be made to establish international relations and international assistance on principies of genuine justice and mutual respect. 5. Another serious question affecting food and agriculture which must be faced from a global perspective is the urgent matter of the protection of the environment. In this respect I had occasion a few days ago to address a meeting organized by the Pontifical Academy of Sciences on the thème A Modem Approach to the Protection of the Environment. Of particular concern is the increase of deforestation and désertification. "In developing countries—which are generally characterized by a hostile climate and adverse weather conditions— there is the acute problem of the destruction of the forests in the wet tropics and désertification in the dry tropics, problems that threaten the feeding of the population. The findings of science must be put to use in order to ensure a high producti vi ty of land in such a way that the local population can secure food and sustenance without destroying nature". 1 At the Service of the Human Community: national 2 2 Debt Question, An Ethical Approach to the Inter- Presentation. Address to the Pontifical Academy of Sciences, 6 November 1987, No. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 655 However, the environment is in danger not only in the developing countries. "In the industrialized countries there is the worrying problem of waste products in gaseous, liquid, solid or radioactive form. Imprudent practices have caused very serious damage to nature. Uncontrolled discharges have resulted in acid rain, trace substances in the environment and the contamination of the seas". If such serious problems are to be resolved a comprehensive and Worldwide effort is needed on the part of governments and industry, as well as educational and cultural forces, assisted and encouraged by international organizations, including FAO. Likewise, advances in genetic engineering, which in some cases give rise to legitimate concerns when applied to human genetics, nevertheless off er the hope of great benefits to developing countries when ap­ plied to plant and animal genetics. Real and beneficiai progress in thèse fields will only be effective if there is a greater sensé of Worldwide interdependence and solidarity. 3 The Holy See expresses its support of FAO in its endeavours to offer guidelines for the effective application of plant genetics, especially as regards sharing the results of scientific research in a free and open manner, and particularly for the benefit of areas most in need of such scientific and technical assistance. 6. After more than four décades of the existence of the United Nations and the intergovernmental agencies associated with it, it is desired that the spirit of hope and solidarity which inspired the founding members will be renewed and increased, thus making the inter­ national community ever more capable of reaching the goals of peace, freedom and social progress which alone offer humanity the prospect of a better future. In this respect FAO plays an important role, and its specific con­ tribution to the well-being of the world's peoples calis for responsible collaboration on the part of all the States which have given their sup­ port to its statutory goals. Of particular value is the tactual and upto-date documentation which you offer concerning the state of agriculture and food production in individuai countries and in the world. Your Organizatione assistance in devising programmes and projects on behalf of Governments and other International Organizations is needed and appreciated ; so too are your efforts to find adequate financJ Ibid. 656 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ing for projects in developing countries, not only on a bilateral basis but increasingly on a wider, multilateral basis. The growing expansion and effectiveness of the technical coopération undertaken by FAO are a boon for many countries, especially in so far as they strengthen the capacity of Governments to analyze local situations and to formulate and embark on appropriate programmes and projects of agricultura! development. One particular aspect of FAO's activity which deserves special praise is its timely response to the grave food situation affecting the African continent. 7. In expressing the Holy See's appréciation of the positive results achieved so far, I wish to assure you, distinguished représentatives and experts, of the Church's continuing interest in your Organizatione goals and activities. She is concerned above all with the integrai wellbeing of the human persons who are, in the last analysis, the beneficiaries of your service and expertise. I earnestly implore for you Almighty God's gifts of wisdom, strength and compassion in the fulfìlment of the lofty tasks which are yours in the service of hu­ manity. May the whole international community become ever more sensitive to the needs of the world's poor and hungry, and may it realize that concerted action on the part of ali must not be delayed any longer. God bless you abundantly. XIV Ad sodales augustinianae Familiae, XVI expleto saeculo a conversione sancti Augustini.* Carissimi Fratelli e Sorelle, 1. Sono lieto, in occasione delle celebrazioni conclusive del XVI Cen­ tenario della Conversione di sant'Agostino, di salutare il Priore Gene­ rale degli Agostiniani e, con lui, tutti voi che avete preso parte allo speciale Simposio della Famiglia Agostiniana. Siete venuti da molte nazioni per onorare insieme la memoria di quell'Uomo incomparabile di cui siete eredi spirituali. A voi l'espressione del mio compiacimento per la bella iniziativa. Ho scritto nella Lettera* Apostolica «Augustinum Hipponensem » che * Die 14 m. Novembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 657 tutti, nella Chiesa e in Occidente, ci sentiamo discepoli e figli di sant'Agostino per il profondo influsso da lui esercitato sulle genera­ zioni che si sono susseguite nel corso dei secoli. Per questa ragione ho esortato gli Istituti religiosi, maschili e femminili, che portano il suo nome e vivono sotto il suo patrocinio o in qualunque modo seguono la sua regola, ad incrementarne gli studi e a diffonderne la conoscenza e la devozione. 2. È immensa e profonda l'eredità spirituale che Agostino ci ha lasciato ; una spiritualità che egli visse in prima persona, e per mezzo dei suoi scritti comunicò, con lucidità insuperata, a innumerevoli fra­ telli. Uomo di intensa e prolungata attività apostolica al servizio del Cristo bisognoso, egli capì per propria esperienza che « nessun movi­ mento della vita religiosa ha alcun valore se non è simultaneamente un movimento verso l'interno, verso il centro profondo dell'essere, dove Cristo ha la sua dimora » . 1 2 Nella sua Regola Agostino tracciò le basi di una vita veramente apostolica, tutta centrata nell'amore di Dio e del prossimo, e vissuta non con lo spirito di schiavi asserviti alla legge, ma come uomini liberi sotto la grazia, mossi dal vivo desiderio della bellezza spirituale. 3 3. I santi fondatori, i teologi, e i maestri di spirito hanno attinto a piene mani lungo i secoli alla dottrina di sant'Agostino. In lui anche l'uomo di oggi può trovare una guida sicura, che non solo ha approfon­ dito teoricamente la vita di comunione con Dio, ma ne ha fatto per­ sonale, altissima esperienza. Fanno pertanto onore al Santo quelli che non solo ne ricordano la vita ma che si sforzano di imitarne le virtù, facendo proprio, con l'aiuto della grazia, il suo amore per Dio, per i fratelli e per la Chiesa, alla cui vita e santità appartiene inseparabilmente il carisma dello stato religioso. 4 Alle varie iniziative e celebrazioni dell'Anno della Conversione stato presente con animo grato e beneaugurante, ed ora su questo posio della Famiglia Agostiniana e su ciascun membro dei vostri tuti invoco di cuore la celeste protezione e l'efficace ausilio della gine Maria, che Agostino ha esaltato come Madre della Chiesa. 5 1 Cf. ïn Io Ev 57, 4; PL 35, 1971. 2 AAS, 77 (1985), p. 209. 3 Cf. Regola, V I I I , 1. 4 Lumen gentium, 5 Cf. De Sancta Virginitate, 6, 6: 43 - A. A. S. 44. PL 40, 339. sono Sim­ Isti­ Ver­ Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 658 Officiale A conferma del mio affetto mi è caro impartire a voi ed ai membri dei vostri Istituti la mia Benedizione, con l'auspicio che anche il pre­ sente Simposio possa essere fecondo di frutti per l'intera Famiglia Agostiniana. XV Ad eos qui conventui antiquorum alumnorum catholicarum scholarum interfuerunt coram admissos.* Mesdames, Messieurs, 1. Je suis heureux de vous souhaiter la bienvenue, à vous qui animez l'Organisation Mondiale des Anciens et Anciennes Elèves de l'Ensei­ gnement catholique. Vous célébrez à Rome le vingtième anniversaire de la fondation de votre organisation, et vous pouvez faire le bilan du travail considérable déjà accompli. En renouvelant vos engagements, vous préparez les initiatives destinées à répondre toujours plus effica­ cement aux divers problèmes qui se posent dans la société. Mais vous êtes venus ici avant tout dans une démarche inspirée par la foi, pour exprimer votre adhésion aux orientations du Magistère pontifical dans un secteur important et délicat de la vie de l'Eglise, l'école catholique. Je tiens à dire combien j'apprécie l'œuvre de votre Organisation. Convaincu que vous saurez travailler encore avec générosité pour le bien de l'Eglise, conformément aux fermes options de vos statuts, je vous assure de ma confiance et je vous encourage vivement dans vos activités. 2. Dans le cadre des réflexions de ces journées, je voudrais rappeler simplement quelques points essentiels pour ceux qui travaillent dans une école catholique et pour elle : cette institution constitue aujourd'hui, plus que jamais, un service très précieux dans la communauté chré­ tienne elle-même et aussi dans la société civile, car elle garantit aux parents la liberté de leur choix éducatif. Au cours du récent Synode des Evêques sur la vocation et la mis­ sion des laïcs dans l'Eglise et le monde, on a souligné à juste titre que l'éducation dans les écoles représente un ministère ecclesial de valeur pour l'œuvre d'évangélisation. L'école catholique, en effet, accomplit un service pastoral authen­ tique. La Déclaration conciliaire sur l'éducation chrétienne fait clai1 * Die 14 m. Novembris a. 1987. 1 N. 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 659 rement ressortir que l'école catholique est en elle-même un lieu d'évangélisation, d'action pastorale, non pas en raison d'activités complémen­ taires ou « parascolaire », mais en raison de sa nature même et de son action pédagogique pour la formation de la personnalité chrétienne des élèves. D'autre part, l'école catholique est un lieu de médiation culturelle : auprès de ses élèves, elle respecte l'(( autonomie » des sciences tout en restant fidèle à l'originalité de l'Evangile. Et, plus généralement, elle assure une présence active de la culture catholique dans un monde for­ tement sécularisé. 3. Cependant, pour que ces missions puissent être remplies, c'està-dire pour que nos écoles gardent à l'avenir la possibilité de travaillerdans la sérénité au service de toutes les catégories sociales, il est néces­ saire et urgent que tous les parents aient la liberté de choisir, sans discrimination d'aucune sorte, le type d'école qu'ils désirent. Dans bien des cas, votre attention vigilante peut Ótre déterminante dans ce domaine. Permettez-moi de formuler un vœu : que l'identité de nos écoles devienne toujours plus manifeste, par leurs liens constants avec l'Eglise locale, par le style de vie des éducateurs, par leur accueil des pauvres et des jeunes affectés de divers handicaps, par une proposition authen­ tique des valeurs ouvrant à une vision intégrale de l'homme ! Je sais que votre Organisation a le souci de ces objectifs et contribue de manière appréciable à leur réalisation. De tout cœur, je vous confie au Seigneur et à Notre-Dame, ainsi que tous vos amis de l'Organisation, et je vous donne ma Bénédiction Apostolique. XVI Ad exc.mum virum Franciscum Xaverium Quadra Lizana Chiliae Legatum. * Señor Embajador: Las amables palabras que Vuestra Excelencia me ha dirigido en esta ceremonia de presentación de sus Cartas Credenciales, como Em­ bajador Extraordinario y Plenipotenciario de la República de Chile ante la Santa Sede, me son particularmente gratas, ya que me han • Die 16 m. Novembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 660 Officiale hecho evocar las diversas etapas de mi reciente viaje apostólico a lo largo de la singular geografía de su noble país. Al mismo tiempo, vuelven a mi mente aquellas jornadas en las que el pueblo chileno expresó su fe y esperanza, a la vez que dio pruebas de su irrenunciable vocación cristiana a la fraternidad y a la búsqueda de una convivencia pacífica. Vuestra Excelencia ha aludido a la importante labor evangelizadora de la Iglesia, tanto en Chile como en el resto de América Latina. Por esto, en ese momento tan importante de cara al futuro, quiero recordar cuanto dije al Episcopado chileno durante mi viaje : « La Iglesia se ha caracterizado por una gran sensibilidad para percibir que la Ver­ dad de Cristo ilumina realmente todos los ámbitos de la vida del hombre y de la sociedad )).* Esta es una labor a la que, ayer como hoy, la comunidad eclesial ha de dedicar todas sus energías en virtud de una exigencia que deriva de su misma naturaleza, es decir, de ser sacra­ mento de la íntima unión con Dios e instrumento de unidad de todo el género humano. De este modo, la Iglesia de Cristo encarnada en la historia, desarrolla en cada tiempo y lugar su misión, siendo Pueblo de Dios peregrinante y fermento evangélico en la sociedad. A ejemplo de los Apóstoles, los primeros misioneros del Nuevo Mundo fueron enviados a predicar la Verdad sobre Jesucristo implan­ tando la Iglesia en la fecunda tierra chilena. Desde el principio, el signo cristiano por excelencia, la cruz, presidió el caminar de aquel noble pueblo en la historia. Y así vemos que Pedro de Valdivia, al fundar la ciudad de Santiago en 1541, quiso —como nos lo narran los documentos de la época,— señalar el lugar « destinado a la iglesia, cuyo sitio asignó a la parte occidental, y con reverente culto puso en él una cruz ». Durante mi visita pastoral a la zona austral chilena, tuve también el gozo de bendecir la majestuosa Cruz de los Mares, en el cabo Froward, la cual quiere ser faro y guía que oriente e ilumine siempre a este pueblo en su camino hacia la reconciliación. 2 Pero el anuncio del Evangelio, al que Usted aludía, no puede prescindir del hombre concreto y de su entorno, ya que es la persona, en su ser histórico, su destinatario directo. Por ello, la Iglesia, « co­ lumna y fundamento de la verdad » , en su caminar hacia la ciudad celeste no puede desinteresarse de la ciudad terrestre, sino que, fiel 3 1 N. 5. 2 Lumen gentium, 3 Tim 3, 15. 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 661 al supremo mandamiento del amor, predica incansable la fraternidad entre los hombres, cuyos legítimos derechos defiende en nombre de la verdad y la justicia. Esto forma parte de su misión en la que, al no estar « ligada a sistema político alguno )), busca únicamente el bien de todos sin distinción. A ello la mueve la conciencia que tiene de la dignidad de la persona humana, creada a imagen y semejanza de Dios. Por eso, cualquier forma de ofensa al hombre en su integridad física o moral, en la negación de sus derechos fundamentales, en su reducción a condiciones de pobreza infrahumana o abandono, no es más que un menosprecio de la voluntad divina. En cambio, promover el bien del hombre y su dignidad es dar gloria a Dios y santificar su nombre. La Iglesia lo hace «utilizando todos y sólo aquellos medios que son conformes al Evangelio y al bien de todos » . 4 5 6 Los gobernantes, respetando el designio divino sobre el ser humano, cumplen su verdadera misión en favor del bien común, cuando garan­ tizan (( la suma de aquellas condiciones de la vida social mediante las cuales los hombres pueden conseguir con mayor plenitud y facilidad su propia perfección, consistente sobre todo en el respeto de los derechos y deberes de la persona humana » . Señor Embajador, he oído con interés que las supremas instancias de la Nación se han propuesto un proceso de renovación en las insti­ tuciones. Por ello esta Sede Apostólica sigue con particular atención la evolución política y social interna, y confía en que, merced al profundo sentido de responsabilidad y de entendimiento entre los gobernantes y las diversas fuerzas políticas, se hallen unos puntos justos de convergencia « que hagan posible, en un futuro no lejano, la participación plena y responsable de la ciudadanía en las grandes decisiones que tocan a la vida de la Nación » . Asimismo, puedo asegurarle el decidido apoyo de la Iglesia chilena en la consolidación de una meta en la que todos han de tener cabida y que debe ser iluminada y guiada por los principios éticos, excluyendo cualquier tentación de violencia, viniera de donde viniere. Me complace poder reiterar ahora que las Autoridades chilenas 7 8 4 s Gaudium et spes, 76. Cf. Gen 1, 27. 6 Gaudium et spes, 76. 7 Dignitatis 8 Discurso a los Obispo de Chile, n. 6. humanae, 6. 662 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale trabajaron con particular empeño para superar el contraste con la Nación hermana Argentina a propósito del diferendo austral. De esta manera fue posible la firma del vigente Tratado de Paz y Amistad entre Chile y Argentina. Esta paz, superada la tentación del conflicto armado, es una gozosa realidad, porque las. partes en litigio supieron comprometerse en la búsqueda de la justicia, animadas por sentimien­ tos de respeto mutuo y amor fraterno, que tiene su raíz profunda en los principios cristianos. Que la Santísima Virgen del Carmen, Reina y Patrona de Chile, sea ahora y siempre la Estrella que guíe a sus hijos por las sendas del bien ; que transforme sus corazones y les haga vivir unidos en con­ cordia y pacífica convivencia. Señor Embajador, al manifestarle mi benevolencia y desearle un feliz cumplimiento de la alta misión que le ha sido confiada por el Señor Presidente de la República, cuyo deferente saludo agradezco, ruego a Vuestra Excelencia que le transmita el mío, así como a las Autoridades y a todos los amadísimos hijos chilenos, sobre los cuales invoco de corazón la constante protección del Altísimo. XVII Ad episcopos Guineae Aequinoctialis sacra limina visitantes.* Amadísimos Hermanos en el episcopado: 1. Es para mí motivo de gran gozo tener este encuentro con vosotros, Pastores de la Iglesia en Guinea Ecuatorial, que con vuestra visita « ad limina Apostolorum » queréis poner aún más de manifiesto vuestra íntima comunión en la fe y en la caridad con la Cátedra de Pedro. Os presento, pues, mi más cordial y fraterno saludo, a la vez que os expreso mi gratitud por vuestra venida a Roma, que con su significado eclesial, constituye un estímulo y fuente de enriquecimiento espiritual para vosotros y vuestras comunidades quienes, en esta Sede santificada por el testimonio de los Apóstoles Pedro y Pablo, ven el centro de la catolicidad y de la unidad de cuantos profesamos la misma fe en Cristo Jesús. Agradezco igualmente las amables palabras que, en nombre de todos, me ha dirigido Mons. Rafael M Nze Abuy, en su calidad de Presidente de la Conferencia Episcopal, y deseo reiteraros mi vivo afecto, que a * Die 20 m. Novembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 663 de corazón extiendo a los queridos sacerdotes, religiosos, religiosas, agentes de pastoral y fieles todos de vuestras respectivas diócesis. 2. Durante las audiencias particulares que liemos tenido, he podido comprobar vuestra unión eclesial y vuestra correspondencia a la gracia y misión que habéis recibido de Cristo, y que ha de animar vuestro servicio episcopal. Hago, por tanto, mías vuestras inquietudes; com­ parto vuestras aflicciones y sacrificios por amor a la Iglesia; me asocio a vuestras alegrías y esperanzas en un futuro prometedor. Por todo ello, doy gracias al Señor y celebro con gozo que El, « por la confianza que tuvo en vosotros, os haya designado para su servicio »1 Viene a mi mente el recuerdo de la memorable jornada vivida el 18 de febrero de 1982 con los amados hijos ecuatoguineanos en su propia tierra. Fue una visita pastoral que conservo entrañablemente en mi corazón, tanto por las manifestaciones de afecto y cercanía de que fui objeto, como sobre todo por el ferviente testimonio de fe y amor que todos vivimos en la solemne celebración eucaristica en Bata. 3. A través de los informes que habéis enviado a esta Sede Apos­ tólica sobre el estado de vuestras diócesis, he podido comprobar que la Iglesia en Guinea Ecuatorial se está empeñando seriamente en una labor evangelizadora que llegue a todos los estratos de la población. Después de mi visita pastoral, vuestras comunidades eclesiales se han visto enriquecidas con la creación de la Provincia Eclesiástica de Ma­ labo y de la nueva diócesis de Ebebiyin. Esto ha de representar una mayor eficiencia en el servicio pastoral, a la vez que una llamada a profundizar en la labor evangelizadora entre vuestro pueblo. La evangelización, que se inició en esos territorios hace casi cuatro siglos, recibió un impulso definitivo con la llegada de los Padres Claretianos y de las Religiosas Concepcionistas, los cuales, con la cola­ boración de los catequistas han trabajado intensamente en la formación cristiana y humana del ciudadano ecuatoguineano. Durísima prueba fueron para pastores y fieles aquellos largos años, aún no lejanos, en los que la Iglesia católica se vio seriamente obsta­ culizada en su misión de predicar el Evangelio y de acompañar a sus hijos en el crecimiento de su fe, en el mantenimiento de la esperanza y en la práctica de la caridad. Ya sé que el servicio pastoral a vuestras amadas gentes, con su pasado y su presente, ocupa toda vuestra atención y solicitud. En este 1 Cf. 1 Tim 1, 12. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 664 sentido, la historia es testigo cualificado de la contribución preciosa prestada por la Iglesia en el crecimiento integral de vuestra Nación. En efecto, ella estimula a sus hijos constantemente para que sean hombres nuevos en la justicia, en la verdad, en la caridad ; educa la conciencia social de los fieles, favoreciendo su participación activa al bien común, enseñando a todos a vencer el propio egoísmo, fortificando la unidad de la familia y los valores que ella encierra. 4. Dentro de un horizonte esperanzador no se puede olvidar la valiosa colaboración recibida gracias a la solidaridad misionera de diversas comunidades religiosas españolas, las cuales, acogiendo el ofrecimiento voluntario de sus miembros, están presentes en el campo de la enseñanza (FERE) con 164 religiosos y religiosas, y en el sanitario (FERS) con 39. En esta nueva acción evangelizadora, conviene ahora revitalizar la fe predicada con un testimonio coherente de vida cristiana. De modo especial, la juventud y la infancia deben ser el centro de vuestra dedi­ cación pastoral, los cuales, bien cimentados en los principios cristia­ nos podrán ser a su vez estímulo y esperanza para sus mayores y una fuerza que les anime en su empeño por construir un futuro mejor. Del examen de vuestras relaciones quinquenales, se desprenden al­ gunos temas que por encarnar vuestros esfuerzos pastorales, son mere­ cedores de aliento a la vez que de serena reflexión para poder enfrentar la problemática que encierran, con vistas a su mejor solución mediante oportunas iniciativas. Me complace que estéis prestando particular atención a las vocaciones sacerdotales y religiosas, a la formación cristiana de la familia y de la juventud, a la acción caritativa y asistencial, tratando con ello de dar una respuesta, desde el Evangelio, a las crecientes necesidades por las que atraviesa vuestro noble país. 5. El problema de las vocaciones sacerdotales y religiosas es objeto de vuestra preocupación prioritaria. En efecto, sois conscientes de la enorme repercusión que dicho tema tiene para el presente y el futuro de la Iglesia. Sin las suficientes vocaciones, toda la acción evangelizadora se vería seriamente comprometida. En vuestra solicitud por este importante tema es necesario que atendáis a estos tres aspectos fundamentales : búsqueda diligente de los candidatos al sacerdocio y a la vida consa­ grada, su adecuada preparación doctrinal y humana, su seguimiento solícito para que perseveren. Acta Ioannis Pauli Pp. II 665 A tal proposito, es necesario implantar una pastoral vocacional bien estudiada que preste particular atención a las familias, a la escuela, a la juventud, a los movimientos apostólicos y asociaciones eclesiales. A esta labor habéis de dedicar generosamente sacerdotes bien prepa­ rados y de gran espíritu que atiendan preferentemente este sector, dentro de un plan diocesano y nacional. Gran cuidado y dedicación han de merecer los seminarios y casas de formación, los cuales, como lo indican repetidamente las instruc­ ciones emanadas de la Sede Apostolica, han de ser centros de prepara­ ción integral de la persona, con una sólida base espiritual, moral e intelectual, con una sana disciplina y espíritu de sacrificio. Sin todo lo anterior, no sería posible responder a las expectativas de la Iglesia de hoy, que espera que sus futuros animadores de comunidades sean maestros en la fe y en el amor. Sigo con particular satisfacción el prometedor incremento de voca­ ciones en vuestras diócesis, superados ya los tiempos difíciles de la reciente época pasada. Los seminarios menores ya en funcionamiento son un gozoso presente y una esperanzadora promesa de futuro. A este propósito, deseo alentar vuestros esfuerzos y estimular la ayuda soli­ daria de otras Iglesias hermanas para poder así llevar a feliz término vuestro proyecto de un Seminario Mayor nacional. 6. En esta empresa de pastoral vocacional, somos conscientes de que el problema va más allá del simple aumento numérico de los candidatos ; hay que colocar como tarea prioritaria la sólida formación y ulterior seguimiento de los llamados a la vida sacerdotal y religiosa. El sacerdote, « tomado de entre los hombres, en favor de los hom­ bres » como nos dice la Carta a los Hebreos, ha de ser modelo de ora­ ción, celebrante de la acción litúrgica que conduce a la comunidad a rendir a Dios el culto de toda la Iglesia, guía y educador en la fe, padre de todos, en especial de los más necesitados, valeroso servidor de la causa del Evangelio. - 2 Viviendo vosotros, amados hermanos en el episcopado, muy cerca­ nos a vuestros sacerdotes, con sincera amistad, compartiendo sus ale­ grías y dificultades, ayudándoles en sus necesidades, construiréis una firme comunión que será ejemplo para los fieles y sólido fundamento de caridad. 2 5, i. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 666 Officiale 7. Como Pastores de la porción del Pueblo de Dios que se os ha confiado, dedicad igualmente especial cuidado a la pastoral familiar. La familia, pequeña « iglesia doméstica », ha de ser objeto de vuestro especial interés y dedicación. Ella es el ambiente propicio para sembrar la semilla del Evangelio, y donde padres e hijos, cual células vivas, van asimilando el ideal del servicio a Dios y a los hermanos. El matrimonio, sobre el que la familia se basa, es una comunidad de vida y amor, instituida por el Creador para la continuación del género humano, y que tiene un destino no sólo terreno, sino también eterno. Esforzaos, por consiguiente, en defender su unidad e indiso­ lubilidad. No dejéis de proclamar igualmente el derecho fundamental del ser humano : el derecho de nacer. En continuidad con la familia como ámbito de educación de la fe, deseo llamar vuestra atención sobre la importancia de la educación religiosa en la escuela. De acuerdo con las circunstancias y posibili­ dades de cada comunidad, habréis de aprovechar este gran campo de acción evangelizadora que es la educación integral de las personas. Soy consciente de las limitaciones de vuestros recursos para la creación de los muchos centros escolares y de formación que serían necesarios paira satisfacer la demanda de la población en este terreno ; por ello dirijo mi llamada a la solidaridad de otras Iglesias hermanas para que con­ tribuyan, según sus posibilidades, a la obra de la educación y de la pro­ moción humana de la juventud de vuestro noble País. 3 8. La juventud ha de ocupar un lugar especial en vuestros desvelos pastorales. La Iglesia ha de hacer cuanto esté en su mano para que los jóvenes se acerquen a Cristo. Es necesario estar con los jóvenes, darles ideales altos y nobles, hacerles sentir que Cristo puede satisfacer las ansias de sus corazones. Todo ello habrá de ser convenientemente programado en una cate­ quesis apropiada y orgánica. Sé que estáis empeñados en llevar a vues­ tros fieles una evangelización progresiva que configure su vida cristiana. Os aliento a continuar y a redoblar vuestros esfuerzos en un campo tan vital para la Iglesia, ya que solamente con una labor catequística y en profundidad, vuestras comunidades cristianas podrán llegar a una vivencia integral del mensaje de salvación, dando a la vez testimonio, personal y colectivamente, de las razones profundas de su esperanza en Cristo. 3 Cf. Gaudium et spes, 48. Acta Ioannis Pauli Pp. II 667 9. Queridos hermanos, me quedaría mucho más tiempo con vosotros, prolongando estos momentos de gozo y comunión. Esta visita « ad limina » es una muestra de vuestra cordial cercanía al Sucesor de Pedro. Que este encuentro confirme y consolide vuestra unión mutua como Obispos y guías de la Iglesia en Guinea Ecuatorial. Con ello, toda vuestra actuación ganará en intensidad y eficacia, lo cual redundará en bien de vuestras comunidades eclesiales. Os doy, finalmente, un particular encargo : que llevéis a vuestros sacerdotes, religiosos, religiosas, seminaristas, agentes de pastoral y a todos vuestros diocesanos el saludo y la Bendición del Papa, que en todos piensa y por todos ora con gran afecto y viva esperanza. Os encomiendo, en este Año Mariano, a la protección de la Virgen Inmaculada, Patrona de la nación guineana, y como prenda de la cons­ tante asistencia divina os bendigo de corazón. XVIII Ad eas qui generali Capitulo instituti Sororum Burdigalensium a Sacra Familia interfuerunt coram admissas.* Mes chères Sœurs, Je suis heureux de pouvoir accueillir aujourd'hui les membres de votre Chapitre général, au terme des travaux menés à Rome ces deux derniers mois. Vous représentez ici les communautés des Sœurs de la Sainte-Famille de Bordeaux réparties en quatre continents dans une vingtaine de pays; votre caractère international se reflète bien dans la diversité d'origine de celles que vous avez chargées du Gouvernement général de votre Congrégation. Je souhaite aux nouvelles responsables de se mettre au service de leurs Sœurs dans la joie, assurées que l'aide du Seigneur ne leur fera pas défaut dans leur tâche. Vos assises se sont déroulées au moment même où le Synode des Evêques menait une vaste réflexion sur la mission des laïcs. Ne peut-on voir dans cette coïncidence comme un signe? Dans l'Eglise, il importe que les uns et les autres prennent une claire conscience de tout ce qu'implique leur vocation propre. En ce qui vous concerne, approfon­ dissant sans cesse les intuitions de votre fondateur au siècle dernier, l'Abbé Noailles, vous avez à donner à votre identité religieuse une * Die 20 m. Novembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 668 Officiale expression qui présente clairement sa spécificité. Le monde chrétien attend des religieuses consacrées non seulement les nombreux services apostoliques auxquels elles se dévouent, mais aussi le témoignage du don d'elles-mêmes à Dieu dans la vie communautaire fraternelle. La fidélité aux vœux de chasteté, de pauvreté et d'obéissance, vécue dans la simplicité de la vie communautaire, constitue toujours, au regard des contemporains, un signe évangélique de grande importance. A juste titre, vous accordez à la vie de prière une placé primordiale. Je sais que quelques-unes s'y consacrent entièrement dans la vie con­ templative. Que leur présence soit un encouragement à toutes les Sœurs de la Sainte-Famille à puiser dans leur intimité avec Jésus, Marie et Joseph l'ardeur de la foi, mûrie grâce à l'accueil fidèle de tous les dons du salut, la force de l'espérance qui se traduira dans l'audace apostolique, la générosité de la charité qui reconnaît en toute persone humaine un être aimé de Dieu. Le travail de votre Chapitre général a fait avancer la révision et la mise à jour de vos Constitutions. En collaboration avec la Congré­ gation pour les Religieux, qui examinera leur rédaction, j'espère que vous pourrez disposer bientôt de la base indispensable au dévelop­ pement harmonieux de votre Institut, afin qu'il poursuive et étende sa participation à la mission ecclésiale, aussi bien au sein des jeunes Eglises où vous assurez une présence missionnaire importante, qu'en des pays de tradition chrétienne plus ancienne où l'évangélisation doit être sans cesse renouvelée. Auprès des jeunes, des adultes ou des personnes âgées, auprès des malades ou des bien-portants, auprès des pauvres démunis des moyens matériels de vivre et auprès des pauvres de cœur, puissiez-vous appor­ ter sans cesse, par votre vie religieuse et par vos activités apostoliques, le partage de l'amour qui fut vécu dans le foyer de Nazareth par le Fils de Dieu fait homme, par sa Mère très sainte, qui méditait en son cœur l'annonce du salut, par Joseph « q u i était un homme juste » et qui, en l'accueillant parmi nous, « l'appela du nom de Jésus » ! 1 En vous offrant ces vœux fervents, je vous donne, ainsi qu'à toutes vos Sœurs et aux amis de votre Institut, ma Bénédiction Apostolique. 1 Cf.ift 1, 19. 25. 669 Acta Ioannis Pauli Pp. II XIX Ad eos qui conventui de Ecclesia et hominum labore interfuerunt coram admissos.* Cari fratelli e sorelle! 1. Sono lieto di porgere il mio affettuoso saluto a tutti voi, Delegati delle Diocesi italiane e delle Associazioni cristiane, che vi siete riuniti a Roma per il Convegno pastorale sul tema « Uomini, nuove tecno­ logie, solidarietà : il servizio della Chiesa italiana », con il proposito di dare attuazione al documento della C.E.I. su « Chiesa e lavoratori nel cambiamento », pubblicato il 17 gennaio scorso in occasione del­ l'incontro promosso per il quinto anniversario della Laborem exercens. L'Anno Mariano, che questa mattina avete onorato con una spe­ ciale celebrazione nella Basilica di Santa Maria Maggiore, propone alla nostra venerazione la Madre del Redentore, che della Chiesa è come (( figura nella fede, nella speranza e nella carità »- La propone nella prospettiva dell'anno Duemila e di tutta la problematica sociale e storica che con esso avanza. 1 Il vostro Convegno segue a brevissima distanza il Sinodo dei Ve­ scovi, che ha offerto alla Chiesa la grazia di una approfondita e corale riflessione sulla vocazione e missione dei fedeli laici, chiamati, come non mai in altri tempi, a testimonianze solide e generose in una fase della storia densa di complessi e radicali cambiamenti. In tale prospettiva, la decisione di promuovere questo Convegno merita particolare apprezzamento perché, attraverso lo sforzo di com­ prensione dei fenomeni specifici della nuova società post-industriale e dell'informazione, intende da una parte fornire un contributo originale alla creazione di una cultura del sociale, in cui le tecnologie siano al servizio dell'uomo, e, dall'altia, evangelizzare ogni aspetto della vita sociale e in modo particolare il mondo del lavoro. 2. Con riferimento al cambiamento sociale in atto, uno dei punti che maggiormente preoccupano è il progressivo divaricarsi fra loro di due dimensioni del vivere, che dovrebbero invece essere in una costante interazione, vale a dire la dimensione economica e quella etica. Siamo sempre più spesso posti di fronte a fatti e fenomeni sociali, dove l'eco­ nomia afferma la sua razionalità senza alcun riferimento all'etica. In * Die 20 m. Novembris a. 1987. 1 Redemptoris Mater, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 670 Officiale una visione cristiana delle cose va invece ribadito che l'economia, pur godendo, come ogni altro settore specifico dell'agire umano, di una sua relativa autonomia, rimane intrinsecamente legata all'etica, che è misura universale dell'autentico bene umano. Essa quindi, negli obiettivi che si propone e nelle metodologie attraverso le quali li per­ segue, deve riferirsi costantemente alla norma morale. Non è certo facile stabilire, in concreto, un rapporto positivo tra economia ed etica, che ne garantisca il comune servizio alla crescita dell'uomo. Con riferimento ai temi affrontati dal vostro Convegno, non si può infatti non tenere presente l'enorme complessità che caratte­ rizza la società odierna, né ignorare le preoccupanti contraddizioni, che in essa emergono : mentre, infatti, si assiste, da una parte, al pre­ valere di criteri unicamente economici e di attività rivolte al consumo, viene dall'altra sempre più manifestandosi l'incapacità di conciliare la giusta distribuzione del reddito con la valorizzazione delle prospettive dello sviluppo. Giunge quindi opportuna questa vostra iniziativa, che intende pro­ porre alla coscienza ecclesiale e civile l'urgente necessità di rifarsi ai valori etico-sociali quale punto di riferimento ineludibile del vario articolarsi dell'attività economica e politica. Il valore-guida, capace di indicare il giusto orientamento per l'op­ portuna composizione degli attuali molteplici dinamismi del lavoro umano, inteso nella sua più ampia accezione, oggettiva e soggettiva, 2 è il valore della solidarietà. Valore profondamente umano, la solidarietà nella prospettiva cristiana acquista uno spessore nuovo e più pieno, fino a potersi proporre quale (( espressione unificante della vita cri­ stiana )). La solidarietà è per noi cristiani, in ultima analisi, un'istanza 3 teologale, che ha nella stessa realtà del mistero di comunione del Dio uno e trino il suo fondamento ultimo, la sua radicazione e la sua norma definitiva : essa « traduce efficacemente in pratica gli obblighi della carità evangelica » . 4 Occorre essere attenti al rischio, sempre possibile, di trasformare la solidarietà in una proclamazione astratta, mentre compito di ogni cristiano è di incardinarla nelle situazioni concrete, così da contribuire alla loro positiva evoluzione. Laborem exercens, 5-6. 2 Cf. 3 Chiesa e lavoratori nel cambiamento, 29. 4 Ibid., 30. Acta Ioannis Pauli Pp. II 671 3. Esistono, in effetti, non pochi problemi che fanno riferimento al rapporto tra economia ed etica e sembrano particolarmente biso­ gnosi di un forte richiamo al valore della solidarietà. In primo luogo la crescente mondializzazione dei processi economici deve rendere criticamente attenti alle implicazioni del modello di svi­ luppo adottato. Non è ammissibile un atteggiamento di passiva inerzia di fronte agli effetti perversi, e in definitiva anche economicamente irrazionali, di processi che penalizzano pesantemente il Terzo Mondo, creando forme sempre più profonde di squilibrio e di diseguaglianza. Va prestata molta attenzione ai costi che derivano dall'impatto di tali processi con l'ambiente naturale e alle ripercussioni che il perse­ guimento di determinati livelli di produttività finisce per avere sul­ l'equilibrio generale e sullo stesso futuro dell'umanità. In secondo luogo non possono non preoccupare certe tendenze che, in contrasto con la dottrina sociale della Chiesa separano l'efficienza economico-tecnologica dalla efficienza sociale, invece di cercare una loro corretta coniugazione. Nel campo dell'economia è necessario ispi­ rarsi, oltre che a parametri di razionalità economica, anche a criteri etici di solidarietà e di giustizia nella prospettiva del vero bene del singolo e della comunità. Ciò significa che le esigenze morali e sociali della solidarietà non devono essere recepite soltanto quali semplici correttivi di un processo di crescita, la cui logica si fonderebbe esclusivamente su considera­ zioni di ordine economico e tecnico, ma devono essere riguardate come parte integrante dello stesso processo, come dati dai quali non è pos­ sibile prescindere. 4. Nell'orizzonte di queste riflessioni va affermata la centralità del lavoro nell'organizzazione complessiva del sistema economico. Le nuove tecnologie aprono, sotto questo aspetto, nuove e feconde pro­ spettive, ma determinano anche l'insorgere di problemi inediti, a livèllo sia occupazionale che di definizione della qualità del lavoro. Il governo complessivo del sistema economico, secondo una logica di solidarietà, non può non tenere nel debito conto l'attività lavorativa, in quanto perno fondamentale del processo di umanizzazione. 5 Non mi nascondo i complessi interrogativi che si pongono in questa materia e sono consapevole che ad essi vanno offerte risposte equili­ brate, che non sottovalutino le giuste esigenze dell'economia. Tuttavia 5 Cf. Laborem exercens, 1-3. 672 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale occorre riaffermare il principio secondo cui, rispetto alla pura produt­ tività economica, il primato spetta all'occupazione. Aggiungo inoltre che, di fronte al dramma di una disoccupazione crescente, il lavoro dovrà essere sempre maggiormente considerato e concepito come un (( bene da condividere » : bisognerà perciò immagi­ nare e progressivamente introdurre nuove modalità di distribuzione del lavoro e di condivisione dei suoi frutti. 5. Il discorso non sarebbe completo se non si richiamassero le re­ sponsabilità degli uomini politici nella conduzione della vita economica, alla luce soprattutto della crisi che investe il cosiddetto Stato del benessere e le Istituzioni di rappresentanza e di partecipazione. Di fronte alla complessità e irreversibilità degli attuali processi di tra­ sformazione può essere forte la tentazione di abdicare a quei compiti di guida che sono propri dei legittimi garanti del bene comune. Occorre invece « non subirli passivamente, ma tentare con tenacia lungimirante e con creativa sapienza di governare il cambiamento investendo le risorse più preziose di uomini e di mezzi nella ricerca e nel progetto )). 6 Ë quindi urgente che il potere politico riscopra in pieno la sua fun­ zione, che è di creare le condizioni perché l'economia si sviluppi come servizio all'uomo, di orientare sapientemente le scelte economiche verso obiettivi di promozione globale della collettività umana, di farsi prio^ diariamente carico della tutela dei più deboli, nel quadro di una cre­ scita della società in tutte le sue parti. 6. Da questi pochi accenni, dettati da profonda preoccupazione ma anche da stimolanti prospettive, ben si comprende quali impegni pasto­ rali attendono nel prossimo futuro la Chiesa italiana e i fedeli laici. Uno di essi sembra primeggiare sugli altri, quello di una ri-consi­ derazione del fatto sociale nella sua globalità, per tentarne una nuova comprensione, giungendo così alla formulazione di proposte operative più adeguate. Per far questo, in una società sempre più ricca di conoscenze ma forse più povera di sapienza, i fedeli laici, immersi nel vissuto quoti­ diano, devono sentire il dovere di assimilare e diffondere la (( cono­ scenza » della verità sull'uomo e delle esigenze incondizionate, che da essa derivano. Infatti « solamente nel mistero del Verbo incarnato trova vera luce il mistero dell'uomo ... Cristo ... rivelando il mistero * Chiesa e lavoratori nel cambiamento, 30. Acta Ioannis Pauli Pp. II 673 del Padre e dei suo amore svela pienamente l'uomo a se stesso e gli manifesta la sua altissima vocazione » . La testimonianza, a cui i fedeli laici sono particolarmente chiamati, consiste anzitutto nella scoperta e nell'annuncio del senso teologico e, conseguentemente, antropologico del vivere sociale, di quel senso cioè e di quella finalità che Dio stesso vuole e persegue nel suo progetto di salvezza, per ciascun uomo e per l'umanità intera. 7 Una tale testimonianza trova il suo più sicuro sostegno nella Dot­ trina sociale della Chiesa, come espressione concreta e continuamente aggiornata delle esigenze e delle implicazioni che scaturiscono, nelle diverse situazioni storiche, dalla verità sull'uomo. Il riferimento alla Dottrina sociale cristiana aiuterà in modo particolare nella elaborazione di una nuova e più autentica cultura del sociale cosicché libertà e corresponsabilità, autonomia e interdipen­ denza, efficacia e solidarietà siano sapientemente coniugate. Una cul­ tura cristianamente ispirata non potrà non essere « segno di contrad­ dizione » nell'attuale contesto socio-culturale, sempre oscillante, sia nelle sue manifestazioni più specificatamente culturali sia in quelle a carattere economico e politico, tra i due poli dell'individualismo e del collettivismo, superficialmente contrapposti, ma accomunati in fondo dalla mancata percezione della dimensione trascendente della persona umana. Per proporre efficacemente tale nuova cultura del sociale è neces­ sario che i cristiani sappiano esprimere una più incisiva capacità di inculturare la loro fede nella realtà complessa e in continua trasforma­ zione che costituisce il presente e l'avvenire della società italiana. 8 In quest'opera di grande respiro hanno un posto di rilievo le As­ sociazioni di laici che, consapevoli della propria ricchezza cristiana e quindi della propria originalità irriducibile, devono ritrovare vigore e slancio per scrivere pagine di storia ricche di operosa carità e di rinnovata creatività culturale, sociale e pastorale, per il bene della nazione italiana. 7. Colgo volentieri l'occasione di questo incontro per confermarvi il mio apprezzamento e rivolgervi la mia esortazione a perseverare gene­ rosamente negli impegni di pastorale sociale e del lavoro ai quali tanto di voi stessi avete già dato e tanto auspico che possiate ancor dare in 7 8 44 Gaudium et spes, 22. Discorso al Convegno Ecclesiale di Loreto, 7. - A. A. S. Acta Apostolicae 674 Sedis - Commentarium Officiale futuro, per il bene delia Chiesa, delle varie categorie di lavoratori e della stessa Nazione. Voglia Dio avvalorare i vostri propositi e ren­ derli fecondi di frutti. Di questi voti è pegno la Benedizione Apostolica che di cuore im­ parto a voi tutti e a quanti nella Chiesa italiana condividono la vostra sollecitudine. XX Ad quosdam Angliae et Cambriae episcopos sacra Limina visitantes.* Dear Brothers, 1. I greet you today with affection in our Lord Jesus Christ. Through you I also wish to greet the clergy, religious and laity of the locai Churches which constiti!te the Province of Birmingham, in England and the Province of C ardi ff in the Principality of Wales. It is my special joy to welcome you here on the occasion of the béatification of eighty-five martyrs from England, Wales and Scotland. Their witness to the Catholic Faith is part of a long history of fidelity to the See of Peter, which is confirmed by your own visit ad Limina Apostolorum. These martyrs bear witness to the profound mystery of ecclesial communion that unités us. In honouring them, we reaffirm and celebrate that communion of life, charity and truth estabïished by Christ himself and used by him as an instrument of rédemption for ali. The majority were priests and their lay collaborator. They were martyred for seeking to bring the word of God and the sacramenta to their Catholic fellow-countrymen who shared their conviction that the bonds of full ecclesial communion were important enough to risk punishment and even death in that troubled time. We rejoice today with the other Christian brothers and sisters in your land that after so many cen­ turies we are now able to seek full communion together with mutual respect and esteem. 1 In death thèse martyrs bear heroic witness to that ail consuming love which lias its origin in Christ and which is always at work in his Body for the salvation of the world. As Saint Paul teaches, caritas u * Die 23 m. Novembris a. 1987. 1 Cf. Lumen Gentium, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 675 Christi urget nos", the love of Christ impels us. Believers must be 2 solicitous not only for their own salvation, but for the salvation of all their brothers and sisters and of all humanity. This outgoing love is ordered to the communion of which I have spoken : communion with God and communion with one another, a ''unity of the Spirit in the bond of peace". 3 2. Today, in particular, this love impels us to have a special concern for those Catholics who have fallen away from the practice of the Faith for which the martyrs gave their lives. Throughout the world we find people who do not take an active part in the ecclesial com­ munion to which they have been called by their Baptism, or who no longer live according to the Church's teachings. In countries such as your own, practising the faith no longer in volves risking one's life. Rather, it is a matter of persevering in faith amidst ali the pressures of modern living, which tempt people to abandon their faith. Some would seek to justify themselves by claiming that one can be a good Christian apart from the Church. With Scripture and Tradition, however, we must insist on the unbreakable bond that exists between Christ and his Church, between the bridegroom and his bride, between the head and the members, between the Mother and her spiritual children. In order to understand the situation of some of our brothers and sisters, we must turn to the parable of the sower in the Cospel, as it is explained to the disciples by Our Lord himself when they ask him the significance of the seed falling on the path, on rocky ground, among thorns, or on good ground. 4 Christ tells them that the seed is the word which, for want of understanding, can be snatched away by the devii; or one can fall away when tribulation or persécution arises on account of that word ; or yet again, the cares of the world and the delight in riches can choke the word, and it proves unfruitful. 5 This teaching providos a timeless insight into our weak and sinful condition, and should serve as a reminder of the need for vigilance, persévérance, and constant conversion of heart on the part of us ail. 2 3 4 5 2 Cor 5:14. Eph 4 : 3 . Cf. Mt 13. Mt 13:18-23. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 676 3. In our own day we must "read" the society of which we are a part in the light o f this pardble. It is in many aspects a dechristianized society, which can never hope to endure in any truly fruitiul or moral way apart from the biblical foundàtion upon which it was built. Yet atheistic or agnostic secularism and an impoverished hù manism surround believers with unbelief. The saving truths of ré­ vélation embodied in doctrine and sacramentai communion are often replaced by individuai religious sentiment or a vague and illusory search for the divine or the sacred. This is the situation of many today who have fallen away from the practice of their faith. The seed of God's word, to use the imagery of the parable, continues to fall along the path on rocky ground and among thorns, as well as on good ground. For others, the abandonment of active participation on the Church is the resuit of an alienating or hurtful expérience, whether deliberate or unintentioilal, on the part of some member of the Church community or one of its ministers. For still others, a lack of understanding or acceptance of developments in the Church since the Second Vatican Council is a cause for aliénation or even hostility. Nor can we fail to mention the many who simply drift away through inertia or indifférence. 4. Dear brothers and spiritual heirs of the martyrs who gave their lives so that others might practise their Catholic faith : in imitation of Christ the Good Shepherd, we who are shepherds must go in search of thèse sheep. I know that you share this concern of mine, which I have expressed in the form of an appeal to fallen away Catholica during my pastoral visits. I encourage you to continue the efforts which you and many of your brother bishops have made in this regard. For those of us whom the Lord has appointed pastors, this obligation is especially important. The rite of episcopal ordination makes this clear, when the Bishop-elect is questioned about his résolve as a good shepherd to seek out the sheep who stray and to gather them into the f old of the Lord. Although our expectations may sometimes be disappointed, we should rejoice in the Lord's assurance that "there will be more Joy in heaven over one sinner who repents than over ninety-nine righteous persons who need no repentance". What great.er joy can be ours as pastors than to see brothers and sisters return to the sacraments of 6 6 Lk 15:7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 677 Penance and the Eucharist, and once again "devote themselves to the apostles' teaching and fellowship, to the breaking of bread and the prayers"? 7 5. At the same time, we recali that the worh of evangelization, which extends to non-praetising Catholics, is d fundamental duty of the whole People of God. It is the whole Church that evangelizes; every effort at evangelization is ecclesial in nature. And so, dear brothers, we are not alone. Our concern for the non-praetising is shared by our clergy, who witness firsthand their absence and the diminishing effect of this absence on the local community. It likewise affects the faithful, many of whom suffer deeply because their spouse, relations, friends, and their children in particular, have fallen away. 8 9 So many of our brothers and sisters ask me to pray that their loved ones will return to the Church, and rightly so, for prayer is the most effective means o f touching hearts with the grace o f God. I urge you to join me in encouraging the sick and suffering, whose prayer is so power ful with the Lord, to pray for this intention. To our prayers we must add an active zeal filled with charity and a spirit of reconciliation, so that a path home may be cleared for the stray sheep. If our ecclesial communion is not a loving and inviting one, then we fail in our mission to be the visible sacrament of unity and of peace in the world. We may be confident, however, that despite our weaknesses God will not fail to bless our efforts as we search for straying hearts and minds and lead them back to full and active communion with Christ and his Church. 10 I would also like to make special mention of our priests, who are our necessary helpers and counsellors in the ministry, our brothers and friends. They may sometimes feel a sense of helplessness, especially if they wor kalone in isolated parishes. It is important that they also should expérience the fraternal support of their bishop and the entire presbyterate for their ministry. However humble or apparently isolated that ministry may be, it is truly an ecclesial one, "attached to the evangelizing activity of the whole Church by institutional relationships, but also by profound invisible links in the order of grace". May they 11 12 7 Acts 2:42. * Cf. Apostolicam * Cf. Evangelii Nuntiandi, Actuositatem, 10 Cf. Lumen Gentium, 9. II Cf. Presbyterorum 12 Evangelii Nuntiandi, 60. 60. Ordinis, 7. 35. 678 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale take heart from the example of the martyrs whom we are honouring, whose zeal and self-sacrifice still speak to us over the centuries. Dear Brothers, may thèse martyrs and ali the saints of England and Wales intercede for you and for your clergy, religious and laity. May Mary, Mother of the Church, be a guiding star for you on your pilgrimage of faith. May Christ the Good Shepherd strengthen you in your love for one another and for all his sheep, especially those who are far from their spiritual home. As a pledge of his joy and peace I cordially impart my Apostolic Blessing. XXI Ad eos qui plenario coetui Pontificiae Commissionis de Spirituali migratorum atque itinerantium cura interfuerunt coram admissos.* Venerati Fratelli nell'episcopato e nel sacerdozio, 1. Vi siete raccolti in questi giorni, quali Membri della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo, per la vostra Riunione plenaria annuale. Sono lieto di dare a voi, ed agli esperti che con voi hanno collaborato, il mio cordiale benvenuto. Questi vostri periodici incontri rivestono un indubbio rilievo per il miglior svolgimento della vostra opera, come è saggiamente previsto dalle norme vigenti. Essi vi consentono di riflettere a fondo su come servire più efficacemente la Chiesa nei migranti, nei rifugiati e in tutte le categorie di persone coinvolte nel vasto fenomeno della mobilità umana, quali sono i marittimi, gli aeronaviganti, i nomadi, i turisti ed i pellegrini. 2. Molto interessante mi è parso il tema particolare, sul quale state concentrando la vostra attenzione : « I mezzi di comunicazione sociale e l'apostolato della mobilità umana ». La Chiesa esiste per annunciare la buona novella. I mezzi di comuni­ cazione, nelle loro molteplici forme, sono altrettante vie che le si aprono dinanzi nel cammino dell'evangelizzazione e della promozione umana. La loro applicazione nel campo della mobilità umana impone un'attenta riflessione ed esige una metodologia appropriata, per la particolare situazione dei destinatari, tanto più quando sono minoranze disperse ed emarginate. * Die 26 m. Novembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 679 Desidero pertanto rivolgere una parola di apprezzamento e di inco­ raggiamento alla stampa ed alle altre forme di comunicazione sociale, che le stesse comunità emigrate hanno creato nel tentativo non solo di superare l'isolamento in cui sono spesso lasciate dai mezzi di comu­ nicazione ufficiali, ma anche al fine di tutelare i propri diritti e di richiamare l'attenzione sul ruolo economico e culturale da loro" svolto in seno alla società in cui vivono e lavorano. Uguale incoraggiamento intendo rivolgere alla stampa ed alle altre forme di comunicazione sociale sorte per l'informazione e la formazione degli emigrati. 3. Molti sono i modi in cui i media possono contribuire alla promo­ zione dei diritti umani fondamentali di quanti vivono la difficile espe­ rienza dell'inserimento in un Paese straniero. Il diritto di costoro a ricevere, nel proprio idioma, regolari infor­ mazioni riguardanti il Paese di origine, è di vitale importanza. Essi non possono essere considerati solamente come semplici consumatori di informazione o come oggetti da adattare ed assorbire nella società locale; occorre guardarli come soggetti capaci di comunicazione e di creazione culturale. È importante perciò garantire agli emigrati l'ac­ cesso e la partecipazione ai mezzi di comunicazione a tutti i livelli, perché possano entrare nel circuito vitale della società di cui sono venuti a far parte. Compito dei mezzi di comunicazione è pure quello di aiutare, da una parte, il migrante a capire la società di accoglienza, e di spingere, dal­ l'altra, quest'ultima a capire l'emigrato nelle sue esigenze ed espres­ sioni culturali, così da facilitare la reciproca comprensione ed inte­ razione. A questo proposito mi piace ricordare quanto opportunamente affer­ mava Paolo VI nel suo messaggio per la Giornata Mondiale della Pace del 1971 : « Chi inserisce nell'opinione pubblica il sentimento della fra­ tellanza umana senza confine, prepara al mondo giorni migliori ... Chi aiuta a scoprire in ogni uomo, al di là dei caratteri somatici, etnici e razziali, l'esistenza di un essere uguale al proprio, trasforma la terra da un epicentro di divisioni, di antagonismi, d'insidie e di vendette, in un campo di lavoro organico di civile collaborazione )).* 4. Alla luce di prospettive tanto stimolanti, vi faccio i miei migliori auguri per le vostre deliberazioni durante questa Sessione plenaria, e 1 Insegnamenti, vol. V I I I , 1970, pp. 1430 s. Acta Apostolicae 680 Sedis - Commentarium Officiale chiedo allo Spirito di Dio di guidare il vostro lavoro. Prego anche che in questi giorni Gesù rafforzi i legami di fraternità tra di voi. Dio Onnipotente renda fecondo il lavoro che state svolgendo. Glielo chiedo per l'intercessione, della Vergine Santissima, alla quale non fu ignota — durante la vita quaggiù — l'esperienza del distacco dalla Patria e dell'emigrazione in terra straniera. A tutti la mia Benedizione. XXII Ad rectores templorum sanctuariorum Beatae Mariae Virgini dicatorum coram admissos.* Carissimi Rettori dei Santuari Mariani! 1. Con grande gioia vi accolgo in questa udienza speciale in occa­ sione del vostro Convegno Internazionale sul tema : « I Santuari mariani nel pellegrinaggio di fede del popolo di Dio ». Saluto innan­ zitutto il Cardinale Luigi Dadaglio, Presidente del Comitato Centrale per l'Anno Mariano. Con lui, saluto pure il Vescovo Monsignor Fran­ cesco Maria Franzi, Presidente del Collegamento Mariano d'Italia. Il mio saluto si rivolge poi a voi, con tutti i vostri Confratelli nel Sacerdozio, che insieme con voi svolgono il ministero nei Santuari, eretti alla Vergine Santissima dalla pietà popolare, in molte regioni d'Italia e del mondo. A voi tutti è noto come il nuovo Codice di Diritto Canonico sotto­ linei l'importanza e il valore dei Santuari nella vita dei cristiani e come ne tracci in sintesi il programma pastorale : <( Nei santuari si offrano ai fedeli con maggior abbondanza i mezzi della salvezza, an­ nunziando con diligenza la parola di Dio, incrementando opportuna­ mente la vita liturgica soprattutto con la celebrazione dell'Eucaristia e della penitenza, come pure coltivando le sane forme della pietà popo­ lare » . 1 2 2. Voi avete riflettuto in questi giorni sulle responsabilità che con­ seguono al vostro impegno ecclesiale. Esso comporta compiti certa­ mente gravosi, dal quali tuttavia scaturiscono profonde gioie e conso­ lazioni spirituali. Ritornate dunque, colmi di santo fervore, nei luoghi della pietà mariana a voi affidati e fate in modo che essi siano vera* Die 26 m. Novembris a. 1987. 1 Cf. Can 1230-1243. 2 Can. 1234, par. 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 681 mente Templi di Dio, dove i fedeli possano fare una particolare espe­ rienza del soprannaturale; dove ricevano una catechesi sempre sicura e formativa, pienamente inserita nel messaggio evangelico ed illumi­ nata dal Magistero perenne della Chiesa; dove, infine, mediante il Sacramento della Penitenza, la direzione spirituale e la Comunione eucaristica, attingano copiosamente alle fonti della grazia e del con­ forto divino, per essere pronti ad affrontare le difficoltà della vita e a testimoniare con coraggio la fede cristiana nel proprio ambiente sociale. 3. Il Santuario è la casa di Maria, la dimora della fede, dove il Signore è accolto costantemente dalla Vergine e incessantemente do­ nato al mondo. I pellegrini vi si recano con sicuro intuito, per cercare (( nella fede di Maria il sostegno per la propria fede » . Entrando nella casa di Lei essi trovano sempre, come i Magi, (( il bambino con Maria sua madre » e prostrandosi lo adorano. 3 4 Tale esperienza di Dio non si deve però esaurire nel santuario ; essa deve determinare una svolta decisa, aprire un cammino nuovo di testi­ monianza nella vita di ogni giorno. A questa interpretazione del pellegrinaggio invita la stessa Sacra Scrittura. In essa il pellegrinaggio al Santuario è visto come punto qualificante della vita spirituale, come gioiosa esperienza comuni­ taria ; a cui annualmente partecipava anche Gesù con i suoi genitori ; esso conduce davanti al Signore, a ricercare il suo volto, a sperimentare la gioia della sua casa, ombra-figura di quel tempio escatologico, in cui si trarrà dalla diretta visione di Lui una felicità senza fine. Sarà un giorno senza tramonto nella casa di Dio, che vale ben più di mille giorni passati altrove. L'esperienza del tempio — con la sua storia, i suoi ricordi, la sua grazia, il suo splendore :— suscita lo stupore del pellegrino, la gioia della fede, .il proposito di percorrere strade nuove e di raccontare a tutti, come i pastori e gli Apostoli, quello che si è visto e udito. 5 6 7 8 9 ip 4. Cari Rettori, voi siete, come Giuseppe, i custodi della Casa di Maria. Voi ne aprite la porta a tutti coloro che vengono per vedere il grande segno della misericordia di Dio. Voi li introducete nel cuore 3 Redemptoris 4 Mt 2, 11. Mater, 5 Cf. Dt 16, 16. « Cf. Sal 84; 122. 7 Cf. Lc 2, 41-42. 8 Cf. Sal 84, 11. » Cf. Lc 2, 18. 10 At 4, 20. 27. Acta Apostolicae 682 Sedis - Commentarium Officiale del tempio con la Parola, la Liturgia, i Sacramenti. In tale ministero è particolarmente preziosa la vostra testimonianza di fede, di discepoli di Cristo e di servi di Maria. Vi sono vicino con la preghiera e vi accompagno nel vostro servizio ecclesiale con la mia Benedizione, che di cuore estendo a tutti i vostri collaboratori. XXIII Ad episcopos regionis Africae meridionalis occasione oblata visitationis « ad limina » coram admissos.* Dear òr other Bishops, 1. In meeting you today I embrace in the unity of our Lord Jesus Christ all the faithful of the countries that you represent : the Republic of South Africa, the Republic of Botswana, the Kingdom of Swaziland and Namibia. Your very présence here today evokes praise for God, whose providence has been manifested in the history of your evan­ gelization, and whose love and power have sustained your people throughout all the vicissitudes of their past. In reflecting on the role of Bishops, the Second Vatican Council off ers us this splendid summary of what they are about : "In the Bishops .... our Lord Jesus Christ, the supreme High Priest, is présent in the midst of those who believe". Precisely because of this, because you represent Jesus Christ in the midst of your people, you are for them living signs o f Christ, living signs o f Christian hope. The hope that you embody and express is linked to the Paschal Mystery, which is contantly renewed in the Church. To all who bave some understanding of the complex reality of Southern Africa it is obvious that this aspect of your mission is extremely important : proclaiming, guaranteeing and hearing witness to a hope that "does not disappoint us, because God's love has been poured into our hearts through the Holy Spirit". And today I express my full solidarity with you in that hope which Springs from the victory of the crucified and risen Christ — that hope which is invincible. 1 2 2. Düring thèse past years you have borne witness to hope in many ways, thus showing your people the relevance of Christ's Paschal * Die 27 m. Novembris a. 1987. 1 Lumen 2 Rom 5 : 5 . Gentium, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 683 Mystery for their lives. Year in, year out, you have stood with your people in their needs, and at the same time you have withstood much un just criticism in transmitting to them the uplifting message of the Gospel. In statements that have spanned décades you have insisted on justice and the need for true reconciliation, proclaimed the commandment of love, and invited your people to prayer and to universal fraternal solidarity. In particular, you have raised your voices on human rights, the fundamental equality of all persons, the defence of the oppressed, and the concrete exigencies of justice throughout your région. For its part, the Holy See has been firm in its own proclamation of human dignity. Eighteen years ago, in Africa itself, Paul VI stated : "We deplore the fact that ... there persist social situations based upon racial discrimination and often willed and sustained by Systems of thought ; such situations constitute a manifest and inadmissible affront to the fundamental rights of the human person ...". In 1974, in his Address to the United Nations Special Committee on Apartheid, Paul VI appealed once again for the banishment of systematic discrimination. In so doing, he expressed his conviction that "the cause is urgent and the hour is late". Since then the events of history have confirmed this judgment. At the same time, reason itself stili pleads that violence not he accepted as the solution to violence, but that it "must give way to reason, mutuai trust, sincere negotiations and fraternal love". In the présent context of apartheid, a cali to conversion becomes ever more relevant and necessary for your people. The only adequate solution to the problem is the conversion o f hearts. 3 4 5 3. At this time you are re-examining your own role as pastors, re-evaluating your specific priorities and methods in the light of the needs of the hour, with a clear view to fulfìlling your aims. You are again asking yourselves what is to be accomplished and how it is to be done. You are asking your people to compare the situation of their lives and their society with the Gospel and its transforming power. By the grace of God and the action of the Holy Spirit it is becoming clearer and clearer to many that the Church's role in the world is to worlc for the Christian transformation o f society through changes that are in accord with the Cospel message. In all thèse changes it is the J AAS 61 (1969), p. 5 8 5 . 4 May 22, 1974. 5 Ibid. Acta Apostolicae 684 Sedis - Commentarium Officiale Lord Jesus himself who is active and who works through the power of the Holy Spirit. Everything that is related to the change of structures is linked to the change of hearts. For this reason, as Bishops, you are concerned with insisting on the enormous power of love. You are convinced that your own expérience of unity, together with prayer, will truly contribute to the goal that must constantly be reaffirmed : the Christian transformation of society. The power of love in which you place your trust is not primarily human love, but rather divine love—the love of God for all those who are poor and oppressed, the love of God poured out in the heart of Ohrist, who in the act of revealing love also teaches us to love, to pardon, to be just, and to be reconciled. The constant proclamation of God's love, together with daily witness to this love, has an eífectiveness yet undiscovered in evoking the response of human love. Through the Eucharistie Sacrifice, prayer, the preaching of the word and reflection on it, the power of divine love is unleashed in society. 4. The needs of the hour will continue to require insistence on human dignity and the foundation of human dignity in the mysteries of Création and Rédemption. The needs of the hour will still require appeals to all who hold power to recognize the rights of the oppressed, as well as the role of society and the function of public àuthority in their relationship to the common good and to the whole of God's plan for humanity. But the "hour" which Paul VI in 1974 characterized as "late", now requires more than ever, in addition to prophétie statements and appeals, the mobilisation of the whole ecclesial community, in the spirit of the Cospel—which is the spirit of conversion of individuai hearts—with the weapons of the Gospel, to bring about in the power of the Gospel the Christian transformation of society. Needed at this point is indeed a special kind of Christian éducation that teaches the full scope of Christian libération and justice, and takes into account the whole saving reali ty of Christ's Death and Résurrection. In telling us to stand finn in the Christian struggle, Saint Paul specifìcally describes the weapons of the Gospel. Among these he speaks of "the sword of the Spirit, which is the word of God". This sword, which is capable of "discerning the thoughts and intentions of the heart", is the great weapon at the disposai of the Christian com­ munity in its combat with the evils of society. When the community 6 7 6 7 Eph 6:17. Heb 4:12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 685 of the Church assembles in prayer to reflect on the word of God, the Holy Spirit himself pours out Ood's love on his people and gives them that hope which does not disappoint. With this hope and this love, and with reliance on the word of God, it is possible to achieve what human means never can succeed in achieving. Dear Brothers : Jesus assures u s : "What is impossible with men is possible with God". 8 9 5. Ali the efforts which the Church makes to help promote the Christian transformation of society are within the context of her obédience to the Gospel of Christ. They are conditioned by her understanding of evangelization as the proclamation of the gift of salvation given to humanity through the Paschal Mystery of Christ. The Church wishes all her members to understand "the profound links that exist between evangelization and human advancement". Human advancement on its part includes both integrai human de­ velopment and Christian libération. In this sense Paul VI asked : "How in fact can one proclaim the new commandment without promoting in justice and peace the true, authentic advancement of man?" The human being who is created and redeemed by God is worthy of a total and radical libération—libération not only from structures that violate human dignity, but libération from sin itself. It is extremely necessary to make sure that when it is a question of dismantling those structures they are not replaced by other structures that would perpetuate, in a différent form, conditions unworthy o f the children of God, deny freedoms necessary for Christian libération, and be opposed to the fundamental values of the Gospel. The triumph o f the Gospel is the universal triumph o f love over hatred, through the conversion of hearts. In this triumph is found the true Christian transformation of society according to the Gospel. Intransigence, the prospect of inevitable conflict, old and new violence—all this must yield before "the s word of the Spirit, which is the word of God". The Church in your région is very clearly called at this time to place all her trust in the word of God and in the power of him who "is able to do far more abundantly than ali that we ask and think". 10 11 12 6. Regarding the mission o f the laity in your locai Churches, I am convinced that the recent Synod of Bishops has furnished you with 8 9 10 11 12 Cf. Rom 5 : 5 . Lk 18:27. Evangelii Nuntiandi, 31. Ibid. Eph 3:20. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 686 Officiale many reflections that will be useful in your pastoral planning. A heightened realization by the laity of their dignity and their call to contribute actively to the mission of Christ and his Church has generated a new enthusiasm that is pervading the Church under the action of the Holy Spirit. It is another gift of the Lord, which I pray will be a further help to the Church in Southern Africa, to fulfil the needs of this hour. In treating of evangelization, Paul VI stated that "the first means of evangelization is the witness of an authentically Christian life". These words become a special challenge in the présent situation to all the Religious of your diocèses. Yes, we must all be convinced that the witness of consecrated love has a supernatural eífectiveness that far surpasses the power of external édification. In this area Religious have a special part to play, as witnesses to God's love, in furthering the Gospel message. Your priests, too, together with the seminarians, must realize that their contributions to the solutions to ali the problems of freedom and justice must be rooted in their own conversion o f heart and in their own fidelity of love. Proclaiming the word of God to the faithful, listening to it in their hearts and applying it to their own lives, they will be ever more effective as peacemakers and reconcilers of God's people. Dear brother Bishops : your own contribution of unity among yourselves, your experiencing together the love of Christ, and your bearing witness to this love are themselves splendid acts of episcopal leader­ ship—a pastoral contribution to the locai Churches over which you preside and which you love and serve. 13 7. There are many particular problems that are the object of our attention but cannot be adequately commented on at this time. One of these is the very important question o f Namibia. Be assured that the Holy See is following this issue in all its détails with deep concern and keen solicitude for the well-being of the people themselves. My last word to you, dear Brothers, is one of hope. With great love in our Lord Jesus Christ, I send my message of hope to all your beloved priests, Religious and laity. Remember always that Christ is with you. His Spirit dwells in you, and his word strengthens you. Christ never abandons his disciples, and to all of you he repeats : "Take courage! I have overeóme the world". 14 13 14 Evangelii Nuntiandi, Jn 16:33. 41. Congregatio pro Episcopis 687 CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 2 Februarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Diniensi, R. D. Geor­ gium Pontier, parochum templi cathedralis Albiensis. die 10 martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Gabrielis Matagrin, Episcopi Gratianopolitani, Exc.mum P. D. Ludovicum Dufaux, hacte­ nus Episcopum titularem Acciensem et Auxiliarem archidioecesis Massiliensis. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Ioannis Badré, Episcopi Baiocensis, R. D. Petrum Augustum Pican, e Societate Sancti Francisci Salesii. die 17 Martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Francisci Barbu, Epi­ scopi Corisopitensis, R. D. elementum Guillon, e Congregatione Iesu et Mariae, Vicarium episcopalem Corbiliensem. die 15 Aprilis, — Titulari episcopali Ecclesiae Dianensi, R. D. Mar­ cellum Perrier, e clero dioecesis Tarantasiensis, quem deputavit Auxi­ liarem Exc.mi P. D. Claudi Feidt, Archiepiscopi Camberiensis, Maurianensis et Tarantasiensis. die 20 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Sancti Stephani R. D. Petrum Joatton, Vicarium generalem archidioecesis Lugdunensis. die 21 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Pharaonensi, R. D. Emma­ nuelem Madureira Dias, e clero dioecesis Eborensis. die 22 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Zamensi Minori R. D. Alfonsum Cabezas Aristizabal, Congregationis Missionis soda­ lem, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Petri Rubiano Sáenz, Archiepiscopi Caliensis. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 688 DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Venerdì, 2 9 Aprile 1988, S. E. il Signor TERUO KOSUGI, A m ­ basciatore del Giappone presso la Santa Sede. Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza : Giovedì, 14 Aprile 1988, Sua Altezza Reale la Principessa MAHA CHAKRI SIRIÑDHORN di Thailandia. Lunedì, 2 5 Aprile 1988, S. E. il Signor TOMAS DE LA QUADRA SALCEDO, Presidente del Consiglio di -Stato di Spagna. Sabato, 3 0 Aprile 1988, S. E. il Signor NOBORU TAKESHITA, Primo Ministro del Giappone. Venerdì, 6 Maggio 1988, le Loro Maestà il Re JUAN CARLOS I e la Regina SOFIA, Sovrani di Spagna. Sabato 16 e Domenica 17 Aprile 1988 il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio a Verona, in Italia. NECROLOGIO 11 20 » 24 aprile » » » 1988. » » » Mons. Mons. Mons. Mons. Anthony Hitchen, Vescovo tit. di Othona. Lodewijk Jansen, Vescovo di Isangi (Zaire). Evelio Domínguez Eecinos, Vescovo tit. di Acolla. Ireneus Wiendud, Arcivescovo emerito di Juba (Sudan). An. et yol. LXXX 6 Iunii 1988 N. 6 ACTA APOSTOLICAE SEDIS C O M M E N T A R I U M OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II SACRA CONSISTORIA CONSISTORIUM SECRETUM Feria secunda, die n mensis Maii, anno MCMLXXXVIII, mane, in consueta Aula Palatii Apostolici Vaticani fuit Consistorium secretum cuius acta ex ordine referuntur : I - SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO Precatione « Adsumus » recitata, ad S. R. E. Patres Cardinales S.mus D.nus Ioannes Paulus II hanc allocutionem habuit : Magnopere quidem delector ipso vestro conspectu hic, Ve­ nerabiles Fratres, et hodierno mecum consessu, in quo iterum pro vestra auctoritate dignitateque praebebitis mihi valida sane consilia ac salutaria omnino auxilia in procurandis qui­ busdam maioris scilicet ponderis negotiis quae universam de­ nique afficiunt Ecclesiam. Oblatam vero sic opportunitatem libens profecto adhibeo ut debitas unicuique vestrum referam gratias de utilissimis adiumentis, sententiis, propositis quae interea non dubitavistis nec cessavistis principi Ecclesiae mihi pastori mente aperta promptaque voluntate exhibere. Ut in medias continuo ingrediamur res : haec video potis­ simum hodie mane nobis agenda : ut Venerabilis Fratris Nostri Eminentissimi Camerarii Sacri Collegii nuntiationem perci45 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 690 Officiale piamus, ut Ecclesiis per orbem vacantibus diligenter prospiciamus et cognoscamus eas de quibus iam rite est hoc temporis spatio provisum, ut vota de nonnullis canonizationibus pridem propositis libere exprimamus: nominatim hisce de Beatis cae­ li tibus — Rocho Gonzales, Alfonso Rodríguez et Ioanne del Castillo sacerdotibus Societatis Iesu et martyribus, tum super Simone de Roxas presbytero Ordinis Sanctissimae Trinitatis ac fundatore Congregationis Christifidelium vulgo dictae « Ave Maria », de Magdalena Marchionissa de Canossa fundatrice Filiarum ac Filiorum a Caritate, super Maria Rosa Molas et Vallvé fundatrice Sororum a Consolatione necnon Philippina Duchesne virgine e Societate Sororum a Sacro Corde Iesu. His in causis omnibusque in nostris operibus et inceptis utinam caelitus nobis praesenti subsidio adsistat Beatissimus ille faber et opifex, Iosephus, quem heri amanter in sacra litur­ gia commemoravimus cuiusque exempla humilitatis et seduli­ tatis, simplicitatis et paupertatis studere sempre debemus quam plenissime sectari ac nostro in opere complere. II - NOVUS CARDINALIS COLLEGII CAMERARIUS Summus Pontifex assensum dedit successioni, de more peractae, rev.mi Ioannis Willebrands, tit. S. Sebastiani ad Catacumbas, in munus Camerarii Collegii Patrum Cardinalium Sanctae Romanae Ecclesiae, quod Iosephus Paupini, presbyter Omnium Sanctorum, per menses quattuordecim sustinuit. III - NUNTIUS ECCLESIARUM QUAE IAM CONCREDITAE SUNT Postea Summus Pontifex certiores fecit S. R. E. Cardinales post proxime celebratum sacrum Consistorium centum sexaginta Ecclesia­ rum sacros Pastores a se per Apostolicas sub plumbo Litteras nomina­ tos fuisse, videlicet: Patriarchalis unum : Hierosolymitanum Latinorum, Michaelem Sabbah. Metropolitanarum quindecim, quos inter : Sancti Salvatoris in Brasilia, Lucam Moreira Neves; Philadelphiensem Latinorum, Antonium Bevilacqua. Acta Ioannis Pauli Pp. II 691 Archiepiscopalis residentialis unum : Spoletanum-JSiur sinum, Antonium Ambrosiano. Archiepiscopalem titularium duo, quos inter : Midilensem, Beniaminum Stella. Episcopalium residentialium octoginta sex, quos inter : Maracayensem, Iosephum Vincentium Henriquez Andueza ; Placentinum in Hispania Iacobum Martínez Acebes. Episcopalium titularium quinquaginta, quos inter : Drusilianensem, Horatium Coelho Cristino ; Decorianensem, Maximilianum Takuira Matthaeum Mariu. Praelaturarum territorialium tres, quos inter : Sanctissimae Incarnationis, Georgium Livieres Banks. Demum Summus Pontifex assensum dedit : Electioni canonice factae in Synodo Episcoporum Graecorum Melkitarum Catholicorum : venerabilis fratris Georgii Kwaìter, ad archie­ piscopalem Ecclesiam Sidoniensem Graecorum Melkitarum Catholicorum. Electioni canonice factae in Synodo Armenorum : venerabilis fratris Vartan Achkariam, ad titularem episcopalem Ecclesiam ToJcatensem. IV - RELATIO CAUSARUM Rev.mus Petrus S. Hieronymi a Caritate presb. card. Palazzini, Congr. pro Causis Sanctorum Praefectus, sermonem habuit de vita et miraculis Beatorum Rochi Gonzales, Alfonsi Rodríguez et Ioannis del Castillo, martyrum e Societate Iesu ; Simonis de Roxas ex Ordine Ss.mae Trinitatis; Magdalenae de Canossa; Mariae Rosae Molas et Vallvé; Philippinae Duchesne e Societate sororum a S. Corde Iesu, et acta recensuit quae in causis canonizationis eorundem Servorum Dei eadem Congregatio admittenda et approbanda putavit. Relatione expleta, beatissimus Pater rev.morum cardinalium sen­ tentiam de proposita canonizatione exquisivit. 692 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale CONSISTORIUM UNICUM Consistorio secreto absoluto, vocatis praesentibusque in eadem Aula sacris Praesulibus, abbatibus nullius, necnon Romanae Curiae Praela­ tis, quibus solet intimari, statim initium habuit Consistorium unicum: PERORATIO CAUSARUM CANONIZATIONIS Ex Advocatis consistorialis aulae duo, pro canonizatione beatorum omnium supra recensitorum de more institerunt. Quibus Viris beatissimus Pater per praelatum quemdam Secretariae Papalis sic respondit : Magnopere quidem oblector ipso meo officio hic ac munere respon­ dendi — Beatissimum Patrem iustis plane rationibus adductum vehe­ menter cupere in Sanctorum Sanctarumque caelitum album referre memoratos Beatos viros ac mulieres quorum documenta constantis fidei flagrantisque in proximos caritatis necnon eximiae curae pro veris hominum necessitatibus luculenter refulgeant in Ecclesia et plurimis etiamnunc prodesse valeant ad roborandam religionis ac pietatis testi­ ficationem, tum ad propria Christi Evangelii opera inter maiores usque vitae difficultates fideliter persequenda. Cum vero sollemnitas rei ipsius et gravitas huius negotii in tota vita historiaque Ecclesiae Dei merito postulet prudentiam maximam ac supernam quandam sapientiam, placet idcirco Suae Sanctitati vestra singillatim hic prius excipere iudicia et matura consilia de cunctis illis memoratis Beatis, quam Ipsemet decretoriam suam proferat sen­ tentiam. Precatur interea ut, quem ad modum antehac est factum certissime et uberrime, ita hi quoque renuntiati aliquando Sancti et Sanctae non modo deprecationem suam adiungant precibus operibusque Ecclesiae militantis in terris, verum doctrinis ac moribus adeo probae et Chri­ stianae vitae provehant quam plurimos fideles, quin immo omnes bonae voluntatis homines, in usu verae humanitatis et auctu solidissimarum virtutum. Ad cardinales et praesules Ss.mus allocutionem ad vota pro cano­ nizatione exquirenda sic habuit : Quemadmodum res postulat, intento animo perpendimus ea, quae ad illustrandas et comprobandas causas sunt allata. Acta Ioannis Pauli Pp. II 693 Verumtamen, ut nostro nomine significatum est, rei gravi­ tas suadet, ut mentem vestram cognoscamus, antequam decre­ toriam sententiam nostram edicamus. Quapropter vos oramus, ut, ad gloriam Dei et utilitatem animarum spectantes, circa allatas causas suffragia vestra f eratis. Tunc singuli, servato suo cuiusque ordine, sententiam aperuerunt. Exceptis congregatorum patrum suffragiis, Summus Pontifex haec addidit verba : Vehementer sane gaudemus, quod vos concordibus suffra­ giis postulavistis, ut his Beatis Sanctorum Caelitum honores tribuantur; id enim flagrantissimis etiam Nostris votis re­ spondet. Nihil igitur est, cur a peritorum iudiciis atque e membrorum Congregationis pro Causis Sanctorum sententiis discedamus, quae multis ac gravibus argomentis innituntur. Quare, nulla mora, iam nunc hos Beatos summis sancti­ tudinis honoribus dignos iudicantes, eos inter Sanctos annumerandos esse decernimus; quod, iuvante Deo, sollemni ritu faciemus. Nominatim autem in Sanctorum album referemus: Rochum Gonzales, Alfonsum Rodríguez et Ioannem dei Castillo, die sexta decima huius mensis; Simonem de Roxas et Philippinam Duchesne, die tertia mensis Iulii; Magdalena Marchionissa de Canossa, die secunda mensis Octobris ; Maria Rosa Molas et Vallvé, die undecima mensis De­ cembris. Interea, autem, vos omnes hortamur ut Deo preces sine intermissione adhibeatis, ut consilia Nostra Ecclesiae Sanctae prosint atque christianae vitae afferant incrementum. Statim ac Ss.mus eloquio suo finem imposuit, caeremoniarum Ma­ gistro rogante, adstantibus Protonotariis Apostolicis ut iuridica instru­ menta de omnibus supra recensitis conficerent, de more mandatum est. Deinde, benedictione a Summo Pontifice impertita, Consistorium est absolutum. Acta Apostolicae Sedis 694 - Commentarium Officiale CONSTITUTIO APOSTOLICA IACMELIENSIS Nonnullis seiunctis territoriis ab Ecclesia Portus Principis, nova constituitur dioecesis Iacmeliensis appellanda. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Expeditioris evangelizationis causa, Venerabilis Frater FranciscusVolfangus Ligondé, Archiepiscopus Portus Principis, audita confe­ rentia episcopali, a S. Sede petiit ut, latiore territorio suae circum­ scriptionis diviso, nova iam dioecesis constitueretur, quo fidelium necessitatibus aptiore ratione ac via provideretur. Quapropter, eidem rei suffragante Venerabili Fratre Paulo Romeo, Archiepiscopo titulo Vulturiensi, in Civitate Haitiana Apostolico Nuntio, Apostolica Nostra usi auctoritate, haec quae sequuntur statuimus et decernimus. Ab archidioecesi Portus Principis territorium separamus regionis seu (( département » vulgari sermone Sud-Est nuncupatum, quo novam con­ dimus dioecesim, Iacmeliensem appellandam, cuius scilicet fines iidem erunt atque civilis regionis seu « département ». Hi fines ergo novae dioecesis erunt : ab ortu solis Reipublicae Dominicanae limites ; ab occasu (( département du Sud » archidioecesis Portus Principis ; a septentrione « département du Ovest » eiusdem archidioecesis ; a meridie tandem mare Antillarum. Novae Ecclesiae sedem in urbe vulgo Jacmel nuncupata collocamus, templumque paroeciale ibidem situm, Ss. Philippo et Iacobo App. dicatum, ad gradum dignitatemque evehimus Ecclesiae Cathedralis, additis privilegiis et honoribus quibus huius generis Ecclesiae fruuntur. Noviter conditam dioecesim metropolitanae Sedi Portus Principis suffraganeam facimus ad iuris normam. Item quam primum Consultorum Collegium deligatur, qui Episcopo valido sint adiumento. Mensam episcopalem constituent Curiae emolumenta, fidelium stipes, pars bonorum quae novae Sedi e dispertitis archidioe­ cesis Portus Principis bonis proveniunt, ad normam canonis 122 C.I.C. Ad seminarii erectionem dioecesani quod attinet necnon ad sacrorum alumnorum institutionem, serventur praescripta iuris communis, spec- 695 Acta Ioannis Pauli Pp. II tatis praeceptis a Congregatione pro Institutione Catholica traditis. Quidam ex seminarii tironibus pariterque sacerdotibus ad studia com­ plenda Romam mittantur in Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum. Quae vero ad novae dioecesis regimen spectant, bonorum ecclesiasticorum curationem, Administratoris dioecesani, sede vacante, electionem, fidelium iura et onera ceteraque id genus, haec omnia iure canonico temperentur. Simul autem ac novae dioecesis Iacmeliensis constitutio ad effectum deducta erit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae cen­ seantur annumerati in cuius territorio beneficium vel officium eccle­ siasticum legitime habeant; reliqui vero sacerdotes, clerici atque semi­ narii tirones, ei in cuius territorio legitimum habeant domicilium. Documenta autem omnia et acta quae ad conditam dioecesim respiciunt, ad eiusdem Curiam episcopalem mittantur, ibique diligenter custodian­ tur in tabulario rerum religiosarum. Ad ea denique perficienda quae per has iussimus Litteras, Venerabilem Fratrem Paulum Romeo de quo supra diximus legamus, vel quem ipse delegaverit, modo sit in ecclesiastica dignitate constitutus. Re vero acta, documenta exarentur, quorum sincerum exemplum ad Congregationem pro Episcopis cito mittatur. Contrariis minime obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die quinto et vicesimo mensis Fe­ bruarii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pon­ tificatus Nostri decimo. ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis * BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 215.3.'/0. 696 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale LITTERAE APOSTOLICAE Venerabili Dei Servae Benedictae Cambiagio Frassinello, Fundatrici Instituti Sororum Benedictinarum a Providentia, Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Mulierem fortem quis inveniet? Procul et de ultimis finibus pretium eius. Surrexerunt filii eius et bea­ tissimam praedicaverunt; vir eius et laudavit eam. Mulier timens Dominum ipsa laudabitur (Pr 31, 10.28.30). Ad huius sane praeconii rationem, anno 1839, se gessisse videtur Exc.mus Aloisius Tosi, Epi­ scopus Ticinensis. Qui quidem, cum aliquot ante annos Benedictam Cambiagio Frassinello cognovisset in ea admiratus erat fervens stu­ dium operum caritatis, spiritualium praesertim, coniunctum cum ope­ rositate haud communi, animi fortitudine firma in Dei Providentia fiducia, vehementique desiderio sese proximorum bono dedicandi. Huic mulieri sacer Praesul proposuit, ut educandarum puellarum opus susciperet ; quod consilium ipsa alacri animo amplexa est. Humilitatis spi­ ritu penitus imbuta, Benedicta sollers fuit ad perficiendum consilium sibi a Deo inditum, quo impellebatur, ut mater fieret puellarum pau­ perum et derelictarum. Imparem quidem huic operi se existimabat, simul tamen honori sibi habebat, quod electa esset « ad opus tam excel­ lens ac sanctum », et adiutrices suas adhortabatur, ut cum laetitia et fidelitate operam suam praestarent. Benedicta Cambiagio Frassinello nata est in pago Langasco, in finibus Genuensibus sito, die 2 Octobris anno 1791, et die 4 eiusdem mensis sacro Baptismi lavacro abluta est. Parentes eius, Iosephus et Francisca Ghiglione, optimis christianae vitae exemplis praestabant. Rationibus socialibus compulsi, Ticinum se transtulerunt, quo melius prospicerent rei familiaris condicionibus; in eaque urbe Benedicta aetate adolevit. Ut erat bona indole praedita, in viis Domini alacriter proficiebat. Contigit autem, ut quodam die superna luce potenter illuminata, quiddam caelestium rerum experta sit, unde intellexit se ad religiosam ingrediendam vitam vocari. At parentes huic proposito obstiterunt, et Benedicta, eorum consilium secuta, assensit se matrimonio iungi cum Ioanne Baptista Frassinello, in vico Roncho nato, sed in urbe Yiglebano domicilium habenti. Hic iuvenis notus erat familiaribus Benedictae propter parvam rei rusticae mercaturam, quam in urbe Ticinensi exercebat. Benedicta, igitur, nuptias inivit die 7 Februarii anno 1816; ac tunc in domum suam Acta Ioanni* Pauli Pp. II 697 excipere coepit sororem Mariam, cancro intestinorum affectam, cui ut curas praeberet, multa obivit gravia incommoda, quae sereno animo pertulit et semper propter Dei amorem. Duobus annis post matrimo­ nium, Benedicta virum rogavit, ut intimo desiderio suo obsecundare vellet, quod ipsa iam ante nuptias fovebat, nempe se totam Deo dicandi. Ioannes Frassinello assensit uxoris proposito, cum eaque votum casti­ tatis nuncupavit, quod usque ad mortem ambo fideliter servaverunt. Anno 1825, mortua sorore Maria, Benedicta tandem veram vocationem suam ad effectum deducere potuit. Nam, plane concorditer cum viro suo, admissa est inter Ursulinas loci Capriolo vulgo nuncupati, in finibus Brixiensibus siti ; Ioannes autem, et ipse ingredi voluit in Ordinem a Somascha appellatum, tamquam frater laicus. Sed post annum circiter, valetudinis causa, Benedicta ad patris domum redire compulsa est. Cum prodigiali modo convaluisset, ipsa sibi proposuit in institutionem incumbere puellarum indigentium et derelictarum urbis, quae sedes erat Universitatis studiorum et in qua Exc.mus Aloisius Tosi Episcopus maxima anxitudine angebatur ob statum derelictionis in quo versabantur puellae populares, a familiaribus neglectae et omnis educationis expertes. Cum pater fortiter obstitisset, qui haud bene de filiae navitate iudicabat, ipsa statim ac ex morbo convaluit, Episcopum adivit, ab eo petens, utrum patri sibi oboediendum esset, an impulsui obtemperandum, quem divinitus sibi inditum censebat. Episcopus iter terendum indicavit, nempe oportere, ut ipsa in harum puellarum bonum vires impenderet; quin immo, cum patrem impe­ dimento esse sciret, operam dedit, ut vir eius e Novitiatu egrederetur, hanc ob causam, ut subsidio legis Benedictam muniret atque adiuvaret, non quidem per communem formam vitae coniugalis, cui sponte ambo iam renuntiaverant, sed, ad imitationem Mariae et Ioseph coniugii, per sanctificationem amoris coniugalis unice dediti Deo et supremis christianae religionis bonis. Sicque die 14 Septembris anno 1826 Ioan­ nes Baptista Frassinello « habitum dimisit ». In Acta Ordinis haec de eo insueta nota relata est : « bene se gessit et cum honore pro­ fectus est ». Opus a Benedicta inchoatum mox progressum est, atque sex annorum spatio plus quam centum puellas hospitio excepit, quas secus vagas per vias urbis esse erraturas certo praevidebatur. Hisce popularibus puellis christiana educatio ac formatio impertiebatur, eaedemque instituebatur secundum rationem Scholarum Elementarium, cuius institutionis ipsae usque ad illud tempus erant expertes. Institutio autem tradebatur rationibus studiorum legi scholasticae eius 698 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale temporis convenientibus et magistris publice approbatis. Benedicta in urbe et in provincia Ticinensi unica fuit, quae ab Imperatoris Regiis Potestatibus Austriacis insigne obtinuerit (( Fautricis Publicae Insti­ tutionis ». Eius educandi modus suavis ac fortis erat, ad modum matris familiae, quae exemplo et perfectione vitae suae confirmat materni muneris exercitium. Institutio scholastica, una cum catechetica insti­ tutione ac labore, instrumenta fuerunt, quibus Benedicta utebatur ad puellas suas efficiendas christianae vitae specimina. Si hae numero cre­ verunt, adeo ut plus quam 180 essent, hoc tribuendum quidem est eius inconcussae fiduciae in Divina Providentia positae, sed etiam eius leni ac forti animo matris spiritualis, eius actuoso paupertatis spiritui, eius denique privationibus, quibus sibi vel necessaria negabat. Ita Benedictae Opus incrementa capiebat et magis magisque invalescebat, fruita per decennium circiter favore et laudibus cum civilium tum reli­ giosarum Auctoritatum. At anno 1838, obtrectationibus, calumniis, persecutionibus tam vehementer lacessita est, ut opus atque urbem ipsam derelinquere coacta sit, quae illam antea tantopere extulerat. Benedicta, Dei voluntatem adorans, omnia sua tradidit Episcopo, et profecta est cum quinque sodalibus et fidissimo Ioanne ad Liguriam versus. In animo habebat se conferre Rivarolum, quo aliquot ante annos duo sacerdotes eam invitaverant, sed cum novisset ibi Sorores Sanctae Paulae Frassinetti iam esse, consilium inivit permanendi Ronchi, in viri sui patria; idque accidit mense Iulio anno 1838. Ibi rursus apostolatum suum aggressa est inter incolas loci, novo robore firmans nascentem suam religiosam Familiam — Sororum Benedictinarum a Providentia — nam scholam, orphanotrophium atque ephe­ beum femínea instituit. Anno 1840 scholam frequentabant quadraginta alumnae, hoc est fere omnes puellae illius loci, qui tunc parvus erat pagus. Benedicta, semper amantissima Dei Providentia innixa, salu­ tarem navitatem suam alebat animo intendens ad primarium propo­ situm operis sui, quod erat : « omnia agere secundum Dei beneplaci­ tum », eripere e mundi periculis « quam plurimas puellas, et quam plurimas sponsas Christi suscitare », media adhibendo simplicissima ac paupérrima, quae ipsi praesto erant, ac magis magisque fovendo evangelicum spiritum plenae deditionis pro Dei Regno. Anno 1847 Venerabilis Serva Dei Iriam misit duas ex sororibus, quae eam Ticino Ronchum erant secutae. Quae quidem, cum patri ac sorori curas adhiberent simul poterant etiam, secundum spiritum Instituti ac favente adiuvanteque Matre Benedicta, curas impendere in puellas civitatis, Acta Ioannis Pauli Pp. II 699 eas praesertim quae magis erant neglectae. Temporis occursu; illa religiosa domus libero regimine usa est et ad hunc diem Institutum sui iuris esse pergit. Anno 1851 Benedicta Ticinum revocata est, ibique domum condidit pro puellis periclitantibus; scholam quoque aperuit, orphanotrophium et femineum collegium. Hic etiam, rursus acerrima in eam persecutio orta est, sed ipsa fortiter obstitit. Interim arcessita erat, ut scholam pro puellis institueret in loco Sancto Quirico appel­ lato, et anno 1857 profecta est. In itinere autem in morbum incidit, cumque ipsi Ronchi permanendum fuisset, duas ex suis sororibus Sanctum Quiricum misit; sicque Institutum reliquit, via iam aperta ad eius futuros progressus. Anno 1858, post morbi dolores circiter sex menses sanctissime toleratos, extremum emisit spiritum Ronchi, die 21 mensis Martii, hora quam ipsa iam ante praeviderat. Benedicta, quamdiu vixit, semper aggredi debuit varia difficultatum genera. Fere cotidie abnegandum ipsi fuit sibi suisque consiliis, idque peculiari modo eius fidem eiusque animi constantiam comprobavit; semper enim peregrinata est sub signo Dei voluntatis, et, sicut Abraham, in spem contra spem continenter credens, novarum generationum mater est effecta. Multum aerumnarum multumque laborum stetit Opus ab ea conditum pro christiana educatione et formatione puellarum paupe­ rum atque derelictarum. Attamen familiam ac domum ipsis dedit; victum, tutam futuram sortem, artem omnibus procuravit, ut eaedem aliquando uxores ac matres tales exsisterent, quae sibi, societati et Ecclesiae honori esse possent. Ad egregium hoc propositum efficien­ dum, Benedicta sibi minime pepercit. Nullo abnegationis genere perterrita est; in huiusmodi apostolatum generoso animo se impendit, secum trahens etiam maritum, qui plene adhaesit novae huic amplifi­ catae familiae, sibi ab uxore propositae; ambo autem, propter Regnum Caelorum, novis familiis christianis formandis se totos dedicaverunt. Benedicta, Dei voci obsecuta, qui eam non ad privatam neque ad con­ templativam vitam vocabat, sed volebat ut filiarum pauperum et derelictarum « mater, magistra ac ductrix » esset, in similitudinem Christi Boni Pastoris, eius sacrificium imitata est magna cum humi­ litate, semper sereno animo, plane conscia se hoc modo operam con­ ferre ad salutem iuvenilibus animis procurandam. Ipsa memoriam sui reliquit tamquam mulieris singularis exempli, in eamque aptissime cadunt tum sententia Proverbiorum, tum verba Episcopi supra relata : nam Benedicta mulier fortis exstitit quae tota vita sua numquam non meruit laudes mulieri forti tributas ; quae laudes semper pertinent 700 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ad mulieres quae se ipsas perficere conantur per generosam illam proximorum sollicitudinem suique deditionis, in quibus posita est plena feminei ingenii perfectio : haec enim postulat, ut mulieres vel natura­ les vel spirituales matres exsistant. Heredes charismatis et pietatis formae suae Fundatricis, bina Instituta, Ronchi et Iriae condita, lau­ dabili sane studio annituntur, ut pretiosa haec sibi tradita bona decursu temporis integra serventur et latius usque progrediantur unde maxi­ mus eveniat Dei Ecclesiae proventus. In praesens, Sorores, quae inter filias Benedictae recensentur, operam suam praestant in variis terra­ rum orbis partibus : scilicet in Italia, in Hispania, in Africa et in America Latina. Processus de beatificatione Benedictae Cambiagio Frassinello initium ceperunt anno 1926, fautore Exc.mo Ioseph Balle­ rini, Episcopo Ticinensi. Anno 1927, die 21 Martii, Em.mus Cardinalis Carolus Dalmatius Minoretti, Archiepiscopus Genuensis, Decretum subsignavit, quo inchoatus est processus ordinarius apud Curiam Ar­ chiepiscopalem Genuensem (1927-1932). Cui processui alii quattuor Processus Rogationales accesserunt, nempe in Dioecesibus Novariensi, Derthonensi, Ticinensi et Mediolanensi, annis 1927-1929. Anno 1934 Sacra id temporis Rituum Congregatio, postquam a tribunali Genuensi transumptum processus acceperat, Decretum emisit, quo facultas data est processum apostolicum instituendi. Item Genuae anno 1935 cele­ bratus est processus « Super non cultu », qui confirmatus est ab Em.mo Cardinali Iosepho Siri anno 1973. Anno autem 1940 Sacra Congregatio Rituum Decretum edidit super scriptis. Die 25 Februarii anno 1956 Sectio Historica eiusdem Congregationis iussa est peragere investiga­ tionem et recognitionem documentorum ad parandam Positionem Historicam, quae, typis edita anno 1979, a Consultoribus Historicis die 29 Aprilis anno 1980 est excussa et omnino probata. Eadem inse­ quenti anno, die 10 Aprilis, approbata est a Congregatione Ordi­ naria, et die 4 Maii eiusdem anni emissum est Decretum de Intro­ ductione Causae Beatificationis. Die 23 Aprilis anno 1985 Causa habuit votum favorabile Theologorum Consultorum. Die tandem 4 Iunii eodem anno item favorabile votum dederunt Em.mi Cardinales, et die 6 Iulii Nos ipsi vero mandavimus, ut Decretum de Heroicitate Virtutum rite appararetur. Statim post agnitas Virtutes Heroicas, resumptum est studium de miraculo, quod iam initum erat : de mira scilicet sanatione Carolae Garlaschelli, quae accidit in pago vulgo appellato Albuzzano, sito in territorio Ticinensi, anno 1926. Processus tredecim sessionibus absolutus est, a die 5 Octobris anno 1985 ad diem Acta Ioannis Pauli Pp. II 701 4 Novembris eiusdem anni, in urbe Ticinensi. Congregatio validitatem confirmavit die 17 Ianuarii 1986. Coadunatum deinde est die 10 Iulii eodem anno Consilium Medicorum Congregationis pro Causis Sancto­ rum, quod sententiam protulit favorabilem, asserendo talem sanationem plenam atque perseverantem, scientiae ope explicari non posse. Age­ batur enim de meningoencephalitide tyfosa, de eaque prognosis infausta quoad vitam a medicis lata. Post haec, tum in Congressu Con­ sultorum Theologorum habito die 7 Novembris 1986, tum in Congre­ gatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum die 23 De­ cembris eiusdem anni coadunata, responsum datum est agi de sana­ tione divinitus patrata per intercessionem Venerabilis Benedictae Cambiagio Frassinello. Nos autem Nostra auctoritate ratam habui­ mus hanc sententiam atque Decreto consignato die 3 mensis Ianuarii annon 1987 declaravimus sanationem puellae Carolae Garlaschelli a meningoencephalitide typhosa prodigiose factam esse, atque precibus Benedictae Cambiagio Frassinello esse tribuendam. Post haec omnia, est statuta dies ad celebrandam sollemnem beatificationem. Hodie vero, in area ante Petrianam Basilicam patente, hanc sumus inter sacra formulam elocuti : « Nos, vota Fratrum Nostrorum Caroli Mariae Martini, Archiepiscopi Mediolanensis, Aloisii Gonzaga Langevin, Epi­ scopi Sancti Hyacinthi, Ioannis Badré, Episcopi Baiocensis-Lexoviensis, Iosephi Siri, Archiepiscopi Ianuensis-Bobiensis, necnon plurimo­ rum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, aucto­ ritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Andreas Carolus Ferrari, Ludovicus Zephirinus Moreau, Petrus Fran­ ciscus Jamet et Benedicta Cambiagio Frassinello, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali: Andreae Caroli Ferrari die secunda Februarii; Ludovici Zephirini Moreau die vicesima quarta Maii; Petri Francisci Jamet die decima secunda Ianuarii ; Benedictae Cambiagio Frassinello die vicesima prima Martii, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit ». Quae vero per has Litteras statuimus, ea firma sint in perpetuum, contrariis quibus­ libet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die x mensis Maii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. 9 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco Sigilli In Secret. Status tab., n. 199.882. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 702 Officiale HOMILIAE I In Vaticana basilica habita ob decretos Ven. Servis Dei fratri Arnaldo, Udalricae Nisch et Blandinae Merten, Beatorum caelitum honores.* 1. (( Abbiamo impresso il sigillo dei nostro Dio sulla fronte dei suoi servi »Nella solennità di Tutti i Santi la liturgia ci parla con l'immagine dell'Apocalisse. Ecco, l'angelo che possiede il sigillo di Dio vivente. Ed ecco, una grande folla « di ogni nazione, razza, popolo e lingua », che sta in piedi « davanti al trono e davanti all'Agnello » . 1 2 Tutti costoro sono uniti ai cori degli angeli nell'inno di gloria e di ringraziamento. Figli e figlie di tutte le nazioni, generazioni, popoli e lingue annunciano la gioia della salvezza, che hanno trovato per sempre in Dio per opera dell'Agnello. Infatti, tutti costoro (( sono passati attraverso la grande tribola­ zione )). E tutti « hanno lavato le loro vesti, rendendole candide col sangue dell'Agnello » . 3 4 Oggi il libro dell'Apocalisse ci fa rileggere la verità della loro intera via terrestre : la verità che brilla sulla fronte dei servi di Dio come sigillo dell'eterna salvezza. Il sigillo della santità ! 2. Soltanto Dio può imprimere il sigillo della santità nel cuore dell'uomo. La liturgia della solennità odierna unisce la visione di questo sigillo dell'Apocalisse al Vangelo delle Otto Beatitudini. Ciò che ha il suo definitivo compimento in Dio, tre volte Santo, scende fino alla dimensione della vita umana sulla terra. Diventa la via, su cui Dio stesso è passato come vero uomo. Diventa la via dei poveri di spirito ... la via degli umili, la via di coloro che sono tristi — di coloro che hanno sete della giustizia — di coloro che sono misericordiosi, puri di cuore, operatori di pace — la via di coloro che soffrono persecuzioni per la giustizia. * Die 1 m. Novembris a. 1987. 1 Ap 7,2. 2 Ibid. 7, 9. 3 Ibid. 7, 14. 4 Ibid. Acta Ioannis Pauli Pp. II 703 È la via, sulla quale Dio stesso è passato come vero uomo. La via su cui è passato il Cristo. E passando su di essa ha impresso sulla vita umana il sigillo delle Otto Beatitudini. Questo è il sigillo della santità. 3. La Chiesa guarda oggi con adorazione verso Dio, tre volte Santo. Allo stesso tempo rende grazie per tutti quei suoi figli e figlie, che sono stati segnati dal sigillo delle Otto Beatitudini — il sigillo della Santità che Cristo ha posto accanto a tante vie della vita umana in terra. « Venite a me, voi tutti, che siete affaticati ed oppressi, e io vi ristorerò » . 5 Che cosa potrebbe esserci di più grande ristoro per la Chiesa, già qui in terra, del riconoscere i frutti della santità negli uomini? Nei suoi figli e figlie che seguono Cristo sulla via delle Otto Beatitudini? 4. Parmi ces disciples du Christ, marqués du sceau de la sainteté, aujourd'hui j'ai la joie de déclarer bienheureux le Frère Arnould, lui" qui se laissait saisir par « le Saint Esprit sanctificateur, unificateur », lui qui disait: « C'est dans le Cœur de Notre-Seigneur qu'il faut aller chercher sur la terre le Saint-Esprit surtout ». La sainteté s'est formée en lui dans une vie pauvre, dans le travail assumé très jeune pour aider sa famille : jusqu'à son âge adulte, le futur Frère des Ecoles Chrétiennes répond pleinement à sa vocation de chrétien : il poursuit sa formation malgré les obstacles. Il vit intensé­ ment sa foi et il sait s'en faire un témoin convaincant, autour de lui. Pauvre, acceptant l'épreuve, il est heureux d'avancer d'un pas ferme vers le Royaume de Dieu. Avec simplicité, Jules Rèche entre dans la condition de religieux laïc. Devenu Frère Arnould, il épanouit ses qualités naturelles d'édu­ cateur : d'un jugement sûr, il se révèle un exemple d'équilibre : il invite ses élèves à développer leurs connaissances en même temps que de bonnes relations humaines et une vie spirituelle exigeante. Son influence est due autant à sa conscience professionnelle qu'à son dé­ vouement généreux et à la profondeur de sa foi. Sa manière d'être un « cœur pur » à qui il est donné de (( voir Dieu », c'est une ascèse austère, c'est une vie de prière qui a impres­ sionné ses frères, c'est l'offrande de lui-même en union à la Passion du Christ, c'est sa familiarité avec la Parole de Dieu qui le nourrit, c'est 5 Mt 11, 28. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 704 le bonheur de servir Dieu, c'est l'action de grâce, qu'il appelait une <( vraie prière d'amour ». Selon le témoignage d'un retraitant, « son calme, sa prudence, sa lumière, son silence », Frère Arnould les puisait dans la présence constante du Saint-Esprit en lui. Nous l'invoquons afin que le maître spirituel qu'il fut au siècle dernier soutienne au­ jourd'hui ses Frères dans leur vie consacrée à l'éducation sous toutes ses formes. Et nous lui demandons d'aider les jeunes à devenir des chrétiens adultes, heureux de se reconnaître les fils de Dieu, en recher­ chant, selon l'esprit des Béatitudes, la justice et la paix. 5. Auch Schwester Ulrika Nisch aus der Ordensgemeinschaft der Kreuzschwestern von Ingenbohl gehört zu jener »großen Schar aus allen Nationen und Stämmen, Völkern und Sprachen«, die »in weißen Gewändern« vor Gottes Thron stehen. Auch sie kommt »aus der großen Bedrängnis« eines harten und geprüften Lebens, in dem ihre Liebe und Treue zu Christus in einem überragenden Maße aufgeleuchtet sind. Darum trägt sie nun »das Siegel des lebendigen Gottes« auf ihrer Stirn und darf der Gemeinschaft aller Seligen Gottes zugezählt werden. 6 Wir dürfen Schwester Ulrika Nisch seligsprechen, weil sich an ihr in den einunddreißig Jahren ihres irdischen Weges die Bedingungen der Seligpreisungen des Evangeliums erfüllt haben. Wer ihr Leben kennt, weiß von der großen Armut ihrer Kindheit, ihres Dienens an letzter Stelle, von den Prüfungen ihres kränklichen Leibes und einer zeitweiligen Dunkelheit im Beten. Diese harten Erfahrungen führten Schwester Ulrika zu jener Lauterkeit des Herzen, die in den kleinsten Dingen die gütige Vaterhand Gottes zu erblicken vermag und von ihm jede Stunde des Lebens in kindlicher Dankbarkeit entgegennimmt. Sie war wirklich »arm vor Gott«. 7 So fand die Liebe Gottes keinen Widerstand in ihrem Denken, Fühlen und Wollen : Sie hatte ein »reines Herz«, dem es schon zu Lebzeiten gegeben war, »Gott zu schauen« in mystischer Vereinigung. Ihre Arbeit und ihre Nachtruhe begleitete ein fortwährendes Gebet; »alles ist ihr zum Gebet geworden«, bezeugt ein Beobachter voller Staunen. Ganz von Gott erfüllt, wurde Ulrika Nisch immer mehr ein Gefäß 8 6 Vgl. Offb 7. 7 Vgl. Mt 5, 3. 8 Vgl. Mt 5, 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 705 seiner Liebe, die all ihr äußeres Wirken durchdrang und die ein­ fachsten Dienste für die Menschen ihrer Umgebung zu einer Kost­ barkeit machten. In ihrer Gegenwart fühlten sich die Menschen »wie im Paradies«. Fürwahr : Sie ist selig, weil sie »keine Gewalt ange­ wandt«, sondern allein der Macht einer »Liebe ohne Haß« vertraut hat. So konnte Schwester Ulrika barmherzig sein, ohne zu verletzen ; sie konnte geben, ohne zurückzufordern ; sie konnte reich machen, obwohl sie selbst arm war, Durch Schwester Ulrika bekam ich eine neue Seele«, bekennt eine Frau mit einem harten Lebensschicksal, die sich an der Seite der Ordensschwester wieder für Gott und die Menschen öffnen konnte. 9 10 Gerade diejenigen, die bei unserer neuen Seligen wahre, selbstlose Liebe gefunden haben, sind die ersten gewesen, die dieses äußerlich unscheinbare Leben für wertvoll und groß angesehen haben. Sie haben erkannt, daß hier die Bedingungen der Seligpreisungen Jesu erfüllt waren. Der Herr selbst hat Schwester Ulrika Msch das Siegel einer Seligen Gottes aufgeprägt. 6. An die Seite der seligen Schwester Ulrika Msch stellt die Kirche heute noch eine weitere Ordensfrau, die selige Schwester Blandine Mer­ ten aus der Kongregation der Ursulinen in Ahrweiler-Calvarienberg. Die beiden neuen Seligen verbindet ihre gemeinsame Berufung auf dem sogenannten »kleinen Weg« zur christlichen Vollkommenheit. »Der liebende Gott braucht nicht hohe außergewöhnliche Werke; er will nur Liebe«. Dieser Ausspruch von Schwester Blandine bietet uns den Schlüssel zum Geheimnis ihres heiligmäßigen Lebens. Was immer ihr als Schülerin, Lehrerin oder als Ordensfrau aufgetragen wurde, verrichtete sie mit ganzer Hingabe und Gewissenhaftigkeit. Tiefster Beweggrund dafür war ihre Liebe zu Gott und zu den Menschen. Ihre Frömmigkeit und Bescheidenheit, ihre Sanftmut und ihre Reinheit ließen sie ihren Mitmenschen von früher Kindheit an als »Engel« erscheinen. Schon von ihrem Elternhaus her von tiefer Religiosität geprägt, stellte Schwester Blandine die hl. Eucharistie, das Wort Gottes und das Gebet immer mehr in die Mitte ihres Lebens. Die treue Erfüllung ihrer Berufspflichten als Lehrerin verband sie mit einem unermüd­ lichen Streben nach persönlicher Heiligkeit. Dieses führte sie dazu, ' Vgl. Mt 5, 5. 10 Vgl. Mt 5, 7. A6 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 706 Officiale ihren Dienst für Gott und für die Menschen durch ein gottgeweihtes Leben im Kloster auf noch vollkommenere Weise verwirklichen zu wollen. Durch ihren Eintritt in die apostolisch tätige Ordensgemein­ schaft der Ursulinen glaubte unsere neue Selige der Jugend am besten bei ihrer gottgewollten Entfaltung helfen und sie zu einem Leben aus christlichem Geist anleiten zu können. Diesem Apostolat widmete sie sich auch als Ordensfrau mit dem ganzen Einsatz ihrer Kräfte. Sie selbst liebte es, dabei unbeachtet zu bleiben, wurde jedoch für alle zum Vorbild. In ihrem selbstlosen Dienst für den Nächsten vollzog Schwester Blandine zugleich ihre Hingabe an Gott, dem sie sich bei ihrer ewigen Profeß als Opfer angeboten hatte. Gott hat ihr mutiges Lebensopfer angenommen und sie schon nach elfjährigem Ordensleben durch ergeben ertragenes Leiden im Alter von nur fünfunddreißig Jahren zur Vollendung geführt. Schwester Blandine hat in ihrem Leben nichts Außergewöhnliches getan ; aber ihre alltäglichen Aufgaben und Pflichten hat sie auf außer­ gewöhnliche Weise erfüllt. Nach ihrem Tod sind ihr heiligmäßiges Leben und Wirken immer heller aufgeleuchtet, so daß die Kirche sie heute den Menschen als Selige feierlich zur Nachahmung vor Augen stellen kann : den Lehrerinnen und Lehrern, den Erziehern, den Or­ densfrauen sowie allen Gläubigen, die in täglicher treuer Pflichter­ füllung und tätiger Nächstenliebe still und verborgen Christus nach­ folgen und so zur christlichen Vollkommenheit streben. Die beiden neuen Seligen, Schwester Ulrika Nisch und Schwester Blandine Merten, die die Kirche am heutigen Fest feierlich als Glieder jener unzähligen Schar aller Heiligen anerkennt, seien für uns fortan Fürsprecherinnen und Ermutigung, daß auch wir zur Herrlichkeit der Kinder Gottes gelangen. 7. « Del Signore è la terra e quanto contiene, / l'universo e i suoi abitanti La Solennità di Tutti i Santi riconferma e mette in evidenza in modo particolare la verità delle parole del Salmista. Sì ! Dio-Creatore dell'universo ha dato all'uomo la terra e il mondo visibile. L'uomo è diventato padrone del creato — e non cessa di esserlo. Contemporaneamente la stessa terra, questo mondo visibile, è uno 11 Sai 23 [24] 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 707 spazio, in cui si rivela all'uomo la santità come traguardo della vita e senso ultimo della vita in terra. 11 Salmista si chiede : « Chi salirà il monte del Signore, / chi starà nel suo luogo santo? La Chiesa gioisce oggi della gloria di Tutti i Santi. Gioisce della elevazione dei nuovi beati. Infatti nient'altro, più della santità dei figli e delle figlie degli uomini, rivela quel « sigillo del Dio vivente » , impresso sul volto del creato. Davvero ! « Del Signore è la terra e quanto contiene » ! Davvero ! Amen ! 12 13 II In Petriana basilica habita, ob decretos Ven. Servo Dei Georgio Haydock et Venerabilibus LXXPV" e Magna Britania clericis laicisque Beatorum caelitum honores.* 1. (( Tu sei il re ...? Tu lo dici : io sono re. Per questo sono nato e per questo sono venuto nel mondo : per rendere testimonianza alla verità Nell'ultima domenica dell'anno liturgico leggiamo questo dialogo di Cristo con Pilato. Infatti celebriamo oggi la solennità di Cristo Re. In questo giorno ci è dato pure di compiere il rito della beatificazione di Giorgio Haydock e di 84 martiri inglesi. Martire è colui che, a somiglianza di Cristo, rende testimonianza alla verità. Più ancora : rende testimonianza alla stessa Verità che è Cristo. Davanti a Pilato Cristo disse : « Chiunque è dalla verità, ascolta la mia voce » . 2 Ecco stanno davanti a noi degli uomini, dei quali si può dire vera­ mente che sono stati « dalla verità ». Uomini che « hanno ascoltato la voce » di Cristo : primo ed eterno Testimone della Verità. 12 Sai 23 [24] 3. " Ap 7, 2. • D i e 22 m. Novembris a. 1987. 1 Gv 18, 33. 37. 2 Ibid 18, 37. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 708 2. I martiri inglesi, che stanno oggi al cospetto della Chiesa, hanno confermato la loro testimonianza alla Verità col sacrifìcio della vita. Hanno creduto sino alla fine nella Croce di Cristo. Hanno creduto contemporaneamente nella potenza della sua Risur­ rezione. «Tutti riceveranno la vita in Cristo» ... dal quale « v e r r à . . . la risurrezione dei morti » . 3 I martiri, la cui gloria oggi proclama la Chiesa, hanno dato la loro vita per rendere testimonianza alla Verità. Hanno subito la morte. Subendo la morte, hanno professato la fede nella Vita. In quella Vita, che è stata rivelata al mondo nella risurrezione di Cristo. In tal modo hanno reso testimonianza anche alla Vita, che — per opera di Gesù Cristo — è più potente della morte. La testimonianza alla Verità — e la testimonianza alla Vita : ecco questo è il pieno significato del martirio a somiglianza di Cristo cro­ cifisso e risorto. Il suo mistero pasquale, rivela il proprio volto reden­ tore nella morte dei martiri, subita per rendere testimonianza alla Verità. 3. This feast of Christ the King proclaims that ali earthly power is ultimately from God, that his Kingdom is our first and lasting concern and that obédience to his laws is more important than any other obligation or loyalty. Thomas More, that most English of saints, declared on the scaffold : "I die the King's good servant but God's servant first". In this way he witnessed to the primacy of the Kingdom. Today we have declared Blessed another eighty-five martyrs : from England, Scotland and Wales, and one from Ireland. Each of them chose to be "God's servant first". They consciousiy and willingly embraced death for love of Christ and the Church. They too chose the Kingdom abo ve ali else. If the price had to be death they would pay it with courage and joy. Blessed Nicholas Postgate welcomed his exécution "as a short cut to heaven". Blessed Joseph Lambton encouraged those who were to die with him with the words "Let us be merry, for tomorrow I hope we shall have a heavenly breakfast". Blessed Hugh Taylor, not knowing the day of his death, said : "How happy I should be if on this Friday, on which Christ died for me, I might encounter death for him". He 3 1 Cor 15, 22. 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 709 was executed on that very day, Friday 6 November 1585. Blessed Henry Heath, who died in 1643, thanked the court for condemning him and giving him the "singular honour to die with Christ". 4. Among thèse eighty-five martyrs we find priests and laymen, scholars and craftsmen. The oldest was in his eighties, and the youngest no more than twenty-four. There were among them a printer, a bartender, a stable-hand, a tailor. What unités them all is the sacrifice of their li ves in the service of Christ their Lord. The priests among them wished only to feed their people with the Bread o f Life and with the Word o f the Gospel. To do so mean t risking their lives. But for them this price was small compared to the riches they could bring to their people in the Holy Sacrifice of the Mass. The twenty-two laymen in this group of martyrs shared to the full the same love of the Eucharist. They, too, repeatedly risked their lives, working together with their priests, assisting, protecting and sheltering them. Laymen and priests worked together; together they stood on the scaffold and together welcomed death. Many women, too, not included today in this group of martyrs, suffered for their faith and died in prison. They have earned our undying admiration and remembrance. 5. These martyrs gave their lives for their loyalty to the authority of the Successor of Peter, who alone is Pastor of the whole flock. They also gave their lives for the unity of the Church, since they shared the Church's faith, unaltered down the ages, that the Successor of Peter has been given the task of serving and ensuring "the unity of the flock of Christ". He has been given by Christ the particular role of confirming the faith of his brethren. 4 The martyrs grasped the importance of that Petrine ministry. They gave their lives rather than deny this truth of their faith. Over the centuries the Church in England, Wales and Scotland has drawn in­ spiration from thèse martyrs and continues in love of the Mass and in faithful adhérence to the Bishop of Rome. The same loyalty and faithfulness to the Pope is demonstrated today whenever the work of renewal in the Church is carried out in accordance with the teachings of the Second Vatican Council and in communion with the universal Church. 4 Lumen Gentium, 22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 710 Officiale 6. Central to this renewal, to which the Holy Spirit calis the Church, is work for that unity among Christians for which Christ himself prayed. We must all rejoice that the hostilities between Christians, which so shaped the age of thèse martyrs, are over, replaced by fraternal love and mutual esteem. Seventeen years ago forty of the glorious company of martyrs were canonized. It was the prayer of the Church on that day that the blood of those martyrs would be a source of healing for the divisions between Christians. Today we may fittingly give thanks for the progress made in the intervening years towards fuller communion between Anglicans and Catholics. We rejoice in the deeper understanding, broader col­ laboration and common witness that have taken place through the power of God. In the days of the martyrs whom we honour today, there were other Christians who died for their beliefs. We can all now appreciate and respect their sacrifice. Let us respond together to the great chal­ lenge which confronts those who would preach the Gospel in our age. Let us be bold and united in our profession of our common Lord and Master, Jesus Christ. 7. Nella liturgia odierna domina la persona del Pastore : « Il Si­ gnore è il mio pastore » . I pensieri del Salmista e del profeta Ezechiele seguono le stesse orme. 5 Attraverso la persona del Pastore — del Buon Pastore — possiamo penetrare, in modo più semplice, la realtà del regnare di Cristo. In Lui tutto è regnare, tutto è regno : la sua venuta, la nascita dalla Vergine per opera dello Spirito Santo, il suo Vangelo, la sua Croce e la sua Risurrezione. In tutto ciò si rivela Cristo-Re come compimento dell'immagine del Pastore, di cui l'Antico e il Nuovo Testamento sono profondamente penetrati. San Paolo ci introduce nella prospettiva definitiva di questo regnare di Cristo, che riempie la storia dell'umanità. L'Apostolo scrive: « B i s o g n a . . . che egli regni finché non abbia posto tutti i nemici sotto i suoi piedi. L'ultimo nemico ad essere annientato sarà la morte ... E quando tutto gli sarà stato sottomesso, anche lui, il Figlio, sarà sottomesso a Colui che gli ha sottomesso ogni cosa, perché Dio sia tutto in tutti » . 6 5 6 Sai 22, 1. 1 Cor 15, 25-26. 28. Acta Ioanni» Pauli Pp. II 711 8. Beati voi, Martiri ! Voi che avete scelto la morte, per rendere testimonianza alla Verità ! Rallegratevi ! Ecco la morte sarà annientata da Cristo come « l'ul­ timo nemico ». Il regno di Dio è regno di Verità e di Vita. Rallegratevi ! La vostra testimonianza ha lasciato orme profonde su cui cammina la Chiesa nella vostra patria — e contemporanea­ mente in tutto il mondo. Queste orme conducono verso il Regno, che non tramonta. Rallegratevi ! Attraverso la vostra testimonianza si sta preparando il compimento definitivo del mondo in Cristo, quando « Dio sia tutto in tutti ». Rallegratevi ! III In templo Sancti Petri habita, adstante Ss.mo Dimitrio I Constantinopolitano archiepiscopo et oecumenico Patriarcha.* « Nel deserto preparate la via del Signore, appianate nella steppa la strada per il nostro Dio ».* 1. Questo invito, rivolto un tempo dal profeta agli esiliati del popolo d'Israele, la liturgia pone oggi sulle nostre labbra per tutti i discepoli di Cristo che si apprestano a celebrare la festa della sua Nascita e della sua Epifania, nell'attesa colma di speranza della sua seconda venuta. In questi giorni benedetti della visita della Santità Vostra alla Chiesa di Roma e al suo vescovo, e particolarmente in questo momento, in cui ci è data la gioia di pregare insieme con questa assemblea presso la tomba dell'apostolo Pietro, le parole del profeta sono risuonate per invitarci alla azione di grazie, a una più grande obbedienza alla volontà di Cristo e a una speranza incrollabile nel suo amore. (( Nel deserto preparate la via del Signore )). Colpiti nel vedere i deserti di angoscia e di sofferenza che tanto spesso gli uomini attra­ versano, e consci della missione di unità e di pace affidata dal Signore alla sua Chiesa, i miei predecessori Giovanni XXIII e Paolo VI deci­ sero con risolutezza, assieme ai Padri del Concilio Vaticano I I , di impegnarsi personalmente e di impegnare tutta la Chiesa cattolica • D i e 6 m. Decembris a. 1887. 1 la 40, 3. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 712 Officiale nell'opera di riconciliazione di tutti i cristiani in una stessa comunione di fede e d'amore, affinché la Chiesa di Cristo potesse più fedelmente svolgere la sua missione di annunciare al mondo il Vangelo di salvezza. Lo Spirito di Dio, che aveva loro ispirato questo santo proposito, illu­ minava anche il cuore del Suo illustre e Veneratissimo predecessore nella sede di Costantinopoli, Sua Santità il Patriarca Athenagoras I, e lo col­ mava di saggezza, di speranza, di carità profonda e del vivo desiderio di lavorare al ristabilimento della piena comunione ecclesiale per la perfetta bellezza della Chiesa. Il Signore aveva scelto coloro che sareb­ bero stati i suoi strumenti per dare inizio alla realizzazione di questa opera. Il Signore riannodava tra le Chiese di Oriente e d'Occidente delle relazioni di amore e di pace, affinché esse potessero presto, di nuovo insieme, preparare per lui la via sulla terra degli uomini. 2. L'eredità che ci hanno lasciato questi pionieri, grandi servitori di Dio e della Chiesa, ci spinge innanzitutto a rivolgere a Dio la nostra azione di grazie : (( Sia benedetto Dio, Padre del Signore nostro Gesù Cristo, Padre misericordioso e Dio di ogni consolazione » . 2 E vorrei evocare, per renderne grazie, alcuni dei grandi e significativi avveni­ menti sulla via percorsa insieme dalle nostre Chiese durante questi ultimi decenni. Sulla scia dell'ispirato disegno di Papa Giovanni XXIII, il suo successore Papa Paolo VI si recava in pellegrinaggio nei luoghi in cui nostro Signore versò il suo sangue « per riunire insieme i figli di Dio che erano dispersi » . Sua Santità il Patriarca Athenagoras I lo rag­ 3 giungeva colà e i due pellegrini si incontravano in una stessa preghiera, dopo secoli di estraneamento e di silenzio. Il 7 dicembre 1965 — si compirà domani il XXII anniversario di quell'evento — con una dichiarazione solenne, Paolo VI e Athena­ goras I esprimevano la loro volontà di cancellare dalla memoria e dalla storia presente della Chiesa le sentenze di scomunica pronunciate reci­ procamente nell'anno 1054. Nel mese di luglio 1967, Papa Paolo VI si recava in visita alla Chiesa di Costantinopoli e al suo venerato pastore mentre, qualche mese più tardi, il 26 ottobre, il Patriarca Athena­ goras I era accolto in questa basilica dallo stesso Papa Paolo V I , affiancato dai vescovi riuniti allora con lui in Sinodo. 2 2 Cor 1, 3. 3 Gv 11, 52. 713 Acta Ioannis Pauli Pp. II Sin dall'indomani della cerimonia dell'inaugurazione del mio mini­ stero pastorale nella sede di Pietro, ho tenuto a dire chiaramente che « l'impegno della Chiesa cattolica nel movimento ecumenico è irrever­ sibile )). Erano questi i sentimenti che mi animavano quando, nel mese di novembre 1979, mi fu data la gioia di incontrarla nella Sua sede patriarcale del Fanar. Potemmo allora annunciare insieme che l'inizio del dialogo teologico tra la Chiesa cattolica e la Chiesa ortodossa era imminente e potemmo rendere pubblici i nomi dei membri della com­ missione mista cattolico-ortodossa incaricata di questo dialogo. I mem­ bri della commissione hanno lavorato da allora in poi con la compe­ tenza, la perseveranza e la lealtà che sono a tutti note. La commissione ha già potuto elaborare due documenti che sostengono delle afferma­ zioni molto importanti per la continuazione del dialogo. 4 3. Ed ecco che in questo momento solenne e in questi giorni bene­ detti, accompagnato da degni metropoliti del Suo Sinodo e da altri membri della Sua Chiesa, Ella viene, Santità, in uno slancio di amore fraterno, a scambiare di nuovo con me il bacio della pace e a testimo­ niare così del Suo desiderio sincero, da Lei pure espresso sin dalla Sua elezione alla sede patriarcale di Costantinopoli, di contribuire al rista­ bilimento progressivo della perfetta comunione tra le nostre Chiese. Non ho evocato che alcuni dei grandi momenti del nostro cammino comune, ma non dimentico tutto ciò che la grazia invisibile dello Spirito Santo ha realizzato nelle nostre Chiese e nelle loro mutue relazioni per mezzo della preghiera e della testimonianza evangelica di parrocchie e di comunità, particolarmente di comunità monastiche, per il tramite della collaborazione e di incontri a livello locale, attraverso gli scambi regolari di visite tra Roma e Costantinopoli, in occasione delle nostre feste patronali, e per mezzo di tanti altri contatti in molteplici forme con tutte le Chiese ortodosse. Noi dobbiamo veramente rendere grazie a Dio che, attraverso la Sua visita di oggi e i doni già ricevuti lungo il cammino percorso di nuovo insieme, fortifica la nostra speranza per il cammino che resta ancora da percorrere. Poiché vogliamo essere per i fedeli delle nostre Chiese e per il mondo null'altro che dei « servitori per amore di Gesù » al fine di preparare, per loro e con loro, (( la via del Signore » , eccoci dispo­ nibili e risoluti. 5 6 • 22 ottobre 1978, AAS 70 (1978), p. 977. 5 2 Cor 4, 5. * Is 40, 3. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 714 Officiale Nel Concilio Vaticano II la Chiesa cattolica ha approfondito la sua contemplazione del piano di Cristo per la sua Chiesa. Essa ha compreso quindi più profondamente la realtà della comunione che mantiene nel­ l'unità le Chiese particolari presenti nel mondo. Questo approfondi­ mento costituisce un importante contributo alla nostra ricerca per ristabilire una perfetta comunione tra noi. Nel corso dei primi secoli della nostra storia, noi abbiamo seguito ciascuno la propria via, pur conservando la nostra comunione di fede e di vita sacramentale, mal­ grado le difficoltà che potevano sorgere nelle nostre relazioni. Durante tale periodo, era riconosciuto alla Sede di Roma non solo un primato d'onore, ma anche una reale responsabilità per presiedere alla carità, secondo le parole di Sant'Ignazio di Antiochia, e per favorire il mante­ nimento della comunione tra tutte le Chiese. Sono conscio che, per delle ragioni molto diverse, e contro la volontà degli uni e degli altri, ciò che doveva essere un servizio ha potuto manifestarsi sotto una luce abbastanza diversa. Ma, come Lei sa, è per il desiderio di obbedire veramente alla volontà di Cristo che io mi riconosco chiamato, come vescovo di Roma, a esercitare tale ministero. Così, nella prospettiva di questa perfetta comunione che noi vogliamo ristabilire, io prego insistentemente lo Spirito Santo perché ci doni la sua luce, ed illumini tutti i pastori e i teologi delle nostre Chiese, affinché possiamo cercare, evidentemente insieme, le forme nelle quali questo ministero possa realizzare un servizio di amore riconosciuto dagli uni e dagli altri. Mi permetto, Santità, di chiederLe di pregare con me e per me, affinché Colui che ci « guiderà alla verità tutta intera » 7 ci detti, sin da ora, i gesti, gli atteggiamenti, le parole e le decisioni che ci permetteranno di compiere tutto ciò che Dio vuole per la sua Chiesa. Il Concilio Vaticano II ha chiesto che nello sforzo per il ristabili­ mento della piena comunione con le Chiese Orientali si tenga in parti­ colare considerazione la « natura delle relazioni vigenti tra esse e la sede di Roma prima della separazione » . Queste relazioni rispettavano 8 pienamente la potestà di quelle Chiese di « reggersi secondo le proprie discipline » . Vorrei assicurarLa, Santità, che la sede di Roma, così 9 attenta a tutto ciò che la tradizione della Chiesa comporta, vuole rispettare pienamente questa tradizione della Chiesa d'Oriente. 7 Ov 16, 13. * Unitatis » Ibid., 16. redintegratio, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 715 4. In questi istanti di raccoglimento, noi vogliamo mantenerci in adorazione davanti al Mistero della Santa Trinità e supplicare che la sua grazia ci penetri, deboli e poveri quali siamo, e ci aiuti nella nostra missione così piena di speranza per la Chiesa e per il mondo. Attraverso la figura del più grande dei profeti, che il santo Van­ gelo ci ha presentato qualche istante fa, lo Spirito di Dio ci permette di meglio comprendere uno degli atteggiamenti fondamentali che il Si­ gnore attende da noi. Noi accogliamo questo invito in vista del com­ pito pastorale che ci è proprio, ma esso si rivolge anche a ogni ministro della Chiesa, a ogni fedele, secondo la sua vocazione. Con il santo pro­ feta Giovanni il Precursore, abbiamo la certezza della continua venuta di Dio nella storia dell'umanità. Come lui, noi vogliamo preparare la via del Signore. Come lui, noi vogliamo indicare nel Cristo l'unico liberatore dal peccato, dalla sofferenza, e dalla morte, venuto per « di­ rigere i nostri passi sulla via della pace » , poiché i cristiani d'Oriente e d'Occidente, ormai insieme e, con un più forte amore, debbono dire al mondo, con le parole e con gli atti, che il Signore è venuto, viene e verrà sulla via degli uomini. 10 Nei confronti di una responsabilità così grande e così necessaria, 10 imploro per noi, Fratello amatissimo, per i nostri Fratelli nell'epi­ scopato e per tutti i fedeli di Cristo, la grazia dell'umiltà, poiché noi non siamo (( degni di chinarci per sciogliere i legacci dei sandali » di Colui che noi annunciamo. Questa missione e questo atteggiamento non sono forse evocati nelle magnifiche « Deisis » delle icone e degli affreschi delle basiliche d'Oriente e d'Occidente, in cui il santo profeta Giovanni Battista, rivolto verso Cristo, suo Signore, lo indica con la mano e con l'umile movimento di tutto il suo essere? 11 In queste « Deisis » vediamo, pure, la Madre del Redentore nello stesso atteggiamento di umiltà, che indica anch'ella il suo Figlio e il suo Signore, ripetendoci incessantemente : « Fate quello che vi dirà » . Ieri sera, nella basilica di Santa Maria Maggiore, edificata in onore della divina maternità della Vergine, abbiamo potuto pregarla insieme. In questa celebrazione eucaristica, io le domando di intercedere presso 12 11 suo divin Figlio. Insieme abbiamo cantato la lode di Dio, insieme abbiamo ascoltato la sua Parola, insieme imploriamo la grazia di 10 Lc 1, 79. 11 Cf. Me 1, 7. 12 Gv 2, 5. 716 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale essere fedeli al Vangelo. Malgrado una tale testimonianza di comunione, noi non potremo ancora bere insieme allo stesso calice; ciò è per noi fonte di una sofferenza che amareggia il nostro cuore. Voglia Cristo, per il tramite delle preghiere della sua santissima e immacolata Madre, mantenerci nella pace e nella speranza. Voglia Egli tramutare la nostra sofferenza in un incentivo a lavorare instancabilmente per ritrovare presto la piena comunione tra di noi e preparare insieme, sulla terra degli uomini, una « strada per il nostro Dio » . Amen. 13 ALLOCUTIONES I Ad episcopos Conferentiae Berolinensis sacra limina visitantes.* Liebe Mitbrüder im Bischofsamt! 1. In der Gewißheit unserer tiefen Verbundenheit als Glieder des Bischofskollegiums und unserer inneren Einheit in Christus, der uns auch gegenwärtig auf dem Weg des Gottesvolkes voranschreitet, emp­ fange ich euch heute, am Ende eures Ad-limina-Besuches, gemeinsam hier im Vatikan, dem Ort des bleibenden Glaubenszeugnisses des Apostels Petrus und seiner Nachfolger. Euch allen gilt mein brüder­ licher Gruß. Zu Beginn gedenken wir auch jener Mitbrüder, die an unserer Begegnung nicht teilnehmen, und besonders des verdienten Bischofs Schaff ran, der aus Altersgründen die Bürde seines Amtes in der Leitung der Diözese Dresden-Meißen nun jüngeren Händen überläßt. Mit Freude grüße ich in euch ferner die Priester, die Ordensleute und alle katholischen Männer, Frauen und Jugendlichen, die euch, den Oberhirten der Berliner Bischofskonferenz, anvertraut sind. Mit besonderer Anteilnahme habe ich im Juli dieses Jahres euer Katho­ likentreffen in Dresden verfolgt und mit meinem Gebet begleitet. Ich möchte euch und allen daran Beteiligten einen herzlichen Glückwunsch aussprechen für die umsichtige Vorbereitung dieses Treffens, für die beeindruckende Teilnahme aller Gruppen eurer Ortskirche in gläubigem 13 Is 40, 3. • Die 27 m. Novembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 717 Selbstbewußtsein und beispielhafter geistlicher Freude, für die fest­ liche und zuversichtliche Darstellung unseres Glaubenslebens, das nie­ manden bedroht, sondern sich auch dem glaubensfernen Mitmenschen in der Liebe Christi öffnet. 2. Die Situation eurer Ortskirche ist davon geprägt, daß ihr in einer Umwelt lebt, die Gott oft nicht kennt oder wieder vergessen hat. So ist es eine eurer wichtigsten Aufgaben, euch zusammen mit den anderen Christen eures Landes um jene grundlegende Evangelisierung zu bemühen, die »die Bekehrung von den Götzen zu Gott« bewirkt, damit die Menschen »dem lebendigen und wahren Gott dienen« kön­ nen. Es ist ja unsere gemeinsame Überzeugung, daß sich die tiefste und wahre Sehnsucht des Menschen letztlich auf Gott richtet, der allein Wahrheit, Leben und Freiheit in Fülle ist. Der euch umge­ bende Atheismus und Materialismus hat viele Gesichter. Es bedrängt euch ein alle gesellschaftlichen Bereiche beanspruchender weltanschau­ licher Atheismus, der Religion für verkehrtes Denken hält. Es bedrängt euch noch mehr der auch anderswo verbreitete praktische Alltagsma­ terialismus, der das Herz stumpf und die Augen blind macht. 1 Mehr und mehr setzt sich jedoch bei nachdenklichen Menschen die Erkenntnis durch, daß eine Weltanschauung, die die Wirklichkeit Gottes aus dem Leben des Menschen und der Gesellschaft ausklammert, auch nicht den wahren irdischen Bedürfnissen des Menschen und den großen Problemen von Gegenwart und Zukunft gerecht werden kann. Laßt euch darum als kleine Kirche in eurem Land nicht entmutigen ! Ihr habt in eurer Gesellschaft eine wichtige und unersetzliche Auf­ gabe : Seid Zeugen des lebendigen Gottes ! Helft durch euer Lebens­ und Glaubenszeugnis, daß andere Zugang gewinnen können zu den Quellen des Lebens, die uns das Evangelium Christi so reich erschließt ! Ihr dürft gewiß sein, daß andere Ortskirchen in vergleichbarer Situa­ tion mit Aufmerksamkeit auf euer missionarisches Zeugnis schauen, um daraus für sich selbst Anregung und Ermutigung zu schöpfen. 3. Wahrhaft Zeugnis ablegen für Gottes heilvolle Gegenwart kann aber nur, wer selbst bereit ist zu ständiger Umkehr und Heiligung des Lebens. Die Wirksamkeit eures Glaubenszeugnisses nach außen wird von der Intensität abhängen, mit der sich alle Gläubigen auf den Ruf Jesu Christi einlassen, der gesagt hat : »Ihr sollt vollkommen 1 Vgl. 1 Thess 1, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 718 Officiale sein, wie es auch euer himmlischer Vater ist«. Und der Apostel Paulus wiederholt diese Aufforderung mit den Worten : »Das ist es, was Gott von euch will, eure Heiligung«. Wir können der Welt nur dann etwas bringen, wenn wir uns zuvor vom Herrn ergreifen und zu neuen Menschen umwandeln lassen. Darum wird ein Schwerpunkt eures pastoralen Wirkens und Lebens in euren Gemeinden und Fami­ lien in dem Bemühen bestehen müssen, die lebendige Verbindung mit Jesus Christus, unserem Herrn, zu festigen und zu vertiefen. »Getrennt von mir könnt ihr nichts vollbringen«, sagt der Herr. 2 3 4 Schon die Beschränkung der äußeren Mittel und Möglichkeiten zwingt dazu, daß ihr euch auf die wesentlichen seelsorglichen Aufgaben konzentriert. Sorgt dafür, daß in allen kirchlichen Lebensäußerungen jene tiefe Christusverbundenheit und Geisterfülltheit die Quelle allen Handelns bleibt. Sie kann der Kirche auch in einer Minderheitensitua­ tion überzeugende Strahlkraft und unerschütterliche Hoffnung ver­ leihen. Ich stimme voll jenem Grundsatz zu, den ihr in eurem viel­ beachteten Pastoralbrief vom 8. September des vergangenen Jahres an eure Priester und Diakone aufgestellt habt : »Christen, deren Glau­ ben das ganze Leben durchformt, werden wie ein positives Ferment in jeder Gesellschaft wirken, auch in der unsrigen«. Mit Freude blicke ich auf die auch in eurer Mitte sich bildenden geistlichen Gemeinschaften und Bewegungen, die, vom Heiligen Geist angeregt, der Kirche neue Lebenskräfte schenken. Die letzte Bischofs­ synode hat sie in einer besonderen Weise gewürdigt und ermutigt. Dankbar sehe ich die verhältnismäßig zahlreichen geistlichen Berufun­ gen bei euch, die der Kirche helfen, Gott »im Geist und in der Wahr­ heit anzubeten«. Ich habe durch euch erfahren vom kraftvollen Glau­ benszeugnis so vieler junger Christen, die in Ausbildung und Beruf treu zu Christus und zur Kirche stehen. Die Erfahrung solcher sicht­ baren Früchte des Geistes dürfen euch dankbar und zuversichtlich werden lassen. 5 6 4. Der grundlegende Weg, auf den die Kirche gerufen ist, ist der Mensch, und zwar der Mensch in all seinen konkreten Lebensbedingun­ gen. Überall dorthin — so dürfen wir im Glauben wissen — ist euch 2 Mt 5, 48. 3 1 Thess 4, 3. « Joh 15, 5. 5 Pastoralbrief der Bischöfe in der D D R vom 8. September 1986. « Vgl. Joh 4, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 719 Christus bereits vorangegangen. Ja, es stimmt, was Sie, verehrter Herr Kardinal, in der Predigt beim Hauptgottesdienst in Dresden gesagt haben : »Dieses Stück Welt — eure Heimat — ist wahrhaft keine gottlose Welt. Daher ist für uns Christen dieses Land ein Zuhause, weil Christus in ihm wohnt«. In eurem bereits zitierten Pastoral­ brief habt ihr in lobenswert klarer und doch auch differenzierender Sprache euren Mitchristen und vor allem den Seelsorgern die geistigen und praktischen Wege in diese »Welt« erschlossen und Kriterien für ein unbefangenes und zugleich selbstbewußtes Vorgehen in den einzel­ nen Lebensbereichen entwickelt. Die Kirche muß den Menschen in seinen Sehnsüchten und Hoff­ nungen, in seinen Ängsten und Nöten, in seiner ganzen Widersprüch­ lichkeit zu verstehen suchen. Das ist nur möglich, wenn die Hirten und Mitarbeiter der Kirche in brüderlicher Solidarität das Leben der Menschen ihres Landes teilen und sich mit ihnen verbunden wissen. Das umfangreiche caritative Werk eurer Kirche ist ein sprechendes Zeugnis dieser Solidarität mit den Armen und Kranken, den Hilflosen und Leidenden, zu der uns die Liebe Christi drängt. Es wird nicht leicht sein, angesichts des Rückgangs der caritati ven Ordensberufe diese Häuser und Werke als Stätten christlicher Diakonie in jedem Fall weiterzuführen. Mit dem Dank für jene, die bisher dieses große Werk getragen haben, verbindet sich die Hoffnung, daß sich viele Laienchristen mögen berufen wissen, hier ihrem Glauben im Dienst der Caritas einen überzeugenden Ausdruck zu geben. Dabei ermutige ich euch, auch neue Nöte des heutigen Menschen in den Blick zu nehmen, die sich aus den modernen Lebensbedingungen mit ihrem Trend zur Isolierung und Schwächung des Einzelnen in manchen Bereichen ergeben. Eure Gemeinden werden so für die Gescheiterten, für die im Leben zu kurz Gekommenen und Benachteiligten, für die in mancherlei Hinsicht »Schwachen« Zufluchtsstätten der Menschlichkeit und prak­ tischer Solidarität. Öffnet die Tore der Kirche weit für alle, die nach der Liebe unseres Erlösers Ausschau halten. Schenkt auch jenen Auf­ merksamkeit und Zuwendung, die vielleicht im Vorraum der Kirche stehenbleiben und sich noch nicht zu einem vollen Ja zu Christus entscheiden können. Auch ihnen gilt das Wort des Herrn : »Kommt alle zu mir, die ihr euch plagt und schwere Lasten zu tragen habt. Ich werde euch Ruhe verschaffen«. 7 7 Mt 11, 28. 720 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Schließlich gehört zu dem der Kirche aufgetragenen Dienst auch der Einsatz für die Würde des Menschen. So werden die Hirten der Kirche auch weiterhin dort ihre Stimme mahnend erheben, wo unver­ äußerliche Rechte des Menschen in Gefahr sind ; sie werden auch für den Schutz des vorgeburtlichen Lebens eintreten, für den freien Wirkungsraum der Kirche besonders auch in der Unterweisung und Begleitung der Jugend. In diesem Zusammenhang unterstütze ich aus­ drücklich die ebenfalls von euch in Dresden vorgetragene Bitte, daß eure Christen »in Zukunft, und zwar auf ganz normalem Wege wie so viele katholische Christen anderer Länder, nach Rom pilgern können, um dem Heiligen Vater zu begegnen«. Ihr werdet aber auch in den Bereichen die Hilfe der Kirche anbieten, in denen sie vom Evangelium Christi her einen Beitrag für das Gemeinwohl der Gesellschaft und der in ihr lebenden Mitbürger leisten kann. Die Christen in eurem Land möchten zu Recht ihre Begabungen und Fähigkeiten in eure Gesellschaft einbringen, ohne dabei jedoch ihre Glaubensüberzeugungen verleugnen zu müssen. So wird eine Kirche, die in Wort und Tat die Menschenfreund­ lichkeit Gottes bezeugt und selbst praktiziert, die Herzen der Men­ schen mehr und mehr für die Annahme des menschgewordenen Got­ tessohnes Jesus Christus bereiten. Liebe Mitbrüder ! Möge Gott, unser treuer und barmherziger Vater, euch bei eurem nicht leichten Hirtendienst stützen und führen und euer Herz mit der Freude am Herrn reich füllen. Er erhöre unser Gebet, das wir am Ende unserer brüderlichen Begegnung mit den Worten der Liturgie an ihn richten wollen : »Herr, unser Gott, wir haben uns im Namen deines Sohnes versammelt und rufen zu dir : ...mach uns hellhörig für unseren Auftrag in dieser Zeit und gib uns die Kraft, ihn zu erfüllen«. Das erbitte ich euch, euren Mitar­ 8 beitern und allen Gläubigen in euren SeelSorgsgebieten mit meinem besonderen Apostolischen Segen. * Oration der 1. W o . im JK. Acta Ioannis Pauli Pp. II 721 II Ad exc.mum virum Stephanum Erasmum Mapunda, Malaviae apud Sanctam Sedem constitutum Legatum.* M r Ambassador, It is my pleasure to welcome you to the Vatican and to receive the Letters accrediting you as Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the Republic of Malawi. I thank you for the good wishes you have conveyed from His Excellency Ngwaza Dr H. Kamuzu Banda. I would ask you kindly to extend my wärmest greetings to him and to assure him of my prayers for ali the people of your country. As you have pointed out, the Holy See has a special interest in upholding moral and spiritual values. Such values are essentia! for integral human development and they correspond to the deepest longings of the human heart. The well-being, not only of individuáis arid of the family as the primary celi of society, but also of nations themselves and, indeed, of ali mankind is intimately connected with right conduci in human affairs. A sense of responsibility, solidarity, truthfulness, respect for the legitímate rights and freedoms of others — thèse are some of the necessary ethical building blocks of a just and harmonious society. On the other band the weakening of thèse values threatens the dignity and rights of persons and erodes the very fabric of society. Very often the tensions that disrupt peace and hinder development in the world are due to individuai and collective selfishness, and thus, in the ulti­ mate analysis, they spring from the human heart and from an insufficient commitment to the common good. Henee, people's moral goodness is a major factor in the development of justice and peace. In this the Church has a specific contribution to make. This is an important part of the service she renders to the human family. At the same time, the Church is far from indifferent to basic and primary human needs. That is why, as you recalled, the Holy See has appealed to the richer nations of the world to help alleviate the problems faced by developing countries. It also explains the reason for the Church's efforts in your own nation and throughout Africa, to provide health care, éducation and other services, while she also carries out her principal role of proclaiming the Gospel of Jesus Christ. In • Die 28 m. Novembris a. 1987. 47 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 722 Officiale this respect I thank yon, Mr Ambassador, for your kind words about the contribution that the Church is making to the improvement of the livés of the people of Malawi. There are many ways in which the politicai community and the Church can and should collaborate in serving the social body. The Second Vatican Council reminds us that "this service can be more effectively rendered for the good of ali, if each (the politicai community and the Church) works better for wholesome mutual coopération". In this process the Church shows respect for the politicai freedom and responsibility of Citizens and fosters thèse values among them. 1 In this context, dialogue has a pivotai role to play. It enables peoples to corne to know each other and to discover the values and traditions peculiar to each community and nation. It is capable of opening doors that have been closed by misunderstanding and préjudice. It is a patii of moral and spiritual enrichment. And for yourself, as a diplomatie représentative, dialogue is one of the primary ways in which you are able to contribute to the progress of your country. Mr Ambassador, as you assume your new responsibilities I assure you of the full coopération of the Holy See. I ask Almighty God to grant you health and happiness in your work and to bless ali the people of Malawi with enduring peace. III Ad Ss.mum Dimitrium I, oecumenicum Patriarcham, qui Summum Pontificem invisit habita.* Sainteté, « Béni soit celui qui vient au nom du Seigneur Cette bénédiction du psalmiste me paraît tout à fait appropriée pour exprimer les sentiments qui m'habitent en ce premier jour de votre visite à l'Eglise de Rome et à son évêque. Vous venez à nous au nom du Seigneur. Nous vous accueillons au nom du Seigneur. En lui, nous sommes Frères par la grâce du baptême et du sacer1 Gaudium et Spes, 76. * Die 3 m. Decembris a. 1987. 1 Psaume 118, v. 26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 723 doce. Cher Frère dans le Seigneur, soyez le bienvenu ! Avec un cceur plein de joie, je vous accueille, vous qui venez en pèlerin aux tombeaux des saints apôtres martyrs Pierre et Paul, vous qui, en nous rendant visite, accomplissez le ministère de la charité, de l'unité et de la paix. Il y a huit ans, j'avais le grand bonheur de pouvoir échanger le baiser de paix avec vous en votre résidence patriarcale du Phanar. L'accueil que vous-même et votre Eglise m'avez réservé alors fut si marqué d'estime et si dense d'affection que j'en garde toujours le sou­ venir vivant et reconnaissant. Ce souvenir accroît ma joie de vous voir aujourd'hui parmi nous et de pouvoir vous témoigner une égale estime et une pareille affection. Animés d'une même charité fraternelle, nous prierons ensemble ces jours-ci pour le bien de nos Eglises et pour que notre commun Seigneur leur accorde la grâce d'une parfaite communion dans la foi et l'amour. Nous ne manquerons pas non plus d'intercéder ensemble pour ce monde auquel nous sommes envoyés et que Dieu a aimé au point de donner son Fils unique pour le sauver. Nous chercherons ensemble à répondre aux exigences de l'heure présente, selon la volonté du Seigneur, en nous ouvrant à l'illumination de son Esprit. Avec la certitude que nous pouvons compter sur l'aide de Dieu afin que votre visite porte des fruits pour sa gloire, je redis à Votre Sainteté, à leurs Eminences les Métropolites qui L'accompagnent, ainsi qu'aux révérends diacres et aux distingués laïcs qui sont venus avec vous : soyez les bienvenus au nom du Seigneur ! 2 IV Ad Tanzaniae episcopos sacra limina visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I am pleased to welcome you, the members of the Episcopal Conference of Tanzania, on this occasion of your ad Limina visit. Your présence today enables us to strengthen "the bonds of unity, charity and peace" which we share in the Apostolic College. As "God's fellow workers" we are gathered here in the name of our Lord Jesus Christ 1 2 2 Cf. Jn 3, 16-17. * Die 4 m. Decembris a. 1987. 1 Lumen 2 1 Cor 3:9. Gentium, 22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 724 Officiale near the tomb of the Apostle Peter. And just as Jesus chose Peter and the other Apostles, so too have we been chosen and ordained as their successors through the imposition of hands and the invocation of the Holy Spirit. Together with the Apostles we have inherited the task of bearing witness to the Gospel of God's grace and to the ministration of the Spirit and of God's glorious power to make men just. 3 4 I appreciate the kind words which Cardinal Rugambwa has spoken in your name and on behalf of the People of God in Tanzania. Please help me to reciprocate by taking back to the faithful entrusted to you my greetings of grace and peace. Assure them of my prayerful remembrance. It is my fervent hope to be able to accepi the kind invitation to visit Tanzania in the not too distant future. My desire is to repeat the life-giving message of truth, the Gospel of Jesus Christ. To all who willingly listen to my voice I shall proclaim the Good News of salvation, so that the pèrson of Christ and his Gospel may be ever better known and accepted. I also wish to see firsthand the faith of your people and their love for Christ and his Church. Just as the Apostle Paul wrote to the first Christians at Rome, I repeat to ali the faithful in Tanzania : "I thank my God through Jesus Christ for all of you without ceasing I mention you always in my prayers, asking that somehow by God's will I may now at last succeed in coming to you. For 1 long to see you, that I may impart to you some spiritual gift to strengthen you, that is, that we may be mutually encouraged by each other's faith, both yours and mine". 5 2. My dear Brothers : as pastors in Tanzania, know that in your labours for the sake of the Gospel you are not alone. You are supported by the Successor of Peter and the entire College of Bishops. I am aware of the pastoral concerns which you face each day, and I praise the many initiatives which you have undertaken. Thanks to the abun­ dant grâces bestowed by Almighty God on the Church in Tanzania, the power of the Gospel has taken firm root in the hearts of the faithful and enabled the Church to grow. 3 Cf. Rom 15:16; Acts 20:24. 4 Cf. 2 Cor 3:8-9. 5 Rom 1:8-12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 725 Düring the past five years you have witnessed a rapid growth of your local Churches from three and a half to over four and a half mil­ lion members. A new Archdiocese and new Diocèses have been established, and there has been an increase in the number of clergy and men and women Religious. AU of this growth has been accompanied by a consolidation of diocesan structures and apostolic works. I am pleased to encourage you and ali the priests, Religious, catechists and laity who have laboured to bring about this expansion of the Kingdom of God in Tanzania. As I stated at the time of your last ad Limina visit : "The criterion of your effective ministry—your eífective episcopal ministry—is absolute fidelity to Jesus Christ and his word. It is up to us to plant and to water ; God himself will give the increase and make the seed of his word grow in his own good time. He demands our trust, our obédience in preaching his message, our patience in awaiting the full harvest of salvation". 6 3. Following the recent meeting of the Synod of Bishops, I wish to stress that the work of evangelization is the òaptismal responsibility of all those in your pastoral care. As the Second Vatican Council teaches, "the obligation of spreading the faith is imposed on every disciple of Christ, according to his abili ty". Thus all lay Christians, specifically by virtue of Baptism, are called by the Lord to engage in an eífective apostolate : "For by its very nature the Christian vocation is also a vocation to the apostolate". 7 8 While expressing my gratitude to ali the priests and missionaries working in Tanzania, I also wish to encourage the laity to be true witnesses to Christ, builders of the Christian community, helping to transform the world with Gospel values. The witness of an exemplary Christian life is already an act of evangelization. I hasten to add that the witness of Christian living through example is not enough in itself. It has to be preceded and accompanied by the proclamation of the Good News of salvation in Christ, which is at the heart of all the Church's action of evangelization. And both thèse essential éléments must be sustained by prayer and sacrifice. 4. In a society such as yours where a great part of the population belongs to traditional African religions, I praise the many lay « Discourse of 9 October 1981. 7 Lumen Gentium, 17. * Apostolicam Actuositatem, 2. Acta Apostolicae 726 Sedis - Commentarium Officiale catechists, men and women, who are making an important contribution to the proclamation of the Gospel. They are direct witnesses to the faith and your active collaborator in establishing, developing and increasing the practice of Christian life. I am confident that they will always find the assistance they need, and that they will be given a continuing formation, suited to the needs of the communities which they serve. Catechists have an indispensable role in the whole process of evangelization. They are involved in developing the initial faith of your people and in bringing them to the fulness of Christian life. While striving in an organic and systematic way to initiate their hearers into the fulness of Christian life, catechists need to make the Gospel incarnate in the lives and culture of your people. Indeed, one of the priorities of your ministry is the consolidation and transformation of your culture in accordance with the Gospel. "The 'ac­ culturation' or 'inculturation' which you rightly promote will truly be a réfection of the Incarnation of the Word, when a culture, transformed and regenerated by the Gospel, brings forth from its own living tradition original expressions of Christian life, célébration and thought " . 9 10 n Dear Brothers : I am well a wäre that you are called to bear daily witness to Christ in a country where Christians and Muslims live side by side. As you know, the Church makes every effort to engage in religious dialogue with Islam. The truth that the pian of salvation includes ali who acknowledge the Creator offers us a solid basis for such dialogue and for peace ful coexistence with Muslims. 5. I am pleased to learn that there are various initiatives directed towards the apostolate of youth. This apostolate should be one of your highest priorities, for the young people represent the future of the Church. Your youth associations need to be centres of formation in accordance with the teaching of the Church, and centres where young people prepare to assume politicai and social positions as Citizens and Christian leaders. It is through your efforts in ensuring the Christian éducation of youth that the Church in Tanzania will be able to act as a vital moral force. In faithfulness to Jesus, you must hand on to your young people ali that he commanded to be taught. 12 Cf. Catechesi Tradendae, 18. 10 Cf. Catechesi Tradendae, 53. 11 Address to Bishops in Nairobi, Kenya, 7 May 1980. 12 Cf. Mt 28:20. 9 Acta Ioannis Pauli Pp. II 727 6. I wish to express my affection for ali the priests, both diocesan and religious, who labour with you in shepherding the flock. Each brother priest is meant to be with us "a servant of Jesus Christ, called to be an Apostle, set apart for the Gospel of God". The Second Vatican Council reminds us that "the ministry of priests takes its start from the Gospel message". It goes on to emphasize that the'ministry of the word fìnds its completion in the Eucharist, which is "the source and summit of the whole work of evangelization" I would like to say this to you : always remember the importance of having a fraternal love for your priests. "Before being the superiors and judges of your priests, be ... always ready to understand, to sympathize and to help. In every possible way encourage your priests to be very open with you". As brothers to your priests, you will share their burdens and help them grow spiritually through retreats and days of recollection. It is also of great benefit to their continuing formation to provide opportunities for theological renewal and study, so that they can deepen their understanding of the documents of the Second Vatican Council and of the Magisterium. In addition, thèse gatherings are an occasion for discussing together your pastoral concerns. 13 14 15 16 7. With gratitude to Almighty God I note the increase in diocesan priests in Tanzania. With the missionaries decreasing in number and not being replaced, it is ever more necessary for their work to be taken up by priests from among your own people. I am pleased to learn that your minor seminaries have many students. didates. This of course demands a careful sélection of suitable can­ Similarly, the attention and support which you give to your seminarians and to their training in the five major seminaries will ensure the quality of those whom you will ordain to the priesthood for service in your local Churches. I assure you of my solicitude in this endeavour, so essential to the Church's mission. I would also stress the importance of providing well-qualified priests for the spiritual, académie and pastoral formation of your seminarians. I note that there has been a steady growth in the number of 13 Rom 14 Presbyterorum 15 Ibid., 16 Paul V I , Sacerdotalis Caelibatus, 92. 1:1. Ordinis, 2. 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 728 Officiale Religious. The members of the Institutes of consecrated life consti tu te a leaven of authentic Christian living, and it is important that every diocesan congrégation of Religious should reflect its specific charism in appropriate forms of apostolic work. In your work with Religious I know that you will always show them the Church's great love for them in their lives o f service. Over the past hundred and twenty years the proclamation of the Gospel in Tanzania has been largely accomplished by missionary priests, Sisters and Brothers, who with great heroism and holiness have planted the seeds of the Church. Following their example, may you seek to further the growth of the Kingdom of God with immutable fidelity. My Brothers : be assured of my continued prayers that the Most High God will bestow upon you and upon the people and Government of Tanzania the blessings of peace, justice and prosperi ty. I commend you and your local Churches to the intercession of Mary, who is "a sign of sure hope and solace for the pilgrim people of God". In the love of Jesus her Son I impart my Apostolic Blessing. 17 V Ad eos qui conventui de Biomedica scientia et iure interfuerunt coram admissos.* Illustri Signori, 1. Sono lieto di accogliervi in Udienza in occasione del vostro Con­ vegno Nazionale sui « problemi giuridici della Biomedicina ». A tutti rivolgo il mio saluto cordiale. Il tema, sul quale avete scelto di appuntare quest'anno le vostre riflessioni, sottolinea il fatto incontestabile che nuovi e gravi problemi si pongono oggi in campo giuridico a seguito dei progressi realizzati dalla medicina. Gli sviluppi della ricerca biomedica hanno reso possibile una cono­ scenza sempre più completa del genoma umano ed oggi si tenta di disegnare la mappa e il sequenziamento di quel microcosmo biologico, che è rappresentato dal codice genetico. 17 Lumen Gentium, 68. * Die 5 m. Decembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 729 Da questa conoscenza scaturiscono nuove possibilità per la preven­ zione e cura di malattie ereditarie. Da essa, però, derivano anche pro­ blemi nuovi di rilevanza etica ed anche giuridica, sui quali occorre prendere posizione. Occorrerà in particolare elevare adeguate barriere giuridiche, affinché non si verifichi alcuna selezione degli esseri umani ispirata all'eugenismo né sia indotta la interruzione della vita embrio­ nale o fetale a motivo dell'esistenza di un difetto genetico o di una malattia ereditaria. Inoltre, nessuna utilità sociale o scientifica e nessuna motivazione ideologica potranno mai motivare un intervento sul genoma umano, che non sia terapeutico, cioè in se stesso finalizzato al naturale svi­ luppo dell'essere umano. 2. L'ordinamento giuridico non può disinteressarsi di questi pro­ blemi, giacché per sua natura esso è chiamato a definire i diritti fon­ damentali della persona e a configurare gli strumenti della loro difesa e promozione. Allo stesso modo, la scienza giuridica non può non prendere a cuore la difesa dell'identità genetica di ogni essere umano, nato o nascituro. Mancherebbe ad un suo preciso compito. Il senso civile e ancor più la dottrina evangelica ci impegnano, oggi più che mai, a far sì che il diritto soccorra attraverso lo strumento delle leggi ogni persona umana, tanto più chiaramente e vigorosamente quanto più fragile e indifesa è la vita del singolo di fronte al crescente potere tecnologico. La difesa dell'integrità e della dignità della persona è certamente e anzitutto compito di ogni individuo e di ogni cittadino chiamato a rispettare in sé il dono della vita, che non gli appartiene ; anche l'ordi­ namento giuridico tuttavia dovrà farsi carico della tutela di tale dono, nel quale sta il valore primario e fondamentale di ogni umano consorzio. 3. Le nuove frontiere della medicina non sono soltanto quelle della genetica e della procreazione artificiale. Prospettive assai promettenti si sono aperte anche sul fronte delle applicazioni pratiche della medi­ cina : nella tutela della salute, nella cura delle malattie, nell'assistenza ai malati gravi e ai morenti. Anche su queste frontiere si profilano, però, le minacce di spinte ideologiche e culturali contrastanti col rispetto della persona umana e con le stesse finalità dell'assistenza medica. L'avanzare di una cultura utilitaristica che, come ha introdotto la legalizzazione dell'aborto, così ora sollecita quella dell'eutanasia, e 730 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sempre più esplicitamente giustifica la sperimentazione sull'uomo senza tener conto del rispetto dovuto all'integrità del soggetto, è un fatto allarmante che la classe sanitaria non può da sola affrontare senza l'aiuto del diritto. Infatti, se è vero che il diritto non può disinteressarsi degli even­ tuali abusi compiuti nelle applicazioni incontrollate della medicina, è altrettanto vero che le leggi devono far sentire il loro sostegno a quanti, scienziati e terapeuti, sono impegnati a combattere le malattie e a recare sollievo alla sofferenza dei malati, rendendo all'uomo un servizio che è degno di ogni considerazione e riconoscenza. 4. Il diritto e la medicina sono due antiche discipline, due universi scientifici, che per la loro natura e origine possono utilmente incon­ trarsi nella ricerca di mezzi, strutture e sussidi atti ad assicurare la difesa, la promozione e il progresso dell'uomo, di tutto l'uomo e di ogni uomo. Aftinché non accada, tuttavia, che il loro incontro si riduca ad uno scontro infruttuoso o ad un deludente compromesso, sarà necessario che tanto la scienza medica quanto il diritto facciano riferimento ad un terzo polo più elevato, quello di una adeguata antropologia, avente il suo centro ispiratore nella ontologia della persona umana : di qui sgorgano quei valori etici, a cui deve attenersi ogni attività, specie se direttamente ordinata alla tutela e alla promozione dell'essere umano. La fede cristiana, poi, che considera la dignità dell'uomo nella luce del Verbo Incarnato, apre a tale antropologia ulteriori orizzonti di trascendente grandezza. dell'auspicare, illustri Signori, che la vostra riflessione possa tro­ vare nelle prospettive esposte spunti illuminanti per le opportune dedu­ zioni in campo giuridico, invoco sui vostri lavori l'assistenza divina e di cuore vi benedico. VI Ad Gabonis episcopos occasione oblata ad limina visitationis.* Chers Frères dans Vépiscopat, 1. C'est avec beaucoup de joie que je vous souhaite la bienvenue à Rome, à l'occasion de votre traditionnelle visite « ad limina », la seconde déjà depuis notre rencontre à Libreville, lors de mon voyage au Gabon en février 1982. • Die 7 m. Decembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 731 Je remercie vivement Monseigneur Makouaka, Evêque de Francevillé et Président de la Conférence episcopale gabonaise, de s'être fait très aimablement votre porte-parole. En vous adressant mes fraternelles salutations, j'ai naturellement présent à l'esprit les prêtres, les religieux, les religieuses, les caté­ chistes et tous ceux qui, en assurant divers services, vous assistent dans votre tâche pastorale ; je vous prie de leur transmettre mes sentiments de profonde affection et aussi ma gratitude pour la part active et géné­ reuse qu'ils prennent à l'œuvre commune d'évangélisation. Vous venez resserrer vos liens de communion avec le collège episco­ pal tout entier, à travers la personne de Y Evêque de Rome, et fortifier votre attachement, ainsi que celui des fidèles de vos diocèses, au Successeur de Pierre. Je souhaite de tout cœur que votre pèlerinage aux tombeaux des saints Apôtres et votre visite au Saint-Siège vous appor­ tent joie et réconfort dans votre ministère. 2. Je voudrais avec vous rendre grâce au Seigneur du don de la foi que votre pays a été l'un des premiers à accueillir en Afrique cen­ trale et qui a porté du fruit. Il semble même qu'il y ait aujourd'hui, parmi la jeunesse gabonaise, un regain d'intérêt pour la personne du Christ et pour son message. Cela se remarque au nombre accru des réponses à l'appel de Dieu par l'entrée de jeunes dans la vie religieuse ou sacerdotale. C'est avec joie notamment que j'ai appris que les petits séminaires Saint-Kisito d'Oyem et Saint-Jean de Libreville avaient reçu davantage de candidats, comme aussi le grand séminaire. On peut y voir un motif d'espérance pour l'avenir, en constatant la générosité de jeunes qui ont le courage de tout quitter pour suivre le Christ et réussir ainsi leur vie. 3. Vos rapports quinquennaux m'ont laissé voir où se situent vos préoccupations pastorales et, par conséquent, dans quels domaines vous avez l'intention de porter vos efforts. Vous souhaitez investir beaucoup dans la formation d'un laïcat gabonais capable de témoigner authentiquement de sa foi. En cela, vous êtes bien dans la ligne tracée par le récent Synode des Evêques qui considère cette tâche comme prioritaire : « Les chétiens laïcs éprou­ vent une soif de vie intérieure, de spiritualité, et un désir croissant d'engagement missionnaire et apostolique. [...] La formation intégrale de tous les fidèles, laïcs, religieux et clercs, doit être aujourd'hui une priorité pastorale )).* 1 Message au Peuple de Dieu, 29 octobre 1987, n. 12. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 732 Officiale Notre premier devoir de pasteurs, en effet, est de porter la Parole de Dieu aux hommes afin qu'il deviennent le « peuple fidèle », fortifié par la pratique sacramentelle, engagé dans les activités vitales de l'Eglise, sous la motion de la grâce et de la charité. Les laïcs chrétiens ont une mission spirituelle qu'ils tiennent de leur baptême et de leur confirmation. Leur foi, loin d'être absente de leurs engagements pro­ fessionnels, doit les encourager à transformer la société selon le plan divin et les appeler à construire un monde favorisant la promotion inté­ grale de l'homme et son insertion active dans la société. Je vous exhorte donc à poursuivre l'éducation de la foi de votre peuple par une catéchèse appropriée. De la sorte, les fidèles acquer­ ront la maturité nécessaire qui leur évitera d'être ballottés à tout vent de doctrine et leur permettra d'affronter efficacement le prosélytisme des sectes, actives dans votre pays. Dans ce labeur d'approfondissement de la foi, les écoles catho­ liques, qui jouissent d'une grande estime au Gabon, demeurent des œuvres clé. Dans le passé, elles ont contribué à former l'élite de votre pays et d'autres pays africains. Puissent-elles maintenir l'esprit chré­ tien parmi les générations qui les fréquentent et aider les jeunes à bien comprendre le contenu de la foi et à l'exprimer dans le langage de leur culture ! 4. A la base de la vie du « peuple fidèle », il y a la famille et le mariage chrétiens. Vous mesurez le long chemin à parcourir pour affermir cet élément fondamental dans les structures sociales. C'est une des missions du laïcat d'évangéliser la société familiale, de permettre à ceux qui la composent, époux et enfants, de tendre vers l'idéal que recherche la communauté entière des chrétiens. Dans l'exhortation apostolique Familiaris consortio, je relevais : « La famille chrétienne, en effet, est la première communauté appelée à annoncer l'Evangile à la personne humaine en développement et à conduire cette dernière, par une éducation et une catéchèse progressives, à sa pleine maturité humaine et chrétienne » . 2 Le Synode des Evêques a rappelé, une fois encore, le rôle irrempla­ çable de la famille dans la pédagogie de la foi, souhaitant que celle-ci « devienne une véritable "Eglise domestique" où l'on prie ensemble, où l'on vit le commandement de l'amour de manière exemplaire, où la 2 N . 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 733 vie est accueillie, respectée, protégée » . Dans la pastorale des couples, 3 que vous animez et que vous encouragez, la participation active de foyers déjà chrétiennement engagés vous sera précieuse. C'est à travers un réseau de familles où l'Evangile est mis en pratique que se trans­ mettent les valeurs morales et spirituelles auxquelles la jeunesse gabo­ naise redevient plus sensible. 5. Parmi vos préoccupations majeures, j'ai relevé également la question des vocations. Celles-ci ne sont pas encore assez nombreuses, malgré les signes prometteurs auxquels j'ai déjà fait allusion. L'Eglise au Gabon doit de plus en plus reposer sur la responsabilité des Gabonais, tout en demeurant ouverte à l'entraide fraternelle d'agents apostoliques venus d'autres pays, et ouverte aussi, dès main­ tenant, à l'envoi en mission des Gabonais eux-mêmes, auxquels des diocèses à l'étranger pourraient faire appel. L'éveil et la persévérance des vocations sacerdotales et religieuses continuent donc, à juste titre, de retenir toute votre attention. A cet égard, il est bon de noter que l'exemple de ceux qui sont dans le sacer­ doce et le désir, pour des jeunes, de s'y engager sont liés. Aussi est-il important, que ces jeunes aient sous leur regard le spectacle de prêtres heureux dans leur sacerdoce, entretenant avec leur evêque une relation personnelle de qualité. Chaque prêtre doit pouvoir faire l'expérience que l'évêque n'est pas un responsable lointain mais un pasteur proche de ceux qui, les premiers, partagent avec lui le service des fidèles. Une réelle solidarité entre prêtres et évêques, une convivialité joyeuse et dynamique constituent pour les jeunes un encouragement important à percevoir les appels que le Seigneur leur adresse. 6. Chers Frères dans l'épiscopat, je prie Dieu pour que ces consi­ dérations, offertes à votre réflexion lors de votre visite, vous affermissent dans votre foi, vous renouvellent dans votre espérance et vous confirment dans l'amour que Dieu vous porte et qu'il porte à votre peuple. Que le Seigneur fasse fructifier le beau travail que vous accomplissez avec zèle ! Confions-le ensemble à la Vierge Marie, Reine des Apôtres, vers qui nos regards se font encore plus suppliants en l'Année mariale. De grand cœur, je vous bénis, ainsi que vos collaborateurs et tous les fidèles de vos diocèses. 3 Message au Peuple de Dieu, n. 7. 734 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VII In aedibus Pontificii Instituti Orientalis, ad academicas Auctoritates, docentes et alumnos habita.* 1. A conclusione di questo giorno festivo dedicato alla Vergine Maria, dopo il tradizionale incontro con la popolazione romana ai piedi della Immacolata a Piazza di Spagna, e dopo la liturgia euca­ ristica nella Basilica di Santa Maria Maggiore, sono lieto di incon­ trarmi con voi per la ricorrenza del 70° anniversario di fondazione dell'Istituto Orientale. Saluto i Signori Cardinali Simon Lourdusamy e William Baum ed i fratelli Arcivescovi e Vescovi, qui convenuti. Rivolgo un cordiale pensiero al Rettore, Padre Gino Piovesana, ai Professori, agli alunni ed ex-alunni presenti, lieto, altresì, di ammirare i nuovi ambienti, di recente ristrutturati. Mi è caro incontrarmi con voi nel nome della Vergine Madre di Dio, la Theotocos, venerata in Oriente ed in Occidente con la fervida fede che è scaturita dalla dottrina dei Padri e dalle solenni dichiarazioni dei primi Concili della Chiesa. Ê attorno all'immagine della Vergine Maria, che per la sua Fede ed obbedienza generò sulla terra il Figlio di Dio, che noi ci sentiamo confortati dalla speranza che lo spirito di fraternità e di unità tra Oriente ed Occidente troverà impulso e grazia per una comunione sempre più intensa e feconda. (( E non posso non aggiungere in questo momento che questa spe­ ranza è di nuovo cresciuta, aumentata, con la visita di S. S. il Patriarca Dimitrios I di Costantinopoli, con i rappresentanti del suo Sinodo Pa­ triarcale. Abbiamo ancora negli occhi la sua figura e nel cuore la sua profonda spiritualità ». Come è noto, l'Istituto Orientale fu voluto dal mio Predecessore Benedetto XV, il quale lo associò alla Congregazione per le Chiese Orientali quale strumento necessario di studio e quale centro di irra­ diazione per tutta la Chiesa cattolica della teologia, della spiritualità e della vita dell'Oriente cristiano. Pio XI volle dare rinnovato incre­ mento all'Istituto, lo portò nell'attuale sede, e lo associò all'Istituto Biblico ed all'Università Gregoriana per l'affinità di alcune discipline, anidándolo alla Compagnia di Gesù. • Die 8 m. Decembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 735 2. Dobbiamo riconoscere aggi che le prospettive dei miei Predeces­ sori hanno trovato nei nostri tempi nuove e più vaste conferme. Da queste l'Istituto Orientale potrà trarre motivi incoraggianti di impegno ulteriore. Va ricordata, anzitutto, la linea di azione scaturita dal Concilio Vaticano II, che ha voluto promuovere una migliore conoscenza dei grandi tesori spirituali contenuti nella comune tradizione occidentale ed orientale. La grande eredità teologica dell'Oriente deve essere accolta come parte sostanziale della riflessione sistematica sui dati della Rivela­ zione, giacché da essa è possibile trarre, per ogni trattato teologico, ricchi spunti e stimolanti prospettive. La conoscenza delle Chiese orientali e della loro dottrina appare, perciò, un campo singolarmente vasto, aperto alla ricerca costante e sistematica, per un servizio a tutte le Comunità cristiane. In tale impegno questo luogo accademico ha svolto e svolge una funzione privilegiata, che si rivela singolarmente feconda per una sempre più chiara intesa con le Chiese orientali. Essa pertanto si pone come segno vivo e qualificato di un dialogo che va sempre continuato nella prospettiva del traguardo della piena unità. È ben noto, in secondo luogo, che nei nostri tempi è aumentata, per molteplici cause, la migrazione di fratelli dall'Oriente verso l'Occi­ dente. Ciò pone problemi pastorali di indiscutibile urgenza per il bene delle anime. Di qui deriva, anche sul piano pratico, l'opportunità che la conoscenza della eredità dell'Oriente sia inserita nel « curriculum » degli studi teologici dei Pastori d'anime. In terzo luogo, è giusto ricordare l'intensa collaborazione che l'Isti­ tuto Orientale sta offrendo, con la sua Facoltà di Diritto Canonico, alla revisione del Codice di Diritto Canonico Orientale e per la pubblica­ zione delle fonti. 3. Desidero, perciò, rinnovare in questa circostanza l'espressione della mia riconoscenza verso la Congregazione per le Chiese Orien­ tali e verso quella per l'Educazione Cattolica, che tanta parte hanno avuto ed hanno nella promozione dell'attività dell'Istituto. Allo stes­ so tempo, l'attestazione della mia grata fiducia si volge a voi, Padri della Compagnia di Gesù, ed ai vostri collaboratori in questo Isti­ tuto, al cui prestigio contribuiscono le vostre numerose pubblica­ zioni non solo per la conoscenza della storia, della teologia, della spiritualità e della liturgia orientale, ma anche per l'intensa opera di divulgazione, che con intento pastorale ed ecumenico esse promuo- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 736 Officiale vono in tutto l'Occidente. Come (( validi rematori » — così vi definì Pio XI — al cenno della suprema Guida di tutta la Chiesa, voi, e quanti vi hanno preceduto, avete saputo portare, per la maggior gloria di Dio, la fatica di un lavoro instancabile, segnato talvolta da silenziosi sacrifici, che il Signore ben conosce. Affido alla Vergine tutta l'opera e la missione dell'Istituto Orien­ tale. L'esempio di Maria e la sua intercessione sostengano lo spirito e la vocazione ecclesiale di coloro che operano qui. La Madre di Dio sia presente nel servizio che qui si compie, come è presente nella Chiesa, pellegrina nel mondo per il servizio della fede. Essa avvalori, con la speranza che non delude, ogni generosa impresa. A tutti la mia Benedizione. VIII Ad exc.mum virum Radulfum Richardum Alfonsiii, Argentinae Prae- sidem.* Señor Presidente: 1. Es para mí motivo de viva satisfacción recibir esta mañana al Supremo Magistrado de la Nación Argentina y a las Personalidades que lo acompañan. A todos doy mi más cordial bienvenida. En esta circunstancia vienen a mi memoria las dos ocasiones en que he tenido el gozo de pisar el suelo argentino. La primera, en junio de 1982, cuando como mensajero de paz quise hacerme presente en unos momentos particularmente difíciles en la historia de la Nación. La segunda, en este año que termina, me permitió encontrarme con las amadas gentes de todo el país, cuyo recuerdo conservo aún vivo en mi memoria. Fueron días de ricas vivencias espirituales y humanas, compartidas en intensas celebraciones de fe y esperanza, en las que los argentinos mostraron sus profundos sentimientos religiosos que brotaban de sus corazones en un clamor de paz y de justicia. Esta visita fue una peregrinación de gracias al Señor por el don de la paz —restablecida y asegurada— entre dos países hermanos Argentina y Chile, cuyas relaciones se habían visto seriamente per­ turbadas a causa del diferendo austral. Las gentes de ambos países, que durante aquellos días me acom­ pañaron durante mi peregrinar a lo largo y ancho del cono sur ame* Die 11 m. Decembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 737 rieancyhan sido elocuente testimonio de la firme voluntad de conservar la paz que anima a los dos pueblos y que se plasmó en el vigente Tratado de paz y amistad. 2. En la Argentina, además, se había iniciado ya el proceso de pleno restablecimiento de las instituciones democráticas, lo cual —como tuve ocasión de señalar en mi encuentro con el mundo político en la Casa Rosada— « constituye un momento privilegiado para que los argentinos sean cada vez más conscientes de que todos están llamados a participar responsablemente en la vida pública, cada uno desde su propio puesto». Por su parte, los Obispos de la Nación, movidos por su solicitud pastoral, no han dejado de alentar, desde el campo que les es propio, el esfuerzo solidario y colectivo para superar las dificultades que obstaculizan la voluntad de construir una comunidad que tenga como fundamento la búsqueda de la verdad, el amor por la justicia, la vocación a la libertad. En un reciente documento afir­ maban ellos : « Debemos reconocer que el presente Estado de derecho, en el cual es necesario progresar, favorece un mayor aprecio por la libertad, el respeto por la autoridad legítima, una participación efectiva en distintos niveles, la ocasión para promover una auténtica moder­ nización, y el ejercicio de la solidaridad en un pueblo que busca, sin haberlos encontrado todavía, los definitivos caminos de reconci­ liación )). 1 3. El futuro, ciertamente, se presenta como un gran desafío a la capacidad creadora y a la voluntad de entendimiento de los argentinos. Por ello, es más necesario aún que, inspirados por los valores morales que han configurado su ser histórico, descubran con ojos nuevos sus propias raíces y progresen en su caminar siempre abierto a la esperanza. Esta esperanza cobra aún más consistencia, si evaluamos las metas conseguidas sobre el transfondo del pasado histórico de la República. En efecto, Argentina desde su nacimiento se inspiró en una decidida voluntad de acogida para todos. Los proceres argentinos dieron vida a un país grande y generoso, en el que cualquier ciudadano pudiese lograr una existencia digna de la persona humana. A ellos les movió la esperanza, fundada en Dios « fuente de toda razón y justicia » , de formar una comunidad nacional próspera y justa. 2 1 N . 3. 2 Preámbulo de la Constitución. 48 • A . A. S. 738 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale á. Hoy es particularmente necesaria una conciencia colectiva fun­ dada sobre estos principios. En efecto, el mundo contemporáneo —surcado por tantas tensiones y desequilibrios— busca la realización de modelos de convivencia civil, de principios seguros y experimen­ tados capaces de mantener unida la familia humana. A escala nacio­ nal, la Argentina se empeñó desde sus orígenes por hacer realidad esa convivencia entre razas y pueblos; de aquí que su proyecto originario tenga aún plena actualidad y merezca la pena de que todos, en esfuerzo unitario, hagan cuanto esté en su mano por hacer fructificar en nuestros días la experiencia de ciudadanía iniciada el siglo pasado. Somos conscientes de que este empeño tan noble atraviesa un mo­ mento cargado de dificultades. Por ello, es necesaria una gran respon­ sabilidad social a todos los niveles ; es imprescindible que cada uno reconozca y trabaje por el bien común de todo el país. 5. En este sentido, durante mi reciente viaje apostólico, quise refe­ rirme en repetidas ocasiones a la reconciliación de los argentinos. A ello me movía el convencimiento de que para superar las diferencias es necesario buscar puntos comunes de entendimiento y consenso. Por su parte, la Iglesia en Argentina —desde su propia misión— acom­ paña y alienta este proceso de acercamiento y fraternidad a todos los niveles. No se puede olvidar que muchos problemas que afectan a la vida social e incluso política, tienen su raíz en el orden moral. Por ello la Iglesia, con su acción evangelizadora y educadora, dignifica las relaciones humanas, favorece la convivencia y orienta para vivir libremente en el marco de la justicia y del respeto mutuo. Finalmente, deseo hacer notar que a esta ardua tarea de construir valores se opone una pretendida actitud secularista que lleva al hombre a hacer referencia a sí mismo de modo exclusivo, olvidando su dimensión transcendente. Se crea así una innegable indiferencia, sea respecto del bien común antes señalado, sea respecto de la identidad histórica y permanente de un pueblo. Consecuencia lógica es el oscurecimiento de aquella plataforma originaria de valores comunes, por lo que el futuro se torna incierto, y se hace difícil proponer objetivos comunes capaces de suscitar la participación de todos. Señor Presidente, antes de concluir este encuentro, deseo reite­ rarle mi vivo agradecimiento por esta visita, y en su persona rindo homenaje a toda la Nación argentina, mientras pido a Dios que derrame abundantemente la sabiduría y la prudencia, para que puedan plasmar un presente proyectado hacia el futuro, en bien de todos los hombres. Acta Ioannis Pauli Pp. II 739 IX Ad exc.mum Virum Alexandrum Cachia Zammit, Melitae apud Sedem Apostolicam constitutum Legatum.* Signor Ambasciatore, dell'accogliere le Lettere Credenziali, con le quali Ella dà solenne inizio alla sua missione di Ambasciatore Straordinario e Plenipoten­ ziario della Repubblica di Malta presso la Santa Sede, desidero anzi­ tutto esprimerLe il mio sincero ringraziamento per le nobili parole testé pronunziate, mentre rivolgo un deferente pensiero al Presidente e al­ l'intera popolazione maltese, dei cui cordiali sentimenti Ella si è fatto eloquente interprete. Il messaggio, da Lei ora presentato, mi oifre la gradita occasione di rievocare i rapporti di affezione e di stima che la Sede Apostolica ha da sempre avuto con Malta. Non posso certamente soffermarmi, in questo momento, sui singoli motivi che la rendono cara, ma, anche conside­ rando brevemente l'arco della sua storia, non posso non accennare ad alcune note distintive, quali la sua dignitosa fierezza, la sua ricchezza morale, il suo patrimonio culturale ed artistico e, soprattutto, la sua anima profondamente religiosa. È noto, infatti, come il popolo maltese dal giorno in cui l'apostolo Paolo approdò, in condizioni drammatiche, ai lidi di quella suggestiva terra e vi accese la luce del Vangelo, non ha cessato di rischiarare il suo cammino con la fiaccola della fede cri­ stiana, salvaguardando i valori dello spirito, della famiglia e della integrità del costume. A queste virtù desidero, oggi, rendere testimo­ nianza, e dare atto al coraggio dei Maltesi, i quali, nonostante difficoltà di vario genere, hanno conservato attraverso i secoli la propria identità etnica e le proprie radici storiche. 2. Ho molto apprezzato l'accenno che Ella ha fatto al rinnovato impegno del popolo maltese per la promozione della pace, di questo sommo bene, da cui dipende il futuro dell'uomo ed insieme il progresso della società. Malta, posta nel bel mezzo del mare Mediterraneo, ha un ruolo significativo da svolgere in favore di un ordine più giusto, più rispettoso — oltre che degli inalienabili diritti umani — delle fonda­ mentali e legittime libertà dei singoli e delle comunità nazionali. A questa vocazione storica e geografica il Governo di Malta, ne sono • Die 12 m. Decembris a. 1987. 740 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale certo, saprà dare un contributo efficace, favorendo il rispetto di ogni cittadino, soprattutto dei più deboli e meno favoriti, la giustizia, lo sviluppo sociale ed economico, l'intesa, la solidarietà e la concordia di tutti i cittadini sul piano nazionale, e la collaborazione sul piano inter­ nazionale, particolarmente nel bacino mediterraneo. La Chiesa, da parte sua, non farà mancare il suo specifico apporto, come sempre ha cercato di fare secondo le condizioni dei tempi, nel corso della sua storia due volte millenaria, come Ella, Signor Amba­ sciatore, ha ricordato. Neil'adempiere al dovere di evangelizzazione, che le è stato affidato dal suo Fondatore divino, la Chiesa riserva un impegno particolare alla promozione integrale della persona umana in tutte le sue esigenze, non solo individuali ma anche comunitarie. La fede cristiana offre, infatti, eccellenti stimoli e aiuti anche per l'opera di costruzione di un mondo più giusto. Nella realizzazione di quest'opera, lo Stato e la Chiesa, dovendo servire le stesse persone che sono al contempo membri della Chiesa e della comunità civile, non possono sottrarsi al dovere di collaborare, con i mezzi loro propri, nel rispetto della reciproca autonomia. Perché ciò possa avvenire in modo ordinato e fruttuoso, essi devono ricercare insieme le forme più adeguate di collaborazione, anche mediante intese, qualora se ne ravvisi l'opportunità. In tale contesto, auspico che possa concludersi con reciproca soddi­ sfazione il dialogo iniziato a vari livelli tra i rappresentanti della Santa Sede e della Chiesa particolare, da una parte, e dello Stato, dall'altra, allo scopo di definire importanti questioni di comune interesse. Non dubito, per il resto, che i rapporti tra la Chiesa e lo Stato saranno sempre animati da spirito di amichevole cooperazione, nella comune sollecitudine per il bene spirituale e l'incremento civile e sociale della cara Nazione, che Ella, Signor Ambasciatore, da oggi rappresenta presso la Santa Sede. Con questi auguri Le esprimo il mio cordiale benvenuto ; e mentre formulo voti per un fruttuoso compimento della sua alta missione, di cuore imparto a Lei, ai Rappresentanti del Governo e all'intera popo­ lazione maltese la mia speciale Benedizione. Acta Ioannis Pauli Pp. II 741 ITINERA APOSTOLICA EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX CIVITATES FOEDERATAS AMERICAE SEPTEMTRIONALIS PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES. Miamiae, ad Presbyteros coram admissos.* Dear brother Priests, 1. Coming here today, I wish to open my heart to you and to celebrate with you the priesthood that we all share. "Vobis sum Episcopus, vobiscum sacerdos". I am convinced that there is no better way to start than to direct our thoughts and our hearts to that Shepherd whom we all know—the Good Shepherd, the one High Priest, our Lord and Savior Jesus Christ. My heart is full of gratitude and praise as / express my love for the priesthood, the beautiful vocation, the wonderful vocation in which we particípate not because we are worthy, but because Christ has loved us, loves us and has entrusted to us this particular ministry of service. And I thank God for you, my brother priests. In the words of Saint Paul: "I thank G o d . . . whenever I remember you in my prayers—as indeed I do constantly, night and day". 1 I am also grate ful to you my brother priests for your welcome of fraternal love, expressed personally and through Father McNùlty as your représentative. I address my words to ali of you présent here and to ali the priests in the United States. To all of you I express my gratitude for your ministry, for your persévérance, for your faith and love, for the fact that you are striving to live the priesthood, close to the people, in truth—the truth of being ministers of Christ the Good Shepherd. As priests, we all hold a "treasure in earthen vessels". Through rto merit of our own, and with ali our human weaknesses, we have bees called to proclaim God's word, to celebrate the sacred mysteries, especially the Eucharist, to care for the People of God, and to continue the Lord's ministry of reconciliation. In this way, we are servants both of the Lord and of his people, being ourselves constantly called to conversion, constantly invited to "walk in newness of life". 2 3 * D i e 10 m. Septembris a. 1987. 1 2 Tim 1:3. * 2 Cor 4 : 7 . 3 Rom 6:4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 742 Officiale I have come to the United States, my brother priests, in order to confirm you in your faith, according to the will of Christ. I have come to you because I want ail distances to be bridged, so that, together, we may grow and become ever more truly a communion of faith, hope and love. I affirm you in the good gifts you have received and in the generous response you have made to the Lord and his people, and I encourage you to become more and more like Jesus Christ, the Eternai High Priest, the Good Shepherd. Saint Paul reminds us, as he reminded Timothy, to be fearless in serving Christ: "The Spirit God has given us is no cowardly spirit, but rather one that makes us strong, loving and wise. Therefore, never be ashamed of your testimony to our Lord ... but with the strength which comes from God bear your share of the hardship which the Gospel entails". We know that proclaiming the Gospel and living out our ministry very definitely entail hardship. It would be wrong to reduce priestly life to this one dimension of suffering, but it would also be wrong not to recognize this dimension or to resent it when we encounter it. We are not exempt from the human condition, nor can we ever escape that emptying of self, after the example of Jesus, who "was himself tested through what he sufifered". 4 5 6 2. It is important that we find satisfaction in our ministry, and that we be clear about the nature of the satisfaction which we can expect. The physical and emotional health of priests is an important factor in their overall human and priestly well-being, and it is necessary to provide for thèse. I commend your Bishops and you your­ selves for giving particular attention to thèse matters in recent years. Yet, the fulfillment that comes from our ministry does not, in the final analysis, consist in physical or psychological well-being ; nor can it ever consist in material comfort and security. Our fulfillment dépends on our relationship with Christ and on the service that we offer to his Body, the Church. Each of us is most truly himself when he is "for others". 3. And just here, of course, arises a problem for us in our ministry. So much is asked of us by so many différent people, and so often it seems that our response is inadequate to their needs. Sometimes * Cf. Lk 22:32. 5 2 Tm 1:7-8. « Heb 2:18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 743 this is due to our own human limitations. We can then be tempted to indulge in excessive self-criticism, forgetting that God can use our weakness as easily as our strength in order to accomplish his will. It is a great credit to you, my brothers, that you are striving to be merciful and gentle and forgiving like the Good Shepherd whom you know and imitate and love, and to whom you have pledged your fidelity. No other path is possible. Sometimes, however, what is asked of you in the name of compassion may not be in accord with the full truth of God, whose eternai law of love can never contradict the fact that he is always "rich in mercy". True mercy takes into account God's plan for humanity, and this plan—marked by the sign of the Cross—was revealed by a merciful High Priest, who is able "to sympathize with our weakness, ... one who was tempted in every way that we are, yet never sinned". If on the other hand, what is claimed to be a gesture of mercy goes contrary to the demands of God's word, it can never be truly compassionate or beneficiai to our brothers and sisters in need. Jesus, who was himself the perfect expression of the Father's love, was also conscious of being "a sign of contradiction". The Apostle John tells us that, at a certain point in the Lord's ministry, "many of his disciples broke away and would not remain in his company any longer". And today there are indeed many sensitive issues which priests must deal with in their daily ministry. I know from listening to many priests and many Bishops that there are différent approaches to such issues. What is seen in one way by some of our brothers is evaluated differently by others. Yes, we ali have questions that arise from the exercise of our priesthood, questions which require us to seek continually the light and wisdom that come only from the Holy Spirit. In this regard, however, it is important for us to realize that the same Holy Spirit from whom come all the différent and wonderful charisms, and who dwells in the hearts of ali the faithful, has placed in the Church the specific charism of the Magisterium, through which he guides the whole community to the fullness o f truth. Through the action of the Holy Spirit the promise of Christ is constantly being fulfilled : "Know that I am with you always, until the end of the 7 8 9 10 7 Eph 2 : 4 . « Heb 4:15. 9 10 Lk 2:34. Jn 6:66. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 744 Officiale world". We know that through the Second Vatican Council the Church has clearly and collegially expressed her teaching on many of the sensitive issues and that much of this teaching has subsequently been reiterated in the différent sessions of the Synod of Bishops. By its nature therefore this teaching of the Church is normative for the life of the Church and for all pastoral service. The forthcoming Synod, after extensive consultation and fervent prayer, will consider at length and take a pastoral position on other important issues in the life of the Church. 11 I am very much aware that your fidelity to Christus will for his Church and your pastoral sensitivity demand great sacrifice and generosity of spirit. As I told the Bishops of the United States, just a few weeks after I was elected Pope : "Like yourselves, I learned as a Bishop to understand firsthand the ministry of priests, the prob­ lems affecting their lives, the splendid efforts they are making, the sacrifices that are an integrai part of their service to God's people. Like yourselves, I am fully aware of how much Christ dépends on his priests in order to fulfill in time his mission of rédemption". 12 4. In expressing the conviction that Christ needs his priests and will to associate them with hámself in his mission of salvation, we must also emphasize the conséquence of this : the need for new vocations to the priesthood. It is truly necessary for the whole Church to work and pray for this intention. As Father McNulty stated so well, we priests must personally invite generous young men to give their lives in the service of the Lord ; they must truly be attraeted by the joy that we project in our own lives and ministry. There is still one more factor to be considered in evaluating the future of vocations, and it is the power of Christ, of Christes Paschal Mystery. As the Church of Christ, we are ali called to profess his power before the world ; to proclaim that he is able, in virtue of his Death and Résurrection, to draw young people to himself, in this generation as in the past; to declare that he is strong enough to attract young men even today to a life of self-sacrifice, pure love and total dedication to the priesthood. As we profess this truth, as we proclaim with faith the power of the Lord of the harvest, we have a right to expect that he will grant the prayers that he himself has II 12 Mt 28:20. 9 November 1978. Acta Ioannis Pauli Pp. II commanded to be offered. 745 The présent hour calis for great trust in Him who has overeóme the world. 5. The authentic renewal of the Church initiated by the Second Vatican Council has been a great gift of God to his people. Through the action of the Holy Spirit an immense amount of good has been done. We must continue to pray and work that the Holy Spirit will bring his design to fulfillment in us. In this regard priests have an indispensable role to play in the renewed life of the Church. Each day the Church is being renewed by grace as she seeks a deeper and more penetrating understanding of the word of God, as she strives to worship more authentically in spirit and in truth, and as she recognizes and develops the gifts of all her members. These dimensions of renewal require those enduring tasks of priests which give their ministry its unique character : namely, the ministry of word and Sacramente the tending o f the flock o f Christ. True renewal présupposes the clear, faithful and effective proclamation of the word of Cod. The Second Vatican Council indicated that this is the priest's first task. Those who preach must do so with dynamic fidelity. This means being ever faithful to what has been handed on in Tradition and Scripture, as taught by the living pastoral authority of the Church, and making every effort to présent the Gospel as effectively as possible in its application to new circumstances of life. As often as the word is truly proclaimed, Christ's work of rédemption continues. But what is proclaimed must first be li ved. Renewal in Christ's grace and life greatly dépends on the develop­ ment of the Church's life o f worship. Because we priests preside at the liturgy, we must come to know and appicciate the rites of the Church through study and prayer. We are called to lead célébrations which are both faithful to the Church's discipline and legitimately adapted, according to her norms, for the good of our people. 13 Genuine renewal also dépends upon the way in which priests exer­ cise their task of tending the flock of Christ, especially as they encour­ age the faithful to use their gifts in the apostolate and in various special forms of service. The Church's commitment to evangelization, to proclaiming the word of God, to calling people to holiness of life, cannot be sustained without the tireless efforts and selfless support 13 Presbyterorum Ordinis, 4. 746 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale of priests. In the matter of inviting people, as Jesus did, to con­ version—the total conversion of the Gospel—the example of priests is extremely important for the authenticity of the Church's life. This is particularly true in our own use of the Sacrament of Penance, through which we are repeatedly con verted to the Lord. On this condition rests the full supernatural effectiveness of our "ministry of reconciliation" and of our whole priestly lives. The expérience of the Church teaches us that "the priest's célébration of the Eucharist and administration of the other Sacraments, his pastoral zeal, his relationship with the faithful, his communion with his brother priests, his collaboration with his Bishop, his life of prayer—in a word, the whole of his priestly existence, surfers an inexorable decline if by négligence or for some other reason he f ails to receive the Sacrament of Penance at regular intervais and in a spirit of genuine faith and dévotion. If a priest were no longer to go to confession or properly confess his sins, his priestly being and his priestly action would feel its effects very soon, and this would also be noticed by the community of which he was the pastor". 14 15 People expect us to be men of faith and prayer. People look to us for Christ's truth and the teaching of his Church. They ask to see Christ's love incarnate in our lives. Ali this reminds us of a very basic truth, that the priest is "another Christ". In a sensé, we priests are Christ to ali those to whom we minister. This is true of ali aspects of our priestly work. But it is particularly true in the Eucharistie Sacrifice—from which our priestly identity flows and in which it is expressed most clearly and effectively. This truth has special relè vanee also for our service as ministers o f the Sacrament of Réconciliation, through which we render a unique service to the cause of conversion and peace, and to the advancement of God's Kingdom on earth. At this point I would like to repeat those words which I have already addressed to the priests of the Church : "Praise then to this silent army of our brothers who have served well and serve each day the cause of reconciliation through the ministry of sac ramental Penance ". 16 In her mission to the teorici, the Church is renewed as she calis humanity to respond to God's commandment of love, and as she upholds 14 2 Cor 5:18. 15 Reconciliatio et ,é Reconciliatio et Paenitentia, 29. Paenitentia, 31. Acta Ioannis Pauli Pp. II 747 and promotes the values of the Gospel as they affect public life. In doing this she becomes a prophétie voice on matters of truth and justice, mercy and peace. In thèse tasks involving the world, the leadership of priestly ministry has been and continues to be decisive. Priests who encourage and support the laity help them to exercise their own mission to bring the values of the Gospel into public life. Thus, priests and lay people working together can challenge society itself to défend life, to défend all human rights, to protect family life, to work for greater social justice, to promote peace. 6. One of the notable expériences of priests in the United States in the years since the Council has been a renewal of their spiritual lives. Many priests have sought this renewal in groups of fraternal support, through spiritual direction, retreats, and other commendable endeavors. These priests have found their ministry revitalized by a rediscovery of the importance of personal prayer. As you continue to discover Christ both in your prayer and in your ministry, you will expérience more deeply that he—the Good Shepherd—is the very center o f your life, the very meaning o f your priesthood. My brothers : in speaking to you about prayer, I am not telling you what you do not know or urging you to do something that you do not practise. Prayer has been part of your daily lives since your seminary years and even earlier. But persévérance in prayer, as you know, is difficult. Dryness of spirit, external distractions, the tempting rationalization that we could be spending our time more usefully —these things are familiar to anyone who is trying to pray. Inevitably, at one time or another, these éléments assail the prayer life of a priest. For us priests, prayer is neither a luxury nor an option to be taken up or put aside as seems convenient. pastoral Ufe. Prayer is essential to the Through prayer we grow in sensitivity to the Spirit of God at work in the Church and in ourselves. And we are made more aware of others, becoming more "attentive to their needs, to their lives and destiny". 17 Indeed, through prayer we come to love deeply those whom Jesus has entrusted to our ministry. Of special importance for our lives and our ministry is the great prayer of praise—the Liturgy of the Hours—which the Church enjoins on us and which we pray in her name and in the name of our Lord Jesus Christ. " Holy Thursday Letter to Priests, 1987, No. 11. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 748 Officiale 7. In recent years, priests have often told me of the need they feel for support in their ministry. The challenges of priestly service today are indeed great, and the demands on our time and energy seem to increase every day. In such circumstances how easily we can give in to temptations to discouragement ! But, dear brothers, at these times it is more important than ever that we heed the advice of the Letter to the Hebrews: "Let us keep our eyes fixed on Jesus, who inspires and perfects our faith. For the sake of the joy which lay before him he endured the Cross, heedless of its shame ... Remember how he endured the opposition of sinners; henee do not grow de­ spondent or abandon the struggle". The encouragement and support that we find in one another is a great gif t of God's love—a characteristic of Christ's priesthood. The increase of mutuai support among brother priests through prayer and sharing is a most encouraging sign. The same can be said, on a dif­ férent level, for the development of presbyteral Councils committed to the solidarity of priests with one another and with their Bishop in the mission of the universal Church. As priests we also need examples of priestly ministry, "artists" of pastoral work who both inspire us and intercede for us—priests like Philip Neri, Vincent de Paul, John Vianney, John Bosco, and Maximilian Kolbe. And we can also reflected upon the priestly lives of men whom we have known personally, exemplary priests who inspire us—because they have lived the one priestly ministry of Jesus Christ with deep generosi ty and love. 18 To persevere in our pastoral ministry we need above ali that "one thing only" which Jesus tells us is "required". We need to know the Shepherd very well. We need a deep personal relationship with Christ—the source and supreme model of our priesthood—a relationship that requires union in prayer. Our love for Christ, rekindled frequently in prayer—especially prayer before the Blessed Sacrament—is at the foundation of our commitment to celibacy. This love also makes it possible for us, as servants of God's Kingdom, to love our people freely and chastely and deeply. 19 8. My brothers : sharing in the one priesthood of Christ, we share the same joys and sorrows. What a joy it is for me to be with you » Heb 12:2-4. " Cf. Lk 10:42. Acta Ioannis Pauli Pp. II 749 today. I thank you again for the gif t of yourselves to Christ and his Church, and I want you to know that I am close to you in your efforts to serve the Lord and his people. You have my gratitude, my prayers, my support and my love. And as I conclude, I express the hope that each of us will always expérience the joy of which the Psalmist speaks : "Behold, how good it is, and how pleasant, where brethren dwell at one!". Dear brother priests : Catholic unity is our vocation. As priests in America you are called to live this Catholic unity in the particular Churches—the diocèses—to which you belong. But all these particular Churches are never more completely themselves, never more faithful to their identity, than when they are living to the full the communion of faith and love of the universal Church. At the summit o f your priestly ministry is this mystery of ecclesiali unity, and you are called to live it in sacrifice and love, in union with Mary the Mother of Jesus. 20 The protection and tender human love of our Blessed Mother is a great support to ali of us priests. Her prayers assist us, her example challenges us, her closeness consoles us. In her présence we expérience the joy and hope that we need so much. Is this not the day and the hour, dear brother priests, to turn to her, as we must have done on our ordination day, and to entrust to her anew ourselves, our people and our sacred ministry? Why? For the glory of the Father, and of the Son, and of the Holy Spirit. Dear priests of America, dear brothers : "My love to ail of you in Christ Jesus". 21 * # * Miamiae, ad quosdam sodales Iudaeorum consociationum coram admissos.* Dear Friends, Représentatives of so many Jewish organisations assemblea here from across the United States, My dear Jewish Brothers and Sisters, 1. I am grateful to you for your kind words of greeting. I am indeed pleased to be with you, especially at this time when the United 20 Ps 132 [133] : 1 . 21 1 Cor 16:24. • Die 11 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 750 Officiale States tour of the Vatican Judaica Collection begins. The wonderful material, including illuminated Bibles and Prayerbooks, demonstrates but a small part of the immense spiritual resources of Jewish tradition across the centuries and up to the présent time—spiritual resources often used in fruitful coopération with Christian artists. It is fitting, at the beginning of our meeting to emphasize our faith in the One God, who chose Abraham, Isaac and Jacob, and made with them a Covenant of eternai love, which was never revoked. It was rather confìrmed by the gif t of the Torah to Moses, opened by the Prophets to the hope of eternai rédemption and to the universal commitment for justice and peace. The Jewish people, the Church and ali believers in the Merciful God—who is invoked in the Jewish prayers as Av Ha-Rakhamim—can find in this fundametnal Covenant with the Patriarchs a very substantial starting point for our dialogue and our common witness in the world. It is also Atting io recali God's promise to Abraham and the spiritual fraternity which it established: "in your descendants all the nations shall find blessing—all this because you obeyed my command". This spiritual fraternity, linked to obédience to God, requires a great mutuai respect in humility a»d confidence. An objective considération of our relations during the centuries must take into account this great need. 1 } 2 2. It is indeed worthy of note that the United States was founded by people who came to these shores, often as religious refugees. They aspired to being treated justly and to being accorded hospitality according to the word of God, as we read in Leviticus : "You shall treat the alien who resides with you no differently than the natives born among you ; have the same love for him as for yourself ; for you too were once aliens in the land of Egypt. I, the Lord, am your God". Among these millions of immigrants there was a large number of Catholics and Jews. The same basic religious principies of freedom and justice, of equality and moral solidarity, afñrmed in the Torah as well as in the Gospel, were in fact reflected in the high human ideáis and in the protection of universal rights found in the United States. These in turn exercised a strong positive influence on the 3 1 Cf. Gen 27:13; Rom 11:29. 2 Gen 22:18. 3 Lev 19:34. Acta Ioannis Pauli Pp. II 751 history of Europe and other parts of the world. But the paths of the immigrants in their new land were not always easy. Sadly enough, préjudice and discrimination were also known in the New World as well as in the Old. Nevertheless, together, Jews and Catholics have contributed to the success of the American experiment in religious freedom, and, in this unique context, have given to the world a vigorous form of interreligious dialogue between our two ancient traditions. For those engaged in this dialogue, so important to the Church and to the Jewish people, I pray : May God bless you and make you strong for his service ! 3. At the same time, our common héritage, task and hope do not eliminate our distinctive identifies. Because of her specific Christian witness, "The Church must preach Jesus Christ to the World". In so doing we proclaim that "Christ is our peace". As the Apostle Paul said : "All this is from God, who through Christ reconciled us to himself and gave us the ministry of réconciliation". At the same time, we recognize and appreciate the spiritual treasures of the Jewish people and their religious witness to God. A fraternal theological dialogue will try to understand, in the light of the mystery of rédemption, how différences in faith should not cause enmity but open up the way of "réconciliation", so that in the end "God may be all in all". 4 5 6 7 In this regard I am pleased that the National Conference of Catholic Bishops and the Synagogue Council of America are initiating a con­ sultation between Jewish leaders and Bishops which should carry forward a dialogue on issues of the greatest interest to the two faith communities. 4. Considering history in the light of the principies of faith in God, we must also reflect on the catastrophic event of the Shoah, that ruthless and inhuman attempt to exterminate the Jewish people in Europe, an attempt that resulted in millions of victims—including women and children, the elderly and the sick—exterminated only because they were Jews. Considering this mystery of the suffering of Israel's children, their 4 1974 " Guidelines », I. 5 Eph 2:14. « 2 Cor 5:18. 7 1 Cor 15:28. Acta Apostolicae Sedis - 752 Commentarium Officiale witness of hope, of faith and of humanity under dehumanizing outrages, the Church expériences ever more deeply her common bond with the Jewish people and with their treasure of spiritual riches in the past and in the présent. It is also Atting to recali the strong, unequivocal efforts of the Popes against antisemitism and Nazism at the height of the persécution against the Jews. Back in 1938, Pius XI declared that "antisemitism cannot be admitted", and he declared the total opposition between Christianity and Nazism by stating that the Nazi cross is an "enemy of the Cross of Christ". And I am convinced that history will reveal ever more clearly and convincingly how deeply Pius XII feit the tragedy of the Jewish people, and how hard and effecti vely he worked to assist them during the Second World War. Speaking in the name of humanity and Christian principies, the Bishops' Conference of the United States denounced the atrocities with a clear statement: "Since the murderous assault on Poland, utterly devoid of every semblance of humanity, there has been a premeditated and systematic extermination of the people of this nation. The same satanic technique is being applied to many other peoples. We feel a deep sense of revulsión against the cruel indignities fîeaped upon the Jews in conquered countries and upon defenseless peoples not of our faith". We also remember many others, who, at risk of their own lives, helped persecuted Jews, and are honored by the Jews with the title of "Tzaddiqê 'ummôt ha-'olâm" (Righteous of the Nations). 8 9 10 5. The terrible tragedy of your people has led many Jewish thinkers to reflect on the human condition with acute insights. Their vision of man and the roots of this vision in the teachings of the Bible, which we share in our common héritage of the Hebrew Scriptures, offer Jewish and Catholic scholars much useful material for reflection and dialogue. And I am thinking here above ali of the contribution of Martin Buber and Emmanuel Lévinas. In order to understand even more deeply the meaning of the Shoah and the historical roots of antisemitism that are related to it, joint collaboration and studies by Catholics and Jews on the Shoah * 6 September 1938. 9 10 Christmas Allocution, November 14, 1942. 1938. Acta Ioannis Pauli Pp. II 753 should be continued. Such studies have already taken place through many conférences in your country, such as the National Workshops on Christian-Jewish Relations. The religious and historical implications of the Shoah for Christians and Jews will now be taken up formally by the International Catholic-Jewish Liaison Committee, meeting later this year in the United States for the first time. And as was affirmed in the important and very cordial meeting I had with Jewish leaders in Castelgandolfo on September 1, a Catholic document on the Shoah and antisemitism will be forthcoming, resulting from such serious studies. Similarly, it is to be hoped that common educational programs on our historical and religious relations, which are well developed in your country, will truly promote mutuai respect and teach future générations about the Holocaust so that never again will such a horror be possible. Never again ! When meeting the leaders of the Polish Jewish community, in Warsaw, in June of this year, I underscored the fact that through the terrible expérience of the Shoah, your people have become "a loud warning voice for all of humanity, for all nations, for all the powers of this world, for every system and every individuai ... a saving warning". 11 6. jlt is also désirable that in every diocèse Catholics should implement, under the direction of the Bishops, the statement of the Second Vatican Council and the subséquent instructions issued by the Holy See regarding the correct way to preach and teach about Jews and Judaism. I know that a great many efforts in this direction have already been made by Catholics, and I wish to express my gratitude to ail those who have worked so diligently for this aim. 7. Necessary for any sincere dialogue is the intention of each partner to allow others to define themselves "in the light of their own religious expérience"} In fidelity to this affirmation, Catholics recognize among the éléments of the Jewish expérience that Jews have a religious attachment to the Land, which finds its roots in biblical tradition. After the tragic extermination of the Shoah, the Jewish people began a new period in their history. They have a right to a homeland, 2 11 Address of June 14, 1987. 12 1974 " Guidelines 49 - A . A. S. Introduction. Acta Apostolicae Sedis 754 - Commentarium Officiale as does any civil nation, according to international law. "For the Jewish people who live in the State of Israel and who preserve in that land such precious testimonies to their history and their faith, we must ask for the desired security and the due tranquillity that is the prerogative of every nation and condition of life and of progress for every society". What has been said about the right to a homeland also applies to the Palestinian people, so many of whom remain homeless and refugees. While all concerned must honestly reflect on the past —Muslims no less than Jews and Christians—it is time to forge those solutions which will lead to a just, complete and lasting peace in that area. For this peace I earnestly pray. 13 8. Finally, as I thank you once again for the warmth of your greeting to me, / give praise and thank s to the Lord for this fraternal meeting, for the gift.of dialogue between our peoples, and for the new and deeper understanding between us. As our long relationship moves toward its third millennium, it is our great privilège in this generation to be witnesses to this progress. It is my sincere hope that, as partners in dialogue, as fellow believers in the God who revealed himself, as children of Abraham, we will strive to render a common service to humanity, which is so much needed in this our day. We are called to collaborate in service and to unite in a common cause wherever a brother or sister is unattended, forgotten, neglected or suffering in any way; wherever human rights are endangered or human dignity offended ; wherever the rights of God are violated or ignored. With the Psalmist, I now repeat : "I will hear what God proclaims; the Lord—for he proclaims peace To his people, and to his faithful ones, and to those who put in him their hope". To ali of you, dear friends, dear brothers and sisters ; to ali of you dear Jewish people of America : with great hope I wish you the peace of the Lord : Shalom ! Shalom ! God bless you on this Sabbath and in this year : Shabbath Shalom! Shanah Tovah we-Hatimah Tovah! 14 # 13 Redemptionis Anno, Aprii 20, 14 Ps 85:9. 1984. # # Acta Ioannis Pauli Pp. II 755 Novae Aureliae, ad institutores et ludimagistros coram admissos.* Dear Brothers and Sisters, 1. I thank all of you for your warm welcome and I praise our Lord and Savior Jesus Christ who gives me this opportunity to meet with you, the représentatives of Catholic Elementari/ and Secondary Schools and leaders in Religious Education. My first word to you is one of esteem and encouragement : I wish to assure you that I fully appreciate the extraordinary importance of your commitment to Catholic éducation. I commend you for your concern for the vitality and Catholic identity of the educational centers in which you work, throughout the length and breadth of the United States. I encourage you to continue to fulfìll your special role within the Church and within society in a spirit of generous responsibility, intelligent creativity and the pursuit of excellence. 2. It is fitting that we should be meeting in this historie city, itself the meeting-point of several rich cultures, where the Capuchin Fathers and the Ursuline Sisters founded schools at the very dawn of your emrgence as a nation. You are preparing to observe the 200th Anniversary of the signing of the Constitution of the United States. There is no doubt that the guarantee of religious freedom enshrined in the Bill of Rights has lielped make possible the marvelous growth of Catholic éducation in this country. Over the years much has been attempted and much has been achieved by Catholics in the United States to make available for their children the best éducation possible. Much has been done in the specific area of bringing the wealth of our Catholic faith to children and adults in the home, in schools, and through religious éducation programs. The présence of the Church in the field of éducation is wonderfully manifested in the vast and dynamic network of schools and educational programs extending from the pre-school through the adult years. The entire ecclesial community—Bishops, priests, Religious, the laity— the Church in all her parts, is called to value ever more deeply the importance of this task and mission, and to continue to give it full and enthusiastic support. 3. In the beginning and for a long time afterwards, women and men Religious bore the chief organizational and teaching responsi• Die 12 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae 756 Sedis - Commentarium Officiale bilities in Catholic éducation in this country. As pioneers they met that challenge splendidly and they continue to meet it today. The Church and—I am certain—the nation will forever feel a debt of gratitude towards them. The importance of the présence o f committed Religions, and of religious communities, in the educational apostolate has not diminished with time. It is my heartfelt prayer that the Lord will continue to call many young people to the religious life, and that their witness to the Gospel will remain a central élément in Catholic éducation. 4. In recent years, thousands of lay people have corne forward as administrators and teachers in the Church's schools and educational programs. By accepting and developing the legacy of Catholic thought and educational expérience which they have inherited, they take their place as full partners in the Church's mission of educating the whole person and of transmitting the Good News of salvation in Jesus Christ to successive générations of young Americans. Even if they do not "teach religion", their service in a Catholic school or educational program is part of the Church's unceasing endeavor to lead ail to "profess the truth in love and grow to the full maturity of Christ the head". 1 I am aware that not all questions relating to the Organization, financing and administration of Catholic schools in an increasingly complex society have been resolved to the satisfaction of ail. We hope that such matters will be settled with justice and fairness for all. In this regard it is important to proceed in a proper perspective. For a Catholic educator, the Church should not be looked upon merely as an employer. The Church is the Body of Christ, carrying on the mission of the Redeemer throughout history. It is our privilège to share in that mission, to which we are called by the grace of God and in which we are engaged together. 5. Permit me, brothers and sisters, to mention briefly something that is of special concern to the Church. I refer to the rights and duties of parents in the éducation of their children. The Second Vatican Council clearly enunciated the Church's position: "Since parents have conferred life on their children, they have a most solemn obligation to educate their offspring. Henee, parents must be acknowl1 Eph 4:15. 757 Acta Ioannis Pauli Pp. II edged as the first and foremost educators of their children". In comparison with the educational role of all others their role is primary ; it is also irreplaceable and inalienable. It would be wrong for anyone to attempt to usurp that unique responsibility. Nor should parents in any way be penalized for choosing for their children an éducation according to their beliefs. 2 3 Parents need to ensure that their own homes are places where spiritual and moral values are li ved. They are right to insist that their children's faith be respected and fostered. As educators you correctly see your role as cooperating with parents in their primary responsibility. Your efforts to involve them in the whole educational process are commendable. This is an area in which pastors and other priests can be especially supporti ve. To these I wish to say : try to make every effort to ensure that religious éducation programs and, where possible, parish schools are an important part o f your ministry; support and encourage teachers, administrators and parents in their work. Few efforts are more important for the présent and future well-being of the Church and of the nation than efforts expended in the work of éducation. 6. Catholic schools in the United States have always enjoyed a réputation for académie excellence and community service. Very often they serve large numbers of poor children and young people, and are attentive to the needs of minority groups. I heartily encourage you to continue to provide quality Catholic éducation for the poor of ail races and national backgrounds, even at the cost of great sacrifice. We cannot doubt that such is part of God's call to the Church in the United States. It is a responsibility that is deeply inscribed in the history of Catholic éducation in this country. On another occasion, speaking to the Bishops of the United States, I mentioned that the Catholic school "has contributed immensely to the spreading of God's word and has enabled the faithful 'to relate human affairs and activities with religious values in a single living synthesis'. In the community formed by the Catholic school, the the power of the Gospel has been brought to bear on thought patterns, standards of judgment and norms of behavior. As an institution 4 2 Gravissimum 3 Of. Educationis, 4 Sapientia Christiana, 1. Familiaris 3. Consortio, 36. Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale 758 the Catholic school has to be judged extremely favorably if we apply the sound criterion : 'You will know them by their deeds', and again, 'You can tell a tree by its fruit' ". 5 6 7 At this point I cannot fail to praise the financial sacrifices of American Catholics as well as the substantial contributions of indi­ vidual benefactors, foundations, organizations and businesses to Catholic éducation in the United States. The heroic sacrifices of générations of Catholic parents in building up and supporting parochial and diocesan schools must never be forgotten. Rising costs may cali for new approaches, new forms of partnership and sharing, new uses of financial resources. But I am sure that all concerned will face the challenge of Catholic schools with courage and dedication, and not doubt the value of the sacrifices to be made. 7. But there is another challenge facing all those who are concerned with Catholic éducation. It is the pressing challenge of clearly identifying the aims of Catholic éducation, and applying proper methods in Catholic elementary and secondary éducation and religious éducation programs. It is the challenge of fully understanding the educational enterprise, of properly evaluating its content, and of transmitting the full truth concerning the human person, created in God's image and called to life in Christ through the Holy Spirit. The content of the individuai courses in Catholic éducation is important both in religious teaching and in ali the other subjects that go to make up the total instruction of human persons and to prepare them for their life's work and their eternai destiny. It is Atting that teachers should be constantly challenged by high professional standards in preparing and teaching their courses. In regard to the content of religion courses, the essential criterion is fidelity to the teaching of the Church. Educators are likewise in a splendid position to inculcate into young people right ethical attitudes. These include attitudes toward material things and their proper use. The whole life style of students will reflect the attitudes that they form during their years of formai éducation. In these tasks you will find guidance in many documents of the 5 Mt 7:16. 6 Mt 7:20. 7 Address of October 28, 1983. Acta Ioannis Pauli Pp. II 759 Church. Your own Bishops, applying the universal teaching of the Church, have helped point the way for you, notahly in their pastoral letter To Teach As Jesus Did, and in the National Catechetical Direc­ tory. I would also remind you of the Holy See's documents on The Catholic School and Lay Catholics in Schools: Witnesses to Faith. There we are reminded that it is the school's task to cultívate in students the intellectual, creative and esthetic faculties of the indi­ vidual ; to develop in students the ability to make correct use of their judgment, will and affecti vi ty ; to promote in them a sensé of values ; to encourage just attitudes and prudent behavior; to introduce them to the cultural patrimony handed down from previous générations; to prepare them for their working lives, and to encourage the friendly interchange among students of diverse cultures and backgrounds that will lead to mutual understanding and love. 8. The ultimate goal of ail Catholic éducation is salvation in Jesus Christ. Catholic educators effectively work for the coming of Christ's Kingdom; this work includes transmitting clearly and in full the message of salvation, which elicits the response of faith. In faith we know God, and the hidden purpose of his will. In faith we truly corne to know ourselves. By sharing our faith we communicate a complete vision of the whole of reality and a commitment to truth and goodness. This vision and this commitment draw the Strands of life into a purposeful pattern. By enriching your students' lives with the fullness of Christ's message and by inviting them to accept with ail their hearts Christ's work, which is the Church, you promote most effectively their integrai human development and you help them to build a community of faith, hope and love. 8 This Christian message is the more urgent for those young ones who corne from broken homes and who, often with only one parent to encourage them, must draw support and direction from their teachers in school. In your apostolate of helping to bring Christ's message into the lives of your students, the whole Church supports you and stands with you. The Synod of Bishops, in particular, has recognized the importance of your task and the difficulties you face. For these reasons it has called for concerted efforts to compose a universal catechism. This project will not eliminate the great challenge of a need for 8 Cf. Eph 1:9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 760 Officiale creativity in methodology, nor will it minimize the continued need for the inculturation of the Gospel, but it will assist all the local Churches in effectively presenting in its integrity the content of Catholic teaching. In the Church in America, an important part of the truly glorious chapter of Catholic éducation has been the transmitting of Christ's message through religious éducation programs designed for children and young people outside Catholic schools. For this too I give thanks to God, recalling ali those who throughout the history of this nation have so generously collaborated in this "work of faith and labor of love". 9 9. Community is at the heart of ali Catholic éducation, not simply as a concept to be taught, but as a reality to be lived. In its deepest Christian sense community is a sharing in the life of the Blessed Trini ty. Your students will learn to understand and appreciate the value of community as they expérience love, trust and loyalty in your schools and educational programs, and as they learn to treat ali persons as brothers and sisters created by God and redeemed by Christ. Help them to grasp this sense of community by active participation in the life of the parish and the diocèse and especially by receiving the Sacraments of Penance and the Eucharist. The Second Vatican Council explicitly includes learning to adore God in spirit and in truth among the aims of ali Christian éducation. 10 A sense of community implies openness to the wider community. Often, today, Catholic éducation takes place in changing neighborhoods; it requires respect for cultural diversity, love for those of différent ethnie backgrounds, service to those in need, without dis­ crimination. Help your students to see themselves as members of the universal Church and the world community. stand the implications of justice and mercy. Help them to under­ Foster in your students a social consciousness which will move them to meet the needs of their neighbors, and to discern and seek to remove the sources of injustice in society. No human anxiety or sorrow should leave the disciples of Jesus Christ indifferent. 10. The world needs more than just social reformers. It needs saints. Holiness is not the privilège of a few ; it is a gift offered to ail. » 1 Thess 1:3. 10 Cf. Gravissimum Educationis, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 761 The call to holiness is addressed also to you and to your students. To doubt this is to misjudge Christ's intentions : for "each of us has received God's favor in the measure in which Christ bestowed it". Brothers and sisters : take Jesus Christ the Teacher as the model of your service, as your guide and source of strength. He himself has told us : "You address me as 'Teacher* and 'Lord', and fittingly enough, for that is what I am". He taught in word and deed, and his teaching cannot be separated from his life and being. In the Apostolic Exhortation on Catechesis I stated : "The whole of Christ's life was a continuai teaching : his silences, his miracles, his gestures, his prayer, his love for people, his special affection for the little and the poor, his acceptance of the total sacrifice on the Cross for the rédemption of the world, and his Résurrection ... Henee for Christians the crucifix is one of the most sublime and popular images of Christ the Teacher". 11 12 13 11. Dear friends : Jesus shares with you his teaching ministry. Only in close communion with him can you respond adequately. This is my hope, this is my prayer : that you will be totally open to Christ. That he will give you an ever greater love for your students and an ever stronger commitment to your vocation as Catholic educators. If you continue to be faithful to this ministry today, as you have been in the past, you will be doing much in shaping a peaceful, just and hope-filled world for the future. Yours is a great gift to the Church, a great gift to your nation. * * # Novae Aureliae, ad magnorum lycaeorum catholicorum Professores.* Dear Friends, Dear Leaders in Catholic Higher Education, 1. At the end of this day dedicated to the prayerful célébration o f Catholic éducation in the United States, I greet you and all those whom you represent, with esteem and with affection in our Lord Jesus Christ. 11 Eph 4:7. 12 Jn 13:13-14. 13 Catechesi Tradendae, 9. • Die 12 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae 762 Sedis - Commentarium Officiale I thank the Association of Catholic Colleges and Universities for having arrangea this meeting. I express my gratitude to Dr. Norman Francis and to all at Xavier University for their hospitality at this Institution, which, in so many ways, serves he cause of Catholic higher éducation. "I will bless the Lord at all times; his praise shall be ever in my mouth. Glorify the Lord with me, let us together extol his ñame". 1 Yes, let us join in thanking God for the many good things that he, the Father of Wisdom, has accomplished through Catholic collèges and universities. In doing so, let us be thankful for the special strengths of your schools—for their Catholic identity, for their service of truth, and for their role in helping to make the Church's présence feit in the world of culture and science. And let us be thankful above all for the men and women committed to this mission, those of the past and those of today, who have made and are making Catholic higher éducation the great reality that it is. 2. The United States is unique in its network of more thon two hundred and thirty-five collèges and universities which identify themselves as Catholic. The number and diversity of your institutions are in fact without parallel; they exercise an influence not only within the United States but also throughout the universal Church, and they bear a responsibility for her good. Two years from now you will celebrate the two hundredth anniversary of the founding by John Carroll of Georgetown University, the first Catholic university in the United States. After Georgetown, through the leadership of religious Congrégations and farseeing Bishops, and with the generous support of the Catholic people, other collèges and universities have been established in différent parts of this vast country. For two centuries these institutions have contributed much to the émergence of a Catholic laity, which today is intimately and extensively in volved in industry, government, the professions, arts and all forms of public and private endeavor—all those activities that constitute the characteristic dynamism and vitality of this land. Amidst changing circumstances, Catholic universities and collèges are challenged to retain a lively sense of their Catholic identity and 1 Ps 3 4 : 2 , 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 763 to fulfill their specific responsïbilities to the Church and to society. It is precisely in doing so that they make their distinctive contribution to the wider fìeld of higher éducation. The Catholic identity of your institutions is a complex and vitally important matter. This identity dépends upon the explicit profession of Catholicity on the part of the university as an institution, and also upon the personal conviction and sense of mission on the part of its professors and administrators. 3. Düring my pastoral visit to this country in 1979, I spoke of various éléments that contribute to the mission of Catholic higher éducation. It is useful once again to stress the importance of research into questions vital for the Church and society—a research carried out "with a just sense of history, together with the concern to show the full meaning of the human person regenerated in Christ" ; to emphasize the need for educating men and women of outstanding knowledge who, "having made a personal synthesis between faith and culture, will be both capable and Willing to assume tasks in the service of the community and of society in general, and to bear witness to their faith before the world" ; and finally, to pursue the establishment of a living community o f faith, "where sincere commit­ ment to scientific research and study goes together with a deep commit­ ment to authentic Christian living". 2 4. To appreciate fully the value of your héritage, we need to recali the origins of Catholic university life. The university as we know it began in close association with the Church. This was no accident. Faith and love o f learning have a close relationship. For the Fathers of the Church and the thinkers and académies of the Middle Ages, the search for truth was associated with the search for God. According to Catholic teaching—as expressed also in the First Vatican Council— the mind is capable not only of searching for the truth but also of grasping it, however imperiectly. Religious faith itself calis for intellectual inquiry; and the confidence that there can be no contradiction between faith and reason is a distinctive feature of the Catholic humanistic tradition, as it existed in the past and as it exists in our own day. Catholic higher éducation is called to exercise, through the grace 2 Address at Catholic University, Washington, D.C., October 7, 1979, No. 3. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 764 Officiale of God, an extraordinary "share in the work of truth". The Catholic university is dedicated to the service of the truth, as is every university. In its research and teaching, however, it proceeds from the vision and perspective of faith and is thus enriched in a specific way. 3 From this point of view one sees that there is an intimate relation­ ship between the Catholic university and the teaching office of the Church. The Bishops of the Church, as Doctores et Magistri Fidei, should be seen not as external agents but as participants in the life of the Catholic university in its privileged role as protagonist in the encounter between faith and science and between revealed truth and culture. Modera culture reflects many tensions and contradictions. We live in an age of great technological triumphs but also of great human anxieties. Too often, today, the individual's vision of reality is fragmented. At times expérience is mediated by forces over which people have no control; sometimes there is not even an awareness of these forces. The temptation grows to relativize moral principies and to privilège process over truth. This has grave conséquences for the moral life as well as for the intellectual life of individuáis and of society. The Catholic university must address all these issues from the perspective of faith and out of its rieh héritage. 5. Modern culture is marked by a pluralism of attitudes, points of view and insights. This situation rightly requires mutual understanding ; it means that society and groups within society must respect those who have a différent outlook from their own. But pluralism does not exist for its own sake ; it is directed to the fullness of truth. In the académie context, the respect for persons which pluralism rightly en visions does /not justify the view that ultimate questions about answers or that all beliefs are of equal value, provided that none is asserted as absolutely true and normative. Truth is not served in this way. It is true of course that the culture of every age contains certain ambiguities, which reflect the inner tensions of the human heart, the struggle between good and evil. Henee the Gospel, in its continuing encounter with culture, must always challenge the accomplishments and assumptions of the age. Since, in our day, the implications of 4 3 3 J n 8. 4 Cf. Born 12:2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 765 this ambiguity are often so destructive to the community, so hostile to human dignity, it is crucial that the Gospel should purify culture, uplift it, and orient it to the service of what is authentically human. Humanity's very survival may dépend on it. And here, as leaders in Catholic éducation in the United States, you have an extremely important contribution to make. Today there exists an increasingly evident need for philosophical reflection concerning the truth about the human person. A metaphysical approach is needed as an antidote to intellectual and moral relativism. But what is required eyen more is fidelity to the word of God, to ensure that human progress takes into account the entire revealed truth of the eternai act of love in which the universe and especially the human person acquire ultimate meaning. The more one seeks to unravel the mystery of the human person, the more open one b.ecomes to the mystery of transcendence. The more deeply one pénétrâtes the divine mystery, the more one discovers the true greatness and dignity of human beings. 6. In your institutions, which are privileged settings for the encounter between faith and culture, theological science has a special role and deserves a prominent place in the curriculum of studies and in the allocation of research resources. But theology, as the Church understands it, is much more than an académie discipline. Its data are the data of God's Révélation entrusted to the Church. The deeper understanding of the mystery of Christ, the understanding which theological reflection seeks, is ultimately a gift of the Holy Spirit given for the common good of the whole Church. Theology is truly a search to understand ever more clearly the héritage of faith preserved, transmitted and made explicit by the Church's teaching onice. And theological instruction serves the community of faith by helping new générations to understand and to integrate into their lives the truth of God, which is so vital to the fundamental issues of the modern world. 7. Theology is at the service of the whole ecclesial community. The work of theology involves an interaction among the various members of the community of faith. The Bishops, united with the Pope, have the mission of authentically teaching the message of Christ; as Pastors, they are called to sustain the unity in faith and Christian living of the entire People of God. In this they need the Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 766 Officiale assistance of Catholic theologians, who perform an inestimable service to the Church. But theologians also need the charism en trusted by Christ to the Bishops and, in the first place, to the Bishop of Rome. The fruits of their work, in order to enrich the life-stream of the ecclesial community, must ultimately be tested and validated by the Magisterium. In effect, therefore, the ecclesial context of Catholic theology gives it a special character and value, even when theology exists in an académie setting. Here, the words of Saint Paul concerning the spiritual gifts should be a source of light and harmony for us all : "There are différent gifts but the same Spirit; there are différent ministries but the same Lord ; there are différent works but the same God who accomplishes all of them in everyone. To each person the manifestation of the Spirit is given for the common good". 5 In the différent offices and functions in the Church, it is not some power and dominion that is being divided up, but rather the same service of the Body of Christ that is shared according to the vocation o f each. It is a question of unity in the work o f service. In this spirit I wish to express cordial support for the humble, generous and patient work of theological research and éducation being carried out in your universities and collèges in accordance with the Church's mission to proclaim and teach the saving wisdom of God. 6 8. My own university expérience impels me to mention another related matter of supreme importance in the Catholic college and university, namely, the religious and their pastoral care. and moral éducation of students I am confident that you too take this special service very seriously, and that you count it among your most pressing and most satisfying responsibilities. One cannot meet with college and university students anywhere in the world without hearing their ques­ tions and sensing their anxieties. In their hearts your students have many questions about faith, religious practice and holiness of life. Each one arrives on your campuses with a family background, a personal history, and an acquired culture. They ail want to be accepted, lo ved and supported by a Christian educational community which shows friendship and authentic spiritual commitment. 5 1 Cor 12:4-7. « Cf. 1 Cor 1:21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 767 It is your privilège to serve your students in faith and love; to help them deepen their friendship with Ohrist; to make available to them the opportunities for prayer and liturgical célébration, including the possibili ty to know the forgiveness and love of Jesus Christ in the Sacrament of Penance and the Eucharist. You are able, as Catholic educators, to introduce your students to a powerful expérience o f community and to a very serions involvement in social concerns that will enlarge their horizons, challenge their life styles and offer them authentic human fulfillment. University students, for example, are in a splendid position to take to heart the Gospel invitation to go out of themselves, to reject introversion and to concentrate on the needs of others. Students with the opportunities of higher éducation can readily grasp the relevance for today of Christ's paradle of the rieh man and Lazarus/ with all of its conséquences for humanity. What is at stake is not only the rectitude of individual human hearts but also the whole social order as it touches the sphères of economy, politics and human rights and relations. Here in the Catholic university center s of this nation, vivified by the inspiration of the Gospel, must be drawn up the blueprints for the reform of attitudes and structures that will influence the whole dynamic of peace and justice in the world, as it affeets East and West, North and South. It is not enough to offer to the disadvantaged of the world crumbs of freedom, crumbs of truth and crumbs of bread. The Gospel calis for much more. The parable of the rich man and the poor man is directed to the conscience of humanity, and, today in particular, to the conscience of America. But that conscience often passes through the halls of Academe, through nights of study and hours of prayer, finally to reach and embrace the whole prophétie message of the Gospel. "Keep your attention closely fixed on it", we are told in the Second Letter of Peter, "as you would on a lamp shining in a dark place until the first streaks of dawn appear and the morning star rises in your hearts". 8 9. Dear brothers and sisters : as leaders in Catholic university and college éducation, you have inherited a tradition of service and académie excellence, the cumulative effort of so many who have worked 7 Cf. Lk 16:19 ff. * 2 Pt 1:19. Acta Apostolicae 768 Sedis - Commentarium Officiale so hard and sacrifìced so much for Catholic éducation in this country. Now there lies before you the wide horizon of the third Century of the nation ' s constitutional existence, and the third Century of Catholic institutions of higher learning serving the people of this land. The challenges that confront you are just as testing as those your forefathers faced in establishing the network of institutions over which you now preside. Undoubtedly, the greatest challenge is, and will remain, that of preserving and strengthening the Catholic character of your collèges and universities—that insti tu tional commitment to the word of God as proclaimed by the Catholic Church. This commit­ ment is both an expression of spiritual consistency and a specific contribution to the cultural dialogue proper to American life. As you strive to make the présence of the Church in the world of modera culture more luminous, may you listen once again to Christ's prayer to his Father for his disciples : "Consécrate them by means of truth —'Your word is truth' ". May the Holy Spirit, the Counsellor and Spirit of Truth, who has enlivened and enlightened the Church of Christ from the beginning, give you great confidence in the Father's word, and sustain you in the service that you render to the truth through Catholic higher éducation in the United States of America. 9 * # # Antonio poli, ad sodales consociationum ad opera misericordiae exercenda coram admissos.* Dear Brothers and Sisters, I am grateful for your présentation of the vast network of Christian love and human solidarity in which you are engaged. May the Lord sustain you in your zeal. "May mercy, peace and love be yours in ever greater measure". 1 1. Catholic Charities is a title that speaks wonderfully well of the generous commitment of the Catholic people of the United States to the cause of human solidarity and Christian love. It gives me 9 Jn 17:17. * Die 13 m. Septembris a. 1987. 1 Jude 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 769 great joy to be among you, members of Catholic Charities USA, your associateci agencies and your colleague organizations in social ministry. Through your efforts you help to make the loving compassion of our Lord and Savior Jesus Christ présent to human needs. Jesus Christ was born poor, lived poor, and died poor. He loved the poor. In his kingdom the poor have a special place. The Church cannot be any différent. She must be ever more fully aware of her fundamental duty to reflect in her life and action the very love with which God loves his créatures. For what is at stake is the mystery of God's love as explained in the First Letter of John : "We, for our part, love because he first loved us". AU service has its first moment in God. 2 2. You carry on a tradition and you live out a teaching grounded in Sacred Scripture, proclaimed by the Church and relevant to every age. Service to the needy not ónly builds up social harmony, it reveáis God, our Father, the rescuer of the oppressed. In the Old Testament it was God's love for his people that decreed a special concern for the stranger, the widow and the orphan. As God had treated his people, so were they to treat others. The year of jubilee and the sabbatical year restored economie balance : slaves were set free, land was returned to its originai owners, debts were cancelled. Justice and mercy alike were served. The Prophets repeatedly drew attention to the inner qualities of heart that must animate the exercise of justice and service : "Not as man sees does God see, because man sees the appearance but the Lord looks into the heart". 3 4 In the New Testament the mystery of God's love is further revealed: "God so loved the world that he gave his only Son". Through the heart of Jesus the fullness of God's infinite mercy appeared in the world. Marveling at the Incarnation of God's Son, Mary exclaims that through this child the lowly shall be lifted up, their hunger shall be satisfied, and God's mercy shall be extended to all. Years later, in announcing his own ministry, Jesus sums up his life's program in the words of Isaiah : "to bring glad tidings to the poor, to proclaim liberty to captives, recovery of sight to the blind and 5 6 2 1 Jn 4:19. 3 Cf. Ex 21 ff. ; Lev 25. 4 1 Sam 16:7. 5 Jn 3:16. « Cf. Lk 1:46-55. 50 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 770 reléase to prisoners, to announce a year of favor from the Lord". Jesus identifies himself with the poor and the defenseless : what we do for them is done for him, the service we fail to render them is service denied to him. Gross disparities of wealth between nations, classes and persons re-enact the Gospel parable of the rieh man and the poor man Lazarus. And with the same dire conséquences of which the Gospel speaks: "My child, replied Abraham, remember that you were well off in your lifetime, while Lazarus was in misery. Now he has found consolation here, but you have found torment". The warning is as valid today as it was two thousand years ago. 7 8 9 3. From the beginning the Church has worked to carry out this teaching in her ministry. It is not necessary here to trace the extremely varied history of Christian service. The Church has always sought to respond to the stranger, the widow and the orphan ; she has founded countless schools, hospitals, hospices, child-care facilities and shelters. In our own times the Second Vatican Council has forcefully reaflfirmed the Church's vocation, in fidelity to her Lord, to love all those who are afflicted in any way: to recognize in the poor and the suffering the likeness of her poor and suffering Founder; to do all she can to relieve their needs, striving to serve Christ in them. Twenty years after the Council, the Christian community is more than ever aware that the poor, the hungry, the oppressed, the sick and the handicapped share in a special way in the Cross of Christ and therefore need the Church's ministry. 10 Works of mercy, justice and compassion are basic to the history of the Church in the United States. The two American women who have been numbered among the saints, Francés Xavier Cabrini and Elizabeth Ann Seton, have been thus honored principally because of their work for their poorer brothers and sisters. The initiatives of Catholic charities in the United States go back to before the Déclaration of Independence. Countless institutions and structures have been established to assist the orphan, the immigrant, the ethnie groups, ali persons in need—of every race and creed. Countless Americans of ali extractions have made the compassionate service 7 Lk 4:18-19. 8 Cf. Mt 25:31-46. 9 Lk 16:25. 10 Cf. Lumen Gentium, 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 771 of their fellow human beings the whole purpose and method of their lives. In particular, générations of Religious, women and men, have consumed themselves in selfless service, under the sign of love. 4. The Church has always proclaimed a love of préférence for the poor. Perhaps the language is new, but the reality is not. Nor has the Church taken a narrow view of poverty and the poor. Poverty, certainly, is often a matter of material deprivation. But it is also a matter of spiritual impoverishment, the lack of human Uberties, and the resuit of any violation of human rights and human dignity. There is a very special and pitiable form of poverty : the poverty of selfishness, the poverty of those who have and will not share, of those who could be rich by giving but choose to be poor by keeping everything they have. These people too need help. The Christian view is that human beings are to be valued for what they are, not for what they have. In loving the poor and serving those in whatever need, the Church seeks abo ve all to respect and heal their human dignity. The aim of Christian solidarity and service is to défend and promote, in the name of Jesus Christ, the dignity and fundamental human rights o f every person. The Church "bears witness to the fact that this dignity cannot be destroyed, whatever the situation of poverty, scorn, rejection or powerlessness to which a human being has been reduced. She shows her solidarity with those who do not count in a society by which they are rejected spiritually and sometimes even physically. She is particularly drawn with maternal affection towards those children who, through human wickedness, will never be brought forth from the womb to the light of day, as also for the elderly, alone and abandoned. The special option for the poor, far from being a sign of particularism or sectarianism, manifests the universality of the Church's being and mission". 11 For "the poor in spirit" the Church has a very special love. She has inherited it from Christ, who called them "blest". On the one hand the Church knows, from the words of Christ, that despite all human efforts the poor will always be with us. On the other hand, in all her efforts to uplift the poor she knows and proclaims the. ambivalence of possessions. Indeed, where the pursuit of wealth is 12 13 11 Instruction 12 Mt 5:3. on 13 Cf. Mt 26:11. Christian Freedom and Liberation, 68. Acta Apostolicae 772 Sedis - Commentarium Officiale treated as the supreme good, human beings become imprisoned in the hardening of their hearts and in the closing of their minds. For this reason too, the Church, in the very act of serving the poor and relieving their sufferings, must also continue to proclaim and serve their higher needs, those of the spirit. 14 5. Service to those in need must take the form of direct action to relieve their anxieties and to remove their burdens, and at the same time lead them to the dignity of self-reliance. In this respect I wish to express the Church's immense gratitude to the many Americans who are working to help their fellow human beings, in ali the différent forms which relief and development take in today's world. And I solemnly thank the American people for the generous way in which they respond to the appeal for fìnancial support for the many splendid programs of assistance carried out in their name. In the case of the many programs run by the Catholic Church, I wish to invite ali who have responsibility for them to ensure that they will always be, and be seen to be, in full accord with Catholic principies of truth and justice. The organizational and institutional response to needs, whether in the Church or in society, is extremely necessary but it is not sufficient in itself. In this regard I would repeat a concern I mentioned in my Apostolic Letter on Human Suffering : "Institutions are very important and indispensable ; nevertheless, no institution can by itself replace the human heart, human compassion, human love or human initiative, when it is a question of dealing with the sufferings of another. This refers to physical sufferings, but it is even more true when it is a question of the many kinds of moral suffering and when it is primarily the soul that is suffering". 15 Furthermore, in the necessary organizational and institutional response to needs, it is essential to avoid reducing human beings to mere units or catégories of politicai or social planning and action. Such a process leads to new and other un just forms of anonymity and aliénation. 6. Service to the poor also involves speaking up for them, and trying to reform structures which cause or perpetuate their oppression. As Populorum 14 Cf. 15 Salvifici Progressio, Doloris, 29. 19. 773 Acta Ioannis Pauli Pp. II committed Catholics in vol ved in helping to meet people's many concrete needs, you are still called to reflect on another dimension of a Worldwide problem : the relationship between rieh societies and poor societies, rieh nations and poor nations. Your insights must be prayerfully joined to those of many other people to see what can be done as soon as possible to purify the social structures of all society in this regard. In the final analysis, however, we must realize that social injustice and un just social structures exist only because individuáis and groups of individuáis deliberately maintain or tolérate them. It is these personal choices, operating through structures, that breed and pro­ pagate situations of poverty, oppression and misery. For this reason, overcoming "social" sin and reforming the social order itself must begin with the conversion of our hearts. As the American Bishops have said : "The Gospel conf ers on each Christian the vocation to love God and neighbor in ways that bear fruit in the life of society. That vocation consists above ail in a change of heart: a conversion expressed in praise of God and in concrete deeds of justice and service". 16 To many people, mercy and conversion may seem like poor tools for solving social problems. Some are tempted to accept idéologies that use force to carry out their programs and impose their vision. Such means sometimes produce what appear to be successes. But these successes are not real. Force and manipulation have nothing to do with true human development and the defense of human dignity. Catholic social teaching is totally différent, not only as regards goals, but also as regards the means to be used. For the Christian, putting right human His must necessarii]) talee into account the reality of Création and Rédemption. It means treating every human being as a unique child of Cod, a brother or sister of Jesus Christ. The path of human solidarity is the path of service ; and true service means selfless love, open to the needs of ali, without distinction of persons, with the explicit purpose of reinforcing each person's sense of Godgiven dignity. 7. Solidarity and service are above ali a duty of Christian love which must involve the whole community. When we are tempted to congratulate ourselves on what we have done, we must bear soberly in mind the words of Jesus ; "When you have done all you have been 16 Economic Justice for All: Catholic Social Teaching and the U.S. Economy, 327. Acta Apostolicae 774 Sedis - Commentarium Officiale commanded to do, say, 'We are useless servants. We have done no more than our duty' ". When we are faced with the vastness of this duty of love, with the boundless needs of the poor in America and throughout the world, when we are disappointed by slowness and setbacks in the reform of structures and in our own conversion, let us not lose heart, and let u s not settle for what has already been accomplished. Love can overeóme great obstacles, and God's love can totally transform the world. 17 As the Church tries to express Christian solidarity in generous service, she also wishes to draw attention to the importance of worship and prayer and their relationship to service. In looking to the example of Christ, the Church can never forget that all Christ's actions were accompanied by prayer. It is in prayer that the Church develops and évaluâtes her social consciousness and unceasingly discovers anew her vocation to serve the needy of the world, as Jesus did. Addressing a group of American Bishops during their last ad Limina visit, I spoke of this specifically Christian and ecclesial dimension of all social and charitable action : "Only a worshiping and praying Church can show herself sufficiently sensitive to the needs of the sick, the suffering, the lonely—especially in the great urban centers—and the poor everywhere. The Church as a community of service has first to feel the weight of the bürden carried by so many individuáis and families, and then strive to help alleviate these burdens. The discipleship that the Church discovers in prayer she expresses in deep interest for Christ's brethren in the modern world and for their many différent needs. Her concern, manifested in various ways, embraces—among others—the areas of housing, éducation, health care, unemployment, the administration of justice, the special needs of the aged and the handicapped. In prayer, the Church is confirmed in her solidarity with the weak who are oppressed, the vulnerable who are manipulated, the children who are exploited, and everyone who is in any way discriminated against". 18 8. Catholic Charities and related organisations exist essentially to spread Christian love. It is especially through charitable activities at the parish level that the entire Church in the United States joins in the tasks of mercy, justice and love. We have seen today how 17 Lk 17:10. 18 Address of December 3, 1983, No. 6. 775 Acta Ioannis Pauli Pp. II Catholic Charities and all its colleague associations have lent God their own flesh—their hands and feet and hearts—so that his work may be done in our world. For your long and persevering service —creative and courageous, and blind to distinctions of race or religion— you will certainly hear Jesus' words of gratitude : "you did it for me". Gather, transform and serve ! When done in the name of Jesus Christ, this is the spirit of Catholic Charities and of all who work in this cause, because it is the faithful following of the One who did "not come to be served but to serve". By working for a society which fosters the dignity of every human person, not only are you serving the poor, but you are renewing the founding vision of this nation under God! And may God reward you abundantly ! 19 20 * * *. Phoenici, ad valetudinis administros coram admissos.* Dear Brothers and Sisters, Leaders in Catholic Health Care, 1. In the joy and peace of our Lord Jesus Christ I greet you and thank you for your warm welcome. This meeting gives us the opportunity to honor and give thanks to God for one of the most extensive and fundamental works of the Catholic Church in the United States—all that is embraced in the term "Catholic health care". I am pleased to be able to express to you who represent so many of your country's health care organizations the esteem, support and solidarity of the whole Church. In you, Jesus Christ continues his healing ministry, "curing the people of every disease and illness". 1 This is the high dignity to which you and your colleagues are called. This is your vocation, your commitment, and the path of your specific witness to the présence of God's Kingdom in the world. Your health care ministry, pioneered and developed by Congrégations of women Religious and by Congrégations of Brothers, is one of the most vital apostolates of the ecclesial community and one of the most significant services which the Catholic Church offers to society in the 19 Mt 25:40. 20 Mk 10:45. * Die 14 m. Septembris a. 1987. 1 Of. Mt 4:23. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 776 Officiale name of Jesus Christ. I have been told that membership in the Catholic Health Association extends to 620 hospitals and 300 long-term care facilities; that Catholic hospital beds number 11 percent of the total number in the country; that Catholic institutions administer approxihealth care throughout the nation, and that they cared for nearly 46 million people last year. I am grateful to Sister Mary Eileen Wilhelm and to your President, Mr. Curley, for illustrating to us this immense network of Christian service. 2. Because of your dedication to caring for the sick and the poor, the aged and the dying, you know from your own daily expérience how much illness and suifering are basic problems of human existence. When the sick flocked to Jesus during his earthly life, they recognized in him a friend whose deeply compassionate and loving heart responded to their needs. He restored physical and mental health to many. These cures, however, involved more than just healing sickness. They were also prophétie signs of his own identity and of the coming of the Kingdom of God, and they very often caused a new spiritual awakening in the one who had been healed. The power that went out from Jesus and cured people of his own time has not lost its effect in the two-thousand-year history of the Church. This power remains, in the life and prayer of the Church, a source o f healing and reconciliation. Ever active, this power confirais the identity of the Church today, authenticates her proclamation of the Kingdom of God, and stands as a sign of triumph over evil. 2 With all Catholic health care the immediate aim is to provide for the well-being of the body and mind of the human person, especially in sickness or old age. By his example, Christ teaches the Christian "to do good by his or her suffering and to do good to thosè who suffer". This latter aspect naturally absorbs the greater part of the energy and attention of health care ministry. Today in the United States, Catholic health care extends the mission of the Church in every State of the Union, in major cities, small towns, rural areas, on the campuses of académie institutions, in remote outposts, and in inner-city neighborhoods. By providing health care in all thest places, especially to the poor, the neglected, the needy, the newcomer, your apostolate pénétrâtes and transforms the very fabric of American society. And 3 2 Cf. Lk 6:19. 3 Salvifici Doloris, 30. Acta Ioannis Pauli Pp. II III sometimes you yourselves, like those you serve, are called to bow, in humble and loving résignation, to the expérience of sickness—or to other forms of pain and suffering. 3. All concern for the sich and suffering is part of the Church's life and mission. The Church has always understood herself to be charged by Christ with the care of the poor, the weak, the defenseless, the suffering and those who mourn. This means that, as you alleviate suffering and seek to heal, you also bear witness to the Christian view of suffering and to the meaning of life and death as taught by your Christian faith In the complex world of modern health care in industrialized society, this witness must be given in a variety of way s. First, it requires continuai efforts to ensure that everyone has access to health care. I know that you have already examined this question in the report of your Task Force on Health Care of the Poor. In seeking to treat patients equally, regardless of social and economie status, you proclaim to your fello w Citizens and to the world Christ's special love for the neglected and powerless. This particular challenge is a conséquence of your Christian dedication and conviction, and it calis for great courage on the part of Catholic bodies and institutions operating in the field of health care. It is a great credit to your zeal and emciency when, despite formidable costs, you still succeed in preventing the economie factor from being the determinant factor in human and Christian service. Similarly, the love with which Catholic health care is performed and its professional excellence have the value of a sign testifying to the Christian view of the human person. The inalienable dignity of every human being is, of course, fundamental to all Catholic health care. All who come to you for help are worthy of respect and love, for all have been created in the image and likeness of God. All have been redeemed by Christ and, in their sufferings, bear his Cross. It is Atting that our meeting is taking place on the Feast of the Triumph of the Cross. Christ took upon himself the whole of human suffering and radically transformed it through the Paschal Mystery of his Passion, Death and Résurrection. The Triumph o f the Cross gives human suffering a new dimension, a redemptive value. It is your privilège to bear constant witness to this profound truth in so many way s. 4 4 Cf. Salvifici Doloris, 24. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 778 The structural changes which have been Officiale taking place within Catholic health care in recent years have increased the challenge of preservine and even strengthening the Catholic identity of the institutions and the spiritual quality o f the services given. The présence of dedicated women and men Religious in hospitals and nursing homes has ensured in the past, and continues to ensure in the présent, that spiritual dimension so characteristic of Catholic health care centers. The reduced number of Religious and new forms of ownership and management should not lead to a loss of a spiritual atmosphère, or to a loss of a sense of vocation in caring for the sick. This is an area in which the Catholic laity, at all levéis of health care, have an opportunity to manifest the depth of their faith and to play their own specific part in the Church's mission of evangelization and service. 4. As I haved said, Catholic health care must always be carried out within the framework of the Church's saving mission. This mission she has received from her divine Founder, and she has accomplished it down through the ages with the help of the Holy Spirit who guides her into the fullness of truth. reßect the mission of the 5 Your ministry therefore must also Church as the teacher of moral truth, especially in regard to the new frontiers of scientific research and technological achievement. Here too you face great challenges and opportunities. Many times in recent years the Church has addressed issues related to the advances of biomedicai technology. She does so not in order to discourage scientific progress or to judge harshly those who seek to extend the frontiers of human knowledge and skill, but in order to affirm the moral truths which must guide the application of this, knowledge and skill. Ultimately, the purpose of the Church's teaching in this field is to défend the innate dignity and fundamental rights of the human person. In this regard the Church cannot fail to em- phasize the need to safeguard the life and integrity of the human embryo and fetus. 5. The human person is a unique composite—a unity of spirit and matter, soul and body, fashioned in the image of God and destined to live forever. Every human life is sacred, because every human 5 Of. Jn 16:13; Lumen Gentium, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 779 person is sacred. It is in the light of this fundamental truth that the Church constantly proclaims and défends the dignity of human life from the moment of conception to the moment of natural death. It is also in the light of this fundamental truth that we see the great evil of abortion and euthanasia. Not long ago, in its "Instruction on Respect for Human Life in Its Origin and on the Dignity of Procréation", the Congrégation for the Doctrine of the Faith once more dealt with certain vital questions concerning the human person. Once more it defended the sanctity of innocent human life from the moment of conception on ward. Once again it amrmed the sacred and inviolable character of the transmission of human life by the procreative act within marriage. It explained that new technologies may afford new means of procréation, but "what it technically possible is not for that very reason morally admissible". To place new human knowledge at the service of the integral well-being of human persons does not inhibit true scientific progress but libérâtes it. The Church encourages all genuine advances in knowledge, but she also insists on the sacredness of human life at every stage and in every condition. The cause she serves is the cause o f human life and human dignity. 6 6. In the exercise of your professional activities you have a magnificent opportunity, by your constant witness to moral truth, to contribute to the formation of society's moral vision. As you give the best of yourselves in fulfilling your Christian responsibilities, you will also be aware of the important contribution you must make to building a society based on truth and justice. Your service to the sick enables you with great credibility to proclaim to the world the demands and values of the Gospel of Jesus Christ, and to foster hope and renewal of heart. In this respect, your concern with the Catholic identity of your work and of your institutions is not only timely and commendable, it is essential for the success of your ecclesial mission. You must always see yourselves and your work as part of the Church's life and mission. You are indeed a very special part of the People of God. You and your institutions have precise responsibilities toward the ecclesial community, just as that community has responsi­ bilities toward you. It is important at every level—national, State 6 Introduction, 4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 780 Officiale and local—that there be close and harmonious links between you and the Bishops, who "preside in place of God over the flock whose shepherds they are, as teachers of doctrine, priests of sacred worship and ofiicers of good order". They for their part wish to support you in your witness and service. 7 7. I have come here today to encourage you in your splendid work and to confirai you in your vital apostolate. Dear brothers and sisters : for your dedication to meeting the health care needs of all people, especially the poor, I heartily congratulate you. You embody the legacy of those pioneering women and men Religious who selflessly responded to the health care needs of a young and rapidly expanding country by developing an extensive network of clinics, hospitals and nursing homes. Today you are faced with new challenges, new needs. One of these is the présent crisis of immense proportions which is that of AIDS and AIDS-Related Complex (ARC). Resides your professional contribution and your human sensitivities toward all affected by this disease, you are called to show the love and compassion of Christ and his Church. As you courageously afiirm and implement your moral obligation and social responsibility to help those who suffer, you are, individually and collectively, living out the parable of the Good Samaritana The Good Samaritan of the parable showed compassion to the injured man. By taking him to the inn and giving of his own material means, he truly gave of himself. This action, a universal symbol of human concern, has become one of the essential éléments of moral culture and civilization. How beautifully the Lord speaks of the Samaritan ! He "was neighbor to the man who feil in with the robbers". To be "neighbor" is to express love, solidarity and service, and to exelude selfishness, discrimination and neglect. The message of the parable of the Good Samaritan echoes a reality connected with today's Feast of the Triumph of the Cross: "the kindness and love of God our Savior appeared ... that we might be justified by his grace and become heirs, in hope, of eternai life". In the changing world of 9 10 7 Lumen 8 Cf. Lk 10:30-32. 9 Lk 10:36. 10 Gentium, 20. TU 3:4-7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 781 health care, it is up to you to ensure that this "kindness and love o f God our Savior" remains the heart and soul of Catholic health services. Through prayer and with God's help, may you persevere in your commitment, providing professional assistance and selfless personal care to those who need your services. I pray that your activities and your whole lives will inspire and help ali the people of America, working together, to make this society a place of full and absolute respect for the dignity of every person, from the moment of conception to the moment of natural death. And may God, in whom "we live and move and have our being", sustain you by his grace. God bless you and your families and your contribution to America ! 11 * * » Angelopoli, ad eos qui operam dant instrumentis communicationis socialis coram admissos.* Ladies and Gentlemen of the Communications Industry, Dear Friends, 1. I am very pleased to be here with you. I would like to be able to greet each one of you personally and to express my regard for you individually. Although this is not possible, I wish to express my sincere respect for ali the catégories of the media that you represent —the film industry, the music and recording industry, radio, electronic news, television and all those who inform the world through the written word—and for the diverse functions that you perforai as workers, writers, editors, managers and executives. I greet you in the full range of your activities, from the very visible to the relatively hidden. My visit to Los Angeles, and indeed to the United States, would seem incomplete without this meeting, since you represent one of the most important American influences on the world today. You do this in every area of social communications and con tribute thereby to the development of a mass popular culture. Humanity is profoundly influenced by what you do. Your activities affect communication itself: supplying information, influencing public opinion, offering 11 Acts 17:28. * Die 15 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 782 Officiale entertainment. The conséquences of these activities are numerous and diverse. You help your fellow Citizens to. enjoy leisure, to appreciate art and to profit from culture. You often pro vide the stories they teli and the songs they sing. You give them news of current events, a vision of humanity and motives for hope. Yours is indeed a profound influence on society. Hundreds of millions of people see your films and television programs, listen to your voices, sing your songs and reflect your opinions. It is a fact that your smallest décisions can have global impact. 2. Your work can be a force for great good or great evil. You yourselves know the dangers, as well as the splendid opportunities open to you. Communication producís can be works of great beauty, revealing what is noble and uplifting in humanity and promoting what iö just and fair and true. On the other hand communications can appeal to and promote what is debased in people : dehumanized sex through pornography or through a casual attitude toward sex and human life ; greed through materialism and consumerism or irresponsible individualism ; anger and vengefulness through violence or self-righteousness. All the media of popular culture which you represent can build or destroy, uplift or cast down. You have untold possibilities for good, ominous possibilities for destruction. It is the différence between death and life—the death or life of the spirit. And it is a matter of choice. The challenge of Moses to the people of Israel is applicable to ail of us today : "I set before you life and death ... Choose life". 1 3. There is something of great interest for ail of us in the Con­ stitution of the United States. The same Amendment that guarantees freedom of speech and freedom of the press also guarantees freedom of religious practice. The link between the art of human expression and the exercise o f religion is profound. Social communications in fact provide an important first step in uniting human beings in mutual love, and this first step is also a step to God, "for God is love". Religious practice for its part fosters communication with God. But it also fosters human communication, since human communication is part of that relationship of love for neighbor that is mandated in both the Old and New Testaments. 2 1 Dt 30:19. 2 1 Jn 4:8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 783 It is easy to see why the Church has recognized and taught that people have a right to communicare. Linked to this right is the righi to information, about which the Second Vatican Council speaks in these words: "Because of the progress of modern society and the increasing interdependence of its members, it is clear that information has become very useful and generally necessary ... There exists therefore in human society a right to information on the subjects that are of concern to people". 3 In this way, then, the Church recognizes the need for freedom of speech and freedom of the press, just as does your Constitution. But she goes further. Rights imply eorresponding duties. The proper exercise of the right to information demands that the content of what is communicated be true and—within the limits set by justice and charity—complete. 4 Your very profession invites you to refiect on this obligation to truth and its completeness. Included here is the obligation to avoid any manipulation of truth for any reason. This manipulation in fact takes place when certain issues are deliberately passed over in silence, in order that others may be unduly emphasized. It also occurs when information is altered or withheld so that society will be less able to resist the imposition of a given ideology. The obligation to truth and its completeness applies not only to the coverage of news, but to all your work. Truth and completeness should characterize the content of artistic expression and entertain­ ment. You find a real meaning in your work when you exercise your role as collaborators of truth—collaborators of truth in the service of justice, fairness and love. 4. Your industry not only speaks to people and for people; it makes communication possible among them. In this we see how your activities transcend the catégories of both rights and duties and confer upon you inestimable privilèges. Just before joining you this afternoon, I met with young people in several cities by using satellite links. For me this is just one example of how your industry can help f oster communication and unite people in fraternal love. It is within your power to use technology to promote what is deeply human and to direct it to the work of peace. 3 Inter Mirifica, 5. 4 Cf. ibid. You have marvelous tools which Acta Apostolicae 784 others lack. Sedis - Commentarium Officiale They must be employed in the service of people's right to communicante. In today's modern world there is always the danger of communi­ cation becoming exclusively one-way, depriving audiences of the opportunity to participate in the communication process. Should that happen with you, you would no longer be communicators in the full, human sense. The people themselves, the general public whom you serve, should not be excluded from having the opportunity for public dialogue. In order to foster such a dialogue, you yourselves, as communi­ cators, must listen as well as speak. You must seek to communicate with people, and not just speak to them. This involves learning about people's needs, being aware of their struggles and presenting ail forms of communications with the sensitivity requires—your human dignity and theirs. that human dignity This applies especially to ali audio-visual programs. 5. At the basis of all human rights is the dignity of the human person created in the image and likeness of God. A récognition of this human dignity is also a part of your civil tradition in the United States, and is expressed in the déclaration of your nation's independence : ali people are created equal in their human dignity and are endowed by their Creator with inalienable rights to life, liberty, and the pursuit of happiness. All other rights too are rooted in human dignity, including the right to maintain one's privacy and not to be exploited in the intimacy of one's family. 5 The fundamental dignity of the human person is still more strongly proclaimed by the Church. She raises her voice on behalf of people every where, declaring the dignity of every human being, every man, woman and child. None is excluded because ali bear the image of God. Physical and mental handicaps, spiritual weaknesses and human aberrations cannot obliterate the dignity of man. You will understand why the Church attaches such importance to this principie found on the first page of the Bible ; it will later become the basis of the teaching of Jesus Christ as he says : "Always treat others as you would like them to treat you". 6 In particular, social communications must support human dignity 5 Oen 1:27. 6 Mt 7:12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 785 because the world is constantly tempted to forget it. Whether in news or in drama, whether in song or in story, you are challenged to respect what is human and to recognize what is good. Human beings must never be despised because of limitations, flaws, disorders or even sins. Twenty years ago, my predecessor Pope Paul V I , speaking to a gathering much like this one, told that creative community in Rome: "It is a fact that when, as writers and artists, you are able to reveal in the human condition, however lowly or sad it may be, a spark of goodness, at that very instant a glow of beauty pervades your whole work. We are not asking that you should play the part of moralists, but we are expressing confidence in your mysterious power of opening up the glorious régions of light that lie behind the mystery of human life". 7 As you do precisely this—open up the glorious régions of light that lie behind the mystery of human life—you must ask yourselves if what you communicate is consistent with the full measure of human dignity. How do the weakest and the most defenseless in society appear in your words and images : the most severely handicapped, the very old, foreigners and the undocumented, the unattractive and the lonely, the sick and the infirm? Whom do you depict as having —or not having—human worth? 6. Certainly your profession subjects you to a great measure of accountability—accountability to God, to the community and before the witness of history. left in your hands. And yet at times it seems that everything is Precisely because your responsibility is so great and your accountability to the community is not easily rendered juridically, society relies so much on your good will. world is at your mercy. In a sense the Errors in judgment, mistakes in evaluating the propriety and justice of what is transmitted, and wrong criteria in art can offend and wound consciences and human dignity. can encroach on sacred fundamental rights. They The confidence that the community has in you honors you deeply and challenges you mightly. 7. I would encourage you in yet another way : to respect also your oten dignity. All that I have said about the dignity of human beings applies to you. Daily cares oppress you in ways différent from those arising in 7 Allocution of 6 May 1967. 5 1 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 786 Officiale other kinds of work. Your industry reflects the fast pace of the news and changing tastes. It deals with vast amounts of money that bring with them their own problems. It places you under extreme pressure to be successful, without telling you what "success" really is. Working constantly with images, you face the temptation of seeing them as reality. Seeking to satisfy the dreams of millions, you can become lost in a world of fantasy. At this point, you must cultívate the integrity consonant with your own human dignity. You are more important than success, more valuable than any budget. Do not let your work drive you blindly; for if work enslaves you, you will soon enslave your art. Who you are and what you do are too important for that to happen. Do not let money be your sole concern, for it too is capable of enslaving art as well as soûls. In your life there must also be room for your families and for leisure. You need time to rest and be re-created, for only in quiet can you absorb the peace of God. You yourselves are called to what is noble and lofty in human living, and you must study highest expressions of the human spirit. You have a great part in shaping the culture of this nation and other nations. To you is entrusted an important portion of the vast héritage of the human race. In fulfilling your mission you must always be aware of how your activities affect the world community, how they serve the cause of universal solidarity. 8. The Church wishes you to know that she is on your side. For a long time she has been a patron and defender of the arts; she has promoted the media and been in the forefront of the use of new technology. The first book for the printing press of Johannes Guten­ berg, the inventor of movable type, was the inspired word of God, the Bible. Vatican Radio was established under the direction of the inventor of radio, Guglielmo Marconi. Today, too, the Church stands ready to help you by her encourage­ ment and to support you in ail your worthy aims. challenge and her praise. She offers you her I pray that you will welcome that help and never be afraid to accept it. Ladies and gentlemen of the communications industry : I have set before you the broad outlines of a choice for good within the framework of your profession. I ask you to choose the common good. It means honoring the dignity of every human being. Acta Ioannis Pauli Pp. II 787 I am convinced that to a great extent we can share a common hope, rooted in a vision of the human race harmoniously united through communication. I am sure too that all of you, whether Christian or not, will permit me to allude to the great fascination that surrounds the mystery of the communicating word. For Christians, the communicating word is the explanation of all reality as expressed by Saint John : "In the beginning was the Word ; the Word was in God's présence, and the Word was God". And for all those who hold the Judeo-Christian tradition, the nobility of communication is linked to the wisdom of God and expressed in his loving révélation. Thus the Book of Deuteronomy records God's communication to Israel : "You shall love the Lord your God with ali your heart, and with ali your soul, and with all your strength. Take to heart these words which I enjoin on you today". Ladies and gentlemen : as Communicator s o f the human word, you are the stewards and administrators of an immense spiritual power that belongs to the patrimony of mankind and is meant to enrich the whole of the human community. The challenge that opens up before you truly requires generosity, service and love. I am sure that you will strive to meet it. And, as you do, I pray that you will expérience in your own lives a deep satisfaction and joy. And may the peace of God dwell in your hearts. 8 9 # » # Angelopoli, ad episcopos Civitatum Foederatarum Americae Septemtrionalis coram admissos.* I Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. Before beginning to respond in the context of our fraternal exchanges, I wish to- express to you my deep gratitude: gratitude for your many invitations to make this pastoral visit, gratitude for your présence here today, and gratitude for the immense amount of pré­ paration which this visit required. Over and above all this, I thank » Jn 1:1. » Dt 6:6. * Die 16 m. Septembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 788 Officiale you for your daily toil, and your partnership with me in the Gospel. In a word, I thank you for "your work of faith and labor of love and steadfastness of hope in our Lord Jesus Christ". Cardinal Bernardin has given us an introduction to the extremely important reality o f "communio", which is the best f rame work for our conversation. As Bishops, we can never tire of prayerfully reflecting on this subject. Since, as the Extraordinary Session of the Synod of Bishops in 1985 indicated, "the ecclesiology of communion is the central and fundamental idea of the Council's documents", it follows that we must return time and again to those same documents in order to be imbued with the profound theological vision of the Church which the Holy Spirit has placed before us, and which constitutes the basis of all pastoral ministry in the Church's pilgrimage through human history. 1 2 The program o f our collégial ministry cannot be other than to reléase into the lifestream of ecclesial life ali the richness of the Church's self-understanding, which was given by the Holy Spirit to the community of faith in the célébration of the Second Vatican Council. The renewal of Catholic life wh,ich the Council called for is to be measured not primarily in ternas of external structures, but in deeper understanding and more effective implementation of the core vision o f her true nature and mission which the Council offered to the Church at the close of the second millennium of the Christian era. That renewal dépends on the way the Council's funda­ mental insights are authentically received in each particular Church and in the universal Church. At the heart of the Church's self-understanding is the notion of communio : primarily, a sharing through grace in the life of the Father given us through Christ and in the Holy Spirit. "God chose us in him"—in Christ—"before the world began, to be holy and blameless in his sight, to be full of love". This communion has its origin in a divine cali, the eternai decree which predestined us to share the image of the Son. It is realized through sacramental union with Christ and through organic participation in ali that constitutes the divine and human reality of the Church, the Body of Christ, which spans 3 4 1 1 Thess 1:3. 2 Relatio Finalis, C, 1. 3 Eph 4 Cf. Rom 8:28-30. 1:4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 789 the centuries and is sent into the world to embrace all people without distinction. 2. It is clear that in the decades since the Council this "vertical dimension" of ecclesial communion has been less deeply experienced by many who, on the other hand, have a vivid sense of its "horizontal dimension". Unless, however, the entire Christian community has a keen awareness of the marvelous and utterly gratuitous outpouring of "the kindness and love of God our Savior" which saved us "not because of any righteous deeds we had done, but because of his mercy", the whole ordering of the Church's life and the exercise of her mission of service to the human family will be radically weakened and never reach the le vel in tended by the Council. 5 The ecclesial body is healthy in the measure in which Christ's grace, poured out through the Holy Spirit, is accepted by the members. Our pastoral efforts are fruitful, in the last analysis, when the People of God—we Bishops with the clergy, Religious and laity—are led to Christ, grow in faith, hope and charity, and become authentic witnesses of God's love in a world in need of transfiguration. Cardinal Bernardin has stated very well that just as there is but one faith, one Lord, one baptism, so there can be but one loyalty —to the word of God perennially proclaimed in the Church entrusted to the Episcopal College with the Roman Pontili as its visible head and perpetuai source of unity. The word of God, which is the power of God leading ali who believe to salvation, is fully revealed in the Paschal Mystery of the Death and Résurrection of Jesus Christ. This Paschal Mystery brings about a salvation that is transcendent and eternai: "He died for us, that ali of us ... together might live with him". It is the Church's task therefore, while she seeks in every way possible to increase her service to the human family in ali its needs, to preach Christ's cali to conversion and to proclaim rédemption in his blood. 6 7 3. The "vertical dimension" of ecclesial communion is of profound significance in understanding the relationship of the particular Churches to the universal Church. It is important to avoid a merely sociological view of this relationship. "In and from such individual Churches 5 Tit 3:4-5. * Cf. Rom 1:16; Dei Verbum, 17. 7 1 Thess 5:10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 790 Officiale there comes into being the one and only Catholic Church", but this universal Church cannot be conceived as the sum of the particular Churches, or as a fédération of particular Churches. In the célébration of the Eucharist these principies come fully to the fore. For, as the Council document on the Liturgy spécifies: "the principal manifestation of the Church consists in the full, active participation of ail God's holy people in the same liturgical célébrations, especially in the same Eucharist, in one prayer, at one altar, at which the Bishop presides, surrounded by his presbyterate and by his ministers". Wherever a community gathers around the altar under the ministry of a Bishop, there Christ is présent and there, because of Christ, the one, holy, Catholic and apostolic Church gathers together. The Catholic Church herself subsists in each particular Church, which can be truly complete only through eífective communion in faith, Sacraments and unity with the whole Body of Christ. Last November, in my letter to you during your meeting in Washington, I dealt at some length with this aspect of communion. At that time I wrote : "The very mystery o f the Church impels us to recognize that the one, holy, Catholic and apostolic Church is présent in each par­ ticular Church throughout the world. And since the Successor of Peter has been constituted for the whole Church as Pastor and as Vicar of Christ, all the particular Churches—precisely because they are Catholic, precisely because they embody in themselves the mystery of the universal Church—are called to live in communion with him. 8 9 10 11 "Our own relationship o f ecclesial communion—collegialitas effectiva et affectiva—is discovered in the same mystery of the Church. It is precisely because you are Pastors of particular Churches in which there subsists the fullness of the universal Church that you are, and must always be, in full communion with the Successor of Peter. To recognize your ministry as 'vicars and delegates of Christ' for your particular Churches is to understand ali the more clearly the ministry of the Chair of Peter, which 'presides over the whole assembly of charity, protects legitímate variety, but at the same time sees to it that différences do no hinder unity but rather contribute to it' " . " 12 13 8 Lumen Gentium, 9 Sacrosanctum 23. Concilium, 10 Cf. Lumen Gentium, 26. 11 Cf. 12 Cf. Lumen Gentium, 27. 41. Lumen Gentium, 22. 13 Lumen 14 Letter of November 4, 1986. Gentium, 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 791 4. In this perspective too, we must see the ministry o f the Successor of Peter, not only as a "global" service, reaching each particular Church from "outside" as it were, but as belonging already to the essence of each particular church from "within". Precisely because this relation­ ship of ecclesial communion—our collegialitas effectiva et affectiva— is such an intímate part of the structure of the Church's life, its exercise calis for each and every one of us to be completeiy one in mind and heart with the will of Christ regarding our différent roles in the College of Bishops. The Council took pains not only to formulate these roles but also to place the exercise of authority in the Church in its proper perspective, communio. which is precisely the perspective of In this respect also the Council was—in the words of the Extraordinary Synod—"a legitímate and valid expression and interprétation of the deposit of faith as it is found in Sacred Scripture and in the living tradition of the Church". 15 As I also wrote to you last year, I have endeavored to fulfill my role as Successor of Peter in a spirit of fraternal solidarity with you. I wish only to be of service to all the Bishops of the world, and—in obédience to my specific responsibility at the service of the Church's unity and universality—to confirai them in their own collégial ministry. I have always been greatly encouraged in this task by your fraternal support and your partnership in the Gospel, for which I express to you again my profound gratitude. It is of great importance to the Church that in the full power of the Church's communion we continue to proclaim together Jesus Christ and his Gospel. In this way we ourselves live fully, as Successors of the Apostles, the mystery of ecclesial communion. At the same time through our ministry we enable the faithful to enter ever more deeply into the Church's life of communion with the Most Holy Trinity. II 5. Archbishop Quinn has spoken of the Church as a community that wishes to remain faithful to the moral teaching of our Lord Jesus Christ. To proclaim a body of moral teaching is in fact an inseparable part of the Church's mission in the world. From the beginning, the Church under the guidance of the Holy Spirit has striven to apply 15 Relatio Finalis, I, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 792 Officiale God's révélation in Christ to all the many aspects of our living in this world, knowing that we are called to "lead a life worthy of the Lord and pleasing to him in every way". 16 It is sometimes reported that a large number of Catholics today do not adhère to the teaching of the Church on a number of questions, notably sexual and conjugal morality, divorce and remarriage. Some are reported as not accepting the Church's clear position on abortion. It has also been noted that there is a tendency on the part of some Catholics to be sélective in their adhérence to the Church's moral teachings. It is sometimes claimed that dissent from the Magisterium is totally compatible with being a "good Catholic" and poses no obstacle to the reception of the Sacraments. This is a grave error that challenges the teaching office of the Bishops of the United States and elsewhere. I wish to encourage you in the love of Christ to address this situation courageously in your pastoral ministry, relying on the power of God's truth to attract assent and on the grace of the Holy Spirit which is given both to those who proclaim the message and to those to whom it is addressed. We must also constantly recali that the teaching of Christ's Church—like Christ himself—is a "sign of contradiction". It has never been easy to accept the Gospel teaching in its entirety, and it never will be. The Church is committed, both in faith and moráis, to make her teaching as clear and understandable as possible, presenting it in ali the attraetiveness of divine truth. And yet the challenge of the Gospel remains inhérent in the Christian message transmitted to each generation. Archbishop Quinn has made référence to a principie with extremely important conséquences for every area of the Church's life: "...the révélation of God par excellence is found in the Cross of Christ which makes God's folly wiser than human wisdom. human wisdom in a given age appears to have the last word. Often But the Cross brings a perspective that changes judgments radically". Yes, dear Brothers, the Cross—in the very act ofrevealing mercy, compassion and love—changes judgments radically. 6. A number of other general points may be made. Church is a community of faith. 16 Col 1:10. First, the To accept faith is to give assent to Acta Ioannis Pauli Pp. II 793 the word of God as transmitted by the Church's au then tic Magisterium. Such assent constitutes the basic attitude of the believer, and is an act of the will as well as of the mind. It would be altogether out of place to try to model this act of religion on attitudes drawn from secular culture. Within the ecclesial community, theological discussion taJces place within the framework o f faith. Dissent from Church doctrine remains what it is, dissent; as such it may not be proposed or received on an equal footing with the Church's authentic teaching. Moreover, as Bishops we must be especially responsive to our role as authentic teachers of the faith when opinions at variance with the Church's teaching are proposed as a basis for pastoral practice. I wish to support you as you continue to engage in fruitful dialogue with theologians regarding the legitimóte freedom of inquiry which is their right. You rightly give them sincere encouragement in their difflcult task, and assure them how much the Church needs and deeply appréciâtes their dedicated and constructi ve work. They, on their part, will recognize that the title Catholic theologian expresses a vocation and a responsibility at the service of the community of faith, and subject to the authority of the Pastors of the Church. In particular your dialogue will seek to show the unacceptability of dissent and confrontation as a policy and method in the area of Church teaching. 7. Speaking on your behalf, Archbishop Quinn has shown full awareness of the seriousness of the challenge facing your teaching ministry. He has spoken of the dual task of the conversion of the mind and the conversion of the heart. The way to the heart very often passes through the mind, and throughout the length and breadth of the Church there is need today for a new effort of evangelization and catechesis directed to the mind. Elsewhere I have mentioned the relationship between the Gospel and culture. Here I wish to under- line the importance of the formation of the mind at every level of Catholic life. Catholic children and young people need to be given an effective opportunity to learn the truths of the faith, in such a way that they become capable of formulating their Catholic identity in terms of doctrine and thought. Here the Catholic press can make a magnificent contribution to raising the general level of Catholic thought and culture. Seminaries, especially, have the responsibility of ensuring that future 794 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale priests should acquire a high level of intellectual préparation and compétence. Oontinuing éducation programs for priests, Religious and laity play an important part in stimulating a necessary and serious intellectual approach to the multitude of questions confronting faith in our contemporary world. A crucial aspect of this "apostolate of the mind" concerns the duty and right of Bishops to he présent in an effective way in Catholic collèges and universities and institutes of higher studies in order to safeguard and promote their Catholic character, especially in what affects the transmission om Catholic doctrine. It is a task which requires personal attention on the part of Bishops, since it is a specific responsibility stemming from their teaching oflftce. It implies fréquent contacts with teaching and administrative personnel, and calis for providing serious programs of pastoral care for students and others within the académie community. Much is already being done, and I take the opportunity to encourage you to seek ways of intensifying these apostolates. One of the greatest services we Bishops can render to the Church is to consolidate présent and future générations of Catholics in a sound and complete understanding of their faith. The ecclesial com­ munity will thus be wonderfully strengthened for ail aspects of Christian moral living and for generous service. The intellectual approach that is needed, however, is one intimately linked to faith and prayer. Our people must be aware of their dependence on Christ's grace and on the great need to open themselves ever more to its action. Jesus himself wants us all to be convinced of his words: "Apart from me you can do nothing". 11 III 8. The Synod to be held this coming month in Rome will undoubtedly deal in further detail with the many important points raised by Archbishop Weakland in his présentation on the role of the laity. These remarks, like my own, particularly concern the Catholic laity in the United States. It has been stated that "the Church in the United States of America can boast of having the largest number of educated faithful in the world". This statement has many implications. The situation which 17 Jn 15:5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 795 it describes is cause for humble rejoicing and gratitude because it represents a major achievement : the sustained educational effort by the Church in this country for many, many décades. At the same time the éducation of the faithful offers great promise and potential in the years ahead. For "it can be assumed they will continue to take a prominent role in U.S. society and culture in the future". Primarily through her laity, the Church is in a position to exercise great influence upon American culture. création. This culture is a human It is created through shared insight and communication. It is built by an exchange among the people of a particular society. And culture, while having a certain dynamic endurance, is always changing and developing as a way of life. Thus the American culture of today stands in continuity with your culture of fifty years ago. Yet it has changed ; it has been greatly influenced by attitudes and currents of thought. But how is the American culture evolving today? Is this évolution being influenced by the Gospel? Does it clearly reflect Christian inspi­ ration? Your music, your poetry and art, your drama, your painting and sculpture, the literature that you are producing—are all those things which reflect the soul of a nation being influenced by the spirit of Christ for the perfection of humanity? I realize these are difficult questions to answer, given the complexity and diversity of your culture. But they are relevant to any considération of the role of the Catholic laity, "the largest number of educated faithful in the world". And it is above ali the laity, once they have themselves been inspired by the Gospel, who bring the QospeVs uplifting and purifying influence to the world of culture, to the whole realm of thought and artistic creativity, to the various professions and places of work, to family life and to society in general. As Bishops, with the task of leading the laity and of encouraging them to fulfill their ecclesial mission in the world, we must continue to support them as they endeavor to make their specific contribution to the évolution and development of culture and to its impact on society. 9. With référence to this question, and in such areas as politics, économies, mass media and international life, the service we bring is primarily a priestly service : the service of preaching and teaching the word of God with fidelity to the truth, and of drawing the laity ever more into the dialogue of salvation. We are charged to lead our Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 796 Officiale people to holiness, especially through the grace of the Eucharist and the whole sacramental life. The service of our pastoral leadership, purified in personal prayer and penance, far from hearing an authoritarian style in any way, must listen and encourage, challenge and at times correct. Certainly, there is no question of condemning the technological world but rather of urging the laity to transform it from within so that it may receive the imprint of the Gospel. 10. We serve our laity best when we make every eifort to provide for them, and in collaboration with them, a comprehensive and solid program o f catechesis with the aim of "maturing the initial faith and of educating the true disciple of Christ by means of a deeper and more systematic knowledge of the person and the message of our Lord Jesus Christ". 18 Such a program will also assist them in developing that habit of discernment which can distinguish the spirit of the world from the Spirit of God, and which can distinguish authentic culture from éléments that degrade human dignity. It can provide them a solid basis for growing in their knowledge and love of Jesus Christ through continuai conversion and personal commitment to the demands of the Gospel. 11. In speaking of the laity, I feel a particular desire to support you in all you are doing on behalf of family life. Archbishop Weakland has mentioned "the large number of divorces and the breakup of so many families" as a special pastoral problem. I know that all of us feel great sadness and deep pastoral concern for all those whose lives are affected in this way. As you will recali, on the occasion of your ad Limina visits, four years ago, I spoke at some length on the topic of marriage. Without repeating all that I said on that occasion, I wish to encourage you to continue in your many zealous and generous efforts to provide pastoral care to families. I also urge you in the face of ali the trends which threaten the stability of marriage, the dignity of human love, and the dignity of human life, as well as its transmission, never to lose confidence and courage. Through the grace given us as pastors we must endeavor to présent as effectively as possible the whole teaching of the Church, including the prophétie message contained in Humanae Vitae and in Familiaris Consortio. 14 Catechesi Tradendae, 19. 797 Acta Ioannis Pauli Pp. II The faithful teaching of the intrinsic relationship between the unitive and procreative dimensions of the marriage act is of course only a part of our pastoral responsibility. With pastoral solicitude for couples Familiaris Consortio pointed out that "the ecclesial com­ munity at the présent time must take on the task of instilling con­ viction and oifering practical help to those who wish to live out their parenthood in a truly responsible way ... This implies a broader, more decisive and more systematio effort to make the naturai methods of regulating fertility known, respected and applied". 19 On the occasion of the last ad Limina Visits I stated : "Those couples who choose the naturai methods perceive the profound dif­ férence—both anthropological and moral—between contraception and naturai family planning. Yet they may expérience difficulties ; indeed they often go through a certain conversion in becoming committed to the use of the naturai methods, and they stand in need of compétent instruction, encouragement and pastoral counselling and support. We must encourage them to continue their efforts with generosity, con­ fidence and hope. As Bishops we have the charism and the pastoral responsibility to make our people aware of the unique influence that the grace of the sacrament of marriage has on every aspect of married life, including seœuality. 20 The teaching of Christ's Church is not only light and strength for God's people, but it uplifts their hearts in gladness and hope. "Your Episcopal Conference has established a special program to expand and coordinate efforts in the various diocèses. But the success of such an effort requires the abiding pastoral interest and support of each Bishop in his own diocèse, am I am deeply grateful to you for what you do in this most important apostolate". 21 12. My profound gratitude to you extends to the many other areas in which, with generous dedication, you have worked for and with the laity. These include your persevering efforts at promoting peace, fostering justice and supporting the missions. In the area of the defense of human life, you have worked with exceptional commitment and constancy. Already during the ad Limina visits of 1978, Paul VI 19 No. 35. 20 Cf. Familiaris Consortio, 33. 21 Address of September 24, 1983. Acta Apostolicae 798 Sedis - Commentarium Officiale drew attention to this activity of yours, assuring you of the appréciation of the Holy See. Because of their exceptional importance, I wish to quote at some length his words of strong support for you and make them my own : "In the name of Jesus Christ, we thank you for your ministry at the service of life. We know that you have labored precisely in order that the words of the Good Shepherd would be fulfilled : 'that they may have life and have it to the full'. Under your leadership, so many of the Catholic people—priests, deacons, Religious and laity—have joined in numerous initiatives aimed at defending, healing and promoting human life. "With the enlightenment of faith, the incentive of love and an awareness of your pastoral accountability, you have worked to oppose whatever wounds, weakens or dishonors human life. Your pastoral charity has found a consistent expression in so many ways—ali related to the question of life, ali aimed at protecting life in its multiple facets. You have endeavored to proclaim in practice that ali aspects of human life are sacred. "In this regard, your efforts have been directed to the eradication of hunger, the élimination of subhuman living conditions, and the promotion of programs on behalf of the poor, the elderly and minorities. You have worked for the improvement of the social order itself. At the same time, we know that you have held up to your people the goal to which God calis them : the life above, in Christ Jesus. 22 "Among your many activities at the service of life there is one which, especially at this juncture of history, deserves our strongest commendation and our firmest support : it is the continuing struggle against what the Second Vatican Council calis the 'abominable crime' of abortion. Disregard for the sacred character of life in the womb weakens the very fabric of civilization ; it prepares a mentali ty, and even a public attitude, that can lead to the acceptance of other practices that are against the fundamental rights of the individuai. This mentality can, for example, completely undermine concern for those in want, manifesting itself in insensitivity to social needs; it can produce contempt for the elderly, to the point of advocating euthanasia ; it can prepare the way for those forms of genetic engineering that go 23 22 33 Cf. Phil 3:14. Gaudium et Spes, 51. Acta Ioannis Pauli Pp. II 799 against life, the dangers of which are not yet fully known to the general public. "It is therefore very encouraging to see the great service you render to humanity by constantly holding up to your people the value of human life. We are confident that, relying on the words of the Good Shepherd, who inspires your activity, you will continue to exercise leadership in this regard, sustaining the entire ecclesial community in their own vocation at the service of life. "It is also a source of Worldwide honor that, in your country, so many upright men and women of differing religious convictions are united in a profound respect for the laws of the Creator and Lord of life, and that, by every just means at their disposai, they are endeavoring, before the witness of 'history, to take a definitive stand for human life". 24 Nine years have passed since these words were spoken and yet they are still relevant today—relevant in their prophétie vision, relevant in the needs they express, relevant in the defense of life. 13. In his Encyclical Pacem in Terris, Pope John XXIII placed the question of the advancement of women in the context of the characteristics of the présent day, "the signs of the times". He made it clear that the cause in question was one of human dignity. This is indeed the aim of ali the Chureh's efforts on behalf of women : to promote their human dignity. The Church proclaims the personal dignity o f women as women—a dignity equal to that of men. This dignity must be aJfirmed in its ontological character, even before considération is given to any of the special and exalted roles fulfilled by women as wives, mothers or consecrated women. There are many other aspects involved in the question of women's equal dignity and responsibility, which will undoubtedly be properly dealt with in the fortheoming Synod of Bishops. At the basis of ali considérations are two fìrm principies : the equal human dignity of women and their true feminine humanity. On the basis of these two principies Familiaris Consortio has already enunciated much of the Church's attitude toward women, which reflects the "sensitive respect of Jesus toward the women that he called to his following and his friendship". As I have stated and as Archbishop Weakland has 25 » Address of May 26, 1978. 25 No. 22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 800 Officiale pointed out, women are not called to the priesthood. Although the teaching of the Church on this point is quite clear, it in no way alters the fact that women are indeed an essential part of the Gospel plan to spread the Good News of the Kingdom. And the Church is irrevocably committed to this truth. IV 14. My interest in the question of vocations is well known to all of you. It is a recurring thème in my conversations with Bishops around the world. It is one of the subjects I frequently speak about in my meetings with young people. It is a crucial factor for the future of the Church as we draw near to the beginning of the third millennium. Therefore, I am very pleased that you have chosen this topic as one of those to be emphasized today. Archbishop Pilarczyk has presented an "overview of the ministerial realities of the Church in this country", mentioning aspects that offer much consolation to you as Bishops and aspects which are cause for pastoral concern. He mentioned that it was important "to speak of some of the very positive implications of lay, religious and clerical vocations in America". In doing this, he rightly drew attention to the way that the Holy Spirit is at work in your midst, something that we must indeed be ever attentive to and grateful for. As Lumen Gentium reminds us, "The Spirit guides the Church into the fullness of truth and gives her unity of fellowship and service ... By the power of the Gospel the Spirit makes the Church grow, perpetually renews her, and leads her to perfect union with her Spouse". 26 27 It is indeed encouraging to note how lay people, in ever-increasing numbers, have become involved in the life of the Church, and how this has led to "a depth and variety of ministry far greater than ever before". Certainly, the more active participation of the laity in the mission of the Church is an eloquent sign of the fruitfulness of the Second Vatican Council, one for which we all give thanks. And I am confident that the forthcoming Synod of Bishops will give fresh impetus to this participation and solid direction for its continued growth and consolidation. It is important for our people to see clearly that the ministry of 24 Cf. Jn 16:13. 27 No. 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 801 the ordained priest and the involvement of the laity in the Church's mission are not at all opposed to one another. On the contrary, the one compléments the other. Just as the priestly ministry is not an end in and of itself, but serves to awaken and unify the various charisms within the Church, so too the involvement of the laity does not replace the priesthood, but supports it, promotes it and offers it space for its own specific service. At this time, I would like to make a few remarks about vocations to the priesthood and to the religious life. The insufficient number of seminarians and candidates for religious life is indeed a cause of pastoral concern for all of us, for we know that their public witness to the Gospel and their specific roles in the Church are irreplaceable. In many parts of the world the Church is experiencing, as Archbishop Pilarczyk observed, that "society is becoming increasingly secular and therefore increasingly inhospitable to Christian belief". It is especially difficult today for young people to make the generous sacrifices entailed in accepting God's call. Yet it is possible for them to do so through grace and with the support of the community. And it is precisely in this situation that we are called to bear witness to the hope of the Church. In our pastoral mission we must often evalúate a situation and decide on a course of action. We must do this with prudence and pastoral realism. At the same time we know that today, as always, there are "prophets of doom". We must resist them in their pessimism, and continue in our efforts to promote vocations to the priesthood and the religious life. Prayer for vocations remains the primary way to success, since Jesus himself left us the commandment : "Beg the harvest master to send out laborers to gather his harvest". I ask you therefore to encourage prayer for vocations among ali the people, particularly among priests and religious themselves, but also in families, where the first seeds of vocations are usually planted, and in schools and religious éducation programs. The prayers of the elderly and the sick have an efficacy that must not be forgotten. 28 In addition to prayer, young people must be invited. It was Andrew who brought his brother Peter to the Lord. It was Philip who brought Nathanael. And how many of us and of our priests and Religious » Mt 9:38. 2 52 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 802 Officiale came to hear the Lord's call through the invitation of someone else? Your own présence among the youth is a blessing and an opportune tinte to extend this invitation to them and to ask young people themselves to pray for vocations. Just last Thursday, speaking in Miami about vocations to the priesthood, I emphasized the basis of our hope : "There is still one more factor to be considered in evaluating the future of vocations, and it is the power of Christus Paschal Mystery. As the Church of Christ, we are ali called to profess his power before the world ; to proclaim that he is able, in virtue of his Death and Résurrection, to draw young people to himself, in this generation as in the past ; to declare that he is strong enough to attract young men even today to a life of self-sacrifice, pure love and total dedication to the priest­ hood. As we profess this truth, as we proclaim with faith the power of the Lord of the harvest, we have a right to expect that he will grant the prayers that he himself has commanded to be offered. The présent hour calis for great trust in Him who has overeóme the world". 15. I would like to thank you for all you are doing to ensure a solid formation for the priesthood in the United States. The apostolic Visitation to the seminaries has been carried out with generous col­ laboration. And I am grateful for the letters many of you have sent me expressing your appréciation for this initiative and telling me of the many positive effeets which have resulted from it. At the same time, your pastoral interest and personal involvement in seminary training is something that can never end. It is too central a task and too important a priority in the life of the Church. Church of tomorrow passes through the seminaries of today. The With the passing of time, the pastoral responsibility will no longer be ours., But at présent the responsibility is ours and it is heavy. Its zealous fulfillment is a great act of love for the flock. In particular, I ask you to be vigilant that the dogmatic and moral teaching o f the Church is faithfully and clearly presen ted to the seminarians, and fully accepted and understood by them. On the opening day of the Second Vatican Council, October 11, 1962, John XXIII told his brother Bishops : "The greatest concern of the Ecumenical Council is this : that the sacred deposit of Christian doctrine should òe more ejfectively guarded and taught". What Pope John expected of the Council is also a primary concern for priestly formation. Acta Ioannis Pauli Pp. II 803 We must ensure that our future priests have a solid grasp of the entirety of the Catholic faith ; and then we must prepare them to présent it in turn to others in ways that are intelligible and pastorally sound. 16. I cannot let this opportunity pass without expressing once again my gratitude for the great interest you have taken in the religious life. I am pleased to note, as Archbishop Pilarczyk has said, that there is "an increased understanding of and appréciation for religious life on the part of bishops and priests, thanks, in large part, to the pontifical commission" established in 1983. In asking the commission to study the problem o f vocations, I did so "with a view to encouraging a new growth and fresh move forward in this most important sector of the Church's life". The response which you have all made to this request has been most gratifying. And I know you will continue with this important effort. The religious life is a prêtions gift from the Lord, and we must continue to assure Religious of the love and esteem of the Church. 17. There are many other issues, dear brother Bishops, which come to mind as we reflect together in this extraordinary hour of ecclesial communion. All of them touch us in our role as Pastors and challenge our apostolic love and zeal. Because of its importance in the life of the Church, I spoke to the priests in Miami about Confession and our own need to receive the Sacrament regularly. I also expressed my gratitude for their generous ministry in making Confession available to the faithful. In this regard I would ask you as Bishops to make every effort to ensure that the important norms of the universal Church with regard to the use of general absolution are understood and observed in a spirit of faith. In this regard I would ask that the Post-Synodal Apostolic Exhortation Reconciliatio et Paenitentia continue to be the object of prayerful reflection. 18. I wish to encourage you also in the pastoral care that you give to homosexual persons. This includes a clear explanation of the Church's teaching, which by its nature is unpopulär. Nevertheless your own pastoral expérience confirais the fact that the truth, howsoever difncult to accept, brings grace and often leads to a deep inner conversion. No matter what problem individuai Christians have, and 804 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale no matter what clegree of response to grace they make, they are always worthy of the Church's love and Christ's truth. All homosexual and other persons striving to fulfill the Gospel precept of chastity are worthy of special encouragement and esteem. 19. From time to time the question of sex éducation, especially as regards programs being used in schools, becomes a matter of concern to Catholic parents. The principies governing this area have been succinctly but clearly enunciated in Familiaris Consortio. First among these principies is the need to recognize that sex éducation is a basic right and duty of parents themselves. They have to be helped to become increasingly more effective in fulfilling this task. Other edu­ cational agencies have an important role, but always in a subsidiary manner, with due subordination to the rights of parents. Many parents will undoubtedly be heartened by the référence in the Pastoral Letter of the Bishops of California, A Call to Compassion, to an absolutely essential aspect of this whole question : "The recovery of the virtue of chastity"—they wrote—"may be one of the most urgent needs of contemporary society". We cannot doubt that the Catholic Church in the United States, as elsewhere, is called to make great efforts to assist parents in teaching their children the sublime value of self-giving love; young people need great support in living this fundamental aspect of their human and Christian vocation. 20. Among your many pastoral obligations is the need to provide for the spiritual care of the military and their dependents. This you do through the Military Ordinariate. The functioning of this extended Archdiocese requires the fraternal and sensitive collaboration of ail the Bishops in permitting and encouraging priests to commit them­ selves to this worthy ministry. The Church is grateful to ali the chaplains who generously serve God's people in this particular situation, with its special needs. 21. I wish at this time to offer you my encouragement as you seek to guide the Church of God in so many areas : as you seek to lead your people in fulfilling their mission within the United States and well beyond her boundaries. Everything you do to help your people to look outside themselves to Christ in need is a great ecclesial and apostolic service. My final word is about our pastoral identity as Bishops o f Jesus Acta Ioannis Pauli Pp. II 805 Christ and his Church. The Second Vatican Council speaks to us those remarkable and inspiring words: "In the Bishops... our Lord Jesus Christ, the supreme High Priest, is présent in the midst of those who believe". These words teli us so much about who we are and what we are about, They speli out our identity. And because of this identity we are called to holiness and to daily conversion. In speaking to you eight years ago in Chicago I stated : "The holiness of personal conversion is indeed the condition for our fruitiul ministry as Bishops of the Church. It is our union with Jesus Christ that determines the credibility of our witness to the Gospel and the super­ natural effectiveness of our activity". May God give us ali this great gift of union with Jesus and allow us to live it together in strength and joy, in the communion of the Church of God. 29 30 * * * Franciscopoli, ad Religiosos Religiosasque coram admissos.* Dear Sisters and Brothers in Christ, Dear Religious of the United States of America, 1. In their deepest spiritual significance, the Vespers that you have prayed together are the voice of the Bride addressing the Bridegroom. They are also the voice of the Bridegroom, "the very prayer which Christ himself, together with his body, addresses to the Father". With one and the same voice the Bride and the Bridegroom praise the Father in the unity of the Holy Spirit. 1 2 In this liturgical song of praise you gave expression to "the real nature of the true Church"—"both human and divine, visible and yet invisibly endowed, eager to act and yet devoted to contemplation, présent in the world and yet not at home in it". It is precisely the présence of God in human life and human affairs that you proclaim through your religious consécration and the practice of the evangelical 3 29 Lumen 30 Discourse of October 5, 1979. Gentium, 21. • Die 17 m. Septembris a. 1987. 1 Cf. Sacrosanctum 2 Ibid. 3 Ibid., 2. Concilium, 84. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 806 counsels. It is to the reality of God's love in the world that you bear witness by means of the many forms of your loving service to God's people. 2. Dear religious sisters, and religious priests and brothers : for me, this is one of the most important moments of my visit. Here, with all of you, men and women Religious of the United States, and in the spiritual présence of all the members of your Congrégations spread throughout this land or serving in other countries, / give heartfelt thanks to God for each and every one of you. He who is mighty has done great things for you, holy is his name ! 4 I greet each one of you with love and gratitude. I thank you for the warm welcome you have given me and I thank Sister Helen Garvey and Father Stephen Tutas, who have presented a picture of your dedicated lives. I rejoice because of your deep love of the Church and your generous service to God's people. Every place I have visited in this vast country bears the marks of the diligent labor and immense spiritual énergies of Religious of both contemplative and active Con­ grégations in the Church. The extensive Catholic educational and health care Systems, the highly developed network of social services in the Church—none of this would exist today, were it not for your highly motivated dedication and the dedication of those who have gone before you. The spiritual vigor of so many Catholic people testifies to the efforts of générations of Religious in this land. The history of the Church in this country is in large measure your history at the service o f God's people. As we remember your glorious past, let us be filled with hope that your future will be no less beneficiai for the Church in the United States, and no less a prophétie witness of God's Kingdom to each new generation of Americans. 3. The single most extraordinary event that has affected the Church in every aspect of her life and mission during the second half of the twentieth Century has been the Second Vatican Council. The Council called the whole Church to conversion, to "newness of life", to renewal —to a renewal that consists essentially in an ever increasing fidelity to Jesus Christ her divine Founder. As "men and women who more closely follow and more clearly demónstrate the Savior's self-giving", 4 Cf. Lk 1:49. 5 Lumen Gentium, 42. 5 Acta Ioannis Pauli Pp. II 807 it is only natural that Religious should have experienced the call to renewal in a radical way. Thousands of Religious in the United States have generously responded to this call, and continue to live it, with profound commitment. The results, the good fruits of this response are evident in the Church : we see a Gospel-inspired spirituality, which has led to a deepening of personal and liturgical prayer; a clearer sense of the Church as a communion of faith and love in which the grace and responsibility entrusted to each member are to be respected and encouraged ; a new appréciation of the legacy of your founders and foundresses, so that the specific charism of each Con­ grégation stands out more clearly; a heightened awareness of the urgent needs of the modern world where Religious, in close union with the Bishops and in close collaboration with the whole Church, seek to carry on the work of the Good Shepherd, the Good Samaritan and the Good Teacher. It would be unrealistic to think that such a deep and overall process of renewal could take place without risks and errors, without undue impatience on the part of some and undue fears on the part of others. Whatever the tension and polarization occasioned by change, whatever the mistakes made in the past, I am sure that all of you are convinced that the time has come to reach out once again to one another in a spirit of love and reconciliation, both within and beyond your Con­ grégations. Düring the past two decades, there have also been profound insights into the meaning and value of religious life. Many of these insights, conceived in the expérience of prayer and penance and authenticated by the teaching charism of the Church, have contributed greatly to ecclesial life. These insights have borne witness to the enduring identity of religious consécration and mission in the life of the Church. At the same time they have testified to the needs of the people of our times. 4. Fundamental to the Council's teaching on religious life is an emphasis on the ecclesial nature of the vocation to observe the evangelical counsels. Religious consécration "belongs inseparably to the life and holiness of the Church". "The counsels are a divine gift, which the Church has received from her Lord and which she ever preserves with the help of his grace". It was precisely within this 6 7 * Lumen Gentium, 44. 7 Ibid., 43. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 808 Officiale ecclesial context that in 1983 I asked the Bishops of the United States to render a pastoral service by offering to those of you whose Institutes are engaged in apostolic works special encouragement and support in living your ecclesial vocation to the full. I now wish to thank the Bishops and all of you for your very generous collaboration in this important endeavor. In particular I thank the Pontifical Commission headed by Archbishop John Quinn. By God's grace there now exists a fresh cooperative spirit between your religious Institutes and the local Churches. Your continuing participation in the mission of the Church at the diocesan and parish levéis is of inestimable value to the well-being of the local Churches. Your communion with the local Bishops and collaboration with the pastoral ministry of the diocesan clergy contributes to a strong and effective spiritual growth among the faithful. Your creative initiatives in favor of the poor and all marginalized persons and groups, whose needs might otherwise be neglected, are deeply appreciated. Your evangelizing and missionary work both at home and in other parts of the world is one of the great strengths of the Church in the United States. Alongside your traditional apostolates —which are as important now as ever before and which I encourage you to appreciate in their full significance—you are engaged in almost every area of defending human rights and of bulding a more just and équitable society. This is a record o f unselfish response to the Cospel of Jesus Christ. Yes, the entire Church in the United States benefìts from the dedication of American Religious to their ecclesial mission. 5. At the same time you are concerned about certain weaknesses affecting the structure of your Institutes. The decline in vocations and the aging of your membership are serious challenges for each one of your Institutes and for the corporate reality of religious life, and yet these are not new phenomena in the long expérience of the Church. History teaches us that in way s generally unpredictable the radical "newness" of the Gospel message is always able to inspire successive générations to do what you have done, to renounce ail for the sake of the Kingdom of God, in order to possess the pearl of great price. ! 8 Cf. Mt 13:44-45. Acta Ioannis Pauli Pp. II 809 You are called at this hour to fresh courage and trust. Your joyful witness to consecrated love—in chastity, poverty and obédience— will be the greatest human attraction for young people to religious life in the future. When they sense the authenticity of renewal in you and your communities, they too will be disposed to come and see ! The invitation is directly from Christ but they will want to hear it from you too. Your own essential contribution to vocations will come through fidelity, penance and prayer, and through confidence in the power o f Christ's Paschal Mystery to make all things new. In the best traditions of Christian love, you will know how to show your special appréciation for the aged and infirm members of your communities, whose contribution of prayer and penance, suifering and faithful love is of immense value to your apostolates. May they always be comforted in knowing that they are respected and loved within their own religious families. 6. Your vocation is, of its very nature, a radicai response to the cali which Jesus extends to ali believers in their baptismal consécration: "Seek first his kingship over you, his way of holiness". 9 Your response is expressed by your vowed commitment to embrace and live in com­ munity the evangelical counsels. Through chastity, poverty and obédience you live in expectation of an eschatological kingdom where "they neither marry nor are given in marriage". 10 "where your treasure is there your heart is also". And so, even now, 11 Through your religious profession, the consécration which the Holy Spirit worked in you at Baptism is powerfully directed anew to the perfection of charity. By practising the vows, you constantly die with Christ in order to rise to new life with him. 12 In fidelity to your vows of chastity you are empowered to love with the love of Christ and to know that deep encounter with his love which inspires and sustains your apostolic love for your neighbor. Treading the path of poverty you find yourselves truly open to God and aligned with the poor and suffering in whom you see the image of the poor and suffering Christ. 9 13 And through obédience you are intimately united with Jesus Mt 6:33. 10 Mt 22:30. 11 Mt 6:21. 12 Cf. Rom 6:8. 13 Cf. Mt 25:31 ff. 810 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale in seeking always to fulfill the Father's will. Through such obédience there is unlocked in you the full measure of Christian freedom which enables you to serve God's people with self less and unfailing dévotion. The Catholic people, and indeed the vast majority of your f ello wcitizens, have the highest respect for your religious consécration and they look to you for the "proof" of the transcendent Christian hope that is in you. The disciple, though, is not above the Master. It is only right for you to expect, as has always been the Church's understanding, that if you follow the laws of Christ's Kingdom—in essence, the new commandment of love and the new values proclaimed in the Beatitudes— you will be in conflict with the "wisdom of this age". In a particularly personal and courageous way, Religious have always been in the front line of this never ending struggle. Today, the encpunter between the saving message of the Gospel and the forces that shape our human culture calis for a profound and prayerful discernment of Christ's will for his Church at this moment of her life. In this regard the Second Vatican Council remains the necessary point of référence and the guiding lighj. This discernment is the work of the whole Church. No person or group of people can claim to possess sufficient insights so as to monopolize it. All members of the Church, according to the ministry received for the good of the whole Body, must be humbly attuned to the Holy Spirit who guides the Church into the fullness of truth, and produces in her the fruits of his action, which Saint Paul lists as "love, joy, peace, patient endurance, kindness, generosi ty, faith, mildness and chastity". And since the Holy Spirit has placed in the Church the special pastoral charism of the Magisterium, we know that adhérence to the Magisterium is an indispensable condition for a correct reading of "the signs of the times" and henee a condition for the supernatural fruitfulness of ail ministries in the Church. 14 15 16 17 You indeed have an important role in the Church's dialogue with the complex and varied cultural environment of the United States. The first law of this dialogue is fidelity to Christ and to his Church. 14 Cf. 1 Pt 3:15. 15 Cf. 1 Cor 2:6. 16 Cf. Jn 16:13; Lumen Gentium, 4. 17 Gal 5:22-23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 811 And in this fundamental act of faith and trust you already show the world the basis of your special position within the community of God's people. Also required for this dialogue is a true understanding o f the values involved in America's historica! expérience. At the same time the Christian concepts of the common good, of virtue and con­ science, of liberty and justice, must be distinguished from what is sometimes inadequately presented as the expression of these realities. As Religious, you are especially sensitive to the implication of this dialogue with the world in which you are called to live and work. As men and women consecrated to God, you are aware of having a special responsibility to be a sign—an authentic prophétie sign—that will speak to the Church and to the world, not in terms of easy condemnation, but humbly showing forth the power of God's word to heal and uplift, to unite and bind with love. At this important moment of the history of the human family it is essential for the Church to proclaim the full truth about God —Father, Son and Holy Spirit—and the full truth about our human condition and destiny as revealed in Christ and authentically trans­ mitted through the teaching of the Church. The faithful have the right to receive the true teaching of the Church in its purity and integrity, with ali its demands and power. When people are looking for a sure point of référence for their own values and their ethical choices, they turn to the special witnesses of the Church's holiness and justice—to you Religious. They expect and want to be convinced by the example of your acceptance of God's word. 8. Dear sisters and brothers : the life we now live is not our own; Christ is living in us. We stili live our human life, but it is a life of faith in the Son of God, who loved us and gave himself for us. In these words Saint Paul sums up the core of our Christian expérience, and even more so the heart of religious life. The validity and fruitfulness of religious life dépends upon union with Jesus Christ. 18 Union with Christ demands a true interior life of prayer, a life of closeness to him. At the same time it enables you to be effective witnesses before the world of the healing and liberating power of the Paschal Mystery. It means that above ali in your own lives and in your communities the Paschal Mystery is first being celebrated and experienced through the Eucharist and the Sacrament of Penance. 18 Cf. Gal 2:20. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 812 Officiale In this way your works of charity and justice, of mercy and compassion will be true signs of Christ's présence in the world. 9. The challenges which you faced yesterday you will face again tomorrow. The thousand tasks that now draw upon your courage and your énergies will hardly disappear next week, next month, next year. What then is the meaning of our meeting? What "word of the Lord" is addressed to us here? As the one who for the time being has been given the place of the Fisherman from Galilée, as the one who occupies the Chair of Peter for this fleeting hour in the Church's life, allow me to make my own the sentiments of the Reading from our Evening Prayer : "Be examples to the flock" —examples of faith and charity, of hope and joy, of obédience, sacrifice and humble service. And "when the Chief Shepherd appears, you will win for yourselves the unfading crown of glory". 19 20 To the contemplative Religious of the United States, whose lives are hidden with Christ in God, I wish to say a word of profound thanks for reminding us that "here we have no lasting city", and that all life must be li ved in the heart of the living God. May the whole Church in this land recognize the primacy and efläcacy of the spiritual values which you represent. The Second Vatican Council deliberately chose to call you "the glory of the Church". 21 22 Brothers and Sisters, men and women Religious of the United States : your country needs the witness of your deep spirituality and your commitment to the life-giving power of the Gospel. America needs to see ali the power of love in your hearts expressed in evangelizing zeal. The whole world needs to discover in you "the kindness and love of God our Savior". Go forward, therefore, in the mystery of the dying and rising of Jesus. Go forward in faith, hope and charity, expending yourselves in the Church's mission of evangelization and service. Always be examples to the flock. And know that "when the Chief Shepherd appears, you will win for yourselves the unfading crown of glory". In this Marian Year of grace may you find joy and strength in 23 24 19 1 Pt 5:3. 4 w y 21 Heb 13:14. 22 Perfectae 23 Tit 3:4. 24 1 Pt 5:4. Caritatis, 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 813 an ever greater dévotion to Mary, tht Virgin Mother of the Redeemer. As "the model and protectress of all consecrated life" 25 may she lead each one of you to perfect union with her Son, our Lord Jesus Christ, and to ever closer collaboration in his redempti ve mission. And may the example of Mary's discipleship confirai you all in generosity and love. * « * Franciscopoli, ad laicos christifideles congregatos habita.* "To him whose power now at work in us can do immeasurably more than we ask or imagine—to him be glory in the Church and in Christ Jesus through all générations ...'V Dear Brothers and Sisters, Dear Catholic Lay People of America, 1. I am grateful to you for your kind welcome and pleased to he with you this morning in glorifying the Father, "in the Church and in Christ Jesus", through the working of the Holy Spirit. I also wish to thank you for the informative présentations which have been made in the name of the Catholic laity of the United States. The Letter of Saint Paul to the Ephesians has a deep meaning for the life of each one of us. The text movingly describes our relationship with God as he reveáis himself to us in the mystery of the Most Holy Trinity. Saint Paul reminds us of two fundamental truths : first, that our ultimate vocation is to glorify the God who created and redeemed us ; and secondly, that our eternai and highest good is to "attain to the fullness of God himself"—to participate in the loving communion of the Father and the Son and the Holy Spirit for all eternity. God's glory and our good are perfectly attained in the Kingdom of heaven. The Apostle Paul also reminds us that salvation, which comes as a free gift of divine love in Christ, is not oífered to us on a purely 25 Can. 663, § 4. • Die 18 m. Septembris a. 1987. 1 Eph 3:20-21. Acta Apostolicae 814 Sedis - Commentarium Officiale individual basis. It comes to us through and in the Church. Through our communion with Christ and with one another on- earth, we are given a f ore taste of that perfect communion reserved for heaven. Our communion is also meant to be a sign or sacrament which draws other people to Christ, so that all might be sa ved. This gift of the Rédemption, which originates with the Father and is accomplished by the Son, is brought to fruition in our individual lives and in the life of the world by the Holy Spirit. Thus we speak of the gifts of the Spirit at work within the Church—gifts which include the hierarchica! office of shepherding the flock, and gifts given to the laity so that they may live the Gospel and make their specific contribution to the Church's mission. The Council tells us that "everyone in the Church does not proceed by the same path, nevertheless ail are called to sanctity and have received an equal privilège of faith through the justice of God. And if by the will of Christ some are made teachers, dispensers of mysteries, and shepherds on behalf of others, yet ail share a true equality with regard to the dignity and activity common to ali the faithful for the building up of the Body of Christ". Through a great diversity of grâces, and works, the children of God bear witness to that wonderful unity which is the work of one and the same Spirit. 2 3 2. Dear brothers and sisters : it is in the context of these mysteries of faith that I wish to reflect with you on your roles as laity in the Church today, What is most fundamental in your lives is that by your Baptism and Confirmation you have been commissioned by our Lord Jesus Christ himself to share in the saving mission o f his Church. To speak of the laity is to speak of hundreds of millions of people, like yourselves, of every race, nation and walk of life, who each day seek, with the help of God, to live a good Christian life. To speak of the laity is to speak of the many of you who draw from your parish the strength and inspiration to live your vocation in the world. It is to speak also of those of you who have become part of national and international ecclesial associations and movements that support you in your vocation and mission. 4 Your struggles and temptations may differ according to your various 1 Cf. 2 Pt 1:1. 3 Lumen 4 Cf. Lumen Gentium, 33. Gentium, 32. Acta Ioannis Pauli Pp. II 815 situations, but all of you cherish the same basic hope to be faithful to Christ and to put his message into practice. You all cherish the same basic hope for a decent life for yourselves and an even better life for your chalidren. All of you must toil and work and bear the sufferings and disappointments common to humanity, but as believers you are endowed with faith, hope and charity. And often your charity reaches heroic dimensions within your families or among your neighbors and co-workers. To the extent that your resources and duties in life permit, you are called to support and actively to particípate in Church activities. It is within the everyday world that you the laity must bear witness to God's Kingdom; through you the Church's mission is fulfilled by the power of the Holy Spirit. The Council taught that the specific task o f the laity is precisely this : to "seek the Kingdom of God by engaging in temporal affairs and by ordering them according to the plan of God". You are called to live in the world, to engage in secular professions and occupations, to live in those ordinary circumstances of family life and life in society from which is woven the very web of your existence. You are called by God himself to exercise your proper functions according to the spirit of the Gospel and to work for the sanctification of the world from within, in the manner of leaven. In this way you can make Christ known to others, especially by the witness of your lives. It is for you as lay people to direct all temporal affairs to the praise of the Creator and Redeemer. 5 6 The temporal order of which the Council speaks is vast. It encompasses the social, cultural, intellectual, politicai and economie life in which all of you rightly particípate. As lay men and women actively engaged in this temporal order, you are being called by Christ to sanctify the world and to transform it. This is true of all work, however exalted or humble, but it is especially urgent for those whom circumstances and special talent have placed in positions of leadership or influence : men and women in public service, éducation, business, science, social communications, and the arts. As Catholic lay people you have an important moral and cultural contribution of service to make to the life o f your country. "Much will be required of the person en trusted with much". These words of Christ apply not only 7 s Lumen Gentium, 31. « Cf. ibid. 7 Lk 12:48. 816 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale to the sharing of material wealth or personal talents, but also to the sharing of one's faith. 3. Of supreme importance in the mission of the Church is the role that the laity fulfill in the Christian family. This role is above all a service o f love and a service o f life. The love of husband and wife, which is blessed and sealed in the Sacrament of Marriage, constitutes the first way that couples exercise their mission. They serve by being true to themselves, to their vocation of married love. This love, which embraces all the members of the family, is aimed at forming a community of persons united in heart and soul, an indissoluble communion where the love of spouses for each other is a sign of Christ's love for the Church. The service of life rests on the fact that husband and wife cooperate with God in transmitting the gift of human life, in the procréation of children. In this most sacred responsibility, the service of life is intimately united to the service of love in the one conjugal act, which must always be open to bringing forth new life. In his Encyclical Humanae Vitae, Pope Paul VI explained that in the task of transmitting life, husband and wife are called to "conform their activity to the creative intention of God, expressed in the very nature of marriage and of its acts, and manifested by the constant teaching of the Church". 8 While "love and life constitute the nucleus of the saving mission of the Christian family in the Church and for the Church", the family 9 also performs a service of éducation, par tien larly within the home, where the parents have the originai and primary role of educating their children. The family is likewise an evangelizing community, where the Gospel is received and put into practice, where prayer is learned and shared, where ali the members, by word and deed and by the love they have for one another, bear witness to the Good News of salvation. At the same time we must recognize the difficult situation of so many people with regard to family living. special burdens of one kind or another. There are many with There are the single-parent families and those who have no naturai family ; there are the elderly io. 8 No. 9 Familiaris Consortio, 50. 817 Acta Ioannis Pauli Pp. II and the widowed. And there are those separated and divorced Catholics who, despite their loneliness and pain, are striving to preserve their fidelity and to face their responsibilities with loving generosi ty. All of these people share deeply in the Church's mission by faith, hope and charity, and by all their many efforts to be faithful to God's will. The Church assures them not only of her prayers and spiritual nourishment, but also of her love, pastoral concern and practical help. Although, in fidelity to Christ and to his teaching on Christian marriage, the Church reaffirms her practice of not admitting to Eucharistie Communion those divorced persons who have remarried outside the Church, nevertheless, she assures these Catholics too of her deep love. She prays for them and encourages them to persevere in prayer, to listen to the word of God and to attend the Eucharistie Sacrifice, hoping that they will "undertake a way of life that is no longer in contradiction to the indissolubility of marriage". At the same time the Church remains their mother, and they are part of her life. 10 4. I wish to express the deep gratitude of the Church for all the contributions made by women over the centuries to the life of the Church and of society. In speaking of the role of women special mention must of course be made of their contribution, in partnership with their husbands, in begetting life and in educating their children. "The true advancement of women requires that clear récognition be given to the value of their maternal and family role, by comparison with ali other public roles and ali other professions". The Church is convinced, however, that ali the special gifts of women are needed in an ever-increasing measure in her life, and for this reason hopes for their fuller participation in her activities. Precisely because of their equal dignity and responsibility, the access of women to public functions must be ensured. Regardless of the role they perform, the Church proclaims the dignity of women as women—a dignity equal to men's dignity, and revealed as such in the account of création contained in the word of God. 11 5. The renewal of the Church since the Council has also been an occasion for increasing lay participation in ail areas of ecclesial life. 10 Familiaris Consortio, 84. 11 Familiaris Consortio, 23. 53 - A. A. 8. 818 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale More and more, people are joining with their pastors in collaboration and consultation for the good of their diocèse and parish. An increasing number of lay men and women are devoting their professional skills on a full-time basis to the Church's efforts in éducation, social services, and other areas, or to the exercise of administrative responsibilities. Still others build up the Body of Christ by direct collaboration with the Church's pastoral ministry, especially in bringing Christ's love to those in the parish or community who have special needs. I rejoice with you at this great flowering of gifts in the service of the Church's mission. At the same time we must ensure both in theory and in practice that these positive developments are always rooted in the sound Catholic ecclesiology taught by the Council. Otherwise we run the risk of "clericalizing" the laity or "laicizing" the clergy, and thus robbing both the clerical and lay states of their specific meaning and their complementarity. Both are indispensable to the "perfection of love", which is the common goal of ali the faithful. We must therefore recognize and respect in these states of life a diversity that builds up the Body of Christ in unity. 6. As lay men and women you can fulfìll this great mission authentically and effectively only to the extent that you hold fast to your faith, in communion with the Body of Christ. You must therefore live in the conviction that there can be no séparation between your faith and your life, and that apart from Christ you can do nothing. Since union with God in Christ is the goal of ali Christian living, the laity are called to prayer : personal prayer, family prayer, liturgical prayer. Générations of devout lay people have found great strength and joy in invoking the Blessed Virgin Mary, especially through her rosary, and in invoking the Saints. In particular, the laity must realize that they are a people of worship called to service. In the past I had occasion to emphasize this aspect of the life of the laity in the United States : "Ali the striving of the laity to consécrate the secular field of activity to Cod finds inspiration and magnificent confirmation in the Eucharistie Sac­ rifice. Participating in the Eucharist is only a small portion of the laity's week, but the total effectiveness of their lives and ali Christian renewal dépends on it : the primary and indispensable source of the true Christian spirit!". 12 13 12 Cf. Jn 15:5. 13 Ad Limina Discourse, July 9, 1983. Acta Ioannis Pauli Pp. II 819 7. Every age poses new challenges and new temptations for the People of God on their pilgrimage, and our own is no exception. We face a growing secularism that tries to exclude God and religious truth from human affairs. We face an insidious relativism that undermines the absolute truth of Christ and the truths of faith, and tempts believers to think of them as merely one set of beliefs or opinions among others. We face a materialistic consumerism that oifers superficially attractive but empty promises conferring material comfort at the priée of inner emptiness. We face an alluring hedonism that offers a whole series of pleasures that will never satisfy the human heart. All these attitudes can influence our sense of good and evil at the very moment when social and scientific progress requires strong ethical guidance. Once alienated from Christian faith and practice by these and other déceptions, people often commit themselves to passing fads, or to bizarre beliefs that are either shallow or fanatical. We have ail seen how these attitudes have a profound influence on the way people think and act. It is precisely in this society that lay men and women like yourselves, ali the Catholic laity, are called to live the Beatitudes, to become lea ven, sait and light for the world, and sometimes a "sign of contradiction" that challenges and transforms that world according to the mind of Christ. No one is called to impose religious beliefs on others, but to give the strong example of a life of justice and service, resplendent with the virtues of faith, hope and charity. On moral issues of fundamental importance, however, it is at times necessary to challenge publicly the conscience of society. Through her moral teaching the Church seeks to défend—for the benefit of all people—those basic human values that uphold the good which humanity seeks for itself and that protect the most fundamental human rights and spiritual aspirations of every person. The greatest challenge to the conscience of society comes from your fidelity to your own Christian vocation. It is up to you the Catholic laity to incarnate without ceasing the Gospel in society—in American society. You are in the forefront of the struggle to protect authentic Christian values from the onslaught of secularization. Your great contribution to the evangelization of your own society is made through your lives. Christ's message must live in you and in the way you live and in the way you refuse to live. At the same time, because your nation plays a role in the world far beyond its borders, you Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 820 Officiale must be conscious of the impact of your Christian lives on others. Your lives must spread the fragrance of Christ's Gospel throughout the world. Saint Paul launched a great challenge to the Christians of his time and today I repeat it to ali the laity of America : "Conduct yourselves, then, in a way worthy of the gospel of Christ, so that, whether I come and see you or am absent, I may bear news of you, that you are standing firm in one spirit, with one mind, struggling together for the faith of the gospel, not intimidated in any way ,..". 14 8. Dear brothers and sisters, représentatives of the millions of faithful and dedicated Catholic laity of the United States : in bringing my reflections to a conclusion I cannot fail to mention the Blessed Virgin Mary who reveáis the Church's mission in an unparalleled manner. She, more than any other creature, shows us that the perfection of love is the only goal that matters, that it alone is the measure of holiness and the way to perfect communion with the Father, the Son and the Holy Spirit. Her state in life was that of a laywoman, and she is at the same time the Mother of God, the Mother of the Church and our Mother in the order of grace. The Council concluded the Dogmatic Constitution on the Church with an exhortation on the Blessed Virgin. In doing so, the Council expressed the Church's ancient sentiments of love and dévotion for Mary. Let us, especially during this Marian Year, make our own these sentiments, imploring her to intercede for us with her Son, for the glory of the Most Holy and Undivided Trini ty. 15 « * * Detroiti, super populorum progressione et incremento habita.* Dear Friends, 1. I am happy that, almost at the end of my second pastoral visit to the United States, I am able to address such a large number of people in this well-known industriai city of Detroit. I greet ali of you most cordially : Christian leaders of other Religions ; civic leaders 14 Phil 1:27-28. 15 Cf. Lumen Gentium, 69. * Die 19 m. Septembris a. 1987. 821 Acta Ioannis Pauli Pp. II from the federal, State and municipal governments ; people of various races and ethnie backgrounds, fellow Catholics ; Christian and non­ Christian brothers and sisters ; men and women of good will ! I feel that I must thank the Lord our God for this wonderful occasion. Detroit is a place where work, hard daily work—that privi­ lège, duty and vocation of the human person —is a truly distinctive 1 characteristic of urban life. This is indeed a city of workers, and very many of you here—men and women, younger people and older people, immigrants and native-born Americans—earn your living and that of your families in and around Detroit through the work of your hands, your mind, indeed your whole person. And many of you suffer from the problems that not infrequently charaeterize the work situation in an industrial urban setting. This is why I would like to make référence to a subject which, as you are well aware, is close to my heart. This subject is social progress and human development in relation to the requirements of justice and to the building of a lasting peace, both in the United States and throughout the world. Of course, dear friends, dear people of Detroit and this whole area, it is you I have primarily in mind in dealing with such a subject—you who have been created in the image and likeness of God, you who have been redeemed by the blood of the Savior, you who are children of God and brothers and sisters of Christ, you who for all of these reasons possess an incomparable dignity. But in looking at you, assemblea here in Hart Plaza, / see beyond you ali the people of this country and the peoples of the whole world. I see ali the men and women who, like you, are confronted every day anew with the obligation and the challenge to provide for their livelihood and for the livelihood of their family through their own work. Work means any activity, whether manual or intellectual, whatever its nature or whatever its circumstances, by which a human being earns his or her daily bread and contributes to science and progress, civilización and culture. 2 Human work is such a fundamental dimension of human existence, that one cannot speak about it without touching upon all its aspects. 1 Cf. Laborem Exercens, 9. 2 Cf. Laborem Exercens, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 822 Officiale 2. Social progress and human development are the concern of all. They are of particular concern to the Church. From the very beginning of her existence in time, the Church has endeavored to fathom the total richness of the message which Jesus Christ proclaimed both by his words and his actions. Sent by the Father to assume our humanity and bring salvation to ali, the Lord Jesus provided us with the key to understanding our humanity. destiny, which are in God. He taught us about our origin and He taught us the transcendent value of ali human life and the supreme dignity of the human person, created in the image and likeness of God. 3 He taught us that human life is fulfilled in knowing and loving God, and in loving our neighbor according to the measure of God's love for us. follow him, to become his disciples. He invited us to He summoned us to be con- verted in our hearts by entering into the mystery of his Passion, Death and Résurrection. He revealed that we are God's partners in bringing création to fulfillment. And lie now fashions us into a chosen people, a communion of faith with a commitment to his Kingdom. In fidelity to Christ, the Church has endeavored to bring his message to bear on ail aspects of life, throughout the changing cir­ cumstances in the course of the centuries, bringing out from the héritage of the Gospel "both the new and the old". 4 New challenges affecting the life of every person individually and of society as a whole have presented themselves at every turn on the path of humanity through history. In trying to meet those challenges, the People of God have always turned to the message of Jesus, in order to discover the principies and the values that would ensure solutions in con­ sonance with the dignity and destiny of the human person. Throughout lier history, the Church has listened to the words of Scripture and lias sought to put them into practice, in the midst of différent politicai, economie and social circumstances. effort. This has been a truly common Individual Christians have struggled to be faithful to the Gospel inspiration in their daily lives; centers of learning have contributed their specialized studies; groups and associations have addressed issues of particular concern ; communities have developed practical initiatives ; individual Bishops and Episcopal Conferences Cf. Gen 1:27. * Mt 13:52. 3 Acta Ioannis Pauli Pp. II 823 have provided guidance; and the Magisterium of the Church has made pronouncements and issued documents. In a continuous interaction the Church has thus developed a tradition of thought and practica! guidelines that are called the social teaching of the Church. This social teaching has recently been expressed in documents of the Second Vatican Council and in writings of the Popes, who have systematically addressed the rapid changes in contemporary society. Also today, the various catégories of the People of God—according to their respective calling—continue to address the social problems in their various historical and cultural settings. 3. Today, dear friends, on this last day of my second extended visit to the United States of America, I would urge you to continue your personal involvement in that never-ending quest for justice and peace. Under the guidance and inspiration of the Church's Magis­ terium—which is that of the Pope and of the Bishops in union with him—each one of you is called to make a contribution. Each one of you must be instrumental in promoting a social order that respects the dignity of the human person and serves the common good. Each one of you has an irreplaceable contribution to make to secure a social order of justice in peace. In your country today, participation at différent levéis of economic, social and politicai life has greatly intensified the awareness of the unique dignity of every human person and at the same time reinforced your sense of responsibility to yourselves and to others. As Christians you find in your faith a deep motivation for your social responsibility and involvement. Do not let this hour pass without renewing your commitment to action for social justice and peace. Turn to the Gospel of Jesus Christ to strengthen your résolve to become instruments for the common good ! Learn from the Gospel that you have been entrusted with the justice and peace of God ! We are not merely the builders of justice according to the standards of this world, but we are the bearers of the life of God, who is himself justice and peace! Let your endeavors to achieve justice and peace in ali the sphères of your lives be a manifestation of God's love ! In a setting similar to this one some eight years ago in New York's Yankee Stadium, I proclaimed the Gospel challenge contained in the parable of the rich man and Lazarus. You are ali familiar with this marvelous lesson in social responsibility which Jesus left us. Knowing Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 824 Officiale your faith and your openness to challenge, I now ask you today: What have you done with that parable? How many times in the past eight years have you turned to that parable to find inspiration for your Christian lives? Or have you put it aside thinking that it was no longer relevant to you or to the situations in your country? 4. In any modera society, no matter how advanced, there will always be situations, some old and some new, that summon your Christian sense of justice to action. Our Lord has said : "The poor you will always have with you". You must therefore discover the poor in your midst. There is poverty among you when the old and the weak are neglected and their standard of living constantly declines. There is poverty when illness takes away the wage earner from a family. There is material need and suffering in those areas or groups where unemployment risks becoming endemie. There is poverty in the future of those that cannot enjoy the benefits of basic éducation. 5 Some modern technologicae developments contain the potential for new hardships and injustice and must therefore be part of our concern. The introduction of robotics, the rapid development of communications, the necessary adaptation of industrial plants, the need to introduce new skills in management—these are but some of the f ac tors that, if not analyzed carefully or tested as to their social cost, may produce undue hardship for many, either temporarily or more permanently. These are just a few areas where our social responsibility is challenged. Others include the situation of marriage and family life and the factors that threaten their underlying values; the respect for the sacredness of unborn human life; the situation of newly arrived immigrants; open or disguised expressions of discrimination based on "race, origin, color, culture, sex or religion". To the degree that its social conscience is sensitive, every community will discover where instances of injustice or threats to peace stili exist or are potentially présent. 6 But the very attempt to look at some of the challenges in the domestic scene, brings us to another important considération regarding progress and human development. I am ref erring to the international dimension. 5. Without implying in any way that domestic or national problems do not exist any more—and they most certainly do—it becomes ever 5 4 Mt 26:11. Octogésima Adveniens, 16. 825 Acta Ioannis Pauli Pp. II more evident that such local or national problems, and their solutions, are fundamentally linked with realities that transcend the boundaries of countries. Not only do décisions taken by one nation affect other régions of the world, but the solution to many domestic problems can no longer be found except on an international, and even, a WORLDWIDE level. Ail major problems that concern the life of the human person in society have become world problems. Any décision that is envisagea in the politicai, economie or social sphère must be considered within the context of its worldwide repercussions. What now most deeply affeets any debate on social progress and human development is the fact of Worldwide interdependence. Already twenty years ago, in 1967, Pope Paul VI wrote, at the very beginning of his Encyclical Letter "On the Development of Peoples" : "Today the principal fact that we must ali recognize is that the social question has become worldwide". In following years, this affirmation of Paul VI was further vindicated by a succession of events. There was the émergence on the politicai scene of peoples who, after centuries of colonial domination and dependence, demanded ever more forcefully their rightful place among the nations and in international decision-making. A worldwide economie crisis brought home the fact that there exists an increasingly interdependent economy. The continuing existence of millions of people who suffer hunger or malnutrition and the growing realization that the naturai resources are limited make clear that humanity forms a single whole. Pollution of air and water threatens more and more the delicate balance of the biosphère on which présent and future générations dépend and makes us realize that we ali share a common ecological environment. Instant communication has linked finance and trade in worldwide dependence. 7 8 The poorer nations of the world are inclined to view this inter­ dependence as a continuing pattern of economie domination by the more developed countries, while the latter sometimes view inter­ dependence as the opening up of new opportunities for commerce and export. Interdependence clearly demands that relations between nations be seen in this new context and that the social question needs an appropriate ethic. Nobody can say anymore : "Let others be concerned with the rest of the world !" The world is each one of us ! 7 8 Populorum No. 3. 54 - A. A. S. Progressio. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 826 Officiale 6. When I addressed the participants of the Sixty-eighth Session of the International Labor Organization, on June 15, 1982, I was able to state : "There is a common good which can no longer be confined to a more or less satisfactory compromise between sectional demands or between purely economie requirements. New ethical choices are necessary ; a new world conscience must be created; each of us without denying his origin and the roots of his family, his people and his nation, or the obligations arising therefrom, must regard himself as a member of this great family, the world community ... This means that the worldwide common good requires a. new solidarity without frontiers". 9 The Church's social teaching sees this new solidarity as a conséquence of our faith. It is the attitude, in the international reality, of those who heed the Lord's commandment : "Love one another as I have loved you". It is the conséquence of our faith in the mystery of Création: that God has created every human person in his own image and likeness. Every human being is endowed with the same fundamental and inalienable dignity. Every individuai is called to acknowledge this fundamental equality within the unity of the human family. Everyone is invited to respect the common destiny of everyone else in God. Everyone is asked to accept that the goods of the earth are given by God to ali for the benefit of ali. 10 For the disciple of Christ, solidarity is a moral duty stemming from the spiritual union of ali human beings, who share a common origin, a common dignity, and a common destiny. In creating us to live in society, in a close network of relations with each other, and in calling us through rédemption to share the life of the Savior not merely as individuáis but as members of a pilgrim people, Cod himself has created our basic interdependence and called us to solidarity with ail. This teaching is formulated in an incomparably effective manner in the parable of the Good Samaritan, who took care of the man who was left half dead along the road from Jerusalem to Jericho. We ali travel that road and are tempted to pass by on the other side. Referring to the Samaritan, who was moved by compassion, Jesus told his listeners : "Go, and do the same". Today, Jesus repeats to ali of us when we travel the road of our common humanity : "Go, and do the same". 11 9 No. 10. 10 Jn 15:12. 11 Cf. Lk 10:37. Acta Ioannis Pauli Pp. II 827 7. In speaking to you about social progress and human develop­ ment, I feel impelled to stress the international dimension because of the objective need to promote a new worldwide solidarity. There is also another reason why I am especially mindful today of the larger international scene. You know that the Bishop of Rome and the Holy See follow closely international activities and therefore have a special interest in the work of the United Nations Organization in New York. I would have liked very much to visit once again its headquarters, as I did in 1979, and as Pope Paul VI did in 1965. I regret that I am not able to accept at this time the kind invitation which the Secretary General of the United Nations has extended to me for a new visit. The interest of the Catholic Church in this international Organization is linked to the importance of the issues that it treats and to the reasons for which it was founded. To work for the establishment and maintenance o f a just and lasting peace is a goal that deserves support and collaboration. This is in fact why the United Nations Organization was created in the first place, in that bright daylight which followed the long drawn-out night of the Second World War. I pray that despite its inevitable shortcomings it will be able to fulfill ever more effectively its unique role of service to the world, a service that the world truly needs. The United Nations deals with disarmament and arms control —the control of nuclear weapons in the first place, but also biological, chemical and conventional weapons. Its patient, painstaking, and sometimes even frustrating dedication to this cause of paramount importance for the world and ali its people is recognized and appreciated as being an incentive and support for the bilateral négociations by the superpowers for arms réduction. Here it is indeed a question that must be addressed with an unfailing commitment, extreme lucidity and a clear sense of the value of human life and the integrity of création. The United Nations is also concerned with many of the other conditions for true peace. It is fitting here to reflect on some of them in relation to the international dimension of the social question. In the first place, I would like to single out the concern for human rights. You remember, I am sure, that the United Nations adopted, more than forty years ago, the Universal Déclaration of Human Rights. The basic inspiration of this important document was the récognition that the way toward a peaceful and just world must 828 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale necessarily pass through the respect for each human being, through the définition and récognition of the basic human rights, and through the respect for the inalienable rights of individuáis and of the com­ munities of peoples. The adoption of the Universal Déclaration was followed over the years by many Déclarations and Conventions on extremely important aspects of human rights, in favor of women, of children, of handicapped persons, of equality between races, and especially the two international covenants on economie, social and cultural rights and on civil and politicai rights, together with an optional Protocol. In 1981, the General Assembly also adopted a solemn Déclaration against every form of religious intolérance. The United Nations must also be given proper credit for having set up the Commission for Human Rights as a monitoring organ to follow carefully the positive and negative developments in this important fìeld. The commitment of the United Nations to human rights goes hand in hand with its commitment to peace. Expérience has taught that disrespect or lack of respect for human rights, oppression of the weak, discrimination because of sex, color, origin, race or religion create conflict and jeopardize peace. Here again, what concerns human beings in any one place affeets ali human beings everywhere. Through the différent specialized institutions and programs, the United Nations develops its commitment to a more just and équitable international society. This work and commitment include the struggle against diseases and illiteracy; action undertaken for the advancement of women ; protecting the rights of children and the handicapped ; the development of international law ; the peaeeful use of atomic energy; the protection and préservation of famous monuments which belong to the cultural patrimony of humanity; the defense of the environment; the struggle against hunger, malnutrition and underdevelopment; and the defense of the homeless. 8. The existence and activities of the United Nations Organization, its achievements and also its failures, underline in a drama-tic way the need for reinforcing international authority at the service of the global common good. It is already a sign of great progress that the importance of global social issues and the need for effectively promoting peace are becoming more universally recognized. It is also a sign o f hope that an international Organization, f or med by the great majority of States, tries, within the limited means at its disposai, Acta Ioannis Pauli Pp. II 829 and notwithstanding internal and external difficulties, to increase the awareness of worldwide problems and their appropriate solutions. It is also a marvelous challenge for ali the peoples and nations of the world—now that every day we become more aware of our interdependence—to be called upon by the urgent demands of a new solidarity that knows no frontiers. Now that we move toward the threshold of the third millennium of Christianity, we are given the unique chance, for the first time in human history, to make a decisive contribution to the building up of a true world community. The awareness that we are linked in common destiny is becoming stronger ; the efforts to reach that goal are being multiplied by men and women of good will in a diversity of activities—politicai as well as economic, cultural as well as social. People in all walks of life and nations and governments alike are being challenged in the name of our common humanity, in the name of the rights of every human being and in the name of the rights of every nation. In order to succeed and give the correct answer to the many demands that the de facto interdependence of all nations makes upon the sense of solidarity of all, we must create a just balance between the constraints put by interdependence upon the nations and the cali for effective solidarity addressed to ali the nations. In the life of every nation, social progress and human development are ensured by the respect given to the rights of the human person. The human person's very existence in dignity and his or her rightful participation in the life of the community are safeguarded by the deep respect that every person entertains for the dignity and the rights of every fellow human being. In the same way, respect for the rights of peoples and nations must safeguard the existence in liberty of every nation and thus make possible its rightful and effective participation in all aspects of inter­ national life. solidarity. Without this, it would be impossible to speak about In order to be capable of global solidarity nations must first of ali respect the human rights of their Citizens and in turn be recognized by their people as the expression of their sovereignty; secondly nations must respect the full rights of their fellow nations and know that also their rights as a nation will not be disavowed. 9. Dear friends : America is a very powerful country. The amount and quality of your achievements are staggering. By virtue of your unique position, as Citizens of this nation, you are placed before a Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 830 choice and you must choose. You may choose to close in on your­ selves, to enjoy the fruits of your own form of progress and to try to forget about the rest of the world. Or, as you become more and more aware of your gifts and your capacity to serve, you may choose to live up to the responsibilities that your own history and accomplishments place on your Shoulders. By choosing this latter course, you acknowledge interdependence, and opt for solidarity. This, dear friends, is truly a human vocation, a Christian vocation, and for you as Americans it is a worthy national vocation. 10. In drawing attention to the need for an ever greater social consciousness in our day, I also wish to draw attention to the need for prayer. Prayer is the deepest inspiration and dynamism of all social consciousness. In speaking to the Bishops of America in 1983 I stated : "It is indeed in prayer that a social consciousness is nurtured and at the same time evaluated. It is in prayer that the Bishop, together with his people, ponders the need and exigencies of Christian service ... Through prayer the Church realizes the full import of Christ's words : 'This is how all will know you for my disciples: your love for one another'. It is in prayer that the Church under stands the many implications of the fact that justice and mercy are among 'the weightier matters of the law'. Through prayer, the struggle for justice finds its proper motivation and encouragement, and discovers and maintains truly effective means". Finally, to you the Catholic people of Detroit and all this area I repeat the words with which Paul VI concluded his message to the Call to Action Conference that was held eleven years ago in this very City of Detroit: "In the tradition of the Church, any call to action is first of ali a call to prayer. And so you are summoned to prayer, and above all to a greater sharing in Christ's Eucharistie Sacrifice ... It is in the Eucharist that you find the true Christian spirit that will enable you to go out and act in Christ's name". And for all of you dear friends, people of every religion, race and ethnie group, I ask God's help so that you may be ever more aware of global interdependence and ever more sensitive to human solidarity. 12 13 14 « * * 12 Jn 13:35. 13 Mt 23:23. 14 Ad Limina Address, December 3, 1983. Acta Ioannis Pauli Pp. II 831 Detroiti, ad civiles Auctoritates, a Summo Pontifice cum proficisceretur habita.* Mr. Vice President, Dear Friends, dear People of America. 1. Once again God has given me the joy of making a pastoral visit to your country—the United States of America. I am filled with gratitude to him and to you. I thank the Vice President for his présence here today, and I thank all of you from my heart for the kindness and warm hospitality that I have received everywhere. I cannot leave without expressing my thanks to all those who worked so hard to make this visit possible. In particular I thank my brother Bishops and all their collaborators, who for many months have planned and organized ali the détails of the last ten days. My gratitude goes to all those who provided security and ensured such excellent public order. I thank all those who have worked to make this visit above all a time of fruitful evangelization and prayerful célébration o f our unity in faith and love. I am also grateful to the people of other Churches and creeds and to all Americans of good will who have accompanied me, in person or through the media, as I traveled from city to city. A particular word of thanks goes to the men and women of the media for their constant and diligent assistance in bringing my message to the people, and in helping me to reach millions of those with whom otherwise I would have had no contact. Most importantly, I am grateful to ali those who supported me by their prayers, especially the elderly and the sick, who are so dear to the heart of Jesus Christ. As I leave, I express my gratitude to God also for what he is accomplishing in your midst. With the words of Saint Paul, I too can say with confident assurance "that he who has begun the good work in you will carry it through to completion, right up to the day of Christ Jesus". And so I am confident too that America will be ever more conscious of her responsibility for justice and peace in the world. As a nation that has received so much, she is called to continued generosi ty and service toward others. 1 2. As I go, I take with me vivid memories of a dynamic nation, a warm and welcoming people, a Church abundantly blessed with a * Die 19 m. Septembris a. 1987. 1 Phil 1:6-7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 832 Officiale rieh blend of cultural traditions. I départ with admiration for the ecumenical spirit that breathes strongly throughout this land, for the genuine enthusiasm of your young people, and for the hopeful aspirations of your most recent immigrants. I take with me an unforgettable memory of a country that God has richly blessed from the beginning until now. America the beautiful! So you sing in one of your national songs. Yes, America, you are beautiful indeed, and blessed in so many ways: — In your majestic mountains and fertile plains; — In the goodness and sacrifice hidden in your teeming cities and expanding suburbs ; — In your genius for invention and for splendid progress ; — In the power that you use for service and in the wealth that you share with others; — In what you give to your own, and in what you do for others beyond your borders; — In how you serve, and in how you keep alive the fíame of hope in many hearts ; — In your quest for excellence and in your desire to right all wrongs. Yes, America, all this belongs to you. But your greatest beauty and your richest blessing is found in the human person; in each man, woman and child, in every immigrant, in every native-born son and daughter. 3. For this reason, America, your deepest identity and truest character as a nation is revealed in the position you take toward the human person. The ultimate test of your greatness is the way you treat every human being, but especially the weakest and most defenseless ones. The best traditions of your land presume respect for those who cannot défend themselves. If you want equal justice for all, and true freedom and lasting peace, then, America, défend life! Ali the great causes that are yours today will have meaning only to the extent that you guarantee the right to life and protect the human person. — Feeding the poor and welcoming refugees; — Reinforcing the social fabric of this nation ; — Promoting the true advancement of women; — Securing the rights of minorities; 833 Acta Ioannis Pauli Pp. II — Pursuing disarmament, while guaranteeing legitímate defense: all this will succeed only if respect for life and its protection by the law is granted to every human being from conception until natural death. Every human person—no matter how vulnerable or helpless, no matter how young or how old, no matter how healthy, handicapped or sick, no matter how useful or productive for society—is a being of inestimable worth created in the image and likeness of God. This is the dignity of America, the reason she exists, the condition for her survival—yes, the ultimate test of her greatness : to respect every human person, especially the weakest and most defenseless ones, those as yet unborn. With these sentiments of love and hope for America, I now say goodbye in words that I spoke once before : "Today, therefore, my final prayer is this : that God will bless America, so that she may increasingly become—and truly be—and long remain—'One Nation, under God, indivisible. With liberty and justice for all' ". 2 May God bless you ali. God bless America ! 2 October 7, 1979. 834 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETUM BURDIGALEN. Canonizationis Servi Dei Petri Benvenuti Noailles, Sacerdotis Fundatoris Instituti Sororum a S. Familia (1793-1861). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. « Videte nunc quod ego sim solus, et non sit Deus praeter me » (Di 32, 39). « Ego quae placita sunt ei facio semper » (Io 8, 29). Ex his Sacrorum Librorum verbis vixit Dei Famulus Petrus Benvenutus Noailles. Dei gratia illectus, omnium fluxarum rerum futilitatem intellexit. Ei se Deus ostendit uti solum Deum; Unitatem, sed etiam Trinitatem, communionem amoris, cuius Verbum, per suam In­ carnationem, venit ut unus fieret ex nobis, familiam constitueret, Sanc­ tam Familiam. Ex huius mysterii contemplatione ardenter et constanter vitam suam ad vitam Iesu, Mariae et Ioseph accommodavit, « qui nihil aliud in tera, nisi Deum, amabant, quaerebant, volebant ». Pro hoc spiritu vixit, quem ceteroquin in Consociationem a Sanc­ ta Familia, a se conditam, transfudit. Optabat namque ut Opus suum « vera familia » esset, similiter ac Nazarethana familia et primae christianae communitates cor unum et animam unam efficiens, talis quidem, quae in Ecclesia et in mundo a fide christiana digresso et diviso, signum esset et fautrix fidei et unitatis. Petrus Benvenutus Noailles Burdigalae ortus est die 27 mensis Octobris anno 1793, Gallica rerum mutatione saeviente, eo temporis spatio, quod est a « Terrore » appellatum. Proborum mercatorum familia natus, quae ex decem constabat fi­ liis, eodem quo natus est die baptismum accepit, sed ob temporum ini- Congregatio pro Causis Sanctorum 835 quitatem non potuit in adolescentia ad solidam institutionem religio­ sam formari; est contra permotus a quodam peculiari magistro, Vol­ taire scriptoris imbuto doctrina; quae quidem contagio exitiosa fuit. Cum parum commendabilibus amicis voluptuaria frequentabat loca et praesertim theatrum, sibi acceptissimum. Saepe vesperi tarde domum redibat. Mater eius animo angebatur proque filio suo preces Domino adhibebat, quem materna prosequens bonitate ad vitam hortabatur christianorum more impensius ducendam. Gratia vicit et, duobus sacerdotibus adiuvantibus, quorum unus eum instituit et duodeviginti menses ad Primam Communionem prae­ paravit — quam viginti annos natus accepit — eius vita mutata est. Pridie primae suae Communionis in Cathedrali Ecclesia Burdigalensi, ad pedes Dominae Nostrae de Monte Carmelo provolutus, Virgine Ma­ ria intercedente, est gratia donatus vehementis experientiae Dei, eius amoris, eius misericordiae; cuius gratiae semper memor fuit. Hoc divinum beneficium magnum habuit momentum in eius con­ versione. Exinde enim factus est christianus religionis cultor, seque bonis operibus dedidit, studia sua vitamque suam in serium conver­ tens. Paulatim vocatio ad vitam perfectionis processit. Post tres an­ nos, Virgine Maria precante, alteram accepit gratiam. Lutetiae Pa­ risiorum, in ecclesia Sancti Sulpitii, ad pedes Dominae Nostrae : gra­ tiam scilicet clarae vocationis ad sacerdotium, et etiam ad sanctita­ tem. Postea ipse affirmavit: «Beata Virgo iter indicavit mihi ... ego omnia intellexi ... ». Re vera ab hoc felici tempore eius vita fuit tota pro « solo Deo », solumque cupivit illum amare et efficere ut amaretur. Eo spectabat, ut Christum sequeretur, suam vitam ad eius vitam di­ rigeret quam maxime; unde constanter Dei voluntatem exquirebat. Aliquot diebus post hoc beneficium, die 13 mensis Octobris anno 1816, viginti tres annos natus, Petrus Benvenutus Noailles est Semi­ narium Sancti Sulpitii ingressus, Issiaci situm. Ibi exemplar fuit pietatis, assiduae deprecationis, caritatis, humilitatis, diligentiae in studio, vitae taciturnae et castigatae. Ordinationem sacerdotalem ac­ cepit die 5 mensis Iunii anno 1819. Burdigalem re versus, patriam dioecesim, nominatus est Vicarius paroeciae Sanctae Eulaliae. Pre­ sbyter singularis, suae vocationis amantissimus, vitam egit precationis, pietatis, austeritatis. Industriam vere apostolicam factitavit, indefatigabilem, callidam, allicientem, unde multae ortae conversiones. In sede confessionali non paucas degebat horas; aegrotos visebat et cap- 836 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tivos; partem urbis pauperem evangelizavit, ubi nulla erat religionis exercitatio; catechesim in paroecia digessit et de coetibus iuvenum, adultorum, mendicorum curam adhibuit ; etiam Missiones ad populum praedicavit. Omnia ei non satis esse videbantur, cum de animis age­ batur adducendis ad Iesum Christum. Alumnus seminarii erat, cum Consociationem a Sancta Familia condere statuit ut eius aetatis necessitatibus subveniret et omnium vocationum votis — presbyterorum, religiosorum, saecularium conse­ cratorum, laicorum — quo omnes, eodem spiritu incitati, possent ad perfectionem quisque sui status contendere. Sed, filius Ecclesiae obsequens semperque Dei voluntatem sequendi studiosus, nihil voluit adoriri inconsulto Archiepiscopo. Ab hoc per­ motus, die 28 mensis Maii anno 1820, primum septem generum seu congregationum religiosarum Operis sui condidit, quae suam singil­ latim proprietatem habuerunt : curam et educationem orphanorum et operariorum provectionem ; curam convictuum in urbe ; scholarum et catechesis in paroeciis et in pagis; aegrorum; educationis et provetus in locis agrestibus ; servitii et respectus presbyterorum habendi ; vitae contemplativae. Instituit etiam genus saecularium consecratarum et Coetus Aggregatorum. Omnes autem unam « eandemque fami­ liam » constituebant, eidem summo imperio iisdemque Regulis gene­ ralibus obnoxiam. Deo favente Opus Petri Benvenuti Noailles celeriter crevit. Cum Conditor est vita defunctus, scil. die 8 Februarii a. 1861, illud 2.200 religiosas numerabat, in 223 domus distributas, in Gallia, in Hispania, in Numidia; 600 saeculares consecratas et fere 20.000 Aggregatorum, sacerdotum et laicorum. Nonnulli conatus statuendi Congregationem presbyterorum in Consociatione, cum non successissent, causa fuerunt cur Conditor multis sollicitudinibus et angoribus afficeretur. Haec omnia superavit pleno erga Dei voluntatem obsequio, magna cum tranquillitate et singulari cum caritate. Quadraginta annis suae Conditoris vitae, Servus Dei Operi suo totum se dedidit, spiritum ostendens alacrem et aptum ad ordinan­ dum, sed semper aequabiliter et cum prudentia se gerens, uti verus rector et spiritalis fautor. Vir fidei multae, vehementis pietatis, ex intima sua cum Deo coniunctione et congruentia cum amore Chrisi lumen hauriebat et vim. In omnibus rebus nihil aliud quaerebat, quam Deum, amorem eius, voluntatem eius, gloriam eius. Dici potest Congregatio pro Causis Sanctorum illum vere ex dicto vixisse quod Operi suo proposuit : 837 « Soli Deo gloria sit in Iesu Christo. Per Mariam et per Sanctum Ioseph ». Verba equidem <( solus Deus », quae persaepe iterare auditus est, praeceptum ei fuerunt quo est tota eius vita excitata, praesertim in durioribus laboribus rebusque adversis : calumniis, falsis interpretationibus, disiunctionibus, morbis. In hoc positum erat eius robur, eius amoris impetus, causa eius constantis serenitatis, plena Providentiae fiducia. Dei Famulus suam aluit fidem studio et contemplatione verbi Dei, (juod frequenter meditabatur quodque in suis institutionibus illustrare delectabatur ; eandemque ferventi pietate erga Eucharistiam, vitae suae suarumque adorationum centrum ; et insuper sua filii religione erga Deiparam Virginem. Gratus in eam ob multas acceptas gratias per eius preces, eidem sanctuarium consecravit, nomine notatum Do­ mina Nostra Omnium Gratiarum, in insula appellata Solitude de Martillac (Garumnae in Gallia). Post id tempus locus est peregrinationum et pietatis Marialis, qui cum proposito congruit Servi Dei, cuius erat consilium, cum illud aedificaret, ut B. Maria Virgo cognosceretur, amaretur et coleretur. Magnum suum amorem in Ecclesiam significabat adiunctione Sum­ mi Pontificis, Episcoporum, humili oboedientia vel minimis eorum praescriptionibus consiliisve. Corde amantissimus, generosus et tener, idem Servus Dei, inde a conversione sua, Deo adhaesit vi et lenitudine caritatis suae. Qua caritate motus omnino se seunxit a se, ab omni re, quae Deus non esset, et constanter ei coniunctus fuit totusque deditus. Hinc notabilis fuit eius in proximum caritas, delicata, sedula, signum magnae boni­ tatis. Se ostendebat humanum, indulgentem, semper paratum ad excu­ sandum, ad ignoscendum. Accessu facilis, omnia omnibus se faciebat, adeo ut vulgo appellaretur « Pater bonus ». Humilis et prudens, comitatem cum fortitudine temperabat, cum violata iura erant tuenda, cum ad virtutem appellandum, sed num­ quam de bonitate sui propria decedens. Paupertas una virtutum erat, quas potiores habebat. Parvulos et pauperes praecipue diligebat; quibus dispertiebat paulum illud quod accipiebat, rebus necessariis contentus. Eius vita simplex, pauper, Sui ipsius et rerum terrestrium omnino neglegens, facile de caelo cogitabat, quod anima eius expetebat, firma spe fulta et magna fiducia, castigata exemplo omnibus erat. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 838 Fama sanctitatis qua Petrus Benvenutus Noailles vivus afficieba­ tur, post eius mortem perduravit. Temporum tamen adiuncta impedierunt usque ad annum 1926, quominus Processus dioecesanus instrueretur. Servatis de iure servandis, Causa est apud Apostolicam Sedem introducta die 23 mensis Iunii, anno 1944. Processus Apostolicus actus est annis 1947-1948, eiusque auctoritas die 12 mensis Septembris anno 1950 agnita est. Collectis deinde documentis scriptis vitam, virtutes et actuosita­ tem Servi Dei spectantibus, est tandem ad virtutum Servi Dei discep­ tationem perventum. Et primum quidem, die 10 mensis Novembris anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, modera­ tore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; deinde, die 2 mensis Februarii anni huius 1988, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Car­ dinali Eduardo Gagnon. In utroque autem Coetu, proposito dubio num Servus Dei Petrus Benvenutus Noailles virtutes coluisset heroum modo, omnes alarmantes responderunt. De hisce omnibus rebus certior factus per subscriptum Cardina­ lem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congre­ gationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servi Dei virtutibus Decretum appararetur. Quod cum factum est, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto et Causae Ponente, meque Antistite a secretis Con­ gregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­ tissimus Pater edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis Servi Dei Petri Benventuti Noailles, sacerdotis, fundatoris Instituti Sororum a S. Familia, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 8 Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. & S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Diarium Romanae Curiae DIARIUM ROMANAE 839 CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza: Venerdì, 2 7 Maggio 1 9 8 8 , S. E . il Signor RICHARD VON WEIZSÄKER, Presidente della Repubblica Federale di Germania. Venerdì, 3 Giugno 1988, S. E . il Dottor VIRGILIO BARCO, Presidente della Colombia. Da Sabato 7 a Giovedì 19 Maggio 1988, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio in Uruguay, Bolivia, Perù, Paraguay. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 7 maggio 1988. S. E. mons. Pier Luigi Celata, Arcivescovo tit. di Doclea, Nunzio Apostolico a Malta, Nunzio Apostolico nella Repubblica di San Marino. 23 » » S. E. mons. Edward Cassidy, Arcivescovo tit. di Amanzia, Sostituto della Segreteria di Stato. » » » S. E. mons. Angelo Sodano, Arcivescovo tit. di Nova di Cesare, Segretario del Consiglio per gli Affari Pubblici della Chiesa. 26 » » P. José Saraiva Martins, C. M. F., elevato alla sede tito­ lare arcivescovile di Tuburnica, Segretario della Congregazione per l'Educazione Cattolica. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 14 aprile 19 aprile » » 1988. Il sig. Virgil C. Dechant, Consultore onorario dello Stato della Città del Vaticano. 1988. L'E.mo Signor Cardinale Paul Poupard Presidente del Comitato di Presidenza del Pontificio Consiglio per la Cultura. » L'E.mo Signor Cardinale Eugenio de Araujo Sales, Membro del Comitato di Presidenza del Pontificio Consiglio per la Cultura « in aliud quinquennium ». 840 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 19 aprile » » » » 23 » » » » » 28 » 2 maggio Officiale 1988. L'E.mo Signor Cardinale Hyacinthe Thiandoum, Arci­ vescovo di Dakar, Membro del Comitato di Presidenza del Pontificio Consiglio per la Cultura. » L'E.mo Signor Cardinale Paul Poupard, Presidente del Comitato Esecutivo del Pontificio Consiglio per la Cultura « in aliud quinquennium ». » P. Hervé Carrier, S.I., Segretario del Comitato Esecutivo del Pontificio Consiglio per la Cultura « in aliud quinquennium ». » L'E.mo Signor Cardinale Kosalio José Castillo Lara, Membro della Congregazione per i Vescovi. » S. E. mons. Justin Francis Rigali, Arcivescovo tit. di Bolsena, Membro Vescovo soprannumerario della Congregazione per i Vescovi. » Gli E.mi Signori Cardinali Franjo Kuharió, Carlo Ma­ ria Martini, Jean Marie Lustiger, Giuseppe Caprio, Membri della Congregazione per i Vescovi « in aliud quinquennium ». » Gli E.mi Signori Cardinali Joseph Ratzinger, José Lebrum Moratinos, Godfried Danneels, Carlo Maria Martini, Joachim Meisner, Membri della Congregazione per V Educazione Cattolica « in aliud quinquennium ». » P. Pierre Duprey, P. A., Segretario del Segretariato per l'Unione dei Cristiani «in aliud quinquennium)). NECROLOGIO maggio 1988. Mons. Bernard Alix, Vescovo emerito di Le Mans. » Mons. Georg Moser, Vescovo di Rottenburg-Stuttgart » (Germania Occidentale). » Mons. Alfonso M. Ungarelli, Vescovo tit. di Azura. 23 » » Mons. Mario Di Lieto, Vescovo emerito di Cerignola» » Ascoli Satriano (Italia). 4 9 Recens nuntiatum est Petrum Raimondi episcopum emeritum Crotonensem, die 27 Iulii 1987 de vita decessisse. 28 Iunii 1988 An. et vol. LXXX N. 7 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II CONSTITUTIO APOSTOLICA DE ROMANA CURIA IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM 1. PASTOR BONUS Dominus Christus Iesus (cf. Io 10, 1 1 . 14) missionem discipulos faciendi in omnibus gentibus atque praedicandi Evangelium omni creaturae Apostolorum succes­ soribus Episcopis, et singulari ratione Romano Episcopo, Petri successori, ita contulit, ut Ecclesia, Dei Populus, constitue­ retur atque eiusmodi Populi sui Pastorum munus esset revera servitium, quod « in Sacris Litteris "diaconia" seu ministe­ rium significanter nuncupatur n. Hoc servitium seu diaconia eo praesertim tendit, ut in uni­ verso ecclesiali corpore communio magis magisque instauretur, vigeat atque perpulchros fructus edere pergat. Etenim, sicut Concilium Vaticanum II luculenter docuit, Ecclesiae mysterium per multiplices huiusmodi communionis rationes significatur, Spiritus Sancti suavissimo instinctu: etenim Spi1 1 Conc. Oec. Vat. II Const. dogm. Lumen gentium, 24. 55 - A . A . S. Acta Apostolicae 842 Sedis - Commentarium Officiale ritus « Ecclesiam, quam in omnem veritatem inducit (cf. Io 16, 13) et in communione et ministratione unificat, diversis donis hierarchicis et charismaticis instruit ac dirigit... eam­ que perpetuo renovat et ad consummatam cum Sponso suo unionem perducit ». Quam ob rem, ut idem Concilium asse­ verat, « illi plene Ecclesiae societati incorporantur, qui Spi­ ritum Christi habentes, integram eius ordinationem omniaque media salutis in ea instituta accipiunt, et in eiusdem compage visibili cum Christo, eam per Summum Pontificem atque Episcopos regente, iunguntur, vinculis nempe professionis fidei, sacramentorum et ecclesiastici regiminis ac communionis ». Cuiusmodi communionis notionem non modo Concilii Va­ ticani II documenta in universum edisseruerunt, ac praeser­ tim Constitutio dogmatica de Ecclesia, sed ad illam animum intenderunt etiam Synodi Patres, qui anno MCMLXXXV, item­ que duos post annos Generales Synodi Episcoporum Coetus celebraverunt: quam in Ecclesiae definitionem coeunt sive ipsum Ecclesiae Mysterium, sive messianici Populi Dei ordi­ nes, sive hierarchica ipsius Ecclesiae constitutio. Quae omnia ut una comprehensione describamus, verba sumentes ex eadem memorata Constitutione, Ecclesia est « in Christo veluti sacra­ mentum seu signum et instrumentum intimae cum Deo unio­ nis totiusque generis humani unitatis ». Quam ob rem, huius­ modi sacra communio in tota Christi Ecclesia viget, « quae — ut perbelle scripsit Paulus V I , Decessor noster — vivit et agit in variis communitatibus christianis, Ecclesiis scilicet particularibus, per omnem terrarum orbem dispersis ». 2 3 4 5 6 7 8 2. Habita igitur ratione huius communionis, universam Ecclesiam veluti conglutinantis, etiam hierarchica eiusdem Ecclesiae constitutio explicatur atque ad effectum deducitur: quae collegiali simul ac primatiali natura ab ipso Domino Ibid., 4. Ibid., 14. * Ibid., cap. I. Ibid., cap. I I . Ibid., cap. I I I . Ibid., 1. Const. Ap. Vicariae potestatis, vi Ian. M C M L X X V I I : AAS 69 (1977), p. 6; cf. Const. dogm. Lumen gentium, 15. 1 3 s 6 7 8 843 Acta Ioannis Pauli Pp. II praedita est, cum « Apostolos ad modum collegii seu coetus stabilis instituit, cui ex iisdem electum Petrum praefecit ». Hic praesertim agitur de speciali illa ratione, qua Ecclesiae Pastores triplex Christi munus participant, docendi scilicet, sanctificandi atque gubernandi: et sicut Apostoli id una cum Petro egerunt, ita haud dissimili modo id Episcopi agunt simul cum Romano Episcopo. Ut Concilii Vaticani II verbis denuo utamur, « Episcopi igitur communitatis ministerium cum adiutoribus presbyteris et diaconis susceperunt, loco Dei praesidentes gregi, cuius sunt Pastores, ut doctrinae magistri, sacri cultus sacerdotes, gubernationis ministri. Sicut autem permanet munus a Domino singulariter Petro, primo Aposto­ lorum, concessum et successoribus eius transmittendum, ita permanet munus Apostolorum pascendi Ecclesiam, ab ordine sacrato Episcoporum iugiter exercendum ». Itaque fit ut « Collegium hoc » — Episcoporum dicimus cum Romano Pon­ tifice coniunctorum — « quatenus ex multis compositum, varietatem et universalitatem Populi Dei, quatenus vero sub uno capite collectum, unitatem gregis Christi » exprimat. 9 10 11 Episcoporum autem potestas atque auctoritas diaconiae notam prae se fert, ad ipsius Iesu Christi exemplum accommo­ datam, qui « non venit, ut ministraretur ei, sed ut ministraret et daret animam suam redemptionem pro multis » (Me 10, 45). Potestas ergo, quae in Ecclesia datur, potissimum secundum serviendi normam et intellegenda et exercenda est, ita ut huiusmodi auctoritas pastorali nota in primis polleat. Id vero ad singulos Episcopos in propria cuiusque parti­ culari Ecclesia spectat; attamen tanto magis ad Romanum Episcopum pertinet, cuius ministerium Petrianum in univer­ salis Ecclesiae bonum utilitatemque procurandam incumbit: Romana enim Ecclesia praesidet « universo caritatis coetui », ideoque caritati inservit. Ex hoc potissimum principio proces­ serunt vetusta illa verba « Servus Servorum Dei », quibus Petri Successor denominatur atque definitur. 12 Const. dogm. Lumen gentium, 19. Ibid., 20. Ibid., 22. S. Ignatii Ant., Epist, ad Romanos, Tubingae 1901 , I, 252. 9 10 11 12 2 inscriptio: Patres Apostolici, ed; Funk, 844 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quam ob causam, Eomanus Pontifex Ecclesiarum etiam particularium negotia, ab Episcopis ad se delata aut utcumque cognita, diligenter perpendere curavit, ut, pleniore rerum expe­ rientia exinde adepta, vi muneris sui, Vicarii scilicet Christi totiusque Ecclesiae Pastoris, fratres suos in fide confirmaret (cf. Lc 22, 32). Id enim persuasum sibi habebat mutuam inter Episcopos in universo orbe constitutos et Romanum Episco­ pum communionem, in vinculo unitatis, caritatis et pacis, maximum afferre emolumentum unitati fidei necnon discipli­ nae in cuncta Ecclesia promovendae atque tuendae. 13 3. Quibus praemissis, sic intellegitur diaconia, quae Petri eiusque successorum propria est, ut necessario referatur ad aliorum apostolorum, eorumque successorum, diaconiam, quae ad aedificandam Ecclesiam in hoc mundo unice intendit. Haec necessaria ministerii Petriani ratio ac necessitudo cum ceterorum apostolorum munere ac ministerio quoddam signum iam antiquitus postulavit, atque postulare debet, quod non modo ad instar symboli, sed etiam in rerum veritate exsta­ ret. Hanc quidem necessitatem Decessores Nostri, apostolici laboris gravitate perculsi, dilucide impenseque senserunt, sicuti, exempli gratia, Innocentii I I I verba testantur, qui anno MCXCVIII ad Galliae Episcopos praelatosque haec scripsit, cum ad ipsos suum quendam Legatum mitteret : « Licet com­ missa nobis a Domino potestatis ecclesiastice plenitudo uni­ versis Christi fidelibus nos constituerit debitores, statum tamen et ordinem conditionis humane non possumus am­ pliare ... Quia vero lex humane conditionis non patitur nec possumus in persona propria gerere sollicitudines universas, interdum per fratres nostros, qui sunt membra corporis nostri, ea cogimur exercere, que, si commoditas ecclesie sustineret, personaliter libentius impleremus ». 14 Inde quidem perspiciuntur atque intelleguntur sive natura illius instituti, quo Petri successor usus est in sua exercenda missione in universalis Ecclesiae bonum, sive agendi ratio, qua ipsum institutum commissa munera ad effectum dedu­ ceret oportuit: Romanam Curiam dicimus, quae in ministerii a 14 Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 22, 23, 25. Die Register Innocents' III., I, Graz-Köln 1964, pp. 515 s. Acta Ioannis Pauli Pp. II 845 Petriani adiutorium ab antiquis temporibus adlaborat prae­ standum. Nam ut illa, quam diximus, frugifera communio firmior exstaret atque uberius usque proficeret, Romana Curia ad id exorta est, ut scilicet efficacius redderetur muneris exercitium Pastoris Ecclesiae, quod Petro eiusque successoribus ab ipso Christo traditum est, quodque in dies crevit ac dilatatum est. Enimvero Decessor Noster Xystus V in Constitutione aposto­ lica « Immensa aeterni Dei » fatebatur : « Romanus Pontifex, quem Christus Dominus Corporis sui, quod est Ecclesia, visi­ bile caput constituit omniumque Ecclesiarum sollicitudinem gerere voluit, multos sibi tam immensi oneris adiutores advo­ cat atque adsciscit... ut partita inter eos (sc. Cardinales) aliosque Romanae Curiae magistratus ingenti curarum nego­ tiorumque mole, ipse tantae potestatis clavum tenens, divina gratia adiutrice, non succumbat ». 15 4. Revera, ut iam quaedam historiae lineamenta propo­ namus, Romani Pontifices, iam inde a remotissimis tempo­ ribus, in suo ministerio ad universae Ecclesiae bonum pro­ curandum sive singulos viros sive instituta adhibuerunt, qui ex Romana Ecclesia deligebantur, siquidem eadem Ecclesia Beati Petri apostoli a Decessore Nostro Gregorio Magno nun­ cupata e s t Primum enim presbyterorum diaconorumve, ad eandem Ecclesiam pertinentium, opera usi sunt, qui vel legati munere fungerentur, vel pluribus missionibus interessent, vel Roma­ norum Pontificum partes in Oecumenicis Conciliis agerent. Cum autem peculiaris momenti res tractandae erant, Ro­ mani Pontifices in auxilium vocaverunt Synodos vel Concilia Romana, ad quae Episcopi, in ecclesiastica provincia Romana suo munere fungentes, arcessebantur; haec vero non modo quaestiones ad doctrinam et magisterium spectantes agebant, sed etiam ad tribunalium instar procedebant, in quibus Epi­ scoporum causae, ad Romanum Pontificem delatae, iudicabantur. 16 15 16 Prooemium, par. 1. Reg. X I I I , 42, II, p. 405, 12. Acta Apostolicae Sedis - 846 Commentarium Officiale Ex quo autem tempore Cardinales speciale momentum in Romana Ecclesia adsumere coeperunt, praesertim in Papae electione, quae inde ab anno MLIX ipsis reservata est, iidem Romani Pontifices Patrum Cardinalium collata opera magis magisque usi sunt, ita ut Romanae Synodi vel Concilii munus gradatim deminueretur, donec reapse cessaret. Quare evenit ut, praesertim post saeculum x m , Summus Pontifex omnia Ecclesiae negotia una cum Cardinalibus, in Consistorium coadunatis, ageret. Ita factum est, ut instru­ mentis non stabilibus, videlicet Conciliis seu Romanis Syno­ dis, stabile aliud succederet, quod Romano Pontifici semper praesto esset. Decessor Noster Xystus V, per iam commemoratam Consti­ tutionem Apostolicam « Immensa aeterni Dei », die x x i i men­ sis Ianuarii anno MDLXXXVIII — qui fuit MDLXXXVII ab Incar­ natione D.N.I.C. — Romanae Curiae compagem eius forma­ lem dedit. Seriem XV Dicasteriorum instituendo, eo consilio ut uni Cardinalium Collegio plura subrogarentur collegia, e quibusdam Cardinalibus exstantia, quorum tamen auctoritas ad definitum quendam campum certamque materiem restrin­ geretur; quam ob rem Summi Pontifices huiusmodi collegia­ lium consiliorum viribus maxime frui poterant. Consistorii ideo nativum munus propriumque momentum valde demi­ nuta sunt. Volventibus tamen saeculis ac rationibus historicis rerum­ que condicionibus mutantibus, temperamenta quaedam atque immutationes accesserunt, praesertim cum saeculo x i x Cardi­ nalium Commissiones institutae sunt, quarum esset Summo Pontifici adiutricem operam praeter alia Romanae Curiae Di­ casteria conferre. Denique, opera et iussu S. Pii X, Decessoris Nostri, edita est Constitutio apostolica « Sapienti consilio », die XXIX mensis Iunii anno MCMVIII, in qua, respectu etiam propositi ecclesiasticas leges in Codicem Iuris Canonici colli­ gendi, haec Ipse scripsit : « Maxime opportunum visum est a Romana Curia ducere initium, ut ipsa, modo apto et omnibus perspicuo ordinata, Romano Pontifici Ecclesiaeque operam suam praestare facilius valeat et suppetias ferre perfectius ». 17 17 Cf. AAS 1 (1909), p. 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 847 Cuius reformationis hi praecipui fuerunt effectus: Sacra Romana Rota, quae anno MDCCCLXX munere cessaverat, ea ratione restituta est, ut iudicialia negotia ageret, dum Con­ gregationes, amissa iudiciorum competentia, administrationis instrumenta unice fierent. Praeterea, principium instauratum est, quo Congregationes suo proprio iure, nemini alii attri­ buendo, gauderent, scilicet ut singulae res a suo quaeque Di­ casterio, non vero simul a pluribus, tractari deberent. Quae quidem Pii X reformatio, postea in Codice Iuris Canonici, anno MCMXVII a Benedicto XV, Decessore Nostro, pro­ mulgato, sancita et completa, fere immutata permansit usque ad annum MCMLXVII, non multo post Concilium Oecumenicum Vaticanum II peractum, in quo Ecclesia altius sui ipsius mysterium exploravit suumque vividius prospectavit officium. 5. Huiusmodi itaque Ecclesiae de seipsa aucta cognitio sponte novam quandam Romanae Curiae aptationem, nostrae aetati congruentem, secum ferre debuit. Siquidem Sacrosancti Concilii Patres ipsam Romano Pontifici atque Ecclesiae Pasto­ ribus eximium hucusque praebuisse auxilium agnoverunt, simulque ut eiusdem Romanae Curiae Dicasteria novae ordi­ nationi, temporum, regionum rituumque necessitatibus magis aptatae, subicerentur optaverunt. Hisce igitur Concilii opta­ tis satisfaciens, Paulus V I , Decessor Noster, novam Curiae ordinationem ad effectum alacriter adduxit, data Constitu­ tione apostolica « Regimini Ecclesiae universae », die xv mensis Augusti anno MCMLXVII. Equidem per hanc Constitutionem Summus ille Pontifex Romanae Curiae structuram, competentiam ac procedendi rationem Dicasteriorum iam exsistentium accuratius deter­ minavit, novaque constituit, quorum esset particularia in Ecclesia pastoralia incepta promovere, dum cetera in iuris­ dictionis vel gubernationis officia incumbere pergerent; quam ob rem factum est, ut compositio Curiae multiformem uni­ versalis Ecclesiae imaginem clarius referret. Inter alia, dioe­ cesanos Episcopos in ipsam arcessivit, simulque internae coor­ dinationi Dicasteriorum prospexit per periodicos conventus 18 14 Cf. Decr. Christus Dominus, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 848 Officiale eorundem Cardinalium moderatorum ad communia proble­ mata collatis consiliis perpendenda. Sectionem Alteram apud Tribunal Signaturae Apostolicae induxit, ad summa eaque principalia fidelium iura aptius tuenda. Verumtamen, cum antiquorum institutorum reformatio­ nem maturiore studio egere plane novisset, idem Summus Pon­ tifex iussit ut, quinque exactis annis a Constitutionis promul­ gatione, innovatus rerum ordo altius expenderetur, pariter­ que inspiceretur utrum Concilii Vaticani II postulatis reapse congrueret et christiani populi civilisque societatis necessita­ tibus responderet, atque, quantum res postularet, in aptiorem reduceretur formam. Cui muneri adimplendo Commissio, seu peculiare Praelatorum corpus, Cardinali praeside., destinata est, ipsaque usque ad eiusdem Pontificis obitum operam actuose navavit. 6. Cum inscrutabili Providentiae consilio ad universalis Ecclesiae pascendae munus vocati simus, iam a Pontificatus primordiis sategimus non solum de re tam gravi Dicasterio­ rum mentem exquirere, verum etiam ab universo Cardinalium Collegio iudicium postulare. Qui Patres Cardinales, in gene­ rali Consistorio bis congregati, rei incubuerunt atque consilia praebuerunt de itinere rationibusque persequendis in Romanae Curiae ordinatione. Cardinales enim cum Romani Episcopi ministerio arctissimo ac singulari vinculo coniunguntur, eidem­ que « adsunt sive collegialiter agendo, cum ad quaestiones maioris momenti tractandas in unum convocantur, sive ut singuli, scilicet variis officiis, quibus funguntur, eidem ... ope­ ram praestando in cura praesertim cotidiana universae Eccle­ siae » : ii igitur in primis sciscitandi erant in tanti momenti causa. 1 9 Perampla sententiarum rogatio, quam supra memoravi­ mus, apud Romanae Curiae Dicasteria, ut aequum erat, ite­ rum facta est. Generalis consultationis fructus illud exstitit « Schema Legis peculiaris de Curia Romana », cui apparando incubuit Praelatorum Commissio, Patre Cardinali praeside, duos fere annos adlaborans, quodque singulorum Cardina19 C.I.C., 349. Acta Ioannis Pauli Pp. II 849 lium, Ecclesiarum Orientalium Patriarcharum, Episcoporum Conferentiarum per earum Praesides, et Romanae Curiae Dicasteriorum examini subiectum est, atque in plenario Cardinalium Coetu anno MCMLXXXV excussum. Quod attinet ad Episcoporum Conferentias, oportebat ut de Ecclesiarum particularium necessitatibus atque de earum hac in materie exspectationibus optatisque ad Romanam Curiam pertinenti­ bus per vere universalem sententiam certiores fieremus; quae omnia ut plane nosceremus, occasionem potissimum praebuit peropportunam extraordinaria Synodus pariter anno MCMLXXXV celebrata, sicut iam mentionem fecimus. Denique Commissio Patrum Cardinalium ad hunc finem specialiter condita, ratione habita animadversionum et consi­ liorum ex multiplicibus consultationibus acceptorum, atque sententia etiam privatorum quorundam virorum cognita, Le­ gem peculiarem pro Curia Romana apparavit, novo Codici Iuris Canonici congruenter aptatam. Quam quidem peculiarem Legem hac praesenti Constitu­ tione apostolica promulgare volumus, dum quartum nuper exspiravit saeculum a commemorata Constitutione apostolica « Immensa aeterni Dei » Xysti V, atque octogesimus recurrit annus a S. Pii X Constitutione apostolica « Sapienti consilio », viginti denique vix expletis annis ex quo Constitutio aposto­ lica Pauli VI « Regimini Ecclesiae universae » vim suam ex­ serere coepit, quacum haec Nostra arcte coniungitur, quippe quod utraque a Concilio Vaticano I I , eadem ducente cogita­ tione et mente, originem quodammodo ducat. 7. Hae mens atque cogitatio, Concilio Vaticano II con­ gruentes, renovatae Romanae Curiae actuositatem firmant et exprimunt. Quae quidem hisce Concilii enuntiatur verbis: « In exercenda suprema, plena et immediata potestate in uni­ versam Ecclesiam, Romanus Pontifex utitur Romanae Curiae Dicasteriis, quae proinde nomine et auctoritate illius munus suum explent in bonum Ecclesiarum et in servitium Sacrorum Pastorum » . 20 20 Decr. Christus Dominus, 9. Acta Apostolicae 850 Sedis - Commentarium Officiale Patet igitur Romanae Curiae munus, etsi ad propriam Ec­ clesiae constitutionem, iure divino conditam, non pertinet, indolem tamen vere ecclesialem habere, quatenus ab univer­ salis Ecclesiae Pastore suam et exsistentiam et competentiam trahat. Ea enim in tantum exstat atque adlaborat, in quantum ad ministerium Petrianum refertur in eoque fundatur. Quo­ niam autem Petri ministerium, utpote « servi servorum Dei », sive erga universam Ecclesiam sive erga totius Ecclesiae Epi­ scopos exercetur, Romana etiam Curia, Petri successori inser­ viens, ad universam Ecclesiam atque ad Episcopos iuvandos pariter spectat. Plane inde elucet praecipuam notam omnium singulo­ rumque Romanae Curiae Dicasteriorum esse eius indolem ministerialem, sicut iam prolata verba e Decreto « Christus Do­ minus » declarant, et haec praesertim : « Romanus Pontifex utitur Romanae Curiae Dicasteriis ». Perspicue enim indoles instrumentalis Curiae his indicatur, et ipsa veluti instrumen­ tum in manibus Pontificis quodammodo describitur, ita ut nulla vi nullaque potestate polleat praeter eas quas ab eodem Summo Pastore recipit. Ipse enim Paulus V I , iam duobus annis antequam Decretum « Christus Dominus » promulgare­ tur, scilicet anno MCMLXIII, Romanam Curiam definivit in­ strumentum immediatae adhaesionis et absolutae oboedien­ tiae, quo Summus Pontifex ad suam universalem missionem explendam utitur. Quae notio in Constitutione apostolica « Re­ gimini Ecclesiae universae » passim usurpata est. Haec indoles ministerialis vel instrumentalis aptissime revera videtur huius valde benemeriti venerandique instituti naturam definire eiusque actionem significare, quae totae in eo consistunt ut auxilium Summo Pontifici eo validius et efficacius praestet, quo magis conformiter ac fidelius eius vo­ luntati sese praebere nitatur. 21 8. Praeter hanc indolem ministerialem, a Concilio Vati­ cano II character, ut ita dicamus, vicarius Romanae Curiae in luce ulterius ponitur, quandoquidem ipsa, ut iam diximus, non proprio iure neque proprio marte operatur: potestatem 21 Ibid. Acta Ioannis Pauli Pp. II 851 enim a Romano Pontifice acceptam exercet essentiali quadam et nativa cum Ipso necessitudine, quia huiusmodi potestatis proprium est ut agendi studium cum voluntate illius, a quo oritur, semper coniungat, ea quidem ratione ut eiusdem volun­ tatis fidelem interpretationem, consonantiam, immo quasi ae­ qualitatem prae se ferat atque manifestet, in Ecclesiarum bonum atque in Episcoporum servitium. Ex huiusmodi in­ dole Romana Curia vim roburque haurit, pariterque officiorum suorum limites ac normarum codicem invenit. Huius autem potestatis plenitudo in capite seu in ipsa Christi Vicarii persona insidet, qui propterea Curiae Dica­ steriis eam committit pro singulorum competentia atque am­ bitu. Quoniam autem Romani Pontificis munus Petrianum, sicut diximus, ad fratrum Episcoporum Collegii munus suapte natura refertur, ad id simul spectans ut universa Ecclesia singulaeque particulares Ecclesiae aedificentur, constabilian­ tur atque dilatentur, eadem Curiae diaconia, qua Ipse in suo personali munere exercendo utitur, necessario pariter refertur ad personale Episcoporum munus, sive utpote Episcopalis Collegii membrorum, sive utpote particularium Ecclesiarum Pastorum. Quam ob causam non modo longe abest ut Romana Curia personales rationes ac necessitudines inter Episcopos atque Summum Pontificem quoddam veluti diaphragma impediat vel condicionibus obstringat, sed contra ipsa est, atque magis magisque sit oportet, communionis atque sollicitudinum par­ ticipationis administra. 9. Ratione igitur suae diaconiae, cum ministerio Petriano coniunctae, eruendum est tum Romanam Curiam cum totius orbis Episcopis arctissime coniungi, tum eosdem Pastores eorumque Ecclesias primos principalioresque esse veluti bene­ ficiarios operis Dicasteriorum. Quod eiusdem Curiae etiam compositione probatur. Etenim Romanam Curiam omnes fere componunt Patres Cardinales, ad Romanam Ecclesiam proprio nomine pertinen­ tes, qui proxime Summum Pontificem in universali Ecclesia 22 22 Cf. Const. Ap. Vicariae potestatis, vi Ian. M C M L X X V I I : AAS 69 (1977), p. 6. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 852 Officiale gubernanda adiuvant, quique insuper cuncti sive in ordinaria sive in extraordinaria Consistoria convocantur, cum graviora negotia tractanda id suadeant; quo igitur fit ut, necessi­ tates totius Populi Dei plenius cognoscentes, Ecclesiae uni­ versae bono prospicere pergant. Huc etiam accedit quod singulis Dicasteriis praepositi epi­ scopali charactere et gratia plerumque pollent ad unumque Episcoporum Collegium pertinent, itemque eadem etiam erga universam Ecclesiam sollicitudine urgentur, qua omnes Epi­ scopi, in communione hierarchica cum Romano Episcopo suo Capite, devinciuntur. Cum insuper inter Dicasteriorum membra aliqui coopten­ tur dioecesani Episcopi, « qui mentem, optata ac necessitates omnium Ecclesiarum Summo Pontifici plenius referre va­ leant », per Romanam Curiam collegialis affectus, qui inter Episcopos eorumque Caput intercedit, ad concretam applica­ tionem perducitur, idemque ad totum mysticum Corpus ex­ tenditur, « quod est etiam corpus Ecclesiarum i). Qui quidem collegialis affectus inter varia quoque Dicaste­ ria colitur. Omnes enim Cardinales Dicasteriis praepositi cer­ tis temporibus inter se conveniunt, vel ipsorum partes agentes cum peculiares quaestiones tractandae sint, ut collatis consi­ liis de potioribus quaestionibus certiores fiant ad illasque sol­ vendas mutuum adiutorium conferant atque ideo agendi cogitandique unitatem in Romana Curia provideant. Praeter hos episcopali potestate praeditos viros ad Dica­ steriorum navitatem plurimi requiruntur operis adiutores, qui suo labore, haud raro abscondito neque levi vel facili, mini­ sterio Petriano inserviant ac prosint. Etenim in Romanam Curiam advocantur sive dioecesani ex universo terrarum orbe presbyteri, qui, sacerdotii ministe­ rialis participes, cum Episcopis arcte coniunguntur; sive Re­ ligiosi, e quibus maxima pars sunt presbyteri, atque Religio­ sae Sodales, qui vitam suam ad Evangelii consilia diversimode componunt, ad Ecclesiae bonum augendum atque ad singu­ lare Christi testimonium coram mundo praestandum; sive 23 24 25 23 24 25 Cf. C.I.C., 353. Decr. Christus Dominus, 10. Const. dogm. Lumen gentium, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 853 laici viri atque mulieres, qui ob Baptismi atque Confirma­ tionis virtutem proprio apostolico munere funguntur. Quae plurium virium conspiratio efficit ut omnes Ecclesiae ordines in pastoralem Romanae Curiae operam continuandam effica­ cius usque adiuvent Summum Pontificem, cum Ipsius mini­ sterio coniuncti. Exinde etiam patet, huiusmodi omnium Ec­ clesiae ordinum servitium nihil simile in civili societate inve­ nire, atque ipsorum laborem cum animo vere serviendi prae­ standum esse, ad ipsius Christi diaconiam sequendam atque imitandam. 10. Clare inde elucet Romanae Curiae ministerium, sive in semet ipso consideretur, sive ob ipsius rationes cum univer­ sae Ecclesiae Episcopis, sive ob fines, ad quos contendit atque ob concordem caritatis affectum, quo ducatur oportet, quadam collegialitatis nota pollere, etiamsi ipsa Curia nulli sit com­ paranda cuiuslibet naturae collegio; quae nota eam ad inser­ viendum Episcoporum Collegio informat mediisque ad id ido­ neis instruit. Quin immo, ipsorum etiam Episcoporum sol­ licitudinem pro universa Ecclesia exprimit, siquidem Episcopi huiusmodi curam atque sedulitatem « cum Petro et sub Petro » participant. Quod sane maxime excellit et symbolicam vim prae se fert, cum Episcopi — ut iam supra diximus — vocantur ut singu­ lis Dicasteriis sociam operam praebeant. Praeterea omnibus et singulis Episcopis integrum ius manet et officium ipsum Beati Petri Successorem adeundi, potissimum per visitationes « ad Apostolorum limina ». Hae visitationes, ob supra exposita ecclesiologica et pasto­ ralia principia, propriam peculiaremque significationem acci­ piunt. Sunt enim in primis maximi momenti opportunitas, et veluti centrum constituunt supremi illius ministerii, Summo Pontifici commissi: nam Ecclesiae universalis Pastor tunc communicat atque colloquitur cum particularium Ecclesia­ rum Pastoribus, qui ad ipsum se conferunt ut in eo Cepham videant (cf. Gal 1, 18), suarum dioecesium quaestiones coram atque privatim cum Ipso pertractent cum eoque ideo omnium Ecclesiarum sollicitudinem participent (cf. 2 Cor 11, 28). 854 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quam ob rem, per visitationes ad limina communio atque unitas in intima Ecclesiae vita maximopere foventur. Eaedem praeterea Episcopis copiam commoditatemque praebent, ut cum competentibus Romanae Curiae Dicasteriis considerent atque explorent tum studia ad doctrinam actio­ nemque pastoralem attinentia, tum apostolatus incepta, tum difficultates, quae aeternae salutis procurandae missioni, ipsis concreditae, se interponant. 11. Cum igitur Romanae Curiae navitas cum munere Pe­ triano iuncta in eoque fundata, in bonum simul universae Ecclesiae sive Ecclesiarum particularium cedat, ea praeprimis ad explendum unitatis ministerium vocatur, quod Romano Pontifici singulariter commissum est, quatenus Ipse divino placito perpetuum atque visibile fundamentum Ecclesiae con­ stitutus est. Quapropter unitas in Ecclesia pretiosus est the­ saurus servandus, defendendus, tutandus, promovendus, per­ petuo erigendus, omnibus studiose cooperantibus, iis potissi­ mum qui vicissim visibile principium et fundamentum in suis Ecclesiis particularibus sunt. Igitur cooperatio, quam Romana Curia Summo Pontifici praestat, hoc unitatis ministerio fulcitur : haec autem in primis unitas est Fidei, quae sacro deposito, cuius Petri Successor primus est custos et tutor et a quo munus supremum confir­ mandi fratres suscipit, regitur et struitur. Est pariter unitas disciplinae, quoniam agitur de generali disciplina Ecclesiae, quae in normarum morumque complexu consistit, fundamen­ talem Ecclesiae constitutionem conformat, atque media salu­ tis eorumque rectam administrationem tuetur, una cum Po­ puli Dei ordinata compagine. Eadem unitas, quam nullo non tempore regimen Ecclesiae universae tuendam curat a diversis exsistendi et agendi mo­ dis pro varietate personarum et culturarum nedum detrimen­ tum patiatur per donorum immensam varietatem, quae Spi­ ritus Sanctus profundit, perenniter ditescit, dummodo ne exinde nisus sese separandi insularum ad instar vel fugae a centro 26 26 Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 23. 855 Acta Ioannis Pauli Pp. II exoriantur, sed omnia in altiorem unius Ecclesiae structuram componantur. Quod principium Decessor Noster Ioannes Pau­ lus I optime commemoravit, cum Patres Cardinales allocutus haec de Romanae Curiae institutis asseveravit : eadem « Chri­ sti Vicario id praestant ut apostolico ministerio, cuius Ipse universae Ecclesiae debitor est, certe ac definite fungi possit, atque hac ratione provident ut legitimae agendi libertates sese organico modo explicent, servato tamen necessario obsequio erga illam disciplinae immo etiam fidei unitatem, ad Eccle­ siae naturam pertinentem, pro qua Christus antequam pate­ retur oravit n . Quo fit ut supremum unitatis ministerium universalis Ec­ clesiae legitimas consuetudines, populorum mores atque po­ testatem, quae iure divino ad Ecclesiarum particularium Pa­ stores pertinet, vereatur. Ipse tamen Romanus Pontifex, uti patet, praetermittere non valet quin manus apponat quo­ tiescumque graves rationes pro tuenda unitate in fide, in cari­ tate vel in disciplina id postulent. 2 7 12. Munus itaque Romanae Curiae ecclesiale cum sit, coo­ perationem totius Ecclesiae, ad quam dirigitur, requirit. Nemo enim in Ecclesia ab aliis est seiunctus, immo quisque cum ceteris omnibus unum idemque efficit corpus. Cuiusmodi cooperatio per illam communionem agitur, e qua exordium sumpsimus, scilicet vitae, caritatis et veritatis, in quam Populus messianicus a Christo Domino est constitutus, ab Eoque ut redemptionis instrumentum assumitur et tamquam lux mundi et sal terrae ad universum mundum mittitur. Sicut ergo Romanae Curiae est cum omnibus Ecclesiis commu­ nicare, ita Pastores Ecclesiarum particularium, quas ipsi « ut vicarii et legati Christi regunt », cum Romana Curia com­ municare satagant oportet, ut per haec fidentia commercia, firmiore vinculo cum Petri Successore obstringantur. Quae inter Ecclesiae centrum eiusque, ut ita dicamus, peri­ pheriam mutua communicatio, dum nullius extollit auctori28 29 Alloc, ad Patrum Cardinalium Collegium, (1978), p. 703. Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 9. » Ibid., 27. 27 28 x x x Augusti MCMLXXVIII; AAS 70 856 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tatis fastigium, communionem inter omnes maximopere pro­ movet, ad instar viventis cuiusdam corporis, quod ex mutuis omnium membrorum rationibus constat atque operatur. Quod feliciter expressit Paulus VI Decessor Noster : « Liquet enim motui ad centrum ac veluti ad cor Ecclesiae respondere opus esse alium motum, qui a medio ad extrema feratur atque quadam ratione omnes et singulas Ecclesias, cunctos et sin­ gulos Pastores ac fideles attingat, ita ut ille significetur et ostendatur thesaurus veritatis, gratiae et unitatis, cuius Chri­ stus Dominus ac Redemptor Nos effecit participes, custodes ac dispensatores » . w Quae omnia eo pertinent, ut uni eidemque Populo Dei efficacius praebeatur ministerium salutis; ministerium dici­ mus, quod praeprimis postulat mutuum inter particularium Ecclesiarum Pastores et universae Ecclesiae Pastorem adiu­ torium, ita ut omnes collatis viribus adnitantur adimplere supremam eam legem, quae est salus animarum. Nihil omnino aliud, quam ut huic saluti animarum uberius usque consulerent, Summi Pontifices voluerunt, sive Roma­ nam Curiam condendo, sive novis Ecclesiae mundique condi­ cionibus ipsam aptando, sicut e rerum historia patet. Iure igitur merito Paulus VI Romanam Curiam, veluti alterum Hierosolymitanum cenaculum, et sanctae Ecclesiae prorsus deditam sibi effingebat. Nosmetipsi idcirco ediximus omnibus, qui in ipsa operam dant, unicam agendi rationem esse et nor­ mam Ecclesiae et erga Ecclesiam alacre praestare servitium. Immo in hac nova de Romana Curia Lege statuere voluimus, ut quaestiones omnes a Dicasteriis tractentur « v i i s . . . ac iudiciis pastoralibus, animo intento tum ad iustitiam et Ecclesiae bonum tum praesertim ad animarum salutem » . 31 32 33 13. Iam igitur promulgaturi hájic Constitutionem aposto­ licam, qua nova Romanae Curiae lineamenta impertiuntur, Litt. Ap. M. P. Sollicitudo omnium Ecclesiarum, de muneribus Legatorum Romani Pontificis, XXIV Iun. M C M L X I X : AAS 61 (1969), p. 475. Cf. Alloc, ad eos qui sacris Exercitationibus in Palatio Ap.co interfuerunt, XVII Mart. M C M L X X I I I : Insegnamenti di Paolo VI, X I , 1973, p. 257. Cf. Alloc, ad Curiam Romanam, xxvin Iun. MCMXXXXVI : Insegnamenti di Giovanni Paolo II, IX, 1, 1986, p. 1954. Art. 15. 30 31 32 33 Acta Ioannis Pauli Pp. II 857 placet nunc Nobis consilia atque proposita complecti, quibus ducti sumus. Voluimus in primis ut eiusdem Curiae imago et facies novis responderet nostri temporis postulatis, ratione muta­ tionum habita^ quae post editam Constitutionem apostolicam <( Regimini Ecclesiae universae » sive a Decessore Nostro Pau­ lo VI sive a Nobis factae sunt. Deinde Nostrum fuit ut Ecclesiae legum renovatio, quae per evulgatum novum Codicem Iuris Canonici inducta est, vel quae in eo est posita ut ad effectum deducatur in recogno­ scendo Codice Iuris Canonici Orientalis, aliquo modo exple­ retur atque conficeretur. Tum in animo habuimus ut antiquitus recepta Romanae Curiae Dicasteria et Instituta magis idonea redderentur ad ipsorum fines consequendos, ad quos instituta sunt, scilicet ad participanda regiminis, iurisdictionis atque negotiorum exsecutionis munera; qua de re factum est ut horum Dica­ steriorum agendi provinciae inter ipsa aptius distribuerentur ac distinctius designarentur. Deinde, prae oculis habentes quae rerum usus hisce annis docuit quaeque semper novis ecclesialis societatis postulatis requiruntur, cogitavimus iuridicam figuram rationemque ite­ rum considerare illorum institutorum, quae merito « post-con­ ciliaria » appellantur, eorum forte conformationem ordinatio­ nemque mutando. Quod eo consilio fecimus, ut magis magisque utile fructuosumque ipsorum institutorum munus redderetur, scilicet in Ecclesia promovendi peculiaria pastoralia opera at­ que rerum studium, quae augescente in dies celeritate Pasto­ rum sollicitudinem occupant eademque tempestivas securas­ que responsiones postulant. Denique nova et etiam stabilia incepta ad mutuam operam inter Dicasteria consociandam excogitata sunt, quorum ope quaedam agendi ratio habeatur unitatis notam suapte natura prae se ferens. Quae ut uno comprehendamus verbo, curae Nobis fuit con­ tinenter procedere ut Romanae Curiae constitutio atque agendi ratio tum ecclesiologicae illi rationi, a Concilio Vaticano II pertractatae, magis magisque responderent, tum ad ipsius 56 - A . A, S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 858 Officiale constitutionis pastorales propositos fines obtinendos clariore usque modo idonea evaderent, tum ecclesialis civilisque so­ cietatis necessitatibus aptius in dies obviam irent. Siquidem persuasum Nobis est Romanae Curiae navitatem haud paulum conferre, ut Ecclesia, tertio post Christum natum adventante millennio, ortus sui mysterio fidelis perseveret, cum Spiritus Sanctus virtute Evangelii eam iuvenescere facit. 34 35 14. Hisce omnibus attentis, opera peritorum virorum adhi­ bita, sapienti consilio et collegiali affectu suffulti Patrum Car­ dinalium et Episcoporum, diligenter perspectis Romanae Cu­ riae natura et munere, hanc Apostolicam Constitutionem exa­ rari iussimus, spe ducti ut veneranda haec et regimini Eccle­ siae necessaria institutio, novo illi pastorali instinctui respon­ deat, quo praesertim post celebratum Concilium Vaticanum II fideles omnes, laici, presbyteri et praesertim Episcopi aguntur, quo penitius usque audiant atque sequantur ea quae Spiritus dicat Ecclesiis (cf. Ap 2, 7). Quemadmodum enim omnes Ecclesiae Pastores, atque in­ ter ipsos speciali modo Romanus Episcopus, persentiunt se esse « ministros Christi et dispensatores mysteriorum Dei » (1 Cor 4, 1), atque cupiunt se praeprimis adiutores praebere fidelissimos, quibus Aeternus Pater facile utatur ad salutis opus in mundo prosequendum, ita Romana Curia, in singulis quibusque exercitatis suae magni momenti navitatis orbibus, peroptat ut ipsa quoque eodem Spiritus eodemque afflatu per­ vadatur: Spiritum dicimus Filii hominis, Christi Unigeniti Patris, qui « v e n i t . . . salvare quod perierat» (Mt 18, 11), cuiusque unicum amplissimumque optatum perpetuo eo con­ tendit, ut omnes homines « vitam habeant et abundantius habeant » (Io 10, 10). Propterea, opitulante Dei gratia ac favente Beatissimae Virginis Mariae, Ecclesiae Matris, auxifio, normas de Ro­ mana Curia quae sequuntur statuimus atque decernimus. Cf. Litt. encycl. Dominum et vivificantem, xviii Mai. (1986), pp. 896 s. Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 4. 34 35 MCMXXXXVI, 66: AAS 78 Acta Ioannis Pauli Pp. II 859 I NORMAE GENERALES DE CURIAE ROMANAE NOTIONE ART. 1 Curia Romana complexus est Dicasteriorum et Instituto­ rum, quae Romano Pontifici adiutricem operam navant in exercitio eius supremi pastoralis muneris ad Ecclesiae Uni­ versae Ecclesiarumque particularium bonum ac servitium, quo quidem unitas fidei et communio populi Dei roboratur atque missio Ecclesiae propria in mundo promovetur. DE DICASTERIORUM STRUCTURA ART. 2 § 1. Dicasteriorum nomine intelleguntur: Secretaria Status, Congregationes, Tribunalia, Consilia et Officia, scilicet Camera Apostolica, Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae, Prae­ fectura Rerum Oeconomicarum Sanctae Sedis. § 2. Dicasteria sunt inter se iuridice paria. § 3. Institutis autem Curiae Romanae accedunt Praefectura Pontificalis Domus et Officium de Liturgicis Celebrationibus Summi Pontificis. ART. 3 § 1. Dicasteria, nisi ob peculiarem ipsorum naturam aut specialem legem aliam habeant structuram, constant ex Car­ dinali Praefecto vel Archiepiscopo Praeside, coetu Patrum Car- 860 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale dinalium et quorundam Episcoporum, adiuvante Secretario. Iisdem adsunt Consultores et operam praestant Administri maiores atque congruus Officialium numerus. § 2. Iuxta peculiarem naturam quorundam Dicasteriorum, ipsorum coetui adscribi possunt clerici necnon alii Christifi­ deles. § 3. Congregationis autem Membra proprie dicta sunt Car­ dinales et Episcopi. ART. 4 Praefectus vel Praeses Dicasterium moderatur, id dirigit eiusdemque personam gerit. Secretarius, cooperante Subsecretario, Praefectum vel Prae­ sidem in Dicasterii negotiis personisque moderandis, adiuvat. ART. 5 § 1. Praefectus vel Praeses, Membra coetus, Secretarius ceterique Administri maiores necnon Consultores a Summo Pontifice ad quinquennium nominantur. § 2. Expleto septuagesimo quinto aetatis anno, Cardina­ les praepositi rogantur ut officii renuntiationem exhibeant Romano Pontifici, qui, omnibus perpensis, providebit. Ceteri Moderatores necnon Secretarii, expleto septuagesimo quinto aetatis anno, a munere cessant; Membra, octogesimo anno expleto; qui tamen ratione muneris alicui Dicasterio adscripti sunt, cessante munere, desinunt esse Membra. ART. 6 Occurrente morte Summi Pontificis, omnes Dicasteriorum Moderatores et Membra a munere cessant. Excipiuntur Ro­ manae Ecclesiae Camerarius et Paenitentiarius Maior, qui ordinaria negotia expediunt, ea Cardinalium Collegio propo­ nentes, quae ad Summum Pontificem essent referenda. Acta Ioannis Pauli Pp. II 861 Secretarii ordinario moderamini Dicasteriorum prospiciunt, negotia tantum ordinaria curantes; ipsi vero indigent confir­ matione Summi Pontificis, intra tres ab Eius electione menses. ART. 7 Membra coetus sumuntur, ex Cardinalibus sive in Urbe sive extra Urbem commorantibus, quibus accedunt, quatenus peculiari peritia in rebus, de quibus agitur, pollent, nonnulli Episcopi, praesertim dioecesani, necnon, iuxta Dicasterii na­ turam, quidam clerici et alii Christifideles, hac tamen lege, ut ea, quae exercitium potestatis regiminis requirunt, reser­ ventur iis qui ordine sacro insigniti sunt. ART. 8 Consultores quoque nominantur ex clericis vel ceteris Christifidelibus scientia et prudentia praestantibus, ratione universalitatis, quantum fieri potest, servata. ART. 9 Officiales assumuntur ex Christifidelibus, clericis vel laicis, commendatis virtute, prudentia, usu rerum, debita scientia, aptis studiorum titulis comprobata, ex variis orbis regioni­ bus, quantum fieri potest, selectis, ita ut Curia indolem uni­ versalem Ecclesiae exprimat. Candidatorum idoneitas expe­ rimentis aliisve congruentibus modis pro opportunitate com­ probetur. Ecclesiae particulares, Moderatores Institutorum vitae con­ secratae et Societatum vitae apostolicae ne omittant adiutri­ cem operam Apostolicae Sedi praebere, sinentes ut eorum fideles aut sodales, si opus fuerit, in Romanam Curiam arces­ santur. 862 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium ART. Officiale 10 Unumquodque Dicasterium proprium habet archivum, in quo documenta recepta atque exemplaria eorum, quae missa sunt, in « protocollum » relata, ordinate, tuto et secundum hodierni temporis rationes custodiantur. DE AGENDI RATIONE ART. 11 § 1. Negotia maioris momenti coetui generali, iuxta cuius­ que Dicasterii naturam, reservantur. § 2. Ad plenarias sessiones, semel in anno, quantum fieri potest, celebrandas, pro quaestionibus naturam principii gene­ ralis habentibus aliisque, quas Praefectus vel Praeses tractan­ das censuerit, omnia Membra tempestive convocari debent. Ad ordinarias autem sessiones sufficit ut convocentur Membra in Urbe versantia. § 3. Omnes coetus sessiones Secretarius cum iure suffra­ gium ferendi participat. ART. 12 Consultorum atque eorum qui ipsis assimilantur est stu­ dio rei propositae diligenter incumbere suamque sententiam, pro more scriptam, de ea exarare. Pro opportunitate atque iuxta cuiusque Dicasterii naturam, Consultores convocari possunt ut collegialiter quaestiones pro­ positas examinent et, si casus ferat, sententiam communem proferant. Singulis in casibus alii ad consulendum vocari possunt, qui, etsi in Consultorum numerum non sunt relati, peculiari tamen peritia rei pertractandae commendentur. Acta Ioannis Pauli Pp. II 863 ART. 13 Dicasteria, secundum uniuscuiusque propriam competen­ tiam, negotia tractant, quae ob peculiare suum momentum, natura sua aut iure, Sedi Apostolicae reservantur, atque ea quae fines competentiae singulorum Episcoporum eorumve coetuum excedunt, necnon ea quae ipsis a Summo Pontifice committuntur; in studium incumbunt problematum gravio­ rum vigentis aetatis, ut actio pastoralis Ecclesiae efficacius promoveatur apteque coordinetur, debita servata relatione cum Ecclesiis particularibus; promovent incepta pro bono Ecclesiae universalis; ea denique cognoscunt, quae Christi­ fideles, iure proprio utentes, ad Sedem Apostolicam deferunt. ART. 14 Dicasteriorum competentia definitur ratione materiae nisi aliter expresse cautum sit. ART. 15 Quaestiones tractandae sunt ad tramitem iuris, sive uni­ versalis sive peculiaris Romanae Curiae, atque iuxta normas uniuscuiusque Dicasterii, viis tamen ac iudiciis pastoralibus, animo intento tum ad iustitiam et Ecclesiae bonum tum prae­ sertim ad animarum salutem. ART. 16 Romanam Curiam fas est adire, praeterquam officiali La­ tino sermone, cunctis etiam sermonibus hodie latius cognitis. In commodum omnium Dicasteriorum « Centrum » consti­ tuitur pro documentis in alias linguas vertendis. 864 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 1 7 Quae ab uno Dicasterio praeparantur documenta generalia cum aliis communicentur Dicasteriis, quorum interest, ut textus emendationibus forte propositis perfici possit et, col­ latis consiliis, etiam ad eorum exsecutionem concordius pro­ cedatur. ART. 1 8 Summi Pontificis approbationi subiciendae sunt decisiones maioris momenti, exceptis iis pro quibus Dicasteriorum Mo­ deratoribus speciales facultates tributae sunt exceptisque sen­ tentiis Tribunalis Rotae Romanae et Supremi Tribunalis Signaturae Apostolicae intra limites propriae competentiae latis. Dicasteria leges aut decreta generalia vim legis habentia ferre non possunt nec iuris universalis vigentis praescriptis derogare, nisi singulis in casibus atque de specifica approba­ tione Summi Pontificis. Hoc autem sollemne sit ut nihil grave et extraordinarium agatur, nisi a Moderatoribus Dicasteriorum Summo Pontifici fuerit antea significatum. ART. 1 9 § 1. Recursus hierarchici a Dicasterio recipiuntur, quod competens sit ratione materiae, firmo praescripto art. 21 § 1. § 2. Quaestiones vero, quae iudicialiter sunt cognoscendae, remittuntur ad competentia Tribunalia, firmo praescripto artt. 52 et 5 3 . ART. 2 0 Conflictus competentiae inter Dicasteria, si qui oriantur, Supremo Tribunali Signaturae Apostolicae subiciantur, nisi Summo Pontifici aliter prospiciendum placuerit. Acta Ioannis Pauli Pp. II ART. 865 21 § 1. Negotia, quae plurium Dicasteriorum competentiam attingunt, a Dicasteriis, quorum interest, simul examinentur. Ut consilia conferantur, a Moderatore Dicasterii, quod res agere coepit, conventus convocetur, sive ex officio sive rogatu alius Dicasterii, cuius interest. Si tamen subiecta materia id postulet, res deferatur ad plenariam sessionem Dicasteriorum, quorum interest. Conventui praeest Dicasterii Moderator, qui eundem coegit, vel eiusdem Secretarius, si soli Secretarii conveniant. § 2. Ubi opus fuerit opportune commissiones « interdica­ steriales » permanentes, ad negotia tractanda, quae mutua crebraque consultatione egeant, constituantur. DE CARDINALIUM ADUNATIONIBUS ART. 22 De mandato Summi Pontificis pluries in anno Cardinales, qui Dicasteriis praesunt, in unum conveniunt, ut graviores quaestiones examinentur, labores coordinentur, utque notitiae inter eos communicari et consilia capi possint. ART. 23 Graviora indolis generalis negotia utiliter tractari possunt, si Summo Pontifici placuerit, a Cardinalibus in Consistorio plenario iuxta legem propriam adunatis. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 866 AD ET Officiale DE COETU CARDINALIUM CONSULENDUM REBUS ORGANICIS OECONOMICIS APOSTOLICAE SEDIS ART. 2 4 Coetus ex quindecim Cardinalibus constat, totidem Prae­ sulibus Ecclesiarum particularium e variis orbis partibus, a Romano Pontifice ad quinquennium nominatis. ART. 2 5 § 1. Coetus ex solito bis in anno convocatur a Cardinali Secretario Status ad res oeconomicas et organicas quoad Sanctae Sedis administrationem perpendendas, auxiliantibus, quatenus opus fuerit, harum rerum peritis. § 2. Idem cognoscit etiam de navitate peculiaris Instituti, quod erectum est et collocatum intra Statum Civitatis Vatica­ nae, ad bona oeconomica sibi commissa custodienda atque administranda, quae ad opera religionis et caritatis sustinenda inserviunt; quod peculiari lege regitur. DE RATIONIBUS CUM ECCLESIIS PARTICULARIBUS ART. 2 6 § 1. Crebrae relationes foveantur cum Ecclesiis particula­ ribus coetibusque Episcoporum, eorum consilium exquirendo, cum agitur de apparandis documentis maioris momenti, in­ dolem generalem habentibus. § 2. Quantum fieri potest, antequam publici iuris fiant, communicentur cum Episcopis dioecesanis documenta gene- Acta Ioannis Pauli Pp. II 867 ralia aut quae earundem Ecclesiarum particularium speciali modo intersint. § 3. Quaestiones Dicasteriis propositae, diligenter exami­ nentur atque sine mora responsio aut saltem syngraphum rei acceptae, quatenus opus fuerit, mittatur. ART. 2 7 Dicasteria consulere ne omittant Pontificios Legatos circa negotia, quae ad Ecclesias particulares, ubi munus exercent, attineant, necnon cum iisdem Legatis captas deliberationes communicare. DE VISITATIONIBUS AD LIMINA ART. 2 8 Iuxta venerandam traditionem et iuris praescriptum, Epi­ scopi, qui Ecclesiis particularibus praesunt, Apostolorum limina, statutis temporibus, petunt eaque occasione relatio­ nem super dioecesis statu Romano Pontifici exhibent ART. 2 9 Huiusmodi visitationes peculiare in vita Ecclesiae habent momentum, quippe quae veluti culmen efficiant relationum cuiusvis Ecclesiae particularis Pastorum cum Romano Ponti­ fice. Ipse enim, suos in Episcopatu fratres coram admittens, cum illis de rebus agit, quae ad bonum Ecclesiarum et ad Episcoporum pascendi munus pertinent, ipsosque in fide et caritate confirmat atque sustinet; quo quidem modo vincula hierarchicae communionis roborantur et catholicitas Ecclesiae necnon Episcoporum collegii unitas veluti palam ostenditur. 868 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 30 Visitationes ad limina Dicasteria quoque Curiae Romanae respiciunt. Per has enim dialogus proficuus inter Episcopos et Apostolicam Sedem augetur ac profundior fit, mutuae infor­ mationes dantur, consilia et opportunae suggestiones ad maius bonum et profectum Ecclesiarum necnon ad disciplinam Ec­ clesiae communem servandam afferuntur. ART. 31 Sedula cura apteque visitationes parentur ita ut tres prin­ cipales gradus quibus constant, videlicet ad Apostolorum Prin­ cipum sepulcra peregrinatio eorumque veneratio, congressio cum Summo Pontifice, atque colloquia apud Romanae Curiae Dicasteria, feliciter procedant prosperumque habeant exitum. ART. 32 Hunc in finem, relatio super dioecesis statu Sanctae Sedi sex mensibus ante tempus pro visitatione statutum mittatur. A Dicasteriis, quibus competit, omni cum diligentia exami­ netur eorumque animadversiones cum peculiari coetu ad hoc constituto communicentur ut brevis synthesis de his omnibus conficiatur, quae in colloquiis prae oculis habenda sit. DE INDOLE PASTORALI ACTUOSITATIS ART. 33 Eorum omnium actuositas, qui apud Romanam Curiam ceteraque Sanctae Sedis instituta operantur, verum ecclesiale est servitium, indole pastorali signatum, prouti in universali Romani Pontificis missione participatio, summa cum officii conscientia atque cum animo serviendi ab omnibus prae­ standum. Acta Ioannis Pauli Pp. II 869 ART. 3 4 Singula Dicasteria proprios fines persequuntur, ea tamen inter se conspirant; quare omnes in Romana Curia operantes id efficere debent, ut eorum operositas in unum confluat et temperetur. Omnes igitur parati semper sint ad propriam operam praestandam ubicumque necesse fuerit. ART. 3 5 Etsi quaevis opera in Sanctae Sedis Institutis praestita cooperatio est in actione apostolica, sacerdotes pro viribus in curam animarum, sine praeiudicio tamen proprii officii, actuo­ se incumbant. DE OFFICIO CENTRALI LABORIS ART. 3 6 De laboris exercitio in Curia Romana atque de quaestio­ nibus cum eo connexis videt, iuxta suam competentiam, Officium Centrale Laboris. DE ORDINIBUS ART. 3 7 Huic Constitutioni Apostolicae accedit Ordo servandus seu normae communes, quibus disciplina et modus tractandi negotia in Curia ipsa praestituitur, firmis manentibus normis generalibus huius Constitutionis. ART. 3 8 Unicuique Dicasterio proprius sit Ordo servandus seu nor­ mae speciales, quibus disciplina et negotia tractandi rationes praestituantur. Ordo servandus uniuscuiusque Dicasterii suetis Apostoli­ cae Sedis formis publici iuris fiat. 870 Aota Apostolicae Sedia - Commentarium O flirtale II SECRETARIA ART. STATUS 39 Secretaria Status proxime iuvat Summum Pontificem in Eius supremo munere exercendo. ART. 40 Eidem-praeest Cardinalis Secretarius Status. Duas sectiones ipsa complectitur, nempe sectionem de generalibus negotiis sub directo moderamine Substituti, adiuvante Assessore, et sectionem de rationibus cum Civitatibus sub ductu proprii Secretarii, adiuvante Subsecretario. Huic alteri sectioni adest coetus Cardinalium et quorundam Episcoporum. SECTIO PRIOR ART. 41 § 1. Ad priorem sectionem pertinet peculiari modo operam navare expediendis negotiis, quae Summi Pontificis cotidia­ num servitium respiciunt; ea agere, quae extra ordinariam Dicasteriorum Romanae Curiae aliorumque Apostolicae Sedis Institutorum competentiam tractanda obveniant; rationes cum iisdem Dicasteriis fovere sine praeiudicio eorum autono­ miae et labores coordinare; Legatorum Sanctae Sedis officium eorumque operam, praesertim ad Ecclesias particulares quod attinet, moderari. Ipsius est omnia explere, quae Legatos Civitatum apud Sanctam Sedem respiciunt. Acta Ioannis Pauli Pp. II 871 § 2. Collatis consiliis cum aliis competentibus Dicasteriis, eadem curat quae Sanctae Sedis praesentiam et navitatem apud Internationalia Instituta respiciunt, firmo praescripto art. 4 6 . Idem agit quod ad Institutiones Internationales Catho­ licas pertinet. ART. 4 2 Eiusdem etiam est: I componere et mittere Constitutiones Apostolicas, Lit­ teras Decretales, Litteras Apostolicas, Epistulas aliaque docu­ menta a Summo Pontifice ipsi commissa; o 2° omnia explere acta, quae nominationes a Summo Pon­ tifice peragendas vel probandas respiciunt in Romana Curia in aliisque Institutis, e Sancta Sede pendentibus; 3° custodire sigillum plumbeum et anulum Piscatoris. ART. 4 3 Ad hanc sectionem pariter pertinet: I editionem curare actorum et documentorum publico­ rum Sanctae Sedis in commentario, quod inscribitur Acta Apostolicae Sedis; o 2° officialia nuntia, quae sive acta Summi Pontificis sive Sanctae Sedis navitatem respiciunt, publici facere iuris per pe­ culiare officium sibi subiectum, vulgo Sala Stampa appellatum; 3° invigilare, collatis consiliis cum Altera Sectione, ephe­ meridi vulgo L'Osservatore Romano appellatae, Stationi Ra­ diophonicae Vaticanae atque Centro Televisifico Vaticano. ART. 4 4 Per Officium rationarii vulgo Statistica appellatum colli­ git, ordine componit atque palam edit omnia indicia, ad rationarii normas exarata, quae Ecclesiae universae vitam per terrarum orbem respiciunt. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 872 Officiale SECTIO A L T E R A ART. 4 5 Alterius sectionis de rationibus cum Civitatibus peculiare munus est in ea incumbere, quae cum rerum publicarum . Moderatoribus agenda sunt. ART. 4 6 Eidem competit: I rationes praesertim diplomaticas cum Civitatibus aliisque publici iuris societatibus fovere atque communia negotia tractare, ut bonum Ecclesiae civilisque societatis pro­ moveatur, ope, si casus ferat, concordatorum aliarumque huiusmodi conventionum, et ratione habita sententiae Epi­ scoporum coetuum, quorum intersit; o 2° apud Internationalia Instituta et conventus de indo­ lis publicae quaestionibus Sanctae Sedis partes gerere, col­ latis consiliis cum competentibus Romanae Curiae Dicasteriis; 3° agere, in propria laborum provincia, quae ad Legatos Pontificios attinent. ART. 4 7 § 1. In peculiaribus rerum adiunctis, de mandato Summi Pontificis, haec sectio, collatis consiliis cum competentibus Curiae Romanae Dicasteriis, ea explet quae ad Ecclesiarum particularium provisionem necnon ad earum earumque coe­ tuum constitutionem aut immutationem spectant. § 2. Ceteris in casibus, praesertim ubi regimen concorda­ tarium viget, eidem competit, firmo praescripto art. 7 8 , ea absolvere, quae cum civilibus guberniis agenda sunt. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 873 III CONGREGATIONES CONGREGATIO DE DOCTRINA FIDEI ART. 4 8 Proprium Congregationis de Doctrina Fidei munus est doc­ trinam de fide et moribus in universo catholico orbe promovere atque tutari; proinde ipsi competunt ea, quae hanc materiam quoquo modo attingunt. ART. 4 9 Munus promovendae doctrinae adimplens, ipsa studia fovet ut fidei intellectus crescat ac novis quaestionibus ex scientia­ rum humanive cultus progressu enatis responsio sub luce fidei praeberi possit. ART. 5 0 Episcopis, sive singulis sive in coetibus adunatis, auxilio est in exercitio muneris, quo ipsi authentici fidei magistri atque doctores constituuntur, quoque officio integritatem eiusdem fidei custodiendi ac promovendi tenentur. ART. 51 Ad veritatem fidei morumque integritatem tuendam, curam impendit, ne fides aut mores per errores quomodocumque vul­ gatos detrimentum patiantur. Quapropter : I ipsi officium est exigendi, ut libri aliaque scripta a Chri­ stifidelibus edenda, quae fidem moresque respiciant, praevio competentis auctoritatis examini subiciantur; o 2° scripta atque sententias, quae rectae fidei contraria atque insidiosa videantur, excutit, atque, si constiterit ea Ecclesiae doctrinae esse opposita, eadem, data auctori facultate suam mentem plene explicandi, tempestive reprobat, praemo57 - A . A . S. 874 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nito Ordinario, cuius interest, atque congrua remedia, si oppor­ tunum fuerit, adhibet; 3° curat denique, ne erroneis ac periculosis doctrinis, forte in populum christianum diffusis, apta confutatio desit. ART. 5 2 Delicta contra fidem necnon graviora delicta tum contra mores tum in sacramentorum celebratione commissa, quae ipsi delata fuerint, cognoscit atque, ubi opus fuerit, ad cano­ nicas sanctiones declarandas aut irrogandas ad normam iuris, sive communis sive proprii, procedit. ART. 5 3 Eiusdem pariter est cognoscere, tum in iure tum in facto, quae privilegium fidei respiciunt. ART. 5 4 Praevio eius iudicio subiciuntur documenta, ab aliis Curiae Romanae Dicasteriis edenda, quatenus doctrinam de fide vel moribus attingunt. ART. 5 5 Apud Congregationem de Doctrina Fidei constitutae sunt Pontificia Commissio Biblica et Commissio Theologica Inter­ nationalis, quae iuxta proprias probatas normas agunt quibus­ que praeest Cardinalis eiusdem Congregationis Praefectus. CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS ART. 5 6 Congregatio ea cognoscit, quae, sive quoad personas sive quoad res, Ecclesias Orientales Catholicas respiciunt. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 875 ART. 5 7 § 1. Eiusdem ipso iure Membra sunt Patriarchae et Ar­ chiepiscopi Maiores Ecclesiarum Orientalium necnon Praeses Consilii ad Unitatem Christianorum fovendam. § 2. Consultores et Officiales ita seligantur, ut diversitatis rituum, quantum fieri potest, ratio habeatur. ART. 5 8 § 1. Huius Congregationis competentia ad omnia extendi­ tur negotia, quae Ecclesiis Orientalibus sunt propria, quaeque ad Sedem Apostolicam deferenda sunt, sive quoad Ecclesia­ rum structuram et ordinationem, sive quoad munerum do­ cendi, sanctificandi et regendi exercitium, sive quoad personas, earundem statum, iura ac obligationes. Omnia quoque explet, quae de relationibus quinquennalibus ac visitationibus ad limina ad normam artt. 31, 32 agenda sunt. § 2. Integra tamen manet propria atque exclusiva com­ petentia Congregationum de Doctrina Fidei et de Causis Sanc­ torum, Paenitentiariae Apostolicae, Supremi Tribunalis Signa­ turae Apostolicae et Tribunalis Rotae Romanae, necnon Con­ gregationis de Cultu divino et Disciplina Sacramentorum ad dispensationem pro matrimonio rato et non consummato quod attinet. In negotiis, quae Ecclesiae Latinae fideles quoque attin­ gunt, Congregatio procedat, si rei momentum id postulet, col­ latis consiliis cum Dicasterio in eadem materia pro fidelibus Latinae Ecclesiae competenti. ART. 5 9 Congregatio sedula cura item prosequitur communitates Christifidelium orientalium in circumscriptionibus territoria­ libus Ecclesiae Latinae versantium, eorumque necessitatibus spiritualibus per Visitatores, immo, ubi numerus fidelium 876 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale atque adiuncta id exigant, quatenus fieri possit, etiam per propriam Hierarchiam consulit, collatis consiliis cum Congre­ gatione pro constitutione Ecclesiarum particularium in eodem territorio competenti. ART. 6 0 Actio apostolica et missionalis in regionibus, in quibus ritus orientales ab antiqua aetate praeponderant, ex hac Con­ gregatione unice pendet, etiamsi a missionariis Latinae Eccle­ siae peragatur. ART. 6 1 Congregatio mutua ratione procedit cum Consilio ad Uni­ tatem Christianorum Fovendam, in iis quae relationes cum Ecclesiis Orientalibus non catholicis respicere possunt necnon cum Consilio pro Dialogo inter Religiones, in materia quae ambitum eius tangit. CONGREGATIO DE CULTU DIVINO ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM ART. 6 2 Congregatio ea agit quae, salva competentia Congregatio­ nis de Doctrina Fidei, ad Sedem Apostolicam pertinent quoad moderationem ac promotionem sacrae liturgiae, in primis Sa­ cramentorum. ART. 6 3 Sacramentorum disciplinam, praesertim quod attinet ad eorum validam et licitam celebrationem, fovet atque tuetur; gratias insuper atque dispensationes concedit, quae ad Epi­ scoporum dioecesanorum facultates hac in regione non per­ tinent. ART. 6 4 § 1. Congregatio actionem pastoralem liturgicam, peculiari ratione ad Eucharisticam celebrationem quod attinet, effica­ cibus ac congruis mediis promovet;. Episcopis dioecesanis Acta Ioannis Pauli Pp. II 877 adest, ut Christifideles sacram liturgiam magis in dies actuose participent. § 2. Textibus liturgicis conficiendis aut emendandis pro­ spicit; recognoscit calendaria peculiaria atque Propria Missa­ rum et Officiorum Ecclesiarum particularium necnon Institu­ torum, quae hoc iure fruuntur. § 3. Versiones librorum liturgicorum eorumque aptationes ab Episcoporum Conferentiis legitime paratas recognoscit. ART. 65 Commissionibus vel Institutis ad apostolatum liturgicum vel musicam vel cantum vel artem sacram promovenda con­ ditis favet et cum iis rationes habet; huiuscemodi consocia­ tiones, quae indolem internationalem prae se ferant, ad nor­ mam iuris erigit vel eorum statuta approbat ac recognoscit; conventus denique ex variis regionibus ad vitam liturgicam provehendam fovet. ART. 6 6 Attente invigilat ut ordinationes liturgicae adamussim ser­ ventur, abusus praecaveantur iidemque, ubi deprehendantur, exstirpentur. ART. 6 7 Huius Congregationis est cognoscere de facto inconsumma­ tionis matrimonii et de exsistentia iustae causae ad dispensa­ tionem concedendam. Ideoque acta omnia cum voto Episcopi et animadversionibus Defensoris Vinculi accipit et, iuxta pecu­ liarem procedendi modum, perpendit atque, si casus ferat, Summo Pontifici petitionem ad dispensationem impetrandam subicit. ART. 6 8 Ipsa competens quoque est in causis de nullitate sacrae ordinationis cognoscendis ad normam iuris. 878 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 69 Competens est quoad cultum sacrarum reliquiarum, confir­ mationem caelestium Patronorum et Basilicae minoris titulum concedendum. ART. 70 Congregatio adiuvat Episcopos ut, praeter liturgicum cul­ tum, preces necnon pia populi christiani exercitia, normis Ec­ clesiae plene congruentia, foveantur et in honore habeantur. CONGREGATIO DE CAUSIS SANCTORUM ART. 71 Congregatio ea omnia tractat, quae, secundum statutum iter, ad Servorum t)ei canonizationem perducunt. ART. 72 § 1. Episcopis dioecesanis, quibus causae instructio com­ petit, peculiaribus normis necnon opportunis consiliis adest. § 2. Causas iam instructas perpendit, inquirens utrum omnia ad normam legis peracta sint. Causas ita recognitas funditus perscrutatur ad iudicium ferendum utrum constet de omnibus quae requiruntur, ut Summo Pontifici vota favorabilia subiciantur, secundum ante constitutos gradus causarum. ART. 73 Ad Congregationem praeterea spectat cognoscere de Doc­ toris titulo Sanctis decernendo, praehabito voto Congregationis de Doctrina Fidei ad eminentem doctrinam quod attinet. Acta Ioannis Pauli Pp. 11 ART. 879 74 Eius insuper est de iis omnibus decernere, quae ad sacras Reliquias authenticas declarandas easdemque conservandas pertinent. CONGREGATIO PRO EPISCOPIS ART. 75 Congregatio ea cognoscit quae Ecclesiarum particularium constitutionem et provisionem necnon episcopalis muneris exercitium respiciunt in Ecclesia Latina, salva competentia Congregationis pro Gentium Evangelizatione. ART. 76 Huius Congregationis est ea omnia agere, quae ad Eccle­ siarum particularium earumque coetuum constitutionem, di­ visionem, unionem, suppressionem ceterasque immutationes spectant. Eius quoque est Ordinariatus Castrenses pro pasto­ rali cura militum erigere. ART. 77 Omnia agit quae attinent ad Episcoporum, etiam titula­ rium, nominationem, et generatim ad provisionem Ecclesia­ rum particularium. ART. 78 Quotiescumque cum rerum publicarum Moderatoribus tractandum est sive ad Ecclesiarum particularium earumque coetuum constitutionem aut immutationem, sive ad earum provisionem quod attinet, nonnisi collatis consiliis cum Sectione de rationibus cum Civitatibus Secretariae Status procedat. 880 Acta- Apostolicae Sedis - Commentarium ART. Officiale 79 Congregatio in ea insuper incumbit, quae rectum muneris pastoralis Episcoporum exercitium respiciunt, eis omnimodam operam praebendo; eius enim est, si opus fuerit, communi sen­ tentia cum Dicasteriis, quorum interest, visitationes aposto­ licas generales indicere earumque exitus, pari procedendi mo­ do, perpendere et, quae inde opportune decernenda sint, Sum­ mo Pontifici proponere. ART. 80 Ad hanc Congregationem pertinent ea omnia, quae ad Sanctam Sedem spectant circa Praelaturas personales. ART. 81 Pro Ecclesiis particularibus suae curae concreditis Con­ gregatio omnia procurat quae visitationes ad limina respiciunt ; ideoque relationes quinquennales ad normam art. 32 perpendit. Episcopis Romam adeuntibus adest, praesertim ut sive con­ gressio cum Summo Pontifice sive alia colloquia et peregrina­ tiones apte disponantur. Expleta visitatione, conclusiones, eorum dioeceses respicientes, cum Episcopis dioecesanis scripto communicat. ART. 82 Congregatio ea absolvit, quae ad celebrationem Conciliorum particularium necnon ad Episcoporum Conferentiarum erectio­ nem atque earundem statutorum recognitionem attinent; acta huiusmodi coetuum recipit atque decreta, quae recognitione egent, collatis consiliis cum Dicasteriis, quorum interest, reco­ gnoscit. Acta Ioannis Pauli Pp. II PONTIFICIA COMMISSIO PRO ART. AMERICA 881 LATINA 83 § 1. Commissionis munus est Ecclesiis particularibus in America Latina tum consilio tum opere adesse, studio quoque incumbere quaestionibus, quae vitam ac profectum ipsarum Ec^ clesiarum respiciunt, praesertim ut sive Curiae Dicasteriis, quorum ratione competentiae interest, sive ipsis Ecclesiis in huiusmodi quaestionibus solvendis, auxilio sit. § 2. Ipsius quoque est fovere rationes inter ecclesiastica in­ stituta internationalia et nationalia, quae pro Americae Lati­ nae Regionibus adlaborant, et Curiae Romanae Dicasteria. ART. 84 § 1. Praeses Commissionis est Praefectus Congregationis pro Episcopis, qui ab Episcopo vices Praesidis agente adiu­ vatur. Ipsis adsunt tamquam Consiliarii nonnulli Episcopi sive ex Curia Romana sive ex Americae Latinae Ecclesiis adlecti. § 2. Commissionis Membra sive ex Curiae Romanae Dica­ steriis sive ex Consilio Episcopali Latino-Americano tum ex Episcopis Regionum Americae Latinae tum ex Institutis, de quibus in praecedenti articulo, seliguntur. § 3. Commissio proprios habet Administros. CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE ART. 85 Ad Congregationem spectat dirigere et coordinare ubique terrarum ipsum opus gentium evangelizationis et cooperatio­ nem missionariam, salva Congregationis pro Ecclesiis Orienta­ libus competentia. 882 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 8 6 Congregatio promovet investigationes theologiae, spiritua­ litatis ac rei pastoralis missionariae, pariterque proponit prin­ cipia, normas necnon operandi rationes, necessitatibus tempo­ rum locorumque accomodata, quibus evangelizatio peragatur. ART. 8 7 Congregatio adnititur ut Populus Dei, spiritu missionario imbutus atque sui officii conscius, precibus, testimonio vitae, actuositate et subsidiis ad opus missionale efficaciter collaboret. ART. 8 8 § 1. Vocationes missionarias sive clericales sive religiosas sive laicales suscitandas curat atque missionariorum aptae distributioni consulit. § 2. In territoriis sibi subiectis, ipsa pariter curat cleri sae­ cularis atque catechistarum institutionem, salva competentia Congregationis de Seminariis atque Studiorum Institutis, ad generalem studiorum rationem necnon ad Universitates cete­ raque studiorum superiorum Instituta quod attinet. ART. 89 Eidem subsunt territoria missionum, quarum evangeliza­ tionem idoneis Institutis, Societatibus necnon Ecclesiis parti­ cularibus committit, et pro quibus ea omnia agit, quae sive ad circumscriptiones ecclesiasticas erigendas vel immutandas, sive ad Ecclesiarum provisionem pertinent ceteraque absolvit, quae Congregatio pro Episcopis intra suae competentiae ambi­ tum exercet. ART. 9 0 § 1; Quod vero attinet ad sodales Institutorum vitae con­ secratae, in territoriis missionum erectorum aut ibi laboran- Acta Ioannis Pauli Pp. II 883 tium, Congregatio competentia gaudet in iis, quae ipsos qua missionarios sive singulos sive simul sumptos attingunt, fir­ mo praescripto art. 21 § 1. § 2. Huic Congregationi subiciuntur Societates vitae apo­ stolicae pro missionibus erectae. ART. 91 Ad cooperationem missionalem fovendam, etiam per effica­ cem collectionem et aequam distributionem subsidiorum, ipsa utitur praesertim Pontificiis Operibus Missionalibus, videlicet eis quae a Propagatione Fidei, a S. Petro Apostolo, a S. In­ fantia nomen ducunt atque Pontificia Unione Missionali Cleri. ART. 92 Congregatio proprium aerarium aliaque bona missionibus destinata per peculiare officium administrat, firmo onere red­ dendi debitam rationem Praefecturae Rerum Oeconomicarum Sanctae Sedis. CONGREGATIO PRO CLERICIS ART. 93 Congregatio, firmo iure Episcoporum eorumque Conferen­ tiarum, ea cognoscit, quae presbyteros et diaconos Cleri sae­ cularis respiciunt tum quoad personas, tum quoad pastorale ministerium, tum quoad res, quae ad hoc exercendum iis prae­ sto sunt, atque in hisce omnibus opportuna auxilia Episcopis praebet. ART. 94 Institutionem religiosam Christifidelium cuiuscumque ae­ tatis et condicionis pro suo munere promovendam curat; op­ portunas normas praebet, ut lectiones catecheseos recta ratione 884 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tradantur; catecheticae institutioni rite impertiendae invigi­ lat; praescriptam Sanctae Sedis approbationem pro catechi­ smis aliisque scriptis ad institutionem catecheticam pertinen­ tibus, de assensu Congregationis de Doctrina Fidei, concedit; officiis catecheticis atque inceptis ad religiosam institutionem spectantibus et indolem internationalem prae se ferentibus adest, eorum navitatem coordinat iisque auxilia, si opus fue­ rit, praestat. ART. 9 5 § 1. Competens est ad clericorum vitam, disciplinam, iura atque obligationes quod spectat. § 2. Aptiori presbyterorum distributioni consulit. § 3. Permanentem clericorum formationem fovet, praeser­ tim quod attinet ad ipsorum sanctificationem et ad pastorale ministerium fructuose exercendum, potissimum circa dignam verbi Dei praedicationem. ART. 9 6 Huius Congregationis est tractare ea omnia, quae ad statum clericalem qua talem attinent, omnibus clericis, religiosis non exceptis, collatis consiliis cum Dicasteriis quorum interest, ubi res id requirat. ART. 9 7 Congregatio ea agit, quae Sanctae Sedi competunt: 1. sive circa consilia presbyteralia, consultorum coetus, canonicorum capitula, consilia pastoralia, paroecias, ecclesias, sanctuaria, sive circa clericorum consociationes, sive circa ec­ clesiastica archiva seu tabularía; 2. circa onera Missarum necnon pias voluntates in genere et pias fundationes. Acta Ioannis Pauli Pp. 885 II ART. 9 8 Congregatio ea omnia exercet, quae ad bonorum ecclesia­ sticorum moderamen ad Sanctam Sedem pertinent, et prae­ sertim ad rectam eorundem bonorum administrationem atque necessarias approbationes vel recognitiones concedit; praete­ rea prospicit ut clericorum sustentationi ac sociali securitati consulatur. PONTIFICIA ET COMMISSIO HISTORIAE DE PATRIMONIO ARTIS CONSERVANDO ART. 9 9 Apud Congregationem pro Clericis Commissio exstat, cuius officium est curae patrimonii historiae et artis totius Ecclesiae praeesse. ART. 100 Ad hoc patrimonium pertinent imprimis omnia cuiusvis artis opera temporis praeteriti, quae summa diligentia custo­ diri et conservari oportet. Ea autem quorum usus proprius cessaverit, apto modo in Ecclesiae musaeis vel aliis in locis spectabilia asserventur. ART. 101 § 1. Inter bona historica eminent omnia documenta et in­ strumenta, quae vitam et curam pastoralem necnon iura et obligationes dioecesium, paroeciarum, ecclesiarum aliarumque personarum iuridicarum in Ecclesia conditarum respiciunt et testificantur. § 2. Hoc patrimonium historicum in tabulariis seu archi­ vis vel etiam bibliothecis custodiatur, quae ubique competen­ tibus curatoribus committantur, ne huiusmodi testimonia pereant. 886 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 1 0 2 Commissio Ecclesiis particularibus et Episcoporum coeti­ bus adiutorium praebet et una cum iis, si casus ferat, agit, ut musaea, tabularía et bibliothecae constituantur atque collectio et custodia totius patrimonii artis et historiae in toto territorio apte ad effectum adducatur et omnibus, quorum interest, prae­ sto sit. ART. 103 Eiusdem Commissionis est, collatis consiliis cum Congre­ gationibus de Seminariis atque Studiorum Institutis et de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, adlaborare ut Populus Dei magis magisque conscius fiat momenti et neces­ sitatis patrimonium historiae et artis Ecclesiae conservandi. ART. 104 Eidem praeest Cardinalis Praefectus Congregationis pro Clericis, eiusdem commissionis Secretario adiuvante. Commis­ sio praeterea proprios habet administros. CONGREGATIO PRO INSTITUTIS V I T A E CONSECRATAE ET SOCIETATIBUS V I T A E APOSTOLICAE ART. 105 Congregationis munus praecipuum est praxim consiliorum evangelicorum, prout in probatis formis vitae consecratae exer­ cetur, et insimul actuositatem Societatum vitae apostolicae in universa Ecclesia Latina promovere et moderari. Acta Ioannis Pauli Pp. II 887 ART. 106 § 1. Congregatio proinde Instituta religiosa et saecularia necnon Societates vitae apostolicae erigit, approbat aut iudi­ cium fert de opportunitate eorum erectionis ab Episcopo dioe­ cesano faciendae. Ipsi quoque pertinet huiusmodi Instituta et Societates, si necesse fuerit, supprimere. § 2. Eidem etiam competit Institutorum et Societatum unio­ nes vel foederationes constituere aut, si oportuerit, rescindere. ART. 107 Congregatio pro sua parte curat, ut Instituta vitae conse­ cratae ac .Societates vitae apostolicae secundum spiritum Fun­ datorum et sanas traditiones crescant et floreant, finem pro­ prium fideliter persequantur atque salvificae missioni Eccle­ siae reapse prosint. ART. 108 § 1. Ea omnia absolvit, quae ad normam iuris pertinent ad Sanctam Sedem de vita et industria Institutorum et Socie­ tatum praesertim de constitutionum approbatione, regimine et apostolatu, sodalium cooptatione et institutione eorum iuri­ bus et obligationibus, votorum dispensatione et sodalium dimissione atque etiam bonorum administratione. § 2. Ad ordinationem autem studiorum philosophiae et theologiae necnon ad studia academica quod attinet competens est Congregatio de Seminariis atque Studiorum Institutis. ART. 109 Eiusdem Congregationis est Conferentias Superiorum maio­ rum religiosorum religiosarumque erigere, earundem statuta approbare necnon invigilare ut ipsarum actio ad fines proprios assequendos ordinetur. 888 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium ART. Officiale 110 Congregationi etiam subiciuntur vita eremitica, ordo vir­ ginum harumque consociationes ceteraeque formae vitae con­ secratae. ART. 111 Ipsius competentia amplectitur quoque Tertios Ordines nec­ non consociationes fidelium, quae eo animo eriguntur ut, prae­ via praeparatione, Instituta vitae consecratae vel Societates vitae apostolicae aliquando evadant. CONGREGATIO DE SEMINARIIS ATQUE STUDIORUM ART. INSTITUTIS 112 Congregatio exprimit atque exercet Sedis Apostolicae sol­ licitudinem circa eorum formationem, qui ad sacros ordines vocantur, necnon circa promotionem et ordinationem institu­ tionis catholicae. ART. 113 § 1. Episcopis adest, ut in eorum Ecclesiis vocationes ad sacra ministeria quam maxime colantur atque in Seminariis, ad normam iuris constituendis ac gerendis, alumni solida for­ matione tum humana ac spirituali, tum doctrinali et pastorali apte edoceantur. § 2. Sedulo invigilat ut seminariorum convictus regimen­ que rationi institutionis sacerdotalis plene respondeant atque superiores ac magistri exemplo vitae ac recta doctrina ad for­ mandas personas sacrorum ministrorum quam maxime con­ ferant. § 3. Eius praeterea est seminaria interdioecesana erigere eorumque statuta approbare. Acta Ioannis Pauli Pp. II 889 ART. 114 Congregatio adnititur, ut fundamentalia principia de ca­ tholica educatione prout ab Ecclesiae Magisterio proponuntur altius usque investigentur, vindicentur atque a Populo Dei cognoscantur. Ea pariter curat, ut in hac materia Christifideles sua officia implere possint ac dent operam et nitantur ut etiam civilis societas ipsorum iura agnoscat atque tueatur. ART. 115 Congregatio normas statuit, quibus schola catholica rega­ tur; Episcopis dioecesanis adest, ut scholae catholicae ubi fieri potest, constituantur, et summa sollicitudine foveantur utque in omnibus scholis educatio catechetica et pastoralis cura alumnis Christifidelibus per opportuna incepta praebeantur. ART. 116 § 1. Congregatio vires impendit, ut Universitatum eccle­ siasticarum et catholicarum ceterorumque studiorum Institu­ torum sufficiens copia in Ecclesia habeatur, in quibus sacrae disciplinae altius investigentur necnon humanitatis scientiae­ que cultus, habita christianae veritatis ratione, promoveatur et Christifideles ad propria munera implenda apte formentur. § 2. Universitates et Instituta ecclesiastica erigit aut ap­ probat, eorum statuta rata habet, supremam moderationem in eis exercet atque invigilat, ut catholicae fidei integritas in tra­ dendis doctrinis servetur. § 3. Ad Universitates Catholicas quod attinet, ea agit quae Sanctae Sedi competunt. § 4. Cooperationem mutuumque adiutorium inter Studio­ rum Universitates earumque consociationes fovet iisdemque praesidio est. 68 - A. A. S. 890 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale TV TRIBUNALIA PAENITENTIARIA ART. APOSTOLICA 117 Paenitentiariae Apostolicae competentia ad ea se refert, quae forum internum necnon indulgentias respiciunt. ART. 118 Pro foro interno, tum sacramentali tum non sacramentali, absolutiones, dispensationes, commutationes, sanationes, con­ donationes aliasque gratias eadem largitur. ART. 119 Ipsa prospicit ut in Patriarchalibus Urbis Basilicis Paeni­ tentiarii sufficienti numero habeantur, opportunis facultatibus praediti. ART. 120 Eidem Dicasterio committuntur ea, quae spectant ad con­ cessionem et usum indulgentiarum, salvo iure Congregationis de Doctrina Fidei ea videndi, quae doctrinam dogmaticam circa easdem respiciunt. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 891 SUPREMUM TRIBUNAL SIGNATURAE APOSTOLICAE ART. 121 Hoc Dicasterium, praeter munus, quod exercet, Supremi Tribunalis, consulit ut iustitia in Ecclesia recte admini­ stretur. ART. 1 2 2 Ipsum cognoscit: I querelas nullitatis et petitiones restitutionis in inte­ grum contra sententias Rotae Romanae; o 2° recursus, in causis de statu personarum, adversus denegatum a Rota Romana novum causae examen; 3° exceptiones suspicionis aliasque causas contra Iudices Rotae Romanae propter acta in exercitio ipsorum muneris; 4° conflictus competentiae inter tribunalia, subiciuntur eidem tribunali appellationis. quae non ART. 1 2 3 § 1. Praeterea cognoscit de recursibus, intra terminum peremptorium triginta dierum utilium interpositis, adversus actus administrativos singulares sive a Dicasteriis Curiae Ro­ manae latos sive ab ipsis probatos, quoties contendatur num actus impugnatus legem aliquam in decernendo vel in proce­ dendo violaverit. § 2. In his casibus, praeter iudicium de illegitimitate, co­ gnoscere etiam potest, si recurrens id postulet, de reparatione damnorum actu illegitimo illatorum. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 892 Officiale § 3. Cognoscit etiam de aliis controversiis administrativis, quae a Romano Pontifice vel a Romanae Curiae Dicasteriis ipsi deferantur necnon de conflictibus competentiae inter eadem Dicasteria. ART. 124 Ipsius quoque est: I rectae administrationi iustitiae invigilare et in advo­ catos vel procuratores, si opus sit, animadvertere; o 2° videre de petitionibus Sedi Apostolicae porrectis ad obtinendam causae commissionem apud Rotam Romanam, vel aliam gratiam relative ad iustitiam administrandam; 3° tribunalium inferiorum competentiam prorogare; 4° approbationem Tribunalis quoad appellationem Sanctae Sedi reservatam concedere necnon promovere et approbare erectionem tribunalium interdioecesanorum. ART. 1 2 5 Signatura Apostolica lege propria regitur. TRIBUNAL ROTAE ROMANAE ART. 1 2 6 Hoc Tribunal instantiae superioris partes apud Apostoli­ cam Sedem pro more in gradu appellationis agit ad iura in Ecclesia tutanda, unitati iurisprudentiae consulit et, per pro­ prias sententias, tribunalibus inferioribus auxilio est. Acta Ioannis Pauli Pp. II 893 ART. 1 2 7 Huius Tribunalis Iudices, probata doctrina et experientia pollentes atque e variis terrarum orbis partibus a Summo Pon­ tifice selecti, collegium constituunt; eidem Tribunali praeest Decanus ad certum tempus a Summo Pontifice ex ipsis Iudi­ cibus pariter nominatus. ART. 128 Hoc Tribunal iudicat: I in secunda instantia, causas ab ordinariis tribunali­ bus primae instantiae diiudicatas, quae ad Sanctam Sedem per appellationem legitimam deferuntur; o 2° in tertia vel ulteriore instantia, causas ab eodem Tri­ bunali Apostolico et ab aliis quibusvis tribunalibus iam cogni­ tas, nisi in rem iudicatam transierint. ART. 1 2 9 § 1. Idem vero in prima instantia iudicat : I Episcopos in contentiosis, modo ne agatur de iuribus aut bonis temporalibus personae iuridicae ab Episcopo reprae­ sentatae ; 2° Abbates primates, vel Abbates superiores congrega­ tionis monasticae et supremos Moderatores Institutorum reli­ giosorum iuris pontificii; o 3° dioeceses ceterasve personas ecclesiasticas, sive phy­ sicas sive iuridicas, quae superiorem infra Romanum Pontifi­ cem non habent; 4° causas quas Romanus Pontifex eidem Tribunali com­ miserit. § 2. Easdem causas, nisi aliter cautum sit, etiam in secun­ da et ulteriore instantia agit. ART. 1 3 0 Tribunal Rotae Romanae lege propria regitur. 894 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale V PONTIFICIA CONSILIA PONTIFICIUM CONSILIUM PRO LAICIS ART. 1 3 1 Consilium competens est in iis, quae ad Sedem Apostoli­ cam pertinent in laicorum apostolatu promovendo et coordi­ nando atque, universim, in iis, quae vitam christianam laico­ rum qua talium respiciunt. ART. 132 Praesidi adest coetus praesidialis ex Cardinalibus et Epi­ scopis constans; inter membra Consilii potissimum adnume­ rantur Christifideles in variis actuositatis provinciis versantes. ART. 1 3 3 § 1. Eius est incitare et sustinere laicos ut vitam et mis­ sionem Ecclesiae modo sibi proprio participent, sive singuli, sive in consociationibus, praesertim ut ipsorum peculiare officium impleant rerum temporalium ordinem spiritu evan­ gelico imbuendi. § 2. Laicorum cooperationem fovet in cathechetica insti­ tutione, in vita liturgica et sacramentali atque in operibus misericordiae, caritatis et promotionis socialis. § 3. Idem prosequitur et moderatur conventus internatio­ nales aliaque incepta, quae ad apostolatum laicorum attinent. Acta Ioannis Pauli Pp. II 895 ART. 1 3 4 Consilium ea omnia intra ambitum propriae competentiae agit, quae ad consociationes laicales christifidelium spectant; eas vero, quae internationalem indolem habent, erigit earum­ que statuta approbat vel recognoscit, salva competentia Se­ cretariae Status; quoad Tertios Ordines saeculares ea tantum curat, quae ad eorum apostolicam operositatem pertinent. PONTIFICIUM CONSILIUM AD UNITATEM CHRISTIANORUM FOVENDAM ART. 1 3 5 Consilii munus est per opportuna incepta et navitates operi oecumenico incumbere ad unitatem inter christianos redin­ tegrandam. ART. 1 3 6 § 1. Curat ut decreta Concilii Vaticani II quae ad rem oecumenicam pertinent, ad usum traducantur. Agit de recta interpretatione principiorum de oecumenismo eaque exsecutioni mandat. § 2. Coetus catholicos tum nationales tum internationales christianorum unitatem promoventes fovet, colligit atque coordinat eorumque inceptis invigilat. § 3. Rebus ad Summum Pontificem prius delatis, rationes curat cum fratribus Ecclesiarum et communitatum ecclesia­ lium, plenam communionem cum Ecclesia catholica nondum habentium, ac praesertim dialogum et colloquia ad unitatem cum ipsis fovendam instituit, peritis doctrina theologica probe instructis opem ferentibus. Observatores catholicos deputat pro conventibus christianis atque invitat aliarum Ecclesiarum et communitatum ecclesialium observatores ad conventus catholicos, quoties id opportunum videatur. 896 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 137 § 1. Cum materia ab hoc Dicasterio tractanda suapte natura saepe quaestiones fidei tangat, ipsum oportet procedat arcta coniunctione cum Congregatione de Doctrina Fidei, prae­ sertim cum agitur de publicis documentis aut declarationibus edendis. § 2. In gerendis autem maioris momenti negotiis, quae Ecclesias seiunctas Orientis respiciunt, prius audiat oportet Congregationem pro Ecclesiis Orientalibus. ART. 138 Apud Consilium exstat Commissio ad res investigandas atque tractandas, quae Iudaeos sub respectu religioso attingunt; eam eiusdem Consilii Praeses moderatur. PONTIFICIUM CONSILIUM PRO F A M I L I A ART. 139 Consilium pastoralem familiarum curam promovet, earum­ que iura dignitatemque in Ecclesia et in civili societate fovet, ut ipsae munera sibi propria aptius usque implere valeant. ART. 140 Praesidi adest Coetus praesidialis, ex Episcopis constans; in Consilium potissimum cooptantur laici viri mulieresque, praesertim coniugio iuncti, ex variis terrarum orbis partibus. ART. 141 § 1. Consilium Ecclesiae doctrinam de familia penitius cognoscendam et apta catechesi divulgandam curat; studia praecipue de matrimonii ac familiae spiritualitate fovet. Acta Ioannis Pauli Pp. II 897 § 2. Idem satagit ut, conspirans cum Episcopis eorumque Conferentiis, humanae socialesque instituti familiaris in variis regionibus condiciones accurate cognoscantur, pariterque in­ cepta, quae rem pastoralem familiarem adiuvant, in commu­ nem perferantur notitiam. § 3. Adnititur ut iura familiae, etiam in vita sociali et politica, agnoscantur et defendantur ; incepta quoque ad huma­ nam vitam inde a conceptione tuendam et ad procreationem responsabilem fovendam sustinet atque coordinat. § 4. Firmo praescripto art. 133, navitatem persequitur institutorum atque consociationum, quibus propositum est familiae bono inservire. PONTIFICIUM CONSILIUM DE IUSTITIA ET PACE ART. 142 Consilium eo spectat, ut iustitia et pax in mundo secundum Evangelium et socialem Ecclesiae doctrinam promoveantur. ART. 143 § 1. Socialem Ecclesiae doctrinam altius pervestigat, data opera ut ipsa late diffundatur et apud homines communita­ tesque in usum vitae deducatur, praesertim quod spectat ad rationes inter opifices et conductores operis, spiritu Evangelii magis magisque imbuendas. § 2. Notitias et inquisitiones de iustitia et pace, de popu­ lorum progressione et de hominum iurium laesionibus in unum colligit, perpendit atque exinde deductas conclusiones pro opportunitate cum Episcoporum coetibus communicat; ratio­ nes fovet cum catholicis internationalibus consociationibus Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 898 Officiale aliisque institutis etiam extra Ecclesiam catholicam exstan­ tibus, quae ad iustitiae pacisque bona in mundo consequenda sincere contendunt. § 3. Operam impendit ut inter populos sentiendi ratio de pace fovenda formetur, praesertim occasione oblata Diei Pacis in mundo provehendae. ART. 144 Peculiares necessitudines cum Secretaria Status habet, praesertim quotiescumque per documenta vel per enuntiatio­ nes in rebus de iustitia et pace publice agendum est. PONTIFICIUM CONSILIUM « COR UNUM » ART. 145 Consilium Ecclesiae Catholicae sollicitudinem erga egentes ostendit., ut humana fraternitas foveatur et caritas Christi manifestetur. ART. 146 Consilii munus est: I Christifideles incitare ad evangelicae caritatis testimo­ nium praebendum, utpote ipsam Ecclesiae missionem parti­ cipantes, eosque in hac cura sustinere; O 2° incepta catholicorum institutorum fovere et coordinare, quae egentibus populis adiuvandis incumbunt, ea praesertim quae urgentioribus angustiis et calamitatibus succurrunt, facilioresque reddere institutorum catholicorum necessitudi­ nes cum publicis internationalibus consiliis, quae in eodem beneficentiae et progressionis campo operantur; 3° consilia atque mutuae navitatis fraternique auxilii opera studio prosequi atque promovere, quae humano pro­ fectui inserviunt. Acta Joannis Pauli Pp. II 899 ART. 147 Huius Consilii Praeses idem est ac Praeses Pontificii Con­ silii pro Iustitia et Pace, qui curat ut utriusque Instituti actuo­ sitas arcta coniunctione procedat. ART. 148 Inter Consilii membra viri etiam et mulieres cooptantur, qui catholicorum beneficentiae institutorum veluti partes agant quo efficacius proposita Consilii ad effectum deducantur. PONTIFICIUM CONSILIUM DE S P I R I T U A L I MIGRANTIUM ATQUE ITINERANTIUM CURA ART. 149 Consilium pastoralem Ecclesiae sollicitudinem convertit ad peculiares necessitates eorum, qui patrium solum relinquere coacti sint vel eo penitus careant; itemque quaestiones, ad haec attinentes, accommodato studio perpendendas curat. ART. 150 § 1. Consilium dat operam, ut in Ecclesiis particularibus efficax propriaque cura spiritualis, etiam, si res ferat, per con­ gruas pastorales structuras, praebeatur sive profugis et exsu­ libus, sive migrantibus, nomadibus et circensem artem exer­ centibus. § 2. Fovet pariter apud easdem Ecclesias pastoralem solli­ citudinem pro maritimis sive navigantibus sive in portibus, praesertim per Opus Apostolatus Maris, cuius supremam moderationem exercet. 900 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale § 3. Eandem sollicitudinem adhibet iis, qui in aëroportibus vel in ipsis aëronavibus officia exercent vel opus faciunt. § 4. Adnititur, ut populus christianus, praesertim occa­ sione oblata celebrationis Diei universalis pro migrantibus atque exsulibus, conscientiam eorum necessitatum sibi com­ paret atque proprium fraternum animum erga eos efficaciter manifestet. ART. 151 Adlaborat ut itinera pietatis causa vel studio discendi vel ad relaxationem suscepta ad moralem religiosamque Christi­ fidelium formationem conferant atque Ecclesiis particularibus adest ut omnes qui exinde extra proprium domicilium ver­ santur, apta animarum cura frui possint. PONTIFICIUM CONSILIUM DE APOSTOLATU PRO VALETUDINIS ADMINISTRIS ART. 152 Consilium sollicitudinem Ecclesiae pro infirmis ostendit adiuvando eos qui ministerium implent erga aegrotantes do­ lentesque, ut misericordiae apostolatus, quem exercent, novis postulationibus aptius usque respondeat. ART. 153 § 1. Consilii est Ecclesiae doctrinam diffundere circa spi­ rituales et morales infirmitatis aspectus necnon humani dolo­ ris significationem. § 2. Ecclesiis particularibus adiutricem operam praebet, ut valetudinis administri spirituali cura iuventur in sua navi- Acta Ioannis Pauli Pp. II 901 tate secundum christianam doctrinam explenda, ac praeterea ne iis, qui in hoc ambitu pastoralem actionem gerunt, apta subsidia ad proprium exsequendum opus desint. § 3. Idem studii actionisque operi favet, quod sive Conso­ ciationes Internationales Catholicae sive alia instituta in hoc campo variis modis navant. § 4. Intento animo novitates in legibus et scientiis circa valetudinem prosequitur eo consilio, ut in opera pastorali Ecclesiae earum opportuna ratio habeatur. PONTIFICIUM CONSILIUM DE LEGUM TEXTIBUS INTERPRETANDIS ART. 154 Consilii munus in legibus Ecclesiae interpretandis praeser­ tim consistit. ART. 155 Consilio competit Ecclesiae legum universalium interpre­ tationem authenticam pontificia auctoritate firmatam proferre, auditis in rebus maioris momenti Dicasteriis, ad quae res ra­ tione materiae pertinet. ART. 156 Hoc Consilium ceteris Romanis Dicasteriis praesto est ad illa iuvanda eo proposito ut decreta generalia exsecutoria et instructiones ab iisdem edendae iuris vigentis praescriptis con­ gruant et recta forma iuridica exarentur. ART. 157 Eidem insuper subicienda sunt a Dicasterio competenti pro recognitione decreta generalia Episcoporum coetuum ut exa­ minentur ratione habita iuridica. 902 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 158 Iis quorum interest postulantibus, decernit utrum leges par­ ticulares et generalia decreta, a legislatoribus infra supremam auctoritatem lata, universalibus Ecclesiae legibus consenta­ nea sint necne. PONTIFICIUM CONSILIUM PRO DIALOGO INTER RELIGIONES ART. 159 Consilium fovet et moderatur rationes cum membris coeti­ busque religionum, quae christiano nomine non censentur, necnon cum iis, qui sensu religioso quocumque modo potiuntur. ART. 160 Consilium operam dat, ut dialogus cum asseclis aliarum religionum apte conseratur, aliasque rationes cum ipsis fovet; opportuna studia et conventus promovet ut mutua notitia atque aestimatio habeantur, necnon hominis dignitas eiusque spiri­ tualia et moralia bona consociata opera provehantur; forma­ tioni eorum consulit, qui in huiusmodi dialogum incumbunt. ART. 161 Cum subiecta materia id requirit, in proprio munere exer­ cendo collatis consiliis procedat oportet cum Congregatione de Doctrina Fidei, et, si opus fuerit, cum Congregationibus de Ecclesiis Orientalibus et pro Gentium Evangelizatione. ART. 162 Apud Consilium exstat Commissio ad rationes cum Musul­ manis sub religioso respectu fovendas, moderante eiusdem Consilii Praeside. Acta Ioanni» Pauli Pp. H 903 PONTIFICIUM CONSILIUM PRO DIALOGO CUM NON CREDENTIBUS ART. 1 6 3 Consilium pastoralem Ecclesiae sollicitudinem manifestat erga eos qui Deo non credunt vel nullam religionem profitentur. ART. 1 6 4 Studium promovet atheismi necnon fidei religionisque de­ fectus, eorum causas atque consecutiones inquirendo ad chri­ stianam fidem quod attinet, eo proposito, ut apta auxilia pasto­ rali actioni comparentur, operam potissimum ferentibus catho­ licis studiorum Institutis. ART. 1 6 5 Dialogum instituit cum atheis et non credentibus, quoties hi sincerae cooperationi assentiantur; studiorum de hac ma­ teria coetibus per veré peritos interest. PONTIFICIUM CONSILIUM DE CULTURA ART. 166 Consilium rationes fovet inter Sanctam Sedem et humani cultus provinciam, praesrtim colloquium cum variis nostri temporis Institutis scientiae et doctrinae provehendo, ut ci­ vilis cultus magis magisque Evangelio aperiatur atque scien­ tiarum, litterarum, artiumque cultores se ad veritatem, boni­ tatem et pulchritudinem ab Ecclesia vocari sentiant. 904 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 167 Consilium structuram habet peculiarem, in qua, una cum Praeside, adsunt Coetus praesidialis aliusque coetus cultorum variarum disciplinarum ex pluribus orbis terrarum regionibus. ART. 168 Consilium apta incepta ad culturam attinentia per se susci­ pit; ea, quae a variis Ecclesiae Institutis capiuntur, perse­ quitur atque ipsis, quatenus opus fuerit, adiutricem operam praebet. Collatis autem consiliis cum Secretaria Status atten­ dit ad agendi rationes, quas ad humanum cultum fovendum Civitates et internationalia Consilia susceperint, atque in cul­ turae ambitu praecipuis coetibus pro opportunitate interest et congressiones fovet. PONTIFICIUM CONSILIUM DE COMMUNICATIONIBUS SOCIALIBUS ART. 169 § 1. Consilium in quaestionibus ad communicationis socia­ lis instrumenta attinentibus versatur, eo consilio ut etiam per ea salutis nuntium et humana progressio ad civilem cultum moresque fovendos provehantur. § 2. In suis muneribus explendis arcta coniunctione cum Secretaria Status procedat oportet. ART. 170 § 1. Consilium in praecipuum munus incumbit tempestive accommodateque suscitandi ac sustinendi Ecclesiae et Christi­ fidelium actionem in multiplicibus socialis communicationis formis; operam dandi ut sive diaria aliaque periodica scripta, sive cinematographica spectacula, sive radiophonicae ac tele­ visificae emissiones humano et christiano spiritu magis magis­ que imbuantur. Acta Ioannis Pauli Pp. II 905 § 2. Peculiari sollicitudine prosequitur catholicas epheme­ rides, periodicas scriptiones, stationes radiophonicas atque televisificas, ut propriae indoli ac muneri reapse respondeant, praesertim Ecclesiae doctrinam, prout a Magisterio proponi­ tur, evulgando, atque religiosos nuntios recte fideliterque dif­ fundendo. § 3. Necessitudinem fovet cum catholicis consociationibus, quae communicationibus socialibus dant operam. § 4. Curat ut populus christianus, praesertim occasione data celebrationis Diei communicationum socialium conscius fiat officii, quo unusquisque tenetur, adlaborandi ut huiusmodi instrumenta pastorali Ecclesiae missioni praesto sint. VI OFFICIA CAMERA APOSTOLICA ART. 171 § 1. Camera Apostolica, cui praeficitur Cardinalis Sanctae Romanae Ecclesiae Camerarius, iuvante Vice-C amer ario una cum ceteris Praelatis Cameralibus, munera praesertim gerit, quae ipsi peculiari lege de vacante Sede Apostolica tribuuntur. § 2. Sede Apostolica vacante, Cardinali Sanctae Romanae Ecclesiae Camerario ius est et officium, etiam per suum dele­ gatum, ab omnibus Administrationibus, quae e Sancta Sede pendent, relationes exposcere de earum statu patrimoniali et oeconomico itemque notitias de extraordinariis negotiis, quae tunc forte aguntur, et a Praefectura Rerum Oeconomicarum Sanctae Sedis generales computationes accepti et expensi anni superioris nec non praevias aestimationes pro anno subse­ quente; has autem relationes et computationes Cardinalium Collegio subiciendi officio tenetur. 59 - A . A . S. 906 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ADMINISTRATIO PATRIMONII SEDIS APOSTOLICAE ART. 172 Huic officio competit bona Sanctae Sedis propria admini­ strare, quae eo destinantur, ut sumptus ad Curiae Romanae munera explenda necessarii suppeditentur. ART. 173 Eidem Cardinalis praeest, cui Patrum Cardinalium coetus adest, idemque duabus sectionibus, Ordinaria atque Extra­ ordinaria, constat, sub moderamine Praelati Secretarii. ART. 174 Sectio Ordinaria bona administrat, quorum cura ipsi credita est, in consilium vocatis, si opus fuerit, etiam peri­ tis; et perpendit quae ad statum iuridicum-oeconomicum ministrorum Sanctae Sedis attinent; institutis sub ipsius ad­ ministratoria moderatione exstantibus invigilat; prospicit ut omnia apparentur, quae ordinaria Dicasteriorum navitas ad proprios fines assequendos requirit; rationes accepti et expensi habet atque pecuniae dandae et recipiendae sive computatio­ nem pro anno elapso sive pro subsequenti anno aestimationem conficit. ART. 175 Extraordinaria Sectio peculiaria bona mobilia administrat, et mobilium bonorum procurationem agit, quae a ceteris Sanctae Sedis Institutis eidem committuntur. Acta Ioannis Pauli Pp. II 907 PRAEFECTURA RERUM OECONOMICARUM SANCTAE SEDIS ART. 176 Praefecturae munus competit moderandi et gubernandi bonorum administrationes, quae a Sancta Sede pendent vel quibus ipsa praeest, quaecumque est autonomia qua forte gaudeant. ART. 1 7 7 Eidem praeest Cardinalis cui adest coetus Cardinalium, quorum unus Praesidis munere fungitur, iuvantibus Praelato Secretario et Ratiocinatore Generali. ART. 178 § 1. Perpendit sive relationes de statu patrimoniali et oeco­ nomico sive rationes accepti atque expensi tum annualium sumptuum praeviam tum subsequentem administrationum de quibus agit art. 176, libros et documenta, si opus fuerit, inspi­ ciendo. § 2. Generalem computationem, sive ad praeviam sump­ tuum aestimationem sive ad rationem expensae pecuniae Sanctae Sedis quod attinet, apparat, eandemque tempore sta­ tuto Superiori Auctoritati approbandam subicit. ART. 179 § 1. Nummariis administrationum inceptis invigilat; sen­ tentiam de operum maioris momenti adumbrationibus fert. § 2. Cognoscit de damnis patrimonio Sanctae Sedis quo­ modocumque illatis, ad actiones poenales vel civiles, si opus fuerit, competentibus tribunalibus proponendas. 908 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VII CETERA CURIAE ROMANAE INSTITUTA P R A E F E C T U R A PONTIFICALIS DOMUS ART. 180 Praefectura ordinem internum ad Pontificalem Domum spec­ tantem respicit, atque iis omnibus sive clericis sive laicis mo­ deratur, ad disciplinam et servitium quod attinet, qui Cappel­ lani et Familiam Pontificiam constituunt. ART. 181 § 1. Summo Pontifici adest sive in Palatio Apostolico sive cum Ipse in Urbem vel in Italiam iter facit. § 2. Ordinationi et processui studet Caeremoniarum Ponti­ ficalium, extra partem stricte liturgicam, quae ab Officio Litur­ gicis Celebrationibus Summi Pontificis praeposito absolvitur; praecedentiae ordinem attribuit. § 3. Admissiones publicas privatasque coram Pontifice di­ sponit, collatis consiliis, quoties rerum natura id postulet, cum Secretaria Status, qua moderante ea ordinat, quae servanda sunt, cum ab ipso Romano Pontifice coram sollemniter admit­ tuntur supremi populorum Moderatores, Nationum Legati, Civitatum Ministri, Publicae Auctoritates ceteraeque personae atque dignitate insignes. Acta Ioannis Pauli Pp. II 909 OFFICIUM DE LITURGICIS CELEBRATIONIBUS SUMMI PONTIFICIS ART. 1 8 2 § 1. Ipsius est ea quae necessaria sunt ad liturgicas alias­ que sacras celebrationes, quae a Summo Pontifice aut Eius nomine peraguntur, parare easque, iuxta vigentia iuris litur­ gici praescripta, moderari. § 2. Magister pontificiarum Celebrationum Liturgicarum a Summo Pontifice ad quinquennium nominatur; caeremoniarii pontificii, qui eum in sacris celebrationibus adiuvant, a Secre­ tario Status pariter ad idem tempus nominantur. VIII ADVOCATI ART. 183 Praeter Romanae Rotae Advocatos et Advocatos pro causis Sanctorum, Album adest Advocatorum, qui habiles sunt, ro­ gatu eorum quorum interest, ut patrocinium causarum apud Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal suscipiant necnon, in recursibus hierarchicis apud Dicasteria Curiae Romanae, operam suam praestent. ART. 1 8 4 A Cardinali Secretario Status, audita commissione stabi­ liter ad hoc constituta, candidati in Albo inscribi possunt, qui congrua praeparatione, aptis titulis academicis comprobata, simulque vitae christianae exemplo, morum honestate ac rerum agendarum peritia commendentur. Quibus requisitis forte postea deficientibus, ex Albo expungendi sunt. 910 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ART. 1 8 5 § 1. Ex Advocatis praesertim in Albo adscriptis Corpus Sanctae Sedis Advocatorum constituitur, qui patrocinium cau­ sarum, nomine Sanctae Sedis vel Curiae Romanae Dicasterio­ rum, apud ecclesiastica vel civilia tribunalia suscipere valent. § 2. A Cardinali Secretario Status, audita commissione, de qua in art. 184, ad quinquennium nominantur; graves tamen ob causas, a munere removeri possunt. Expleto septuagesimo quinto aetatis anno, a munere cessant. IX INSTITUTIONES SANCTAE SEDI ADHAERENTES ART. 186 Sunt Instituta quaedam, sive antiquae originis sive novae constitutionis, quae, quamvis ad Curiam Romanam sensu proprio non pertineant, nihilominus ipsi Summo Pontifici, Curiae ,et Ecclesiae universae servitia necessaria aut utilia praestant et cum Apostolica Sede aliquo modo cohaerent. ART. 187 Inter huiusmodi Instituta eminet Tabularium seu Archi­ vum Secretum Vaticanum, in quo documenta regiminis Eccle­ siae adservantur, ut imprimis ipsi Sanctae Sedi et Curiae in proprio opere perficiendo praesto sint deinde vero, ex ipsa con­ cessione Pontificia, omnibus historiae explorandae studiosis, atque fontes cognitionis evadere possint omnium historiae pro­ fanae quoque regionum, quae cum vita Ecclesiae saeculis praeteritis arcte cohaerent. Acta Ioannis Pauli Pp. II 911 ART. 188 Instrumentum insuper insigne Ecclesiae ad culturam fo­ vendam, servandam, divulgandam a Summis Pontificibus con­ stituta est Bibliotheca Apostolica Vaticana, quae thesauros omne genus scientiae et artis in suis variis sectionibus viris doctis veritatem investigantibus praebet. ART. 189 Ad veritatem inquirendam et diffundendam in variis scien­ tiae divinae et humanae regionibus ortae sunt in sinu Eccle­ siae Romanae variae, quae vocantur, Academiae, inter quas eminet Scientiarum Academia Pontificia. ART. 190 Hae omnes Institutiones Ecclesiae Romanae reguntur pro­ priis legibus constitutionis et administrationis. ART. 191 Recentioris originis sunt, quamvis ex parte exemplis prae­ teritis inhaereant, Typographia Polyglotta Vaticana, Offici­ na libraria editoria Vaticana, Ephemerides diurnae, hebdo­ madariae, menstruae, inter quas eminet L'Osservatore Romano, Statio Radiophonica Vaticana et Centrum Televisifi­ cum Vaticanum. Haec Instituta subiciuntur Secretariae Status aut aliis Curiae Romanae officiis iuxta proprias leges. ART. 192 Fabrica Sancti Petri curare perget ea quae ad Basilicam Principis Apostolorum pertinent sive quoad conservationem et decorem aedificii sive quoad disciplinam internam custodum 912 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale et peregrinorum, qui visendi causa templum ingrediuntur, iuxta proprias leges. In omnibus, quae id exigunt, Superiores Fabricae concorditer agant cum Capitulo eiusdem Basilicae. ART. 193 Eleemosynaria Apostolica opus adiumenti pro Summo Pon­ tifice exercet erga pauperes ac pendet directe ex Ipso. Decernimus praesentem Constitutionem apostolicam fir­ mam, validam et efficacem esse ac fore, suosque plenos et inte­ gros effectus sortiri atque obtinere a die 1 mensis Martii 1989 et ab illis ad quos spectat aut quomodolibet spectabit in omni­ bus et per omnia plenissime observari contrariis quibusvis, etiam specialissima mentione dignis, non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, coram Patribus Car­ dinalibus in Consistorio adunatis, in pervigilio sollemnitatis Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, die xxvin mensis Iunii Anno Mariali MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS P P . II Acta Ioannis Pauli Pp. II 913 -9 ADNEXUM I De pastorali momento Visitationis " a d limina Apostolorum" de qua in articulis a 28 ad 32 Pastoralis illa ratio, quae in recognoscenda Apostolica Con­ stitutione de Curia Romana primas partes habuit, id etiam effecit, ut Episcoporum Visitationi « ad limina Apostolorum » maior usque significatio attribueretur, eiusque pastorale mo­ mentum aptiore in lumine collocaretur, quod in Ecclesiae vita nostro tempore hae Visitationes consecutae sunt. 1. Sicuti cognitum est, ipsae fiunt, cum omnes Episcopi, qui, cum Apostolica Sede communionis vinculo coniuncti, per terrarum orbem Ecclesiis particularibus in caritate atque in ministerio praesunt, Romam ad Apostolorum limina visitan­ da statis temporibus petunt. Ipsae enim Visitationes hinc occasionem praebent Episcopis officiorum suorum conscientiam, qua utpote Apostolorum suc­ cessores premuntur, augendi et hierarchicae communionis cum Petri successore sensum alendi ; hinc centrum et quodammodo caput universalis illius ministerii constituunt, quod Beatis­ simus Pater exercet, cum particularium Ecclesiarum Pastores, suos in episcopatu fratres, complectitur, cum iisque de rebus agit, quae ad ipsorum ecclesialem missionem sustinendam atti­ nent. 2. Per Visitationes « ad limina » motus ille vel vitalis cur­ sus, inter universam Ecclesiam atque particulares Ecclesias intercedens, fit aliquomodo adspectabilis, qui a theologis defi­ nitur veluti quaedam perichoresis, vel motibus comparatur, quibus humani corporis sanguis a corde ad extrema usque membra dilatatur atque ab istis ad cor refluit. Primae cuiusdam Visitationis « ad limina » vestigium atque exemplar in Pauli epistola ad Galatas invenitur, in qua Apo­ stolus suam conversionem atque iter ad paganos a se susceptum narrat, haec verba scribens, etiamsi ipse sciebat se a Christo mortis victore immediate vocatum atque edoctum esse : « Dein- 914 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale d e . . . veni Hierosolymam videre Petrum, et mansi apud eum diebus quindecim » (1, 18) ; « deinde post annos quattuordecim iterum ascendi Hierosolymam ... et contuli cum illis evange­ lium, quod praedico in gentibus ... ne forte in vacuum currerem aut cucurrissem » (2, 2). 3. Congressio cum Petri successore, qui veritatis depositum ab Apostolis traditum primus custodit, eo tendit, ut unitas in eadem fide, spe et caritate confirmetur, atque immensum illud spiritualium moraliumque bonorum patrimonium magis ma­ gisque cognoscatur atque existimetur, quod universa Ecclesia, cum Romano Episcopo communionis vinculo coniuncta, per terrarum orbem diffudit. Dum Visitatio « ad limina » agitur, duo coram inter se congrediuntur viri, scilicet Ecclesiae cuiusdam particularis Epi­ scopus atque Romae Episcopus idemque Petri successor, qui ambo suorum officiorum onus, cui derogari non licet, sustinent, sed alter ab altero minime seiunguntur: ambo enim proprio modo repraesentant, atque repraesentare debent, summam Ec­ clesiae, summam fidelium, summamque Episcoporum, quae quodammodo unicum « nos » in Christi corpore constituunt. In ipsorum enim communione fideles ipsis concrediti inter se com­ municant, atque universalis Ecclesia Ecclesiaeque particulares inter se pariter communicant. 4. Hasce omnes ob causas, Visitationes « ad limina » pastoralem illam sollicitudinem exprimunt, quae in universali viget Ecclesia. Agitur enim de Ecclesiae Pastorum congressione, qui collegiali unitate, in Apostolorum successione fundata, inter se uniuntur. Nam in hoc Collegio omnes et singuli Episcopi ipsius Iesu Christi, Pastoris boni, sollicitudinem manifestant, quam hereditate quadam acceperunt. Hic sane consistit summa apostolatus ratio, qui in Ecclesia agendus est, quique ad Episcopos una cum Petri Successore maxime pertinet. Etenim unusquisque eorum centrum totius apostolatus, undequaque absoluti, constituit, qui in singulis Ecclesiis particularibus exercetur, cum universali Ecclesiae amplitudine coniunctis. Totus huiusmodi apostolatus, unde- Acta Ioannis Pauli Pp. II 915 quaque absolutus, omnium eorum operam atque adiumentum postulat atque complectitur, qui in Ecclesia sive universali sive particulari Christi corpus aedificant, nempe: presbyterorum, religiosorum virorum ac mulierum Deo consecratarum, atque laicorum. 5. Quodsi Visitationes « ad limina » singulari hac ratione considerantur, eae fiunt etiam peculiare momentum illius communionis, quae Ecclesiae naturam atque essentiam tam alte contingit, sicut Constitutio dogmatica de Ecclesia op­ time significavit, praesertim in capitibus II et I I I . Dum enim hodierno tempore et hominum societas ad mutuam solidioremque communionem inclinatur, et Ecclesia sentit se esse « signum et instrumentum intimae cum Deo unionis to­ tiusque generis humani unitatis » (Lumen gentium, 1), pror­ sus necessarium videtur ut continens communicatio inter par­ ticulares Ecclesias et Apostolicam Sedem promoveatur atque augeatur, praesertim per pastoralem sollicitudinem inter se participandam quoad quaestiones, rerum usum, problemata, proposita atque navitatis vitaeque consilia. Quando Pastores Romam conveniunt et inter se congrediuntur, peculiaris ac pulcherrima donorum communicatio fit inter omnia bona, quae sive particularia atque localia sive uni­ versalia in Ecclesia sunt, secundum illius catholicitatis prin­ cipium, vi cuius (( singulae partes propria dona ceteris par­ tibus et toti Ecclesiae afferunt, ita ut totum et singulae partes augeantur ex omnibus invicem communicantibus et ad pleni­ tudinem in unitate conspirantibus » (Lumen gentium, 13). Eadem pariter ratione Visitationes « ad limina » eo tendunt non modo ut nuntia invicem directo tradantur atque recipian­ tur, sed praesertim etiam ut collegialis conformatio in Eccle­ siae corpore augescat ac solidetur, per quam peculiaris unitas in varietate efficitur. Huius autem ecclesialis communicationis motus est duplex. Hinc Episcopi versus centrum et adspectabile unitatis funda­ mentum coëunt : illam dicimus unitatem, quae sive per unius­ cuiusque Pastoris officia et muneris conscientiam atque exer­ citium, sive per collegialem omnium Pastorum affectum, in proprios coetus vel Conferentias efflorescit; hinc munus habe- 916 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tur « a Domino singulariter Petro, primo Apostolorum, con­ cessum » (Lumen gentium, 20), quod ecclesiali communitati atque missionali propagationi inservit, ita ut nil inexpertum relinquatur quod ad fidei unitatem et communem universae Ecclesiae disciplinam provehendam atque custodiendam con­ ducat, pariterque ut omnes magis magisque conscii fiant, Evangelii ubique terrarum nuntiandi curam in Pastorum cor­ pus potissimum recidere. 6. Ex omnibus principiis, quae supra statuta sunt ad huius­ modi maximi ponderis rerum ordinem describendum, plane deducitur qua ratione apostolicus ille mos « videndi Petrum » intellegatur atque in rem deducatur oporteat. Primum enim Visitatio « ad limina » sacram significationem accipit, dum Sanctorum Petri et Pauli, Apostolorum Princi­ pum, Romanae Ecclesiae pastorum atque columnarum, sepul­ cra ab Episcopis invisuntur ac veneratione coluntur. Deinde Visitatio « ad limina » significationem personalem indicat, quoniam singuli Episcopi cum Petri successore con­ gr ediun tur atque os ad os cum illo loquuntur. Denique significatio curialis, id est communitatis notam prae se ferens habetur, cum Episcopi etiam apud Romanae Curiae Dicasteria, Consilia et Officia in colloquium cum eorum Moderatoribus veniunt, quandoquidem Curia quandam effi­ cit « communitatem », quae cum Romano Pontifice arctius coniungitur in ministerii Petriani regione, quae sollicitudinem omnium Ecclesiarum (cf. 2 Cor 11, 28) respicit. Aditus, quem Episcopi ad Dicasteria habent, dum Visita­ tionem « ad limina » agunt, duplici ratione notantur : — ipsis accessus praebetur ad singulas Romanae Curiae compages, immo ad quaestiones, quas illae directo tractant secundum singulas cuiusque rerum provincias, quae illarum iuri tributae sunt, propria adhibita peritia atque exercitatione; — Episcopi praeterea totius terrarum orbis ambitu, in quo singulae Ecclesiae particulares exstant, in communis pasto- Acta Ioannis Pauli Pp. II ralis sollicitudinis quaestiones introducuntur, salem Ecclesiam respiciunt. 917 quae univer­ Specialem huiusmodi rerum conspectum prae oculis habens Congregatio pro Episcopis, collatis consiliis cum Congrega­ tionibus, ad quas id etiam pertinet, « Directorium » eden­ dum curat, per quod Visitationes « ad limina » sive quoad praeteritum sive quoad proximum tempus apte accomodeque apparentur atque procedant. 7. Singuli Episcopi — ratione et vi naturae illius « mini­ sterii » ipsis commissi — vocantur atque invitantur ut « limina Apostolorum » statis temporibus visitent. Quoniam autem Episcopi in singulis territoriis, nationibus vel regionibus degentes iam sese simul collegerunt atque Epi­ scopales Conferentias nunc constituunt — quae collegialis unio peramplis optimisque rationibus fundatur (cf. Lumen gentium, 23) — maximopere congruit ut Visitationes « ad limina » secundum huiusmodi collegiale principium procedant : id enim eloquentissimam sane ecclesialem significationem praebet. Singula quaeque Apostolicae Sedis instituta, ac praesertim Nuntiaturae ac Delegationes Apostolicae, praeter Romanae Curiae Dicasteria, parata sunt adiutricem operam libentis­ sime navare, ut Visitationes « ad limina » facile habeantur, apte comparentur et bene procedant. Etenim, ut omnia pressius comprehendamus, quae supra explicata sunt, Visitationis « ad limina » institutum, auctori­ tate sane grave ob moris antiquitatem atque ob praeclarum pastorale momentum, summae utilitatis instrumentum est, per quod sive Ecclesiae catholicitas sive Episcoporum Collegii uni­ tas atque communio, in Petri successore fundatae, atque per illa sanctissima loca, in quibus Apostolorum Principes mar­ tyrium subierunt, significatae, re et veritate exprimuntur ; quarum theologicum, pastorale, sociale religiosumque pondus nemo est qui ignoret. Idem propterea institutum summis viribus praedicandum atque fovendum est, praesertim hoc historiae salutis tempore, quo Concilii Oecumenici Vaticani II doctrina et magisterium maiore usque lumine splendent. 918 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ADNEXUM II De Apostolicae Sedis adiutoribus uti laboris Communitate de qua in articulis a 33 ad 36 1. Praecipua nota, cuius gratia Constitutio Apostolica a ver­ bis incipiens Regimini Ecclesiae universae recognita est, ut necessitatibus accommodantur, quae post ipsam promulgatam exortae erant, haec sane fuit: scilicet ut pastoralis Curiae Ro­ manae natura aequo in lumine collocaretur, atque ex hoc rerum prospectu propria niteret indoles illorum munerum, quae in Apostolica Sede veluti in proprio centro versantur ut eadem apta instrumenta praebeant ad Summi Pontificis missionem, ipsi a Christo Domino concreditam, exercendam. Per illud enim ministerium, quod Summus Pontifex Eccle­ siae praestat, fratres in fide Ipse confirmat (cfr. Lc 22, 32), sci­ licet Pastores et Christi fideles universalis Ecclesiae, ad id unice spectans ut ecclesiastica communio alatur atque prote­ gatur: illam dicimus communionem, in qua « legitime adsunt Ecclesiae particulares, propriis traditionibus fruentes, integro manente primatu Petri Cathedrae, quae universo caritatis coetui praesidet (cfr. S, Ignatii M. Ad Rom., Praef. : Funk, I, p. 252), legitimas varietates tuetur et simul invigilat ut particularia, nedum unitati noceant, ei potius inserviant » (Lumen Gentium, 13). 2. Huic ministerio Petriano, quod in universum terrarum orbem assiduo labore protenditur, atque hominum et instru­ mentorum opem in tota Ecclesia requirit, adiutricem operam directa, immo nobiliore ratione ii omnes praestant, qui, variis muneribus addicti, in Romana Curia necnon in variis institu­ tis adlaborant, quibus Apostolicae Sedis compositio ad agen­ dum formatur: sive in episcopali vel in sacerdotali ordine con­ stituti, sive qua Religiosarum Familiarum atque Institutorum Saecularium Deo consecrati viri et mulieres, sive utpote fideles utriusque sexus e laicorum ordine ad haec officia exercenda vocati. Quam ob rem ex huiusmodi compositione peculiaria quae­ dam rerum lineamenta et grave officiorum momentum exoriun- Acta Ioannis Pauli Pp. II 919 tur, quae nil prorsus aequale habent in ullo alio civilis socie­ tatis ambitu, cum qua Romana Curia suapte natura omnimodo comparari nequit: hic propterea principalis innititur ratio illius laboris communitatis ab iis omnibus constitutae, qui, una eademque fide caritateque nutriti, veluti « cor unum et anima una » (Act 4, 32), illas memoratas adiutricis operae conformationes efficiunt. Ii igitur qui cooperando Romano Ponti­ fici, ecclesialem communitatem promoventi, universalem Eius missionem quovis titulo vel modo adiuvant, etiam ad consi­ liorum propositorumque consuetudinem atque vitae normarum constabiliendam communionem vocantur, cui communitatis ap­ pellatio melius quam ceteris omnibus consortionibus competit. 3. Epistula Summi Pontificis Ioannis Pauli II de laboris significatione^ qui Apostolicae Sedi praebetur, die xx mensis Novembris MCMLXXXII, in huiusmodi laboris communitatis proprietatibus illustrandis immorata est. Eius unicam, at di­ versis muneribus praeditam delineavit naturam, per quam ii omnes hac ratione efficiuntur quodammodo fratres, qui « uni­ cam et continuam participant actionem Apostolicae Sedis » (n. 1) ; ex hac vero consideratione illata est necessitas, ut istius­ modi laboris participes conscii sint « huius peculiaris indolis munium suorum; quae conscientia ceteroqui sollemne semper fuit et laus iis, qui nobili huic servitio se dedere voluerunt » (ib.). Epistula insuper addidit: « Haec animadversio tum ec­ clesiasticos, tum religiosos et laicos contingit; tum qui partes magnae rationis agunt, tum officiales et operosis artibus de­ stinâtes, quibus ministeria auxiliaria delegan tur » (ib.). Illic pariter propria commemorata est natura Sedis Aposto­ licae, quae, etsi Civitatem sui iuris constituit ut spiritualis eiusdem Sanctae Sedis libertatis exercitium ipsiusque vera et visibilis immunitas (cfr. n. 2) serventur, est « Status nulli alii Civitatum formae comparandus » (ib.), ab iisque diversus ; atque huiusmodi condicionis delineati sunt in rerum ordine exitus, praesertim ad oeconomicam rationem quod attinet: etenim Apostolicae Sedi omnino desunt sive tributa, quae ex aliorum Civitatum iuribus manant, sive nummaria navitas reditus bonaque producens. Quam ob causam fit ut « caput primarium sustentationis Sedis Apostolicae efficiatur ex dona- 920 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Hortibus voluntariis » (ib.), ratione universalis cuiusdam ne­ cessitudinis a catholicorum hominum familia, immo aliunde etiam exhibitae, quae illam caritatis communionem mirum in modum exprimit, cui Apostolica Sedes in mundo praesidet et ex qua vivit. Ex hac condicione quaedam consequuntur in rerum usu et in cotidiana agendi ratione eorum, qui cum Sancta Sede adiu­ tricem operam coniungunt: nempe ((spiritus par simoniae », (( studium semper animadvertendi veram atque eximiam ra­ tionem nummariam eiusdem Sedis Apostolicae necnon num­ mariae rei originem», « m a g n a Providentiae fiducia» (cfr. n. 3) : atque, praeter omnes hasce dotes, ii qui « Sanctae Sedi serviunt persuasissimum habere debent laborem suum exigere ecclesialem obligationem vivendi ex spiritu verae fidei, ac partes iuridiciales et ad administrationem pertinentes neces­ situdinis cum Sede Apostolica, in luce peculiari consistere » (n. 5). 4. Laboris remuneratio, quae Sanctae Sedis cooperatoribus sive ecclesiasticis sive laicis debetur secundum proprias eorum vitae condiciones, principalibus doctrinae socialis Ecclesiae normis regitur, a Summorum Pontificum magisterio absolutissime declaratis, iam inde ab editis Litteris Encyclicis Leo­ nis XIII a verbis Rerum Novarum incipientibus usque ad Ioan­ nis Pauli II Litteras Encyclicas Laborem exercens et Sollicitudo rei socialis appellatas. Sancta Sedes, quamquam oeconomicorum bonorum penu­ ria laborat, gravibus oneribus omnimode respondere nititur, quibus erga suos cooperatores tenetur — illis etiam quaedam rei cotidianae beneficia praestando — ratione tamen habita illius condicionis, Apostolicae Sedi propriae et in Summi Pon­ tificis Epistula explanatae, qua ipsa nulli alii Civitatum formae aequanda est, cum communibus facultatibus redituum comparandorum privetur, nisi eorum qui ab universali caritate manant. Attamen Sancta Sedes sibi est conscia — atque eadem Epistula de hoc perspicue agit — actuosam sociam omnium operam, peculiari autem modo laicorum administrorum, ne­ cessariam esse ut rationes et normae, iura atque officia prote­ gantur, quae ex « iustitia sociali », recte ad rem deducenda, Acta Ioannis Pauli Pp. II 921 in necessitudinibus operatorem inter et conductorem (cfr. n. 4) oriuntur. Ad quae respiciendo, Epistula operam memoravit quam, ad hunc finem spectando, operatorum Societates prae­ stare possunt, sicut « Consociatio Laicorum Vaticanorum A d ­ ministrorum », tunc temporis recens orta ad sollicitudinis et iustitiae spiritum promovendum per frugiferum inter varios officiorum ordines colloquium. Epistula vero monuit caven­ dum esse, ne huiusmodi instituta principale consilium detorquerent, quo communitas laboris Petri Sedi praestandi regatur oportet, hisce verbis : « Non est tamen secundum Ecclesiae socialem doctrinam eiusmodi societates ad conflictationem praeter modum vergere aut ad ordinum inter ipsos dimicatio­ nem; nec nota politica insignes esse debent aut servire, aperte vel clam, causae alicuius factionis aut aliorum entium propo­ sita spectantium valde diversae naturae » (n. 4). 5. Eodem autem tempore Summus Pontifex suam certam declaravit fidem, eiusmodi Consociationes — cuiusmodi est illa, quae supra commemorata est — « in ineundis quaestio­ nibus ad laborem pertinentibus et in utiliter atque continuo disserendo cum Institutis competentibus, ante oculos esse habi­ turas quoquo modo peculiarem Sedis Apostolicae naturam » (n. 4). Quoniam autem laicis Civitatis Vaticanae administris cordi praesertim fuit, ut operum conformatio et omnia ad laboris quaestionem attinentia aptius usque temperarentur, Summus Pontifex disposuit ut « opportuna instrumenta exsecutoria » appararentur « ut, per accommodatas normas et structuras, foveatur profectus communitatis laboris iuxta exposita prin­ cipia » (cfr. ib.). Huic Supremi Ecclesiae Pastoris sollicitudini nunc respon­ det institutio « Officii Laboris apud Apostolicam Sedem » (compendiariis litteris U.L.S.A. appellati), quod per Litteras Apostolicas Motu Proprio datas promulgatur una cum in­ strumento, quo eiusdem Officii describuntur ac singillatim exponuntur compositio, auctoritas, munera, regendi et consu­ lendi organa cum propriis normis ad aequum, efficacem celeremque ipsius processum fovendum; idem praeterea Officium, cum nunc noviter erectum sit, accommodum navitatis tempus 60 - A. A. S. 922 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale « ad experimentum » exigit, ut sive collata praecepta agendi­ que modi comprobentur, sive eius momentum re et veritate recognoscatur. Quae Apostolicae Litterae Motu Proprio datae atque novi Officii Laboris disciplina simul in vulgus eduntur una cum promulgata Constitutione Apostolica de Curiae Ro­ manae renovatione. 6. Laboris Officii praecipuus praevalensque finis — praeter alios, ad quorum assecutionem idem ad rem effectum est — huc potissimum spectat ut in variis adiutorum Sedis Apostolicae ordinibus, laicorum praesertim, illa promoveatur ac servetur laboris communitas, cuius nota omnes insigniri debent, qui ad honorem onusque inserviendi ministerio Petriano vocati sunt. Iterum iterumque explicandum est, hosce adiutores ad pe­ culiarem Ecclesiae conscientiam in se ipsis fovendam atque colendam teneri, quae eos ad munera sibi commissa adimplen­ da, quantacumque sint, aptiores usque reddat: munera dici­ mus, quae prorsus non sunt cuiusdam dati et accepti rationes, sicut illae, quae cum institutis in civili societate exstantibus intercedere possunt, sed ministerium efficiunt ipsi Christo praebitum, qui « non venit ministrari, sed ministrare » (Mt 20, 28). Omnes ergo Sanctae Sedis cooperatores, sive ecclesiastici sive laici, velut ob honoris laudem comparandam, atque sin­ cero animo proprii muneris coram Deo et hominibus conscii, sibi proponere debent ut suam sacerdotum et Christi fidelium vitam in exempli modum agant, sicut a Dei mandatis, ab ec­ clesiasticis legibus et ab actis Concilii Vaticani I I , praeser­ tim illis quae a verbis incipiunt Lumen Gentium, Presbyterorum ordinis atque Apostolicam actuositatem, proponitur. At­ tamen hoc liberum est consilium, quo plena conscientia quae­ dam assumuntur onera, quorum momentum non modo in sin­ gulos, sed etiam in illorum familias, immo in ipsum laboris communitatis ambitum recidit, quem Sanctae Sedis coopera­ tores efficiunt. « Quaerendum nobis est "cuius spiritus simus" (cfr. Lc 9, 55 Vulg.) » : ita Summus Pontifex in extrema Epistula scribit; ideo singuli atque omnes, propriam qua hominum et qua chri- Acta Ioannis Pauli Pp. II 923 stianorum sinceritatem quaerendo, tenentur ad illa promissa vinculaque fideliter servanda, quibus libera voluntate obstricti sunt cum ad operam Sanctae Sedi praestandam sunt adlecti. 7. Quo praesentior consiliorum et normarum ratio habea­ tur, quae Summus Pontifex per memoratam Epistulam, ad Cardinalem a Publicis Ecclesiae negotiis missam, de laboris significatione Apostolicae Sedi praebendi significavit, ipsius integrum exemplum infra editur: ea enim fundamentum et signum habenda est omnis illius necessitudinis, quae intra laboris communitatis ambitum, Apostolicae Sedi adiutricem operam navantis, ad simul agendum atque ad consensionem tuendam habeatur oportet. EPISTULA SUMMI PONTIFICIS IOANNIS PAULI II DE LABORIS SIGNIFICATIONE QUI APOSTOLICAE SEDI PRAEBETUR VENERABILI FRATRI AUGUSTINO S.R.E. CARDINALI CASAROLI STATUS SECRETARIO 1. Apostolica Sedes, in suo munere exercendo, efficaci et per­ utili opera utitur peculiaris communitatis* ex iis constan­ tis — viris et mulieribus, sacerdotibus, religiosis, laicis — qui, in eius dicasteriis et officiis, Ecclesiae universae operam na­ vant. Huius communitatis membris negotia mandata sunt et mu­ nia, quorum quodque suum spectat propositum suamque di­ gnitatem habet, ratione habita tum rerum substantiae momentique explicati laboris, tum personae quae illum exsequitur. 924 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ex hac communitatis notione adhibita pro iis qui Roma­ num Episcopum adiuvant in suo Pastoris universalis Eccle­ siae ministerio, Nobis licet ante omnia definire unicam in diversis muneribus naturam. Omnes enim qui ad haec explen­ da vocantur, unicam et continuam participant actionem A p o ­ stolicae Sedis, eam videlicet « sollicitudinem omnium Eccle­ siarum » (cfr. 2 Cor 11, 28), quae inde a priscis temporibus servitium Apostolorum incitabat, quaeque hodie praecipua est praerogativa Successorum Sancti Petri in sede Romana. Mul­ tum interest quotquot Sedis Apostolicae operum quoquo modo participes sunt, huius peculiaris indolis munium suorum sibi esse conscios; quae conscientia ceteroqui sollemne semper fuit et laus iis, qui nobili huic servitio se dedere voluerunt. Haec animadversio tum ecclesiasticos et religiosos tum lai­ cos contingit, tum qui partes magnae rationis agunt, tum offi­ ciales et operosis artibus destinatus, quibus ministeria auxi­ liaria delegantur. Contingit prorsus eos et qui recte proximeque Apostolicae Sedi serviunt, utpote cum suam navent ope­ ram apud ea Corpora, cui nomen est « Sancta Sedes », et qui in ministeriis sunt Vaticanae Civitatis, quae Apostolicae Sedi tam arcte coniungitur. In recentibus Litteris Encyclicis a verbis ((Laborem exer­ cens » incipientibus praecipuas commemoravimus veritates de « evangelio laboris » deque doctrina catholica ad laborem hu­ manum pertinente, semper sane in Ecclesiae traditione valida. Ad has veritates oportet se conformet peculiaris haec commu­ nitas quae sub umbra Petri operatur, tam cum Sede Apostolica coniuncte. 2. Ut apte haec principia rebus ipsis inserantur, necesse est reminisci eorum veram significationem et simul propriam Se­ dis Apostolicae naturam. Haec — etsi, ut iam supra diximus, ei tam arcte coniungitur ens Vaticanae Civitatis Status dic­ tum — indole caret germanorum Statuum, qui in certas socie­ tates publice dominantur. Ceterum Vaticanae Civitatis Sta­ tus sui iuris est, sed non omnes habet peculiares communita­ tis politicae notas. Hic Status nulli alii Civitatum formae com­ p a r a n d a est: exsistit enim ut convenienter tueatur Sedis Apostolicae spiritualis libertatis exercitium, id est tamquam Acta Ioannis Pauli Pp. II 925 instrumentum, quo tuta reddatur eiusdem. Sedis vera et visi­ bilis libertas tum in regimine exercendo pro Ecclesia universa, tum etiam in actione pastorali explicanda pro toto genere hu­ mano; propriam non habet societatem pro cuius servitio con­ stitutus sit, nec in formis actionis socialis consistit, quae effi­ ciunt plerumque cuiusvis alterius Status structuram et ordina­ tionem. Praeterea, qui Sedem Apostolicam adiuvant, vel Va­ ticanae Civitatis Status regimini cooperantur, ipsius cives non sunt, perpaucis exceptis, nec igitur iura et onera habent (prae­ sertim vectigalia), quae fere ex eo oriuntur, quod quis in di­ cione est alicuius Status. Sedes Apostolica — cum ob valde maioris momenti causas fines angustos transcendat Vaticanae Civitatis Statum, adeo ut in omnem orbem terrarum munus suum extendat — ope­ rositatem oeconomicam Status cuiuslibet propriam nec explet nec potest explere; ab eius institutionis propositis et fructus bonorum oeconomicorum et redituum amplificatio excludun­ tur. Praeter proventus Vaticanae Civitatis Status proprios et exiguos reditus — constantes ex eo quod reliquum est pecunia­ rum occasione Pactionum Lateranensium obtentarum uti com­ pensationem Statuum Pontificiorum et bonorum ecclesiasti­ corum, quae Statui Italico obvenerant — caput primarium su­ stentationis Sedis Apostolicae efficitur ex donationibus voluntaras catholicorum totius mundi et, forte, aliorum hominum bonae voluntatis. Hoc consentaneum est traditioni quae ab Evangelio proficiscitur (cfr. Lc 10, 7) et ab Apostolorum doc­ trina (cfr. 1 Cor 9, 11. 14). Secundum hanc traditionem — quae multiformis per saecula fuit ad structuras oeconomicas quod attinet diversis temporibus praevalentes — affirmandum est Sedem Apostolicam posse et debere collationibus ultroneis frui fidelium aliorumque hominum bonae voluntatis, cum non opor­ teat aliis fruatur opibus, quae videri possint eius singulari na­ turae minus convenientes. 3. Collationes quas supra commemoravimus constantem et animum mo ven tem necessitudinem cum Apostolica Sede cum­ que eius opera significant. Tantae necessitudine quam gra­ tissimo animo prosequimur, ipsa Apostolica Sedes, singula eius Corpora et qui in his laborant, respondere debent officii 926 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale conscientia exaequata collationum naturae, quae solum et sem­ per adhibendae sunt iuxta intentiones et voluntates largitor u m : vel pro proposito generali Sedem Apostolicam eiusque operum summam sustentando vel pro specialibus consiliis (missionalibus, beneficis, etc.), cum haec denuntiata sint. Officii conscientia et probitas erga eos qui, auxilio suo, Se­ dem Apostolicam adiuvant et quodam modo pastoralem eius sollicitudinem communicant, ostenduntur per integram fideli­ tatem erga officia et munera delegata, sicut et per diligentiam, sedulitatem et per habitum professionis, unde discernendi sunt quicumque eiusdem Sedis Apostolicae navitatem participant. Oportet insuper recte animatos esse, ut prudenter administren­ tur, ex iis ad quae spectant, et bona corporea quae offeruntur, et ea omnia quae his bonis illa Sedes comparat vel servat, ad­ ditis tutela et auctu praestantis hereditatis Sedis Petri in re­ gionibus religioso-culturalibus et artis. In usu opum haec proposita contingentium, Sedes Aposto­ lica et qui cum ea directe et proxime cooperantur, eminere debent non solum spiritu par simoniae, verum etiam studio semper animadvertendi veram atque exiguam rationem num­ mariam eiusdem Sedis Apostolicae necnon nummariae rei ori­ ginem. Eiusmodi interiores habitus, ut par est, insiti esse de­ bebunt, per eorum aptam formationem, in religiosorum et ec­ clesiasticorum animis; sed ne laicis quidem deesse debent, qui libero assensu suo comprobaverunt se cum et pro Sede Aposto­ lica laborare. Insuper, ii omnes, quibus peculiaria onera iniuncta sunt in regendis Corporibus, officiis et ministeriis Sedis Apostolicae, sicut et variis muneribus addicti, hunc par simoniae spiritum cum constanti cura coniungent ut numerosa negotia efficientiora reddantur per congruam dispositionem laboris, positi hinc in plena observantia personarum et praesentis auxilii, quod quisque fert pro suis facultatibus et muniis ; hinc in usu structu­ rarum et instrumentorum technicorum aptorum, quo opera ex­ plicata melius in dies servitii Ecclesiae universae necessitatibus respondeat. Omnia adhibentes quae experientia, scientia et tech­ nologia docent, omnes curabunt ut bona humana et nummaria maiore cum efficacia tractentur, profusionem vitando et con- Acta Ioannis Pauli Pp. II 927 quisitionem utilitatum singularium, privilegiorum non excusa­ tur um, simul bonas necessitudines humanas provehendo in om­ ni parte et iustum Sedis Apostolicae commodum. Ad has curas adiungenda est magna Providentiae fiducia, quae per bonorum donationes non sinet opes deficere, quibus Sedis Apostolicae proposita possint obtineri. Si opum penuria impediat quominus aliquod fundamentale consilium ad ef­ fectum adducatur, speciali modo compellanda erit munificen­ tia populi Dei, eum certiorem faciendo de non satis notis ne­ cessitatibus. Plerumque tamen oportebit acquiescere in iis, quae Episcopi, sacerdotes, Instituta religiosa et fideles sponte offerunt, quoniam ipsi iustas necessitates videre vel perspicere sciunt. 4. Inter eos qui Sedi Apostolicae cooperantur multi sunt ecclesiastici, quibus in caelibatu viventibus impensa pro fami­ liis non est praestanda. Merces ad eos spectat muneribus quae explent conveniens talisque, quae decoram sustentationem provideat et sinat eos status sui officia exsequi simulque iis satisfacere oneribus, quibus interdum gravari possunt, subve­ niendi videlicet parentibus suis vel aliis propinquis, qui eis sustinendi sunt. Nec neglegenda sunt ea, quae rectus eorum usus socialis postulat, praesertim et ante omnia officium succurrendi indigentibus: quod officium, ob eorum evangelicam vocationem, magis ecclesiasticos et religiosos impellit, quam laicos. Merces etiam laicorum, qui Sedi Apostolicae serviunt, consentanea esse debet muniis explicatis, onere simul consi­ derato, ab eis suscepto, sustinendi familias suas. Magnae curae et iustitiae spiritu igitur videndum est quae sint eorum verae materiales necessitates et familiarum, non exceptis iis quae ad filiorum educationem et ad oeconomicam cautionem ad senectuti cavendum pertinent, ut eisdem convenienter consuli possit. Hac in re normae fundamentales in catholica doctrina inveniuntur ds remuneratione laboris. Normae proximae ad adiuncta iudicanda possunt ex observatione experientiarum et consiliorum civilis societatis depromi, et praesertim socie­ tatis Italicae, ex qua conducuntur et in qua, quoquo modo, omnes fere vivunt laici qui Sedi Apostolicae serviunt. 928 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ad hunc sollicitudinis et iustitiae spiritum fovendum, vice fungentes eorum qui intra Sedem Apostolicam laborant, pote­ runt suum praestare officium operatorum Societates, sicut Con­ sociatio Laicorum Vaticanorum Administrorum recenter orta, quae intra Sedem Apostolicam indole propria praeditae sunt, inceptum sunt doctrinae sociali Ecclesiae congruens, quae eas iudicat aptum subsidium esse ad tutam reddendam iustitiam socialem in necessitudinibus operatorem inter et conductorem. Non est tamen secundum Ecclesiae socialem doctrinam eius­ modi societates ad conflictationem praeter modum vergere aut ad ordinum inter ipsos dimicationem; nec nota politica in­ signes esse debent aut servire, aperte vel clam, causae alicuius factionis aut aliorum entium proposita spectantium valde diversae naturae. Confidimus eiusmodi Consociationes, sicut ea est quam supra memoravimus — doctrinae socialis Ecclesiae principia sequentes — utile opus esse explicaturas in communitate labo­ ris concorditer operante cum Sede Apostolica. Pro certo etiam habemus easdem, in ineundis quaestionibus ad laborem per­ tinentibus et in utiliter atque continuo disserendo cum Insti­ tutis competentibus, ante oculos esse habituras quoquo modo peculiarem Sedis Apostolicae naturam, sicut dictum est in prima huius Epistulae parte. Quod ad ea attinet, quae exposuimus, Eminentia Tua opportuna instrumenta exsecutoria praeparabit ut, per accom­ modatas normas et structuras, foveatur profectus communi­ tatis laboris iuxta exposita principia. 5. In Litteris Encyclicis a verbis « Laborem exercens » incipientibus monuimus dignitatem operatoris propriam expri­ mendam esse per specialem necessitudinem cum labore ei concredito. Ad hanc necessitudinem — quae ipsa per se multis modis fieri potest pro suscepti laboris genere — pervenitur subiective cum Operator, quamvis operam exerceat « remuneratam », eam tamen exercet ut « propriam ». Cum hic aga­ tur de labore in ambitu Sedis Apostolicae exanclato ideoque fundamentali proprietate insignito, quae est supra memorata, Acta Ioannis Pauli Pp. II 929 haec necessitudo ardentem illam participationem postulat ((sollicitudinis omnium Ecclesiarum», quae propria est Ca­ thedrae Petri. Qui itaque Sanctae Sedi serviunt persuasissimum habere debent laborem suum exigere ecclesialem obligationem vivendi ex spiritu verae fidei, ac partes iuridiciales et ad administra­ tionem pertinentes necessitudinis cum Sede Apostolica, in luce peculiari consistere. Concilium Vaticanum II multa nos docuit de ratione, qua omnes christiani, ecclesiastici, religiosi et laici, possunt — et debent — hanc ecclesialem sollicitudinem ad se revocare. Oportere igitur videtur ut, praesertim ab iis qui Sedi Apo­ stolicae cooperantur, personalis exacuatur conscientia, impri­ mis christianorum sedulitatis universalis simulque vocationis propriae cuiusque, sive episcopi, sive sacerdotis, sive religiosi, sive laici. Responsiones enim ad hodiernas difficultates in laboris humani provincia quaerendae sunt in finibus iustitiae socialis; sed sunt etiam quaerendae in interiore congruentia cum labore, quem quisque debet perficere. Patere videtur laborem — qualiscumque is est — sub potestate Sedis Aposto­ licae explicatum, id modo omnino singulari postulare. Praeter altiorem congruentiam interiorem, hic labor, ut sit utilis et serenus, poscit mutuam observantiam, fraterna soda­ litate nisam humana et christiana, ab omnibus et pro omni­ bus qui in illum incumbunt. Tum solum iustitia potest se aperire uti veram iustitiam, cum huic fraternae sodalitati coniungitur (id est amori erga hominem in veritate praebito). Quaerendum nobis est .« cuius spiritus simus » (cf. Lc 9, 55 Vulg.). Hae quaestiones, quas postremo memoravimus, non pos­ sunt aeque enuntiari verbis iuridicialibus et ad administratio­ nem pertinentibus. Hoc tamen non eximit inquisitione et nisu necessariis — et quidem in Sedis Apostolicae ambitu — ad efficientem reddendum illum humani laboris spiritum, qui a Domino nostro Iesu Christo proficiscitur. Dum tibi, Venerabilis Frater, has cogitationes consideran­ das propronimus, pro futuro studio quod eaedem postulant, Acta Apostolicae Sedis •• 930 Commentarium Officiale ut ad effectum adducantur, dona invocamus auxilii divini copiosa, tibique ex pectore Nostram impertimus Benedictio­ nem, quam libenter etiam concedimus iis omnibus, qui bene meritam operam suam Sedi Apostolicae insumunt. Ex Aedibus Vaticanis, die xx mensis Novembris, MCMLXXXII. IOANNES PAULUS P P . II anno 931 Acta Ioannis Pauli Pp. II INDEX 841 Introductio I NORMAE GENERALES De Curiae Romanae notione (a. 1) 859 De Dicasteriorum structura (aa. 2-10) • . . 859 De agendi ratione (aa.11-21) 862 De Cardinalium adunationibus (aa. 22-25) 865 De coetu Cardinalium ad consulendum, rebus organicis et oeconomicis Apostolicae Sedis (aa. 24-25) . . . . . De Rationibus cum Ecclesiis particularibus (aa. 26-27) . . 866 . 866 De visitationibus ad limina (aa. 28-32) 867 De indole pastorali actuositatis (aa. 33-35) 868 De Officio Centrali Laboris (a. 36) 869 De ordinibus (aa. 37-38) 869 II SECRETARIA STATUS (aa. 39-17) Sectio prior 870 Sectio altera 872 III CONGREGATIONES Congregatio d e Doctrina Fidei (aa. 48-55) . . . . . . . . Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus (aa. 56-61) 873 874 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 932 Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Officiale Sacramentorum (aa. 62-70) 876 Congregatio de Causis Sanctorum (aa. 71-74) 878 Congregatio pro Episcopis (aa. 75-84) 879 Pontificia Commissio pro America Latina (aa. 83-84) Congregatio pro Gentium Evangelizatione (aa. 85-92) . . 881 . . . . 881 Congregatio pro Clericis (aa. 93-104) Pontificia Commissio de Patrimonio 883 Artis et Historiae conservando (aa. 99-104) 885 Congregatio pro Institutis Vitae Consecratae et Societatibus Vitae Apostolicae (aa. 105-111) 886 Congregatio de Seminariis atque Studiorum Institutis (aa. 112116) 888 IV TRIBUNALIA Paenitentiaria Apostolica (aa. 117-120) 890 Supremum Tribunal Signaturae Apostolicae (aa. 121-125) . . Tribunal Rotae Romanae (aa. 126-130) 891 892 V PONTIFICIA CONSILIA Pontificium Consilium pro Laicis (aa. 131-134) . . . . . . 894 Pontificium Consilium ad Unitatem Christianorum Fovendam (aa. 135-138) 895 Pontificium Consilium pro Familia (aa 139-141) 896 Pontificium Consilium de Iustitia et Pace (aa. 142-144) . . . 897 Pontificium Consilium « Cor Unum » (aa. 145-148) . . . 898 . . Acta Ioannis Pauli Pp. II 933 Pontificium Consilium de Spirituali Migrantium atque Itine­ rantium Cura (aa. 149-151) . . . . . . . . . . . . 899 Pontificium Consilium de Apostolatu pro Valetudinis Admi­ nistris (aa. 152-153) Pontificium Consilium . de . 900 Legum Textibus (aa. 154-158) Interpretandis ' 901 Pontificium Consilium pro Dialogo inter Religiones (aa. 159-162) 902 Pontificium Consilium pro Dialogo cum Non Credentibus (aa. 163165) 903 Pontificium Consilium de Cultura (aa. 166-168) 903 Pontificium Consilium de Communicationibus socialibus (aa. 169170) 904 VI OFFICIA Camera Apostolica (a. 171) 905 Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae (aa. 172-175) . . 906 Praefectura Rerum Oeconomicarum Sanctae Sedis (aa. 176-179) 907 VII CETERA CURIAE ROMANAE INSTITUTA Praefectura Pontificalis Domus (aa. 180-181) 908 Officium de Liturgicis Celebrationibus Summi Pontificis (a. 182) 909 VIII Advocati (aa. 183-185) 909 934 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale IX Institutiones Sanctae Sedi adhaerentes (aa. 186-193) . . . . 910 ADNEXUM I De pastorali momento Visitationis « ad limina Apostolorum », de qua in articulis a 28 ad 32 913 ADNEXUM II De Apostolicae Sedis adiutoribus uti laboris Communitate, de qua in articulis a 33 ad 36 918 An. et vol. LXXX N. 8 25 Iulii 1988 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM Directio: Palazzo Apostolico - Città dei Vaticano — OFFICIALE Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II EPISTULA APOSTOLICA Ob expletum Millennium a Baptismo Regionis Rus' Kioviensis. I docete omnes gentes, haptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti (cfr. Me 16, 1 5 ; Mt 28, 29). Ecclesia catholica, e sepulchro sanctorum Apostolorum Petri et Pauli Romae, Deo Uni et Trino grati animi sensus cupit significare, quod haec Salvatoris verba ad ripas Borysthensis fluminis ante mille annos sunt impleta, ac quidem Kioviae, in urbe praecipua regionis Rus', cuius incolae — vestigia secuti Olgae principis dominae et Vladimiri viri principis — per sa­ cramentum Baptismi in Christum sunt « inserti ». Exemplo ducti Pii XII, Decessoris Nostri rec. mem., qui nongentesimam quinquagesimam anniversariam memoriam Baptismi regionis Rus' sollemniter celebravit, hisce Litteris laudis praeconium tribuere et gratias agere cupimus ineffabili Deo, Patri, Filio et Spiritui Sancto, quod ad fidem et gratiam filios ac filias multorum populorum ac nationum vocavit, qui hereditatem christianam Baptismi Kioviae collati susceperunt. Qui quidem imprimis ad Nationes Russicam, Ucrainam, Bie1. EUNTES IN MUNDUM UNIVERSUM, 1 Cfr. Epistula ad Cardinalem Eugenium Tisserant, Sacrae Congregationis Ecclesia Orientali Secretarium (12 m. Maii 1939): AAS 31 (1939), pp. 258-259. 1 61 - A . A . S . pro 936 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale lorussicam in regionibus orientalibus Continentis Europaeae pertinent. Simul vero, per Ecclesiae ministerium, quae in Baptismo Kioviae dato initium sumpsit, ea hereditas Urales montes est supergressa et ad multos populos Asiae septentrio­ nalis, usque ad litora Oceani Pacifici et etiam ulterius perve­ nit. Pevera « in fines orbis terrae verba eorum » exierunt (cfr. Rom 10, 18). Gratias igitur referentes Spiritui, qui die Pentecostes de­ scendit, de tanta amplitudine hereditatis christianae, quae anno Domini DCCCCLXXXVIII initium cepit, ante omnia mentem in mysterium salvificum ipsius Baptismi intendere volumus. Hoc — quemadmodum Christus Dominus docet — est sacra­ mentum regenerationis « ex aqua et Spiritu » (Io 3, 5), quo homo, Dei filius adoptivus factus, in regnum aeternum indu­ citur. Sanctus Paulus de « baptismo » loquitur « in mortem » Redemptoris ut cum Eo « suscitemur » ad novitatem vitae in Deo (cfr. Rom 6, 4). Sic igitur gentes Slavicae orientales, quae magnam dicionem principis regionis Rus' Kioviensis incolebant usque ad Novogardiam (Novgorod), in sancti Baptismi aquam se immergentes, sese concrediderunt — ubi iis venit ple­ nitudo temporis (Gal 4, 4) — consilio salvifico Dei. Perlatus ergo est ad eos nuntius « magnalium Dei » atque, ut olim Hie­ rosolymis, etiam iis Pentecostes illuxit (cfr. Act 2, 37-39). In Baptismi aquam demersi, « ablutionem regenerationis » per­ ceperunt. Quam significans est, in ritu Byzantino, vetus precatio ad aquam baptismi benedicendam, quae secundum theologiam orientalem eadem esse putari consuevit ac Iordanis fluminis aqua, in quam Redemptor hominis est ingressus ut Baptismum paenitentiae acciperet, sicut peragebant Iudaeae incolae et Hierosolymitae universi (cfr. Me 1, 5): « Da e i . . . Iordanis be­ nedictionem, fac illam incorruptionis fontem, sanctitatis mu­ nus, peccatorum solutionem (...) Tu, omnium Domine, aquam redemptionis renuncia illam, sanctificationis aquam, carnis et spiritus expiationem, vinculorum relaxationem, delictorum remissionem, animarum illuminationem, regenerationis lava­ crum, spiritus renovationem, adoptionis gratiam, incorrup­ tionis indumentum, vitae fontem... Appare, Domine, etiam in hac et baptizandum in ea transmuta, ut veterem hominem ... 937 Acta Ioannis Pauli Pp. II deponat, et novum, qui secundum imaginem creantis eum renovatur, induat: ut similitudini mortis eius per baptismum complantatus, resurrectionis particeps fiat: et dono Spiritus Sancti tui custodito ..., bravium supernae vocationis accipiat, et primogenitis descriptis in caelis annumeretur ». Qui procul fuerant, iam illo ambitu vitae per Baptismum continebantur, in quo Sanctissima Trinitas — Pater, Filius et Spiritus Sanctus — se dat homini et cor novum in eo creat, a peccato mundatum et capax obtemperandi, filii in modum, aeterno amoris consilio. Populi illi et singuli eorum homines, simul in ambitum magnae familiae Ecclesiae sunt introgressi, in qua partes agere possunt in Eucharistia celebranda, verbum Dei audire eique testimonium perhibere, amore fraterno co­ niuncti vivere et inter se bona spiritualia communicare. Id symbolice significabatur veteribus ritibus sancti Baptismi, cum modo baptizati, vestibus albis induti, e baptisterio pro­ cessionem efficientes, ad coetum fidelium se conferebant, qui in ecclesia cathedrali erant congregati. Eiusmodi, processio erat simul introitus liturgicus et symbolum Corporis Christi. 2 3 2. Hac mente ducti et hoc animi sensu moti participare cupimus celebrationes et gaudium ob millennium transactum a Baptismo regionis Pus' Kioviensis. Hunc eventum memora­ mus secundum cogitandi rationem, quae propria est Ecclesiae Christi, id est in spiritu fidei. Qui quidem eventus summi fuit momenti. Verba Domini in Ieremia : « In caritate perpetua dilexi te; ideo attraxi te in misericordia » (31, 3), omnino impleta sunt quod attinet ad illas novas gentes eorumque terras. Regio Rus' Kioviensis in peculiarem compagem salutis introivit et ipsa facta est compages eiusmodi. Baptismus ei collatus origo fuit novae uberisque sanctitatis. Evasit momentum significans missionalis officii Ecclesiae, nova magnique ponderis veluti Preces benedictionis aquae baptismalis, cuius vetustissima testificatio invenitur in cod. Vat. Barberino Graeco 336, p. 201. Cfr. etiam in Trebnik (editio synodalis, Moscuae 1906, pars II, f. 209 -220, cfr. f. 216) sollemnis benedictio aquae Baptismi die Epiphaniae. Cfr. Tipico della Grande Chiesa, ed. J. Mateos in « Orientalia Christiana Analecta » 116, Roma 1963, pp. 86-88. Haud minor fuit splendor Baptismi ritus Romae, sicut ostendunt Ordines Romani Aetatis Mediae Superioris. 2 v 3 938 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale statio in Christianismi progressione: universa Ecclesia catho­ lica hunc eventum respicit atque spiritualiter laetitiam heredum illius Baptismi participat. Gratias agimus Deo misericordi, Deo uni in Sanctissima Trinitate, Deo vivo, Deo patrum nostrorum; gratias agimus Deo, Patri Iesu Christi et Christo ipsi, qui in Sacramento Bap­ tismi Spiritum Sanctum donat spiritui humano. Gratias agimus Deo de consilio Eius salvifico, amoris pleno, gratiam Ei habe­ mus pro oboedientia, quam Ei populi, Nationes terrarum et Continentium exhibuerunt. Liquet obtemperationem illam cer­ tis quibusdam condicionibus historicis, geographicis, humanis fuisse subiectam. Studiosorum est omnes rationes politicas, sociales, culturales, oeconomicas perscrutari altiusque perspi­ cere, quae per acceptionem fidei christianae sunt effectae. Verum est: novimus et confirmamus fructus provenire in omnibus campis exsistentiae humanae, cum Christus per fidem excipitur et experientia fit praesentiae suae in communitate et in vita unius cuiusque. Etenim nexus, quo quis cum Christo coniungitur, non est vitae appendix quaedam neque ornatus supervacue adiectus, sed eius certa atque definita veritas. Summa cum veneratione inclinamur, post mille annos exac­ tos, hoc intuentes mysterium, eiusque altitudinem ac vim me­ ditamur, imprimis in iis qui Baptismi regionis Rus' « prin­ cipes receptores » fuerunt, ac deinde in singulis et omnibus, qui eorum vestigia sunt secuti, per Baptismum- potentiam sanctificantem Paracliti accipientes. II 3. « Ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum, factum ex muliere » (Gal 4, 4). Plenitudo temporis a Deo manat, sed homines eam prae­ parant eaque venit pro hominibus et per homines. Hoc dicen­ dum est de « plenitudine temporis » in universali dispensatione salutis, quae eadem condicionibus humanis subicitur et pro­ priam habet « concretam » historiam. Verumtamen idem affir­ mandum est de temporis momento, quo singuli populi ad por­ tum fidei salvificae appulerunt : de « plenitudine » dicimus « temporis ». Etiam millennium expletum a Baptismo et con- 939 Acta Ioannis Pauli Pp. II versione regionis Rus' suam habet historiam. Cursus inductio­ nis Christianismi in singulos populos et Nationes res est im­ plicata, et multum postulat temporis. In regione Rus' inductio illa praeparata est inceptis, quae ab Ecclesia Constantinopoli­ tana saeculo ix sunt inita. Saeculo deinde x volvente, fides christiana in regionem illam opera missionariorum coepit pe­ netrare, qui non solum ex urbe Byzantio advenerant sed etiam e terris occidentalium Slavorum finitimorum — qui liturgiam lingua Slavica celebrabant secundum ritum a Sanctis Cyrillo et Methodio institutum — necnon e terris occidentis Latini. Quemadmodum antiqua chronica Nestoris, quae appellantur « Povest' Vremennykh Let », affirmant, anno DCCCCXLIV eccle­ sia christiana, Eliae prophetae dedicata, Kioviae fuit. Hoc in ambitu, iam praeparato, princeps domina Olga libere ac pu­ blice circiter annum DCCCCLV baptismum suscepit, semperque postmodum promissionibus baptismalibus se praebuit fidelem. Eam, cum Constantinopolim anno DCCCCLVII viseret, Proiectus patriarcha modo quodam prophetico salutavit : « Benedicta es tu inter mulieres Russas, quia lucem amasti ac tenebras depu­ listi. Ideo te benedicent filii Russi usque ad ultimam genera­ tionem ». Verum ei datum non est gaudium ut filium nomine Svjatoslav christianum videret. Hereditas vero eius spiritualis a Vladimiro nepote est resumpta, qui auctor fuit collationis Baptismi anno DCCCCLXXXVIII ; qui fidem christianam accepit et conversionem populi regionis Rus', eamque firmam et permansuram promovit. Vladimirus, et ad fidem nove conversi, pulchritudinem liturgiarum vitaeque religiosae Ecclesiae Con­ stantinopolitanae persentiebant. Quapropter nova Ecclesia regionis Rus' ex urbe Constantinopoli prompsit totum veluti pa­ trimonium Orientis christiani omnesque thesauros eius pro­ prios in re theologica, liturgica, spirituali, in vita ecclesiali et arte. 4 5 6 7 Cfr. Epistula Encyclica qua patriarcha Photius, anno 867, nuntiat gentem Rhos nuncupatam Episcopum accepisse: ep. I, 13: PO 102, 736-737; cfr. etiam Les regestes des actes du patriarcat de Constantinople I. H (Les regestes de 715 à 1043), V. Grumel, Paris 1936, n. 481, pp. 88-89. Povest' Vremennykh Let, ed. D. C. Likhacev, Moscuae-Leninopoli 1950, pp. 235 s. PHILARES GUMILEVSKYI, Vitae Sanctorum, t. Iulii, Petroburgi 1900, p. 106 (Lingua Russica). Cfr. ad hoc narrationem in Povest' Vremennykh Let, quam supra memoravimus. 4 5 6 7 940 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Indoles tamen Byzantina huiusce hereditatis ab initio in novam formam rationemque est traducta: lingua cultusque humanus Slavorum facta sunt novus ambitus eorum quae usque adhuc modo Byzantino erant expressa in ipsa urbe prin­ cipe Imperii Orientis et in omnibus partibus, per saecula cum illa coniunctis. Ita verbum Dei et gratia cum illo conexa ad Slavos orientales ratione iis propiore pervenerunt, quod atti­ net ad cultum humanum et rem geographicam. Slavi illi, ver­ bum accipientes omni cum oboeditione fidei, id eodem tem­ pore exprimere voluerunt cogitandi rationibus sibi propriis proprioque sermone. Sic peculiaris illa « Slavica culturae in­ ductio » quoad Evangelium et Christianismum est effecta, quae cum praeclaro opere Sanctorum Cyrilli et Methodii conectitur, qui ex urbe Constantinopoli Christianismum, Slavis accommo­ datum, Magnae Moraviae et, per discipulos suos, populis Paeninsulae Balcanicae attulerunt. Sic igitur Sanctus Vladimirus et incolae regionis Rus' Kioviensis Baptismum ab urbe Constantinopoli, maxima sede Orientis christiani, acceperunt et, per eam, novella Ecclesia penetravit in ambitum ditissimi illius veluti patrimonii By­ zantini, eius hereditatis fidei, vitae ecclesialis, animorum cul­ turae. Eiusmodi patrimonium statim patuit amplae multitu­ dini Slavorum orientalium atque facilius in proprium eorum usum potuit converti, quia ab initio eius transmissio opera amborum Sanctorum Fratrum Thessalonicensium provehebatur. Sacra Scriptura ac libri liturgici e sedibus culturalibus religiosis Slavorum advenerunt, qui linguam liturgicam ab illis inductam acceperant. Vladimirus, pro prudentia sua et perspicientia, sollicitu­ dine de Ecclesiae populique bono motus, in liturgiam, loco lin­ guae Graecae, linguam palaeoslavicam induxit « quam efficax instrumentum effecit ad veritates divinas iis tradendas, qui eo utebantur sermone ». Quemadmodum in Epistula Encyclica Slavorum apostoli scripsimus, Sancti Cyrillus et Methodius, quamvis conscii essent maioris praestantiae — quoad cultum humanum ac theologiam — hereditatis Graecae-Byzantinae, 8 9 Ep. Enc. Slavorum Apostoli, 12: AAS 77 (1985), p. 793. ' Cfr. ibid., nn. 11-13: AAS 77 (1985), pp. 791-796. 8 Acta Ioannis Pauli Pp. II 941 quam secum portaverant, ausi sunt tamen, in bonum gen­ tium Siavicarum, alia uti lingua atque etiam alia ingeniorum cultura ad fidem annuntiandam. Hoc sane modo lingua palaeoslavica in Baptismo regionis Rus' effecta est instrumentum magni momenti, imprimis ad evangelizationem pertinens, ac deinde ad ipsam singularem progressionem futuri illius veluti patrimonii culturalis earum gentium; quae progressio in multis partibus thesaurus vitae cultusque humani totius hominum generis evasit. Oportet enim firmiter asserere, si fidem habere volumus veritati historicae, secundum mentem amborum Sanctorum Fratrum Thessalonicensium una cum lingua Slavica in regio­ nem Rus' invectum esse morem Ecclesiae Byzantinae, quae tum temporis adhuc plena communione cum Ecclesia Romana coniungebatur. Quae traditio postmodum modo singulari et fortasse non iterabili processit, utpote innixa in cultu humano domestico atque etiam adiuta necessitudinibus cum finitimis populis occidentis. 4. Plenitudo temporis igitur, quod ad Baptismum attinet populi regionis Rus', venit sub finem primi millennii, cum Ecclesia erat indivisa. Deo gratias simul agere debemus de hoc eventu, qui aetate nostra auspicium est atque spes. Deus voluit ut mater Ecclesia, visibiliter in unitate composita, in sinum suum, iam Nationibus ac populis refertum, atque tem­ pore missionalis propagationis sive in oriente sive in occi­ dente, reciperet hanc novam filiam suam, ad ripas fluminis Borystenis ortam. Erat tum Ecclesia orientis et Ecclesia occi­ dentis, quarum utraque secundum traditiones proprias theo­ logicas, disciplinares, liturgicas erat progressa, conspicuas qui­ dem exhibens discrepantias, sed exstabat plena communio inter orientem et occidentem, Romam inter et Constantinopolim, inter quas mutuae intercedebant rationes. Fuit Ecclesia indi­ visa orientis et occidentis, quae Ecclesiam Kioviensem recepit atque adiuvit. Princeps domina Olga iam ab Ottone I impera­ tore petierat et acceperat anno DCCCCXCI episcopum, « qui ostenderet eis viam veritatis », id est Adalbertum Trevirensem, monachum, qui reapse Kioviam se contulit, ubi vero paganitas 942 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale perdurans impedivit ne missionem suam exsequentur. Vladi­ mirus vir princeps, quippe qui animadverteret hanc unitatem Ecclesiae et Europae exsistere, necessitudinem iungebat non solum cum Constantinopoli, sed etiam cum occidente et Roma, cuius episcopus communioni totius Ecclesiae praesidebat. Secundum « Chronica Mkonis » legationes susceptae sunt inter Vladimirum et Summos Pontifices Ioannem XV (qui illi dono misisse fertur quasdam reliquias Sancti Clementis Papae, aperte se referens ad missionem Sanctorum Cyrilli et Methodii, qui reliquias illas Chersone Romam portaverant) et Silvestrum PP. II. Bruno Querfurtensis, ab ipso Silvestro II missus ad praedicandum, titulo sibi tributo archiepiscopi gentium, circiter annum MVII Vladimirum visit, qui rex Russorum appella­ batur. Postea etiam Sanctus Gregorius PP. V I I principibus Kioviensibus nomen regium adiecit epistula die xvn mensis Aprilis anno MLXxv missa «Demetrio (Isjaslaw), regi Ruscorum et reginae uxori eius », qui filium Jaropolk piae peregri­ nationis causa iusserant se conferre ad limina Apostolorum atque consecuti sunt ut regnum ipsorum sub protectionem Sancti Petri reciperetur. Dignum sane est commemorare Ro­ manum Pontificem agnovisse suis legibus vivendi potestatem, quam principis Vladimiri dicio est adepta; qui propter Bapti­ smum anno DCCCCLXXXVIII susceptum, etiam quod ad publicam rem pertinet Civitatem suam solidavit, eius progressionem provehendo et faciendo ut populi intra fines illius temporis incolentes atque etiam intra futuros in unum corpus coale­ scerent. Propter hoc opus propheticum, unde in Ecclesiam est ingressus atque dicionem suam, ut principis, in numerum na­ tionum christianarum ascribendam curavit, nomen meruit Sancti et Patri Nationum, quae posteriore aetate ex illa prin­ cipis dicione originem duxerunt. 10 11 12 13 Hoc referunt quidam fontes Germanici: ita Lamperti Monaci Hersfeldensis opera, ed. O. Holder-Egger 1894, p. 38. Cfr. NiJconowskaja Letopis ad 6494, in « Polnoe sebranie russkich letopisej », IX St. Petersburg 1862, p. 57. Cfr. Petri Damiani Vita beati Romualdi, c. X X V I I : PL 144, 978 (editio critica I. Tabacco in « Fonti per la storia d'Italia », 94, Roma 1957, p. 58). Cfr. Gregorii VII registrum, II, 74, ed. E. Caspar, in « Epistulae selectae in usum scholarum ex Monumentis Germaniae Historicis separatim editae», t. I I , editio altera 1955, pp. 236-237. 10 11 12 13 Acta Ioannis Pauli Pp. II 943 Kiovia ergo, propter Baptismum facta est veluti compitum praecipuum, ubi variae cultus humani formae inter se occur­ r e b a t , facta est terra, unde religio etiam in occidentem se insinuabat, quemadmodum cultus quibusdam Sanctis Caelitibus in Ecclesia Latina adhibitus testatur, atque temporum cursu sedes magni momenti vitae ecclesialis et propagationis missionalis in campum amplissimum vim proferens suam : ad occidentem versus usque ad montes Carpates, a ripa meridiana fluminis Borysthenis usque ad Novogardiam et a litoribus septentrionalibus fluvii Volgae — ut iam diximus — usque ad oras Oceani Pacifici atque ulterius. Ut paucis dicamus, ope novae sedis vitae ecclesialis, quae Kiovia inde a tempore, quo Baptismum suscepit, est facta, Evangelium et gratia fidei ad eas gentes et regiones pervenerunt, quae hodie cum patriar­ chatu Moscuensi coniunguntur, ad Ecclesiam orthodoxam quod attinet, et cum Ecclesia catholica Ucraina, cuius plena com­ munio cum sede Romana in urbe Brest fuit renovata. III 5. Itaque Baptismus regionis Rus' Kioviensis initium fuit diuturni cursus historici, quo imago singularis ByzantinaSlavica Christianismi effingebatur et progrediebatur, in vita sive Ecclesiae sive societatis et Nationum, quae in ea, per labentia saecula atque etiam nostra aetate, fundamentum ha­ bent propriae identitatis spiritualis. Per subsequentium rerum cursum, cum procellosis even­ tibus identitas illa continenter vehementerque afficiebatur, ipsum Baptisma et cultus humanus christianus — qui ex Ec­ clesia universali haustus erat et nativa ubertate spirituali alebatur et progrediebatur — vires sunt effectae, quibus evenit ut vita eius esset superstes. Vladimirus Baptismum recepit, se ipsum, una cum populo suo, potentiae Christi salvificae aperiens, congruenter verbis Actuum Apostolorum : « non est in alio salus, nec enim aliud nomen est sub caelo datum hominibus, in quo oportet nos sal­ vos fieri » (4, 12). Hoc recipiens nomen, quod « est supra omne n o m e n » , et missionarios Ecclesiae commonens ut hoc nomen 944 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale cordibus Slavorum regionis Rus' Kioviensis insinuarent, ut « omnis lingua confiteretur Dominum Iesum Christum, in glo­ riam Dei Patris » (cfr. Phil 9, 11), id ipsum ille habuit etiam elementum quoddam maximi momenti ad progressionem hu­ manam et civilem efficiendam, quae tantum obtinet pondus ad vitam et profectum cuiusque Nationis et cuiusque Civitatis. Quapropter ad opus aviae Sanctae Olgae consilium se revo­ cavit, quod stabile reddidit atque mansurum. Baptismus Vladimiri Magni et, subsequenti tempore, re­ gionis eidem subiectae, magnam vim habuit ad totam progres­ sionem spiritualem eius partis Europae et Ecclesiae, perinde ac ad totum cultum humanum et civilem Byzantinum-S avicum. Susceptio Evangelii non fuit solum inductio novi et pretiosi elementi in compagem certae illius animorum culturae; fuit potius immissio seminis, quod esset germinaturum ac processurum in terra, in quam iactum erat, eamque transformaturum, pro sua ipsius progressione; quod quidem semen, capax effec­ tum est ut novos ederet fructus. Haec est dynamica virtus Regni caelorum : id enim « simile est... grano sinapis, quod accipiens homo seminavit in agro suo. Quod minimum quidem est omnibus seminibus; cum autem creverit, maius est holeribus et fit arbor, ita ut volucres caeli veniant et habitent in ramis eius » (Mt 13, 31-32). Hoc modo illud patrimonium spirituale Ecclesiae Byzantinae, quod in regionem Rus' Kioviensem opera linguae Slavicae, factae linguae liturgicae, est invectum, paulatim incre­ mentis est auctum intra fines patrimonii culturalis illorum locorum, et necessitudinibus cum regionibus christianis fini­ timis, atque gradatim ad necessitates et mentis habitum popu­ lorum in magna illa principis dicione habitantium est accom­ modatum. 6. Usus linguae Slavicae ut instrumenti evangelizationis ad nuntium Christi transmittendum et ad mutuam fovendam comprehensionem, egregiam vim habuit ad eius ipsius propagationem et progressionem. Ea inde incitabatur ut intrinsecus transformaretur et gradatim excoleretur, ita ut lingua fieret litteraria, quam dicunt, ideoque unum e praecipuis elementis, Acta Ioannis Pauli Pp. II 945 quae de cultu humano alicuius Nationis modo decretorio sta­ tuuntur, itemque de eius identitate eiusque vigore spirituali. In regione Eus' hic cursus ut cum maxime fuit diuturnus atque uberem copiam fructuum attulit. Hoc sane modo Chri­ stianismus occurrit hominibus affectantibus veritatem, sapien­ tiam et progressionem, in propria autonomia innixam, qua­ tenus suberat inspiratio evangelica et dynamica vis revela­ tionis. Propter hereditatem Cyrillianam-Methodianam ibi oriens et occidens inter se sunt congressi, ibi bona animi hereditate accepta cum novis se coniunxerunt. Elementa hereditatis chri­ stianae in vitam et cultum humanum illarum Nationum penetraverunt. Inde manavit vis creatrix litterarum, philosophiae, theologiae, artis, et forma effecta est omnino singularis cultus humani Europaei, quin immo cultus humani, qui simpliciter dicitur. Etiam nunc ratio universalis quaestionum attinentium ad singulos homines et societatem, quae litteris et arte harum Nationum continentur, in mundo admirationem habet constan­ tem. Ea e christiano iudicio de vita oritur et crescit, in hoc ipso certum quiddam habet quo referatur, quod pertinet ad modum cogitandi et loquendi de homine, de eius quaestionibus, de eius sorte. Ad hoc commune patrimonium, ad hoc commune bonum, Slavi orientales saeculorum cursu operam propriam et singularem contulerunt, praesertim quoad vitam spiritualem et de­ votionem ipsorum propriam. Hanc operam collatam Ecclesia Romana eadem reverentia et amore prosequitur, quibus in locuples fertur patrimonium orientis christiani. Slavi orien­ tales elaboraverunt historiam, spiritualitatem, traditiones li­ turgicas ususque disciplinares sibi propria, congruenter tradi­ tioni Ecclesiarum orientis, necnon aliquas formas theologice meditandi de veritate revelata, quae, licet ab illis, quae in occidente vigent, discrepent, tamen simul eas complent. 7. Hoc ipsum a Concilio Vaticano II attente est conside­ ratum. Etenim, missis aliis rebus, Decretum de Oecumenismo hoc affirmat : « Praetermittendum pariter non est Ecclesias orientis ab origine habere thesaurum, ex quo plura in rebus Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 946 Officiale liturgicis, in traditione spirituali et in ordine iuridico Ecclesia occidentis deprompsit ». Atque ad recogitandum incitant, Sti­ muli instar, etiam ea quae in Decreto Concilii asseruntur de ubertate liturgiae et traditione spirituali Ecclesiae orientis: (( Omnibus quoque notum est quanto cum amore Christiani orientales liturgica Sacra peragant, praesertim celebrationem eucharisticam, fontem vitae Ecclesiae et pignus futurae glo­ riae, qua fideles cum episcopo uniti accessum ad Deum Patrem habentes per Filium Verbum incarnatum passum et glorificatum, in effusione Sancti Spiritus, communionem cum Sanctis­ sima Trinitate consequuntur "divinae consortes naturae" (2 Pt 1, 4) effecti. Proinde per celebrationem Eucharistiae Domini in his singulis Ecclesiis, Ecclesia Dei aedificatur et crescit et per concelebrationem communio earum manifestatur ». Praeterea, ad traditiones theologicas Christianorum orien­ tis quod attinet, haec affirmatur : « agnoscendum est eas eximio quodam modo in Sacris Scripturis radicatas esse, vita liturgica foveri et exprimi, viva apostolica traditione scriptisque Orien­ talium Patrum ac spiritualium auctorum nutriri, ad rectam vitae institutionem, immo ad christianam veritatem plane contemplandam tendere ». Spiritualitas Slavorum orientalium, quae peculiare est testi­ monium fecundae occursionis inter spiritum humanum et mysteria christiana, non desinit salutarem vim habere ad con­ scientiam Ecclesiae universae. Speciali mentione digna est peculiaris indoles eorum devotionis, qua in Passionem Christi feruntur, affectio animorum, qua mysterium doloris, cum effi­ cientia rédemptrice Crucis coniuncti, prosequuntur. Ut haec spiritualitas vigesceret, fortasse aliquid effecit memoria mortis innocentis filiorum Vladimiri, Boris et Gleb, qui a fratre Svatopolk sunt interfecit. Haec vero spiritualitas plenissime exprimitur laude quae « suavissimo » (sladcajsi) Domino nostro Iesu Christo adhi­ betur in mysterio doloris et « kenosis », quibus se subiecit in in­ carnatione et morte Cruci affixus (cfr. Phil 2, 5-8). Simul vero 14 15 16 17 14 15 14 17 Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 14. Ibid., 15. Ibid., 17. Cfr. Acta Sanctorum, Septembris 2, Venetiis 1756, pp. 633-644. Acta Ioannis Pauli Pp. II 947 ea in liturgia illuminatur luce Christi resuscitati, quam splen­ dor Transfigurationis in monte Thabor aliquomodo anticipavit, quaeque plene manifestata est gloria diei resurrectionis (voskresie-nie), mundo vero revelata a Spiritu Sancto, qui super Apostolos descendit, forma indutus linguarum tamquam ignis die Pentecostes. Haec experientia iis incessanter quasi portio tribuitur, qui Baptismum suscipiunt. Quomodo non memoremus, in hac rerum hominumque complexione, chri­ stianos, qui in illis regionibus vitam degerunt et agunt, quique in morte et resurrectione Christi, toties, horum mille anno­ rum cursu, vim invenerunt et fulcimentum ut testimonium fidelitatis erga Evangelium perhiberent non solum cottidiana vitae cohaerentia sed etiam cruciatibus magnanimiter suscep­ tis, nec raro supremo mortis discrimine? Quae quidem ratio <( kenosis » Christi, secundum mentem Ecclesiae Kioviensis, altius descendit in corda Slavorum orientalium, atque pro iis evasit fons magni vigoris in multiplicibus acerbitatibus, quae in eorum itinere occurrerunt. 8. In opere solidandae Ecclesiae et « cultus humani induc­ tionis », ad Christianismum quod attinet, inter Slavos orien­ tales — perinde ac in universa Ecclesia orientis — inaestimabile fuit momentum ac vis vitae monasticae. Kiovia satis mature inclaruit celebri illo « Pecerskaja Lavra » (monasterio cryptarum) condita a sanctis Antonio (t 1073) ac Theodosio (t 1074). Non fortuito igitur evenit ut monachus, maxime ille qui « starec » (gradis natu) appellabatur, haberetur ductor spi­ ritualis sive a magni nominis scriptoribus Russis, sive a simplicibus ruricolis. Monasteria sedes evaserunt vitae litur­ gicae, spiritualis, socialis atque etiam oeconomicae. Principes, summam potestatem obtinentes, ad monachos se convertebant ut ad consiliarios, iudices, rei diplomaticae peritos et magistros. Verba « cultus » et « culturae » ex eadem promanant radice. Etiam inter Slavos Orientis cultus christianus effecit ut inge­ niorum cultura in omnibus suis rationibus et formis extraor­ dinario modo progrederetur. Ars quidem religiosa altissima spiritualitate permeatur et sublimi quadam inspiratione mystica. Quis in orbe terrarum hodie non novit celebratas et veneratas leonas Ecclesiarum 948 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale orientalium, splendidas illas ecclesias cathedrales Sanctae Sophiae Kioviae et Novogardiae, quae a saeculo xi repetuntur, ecclesias et monasteria tam singularis notae in regione illius terrae? Litterae Kiovienses maximam partem sunt religiosae. Novi hymni et cantica ecclesialia a formis nativis traditionis musicae quodammodo manant. Nec praetereundum est pri­ mas scholas in regione Rus' saeculo ipso xi esse exortas. Haec omnia, licet tam breviter memorata, efficiunt testimonium in­ delebile rerum religiosarum et culturalium singulariter florentium, quae a Baptismo regionis Rus' Kioviensis ortum du­ xerunt. Quam apte igitur Concilium Vaticanum II animadvertit: « Ecclesia ... nihil bono temporali cuiusvis populi subtrahit, sed e contra facultates, copias moresque populorum, quantum bona sunt, fovet et assumit, assumendo vero purificat, roborat et elevat ». 18 IV 9. Baptismus regionis Rus' collatus est, ut iam asseruimus, tempore, quo iam duae formae Christianismi exstiterant: altera orientalis coniuncta cum Byzantio, altera occidentaHs coniunc­ ta cum Roma, dum Ecclesia pergebat esse una et indivisa. Haec quidem consideratio nos, millennium Baptismi a populis Slavicis orientalibus Kioviae suscepti celebrantes, non potest non etiam vehementiore desiderio accendere ut plena commu­ nio in Christo harum Ecclesiarum sororum perficiatur atque novae vestigationes suscipiantur novaque incepta ineantur ut et unitas foveatur. Haec enim anniversaria memoria non solum est recordatio quaedam historica atque occasio elucu­ brationes scientificas componendi, et faciendi aestimationes, sed est etiam, ac quidem potissimum, incitatio ad converten­ dam affectionem nostram pastoralem a temporibus praeteritis ad aetatem futuram; ad augendum desiderium nostrum uni­ tatis et ad ingeminandas orationes nostras. Ita est: utraque Ecclesia, Catholica et Orthodoxa, quae nunc magis quam antea sibi statuerunt iterum invenire com­ munionem circum mensam eucharisticam — non obstantibus 18 Constitutio dogmatica Lumen Gentium de Ecclesia, 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 949 difficultatibus, quae, e falsis opinionibus ortae, per saecula eas tenuerunt — peculiari cum animorum attentione et spe, hoc volvente millennio, omnes filios et filias spirituales Sancti Vladimiri in tuen tur. Altera ex parte paulatim rediens consensio inter Romam et Constantinopolim, necnon inter Ecclesias, quae cum hisce se­ dibus plena communione coniunguntur, — et quomodo mentem non subeunt multiplices congressiones utriusque partis, in qui­ bus ubertas consiliorum praebetur cum copiosa permutatione donorum spiritualium cuiusque, quae traditiones tam diversae et fecundae aluerunt? — tandem vim habebit praestabilem, praesertim his diebus, ad heredes orthodoxos et catholicos Bap­ tismi Kioviensis. Fortasse memoria illius eventus, unde vita nova eorum in Spiritu Sancto originem sumpsit, conferet ad festinandum, Deo opitulante, tempus plenae illorum reconci­ liationis, tempus «osculi pacis », vicissim dandi quasi fructus decisionis maturae, quae orta est in libertate et bona voluntate e spiritu primigenio, quo Ecclesia indivisa ducebatur, quae ingenio christiano Sanctorum Cyrilli et Methodii erat insignis. Quantam utilitatem totus Populus Dei perciperet, si heredes orthodoxi Baptismi Kioviensis, renovata conscientia commu­ nionis, quae fuit initio, permoti, eius veluti provocationem accipere scirent atque christianis temporis nostri nuntium oecu­ menicum, inde manantem, eloqui, eos excitantes ad maturandos gradus ad metam plenae unitatis, quam Christus voluit! Id, praeterea, egregiam vim haberet etiam ad illum cursum animorum iungendorum in re civili, quod magna spe illos re­ plet, qui per orbem terrarum pacifico convictui dant operam. 10. Ratio universalis et peculiaris sunt duo veluti fontes pariter essentiales in vita Ecclesiae: communio et differen­ tia, traditio ac tempora nova, veteres terrae christianae et populi novi, qui ad fidem veniunt. Ecclesia una esse valuit simulque dissimilis. Unitatem probans ut primum princi­ pium (cfr. Io 17, 21 s), illa fuit pluriformis in singulis partibus orbis terrarum. Quod quidem peculiari modo ad Ecclesiam occidentalem et ad Ecclesiam orientalem refertur, antequam paulatim in se seiungerentur. Ad hoc tempus quod attinet, Concilium Vaticanum II haec affirmat : « Ecclesiae Orientis et Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 950 Officiale Occidentis per non pauca saecula suam propriam vitam, fra­ terna tamen communione fidei et vitae sacramentalis coniunc­ tae, secutae sunt, Sede Romana moderante communi consensu, si dissensiones circa fidem vel disciplinam inter eas orirentur ». Verum etiam cum plena communio esset infracta, utraque Ec­ clesia integrum depositum fidei apostolicae fundamentali ratione servavit. Universalitas et pluriformitas non desierunt, quamvis essent contentiones, dona inaestimabilia sibi mutuo impertire. Huius veritatis conscium, Concilium Vaticanum I I , ad rem oecumenicam quod spectat, novi temporis initium fecit, prop­ ter quod de fructibus proventuris bene licet sperare. Decretum Concilii de Oecumenismo, quod iam pluries est memoratum, documento est egregiae existimationis et amoris, quibus Ec­ clesia catholica uberem hereditatem Orientis christiani prose­ quitur, cuius singularem naturam, differentiam et simul legi­ timam rationem in lumine ponit. Ait enim, missis aliis : « a primis iam temporibus Ecclesiae Orientis disciplinas proprias a Sanctis Patribus atque Synodis, etiam oecumenicis, sancitas sequebantur. Cum autem unitati Ecclesiae minime obstet, immo decorem eius augeat et ad missionem eius implendam non parum conferat quaedam morum consuetudinumque di­ versitas, ut supra memoratur ... Sacra Synodus ad omne du­ bium tollendum, declarat Ecclesias Orientales, memores neces­ sariae unitatis totius Ecclesiae, facultatem habere se secundum proprias disciplinas regendi, utpote indoli suorum fidelium magis congruas atque bono animorum consulendo aptiores n . 19 2 0 Ex hoc Decreto eruitur dilucide autonomiam, qua quoad disciplinam Ecclesiae Orientales fruuntur, non manare e privi­ legiis ab Ecclesia Romana concessis, sed a lege ipsa, quam huiusmodi Ecclesiae a temporibus apostolicis tenent. 11. Dum colloquium seri tur, quod iam explicatur et con stanter progreditur, inter Ecclesias et Communitates ecclesiales, impendente iam sollemni illo millennio Baptismi regionis Rus' — qui quidem eventus nos magno desiderio revocat ad Eccle­ siam indivisam, complectentem omnes Ecclesias particulares 19 Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 14. 20 Ibid., 16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 951 sive Orientis sive Occidentis, quique eventus monet de vehe­ menti oratione Christi in Cenáculo pro unitate omnium cre­ dentium (cfr. Io 17, 20), — oportet meminisse plenam communionem esse donum neque solum fructum nisuum et citatio­ num mere humanorum, licet haec sint pernecessaria et multa­ rum rerum condiciones. Peccatum intravit in mundum propter hominem, sed « multo magis gratia Dei et donum in gratia unius hominis Iesu Christi in multos abundavit » (Rom 5, 12-15). Perseve­ rantia vero « in doctrina apostolorum et communicatione, in frac­ tione panis et orationibus » (A,et 2, 42), est donum Dei, quia est novus modus quo homo exsistat. Est plenum « esse in unum » in Sanctissima Trinitate. Primus fons eiusmodi communionis est gratia Baptismi: per Baptismum enim ingredimur in uni­ tatem Ecclesiae in toto orbe terrarum diffusae, in unitatem a Christo concupitam et fundatam, quae, quamvis discrepantiae et difficultates essent, quoad substantiam vigere perrexit per priora decem saecula; ingredimur in illam unitatem, de qua nos hodie Baptismus regionis Rus' admonet. Omnes Christiani ad eam redeant atque communitatem efficiant hominum qui, plena communione cum Christo coniuncti, hunc thesaurum suum cunctis membris totius hominum generis offerant. Id ipsum a Spiritu Sancto efflagitamus, qui est innumerabilium munerum dator, per quae singuli et communitates humanae communionem cum Christo introeunt. In Eo, in Spiritu Sancto, vita Ecclesiae altitudinem et quasi quasdam mensurae rationes inexspectatas consequitur. Peculiare est traditioni orientali ut praesentia Paracliti eiusque donorum persentiatur atque de ea vivatur; cuius traditionis alta doctrina pneumatologica the­ saurus est pretiosus pro universa Ecclesia. Hac sane luce praefulgente, videmus proficere necessitu­ dines multiformes, differentes et fructuosas, quibus, hoc tem­ pore Concilium subsecuto, commune nostrum studium actuo­ sae oboeditionis voluntati Dei, in eius Spiritu exceptae, est manifestatum. Copiosa illa experientia plenae communionis, habitae per primum millennium, sed per tot saecula deinde oblitteratae ab utraque parte, sit nobis nostrisque nisibus oecumenicis lux, hortamentum, propositum, ad quod cetera referantur. 62 - A. A. S. 952 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale V 12. Dum viam Oecumenismi percurrit, Ecclesia catholica obtutum defigit in missione sanctorum Fratrum Thessalonicensium, ut in Epistula Encyclica Slavorum Apostoli diximus. In eorum missione peculiaris « prophetismus oecumenicus » est significans, quamvis ambo tempore sint operati, in quo Christianitas erat indivisa. Eorum missio in Oriente originem cepit, sed eius progressio in lumine posuit vincula, quibus cum Roma, cum Petri Sede iungebantur. Illorum perspicientia apo­ stolica « koinoniae » in Ecclesia altius in dies intellegitur hac aetate, qua augescens desiderium exardescit unitatis omnium Christianorum et colloquii oecumenici. Illae praesenserunt necessarium esse ut novae Ecclesiae — respectu habito diffe­ rentiarum ac disceptationum in dies crescentium — servarent et solidarent plenam et visibilem communionem unius Eccle­ siae Christi. Illae quidem ortae sunt veluti in agro proprieta­ tem exhibente variorum populorum et ad eas pertinentium regionum culturalium, verumtamen simul oportuit servarent inter se unitatem essentialem, secundum voluntatem divini Conditoris. Quo quidem factum est ut Ecclesia e missione Sanc­ torum Cyrilli et Methodii exorta, in semet ipsa quasi insculptum portaret peculiare sigillum illius vocationis oecumenicae, quam ambo sancti Fratres tam impense impleverunt. Hoc sane spiritu ducente, etiam Ecclesia Kioviensis — ut iam diximus — est enata. Paene in Pontificatus Nostri initio gavisi sumus, anno nempe MCMLXXX, Sanctos Cyrillum et Methodium, iuxta Sanc­ tum Benedictum, Patronos Europae renuntiare. Europa est christiana in ipsis suis radicibus. Duae formae magnae traditionis Ecclesiae, occidentalis et orientalis, duae formae cultus humani inter se complent ut « duo pulmones » unius corporis. Haec scilicet est veterum temporum eloquen­ tia. Haec est hereditas populorum, qui Continentem nostram incolunt. Licet affirmari utrumque rerum cursum, orientalem et occidentalem, factum esse eodem tempore primam magni nominis formam inductionis culturae, ad fidem quod attinet, 21 21 Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater, 34: AAS 79 (1987), p. 404. Acta Ioannis Pauli Pp. II 953 intra quarum ambarum rerum fines una et indivisa plenitudo, a Christo Ecclesiae concredita, historice est ostensa. In variis cultus humani formis Nationum Europaearum, sive in oriente sive in occidente, in musica, in litteris, in artibus effectivis, in architectura, necnon in modo cogitandi, communis quidam quasi sucus decurrit, qui ex unico fonte hauritur. 13. Simul vero eiusmodi hereditas fit, sub exitum saeculi xx, quasi quaedam provocatio, dilationem non patiens, quod ad unitatem attinet Christianorum. Sincerum quoddam deside­ rium unitatis in animis hac aetate adest, quae quidem postu­ lat ut pacificus convictus in populis habeatur, qui in bonum omnium cedit. Haec est appetitio, quae conscientiam civium movet remque politicam et oeconomicam permeat. Christiani oportet conscii sint originum religiosarum et moralium huius­ modi pro vocationis : Christus « e s t . . . pax nostra, qui fecit utraque unum et medium parietem maceriae solvit, inimici­ tiam » (Eph 2, 14). Deus « reconciliavit nos sibi per Christum et dedit nobis ministerium reconciliationis » (2 Cor 5, 18). Haec res, hoc opus Christi nostro tempore peculiari modo in vehe­ menti desiderio quasi repercutitur, quo homines unitatem et fraternitatem universalem affectant. Studium unitatis pacis­ que, studium eo pertinens ut repagula auferantur et conflictationes dirimantur — perinde ac ipsa commemoratio aetatum praeteritarum Europae — signum fit concitans temporis nostri. Non habetur pax vera, nisi innitatur in processu coniunc­ tionis, in quo unusquisque populus eligere possit, in libertate et veritate, vias suae progressionis. Ex altera parte, huiusmodi processus fieri nequit, si deest consensio de unitate primigenia et fundamentali, quae variis formis ostenditur, quae sibi non opponuntur, sed sese complent, quarum altera alterius indiget, atque vicissim se expetunt. Quapropter omnino persuasum est Nobis viam ad veram pacem ducentem recte dirigi posse modo incomparabili in mentibus, in cordibus, in conscientiis homi­ num per praesentiam et ministerium illius signi pacis quod, ipsa sua natura, est Ecclesia Christo oboediens et constans in vocatione sua. Fiduciam ergo firmam significamus in omnibus conatibus humanis, qui eo spectant ut occasiones contentionum et con- 954 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale flictationum tollantur, viam ineundo pacificam colloquii pa­ tientis, pactionum, mutuae benignitatis et reverentiae. Sollicitudo peculiaris de pace in toto orbe terrarum est munus vocationis Europae, quae orta est super fundamenta christiana. In multis partibus eiusdem orbis deest pax aut gravibus periculis obicitur. Quocirca necessaria est constans et concors cooperatio Continentis Europaeae cum omnibus Na­ tionibus ad pacem et bonum fovendum, cuius summum ius unusquisque homo habet et quaevis humana communitas. VI 14. Mysteria et eventus, quae breviter hisce in Litteris memo­ ravimus, si ratione habita praeceptionum Concilii Vaticani II et in prospectu historico millennii aspiciuntur et consideran­ tur, causa nobis fiunt gaudii et solacii in Spiritu Sancto. Si respectus habetur momenti, quod proprium est Baptismi regionis Rus' Kioviensis in historia evangelizationis cultusque humani, probe intellegitur cur considerationem totius Eccle­ siae catholicae in illum voluerimus intendere, omnes fideles exhortantes ut preces fundant communes. Ecclesia Romana, aedificata super fundamentum fidei apostolicae Petri et Pauli, laetatur de hoc millennio atque de cunctis fructibus, per homi­ num aetates perceptis; de fructibus videlicet fidei et vitae uni­ tatis ac testificationis, usque ad persecutionem ac martyrium ductae, congruenter nuntio Christi ipsius. Nostra vero par­ ticipatio spiritualis sollemnium, quae ob millennium fiunt, ad universum pertinet Populum Dei: ad fideles et Pastores, qui vivunt et operantur in illis terrae partibus, lavacro Baptismi sanctificatis. In huius festivitatis gaudio cum omnibus coniun­ gimur, qui Baptismum ante mille annos a maioribus suis ac­ ceptum originem arbitrantur propriae identitatis religiosae, culturalis, nationalis; coniungimur cum cunctis heredibus huius Baptismi, praetermittentes constitutae religionis profes­ sionem, Nationem, loca habitationis; coniungimur cum om­ nibus fratribus et sororibus orthodoxis et catholicis; potissi­ mum coniungimur cum cunctis dilectis filiis et filiabus Natio- Acta Ioannis Pauli Pp. II 955 num Russicae, Ucrainae, Bielorussicae ; cum iis, qui in solo patrio degunt, necnon cum iis qui in America, in Europa occi­ dentali aliisque orbis partibus vitam agunt. 15. Peculiari sane ratione haec est festivitas Ecclesiae ortho­ doxae Russicae, cuius sedes primaria est Moscuae quamque nos « Ecclesiam sororem » appellare gaudemus. Ea ipsa magna ex parte hereditatem antiquae regionis Rus' christianae accepit, se iungens Ecclesiae Constantinopolitanae eique fida manes. Haec Ecclesia, perinde ac ceterae Ecclesiae orthodoxae, vera habet sacramenta, praecipue vero — vi successionis apostolicae — Eucharistiam et Sacerdotium quibus arctissima necessitudine cum Ecclesia catholica coniungitur. Atque una cum Ecclesiis, quas memoravimus, studiose suscipit conatus « servandi fra­ ternas illas in fidei caritatisque communione necessitudines, quae inter Ecclesias locales, ut inter sorores, vigere debent». Praegrandi hoc tempore, historia digno, Communitas ca­ tholica preces participat et meditationem « magnalium Dei » (cfr. Act 2, 11), atque Ecclesiae sorori, mille annorum spatium emensae, osculum pacis, per Episcopum Romanum, mittit ut ostensionem vehementis desiderii perfectae illius communio­ nis, quam Christus voluit quaeque in natura Ecclesiae conti­ netur. Celebrationes — millennii oblata occasione — omnium heredum Baptismi Vladimiri atque participatio Nostra — quae e cordis desiderio erumpit —- eorum gaudii et gratiarum actio­ nis, omnibus afferent — in Nobis intime est persuasum — lumen novum, quod in tenebras difficilium saeculorum prae­ teritorum valeat penetrare: lumen dicimus ipsum, quod e Mysterio paschali, e matutino Paschatis et Pentecostes, sem­ per renascitur et ad nos pervenit. 22 23 16. Peculiaris declaratio coniunctionis nostrae et partici­ pationis, qua ferimur in millennium Baptismi regionis Rus', atque etiam vehementis desiderii eo pertinentis ut ad plenam perfectamque perveniatur communionem cum Ecclesiis soro­ ribus orientalibus, expressis verbis in Encyclicis Litteris Re22 23 Cfr. Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 15. Ibid., 14. 956 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale demptoris Mater profertur : « Licet tristes eventus separatio­ nis adhuc experiamur, quae postea est facta ... asseverare pos­ sumus nos coram Beata Matre Christi sentire nos veros fratres et sorores esse, intra Populum illum messianicum, qui vocatur ut una sit familia Dei in terra ». Verbum incarnatum, quod Ea genuit, in omne tempus eiusdem in Corde manet, ut praeclara Icona Znamenie osten­ dit, quae Virginem orantem exhibet, in cuius corde Verbum Dei est incisum. Oratio Mariae peculiari modo potentiam Dei attingit; ea est adiumentum et vis ordinis superioris ad Chri­ stianorum salutem. « Cur ergo non omnes simul Eam intuemur ut Matrem nostram communem, quae pro unitate familiae Dei orat quaeque "praecedit", longum ducens agmen testium fidei in unicum Dominum, Filium Dei, in eius virginali utero con­ ceptum de Spiritu Sancto? ». Exoptamus Fratribus et Sororibus in fide ne hoc mille annorum patrimonium Evangelii, Crucis, Resurrectionis et Pen­ tecostes desinat esse futuris generationibus « via, veritas et vita » (cfr. Io 14, 6). Cuius rei gratia ex imo pectore preces fundimus ad Sanc­ tissimam Trinitatem, Patrem, Filium et Spiritum Sanctum. Amen. 24 25 Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xxv mensis Ianuarii, in festo Conversionis S. Pauli Apostoli, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS P P . II 24 25 Litt. Enc. Redemptoris Mater 50: Ibid., 30: AAS 79 (1987), p. 402. AAS 79 (1987), p. 429. Acta Ioannis Pauli Pp. II 957 LITTERAE APOSTOLICAE I Venerabili Servae Dei Petrinae Morosini honores Beatorum tribuuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Potestis bibere calicem, quem ego bibo, aut baptismum, quo ego baptizor, baptizari? At illi dixerunt ei : "Possumus" » (Me 10, 38). Multi fideles, divina gratia fulti, generosa alacritate se paratos ostenderunt ad Christum sequendum in via crucis et cum eo passionem communicandam usque ad vitae supremum sacri­ ficium. In hos ascribi posse censemus iuvenem laicam Petrinam Morosini, quae a pueritia non solum in diligentem exsecutionem evangeli­ corum mandatorum incubuit et in apostolatus caritatisque opera, sed exoptavit sanguinis effusione testificari suam erga Dominum fideli­ tatem, quem maxime amabat. Assuefatta non huius mundi sensui se accommodare sed plene Dei voluntatem facere (cf. Rom 12, 2), tempore discriminis non dubitavit mortem malle, quam suam mulieris digni­ tatem offendere sacramque sui corporis naturam, templi Dei vivi (cf. 2 Cor 6, 16). Pro certo enim habebat se, in paucis correptam, in multis bene dispositum iri (cf. Sap 3, 5), seseque victricem visuram bona Domini in terra viventium (Ps 26, 13). Coniugum Rochi Morosini et Sarae Noris filiorum maxima natu, orta est in pago communiter Fiobbio appellato, in dioecesi Bergomensi sito, die VII Ianuarii anno MCMXXXI ; postridie baptismo accepto est spiritaliter renata et Ecclesiae, mystico Christi corpori, aggregata. In familia mature cognoscere coepit legem Domini et Spiritu ambulare (cf. Cal 5, 16). Praesertim pia mater, adhuc vivens, eam praecipuas christianas veritates docuit et depreca­ tionis, incommodorum, paupertatis, laboris studium evidenti cum exitu. Die x mensis Ianuarii anno MCMXXXVII sacramentum accepit Confirmationis et die v mensis Iunii anno MCMXXXVIII primum Panem Eucharisticum gustavit. Sedulo et fructuose ludum elementarium fre quentavit et, quamvis facultatibus praedita esset, non ultra perrexit, quia eius opera ad exiguam rem familiarem sustinendam erat necessa­ ria. Artem ideo didicit vestificae et quindecim annos nata mercede arcessita est, uti operaría, in gossypii officinam, in propinquo sita oppido Albino, quo cotidie pedibus ibat, laetans se utilem esse caris suis, hos honeste sustentando. In loco ubi laborabat semper eminuit 958 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale diligentia, urbanitate, modestia et fidei atque caritatis spiritu, aesti­ mationem sibi comparans et observantiam superiorum aliorumque ope­ rariorum, in quos utiliter valebat exemplo praesertim. Affirmari licet eam cum simplicitate et natura id explicare, quod Concilium Oecu­ menicum Vaticanum II post aliquot annos docuit : « Ii vero, qui labo­ ribus saepe duris incumbunt, oportet ut humanis operibus seipsos perficiant, concives adiuvent, totamque societatem et creationem ad meliorem statum promoveant, verum etiam ut Christum, cuius manus fabrilibus se exercuerunt et qui semper cum Patre ad salutem omnium operatur, in actuosa caritate imitentur, spe gaudentes, alter alterius onera portantes, atque ipso suo quotidiano labore ad altiorem ascen­ dant sanctitatem etiam apostolicam » (Constitutio dogmatica de Eccle­ sia Lumen Oenium, 41). Ad labores officinae gossypii libenter addebat et ex consuetudine labores domesticos ; namque non tempus terebat in ludis et iocis puellarum propriis, sed, magna cum officii conscientia illud quam optime collocabat in cura fratrum et sororum minorum natu, quibus veluti altera mater fuit, sedula et benevola; opera apo­ stolica paroeciae insuper participabat. Tanta sedulitas, animo cum laeto semper exercita, ex vitae visione christiana oriebatur, quam putabat servitium amoris esse erga proximum, similiter ac Dei Filii exemplum, qui « non venit ut ministraretur ei, sed ut ministraret et daret ainmam suam redemptionem pro multis» {Me 10, 45). Occasio­ nem igitur non praetermittebat, unde proximum adiuvaret, quantum posset, et ultra progrediebatur, sui ipsius iacturam faciens pro ceteris ; quod quidem evidentius apparet, si consideratur illam prompte et sine lamento distulit se Domino consecrare in Instituto religioso, cum ani­ madvertit familiam suam, tum potissimum egentem, non posse sibi praecidere eius auxilium eiusque mercedem. Eius electiones contentionesque semper fide simplici et forti directae sunt, quas frequenta­ tione sacrorum liturgicorum, Communione cotidiana, Evangelii medi­ tatione, deprecatione assidua, pietate erga Virginem Mariam alebat et cuiusvis speciei peccati fuga. Dei amore flagrans, humiliter eius verbis oboediebat, eius sequebatur vias et nitebatur per omnia ei placere. Ut progressus faceret in cognitione et in amore Illius, qui eius cor allexerat, indefatigate colebat vitalem cum Christo coniunctionem, memor eorum, quae ipse dixit: « Manete in me et ego in vobis ... Qui manet in me, et ego in eo, hic fert fructum multum, quia sine me nihil potestis facere ... Manete in dilectione mea» (Io 15, 4-5. 9). Intellexit posse se sanctam se facere nec tamen in conventum ingredi, et, in Acta Ioannis Pauli Pp. II 959 mundo manens, tota Dei esse voluit: quam ob rem sedecim annorum, prudenti moderatore spiritus suadente, votum privatum castitatis nuncupavit; quam virtutem carissimam habuit. Postea vota addidit oboedientiae et paupertatis. Terrestrium inanium neglegens, paupere veste se induebat et paulo quod habebat contenta erat, in Domino et in providentia spem collocans. Filia lucis cum esset (cf. 1 Thess 5, 5), vehementer sensit suum esse Christi lucem diffundere coram hominibus (cf. Mt 5, 16) testimonio virtutum et apostolatus. Dictum est : « Laici officium et ius ad apostolatum obtinent ex ipsa sua cum Christo Capite unione. Per Baptismum enim Corpori Christi mystico inserti, per Con­ firmationem virtute Spiritus Sancti roborati, ad apostolatum ab ipso Domino deputantur » (CONC. OEC. VAT. II, Decretum de apostolatu laicorum Apostolicam Actuositatem, 3). Serva Dei non in vacuum gra­ tiam Dei recepit (cf. 2 Cor 6, 1), sed, Spiritu adiuvante, eam multi plicavit pro Ecclesia, cuius semper membrum fidelissimum fuit. Partem habuit Actionis Catholicae paroecialis, in qua est iuncta munere Dele­ gatae (( Minimarum » et (( Beniaminarum », quas studio et peritia formabat. Partem etiam habuit Coetus Missionarii, « Zelatricum » Semi­ narii Bergomensis, Apostolatus piacularis, Filiarum Mariae et Tertii Ordinis Franciscani, ex cuius spiritalitate magna cum cura vixit. Quo­ libet auxilium suum tulit actionis, deprecationis et voluntariae castigationis, laeta operam navare animarum saluti et Regni Dei propagationi. Peculiariter colebat Sanctam Mariam Goretti, martyrem pudi­ citiae, cuius exemplum sequi exoptabat, maximum Domino amoris testimonium dando effuso sanguine. Multis tempestatibus et pluribus personis dixerat : « Quam gratum mihi esset sicut Maria Goretti inte­ rire ! ». Tam animosa, nobilis et sancta appetitio est exaudita. Die iv mensis Aprilis anno MCMLVII, ut consueverat, multo mane diem inchoaverat Eucharistia accepta; dein ad gossypii officinam ierat opus factura. Dum primo tempore postmeridiano pedibus domum redibat, se ad eam admovit in loco aliquantum nemoroso, per quem solita erat percurrere, iuvenis quidam, qui eam sua turpia proposita non celavit. Serva Dei, sibi persuasum habens nullum esse thesaurum divinae gra­ tiae parem et summum malum esse peccatum, nulla interposita dubi­ tatione, firmiter recusavit ; quin, de bono iuvenis spiritali sollicita, conata est eum ad meliora adducere consilia, christianam doctrinam memorans et peccati gravitatem ei significans : sed frustra. Lacessita, omnibus viribus se defendit. Mortifere et crebro lapide icta cervicem, perrexit verba fidei et heroicae caritatis efferre, dum veternosa facta Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 960 est. Denuo lux splendebat in tenebris et Christi amor de morte triumphabat. Postea a familiaribus inventa in loco immolationis est eique Unctio infirmorum ministrata, ac in valetudinarium Bergomense de­ ducta est, ubi, animo non recepto, exstincta est die vi mensis Aprilis. Qui eius probitatem, bonitatem et pietatem noverant, statim de marty­ rio locuti sunt. Haec persuasio crevit, volventibus annis confirmata; unde, habito (( Nihil bostat » a Sancta Sede, Episcopus Bergomensis dominus Iulius Oggioni, Causam iniit canonizationis Processu Cognitionali (annis MCMLXXX-MCMLXXXIIII. De vita et praesertim de morte Servae Dei sententias suas dixerunt primum Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum (die XI mensis Novembris anno MCMLXXXVI) et, dein, Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum (die XVI mensis Iunii anno MCMLXXXVII) ; in utraque sede affirmatum est iuvenem Petrinam Morosini mortem obiisse, ut virginitatem suam defenderet, ante aliquot annos Deo consecratam, ideoque eius sacri­ ficium verum habendum esse martyrium. Coram Nobis pronuntiatum est Decretum super Martyrio die in mensis Iulii anno MCMLXXXVII. Post haec statuta est dies sollemnis Beatificationis. Hodie igitur, in Basilica Vaticana Sancti Petri, inter sacra haec sumus elocuti : « Nos, vota fratrum nostrorum Iacobi Jullien, Archiepiscopi Rhedonensis, Ioannis Melis Fois, Episcopi Galtellinensis-Norensis, Clementis Gaddi, Archiepiscopi emeriti Bergomensis, necnon plurimorum aliorum Fra­ trum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Con­ gregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apo­ stolica facultatem facimus ut Venerabiles Servi Dei Marcellus Callo, Antonia Mesina et Petrina Morosini, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Marcelli Callo die decima nona Martii ; Antoniae Mesina die decima septima Maii ; Petri nae Morosini die sexta Aprilis, in locis et modis iure statutis quo­ tannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Quae autem per has Litteras decrevimus, volumus et nunc et in per­ petuum firma esse, rebus quibuslibet contrariis non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die iv mensis Octobris anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. & AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli in Secret. Status tab., n. 212.840. Acta Ioannis Pauli Pp. II 961 II Venerabili Servae Dei Blandinae Merten Beatorum honores tribuuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Multum facit, qui multum dili­ git. Multum facit, qui rem bene facit. Benefacit, qui communitati magis quam suae voluntati servit »( De Imitatione Christi, I, XV, 2). Videtur nobis brevis et integra vita Venerabilis Servae Dei Blandinae Merten, religiosae professae e Congregatione Sororum S. Ursulae de Calvarienberg-Ahrweiler, posse egregie his verbis colligi, excerptis e libro qui ei carissimus fuit. A iuventute intellexerat Deum caritatem esse et manentem in caritate in Deo manere Deumque in eo (cf. / Io 4, 16). Et quoniam « quanto saniores sumus a tumore superbiae, tanto sumus dilectione pleniores» (S. Augustinus, De Trinitate 8, 8, 12), Venerabilis Serva Dei summa cura studuit exercitium amoris erga Deum et proximum exornare virtutibus simplicitatis et humilitatis. Quod ad hoc attinet scripsit : <( Amor in aurum omnia hominum opera mutat. Misericors Deus non eget operibus extraordinariis aut resonan­ tibus ; solum vult amorem. In Cantico Canticorum scriptum est : « Vul­ nerasti cor meum, soror mea sponsa, in uno capillorum tuorum » (cf. Ct 4, 9). Quid est capillo minus et levius? Significatae hoc esse oculis Eius praestantiorem ét gratiosorem vel minimam quamque ope­ ram, quam cum amore facimus? Utique, Is in anima electa nihil nimis parvum existimat. Venerabilis Serva Dei, decem filiorum nona, orta est in oppido lingua vernacula Düppenweiler dicto, in finibus dioecesis Trevirensis in Germania, die 10 Iulii anno 1883 a Ioanne Merten et Catharina Winter, qui verbo et plus etiam fidei suae constantia, eam educaverunt ad suavitatem liturgiae et precationis necnon caritatis in proximum. Baptismatis aquis renata est die 12 eiusdem mensis et vocata Maria Magdalena. Tredecim annos nata primum Eucharistico Pane alta est et sacramentum Confirmationis accepit. Diligenter et utiliter ludos elementarios frequentavit pagi in quo nata est (18891897), excellens iner aequales in pietate, in urbanitate et in agendi rationis bonitate. Ab anno 1899 ad annum 1902 alumna fuit scholae privatae ludi magistris instituendis in loco MarienauVallendar appel­ lato ubi aestimata est maxime ob indolem seriam, modestam, obque conscientiam et constantem munerum executionem. Etiam tum virtutum humanarum et christianarum lux in vultu eius plendebat et locum illuminabat, in quo hospitium ei praebebatur. Studiis peractis, ad docendum se dedit, primum in oppido, cui nomen Oberthal (anno 962 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1902), deinde in locis appellatis communiter Morscheid (annis 19031907) et Grossrosseln (annis 1907-1908). Sciens inter rationes institu­ toriam peculiare momentum scholam habere (cf. CONC. OEC. VAT. II Decl. de educatione christiana Gravissimum Educationis, 5), suum explevit officium cum animi ardore seseque totam dedens, illud putans missionem utque apostolatum explicans. Vocatio ad pueros educandos (( peculiares mentis et cordis dotes, diligentissimam praeparationem, continuam renovationis et adaptationis promptitudinem expostulat » (Ibid.). His dotibus praedita est haud dubie Venerabilis Serva Dei, quae non solum sibi comparavit professionis usum et apte scientiam hominum tradidit, sed suum esse duxit etiam humanam et religiosam alumnorum formationem provehere, quos tenere amabat, eos scientiam Dei docens tum institutione, tum exemplo vitae suae. Hinc facta est exemplar verae magistrae catholicae estque a superioribus, a collegis, a discipulis et a populo observata, qui praeter scholae singulare stu­ dium, ardentem eius spiritum fidei et deprecationis admirabantur, necnon amorem in Eucharistiam et in Virginem Mariam, vitae paroecia­ lis industriam societatem, liberalitatem erga pauperes, perfectam con­ tinentiam, serenitatem et laetitiam animi, humanitatis multitudinem, sobrietatem et sinceritatem loquendi, mundi inanium neglectionem. In hoc quasi horto, fructibus iam tam copioso, vocationis germen ortum est ad vitam consecratam, quam Maria Magdalena grato cum animo accepit et diligenti alacritate coluit. Omnibus rebus relictis, die 22 Aprilis anno 1908, intravit uti probanda in Ursulinas loci Calvarienberg-Ahrweiler. Nomen cepit Sororem Bladinam a Sacratissimo Corde Iesu statuitque « sponsa heroica » Domini fieri. Die 3 Novembris anno 1910 vota temporanea nuncupavit, deinde addicta est muneri docendi in schola superiore pro puellis Ursulinarum Saravipontanarum. Ibi, paulo post, pulmonum morbum contraxit; qua re est Treviros missa eique est officium delegatum magistrae et custodis educandarum. Aliis etiam est iuncta humilioribus muniis, quae sollerter, cum simplicitate spirituque cum supernaturali explevit, cupiens per onmia Deo pla­ cere. Die 4 Novembris anno 1913 professionem perpetuam fecit. Postea confessa est : « Eo die me Divino Redemptori devovi et pro certo scio Illum sacrificium proba visse ». Hic devotionis spiritus anima fuit eius vitae consecratae et modus quo suprema evangelica praecepta explica­ vit (cf. Mt 22, 37-40). Ob Dei amorem se ipsam abnegavit, cotidie cru­ cem portavit suam et celeri gradu est Magistrum secuta (cf. Lc 9, 23) in via sacrificii, occultationis, immolationis, contemplationis et actio­ nis. Corde libero, viva fide et laeta spe illustrato et roborato, Domini Acta Ioannis Pauli Pp. II 963 et superiorum est obsecuta voluntati, nec aliud oblectamentum invenit, quam caelestis Sponsi amori respondere. Scripsit enim : (( Volo meam oblationem cotidie iterare nec umquam meam ipsius facere volunta­ tem ... Cotidie magis volo effodere et mergi et dissolvi in divini amoris abysso et in Providentia, adeo ut mei obliviscar et in solo Domino restituar ». Animam suam alebat divinarum veritatum contemplatione, deprecatione continua, ardenti pietate erga altaris Sacramentum et Sacrum Iesu Cor, ex quo vim hauriebat ut sine intermissione in via perfectionis progressus faceret. « Cor Iesu — aiebat — speculum est animarum piarum, in quo cotidie se referunt et possunt notare utrum ei similes sint an non. Illud optimus est meditationis liber, consiliator sapientissimus et amantissimus, maximum solacii robur et durissi­ mum levamen ». Cum humilitate plenaque cum fidelitate Regulas obser­ vavit sui Instituti et vota religiosa ; voluit omnium famula esse, semper ad alienas necessitates attenta semperque felix animorum et corpo­ rum fovere proximi bonum, praesertim alumnorum et Sororum: etiam de peccatoribus deque non credentibus curabat pro iisque deprecabatur, optans totum mundum scienter redemptionis bona communicare. Quo­ niam (( viam crucis Deus electis assignat : quo magis enim eos amat, eo magis cruciatibus onerat » (S. Teresia a Iesu, Iter perfectionis, 18, 1), Sorori Blandinae non defuerunt spiritus angustiae et graves cor­ poris dolores. Phthisis, quae iam valetudinem eius debilitabat, in peius mutata est anno 1916, unde necessario stabiliter est valetudinario recepta Sororibus aegrotis curandis. Ultimum vitae temporis spatium egit in continuo amoris colloquio cum Deo, cui se totam obtulit in suavis odoris sacrificium. Nec solitudo, nec dolores nec aegritudines ei risum et pacem interiorem abstinerunt; quin haec existimavit gem­ mas inaestimabilis pretii, pro quibus Providentiae gratias agebat. « Dolor — dicebat — ab omnibus rebus materialibus et terrenis abalienat, animam effert et firmat et schola est optima amoris. Insuper ad Iesum ducit et cum Eo arte coniungit. Quam dulcis est mors, cum in terra Eum tantum amavimus, qui noster erit iudex ». Cal variam ascendit religioso et forti cum spiritu, et ivit obviam Sponso cum lam­ pada accensa et manibus plenis turis. Pie et tranquille defecit nomen Iesu insurrans die 18 mensis Maii anno 1918, proximo ante sollemni­ tatem Pentecostes. Fama sanctitatis, qua viva floruit et mortua, non intermisit et procedente tempore increbruit; qua re episcopus Trevirensis Causam canonizaionis iniit celebratione processus ordinarii in­ formativi (1954-1962). Die 4 Decembris anno 1980 Ipsi Nos Causae introductionem permisimus, vacationem simul dantes instruendi pro- Acta Apostolicae Sedis 964 - Commentarium Officiale cessus apostolici super virtutibus in specie. Postea rite disceptatum est, exitu faventi, de virtutibus a Sorore Blandina exercitis et, die 9 mensis Iunii anno 1983 coram Nobis editum est Decretum super vir­ tutibus. Ad Beatificationem obtinendam apud Curiam Archiepiscopa­ lem Vindobonensen anno 1985 actus est processus cognitionalis de sanatione, mira habita, Sororis Irimbertae Puntigam, a « melanoma nodulare ulcerato ad 3° distale della gamba destra, in soggetto di 69 anni, con metastasi in transito (satellitosi) e metastatizzazione massiva di linfonodi regionali inguino-crurali ; stadio clinico III, a/b secondo la classificazione M. D. Anderson Hospital ; microstadiazione istologica del 5° livello di Clark ». Sanationem, quae facta est prima hebdo­ mada Novembris anno 1969 et deprecationi Servae Dei tributa, appro­ barunt Consilium Medicorum, Congressus Consultorum Theologorum et Congregatio Patrum Cardinalium et Episcoporum. Die 8 Maii hoc anno sivimus edi Decretum, quo professi sumus hanc sanationem subitaneam, perfectam et stabilem esse miraculo effectam et, qua talem, deprecationi Venerabilis Servae Dei Blandinae Merten tribuendam. Dein dies est statuta sollemnis Beatificationis. Hodie igitur, in Vati­ cana Basilica Sancti Petri haec sumus inter sollemnia locuti : <( Nos, vota fratrum nostrorum Iacobi Ménager, Archiepiscopi Remensis, Ansgarii Saier, Archiepiscopi Friburgensis, Hermanni Iosephi Spital, Episcopi Trevirensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Epi­ scopatu, multorumque Christifidelium explentes, de consulto Congre­ gationis pro Causis Sanctorum, Auctoritatt Nostra Apostolica, facul­ tatem facimus ut Venerabiles Servi Dei Arnoldus Rèche, Ulrica Fran­ cisca Nisch et Blandina Maria Magdalena Merten, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum, die ipsorum natali : Arnoldi Rèche die vicesima tertia Octobris ; Ulricae Franciscae Nisch die octava Maii; Blandinae Mariae Magdalenae Merten die decima octava Maii, in locis et modis iure statutis, quotannis celebrari possit. In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti ». Quae vero per has Litteras sta­ tuimus, ea firma esse volumus et nunc et in posterum, contrariis qui­ buslibet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die i mensis Novembris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 210.761. 965 Acta Ioannis Pauli Pp. II III Fit facultas Episcopo Gorzoviensi sacram coronandi imaginem B. M. V. « Dominae patientis auditionis », quae in paroecia Rokitno eiusdem dioecesis pie colitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Quam iucunda omnino cum animi recordatione, quam suavi simul cum pietatis adiectione ad locum simulacrum cultum revolvimur hodie Beatissimae Virginis Mariae in paroecia Rokitno, dioecesis ipsius Gorzoviensis, ubi tot iam annos a tam multis ac magnis fidelium multitudinibus totque sacris ministris et Nostris in Episcopatu Fratribus tanto quidem religionis verae ardore fideique solidae fervore percolitur, sicut etiam a Nobis haud semel, imago Virginis Immaculatae illa quam tum historiae fama tum docto­ rum studia pluribus de causis venerabilem sane esse commonstrant, quin immo et caelestibus gratiarum signis prodigiosam ! Quem ad mo­ dum vero laetitiae singulari Decessori Nostro immortalis memoriae Paulo VI fuit Deiparam Virginem loci Rokitno caelitem apud Deum ^destinare communitatis Gorzoviensis Patronam, ita profecto summe nunc ipsum Nos iuvat alium optabilem deferre honorem decoremque ad eam « Dominam patientis exauditionis » Rokitnensem hoc feliciter vertente Anno Mariali, unde maiora usque sanctitatis ac salutis bene­ ficia longe lateque a piis percipiantur peregrinatores ac fidelibus non illius modo regionis, verum totius Nostrae patriae aliarumque pariter nationum. Precibus videlicet obsequi festinamus Venerabilis Fratris Iosephi Michalik, sacrorum ipsius Gorzoviensis Antistitis, qui tot aliorum pastorum adsensus optatis necnon suorum decessorum in munere Ordinarii omnium, a Nobis expetere non dubitavit ut memo­ ratam Mariae Iesu Matris effigiem pretioso diademate redimire sibi Nostro liceret nomine auctoritateque, ut gratus animus et populi fidelis sedulo orantis amor declararetur in primis regionis Vielkopolskae, Lubuskae et Pomeraniae occidentalis erga Virginem Rokit­ nensem quae simul fidem traditam simul nationem praesenti tuita esset auxilio. Utpote qui quam vehementissime cupiamus ut saecularis iam pietas in eandem imaginem magis excitetur magisque per loca, con­ siliis rite cum Congregatione pro Cultu Divino collatis, de plenitudine potestatis Nostrae apostolicae hasce ipsas per Litteras probato quem Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 966 Officiale diximus Episcopo Gorzoviensi facultatem facimus libentes ut venusto illi simulacro Beatae Virginis Matris « patientis exauditionis » apud paroeciam Rokitno magni pretii ipse aliquando pro Nobis coronam imponat Nostrosque inibi sensus propalam explicet et inculcet, dum liturgicus ritus ac formula praescripta diligenter adservantur. Con­ trariis quibuslibet rebus neutiquam obsistentibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris die x x n mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © S i g i l l i In Secret. Status tab., n. 210.530. IV Sinitur Episcopus Lublinensis coronandi simulacrum B. M. V. « Dominae Nostrae Plorantis », quae pie servatur in cathedrali aede S. Ioannis. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Complura inter sacella illa ac monumenta Marialia, quibus et merito Nostra patria Polonia catho­ lica gloriatur et peculiari universam per Ecclesiam honore collustra­ tur, Lublini quoque novimus Nos haud secus ac noveramus semper ipsa in cathedrali aede Sancti Ioannis sacra sanctuarium reperiri inibique simulacrum Beatissimae Virginis Mariae a Christifideli regionis eiusdem pic tu m exornatumque affabre, quod ob prodigiosum qui memoriae proditus est eventum nuncupari consuevit Dominae Nostrae Plorantis. Quoniam vero sine ulla quidem intermissione recen­ tioribus hisce annis magis augetur magisque in dies pietas publica privatusque singulorum cultus erga praecelsam Iesu Christi Matrem eo titulo insignitam eoque etiam loco custoditam, peropportune ideo Venerabilis Frater Boleslaus Pylak, Episcopus ipse Lublinensis, con­ sentaneam usquequaque repetiturum se effecturumque existimavit, si facultate sibi a Sede Apostolica tributa quasi cumularet omnia illa religionis ac fidei documenta imponendo eidem effigi ei pretioso No­ stram ad mentem serto, sicque praestantem Virginis Mariae statum et locum in cotidiana dioecesis Lublinensis vita singulariter atque Acta Ioannis Pauli Pp. II 967 insigniter esse in posteros annos confirmatorum. Quae eximia cum Nobis plane probetur causa ipsumque egregium dilaudetur inceptum, Kos sententiam excipientes sancientesque Congregationis pro Cultu Divino hac de re perlibenter statuimus et fidelium expressis saepe­ numero votis et memorati Praesulis motis obsequi precibus. Quapropter hisce Litteris atque Apostolica Nostra potestate Lublinensi Ordinario ipsas committimus partes ut imagini Virginis Mariae « plangentis » apud suum cathedrale templum die suo item arbitrio deligendo inter Missarum sollemnia secundum praestitutam formulam ritumque litur­ gicum pretiosam Nostro nomine et auctoritate coronam adfigat. Porro dubitamus minime Nos quin haec sacra celebratio Sanctissimae Deiparae Virginis maximum in religionis illic catholicae bonum populique proximi Lublinensis ac longinqui pariter emolumentum spiritale cedere possit proindeque fore certo confidimus ut inspicientes deinceps dia­ dema pontificia voluntate adiectum ad eandem Dei percolendam Ma­ trem vehementius usque incitentur. Contrariis quibusvis haudquaquam obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x x v i n mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco iji Sigilli In Secret. Status tab., 210.101t. V Beata Maria Virgo titulo « di Capocolonna » nuncupata, Principalis apud Deum Patrona archidioecesis Crotonensis-Sanctae Severinae confirmatur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Croton, urbs clarissima olim Magnae Graeciae, nunc merito commendatur quoque ob impensam pie­ tatem qua eius cives proximique incolae Beatam Mariam Virginem titulo (( di Capocolonna » invocatam colunt, cuius sacratissima imago in eiusdem civitatis cathedrali templo pie servatur, cuiusque in hono­ rem Crotonenses fideles Sanctuarium antiquitus curaverunt aedifican­ dum in celebri sane illo promunturio Lacinio, quo priscis temporibus Pythagorica Schola praestans viguit et notum fanum Herae Laciniae 63 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 968 Officiale dicatum exstitit. Quare, cum Venerabilis Frater Iosephus Agostino, Archiepiscopus Crotonensis-Sanctae Severinae, communia cleri popu­ lique vota excipiens, electionem Beatae Mariae Virginis memorato sub titulo in Patronam Principalem apud Deum Ecclesiae suae rite pro­ baverit atque, datis litteris die VII mensis Ianuarii hoc anno, petiverit ut electio et approbatio huiusmodi iuxta « Normas de Patronis consti­ tuendis » et ad normam Instructionis « De Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum propriis recognoscendis » n. 30, ab hac Apostolica Sede confirmaretur, Nos libentissimo quidem animo istius Pastoris preces audiendas esse censemus. Iis igitur comprobatis, quae Congregatio pro Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, hac in re egit, Apostolica Nostra potestate, harum Litterarum virtute perpetumque in modum Beatam Mariam Virginem titulo « di Capocolonna » invocatam, Principalem apud Deum Patronam archidioecesis Croto­ nensis-Sanctae Severinae confirmamus, cum omnibus iuribus et litur­ gicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Quod vero hac die No­ stra auctoritate sancimus, augeat inibi cultum erga praecelsam Dei Genetricem « columnam mundi » quae portavit Christum Dominum, lapidem angularem historiae (cfr. / Pe 2, 6) ; pariterque cedat in bo­ num istius dilectissimae Nobis Ecclesiae nuper unitae ac faustum sit auspicium pro dioecesana Synodo illic proxime celebranda. Has deni­ que Litteras ratas esse volumus sive nunc sive in posterum, contrariis nihil obstantibus. 7 Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xii mensis Martii, vertente Mariali Anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 215.473. Acta Ioannis Pauli Pp. II 969 EPISTULAE I R. D. presbytero Aegidio Vigano, Rectori maiori Societatis S. Fran- cisci Salesii post centum transactos annos ab obitu S. Ioannis Bosco. DILECTO FILIO AEGIDIO VIGANO, RECTORI MAIORI SOCIETATIS S. FRANCISCI SALESII. IOANNES PAULUS PP. II Dilecte Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem. — 1. Iuvenum patris et magistri, sancti Ioannis Bosco, obitum post centum trans­ actos annos cum dilecta ista Salesiana opportuna per incepta susceperit, datam Societas commemorandum opportunitatem perquam libenter arripimus ut iuventutis quaestiones iterum penitus perpendamus, ea considerantes gravissima officia, quae in Ecclesiam recidunt ut ipsi iuvenes ad futuri temporis munera ineunda apparentur. Etenim Ecclesia iuvenes vehementer diligit; quapropter numquam sane non, at potissimum hoc tempore, cum annus bis millesimus iam impendet, adduci se a Domino percipit ut peculiari cum amore et spe illos respiciat et eorum simul censeat institutionem velut unum esse e praecipuis muneribus suis pastoralibus. Quem ad modum asseveravit clarissimo e rerum prospectu Conci­ lium Vaticanum Secundum, « hodie genus humanum in nova historiae suae aetate versatur » ; et alibi eodem docente Concilio, « conatus l fiunt ad opus educationis magis magisque promovendum » . Hoc ergo 2 tempore, quo modi ac rationes animorum culturae in alias transeunt formas, Ecclesia animadvertit magna quidem cum sollicitudine quam in ipsa hac institutionis provincia sit necessarium ut discrimen illud supervadatur altioris cuiusdam discidii inter Evangelium et culturam, 3 quod salutiferum Christi nuntium imminuit ab hominumque segregat consortione. In ea quam habuimus Nos oratione coram Coetus Nationum Uni­ tarum participibus, cui titulus UNESCO est, haec inter alia, pronun1 Const. Past. De Ecclesia in mundo huius temporis, Gaudium et spes, 4. 2 Declaratio 3 Cfr. de educatione Pauli VI Adhort. AAS 68 (1976), p. 9. Christiana Gravissimum Apost. Evangelii nuntiandi educationis, (8 m. prooemium. Decembris 1975), 20: Acta Apostolicae Sedis 970 - Commentarium Officiale tiavimus : « Dubitatur nihil quin primaria ipsa principalisque res ad culturam attinens exsistat homo spirituali ratione maturus, homo videlicet usquequaque educatus, homo, qui potest se ipsum instruere necnon et ceteros pariter instituere » ; inibi etiam monuimus res iam eo propendere ut « in unam dumtaxat partem tendatur ad eruditio­ nem » indeque omnia tractari posse ut arcessatur « vera educationis abalienatio )). Qua de causa his verbis sententiam Nostram i n d i c a ­ vimus : « Primum necessariumque officium culturae universim ac par­ ticulatim cuiusque culturae est educatio. Quae in eo consistit quod magis homo evadere homo possit, ut plus ipse ''esse" valeat nec tan­ tum plus "habere", ac propterea omnibus ex iis quae "habeat", omni­ busque iis quae "possideat", plenius homo "esse" ille sciat » . 4 5 6 Compluribus in illis congressionibus, quas adhuc cum variarum orbis terrarum celebravimus iuvenibus, necnon in nuntiis a Nobis ad eosdem missis ac potissimum in Epistula, quam anno millesimo non­ gentesimo octogesimo quinto iuvenibus inscripsimus (( internationali vertente anno iuventuti dicato », affirmavimus quantum Nobis persua­ sum esset Ecclesiam cum adulescentibus procedere cum iisdemque ambulare debere. 7 Easdem vero sententias illas ac notiones et nunc repetere cupimus rursumque inculcare celebritatibus iamiam saecularibus volventibus ipsius « diei natalis » magni cuiusdam Ecclesiae filii, sacerdotis nempe sancti Ioannis Bosco, qui a Decessore Nostro Pio XI sine ulla dubita­ tione descriptus est « educator princeps » . 8 Iucundissimam sane Nobis opportunitatem eadem haec commemo­ ratio praebet colloquendi per litteras non Tecum modo Tuisque Fra­ tribus ac Sodalibus universis Salesianae Familiae, verum etiam cum iuvenibus, quibus devovetur educandi industria et cum educatoribus ipsis christianis coniugibusque, qui omnes invitantur ut adeo prae­ celsum ministerium procurent tum humanum tum etiam ecclesiale. Pariter sane Nos memorare iuvat eandem hanc « memoriam » Sancti Ioannis Bosco ipso contingere « Anni Marialis » tempore, qui mentem nostram ad eam nominatim dirigit, « quae credidit » : intra ipsius 4 Allocutio ad UNESCO (2 m. Iunii 1980), 12: 5 Ibidem, 13: I. c, p. 743. 6 Ibidem, 11: 7 Epistula AAS 72 (1980), p. 743. I. c, p, 742. Apostolica ad iuvenes internationali vertente anno iuventuti dicato, Parati semper (31 m. Martii 1985): AAS 77 (1985), pp. 579-628. 8 Pius X I , Litt. Decret. Geminata laetitia (1 m. Aprilis 1934): AAS 27 (1935), p. 285. Acta Ioannis Pauli Pp. II 971 nempe magnanimam consensionem fidei uberrimum detegimus fontem eius educandi operae, primo uti Iesu Matris deindeque Ecclesiae etiam Matris atque Christifidelium Auxiliatricis omnium. 9 I 2. Augustae Taurinorum Ioannes Bosco obiit Ianuarii mensis tri­ cesimo primo die anno millesimo octingentesimo octogesimo octavo. Suae vero vitae septuaginta ferme tribus annis spectavit ille veluti testis oculatus magnas quidem implicatasque rerum politicarum, socia­ lium, humanarum commutationes : motus varios ad societatis perfi­ ciendam penitus eversionem, bella atque hominum commigrationes de agris in urbes : quae singula populi ipsius valde affecerunt condi­ cionem potissimumque pauperiorum ordinum. In suburbiis conglome­ rati pauperes universim ac particulatim iuvenes immodico quaestui habentur aut opere carentes connectantur : illorum propterea incre­ mentum tum humanum et morale tum religiosum et ad artis profes­ sionem pertinens parum sane diligenter procuratur, quin immo fun­ ditus saepe neglegitur. Novis cum facile rerum motibus ipsi inclinen­ tur, iuvenes saepius securi haud sunt et confunduntur. Coram hac evulsa suis locis multitudine hominum veluti obstupescit communis illa ac usu accepta educandi ratio : diversis inde nominibus philanthropi atque educatores necnon filii et filiae Ecclesiae operam vicissim dant ut obviam procedatur novis illis necessitatibus. Inter eos conspi­ cuus exstat Augustae Taurinorum Ioannes Bosco ob clarissimum suum instinctum christianum, animosum etiam propter suum inceptum tum denique ob celerem et latam proprii operis disseminationem. 3. Sibi prorsus videbatur recepisse peculiare in vita officium atque adiuvari et quasi manu deduci ad explendum munus suum a Domino ipso maternaque Virginis Mariae deprecatione. Talis autem fuit re­ sponsio eius eidem vocationi ut publica eum auctoritate proposuerit fidelibus Ecclesia mater tamquam sanctimoniae exemplar. Cum anno millesimo nongentesimo tricesimo quarto, exeunte Redemptionis Iubi­ laeo, Decessor Noster immortalis memoriae Pius XI in album Sancto­ rum Caelitum ipsum referret, laudationem simul contexuit eius, quam nulla umquam exstinguet oblivio. » Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 m. M a r t i i 1987), 12-19: AA8 79 (1987), 972 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Patre iam puerili aetate orbatus, et a matre institutus animo usque­ quaque humano atque christiano, Ioannulus cumulatur a providentis­ sime Deo donis unde iam primis ab annis fit amicus magnanimus ac diligens suorum aequalium. Adulescentia illius iam singulare eius edu­ candi opus anticipat. Iam vero in urbe illa Taurinensi, omni tunc ex parte efflorescente et progrediente, sacerdos Ioannes proximum con­ sortium instituit cum adulescentibus in carcere retentis atque pariter alios tractat hominum tristissimos casus. Praeditus, uti fuit, opportuna rerum concretarum aestimatione atque diligens simul historiae ecclesiasticae inquisitor, ipse rationem « Ora­ torii » derivavit e talium condicionum cognitione necnon de experi­ mentis aliorum virorum apostolicorum, praesertim sanctorum Phi­ lippi Neri et Caroli Borromeo. Quod nomen Oratorii gratissimum illi fuit : enim Oratorium signavit universam ipsius industriam, idque accommodavit ille paulatim secundum rationem sibi propriam et pecu­ liarem iuvenibus ipsi creditis eorumque necessitatibus pro locorum temporumque natura. Praecipuum vero patronum et exemplar adiu­ torum suorum elegit Sanctum Franciscum de Sales, virum multiplicis studii ac bonitatis humanissimae, quae morum suavitate in primis comprobabatur agendique mansuetudine. 4. Initur anno millesimo octingentesimo quadragesimo primo (( Opera Oratoriorum » per « catechismum simplicem » gradatimque extenditur ut convenienter ea condicionibus prementibus ac necessitatibus respon­ deat : hospitium accedit quo abiecti recipiantur iuvenes, officina dein et schola artium munerumque, ubi utile doceantur opus ap tique red­ dantur qui victum sibi honesto lucrentur modo; aperitur humanarum ludus disciplinarum, viam sternens ad sacrarum vocationum proposita boni preli opus; incepta denique et remissionis animorum rationes ea vigentes aetate instituuntur ( theatrum, grex symphoniacus, cantus, gestationes autumnales). Peropportuna illa elocutio : « Esse vos iuve­ nes satis est ut vehementer vos diligam » , vox propria est, quin immo multo antea, optio educandi primaria huius Sancti : « Sum ego Deo pollicitus vel extremum etiam halitum meum pauperibus meis iuve­ nibus me traditurum Ac revera pro illis miram quandam perse­ quitur industriam verbis et scriptis, institutionibus, itineribus, con10 10 II Giovane Provveduto, Augustae Taurinorum 1847, p. 7. 11 Memorie p. 258. biografiche di S. Giovanni Bosco, vol. 18, Augustae Taurinorum 1937, Acta Ioannis Pauli Pp. II 973 gressionibus cum civilibus religiosisque auctoritatibus. Pro illis in primis sollicitam testatur curam, ipsas eorum personas complecten­ tem, ut in paterno Ioannis amore amoris altioris documentum perci­ pere iuvenes possint. Amoris dynamica vis eius sese in universalem dilatat amorem eumque impellit ut voces longinquarum exaudiat nationum, usque ad trans­ marinas missiones, ut evangelizatio suscipiatur, quae haud umquam a vero progressionis humanae seiungitur opere. Easdem vero secundum agendi regulas eodemque pariter animi ardore mederi ipse etiam iuventutis femineae contendit difficultatibus. Iuxta eum igitur Dominus excitat sociam fundatricem, sanctam Ma­ riam Dominicam Mazzarello, una cum collegarum iuvenum manipulo, iam pridem apud paroecias christianae puellarum institutioni deditarum. Paedagogica autem ratio eius alios quoque adiutores allicit — tam viros quam mulieres — firmis « consecratos » votis, (( coopera­ tores » coniunctos cum illo per communicationem eorundem praecellentium paedagogicorum et apostolicorum propositorum; adiungit denique secum « quondam alumnos », quos hortatur ut institutionem perceptam et ipsi testentur et promoveant. 5. Tantum porro rerum suscipiendarum studium fructus est solidissimae vitae interioris. Ipsa huius Sancti figura, ob peculiarem qualitatem, inter praestantes eum reponit Institutorum religiosorum in Ecclesia conditores. Multis quidem excellit rationibus : auctor est scholae novae animosque allicientis apostolicae spiritualitatis; pecu­ liaris fautor est pietatis erga Mariam, Christianorum Auxiliatricem Matremque Ecclesiae, testem praeterea se praebet sinceri animosique ecclesialis sensus, quem ostendit interventibus magnae quidem pruden­ tiae in tunc temporis rationibus inter Ecclesiam ac Civitatem perquam difficilibus; ut apostolus eminet, qui ad concretam rerum condicionem usumque vitae sese refert, qui etiam proventibus patet atque effectibus novorum inventorum ; studiosus est Missionum sacrarum temperator cum animi affectu vere catholico ; insigniter autem ut exemplar effulget praecipui amoris et praeter omnes erga iuvenes, potissimum vero egentiores in Ecclesiae societatisque bonum; magister tandem efficacis et ingeniosae agnoscitur educandi viae, quam veluti donum magni pretii post se reliquit sollerter custodiendum ac rite provehendum. Respicere id vero hisce in Litteris apud Ioannem Bosco Nos iuvat quod nempe propriam suam consequitur vitae sanctimoniam per pae- 974 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale dagogicum officium, fervore pectoreque apostolico exactum, quodque simul sanctitatem exhibet tamquam suae institutoriae artis certissimam metam. Haec profecto reciproca permutatio inter « educatio­ nem » ac « sanctitatem » ipsa esse videtur huius viri proprietas : est enim ille « educator sanctus » atque « sanctum exemplar » sequitur — scilicet Franciscum de Sales — et discipulus est (( magistri spiri­ tualis sancti » Iosephi Cafasso valetque inter iuvenes instituere « edu­ candum sanctum », Dominicum Savio. II 6. Iuvenum status hac aetate, saeculo videlicet a Sancti obitu elapso, plurimum sane commutatus est condiciones rationesque demon­ strat multiplices, quem ad modum neminem prorsus educatorum aut pastorum praeterit. Nihilo tamen minus, etiam hoc ipso tempore eaedem illae quaestiones et interrogationes permanent, quas secum iam inde a ministerii sui initiis ponderabat Ioannes Bosco studens eas intellegere sibique statuens eas convenienter expedire. Qui iuvenes sunt? Quid cupiunt? Quo tendunt? Quibus egent rebus? Hae tunc perinde ac hodie instant difficiles quaestiones, neque effugere eas quisquam educator potest, verum dissolvendas suscipere. Inter omnis hodie orbis terrarum iuvenes non desiderantur com­ plures, qui reapse bona animi et spiritus persentiunt adiumentumque concupiscunt et solidum adminiculum, quo fulciantur maturescente propria persona. Ex altera vero parte iuventutem constat impulsio­ nibus obici malis et stimulis profitentibus ex diversis ideologiis. In­ tentus autem educator rationem sibi reddere sciet verae adulescentium condicionis atque inibi agere certa cum auctoritate et peritia necnon prudentia longe in posterum prospiciente. 7. Quo in opere se incitari percipit et illuminari atque sustentari incomparabili Ecclesiae traditione institutoria. Conscia enim sibi populum se esse, cuius Deus sit pater et magister secundum luculenta Sacrarum Litterarum testimonia (cf. Deut 1, 31; 8, 5; 32, 10-12; Os 11, 1-4; Is 1, 3; Ier 3, 14-15; Prov 3, 11-12; Heb 12, 5-11 ; Apoc 3, 19) Ecclesia « humanitatis perita », iure meritoque appel­ lare se potest etiam <( educationis peritam ». Hoc namque historia ipsa testificatur duorum milium annorum, quam parentes et familiae, sacer­ dotes et laici viri ac mulieres, instituta religiosa et ecclesiales motus Acta Ioannis Pauli Pp. II 975 conscripserunt, qui per educationis ministerium proprium charisma de­ claraverunt, quo nempe divinam continuarent educationem, cuius cul­ men est in Christo. Propter tot educatorum ac pastorum, tot Ordinum et Institutorum religiosorum opus, a quibus institutiones inaestima­ bilis excellentiae humanae et culturalis sunt promotae, ipsa Ecclesiae historia evadit maximam quidem partem una eademque res ac popu­ lorum historia educationis. Revera oportet Ecclesia, sicut Concilium docuit Vaticanum II, educationem procuret, ut oboedientem se com­ probet erga « mandatum implendum a divino suo Conditore acceptum, mysterium nempe salutis omnibus hominibus nuntiandi et omnia instau­ randi in Cristo » . 12 8. Paulus PP. V I , venerandae memoriae, de Religiosorum actione loquens eorumque alacritatem proferens in lucem, dixit eorundem apostolatum « saepe proprietate et ingenii acumine distingui, quae ad admirationem perpellant » . Quod ad Sanctum Ioannem Bosco perti­ net, magnae Familiae spiritualis conditorem, affirmari potest excel­ lents eius ingenii notam peculiarem coniungi cum disciplina illa institutoria, quam ipse appellavit (( rationem ad praecavendum aptam » seu « praeventivam ». Hoc ostendit quodam modo summam prudentiae paedagogicae ipsius et nuntius est propheticus, quem ipse suis reliquit et Ecclesiae universae, consideratus et comprobatus a multis educa­ toribus et paedagogiae studiosis. 13 Vox « praeventiva », qua is utitur, accipienda est potius quam secundum suam grammaticam significationem, secundum copiam no­ tarunt peculiarium institutoriae artis huius Sancti. Est imprimis commemoranda voluntas praeveniendi maiorum experimentorum or­ tum, quae possint vires iuvenis in discrimen vocare aut hunc ad longos et duros recuperationis nisus cogere. Inest vero in illa voce etiam perspicientia, peculiari cum vehementia habita, insunt optiones accu­ ratae, rationes methodologicae, quales : ars educandi modo « positivo », quatenus bonum proponitur experientiis consentaneis et iuvenes impli­ can tibus, ad alliciendum aptis ob earum dignitatem et pulchritudinem ; ars efficiendi ut iuvenes (( intus in animo )) crescant, quatenus libertas interior eorum stimulatur et condicionibus eos astringentibus et nimiae legum exteriori observantiae obsistitur; ars sibi conciliandi iuvenum 12 Declaratio de educatione 13 Adhortatio (1976), p. 59. Apost. Christiana Evangelii Gravissimum nuntiandi (8 m. educationis, Decembris prooemium. 1975), 69: AAS 68 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 976 Officiale animos, ut cum laetitia et oblectamento excitentur ad bonum; errationum emendatio eorumque praeparatio ad futura munera per solidam indolis eorum formationem. Ut par est, hic paedagogicus nuntius requirit ut educator persuasum sibi habeat in omni iuvene, utcumque est abiectus vel depravatus, ad bonum efficiendum vires inesse, quae, opportune excitatae, possint ad fidei et honestatis electionem perducere. Expedit ergo paulum immorari ut breviter consideremus id, quod ob providam Verbi Dei resonantiam, est una ex formis paedagogiae huius Sancti singularissimis. 9. Ioannes Bosco vir industriae multiformis et indefatigabilis, per vitam suam proposuit efficacissimam institutionem, adeo ut iam ab aequalibus eminens educator sit habitus. Paucae paginae, quibus suam exposuit paedagogicam experientiam, plenam significationem consequuntur, solum si conferuntur cum summa diuturnae et amplae experientiae, quam cum iuvenibus vivendo sibi comparavit. 14 Eius consilio, educare peculiarem requirit educatoris habitum et multiplices modos, in persuasionibus rationis et fidei innixos, qui actionem paedagogicam moderantur. In intima parte eius iudicii de hac re est « caritas pastoralis », quam ita describit : « Usus rationis "praeventivae" nititur totus verbis Sancti Pauli, qui dicit : Caritas benigna est et patiens ; omnia suffert et omnia sustinet ». Ea ad amandum iuvenem movet, quicumque est status in quo versatur, ut eum adducat ad humanitatis plenitudinem, quae in Christo revelata est, ut ei conscientiam praebeat et potestatem vivendi sicut vivit honestus civis filius Dei. Ea monstrat et alit vires, quas Sanctus breviter exprimit iam claro illo trinomio : <( Ratio, religio, amabilitas ». 15 16 10. Vox, « ratio » in lumine ponit, secundum veram « humanismi » christiani visionem, « valorem » personae, conscientiae, naturae humanae, culturae, laboris, vitae socialis, seu omnium illorum « valorum », qui sunt necessaria quasi supellex hominis in eius vita familiari, civili et publica. In Litteris Encyclicis a verbis Redemptor hominis 14 Cfr. Il Sistema Preventivo, In « Regolamento per le case della Società di S. Fran- cesco di Sales», Augustae Taurinorum 1877, in Giovanni Bosco, Scritti pedagogici e spirituali (a cura di A A . Y V . ) , L A S Roma 1987, p. 192 ss. 0 16 Ibidem, pp. 194-195. Cfr. ibidem, p. 166. Acta Ioannis Pauli Pp. II 977 incipientibus memoravimus : « Praecipua Ecclesiae via est Iesus Chri­ stus : et est ad quemlibet hominem via » . 17 Res significans est animadvertere iam ante amplius centum annos Ioannem Bosco magnum momentum tribuisse aspectibus humanis et condicioni historicae « subiecti » ; eius libertati, eius ad vitam praepa­ rationi et ad munerum professionem, ad officiorum civilium assumptio­ nem, in condicione laetitiae et in studiosa proximi cura. Haec proposita verbis efficacibus et simplicibus exprimebat, ut « hilaritate », « studio », « pietate », « prudentia », « labore », « humanitate ». Eius praeclara artis institutoriae forma notatur moderatione et respectu rerum concretar um. In eius consilio paedagogico inter se egregie coniunctae sunt stabilitas eius quod est essentiale et res histo­ ricae fortuito evenientes, res translaticiae et novae. Sanctus vir iuve­ nibus viam simplicem proponit et simul officio obstringentem, quae his verbis praestantibus et pulchris breviter declaratur : « Honestus civis, quia bonus christianus ». In summa, (( ratio », cui Ioannes Bosco credit tamquam dono Dei et tamquam muneri educatoris pernecessario, bona animi indicat nec­ non proposita persequenda, instrumenta et modos adhibenda. « Ratio » iuvenes impellit ad participanda, pro sua parte, ea bona cognita et comprobata. Ille eam definit etiam « aequum cum ratione consensum », ob illud necessarium spatium tribuendum indulgentiae, colloquio et immutabili patientiae, in quo perficitur non facile exercitium rationalitatis. Haec, certe, postulant hodie ut mens feratur in anthropologiam renovatam et integram, liberam ab imminutionibus ideologicis. Educator huius aetatis oportet attente sciat signa temporum intellegere ut comprehendat « valores » qui ex iis emergunt quique iuvenes alliciunt : pacem, libertatem, iustitiam, communionem et participationem, mulie­ ris provectionem, solidam necessitudinem hominum, progressionem, necessitates oecologicas. 11. Altera vox, « religio », significat Ioannis Bosco paedagogiam esse suapte natura transcendentem humana, quoniam propositum insti­ tutorum summum, quod is constituit, est formatio credentis. Eius sententia homo recte formatus et maturus est civis fidem colens, qui 17 Litt. Enc. Redemptor hominis (4 m. Martii 1979), 13. 14: AAS 71 (1979), pp. 282. 284-285. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 978 Officiale in medio vitae suae loco ponit egregiam formam hominis novi, a Iesu Christo denuntiati, et qui est suarum religiosarum persuasionum animosus testis. Non agitur — ut patet — de religione speculativa et abstracta, sed de fide viva, in rebus posita, in praesentia et communione collocata necnon in auditione et docilitate erga gratiam. Sicut dicere consueve­ rat, « columnae aedificii institutorii » sunt Eucharistia, Paenitentia, pietas in Virginem Mariam, amor Ecclesiae eiusque Pastorum. Eius educatio est « iter » precationis, liturgiae, vitae sacramentalis, mode­ rationis spiritualis : pro quibusdam, responsio ad specialis consecra­ tionis vocationem (quot sacerdotes et religiosi in institutis Sancti for­ mati sunt !) ; pro omnibus prospectus et adeptio sanctitatis. 18 Ioannes Bosco est presbyter diligens, qui ad fundamentum revela­ tum omnia refert, quae accipit, q~uae donat, ex quibus vivit. Hic aspectus « transcendentiae » religiosae, fundamentum methodi paedagogicae Ioannis Bosco, non solum ad omnes culturas applicari potest, sed fructuose accommodari potest etiam ad religiones non chri­ stianas. 12. Denique, quod ad rationem methodologicam spectat, proponitur « amabilitas ». Agitur de consuetudine cotidiana, quae non est simplex humanus amor nec sola caritas supernaturalis. Ea significat res multi­ plices et continet animi facilitatem, sana iudicia et agendi rationes consentaneas. « Amabilitas » fit cura educatoris omnino dediti educandorum bono, praesentis inter eos, parati ad subeunda incommoda et labores in proprio munere implendo. Haec omnia requirunt ut magister vere praesto sit iuvenibus, requirunt magnam benevolentiam et facultatem colloquii. Singularia sunt et quam maxime significantia haec verba: ((Hic vobis­ cum bene est mihi : vere mea vita est vobiscum esse » . Praestanti cum perspicacia aperte haec profert : « hoc interest : iuvenes non solum amari, sed se amari cognoscere». 19 20 Verus ergo educator vitam iuvenum participat; de eorum quaestio- 18 Cfr. Giovanni Bosco, Scritti pedagogici e spirituali (a cura di AA. VT.), LAS, Roma 1987, p. 168. w Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, voi. 4, S. Benigni in Salassis 1904, p. 654. 20 Lettera da Roma, 1884, in Giovanni Bosco, Scritti pedagogici e spirituali (a cura di AA. V T . ) , L A S , Roma 1987, p. 294. 979 Acta Ioannis Pauli Pp. II nibus curat, intellegere studet quo modo ii res iudicent; cum iis com­ municat ludicras corporum et culturales mentium exercitationes, nec­ non sermocinationes ; ut amicus maturus et officii sui conscius proponit vias et metas ad bonum assequendum, promptus est ad se interponendum ut quaestiones explicet, indicet iudicandi regulas, cum prudentia benignaque cum firmitate aestimationes corrigat et mores reprehendendos. In hac condicione « praesentiae paedagogicae », educator non existi­ matur « superior », sed « pater, frater et amicus » . 21 Iuxta hunc prospectum anteponuntur imprimis necessitudines per­ sonales. Ioannes Bosco libenter voce familiaritatis utitur, qua probum educatorum usum cum iuvenibus definiat. Diuturna experientia ei per­ suasit sine familiaritate amorem non posse ostendi, nec posse sine eiusmodi ostensione illam oriri fiduciam, quae est condicio perneces­ saria ad felicem actionis institutoriae exitum consequendum. Propo­ sita adipiscenda, rerum agendarum ordines, directiones methodologicae ad effectum adducentur et efficaciam obtinebunt, si notam sin­ ceri « spiritus familiae » prae se ferunt, videlicet si perficiuntur in consortione serena, iucunda, animos excitante. Hac in re est saltem mentio facienda multi spatii et dignitatis, quae Sanctus vir tempori oblectatorio, ludicris corporis exercitationibus, musicae, theatro vel — ut eum dicere iuvabat — cavaedio tribuebat. Ibi, in simplicitate et in laetitia maturae necessitudinis, sagax edu­ cator invenit modos se immiscendi, tam verbis leves, quam efficaces constantia et indole amicitiae, in qua fiunt. Congressio, ut sit institutoria, exigit continentem at aerem curam, quae adducat ad singulos ipsos cognoscendos et simul elementa eius condicionis cultus humani, quae est eorum communis. Agitur de alacri et benevola attentione in appetitiones, in existimationes, in condiciones obstringentes, in status vitae, in exempla ambitus vitae, in animorum contentiones, in vindicationes, in proposita communia. Agitur de percipienda necessitate for­ mandi conscientiam, sensum familiarem, socialem et politicum, matu­ ritatem in amore et in visione christiana eorum, quae ad sexum atti­ nent, facultatem critice iudicandi et iustae docilitatis in aetatis auctu et habitus mentis, dum semper probe agnoscatur iuventutem non esse 22 21 Ibidem, p. 296. 22 Quod ad nexum inter lusus et institutionem iuxta Ioannis Bosco mentem et consuetudinem, constat Salesianorum Oratoria denotari ob tempus obleetatorium butum corporis exercitationibus, compositaeque relaxationis. theatro, arti musicae, atque tri- cuilibet incepto sanae Acta Apostolicae 980 Sedis - Commentarium Officiale solum fugax momentum, sed verum tempus gratiae ad personam for­ mandam. Hodie quoque, etsi in condicione cultus humani civilisque mutata, in qua iuvenes habentur etiam religionis non christianae, haec pro­ prietas est unum ex multis postulatis probatis et singularibus paeda­ gogiae Ioannis Bosco. 13. Cupimus enim notare has paedagogicas rationes non in praete­ ritum solum tempus reici : huius Sancti viri figura, iuvenum amici, adhuc blanditia sua iuvenes attrahit, pertinentes ad diversissimas humani cultus formas, quae sub caelo sunt. Certe, eius nuntius paeda­ gogicis est etiam altius perscrutandum, accommodandus, renovandus intellegenter et audacter, ob ipsas mutatas condiciones sociales cultu­ rales, ecclesiales et pastorales. Opportunum erit ea considerare, quae recens in multis vitae campis sunt reclusa et comparata, signa tem­ porum et normas Concilii Vaticani I I . Ioannis Bosco tamen doctrina quoad substantiam manet; eius spiritus proprietas, eius perspicientia, eius habitus, eius charisma non deficiunt, quia ex trascendenti Dei hauriuntur paedagogia. f Sanctus Ioannes Bosco etiam ob aliam causam ad praesentia perti­ net : docet enim « valores )) perennes Traditionis novis solutionibus complere, ut creatrice virtute occurratur necessitatibus et quaestio­ nibus eminentibus : difficilibus his temporibus nostris pergit esse magi­ ster, (( novam educationem » proponens, quae est simul creatrix et fidelis. <( Ioannes Bosco revertere » (Don Bosco ritorna) : hic est Familiae Salesianae cantus translaticius : quo quidem simul « reditus Ioannis Bosco » et « reditus ad Ioannem Bosco » desideratur, ut educatores apti sint ad fidelitatem erga vetera servandam et una simul attenti, sicut ille, in plurimas iuvenum huius temporis necessitates; ut in eius hereditate rursus inveniant principia, quibus hodie quoque respondeatur eorum difficultatibus eorumque exspectationibus. III 14. Ecclesia se quaestione educationis sentit directo sollicitare quo­ niam ea ibi est, ubi de homine agitur, cum « homo prima via sit, quam Ecclesia emetiatur oportet in suo munere exercendo )). Hoc evidenter postulat ut iuventus vere praeter ceteros ametur. 2ì a Cfr. Litt. Enc. Redemptor hominis (4 m. Martii 1979), pp. 284-285. 981 Acta Ioannis Pauli Pp. II Iuvenes adeamus : haec est prima et fundamentalis necessitas insti­ tutorum. « Dominus misit me pro iuvenibus ». In hac Ioannis Bosco affirmatione eius optionem apostolicam principalem videmus, quae diri­ gitur ad iuvenes pauperes, ad eos qui generis popularis sunt, ad eos qui magis periclitatur. Iuvat commemorare pulcherrima verba, quibus Ioannes Bosco iuve­ nes suos alloquebatur, quaeque sunt germanus index eius praecipuae optionis ; « credite me, quantus sim, totum vestrum esse, die noctuque, mane et vesperi, omni tempore. Nil aliud intendo, quam ut utilitati vestrae, tum morum, tum mentis, tum corporis prospiciam w. Ego pro vobis studiis incumbo, pro vobis laboro, pro vobis vivo et pro vobis etiam sum vitam devovere paratus y). 24 25 15. Ad tantum sui donum pro iuvenibus, in difficultatibus interdum maximis, Ioannes Bosco pervenit propter singularem et vehementem caritatem, seu vim interiorem, quae in eo coniungit artissime amorem Dei cum amore proximi. Ita navitatem evangelizandi et navitatem educandi apte inter se componit. Eius cura iuvenes evangelizandi non ad solam catechesim redigitur, aut ad solam liturgiam, aut ad illos religionis actus, qui apertum postulant exercitium fidei et ad eam adducunt, sed extenditur ad totum amplumque campum, qui condicionis iuvenilis est proprius. Ille ergo collocat se intra ipsum processum formationis humanae, conscius infirmitatum, sed etiam fiduciae plenus quoad progredientem maturitatem, cum persuasum sibi habeat Verbum Evangelii esse serendum in usu vitaque communi seu cotidiano, ut iuvenes adducat ad studiose se vitae officiis impendendos. Quoniam aetatem vivunt peculiarem suae educa­ tionis, nuntius salvifici Evangelii debet eos sustinere per omnem pro­ cessum institutorium, et fides fieri debet elementum quod personam cuiusque in unitatem redigat et illuminet. Hinc quaedam optiones sequuntur. Educatori sunt peculiariter ani­ madvertenda bona et instituta cultum humanum contingentia, et ideo scientiarum humanarum acuta cognitio comparanda. Ita adepta peritia fiet valens subsidium ad sustinendum efficax evangelizationis propo­ situm. Insuper educatori est peculiare iter paedagogicum sequendum, 24 Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, vol. 7, Augustae Taurinorum 1909, p. 503. 25 Ruffino Domenico, Cronache dell'Oratorio di S. Francesco di Sales, Romae, Ar- chivio Salesiano Centrale, quad. 5, p. 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 982 Officiale quod, dum percipit facultatum humanarum dynamicam progressionem, in iuvenibus suscitat liberae et progredientis responsionis condiciones. Curabit praeterea totum processum institutorum dirigendum ad religiosum finem salutis. Haec omnia multo plus requirunt, quam non­ nulla tempora, quae, instructioni religiosae et divini cultus significationi tributa, in cursum institutorium tribuuntur; requirunt multo gravius officium discipulos adiuvandi ut se aperiant principiis absolutis et vitam interpretentur atque historiam secundum altitudines et divi­ tias Mysterii. 16. Institutor dilucide ultimum percipiat finem : etenim in arte institutoria fines vim habent decretoriam. Iudicium de iis mancum vel falsum aut eorum neglectio, causa etiam exstat mentis in unam tantum partem propendentis et declinationis a recto itinere, praeter quam si­ gnum imperitiae. « Aetatis nostrae cultus civilis — sicut Coetui Nationum Unitarum, cui titulus est UNESCO, significavimus — hominibus plura speciosa imperata mandare conatur, quae ab eorum nuntiis necessaria ducuntur, praetexta ratione evolutionis et progressionis. Ita, exempli gratia, pro reverentia vitae debita, "mandatum" ponitur vitam tollendi ac delendi; pro amore, qui personarum communionem cum conscientiae officio co­ niunctam secum fert, "mandatum" supremae delectationis sexualis, quavis responsali ratione sublata; pro veritatis principatu in agendo, "principatus" se gerendi secundum novos habitus invectos, "princi­ patus" eius quod est subiectivum et quod proxime feliciter succedit » . 26 In Ecclesia inque mundo forma integrae institutoriae artis, quam Ioannes Bosco expressit, sanctitatis paedagogia est quae ad rerum veritatem refertur. Oportet sane quam primum germana resumatur notio (( sanctitatis », quae elementum vitae est credentis cuiuslibet peculiare. Singularis indoles atque audacia propositi cuiusdam « sanc­ titatis iuvenilis » propriae sunt artis institutoriae dari huius Sancti, qui iure meritoque « religiositatis iuvenilis magister » vocari potest. Peculiaris ratio, qua utebatur, fuit voluntas altas iuvenum appetitiones (desiderium vitae, amoris, effusionis animi, laetitiae, libertatis, rerum futurarum) non decipiendi, simulque eos pedetemptim et rerum momen­ tis attentis ducendi ad experiendum tantum « per gratiae vitam », id est per amicitiam cum Christo, fieri posse ut verissima et praeclaris­ sima proposita ad effectum adducantur. 26 Allocutio ad UNESCO (2 m. Iunii 1980), 13: AAS 72 (1980), p. 744. Acta Ioannis Pauli Pp. II 983 Eiusmodi institutio postulat ut iuvenes critica instruantur con­ scientia, qua germani « valores )) percipiantur et ideologiarum dete­ gantur principatus qui, instrumentorum communicationis socialis ope, publicam opinionem capiunt hominumque mentes surripiunt. 17. Institutio, quae secundum Ioannis Bosco rationem fovet singu­ larem actionem reciprocam inter evangelizationem et humanam pro­ vectionem, ex institutoris corde menteque accuratas expostulat sedulitates : paedagogicam sentiendi vim, patris simulque matris animum habitumque, voluntatem expendendi quidquid fiat in singulorum homi­ num totiusque coetus incremento, secundum rationem institutoriam quae sapienti atque valida consensione in unum coniungat finem insti­ tutorum cum voluntate quaerendi instrumenta aptissima. In nostra societate institutoribus peculiari cum animi intentione perpendenda ea sunt quae in educationis arte maximi momenti sunt per saeculorum decursum, ad eorum humanam socialemque naturam quod attinet, quaeque maxime conectuntur cum gratiae Evangeliique postulationibus. Numquam fortasse, ut hac aetate, educandi disciplina facta est vitalis simulque socialis postulatio, quae certum habitum mentis secum fert, nec non firmam voluntatem formandi personas maturas. Fortasse num­ quam antea sicut nunc, mundus indiget hominibus, familiis et commu­ nitatibus, quorum ratio, cur exsistant, munus institutorium sit, quique ei se dedant ut fini praecipuo, vires effundendo suas sine ulla excep­ tione, auxilium expetendo sociatamque operam ad experiendas renovandasque, modo fecundo et ex officii conscientia, novas educationis vias. Educandi ars hisce nostris temporibus veram aptamque vitae optionem secum fert, quam agnoscant et adiuvent oportet quotquot in ecclesialibus et civilibus communitatibus auctoritate pollent. 18. Ecclesiae rerum usus ipsiusque sapientia paedagogica singulare tribuunt pondus institutorium (( familiae », « scholae », « labori » mul­ tiplicibusque « consociationibus » coetibusque. Nunc expedit institu­ tiones ad animum formandum aptas proferre atque familiam revocare ad germanum institutorium munus, pro quo nihil substitui potest, sicut sane descripsimus in Nostra Apostolica Adhortatione a verbis Familiaris consortio incipiente. Etenim familiaris institutio (aut insti­ tutio familiaris non suscepta) maximi ponderis et momenti exstat ad bonum et, pro dolor, interdum etiam ad malum ; et tamen omnino 64 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 984 Officiale oportet novas generationes inde a prima aetate institui de necessitate recipiendi in se officium interpretandi res, quae sunt in usu vitaque communi, secundum sempiternam Ecclesiae doctrinam, ita tamen ut renovationis necessariae postulata non neglegantur. Familiae munus praecipuum in re institutoria exsistit una e gra­ vissimis quaestionibus socialibus et moralibus. « Quid faciendum — percontabamur in Nostra oratione ad coetum UNESCO — ut homi­ num educatio in rem deducatur praesertim intra familiam? ... Causae prosperi vel infelicis eventus in homine instituendo per familiae ope­ ram semper quidem collocantur in medio ipso principali et efficienti culturae ambitu, qui est familia, simulque, et quidem eminentiore gradu, in rei publicae eiusque institutorum auctoritate » . 27 Una cum familiae actione institutoria ea sane magni ducenda est quae per scholae officinam ampliores universalioresque edit prospectus. Iuxta Ioannis Bosco mentem schola, praeter quam quod iuvenum elatioris cultus auctum promovet reique socialis atque munerum profes­ sionis, iisdem suppeditare debet virtutum moraliumque principiorum efficacem compagem. Sin aliter, fieri profecto non posset ut quis con­ stanter viveret et valide ageret et honeste hac in nostra humana socie­ tate, contentionibus exagitata ac discordiis. In partem insuper venit magnae hereditatis praeclari huius viri Pedemontani ipsius peculiaris sollicitudo de hominum operosa actione, ad quam iuvenes diligenter componantur oportet. Societas haec nostra, quamquam gravibus obnoxia commutationibus, eiusmodi necessitate premitur. Cum Ioanne Bosco communicamus sollicitudinem exornandi novas generationes apta munerum professionis scientia et consentanea arte, sicut laudabiliter sane amplius centum annos artium operarumque scholae testificatae sunt necnon officinae, quas Salesiani Coadiutores laudabili cum experientia moderati sunt. Ipsius participamus curam fovendi usque vehementiorem institutionem ad operam socialem, in amplificata dignitate humanae personae innixam, 28 quam Christiana fides non tantum ut legitimam comprobat, sed et viribus instruit inae­ stimabilis momenti. Recolendum demum est pondus quod Sanctus vir tribuit conso­ ciationibus ac coetibus, in quibus iuvenum dynamica virtus et incepta 27 Ibidem, 12: M Cfr. Litt. pp. 589-592. I. c, pp. 742-743. Enc. Laborem exercens (14 m. Septembris 1981), 6: AAS 73 (1981), Acta Ioannis Pauli Pp. II 985 augescunt atque explicantur. Multiplicem operositatem concitans, con­ stituebat ille vitae condiciones ad tempus otio deditum apte peragen­ dum, ad apostolatum, ad doctrinae studium, ad preces, laetitiam, re­ creationem, ad humanitatis cultum, quo iuvenes convenire poterant atque adolescere. Magnae aetatis nostrae mutationes respectu x i x saeculi, nullo modo institutorem exsolvunt a rationibus vitae condicionibusque recogno­ scendis, ut aptum tribuatur tempus fecundis inceptis iuvenum propriis. 19. Perpendentes autem iuvenum nostrae aetatis necessitates, si­ mulque Ioannis Bosco, iuvenum amici, nuntium propheticum repeten­ tes, oblivisci non possumus praeter — immo, intus — quamlibet institu­ tionis compagem necessaria fieri peculiaria illa (( educationis tempora » ad colloquium instituendum et personalem congressionem : apte con­ gruenterque acta, illa fiunt itineris spiritualis rectus trames. Hoc sane peragebat Sanctus Ioannes dum Reconciliationis Sacramentum singulari cum efficacitate administrabat. Hac in nostra societate tanto­ pere dissipata disparibusque plena nuntiis veluti paedagogicum donum iuvenibus facultas praebetur cognoscendi accurateque conficiendi suae ipsius vitae rationem, in vocationis propriae thesaurum inquirendo, e qua totius vitae dispositio pendet. Manca est illa ratio institutoria eius qui satis esse putat necessitatibus, legitimis quidem, munerum professionis, humani cultus atque etiam iustae relaxationis satisfacere, non tamen ipsorum animis, velut fermentum, proposita illa insinuât, quae Christus obtulit iuveni illi in Evangelio, per quae utique vitae aeter­ nae laetitiam mensus est aut cum nimio amore sui coniunctae posses­ sionis tristitiam (cf. Mt 19, 21 s.). Institutor iuvenes re vera diligit atque conformat, cum vitae iis praebet egregia proposita, quae humanam naturam excedunt, atque prope eos ambulat, dum cotidianam gravem impendunt operam ad suam perficiendam ipsorum optionem. 20. Hac in saeculari memoria sancti Ioannis Bosco, « iuvenum patris et magistri », absoluta sane persuasione affirmandum est Dei Providentiam vocare vos omnes, amplae Salesianae Familiae Sodales, sicut et parentes et institutores, ut magis magisque obstrictam agnoscatis institutionis iuvenum necessitatem, atque renovato ardore in vosmet ipsos onus recipiatis ad opus profecto summi momenti implen­ dum clara illa animi devotione quae peculiaris fuit Ioannis Bosco. Ea Acta Apostolicae 986 Sedis - Commentarium Officiale tamen viva animi sollicitudine, quae ex rei gravitate oritur, singula­ riter sermonem convertimus, inter educatores, ad presbyteros animarum curam proxime agentes : eos potissimum iuvenum institutio provocat. Nobis persuasum habemus — hac de re testantur congressiones, quas constanter instituimus cum iuvenibus itinerum Nostrorum pastoralium tempore — consiliorum inceptorumque copiam exstare ad iuvenes omnino ut decet christiane instituendos; obliviscendum tamen non est his nostris praesertim diebus eos provocationibus et periculis obici, quae maiores nostri ignorabant : eiusmodi sunt : medicamenta stupe­ faceva, saevitia, tromocratia, multorum cinematographicorum televisificorumque spectaculorum dedecus, verborum picturarumque lascivia. Quae omnia postulant profecto ut, in animarum curatione, officiosa iuvenum observantia primas obtineat partes, per aptas rationes perque consentanea incepta ineunda. Ioannis Bosco mens et cor aptas etiam presbyteris agendi rationes suadere possunt. Quaestionum gravitas exigit ut cogitate acquiratur rerum conscientia, de qua profecto a Domino iudicabimur. Sint iuvenes praecipua sacerdotum sollicitudo ! Ex iis Ecclesiae civilisque societatis futurum tempus pendet. Probe novimus, egregii institutores, difficultates, in quas incurritis, et destitutiones quas interdum experimini. Ne animo deficiatis hoc in singulari caritatis itinere decurrendo, in educationis itinere dicimus. Solacium vobis praebeat inexhausta Dei patientia erga homines, con­ tinua paternitatis exercitatio a Christo revelata in ipsius missione magistri et pastoris, atque in praesentia Spiritus Sancti, cuius est faciem terrae renovare. Abdita atque valida Spiritus virtus eo spectat ut humanum genus progrediatur ad Christi exemplar. Ipse novum hominem suscitat no­ vumque mundum (cf. Rm 8, 4-5). Hoc modo vester labor institutores fit re vera ministerium cooperationis cum Deo eritque sane fecundus. Vestrum omniumque nostrum Sanctus dictitabat « rem instituto­ riam pertinere ad cor w, eaque de causa oportere « Deum immittere in 29 iuvenum corda non per ianuam ecclesiae tantum, sed et scholae et officinae w. 30 Etenim in hominis corde praesens fit Spiritus veritatis, consolator et commutator : continenter Ille ingreditur mundi historiam per cor hominis. Atque, sicut iam ediximus in Litteris Encyclicis 29 Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, vol. 16, Augustae Taurinorum 1935, p . 447. 30 Ibidem., vol. 6, S. Benigni in Salassis 1907, p. 815-816. 987 Acta Ioannis Pauli Pp. II Dominum et Vivificantem, etiam <( Ecclesiae via per cor hominis tran­ sit », immo eadem est « cor humanitatis » ; (( ex corde suo, quod omnia humana corda complectitur, a Spiritu Sancto petit "iustitiam, pacem et gaudium in Spiritu", in quibus, secundum Sanctum Paulum, regnum Dei consistit » . 31 Navitate vestra, dilectissimi institutores, sublime ec­ clesialis maternitatis officium impletis. 32 Prae oculis semper habeatis Mariam Sanctissimam, excelsam Spiri­ tus Sancti operis sociam, quae Ipsius consiliis docilis fuit, eaque de causa Christi mater facta est Ecclesiaeque mater. Ipsa per saeculorum decursum « pergit esse praesentia materna, prout verba designant in Cruce pronuntiata: "Mulier, ecce filius t u u s . . . ; Ecce mater t u a " » . 33 Numquam oculos vestros a Maria deflectite : Eam auscultate cum dicit : « Quodcumque dixerit vobis tacite » (Io 2, 5). Eam properanter cotidieque exorate, ut Dominus continenter iuvenes exsuscitet magná­ nimos, qui eum vocantem hilares sequantur. Dei Matri vos committo unaque cum vobis iuvenum multitudinem, ut ab Ea allecti, confirmati ac ducti vestra comitante institutoria opera, novorum hominum mensuram consequi valeatis ad novum mun­ dum formandum : mundum dicimus Christi, Magistri et Domini. Benedictio Nostra Apostolica, caelestium munerum auspex et nun­ tia, caritatis Nostrae testis, te confirmet, omnesque amplae Salesianae Familiae Sodales soletur et muniat. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die x x x i mensis Ianuarii, in memoria sancti Ioannis Bosco Presbyteri, anno MCMLXXXVIII, Pon­ tificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II 31 Litt. Enc. Dominum et Vivificantem (18 m. Maii 1986), 67: AAS 78 (1986), pp. 898. 900. Christiana Gravissimum educationis, 3. 32 Declaratio de educatione 33 Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 m. Martii 1987), 24: AAS 79 (1987), p. 393. Acta Apostolicae Sedis 988 - Commentarium Officiale II Ad Catholicos Ucrainos Millennio transacto a Baptismo Regionis Rus' Kioviensis. IOANNES PAULUS PP. II Venerabili Myroslao Fratri Ivano Nostro Cardinali Lubachivsky Archiepiscopo Maiori Venerabilibus Fratribus in Sacerdotibus, Religiosis omnibusque Catholicis Leopolitano Ucrainorum, episcopatu, Fidelibus Ucrainis 1. MAGNUM BAPTISMI DONUM, Kioviae ante mille annos su­ sceptum, initium fuit fidei vitaeque christianae inter populos regionis Rus'. Quapropter merito in hac celebranda memo­ ria Ecclesia Sanctorum Petri et Pauli universaque Ecclesia Catholica hymnum edunt, signum grati animi et gloriae erga Sanctissimam Trinitatem de tam inestimabili dono; eaedemque magnam laetitiam declarant quod Baptismus, tum acceptus, initium fuit evangelizationis populorum in parte orientali Continentis Europaeae atque etiam ultra Urales montes incolentium. Hic eventus origo fuit non solum identitatis christianae sed etiam identitatis culturalis popu­ lorum Ucraini, Russici et Bielorussici, atque, consequenter, eorum historiae. Petri Successor gaudii ob hoc millennium particeps est et, quemadmodum propter hanc memoriam Epi­ stulam Apostolicam omnibus fidelibus catholicis dedit ad ap­ tam fovendam eventus spiritalem praeparationem, ita hoc Nuntio nunc se convertere cupit peculiari modo ad omnes fide­ les catholicos Ucrainos ut una cum iis celebret mirabi­ lia opera a Dei patrata per hoc longum temporis spatium. Deus omnipotens, princeps universi ac dominus historiae cunctarum gentium, abhinc mille annos amore suo infinito Populum regionis Rus' Kioviensis est complexus eundemque ad lumen Evangelii Filii sui Iesu Christi, Salvatoris mundi, perduxit. Opus salutis a litore Iordanis, post decem fere saecula, Spiritus Sancti virtute, ad regionem pervenit, quam Bory- 989 Acta Joannis Pauli Pp. JI sthenes flumen ailuit, ubi servos suos Olgam et Vladimirum elegit ut eorum populo sacri Baptismi gratiam tribueret. Ex illo tempore, per saeculorum cursum, Ecclesiae e Baptismo Kioviae collato enatae, hymnum cantant gratiarum actionis in honorem Sanctissimae Trinitatis. Populus et Ecclesia Ucraina, qui ex hereditate, per mille annos ducta, Sancti Vladimiri creverunt, eiusdem beneficii memores, hodie gratias agunt de eiusmodi dono. 2. Hic ardens sensus radicitus innititur in mysterio sancti Baptismi, cuius virtute homo, « immersus » in morte rédemp­ trice Salvatoris mundi, simul in « novam vitam » inducitur, quae resurrectione Christi plene est manifestata. Per Bapti­ smum homo fit « nova creatura et filius Dei » atque in myste­ rium paschale Christi inseritur : « Si quis ergo in Christo, nova creatura » (2 Cor, 5, 17). Ad Ii tora Borysthenis fluvii Pater opus inchoavit, quod Filius effecit et Spiritus Sanctus consum­ mavit. Totus populus ibi renatus est « ex aqua et Spiritu » (Io 3, 5 ) . Spiritus Sanctus vim supernaturalem aquae Baptismi tribuit, cuius esset gratiam afferre. Quocirca verba Sancti Cy­ rilli Hierosolymitani Nos libet iterare, quae de lordane dixit, ad Borysthenem flumen ea transieren tes : « Spiritus Dei fere­ batur super aquam. Principium mundi, aqua; principium Evangeliorum, Iordanis». 1 Pro populis regionis Rus' Baptismus, anno DCCCCLXXXVIII collatus, eventus fuit, historia dignus, quo Christo crucifixo et glorificato sunt inserti et quo factum est ut ad vitam ipsam Dei renascerentur : « Consepulti ei in Baptismo, in quo et con­ resuscitati estis per fidem operationis Dei, qui suscitavit illum a mortuis » (Col 2, 12; cfr. Rom 6, 4). « Baptismus ... vinculum unitatis sacramentale constituit vigens inter omnes qui per illum regenerati sunt», (...) «ordinatur ad integram fidei pro­ fessionem, ad integram incorporationem in salutis institutum, prout ipse Christus illud voluit, ad integram denique in com­ munionem eucharisticam insertionem » . 2 1 2 S. CYRILLUS HIEROSOLYMITANUS, Catech. III, De Baptismo, 5: Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 22. PO 33, 434 A. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 990 Officiale 3. Inter eos qui vocati sunt ad hanc vitam novam partici­ pandam, necessitudine iuncti cum Christo crucifixo et susci­ tato, sunt maiores vestri regionis Rus' Kioviensis. Illorum aetate in plaga illa sacer ignis Evangelii est accensus atque « ma­ gnalia D e i » (Act 2, 11) ibi coepta sunt pronuntiari. Populus Ucrainus coniungitur, ad geographiam et historiam quod atti­ net, cum urbe Kiovia; quapropter peculiarem habet causam laetitiae in hac millennii memoria. Simul vero gaudet perti­ nere ad magnam familiam gentium christianarum Europae ac totius orbis terrarum. Antequam regio Pus' Kioviensis populis christianis est annumerata, id evenit quoad alios populos Slavicos. Mens dirigitur ad Christianismi inductionem apud Slavos meridia­ nos, inter quos missionarii iam circiter annum DCL sunt ope­ rati. Ad hoc quod pertinet, commemoramus Nos in Basilica Sancti Petri gratias egisse populo Croato et Sloveno quod per MCCC annos fidelitatem Apostolicae Sedi servassent. 3 Postmodum, ut in Epistula Encyclica a verbis Slavorum Apostoli incipiente ediximus, alii populi Slavici in familiam christianam Europae sunt ingressi, quod factum est opera mis­ sionali et vocatione oecumenica Sanctorum Fratrum Thessalonicensium Cyrilli et Methodii, qui, una cum Sancto Bene­ dicto, iure merito Patroni Europae sunt renuntiati. Rebus ab illis ita praeparatis, « res christiana firmiter et in perpetuum intravit Slavorum historiam saeculo subsequente ». 4 Effectus huius operis, Deo afflante patrati, in eo positus erat ut Vladimiro et incolis regionis Rus' Kioviensis — ad quos nuntius evangelicus est allatus praesertim a missionariis, qui Constantinopoli advenerant, — illud veluti patrimonium By­ zantinum statim patesceret idemque facilius in usum indu­ ceretur. Ipsius enim propagationi iam ab initio favebant Sacrarum Litterarum interpretationes lingua palaeoslavica confectae necnon librorum liturgicorum, quoniam Sancti Fra­ tres eorumque discipuli « non veriti sunt linguam Slavicam in Cfr. Allocutio die 21 Martii 1981 habita: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, IV/1 (1981), pp. 727-731. Ep. Enc. Slarorum Apostoli, 25: AAS 77 (1985), p. 806. 3 4 991 Acta Ioannis Pauli Pp. II liturgia adhibere, quam efficax instrumentum effecerunt ad veritates divinas iis tradendas, qui eo utebantur sermone ». Quam ob rem, qua aetate plena adhuc vigebat communio Ecclesiarum tum Romanae tum Constantinopolitanae, Kio­ viensis enata est Ecclesia in condicionibus spiritualis cuiusdam coniunctionis cum illis ipsis Ecclesiis atque cum proximis Europae communitatibus ecclesialibus quibuscum unicam effi­ ciebat Christi Ecclesiam. Vladimirus Kioviam in amplam com­ pagem Ecclesiae universalis inseruit, traditione Orientis et sensu identitatis populi ipsius propriae servatis. Evangelizatio regionis Rus' effecit ut in partibus illis pro­ gressione quadam « cultura fidei induceretur », quae eius histo­ riam veluti nota alte impressa insignivit. Ut iam diximus <( Universae cultus humani rationes inter Nationes Slavicas acceptum referre debent "principium" suum vel progressum proprium operibus Fratrum Thessalonicensium ». Eorum animosus labor et discipulorum « addidit vim ac dignitatem "cul­ turalem" linguae liturgicae palaeoslavae, quae in multa saecula non tantum ecclesiasticus sermo evasit sed publicus etiam et litteratus, quin immo lingua communis ordinum eruditorum inter maiorem Nationum Slavicarum partem ac nominatim omnes Slavos ritus orientalis ». Haec lingua, qua usque adhuc varii populi in sacra Liturgia utuntur, momentum etiam habuit primarium ad sermonem, litterarum proprium, gentis vestrae Ucrainae, ad progressum uberis eius cultus humani et ad for­ mandam eius identitatem. 5 6 7 4. Nova Ecclesia Kioviensis, ut iam diximus, constituta est eo tempore, quo Christianitas nondum lugenda divisione dilacerabatur. Solummodo postea ob tristes contentiones et quo­ niam dissensiones inter Ecclesiam Romanam et Ecclesiam Constantinopolitanam sunt adauctae, etiam Ecclesia Kioviensis est adducta ut a communione ecclesiali cum Petri Sede seiun­ geretur. Tamen per diuturnum tempus Ecclesia Kioviensis necessitudine contingebat fratres catholicos finitimos et Sedem Apostolicam ; atque etiam cum discidium « practice » esset Ibid., 12: AAS 77 (1985), p. 793. « Ibid., 2 1 : AAS 77 (1985), p. 803. Ibid., 2 1 : AAS 77 (1985), p. 803. 5 7 992 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale factum, conamina utriusque partis ad plenam communionem recuperandam non defuerunt. Ecclesia vestra, indolem servans orientalem, crevit ex illa quasi hereditate Baptismi Sancti Vladimiri et per saeculorum cursum propriam sibi formam excoluit, quatenus ditatur pe­ culiari sibi animorum cultura, locis divino cultui destinatis, atque etiam plurimis fidelibus, qui, una cum pastoribus suis, conscii erant necessitatis sive unitatis interioris sive commu­ nionis cum aliis Ecclesiis et, praecipue, cum Ecclesia Romana. Haec omnia omnimode sunt perfecta « Actu Unionis », anno MDXCVI in urbe Brest confecto, cum pars Episcoporum Metropoliae Kioviensis vincula communionis cum Sede Apostolica renovavit. In hoc conatu, eo pertinente ut plena communione inter Orientem et Occidentem, visibiliter restituta, iterum frui liceat, animadvertimus praecipuam rationem « Unionis » urbis Brest. Eam, ut iam significavimus, alia praecesserunt conamina, suscepta a viris alto sensu ecclesiali praeditis. Libet hic memorare peculiari modo Isidorum, Metropolitam Kioviensem, qui Concilio Fiorentino (anno MCCCCXXXIX celebrato) interfuit : qui insignis fuit theologus et certus firmusque fautor colloquii cum Ecclesia Romana, quae eum ipsa honoravit, qua­ tenus ad dignitatem Cardinalis eum evexit eiusque exuvias in vetere Basilica Sancti Petri condidit. « Unio » urbis Brest, quod attinet ad proposita eorum qui ei penitus se dederunt, inter simultates et molestias cuiusvis generis, — qui interdum etiam sanguine, ut Sanctus Iosaphat, alte perceptam et indefectibilem persuasionem, qua ducebantur, sunt testati — nemini adversabatur. Ea enim eo spectabat ut Ecclesia una aedificaretur, quae in Oriente et Occidente plena illa et visibili unitate frueretur, in una fide et unico Baptismo radicitus innixa. 8 5. Hac mente intellegenda sunt etiam cetera incepta, quae saeculorum cursu inita sunt, condicionibus historicis « con­ cretis » moventibus, ad plenam restituendam communionem. Qui conatus non semper, ut aequum est, perspecti sunt et ap­ probati; effectus eorum, non praevisus nec desideratus, inter* C f r . T. ALPHABANI, De Basilicae M. C e r r a t i , R o m a 1914, pp. 71 et 189. Vaticanae antiquissima et nova structura, ed. Acta Ioannis Pauli Pp. II 993 dum novas induxit lacerationes intra communitatem christia­ nam. Nostro vero tempore, freti renovata et altiore considera­ tione theologica et instauratione colloquii inter Catholicos et Orthodoxos, novas quaerimus vias, quae ad percupitam metam perducant. Verumtamen communitates fidelium, e memoratis conatibus exortae, quae per saecula communionem cum Sede Romana servaverunt, vehementi cuidam conscientiae impul­ sioni parentes, manifesto ius habent eo pertinens ut solida ne­ cessitudine communitatis catholicae et imprimis Episcopi Ro­ mani gaudeant. 6. Ecclesia et omnis Christianitas hoc saeculo, Spiritu Sancto afflante, nova ratione flagrans desiderium huius uni­ tatis persentiunt, pro qua Christus paulo ante Passionem et Sacrificium in Cruce oravit. Hic prospectus oecumenicus ma­ nifestatus est Concilio Vaticano I I , quod Ioannes P P . XXIII indixit et Paulus P P . V I continuavit et ad finem perduxit; cui quidem Concilio multi delegati ut observatores, ceterorum Fra­ trum christianorum vices gerentes, interfuerunt. Decreta a Concilio promulgata, quae a verbis incipiunt Orientalium Ecclesiarum et Unitatis Redintegratio, esse vi­ dentur verum donum gratiae divinae, nostris concessum tem­ poribus, quae quidem divisionibus denotan tur, sed etiam in­ signa sunt desiderio, in dies vehementiore, unitatis omnium christianorum. Etenim omnis divisio inter christianos « et aperte voluntati Christi contradicit et scandalo est mundo atque sanctissimae causae praedicandi Evangelium omni creaturae affert detrimentum ». Concilium Vaticanum II eos adhortatur, « qui in instau­ rationem plenae communionis optatae inter Ecclesias orien­ tales et Ecclesiam catholicam incumbere intendunt, ut debitam considerationem habeant de hac peculiari condicione nascentium crescentiumque Ecclesiarum Orientis et de indole rela­ tionum, quae inter eas et Sedem Romanam ante separationem vigebant atque rectam de his omnibus existimationem sibi efforment ». Idem Concilium in lumine ponit egregia bona traditionum liturgicarum, spiritualium, disciplinarium, theo9 10 9 10 Decretum Unitatis redintegratio de Oecumenismo, 1. Ibid., 14. 994 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale logicarum, quae in illis Ecclesiis habentur, necnon eorum ius et officium secundum eiusmodi traditiones vivendi, quae ad plenam catholicitatem et apostolicitatem Ecclesiae pertinent. Patres Concilii praeterea gratias agunt Deo quod multae Eccle­ siae orientales « hoc patrimonium custodiunt et illud purius pleniusque vivere cupiunt » . " Ii proinde non putant has Ec­ clesias plenae communioni cum Fratribus Orthodoxis obstare; contra, prout in iisdem splendet, pro sua altitudine, visio pri­ migenia unde ortae sunt, possunt illae peculiari perspicacia intellegere novum prospectum oecumenicum, quem in Conci­ lio Spiritus universae Ecclesiae suggessit. Qua re hae Ecclesiae vocantur nunc quam maxime ad suum officium explendum secundum hunc spiritum, ut unitas visibilis Ecclesiae consti­ tuatur, quoniam est « unus Dominus, una fides, unum bapti­ sma » (Eph 4, 5). 7. Hoc ipso historiae salutis tempore, spei pleno, nobis datur ut millennium cum Communitate catholica Ucraina celebremus, quae stabili modo locum obtinet, quem Providentia divina in Ecclesia universali ei assignavit iuxta tot Ecclesias particulares, sive Orientis sive Occidentis. Salutem dicimus toti Communitati catholicae Ucrainae, quae in Baptismo gentis Kioviensis fundamenta conspicit pro­ priae exsistentiae et quae hac aetate plenam communionem fidei et vitae sacramentalis cum Episcopo Romano servat. Salutamus vos, Fratres in episcopatu, inter quos primas partes habet Myroslaus Ivanus Cardinalis Lubachivsky Ar­ chiepiscopus Maior Leopolitanus Ucrainorum; salutamus vos, Sacerdotes, Religiosos, Religiosas et Fideles, qui eventum cele­ bratis, ante mille annos actum, quo populus vester per Bapti­ smum regionis Rus' Kioviensis genera tus est ad gratiae vitam. Salutamus vos omnes fraterno osculo pacis, ut Fratrer vester et primus in historia Ecclesiae Papa e genere Slavorum. Sentimus Nos spiritualiter coniungi vobiscum tempore magni Iubilaei vestri, et cupimus vos e corde Ecclesiae fraterne com­ plecti coram universis in Christum credentibus. In nomine Sanctissimae Trinitatis, Patris, Filii et Spiritus Sancti, Eccle11 Cfr. iUd., 14-17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 995 sia Romana peculiari cum benevolentia et amore se convertit ad omnes filios et filias spirituales Sancti Vladimiri, praesertim ad eos qui pro unitate cum Ecclesia universali orant et ob hanc rem dolore afficiuntur. Singulari hoc historiae tempore, ad Ecclesiam vestram quod attinet, quae decenniis proxime praeteritis multos perpessa est casus adversos, iterum cupimus eius rationem catholicita­ tis confirmare, simul dicentes peculiarem eius indolem omni reverentia esse dignam. Hoc amor fraternus postulat, hoc po­ stulat vocatio oecumenica Sanctorum Fratrum Cyrilli et Me­ thodii, qui exemplo suo nos monent de iure cuiusque fidelis eo spectante ut quoad traditionem suam, ritum, identitatem populi, ad quem pertinet, observetur atque colatur. Utinam tempore futuro — ex animo desideramus — gau­ dium nobis praebeatur inde exoriens quod dissensiones et diffi­ dentiae mutuae superentur atque plenum cuiusque ius agno­ scatur propriam identitatem servandi propriamque fidem pro­ fitendi. Id ipsum, ex eo quod ad Ecclesiam vestram pertinetis, arbitrari nemini licet repugnare bono vestrae patriae terrestris et hereditati Sancti Vladimiri. Utinam turbae fidelium vestro­ rum frui possint vera conscientiae libertate atque observantia iurium religiosorum in cultu publico Deo adhibendo secundum multiformem traditionem, iuxta proprium ritum et cum pa­ storibus propriis! 8. Sedes Apostolica peculiari amoris affectu afficitur erga Ecclesiam vestram, quia haec per hominum aetates fidelitatem erga Romam comprobavit, non excepta suprema testificatione martyrii. Hac de causa praecipua celebratio millennii Ecclesiae vestrae, quae est in dispersione, Romae habebitur. Apud sepul­ chrum Sancti Petri, iuxta quod corpus Sancti Iosaphat, dilec­ tissimi vobis, est conditum, congregati, simul gratias agemus de tot fructibus participationis mysteriorum divinorum in com­ munitate eiusdem fidei et in vinculis eiusdem amoris. Ecclesia vestra, cum universa consonans Ecclesia catho­ lica, abesse non potest ab huius singularis memoriae celebra­ tione; neque potest Episcopus Romanus, qui vehementer cupit in Basilica Sancti Petri, una cum omnibus Episcopis et Fi- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 996 Officiale delibus, lingua vestra hymnum Te Deum cantare ad gratias agendas. Ea quae per hos mille annos evenerunt et quae in histo­ riam Ecclesiae vestrae vestrique populi sunt inserta, Deo uni et Trino committimus. Fidenti animo in manus Domini rerum humanarum celebrationem millennii commendamus. Quam inchoare volumus una cum cunctis Episcopis, Sacerdotibus, Religiosis utriusque sexus et fidelibus Catholicis Ucrainis, qui in toto sunt orbe terrarum, eamque deinde prosequi cum iis sub oculis Mariae Sanctissimae, cuius praesentia totam historiam Ecclesiae vestrae pervadit. Eius debitores sumus, quia ex ea Christus est natus. Ea affuit etiam ortui Ecclesiae regionis Rus' Kioviensis. Spirituali ergo peregrinatione Nos conferimus ad pedes Beatae Mariae Virginis a Vladimiro nuncupatae, cuius simulacrum « perpe­ tuo comitatum est peregrinationem fidei populorum antiqui "Rus' " ». Sic Nos conferimus ad ecclesiam cathedralem Sanc­ tae Sophiae, ad pedes Virginis orantis quae a « Pariete inde­ lebili » vocatur cuique ante DCCCL annos vir princeps Iaroslavus, Sapiens, urbem Kioviam et totam regionem Rus' con­ credidit. 12 9. Coram Te, Mater dulcissima, prosternimur Tibique vicis­ situdines Communitatis catholicae Ucrainae committimus. Mater unitatis christianorum! Monstra nobis certas illas vias, quae ad hanc metam perducunt. Concede ut in hoc magno opere patrando saepius saepiusque Fratres nostros in fide con­ venire possimus atque simul detegere lineamenta divina illius unitatis, pro qua Christus ipse oravit. Mater Consolationis, in manibus Tuis ponimus omnes do­ lores, saeculorum cursu perceptos, et omnes cruciatus, preca­ tiones et testimonia vitae, a tot filiis Tuis perhibita; Tibi com­ mittimus spem et exspectationes heredum Baptismi regionis Rus', qui exoptant ut Te intercedente vetus stirps christiana novos flores mittat magníficos. Arctius amplectere, o Mater, gentem, quae dolore afficitur propter ea quae amisit, quae tamen sperare non desinit fore 12 Litt. Enc. Redemptoris Mater, 33: AAS 79 (1987), p. 405. Acta Ioannis Pauli Pp. II 997 ut tempora meliora ad veniant. Adiuva nos tuos fidos sectatores ut, una cum Pastoribus suis et in spirituali communione cum Petri Successore, millennium laete valeant celebrare atque animis fervidis Deo ac Tibi, Eedemptoris sanctissima Mater, Tibi, o Theotokos, hymnum ad gratias agendas decan­ tare. 10. Intercessionem implorantes Sanctorum Apostolorum Pe­ tri et Pauli, Sanctorum Cyrilli et Methodii, Apostolorum Sla­ vorum, Sanctae Olgae et Sancti Vladimiri, Sancti Iosaphat et omnium Sanctorum, Sanctissimae Trinitatis protectioni con­ credimus vos, Fratres in episcopatu, in primis Archiepiscopum Maiorem Leopolitanum Ucrainorum, vos, Sacerdotes, Religio­ sos utriusque sexus et Fideles, atque singulis universis Bene­ dictionem Apostolicam ex animo impertimus in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Datum Romae, apud S. Petrum, die xiv mensis Februarii, in memoria Sanctorum Cyrilli et Methodii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II HOMILIA Calendis Ianuariis Anni Marialis in Petriana basilica habita.* 1. (( Quando venne la pienezza del tempo »Salutiamo oggi l'Anno Nuovo : il 1988 che ha iniziato il suo con­ sueto cammino : il cammino delle ore, dei giorni, delle settimane e dei mesi. Salutiamo questa nuova fase del tempo umano, fissando lo sguardo sul mistero che indica la pienezza del tempo. Questo mistero annuncia l'Apostolo, nella Lettera ai Galati, con le seguenti parole : « Quando venne la pienezza del tempo Dio mandò il suo Figlio, nato da donna » . 1 2 * Die 1 m. Ianuarii a. 1988. 1 2 Gal 4, 4. Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 998 Officiale La Chiesa saluta l'Anno Nuovo del calendario umano, partendo dal nucleo centrale di questo mistero : Dio Figlio, nato da Donna ; la Natività divina di Cristo. Oggi si conclude il ciclo di otto giorni a partire dalla solennità che in modo particolare ci rende presente P Incarnazione del Verbo. La pienezza del tempo. Il tempo umano del calendario non ha una sua pienezza. Significa soltanto il passare. Dio solo è Pienezza — pienezza anche del tempo umano. Questa si realizza allorquando Dio entra nel tempo del pas­ sare terreno. 2. O Anno Nuovo, noi ti salutiamo nella luce del mistero della Nascita divina ! Questo mistero fa sì che tu, o tempo umano, passando, sii partecipe di ciò che non passa. Di ciò che ha per metro l'eternità. L'Apostolo ha manifestato tutto ciò nella sua Lettera in modo forse più sintetico e penetrante. « Dio mandò il suo Figlio ... perché ricevessimo l'adozione a figli Questa è la prima dimensione del mistero, che indica la pienezza del tempo. E poi c'è la seconda dimensione, unita organicamente alla prima : <( Che voi siete figli ne è prova il fatto che Dio ha mandato nei nostri cuori lo Spirito del suo Figlio che grida : Abbà, Padre ! » . 4 Proprio questo « Abbà, Padre » — questo grido del Figlio, che è consostanziale al Padre, questa invocazione dettata dallo Spirito Santo ai cuori dei figli e delle figlie di questa terra, è segno della pienezza del tempo. Il Regno di Dio si manifesta già in questo grido, in questa parola « Abbà, Padre », pronunciata dal profondo del cuore umano nella potenza dello Spirito di Cristo. 3. Oggi, nel primo giorno dell'Anno nuovo, allarghiamo lo sguar­ do : cerchiamo, col nostro pensiero e il nostro cuore, di abbracciare tutti gli uomini che vivono sul nostro pianeta. Coloro ai quali è ormai giunto questo mistero — e coloro che ancora non lo conoscono. Tutti. E a tutti pure, da questa soglia del tempo umano, vogliamo dire: Fratelli e Sorelle, noi non siamo soltanto il « genere umano » che popola la faccia della terra — noi siamo una famiglia ! (( Dio ha mandato nei nostri cuori lo Spirito del suo Figlio che 3 Gal 4, 4-5. 4 Ibid 4, 6 r 999 Acta Ioannis Pauli Pp. II grida : Abba, Padre ». Coloro che possono dire così — coloro che hanno lo stesso Padre — non sono forse una sola famiglia? Il Creatore ci ha sollevato dalla « polvere della terra » fino alla misura della sua « immagine e somiglianza ». E rimane fedele a que­ sto « soffio », che ha segnato l'<( inizio » dell'uomo nel cosmo. E quando nella potenza dello Spirito di Cristo, gridiamo a Dio « Abbà, Padre », allora, in questo grido, alla soglia del nuovo Anno, la Chiesa esprime per mezzo nostro anche il desiderio della pace sulla terra. Essa prega così : « Il Signore rivolga su di te — umana famiglia in tutti i conti­ nenti — il suo volto e ti conceda pace » . 5 4. « Dio mandò il suo Figlio, nato da donna ». Dall'inizio della storia terrena dell'uomo cammina su questa terra la Donna. Il suo primo nome è Eva — madre dei viventi. Il suo secondo nome rimane legato alla promessa del Messia nel Protoevangelo. Il secondo nome, quello della Donna eterna, attraversa le vie della storia spirituale dell'uomo e viene rivelato solo nella pienezza del tempo. È il nome « Myriam » : Maria, la vergine di Nazaret. Sposa di un uomo il cui nome era Giuseppe, della casa di Davide. Maria, mistica Sposa dello Spirito Santo ! Infatti, (( né da volere di carne, né da volere di uomo » ma dallo 6 Spirito Santo proviene la sua maternità. La maternità di Maria è la Maternità divina, che celebriamo durante l'intera ottava del Natale, ma in modo particolare oggi, primo gennaio. 5. Vediamo questa Maternità di Maria attraverso « il Bambino che giaceva nella mangiatoia » , a Betlemme, durante la visita dei pastori: 7 i primi chiamati ad avvicinarsi al mistero che segna la pienezza del tempo. Il lattante che giace nella mangiatoia doveva ricevere il nome « Ge­ sù ». Con questo nome lo chiamò l'angelo all'annunciazione, « prima di essere concepito nel grembo della madre » . 8 E con questo nome viene chiamato oggi, l'ottavo giorno dopo la nascita, nel momento prescritto dalla legge israelitica. 5 Cf. Nm 6, 26. * Cf. Gv 1, 13. 7 Le 2, 16. » Le 2, 2. 65 - A . A . S. 1000 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Il Figlio di Dio infatti è « nato sotto la legge, per riscattare coloro che erano sotto la legge » — così scrive l'Apostolo. 9 Quella sottomissione alla legge — eredità dell'Antica Alleanza — doveva aprire la strada alla Redenzione mediante il sangue di Cristo, aprire la strada all'eredità della Nuova Alleanza. 6. Maria è al centro di questi avvenimenti. Rimane nel cuore del Mistero divino. Stretta più da vicino a quella Pienezza del tempo, che si collega con la sua maternità, Ella rimane, in pari tempo, il segno di tutto ciò che è umano. Chi più della Donna è segno di ciò che è umano? In lei viene con­ cepito — e da lei viene al mondo l'uomo. Lei, la donna, in tutte le generazioni umane porta in sé la memoria di ogni uomo. Perché ognuno è passato per il suo seno materno. Sì. La donna è la memoria del mondo umano. Del tempo umano che è tempo del nascere e del morire. Il tempo del trapassare. E Maria pure è memoria. Scrive l'Evangelista : « Maria, da parte sua, serbava tutte queste cose meditandole nel suo cuore » . 10 Ella è la memoria originaria di quei problemi, che vive la famiglia umana nella pienezza dei tempi. Ella è la memoria della Chiesa. E la Chiesa assume da Lei le primizie di ciò che incessantemente conserva nella sua memoria ... e rende presente. La Chiesa impara dalla Genitrice di Dio la memoria « delle grandi opere di Dio )> compiute nella storia dell'uomo. Sì. La Chiesa impara da Maria ad essere Madre : « Mater Ecclesia » ! 7. L'Anno 1988 rinnoverà in modo particolare nella memoria della Chiesa una di queste opere di Dio. La ricorderà e la renderà presente. Ormai da tempo preghiamo la Genitrice di Dio perché sia in modo speciale con noi in quest'anno, durante il quale — dopo mille anni — renderemo grazie alla Santissima Trinità per il Battesimo che ebbe luogo sulle rive del Dniepr, a Kiev. Questo Battesimo aprì la via per introdurre la luce di Cristo tra i molti popoli e nazioni dell'Europa Orientale, diffondendola successivamente sino oltre gli Urali, in un lungo cammino di fede e di civiltà cristiana. Tutte queste genti ritroveranno il loro inizio storico nel ricordo millenario del Battesimo ricevuto inizialmente dalla principessa Olga, » Cf. Gal 4, 4-5. 10 Le 2, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1001 la prima santa russa, accolto poi e promosso stabilmente tra il popolo della Russia dal principe san Vladimiro. Condivideremo la gioia di questo inizio con tutti i figli e le figlie dei popoli russo, ucraino, bielorusso — e di altri ancora. Ed ormai oggi, nel giorno della sua Maternità, ci rivolgiamo a Lei, alla Genitrice di Dio, perché (( serbi e mediti nel suo cuore » « tutti i problemi » di quei popoli, di quei fratelli e sorelle. 8. Dio mandò il suo Figlio, « nato da donna ». Mediante la nascita di Dio in terra partecipiamo alla pienezza del tempo. E questa pienezza la compie incessantemente nei nostri cuori lo Spirito del Figlio, mandato dal Padre ... lo Spirito del Figlio, che conferma in noi la certezza dell'adozione a figli. Ed ecco, dalla pro­ fondità di questa certezza, dal profondo dell'umanità rinnovata nella « deificazione », come proclama e professa la ricca tradizione della Chiesa Orientale — da questa profondità gridiamo, sull'esempio di Cristo : (( Abbà, Padre ». E così gridando, ognuno di noi costata che « non è più schiavo, ma figlio ». (( E se figlio, è anche erede per volontà di Dio 9. Sai tu, famiglia umana — lo sai, di tutti i paesi e continenti, di tutte le lingue, nazioni e razze sai tu di questa eredità? Lo sai che essa è alla base della tua umanità? Dell'eredità della libertà filiale? Che ne abbiamo fatto di questa eredità nella nostra storia? Quale forma le abbiamo dato nella vita delle persone e delle comu­ nità? Nella vita delle società, nella vita internazionale? Non abbiamo forse deformato l'eredità della libertà ricevuta dal Creatore e redenta dal sangue del suo Figlio? Non ne abbiamo forse abusato in diversi modi? Non usiamo forse di questa libertà disprezzando lo stesso Creatore, che ce l'ha donata? E non la usiamo forse anche contro di Lui? 10. Gesù Cristo ! Figlio dell'Eterno Padre, Figlio della Donna, Figlio di Maria, non ci lasciare in balìa della nostra debolezza e della nostra superbia ! O Pienezza Incarnata ! Sii Tu nell'uomo, in ogni fase del suo tempo terreno ! Sii Tu il nostro Pastore ! Sii la nostra Pace ! » Cf. Gal 4, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1002 ALLOCUTIONES I Ad exc.mum Virum Roni Hendrawan Kurniadi, Indonesiae apud Sanctam Sedem Legatum.* Mr Ambassador, I am plèased to welcome yon today to the Vatican and to accept the Letters of Credence by which you are appointed Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the Republic of Indonesia to the Holy See. I am grateful for the warm words of greeting you bear from His Excellency President Soeharto, and I would ask you to assure him of my prayerful good wishes. At the same time, I avail myself of the occasion to renew the expression of the Holy See's desire to maintain and strengthen the bonds of good will and friendship with your country. You have referred, Mr Ambassador, to the need for deeper understanding and dialogue between peoples in order to build up the unity of the human family. It has become altogether clear that the great concerns, not only of the leaders of nations but of Citizens of ail levéis in every part of the world, regarding economie and cultural development and peace cannot be approached today except in a wide perspective that takes proper account of the interdependence of countries and régions, and even of continents. Events in one part of the world have dramatic conséquences in other areas. Policies undertaken in one country or région can deeply affect the lives of countless individuáis in other countries. This is particularly true of matters affecting security and peace, as well as of policies that affect trade, food production and distribution. This open, Worldwide perspective is all the more imperative in the face of growing imbalances between developed and developing countries and régions, between nations that dispose of advanced technologies and those that are stili on the way to modernization. An indication of a heightened sensé of international co-responsibility on the part of many nations is the importance given to regional struc­ tures of collaboration and participation in the various international organizations and their agencies. In South-East Asia, Indonesia has been active in promoting a dialogue with neighbouring countries. * Die 14 in. Decembris a. 1987. It Acta, Ioannis Pauli Pp. II 1003 must be hoped that such initiatives will continue to offer a forum for negotiations and peaceful means of resolving différences, and that furthermore they will positively assist in achieving the goals of devel­ opment, justice and respect for human rights everywhere. The Catholic Church calis upon her members "to collaborate willingly and wholeheartedly in establishing an international order involving genuine respect for all freedoms and amicable brotherhood between all men". 1 The Church therefore is happy when she sees progress being made in the achievement of a more just and humane world, and she gladly takes part, in the light of her religious and moral mission, in this task at every level — local, national and inter­ national. This she does "motivated solely by the desire to be of service to all". 2 I am pleased, Mr Ambassador, that Indonesian Catholics are pré­ sent in the life of their country, which they ardently love and to whose welfare they are generously committed. The Church in Indonesia Supports Pancasüa as the expression of the values and aspirations of the nation and as the framework for the pursuit of its noble ideáis. In her concern for the welfare of the nation, the Church follows the path of mutuai respect and collaboration with other religious traditions, convinced that in the spirit of prayer displayed at the Inter-Religious Meeting of October 1986 at Assisi — to which you referred — can be found a most fruitful and constructi ve path to f olio w, Because of her intimate concern for the welfare of ali peoples, the Church appréciâtes efforts being made to improve the condition of the population of Irian Jaya, and she seeks to further promote and col­ laborate with the humanitarian assistance and programmes of social development that will consolidate this trend. Likewise, the Church's universal mission of service leads her to hope that particular considér­ ation will be given to the protection of the ethnie, religious and cultural character of the people of East Timor. As you begin your mission, Mr Ambassador, I wish to assure you of the collaboration of the various departments of the Holy See. I pray that you will be happy in the fulfilment of your lofty responsibilities. May God abundan tly bless the belo ved Indonesian people. 1 1 Gaudium et Spes, 88. Ibid., 89. 1004 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale II Ad quosdam Galliae episcopos sacra limina visitantes.* Chers Frères dans Vépiscopat, 1. Le Président de votre région apostolique Provence-Méditerranée, Monseigneur Jean Cadilhae, vient d'exprimer tout le sens de votre visite « ad Limina » en évoquant la vie de vos diocèses ; je l'en remercie vive­ ment. Je suis heureux de vous accueillir ensemble, au terme de nos entretiens particuliers. Vous êtes venus aux tombeaux de Pierre et de Paul : qu'ils soutiennent votre action de pasteurs par leur intercession ! J'espère que nos rencontres, ainsi que les échanges que vous avez dans les divers Dicastères de la Curie, vous encourageront à porter votre charge pastorale avec une ardeur renouvelée, en lien fraternel avec le successeur de Pierre et avec l'Eglise universelle. Vous avez souligné ce qui est source d'action de grâce dans votre ministère, sans minimiser les difficultés qu'il faut affronter. Avec vous, je rends grâce pour la vitalité des communautés dont vous êtes les pasteurs. Dans cet esprit, je vous demande d'apporter à vos collabo­ rateurs immédiats, à l'ensemble des prêtres de vos diocèses et aux diacres permanents mon salut cordial et mes encouragements à pour­ suivre leur tâche dont je sais bien qu'elle est lourde. Vous direz aux religieux et aux religieuses, contemplatifs et apostoliques, l'estime affectueuse du Pape pour leur fidélité à leur consécration au Seigneur et à tant de formes de service de leur frères. Par vous, je voudrais exprimer particulièrement la gratitude de l'Eglise aux laïcs qui ac­ ceptent des responsabilités et des services essentiels; et je souhaite à tous les baptisés de vos diocèses de renouveler leur adhésion à la Bonne Nouvelle du salut et de prendre toujours plus activement leur place, aussi humble soit-elle, parmi les membres vivants du Corps du Christ. 2. La visite « ad Limina » est pour vous l'occasion d'un bilan. Vous montrez dans vos rapports l'attention que portent les pasteurs à toute la vie d'une vaste région, à une population nombreuse et diversifiée. Une situation géographique et un cadre naturel exceptionnels dans une atmosphère chaleureuse attirent beaucoup de nouveaux résidents, sans compter les millions de touristes et d'hôtes temporaires. Malgré * Die 14 m. Decembris a. 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1005 un renouvellement sensible des activités, les problèmes d'ordre écono­ mique et social sont considérables. Ces difficultés d'un monde en partie déstabilisé sont pour les communautés chrétiennes de nouveaux défis. Vos préoccupations nombreuses rejoignent celles qu'exprimaient, au début de cette année, vos confrères des autres régions de France. Avec eux, j'ai développé plusieurs sujets touchant directement à la vitalité de l'Eglise présente dans la société, notamment par les pa­ roisses, les mouvements, les familles. J'ai évoqué l'importance de la pastorale des sacrements, à commencer par le rassemblement eucha­ ristique dominical, celle de la formation chrétienne des jeunes et des adultes particulièrement dans le domaine éthique, celle de l'accueil et de l'évangélisation des baptisés non pratiquants. Vous vous rappelez aussi notre méditation sur le sacerdoce et la vocation lors de mon pèlerinage à Ars, ainsi que d'autres points abordés au cours de ce voyage pastoral. Sans revenir sur tout cela, je vous propose une réflexion sur différentes formes de la mission que le Christ confie à toute son Eglise. 3. Lorsque vous analysez la situation des hommes et des femmes auprès desquels le Seigneur vous envoie porter son message de salut, vous constatez la crise intellectuelle, spirituelle et morale que traverse une société désorientée : le sens de la vie et de la dignité de la personne est cherché au milieu d'une confusion des valeurs qui peut conduire jusqu'au désespoir. A cause de l'incertitude qui marque plus ou moins fortement nos contemporains, il est urgent de répondre à leurs attentes souvent informulées. Que les communautés chrétiennes prennent conscience de leur mis­ sion î Et que d'abord elles redécouvrent plus vivement la force d'espé­ rance que porte l'Evangile ! Alors que sur les routes de la vie des hommes tâtonnent, souffrent et tombent, il faut que la Parole de vérité leur soit transmise. Les disciples du Christ, unis et motivés par un amour fraternel, doivent entendre les questions, les appels qui surgissent autour d'eux. Et, parce qu'il n'ont de richesse que ce qu'ils ont reçu, ils ont l'audace d'interroger à leur tour ceux qui s'égarent ou qui égarent leurs semblables sur les voies sans issue d'un individua­ lisme fermé ou de l'indifférence aux valeurs essentielles. Oui, il s'agit d'évangéliser d'abord ce monde où l'on vit. Trop souvent, semble-t-il, les chrétiens ne se sentent pas responsables per­ sonnellement de cette mission majeure, en laissant la charge au clergé Acta Apostolicae 1006 Sedis - Commentarium Officiale ou à quelques « apôtres » laïcs qu'on admire sans les suivre. Une telle attitude va à l'encontre de la nature même de l'Eglise où tous les membres du Corps ont à manifester, par la vitalité de leur groupe, le dynamisme de l'Evangile et la présence du Christ dans notre histoire. Les mouvements ecclésiaux ont senti que la mission des chrétiens s'exerce dans la famille, dans l'éducation, dans les milieux profession­ nels, dans les lieux de résidence. Vos rapports soulignent leur activité, et aussi la nécessité de stimuler les chrétiens à prendre part plus nombreux et de manière plus déterminée, plus courageuse, oserai-je dire, au témoignage de la foi. Il vous revient, vous le savez bien, d'ac­ cueillir et d'approuver les initiatives nouvelles, de favoriser les moyens de formation continue des chrétiens et la diffusion plus large d'une parole chrétienne, notamment par les moyens de communication sociale dont vous pouvez disposer. L'action des responsables de tous niveaux est nécessaire, mais, faut-il le redire, chaque chrétien doit se sentir lui-même appelé à rendre compte de l'espérance qui est en lui, en commun avec ses frères. 1 4. Faire face aux multiples soucis de l'évangélisation dans sa propre région, cela représente déjà une lourde tâche. Cependant, une Eglise particulière ne peut garder son dynamisme sans prendre une part concrète à la mission dans toutes les parties du monde. Vous appar­ tenez à un pays qui a une grande tradition missionnaire. La générosité apostolique de la France s'est manifestée avec éclat au cours des siècles par le départ de nombreux missionnaires sur tous les continents et la fondation d'Instituts dont le rayonnement s'est largement étendu. Il ne faudrait pas que les chrétiens de France en viennent à ignorer cette grande tradition et négligent de la faire connaître aux générations plus jeunes. Mais surtout, il faudrait qu'en France l'Eglise garde sa générosité dans les conditions maintenant différentes de l'activité mis­ sionnaire. Je sais qu'actuellement les évêques français déploient beaucoup d'efforts pour entretenir les liens nombreux établis avec les jeunes Eglises par ceux qui y ont apporté l'Evangile. Chez vous, les Instituts missionnaires ont souvent des communautés qui peuvent informer les fidèles de leur expérience. Dans les jeunes Eglises, leur rôle a évolué, compte tenu du transfert des responsabilités aux hiérarchies locales. Ils sont conduits à un dépouillement spirituel exigeant, pour servir une 1 Cf. i P 3, 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1007 pastorale dont ils n'ont plus l'entière initiative. Cependant ils conser­ vent leur vocation première, celle d'implanter l'Eglise là où le Christ n'est pas connu, celle d'élargir les frontières et de permettre aux nou­ velles Eglises de vivre elles-mêmes toute l'ampleur de la mission uni­ verselle grâce à la vocation de jeunes acceptant tous les risques d'un engagement total à la suite du Seigneur. A l'action originale des Instituts à vocation missionnaire au sens strict, s'est ajoutée une coopération aux formes multiples. Les Oeuvres pontificales missionnaires, dont j'évoquais à Lyon la fondation, demeu­ rent un moyen essentiel, non seulement de répartition de dons indis­ pensables à la survie de bien des communautés démunies, mais aussi d'éveil et de dynamisation de la coopération missionnaire. Votre pays a su recevoir aussi l'appel de « Fidei donum )), la plupart des diocèses et des congrégations diocésaines ont compris que, malgré leur pauvreté réelle, le départ de certains de leurs membres ne leur portait pas préjudice mais ajoutait une dimension nouvelle à leur action. L'appel de « Fidei donum » a été largement entendu également par des laïcs. Ils apportent, même pour une durée limitée, une compétence technique mais plus encore le témoignage d'hommes et de femmes dont la foi est assez forte et humble pour percevoir ce que vivent les chrétiens du lieu où ils arrivent afin de partager ce que l'Esprit leur a permis de con­ naître et de vivre. De tels échanges sont bénéfiques et nous renvoient directement aux Lettres de saint Paul, lui qui insistait sur l'indispen­ sable relation entre Eglises, dans l'unité du Corps du Christ. D'autres initiatives contribuent heureusement à maintenir ouvert l'esprit missionnaire. Je pense à vos propres rencontres avec les évêques des jeunes Eglises, et je souhaite que vous en rendiez compte aux chrétiens de vos diocèses, afin que vos échanges deviennent le bien de tous. D'autre part, vos communautés gardent des liens vivants avec les missionnaires qui en sont originaires. Ils accueillent aussi les chré­ tiens venus de pays éloignés, pour leurs études ou pour leur travail : il est bon de ne pas laisser isolés ces étrangers qui sont des frères et qui, à leur tour, ont beaucoup à apporter sur le vieux continent. Je mentionnerai encore la présence dans vos diocèses de groupes d'émigrés non chrétiens, parmi lesquels beaucoup ont une foi reli­ gieuse vivante. Il importe d'inviter ceux qui les côtoient journellement à mieux connaître leurs traditions et, là où c'est possible, à ouvrir un dialogue in ter-religieux, dans la clarté nécessaire pour éviter toute 1008 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale équivoque, dans la liberté spirituelle des uns et des autres, dans le respect mutuel de la dignité des personnes. 5. Au cours de votre récente Assemblée plénière à Lourdes, vous avez à juste titre mis en rapport les diverses formes de la solidarité à laquelle sont appelés les chrétiens. L'annonce de l'Evangile, l'aide au développement, le partage avec les pauvres représentent des niveaux distincts d'une œuvre unique. Vos diocésains seront utilement encou­ ragés dans leur générosité spirituelle, apostolique et matérielle, en prenant part aux réflexions qui préparent un plan de solidarité pour l'Eglise en France. Vos rapports relèvent la persistance et l'aggravation de la pauvreté au milieu d'une société relativement aisée, ou même riche. La margi­ nalisation d'un grand nombre d'hommes et de femmes sur qui s'abat­ tent les fléaux du chômage, du manque de formation, de la précarité du logement ne peut être regardée par aucun chrétien comme un mal inévitable conduisant presque fatalement à toutes les perversions. Un sens élémentaire de la fraternité impose d'agir : l'action individuelle garde sa valeur irremplaçable, mais beaucoup doit être accompli en réunissant les moyens et les compétences, ce que font vos organismes spécialisés. Je sais que leur souci de l'efficacité pratique va de pair avec une conception très humaine de la dignité de ceux qui ont besoin d'être aidés. Comme je l'ai dit à propos de l'évangélisation, les charges de la solidarité avec le prochain immédiat ne font pas oublier une ouverture universelle aux besoins des milliards d'êtres humains moins favorisés. A vingt années de l'encyclique Populorum progressio, c'est une satisfaction de voir beaucoup de chrétiens de vos diocèses apporter une contribution généreuse au développement intégral de l'homme. Alors que nous vivons dans (( une civilisation de solidarité mondiale », suivant le mot de Paul V I , la responsabilité morale ne peut s'arrêter aux frontières, car c'est toujours l'homme qui en est le sujet. Vous poursuivez un effort de concertation et d'organisation. Il est en effet désirable que l'amour préférentiel des pauvres, ici et ailleurs, se traduise en initiatives réfléchies et coordonnées le mieux possible. Pour sa part, le Saint-Siège a confié au Conseil pontifical Cor Unum la mission de favoriser les contacts et l'harmonisation des initiatives. Vous-mêmes, vous approfondissez votre collaboration avec les Eglises locales, en véritables partenaires, tant pour les aides d'urgence néces­ saires que pour une coopération à plus long terme. Acta Ioanni» Pauli Pp. II 1009 Ces efforts seront rendus plus fructueux par une réflexion renou­ velée sur les fondements doctrinaux et spirituels du devoir de soli­ darité. Dans ce domaine, les recherches doivent aboutir à une motiva­ tion plus vive du peuple chrétien : qu'il mesure mieux les exigences de l'amour des pauvres auxquels le Christ marque sa préférence et avec lesquels il s'identifie. On comprend alors qu'une véritable communion ecclésiale implique toutes les formes de solidarité que nous avons évo­ quées et qu'ainsi les chrétiens contribuent à faire avancer, dans un monde souvent dur pour les plus démunis et les plus faibles, le sens des droits de tout homme à être respecté comme fils de Dieu. 6. Chers Frères dans l'épiscopat, votre visite achève le cycle de celles des évêques de France. Les uns et les autres, vous avez donné un vif écho aux besoins spirituels de vos compatriotes et témoigné de l'activité des communautés chrétiennes. Répondant à votre confiance, en communion profonde avec vous, je renouvelle à tous mes encourage­ ments, et particulièrement aux diocèses du littoral méditerranéen, de Provence, du Languedoc et de Corse. Que la Mère du Seigneur vous aide à poursuivre le pèlerinage de la foi ! Que l'Esprit Saint fasse mûrir en vous tous ses dons, l'amour de Dieu et des autres, une espérance audacieuse ! Et que Dieu vous bénisse ainsi que vos diocésains ! III Ad quosdam Poloniae episcopos in visitatione sacrorum liminum. " 1 Czcigodni i drodzy Bracia, Księże Kardynale, Księża Biskupi! Ksiądz Kardynał w poczuciu swojej odpowiedzialności metropo­ litalnej przedstawił tutaj swoją archidiecezję. Tak się składa, że w tej samej grupie w czasie naszego spotkania obecni sa przedstawiciele Kościoła ze wschodnich terenów naszej Rzeczpospolitej — metropolii lwowskiej i metropolii wileńskiej. Oczywiście, są to już dzisiaj częś­ ciowe diecezje, jedna nawet zupełnie znikła z naszej obecnej polskiej geografii. Niemniej te częściowe diecezje są dla nas wielkim świa­ dectwem dziedzictwa stuleci, poza tym ich obecność w naszym gronie dzisiaj nie jest przypadkowa, bo na pewno znaczną część tego dzie­ dzictwa przenieśli nasi rodacy po II wojnie światowej na zachód, między innymi, a może nawet przede wszystkim do metropolii wrocławskiej. • Die 17 m. Decembris a. 1987. 1010 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Więc dobrze, że się tutaj razem spotykamy. Moja wypowiedź jest raczej dopowiedzeniem do tego, co już mówiłem w Polsce, przede wszystkim tego roku. 1. W roku Tysiąclecia Chrztu Polski byliśmy w dniu trzecim maja na Jasnej Górze świadkami lub uczestnikami Aktu oddania, którego słowa wypowiadał Kardynał Stefan Wyszyvski. Akt nosił tytuł, który dawał do myślenia, a równocześnie też budził pewne zastrzeżenia czy nawet sprzeciwy. Czy można mówić o oddaniu « w niewolę », nawet jeśli chodzi o « niewolę macierzyńską », a Akt oddania odnosi się do Bogarodzicy i Królowej Polski? Takie zadawano sobie pytania. Jednakże treść Aktu oddania, która stopniowo dojrzewała w świadomości Episkopatu milenijnego, a w szczególności w sercu Prymasa Tysiąclecia, zasługuje wciąż na po­ głębioną refleksję. Nie tylko wówczas, ale także i obecnie, gdy w całym Kościele przeżywamy Kok Maryjny jako ważny etap przygotowania do kresu drugiego i początku trzeciego tysiąclecia od przyjścia Chrystusa. Może więc trzeba, ażebyśmy w ramach niniejszego spotkania z Bis­ kupami polskimi « ad limina Apostolorum » wrócili również do tego tematu. Zawiera się w nim nie tylko wydarzenie « wczorajsze », które należy już do przeszłości, ale chyba także jakiś wskaźnik tego, co można nazwać « polską drogą » do początku trzeciego tysiąclecia chrześ­ cijaństwa w świecie, a zwłaszcza w Europie. 2. Sam Akt jasnogórski zakorzenia się — rzec można — w dziejach tego (( wielkiego paradoksu », którego pierwszą ojczyzną jest sama Ewangelia. Chodzi tu nie tylko o paradoksy słowne (werbalne), ale o paradoksy ontologiczne. Najgłębszym z nich jest chyba paradoks życia i śmierci, co wyraża się między innymi w przypowieści o ziarnie, które musi obumrzeć, aby wydać nowe życie. Paradoks — ostatecznie potwierdzony tajemnicą paschalną. Tradycja « świętego niewolnictwa » — czyli « macierzyńskiej nie­ woli », która jest « niewolą miłości » — wyrosła z tego samego gruntu, znajdując swoich wyrazicieli w dziejach chrześcijańskiej duchowości. Wystarczy wspomnieć świętego de Montfort oraz naszego świętego Maksymiliana. Prymas Tysiąclecia odziedziczył tę tradycję duchowości maryjnej, zapewne także z tym jeszcze akcentem, jaki wnosił jego Poprzednik na stolicy prymasowskiej. Wiadomo, że kardynał Hlond umierał ze słowami : « zwycięstwo, jeśli przyjdzie, będzie to zwycię­ stwo przez Maryję ». Acta Ioannis Pauli Pp. II 1011 Tak wiec « macierzyńska niewola » ma się objawiać jako droga do zwycięstwa. Jako cena wolności. Trudno zresztą wyobrazić sobie Istotę dalszą od « zniewalania » niż Matka, niż Bogarodzica. Jeśli zaś jest to « zniewalanie przez miłość », to w takim odniesieniu « niewola )) stanowi właśnie objawienie pełni wolności. Wolność bowiem osiąga swój sens — czyli swą pełnię — poprzez prawdziwe dobro. Miłość jest synonimem owego osiągnięcia. 3. Czy Akt jasnogórski z trzeciego maja 1966 roku zawiera w sobie jakiś program duszpasterski? Przede wszystkim trzeba powiedzieć, iż Akt ten w pewien sposób syntetyzuje cały program Wielkiej Nowenny przed Tysiącleciem Chrztu. Program ten — w połączeniu z peregry­ nacją Obrazu jasnogórskiego poprzez wszystkie parane na naszej ziemi — z pewnością wydał wielkie owoce. I to w okresie wielkiego zmagania o duszę Polaków. Myślę też, iż nie możemy traktować tego programu jako wczorajszy. Główne jego elementy są wciąż aktualne, choć może dziś w odmiennym nieco kontekście i w odmiennej nieco postaci. Jeśli chodzi o sam Akt oddania w (( macierzyńską niewolę » Bo­ garodzicy — to tak jak każdy wyraz autentycznego Jej kultu — jest on z pewnością głęboko chrystocentryczny. Wprowadza w całą ta­ jemnicę Chrystusa. Można zresztą z całym uzasadnieniem powiedzieć, iż rodzime doświadczenia, które poniekąd kulminują w Akcie jasno­ górskiego oddania, leżą równocześnie bardzo blisko tej mariologii, jaka znalazła wyraz w (( Lumen gentium » : Bogarodzica « obecna w tajem­ nicy Chrystusa i Kościoła ». Encyklika « Redemptoris Mater » idzie po szlakach mariologii soborowej. A jeśli chodzi o obraz Maryi, która « poprzedza » Lud Boży « w pielgrzymce wiary » za Chrystusem, to obraz ten jest głęboko zespolony z naszym rodzimym doświadczeniem ! 4. Obok przejrzystego chrystocentryzmu Akt oddania « w macie­ rzyńską niewolę » posiada równocześnie zrąb antropologiczny. Wiadomo przecież, że kiedy mówi się o « niewoli », wskazuje się na wolność. Oddanie z miłości ma wychować ludzką wolność. Wolność — wolną wolę osób, pośrednio całego społeczeństwa. Nie ma zadania, które określałoby głębiej podstawowy sens ewan­ gelizacji, apostolstwa i duszpasterstwa. O cóż może chodzić bardziej w tej « nowej — drugiej — ewangelizacji » po Vaticanum II, której potrzebę podjęcia widzą Episkopaty Europy — jak nie o to właśnie : o wychowanie ludzkiej wolności. ' P o r . J 8, 32. 1012 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Oczywiście, że ewangelizacja ma swój wymiar poznawczy. Narody europejskie — nasz również, choć może nieco inaczej — znajdują się pod ciśnieniem wielu przewrotów w dziedzinie poznania, które krytycznie przeorały chrześcijańską glebę « pierwszej » ewangelizacji na naszym kontynencie. A zatem : « nowa )) ewangelizacja musi posiadać też « nową » dojrzałość w tej dziedzinie. Jednakże pomiędzy poznaniem a wolnością zachodzi podstawowe « sprzężenie ». « Poznacie prawdę, a prawda uczyni was wolnymi » — mówi Chrystus, a słowa te są wciąż zasadnicze. 1 Z Aktu milenijnego wynika zatem sprawa kluczowa dla naszego pasterskiego posługiwania : zmagać się o dobre — o właściwe — uży­ cie wolności wśród naszych Rodaków. Jest to zawsze i wszędzie użycie wolności w prawdzie ! I szukać w tym zmaganiu sprzymierzeńców. Pani Jasnogórska musi pozostać Pierwszą wśród nich. 5. Mówiąc o (( niewoli », Akt milenijny wskazuje na cenę oddania wolności za wolność. Cena ta została bliżej określona : « za wolność Kościoła w świecie i w Polsce ». Tak sformułowany tekst wskazał na ten zakres wolności, który zda­ wał się szczególnie odpowiadać potrzebie chwili czy też okresu. « Wol­ ność religijna » jako prawo osób i wspólnot znalazła swój wyraz w De­ klaracji Narodów Zjednoczonych, nazajutrz po straszliwych doświad­ czeniach drugiej wojny światowej. Sobór Watykański II czuł potrzebę wydania odrębnego dokumentu na ten temat. W różnych okolicznościach i na różne sposoby powraca się do tego argumentu, który — jak widać — nie przestaje być wciąż aktualny i wciąż potrzebny. Należy od razu dodać, iż prawo do wolności religijnej nie może po­ zostać wyizolowane pomiędzy ogółem praw ludzkiej osoby oraz ludzkich wspólnot, społeczeństw. Prawa te dotyczą wielu aspektów bytowania człowieka w obrębie społeczeństwa. Z jednej strony prawa te warunkują należną każdej osobie godność — oczywiście : same jeszcze jej nie kształtują, musi bowiem być ostatecznie wypracowana przez człowieka jako świadomy i odpowiedzialny podmiot — z drugiej strony prawa, o jakich mowa, czynią życia samej wspólnoty oraz społeczeństwa spra­ wiedliwym, zabezpieczając prawdziwą jego podmiotowość. 6. Na tle głęboikego kryzysu, jaki obecnie przeżywa nasz kraj, wydaje się, iż owa «cena wolności », do jakiej wzywa Akt milenijny, musi być rozpatrywana pod kątem dobrze rozumianych uprawnień człowieka także w dziedzinie ekonomiczno-społecznej. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1013 Akt jasnogórski nie uchyla się od takiej, również interpretacji, je­ żeli sobie uprzytomnimy, że ta sama sprawa była zawarta już w Ślubach Jana Kazimierza, z górą trzysta lat temu. Przy końcu dwudziestego stulecia sprawa ta musi być podjęta w kontekście współczesnych warunków i okoliczności. Prawo własności jest związane z osobą również gdy chodzi o własność środków produkcji — jest związane dlatego, ponieważ człowiek od po­ czątku został postanowiony przez Stwórcę panem widzialnego stworze­ nia. Jest związane po to, aby mogła być prawidłowo wyzwolona ini­ cjatywa również gospodarcza, która służy nie tylko jednostce, ale też społeczeństwu. Ta zasada, którą św. Tomasz uważa za wyraz prawa natury (drugorzędnego), należy do całej tradycji nauczania społecz­ nego Kościoła, poprzez « Rerum novarum » aż do « Laborem exercens ». 2 Oczywiście, że tak postawiona zasada nie ma nic wspólnego z absolutyzacją własności środków produkcji, prywatnej własności. Z tej racji mówimy wręcz o « hipotece społecznej », która ciąży na wła­ sności, przyznając państwu — dla dobra ogółu obywateli — prawo kon­ troli w tej dziedzinie. Czym innym jednakże jest to prawo, a czym innym systemowe oderwanie człowieka od właściwego mu warsztatu pracy, zniweczenie inicjatywy ekonomicznej, a także pośrednio odebranie sensu samej pracy. Są to dobrze nam znane symptomy kryzysu, który nie może być leczony tylko powierzchownie. 7. Drodzy Bracia w biskupstwie : Metropolito wrocławski, Bi­ skupie opolski, Biskupie gorzowski, Administratorze Apostolski w Lu­ baczowie, w Białymstoku i w Drohiczynie, Biskupie łomżyński, wszyscy Bracia Biskupi tytularni, którzy niesiecie skuteczną pomoc ordyna­ riuszom swoich Kościołów. Przypomniałem jasnogórski Akt milenijny, ponieważ znajduje się on na naszej <( polskiej drodze » do nowego tysiąclecia chrześcijaństwa oraz do nowej ewangelizacji Kościoła w Polsce. Będę wam bardzo wdzięczny, jeśli to, co dzisiaj powiedziałem — z konieczności w znacznym skrócie — zechcecie przemyśleć i rozwi­ nąć na warsztacie działalności Kościoła w Polsce. Oczywiście, nie jesteśmy ani politykami, ani ekonomistami. Znamy natomiast wymiar etyczny i polityki, i ekonomii. Potrafimy również 2 Por. «Summa Theol.», I I - I I , q. 66, art. 2, in c, ad 1; por. także I-II, q. 94, art. 5 ad 3. Acta Apostolicae Sedis 1014 - Commentarium Officiale w tej dziedzinie odróżniać dobro od zła. Niech Pani Jasnogórska wsta­ wia się za wami do Chrystusa — Dobrego Pasterza, aby nie zabrakło wam nigdy tej jasności widzenia, odwagi i wielkoduszności, która całą działalność Kościoła w Polsce czyni wiarygodną wobec własnego narodu i całej ludzkości. Z całego serca błogosławię Metropoliom, jednej, drugiej, trzeciej i każdej diecezji z osobna : pasterzom, kapłanom, rodzinom zakonnym męskim i żeńskim oraz wszystkim, którzy ten Kościół stanowią, skła­ dając jednocześnie najlepsze życzenia na Boże Narodzenie i Nowy Rok. IV Ad quosdam monachos et moniales Ordinis Cisterciensium Reformatorum seu Strictioris Observantiae.* 1. C'est bien volontiers que, répondant au désir que vous avez exprimé de manifester au successeur de Pierre votre affection filiale et votre fidèle attachement, je vous accueille aujourd'hui, chers Frères et Sœurs de l'Ordre des Cisterciens de la stricte Observance, en la cir­ constance exceptionnelle que constitue la célébration simultanée de vos Chapitres généraux respectifs. Je suis particulièrement heureux de saluer en vous les Abbés, les Abbesses et les représentants qualifiés d'environ 150 monastères réu­ nissant plus de cinq mille moines et moniales répandus dans le monde entier. Tous les membres de votre grande famille ont actuellement les yeux et le cœur fixés sur vous ; ils attendent de votre part des décisions qui les aideront à vivre la magnifique vocation à laquelle ils ont été appelés, dans une authenticité toujours plus grande. Le Concile Vatican II, dans le décret Perfectae caritatis, insiste en effet sur la place éminente de la vie intégralement contemplative dans le Corps mystique du Christ. Les membres de ces communautés « of­ frent à Dieu un sacrifice eminent de louange; ils illustrent le peuple de Dieu par des fruits abondants de sainteté, ils l'entraînent par leur exemple et procurent son accroissement par une secrète fécondité apos­ tolique. Ils sont ainsi l'honneur de l'Eglise et une source de grâces célestes ».* * Die 17 m. Decembris a. 1987. 1 N. 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1016 2. Moines et moniales, vous centrez votre vie contemplative sur la prière assidue, expression de votre amour de Dieu et des hommes. Dans le silence et la solitude, vous la vivez en des monastères que vous quittez rarement, protégés par la discipline de la clôture, librement et résolument voulue en raison du grand bien spirituel qu'elle procure. Vous acceptez joyeusement une grande austérité, car elle vous aide puissamment à vous centrer sur l'essentiel et elle vous unit plus inti­ mement au Christ. Vous tous, Cisterciens de la stricte Observance, marchant à la suite de saint Bernard, vous vous efforcez de mettre en pratique la Règle bénédictine dans son intégrité, cherchant Dieu dans l'imitation du Christ, sous la conduite des supérieurs, selon la Charte de Charité qui fixe les modalités de votre vocation dûment authentifiée par l'Eglise. Fils et Filles de saint Benoît, vous êtes convaincus que rien ne doit être préféré à l'œuvre de Dieu; par la célébration de l'Office divin, vous Lui offrez le sacrifice de louange et vous intercédez pour le salut du monde. D'autre part, la lectio divina, par la méditation de la Parole de Dieu, est pour vous tous source de prière et école de con­ templation. La Charte de Charité met aussi l'accent sur la charité fraternelle qui vous unit. Vous avez le souci que <( personne ne soit troublé ou contristé dans la maison de Dieu » (saint Benoît), et que chaque cloître soit un lieu où l'on fait l'expérience qu'il (( est bon pour des frères d'habiter ensemble)). 2 3. Moines et moniales, vous appartenez à la même famille spirituelle et vous partagez le même patrimoine monastique que vous vous devez de sauvegarder. Vous coopérez et vous vous entraidez en tenant compte de vos autonomies respectives et des dispositions prévues par l'Eglise. C'est dans cet esprit que le Saint-Siège, fidèle aux enseignements conciliaires sur la place de la femme dans le monde contemporain, dès 1970, a permis à la branche féminine de votre Ordre d'avoir son propre Chapitre général pour traiter les questions particulières qui la concer­ nent et notamment pour étudier et rédiger sa législation propre. Depuis plusieurs années, pour répondre aux dispositions du motu proprio Ecclesiae sanctae, vous avez œuvré de part et d'autre à la mise au point de vos projets de Constitutions à soumettre à l'approbation du Saint-Siège. Au moment où cette tâche parvenait à son terme, vous avez pris l'initiative de convoquer à Rome vos deux Chapitres généraux en ses2 Cf. Ps 133, 1. 66 - A- A. S. Acta Apostolicae Sedis 1016 - Commentarium Officiale sions distinctes mais avec des possibilités de contacts, afin de rendre plus aisée la dernière mise au point des éléments fondamentaux com­ muns aux deux branches. J'espère avec vous que les projets ainsi établis, répondant aux conditions requises, pourront servir alors de normes de vie tant pour les moines que pour les moniales. 4. Vous terminez vos travaux durant l'Avent, au moment où l'Eglise se prépare de manière plus immédiate à accueillir le Sauveur. Cette pé­ riode est toute remplie de la présence de Marie, Mère de Dieu et Icône resplendissante de l'Eglise, envers laquelle saint Bernard mon­ trait une dévotion ardente et filiale, demeurée pleinement dans le patrimoine de votre Ordre. Je vous demande de porter dans vos monastères, à tous vos Frères et Sœurs, spécialement aux malades et aux infirmes, mon salut, mes encouragements affectueux et ma Bénédiction. Je prie la Vierge Marie de vous guider et de vous aider tous dans votre vie consacrée au Christ et à l'Eglise. Et je vous bénis au nom du Seigneur. V Ad exc.mum Virum Leonem Sebastianum Vieira, Guineae Bissaviensis Legatum.* Senhor Embaixador: Vi para mim motivo de satisfarão receber aqui Vossa Excelência e aceitar as Cartas que o acreditam como primeiro Embaixador Extra­ ordinário e Plenipotenciário da República da Guiné-Bissau junto da Santa Sé. Ao agradecer-lhe, Senhor Embaixador, a afirmação dos sentimentos expressos, bem como a deferente saudação que me trans­ mitiu do Senhor General João Bernardo Vieira, Chefe de Estado, dou-lhe as minhas boas-vindas, ao mesmo tempo em que lhe asseguro a minha benevolência para a alta missão que lhe foi confiada. Este Acto reveste-se de duas significações especiais : marca o en­ contro entre o Romano Pontífice e o Governo e o Povo guineense, representados na pessoa de Vossa Excelência; e marca também, com a instauração das relações diplomáticas, a decisão comum de manter um diálogo que possa favorecer um conhecimento mútuo, delinear for• D i e 19 m. Decembris a. 1987. 1017 Acta Ioannis Pauli Pp. II mas e traçar rumos no prosseguimento de amistosas relações, inseridas num contexto de respeito e liberdade. Nas relações, uma das condições indispensáveis é o diálogo, que nos convida « à busca de tudo aquilo que tem sido e continua sendo comum a todos os homens, mesmo no meio de tensões, oposições e conflitos. Ë fazer do outro um próximo. 15 aceitar a sua colaboração, é partilhar com ele a responsabilidade frente à verdade e à justiça. 15 propor e estudar todas as formas possíveis de conciliação honesta, sabendo unir à justa defesa dos interesses e da honra da própria parte uma não menos justa compreensão e respeito para com as razões da outra parte, bem como as exigências do bem geral, comum a ambas». Assim é possível obter a colaboração de todos e se pode fazer apelo à solidariedade universal, sobretudo quando se tem de enfrentar situa­ ções difíceis, entre as quais merecem destaque os graves problemas que se referem às condições básicas para a sobrevivência, para a alfa­ betização e educação, que afectam as classes mais pobres. Vossa Excelência aludiu a problemas do nosso tempo e à esperança que o Governo do seu País deposita na Igreja, no que diz respeito à causa da paz e da dignidade da pessoa humana. Na verdade, estes pontos fazem parte essencial da missão que a Igreja recebeu do seu divino Fundador; e, fiel a este mandato irrenunciável, ela peregrina no tempo, iluminando os acontecimentos humanos com a mensagem ouvida outrora : « paz na terra aos homens de boa vontade )). Nestes últimos tempos têm sido mais insistente a sua voz e mais numerosos os seus gestos na salvaguarda e na promoção do bem imenso que é a paz, e daquilo que lhe é não só conexo mas pressuposto basilar: a dignidade da pessoa humana, incluída a dimensão da liberdade religiosa. Estes bens inestimáveis, continuamente ameaçados, exigem como marco, para serem firmes e duradouros, o respeito dos direitos invioláveis da pessoa humana, entre os quais não se pode deixar de pôr em relevo os valores éticos; exigem também a promoção da justiça entre as pessoas e os povos ; e comportam igualmente (( os direitos das Nações a conservar e a defender a sua independência, a sua identidade cultural, a possi­ bilidade de se organizar socialmente, de gerir os seus negócios e de conduzir o seu destino livremente, sem estar à mercê, directa ou indi­ rectamente, das potências estrangeiras » . 1 2 3 1 Mensagem para o Dia Mundial da Paz, 1 de Janeiro de 1983, n. 6. 2 Lc 2, 14. 3 Discurso para o Corpo Diplomático acreditado junto da Santa Sé, 10 de Janeiro de 1987, n. 7. 1018 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Numa época como a nossa, ensombrada por tantas dificuldades, mas também aberta para acolher os apelos mais nobres e altos, a Igreja deseja servir a todas as pessoas, sem distinção de raça, classe ou cultura; e, sem pretender posições de privilégio, mais deseja que seja reconhecido o espaço de liberdade religiosa onde possam actuar os seus fiéis e colaborar para o bem comum ; deseja ainda, em espírito de mútua colaboração e harmonia com quem dirige os destinos de cada Nação, favorecer a grande causa do homem, especialmente do mais pobre e necessitado. Para poder realizar esta vocação de serviço, a Igreja encarna-se na realidade de cada povo, na sua história e cultura, participa do seu esforço de desenvolvimento, vive solidariamente as dores humanas e toma parte nas suas dificuldades assumindo e pro­ movendo as suas legítimas aspirações. Senhor Embaixador, Ao evocar gestos do meu venerando Predecessor, o Papa Paulo V I , quis Vossa Excelência relevar a sua significação para os ideais da sua jovem Nação, recentemente chegada à independência; e, ao enun­ ciar dificuldades encontradas para o seu desenvolvimento, salientava, entre outros, o valor da cooperação. Isto proporciona-me grato ensejo para afirmar a boa vontade da Igreja em colaborar para o progresso so­ cial e espiritual do seu País. Para tanto confia ela que os fiéis católicos da Guiné-Bissau possam ocupar o lugar e desempenhar a tarefa que lhes cabe, como cidadãos e cristãos, na promoção do bem comum e no progresso da Nação. Asseguro-lhe que poderá contar com disponibilidade, compreensão e a possível assistência e colaboração da parte da Santa Sé, para um desempenho da sua missão que desejo feliz. E, pedindo que apresente as melhores saudações ao Senhor Chefe de Estado, imploro para a pessoa de Vossa Excelência e para o Povo da Guiné-Bissau e suas Autoridades os favores e bênçãos de Deus omnipotente. 1019 Acta Joannis Pauli Pp. II VI Ad quosdam Poloniae episcopos occasione oblata visitationis ad sacra limina.* Drodzy i czcigodni Bracia! Księże Kardynale Prymasie, Księża Arcybiskupi, Księża Biskupi. 1. « Panie, dobry jak chleb ... Tyś do końca nas umiłował ». Trzecie odwiedziny w Ojczyźnie, na szlaku Kongresu Eucharystycznego w Polsce, były dla mnie głębokim przeżyciem. Dałem temu wyraz na miejscu i po powrocie do Kzymu. Dziś jeszcze raz do tego powracam, gdy spotykamy się przy waszym nawiedzeniu « progów apostolskich ». Tradycja przybywania biskupów z całego świata « ad limina Apo­ stolorum » znajduje swe potwierdzenie również w Prawie kanonicznym, Jednakże « litera » prawa wyraża « ducha » Kościoła, Tradycji apostol­ skiej, samej wreszcie Ewangelii. Odwiedziny « ad limina » uwydatniają podstawową prawdę o Kościele jako (( komunii ». Prawda ta zapuszcza głęboko swe korzenie w Eucharystii. Eucharystia buduje Kościół w wie­ lorakim znaczeniu. Wśród tych znaczeń rzeczywistość (( komunijna » Kościoła została w sposób szczególny uwydatniona w magisterium Va­ ticanum II. 1 Dlatego też, na zakończenie Kongresu Eucharystycznego w Warsza­ wie, specjalnie zaprosiłem Episkopat Polski do tegorocznych odwiedzin (( ad limina », które odpowiadają rytmowi pięcioleci, przewidzianych w Kodeksie. Odwiedziny te jednak nade wszystko wyrażają i umacniają Kościół jako rzeczywistość <( komunijną ». 2. Nawiązując do tych przesłanek, pragnę serdecznie powitać przy­ byłych Pasterzy Kościelnych Prowincji: Gnieźnieńskiej, Warszawskiej i Poznańskiej wraz z Biskupami pomocniczymi. Stanowicie to gremium biskupie, z którym byłem związany przez wiele lat mojego posługiwania na stolicy krakowskiej. Trudno wyra­ zić, jak wiele zawdzięczam tamtym doświadczeniom, również teraz, służąc Kościołowi powszechnemu na rzymskiej stolicy świętego Pio­ tra. Zawdzięczam wiele, bardzo wiele Narodowi, Kościołowi, jego Pasterzom, poczynając od wielkiego Prymasa Tysiąclecia. W ich gronie również uczestniczyliśmy w Soborze, zaciągając wraz z Episkopatem całego świata wielki dług wobec Ducha Świętego. • Die 19 m. Decembris a. 1987. 1 P o r . zwłaszcza Lumen gentium, 13. 1020 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3. Soboru stale trzeba się uczyć. Wciąż go poznawać i odkrywać na nowo. Nie jest to wiedza « akademicka » tylko. Soboru uczymy się w tym celu, ażeby nim żyć, aby go urzeczywistniać. Chodzi też o samourzeczywistnianie się Kościoła : o taką autorealizację, która — pod tchnieniem Ducha Prawdy — odpowiada równocześnie « znakom » naszego czasu. Właśnie pod tym kątem określenie Kościoła jako (( communio » — a w tym określeniu związanie z Eucharystią — odsłania nam naj­ szersze perspektywy. Wszystko, co odpowiada posłannictwu Kościoła w wymiarze « ad intra » oraz w wymiarze (( ad extra », wyrasta z tej gleby, z tego podłoża : « communio ». Z niej wyrasta, a równocześnie do niej ma dojrzewać. Wskazał na to przed dwoma laty Synod — zgromadzenie nad­ zwyczajne przy końcu 1985 roku, uwydatniając prawdę o Kościelekomunii w swym końcowym dokumencie. Tegoroczny Synod — zgro­ madzenie zwyczajne na temat laikatu — zbudował swe rozważania i propozycje na tym samym fundamencie. Trzeba, ażeby w roku Kongresu Eucharystycznego w Polsce — i jako owoc tego Kongresu — posłannictwo Kościoła w naszej Ojczyźnie coraz gruntowniej, zarazem coraz konkretniej urzeczywistniało się w tym samym teologicznym profilu i w tej samej perspektywie. 4. Pogłębiona lektura Soboru, poczynając od « Lumen gentium », ukaże nam, że całość, a zarazem wielość zadań, jakie stoją przed Kościołem w Polsce — na pierwszym planie przed Episkopatem — po­ zwala się nazwać w pełni « po imieniu », wychodząc od takiego właśnie widzenia Kościoła. Zadania te, przynajmniej niektóre z nich, starałem się zawrzeć w wypowiedziach ostatniej pielgrzymki do Ojczyzny. Przede wszystkim dają one znać o sobie poprzez systematyczną pracę Episkopatu, zarówno poszczególnych Biskupów w diecezjach, jak też całej Konferencji. Wśród tych zadań pragnąłbym raz jeszcze powrócić do sprawy świeckich katolików oraz ich miejsca w Kościele i w Ojczyźnie, a więc w różnych dziedzinach życia narodowego, społecznego, kulturalnego. 5. Sobór Watykański II odsłonił przed oczyma Kościoła ten wy­ miar <( komunii », z którego bierze swój początek życie i posłannictwo świeckich chrześcijan. Tekstem podstawowym jest tutaj Konstytu­ cja (( Lumen gentium », szczególnie rozdział II o Ludzie Bożym. Rozdział ten, a zwłaszcza jego umiejscowienie w Konstytucji, posiada 1021 Acta Ioannis Pauli Pp. II doniosłe znaczenie. Zanim Sobór podejmie sprawę Episkopatu, mówiąc przez to samo o apostolskiej sukcesji władzy, czyli pasterskiego posłu­ giwania w Kościele, wpierw mówi o tym dziedzictwie, jakie po Apo­ stołach jest udziałem « wszystkich » w Kościele. O ile sukcesja hierar­ chiczna po Apostołach jest udziałem niektórych, do tego powołanych przez Ducha Świętego — to natomiast dziedzictwo apostolskie jest udziałem wszystkich w mocy Chrztu i Bierzmowania. chrześcijańskie jest powołaniem do apostolstwa. Powołanie 2 Wszyscy bowiem uczestniczą w posłannictwie Chrystusa : Kapłana, Proroka, Króla. To powszechne uczestnictwo (( in triplici munere » samego Chry­ stusa posiada znaczenie podstawowe dla samourzeczywistniania się Kościoła jako « communio ». Kościół urzeczywistnia się we właściwym sobie profilu « komunijnym », o ile w nim prawidłowo rozwija się uczestnictwo wszystkich : to, które jest owocem uczestniczenia w troistym posłannictwie samego Chrystusa. Szczególnie chodzi o uczest­ nictwo laikatu. 6. Katolicy świeccy, mężczyźni i kobiety, pełnoprawni członkowie Kościoła, są powołani do świętości i do apostolstwa; do tego, aby we współczesnym świecie stawać się « solą ziemi » i ((światłem świata)). Oznacza to, że we wszystkich dziedzinach życia indywidualnego, rodzin­ nego i społecznego, zwłaszcza w środowisku pracy, winni być świadkami Chrystusa, wprowadzać w czyn zasady ewangelicznej sprawiedliwości i solidarności. Zwróciłem na to uwagę w homilii wygłoszonej w Lublinie podczas święceń kapłańskich, podkreślając, że ludzi świeckich « trzeba darzyć zaufaniem, jest w nich bowiem wielki potencjał dobrej woli, kompetencji i gotowości służenia ». 3 4 Ostatni Synod Biskupów był « wielką konsultacją » na temat powo­ łania i misji katolików świeckich w Kościele i w świecie współczesnym. Był też poniekąd weryfikacją, w jakim stopniu zostały zrealizowane wskazania i postanowienia Soboru Vaticanum II odnośnie do laikatu. Elementy tej konsultacji znajdują się we wszystkich wypowiedziach i tekstach synodalnych, poczynając od « lineamenta », poprzez głosy w dyskusji, aż do « Propositiones », i staną się podstawą do wypraco­ wania Dokumentu posynodalnego. Lumen gentium, 2 Por. 3 Por. Mt 5, 13-14. 4 9.VI.1987 r. 13; Apostolicam actuositatem, 25. 1022 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale W świetle refleksji synodalnej można powiedzieć, że w wielu dzie­ dzinach oddziaływania duszpasterskiego sami księża nie zdołają spro­ stać zadaniom bez udziału świeckich, bez ich współpracy na poziomie parafii i diecezji. Dobrze przygotowani katolicy świeccy, specjaliści w różnych dziedzinach wiedzy, mogą wykonać te prace, które nie wyma­ gają bezpośredniej obecności kapłana — a ileż jest takich zadań w dusz­ pasterstwie, poczynając od katechezy dzieci, młodzieży i dorosłych, aż po duszpasterstwo rodzin i różnych grup zawodowych czy środo­ wiskowych. Wielką rolę mogą tu odegrać — jak podkreślił Synod — stowarzy­ szenia katolików i ruchy autentycznie kościelne jako bezcenna pomoc w realizowaniu posłannictwa duszpasterskiego. Jest rzeczą szczególnie ważną, aby katolicy świeccy, coraz bardziej uświadamiając sobie swoją chrześcijańską tożsamość, szukali odpo­ wiedzi na nowe wyzwania, jakie stawia przed nami świat współczesny : indyferentyzm, niewiara, ateizm, materializm praktyczny, nędza mate­ rialna i moralna, demoralizacja, niesprawiedliwość, pagwałcenie praw osoby ludzkiej itd. Wielu ludzi w Polsce, zwłaszcza katolików świeckich, zwraca się dzisiaj do Kościoła z zaufaniem i nadzieją, że tu znajdą nie tylko zrozumienie, ale i możliwość zrealizowania swego ludzkiego i chrze­ ścijańskiego powołania. Ich zapał i dobra wola winny być docenione i przyjęte przez Pasterzy z uwagą i życzliwością; ich inicjatywy pod­ dane roztropnej ocenie, a następnie wprowadzane w życie w miarę możliwości. Od Pasterzy zależy w dużym stopniu, czy ludzie świeccy spełnią swe zadania w Kościele i w świecie na miarę wymogów dzi­ siejszych czasów. 7. Przyjęło się powiedzenie, iż Kościół stał się w ciągu dziejów ((wychowawcą)) wielu narodów, zwłaszcza na kontynencie europejskim, ale nie tylko. Odnosi się to do epoki dawniejszej, przed po­ działami, przed Reformacją zwłaszcza. Jednakże — w jakiś sposób — nie przestaje być aktualne nadal. Vaticanum II pozwala nam to lepiej zrozumieć : Kościół wycho­ wuje narody i ludy, ponieważ on sam jest « ludem )) : Ludem Bożym. A chociaż to, przez co konstytuuje się Kościół jako Lud Boży, należy zasadniczo do innego porządku niż to, przez co konstytuują się ziemskie społeczeństwa, narody, a także i państwa — to jednak analogie i zbli­ żenia istnieją. 1023 Acta Ioannis Pauli Pp. II Znajduje to właściwy wyraz w etyce katolickiej : w nauce społecz­ nej Kościoła. Zwięzłą syntezę znajdujemy również w Konstytucji « Gaudium et spes », zwłaszcza w poszczególnych rozdziałach części drugiej. Pozwólcie, że powtórzę cytowany już tekst podczas trzeciej wizy­ ty duszpasterskiej w Polsce, w Zamku Królewskim w Warszawie : « Na pochwałę zasługuje postępowanie tych narodów, w których jak największa część obywateli uczestniczy w sprawach publicznych w wa­ runkach prawdziwej wolności ... Ażeby zaś wszyscy obywatele byli skłonni uczestniczyć w życiu różnych grup, z których składa się orga­ nizm społeczny, konieczne jest, by mogli w nich znaleźć wartości, które by ich pociągały i skłaniały do służenia drugim. Słusznie możemy sądzić, że przyszły los ludzkości leży w ręku tych, którzy potrafią podać następnym pokoleniom motywy życia i nadziei » . 5 To wielkie zadanie przekazywania <( motywów życia i nadziei » stoi również przed Kościołem w Polsce i jego Pasterzami. W tym samym Dokumencie soborowym czytamy dalej : « Kościół, który z racji swego zadania i kompetencji w żaden sposób nie utoż­ samia się ze wspólnotą polityczną ani nie wiąże się z żadnym syste­ mem politycznym, jest zarazem znakiem i zabezpieczeniem transcen­ dentnego charakteru osoby ludzkiej ... oparty w swoich podstawach na miłości Zbawiciela przyczynia się do tego, by w granicach narodu i między narodami szerzej krzewiła się sprawiedliwość i miłość ... posłu­ guje się rzeczami doczesnymi w stopniu, w jakim wymaga ich właściwe mu posłannictwo. Nie pokłada jednak swoich nadziei w przywilejach ofiarowanych mu przez władzę państwową; co więcej, wyrzeknie się korzystania z pewnych praw legalnie nabytych, skoro się okaże, że ko­ rzystanie z nich podważa szczerość jego świadectwa » . ć Utrzymanie więzi z Narodem, podzielanie jego trosk, trudności i niepokojów, kształtowanie prawego sumienia jednostkowego i społecz­ nego celem właściwego wartościowania postaw i obowiązków w życiu osobistym, rodzinnym i wspólnotowym — stanowi wielkie i bardzo odpowiedzialne zadanie duszpasterskie Kościoła. 8. Ozy moment dziejowy, który przeżywamy, nie stawia przed nami w nowy sposób tego zadania, które znalazło swój wyraz w przeszłości, dalszej i bliższej? Kościół jako wychowawca narodów ! I czy nie należy 5 Gaudium et spes, 31. * Gaudium et spes, 76. 1024 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale ono również do całokształtu owej « nowej », czy drugiej, ewangelizacji, której potrzebę uświadamiają sobie coraz wyraźniej wszystkie Koś­ cioły i Episkopaty na naszym kontynencie? Równocześnie jest rzeczą jasną, że owo « wychowanie » narodów przez Kościół na tym etapie świadomości — chrześcijańskiej i spo­ łecznej zarazem — musi być w ogromnej mierze « samowychowa­ niem ». Podobnie jak u każdego dorosłego czy nawet dorastającego człowieka. Można by też powiedzieć, że takie chrześcijańskie « sa­ mowychowanie » osób, wspólnot, całego społeczeństwa jest równo­ cześnie nowym, stosownym do historycznego etapu, podjęciem « inkulturacji » misyjnej. Kościół zaś jest wszędzie i zawsze misyjny. Misyjny — ze swej natury. Misyjny — wciąż na nowo ! Problem « laikatu » — apostolstwa świeckich posiada w tej dzie­ dzinie zupełnie zasadnicze znaczenie. 9. W czasie moich odwiedzin w Polsce za każdym razem pod­ kreślałem, że suwerenność państwa tylko wówczas odpowiada pełnej prawdzie o osobie i społeczeństwie, jeśli w państwie tym naród odnajduje swoją suwerenność, jeśli czuje się, i jest prawdziwym pod­ miotem stanowienia o tym, co « wspólne » — o wspólnym dobru. W tym samostanowieniu nikt społeczeństwa nie może wyręczyć, ani go w tym zastąpić. Jeśli zaś usiłuje się społeczeństwu narzucić jako dobro wspólne, jako program społeczny to, co nie odpowiada świadomości ani sumieniom, przyjdzie się w końcu przekonać, że działanie takie jest na szkodę społeczeństwa i swoją własną. Ten naród, poprzez całą swoją historię, nawet i poprzez ponure jej doświadczenia, zbyt jest przyzwyczajony do tego, co Sobór na­ zywa (( uczestnictwem » — a co łączy się z tak trafnie odkrytą nad Bałtykiem « solidarnością ». 10. « Słowo Wcielone zechciało być uczestnikiem ludzkiej społecz­ ności. Jezus objawił miłość Ojca i wzniosłe powołanie ludzi, przypo­ minając najpowszedniejsze sprawy społeczne. W swoim nauczaniu wyraźnie polecił dzieciom Bożym, by odnosiły się do siebie wzajem­ nie jako bracia. W swojej modlitwie prosił, by wszyscy Jego uczniowie byli (( jedno ». Apostołom zaś polecił głosić orędzie ewangeliczne wszystkim narodom, żeby ród ludzki stał się rodziną Bożą, w której pełnią prawa byłaby miłość; przez dar swojego Ducha ustanowił nową braterską wspólnotę w ciele swoim — Kościele, w którym wszyscy, będąc jedni drugich członkami, mają świadczyć sobie wzajemnie usługi Acta Ioannis Pauli Pp. II 1025 wedle różnych darów sobie udzielonych. Tę solidarność trzeba będzie ciągle zwiększać aż dò owego dnia, w którym osiągnie ona swoją pełnię i w którym ludzie, jako rodzina umiłowana przez Boga i Chrystusa Brata, zbawieni przez łaskę, oddawać będą Bogu chwałę doskonałą » . 7 11. W tym duchu składam najlepsze życzenia świąteczne i no­ woroczne wam, drodzy Bracia w Biskupstwie, Kościołom, którym służycie. Przekażcie moje życzenia i błogosławieństwo całej umiłowa­ nej Ojczyźnie. VII Ad Patres Cardinales, Familiae D.ni Papae Romanaeque Curiae Praelatos et Officiales quosdam, imminente Nativitate Domini nostri Iesu Christi coram admissos.* Signori Cardinali, Venerati Fratelli nell'episcopato e nel sacerdozio, Carissimi Laici. 1. Ringrazio sinceramente il Cardinale Decano per le parole di augurio, con cui ha interpretato i sentimenti di ciascuno di voi in que­ sto tradizionale e sempre caro incontro pre-natalizio. Esse hanno pure attratto la nostra comune attenzione sul particolare significato che l'annuale circostanza riveste. In effetti ci incontriamo alla vigilia del Natale dell'Anno Mariano. Se tutti gli anni, in questa occasione, i nostri cuori trepidano nel­ l'attesa di Colui che nasce a Betlem dal seno immacolato di Maria, e ci auguriamo a vicenda di vivere adeguatamente questo evento centrale della storia accogliendo in noi il Verbo Incarnato, in quest'Anno Mariano il nostro incontro riveste un carattere particolare, e dà un'impronta specifica alla nostra riflessione natalizia. L'Anno Mariano, infatti, ci prepara ad andare incontro a Cristo, in questo Avvento del terzo Millennio, a rivivere il mistero della sua incarnazione, seguendo Maria che ci precede in questo cammino di fede. Ella è stata la prima « ministra » del Verbo. Come membri della Curia Romana siamo consapevoli di servire il 7 Por. Gaudium et spes, 32. * Die 22 m. Decembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1026 Officiale Mistero dell'incarnazione, dal quale prende inizio la Chiesa come (( Corpo )). In Maria, ha detto S. Agostino, « unigenitus Dei Filius humanam sibi dignatus est coniungere naturam, ut sibi capiti imma­ culato immaculatam consociar et Ecclesiam )).* Nasce da Maria il Cristo Capo, a cui è da allora indissolubilmente unita la Chiesa, suo Corpo. Nasce il Christus totus. E noi, che siamo i servitori, i ministri di questo mistico Corpo, nutriti quotidianamente col Corpo Eucaristico di Gesù, manifestiamo quest'anno la gioia più profonda per la presenza particolare della Madre di Dio nel Mistero di Cristo e della Chiesa, nel quale ci sappiamo particolarmente inseriti. 2. Come ben sappiamo, il Vaticano II ha compiuto una grande sintesi tra la mariologia e l'ecclesiologia. L'Anno Mariano segue tale sintesi ed ispirazione conciliare affinché la Chiesa si rinnovi dapper­ tutto mediante la presenza della Madre di Dio, che — come insegna­ vano i Padri — e (( modello » (typus) della Chiesa. Il Concilio ha dato un'interpretazione luminosa di questa presenza della Vergine nel piano divino della salvezza : proprio perché stru­ mento e canale privilegiato dell'incarnazione del Verbo nell'umana natura, e della sua venuta in mezzo a noi, Maria (( è intimamente con­ giunta con la Chiesa : la Madre di Dio è figura della Chiesa, come già insegnava sant'Ambrogio, nell'ordine cioè della fede, della carità e della perfetta unione con Cristo » . Sviluppando questo pensiero, ho scritto nell'Enciclica Redemptoris Mater che ( d a realtà dell'incarna­ zione trova quasi un prolungamento nel mistero della Chiesa-corpo di Cristo. E non si può pensare alla stessa realtà dell'incarnazione senza riferirsi a Maria — Madre del Verbo incarnato » . 2 3 Maria unita a Cristo, Maria unita alla Chiesa. E la Chiesa, unita a Maria, trova in Lei l'immagine più alta e perfetta della propria specifica missione, che è al tempo stesso verginale e materna. I Padri e Maestri della Chiesa antica hanno sottolineato molto questo duplice aspetto. Ancora S. Agostino, ad esempio, dice mirabilmente : « Hic est speciosus forma prae filiis hominum, sanctae filius Mariae, sanctae sponsus Ecclesiae, quam suae genitrici similem reddidit: nam et nobis eam matrem fecit, et virginem sibi custodit » . La Vergine Maria è 4 1 Serm. 191, 3; PL 38, 1010. 2 Lumen gentium, 63. 3 N. 5. 4 Serm. 195, 2; PL 38, 1018. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1027 archetipo della Chiesa a causa della maternità divina, e, come Maria, la Chiesa deve, e vuole essere, madre e vergine. La Chiesa vive di questo autentico « profilo mariano », di questa « dimensione maria­ na », che il Concilio, raccogliendo le voci della patristica e della teo­ logia, orientale e occidentale, ha così sintetizzato : « Contemplando l'arcana santità di Lei e imitandone la carità, adempiendo fedelmente la volontà del Padre per mezzo della parola di Dio accolta con fedeltà, (la Chiesa) diventa anche essa madre, poiché con la predicazione e il battesimo genera a una vita nuova e immortale figlioli, concepiti ad opera dello Spirito Santo e nati da Dio. Essa pure è vergine, che custodisce integra e pura la fede data allo Sposo e ad imitazione della Madre del suo Signore, con la virtù dello Spirito Santo, conserva ver­ ginalmente integra la fede, solida la speranza, sincera la carità » . 5 3. Questo profilo mariano è altrettanto — se non lo è di più — fondamentale e caratterizzante per la Chiesa quanto il profilo aposto­ lico e petrino, al quale è profondamente unito. Anche sotto questo aspetto della Chiesa, Maria precede il Popolo di Dio pellegrinante. Maria è Colei che, predestinata ad essere Madre del Verbo, è vis­ suta continuamente e totalmente nella sfera della grazia divina, sotto il suo influsso vivificante ; è stata specchio e trasparenza della vita di Dio stesso. Immacolata, « piena di grazia », Ella è stata preparata da Dio all'Incarnazione del Verbo, e si è trovata sotto l'azione ininter­ rotta dello Spirito Santo ; è stata il « Sì », il « Fiat » per eccellenza a Colui che l'aveva prescelta « prima della creazione del mondo » ; e lo è stata nella docilità, nell'umiltà, nella rispondenza ai minimi cenni della grazia, resa, possiamo ben dire, doppiamente madre per la piena conformità alla volontà di Dio : (( Chi compie la volontà di Dio, è ... mia madre » . La maternità divina, privilegio unico e sublime del­ la sempre Vergine, deve essere vista in questa prospettiva, quale su­ premo coronamento della fedeltà di Maria alla grazia. 6 7 La dimensione mariana della Chiesa emerge dalla similitudine dei compiti nei confronti del Cristo totale : ad essa infatti si applica in modo particolare la parola di Gesù secondo cui « chi compie la volontà di Dio è mio fratello, sorella e madre » ; anche la Chiesa, come Maria, 8 5 Lumen gentium, * Bf 1 , 4. 7 Cf. Me 3, 35. « Me ibid. 64. 1028 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale vive nella grazia, nella sottomissione allo Spirito Santo, alla sua luce interpreta i segni e le necessità dei tempi, e avanza nel cammino della fede in piena docilità alla voce dello Spirito. In questo senso, la dimensione mariana della Chiesa antecede quella petrina, pur essendole strettamente unita e complementare. Maria, l'Immacolata, precede ogni altro, e, ovviamente, lo stesso Pietro e gli apostoli : non solo perché Pietro e gli apostoli, provenendo dalla massa del genere umano che nasce sotto il peccato, fanno parte della Chiesa « sancta ex peccatoribus », ma anche perché il loro triplice munus non mira ad altro che a formare la Chiesa in quell'ideale di santità, che già è preformato e prefigurato in Maria. Come bene ha detto un teologo contemporaneo, « Maria è "regina degli apostoli", senza pre­ tendere per sé i poteri apostolici. Essa ha altro e di più » . Singolar­ mente significativa si rivela da questo punto di vista, la presenza di Maria nel cenacolo, ove Ella assiste Pietro e gli altri apostoli, pregando con loro e per loro in attesa dello Spirito. 9 Questo legame tra i due profili della Chiesa, quello mariano e quello petrino, è dunque stretto, profondo e complementare, pur essendo il primo anteriore tanto nel disegna di Dio quanto nel tempo, nonché più alto e preminente, più ricco di implicazioni personali e comunitarie per le singole vocazioni ecclesiali. In tale luce vive e deve vivere la Curia Romana, dobbiamo vivere tutti noi. Certamente la Curia si trova direttamente collegata al profilo petrino, al cui servizio è deputata per fisionomia, costituzione e mis­ sione. La Curia serve la Chiesa come Corpo, e, collocata si può dire al vertice, offre la sua collaborazione al Successore di Pietro nel suo servizio alle singole Chiese locali. E, pertanto, in questa attività, ciò che le è più necessario e indispensabile è conservare e avvalorare la dimensione mariana del suo servizio a Pietro. Maria precede anche tutti noi della Curia, che serviamo il Mistero del Verbo Incarnato, come precede l'intera Chiesa per la quale viviamo. Che Lei ci aiuti a scoprire sempre meglio, e a vivere sempre più autenticamente questa ricchezza che per noi, starei per dire, è vitale, decisiva; ci aiuti a inserirci consapevolmente in questa simbiosi tra la dimensione mariana e quella apostolico-petrina, da cui la Chiesa quotidianamente trae orien­ tamento e sostegno. L'attenzione a Maria ed ai suoi esempi porti un di più di amore, di tenerezza, di docilità alla voce dello Spirito, perché si » H. U. von Balthasar, Neue Klarstellungen, trad. it., Milano 1980, p. 181. Acta Ioannis Pauli Pp. H 1029 arricchisca interiormente la dedizione di ciascuno al servizio del mini­ stero di Pietro. 4. Alla luce dell'idea-guida dell'Anno Mariano, che continua l'inse­ gnamento del Vaticano II nel presentare Maria a guida del Popolo di Dio pellegrinante nel suo cammino di fede, vorrei ora soffermarmi su alcuni fatti salienti dell'anno che si sta per chiudere: e cioè il Sinodo dei Vescovi, le numerose beatificazioni e canonizzazioni, e la visita del Patriarca ecumenico Dimitrios I di Costantinopoli. Anzitutto la Sessione del Sinodo : a due mesi dal termine dei lavori, vediamo sempre più chiaramente che, dagli interventi e lavori dei Padri Sinodali, è emersa l'immagine globale della Chiesa : come essa vive, come lavora, come prega, come soffre, come combatte, come segue il Cristo. Il Sinodo, effettivamente, ha offerto l'immagine di questo Po­ polo pellegrinante sulla terra, e perciò di quella porzione del Popolo di Dio che è il Laicato, nella caratteristica della sua sfera specifica. In questo pellegrinaggio è ancor sempre la Madre che precede i suoi figli nel loro impegno di « cercare il regno di Dio trattando le cose tem­ porali e ordinandole secondo Dio » nello spirito delle beatitudini. Questa presenza mariana nella missione dei laici, nel loro cammino di fede, è la linea che definisce lucidamente quel grande evento. 10 Man mano che aumenta la distanza dal Sinodo dello scorso ottobre, più se ne costata il risultato positivo, non solo per avere riaffermato l'insegnamento dei grandi documenti del Vaticano II, ma anche per l'accento posto sulla ecclesiologia di comunione come contesto neces­ sario per situare il ruolo del Laicato nella Chiesa per la salvezza del mondo. A tale riuscita hanno collaborato efficacemente i laici stessi : sia perché ciascuno dei Padri Sinodali ne rappresentava la voce, sia perché i laici, uomini e donne, sono intervenuti attivamente, mediante la loro rappresentanza cospicua e qualificata nel Sinodo, parlando nelle assemblee plenarie e collaborando intensamente nei « circuii minores ». Ne è risultato un quadro veramente universale delle diverse realtà che costituiscono la vera immagine della Chiesa di oggi. Come per i Sinodi precedenti, sarà mio dovere seguire le indicazioni emerse in quei giorni indimenticabili. Intanto mi è piaciuto sottolineare, nel nostro incontro odierno, come questa ricchezza e pluralità di risultati sia il segno che la Chiesa è veramente aperta alla voce dello Spirito, in cammino sulla via della 10 Lumen gentium, 31. Acta Apostolicae Sedis 1030 - Commentarium Officiale fede e dell'amore, e sempre più cosciente delle proprie responsabilità davanti a Dio e davanti al mondo. Maria è presente in questo cammino dei Laici, per guidarli, come tutti ci guida, verso l'Avvento di Cristo. 5. Ancora il Vaticano II ha mostrato nella Madre di Dio Colei in cui la Chiesa ha già raggiunto il suo traguardo finale : « In cielo, glorificata ormai nel corpo e nell'anima, è immagine e inizio della Chiesa che dovrà avere il suo compimento nell'età futura » ; questa affermazione riassume quanto la Costituzione dogmatica sulla Chiesa aveva spiegato in precedenza nel trattare sia « l'indole escatologica della Chiesa peregrinante e la sua unione con la Chiesa celeste » , sia « l'universale vocazione alla santità nella Chiesa » . Nella « pie­ nezza del tempo », Maria, in grazia della sua concezione immacolata, ricompone in sé il disegno salvifico di Dio, sconvolto dal peccato, e, assunta in Cielo col suo corpo santissimo — che è l'Arca dell'Alleanza nuova ed eterna — già regna con Cristo nell'unità psico-fisica della sua persona. 1 1 12 13 Ella è dunque, dopo Cristo « primogenito dei morti » , Colei che precede la Chiesa in cammino verso il compimento finale della santità, e che l'attende in questa pienezza senza tramonto. Ma con Lei già si trovano, in attesa della risurrezione, tutti coloro che, secondo il giu­ dizio della Chiesa, già sono in Cielo, e, avendo realizzato in se stessi il piano di Dio, hanno raggiunto il « successo » di ogni umana esistenza : il conseguimento della più intima unione con Cristo. 14 15 Col pensiero rivolto alla Regina di tutti i Santi, in questo Anno Mariano, ricordo ora le due canonizzazioni e le undici beatificazioni, che, così numerose nel 1987, hanno dimostrato — in modo forse più straordinario del solito — quanto sia reale, vera e attuale la chiamata universale della Chiesa alla santità, facendone vedere la pluralità etnico-vocazionale. Infatti, i nuovi santi e beati appartengono a diverse vocazioni nel Popolo di D i o : vi sono, tra di essi, Cardinali come Marcelo Spinola y Maestre (29. III) e Andrea Carlo Ferrari (10.V) ; Vescovi come Mi­ chael Kozal (14.VI) e Jurgis Matulaitis (28.VI) ; Sacerdoti e Religiosi 11 Lumen 12 Cap. V I I . gentium, 11 Cap. V. 14 Ap 1, 5 ; cf. Col 1, 18. 15 Cf. 68. Lumen gentium, 49. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1031 come Manuel Domingo y Sol (29.III), Rupert Mayer (3.V), PierreFrançois Jamet (10.V) e Jules Arnould Rèche (l.XI) ; Religiose come Teresa de los Andes (3.IV), Benedetta Cambiagio Frassinello (10.V), Ulrika Msch e Blandina Merten (l.XI) ; Laici, uomini e donne, come Lorenzo Ruiz (18.X), Giuseppe Moscati (25.X), e molti altri di tutte le professioni e mestieri, anche i più umili; è una testimonianza data nelle più diverse circostanze, come pastori e ministri della Chiesa, come medici, come educatori ed evangelizzatori. Non di rado questa testimonianza è stata la più ardua ed alta, quella del martirio per antonomasia, come è avvenuto per le tre Car­ melitane di Guadalajara (29.III), per Edith Stein (l.V) e Karolina Kozka (10.VI), per Marcel Callo, Pierina Morosini e Antonia Mesina (4.X), per i 16 martiri del Giappone (18-X) come per gli 85 martiri inglesi (22.XI). Inoltre, buona parte dei nuovi santi e beati sono vissuti nel nostro secolo, ci sono contemporanei : davvero, i santi sono ancora in mezzo a noi, e dimostrano che ancora oggi la Chiesa è chiamata alla santità, e vi risponde generosamente, ispirata e guidata da Maria. Essi, inoltre, appartengono a diverse nazioni dei vari continenti : Francia, Spagna, Germania, Italia, Gran Bretagna, Polonia, Litua­ nia, Giappone, Filippine, Cile : le recenti beatificazioni e canonizza­ zioni hanno avuto perciò un significato universale anche dal punto di vista geografico. 5. In questa visuale, reputo una grazia del Signore l'aver potuto proporre alla comune venerazione della Chiesa — venendo incontro alle ripetute insistenze dei Vescovi locali — alcuni di questi campioni della fede negli stessi ambienti sociali in mezzo ai quali vissero. Ciò mi fu dato durante alcuni dei viaggi apostolici di quest'anno : Suor Teresa de los Andes, a Santiago del Cile (3. IV) ; Suor Teresa Bene­ detta della Croce, a Colonia (l.V) ; Padre Mayer, a Monaco di Baviera (3.V) ; Karolina Kózka, a Tarnow (10. VI) ; e Mons. Kozal, a Var­ savia (14. V I ) . La possibilità sempre più frequente di proclamare pubblicamente la santità eroica di figli e figlie della Chiesa nel corso delle mie visite ai vari Paesi del mondo, mi conferma che tali viaggi sono un servizio particolare sulla via della peregrinazione del Popolo di Dio — esatta­ mente di quella peregrinazione verso il Regno definitivo di Cristo nella quale Maria « precede » la Chiesa nei diversi luoghi della terra. Poiché 67 - A. A. 8. 1032 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale i viaggi sono, con l'aiuto di Dio, l'applicazione coerente del mandato di Cristo — (( euntes in mundum universum » — e della specificità del ministero petrino — « confirma fratres tuos » — essi hanno una irradiazione ancora maggiore proprio nell'esercizio del munus tanto alto e solenne di proporre all'imitazione della Chiesa gli esemplari autentici della santità, che le è propria. Essi danno inoltre la prova, davanti al mondo, che la santità è possibile a tutti i popoli, in tutte le civilizzazioni e a tutte le latitudini. 16 17 6. L'Enciclica Redemptoris Mater, seguendo il Concilio, ha sotto­ lineato che la « peregrinazione » della Chiesa, nella quale la Madre di Dio la « precede », ha un evidente tratto ecumenico. Per i fratelli disuniti delle Chiese e comunità ecclesiali di Occi­ dente, il documento rileva come essi possono, anzi desiderano progre­ dire insieme nel cammino di fede di cui Maria è esempio; di ciò esso vede un lieto auspicio nel fatto che quelle Chiese convengono (( con noi in punti fondamentali della fede cristiana anche per quanto ri­ guarda la Vergine Maria » : l'Enciclica sottolinea poi la convergenza di testimonianze storiche, teologiche, liturgiche e artistiche che la Chiesa ortodossa e le antiche Chiese orientali offrono circa la loro venerazione, teologicamente profonda e umanamente delicata, della Theotokos. 1 8 19 In questa luce acquista particolare significato la venuta a Roma di Sua Santità Dimitrios I, Patriarca ecumenico, dal 3 al 7 dicembre scorso, che ho avuto la grande gioia di ricevere in Vaticano, con la carità fraterna e l'onore che gli erano dovuti. È stata una visita di comunione ecclesiale in restituzione di quella che avevo fatto al Pa­ triarcato ecumenico per la festa di Sant'Andrea del 1979, e realizzata con l'esplicito intento di contribuire al ristabilimtnto della piena comunione tra Cattolici ed Ortodossi. L'evento ha tenuto pienamente conto della maturazione di senti­ menti avvenuta fra Cattolici ed Ortodossi dal Concilio in poi e anche dei risultati del positivo dialogo teologico in corso. Abbiamo così potuto pregare insieme durante la celebrazione eucaristica nella Basi­ lica di San Pietro; e nello spirito di questo Anno Mariano abbiamo 14 Me 16, 15. 17 Le 22, 32. 11 Redemptoris 19 Ibid., 31-33. Mater, 30. 1033 Acta Ioannis Pauli Pp. II potuto pregare insieme anche nella Basilica di Santa Maria Maggiore. Nella sua omelia mariologica il Patriarca Dimitrios I ha voluto rile­ vare come « le nostre due Chiese sorelle hanno mantenuto attraverso i secoli inestinguibile la fiamma della devozione alla veneratissima persona della Tutta Santa Genitrice di Dio ». Ciò costituisce un forte legame di congiunzione e di comune tradizione. Anche se, nel corso del tempo, sono state apportate distinzioni che certamente vanno chiarite nel dialogo, (( il comune patrimonio dogmatico e teologico svi­ luppatosi intorno alla venerabile persona della Tutta Santa Genitrice di Dio costituisce un asse d'unità e di riunione delle due parti di­ sgiunte ». Per sottolineare tutta l'importanza positiva di questa pro­ spettiva, il Patriarca Dimitrios ha voluto proporre che « il tema della mariologia occupi un posto centrale nel dialogo teologico tra le nostre Chiese, esaminato dal punto di vista non solo cristologico, ma anche antropologico e in particolare ecclesiologico per il pieno ristabilimento della nostra comunione ecclesiale, per la quale preghiamo, ci adope­ riamo e verso la quale guardiamo con molta attesa ». 1 Questo pensiero incontra direttamente l'orientamento dell'Enci­ clica Redemptoris Mater. Rallegrandomi profondamente, esprimo la convinzione che anche per questo punto la visita del Patriarca ha dato un impulso positivo in profondità alle relazioni tra Cattolici ed Orto­ dossi. L'incontro nella carità fa vedere meglio la verità e fa vivere nella speranza. Sia gloria a Dio. L'interesse, vorrei dire l'entusiasmo, che questa visita ha suscitato mi fa ripetere il voto che la Chiesa « torni a respirare pienamente con i suoi « d u e p o l m o n i » : l'Oriente e l'Occidente ... Ciò è oggi più che mai necessario ... Sarebbe anche la via per la Chiesa in cammino di cantare e vivere in modo più perfetto il suo Magnificat. 20 7. Ormai al termine del nostro incontro, mi è caro cogliere questa occasione per annunciare ufficialmente la non lontana pubblicazione di una Lettera Enciclica al fine di commemorare il ventesimo anni­ versario della Populorum progressio di Paolo V I . Questa ha segna­ to una tappa fondamentale nella vita contemporanea della Chiesa, ed ha suscitato echi profondi nell'opinione pubblica, dando un nuovo segno della presenza viva della Chiesa stessa nelle drammatiche situa­ zioni dello sviluppo e della pace nel mondo. Nel ricordare la continua attualità di quel grande documento, l'Enciclica intenderà anche rile20 Ibid., 34. 1034 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale vare le nuove tematiche e rispondere ai problemi nuovi che, sullo stesso argomento, si sono presentati alla coscienza dell'uomo di oggi : essa vuole perciò mettersi sulla scia della Populorum progressio, come sua ideale continuazione e prosecuzione. Anche questo sottolinea quanto la Chiesa voglia camminare insieme agli uomini del nostro tempo : per tale motivo affido fin d'ora alla Vergine Santa questa Enciclica, che tanto mi sta a cuore, affinché trovi risposta nella società e susciti rinnovati, concreti propositi di cooperazione internazionale per la fraterna intesa fra le Nazioni e la promozione dell'autentico sviluppo, secondo il piano di Dio. 8. In questa prospettiva, che dobbiamo mantenere viva nei nostri spiriti, rinnovo oggi i miei ringraziamenti ed auguri per il Santo Natale. Li porgo a tutti voi, che, in ogni ordine e grado, prestate una valida e apprezzata collaborazione alla Santa Sede nella Curia Ro­ mana, alla diocesi di Roma nel Vicariato, e alla Città del Vaticano ; li porgo ai Rappresentanti Pontifici ed al Personale diplomatico che li coadiuva nella loro missione ; li estendo ai vostri Cari, con un pen­ siero particolare alle famiglie ove sia qualche pena, fìsica o spirituale. Gesù che viene, porti a tutti la sua grazia e la sua pace. Cristo Bambino, che troviamo come i Pastori ed i Magi tra le brac­ cia di Maria sua Madre, è la luce del mondo — ed è la luce delle nostre vite : « Ipse est menti nostrae lumen », come dice S. Agostino. Che la sua luce guidi il servizio che prestiamo al Mistero dell'Incarnazione, ove è particolarmente inserita Lei, la Madre sua e nostra, la Madre della Chiesa: sarà quindi Lei a prenderci per mano e ad aiutarci ad essere fedeli nel nostro servizio ecclesiale, nel quale è anche e sempre Lei a (( precederci ». 21 E con quell'affetto, che l'imminenza delle feste rende più intimo e forte, tutti vi benedico. J1 Quaest. Evangeliorum I, 1; PL 35, 1323. Congregatio ACTA pro Episcopi» 1035 CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS DECRETUM CIVITATIS BOLIVARENSIS - CIVITATIS GUAYANENSIS de mutatione finium. Quo aptius christifidelium pastorali curae consuli possit, Exc.mi PP. DD. Medardus Luzardo Romero, Archiepiscopus Civitatis Bolivarensis, et Iosephus a Iesu Núñez Viloria, Episcopus Civitatis Guayanensis, unanimi consensu, audita Conferentia episcopali nationis Venetiolanae, ab Apostolica Sede espostulaverunt ut ecclesiastici fines circumscriptionum ecclesiasticarum sibi concreditarum immuta­ rentur aptiusque disponerentur. Summus Pontifex Ioannes Paulus, divina Providentia Papa II, exstante favorabili voto Exc.mi P. D. Luciani Storero, Archiepiscopi titularis Tigimmensis, in Republica Venetiolae Apostolici Nuntii, pre­ ces ad Se admotas certo animabus profuturas censuit benigneque excipiendas decrevit. Quapropter, suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse haben­ tium vel habere praesumentium consensu, hoc Decreto, perinde vali­ turo ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, ab archi­ dioecesi Civitatis Bolivarensis distrahit integrum territorium civilium municipiorum vulgo Par, Roscio et Sifontes, illudque dioecesi Civi­ tatis Guayanensis adnectit. Documenta et acta praefati territorii clericos, fideles et bona tem­ poralia forte respicientia a tabulario Curiae Civitatis Bolivarensis ad archivum Curiae Civitatis Guayanensis, quam primum, transmittantur. Ad clerum quod attinet, simul ac praesens Decretum ad effectum deductum fuerit, sacerdotes Ecclesiae illi adscripti censeantur in cuius territorio ecclesiasticum detinent officium ; ceteri autem sacerdotes, clerici seminariique tirones dioecesi illi incardinati maneant vel incar­ dinentur in cuius territorio legitimum habent domicilium. Acta Apostolicae Sedis 1036 - Commentarium Officiale Ad haec perficienda idem Summus Pontifex praefatum Exc.mum P. D. Lucianum Storero deputat, necessarias et opportunas eidem tribuens facultates, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere impo­ sito ad Congregationem pro Episcopis, cum primum fas erit, authen­ ticum exemplar actus peractae executionis remittendi. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 25 mensis Martii anno 1988. © BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus L. © S. © Ioannis Baptista Re, Archiep. tit Foronovanus, a Secretis In Congr. pro Episcopis tab., ». 46/88. PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die S Martii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Pasletanae Exc.mum P. D. Ioannem Aloisium Mone, hactenus Episcopum titularem Abercorniensem et Auxiliarem archidioecesis Glasguensis. die 25 Martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Bernardini Eche­ verría Ruiz o.f.m., Archiepiscopi Guayaquilensis, Exc.mum P. D. Ignatium Larrea Holguin, hactenus Episcopum titularem Novensem in Dalmatia ét Ordinarium Castrensem in Republica Aequatoriana. — Episcopum Coadiutorem Curiensis dioecesis R. D. Volfgangum Haas, Canonicum Capituli Cathedralis et Cancellarium curiae eius­ dem dioecesis. die 31 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Tingariensi R. D. Franciscum Grave, Praelatum honorarium Sanctitatis Suae, Cano­ nicum Capituli Cathedralis Essendiensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Francisci Hengsbach, Episcopi memoratae dioecesis die 9 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Tarasensi in Nu­ midia, R. P. Aloisium Dei Castillo Estrada, e Societate Iesu, hacte­ nus Moderatorem Universitatis catholicae in civitate Montisvidei. Congregatio pro Episcopis 1037 die lß Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Gummitanae in Proconsulari, R. P. Juárez Párraga, e societate S. Francisci Salesii, hactenus secretarium adiunctum Conferentiae episcopalis Bolivianae. — Metropolitanae Ecclesiae Cochabambensi Exc.mum P. D. Re­ natum Fernández Apaza, hactenus Archiepiscopum Sucrensem. — Titulari episcopali Ecclesiae Narensi R. P. Ninum Marzoli, e congregatione a Resurrectione D . N . I . C , hactenus Vicarium epi­ scopalem et curionem in civitate Pacensi in Bolivia. — Archiepiscopali Ecclesiae Luxemburgensi Exc.mum P. D. Ioan­ nem Hengen, hactenus Archiepiscopum-Episcopum Luxemburgensem. die 21 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Girardotensi Exc.mum P. D. Georgium Ardila Serrano, hactenus Episcopum titularem Tiseditanum, Auxiliarem archidioecesis Bogotensis. — Praelaturae territoriali Tibuensi R. I). Aloisium Madrid Mer­ lano, Vicarium delegatum Vicariatus Apostolici Istminaënsis. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Ciceronis Tumbocon, Episcopi Cabanatuensis, Exc.mum P. D. Sophium Balee, hactenus Episcopum titularem Lamphuensem et Auxiliarem Archiepiscopi Cacerensis. die 23 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Turuzitanae R. D. Ioannem Aloisium Cipriani Thorne, e clero Praelaturae Personalis Sanctae Crucis et Operis Dei, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Friderici Richter Fernández-Prada, Archiepiscopi Ayacu­ quensis. die 30 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Rombloniensi R. D. Vincen­ tium Salgado y Garruchom, hactenus moderatorem Seminarii regio­ nalis in archidioecesi Iarensi. die 1 Iunii. — Archiepiscopali Ecclesiae Catanensi Exc.mum P. D. Aloisium Bommarito, hactenus Episcopum Agrigentinum. — Cathedrali Ecclesiae Campecorensi R. D. Carolum Suárez Cazares, praepositum alumnis sacrorum Seminarii maioris archidioe­ cesis Moreliensis. die 11 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Arianensi Hirpinae-Laquedoniensi R. P. Antonium Forte, ex Ordine Fratrum Minorum. 15 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Paulalfonsanensi R. D. Marium Zanetta, Vicarium olim generalem eiusdem sedis. 1038 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Titulari episcopali Ecclesiae Zucchabaritanae R. P. Ioannem Messi, Ordinis Servorum Mariae sodalem, quem deputavit Auxilia­ rem sedis metropolitanae Araeauiensis. die 20 Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Belesasensi R. P. Hectorem Michaelem Cabrejos Vidarte, Ordinis Fratrum Minorum sodalem, quem deputavit Auxiliarem Em.mi Ioannis S. R. E. Cardi­ nalis Landazuri Ricketts, Archiepiscopi Limani. die 25 Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Thibilitanae R. D. Andream Vingt-Trois, Vicarium generalem in archidioecesi Parisiensi, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Ioannis Mariae S. R. E. Cardinalis Lustiger, Archiepiscopi Parisiensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Achollitanae R. P. Georgium Soubrier, e Societate Presbyterorum a S. Sulpitio, moderatorem Semi­ narii Universitarii, vulgo « des Carmes », quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Ioannis Mariae S. R. E. Cardinalis Lustiger, Archie­ piscopi Parisiensis. CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE DECRETA I LYDENBURGENSIS - VITBANKENSIS nomen dioecesis mutatur. Exc.mus Dominus Mogale Paulus Nkhumishe, Episcopus Lydenburgensis-Vitbankensis, huic Dicasterio preces obtulit ut nomen suae dioecesis ita permutaretur ut deinceps dioecesis Vitbankensis nuncu­ pantur, iuxta nomen vulgo Witbank, in qua sedes episcopalis et eccle­ sia cathedralis exstant. Congregatio pro Gentium Evangelizatione 1039 Itaque haec Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Pro­ paganda Fide vigore facultatum sibi a Sanctissimo Domino Nostro Ioanne Paulo divina Providentia Papa II concessarum, auditoque favorabili voto quorum interest, memoratam petitionem benigne acci­ piens, nomen dioecesis Lydenburgensis-Vitbankensis in « dioecesis Vitbankensis » denominationem mutavit, praesensque ad rem Decretum confici et expediri iussit. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evangeli­ zatione seu de Propaganda Fide, die 10 mensis Novembris anno Do­ mini 1987. IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus It. & S. © Iosephus T. Sánchez, a Secretis In Cangr. pro Gentium Evang. tab., n. 5508/81. II VANKIENSIS nomen dioecesis mutatur. Cum Exc.mus ac Rev.mus Dominus Ignatius Prieto Vega, Epi­ scopus Vankiensis, in Zimbabwe, proposuisset ut praesens denomi­ natio suae dioecesis ita permutaretur ut deinde Huangensis nuncupa­ ntur, iuxta nomen novum civitatis (Hwange, antea Wankie) ubi sedes episcopalis sita est, hoc Dicasterium vigore facultatum sibi a Sanctis­ simo Domino Nostro Ioanne Paulo divina Providentia Papa II con­ cessarum, supramemoratam propositionem adprobavit ac praesens ad rem Decretum confecit. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evange­ lizatione seu de Propaganda Fide, die 8 mensis Aprilis anno Domini 1988. IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus L. & S. Carolus A. Schlech, C.S.C, Sub-secretarius In Cangr. pro 68-A. A. S. Gentium Evang. tab., n. 1852/88. 1040 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium PROVISIO Officiale ECCLESIARUM Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Con­ gregatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, singulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare. Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit : die 18 Novembris 1987. — Cathedrali Ecclesiae Sanensi R. D. Ioan­ nem Gabrielem Diarra, Seminarii maioris Sancti Augustini archidioe­ cesis Bamaokênsis rectorem atque Pontificalium Operum Missiona­ lium Directorem nationalem in Malia. die 30 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Ondiivanae R. D. Ferdinandum Guimarfies Kevanu, hucusque eiusdem dioecesis Admi­ nistratorem Apostolicum. die 12 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Nyeriensi Exc.mum P. D. Nicodemum Kirima, hactenus Episcopum Mombasaènsem. — Cathedrali Ecclesiae Elobeidensi R. P. Macram Maximilianum Gassis, e Missionariis Combonianis Cordis Iesu, hucusque Admini­ stratorem eiusdem dioecesis Apostolicum. — Cathedrali Ecclesiae Mtuaranae R. D. Gabrielem Mmole, e clero dioecesano, rectorem Seminarii minoris in pago Namupa nuncupato. — Titulari episcopali Ecclesiae Minorensi R. P. Zachariam Ortiz Robon, Superiorem in Paraguaia Provinciae Societatis Sancti Fran­ cisci Salesii Sodalium, quem constituit Vicariatus Ciachensis in Para­ quaria Natione Vicarium Apostolicum. die 5 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Manokvariensi-Sorongensi Exc.mum P. D. Franciscum Xaverium Sudartanta Hadisumarta, hactenus Episcopum Malangensem. — Cathedrali Ecclesiae Viiayapuramensi R. D. Petrum Thuruthikonam, hucusque eiusdem dioeceseos Administratorem. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Bonaventurae Patricii Paul, Episcopi Hyderabadensis in Pakistan, R. D. Iosephum Coutts, e clero Lahorensis dioecesis eiusdemque Seminarii minoris rectorem. Congregatio pro Causis Sanctorum 1041 — Cathedrali Ecclesiae Allahabadensi R. D. Isidorum Fernandes, dictae Dioecesis Vicarium generalem necnon rectorem « St. Josephus College » in civitate Allahabadensi. NOMINATIONES Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangeliza­ tione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit : die 12 Martii 1988. — Exc.mum P. D. Aloisium Mariam Estrada Paetau, Episcopum titulo Regiensem, hucusque Apostolicum Admi­ nistratorem Izabalensis Administrationis, Vicarium Apostolicum Izabalensis Vicariatus nuper erecti in Guatimala. die 18 Ianuarii. — Exc.mum P. D. Aloisium Morganum Casey, Episcopum titulo Mibiarcensem, hucusque Auxiliarem Archiepiscopi Pacensis in Bolivia, Vicarium Apostolicum Pandoënsis Vicariatus. die SO Martii. — Exc.mum P. D. Emericum Kabongo Kanundowi, Archiepiscopum-Episcopum Lueboènsem, Administratorem Apostolicum « sede vacante » dioeceseos Mvekaënsis. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I ROMANA Canonizationis Servae Dei Mariae Potter, fundatricis Parvae Societatis Mariae (1847-1913). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad efectum de quo agitur. « Maternitas Mariae, quae penitus animo sponsali "ancillae Do­ mini" imbuebatur, est prima et fundamentalis ratio illius mediatio­ nis, quam, eius respectu, Ecclesia profitetur atque pronuntiat quamque 1042 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale iugiter "fidelium cordi commendat", quandoquidem valde ei confidit (cfr. Lumen Gentium, 62) ... Maria facta est non solum "mater-nutrix" Filii hominis, sed etiam "generosa socia" modo prorsus peculiari Mes­ siae ac Redemptoris (ibid.) ... Maternitas Mariae in Ecclesia indesinen­ ter perdurat ut mediatio intercedens, atque Ecclesia fidem in hanc veritatem enuntiat invocans Mariam nominibus Advocatae, Adiutri­ cis, Auxiliatricis, Mediatricis » (Ep. Enc. Redemptoris Mater, 25 Martii 1987; AAS 79, 1987, pp. 413 s. ; nn. 39 s.). In Ecclesiae filios, qui hoc matris Dei maternum munus acriter senserunt eiusque spiritalem indolem, vita et scriptis, propagaverunt, doctrinam secuti sancti Ludovici Mariae Grignion de Montfort (cfr. ibid., p. 427, n. 48), est haud dubie ascribenda Serva Dei Maria Potter, Conditrix Parvae Societatis Mariae, quae vixit et egit altera dimidia parte saeculi x i x et primo huius saeculi decennio. Serva Dei orta est die 22 mensis Novembris anno 1847 Londinii a Villelmo Potter, anglicano, et a Maria Anna Martin, quae ad Eccle­ siam catholicam se convertit paulo ante quam ultima eius filia nata est, post quattuor habitos mares filios. Infans baptizata est die 12 mensis Decembris insequentis, in ecclesia catholica SS. Trinitatis in urbe DocJchead, et Maria appellata, in honorem Virginis, cui mater eam iam prius commendaverat, quam orta est. Pater mature familiam reliquit ut in Australiani migraret, filiorum onus uxori remittens. Maria sacramentum Confirmationis accepit die 21 mensis Maii anno 1858 a domino Grant, episcopo ^outhvarcensi, et die 8 Decembris eo­ dem anno primum ad eucharisticam mensam _ accessit. Postquam Portum Magnum concessit una cum matre in domum fratris Thomae, ibi pium iuvenem cognovit Godefridum King, cui aliquamdiu desponsa est, estque hinc stimulata ad pietatem eucharisticam et marialem. Admonitu episcopi Grant, cum iam de vitae perfectione cogitaret, sine controversia sponso repudiato, ingressa est intra Sorores a Misericor­ dia Brictelmestunienses die 7 mensis Decembris anno 1868. Primo no­ vitiatus anno peracto adducta est ad redeundum in familiam per causam valetudinis, at optimam diligentiae suae apud Sorores reli­ quit memoriam. Aliquantum ex morbo recreata, Serva Dei renovato fervore se pietati dedidit et operibus misericordiae in egenos, simulque statuit caelestibus ducta impulsionibus, eius spiritus magistris et episcopo consentientibus, novum condere institutum religiosum, quod peculia­ rem curam adhiberet, tum ad corpus tum ad spiritum pertinentem, Congregatio pro Causis Sanctorum 1043 de moribundis. Oritura erat Parva Societas Mariae, quo nomine ma­ nifeste piae mulieres significaban tur, Matri Perdolenti iunctae iuxta Christum in cruce morientem. Post multa discrimina et vicissitudines, christiana fortitudine et serena constantia superata, die altero mensis Iulii anno 1877, una cum primis sodalibus Serva Dei vestem religiosam accepit ab episcopo Oratoriano Nottinghamensi domino Bagshawe, primamque pauperem Domum in suburbio Hyson Green instituit. Multimodis, divino per­ missu, ab ipso episcopo vexata, est etiam quodam cancri genere af­ fecta; quocirca bis est secta annis 1878-79, cum exitibus qui totam vitam perdurarunt, sed eius serenitatem et animi robur non turbaverunt. Crescente religiosarum numero, anno 1882 Serva Dei primum Romam venit ut operam suam servitio Ecclesiae universalis addiceret, et est a Papa Leone XIII invitata ut Romae consisteret : cui invi­ tationi filiae alacritate et vivissima fide est assensa. Subsequentibus annis Serva Dei longas et molestas suscepit pere­ grinationes, semper infirma valetudine, novas Domus Parvae Societatis Mariae constituta in diversis nationibus, praesertim lingua Britan­ nica utentibus. Anno 1893 obtinuit a Congregatione de Propaganda Fide decretoriam Constitutionum approbationem, et anno 1900 domicilium suum semel et in perpetuum Romae collocavit. Primum Congregatio­ nis Capitulum anno 1882 eam elegerat Antistitam Generalem ; quo in munere est iuncta usque ad mortem. Annins 1904-1908 aedificandam curavit Donum Moderatricis gene­ ralis apud Sanctum Stephanum Rotundum in Caelio monte, cum adiuncto valetudinario et prima schola Italica pro mulieribus profes­ sionem aegrotis ministrandi exercentibus. Ecclesiam Cordi Materno Mariae consecravit. Per totum hoc temporis spatium non destitit apostola esse per multa scripta, maxime indolis Marialis, quorum quae­ dam pluries edita sunt in diversas linguas conversa, Sororum etiam et fidelium animos imbuens peculiari pietate erga Eucharistiam et Sangui­ nem Christi. Sed Serva Dei fuit imprimis suarum religiosarum mater et magistra, quas assidue ad spiritum Instituti informavit exemplis suis, adhorta­ tionibus, scriptis, ut suam sentirent vocationem ad sarviendum aegrotis et moribundis ex eaque viverent, in illis Christum agnoscentes. Opera eius semper iuncta fuit sollerti et crescenti vitae depreca­ tionis et ascesis, in fide solidissima fundata et in plena oboedientia erga Ecclesiam et Romanum Pontificem, quem singulariter coluit in 1044 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale persona Sancti Pii X, qui Servae Dei magnam habuit opinionem. Etsi omnes christianas et religiosas virtutes explicabat, humilitate tamen eminuit, simplicitate, sinceritate et silentio, uti omnes testes affir­ mant. Tota eius vita consecrata Deo, servitio Instituti et aegrotorum addicta, continuum fuit virtutum incrementum, sine remissione et sine sententiae mutatione, et est caelestibus donis exornata. Extenuata laboribus, quos tot per annos obiit ardenti cum caritate, et morbis invicta patientia perlatis, Serva Dei, divinis sacramentis confirmata, die 9 mensis Aprilis anno 1913 Romae est vita defuncta, fama sancti­ tatis insignis. Eius corpus, primo in Verano Campo sepultum, anno 1917 collocatum est in crypta ecclesiae Domus principis, et magis ma­ gisque in dies privatim a sororibus religiosis et a fidelibus colitur. Cum amplius haec fama sanctitatis augeretur, annis 1942-1949 Romae instructi sunt Processus Ordinarii, cum pluribus rogatorialibus. Multis eius scriptis perspectis, duo successerunt Decreta, diebus 25 mensis Novembris anno 1956 et 8 mensis Iulii anno 1965 edita. Vulgato die 23 mensis Iunii anno 1977 Decreto de non cultu, cui In­ troductio Causae antecesserat die 11 mensis Iunii eodem anno, ap­ probante Paulo Papa V I , acti sunt annis 1978-1979 Processus Aposto­ lici Faesulanus et Sydneiensis, cum aliis testimoniis et multis collec­ tis Documentis. Decretum de vi et auctoritate omnium Processuum foras elatum est a Congregatione pro Causis Sanctorum die 14 men­ sis Decembris anno 1981. Praescripta Positione parata, iniit disceptatio de virtutibus theo­ logalibus, cardinalibus et adnexis Servae Dei in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, die 9 mensis Octobris anno 1987, omnesque consentiente voce professi sunt Servam Dei has virtutes heroum modo exercuisse. Die 19 Ianuarii anni huius 1988, habita est Congregatio Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Mario A. Ciappi, et omnes, qui aderant, censuerunt agi de heroicis virtutibus in casu. Summus Pontifex Ioannes Pauluh II, certior factus ab infra scrip­ to Cardinali Praefecto, vota Congregationis pro Causis Sanctorum rata habens, iussit praeparari Decretum de virtutibus heroicis Servae Dei. Omni re legitime confecta, hodie Sanctitas Sua arcessivit Cardinales infra scriptum praefectum atque Ponentem Causae, meque Archie­ piscopum Secretarium et ceteros, qui convocari solent, et coram iis sollemniter edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe Congregatio pro Causis Sanctorum 1045 et Caritate tum in Deum, tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Mariae Potter, Fundatricis Congregationis Parvae Societatis Mariae, in actu et ad effectum de quo agitur. Voluit autem Beatissimus Pater ut hoc Decretum in vulgo ede­ retur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis II ROMANA SEU SUTRINA Canonizationis Servi Dei Laurentii Mariae a S. Francisco Xaverio saeculo: Laurentii Salvi), Sacerdotis professi Congregationis (in Passionis Iesu Christi (1782-1856). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. « Amen, dico vobis, nisi conversi fueritis et efficiamini sicut par­ vuli, non intrabitis in regnum caelorum. Quicumque ergo humiliave­ rit se sicut parvulus iste, hic est maior in regno caelorum » (Mt 18, 3-4). Haec Divini Magistri firma et proposita doctrina magno animo accepta est et explicata a sanctis, qui historiae Ecclesiae saeculorum decudsu peculiari nota simplicitatis et humilitatis eminuerunt. In hos ascribendus est Servus Dei Pater Laurentius Maria a S. Francisco Xaverio, Congregationis Passionis sacerdos, qui indefatigatum peregit apostolatum in missionibus popularibus et in exercitiis spiritualibus priore dimidia parte saeculi x i x . Romae is natus est, die 30 mensis Octobris anno 1782 ab Antonio Salvi et Maria Anna Biondi, et postridie est baptizatus in id temporis paroecia S. Eustachii apud Pantheon, vocatusque est Laurentius Caie- 1046 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tanus Emmanuel. Vix post mensem iuvenis eius mater mortua est, quae tum primum partum ediderat. Cum pater ad secundas nuptias transiisset, infans Laurentius est diligenter et christiane ab altera matre altus et educatus. Die 4 mensis Iulii anno 1792, in basilica S. Petri, Laurentius Confirmationem accepit a Cardinali Henrico duce Eboracensi, Episcopo Tusculano. Collegii Romani alumnus praeceptorem aliquandiu habuit C&maldulensem Maurum Cappellari, qui hospitio utebatur familiae Salvi per tumultus Gallica rerum muta­ tione concitatos, quique postea fuit Papa Gregorius XVI. Quandoquidem animadvertebat se ad vitam consecratam vocari Servus Dei maluit parvam tum Congregationem Passionis, a Sancto Paulo a Cruce conditam (1694-1775), qui Romae magnam sanctitatis famam reliquerat. Novitiatum ingressus S. Ioseph in Monte Argenta­ rio mense Novembri anno 1801, Servus Dei, felici exitu anno proba­ tionis acto, professionem perpetuam quattuor votorum fecit, Passilonistarum propriorum, die 20 mensis Novembris anno 1802, no­ mine sumpto novo Laurentio Maria a Sancto Francisco Xaverio. Le­ gitimo peracto « curriculo » studiorum philosophiae et theologiae, die 29 mensis Decembris anno 1805 Romae ordinationem sacerdotalem ac­ cepit. In schola formatus proximorum Sancti Fundatoris discipulorum, Servus Dei mox apostolica iniit minsiteria, curam simul agens de anima sua adornanda virtutibus, quae verum hominem apostolicum formant, maxime deprecatione et silentio. Oppressione Napoleonica saeviente Ordinum religiosorum, insectationis calamitates ei patiendae fuerunt, cum ius iurandum, quod imperator postulabat, interponere noluisset. Postquam Romam reversus est Papa Pius VII, Servus Dei novo cum ardore se dedidit ministeriis apostolicis exercitiorum spiritalium, tum ad populum tum ad communitates religiosas, et misisonum, plus quadraginta annos in bonum animarum incumbens, laborum et in­ commodorum neglegens. Mirus est numerus ministeriorum apostolico­ rum, quae Servus Dei confecit, praesertim in Italia media, expetitus et aestimatus ab episcopis, parochis et superioribus religiosis. In sua Congregatione multos annos officio functus est superioris locorum, addito recessu generalitio Sanctorum Ioannis et Pauli Ro­ mae, et etiam officio consultoris provincialis, cum gratulatione supe­ riorum maiorum et fratrum sodalium. Proprietas quae totum spiritalem ascensum et apostolatum Servi Dei distinxit peculiarissima fuit pietas erga Verbi Incarnati Infantiam, Congregatio pro Causis Sanctorum 1047 unde factus est indefessus Iesu Infantis apostolus. Genuinus Roma­ nus haud dubie illectus est cultu populari simulacri Sancti Infantis, a saeculis in ecclesia franciscana Arae Caeli veneratissimi ; sed ante omnia meditatus est et introspexit mysterium exinanitionis Verbi Dei in Incarnatione, tam ad veritatis imitationem descriptum in hymno Ambrosiano his verbis : « Tu, ad liberandum suscepturus hominem, non horruisti Virginis uterum ». Facile non est breviter exponere quae Servus Dei scriptis et praedicatione fecerit, ut animas traheret ad Di­ vinum Infantem. Tam nota erat etiam inter hominum multitudines quas evangelizaverat haec proprietas, ut cognominatus sit, etiam ob eius humilem staturam, Pater Laurentiolus a Iesu Infante. Non raro eius apostolatum secuta sunt facta et sanationes prodigiorum simi­ lia, ipseque est favoribus donatus, qui mysticam disciplinam attingere videntur. Attamen Pater Laurentius Maria numquam quarto suo Passionistae voto defuit, ut videlicet amans esset et apostolus Crucifixi, quoniam semper, sanctum suum Fundatorem imitatus, in praesepis Infante Calvariae Victimam vidit et divinum tabernaculorum eucha­ risticorum Hospitem. Hac luce illustrante videnda est Fides theologalis Servi Dei, solide impensa vita deprecationis innixa, quae ceterum ostendebatur non solum in perfecta legis Dei observantia et Regulae eius Instituti, sed fiebat ardor in apostolatu, animarum boni conquisitio, incommodo­ rum studium vel usque ad martyrium, regni Dei dilatandi causa. Eius plena fidelitas erga Ecclesiam et Romanum Pontificem, etiam diffi­ cilibus procellas Napoleonicae temporibus, probatio est eius indolis sacerdotis et religiosi integerrimi et praestantissimi. Tota eius vita quodammodo canticum fuit Spei, quae supra natu­ ram humanam excidit, quia mature a mundi blandimentis et illecebris discessit, ut soli Deo adhaereret et bonis non interituris. Strenua eius electio fuit in sectanda Passionistarum vocatione, talisque mansit tota vita, fervidus ut novitius, numquam animo deficiens et alios hortans ad perseverandum in bono. Culmen praestantissimae virtutis Servi Dei iure in eius caritate invenitur erga Deum et erga proximum, quam diu et magis magisque exercuit, nec consistens, nec de sententia decedens. Eius pietas, quam iam memoravimus eiusque mysterio Verbi Incernati consecratio sua­ vius significabantur in Eucharistiae celebratione et in protractis adorationibus, in cultu filiali Matris Iesu et Ecclesiae, in cura verbi Dei, quod fidelibus nuntiabat inaestimabilibus boni fructibus. Et solum- 1048 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale modo animas quaerebat Servus Dei in suo diuturno apostolatu, quas sibi conciliabat, sicut Divinus Magister, per corporis dolorem, quia de aegrotis curam agebat, non sine periculo suae incolumnitatis, uti acci­ dit in pluribus pestilentiis cholerae morbi. Eius prudentia et iustitia maxime enituerunt in longo ministerio, quod fratribus sodalibus praebuit uti superior in pluribus Congrega­ tionis recessibus utque superioris provincialis consiliarius. Eximia for­ titudo et temperantia pulchre copulatae connexaeque sunt cum austerissimae paupertatis usu, in innocentiae lumine ex qua apparebat perfecta eius castitas, una cum oboedientia, unde artius ei coniungebatur, qui factus est oboediens usque ad mortem crucis (cfr. Phil 2, 8). Omnia evangelica humilitas perficiebat, Servum Dei exornans forma illa infantiae spiritalis, quam eius aetatis homines multum mirabantur. Auctus in spiritu evangelicarum beatitudinum effecit ut Servus Dei etiam vivus ampla sanctitatis fama frueretur, praesertim in Latio superiore et Romae. Memorabilis fuit liberatio urbis iVterbii a cho­ lera morbo, quae contigit anno 1855, pastquam Servus Dei, consulto ab Episcopo urbis arcessitus, Cardinali Pionetti, frequentissimum tri­ duum concluserat in honorem Iesu Infantis. Demum, cum Capranicam se contulisset christianae caritatis opera facturus (quod oppidum tunc in dioecesi Sutrina situm erat, nunc vero in Viterbiensi), iam laboribus et aetate fractus, correptus est in domo benef actorum Porta apoplexi, et brevi ad aeternum praemium transivit, levatus ultima absolutione sacerdotali, die 12 mensis Iunii anno 1856. Post iusta funebria, sollemniter in ecclesia paroeciali facta, corpus latum est ad proximum Passionistarum recessum, Sancti An­ geli Vetrallensis, ubi et hodie quiescit. Cum duraret fama sanctitatis Servi Dei, ab anno 1891 ad annum 1894 acti sunt Processus Ordinarii Romae et in pluribus aliis dioecesi­ bus, testibus plurimis interrogatis. Die 22 mensis Decembris anno 1915 editum est Decretum super scriptis Servo Dei tributis, quod est altero Decreto completum anno 1944 super scriptis postea repertis. Die 28 mensis Februarii anno 1923 constituta est Causae Introductio, quam secuti sunt Processus Apostolici Viterbiensis et aliarum multarum sedium, annis 1923-1927. Die 19 mensis Iulii a. 1939, proditum est De­ cretum de omnium Processuum vi et auctoritate. Postquam omnia acta sunt, iure praescripta, et novae supervenerunt normae de nostris Causis tractandis, disceptatio ad virtutes he­ roicas Servi Dei pertinens est conclusa Congressu Peculiari Consulto- Congregatio pro Causis Sanctorum 1049 rum theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Promotore Generali Fidei, die 29 mensis Septembris anno 1987, et Congregatione Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, die 15 mensis Decembris habita, Ponente Em.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi. Cum ambae disceptationes faventem exitum habuissent, de omni­ bus hisce rebus Summus Pontifex Ioannes Paulus II certior est factus per infrascriptum Cardinalem Praefectum. Et Sanctitas Sua, vota Con­ gregationis excipiens, praecepit ut Decretum super heroicis virtutibus Servi Dei rite appararetur. Quod cum esset factum, hodierna die ad Se arcessivit Cardinales infrascriptum Praefectum et Causae ponentem, meque Antistitem a Secretis, necnon ceteros de more convocandos, iisque adstantibus, Bea­ tissimus Pater edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudenita, Iustitia, Temperantia et Fortitudine earumque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Laurentii Mariae a S. Francisco Xaverio (in saeculo Laurentii Salvi), sacerdotis professi Congregationis Passionis, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in actu Congregationis pro Causis Sanctorum inseri mandavit. Datum Romae, die 8 Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis III SANCTI PAULI IN BRASILIA Canonizationis Servae Dei Paulinae a Corde Iesu Agonizante (in saeculo: Amabilis Visintainer), fundatricis Parvarum Sororum Immaculatae Conceptions (1865-1942). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. « Iustorum semita quasi lux splendens procedit, et crescit usque ad perfectum diem » (Liturgia Horarum, Commune sanctorum virorum, ant. 2 ad Officium lectionis). 1050 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Haec antiphona, qua liturgista vitam terrenam et spiritalem quo­ rundam sanctorum brevi comprehendit, adhiberi potest in Servam Dei Amabilem Luciam Visintainer, seu Matrem Paulinam a Corde Iesu Aganizante, Parvarum Sororum ab Immaculata Conceptione Conditricem. Terrestris eius vicissitudo, composita crebra operum donatione quae, locorum temporumque condiciones pro fratribus egentibus et derelictis suscitaverunt, ex eius religionis redundantia manavit, quae cum lucis sulco comparari potest, qui crescit « a diluculo usque ad perfectum diem ». Serva Dei difficilibus vixit temporibus, quibus coetus ethnici Na­ tionum Europensium in terram Latinam Americanam transmigrabant. Ea particeps fuit, et in illa primas egit partes, ob suum ecclesiale munus, communitatis, constantis ex coetu Tirolis meridianae seu Tridentinae regionis, qui priore saeculo in Brasiliam australem migra­ vit, quae idem est ac hodiernae Civitates Paulopolitana, Paranensis, Cathariniana et Rivus Magnus Australis. Eius muneris exitus aptis rerum adiunctis secundatus est, vide­ licet eius popularium notitia, paupertate et labore, quae est a pueri­ tia experta, fervida responsione, qua est vocationem secuta, Virgini Mariae tributam, obsequio erga parochos Novi Tridenti, Patrum So­ cietatis Iesu Missioni concredito, constanti et humili deprecatione, studio voluntatem Dei faciendi « ad maiorem Dei gloriam ». Nata est die 16 mensis Decembris anno 1865, a parentibus, quod ad res oeconomicas attinebat pauperibus, sed quod ad verorum chri­ stianorum virtutes divitibus, in pago Vigolo Vattaro appellato (in provincia Tridentina sito), qui tunc in dicione erat Austriaca. Postri­ die ortum est baptizata et anno 1874 sacro chrismate confirmata. Cum decem esset annorum Amabili Visintainer una cum parenti­ bus et fratribus in Brasiliam migrandum fuit (anno 1875), in hodier­ nam Civitatem Catharinianam, ubi Italici coloni distributi sunt et curae religiosae Italici Patres Societatis Iesu ab anno 1879 cavebant. Nomina locorum, quae constituta sunt, eadem erant ac nationis natalis, indeque ea, in quibus Tirolis meridianae nativi sedem ac do­ micilium collocaverant, vocata sunt Novum Tridentum, Vigolo, etc. Duodecim annos nata, Amabilis, prima Communione accepta, vi­ tae ordinatae paroeciae interesse coepit, eique delegata est catechesis pueris tradenda aliaque iniuncta sunt munia, qualia erant aegros vi­ sitare, sacellum vici Vigolo emundare, in quo Visintainer habitabant. 1061 Congregatio pro Causis Sanctorum In regione Domibus religiosis carente et in necessitate aegrotis assidendi, Amabilis, viginti quinque annos nata, consensu patris et sacerdotis Marcelli Rocchi, S. I., domum suam reliquit et una cum aequali domicilium in tugurio pagi Vicolo constituit, ut cancerosam desertamque mulierem curaret. Hoc factum est die 12 mensis Iulii anno 1890 ; qui dies habitus est institutionis Operis Servae Dei, quod ex Domini consilio prima Congregatio religiosa fuit in Brasilia condita. Anno 1895, parvus ille grex, qui circum Amabilem in loco Vigolo coaluerat et Novum Tridentum concesserat, approbatus est ab episco­ po Curitibensi eique nomen est inditum « Filiae ab Immaculata Con­ ceptione ». Mense Decembri eodem anno vota religiosa nuncuparunt et Serva Dei nomen sumpsit Sororem Paulinam a Corde Iesu Ago­ nizante. Domibus Novi Tridenti et in vico Vigolo constitutis, anno 1908 Paulopolim se contulit, suadente et invitante P. Aloisio Maria Rossi, S. I., qui iam parochus fuerat Novi Tridenti et illo anno superior fac­ tus erat sedis Paupolitanae. Parvo post tempore in colle Ipiranga dicto, apud Aedem quae iam ibi erat, iniit Opus « Sacra Familia » appellatum, ut post legitime abolitam anno 1888 servitutem, filiis eorum, qui servi fuerant, hospi­ tium praeberetur. Pridie quam novum Opus Paulopolim translatum est, P. Rossi, omnibus instructus facultatibus ad moderationem pertinentibus Fi­ liarum ab Immaculata Conceptione, ordini iuridico Congregationis prospexit, celebrato mense Februario anno 1903 Capitulo, in quo Serva Dei electa est Antistita Generalis « ad vitam ». Matris Paulinae gubernatio sex duravit annos, per quos affluentibus vocationibus aliis tribus Domibus condendis consuluit in civitate Paulopolitana. Anno 1909 Conditrici acerbum discrimen subeundum fuit. Ortis difficultatibus ob interventum extranearum personarum, ab aliqua religiosa et ab auctoritate ecclesiastica fultarum, Mater Paulina est manere remota in Capitulo Generali, non omnino recte pertractato, mense Augusto anno 1909, agnita et servata ei appellatione (( Vene­ randae Matris Conditricis ». Ab anno 1909 ad annum 1918 vixit in Domo, quam Bragantiae Paulopolitanae ipsa condiderat ; quibus novem annis, offensionibus cor­ poralibus et mystica nocte spiritus est excruciata. P. Rossi hos iudi- 1052 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale cavit annos mainfestam Dei permissionem, qua Paulina « victimam amoris et expiationis fieret » pro filiarum suarum sanctificatione. Anno 1918 Mater Paulina est in integrum restituta, simulque eius plene comprobatis virtutibus, ad Domum Paulopolitanam Moderatri­ cis Generalis est arcessita, ut noviciis Congregationis exemplo esset, quae ab anno 1909 denominata erat « Parvae Sorores ab Immaculata Conceptione ». Ab anno 1918 ad annum 1938 eminuit constanti deprecatione, be­ nigna sed gravi sororum aegrotantium cura. Ab anno 1938 Via Crucis dolorum incepit, quorum causa diabetes fuit : amputationes continuae successerunt usque ad plenam caecitatem. Die 9 mensis Iulii anno 1942, solitam dicens precem iaculatoriam : « Fiat voluntas Dei », pie in Domino de hac vita decessit. E processibus canonicis, qui inferius enumerabuntur et describen­ tur, evidentissime patet Matrem Paulinam virtutes christianas prae­ ter modum ceteris christianis et religiosis communem explicasse. In curriculo spiritali Matris Paulinas alterum tempus vitae sae­ cularis et alterum vitae religiosae discerni non possunt. In sacrario peculiaris familiae Tridentinae, exercitio nisae omnis formae pieta­ tis christianae, a puellula nere didicit ut oeconomicis familiae angu­ stiis occurreret et, quamvis parvula, laborem pernovit incredibiliter studiose aegris familiae et pagi assidendi. In familia, parva Amabilis in consuetudinem venit laboris et deprecationis; quas virtutes cotidie provexit per tredecim lustra, quae uti advena egit in condicionibus singularium difficultatum, in terra missionis inter alienígenas et indígenas, quorum magna pars olim servi fuerant. In deprecatione posita erat eius religio, quae ex fide constabat, spe et crescente caritate in Deum, Ignatiana nota signata « Christo­ centrica », quae dicitur ; labor, coniunctus eius indolis fortitudini, pertinaciae in difficultatibus, perseverantiae in animi demissionibus, constantem et consuetam intentionem corroboravit et illuminavit, qua voluit esse pro ceteris. Vitae vicissitudines, tum ante, tum post conditas Parvas Sorores, Servam Dei adduxerunt ut in assiduam incumberet navitatem, in qua tamen semper sivit se solo Dei amore continuo et proximi duci. Haec caritas causa fuit cur sui omnino oblivisceretur pro pauperibus, humilibus, aegrotis et, annis quibus pressa est rebus adversis (19091918) pro conservatione et custodia naturae suae Congregationis. Congregatio pro Causis Sanctorum 1053 Tota vita Servae Dei exsecutio fuit propositi huius potissimi : (( Solius Iesu mei sum, quem tam vehementer amo » ; « volo tua sem­ per esse, Domine, et filiarum tuarum ultima, quae semper ultima esse vult, quo te propius semper sim, mi Iesu care ». Huic firmae voluntati perveniendi ad sanctitatem respondit in­ quisitio et experientia continuae cum Deo coniunctionis, per quam est imprimis assecuta usum perpetuum deprecationis et contempla­ tionis, sacramentorum assiduitatem, carissimas populo christiano re­ ligiones — ante omnia pietatem erga Virginem Mariam — et prae­ cipue firmam illam consuetudinem humilitatis et oboedientiae ut Dei esset instrumentum, ad omnia sacrificia paratum, paenitentiis et expiationibus, aerumnarum acceptioni studiosae et vel laetae, maximis pro sororibus et pro personis egenis incommodis deditum. Serva Dei iam in vita veneratione gavisa est, sed potissimum in morte et post mortem fama eius sanctitatis continenter crevit; quod quidem excellentissimam eius vitam probavit, quam egit christianas virtutes stabiliter et immutabiliter exercens. Tribus et viginti annis post mortem, die 3 mensis Septembris anno 1965 Ordinarius Paulopolitanus, seu Sancti Pauli in Brasilia, processum iniit informativum, qui est anno 1970 conclusus. Inquisitis antea scriptis Servae Dei tributis editoque de his De­ creto die 8 mensis Iulii anno 1977, facta potestate ad novum ius transeundi, quod Litt. Apost. (( Sanctitas clarior » est editum ; die scilicet 7 mensis Ianuarii anno 1982 Congregatio pro Causis Sancto­ rum (( Nihil obstat » concessit pro Processu Cognitionali instruendo apud Curiam Paulopolitanam. Qui processus actus est a die 26 men­ sis Maii anni 1982 ad diem 21 mensis Septembris anni 1983, eiusque vim et auctoritatem eadem Congregatio agnovit Decreto diei 30 mensis Maii anno 1986. Servatis igitur de iure servandis, deventum est ad disceptationem super virtutibus Servae Dei apud Congregationem pro Causis Sanc­ torum, et primum quidem, die 13 Octobris anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo D.no Anto­ nio Petti, Fidei Promotore Generali ; deinde, die 15 Decembris eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcopo­ rum, Ponente Em.mo Cardinali Agnelo Rossi. Et utraque in congres­ sione dubio num Serva Dei heroum in modum coluisset virtutes respon­ sum est datum affirmativum. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1054 Officiale De hisce omnibus rebus certior factus per subscriptum Cardinalem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, suffragia Congre­ gationis excipiens rataque habens, iussit Decretum super Servae Dei heroicis virtutibus conscribi. Quod cum ri,te esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infrascripto Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secre­ tis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque ad- nexis, in gradu heroico, Servae Dei Paulinae a Corde Iesu Agonizante (in saeculo: Amabilis Visintainer), Fundatricis Parvarum Sororum Immaculatae Conceptionis, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. 8B S. *B Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis IV TARRACONEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Francisci a Iesu Maria Ioseph (in saec.: Francisci Palau y Quer), Sacerdotis professi Ordinis Carmelitarum Discalceatorum Fundatoris Congregationum Sororum Carmelitarum Missiona- riarum Teresianarum et Sororum Carmelitarum Missionariarum SUPER DUBIO An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Ortum duxit Famulus Dei in oppido Aytona, intra fines Illerdensis dioeceseos, die 29 mensis Decembris anno 1811. Studiis in semina­ rio dioecesano perfectis, ut pressius Christum Dominum sequeretur, Ordinem Carmelitarum Discalceatorum ingressus, vota religiosa ordi­ nesque minores inibi recepit. Anno autem 1835, civium seditione com­ mota, a conventu igne incenso fugere est coactus, et montem quemdam Congregatio pro Causis Sanctorum 1055 incolens, severiore disciplina in Deum totus intendit. De Superiorum iussu sacerdos est insequenti anno factus, einde in specu commoratus est sacraque ministeria magno animarum fructu crebro exercebat. Coactus est deinde in Gallia refugium invenire ubi, in Montibus Pyrenaeis, eremiticam vitam prosecutus est. In Hispaniam reversus, ma­ gister spiritus renuntiatus est in Seminario dioecesano Barcinonensi atque parochis ad verbum Dei praedicandum conferebat auxilium, ac praesertim cursum dominicalem catecheseos instituens, theologiam et apologeticam docebat. Bis fuit in Insulam Ebusitanam a civili aucto­ ritate relegatus, propter maiorum hominum oppositionem adversus (( Scholam virtutis », quam Servus Dei instituerat. Supernaturali perfusus fide, ad suprema unice intendens, caritate in Deum et proximum flagravit. Non solum in eremis vixit, sed et oppida urbesque peragrabat ut Christifideles servaret et Dei iura vin­ dicaret. Ecclesiam Christi potissimum habuit dilectam; nulli labori pepercit, nullis renuntiavit mediis ut illam a diabolico laqueo liberaret et liberam ac speciosam Deo offerret. Pro Ecclesia vixit, carcerem et exsilia suscepit et pro Ecclesia sanguinem funedere exoptavit. Pie de vita decessit Tarracone, die 20 mensis Martii anno 1872. Eum heroicas exercuisse virtutes christianas et religiosas Ioannes Paulus II die 10 mensis Novembris anno 1986 sollemniter edixit. Postmodum Causae actores, ut eidem Beatorum Caelitum honores legitime decernerentur, miram quandam sanationem, eodem interce­ dente, divinitus patratam, Apostolicae Sedis ad cognoscendum exhibuerunt. Quae sanatio contigit anno 1955 domino Leontio Godoy Mén­ dez, viae ferratae nationalis Reipublicae Columbianae machinatori, annos quadraginta et septem nato. Qui con valuit ab « imponente ema­ toma sottodurale post-traumatico di vecchia data, complicato da emor­ ragia irrefrenabile e da stato di coma profondo ». Super eadem sanatione est, annis 1960-1961, apud Curiam archie­ piscopalem Bogotensem, conditus processus ordinaria potestate atque annis 1980-1981 processus cognitionalis appellatus, de quorum aucto­ ritate decretum est die 17 Februarii anno 1984. Consilium autem Me­ dicum huius Congregationis pro Causis Sanctorum de eiusdem sana­ tionis indole pro sua competentia disceptavit die 7 mensis Maii anno 1987. Hinc ad praescriptas disceptationes deventum est apud eandem Congregationem super dubio proposito An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Primum quidem, die 17 mensis Novem­ bris eodem anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologo69 - A. A. S. 1066 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale rum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Promotore Generali Fidei ; postea, die 12 Ianuarii anni huius 1988, in Congregatione Or­ dinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, Ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi. Et in utraque congressione exposito dubio responsum est datum affirmativum. De praemissis omnibus per subscriptum Cardinalem Praefectum certior factus, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congrega­ tionis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut Decretum rite appararetur super eadem mira sanatione iussit. Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto et Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem Venerabilis Servi Dei Francisci a Iesu Maria Ioseph (in saeculo: Francisci Palau y Quer), videlicet de rapida, perfecta ac stabili sanatione D.ni Leontii Qodoy Méndez ab « imponente ematoma sottodurale posttraumatico di vecchia data, complicato da emorragia irrefrenabile e da stato di coma profondo ». Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S . © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis V BONAËREN. Canonizationis Beatorum Rochi González de Santa Cruz, Alfonsi Rodríguez et Ioannis Del Castillo, Sacerdotum Societatis Iesus Martyrum. SUPER DUBIO An et de quo miraculo, post indultam iisdem Beatis ab Apostolica Sede venerationem, constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Protomartyrum gloriam in America Meridionali consecuti sunt Socie­ tatis Iesu sacerdotes Rochus González de Santa Cruz, in Paraquariana Republica natus, Alfonsus Rodríguez et Ioannes dei Castillo, ex Hispa- Congregatio pro Causis Sanctorum 1057 nia oriundi. Qui enim Christi milites, mense Novembri anni 1628, vete­ rum apostolorum facinora aemulati, atrocissima quaeque pro Iesu Christo passi sunt ipsamque cruentam vitae iacturam fecerunt, suo sanguine Evangelii veritatem obsignantes, postquam diuturnis labo­ ribus Indos feracesque silvicolas mansuefecerunt christianisque imbuerunt moribus. Quibus tribus martyribus, Pius Papa XI, servatis de iure servandis, die 28 mensis Ianuarii a. 1934 altarium honores decrevit. Peractis beatificationis sollemniis, christifidelium erga eosdem Chri­ sti athletas pietas magis in dies crevit gratiaeque atque favores eorun­ dem apud Deum intercessione recepti ferebantur. Ex quibus Causae actores miram quandam selegerunt sanationem Sedique Apostolicae ad cognoscendum exhibuerunt, ut ad eorundem Beatorum Martyrum sollemnem canonizationem legitime procedi posset. Eiusmodi sanatio obtigit dominae Catharinae Stein, Brasilianae civi, quadraginta et quattuor annos natae. Ea etenim, intercedentibus beatis Rocho González eiusque duobus sociis, mense Februario anno 1940, in instanti ac per­ fecte stabilique modo a fístula convaluit proveniente ex praegressa ablatione seu resecatione — probabiliter imperfecte peracta — magnae strumae seu tumefactionis dexterae tyroideae, magna parte retrosternalis. Super hac miranda sanatione est conditus, anno 1957, in ecclesia­ stica curia Uruguayanensi processus apostolicus, cuius iuridicam for­ mam et vim haec pro Causis Sanctorum Congregatio, decreto die 11 mensis Novembris a. 1983, agnovit. Attentis deinde actis et probatis, Consilium Medicum eiusdem Congregationis, in coetu diei 16 Decem­ bris a. 1987 coadunatum, censuit eandem sanationem haud posse, quoad modum, explicari medicae artis legibus. Quapropter ventum est ad theologicam de eadem sanatione disceptationem ; et quidem primum, die 26 mensis Februarii anni huius 1988, in Congressu Peculiari Patrum Consultorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promo­ tore Generali ; postea, die 15 Martii mensis insequentis, in Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum Congregatione, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Bernardino Gantin. Porro, utroque in coetu, exposito dubio utrum de miraculo constet, adfirmantes omnes respon­ derunt. Facta demum accurata de praefatis omnibus rebus Summo Ponti­ fici Ioanni Paulo II relatione per subscriptum Cardinalem Praefectum, Sanctitas Sua suffragia Congregationis excipiens rataque habens, man­ davit ut Decretum super praedicta mira sanatione rite appararetur. 1058 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quod cum esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­ tissimus Pater edixit : Constare de miraculo, divinitus patrato, per intercessionem Beatorum Martyrum Rochi González et duorum Sociorum, videlicet de instantánea, perfecta stabilique sanatione dominae Catharinae Stein a fístula proveniente a praegressa oblatione, probabiliter imperfecte peracta, magnae strumae dexterae tyroideae, magna parte retrostemalis. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. & S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis VI DERTHUSEN. Canonizationis Beatae Mariae Rosae Molas y Vallvé, fundatricis Congregationis Sororum Dominae Nostrae a Consolatione. SUPER DUBIO An et de quo miraculo, post indultam eidem Beatae ab Apostolica Sede venerationem, constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Maria Rosa Molas y Vallvé, nata die 24 mensis Maii anno 1815 intra Tarraconensis archidoeceseos fines, in Hispania, Institutum con­ didit Sororum Dominae Nostrae a Consolatione; quod nomen erat optimae spei auspicium, sciens Dei famula opera caritatis et misericor­ diae, consolationem scilicet afflictorum, esse praeclarissimum christia­ nae vitae testimonium. Pie ipsa decessit die 11 mensis Iunii anno 1876, sanctimoniae fama ornata. Servatis omnibus de iure servandis, Pau­ lus Papa VI eam, die 8 Maii a. 1977, in Beatarum Virginum album inseruit. Christifidelium autem in novensilem Beatam crevit in dies pietas atque per eiusdem intercessionem placuit Deo Optimo Maximo, qui 1059 Congregatio pro Causis Sanctorum facit mirabilia solus (Ps 135, 4), beneficia, nisi forte miracula, peten­ tibus dilargiri. Hinc actores Causae unam selegerunt sanationem, quae miraculi praeseferre notas videbatur, eamque Apostolicae Sedis iudi­ cio proposuerunt ad eiusdem Beatae sollemnem canonizationem asse­ quendam. Profecto, de mira agitur sanatione pueri Villelmi Guillen Zambra­ no, pueri quinque annorum Venetiolani, cui, mense Septembri anno 1981, ferox piscis (piraña), dentibus digitum minusculum manus sinistrae corripuit, distalem abscindendo phalangem partemque mediam phalangitis, quam intermediam vocant. Porro, medicus valetudinarii loci cui nomen Caicara abscissam digiti partem modo valde imper­ fecto parti principali digiti coniunxit, adhortatus pueri patrem et familiares ut caelestem opem Beatae Mariae Rosae Molas y Vallvé efflagitarent. Et ecce, post octiduum, peracta coniunctio perfecta omni sub respectu evasit. Super eadem mira sanatione instructus est canonicus processus anno 1986 apud curiam archiepiscopalem Civitatis Bolivarensis, in Venetiola, de cuius iuridica forma et vi haec pro Causis Sanctorum Congregatio die 28 mense Februario, anno 1987 constare decrevit. Eius­ dem autem Congregationis Consilium Medicum, die 23 mensis Sep­ tembris a. 1987 coadunatum, unanima voce asseruit praefatam sana­ tionem quoad modum praeter naturae evenisse leges. Hinc ad theologicam disceptationem factus est gressus : die scili­ cet 19 Februarii anni huius 1988, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promo­ tore Generali ; et, die 15 subsequentis mensis Martii, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, huius Dicasterii membrorum, ponente Em.mo Cardinali Antonio Innocenti. Porro, utro­ que in Coetu, proposito dubio num de miraculo constaret in casu et ad effectum de quo agitur, cunctis suffragiis affirmativum respon­ sum est datum. Quibus de rebus facta per subscriptum Cardinalem Praefectum fideli relatione Summo Pontifici Ioanni Paulo II, Sanctitas Sua vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut super praefata sanatione Decretum rite appareretur mandavit. Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea- 1060 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tissimus Pater edixit : Constare de miraculo, intercedente Beata Maria Rosa Molas y Vallvê, a Deo patrato, videlicet de rapidissima, perfecta et statili sanatione pueri Villelmi Guillen Zambrano ab « amputazione traumatica al terzo medio del dito della mano sinistra ». Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri praecepit. Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis CONGREGATIO PRO INSTITUTIONE CATHOLICA PAMPILONENSIS-TUDELENSIS DECRETUM quo Facultas ecclesiastica Philosophiae in Universitate Navarrensi erigitur. Summo veritatis cultu Ecclesiam perquam connotari omnibus plane constat, ipso Divino eiusdem Conditore edicente : (( Veritas liberabit v o s » (Jo 8, 32). Quod mirificum Christi effatum a catho­ licis humanarum sacrarumque scientiarum peritis assidue alitum est. His vero nostris temporibus, quodam suffusis agnosticismo, ille cul­ tus ingentem nisum volentemque animum impellit, quo clarius veri­ tas de mundo, de homine ac de Deo illustretur, altius perspiciendo quomodo fides et ratio in unum verum conspirent. Quod munus studiorum Universitas Navarrensis per Litterarum ac Philosophiae Facultatem iam a sua constitutione diligenter explet. Cum autem maxime intersit ut nostri temporis problemata, adiu­ vante patrimonio philosophico perenniter valido et arcta relatione cum theologia — servata semper methodo uniuscuiusque disciplinae — pertractentur, clarissimus eiusdem studiorum Universitatis Magnus Congregatio pro Institutione Catholica 1061 Cancellarius Apostolicam Sedem adivit exposcens ut Litterarum ac Philosophiae Facultatis sectio philosophica in Facultatem Ecclesia­ sticam erigeretur. Haec Congregatio pro Institutione Catholica, attenta petitione memorati Magni Cancellarii ac re undique perpensa, commendatione Archiepiscopi Pampilonensis Tudelensisque recepta, necnon habita Conferentiae episcopalis Hispanicae sententia ad normam art. 61 Constitutionis Apostolicae « Sapientia Christiana », auctoritate a Summo Pontifice Ioanne Paulo div. Prov. Pp. II sibi collata, Sectionem Philosophicam Facultatis Litterarum ac Philosophiae in eadem studiorum Universitate vigentem in Facultatem Ecclesiasticam Philosophiae hoc decreto erigit constituitque, potestate ipsi facta aca­ demicos gradus canonicos conferendi omnibusque ei agnitis iuribus, privilegiis, honoribus atque officiis, quibus Ecclesiasticae Facultates per orbem constitutae merito fruuntur, eidem praecipiens ut omnia compleantur quae in Codice Iuris Canonici, in Constitutione Aposto­ lica (( Sapientia Christiana» atque annexis Ordinationibus, ceterisque Apostolicae Sedis documentis de Studiorum Universitatibus et Facul­ tatibus Ecclesiasticis, necnon in peculiaribus Statutis ab hac Congre­ gatione approbatis; ceteris servandis de iure servandis, contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex aedibus eiusdem Congregationis, die vi, mensis Iunii, anno Domini MCMLXXXVIII. VILLELMUS Card. BAUM, Praefectus F. Marchisano, a Secretis L. © S. In Congr. pro Institutione Cath. tab., n. 1102/81/11. 1062 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium DIARIUM ROMANAE Officiale CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Visita Ufficiale : Sabato, 1 8 Giugno, 1988 S. E. CORAZÓN C. AQUINO, Presi­ dente della Repubblica delle Filippine. Lunedì, 4 Luglio 1988, Sua Altezza E.ma Fra' ANDREW W . N . BERTIE, Principe e Gran Maestro del Sovrano Militare Ordine di Malta. Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Lunedì, 1 3 Giugno 1988, S. E. il Signor SELÇUK KORKUD, Ambasciatore di Turchia presso la Santa Sede. Martedì, 1 4 Giugno 1988, S. E. il Signor JOHN K . E. BROADLEY, Ambasciatore di Gran Bretagna presso la Santa Sede. Ha, altresì, ricevuto in Udienza: Giovedì, 9 Giugno 1988, S. E. il Signor JAIME LUSINCHI, Presidente della Repubblica di Venezuela. Sabato, 2 Luglio 1988, S. E. il Signor ROLAND DUMAS, Ministro degli Affari Esteri di Francia. Giovedì, 7 Luglio 1988, S. E. il Signor ROBERTO CARPIO N I COLLE, Vice Presidente della Repubblica di Guatemala. Il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio : Da Venerdì 3 a Martedì 7 giugno 1988 nell'Emilia Romagna, in Italia. Da Sabato 11 a Domenica 12 giugno 1988 a Messina e Reggio Calabria, in Italia. Da Sabato 23 a Martedì 27 giugno 1988 in Austria. Diarium Romanae Curiae 1063 SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 17 giugno 1988. S. E. mons. Luigi Accogli, Arcivescovo tit. di Treba, Pro» » » Nunzio Apostolico in Siria. Mons. François Bacqué, elevato alla Sede titolare arcive­ scovile di Gradisca, Pro-Nunzio Apostolico in Sri Lanka. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 25 aprile 1988. I signori : Alvaro e Mercedes Gómez ; José e Zelided Alma Ruiz; Juan e Elisa Várela; Matthew e Mary Varghese; Clement e Victoria Nwigwe; Geor­ ges Freni ed Hajat El-Khazen, Membri del Pontificio Consiglio per la Famiglia. 4 maggio » S. E. mons. Anthony J. Bevilacqua, Arcivescovo di Phila­ delphia dei Latini, Membro Vescovo diocesano della Congregazione per le Cause dei Santi. » » » S. E. mons. Giovanni Battista Re, Arcivescovo tit. di Vescovio; S. E. mons. Paul Verdzekov, Arcive­ scovo di Bamenda; Mons. Bernard de Lanversin, Uditore della Rota Romana; i Sacer­ doti : Ignacio Carrasco e Ramon Garcia de Haro; P. Augustinus Henkel-Donnermarck, O. Praem.; il Prof. Gabrio Lombardi; i Signo­ ri Giovanni e Mercedes Solinas; PAvv. Giu­ seppe Spinelli e l'Avv. Enrico Venanzi, Consultori del Pontificio Consiglio per la Famiglia. » 22 » » » » S. E. mons. Lucas Moreira Neves. Arcivescovo di Säo Salvador da Bahia; S. E. mons. Emilio Eid, Vescovo tit, di Sarepta dei Maroniti; Mons. Winfried Aymans ; Mons. Carlo Caífarra ; P. Lino Ciccone, C M . ; il Sac. Mervyn Fer­ nando; Sr. Cora Gonzales, F. M. M.; P. Jé­ sus Lopez-Gay, S.I.; Dott. Herbert Ratiier; P. Pedro Richards, C P . ; Mons. Leo Scheffczyk ; P. Tadeusz Styczen, S.D.S.; Mons. Dionigi Tettamanzi; D. Achille Triacca, S. D. B., Consultori dei Pontificio Consiglio per la Famiglia « in aliud quinquennium ». Mons. Vincenzo Ferrara, Capo Ufficio nella Congregazione per i Sacramenti. Acta Apostolicae 1064 Sedis - Commentarium Officiale 24 maggio 1988. Il sac. Stanislaw Rylko, Capo Ufficio nel Pontificio Consiglio per i Laici. 25 » » P. Arturo Martin Menoyo, S. I., Direttore Amministrativo della Radio Vaticana. 9 giugno » I sig.ri prof.ri: Danilo Mazzoleni, Aldo Nestori, Letizia Pani Ermini, Valnea Santa Maria Scrinari, Giuseppe Zander, Membri della Pontificia Commissione di Archeologia Sacra. » » » I sig.ri prof.ri : Bruno Apollonj Ghetti, Carlo Pietran geli, Pasquale Testini, Membri della Pontificia Commissione di Archeologia Sacra « in aliud quinquennium ». 15 » » I signori : Comm. Pier Paolo Marenda, Ing. Francesco La Via, Dott. Antonio Franco, Ing. Luigi Magnani, Ing. Giovanni Tecchi Cristofori Celiani, Consultori della Prefettura per gli Affari Economici della Santa Sede « in aliud quinquennium ». » » » Il sig. Dott. Enrico Schiavetti, Consultore della Prefettura per gli Affari Economici della Santa Sede. 16 » » Mons. Mario Pavat, Capo Ufficio nella Congregazione per i Sacramenti. 17 » » I monsignori : Marcello Rossetti, Carmelo Nicolosi, Divo Zadi, Capi Ufficio nella Segreteria di Stato. 18 » » L'E.mo Signor Cardinale Jozef Glemp, Arcivescovo di Gniezno e Warszawa, Membro della Congregazione per le Chiese Orientali « in aliud quinquennium ». Protonotari Apostolici soprannumerari. 5 dicembre 1987. Mons. Nicola Palmarini (Albenga-Imperia). » » Mons. Herbert Mischkowsky (Görlitz). 15 Mons. Luciano Maccherini (Siena-Colle di Val d'Elsa » » Montalcino). 5 gennaio 1988. Mons. Giuseppe De Rosa (Napoli). Mons. Carlo Zoli (Forlì-Bertinoro). » 13 Prelati d'Onore di Sua Santità: 14 1987. Mons. Mons. » » 24 Mons. » 16 maggio Mons. » 20 giugno Mons. » 7 luglio Mons. » » 22 Mons. 3 settembre » Mons. » » 11 Mons. » aprile Grégoire Kamugisha (Bufare). Frédéric Rubwejanga (Bufare). Eteocle Vecchia (Mantova). Egon Gianone (Wien). Philip Stanislaus Daki (Iringa). Celestino Odongo (Gulu). Alfred Vanneste (Brugge). Valentín Sánchez Merino (Badajoz) James E. MeFadden (Phoenix). Diarium Romanae Curiae 1065 11 settembre 1987. Mons. John J. McMahon (Phoenix). » » » Mons. Richard W. Moyer (Phoenix). 6 ottobre » Mons. Domingos Gonçalo Ferrâo (Tete). 8 » » Mons. Lars Messerschmidt (Kobenhavn). 10 » » Mons. Thomas Edacherry (Eluru). 24 » » Mons. Michael Ryan (Ardagh). 25 » » Mons. Rudolf Bramerdorfer (Linz). » » » Mons. Josef Humer (Linz). » » » Mons. Johann Singer (Linz). 30 » » Mons. Valentinus Winardi Kartasiswaya (Semarang). 18 novembre » Mons. Karl Bernert (Hildesheim). » » » Mons. Enrico Rossi (Milano). » » » Mons. Nicolas Iung (Paris). 23 » » Mons. Elísea González Bar ja (San Juan de Cuyo). 25 » » Mons. José Bismarck Carballo Madrigal (Managua). » » » Mons. Francisco Eddy Montenegro Avendano (Managua) 28 » » Mons. Aladino De Juliis (Sulmona-Valva). 2 dicembre » Mons. Giovanni Scarabelli (Lucca). » » » Mons. Manuel Aguilar Vergara (Tlaxcala). » » » Mons. Epitacio Angel Cano (Tlaxcala). » » » Mons. Enrique Ruiz Delgado (Tlaxcala). 5 » » Mons. Theodor Kellerer (Bamberg). » » » Mons. Norbert Przibyllok (Bamberg). » » » Mons. Hans Wich (Bamberg). » » » Mons. Joseph Veliyathil (Palghat). 7 » » Mons. Pietro Colli (Parma). » » » Mons. Alberto Spagnoli (Parma). 22 » » Mons. Heinz-Joachim Justus (Osnabrück). 5 gennaio 1988. Mons. Marcelo Bassig (Tuguegarao). » » » Mons. Vicente L. Catral (Tuguegarao). » » » Mons. Felicísimo D. Herrera (Tuguegarao). » » » Mons. Juan Quinto (Tuguegarao). » » » Mons. Cesar Tagal (Tuguegarao). 8 » » Mons. Salvatore Leonardi (Spoleto-Norcia). » » » Mons. Armando Petrelli (Spoleto-Norcia). » » » Mons. Agostino Rossi (Spoleto-Norcia). 14 » » Mons. Ferenc Harangozó (Szombathely). Cappellani di Sua Santità: 17 marzo 1986. Il sac. Luca Masciavè (Trani-Barletta Bisceglie). » » » Il sac. Michele Morelli (Trani-Barletta-Bisceglie). » » » Il sac. Giuseppe Nenna (Trani-Barletta-Bisceglie). » » » Il sac. Vitantonio Patruno (Trani-Barletta-Bisceglie). » » » Il sac. Fedele Ruggero Rizzi (Trani-Barletta-Bisceglie) » » » Il sac. Michele Seccia (Trani-Barletta-Bisceglie). » » » Il sac. Francesco Spinazzola (Trani-Barletta-Bisceglie). » » » Il sac. Carlo Valente (Trani-Barletta-Bisceglie). 23 febbraio 1987. Il sac. John S. Knight (Saint Catharines). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1066 7 » 16 eo » 10 24 » 18 29 » 8 » » 15 » » » » » » 25 » » 27 » 6 » » 10 » » » 18 » » » 20 » » 28 9 11 » 22 » » 2 marzo Officiale 1987. Il sac. Josef Ryba (Würzburg). » II sac. Wilhelm Zirckelbach (Würzburg). maggio » II sac. Kurt Gröger (Wien). » » II sac. Raphael Cukwubunna Anasiudu (Awka). giugno » II sac. Gianni Danzi (Lugano). » » II sac. Franz-Josef Helfmeyer (Köln). » » II sac. Joseph Efebe (Warri). » » II sac. Peter Jadae Nyowheoma (Warri). luglio » II sac. José Gonzalo Jiménez Oliveros (Nueva Pamplona) » » II sac. Wolfgang Bretschneider (Köln). settembre » II sac. Antonio Camillo González (Santo Domingo). ottobre » II sac. Leonhard Moll (Köln). » » II sac. Werner Plenker (Köln). » » II sac. Norbert Schütz (Köln). » » II sac. Klaus Martin Becker (Köln). » » II sac. Albert Belecke (Köln). » » II sac. Paul Gaii (Köln). » » II sac. Wilhelm Höhner (Köln). » » II sac. Hermann Joseph Kremer (Köln). » » II sac. Manfred Lürken (Köln). » » II sac. Karl Maercker (Köln). » » II sac. Heinrich Joseph Mehren (Köln). » » II sac. Hans Hollerweger (Linz). » » II sac. Johann Hörmadinger (Linz). » » II sac. Ignatius Koller (Linz). » » II sac. Emanuele Gaggero (Genova-Bobbio). » » II sac. Filippo Patrone (Genova-Bobbio). novembre » II sac. Johann Aichner (Innsbruck). » » II sac. David Knapp (Innsbruck). » » II sac. Ludwig Penz (Innsbruck). » » II sac. Anthony Aso (Enugu). » » II sac. Francis Okobo (Enugu). » » II sac. Ferdinand Okpalaibekwe (Enugu). » » II sac. Kilian Nuss (Rottenburg-Stuttgart). » » II sac. Karl Kollmann (Hildesheim). » » II sac. Werner Ropohl (Hildesheim). » » II sac. Jürgen Schwarzenburg (Hildesheim). » » II sac. Martin Verdiesen (Hildesheim). » » II sac. Nicola Gambino (Avellino). » » II sac. Gaetano Iorio (Avellino). » » II sac. Ferdinando Renzulli (Avellino). » » U sac. José Araújo Ribeiro Gomes (Braga). dicembre » II sac. Danilo Cari (Orvieto-Todi). » » II sac. Damiano Marzotto Caotorta (Milano). » » II sac. Thomas J. Herron (Philadelphia). » » II sac. Heinrich Plock (Osnabrück). II sac. Wilhelm Sanders (Osnabrück). » » II sac. Wolfgang Stratthaus (Osnabrück). gennaio 1988. II sac. Iohannes Gödeke (Aachen). » Diarium Romanae 2 gennaio 1988. » » » » » » » » » 8 » » » » » » » » 13 » » 21 » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » 2 febbraio » 10 marzo 1988. Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il Il sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. Curiae 1067 Mario de Hoyos González (Madrid). Kazimierz Krzyzaniak (Warmia). Boleslaw Petlicki (Warmia). Wladyslaw Strycharz (Warmia). Stefan Grajewski (Lomza). Luciano Bocci (Spoleto-Norcia). Gino Reali (Spoleto-Norcia). Isaac González Lezcano (Oaacupé). Boleslaw Bielicki (Chelmno). Henryk Cyrzan (Chelmno). Franciszek Draczkowski (Chelmno) Stanislaw Kardasz (Chelmno). Alfons Kowalewski (Chelmno). Józef Solobodowski (Chelmno). Józef Wilczewski (Chelmno). Ettore Sozzi (Forlì-Bertinoro). Salvatore Lo Piccolo (Roma). Gentiluomini di Sua Santità: 19 dicembre 1987. Il sig. Giovambattista Santucci (L'Aquila). » » » Il sig. Mariano Ugo Windisch-Graetz (Roma) » » » Il sig. Umberto De Angelis (Roma). » » » Il sig. Jaime de Ferra y Gisbert (Mallorca). Addetto di Anticamera: 19 dicembre 1987. Il sig. Alberto Palattella (Roma). ONORIFICENZE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha conferito : La Gran Croce dell'Ordine Piano: 22 ottobre 1987. A S. E. il sig. Daluwatumulle Gamage Bandusena de Silva (Sri Lanka). » » » A S. E. il sig. Samuel Jonathan Okikiola Sarr (Gambie). » » » A S. E. il sig. Reinaldo Leandro Rodríguez (Venezuela). » » » A S. E. il sig. Alexandre Paternotte de La Vaillée (Belgique). » » » A S. E. il sig. Saliou Aboudou (Benin). » » » A S. E. il sig. Edwin Morvan Ihama (Nigeria). » » » A S. E. il sig. Saidulla Khan Dehlavi (Pakistan). » » » A S. E. il sig. Dhurma Gian Nath (Mauritius). » » » A S. E. il sig. Bertrand Dufourcq (France). » » » A S. E. il sig. Gazi Chidiac (Liban). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1068 22 ottobre 1987. 30 » » 15 dicembre » 15 marzo 1988. A A A A S. S. S. S. E. E. E. E. il il il il sig. sig. sig. sig. Officiale Jean Melaga (Cameroun). Joung Hoon Kang (Corée). Sono Uchida (Japon). Andrea Cagiati (Italia). La Commenda con Placca dell'Ordine Piano: 24 28 luglio » 1987. Al sig. José Luis de Aguilar (Espagne). » Al sig. Sidky Mohamed Abdel Ghany (République Arabe d'Egypte). La Cran Croce dell'Ordine di san Gregorio Magno: 28 13 luglio marzo 1987. Al sig. Amleto Cicchetti (Rieti). 1988. A S. E. il sig. Dino Marrajeni (Ordine di Malta). La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 30 11 28 » » giugno agosto » 24 ottobre 26 novembre 22 dicembre » » » » » » » Al Al Al Al Al Al Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Giuseppe Giuliano (Tivoli). Joseph Houthuys (Mechelen-Brüssel). Alejandro Izaguirre Angeli (Caracas). Simón Luis Tagliaferro De Lima (Caracas). Emanuel Pischel (Osnabrück). Alberico Vitalini (Roma). Alessio Scirè (Bergamo). La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 6 ottobre 14 aprile 1986. Al sig. 1987. Al sig. » » » Al sig. » » 22 Al sig. 5 giugno Al sig. » » 10 Al sig. » » luglio Al sig. » » » Al sig. » » » Al sig. » » » Al sig. » » 22 Al sig. » » 23 Al sig. » » 24 Al sig. » » 29 Al sig. » 28 agosto Al sig. 3 settembre » Al sig. » » 22 Al sig. » » » Al sig. » » » Al sig. » 6 ottobre Al sig. » » » Al sig. Karl Hugo Breuer (Köln). Fortebraccio Pietrangeli (Roma). Giulio Rinaldi (Roma). Harro Piazolo (Rottenburg-Stuttgart). Pablo Antonio Guarda (Managua). Wolfgang Kluxen (Köln). Elleno Cuberli (Adria-Rovigo). Flaminio Ennio (Adria-Rovigo). Adriano Mazzetti (Adria-Rovigo). Leobaldo Traniello (Adria-Rovigo). Ciro Andreozzi (Aversa). Antonio Susowsky (Trieste). José Antonio Noriega Hernández (Cuba). Heinrich Schreiner (Mainz). Louis J. Nigro (Stati Uniti d'America). Francesco Sisinni (Roma). Neven Kokié (Jugoslavia). Mario An Duk-Su (Jeon Ju). Simon Chae Su-Hyon (Jeon Ju). Andrew Kamel (Lokoja). Enrico De Angelis (Milano). Diarium Romanae 6 ottobre 1987. Al » » » Al » » 8 Al » » 10 Al » » 27 Al 5 novembre » Al » » 13 Al » » » Al » » 18 Al » » 20 Al » » 25 Al » » 28 Al 5 dicembre » Al » » 11 Al » » 18 Al 21 gennaio 1988. Al » 15 febbraio Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. Curiae 1069 Carlo Merisi (Milano). Giovanni Morganti (Milano). Alvaro Silvj (Frascati). Silvio Buzzi (Udine). Bernard McBride (Sydney). Dante Biliotti (Ravenna-Cervia). Theodoras Karamouratoglon (Turchia). Vassilios Stavridis (Turchia). Herbert Kocian (Wien). Giuseppe Luce (Genova-Bobbio). Guillermo Borja Enriquez (Quito). Basile Rabbath (Antiochia dei Siri). Marco Viara (Albenga-Imperia). Giorgio Giurco (Victoria). Charles Ornano (Ajaccio). Konrad Górski (Chelmno). Lelio Scaletti (Roma). II Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile: 30 marzo » » 1987. Al » Al » 9 maggio Al » » » Al » 10 giugno Al » » 30 Al » 2 luglio Al » » 4 Al » » 10 Al » » » Al » » » Al » » » Al » » 12 Al sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. 20 agosto » 24 19 settembre » 22 sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. sig. » » » » » » 2 ottobre » » » 6 » GO » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » Al Al Al Al Al Al Al Al Al Al Al Al Al Al Al Flaminio Alineri (Tivoli). Giuseppe Alineri (Tivoli). Emiel Adriaan Antoon Luijten (Roermond). Andreas Augustinus Oomen (Roermond). Karlheinrich Hodes (Köln). Jacques le Boulleur de Courlon (Paris). Angelo Ruspantini (Viterbo). Lucien Régnier (Blois). Francesco Doati (Adria-Rovigo). Carlo Gasperotto (Adria-Rovigo). Giovanni Pavarin (Adria-Rovigo). Mario Polli (Adria-Rovigo). Raymond Alexandre Tabbah (Alessandria Egitto). Lucien Ciabrini (Saint-Claude). John Kwaku Osei Wusu (Kumasi). Bruno Schwalbach (Freiburg im Breisgau). Bruno Carraro (Padova). Mauro di Ubaldo (Asti). James Cho Song-Ho (Jeon Ju). Paul Han Sang-Gap (Jeon Ju). Daniel Crong Se-Ho (Kwang Ju). Augustine Mo Hi-Chun (Kwang Ju). James Son Yong-Hae (Kwang Ju). John Yu Pal-Dong (Kwang Ju). Michele Del Vecchio (Milano). Gerardo Prini (Milano). Henry Paul Nelson (Accra). Edmund Samuel (Sekondi-Takoradi). di 1070 21 24 30 18 28 5 » 11 14 22 13 » Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ottobre 1987 Al sig. William Grant Quirk (Ohristchurch). » » Al sig. Luigi Papa (Roma). Al sig. Enda Mulvey (Dublin). » » Al sig. Heinrich Havermann (Köln). novembre » » Al sig. Habib Giarwé (Antiochia dei Siri). » Al sig. Nicola Praticò (Bari-Bitonto). dicembre » »» Al sig. Paul Röhner (Bamberg). » » Al sig. Philippe Chouet (Paris). » » » Al sig. Pier Giovanni Tanzi (Parma). » » Al sig. Roger Malherbe Navarre (Tarbes et Lourdes). » 1988. Al sig. Pasquale Antonio Andreotti (Salerno). gennaio » Al sig. Giuseppe Di Marco (Roma). » NECROLOGIO 5 giugno » » 8 » 9 » 19 » » 23 » » 26 » 1 luglio » » 5 » 1988. Mons. Brian P. Ashby, Vescovo emerito di Ohristchurch (Nuova Zelandia). » Mons. Augustine Jae Deok, Vescovo emerito di Jeon Ju (Corea). » Mons. Philippe Nguyên Kim Diên, Arcivescovo di Huê (Viêt Nam). » Mons. Hugo Bressane de Araújo, Arcivescovo-Vescovo emerito di Marilia (Brasile). » Mons. Carlos Alberto Nicolini, coadiutore di Salto (Uruguay). » Mons, Owen McCoy, Vescovo emerito di Oyo (Nigeria). » Mons. José J. Gonçalves, Vescovo emerito di Cornelio Procópio (Brasile). » Mons. Alejandro Mestre Descals, Coadiutore di La Paz (Bolivia). » Mons. Maurice Baudoux, Arcivescovo emerito di SaintBoniface (Canada). » Card. Hermann Volk, del Titolo dei Ss. Fabiano e Venan­ zio a Villa Fiorelli. » Mons. Eugène Mallat, Vescovo emerito di N'Zérékoré (Guinea). AJÍ. et rol. LXXX N. 9 22 Augusti 1988 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS SACRA PAULI PP. II CONSISTORIA CONSISTORIUM SECRETUM Feria tertia, die x x v i n mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, mane, in consueta Aula Palatii Apostolici Vaticani fuit Consistorium secretum, cuius acta ex ordine referuntur : I ET - SUMMI NOVORUM PONTIFICIS S.R.E. ALLOCUTIO CARDINALIUM CREATIO Precatione « Adsumus » recitata, ad S. R. E. Patres Cardinales Ss.mus D.nus Ioannes Paulus II hanc allocutionem habuit : Venerabiles ac siae dilecti Fratres, Sanctae Romanae Eccle- Cardinales, Tres iam celeriter obierunt anni, ex quo tempore in simile Nos consistorium secretum congressi pertractavimus novorum in Ecclesia Patrum Cardinalium nominationem publicamque creationem. Itaque hodie, auspice iam et adiuvante ipsa sanc­ tissima Iesu Christi Matre Maria cuius Marialem Annum Ec­ clesia per terrarum orbem feliciter omnino ac prospere cele­ brat, iterum ad idem pergrave agendum negotium convenimus non facili quidem nec tranquillo sane tempore communitatis ecclesialis. Dum vero illos cogitamus laeti Fratres Nostros, qui mox Collegium Cardinalium ingredientur, non possumus non si70 - A . A . S. 1072 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mul etiam constituere ante oculos apostolos maximos Petrum et Paulum, quorum cras sollemnitatem communi ritu concelebrabimus omnes, et ab iis precibus petere libenterque acci­ pere vehemens quoddam incitamentum ad fidelitatem nostram testificandam et corroborandam erga Christi Evangelium, erga Romanam Petri cathedram, erga solidum Ecclesiae univer­ salis magisterium. Qui brevi creabuntur Patres Cardinales novis quidem ac firmioribus vinculis coniungentur tum cum Petri Successore tum cum tota communione christifidelium per terras. Nam una cum Romano Pontifice oportebit illos propria auctoritate pon­ derare atque investigare causas et res et rationes quae univer­ sae regimen Ecclesiae afficiunt. Quo in munere exempla effica­ cissima praebebunt iis apostoli Petrus et Paulus qui Christum vocantem sunt secuti non semet ipsos, qui primum Concilium Ecclesiae, Hierosolymitanum nempe, denique sunt complexi et non sine humana aliqua difficultate exsecuti, qui omnem vitam suam ad sanguinis usque effusionem impenderunt operi praestantissimo plane docendi sanctificandi regendi credentes Christique assectatores ad fidei totam consolationem portumque salutis intra certos clarosque Ecclesiae fines et communi­ tatis catholicae terminos. Eidem pariter Cardinales imitabuntur apostolos Petrum et Paulum, quorum alii videlicet Romae permanentes hinc servient omnibus catholicis fidelibus per nationes dispersis, alii quisque suum inter gregem uti Ordinarii curabunt eccle­ sias particulares ex Christi Domini voluntate et in Principum Apostolorum diligenti observatione. Alii eorum redibunt fer­ ventes novo fidei studio novoque fidelitatis cum proposito ad urbes et sedes nomine et antiquitate praeclaras; alii eorum secum deportabunt nunc primo suas ad communitates digni­ tatem cardinalitii nominis. At omnes cum Pastore Romano cohaerentes inter seque consentientes et cum reliquis episco­ pis Evangelium praedicare opportune et importune in ipsius Acta Ioannis Pauli Pp. II Ecclesiae quoque gloriam ac prosperitatem 1073 studebunt ac pergent. Hoc etiam in sollemni prorsus eventu Ecclesiae perplacet Nobis coram vobis, Venerandi Fratres hic in consistorio con­ gregati, nomen Nostrum rite subsignare Constitutioni A p o ­ stolicae cui titulus « Pastor Bonus », qua scilicet efficere volui­ mus ut Curia Romana — instrumentum nempe ministerii apostolici Nostri pernecessarium — magis ac magis respondeat congruatque prospectui ipsi ecclesiologico Concilii Vaticani Secundi et sua simul proposita pastoralia certius consequatur. Ad hanc vero reformationem attulit sane plurimum collegialis affectus sapiensque consilium Patrum Cardinalium, qui sive collegialiter in tribus consistoriis generalibus sive singillatim contulerunt partes suas huc summi quidem pretii ac momenti, necnon adiumentum Episcoporum qui per Praesides proprio­ rum coetuum consulti sunt hac de re adhibentes interea ope­ ram hominum peritorum. Sic profecto perficimus Nos illam Ecclesiae legum renovationem quae per evulgatum novum Codicem Iuris Canonici inducta est quaeque in eo pariter est posita ut ad effectum deducatur in recognoscendo ipso Codice Iuris Canonici Orientalis. Vobiscum propterea gratiam agimus Deo Beatissimaeque Virgini Mariae necnon Sanctis Apostolis Petro et Paulo de laetificis his eventibus hodiernis in vita uni­ versalis Ecclesiae. Attamen maerore Nos maximo afficit notitia illa vobis et omnibus notissima: aliquem nempe ex fratribus nostris in episcopatu post plures iam annos, quibus debitam denegaverat Sanctae Sedi oboedientiam ipsaque poena suspensionis adflictus iam conciliationem quaerere videbatur, mox ad ordinationes episcopales sine mandato apostolico processurum sicque unita­ tem Ecclesiae rupturum asseclas suos haud paucos in schismatis discrimen trahentem. Quoniam hoc tempore ipso voluntas ac propositum eiusdem fratris nostri revocari iam non posse vi­ dentur, nihil aliud facere valemus nisi bonitatem Salvatoris 1074 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale nostri imploramus ut eos illuminet qui, affirmantes se veram fidei traditionem defendere debere contra illius deformationes, communionem cum Petri Successore deserunt ac parati sunt ad sese separandos ab unitate gregis Christi Petro Apostolo commissi. Exoramus ex animo eos et cohortamur ut in domo paterna maneant utque videant omnem veritatem fidei et omnem rectam vivendi rationem in Ecclesia locum invenire nihilque in ea foveri quod fidei manifesto adversetur. Multae mansiones etiam in hac terrena domo Dei sunt quae Ecclesia Christi in hoc mundo est. Speramus profecto vehementer fore ut hoc vertente Mariali anno precibus ipsius beatissimae Vir­ ginis Deus omnipotens, cuius bonitas finem non novit, vias nobis illustret quibus mala maiora vitari et unitas renovata reperiri denuo possint. Sed praedictis his ex officio omnibus placet iam sine mora singulos eos excellentes ministros fidelesque nominare pasto­ res quos visum rite est in Cardinalium album honorifice referre. Proh dolor! uti omnes iam vos magna cum tristitia cogno­ vistis, Dominus Deus, arcano quodam suae providentiae con­ silio, ad se interea revocavit egregium virum -theologumque probatum, Ioannem Ursum von Balthasar, quem adeo libenter hodie inter Cardinales adnumeratum vidissemus Nostraque gratulatione et existimationis signis cumulavissemus. Morte igitur inexspectata a Nobis ereptum commendemus ipsum Redemptoris miserentis benignitati ut pro meritis eius terre­ stribus, pro diuturno studiorum sacrorum ac magisterii cur­ riculo, pro ipsa hac cardinalatus dignitate amissa retribuat ei meliora quidem, uberiora et certiora Regni caelestis praemia. Nunc tamen iam plurimum iuvat Cardinales appellare: EDUARDUM MARTÍNEZ SOMALO, Archiepiscopum titulo Tha- gorensem ; ACHILLEM nensem ; SILVESTRINI, Archiepiscopum titulo Novalicia- Acta Ioannis Pauli Pp. II ANGELUM FELICI, 1075 Archiepiscopum titulo Caesarianensem ac Nuntium Apostolicum in Gallia; Archiepiscopum Metropolitam Maria- PAULUM GRÉGOIRE, nopolitanum; ANTONIUM PADIYARA, Archiepiscopum Metropolitam Erna­ kulamensem; IOSEPHUM FREIRÉ FALCÂO, Archiepiscopum Metropolitam Brasiliapolitanum ; MICHAELEM GIORDANO, Archiepiscopum Metropolitam Nea­ politanum ; ALEXANDRUM IOSEPHUM MARIAM DOS SANTOS, Archiepiscopum Metropolitam Maputensem. IOANNEM CANESTRI, Archiepiscopum Metropolitam Ianuen- sem-Bobiensem ; ANTONIUM MARIAM JAVIERRE ORTAS, Archiepiscopum titulo Metensem ; SIMONEM IGNATIUM PIMENTA, Archiepiscopum Metropolitam Bombayensem ; MARIUM REVOLLO BRAVO, Archiepiscopum Metropolitam Bo- gotensem ; EDUARDUM BEDAM CLANCY, Archiepiscopum Metropolitam Sydneyensem ; LUCAM MOREIRA NEVES, Archiepiscopum Metropolitam Sancti Salvatoris in Brasilia; IACOBUM ALOISIUM IIICKEY, Archiepiscopum Metropolitam Vashingtonensem ; EDMUNDUM CASIMIRUM SZOKA, Archiepiscopum Metropoli­ tam Detroitensem; LADISIAUM PASKAI, Archiepiscopum Metropolitam Strigo­ niensem ; CHRISTIANUM WIYGHAN T U M I , tam Garuensem; Archiepiscopum Metropoli­ Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1076 IOANNEM HERMANNO GROËR, Officiale Archiepiscopum Metropolitam Viennensem ; IACOBUM MARTIN, Archiepiscopum titulo Neapolitanum in Palaestina, Praefectum emeritum Pontificalis Domus; FRANCISCUM HENGSBACH, VINCENTIUM Episcopum Essendiensem; SLADKEVICIUS, Administratorem Apostolicum Episcopum titulo Aborensem, « ad nutum Sanctae Sedis » Kaisiadorensem ; IOANNEM MARGÉOT, Episcopum Portus Ludovici; IOANNEM BAPTISTAM W U CHENG-CHUNG, Episcopum Sciiam- chiamensem. Auctoritate propterea Omnipotentis Dei et sanctorum A p o ­ stolorum Petri ac Pauli necnon Nostra creamus sollemniterque renuntiamus Cardinales Sanctae Romanae Ecclesiae singulos ipsos quorum nunc modo protulimus nomina. Ex quibus prae­ terea ad Ordinem Cardinalium Diaconorum pertinebunt: EDUARDUS MARTÍNEZ SOMALO ; ACHILLES SILVESTRINI; ANGELUS FELICI; ANTONIUS MARIA JAVIERRE ORTAS ; IACOBUS MARTIN. Reliquos vero omnes ad Ordinem pertinere volumus Pre­ sbyterorum. Cum dispensationibus, derogationibus et clausulis necessariis et opportunis. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. II - LEX QUAEDAM IN CONSISTORIO SANCITUR Dein Beatissimus Pater Constitutionem Apostolicam Pastor bonus de Romana Curia manu propria subsignavit et publici iuris fieri iussit, Ss.mi ad latera stantibus Sebastiano Baggio, Subdecano Romanaeque Ecclesiae Camerario et Augustino Casaroli, Status Secretario. Quo facto, eidem Augustino Portuen. nominationis scripta docu­ menta Summus Pontifex tradidit, ut singulis creatis et renuntians S.R.E. Cardinalibus, qui in Aula Paulina ante convenerant, afferret. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1077 CONSISTORIUM UNICUM I - IMPOSITIO ET BIRETI ATQUE DIACONIARUM TITULORUM COLLATIO Consistorio secreto absoluto, Ss.mus D.nus noster, una cum Patri­ bus Cardinalibus, Aulam Paulinam petiit, in qua antea convenerant novensiles S. R. E. Cardinales, Legati extraordinarii et Oratores, Epi­ scopi et Romanae Curiae Praelati quibus solet intimari, frequentissimusque e variis nationibus populus, ut rubrum Biretum, seu proprium acceptae dignitatis ornamentum, singulis imponeret creatis Cardina­ libus iisdemque titulum vel diaconiam in Urbe assignaret per Aposto­ licas sub plumbo simul delatas Litteras, de re fidem facientes. Liturgia verbi expleta, Summus Pontifex, post audita verba a rev.mo d.no Eduardo Martínez Somalo, ex noviter creatis primo, banc allo­ cutionem habuit : Venerati e Cari Fratelli! 1. Parla a noi Pietro — il primo fra i presbiteri, e testimone delle sofferenze di Cristo. Parla a noi qui riuniti nell'odierno Concistoro. Le sue parole sono piene della sollecitudine pastorale per l'ovile, che lo Spirito Santo gli ha affidato — a Gerusalemme, ad Antiochia, e qui a Roma, nella capitale del mondo di allora. Parla ai co-anziani, dividendo con loro la stessa sollecitu­ dine pastorale, che anche a loro è stata partecipata. Le parole di Pietro non cessano di essere un programma per le generazioni sempre nuove dei pastori della Chiesa. L'Apostolo dice : compite il vostro ministero pastorale « vo­ lentieri », diventando « modelli » vivi per coloro che Cristo vi ha affidato. « Umiliatevi dunque sotto la potente mano di Dio, ... gettando in lui ogni vostra preoccupazione ... Siate tempe­ ranti, vigilate ».* Ecco le parole-chiave nella lettera dell'Apostolo Pietro. 2. Compiere il ministero pastorale — qui a Roma, in que­ sta Sede dove fu Pietro, primo testimone della Croce e della 1 1 Pt 5, 6-7. Acta Apostolicae 1078 Sedis - Commentarium Officiale Risurrezione di Cristo, e, con Pietro, anche Paolo. Insieme essi costituiscono il duplice fondamento di tutta la Chiesa. Compiere il ministero pastorale sul luogo di una tale ere­ dità, è la grande sollecitudine ed al tempo stesso la respon­ sabilità, che l'uomo può sostenere solamente « mentre una preghiera saliva incessantemente a Dio dalla Chiesa per lui » . 2 La solennità di oggi porta in sé un ardente invito a tale preghiera, a tale « sentire cum Ecclesia » — perché il Succes­ sore indegno dei Vescovi di Roma sulla Sede di Pietro, ed in­ sieme con lui tutta la Chiesa, « canti senza fine le grazie del Signore » — come ci esorta a fare l'odierno Salmo responsoriale. 3 3. Oggi il collegio dei Cardinali, legati a questa Sede ro­ mana, si è ingrandito con l'aggregazione di nuovi membri. Avrebbe dovuto essere associato in questo giorno al Col­ legio cardinalizio anche Hans Urs von Balthasar. Nel mo­ mento in cui egli avrebbe potuto raccogliere con l'elevazione alla porpora un meritato premio terreno per il ministero eccle­ siale svolto nelle scienze sacre, il Signore lo ha chiamato ad una diversa esaltazione, quella della vita eterna. Questa spe­ ranza della sua gloria nel cielo conforta la tristezza di non averlo oggi qui, associato agli altri nuovi Cardinali. Vi sono, tra essi, Vescovi che hanno speso le loro energie a diretto servizio della Sede Apostolica; Pastori di Chiese antiche e recenti nelle varie parti del mondo; persone impe­ gnate da lunghi anni nello studio e nella difesa della dottrina della Chiesa ; Padri di Comunità cristiane in difficoltà o per­ seguitate. Nel Collegio dei Cardinali si riflette ora in modo più ricco il mistero del Popolo di Dio peregrinante nel mondo. È un Popolo raccolto da tutto il mondo, comprendente uomini di 2 At 12, 5. 3 Sal 88 [89], 1, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1079 ogni razza e di ogni cultura, aperto ad ogni apporto che sia autenticamente umano. 4. In pari tempo è necessario riferire questa varietà e mol­ teplicità del Collegio Cardinalizio alla radice comune, costi­ tuita dall'unità della sede episcopale romana. I Cardinali appartengono per uno speciale titolo al clero di Roma. Tale.vincolo con la Città e la diocesi del Papa si rende ancor oggi manifesto mediante l'assegnazione a ciascun Cardinale del titolo di una chiesa in questa Città o di una dio­ cesi suburbicaria. Secondo l'antichissima tradizione, come è noto, gli elettori del Vescovo di Roma erano i membri del presbiterio della Città. L'assegnazione ad ogni Cardinale di una chiesa dell'Urbe ricorda e mantiene ancor oggi il signi­ ficato della consuetudine antica: i Cardinali diventano così elettori del Vescovo di Roma, del Successore di Pietro, e suoi consiglieri e cooperatori nel governo della Chiesa universale. La Chiesa manifesta così anche nel Collegio cardinalizio la sua natura. Come famiglia di Dio, la Chiesa è protesa verso tutti gli uomini, raccoglie di mezzo a tutte le stirpi cittadini per il Regno e li unisce nel vincolo dell'unica fede e carità, per la comunione con il fondamento e principio visibile dell'unità, il ministero di Pietro. 5. La tradizione dei primi secoli in diverso modo ha messo in evidenza il significato della Sede romana, legata all'eredità apostolica di Pietro e Paolo: essa presiede nella carità alla Chiesa universale e, al tempo stesso, è ad essa unita nel vin­ colo della stessa missione. 4 « Servo dei Servi di Dio », amava qualificarsi Gregorio Magno, e questa espressione della consapevolezza della mis­ sione del Vescovo di Roma sembra adeguatamente riflettere 4 Cf. Lumen gentium, 13. 1080 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale il principio evangelico : « Chi vorrà diventare primo tra voi, si farà vostro servo». 5 Il cardinalato è anch'esso segno di una particolare parte­ cipazione a questo servizio della Sede romana e del suo Ve­ scovo. Ciò trova espressione dappertutto, in tutte le sedi epi­ scopali del mondo, dove i Pastori sono Cardinali, e nella stessa Roma — per i Cardinali impegnati nelle molteplici attività che la Sede Apostolica svolge per il bene di tutta la Chiesa. 6. Oggi viene promulgato il documento « Pastor Bonus », che descrive in modo nuovo i compiti della Curia Romana già definiti antecedentemente, in accordo con le decisioni del Con­ cilio, nella Costituzione « Regimini », promulgata da Paolo VI nell'anno 1967. La nuova normativa, già prevista dal mio Predecessore, corrisponde alla promulgazione del Codice di Diritto Cano­ nico. Essa è pure conseguenza di una lunga consultazione, alla quale hanno partecipato il Collegio dei Cardinali, le Confe­ renze dei Vescovi, per il tramite dei loro Presidenti, e, ovvia­ mente, i Dicasteri interessati della Curia Romana. Nel redigere il documento ho voluto anzitutto che l'imma­ gine della Curia corrispondesse alle esigenze del nostro tempo, ben considerando i cambiamenti avvenuti in questi ultimi anni. In secondo luogo, occorreva adeguare l'ordinamento della Curia ai nuovi Codici di Diritto Canonico Occidentale ed Orientale. E stato delineato con maggiore logicità l'ambito delle com­ petenze dei singoli Dicasteri, per renderli più idonei al con­ seguimento delle loro finalità, tenendo soprattutto conto del­ l'attività e della figura giuridica degli organismi « post-con­ ciliari » della Curia, nella luce del loro scopo precipuo, che è 5 Cf. Mt 20, 26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1081 quello di promuovere nella Chiesa particolari attività pasto­ rali e lo studio dei relativi problemi. In tutto ciò mi è parso necessario proporre nuove e perma­ nenti strutture per l'affiatamento e la collaborazione tra tutti i Dicasteri. (( In una parola, la mia preoccupazione è stata quella di andare risolutamente avanti affinché la conformazione e l'at­ tività della Curia corrispondano sempre più alla ecclesiologia del Concilio Vaticano I I , siano sempre più chiaramente idonee al conseguimento dei fini pastorali della conformazione della Curia, e vengano incontro in forma sempre più concreta alle necessità della società ecclesiale e civile». 6 7. La creazione di nuovi Cardinali ci riporta con la me­ moria alla singolare tradizione del martirio nella Chiesa: « usque ad effusionem sanguinis ». Occorre dunque che risuonino con un'eco adeguata nella nostra assemblea quelle parole che abbiamo sentito nel Van­ gelo di oggi : « Ecco : io vi mando come pecore in mezzo ai lupi... E non abbiate paura di quelli che uccidono il corpo, ma non hanno potere di uccidere l'anima; temete piuttosto colui che ha il potere di far perire e l'anima e il corpo nella Geenna ... Chi dunque mi riconoscerà davanti agli uomini, anch'io lo riconoscerò davanti al Padre mio che è nei cieli ». 7 In queste parole di Cristo viene racchiuso l'invito al timore di Dio, e, in pari tempo, alla fortezza che soltanto il timore di Dio può infondere nell'uomo. 8. Cari e Venerati Fratelli! Siamo chiamati ad una particolare testimonianza, a con­ fessare Cristo in modo singolare dinanzi agli uomini : « Quello 6 Const. Apost. Pastor bonus, 13. AAS 70 (1988), p. 841 sq. 7 Mt 10, 16 ss. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1082 Officiale che vi dico nelle tenebre, ditelo nella luce, e quello che ascol­ tate all'orecchio, predicatelo sui tetti». 8 Siamo chiamati ad attuare questa « potenza nella fede », grazie alla quale sappiamo opporci alle varie forze e potenze di questa terra — e soprattutto a colui, che è il « Principe di questo mondo », il « Padre della menzogna », che « va in giro come un leone cercando chi divorare », secondo le parole del­ l'Apostolo. 9 9. Occorre che noi siamo forti con la fede di Maria, umile serva del Signore. In questo Anno Mariano la Chiesa pellegrina nel mondo per testimoniare la fede, sente vicina a sé, in modo particolare, la Madre di Dio nella quale vede il proprio modello nell'ordine della fede, della carità, della perfetta unione con Cristo. 10 In questo Anno Mariano la Chiesa apprende da Maria con mag­ giore chiarezza ed affetto la dimensione materna della propria vocazione, « perché, come Maria è al servizio del mistero del­ l'incarnazione, così la Chiesa rimane al servizio del mistero dell'adozione a figli mediante la grazia » . " In questo Anno Mariano la Chiesa si sente particolarmente impegnata sotto la pressione di tanti problemi sociali e culturali della nostra epoca, a custodire la fede ricevuta da Cristo, sull'esempio di Maria, che serbava e meditava nel suo cuore tutto ciò che riguardava il suo Figlio divino. 12 Proprio Lei — insieme con tutta la Chiesa — magnifica Dio e proclama la sua misericordia, di generazione in gene­ razione. Lei prima « testimone delle sofferenze di Cristo »"'•—ed an­ che prima partecipe di quella gloria che per opera di Cristo « si manifesterà in noi ». 8 Ibid. 10, 27. 9 1 Pt 5, 8. 10 Cf. Lumen gentium, 63. 11 Lett. 12 Ibid. Enc. Redemptoris Mater, 43. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1083 Perseveriamo nella filiale unione con Lei perché Dio — che ci ha chiamati alla sua eterna gloria in Cristo — sia in tutto ciò magnificato. A lui lode e gloria nei secoli. Deinde, professione catholicae Fidei prolata et beato Petro ac domino Papae sacramento dicto, novensiles Cardinales ad Ss.mum accesserunt, qui singulis Biretum imposuit et de more assignavit : diaconiam Ss.mi Nominis Iesu; EDUARDO MARTÍNEZ SOMALO, ACHILLI S. SILVESTRINI, diaconiam S. Benedicti extra Portam Pauli;* ANGELO FELICI, PAULO mento et diaconiam Ss. Blasii et Caroli ad Catinarios; GRÉGOIRE, titulum Dominae Nostrae a Ss.mo Sacra- Sanctorum Martyrum Canadensium; titulum S. Mariae Reginae Pacis in mon- ANTONIO PADIYARA, te Viride; titulum S. Lucae ad viam Praene- IOSEPHO FREIRÉ FALCÄO, stinam; MICHAELI GIORDANO, titulum S. loachimi; ALEXANDRO IOSEPHO MARIAE DOS SANTOS, titulum S. Frumen- tii ad Prata fiscalia;* IOANNI CANESTRI, titulum S. Andreae Apostoli de Valle; ANTONIO MARIAE JAVIERRE ORTAS, ratricis ad diaconiam S. Mariae Libe- collem Testaceum; titulum S. Mariae Reginae Mundi SIMONI IGNATIO PIMENTA, in loco « Torre Spaccata » ; * MARIO PEVOLLO BRAVO, EDUARDO BEDAE CLANCY, tris titulum S. Bartholomaei in Insula; titulum S. Mariae in Vallicella; LUCAE MOREIRA NEVES, titulum Ss. Bonifacii et Alexii; IACOBO ALOISIO HICKEY, titulum S. Mariae Redemptoris Ma- ad , Turrim Bellamonicam;* EDMUNDO CASIMIRO SZOKA, titulum Ss. Andreae et Gregorii ad Clivum S cauri; In actu Consistorii ad hanc dignitatem evectum vel evectam. 1084 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium LADISLAO PASKAI, CHRISTIANO densium titulum S. WIYGHAN TUMI, Virginis; titulum Ss. Martyrum Ugan- ; # IOANNI HERMANNO GROËR, regione titulum Ss. Ioachimi et Annae in Tusculanae IACOBO MARTIN, diaconiam S. Cordis Christi Regis; FRANCISCO HENGSBACH, Monte Theresiae Officiale titulum S. Mariae de Guadalupe in Malo; VINCENTIO tellam ; SLADKEVICIUS, titulum Spiritus Sancti ad Ferra- # IOANNI MARGÉOT, titulum S. Gabrielis Archangeli ad Aquam Transversam; # IOANNI BAPTISTAE W U CHEN-CHUNG, de Monte Carmelo in titulum Beatae Virginis Mostacciano;* II - TRADITIO ANULI Postridie, in Petriano foro, infra Missam una cum creatis Cardi­ nalibus vesperi celebratam, Ss.mus iisdem Anulum tradidit, coopera­ tores eos constituens universalis ministerii sui. Qua oblata occasione, hanc homiliam habuit : 1. O Roma felix! La Chiesa che è in Roma rivolge oggi lo sguardo verso le sue origini. L'inizio della sua esistenza si collega con i nomi degli Apostoli Pietro e Paolo, si collega con l'eredità partico­ lare che essi hanno portato a Roma e hanno qui lasciato. L'hanno lasciata non soltanto alla Chiesa di Roma, ma anche a tutto il mondo. La testimonianza apostolica — l'eredità apostolica. Oggi è il giorno in cui questa testimonianza apostolica è stata sigillata con la morte, con il martirio. Proprio questa morte degli Apostoli, quale testimonianza definitiva, costi­ tuisce il « sigillo » della loro eredità. Noi ritorniamo costantemente ad essa, perché viviamo di Acta Ioannis Pauli Pp. II 1085 essa e ci sviluppiamo da essa. Oggi lo manifestiamo in modo particolare sia qui a Roma, sia nel mondo intero. 0 Roma f elio) ! 2. La testimonianza apostolica è stata la testimonianza di uomini, di uomini chiamati da Cristo. La loro storia è conosciuta sufficientemente sia per quanto riguarda Simon Pietro, sia per Paolo di Tarso. La storia degli uomini ha la sua caratteristica « umana » ; la sua « autenticità » umana. I testi del Nuovo Testamento, i Vangeli e le Lettere ci permettono di conoscere quest'auten­ ticità umana di Simone figlio di Giona, come anche di Saulo di Tarso. In questo modo diventa ancor più trasparente la scelta ope­ rata da Cristo nella chiamata di ciascuno di essi. Scegliendo Simon Pietro, Gesù ha chiamato un uomo generoso, ma anche impulsivo, che era in grado di dire al Maestro : « Anche se tutti si scandalizzeranno di te, io non mi scandalizzerò mai »,* ma che poco dopo veniva dolorosamente meno alla sua pro­ messa. È noto — fu quello il momento del rinnegamento e poi delle lacrime amare del pentimento. Tuttavia Cristo scelse proprio questo uomo — e confermò questa decisione anche dopo il rinnegamento di Pietro. Il suo imprigionamento a Gerusalemme, ricordato dalla prima lettura, tratta dagli Atti degli Apostoli, mostra quanto questo Apostolo, esposto in seguito alla persecuzione e alla morte, dovesse consolidare in sé la convinzione di essere so­ stenuto dalla potenza di Dio stesso. Dato che Cristo un giorno gli aveva detto : « Tu sei pie­ tra », egli, in base alle esperienze della propria vita, doveva 2 acquistare la sicura certezza di essere una tale « pietra » non grazie a se stesso, ma soltanto ed esclusivamente in virtù della potenza di Dio. 1 Mt 26, 33. 2 Cf. ibid. 16, 18. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1086 Officiale 3. Conosciamo bene anche Paolo di Tarso. Mediante gli Atti degli Apostoli e le Lettere, il profilo spirituale di que­ st'Apostolo si delinea molto chiaramente. Saulo, fariseo, nemico del nome di Cristo, persecutore dei discepoli e seguaci del Nazareno, viene personalmente con­ vertito da Cristo. Convertito vuol dire fatto passare dalla vita nella quale camminava con accanimento ad una vita diame­ tralmente opposta. Da persecutore ad Apostolo. E lo stesso fervore che dimostrava nel combattere Cristo, egli lo trasfe­ risce nel professarLo e nel proclamarLo, raggiungendo con l'annuncio del Vangelo gli angoli più lontani dell'Impero Romano. Uomo di grandi lotte e combattimenti spirituali. Noi sen­ tiamo un'eco di queste lotte e combattimenti anche nelle parole della seconda lettura di oggi, tratta dalla Seconda Lettera a Timoteo: « Cerca di venire presto da me ... U Signore ... mi è stato vicino e mi ha dato forza, perché per mio mezzo si com­ pisse la proclamazione del messaggio e potessero sentirlo tutti i Gentili : e così fui liberato dalla bocca del leone ... Ho com­ battuto la buona battaglia, ho terminato la mia corsa, ho con­ servato la fede. Ora mi resta solo la corona di giustizia che il Signore, giusto giudice, mi consegnerà in quel giorno ». 3 4. La Chiesa che è a Roma ritorna a queste due figure, a entrambi gli Apostoli con i quali è collegata la sua apostolica eredità. E lo fanno nello stesso giorno anche le altre Chiese, perché quest'eredità apostolica di Pietro e Paolo è importante e fonda­ mentale per tutti. Per tutta la Chiesa in Occidente e in Oriente. Con gioia grande saluto la delegazione della carissima Chiesa di Costantinopoli, presieduta dal Metropolita Damaskinos di Svizzera. Con questa presenza e con la reciproca par3 4, 9. 17. 7-8. 1087 Acta Ioannis Pauli Pp. II tecipazione delia Chiesa Cattolica alla festa di S. Andrea al Phanar si esprime il comune desiderio di consolidare le fra­ terne relazioni che s'addicono a Chiese sorelle, impegnate nella ricerca del ristabilimento della piena unità. L'eredità traman­ data dagli Apostoli ed accettata in forme e modi diversi fin dai primordi, ci lega in uno spirito di profonda stima, di affetto, di mutua comprensione e di carità. Saluto pure gli Arcivescovi metropoliti, recentemente no­ minati, ai quali viene oggi imposto il sacro Pallio. Tale rito, che si compie presso la tomba di Pietro per mano del suo Succes­ sore, è stato sempre interpretato come una manifestazione del « pasce oves meas », detto da Gesù a Pietro. II Pallio è, perciò, 4 simbolo di speciale legame col Vescovo di Roma, « principio e fondamento perpetuo e visibile dell'unità della fede e della comunione». 5 Esso è, al tempo stesso, richiamo ad un più generoso spirito di servizio e di fedeltà nella quotidiana dedi­ zione al gregge di Cristo. Vi auguro, venerati Fratelli, che l'odierna cerimonia rafforzi in ciascuno di voi il proposito di lavorare per il Regno di Cristo così che, secondo l'auspicio espresso da un'antica formula, « unde advenit fastigium visi­ bile, inde florescat amor invisibilis ». Col contributo di tutti sarà così efficacemente custodita l'eredità comune e universale. Pietro ha portato qui con sé ciò che il Padre stesso gli aveva rivelato su Cristo e che assunse forma di professione di fede per la Chiesa di tutti i tempi: « Tu sei il Cristo, il Figlio del Dio vivente ». Ha portato anche 6 la risposta di Cristo, una promessa per tutta la Chiesa : « Tu sei Pietro e su questa pietra edificherò la mia Chiesa e le porte degli inferi non prevarranno contro di essa». 7 Paolo ha portato con sé a Roma l'interpretazione più ma4 Cf. Gv 21, 15-17. 5 Lumen gentium, « Mt 16, 16. 7 Ibid. 16, 18. 71 - A . A . S. 18. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1088 Officiale tura, in quei tempi, della missione universale della Chiesa. Egli fu, tra tutti gli Apostoli, colui che in misura maggiore percorse varie parti del mondo, ammaestrando tutte le nazioni. 8 In questo modo egli diventò un preannuncio vivente della stessa missione universale, di generazione in generazione. 5. Oggi, ricordiamo con venerazione tutti e due gli Apo­ stoli, rinnoviamo altresì la consapevolezza di questa eredità apostolica, che per mezzo di essi è stata collegata con Roma. Tale sicura consapevolezza da quel tempo è durata di gene­ razione in generazione, trovando conferma da parte delle più grandi autorità spirituali della storia cristiana. È noto il passo di Ireneo, che parla della Chiesa di Roma (( antichissima, da tutti voi conosciuta, fondata e costituita dai due gloriosissimi apostoli Pietro e Paolo ». A questa Chiesa — afferma il santo Dottore del secondo secolo — occorre che converga ogni altra Chiesa, cioè l'intera comunità dei fedeli da ogni parte del mondo. Nota è pure, per tralasciarne altre, 9 la riflessione di san Cipriano, vissuto nel terzo secolo : « Il Signore parla a Pietro: Io ti dico — afferma — che tu sei Pietro, e su questa pietra edificherò la mia Chiesa. Sopra una 10 sola persona egli edifica la Chiesa, e benché dopo la risurre­ zione abbia attribuito a tutti gli Apostoli uguale potestà ... tuttavia, per manifestare l'unità, con la sua autorità egli di­ spose che l'origine di questa stessa unità cominciasse da un unico principio » . " 6. Dal giorno del martirio degli Apostoli Pietro e Paolo, la Chiesa che è in Roma, consapevole di questa speciale ere­ dità che deve a loro, non cessa di supplicare umilmente lo Spirito Santo, lo Spirito di verità, il Paraclito, perché le con* Cf. Me 16, 15; Mt 28, 19. 9 Cf. Adversus haereses, L. 1, cap. 10. 10 Mt 16, 18. 11 Uber de unitate Ecclesiae, cap. IV, PL 4, 499 s. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1089 ceda — malgrado tutte le debolezze umane — di mantenere sempre la sua fede e la fedeltà a tutto ciò che costituisce tale eredità. Lo specifico ministero (ministerium petrinum) che si col­ lega col servizio del Vescovo di Roma, fa sì che esso abbia una singolare importanza per tutta la Chiesa. Come responsabile di tale servizio, il Vescovo di Roma è tradizionalmente eletto dai rappresentanti del presbiterio della sua Chiesa, i quali, a partire dall'inizio del secondo millen­ nio, sono raccolti in uno speciale Collegio detto dei « Cardi­ nali », a cui è riservata la competenza esclusiva dell'elezione papale. A misura della crescita della Chiesa tra le diverse Nazioni della terra, entrano a far parte di questo collegio i rappresen­ tanti delle varie Comunità ecclesiali del mondo. Anche se, come Cardinali, diventano membri del presbiterio della Chiesa di Roma, essi tuttavia esprimono pure l'universale estensione del « ministerium petrinum ». E ad un tempo manifestano quel significativo tratto missionario del « ministerium paulinum », che sin dall'inizio è stato iscritto nell'eredità apostolica della Chiesa che è in Roma. 7. Oggi partecipano alla nostra Solennità i nuovi Cardi­ nali. E concelebrano con il Papa questa solenne Eucaristia, legata al ricordo dei Santi Apostoli Pietro e Paolo. Tutto — ricorrenza liturgica, rito sacro, luogo ove la cele­ brazione si svolge — parla loro della grandezza del compito a cui sono stati chiamati. Tutto li richiama con forza al dovere di una coraggiosa testimonianza di unità fra loro e di fedeltà alla Sede di Pietro. Essi sono cooperatori a speciale titolo del Sommo Pontefice, testimoni « usque ad effusionem sangui­ nis )) dell'autentica fede, della parola rivelata, della verità annunciata nella Chiesa. Da essi ci si attende che siano, come Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1090 Officiale Pietro, instancabili assertori e costruttori di pace e di concor­ dia all'interno del Popolo di Dio, modelli, come Paolo, di ge­ nerosa ed incessante dedizione alla proclamazione del Van­ gelo in ogni parte del mondo. 8. Nell'Anno Mariano ci rendiamo consapevoli, ancora una volta, che nel mistero della Chiesa è presente in modo speciale la Madre di Dio, la Madre di Cristo. L'inizio di questa presenza risale dapprima al momento dell'Annunciazione e dell'Incar­ nazione e poi, al momento della nascita della Chiesa dallo Spirito Santo, nel giorno della Pentecoste. Maria era in quel giorno con gli Apostoli, era in mezzo alla Chiesa nascente. Ed è rimasta sempre con essa. « Infatti, nel mistero della Chiesa, la quale pure è giusta­ mente chiamata madre e vergine, la Beata Vergine Maria è andata innanzi, presentandosi in modo eminente e singolare, quale vergine e quale madre». 12 Anche la Chiesa « ad imita­ zione della madre del suo Signore, con la virtù dello Spirito Santo, conserva verginalmente integra la fede, solida la spe­ ranza, sincera la carità ». 13 Che queste parole del Vaticano II rimangano per voi, ve­ nerabili e cari Fratelli, Cardinali dell'Anno Mariano, una particolare fonte di ispirazione lungo l'intero vostro servizio. 9. « Celebrate con me il Signore, / esaltiamo insieme il suo nome. / Ho cercato il Signore, e mi ha risposto / e da ogni timore mi ha liberato ». 14 La liturgia dell'odierna solennità sembra mettere queste parole del Salmista sulla bocca di entrambi gli Apostoli: Pietro e Paolo. Accogliamole nello stesso spirito. 12 13 14 Lumen gentium, Ibid. Sal 33 [34], 4-5. 63. Acta Joannis Pauli Pp. II 1091 Lo esige la nostra debolezza e indegnità. Tuttavia « la potenza... si manifesta pienamente nella de­ bolezza ». 15 Il Signore è Colui che ci libera da ogni male e ci salva per il suo regno eterno. A lui la gloria nei secoli dei secoli. 16 Amen. Adstantes Protonotarii Apostolici, iuxta mandatum in Consistono secreto eis impositum, de omnibus in sacris consistoriis peractis iuri­ dica instrumenta confecerunt. CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I KHAMMAMENSIS Distractis quibusdam territoriis a dioecesi Varangalensi nova dioecesis Khammamensis conditur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Perinde atque apostolicum ipsum flagitat Nostrum tum Magistri tum officium etiam Pastoris supremi, aptioribus scilicet usque con­ siliis et rationibus Iesu Christi propagationi confirmationique Evan­ gelii prospiciendi, aliquid efficaciter suscipiendum censemus ac ma­ ture perficiendum ut pastoralibus gregis Varangalensis necessitatibus occurratur, qui mirum quantum hisce proximis annis et numero fide­ lium et apostolatus mole creverit. Inde futurum firmiter confidimus ut non pastoralia modo coepta expediantur inibi rerumque religiosa­ rum incrementa maiora percipiantur, verum ventura iam nunc Eccle­ siae Catholicae iisde in locis praeparetur provido animo aetas. Acceptis propterea sententiis ac iudiciis Venerabilium Fratrum Nostrorum, quorum est negotia procurare Congregationis pro Gentium Evangeli­ zatione, ac recepto similiter eorum voto, quorum interest vere aut 15 2 Cor 12, 9. 16 Cf. 2 Tm 4, 18. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1092 quoquomodo interesse existimatur, novam in India excitari ecclesia­ sticam dicionem in orientali iubemus dioecesis Varangalensis provin­ cia, civili nominatim regione « Khammam », quam propterea dioe­ cesim Khammamensem nomine condimus suffraganeamque simul Sedi Metropolitanae Hyderabadensi subdimus. Fines hinc dicionis Khammamensis iidem erunt ac provinciae civilis eodem nomine; regiones tamen vulgaribus titulis « Warangal » et « Karimnagar » ad ipsam pertinebunt dioecesim Varangalensem. Quod vero singulas attinet ad partes tam constitutionis quam gubernationis novi huius gregis, uni­ versum perquam religiose ius canonicum iisdem de rebus servabitur. Ceterum hanc Constitutionem simul nunc simul in posterum omne tempus vim suam exserere volumus ad quam felicissimum rerum hic a Nobis praestitutarum effectum Populique Dei in India Nobis nimi­ rum carissimi profectum certissimum. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo Ianuarii men­ sis, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pon­ tificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco £g Plumbi In Secret. Status tab., n. 214.388. II PACIENSIS IN CALIFORNIA INFERIORI MERIDIONALI Paciensis in California Inferiori Meridionali Vicariatus Apostolicus ad gradum evehitur dioecesis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Quandoquidem consilium fuit divinum ut Ecclesiae universae gu­ bernacula tractaremus, nihil sane aut agere aut curare omittimus quod tum Ecclesiis ipsis tum etiam fidelibus utilitates pariat. Idcirco lae­ tanter perspicientes Paciensem in California Inferiori Meridionali Acta Ioannis Pauli Pp. II 1093 Vicariatum Apostolicum, Missionariorum Combonianorum Cordis Iesu propter commemorabilem operam pariterque Venerabilis Fratris Gilberti Valbuena Sánchez, Episcopi titulo Vazaritani Diddensis, huius Vicariatus Ordinarii loci, pastoralem ob sollertiam duodecim per annos, feliciter magnum cepisse incrementum, peropportunum diiudicavimus hunc ipsum Vicariatum ad dioecesis dignitatem attollere. Quapropter ipso plurima prece postulante Episcopo, Conferentia Episcopali natio­ nis Mexicanae consentiente, Congregatione comprobante pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide necnon Venerabili Fratre Hieronymo Prigione, Archiepiscopo titulo Lauricensi, in Republica Mexicana Delegato Apostolico, ex sententiis Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Episcopis prae­ positorum, Nostrae auctoritatis usi plenitudine, Paciensem in California Inferiori Meridionali Vicariatum Apostolicum in dioecesis redigimus formam, servatis nempe eodem nomine iisdemque finibus quibus usque adhuc terminatur. Novae dioecesis episcopalis Sedes in urbe La Paz, Baja California Sur, erit, cathedram vero in templo B. M. V. dicato quod fideles « Nuestra Señora de la Paz » vocant, collocamus, factis iuribus debitis cathedralibus propriis. Erit exinde condita dioe­ cesis Metropolitanae Ecclesiae Hermosillensi suffraganea ad iuris nor­ mam. Item Consultorum deligatur Collegium qui auxilio sint Episcopo ipsi. Mensam episcopalem constituent curiae emolumenta, fidelium collationes omniaque bona ad praesens ad eundem Vicariatum Aposto­ licum pertinentia. Ad seminarii dioecesani directionem necnon ad sa­ crorum alumnorum institutionem quod attinet iuris canonici serventur leges, prae oculis habitis praeceptis a Congregatione pro Institutione Catholica statutis. Selecti autem seminarii alumni ac sacerdotes ad studia perficienda Romam ad Pontificium Collegium Messicanum mit­ tantur. Simul autem ac novae dioecesis constitutio ad effectum deducta erit, eo ipso clerus eiusdem Vicariatus ad ipsam dioecesim ascriptus habeatur. Quoad constitutae dioecesis regimen, bonorum ecclesiasti­ corum administrationem, Administratoris dioecesani, sede vacante, electionem, fidelium iura ceteraque generis eiusdem, quae ius canoni­ cum praescribit adamussim serventur. Auctoritate pariter Nostra dioe­ cesis noviter constitutae Venerabilem Fratrem Gilbertum Valbuena Sánchez confirmamus Episcopum et Pastorem eundemque ab Eccle­ siae Vazaritanae Diddensis titulo expedimus. Ad ea denique perfi­ cienda quae per has iussimus Litteras, Venerabilem Fratrem Hiero­ nymum Prigione legamus, factis nempe facultatibus necessariis etiam Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1094 Officiale subdelegandi quemvis virum in ecclesiastica dignitate constitutum. Re autem acta, documenta conficiantur atque sinceris exemplis ad Congregationem pro Episcopis cito mittantur. Contrariis nihil ob­ stantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die uno et vicesimo mensis Mar­ tii, anno Domini millesimo nongentisimo octogesimo octavo, Ponti­ ficatus Nostri decimo. 83 AGNELLUS Card. Rossi 93 BERNARDINUS Card. GANTIN Cardinalium Collegii Decanus Congr. Marcellus pro Episcopis Praef. Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 216-022- LITTERAE APOSTOLICAE I Venerabili Servae Dei Mercedi a Iesu Molina, Fundatrici Instituti Sororum a S. Maria Anna a Iesu, Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Quamdiu fecistis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis» (Mt XXV, 40). Haec Domini verba ut sibi ipsi prolata accepta videntur a Beata Mercede Maria a Iesu Molina, Instituti Sororum a S. Maria Anna a Iesu Fundatrice. Divina namque instructa sapientia, clare et re intellexit mysterium incarnationem consequens, quo, Verbo Dei carne facto, quivis homo, praesertim cum paupertate aut morbis laborat, aliquo modo alter Christus evadit, Filii Dei incarnati et crucifixi personam induens. Quod Mercedes, non tantum suae assumere visa est vitae principium, sed suas asseclas miro modo edocere. Talem ac tantam fuisse eius caritatis actuosam perfectionem, facile eruitur eius vel summatim inspecta vita. Haec Dei Famula, parentibus Michaele Molina et Rosa Ayala, opibus sed praesertim christianis moribus conspicuis j ortum habet anno MDCCCXXVIII in Aequatoriana provincia « Los Ríos » vulgo nuncupata et quidem in loco vulgari sermone « Baba » dicto. Biennio Acta Ioannis Pauli Pp. II 1095 vix expleto, familia ad urbem Guayaquilium translata, Mercedes patre immature et matrem a. MDCCCXLIII item amittit. Tecto a sorore re­ cepta, iucundius ac levius pro iuvenili aetate vivere incipit, donec ex equo prolapsa in meditationem de vanitate rerum incumbit. Veste votiva mercedaria induta, poenitentem vitam agere satagit. Attamen, ne vota nuncupet monita, matrimonium parat. Sed, veluti arcana vi ducta, ad pristinum redit consilium et, religiosorum votis privatim factis, orationi et castigationi voluntariae se tradit, ad exempla Bea­ tae tunc Mariae Annae a Iesu Paredes conformata. Maiore mota gene­ rositate, familiam relinquit et, omnibus suis rebus venditis ac pauperi­ bus datis, a. MDCCCLXVII famula cuiusdam puellarum orphanotrophii fit, gallinarium stabulum inhabitans. Triennio exacto, ad Indios Jibaros evangelizandos discedens, locum vulgo (( Gualaquizam » vocatum petit, longo difficilique itinere per ásperos montes quos (( Cordillera de los Andes » appellant facto. Hic duo praecipua agit : quasi cari­ tatis angelus sese dedit curandis pestífero contagio affectis indiis, et primas cuiusdam instituendae caritatis congregationis normas, auxi­ liante confessario, exarat. Post decem menses banc Gualaquizae mis­ sionem relinquere cogitur et Concham divertit, ubi per biennium usque ad a. MDCCCLXXiii orphanis instituendis in asylo se addicit, donec, ab episcopo D. Iosepho Ignatio Ordofies Lasso vocata, Rivibambam concedit. Hic publice renovat vota et antiquum ad effectum adducens propositum, die xiv Aprilis a. MDCCCLXXIII, Ordinario loci adpro­ bante, religiosarum communitatem nomine et protectione Beatae tunc Mariae a Iesu Paredes condit, quarum munus praecipuum esset seipsas sanctificare puellas orphanas pauperesque excipiendo, instituendo, a malo servando, mulieres quoque lapsas e vitiis conversas colligendo easque in nova gratiae vita confirmando. Famula Dei suum gubernat Institutum usque ad a. MDCCCLXXVII. Sed, sive ad contemplationem plenius colendam, sive ob haud exiguas, oeconomicas etiam, obortas difficultates, ad communitatem ducendam minime idoneam se censet: quare moderatricis officium deponit et humiliora munera admonitricis, magistrae novitiarum, orphanarum custodis et horti cultricis atque ostiariae ad nutum oboedientiae fideliter adimplet. Hoc more, vitam absconditam in Christo gerens, sed insimul magnae in proximos cari­ tatis causae inserviens, ultimos annos aevi sui ducit. Nam, pulmonum morbo affecta, die xn Iunii a. MDCCCLXXXIII piissime in Domino obdormit, sancta ab omnibus habita, ob miram maternamque caritatem in pauperum sublevandas necessitates impensam. Plane liquet hanc 1096 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Dei Famulam liaec ac tanta, in difficillimis temporum et locorum adiunctis, minime patrare potuisse, nisi intus suffulta et excitata fuisset superna virtute gratiae et quidem maximo caritatis ardore, quo non tantum suum, sed sui Instituti religiosarum corda inflammavit. Sanctitatis eius fama in dies crescente, supernis confirmata signis, Causa de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis, triennio ab eius obitu vix transacto, apud Curiam Bolivarensem agi coepta est. Processus tamen, ex causis praesertim publicis brevi interruptus, nonnisi annis MCMXXVIII-MCMXXXII celebratus est, addito interim (annis MCMXXIX-MCMXXXI Processu rogatoriali Conchensi in Aequatoriana Republica. Edito die x x v n Novembris a. MCMXXXVII decreto super scriptis Servae Dei tributis, Pius Papa XII commissionem in­ troductionis Causae sua manu die VIII Februarii a. MCMXLVI obsignavit. Deinde annis MCMXLIX-MCMLI, in Curia Bolivarensi Processus Apostolica auctoritate adornatus est super virtutibus in specie Servae Dei. De omnium harum inquisitionum auctoritate decretum exiit die XV Octobris a. MCMLIV. Servatis itaque de iure servandis, quaestio apud Congregationem pro Causis Sanctorum super virtutibus Servae Dei agitata est die x Martii a. MCMLXXXI in Congressu Peculiari et die XXVI Maii eodem anno in Coetu Plenario Patrum Cardinalium. Facta denique die III Iulii eodem anno de praemissis omnibus Nobis vera relatione, Nos die x x v n Novembris a. MCMLXXXI sollemniter ediximus Servam Dei Mercedem a Iesu Molina, Fundatricem Soro­ rum a Sancta Maria Anna a Iesu Paredes, gradu heroico virtutes théologales necnon cardinales, tum erga Deum tum erga proximum, coluisse. Ad miracula quod attinet, inter multa mira precibus huius Venerabilis tributa, una repentina sanatio ac veluti redanimatio trimulae puellulae Zoilae Helenae Cáceres Larrea prolata est a Causae actoribus. Haec enim die xi Martii a. MCMLXV fere duodecim frustula casei letali veneno muribus interfìciendis irrorata, matre absente, hauserat. Et nullo adhibito veri nominis antidoto, cum a medicis curantibus prognosis infausta quoad eius vitam edita fuisset, sola deprecatione Venerabilis Mercedis a Iesu Molina suppliciter invo­ cata, plane convaluit et quasi in vitam restitui visa est. Inquisi­ tiones de supernaturali causa huius sanationis rite peractae sunt annis MCMLXXIV-MCMLXXV apud dioecesanam Curiam Rivibambensem ; atque mirum eventum praeter naturae ordinem et vires accidisse declaravit Consilium Medicorum Congregationis pro Causis Sancto­ rum die VI Maii a. MCMLXXXIII. Aliis eiusmodi afíirmantibus iudiciis Acta Ioannis Pauli Pp. II 1097 huius Congregationis habitis, sive in Congressu Peculiari diei vi Mar­ tii sive in Congregatione Plenaria diei x x n Maii a. MCMLXXXIV, necnon re tota ad Nos delata die ix Iunii eodem anno, decrevimus constare in casu de vero miraculo a Deo patrato deprecante vene­ rabili Serva Dei Mercede a Iesu Molina. Quibus omnibus rebus peractis, die i Februarii a. MCMLXXXV, Nostro per Aequatorianam Rempublicam Apostolico itinere perdurante, infra sollemnem Eucha­ risticam concelebrationem in permagna platea vulgo « Los Samanes » dicta, urbis Guayaquilii, habitam, ingenti episcoporum, presbytero­ rum, religiosarum et fidelium multitudine adstante, Venerabilem Ser­ vam Dei Beatam declaravimus, sequentibus prolatis verbis : « Nos, vota fratris Nostri Leonidae Proafio Villalba, Episcopi Rivibambensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Vene­ rabilis Serva Dei Mercedes a Iesu Molina Beatae nomine in poste­ rum appelletur, eliusque festum die ipsius natali : decima secunda Iunii, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Faxit Deus ut, Beatae Mer­ cedis a Iesu Molina exemplis et intercessione in cordibus hominum, nostris temporibus odio ac bellis inflammatis, in dies magis ac magis fraternus flammescat amor, donec in Ecclesia et in mundo sola instar solis regnet caritas ! Quae vero per has Litteras statuimus, ea firma sint in perpetuum, contrariis quibusvis nihil obstantibus. Datum Guayaquilii, sub anulo Piscatoris, die i mensis Februarii anno MCMLXXXV, Pontificatus Nostri septimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 216.556. II Venerabili Servo Dei Pio a Sancto Aloisio Beatorum honores tribuuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — (( Cum adhuc iunior essem, prius­ quam oberrarem, quaesivi sapientiam palam in oratione mea : ante templum postulabam pro illa et usque in novissimis inquirant eam » (Sir 51, 18 ss.) : haecque sapientia secundum Evangelium (cf. Mt 1098 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 11, 25) largiter est iuveni Passionistae Pio a Sancto Aloisio concessa, quem Nos hodie exeunte anno internationali iuventutis, peculiari cum animi laetitia in Beatorum numerum rettulimus. Ad iuvenes enim per Epistulam Apostolicam, die x x x i mensis Martii anno MCMLXXXV datam Nos convertentes, scripsimus : (( Vos estis iuventus nationum et societatum; vos estis iuventus cuiusque familiae ac totius generis humani ; vos estis etiam iuventus Ecclesiae » (AAS 77, 1985, p. 580). Et haec perennis Ecclesiae iuventus manifesta fit in iis praeser­ tim, qui Christum omnibus rebus anteposuerunt, auditis iuvenili aetate illicientibus verbis: « Sequere m e » (Mt 19, 21). In hos est sine dubio inscribendus Pius a Sancto Aloisio, alacer Romaniolae filius, ad ube­ rem Congregationis Passionis Iesu Christi hortum traductus, quae Ecclesiae et mundo universo iuvenem dedit eximiae sanctitatis, nempe Sanctum Gabrielem a Virgine Perdolente. Pius ortus est die x x i x Aprilis anno MDCCCLXVIII Trebii, vici in territorio Podii Berni siti, intra fines dioecesis Ariminensis, eodemque die est baptizatus et Aloi­ sius Nazarenus Franciscus appellatus. Parentes eius fuerunt Iosephus Campidelli et Philomena Belpani, humiles et demissi agricolae. Sacra­ mentum confirmationis accepit die ix Februarii anno MDCCCLXXIII et primum ad Eucharisticam mensam accessit die ix Iunii anno MDCCCLXXVIII, sollemni Pentecostes. Patre orbatus anno MDCCCLXXIV, est christiane educatus a pia et forti matre et a sacerdotibus paroeciae. Sentiens se ad vitam religiosam et sacerdotalem vocari, cum Passionistas cognovisset in missione ad populum, instanter postulavit ut ab eis reciperetur. Non paucis difficultatibus ex familiaribus superatis, die x x v n mensis Maii anno MDCCCLXXXII vestem religiosam induit in vicino recessu S. Maria di Casale communiter vocato, novitiatum iniens nomine sumpto Pio a Sancto Aloisio. Sedecim annorum, die x x x mensis Aprilis anno MDCCCCLXXXIV, professionem religiosam fecit, quarto addito voto Passionistarum proprio, « promovendi pro viribus devotionem Domini­ cae Passionis iuxta Regulas et Constitutiones Congregationis ». Prae­ scriptum studiorum curriculum aggressus, Pius omni cura assequen­ dae perfectioni se dedidit per plenam integrae tum Regulae Sancti Pauli a Cruce observantiam. Eius brevis vitae religiosae nota fuit quidem mirabilis diligentia adhibita in muniis cotidianis exsequendis, praesertim deprecatione, assidua mysterii Passionis contemplatione, fervore eucharistico et ardenti erga Virginem Mariam pietate, unde toti communitati suae fuit exemplo. Cum laetitia et serenitate onera tulit constantis et perfecti exercitii evangelicorum consiliorum et com- Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1099 munis convictionis. Vere angelicum Aloisium Gonzaga secutus et fra­ trem sodalem Gabrielem a Virgine Perdolente longum perfecit iter per­ fectionis (cf. Sap 4, 13). Die x v n mensis Decembris anno MDCCCLXXXVII, in cathedrali ecclesia Ariminensi, tonsuram accepit et quattuor Ordines minores, iuxta eius temporis praescriptiones. Ad subdiaconatum se praeparabat, cum phthisis pulmonea Pio occasionem dedit se similem reddendi melius et impensius Christo in Cruce patienti (cf. Gal 2, 19). Aequo animo et exoptabili fortitudine proximum accipiens exitum, impetu motus caritatis Deo iuvenem vitam devovit pro Ecclesia, pro Summo Pontifice, pro peccatoribus et praesertim pro dilecta Romaniola sua. Ultimas vitae horas in d u Ici quadam exstasi egit, et magni­ tudinem bonitatemque Dei laudans atque peccatorum deplorans ingratitudinem, animam efflavit die II mensis Novembris, vesperi, anno MDCCCLXXXix, viginti annos natus et sex menses. Cum fama eius sanctitatis duraret, instructi sunt Processus Ordinarii annis MCMXXIVMCMXXVIII apud Curias episcopales Ariminensem, Uritanam et Ostunensem. Causa introducta a Nostro Decessore Pio PP. XI Decreto die v mensis Ianuarii anno MCMXXXVIII promulgato, acti sunt Processus Apostolici apud Curias Ariminensem, Tarentinam et Firmanam annis MCMXXXIX-MCMXLI. Iuris praescriptis effectis, Nos Ipsi virtutes Pii a Sancto Aloisio heroicas fuisse agnovimus, Decreto prodito die x x i mensis Martii anno MCMLXXXIII. Subsequenti Decreto, die vi Iulii anno MCMLXXXV edito, sanationem approbavimus divinitus factam Sororis religiosae Mariae Foschi, « a synovitide probabilis indolis tubercularis in sinistro genu, duabus saevientibus cutaneis laesionibus ». Statuta deinde in hanc diem xvn mensis Novembris anni MCMLXXXV sollemni Beatificatione, in Basilica Vaticana Sancti Petri haec sumus inter sacra elocuti : « Nos, vota fratrum nostrorum Ioannis Locatelli, Episcopi Ariminensis, Friderici Wetter, Archiepiscopi Monacensis et Frisingensis, atque Antonii Petri Khoraiche, Patriarchae Antiocheni Maronitarum, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem faci­ mus, ut Venerabiles Servi Dei Pius a Sancto Aloisio, Maria Teresia a Iesu Gerhardinger et Rebecca Ar-Rayes, Beatorum nomine in poste­ rum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Pii a Sancto Aloisio die secunda mensis Novembris, Mariae Teresiae a Iesu Ge­ rhardinger die nona Maii, Rebeccae Ar-Rayes die vicesima tertia Mar­ tii, in locis et modis iure «tatutis quotannis celebrari possit. In nomine Acta Apostolicae 1100 Sedis - Commentarium Officiale Patris, et Filii, et Spiritus Sancti ». Quae autem per has Litteras decre­ vimus, ea et nunc firma sint et in perpetuum, rebus quibuslibet con­ trariis non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xvn mensis Novembris, anno MCMLXXXV, Pontificatus Nostri octavo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 212.151. III B. M. V. sub titulo « Nuestra Señora del Rosario de Andacollo » Patrona confirmatur archidioecesis Serenensis. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Populum quidem christianum ad caelestem et beatam peregrinantem patriam per terrestres ambages, su­ perno nempe praesidio ac tutela muniri, id catholicae doctrinae maxime consentaneum est et conveniens, praesertim cum patrocinii partes Ipsa sustineat Beata Virgo Maria. Quapropter cum Venerabilis Frater Ber­ nardinus Pinera Carvallo, Archiepiscopus Serenensis, omnium vota exci­ piens, suae archidioecesis Beatae Virginis Mariae sub titulo (( Nuestra Señora del Rosario de Andacollo » electionem comprobasset et patro­ cinium, atque nomine ipsius Archiepiscopi Venerabilis Frater Franciscus Iosephus Cox Huneeus Archiepiscopus Coadiutor, litteris datis mensis Februarii die xv, hoc anno, plurimam quidem prece, hanc electionem a Nobis confirmari petiisset, Nos libenti quidem animo huic rei conce­ dendum esse censuimus. Itaque, iis probatis quae Congregatio pro Cultu Divino hac de re statuerit, factis a Nobis facultatibus, Beatam Virginem Mariam sub titulo (( Nuestra Señora del Rosario de Andacollo » archidioecesis Serenensis caelestem Patronam confirmamus, additis pariter iuribus et liturgicis concessionibus iuxta rubricas. Contrariis nihil obstantibus. Memores tandem beneficiorum innumerorum fide­ libus cunctis a Virgine Maria collaturum, eandem adprecamur Christi Acta Ioannis Pauli Pp. II 1101 Matrem et Ecclesiae ut Ipsa huius archidioecesis dilectos filios filiasque in omnibus vitae vicissitudinibus fulcire et sustentare velit, qui Eam sibi praecipuam elegerint Patronam. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXII mensis Martii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 215016. IV Imago Beatae Mariae Victricis, quae Vratislaviae in Poloniae urbe pie colitur ibique in templo B.M.V. « in Arena » dedicato asservatur, pretioso diademate redimitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Magno quidem honore dignissima existimanda videtur imago Beatae Mariae Victricis a saeculo xvi repetita, cui magnus cultus a Polonis, potissimum olim ab incolis vici vulgo (( Mariampol », tribui coeptus est. Ex eo namque loco, ut ipsae publicae ab usque saec. xvn probant litterae in tabulis inclusae, ad Vratislaviense templum B.M.V, in Arena translatam eam esse plane constat, ubi religiose ab anno MCMLXV custoditur. Cuius in eam chri­ stianae pietatis ut exemplum hic afferatur, illius aetatis res illic gestae testantur ipsum Imperatorem eximiumque ducem Stanislaum Jablonowski eiusque exercitum tempore rerum bellicarum seu expeditionum solitos esse ad fidem confugere atque praesidium Matris Dei illa imagine expressae, in eiusque honorem ab Imperatore Urbem Mariae (« Mariampol ») vicum appellatum esse ad ripam fluminis olim « Tyras » (nunc (( Dniestr ») situm. Quod tamen est primum, exploratum habetur cultum eiusdem simulacri Beatae Deiparae Mariae ex illis temporibus ad hunc usque diem divulgari non desiisse, immo vel frequentiores Christifideles adhuc semper factos esse, qui ad tantam Matrem undi­ que e Poloniae regionibus peregrinantes, ei amanter ibi supplicant ut, ipsa intercedente, minus indigni iudicentur, qui misericordiam et solacium ac sanationem opemque a Deo assequantur. Neque signa favorum illic desiderantur, qui B.M.V. Victricis omnino peculiarem 1102 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale virtutem miramque benevolentiam in tot filios confirmare merito cen­ sentur. Quibus reputatis, Venerabilis Frater Noster Henricus GuTbinowicz, S.R.E. Cardinalis et Archiepiscopus Metropolita Vratisla­ viensis, ipsa Episcoporum Poloniae Conferentia Plenaria in votis idem habente, cleri populique expromens vota, modo petiit ut Nostro nomine et auctoritate sibi liceat memoratam Beatae Mariae Victricis imagi­ nem praestanti coronare diademate. Hac de causa Nos, qui magnopere cupimus ut B.M.V, cultus et amor magis in dies ubique inter fideles excitetur vehementiusque etiam alatur, ex plenitudine Apostolicae qua fungimur potestatis harumque Litterarum virtute facultatem petenti facimus ut Nostro nomine et auctoritate ipse dilaudatae Bea­ tae Mariae Victricis imagini venustam imponat coronam, servatis de ritu ac formula liturgica lege praescriptis. Contrariis quibuslibet rebus haud obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXX mensis Martii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. GASARGLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £ß Sigilli In Secret. Status tab. n., 215.656. HOMILIAE I In basilica Ostiensi habita, millennio transacto a baptismate Princi­ pum regionis Rus' Kioviensis.* 1. (( lo sono un Giudeo, nato a Tarso di Cilicia ... pieno di zelo per Dio, come oggi siete tutti voi ».* La Chiesa riascolta oggi il discorso straordinario che l'uomo in catene, dall'alto della scalinata tra la torre e il Tempio di Gerusa­ lemme, rivolse un giorno in lingua ebraica, al popolo in tumulto. 2 3 4 È un discorso che ci aiuta a comprendere la sconvolgente novità * Die 25 m. Ianuarii a. 1988. 1 At 22, 3. 2 Ibid. 22, 2. 3 Ibid. 21, 35. 4 Ibid. 22, 2. 1103 Acta Ioannis Pauli Pp. II delia nostra fede, il suo carattere di avvenimento imprevedibile, di irruzione folgorante nella nostra esistenza, che ne viene messa in que­ stione e indotta a riconsiderare tutte le certezze sulle quali preceden­ temente si reggeva. « I o perseguitai a morte questa nuova dottrina...», dice Paolo. È sconcertante costatare come, a volte, la violenza delle passioni umane sembri trovare alimento proprio nello zelo per Dio. La spiegazione di ciò va cercata nella precarietà di un equilibrio spirituale che induce il soggetto a vedere in ogni « novità » una minaccia, tanto più temibile quanto meno essa appare omogenea all'universo dei significati che fino a quel momento danno consistenza alla sua vita. Accade allora che in un simile equilibrio, fragile perché intimamente insicuro, tenda a scomporsi ben presto nella violenza, motivata — se la questione è reli­ giosa — con lo zelo per la religione. Ma si tratta di zelo (( non illumi­ nato » , come dirà Paolo stesso giudicando, alla luce della propria esperienza, il comportamento dei suoi connazionali. 5 6 2. Negli Atti degli Apostoli, troviamo, al contrario, un esempio di zelo illuminato tanto più significativo in quanto si pone quando ormai si va profilando la tensione tra la Sinagoga e la Chiesa nascente. È l'esempio di Gamaliele, Dottore della Legge, il quale parlando agli Israeliti, li esortava : « Lasciate stare questi uomini e rimandateli : perché se questo disegno, o quest'opera, è dagli uomini si dissolverà; ma se è da Dio non potrete dissolverla » . Questa è la voce di un uomo veramente radicato nel Mistero, capace di portare in se stesso la pa­ zienza di Dio nella storia. L'atteggiamento di Gamaliele non indulge ad un irenismo facile, privo di convinzioni realmente rassodate nello spirito, e perciò incosciente sia della posta in gioco che della costante minaccia che grava su di essa. Gamaliele è un uomo pieno di zelo per Dio ; egli sa andare incontro alle crisi inevitabili della storia con quella fiducia salda e serena, che è propria dell'uomo veramente radi­ cato nella luce e nell'amore dell'Eterno. 7 8 3. Lo (( zelo non illuminato », di cui parla l'Apostolo, è frutto del­ l'insicurezza ansiosa dell'amore cieco, il quale non sa maturare nella conoscenza del Mistero. 5 Ibid. 22, 4. 6 Rm 10, 1. 7 At 5, 34. 8 Ibid. 5, 33. 72 - A . A . S. r Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1104 Officiale ;i Il fanatismo, che ne consegne, è il fallimento nell'amore di Dio. Quante volte nella storia questo fallimento doloroso ha lasciato le sue cicatrici nel tessuto invisibile dell'unità della Chiesa! Quante volte anche fra i cristiani, in luogo del discernimento tran­ quillo di una fede salda perché aperta realmente al Mistero, ha pre­ valso la timidezza ansiosa pronta al rifiuto — magari al rifiuto vio­ lento — sintomo infallibile di insicurezza e di crisi ! L'esperienza di Paolo di Tarso deve illuminarci e ravvivare la nostra speranza. Il suo zelo focoso e intollerante si scontra con la Luce che lo accieca e lo atterra. Gli occhi della sua mente gradata­ mente si aprono a tale Luce sino alle altezze di una visione intera­ mente rinnovata di ogni cosa, così che allo zelo ardente del suo cuore si dischiudono gli spazi sconfinati dell'amore. In questa celebrazione eucaristica, nel ricordo delle esperienze sto­ riche vissute, invochiamo questa Luce su tutta la Chiesa. 4. Invochiamola sorretti dalla speranza. Ad essa ci invita il Profeta Isaia con le parole riportate dalla liturgia odierna : « Il Signore degli eserciti preparerà per tutti i popoli, su questo monte, un banchetto di grasse vivande, un banchetto di vini eccellenti ... » . 9 La speranza dei popoli, e specialmente quella del popolo che Dio si è scelto, si esprime nel simbolo umanissimo di un banchetto alla fine della storia, « sopra il monte ». Il mangiare e bere dell'uomo, su quel monte, diventerà finalmente eucaristia; esso sarà consapevolmente vissuto nello spazio interiore di quel rendimento di grazie continuo e spontaneo, nel quale, finalmente, l'uomo troverà se stesso, aderendo alla verità che lo costituisce. La fede è l'alba di questa condizione finale, liberata dell'uomo che realizza pienamente nell'amore la sua verità di creatura. Il banchetto di cui il profeta ci parla si svolge in una luce della quale la fede, nella sua penombra, è anticipazione fascinosa, ed insieme fervida aspettazione ed incessante domanda. In questa Luce l'uomo, alla fine, saprà ricevere se stesso e le cose come un dono, vivendo la libertà suprema della lode. (( Egli strapperà su questo monte il velo che copriva la faccia di tutti i popoli, e la coltre che copriva tutte le genti » . L'amore dell'uomo, come l'esperienza di san Paolo ci aiuta a com10 9 10 Is 25, 6. lUd. 25, 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1105 prendere, è prigioniero di questa « coltre » ; e si consuma vanamente nel timore e nella diffidenza, nella violenza generata dal timore, fino a quando non riceve un raggio almeno della Luce divina. Tale Luce, per la quale « sono in attesa le isole » si è svelata sulla Croce, in quel mistero del Messia sofferente ed abbandonato, « scandalo per i Giudei, follia per i pagani », nel quale lo sguardo della fede rico­ nosce l'impensabile profondità dell'amore di Dio. Il monte sul quale Dio ha squarciato il velo e imbandito il ban­ chetto è, secondo la fede della Chiesa, quello stesso sul quale è stata piantata la Croce del Signore. 5. Di tale evento la Chiesa sa di essere stata fatta banditrice dal suo Signore : « Andate per il mondo e predicate il Tángelo ad ogni crea­ tura Nella figura di Paolo essa ricorda e venera l'esempio più grande di una vita apostolica spesa nell'adempimento di questo co­ mando del Signore, una vita consumata nella passione missionaria alimentata dalla rivelazione straordinaria del « mistero nascosto nei secoli » : cioè del disegno di innestare tutte le genti nell'eredità della promessa, nell'attesa operosa del banchetto finale già iniziato nel memoriale della morte del Signore. La Chiesa, sulle orme di Paolo, ha conosciuto lungo i secoli esempi mirabili di zelo missionario, di zelo per Dio, radicato in un amore maturo ; esempi di zelo per la Promessa in via di compimento. Nel corso di quest'anno ricorderemo la conversione del Principe Vladimiro di Kiev e del suo popolo, per la quale, con l'ingresso nella Chiesa degli Slavi dell'Est, trovò compimento ideale la magnifica opera missiona­ ria dei Santi Cirillo e Metodio. La memoria di questo evento così ricco di frutti per la causa del Vangelo, ma anche, possiamo ben dirlo, per la cultura della famiglia umana, ci darà occasione di riflettere sui compiti che attendono la Chiesa ai nostri giorni e di approfondire, nella fede, il senso della sua storia passata, e l'appello che viene da essa per il presente. 6. Nel contesto di questa celebrazione conclusiva della Settimana di preghiere per l'unità dei cristiani il pensiero si indirizza, prima di tutto, alla Chiesa sorella del Patriarcato di Mosca che ha assunto gran parte dell'eredità cristiana dell'antica Rus' di Kiev. Ad essa l'intera comunità cattolica, nella persona del Vescovo di Roma, porge l'ab­ braccio della pace del Signore in quest'ora solenne della sua storia. 11 Me 16, 15. 1106 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Possa la memoria del Battesimo di San Vladimiro ravvivare la coscienza di quei vincoli strettissimi di comunione che già ci uniscono ai nostri fratelli ortodossi; insieme alla consapevolezza della loro im­ portanza ai fini della ricostruzione dell'unità visibile di tutti i battez­ zati. A nessuno può sfuggire, infatti, sino a che punto l'evangelizza­ zione del nostro mondo dipende in misura determinante dall'unità di tutti i cristiani, d'Oriente e d'Occidente, come segno visibile dell'amore di Dio operante nella storia. Mi rallegro pertanto, rendendone grazia a Dio, dei progressi co­ stanti nella reciproca comprensione con tutte le Chiese e Comunità ecclesiali con le quali siamo in dialogo. Il progresso continuo del movimento ecumenico, malgrado le difficoltà di una così difficile storia, è in se stesso un chiaro indirizzo della volontà del Signore, al quale rinnoviamo incondizionata obbedienza. 7. Voglio ricordare in particolar modo i fratelli e le sorelle della Chiesa cattolica ucraina, costruita con le pietre vive della loro fede, che si collega con l'eredità di San Vladimiro. Essi, obbedendo alla voce della loro coscienza, sono nella piena comunione cattolica conser­ vando l'eredità orientale. Il Concilio Vaticano Secondo, grazie al suo approfondimento ecclesiologico, ha aperto una nuova via di incontro con l'Oriente cristiano, con il quale noi oggi speriamo non lontana la piena comunione. 8. Vorrei estendere ancora il mio augurio di pace e di prosperità a tutte le care popolazioni — ai Russi, agli Ucraini, ai Bielorussi — nelle quali vivono, come parte essenziale della loro storia e della loro cultura, le comunità dei fedeli ortodossi e cattolici che celebrano, nella memoria del Millennio, l'inizio della loro storia cristiana. Affido infine a Maria, memoria vivente dei grandi eventi della Chiesa in tutto il corso della sua storia, queste riflessioni con le quali ho voluto anticipare alcuni dei contenuti di due documenti di prossima pubblicazione; il mio vivo desiderio è che tutti ci prepariamo a pren­ dere parte, nello spirito — valutando in modo adeguato la grande rile­ vanza ecclesiale, ecumenica e culturale dell'avvenimento — alla grande festa dei nostri fratelli ortodossi e cattolici, eredi di San Vladimiro. Possa questa importante ricorrenza affrettare la piena realizzazione della preghiera di Gesù nel Cenacolo: ((Ut omnes unum s i n t . . . » . (( Che tutti siano una cosa sola ». Amen ! Acta Ioannis Pauli Pp. II 1107 In Vaticana basilica ad Religiosos Religiosasque Mariali anno volvente.* (( Quando venne il tempo della purificazione secondo la Legge di Mose, portarono il bambino a Gerusalemme per offrirlo al Signore )).* 1. Cristo Gesù, P Emmanuele, entra oggi nel tempio costruito dalla mano dell'uomo. La ricerca di Dio, il desiderio di lodarne la grandezza e la gloria, hanno edificato una casa, ove il mistero divino potesse abitare in mezzo agli uomini. Il credente sa bene che nulla è in grado di contenere l'autore della vita. Ogni generazione dunque ripete le parole di Salomone : « Ma è proprio vero che Dio abita sulla terra? Ecco, i cieli e i cieli dei cieli non possono contenerti, tanto meno questa casa che io ho costruita » . Il tempio diviene allora il luogo della sup­ plica e dell'ascolto, dove il cuore dell'uomo, che ha bisogno di segni per aggrapparsi all'Immateriale, riversa le ansie e le attese della vita facendone una preghiera rivolta al Misericordioso : <( Siano aperti i tuoi occhi notte e giorno verso questa casa, verso il luogo di cui hai detto: Lì sarà il mio n o m e ! . . . Ascoltali dal luogo della tua dimora, dal cielo ; ascolta e perdona » . 2 3 Oggi nel tempio entra Dio stesso, colui che è infinitamente più grande del tempio : allo sforzo umano di costruire una dimora per Dio risponde la divina « condiscendenza » : oggi l'immensità di Dio entra nella povertà di una dimora umana e il Dio bambino è offerto all'eterno Padre. 2. Carissimi fratelli e sorelle, figli e figlie della gloriosa tradizione antiochena, che unisce insieme siri e maroniti, e mostra nei malankaresi la fecondità di un cristianesimo capace di accogliere e valorizzare culture anche remote, voi oggi celebrate con noi questo evento di sal­ vezza. La liturgia maronita esalta con parole altissime l'odierno sublime mistero : (( Figlio eterno, con la tua nascita secondo la carne tu hai allontanato dagli uomini la maledizione, poi sei entrato nel tempio, portato tra le braccia della Vergine, tua madre ... Concedici di essere tempio dove tu dimori )). (( Tu sei la speranza che i giusti hanno atteso, desiderando di vederla; tu sei entrato nel tempio come offerta per gli 4 * Die 2 m. Februarii a. 1988. 1 Le 2, 22. 2 1 Re 8, 27. 3 Ibid. 8, 29-30. 4 Dalla Preghiera della sera. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1108 Officiale uomini ; Simeone ti vide, ti riconobbe, ti portò tra le braccia e ti bene­ disse. Concedici dunque di vederti in ogni uomo e di riconoscerti in ogni avvenimento )). Voi carissimi fratelli e sorelle, siete qui oggi a testimoniare i tesori spirituali di una tradizione antica e vivissima. Una tradizione pro­ fondamente radicatasi nel Libano, un Paese particolarmente caro al cuore della Chiesa e del Papa. Una terra biblica, giardino di delizie, cantata come luogo della benedizione e che oggi soffre per uno stato di guerra che pare non conoscere fine. Una tremenda furia di distruzione avvolge questo piccolo Paese, che, mille volte colpito, mille volte tenta di rinascere a nuova vita. Sì, il Libano vuole vivere, vuole ritornare ad essere quel valore civile e quella realtà di convivenza e collaborazione tra culture e tradizioni diverse, che è la sua vocazione storica. Per i Libanesi dobbiamo invocare con insistenza la possibilità di restituire la fisionomia originale al loro amato e tormentato Paese. Dobbiamo sperare che anche i Paesi che hanno a cuore la sorte del Libano, come tutti quelli che hanno possibilità di contribuire, vogliano collaborare per permettere l'invocata soluzione nella pace e nella giu­ stizia. Una soluzione tanto più urgente in un periodo sempre più con­ trassegnato da ingenti sofferenze che non risparmiano nessuna comu­ nità e mettono in pericolo tutti i cittadini. Faccio appello ai Libanesi, a tutti i Libanesi di fede religiosa, di cultura e di tradizioni diverse, afímché vogliano essere coscienti che la pace e la riconciliazione sono frutto di un impegno di giustizia, di comprensione e di carità nei confronti di tutti. 5 Oggi, in segno di partecipazione, ho voluto celebrare con voi questa Eucaristia nel vostro rito. Ad essa prendono parte anche i Religiosi e le Religiose della Diocesi di Roma. Pregheremo con le vostre parole, perché ogni popolo ha nella Chiesa il suo tempio e la sua dimora : la Chiesa di Roma e le Chiese di tradizione siro-antiochena, unite nella comune professione di fede e nella frazione del pane, annunciano al mondo la Pentecoste dello Spirito, ove tutte le lingue cantano l'unico mistero dell'amore divino. 3. (( E anche a te una spada trafiggerà l'anima » . Maria, l'arca dell'alleanza, offre suo Figlio nel tempio. La profezia del vecchio Simeone 6 5 Dalla Preghiera della sera. 6 Le 2, 35. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1109 accomuna anche lei alla missione del Figlio : la luce che illumina le genti diviene la spada della verità, tagliente ed esigentissima. Nessuna falsità, nessuna doppiezza, nessuna tergiversazione possono coesistere con la fede in questo Bambino santo, (( segno di contraddizione, perché siano svelati i pensieri di molti cuori » . C'è già sullo sfondo la Croce, l'emblema della contraddizione. Ep­ pure la tradizione sira ama rivestire quel segno di una luce di gloria, facendone lo strumento per l'ingresso nel Regno; la Croce diviene il ponte che sovrasta il mare di fuoco, per il quale passano coloro che hanno lasciato questo mondo : (( La tua Croce — canta la vostra liturgia maronita — sia il ponte attraverso il quale i fedeli defunti, che indos­ sano la veste del Battesimo, siano condotti al porto della vita eterna » . 7 8 Maria, in questo anno a Lei dedicato, nel quale tanto opportuna­ mente questa liturgia si inserisce, oggi è particolarmente presente al mistero che celebriamo. È presente perché le sue braccia di Madre presentano a Dio il Verbo incarnato ; ed è presente in questo momento liturgico che stiamo vivendo, per quel legame intimo che la unisce all'Eucaristia. « Maria ci ha dato il Pane del riposo in luogo del pane del travaglio procurato da Eva » come canta s. Ephrem, la « cetra dello Spirito Santo )). E quale splendida testimonianza di amore alla Vergine Madre ci è trasmessa dalla tradizione dei Siri ! Alla vostra sensibilità, così partecipe della lotta fra tenebre e chiarore, così rapita nella contem­ plazione della luce celeste, anche Maria si presenta come colei che è abitata dalla luce divina, capace di trasfigurare e purificare la pesantezza della opacità umana. « Come in un occhio — sono ancora parole di s. Ephrem — la luce ha posto dimora in Maria, ha reso lucida la sua mente, sfolgorante il suo pensiero, pura la sua com­ prensione, facendo brillare la sua verginità » . La vostra liturgia, continuamente protesa ad afferrare la luce divina che scende dall'alto, vede davvero nella Madre di Dio il roveto ardente ove si cela e mani­ festa ad un tempo lo splendore divino. 9 10 4. Carissimi Religiosi e Religiose, convenuti a questo tradizionale appuntamento di preghiera, come non trarre profìtto dalla celebra­ zione di un rito così suggestivo e profondamente spirituale, per co7 Ibid 2, 34 s. 8 « M a z m o r o » prima delle Letture nella Liturgia per i defunti. 9 Inno sul pane non lievitato, n. 6. 10 Inno sulla Chiesa, n. 36. 1110 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gliere dalla tradizione della cristianità siriaca ancora uno spunto di meditazione sulla vita religiosa? Non è forse il mondo siro partico­ larmente insigne per il valore e la profondità della sua vita mona­ stica? Fedele alla Scrittura quale fonte di ogni spiritualità, il monaco siriaco si protende verso la radicalità del « quaerere Deum » con tutta la fantasiosa pluriformità della sua natura perennemente mobilitata in attesa del Signore Gesù. Nel suo (( maraña tha », tale sensibilità proclama una struggente nostalgia di Dio, un bisogno intimo di pre­ pararsi all'incontro con lui, di rendere agile il piede, cinti i fianchi e insonne la veglia, perché egli, il Signore risorto, sta per venire. Tesa continuamente tra l'oscurità di vicende storiche spesso penose, nelle catene di una esistenza di cui percepisce drammaticamente il limite, l'anima siriaca si slancia nel cielo della libertà, in quella ricerca di assoluto senza compromessi che sempre contraddistinse (( il popolo del patto », fino al rigore di Charbel e Rafqa. Cari fratelli e sorelle, non vi è, alla base della vocazione religiosa, proprio questa tensione ad essere degni dei tempi ultimi? Dal tesoro di questa antica tradizione, così segnata dall'amoroso prepararsi per l'incontro con lo Sposo, nasca un impegno a riscoprire la radicalità della vostra testimonianza di fede, la specificità del vostro essere nella Chiesa e nel mondo, quale sacramento del Regno che viene. 5. Dalla storia spirituale del monachesimo orientale, vorrei trarre molto sinteticamente tre spunti, tra i molti possibili, che mi sembrano particolarmente rilevanti per la vita religiosa di oggi : l'essere religiosi significa ricercare, giorno dopo giorno, con fedeltà e tenacia, l'equi­ librio interiore. Il monachesimo fu al riguardo una scuola esigente; quello siro, in particolare, scandagliò con matura precisione le pro­ fondità del cuore, mostrando una conoscenza davvero ammirevole di quanto abita l'intimo dell'uomo. Questa ricerca della pace interiore è addirittura definita la « vera filosofìa », connotata di una tonalità marcatamente pratica : si tratta di conoscere progressivamente, con pazienza, ciò che vive dentro di noi, di accordare, armonizzandole, le varie componenti della nostra persona, che ci fanno originali e irripetibili. La santità passa attraverso « la riconciliazione dell'anima e del corpo », come afferma Teodoreto. Ciò farà scaturire quella mo­ derazione dell'animo che Teodoreto identifica con la « dolcezza ». 11 11 Therap. X I I , 53. Acta Ioannis Pauli Pp. II Illi Non è questo un aspetto profondamente umano dell'ascesi? E la santità non sboccia da un cuore veramente riconciliato, che nella sua limpidezza interiore rivela la piena realizzazione della per­ sona? 6. Inoltre, un elemento di grande importanza è, in questa prospet­ tiva, la paternità spirituale : il monachesimo non cessa di vedere nel padre spirituale la vera guida nel cammino della santità. A convertire il cuore non è tanto la regola fredda, ma l'esempio e il consiglio, resi tanto più accettevoli, in quanto personalizzati, rife­ riti ai tratti particolari di ogni individuo. E) preoccupante osservare come questa scuola di umanità sia potuta talora cadere in desuetu­ dine nella Chiesa. È invece molto importante che i religiosi e le reli­ giose coltivino questo riferimento costante per la propria crescita umana e spirituale, poiché è difficile vivere gli impegni esigenti della consacrazione, senza una guida che conosca il nostro cuore, ci sorregga con la sapienza che le viene dallo Spirito, ci conforti con la magna­ nimità attinta alla Fonte di ogni paternità, Dio che ci ha chiamati. E, una volta formati alla scuola dello Spirito, non possono proprio i religiosi e le religiose divenire una preziosa sorgente di guida spi­ rituale per i laici egualmente assetati di Dio e bisognosi di un riferi­ mento sicuro nel loro itinerario spirituale? Non è questa una prospettiva di grande valore per il futuro della vita religiosa? 7. Infine il monaco è l'uomo della fiducia in Dio portata sino a quella che, agli occhi degli uomini, può apparire temerarietà. Nasce così la (( parresia », l'audacia che deriva dall'intimità divina e sa levare la voce di fronte a qualsiasi ingiustizia in nome di quella Verità, così temuta dai prepotenti e dagli oppressori. Un cuore puro saprà dare a questa disarmata libertà interiore la forza di testimoniare la radicalità di un Vangelo senza compromessi. 8. Così la beata schiera di monaci d'Oriente chiamati gli « i n s o n n i » , i «vigilanti», proprio come gli angeli, parla a noi oggi. Dalle chiese siriache, dalle comunità della luce e dell'attesa, si leva verso di noi la voce del fuoco e dello Spirito, che parlò un giorno in Maria, che parla oggi nei sacramenti della Chiesa. È ancora Ephrem che se ne fa eco per noi : « Nel seno che ti portò tu sei Fuoco e Spirito, / Fuoco e Spirito Acta Apostolicae 1112 Sedis - Commentarium Officiale sono nel fiume in cui fosti battezzato, / Fuoco e Spirito sono pure nel nostro battesimo / e nel Pane nel Calice sono Fuoco e Spirito )). « Maraña tha », Signore speranza del mondo, vieni ! 12 III In foro S. Petri, ob decretos Servis Dei Petro Bonilli, Francisco a Iesu Palau et Quer, Caspari Stanggassinger, Savinae Petrilli Beatorum caelitum honores.* 1. « Quale grande amore ci ha dato il Padre » - 1 Nella quarta domenica di Pasqua la Chiesa fissa lo sguardo sul mistero dell'amore che il Padre ci ha rivelato mediante la figura del Buon Pastore. « Io sono il buon pastore. Il buon pastore offre la vita per le pecore » . Così dice Cristo, e le sue parole sul buon pastore riflettono piena­ mente il mistero pasquale che stiamo vivendo nell'attuale tempo di Pasqua. Quando mai si è confermato così fortemente che il buon pastore offre la sua vita per le pecore, se non nella croce e nella risur­ rezione di Cristo? Nella sua passione e nella sua morte, che divenne sacrifìcio per la redenzione del mondo? 2 Ed ecco, fissando gli occhi in Cristo, mediante il mistero pasquale vediamo in maniera ancor più piena « quale grande amore ci ha dato il Padre » — questo Padre che non ha risparmiato il proprio Figlio, ma lo ha dato per tutti noi alla morte di croce. 3 2. « Io sono il buon pastore, conosco le mie pecore e le mie pecore conoscono me » . 4 La circostanza che ci riunisce oggi nella Basilica di San Pietro è una particolare, ulteriore conferma di queste parole. Questi servi e serve di Dio che oggi — mediante la beatificazione — sono elevati alla gloria degli altari, non rendono forse testimonianza a quella 12 Inno sulla fede, n. 10. * Die 24 m. Aprilis a. 1988. 1 1 Gv 3, 1. 2 Gv 10, 11. 3 Cf. Bm 8, 32. 4 Gv 10, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1-113 particolare conoscenza di Cristo Buon Pastore, che ha plasmato tutta la vita, tutta la vocazione terrena — di Pietro Bonilli — di Francisco Palau y Quer — di Kaspar Stanggassinger — di Savina Petrilli? Essi hanno sperimentato su se stessi, in modo particolarmente profondo, l'amore che il Padre ha dato a ciascuno di loro in Cristo. Ma essi hanno anche risposto in modo particolare al dono di questo amore, al dono della vita, che il Buon Pastore ha offerto per ciascuno di loro — e nel tempo stesso per ogni uomo in terra. Oggi la Chiesa gioisce della testimonianza di questa « conoscenza )), che ha portato i frutti della santità nella vita di ciascuno dei nostri Beati. Questa gioia della Chiesa nell'odierna domenica è veramente una gioia pasquale. 3. ((Io sono il buon pastore ... Ed ho altre pecore che non sono di questo ovile » . Questa tensione del pastore per raggiungere tutte le pecore e farle partecipi della sua cura, del dono della sua vita, si può dire anche la caratteristica apostolica in don Pietro Bonilli. 5 Egli capì che occorreva anzitutto rendersi presente nel gregge, fino anche a dare la vita per seguirlo e nutrirlo in qualsiasi situazione, anche in quella rischiosa di condividere momenti di pericolo, recan­ dosi in luoghi malsani e nelle regioni più umili e disprezzate. Egli rimase per 35 anni in una parrocchia situata nel territorio più depresso della sua diocesi di Spoleto, dove la condizione religiosa e morale era singolarmente povera ed avvilente, segnata dal degrado della be­ stemmia, del libertinaggio, del gioco, dell'ubriachezza. Imitatore generoso di Cristo Buon Pastore, Don Bonilli riversò la sua carità su quanti necessitavano di aiuto; fatto esperto fin dalla fanciullezza delle sofferenze e miserie, delle umiliazioni della gente della campagna, egli si impegnò a (( nutrire » il suo popolo, a con­ durlo in pascoli più ubertosi. Egli che (( conosceva il suo gregge », volle trovare per esso il cibo adatto. Iniziò con un'intensa opera di catechesi e di istruzione religiosa, per la cui promozione si servì, come un precursore, dell'informazione e della stampa : « La stampa è l'arma del tempo », egli diceva. Com6 5 Ibid. 10, 14. 16. 6 Cf. Sal 22, 2. 1114 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale prese che occorreva associare i laici alla sua opera e seppe coinvolgerli nelle sue iniziative, affidando loro, come padre prudente e generoso, compiti di responsabilità, ma guidandoli altresì nella sua stessa espe­ rienza di preghiera, affinché « trovassero pascolo )) nell'incontro con Dio e nell'Eucaristia. Soprattutto egli vide nella famiglia il fonda­ mento della rinascita della società e della vita ecclesiale. « Essere famiglia, dare famiglia, costruire famiglia » fu il suo motto e il suo programma. La famiglia, ogni famiglia avrebbe dovuto rivivere la sua vocazione e la sua missione sull'esempio di quella di Nazareth. L'amore gene­ roso, oblativo, sacrificato del Cristo, di Maria, di Giuseppe fu il mo­ dello che egli volle proporre all'amore nella famiglia e alla missione della famiglia. La famiglia è infatti il luogo in cui ogni uomo è chiamato ad ascoltare l'invito alle molteplici opere di carità e ad aprirsi generosamente al servizio sociale, specialmente a vantaggio dei poveri, dei piccoli, degli ultimi. La famiglia è scuola di amore, dove i figli crescendo imparano a vivere secondo il vangelo, cogliendo dai genitori l'immagine del volto amoroso di Dio, Padre e Pastore di ogni uomo. Il modello di Nazareth rimane il fulcro della missione che ormai da cento anni le Suore della Sacra Famiglia, da lui fondate, svolgono con ammirabile zelo e sensibilità pastorale. 4. Otra figura eclesial, que en su actividad apostólica se esforzó en imitar a Jesús, Buen Pastor, es el nuevo Beato Francisco Palau y Quer. Este religioso carmelita descalzo hace de su vida sacerdotal una ofrenda generosa a la Iglesia, grey de Cristo. En sus largas horas de contemplación y en su apostolado, todo lo concentra en el misterio de la Iglesia. De ella dirá : « En el día en que fui ordenado sacerdote, fui consagrado por la ordenación a tu servicio, fui entregado a ti —Iglesia— y desde aquel día ya no me pertenezco a mí, tuyo soy y todas mis acciones, cuanto soy y tengo )). Se entrega a su servicio con entusiasmo porque la siente como Madre tierna y cariñosa, y la ama como a Esposa santa y pura. 7 Quan la persecució religiosa l'obliga a deixar el convent carmelita de Barcelona es dedica, des de la contemplado en solitud a Evissa, a estudiar aquest misteri de comunió que és el Cos Mistic de Crist, per a concloure que en l'amor a l'Església es realitza el gran précepte cri stia : l'amor a Déu i als germans. 1 Mis Relaciones con la Iglesia, 503. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1115 Impulsado por ese amor Francisco Palau llega a exclamar : « Mi misión se reduce a anunciar a los pueblos que tú —Iglesia— eres infinitamente bella y amable, y predicarles que te amen. Amor a Dios, amor a los prójimos : éste es el objeto de mi misión » . Esta labor de buen pastor la realiza por medio de la predicación y de las misiones populares, así como con la catequesis al fundar la « Escuela de la Virtud ». Fomenta también la devoción a María a la que presenta como (( el tipo y modelo perfecto de la Iglesia Santa». 8 9 Pero la obra predilecta del Padre Palau es la fundación del Car­ melo Misionero, que se inspira en la Santa Reformadora y en San Juan de la Cruz. Sus hijas espirituales —las Carmelitas Misioneras y las Carmelitas Misioneras Teresianas— encarnan y prolongan en la Iglesia el espíritu de ese apóstol. Fieles a su carisma, quieren hacerse presentes (( allí donde la caridad ejerce sus actos y funciones ». 5. »Der Gute Hirt gibt sein Leben für die Schafe«. Christus ruft auch uns dazu auf, unser Leben nach seinem Vorbild für die Mit­ menschen einzusetzen. Christus denkt dabei nicht so sehr an den He­ roismus der großen Stunde, von dem dann die Menschen reden, sondern an die stille, treue Hingabe in den kleinen Hilfen und Dien­ sten des Alltags. 10 Für diese mehr verborgene, aber nicht weniger heroische Form der Christusnachfolge stellt uns die Kirche heute im Seligen Kaspar Slanggassinger ein nachahmenswertes Beispiel vor Augen. Geprägt von der tiefen Religiosität der Familie und schon früh zum Priestertum berufen, war sein Leben ganz auf Gott ausgerichtet. Er wurde Or­ densmann, Redemptorist, nicht um sich von den Menschen abzuson­ dern, sondern um in engerer Gefolgschaft mit Christus die Menschen zu Gott zu führen. Bei der Priesterweihe nahm er sich vor : Ich will mit Gottes Gnade allen alles werden. Der selige Pater Kaspar hat diesen Vorsatz in der treuen Erfüllung seiner täglichen Pflichten verwirklicht. Er suchte nicht das Außer­ gewöhnliche, sondern wollte »tun, was der Tag verlangt«. Als Erzieher und Lehrer junger Menschen, die sich auf das Priestertum vorberei­ teten, war er immer für seine Schüler da. Er sagte sich : »Ich will jeden gerne aufnehmen, als hätte ich sonst nichts zu tun. Gott schickt 8 M. Rei., 341. » Ibid., 331. 10 Joh 10, 11. 1116 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sie alle«. Pater Stanggassinger wurde für seine jungen Mitchristen zum »guten Hirten« nach dem Vorbild des Herrn, der seine Schafe kennt und mit Umsicht führt. Bei der Erziehung ging es unserem Seligen um den ganzen Meschen, um die harmonische Entfaltung seiner geistigen und sittlichen Fähigkeiten, und das stets in Hin­ ordnung auf seine religiöse Berufung. Er ist zutiefst davon überzeugt: »Nur der Mensch, der betet, kann sich erkennen«. Darum war es ihm so wichtig, daß seinen Schülern der Glaube an Gott und an Jesus Christus zur zentralen Wirklichkeit ihres Lebens wurde. Als »guter Hirt« ging der selige Kaspar Stanggassinger seinen jungen Freunden auf dem Weg der christlichen Berufung zur Hei­ ligkeit beispielhaft voran. Er lebte ihnen vor, was er sie lehrte und von ihnen verlangte. Mit Entschlossenheit hat er Gott zur Mitte seines Lebens und Wirkens gemacht. Ihm wollte er ganz gehören und in allem — gerade auch im Kleinen und Unscheinbaren — Gottes Willen tun. Durch seine Treue in den Pflichten des Alltags zeigt uns der selige Pater Kaspar den Weg, den wir alle gehen können : den Weg der Heiligkeit in der Nachfolge Christi im alltäglichen Leben. Den Priestern und Ordensleuten, den Eltern und Erziehern sei er Vorbild und Ansporn durch seine große Liebe zur Jugend. Seliger Pater Kaspar, bitte für die Jugendlichen unserer Zeit und führe auch sie den Weg zu Christus ! 6. « Sei tu il mio Dio e ti rendo grazie, sei il mio Dio e ti esalto » . In questa frase del Salmo responsoriale si potrebbe riassumere il centro della vita spirituale di Savina Petrilli, fondatrice delle Sorelle dei Poveri di Santa Caterina da Siena. « Sei il mio Dio ». Savina riuscì ad abbandonarsi completamente alla volontà divina, facendo voto di non negare nulla a Dio deliberatamente. In questo impegno di completa oblazione di se stessa a Dio e alla sua volontà, voto di abbandono totale, trovò la forza di dominare il suo temperamento impulsivo per acquistare le difìicili virtù della dolcezza e della man­ suetudine. Trovò anche la pace, riconoscendo che il suo zelo per le anime doveva seguire la strada dell'accettazione della Croce, senza lamentarsi mai, nemmeno nelle più dure pene dello spirito e del corpo. n « T i rendo grazie, Signore, perché... sei stato la mia salvezza», abbiamo cantato nel Salmo responsoriale. La salvezza fu per Savina 12 11 12 Sai 117, 28. Cf. ibid. 117, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1117 la conoscenza di una vocazione generosa da realizzare nella Chiesa mediante un servizio di amore, nel nome di Gesù, Sacerdote e vittima. La sua scoperta vocazionale è racchiusa in una sola frase : « Dov'è carità, ivi è D i o » . La forza della carità, non teme ostacoli, non accetta confini; e nelle sorde persecuzioni del tempo contro le isti­ tuzioni religiose, nella confusione politica che tendeva ad emarginare il sentimento della fede, in mezzo a preoccupanti difficoltà economiche, Savina poté cantare a Dio il sentimento della sua fiducia : <( È me­ glio rifugiarsi nel Signore che confidare nei potenti » . Con la forza di una simile fede Madre Savina seppe superare ostacoli quasi insor­ montabili, dimostrandosi intelligente, energica, pratica, pronta a su­ bire molte prove anche penose. Con tale fiducia seppe costruire « l'opera del Signore : una meraviglia ai nostri occhi » . 13 14 « Sei il mio Dio e ti esalto » . Ti esalto con la vita, con tutte le mie forze, sembra dire Madre Savina; ma ti esalto raccogliendo attorno a Te, mio Dio, i fratelli più derelitti, cercando per le vie del mondo tutti coloro che l'uomo disprezza, per condurre ogni povero alla gioia del banchetto del Regno. Ti esalto, quindi, estendendo la azione delle Sorelle dei poveri, fino alle regioni più derelitte della terra, fino alle condizioni più diffìcili di apostolato, perché ogni uomo possa ritrovare la sua gioia e la sua pace e « celebrare il Signore perché è buono; perché eterna è la sua misericordia». 15 16 7. Ecco, fratelli e sorelle, la testimonianza che noi oggi meditia­ mo, seguendo la vita dei nuovi beati. Essi ci conducono a leggere più chiaramente i segni dell'amore di Dio in Cristo, della vocazione che scaturisce da questo amore per tutti noi : (( Essere chiamati figli di Dio ed esserlo realmente » . Nelle testimonianze dei nuovi Beati scor­ giamo davvero il riflettersi della figura di Cristo Buon Pastore, del suo zelo per le anime, della sua dedizione fino al dono della vita pur di condurre ogni uomo al Padre. Riscontriamo con gioia che nel nome di Gesù Cristo, il Nazareno Crocifisso e Risuscitato, i nuovi Beati hanno trovato la forza e la potenza di « rimettere in piedi » tante situazioni umane, umiliate dalla povertà materiale e morale; hanno 17 13 Ibid. 117, 8-9. 14 Ibid. 117, 23. 15 Ibid. 1,17, 28. ibid. 117, 29. 16 Of. 17 1 Gv 3, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1118 Officiale accettato anch'essi di apparire agli uomini come « pietra scartata », scelta tuttavia da Dio per essere (( testata d'angolo » . 1S 8. Ci è dato oggi di vivere la quarta domenica pasquale nella Basi­ lica di San Pietro, fissando lo sguardo sulla figura del Buon Pastore. Ecco, Egli rivela la potenza del suo amore redentore, che si offre ad ogni uomo anche mediante la beatificazione dei figli e delle figlie della Chiesa: — di Pietro — di Francisco — di Kaspar — di Savina. Il Buon Pastore — Cristo, che è conosciuto dal Padre e che conosce il Padre 19 — offre la vita per le pecore del suo ovile, per « condurre » tutti a quell'amore che il Padre ci ha dato nel suo Eterno Figlio. È in forza di questo amore che siamo (( chiamati figli di Dio » e lo siamo diventati realmente : figli adottivi nel Figlio Unigenito di Dio. 9. Seguendo Cristo quale Pastore delle nostre anime, andiamo verso ciò che non è stato ancora rivelato, ma che si rivelerà, come insegna l'apostolo Giovanni nella sua Lettera, « quando egli si sarà mani­ festato ». E ciò che sarà rivelato costituisce la realtà definitiva del cosmo creato, la realizzazione definitiva dei destini umani : la realizzazione sovrabbondante, sopra misura, di tutto ciò che è temporale, che è soltanto umano e creato. A misura di Dio stesso, / e dell'amore che Egli ci ha dato in Cristo. / Ecco — / (( noi saremo simili a lui, / perché lo vedremo così come egli è », / faccia a faccia. 15 Cf. At 4, 11. » Cf. Qv 10, 15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1-119 EPISTULAE I E.mo P. D. Status Secretario missa expleto saeculo ab ortu Dominici card. Tardini. AL VENERATO FRATELLO AGOSTINO CARD. CASAROLI SEGRETARIO DI STATO. L'imminente ricorrenza del centenario della nascita del Cardinale Domenico Tardini offre alla Segreteria di Stato ed al Consiglio per gli Affari Pubblici della Chiesa l'occasione di onorare, con una solenne commemorazione, la sua figura sacerdotale e la sua attività di fedele servitore della Chiesa e della Sede Apostolica. All'opportuna iniziativa si sono associati la Diocesi di Roma e il suo Seminario, le Università Pontificie Lateranense ed Urbaniana, l'Azione Cattolica Italiana, i Fratelli delle Scuole Cristiane e Villa Nazareth, nel desiderio di rendere grata testimonianza a colui che, in diversi periodi ed unici, fu maestro e guida nella formazione della gioventù e nel servizio apostolico. Ricche e feconde furono, in verità, la vita e l'opera del compianto Cardinale. Nato nel centro di Roma da famiglia di semplici condi­ zioni e di profonda fede, egli fu sempre pervaso di quello spirito che distingue le grandi figure del clero romano : il senso della Chiesa uni­ versale, l'attaccamento filiale e la fedeltà incondizionata ai Sommi Pontefici. Sin dagli albori del sacerdozio, Domenico Tardini seppe unire l'im­ pegno dell'insegnamento, affidatogli nel Seminario e nel Collegio Ur­ bano di Propaganda Fide, alla collaborazione nel ministero parroc­ chiale, nel centro e alla periferia della città. La sensibilità pastorale e la sollecitudine per la cura d'anime non vennero meno, ma anzi si accrebbero, mano a mano che egli veniva chiamato a crescenti respon­ sabilità nel servizio della Santa Sede ; di più, ne divennero la costante e luminosa ispirazione. Queste qualità dovevano, pochi anni più tardi, meritargli l'affetto degli uomini e dei giovani dell'Azione Cattolica, di cui fu Assistente dal 1923 al 1929, preoccupandosi di offrire loro una formazione solida e stimolante, radicata nell'assiduità ai sacramenti, nella fedeltà al Papa e in una forte tensione morale. 73 - A . A. S. 1120 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Dopo che, nel 1929, egli fu nominato Sotto-Segretario della Congre­ gazione per gli Affari Ecclesiastici Straordinari e, successivamente, Sostituto della Segreteria di Stato e quindi Segretario della predetta Congregazione, Monsignor Tardini fu del tutto assorbito nell'attività diplomatica della Santa Sede, in cui profuse le sue grandi doti di intelletto e di cuore, in un servizio appassionato, leale e fedelissimo ai miei venerati Predecessori Pio XI e Pio XII. Il mondo attraver­ sava, in quegli anni, una crisi di immane portata, provocata dalle crescenti tensioni, poi dal conflitto mondiale e, in seguito, dalle vicende del periodo angustioso del dopoguerra. I documenti e l'attività della Santa Sede in quell'epoca portano l'impronta personalissima di Mon­ signor Tardini, caratterizzata da insonne sollecitudine per il bene della Chiesa e dell'umanità e da una sensibilità autenticamente sacer­ dotale rivolta ai gravissimi problemi della Chiesa, così come con pari considerazione, alle grandi questioni internazionali ed alla sorte dei più umili. Ugualmente appassionata fu la sua difesa dei diritti della Chiesa e della libertà religiosa, particolarmente negli anni in cui numerosi Pastori — le cui figure rimarranno nella memoria ricono­ scente di tutta la Chiesa — e le Comunità cattoliche dovettero subire nell'Europa centro-orientale persecuzioni e prove dolorosissime e pro­ lungate. La fedeltà, la lealtà ed il disinteresse con cui Monsignor Tardini svolse il suo ufficio gli valsero da Papa Giovanni XXIII, all'indomani stesso della elezione, la nomina all'alto incarico di Segretario di Stato. L'ineguagliabile esperienza di uomo di Chiesa e la vitalità della mente e del cuore, con la consapevole offerta delle sue energie fisiche fino al dono della vita, consentirono al Cardinal Tardini di esprimere tutta la ricchezza delle sue virtù e delle sue doti. A fianco di Giovanni XXIII, egli visse il promettente tempo della preparazione del Concilio Vati­ cano II mentre, contemporaneamente, si avviava nel mondo lo sviluppo delle giovani Nazioni, che si affacciavano all'indipendenza. Fu dopo la guerra che anche maturò nell'animo del Cardinale il progetto che gli fu più caro, al quale legò il suo sacerdozio ed i suoi beni e che ne conserva e sviluppa oggi ancora gli ideali : Villa Nazareth. Tra le devastazioni del conflitto e le immense attese della ricostruzione, egli colse — con intuizione finissima — l'urgenza di provvedere allá formazione religiosa e culturale di giovani dotati di particolari doni, perché crescessero credenti consapevoli ed ottimi cittadini, sviluppando Acta Ioannis Pauli Pp. II 1121 in una vocazione personale i talenti ricevuti, per restituirne il frutto con un servizio ai fratelli. Signor Cardinale, nel momento in cui tante distinte personalità della Chiesa come del mondo politico ed accademico, e tanti amici, fra i quali una nume­ rosa schiera di giovani, si raccolgono per commemorare l'insigne Sacerdote romano e la sua opera, è mio vivo desiderio di tributare un omaggio grato e devoto alla di lui memoria. In pari tempo, for­ mulo di cuore l'auspicio che dal doveroso ricordo del grande figlio e servitore della Chiesa scaturiscano preziosi insegnamenti di bene per tutti coloro che, nelle diverse situazioni personali, sono chiamati dal Signore a cooperare alla costruzione del suo Regno. Con questi sentimenti, imparto volentieri a Lei, Signor Cardinale, ed a quanti partecipano alla Santa Messa sulla tomba del compianto Cardinale Tardini nel Monastero carmelitano di Vetralla, così come nella solenne commemorazione nella Pontifìcia Università Lateranense, la mia Benedizione Apostolica. Dal Vaticano, 27 Febbraio 1988. IOANNES PAULUS PP. II II E.mo P. D. Praefecto Congregationis pro Doctrina Fidei missa: de Fraternitate a Sancto Pio X. AL VENERATO FRATELLO JOSEPH RATZINGER PREFETTO DELLA CONGREGAZIONE PER LA DOTTRINA DELLA FEDE. In questo periodo liturgico, in cui abbiamo rivissuto, nelle cele­ brazioni della Settimana santa, gli eventi pasquali, acquistano per noi una peculiare attualità le parole con le quali Cristo Signore ha dato agli Apostoli la promessa dèlia venuta dello Spirito Santo : ((Io pregherò il Padre ed egli vi darà un altro Consolatore perché rimanga con voi per sempre, lo Spirito di verità ... che il Padre manderà nel mio nome, egli vi insegnerà ogni cosa e vi ricorderà tutto ciò che io vi ho detto »1 1 Gv 14, 16-17. 26. Acta Apostolicae Sedis 1122 Commentarium Officiale La Chiesa in tutti i tempi è stata guidata dalla fede in queste parole del suo Maestro e Signore, nella certezza che grazie all'aiuto e all'assistenza dello Spirito Santo rimarrà per sempre nella Verità divina conservando la successione apostolica mediante il Collegio dei Vescovi unito con il suo Capo Successore di san Pietro. La Chiesa ha manifestato tale convinzione di fede anche nell'ul­ timo Concilio, che si è riunito per riconfermare e rafforzare la dot­ trina della Chiesa ereditata dalla Tradizione esistente già da quasi venti secoli, come realtà vivente che progredisce, in rapporto ai pro­ blemi e ai bisogni di ogni tempo, facendo più profonda la compren­ sione di quanto già contenuto nella fede trasmessa una volta per sempre. Nutriamo la profonda convinzione che lo Spirito di verità, <( che dice alla Chiesa » , ha parlato, in modo particolarmente solenne ed autorevole mediante il Concilio Vaticano II, preparando la Chiesa ad entrare nel terzo millennio dopo Cristo. Dato che l'opera del Con­ cilio nel suo insieme costituisce una riconferma della stessa verità vissuta dalla Chiesa sin dall'inizio, essa è, nello stesso tempo, (( rin­ novamento » della stessa verità (un « aggiornamento » secondo la nota espressione di Papa Giovanni XXIII), per avvicinare sia il modo di insegnare la fede e la morale, sia anche l'intera attività apostolica e pastorale della Chiesa, alla grande famiglia umana nel mondo con­ temporaneo. Ed è noto quanto questo (( mondo » sia diversificato e perfino diviso. Mediante il servizio dottrinale e pastorale dell'intero Collegio dei Vescovi in unione con il Papa, la Chiesa assume i compiti riguardanti l'attuazione di tutto ciò che è diventato eredità specifica del Vati­ cano IL Questa sollecitudine collegiale trova la sua espressione, tra l'altro, nelle riunioni del Sinodo dei Vescovi. Un particolare ricordo merita in questo contesto l'Assemblea straordinaria del Sinodo del 1985, svolta in occasione del 20° anniversario della conclusione del Concilio, la quale ha messo in rilievo i compiti più importanti colle­ gati con l'attuazione del Vaticano I I , constatando che l'insegnamento di tale Concilio rimane la via sulla quale la Chiesa deve camminare per l'avvenire anidando i suoi sforzi allo Spirito di verità. In riferi­ mento poi a tali sforzi assumono particolare rilevanza i doveri della Santa Sede in favore della Chiesa universale, sia mediante il « mini­ sterium petrinum » del Vescovo di Roma, come anche mediante gli 2 3 2 Cf. G d 3. 3 Cf. Ap 2, 7. 11. 17 e altri. 1123 Acta Ioannis Pauli Pp. II organismi della Curia romana, dei quali Egli si avvale per l'attuazione del Suo ministero universale. Tra questi la Congregazione per la Dottrina delle Fede guidata da Lei, Signor Cardinale, ha una impor­ tanza particolarmente rilevante. Nel periodo post-conciliare siamo testimoni di un grande lavoro della Chiesa per far sì che questo « novum » costituito dal Vaticano II penetri in modo giusto nella coscienza e nella vita delle singole comu­ nità del Popolo di Dio. Tuttavia, accanto a questo sforzo si sono fatte vive delle tendenze, che sulla via della realizzazione del Concilio creano una certa difficoltà. Una di queste tendenze è caratterizzata dal desiderio di cambiamenti che non sempre sono in sintonia con l'insegnamento e con lo spirito del Vaticano II, anche se cercano di fare riferimento al Concilio. Questi cambiamenti vorrebbero esprimere un progresso, e perciò questa tendenza è designata con il nome di « progressismo ». Il progresso, in questo caso, è una aspirazione verso il futuro, che rompe con il passato, non tenendo conto della funzione della Tradizione che è fondamentale alla missione della Chiesa, per­ ché essa possa perdurare nella Verità ad essa trasmessa da Cristo Signore e dagli Apostoli, e custodita con diligenza dal Magistero. La tendenza opposta, che di solito viene definita come (( conserva­ torismo » oppure (( integrismo », si ferma al passato stesso, senza tener conto della giusta aspirazione verso il futuro quale si è manifestata proprio nell'opera del Vaticano IL Mentre la prima tendenza sembra riconoscere come giusto ciò che è nuovo, l'altra invece vede il giusto soltanto in ciò che è (( antico » ritenendolo sinonimo della Tradizione. Tuttavia non è 1'« antico » in quanto tale, né il <( nuovo » per se stesso che corrispondono al concetto giusto della Tradizione nella vita della Chiesa. Tale concetto infatti significa la fedele permanenza della Chiesa nella verità ricevuta da Dio, attraverso le mutevoli vicende della Storia. La Chiesa, come quel padrone di casa del Vangelo, estrae con sagacia « dal suo tesoro cose nuove e cose antiche » rima­ nendo assolutamente obbediente allo Spirito di verità che Cristo ha dato alla Chiesa come Guida divina. E la Chiesa compie questa deli­ cata opera di discernimento attraverso il Magistero autentico. 4 5 La posizione, che assumono le persone, i gruppi o gli ambienti collegati con l'una o l'altra tendenza, può essere comprensibile in 4 Cf. Mt 13, 52. 5 Cf. Lumen gentium, 25. 1124 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale una certa misura, particolarmente dopo un avvenimento così impor­ tante quale è stato nella storia della Chiesa l'ultimo Concilio. Se da una parte esso ha sprigionato una aspirazione al rinnovamento (e in questo è contenuto anche un elemento di « novità » ) , dall'altra, alcuni abusi sulla via di quest'aspirazione, in quanto dimenticano gli essen­ ziali valori della dottrina cattolica sulla fede e sulla morale e in altri campi della vita ecclesiale, per esempio in quello liturgico, pos­ sono e perfino devono suscitare una giusta obiezione. Tuttavia se a causa di tali eccessi si rifiuta ogni sano « rinnovamento » conforme all'insegnamento e allo spirito del Concilio, allora un tale atteggia­ mento può portare ad un'altra deviazione che è anch'essa in contrasto con il principio della viva Tradizione della Chiesa obbediente allo Spirito di verità. I doveri che, in questa situazione concreta, si pongono alla Sede Apostolica richiedono una particolare perspicacia, prudenza e lungi­ miranza. La necessità di distinguere ciò che autenticamente (( edifica » la Chiesa, da ciò che la distrugge, diventa in questo periodo un par­ ticolare bisogno del nostro servizio nei riguardi dell'intera comunità dei credenti. La Congregazione per la Dottrina della Fede ha nell'ambito di questo ministero un'importanza chiave, come stanno a dimostrarlo i documenti che in questa materia di fede e di morale ha pubblicato il vostro Dicastero negli ultimi anni. Fra i temi di cui ha dovuto occuparsi la Congregazione per la Dottrina della Fede negli ultimi tempi figurano anche i problemi collegati alla « Fraternité di Pio X », fondata e guidata dall'Arcivescovo M. Lefebvre. Vostra Eminenza sa benissimo quanti sforzi abbia compiuto la Sede Apostolica sin dall'inizio dell'esistenza della « Fraternité », per assicurare l'unità ecclesiale in relazione all'attività di questa. L'ul­ timo di tali sforzi è stata la visita canonica fatta dal Cardinale E. Gagnon. Ella, Signor Cardinale, si occupa di questo caso in modo particolare, così come se ne è occupato il suo Predecessore di venerata memoria il Cardinale F. Seper. Tutto ciò che fa la Sede Apostolica, che è in continuo contatto con i Vescovi e le Conferenze episcopali interessate, mira allo stesso scopo : che si compiano anche in questo caso le parole dette dal Signore nella preghiera sacerdotale per l'unità di tutti i suoi discepoli e seguaci. Tutti i Vescovi della Chiesa catto­ lica, in quanto per mandato divino solleciti dell'unità della Chiesa Acta Ioannis Pauli Pp. II 1125 universale, sono tenuti a collaborare con la Sede Apostolica al bene di tutto il Corpo mistico che è pure il Corpo delle Chiese. Per tutto ciò, vorrei confermarLe, Signor Cardinale, la mia volontà affinché tali sforzi proseguano : non cessiamo di sperare che — sotto la protezione della Madre della Chiesa — portino il loro frutto per la gloria di Dio e la salvezza degli uomini. 6 In cantate fraterna Dal Vaticano l'8 Aprile dell'anno 1988, decimo di Pontificato. IOANNES PAULUS PP. II ALLOCUTIONES I Ad iuvenes cantores seu psalmistas ab omnibus Nationibus Romae congregatos habita.* Chers Jeunes de la Fédération Internationale des « Pueri Cantores » Demain, nous aurons la grande joie de vivre ensemble le premier jour de 1988, de célébrer ensemble la plus sainte des mamans, la Mère du Christ, la Mère du Peuple des Baptisés. Mais je savais votre grand désir de rencontrer le Pape dès aujourd'hui. Moi aussi, je le souhaitais. Alors, nous sommes tous très heureux ! Pour ma part, je suis enchanté de voir vos dix mille visages, bien vivants, joyeux, transparents, sérieux, et sans doute malicieux ! Tout d'abord, je tiens à vous féliciter d'appartenir à une Manécanterie ou Schola ou Psallette ou Maîtrise. Ces Institutions d'Eglise sont très anciennes. Je suis sûr que dans vos villes d'origine, il existe des rues ou des places qui portent ces noms. Comme ce serait inté­ ressant pour vous de connaître la longue histoire de votre Ecole de chant liturgique ! Ensuite, je vous encourage chaleureusement à cultiver et à exécuter les mélodies sacrées : l'incomparable grégorien, la polyphonie d'inspi6 Cf. Lumen gentium, 23. * Die 31 m. Decembris a. 1987. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1126 Officiale ration ancienne ou moderne, dans vos cathédrales, vos basiliques ou collégiales, dans vos églises urbaines et rurales. Sans mésestimer les œuvres musicales profanes, vous avez le privilège de chanter Dieu, de célébrer les événements du Salut accomplis par le Christ toujours accompagné de sa Mère et notre Mère. Vous ne charmez pas seulement les oreilles de vos auditeurs. Vous les faites entrer en communion avec Dieu. Vous aidez les assemblées chrétiennes à désirer des liens plus forts avec Lui, comme avec tous les êtres et les peuples qu'il aime. Votre vocation, chers Jeunes, est enracinée dans la tradition de l'Ecriture et des Pères de l'Eglise, saint Augustin spécialement. Tra­ dition qui invite sans cesse à célébrer le Seigneur « par l'éclat du cor, par la harpe et la cithare, par les flûtes et les cymbales reten­ tissantes »- Mais la voix humaine, seule et surtout unie à d'autres, exprime à Dieu plus merveilleusement encore la joie, l'adoration, la souffrance, le repentir, la confiance, l'amour. 1 Enfin, ma dernière confidence est un appel à persévérer dans le service de la sainte Liturgie et à encourager d'autres jeunes à rejoindre vos manécanteries et vos psallettes. Ecoutez aussi cette con­ viction du Pape : certains d'entre vous, s'ils écoutent vraiment la voix du Seigneur, mûriront peu à peu la décision de lui appartenir tout entiers. Je prie à cette intention. Chers Jeunes, en union avec vos Evêques et vos prêtres, en union avec vos Maîtres de chœur que je félicite de tout cœur, je vous envoie en mission dans le monde entier. Oui, je vous confie la responsabilité de contribuer généreusement à la dignité et à la splendeur du Culte divin. A tous, ainsi qu'à vos chers parents, je donne mon affectueuse Bénédiction Apostolique. Carissimi ragazzi della Federazione dei « Pueri Cantores » Internazionale Sono molto lieto di questo incontro che anticipa e preannuncia quello di domani, quando insieme, nel primo giorno del 1988, festeg­ geremo la Santa Madre di Dio, la Vergine Maria, nel cui nome si avvia ogni anno nuovo. Il sorriso dei vostri volti, la freschezza delle vostre voci, l'armonia dei vostri canti mettono gioia nell'animo e lo dispongono alla pre­ ghiera. Voglio dirvi, cari ragazzi, il grande apprezzamento che la 1 Cf. Ps 150. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1127 Chiesa ha per il servizio da voi reso nelle sacre cerimonie. Il decoro e la solennità delle funzioni religiose dipendono in notevole parte dal­ l'apporto del vostro canto, che dovrà quindi studiarsi di essere sempre all'altezza del rito in cui si inserisce. Il mio augurio è che ogni cattedrale, ogni parrocchia ed ogni altra chiesa possa ornarsi delle candide voci dei vostri coetanei, così che il culto reso a Dio possa riuscirne elevato ed ingentilito. Sentite la responsabilità di far capire a quanti partecipano alla Sacra Liturgia quanto sia bello pregare cantando con la Chiesa e per la Chiesa. Pos­ sano, quanti partecipano alle funzioni che voi animate, riportarne l'incitamento ed aprire il cuore all'azione del Dio della santità e dell'amore. Con questo augurio, carissimi ragazzi, tutti vi benedico. My dear Young People, It is a joy for me to welcome you today on the occasion of the Twenty-third International Congress of the "Pueri Cantores". I greet you in my own name and on behalf of all those who have a deep appréciation of the contribution you are making to the beauty of the Church's Liturgy by singing sacred music. I hope you realize just how much you can assist the Christian assembly in drawing closer to the Lord, not only by delighting the ears of those who listen to you but by touching their hearts, expressing in song the joy and sorrow, the praise and repentance, the hope and love of God's people at prayer. I ofîer each one of you heartfelt good wishes and encouragement, and in the love of Christ our Saviour I impart to you and your loved ones my Apostolic Blessing. Queridos jóvenes « Pueri Cantores »: Me complace tener este encuentro con vosotros, que estáis celebrando en Roma el vigésimo tercer Congreso Internacional con representantes de otros países y lenguas, y todos unidos alabáis al Señor. Cantar bien, mis queridos amigos, no es fácil. Ante todo, requiere entrega y buena voluntad; pero se trata de un esfuerzo muy gratifi­ cante, porque eleva el ánimo haciéndolo más sensible a los valores espirituales, especialmente cuando con vuestros cantos acompañáis las celebraciones litúrgicas, ayudando a los fieles a un mayor acerca­ miento e intimidad con Dios. 1128 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Con vuestras voces, conjuntadas armoniosamente con las de los demás, podéis expresar maravillosamente la alegría, el arrepenti­ miento, la confianza y el amor. En efecto, el canto es un lenguaje que lleva a la comunión de los corazones. Por eso os animo a que con vuestros cantos y melodías, superando todo tipo de fronteras, avancéis por el mundo llevando a los nombres un mensaje duradero de paz y fraternidad. En esta circunstancia de estar juntos en el último día del año, os deseo vivamente a todos un feliz y fructuoso Año Nuevo, mientras imparto con afecto a vosotros y a vuestras familias mi Bendición Apostólica. Einen herzlichen Willkommensgruß richte ich auch an die zahl­ reichen jungen Sänger aus den deutschsprachigen Ländern. Ihr seid hier in Rom zu eurem 23. Internationalen Kongreß zusammengekom­ men und beschenkt uns zu diesem Anlaß mit eurem frohen und gekonnten Gesang. Weihnachtszeit ist hohe und festliche Zeit für euer Singen im Dienst an der Kirche und allen Menschen guten Wil­ lens. Ja, euer Ohorgesang ist ein wichtiger Dienst für die Liturgie in euren Kirchen und Domen und wird von den Christen mit Dank­ barkeit und breiter Zustimmung aufgenommen. Für euch selbst kann dieses Singen sogar zu einem persönlichen Gebet werden, wenn ihr die Worte beherzigt, die euren Melodien zugrundeliegen und wenn ihr sie mit Hilfe der Musik euren ganzen Leib und eure ganze Seele erfassen laßt. Euch allen gilt meine brüderliche Ermutigung und mein aufrich­ tiger Segenswunsch für euer Leben, Lernen und Singen im neuen Jahr 1988. Pueri Cantores z Polski ... Serdecznie Was witam w Rzymie, w Bazylice sw. Piotra, na tym miedzynarodowym spotkaniu. Ciesze sie, ze bedziemy razem zaczynac Nowy Rok pod opieka Bogarodzicy, jutro w Jej éwieto. Pozdrawiam serdecznie Was tu obecnych, Waszych przelozonych, nauczycieli, Wasze árodowiska, wszystkie srodowiska spiewacze w Waszej Ojczyznie, które podobnie jak Wy sluza chwale Boga Najwyzszego, wspólnocie Ludu Bozego w poszczególnych kosciolach i parafiach. Mech Bog Warn blogoslawi, Waszym rodzinom i wszystkim Waszym bliskim. Pochwalony Jezus Chrystus. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1129 II Ad exc.mum Virum Wiltedum Iosephum Phiri, Zambiae apud Sanctam Sedem Legatum.* Mr Ambassador, I am pleased to offer Your Excellency a cordial welcome as you présent your Letters of Credence as Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the Republic of Zambia to the Holy See. I ask you to express my gratitude to your President, His Excellency Dr Kenneth David Kaunda, for his kind greetings and for the good wishes which you have conveyed to me. I would also ask you to assure him of my own good wishes and prayers for the harmony and wellbeing of ali the Citizens of your country. You have referred, Mr Ambassador, to the warm and cordial re­ lations which exist between Zambia and the Holy See. And I trust that the coopération and understanding which have characterized our diplomatie relations in the past will, with your able assistance, be further strengthened and developed in the future. I wish to thank Your Excellency for the kind tribute which you have paid to my efforts and those of the Church to bring about peace, understanding and reconciliation among ali the nations and peoples of the world. Surely it is the duty of every person to work and pray for these desired goals. As you are aware, the Church's mission is essentially a religious one, but her recourse to diplomacy responds to the pressing need on the international level of affirming and reinforcing the unity of the human family. It is the teaching of the Second Vatican Council that "the promotion of unity belongs to the innermost nature of the Church". This truth is a conséquence of the fact that "by her re­ lationship with Christ, the Church is a kind of sacrament of intimate union with God, and of the unity of ali mankind". 1 2 In accord with her mission to bring about an authentic union of minds and hearts, "the Church admonishes her own sons and daughters, and also humanity as a whole, to overeóme all strife between * Die 4 m. Ianuarii a. 1988. 1 Gaudium et Spes, 42. 2 Lumen Gentium, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1130 nations and races in the family spirit of God's children". 3 It is in this context that I wish to assure Your Excellency of the Holy See's continuing efforts to follow closely the growing politicai tensions associated with racial discrimination in your région. As I stated in a letter to your country's President, "Notwithstanding the awareness, so widespread and intense, that racial discrimination represents a grave violation of the dignity of the human person and of his funda­ mental rights—sanctioned, for example, by the Universal Déclaration of Human Rights and by solemn international Conventions—it is an unfortunate fact that fréquent and systematic violations of these rights and norms can still be found. As long as this scandai endures, the Catholic Church will not shirk her duty of urging the consciences of leaders and Citizens to show respect for the moral law, and to accept the serious responsibilities of bringing their conduct into line with this moral law". 4 Your Excellency has also referred to the serious and complex eco­ nomic problems which Zambia is experiencing at this time. In this regard I can assure you that the Church, well aware that the resolution of these difficulties requires the commitment of all, is ready to make her specific contribution. She strives to rouse the consciousness of all her members so that they can respond to the necessities of the présent moment. Moreover she exhorts every person to promote justice, solidarity and the common good with particular concern for the most poor and needy. Thus the Catholic Bishops in your country, in a recent document concerning "Christian Liberation, Justice and De­ velopment", published in conjunction with the Christian Council of Zambia and the Evangelical Fellowship of Zambia, have affirmed : "Our churches are determined to play their role in helping to overeóme the présent difficulties and in working towards the attainment of a more just and human society". 5 In has become increasingly clear also that any attempts at the resolution of economie problems requires the promotion of a new Worldwide solidarity. In this way, adequate solutions can best be found to the conflicto of North and South, East and West. As I stated in my Message for the 1986 World Day of Peace : "The right path to a world Community in which justice and peace will reign withoút fron tiers 3 Gaudium et Spes, 42. 4 10 May 1985. 5 No 1. 32. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1131 among all peoples and on all continents is the path of solidarity, dialogue and universal brotherhood. This is the only path possible. Politicai, economie, social and cultural relations and Systems must be imbued with the values of solidarity and dialogue which, in turn, require an institutional dimension in the form of special organizations of the world community that will watch over the common good of ali peoples". As you begin your duties, Mr Ambassador, I assure you of my prayers for the successful and happy fulfìlment of your diplomatie mission. The Holy See wishes to assist you in the accomplishment of your responsibilities. Upon Your Excellency and the President, Govern­ ment and people of Zambia I invoke God's abundant blessings. 6 III Ad exc.mam Dominam Judith Catharinam Trotter, Novae Zelandiae Legatum.* Your Excellency, I am pleased to welcome you today for the présentation of your Letters of Credence as the new Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of New Zealand. I thank you for your kind words about my visit to your country just over a year ago. I will never forget the warm welcome extended to me ñor the gracious and respectful manner in which my words were received not only by Catholics but by ali the people of New Zealand. You have alluded to the many material advantages that your nation enjoys as a result of God's bounty and the stewardship which the people of New Zealand exercise over the gifts they have received. Through hard work and respect for the common good they have achieved a high standard of living. I join you and your fellow Citizens in giving thanks to God for his many blessings. At the same time you rightly point out that New Zealand also has a duty to fulfil within the family of nations. Working together with other countries on both the international and regional level, it has an important role to play in promoting true human development • No. 4. * Die S m. Ianuarii a. 1988. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1132 Officiale for all mankind. As I stated on the occasion of my pastoral visit : "Today we are becoming increasingly aware of the interdependence of all peoples and nations. The social and economie problems of one country have an impact far beyond that country's borders. The fruits and achievements of more advanced nations give rise to a greater responsibility towards Citizens of poorer and needier nations". More and more the conviction is growing that peace and well-being are either for all or for none. 1 The desire to act responsibly and generously to promote justice and peace in the world develops within an ever wider circle of human relationships. It begins with the family and the locai community, and then embraces all the fellow Citizens with whom we share a common homeland and national identity. It must ultimately include ali other nations and peoples as well, if mankind is ever to expérience the fruits of true justice and peace and to attain human development that is worthy of the dignity that every person enjoys as a child of God. In concrete terms, the noble desire for peace and justice requires that ali should strive to live and work together with mutuai respect and fraternal love. It is heartening to know that in a land like New Zealand, which brings together people of both Polynesian and European backgrounds, there is a growing awareness that the différent cultures should complément one another within the unity of one society. As I said in Ohristchurch : "The présence of the two roots of your civilization gives you a great, even a unique, opportunity ... (to) show in this land how thèse two great cultures can work together with other cultures ... in the spirit of harmony and justice ...". 2 Within the larger world community, the search for justice and peace requires that international relations be based on respect for the fundamental right of nations and peoples to pursue their own destiny peacefully and without hindrance by other s. It requires a willingness on the part of the developed nations to facilitate the full participation of less developed countries in the world economy so that there is the possibility of establishing and maintaining a decent standard of living for all. The desire for peace and justice also demands that nations learn to act responsibly by resolving their différences through patient negotiation rather than violence and war. 1 2 Homily, Ohristchurch, 24 November 1986. Ibid. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1133 This can happen only when armaments far in excess of what is needed for reasonable defence cease to be added to throughout the world, among the smaller nations as well as the great powers. Nor can I fail to mention the continuing need for a further réduction of nuclear weapons. I am grateful to you for your assurance that the Government and people of New Zealand are determined to work for world peace. The Catholic Church in your country makes a positive contribution to this effort by preaching the Gospel of Jesus Christ and its message of peace and good will. She seeks to bear witness in word and deed to the fact that the dignity and rights of every person come from God and are inalienable from the first moment of conception until death. By promoting respect for human life and by teaching the spiritual truths upon which that respect is based, the Church in New Zealand helps to lay a solid foundation of faith in God and obédience to his law of love, without which there can be no lasting peace. By insisting on our heavenly citizenship and the passing nature of ali created things, she seeks to instil in people an awareness of their transcendent vocation and their need to have trust in divine providence, without which there can be no true justice. Your Excellency, I am confident that in the days to come the cordial relations that exist between New Zealand and the Holy See will not only be maintained but will be further strengthened. As you begin your mission at the service of harmony and peace in your country and in the world, I assure you of the Holy See's full coopération and support. May Almighty God assist you in fulfilling your respon­ sibilities, and may he continue to bestow upon New Zealand an abundance of spiritual and material blessings. 3 IV Ad Exc.mos Legatos et Oratores apud Sedem Apostolicam permanenter missos.* Excellences, Mesdames, Messieurs, 1. Je remercie vivement votre Doyen, Son Excellence Monsieur Joseph Amichia: il vient d'exprimer vos vœux avec une grande déli­ catesse à mon égard et une profonde confiance dans le successeur de 3 Cf. Lk 2:14. * Die 9 m. Ianuarii a. 1988. 1134 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Pierre. Avec la sensibilité que donne la foi, il a su évoquer quelques grands événements de l'Eglise, en suggérant leur lien avec l'histoire présente de l'humanité. En observateur sage et soucieux du bien de tous les pays, particulièrement les plus démunis, il a relevé aussi les problèmes humains qui demeurent lancinants pour un grand nombre de peuples : ces difficultés sont en effet comme autant d'ombres et de handicaps à surmonter pour que les populations concernées vivent cette nouvelle année dans la paix. Nous savons bien, du reste, qu'il s'agit d'une œuvre solidaire qui intéresse tous les peuples. Pour ma part, je veux aussi inscrire les souhaits que je forme dans le cadre de ces réalités actuelles. Mais je désire d'abord exprimer des vœux cordiaux pour chacun des membres du Corps Diplomatique ici présents, et je souhaite spécialement la bienvenue aux Ambassadeurs qui prennent part à cette rencontre pour la première fois. Je relève que le premier Ambassadeur de Guinée-Bissau a inauguré tout récem­ ment sa mission. Le jour de Noël et au premier jour de l'An, j'ai pensé dans la prière à vous tous, à vos familles, aux nations que vous représentez. "Vos gouvernements ont désiré nouer des relations diplo­ matiques stables avec le Saint-Siège dont la mission est essentiellement spirituelle, c'est-à-dire orientée vers le bien plénier des personnes et des peuples, selon le dessein de Dieu. Que Dieu vous garde tous, vous et vos compatriotes, dans la paix ! 2. Je développerai cette allocution annuelle des vœux autour de quelques événements de la vie internationale, entre autres la négo­ ciation sur le désarmement qui a marqué la fin de l'année dernière à Washington, et le quarantième anniversaire de la Déclaration uni­ verselle des droits de l'homme qui sera célébré cette année. Le désar­ mement, la justice dans la sauvegarde des droits des personnes et des peuples, le développement, sont en effet trois conditions de la paix. Mais ces points saillants ne sauraient nous faire oublier les durs conflits qui déchirent encore des peuples ou des régions entières. Nul ne peut rester indifférent devant ces combats qui chaque jour menacent ou suppriment des vies humaines, détruisent le patrimoine social ou culturel de tout un peuple, l'oppressent ou l'empêchent de progresser librement vers son développement. Certes, la responsa­ bilité première appartient aux gouvernants directement impliqués; mais ils doivent savoir que l'humanité entière souffre et est humiliée des maux qui accablent une partie de ses membres, et qu'elle cherche avec eux une issue humaine favorable. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1135 Certains peuples concernés peuvent invoquer les raisons qu'ils ont de riposter par les armes à des attaques, en recourant à la distinction moralement acceptable entre légitime défense et agression injustifiable. Mais les mobiles sont souvent bien enchevêtrés, et, de toute façon, on arrive à des situations où l'escalade est telle qu'elle dépasse toute mesure et s'avère finalement injuste, parce que meurtrière et ruineuse pour les diverses parties. Nous pensons tous au conflit entre l'Irak et l'Iran, où il apparaît urgent de mettre un terme à un combat inhumain, terriblement des­ tructeur, disons absurde. En fait, beaucoup d'autres pays sont con­ cernés dans ce combat. Il est grand temps qu'ils coopèrent sincèrement pour que cessent les hostilités, spécialement avec l'aide des institutions de la communauté internationale. L'Afghanistan mérite de retenir tout autant l'attention. Depuis huit ans, nous assistons au drame de ses populations dont la vie, autrefois paisible, subit des mutations incroyables et des pertes hu­ maines considérables, tandis que la paix de toute la région en est affectée. Comment ne pas souhaiter que les perspectives répétées de tractations aboutissent enfin et que l'on arrive à une solution juste, correspondant au vœu des populations ! Nous pensons encore à l'Amérique centrale où les oppositions sanglantes perdurent et troublent gravement la paix en plusieurs pays. Des propositions pour rétablir la paix font l'objet d'un plan précis. Les engagements souscrits seraient de nature à donner enfin un espoir: puissent-ils trouver, chez tous les partenaires, une adhésion loyale et une application effective qui ne néglige aucun des éléments, y compris le droit des populations à vivre dans un régime librement choisi ! Nous ne pouvons pas davantage oublier tout le Proche-Orient : les populations qui vivent sur la terre de Palestine, dans un contexte politique et social toujours précaire; le Liban, où la débâcle écono­ mique vient s'ajouter aux divisions et à l'insécurité, alors qu'il faudrait absolument assurer sa souveraineté et son intégrité. Nous pensons également aux situations internes de conflit qui affectent de façon sanglante tant de pays, comme l'Ethiopie, l'Angola, le Mozambique, le Sri Lanka, et qui vont parfois jusqu'à empêcher de secourir les populations qui meurent de faim ou manquent des soins élémentaires. D'autres pays continuent de souffrir en silence d'une situation injuste qui lèse les aspirations d'une majorité des citoyens, comme au Cambodge, ou même, bien souvent, d'une minorité. 7 4 - A . A.. S . Acta Apostolicae Sedis 1136 - Commentarium Officiale Nous devons toujours nous souvenir que ce sont d'abord les popu­ lations civiles qui souffrent de ces crises prolongées, avec tous les drames humains que cela suppose. C'est pourquoi je désire, une fois encore, en appeler à tous ceux qui peuvent apporter une contribution à l'apaisement de ces conflits, notamment par la voie de la diplomatie. Le Saint-Siège demeure convaincu qu'il est possible dans tous ces cas de parvenir à une solution sans que les belligérants s'en trouvent pour autant humiliés. Puissent-ils, avec l'appui pacifique des acteurs de la vie internationale, faire preuve de courage pour trouver les chemins qui mènent sans tarder à une paix véritable, dont je rap­ pellerai tout à l'heure certaines conditions essentielles ! 3. La volonté de mettre un terme à la course aux armements, ou, mieux encore, le désarmement effectif, est évidemment une des con­ ditions de la paix. Dans l'actualité internationale de l'année écoulée, on a surtout relevé la négociation et la signature par les Etats-Unis d'Amérique et l'Union soviétique d'un accord pour l'élimination des forces nu­ cléaires de portée intermédiaire. Cet événement, dont j'ai tenu à sou­ ligner l'importance dès le 8 décembre dernier, a été généralement accueilli avec satisfaction et soulagement, car il représente l'abou­ tissement d'efforts persévérants en même temps qu'il ouvre, pour la consolidation du processus du désarmement et l'avenir de la paix, des perspectives encourageantes. Grâce à leur volonté politique, les deux grandes puissances ont su créer une situation nouvelle où elles se sont entendues, non plus seulement pour limiter, mais pour détruire physiquement une classe d'armes entière. 1 L'accumulation de ces armes constitue en elle-même une menace pour la paix, un défi aussi pour les peuples qui manquent de l'essentiel pour survivre et se développer. Le fait d'en détruire une partie est aujourd'hui méritoire; il n'en souligne que mieux la folle spirale où l'on s'était laissé entraîner, au point de perdre la mesure en détournant dans ce secteur des richesses qui devraient servir à éliminer la faim dans le monde, à promouvoir de nombreuses actions humai­ nement nécessaires, notamment dans les domaines de la santé et de l'éducation, en mettant en œuvre les possibilités positives de la science et de la technologie. Le désengagement nucléaire — qui, pour l'heure, ne concerne encore 1 Cf. Angélus du 8 décembre 1987, L'Osservatore Romano, 9 décembre 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1137 qu'une proportion très limitée des arsenaux respectifs — peut main­ tenant être poursuivi sans que les équilibres militaires globaux soient remis en cause, jusqu'à atteindre le niveau le plus bas compatible avec la sécurité des uns et des autres. Les mesures détaillées de contrôle mises en place par le traité manifestent le désir réaliste de se munir des garanties nécessaires pour que les engagements souscrits soient effectivement respectés. Cette surveillance mutuelle, librement con­ sentie, pourra aider à dépasser le stade de la suspicion et contribuer au long et nécessaire apprentissage de la confiance. Seul un climat de confiance croissante peut garantir le succès du processus de désar­ mement et ouvrir des possibilités nouvelles pour l'avenir. 4. De nouvelles étapes sont en effet attendues par tous. Votre Doyen vient de le souligner. Au dire des protagonistes, l'accord sur les forces nucléaires intermédiaires est un point de départ plus encore qu'un point d'arrivée. Il a été l'occasion pour les deux signataires d'affirmer leur détermination à accélérer les négociations en cours sur les armes nucléaires balistiques, les plus menaçantes de toutes. Il importe, non seulement d'atténuer, mais d'écarter définitivement la menace de la catastrophe nucléaire. C'est certainement le vœu de la communauté internationale tout entière que de tels pourparlers aboutissent au plus vite, en s'inspirant des mêmes principes. Il semblerait non moins urgent de procéder à l'élimination d'une autre classe d'armes particulièrement cruelles et indignes de l'huma­ nité, dont certains belligérants se sont servis récemment encore, je veux dire les armes chimiques. J'implore les responsables politiques concernés d'inscrire ce chapitre parmi les objectifs qu'il est possible d'atteindre sans tarder. Pour la moralisation des relations internatio­ nales, un pas important serait ainsi franchi, qui contribuerait à améliorer le climat de dialogue dans lequel les grandes puissances et leurs alliés respectifs doivent maintenant s'habituer à vivre. Plus ardue encore sera probablement la discussion au sujet de la réduction de l'armement conventionnel et des armes nucléaires dites tactiques qui y sont liées. Là encore, la sécurité doit pouvoir être assurée au niveau le plus bas de l'armement et des forces, compatible avec les exigences raisonnables de la défense et sur la base de l'équi­ libre entre les parties en présence. Sur ce dernier point, on comprend que les responsables politiques avancent avec prudence et réalisme, pour ne pas compromettre sans garantie suffisante l'avenir de leurs 1138 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale compatriotes. Mais il s'agit d'éviter à tout prix une nouvelle forme d'escalade des armements conventionnels, qui serait périlleuse et ruineuse. 5. On voudrait également espérer que tous les pays et spécialement les grandes puissances percevront de mieux en mieux que la crainte de la « destruction mutuelle assurée », qui est au cœur de la doctrine de la dissuasion nucléaire, ne peut durablement constituer une base fiable pour la sécurité et pour la paix. Le Saint-Siège, quant à lui, a toujours affirmé qu'une dissuasion fondée sur l'équilibre de la terreur ne peut être envisagée comme une fin en soi mais seulement comme une étape vers le désarmement progressif. C'est seulement à la con­ dition de demeurer fondamentalement transitoire et orientée vers la recherche d'un autre type de relations internationales que cette stra­ tégie peut être envisagée. Une telle stratégie, appliquée dans un con­ texte de détente et de coopération, devrait conduire à rechercher progressivement un nouvel équilibre au niveau le plus bas possible de l'armement, pour en venir, dans, une étape ultérieure, à l'élimi­ nation de l'arme atomique elle-même; car c'est au désarmement total qu'il faut tendre en la matière. Puissent les protagonistes comprendre que leur sécurité mutuelle repose toujours davantage sur une compénétration d'intérêts et de relations vitales ! 2 6. Si le tout récent accord de désarmement a pu être conclu, c'est aussi grâce au travail international intense fourni depuis des années par les Nations Unies, notamment à la Commission du désarmement et à la Conférence pour le désarmement de Genève. Ces travaux per­ mettent d'apprécier tous les éléments qui concourent à cimenter la paix entre les nations, comme aussi le long chemin qui reste encore à parcourir. Si l'accord de Washington constitue un commencement au bénéfice de la communauté internationale, puisse-t-il représenter pour elle aussi un point de non retour ! Un retour à la course aux armements serait sans doute fatal pour tous. Les nations qui vivent dans des systèmes politiques ou sociaux différents se rendent main­ tenant mieux compte qu'elles doivent apprendre à vivre ensemble, à trouver des terrains de coopération, à approfondir leurs relations pacifiques. Et c'est votre honneur, Mesdames et Messieurs les diplo2 Cf. Message à la 2 ème session spéciale de l'Assemblée générale des Nations Unies sur le désarmement, 7 juin 1982, n. 8: AAS 74 (1982), p. 880. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1139 mates, de consacrer vos compétences à préparer ces relations et à les entretenir. Pour y parvenir, certaines valeurs éthiques et certaines normes de droit doivent être respectées. 7. Le désarmement n'est donc pas toute la paix. Il n'est même pas une fin en soi. Il est un des éléments du processus de recherche d'une sécurité plus stable, visant en fin de compte à établir des relations mutuelles basées sur un dialogue loyal, sur une coopération plus intense et sur une plus grande confiance. En ce sens, la paix s'enracine dans un renouveau des convictions morales et spirituelles. L'humanité est invitée à un changement de mentalité. Elle doit croire que la paix est possible, qu'elle est dési­ rable, qu'elle est nécessaire. Pour survivre, elle est appelée à un retour­ nement, à une conversion, quitte à se détacher d'une partie de son histoire, de son histoire belliqueuse, remplie de violences, d'oppres­ sions, où les hommes et les nations étaient réduits à la merci du plus fort, au mépris de la justice et de l'ordre moral voulu par Dieu. La paix n'est pas seulement l'absence de conflits, mais la résolution pacifique des différends entre les nations, et la dynamique d'un ordre social et international fondé sur le droit et la justice. Plus préci­ sément, il faut assurer les fondations de la paix en les appuyant sur la sauvegarde des droits de l'homme et aussi des droits des peuples. 8. La justice passe en effet par le respect du droit des peuples et des nations à disposer d'eux-mêmes. Entre les peuples, une paix durable ne peut être imposée par la volonté du plus fort, mais elle doit être consentie par tous dans le respect des droits de chacun, en particulier des faibles et des minorités. U y a encore des peuples qui ne voient pas reconnu leur droit à l'indépendance. Il y a ceux aussi qui souffrent d'une tutelle, voire d'une occupation, qui porte atteinte à leur droit de se gouverner en conformité avec leurs valeurs culturelles et leur histoire. En deçà de ces cas extrêmes, unanimement réprouvés, il faut tenir compte du souhait de plus en plus répandu et légitime que chaque nation, même la moins puissante, soit responsable de ses propres affaires, sujet de son devenir et pas seulement objet de tractations intéressées ou de sollicitude condescendante de la part des autres nations. A l'Est comme à l'Ouest, le droit des peuples à disposer de leur 1140 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale destin et à coopérer librement avec les autres au bien commun inter­ national ne peut que favoriser la paix, dans la mesure où chacun se sentira mieux respecté, et donc partenaire à part entière dans le dialogue entre les nations. 9. Le même principe vaut pour les relations Nord-Sud. L'inégalité dans" l'accès au progrès économique et social a également des causes profondes qui demandent à être examinées avec soin. Les déséqui­ libres accentués entre l'abondance et la pauvreté peuvent être des germes de conflits futurs. Un grand nombre de pays — une soixan­ taine — se trouvent aujourd'hui dans une situation critique qui va s'aggravant. Toute l'humanité doit reconnaître en conscience ses res­ ponsabilités devant le grave problème de la faim qu'elle n'a pas réussi à résoudre. C'est là l'urgence des urgences ! Les efforts entrepris depuis des décennies en faveur du dévelop­ pement doivent en permanence être recentrés sur leur finalité première: permettre aux pays démunis de se prendre toujours davantage en charge, de mettre en valeur leurs ressources, d'échanger leurs matières premières à un prix équitable, d'avoir accès à la technologie et aux marchés mondiaux, de se libérer raisonnablement de leurs dettes, comme l'a souligné votre Doyen. Ce processus fait appel à la respon­ sabilité des nations plus prospères, mais aussi à celle des dirigeants des pays concernés : il appartient à ceux-ci de gérer au mieux les ressources disponibles, en renonçant à certaines dépenses de prestige, en faisant évoluer les structures oligarchiques qui perpétuent un immobilisme social, en favorisant l'initiative productive, tout en res­ pectant les droits des personnes et de leurs communautés. Oui, l'une des conditions profondes de la paix, à long terme, c'est le développement, conçu comme le passage d'un moins être à un plus être, englobant tout l'homme dans sa dimension économique, certes, mais aussi culturelle, morale et spirituelle. On ne dira jamais assez que (( le développement est le nouveau nom de la paix », selon la belle expression de mon prédécesseur Paul V I . Je reviendrai sur ce thème capital dans une prochaine encyclique publiée à l'occasion du vingtième anniversaire de Populorum progressio. Les deux processus du désarmement et du développement doivent continuer jusqu'à se rejoindre et se soutenir l'un l'autre. En parti­ culier, il serait aberrant que l'aide au développement devienne l'aide à Farmement des pays du tiers-monde, même si ceux-ci ont besoin Acta Ioannis Pauli Pp. II 1141 de moyens défensifs. La politique de puissance des pays industriels ne doit pas annuler d'une main la contribution qu'elle accorde de l'autre à l'authentique développement des peuples. 10. L'indépendance et la liberté des Etats entre eux ne suffit pas à établir un climat de paix dans le monde. La paix est aussi paix sociale, ordre fondé sur la justice à l'intérieur des Etats souverains à qui il revient de garantir par des lois justes les conditions d'une vie humaine digne de ce nom pour tous leurs concitoyens. Il me semble qu'aujourd'hui ce que l'enseignement de l'Eglise appelle « l'ordre naturel » de la convivialité, « l'ordre voulu par Dieu », trouve en partie son expression dans la culture des droits de l'homme, si l'on peut caractériser ainsi une civilisation fondée sur le respect de la valeur transcendante de la personne. La personne est en effet le fondement et la fin de l'ordre social; elle est le sujet de droits inaliénables et de devoirs de conscience, garantis par le Créateur, et non pas d'abord l'objet de « droits » concédés par l'Etat, au gré de l'intérêt public tel qu'il le détermine. La personne doit pouvoir s'accomplir dans la liberté et la vérité. Nous célébrerons cette année le quarantième anniversaire de la <( Dé­ claration universelle des droits de l'homme ». Si elle est l'objet d'in­ terprétations différentes, les principes élevés qu'elle contient méritent une attention universelle. Ce document peut être considéré comme (( une pierre miliaire placée sur la route longue et difficile du genre humain » . Les principes que la Déclaration contient, s'ils sont loya­ lement mis en œuvre dans les législations des différents pays, peuvent conduire les nations à un authentique progrès, étant entendu que celui-ci s'identifie avant tout avec « le primat des valeurs spirituelles et le progrès de la vie morale » . 3 4 11. La Déclaration est d'autant plus importante à nos yeux qu'elle transcende les différences raciales, culturelles et institutionnelles des peuples et affirme, au-delà de toute espèce de frontière, l'égale dignité de tous les membres de la communauté humaine qu'il appartient à toute société constituée, nationale et internationale, de respecter, de protéger et de promouvoir. Il y va du bonheur des personnes, mais aussi de la paix du monde. La paix est en effet indivise. Elle ne peut être assurée sur le plan 3 Discours aux Nations Unies, 2 octobre 1979, n. 7. * Cf. ibid. 1142 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale international si elle ne plonge pas ses racines dans la paix sociale à l'intérieur des nations. Toute situation d'injustice infligée à une communauté humaine risque d'exploser un jour et même d'atteindre des dimensions internationales qu'il ne sera plus possible à personne de contrôler. « L'esprit de guerre, disais-je à l'Assemblée générale des Nations Unies en 1979, dans sa signification première et fondamentale, surgit et mûrit là où les droits inaliénables de l'homme sont violés » . Ces droits de l'homme sont aussi bien les droits individuels que les droits sociaux, comme ceux qui assurent une participation active à la vie publique. Dans le contexte de violence d'aujourd'hui, j'estime de mon devoir de rappeler le droit au respect absolu de la vie humaine, à tous ses stades et quel que soit l'état de santé, depuis la conception jusqu'aux derniers moments. Je dénonce également toutes les formes de terrorisme qui s'en prennent à la vie d'innocents et aussi les terrorismes d'Etat qui étouffent les libertés fondamentales. 5 Je pense de façon spéciale à la liberté de conscience. Tous savez que j'ai consacré le dernier message pour la Journée mondiale de la paix à ce thème capital. Le droit à.la liberté religieuse, c'est-à-dire la faculté de correspondre aux impératifs de sa propre conscience dans la recherche de la vérité et de professer publiquement sa foi dans la libre appartenance à une communauté religieuse organisée, constitue conime la raison d'être des autres libertés fondamentales de l'homme. Dans la mesure où la profession d'une conviction touche au plus intime de la conscience, elle ne peut qu'influencer les choix et les engagements de l'homme. Les croyants, de ce fait, sont conduits à contribuer efficacement à la morale publique, à la solidarité entre les personnes et à la paix entre les peuples. C'est pourquoi l'Eglise catho­ lique n'a cessé d'être vigilante pour que tout soit mis en œuvre afin que cessent persécutions et discriminations envers les croyants et leurs communautés. Ce faisant, elle a conscience de servir l'humanité en défendant la dignité de la personne. 12. En définitive, la paix est inséparable de la justice, de la liberté bien comprise et de la vérité. Elle suppose un climat de confiance. C'est une œuvre plus complexe que le seul désarmement, encore que celui-ci soit un processus très important pour construire un monde de paix et un test de la volonté de paix. Dans ce contexte, je voudrais ici formuler des vœux pour la bonne 5 Ibid., n. 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1143 conclusion de la réunion de la Conférence sur la Sécurité et la Coopé­ ration en Europe, en cours à Vienne. Le Document final qui est en préparation devrait représenter une contribution notable pour que soient assurés et progressent ensemble les aspects militaires et huma­ nitaires de la paix. L'Eglise, pour sa part, reconnaît sa responsabilité dans la cons­ truction de la paix. Non seulement elle rappelle les principes puisés dans l'Evangile, mais elle cherche à former des personnes capables d'être, à leur place, d'authentiques artisans de paix. Le dessein de Dieu est un dessein de paix pour l'humanité entière. La plupart des croyants savent que Dieu est le Créateur, la source de la vie, le garant de la justice, le défenseur des opprimés, Celui qui sans cesse appelle les hommes à vivre dans la fraternité, ou à se réconcilier, à se pardonner, à reconstruire dans la paix ce qui a été détruit et divisé par des hommes inconscients et pécheurs. Les véri­ tables croyants devraient être au premier rang de ceux qui travaillent à la paix, et qui, en même temps, l'attendent de Dieu comme un don, en cherchant sa volonté. Excellences, Mesdames, Messieurs, en tant que diplomates, vous avez vous aussi une part de choix dans la construction de la paix, dans le désarmement des préjugés, des suspicions et des durcissements, dans l'apaisement des tensions, dans la recherche des solutions paci­ fiques, dans le climat de confiance et de coopération à instaurer, avec la prudence nécessaire. Puisse le Dieu de la paix inspirer votre mission et combler de sa Bénédiction chacun d'entre vous, chacune de vos familles, chacune de vos patries ! V Ad Nederlandiae episcopos sacra limina visitantes.* Dierbare Broeders in Christus, 1. Het verheugt mij zeer u, bisschoppen van Nederland, bij gele­ genheid van uw bezoek « ad limina Apostolorum » weer hier te mogen ontvangen in Eome, waar zich de graven van de apostelen Petrus en Paulus bevinden. * Die 11 m. Ianuarii a. 1988. 1144 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Het is zeker een gelukkige omstandigheid dat uw bezoek plaatsvindt in het jaar dat ik op bijzondere wijze heb willen toewijden aan de Moeder van de Verlosser, de heilige Maagd Maria, die aanwezig was bij het begin van de pelgrimstocht van de kerk door de ruimte en de tijd, toen zij samen met de apostelen de heilige Geest afsmeekte in het cenakel te Jeruzalem, en die steeds aanwezig blijft op die pelgrims­ tocht als degene die « zalig is omdat zij geloofd heeft )).* Haar held­ haftig geloof gaat het apostolische getuigenis van de kerk v o o r en dus in het bijzonder het getuigenis van hen die op de eerste plaats hiertoe geroepen zijn, de opvolgers van de apostelen, ons bisschoppen. 2 2. Bij uw vorige bezoek « ad limina », in januari 1983, hebben wij ons levendig de ervaring herinnerd van de Particuliere Synode van de Nederlandse bisschoppen, welke in 1980 hier in Rome heeft plaats­ gevonden. Het was een ervaring die wij weergegeven hebben met het bijbelse woord (( communio )), dat zoals het slotdocument heeft uit­ gedrukt, te verstaan geeft « dat elke gelovige samen met zijn geloofs­ genoten deel heeft aan dezelfde roeping, hetzelfde geloof, hetzelfde doopsel, dezelfde Eucharistie, dezelfde kerkelijke gemeenschap rondom de legitieme kerkelijke leiders, en aan dezelfde zending van de kerk tenslotte in de wereld » . 3 3. Het is voor mij een grote vreugde en troost te mogen constateren dat in de afgelopen vijf jaren niet onbelangrijke vooruitgang is gemaakt op de weg naar een meer volmaakte « communio )), zowel binnen de gemeenschap van de kerk in Nederland zelf als in haar betrekkingen met de Wereldkerk, waarvan het zichtbare centrum de Stoel van Petrus is. Wat dit laatste betreft staat mij uiteraard op de eerste plaats mijn eigen pastorale bezoek in Nederland voor de geest, in mei 1985, dat mij de gelegenheid gegeven heeft mijn genegenheid en vriendschap voor uw land en volk te verdiepen, « want de vriendschap ontstaat en groeit door echt met anderen kennis te maken, die altijd anders blijken te zijn dan men gedacht had » . Ik heb iets mogen proeven van de geheel eigen schoonheid van de Nederlanden, van de werklust en onderne­ mingszin van de Nederlanders, van hun eeuwenlange traditie van 4 1 Vgl. Luc. 1, 45. 2 Vgl. encycliek Redemptoris 3 Slotdocument, Mater, 25-28. inleiding. * Toespraak bij aankomst in Nederland, 11 mei 1985, 2. 1145 Acta Ioannis Pauli Pp. II vrijheid en tolerantie, van hun rijke cultuur en geschiedenis. Het bezoek heeft mij vooral de gelegenheid gegeven de kerk in uw vader­ land beter te leren kennen. Het heeft zijn fundamentele reden gevonden in het wezen zelf van de kerk van Christus, die tegelijk Wereldkerk en particuliere kerk is. Door samen ons geloof te vieren, « ons gemeen­ schappelijk geloof, het uwe zowel als het mijne ) ) hebben wij tot uit­ drukking willen brengen dat wij eenzelfde kerkelijke gemeenschap vormen rondom de legitieme kerkelijke leiders. Een bijzonder sterk moment van « communio )), niet alleen van de kerk van Nederland met de Wereldkerk, maar ook van de pelgrimerende kerk met de hemelse kerk, een diepe ervaring van « communio sancto­ rum », was de zaligverklaring van uw heldhaftige landgenoot Titus Brandsma op 3 november 1985. Hoe actueel en voorbeeldig blijft zijn figuur voor de kerk in uw vaderland : « onvoorwaardelijk trouw aan zijn roeping en aan de kloosterlijke observantie, gehoorzaam aan de opvolgers van de apostelen, de bisschoppen, en aan de opdracht die zij hem gaven en die hem tot de marteldood voerde, vol liefde voor allen, ook voor zijn vijanden, onkreukbaar in zijn wetenschappelijke arbeid, geheel overtuigd van de noodzaak van echt katholiek onder­ wijs en een waarachtig katholieke pers, onverzettelijk in zijn strijd tegen een ideologie die de beginselen van het geloof en de moraal aantastte )). 5 6 7 Uwerzijds hebt u de band tussen uw kerk en de Wereldkerk bevor­ derd door uw contacten met de verschillende Congregaties en andere instanties van de Heilige Stoel, vooral in deze dagen van uw bezoek (( ad limina ». Ik wil verder wijzen op wat u in de afgelopen vijf jaren ondernomen hebt ook tot versterking van de « communio » binnen uw eigen kerk­ gemeenschap in Nederland, zowel op diocesaan als op landelijk niveau. Eerst denk ik aan de oprichting van nieuwe seminaries en konvikten voor de theologische en geestelijke vorming van toekomstige priesters. Door de Particuliere Synode is de wezenlijke noodzaak van het gewijde priesterschap benadrukt en het besluit genomen om een actieve pasto­ raal te bevorderen met het oog op roepingen tot het priesterschap. Het is bemoedigend te constateren dat aan dit besluit uitvoering 8 t.z.p., 5 Vgl. 6 Vgl. Toespraak via televisie en radio, 9 april 1985. 7 8 3. Toespraak tot de Nederlandse pelgrims, 4 november 1985. Vgl. Slotdocument, 22. 1146 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gegeven wordt en dat dit zijn eerste veelbelovende vruchten begint af te werpen. Een echte gemeenschap van geloof is immers niet moge­ lijk zonder bedienaren van het Woord en de Sacramenten van het geloof. Ik denk ook aan uw benoemingenbeleid dat aan de geloofsgemeen­ schap de garantie wil geven dat belangrijke functies binnen die gemeen­ schap vervuld worden door personen op wier geloof men kan vertrouwen. U hebt ook, gezamenlijk en afzonderlijk, documenten gepubliceerd welke de gelovigen moeten helpen om tot een betere kennis te komen van de katholieke geloofsleer, zoals de brieven over lijden en sterven en over het oecuménisme. Speciaal wil ik de Latijns-Nederlandse uitgave van het Wetboek van Canoniek Recht vermelden, die gepu­ bliceerd is in opdracht van de Belgische en de Nederlandse bisschop­ penconferentie en ongetwijfeld zal bijdragen tot bevordering van een gemeenschappelijke kerkelijke discipline, die ook beter communiceert met de discipline van de Wereldkerk. Vervolgens wil ik met nadruk uw persoonlijke inspanningen ver­ melden voor veelvuldige en broederlijke contacten met de gelovigen in de parochies en de kerkelijke organisaties en met name ook met uw medewerkers, de priesters, om zo tot een betere « communio )) te komen tussen de herders, dienaren van Jezus Christus ten dienste van de kerkgemeenschap, 9 en de gemeenschap zelf, die het utverkoren geslacht is, het koninklijke priesterschap, de heilige natie, Gods eigen volk. 10 4. Deze positieve stappen op de weg naar een volledige « com­ munio » tussen de gelovigen onderling en tussen de lekengelovigen en de herders mogen echter niet doen vergeten dat er nog vele inspannin­ gen nodig zullen zijn om dat doel te bereiken. De moeilijkheden zijn niet gering, zoals de sterke secularisatie van de maatschappij, de polarisatie binnen de kerkgemeenschap, de onver­ schilligheid van velen, speciaal van vele jongeren, de onvoldoende medewerking met name van intellectuelen en theologen, het negatieve beeld van de kerk en het geloof dat niet zelden geboden wordt door de communicatiemiddelen. Het is niet mogelijk hier nu uitgebreid in te gaan op alle problemen die daaruit voortvloeien. Ut hebt daarover ' V g l . Slotdocument, 3. 10 V g l . / Petr. 2, 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1147 overigens reeds uitvoerig gesproken met mijn medewerkers op de ver­ schillende dicasteries. Ik wil er nu slechts enkele ter sprake brengen. 5. Het is bekend en hoopgevend dat in de kerk van Nederland tal­ rijke lekengelovigen zich op vaak enthousiaste en edelmoedige wijze inzetten ten dienste van de plaatselijke geloofsgemeenschappen en in het bijzonder ook voor de behoeftige broeders en zusters in de Derde Wereld en elders, overeenkomstig de aansporingen van het tweede Vaticaans Concilie : « De leken, deelachtig geworden aan het priester­ lijk, profetisch en koninklijk ambt van Christus, vervullen ... een eigen taak in de zending van het gehele volk van God in de kerk en in de wereld. Zij oefenen werkelijk apostolaat uit, wanneer zij zich wijden aan evangelisatie en heiliging van de mensen en de tijdelijke orde met evangelische gezindheid bezielen en vervolmaken, zodat hun werkzaamheid in deze orde duidelijk van Christus getuigt en in dienst staat van het heil van de mensen » . Het slotdocument van de Particuliere Synode heeft dankbare waardering uitgesproken « jegens de duizenden leken, die geheel belangeloos, regelmatig en op ontelbaar veel manieren deelnemen aan verschillende taken zoals de liturgie, sociale activiteiten, catechese aan kinderen en volwassenen, uitwisseling en onderlinge hulpverlening, het bevorderen van gerechtigheid en vrede » . Ik heb tijdens mijn bezoek in Nederland de gelegenheid gehad daarvoor mijn persoonljike waardering en erkentelijkheid uit te drukken, terwijl ik in de verschillende ontmoetingen met het katho­ liek onderwijs, de maatschappelijke organisaties, het missie-en ont­ wikkelingswerk en de parochies nader kennis heb kunnen maken met de veelzijdige activiteit van de leken. Het is zeker één van de meest bemoedigende tekenen van de tijd dat de lekengelovigen zich steeds meer bewust worden van hun eigen roeping en zending binnen de gemeenschap van de gelovigen en ten dienste van die gemeenschap. Het is bovendien een zeer gelukkige omstandigheid dat onlangs de bisschoppensynode juist hierover heeft nagedacht. De resultaten van de besprekingen zullen ongetwijfeld ook voor u een stimulans en een richtlijn kunnen zijn ten behoeve van de bevordering en het in goede banen leiden van de inzet van de leken voor het geloofsleven in zijn veelzijdige facetten. u 12 Een hoogste prioriteit zal daarbij zeker gegeven moeten worden Apostolicam 11 Decreet 12 Slotdocument, 33. actuositatem, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1148 Officiale aan de gezinspastoraal. De gezinnen zijn de cellen waaruit de maat­ schappij wordt opgebouwd, de eerste scholen van menselijkheid. Het lijkt niet ongerechtvaardigd of overdreven te stellen dat een maat­ schappij die het gezin niet beschermt en steunt of zelfs integendeel achterstelt, een maatschappij is die aan haar eigen ondergang werkt. De gezinnen zijn ook de cellen waaruit de kerk wordt opgebouwd, de huiskerken, welke de eerste scholen van geloof zijn. Moedigt de gezin­ nen aan tijd te nemen voor gemeenschappelijk gebed en gezamenlijke schriftlezing. Het zal één van uw meest belangrijke pastorale zorgen moeten zijn het gezin te verdedigen tegen de vele gevaren waaraan het in deze tijd is blootgesteld, en het krachtig te steunen in zijn taak de jonge mensen op te voeden en te vormen tot evenwichtige persoon­ lijkheden, die de toekomst van de maatschappij en de kerk kunnen verzekeren. In het verlengde daarvan zal uw speciale zorg ook moeten blijven uitgaan naar het katholieke anderwijs. Van harte moedig ik uw inspan­ ningen aan die gericht zijn op het herstel en de versterking van de authentieke identiteit van de katholieke scholen, en ik wil in het bijzonder wijzen op de noodzaak van een catechetisch onderricht dat de jonge mensen een echte kennis van het katholieke geloof bijbrengt en niet slechts een algemeen godsdienstig onderricht biedt of zelfs alleen maar een maatschappijleer. In dezelfde lijn zult u uw inspanningen moeten voortzetten en versterken om de katholieke instituten voor hoger onderwijs te maken tot centra waar de wetenschap, verlicht door het geloof en geleid door het kerkelijke leergezag, mensen vormt die op hun eigen specifieke wijze, met hun intellectuele gaven en kennis, kunnen bijdragen tot de opbouw van een ware beloofsgemeenschap. Mogen uw aandacht en zorg ook blijven uitgaan naar de actieve deelname van de lekengelovigen aan het parochieleven, op liturgisch, catechetisch en caritatief terrein. Ook in de huidige maatschappelijke kon tekst en in het stadsmilieu blijft de rol van de parochie wezenlijk, 13 en het is ondenkbaar dat de parochie deze rol zou kunnen blijven vervullen zonder de groeiende actieve deelname van een toenemend aantal gelovigen. Synode 15 14 Zowel in het slotdocument van de Particuliere als in mijn toespraak tot de vertegenwoordigers van de Vgl. Toespraak tijdens de ontmoeting met de parochies, 12 mei 1985, 2. » N. 36. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1149 parochies op 12 mei 1985 is speciale aandacht gewijd aan de leken die hun deelname aan de opbouw en de bevordering van de parochiële gemeenschap als dagtaak en op permanente wijze uitoefenen, de pasto­ rale werkers en werksters. Mogen uw zorg en inspanning erop gericht blijven dat zij hun taak vervullen op basis van een gedegen theolo­ gische vorming en een diepe lekenspiritualiteit in hartelijke en gedien­ stige samenwerking met de parochiële geestelijkheid, en dat zij alles vermijden wat zou kunnen leiden tot het ontstaan van een soort paral­ lelle « clerus )). Gaarne wil ik in dit verband nog wijzen op de nood­ zaak van een waardige viering van de Eucharistie, die het hoogtepunt moet blijven van de zondagse geloofsviering van de parochiegemeen­ schap, als sacrament van Gods oneindige liefde en barmhartigheid. Het zou misplaatst zijn rechten te doen gelden op de Eucharistie waartoe men veeleer met grote nederigheid en diepe dankbaarheid moet naderen, als tot het grootste geschenk van God, in de vorm en met de inhoud waarmee de Heer het aan zijn kerk nagelaten heeft. 15 Tenslotte wil ik in het kader van uw « communio » met de leken­ gelovigen nog herinneren aan uw voorzichtige pogingen om tot een vruchtbare dialoog te komen met kritische groepen, die zich dreigen te verwijderen van de volledige « communio ». Moogt u wat dit betreft blijven handelen overeenkomstig het besluit van de Particuliere Syno­ de : « De bisschoppen willen contact houden met deze groepen in de hoop dat zij een matigende invloed kunnen uitoefenen en ook om de afwijkingen van het geloof en de regels van de kerk te signaleren, opdat de ware "communio" duidelijk aan het licht treedt » . 16 Graag wil ik nog een aansporing toevoegen om ook uw dialoog met de andere christelijke kerken en geloofsgemeenschappen in Neder­ land met kracht en prudentie voort te zetten, in de vaste overtuiging dat het streven naar de eenheid van alle christenen een pastorale prio­ riteit moet blijven, zoals ik zelf zowel bij de oecumenische bijeenkomst te Utrecht tijdens mijn bezoek in mei 1985 als bij het bezoek van enige leiders van de Nederlands Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch Lutherse Kerk te Rome in maart 1986 heb bena­ drukt. Uw brief over het oecuménisme, « Onze oecumenische zending, een prioriteit », zal daarbij ongetwijfeld een nuttige en betrouwbare gids zijn. 15 N. 4. 16 Slotdocument, 34. Acta 1150 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 6. In de brief die ik aan de Nederlandse bisschoppen gericht heb op 2 februarii 1981, een jaar na de Particuliere Synode, heb ik geschreven dat (( naast de bijdrage die de leken, onze broeders en zusters, aan het leven van de kerk kunnen leveren, niet het bijzonder charisma mag ontbreken dat verbonden is met de roeping tot volledige toewijding aan Christus in het ambtelijk priesterschap alsook in het religieuze leven. Hieraan moet zelfs bij uitstek aandacht worden besteed ». Het kloosterleven in uw kerk, dat in de loop der eeuwen zo onver­ gelijkelijk veel heeft bijgedragen tot de groei en de bloei van de geloofs­ gemeenschap, bevindt zich in een ernstige crisis, welke tot uitdrukking komt in gebrek aan roepingen en verontrustende vergrijzing en leidt tot pessimisme en moedeloosheid ten aanzien van de toekomst. In mijn homilie tijdens de onvergetelijke gebedsdienst met de religieuzen in de kathedraal van Utrecht op 12 mei 1985 heb ik erop gewezen dat de crisis in de roepingen niet op de eerste plaats te wijten is aan gebrek aan edelmoedigheid bij de jongeren, maar eerder een gevolg is van het feit dat men in het religieuze leven niet meer voldoende een profetisch teken van de aanwezigheid van God kan zien, wat juist het belangrijkste aspect is van het kloosterleven. 17 Het is uiteraard allereerst een taak van de kloosterinstituten zelf om zich de bezinnen op hun situatie en na te gaan hoe zij de <( verbur­ gerlijking » kunnen overwinnen om terug te keren naar het zoeken van het (( enig noodzakelijke », wat zonder twijfel zal leiden tot het aan­ trekken van nieuwe roepingen. Maar ook voor u ligt hier zeker een verantwoorderlijke taak, waarvan een belangrijk aspect in de huidige situatie is het voorkomen dat kloosterinstellingen een soort alterna­ tieve kerk vormen, een toevluchtsoord voor wie moelijkheden ondervindt in het aanvaarden van het legitieme gezag van de bisschoppen. Indirect zult u de roepingen kunnen bevorderen door uw gezinspastoraal en uw inspanningen met betrekking tot de identiteit van de katholieke scholen, want in de gezinnen die échte gemeenschappen van geloof en gebed zijn, en op de scholen waar een waarachig katholieke sfeer heerst, zullen de roepingen spontaan opbloeien. Maar ook een directe roepingenpastoraal zal nodig zijn, die met name gericht is op de jon­ geren en ernaar streeft hun de waarde duidelijk te maken van het godgewijde leven in armoede, gehoorzaamheid en maagdelijkheid, om in de kerk, midden onder het volk Gods onderweg, op pelgrimstocht naar het Yaderhuis, een zichtbaar teken te zijn van de relativiteit van 17 Vgl. n. 2. 1161 Acta Ioannis Pauli Pp. II belangrijke waarden zoals bezit, volledig vrije zelfontplooiing en huwe­ lijk, en door heel hun innerlijke en uiterlijke levenswijze te verwijzen naar het eschaton, wat des te meer noodzakelijk is naarmate de secu­ larisatie verder om zich heen grijpt. 7. Wat het bijzonder charisma betreft dat verbonden is met de roeping tot volledige toewijding aan Christus in het gewijde priester­ schap, wil ik u van harte aanmoedigen in uw zorg voor een goede theologische en geestelijke vorming van de priestercandidaten, overeen­ komstig de richtlijnen van het tweede Vaticaans Concilie, geconcre­ tiseerd onder andere in de besluiten van de Particuliere Synode. « Dat betekent dat deze vorming slechts gegarandeerd wordt door echte semi­ naries : ofwel seminaries die de gehele opleiding verzorgen, zoals te Rolduc, ofwel convicten die als echte seminaries fungeren, zij het dat een groot gedeelte van het onderwijs gegeven wordt op een Faculteit of Theologische Hogeschool die door de H. Stoel is erkend » . 18 Moogt u ook uw herderlijke zorg heel in het bijzonder blijven richten op uw medewerkers, de priesters, wier leven en dienstwerk in de huidige maatschappelijke kontekst zozeer bedreigd worden door vervlakking, door verlies van de transcendente, verticale dimensie. Het priesterschap in de kerk is immers in heel zijn wezen en inhoud een geloofsgegeven. Als het niet meer geheel berust op diep geloof, dan dreigt het lang­ zamerhand te vervallen tot een functie van verkondiging en bevordering van horizontale medemenselijkheid, waardoor de priester onherroepe­ lijk zijn identiteit verliest. Daarom zal het nodig zijn dat de priester zijn geestelijk leven zorgvuldig cultiveert, door het getijdengebed, de dagelijkse viering van de Eucharistie, de regelmatige biecht,- het geeste­ lijke gesprek, door geestelijke lezing, theologische studie en retraite. Zo zal de priester niet slechts kunnen ontsnappen aan het gevaar van verlies van eigen identiteit, maar ook aan het gevaar van vervlakking van zijn dienstwerk, vooral van zijn verkondiging, welke specifiek bestaat in het aanreiken van het Brood des Levens, Christus, de Zoon van God, ware God uit de ware God, die het antwoord is op de diepste levensvragen van de mens en de uiteindelijke zin van het menselijke bestaan openbaart, die bestaat in de bevrijding uit de onderdrukking van de Boze om, na de tocht door de woestijn van het aardse leven, eens het beloofde land te mogen binnengaan en daar te genieten van 19 14 Slotdocument, 19 Vgl. Slotdocument, 20. 75 - A. A. S. 26. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1152 Officiale de volmaakte « communio )) met de Vader en met alle broeders en zusters van Christus. 8. De Particuliere Synode heeft ook besloten dat de bischoppen alles in het werk zullen stellen, « opdat de "Communio" tussen hen, zowel affectief als effectief, zich kan verdiepen van dag tot dag en om te verhinderen dat men hen zal beschouwen als onderling ver­ deeld » . Het is voor mij, als uw broeder in het bisschopsambt, een speciale behoefte u aan te moedigen in uw streven naar een waarach­ tige en diepe collegialiteit, die van zulk vitaal belang is voor het ver­ vullen van de talrijke en moeilijke taken welke u in de huidige omstan­ digheden zijn opgelegd. In mijn toespraak te Amersfoort op 14 mei 1985 heb ik opgemerkt dat het leergezag van de waarheid uitgeoefend moet worden onder de inspiratie en stuwing van de liefde : « veritatem facere in caritate )). Het is uw taak de geloofswaarheid te verkondigen en te (( doen » met een waarachtige liefde voor de mens, met oprechte eerbied voor zijn vrijheid, waarin hij juist beeld van God is, en voor zijn persoonljik geweten, dat « de meest verborgen kern is en het heiligdom van de mens, waar hij alleen is met God, wiens stem binnen in hem weer­ klinkt » . Zoals de Heer gedaan heeft, die het geknakte riet niet heeft gebroken en de smeulende vlaspit niet gedoofd en op zoek is gegaan naar het afgedwaalde schaap. Maar het is evenzeer uw taak werkelijk het geloof te verkondigen, « te pas en te onpas » . Wijzend op de voorbeeldige figuur van de heilige Servatius heb ik in mijn toespraak te Amersfoort gevraagd : (( Welke bisschop voelt niet, dat hij van hem moet leren om waakzaam, duidelijk en precies te zijn in het uiteenzetten en verdedigen van de geopenbaarde waarheid, waarvan de kerk de behoedster is? En welke bisschop zal niet uit het voorbeeld van deze medebroeder uit vroegere tijden nieuwe moed willen putten voor het vervullen van de taak om het ware geloof ten volle en in heel zijn zuiverheid te verkondigen?» De plicht van de bisschop om de 20 21 22 23 24 25 26 27 20 Slotdocument, 21 Vgl. n. 6. 14. 22 Vgl. H. 23 Tweede Vaticaans 24 25 20 27 Thomas van Aquino, Vgl. Mt. 12, 20. Vgl. Mt. 18, 12-13. 2 Tim. 4, 2. N. 2. Concile, «Summa Theologica », Dogmatische Constitutie I-II, proloog. Gaudium et spes, 16. 1153 Acta Ioannis Pauli Pp. II objectieve waarheid te verkondigen is meer dan ooit noodzakelijk in de huidige wereld «van een ongebreideld subjectivisme van het gewe­ ten en van een relativisme, dat sterk bevorderd wordt door de media en de pluriformiteit van de maatschappij » , juist dus ook om het geweten te vormen, dat niet kan ontkomen aan dwaling als het niet geleid wordt door de objectieve maatstaf van de goddelijke openbaring, op authentieke wijze voorgehouden en uitgelegd door het kerkelijke leergezag, en ook om de mens te brengen tot een goed gebruik van zijn vrijheid. Het lijkt onvermijdelijk dat bij het afwegen van de factoren die een concrete situatie bepalen, zeker wanneer die situatie moelijk en gecompliceerd is, de meningen over het praktische handelen, waarbij de eisen van de waarheid niet te kort mogen doen aan die van de liefde en omgekeerd, kunnen verschillen, des te gemakkelijker omdat de situatie en mogelijkheden in de diverse bisdommen zeer verschillend kunnen zijn. Dan zal het nodig zijn de onderlinge «communio)) te bewaren en te versterken, met name door « gelegenheden te zoeken voor gemeenschappelijk gebed en gemeenschappelijke vieringen », want de « communio », ook en vooral die tussen de bisschoppen zelf, is in diepste werkelijkheid de gemeenschap van het geloof, die niet alleen het resultaat kan zijn van menselijke inspanningen, maar de genade nodig heeft van de drieëne God, waarvan de belangrijkste bronnen het gebed en de viering van de sacramenten zijn. 28 2!> 9. Broeders in Christus, uw taak als « doctores fidei », als geeste­ lijke vaders, als herders en gidsen, als « perfectores » en heiligmakers, is in de huidige omstandigheden meer dan ooit een geduchte, veelei­ sende en moeilijke taak. De bekoringen van moedeloosheid, gelaten­ heid, toegeeflijkheid blijven u zeker niet bespaard. Maar « wat moeilijk is vraagt moed, en juist in de moed komt de typische adel van de mens tot uitdrukking. Met alle kracht wil ik u bemoedigen en aansporen om de uitdaging die de situatie van de kerk in Nederland betekent, met heel uw persoon, met al uw gaven en energie, met hart en ziel aan te nemen. U staat niet alleen. De Heer van de kerk heeft ook aan u de andere Helper, de Trooster, beloofd en gegeven, die niet 30 31 28 Toespraak tot de maatschappelijke organisaties, 12 mei 1985, 3. 29 Slotdocument, 30 Vgl. Toespraak, 14. 30 Vgl. Toespraak tot de Nederlandse bischoppen, 14 mei 1985, 9. 31 Toespraak tot de jongeren, 14 mei 1985, 8. 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1154 Officiale een geest van vreesachtigheid is, maar van kracht, liefde en bezonnen­ heid. U kunt rekenen op de medewerking en vooral ook op het gebed van talrijke gelovigen in uw vaderland, die u een warm hart toedragen en samen met u lijden en hopen voor de toekomst van de kerk. In het bijzonder kunt u vertrouwen op de machtige voorspraak van de stichter en patroon van de Nederlandse kerk, de heilige Willibrordus, wiens leven en werken gekenmerkt waren door « het samengaan van overleg, moed en vasthoudendheid bij de grote werken die hij onder­ nam voor de evangelisatie )). Uw kerk gaat zich voorbereiden op de herdenking van de 1250e sterfdag van de heilige Willibrord. Door zijn voorspraak zal dit het begin kunnen zijn van de adventstijd van de kerk in uw vaderland in het perspectief van het einde van het tweede christelijke millennium, om haar met een hernieuwd elan, tot een nieuwe jeugd herboren, over te dragen aan de generaties van het derde millennium. Ook de opvolgers van de heilige Willibrordus op de aarts­ bisschoppelijke zetel van Utrecht, welke in de loop der eeuwen zoveel wisselvalligheden heeft gekend, zoveel bloei ook, zullen hiervoor ten beste spreken bij de Heer van de kerk. Onder hen wil ik speciaal wijlen kardinaal Bernard Alfrink herdenken, wiens menselijke en gees­ telijke kwaliteiten ik heb leren kennen en waarderen sinds de zittingen van het tweede Vaticaans Concilie. Bovenal kunt u vertrouwen op de voorspraak van de Moeder van de Verlosser en de Moeder van de kerk, Maria, de Sterre der Zee, die de Nederlandse kerk als een eens­ gezinde katholieke gemeenschap naar de hemelse haven zal leiden. Van harte zegen ik u allen. 32 33 34 VI Ad eos qui annuo coetui Consilii pro hominum Cultura interfuerunt habita.* Messieurs les Cardinaux, Chers amis, 1. Il m'est agréable de vous accueillir ici à l'occasion de la réu­ nion annuelle du Conseil pontifical pour la Culture. Après un premier quinquennat, riche de réalisations et de promesses, c'est une nouvelle 32 Vgl. 2 Tim. 1, 7. 33 Toespraak tot de Nederlandse bisschopen, 14 mei 1985, 3. 34 Vgl. Akte van toewijding aan Maria, 14 mei 1985. * Die 15 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1155 étape qui s'ouvre pour votre jeune dicastère, et je suis heureux de saluer parmi vous les membres récemment nommés. L'Amérique du Nord et l'Amérique latine, l'Afrique et l'Asie, l'Europe témoignent en toutes vos personnes de la vitalité et de la diversité des cultures, comme aussi de la présence de l'Eglise dans les vastes domaines où se déploie l'activité humaine. Le dynamisme évangélique est à l'œuvre parmi les plus grandes réalisations de la culture: la philosophie et la théologie, la littérature et l'histoire, la science et l'art, l'archi­ tecture et la peinture, la poésie et le chant, les lois, l'école et l'uni­ versité. Chers amis, il vous revient à la fois d'être dans l'Eglise les témoins actifs des cultures d'aujourd'hui et les représentants visibles et agissants du Conseil pontifical pour la Culture à travers le monde. 2. Le récent Synode des Evêques, consacré à la vocation et à la mission des laïcs dans l'Eglise et dans le monde, à vingt ans du Con­ cile Vatican II, a souligné l'urgence de former les laïcs pour rendre l'Evangile davantage présent dans le tissu vivant des cultures, dans les milieux qui marqueront demain les mentalités et inspireront les comportements : la famille, l'entreprise, l'école, l'université, les moyens de communication sociale. Certains d'entre vous ont apporté une con­ tribution appréciée, en soulignant l'importance de l'action à accom­ plir pour ouvrir le monde intellectuel et universitaire aux valeurs évangéliques. Les travaux du Synode ont fait prendre conscience encore plus clairement que le défi de tous les baptisés est de témoigner de leur foi avec intelligence et courage, de manière à porter le salut et l'espérance à travers les cultures de notre temps. Je vous invite à nouveau à faire mieux comprendre à nos contemporains ce que signifie concrè­ tement et vitalement évangéliser les cultures. La tâche est complexe et ardue, mais mon encouragement, mon soutien et ma prière vous accompagnent dans cette mission à laquelle j'attache une importance primordiale. 3. Pour que l'Evangile puisse féconder les cultures de ce monde en pleine mutation, une impulsion renouvelée doit venir de toutes les composantes de l'Eglise, aussi bien des organismes du Saint-Siège que des Conférences episcopales, des Organisations internationales catho­ liques que des communautés religieuses et des Instituts séculiers, des 1156 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale laïcs, engagés dans la riche diversité des mouvements d'apostolat, comme aussi au sein des institutions de la cité. Votre Président exécutif m'a informé des projets de rencontres, préparés de longue date, qui vous permettent peu à peu d'entrer en contact avec les réalités vivantes de l'Eglise à travers les divers con­ tinents. Je pense en particulier au tout prochain colloque africain dû à l'initiative de Madame Victoria Okoye, qui vous permettra, depuis Onitsha, de reconnaître le remarquable engagement des femmes afri­ caines pour transmettre la foi et la culture, pour incarner les valeurs de l'Evangile dans les générations montantes qui seront l'Afrique du prochain millénaire. Dans le cadre de l'activité du Saint-Siège auprès des institutions internationales, à commencer par l'UNESCO et le Conseil de l'Europe, vous avez une contribution spécifique à apporter selon vos attributions propres, afin de rendre encore plus incisive la présence des chrétiens et de leurs organisations dans les grandes rencontres oû se débattent les problèmes de l'éducation, de la science, de l'information et de la culture. J'encourage vivement votre participation aux initiatives prises par les dicastères romains concernés pour réaliser ces objectifs qui répondent aux aspirations de notre époque, si sensible à la mise en œuvre d'une culture solidaire et fraternelle. 4. Au terme du premier quinquennat, j'ai plaisir à rendre hom­ mage à tous ceux qui se sont dépensés sans compter pour créer le Con­ seil pontifical pour la Culture, et le rendre présent, vivant et agissant à travers le monde. Le cher Cardinal Garrone et les membres du Con­ seil de présidence, le Cardinal Poupard et le Conseil exécutif, le Conseil international, tous, vous avez travaillé sans relâche à réaliser le man­ dat que je vous avais confié le 20 mai 1982 en instituant votre Conseil. Comme en témoignent votre Bulletin et vos diverses publications, ce nouveau dicastère du Saint-Siège a su, avec son style propre, susciter, à Borne même comme à travers le monde, un réseau actif de correspon­ dants et entreprendre une action capillaire qui commence à porter ses fruits. Il me plaît en particulier de souligner l'utilité de la collabo­ ration avec les autres organismes du Saint-Siège, avec les Conférences episcopales, les Organisations internationales catholiques, les Confé­ rences des religieux. Chers amis, avec votre équipe renouvelée, con­ tinuez cette coopération fructueuse, en étroite union également avec Acta Ioannis Pauli Pp. II 1157 l'Académie pontificale des Sciences, comme je l'ai déjà souligné à plu­ sieurs reprises. J'apprécie aussi votre collaboration avec la Commission théologique internationale. Les problèmes concernant la foi et l'inculturation, que vous avez commencé à explorer ensemble, méritent assurément une étude approfondie pour éclairer une juste pastorale de la culture. 5. Le projet « Eglise et culture universitaire », mené en commun avec la Congrégation pour l'Education catholique et le Conseil pon­ tifical pour les Laïcs, peut aussi devenir un moyen efficient de colla­ boration de l'Eglise à la promotion chrétienne d'une civilisation de l'amour et de la vérité, à la veille du nouveau millénaire. Le monde universitaire constitue pour l'Eglise un champ privilégié pour son œuvre d'évangélisation et sa présence culturelle. Quelles valeurs hu­ maines et religieuses marqueront la culture universitaire de demain? Qui ne voit la gravité de ces questions pour la santé intellectuelle et morale des nouvelles générations? U y a là un enjeu très complexe qui requiert une coopération active de tous dans l'Eglise. Aussi je me réjouis de l'étude et des réflexions communes que le Conseil pontifical pour la Culture et les deux dicastères déjà mentionnés ont suscitées, en collaboration avec les épiscopats, les organisations des laïcs et les Instituts religieux, afin que l'action de l'Eglise auprès de la culture universitaire réponde vraiment aux exigences de notre époque. 6. En cette Année mariale, que Notre-Dame soit votre étoile et votre modèle ! En nous donnant son Fils Jésus, elle nous a tout donné. En sa personne, les valeurs humaines ont été assumées et transfigu­ rées dans un mystère conjoint d'intériorité et de transcendance. Qu'à son exemple, votre culture soit le reflet de ce que vous avez reçu et le creuset de ce que vous offrez à l'Eglise et au monde, c'est-à-dire le témoignage que le Royaume annoncé par l'Evangile est vécu dans votre propre culture ! Avec tous mes vœux pour vos personnes et vos familles, je vous assure de ma prière pour la fécondité de votre labeur, sur lequel j'appelle l'abondance de la grâce divine, en vous donnant de tout cœur ma Bénédiction Apostolique. 1158 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VII Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos sacra limina visitantes.* Liebe Mitbrüder im Bischofsamt! 1. Im Mai des vergangenen Jahres bin ich Euch und den Katho­ liken Eures Landes bei meinem zweiten Pastoralbesuch in der Bundes­ republik Deutschland begegnet. Ich freue mich, daß Ihr nun nach dem altehrwürdigen Brauch der Visitatio liminum Apostolorum gemein­ sam eine Art Gegenbesuch macht und zum Zentrum der Weltkirche kommt. Unsere Begegnungen sind jeweils ein Zeugnis der tiefen Ein­ heit der Kirche und der festen, unzerstörbaren Gemeinschaft des Kollegiums der Bischöfe mit dem Papst als dem Nachfolger Petri. Ich heiße Euch von Herzen willkommen und hoffe, daß Euer Besuch an den Gräbern der Apostel Petrus und Paulus sowie Eure Gespräche in den Diicasterien der römischen Kurie zusammen mit unserem brü­ derlichen Austausch in Gebet und gemeinsamen Beratungen zu einer Quelle ungeminderten pastoralen Eifers für Eure Bistümer und die ganze Weltkirche werden. In Euch grüße ich heute die erste Gruppe Eurer Bischofskonferenz, nämlich die Bischöfe Bayerns aus Augsburg, Bamberg, Eichstätt, München und Freising, Passau und Würzburg. Die Bischöfe von Fulda und Speyer haben sich Euch angeschlossen. Ganz besonders begrüße ich die Metropoliten Eurer Region Friedrich Kardinal Wetter von München und Freising und Erzbischof Elmar Maria Kredel aus Bamberg. Mit Euch sind die Weihbischöfe gekommen, die Euch in der pastoralen Sorge treu und hilfreich zur Seite stehen. Auch Euch, liebe Mitbrüder, heiße ich hier in Rom herzlich willkommen. Bei meinem Pastoralbesuch im vergangenen Jahr hat mich der un­ vergessene Vorsitzende Eurer Bischofskonferenz, Joseph Kardinal Höffner, unermüdlich überallhin begleitet. Wer hätte gedacht, daß er schon damals von einer heimtückischen Krankheit erfaßt war und wenige Wochen später langsam dem gewissen Tod entgegengehen mußte. Dankbar gedenke ich nun am Beginn Eurer Ad-limina-Besuche noch­ mals seiner außerordentlichen Gestalt. Er war ein mutiger Zeuge des Glaubens und hatte für seine Erzdiözese Köln, für die Deutsche Bischofskonferenz und auch für die Weltkirche eine herausragende Bedeutung. Haltet sein Gedächtnis in Ehren und lebt aus dem Geist * Die 16 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1159 der Gerechtigkeit und der Liebe, dem er stets verpflichtet gewesen ist. Meine Ansprache an die deutschen Bischöfe in den drei Gruppen möchte ich unter den Leitgedanken der Sorge um den Glauben, um das christliche Leben in den Pfarrgemeinden und um das Zeugnis christlichen Lebens in der Welt stellen. Wenn ich mich auch vor jeder Gruppe nur auf einen Themenkreis beschränken, muß, so sind jedoch meine jeweiligen Ausführungen immer an Eure ganze Bischofs­ konferenz gerichtet. Nehmt darum die ganze Ansprache als Anregung und Hilfe für Euren pastoralen Dienst in Euren Diözesen und Eure gemeinsame Arbeit in Eurem Land. 2. Bei unserer heutigen ersten Begegnung möchte ich also die Sorge um den Glauben besonders Eurer Aufmerksamkeit und Eurem Dienst als verantwortliche Oberhirten des Volkes Gottes anempfehlen. Die Pastoral hat zu jeder Zeit viele und dringliche Aufgaben. Ihr wißt, wie viele Nöte und Probleme heute existieren, die Antwort von uns verlangen. Gerade Ihr in der Bundesrepublik Deutschland habt wegen Eurer guten äußeren Bedingungen die Möglichkeit, viele Dienste einzurichten und aufzubauen, um diesen Aufgaben Rechnung zu tragen. Wenn man die vielfältigen kirchlichen Einrichtungen und Aktivitäten in Euren Bistümern und im ganzen Land betrachtet, so gibt es gewiß viel Anlaß zur Dankbarkeit. Doch müßt Ihr als Bischöfe darü­ ber wachen, daß diese vielen Dienste ihre Gestalt, ihre innere Ordnung und ihre Richtung vom Maß des Glaubens her empfangen, damit sie nicht am Ende beziehungslos oder vielleicht sogar widersprüchlich nebeneinanderstehen und so letztlich unfruchtbar bleiben. Es ist eine primäre Aufgabe der Bischöfe, durch ihre verantwortungsbewußte und umsichtige Leitung diese vielen Aktivitäten und Dienste immer wieder auf das eine wesentliche Ziel hinzuordnen : die Sorge um die unverkürzte Weitergabe des Glaubens und um seine stetige Vertie­ fung. So ist stets zu prüfen, ob das, was in der Kirche in den ver­ schiedenen Bereichen geschieht, wirklich in die innerste Mitte un­ seres Glaubens hineinführt. Es gibt gerade heute auch viele Aufgaben im Vorraum der Kirche und in ihrer gesellschaftlichen Diakonia, die für eine Re-Evangelisierung des privaten und öffentlichen Lebens in Familie und Gesellschaft notwendig sind; aber sie müssen eine innere Dynamik aufweisen, die konkret und überzeugend zu einer Intensivie­ rung des Glaubensvollzugs führt und nicht bei den unumgänglichen »Praeambula« stehen bleibt. Die Mitte Eurer Hirtensorge muß immer Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1160 Officiale und überall vorrangig das Leben des Glaubens in den Herzen der einzelnen und in Euren Gemeinden und Diözesen sein. Damit habt Ihr auch ein wichtiges Kriterium für die »Nützlichkeit« vieler Akti­ vitäten und Dienste : Alles, was geistlich »auferbaut« im Sinne des Völkerapostels, ist auch nützlich für das Leben des Glaubens in der Kirche. Ihr habt, liebe Mitbrüder, als Bischöfe Verantwortung für diesen Glauben in einer mit Gütern der Zivilisation gesegneten Industrie­ nation. Die Menschen Eures Landes haben — im Vergleich mit den meisten Menschen in anderen Völkern — gute Lebensbedingungen und ein sehr hohes Maß an Freiheit. Doch sind diese an sich guten Um­ stände dem Leben des Glaubens leider nicht gleichermaßen zugute gekommen. Im Gegenteil, das Ausmaß der Säkularisierung ist bei Euch im Leben des einzelnen, der Familie und nicht zuletzt in der Öffentlichkeit weit fortgeschritten. Der Sinn für die Transzendenz und für den lebendigen Gott scheint bei vielen Menschen kaum noch vor­ handen zu sein. Der Kirchenbesuch, der erwiesenermaßen ein fein­ fühliger Gradmesser der meisten Lebensäußerungen im Bereich der Kirche ist, hat über die letzten Jahrzehnte spürbar nachgelassen. Der Glaube hat vor allem im Alltag der Familien an Kraft verloren, so zum Beispiel im täglichen Gebet. Darum ist es nicht verwunderlich, daß bei der Weitergabe des Glaubens an die kommenden Generationen zwischen den Eltern und den Kindern zum Teil eine tiefe Kluft ent­ standen ist; eine Situation, die manche bei Euch geradezu als »dra­ matisch« bezeichnen. 1 3. Dieser Situation und den sich daraus ergebenden Aufgaben hat sich die Kirche in Eurem Land heute zu stellen. Ihr müßt die Ursachen gründlich erforschen und alles tun, um mit gemeinsamen Anstren­ gungen eine Wende zum Besseren zu schaffen. Ich bin dankbar, daß Ihr schon eine Reihe von trefflichen Maßnahmen eingeleitet habt, die auch für andere Länder von Bedeutung sein können. Euer »Katho­ lischer Erwachsenenkatechismus«, dessen 1. Teil dem Glaubensbekennt­ nis der Kirche gewidmet ist, ist eine gute Hilfe bei der notwendigen Auf­ gabe, die oft verlorengegangenen Grundlagen des Glaubens zurück­ zugewinnen. Ich denke an die verschiedenen Initiativen in der soge­ nannten »Gemeindekatechese«, um die Kinder und Jugendlichen, die oft dem Leben des Glaubens fernstehen, gut und wirkungsvoll zu den 1 Vgl. 1 Kor 12-14. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1161 Sakramenten hinzuführen. Es ist ein hoffnungsvolles Zeichen, daß viele hilfsbereite Laien dabei mitarbeiten. Sorgt dafür, daß sie für ihre katechetische Aufgabe gut vorgebildet sind und mit den Pfarrern har­ monisch zusammenarbeiten. Nutzt weiterhin die sich Euch bietenden vielfältigen Chancen für eine vertiefte Glaubensvermittlung in Euren zahlreichen Kindergärten, im schulischen Religionsunterricht bis hin zur theologischen Erwachsenenbildung. Von besonderer Wichtigkeit für die Weitergabe eines lebendigen Glaubens, der den heutigen Fra­ gen der Menschen auf überzeugende Weise standzuhalten vermag, ist vor allem eine entsprechende gründliche Vorbereitung der Priester und der pastoralen Mitarbeiter selbst, denen diese wichtige Aufgabe von Berufs wegen obliegt, wie auch ihre ständige Weiterbildung, damit sie imstande sind, das Glaubensgespräch mit unseren Zeitgenossen fruchtbar zu führen und ihnen die Frohe Botschaft Jesu Christi über­ zeugend zu verkünden. In diesem Zusammenhang möchte ich an die große Verantwortung der wissenschaftlichen Theologie für die Ver­ gegenwärtigung des Glaubens erinnern. Ihrer großen Tradition kann die Theologie in Eurem Lande nur dann gerecht werden, wenn sie über alle Spezialisierungen hinaus und durch sie hindurch die Ver­ nunft des Glaubens sichtbar macht, Ermutigung zum Glauben in und mit der Kirche wird, so daß Menschen auch heute dankbar und froh mit dem Psalmisten sagen können : »Bei Dir ist die Quelle des Lebens, in Deinem Licht schauen wir das Licht«. 2 Entsprechend Eurer bisherigen Bemühungen möchte ich Euch heute neu ermutigen und aufrufen, Euch mit dem Prozeß der Säkularisierung und der Aushöhlung des Glaubenslebens nicht abzufinden. Kämpft im Geist des II. Vatikanischen Konzils und in Gemeinschaft mit dem obersten Lehramt der Kirche mit allen Mitteln, über die Ihr so reich­ lich verfügt, entschlossen dagegen an. Ihr seid es nicht nur der Wahr­ heit unseres Glaubens und Eurem Amt, sondern der oft verborgenen Suche nach Wahrheit und Sinn der Menschen, besonders der Jugend­ lichen, schuldig. Dazu ist es notwendig, daß Ihr Euch immer wieder auf die lebendige Mitte des Glaubens konzentriert, um von ihr her die Schönheit und Tiefe aller Wahrheiten neu zu erkennen und zu ver­ künden. 4. Zu dieser Wahrheit des Glaubens gehört wesentlich auch das christliche Ethos. Ihr wißt, wie mannigfach gefährdet die sittlichen 2 Ps 36, io. 1162 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Überzeugungen der Menschen sind. Ihr habt in Eurem Land viele Jahre über die gemeinsamen Maßstäbe diskutiert, die trotz der Frei­ heit in Fragen der Religion und der Weltanschauungen die Menschen in derselben Gesellschaft verbinden. Die allgemeine Anerkennung der sogenannten »Grundwerte«, die ein menschenwürdiges Zusammenleben ermöglichen, scheint in den modernen Gesellschaften immer mehr zu schrumpfen. Ein rücksichtsloses Streben nach Macht und Reichtum, ein ungezügeltes Geltungsbedürfnis und ein unkontrollierter Umgang mit der menschlichen Sexualität werden dem heutigen Menschen zuneh­ mend zum Verhängnis und zum sittlichen Ruin. Bemüht Euch darum in der Verkündigung und in der Glaubensunterweisung mit Nachdruck um die Vermittlung authentischer sittlicher Normen. Seid besonders wachsam, wenn auch im Raum der Kirche moralische Verhalten sr egeliï propagiert oder faktisch verbreitet werden, die sich weitgehend den Triebbedürfnissen der Menschen anpassen, aber die wahre Freiheit eines Christen verraten. Verzicht und Geduld, Reifenlassen und Stand­ festigkeit dürfen nicht zu Fremdwörtern in unserem täglichen Leben werden, besonders auch nicht in der Gestaltung der menschlichen Sexualität. Die Moraltheologen haben heute eine besonders große Verantwor­ tung, nicht nur weil sie vor neuen und schwierigen Herausforderungen stehen, sondern weil unklare oder gar falsche Lehrmeinungen im Be­ reich der Moral bei den Gläubigen zu besonderer Verwirrung führen — rascher und schwerwiegender als in Fragen von mehr theoretischem Charakter. Ihr müßt es daher als einen zentralen Punkt Eurer bischöf­ lichen Verantwortung in dieser unserer Zeit ansehen, dafür zu sorgen, daß die Moraltheologie wirklich von den reinen Quellen des Glaubens der Kirche her denkt, die suchenden Menschen führt und ihnen hilft, von dort her ihr Leben zu gestalten. Demgemäß werdet Ihr alles tun, damit Eure Moraltheologen eindeutig und auf überzeugende Weise das verbindliche Ethos der christlichen Botschaft lehren. Dazu gehört auch, daß sie den authentischen Sinn der lehramtlichen Dokumente über sittliche Grundfragen — in spezieller Weise jene, welche Ehe und Familie betreffen — in den Verständnishorizont Eurer Gesellschaft übersetzen und für das konkrete Leben der Menschen fruchtbar machen. In diesem Sinne hat sich schon der verstorbene Kardinal Höffner in den letzten Jahren seines Lebens ganz eindeutig geäußert. 3 3 Humanae vitae und Familiaris consortio. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1163 5. Liebe Mitbrüder im Bischofsamt ! Unsere gemeinsame Sorge um den Glauben in unseren Diözesen und Gemeinden muß in einer beson­ deren Weise und gewissermaßen auch vorrangig unsere Sorge um die Lehrer und Verkünder des Glaubens sein, um unsere Priester und deren Mitarbeiter im pastoralen Dienst und um genügend Priesternachwuchs. Seid als Vater und Freund Euren Priestern zur Seite in ihren viel­ fältigen und mühevollen Aufgaben ihres Amtes. Sorgt Euch mit ihnen zusammen um eine angemessene Pastoral der geistlichen Berufe. Und kümmert Euch mit besonderer Umsicht um die Priesterseminare und die Ausbildungsstätten künftiger pastoraler Mitarbeiter, um die Theo­ logischen Hochschulen und Fakultäten. Sie sollen die künftigen Lehrer und Verkünder des Glaubens zuverlässig unterrichten in der philoso­ phischen und theologischen Wissenschaft. Eine solide theologische Grundausbildung ist unbedingt notwendig. Sie darf nicht einem ver­ kürzten und oft überschätzten Praxisbezug geopfert werden. Achtet auf eine gediegene Lehre durch gut ausgebildete Dozenten. Aller Aus­ bildung und allen pastoralen Bemühungen zugrunde aber liege eine tiefe und überzeugende Spiritualität. Ihre Mitte sei die Hinführung zum Gebet sowie ein Leben und Wirken aus dem Gebet. Die Orden mit ihren kirchlich anerkannten geistlichen Traditionen und die neueren geistlichen Bewegungen sind dabei für Priester und Laien eine sehr große und heute unentbehrliche Hilfe. Eure bayerischen Diözesen sind zudem noch Träger der einzigen Universität päpstlichen Rechts im deutschen Sprachraum, der Katho­ lischen Universität Eichstätt. Ich möchte Euch für die Bemühungen, welche Ihr für diese Universität einsetzt, aufrichtig danken und Euch zugleich ermutigen, den weiteren Ausbau dieser Hochschule zu för­ dern. Es wäre vielleicht sogar wünschenswert, wenn nicht nur die bayerischen, sondern alle deutschen Diözesen sich für diese Universität verantwortlich fühlen würden. Da Deutschland eine in der ganzen Welt bekannte Universitätstradition hat, scheint eine katholische Uni­ versität gerade auch in Eurem Land für die Kirche von besonderer Bedeutung zu sein. 6. Indem ich diesen ersten Teil meiner Überlegungen anläßlich Eures Ad-limina-Besuches zusammen mit den später noch folgenden nun Euren weiteren persönlichen und gemeinsamen Beratungen und Schlußfolgerungen anvertraue, danke ich Euch, liebe Mitbrüder, zum Schluß noch von Herzen für Euer treues Zeugnis von Glaube, Hoffnung 1164 Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale und Liebe in Euren Diözesen. Grüßt Eure noch lebenden Vorgänger im bischöflichen Amt, die verdienten Altbischöfe von Bamberg und Speyer : Josef Schneider und Isidor Markus Emanuel, sowie von Pas­ sau und Fulda : Anton Hofmann und Eduard Schick. Grüßt alle Gläubigen, vor allem Eure Priester und Diakone sowie alle, die sich mit ihnen im Dienst an der Kirche aufopfern. Grüßt alle Eure Mitar­ beiter, gleich an welcher Stelle sie sich abmühen : in der Pastoral, in der Caritas, in der Glaubensunterweisung, in der theologischen Wissen­ schaft, in der Verwaltung. Ganz besonders grüße ich durch Euch die Frauen und Männer in den Orden und Kongregationen sowie in den Säkularinstituten und geistlichen Gemeinschaften. Ich bete zu Gott, daß ihr entschiedenes Leben im Geist der Nachfolge Jesu Christi reiche Frucht bringe für sie und die ganze Kirche. Für Gottes bleibenden Schutz und Beistand erteile ich Euch und allen Eurer bischöflichen Hirtensorge anvertrauten Gläubigen, beson­ ders auch den Kindern und Alten sowie allen Kranken und Leidenden von Herzen den Apostolischen Segen. VIII Ad eos qui conventui Consociationis Scholarum pro puerulis interfuerunt coram admissos.* 1. Porgo a voi, presidenti, dirigenti e consulenti delle scuole ma­ terne di ispirazione cristiana, convenuti a Borna per il V Congresso della (( Federazione Italiana Scuole Materne )) (FISM), un sentito e cordiale saluto. Attraverso le vostre persone voglio raggiungere tutte le educatrici, religiose e laiche, i sacerdoti e gli operatori impegnati in questo deli­ cato settore. Un ricordo del tutto particolare riservo alle famiglie che in numero veramente considerevole, pur fra non poche difficoltà, affidano alle vostre scuole i loro figli e partecipano, con autentica dedizione, alle attività degli organismi educativi e gestionali. Già in altre occasioni ho avuto modo di rivolgere a voi una parola di vivo incoraggiamento per l'importante servizio che, con generosità e competenza, dedicate ai bambini e alle loro famiglie, specialmente quelle giovani, sempre bisognose di sostegno e di aiuto. * Die 16 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1165 Anche oggi, pur brevemente, offro qualche spunto a conforto della vostra costante e attenta riflessione. 2. Vorrei innanzitutto riaffermare la dignità del bambino, giacché oggi non di rado si tende ad escluderlo o almeno a « subirne » la pre­ senza, spesso strumentalizzarlo per secondi fini, o addirittura ad abu­ sare della sua naturale debolezza. Il bambino è (( persona », è uomo ; come tale deve essere accolto, amato, aiutato nel suo sviluppo fisico e morale affinché possa occupare il suo « irripetibile » posto nella società e nella comunità ecclesiale. Ogni bambino è voluto da Dio Padre, è redento da Cristo, diventa tempio dello Spirito Santo nel Battesimo. Se questa è la dignità del bambino, tutti devono considerare un privilegio accoglierlo, custodirlo ed amarlo come ci ha insegnato il Signore. Nel Vangelo cogliamo quanto Gesù abbia amato i bambini ; quali dure parole abbia usato con chi li allontanava da Lui ; come ne abbia fatto un modello per gli adulti : « Se non vi convertirete e non diven­ terete piccoli come i bambini (semplici - limpidi - disponibili), non entrerete nel Regno dei cieli. E chi accoglie anche uno solo di questi bambini in nome mio, accoglie me. Chi invece scandalizza anche uno solo di questi piccoli che credono in me, sarebbe meglio per lui che gli fosse appesa una macina girata da asino, e fosse gettato negli abissi del mare. 1 3. La Chiesa, seguendo il suo Signore, in ogni tempo ha difeso, privilegiato e servito i bambini, promuovendone la dignità. Basta pensare ai due millenni della sua storia, agli ordini religiosi susse­ guitisi nel tempo, alla vita di pastori e di santi, per raccoglierne la più lucida testimonianza. Questo amore preferenziale della Chiesa per il bambino si è con­ cretizzato in istituzioni di ogni genere e, agli inizi del secolo scorso, in scuole per i bambini, quando ancora nessuno nemmeno immaginava un simile servizio. Così le comunità cristiane, le famiglie, il nostro popolo, hanno voluto in ogni paese anche più sperduto, come nelle grandi città, questa scuola, nata e sempre rimasta profondamente legata al tessuto sociale ed ecclesiale. 1 Cf. Mt 18, 4-7. Acta Apostolicae Sedis 116(5 - Commentarium Officiale In una parola: le scuole materne sono nate e cresciute profonda­ mente radicate nella volontà illuminata della nostra gente e, in genere, sono state affidate a religiose o da queste promosse. A sua volta il Concilio Vaticano II ha sottolineato il posto specia­ lissimo che compete, fra gli strumenti educativi, alla scuola e in par­ ticolare alla scuola cattolica. La Dichiarazione conciliare sull'Educa­ zione Cristiana afferma : « Tra tutti gli strumenti educativi riveste un'importanza particolare la s c u o l a . . . » ; « L a presenza della Chiesa in campo scolastico si rivela in maniera particolare nella scuola cat­ tolica. Questa, certo, al pari delle altre scuole, persegue le finalità culturali e la formazione umana dei giovani. Ma suo elemento caratte­ ristico è di dar vita ad un ambiente comunitario scolastico permeato dallo spirito evangelico ... » . 2 E il documento sottolinea l'importanza degli educatori : « È dunque meravigliosa e davvero importante la vocazione di tutti coloro che, collaborando con i genitori, nello svolgimento del loro compito, e facendo le veci della comunità umana si assumono il dovere di educare nelle scuole. Una tale vocazione esige speciali doti di mente e di cuore, una preparazione molto accurata, una capacità pronta e costante di rinnovamento e di adattamento » . 3 Questo alto magistero è stato riaffermato dai miei Venerati Pre­ decessori e fatto proprio dai Vescovi italiani i quali hanno voluto tradurlo nel documento sulla scuola cattolica oggi in Italia e nel catechismo dei bambini della Conferenza episcopale Italiana, dove vengono individuati gli elementi specifici riguardanti la proposta edu­ cativa nella scuola materna di ispirazione cristiana. 4. Conoscendo le difficoltà presenti a livello di impegno pastorale e di gestione amministrativa, mi rallegro vivamente con voi per quanto avete fatto nella vostra storia associativa in questo arco di tempo, e rinnovo il mio incoraggiamento ai vari operatori, già espresso in altre circostanze, mentre chiedo il massimo di generosità a ciascuno. Mi rivolgo innanzitutto ai sacerdoti, specialmente se parroci, che con grande sacrifìcio e intelligenza hanno voluto accanto alla chiesa una scuola materna : continuino a sentirla luogo privilegiato di pastorale. Desidero poi dire alle religiose, ancora molto presenti in questo settore pastorale con la ricchezza dei carismi propri a ciascun istituto 2 Gravissimum 3 Ibid., 5. educationis, 5; 8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1167 o congregazione : non vi lasciate scoraggiare dalle difficoltà e non cedete alla tentazione di abbandonare questo campo per dedicarvi ad altre attività apostoliche. Anche voi, educatrici ed educatori laici sentitevi onorati di scegliere come luogo di evangelizzazione e di promozione umana la scuola materna. Raccomando ai genitori, ma anche a tutti i fedeli, di sentire la scuola della comunità come ambiente proprio, dove i bambini possano trovare una educazione cristiana in sintonia con quella ricevuta in famiglia e dove essi stessi possano trovare elementi di crescita come veri educatori e cristiani autentici. Una parola infine alle autorità civili e politiche : non disatten­ dano al servizio sociale di più di ottomila scuole libere, confederate nella vostra Federazione, e si sforzino di trovare rapidamente solu­ zioni legislative improntate ad autentica giustizia, che non rendano troppo gravosa, e carica di difficoltà qualche volta insormontabili, questa presenza riconosciuta da tutti come capace di servire capillar­ mente le famiglie italiane. 5. So che il 25 marzo, solennità dell'Annunciazione in questo Anno Mariano, celebrerete una giornata di intensa esperienza ecclesiale « con Maria verso il 2000 ». La preghiera di tanti innocenti non sarà disattesa dalla Madre di Dio e nostra. A Lei affido voi e tutte le scuole materne di ispirazione cristiana che rappresentate. Con la sua intercessione, invoco sulle vostre persone e su quanti operano nelle scuole materne l'abbondanza dei doni del Signore e a tutti imparto di cuore la mia Benedizione Apostolica. IX In aedibus consociationis diurnariorum ab omnibus nationibus, Romae in regione Capitis sedentis, habita.* Signor Ministro, Signori Direttori Generali, Cari amici giornalisti, 1. A voi il mio cordiale saluto ! Sono vivamente grato per le parole di benvenuto del vostro Presidente e per l'invito a visitare la vostra Sede, rivoltomi a nome dei giornalisti soci dell'Associazione della Stampa Estera in Italia. * Die 17 m. Ianuarii a. 1988. 76 - A . A . S. 1168 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Oggi, in occasione dell'incontro con i fedeli della vicina parrocchia di San Lorenzo in Lucina, mi è stata offerta l'opportunità di accettare il vostro invito, che si situa nel contesto del 75° anniversario della fon­ dazione del vostro Sodalizio, avvenuta nel lontano 1912. La mia pre­ senza qui, nella vostra sede, vuole essere soprattutto espressione di sincero apprezzamento per il lavoro, a cui dedicate le vostre energie. 2. Nel corso dei miei viaggi pastorali, ho voluto incontrarmi in diverse parti del mondo con i vostri colleghi e con quelli tra voi, che in più d'una occasione hanno condiviso con me le fatiche dei trasferi­ menti. In tali circostanze ho manifestato la mia stima per tutte le dimensioni del complesso fenomeno della comunicazione sociale, il cui nucleo centrale consiste sempre, in definitiva, nella trasmissione di valori e di informazioni tra voi, giornalisti, e i destinatari dei mezzi in cui operate. La complessità tecnica delle trasmissioni e della riproduzione di immagini non può nascondere il fatto essenziale della comunicazione : un rapporto in due direzioni, tra l'operatore dell'opinione pubblica e il pubblico al quale egli si dirige. Parlando a un gruppo di vostri colleghi, ho avuto occasione di dir loro che i giornalisti « come comu­ nicatori, debbono ascoltare oltre che parlare ». Ascoltare le esigenze e le necessità della gente ; ascoltare soprattutto la voce con la quale si manifesta la dignità di ogni essere umano, di ogni donna, di ogni uomo, di ogni bambino in qualsiasi circostanza della vita. Il giorna­ lismo, testimone dell'attività quotidiana dell'uomo, non può trascurare di testimoniare in favore della sua originaria dignità, non può separare l'uomo dalla dignità che gli è propria. Il giornalismo che non ascolta l'uomo, finirà per disprezzarlo. « Ascoltare » l'uomo è rispettarlo nell'affrontare i problemi indivi­ duali e sociali. È inoltre promuoverne l'educazione e il riposo. Ma è soprattutto fornirgli, mediante la vostra attività, un'informazione, che sia al di là d'interessi personali o di parte, un'informazione che, essendo indipendente, non si piega a concezioni ideologiche o a com­ promessi di potere. L'uomo che ha scelto la professione d'informare, deve cercare appassionatamente la verità per se stessa, perché amarla in funzione d'altro sarebbe già un rinunciare ad essa. Su questa base di indipendenza e di rigore nel servizio alla verità, il vostro lavoro può rendere un contributo inestimabile alla società. La società ha bisogno d'informazione vera e, entro i limiti della giustizia e della carità, completa. E voi siete i responsabili a cui spetta di offrirgliela. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1169 3. Conosco almeno alcuni dei problemi che voi incontrate nella vostra quotidiana fatica. Voi sentite la pressione del potere — nelle sue distinte forme ideologiche o economiche — che vi si avvicina per condizionare le vostre informazioni. Dovete lavorare abitualmente — forse come nessun altro professionista — entro limiti di tempo piuttosto ristretti. A volte vi viene chiesto di scrivere su argomenti o temi lontani o addirittura contrari ai vostri principi. Spesso le esi­ genze di lavoro vi tengono lontani dalla vostra famiglia e dalla vostra casa, e siete sottoposti a frequenti cambi di residenza, passando daun paese all'altro. Come non ricordare, di fronte a tali situazioni, che voi siete più importanti del vostro lavoro? La vostra personale dignità umana è superiore a un « successo » intravvisto o a una promozione promessa. Se vi lasciate dominare da una dinamica puramente « professionalistica », la vostra vita si rivelerà « eccentrica » a se stessa, e la vostra intimità personale risulterà invasa dal vuoto. Il prodotto del vostrolavoro favorisce negli altri il riposo e la distensione. Non è dunque giusto che coltiviate anche voi, nella vostra vita, uno spazio per voi stessi, per le vostre famiglie, per quel clima di serenità che facilita all'uomo l'apertura alla trascendenza e l'ascolto della voce di Dio? La Chiesa — l'ho detto ai vostri colleghi in varie occasioni — sta dalla vostra parte. Siate cristiani o no, nella Chiesa troverete sempre la giusta stima per il vostro lavoro e il riconoscimento della libertà dì stampa. La Chiesa, però, va ancora più in là perché, accanto ai di­ ritti, sostiene l'esistenza di doveri. Il dovere della verità. Il dovere dell'indipendenza dalle manipolazioni, che distorcono la verità. Il dovere di rispettare l'uomo, ogni uomo, in ogni luogo nella sua dignità di figlio di Dio. Cari giornalisti della Stampa Estera, vi ringrazio ancora per l'in­ vito che mi avete rivolto in questa ricorrenza anniversaria. Approfitto dell'occasione per chiedervi di portare alle vostre famiglie un saluto speciale del Papa. E rivolgo anche un saluto ai vostri collaboratori in questa sede, alle persone responsabili dei servizi postali e telefonici, che tanto agevolano il vostro lavoro quotidiano. A tutti il mio saluto più cordiale, unito ad una particolare preghiera a Dio per voi e per i vostri cari. Acta Apostolicae 1170 Sedis - Commentarium Officiale X Exc.mae D.nae Pauxillae Patriciae Durrant, Iamaicae apud Sanctam Sedem Legatum.* Your Excellency, It is my pleasure to welcome you today for the présentation of your Letters of Credence as Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Jamaica. I am confident that the cordial relations that exist between your country and the Holy See will not only be maintained but also strengthened by your diplomatie mission. I am grateful for your kind words concerning my efforts on behalf of peace and justice within the human family, and I thank you for the good wishes that you have extended to me in the name of the Government and people of Jamaica. In an increasingly interdependent world, in which the hopes of mankind as well as the dangers threatening it are so great, the Holy See seeks to promote international dialogue and understanding based on the fundamental human values which all people share as children of God created in his image and likeness. At a time which offers great potential for technological, social, cultural and economic advancement, nations must not lose sight of the fact that development must be morally grounded and ethically pursued if it is to be development that is truly worthy of our human dignity. If we are to enjoy true justice, then no nation or people must be deprived of the good things that our stewardship of God's gifts can produce for the betterment of humanity. If we are to enjoy true peace, no nation or people may be excluded from full participation in the social, politicai and economie life of the human family. Likewise, if people are to free themselves from the destruction of war and threats of war, and from the economie burdens imposed by excessive arms production and the arms trade, nations must first learn how to live in peace within their own borders and then with other nations. The possibility of disputes and compétition ought not to plunge the world or any part of it into senseless violence, nor lay waste to the human and economie resources that could be more productively employed in other ways. * Die 22 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1171 Your diplomatie mission is at the service of greater human under­ standing and coopération. You represent the interests of your nation in the widest possible sense: the Jamaican people's desire for peace, for a just and équitable share of the world's economie benefits, for a voice within the family of nations, for universal respect of human life and dignity. The national motto of Jamaica to which you referred, "Out of Many One People", not only serves as a constant reminder of the need to build and preserve unity, but also provides inspiration for the Jamaican people to set the world an example of social harmony based on mutual respect. I am pleased to note your words concerning the very positive contribution of the Catholic Church in Jamaica to the building up of national life, particularly in the fìelds of éducation, health and social welfare. By bearing faithful and dynamic witness to the Gospel in word and deed, the Church challenges her members and all people of good will to seek justice and to foster mutuai love, reconciliation and understanding, so as to ensure an even better future for the Jamaican people and for all mankind. The Church constantly seeks to renew herself in the light of her mission and to draw strength from the vision of what she is called to be by her Divine Founder and Lord. In doing so she also bears witness to the profoundly moral and religious foundations upon which nations must be built if they are to succeed in renewing their vision and sense of purpose with respect to the com­ mon good and the fundamental dignity and rights of each and every person. Finally, Your Excellency, as you undertake your important re­ sponsibilities, I wish to assure you of the full coopération and support of the Holy See. I likewise assure you of my fervent prayers for yourself and your work. May Jamaica prosper with God's help, and serve as an example to all those who seek a more humane and peaceful world. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1172 Officiale XI Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos occasione oblata « ad limina visitationis » coram admissos.* Liebe Mitbrüder im Bischofsamt! 1. Nachdem ich bereits in der vergangenen Woche eine erste Gruppe von Oberhirten Eurer Bischofskonferenz mit ihren Weihbischöfen zum diesjährigen Ad-limina-Besuch empfangen konnte, grüße ich heute Euch, die zweite Gruppe aus Nordwestdeutschland : die Bischöfe von Aachen, Essen, Hildesheim, Münster, Osnabrück und Paderborn sowie den Diözesanadministrator des Erzbistums Köln. Ein besonderer Gruß gilt dem Metropoliten unter Euch, Erzbischof Degenhardt. Zusammen mit Euch gedenke ich des jüngst verstorbenen früheren Bischofs von Osnabrück, Helmut Hermann Wittler, den Ihr erst vor vierzehn Tagen zu Grabe getragen habt. Gott schenke diesem verdienten Oberhirten seinen ewigen Frieden; ebenso seinem treuen Diener Kardinal Joseph Höffner, dessen hochverehrter Person ich schon vor der ersten Bi­ schofsgruppe mit Dankbarkeit gedacht habe. Eine brüderlichen Will­ kommensgruß richte ich dann auch an die Weihbischöfe, die auch bei dieser Gruppe zahlreich vertreten sind. 2. In einem ersten Teil meiner Gesamtansprache an Eure Bischofs­ konferenz habe ich zu Eurer ersten Gruppe von der Sorge um den Glauben gesprochen ; mit Euch möchte ich das christliche Leben in den Pfarrgemeinden besonders bedenken. Das II. Vatikanische Konzil hat Anstöße gegeben, um das Nach­ denken über die Gemeinschaft der Gläubigen auf Pfarr- und Diözesanebene anzuregen und das Leben in ihr zu erneuern. In Eurem Land ist dies besonders intensiv geschehen. Ihr konntet dabei auf viele gute Erfahrungen zurückgreifen, die schon vor jener Kirchenversammlung gewachsen waren, wie zum Beispiel die liturgische Bewegung und die Erneuerung des Laienapostolats. Viele Mühen galten dem inneren und äußeren Aufbau lebendiger Pfarr gemeinden. Besonders fruchtbar hat sich dies für die Gestaltung der Gottes­ dienste und der Sakramente erwiesen. Achtet jedoch darauf, daß die Normen der liturgischen Erneuerung auch überall beachtet werden. Sonst entstehen leicht bedauerliche Mißverständnisse : Manche lasten * Die 23 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1173 dem Konzil und der liturgischen Erneuerung an, was in Wirklichkeit nicht Absicht der Kirche ist, sondern auf einzelne, die willkürlich handeln, zurückgeht. Jeder, der am liturgischen Handeln der Kirche mitwirkt, muß sich bewußt bleiben, daß er einen heiligen Dienst tut, der verlangt, daß der einzelne sich einfügt in das Ganze der betenden Kirche und in die ihm zugewiesene Aufgabe. Er muß sich dabei vor jeder Uberbetonung der eigenen Person hüten. Auf der Grudlage solcher Dienstbereitschaft kann jeder gewiß auch seine persönlichen Fähigkeiten einbringen. Vor allem der Priester darf nie vergessen, daß er »im Namen und in der Person Jesu Christi handelt«, wie eine lange Überlieferung lehrt. Er muß ganz zurücktreten können hinter dem Herrn, den er verkündigt. Sorgt also für diese grundlegende Spiritualität aller Ämter und Dienste, die im Gottesdienst Aufgaben wahrnehmen. Sonst besteht die Gefahr, daß das heilige Geschehen der Liturgie zu einem bloßen Men­ schenwerk verflacht. Gottesdienst ist wesentlich auf Anbetung und Lobpreis hingeordnet. Wir danken Gott für seine Gaben und empfan­ gen sie durch sein Handeln. Dies kann, wie der Reichtum der Kirche an Gebeten und Riten zeigt, auf vielfache Weise geschehen. Beachtet auch Zeiten für Stille und Schweigen, für Besinnung und persönliches Gebet in den Gottesdiensten. Das gesprochene und verkündigte Wort muß aus dem Wurzelboden der Anbetung und des ehrfürchtigen Schweigens erwachsen. Ich bin Euch dankbar, daß Ihr immer wieder — zum Teil auch in ökumenischen Verlautbarungen mit den evangelischen Kirchen — auf die Heiligung des Sonntags und seine Bedeutung für eine wahrhaft menschliche Kultur hinweist. Die Eucharistiefeier der Pfarrgemeinde ist dabei ein Höhepunkt, der durch nichts vollgültig ersetzt werden kann. Darum stütze ich Euch darin, daß Ihr diese Einzigartigkeit der sonntäglichen Eucharistiefeier auch im Blick auf den Wunsch nach vermehrten ökumenischen Gottesdiensten beachtet. 3. Die Erneuerung der Pfarreien hat den Kern der Gemeinden vielerorts lebendiger gemacht. Zahlreiche Gläubige arbeiten dort ehren­ amtlich mit und stellen ihre Gaben und Dienste den Pfarrgemeinden zur Verfügung. Bischöfe und Priester können dankbar und froh sein, wenn sich so viele Christen an ihrer Seite zum aktiven Zeugnis ihres Glaubens bereiterklären. Dankt ihnen auch in meinem Namen für diesen Einsatz ! Der gleiche Dank gilt aber auch den jungen Männern 1174 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale und Frauen, die einen hauptamtlichen Beruf im Zusammenwirken mit den Priestern und Diakonen in der direkten Pastoral der Kirche anstreben und dafür die verschiedenen Ausbildungswege bis hin zum theologischen Vollstudium einschlagen. Gewiß gibt es in diesem Be­ reiche manche praktische Schwierigkeiten bei der genaueren Aufga­ benumschreibung wie bei der notwendigen Zusammenarbeit mit dem Seelsorgeklerus. Dies alles sollte aber nicht die Freude darüber min­ dern, daß hier durchaus echte geistliche Berufungen vorliegen, die eine besondere Prüfung. Pflege und Förderung durch das Hirtenamt verdienen. Wir sind dankbar, daß es bei Euch Entwicklungen gibt, die Anlaß zu Freude und Anerkennung sind. Allerdings sind auch einige nega­ tive Tendenzen nüchtern zu sehen : Der Kirchenbesuch ist in den letzten Jahrzehnten ständig zurückgegangen, obwohl die Menschen immer mehr Freizeit haben; die Distanzierung vieler Getaufter vom konkreten Leben der Kirche nimmt zu. Ihr wißt darum und habt schon manches dagegen unternommen. Schreckt aber vor dem schwie­ rigen Werk sogar einer Neu-Evangelisierung Eurer Heimat nicht zu­ rück ! Wenn heute manche Menschen nicht mehr zur Kirche finden, muß die Kirche sie aufsuchen. Wir müssen uns auch um diejenigen kümmerm, die nur noch selten oder gar nicht mehr bei uns sind. Die Pastoral in unseren modernen Industriestaaten muß heute von Grund auf missionarisch sein. Wir dürfen uns nicht mit der kleinen Herde besonders Getreuer begnügen, sondern müssen immer wieder alle ein­ laden und um sie werben. Ihr folgt dabei dem Beispiel Christi, der für alle gestorben ist und keinen verlorengehen lassen wollte. 4. Evangelisierung vollzieht sich zunächst in der öffentlichen Ver­ kündigung der Kirche in Katechese und Predigt auf den verschiedensten Ebenen und in vielfältigen Formen ; sie verlangt aber dann vor allem auch das persönliche Zeugnis in der zwischenmenschlichen Begegnung ; theologische Forschung und kirchliche Verwaltung können dafür nur den Rahmen schaffen. Erst recht können technische Hilfsmittel den Kontakt von Mensch zu Mensch in der Verkündigung des Glaubens nicht ersetzen : Der Funke persönlicher Überzeugung muß vielmehr überspringen und im Mitmenschen den Glauben an Jesus Christus aufkeimen lassen oder vertiefen. Wenn nun heute neue apostolische Gruppen und Bewegungen mit großem. Elan die Frohe Botschaft vom Heil anderen lebendig und Acta Ioannis Pauli Pp. II 1175 eindringlich nahebringen wollen, sollte ihnen jeder vertretbare Frei­ raum und viel Vertrauen geschenkt werden. Sie pflegen ihr Apostolat gelegentlich nicht in den üblichen und allseits vertrauten Formen; auch will die letztlich notwendige Integration in die örtlichen Seel­ sorgestrukturen und -konzepte nicht immer gleich von Anfang an gelingen. Dennoch verdienen solche Bewegungen grundsätzliche Anerken­ nung und Förderung, wie es auch die letzte Bischofssynode betont hat. Weltweit gesehen, haben sich solche neuen Wege der Evangelisierung bereits gut bewährt und erstaunliche Früchte erbracht. Der Heilige Geist hat Euren Ortskirchen ein reich entfaltetes Laienapostolat in ständischer und beruflicher Gliederung geschenkt : derselbe Heilige Geist sendet Euch heute neuartige Begabungen missionarischer Art, die dem Leben Eurer Gemeinden frische Impulse geben möchten, ohne bisherige Initiativen und Gruppen zu mißachten oder gar zu verdrän­ gen. Die Diözese und die Pfarrei bleiben die grundlegenden Gemein­ schaften der Seelsorge. Wenn wir von Evangelisierung sprechen, müssen wir aber vor allem auch an die christliche Familie denken : Die von der Schöpfungsord­ nung vorgezeichnete Urzelle einer jeden menschlichen Gesellschaft ist auch der erste Ort für die Einübung in den Glauben. Die Familie ist der Kaum der Begegnung der Generationen ; in ihr müssen die sozialen Tugenden im täglichen Miteinander erlernt werden. In ihr wird Glaube persönliche Erfahrung und zugleich gemeinschaftliche Gestalt. Seel­ sorge muß deshalb darauf abzielen, die Familie zu stärken, sie gegen die Bedrohung familienfeindlicher Strömungen zu schützen und sie als gewachsene Ganzheit in den apostolischen Auftrag hineinzuführen. 5. Ein besonderes Anliegen, das Ihr mit mir teilt, wird die Sorge um die junge Generation in der Kirche sein. Sie wird einmal das Erbe des Glaubens weitergeben müssen an die folgenden Generationen. Auf ihre innere Festigkeit und ihr Glaubenszeugnis wird es also ankom­ men. Müht Euch mit allen Kräften um die jungen Menschen. Sie brauchen unser Vertrauen und das aufrichtige Gespräch mit den Äl­ teren. Nur so kann die Kluft zwischen Jung und Alt, die heute über das gewohnte Spannungsverhältnis hinauszugehen scheint, von beiden Seiten her überwunden werden. Zeigt den jungen Menschen, daß Ihr ihnen Weggenossen seid, die ihre Fragen und Nöte aufnehmen, ihnen aber auch die Kraft des Evangeliums für ihr Leben bezeugen können. So sehr wir um die jungen Menschen von heute leidenschaftlich ringen 1176 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale müssen, so entschieden und eindeutig muß die Art sein, wie wir ihnen als Hirten begegnen. Achtet auf Verderber, die ihre ideologischen Irrtümer verführerisch anpreisen. Nehmt positive neue Erfahrungen junger Leute auf, zeigt ihnen aber nicht weniger, wo falsche Wege beginnen und welche Wege die Heilige Schrift und die christliche Überlieferung uns weisen. Stellt den Jugendlichen trotz des Mangels an Priestern doch genügend Seelsorger von besonderer Qualität zur Seite, die der Jugend von heute die Kraft und Schönheit der biblischen Offenbarung und des Glaubens der Kirche überzeugend und begeisternd vermitteln können. Gebt aber auch dem Glaubenszeugnis junger Men­ schen selbst genügend Raum und hört ihre Meinung; denn »der Herr offenbart oft einem Jüngeren, was das Beste ist«, wie der heilige Benedikt sagt. 6. Gewiß tut Ihr gut daran, den Jugendlichen immer wieder zu hel­ fen, ihr mit heißem Herzen betriebenes gesellschaftliches Engagement mit dem erprobten Fundament des christlichen Menschenbildes zu ver­ binden, wie es uns das Lehramt der Kirche mit dem Blick auf den Herrn und die Glaubensurkunden vorlegt. Seid Euch aber auch bewußt — und gebt es im Gespräch mit den jungen Leuten auch zu —, daß wir Älteren manche neuen Werte und Optionen für ein gesichertes Weiterleben der Menschheit erst gesehen und zu schätzen begonnen haben, nachdem sie bereits von jungen Menschen entdeckt und vorge­ tragen worden waren. Ich denke hier vor allem an die Bereiche des Friedens, der Entwicklung der Völker und der Umwelt. 7. Sorge und Schmerz bereitet uns die Lage der Familie und vor allem die Zahl der Ehescheidungen, die auch unter den Katholiken Eures Landes erschreckend hoch ist. Auch verweigern sich viele junge Menschen zeitweilig oder sogar grundsätzlich der Lebensform der Ehe, obwohl sie wie Mann und Frau miteinander leben und wohnen. Die unwiderrufliche Treue in der Ehe, vor der Gesellschaft und der Kirche bekundet, ist dagegen das kostbarste Gut, das die Kirche als Gabe und Aufgabe ihres Herrn für das eheliche Zusammenleben der Menschen hüten muß. Darum führt auch die isolierte Forderung einer Zulassung von wiederverheirateten Geschiedenen zu den Sakramenten letztlich in die Enge. Eine Lösung der damit gegebenen Probleme wird eher in einer tieferen Vorbereitung junger Menschen auf das Geheimnis der Ehe vor allem als Sakrament zu suchen sein, und dies nicht nur für die betroffenen Brautleute selbst, sondern als ein Gebot der Glaubens- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1177 Unterweisung und Verkündigung über die christliche Ehe auf allen Ebenen der Pastoral. Prüft und vertieft darum mit ganzem Einsatz die vorhandenen Formen kirchlicher Ehevorbereitung in Euren Diö­ zesen. Achtet dabei darauf, daß die Brautpaare besonders auch für die große Aufgabe der Formung einer christlichen Familie zugerüstet werden. Vielleicht haben wir im Ganzen der Verkündigung noch zu wenig von der Größe und Schönheit, aber auch von den Anforderungen und Aufgaben einer christlichen Ehe und Familie gesprochen. Gerade auch verheiratete Laien sollten dafür Zeugnis geben. Achtet aber darauf, daß sich in die kirchlichen Vorbereitungskurse zur Ehe nicht irrige Vorstellungen einschleichen, die nicht bloß unvereinbar sind mit der gültigen Botschaft unseres Glaubens, sondern auch letztlich den Men­ schen nur schaden können. 8. Auch der Bereich von Umkehr und Versöhnung, von Buße und Beichte verlangt unsere ganz intensive Hirtensorge. Trotz vieler An­ strengungen ist der praktische Vollzug von Buße und Beichte immer noch in einer Krise. Dies gilt wohl auch für Euer Land. Man spricht zwar viel von Umkehr und Versöhnung im Blick auf gesellschaftliche Fehlentwicklungen und Konflikte, weicht aber der Änderung der eigenen Lebensrichtung und der persönlichen Umkehr des Herzens und damit der eigentlichen Versöhnung mit Gott und den Menschen aus. In hohem Maße sind Wirklichkeiten wie eine wirklich persönliche Gewissensentscheidung und konkrete Schulderfahrung sowie der Sinn für das, was die Heilige Schrift und die Lehre der Kirche Sünde nennen, verdunkelt und wenig wirksam. Die Folge ist, daß sehr viele Christen, die durchaus glauben möchten und auch viel Gutes tun, von der regelmäßigen Erneuerung ihres Lebens in Buße und Beichte abge­ kommen sind und sich mit sehr allgemeinen Bekenntnissen in gelegent­ lichen Bußgottesdiensten begnügen. Viele empfangen dann das Sakra­ ment der Eucharistie in einer inneren Verfassung, die der Würde dieses kostbaren Vermächtnisses des Herrn widerspricht. Tut darum 1 alles, was möglich ist, um alle Glieder der Kirche, auch die Priester selbst, zu einer erneuten Hochschätzung von Umkehr und Versöhnung, konkretisiert in der persönlichen Beichte, zurückzuführen. Das Sakra­ ment der Beichte ist das Geschenk Jesu Christi an seine Kirche, um seinem Ruf zur Umkehr ganzheitlich zu entsprechen. 1 Vgl. 1 Kor 11, 27 ff. 1178 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 9. Liebe Mitbrüder ! Dies sind einige wichtige Bereiche aus dem christlichen Leben in den Pfarrgemeinden, an denen sich unser Hir­ tenamt bewähren muß. Bei der Begegnung mit den Bischöfen der dritten Gruppe in wenigen Tagen werde ich dann vor allem das Zeugnis christlichen Lebens in der Welt behandeln. Wenn uns ein solcher konzentrierter Überblick über die Schwerpunkte unseres Bischofsamtes den Atem zu nehmen droht, so schaut zusammen mit mir auf die unbezwingbare Zuversicht, die aus den Worten des Apostels Paulus an die Gemeinde von Thessalonich aufleuchtet : « Freut Euch zu jeder Zeit ! / Betet ohne Unterlaß / Dankt für a l l e s . . . ! / Löscht den Geist nicht aus! / Verachtet prophetisches Beden nicht ! / Prüft alles, und behaltet das Gute !«. Ja, es gibt auch heute viel Gutes zu berichten aus Euren Gemeinden. 2 Dem Dank an Gott hierfür möchte ich auch meinen Dank an Euch und alle Eure Mitarbeiter im ehrenamtlichen wie hauptamtlichen Dienst für diese vielfältigen guten Früchte des Geistes in Euren Diözesen anschließen. Einen besonderen brüderlichen Gruß und Glückwunsch sende ich über Euch an den verehrten Altbischof von Hildesheim, Heinrich Maria Janssen, der soeben seinen achtzigsten Geburstag gefeiert hat. Gott schenke Euch allen seinen reichen Segen und den verdienten Lohn des »getreuen Knechtes«. 3 XII Ad Romanae Rotae Auditores simul cum officialibus et advocatis coram admissos, anno forensi ineunte.* 1. Le sono vivamente grato, Monsignor Decano, per le nobili parole con cui ha interpretato i comuni sentimenti di augurio. A lei rivolgo il mio saluto cordiale, che estendo al Collegio dei Prelati Uditori del Tribunale della Rota Romana, agli Officiali che ne fanno parte, ai componenti dello Studio Rotale e alla schiera di Avvocati Rotali, che vedo largamente rappresentata. L'annuale incontro con voi costituisce per me una gradita occa­ sione per sottolineare l'importanza del vostro delicato servizio eccle2 3 5, 16 ff. Vgl. Mt 25, 15 ff. * Die 25 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1179 siale, e per esprimervi il mio apprezzamento e la mia gratitudine. Esso mi dà, inoltre, la possibilità di fare insieme con voi qualche riflessione circa l'attività giudiziaria nella Chiesa. 2. Nell'odierno incontro, riprendendo il discorso avviato l'anno scorso, intendo richiamare la vostra attenzione sul ruolo del difensore del vincolo nei processi di nullità matrimoniale per incapacità psichica. 1 Il difensore del vincolo, come magistralmente notava Pio XII, è chiamato a collaborare per la ricerca della verità oggettiva circa la nullità o meno del matrimonio nei casi concreti. Ciò non significa che spetti a lui valutare gli argomenti pro o contro e pronunciarsi circa il merito della causa, ma che egli non deve costruire (( una difesa arti­ ficiosa, senza curarsi se le sue affermazioni abbiano un serio fonda­ mento oppure no » . 2 3 Il suo specifico ruolo nel collaborare alla scoperta della verità oggettiva consiste nell'obbligo (( proponendi et exponendi omnia quae rationabiliter adduci possint adversus nullitatem » . 4 Siccome il matrimonio, che riguarda il bene pubblico della Chiesa, « gaudet favore iuris » , il ruolo del difensore del vincolo è insosti­ tuibile e di massima importanza. Di conseguenza la sua assenza nel processo di nullità del matrimonio rende nulli gli atti. 5 6 Come già ebbi a ricordare, negli ultimi tempi « si notano a volte tendenze che purtroppo tendono a ridimensionare il suo ruolo fino a confonderlo con quello di altri partecipanti al processo, o a ridurlo a qualche insignificante adempimento formale, rendendo praticamente assente nella dialettica processuale l'intervento della persona quali­ ficata che realmente indaga, propone e chiarisce tutto ciò che ragio­ nevolmente si può addurre contro la nullità, con grave danno per la retta amministrazione della giustizia. 7 Mi sento, perciò, in dovere di ricordare che il difensore del vincolo « tenetur » e cioè ha l'obbligo — non la semplice facoltà — di svol­ gere con serietà il suo compito specifico. 8 1 Allocuzione alla Rota Romana, 5 febbraio 1987: L'Osservatore Romano, braio 1987. 2 3 4 Allocuzione alla Rota Romana, 2 ottobre 1944: AAS 36 (1944), p. 281. Ibid. Can. 1432. 5 Can. 1060. 4 Can. 1433. 7 Allocuzione alla Rota Romana, 28 gennaio 1982: AAS 74 (1982), p. 449. 8 Can. 1432. 6 feb- 1180 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3. La necessità di adempiere tale obbligo assume nna particolare rilevanza nelle cause matrimoniali, in sé molto difficili, che riguar­ dano l'incapacità psichica dei contraenti. In esse, infatti, possono facilmente aversi confusione e fraintendimenti — che ebbi a sottoli­ neare l'anno scorso — nel dialogo fra lo psichiatra o lo psicologo e il giudice ecclesiastico, col conseguente uso scorretto delle perizie psi­ chiatriche e psicologiche. Ciò richiede che l'intervento del difensore del vincolo sia davvero qualificato e perspicace, così da contribuire efficacemente alla chiarezza dei fatti e dei significati, diventando anche, nelle cause concrete, una difesa della visione cristiana della natura umana e del matrimonio. Voglio ora limitarmi a rilevare due elementi, ai quali il difensore del vincolo deve prestare una particolare attenzione nelle suddette cause — e cioè la corretta visione della normalità del contraente e le conclusioni canoniche da trarre in presenza di manifestazioni psico­ patologiche — per indicare alla fine i relativi compiti di colui che deve difendere il vincolo. 4. È nota la difficoltà che nel campo delle scienze psicologiche e psichiatriche gli stessi esperti incontrano nel definire, in modo sod­ disfacente per tutti, il concetto di normalità. In ogni caso, qualunque sia la definizione data dalle scienze psicologiche e psichiatriche, essa deve sempre essere verificata alla luce dei concetti dell'antropologia cristiana, che sono sottesi alla scienza canonica. Nelle correnti psicologiche e psichiatriche oggi prevalenti, i tenta­ tivi di trovare una definizione accettabile di normalità fanno riferi­ mento soltanto alla dimensione terrena e naturale della persona, quella cioè che è percepibile dalle medesime scienze umane come tali, senza prendere in considerazione il concetto integrale di persona, nella sua dimensione eterna e nella sua vocazione ai valori trascendenti di natura religiosa e morale. In tale visione ridotta della persona umana e della sua vocazione, si finisce facilmente per identificare la normalità, in rela­ zione al matrimonio, con la capacità di ricevere e di offrire la possibi­ lità di una piena realizzazione nel rapporto col coniuge. Certamente, anche questa concezione della normalità basata sui valori naturali ha rilevanza per la capacità di tendere ai valori trascen­ denti, nel senso che nelle forme più gravi di psicopatologia viene com­ promessa anche la capacità del soggetto di tendere ai valori in genere. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1181 5. L'antropologia cristiana, arricchita con l'apporto delle scoperte fatte anche di recente nel campo psicologico e psichiatrico, considera la persona umana in tutte le sue dimensioni : la terrena e l'eterna, la naturale e la trascendente. Secondo tale visione integrale, l'uomo stori­ camente esistente appare interiormente ferito dal peccato ed insieme redento dal sacrifìcio di Cristo. L'uomo dunque porta in sé il germe della vita eterna e la vocazione a far proprii i valori trascendentali; egli, però, resta interiormente vulnerabile e drammaticamente esposto al rischio di fallire la propria vocazione, a causa di resistenze e difficoltà che egli incontra nel suo cammino esistenziale sia a livello conscio, ove è chiamata in causa la responsabilità morale, sia a livello subconscio, e ciò sia nella vita psi­ chica ordinaria, che in quella segnata da lievi o moderate psicopato­ logie, che non influiscono sostanzialmente sulla libertà della persona di tendere agli ideali trascendenti, responsabilmente scelti. In tal modo egli è diviso — come dice San Paolo — tra Spirito e carne, avendo (( la carne desideri contrari allo Spirito e lo Spirito desi­ deri contrari alla carne » , e nello stesso tempo è chiamato a vincere la carne e a « camminare secondo lo Spirito )). Anzi, egli è chiamato a crocifiggere la carne « con le sue passioni e i suoi desideri » , dando cioè a questa lotta inevitabile e alla sofferenza che essa comporta — quindi anche ai suddetti limiti della sua libertà effettiva — un significato redentore. In questa lotta « lo Spirito viene in aiuto alla nostra debolezza » . 9 10 u 12 13 Quindi, mentre per lo psicologo o psichiatra ogni forma di psicopa­ tologia può sembrare contraria alla normalità, per il canonista, che si ispira alla suddetta visione integrale della persona il concetto di nor­ malità, e cioè della normale condizione umana in questo mondo, com­ prende anche moderate forme di difficoltà psicologica, con la conse­ guente chiamata a camminare secondo lo Spirito anche fra le tribola­ zioni e a costo di rinunce e sacrifìci. In assenza di una simile visione integrale dell'essere umano, sul piano teorico la normalità diviene facil­ mente un mito e, sul piano pratico, si finisce per negare alla maggio­ ranza delle persone la possibilità di prestare un valido consenso. 9 Gal 5, 17. 10 Cf. ilici. 5, 16. 25. 11 Ibid. 5, 24. 12 Cf. Rom 8, 17-18. 13 Ibid. 8, 26. Acta Apostolicae 1182 Sedis - Commentarium Officiale 6. Il secondo elemento sui quale intendo soffermarmi è connesso col primo e riguarda le conclusioni da trarre in sede canonica, quando le perizie psichiatriche riscontrano nei coniugi la presenza di qualche psicopatologia. Tenendo presente che solo le forme più gravi di psicopatologia arri­ vano ad intaccare la libertà sostanziale della persona e che i concetti psicologici non sempre coincidono con quelli canonici, è di fondamen­ tale importanza che, da una parte, la individuazione di tali forme più gravi e la loro differenziazione da quelle leggere sia compiuto attra­ verso un metodo scientificamente sicuro, e che, dall'altra, le categorie appartenenti alla scienza psichiatrica o psicologica non siano trasferite in modo automatico al campo del diritto canonico, senza i necessari adattamenti che tengano conto della specifica competenza di ciascuna scienza. 7. A tale proposito, inoltre, non deve essere dimenticato che difficoltà e divergenze esistono all'interno della stessa scienza psichiatrica e psi­ cologica per quanto concerne la definizione di « psicopatologia ». Certo, vi sono descrizioni e classificazioni che raccolgono un maggior numero di consensi, così da rendere possibile la comunicazione scientifica. Ma è proprio in relazione a queste classificazioni e descrizioni dei principali disturbi psichici che può nascere un grave pericolo nel dialogo tra perito e canonista. Non è infrequente che le analisi psicologiche e psichiatriche con­ dotte sui contraenti, anziché considerare « la natura e il grado dei processi psichici che riguardano il consenso matrimoniale e la capa­ cità della persona ad assumere gli obblighi essenziali del matrimo­ nio » , 14 si limitino a descrivere i comportamenti dei contraenti nelle diverse età della loro vita, cogliendone le manifestazioni abnormi, che vengono poi classificate secondo una etichetta diagnostica. Occorre dire con franchezza che tale operazione, in sé pregevole, è tuttavia insufficiente ad offrire quella risposta di chiarificazione che il giudice ecclesiastico attende dal perito. Egli deve perciò richiedere che questi compia un ulteriore sforzo, spingendo la sua analisi alla valutazione delle cause e dei processi dinamici sottostanti, senza fermarsi soltanto ai sintomi che ne scaturiscono. Solo tale analisi totale del soggetto, delle sue capacità psichiche, e della sua libertà di tendere ai valori 14 Allocuzione cit. alla Rota Romana, 5 febbraio 1987, n. 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1183 autorealizzandosi in essi, è utilizzabile per essere tradotta, da parte del giudice, in categorie canoniche. 8. Si dovranno altresì prendere in considerazione tutte le ipotesi di spiegazione del fallimento del matrimonio, di cui si chiede la dichia­ razione di nullità, e non solo quella derivante dalla psicopatologia. Se si fa solo un'analisi descrittiva dei diversi comportamenti, senza cer­ carne la spiegazione dinamica e senza impegnarsi in una valutazione globale degli elementi che completano la personalità del soggetto, l'analisi peritale risulta già determinata ad una sola conclusione : non è infatti difficile cogliere nei contraenti aspetti infantili e con­ flittuali che, in una simile impostazione diventano inevitabilmente la « prova » della loro anormalità, mentre forse si tratta di persone sostanzialmente normali, ma con difficoltà che potevano essere supe­ rate, se non vi fosse stato il rifiuto della lotta e del sacrificio. L'errore è tanto più facile, se si considera che sovente le perizie si ispirano al presupposto secondo cui il passato di una persona non solo aiuta a spiegare il presente, ma inevitabilmente lo determina, così da toglierle ogni possibilità di libera scelta. Anche in questo caso, la con­ clusione è predeterminata, con conseguenze ben gravi, se si considera quanto sia facile trovare nell'infanzia e nell'adolescenza di ciascuno elementi traumatizzanti ed inibenti. 9. Un'altra possibile e non infrequente fonte di fraintendimenti nella valutazione delle manifestazioni psicopatologiche è costituita non dall'eccessivo aggravamento della patologia ma, al contrario, dalla indebita sopravalutazione del concetto di capacità matrimoniale. Come annotavo lo scorso anno, l'equivoco può nascere dal fatto che il perito dichiara l'incapacità del contraente non in riferimento alla capacità minima, sufficiente per un valido consenso, bensì all'ideale di una piena maturità in ordine ad una vita coniugale felice. 15 10. U difensore del vincolo, nelle cause riguardanti l'incapacità psichica, è chiamato quindi a fare costante riferimento ad una ade­ guata visione antropologica della normalità, per confrontare con essa i risultati delle perizie. Egli dovrà cogliere e segnalare al giudice eventuali errori, a tale proposito, nel passaggio dalle categorie psico­ logiche e psichiatriche a quelle canoniche. Contribuirà così ad evitare che le tensioni e le difficoltà, inevita15 77 Ibid., n. 6. - A . A. S. 1184 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale burnente connesse con la scelta e la realizzazione degli ideali matrimo­ niali, siano confuse con i segni di una grave patologia; che la dimen­ sione subconscia della vita psichica ordinaria venga interpretata come un condizionamento che toglie la libertà sostanziale della persona; che ogni forma di insoddisfazione o di disadattamento nel periodo della propria formazione umana sia intesa come fattore che distrugge necessariamente anche la capacità di scegliere e di realizzare l'oggetto del consenso matrimoniale. 11. Il difensore del vincolo deve inoltre badare che non vengano accettate come sufficienti a fondare una diagnosi, perizie scientifica­ mente non sicure, oppure limitate alla sola ricerca dei segni abnormi, senza la dovuta analisi esistenziale del contraente nella sua dimensione integrale. Così, ad esempio, se nella perizia non si fa alcun cenno alla respon­ sabilità dei coniugi né ai loro possibili errori di valutazione, o se non si considerano i mezzi a loro disposizione per rimediare a debolezze o errori, v'è da temere che un indirizzo riduttivo pervada la perizia, predeterminandone le conclusioni. Ciò vale anche per il caso in cui il subconscio o il passato siano presentati come fattori che non solo influiscono sulla vita conscia della persona, ma la determinano, soffocando la facoltà di decidere libera­ mente. 12. Il difensore del vincolo dell'adempimento del suo compito, deve adeguare la sua azione alle diverse fasi del processo. Spetta a lui innanzitutto, nell'interesse della verità oggettiva, curare che al perito si facciano le domande in modo chiaro e pertinente, che si rispetti la sua competenza e non si pretendano da lui delle risposte in materia canonica. Nella fase dibattimentale poi dovrà saper valutare retta­ mente le perizie in quanto sfavorevoli al vincolo e segnalare opportu­ namente al giudice i rischi della loro scorretta interpretazione, avva­ lendosi anche del diritto di replica che la legge gli consente.^ Scor­ gendo infine, in caso di sentenza affermativa di primo grado, deficienze nelle prove sulle quali essa si basa o nella loro valutazione, non ometterà di interporre e giustificare l'appello. 6 Comunque, il difensore del vincolo dovrà rimanere all'interno della sua specifica competenza canonica, senza per nulla voler competere col " Can. 1603, par. 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1185 perito o sostituirsi a lui nel merito della scienza psicologica e psichia­ trica. Tuttavia, in forza del can. 1435, che richiede da lui « prudenza e zelo per la giustizia», deve saper riconoscere, sia nelle premesse sia nelle conclusioni peritali, gli elementi che occorre confrontare con la visione cristiana della natura umana e del matrimonio, vegliando che sia fatta salva la corretta metodologia del dialogo interdisciplinare con la dovuta osservanza dei rispettivi ruoli. 13. La particolare collaborazione del difensore del vincolo nella dinamica processuale fa di lui un operatore indispensabile per evitare fraintendimenti nel pronunciamento delle sentenza, specialmente là dove la cultura dominante risulta contrastante con la salvaguardia del vincolo matrimoniale assunto dai contraenti al momento delle nozze. Quando la sua partecipazione al processo si esaurisse nella presen­ tazione di osservazioni soltanto rituali, ci sarebbe fondato motivo per dedurne una inammissibile ignoranza e/o una grave negligenza che peserebbe sulla coscienza di lui, rendendolo responsabile, nei confronti della giustizia amministrata dei tribunali, giacché, tale suo atteggia­ mento indebolirebbe la effettiva ricerca della verità, la quale deve essere sempre « fondamento madre e legge della giustizia » . 17 14. Mentre sono riconoscente per la sapiente e fedele opera dei difen­ sori del vincolo di codesta Rota Romana e di molti altri Tribunali ecclesiastici, intendo incoraggiare la ripresa ed il rafforzamento di tale qualificato ruolo, che auguro sia sempre assolto con competenza, chiarezza, ed impegno specialmente perché ci troviamo di fronte a una crescente mentalità poco rispettosa della sacralità dei vincoli assunti. A voi, e a tutti gli operatori della giustizia nella Chiesa, imparto la mia Benedizione. 17 Allocuzione alla Rota Romana, 4 febbraio 1980: AAS 72 (1980), p. 173. Acta Apostolicae Sedis - 1186 Commentarium Officiale XIII Romae, in regione comprediariis litteris E. U. R. nuncupata, ad eos qui conventui ab omnibus nationibus ad agriculturam fovendam interfuerunt habita.* Monsieur le Président, Monsieur le Président du Conseil des Ministres de la République italienne, Messieurs les Ministres, Messieurs et les Délégués Représentants Mesdames, permanents des Etats membres, Messieurs, 1. J'ai accueilli bien volontiers l'invitation que vous m'avez adres­ sée, Monsieur le Président, au nom des Représentants des cent qua­ rante-deux Etats membres du Fonds international pour le développe­ ment agricole (FIDA), à participer à la célébration solennelle mar­ quant le dixième anniversaire de la création de cette Organisation intergouvernementale. L'institution récente du Fonds ne l'a pas empêché d'assumer un rôle important dans le vaste effort de solidarité entrepris par les nations dans cette seconde moitié du vingtième siècle. Et votre Orga­ nisation occupe une place particulière parmi les institutions interna­ tionales qui caractérisent désormais la vie des peuples. A l'avenir, lorsque l'on évoquera l'époque où nous vivons, peutêtre se rappellera-t-on les problèmes et les divergences multiples, ou les trop nombreux conflits, ou encore le développement scientifique et technique saisissant ; mais on soulignera aussi que ce temps a été celui de la solidarité internationale, grâce aux efforts déployés pour affron­ ter et résoudre les problèmes posés à l'échelle de l'humanité, et grâce également aux organisations innombrables créées au cours de cette période. On aura beaucoup travaillé dans les domaines de la paix, de la justice, de la coopération économique, culturelle et scientifique, des droits de l'homme, de la santé publique ou de la faim. De tels efforts ne peuvent être vains. Comment seraient-ils oubliés par les géné­ rations futures? * Die 26 m. Ianuarii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. H 1187 2. Le Fonds international pour le développement agricole, qui a choisi il y a cinq ans comme siège définitif la ville de Rome, chère au monde entier pour son exceptionnelle richesse de tradition religieuse et humaine, s'intègre dans le système des institutions spécialisées des Nations Unies qui ont précisément pour fin de réunir et d'utiliser des ressources financières en faveur de projets et de programmes concer­ nant l'agriculture et l'alimentation. Le Saint-Siège, qui attache une particulière importance au dévelop­ pement pacifique et solidaire de la communauté internationale, encou­ ragea dès l'origine le projet d'une institution consacrée spécifiquement au soutien financier des initiatives individuelles ou collectives de coopé­ ration dans les régions les plus défavorisées ; et il ne manqua pas d'en suivre l'évolution car cette initiative paraissait capable de contribuer dans une large mesure à la lutte contre la faim et la malnutrition. 3. Le grave problème de la faim, qui tourmente aujourd'hui encore tant de régions du monde, ne peut, en effet, être résolu seulement par l'intervention des pays producteurs de denrées alimentaires; une solu­ tion efficace ne sera trouvée que si l'on stimule les ressources humaines considérables des travailleurs agricoles, des pêcheurs et des éleveurs, à qui font défaut les moyens économiques et techniques nécessaires. Pour cela, il importe que la répartition des aides, la rétribution du travail productif tiennent le plus grand compte des exigences de la jus­ tice sociale et favorisent la coopération de tous. De fait, nul ne peut lutter seul contre des facteurs écologiques contraignants tels que les conditions atmosphériques défavorables, la sécheresse prolongée, les parasites, ou contre les incroyables dégradations de la terre dues aux interventions humaines inconsidérées ou à l'incurie. Mais le soutien du Saint-Siège au FIDA, est aussi d'ordre moral, car, pour de nombreux pays, cette organisation représente un moyen concret d'assumer leurs responsabilités à l'égard du développement des pays les plus pauvres : on fournit à des catégories entières de travail­ leurs les moyens de lutter eux-mêmes contre la faim et la malnutrition. Ainsi ces hommes et ces femmes utilisent mieux leurs capacités et affirment leur dignité. 4. Dans le même ordre d'idées, le FIDA constitue une institution originale en raison des critères qu'il s'est donnés pour déterminer les contributions financières en fonction des possibilités économi­ ques réelles et du développement de chacun des pays membres, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1188 Officiale répartis en trois groupes distincts. De même, l'affectation des res­ sources financières est proportionnée aux possibilités d'utilisation par les pays bénéficiaires. Face aux pénuries les plus graves ou aux crises aiguës, on prévoit des facilités de crédit et des dons gratuits. Les objectifs du fonds, cependant, ne se réduisent pas à l'attribution de crédits ou de dons, mais ils comprennent l'étude de la situation économique mondiale. Nous sommes tous convaincus que, malgré les efforts des Organisations internationales et les résultats déjà acquis, des continents entiers se trouvent devant la nécessité impérieuse d'amé­ liorer les conditions de vie et de travail de centaines de millions de personnes. En décembre 1986, au cours de la dixième session du Conseil des Gouverneurs du FIDA, son Président soulignait le fait qu'en Asie, par exemple, des dizaines de millions de personnes continuent à souffrir de la faim et vivent sans pouvoir espérer une amélioration. En Afrique, le problème de la survie est d'une ampleur catastrophique, et en Amérique latine une partie importante de la population reste à l'écart du développement, en d'impressionnantes zones de misère. Et ces situations se prolongent malgré une augmentation notable de la production alimentaire mondiale au cours des dernières années. 5. En 1967, mon prédécesseur Paul V I , dans son encyclique sur le développement des peuples, désignait, parmi les fins à poursuivre, <( le passage, pour chacun et pour tous, de conditions moins humaines à des conditions plus humaines » de vie ; il rappelait les carences matérielles, l'exploitation des travailleurs; il indiquait aussi d'autres objectifs : assurer à tous la possession du nécessaire, vaincre les fléaux sociaux, travailler au service du bien commun. 1 2 Face à de tels objectifs, on ne peut s'en remettre aux seules ini­ tiatives individuelles ou au libre jeu de la concurrence. Jean XXIII avait déjà aflirmé, dans son encyclique sociale Mater et Magistra, la nécessité de programmes concertés pour encourager, stimuler, coor­ donner l'action des individus et des corps intermédiaires. 3 6. Désormais, à côté des collaborations bilatérales, les collaborations multilatérales prennent une portée particulière, car elles peuvent faire surmonter les risques de néo-colonialisme ou les craintes d'hégé1 N. 20. 2 Cf. n. 21. 3 Cf. AAS 53 (1961), p. 414. Acta Ioann». x-auli Fp. II 1189 monies stratégiques, dans des situations où sont privilégiés des inté­ rêts politiques, militaires, économiques ou idéologiques, au détriment des besoins humains des populations. La liberté, le respect mutuel et le principe de l'égalité, de même que le développement de la coopération internationale, font partie des fins reconnues par les pays membres des Nations Unies. Ces objectifs restent toujours à poursuivre et à défendre; leur réalisation dépend de la vitalité des relations internationales ; elle est entravée par les crises ; elle est annulée sous les effets de la violence ; mais elle progresse dans l'estime et la confiance mutuelles ; elle est favorisée par la volonté com­ mune de l'effort ; elle bénéficie du climat de détente entre les différents pays. 7. Le dixième anniversaire de l'institution du FIDA, célébré aujour­ d'hui, fournit une occasion privilégiée de vérifier la tâche accomplie et, en même temps, de poser des jalons pour l'avenir. En effet, le rôle que le Fonds entend jouer sera d'autant plus dynamique qu'on aura réaffirmé la volonté commune de mettre en oeuvre les idéaux déclarés il y a dix ans. Nous sommes témoins d'un processus de détente internationale, marqué par un premier accord de désarmement effectif conclu entre les Etats-Unis d'Amérique et l'Union Soviétique, et nous voulons espérer qu'il s'agit là des prémisses d'un désarmement plus radical. Mais tout cela n'aurait pas de sens si l'on ne parvenait pas à un degré plus grand de coopération économique bénéficiant aux régions les plus défavorisées du monde. Il semble donc logique que les ressources immenses investies dans la constitution d'arsenaux atomiques ou dans l'acquisition d'armes dites conventionnelles soient massivement affectées au développement des pays les plus pauvres. Ce que j'ai eu l'occasion de dire récemment au Corps diplomatique accrédité auprès du Saint-Siège, je voudrais le réaffirmer ici : le pro­ cessus de paix et de détente internationale requiert la justice, la sau­ vegarde des droits des personnes et des peuples, le développement. C'est pourquoi le slogan lancé par Paul VI il y a vingt ans reste valable : « Le développement est le nouveau nom de la paix ». Il montre dans quel sens doivent se diriger les efforts de tous au cours des années qui viennent. De cette tribune, en présence des Représentants distingués des nombreux Etats membres du Fonds, je voudrais adresser un appel à 1190 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tous les Gouvernements, afin que chacun, suivant ses possibilités poli­ tiques et économiques, collabore à cette œuvre majeure : donner à la paix le nom du développement. Un développement qui respecte les rythmes de croissance et les valeurs de tout peuple et de toute culture. Un développement qui signifie la victoire sur les maladies endémiques, la victoire sur les formes de pauvretés qui blessent l'humanité, la vic­ toire sur la faim, « l'urgence des urgences » . Un développement qui soit vraiment à la mesure de l'homme et de sa dignité. 4 Ne plus voir des populations entières mourir parce qu'elles man­ quent du nécessaire, ce n'est pas une utopie, c'est une espérance. Nous sommes responsables de sa réalisation. Il faut oser renoncer à d'exces­ sives dépenses militaires pour consacrer le maximum de ressources à la coopération économique, sociale, agricole, sanitaire, culturelle, scien­ tifique. Le développement dépend de la possibilité qu'auront les travail­ leurs, spécialement les plus marginalisés, de s'associer pour une coopé­ ration productive, pour commercialiser les fruits de leur labeur. Elle dé­ pend de la manière dont nous placerons avant la recherche du profit le respect de l'égale dignité de toute la famille humaine, afin que l'homme ne soit pas considéré comme un instrument ni les peuples les plus pauvres comme de simples fournisseurs de matières premières. Le respect que nous aurons pour l'humanité, aujourd'hui humiliée par la carence et la misère, ne sera sincère que si les sociétés les plus développées aident concrètement le développement des plus déshéritées. Il est toutefois nécessaire que la générosité des pays les plus riches ne diminue pas; qu'une confiance nouvelle naisse entre les pays les plus développés et ceux qui sont en voie de développement; que l'on renonce à toute tentation hégémonique; que les administrations con­ cernées-fassent preuve d'une parfaite rigueur dans l'usage des finan­ cements et des crédits ; que l'on ait la volonté réelle d'obtenir un déve­ loppement social et humain des peuples. 8. Dans cette perspective, l'Eglise désire apporter son soutien et sa contribution à ceux qui se font les promoteurs du progrès de la justice sociale et de l'amélioration de la vie économique internatio­ nale. L'Eglise, dans ce domaine, ne propose pas des solutions théo­ riques ou techniques. Cependant, elle tient à rappeler que toutes les solutions retenues doivent être bien adaptées aux situations concrètes qu'elles concernent. C'est précisément pour respecter ce critère qu'en 4 Discours au Corps diplomatique, 9 janvier 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1191 1984, lors de la création de la Fondation pour le Sahel, j'ai estimé essentiel que les Eglises locales étudient et administrent les projets de développement prévus dans une région si durement éprouvée par les calamités naturelles. Elles participent ainsi, dans la complémen­ tarité, aux efforts des populations, en donnant la priorité à la forma­ tion des Africains eux-mêmes afin de les rendre plus à même de lutter contre la sécheresse et la désertification progressive. Bien que modeste et récente, l'initiative commence à porter des fruits; l'espérance est rendue à des communautés qui redeviennent responsables de l'avenir de leur terre. Je souhaite que votre Organisation, dont le but est de favoriser le développement international, ne se contente pas d'attribuer les moyens financiers dont elle est dotée, mais qu'en même temps elle donne confiance à toutes les populations éprouvées par d'interminables souffrances. 9. Monsieur le Président, dans mon intervention j'ai voulu rap­ peler les objectifs et l'esprit de l'action menée par l'Organisation que vous présidez, et proposer quelques critères essentiels pour le travail important que doit accomplir le Fonds international pour le dévelop­ pement agricole. J'ai l'assurance que, grâce à son expérience d'une décennie, le FIDA ne manquera pas de donner à son action une impulsion nouvelle, dans la claire conscience des objectifs humanitaires et sociaux impliqués par sa finalité propre. Et cette activité serait impossible sans les contributions financières et techniques des pays qui y participent. Je voudrais donc saisir cette occasion pour exprimer toute mon estime aux Gouvernements qui ne manquent pas, et qui ne manqueront pas, d'apporter leur contribution généreuse. La responsabilité du développement humain des régions les plus démunies, en particulier de celles qui essaient d'arriver à une capacité de production alimentaire suffisante, c'est la responsabilité de tous. Aucun d'entre nous ne peut s'en estimer dégagé tant qu'il existe des hommes et des femmes qui manquent du nécessaire. Le FIDA, dans ces conditions, pourra réellement être un signe vivant de la volonté commune de donner à la convivialité humaine un avenir et une espé­ rance plus assurés. Je souhaite, Monsieur le Président, que l'activité déployée par votre Organisation dans cet esprit connaisse d'heureux résultats au cours des années à venir. Et je demande au Très-Haut de bénir vos efforts au service de l'homme. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1192 Officiale XIV Ad quosdam episcopos Germaniae Occidentalis in visitatione sacrorum liminum.* Liebe Mitbrüder im Bischofsamt! 1. Als dritte und letzte Gruppe von Oberhirten der Deutschen Bischofskonferenz begrüße ich heute in Euch die Bischöfe von Frei­ burg, Limburg, Mainz, Rottenburg-Stuttgart und Trier, also vorwie­ gend aus Südwestdeutschland, sowie den Bischof von Regensburg, der sich Euch angeschlossen hat, zusammen mit einigen Weihbischöfen. Ganz besonders begrüße ich unter Euch den neuen Vorsitzenden Eurer Konferenz, Bischof Karl Lehmann, dem Ihr für die Nachfolge des unvergessenen Kardinals Joseph Höffner in diesem Amt Euer Ver­ trauen geschenkt habt, sowie den stellvertretenden Vorsitzenden und Metropoliten der Oberrheinischen Kirchenprovinz, Erzbischof Saier aus Freiburg. In diesen Tagen Eures Ad-limina-Besuches findet Ihr mehrfach Gelegenheit, dem Nachfolger im besonderen Bischofsamt des Petrus von den Freuden und Sorgen Eures Hirtenamtes in Euren Diözesen zu berichten, sein ermutigendes und weisendes Wort zu hören und Euch der vertrauensvollen Gemeinschaft mit ihm und seinen Mitarbeitern in der römischen Kurie unmittelbar zu vergewissern. Bei dieser gemein­ samen Begegnung möchte ich Euch nun in besonderer Weise zur Sorge um das Zeugnis christlichen Lebens in der Welt einladen, nachdem bei den zwei vorhergehenden Gruppen die Sorge um den Glauben selbst sowie das christliche Leben in den Pfarrgemeinden im Mittel­ punkt meiner Erwägungen gestanden haben. 2. Der von den Christen gelebte und in Wort und Sakrament gefeierte Glauben zielt ja über den Raum der Kirche auf die ganze Welt. »Denn Gott hat seinen Sohn nicht in die Welt gesandt, damit er die Welt richtet, sondern damit die Welt durch ihn gerettet wird«. Die Wahrheit muß »in uns« bleiben, damit sie durch uns die konkrete Gestalt der Welt erfassen und umgestalten kann. Wir wissen, daß uns dies wegen der endlichen Gestalt der Welt und wegen unserer Schwäche immer nur vorläufig und bruchstückhaft gelingen wird. 1 * Die 28 m. Ianuarii a. 1988. 1 Joh 3, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1193 Die volle Herrlichkeit dessen, was einmal sein wird, geht uns erst bei der Vollendung der Welt durch Gott auf. Alle Versuche, rein weltliche Heilslehren als Verheißungen des vollen Glücks für alle Menschen bereits in dieser Zeit auszugeben, stoßen hier an ihre Grenzen. Sie haben die Menschen immer nur enttäuscht, oft sogar um ihre Frei­ heit gebracht und die Schrecken der Geschichte vermehrt. Seid wach­ sam, damit nicht Elemente einer solchen Haltung auch die christliche Weltgestaltung mitbestimmen. Bleibt der nüchternen Hoffnung unseres Glaubens treu, die das Unvollendetsein unserer Welt und das Kreuz des Herrn nie aus den Augen verliert. Diese Sicht darf uns Christen aber kein Vorwand sein, vor den Problemen der heutigen Welt zu kapitulieren. Findet Euch nicht ab mit der starken Tendenz zur Säkularisierung in Eurer Gesellschaft. Es sieht manchmal so aus, als ob von Seiten des Glaubenden kein Eindringen in die sich selbst genügende Sphäre einer säkularisierten Welt möglich wäre. Man scheint Religion und Kirche nicht zu brauchen. Aber der Schein einer selbstzufriedenen Autonomie in dem durch eigene Hand geschaffenen Haus trügt. Risse bezeugen, daß das säkulare Haus brüchig ist : Elementare Lebensfragen werden verdrängt ; der vollen Wahrheit über sich und andere geht man aus dem W e g ; viele Ange­ bote, das eigene Glück ausschließlich selbst zu bestimmen, führen zu Langeweile und Verzweiflung. Auf Dauer begnügt sich der Mensch eben nicht mit Ersatz als Antwort auf seine Lebensfrage. Die Flucht in Betriebsamkeit, Häufung irdischer Güter, Genuß, Rausch und Drogen sind ein deutliches Zeugnis dafür. Der christliche Glauben will sein Zeugnis in diese konkrete Welt hineinbringen. Er muß dabei mit Widerstand und auch Ablehnung rechnen. In diesem Sinne wird es auch immer wieder zu Auseinander­ setzung und Streit mit widrigen und bösen Mächten kommen. Christ­ liches Zeugnis in der Welt kann es nicht geben ohne Mut und Tap­ ferkeit. Die eigene Wahrheitsüberzeugung muß rein und eindeutig zur Geltung gebracht werden, in erster Linie im eigenen Sprechen, Handeln und Leben. 3. Dies ist die genuine Aufgabe aller Glieder der Kirche> Zur Würde und Sendung der Taufe gehört es, daß wir die »großen Taten dessen verkünden, der uns aus der Finsternis in sein wunderbares Licht gerufen hat«. Dies gilt für alle Lebensbereiche. Priester und Laien 2 2 1 Petr 2, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1194 Officiale haben bei Euch in den letzten Jahrzehnten Beachtliches für den inneren Aufbau der Kirche vollbracht. Die Kirche muß ja auch zuerst in sich selbst geistlich stark und gerüstet sein, wenn sie sich mit ihrem Glaubenszeugnis der Welt zuwenden will. Dabei darf jedoch der be­ sondere Weltdienst der christlichen Laien nicht zu kurz kommen; ja, er sollte tatsächlich im Vordergrund stehen. Diese Orientierung spricht das Zweite Vatikanische Konzil in der Kirchenkonstitution Lumen Gentium deutlich aus ; dort heißt es : »Die Laien sind besonders dazu beru­ fen, die Kirche an jenen Stellen und in den Verhältnissen anwesend und wirksam zu machen, wo die Kirche nur durch sie das Salz der Erde wer­ den kann«. Oder an anderer Stelle : »Den Laien ist der Weltcharakter in besonderer Weise eigen«. Alle innerkirchlichen Dienste und Ämter sollten den Laien in Ehe und Familie, in seinem Beruf sowie im öf­ fentlichen Leben befähigen, gerade dort sein qualifiziertes und uner­ setzliches Zeugnis abzulegen, wozu ihn auch die letzte Bischofssynode neu ermutigt hat. 3 4 Dafür habt Ihr in Eurem Land auch traditionsreiche Verbände, die aber wohl eine neue Stärkung von innen her brauchen. Ermutigt sie, ihre authentische Sendung in die Welt hinein zu erfüllen. Sie brauchen hierfür im Sinne der Pastoralkonstitution Gaudium et Spes gewiß eine relative Selbständigkeit, damit sie sich im Bereich der zeitlichen Dinge mit ausreichender Freiheit bewegen können. Natürlich kann das nicht so weit gehen, daß sie sich vom verbindlichen Glauben der Kirche entfernten. Sonst würden sie schal und kraftlos und ver­ lören die konkrete Kirche als ihre nächste Heimat. 4. Diese Vermittlung der geistlichen Kraft der Kirche in die Struk­ turen der Welt hinein durch die Laien und Verbände erstreckt sich auf alle Lebensbereiche der heutigen Gesellschaft. Besonders nennen möchte ich die Welt der Arbeit, die Politik auf allen ihren Ebenen, die Schulen in ihren vielfältigen Formen, Wissenschaft und Kultur, die Medizin und die Sorge um die Kranken, die Sozialfürsorge, die Medien, die Sorge um die Bewahrung der Schöpfung. Stärkt die Glieder der Kirche, die in solchen Bereichen arbeiten und Verantwor­ tung tragen : Sie haben dort schwere Probleme für die Zukunft zu lösen und bedürfen gerade deshalb unserer Solidarität und Nähe. Unsere kirchliche Aufgabe hat heute weltweite Dimensionen. Bei 3 Nr. 33. 4 Nr. 31 Acta Ioannis Pauli Pp. II 1195 Euch beweist Ihr das durch die großen Bischöflichen Werke Adveniat, Misereor und Missio sowie durch die Arbeit der Caritas als bewährte und segensreiche Einrichtungen zum Wohl der Menschen, die von Not und Katastrophen, Hunger und Unterdrückung betroffen sind. Ich danke Euch und allen Katholiken für die Förderung dieser Werke und die darin bekundete Solidarität mit den Armen und Leidenden. Laßt nicht nach in Eurem Eifer, aus Eurem Glauben und dem Segen Eurer irdischen Mittel konkrete Nächstenliebe zu üben. Unsere Hilfe aus der Kraft des Evangeliums soll selbstlos sein, ohne weltliche Neben­ absichten und ohne uns als Kirche in politische Auseinandersetzungen hineinziehen zu lassen. Wo jedoch fundamentale Menschenrechte und die menschliche Würde verletzt werden, dürfen wir nicht schweigen. Solche brüderliche Hilfe steht nicht etwa nur am Rande unseres Glaubens. Der Völkerapostel Paulus zeigt uns, wie sehr die von ihm betriebene Geldsammlung für Jerusalem zur Mitte unseres Glau­ bens gehört, wenn er auch uns zu bedenken gibt: »Ihr wißt, was Jesus Christus, unser Herr, in seiner Liebe getan hat. Er, der reich war, wurde euretwegen arm, um euch durch seine Armut reich zu machen«. Auch Ihr werdet nicht selten erfahren haben, daß Ihr selbst durch die ganz andersartigen Gaben Eurer fernen Brüder und Schwestern reich werdet, indem Ihr nämlich die Dankbarkeit lernt für Euer Leben mit seinen vielen Möglichkeiten in der einen unversalen Kirche Jesu Christi. Oft werden wir durch den inneren Reichtum jener Menschen, die zu beschenken meinen, geradezu beschämt und selbst bestärkt. 5 5. Weitere wichtige Bereiche eines christlichen Zeugnisses nenne ich heute nur kurz. Ich denke an den Einsatz der Gläubigen für einen umfassenden Frieden. Euer Dokument »Gerechtigkeit schafft Frieden« aus dem Jahr 1983 tut sicher auch heute noch einen guten Dienst für die Erziehung zu einem Frieden in allen Lebensbereichen — bis hin zum Weltfrieden. Mir stehen ferner die großen Gefährdungen vor Augen, denen das ungeborene Kind vom Anfang des Lebens an viel­ fach ausgesetzt ist. Mit Recht betont Ihr immer wieder, daß Ihr Euch mit dem Skandal der hohen Abtreibungszahlen und der damit verbun­ denen allgemeinen Gewöhnung nicht abfinden werdet. Ich danke Euch für dieses mutige Zeugnis und bestärke Euch von ganzem Herzen : Tut alles, was Ihr könnt, um die Gewissen der Menschen zu wecken 5 2 Kor 8, 9. 1196 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale und das Leben der ungeborenen Kinder zu retten. An diesem Zeugnis für das Lebensrecht aller menschlichen Wesen am Anfang und am Ende unseres irdischen Weges entscheidet sich die Glaubwürdigkeit unserer Hoffnung für alle Menschen, ganz besonders in Eurem Land, das doch so viele Lebenschancen bietet. Schließlich erwähne ich noch die Mithilfe der Christen bei der ethischen und psychologischen Be­ wältigung von sozialen Spannungen, die sich bei Euch aus einer hohen Arbeitslosigkeit sowie aus der relativ großen Zahl von Flücht­ lingen aus aller Welt ergeben. 6. Eine anspruchsvolle Aufgabe bleibt in Eurem Land weiterhin die Überwindung der Spaltung unter den Christen ; Ihr verspürt sie bei Euch besonders schmerzlich Wir haben allen Grund, Gott zu dan­ ken, daß wir in den letzten Jahrzehnten viele Vorurteile und Mißver­ ständnisse miteinander überwinden und überraschend viel Gemein­ sames entdecken konnten, was uns vorher in diesem Maße meist nicht bewußt war. Fahrt fort mit dem aufrichtigen und sorgfältigen Dialog mit den nichtkatholischen kirchlichen Gemeinschaften ! Öfter fordern diese von Euch die Einheit am Tisch des Herrn oder wenigstens eine Art »eucharistische Gastfreundschaft«. Diese Gemeinschaft beim Mahl des Herrn kann es aber beim gegenwärtigen Stand des Gespräches miteinander leider jetzt noch nicht geben. Diese Trennung schmerzt ; sie gibt uns aber die notwendige Kraft und beständige Geduld für das Ringen um die Wahrheit des Glaubens. Um so wichtiger ist es, daß die getrennten Christen schon jetzt alles miteinander tun, was jetzt bereits möglich ist. Dazu gehört vor allem das Gebet um die Einheit, wie es besonders in diesen Tagen überall geschieht. Liebe Mitbrüder im Bischofsamt ! Dies sind einige vorrangige Aufgabenfelder, auf denen sich das christliche Weltzeugnis in Eurem Land bewähren muß. Zusammen mit meinen Anregungen für die beiden vorhergehenden Gruppen Eurer Bischofskonferenz vertraue ich Euch meine Worte nun zur weiteren persönlichen und gemeinschaftlichen Erwägung an und erbitte Euch von Christus, dem Guten Hirten, eine segensreiche Auswertung Eures gesamten diesjährigen Ad-limina-Besuches zur Auferbauung des Rei­ ches Gottes in Euren Gemeinden. In brüderlicher Verbundenheit und Anerkennung danke ich Euch auch an dieser Stelle für Euer Glaubenszeugnis und Euren uner­ müdlichen Hirtendienst in Eurem Land. Wenn Ihr jetzt dorthin Acta Ioannis Pauli Pp. II 1197 zurückkehrt, grüßt in meinem Namen die Euch anvertrauten Katho­ liken in Euren Bistümern, vor allem Eure vielfältigen Mitarbeiter, wo immer sie für Glaube und Liturgie, für Caritas und Verwaltung wirken. Ein besonderes Wort der Ermutigung sagt den Männern und Frauen in den Ordensgemeinschaften und säkularen Instituten. In tiefer geistlicher Einheit grüße ich durch Euch auch die verdienten Altbischöfe von Mainz, Trier und Regensburg: Kardinal Hermann Volk, Bischof Bernhard Stein und Bischof Rudolf Graber. Der allmächtige und gütige Gott segne Euch und Eure Ortskirchen und lasse sein Reich der Wahrheit und der Liebe unter Euch wachsen. Gelobt sei Jesus Christus ! XV Ad sodales Consilii pro Mariali anno coram admissos.* Signor Cardinale, Cari fratelli e sorelle, 1. È con vivo gradimento che ho accolto la vostra richiesta di un incontro con me. Ringrazio innanzitutto il cardinale Dadaglio, Presidente del Comi­ tato per l'Anno Mariano, per le affettuose e devote parole che, a nome di tutti, ha voluto rivolgermi, accennando a quanto è stato fatto, alle iniziative in corso ed a quelle che ancora si intendono prendere. Il panorama, che si apre dinanzi ai nostri occhi, ci spinge a ringra­ ziare la Vergine Santissima per la sua <( presenza attiva » tra di noi, proprio quella « presenza » materna e premurosa, misteriosa ma efficace, della quale ho parlato nell'Enciclica Redemptoris Mater, dove ho inteso appunto proporre gli indirizzi pastorali e spirituali di fondo dell'Anno Mariano. Il mio ringraziamento si estende a tutti voi, cari fratelli e sorelle, per la disponibilità e il fervore col quale vi siete messi all'opera, e per la competenza con la quale la state svolgendo. Avete sentito anche voi 1'« appello » di Maria, ed in certo modo vi siete fatti suoi docili strumenti, segni sensibili di questa sua « presenza attiva » nella storia di oggi, come del resto in tutta la storia della Chiesa, delle singole anime e dell'umanità. 1 * Die 1 m. Februarii a. 1988. 1 N. 1. 1198 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 2. Di questa presenza di Maria ha un particolare bisogno il nostro secolo, sul quale si proiettano ombre oscure, ma nel quale brillano anche singolari luci di speranza. E Maria, dal canto suo, non fa man­ care, per chi la sa comprendere ed apprezzare, la sua materna inter­ cessione e il suo valido sostegno per farci affrontare serenamente e coraggiosamente le prove della vita presente, le croci quotidiane, i doveri della nostra testimonianza cristiana. Maria ci è accanto per aiutarci nell'impegno di lavorare all'edificazione di un mondo fondato sui valori della solidarietà, della giustizia, della pace. Dobbiamo vedere, pertanto, questo Anno Mariano come una spe­ ranza, una forza di rivitalizzazione delle energie soprannaturali della fede e della carità, una specie di « antidoto » ai numerosi veleni che rischiano, se non siamo avveduti, di intossicare le singole persone come la stessa società, allontanandole da Cristo, e quindi dalla sal­ vezza. Maria è come una bussola, una (( stella )) luminosa, che conti­ nuamente ci orienta verso il (( sole di giustizia », verso G-esù. Il fascino soave di Maria ci conduce alla Verità e ci distoglie dalle seduzioni di questo mondo. Ella ci mostra una superiore Bellezza, nella quale il nostro animo trova la vera pace, e ci fa riscoprire il mondo, al di là di ogni sua bruttura, nella sua realtà e nella sua inno­ cenza originarie, così come esso è uscito dalle mani del suo Creatore, e come è stato salvato dal Sangue del Redentore. 3. Questi pensieri possono servire per un ulteriore approfondi­ mento del nostro impegno spirituale in questo anno particolarmente dedicato a Maria. La prima cosa da fare resta sempre quella di rendere più intenso e vissuto il culto mariano, e di aniñarlo sulla base di criteri liturgici e devozionali seri e sicuri, nella fedeltà alla Tradizione della Chiesa e alle indicazioni del suo Magistero attuale. Occorre anche insistere nell'approfondimento teologico della mariologia nei suoi vari aspetti : da quello antropologico a quello eccle­ siologico, nel contesto dell'essenziale dimensione cristologica. È bene, inoltre, insistere ulteriormente sui benefìci riflessi ed effetti che il culto mariano esercita nei confronti delle grandi cause della pace, della giustizia, della riconciliazione, della conversione, della evangelizzazione, della missionarietà della Chiesa. Occorre confidare di più in Maria per la causa dell'ecumenismo, per la promozione dell'unità e della carità reciproca tra i cristiani; Acta Ioannis Pauli Pp. II 1199 penso in modo particolare alle occasioni che in tal senso possono essere offerte dalle celebrazioni del Millesimo anniversario del Battesimo della Rus'. Ecco, cari fratelli e sorelle, questi sono i pensieri che mi sono venuti spontanei in questa circostanza. Vi ringrazio di nuovo per la vostra collaborazione e confido che, per l'intercessione della Beata Vergine, i vostri sforzi porteranno risultati ancora maggiori di quelli, già abbondanti e lodevoli, che stanno producendo. Sotto gli auspici della Santissima Madre di Dio imparto a tutti voi una speciale benedizione, che estendo ai vostri familiari ed a tutte le persone care. XVI Ad Urbis Magistrum, Administratores et Consiliarios coram admissos.* Onorevole Signor Sindaco di Roma, Signori della Giunta e del Consiglio comunale! 1. Vi saluto tutti con sincera cordialità e vi ringrazio per questa gradita visita all'inizio dell'anno, la quale, pur essendo tradizionale, non è formalistica, anzi diventa occasione favorevole per un reciproco scambio d'idee e un rinnovato stimolo per l'assolvimento di un non facile compito. Ringrazio sentitamente l'onorevole Sindaco Nicola Signorello per le calde e deferenti parole di omaggio, che mi ha indirizzato a nome vostro personale e di tutta la cittadinanza romana. Lo scambio degli auguri annuali tra Autorità religiose e civili con­ tribuisce a mettere in luce l'utilità e la necessità del loro rapporto a vantaggio delle stesse persone umane, che sono destinatarie del rispet­ tivo servizio. Quando poi si tratta di una capitale come Roma, l'inci­ denza e la qualità del servizio sono più che mai in relazione al grado di tale collaborazione. Mi auguro, pertanto, che il nostro presente incontro, oltre al consolidamento della cooperazione, valga a segnare un dato positivo nel cammino della nostra Città. 2. Nell'odierna circostanza, desidero soprattutto rilevare, anche a vostro conforto e incoraggiamento, quanto la Chiesa si attende dal *Die 4 m. Februarii a. 1988. 78 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1200 Officiale potere civile e amministrativo, come fattore essenziale nel faticoso iti­ nerario dello sviluppo di un popolo. La Chiesa — come ben sapete — ha sempre chiaramente ricono­ sciuto i diritti della potestà civile, raccomandando ai propri fedeli l'obbligo di renderle onore, sull'esempio di Gesù, che ha sottolineato il dovere di versare il tributo a Cesare. E, con immediata rispondenza, san Pietro, nel testo di quella che è da considerare la prima Lettera pontifìcia della storia, mentre esortava i cristiani a comportarsi coe­ rentemente (( come uomini liberi », insisteva sulla necessità di sotto­ mettersi ad (( ogni istituzione umana », dalle autorità più alte a quelle intermedie. Anche il più recente Concilio si mantiene sulla stessa linea, col mettere in rilievo la dignità e l'alta funzione di coloro che sono pre­ posti alla cosa pubblica, ricordando ai cittadini di essere tenuti a obbedire per dovere di coscienza. L'autorità pubblica, infatti, ha il suo fondamento nella natura umana, ed appartiene quindi all'ordine stabilito da Dio. Senza l'effettivo ed equilibrato esercizio della potestà pubblica non sarà possibile raggiungere, mantenere ed incrementare l'ordine sociale, che è finalizzato alla promozione del bene comune, davanti a cui debbono cedere gli interessi di parte. Ecco perché il Concilio non manca di sottolineare la responsabilità del potere civile di esercitare l'autorità nell'ambito della legge morale e della corretta amministrazione. 1 2 3 4 Spetta alla legittima autorità il compito specifico di dirigere le energie di tutti i cittadini verso il bene comune, non in forma dispo­ tica, ma come forza morale che si appoggia prima di tutto sulla libertà e sulla coscienza del dovere e del compito assunto. Non è stato mai facile governare, ed è più che mai diffìcile oggi, nel contesto della società moderna, in una metropoli come Roma, capi­ tale di uno Stato sovrano e, allo stesso tempo, centro della cattolicità. Ciò è anche più vero alla luce della fede cristiana, che considera ogni persona umana superiore a tutte le cose. Tuttavia, governare è neces­ sario, evitando da una parte abusi di autorità a ogni livello, dall'altra l'eccesso opposto del vuoto o dell'inefficienza dell'autorità. Un potere pubblico paralizzato non si può giustificare nell'insieme dell'ordine 1 Mt 22, 21. 2 Cf. 1 Pt 2, 13-17. 3 Cf. Dich. Dignitatis humanae, 11. 4 Cf. Cost. Gaudium et spes, 74. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1201 stabilito da Dio. Il dovere di ubbidire da parte dei sudditi è stretta­ mente collegato con l'obbligo delle autorità di intervenire. 3. In tema di efficienza del potere pubblico e di funzionalità ammi­ nistrativa, si pensa subito al dovere primario di mettere i cittadini in condizioni di condurre una vita veramente degna dell'uomo. Desi­ dero qui fare riferimento preciso al problema indilazionabile che ad ogni persona non manchi la possibilità di procurarsi il necessario al vitto, al vestito, all'abitazione, anche in vista della formazione di una nuova famiglia ; non manchino il lavoro, una sufficiente educazione, una sana ed obiettiva informazione, un'adeguata rete di servizi sociali. Quando si esamina lo stato presente della città di Eoma, non si può non riconoscere la realtà dei notevoli progressi realizzati, con la collaborazione di molti, sotto il profilo economico, sociale, culturale ed anche del benessere materiale. Ciò è tanto più vero, se si tengono presenti difficoltà proprie di una metropoli moderna, nel quadro nazio­ nale e internazionale, con tutto l'insieme delle spinte positive e nega­ tive caratteristiche di una società libera. Tuttavia, il Vescovo di Roma, anche nella sua funzione inscindibile di Pastore della Chiesa universale, non può chiudere gli occhi di fronte alla persistenza di zone non ristrette di miseria e di sottosviluppo, coesistenti accanto alle fasce sempre più ampie di ricchezza ed anche di opulenza. Egli non può trascurare di dire che, insieme con la dif­ fusione dell'inquinamento ambientale, di cui non infrequentemente si parla, esiste pure il fenomeno, grave per lo sviluppo globale del­ l'uomo, dell'inquinamento morale. E ciò non contribuisce a promuo­ vere universalmente l'immagine più vera della Città, che non è certo un agglomerato di elementi eterogenei né una massa informe o ano­ nima di cittadini. 4. Onorevole Sindaco, egregi Signori, anche chi non ha fede rico­ nosce la peculiarità unica di Roma come sede del successore di Pietro e centro propulsivo della religione cattolica, e tutti sanno quanto lo spirito del Vangelo possa contribuire anche al miglioramento e alla qualità della vita umana sulla terra. Nel rinnovare il mio ringraziamento per questa vostra visita, rivolgo a tutti, a ciascuno di voi, alle vostre famiglie, ai vostri con­ cittadini il mio benedicente saluto e augurio. Acta Apostolicae Sedis - 1202 Commentarium Officiale XVII Ad eos qui plenario coetui Secretariatus ad Unitatem Christianorum fovendam interfuerunt coram admisos.* Messieurs les Cardinaux, Frères et fils très chers dans le Christ, 1. L'âme remplie de joie, je remercie le cardinal Jean Willebrands pour les paroles par lesquelles il a bien voulu me présenter le travail de la session plénière du Secrétariat pour l'unité des chrétiens. Je voudrais surtout remercier de tout cœur ceux qui, venus de diverses parties du monde et ayant quitté leurs occupations, ont mis à la disposition de l'Eglise catholique tout entière leur expérience, leur compétence, leur sollicitude pour l'avancement de la pleine unité de tous les chrétiens. En effet, cet engagement commun, qui est une des priorités de l'action pastorale de notre temps, est requis directement par la volonté du Christ sur son Eglise, à savoir qu'elle soit signe et instru­ ment de l'unité de tout le genre humain. Le nouveau Code de droit canonique s'y réfère explicitement : <( Il appartient en premier lieu au Collège des Evêques tout entier et au Siège Apostolique d'encourager et de diriger chez les catholiques le mouvement œcuménique dont le but est de rétablir l'unité entre tous les chrétiens, unité que l'Eglise est tenue de promouvoir de par la volonté du Christ » . Or, la mise en œuvre d'un tel engagement, en raison de son ampleur, pour qu'il puisse avoir des effets dans la réalité, exige l'apport de compétences multiples et la connaissance exacte des situations locales variables. 1 2 Je vous suis donc profondément reconnaissant pour la réflexion commune que vous avez accomplie, à la lumière des impératifs évangéliques et dans la confrontation fraternelle et loyale des opinions des uns et des autres, pour trouver et formuler des orientations fondées en doctrine, répondant aux problèmes actuels et ouvertes sur l'avenir. 2. Les rapports sur les activités les plus importantes réalisées par le Secrétariat pour l'unité, depuis la dernière session plénière, vous ont permis d'avoir une vue d'ensemble de la situation œcuménique présente, avec ses résultats positifs, avec ses problèmes et ses diffi­ cultés. Il s'agit en fait d'un vaste tour d'horizon qui englobe les * Die 5 m. Februarii a. 1988. 1 Cf. Jn 17, 21; Lumen gentium, n. 1. 2 Can. 755, § 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1203 relations avec les Eglises d'Orient tout autant que celles avec les Eglises et Communautés ecclesiales d'Occident. Ces relations comprennent des aspects communs, c'est certain, mais aussi des aspects spécifiques et différents puisqu'il s'agit de sujets théologiques, de questions d'ordre historique et culturel, de situations sociologiques et politiques, d'atti­ tudes psychologiques et d'implications pastorales : ce qui compose un panorama très varié. Dans ce contexte, une connaissance précise des problèmes, et la ferme espérance qui ne déçoit pas ceux qui travaillent pour le Eoyaume de Dieu dans l'obéissance à la volonté du Seigneur offrent la possibilité de trouver des voies nouvelles et appropriées pour résoudre les questions héritées de l'histoire et qui divisent encore les chrétiens. En considérant tout ce qui a été réalisé parmi les chrétiens, avec la grâce de Dieu, pour le rétablissement de la pleine unité, soit à travers le dialogue théologique, soit par des relations de fraternité, nous sommes poussés à redoubler d'efforts à l'intérieur de l'Eglise catholique et avec les autres chrétiens en vue de progresser vers un accord dans la foi. Le Seigneur a béni les débuts de ce mouvement; il nous a aidés jusqu'à maintenant en créant une situation tout à fait nouvelle dans les relations entre chrétiens; il nous accordera encore son appui, j'en suis sûr, pour achever son dessein. 3. Vous avez étudié particulièrement, au cours de cette session, le projet d'une nouvelle édition du Directoire œcuménique. Le deuxième Concile du Vatican avait demandé que les orientations pour la pratique de l'œcuménisme soient rassemblées dans un Directoire en vue de l'application des principes du Décret sur l'œcuménisme et des autres documents conciliaires ayant une incidence œcuménique. Le Directoire, paru en deux parties, en 1967 et 1970, a rendu de précieux services pour orienter, coordonner et développer l'effort œcuménique. Depuis sa promulgation, d'autres documents ont traité directement ou indirectement des problèmes œcuméniques, tels que le Motu Proprio Matrimonia mixta (1970), l'Instruction sur des cas particuliers d'ad­ mission d'autres chrétiens à l'Eucharistie dans l'Eglise catholique (1972), le document sur la collaboration œcuménique aux niveaux national, régional et local (1975), la constitution apostolique Sapientia christiana sur les universités et les facultés ecclésiastiques (1979), l'exhortation apostolique Catechesi tradendae (1979) et d'autres encore ; Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1204 Officiale de plus, le Code de droit canonique de 1983 a créé une situation nouvelle. Tout cela exigeait une rédaction du Directoire qui tînt compte de l'ensemble, de sorte que la tâche pastorale de la promotion orga­ nique de l'unité en soit facilitée et menée de façon cohérente. La première partie du Directoire œcuménique (1967) avait déjà donné comme orientation de porter une attention constante à l'évolution de la situation œcuménique. De même, les nouvelles directives auront pour but d'aider à la promotion de l'unité « sans mettre un obstacle quelconque aux voies de la Providence et sans préjuger des impulsions futures de l'Esprit Saint » . On pourrait dire plus : le nouveau Di­ rectoire devrait lui-même être un moyen d'approfondir et de faire progresser de façon ordonnée la situation œcuménique. 3 4 Je souhaite donc que le travail que vous avez accompli en cette semaine de session plénière constitue le fondement doctrinal solide et l'orientation pastorale appropriée pour que ce nouveau projet puisse trouver sans tarder sa formulation définitive et qu'il soit bientôt pro­ mulgué. L'ampleur du mouvement œcuménique, la multiplication des docu­ ments de dialogue, l'urgence ressentie d'une plus grande participation de tout le Peuple de Dieu à ce mouvement, et par conséquent la néces­ sité d'une information doctrinale exacte en vue d'un engagement juste, tout cela demande que l'on donne, sans tarder, des orientations mises à jour. 4. Lorsque vous retournerez chez vous, dans vos Eglises locales, à vos engagements pastoraux, vous porterez certainement avec vous un écho des réflexions de ces jours destinées à approfondir la solli­ citude et la préoccupation concrète pour le rétablissement de la pleine unité. Tous rejoignant dans la prière, je demande au Seigneur de vous bénir, ainsi que tous ceux qui collaborent avec vous dans le service de l'unité. 3 N. 2. 4 Unitatis redintegratio, n. 24. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1205 XVIII Ad Administratores et Consiliarios Regionis Latii coram admissos.* Onorevoli Presidenti e illustri Membri del Consiglio e della Giunta Regionale del Lazio! 1. Sono lieto ed onorato di accogliervi in questa Udienza a voi riservata all'inizio del nuovo anno, e con grande cordialità porgo a ciascuno di voi il mio deferente saluto, estendendo il pensiero anche a tutti i Consiglieri ed ai rispettivi familiari. Desidero manifestarvi viva gratitudine per gli auguri da voi pre­ sentati e per questa visita, che è segno di ossequio sincero. Davanti a voi viene spontaneo e logico immaginare la vasta por­ zione dell'Italia, di cui siete direttamente responsabili: « Questa splen­ dida, austera, vetusta, fatidica regione del Lazio » — come disse Paolo VI, ricevendo per la prima volta i vostri Colleghi nel 1972 — col suo paesaggio « spazioso e solenne » e con la sua gloriosa storia civile e religiosa. 1 Ma soprattutto è naturale pensare alle vostre responsabilità ed ai compiti, per i quali siete eletti dai cittadini e che dovete svolgere nella complessa situazione del mondo moderno. Infatti, il vero e retto fine dell'attività politica è il benessere materiale e spirituale della società, in modo che i diritti e i doveri siano da tutti rispettati e tutelati. Come scrisse Pio XI nell'Enciclica Divini Redemptoris: (( Nel piano del Creatore la società è un mezzo naturale, di cui l'uomo può e deve servirsi per il raggiungimento del suo fine, essendo la società umana per l'uomo, e non viceversa ... Ciò è da intendersi nel senso che, mediante l'unione organica con la società, sia a tutti resa pos­ sibile per la mutua collaborazione l'attuazione della vera felicità terrena » . 2 2. Ma, purtroppo, è diventato difficile realizzare questo intento ! Le difficoltà, intrinseche alla stessa compagine della vita associata, sembrano ancora aumentare a motivo delle accresciute esigenze dei cittadini, dei contrasti ideologici e degli ostacoli concreti che ogni giorno sorgono nell'azione pubblica, nella quale bisogna necessaria­ mente scegliere e decidere. Chi, come voi, amministra comuni inte* Die 6 m. Februarii a. 1988. 1 Cf. Insegnamenti di Paolo VI, vol. X, p. 220. 2 N. 29. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1206 Officiale ressi, deve mantenere sempre ferme e limpide le qualità che rendono saggi, onesti e operosi, e cioè : la coscienza morale, la sensibilità sociale e la lungimiranza politica, unita alla competenza tecnica nel proprio settore, in modo che siano veramente risolti i problemi che man mano si affacciano e siano soddisfatte le giuste richieste dei cittadini. In proposito, è interessante ed utile rileggere in questo anno, in cui ricorre il quarantennio della Costituzione della Repubblica Ita­ liana, gli articoli del Titolo V, riguardanti « Le Regioni, le Province, i Comuni )). Prescindendo da una interpretazione giuridica e tecnica, che farete voi stessi, insieme con gli esperti, il messaggio che in sin­ tesi se ne ricava è quello del « servizio », specialmente alla luce del­ l'articolo 5, che recita : « La Repubblica, una e indivisibile, riconosce e promuove le autonomie locali; attua nei servizi che dipendono dallo Stato il più ampio decentramento amministrativo; adegua i principi e i metodi della sua legislazione alle esigenze dell'autonomia e del decentramento ». Emerge evidente l'intenzione dei Legislatori: decen­ trare per servire meglio, più concretamente e tempestivamente la cittadinanza. Ë questa la vostra responsabilità ed anche la vostra dignità; essere e sentirvi a servizio di questa vasta Regione, che ha avuto fiducia in voi e da voi attende il contributo dell'intelligenza, della capacità e — dirò anche — dell'amore. 3. L'occasione di questo incontro riporta il nostro pensiero alla Festività del Natale, che abbiamo da poco commemorato. La solenne e soave Liturgia natalizia ci ha fatto nuovamente meditare sulla « teo­ logia dell'Incarnazione », e cioè sull'evento unico e strepitoso del « farsi uomo » della Seconda Persona della Santissima Trinità : « In principio era il Yerbo, e il Verbo era presso Dio, e il Verbo era Dio ... E il Verbo si fece carne e venne ad abitare in mezzo a noi ! » . Poiché Dio si è fatto uomo ed ha voluto inserirsi nella nostra storia, pos­ siamo dedurre logicamente che Dio vuole la storia umana, la ama, la stima, la guida, la eleva, la salva. Nel disegno creatore e redentore di Dio c'è appunto questa nostra storia talvolta drammatica e contra­ stata, e tuttavia sempre sostenuta dall'onnipotenza e dall'onniscenza dell'Altissimo. Da questa verità sgorga la « teologia delle realtà ter­ rene » : queste si rivelano nel loro pieno valore oggettivo e universale alla luce della ragione e della rivelazione. La tragedia della società moderna sta proprio nello smarrimento del significato trascendente 3 3 Gv 1, 1. 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1207 ed eterno dell'uomo e, quindi, delle realtà terrene. L'uomo così rischia di divenire un essere sperduto, senza significato; dietro a lui non ci sarebbe nulla, come non c'è nulla davanti ; il senso della sua esistenza sarebbe dato unicamente dall'esistenza stessa. Diventa allora doloro­ samente logico il pullulare di « progetti di vita » insufficienti, dispe­ rati, contraddittori, privi di un'apertura al trascendente. Alla luce, invece, dell'Incarnazione di Dio le realtà terrene non solo assumono il loro significato di « mezzi » per il « fine », che tra­ scende l'uomo e la storia, ma sprigionano anche una forza di attra­ zione, per cui merita impegnarsi in esse, in tutti i settori del vivere sociale e familiare, nonostante le difficoltà ed anche le sconfìtte. 4. La « teologia delle realtà terrene » sfocia perciò nella « teologia della politica », la quale non deve essere solamente — come si dice — l'arte del possibile, ma piuttosto deve intendersi come scienza e arte del servizio, proprio perché Dio, volendo la storia umana, vuole insieme la società, affidandone il coordinamento all'Autorità, in vista del raggiungimento del bene comune, naturale e soprannaturale. Per­ tanto, il (( fare politica », in tutti i settori, anche nell'ambito regio­ nale, significa amare la « persona umana » e spendere tempo, intelli­ genza e fatica per venire incontro alle sue necessità. Il (( politico » sente quanto sia faticoso pensare, quanto pesante sia l'assillo quoti­ diano di dover ben ponderare le questioni, per poi operare le giuste scelte e decidere in modo assennato e costruttivo. Per il bene della Regione, cari Amici, accettate con generosità questo impegno di servizio e di amore : grande sarà certamente la ricompensa, prima nella riconoscenza dei cittadini e poi nell'eterna mercede del Cielo, verso il quale camminano le singole esistenze e l'intera storia umana. Iniziando il nuovo Anno, invoco su di voi e sul vostro lavoro l'in­ tercessione materna di Maria Santissima e vi imparto la mia Bene­ dizione, assicurando il ricordo nella preghiera. 1208 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale XIX Ad episcopos quosdam qui conventui de re liturgica Romae habito interfuerunt coram admissos.* Venerati Fratelli nell'episcopato, Siate i benvenuti ! A tutti il mio saluto cordiale. Voi siete convenuti a Roma aderendo all'iniziativa della Commissione Liturgica della Con­ ferenza Episcopale Italiana, che ha promosso un corso di aggiorna­ mento sul tema : « Celebrare oggi )). Mi rallegro con gli organizzatori e con ciascuno di voi. Senza riprendere i diversi punti toccati nel corso di questa setti­ mana, vorrei sottolineare l'importanza della liturgia presieduta dal vescovo nella vita della sua Chiesa. 1. Il ruolo del vescovo come maestro, santifìcatore e pastore nella sua Chiesa è particolarmente evidente nella celebrazione della santa liturgia, che egli compie con i membri del Presbiterio e col popolo. Giustamente il Vaticano II ha sottolineato : (( Tutti devono dare la più grande importanza alla vita liturgica della diocesi che si svolge intorno al vescovo, principalmente nella chiesa cattedrale : convinti che c'è una speciale manifestazione della Chiesa nella partecipazione piena e attiva di tutto il popolo santo di Dio alle medesime celebra­ zioni liturgiche, soprattutto alla medesima Eucaristia, alla medesima preghiera, al medesimo altare cui presiede il vescovo circondato dai suoi sacerdoti e ministri » . 1 2 Quando il vescovo celebra in mezzo al popolo a lui affidato, è il mistero stesso della Chiesa che si manifesta mediante la celebrazione legittima dell'Eucaristia; egli è il grande sacerdote del suo popolo. (( Mediante la predicazione del Vangelo, nella forza dello Spirito, egli chiama gli uomini alla fede oppure li conferma nella fede ... », e mediante i sacramenti egli santifica i fedeli. È perciò necessario che il vescovo sia fortemente convinto dell'importanza di tali celebrazioni 3 4 5 * Die 12 m. Februarii a. 1988. 1 Caer. Ep., 11. 2 Sacrosanctum 3 Cf. Caer. Ep., 7. 4 Ibid., 5 Cf. ibid., 7. 6. Concilium, 41. 1209 Acta Ioannis Pauli Pp. II per la vita cristiana dei suoi fedeli. Esse devono essere un modello per tutta la diocesi. 2. Affinché tutto si svolga in modo da manifestare nel medesimo tempo l'unità della Chiesa locale e la diversità delle funzioni, è impor­ tante che il vescovo sia circondato da preti, da diaconi, e da altri ministri, che compiano ciascuno la loro funzione. Bisogna che la chiesa dove il vescovo celebra, in particolare la sua chiesa cattedrale, sia un modello degno e appropriato e dimostri « i n maniera esemplare alle altre chiese della diocesi quello che prescrivono i documenti e i libri liturgici per la disposizione e la decorazione delle chiese » . Importa che il ruolo della schola e quello dell'organista siano armo­ nizzati, che i canti eseguiti siano vera espressione della fede, conformi sia alle regole liturgiche che alle norme dell'arte, che manifestino il carattere universale delle celebrazioni presiedute dal vescovo e per­ mettano la partecipazione del popolo. Perché ciascuno sappia quello che ha da fare o da dire, perché tutto si svolga con ordine, semplicità e bellezza, è indispensabile la presenza del maestro delle cerimonie, discreto e attento a tutto. Queste sono alcune indicazioni, che voi potete trovare più partico­ lareggiate nel Cerimoniale dei vescovi, pubblicato nel 1984, a voi par­ ticolarmente destinato. Esso contiene tutto ciò che è necessario com­ piere nell'anno liturgico per ottenere una liturgia episcopale che sia semplice e nobile nel medesimo tempo, piena di efficacia pastorale e in grado di servire da modello per tutte le altre celebrazioni. 6 7 8 3. Tutto ciò è importante, ma per capire pienamente il valore della liturgia bisogna scendere più in profondità. In primo luogo, è per mezzo della Liturgia che si raggiunge oggi il mistero della salvezza. Quando il vescovo offre il sacrificio euca­ ristico e celebra i sacramenti, trasmette quello che lui stesso ha rice­ vuto dalla tradizione che viene dal Signore, e edifica in tal modo la Chiesa. Questa non ha la sua origine nella volontà dei discepoli, quasi avessero deciso di dare ai riti dell'antica alleanza una forma nuova. La Chiesa è stata creata come nuovo popolo di Dio intorno 9 10 6 Ibid., 7 Ibid., 40. 8 Ibid., 9 Of. 10 46. 34-35. Synodus extraor. Ep. 1985, Relatio Finalis. Cf. 1 Cor 11, 25. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1210 Officiale alla tavola dell'ultima cena, come ho sottolineato nella Lettera Dominicae Cenae. Essa è continuamente fondata dai gesti di Cristo, com­ piuti in suo nome da ministri ordinati : è così che essa può associarsi al mistero della morte e della risurrezione del Signore e ricevere il suo Spirito vivificante. Per questo il Concilio Vaticano II ha affermato che « La Liturgia è il culmine verso cui tende l'azione della Chiesa e, insieme, la fonte da cui promana tutta la sua virtù » . Ciò dice l'importanza della cele­ brazione liturgica, poiché si tratta di esprimere con parole e gesti, la grazia straordinaria che ci è fatta, di fare sentire e manifestare il dono di Dio, che è lo stesso Cristo. 11 12 La celebrazione liturgica è, in secondo luogo, alimento di una auten­ tica vita cristiana, sia personale che comunitaria. Quando celebriamo la liturgia, noi partecipiamo ai misteri della redenzione, compiuti da nostro Signore, e comunichiamo alla vita del Padre insieme con tutti i fratelli come noi redenti : rappresentiamo l'universo riconciliato con Dio. Quello che celebriamo in spirito e verità, noi lo viviamo, pregustando nello Spirito ciò che saremo eternamente. Quando la liturgia è celebrata, la Chiesa è rivelata a se stessa, ciascuno di noi è rivelato a se medesimo. Sono momenti di pienezza e di grazia. Perché si possa realizzare questa esperienza vera di conversione a Dio, bisogna che la celebrazione sia rivolta a tutto l'uomo, non sola­ mente alla sua intelligenza, ma anche ai suoi sensi. Da qui deriva il posto da farsi a ogni elemento di bellezza : al canto, alla musica, alla luce, all'incenso. Da qui anche la necessità di una certa durata della celebrazione e di una sua articolazione interna ben strutturata. 4. Infine, la celebrazione è sorgente della missione della Chiesa e di ciascun cristiano. Il dinamismo missionario non viene dalla volontà degli uomini, che decidono di farsi propagatori della loro fede. Esso nasce dallo Spirito, che spinge la Chiesa a dilatarsi. Esso progredisce per la fede nell'amore di Dio. La celebrazione liturgica è il momento in cui i cristiani scoprono, in Cristo e nella Chiesa, il volto di Dio e il suo dono ineffabile, è il momento in cui scoprono che essi stessi sono amati fino all'estremo. Se la celebrazione sarà tale, la testimonianza e la missione non potranno che nascere da questa certezza. 11 Cf. n. 4. 12 S. C. 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1211 Che il vostro modo di celebrare sia l'espressione stessa della vostra fede. Ciò sarà per i vostri preti, i vostri diaconi, e i vostri fedeli una testimonianza e un esempio. Così si potrà realizzare in ciascuna delle vostre Chiese locali ciò che sant'Ignazio di Antiochia augurava alla Chiesa di Filadelfia : « Non c'è che una sola carne di nostro Signor Gesù Cristo e un solo calice per unirci al suo sangue, un solo altare, come un solo vescovo con il presbiterio e i diaconi. Così tutto ciò che fate, fatelo secondo Dio » . Con questo augurio, ed a conferma dei sentimenti di fraterna comunione che mi uniscono a voi, e per vostro tramite, ai fedeli delle vostre Chiese, vi imparto di cuore la mia Benedizione. 13 XX Ad Exc.mum Virum Ioannem Iosephum Zorrilla, Uriiquariae apud Sedem Apostolicam Legatum.* Señor Embajador: Con viva complacencia recibo de sus manos las Cartas Creden­ ciales, que le acreditan como Embajador Extraordinario y Plenipoten­ ciario de la República Oriental del Uruguay ante la Santa Sede. Al darle, pues, mi cordial bienvenida en_ este solemne acto de presenta­ ción, me es grato reiterar ante su persona el sincero afecto que siento por todos los hijos de la noble Nación uruguaya. Deseo igualmente agradecerle sus amables palabras y, en particular, el deferente saludo que el Señor Presidente, Dr. Julio María Sanguinetti, ha querido hacerne llegar por medio de Usted ; tenga a bien transmitirle el mío, junto con mis mejores votos de paz y bienestar. El año pasado tuve la dicha de visitar la capital de su País, Monte­ video, con ocasión de mi viaje pastoral a las Naciones hermanas de Chile y Argentina. Fue una visita breve en el tiempo pero muy intensa como vivencia espiritual y humana. Ante mis ojos se manifestó con toda su intensidad la fe y el entusiasmo propios de un pueblo animado por las raíces cristianas que han de ser el fundamento del esperanzador proceso democrático que se consolida en su País. 13 Phil 1. * Die 13 m. Februarii a. 1988. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1212 Officiale Durante el histórico encuentro en la sede de Gobierno, quise « ma­ nifestar pública gratitud al Uruguay que, con actitud solidaria y cons­ tructiva ofreció generosamente su suelo para que en él pudiera darse, con la firma de los dos Acuerdos de Montevideo en el Palacio Taranco, el primer paso en aquel camino que iba a exigir, hasta llegar a la meta, grandes dosis de buena voluntad, prudencia, sabiduría y tenacidad por parte de todos )).* Me complace señalar el hecho de que Vuestra Excelencia, a lo largo de su discurso, haya resaltado la labor evangelizadora llevada a cabo por la Iglesia tanto en Uruguay como en las demás Naciones del mundo. Para la Iglesia de Cristo, como manifestó mi venerado pre­ decesor Pablo V I , en la Exortación Apostólica Evangelii nuntiandi, evangelizar significa (( llevar la Buena Noticia a todos los ambientes de la humanidad y, con su influjo, transformar desde dentro, renovar a la misma humanidad » . En esta misma línea decía yo a los amadí­ simos hijos uruguayos en la memorable celebración que tuvo lugar en la explanada « Tres Cruces » : « La Iglesia debe proyectar, sobre los problemas que aquejan a la humanidad en cada momento de su historia, la luz limpia y pura que brota del Evangelio, siempre actual por ser Palabra de Dios » ; pues es el mismo Dios quien quiere que (( todos los hombres se salven y lleguen al conocimiento de la Verdad » . En mis viajes apostólicos a los amados países de América Latina he podido constatar de primera mano la ingente labor evangelizadora de tantos hijos de la Iglesia, que han dedicado generosa e ilusiona­ damente sus vidas a anunciar la Buena Nueva. La obra que realizó la comunidad católica también en Uruguay, representa una innegable contribución al bien de la sociedad. No pocos problemas de carácter social e incluso político tienen su raíz en motivaciones de orden moral; la Iglesia, en forma respetuosa y movida por su deseo de servicio, se acerca a ellos mediante su actividad evangelizadora, edu­ cativa, asistencial, y trata de iluminarlos desde el costado del Evan­ gelio, en orden a su positiva solución. Y así, vemos que la vida cris­ tiana dignifica las relaciones entre las personas y los grupos, consolida la familia, favorece la convivencia y educa para vivir en libertad dentro del marco de la justicia y del respeto mutuo. Siendo consecuente con 2 3 4 1 N. 1. 2 N. 18. 1 N. 5. 4 1 Tim 2, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1213 su compromiso cristiano y con las enseñanzas del Magisterio, el cató­ lico uruguayo será también decidido defensor de la justicia y de la paz, de la libertad y de la honradez en el ámbito público y privado, de la defensa de la vida y en favor de los derechos de la persona humana. Todo ello repercutirá en beneficio de la sociedad y se verán incrementados los lazos de fraternidad y armonía, mediante una leal colaboración entre la Iglesia y el Estado desde el respeto mutuo y la libertad. Son muchos y muy profundos los vínculos que, desde sus mismos comienzos, han unido al Uruguay con la Iglesia, los cuales se han ido plasmando en múltiples vivencias que han configurado y configuran la idiosincrasia del uruguayo, ciudadano y creyente. Con gran respeto a la legítima autonomía de las instituciones y autoridades, la Iglesia continuará incansable en promover y alentar todas aquella iniciativas que sirvan a la causa del hombre, a su dignificación y progreso integral, favoreciendo siempre la dimensión espiritual y religiosa de la persona en su vida individual, familiar y social. En este sentido, los Pastores, sacerdotes y familias religiosas del Uruguay no ahorrarán esfuerzos en su opción por el hombre, dentro del ámbito de la misión que les es propia, que es de orden religioso. « Pero —como nos dice el Concilio Vaticano II— precisamente de esta misma misión religiosa derivan funciones, luces y energías que pueden servir para establecer y consolidar la comunidad humana según la ley divina » . Señor Embajador, antes de finalizar este encuentro, pláceme ase­ gurarle mi benevolencia y apoyo, para que la alta misión que le ha sido encomendada se cumpla felizmente. Por mediación de Nuestra Señora de los Treinta y Tres, Patrona de la Nación uruguaya, elevo mi plegaria al Altísimo para que asista siempre con sus dones a Usted y a su distinguida familia, a los gobernantes de su noble País, así como al amadísimo pueblo uruguayo, al que espero volver a visitar dentro de poco. 5 5 Gaudium et spes, 42. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1214 Officiale XXI Ad Sudaniae episcopos sacra limina visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I am pleased to welcome you, the members of the Sudan Episcopal Conference, on the occasion of your ad Limina visit. We are gathered here today in the fellowship of the Holy Spirit and in the love of Christ who forever remains the chief cornerstone and shepherd of our souls. Our meeting is for us a special moment of ecclesial com­ munion and offers us the opportunity to strengthen the bonds of unity, charìty and peace which unite us in the College of Bishops. Each of you represents a locai Church in the Sudan and carries with you the joys, hopes and expectations of the priests, Religious and Iaity entrusted to your pastoral care. You are witnesses too of the suffering of your peoples. As "servants of Christ and stewards of the mysteries of God", you are especially concerned by the serious conséquences of a breakdown of moral values resulting from situations of insecurity and from the lack of opportunities for éducation and development. Among the manifestations of this crisis are the destruction of family bonds, the loss of the sense of the value and dignity of human life, the growth—in other words—of a mentality of violence, and the spectacle of youth in disarray and confusion. This difficult situation bears upon your pastoral responsibility and upon the response of the Church as a whole. 1 2 3 4 I wish to encourage the ecclesial community in the Sudan to be united in facing the challenges of the présent, in order effectively to bear witness to the présence of God's kingdom among his people. As we meet today it is my heartfelt desire to confirm you in that living hope to which we have been born anew through the Résurrection of Jesus. As I said on the occasion of your last ad Limina visit : "My message is a message of hope motivated by love ... Through you and through ali your people, united by word and sacrament as a com­ munity, the Lord Jesus wishes to keep alive the invincible hope of 5 * Die 13 m. Februarii a. 1988. 1 Cf. Eph 2:20. 2 Cf. 1 Pt 2:25. 3 Lumen Gentium, 22. < 1 Cor 4 : 1 . 5 Cf. 1 Pt 1:2-7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1215 his Gospel. And at this juncture of history, you yourselves are called to shepherd your people, to lead them to place their hope in the merciful Saviour of the world, in the Redeemer of man". 6 2. I am gratefully aware of the courageous initiatives which you have undertaken for proclaiming the Gospel in the face of great diflîculties. You have ordered your pastoral activity in two basic directions. On the one hand, together with your priests, Eeligious and catechists, you have dedicated yourselves to the Church's great task of announcing the Good News of salvation to the many who have not heard of or accepted Christ. On the other hand, with great solicitude you have given yourselves to your own Catholic faithful, sustaining them by word and sacrament, exercising in their midst the role of the Good Shepherd. I take this opportunity to encourage your endeavours in the work of evangelization which is "the grace and vocation proper to the Church, her deepest identity". In your particular cultural setting the Gospel message must be spread above ali by the witness of an exemplary Christian life. Such a dedicated witness is already an initial act of evangelization. 7 3. I know that as Bishops you deeply appreciate the invaluable contribution which your brother priests, both diocesan and Religious, Sudanese and missionaries, are making to the evangelization and social development of your country. Their splendid pastoral work and charitable concern, despite great personal sacrifice and in the face of many obstacles, are an integral part of the Church's service to the People of God in the Sudan. An essential aspect of your apostolic charge is to confirm your brother priests in their identity as ministers of word and sacrament. Always strive to help them by your under­ standing and compassion. It is important that you and your priests should be closely united and that the presbyterium of each local Church should gather around the Bishop in one heart and one mind. In this way the intimate nature of the Church as a communion of faith and love is shown forth more clearly. I have noted with satisfaction that even in spite of dif&culties vocations to the priesthood and the religious life are increasing in the Sudan. I wish to assure you of my prayerful support for all your 6 Address to the Bishops of the Sudan, 30 October 1981. 7 Evangelii 79 - A . A . S. Nuntiandi, 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1216 Officiale endeavours directed to the sélection of worthy candidates for the priestly ministry. Moreover, I share with you the important concern that your seminarians should receive an adequate spiritual, académie and pastoral préparation for their future service as priests of Jesus Christ. May you always be true fathers in Christ to ail of your seminarians. The Church's présence and involvement in the sphères of health care, social welfare and éducation dépend largely on the members of the Institutes of consecrated life at work in your country. And I gladly join you in giving thanks to Almighty God for ail those men and women Religious who through their tireless labours at the service of the Gospel in the fields of human advancement have enabled your local Churches to exert an influence far beyond their limited numbers. 4. In your local Qhurches lay catechists play a fundamental role in the éducation of children and adults in the faith. Catechesis is one of the essential moments of the whole process of evangelization, especially when it involves the teaching of Christian doctrine imparted in an organic and systematic way, with a view to initiating the hearers into the fullness of Christian life. 8 As for the religious formation of the faithful, I encourage you to direct your attention to the establishment and promotion of continuing educational programmes, giving special emphasis to the préparation of the laity for various roles of service and leadership in the civil and ecclesial communities. This more complete formation is especially important for those Catholics who have responsibilities in public life. These men and women are indeed to be encouraged and supported in their service of the common good of their fellow-citizens. 5. You and those entrusted to your pastoral care are called to bear daily witness to Christ in a multi-religious society. In this setting, it is your task to reaffixm the commitment of the Catholic Church both to dialogue and to the proclamation of the Gospel. As I have remarked on another occasion : "There can be no question of choosing one and ignoring or rejecting the other. Even in situations where the proclamation of our faith is diflicult, we must have the courage to speak of God who is the foundation of that faith, the reason of our hope, and the source of our love". 9 Catechesi Tradendae, 8 Cf. 9 Address to the 18. Secrétariat for Non-Christians, 28 April 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1217 The Church has a deep respect for ali non-Christians because she believes that the plan of salvation includes all those who acknowledge the Creator. Thus there exists a solid basis for mutual dialogue and peaceful coexistence with the Moslems. It is the specific teaching of the Second Vatican Council that Christians and Moslems are " t o strive sincerely for mutual understanding. On behalf of all mankind let them make common cause of safeguarding and fostering social justice, moral values, peace and freedom". 10 On our part dialogue means a readiness to cooperate with others for the betterment of humanity, and a commitment to search together for true peace and justice. In this regard, the right to religious freedom is a matter on which the followers of all religious traditions should be Willing to collaborate, since religious freedom is a measure o f all other fundamental rights in so far as it touches the most intimate sphère of the human spirit. No individual or group, ñor the State, can claim authority in the sphère of religious convictions. status to one particular religion, Where the State grants a special as representing the belief of a majority of its Citizens, it cannot claim to impose that religion on all its people or restrict the religious freedom of other Citizens or of foreigners living within its territory. As I wrote in this year's message for the World Day of Peace : "In no case may the civil Organization set itself up as the Substitute for the conscience of the Citizens, nor may it remove or take the place of the freedom of action of religious associations. A social order requires that ali—as individuáis and in groups—should be able to profess their religious convictions with full respect for others". 11 6. I cannot fail to mention my concern at the armed conßict currently taking place in the Southern Sudan and in the Southern Kordofan area, marked as it is by loss of life, serious iniury to civil ians, destruction of property and widespread famine. In addition, the continued fighting has rendered relief efforts nearly impossible. I pray that a negotiated solution to the hostilities will soon be found, in respect for the just aspirations of the people in vol ved. With the well-being of the Sudanese people at heart I appeal to ail parties to pursue the path of a negotiated seulement. 10 Nostra Aetate, " Part I. 3. 1218 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale I also wish to express my concern for the hundreds of thousands of refugees and displaced persons who live concentrated in the principal cities of the South and of the North. While I encourage you to continue your efforts to provide relief for thèse poor and homeless people, I renew the hope I expressed on the occasion of the présen­ tation of the Letters of Oredence of the Sudanese Ambassador that "the worldwide community will answer the Sudan's appeal for humanitarian assistance in confronting this difficult problem". This whole question manifests the serious imbalance existing within the international community, where it is sometimes difficult or impossible to organize or d eli ver needed emergency food assistance and set up the educational and health programmes which should be an important and integral part of relief services, and yet the trade and shipment of arms knows no frontiers and goes on without limitations. 12 7. I thank ail of you, beloved Brothers, for your generous dedication as pastora to the flock that has been entrusted to your care. In your daily labours I am close to you in the love of Jesus. May the Blessed Virgin Mary intercede for you and strengthen you in your pastoral labours. Recently you have had the joy of consecrating your homeland to the Blessed Virgin Mary. By this solemn act of filial love and dévotion, you have followed the example of Christ who, as he was dying on the Cross, entrusted the beloved disciple to the care of his Blessed Mother. "Woman, behold your son !", Christ said to her. And you in turn have said : "Mary, behold your sons and daughters in the Sudan ; behold all those who have recourse to you". And indeed we can be sure that the Virgin Mother hears this prayer. For she always sees the Church as the Mystical Body of her Son. She shows a Mother's tender care to the needy and the weak, to those who are most lo ved by her Son. In the name of Jesus, peace to you and to ail your clergy, Religious and faithful. With my Apostölic Blessing. 12 7 January 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1219 XXII Ad quosdam sodales Consilii Superioris iudicum Italiae coram admissos.* Illustri Componenti del Consiglio Superiore della Magistratura italiana, 1. Ringrazio il Professore Cesare Mirabelli per le nobili parole, con le quali ha interpretato i sentimenti che vi animano nel vostro quotidiano impegno, e mi ha espresso il vostro saluto e quello dei vostri familiari, convenuti qui oggi per un momento di incontro e di comune preghiera. Mi è caro dimostrarvi, in questa occasione — tanto significativa perché è il primo incontro che ho con voi — la profonda attenzione che dedico alle vostre funzioni, nonché il mio apprezzamento ed inco­ raggiamento per l'attività intensa e di grande responsabilità, nella quale profondete le vostre energie. 2. La Costituzione italiana attribuisce al Consiglio Superiore della Magistratura un ruolo di grande complessità; e voi pertanto avete un grande lavoro da svolgere collegialmente ogni giorno, lavoro che certamente vi sforzate di compiere con sincero spirito di servizio verso le istituzioni. Provenendo da esperienze diverse, voi siete giunti a far parte di questo alto Consesso per elezione della Magistratura o del Parlamento, ed ora nel vostro mandato quadriennale siete chiamati a garantire, con i vostri atti, l'indipendenza dell'ordine giudiziario da ogni altro potere, consentendo ed assicurando che ciascun giudice possa rispon­ dere unicamente al dettato delle leggi, rettamente interpretate, ed alla coscienza che, ancorata alle radici della fede, illumina e deve ispirare ogni atto dell'uomo. Vi sono vicino in queste non certo facili responsabilità; e vi auguro perciò di trovare, nel vostro impegno, la via che il Signore traccia per i passi di ciascun uomo. Con i vostri atti, dovete essere voi stessi una testimonianza vivente di giustizia per coloro che ammi­ nistrate, come per tutti i magistrati che ogni giorno devono fare, essi pure, opera concreta di giustizia a servizio dell'uomo ed a garanzia dei suoi diritti fondamentali. * Die 15 m. Februarii a. 1988. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1220 Officiale Sappiate vivere questo non breve arco di tempo di comune ed intenso lavoro con generoso entusiasmo e solidale fraternità, offrendo, nel cuore delle istituzioni, l'esempio di un saggio, competente e dura­ turo sforzo per costruire senza conflitti il bene comune. Sappiate anche far crescere tra di voi una amicizia, che va oltre le occasioni e le ragioni di una comune esperienza. 3. In tutto questo non siete privi di ammaestramenti e di esempi. Mi è infatti caro ricordare oggi, insieme con voi, la luminosa figura di Vittorio Bachelet, che ha presieduto al Consiglio Superiore della Magistratura in tempi di grandi difficoltà, sacrificando la vita alle istituzioni. Egli ha offerto una testimonianza esemplare dello stile proprio del Laico cristiano. Nell'Eucaristia, celebrata in suo suffragio il 23 febbraio 1980, sottolineavo appunto che « l'eloquenza di questa morte consiste nella testimonianza. Il morto può dare ancora una testimonianza? Sì, la dà mediante ciò che egli era, il modo in cui è vissuto, il come ha operato »- Avevo appunto conosciuto il Prof. Bachelet nell'ambito del Consiglio per i Laici. E ora, dopo la celebrazione del Sinodo dei Vescovi sul Laicato, si comprende di più quale dono ci faccia il Signore quando concede figure di Laici così amabili, così umani, così completi, nei quali l'amore alla Chiesa, il servizio alla società e la fedeltà alle leggi si fondono in un tutt'uno armonioso. 1 Non dubito che un tale esempio, ancora vivo nella memoria di tutti, ispiri sempre anche la vostra vita sul versante della professio­ nalità come su quello delle convinzioni ideali; e vi auguro che, di conseguenza, il vostro comportamento sia improntato a grande senso di responsabilità, di misura, di discrezione, nel solidale e concorde impegno per la soluzione dei molti problemi che si presentano al vostro esame ogni giorno. Siano i vostri atti testimonianza trasparente e discreta della vo­ stra fede. Con questi voti, che accompagno con la mia preghiera per ciascuno di voi, e per le vostre famiglie, di cuore invoco su tutto il Consiglio Superiore della Magistratura le continue benedizioni del Signore. 1 Insegnamenti, I I I , 1, 1980, p. 477. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1221 XXIII Ad Keniae episcopos in visitatione sacrorum liminum.* Dear Brother Bishops, 1. The spiritual significance of your ad Limina visit, which is a return to the tombs of the Blessed Apostles Peter and Paul, offers us a magnifìcent opportunity to confess once more together the faith we share and which has been handed down to us from the Apostles, the privileged witnesses of all that Jesus said and did "beginning from the baptism of John until the day when he was taken up'V It affords us an occasion to expérience in ourselves the intense joy of the special fraternal and apostolic communion which unités us in the College of the successors of those first witnesses, in whose place we have been appointed. My dear Brothers, in this joy and union of hearts and minds I gladly welcome you and greet you. In your présence here I perceive the entire Church in Kenya, its priests, Religious and laity. I give thanks to God for the grace and holiness of life that he continually bestows on those who seek him with a sincere heart, for the vitality of your locai Churches, for the love that unités and builds up the entire community of faith in your land. 2. In the course of my apostolic ministry in the See of Peter I have already had a number of occasions of addressing you, the pastors of the Church in Kenya. I remember with great pleasure my two visits to your country : the first in 1980 and the second on the occasion of the Forty-third International Eucharistie Congress held in Nairobi in 1985. We likewise met when you came on your previous ad Limina visit in December 1982. On these occasions I have sought to fulfil the task entrusted to me in the Church : to encourage and confìrm you in the faith and to strengthen you in unity, in love and in communion with the whole Body of Christ. I am fully aware of your generous dedication to your episcopal ministry, to the demands of your prophétie, priestly and pastoral role in the Diocèses committed to your care. Know that I implore God to sustain you in this ecclesial service, for the spiritual and integral * Die 20 m. Februarii a. 1988. 1 Acts 1:22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1222 Officiale well-being of those whom you shepherd in Christ's name, for the benefit of those who have not yet believed in the Gospel message and for the good of the future générations of Kenyans who will also have a right to receive from you the gift of faith, genuine and complete. As your brother in the apostolic ministry I rejoice "to see your good order and the fìrmness of your faith in Christ". 2 3. Today I wish to ref er briefly to some of the principal thèmes of your ministry, especially in view of the hundredth anniversary of the current evangelization of your country which began with the arrivai of the Spiritan missionaries in 1889, soon to be followed by other generous disciples of Christ, both men and women. Such an anniversary serves as a vantage point from which to consider what has been done so far and what is being done to build up and consolidate "the house of God" 3 in your midst. Your seminarles and religious houses of formation are full. Kenya today can count on many candidates for the priesthood and religious life. This is indeed a blessed gift to the whole Church. It is a situation that calis for gratitude to the "Lord of the harvest" who wishes to send workers into his vineyard. 4 And it calis for attention and adequate policies on your part and on the part of Eeligious Con­ grégations regarding the sélection and formation of candidates. The recent introduction of a "spiritual year" prior to the beginning of studies in philosophy is an indication of your desire to take ail necessary steps to ensure that your future priests have the necessary time and opportunity to mature their sensé of vocation and their response in love to Christ. The future of the Church in Kenya will dépend especially on the life and ministry of her priests. They in turn will be properly equipped for their ministry if your seminaries offer them an intense and complete spiritual, intellectual and human formation, especially in relation to the rising general level of éducation in the country. Seminary direc- tors and teachers should be keenly aware of the importance of their work, and they ought to be given the local Church's full encouragement and support. 2 Col 2 : 5 . 5 1 Tim 3:15. 4 Cf. Lk 10:2. It goes without saying that they should be chosen from 1223 Acta Ioannis Pauli Pp. II among the best and be appropriately prepared for their tasks. Bishops have to resist the temptation to keep their best priests for "duties which, though in appearance of greater import, can in no way be compared with that of seminaries which is foremost and indispensable". 5 6 4. Seminarians need the personal attention of expert staff, especially with regard to their deeper spiritual formation. They need teachers and directors who know how to create a climate of mutuai trust, friendship and openness within the seminary community, essential for the development of proper attitudes of respect and obédience to authority in the way required by the Gospel and strongly reaffirmed by the Decrees of the Council. A supporti ve seminary environment helps in the development of the Christian virtues and a priestly lifestyle. In particular it contributes to establishing a well-grounded appréciation and practice of chastity. It would be an injustice to the individuáis involved and to the ecclesial community itself to présent for ordination candidates who are not sufnciently qualified spiritually and intellectually. However urgent the needs of a diocèse, the con­ ciliar principie must be upheld that in ali sélection and testing of seminarians, necessary standards must always be firmly maintained. I wish to encourage you, dear brother Bishops, to make this one of the highest priorities of your common endeavours. 7 Through you I send cordial greetings to your Kenyan priests and to the many missionary priests and Religious engaged in formation work. My own involvement in teaching gives me an understanding of their hopes and deep commitment, as well as of the difficulties they willingly accept for the building up of the Body of Christ, the Church. May ali of you be convinced of the centrality of this task. 5. Bishops are called to establish a special relationship of friend­ ship and trust with ali their priests, their closest and most effective collaborators in the pastoral ministry. The peace and well-being of a diocèse, as well as its drive and zeal, dépend to a great extend on the existence of a healthy relationship between the Bishop and priests and Religious. 8 Optatam Totius, 5 Cf. 6 Pius X I , Ad Catholici Sacerdotii, 20 December 1935: AAS 28 (1936), p. 37. 4-5. 7 Cf. Optatam Totius, 6. 8 Cf. Christus Dominus, 16. 1224 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale You, more than anyone, know the goodness and commitment of your priests. You also know the difficulties they face when certain cultural and social factors clash with Christian doctrine or the requirements of their Catholic priesthood. Sometimes they are without sufficient fraternal support because they may have to live alone and far from one another. Expérience shows that there is only one really effective remedy : a deep personal faith nourished by constant prayer, and a life-style based on self-giving and humility, in an effort to identify ever more fully with Christ, the high priest who offered himself up unblemished to God. For this reason everything that you do in collaboration with each other and with the religious communities involved, in order to sustain and increase the spiritual growth and fraternal communion of the priests working in your Diocèses, is a magnifìcent service to them and to the Church. 9 6. As for the life and ministry of priests and Religious in your country, it is cl car that they have a special role and responsibility in "incarnating" the Gospel in the culture of the people whom they serve. The word of God is directed to ail cultures, and the task is to translate the treasure of the faith, in ail its originality and without betrayal, into the legitímate variety of expressions found among the various peoples of the world. Inculturation is not the simple assimi­ lation of local customs, expressions or outlooks into the life of the Church. It proceeds above ali from the very power of the Gospel to transform, purify and elevate the genius and values of every culture. Once the éléments of a particular culture are seen truly to conform to the revealed message as held and transmitted by the Church, then they can be incorporated into the worship, life and ministry of the ecclesial community. There is always a need for a genuine discernment that is subject to a corresponding pastoral charism entrusted to the magisterium of the Bishops. 7. To recali the important role of catechists and Catholic teachers in evangelization in your country is to mention something that is seif­ evident to you who work with them daily and dépend on them in your pastoral ministry. I am aware of the many efforts you are making to give them the formation and support they need. To all of them I send a special greeting in the Lord, and I ask him to 9 Cf. Heb 9:11-14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1225 strengthen their faith and sustain them in consolidating the Christian communities in which they work. Today there is a need too for improved adult cathechesis, both for those who are Coming to the faith for the first time and for the faithful in general who are called upon to live their Christian lives in an increasingly complex and sometimes secularized environment. The defence of the Christian family, the upliolding of the dignity of the human person in the face of old and modern forms of violence against the image of God in every individual, including the unborn child, are serious challenges requiring unity and collaboration between clergy and laity. These are also areas in which a spirit of ecumenical collaboration with members of other Christian Communities, and dialogue with the followers of other religious traditions, can bring results beneficiai to all concerned. In the wake of the recent Synod of Bishops on the thème of the Laity, the Church is called to foster lay involvement at all levéis, in parishes, through lay organizations and by enabling lay persons to assume their proper roles of responsibility in Church activities. Much has already been done in this field, and you have expressed your intention to pursue this path still further in your local Churches, by seeking to intensify the formation of the laity for their specific tasks, both ecclesial and social. Do not hesitate to promote the formation 0 f Catholic leaders capable of taking a prominent place in the cultural and public life of your country. To achieve this purpose, you are blessed to have in Nairobi the Catholic Higher Institute of Bastern Africa, which I had the joy of inaugurating at the time of the Inter­ national Eucharistie Congress in 1985. This Institute offers invaluable resources for the training of lay leaders, as well as for the entire spiritual and ecclesial life of your ever maturing local Churches. 1 can only encourage you to pursue the many ideas which you are already considering for the constant improvement of Catholic éducation. In this respect too it is heartening to know that more attention is being given to the Catholic présence in the media, and that you are in the process of responding to the need for a Catholic newspaper. Leaders in these endeavours should be moved by a sincere desire to serve the genuine progress and well-being of their fellow-citizens. 8. My dear brother Bishops : whoever looks at the state of the Church in Kenya is immediately impressed by the sense of commit­ ment, the hard work and self-giving which characterizes you, the Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1226 Officiale Pastors, and your collaborator s. So much has been achieved in the past hundred years ! And new projects are constantly being initiated. The progress of the Church in your land is symbolized, in a sense, in the création of four new Diocèses in the past four years. Nairobi itself is the seat both of various International and Regional Organ­ ization and of the African offices of various Catholic Organizations, all of which I greet and encourage in their respective activities. But it is above all the inner life of the spirit, the increase of grace and Koliness, that is your principal concern and task. And here too we must give humble thanks to God for his graciousness and mercy. May you ever more successfully fulfìl the words which the Council addresses to Bishops: " 'Intent upon prayer and the ministry of the word' they should devote their labour to this end, that ali those committed to their care may be of one mind in prayer and through the reception of the sacraments may grow in grace and be faithful witnesses to the Lord". 10 11 In this Marian Year I entrust you to the Blessed Virgin Mary. Her intercession and the example of her discipleship constitute one of the most fruitful sources of strength and inspiration for your and our brothers and sisters in the faith. I ask you to take back to your people my greetings and my love in the Lord Jesus Christ. With my Apostolic Blessing. XXIV Ad quosdam Angliae episcopos occasione oblata visitationis sacrorum liminum coram admissos.* 1. I cordially welcome you today on the occasion of your visit ad Limina Apostolorum. Your présence here strengthens the bonds of unity, charity and peace that unite us in the Episcopal College. It is also a sign of the deep love and fìdelity that the faithful of your Diocèses have for the Successor of Peter. Through you I wish to greet ali of them, in particular the clergy, who are your faithful collaborator, and the Religious, whose consécration makes them a 10 II Acts 6 : 4 . Christus Dominus, 15. * Die 29 m. Februarii a. 1988. 1227 Acta Ioannis Pauli Pp. II special sign in your midst of the Kingdom to come. I also wish to commend you, their pastors, for the vitality of ecclesial life in your local Churches and for the zeal with which you govern the flock entrusted to your care. An important part of that ecclesial life is Catholic éducation, particularly Catholic schools. I know that concern for éducation has always marked the life of the Church in your Ecclesiastical Province and indeed throughout your country. The Second Vatican Council itself, in the Déclaration on Christian Education, notes the work of the first Provincial Council of Westminster held in 1852. 1 2. As the Second Vatican Council teaches, the primary responsi­ bility for the éducation of children rests with their parents. Education begins in the home, where family life is meant to impart social virtues and a love for God and neighbour. At the same time the Council also recognizes that parents clearly need the help of society as a whole in order to fulfil their responsibility to educate their children. For her part, the Church has always provided this help to parents so that the lives of the faithful, from heir earliest years, might be inspired by the spirit of Christ. It is the Church's firm conviction that a complete éducation necessarily includes a religious dimension. If religion is neglected or set aside in the educational process that forms a nation's heart and soul, then a morali ty worthy of man will not survive; justice and peace will not endure. It is also the Church's belief that in providing Catholic éducation she is promoting "the full development of the human person for the welfare of earthly society and the building of a more human world". 2 While this educative function takes many forms, the Catholic school is of outstanding importance to the Church's mission. For this reason diocesan Bishops have a special right and responsibility to watch over and inspect Catholic schools in their territories, and to issue directives concerning the general régulation of these schools. At a time when radical revision of the educational system is under con­ sidération in your country, and Catholic schools are facing new chal­ lenges of their own, I commend you for the leadership you are endeav­ ourin g to give. and for your vigilance in ensuring that Catholic schools 3 Gravissimum Educationis, 1 Cf. 2 Ibid., 3. 3 Cf CIC, 306. note 25. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1228 Officiale not only survive but flourish, in accordance with ali the principies of Catholic éducation described by the Council and enshrined in the history of Catholic éducation in Britain. 3. The challenges today are many, and they require co-operation both within society and within the Church for the sake of the common good. Catholic schools in particular are affected by the changing circumstances that have an impact on both human and ñnancial resources. At this period of Catholic éducation in your country, your local Churches are engaged in a reorganization that entails some closures, mergers and transfers. It is understandable that parents become anxious for their children, and teachers become anxious for their jobs and future prospects. It is therefore essential that Bishops give proper leadership in this phase of reorganization in order to secure a Catholic éducation for as many of the Church's young members as possible, and in order to ensure justice and wisdom in the location and allocation of schools and of teaching appointments within them. Everyone in vol ved in the provision and management of Catholic schools is required to cooperate under the leadership of the Bishops so that thèse schools may fulfil their mission both now and in the future. For some people this will mean the sacrifice of personal préférence in favour of the common good. When difiicult décisions must be made with regard to human and material resources, it is also necessary to keep in mind the words of Gravissimum Educationis: "Pastors of the Church and all the faithful are earnestly entreated to spare no sacrifice ... in showing special concern for the needs of those who are poor in the goods of this world, or who are strangers to the gift of faith". This special concern is fundamental to the Church's fìrm commitment to promote a more just society. It is also fundamental to her mission of evangelization. 4 4. Bishops exercise their leadership not only by ensuring the pro­ vision of an adequate number of schools and their proper distribution, but also by promoting an understanding of the nature and importance of thèse schools. They must also safeguard their Catholic character, as well as promote and supervise the specifically religious teaching which is carried out in them. The satisfactory progress of Catholic schools also requires that 4 No. 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1229 parents, teachers, priests, Religious and all those who are in volved in the running of Catholic schools should keep informed about developments in civil législation. I commend the many initiatives that have been taken in this regard, especially by your diocesan schools com­ missions. The commitment to continuing formation should not be limited to the study and application of developments common to all schools. It must also include the study and application of what is distinctively Catholic in the Church's educational endeavours. In a pluralistic society, Catholic institutions must strive to make a con­ tribution that is clearly and recognizably Catholic. In order to play their cruciai role in fulfìlling these goals Catholic teachers need their Bishops' support and encouragement, and not only to improve their professional knowledge and skills. A relationship must be fostered which promotes the teachers' understanding of Catholic éducation, ensures their appropriate pastoral care, and perfects their knowledge of the faith. Training is essential, and in this the Colleges of Education have a very important part to play to the extent that it is not only teachers whom they are forming but specifìcally Catholic teachers. It is also important to find ways of completing the formation of those who come from the universities, so that they may be truly Catholic teachers. I also encourage you to promote the vocation of Catholic teachers, and to recommend it to young people in the important years when they are considering and choosing a career. 5. Catholic schools should be excellent in every way, not only in the curriculum of regular studies and in the network of relationships that constitute them, but above ail as communities of faith. Religious éducation is more than just one subject in the curriculum. In Catholic schools it is the core of the "core curriculum". Nor can religious éducation be allowed to become only a superficial veneer. For as the Council reminds us, the aim of Catholic schools is "to create an atmosphère... enlivened by the gospel spirit of freedom and charity; to enable young people, while developing their own personalities, to grow at the same time as the new créatures they have become by Baptism; and... to so orient the whole of human culture to the message of salvation that the knowledge which students acquire of the world, of life and of mankind is illumined by faith". These aims can only be realized by a living witness to the Catholic faith on the 5 5 Cf. Gravissimum Educationis, 8. 1230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale part of parents and teachers, priests and Religious, and all those associated with Catholic schools. 6. Dear Brothers : Catholic schools thrive best when there is good, sound partnership between home and parish, between parents and teachers, between ecclesiastical and civil authorities, and between all those directly engaged in the management of individual schools. I join you and your people in giving thanks to Almighty God for all that has been accomplished by Catholic éducation in your country, and in asking for God's help in guiding the enterprise of Catholic schooling in the future. With fraternal affection in our Lord Jesus Christ I impart to you and to ali the faithful of your Diocèses my Apostolic Blessing. NUNTII GRATULATORII I VENERABILI FRATRI NOSTRO ALOISIO ALBERTO S. R. E. PRESBYTERO CAR- DINALI VACHON, ARCHIEPISCOPO METROPOLITAE QUEBECENSI Eadem illa fiducia ac fraterna benevolentia qua te, Venerabilis Frater Noster, septem abhinc annos Archiepiscopum constituimus Quebecensem et tres abhinc annos Ecclesiae Romanae delegimus Pa­ trem Purpuratum, hodie Nos litteras has ferventes tibi inscribimus ut de proximo vitae tuae adventu sane faustissimo maximeque hono­ rifico aperte tibi gratulemur coram universo clero ac populo fideli communitatis illius ecclesialis, cui videlicet omne tuum sedulo devovisti sacerdotale opus et omnem simul episcopalem industriam supe­ riores quinquaginta iam per annos. In diem enim mensis Iunii undecimum incidet, Deo largiente, quinquagesima ipsa sacerdotalis tuae ordinationis anniversaria me­ moria quae — sicut optamus profecto et precantes iam ominamur — novum tibi decus et honorem addet inter gregem Quebecensem novum­ que simul tribuet solacium ex conscientia ipsa tua laudabiliter et efficaciter expleti sacrae navitatis curriculi. Gradibus quidem academicis cumulatus tum in patria tum hic Romae animum tuum studiumque pastorale intendisti prius scilicet in Universitatis Lavalensis aptam moderationem deinde in Maioris Seminarii Quebecensis regimen, donec in Collegium Apostolorum suc- 1231 Acta Ioannis Pauli Pp. II cessorum adlectus suscepisti sapienter nempe ac prudenter et studiose episcopalem curam totius Ecclesiae Quebecensis uti Auxiliaris ipseque Ordinarius. Laetamur autem Nos potissimum quod renovationis conciliaris exsecutio ac multiplex curatio, ipsius familiae humanae procuratio tibi fuerunt superioribus his annis causa tantae sollicitudinis tamque attentae pastoralis operae, unde tot processerunt incepta atque con­ silia vere efficientia in familiarum auxilium. Plures itaque rationes reperimus cur gratulationem quam maximam tibi, Venerabilis Frater Noster, hoc felici tempore declaremus No­ stram itemque piam precationem ut anniversaria haec presbyteratus tui commemoratio iucundissima tibi contingat in posterosque etiam annos consolatoria. Dum ideo praeteritum munus tuum libentes qui­ dem dilaudamus, Apostolica simul Benedictione te augemus veluti remunerationis divinae pignore certissimo ac supernorum donorum omne genus conciliatrice. Ex Aedibus Vaticanis, die x x v mensis Maii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II II VENERABILI FRATRI NOSTRO HTJGONI S. R. E. PRESBYTERO CARDINALI POLETTI, VICARIO NOSTRO IN URBE GENERALI. Quid vere felicius quidve contingere potest opportunius et iucundius quam ut Iesu Christi in terris ipsius Vicarii vicarius ipse in dioecesi Romana faustum presbyteratus sui ortum praeclarumque apostolatus frugiferi maxime ac diuturni initium illo percelebri commemoret die quem « nobis ... beatissimorum apostolorum Petri et Pauli passio consecra vit ... diem festum apostolorum nobis sanguine conse­ cratum» (S. Augustini, Sermo CCXCV)? Neque Nobismet sane quid­ quam gratius accidere potest aut suavius quam ut has Nostra manu ad te, Venerabilis Frater Noster, litteras demus ferventes quibus om­ nes quidem intimosque animi gratulantis Nostri sensus propalam er­ ga te rursus testificemur hunc ob vitae tuae perhonorificum eventum. Quinquagesimus enim dicto die annus, Deo largissime adnuente, exibit, cum sacerdos Christi es tu in aeternum creatus, fidissimus 80 - A . A . S. 1232 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale videlicet ecclesialis communitatis Novarensis filius ac minister. Sicut igitur quinque abhinc annos tecum studiosissime et coram et per similes litteras Nostras principium commemoravimus episcopalis tui operis, ubi singula tua libentes recensuimus merita tum in Eccle­ siam Novarensem tamquam presbyteri et episcopi tum in Pontificia Opera Missionalia Italiae tum potissimum in Spoletani gregis com­ moditatem ac tandem ipsum in communitatis Nostrae Romanae coti­ dianum regimen, ita profecto et nunc licet brevius, ardentius tamen, primordia sacri ordinis tui totumque ministerii tui curriculum cla­ rissima luce extollere cupimus ac laudes renovare quibus saepius Nos Nostrique Decessores, Ioannes Paulus I et Paulus VI, te me­ rito cumulavimus abunde et tuam industriam pro Domino Iesu et Ecclesia congruenter illustravimus. Non te fugere arbitramur, Venerabilis Frater Noster, quippe quem creberrime conveniamus et quocum causas dioecesis Nostrae saepis­ sime excutiamus, quanti aestimemus adiutricem operam summamque fidelitatem in Vicarii Nostri munere exsequendo. Et propter animi tui virtutes dotesque ingenii atque copiosam rerum experientiam iustissima quidem de causa Praesidem te fieri vidimus ipsius Con­ ferentiae Episcoporum Italiae. Nec opus pluribus verbis est ut intel­ legas ipse quantopere exoptemus, quin immo et Deum omnipoten­ tem flagitemus, ut anniversarius sacerdotii tui dies quam beatissimus tibi illucescat solaciorumque plenissimus. Praeter has autem frater­ nas litteras aliis quoque modis tecum concelebrabimus laetissimam hanc tua in vita memoriam. Interea vero ex animo te amplexamur, quem iunctissimum Nobis adesse voluimus adiutorem tibique plane gratulamur tot annos in Iesu Christi Ecclesiaeque impensos salu­ tariter ministerium atque, ut saepenumero antehac est factum, Apo­ stolica Nostra Benedictione augemus lectissimarum in posterum caelestium gratiarum consolationumque auspice. Ex Aedibus Vaticanis, die x x v n mensis Maii, anno Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II MCMLXXXVIII, Acta Ioannis Pauli Pp. II NUNTIUS TELEVISIFICAS In die Nativitatis Domini nostri Iesu Christi.* 1. « E il Verbo era presso Dio ... tutto è stato fatto per mezzo di Lui, e senza di Lui niente è stato fatto di tutto ciò che esiste. In Lui era la vita .. ».* E « il Verbo era Dio )). Oggi, giorno di Natale, 2 la Chiesa guarda con l'occhio d'aquila del quarto Evangelista nel mistero imperscrutabile di Dio. Oggi la vista e l'udito della nostra fede si aprono profondamente. Ascoltiamo, insieme all'Apostolo, le parole dall'Alto : « Mio figlio sei Tu, — oggi Ti ho generato )). Questo (( oggi )) è il « giorno )) dell'Eternità divina, e dura al di là di ogni misura del nostro tempo. E la Chiesa intera grida con esultanza : (( Dio da Dio, Luce da Luce. 3 Generato, non creato, della stessa sostanza del Padre ». « Oggi Ti ho generato — mio figlio sei Tu ». E dal Generante e dal Generato procede lo Spirito : il Soffio del Padre e del Figlio. L'Amore, il Dono increato. L'insondabile vincolo della Trinità. 2. Dio — e il mondo. Il mondo, pur non eterno in se stesso, è eternamente in Dio. Ed è in Te, Figlio-Verbo : « generato prima di ogni creatura ». Il Padre Ti introduce oggi nel mondo. * Die 25 m. Decembris a. 1987. 1 Gv 1, i b. 3-4. 2 Ibid. 1, 1 c. 3 At 13, 33; Eb 1, 5. 4 Col 1, 15. 1233 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1234 Officiale Introduce Te, Verbo, che sei « irradiazione della sua gloria e impronta della sua sostanza » . Te, Figlio, che sostieni tutto con la potenza della tua parola. 5 6 Oggi il Padre ti introduce nel mondo. Oggi (( il Verbo si fece carne e venne ad abitare in mezzo a noi ) ) 7 — affinché i pastori di Betlemme vedessero un bambino avvolto in fasce e deposto in una mangiatoia, poiché non c'era posto per Lui nell'albergo ... E così « noi vedemmo la sua gloria ». Vedemmo la sua gloria « come di unigenito del Padre » , durante tutti i giorni della sua vita in terra 8 mediante l'intera verità del Vangelo : parole e opere, e mediante il Getsemani e la Croce sul Golgota, e poi mediante la tomba vuota, e le successive apparizioni, testimonianza che Egli era risorto. Vedemmo la sua gloria <( come di unigenito dal Padre, pieno di grazia e di verità » . 9 <( Mio figlio sei Tu, — oggi Ti ho generato». L'(( oggi » dell'eternità divina si fa presente nell'« oggi » quotidiano del Figlio Dio in terra. 3. Figlio, eterna Sapienza, che hai compiuto fino alla fine il tuo desiderio di stare con i figli dell'uomo e (( ricrearTi sul globo terrestre » , 10 divenendo l'(( Emanuele » — Dio con noi. Verbo, che ti sei fatto carne e venisti ad abitare in mezzo a noi, 11 Figlio nato da Donna come ciascuno di noi, 5 Eb 1, 3. 6 Cf. 7 Gv 1, 14. ibid. 8 Ibid. 9 Ibid. 10 Cf. Prv 8, 31. 11 Cf. Mt 1, 23 t Acta Ioannis Pauli Pp. II 1235 oggi la Chiesa Ti guarda con gli occhi dell'anima e del corpo, con gli occhi della fede e del cuore. E questo è il nostro « oggi » umano. L'« oggi » del mondo che passa. L'« oggi » della storia. Oggi la Chiesa guarda a Te, Bambino tra le braccia di Maria. « Oggi » qui in terra hai la Madre ! O incontenibile, consustanziale al Padre, che — per opera dell'Eterno Spirito — ti sei lasciato contenere dal grembo materno della Vergine nel momento dell'Annunciazione. Che ti lasci, oggi, stringere dalle sue mani, dalle sue braccia e succhi al materno seno, come ogni bambino umano ! O incontenibile, sul quale si china l'Eterno Padre e dice : (( Mio figlio sei Tu — oggi Ti ho generato », e così Ti abbraccia eternamente, nel mistero imperscrutabile della Divinità. O incontenibile, sul quale si china la Madre terrena e dice : Tu sei il mio Figlio. Io, povera, Ti ho dato alla luce mediante l'ubbidienza allo Spirito Santo. Il tuo nome è Gesù ... Dio che salva. 4. Mediante la Madre Tu entri nel nostro mondo, entri nella storia dell'uomo. Questa Madre è la Figlia di Sion, porta in sé l'eredità di Israele, del suo Popolo. realizza in sé i desideri di tante madri di quel Popolo. Vi è in Lei il mondo che attende il suo Dio. Vi è in Lei la creatura aperta fino in fondo, dinanzi al suo Creatore. Vi è in Lei la storia dell'uomo in tutti i luoghi della terraLa storia dell'uomo incomincia sempre di nuovo dal grembo di ciascuna delle madri, in mezzo a tutta la ricchezza delle lingue, delle culture e delle razze. La storia dell'uomo, nella maternità di questa unica Madre, 1236 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale raggiunge il vertice del mistero divino, collegato eternamente con il Verbo che si fece carne : figlio di Maria. 5. Sì. il vertice del mistero divino, che nessun progresso umano può raggiungere, nessuna misura della perfezione umana eguagliare. Il vertice del mistero divino : « Ha dato potere di diventare figli di Dio : a quelli che credono nel suo nome » . 12 Ha dato loro potere affinché né da volere di carne, né da volere di uomo, ma da Dio siano generati. 13 Un tale potere ha dato loro colui al quale il Padre dice eternamente : « Mio figlio sei Tu, oggi Ti ho generato ». Colui che per noi e per la nostra salvezza (( discese » dal Padre, si è incarnato nel seno della Vergine Maria e si è fatto Uomo. Ha dato un tale potere a noi uomini. E questo è il potere del Natale. 6. Sapranno gli uomini avvalersi di tale potere? Sapranno accogliere la straordinaria possibilità, loro offerta nel Bimbo di Betlem, di trascendere i limiti della loro finitezza, l'opacità greve dei loro egoismi, per accedere alla realtà meravigliosa della vita di Dio, che è pienezza di luce, di gioia, di amore? L'interrogativo si è posto per ogni generazione della storia. Ma ritorna con intensità particolare in questo nostro tempo, nell'era tecnologica; perché mai come oggi l'uomo è stato tentato di credersi autosufficiente, capace di costruire con le proprie mani la propria salvezza. 11 Ov 1, 12. 13 Cf. iUd. 1, 13. 1237 Acta Ioannis Pauli Pp. II 7. Ecco perché la Chiesa in questo Natale, ancora una volta e con più forza che mai, leva la sua voce per annunciare l'inaudito mistero e riproporre all'uomo contemporaneo l'(( ammirabile scambio» tra ciò che egli è nella sua finitezza e il Tutto di un Dio, venutogli incontro nella fragile carne di un Bimbo avvolto in poveri panni e deposto in una mangiatoia dalle mani premurose della Madre. La Chiesa leva la sua voce ed invita anche gli uomini di oggi a muovere i propri passi verso Betlemme per incontrare quel Bambino e scoprire sul suo volto il sorriso di un Dio che vuole fare di ogni nato di donna un figlio suo nel Figlio, Verbo eterno per mezzo del quale è stato fatto tutto ciò che esiste. Tutti figli nel Figlio, tutti fratelli nell'unica famiglia di Dio. È questa la verità del Natale, questo il perenne suo messaggio : Tutti figli nel Figlio. Così sia ! NUNTII SCRIPTO DATI I Ob diem ad vocationes in Ecclesia fovendas dicatum. Venerati Fratelli nell'episcopato, Carissimi Fratelli e Sorelle di tutto il mondo! 1. Con animo pieno di letizia e di speranza, nel clima della gioia pasquale, Domenica 24 aprile prossimo, celebreremo la Giornata Mon­ diale di Preghiera per le Vocazioni. Sono trascorsi 25 anni da quando l'indimenticabile Papa Paolo VI di venerata memoria volle invitare tutta la Chiesa a pregare per le vocazioni consacrate con una speciale giornata, che ha le sue moti­ vazioni nell'insegnamento e nell'esempio di Cristo, oltre che nella 1 1 Mt 9, 38; Lc 10, 2. J Lc 6, 12. 2 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1238 Officiale natura stessa della vocazione, realtà misteriosa e trascendente, la cui sorgente è Dio stesso, e nella funzione della preghiera, come col­ laborazione efficace al piano salvifico del Padre. È consolante il poter costatare in questi anni, in diverse parti del mondo, un sensibile aumento di coloro che vengono ammessi al sacerdozio o esprimono il desiderio di seguire Cristo nella via dei « consigli evangelici » ; ciò è una riprova che l'impegno e la costanza nel lavoro vocazionale offrono preziosi frutti a chi opera nella vigna del Signore con cuore fiducioso, aperto e instancabile. La crisi, infatti, viene progressivamente superata là dove si vive intensamente la fede, si realizza la rievangelizzazione e si incarna il mistero pasquale di Gesù nella vita delle persone. 2. La necessità e l'urgenza di avere i continuatori nell'Ordine sacro, nelle missioni, nelle diverse Congregazioni religiose e istituti secolari è sentita oggi in modo vivo nella Chiesa. Risuonano come pressante invito le parole del Signore : « Levate i vostri occhi e guardate i campi che già biondeggiano per la mieti­ tura )), (( Pregate il Padrone della messe perché mandi operai alla sua messe » . È essenziale cogliere questo invito con fede piena di speranza. Senza preghiera specifica, abituale, insistente, fiduciosa, non può esistere vera pastorale delle vocazioni. Questa preghiera deve la­ sciare trasparire la propria disponibilità interiore a collaborare in modo operativo alla promozione delle vocazioni; deve chiedere tutto ciò che è necessario non solo per il sorgere delle vocazioni, ma anche per la perseveranza dei chiamati, per la loro santificazione, per la fecondità della loro missione. 3 4 3. La giornata delle vocazioni diventa particolarmente significa­ tiva nella celebrazione dell'Anno Mariano, che raccoglie tutti, pastori e fedeli, attorno a Maria, la Madre del Redentore, modello di ogni chiamato e mediatrice di vocazioni. Ogni chiamato che eleva lo sguardo a Maria, trova in essa un mo­ dello perfetto nel conoscere il disegno di D i o ; nel porsi con animo risoluto a seguire il Signore secondo la sua volontà; nell'accettare con umiltà e gioia i sacrifici che comporta questa sua scelta di servizio e di amore. 5 3 Gv 4, 35. 4 Mt 9, 38. 5 Cf. Lc 1, 28-38; Gv 19, 25. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1239 La comunità credente, mentre adempie i suoi doveri nella cura delle vocazioni, vede in Maria Santissima colei che <( con la sua mol­ teplice intercessione continua ad ottenere i doni della salvezza eterna » — e quindi anche i doni delle vocazioni — e la invoca come madre di tutte le vocazioni. Infatti, con amore di madre Ella coopera alla rigenerazione e formazione dei figli e delle figlie della Chiesa. Le parole dette a Lei da Gesù nell'ora della croce : (( Donna ecco il tuo figlio )), e al discepolo : (( Ecco tua madre )), sono parole che deter­ minano il posto di Maria nella vita dei discepoli di Cristo ed espri­ mono la sua nuova maternità spirituale, nell'ordine della grazia, perché implora il dono dello Spirito Santo, che suscita nuovi figli di Dio. 6 7 8 4. Rivolgiamo dunque il nostro sguardo a Maria per vedere e ono­ rare non solo colei che, scelta, preannunciata, preparata e chiamata, più e meglio di ogni altro ha risposto alla vocazione specifica di cui Dio la fece oggetto, ma anche colei che più di ogni altro è interessata a che il disegno di salvezza raggiunga tutti e ciascuno, secondo la mirabile disposizione di Dio, che tutti chiama a collaborare con Lui. 9 Esorto i Fratelli nell'episcopato, i Sacerdoti loro collaboratori, gli Ordini e Congregazioni religiose, specialmente se deputati al ser­ vizio delle vocazioni da un particolare carisma, i Catechisti, e gli Insegnanti e tutti coloro che in diversi modi sono impegnati nell'apo­ stolato vocazionale, perché nella Domenica del (( Buon Pastore » e durante il corso di questo Anno Mariano, nella loro catechesi met­ tano in risalto questa presenza materna di Maria nel promuovere e guidare le vocazioni. I Santuari mariani sparsi in ogni parte del mondo diventino luoghi privilegiati di animazione vocazionale e centri di preghiera fervorosa per le vocazioni, perché le nostre invocazioni al Padrone della messe trovino accoglienza sotto il patrocinio di Maria. Esorto ancora una volta le famiglie cristiane, definite il primo seminario e l'insostituibile riserva delle vocazioni, perché sappiano creare un clima di preghiera cristiana e mariana che favorisca tra 10 é Lumen gentium, 7 Gv 19, 26-27. 62. * Cf. Redemptoris Mater, 44. 9 10 Cf. 1 Tm 2, 4. Cf. Optatam totius, 2. 1240 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale i figli l'ascolto della voce del Signore, la loro generosa risposta e la perseveranza gioiosa. Ai giovani soprattutto il mio messaggio si fa invito ed esorta­ zione. Vorrei che la gioventù di tutto il mondo si avvicinasse mag­ giormente a Maria. Ella porta in sé un segno indistruttibile della giovinezza e della bellezza che non passano mai. Che i giovani abbiano sempre più fiducia in Lei, che a Lei affidino la vita che è davanti a loro. A Maria, madre della divina grazia, affido le vocazioni. La nuova primavera delle vocazioni, il loro aumento in tutta la Chiesa diventi una particolare prova della sua presenza materna nel mistero di Cristo, ai nostri tempi, e nel mistero della sua Chiesa su tutta la terra. Preghiamo : « A Te ci rivolgiamo, madre della Chiesa. A Te che con il tuo Fiat hai dischiuso la porta alla presenza di Cristo nel mondo, nella storia e nelle anime, accogliendo in umile silenzio e totale disponibilità la chiamata dell'Altissimo. Fa' che molti uomini e donne sappiano percepire ancora oggi la voce invitante del tuo figlio : "seguimi !". Fa' che trovino il coraggio di lasciare le loro famiglie, le loro occupazioni, le loro speranze ter­ rene e seguano Cristo sulla via da lui tracciata. Stendi la tua mano materna sui Missionari sparsi in tutto il mondo, sui Religiosi e le Religiose che assistono gli anziani, i malati, gli im­ pediti, gli orfani; su quanti sono impegnati nell'insegnamento, sui membri degli Istituti secolari, fermenti silenziosi di opere buone; su coloro che nella clausura vivono di fede e di amore e impetrano la salvezza del mondo. Amen ! ». Con tali voti, imparto di cuore la Benedizione Apostolica a voi, venerati Fratelli nell'episcopato, ai Sacerdoti, ai Religiosi, alle Reli­ giose, a tutto il Popolo di Dio e, in modo speciale, ai giovani ed alle giovani che con generoso entusiasmo accolgono l'invito di Gesù a seguirlo. Dal Vaticano, 16 Ottobre 1987. IOANNES PAULUS PP. II Acta Ioannis Pauli Pp. II 1241 II Ob diem ad iuventam dicatum anno MCMLXXXVIII.* Carissimi Giovani! 1. Anche quest'anno mi rivolgo a voi per annunciarvi la prossima Giornata Mondiale della Gioventù che si celebrerà nelle Chiese locali la Domenica delle Palme 1988. Questa volta la Giornata avrà, però, un carattere tutto particolare, poiché stiamo vivendo nella Chiesa l'Anno Mariano, che ho aperto nella Solennità di Pentecoste e che chiuderò il 15 agosto dell'anno prossimo, Solennità dell'Assunzione. Alla fine del secondo millennio dell'era cristiana, in un momento critico della storia di un mondo travagliato da tanti difficili problemi, l'Anno Mariano costituisce per tutti noi un dono speciale. In que­ st'anno Maria appare ai nostri occhi sotto una luce nuova: Madre piena di amore tenero e sensibile e Maestra che ci precede nel cam­ mino della fede e ci indica la strada della vita. L'Anno Mariano è quindi un anno di particolare ascolto di Maria. E così deve essere anche la prossima Giornata Mondiale della Gioventù. 35 Maria che questa volta vi convoca — giovani ! È Lei che vi dà appuntamento, perché ha molto da dirvi ! Sono sicuro che — come negli anni prece­ denti — non mancherete di impegnarvi attivamente, sotto la guida dei vostri pastori, nella celebrazione della Giornata della Gioventù. 2. La Giornata Mondiale della Gioventù 1988 avrà quindi come suo centro Maria, Vergine e Madre di Dio e sarà una giornata di ascolto. Che cosa ci dirà Maria, nostra Madre e Maestra? Nel Van­ gelo c'è una frase in cui Maria si mostra veramente come nostra Maestra. È la frase da lei pronunciata durante le nozze di Cana di Galilea. Dopo aver detto al Figlio : « Non hanno più vino », dice ai servitori : « Fate quello che Egli vi dirà »1 Proprio queste parole ho scelto come filo conduttore della Giornata Mondiale 1988. Racchiudono un messaggio molto importante, valido per tutti gli uomini di tutti i tempi. « Fate quello che Egli vi dirà . . . » vuol dire : ascoltate Gesù mio Figlio, seguite la sua Parola e abbiate fiducia in Lui. Imparate a dire (( sì » al Signore in ogni circostanza della vostra vita. È un messaggio molto confortante, di cui tutti sen­ tiamo bisogno. 1 Gv 2, 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1242 Officiale « F a t e quello che Egli vi d i r à . . . ) ) . In queste parole Maria ha espresso soprattutto il segreto più profondo della sua stessa vita. Dietro queste parole sta tutta Lei. La sua vita è stata infatti un grande « sì )) al Signore. Un « sì » pieno di gioia e di fiducia. Maria piena di grazia, Vergine Immacolata, ha vissuto tutta la sua vita in una totale apertura a Dio, in perfetta consonanza con la sua volontà — e ciò anche nei momenti più difficili, che hanno raggiunto l'apogeo sulla cima del monte Calvario, ai piedi della Croce. Non ritira mai il suo (( sì », perché ha posto tutta la sua vita nelle mani di Dio : « Eccomi, sono la serva del Signore, avvenga di me quello che hai detto » . Nel­ 2 l'Enciclica « Redemptoris Mater » ho scritto a questo proposito : « Nell'annunciazione, infatti, Maria si è abbandonata a Dio comple­ tamente, manifestando "l'obbedienza della fede" a Colui che le parlava mediante il suo messaggero e prestando "il pieno ossequio dell'intel­ letto e della volontà". Ha risposto dunque con tutto il suo " i o " umano, femminile, ed in tale risposta di fede erano contenute una perfetta cooperazione con "la grazia di Dio che previene e soccorre" ed una perfetta disponibilità all'azione dello Spirito Santo » . 3 ((Fate quello che Egli vi d i r à . . . ) ) . In questa breve frase si rac­ chiude tutto il programma di vita che Maria-Maestra realizzò come prima discepola del Signore, e che oggi insegna anche a noi. È un progetto di vita basata sul solido e sicuro fondamento che si chiama Gesù Cristo. 3. Il mondo in cui viviamo è scosso da varie crisi, tra le quali una delle più pericolose è la perdita del senso della vita. Molti dei nostri contemporanei hanno perso il vero senso della vita e ne cercano surro­ gati nel consumismo sfrenato, nella droga, nell'alcool e nell'erotismo. Cercano la felicità, ma il risultato è una profonda tristezza, un vuoto nel cuore e non di rado la disperazione. In una simile situazione molti giovani si pongono interrogativi fondamentali : Come devo vivere la mia vita per non perderla? Su quale fondamento devo costruire la mia vita perché sia una vita veramente felice? Che cosa devo fare per dare un senso alla mia vita? Come devo comportarmi in situazioni di vita spesso complesse e diffìcili — nella famiglia, nella scuola, nell'università, nel lavoro, nella cerchia degli 2 Le 1, 38. 3 N. 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1243 amici? ... Sono domande, a volte molto drammatiche, che oggi certa­ mente molti tra voi giovani si pongono. Sono sicuro che tutti voi volete costruire la vostra vita su un fon­ damento solido, che renda capaci di resistere alle prove che non man­ cheranno mai — un fondamento di roccia. Ed ecco dinanzi a voi Maria, Vergine di Nazaret, Fumile ancella del Signore, che mostrando suo Figlio dice : « Fate quello che Egli vi dirà », cioè ascoltate Gesù, ubbidite a Gesù, ai suoi comandamenti, abbiate fiducia in Lui. Questo è l'unico progetto di una vita veramente riuscita e felice. Questa è anche Punica fonte del più profondo senso della vita. L'anno scorso durante la Giornata Mondiale della Gioventù avete meditato le parole di San Giovanni : « Noi abbiamo riconosciuto e creduto all'amore che Dio ha per noi » . Quest'anno Maria spiega a voi, giovani, che cosa vuol dire credere e amare Dio. Fede e amore non si riducono alle parole o a sentimenti vaghi. Credere e amare Dio vuol dire una vita coerente, vissuta tutta alla luce del Vangelo, vuol dire impegno di fare sempre ciò che Gesù ci dice sia nella Sacra Scrit­ tura che nell'insegnamento della Chiesa. Sì, questo non è facile, spesso richiede molto coraggio di andare contro le correnti della moda e delle opinioni di questo mondo. Ma questo — lo ripeto — è proprio l'unico progetto di una vita veramente riuscita e felice. 4 Tale è l'insegnamento di Maria alle nozze di Cana, insegnamento che vogliamo approfondire ed accogliere durante la Giornata Mondiale della Gioventù 1988. Carissimi Giovani ! Vi invito tutti a partecipare a questo avveni­ mento assai importante. Venite ad ascoltare la Madre di Gesù, vostra Madre e Maestra ! 4. Ogni Giornata Mondiale della Gioventù, per non diventare una celebrazione meramente esteriore e superficiale, esige un itinerario di preparazione nella pastorale diocesana e parrocchiale, nella vita dei gruppi, dei movimenti e delle associazioni giovanili, e ciò soprattutto nel periodo quaresimale. Vi invito tutti a intraprendere questo cammino di preparazione spirituale, per cogliere meglio sia la grazia dell'Anno Mariano che il dono della Giornata Mondiale 1988. Meditate la vita di Maria. Medi­ tatela soprattutto voi ragazze, le giovani! Per voi, la Vergine Imma­ colata costituisce un sublime modello di donna cosciente della propria * / Gv 4. 16. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1244 Officiale dignità e della sua alta vocazione. Meditatela anche voi, ragazzi e giovani ! Ascoltando le parole pronunciate da Maria a Cana di Galilea : (( Fate quello che Egli vi dirà », cercate tutti di costruire la vostra vita — fin dall'inizio — sul solido fondamento che è Gesù. Vi auguro che la vostra meditazione del mistero di Maria trovi il suo sbocco nel­ l'imitazione della sua vita : imparate da Lei ad ascoltare e seguire la Parola di Dio, imparate da lei a stare vicino al Signore anche se questo alle volte può costare molto. Vi auguro che la vostra medita­ zione del mistero di Maria trovi anche il suo sbocco nella fiduciosa pre­ ghiera mariana. Cercate di scoprire la bellezza del rosario, che diventi fedele compagno per tutta la vostra vita. Concludo questo breve messaggio con un cordiale saluto a tutti i giovani del mondo. Sappiate che il Papa è vicino a ciascuno di voi con le sue preghiere. 5 6 Nell'itinerario di preparazione spirituale e nella celebrazione stessa della Giornata Mondiale della Gioventù 1988 nella vostra diocesi vi accompagni la mia Benedizione Apostolica. Dal Vaticano, 13 Dicembre 1987, Terza Domenica d'Avvento. IOANNES PAULUS PP. II 5 Cf. Lc 2, 5. 6 Cf. Ov 19,25. Congregatio ACTA pro Episcopis 1245 CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. I I , per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 27 Maii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Knoxvillensi, noviter erectae, R. D. Antonium I. O'Connel, e clero dioecesis Civitatis Ieffersoniensis et rectorem Seminarii minoris eiusdem dioecesis. — Titulari episcopali Ecclesiae Valle-Valliensi, R. D. Bernardum W. Schmitt, e clero dioecesis Vhelingensis-Carolopolitanae, curionem paroeciae Sancti Michaelis in oppido Vhelingense, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Francisci B. Schulte, Episcopi Vhelingensis-Carolopolitani. die 18 iunii. — Metropolitanae Ecclesiae Sanctae Fidei de Antioquia, noviter erectae, Exc.mum P. D. Eladium Acosta Arteaga, C. I. M., hactenus Episcopum eiusdem ecclesiasticae circumscriptionis; — Cathedrali Ecclesiae Girardotanensi, noviter erectae, Exc.mum P. D. Ansgarium Angelum Bernal, hactenus Episcopum titularem Tisilitanum et Auxiliarem dioecesis Sonsonensis-Rivi Nigri; — Cathedrali Ecclesiae Caldensi, noviter erectae, R. D. Germanum García Isaza, C. M., hactenus Praefectum Apostolicum Tierradentroënsem ; — Cathedrali Ecclesiae Apartadoënsi, noviter erectae, Exc.mum P. D. Isaiam Duarte Cancino, hactenus Episcopum titularem Germaniensem in Numidia et Auxiliarem dioecesis Barrancabermeiensis. 1246 Acta Apostolicae Sedis - Comment artum Officiale die 6 Iulii. — Ecclesiae praelaticiae Borbensi Exc.mum P. D. Iosephum Alfonsum Ribeiro, T. O. R., hactenus Episcopum titularem Bagenum et Auxiliarem Sancti Aloysii de Cáceres. — Ecclesiae praelaticiae Itaitubaensi, noviter erectae, R. P. Capistranum Heim, Ordinis Fratrum Minorum sodalem. — Coadiutorem dioecesis Auratopolitanae R. P. Albertum (a s. Ioanne) Foerst, O. Carm., Vicarium generalem eiusdem sedis. — Cathedrali Ecclesiae S. Mariae Angelorum R. D. Adolfum Ro­ dríguez Vidal, Vicarium generalem Praelaturae personalis Sanctae Crucis et Operis Dei in Dicione Chiliensi. die 11 Iulii. — Titulari episcopali Ecclesiae Velefitanae R. D. Helmodum Bauer, canonicum et parochum templi cathedralis Herbipolensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Pauli Varnerii Sheele, Episcopi Herbipolensis. — Cathedrali Ecclesiae Vapicensi R. D. Georgium Lagrange, e clero dioecesis Bellicensis. die 16 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Riviascianensi, noviter erec­ tae, R. D. Iairum Jaramillo Monsalve, Vicarium generalem dioecesis Sonsonensis-Rivi Nigri. die 19 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Nivernensi R. P. Michaelem Moutel, e Societate Presbyterorum a S. Sulpitio, moderatorem Semi-, narii maioris Nannetensis. — Praelaturae territoriali Materianensi R. D. Renatum Ascensio León, Vicarium episcopalem pro actione pastorali provehenda in dioe­ cesi Leonensi. — Titulari episcopali Ecclesiae Ursonensi, R. P. Robertum Octavium Gonzales, ex Ordine Fratrum Minorum, curionem paroeciae Sanctae Crucis et curatorem Instituti archidioecesis Neo-Eboracensis vulgo « Pastoral Research Northeast Hispanic Catholic Center )), quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Bernardi Francisci S. R. E. Cardinalis Law, Archiepiscopi Bostoniensis. die 23 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Cephaludensi Exc.mum P. D. Rosarium Mazzola, hactenus Episcopum titularem Polymartiensem. Congregatio pro 1247 Gentium Evangelizatione CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE PROVISIO ECCLESIARUM Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Congre­ gatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, sin­ gulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare. Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit: die 18 Novembris 1987. — Cathedrali Ecclesiae Sanensi B. D. Ioan­ nem Gabrielem Diarrä, Seminarii maioris Sancti Augustini archidioe­ cesis Bamakoënsis rectorem atque Pontificalium Operum Missionalium Directorem, Nationalem in Malia. die 30 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Ondiivanae R. D. Fer­ dinandum Guimaräes Kevanu, hucusque eiusdem dioecesis Admini­ stratorem Apostolicum. die 12 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Nyeriensi Exc.mum P. D. Nicodemum Kirima, hactenus Episcopum Mombasaënsem. Cathedrali Ecclesiae Elobeidensi R. P. Maximilianum Macram Gassis, e Missionariis Combonianis Cordis Iesu, hucusque Administratorem eiusdem dioecesis Apostolicum. — Cathedrali Ecclesiae Mtuaranae R. D. Gabrielem Mmole, e clero dioecesano, rectorem Seminarii minoris in pago Namupa nuncupato. — Titulari episcopali Ecclesiae Minorensi R. P. Zachariam Örtiz Bolon, Superiorem in Paraguaia Provinciae Societatis Sancti Francisci Salesii, quem constituit Vicariatus Ciachensis in Paraquaria Vicarium Apostolicum. ¡ die 5 Exc.mum Maii. P. D. — Cathedrali Franciscum Ecclesiae Xaverium Manokvariensi-Sorongensi Sudartanta Hadisumarta, hactenus Episcopum Malangensem. — Cathedrali Ecclesiae Viiayapuramensi R. D. Petrum Thuruthikonam, hucusque eiusdem dioeceseos Administratorem. 81 - A. A. S. Î248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Coadiutorem Exc.mi P. D. Bonaventurae Patricii Paul, Epi­ scopi Hyderabadensis in Pakistan, R. D. Iosephum Coutts, e clero Lahorensis dioecesis eiusdemque Seminarii minoris rectorem. — Cathedrali Ecclesiae Allahabadensi R. D. Isidorum Fernandes, dictae dioecesis Vicarium generalem necnon rectorem « St. Joseph's College » in civitate Allahabadensi. die 17 Iunii. — Titulari archiepiscopali Ecclesiae Gradiscanae R. D. Franciscum Bacqué, e Burdigalensi archidioecesi, Apostolicae Nun­ tiaturae Consiliarium quem Pro-Nuntium Apostolicum in Taprobane Insula nominavit. die 21 Iunii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Bereinitanae R. P. Lu­ cam Matlatarea, e Missionariis Sacratissimi Cordis Iesu, in oppido vulgo Takapur archidioecesis Rabaulensis curionem. — Cathedrali Ecclesiae Suratthanensi R. D. Michaelem Praphon Chaicharoen, Societatis Sancti Ioannis Bosco, Vicarium generalem eiusdem dioeceseos. — Cathedrali Ecclesiae Matadiensi R. D. Gabrielem Kembo Mamputu, olim Vicarium generalem, nunc Administratorem dioecesanum, eiusdem Matadiensis dioecesis. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Antonii Saliu Sanusi, Iiebuodensis Episcopi, R. D. Albertum Ayinde Fasina, in Seminario nationali Sancti Pauli professorem. — Titulari episcopali Ecclesiae Acciensi R. D. Ioannem Zerbo, e clero Seguensis dioeceseos, Sacrae Scripturae docentem in Semina­ rio maiori regionali de Koumi in Burkina Faso, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi Archiepiscopi Bamakoënsis. — Titulari episcopali Ecclesiae Flenucletensi R. D. Nicolaum Mang Thang, spiritus moderatorem apud Seminarium maiorem Philosophiae Instituti, quem deputavit Auxiliarem Mandalayensis Archiepiscopi. Congregatio pro Causis Sanctorum 1249 NOMINATIONES Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangeliza­ tione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit : die 18 Ianuarii 1988. — Exc.mum P. D. Aloisium Morganum Casey, Episcopum titulo Mibiarcensem, hucusque Auxiliarem Archiepiscopi Pacensis in Bolivia, Vicarium Apostolicum Pandoënsis Vicariatus. die 12 Martii. — Exc.mum P. D. Aloisium Mariam Estrada Paetau, Episcopum titulo Begiensem, hucusque Apostolicum Admini­ stratorem Izabalensis Administrationis, Vicarium Apostolicum Izabalensis Vicariatus nuper erecti in Guatimala. die 30 Martii. — Exc.mum P. D. Emericum Kabongo Kanundowi, Archiepiscopum-Episcopum Lueboënsem, Administratorem Apostolicum « sede vacante » dioeceseos Mvekaënsis. Peculiari dato decreto a Congregatione pro Gentium Evangeliza­ tione seu de Propaganda Fide, Apostolicis sub anulo Piscatoris Lit­ teris renuntiatus est : die 11 Iunii 1988. — Exc.mus P. D. Aloisius Accogli, Archiepiscopus titulo Trebanus, Pro-Nuntius Apostolicus in Syria. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETUM TRIFLUVIANEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Friderici Janssoone, Sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum. SUPER DUBIO An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur. Fridericus Janssoone lucem vidit die 19 mensis Novembris anno 1838 in loco cui nomen Glnyvelde, intra fines dioeceseos Insulensis, in Gallia, parentibus agrorum culturae addictis. Sacerdos inauguratus 1250 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale in Ordine Fratrum Minorum, cappellani militaris munere sancte est functus dum bellum Gallos inter et Germanos saeviret. Postea ad Terrae Sanctae missionem destinatus est ibique Vicarius Custodiae Terrae Sanctae nominatus est. Ad stipem pro Sanctorum Locorum restauratane quaeritandam felici successu Galliam et Canadiam pe­ ragravit. Commissariatum Terrae Sanctae in Canadia instituit ubi, in urbe Marianopolitana, die 4 mensis Augusti a. 1916, obdormivit in Domino, sanctimoniae fama ornatus. Eum heroicas virtutes excoluisse Ioannes Paulus II, servatis de iure servandis, die 21 Martii a. 1985, edixit. Post id, Causae actores ut, ad iuris normam, eidem Venerabili Servo Dei honores decernerentur Beatorum Caelitum, miram sana­ tionem, eiusdem Venerabilis apud Deum intercessioni tributam, Apo­ stolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Mira, quae asserebatur, sanatio contigit domino Iosepho Seiji Mwayama, Buddistae Iaponiensi, unum et quadraginta annos nato. Is namque, edita a medicis infausta quoad vitam prognosi, baptizatus est et invocato caelesti patrocinio Venerabilis Friderici Janssoone, mense Martio anni 1948, plene convaluit ab intestinali occlusione, proveniente, ut Italicis verbis descri­ bitur, (( dá¡ briglia aderenziale ; ileo paralitico post-operatorio, com­ plicato da polmonite ». Qua super sanatione conditus est anno 1979, apud curiam ecclesia­ sticam Urawaënsem in Iaponia, processus, cuius forma et iuridica vis declarata sunt ab hac Congregatione pro Causis Sanctorum die 4 Octobris a. 1985. Quae iuridica inquisitio examini est subiecta Consilii Medici penes eandem Congregationem exstantis ; quod quidem, die 7 mensis Maii a. 1987 coactum, ratus est agi de sanatione quae, quoad modum, prae­ ter medicae artis leges evenit. Ita gressus est factus ad theologicam super eadem sanatione disceptationem; et quidem primum, die 11 Decembris a. 1987, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; deinde, die 16 mensis Februarii a. 1988, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, huius Dicasterii membrorum, ponente Em.mo Cardinali Silvio Oddi. Porro, in utraque congressione, exposito dubio num de miraculo ageretur, omnes affirmativum dedere suffragium. Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II fideli relatione de praedictis omnibus rebus per subscriptum Cardinalem Praefectum, Congregatio pro Institutione Catholica 1251 Sanctitas Sua, vota excipiens Congregationis, mandavit decretum appa­ rari de mira eadem sanatione. Quod cum rite esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto atque Causae Ponente, meque Antistite a secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, iisque astantibus, Bea­ tissimus Pater declaravit : Constare de miraculo, divinitus patrato, deprecatore Venerabili Servo Dei Friderico Janssoone, videlicet de rapida, perfectaque ac stabili sanatione domini Iosephi Seiji Niwayama ab (( occlusione intestinale proveniente da briglia aderenziale; ileo post-operatorio, complicato da polmonite )). Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 28 mensis Martii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis CONGREGATIO PRO INSTITUTIONE CATHOLICA VARSAVIEN. DECRETUM quo Facultas theologica Varsaviensis titulo «Pontificia» exornata canonice erigitur. (( Ecclesia Christi Bonum Nuntium ita ad omnes usque ordines generis humani afferre nititur ut singulorum hominum, et omnium universim, conscientiam convertere valeat, atque eorum ópera et in­ cepta, ac totam eorum vitam necnon omnem, in quo ipsi versantur, socialem ambitum Evangelii luce perfundere » (Ioannes Paulus II, Const. Apost. Sapientia Christiana, Prooemium I). 1252 Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale Hoc grave munus, a Christo discipulis suis concreditum, Ecclesia Catholica in medio gentis Polonae omni sollicitudine naviter explere intendit. Apostolicis his moti propositis E.mus P. D. Ioseph S. R. E. Cardinalis Glemp, Archiepiscopus Metropolita Gnesnensis et Varsaviensis, Primas Poloniae, ac Rev.mus P. Ioannes Petrus Kol­ venbach, Praepositus Generalis Societatis Iesu, Sanctam Sedem adiverunt exposcentes ut Studium Academicum Theologiae Catholicae in aedibus Seminarii Metropolitam Varsaviensis vigens et Facultas Theologica Societatis Iesu a S. Andrea Bobola nuncupata in eadem urbe Varsaviensi extans, viribus unitis concordique actione simul adlaborarent ad unam Facultatem Theologicam constituendam. Cum autem normae Constitutionis Apostolicae Sapientia Christiana pleniorem omnium coniunctionem postulent, haec Congrega­ tio pro Institutione Catholica, omnibus adiunctis attente perpensis atque auctoritate a Summo Pontifice Ioanne Paulo div. Prov. PP. II sibi collata, petitionem die III mensis Maii a.D. MCMLXXXVII sibi dela­ tam excipiens, hoc Decreto pro munere canonice constituit atque eri­ git FACULTATEM THEOLOGICAM VARSAVIENSEM ex duabus sectionibus constantem, altera a Sancto Ioanne Baptista altera a Sancto Andrea Bobola nuncupatis; facta eidem potestate omnes Sacrae Theologiae gradus academicos iis studentibus conferendi, qui, studiorum curri­ culum legitime emensi, praescripta examina feliciter superaverint om­ niaque adamussim servaverint quae peculiaria Statuta iusserint. Haec praeterea Congregatio de speciali Summi Pontificis conces­ sione hanc FACULTATEM THEOLOGICAM VARSAVIENSEM titulo « Pontificio » exornat atque honestat, exoptans ut hoc theologicarum disciplina­ rum domicilium collatis viribus in posterum in salutifera Veritate promovenda uberiores in dies fructus afferat ; eidemque omnia agnoscit iura, privilegia, honores atque officia quibus Ecclesiasticae Facultates in universo Orbe Catholico merito fruuntur. Haec eadem Congregatio insuper Ordinarium loci Varsaviensem pro tempore MAGNUM CANCELLARIUM et Praepositum Generalem Societatis Iesu VICE MAGNUM CANCELLARIUM constituit ac declarat, omnibus eis concessis iuribus atque officiis, huic muneri ex Ecclesiae legibus praxique manantibus. Congregatio denique praecipit ut omnia compleantur quae in Co­ dice Iuris Canonici, in memorata Constitutione Apostolica Sapientia Christiana atque adnexis « Ordinationibus » ceterisque Sanctae Sedis documentis de Studiorum Universitatibus et Facultatibus Eccle- Congregatio pro Institutione Catholica 1253 siasticis necnon in eiusdem Facultatis Statutis, ab eadem Congrega­ tione approbatis, adimplenda praescribuntur; ceteris servatis de iure servandis; contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex aedibus eiusdem Congregationis, die III mensis Maii, in sollemnitate Beatae Mariae Virginis sub titulo Reginae Polo­ niae, a.D. MCMLXXXVIII. VILLELMUS Card. BAUM, F. Praefectus Marchisano, L. © S. In Congr. pro Institutione Catholica tab., n. 866/87/12. Subsecretarius 1254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 1 luglio 1988. Gli E.mi Signori Cardinali : Eduardo Martínez So­ malo, Prefetto della Congregazione per il Culto Divino e della Congregazione per i Sacramenti; Achille Silvestrini, Prefetto del Supremo Tribunale della Segnatura Apostolica; Angelo Felici, Prefetto della Congregazione per le Cause dei Santi; Antonio M. Javierre Ortas, Bibliotecario e Archivista di Santa Romana Chiesa. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Breve Apostolico il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 5 agosto 1988. Mons. Audrys Juozas Backis, elevato in qualità di Ar­ civescovo alla sede titolare di Meta, Pro-Nunzio Apostolico nei Paesi Bassi. NECROLOGIO 1 luglio 1988. Mons. Francesco Fasola, Arcivescovo emerito di Messina 7 » » 12 13 » » » » 25 1 » agosto » » » 6 » » » » (Italia). Mons. Antonio Zama, Arcivescovo di Sorrento-Castellam­ mare di Stabia (Italia). Mons. Nevin W. Hayes, Vescovo tit. di Novasinna. Mons. Sebastian U Shwe Yauk, Vescovo di Toungoo (Birmania). Mons. Abdallah Bared, Vescovo tit. di Tarso dei Maroniti. Card. John Francis Dearden, del Titolo di San Pio X alla Balduina. Card. Jean Guyot, del Titolo di S. Agnese fuori le mura. Mons. Romeu Albeti, Arcivescovo di Riberào Preto (Brasile). Recens nuntiatum est Paschalem Bacile, episcopum emeritum Iaciensem, die 10 m. Decembris 1987 de vita decessisse. An. et vol. LXXX 23 Septembris 1988 N. 10 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico — Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE I Pontificia Commissio pro America Latina novo ordine disponitur. Decessores Nostri, perinde ac Nosmet ipsi, cotidiana omnium Eccle­ siarum permoti sollicitudine, maximam curarum Nostrorum partem reposuimus necnon firmas omnino spes in Ecclesiae Catholicae condi­ cionibus apud Americae Latinae Nationes. Cuius profecto studii ac diligentiae documentum est ipsa illa Pontificia Commissio quam Pon­ tifex Maximus Pius XII constituit die vicesimo primo mensis Aprilis anno millesimo nongentesimo quinquagesimo octavo ut suo pro munere quaestiones praecipuas coniunctim investigaret de catholica vita fidei­ que tutela ac religionis in America Latina propagatione, eodemque tempore maiorem incitaret operam adiutricem inter varia Curiae Ro­ manae officia, quorum intererat eaedem ut solverentur difficultates, et instrumentis pastorali ratione aptioribus Consilium Episcopale LatinoAmericanum (CELAM) valide adiuvaret. Huic deinde accessit Consilium Generale Pontificiae Commissionis pro America Latina a Summo Pontifice Paulo VI institutum die tri­ cesimo mensis Novembris anno millesimo nongentesimo sexagesimo tertio, nominatim illo cum proposito ut argumenta et causas hiaioris cuiusdam momenti perpenderet ad Continentem Americae Latinae spectantia deque iis opportuna proferret consilia. Fructus autem salutaresque effectus, quos ambo haec arcte inter se iuncta Istituta iam adtulerunt, ac pondus ipsum operis, quod hisce 82 - A. A. S. 1256 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale absolverunt superioribus annis adeo sane laudabiliter, iamiam vehe­ menter suadent tum ut ulterius etiam corroborentur tum solidiorem sibi recipiant mobilioremque compagem, novis quoque Romanae Curiae institutis congruentem. Quapropter Nos, Motu Proprio, certa scientia atque matura deli­ beratione Nostra, in unum iam coniuncta declaramus quae hactenus vocabantur « Pontificia Commissio pro America Latina» atque « C o n ­ silium Generale Pontificiae Commissionis pro America Latina ». Insti­ tutum autem, sic conditum, nomen <( Pontificiae Commissionis pro America Latina » perget servare. Eadem praeterea haec Commissio Congregationi pro Episcopis arcte connectitur normisque regitur sequentibus. I. Princeps habet velut suum propositum Pontificia Commissio pro America Latina ut uniformi ratione quaestiones expendat tum doctri­ nae tum operae etiam pastoralis ad vitam attinentes progressionemque Ecclesiae in America Latina necnon ut officiis Romanae Curiae ad­ sistat et subveniat, quorum magis videlicet refert propriam ob aucto­ ritatem ac munus dirimere peculiares hasce difficultates. Suum per Praesidem dein, statis temporibus, Commissio certiorem facit Summum Pontificem singulis de causis, Eique res suadet et proponit, quae vi­ dentur suscipiendae aut ad regimen pertinere, quascumque congruas ipsa censuerit vel opportunas. II. Commissio suum explet munus coniunctionis inter Apostolicam Sedem diversaque instituta sive plurium nationum sive singularum pro America Latina. Nominatim vero consortionem crebram frequentat : a) cum Consilio Episcopali Latino-Americano eiusque Secreta­ riatu Generali, dum interea necessitudinem continuam sustinet cum illis diligenterque omnia sectatur quae ad eorum opera et incepta per­ tinent; ipsius praesertim interest, consilio capto cum idoneis Curiae Romanae officiis, perscrutari decreta ac proposita quae CELAM suis ediderit in sessionibus ; b) cum episcopalibus Institutis cuiusque nationis aliisque insti­ tutionibus Americae Latinae adiuvandae ; c) cum Confoederatione Latino-Americana Religiosorum (CLAR), collatis consiliis cum Congregatione, cui nomen erit pro Institutis vitae consecratae et Societatibus vitae apostolicae, potissimum quod ad consociationem spectat et religiosorum communicationem ipsius pastoralis industriae Ecclesiae in America Latina, idcirco etiam quod Acta Ioannis Pauli Pp. II 1257 tangit illius Confoederationis necessitudinem cum Episcopis dioece­ sanis, cum episcopalibus Conferentiis ipsoque CELAM ; d) cum Institutionibus Catholicis Internationalibus ceterisque sodalitatibus et motibus qui in America Latina operantur, sententiis pariter Consilii pro Laicis rite auditis. III. Pontificiae huius Commissionis Praeses est Praefectus Con­ gregationis pro Episcopis, qui ab Episcopo Vices Praesidis gerente adiuvatur. Iis astant, tamquam Consiliarii, nonnulli Episcopi sive ex Americae Latinae Episcopis, a Romano Pontifice delecti. IV. Eius membra, a Summo Pontifice nominati, sunt : Secretarii Dicasteriorum Curiae quorum praesertim interest ; duo Episcopi, qui partes agant Consilii Generalis Episcopalis Americae Latinae; tres Praesules dioecesani de America Latina. V. Commissio suos habet administros. VI. Commissio pro America Latina tertio quoque mense plerumque congregabitur ut universas inspiciat tam ordinarias quam extraordi­ narias quaestiones pertinentes ad munus officiumque Commissionis pro­ prium (cf. art. I et II). V I I . Ut autem universales ponderentur causae maioris cuiusdam momenti Pontificia Commissio pro America Latina convocat, semel sal­ tem in anno, sessionem generalem, ad quam, praeter membra ipsa eius­ dem Commissionis, invitantur : — Praeses Consilii Episcopalis Latino-americani ; — Praesides ac Secretarii Institutorum Episcopalium apud sin­ gulas civitates sive nationes, ad Ecclesiam in America Latina iuvandam, tum aliarum quoque institutionum secundum Sanctae Sedis iudicium; — Praesides Unionis Superiorum Generalium, Unionis Interna­ tionalis Superiorum Generalium et Confoederationis Latino-America­ nae Religiosorum. V I I I . In statutis Nostra comprobandis auctoritate subtilius defi­ nientur et fusius explanabuntur normae, quibus gubernetur ac tempe­ retur haec Pontificia Commissio. Quaecumque demum a Nobis hisce ipsis Motu Proprio editis Litteris statuuntur, cuncta firma rataque esse iubemus, contrariis quibuslibet nequaquam obsistentibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xvni mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1258 Officiale II Ex integro ordinatur materia respiciens muneris Patronorum et Advocatorum exercitium apud Romanae Curiae Dicasteria necnon ipsius Sanctae Sedis causarum patrocinium. Iusti iudicis Domini Christi Iesu (2 Tim. 4, 8) verba et exempla persequens, Ecclesia, inde a suis exordiis, iustitiae administrandae peculiari cum sollicitudine prosecuta est quaestiones, sive quod ad ip­ sius regionem spectat, sive ad ea quae saecularium structurarum nexus illigant, in quibus ipsammet eiusque fideles vitam degere oportet suum­ que salutis mandatum exercere. Hinc factum est ut in provincia ip­ sius ecclesialis Communitatis, propria iuridica ordinatione pollentis, inde a priscis temporibus caveretur ut physicae ac iuridicae personae defenderentur in ecclesiasticis processibus, ad bona propria spiritua­ lia vel cum spiritualibus coniuncta tutanda, quae ad ipsas iure divino humanoque pertinebant. Ceterum Ecclesia ipsa, in sua compage, ne­ cessitate quadam adducta est ut flagitaret iurium suorum comproba­ tionem atque observationem, etiam per institutam actionem iudicialem. Studiosa alumna eius, qui « egenus factus est cum esset dives » (2 Cor. 8, 9), pauperum humiliumque affecta est necessitate iura le­ gitime defendendi etiam in iudicio. Cuius muneris explendi onus, quod quandam ecclesialem rationem prae se fert, in se susceperunt cau­ sarum Patroni seu Advocati. Apud Sanctam Sedem idem officium duo expleverunt instituta pe­ culiari laude digna. Ipse S. Gregorius Magnus constituit septem Ecclesiae defensores, a quibus probabiliter Consistoriales Advocati originem repetunt. Anno autem MCXXX, Innocentius II Procuratoribus Sacrorum Pa­ latiorum Apostolicorum munus commisit causas defendendi coram SS.mo atque tutandi pauperes nulla impensa. Benedictus XII, Apostolica Constitutione Decens et Necessarium, die XXVI mensis Octobris anno MCCCXL data, in duo collegia disiuncta constituit Advocatos Consistoriales atque Procuratores Sacrorum Pa­ latiorum Apostolicorum. Rerum decursu duo ista collegia sic praeclare quidem munus suum grave multaeque prudentiae expleverunt, ut probationes Summorum Pontificum meruerint atque privilegia. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1259 Nunc vero, dum Constitutionis Apostolicae de Romana Curia re­ cognitio peragitur, veluti ad illam accommodationem perficiendam, cuius Concilium Vaticanum II principia posuit finesque constituit et Codex Iuris Canonici exsecutionem consectatus est, quod ad rem iuri­ dicam attinet, commodum visum est ex toto rem retractare, ratione habita progressionum pervestigationumque, quae etiam in iustitia ad­ ministranda factae sunt, cum Ecclesia, Fundatori suo obsequens, de­ fensionis opus exercebat humanorumque iurium curabat provectum. Advocati apud Romanam Curiam ART. 1 Praeter Advocatos Rotales et pro causis Sanctorum, qui proprium munus exercere pergunt sicut antea secundum praescripta iuris gene­ ralis et legis uniuscuiusque Dicasterii propriae, instituitur apud Ro­ manam Curiam Album generale Advocatorum, qui, rogatu eorum quo­ rum interest, patrocinium causarum apud Supremum Signaturae Apo­ stolicae Tribunal suscipiant, necnon in hierarchicis recursibus apud Dicasteria Romanae Curiae operam suam praestent. ART. 2 Cardinalis Secretarius Status, audita Commissione ad hoc stabiliter constituta, curat ut in Albo generali ascribantur nomina Advocatorum, qui qualitatibus praediti sunt, de quibus agitur in subsequenti articulo. ART. 3 Ut quis in Albo generali ascribi possit oportet : 1. praecellenti vitae christianae integritate ornetur una cum actuosa sedulitate in ecclesiali Communitate secundum propriam uniuscuisque vocationem; 2. congrua institutione theologica praeditus sit, et doctrina iuri­ dica polleat aptis academicis titulis comprobata coniuncta cum ido­ neo professionis suae usu. ART. 4 Advocati, quorum nomen in Albo ascribitur, oificio tenentur servan­ di, praeter iuris universalis praescripta hac de re lata, ethicas normas proprii muneris (deontologiam quam vocant). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1260 ART. Officiale 5 § 1. Si quis ethicas normas proprii muneris graviter violaverit, res deferatur ad Supremum Tribunal Signaturae Apostolicae, quod ex of­ ficio procedat ad normam iuris sanctionibus erogandis, secundum violationum ipsarum gravitatem, haud exclusa ex Albo amotione. § 2. Si contra aliquem Advocatum processus poenalis canonicus vel civilis inchoatus fuerit, ipse pendente processu ad cautelam ab exercen­ do munere suspendatur. ART. 6 § 1. Ex Albo praeterea expungantur : 1) qui notorie a fide catholica defecerint; 2) qui in concubinatu vivunt aut matrimonio civili tantum iuncti sunt vel aliter manifesto in gravi peccato perseverant ; 3) qui nomen dederint consociationibus cuiusque generis, quae con­ tra Ecclesiam machinantur ; 4) qui assentiuntur vel suam praestant operam consociationibus vel motibus; suadentibus cogitandi et agendi rationes fidei et catholicae doctrinae de moribus contrarias, vel defendunt proposita et consi­ lia de civili ordinatione, quae adversantur ^praeceptis legis naturalis et christianae ; 5) qui aperte resistunt praeceptionibus doctrinalibus et pastora­ libus legitimarum auctoritatum ecclesialium. § 2. His in casibus res deferenda est ad Supremum Tribunal Signa­ turae Apostolicae quod ex officio procedat ad expunctionem ex Albo ad normam iuris applicandam. ART. 7 Sanctae Sedis Advocati Ex Advocatis praesertim in Albo ascriptis Corpus Sanctae Sedis Advocatorum constituitur, qui patrocinium causarum, nomine Sanctae Sedis vel Curiae Romanae Dicasteriorum, apud ecclesiastica vel civi­ lia tribunalia suscipere valent. Acta Ioannis Pauli Pp. II ART. 1261 8 A Cardinali Secretario Status, audita Commissione de qua in art. 2, Advocati Sanctae Sedis ad quinquennium nominantur : graves tamen ob causas, a munere removeri possunt. Expleto septuagesimo quinto aetatis anno a munere cessant. ART. 9 Sanctae Sedis Advocati officio tenentur exemplarem vitam ad Dei et Ecclesiae praecepta ducendi ac sibi commissa munera summa cum officii conscientia adimplendi. Oportet eos insuper secretum servare in causis et negotiis, quae sub eodem secreto tractanda sunt. ART. 10 § 1. In muneribus exercendis apud Tribunalia Romanae Curiae et Status Civitatis Vaticanae, Advocati Sanctae Sedis succedunt mem­ bris Collegii Advocatorum Consistorialium et Collegii Procuratorum Sacrorum Palatiorum Apostolicorum, quae proinde ab iis aliisque mu­ neribus cessant. Abrogantur ideo .titulus, iura atque privilegia hu­ cusque horum collegiorum sodalibus tributa. § 2. Qui actu sunt Advocati Consistoriales atque Procuratores Sa­ crorum Palatiorum Apostolicorum, titulum, iura et privilegia perso­ nalia, normis peculiaribus ad eos spectantibus disposita, integra servant. Quaecumque demum a Nobis hisce ipsis Motu Proprio editis Lit­ teris statuuntur, cuncta firma rataque esse iubemus, contrariis qui­ buslibet nequaquam obsistentibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die x x v n i mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1262 CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I DOMINAE NOSTRAE P A R A D I S I IN C I V I T A T E MEXICANA Fidelium Communitas ritus byzantini graecorum melkitarum catholi- corum in Mexicana dicione ad Eparchiae gradum attollitur Dominae Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana cognominandae. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Apostolorum Principis in sublimi cathedra Dei voluntate positi, illud unum vel maxime tuentur, ut Ecclesiae negotia singulari qui­ dem cura et vigilantia administrentur ac dirigantur pro ipsorum fide­ lium commodo spiritalique bono. Haec inter negotia maximi momenti et ponderis procul dubio ea quae ad Ecclesias Orientales pertinent adnumerantur, cum sint Nobis ipsae sane carissimae tum antiquitate tum opulentia copiaque praeclararum traditionum et sanctitatis exem­ plorum. Cum igitur Venerabilis Frater Noster S. R. E. Cardinalis Löurdusamy Congregationi pro Ecclesiis Orientalibus praepositus, assentiente vero Patriarcha Graecorum Melkitarum catholicorum una cum synodo eiusdem Patriarchatus, efflagitaverit ut Communitas fide­ lium ritus byzantini Graecorum Melkitarum catholicorum in Mexicana Civitate ad gradum dignitatemque Eparchiae eveheretur, Nos, re pro­ fecto diligenter spectata, expostulationibus admotis annuentes, con­ fisi -haec omnia in fidelium utilitatem esse cessura, ex Nostra Aposto­ lica auctoritate, decernimus ut Communitas quam supra memoravi­ mus Eparchiae honore augeatur, Dominae Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana appellandam, additis pariter iuribus atque obligatio­ nibus quae ad hanc pertinent dignitatem et condicionem. Haec quidem res reliquaque secundum codicis orientalis praecepta plane temperen tur. Ceterum, hanc tribuendo dignitatem erga istam dilectam Com­ munitatem dilectionem Nostram palam testificari volumus, minime 1263 Acta Ioannis Pauli Pp. II posthac addubitantes quin singuli novae Eparchiae fideles ex hac qui­ dem re spiritalis vitae vehementiora accipiant incitamenta. Datum Romae, apud S. Petrum, die septimo et vicesimo mensis Februarii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. D. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis SIMON Card. Congr. pro Eccl. LOURDUSAMY Orient. Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco £ß Plumbi In Secret. Status tab., n. 216.161. II CAPITIS H A I T I A N I Cathedralis Ecclesia Capitis Haitiani ad dignitatem metropolitanam evehitur ipsoque eius nomine nova conditur provincia ecclesiastica. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui pro Nostro Pastoris munere universae servimus Ecclesiae, nec­ non supremam quam in eam habemus potestatem exercemus, probata consilia libenter tuemur, unde aliquam Christifideles utilitatem sibi capere possint. Cumque Conferentia Episcopalis Reipublicae Haitianae, idem sentiente Venerabili Fratre Paulo Romeo, Archiepiscopo titulo Vulturiensi atque in Natione Haitiana Nuntio Apostolico, modo a Sancta hac Sede id petierit quod sequitur, Nos igitur, eorum suppleto consensu quorum interest vel interesse censentur, hisce nunc Litteris vi et potestate Nostra Apostolica Ecclesiam Capitis Haitiani iuri Ecclesiae Portus Principis metropolitano subtrahimus et ad gra­ dum archidioecesis metropolitanae eam ipsam extollimus, cui et iura et privilegia tribuimus, quae eiusmodi Ecclesiarum sunt propria ; pari­ terque eo ipso Capitis Haitiani nomine provinciam ecclesiasticam con­ dimus, quae scilicet constet tum nova metropolitana Ecclesia Capitis Haitiani tum suffraganeis ei sedibus Portus Pacis, Hinchensi et Gonayvesensi. Ipsum autem pro tempore Praesulem Capitis Haitiani Acta Apostolicae 1264 Sedis - Commentarium Officiale dignitate archiepiscopali insignimus ac Metropolitam eligimus pro­ priis iuribus praeditum et privilegiis lege sancitis necnon congruenti­ bus officiis adstrictum ; de qua tamen electione alterae Litterae Nostrae Apostolicae. Quae hic statuimus, ea ad effectum adducat idem Vene­ rabilis Frater Paulus Romeo quem diximus, cui et facultatem faci­ mus id delegandi ad alium virum in ecclesiastica dignitate constitu­ tum, addito onere curandi ut certum verumque actae exsecutionis litterarum exemplum Congregationi pro Episcopis iusta diligentia mittatur. Quod denique reliquum est, Apostolicas has Litteras et nunc et in posterum ratas esse volumus, contrariis rebus haud obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die septimo mensis Aprilis, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS a publicis Ecclesiae negotiis Congr. Card. GANTIN pro Episcopis Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 216.667. III IZABALENSIS Administratio Apostolica Izabalensis ad canonicum gradum Vicariatus Apostolici tollitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui arcano prorsus Divinae Providentiae consilio nutuque cuncta­ rum per terras Ecclesiarum ultimam sustinemus curam moderationemque obtinemus, vix quidquam iucundius Nobis accidere solet aut felicius quam adolescentes iam maioribusque vigentes incrementis communitates ecclesiales instruere solidioribus compagibus et quasi firmioribus structuris unde certioribus ipsae passibus progredi valeant plenam ad fidei, actionis, vitae catholicae prosperitatem ac florem. Cum igitur viginti hos superiores per annos Administratio Apostolica Izabalensis tantos convenienter effecerit in viis Evangelii Iesu Christi progressus tamque prospere apostolatus opera exegerit ut accipere sibi 1265 Acta Ioannis Pauli Pp. II posse videatur robustiorem iam canonicae condicionis formam, idcirco perplacet Nobis ea singula confirmare quae Congregatio ipsa pro Gen­ tium Evangelizatione hac de re prudenter statuerit faciendaque rite censuerit. Suprema scilicet auctoritate Nostra tollimus Administra­ tionem Apostolicam Izabalensem canonicum ad gradum Vicariatus Apostolici, cui omnem sane concedimus dignitatem ac figuram, ofiîcia et onera addimus quae secundum sacrorum regulas canonum huius modi congruunt Vicariatibus Apostolicis. Fines vero eiusdem huius dicionis iidem erunt et nomen ipsum atque antehac fuerunt et ipsius Congregationis pro Gentium Evangelizatione suberit iurisdictioni. Reliqua autem quae novum ad Vicariatum Apostolicum Izabalensem attinent, omnia et singula canonici iuris gubernabuntur adamussim normis. Has denique Litteras Nostras tam nunc quam in posterum esse tempus validas iubemus, quibuslibet rebus minime obstantibus, ut quae iis decreta sunt ab universis quorum interest aut interesse potest quam religiosissime adserventur vinique suam plene obtineant. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodecimo mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Card. TOMKO Gentium Evang. Praef. Eugenius Sevi, Proton. Apost. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Loco f& Plumbi In Secret. Status tab., n. 216.182. LITTERAE APOSTOLICAE I Venerabili Servae Dei Teresiae a Iesu de los Andes Beatorum honores tribuuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Unum petii a Domino, hoc requiram : ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae, ut videam voluptatem Domini et visitem templum eius» (Ps 27, 4). Maxime hoc exoptavit etiam Venerabilis Serva Dei Teresia a Iesu, Ordinis Fratrum Discalceatorum Beatae Mariae Virginis de Monte 1266 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Carmelo novicia. A pueritia arcanam Dei praesentiam repperit in tem­ plo animae suae sensitque se solummodo ex cultu spiritali et sine inter­ missione ei tribuendo gaudium capturam. Omnibus itaque relictis rebus se totam dedidit vultus Domini contemplationi, cui, puro cum corde et libero, se omnino obtulit brevique magnam est assecuta perfectio­ nem, seu singularem cum Divino Magistro similitudinem, quem ex toto corde et ex tota anima et ex omnibus viribus et ex omni mente dilexit (cf. Lc 10, 27), Ipsa scripsit: ((Credo sanctitatem in amore esse positam. Volo sancta esse ; idcirco me amori dabo, quoniam puri­ ficat et ad expiandum iuvat. Qui amat non aliam habet voluntatem, quam Amati. Ideo facere volo Iesu voluntatem. Qui amat, incommoda subit. Ego per omnia volo incommoda subire. Nullam volo mihi volup­ tatem dare. Me immolare volo constanter ut Ei similis fiam, qui pro me patitur meque amat. Amor non repugnans oboedit. Amor fidelis est. Amor non vacillat. Amor est coniunctionis duarum animarum vinculum. Amore Iesu me iungam )). Venerabilis Serva Dei orta est Sancti Iacobi in Chile die x i n mensis Iulii anno MCM a Michaele Fernández Jaraquemada et Lucia Solar Armstrong. Biduo post sacra­ mentum accepit Baptismi et est Ioanna appellata. Familia, pia qui­ dem et locuples, eam bene educavit, quae inter cetera didicit sapien­ tiam fidei pretiosiorem esse cunctis gemmis et omnia pretiosa huic non valere comparari (cf. Prv 3, 15). Anno MCMVI, quasi sensibili modo, Iesus eius cor sibi capere est orsus, inventa in puellula mutua laetaque benevolentia quae, volventibus annis, adeo crevit, ut facta sit indissolubilis amicitia et plena donatio, ex qua in iucunditate vixit et in occultatione. Ita iam tum Venerabilis Serva Dei ad altissima bona cursum iniit, « aspiciens in auctorem fidei et consummatorem Iesum » (Heb 12, 2). Eodem tempore ferventem coluit pietatem erga Virginem Mariam et teneram eius fiduciam. « Omnia ei narrabam, quae mihi eveniebant, Eaque me alloquebatur. Eius sentiebam vocem in me, sed clarissime et expresse. Mihi consilia dabat et omnia dice­ bat, quae ut Domino nostro placerem mihi erant facienda. .Licet .affir­ mare iam tum Dominum nostrum una cum Sanctissima Virgine manu me prehendisse ». Die xi mensis Septembris anno MCMX, post dili­ gentem praeparationem, ad Eucharisticam mensam maximo cum fructu accessit. Dies illa, quae est eius infixa memoriae, quodammodo lapis miliarius fuit in via quae ad sanctitatem ducit. Ad eius formationem multum contulerunt etiam boni sacerdotes et Sorores a Sacro Corde, in quarum Ephebeo Iacobopolitano studia exercuit elementaría, media Acta Ioannis Pauli Pp. II 1267 et superiora, primum uti alumna externa, deinde uti interna (annis MCMXV-MCMXVIII). Dum firma voluntate et perseverantia suam indo­ lem ad continentiam formabat, ad facilitatem erga ceteros, ad patien­ tiam in rebus adversis, diligenter incumbebat in exsequenda munera familiaria, religiosa et scholastica. Cotidie Missae intererat et Com­ munionem accipiebat; meditabatur virtutesque explicabat; vitae ra­ tionem sequebatur, quae fidem eius simplicem et solidissimam signifi­ caret et familiaritati cum Domino faveret. Tredecim annos nata ani­ madvertere coepit appetitionem e domo sua exeundi ut in Instituto religioso se Domino consecraret. Insequentes egit annos continuo et ardenter Carmelum cupiens, iam in mundo secundum eius religiositatem vivens. In suo memoriali libello annotavit : « Divini Pisca­ toris retibus amatoriis capta sum. De eo uno cogito. Is est, quem volo. Diem appeto, quo Carmelum ingrediar ut eum solum persequar et ex eius vita vivam : ut pro salvandis animis amem et patiar ». Actioni obsequens gratiae, gradatim Christi imaginem insculpebat in se et die xvin mensis Decembris anno MCMXV votum privatum casti­ tatis nuncupavit posteaque vovit se nullum voluntarium peccatum committere velle. Interea, scriptis deducta Sanctae Teresiae a Iesu Infante et Beatae Elisabethae a Trinitate, altius in dies Christum crucifixum contemplabatur, postulans ut posset eum consolari, dolo­ res eius communicando : (( Iesus significavit mihi necesse esse Carmelitidem semper vivere sub cruce, ut ibi amare et pati discat ». Quo melius huic acerrimae spiritus appetitioni responderet, se devo­ vit : « Cruci affixa esse volo. Vitam agere volo patiendo, ut meis et peccatorum culpis satisfaciam, ut sacerdotes sancti fiant ». Etiam cum obscuritate et ariditate interiore afficiebatur, inito itinere non deerravit, nec fervore caritatis defecit, sed ad voluntatem Dei se conformabat omniaque offerebat ut animis communionis cum Domino et deprecationis donum obtineret. Voluit esse sal terrae (cf. Mt 5, 13), qui solvitur, in silentio et in occultatione, ut mundum purificaret et consecraret (cf. Ez 16, 4; Lev 2, 13); spiritu pauper, res suas et praesertim se ipsam donavit; bonum Christi odorem effudit in familia, in Ephebeo, inter condiscipulas et qui cum ea usum habuerunt. In catechesim tradendam incubuit et in opera caritatis erga pauperes et imprimis erga pueros egenos; libenter sacerdotes adiuvabat in apo­ stolatu. Ex Apostoli hortatione (cf. Philp 4, 4) semper est in Domino gavisa statuitque quodlibet ferre gaudium et laetitiam; amicitiam coluit; cum ardore et peritia in variis ludis se exercuit; religiose 1268 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pulchris universi rebus est fruita, musica et cantu. In ornili re signa videbat caelestis Patris perfectionis et bonitatis. Non tamen fluxa et caduca ab aeternis non distinxit; unde dicebat se in mundo exsulem se sentire et omnibus viribus optabat magna fieri sancta, iter faciendo ostensum a Sancta Teresia a Iesu, quam matrem suam et magistram putabat. Et quamquam familia nitebatur eam, in circulos inserens, a vocatione carmelitana intervertere, illa tamen, a terrenis aliena, solum rebus animae ac regni superni flagrabat. Eius namque pax et gaudium in solitudine erant, in assidua deprecatione, in aeternarum veritatum meditatione, in voluntaria sui castigatione. Cum iam esset propositum ad effectum adductura, vehementior facta est se immolandi voluntas : « Non Thabor quaero, sed Calvariam. Gratia Dei intel­ lexi vitam Carmelitidis continuam esse abnegationem, non solum carnis, sed et voluntatis et proprii iudicii )) ; simul autem animas intuebatur : « Haec est Carmelitidis vocatio : puram esse hostiam quae continuo se pro mundo peccatore offerat ». Relicta familia, quam tenere amabat, die VII mensis Maii anno MCMXIX ingressa est paupe­ rem et solitarium Carmelum « de los Andes » appellatum, ubi nomen cepit Sororem Teresiam a Iesu. Tandem contenta fuit; dicebat enim se caelum in terra invenisse sibique solum Deum satis esse. Facile Carmeli spiritum imbibit, plenum ostendens erga Dei voluntatem et erga Regulam obsequium, singularem se colligendi facultatem et offe­ rendi, deprecationis amorem et contemplationis, solitudinis cellae, ademptionis et apostolatus precationis suique immolationis. In pau­ pertate, in disciplina et in reiectionibus novae vitae rationis semper parata fuit ad suum (( fiat » pronuntiandum ; sciebat « amore omnia dulcia et levia fieri » ; ideo totam se Deo et Communitati tradidit, quam exemplo virtutum suarum aedificavit cuique servivit uti horti cultrix aliisque humilibus laboribus. Die xiv mensis Octobris eodem anno vestem induit religiosam et novitiatum inchoavit. Animae gaudium vix continendum fuit : « Felix sum nec esse desinam, quia Dei sum ». Eucharistiam contemplans, quam maxima pietate prosequebatur, ani­ madvertit se vocari ad communicandum, in silentio, Redemptoris sacrificium et ad navandam ei operam in regno suo constituendo. Ad hoc spectans, superiorum permissu epistularum commercio utebatur cum multis personis, quas fidei suae luce illuminabat et igne cari­ tatis suae incendebat. Sed iam terrena eius peregrinatio in exitu erat. Per hebdomadam sanctam anni MCMXX typho aegrotavit qui, paucis diebus eam acerbis doloribus laborantem ad supremum vitae Acta Ioannis Pauli Pp. II 1269 sacrificium adduxit die xn mensis Aprilis, post acceptam pie et laete Unctionem infirmorum et professionem religiosam factam in articulo mortis. Scripserat: « Carmelitidi mors nequaquam terribilis est, sed verae vitae est initium ei, quae currit ad amplexum Eius, quem in terra super omnia amavit; in amorem se mersura vadit in aeter­ num ». Et statim omnes sibi persuasum habuerunt Venerabilem Ser­ vam Dei caelestem Ierusalem ingressam esse cum veste nuptiali cumque lampade accensa. Fama sanctitatis, ultro diffusa apud multos populos, Episcopo Sancti Philippi suasit ut Canonizationis Causam iniret. Actus est igitur processus ordinarius informativus (annis MCMXXXXVIIMCMLXXII) simulque duo processus rogatoriales, indeque processus cognitionalis (annis MCMLXXVI-MCMLXXVIH). Postea faventi cum exi­ tu, de virtutibus Sororis Teresiae a Iesu quaesierunt Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum et Congregatio Ordinaria Pa­ trum Cardinalium et Episcoporum ; die autem x x n mensis Martii anno MCMLXXXVI editum est coram Nobis Decretum super virtutibus. Interim Sancti Iacobi in Chile instructus erat (annis MCMLXXXIVMCMLXXXV) processus de sanatione quae miraculo facta dicebatur, iuvenis Hectoris Richardi Uribe Carrasco, correpti fibrillatione ventriculari et intermissione respirationis ex emissione electrica, cum detrimento cerebri anoxyco et peripneumonia ex aspiratione. Pro tabu­ lis iudicialibus haec sanatio, deprecationi Venerabilis Servae Dei tri­ buta, a Consilio Medicorum agnita est celérrima, perfecta et constans. Post Congressum Peculiarem Consultorum Theologorum et Congre­ gationem Ordinariam Patrum Cardinalium et Episcoporum, qui sana­ tionem hanc praeter naturam effectam esse affirmaverunt, sivimus Decretum ad hoc pertinens vulgari, quod coram Nobis factum est die XVI mensis Martii anno MCMLXXXVII. Deinde decrevimus ut Beatili catio fieret inter Nostrum hoc pastorale iter in Chiliam. Hodie igitur, Sancti Iacobi in Chile-, in agro consaepto 0'Higgins vocato, inter sacra haec sumus elocuti : « Acogiendo el deseo de nuestro hermano Manuel Camilo Vial Bisopatrón, Obispo de San Felipe de Aconcagua, y de muchos hermanos en el Episcopado y de numerosos fieles : des­ pués de haber oído el parecer de la Congregación para las Causas de los Santos, declaramos con Nuestra Autoridad Apostólica que la Venerable Sierva de Dios Teresa de Jesús de los Andes pueda ser de ahora en adelante llamada Beata y que se podrá celebrar su fiesta en los lugares y del modo establecido por el derecho el día doce de abril, día de su nacimiento para el cielo. En el nombre del Padre y del Hijo Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1270 y del Espíritu Santo ». Quae autem statuimus, volumus nunc et in posterum firma sint, rebus quibuslibet non obstantibus. Datum Sancti Iacobi in Chile, sub anulo Piscatoris, die III mensis Aprilis, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 214.513. II Sanctus Ioannes de Britto Patronus apud Deum dioecesis Sivagangaiensis in India confirmatur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Constat Sanctum Ioannem de Britto ab Ecclesiae Sivagangaiensis fidelibus egregia pietate coli tam­ quam exemplar clarissimum Christianae vitae atque magistrum fidei, spei et caritatis. Quare, cum Venerabilis Frater Eduardus Francis, Episcopus eiusdem dioecesis, communia vota cleri populique excipiens, electionem Sancti Ioannis de Britto in Patronum apud Deum Eccle­ siae suae rite probaverit atque, datis litteris die xi mensis Decembris superiore anno, petiverit ut electio et approbatio huiusmodi iuxta « Normas de Patronis constituendis » et ad normam « Instructionis de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis », n. 30, confirmarentur, Nos libenti quidem animo istius Pastoris precibus annuendum esse censemus. Iis igitur compro­ batis, quae Congregatio pro Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, hac in re egit, Apostolica Nostra potestate, harum Litterarum virtute perpetuumque in modum Sanctum Ioannem de Britto Patronum apud Deum dioecesis Sivagangaiensis confirmamus, cum omnibus iuribus et liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Quod nunc vero auctoritate Nostra sancimus in spirituale quidem cedat bonum filio­ rum Sivagangaiensium, quos in Christo Domino habemus carissimos. Denique volumus atque mandamus ut hae Litterae Nostrae religiose serventur suosque nunc et semper obtineant effectus. Contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xx mensis Aprilis, Anno Mariali MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £& Sigilli In Secret. Status tab., n. 216J,79. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1271 CONVENTIO INTER SANCTAM SEDEM ET BAVARIAM ad immutationes quasdam inducendas in Concordatum die XXIX m. Martii a, MCMXXIV initum ACCORDO VERTRAG tra la Santa Sede e la Repubblica di Baviera con cui si apportano modifiche ed integrazioni al Con­ cordato con la Baviera del 29 mar­ zo 1924, modificato da ultimo con l'Accordo del 7 luglio 1978. zwischen dem Heiligen Stuhl und dem Freistaat Bayern zur Ände­ rung und Ergänzung des Bayeri­ schen Konkordats vom 29. März 1924, zuletzt geändert durch den Vertrag vom 7. Juli 1978. TRA LA SANTA SEDE, ZWISCHEN DEM HEILIGEN STUHL, rappresentata dal suo plenipoten­ ziario, Monsignor Joseph Uhaé, Ar­ civescovo titolare di Tharros, Nun­ zio Apostolico nella Repubblica Fe­ derale di Germania, vertreten durch dessen Bevollmäch­ tigten, den Apostolischen Nuntius in der Bundesrepublik Deutschland, Joseph Uhac, Titularerzbischof von Tharros, E UND LA REPUBBLICA DI BAVIERA, DEM FREISTAAT BAYERN, rappresentata dal Signor Dr. h.c. Franz Josef Strauß, Presidente dei Ministri, vertreten durch den Ministerpräsi­ denten Dr. h.c. Franz Josef Strauß, viene concluso il seguente Accordo : wird nachstehender schlossen : L'attuale indirizzo dell'Università Cattolica di Eichstätt, orientato al­ la formazione degli insegnanti, ha bisogno di essere modificato in vista dello sviluppo a lungo termine nel numero degli studenti e delle limi­ tate possibilità professionali dei candidati all'insegnamento. All'ente gestore dell'Università deve essere reso possibile, nel quadro della ga- Die bisherige Ausrichtung der Ka­ tholischen Universität Eichstätt im Schwerpunkt auf die Lehrerbildung soll im Hinblick auf die langfristige Entwicklung der Studentenzahlen und die eingeschränkten Berufs­ chancen von Lehramtsbewerbern geändert werden. Dem Träger der Universität soll ermöglicht werden, im Rahmen der staatlichen Ge- 83 - A . A . s. Vertrag ge­ 1272 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ranzia statale, di istituire anche dei corsi di diploma, di magistero (Magisterstudiengänge) e di comple­ mento, così come di erigere una Facoltà di Scienze Economiche in Ingolstadt. währleistung auch Diplom-, Magi­ ster- und Aufbaustudiengänge einzu­ richten sowie in Ingolstadt eine Wirtschaftswissenschaftliche Fakul­ tät zu errichten. Nel desiderio di assicurare così, in maniera stabile, l'attrattività e la capacità funzionale dell'Università Cattolica di Eichstätt, la Santa Sede e la Repubblica di Baviera hanno deciso di adattare il su men­ zionato Concordato alle nuove esi­ genze. A tal fine la Santa Sede e la Repubblica di Baviera hanno con­ venuto su quanto segue : In dem Wunsche, auf diese Weise die Attraktivität und Funktionsfähigkeit der Katholischen Univer­ sität Eichstätt auf Dauer zu sichern, haben der Heilige Stuhl und der Freistaat Bayern beschlossen, das oben erwähnte Konkordat den neuen Erfordernissen anzupassen. Zu die­ sem Zweck sind der Heilige Stuhl und der Freistaat Bayern wie folgt übereingekommen : Gli articoli qui sotto indicati del Concordato fra la Santa Sede e lo Stato Bavarese del 29 marzo 1924, modificato da ultimo con l'Accordo fra la Santa Sede e la Repubblica di Baviera del 7 luglio 1978, rice­ vono la formulazione seguente : Die nachstehend angeführten Arti­ kel des Konkordats zwischen dem Heiligen Stuhl und dem Staat Bayern vom 29. März 1924, zuletzt geändert durch den Vertrag zwi­ schen dem Heiligen Stuhl und dem Freistaat Bayern vom 7. Juli 1978, erhalten folgende Fassung: I. All'art. 5 il § 1 riceve la formu­ lazione seguente : I. In Art. 5 erhält § 1 folgende Fassung : «§ 1 »§ 1 Lo Stato garantisce l'istituzione ed il funzionamento di una Università Cattolica in gestione ecclesiastica, avente Der Staat gewährleistet die Errich­ tung und den Betrieb einer Katho­ lischen Universität in kirchlicher Trägerschaft a) i seguenti corsi di studio a li­ vello scientifico : — Teologia cattolica, — altre Scienze umanistiche, co­ me Matematica e Geografìa, secon­ do disposizioni più particolari ad opera di uno scambio di Note tra la Nunziatura Apostolica ed il Go­ verno Bavarese, — Scienze economiche, a) mit folgenden wissenschaftlichen Studiengängen : — Katholische Theologie, — Geisteswissenschaften im übri­ gen sowie Mathematik und Geo­ graphie nach näherer Bestimmung durch Notenwechsel zwischen der Apostolischen Nuntiatur und der Bayerischen Staatsregierung, -— Wirtschaftswissenschaften, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1273 ò) i seguenti corsi di studio a li­ vello professionale superiore : — Pedagogia religiosa e attività formativa della Chiesa, — Materie sociali. 6) mit folgenden Fachhochschulstudiengängen : La sede dell' Università Cattolica è Eichstätt. L'ubicazione dei corsi di studio a livello scientifico e di quelli a livello professionale superiore è stabilita mediante scambio di Note tra la Nunziatura Apostolica ed il Governo Bavarese. Der Sitz der Katholischen Univer­ sität ist Eichstätt. Der Standort der wissenschaftlichen Studiengänge und der Fachhochschulstudiengänge wird durch Notenwechsel zwischen der Apostolischen Nuntiatur und der Bayerischen Staatsregierung festgelegt. L'erezione ed il funzionamento del­ l'Università Cattolica in gestione ecclesiastica restano garantiti fin­ ché ed in quanto essa venga gestita nel quadro delle leggi vigenti per tutti ed a tenore delle speciali nor­ me del presente Accordo ». Errichtung und Betrieb der Katho­ lischen Universität in kirchlicher Trägerschaft bleiben gewährleistet, solange und soweit sie im Rahmen der für alle geltenden Gesetze und nach Maßgabe der besonderen Be­ stimmungen dieses Vertrages unter­ halten wird«. II. All'art. 5 il § 2 co. 1 riceve la formulazione seguente : II. In Art. 5 erhält § 2 Absatz 1 fol­ gende Fassung: «§2 »§ 2 (1) Lo Stato rimborsa all'ente ge­ store dell'Università Cattolica, die­ tro sua richiesta, il 90 per cento delle spese effettivamente sostenute (anche per investimenti). Verranno tuttavia prese in considerazione sol­ tanto le spese per un ammontare quale risulta per equiparabili Alte Scuole statali e istituzioni di Alte Scuole statali. Con l'inizio dell'anno che segue l'avvio dell'attività ac­ cademica della Facoltà di Scienze Economiche il rimborso delle spese da parte dello Stato si riduce al1*85 per cento». (1) Der Staat ersetzt dem Träger der Katholischen Universität auf dessen Antrag 90 vom Hundert des tatsächlichen Aufwandes (auch für Investitionen). Es wird jedoch nur ein Aufwand berücksichtigt, wie er bei vergleichbaren staatlichen Hochschulen und Hochschuleinrich­ tungen entsteht. Der Aufwendungs­ ersatz des Staates vermindert sich mit dem Beginn des Jahres, das der Aufnahme des Studienbetriebs der Wirtschaftswissenschaftlichen Fa­ kultät folgt, auf 85 vom Hundert«. III. All'art 5, § 2 co. 2, e §§ 4 e 5 le parole « Complesso Accademico ecclesiastico » vengono sostituite con le parole « Università Cattolica ». III. In Art. 5 § 2 Absatz 2 sowie §§ 4 und 5 werden die Worte »Kirchliche (n) Gesamthochschule« durch die Worte »Katholische (n) Universität« ersetzt. — Religionspädagogik und kirch­ liche Bildungsarbeit, — Sozialwesen. 1274 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Questo Accordo, i cui testi italiano e tedesco fanno ugualmente fede, dovrà essere ratificato e gli Stru­ menti di ratifica dovranno essere scambiati, possibilmente presto, a Bonn-Bad Godesberg. Dieser Vertrag, dessen italienischer und deutscher Text gleiche Kraft haben, soll ratifiziert und die Ra­ tifikationsurkunden sollen möglichst bald in Bonn-Bad Godesberg ausge­ tauscht werden. Esso entra in vigore il giorno dello scambio degli strumenti di ratifica. Er tritt mit dem Tag des Austau­ sches der Ratifikationsurkunden in Kraft. In fede di che il presente Accordo è stato sottoscritto. Zu Urkunde dessen wurde dieser Vertrag unterzeichnet. Fatto in doppio originale. Geschehen in doppelter Urschrift. Monaco, 8 giugno 1988 München, 8. Juni 1988 JOSEPH UHAC FRANZ JOSEF STRAUSS PROTOCOLLO FINALE SOHLUßPROTOKOLL Nell'atto di sottoscrivere l'Accordo oggi concluso tra la Santa Sede e la Repubblica di Baviera sono state fatte le seguenti concordi dichiara­ zioni che costituiscono parte inte­ grante dell'Accordo stesso : Bei der Unterzeichnung des am heutigen Tage zwischen dem Heili­ gen Stuhl und dem Freistaat Bay­ ern geschlossenen Vertrages sind folgende übereinstimmende Erklä­ rungen abgegeben worden, die einen integrierenden Bestandteil des Ver­ trages bilden: I. Nel Protocollo finale, all'art. 5 § 2, vengono aggiunti commi 3, 4 e 5: I. In das Schlußprotokoll zu Art. 5 § 2 werden folgende Absätze 3, 4 und 5 eingefügt: (3) Il rimborso delle spese da parte dello Stato comprende anche le spese dell'ente gestore dell'Univer­ sità Cattolica, per i professori eme­ riti, per gli officiali in pensione e per gli altri destinatari di previ­ denza del medesimo ente. (3) Der Aufwendungsersatz des Staates umfaßt auch die Ausgaben des Hochschulträgers für die eme­ ritierten Professoren, die Ruhe­ standsbeamten und die sonstigen Versorgungsempfänger des Trägers der Katholischen Universität. (4) Il rimborso delle spese per costi di personale non relativi all'organico e per costi di gestione può essere sta­ bilito in maniera forfettaria d'in­ tesa tra lo Stato e l'ente gestore dell'Università Cattolica. (4) Der Aufwendungsersatz für nicht auf Personalstellen bezogene Personalkosten und für Sachkosten kann einvernehmlich zwischen dem Staat und dem Träger der Katho­ lischen Universität pauschal festge­ legt werden. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1275 (5) Lo Stato rimborsa F 85 per cento delle spese per i costi (anche di in­ vestimenti) relativi alla preparazio­ ne dello svolgimento dei corsi della Facoltà di Scienze Economiche, in quanto la spesa sia fatta dopo il conferimento dell'incarico di pro­ gettazione per la ristrutturazione dell'edificio destinato alla Facoltà di Scienze Economiche. (5) Für die zur Vorbereitung des Studienbetriebs der Wirtschaftswis­ senschaftlichen Fakultät anfallen­ den Kosten (auch für Investitio­ nen) leistet der Staat Aufwendungsersatz in Höhe von 85 vom Hundert, soweit der Aufwand nach der Er­ teilung des Planungsauftrags für den Umbau des Gebäudes für die Wirtschaftswissenschaftliche Fakul­ tät anfällt. II. Nel Protocollo finale, all'art. 5 § 1, all'art. 5 § 2, all'art. 5 §§ 1 e 2, all'art. 5 § 5, le parole « Complesso Accademico ecclesiastico » vengono sostituite con le parole « università Cattolica » ; e all'art. 5 §§ 1 e 2, le paróle « ed anche di quelli esclusi dal medesimo § 1 » vengono sop­ presse. II. Im Schlußprotokoll zu Art. 5 § 1, zu Art. 5 § 2, zu Art. 5 §§ 1 und 2, zu Art. 5 § 5 werden die Worte » Kirchliche (n) Gesamthoch­ schule« durch die Worte »Katholi­ schein) Universität« ersetzt und im Schlußprotokoll zu Art. 5 §§ 1 und 2 die Worte »auch von den in § 1 ausdrücklich ausgeschlossenen« gestrichen. Monaco, 8 giugno 1988 München, 8. Juni 1988 JOSEPH UHAC FRANZ JOSEF STRAUSS Conventione inter Apostolicam Sedem et Bavariam rata die XXII, mense Iulio, anno MCMLXXXVIII Ratihabitionis menta accepta et reddita mutuo fuerunt. Exinde, ab eodem die, modi Conventio inter Apostolicam Sedem et Bavariam pacta coepit secundum quod in eadem Pactione statutum est. habita, Instruhuiusvigere Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1276 Officiale HOMILIA In Petriana basilica habita die Pentecostes, Mariali anno volvente.* 1. (( Essi furono tutti pieni di Spirito Santo »Questo è il giorno (haec est Dies), in cui la potenza del mistero pasquale si manifesta nella nascita della Chiesa. 1 Questo è il giorno, in cui davanti a Gerusalemme — davanti agli abitanti della Città e ai pellegrini — si compiono le parole rivolte da Gesù agli Apostoli dopo la risurrezione : « Ricevete lo Spirito Santo )). 2 Leggiamo negli Atti degli Apostoli : « Furono tutti pieni di Spirito Santo e cominciarono a parlare in altre lingue come lo Spirito dava loro il potere di esprimersi » . 3 In questo discorso, subito compreso da coloro che l'ascoltavano, pur provenienti da diversi paesi del mondo di allora, si esprime l'inizio della missione : « Come il Padre ha mandato me, anch'io mando voi » , (( Andate dunque in tutto il mondo e ammaestrate tutte le nazioni » . Sin dal giorno della sua nascita, la Chiesa porta in sé la missione del Figlio e dello Spirito Santo, e, in virtù dello Spirito di verità, lo Spirito-Paraclito, perdura in essa la missione del Figlio : il Vangelo dell'eterna salvezza. 4 5 2. (( Li udiamo annunziare nelle nostre lingue le grandi opere di Dio ) ) — esclamano colmi di stupore i partecipanti alla Pentecoste di Gerusalemme. 6 « Quanto sono grandi, Signore, le tue opere, ... / la terra è piena delle tue creature ... / Mandi il tuo Spirito, sono creati / e rinnovi la faccia della terra » . 7 Tuttavia, « la grande opera di Dio », che gli Apostoli annunziano il giorno di Pentecoste — per mezzo di Pietro — porta solamente un nome : « Gesù Cristo ». E vi è una sola espressione della potenza di Dio, manifestatasi in mezzo a noi : « Gesù è Signore » . 8 * Die 22 m. Maii a. 1988. 1 At 2, 4. 2 Gv 20, 22. 3 Ibid. 2, 4. 4 Ibid. 20, 21. 5 Mt 28, 19. « At 2, 11. 1 Sal 103 [104], 24. 30. » 1 Cor 12, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1277 Questa grande — la più grande — opera di Dio nella storia della creazione e nella storia dell'uomo è legata al nome di Gesù di Nazaret, il Figlio di Dio che « spogliò se stesso, assumendo la condizione di servo, che si è fatto obbediente fino alla morte, e alla morte di Croce, che è stato esaltato da Dio e a cui Dio ha dato il nome che è al di sopra di ogni altro nome : Gesù Cristo è il Signore, a gloria di Dio Padre » . Signore — Kyrios — significa Dio (Adonai). 9 Proprio questa verità, questa « grande — la più grande — opera di Dio » viene annunziata da Pietro il giorno di Pentecoste. Egli parla per virtù dello Spirito Santo. « . . . Così nessuno può dire: "Gesù è Signore" se non sotto l'azione dello Spirito Santo )). 10 3. Sin dal giorno della Pentecoste di Gerusalemme la Chiesa pro­ nuncia questa verità salvifica : « Gesù è Signore ». Essa viene annun­ ziata dagli Apostoli, accolta dagli ascoltatori di diversi popoli e nazioni della terra. Essi confessano : (( Gesù Cristo — il crocifìsso e risorto —è Signore » ! Sin dal giorno di Pentecoste, in virtù dello Spirito Santo — che dà la v i t a — inizia la peregrinazione nella fede del nuovo Israele, del popolo messianico. La dignità di figli di Dio, nei cui cuori lo Spirito Santo dimora come in un tempio, è divenuta l'eredità di questo popolo. Il comanda­ mento nuovo di amare, come Cristo ci ha amati, è diventato la sua legge. Il regno di Dio iniziato sulla terra da Dio stesso — è diven­ tato il suo fine. Così insegna il Concilio Vaticano I I : ( ( . . . i l popolo messianico, pur non comprendendo in atto tutti gli uomini, e appa­ rendo talora come un piccolo gregge, costituisce per l'umanità un germe validissimo di unità, di speranza e di salvezza » . « L a Chiesa è in Cristo come un sacramento ... dell'intima unione con Dio » . 11 12 13 4. Sin dalla Pentecoste dello scorso anno 1987 abbiamo iniziato un periodo particolare nel pellegrinaggio della Chiesa-Popolo di Dio su tutto l'orbe della terra. Esso è stato chiamato (( Anno Mariano », per indicare come un tempo d'Avvento prima dell'inizio del terzo millen­ nio dopo Cristo. 9 10 Cf. FU 2, 7 — 9. 11. 1 Cor 12, 3. 11 Cf. Gv 13, 34. 12 Lumen 13 Ibid. 1. gentium, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1278 Tra tutti coloro che in virtù dello Spirito Santo furono in grado di pronunciare il nome « Gesù » ((( Gesù è Signore ») — Maria fu la prima. E questo si compì il giorno dell'annunciazione, quando lo Spirito Santo discese su di Lei nel segreto della casa di Nazaret. Di­ venendo nella sua verginità, in virtù di questo Spirito, Madre del Figlio di Dio, accolse mediante la fede tutto il mistero di Lui, così com'era annunziato sin dall'inizio, sin dal protovangelo nel Libro della Genesi e durante la storia del Popolo di Dio nell'Antica Al­ leanza — dai Profeti : ((Lo Spirito Santo scenderà su di te, su te sten­ derà la sua ombra la potenza dell'Altissimo. Colui che nascerà sarà dunque santo e chiamato Figlio di Dio )). 14 5. Da quel momento, dall'annunciazione a Nazaret, Maria — come proclama il Concilio — « avanzò nella peregrinazione della fede e serbò fedelmente la sua unione col Figlio sino alla Croce, dove, non senza un disegno divino, se ne stette soffrendo profondamente ... e associandosi con animo materno ai sacrificio di Lui, amorosamente con­ senziente all'immolazione della vittima da lei generata » . 15 Sotto la Croce il « fiat » di Maria (« avvenga di me »), pronunciato al momento dell'annunciazione, ha raggiunto il suo zenit in virtù dello Spirito Santo : il « fìat » dell'incarnazione si è fatto sentire in tutta la maturità della fede della Madre di Dio al centro del mistero della Redenzione del mondo. (( Beata te, che hai creduto » . 16 Questo (( fìat », suscitato dalla potenza dello Spirito Santo, costi­ tuisce anche quasi l'ultima preparazione alla piena manifestazione della stessa potenza, operata nella nascita della Chiesa. Ed ecco: «...vediamo gli Apostoli prima del giorno della Pente­ coste "perseveranti d'un sol cuore e nella preghiera con le donne e Maria, madre di Gesù" » . Vediamo dunque (( Maria implorante con le sue preghiere il dono dello Spirito che l'aveva già ricoperta nell'an­ nunciazione » . 17 18 6. Il Concilio Vaticano II esprime con queste parole il legame che esiste organicamente tra la discesa dello Spirito Santo sulla Ver­ gine nell'annunciazione a Nazaret, e la sua discesa sugli Apostoli nel giorno di Pentecoste. 14 Le 1, 35. 15 Lumen gentium, 16 Cf. Lc 1, 45. 17 Lumen 18 Ibid. 59. gentium, 58. 59. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1279 Se la Chiesa guarda alla Vergine come alla sua « figura », lo fa perché in Lei per prima sono state compiute dallo Spirito Santo quelle «grandi opere di D i o » , che, sin dal giorno di Pentecoste, sono diven­ tate la parte della Chiesa : della sua consapevolezza e della sua mis­ sione mediante la fede. La fede di Maria è divenuta per la Chiesa quasi la « stella polare » sulla via lungo la quale essa procede, iniziando dal cenacolo di Geru­ salemme, attraverso le generazioni e i secoli. Perciò anche la solennità di Pentecoste è stata scelta come il giorno dell'inaugurazione del­ l'« Anno Mariano » della Chiesa. 7. Oggi desideriamo non solo ricordare quella inaugurazione, ma — ricollegandoci ad essa — desideriamo allo stesso tempo rendere nuovamente presente il legame che esiste tra la nascita della Chiesa e la fede della Madre di Dio. La Chiesa contemplandoLa « alla luce del Verbo fatto uomo, con venerazione penetra più profondamente nell'al­ tissimo mistero dell'Incarnazione e si va ognor più conformando col suo Sposo » . Si potrebbe aggiungere : la Chiesa allo stesso tempo penetra sempre più profondamente nel suo proprio mistero, in questa realtà divino-umana che lo Spirito Santo, Divino paraclito, per opera della Croce e risurrezione di Cristo crea sempre di nuovo nei cuori degli uomini e allo stesso tempo nel profondo della storia dell'uomo sulla terra —: quanto contorta e a volte ingarbugliata, quanto anche esposta all'azione del « principe di questo mondo » e alle molteplici debolezze di ognuno e di tutti. 19 8. E per questo anche, lungo il suo cammino attraverso la storia dell'umanità, la Chiesa pronuncia — oggi e ogni giorno — le seguenti parole : « V i e n i ! / Vieni, Santo Spirito... / Vieni, padre dei poveri... / Vieni, luce dei cuori ... / Vieni, datore della grazia che salva ... / Vieni, luce ... / invadi nell'intimo il cuore degli uomini ... / Piega ciò che è rigido, / scalda ciò che è gelido ... / Guida coloro che si sono sviati ... / Lava ... / infondi coraggio / sana le ferite dei cuori ... / Sine Tuo Numine / nihil est in homine / nihil est innoxium ... ». 9. Così la Chiesa prega, oggi e ogni giorno. Maria prega insieme con la Chiesa, così come nel Cenacolo, prima del giorno di Pentecoste. Lo Spirito Santo ha fatto sì che Ella fosse in modo particolare pre­ sente nel mistero di Cristo e della Chiesa. In tutta la peregrinazione " Lumen gentium, 65. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1280 della fede del Popolo di Dio, tra tutte le nazioni della terra. Per questo Popolo Ella « b r i l l a . . . quale segno di sicura speranza e di consola­ zione )). E perciò — anche oggi — sentiamo la Madre di Dio parti­ colarmente unita con la Chiesa mediante le parole, piene di lode, del « Magnificat » : « Grandi cose ha fatto in me l'Onnipotente e Santo è il suo nome » . « Grandi cose » . . . « grandi opere di Dio » . . . Maria — e la Chiesa nascente nel giorno di Pentecoste : gli apo­ stoli, i discepoli, le donne radunati nel Cenacolo ... Non hanno detto i partecipanti a questo evento in Gerusalemme: « Li udiamo annunziare nelle nostre lingue le grandi opere di Dio »? ... magnalia Dei ! 20 21 EPISTULAE I Cunctos ad Ecclesiae Presbyteros redeunte iam anno MCMLXXXVIÏI feria V in Cena Domini. Carissimi in sacerdotio Fratres! 1. In Cenaculum nos hodie revertimur omnes. Tot huius terrae in locis sacras circum aras collecti celebramus pecu­ liari omnino modo Ultimae Cenae memoriam illam intra Populi Dei communitatem cui iure deservimus. In vespertino ritu ipsius Feriae Quintae in Cena Domini voces Christi « in vigilia passionis » prolatae nostris resonant in labiis haud secus atque aliis singulis diebus, verumtamen novo quodam modo, habita videlicet ratione illius Vesperae unicae quae ab Ecclesia hoc ipso die commemoratur. Sicut Dominus noster eodemque tempore in persona Christi verba enuntiamus : « Accipite, comedite : hoc est corpus meum... bibite ex hoc omnes: hic est enim sanguis meus)). Sic enim ipse nobis praecepit Dominus, cum apostolis dixit: (( Hoc facite in meam commemorationem » (Lc 22, 19). Quod dum nos vicissim agimus, nostra vivum in mente cordeque tenere debemus totum incarnationis mysterium. Qui feria illa quinta de suo corpore nuntiavit: « tradetur », suoque 20 Ibid. 21 Cf. Lc 1, 49. 68. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1281 de sanguine : « effundetur », aeternus est Filius qui mundum Ingrediens Patri dicit: a corpus autem aptasti mihi..., ut faciam, Deus, voluntatem tuam » {Heb 10, 5-7). Illud nominatim Pascha appropinquat in quo Dei Filius, veluti orbis Redemptor, Patris complebit voluntatem per obla­ tionem et sui Corporis sanguinisque sui immutationem in Cal­ variae loco. Hoc namque sacrificio « per proprium sanguinem introivit semel in Sancta, aeterna redemptione inventa » {Heb 9, 12). Siquidem « novi et aeterni » est Foederis hoc sacri­ ficium. Arcte quidem coniungitur nempe illud cum incarna­ tionis mysterio: Verbum, quod caro est factum (cfr. Io I, 14), suam offert naturam humanam tamquam « homo assumptus » in personae divinae unitate. Hoc vero anno, qui universa ab Ecclesia traducitur uti Annus Marialis, decet memorari, cum de Eucharistiae insti­ tutione sermo sit simulque sacerdotii sacramenti, ipsius In­ carnationis veritatem. Eam quippe effecit Spiritus Sanctus in Virginem Nazarethanam superveniens, haec cum Angelo nun­ tianti suum « fiat » respondens reddidisset (cfr. Lc 1, 38). <( Ave verum corpus natum de Maria Virgine vere passum immolatum in cruce pro homine ». Ita idem profecto corpus! Eucharistiam cum celebramus nos sacerdotali fungentes ministerio nostro, praesens redditur Verbi incarnati mysterium, Filii consubstantialis Patri, qui uti homo « natus ex muliere » filius est Virginis Mariae. 2. Ultimae Cenae tempore adfueritne Christi Mater in Ce­ náculo necne haud constat. In Calvariae tamen monte Cruci adstabat, « ubi » — sicut tradit Concilium Vaticanum Secun­ dum — « non sine divino consilio stetit (cfr. Io 19, 25), vehe­ menter cum Unigenito suo condoluit et sacrificio Eius se ma­ terno animo sociavit, victimae de se genitae immolationi amanter consentiens Tam longe sese propulit illud a Maria annuntiationis tempore « fiat » declaratum. Quotiens ergo in persona Christi agentes sacramentum peragimus unius eiusdemque sacrificii, cuius est ac remanet 1 Const. dogm. Lumen Gentium, 58. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1282 Officiale unicus Christus ipse sacerdos et unica victima, oblivisci nullo modo huius debemus participati Matris doloris, in qua ser­ mones sunt impleti quos Simeon in templo Hierosolymitano pro tulerat : « tuam ipsius animam pertransiet gladius » (Lc 2, 3 5 ) . Recte hae voces ad Mariam sunt dictae quadraginta post diebus quam ortus erat Iesus. In Calvariae loco sub Cruce ad extremum usque completi iidem sunt sermones. Cum ipsius in Cruce Filius sese iam omni cum plenitudine aperiret veluti « signum, cui contradicetur », eius modi immolatio, haec nempe Filii mortalis agonia, maternum quoque Mariae attigit animum. En, cruciatus Matris animi quae illo patiebatur, « victi­ mae de se genitae immolationi amanter consentiens ». Sum­ mum hic pervenitur ad culmen Mariae praesentiae in mysterio Christi atque Ecclesiae in terris. Invenitur hoc culmen in via ipsa «peregrinationis fidei», de qua peculiarem mentionem facimus et cura habemus hoc Anno Mariali. 2 Cari Fratres: cui denique magis quam nobismet ipsis est opus fide alta et inexpugnabili, nobis id est qui ob ipsam in Cenáculo incohatam successionem apostolicam sacramentum celebramus Christi sacrificii? Ideo sine intermissione altius per­ vestigetur oportet spiritalis nostra coniunctio cum Dei Matre quae in fidei peregrinatione « anteit » universo Dei Populo. Ac praesertim, cum Eucharistiam celebrantes cotidie deversamur in Calvariae loco, necesse est Illa nobis proxima adsit quae heroicam per fidem in summum perduxit suam cum Filio consociationem, ibi omnino in Calvaria. 3. Ceterum, nonne reliquit nobis Christus peculiarem hac de re significationem? Ecce, animam iam in Cruce agens verba expressit vim quae nobis adferunt tamquam testamenti. « Cum vidisset ergo Iesus matrem et discipulum stantem, quem dili­ gebat, dicit matri: "Mulier, ecce filius tuus". Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua". Ex illa hora accepit eam disci­ pulus in sua » (Io 19, 26-27). 11 Discipulus ille, Ioannes apostolus, una erat cum Christo Ultimae Cenae tempore. Ad « duodecim » enim pertinebat qui2 Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater, 30: AAS 79 (1987), p. 402. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1283 bus et verba Eucharistiae institutionis et mandatum pronun­ tiavit Magister: « H o c faci te in meam commemora tionem ». Accepit ideo sacrificii eucharistici potestatem celebranda quod in Cenáculo est institutum in Passionis pervigilio ceu sacra­ mentum Ecclesiae sanctissimum. Iam vero propria impendente morte suam huic discipulo commendavit Iesus Matrem. Ioannes « accepit eam ... in sua » : primam ipsam veluti testem suscepit incarnationis mysterii. Et ipse deinde uti evangelista ratione quam altissima simul­ que etiam simplicissima veritatem explicavit de Verbo quod « caro factum est et habitavit in nobis » (Io 1, 14) : veritatem scilicet incarnationis atque ipsius Emmanuelis veritatem. Accipiens vero sic « in sua » Matrem quae Cruci adsistebat Filii, eodem tempore recepit id omne quod in ipsa erat supra Calvariae montem, nempe quod ipsa « vehementer cum Uni­ genito suo condoluit et sacrificio Eius se materno animo sociavit, victimae de se genitae immolationi amanter consentiens ». Hoc autem totum — tota nempe experientia iam humanas excedens vires sacrificii nostrae redemptionis in animo Matris ipsius Christi Redemptoris insculpta — illi creditum viro est qui in Cenáculo potestatem acceperat hoc sacrificium red­ dendi iterum praesens per sacerdotale Eucharistiae mini­ sterium. Nonne eloquentiam hoc maximam cuique nostrum exhibet? Si quo certo sensu adsistens Cruci ipse Ioannes personam om­ nium sustinet hominum, cuiusque scilicet viri ac mulieris, quibus Matris Dei spiritali ratione offertur maternitas, quanto illud magis ad nostrum unumquemque valet, quippe sacra­ mentali via qui vocati simus ministerium ad sacerdotale Eu­ charistiae in Ecclesia! Animum revera conturbai Calvariae veritas, Christi nempe in mundi salutem sacrificii! Perturbat pariter Dei mysterium,, cuius sumus in sacramentali ordine ministri (cfr. 1 Cor 4, 1). Nonne tamen periculum nobis minatur ut satis simus ministri digni? Periculum porro ut consentanea cum fidelitate Eucha­ ristiam celebrantes nos praebeamus prope Christi Crucem? Proximi ideo huic esse Matri studeamus cuius in animo via quadam unica et incomparabili mysterium inscribitur mundi salutis. 1284 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 4. « Beata autem Virgo divinae maternitatis dono et mu­ nere, quo cum Filio Redemptore unitur, ... etiam cum Eccle­ sia intime coniungitur » — praedicat Concilium pergitque «Deipara est Ecclesiae typus, ut iam docebat S. Ambrosius, in ordine scilicet fidei, caritatis et perfectae cum Christo unio­ nis. In mysterio enim Ecclesiae, quae et ipsa iure mater voca­ tur et virgo, Beata Virgo Maria praecessit, eminenter et singu­ lariter tum virginis tum matris exemplar praebens ». Ac paulo quidem post conciliare documentum hanc enu­ cleat typologicam similitudinem : « Iamvero Ecclesia, eius arcanam sanctitatem contemplans et caritatem imitans, vo­ luntatemque Patris fideliter adimplens, per verbum Dei fide­ liter susceptum et ipsa fit mater: praedicatione enim ac bap­ tismo filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem generat. Et ipsa est virgo, quae fidem Sponso datam integre et pure custodit». Propterea Ec­ clesia « imitans Domini sui Matrem, virtute Spiritus Sancti, virginaliter servat integram fidem, solidam spem, sinceram caritatem ». Apud Crucem in Calvariae loco Mariam «accepit ... disci­ pulus in sua » sibi nempe a Christo demonstratam verbis iis : « Ecce mater tua ». Concilii autem docet magisterium quan­ topere Ecclesia universa Mariam « in sua » susceperit, quam penitus etiam huius Matris Virginis mysterium ad Ecclesiae pertineat mysterium intimamque eius veritatem. Praecipuum aliquod pondus adferunt haec omnia et mo­ mentum singulis filiis Ecclesiae filiabusque. Quae cuncta peculiarem nobis quoque inferunt significationem, utpote qui sacramentali Presbyteratus signo iam simus notati, qui licet « hierarchicus » sit, simul tamen « ministerialis » est ad Chri­ sti exemplar, primi hominum salutis famuli. Si vero in Ecclesia omnes — viri et feminae qui per bap­ tismum sacerdotis communicant Christi munus — commune obtinent « regale sacerdotium » de quo Petrus loquitur Apo­ stolus (1 P t 2, 9), ad se similiter referant* omnes oportet Con­ stitutionis conciliaris voces supra adlatas; quae nihilo minus ad nos peculiari spectant modo. 3 4 3 Const. dogm. 4 Ibid. 64. Lumen Gentium, 63. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1285 Maternitatem Ecclesiae — ad Mariae exemplar materni­ tatis — percipit in eo Concilium quod ipsa « filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem generat ». Ubi quasi quandam vocis comprehendimus imaginem reboantem Sancti Pauli sermonum de filiis nempe quos iterum ille parturit (cfr. Gal 4, 19), haud secus ac vera parturit mater. Cum autem in Epistula ad Ephesios de Christo legimus Sponso qui suum veluti corpus « nutrit et fovet » Ec­ clesiam (5, 29), facere sane non possumus quin hanc Christi sponsalem coniungamus sollicitudinem cum cibi eucharistici dono, quod tot conferri potest cum matrum curis quibus « nutriunt et fovent » partus. In mentem redigi nimirum interest biblicas locutiones illas, quo maternitatis Ecclesiae veritas secundum Dei Matris spe­ ciem propius ad conscientiam nostram sacerdotalem movea­ tur. Quodsi nostrum quisque vivendo spiritalem maternitatem implet masculina potius ratione tamquam « Spiritus paternitatem », Maria hac in re, uti Ecclesiae typus, suas agit par­ tes. Atque prolati superius commonstrant loci quam alte de­ mum partes illae inscriptae intimis sint in rationibus ipsis sacerdotalis nostri ac pastoralis ministerii. Nonne Pauli simi­ litudo « parturiendi » nobis omnibus adhaeret multis in vitae casibus, quibus implicamur ipso in opere « generationis » et « regenerationis » hominis per Spiritus virtutem datoris vide­ licet vitae? Experimenta quae hic fiunt vehementiora sane con­ fessarii ipsi habent diversissimis in orbis locis neque ii dum­ taxat. Appropinquante igitur Feria Quinta in Cena Domini ab integro est rursus haec altius perscrutanda arcana veritas vocationis nostrae : haec nempe « paternitas in Spiritu » quae humana quidem ratione ad maternitatem accedit. Ceterum: nonne Deus Conditor ac Pater eandem ipse instituit similitu­ dinem suum inter amorem ac matrum humanarum (cfr. Is 49, 15; 66, 13)? Agitur proin de personae sacerdotalis nostrae pro­ prietate cuius testatur apostolicam maturitatem fecunditatemque spiritalem. At si universa «Ecclesia a Maria ... etiam propriam discit maternitatem », idem nonne et nos facere 5 s Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater, 43: AAS 79 (1987), p. 420. 1286 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale oportet? Qua de causa cuique est nostrum necesse « eam acci­ pere in sua », perinde ac Ioannes apostolus ipsam in Calvariae receperat loco, ut singuli nempe nos Mariam sinamus « intra » habitare proprium sacramentale sacerdotium, veluti matrem et illius <( sacramenti magni » (cfr. Eph 5, 32) mediatricem cui vita ipsa nostra servire cupimus. 5. Mater Virgo est Maria atque Ecclesia ad ipsam se con­ ferens tamquam proprium typum ibidem sese agnoscit quo­ niam et illa vicissim «mater vocatur et virgo ». Virgo idcirco est quandoquidem « fidem Sponso datam integre et pure custodit)). Secundum doctrinam vero in Epistula ad Ephesios tra­ ditam (cfr. 5, 32) Christus Ecclesiae est sponsus. Sponsalis autem redemptionis vis quemque impellit nostrum ut fideli­ tatem erga hanc adservemus vocationem, qua redditi participes sumus salutiferi Christi muneris — sacerdotis prophetae ac regis. Inter Ecclesiam comparatio ac Mariam Virginem aliquid nobis eloquenter nimirum nuntiat qui nostram sacerdotalem vocationem cum caelibatu consociamus, id est ut « nos ipsos castremus propter regnum caelorum ». Memoria quidem teneamus cum apostolis collocutionem ubi electionis istius expli­ cavit iis significationem (cfr. Mt 19, 12) studeamusque rei cau­ sas funditus pervidere. Libere quidem coniugio renuntiamus, libere nostram condere recusamus familiam, quo melius Deo famulemur fratribusque. Dici possumus paternitatem nos de­ clinare « secundum carnem » ut maturescat in nobis paternitas augescatque « secundum spiritum », quae — ut est iam dictum — simul maternas quoque possidet qualitates. Virgi­ nalis erga Sponsum fidelitas, suam peculiarem quae detegit testificationem hac ipsa in vitae forma, nobis vicissim intimam permittit communicare Ecclesiae vitam quae Virginis sectata exemplar operam sedulo dat ut « fidem Sponso datam integre et pure » custodiat. Hoc propter exemplar — ita profecto, ipsum prototypum quem in Maria reperit Ecclesia — electio sacerdotalis nostra caelibatus omnem in vitam deponatur eius in corde oportet. Ad hanc est Matrem Virginem decurrendum, obvii cum fimus Acta Ioannis Pauli Pp. II 1287 in via destinata difficultatibus. Eius adhibita ope conquirere nobis necesse est altiorem usque viae huius intellegentiam nec­ non declarationem illius usque pleniorem nostris in animis. Opus denique est illam effici in nostra vita paternitatem « se­ cundum spiritum » quae unus fructuum sit cum quis « se castra veri t propter regnum caelorum ». Ex Maria pariter, quae singularem prae se fert « perfectio­ nem » ipsius « mulieris » biblicae apud Protoevangelium (cfr. Gn 3, 15) atque Apocalypsim (12, 1), contendamus adsequi facultatem convenientis cum feminis necessitudinis tum etiam adfectionem erga eas testatam ipso a Iesu de Nazareth. Cuius rei documenta tot detegimus in Evangelii locis. Hoc argumen­ tum magni quidem momenti est in cuiusque sacerdotis vita et Annus Marialis suadet ut iterum suscipiatur peculiariterque inspiciatur. Suam ipsius ob vocationem suumque ministerium novo quodam pacto aperire debet sacerdos quaestionem dignitatis et vocationis feminarum tum in Ecclesia tum in huius temporis orbe. Usque ad intimas partes intellegendum ei est quid nobis universis dicere voluerit Christus, cum sermocinaretur cum Samaritana (cfr. Io 4, 1-42), cum adulterami lapidibus iamiam interituram tueretur (cfr. Io 8, 1-11), cum testimonium ei redderet cui condonata multa erant peccata quandoquidem amaverat multum (cfr. Lc 7, 36-50), cum inter Mariam colloqueretur ac Martham Bethaniae (cfr. Lc 10, 3842; Io 11, 1-44) et postremo, cum feminis ipsis prius quam reli­ quis cunctis « bonum nuntium » suae resurrectionis paschalem aperiret (cfr. Mt 28, 1-10). Iam inde ab apostolorum aetate munus Ecclesiae multiplici quidem modo a viris ac feminis est participatum. Nostris vero diebus post Concilium Vaticanum Secundum haec res ipsa secum etiam infert novam quandam appellationem cuique nostrum destinatam, si quidem Sacerdotium quod varias complemus apud Ecclesiae communitates revera esse vult ministe­ riale ideoque apostolica ratione efficax fructuosumque. 6. Congressi nos hodie, Feria Quinta in Cena Domini, ad ipsius ortus locum Sacerdotii nostri gestimus iam significa­ tionem eius intime denuo retractare per opticum ipsum vitrum 84 - A. A. S. 1288 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale conciliaris doctrinae de Ecclesia eiusque munere. Matris Dei species hanc pertinet etiam ad doctrinam tota in eius summa. Hinc quoque proficiscuntur huius considerationis sententiae. E Crucis fastigio loquens in Calvariae monte discipulo Chri­ stus dixit: « E c c e mater t u a » . Atque-recepit eam discipulus (( in sua » veluti Matrem. Mariam inducamus etiam nos uti matrem in interiora « nostra » Sacerdotii nostri. Nos enim aequabiliter adnumeramur « fidelibus nempe, ad quos gignen­ dos et educandos materno amore cooperatur » Dei Mater. Certo quodam pacto nobis ita peculiare « ius » est huius ipsius amoris propter Cenaculi mysterium. Dicebat namque Iesus: « Iam non dico vos servos vos autem dixi amicos » (Io 15, 15). Hac sine « amicitia » cogitatu perquam difficile est eum nobis credidisse post apostolos sui Corporis Sanguinisque Sa­ cramentum, suae redimentis mortis ac resurrectionis sacra­ mentum, ut suo nos nomine ineffabile hoc celebraremus sacra­ mentum, quin immo in persona Christi. Dempta praecipua hac « amicitia » arduum item cogitare est vesperam Paschatis illam, cum Resuscitatus sese apostolis videndum praebuit eisque nuntiavit : « Accipite Spiritum Sanctum. Quorum re­ miseritis peccata, remissa sunt eis; quorum retinueritis, re­ tenta sunt » (Io 20, 22-23). Talis vero obligat amicitia. Sanctum talis amicitia incu­ tere debet timorem acrioremque officiorum nostrorum con­ scientiam, alacritatem maiorem dedendi ex se ea omnia quae Deo adiuvante tribui possunt. In Cenáculo porro huius modi amicitia altis quidem firmata radicibus est ipsa Paracliti pol­ licitatione : « Ille vos docebit omnia et suggeret vobis omnia, quae dixi vobis ... ille testimonium perhibebit de m e ; sed et vos testimonium perhibetis » (Io 14, 26; 15, 26-27). 6 Christi amicitia indignos nos semper esse arbitramur. At sanctum excolere nos convenit timorem ne fideles ei persistere aliquando cessemus. Explorata haec omnia et cognita habet Christi Mater. Plane enim intellexit quid sibi voces vellent a Filio enuntiatae ani­ mam in Cruce exhalante : « Mulier, ecce filius tuus ... Ecce 6 Cfr. Const. dogm. Lumen Gentium, 6B. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1289 mater t u a » . Ad ipsam dirigebantur et ad discipulum, eorum scilicet unum quibus in Cenáculo dixerat Christus : « Vos amici mei estis » (Io 15, 14) : ad Ioannem nominatim eosque omnes qui per Ultimae Cenae arcanum eandem communicant « ami­ citiam ». Dei Mater, quae — ut docet Concilium — materno amore cooperatur ad gignendos et educandos eos omnes qui fratres Filii eius fiunt quique ipsius sunt facti amici, quantum poterit praestabit ut hanc valeant ei sanctam adservare amicitiam, ut pares ei semper esse possint. 7. Una porro nos cum Ioanne apostolo et evangelista oculos rursus animi nostri ad « mulierem amictam sole » convertamus quae in eschatologico Ecclesiae orbisque termino comparet apud Librum Apocalypsis (cfr. 12, I s ) . In ea haud difficulter eadem forma deprehenditur quae historiae principio hominum post originariam labem praenuntiata tamquam Servatoris Ma­ ter est (cfr. Io 3, 15). In Apocalypsi cernimus illam hinc veluti excelsam mulierem inter visibilia creata illinc vero ut ipsam quae interesse pergit certamini spiritaH ad boni victoriam de malo. Hoc geritur ab Ecclesia certamen, quae cum Matre Dei coniungitur sicut proprio cum « exemplari », « adversus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritalia nequitiae in cae­ lestibus », quem ad modum in Epistula ad Ephesios legitur (6, 12). Cuius quidem certationis spiritalis initium ab eo ipso repetitur tempore quo homo « suadente Maligno ... libertate sua abusus est, seipsum contra Deum erigens et finem suum extra Deum attingere cupiens ». Dici itaque homo potest, obcaecatus spe illa fore ut ultra creaturae modum, quae erat, extolleretur (ex verbis temptatoris : « eritis sicut Deus » : cfr. Gn 3, 5), veritatem suae exsistentiae quaerere desiisse suaeque progressionis in Illo qui est « primogeni tus omnis creaturae » (Col 1, 15) atque simul cessa visse hanc creaturam seque ipsum in Christo dedere Deo ex quo omne capit originem. Amisit homo conscientiam sacerdotem esse sese totius adspectabilis orbis, quem videlicet ad semet convertit unum ac solum. 7 P roto evangelii verba ad Sacrarum Scripturarum initium dicta atque Apocalypsis ad terminum, idem referuntur ad cer­ tamen quo distringi tur homo. Intra prospectum vero spiritalis 7 Cfr. Const. past. Gaudium et Spes, 13. 1290 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale huius pugnae, quae progrediente historia pugnatur, Filius mulieris orbis Redemptor est. Quae redemptio per sacrificium peragitur quo Christus — novi aéternique testamenti media­ tor — « per proprium sanguinem ... introivit semel in Sancta » recludens in Patris domo apud ipsam' Trinitatem Sanctissi­ mam iis spatium destinatum « qui vocati sunt aeternae here­ ditatis » (cf. Heb 9, 12. 15). Idcirco omnino Christus cruci adfixus ac resuscitatus est « pontifex futurorum bonorum » (Heb 9, 11) eiusque sacrificium novam significavit spiritalis historiae directionem hominis ipsius ad Deum, Creatorem ac Pa­ trem, in quem universae creaturae primogenitus omnes in Spi­ ritu Sancto adducit. Nobis permittit sacerdotium, cuius principium in Ultimam Cenam incidit, ut necessariam hanc mutationem spiritalis ho­ minum historiae simul etiam geramus. Nam in Eucharistia redemptionis exhibemus sacrificium, idem profecto quod « per proprium sanguinem » obtulit in Cruce Christus. Per hoc porro sacrificium nos sacramentales ipsius dispensatores, una vide­ licet cum iis cunctis, quibus ex eius celebratione servimus, attingimus perpetuo decretorium ipsum discrimen ac tempus spiritalis dimicationis illius, quae secundum Genesis atque Apocalypsis libros cum « muliere » coniungitur. Qua in con­ tentione tota Illa cum Redemptore consociatur. Nostrum prop­ terea sacerdotale ministerium ei quoque iungitur quae et Ser­ vatoris est Mater et Ecclesiae « prototypus ». Hoc quidem pacto omnes ad eam adhaerescentes in certamine spiritali hoc persistunt quod volvente hominum historiae curriculo toto geritur. Ea praeterea in pugna peculiares sustinemus partes ob sacerdotium sacramentale nostrum. Singulare quoddam ministerium in opere redimendi orbis absolvimus. Praedicat Concilium Mariam in fidei peregrinatione procedentem suam per coniunctionem cum Filio perfectam ad Cru­ cem usque anteire, eminenter ac singulariter sese praemoristrantem omni Dei Populo, qui eadem progrediens via Chri­ stum sectatur in Spiritu Sancto. Nonne proin cum ea nos uti Ecclesiae pastores presbyteri coniungamus insigniter oportet, quippe qui communitates etiam nobis creditas perducere debeamus eam per semitam quae a Cenáculo Pentecostes Chri­ stum sequitur totam per hominis historiam? Acta Ioannis Pauli Pp. II 1291 8. Hodie sic nobis, carissimi in sacerdotio fratres, cum episcopis conglobatis in tot huius terrae dissitis locis, explicare tale voluimus argumentum hisce annuis litteris Nostris, quod pariter Nobis concinnere maxime videbatur cum Anni Maria­ lis sententia ac doctrina. Eucharistiam ita celebrantes tot apud altaria per orbem disseminata, gratias Sacerdoti referamus aeterno de munere nobis quod ipse in Sacerdotii contulit sacramento. Et in hac gratiarum actione voces similiter audiantur quas evangelista in ore Mariae collocat consobrinam invisentis Elisabeth : « fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius » (Lc 1, 49). Mariae item gratum testemur nos animum ob ineffabile Sacerdotii donum, ex quo in Ecclesia cuique famulari pos­ sumus homini. Utinam gratiarum haec actio nostrum vicissim excitet studium! Nonne per sacerdotale ministerium nostrum ea omnia complentur quae proximis recensentur versibus can­ tici Mariae Magnificat? En enim Redemptor, ille Deus Crucis atque Eucharistiae, reapse « exaltat humiles » et « esurientes implet b o n i s » . Ipse namque, qui propter nos egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia nos divites essemus (cfr. 2 Cor 8, 9) humili commisit Virgini Nazarethanae mirandum egestatis suae arcanum unde divites fiunt homines. Quod idem ministerium credit per Sacerdotii sacramentum. Sine intermissione grates de his habeamus. Omni nostra ex vita gratias persolvamus. Omnibus cum opibus quibus va­ lemus gratias reddamus. Una cum Maria sacerdotum Matre referamus grates. « Quid retribuam Domino pro omnibus, quae retribuit mihi? Calicem salutaris accipiam et nomen Domini invocabo» (Ps 116 [115], 12-13). Singulis demum Nostris in sacerdotio atque episcopatu fratribus dilectione cum fraterna ad communis nostrae festivi­ tatis diem tum salutatione ex animo sinceram transmittimus tum Apostolicam ipsam Benedictionem. Ex Aedibus Vaticanis die xxv mensis Martii, in Sollemni­ tate Annuntiationis Domini, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1292 Officiale II E.mo Praesidi Consilii pro Mariali Anno. AL VENERATO FRATELLO IL SIGNOR CARDINALE LUIGI DADAGLIO PRESIDENTE DEL COMITATO CENTRALE PER L'ANNO MARIANO. 1. « Il tempo è compiuto e il regno di Dio è vicino ; convertitevi e credete al Vangelo »- Con queste parole pronunciate da Gesù all'ini­ zio del suo ministero pubblico mi rivolgo a Lei ed ai carissimi fratelli e sorelle partecipanti al convegno internazionale dedicato allo studio dei contenuti e delle prospettive dottrinali e pastorali dell'enciclica « Redemptoris Mater ». L'incontro, organizzato dalla Pontifìcia Ac­ cademia Mariana Internazionale sotto gli auspici del Comitato Cen­ trale per l'Anno Mariano, si inserisce nella serie di iniziative che, allo scopo anche di preparare la Chiesa e l'umanità al giubileo cristologico del Duemila, si propongono di approfondire sempre più la conoscenza del mistero di Maria. 1 2 2. Nel linguaggio neo-testamentario la « pienezza del tempo » coincide con la venuta del Regno di Dio nella persona e nell'opera di Gesù Cristo, alla quale deve corrispondere l'adesione di fede del­ l'intero Popolo di Dio. Questa risposta corale trova il suo apice ed il suo punto di riferimento in Maria che con il « fiat » dell'Annun­ ciazione e di tutta la sua vita si fa modello di un (( sì » pienamente libero e totalmente disponibile. Senza la sua accettazione dell'inizia­ tiva divina la storia della salvezza non avrebbe avuto il decorso che noi conosciamo. La Madre del Signore riveste un ruolo particolare nel cammino storico della comunità dei credenti, essendo a lei spettato di generare nel tempo l'eterno Figlio di Dio. Essa però non costituisce un prin­ cipio parallelo a quello di Cristo e della Chiesa, bensì, con Cristo e con la Chiesa, è manifestazione dell'attività salvifica di Dio nella storia ; è luogo di incontro tra il divino e l'umano, tra la grazia e la fede ; è paradigma del comportamento dell'uomo verso Dio : con la sua vicenda pur unica e irripetibile, Maria ci invita agli atteggiamenti di figliolanza, di discepolato e di apertura allo Spirito. 3. Ella diventa così una sorta di (( esegesi vissuta » del Vangelo. Il suo mistero potrebbe essere spiegato anche a partire dalla frase 1 Me 1, 15. 2 Cf. Enc. Redemptoris Mater, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1293 programmatica di Gesù, a cui ho fatto riferimento: « Il tempo è com­ piuto e il Regno di Dio è vicino ; convertitevi e credete al Vangelo » . (( Convertitevi » — Nell'Immacolata Concezione di Maria, Dio pone in atto la sua volontà salvifica di ristabilire lo stato della giustizia primordiale. Già dall'inizio della sua esistenza la Madre del Messia fu avvolta dall'amore redentivo e santificante di Dio. La sua elezione è frutto della grazia : in lei si manifestano in maniera singolare l'iniziativa mirabile del Padre, l'azione santificante dello Spirito e la redenzione perfetta compiuta da Cristo. Anche se appartiene alla schiera dei redenti, di tutti gli uomini bisognosi di salvezza, essa non conobbe una storia senza Dio. Divenne così per grazia l'imma­ gine della nuova umanità, l'icona della Chiesa futura, « senza mac­ chia e ruga » , creazione purificata e trasparente davanti a Dio. Tutto in lei è pura grazia e solo grazia (« sola gratia »). (( Credete al Vangelo » — Essendo vergine, Maria pronuncia il suo « sì » alla maternità. La fede è la ragione profonda della sua verginità : dalla fede verginale e dal grembo verginale il Figlio di Dio fece il suo ingresso nella storia umana. Mediante questa fede Maria accolse il « Figlio della Promessa » e il suo grembo divenne il luogo in cui la povertà umana è resa capace di aprirsi al divino e di collaborare così alla propria salvezza. La sua fede è insieme respon­ sabile adesione e fiducioso abbandono all'azione divina : « Nulla è impossibile a Dio » : Una fede attiva nella sua passività, passiva nella sua attività («sola fides»). Se credere significa «abbandonarsi» alla parola di Dio, riconoscendo quanto siano imperscrutabili i suoi giudizi e inaccessibili le sue vie, « Maria, che per l'eterna volontà dell'Altissimo si è trovata, si può dire, al centro stesso di quelle "inaccessibili vie" e di quegli "imperscrutabili giudizi" di Dio, vi si conforma nella penombra della fede, accettando pienamente e con cuore aperto tutto ciò che è disposto nel disegno divino » . 3 4 5 6 7 8 « Il Regno di Dio è vicino » — Come Genitrice del Figlio di Dio Maria dona al mondo Colui che è il Regno di Dio in persona. Il Figlio di Dio diventa il Figlio dell'uomo grazie anche alla partecipazione 3 Me 1, 15. 4 Cf. 5 Ef 5, 26. 6 Le 1, 37. 7 Cf. Rm 11, 33. 8 Enc. Lumen gentium, 53. Redemptoris Mater, 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1294 Officiale di una donna che diventa la Madre del Figlio di Dio « nato da donna, nato sotto la legge». 9 Nell'ordine attuale della Provvidenza non si può pensare il Dio Incarnato senza la Vergine Maria. Ma la sua maternità supera la sfera puramente biologica, perché è una mater­ nità resa possibile nella fede, una maternità misteriosa nella quale Dio Padre si rivela come tale all'umanità. Maria dona al mondo il Redentore, dalla cui redenzione essa stessa dipende, perché nessuno si salva da se stesso : è Cristo il salvatore di tutti (« solus Christus »). (( Il tempo è compiuto » — In Gesù Cristo Dio ha posto la pienezza di ogni cosa, ed egli nel suo tempo ha accolto tutti i tempi e tutte le generazioni. Anche nella Vergine Assunta in cielo si incontrano il (( già adesso » della salvezza e il « non ancora » della pienezza ; l'elezione da parte di Dio comporta la salvezza completa. Là dove c'è la totalità della grazia, c'è anche la totalità della salvezza : in Maria si incontrano così la grazia e la gloria. E poiché la grazia e la fede sono state straordinarie, anche la glorificazione è stata straordinaria. L'esistenza di Maria fu la risposta completa al disegno salvifico di Dio, e proprio mediante questa piena e incondizionata disponibilità di Maria il Verbo ha fatto il suo ingresso nella storia, che è diventata storia della salvezza ((( totus Christus »); 4. Maria Santissima, guardata alla luce della parola program­ matica di Gesù, 10 ci si manifesta con le sembianze della donna cre­ dente, discepola esemplare del Cristo. Maria è l'icona perfetta del volto di Dio, non secondo la natura come suo Figlio, la grazia come « serva del Signore » . 12 11 bensì secondo In Maria, Immacolata e As­ sunta, la Chiesa canta la piena vittoria della grazia, e nella singolare santità di lei si riconosce pienamente come la sposa immacolata del­ l'Agnello. 13 Con lei, Vergine e Madre, la comunità dei cristiani canta la vittoria della fede, e si manifesta come sacramento, segno e stru­ mento di salvezza, luogo d'incontro tra Dio e l'umanità. Tanto la Chiesa quanto Maria sono al servizio della salvezza : non una accanto all'altra, ma in un rapporto reciproco. E poiché la » Gal 4, 4. 10 Cf. Me 1, 15. 11 Cf. Col 1, 15. 12 Lc 1, 38. 13 Cf. Apc 19, 7. 1295 Acta Ioannis Pauli Pp. II Chiesa esiste da Abele il giusto, 14 così anche Maria non è stata mai fuori di essa. La Chiesa si comprende come comunità dei credenti e nel Nuovo Testamento la Madre del Signore appare come la credente per eccellenza : « Beata perché ha creduto » . 15 La Chiesa, quale comu­ nità messianica di salvezza, trova in Maria un esempio sublime di fede e di carità ed a lei ispira la sua missione : « Come Maria è al servizio del mistero dell'incarnazione, così la Chiesa rimane al ser­ vizio del mistero dell'adozione a figli, mediante la grazia » . 16 L'esistenza esemplare della Madre di Gesù diventa paradigmatica per la Chiesa, che trova in essa un modello di fede, di speranza e di perfetta unione con Cristo. 17 L'incondizionata disponibilità di Maria nel compiere la volontà di Dio è modello per la comunità escatologica chiamata a seguire senza compromessi il Cristo, in tutta la sua storia: dal Presepio fino al Calvario, alla Risurrezione, alla gloria. Per tutti i cristiani Maria è così figura che suscita e rinnova la speranza, assicura la forza liberatrice della grazia, illumina la condi­ zione dell'uomo e lo invita a donarsi con fiducia a Dio e a lasciarsi accogliere dal suo infinito amore. Questi pensieri desidero proporre a tutti gli studiosi radunati per codesto convegno internazionale, mentre formo cordiali auspici che i loro interventi offrano a vantaggio di tutta la Chiesa un valido con­ tributo per una conoscenza sempre più profonda del mistero di Maria, Madre del Redentore e modello di fedeltà per i credenti. Con tali voti ben volentieri imparto a Lei, Signor Cardinale, ed a tutti i partecipanti a codesto incontro la Benedizione Apostolica. Dal Vaticano, 22 Maggio 1988. IOANNES PAULUS PP. II Lumen gentium, 2. 14 Cf. 15 Cf. Lc 1, 45. 16 Enc. 17 Cf. Lumen gentium, 58. Redemptoris Mater, 43. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1296 Officiale ALLOCUTIONES I Ad eos qui plenario coetui Pontificii Consilii instrumentis communicationis socialis praepositi interfuerunt.* Dears Brothers in the episcopate, Brothers and Sisters in Christ, "The Lord be with you". 1. This greeting is a familiar part of our liturgical célébrations. It itself, it is a beautiful prayer that those whom we address may truly be filled with the Spirit of God and may truly reflect in their lives the grâce of Jesus Christ. The liturgical salutation reminds us of another greeting offered to the Blessed Virgin Mary by the Angel Gabriel : "Hail, full of grâce, the Lord is with you I". Gabriel's greeting was not a prayerful hope, but the récognition of a fact : that the Lord truly was with Mary. 1 In this Marian Year, it is appropriate to recali with the members, consultors and staff of the Pontifical Commission for Social Communications during your annual plenary meeting that one of the most significant messages of ail time was brought by the patron of communicators, the Angel Gabriel, to Mary—the news that she had been chosen by God the Father to be the Mother of his Son. Let us examine the context and the content of that message to see what we can learn in our own works as communicators. 2* The Angel said, "Hail, full of grâce!". By this greeting, he recognized the unique dignity of Mary as one who had been especially blessed by God. While it is true that only Mary had the privilège of being conceived free from sin and full of grâce, it is equally true that every person is a child o f Cod with a special destiny. Should not our communication and indeed ail communication reCognize the dignity and the transcendent destiny of every human being? In ail our work of communication, this means that we should tirelessly proclaim and défend the dignity of every person as a child of God destined for eternai life. We must join with ail men and * Die 3 m. Martii a. 1988. 1 Lk 1:28. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1297 women of good will in defending the rights and dignity of every human being—the right to life from the moment of conception until natural death, the right to decent housing, éducation and a just wage for meaningful work, the right to practise and openly profess religious belief. It is in the profession of religious belief', however, that we must go beyond the message offered by other persons of good will who do not share our faith, for we must publicly communicate the good news of Jesus Christ, our Saviour and Lord. The cost of proclaiming this message has always been great. Even in the infancy of Jesus, Simeon referred to him as a "sign that is spoken against". Simeon likewise said to Mary: "A sword will pierce through your own soul also". The Apostles Peter and Paul paid the price of martyrdom for proclaim­ ing the message of Jesus, and thereby have become models for thousands of followers of Christ throughout the ages who have offered their lives in witness to the Gospel. In this age, Blessed Titus Brandsma gave his life as a priest and as a Journalist in defence of the rights and dignity of every person and in witness to his faith in Jesus Christ. 2 3 3. How should Catholic communicators imitate the Blessed Virgin Mary, the Apostles and the martyrs in their witness to the faith? First, every Catholic Communicator, like every member of the Church, should be a model of personal integrity. Each of us should proclaim the Gospel in our daily life by seeking to be truly "full of grace". Every Catholic Communicator should also be a model of professional compétence, for without such expertise there can be little positive impact in the competitive and demanding world of the Communications media. Second, I would also hope that every Catholic in the communications media will be fearless in the présentation and defence of truth—even when that truth may be unpopulär at a particular time or in a par­ ticular place. The number of children deliberately killed before birth remains a terrible scandal in a world which professes to be civilized. It is a scandal which can easily be ignored unless there are people in the communications media who will make known this continuing tragedy. The death and suffering of so many innocent people due to violence, hunger and disease are situations which must also be J Lk 2:34. 3 Lk 2:35. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1298 made known through the communications media, so that those in need may be helped. The persistent denial of essential human rights, including the right to profess and practise religion publicly, is likewise a subject which deserves to be brought before the attention of the world so that the power of public opinion may help to break the chains of oppression. Third, Catholics in the communications media can help to teli the good news as it is li ved by millions around the world. The com­ passionate love of the Blessed Virgin Mary in visiting her cousin Elizabeth at her time of need is reflected over and over again in the lives of those who care for the sick and the dying; who educate the poor and the handicapped, and who seek to be peacemakers in a troubled world. There are as many interesting stories as there are heroic but humble people in the world—and their unselfìsh lives will not remain hidden if there are communicators with the imagination and skill to bring their story to a world which needs examples of heroism and hope. 4. At the end of this year, we will mark the twenty-fifth anniversary of that landmark document of the Second Vatican Council Inter Mirifica. The communications media are there described as among the marvels o f technology which God has destined human genius to discover in création. The communications media have the wonderful power to bring the people of the world together. The media can be messengers of the Good News of Jesus Christ, as the Angel Gabriel was to Mary, and can proclaim that message not just to one person but to multitudes. The power of the communications media is undoubtedly very great, and it dépends on us to guarantee that they will always be instruments at the service of truth, justice and. moral decency. The task is indeed a challenging one. The Angel Gabriel, however, also said to Mary: "The Lord is with y o u ! " . We have the assurance of the continuing présence and help of Jesus in ail that we do to communicate his truth and his love, in ail that we do together with his Blessed Mother to proclaim the greatness of the Lord. As a sign of that continuing help of the Lord, and invoking the intercession of his Virgin Mother, I willingly impart my Apostolic Blessing to you, your loved ones and ail your associâtes in this im­ portant work of communications. 4 4 Lk 1:28. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1299 II Ad quosdam seiunctos Fratres coram admissos.* Dear Friends, 1. It gives me great pleasure to welcome you today to the Vatican, in the course of your visit to Rome for meetings with the Secrétariat for Promoting Christian Unity and other departments of the Holy See. Your stay in Rome will no doubt include a visit to the tombs of the Apostles Peter and Paul, who shed their blood for Christ in this City and whose witness is part of the common héritage of all Christians. Their constancy in confessing Christ is a reminder to ali the Lord's disciples of the duty to make Jesus Christ the centre and criterion of our lives. The Second Vatican Council constitutes a fundamental point of référence for the Catholic Church's commitment to ecumenism. Since the time of the Council, Lutherans and Catholics have made much progress in overcoming the barriers of séparation between us and in building visible bonds of unity. In theological dialogue significant work has been done in regard to matters on which we must achieve unity in faith, such as the Eucharist, ministry, and justification by faith ; as also in facing other matters, including the mutual anathemas pronounced in the sixteenth Century. Ways have been found to bear common witness on pressing social concerns. laboration must continue. Such dialogue and col­ I see the visit to Rome of the President, the General Secretary and other members of the Lutheran World Fédération as a sign o f your commitment to the deepening o f our relationship, and for this I am very grateful. 2. In our work for unity, it is essential that our ecumenical efforts should have deep spiritual foundations. Christ is the Saviour, the "one Mediator between Christ-centred. God and men". our hope. 1 His Cross is our source of strength, his Résurrection As we continue building bonds of unity, we do so as co- workers with Christ. For "unless the Lord builds the house, those who build it labour in vain". * Die 4 m. Martii a. 1988. 1 2 1 Tim 2 : 5 . Ps 127:1. They must be, above all, 2 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1300 It follows that our efforts must be directed towards conversion, an interior conversion to a deeper life in Christ, a conversion that enables us to see one another in a new light According to the Council's v Decree on Ecumenism, conversion is that "change of heart and holiness of life" which, "along with public and private prayer for the unity of Christians", should be considered as "the soul of the whole ecumenical movement". 3 3. Only by building our ecumenical hopes on this deeper relationship with Christ can we truly aspire to the goal of full communion. Because we already share bonds of unity in Christ through Baptism, we can never be satisfìed with anything less than full communion. In the Catholic Church, the Extraordinary Synod of Bishops of 1985 reminded us that "the ecclesiology of communion is the central and fundamental idea" of the documents of the Second Vatican Council, 4 and consequently is the basis from which the Catholic Church "fully assumed her ecumenical responsibility". 5 The deepening of this biblical and ecclesial sense o f communion within our respective traditions is vital for further progress towards unity between Lutherans and Catholics. May the Holy Spirit lead us along this path ! In this Lenten season, as we look toward Easter, a passage from the First Letter of Peter is an appropriate way of acknowledging the great things that God has done for us, as we work to honour his name : "Blessed be the God and Father of our Lord Jesus Christ ! By his great mercy we have been born anew to a living hope through the résurrection of Jesus Christ from the dead, and to an inheritance which is imperishable". May this be our prayer, and the conviction 6 that sustains us ! 3 Unitatis Redintegratio, 8. 4 Relatio Finalis, II C, 1. 5 Ibid., Il O, 7E. 6 1 Pt 1:3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1301 III Ad eos qui plenario coetui Pontificalium Operum Missionalium Italiae interfuerunt coram admissos.* Carissimi Direttori, Delegate e Responsabili delle Pontificie Opere Missionarie in Italia! 1. Sono lieto di accogliervi in speciale Udienza al termine del vostro Convegno nazionale, svoltosi in questi giorni nella città di Pescara. Desidero innanzitutto esprimervi il mio compiacimento per questa vostra presenza, mentre con grande gioia rivolgo il mio saluto più cordiale al Direttore nazionale, Monsignor Enzo Serenelli, ai suoi vari collaboratori e a tutti voi, che, inviati dai vostri Vescovi, avete studiato per quattro intense giornate l'importante e sempre attuale problema delle Missioni. Alla luce e secondo le indicazioni delle varie relazioni, avete medi­ tato e discusso nei « gruppi di studio » sull'originalità del carisma delle Pontificie Opere Missionarie, sul loro inserimento nel piano pastorale della Chiesa locale, sulla globalità del progetto e sulla qua­ lificazione degli operatori in esso impegnati, cercando di approfondire la spiritualità, l'attualità, la responsabilità delle Pontifìcie Opere Missionarie, in ordine all'evangelizzazione dei popoli e all'animazione delle Diocesi e delle Parrocchie. Ringrazio Dio per questa vostra sensibilità e disponibilità, cari sacerdoti e laici, ed auspico vivamente che la vostra azione, animata da rinnovato fervore missionario, possa mantenere sempre ardente, nei molteplici gruppi pastorali, l'ansia per l'annuncio del Vangelo. Il Signore benedica i vostri sforzi e i vostri sacrifici e li renda fecondi per le Missioni, che amate e servite con entusiasmo e dedizione. 2. Il tema « Cooperazione all'evangelizzazione dei popoli - Peda­ gogia dei valori universali », che avete trattato durante il Convegno, vi ha certo ulteriormente illuminati sull'impegno missionario, che deve distinguere ogni Diocesi ed ogni Parrocchia, e sull'impegno ope­ rativo, che bisogna mantenere ed inculcare, coinvolgendo in modi diversi tutti i fedeli. Infatti, pur nel mutare dei tempi e delle mentalità, rimangono sempre valide e attuali le parole di Gesù agli apostoli : « Ho altre • Die 4 m. Martii a. 1988. 1302 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale pecore che non sono di questo ovile; anche queste io devo condurre; ascolteranno la mia voce e diventeranno un solo ovile e un solo pasto­ re » ; (( Come il Padre ha mandato me, anch'io mando voi » ; « An­ 1 2 date e ammaestrate tutte le nazioni, battezzandole nel nome del Padre, del Figlio e dello Spirito Santo, insegnando loro ad osservare tutto ciò che vi ho comandato » . Questa è la volontà certa di Dio, espressa 3 dal comando di Cristo, il quale soggiunge: « N o n temete! ... Ecco, io sono con voi tutti i giorni fino alla fine del mondo )). 4 Dalla Pentecoste la Chiesa non ha cessato di annunziare il Van­ gelo a tutti i popoli e il Cristianesimo si è dilatato nel mondo intero, portando a tutte le nazioni la « buona novella » di Gesù Cristo « la luce vera che illumina ogni uomo che viene nel mondo )). Anche il 5 Concilio Vaticano II ha ribadito con autorità e solennità che « la Chiesa nel tempo è per sua natura missionaria » ; infatti « dalla mis­ sione del Figlio e dello Spirito Santo essa deriva, nel piano di Dio la sua origine » . « L'attività missionaria — dice ancora il Concilio — 6 non è né più né meno che la manifestazione, cioè l'epifania e la realiz­ zazione, del piano divino nel mondo e nella storia : con essa Dio, attraverso la missione, attua all'evidenza la storia della salvezza. Essa con la parola e la predicazione, con la celebrazione dei Sacra­ menti, di cui è centro e vertice la Santissima Eucaristia, rende pre­ sente quel Cristo, che della salvezza è l'autore » . 7 3. Indubbiamente, oggi, l'opera missionaria si è fatta più diffìcile per tanti motivi. Eppure il comando di Cristo, che esprime la positiva e definitiva volontà di Dio, rimane tuttora valido e quindi la vostra opera nelle Diocesi e nelle Parrocchie è preziosa e necessaria. Infatti, diceva Paolo VI nell'Esortazione Apostolica Evangelii nuntiandi, « evangelizzare è la grazia e la vocazione propria della Chiesa, la sua identità più profonda. Essa esiste per evangelizzare, vale a dire per predicare ed insegnare, essere il canale del dono della grazia, ricon­ ciliare i peccatori con Dio, perpetuare il sacrificio del Cristo nella 1 Gv 10, 16. 2 Gv 20, 21. 3 Mt 28, 19-20. 4 Cf. Mt 28, 20. 5 Gv 1, 9. * Ad Gentes, 2. 7 Ibid., 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1303 Santa Messa, che è il memoriale della sua morte e della sua risur­ rezione » . Il motivo fondamentale delPevangelizzazione, e quindi della « mis­ sione », è pertanto far conoscere agli uomini che Dio si è incarnato in Cristo che è morto in Croce per la nostra salvezza : « Cristo è morto per i nostri peccati, secondo le Scritture; fu sepolto ed è risuscitato il terzo giorno, secondo le Scritture » . La promozione umana è con­ comitante all'evangelizzazione: l'impegno sociale nasce necessariamente dall'impegno religioso, come ampiamente dimostra la storia delle Mis­ sioni. Penso con viva commozione ai circa 18.000 missionari italiani — fra Sacerdoti, Religiosi, Religiose e Volontari laici — sparsi nel mondo ed esprimo il mio sentito compiacimento per il « Fondo mondiale di solidarietà », alimentato da tutte le Comunità della Chiesa per sostenere ed assistere le Chiese più povere nelle loro necessità pasto­ rali e sociali. 8 9 4. Perseverate dunque con entusiasmo nei vostri impegni in seno alle rispettive Diocesi, cercando di mantenere ardente lo spirito mis­ sionario in tutte le categorie di persone, nelle famiglie, nelle scuole, nei Seminari, nei movimenti laicali. Pregate intensamente il Signore e la Vergine Santissima, che vi illuminino e vi sostengano nel pro­ muovere e nel formare Comunità ecclesiali dal cuore profondamente missionario. Vi assista nel vostro lavoro santa Teresa del Bambino Gesù, la celeste Patrona delle Missioni. Ella, che 100 anni fa, il 9 aprile 1888, entrava nel Carmelo con lo scopo eminentemente apostolico di « sal­ vare le anime » mediante la preghiera, il sacrifìcio, la costante unione con Cristo, consumò la sua breve vita nell'ansia bruciante della glori­ ficazione di Dio sulla terra. Glorificate anche voi il Signore sulla terra col vostro impegno mis­ sionario, seguendo le orme della Santa di Lisieux, vostra Patrona, con l'aiuto e l'ispirazione di Maria Santissima, Regina delle Missioni. Vi accompagni sempre la mia preghiera, insieme con la mia Bene­ dizione. « N. 14. » 1 Cor 15, 3-4. 85 - A . A . S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1304 Officiale IV Ad quosdam episcopos Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis limina Apostolorum visitantes.* Bear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. With this visit there begins the 19S8 series of the ad Limina visits of the American Bishops. Today I am very pleased to welcome all of you who make up the first group and who come from the Ecclesiastical Provinces of Dubuque, Kansas City, Omaha and Saint Louis. You represent a great cross-section of the Catholic people of the United States, bringing with you, as you do, the hopes and aspirations, the joys and difficulties of so many people—individuáis, families and entire particular Churches within the States of Iowa, Kansas, Nebraska and Missouri. For all of us this is an hour of ecclesial communion that follows closely upon my second visit to the United States and especially our important meeting in Los Angeles. There is, moreover, a continuity between this présent series of ad Limina visits and that of 1983, which in turn was in continuity with my first visit to America in 1979. Ali of these encounters are likewise linked to the future of the Church in the United States, which I hope to be able to reflect on again next year in a meeting with American Bishops. 2. Because this présent hour is one of ecclesial communion it is linked to our own salvation. The Church bégan her Lenten célébration proclaiming with Saint Paul : "Now is the acceptable time ! Now is the day of salvation !".* Like ali the other members of the Church we ourselves must approach our salvation in faith—faith in the mystery of Jesus Christ and his Church. As Bishops we put this faith into practice by actuating the mystery of our own hierarchical communion in the Church. By living this mystery o f communion today, we are giving the response of faith to Christ as he holds up before us his design of unity for his Church and for all who make up the College of Bishops. On this occasion, you and I, united in ecclesial communion as pastors of individuai diocèses in America and as the Pastor of the * Die 5. m. Martii a. 1988. 1 2 Cor 6 : 2 . Acta Ioannis Pauli Pp. II 1305 universal Church respectively, have the task of off ering to Jesus Christ, the Supreme Shepherd oí the entire flock, the Church in the United States. This Church belongs to Jesus Christ by right. He loves her intensely and intends to possess her ever more fully and to purify her ever more deeply in every aspect of her ecclesial reality. 3. I wish to express once again sentiments of profound gratitude and satisfaction at having been able to visit for a second time the Church in the United States and to have experienced so many aspects of her life. Coupled with these sentiments are also those of admiration for everything that the grace of Christ has accomplished in the lives of God's people in your land. The ecclesial reality in the United States is an expression of the power of Christ's Paschal Mystery at work in tfie lives of countless individuáis and numerous communities. Over and over again this ecclesial reality deserves our prayerful reflection. Düring the course of my September visit to nine diocèses I was able to expérience the life of faith which is lived in ali 186 diocèses throughout the United States, which include twelve Eastern Rite diocèses and the Military Ordinariate. What was especially gratifying was to meet ali the varions catégories that make up the one People of God : Bishops, priests, deacons, Religious, seminarians and Re­ ligious in formation, and the Catholic laity. Ali of these catégories were présent not only in special encounters arrangea for me but in the large liturgical célébrations held in each diocèse. Repeatedly I witnessed the faith of a Church that could address herself to God in the words of the Psalm : "I will give you thanks in the vast assembly; in the mighty throng I will praise you". And again: "I will give thanks to the Lord with ali my heart in the company and assembly of the just. Great are the works of the Lord, exquisite in ali their delights". 2 3 In every event in which I took part, the locai Bishop was at my side. Together we experienced the Church as she is incarnate in the historical, geographica!, social, economie, politicai and religious con­ text of the United States of America. I saw. I listened. I was addressed. I spoke. And the Church prayed—Christ prayed in his Body, in us, the Church. And ali of us entered into closer communion with each other and with him, the Supreme Shepherd. 2 Ps 35:18. 3 Ps 111:1-2. 1306 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 4. My particular role throughout the whole visit was tó proclaim Jesus Christ as the Son of God and the Redeemer of man—every man, woman and child. At the same time I came to America in order to ask everyone to meet Jesus Christ and to give him the response of faith : to believe in his name, to accept his word, to be open to his love and the love of his Father and the Holy Spirit. At the basis of ali my exhortations to fraternal solidarity and love was that pivotal truth proclaimed by the Second Vatican Council: "By his Incarnation the Son of God united himself in a certain way with each human being". The Incarnation as the expression of God's love is the new foundation o f human dignity for everyone. Henee I could not speak of God's love without speaking of human dignity and what it requires. And so at the very beginning of my visit in Miami I stated : "I come to proclaim the Gospel o f Jesus Christ to all who freely choose to listen to me ; to teli again the story of God's love in the world ; to speli out once more the message of human dignity with its inalienable human rights and its inevitable human duties". 4 5 5. Ali of us were in fact able to perceive a great response of faith, in so many ways, on the part of the people—everything being accomplished by the Lord, in accordance with the words of the Psalm : "Come ! behold the deeds of the Lord, the astounding things he has wrought ...". This response of faith was evident in the wonderful and hard work of préparation for my visit, in the understanding and acceptance of my role as the Successor of the Apostle Peter, in an openness to the proclamation of the Gospel message, and in our common worship. In so many ways the people expressed their faith in the Church as she exists by the will of Christ : both particular and universal. One of the great riches of the Church in the United States is the way in which she herself incarnates universality or catholicity in her ethnie make-up, taken as she is "from every nation and race, people and tongue". The Church in the United States has the advantage of being naturally disposed to live catholicity and to show solidarity with ali those particular Churches where her people carne 6 7 4 Gaudium et Spes, 22. 5 September 10, 1987. 6 Ps 46:9. 7 Rev 7:9. Acta from originally. Ioannis Pauli Pp. 1307 II The ethnie contributions to the various liturgies celebrateci during my visit were not mere folkloric expressions ; they were rather keys opening the door to a fuller understanding of the ecclesial reality of the Church in the United States. In witnessing aspect after aspect of the Church in your land, I was conscious in each diocèse of the mystery of the universal Church as she subsists in particular Churches that joyfully moke their pilgrimage of faith, amidst obstacles and opposition, to the Father of our Lord Jesus Christ. The ecclesial reality presented to me in each diocesan community was a portion of Christ's flock, invested with his Spirit—as poured out through the Paschal Mystery—and living by that same Spirit. It was the Church of Christ living the mystery of Rédemption in the modera world, being herself continually purified after her immersion into the bath of regeneration. 8 6. As the Church in the United States works to be faithful to her task of actuating the Kingdom of God in its initial stage, she strives earnestly to meet pastoral challenges all around her, the fundamental one of which is to be constantly converted or renewed in God's love. Being convinced of the openness of the Church in the United States to challenge, of her good will, and, above ali, of Christ's grace active within her, I too challenged her in various ways, including setting before her the need to be open to renewal by God himself. In effect, being renewed in God's love has very concrete requirements for the whole Church, and henee for the Church in the United States. It means that she must live to the full her vocation to holiness. In the world she must be herself ; she must always be what she is meant to be : the holy Body of Christ. In Chapter Five of Lumen Gentium the Church has given to all her sons and daughters a great gift in clearly enunciating the universal call to holiness : "Ali Christ's followers therefore are invited and bound to pursue holiness and the perfect fulfillment of their proper state". 9 The application of this principie to married couples, Christian parents, widowed and single people is of extreme importance. is truly the sacrament of holiness for everyone. 8 Cf. 9 No. 43. Eph 5:26. The Church The Council insisted Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1308 Officiale "that ali the faithful of Christ of whatever rank or status are called to the fullness of Christian life and to the perfection of charity". 10 How important it was for the whole Church that the Council should so strongly présent this challenge to the laity ! Without this principie the full participation of the laity in the life and mission of he Church could never have been ensured. The universal call to holiness was also at the basis of the recent Synod of Bishops on the Laity. Specific conséquences of this principie have been spellecl out in the Pastoral Constitution Gaudium et Spes, which does not admit "false opposition between professional and social activities on the one part, and religious life on the other" and which tells us that the "split between the faith which many profess and their daily lives deserves to be counted among the more serious errors of our age". 11 7. As the Church in all her own members endeavors to live her vocation of holiness, she is also mindful of her obligation to help ali people to discover in Christes Rédemption the full meaning of life in this world. This is another great challenge for the Church. At the beginning of my Pontificate I expressed it in my first Encyclical, saying : "The Church's fundamental action in every age and par­ ticulare in ours is to direct man's gaze, to point the awareness and expérience of the whole of humanity towards the mystery of Christ, to help ali people to be familiar with the profundity of the Rédemption taking place in Christ Jesus". 12 This challenge to help ali people to be open to the Rédemption is linxed with the Church's missionary activity and therefore with her own missionary nature. The Church in the United States—like the universal Church—must be committed to this cause today and f ore ver. Düring my visit to Phoenix I had the opportunity to touch upon this vital aspect of the Church's life, citing also the American Bishops' 1986 Pastoral Statement on World Mission. The question that I asked in Phoenix stili requires further answers from the Church both in the United States and throughout the world : "Who will respond to God's missionary cali at the end of the twentieth Century?". 10 Ibid., 40. » No. 43. 12 Redemptor Hominis, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1309 8. To bring the fullness of God's word to people, to point their gaze to the mystery of Christ, to help them to understand human dignity and the meaning of life through the key of the Rédemption is the supreme service of the Church to humanity. The Church renders this service in the name of Christ and through the power of his Spirit. At the same time she knows that, in conséquence of the principie of the Incarnation—Christ's union with every human being—she must constantly link with her missionary activity and all her work of evangelization a vast program to help meet other human needs. She is vitally interested in making her specific contri­ bution to uplifting humanity to the level that corresponds io the rightful dignity already granted to it in the mystery of the Word made flesh. The Church finds in Jesus Christ, the Incarnate Word, the principie of her solicitude for humanity, for the future of humanity on earth and for the whole of development and progress. AH of the Church's motives are inspired by the Gospel of Christ. 13 14 The mission of solidarity, to which I have dedicated my latest Encyclical and on which there will be further opportunities for reflection, represents a specially grave responsibility for the Church today. Düring my visit to the United States I was able to see with what seriousness the locai Churches have responded to the needs of their brothers and sisters, with what generosity they have striven to alleviate suffering and pain, with what alacrity they have shown their solidarity with humanity. Not only do I recali the panorama of charitable works and health care that was presented to me in San Antonio and Phoenix, and also efforts of many of your locai Churches to respond to the farm crisis, but I know the commitment of ali the People of Cod in America to carry out their vocation of Christian service. This challenge of service, with its motivation in Christ and his Gospel, must accompany the Church in the United States during the whole length of her pilgrimage of faith. Acceptance of this challenge is extremely pleasing to Cod; failure to do so is fatal. The Second Vatican Council reminds us : "The Christian who neglects his temporal duties neglects his duties toward his neighbor and even God, and jeopardizes his eternai salvation". 15 Redemptor Hominis, 13 Cf. 14 Cf. Sollicitudo Rei Socialis, 47. 15. 15 Gaudium et Spes, 43. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1310 Officiale These and other challenges, dear Brothers, stand before the Church of God in the United States—a beloved Church living in the power of Christ's Spirit and called to ever greater holiness of life, especially during this Marian Year of grâce. As you rise up humbly with your people to meet thèse challenges, you have every reason to be fllled with hope. In all your efforts to live worthily the mystery of the Church, you are supported by the prayers of the Blessed Virgin Mary, who, "as a sign of sure hope and solace", accompanies you on your pi] grimage of faith toward the final goal of eternai life in Christ Jesus. As you make your pilgrim way along this path, I ask you to take deep encouragement from the words of the Prophet: "The Lord God is in your midst, a mighty savior ; he will rejoice over you with gladness and renew you in his love". In this love I send my Apostolic Blessing to ali your locai Churches, being especially mindful of ali those w ho bear the Cross of Christ in pain and suffering. 16 17 T V Ad eos qui plenario coetui Secretariatus pro non credentibus interfuerunt coram admissos.* Messieurs les Cardinaux, Chers Frères dans Vépiscopat, Chers amis, 1. Je suis heureux de vous accueillir à l'occasion de l'Assemblée plénière du Secrétariat pour les non-croyants, réunie sous la pré­ sidence du Cardinal Paul Poupard, avec pour thème de réflexion : (( Idéologies, mentalités et foi chrétienne ». Vous avez choisi ce thème pour cerner de plus près le phénomène complexe de l'athéisme, de la non-croyance et de l'indifférence reli­ gieuse, et déceler les facteurs qui y poussent l'homme contemporain. 2. Si les idéologies, nées des combats sociaux et des utopies athées du x i x siècle, manifestent encore de la vigueur dans certaines régions du monde, elles tendent cependant à stagner ou à s'affaiblir, même e 16 Lumen 17 Zeph 3:17. Gentium, 68. * Die 5 m. Martii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1311 là où elles jouissent d'une position officielle. Par contre, une vague de sécularisation s'est étendue à travers le monde. Elle se manifeste dans les sociétés de consommation par l'hédonisme, le pragmatisme et la recherche de l'efficacité, sans égards pour les normes éthiques, par la méconnaissance du caractère sacré de la vie. Tout ceci conduit trop souvent au relativisme moral et à l'indifférence religieuse. En substance, comme le montrent bien vos enquêtes, on peut dire qu'il y a moins d'athées déclarés, mais beaucoup de non-croyants, beaucoup de personnes qui vivent comme si Dieu n'existait pas et qui se situent en dehors de la problématique foi - non-croyance, Dieu ayant comme disparu de leur horizon existentiel. Par ailleurs, un nouveau type de mentalité néo-scientiste apparaît, qui tend à restreindre le jeu de la raison à la seule rationalité scien­ tifique. Dans cette perspective réductrice, le reste de l'activité humaine ne relèverait dès lors que du sentiment. Aussi, Pacte de foi ne serait qu'une option gratuite, non fondée en raison. La structure raison­ nable de l'acte de foi est ainsi dévalorisée comme un mode de con­ naissance symbolique non pertinent, dans l'optique d'une rationalité qui se pense comme la seule attitude d'esprit rigoureusement « scien­ tifique ». 3. Cette vision, qui a été assez généralisée dans les milieux scien­ tifiques et qui imprègne largement la mentalité populaire influencée par les médias, tend cependant à perdre de son assurance. Car les désenchantés du progrès technologique sont de plus en plus nombreux. L'action de l'homme sur la nature ne risque-t-elle pas de provoquer, à une fréquence accélérée, des catastrophes écologiques comme celles que les médias ont fait connaître ces dernières années? Pour ne rien dire du danger d'une conflagration thermo-nucléaire, et des risques menaçants de manipulations génétiques. 4. Devant ces interrogations angoissées, qui remettent en cause les postulats de la mentalité scientifique et technologique, de nou­ veaux espaces de dialogue s'ouvrent entre l'Eglise et ce que d'aucuns appellent déjà la post-modernité. En raison de son expérience incom­ parable, de son message universel, de sa sagesse millénaire puisée aux sources de la révélation, l'Eglise est de plus en plus appelée à proposer, au nom de l'anthropologie qui lui est propre, sa vision intégrale de l'homme, personne libre et responsable à l'image et à la ressemblance de Dieu. Elle s'efforce d'éclairer les initiatives multiples qui naissent 1312 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale de la conscience inquiète de nos contemporains en faveur de la paix, du respect de la nature, du développement intégral et solidaire, des droits de l'homme. Elle s'eiforce de donner une âme aux changements culturels dans les domaines de la pensée, de la création artistique et de la recherche scientifique. Face aux mutations d'un monde boule­ versé par une révolution scientifique et technique sans précédent, devant l'incroyance et l'immanentisme anthropologique qui en sont souvent, de fait, les conséquences, l'Eglise ne cesse d'ouvrir les pers­ pectives de la transcendance. Par là, elle sert les véritables valeurs et empêche que le progrès technologique ne se retourne contre l'homme. C'est tout l'intérêt de vos rencontres avec les non-croyants, dans l'esprit du Concile Vatican II, pour discuter avec eux sur ce qu'est vraiment l'homme, sur ce qu'est son véritable bien, sur les exigences d'un authentique progrès humain, sur les conditions de sa vie per­ sonnelle et sociale en harmonie avec sa nature profonde. Vous l'avez fait vous-même à Ljubljana et à Budapest. Vous le ferez ailleurs, à l'avenir. 1 5. Quant à l'athéisme, à la non-croyance et à l'indifférence reli­ gieuse, l'Eglise a pris une conscience plus vive de ce drame majeur de notre temps et du défi qu'il représente. Mais vos recherches, si elles montrent sans complaisance la montée de l'athéisme pratique, avec le sentiment de solitude et d'angoisse qui souvent l'accompagne, révèlent également la permanence du besoin religieux chez l'homme et sa résurgence là même où cette dimension fondamentale de l'exis­ tence semblait définitivement recouverte et comme ensevelie sous les soucis envahissants d'une vie toute matérielle. 6. Au cœur même des sociétés les plus sécularisées, surgit une nouvelle génération de croyants, assoiffée de repères éthiques et de valeurs religieuses permanentes, cherchant des formes nouvelles pour l'expression de la foi : petites communautés et grands rassemblements, célébrations festives, pèlerinages, formation biblique et théologique solide, groupes de prière et de réflexion. Ces hommes et ces femmes, rassemblés par l'amour du Christ, apportent jour après jour le vivant témoignage que chaque être humain, quelle que soit sa situation, est personnellement aimé de Dieu, personnellement appelé à partager sa vie. C'est cela le dialogue de la vie des croyants avec les non-croyants. Et ce dialogue est vital. 1 Cf. Gaudium et spes, n. 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1313 7. Pour l'homme moderne, qui souvent ne croit plus à la vie après la mort, enveloppé qu'il est dans la fumée d'idéologies terrestres et réduisant ses désirs au visible et au tangible, ces chrétiens sont le vivant témoignage et la preuve expérimentale de l'amour et de l'espérance qui se sont manifestés en Jésus Christ mort et ressuscité. Cet amour et cette espérance doivent être inscrits dans le cœur et dans la vie quotidienne des chrétiens qui, dans leur diversité, ont à mettre en pratique le message libérateur des Béatitudes. Ce sont les communautés chrétiennes vivantes, les laïcs, les religieux et les religieuses, avec les prêtres autour de leurs évêques, qui parlent d'une manière crédible à l'homme sécularisé d'aujourd'hui d'une autre lumière que celle de l'éclat des choses visibles, d'une autre joie que celle du bonheur terrestre. Dans ce monde de nihilisme, de solitude et de frustration, le témoignage des Béatitudes est extrêmement im­ portant : à travers l'expérience fraternelle d'aujourd'hui, il ouvre à l'espérance d'une autre vie, à l'affirmation d'un avenir sans limites : la terre nouvelle et les cieux nouveaux où « de mort il n'y en aura plus ; de pleur, de cri et de peine il n'y aura plus, car l'ancien monde s'en est allé ... Et l'homme de désir reçoit l'eau de la vie, gratui­ tement )). 2 8. Frères et amis, membres et consulteurs du Secrétariat pour les non-croyants, sans oublier les collaborateurs du Secrétariat à San Calisto, je vous remercie du travail difficile que vous faites. Il est nécessaire aujourd'hui pour l'Eglise. Continuez d'explorer cette réalité complexe, impressionnante et mouvante qu'est l'athéisme con­ temporain sous toutes ses formes et dans toutes ses expressions. C'est une œuvre de clarification intellectuelle et de sensibilisation pastorale. L'Assemblée plénière vous permet de mieux connaître des préoccu­ pations de l'Eglise dans les divers milieux culturels où elle doit faire face à la non-croyance. Vous êtes amenés à rapprocher des expériences multiples de dialogue. Je souhaite que ces échanges soient un sti­ mulant pour tous et permettent au Secrétariat de mieux accomplir sa mission de coordination et d'initiative. Poursuivez votre dialogue avec les non-croyants et avec ceux qui se présentent souvent sous les apparences de l'indifférence. Ayez devant les yeux et dans le cœur ce que j'affirmais dans l'encyclique Dominum 2 Cf. Ap 21, 4 et 22, 17. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1314 Officiale et vivificantem. Un drame se joue en chaque homme : ou il accueille Dieu ou il le rejette, cédant aux instigations du « père du mensonge ». L'athéisme, dans le cœur de l'homme, n'est pas d'abord l'effet d'une théorie plus ou moins captieuse, l'athéisme est un choix. Un choix dans l'intime de la conscience à tel ou tel moment de la vie. Qui dira comment celui qui se dit indifférent a pu être amené à se désintéresser du sens de sa vie et du mystère de sa mort? Je pense avec angoisse à ces millions d'hommes et de femmes, et avec espérance au dialogue persévérant des chrétiens avec eux. Chers amis, notre foi chrétienne nous montre en chaque homme un frère, quelles que soient les convictions qu'il professe, un homme que Dieu appelle par son nom et qu'il invite à vivre de sa vie, un homme à qui, de toutes manières, Dieu ne cesse d'offrir son amour. C'est dire le caractère sérieux, dramatique, du dialogue avec le noncroyant. Que le Seigneur vous permette d'accomplir cette tâche dif­ ficile et nécessaire et d'aider les membres de l'Eglise qui y sont en­ gagés! En cette Année mariale, je confie cette grave préoccupation à la Vierge Marie, « celle qui a cru » . Et je vous donne ma Bénédiction Apostolique. 3 4 VI Ad Benini episcopos in visitatione sacrorum liminum.* Chers Frères dans l'épiscopat, 1. C'est avec beaucoup de joie que je vous accueille en ces lieux à l'occasion de votre visite « ad Limina », et je remercie vivement Monseigneur Christophe Adimou, Archevêque de Cotonou et Président de la Conférence episcopale du Bénin, de l'adresse très aimable qu'il vient de me présenter en votre nom. La rencontre d'aujourd'hui est motivée par un souci pastoral qui nous est commun, puisque le soin d'annoncer l'Evangile sur toute la terre revient à l'ensemble du corps des pasteurs. Pour reprendre les termes du Concile Vatican II, les évêques « doivent accepter d'entrer en communauté d'effort entre eux et avec le successeur de 3 Cf. nn. 56-57. * Lc 1, 45. * Die 7 m. Martii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1315 Pierre à qui a été confiée, à titre singulier, la charge considérable de propager le nom chrétien »- 1 Où en est donc au Bénin cette propagation du nom chrétien? Où en est dans votre pays l'annonce de l'Evangile? C'est ce bilan quin­ quennal que vous êtes venus faire à Rome, et je souhaite de tout cœur que votre pèlerinage au tombeau des saints Apôtres, les ren­ contres que vous faites, les échanges avec les membres des différents dicastères vous apportent un regain d'enthousiasme dans le service exigeant du Peuple de Dieu. 2. Après les efforts des pionniers de l'Evangile et de leurs suc­ cesseurs, l'Eglise, dans votre pays, a grandi à partir des Béninois eux-mêmes. Elle a ses prêtres, ses évêques et un cardinal. Les vocations sacerdotales sont en augmentation, témoignant de la vitalité des com­ munautés chrétiennes. L'Eglise a recruté dans son sein des laïcs engagés qui acceptent d'être catéchistes de leurs frères. Elle a des religieux et des religieuses ; la vie contemplative y est même repré­ sentée par des monastères d'hommes et de femmes, donnant ainsi à l'ensemble de l'Eglise locale sa dimension adulte. Votre souci de la charité fraternelle, signe distinctif des disciples du Christ, continue à se manifester dans les œuvres sociales et sani­ taires. Vous avez à cœur la promotion de la femme. Vous désirez contribuer toujours davantage à la prospérité de votre pays, dans la justice, la paix et l'inculturation progressive des valeurs évangéliques. De tous ces fruits d'une première évangélisation, nous rendons grâce à Dieu et aussi aux hommes et aux femmes qui en ont été les instruments dans le passé. Dans ce même esprit d'action de grâce, je vous confie le soin de remercier les personnes qui, aujourd'hui, ont pris la suite de l'œuvre missionnaire : les prêtres et ceux qui les assistent, les religieux et les religieuses, ainsi que les catéchistes. Je vous demande aussi d'exprimer aux moines et aux moniales la gra­ titude de l'Egjîise pour l'exemple qu'ils donnent d'une recherche assidue de Dieu et de son Royaume. En transmettant ainsi à tous le salut affectueux du Pape, vous leur direz son estime pour leur travail et ses encouragements à poursuivre en profondeur l'évangélisation, qui n'est jamais achevée, si grand est le message à découvrir et si radical est le changement de regard que Dieu attend de nous. 1 Lumen gentium, n. 23. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1316 Officiale 3. Pour continuer à être évangélisatrice, pour garder son dyna­ misme et sa crédibilité, l'Eglise a un constant besoin de s'évangéliser elle-même. Un des signes encourageants de l'action vivifiante de l'Esprit de Dieu aujourd'hui est précisément ce souci d'approfondissement de la foi que l'on remarque chez beaucoup d'agents pastoraux, les laïcs en particulier. Le dernier Synode des évêques, l'an passé, dans son message au Peuple de Dieu, relevait ce besoin de formation ressenti par ceux et celles qui veulent s'engager plus activement au service de la com­ munauté ecclésiale et déclarait : « La formation intégrale de tous les fidèles, laïcs, religieux et clercs, doit être aujourd'hui une priorité pastorale » . 2 Je vous invite, chers Frères, à répondre de votre mieux à ce vœu des Pères du Synode, en encourageant les fidèles à écouter et à méditer la Parole de Dieu, reçue dans la Tradition de l'Eglise et interprétée p a r l e Magistère, en leur permettant aussi de participer d'une manière toujours plus fructueuse aux sacrements. 4. Il me faut dire un mot maintenant de l'œuvre considérable de vos frères prêtres, diocésains et religieux, dans le domaine de l'évangélisation de votre pays. Le peuple chrétien au Bénin est attaché à ses pasteurs et compte beaucoup sur eux. Puissent les prêtres continuer à enseigner la Parole de Dieu avec clarté, avec une foi ardente et dans un enga­ gement personnel ! Us ont une responsabilité unique pour proclamer la miséricorde de Dieu, pour montrer aux hommes la tendresse du Christ par leur compassion pastorale. En tant que ministres des sacrements, de l'Eucharistie et de la réconciliation surtout, ils les mettent en contact avec notre Seigneur Jésus-Christ, riche en misé­ ricorde. U est opportun, en ce temps du carême, de rappeler l'invi­ tation à se laisser réconcilier avec Dieu par l'intermédiaire du prêtre. Tout en me réjouissant de l'augmentation du nombre des vocations, j'émets le vœu que vous gardiez toujours le souci de la qualité de la formation au sacerdoce. Que les séminaristes aient en estime l'in­ timité avec le Christ, centrée sur l'Eucharistie et nourrie dans la prière et la méditation de la Parole de Dieu, ainsi que le recommandait le Concile Vatican II : « La formation spirituelle doit avoir un lien étroit avec la formation doctrinale et pastorale et, avec l'aide prin2 Message des Pères du Synode au Peuple de Dieu, n. 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1317 cipalement du directeur spirituel, elle doit être donnée de telle façon que les séminaristes apprennent à vivre continuellemnt dans la fami­ liarité du Père, par son Fils Jésus-Christ, dans l'Esprit Saint » . 3 Une des urgences dont bon nombre d'Eglises prennent conscience, c'est celle d'avoir des éducateurs bien préparés à leur mission de for­ mation des séminaristes. Le concours de religieux et de prêtres étran­ gers, d'instituts spécialisés, demeure très précieux pour une formation de qualité, unifiée dans la foi, enracinée dans la Tradition de l'Eglise et intégrant les valeurs de la culture locale, atteignant ainsi toutes les zones de la personnalité, l'affectivité comme l'intelligence, et pré­ parant de vrais pasteurs et apôtres de Jésus-Christ. Quant aux prêtres béninois à qui il a été demandé d'aller se per­ fectionner intellectuellement, ils devraient, une fois leurs études ter­ minées, pouvoir trouver eux aussi leur place dans cet important ser­ vice de la formation des candidats au sacerdoce. 5. Dans votre pays, l'Eglise catholique entretient, en général, de bons rapports avec les groupes religieux non catholiques, et je souhaite que vos relations avec les frères et les sœurs ne partageant pas la même foi conduisent à une entente toujours plus constructi ve, pour la gloire de Dieu et le bien des croyants. Je saisis l'occasion pour réaffirmer le profond respect de l'Eglise catholique envers les religions non chrétiennes, en particulier celles qui (( portent l'écho de millénaires de recherche de Dieu, recherche incomplète mais réalisée souvent avec sincérité et droiture de cœur », ainsi que l'écrivait mon prédécesseur le Pape Paul V I . 4 En outre, comme le plan du salut embrasse tous les hommes, il existe entre chrétiens et non-chrétiens une base d'échanges fraternels et pacifiques. Laissez-moi vous encourager à poursuivre à la fois le dialogue et la proclamation de l'Evangile. Comme je le disais, le 28 avril 1987, aux membres du Secrétariat pour les Non-chrétiens : « Il ne peut être question de choisir l'un et d'ignorer ou de refuser l'autre. Même dans des situations où se révèle difficile la proclamation de notre foi, nous devons avoir le courage de parler de Dieu qui est le fondement de cette foi, la raison de notre espérance, la source de notre amour ». 3 Optatam totius, n. 8. 4 Evangelii nuntiandi, n. 53. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1318 Officiale 6. S'il est un domaine où l'Evangile a des difficultés à pénétrer avec toutes ses exigences, c'est bien celui de la famille, et vous êtes conscients du long chemin à parcourir pour édifier solidement la structure familiale, en conformité avec la dignité de l'homme et de la femme, selon le plan de Dieu. Néanmoins, c'est le devoir de l'Eglise de continuer à œuvrer en vue de l'édification progressive du mariage chrétien, où les époux se donnent l'un à l'autre avec un amour absolu et donc unique et exclusif. Lieu privilégié de la vie, la famille est aussi le lieu où se fait entendre le premier appel à la mission. Aussi, ne nous lassons pas d'encourager les parents à développer le sens chrétien de la famille : à travers eux et dans l'ambiance d'une famille aimante naissent chez les enfants les appels à la mission, soit comme laïcs engagés, soit comme personnes consacrées à Dieu dans la vie religieuse, soit comme prêtres au service du Peuple de Dieu. 7. En terminant, chers Frères, je saisis l'occasion de cette rencontre pour exprimer mon aifection au peuple béninois et ma solidarité avec lui dans sa marche continue vers le progrès. Je renouvelle mon invi­ tation à tous les catholiques à participer activement au dévelop­ pement authentique de leur pays en mettant en pratique la doctrine sociale de l'Eglise. Ainsi que je l'ai relevé dans ma récente encyclique à l'occasion du vingtième anniversaire de Populorum progressio: « L'enseignement et la diffusion de la doctrine sociale font partie de la mission d'évangélisation de l'Église )). s Je forme des vœux pour que les réflexions que je viens de vous soumettre vous renouvellent dans la foi, vous affermissent dans l'espé­ rance et renforcent en vous l'amour de Dieu et du prochain. En l'Année mariale, je vous recommande à la sollicitude mater­ nelle de Notre-Dame, et je vous donne ma Bénédiction Apostolique, à vous, à vos prêtres, aux religieux, aux religieuses et à tous les fidèles du Bénin. 5 Sollicitudo rei socialis, n. 41. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1319 VII Ad eos qui plenario coetui Pontifìcii Consilii Eucharisticis internationalibus Conventibus provehendis interfuerunt.* Dear Cardinal Rossi and Cardinal Kim, Venerable Brothers and Dear Friends, 1. I am pleased to welcome you ali, especially the National Delegates for International Eucharistie Congresses. You have gathered in Rome from many différent parts of the world for a meeting with the Pon­ tifical Committee for International Eucharistie Congresses and with members of the Host Committee of the 44th International Eucharistie Congress which is to be held in Seoul, Korea, from 5 to 8 October 1989. The purpose of your meeting is to determine ways to promote the pastoral préparation for this major ecclesial event in ali the local Churches. The International Eucharistie Congress of Seoul will, in fact, be a very important occasion—a "Statio Orbis"—for the entire Catholic Church, both because of the significant célébrations and expressions of Eucharistie dévotion to take place at the Congress, and by reason of the spiritual participation in the Congress of the local Churches around the world. 2. The thème of the Congress is Christus pax nostra. Such a thème is filled with significance not only for the Church in Korea, the host nation, but for the Church in every continent and indeed for ail believers. The profound aspiration to peace which filis the hearts of ail men and women of religious faith was clearly and strikingly manifested in the meeting of prayer for peace held at Assisi on 27 October 1986. That assembly also heard the proclamation that "peace bears the name of Jesus Christ". It is altogetlier appropriate therefore that there be intense spiritual préparation through reflection and prayer for the fortheoming Congress, with a sincere opening of hearts and minds to welcome the gift of Christ's peace. I wish to take the occasion of our meeting today in order to contribute to that préparation, offering some considérations on which the indi­ vidual faithful and the ecclesial communities might usefully reflect. * Die 11 m. Martii a. 1988. 86 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1320 3. For Christians, Jesus Christ is the sole source of genuine peace. There can be no hope of true peace in the world apart from Christ. Jesus himself made this clear when, during the Last Supper, he said : "Peace I lea ve with you ; my peace I give to you ; not as the world gives do I give to you". 1 The peace which he gives in not super­ ficial. Rather, it reaches to the very depths of the human heart. For this reason Christ immediately adds : "Let not your hearts be troubled, neither let them be afraid". His peace brings serenity; it produces that inner peace of soul which should shine forth in all human behaviour. How does Christ ensure this peace? He has merited it by his sacrifice. He gave his life to bring about reconciliation between Cod While hostility characterized the attitude of the sinner and man. towards God, the Saviour has freed us from the slavery of sin and has restored a profound harmony between our consciences and the will of the Father. Furthermore, through this same sacrifice he has achieved a recon­ ciliation of human beings among themselves. According to Saint John, Jesus had to die "to gather into one the children of God who are scattered abroad". 2 Saint Paul underlines this truth even more forcefully when he afiirms that by reconciling man with God, Christ has reconciled people among themselves : he has abolished hatred and enmity, and has reunited the whole of humanity in "one new man". Thus it is by éstablishing a more perfect unity that "he is our peace". 3 He has in fact made "peace by the blood of his cross". 4 4. The sacrifice which draws the human family into unity is made présent in the Eucharist. And so, every Eucharistie célébration is the source of a new gift of peace. In particular, when Christ gives himself as food and drink in Eucharistie Communion he communicates his very own love, and enables his followers to love one another as he himself has loved them. Consequently, by virtue of this love, he enables them to attain a fully genuine peace. Christ's giving of him­ self is more powerful than ali the forces of division that oppress the world. 1 Jn 14:27. 2 Jn 11:52. 3 Cf. Eph 2:14-16. 4 Col 1:20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1321 Some aspects of the peace that flows from the Eucharist are worthy of special note in the context of next year's Congress. Our first considération is that, as a resuit of Christ's life penetrating the soul, there arises a peace which extends to ail aspects o f the personas life and inmost dispositions. Thanks to the individual's growing acceptance of the divine will, there is established a peace that overcomes all anxieties and fears. Subsequently this peace extends to social relations. Renewing and nourishing the unity of the Church, the Eucharist sustains peace and understanding, as well as the spirit of collaboration, among ali the members of the Christian community. It is not in vain that in every Eucharistie célébration a prayer is addressed to Christ for the unity and peace of the Church. By means of the boundless love which he communicates to human hearts, Christ in the Eucharist urges the faithful to foster warm and constructive relationships with everyone, and to work untiringly for the spread of peace throughout the world. The love which the Eucharist nourishes in human hearts impels Christians to work for peace in society. Whoever lives by this love is convinced that confliets can be resolved and that social justice can prevail. Finally, this same love contributes to bringing nations closer to one another by strengthening the résolve to preserve peace, the willingness to make just concessions and the desire for greater under­ standing and harmony among ali the peoples of the earth. 5. Christians are called upon to believe fìrmly in the peace-giving and unifying power of the Eucharist. The Eucharist makes it ever more possible to realize on a wider scale the béatitude proclaimed by Jesus : "Blessed are the peacemakers, for they shall be called children of God". In the Eucharist the children of the Father receive the life of Christ, which is none other than the life of the Father himself, the life of love which leads them to spread peace, for their own happiness and that of ali those to whom this divine gift is destined. 5 6 In this perspective we can well understand how a Eucharistie Congress ought also to give rise to new ecumenical initiatives and endeavours. To speak of divided Christians is to ref er to a con­ tradiction, for the Christian is Christ's disciple and Christ died "to 5 Mt 5:9. 6 Cf. Jn 6:57. 1322 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gather into one the children of God". The préparation of an Inter­ national Eucharistie Congress can be, therefore, a time to bear witness, in union with our Christian brothers and sisters, to our common faith in Christ, the one Saviour and Bearer of Peace. 7 6. Further reflection on the thème "Christ Our Peace" should increase knowledge and appréciation—also by means of Eucharistie Adoration—of the central place which the Eucharist occupies in the Church. Henee the great ecclesial event that is the 44th International Eucharistie Congress in Seoul should involve every particular Church, every parish, every religious community and every ecclesial movement. All should feel called to take part in the Congress by means of a more intense catechesis on the Eucharist, a more knowledgeable and active participation in the Eucharistie Liturgy, and a sensé of ado­ ration capable of interiorizing the célébration of the Paschal Mystery with a prayer that transforms the whole of life into an offering for the life of the world, after the example of Christ. 8 In concluding this meeting, I wish to thank the Pontifical Committee for International Eucharistie Congresses and the members of the Host Committee of Seoul who have joined in the careful prép­ aration of this gathering of National Delegates. I likewise send my wholehearted encouragement to the National Delegates who have not been able to come to Rome, as well as to your collaborator everywhere, especially in Korea and throughout Asia. Past expérience of International Eucharistie Congresses teaches that the attention and involvement of the local Churches dépends in good part on the commitment of the National Delegates and their collaborator s. J invite the entire Church to prày for the success of the 44th International Eucharistie Congress. May the Blessed Virgin Mary, Queen of Peace, inspire and enlighten us all so that, as a resuit of this "Statio Orbis" in Seoul in 1989, the essential signifìcance of the Eucharist for unity and peace in the world will be better understood. To all of you présent and to all who in the local Churches are engaged in preparing the Congress I gladly impart my special Apostolic Blessing. 7 Jn 11:52. 8 Cf. Jn 10.10-1L Acta Ioannis Pauli Pp. II 1323 VIII Ad eos qui conventui Romae habito, XX anno expleto a die quo Litterae Encicl. « Humanae vitae » publici iuris evaserunt, coram admissos.* Illustri Signori, Gentili Signore, 1. Con viva gioia Vi do il benvenuto in questa speciale Udienza, che ho volentieri riservato alla vostra qualificata rappresentanza in occasione del Congresso Internazionale, indetto per ricordare il XX anniversario dell'Enciclica Humanae vitae. Nel rivolgervi il mio cor­ diale saluto, con un particolare pensiero per il Prof. Bausola, che ringrazio per il suo indirizzo, desidero esprimere vivo compiacimento ai responsabili del « Centro Studi e Ricerche sulla regolazione natu­ rale della fertilità » dell'Università Cattolica del Sacro Cuore, i quali hanno promosso l'iniziativa, da ripetersi fra alcuni giorni nella città di Bologna. 2. Il XX anniversario dell'Enciclica Humanae vitae offre a tutta la Chiesa una occasione propizia per riflettere seriamente sulla dot­ trina in essa insegnata, una dottrina da me ripresa nell'Esortazione Apostolica Familiaris consortio e in numerose altre occasioni. Si tratta, infatti, di un insegnamento che appartiene al patrimonio per­ manente della dottrina morale della Chiesa. L'ininterrotta continuità con cui la Chiesa l'ha proposto nasce dalla sua responsabilità per il vero bene della persona umana. Della persona umana dei coniugi, in primo luogo. Infatti, l'amore coniu­ gale è il loro bene più prezioso. La comunione interpersonale, che in virtù di tale amore si stabilisce tra due battezzati, è il simbolo reale dell'amore di Cristo verso la sua Chiesa. La dottrina esposta nell'Enciclica Humanae vitae costituisce pertanto la necessaria difesa della dignità e della verità dell'amore coniugale. Come verso ogni valore etico, anche verso l'amore coniugale esiste una grave responsabilità dell'uomo. I primi responsabili del loro amore coniugale sono i coniugi, nel senso che essi sono chiamati a viverlo nella sua intera verità. La Chiesa li aiuta in tale impegno illuminando la loro coscienza ed assicurando, con i sacramenti, la forza necessaria alla volontà per scegliere il bene ed evitare il male. * Die 14 m. Martii a. 1988. 1324 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3. Non posso tuttavia tacere il fatto che non pochi oggi, non aiutano i coniugi in questa loro grave responsabilità, ma creano loro dei notevoli ostacoli. Al riguardo, ogni uomo, che abbia percepito la bellezza e la dignità dell'amore coniugale, non può rimanere indifferente di fronte ai ten­ tativi che si vanno facendo di equiparare, a tutti gli effetti, il vincolo coniugale a mere convivenze di fatto. Equiparazione ingiusta, distrut­ tiva di uno dei valori fondamentali di ogni convivenza civile — la stima del matrimonio — e diseducativa delle giovani generazioni, ten­ tate così di avere un concetto e di realizzare un'esperienza di libertà, che si rivelano distorti nella loro stessa radice. I coniugi, inoltre, possono essere seriamente ostacolati nel loro im­ pegno di vivere correttamente l'amore coniugale da una certa men­ talità edonistica corrente, dai mass-media, da ideologie e prassi con­ trarie al Vangelo; ma ciò può anche avvenire, e con conseguenze davvero gravi e disgregatrici, quando la dottrina insegnata dall'En­ ciclica sia messa in discussione, come talora è avvenuto, anche da parte di alcuni teologi e pastori di anime. Questo atteggiamento, infatti, può indurre il dubbio su un insegnamento che per la Chiesa è certo, oscurando così la percezione di una verità che non può essere discussa. Non è questo un segno di « comprensione pastorale », ma di incomprensione del vero bene delle persone. La verità non può essere misurata dall'opinione della maggioranza. La preoccupazione, che avete avuto nel vostro Congresso, di inse­ rire la riflessione di carattere più squisitamente tecnico e scientifico sul controllo naturale della fertilità nel contesto di ampie riflessioni teologiche, filosofiche ed etiche, deve essere sottolineata e lodata. Un altro modo per affievolire nei coniugi il senso di responsabilità verso il loro amore coniugale è, infatti, quello di diffondere l'informazione sui metodi naturali senza che sia accompagnata dalla dovuta forma­ zione delle coscienze. La tecnica non risolve i problemi etici, sempli­ cemente perché non è in grado di rendere migliore la persona. L'edu­ cazione alla castità è un momento che niente può sostituire. Amarsi coniugalmente è possibile solo all'uomo e alla donna che abbiano rag­ giunto una vera armonia nell'intimo della loro personalità. 4. A vent'anni dalla pubblicazione dell'Enciclica, si può vedere chiaramente che la norma morale in essa insegnata non è solo a difesa della bontà e della dignità dell'amore coniugale, e dunque del bene della persona dei coniugi. Essa ha una portata etica anche più vasta. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1325 Infatti, la logica profonda dell'atto contraccettivo, la sua radice ul­ tima, che profeticamente Paolo VI aveva già individuato, sono ora manifeste. Quale logica? Quale radice? La logica anti-vita : in questi vent'anni numerosi Stati hanno rinun­ ciato alla loro dignità di essere i difensori della vita umana inno­ cente, con le legislazioni abortiste. Una vera strage di innocenti si va compiendo ogni giorno nel mondo. Quale radice? È la ribellione contro Dio-Creatore, unico Signore della vita e della morte delle persone umane : è il non riconoscimento di Dio come Dio ; è il tentativo, intrinsecamente assurdo, di costruire un mondo da cui Dio sia del tutto estraneo. Nell'Enciclica Humanae vitae, Papa Paolo VI esprimeva la cer­ tezza di contribuire, con la difesa della morale coniugale, all'instau­ razione di una civiltà veramente umana. A vent'anni di distanza dalla pubblicazione del Documento, non mancano davvero le conferme della fondatezza di quella convinzione. E sono conferme verificabili non soltanto dai credenti, ma da ogni uomo pensoso dei destini dell'uma­ nità, giacché chiunque può vedere a quali conseguenze si è giunti, non obbedendo alla santa legge di Dio. U vostro impegno — come di tante altre persone di buona volontà — è un segno di speranza non solo per la Chiesa, ma per tutta l'umanità. Nell'invitare cordialmente ciascuno di Voi a perseverare genero­ samente sulla strada intrapresa, a tutti imparto, propiziatrice degli aiuti celesti, la mia Benedizione. 1 IX Ad exc.mum Virum Emmanuel Scammacca del Murgo e dell'Agnone, Italiae apud Sanctam Sedem Legatum.* Signor Ambasciatore, 1. All'atto di iniziare la Sua missione di Ambasciatore Straordi­ nario e di Ministro Plenipotenziario della Repubblica Italiana presso la Santa Sede, Ella ha voluto rivolgermi nobili espressioni di cortese apprezzamento, assicurando al tempo stesso la propria disponibilità per una collaborazione cordiale ed aperta. Gliene sono sinceramente grato. 1 Cf. n. 18. * Die 17 m. Martii a. 1988. 1326 Acta Apostolicae Sedis ~ Commentarium Officiale In questo momento il mio deferente pensiero si volge al Signor Presidente della Repubblica Francesco Cossiga, che con saggezza assol­ ve il suo alto mandato per il bene del Paese. La prego di volersi rendere interprete di questi miei sentimenti presso il Capo dello Stato. dell'assumere l'impegnativo ufficio, finora degnamente ricoperto dal Suo stimato predecessore, Ella ha voluto mettere in rilievo la sin­ golarità dei vincoli, che legano l'Italia alla Santa Sede. E giustamente: la storia secolare del Popolo italiano, in tutte le sue espressioni, è infatti profondamente segnata dal Cattolicesimo, che tanto apporto ha dato alla ricchezza culturale, di cui l'Italia va fiera. Le stesse vicende più recenti dell'Italia moderna, impegnata nel recupero delle libertà civili e politiche, hanno visto i cattolici attivamente presenti, recando, alla luce della loro fede, uno specifico contributo per la fon­ dazione dello Stato su valori autenticamente umani, nel solco delle tradizioni cristiane della Nazione. 2. L'universalità della missione connessa con l'ufficio di Succes­ sore di Pietro, lungi dall'attenuare, esalta la mia sollecitudine aposto­ lica a favore della Chiesa di Roma, che mi è affidata, e delle Chiese particolari che sono in Italia. Chiamato per misterioso disegno di Dio al « munus petrinum » da una terra lontana, ho sentito rivolte a me le parole : « Esci dalla tua terra e va dove ti manderò ». E questa terra è diventata anche la mia terra — come ho avuto occasione di dire nel giorno stesso della mia elezione al Soglio pontificio — e mie sono diventate pure le sue attese e le sue aspirazioni, le sue realizzazioni e le sue speranze. Il servizio pastorale che svolgo nella Chiesa di Roma e i viaggi nelle varie Diocesi italiane hanno come scopo la crescita nella fede, nella speranza e nell'amore dei cattolici italiani, che incoraggio ad impegnarsi, nel dialogo leale e rispettoso con tutti, in una sempre più efficace collaborazione tra Chiesa e Stato, per il bene dei singoli e della comunità. Ella ha voluto ricordare, Signor Ambasciatore, l'Accordo con cui le due Parti hanno inteso, in tempi recenti, confermare da un lato la distinzione tra comunità ecclesiale e comunità politica e, dall'altro, assicurare una sempre più proficua collaborazione tra di esse, essendo entrambe, anche se a diverso titolo, a servizio della vocazione perso­ nale e sociale delle medesime persone, che formano il tessuto vivo della Nazione. La Santa Sede, per quanto la riguardale ben convinta Acta Ioannis Pauli Pp. II 1327 di dovere proseguire su questa strada, e si augura che eventuali dif­ ficoltà di applicazione trovino soluzioni eque e soddisfacenti per tutti, unicamente ispirate al bene comune, e ricercate in aperta disponibilità e reciproca stima. 3. In questo contesto non posso non confermare l'attenzione per i problemi della formazione delle nuove generazioni. È stato giusta­ mente riconosciuto che un'educazione, la quale non desse il dovuto spazio alla dimensione religiosa, che nella società italiana si è espressa e si esprime storicamente, con così ampia preponderanza, nella reli­ gione cattolica, sarebbe carente delle sue radici etiche e culturali. Ai valori religiosi, cristiani e cattolici, si dimostra, peraltro, sensibile la società italiana di oggi, nonostante certe apparenze contrarie rile­ vabili in diversi campi. La scelta largamente maggioritaria dell'in­ segnamento religioso nella scuola pubblica ne è stata dimostrazione eloquente. Con particolare attenzione è seguita anche oggi in Italia la fami­ glia, nonostante i preoccupanti segni — voglio sperare settoriali e temporanei soltanto — di un certo allentamento della tensione etica. Per la conferma e, ove occorra, per il recupero dei valori della famiglia intende operare la Chiesa, nella consapevolezza di offrire, con questa sua sollecitudine, un ricco contributo alla crescita della società. D'al­ tra parte, la Chiesa ha fiducia che le pubbliche Autorità e tutte le componenti sociali, si adoperino con pari impegno nella difesa e nella promozione dell'Istituto familiare, che la stessa Costituzione italiana pone tra i capisaldi del vivere civile. 4. A ragione è stato rilevato che la. Carta costituzionale italiana ha tra i suoi punti irrinunciabili la promozione e la tutela della per­ sona umana. Ora, è noto che all'elaborazione del concetto di persona ha contribuito in modo specifico e decisivo la speculazione filosofica e teologica cristiana. La Chiesa si sente impegnata a proteggere l'esistenza, la dignità e l'inviolabilità della persona umana in ogni istante della sua esi­ stenza, come pure nel promuovere lo sviluppo della sua dimensione sia individuale che sociale : essa incoraggia i suoi figli a non trala­ sciare occasione per rendersi utili in un settore tanto importante, con particolare riguardo alle forme di volontariato, destinate a portare soccorso alle antiche e nuove forme della sofferenza e della povertà. 1328 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Mi piace qui ricordare che il tema della persona sta al centro anche della recente Enciclica «Sollicitudo rei socialis», nella quale ho inteso presentare le nuove e più impegnative esigenze della soli­ darietà nell'ambito di uno stesso Paese e nei rapporti tra i diversi Paesi e tra i diversi « mondi », in una prospettiva planetaria. In questa prospettiva si colloca l'anelito alla pace, che la Chiesa con­ divide con ogni persona di buona volontà e fattivamente sostiene con la sua azione nelle varie parti del mondo. Questo anelito è viva­ mente sentito dal Popolo italiano, che ne ha fatto un valore quali­ ficante della sua Carta costituzionale. 5. Promozione di ogni valore autenticamente umano, tutela della persona e dei suoi inalienabili diritti, consolidamento della pace all'in­ terno della Nazione e nei rapporti internazionali, ecco altrettanti obiettivi della collaborazione fra Chiesa e Stato in Italia. Confido, Signor Ambasciatore, che — grazie anche alla Sua opera — la reci­ proca intesa potrà ulteriormente svilupparsi, favorendo il consegui­ mento sempre più pieno e sicuro delle finalità menzionate. In questa prospettiva sono lieto di assicurarLe la volenterosa dispo­ nibilità della Santa Sede, della Conferenza Episcopale Italiana, atti­ vamente impegnata nell'attuazione degli accordi concordatari che ne prevedono l'intervento, e di tutte e singole le comunità ecclesiali nelle loro varie componenti. Al tempo stesso, accolgo con piacere l'attesta­ zione della presenza di simili disposizioni nelle Autorità dello Stato italiano ed esprimo la speranza di un proficuo lavoro in un clima di aperto e cordiale dialogo. Con questi sentimenti, nell'atto di ricevere le Lettere credenziali, molto volentieri porgo all'Eccellenza Vostra i miei auguri per il successo della Sua missione, sulla quale invoco la protezione del Signore. A Lei, ai suoi Familiari e Collaboratori imparto di cuore la desi­ derata Benedizione Apostolica, estendendola con pari benevolenza al Capo dello Stato, alle Autorità e a tutto il diletto Popolo italiano. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1329 X Ad sodales quosdam coetus legibus in Europa ferentibus coram admissos.* Mr Chairman, Dear Friends, 1. It gives me great pleasure to have this opportunity to welcome you, members of the Committee on Parliamentary and Publié Relations of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe. In conjunction with your other appointments here in Rome, you have wished to include this meeting, and I can assure you that I am happy to express my personal interest and the Holy See's convinced support of the goals and tasks which constitute the mandate of the Council of Europe. I am pleased to recali that Pope Paul VI received the members of your Committee, thirteen years ago, on 5 May 1975, and I myself very much look forward to my visit to Strasbourg next October when I hope to address the plenary meeting of the Parliamen­ tary Assembly. 2. Even a summary account of the tasks of your own Committee serves to highlight the lofty but also pressing ideáis which have marked the intentions and procédures of the Council of Europe since its establishment in the wake of the dramatic expériences of World War II. One of your principal tasks is to enlighten and encourage public opinion in relation to European unity, the defence of human rights and the strengthening of démocratie principies and practices within the member States. You also maintain contact with the elected parliamentary représentatives of the peoples of the twenty-one countries belonging to the Council, seeking to promote a concerted approach to the problems affecting Europe's social, politicai and cultural development. You also seek to safeguard the freedoms and rights of individuáis and groups within the context of the member States' complex and rapidly evolving structures and relationships. Almost forty years have passed since the setting up of the Council of Europe in 1949. Much of great importance has been achieved in these years. Let one instance stand for all : the signing of the European Convention on Human Rights, with the conséquent and * Die 17 m. Martii a. 1988. 1330 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale progressive attention of public opinion to the need to défend and uphold—everywhere—the dignity of each human being, and the awareness of the inalienable dignity of the person as the basis upon which every society which wishes to be defined as civilized and just must be built. With the passing o f t i m e the need to défend human rights and dignity does not diminish. Indeed, it acquires a greater urgency in the face of new situations and in relation to advances in the scientific and technological fields. In this the Council of Europe and its Parliamentary Assembly have remained loyal to the original inspiration from which they arose. It is a sign of great hope and encouragement that such should be so in the heart of Europe, the "old" Continent, whose historie destiny has been to contribute so much to the rest of the world, for good and for iii. 3. With its achievements and its failures, Europe has left an indelible mark on the course of history, and it therefore has a responsibility which the Représentatives of its peoples cannot but take up and pursue. In the strengthening of a European awareness among ail its peoples, including those not represented in your Orga­ nization, Europe expériences a vague, almost unconscious, sensé of obligation to its own peoples and to the rest of the human family. To rise to the challenge of satisfying this obligation, Europe needs to 'recover its deepest identity. It needs to overeóme whatever reluctance there may be to acknowledge the common patrimony and civilization of its peoples and nations, divided as they are by physical, politicai and ideological boundaries, but united by the bonds of a culture which truly embraces all. The anomaly of entrenched divisions within Europe is further increased when it is forgotten that European unity is spiritual in character far more than politicai. It is grounded for the most part in Christian values and in the humanism stemming from them. As I said some years ago to a group of Bishops from my own homeland: "Despite the différent traditions that exist in the territory of Europe between its Eastern part and its Western part, there lives in each of them the same Christianity ... Precisely this lies at the roots of the history of Europe. This forms its spiritual genealogy". Such a considération is an extremely important factor in understanding the role of Europe today. It is my profound conviction that, if Europe 1 1 Speech to Polish Bishops at Jasna Gora, 5 June 1979. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1331 wishes to regain its fundamental unity, it must turn to the values which Christianity caused to emerge in European society and culture from the beginning. 4. I am particularly happy at this time to express support for the European Public Campaign on North-South Interdependence and Solidarity which the Council of Europe is conducting in order to raise public awareness of the complex relationship between the peoples of Europe and the Third World. The whole question of the interdepen­ dence and necessary solidarity between developed and underdeveloped countries forms a substantial part of my recent Encyclical on the Church's social concern. The Church approaches such questions from an eminently moral and religious point of view, but when it is a question of justice, peace, fraternity and solidarity between peoples, there is ample room for interaction and collaboration among ali the forces that work for the genuine well-being of the human family. May God help us ail to love and serve our brothers and sisters ever more wisely and generously. I ask his blessings upon each one of you and your colleagues in the Parliamentary Assembly. May he watch over you and your families, as well as the nations which you represent ! XI Ad laicos qui in valetudinariis Ordinis Hospitalarii S. Ioannis de Deo infirmorum curam suscipiunt coram admissos.* Cari fratelli e sorelle! 1. Sono lieto di incontrarmi con voi, Collaboratori laici dell'Or­ dine Ospedaliero di San Giovanni di Dio, convenuti a Roma in rap­ presentanza di 40.000 Operatori sanitari da 20 Paesi per un vostro convegno su : un diverso modo di essere vicini al malato e al bisognoso. Vi ringrazio vivamente per questa significativa visita, che evoca nel mio pensiero i gravi problemi della malattia e del dolore, che sono oggetto del massimo interesse e della massima attenzione da parte della Chiesa, ma anche l'impegno e la dedizione che voi portate nel lenire le sofferenze in qualità di Medici, Infermieri, Tecnici, Am­ ministrativi ed Ausiliari. * Die 18 m. Martii a. 1988. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1332 Officiale Saluto Fr. Pier Luigi Marchesi, Priore Generale dei (( Fatebenefrateili », e ringrazio in particolare il vostro rappresentante per le parole con le quali ha voluto introdurre questo familiare incontro. A tutti esprimo i miei sentimenti di affetto e di grato apprezzamento. 2. Mi auguro che il vostro raduno romano vi sia utile non solo per la vostra reciproca conoscenza, ma anche per uno scambio di idee e per una più approfondita conoscenza degli aspetti etici dei vostri rispettivi ruoli visti nell'ottica cristiana. Oggi più che mai appare urgente la riscoperta dell'identità morale e cristiana dell'Ope­ ratore sanitario in un mondo secolarizzato che va perdendo il senso della sacralità della vita e quindi del doveroso rispetto di ogni uomo e di ogni donna dal momento della concezione fino alla sua morte naturale. Questa testimonianza cristiana nel mondo ospedaliero è in­ vocata ed apprezzata, perché essa costituisce un modo diverso, cioè evangelico, di considerare ed aiutare chi è nella necessità. Essa infatti esige lo stile del buon Samaritano, il quale non curò solo le ferite dell'uomo che era incappato nei briganti, ma gli si fece prossimo: « Gli si fece vicino, gli fasciò le ferite, versandovi olio e vino ... e si prese cura di lui » . È necessario che questo spirito evangelico com­ penetri tutto l'ambiente in cui voi svolgete i vostri rispettivi incarichi, così che esso diventi veramente una realtà in sintonia con l'ispira­ zione e con l'atteggiamento di servizio che il Fondatore dell'Ordine Ospedaliero, San Giovanni di Dio, ha trasmesso ai membri della sua Congregazione e a quanti collaborano con loro. ! 3. Siete chiamati, in occasione di questo corso di aggiornamento, a rivedere e a confrontare le vostre esperienze, i vostri impegni, le vostre ricerche e i vostri metodi, ma in tutto questo c'è bisogno di un'anima e di una sicura orientazione : il punto di riferimento del vostro lavoro si trova nella Parola di Dio e nell'insegnamento della Chiesa, la quale, istruita dalla Rivelazione cristiana, non ha mai cessato di proclamare e propugnare i diritti sacrosanti alla vita e alla salute che sono propri di ogni uomo. A questo proposito, l'Antico Testamento si esprime in termini perentori : « Domanderò conto della vita dell'uomo alla mano dell'uomo, alla mano di ogni suo fratello. Se uno sparge il sangue di un uomo, il suo sangue sarà sparso dal­ l'uomo. Infatti ad immagine di Dio Egli ha fatto l'uomo » . 2 1 2 Le 10, 34. On 9, 5-6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1333 Tale rispetto della vita umana viene chiaramente riproposto, con accenti nuovi, ma con non minore impegno nel Nuovo Testamento. Al giovane ricco, che domanda quali siano i principali comandamenti per entrare nella vita, Gesù risponde indicando come primo dovere il : (( Non ucciderai » . La Chiesa fedele a questa tradizione biblica, si è sempre adoperata attraverso i secoli a difendere la vita umana. Il Concilio Vaticano II ha ammonito : « Il Signore della vita ha affidato agli uomini l'altissima missione di proteggere la vita : missione che deve essere adempiuta in modo umano » . Carissimi, nel ribadire questi principii cristiani, mi è di consolazione sapere che l'opera che voi svolgete si ispira a tali nobili ideali. Mi auguro che i vostri incontri vi servano per illuminare meglio e rafforzare le vostre responsabilità di fronte al mistero della vita, che siete chiamati a difendere da qualunque minaccia. Non vi scoraggino le difficoltà che indubbiamente incontrerete. Fate sì che la vita fiorisca in ogni persona ; ridate, per quanto sta in voi, il sorriso e la gioia di vivere a quanti si affidano alle vostre cure. 3 4 Vi sia di sostegno in codesto vostro sforzo l'assicurazione della mia preghiera per voi ; preghiera che avvaloro con la mia Benedi­ zione, che ora imparto a voi e a tutti i vostri cari. XII Ad opifices publicis Urbis curribus operam navantes extra Portam Maiorem coram admissos.* 1. (( Maria, dalla quale è nato Gesù chiamato Cristo »Con queste parole termina la genealogia di Gesù di Nazaret, nel Vangelo di Matteo. Nello stesso brano, Giuseppe figlio di Giacobbe, della stirpe di Davide, viene chiamato « lo sposo di Maria » . Chi era Giuseppe? Proprio la stessa pagina sacra racconta di lui quel fatto che sta al centro della sua vita e della sua vocazione : Giuseppe è l'uomo 1 2 3 Mt 19, 18. * Gaudium et spes, 51. * Die 19 m. Martii a. 1988. 1 2 Mt 1, 16. Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1334 Officiale al quale fu affidato in modo particolare ed eccezionale « il grande Mistero » di Dio stesso. Il Mistero dell'Incarnazione. Giuseppe è colui che ha creduto, e si è affidato a Dio, come ha fatto Maria. Si può dire che Egli ha ottenuto il dono di una « parte­ cipazione » singolare ed immediata alla fede di Maria. Se per il popolo e davanti alla legge di Israele egli fu il suo sposo nel senso comune del termine, dinanzi a Dio ed alla propria coscienza egli rimase lo sposo verginale della Genitrice di Dio, totalmente dedito al mistero di quella maternità, che in Essa aveva miracolosamente realizzato lo Spirito Santo. 2. Di tutto ciò parla l'evangelista Matteo. Ecco le parole di quella annunciazione, che anche Giuseppe ricevette a somiglianza di Maria: « Giuseppe, figlio di Davide, non temere di prendere con te Maria, tua sposa perché quel che è generato in lei viene dallo Spirito Santo. Essa partorirà un figlio e tu lo chiamerai Gesù : egli infatti salverà il suo popolo dai suoi peccati » . 3 Conosciamo bene il testo dell'annunciazione di Maria nel Vangelo di Luca. Là si parla del turbamento della Vergine di Nazaret, qui del turbamento di Giuseppe. Là Maria manifesta la sua emozione dinanzi al Messaggero celeste. Qui l'Angelo, in un certo senso, previene la domanda di Giuseppe e risponde alla sua inquietudine. Là Maria risponde : « Avvenga di me quello che hai detto » , qui Giuseppe « fa come gli aveva ordinato l'angelo del Signore » . 4 5 « Nulla è impossibile a Dio )). Non vi è alcuna « dissomiglianza » nella sostanza del messaggio. Non c'è disparità tra ciò che Maria prima, e Giuseppe poi sentono dalla bocca del Messaggero : è l'an­ nuncio che il Piglio di Dio si farà Uomo, nascendo dalla Vergine. 6 In questo punto la fede di Giuseppe merita di essere paragonata alla fede di Abramo, elogiato con queste parole nella lettera ai Ro­ mani : (( Ebbe fede, sperando contro ogni speranza » . 7 3. Cari fratelli e sorelle ! Ci incontriamo nella solennità di san Giuseppe, nel corso dell'Anno Mariano. Proprio per questa circostanza la figura di quell'Uomo giusto merita un particolare ricordo unito alla nostra venerazione. 3 Mt 1, 20-21. 4 Lc 1, 38. 5 Cf. Mt 1, 24. « Lc 1, 37. 7 Rm i, 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1335 Nell'Anno Mariano la Madre di Dio viene presentata a tutti come Colei che ci « precede nella peregrinazione della fede », dando esem­ pio a tutto il Popolo di Dio nella sua peregrinazione terrena. Di fronte al mistero dell'Incarnazione nessuno ha avuto una così diretta partecipazione alla fede di Maria quanto Giuseppe. E questo fatto è determinante per la considerazione della' sua grandezza spi­ rituale dinanzi a Dio ed agli uomini. L'uomo al quale Dio stesso ha dato tanta fiducia — ed egli non ha deluso questa fiducia — merita pure una grande fiducia da parte degli uomini. Ed egli di fatto ha ricevuto tale fiducia. Tutta la Chiesa, infatti, dimostra a Giuseppe il suo particolare affidamento. Vi sono due ambiti di realtà umane, che la Chiesa ama considerare riferendosi alla testi­ monianza di san Giuseppe : la famiglia e il lavoro. Due ambiti quanto mai estesi e fondamentali per l'intera esistenza umana! Nel corso di questo incontro, al quale partecipate voi lavoratori di un particolare settore, quello dei trasporti, desidero considerare insieme con voi i problemi di fondo del vostro impiego, partendo dal­ l'annuale solennità di san Giuseppe. 4. Famiglia e lavoro sono gli spazi umani, dentro i quali si svolge tutta la nostra vita. Essi, considerati insieme, richiamano l'idea della comunione, dell'amicizia, della fraternità. Nella famiglia e nel lavoro gli uomini devono infatti vivere l'uno accanto all'altro senza ignorarsi, ma cercando costantemente le vie della collaborazione sincera, del reciproco servizio, della solidarietà. ÏD precisamente questo spirito di fraternità che ho potuto cogliere dalle vostre parole, da quelle del Presidente dell'Azienda, come da quelle del Rappresentante dei lavoratori. Vi ringrazio per la cordiale accoglienza che mi avete riservato, mentre porgo a tutti il mio affet­ tuoso saluto. Il mio pensiero va anche ai Cappellani del Lavoro. Li ringrazio per il loro ministero e li esorto a perseverare nelle loro iniziative pastorali per esservi vicini e testimoniare concretamente, accanto a voi nelle vostre fatiche, l'attenzione che la Chiesa nutre per i lavo­ ratori. Con loro voi potrete esaminare la dottrina sociale che la Chiesa, ispirandosi al Vangelo, costantemente annuncia a tutti gli uomini. Desidero, altresì, esprimere il mio compiacimento per il servizio che, come è stato detto, vede intrecciarsi, oramai da 70 anni, lo svi­ luppo della rete dei trasporti pubblici con la crescita della città di Roma. Mi rendo conto delle difficoltà incontrate nel seguire l'espan87 - A. A. S. 1336 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sione intensa e febbrile della città in questi ultimi decenni, nell'in­ tento di disporre servizi adeguati per tutta la popolazione. Roma, oltre tutto, è una città singolare per il legame che conserva con il mondo intero. Voi siete testimoni del costante accorrere di numerosi pellegrini e visitatori, attenti ai valori civili e religiosi dell'Urbe. È anche attraverso di voi che spesso essi imparano a cogliere il volto di questo meraviglioso centro di testimonianze cristiane ed artistiche. Certo, il vostro maggiore lavoro consiste nel venire incontro alla porzione più cospicua dei cittadini, alla grande massa di lavoratori come voi, che senza sosta si servono dei mezzi pubblici per raggiungere l'ufficio, la fabbrica, i negozi, la propria abitazione. È questa dimen­ sione, per così dire, popolare della vostra opera che segna un vostro vincolo particolare con la società civile e suscita un impegno morale di solidarietà del tutto singolare con gli altri cittadini. Questo rapporto diretto deve sostenere lo sforzo per superare le difficoltà che scaturiscono dal vostro specifico lavoro : la tensione di trovarvi nel crogiuolo del traffico febbrile e nervoso di una città pres­ sata dal suo crescere veloce, l'impatto con persone e circostanze im­ prevedibili e non facili, il peso di turni a volte particolarmente logo­ ranti. Vi invito ad affrontare queste situazioni con animo solidale verso quanti dipendono da voi per i loro spostamenti. Servite ogni persona con generosità, ben sapendo che qualsiasi azione intesa a contribuire al bene del prossimo e ad aiutare un fratello, è sorgente di schietta gioia per chi la compie. 5. Vorrei incoraggiarvi tutti a superare con impegno le tentazioni di reciproca indifferenza o di contrapposizione sistematica e di gene­ rale timore che spesso si insinuano nell'ambiente di lavoro, e ten­ dono a renderlo nemico all'uomo stesso che vi opera. La parola del Vangelo ci fa pensare che mancherebbe ad un suo preciso dovere morale chiunque rifiutasse di mettere a disposizione del bene comune, nel contesto del servizio che lo riguarda, i mezzi dell'intelligenza, le risorse tecniche e il potere di cui dispone. È certo legittimo operare per il miglioramento della propria situazione e di quella della categoria a cui si appartiene. Lo sviluppo, tuttavia, non si attua nella sola ricerca esasperata dei profitti. Ogni crescita si compie con la collaborazione di tutti verso tutti, avendo sempre pre­ senti le incidenze che le rivendicazioni dei singoli hanno sull'intera Acta Ioannis Pauli Pp. II 1337 compagine sociale. Oggi più che mai gli uomini si rendono conto di essere legati da comuni problemi e aspirazioni, e comprendono di dover costruire insieme, con equilibrio, con vera partecipazione, con onestà e verità, il bene che li riguarda tutti insieme. 6. Come è noto, per commemorare il 20° anniversario dell'Enciclica del Papa Paolo VI Populorum progressio, ho inviato a tutti i cri­ stiani una lettera, che inizia con le parole Sollicitudo rei socialis. In essa ho cercato di mettere in risalto il valore della solidarietà. Essa è un atteggiamento dell'animo fondato sulla considerazione dei vincoli sempre più stretti che, di fatto, legano tra loro gli uomini e le nazioni del mondo contemporaneo. Ma la solidarietà è anche una virtù morale, che nasce dalla consapevolezza della connaturale inter­ dipendenza che lega ogni essere umano ai propri simili nelle varie componenti della sua esistenza : l'economia, la cultura, la politica, la religione. La solidarietà non può, quindi, ridursi ad un vago atteg­ giamento di partecipazione emotiva o ad una parola senza risonanza pratica. Essa richiede un impegno morale attivo, una determina­ zione ferma e perseverante di dedicarsi al bene comune, ossia al bene di tutti e di ciascuno: tutti siamo responsabili di tutti. 7. Il principio della solidarietà chiede, quindi, di trovare appli­ cazione nei diversi campi, nei quali l'uomo è chiamato ad agire, a partire da quegli ambienti sociali che lo riguardano più immediata­ mente : la famiglia, la comunità di lavoro, la comunità civile e quella religiosa. Anche tra di voi, dunque, la collaborazione dovrà essere improntata ai princìpi della solidarietà : questa dovrà essere la guida di ogni impegno morale nella vita interna dell'Azienda, come anche nella soluzione dei problemi che sorgono nell'ambito del servizio pub­ blico. Si tratta, come è ovvio, di un cammino da percorrere con costante volontà, di adattamento alle situazioni, superando le circostanze meno propizie con intelligenza, acume, abilità e soprattutto con sentimenti di umana comprensione. L'instaurazione di rapporti di solidarietà è, infatti, un compito che chiama in causa le qualità migliori di ciascuno. Io vi invito, pertanto, a porre in ciò il vostro quotidiano impegno. 8. Ritorniamo con la nostra mente alla famiglia di Nazaret. Ivi Maria e Giuseppe vivono la loro vita di fede, corrispondendo ad una vocazione sublime, che lega la loro esistenza al mistero di Dio 1338 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale presente tra gli uomini in quel loro Figlio, che è lo stesso Verbo di Dio incarnato. Nella dedizione a Lui essi trovano la quotidiana mo­ tivazione per una solidarietà tra loro che nessuna difficoltà riesce ad incrinare. Dalla fede in Lui, che essi sanno essere venuto (( per sal­ vare il suo popolo )), traggono la spinta per aprirsi ad una inesauri­ bile solidarietà verso gli altri. E quésta solidarietà vivono nel nascon­ dimento del iavoro quotidiano, affrontato con la consapevolezza di collaborare anche in quel modo all'universale piano della salvezza. 8 Così essi compiono la « loro peregrinazione della fede », di cui la narrazione evangelica che abbiamo ascoltato ci fa vedere solo « il punto di partenza ». Il resto del cammino — specialmente del cam­ mino di Giuseppe — è come racchiuso nel silenzio. Sappiamo solo che la vita di lui fu spesa nella quotidiana fatica del carpentiere, accanto al Figlio di Dio Gesù, il quale, crescendogli accanto giorno dopo giorno, diventava sempre più validamente suo collaboratore : carpentiere accanto al carpentiere. Anche ogni uomo che lavora è chiamato da Dio a costruire la propria esistenza nella quotidiana fatica e nella generosa solidarietà, percorrendo con perseveranza il proprio cammino. Un cammino sul quale la fede getta un raggio di vivida luce, insegnando ad amare ogni uomo in Cristo come fratello, aiutandolo a sostenere la parte di croce quotidiana che si cela in ogni tipo di attività, invitandolo a leggere la propria vicenda nel quadro di un più ampio disegno provviden­ ziale, che ha come scopo la salvezza dell'umanità e come prospettiva finale il trionfo della giustizia e dell'amore nel ritorno glorioso di Cristo. Carissimi lavoratori, queste non sono verità astratte : l'esempio dei componenti la Sacra Famiglia le rende estremamente concrete. Sono verità che passano attraverso la fatica casalinga di Maria, si irrorano del sudore quotidiano di Giuseppe, hanno lo spessore degli strumenti manovrati dalle mani callose dello stesso Figlio di Dio. Sappiate guardare a loro — a Maria, a Giuseppe, a Gesù — per ricuperare ogni giorno il senso della vostra dignità e la stima del vostro lavoro. Sentiteveli vicini nel disimpegno quotidiano dei vostri compiti. Nell'Anno Mariano, che stiamo vivendo, vi è vicina in par­ ticolare la Vergine Santa, alla quale, come a Madre premurosa e sollecita, potete confidare i vostri problemi, quelli di lavoro e quelli di famiglia. 8 Cf. Mt 1, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1339 A Lei vi affido, perché so che vi può capire — è la Sposa di un lavoratore come voi — e so che vi può aiutare — è la Madre del­ l'Onnipotente. Dopo queste considerazioni omiletiche diciamo la nostra profes­ sione di fede e poi, con la preghiera dei fedeli, prepariamoci a por­ tare sull'altare eucaristico tutto quello che costituisce la vostra vita quotidiana : vita delle famiglie, sollecitudini, preoccupazioni, ansie, speranze, come anche tutto quello che costituisce la vostra quotidiana vita del lavoro, lavoro di giorno, lavoro di notte, tutto quello che il lavoro significa per la persona umana e per una umana comunità. Sia lodato Gesù Cristo. XIII Apud basilicam Pancratii in valetudinario mundi Salvatori dicato, habita.* Reverende Suore, Signori Medici, Infermiere, Carissimi ammalati, Collaboratori, 1. Mi sento molto onorato da questo incontro. Considero infatti un privilegio l'essere in mezzo agli ammalati ed a coloro che li assistono con amore fraterno ed alta professionalità, in una Clinica che già col semplice suono della sua stessa denominazione esprime un intero programma. Ringrazio di cuore per l'accoglienza e rivolgo con affetto il mio saluto a ciascuno dei partecipanti, con un particolare pensiero per il Cardinale Ugo Poletti, mio Vicario per la Diocesi di Roma, e per Mons. Luca Brandolini, Delegato per l'assistenza religiosa agli Ospe­ dali di Roma. Mi sento vicino alla vostra sofferenza, carissimi amma­ lati; al vostro impegnativo lavoro, cari Medici e Collaboratori, ope­ ranti nei vari reparti ed ai diversi livelli. Vorrei che la mia voce valicasse la cinta di queste mura per por­ tare a tutti i malati ed a tutti gli operatori sanitari i sentimenti del cuore di Cristo. Son venuto qui per esprimervi una parola di con­ forto nel dolore e d'incoraggiamento nella missione di assistenza; ma specialmente per ricordarvi quale valore hanno il dolore e l'assi­ stenza nel tessuto dell'opera redentrice del <( Salvatore del mondo ». * Die 20 m. Martii a. 1988. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1340 Officiale 2. Il servizio ai malati, indirizzato alla difesa, alla ricostituzione e allo sviluppo della dimensione psico-fisica della persona umana, è non solo un'opera umanitaria e sociale, ma soprattutto un'attività eminentemente evangelica al punto da non potersi scindere dalla prassi della vita cristiana. L'esempio è partito autorevolmente da Gesù stesso, il (( Salvator mundi », il quale, in base al principio di fare prima che insegnare, sin dall'esordio della vita pubblica esercitò su larga scala, come parte della sua missione di salvezza, il potere straordinario di ridare la sanità fisica. Cominciò a percorrere tutta la Galilea, predicando la buona novella del regno e curando ogni sorta di malattie e di infer­ mità nel popolo. Conducevano a Lui tutti i malati, tormentati da varie malattie e dolori, indemoniati, epilettici e paralitici; ed Egli li gua­ riva. Con Lui i ciechi, anche se colpiti da cecità congenita, ricupe­ rano la vista; gli storpi camminano, i sordi riacquistano l'udito, il muto parla ; la febbre svanisce. Con Lui la mano inaridita si stende, l'emorragia si arresta, la paralisi è superata. Davanti al potere mise­ ricordioso di Gesù scompare una malattia inguaribile e diffusa, come la lebbra, non ancora debellata neppure dalla medicina moderna. 1 2 3 Il suo intendimento curativo è chiaramente manifestato : (( Lo voglio, sii risanata » . E alle parole segue la guarigione. Egli, poi, non limitandosi a dare la salute a quanti a Lui accorrono, si affretta ad andare di persona al capezzale dei moribondi : « Io verrò e lo curerò » . 4 5 In più d'una occasione Gesù ha esercitato perfino il potere di richiamare alla vita: la figlia di Giairo, il ragazzo di Naim, l'amico Lazzaro, col suo caso descritto nei dettagli da uno dei testimoni ocu­ lari, sono lì a significare che Egli, il Risorto, Salvatore del mondo, è venuto a farci il dono di una vita nuova, non più soggetta alla morte. (( Io sono la risurrezione e la vita ; chi crede in me, anche se muore, vivrà». E chiunque crede in Lui sa bene « c h e la tribolazione pro­ duce pazienza, la pazienza una virtù provata e la virtù provata la speranza». La guarigione fisica è il segno di questa vita risorta. 6 7 1 Mt 4, 23-24. 2 Cf. ibid. 8, 11. 3 Cf. Lc 5, 8. 4 Lc 5, 13. 5 Mt 8, 5; 9, 19. « Gv 11, 25. 7 Bm 5. 3-5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1341 3. La fede, sinceramente accolta c vissuta, opera, infatti, il pro­ digio di produrre una trasformazione personale e profonda del cre­ dente, collocandolo nella categoria degli uomini nuovi, voluta dal Salvatore del mondo e prefigurata nel modello del Buon Samaritano, il quale, di fronte alla diffusa insensibilità per la sofferenza, si carat­ terizza per la generosità nell'andare incontro all'infermo e all'oppresso con amore di fratello. 8 Fin dalle origini la Chiesa, mossa dallo Spirito, comprese questo suo dovere-privilegio di restare accanto a chi soffre. E già il primo Vicario di Gesù, dopo la Pentecoste, operava come il Maestro. Presso la porta « Bella » del tempio, Pietro fece camminare lo storpio dalla nascita. E ben presto, sparsasi la voce, (( portavano gli ammalati 9 nelle piazze, ponendoli su lettucci e giacigli, perché, quando Pietro passava, anche solo la sua ombra coprisse qualcuno di loro ». E si verificavano tante guarigioni. 10 Simili scene si sono ripetute nel corso della storia della Chiesa, ed anche oggi si possono vedere sulle spianate dei grandi santuari della Madre di Gesù e Madre nostra. La parabola è divenuta una realtà quotidiana e diffusa, e già nei primissimi secoli dell'era cristiana, quando si era molto lontani dalla prassi degli interventi pubblici, esisteva un esercito di buoni Sama­ ritani, la cui missione di vita era dedicata ai più deboli, e ciò mediante una rete capillare di assistenza. 4. Anche oggi l'impegno della Chiesa per la realtà della sofferenza, non sempre vinta, anzi spesso moltiplicata dalla società dei consumi e del benessere, è costante e irrinunciabile. Tre anni fa ho costituito una Commissione Pastorale degli Ope­ ratori Sanitari, allo scopo di seguire e di esser presente alle iniziative concrete del settore sanitario, che hanno implicazioni per l'annuncio evangelico. E, nel corso del Giubileo straordinario della Redenzione, con la Lettera Apostolica « Salvifici doloris », ho voluto richiamare il grande insegnamento della Chiesa sulla sofferenza illuminata dalla verità della Parola di Dio. Avendolo assunto su di sé, Gesù ha cambiato radicalmente il senso e il valore del dolore. Esso non è più soltanto il segno della fragilità 8 Le 10, 30 ss. 9 At 3, 2-5. w ma. 5, 15-16. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1342 Officiale e dell'insufficienza dell'uomo, ma è diventato il tramite del suo ricu­ pero e della sua piena realizzazione. Col sacrificio dell'Uomo-Dio si è compiuta la redenzione dell'umanità. Egli ha sofferto al posto del­ l'uomo e per l'uomo." Così, il dolore fisico e morale, inserito in quello di Cristo, ha il potere di trasformarci in uomini nuovi. Esso cessa di essere un fatto differente o un male, per divenire fonte inesauri­ bile di bene. In chi sa accoglierlo con spirito di fede soffrendo insieme con Cristo, il dolore diventa partecipazione alla sua passione reden­ trice e collaborazione all'opera di salvezza a beneficio di tutti. Ed ecco, allora la conseguenza meravigliosa : il sofferente stesso si trasforma in buon Samaritano. Colui che ha bisogno di aiuto si pone in condizione di offrirne agli altri e al mondo intero. San Paolo diceva : (( Completo nella mia carne quello che manca ai patimenti di Cristo, in favore del suo corpo che è la Chiesa » . 12 5. Cari fratelli e sorelle, son venuto qui per rendere omaggio a chi soffre e a chi si fa carico della sofferenza altrui. Vengo a voi, dirigenti e operatori sanitari, che, in nome di Cristo, avete scelto a modello la figura del Buon Samaritano, per incoraggiarvi a perseverare in questa scelta generosa. Son qui per chiedere a voi, carissimi amma­ lati, di mettere a servizio della Chiesa e del mondo quella carica di straordinario valore religioso e sociale che è costituita dalla vostra sofferenza ed insieme dall'esempio del vostro coraggio nell'affrontarla. Solo con la luce e la forza della fede voi potete degnamente valoriz­ zare le potenzialità benefiche insite nella malattia e trovare, al tempo stesso, il vigore morale necessario per non soccombere alla prova, ma per lottare fino al suo vittorioso superamento. Nei testi del Vaticano II si legge in proposito una pagina assai significativa là dove, affermando che i Vescovi, consacrati per la sal­ vezza di tutto il mondo, hanno il dovere di promuovere e di dirigere l'opera missionaria, il Concilio raccomanda loro vivamente di ricor­ rere ai malati ed ai sofferenti, che con cuore generoso sanno offrire a Dio le loro preghiere e penitenze « per l'evangelizzazione del mondo » . 13 Chiedo quindi a voi la collaborazione delle vostre preghiere avva­ lorate dalla sofferenza per il raggiungimento dello scopo eminente­ mente missionario dell'evangelizzazione del mondo e della rievange11 Salvifici 12 Col 1, 24. 13 doloris, Ad Gentes, 38. 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1343 lizzazione dei Paesi cristiani, a cui la Chiesa oggi è più che mai impegnata. Per parte mia, invoco su ciascuno e ciascuna di voi l'abbondanza dell'aiuto divino, affinché possiate prontamente ricuperare la salute e tornare alle vostre abituali occupazioni, portando il contributo della vostra intelligenza e delle vostre energie alle rispettive famiglie ed alla società. Auguri di cuore a tutti, dunque, insieme con una mia speciale Benedizione. XIV Ad exc.mum Virum Tarek Abdul Razzak Razzouqi, Cuvaiti apud Sedem Apostolicam Legatum.* Monsieur l'Ambassadeur, La noble expression des sentiments qui vous animent, en ce jour assurément marquant, a retenu toute mon attention. Je vous en remercie cordialement. 1. Aux yeux de l'opinion publique, la cérémonie de remise des Lettres de créance d'un Ambassadeur auprès du Saint-Siège peut paraître seulement protocolaire. En réalité, elle est une rencontre de personnes et, à travers elles, une rencontre du pouvoir temporel et du pouvoir spirituel résolus à coopérer dans le respect de leurs compétences respectives au bien d'un peuple déterminé comme aussi, dans la mesure possible et opportune, au bien des autres nations. Votre Excellence a été choisie et accréditée par Son Altesse Cheikh Jaber Al Ahmed Al Sabah, Emir de l'Etat du Koweit, afin de pour­ suivre et de perfectionner encore les relations diplomatiques que l'Emirat a voulu établir avec le Saint-Siège depuis des années. Le ministère ecclesial qui m'incombe me procure la joie de vous accueillir dans l'espérance du succès de votre haute mission d'Ambassadeur Extraordinaire et Plénipotentiaire près le Saint-Siège. Souhaitons ensemble, Monsieur l'Ambassadeur, que ces relations diplomatiques contribuent au maintien et à l'application concrète des principes fon­ damentaux de civilisation et d'humanité, dont la religion catholique, pour sa part, s'efforce d'être la gardienne attentive. * Die 24 m. Martii a. 1988. 1344 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Je m'en voudrais d'oublier que Son Altesse l'Emir de l'Etat du Koweit vous a chargé de me transmettre, pour le rayonnement du Siège Apostolique comme pour ma personne, des vœux déférents et sincères. Je confie à Votre Excellence le soin d'exprimer ma vive gratitude à Son Altesse et d'y joindre mes souhaits les meilleurs pour la paix et la prospérité de l'Emirat. 2. Vous avez souligné, Monsieur l'Ambassadeur, l'heureux maintien des relations entre le Koweit et le Saint-Siège, basées sur une volonté commune de liberté, de paix, de justice. Déjà, votre prédécesseur, Son Excellence Monsieur Essa Ahmad Al-Hamad, a œuvré dans ce sens pendant douze années. Nous lui en sommes reconnaissants. Et vous-même, Excellence, n'avez qu'un désir : celui d'entretenir et même d'élargir le dialogue, loyal, confiant et constructif entre votre Gouver­ nement d'une part et le Saint-Siège d'autre part, soucieux de colla­ borer au bien de l'humanité, spécialement à la paix. La paix, fon­ dement du bonheur auquel aspirent tout être humain et toute nation ! La paix que le Saint-Siège veut favoriser de toutes ses forces en accomplissant sa mission spirituelle spécifique, qui comprend le rappel des impératifs éthiques indispensables dans la conduite des tâches humanitaires ou socio-politiques. En écho à votre propos sur l'esprit de tolérance et l'idéal de paix qui sont l'honneur de votre Gouvernement, vous comprendrez qu'il me tient à cœur d'évoquer la communauté catholique présente sur le territoire de l'Emirat et dont Monseigneur Francis Micallef, Vicaire Apostolique, a la charge. Ces fils de l'Eglise catholique constituent une minorité. Par surcroît, ils viennent de pays étrangers : surtout du Moyen-Orient, mais aussi de l'Occident et de l'Asie du sud. Ils ont assurément le devoir de respecter les lois du pays qui les accueille et leur permet de participer à la vie économique de l'Emirat. Réci­ proquement, le Gouvernement du Koweit, comme tout Etat acceptant des étrangers sur son territoire, doit respecter et éventuellement protéger ces travailleurs et leurs options de conscience, morales et religieuses. Dans mon dernier Message pour la Journée mondiale de la paix, célébrée le 1er janvier, j'ai tenu à traiter de la liberté reli­ gieuse, condition pour vivre en paix. Un aspect délicat de ce problème fondamental était ainsi précisé : « Même lorsqu'un Etat accorde à une religion déterminée une position juridique particulière, il se doit de reconnaître légalement et de respecter effectivement le droit à la Acta Ioannis Pauli Pp. II 1345 liberté de conscience de tous les citoyens, comme aussi des étrangers qui résident sur son territoire, même temporairement, pour des raisons professionnelles ou autres »- Votre Gouvernement mérite d'être estimé pour son attitude de bienveillance à l'égard de la minorité catholique, répartie en petites communautés dispersées à travers le Koweit. 1 Ces familles ou ces personnes venues à titre individuel ont besoin de lieux de culte, assez proches de leur domicile et de leurs lieux de travail, de même qu'ils ont besoin de se sentir libres de s'y rendre. Les foyers catholiques étrangers qui ont des enfants d'âge scolaire souhaitent pouvoir donner une formation humaine et religieuse de leur choix. Pour répondre'à leurs besoins, il est juste que des écoles catholiques puissent mener librement leur activité éducative. Enfin je songe aux quelques prêtres qui coopèrent avec Monseigneur le Vi­ caire Apostolique pour l'assistance spirituelle des fidèles. Ils comptent sur la largeur de vue du Gouvernement et ne peuvent qu'apprécier son action, quand celui-ci facilite leurs déplacements et leur permet de faire venir les documents et les objets nécessaires à l'enseignement et au culte religieux. En tout cela, quoique brièvement, nous touchons au problème grave et délicat du respect absolu de la conscience des croyants. 3. Enfin, je vous sais gré, Monsieur l'Ambassadeur, d'avoir mis en relief les efforts de votre Gouvernement pour contribuer, selon les moyens dont il dispose et en particulier par la voie diplomatique, à la difficile solution des conflits qui persistent dans votre région et, dans le monde, partout où la paix est menacée ou brisée. Si votre pays ne peut réaliser tout ce qu'il souhaiterait effectuer en faveur de la paix, il n'en dispose pas moins d'une influence réelle. Je suis heureux d'avoir l'occasion de l'encourager à se distinguer toujours davantage dans sa volonté persévérante de promouvoir l'esprit de dia­ logue et de négociations, qui est le seul chemin d'une paix véritable. Je puis-vous assurer, Monsieur l'Ambassadeur, que selon vos propres souhaits, vous trouverez toujours ici l'écoute et le soutien qui pour­ ront être utiles à votre mission et à vos efforts de paix et de frater­ nité, en vue du bonheur de l'humanité. Au terme de cette rencontre, je forme des vœux cordiaux pour que votre haute mission, inaugurée aujourd'hui, vous apporte des satisfactions nombreuses sur le plan même du travail diplomatique, 1 N. 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1346 Officiale mais aussi d'une nouvelle découverte de l'Eglise catholique, de son histoire lointaine et récente, de sa diplomatie, enfin de son action au service du monde contemporain. Et je confie au Dieu Tout-Puissant votre personne, ceux qui vous sont chers, et l'Emirat du Koweit que vous avez désormais l'honneur de représenter auprès du Saint-Siège. XV Ad exc.mum virum Ioannem Claudium Labouba, Gabonis apud Sanctam Sedem Legatum.* Monsieur l'Ambassadeur, Soyez le bienvenu au Vatican, où j'ai la joie de vous accueillir, à l'occasion de la présentation des Lettres qui vous accréditent comme Ambassadeur Extraordinaire et Plénipotentiaire de la République Gabonaise. Je suis sensible aux nobles sentiments dont témoignent les paroles courtoises que vous venez de m'adresser ; je suis sensible, en parti­ culier, aux vœux très ;iimables que vous me présentez de la part de votre président, Son Excellence El Hadj Omar Bongo. En vous priant de le remercier, il m'est agréable de lui offrir, par votre entremise, les souhaits les meilleurs que je forme à son intention ainsi que pour la prospérité et le bien-être spirituel de tout le peuple gabonais. Vous avez évoqué la bonne entente qui existe entre votre pays et le Saint-Siège — ce dont je me réjouis — et je ne doute pas que votre mission renforcera encore notre convergence de vues et nos liens d'amitié pour une action commune au bénéfice de nos frères. C'est ma conviction que l'Eglise — dont toute l'ambition est de proclamer librement le message de salut du Seigneur — peut faire beaucoup pour rendre meilleure la vie de la communauté humaine. Dans ce dessein, vous pouvez être assuré, Monsieur l'Ambassadeur, du concours loyal des catholiques gabonais. Portés par le dynamisme de leur foi, ils sont désireux de travailler en fraternelle collaboration avec leurs compatriotes au développement intégral du pays. Dans le respect, des civilisations diverses, l'Eglise cherche à jouer le rôle de ferment d'unité et elle aimerait que l'Evangile vivifie de plus en plus le levain culturel qui est la base d'une nation. C'est à * Die 25 m. Martii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1347 cette tâche que se consacrent les pasteurs et les fidèles du Gabon, voulant ainsi servir les intérêts supérieurs du pays. Avec le souci privilégié des pauvres et des petits, ils souhaitent contribuer, selon leurs moyens, au développement de l'instruction, continuant à former les cœurs et les esprits, à donner le goût du travail désintéressé et du service responsable. Encouragés par leurs évêques, les chrétiens désirent apporter leur contribution à l'établissement d'une société plus juste et à la poursuite d'un dialogue réel entre les ethnies pour garantir la paix, dans le respect des droits de la personne humaine et dans la vérité des relations entre les hommes. J'ai confiance que dans votre patrie les catholiques — que vous me permettrez de saluer spécialement en cette circonstance — trouveront toujours de la part de l'Etat les conditions favorables à l'exercice paisible de leur vie ecclésiale et de leur action apostolique, dans l'esprit des bonnes relations ayant traditionnellement existé entre nous. Monsieur l'Ambassadeur, en formulant des vœux fervents pour l'heureux accomplissement de votre haute mission, je vous assure volontiers de l'attention compréhensive dont vous pourrez avoir besoin. En redisant mon affection au peuple gabonais et en adressant mon salut déférent à ses dirigeants, j'appelle sur la nation entière l'aide continuelle du Très-Haut et ses abondantes bénédictions. XVI Ad Maliae episcopos sacra limina visitantes.* Chers Frères dans Vépiscopat, 1. Soyez les bienvenus dans cette demeure où je vous accueille avec la plus grande joie ! Je suis heureux, en particulier, de saluer le nouveau Président de votre Conférence episcopale, Monseigneur JeanMarie Cissé, evêque de Sikasso. Je le remercie des paroles pleines de délicatesse qu'il vient de m'adresser en votre nom et je lui offre mes vœux pour ses nouvelles fonctions. Votre pèlerinage quinquennal aux tombeaux des saints Apôtres, que les évêques du monde entier se font un devoir d'accomplir, manifeste votre union avec l'Eglise de Rome. En venant ainsi vous entretenir avec le successeur de Pierre et ses collaborateurs dans les divers * Die 26 m. Martii a. 1988. 1348 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale dicastères de la curie romaine, vous exprimez d'une manière tan­ gible les liens profonds qui nous unissent malgré la dispersion géo­ graphique. Egalement, vous apportez au Pape le témoignage d'at­ tachement du Peuple de Dieu au Mali: je suis d'autant plus sen­ sible à cette marque d'affection filiale qu'elle provient de fidèles, assurément très minoritaires dans votre pays, mais qui ont su, par la qualité de leur vie de croyants, acquérir l'estime et l'amitié de tout le peuple malien. 2. L'année 1988 est pour vous une année d'une importance excep­ tionnelle. Elle marque le centenaire de la communauté chrétienne au Mali, un événement qui polarise toutes vos activités pastorales. C'est en 1888, en effet, que les premiers missionnaires spiritains ont fondé la mission de Kita, confiée par la suite aux Pères Blancs et devenue aujourd'hui un lieu de pèlerinage national. Déjà, en 1876 et en 1881, deux caravanes de Pères Blancs étaient parties d'Alger pour le Soudan, mais les Pères furent massacrés au cours du voyage. Ce n'est qu'en 1894 qu'une nouvelle caravane se mit en route pour fonder Ségou et Tombouctou en 1895. Le signal de l'évangélisation du Mali était donné, et les disciples du Cardinal Lavigerie ainsi que les Sœurs de Notre-Dame d'Afrique se mirent à l'œuvre. Avec les Maliens d'aujourd'hui, je rends hommage à ces vaillants pionniers de la foi, en particulier à ceux qui ont versé leur sang pour le Christ. En cent ans, la petite communauté chrétienne originelle, tel le grain de sénevé de l'Evangile, est devenue un arbre. Vous parlez même d'un baobab solide, plongeant ses racines dans le sol malien, et vous avez raison, car les fruits sont là : une hiérarchie locale, des prêtres autochtones, des religieuses originaires du pays, des catéchistes engagés dans les mouvements et les communautés locales. Surtout, le rayonnement des chrétiens est véritable, témoignant de l'authen­ tique présence du Royaume sur cette portion du continent africain. .3. L'implantation active de l'Eglise dans votre pays éveille natu­ rellement en vous une fierté et une joie légitimes. Chez tous, pasteurs et fidèles, elle suscite la gratitude envers Celui de qui vient tout don excellent. Je sais que vous auriez aimé que je vienne dans votre pays m'associer aux prières d'action de grâce et aux cantiques de louanges qui montent vers Dieu en l'année du centenaire. Croyez bien que je garde Acta Ioannis Pauli Pp. II 1349 dans ma pensée et surtout dans mon cœur cette invitation à me rendre au Mali. Certes, j'aurais souhaité, en l'Année mariale plus encore, me faire pèlerin à Kita et aller avec vous prier « Notre-Dame du Mali » pour les fidèles de vos diocèses et tous vos compatriotes. Il ne me sera pas possible de le faire cette année. J'ai cependant l'espoir que la Providence conduira mes pas vers votre terre pour y faire la connaissance de votre peuple, qui jouit en Afrique d'une réputation de grande cordialité. Ce sera pour moi une vraie joie de pouvoir vous rendre la visite que vous me faites aujourd'hui. 4. En attendant, vous voici attelés à la tâche exaltante de former les chrétiens du deuxième siècle de l'évangélisation. Quel que soit leur nombre, petit ou grand, leur mission de baptisés revêt, dès aujourd'hui, une réelle importance. Ayant accueilli la Bonne Nou­ velle, ils sont maintenant appelés à l'annoncer à leur tour, d'abord et surtout par le témoignage de leur vie. Au sein de la communauté humaine dans laquelle se déroule leur existence, ils ont à manifester leur capacité de compréhension et d'accueil, leur communion de vie et de destin avec les autres, leur solidarité dans la recherche com­ mune de tout ce qui est noble et bon. De la sorte, ils témoigneront d'une façon simple et spontanée de leur foi en Jésus-Christ, par la proclamation souvent discrète, mais motivée en profondeur, de l'Evangile. L'année du centenaire a pour but, entre autres, de faire retentir auprès de tous les chrétiens du Mali un appel au renouvellement de leur conversion pour mieux suivre le Christ. Invitez-les à raviver en eux l'essentiel de la foi et l'amour fraternel. Bientôt, dans la liturgie de la Semaine Sainte, nous allons réentendre saint Jean déclarer : « Avant la fête de la Pâque, sachant que l'heure était venue pour lui de passer de ce monde à son Père, Jésus, ayant aimé les siens qui étaient dans le monde, les aima jusqu'au bout w. Ces paroles nous suggèrent l'orientation fondamentale de notre vie. Nous aussi, nous sommes appelés, à la suite du Christ, à «passer de ce monde au Père », en formant ensemble, pour ainsi dire, une immense caravane, et nous sommes appelés également à aimer nos frères jusqu'au bout. 1 Puissent les communautés ecclesiales au Mali donner l'exemple d'une vie chaleureuse et fraternelle, en accord avec les aspirations les plus authentiques de l'homme africain ! 1 Jn 13, 1. Acta 1350 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 5. Je me réjouis de ce que, dans l'ensemble, règne chez vous un climat d'entente entre les communautés catholiques et les commu­ nautés musulmanes maliennes, qui sont traditionnellement tolérantes. C'est en effet un aspect important de la situation de l'Eglise au Mali que d'être invitée à entrer dans un dialogue islamo-chrétien, qui se voudrait toujours plus constructif. Vous le faites, d'une façon particulière, en accueillant bon nombre de jeunes musulmans dans les groupes d'action catholique et les communautés d'étudiants croyants. Laissez-moi vous encourager sur cette voie difficile du dialogue, qui nécessite des convictions chrétiennes bien trempées. Plus qu'ail­ leurs, il est souhaitable que les catholiques participent à une caté­ chèse permanente, comportant notamment une lecture de la Parole de Dieu approfondie en Eglise. Qu'il y ait cohérence entre leur foi et leur vie, de sorte que leurs activités séculières soient éclairées par la lumière de l'Evangile ! C'est le vœu qu'ont exprimé les Pères du Synode, l'an passé, en déclarant que la formation intégrale de tous les fidèles, laïcs, religieux et clercs, devait être aujourd'hui une priorité pastorale. Les célébrations du centenaire de l'évangélisation vous offrent l'occasion de mettre en pratique ces orientations. 6. Avec tous vos compatriotes, vous prenez part fraternellement aux entreprises de développement du pays, dans un service désin­ téressé. Vous êtes engagés dans la grande bataille contre la faim, la malnutrition et l'analphabétisme. Vous participez aux initiatives des­ tinées à porter remède aux fléaux de la désertification et de la séche­ resse. Je tiens à souligner ici la qualité du travail accompli et je voudrais vous encourager à poursuivre toutes ces œuvres sociales. Je vous confie le soin de dire aux prêtres, aux religieux et aux laïcs engagés dans les tâches d'entraide combien le Pape apprécie leur témoignage de charité chrétienne et leurs gestes concrets d'assistance fraternelle. Puisse leur solidarité, à la lumière de la foi, se dépasser elle-même, prendre les dimensions de la gratuité, du pardon, de la réconciliation, et devenir en quelque sorte un « chemin de la paix et en même temps de développement », ainsi que le propose la récente encyclique 2 N. 39. Sollicitudo rei socialis! 2 Acta Ioannis Pauli Pp. II 1351 7. Je vous encourage également à poursuivre vos efforts en faveur de la promotion de la femme à travers les centres déjà existants à cet effet. L'Eglise d'aujourd'hui, comme celle des origines, veut être du côté de la femme, surtout là où celle-ci, au lieu d'être un sujet actif et responsable, tend à demeurer dans un rôle passif. Au Mali, comme dans beaucoup d'autres pays, il y a encore sans doute du chemin à parcourir pour que la participation des femmes aux différents niveaux de la vie sociale soit non seulement reconnue mais développée et appréciée. 8. J'ai relevé avec une grande satisfaction que, depuis votre dernière -visite (( ad Limina », un effort particulier a été accompli en ce qui concerne la pastorale des vocations, et que le nombre des candidats au sacer­ doce et à la vie religieuse augmente progressivement. Je vous en félicite. Je suis heureux d'apprendre que, dans le cadre de la grande célébration nationale qui aura lieu à Bamako, du 13 au 20 novembre prochain, cinq ordinations sacerdotales sont prévues. Veuillez transmettre mes encou­ ragements aux ordinands et leur dire que le Pape les porte dans sa prière. Je continue à prier en union avec vous pour que les ouvriers de l'Evangile se fassent toujours plus nombreux car, d'une part, la besogne est immense dans votre pays, et, d'autre part, il faut penser à la relève des prêtres et des religieuses les plus âgés. Beaucoup sont venus de loin apporter leur concours à l'œuvre de la mission. Je leur exprime la reconnaissance de l'Eglise pour le don de leur vie au service de la communauté. 9. En terminant, je voudrais vous adresser, à vous-mêmes et à votre peuple fidèle, mes vœux de renouveau dans la foi à l'occasion de l'année du centenaire. J'invoque l'aide de l'Esprit Saint spécia­ lement sur ceux et celles qui sont chargés d'animer les diverses acti­ vités destinées à raviver l'engagement des baptisés à suivre le Christ et à témoigner authentiquement dans leur vie du message évangélique. Je confie les souhaits que je forme pour vous tous à Notre-Dame du Mali. Puisse-t-elle vous conduire, pasteurs et fidèles, vers son Fils Jésus et vous donner l'élan missionnaire qu'elle ne manque jamais de communiquer à ceux qui l'en implorent ! De grand cœur, je vous bénis, ainsi que tous les fidèles du Mali. 88 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1352 Officiale NUNTII TELEVISIFICI I Feria VI in Passione Domini, post expletum pium exercitium « Viae Crucis ».* 1. (( Stavano presso la croce di Qesù sua madre, la sorella di sua madre, Maria di Cleofa e Maria di Magdala. Gesù allora, vedendo la madre e accanto a lei il discepolo che egli amava, disse alla madre: Donna, ecco il tuo Figlio ! Poi disse al discepolo: Ecco la tua madre ! E da quel momento il discepolo la prese nella sua casa». 1 2. Stabat Mater ... Prima percorreva la Via Crucis, lungo la quale abbiamo medi­ tato l'incontro della Madre con il Figlio, alla quarta stazione. Il Concilio insegna: (( La Beata Vergine avanzò nella peregrina­ zione della fede e serbò fedelmente la sua unione col Figlio sino alla Croce, dove, non senza un disegno divino, se ne stette » . 2 3. Questo disegno divino è stato svelato a Maria già 40 giorni dopo la nascita di Gesù. Durante la Presentazione nel tempio di Gerusalemme si fanno sentire le parole profetiche del vecchio Simeone: (( Egli è qui per la rovina e la risurrezione di molti in Israele, segno di contraddizione » — questo, quanto al Figlio. E poi alla Madre : « E anche a te una spada trafiggerà l'anima, perché siano svelati i pensieri di molti cuori » . 3 4 4. Così dunque « non senza un disegno divino » Maria è stata sotto la Crocè sul Golgota. La spada ha trafìtto il suo cuore, causando un dolore indicibile : la sofferenza più grande preparata per Maria su questo cammino della fede, sul quale andava seguendo Cristo. Sofferenza-consofferenza. Il Concilio insegna che Maria ha corrisposto al disegno divino : « Soffrendo profondamente col suo Unigenito e associandosi con ani­ mo materno al sacrificio di Lui » . 5 • Die 1 m. Aprilis a. 1988. 1 Gv 39, 25-27. 2 Lumen gentium, 3 Lc 2, 34. 4 Cf. Lc 2, 35. 5 Lumen gentium, 58. 58 Acta Ioannis Pauli Pp. II 1353 La consofferenza unisce la Madre al Figlio, come solo l'Immaco­ lata Madre poteva essere unita col Figlio di Dio sulla Croce. (( La spada del dolore » ha trafìtto la sua anima nella misura di questa unione. 5. Il Concilio insegna ulteriormente : Maria stette sotto la Croce « soffrendo profondamente ... amorosamente consenziente all'immola­ zione della vita da lei generata » . 6 Qui ogni parola ha un peso particolare. Nell'Annunciazione Maria aveva esclamato: (( Avvenga di me quel­ lo che hai detto » . 7 Ora rinnova la stessa disponibilità nel momento del più grande dolore : « Amorosamente consente » perché Colui che è stato conce­ pito per opera dello Spirito Santo, il « Santo di Dio », il suo Figlio Unigenito, ha subito sulla Croce la spogliazione come vittima. 6. Una volta una donna tra la folla aveva pronunciato ad alta voce dinanzi a Gesù una benedizione per sua Madre : « Beato il grembo che ti ha portato e il seno da cui hai preso il latte ! » . 8 E Gesù rispose a queste parole in modo mirabile : « Beati piuttosto coloro che ascoltano la parola di Dio e la osservano » ! 9 Allora certamente è sembrato che egli non abbia raccolto la bea­ titudine, che era indirizzata a sua Madre. Sotto la Croce si comprende che Cristo orientava verso il futuro la beatitudine allora manifestata. Chi è in questo momento sua Madre? Ecco, è Colei che sta presso la Croce, che ascolta con eroica obbe­ dienza di fede la parola di Dio, che con tutta la materna sofferenza del suo cuore « compie », insieme col Figlio, « la volontà del Padre ». 7. Ed ecco, così, nell'agonia della Croce di Cristo, ti è donata la tua Madre, o Giovanni ! Così abbiamo ricevuto tutti noi, cari fratelli e sorelle, Maria come Madre. Così hai ricevuto tu, o Chiesa del Popolo di Dio, la tua « figura » e il tuo modello. Stabat Mater ... 6 Ibid., 58. 7 Lc 1, 38. 8 Ibid. 11. 27. 9 Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1354 Officiale Da quel momento Maria « ha collaborato con il suo amore materno alla nascita e all'educazione )) di noi tutti. Infatti il Padre Eterno ha stabilito che Cristo, Figlio di Maria, « sia il primogenito tra molti fratelli » . « La maternità di Maria nell'economia della grazia perdura senza sosta dal momento del consenso prestato nell'Annunciazione e mante­ nuto senza esitazioni sotto la croce, fino al perpetuo coronamento di tutti gli eletti ))." 10 8. Cari fedeli presenti alla Via Crucis di Cristo, nel Colosseo romano ! Si aggiunga alla meditazione della Passione del Redentore questa parola circa la ((spada del dolore», che ha trafitto il Cuore Immaco­ lato della Madre ai piedi della Croce sul Golgota. Mediante la sua consoiferenza col Figlio « siano svelati i pensieri di molti cuori » . 12 I nostri cuori si uniscano al mistero della Redenzione del mondo, e mediante la Genitrice di Dio rimangano in unione con Cristo sulla via della fede, della speranza e della carità ! Amen. II Die Paschatis ex podio externo Vaticanae basilicae.* 1. (( Regina caeli, laetare! Regina del cielo, rallegrati! Ecco, proprio oggi, in quel primo giorno dopo il sabato, le donne si recarono al sepolcro, dove era stato deposto il corpo del tuo Figlio, calato dalla Croce e trovarono il masso rotolato via, e la tomba vuota. Dalla cavità della tomba udirono una voce : « Non abbiate paura ! Voi cercate Gesù il Nazareno, il crocifìsso. È risorto, non è qui ».* Rallegrati, Regina del cielo ! Rallegrati, Madre di Cristo ! Regina caeli, laetare. 10 Rm 8, 29. II Lumen 12 Cf. Lc 2, 35. gentium, 62. * Die 3 m. Aprilis a. 1988. 1 Me 16, 6. 1355 Acta Ioannis Pauli Pp. II 2. (( Andate, dite ai suoi discepoli e a Pietro ! » . Allora Maria di Magdala corse, per annunziare agli Apostoli « Hanno portato via il Signore dal sepolcro e non sappiamo dove l'hanno posto ! » . Pietro e Giovanni si recarono subito sul luogo, 2 3 e trovarono così, come avevano detto le donne. Non è qui, non è qui, nel luogo in cui l'hanno deposto, nel sepolcro. Non è qui — è risorto. Regina caeli, laetare. 3. Regina caeli, laetare, quia quem meruisti portare, resurrexit sicut dixit, alleluia. Ciò che ora proclamano le labbra dei primi testimoni, 10 aveva preannunziato Lui stesso. « Distruggete questo tempio e in tre giorni lo farò risorgere .. Egli parlava del tempio del suo corpo » . 11 suo corpo flagellato, torturato, crocifisso; il capo ferito dalle spine; il fianco trafitto dalla lancia. Non è qui ... Regina caeli, laetare, quia quem meruisti portare, resurrexit sicut dixit. 4 4. Rallegrati, Maria, rallegrati, Madre ! Tu hai portato il suo Corpo nel tuo seno verginale, Hai portato dentro di te l'Uomo-Dio. E poi L'hai dato alla luce nella notte di Betlemme, L'hai portato tra le tue braccia come bambino. L'hai portato nel tempio nel giorno della sua presentazione. I tuoi occhi — più che gli occhi di chiunque altro — hanno visto il Verbo Incarnato. I tuoi orecchi L'hanno ascoltato, sin dalle primissime parole. Le tue mani hanno toccato il Verbo della vita. Regina caeli, laetare! (( Colui che hai portato è risorto ». 5 2 Ibid. 16, 7. 3 Gv 20, 2. 4 Ibid. 2, 19. 21. 5 Cf. 1 Gv 1, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1356 Officiale 5. L'hai portato, più ancora che tra le tue braccia, nel tuo Cuore. Particolarmente in quelle ultime ore, quando hai dovuto stare sotto la Croce, ai piedi del divin Condannato. Il tuo Cuore è stato trafitto dalla spada del dolore, secondo le parole del vecchio Simeone. E hai condiviso il dolore associata con animo materno al sacrifìcio del Figlio. O, Madre ! Hai consentito all'immolazione della vittima da te generata. Hai consentito amorosamente — con quell'amore 6 che Egli ha innestato nel tuo cuore. Con quell'amore, che è più forte della morte e più potente del peccato, nell'intera storia dell'uomo sulla terra. 6. E poi, quando già era spirato, e L'ebbero calato dalla Croce, Egli ha riposato ancora una volta tra le tue braccia, così come tante volte aveva riposato da bambino ... E poi, L'hanno deposto nel sepolcro. L'hanno preso dalle braccia della Madre e L'hanno reso alla terra; hanno chiuso il sepolcro con un masso ... Ed ecco, ora la pietra rotolata via, la tomba vuota ... Cristo, che tu hai portato, è risorto, Alleluia! Regina caeli, laetare. (( Questo è il giorno della gioia pasquale della Chiesa noi tutti partecipiamo alla tua gloria, o Madre ... Tutti, l'intera Chiesa del tuo Figlio, l'intera Chiesa del Verbo Incarnato. 7. Cristo, che tu hai portato, è risorto ! Prega per noi ! Tu che sei presente nel modo più profondo nel mistero di Cristo. Ecco, la Chiesa intera guarda oggi a Te, o Maria. Anche se non Ti vediamo tra le persone di cui parlano i racconti del giorno di Pasqua, tutti guardiamo a Te. 6 Cf. Lumen gentium, 58. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1357 Guardiamo verso il tuo cuore. Poteva una qualsiasi narrazione registrare il momento della Risurrezione del Figlio nel cuore della Madre? Tuttavia fissiamo il nostro sguardo in Te. L'intera Chiesa partecipa alla tua gioia pasquale, l'intera Chiesa sa che in questo giorno fatto dal Signore Tu « vai innanzi » in maniera singolare su quella via su cui si svolge il pellegrinaggio mediante la fede nel mistero pasquale. Prega per noi ! In quest'anno, che è stato dedicato in modo particolare a Te, in quest'Anno Mariano, sii presente in modo speciale nella Chiesa, sii presente su tutte le vie del Popolo di Dio, illuminate con la luce di Cristo. Che da nessuno mai si allontani questa Luce della Vita nuova, che è Lui stesso, il Risorto ! Prega per noi. Dentro la nostra gioia pasquale, insistiamo e con insistenza ripetiamo : prega per noi. Prega per tutto il mondo, per tutta l'umanità, per tutti i popoli, ai quali vogliamo adesso rivolgere un augurio pasquale nelle loro diverse lingue. Prega per la pace nel mondo, per la giustizia. Prega per i diversi diritti dell'uomo, specialmente per la libertà religiosa per ogni uomo, per ogni cristiano e non cristiano, in ogni luogo. Prega per noi. Prega per la solidarietà dei popoli di tutti i mondi, Primo e terzo, secondo e quarto, per tutti i mondi. Ecco, dentro la tua e la nostra gioia pasquale portiamo di nuovo questo peso dell'umanità, questo peso di tanti cuori umani, nostri fratelli, nostre sorelle. E ripetiamo : prega per noi. Regina caeli, laetare. Quinquaginta duo Paschalia omnibus adhibitis gentibus linguis, obtulit. Ss.mus vota sua et omina Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1358 Officiale NUNTII SCRIPTO DATI I Ob diem ad instrumenta communicationis socialis fovenda dicatum. Frères et sœurs, chers amis informateurs et communicateurs, 1. Si l'on pouvait un jour dire en vérité que « communiquer » cela revient à (( fraterniser », que « communication » signifie (( solidarité » humaine, ne serait-ce pas le plus beau des résultats pour les « com­ munications de masse »? C'est sur ce thème que je voudrais vous pro­ poser le réfléchir en cette XXII Journée mondiale des communications sociales. e En parlant de fraternité, je. pense au sens fort de ce terme. C'est le Christ, en effet, « premier-né d'une multitude de frères w, qui nous faii découvrir en toute personne humaine, amie ou même ennemie, un frère ou une sœur. Venu (( non pour juger le monde, mais pour le sauver » , le Christ appelle tous les hommes à l'unité. L'Esprit d'amour qu'il donne au monde est aussi un Esprit d'unité : saint Paul nous montre le même Esprit qui accorde des dons divers, qui agit dans les membres divers du même Corps: il y a «diversité de dons [...] mais c'est le même Dieu qui opère tout en tous » . 1 2 3 2. Si j'évoque d'emblée le fondement spirituel de la fraternité et de la solidarité, c'est que ce sens chrétien n'est pas étranger à la réalité humaine première que recouvrent ces termes. L'Eglise ne considère pas la fraternité et la solidarité comme des valeurs qui lui seraient réservées. Au contraire, nous nous rappelons toujours la manière dont Jésus a loué le bon Samaritain qui a reconnu un frère dans l'homme blessé, mieux que le prêtre et le lévite. De même, l'Apôtre Paul invite à ne pas mépriser les dons d'autrui, mais à se réjouir de l'œuvre de l'Esprit en chacun de nos frères. 4 5 La fraternité et la solidarité sont fondamentales et urgentes: elles devraient marquer aujourd'hui les peuples et les cultures. La décou­ verte, dans la joie, de leurs rapports heureux n'est-elle pas la plus 1 Rm 8, 29. 2 Cf. Jn 3, 17. 3 1 Co 12, 4-6. 4 Cf. Le 10, 29-37. 5 Cf. 1 Co 12, 14-30. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1359 belle « fête » offerte par les communications de masse, leur « spectacle » le plus réussi, au meilleur sens de ces termes? Alors qu'aujourd'hui les communications de masse connaissent un développement vertigineux, les liens qu'elles tissent entre peuples et cultures représentent ce qu'elles apportent de plus précieux. Mais je sais que vous-mêmes, les communicateurs, avez conscience des effets pervers qui risquent de dénaturer ces relations entre les peuples et les cultures. L'exaltation de soi, le mépris ou le rejet de ceux qui sont différents peuvent aggraver les tensions ou les divisions. De telles atti­ tudes engendrent la violence, elles dévient et détruisent la véritable communication, elles rendent impossible toute relation fraternelle. 3. Pour que puissent exister une fraternité et une solidarité hu­ maines, à plus forte raison pour que leur dimension chrétienne s'ap­ profondisse, il faut reconnaître les valeurs élémentaires qui les soustendent. Permettez-moi de rappeler ici certaines d'entre elles : le res­ pect d'autrui, le sens du dialogue, la justice, l'éthique saine de la vie personnelle et communautaire, la liberté, l'égalité, la paix dans l'unité, la promotion de la dignité de la personne humaine, la capacité de participation et de partage. La fraternité et la solidarité surmontent tout esprit de clan, de corporation, tout nationalisme, tout racisme, tout abus de pouvoir, tout fanatisme individuel, culturel ou religieux. Il appartient aux agents de la communication de masse d'utiliser les techniques et les moyens à leur disposition en gardant toujours une conscience claire de ces valeurs premières. J'en suggérerai ici quelques applications seulement : — les agences d'information et l'ensemble de la presse manifestent leur respect d'autrui par une information complète et équilibrée; — la diffusion radiophonicae de la parole atteint d'autant mieux son but que la possibilité d'échanges réciproques est offerte à tous ; — les médias qui sont l'expression de groupes particuliers contri­ buent à renforcer la justice lorsqu'ils font entendre la voix de ceux qui en sont privés; — les programmes de télévision concernent presque tous les aspects de la vie et les réseaux sont aptes à d'innombrables interconnexions : lorsque l'on considère leur influence, l'exigence éthique s'impose d'au­ tant plus à leurs responsables, afin qu'ils offrent aux personnes et aux communautés des images qui favorisent la compénétration des cultures, sans intolérance et sans violence, en servant l'unité; 89 - A. A. S. 1360 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — les possibilités de communications personnelles par le téléphone, leur extension au télétexte, leur diffusion de plus en plus étendue par les satellites, tout cela suggère un souci de l'égalité entre les person­ nes en facilitant l'accès de ces moyens au plus grand nombre, afin de permettre des échanges vrais; — l'informatisation concerne de plus en plus d'activités écono­ miques ou culturelles, les banques de données intègrent une quantité d'informations diverses inimaginable jusqu'ici : on sait que leur utili­ sation peut entraîner toutes sortes de pressions ou de violences sur la vie privée ou collective; aussi une gestion sage de ces moyens devientelle une véritable condition de la paix ; — concevoir les « spectacles » que diffusent les divers supports audio-visuels, cela implique le respect des consciences de leurs innom­ brables (( spectateurs » ; — la communication publicitaire éveille ou rejoint des désirs, elle crée aussi des besoins : ceux qui la commanditent ou qui la conçoivent doivent se souvenir des personnes les plus défavorisées pour qui les biens proposés restent inaccessibles. Quel que soit leur mode d'intervention, il est nécessaire que les communicateurs observent un code d'honneur, qu'ils gardent le souci d'un partage de la vérité de l'homme, et qu'ils contribuent à un nouvel ordre mondial de l'information et de la communication. 4. Dans le réseau toujours plus dense et plus actif des communi­ cations sociales à travers le monde, l'Eglise tient simplement, comme (( experte en humanité », à rappeler sans cesse les valeurs qui font la grandeur de l'homme. Mais elle a aussi la conviction qu'elles ne peu­ vent être assimilées et mises en œuvre concrètement si l'on oublie la vie spirituelle de l'homme. Pour les chrétiens, la Révélation de Dieu en Christ est une lumière sur l'homme lui-même. La foi au message du salut constitue la plus intense des motivations à servir l'homme. Les dons de l'Esprit Saint engagent à servir l'homme dans une soli­ darité fraternelle. On s'interrogera peut-être : ne sommes-nous pas trop confiants en ouvrant de telles perspectives? Est-ce que les tendances qui se des­ sinent dans le domaine de la communication de masse nous autorisent à nourrir de tels espoirs? Acta Ioannis Pauli Pp. II 1361 Aux cœurs troublés par les risques des nouvelles technologies de la communication, je répondrai : « Ne craignez pas ! ». Loin d'ignorer !la réalité dans laquelle nous vivons, lisons-la plus profondément. Discernons, à la lumière de la foi, les signes des temps authentiques. L'Eglise, soucieuse de l'homme, connaît l'aspiration profonde du genre humain à la fraternité et à la solidarité — aspiration souvent niée, défigurée, mais indestructible parce que pétrie dans le cœur de l'homme par le même Dieu qui a créé en lui l'exigence de la communication et les capacités de la développer à l'échelle planétaire. 5. A la veille du troisième millénaire, l'Eglise rappelle à l'homme que la fraternité et la solidarité ne peuvent être seulement des condi­ tions de survie ; elles sont des traits de sa vocation que l'exercice de la communication sociale lui permet de réaliser librement. Laissez-moi donc vous dire à tous, spécialement en cette Année mariale : « Ne craignez pas ! ». Marie elle-même ne fut-elle pas effrayée devant une annonce qui était pourtant le signe du salut offert à l'huma­ nité entière? <( Bienheureuse celle qui a cru », comme en témoigne Elisabeth. C'est grâce à sa foi que la Vierge Marie accueille le dessein 6 de Dieu, qu'elle entre dans le mystère de la communion trinitaire et, devenant Mère du Christ, inaugure dans l'histoire une fraternité nouvelle. Bienheureux ceux qui croient, ceux que la foi libère de la crainte, qu'elle ouvre à l'espérance, qu'elle porte à bâtir un monde où, dans la fraternité et la solidarité, il y ait encore place pour une commu­ nication de la joie ! Animé de cette joie profonde pour les dons de communication reçus en vue de l'édification de tous, en cette fraternité solidaire, j'invoque sur chacun de vous la Bénédiction du Très-Haut. Du Vatican, le 24 janvier 1988, en la fête de saint François de Sales. IOANNES PAULUS PP. II « Lc 1, 45. 1362 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale II Ad Taivaniae episcopos et christifideles missus.* To my Venerable Brothers the members o f the Regional Episcopal Conference of China and the participants in the Symposium on Evangelization After four years of intense préparation, you are engaged in a Symposium on Evangelization which constitutes an important land­ mark in the history of your locai Churches. The préparation of this event has already produced abundant fruits of Christian life among your people, including the establishment of many prayer and study groups, the spiritual renewal of parishes and religious communities, the training of the laity in pastoral and missionary activities, the Organization and training of catechumens, the apostolate among students, conférences and seminars on evangelization, and many others. As the Symposium itself comes to an end, there begins the even more important stage of implementing its resolutions and directives. At this special time I wish to be spiritually présent among you, to greet you in the Lord Jesus Christ and to encourage you in your generous and committed response, in the strength of the Holy Spirit, to the will of the Father for the Church entrusted to your ministry. Your Symposium has a double purpose : one pastoral or ad intra, and the other missionary or ad extra. Both of thèse aspects are intimately connected. The task before you is to establish Christian communities full of faith, hope and love, dedicated to prayer, living in the joy and peace of God's family, holding their members together and attracting others to the message of salvation which you clearly and courageously proclaim to those near and far. In order to reach this pastoral goal, your Symposium has directed its attention to many significant aspects of the life of your communities, seeking a spiritual and organizational renewal of those forces already at work among you, and fostering the émergence of new pastoral programmes and énergies which are designed, among other goals, to sanctify the family and consolidate the locai Church in its union with the universal Church. The long-range goal of your Symposium is none other than to imbue Chinese society with Gospel values and to bring Christ's salvation to many more of your own people. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1363 The Church every where is at the service of the human person. She seeks to express her respect and love for the human family through generous solidarity with every individuai and group. No one can be excluded from the love that "has been poured into our hearts through the Holy Spirit which has been given to us". Her loving service is directed to the whole person, body and soul, and to every person and group, without discrimination of frontiers. 1 Alongside the ministry of Bishops and priests within the ecclesial community, your Symposium has rightly given attention to the mission and responsibility of the Laity in the Church and the world, which was the thème of the Synod of Bishops held in October of last year. The laity have their own specific and active part to play in evange­ lization. By giving authentic witness to evangelical values they enable the truth of the Gospel to penetrate into every corner of society, to every profession and trade, to ali kinds of people. Christians are becoming more and more aware that precisely through their faith they are enabled to öfter a rieh and effective service to the society in which they live. As the Second Vatican Council teaches, "they should acknowledge themselves as members of the group in which they live, and through the various undertakings and affairs of human life they should share in their social and cultural life". 2 In your case it is a matter of making Christ known and of "incarnating" the Gospel message and the Church in Chinese culture, one of the riebest eradles of intellectual and moral values in the history of mankind. In this context a properly inculturated liturgy becomes the visible sign and expression of the dialogue between faith and cultural traditions. Your locai Church is called to be both Catholic and authentically Chinese in its Liturgy, which is "the outstanding means by which the faithful can express in their lives and manifest to others the mystery of Christ and the real nature of the true Church". 3 By comparison with these needs which bear upon your ecclesial responsibility, you are conscious of your limits both as individuáis and as members of your locai Church. You may be tempted to hesitate. How often, though, do we read in the Gospels the Lord's 1 Rom 5:5. 2 Ad Gentes, 3 Sacrosanctum 11. Concilium, 2. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1364 Officiale injunction to "fear not"? It is his présence and his strength which give us courage to go f or ward and to bear witness. Before you lies the great Chinese family. The renowned Jesuit missionary Matteo Ricci and his first companions used to say : "We have become Chinese in order to win the Chinese for Christ". But you are already Chinese and as such you are the natural evangelizet of the great Chinese family for which you are the privileged witnesses to the Christian message. Moreover, through your own living expérience you show that to accept Christ and his Gospel in no way means to abandon one's own culture or to be less loyal in regard to one's own nation. For you a major task is to pray for all your brothers and sisters in the Faith that, after all the obstacles have been removed, unity may be fully expressed, in communion with Peter whom the Lord himself instituted as "a permanent and visible source and foundation of unity of faith and fellowship". 4 With prayerful trust in Mary, Mother of the Church, you too, in a way that is special to you, are called to hear and fulfil the command of the Risen Lord : "Go therefore and make disciples of all nations, baptizing them in the name of the Father and of the Son and of the Holy Spirit, teaching them to observe all that I have commanded you; and lo, I am with you always, to the close of the age". 5 Your présent Symposium on Evangelization derives, ultimately, from that command. What it requires of you and of your local Churches is inseparably linked to the Lord's promise. He is with you. In him lie your trust and your strength ! May the whole Catholic community of Taiwan therefore be comforted, encouraged and strengthened by the célébration of this Assembly. As a token of my fraternal and spiritual participation, I gladly impart my special Apostolic Blessing to you all. From the Vatican, 2 February 1988. IOANNES PAULUS PP. II 4 Lumen 5 Mt 28:19-20. Gentium, 18. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1365 III Imminente tempore Quadragesimae, christifidelibus missus.* Cari fratelli e sorelle in Cristo! Kella gioia e nella speranza desidero esortarvi con questo Messag­ gio quaresimale alla penitenza, che produrrà in voi abbondanti frutti spirituali di più dinamica vita cristiana e di operosa carità. Il tempo della Quaresima, che segna profondamente la vita di tutte le Comunità cristiane, favorisce lo spirito di raccoglimento, di pre­ ghiera e di ascolto della Parola di D i o ; esso ci incita a rispondere generosamente all'appello del Signore, espresso dal Profeta : « È piut­ tosto questo il digiuno che voglio ... dividere il pane con l'affamato, introdurre in casa i miseri, senza tetto ... Allora lo invocherai e il Signore ti risponderà ; implorerai aiuto ed egli dirà : "Eccomi !" »1 La Quaresima del 1988 si svolge nel contesto dell'Anno Mariano, all'avvicinarsi del terzo millennio della nascita di Gesù, il Salvatore. Contemplando la maternità divina di Maria, che portò nel suo seno il Figlio di Dio e circondò di particolari attenzioni l'infanzia di Gesù, si impone al mio spirito il dramma doloroso di tante madri, le cui gioie e speranze vengono infrante dalla morte precoce dei loro figlioli. Sì, cari fratelli e sorelle, io vi chiedo di riflettere su questo scan­ dalo della mortalità infantile, che miete ogni giorno decine di migliaia di vittime. Ci sono bambini che muoiono prima di venire alla luce, altri non hanno se non una breve e dolorosa esistenza, troncata da malattie che sarebbe pur facile evitare. Alcuni sondaggi attendibili dimostrano che, nei Paesi più dram­ maticamente provati dalla povertà, proprio tra i fanciulli si riscontra il più elevato numero di morti dovute ad una disidratazione acuta, ad infezioni parassitarie, all'acqua inquinata, alla fame, alla mancanza di vaccinazione contro le epidemie e, perfino, alla mancanza di affetto. In tali condizioni di miseria, moltissimi bambini muoiono prema­ turamente, altri sono colpiti tanto gravemente che ne è compromesso lo sviluppo fisico e psichico, la loro semplice sopravvivenza permane precaria, ed essi stessi sono svantaggiati nel trovare un posto nella società. * Die I» m. Februarii 1988. 1 Cf. Is 58, 6. 7. 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1366 Officiale Le vittime di questa tragedia sono soprattutto i bambini che nascono in situazioni di povertà determinate troppo spesso da ingiu­ stizie sociali ; sono le famiglie, che mancano delle risorse necessarie e che rimangono ferite per sempre dalla morte prematura dei loro piccoli. Ricordiamo con quanta premura il Signore Gesù ha voluto dimo­ strarsi solidale con i fanciulli : « Allora Gesù chiamò a sé un bam­ bino, lo pose in mezzo a loro e disse: "... chi accoglie anche uno solo di questi bambini in nome mio, accoglie m e . . . " ) ) ; egli ordinò: (( Lasciate che i bambini vengano a me » . In questo tempo liturgico di Quaresima, vi esorto vivamente a lasciarvi afferrare dallo Spirito di Dio, il quale può spezzare le catene dell'egoismo e del peccato. Condividete, in spirito di solidarietà, con coloro che hanno meno di voi. Donate non soltanto quanto è per voi superfluo, ma anche ciò che forse vi è necessario, affinché possiate soste­ nere generosamente tutte le azioni ed i progetti della vostra Chiesa locale, specialmente quelli tesi ad assicurare un avvenire giusto ai bambini meno protetti. 2 In questo modo, cari fratelli e sorelle in Cristo, risplenderà la vostra carità: « C o s ì gli uomini vedano le vostre opere buone e diano gloria al vostro Padre, che è nei cieli » . Durante questa Quaresima, sull'esempio di Maria che accompagnò fedelmente suo Figlio fino alla Croce, si rafforzi la nostra fedeltà al Signore e la nostra vita generosa renda testimonianza della nostra obbedienza al suo comandamento ! 3 Vi benedico di tutto cuore, nel nome del Padre, del Figlio e dello Spirito Santo. Amen. IOANNES PAULUS PP. II z Cf. Mt 18, 2. 5; 19, 14. 3 Cf. ibid. 5, 16. Congregatio pro Doctrina Fidei ACTA 1367 CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI URBIS ET ORBIS DECRETUM quo, ad Poenitentiae sacramentum tuendum, excommunicatio latae sententiae illi quicumque ea quae a confessario et a poenitente dicuntur vel per instrumenta technica captat vel per communicationis socialis instrumenta evulgat, infertur. Congregatio pro Doctrina Fidei, ad sanctitatem sacramenti Poeni­ tentiae tuendam et ad eiusdem ministrorum ac christifidelium iura munienda quae ad sacramentale sigillum attinent et ad alia secreta cum Confessione connexa, vigore specialis facultatis sibi a Suprema Ecclesiae auctoritate tributae (can. 30), decrevit : Firmo praescripto can. 1388, quicumque quovis technico instrumento ea quae in Sacramentali Confessione, vera vel ficta, a se vel ab alio peracta, a confessario vel a poenitente dicuntur, captat, aut commu­ nicationis socialis instrumentis evulgat, in excommunicationem latae sententiae incurrit. Decretum hoc vigere incipit a die promulgationis. IOSEPHUS Card. RATZINGER, Praefectus L. & S. Albertus Bovone, Archiep. tit. Caesarien, in Numidia, a Secretis In Congr. pro Doctrina Fidei tab., n. 57/78. Acta 1368 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale CONGREGATIO PRO EPISCOPIS BELLICENSIS DECRETUM de mutatione nominis dioecesis. Intra fines dioeceseos Bellicensis oppidum exstat vulgo (( Ars » nuncupatum, quod s. Ioannes Maria Vianney, sese abnegandi devovendique studio et divinarum rerum contemplatione exercitationeque virtutum, per quadraginta annos collustravit. Cum vero Ars variis de Galliae regionibus aliisque etiam de natio­ nibus multitudines accurrant, Exc.mus P. D. Vido Bagnard, Epi­ scopus Bellicensis, vota cleri omniumque fidelium exprimens, nuper ab Apostolica Sede expostulavit, ut suae dioeceseos indici etiam titulus Arsensis adderetur. Summus Pontifex Ioannes Paulus, divina Providentia Pp. II, pecu­ liari Suae benevolentiae signo Arsense oppidum cohonestare cupiens, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Angeli Felici, Archiepiscopi titulo Caesariensis et in Gallia Apostolici Nuntii, de consilio infra­ scripti Cardinalis Congregationis pro Episcopis Praefecti, porrectis precibus annuendum censuit. Quapropter Idem Summus Pontifex, praesenti Decreto, perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, veteri titulo Bellicensi titulum Arsensem perpetuo unit, ita ut posthac dioe­ cesis et Episcopus Bellicensis-Arsensis vocari possit ac queat. Contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 23 mensis Ianuarii anno 1988. © BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus h. SB S. © IOANNES BAPTISTA RE, Arch. tit. Foronovanus, a Secretis In Congr. Episcopis tab., n. 929/87. Congregatio pro Causis Sanctorum 1369 CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM ALBAE POMPEIEN. DECRETUM Canonizationis Servi Dei Maiorini Vigolungo, adulescentis Societatis a S. Paulo alumni (1904-1918). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. « Omnis perfectionis divinus Magister et Exemplar, Dominus Ie­ sus, sanctitatem vitae, cuius Ipse et auctor et consummator exstat, omnibus et singulis discipulis suis cuiuscumque condicionis praedi­ cavit : "Estote ergo vos perfecti, sicut et Pater vester caelestis per­ fectus est" [Mt 5, 48) » (Conc. Oec. Vat. II, Constitutio Dogmatica de Ecclesia Lumen Gentium, 40). « Ideo in Ecclesia omnes, sive ad Hierarchiam pertinent sive ab ea pascuntur, ad sanctitatem vocantur, iuxta illud Apostoli: "Haec est enim voluntas Dei, sanctificatio ve­ stra" (1 Thess 4, 3; cf. Eph 1, 4) » {ib., 39). Hoc propositum etiam Servus Dei Maiorinus Vigolungo, Dei gratia adiutus, ad effectum adduxit, omnibus adhibitis viribus, per vitae suae cursum : « Gratia Domini et Virginis Mariae — aiebat — volo sanctus fieri, magnus sanctus, celeriter sanctus ». Ortus est Benevelli apud Albam Pompeiam (in Cuneensi provin­ cia) die 6 mensis Maii anno 1904. Biduo post sanctum baptismum accepit in ecclesia paroeciali. Parentes Franciscus et Secundina Calderara, humiles agricolae, ad ecclesiam assidui, familiae christianae exemplaris formatores, primi fuerunt pueri educatores. Sex annos natus scholam coepit frequentare, ubi praecoci intel­ legentia enituit, sed praesertim ob indolem animi, probi et aperti. Semper « primus classis » aestimatus est, nec tantum propter pro- 1370 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale fectum, etsi ab aliquo vitio non erat vacuus, pueritiae proprio, quale est primum velle tenere locum. Eius ludi elementarii magistra matri dixit olim : « Puer hic vobis causa erit aut multorum gaudiorum aut multarum molestiarum : aut magnus sanctus fiet aut perfidus homo. Res coniuncta est cum ratione, qua eum educabitis ». Divina Providentia statuit ut ille ad pietatem educaretur, recitatione Rosarii in familia, studiosa et constanti prae­ cepti dominici observantia, caritatis exercitio. Ei mater invigilabat amanter, simulque optimus parochus. Doctus est preces matutinas et vespertinas a prima aetate, necnon catechismum, ut ad primam Com­ munionem praeparantur, ad quam magno cum fervore cessit septem annos natus. Post biennium, die 20 mensis Maii anno 1913, Confirma­ tionem accepit. Vere festus fuit ei ille dies, qui totam animam eius occupavit. Eucharistiae et sacrorum amore captus, Missae inservire didicerat pietate excellens. Cum fere septem esset annorum in Servum Dei Iacobum Alberione incurrerat, Familiae Paulinae Conditorem, qui iussu Episcopi, Bene­ volum se conferebat tum ut confessiones peccatorum audiret, tum ut Missam diebus festis celebraret, tum ut sacra triduana vel novendialia praedicaret. Maiorinus coepit mature sacerdotem Alberione colere et diligere, qui non communem pietatem, bonitatem, intellegentiam, gra­ vitatem et sanctitatis studium huius pueri admiratus est. Idcirco Maiorino loquebatur de Opere, quod ei tantum erat cordi, videlicet de « Apostolatu per libros typis exscriptos », eum hortans ut singulis vesperis ter « Ave Maria » recitaret, ut Virgo Maria eum duceret in via ad quam a Domino vocabatur. Puer in recitando ter « Ave Maria » constans fuit et sensim, confessario et magistro spiritus moderante, animadvertit in se oriri vocationem ad sacerdotium et ad Aposto­ latum per « Bonos Libros ». Omnibus difficultatibus superatis quae eius obstabant vocationi, duodecim annorum ingressus est Albae Pompeiae Piam Societatem a Sancto Paulo Apostolo, vix ante duos annos, die 20 mensis Augusti anno 1914, conditam. Eam ingressus est toto cum animi ardore et simplicitate suae puerilis aetatis, alacriterque se dedidit novae vitae studii, apostola­ tus, pietatis, in qua ambulavit nec residens nec recedens, quin vero in persequendam suam sanctitatis appetitionem incumbens, magno amore et vehementi nisu coleus triplex bonum, quod maxime cupie­ bat : religiosum, sacerdotale et apostolicum. Machinam suam typogra- Congregatio pro Causis Sanctorum 1371 phicam existimabat « pulpitum suum », et officinam typographicam «ecclesiam suam » putabat, in qua verbum Dei multiplicabatur. Duobus ferme annis quibus Servus Dei in Domo Albana Pompeia vixit, in fervore quo oriens Congregatio Paulina flagrabat, magistros habuit magnos duos animarum formatores : Venerabilem Timotheum Giaccardo, primum Familiae Paulinae sacerdotem, et Venerabilem Franciscum Chiesa : qui eum adiuverunt ut vitia indolis suae corrigeret, sed potissimum sine intermissione in sanctitate proficeret. Imprimis vero Servus Dei Iacobus Alberione, eius superior et verus « pater in spiritu », cui Maiorinus totum se crediderat, effecit ut mul­ tum procederet in via perfectionis, illum adiuvando ut in suo proposito maneret, quod erat : « Cotidie tantillum progredi ». Dominus, qui Maiorinum elegerat et lòcupletaverat gratia, voluit eum properato in caelo. Priore dimidiato mense Maio, anno 1918, est pleuritide correptus. Breve post intervallum, in valetudinario actum Albano Pompeio, in familiam rediit, ut a suis sedulo curaretur. Et mense Iunio exeunte, eodem anno, tantum convaluerat, ut Albam Pompeiam reverterit superiores et aequales ad breve tempus visum ; quos salutans significavit se ardenter optare ad eos mox redire. Sed die 18 mensis Iulii improviso signa apparuerunt membranae cerebri inflammationis gravis. Quattuor dies fuit in acerba mortis colluctatione. Omnes praesentes aedificans, sollemniter Viaticum accepit et infirmorum Unctionem ; deinde, postremo vita sua devota pro Apo­ stolatu per bonos libros proque vocationibus, die 27 mensis Iulii, omnino Domini voluntati obsequens, tranquille animam exspiravit, aequalibus recitantibus pro eo quartum sancti Rosarii mysterium glo­ riosum. Saturni dies erat, Virgini Sanctissimae «Portae Caeli » dica­ tus. Ultima eius verba a sorore audita, fuere: « A l ciel, al ciel... Paradiso ! Paradiso ! ». Quattuordecim annorum erat, duorum men­ sium ac dierum unius et viginti. Suo spiritus magistro, qui ab eo moribundo quaesierat : « Malisne sanus fieri an in Paradisum ire », respondit : « Cupio facere volun­ tatem Dei ». Qui funeri interfuerunt, quod modo sollemni factum est die 29 mensis Iulii, omnes repetebant : « Alterum sanctum Aloisium sepelivimus ». Hic puer quattuordecim annorum, in quo incitamentum ad sancti­ tatem, ad Apostolatum et ad Sacerdotium idem fuit ac amor erga Iesum Magistrum, erga Virginem Sanctissimam et Paulum apostolum, et est excultum vita labori dedita et in gaudio sereno ac fulgido inno- 1372 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale centium proprio, peridoneus est iuventuti illiciendae et ad magna excitandae. Servi Dei glorificabo causa est etiam cur omnes sacerdotes et edu­ catores recogitent de « moderationis spiritualis » momento, quod atti­ net ad adulescentes et iuvenes formandos. Maiorinus enim est quasi fructus quidam artis sapientis et prudentis eius magistri spiritus. Fama sanctitatis qua Servus Dei Maiorinus Vigolungo vivus gavi­ sus est post eius mortem aucta est et diffusa. Qua re apud Curiam Albae Pompeiensis adornatus est annis 1961-1963 Processus Ordinarius super fama sanctitatis vitae, virtutum et miraculorum in genere eius­ dem Servi Dei Romamque est transmissus. Servatis de iure servandis, Causa introducta est penes Apostolicam Sedem die 11 Septembris anno 1980. Deinde apud eandem ecclesiasticam Curiam instructus est annis 1981-1982 Processus, Apostolica quidem auctoritate, super vir­ tutibus in specie. Die 18 Decembris anno 1987, apud Congregationem pro Causis Sanctorum, actus est Congressus Peculiaris Consultorum Theologo­ rum, Moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Ge­ nerali, ut de virtutum gradu heroico exercitarum dissereretur. Postea, die 16 mensis Februarii anno 1988 in Palatio Apostolico habita est Congregatio Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Cau­ sae Ponente Cardinali Mario Aloisio Ciappi. Accurata ad Suam Sanc­ titatem Ioannem Paulum II, facta relatione, Is, attentis suffragiis Congregationis pro Causis Sanctorum, die 28 mensis Martii anno 1988, iussit edi Decretum de gradu heroico virtutum a Servo Dei Maiorino Vigolungo exercitarum. Quod cum rite esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infrascripto Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Se­ cretis Congregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astan­ tibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Maiorini Vigolungo, adulescentis, Societatis a Sancto Paulo alumni. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret inque acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. * S. © Traianus Orisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Acta Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici authentice interpretando 1373 ACTA COMMISSIONUM PONTIFICIA COMMISSIO CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO Responsio ad propositum dubium Patres Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici Authentice Interpretando proposito in plenario coetu diei 20 Februarii 1987 dubio, quod sequitur, respondendum esse censuerunt ut infra : D. « Utrum minister extraordinarius sacrae communionis, ad nor­ mam cann. 910 §2 et 230 § 3 deputatus, suum munus suppletorium exercere possit etiam cum praesentes sint in ecclesia, etsi ad celebra­ tionem eucharisticam non participantes, ministri ordinarii, qui non sint quoquo modo impediti ». R. Negative. Summus Pontifex Ioannes Paulus II de supradicta decisione cer­ tior factus, die 1 iunii 1988 eam publici iuris fieri iussit. ROSALIUS I. Card. CASTILLO LARA, Praeses Iulianus Herranz Casado, a Secretis Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1374 Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Giovedì, I Settembre 1988, si è riunita nel Palazzo Pontificio di Castel Gandolfo, alla presenza del Santo Padre, la Congregazione per le Cause dei Santi. o Dal 3 al 4 Settembre 1988 il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio a Torino. Dal 10 al 19 Settembre 1988 il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio in Africa Meridionale. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 20 giugno 1988. L'E.mo signor Cardinale Bernardin Gantin, Membro della Pontificia Commissione per le Comunicazioni Sociali «in aliud quinquennium)). 22 » » Le LL. EE. i monsignori : Edward Cassidy, Arcivescovo tit. di Amanzia, Sostituto della Segreteria di Stato; Angelo Sodano, Arcivescovo tit. c£i Nova di Cesare, Segretàrio del Consiglio per gli Af­ fari Pubblici della Chiesa; Giovanni Battista Re, Arcivescovo tit. di Vescovio, Segretario della Congregazione per i Vescovi, Consultori » » » S. E. mons. Paul Josef Cordes, Vescovo tit. di Naisso; Mons. Carlo Caffarra; P. Pierre Duprey, P. A., 23 luglio » della Congregazione per la Dottrina della Fede. Il sac. Consultori della Congregazione per la Dottrina della Fede a in aliud quinquennium ». Carlo Mazza, Membro della consulta pastorale della Peregrinatio ad Petri Sedem. NECROLOGIO 19 » agosto 1988. Mons. Mario Rossi, Vescovo di Vigevano (Italia). » » Mons. Maxime Tessier, Vescovo emerito di Timmins (Canada). 21 22 28 » » » » » » Mons. Kaseba, Vescovo di Kalemie-Kirungu (Zaire). Mons. Domingos de Pinho Brandâo, Vescovo tit. di Filaca. Mons. Giuseppe Zaffonato, Arcivescovo emerito di Udine 31 » » Mons. Leonidas Proaño Villalba, Vescovo emerito di Riobamba (Ecuador). (Italia). An. et yol. LXXX 15 Octobris 1988 N. 11 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE DECRETALES Beati Andreas Taegon, Paulus Chong Hasang aliique CI in Corea martyrium passi Sancti esse decernuntur et definiuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Universae Ecclesiae gaudium qui­ dem atque corona, ut olim de Philippensibus libenter Paulus Aposto­ lus declaravit (cf. Phil 4, 1), sed etiam laus praecipuumque orna­ mentum per saecula haberi debent tot Christifideles, quos constat mi­ ris heroum virtutibus vitaeque sanctitate praestitisse hisce in terris. Assidue igitur omnis gratia Deo est habenda, qui, uti Constitutio « Dei Verbum » proprie refert, « ex abundantia caritatis suae homines tamquam amicos alloquitur et cum eis conversatur, ut eos ad socie­ tatem Secum invitet in eamque suscipiat» [DV, 2). Pariter constat complures etiam martyrio in Ecclesia donari, « quo discipulus Ma­ gistro pro mundi salute mortem libere accipienti assimilatur, Eique in effusione sanguinis conformatur » {LG, 42). Quare, cum in eorum numero etiam illi haud pauci habeantur, qui superiore saeculo in Corea, alii videlicet ab anno MDCCCXXXIX ad annum MDCCCLXVI, alii autem anno MDCCCLXVI, mortem propter Christianum Nomen oppetiverunt, maxime Nos iuvat de his hic loqui. Ii enim, qui memoratis temporis intervallis ab idolatris ibi ferum in modum interfecti sunt, C U I iam nunc dinumerantur, qui claritatis causa in duos manipulos plane dividi possunt. At in martyrio eorum omnium adumbrando placet praemittere eiusmodi metam animo forti contigisse non solum 90 - A. A. S. 1376 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale undecim sacros hominum pastores, sed cuiusque etiam condicionis laicos nonaginta duos : viros ac mulieres, iuvenes ac virgines, pueros ac senes, nobiles atque plebeios. - Prior eorum manipulus. - I : Rev. Andreas Kim Taegön, primus sacerdos Coreanus, qui vicesimo sexto anno aetatis suae, cum plenus esset Dei caritate, anno MDCCCXLVI immolatus est obtruncato capite. II : Paulus Chöng Hasang, laicus, qui se gessit ut magnus Christi apostolus atque quadraginta quattuor annos natus occisus est in odium Fidei anno MDCCCXXXIX, quo ipso alii multi qui sequuntur. III : Ignatius Kim Chejun, Christianae doctrinae Catechumenis tradendae deditus. IV : Theresia Kim, amita ipsius Rev. Andreae modo memorati, quae quadraginta quattuor annos nata suffocata est sex annis ante eum. V : Caecilia Yu Sosa, mater Pauli nuper memorati. VI : Elisabeth Chöng Chöng-hye, virgo, me­ moratae Caeciliae filia. V I I : Agatha Yi Sosa, martyrium passa quin­ quagesimo quinto anno aetatis suae. V I I I : Petrus Yi Hoyöng, huius Agathae frater, sex mensibus ante eam necatus. IX : Protasius Chöng Kurbo, qui tunc Missionariis illic auxilio erat'. X : Magdalena Kim Obi, quadragesimo quinto aetatis suae anno. XI : Barbara Han Agi, quadraginta septem annos nata, quae cum Magdalena et Protasio, quos modo diximus, operam dabat paganis instituendis aegrotisque curandis. XII : Anna Pak Agi, occisa anno quinquagesimo sexto aeta­ tis suae. XIII : Agatha Kim, mulier undequinquaginta annorum, quae in carcere Baptismum receperat. XIV : Augustinus Yi Kwang-hon, vir duorum et quinquaginta annorum. XV : Barbara Kwön Hui, huius Augustini uxor, apud quos etiam ab aliis celebrabatur liturgia Verbi Dei. XVI : Ioannes B. Yi Kwangnyöl, nunc nominati Augustini frater quadraginta quattuor annorum, catechista. XVII : Agatha Yi, decem et septem annos nata, coniugum Augustini et Barbarae, quos dixi­ mus, filia. XVIII : Lucia Park Huisun, puella duodeviginti anno­ rum. XIX : Maria Park K'únagi, huius Luciae modo dictae soror qua­ draginta trium annorum. XX : Iulieta Kim, virgo quinquaginta sex annos nata. XXI : Agatha Chon Kyönghyob, virgo trium et quinqua­ ginta annorum, quae ipsa atque Iulieta nobiles erant virgines in comi­ tatu Reginae. XXII : Damianus Nam Myöng-hyög, catechista triginta septem annorum praestans. XXIII : Maria Yi Yönhui, huius Damiani uxor triginta quinque annorum, suae aliorumque sanctificationis stu­ diosissima. XXIV: Petrus Kwön Tagin, triginta quattuor annos natus veraeque religionis magnus cultor. XXV : Iosephus Chang Söngjib, medicamentarius trium et quinquaginta annorum, post veram ad Acta Ioannis Pauli Pp. II 1377 Deum conversionem martyr in vinculis factus. XXVI : Barbara Kim, mulier triginta quattuor annorum, in carcerem inclusa et in ferendis suppliciis fortissima. XXVII : Rosa Kim, vidua quinquaginta quin­ que annorum, Christianam fidem strenue professa. XXVIII : Magda­ lena Hö Kye-im, quadraginta sex annos nata. XXIX : Barbara Yi Chöng-hüi, quadraginta annos nata. XXX : Magdalena Yi Yöng-hüi, mulier triginta annorum, soror Barbarae et filia Magdalenae, quas modo diximus. XXXI : Barbara Yi, virgo quindecim annos nata et neptis huius Magdalenae Yi. XXXII : Theresia Yi Mae-im, unum et quinquaginta annos nata, quae una est ex novissimis quinque ad unam eandemque domum pertinentibus. XXXIII : Martha Kim Söng-im, quinquaginta duos annos nata martyrium passa. XXXIV : Lucia Kim, mulier unius et viginti annorum. XXXV : Anna Kim Changgum, do­ mina quinquaginta annorum. XXXVI : Maria Won Kwi-im, virgo viginti annorum. XXXVII : Ioannes Pak, quadraginta annorum vir pius et simplex. XXXVIII : Agnes Kim Hyoju, quae erat viginti quat­ tuor annos nata. XXXIX : Columba Kim Hyo-im, huius Agnetis soror viginti sex annos nata. XL : Franciscus Ch'oe Kyong-hwan, vir tri­ ginta quattuor annorum, secundi sacerdotis Coreani pater necnon diligentissimus catechumenorum institutor. XLI : Rev.mus Laurentius Imbert, Episcopus tit. Capsensis necnon secundus Coreae Vicarius Apostolicus, Christi martyr quadragesimo tertio anno aetatis suae. XLII : Rev. Petrus Maubant, missionarius triginta sçx annos natus. XLIII : Rev. Iacobus Chastan, eandem habens aetatem ac Rev. Mau­ bant. Qui tres modo commemorati ad Coream ut missionarii e Gallia venerant, quorum quisque mirabile inter Coreanos apostolicum opus patravit. XLIV : Augustinus Yu Chin-gil, undequinquaginta annos natus, regis publicus interpres et missionariorum auxiliator. XLV : Petrus Yu Taech'ol, puer tredecim annorum et Augustini nunc me­ morati filius. XL VI : Sebastianus Nam, vir undesexaginta annorum, cuius domus facta erat fidelium Oratorium- XLVII : Barbara Cho Chung-i, huius Sebastiani uxor quinquaginta septem annos nata. XLVIII : Carolus Cho Shinch'öl, insignis in catechesi neophitis tra­ denda, quadraginta quattuor annos natus. XLIX: Petrus Ch'oe Ch'anghüb, quinquaginta annos natus, valens catechista. L : Barbara Ch'oe Yöng-i, Petri filia uxorque Caroli, quos modo diximus, viginti duos annos nata. LI : Magdalena Son Sobyög, duodequadraginta annos nata nunc memoratae Barbarae mater, quae ambae postero ineunte anno occisae sunt. LII : Magdalena Pak Pongson, vidua atque qua- 1378 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale draginta quattuor annos nata, apud quam fideles congregari consue­ verant. L U I : Perpetua Hong Kümju, domina sex et triginta anno­ rum, vidua, de paganis christiane instituendis sollicita. LIV : Lucia Kim, quae in Actis commemoratur ut « gibbosa », quaeque multos paganos ad fidem adduxit. LV : Catharina Yi, domina quinquaginta septem annorum. LVI : Magdalena Cho, huius Catharinae filia tri­ ginta tres annos nata. LVII : Magdalena Yi Yöngdög, eiusdem Catha­ rinae soror duodetriginta annorum. LVIII : Maria Yi Indög, alia eiusdem Catharinae soror duorum et-viginti annorum, una ex postre­ mis quattuor, quae vitam communem ducebant. LIX : Magdalena Han Yöng-i, domina quinquaginta sex annorum Christiana fide et caritate praestans. LX : Agatha Kwön Chini, huius Magdalenae filia viginti septem annorum. LXI : Agatha Yi Kyong-i, unum et viginti annos nata, quae cum Agatha Kwön eiusque matre vivebat. LXII: Benedicta Hyon Kyöngnyön, mulier quadraginta annorum, in catechesi aliis tradenda praestans. LXIII : Carolus Hyon Songmun, Benedictae frater quin­ quaginta annos natus, sollicitus de Ecclesia illic nascenti, septem post annos quam soror ob communem Fidem occisus. LXIV : Barbara Ko Suni, unum et quadraginta annos nata. LXV : Augustinus Pak Chongwön, huius Barbarae maritus duodequinquaginta annos natus, valde sane industrius in proximis catechizandis. LXVI : Andreas Chöng Hwagyöng, vir triginta annorum et memorati Episcopi Imbert adiu­ tor. LXVII : Stephanus Min Kukka, quinquaginta tres annos natus, sollicitus de catechesi paganis tradenda. LXVIII : Paulus Hö, vir quadraginta quinque annorum atque strenuus Fidei defensor. LXIX: Petrus Hong Pyöngju, studiosus catechesis aliis tradendae. LXX: Pau­ lus Hong Yöngju, huius Petri frater, de eadem re sollicitus. LXXI: Ioannes Yi Munu, vir unius et triginta annorum, qui pauperibus auxiliabatur martyrumque corpora sepeliebat. LXXII : Antonius Kim Song-u, vir quadraginta sex annorum, apud quem consueverant plures fideles congregari. LXXIII : Petrus Nam Kyongmun, quinquaginta annos natus, miles et catechista. LXXIY: Laurentius Han Ihyöng, catechista quadraginta septem annos natus, qui valde fidelibus auxi­ liabatur. LXXV : Susanna U Surim, mulier quadraginta trium anno­ rum, quae maxime Fidem colebat. LXXVI : Agatha Yi Kannan, tri­ ginta tres annos nata, quae catechistae Hyon auxilio quidem erat. LXXVII : Iosephus Im Ch'ibaeg, vir trium et quadraginta annorum fortior in Fide. LXXVIII : Theresia Kim Imi, triginta quinque annos nata, ipsius presbyteri Kim adiutrix. LXXIX : Catharina Chöng Ch'ö- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1379 ryöm, undetriginta annos nata, fere ad mortem in odium Fidei ab ipso domino, cuius famula erat, fustibus percussa. - Alter eorum manipulus. - I : Petrus Yu Chöngyul, navus catechista in civitate Pyong­ yang, in odium Fidei occisus anno MDCCCLXVI, eo ipso quo qui sequun­ tur. II : Simeon Berneux, duos et quinquaginta annos natus, Episco­ pus tit. Capsensis et quartus Coreae Vicarius Apostolicus. III: Iustus De Bretenifres, sacerdos duodetriginta annorum. IV : Petrus Henricus Dorie, sacerdos viginti septem annos natus. V : Ludovicus Beaulieu, sacerdos viginti sex annorum. Qui postremi tres missionarii iuniores unum dumtaxat annum in apostolicum opus vires impenderunt. VI: Doctor Ioannes B. Nam Chongsam, quinquaginta quattuor annos na­ tus. V I I : Ioannes B. Chön Chang-un, e civitate « S e o u l » , typogra­ phus et catechista, quinquaginta sex annos natus. VIII : Petrus Ch'oe Hyöng, catechista atque typographus trium et quinquaginta annorum. IX : Marcus Chöng TJibae, septuaginta duos annos natus, studiosus catechesis proximis tradendae. X : Alexius U Seyöng, adolescens duo­ rum et viginti annorum, huius ipsius Marci Chöng TJibae discipulus. XI : Antonius Daveluy, Episcopus tit. Aconensis et Coadiutor Vicarii Apostolici Coreae, duodequinquaginta annos natus, qui ibi plus quam viginti annos egregium pastoris opus elaboravit effecitque. XII : Rev. Martinus Lucas Huin, missionarius triginta annorum. XIII : Petrus Aumaitre, undetriginta annorum sacerdos, in Corea missionarius. XIV: Iosephus Chang Chugi, laicus trium et sexaginta annorum, optimus clericorum adiutor necnon catechumenorum institutor. XV : Lucas Hwang Soktu, quinquaginta quattuor annos natus, Episcopi Daveluy adiutor. XVI : Thomas Son Chasön, martyr factus anno duodetricesimo aetatis suae. XVII : Bartholomaeus Chöng Munho, sexaginta quinque annos natus, Christifidelis sanctitate praestans. XVIII : Pe­ trus Cho Hwasö, anno quinquagesimo secundo aetatis suae decollatus, filius martyris priori manipulo annumerati. XIX : Iosephus Cho Yunho, huius Petri filius undeviginti annos natus. XX: Petrus Son Sönji, laicus quadraginta septem annos natus, catechistae munere unum et triginta annos functus. XXI : Petrus Yi Myöngs Christi mar­ tyr factus quadragesimo sexto aetatis suae anno. XXII : Iosephus Pe­ trus Han Wönsö, magna cum diligentia catechesi deditus. XXIII : Petrus Chong Wonji, iuvenis unius et viginti annorum, sicut parentes ob Fidem mortuus. XXIV : Ioannes Yi Yunil, agricola, qui magno cum studio catechesim vicinos docebat, maximo martyrii honore insignitus. 1380 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Ita alterius martyrum manipuli, quem diximus, index completur. Constat LXXIX martyres, quibus prior effectus est manipulus, die v mensis Iulii anno MCMXXV, reliquos autem XXIV seu alterum manipulum die vi mensis Octobris anno MCMLXVIII, inter Beatos publice relatos esse. At, cum Coreanae Dicionis Antistites a Paulo PP. V I , Decessore Nostro ve.me. petivissent ut Causa omnium quos diximus C U I Beatorum Martyrum resumeretur, Ipse deinde, Congressu pecu­ liari Patrum Cardinalium Sacrae Congregationis pro Causis Sancto­ rum die VII mensis Februarii celebrato, anno MCMLXXVIII, cum in eorum votis esset ut eiusmodi Causa resumeretur, si Summo Ponti­ fici placuisset, sententiam Sacrae Congregationis die xin mensis Aprilis ratam habuit et confirmavit eo ipso anno, statuens Causam canonizationis eorumdem martyrum resumendam esse, quae de iis omnibus una simul consociatis pertractaret. Posthac autem, conside­ ratis precibus ad hoc Nobis admotis, ut eosdem Beatos martyres, facta dispensatione super praescripto exhibendi unum miraculum rite approbatum, in Sanctorum album referremus, Nos, ut defertur in Re­ scripto eiusdem Sacrae Congregationis die ix mensis Iunii anno MCMLXXXIII edito, postulationi Coreanorum Praesulum ita annuimus ut, a sueta probatione iuridica miraculi in casu dispensatione facta, ad sollemnem canonizationem Beatorum martyrum, de quibus in pre­ cibus, quandocumque celebrandam procedi posset. Denique, cum in votis omnium venerabilium Coreae sacrorum Antistitum necnon sacer­ dotum et religiosorum et fidelium esset ut illi Coreani Beati in Sancto­ rum numerum ascriberentur anno MCMLXXXIV, occasione nempe cele­ brationis ducentesimae anniversariae memoriae primi Coreani Christi­ fidelis, propterea Ipsi statuimus ut eo ipso anno, Nobis in Coream peregrinantibus pastoralis visitationis causa, exoptata eadem sollem­ nis tot Martyrum canonizatio in praeclara urbe « Seoul » ageretur die sexto mensis Maii. Hic enim hac ipsa die, clero ac populo astantibus, sub diu in magna Seulensi platea « Youido » inter Sacra hanc pronuntiavimus Canonizationis formulam : « Ad honorem Sanctae et Indi­ viduae Trinitatis, ad exaltationem fidei catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini nostri Iesu Christi, beatorum aposto­ lorum Petri et Pauli ac Nostra, matura deliberatione praehabita et divina ope saepius implorata, ac de plurimorum Fratrum Nostrorum consilio, Beatos Andream Kim Taegön, Paulum Chöng Hasang et cen­ tum et unum Socios, Martyres Sanctos esse decernimus et definimus, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1381 ac Sanctorum Catalogo adscribimus, statuentes eos in universa Eccle­ sia inter Sanctos pia devotione recoli debere. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Datum Seuli in Corea, die sexta mensis Maii, anno Domini mil­ lesimo nongentesimo octogesimo quarto, Pontificatus Nostri sexto. EGO IOANNES PAULUS Catholicae Ecclesiae Episcopus Iosephus Del Ton, Protonot. Apost. In Secret. Status tab. n. 142.910. CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I CALLIANENSIS Nova Eparchia Callianensis pro fidelibus ritus syro-malabarensis in regione Bombayensi-Poonensi-Nashikensi degentibus conditur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Pro Christifidelibus in regione Mombayensi-Poonensi-Nashikensi frequentioribus factis probe novimus per Apostolicas Litteras, quas supe­ riore anno ad Indiae Venerabiles in episcopatu Fratres die x x v i n mensis Maii dedimus, aperte Nos ipsos statuisse novam ritus syromalabarensis Eparchiam illic iam nunc condendam esse. Probatum enim morem sequimur huius Sanctae Sedis, quae, ut plane constat, etiam Eparchias hic illic constituere consuevit constitutasque ita tue­ tur, ut et in servando ritu eis sit auxilio. Qui, igitur, vehementer Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1382 Officiale cupimus ut Ecclesia Syro Malabarensis quam maxime provehatur pro­ spereque ritus eius colatur, Nos de consilio Congregationis pro Eccle­ siis Orientalibus Nobiscum hodie collato deque plenitudine Apostolicae potestatis Nostrae necnon harum Litterarum virtute novam in regione quam diximus pro Christifidelibus ritus syro-malabarensis Eparchiam nomine Callianensem condimus eiusque constitutionem lege sancimus, cuius ipsius sedes, una cum Ecclesia Cathedrali, ipsa in urbe « Kalyan » erit. Primusque proinde eiusmodi Ecclesiae particularis sacrorum An­ tistes ac Pastor hac ipsa die eligitur quidem, altaris tamen Litteris Nostris. Qui demum haec ita iubentes statuimus, Apostolicas ipsas has Litteras et hoc tempore et in posterum ratas esse volumus, quibuslibet contrariis rebus minime obfuturis. Datum Romae, apud S. Petrum, die tricesimo mensis Aprilis, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. & AUGUSTINUS Card. CASAROLI D. SIMON Card. LOURDUSAMY a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Eccl. Orient. Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Franciscus Cascone, Proton. Apost. s.n. Loco ig Plumbi In Secret. Status tab., n. 219.811. II ANTIOQUIENSIS Ad metropolitanae ordinem Antioquiensis evehitur dioecesis, quae Ecclesia Sanctae Fidei de Antioquia posthac vocabitur, novaque ei cognomina Provincia conditur ecclesiastica. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Spiritali sane prospicientes utilitati Christifidelium ubique terra­ rum degentium, preces, quas ad novam provinciam ecclesiasticam iusta de causa in Republica Columbiana instituendam Conferentia Episcopalis eiusdem Nationis huic Sanctae Sedi modo adhibuit, au­ diendas esse censemus. Quare, idem sen tiente Venerabili Fratre An­ gelo Acerbi, Archiepiscopo titulo Zellensi et in Columbia Nuntio Apo- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1383 stolico, Nos, eiusmodi petitione perpensa eorumque suppleto consensu, quorum interest vel interesse existimantur, probata etiam sententia Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Sacro Con­ silio pro Publicis Ecclesiae Negotiis praepositorum, quam ratam faci­ mus, vi et potestate Nostra Apostolica harumque Litterarum virtute hic ea decernimus, quae sequuntur, atque iubemus. Ecclesiam Antioquiensem metropolitano subtrahimus iuri Ecclesiae Medellensis attollimusque ad metropolitanae archidioecesis gradum, cui iura proinde et privilegia tribuimus, quae eiusmodi Ecclesiarum ordinis sunt pro­ pria, ipsaque vocabitur Ecclesia Sanctae Fidei de Antioquia; pari­ terque novam provinciam ecclesiasticam eodem nomine appellandam condimus, quae scilicet constet tum nova metropolitana Ecclesia Sanctae Fidei de Antioquia tum suffraganeis quas ei assignamus dioecesibus Sanctae Rosae de Osos et Apartadoensi hodie constituta, tum etiam Vicariatibus Apostolicis Quidduano et Istiminaënsi, singulis his Eccle­ siis particularibus iam nunc a provincia Medellensi omnino distractis. Eundem autem pro tempore olim Antioquiensem, nunc Sanctae Fidei de Antioquia, Praesulem dignitate Metropolitae perpetuo insignimus Venerabilem Fratrem Eladium Acosta Arteaga, quem novae Ecclesiae metropolitanae, iuribus quidem et privilegiis propriis ornatum congruentibusque adstrictum officiis, Archiepiscopum praeficimus, dum eiusdem pro tempore Archiepiscopi iuri metropolitano Ecclesias, quas ei suffraganeas diximus, simul subicimus. Quae omnia hic statuimus, ea ad effectum ab eodem quem diximus Venerabili Fratre Angelo Acerbi adducantur, cui et facultatem facimus id delegandi ad alium virum in ecclesiastica dignitate constitutum, addito onere hoc etiam curandi, ut certum verumque actae exsecutionis litterarum exemplum Congre­ gationi pro Episcopis iusta diligentia mittatur. Quod reliquum denique est, Apostolicas has Litteras nunc ratas esse et in posterum volumus, contrariis quibuslibet rebus haud obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Iunii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis © BERNARDINUS Card. G ANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Franciscus Cascone, Proton. Apost. s.n. Loco £g Plumbi In Secret. Status tab., n. 212.675. 1384 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale LITTERAE APOSTOLICAE I Venerabili Servo Dei Georgio Matulaitis seu Matulewicz Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Apostolus Gentium, ad Titum scri­ bens, huiusmodi aptis verbis verissimum pastoris exemplar delineat : (( Oportet enim episcoporum sine crimine esse sicut Dei dispensatorem, non superbum, non iracundum, non vinolentum, non percussorem, non turpis lucri cupidum, sed hospitalem, benignum, sobrium, iustum, sanc­ tum, continentem, amplectentem eum qui secundum doctrinam est, fidelem sermonem, ut potens sit et exhortari in doctrina sana et eos qui contradicunt arguere» (Tit 1, 7-9). Nunc vero, nemo dubitet quin exemplar, tam claris verbis ab Apo­ stolo Paulo nuper depictum, Venerabili Servo Dei Matulaitis seu Matulewicz adamussim conveniat. Is enim gradus sanctitatis constan­ ter ac-perseveranter ascendens, non solum in suo ministerio episcopali, sed etiam in tota sua navitate apostolica, sacerdotali et religiosa (( pro Christo et Ecclesia » suscepta, potuit cum S. Paulo Apostolo confi­ teri : (( Omnibus omnia factus sum, ut aliquos utique facerem salvos » (1 Cor 9, 22 b). Venerabilis Famulus Dei Georgius Matulaitis seu Matulewicz in pago v. Lugine" intra fines olim dioecesis Seinensis (nunc Vilkavisken­ sis) in Lituania a piis honestisque parentibus Andrea Matulaitis et Ursula Matulis die 13 Aprilis a. 1871, novissimus ex octo filiis, natus est. Die 20 eiusdem mensis, eodem anno, in civitate v. Marijampolë, baptismali aqua ablutus, nomen Georgii Boleslai assumpsit. Rudimenta fidei tam a matre, quam a sacerdotibus Marianis paroeciae Mariampolensis accepit. Cum vix trium esset annorum, anno 1874 patre orbatus est. Post mortem matris (a. 1881), sub tutela fratris germani maioris natu remansit. Sat laboriose studia primaria et quinque annos gymnasii absolvit. Tunc ob gravem morbum phthisis osseae et paupertatem studia derelinquere laboresque agrestes aggredi coactus est. Enituit tamen puerulus tali virtutis nobilitate, ingenii celeritate et maturitate, fervida pietate, ut a vocatione ad statum sacerdotalem, quam in Acta Ioannis Pauli Pp. II 1385 corde suo iam a pueritia sentiebat, deterreri non posset, quam potius in imo corde fovit. Anno 1889 a patruele Ioanne Matulewicz secum in Kielce adductus, ibi studia media absolvit et anno 1891 vigesimum aetatis annum agens in Seminario Kielcensi exceptus est. Tunc etiam, ob peculiares illius temporis condiciones, ex patruele, cognomen (( Matulewicz » sibi asse­ ruit. Quietus, mira sedulitate et ingenio amicali conspicuus, fervido amore Dei imbutus, cito condiscipulis cordi esse incepit, apud quos ob raras dotes et animi magnitudinem in summa aestimatione fuit. Anno 1893 ab episcopo Kielcensi in Seminario Varsaviensi colloca­ tus, hic ita pietate et sedulitate condiscipulos superavit, ut anno 1895 mitteretur ad Academiam Romanam Catholicam Ecclesiasticam Petropolitanam (Russia). Ibi, debitis studiis diligenter peractis, die 20 Novembris 1898 sacerdos ordinatus, mox postea Sacrae Theologiae Magister <( summa cum laude cum nota primus » renuntiatus est. In aestate anno 1899 officia pastoralia in paroecia v. Daleczyce prope Kielce suscepit. Quae tamen mox ob recrudescentem morbum phthisis osseae derelinquere in Germaniamque pro cura proficisci de­ buit. Postea annis 1900-1902 disciplinas theologicas, episcopo consen­ tiente, in Universitate Friburgensi Helvetiorum prosecutus, in Sacra Theologia amplum Doctoris gradum est adeptus cunctis suffragiis cum laude. In Kielce re versus, imprimis in parva paroecia officia pastoralia adimplebat, deinde in Seminario Kielcensi ius canonicum et Latinam linguam docuit. Ingravescente tamen morbo phthisis osseae, cuius dolores usque ad mortem hilari animo et vultu toleravit, Varsaviam in spe valetudinis recuperandae profectus est. In nosocomio pro pau­ peribus receptus, ibi summos dolores corporales et morales expertus est, in solitudine spirituali relictus, sine possibilitate adhibendi curam specialem vehementioremque qua ei opus erat. Tandem, ne vitam in supremum discrimen adduceret, ad domum Congregationis clandestinae Ancillarum Ss. Cordis Iesu translatus est. Ecclesiae magisterii studiosissimus, quaestiones sociales et proble­ mata eisdem connexa penitus exploravit, Litteras Encyclicas <( Rerum Novarum » Leonis XIII prosecutus, qui contra pestíferas fabulas marxianas, tunc temporis saevientes, sanam Ecclesiae doctrinam decla­ ravit. Denique uti peritus in quaestionibus sociologicis a. 1907 ad Aca­ demiam Ecclesiasticam Catholicam Petropolitanam acci tus, docuit 1386 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale prius — uti primus professor huius noviter introducti cursus ciologiam ac ab anno 1909 etiam Theologiam dogmaticam. Tum tum Superiores valde admirati sunt eius doctrinam et vitam sam. Quapropter anno 1910 etiam ad officium vicarii rectoris miae promotus est. — Soalumni virtuoAcade­ Iam diu tamen ad altiora vocatum se sentiens et vitam religiosam in imperio Russico, etsi in condicionibus quam maxime adversis extantem, restaurare cupiens, Ordinem Clericorum Regularium Marianorum sibi iam ab infantia cognitum, ab Imperialibus moderatoribus Russicis suppressum et fere exstinctum, clandestine restaurare et reformare coepit. Debitis facultatibus obtentis, anno 1909 vota religiosa in eo nuncupavit et Constitutiones pro Marianis recentioribus rerum con­ dicionibus aptatas conscripsit; eas Sanctus Pius Papa X die 28 novem­ bris anno 1910 approbavit. Vita functo superstite Moderatore Gene­ rali, anno 1911 Ven. Dei Famulus ad munus Superioris Generalis a sociis renovati Instituti Marianorum electus est. Officiis Academiae prudentissime dimissis, Ven. Dei Famulus se Friburgum in Helvetia transtulit, novitiatus Domum aperuit. Primam Domum Marianorum cum novitiatu in America Septentrionali a. 1913 instituit. Pro novitiis in Polonia anno 1915, in Lituania autem anno 1918, Domos aperuit. Bello mundiali primo adhuc saeviente, domum ad orphanos instituendos Varsaviae condidit, quos ducentos numero re­ cepit et pro eorum necessitatibus quasi ostiatim panem, poma terrae, carbones et vestimenta mendicare non erubuit. Die 23 Octobris anno 1918 episcopus Vilnensis designatus, omni conatu episcopatum recusavit, in vanum implorando multa auctoritates ecclesiasticas pro abrogatione huius consilii, quia se totum bono Congre­ gationis Marianorum dedere volebat et se incapacem satisfacienli fide­ libus diversarum nationum ad hanc dioecesim pertinentibus sentiebat. Tandem, voluntati Benedicti Pp. XV obsequens, consecrationem episco­ palem Kaunae suscepit et, peregrinatione prius ad Sanctuarium B. V. M. Matris Misericordiae in Porta Aurorae civitatis peracta, Cathedralem Vilnensem die 8 Decembris eiusdem anni ingressus est. Quanta heroica virtute ac supernaturali prudentia per septem annos dioecesim rexerit, facile comprehenditur, si prae oculis habeantur poli­ ticae vicissitudines in quibus civitas Vilnensis eo tempore versabatur. Aerumnosae difficultates omnis generis, seu ethnicae, civiles, milita­ res, sociales, culturales eo tempore quam maxime ortae sunt. In mini­ sterio apostolico eius caritas immensa omnes amplexata est ; eius maxi­ ma prudentia congruens insigni eius episcopali <( Vince malum in Acta Ioannis Pauli Pp. II 1387 bono », atque ceterae virtutes tantum salis et aquae habuere, ut tota vita Venerabilis Servi Dei panis sapidus pro fidelibus et hostia Deo munda efficeretur. Pro omnibus fuit indefessus caritatis artifex et pater. In Lituania anno 1918 novam Congregationem « Sororum Paupe­ rum ab Immaculata Conceptione B. V. Mariae », pro cura puellarum orphanarum et post bellum derelictarum, instituit eiusque statuta conscripsit. Iam uti episcopus Vilnensis, anno 1924 alteram Congre­ gationem Sororum, nempe « Ancillarum Iesu in Eucharistia constituit, ut praesertim pauperes puellas linguae bielorussae, tam catholicas quam orthodoxas, eruditione generali et educatione religiosa instruerent. Anno 1925, Concordato inito inter Poloniam et Sedem Apostoli­ cam, sedeque episcopali Vilnensi ad Metropolitanam Sedem evecta, Venerabilis Dei Famulus boni Ecclesiae vere studiosus magis quam suae sortis, prudenter suae sedi renuntiare statuit atque exonerari opta vit. Summus Pontifex Pius Papa XI, qui Nuntius Apostolicus in Po­ lonia episcopum Georgium optime cognoverat et magni faciebat, hac renuntiatione rata habita, statim eum ad dignitatem archiepiscopalem evexit, Sede tit. Adulitana collata, et Visitatorem Apostolicum in Lituaniam misit. Suum munus brevi tempore, ne duorum quidem annorum spatio, feliciter explevit, multas res magni ponderis ad exitum adduxit : institutionem Provinciae Ecclesiasticae Lituanae, necnon reformationem Facultatis Theologicae in Studiorum Univer­ sitate publica, atque monasteriorum Sororum, ac praesertim delinea­ menta Concordati inter Lituaniam et Sedem Apostolicam, ab eo con­ scripta quo meliores fierent necessitudinis rationes Lituaniae cum Sancta Sede. Vix hoc opere expleto et relatione cum schemate ad S. Sedem missa, dum ipse Urbem petere cogitabat, gravi morbo correptus, Kaunac, die 27 ianuarii a. 1927, Sacramentis Infirmorum pientissime susceptis, animam Deo reddidit. Corpus eius a. 1936 ad ecclesiam Marianorum in Marijampolë translatum est. Cum germana sanctitatis fama in vita et post mortem floruisset, Venerabilis Dei famulus communi aestimatione dignus habitus est, qui ad altarium honores aliquando eveheretur. Nihil, proinde, mirum si hac fama sanctitatis impellente, nonnullis quoque signis firmata, causa de Beatorum Caelitum honoribus Venerabili Servo Dei peragi coepta est. 1388 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quibus rebus omnibus rite perpensis, Processus Informativus apud Vicariatum Urbis institutus est, aa. 1953-1956, eodemque tempore Pro­ cessus Rogatoriales apud Curias Bruklyniensem, MechliniensemBruxellensem, Buffalensem, et Scrantonensem habiti. Annis 1957-1959 vota faventia prodierunt super scriptis Venerabilis Servi Dei lingua Latina, Lituana et Polonica compositis. Die 9 mensis Februarii a. 1967 Summus Pontifex Paulus Papa VI introductionem causae decrevit et die 16 mensis Martii anno 1968 decretum de non cultu editum est. Processu autem Apostolico Romae, aa. 1971-1972, Chicagiae, a. 1971 et Varsaviae, aa. 1970-1971 instructo de omniumque processuum iuri­ dica auctoritate decreto die 7 Martii a. 1975 rite lato, Georgium Ma­ tulaitis seu Matulewicz christianarum virtutum culmen attigisse die 11 mensis Maii a. 1982 Nos ediximus. Postquam autem recte disputatum est de mirabili quadam sana­ tione intercessioni Venerabilis Servi Dei tributa eaque recognita, et per Decretum die 30 mensis Iunii anno 1986 sancita, statuimus sollem­ nem beatificationem Venerabilis Georgii die 28 mensis Iunii a. 1987 Romae, inter sollemnia sescentesimum annum accepti christianismi a Lituana gente commemorantia, peragere. Quare inter ritum coram frequentissima fidelium multitudine in Basilica S. Petri Principis Apostolorum a praesidibus Conferentiarum Episcopalium Ecclesiarum Europae concelebratum, haec verba pro­ tulimus : (( Nos, vota fratris Nostri Antonii Vaicius Administratoris Apostolici Telsensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Episco­ patu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica faculta­ tem facimus, ut Venerabilis Servus Dei Georgius Matulaitis seu Matu­ lewicz nomine Beati in posterum appelletur, eiusque festum die ipsius natali vicesimo septimo mensis Ianuarii, in locis et modis iure sta-r tutis, quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti». Quae vero per has Litteras decrevimus, et nunc et in poste­ rum firma esse volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXVIII mensis Iunii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. ® AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis In Secret. Status tab., n. 218419. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1389 II Venerabili Servo Dei Marcello Callo, iuveni saeculari in odium fidei interempto, Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Esto fidelis usque ad mortem et dabo tibi coronam vitae )) (Ap 2, 10). Per tot iam saecula innumeri servi Dei pro inconcussa fidelitate sua, eiusmodi praelucente corona, tribulationem passi sunt magnam, illud oculis quidem cementes prae­ clarum beati Apostoli effatum : « omnes qui volunt pie vivere in Chri­ sto Iesu persecutionem patientur » (2 Tim 3, 12). Inter tam frequentes Christifideles, qui iam experti sunt ea, iuvenis saecularis Marcellus Callo connumerandus videtur, de quo, cum Malignum magno fortique animo debellaverit, necnon, Dei voluntati per omnem vitam adhae­ rendo, ipsum tulerit martyrium fidei, nunc proinde maxime Nos iuvat ea exponere, quae sequuntur. Rhedonibus in Gallia die vi mensis De­ cembris anno MCMXXI ex humilibus piisque parentibus secundo loco natus, christianum nomen duobus post diebus is in baptismate accepit. In familia crevit, ubi, cum factum esset ut domus novem omnino filiis constaret non multis post annis, cito Marcellus didicit coepitque suo moderari ingenio seque ad parentum admonitiones conformare. Pueri­ lem enim servabat disciplinam atque, probe conscius difficultatum domesticarum, pietate vel maiore parentes prosequebatur ac fratres. Christianis moribus recte apteque formatus, adhuc puer Deum coepit amare et Eucharistiam, quam anno MCMXXXII primum amanter susce­ pit. Insequenti anno feliciter ipsa Confirmationis unctione die xxv mensis Iunii miles Christi est factus. Puer elementarius omnino dili­ genter se gessit, nonnullosque per annos, ut sacerdoti inserviret Sa­ crum facienti, templum cotidie laetus petebat, neque verebatur tenera adhuc aetate extra domum ad aliquid incumbere, ut familiaribus prae­ senti aliquo esset auxilio. Suaque in urbe is ipse Iuvenum Explora­ torum sodalis fuit, apud quos et Fidem solidabat et suam praesertim vocationem ad apostolatum plane colebat et magis magisque provehebat, ex qua tot fructus spiritales posthac manaturi erant. Anno dein MCMXXXVI Marcellus Iuventuti Operariae Catholicae nomen de­ dit, et quidem potissimum, ut operarius interea inter operarios ali­ quam perutilem apostolatus formam, saltem recti exempli iuvenem se praebens, assidue exerceret. Quod re vera tunc ibi fecit alibique posthac. Altero bello pancosmio Gallia a Germanico exercitu occu­ pata, cum statutum esset ut complures exinde iuvenes in Germaniam 1390 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale traducerentur, qui in officinis armis apparandis operam darent, tunc Marcellus pro fratre suo, qui ordinationem sacerdotalem suscepturus iam erat, exportatus est. Is tamen, parentibus et fratribus et coniunctis, ipsaque puella quam sibi desponderat, in patria relictis, in Germaniam tamquam missionarius ultro profectus est, ut, quos secuturus erat, eos christiane confirmaret ac sustineret in extera Natione illa. Illic enim eiusmodi mirabilis iuvenis, opera consociata cum sacerdotibus illuc deportatis necnon cum aliis adulescentibus adhuc aut sacerdo­ tium petentibus aut memoratae Iuventutis Catholicae sodalibus, totum actioni se tradidit evangelicae illis in saeptis inter operarios persequendae. Neque sine causa ab omnibus ibidem fortis habebatur Chri­ stifidelis necnon doctrinae Unius hominum Magistri suasor firmusque testis. A custodibus tamen comperto eiusmodi apostolatus genere, quamvis clam explicaretur, fautores in carcerem inclusi sunt omnes, inter quos et iuvenis Marcellus Callo, in quem, quinque in custodia mensibus transactis, haec deinde prolata est sententia : (( Ca­ tholica sua agendi ratione erga suos gregales is per tempus laboris detrimento fuit rei publicae et populo Germanico ». Cum igitur « nimis catholicus » habitus esset, Marcellus, die x i x mensis Aprilis anno M C M X X x x i i i i in campum Gothanüm relegatus, inde miser ad durissi­ mum campum Flossenburgensem die xn mensis Octobris eodem anno translatus est, at ubique ipse contendit comitum fidem spem caritatem augere neque umquam cessavit egentioribus maleque affectis solacio esse. Demum, ad internecionis castra loci « Mathausen » delatus, ibi, tot aerumnis et vexationibus omnisque generis difficultatibus con­ fectus, quas constanter propter Fidem tamdiu sustinebat, omnino ipse elanguit, dieque x i x mensis Martii anno MCMXLV ad Deum abiit. Marcellus Callo, qui iam ante mortem vir sanctus habebatur, etiam famam martyris fidei est assecutus, quae procedentibus annis est aucta, et quidem potissimum in Germania ad loca maximorum animi angorum, cruciatuum et mortis servi Dei. Quoniamque specialem in mo­ dum frequenti etiam iuventuti is admirationi coepit esse, sicut martyr qui vita ac morte sibi constitit tenax in fide, idcirco archidioecesis Rhedonensis causam canonizationis laici iuvenis strenui ac fidelis inire non dubitavit. Informativo igitur quem dicunt Processu Ordinario Rhedonensi (annis MCMLXVIII-MCMLXXII) necnon Rogatorialibus Pro­ cessibus apud tredecim Curias episcopales (annis MCMLXXI-MCMLXXII) instructis, die III mensis Maii anno MCMLXXIV Decretum super revi­ sione scriptorum ad iuvenem Marcellum pertinentium dieque VII men­ sis Ianuarii anno MCMLXXXII alterum super Causae introductione Acta Ioannis Pauli Pp. II 1391 sunt edita. Vacatione autem ab instruendo Processu Apostolico im­ petrata, die ix mensis Ianuarii hoc anno ipsum prodiit Decretum super validitate Processuum Ordinariorum, qui suo tempore peracti sunt. Hoc ipso anno super virtutibus atque martyrio famuli Dei re­ cognitione instituta ac disceptata, cum Theologi Consultores in Con­ gressum Peculiarem die x mensis Martii congregati, tum Patres Car­ dinales et Episcopi in Ordinario Coetu die x i x mensis Maii celebrato, omnes communi sententia proposito dubio respondentes fassi sunt ser­ vum Dei Marcellum Callo heroum in modum virtutes théologales et cardinales reliquasque illis adnexas vere coluisse eiusque mortem verum ac certum martyrium existimandam esse. Ipsi dein, re bene reputata, eiusmodi senteniam ad Nos relatam confirmantes, mandavimus ut et super heroicis servi Dei virtutibus et super eius martyrio Decretum conficeretur, Calendisque Iuniis, omnibus de more convocandis con­ vocatis atque astantibus, declaravimus constare tum de virtutibus heroicis tum de martyrio deque causa martyrii Servi Dei Marcelli Callo, iuvenis saecularis. Statuta ergo die Beatificationis, hodie mane peracta est Beatificatio tum eius, tum Antoniae Mesina et Petrinae Morosini ; quare in Basilica Petriana hanc formulam elocuti sumus inter Sacra : « Nos, vota fratrum nostrorum Iacobi Jullien, Archiepiscopi Rhedonensis, Ioannis Melis Fois, Episcopi Galtellinensis-Norensis, Clementis Gaddi, Archiepiscopi emeriti Bergomensis, necnon plurimorum aliorum Fra­ trum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Con­ gregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apo­ stolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Marcellus Callo, Antonia Mesina et Petrina Morosini, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Marcelli Callo die decima nona martii ; Antoniae Mesina die decima septima Maii ; Petri­ nae Morosini die sexta aprilis, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Sueta subinde oratione habita de vita, virtutibus ac martyrio Beatorum, quos modo publice diximus, eos venerati sumus Ipsique summa cum reli­ gione primi invocavimus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die iv mensis Octobris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. ffî AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco iß Sigilli In Secret. Status tab., n. 212.905 91 - A. A. S. 1392 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale III Servo Dei Arnoldo Rèche Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Inter omnia educationis instru­ menta, peculiare momentum habet schola, quae vi suae missionis, ... inter alumnos diversae indolis et condicionis amicalem consortio­ nem pariens mutuam se comprehendendi dispositionem fovet ... Pulchra igitur et gravis quidem ponderis est vocatio illorum omnium qui parentes in eorundem officio implendo iuvantes et communitatis huma­ nae vices gerentes, munus educandi in scholis suscipiunt; quae vocatio peculiares mentis et cordis dotes, diligentissimam praeparationem, continuam renovationis et adaptationis promptitudinem expostulat » (Gravissimum Educationis, 5). Fratri Arnoldo minime quidem defue­ runt (( peculiares mentis et cordis dotes », praeter « diligentissimam praeparationem » qua ipse suos praecellebat confratres. Iulianus Ni­ colaus Rèche (hoc enim ei inditum nomen saeculare), primus ex novem filiis, natus est in oppido Landroif Metensis dioecesis, die altera men­ sis Septembris anno MDCCCXXXVIII humilibus piisque parentibus. Pue­ ritia pie ducta atque caste adulescentia, Scholarum Christianarum ingressus est in novitiatum in oppido Beauregard, apud Thionville urbem, die tertio decimo mensis Novembris anno MDCCCLXII, die autem duodetricesimo subsequentis mensis Decembris religiosum induit vesti­ mentum atque ei nomen imposuerunt Arnoldum, qui deinceps « in Iesu familiaritate versari coepit, sanctam iuxta regulam ». Moderatores exinde fratrem Arnoldum miserunt ad ephebeum eiusdem Instituti Remis situm, anno profecto MDCCCLXVIII. Quattuordecim per annos ibi­ dem commorans, longum temporis spatium coram Ss. Sacramento orans nocturnis horis transegit, pariterque industria enituit, animi submissione, caritate, ita ut a confratribus « sanctus frater Arnoldus » vocaretur. Rector autem renuntiatus novitiatus Remensis, inter emi­ nuit discipulos veluti lux quae tum lucem affert tum fovet spiritum exhibendo paenitentiae, eximiam caritatem ac mansuetudinem. Mirum fuit ei donum animos perscrutandi discipulorum simulque eos solandi. Praeter in Eucharistiam dilectionem, frater Arnoldus erga Virginem Sanctissimam praestitit pietate necnon erga sanctum Ioannem Bapti­ stam De La Salle. Mense autem Martio praepositus cum electus esset senum communitatis Remis, dixit : « haud aptus quidem sum animas moderari ; vix rationem qui habeam corporis rerum sum idoneus ». Acta Ioannis Pauli Pp. II 1393 Inopinato correptus morbo, die tertio et vicesimo mensis Octobris, anno MDCCCXC, festivitate occurrente Ss. Redemptoris, pie ad Deum excessit. Frater Arnoldus minime quidem grandia prae oculis homi­ num est molitus. In eo profecto constans ac fidelis erga regulam, quam libere suscepit, toto eius vitae curriculo, invenitur obtemperatio. Sim­ plicitate ac silentio suam extendens vitam, mirum praebuit exemplum sanctitatis eximiae quae ex vita consecrata effluit, specie, omni varie­ tate carente. Ex processuum actis attente et accurate perspectis, eximia quaedam facilitas Fratris Arnoldi exsistit ad Domini persequenda monita et incitationes gratiae ; deinde mira erga oificia fides, parvis rebus haud neglectis; tum omnibus in operibus laeta constantia atque integra mens. Haec omnia simplicitate videlicet ac probitate, quas constans concitabat oratio, usque sunt patrata. Perfectus religiosus, dum vivebat, praeclarum habebatur exemplum, non modo quoad regu­ lae observantiam, verum etiam quoad spiritum observantiae ipsum atque animi intentionem fundatoris imitandi, S. Ioannis Baptistae scilicet De La Salle. Res praecipuae in virtutibus exercendis constantia fuerunt et perseverantia in ipsis humilibus rebus cotidianis expedien­ dis. Eidem sane non speciosa spiritalis praestantia fuit, sed submissa, simplicitate notata ac sinceritate. Propter vitae aequabilitatem et sim­ plicitatis spiritum in suscipiendis atque perficiendis iis quae religiosa vita postulabat, frater Arnoldus exemplar apparet semper vividum ad nostram aetatem aptum iis qui vitam religiosam sequuntur, et pariter exemplar in respondendo ad gratiam iis qui perfectionis vitam contendunt. <( Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet » (Io 12, 24). Imagine evangelica hac in vitae cursu frater Arnoldus est concitatus, potissimum in iuvenibus religiosis for­ mandis variisque explendis muneribus a moderatoribus sibi creditis. Eius ob eximias facultates morales ac religiosas, sanctitatis propter famam qua vivus floruit et mortuus, Instituti Fratrum Scholarum Christianarum Postulatio, compluribus spectatis litteris postulatoriis ex omnibus orbis terrarum partibus redditis, processum ordinarium informativum instituit apud Curiam Remensem, anno MCMXXXVIII, qui anno MCMLII ad exitum adductus est. Interea annis MCMXXXVIII-MCMXL processus rogationales in Curiis Mentensi, Sanctae Rosae de Osos, Bogotensi sunt celebrati. Sacra Congregatio id temporis Rituum de­ cretum de scriptorum recognitione edidit anno MCMLXVIII, anno vero MCMLXXxi decretum Introductionis causae. Cum autem Congre­ gatio pro Causis Sanctorum ex Processu Apostolico exemisset, pote­ stas data est actoribus ut Positionem super virtutibus conficerent Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1394 Officiale inquisitione atque iudicio critico Officii Historici-Hagiographici ante habitis. Quas virtutes, habitis suetis disceptationibus apud Congrega­ tionem pro Causis Sanctorum, heroicas fuisse diximus die v mensis Iunii anno MCMLXXXVI. Annis proin MCMLXXX-MCMLXXXI in Curia Bisuntina Cognitionalis Processus est celebratus de sanatione Mariae Depain gravi metastasi correptae, quae sanatio mense Novembri anno MCMLXVi contigit. Coetus quidem medicorum, die tricésima prima mensis Iulii, anno MCMLXXXVI, congregatus, haud dubitavit affirmare, sanationem pro humano captu subitam fuisse, perfectam, perpetuam, minime pro humana scientia explicabilem. Suffragantibus igitur Theo­ logis Consultoribus Venerabilibusque Fratribus S. R. E. Cardinalibus, Nos, decreto die sexto et vicesimo mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVII, prodito, Ipsi declaravimus constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem Venerabilis Fratris Arnoldi dominae Mariae Delissey Depain a linfooedemate superioris artus dexteri, post mastectomiam peractam iuxtam methodum a Halstead vocatam, cum gravi impedi­ mento functionali per quattuor annos et menses sex. Praestitua igitur Beatificationis die, hodie in Vaticana Basilica Sancti Petri haec sumus inter sacra elocuti : « Nos, vota Fratrum Nostrorum Iacobi Ménanger, Archiepiscopi' Remensis, Ansgarii Saier, Archiepiscopi Fribur­ gensis, Hermani Iosephi Spital, Episcopi Trevirensis, necnon pluri­ morum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque Christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Aucto­ ritate Nostra Apostolica, facultatem facimus ut Venerabiles Servi Dei Arnoldus Rèche, Ulrica Francisca Nisch et Blandina Maria Magda­ lena Merten, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Arnoldi Rèche die vicesima tertia Octo­ bris ; Ulricae Franciscae Nisch die octava Maii ; Blandinae Mariae Magdalenae Merten die decima octava Maii, in locis et modis iure statutis, quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spi­ ritus Sancti ». Quae vero per has Litteras decrevimus, volumus et nunc et in posterum firma esse, rebus quibuslibet contrariis non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die i mensis Novembris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £8 Sigilli In Secret. Status tab., n. 219.562. Acta Ioannis Pauli Pp. II 139Ö IV Servo Dei Francisco Palau et Quer honores Beatorum tribuuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — «-Amemus Dominum Deum no­ strum, amemus Ecclesiam eius : illum sicut patrem, istam sicut ma­ trem ; illum sicut Dominum, hanc sicut ancillam ; quia filii ancillae ipsius sumus. Sed matrimonium hoc magna caritate compaginatur : nemo offendit unum, et promeretur alterum » (S. Augustinus, Enarrationes in psalmos, 88, 2). Amor in Deum et in Ecclesiam, mysticum Christi corpus, vis fuit interior quae Venerabilem Dei Servum Fran­ ciscum a Iesu Maria Ioseph (in saeculo : Franciscum Palau et Quer) in itinere ad christianam perfectionem et in indefatigabili servitio apostolico quod, magnis et continuis cum iacturis, animis praestitit, sustinuit. Aytonae, in dioecesi Illerdensi, natus est die 29 Decembris anno 1811 a Iosepho Palau Miarnau et Maria Antonia Iosepha Quer Esteve; eodem die per Baptismi sacramentum populi Dei factus est particeps. Postquam Seminarii dioecesani alumnus fuit (annis 18281832), cum fortiter exemplari et forma illiceretur Ordinis Fratrum Discalceatorum B. Mariae V. de Monte Carmelo, novitiatum Barci­ nonensem est ingressus et professionem religiosam fecit die 15 mensis Novembris anno 1833. Compulsus, una cum fratribus sodalibus, coeno­ bium derelinquere ob rei publicae difficillimam condicionem, quae in Hispania facta erat, in locum confugit ubi natus est. Die 2 mensis Aprilis anno 1836 presbyteratus ordinem Barbastri accepit, deinde apostolicam industriam temporibus solitudinis et contemplationis variavit. Propter temporum iniquitatem in Galliam demigravit (annis 1840-1851), ubi experiri perrexit difficultates resque adversas, quibus tamen non est a fidelitate erga suam vocationem disiunctus nec in Ecclesiae servitio fatigatus. Barcinonem reversus, in Seminario dioe­ cesano magister spiritus fuit et ad populum christianam doctrinam docendum instituit « Scholam virtutis », quae celeriter crevit copiososque edidit fructus, sed non diu duravit, quia religionis hostes obti­ nuerunt ut ea clauderetur et eius conditor, iniustis insimulationibus, in insulam Ebusam relegaretur. Ab omnibus derelictus, divini auxilii fiduciam non amisit, quod longis deprecationibus fecundisque meditationibus impetrare nitebatur. Et, quia lux abscondi non potest, denuo ei se nonnulli discipuli iunxerunt, qui initialis formae vitae communis initium attulerunt, labore et contemplatione temperatae. 1396 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Primis superatis auctoritatum loci diifidentiis, magnum et impensum apostolatum explicavit in omnibus insulae angulis et propagavit ubi­ que pietatem Marialem. Anno 1860, generali venia et impunitate data, Barcinonem est reversus. Paulo post competentes iudices tandem agno­ verunt illum omnino insontem esse earum insimulationem propter quas relegatus erat. Interea, altiore cognitione mysterii Ecclesiae illuminatus, cuius praecipua imago est Virgo Maria, munus suum certa et decretoria norma conformavit, gentibus videlicet praedicandi Ecclesiam, ad immensum pulchram et amabilem, nuntiandam esse, defendendam, iuvandam factis et, si necesse sit, etiam actibus heroum propriis. Ita Ecclesia facta est veluti centrum vitae eius optatum su­ premum eius vagi apostolatus. Ut id assequeretur, sine remissione et ardentissimo fervore multiplicem promovit navitatem scriptoris, apologetae, praedicatoris verbi Dei, moderatoris animarum, exorcistae. Fructus eius amoris erga Ecclesiam fuit etiam institutio Congrega­ tionis Fratrum a Caritate Tertii Ordinis de Monte Carmelo, nunc qui­ dem exstinctae, et Congregationis Sororum tertiariarum a Virgine de Monte Camelo et a Sancta Teresia a Iesu, quae adolevit in duo Insti­ tuta inter se seiuncta : Carmelitidum scilicet Missionariarum Teresianarum et Carmelitidum Missionariarum. Tota vita sacerdotalis Ve­ nerabilis Servi Dei est Christi passionem experta, mira cum fide, animi magnitudine et fortitudine acceptam. Ob iussam coenobiorum cessa­ tionem (anno 1835), non est fruitus dulcedine et bonis vitae commu­ nis, sed tamen spiritu semper coniunctus fuit Ordini suo seseque gessit ut verum S. Eliae et S. Teresiae a Iesu discipulum. In laboriosis apostolatus eventibus inque gravibus persecutionibus coniunctionem cum Deo coluit, veritatum aeternarum contemplationem, inexhaustam proximi caritatem et sedulam erga animas paternitatem. Ex fervida pietate in Eucharistiam et in Virginem Mariam vim hauriebat ut animose certaret cum potestate tenebrarum et dilatando Dei regno operam navaret. Hoc modo bonum certamen fidei certavit (cf. Iac 1, 12). Dives meritis pie est vita defunctus Tarracone die 20 mensis Martii anno 1872. Cum fama sanctitatis, quam sibi vivus pepererat, perduraret, Archiepiscopus Tarraconensis Causam iniit Canonizationis. Consuetis actis Processibus ordinariis necessariisque effectis indagationibus in tabulariis Congregatione pro Causis Sanctorum mode­ rante, perventum est ad Causae introductionem die 15 mensis Decem­ bris anno 1981. Deinde Congressus Peculiaris Consultorum Theolo­ gorum et Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum faventi cum exitu de virtutibus disseruerunt. Decretum super virtu­ tibus editum est coram Nobis die 10 mensis Novembris anno 1896. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1397 Interim Bogotae Beatificationis causa celebratus erat Processus Ordi­ narius (annis 1960-1961) et insuper Processus Cognitionalis (annis 1980-1981) super sanatione, anno 1955 facta, domini Leontii Godoy Méndez, ingenti affecti haematomate post-traumatico inveterato sub dura matre, sanguinis profusione effrenata implicato et alto veterno. Ex inspectis processus instrumentis hanc sanationem, miram dictam atque ut talem deprecationi Servi Dei tributam, Consilium Medicorum affirmavit fuisse celerrimam, perfectam, mansuram et pro medicinis cognitionibus inexplicabilem. Hunc eventum praeter naturam evenisse agnoverunt etiam Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum et Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium atque Episcoporum; qua re coram Nobis proditum est Decretum super miro die 8 mensis Februarii anno 1988. Decrevimus dein ut Beatificationis ritus Romae celebraretur die 24 mensis Aprilis eodem anno. Hodie igitur, inter sacra Paschalia, in Foro Petriano, haec sumus elocuti : « Nos, vota Fratrum Nostrorum Antonii Ambrosanio, Archiepiscopi SpoletaniNursini, Raimundi Torrella Cascante, Archiepiscopi TarraConensis, Friderici Wetter, Archiepiscopi Monacensis et Frisingensis, Ismaëlis Marii Castellano, Archiepiscopi Senensis-Collensis-Ilcinensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christi­ fidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Petrus Bonilli, Franciscus a Iesu Maria Ioseph Palau y Quer, Gaspar Stanggassinger et Sabina Petrilli, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Petri Bonilli die quinta mensis Ianuarii; Francisci a Iesu Maria Ioseph Palau y Quer die vicesima mensis Martii ; Gasparis Stanggassinger die vicesima sexta mensis Septembris ; Sabinae Petrilli die decima octava mensis Aprilis, in locis et modis iure statutis quotannis cele­ brari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Sueta denique oratione habita de vita ac virtutibus Beatorum, quos modo commemoravimus, eosdem venerati sumus Ipsique primi summa cum pietate invocavimus. Quae vero per has Litteras statuimus, volumus nunc et in posterum firma esse, rebus quibuslibet contrariis non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXIV mensis Aprilis, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco jjì Sigilli In Secret. Status tab., n. 221.008. 1398 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale V Pretioso diademate imago B. M. V. Deiparae redimitur, quae intra fines dioecesis Kaisiadorensis asservatur in paroeciali aede sacra loci « Pivasiünai » pieque excolitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Ut Ecclesiae Kaisiadorensis me­ moriae proditum est, satis de peculiari venerationis cultu cognoscitur, quo frequentes Lituaniae Christifideles B.M.V. Deiparae imaginem, illic in sacra et paroeciali aede loci « Pivasiünai » inde a saec. xvn asservatam, prosequi consueverunt. Ad id enim templum, quod constat post annum MDCXXXXVIII reiectum esse, plura quotannis hominum mi­ lia hinc illinc e regionibus Lituaniae eique finitimis devote peregri­ nantur tantae Matri supplicandi causa, quo facilius, ea intercedente, opem a Deo et misericordiam aliaque beneficia consequantur caelestia, eisque ut gratos se praebeant. Quibus omnibus perpensis, Venerabilis Frater Vincentius Sladkevicius, Episcopus titulo Aborensis necnon « ad nutum Sanctae Sedis » Apostolicus Administrator dioecesis Kai­ siadorensis, et sua et cleri et populi vota expromens, a Nobis nuper­ rime postulare non dubitavit, ut Nostro nomine et auctoritate simu­ lacrum quod diximus sibi liceat praestanti exornare corona. Nos igi­ tur, qui vehementer quidem cupimus ut B.M.V, cultus magis in dies ubique inter fideles foveatur, ex summa qua fungimur potestate Apo­ stolica harumque ipsarum Litterarum virtute facultatem petenti libenter facimus, ut Nostro ipse nomine et auctoritate memoratae meritoque dilaudatae Deiparae B.M.V, vetustae imagini pretiosum diadema seu insigne regium imponat venustum, servatis de ritu ac formula iure praescriptis. Quas Apostolicas Litteras hodie ad per­ petuam rei memoriam expeditas suos nunc et in perpetuum effectus habere volumus, contrariis quibuslibet haud obstantibus. Datum Bomae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxvi mensis Aprilis, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 218.1M. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1399 HOMILIAE I Veronae, in Italia, ob decretos Servis Dei Iosepho Nascimbeni et Ioanni Calabria Beatorum caelitum honores.* 1. « Di questo voi siete testimoni )).* Caro Pastore della Chiesa che è in Verona, Signori Cardinali, diletti Fratelli nell'episcopato, carissimi fratelli e sorelle della dio­ cesi di Verona e del Veneto. Ci troviamo nel tempo pasquale, che è iniziato con la Domenica di Risurrezione per estendersi su tutto un periodo di 50 giorni fino a Pentecoste. Cristo destinò questi giorni agli incontri con i suoi Apostoli e poi, dopo la sua Ascensione al Padre, alla loro prepa­ razione diretta alla venuta del Paraclito. La liturgia della Chiesa ci permette di partecipare a questo tempo beato, per così dire in un duplice ritmo : anzitutto, quello degli eventi che ebbero luogo prima dell'Ascensione, il ritmo cioè degli incontri diretti col Signore Risorto ; successivamente, il ritmo delle testimo­ nianze degli Atti degli Apostoli, le testimonianze che diedero gli Apo­ stoli subito dopo la Discesa dello Spirito Santo; il tempo degli inizi della Chiesa. Vi è uno stretto legame tra l'uno e l'altro, come lo si può bene notare nelle letture dell'odierna liturgia. 2. Cristo appare agli Apostoli, ancora impressionati per la recente notizia dell'incontro sulla via di Emmaus. Stavano ancora parlan­ done, quando Cristo viene visibilmente in mezzo a loro e dice « Pace a voi ! ». Essi, tuttavia, hanno paura. Non c'è da meravigliarsi. Gli Apostoli sapevano che Cristo era morto tra le torture della Croce ed era stato sepolto in una tomba. Stupiti quindi e spaventati potevano ben immaginare di vedere un fantasma. Allora il Risorto dice loro : (( Guardate le mie mani e i miei piedi: sono proprio io ! Toccatemi e guardate » . Infine chiede qualche cosa da mangiare. 2 3 4 * Die 17 m. Aprilis a. 1988. 1 Le 24, 48. 2 Cì.^ibid. 24, 37. 3 Ibid. 24, 39. 4 Cf. ibid. 24, 41. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1400 Officiale Un giorno l'apostolo Giovanni scriverà : « Noi abbiamo veduto con i nostri occhi ... abbiamo contemplato ... le nostre mani hanno toc­ cato )). La testimonianza degli Apostoli si fonda su un'esperienza diretta. Per rispondere, fino in fondo, alla domanda dei suoi discepoli, Gesù — così come aveva fatto sulla via di Emmaus — spiegò che bisognava « che si compissero tutte le cose scritte su di Lui » nella Legge di Mose, nei Profeti e nei Salmi : il Cristo doveva patire e risuscitare dai morti il terzo giorno. 5 6 3. Nel giorno della Pentecoste l'apostolo Pietro ripeterà le mede­ sime parole: « D i o . . . ha adempiuto così ciò che aveva annunziato per bocca di tutti i profeti, che cioè il suo Cristo sarebbe morto )). E stato quindi condannato alla morte di Croce con una sentenza umana. Ma la sentenza divina è stata diversa: « D i o l'ha risuscitato dai morti, e di questo noi siamo testimoni » . 7 8 In questo modo la Chiesa degli apostoli cresceva e si consolidava nella certezza che Gesù Cristo « è vittima di espiazione per i nostri peccati ; non soltanto per i nostri, ma anche per quelli di tutto il mondo ... abbiamo un avvocato presso il Padre: Gesù Cristo, giusto». Coloro ai quali « ardeva » il cuore in petto — quando il Risorto spiegava le Scritture ; quando si faceva conoscere nello spezzare il pane, come ad Emmaus ; quando stava insieme con loro perfino a mensa — sono diventati i testimoni. 9 10 11 Sulla testimonianza apostolica si costruisce la fede della Chiesa, di generazione in generazione. Una tale fede, nutrita costantemente dall'Eucaristia, rinnovata dalla preghiera e anche dalla lettura e dalla conoscenza dei Libri Sacri, ha formato la vita della Chiesa in mezzo ai singoli popoli e nazioni. Coloro che come testi oculari hanno avuto la certezza della verità rivelata in Cristo, sono diventati in seguito i testimoni e il fonda­ mento della viva tradizione. 5 1 Gv 1, 1. 6 Cf. Lc 24, 44. 46. 7 At 3, 18. 8 Ibid. 3, 15. » 1 Gv 2, 2. 1. 10 Lc 24, 32. 11 Cf. ibid. 24, 35. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1401 Venendo oggi nella vostra Città, a Verona, e avendo davanti agli occhi tutto ciò di cui è costituito il suo passato e il suo presente — la sua eredità cristiana — oserei ripetere a tutti voi che siete qui ciò che Cristo ha detto agli Apostoli: « Di questo ... siete testimoni » anche voi. 12 Queste parole non diventano forse particolarmente attuali in que­ sta circostanza, considerando proprio l'opera dei due figli di questa Chiesa, che mediante la beatificazione ottengono oggi la glorifica­ zione nella vostra comunità cristiana? 5. Giuseppe Nascimbeni, un sacerdote della vostra diocesi, un par­ roco della vostra terra, un pastore d'anime legato ai problemi pasto­ rali ed alle istanze sociali di una popolazione tanto vicina per costumi e tradizioni alla gente veronese di oggi. Eppure un testimone singolare del Cristo per la sollecitudine amo­ rosa, intelligente e fattiva verso le necessità del suo popolo ; un pio­ niere nel promuovere opere e servizi sociali, e nell'aprirsi cristiana­ mente alle esigenze via via incalzanti del tempo. La fonte del suo zelo per le anime era l'Eucaristia, della quale era innamorato, al punto di non decidere mai alcuna questione im­ portante senza avere prima pregato a lungo davanti al SS.mo Sacra­ mento. Visse la sua missione di parroco con spirito missionario, aperto alle necessità della Chiesa, dedito a costruire o ricostruire la fede e l'esperienza di Cristo nell'anima dei suoi fedeli. Per questo istruiva i fanciulli ed i fedeli con costanti predicazioni, era particolarmente sollecito nell'insegnamento della catechesi, premuroso nell'ofMre agli adulti occasioni di riflessione sulla dottrina e sulla morale cristiana, generoso nel provvedere alla formazione dei giovani attraverso gli ora­ tori maschile e femminile. Questi strumenti di apostolato, che sono nella tradizione di codesta Chiesa di Verona, costituirono la palestra della sua santificazione come pastore d'anime. Con tali mezzi riuscì ad inserirsi pienamente nella vita del suo popolo, che amava e voleva condurre a Dio. Era attento a comporre gli odi, a provvedere alle necessità dei più poveri, premuroso verso i lontani, che cercava con zelo, verso i malati, i soldati, i migranti, i poveri, « ritenuti i suoi padroni perché gli rubavano il cuore » . 13 Con questo spirito apostolico istituì la Congregazione delle (( Pic12 u Ibid. 2 4 , 4 8 . Cfr. Informatio super virtutibus, 55. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1402 Officiale cole Suore della Sacra Famiglia», per estendere ancor più, mediante la loro opera, il suo ministero di parroco. Egli volle legare la Con­ gregazione al lavoro pastorale nelle parrocchie con l'intento che fosse da essa propagata la devozione alla Famiglia di Nazareth, modello di vita e di santità per tutte le famiglie cristiane. 6. Don Giovanni Calabria è un altro testimone che ha lasciato una profonda traccia nella vostra Chiesa : testimone della carità verso i poveri, dello zelo per le anime, dell'amore intenso per Dio. Esperto della povertà, come sapete, perché nato da famiglia pove­ rissima; aiutato egli stesso dalla carità nel periodo dei suoi studi, amò soprattutto i giovani poveri, gli orfani, gli abbandonati. La sua esperienza gli aveva offerto una particolare sensibilità e capacità nell'avvicinare i giovani lontani dalla fede, sprovvisti di aiuti, bi­ sognosi soprattutto di calore familiare. Fu proprio la singolare e vasta esperienza della povertà che suscitò in lui la fiducia illimitata nella Provvidenza di Dio. Egli chiamò sempre « Opera del Signore » le sue iniziative e le sue fondazioni. È noto che fin da giovane egli era stato fortemente impressionato dalle parole del Vangelo : (( Non vi angustiate per il cibo e il vestito: il Padre vostro celeste infatti sa che ne avete bisogno. Cercate prima il Regnò di Dio e la sua giustizia, e tutte queste cose vi saranno date in aggiunta » . Con questo animo egli chiamò la sua famiglia religiosa « Poveri servi della Divina Provvidenza » anidando ai suoi figli spi­ rituali il compito di andare là « dove non c'è niente di umano da ripromettersi ». 14 Questo progetto di carità, umanamente paradossale, così audace, così fiducioso, così singolare, non può non colpire e indurre a rendere grazie a Dio che ha suscitato in mezzo a noi un tale testimone di fiducia senza riserve nella parola del Vangelo. Ma di Don Calabria occorre ancora ricordare l'amore per la Chiesa. Il gemito degli ultimi anni della sua vita, come è noto, era quasi un riflesso dell'angoscia del Crocifìsso per le anime. Egli riferiva come voce del Signore quel sospiro tanto insistente : « La mia Chiesa, la mia Chiesa ». Da questo amore sofferto per la Sposa di Cristo nacque in Don Calabria la dedizione ai sacerdoti ed ai religiosi. Voi ricordate ancora i suoi appassionati, sofferti, arditi appelli alle autorità eccle­ siastiche, ai sacerdoti, ai religiosi, ai sacerdoti in difficoltà, per chieu Mt 6, 33. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1403 dere a tutti un radicale rinnovamento di vita, un ritorno vigoroso alla « apostolica vivendi forma ». Tale messaggio al clero ed alle per­ sone consacrate non deve essere dimenticato. La vostra Chiesa ha il compito e l'eridità di mantenerlo vivo e di testimoniarlo con gene­ rosità e vigore nel nostro tempo. L'amore alla Chiesa suscitò in Don Calabria anche l'impegno per l'unità dei Cristiani. Egli pregò per questo scopo, ebbe contatti di amicizia con membri di altre Chiese e Comunità ecclesiali, offerse l'abazia di Maguzzano come sede della Sezione Italiana della « Catho­ lica Unio ». Dalle sue lettere risulta chiaramente la sua intuizione che la piena comunione dei cristiani passa per una via importante, quella che cerca di coinvolgere l'intero popolo di Dio nel desiderio e nella ricerca dell'unità desiderata da Cristo. 7. Ecco, fratelli e sorelle carissimi, due esempi che il Signore ha suscitato in mezzo a voi, due testimoni della vostra fede, due modelli per l'impegno che vi riguarda nel tempo presente. Essi continuano a parlare a noi oggi della santità della famiglia cristiana, della carità verso i giovani, della comprensione per le loro miserie, al fine di sanarle e di redimerle. Essi esortano alla santificazione le anime consacrate a Dio nel ministero e nella vita religiosa; ed incitano ad un affetto premuroso per la Chiesa di Cristo, per le sue sofferenze ed i suoi problemi, per la Chiesa che Gesù chiama « sua » con ineffabile amore. Queste voci, rese autorevoli dalla santità, suggeriscono alla Chiesa veronese di oggi un programma impegnativo di vita, un progetto di lavoro pastorale urgente e vigoroso per tutti. Occorre salvare la fa­ miglia, salvarla dalla disunione, dalla meschinità dell'edonismo, dalla tentazione di fuga dalle leggi morali che la riguardano o dalle esi­ genze dell'amore vero e santificante. Occorre salvare i giovani dal degrado di una vita priva di ideali. Occorre essere, come gli Apostoli, testimoni di Cristo, consci della sua presenza in mezzo a noi, affinché dall'amore di Cristo nasca per tutti la forza dell'impegno severo, e nello stesso tempo liberante, che solo può condurre a un domani migliore. 8. Ecco, in questo giorno solenne entrambi i Beati ascoltano in­ sieme con noi la voce della Chiesa, che si esprime con le parole del Salmista : (( Sappiate che il Signore fa prodigi per il suo fedele » . 15 15 Sai 4, 4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1404 Officiale Veramente. Il Signore fa così. I vostri Beati lo confermano. Confermano anche la verità delle parole della Prima Lettera di san Giovanni apostolo : « Chi osserva la sua parola, in lui l'amore di Dio è veramente perfetto )). Quindi noi tutti ringraziamo il Risorto per la testimonianza del­ l'amore perfetto di Dio e del prossimo, che si è fatta vedere nella vita dei nuovi beati, Giuseppe e Giovanni. Ardono i nostri cuori ... quando il Signore parla a noi col vivo esempio di fratelli e concittadini. Ardono ... ritrovano coraggio, riacquistano la fede nel bene e nella verità. Diventiamo così come i primi discepoli di Cristo nel cenacolo; Cristo appare in mezzo a noi, oggi, e perché sorgono dubbi nel vostro cuore? ... Sono proprio io » . Sì ! Lui è in mezzo a noi : (( Gesù Cristo è lo stesso, ieri, oggi e sempre ! » . Resta con noi ! Trasformaci ! Sii la nostra vita. (( Sono proprio io )). Amen. 16 17 18 IT Messanae, ob decretos Beatae Eustochiae Calafato Sanctorum caelitum honores.* 1. (( Io sono la vera vite »- 1 Cristo pronuncia queste parole — l'allegoria della vite e dei tralci — il giorno prima della sua passione. Perciò esse acquistano un significato particolare. Si può dire che, tra le parabole del Van­ gelo, questa contiene in sé una singolare sintesi dell'opera salvifica di Cristo, il cui culmine è il mistero pasquale. (( Io sono la vera vite e il Padre mio è il vignaiolo ». Qui troviamo come un commento a quelle altre parole : (( Il Padre mio opera sempre e anch'io opero » . Il Padre opera mediante il Figlio. E l'operare del Padre rassomiglia al lavoro del vignaiolo. Quando il Figlio chiama 2 16 17 18 2, 5. Gv 24, 38-39. Ebr 13, 8. * Die 11 m. Iunii a. 1988. 1 Gv 15, 1. 2 Gv 5, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1405 se stesso « la vera vite », lo dice perché il Padre ha deciso di inne­ stare in Lui e per Lui la vita nuova nell'uomo : nelle anime umane, nella storia umana. La vigilia della sua morte Gesù ne parlò agli Apostoli, e questo ha una sua grande eloquenza. Poiché proprio tale morte, la sua morte, il sacrifìcio della Croce, diventerà fonte di vita per l'uomo. Essa è la « vite » mediante la quale la nuova Vita, la Vita divina deve essere partecipata ai « tralci ». 2. Ascoltando l'odierno brano del Vangelo, la nostra attenzione si è concentrata in particolare su di un « tralcio », in cui la Vite divina che è Cristo ha portato frutto di vita nuova : un frutto par­ ticolarmente abbondante. La Chiesa gioisce di poter oggi qui, a Messina, proclamare solen­ nemente la santità di una delle figlie della vostra terra siciliana : la beata Eustochia Smeralda Calafato/Questa ragazza, stimando Cristo sopra ogni cosa, Gli si donò totalmente ed iniziò un cammino di crescita nella carità mediante severi sacrifici e lunghe veglie di ado­ razione dinanzi a quel Trono di misericordia, che è la Croce, dinanzi a quel Trono di maestà, che è il Tabernacolo. 3. Le letture della presente liturgia di canonizzazione ci permet­ tono di penetrare nel modo migliore nella storia dell'anima di questa nuova Santa della Chiesa. Ascoltiamo quindi, dalle parole del Salmo, questo fervente grido del cuore, che cerca Dio con tutte le sue forze. Con slancio e in spirito di pietà eleviamo la voce per dire : (( O Dio, tu sei il mio Dio, dall'aurora ti cerco, / di te ha sete l'anima mia » . Matura e serena è quell'anima che avverte l'esigenza di Dio con la stessa intensità, con la quale la « terra deserta, arida, senz'acqua » attende la pioggia che dà refrigerio e vita. Adulta nella fede e lieta nella grazia è quella persona che, sia nel silenzio della notte e della contemplazione, sia nella preghiera semplice, elevata anche nel lavoro quotidiano, si affida alla paternità divina per avere conforto e pace : Dio concede sempre questi doni a chi si rifugia sotto le sue ali. 3 4 5 3 Sai 62 [63], 1. * Ibid., 2. 5 Cf. ibid., 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1406 La contemplazione della misericordiosa bontà divina è cibo bevanda che (( sazia l'anima » , e la quale viene ricolmata dalla linfa 6 vitale di Cristo. L'assimilazione a Gesù, che ne deriva, fa vivere la persona in modo sovrumano, perché non si vive più per se stessi, ma per Dio, adempiendo i suoi voleri e partecipando alla sua vita, cercata con anelito incessante. 7 a. Il grande Pascal mise sulla bocca di Cristo queste parole : (( Non mi cercheresti, se non mi avessi già trovato ». Non mi cercheresti, se io stesso per primo non ti avessi chiamato. Le parole del profeta Osea alludono proprio a questa chiamata, all'invito di Dio. E questo è l'invito alle nozze spirituali. Dio chiamò santa Eustochia, la prese per sé ed ella, nel deserto 9 della sua angusta cella e nelle prolungate veglie, visse l'attesa del suo Signore e Sposo, il quale la rese capace di intendere le divine parole che rivolgeva al suo cuore. 10 L'Onnipotente la fece sua sposa per sempre nella carità e nella compassione, e con questa vera, divina giustizia la condusse alla santità ricolmandola di beni. 11 Da parte sua, la nuova Santa, con umile costanza, perseverò in questo amore e non esitò mai nel sacri­ ficio, per crescere in tale amore e permanervi. 5. Quando, dunque, l'anima umana sente la chiamata del suo Dio, di quel Dio che essa cerca, senza del quale è « come terra deserta, arida, senz'acqua » , 12 allora si compie nell'uomo una conversione sempre più profonda. E questa conversione è, nel contempo, una grande « rivalorizza­ zione », come lascia intendere San Paolo nella Lettera ai Filippesi. La chiamata-conversione, che derivò dall'incontro con Cristo sulla via di Damasco, produsse nell'Apostolo delle genti un completo capo­ volgimento dei « valori ». Da quel momento il persecutore dei cristiani iniziò a ritenere una perdita quanto in precedenza aveva considerato come un guadagno. E, sebbene il seguire Gesù avesse portato con 6 Ibid., 7 Cf. ibid., 2. 8 6. Pensées, 553, ed. Brunschvicg. ' Cf. Osea 2, 16. » Cf. ibid. 11 Cf. ibid., 2, 21. 12 Cf. Sal 62 [63], 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1407 sé persecuzioni, sofferenze e fatiche non comuni, egli non mutò giu­ dizio, anzi si rafforzò in esso. Nella luce del Redentore risorto, Punico suo desiderio fu di con­ seguire la comunione totale con Lui. Paolo, quale ineccepibile fari­ seo, aveva tentato di darsi una propria giustizia mediante una pun­ tigliosa osservanza della Legge, in tutte le sue prescrizioni. Ma con la conversione comprese che la vera giustizia viene unicamente dal Signore Dio. La condizione prima per poter ricevere tale dono di benevolenza è la povertà di spirito, che apre l'anima a Cristo e la porta ad amarlo più di se stessa. 13 14 Elargita per fede, la giustizia divina strappa gli uomini dalla bassezza del male e li eleva al vertice della figliolanza soprannaturale. Da tale altezza luminosa è possibile avere uno sguardo vasto, pene­ trante, che consente di conoscere in profondità il mistero di Cristo. E tale conoscenza di Cristo, nel quale « sono nascosti tutti i tesori della sapienza e della scienza )), è valore supremo per l'uomo (( con­ vertito », trasformato dalla grazia, ed è conoscenza non riducibile ad un mero apprendimento intellettuale. Essa è comunione di mente e di cuore con Cristo-Verità, grazie alla quale si diventa pienamente partecipi della sua Passione, Morte e Risurrezione, condividendone pure la forza redentiva. 15 16 La conoscenza di Cristo, la consapevolezza di essere afferrati da Lui, di « trovarsi in Lui mediante tale conoscenza », ci fa accogliere; la « giustizia che deriva da Dio » come grazia sorgiva di impegno e come caparra, che ci rende certi dell'utilità delle energie spese con dedizione per l'edificazione del Regno. 6. Ne è splendido esempio sant'Eustochia. Ella, ponendosi con assiduità alla scuola di Cristo crocifisso, crebbe nella sua conoscenza e, meditandone i misteri splendenti di grazia, concepì un fedele amore per Lui. Per la nostra Santa la vita claustrale non fu una mera fuga dal mondo per rifugiarsi in Dio. Ella con la severa ascesi, che si era imposta, voleva certamente unirsi a Cristo, eliminando sempre più ciò che in Lei, come in ogni essere umano, v'era di caduco, ma sentiva di essere al tempo stesso unita a tutti. Dalla cella del Monastero di 13 Cf. FU 3, 14 Cf. ibid., 3, 9. 8. 15 Cf. ibid., 3, 10. 16 Col 2, 3. 92 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1408 Officiale Montevergine Ella estendeva la sua preghiera e il valore delle sue penitenze al mondo intero. In tal modo intendeva essere vicina ad ogni fratello, lenire ogni dolore, chiedere perdono per i peccati di tutti. Oggi Sant'Eustochia ci insegna la preziosità della consacra­ zione totale a Cristo, da amare con affetto sponsale, devoto, completo. Quando si aderisce a Lui, si ama col suo stesso Cuore, che ha una capacità infinita di carità. 7. In questo giorno di festa, cari fratelli e sorelle della Comu­ nità ecclesiale di Messina-Lipari-Santa Lucia del Mela, mi unisco alla vostra letizia e vi rivolgo con gioia queste parole piene di affetto pastorale. È cosa per me grata porgere, in primo luogo, il mio saluto ai Signori Cardinali presenti, all'Arcivescovo della diocesi, Monsignor Ignazio Cannavo, che ringrazio per le cordiali parole, con le quali mi ha espresso, a nome proprio e di tutti, sentimenti di devozione, manifestando pure le attese ed i propositi di bene, presenti in cia­ scuno dei fedeli. Desidero salutare i Confratelli nell'episcopato, i sacerdoti, i reli­ giosi e le religiose. In particolare, saluto cordialmente le Suore Cla­ risse del Secondo Ordine Francescano, di cui faceva parte colei, che ora è stata iscritta nell'albo dei Santi. Porgo un deferente saluto a tutte le Autorità civili e militari, che con preziosa collaborazione hanno facilitato questa mia venuta a Messina. Giunga, infine, il mio saluto a voi tutti, cari fratelli e sorelle, che siete intervenuti in così gran numero e con la vostra presenza- festosa manifestate in modo semplice, ma autentico, la comunione con la Chiesa, col Successore di Pietro, confermando così significativamente quanto ha detto il vostro Arcivescovo. Carissimi, mentre vi dico il mio compiacimento per il devoto affetto che avete per la vostra Santa, vi esorto ad essere come Lei testimoni della luce, che illumina ogni uomo. Da secoli la invocate e onorate come protettrice ; continuate, ad imitarne la pietà eucari­ stica; come Lei amate Maria Santissima, la cui devozione è ben radi­ cata nella vostra terra, come egregiamente è attestato dalle nume­ rose Chiese a Lei dedicate in città e in diocesi — prima fra tutte la Cattedrale, ove è venerata sotto il titolo di « Madonna della Let­ tera )) — e come dimostra anche l'alta colonna, che all'ingresso del porto reca la statua della Madre del Redentore. 17 17 Cf. 1, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1409 Miei cari, ricorrete sempre alla Vergine Santa ed Ella, oltre a favorire la vostra assimilazione a Gesù, vi insegnerà a compiere quanto è gradito a Dio, il quale consacra ciò che Gli viene offerto, come questa celebrazione eucaristica ricorda e compie. 8. « Come il tralcio non può far frutto da se stesso se non rimane nella vite, così anche voi se non rimanete in me )). Ecco, oggi la Chiesa torna alla storia di uno di questi tralci, la cui vita si sintetizza pienamente in questo (( rimanere )) in Cristo. (( Chi rimane in me e io in lui, fa molto frutto, perché senza di me non potete fare nulla » . 18 19 Ecco, la vostra nuova Santa « messinese )), figlia della Sicilia, sembra ripetere attraverso i secoli e le generazioni questo invito di Cristo : (( Rimanete in me e io in voi m. 20 Questo invito di Cristo è stato riconfermato dalla testimonianza di santa Eustochia, come, in antecedenza, lo fu dalla testimonianza della vita di tanti Santi di quest'Isola, fin dai primi secoli del cri­ stianesimo. Oggi, questo invito è rivolto dalla nuova Santa in particolare a voi Sacerdoti, a voi Religiosi e Religiose, che avete scelto la vita della piena consacrazione per servire con ogni energia all'edificazione del Corpo mistico della Chiesa. Lo rivolge a voi sposi, perché la vostra famiglia sia nel mondo testimonianza della fedeltà amorosa del Creatore; a voi lavoratori, che contribuite a portare elementi nuovi per una comune costruzione, ove il Signore possa a tutti dare pace e serenità. Invita anche voi, cari giovani, perché vi dedichiate alla conoscenza di Cristo, risposta vera ad ogni domanda e ad ogni attesa. 9. (( Rimanete in me e io in voi )). (( In questo è glorificato il Padre mio : che portiate molto frutto e diventiate miei discepoli » . 21 La Chiesa, elevando alla gloria degli altari la nuova Santa, glo­ rifica Dio. « La gloria di Dio è che l'uomo viva » — che viva di quella pienezza di Vita che è in Cristo — la Vite. 2 2 18 Gv 15, 4. 19 Ibid. 15, 5. 20 21 22 Ibid. 15, 4. Ibid. 15, 8. Cf. Ireneo Adv. Haer., IV, 20, 7; PG 7, 1037. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1410 Officiale Sì. L'uomo è chiamato alla gloria in Cristo Crocifisso e Risorto. E, in questa esaltazione dell'uomo, riceve gloria il Padre. Poiché il Padre è « i l vignaiolo))... La santità dell'uomo — il frutto della coltura di Dio, la messe del mistero pasquale grazie al quale ogni cosa è instaurata in Cristo— è la gloria di Dio stesso. Umile Serva del tuo Maestro e Sposo, santa Eustochia ! I tuoi concittadini e tutta la Chiesa gioiscono oggi della gloria, che riceve Dio, Padre del Signore nostro Gesù Cristo, dal frutto maturo della tua santità. III Regii Iulii, exeunte ab omnibus Italiae regionibus Eucharistico conventu.* 1. « Poiché c'è un solo pane, noi, pur essendo molti, siamo un corpo solo )).* Le parole della prima Lettera di san Paolo ai Corinzi sono il filo conduttore del Congresso Eucaristico Nazionale a Reggio Calabria: siamo un corpo solo grazie all'Eucaristia! Così la Chiesa in Italia — in tutta la penisola, che dalle Alpi si protende, attraverso gli Appen­ nini, fino alla Sicilia — vuol manifestare la sua devozione per il San­ tissimo Sacramento del Corpo e Sangue di Cristo ed esprime, nello stesso tempo, una verità sostanziale su se stessa : siamo un corpo solo, siamo una unità ! Nel nome di questa Verità eucaristica sulla Chiesa saluto tutti voi che siete riuniti fisicamente e spiritualmente a Reggio Calabria : saluto la Chiesa che è in terra italiana — nel continente e nelle isole —, in tutte le diocesi e in tutte le parrocchie; in tutte le comunità che vivono e crescono grazie a questo Sacramento del Sacrificio di Cristo, della sua Croce e della sua Risurrezione, e che — nell'Eucaristia e per l'Eucaristia — sono « un corpo solo )). Saluto in particolare te, Chiesa di Reggio Calabria, che sotto la guida del tuo zelante Pastore, l'Arcivescovo Aurelio Sorrentino, hai promosso questa grande manifestazione di fede e di amore verso il Sacramento eucaristico ! Saluto il tuo Clero, i Religiosi e le Religiose • Die 12 m. Iunii a. 1988. 1 1 Cor 10, 17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1411 e tutte le persone consacrate; salutò i membri delle Associazioni cat­ toliche e dei Movimenti ecclesiali, i laici impegnati nelle attività pasto­ rali di evangelizzazione e di carità; saluto l'intero popolo fedele, che conserva in sé il ricchissimo patrimonio di valori cristiani accumu­ lato nei secoli da generazioni di credenti. Su di te riversi i suoi favori la divina bontà e ti conduca su vie di prosperità e di pace ! 2. Il Vangelo che abbiamo ascoltato poco fa richiama alla nostra coscienza lo sviluppo della vita, quale si attua nella natura. È noto che a simili fenomeni e processi Gesù si riferiva volentieri nel suo insegna­ mento sul Regno di Dio. Benché, infatti, tra questo Regno e l'ordine della natura ci sia una differenza, allo stesso tempo c'è tra di essi anche una somiglianza. Proprio questa somiglianza — una somiglianza facile da scoprire — spiega in maniera convincente la forza dell'insegnamento di Cristo nelle parabole. Perché il Regno di Dio è simile al grano, al seme gettato nella terra? Cristo induce i suoi ascoltatori a considerare come questo seme, gettato nella terra, cresca. Orbene (( la terra produce spontaneamente, prima lo stelo, poi la spiga, poi il chicco pieno nella spiga » . Ciò avviene senza la partecipazione dell'uomo. Dopo che questi ha seminato il grano, la terra opera « spontaneamente )) ; (( dorma (il seminatore) o vegli, di notte o di giorno, il seme germoglia e cresce; come, egli stesso non lo sa » . Solo quando la spiga è matura, quando « il frutto è pronto )), l'uomo, che prima ha seminato il grano nella terra, deve riprendere la sua attività. E allora (( si mette mano alla falce, perché è venuta la mietitura » . 2 3 4 Cristo parla della spontanea produttività della terra : « La terra produce spontaneamente ». Tuttavia è noto come, dietro questa attività spontanea della terra, vi sia la potenza vivificante, che il Creatore ha donato a ogni creatura vivente. 3. Dal momento della messe, inizia come una nuova fase nella storia della raccolta. Il grano viene, attraverso il lavoro dell'uomo, « cam­ biato » in pane e adeguato, così, ai bisogni umani. Diventa cibo per gli uomini. Ed ecco, entriamo nella vita quotidiana dell'uomo, al quale il Figlio di Dio ha raccomandato di chiedere nel « Padre nostro » : « Dacci oggi 2 Me 4, 28. 3 Ibid. 4, 27. 4 Cf. ibid. 4, 29. Acta Apostolicae 1412 Sedis - Commentarium Officiale il nostro pane quotidiano )). Il pane è dono del Creatore e, contempora­ neamente, è frutto della solerzia umana: ((frutto... del lavoro del­ l'uomo )), come ricordiamo ogni giorno alla presentazione dei doni nella Santa Messa. Il pane era presente anche nel cenacolo di Gerusalemme durante l'Ultima Cena. Cristo prese il.pane del banchetto pasquale nelle sue mani, lo spezzò e lo diede agli Apostoli, dicendo : (( Prendete e mangiate, questo è il mio Corpo » . 5 6 Ne rende testimonianza San Paolo nel brano della Lettera che ab­ biamo ascoltato, quando domanda ai suoi destinatari di Corinto : (( E il pane che noi spezziamo, non è forse comunione con il corpo di Cristo? )). 7 Sì. Lo è. Cristo disse : « Questo è il mio corpo che è dato per voi )). E poi, porgendo agli Apostoli il calice colmo di vino, dopo averlo benedetto con la benedizione pasquale, disse : « Questo calice è la nuova alleanza nel mio sangue, che viene versato per voi » . 8 9 L'Apostolo domanda pertanto ai Corinzi : « Il calice della bene­ dizione che noi benediciamo non è forse comunione con il sangue di Cristo? )). Sì, lo è. Cristo infatti, dopo aver istituito il sacramento del suo Corpo e del suo Sangue nel pane e nel vino della cena pasquale, disse alla fine agli Apostoli : « Fate questo in memoria di me 10 4. E così fa la Chiesa sin dall'inizio, sin dai tempi apostolici ; continua a farlo oggi e lo farà ancora sino alla fine della storia, sino alla definitiva venuta di Cristo. (( Voi annunziate la morte del Signore finché egli venga » . Così fa la Chiesa in tutti i luoghi della terra. Così fa da duemila anni qui, in questa terra, che è la vostra Patria. 12 La Chiesa annuncia la morte e la risurrezione di Cristo con le parole del Vangelo, Tuttavia, parola particolarmente eloquente e ricca di contenuto divino e umano è l'Eucaristia : il Sacramento che la Chiesa celebra e mediante il quale costantemente si costruisce ; la fonte, il centro e il culmine della vita della Chiesa e il suo tesoro più 1 3 5 6 7 8 6, n. 26, 26. 1 Cor 10, 16. Le 22, 19. Mt lUd. * Ibid. 22, 20. 10, 16. 10 1 Cor 11 Ibid. 11, 25. 12 Ibid. 11, 26. 13 Cf. Lett. Dominicae Cenae, 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1413 grande. Il sacramento che racchiude tutto il bene spirituale che la Chiesa ha ricevuto direttamente da Cristo ; il Sacramento nel quale permane senza interruzione il Mistero pasquale ; il Sacramento nel quale la Chiesa pronunzia incessantemente il suo ringraziamento per « le grandi opere di Dio » . 14 15 16 « È bello dar lode al Signore / e cantare al tuo nome, o Altissimo, / annunziare al mattino il tuo amore, / la tua fedeltà lungo la notte » . 17 Così fa la Chiesa. Lo fa in particolare la Chiesa in Italia, la quale manifesta il suo ringraziamento per « le grandi opere di Dio » mediante questo Congresso Eucaristico Nazionale a Eeggio Calabria, che oggi giunge al suo culmine. 5. (( Poiché c'è un solo pane, noi, pur essendo molti, siamo un corpo solo » : queste parole di San Paolo, sul rapporto fra Eucaristia e Chiesa, rappresentano il tema di questo XXI Congresso Eucaristico Nazionale. 18 L'Eucaristia, in quanto Sacrificio e Convito, ha un riferimento essenziale alla Chiesa, la quale si è sviluppata nelle singole comunità attorno agli Apostoli e ai primi messaggeri della fede; tali comunità avevano la consapevolezza di essere cellule di un'unica Chiesa, a motivo dell'unicità del sacrifìcio di Cristo sulla Croce che ogni Eucaristia riattualizzava e a motivo dell'efficacia unificante che la partecipazione al medesimo Pane e al medesimo Calice sviluppava nella moltitudine dei credenti. Ciò vale anche per le comunità ecclesiali di oggi. La via per con­ seguire l'unità con Cristo è l'Eucaristia, della quale Gesù aveva detto nel discorso della promessa : « Chi mangia la mia carne e beve il mio sangue dimora in me e io in lui. Come il Padre, che ha la vita, ha mandato me e io vivo per il Padre, così anche colui che mangia di me vivrà per me » . 19 È nota la preghiera che i primi cristiani rivolgevano al Signore nella Celebrazione eucaristica : « Come questo pane spezzato era sparso sui colli e, raccolto, diventò una cosa sola, così la tua Chiesa si rac- 14 Cf. Lumen gentium, 11; 15 Cf. » Cf. At 2, 11. 17 Sal 91 [92], 2-3. » 1 Cor 10, 17. 19 Christus Dominus, 30; Ad gentes, 9. Presbyterorum Ordinis, Ov 6, 56. 5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1414 Officiale colga dai confini della terra nel tuo Regno y). E San Cipriano, il Vescovo Martire di Cartagine, approfondendo tale tema, affermava : « Gli stessi gesti sacrificali del Signore mettono in luce l'unanimità cristiana, concentrata con salda e indivisibile carità. Infatti, quando il Signore chiama suo corpo il pane composto dall'unione di molti grani, indica il nostro popolo adunato, che egli sostenta; e quando chiama suo sangue il vino spremuto dai molti grappoli e acini e fuso insieme, indica similmente il nostro gregge composto di una moltitu­ dine unita insieme » . 20 21 Tale unità dei cristiani con Cristo e tra di loro si manifesta parti­ colarmente nell'unità di fede e nell'unità di carità; una fede che, in modo limpido e schietto, sia vissuta nella propria famiglia, nell'ambito della professione, della società civile e politica. Una carità operosa, fattiva, aperta ai bisogni dei fratelli, vittime di tante nuove forme di povertà e di emarginazione. A. motivo di questa unità di fede e di carità, che trova la sua forza e il suo sostegno nell'Eucaristia, il cristiano non può non impegnarsi nella difesa dell'uomo, della sua dignità, dei suoi fondamentali di­ ritti, primo fra tutti il diritto alla vita fin dal suo concepimento; non può non rifiutare i metodi dell'odio e della violenza palese o sub­ dola; non può non dar prova di generosità verso gli altri, tutti fratelli in Cristo e figli di Dio. 6. « A che cosa possiamo paragonare il regno di Dio o con quale parabola possiamo descriverlo? )). 22 La liturgia ci invita a riflettere sulla parabola del grano seminato in terra. Da tale grano crescono nei campi le spighe fino al tempo della mietitura. Da un altro seme — il granellino di senapa — cresce uno splendido albero. La parabola del grano di senapa fa riferimento alle parole del profeta Ezechiele, ascoltate nella prima lettura, nella quale si parla del mondo con cui il ramoscello di cedro piantato nella terra mette radici e rami, fa frutti e diventa un cedro magnifico. Tutti gli uccelli vi dimorano, ogni volatile all'ombra dei suoi rami riposa. 23 Il Concilio Vaticano II, riferendosi a queste analogie, mostra, come mediante l'Eucaristia, cresca e maturi il Regno di Dio nella storia 20 Didachè, IX, 4. 21 Epist, ad Magnum, V I : PL 3, 1189. 22 Me 4, 30. 23 Cf. Ez 17, 23. 1416 Acta Ioannis Pauli Pp. II terrena dell'umanità. Ecco « i l Verbo di Dio, per mezzo del quale tutto è stato creato, fattosi carne Lui stesso, e venuto ad abitare sulla terra degli uomini, entrò nella storia del mondo come l'Uomo perfetto, assu­ mendo questa e ricapitolandola in sé » . Egli chiama alcuni a dare testimonianza di fede nel loro ambiente, altri a consacrarsi al servizio degli uomini. In tutti Cristo « opera una liberazione, in quanto nel rinnegamento dell'egoismo e con l'assumere nella vita umana tutte le forze terrene, essi si proiettano nel futuro quando l'umanità stessa diventerà oblazione accetta a D i o » ; e « u n pegno di questa speranza e un viatico per il cammino il Signore lo ha lasciato ai suoi in quel Sacramento della fede nel quale degli elementi naturali coltivati dall'uomo vengono trasformati nel Corpo e nel San­ gue glorioso di Lui, in un banchetto di comunione fraterna che è pre­ gustazione del convito del cielo w. 24 2 5 26 7. « Mediante l'Eucaristia siamo un corpo solo » — così proclama la Chiesa in Italia nel presente Congresso. Questo non significa forse che, anche mediante questa unità del Corpo di Cristo, noi operiamo per la crescita del Regno di Dio nella nostra terra e nel mondo intero? Non significa questo che, mediante l'Eucaristia, viviamo del mistero di quella maturazione del Regno di Dio, la cui immagine evangelica è la maturazione del grano seminato nella terra « fino alla mietitura », oppure la maturazione del granello di senapa e la sua trasformazione in un magnifico albero frondoso? L'Eucaristia ci dice che questa crescita, questa maturazione è dono di Dio stesso. Ci dice anche che l'uomo e la Chiesa intera a tempo opportuno debbono accogliere la chiamata del donatore divino a seminare, a coltivare, a mietere. 8. L'Eucaristia. Il Sacramento del Corpo e del Sangue di Cristo. Il Sacramento della crescita e della maturazione del Regno di Dio sulla terra e in tutti noi. Del resto, la lingua umana dispone forse di parole sufficienti per esprimere ciò che l'Eucaristia è? u Gaudium et spes, 38. 25 Ibid. 26 Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1416 Officiale Mistero veramente inscrutabile ! Semplice di una semplicità mas­ sima ! Ricco di una suprema ricchezza ! Allora forse, al termine di questa assemblea eucaristica dell'intera Chiesa in Italia, una cosa soltanto possiamo fare : possiamo assumere dalla Madre di Dio le ben note parole del « Magnificat )) e ripeterle dal profondo dei nostri cuori : « Grandi cose ha fatto in me l'Onnipotente e Santo è il suo nome » . 27 Sì. « Grandi cose » ha fatto in noi — in ciascuno e in tutti. Santo è il suo nome! Amen. ALLOCUTIONES I Ad Novae Zelandiae episcopos sacra limina visitantes.* Bear br other Bishops, 1. I am pleased to welcome you here on the occasion of your ad Limina visit, which brings us together during this joyful season of new life in Christ, risen from the dead. Through you I also wish to greet ali the clergy, Religious and laity who, together with their Bishops, constitute the various particular Churches in New Zealand. I am happy to note the présence of Bishop Max Mariu, whose recent ordination to the episcopacy is a source of special Joy to the Maori people of your country. Through the ministry which he has just begun, may all the Catholic people of New Zealand be even more perfectly united in the one family of faith, hope and love. I wish to reflect for a moment on the ecclesial significance which this ad Limina visit has for the local Churches in your country. Your long journey to Rome to honour the memory and to invoke the inter­ cession of the blessed Apostles Peter and Paul serves as a reminder that "as fellow Citizens with the saints and members of the household of God" we are "built upon the foundation of the apostles and prophets, Christ Jesus himself being the cornerstone, in whom the 27 Lc 1, 49. • Die 9 m. Aprilis a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II u n whole structure is joined together and grows into a holy temple in the Lord". We are grateful to God for this apostolic foundation in which Saints Peter and Paul have such a hallowed place. We also thank God for the Good News of salvation that we have received as a gift through the heroic preaching and Christian witness of those who have gone before us in faith. I rejoice with you and the faithful of your Diocèses in a special way this year as you celebrate the memory of New Zealand's first Bishop, Jean Baptiste Pompallier, whose ministry as a successor of the Apostles laid the foundation for full ecclesial life in your country one hundred and fìfty year ago. The significance of your ad Limina visit, however, is not rooted only in the past. You are also here to visit the Successor of Peter, in order to strengthen the bonds of loving communion that bind your Churches to him, whom the Second Vatican Council recognizes as "Pastor of the whole Church" and as "the perpetual and visible source and foundation of the unity of the Bishops and of the multitude of the faithful". By faithfully presenting to him, in a spirit of collegiality, the expériences of your pastoral ministry, you are endeavouring to ensure its authentiçity. He in turn wishes to strengthen ail his brethren in the faith through a ministry that belongs to the essence of each particular church from within, and not from outside. In this Petrine service, willed by Christ and kept alive in the Church by the Holy Spirit, the Successor of Peter is called upon to promote the universality of the Church, to protect her legitímate variety, to guaran tee her Catholic unity, to confirm his brother Bishops in their apostolic faith and ministry, and to preside over the whole assembly of charity. 1 2 3 4 5 The ecclesial significance of your visit, then, is one of hierarchical communion, which like so many spiritual realities présent believers with a twofold challenge : first, to deepen constantly their own under­ standing and appréciation of this spiritual reality, and secondly, to bear witness to it in a secularized world. At a time when people can easily lose sight of the spiritual dimension of life the Church seeks to live as one household of faith in an intimate communion that 1 Cf. Eph 2:19-21. 2 Lumen 3 Ibid., 23. Gentium, 4 Cf. Gal 2 : 2 . 5 Cf. Lumen gentium, 13. 22. 1418 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale transcends by far the politicai, economie, ethnie and other secular relationships that are part of social life. The Church strives in every time and place to impart to all her members a deeply spiritual understanding of their life and mission in and for the world. Without a profound understanding of the Church's teaching on hierarchica! communion our life and mission as the Church are diminished. 2. For that reason, I also wish to reflect with you on the importance of doctrine in the life of the Church. In the wake of the Second Vatican Council we may rejoice at the renewed awareness among our people that the Catholic faith is not limited to certain religious practices, and that faith must be put into action, especially at the service of justice and .peace in the world. At the same time, as the Council also insists, we must build on the strong foundation of sound doctrine, which is none other than the saving truth of Jesus Christ. This truth is enshrined in the Creed and taught by the Magisterium; without it all our labours are in vain. As Saint Paul reminds us, "No other foundation can any one lay than that which is laid, which is Jesus Christ". The challenge always facing the Church is to deepen our knowledge, understanding and love of this truth which transforms our minds and hearts. Only by obédience to the truth as proclaimed by the Church's universal Magisterium can we fulfil our own mission in and for the world. 6 3. The whole People of God, and each of us, in response to Christ's word, is called to be holy and to share in the Church's mission. But the service of the word requires that particular attention be given to the intellectual and spiritual formation of the clergy, who are stewards of the mysteries of God, and of the Religious, who by their consécration are called to build up the Church through the perfection of charity. The process of training begins in seminaries and houses of formation ; it then continues through a lifelong process of personal study, prayer and reflection carried out in communion with the whole Church. Formation is rooted in doctrine, and must involve both the mind and the heart. It should lead a person not only to be well informed about the Church's teachings, but also to understand the way in which these teachings fit together and form the basis for the Church's structure and discipline. The goal of seminary formation is to deepen « 1 Cor 3:11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1419 in candidates for the priesthood an appréciation of Catholic doctrine as proposed by the Magisterium so that their own teaching will be truly Catholic and express authentically the life and faith of the Church. Only then will the faithful find in their clergy and Religious, and learn from them, a profound love for ecclesial unity and communion and a clearer understanding of the mysteries of faith. No less importantly, the laity—especially the young—must be taught the truths of the faith to which they are committed by their Baptism. We all know that sometimes people stray from the Church through indifférence, weakness or aliénation. Expérience also shows that if, when they were young, they received a solid grounding in Catholic doctrine, sacramental Ufe and prayer, they are more likely to return, with God's help, to the full practice of their faith. Especially important in this regard are Catholic schools, in which young people must not only hear about Jesus Christ, but also learn a way of thinking and a way of life in harmony with his Gospel. This they will do with the help of teachers who do not hesitate to impart the Church's teaching in its fullness and who themselves witness to the faith through an authentic Christian life. Indeed, all of God's people need to be nourished by sound teaching throughout their lives. All of us need to be challenged to deepen our spiritual life. I know that you share this concern, and I recommend special prudence in seeking ways to promote spiritual renewal among the faithful en trusted to your care. An extremely important aspect of all spiritual renewal in the Catholic Church is the Sacrament of Penance. As I said in the Apostolic Exhortation Reconciliatio et Paenitentia: "Every confessional is a special and blessed place from which, with divisions wiped away, there is born new and uncontaminated a reconciled individual —a reconciled world !". The Church's discipline concerning individual confession and absolution as the ordinary means of celebrating the Sacrament is not a matter of obédience alone. It is above all a question of fidelity to the will of our Lord Jesus Christ, as it is transmitted through the teaching of the Church. 7 8 4. The Sacred Scriptures show that for many people the truth which Jesus preached was difficult to accept. "God so loved the world 7 No. s i , v . « Cf. ibid., 33. 1420 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale he gave his only Son", but the world receives the gift of rédemption only through a change of heart—by turning away from sin—and through faith in what is unseen. We Christians are not exempt from this daily struggle to live in accordance with the new création which we have become by Baptism. We have only to think of Jesus' words about the Eucharist, about the Cross, about marriage, material wealth, and forgiveness to see how powerfully he challenges our faith and moráis. Under the guidance of the Holy Spirit, the Church continues to preach the Gospel "in season and out of season", in ali its fullness and with ali its implications for the faith and moráis of people today. Such a challenging message will be crédible to non-believers and to those who are wavering in their faith only if there are Christians who are well informed and strongly convinced of their beliefs and who at the same time are filled with love. Only the greatest love enables us to proclaim the truth, even when it is painful or unpopulär. 9 5. Solid doctrinal formation is also essential if ecumenical efforts are to the truly fruitful. In New Zealand dialogue between the various Churches and Ecclesial Communities can be fruitful. Such dialogue not only helps us to understand better our non-Catholic brothers and sisters, but also is a occasion to reflect more deeply on our own Catholic identity and on the doctrine and discipline that constitiite that identity. Here again, responsible ecumenical attitudes require careful formation, especially among the clergy. As I ha^ve said on a previous occasion in addressing the Secrétariat for Promoting Christian Unity, this formation "must centre around a deepened understanding of the mystery of the Church, and lead to a clear knowledge of the Catholic principies of ecumenism. This is necessary in order to ensure that those who have responsibility for ecumenical work in the Catholic Church understand that ecumenical initiatives should be carried out under the guidance of the Bishops in close union with the Holy See, and giving full weight to the essential role of the latter in serving the unity of all" (27 April 1985). 6. And so, dear Brothers, once again I wish to encourage you in your witness to the full truth of Christ and the Gospel as it is lived and taught in the Church. Düring my Pastoral Visit to your country, I was privileged to witness firsthand what God's grâce has accomplished in you. I commend you and your clergy, Religious and laity for all 9 Jn 3:16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1421 your efforts to respond generously to Christ's call to build up the Chairen as a community of holiness, justice and love. Today I invite you to do even more : to promote a sound understanding of the Church, to ensure liturgical renewal that is faithful to authentic principies and norms of Catholic worship, and to* apply Catholic teaching in its fullness to social and cultural questions. Following the example of the Mother of God, who kept and pondered in her heart everything relating to her divine Son, may each of you, and ali the faithful of your Diocèses, grow in your love of the truth. I commend you to Mary's maternal care during this year dedicated to her, and I cordially impart my Apostolic Blessing. II Ad antistitas Religiosarum Italiae.* Carissime Madri Superiore! 1. Avete iniziato il vostro Convegno con un incontro di preghiera mariana nella Basilica di Santa Maria Maggiore, davanti alla pre­ ziosa Icona di Maria Madre della Chiesa, venerata nella sede del­ l'USMI, e dopo aver riflettuto sul tema <( Donne consacrate nella Chiesa per la salvezza del mondo », con lo svolgimento dei vari momenti dottrinali, informativi ed elettivi, concludete oggi con questa Udienza la vostra importante Assemblea. Sono molto lieto di accogliervi ; vi saluto tutte con viva cordialità e vi ringrazio per questa vostra gentile presenza, che so essere animata da fede profonda e da vivo senso ecclesiale. U mio saluto, affettuoso e riconoscente, giunga per mezzo vostro anche a tutte le vostre Con­ sorelle. Guardando a voi e in voi vedendo tutte le vostre Comunità reli­ giose, viene spontaneo pensare al bene grande che le varie Congrega­ zioni hanno compiuto e continuano a compiere a vantaggio delle anime e della società. Infatti, ogni Congregazione ha una lunga storia di attività e di realizzazioni, che si snoda, a partire dai Fondatori e dalle Fondatrici, nell'arco di decenni ed anche di secoli, testimo­ niando la presenza e l'amore di Dio nelle contrastate vicende del pellegrinaggio umano sulla terra. Non è difficile ed è commovente * Die 9 m. Aprilis a. 1988. 1422 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale immaginare la mirabile schiera di Religiose che, nel passato e nel presente, in una costante e totale dedizione vivono amorevoli e sensi­ bili nelle scuole, negli asili, negli ospedali, nelle carceri, in pace e in guerra, tra i poveri, tra gli handicappati, tra gli anziani, a servizio delle parrocchie, dei sacerdoti, dei seminari. Forti, gentili, intrepide, sempre sacrificate perché consacrate, a volte stanche e tuttavia gene­ rose, quanto hanno compiuto le Suore in nome di Cristo e per suo amore ! Se un motivo di tristezza emerge in questa prospettiva, è il dover costatare che purtroppo molte opere sono oggi abbandonate, molte case vengono chiuse per mancanza di forze giovani, di nuove vocazioni. Ma occorre non perdersi d'animo e continuare a confidare nel Signore, a Lui elevando insistenti preghiere perché la sua chia­ mata al dono totale, che certamente continua a farsi sentire, sia accolta da un numero crescente di giovani ; e perché, al tempo stesso, i sacerdoti siano saggi e illuminati nella loro opera di formazione e di direzione spirituale. Alla luce di tante esperienze passate si può ben dire che, in ogni Congregazione, le Religiose sono state veramente « Donne consacrate nella Chiesa per la salvezza del mondo », unendo sempre insieme la testimonianza della propria fede cristiana all'esercizio della carità, secondo gli orientamenti del proprio carisma. Auspico di cuore che, mediante l'USMI, continui e s'accresca la fraternità di intenti e di comprensione reciproca tra le varie Comunità, pur nella diversità dei carismi, affinché questi si completino e si coordinino nella mutua carità e nella reciproca edificazione. 2. Che cosa fare oggi, nelle difficoltà del mondo moderno, per rav­ vivare l'impegno delle persone consacrate e per incrementare le voca­ zioni religiose nelle singole Congregazioni? L'interrogativo talvolta può diventare assillante e tormentoso ; e tuttavia il Concilio Vati­ cano II, nel Decreto Perfectae Caritatis, già indicava l'unica risposta possibile e valida: « Nella varietà dei doni — così si legge — tutti coloro che, chiamati da Dio alla prassi dei consigli evangelici, ne fanno fedelmente professione, si consacrano in modo speciale al Signore, seguendo Cristo, che vergine e povero, redense e santificò gli uomini con la sua obbedienza spinta fino alla morte di Croce. Così essi, ani­ mati dalla carità che lo Spirito Santo infonde nei loro cuori, sempre più vivano per Cristo e per il suo Corpo, che è la Chiesa. Perciò, quanto più fervorosamente si uniscono a Cristo con questa donazione Acta Ioannis Pauli Pp. II 1423 di sé che abbraccia tutta la vita, tanto più si arricchisce la vitalità della Chiesa ed il suo apostolato diviene vigorosamente fecondo »- 1 Sono parole semplici e trasparenti, a cui occorre ispirarsi costan­ temente per trarne luce e conforto. Esse ci dicono che nella persona religiosa c'è una «consacrazione sacramentale» che avviene per mezzo del Battesimo e della Cresima, e c'è una « consacrazione religiosa » che avviene mediante la professione dei Voti a seguito della chiamata di vocazione. Ambedue le « consacrazioni » sono opera divina, ma esigono anche la collaborazione umana : la « consacrazione religiosa » ha le sue profonde radici nella « consacrazione sacramentale », ma presenta un suo titolo nuovo e del tutto speciale, perché si esprime nel dono totale di sé a Dio, sull'esempio di Gesù povero, casto, obbediente, e si attua nel servizio alla Chiesa per l'annuncio del Vangelo, per la salvezza delle anime, per l'esercizio totale e costante della verità. Di tutto questo la Religiosa trova in Maria Santissima il modello insu­ perabile, e soprattutto l'aiuto e la forza nel momento della difficoltà e del pericolo. Nel frastuono di tante voci fra loro discordi, s'avverte oggi con più viva urgenza la necessità di chiarezza, a sostegno di scelte come la vostra, che suppone la donazione senza riserva della propria vita all'ideale cristiano. Il Concilio Vaticano II afferma con vigore che ciò che era valido per la vita consacrata nel passato lo resta tutt'ora e lo resterà sempre, perché poggia su di un fondamento che non muta : la salvezza del mondo, secondo il disegno provvidenziale della Crea­ zione e della Redenzione, che Gesù ha rivelato e la Chiesa perenne­ mente insegna. Mi pince, a questo proposito, ricordare una riflessione della Beata Theresia Benedicta a Cruce, la Carmelitana martire ad Auschwitz : «Donarsi a Dio, perdutamente dimentichi di sé, non far conto della propria viia individuale per lasciare pieno spazio alla vita di Dio, ecco il motivo profondo, il principio e il fine della vita religiosa. Quanto più perfettamente questo si attua, tanto più ricca è la vita divina che riempie l'anima. Ma questa vita divina è l'amore; amore straripante, che non ha limiti e che si dona liberamente ; amore che si piega mise­ ricordioso verso ogni bisogno ; amore che risana il malato e risveglia alla vita spirituale ciò che era morto ; amore che protegge, difende, nutre, insegna e forma ; amore che è afflitto con gli afflitti e lieto con 1 93 N . 1. - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1424 Officiale chi è nella gioia ; che è pronto al servizio verso ciascuno per compiere il disegno voluto dal Padre ; in una parola : l'amore del Cuore divino )). Questo devono anche oggi realizzare le Suore nelle singole Congre­ gazioni, con un vivo senso di apostolicità comunitaria, locale e uni­ versale. E perciò nelle vostre case portate speranza e fiducia! Abbiate fiducia nella Chiesa, perché questo significa aver fiducia in Cristo morto e risorto, che ha promesso alla Chiesa l'indefettibilità tempo­ rale e l'infallibilità dottrinale ; significa aver fiducia nello Spirito Santo, presente per illuminare le menti e santificare le anime mediante la (( grazia », che agisce nel segreto delle coscienze : l'opera della « grazia » è certa, reale, sicura, anche se esige che il chicco, caduto nel terreno, muoia per poter portare frutto : la Pasqua di Risurre­ zione deve essere preceduta dall'agonia del Getsemani e dagli spasimi della Crocifissione. E sappiate guardare con occhio di ottimismo e di speranza alle realtà consolanti che anche oggi esistono nella Chiesa e nella società : esse sono grandi e abbondanti e dimostrano che alla fine vince l'amore, e cioè vince Dio. Maria Santissima, che sempre vi accompagna e sempre invocate con amore e fiducia, mantenga in voi vivo e ardente l'impegno di donarvi perchè trionfino, oggi come sempre, gli ideali — gli unici che confor­ tano — della vita spesa nella fede, nella carità, nella bontà, nella santità ! Vi sia di conforto la Benedizione Apostolica, che ora vi imparto di cuore e che volentieri estendo a tutte le vostre Consorelle. III Ad quosdam medicos ab omni Europa coram admissos.* Illustri Signori, 1. Sono lieto di questo incontro con voi in occasione dell'XI Con­ gresso Europeo di medicina perinatale. Vi porgo il mio saluto, che estendo con vivo senso di apprezzamento agli organizzatori ed ai relatori del Simposio. La vostra presenza, illustri Signori, evoca al mio pensiero l'im­ pegno scientifico e curativo che, soprattutto in questi ultimi decenni, ha caratterizzato questa vostra specialità. La medicina perinatale si * Die 14 m. Aprilis a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1425 giustifica e si incentra nello sforzo qualificato e assiduo di salvare, proteggere e promuovere la vita e la salute del nascituro e del neo­ nato e, simultaneamente, la vita e la salute della madre. La vostra specialità è tutta pervasa da questo ethos in favore della vita nascente: è stata questa finalità a far compiere progressi scientifici alla disciplina e a rendere migliore la qualità dell'assistenza prenatale, perinatale e neonatale. 2. L'ampio programma del vostro convegno internazionale rende evidente, anche a chi non possiede la vostra competenza, la densità morale, il valore scientifico ed i risultati incoraggianti del vostro lavoro. Il mio pensiero va ora a tutti quei bambini che voi avete con­ dotto alla luce e alla vita, nonostante le difficoltà della gestazione difficile, offrendoli allo sguardo, alle braccia e all'attesa trepida dei loro genitori e familiari. Desidero dirvi grazie insieme con tutti coloro, che hanno goduto della nascita di queste nuove vite e le hanno accolte con affetto pro­ fondo e sempre nuovo dalle vostre mani esperte e benefiche. Voglio dirvi che quest'opera a servizio della vita e della maternità parla da se stessa davanti al Creatore e attira su di voi, sulle vostre famiglie e sulla vostra attività la benedizione del Creatore. Desidero anche interpretare la voce della Chiesa, madre e maestra, per incoraggiarvi a mantenere intatta e inviolata la vostra esperienza e la vostra arte medica da certe pressioni sociali o ideologiche, dalle tentazioni della fragilità umana e dagli abusi delle tecnologie inno­ vative, perché il vostro stesso ethos medico, che si alimenta ad una lunga tradizione di umanità, e le vostre coscienze siano sempre in conformità con la norma morale e la Volontà paterna del Creatore. 3. È noto purtroppo che in questa delicatissima fase dell'esistenza del nascituro si è insinuata la nefasta tentazione di interrompere la vita innocente, specialmente quando questa si presenta non perfetta e non del tutto sana, e talvolta anche per ragioni ancor più inconsi­ stenti e, comunque, non mai giustificative. Opportunamente, pertanto, la recente Istruzione della Congrega­ zione per la Dottrina della fede « Donum Vitae » ribadisce : « L'essere umano è da rispettare — come una persona — fin dal primo istante della sua esistenza »- È l'insegnamento del Concilio, secondo il quale (( la vita umana, una volta concepita, dev'essere protetta con la mas1 1 P. i, 1. 1426 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale sima cura ; e l'aborto come l'infanticidio, sono abominevoli delitti » ed è la dottrina e la prassi costante della Chiesa. L'Istruzione, che ora ho richiamato, offre peraltro indicazioni pre­ ziose circa le condizioni richieste per la liceità della diagnosi prenatale e per gli interventi terapeutici sugli embrioni e sui feti prima della loro nascita, mentre esplicitamente richiama il divieto morale relativo alla sperimentazione sui feti e sugli embrioni. Il grado di rispetto alla vita nascente in tutte le sue fasi di vita nel seno materno è la premessa di quel rispetto che deve proseguire nella fase neonatale anche e soprattutto verso gli immaturi gravi e i neonati malformi. È la logica di morte, insita nella legittima­ zione dell'aborto, che spinge oggi in qualche parte alcuni a chiedere la legalizzazione dell'eutanasia neonatale e ad avviarne la pratica a carico dei feti portatori di handicap e di quelli la cui esistenza neonatale, a causa della loro nascita, prematura, risulta, anche se possibile, non priva di qualche difficoltà e di qualche rischio. 2 4. Si avanza, da parte di alcuni, il presunto « diritto al figlio sano » e si colloca la così detta « qualità di vita » come criterio dirimente perché venga accettata la vita. Occorre riaffermare con chiarezza che ogni vita è sacra e che la esistenza di una eventuale malformazione non può costituire motivo di una condanna a morte, neppure quando siano i genitori stessi, presi dall'emotività e colpiti nelle attese, a chiedere l'eutanasia attra­ verso la sospensione delle cure e dell'alimentazione. La qualità di vita è da perseguire, per quanto è possibile, mediante cure proporzionate e appropriate, ma essa suppone la vita e il diritto di vivere per tutti e per ognuno, senza discriminazione e senza abbandoni. La storia stessa della vostra disciplina, multiforme e ammirevole per risorse e per progressi, si oppone all'acquiescenza a disegni di morte quali l'aborto e l'eutanasia neonatale. Quei figli che passano fra le vostre mani e che escono dalla culla dei vostri nidi e dalle vostre corsie, sono coloro che vi benediranno insieme con i loro genitori ; ma soprattutto vi benedice il Signore Gesù, Verbo fatto Carne, sacrificatosi volontariamente per gli uomini, e risorto il terzo giorno per dare vita e risurrezione a tutti gli uomini. 1 Gaudium et spes, 51. 1427 Acta Ioannis Pauli Pp. II Nel suo Nome, e come pegno di questa lode e segno della sua appro­ vazione per quanto fate e farete e insegnerete a difesa della vita nascente, imparto a voi, rinnovando l'augurio di pace del Signore risorto, la mia Benedizione. IV Ad Mozambici episcopos limina Apostolorum visitantes.* Venerareis e queridos Irmâos no episcopado 1. Sede bem-vindos a este encontró, para mim momento de grande alegría em Cristo, nossa Páscoa. Agradeeo as palavras delicadas que o Senhor Presidente da vossa Conferencia Episcopal de Mocambique me dirigiu, interpretando os sentimentos de todos, das Cristandades confiadas aos vossos cuidados pastorais e, nalguns aspectos, de toda a dilecta populacäo moçambicana. Esta vossa peregrinaçâo quinquenal aos lugares assinalados pelos vestigios da presenta e do sangue dos Apostolos — como a de todos os outros Bispos do mundo — testemunha a vossa uniäo com a Igreja de Roma, no inteiro Corpo místico de Cristo, e a vossa comunhäo com o Sucessor de Pedro. Muito obrigado ! Mas eia é também momento privilegiado para avivar o interesse e afecto fraternal de toda a Comunidade católica para com a porca o do único rebanho do Senhor, novo Povo de Deus peregrino que, em Mocambique, vai encontrando, no meio das tentaçôes e das tribulaçôes, o conforto da graça de Deus prometida, para que, também ai, a Igreja « permaneva Esposa digna do seu Senhor ».* 2. Vindes encontrar-vos também com os imediatos colaboradores do Bispo de Roma, nos diversos Organismos da Santa Sé, exprimindo, de forma bem tangível os vínculos profundos que a todos nos unem, näo obstante as distancias geográficas e as diferenças culturáis. Esta uniâo radica-se exactamente no Misterio pascal que estamos a celebrar: o misterio da morte e da ressurreiçâo do Senhor. Por ele o Povo mes­ siànico, que caminha em direcçao à cidade futura e permanente, foi 2 * Die 15 m. Aprilis a. 1988. 1 2 Cf. Lumen Cf. Hebr 13, gentium, 14. 8. 1428 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale resgatado ; e, como Igreja, começou a ser « para toda a humanidade um germe fecundíssimo de unidade, de esperança e de salvaçâo » , na sua missâo, de fazer penetrar e instaurar na historia dos homens o Reino de Deus, que transcende os tempos e as fronteiras. IÎ conhecido e por vos foi-me confirmado que, na Igreja que está em Mocambique, nao obstante a luz da esperanza pascal, há ainda marcas de sofrimento. Já oferecemos tudo isso unido ao Sacrificio da Eucaristía concelebrada, ponto mais alto de encontró e comunhäo na vossa visita « ad limina Apostolorum ». O testemunho que dais e de que sois portadores, da parte das queridas Cristandades moçambicanas, é tanto mais apreciado, quanto as sabemos pobres e necessitadas praticamente de tudo. Apesar disso, elas têm sabido (( renovar­ le pela acçâo do Espirito Santo », gratas a muita generosidade das suas forças vivas, para manter a sua qualidade de sinal do Absoluto de Deus. 3 3. Este ano representa para vos um ano de nova esperança, que já começou a marcar e a polarizar as vossas actividades pastorais : é o ano da visita pastoral do Sucessor de Pedro. Confesso que, também da minha parte, nutro idénticos sentimentos e expectativa; e praza a Deus que os nossos anelos se realizem, para o maior bem e alegría de todos os moçambicanos, da Igreja e da familia humana. Nesta, de facto, vai crescendo a convicçâo de « urna interdependencia radical » e da exigencia de urna solidariedade sem fronteiras, que a assuma como imperativo ético. 4 4. Cada um de vos, amados Irmaos, é portador daquilo que sente e vive urna Igreja particular : das consolaçôes do Senhor, das alegrías e esperanças, assim como das tristezas e angustias dos homens que a integram. E em conjunto, como concretizaçâo local da Colegialidade dos Bispos, dizeis-vos profundamente confiantes n'Aquele que nos dá a força, e que é fiel à promessa que nos fez : « Eu estou convosco todos os dias até ao firn do mundo » . 5 Ao mesmo tempo, porém, nos vossos Relatórios, preparados com esmero em funçâo desta Visita, mostrais-vos preocupados com urna quebra generalizada dos valores espirituais e moráis na vossa patria, resultante, prevalentemente, da introducto nao gradual de mutaçôes 3 Lumen 4 Cf. gentium, 5 Mt 2 8 , 2 0 . Enc. 9. Sollicitudo rei socialis, 26. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1429 profundas, em plano social, e de situaçôes de insegurança; quebra a que nao se pode obviar prontamente, pela falta de oportunidades, meios e pessoal indispensável, para a defesa e promoçâo desses valores na estima comum, mediante o labor pastoral, a educaçâo e a contribuiçâo para um desenvolvimento ordenado. Entre as múltiplas concretizaçôes desta crise, referíeis : a perda do sentido do valor supremo e sagrado que é a vida humana, com o aparecimento de urna mentalidade de violencia e mal-estar, que se repercute na familia, na escola, no trabalho e no quotidiano; isso incide negativamente, sobretudo nos jovens, que, perplexos, desorien­ tados e confusos, se interrogam, ou entao (( se evadem » do condicionalismo real e da perspectiva do futuro, abdicando do generoso empenho em traçar e construir, segundo as coordenadas do bem e da verdade, um pròprio projecto de vida. Nesta conjuntura, que se apresenta à vossa solicitude pastoral e à sensibilidade da Igreja universal, « conservémonos firmemente ape­ gados à nossa esperança ... e atendamos uns aos outros, para nos estimularmos na caridade » , e nâo se perturbe o nosso coraçâo, nem desfaleça. 6 7 5. Ao comungar os vossos cuidados de Pastores, como cultores de Deus, pela oraçâo, e dos Seus direitos, pela vigilancia do rebanho, como anunciadores de Jesus Cristo e da sua mensagem e fautores dos valores espirituais e moráis e, ainda, como pais extremosos e educa­ dores na fé, ao mesmo tempo que irmâos acolhedores de cada pessoa humana, gostaria de analisar convosco, reflectir e orar sobre as causas remotas e próximas, mais ou menos detectáveis e mais ou menos removíveis, de tal conjuntura. Limito-me a tocar algumas. A mais notoria é a situaçâo conflituosa, que há tempos avassala a vossa patria, com o seu cortejo de morte, desolaçâo, carestía, nudez, f orne e doença, que vêm juntar-se a males endémicos, ainda nâo total­ mente debelados ; há, depois, um condicionalismo que torna ineficazes, se nâo impossíveis, as tentativas e esforços de boas vontades para socorrer os necessitados. Quero fazer meu o pedido que tantas vezes tendes feito : que se procure, se favoreça e se cultive a paz, com todos os meios ao alcance. Pensando prevalentemente no bem do hörnern moçambicano, quero 6 Hebr 10, 23. 7 Cf. Io 14, 27. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1430 aqui lembrar que a paz autèntica e a seguranza colectiva, indispensáveis para o desenvolvimento de um povo, sao inseparáveis da justiça, da liberdade rectamente entendida e da verdade, a ditarem a sintonia de esforços para construir as bases do desenvolvimento do hörnern todo e de todos os homens. E este pedido, tao sincero quanto respeitador, amplia-se no apelo formulado ao mundo inteiro na Encíclica « Sollicitudo rei socialis )) : (( Os países de independencia recente, que se esforçam por adquirir urna pròpria identidade cultural e politica e que teriam necessidade da contribuiçâo eficaz e desinteressada dos países mais ricos e desen­ volvidos, encontram-se implicados — algumas vezes mesmo compelidos — nos conflitos ideológicos, que geram inevitáveis divisöes no seu seio ... impedindo o direi to de cada povo à pròpria identidade, à independencia e à segurança, como também à participaçao, na base da igüaldade e da solidariedade, e à f mica o dos bens destinados a todos os homens » . 8 9 6. Neste contexto de solidariedade sem fronteiras, penso e rezo também pelos milhares de desalojados e refugiados, que säo objecto da vossa preocupaçào e caridade pastoral. Ao encorajar-vos nos esforços generosos, que sei näo poupais para « ser tudo para todos », como tenho feito outras vezes — nomeadamente, aquando da visita do Senhor Cardeal Roger Etchegaray ao vosso país — desejo apelar, para que a Comunidade internacional atenda aos problemas em aberto neste campo e propicie a ajuda humanitaria possível a esses nossos irmaos. O seu sofrimento é sinal, se nao causa, dos desequilibrios persistentes na Familia humana, que a todos interpelam, com exigencias de ca­ rácter ético. 10 Com efeito, quando, por um lado, subsistem dificuldades, ou mesmo a impossibilidade de organizar e levar ajuda urgente, com bens de primeira necessidade, e de estabelecer programas de assistência sani­ taria, educacional, social e moral para tais irmâos, e, por outro lado, se verifica que o comercio e circulaçâo de armas vence todos os obstá­ culos e transpöe todas as fronteiras, há motivos para interrogar-se. 11 7. Outra realidade extremamente importante, a que dispensais o melhor do vosso zelo apostólico, é a familia, lugar privilegiado de 8 Cf. Discurso ao ' N. 21. 10 11 Cf. ibid., 19. Cf. ibid., 24. Corpo Diplomático, 13-1-88. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1431 cultivo, preservaçâo e transmissio de valores, com um papel único na formaçâo cultural. Convosco partilho a felicidade e as angustias das familias moçambicanas, neste momento que atravessam. Peço a Deus que o respeito sem indiferença, a generosidade espon­ tánea e o espirito de solidariedade e de compreensâo, como valores tradicionais, corroborados pelos valores cristâos, em breve possam per­ mitir à familia moçambicana reencontrar-se e reencontrar os vínculos sagrados em que se apoia e ò ambiente que a defenda e favoreça, como formadora das pessoas que integram a grei nacional, a ser cada vez mais iluminada pelos auténticos valores éticos, espirituais e da fé em Deus. No acerto da vossa pastoral, evangelicamente solícita pelos mais carentes e desfavorecidos, sei que vos preocupáis, ainda no campo familiar, por defender os pobres e a sua dignidade pessoal ; e nâo deixais de ter presente o desiderato do Concilio de fazer das familias cristas outras tantas « igrejas domésticas », e como que o primeiro « seminario », onde os que sobem na vida se possam confrontar com o plano e iniciativa de salvaci o de Deus, que os engloba ; confrontar-se com o amor de Cristo que lhes pergunta, hoje como ontem : « E vos, quem dizeis que Eu sou? » . 12 E um tal confronto dar-se-á, normal­ mente, num clima de fé, de caridade e de oraçâo que se respire no lar. 8. Notei, com satisfallo, que depois da vossa anterior visita « ad limina » e em particular nestes últimos tempos, tem havido um inte­ resse crescente dos jovens pela religiào. Isto é motivo de agradecimento ao Senhor e de esperança para o futuro ; como é também mo­ mento favorável para atender, compreender e acolher os seus anseios por ideáis nobres, que satisfaçam o desejo que os domina, de serem livres sem desregramentos, úteis sem instrumentalizaçâo e protago­ nistas na busca do bem comum sem egoismo, corno construtores de urna sociedade mais humana, mais justa e fraternal, onde haja lugar e voz para todos. Sei que desejais ajudar os queridos jovens moçambicanos — o futuro da Naçâo por que eles anelam — a cultivar e viver a propria dignidade de homens, conscientes e responsáveis como pessoas, respeitadores da hierarquia dos valores — mormente do valor da vida, em todos os momentos e circunstancias — preocupados com a autentica 12 Mt 16, 15. 1432 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale solidariedade fraterna entre todos os seus semelhantes : « vos sois todos irmäos Ä. Para tudo isto, há que ajudar esses queridos jovens a descobrir as riquezas da Boa Nova de Jesus Cristo. A este propósito, sabemos que o reconhecimento dos direitos dos homens, incluidos no misterio da Redençâo, se obtém pelo reconhecimento dos direitos de Deus. E viria ao caso, renovar aqui o apelo que lancei ao mundo com a Mensagem para o Dia Mundial da Paz deste ano, em favor do direito à liberdade religiosa, que é « a medida de todos os direitos funda­ mentáis, enquanto concerne à esfera mais íntima o hörnern ». Por isto mesmo escrevia, na aludida Mensagem : « A recta ordern social exige que todos — pessoalmente e em comunidade — possam professar a sua convicçâo religiosa, com respeito pelos outros » . 13 14 9. Nesta mesma ordern de ideias, seria útil, sem dúvida, fazer aqui a historia da evangelizaçâo na vossa patria; seria o momento oportuno para render homenagem aos missionarios e fazer o (( ponto da situaçâo » : em que fase está a levedaçâo da « massa », pelo (( fermento » do Reino, e o enraizamento e crescimento do (( grao de mostarda » no humus moçambicano, aquilatar, enfìm, a presenta auténtica do mesmo Reino nesta parcela do Continente africano. O tempo näo no-lo permite. Os números fornecidos nos Relatórios dáo motivo para nos agradecermos a Deus ; mas näo deixam, por outro lado, de trazer-nos à mente a hora de realismo do Mestre, quando dizia aos « seus », em dois momentos : (( Os campos estuo brancos para a ceifa » ; mas « a messe é grande e os trabalhadores sào poucos. Pedi, pois, ao dono da messe que mande trabalhadores para a sua messe » . Vemos a quase totalidade dos Pastores e alguns Sacerdotes autóctones, as Reli­ giosas originarias do país, os dedicados Catequistas, Animadores das comunidades e Leigos comprometidos nos movimentos a tentarem ani­ mar crisülmente as actividades seculares ; mas tendes diante de vos a tarefa grandiosa de recrutar e formar os obreiros da constante renovacño vital e da expansäo da Igreja evangelizada. 1 3 16 Ao partilhar a vossa esperança e estimular o vosso empenho, quero fazer minha, alias, de toda a Igreja, a vossa aspiraçâo : que possais 13 14 15 " Mt 23, 8. N. 1. 4, 35. Lc 10, 2. Io Acta Ioannis Pauli Pp. II 1433 contar em breve com novas levas de missionarios — Sacerdotes, Reli­ giosas e Leigos — imbuidos da indispensável solicitude, uns para com os outros, dos membros do único corpo das Igrejas, ou da rea­ lidade da Igreja-comunhäo, acentuada pelo Sínodo dos Bispos, quando comemorou o vigésimo aniversario do Concilio Vaticano II. Entretanto, sei que estais muito empenhados em utilizar e valo­ rizar a (( prata de casa » ; aplicados em dar urna cuidada formaçâo aos Catequistas e Animadores das <( comunidades », que foram surgindo para suprir à escassez de Sacerdotes. Nestas « comunidades de base », a maior responsabilidade dos leigos e os novos ministerios têm-se mostrado assaz úteis e com muitos aspectos positivos. No entanto, permanece indispensável o ministerio dos Sacerdotes. Por isso, há-de manter-se a abertura e prosseguir o empenho para (( dotar-se », o mais breve possível, com os « seus » Sacerdotes : assumidos dentre os homens dessas « comunidades » ; mas como os quer Cristo e a Igreja, « constituidos » em favor dos homens nas coisas respeitantes a Deus. 17 18 10. Apesar de poucos, procurais inserir-vos, fraternalmente com os demais, nas iniciativas de desenvolvimento, com um serviço desinteressado. Calaram fundo no meu coraçâo as vossas confidencias sobre essa participaçâo na grande batalha contra a fome, a nudez, as doenças, os sofrimentos moráis e o analfabetismo, tornada bem ardua, por vezes, por inclemencias ou flagelos naturais. É-me grato acentuar aqui convosco as benemerencias desse serviço à vida e à qualidade de vida; e confio-vos transmitir a todos os empenhados nessa entreajuda fraterna que o Papa aprecia muito o seu testemunho de caridade crista e o sacrificio e rasgos de generosidade que ele comporta. E praza a Deus que esta solidariedade à luz da fé, com o seu carácter de gratuidade, de perdâo e de reconciliaçâo, arraste cada vez mais quem vê essas « boas obras » a reconhecer e a glorificar Deus e à pràtica das virtudes que favorecem a serena convivencia; e crie a unifio para construir, dando e recebendo, urna sociedade nova e um mundo melhor, onde a paz, assente na liberdade e na justiça, a todos irmane num esforco conjugado pelo auténtico desenvolvimento humano. E de outros pontos faço tesouro no coraçâo e oro pelo bom éxito do que estais a fazer. Posso nomear : — o diálogo com todos os que crêem em Deus; 17 Cf. 1 Cor 22, 25. 18 Cf. Hebr 5, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1434 Officiale — o papel dos abnegados membros dos Institutos de vida consa­ grada, sobretudo das Religiosas : das contemplativas, que tanto nos ajudam ; e das que asseguram a presenta da Igreja nos campos da saúde, da educaçâo e da promoçâo social ; — a missäo dos Leigos, para tornarem o mundo mais conforme com os designios do Criador e com a dignidade do hörnern; — a formaçâo para o Sacerdocio e formaçâo continuada do Clero etc. 11. Agradeço-vos, amados Irmäos e, convosco, agradeço ao Senhor a generosa dedicaçâo, como Pastores da Igreja em Mocambique. No vosso quotidiano labor pastoral estou-vos muito presente, com afecto em Cristo e com a minha oraçao. E, concluindo, repito : Conservemo-nos firmemente apegados à nossa esperança, atendendo uns aos outros, para nos estimularmos à caridade, porque é fiel o que nos fez a promessa : (( Eu estarei con­ vosco todos os dias )). E que neste Ano Mariano, a Bem-aventurada Virgem Maria, « Es­ perança nossa », este ja cada vez mais « na casa )) dos discípulos do Seu Filho moçambicanos — tao devotos de Nossa Senhora — e para todos se ja sempre « Mae de misericòrdia » : a Mae que lhes foi dada aos pés da Cruz. No clima da Páscoa, saúdo ñas vossas pessoas as vossas Comuni­ dades diocesanas e todos os Moçambicanos, com as palavras do divino Ressuscitado : « A paz esteja convosco ! », ao dar-vos, corno penhor de comunhäo, a Bênçao Apostólica. 19 V Ad quosdam episcopos Civitatum Foederatarum Americae Septemtrionalis sacra limina visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. It is a great pleasure for me to welcome all of you, the Bishops of Texas, Oklahoma and Arkansas. In you I greet all your beloved faithful and each of your local Churches with all its priests, deacons, Religious, seminarians and laity. I recali with special joy my recent visit to San Antonio, the wonderful welcome given me and the impres19 Mt 28, 20. * Die 16 m. Aprilis a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1435 sive faith of the people. I assure you that I remain close to you in your ministry of faith, as does the Mother of Jesus, la Virgen de Guadalupe. In my recent talk to your brother Bishops of Begion IX, I mentioned a series of related pastoral events that are, in effect, inspired by a single vision of faith and directed to the goals of deep personal renewal and ever more effective evangelical service in the United States. These events include the présent ad Limina visits and those of 1983, the papal visits of 1979 and 1987, as well as the meeting with American Bishops foreseen for 1989. Today I would like to view in this context stili another event—one which concerns the universal Church and therefore the Church in the United States. It is the great lubilee of the year HO00, marking the close of the Second Millennium of Christianity and the inauguration of the Third. This anniversary requires of the whole Church a period of serious préparation at both the universal and local levéis. From the beginning of my Pontificate, and in particular in the Encyclical Redemptor Hominis, I have attempted to direct the attention of the Church to this season of "a new Advent", which precedes all the grace-fìlled opportunities and activities which we ardently hope for in the year 2000. 1 2. The aim of the Jubilee and of its préparation is to "recali and rewaken in us in a special way our awareness of the key truth of faith which Saint John expressed at the beginning of his Gospel : 'The Word became flesh and dwelt among u s ' ". The Millennium is meaningful only in the light of the mystery of the Incarnation and of its divine motivation and purpose, which are also explained to us by Saint John, when he says : "God so loved the world that he gave his only Son, that whoever believes in him may not die but may have eternai life". Emphasizing these truths, the Church strives to provide a framework of principies from which she will continue to draw out from her life "the new and the old" in order to elicit the response of faith to the Father's love and to his Incarnate Word, and to lead us ali to eternai life. 2 4 5 1 No. 1. * Jn 3 1:14. Ibid. * Ibid. 5 3:16. Mt 13:52. 3 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1436 Officiale By refiecting on the Incarnation the Church of the year 2000 will be able to understand herself ever more fully in her twofold nature— human and divine. She will also understand the sublime union of thèse two éléments in the everyday reality of her life as the Body of the Word made flesh. The Church is convinced that, by placing the Incarnation before the People of God with ali the power of her being, mankind will rediscover in this mystery of God's revealed love the truth that explains and directs all human activity. Only in the light of the Incarnation does ali human living take on its proper perspec­ tive, or as I stated in that first Encyclical : "Through the Incarnation God gave human life the dimension that he intended man to have from his first beginning". 6 3. Our présent pastoral efforts as Bishops, those envisioned for 1989 and those beyond should be directed to creating that profound and dynamic vision which must characterize the Church in the year 2000. The Church of the Millennium must have an increased consciousness of being the Kingdom of God in its initial stage. She must show that she is vitally concerned with being faithful to Christ; henee she must stri ve mightily to respond to the great challenges of holiness, evangeli­ zation and service. At the same time the Church of the Millennium must emerge as a clear sign of her own eschatological state, living by faith the mystery that is yet to be fully revealed. As she does this the Church must proclaim with Saint Paul that "eye has not seen nor has ear heard what God has prepared for those who love him". 7 The Church of the Millennium will still be the Church undergoing purification through suffering—the salvific value of which she fully knows. Yet in her purifying expériences the Church will still be able to cry out that the sufferings of this time are "as nothing compared with the glory to be revealed in us". As a Church living in expectation of glory to be revealed she will find ever greater strength to proclaim the value of celibacy that is lived for the Kingdom of God, the final state of which is in préparation: "Thy Kingdom come !". 8 At such an important juncture of her life, the Church of the Mil­ lennium must declare that she is ready at any moment to meet the Lord, just as she is ready to go on faithfully in joyful hope awaiting 6 7 8 No. 1. / Cor 2 : 9 . Rom 8:18. 1437 Acta Ioannis Pauli Pp. II his Corning. But in both her waiting and her expectation she is reinforced in hope because she knows that Christ her Head has gone before her in his Ascension to prepare a place for her. And as she waits, she remembers what he once said to the disciples : "If I go and prepare a place for you, I will come back again and take you to myself, so that where I am you also may be". 9 The Church is convinced of her right to be with Jesus, who, seated at the right hand of the Father, has already united her to himself in glory. The triumph of the Head already belongs to the members of the Body. This makes it easy for the Church as she lives the new Advent to accept with keen conviction the words of her victorious Redeemer : "Remember, I am Coming soon". is called upon to remember. 10 Düring the Millennium the Church It is also the special hour for the Church to respond with fidelity and confidence, proclaiming by her actions and by her whole life: "Come Lord Jesus!". 11 4. The Church's program for the Millennium and its préparation most be a total concentration on Jesus Christ. She must proclaim Jesus Christ as victorious in the Rédemption that he brought about in his blood; she must proclaim Jesus Christ, crucified and glorified, the One wearing "a cloak dipped in blood" and bearing the name "the Word of God". 12 The Church is called upon to proclaim the supreme effectiveness of Christ's death ; to proclaim that the triumph of the Lamb is already operative in the Church for two millennia, and that it belongs to ali his chosen and faithful followers. 13 The Church's proclamation in the Millennium must be the proclamation of her own victory over sin and death accomplished by him who is "the first-born from the dead" 14 and who communicates this victory to ali his mem­ bers throughout the ages. The Christ of the Millennium is this first-born from the dead, "the King of kings and Lord of lords", 15 the Eternai Son of God, the Word of God made flesh, the person who identifies himself as "the One who 9 10 Jn 14:3. Rev 22:12. 11 V. 20. 12 Rev 13 Cf. ibid. 17:14. M Ibid. 15 Ibid. 19:16. 19:13. 1:5. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1438 Officiale lives" and who teils his Church : "There is nothing to fear!". It is precisely this Christ, divine and incarnate, that the Church présents to the world as the supreme exemplar of all human life. In this sense the Church makes her own the présentation of Pontius Pílate : "Ecce homo". The proclamation o f the Millennium will be the proclamation of this man Jesus Christ and in him the exaltation of ali humanity. The Word, who remains forever with his Father and as such is the truth and life of humanity, in taking human flesh becomes the way for humanity. 16 17 18 19 The Christ of the Millennium is the divine Christ of the Gospels who has entered into his glory and who is forever alive in his word and in his Church. He is not a weak and ineifective Christ but a Christ who has triumphed throughout twenty centuries and who remains "the power of God and the wisdom of God". To those who accept him, moreover, he gives the power to become the children of God, to become by adoption what he is by nature—the Son of God. The Christ of the Millennium is the Man who has entered into the history of nations, has uplifted cultures by his message, transformed the destinies of peoples and who, in revealing God to man, has revealed all humanity to itself. 20 21 5. The Millennium becomes therefore the hour of our Christian identity in ail its Catholic universality. In order to celebrate the Millennium effectively the Church must recali her origin and reflect deeply on her mission. To do this she must retrace the path she has taken up tili now, hearing her apostolic message down the centuries, beginning "in Jerusalem, throughout Judea and Samaria, yes, even to the ends of the earth". It is truly the appropriate hour to foster a consciousness of our Christian tradition and culture. These éléments have foud expression in the art, architecture, music, literature and other expressions of genius which each generation and ali générations together in the Church have created throughout the centuries in the name of Christ. There are many ways to foster this consciousness but 22 14 Rev 17 V . 17. 15 Jn 19:5. 1:18. 19 Cf. Saint Augustine, Tract, in Ioannem 34, 9. 20 1 Cor 1:24. " Cf. Gaudium et Spes, 22. 22 Acts 1:8. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1439 certaiiily the means of social communications at our disposai must be utilized to the full. 6. Living in the Spirit sent to her by Christ, the Church looks forward to the Millennium as a time o f vast internal renewal. By his power the Holy Spirit is truly able to effect in the Church a new Pentecost. On the part of ali of us, however, this requires new attitudes of humility, generosity and openness to the purifying action of the Spirit. The whole concept of renewal must be seen in its relationship to Penance and the Eucharist. In Redemptor Hominis I emphasized "that the Church of the new Advent ... must be the Church of the Eucharist and of Penance." Only with these means will the Church be herself and have the strength to fulfill her mission. The Millen­ nium is the supreme moment for the glorification of the Cross of Christ and for the proclamation of forgiveness through his blood. I ask ali the Bishops of the Church—and today in a special way the Bishops of the United States—to do everything possible, in preparing for the Millennium, to promote the faithful observance of the centuries-old practice of individuai Confession, guaranteeing thereby the indi­ viduala right to a personal encounter with the crucified and merciful Christ, and the right of Christ to meet each one of us in the key moment of conversion and pardon. 23 24 Presiding over every célébration of the Millennium will be the Eucharistie Lord, himself renewing his Church and presenting her to the Father in union with himself. It is mainly through the Eucharist that the Millennium will actúate the power of the Rédemption. In the Eucharist the Church will find the sure source and guarantee of her commitment to the service of humanity. From the Eucharist the Catholic laity will derive the strength to perform with joy and persévérance their specific role in the Church and in the world. Düring the Millennium there must be an ever more generous actuation of everything that the Post-Synodal document on the laity will propose for the life and mission of the laity. 7. In all her activities the Church of the Millennium must be totally absorbed with the task of bringing Christ to the world. This will 23 No. 20. 24 Cf. ibid. 94 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1440 Officiale require her to understand the world ever more deeply and to dialogue ever more intensely with all people of good will. As the Church does this with love and respect and as she reinforees her own meekness —after the example of the meek and humble Christ—she must at the same time shed any remnant of fear at the prospect of displeasing the world when she présents to it her Founder's message in ail its purity and with ali its exigencies. She must also divest herself of any trace of defensiveness as she acknowledges Christ to be forever "a sign of contradiction", and proclaims his teaching on issues such as truth, justice, evangelical peacemaking and chastity. The Pastoral Statement of the Bishops of Texas on Human Sexuality represents a much appreciated pastoral effort to présent the Church's teaching on chastity without fear or réticence, with trust in the power of truth and the grâce of God. The whole event of the Millennium is the hour for the apostolic Church to bear witness to the Christ who sent her to the nations, telling her : "Teach them to carry out everything I have commanded you and know that I am with you always". 25 8. Dear Brothers : what I wish to do today is leave with you and with the whole Church in America a vision of the Millennium as a pastoral initiative, an ecclesial event, a response of faith to the God who "so loved the world that he gave his only Son". This vision must be captured by the whole Church in the United States and expressed in each diocèse, each parish, each community. AU the institutions in the Church must be challenged by this spiritual event. The Church's fidelity to Christ is at stake in the way she will proclaim the Incar­ nation and the Rédemption, in the way she will celebrate, interiorly and publicly, the most important anniversary that humanity has ever known. 26 Whereas the year 2000 still seems somewhat distant, the period of the new Advent" is already a reality for the Church. Long range préparations are needed now. Theological réfections must help to reinforce the faith of God's people, so that they may mightily proclaim their Redeemer by word and deed in the great Jubilee. Your own pastoral zeal and creativity will help you to prepare worthily your local Churches for this event and to adopt means commensurate with u 25 Mt 28:20. 20 Jn 3:16. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1441 the goals to be attained. All the faithful of the Church must under­ stand the spirit of the Millennium so that they can all contribute to its préparation and célébration. By their very nature the seminaries in your country must fulfill a key role in the renewal required by the Millennium. Together with their Bishops, the priests of the new Advent must be able to unite their communities around the person of the Redeemer and to give spiritual leadership in bringing forth a new Christian humanism. The special support of prayer and penance must be sought from contemplative Religious and that of salvific suffering from ali the sich. Catholic institutions of higher learning must contribute with faith by enunciating ever more clearly the Gospel héritage in its relationship to ali human learning. Ali the catégories of God's people must be invited to unite in a great hymn of praise : "To him who loves us and frees us from our sins by his blood .... to him be glory and power forever and ever". 27 May this hymn of praise to the Redeemer, dear Brothers, truly resound throughout Texas, Oklahoma, Arkansas and the whole United States during the new Advent and in préparation for the Jubilee célébration itself. VI Ad Lituaniae episcopos in visitatione sacrorum liminum.* Venerabiles in episcopatu Fratres, 1. Permagna quidem cum laetitia iterum vos coram recipio, post salutationem scilicet vestram « ad Limina » factam anno millesimo nongentesimo octogesimo tertio. Tunc temporis vos salutabam peculiari vehementique cum amoris significatione, quoniam iter vestrum Romam susceptum faciebat simul finem longi et amari intervalli segregationis ; et illud iter vestrum ex provido Dei consilio accidebat in ipso pervigilio alicuius metae significantissimae in tota vestra christiana historia, instante iam quin­ gentésimo anno a morte Principis Sancti Casimiri Lituaniae Patroni. Attamen etiam hodierna nostra congressio prae se fert praecipuam 27 Rev 1:5. * Die 18 m. Aprilis a. 1988. 1442 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gaudii indolem : etenim adfertis mihi quasi resonantem vocis ima­ ginem laetificam necnon uberes fructus spirituales celebrationis illius « temporis gratiae » alterius in vita Ecclesiae vestrae localis quod fuit iam sexcentesimus ipse annus a nationis vestrae <( Baptismo ». Optime vos scitis quam studiose fervideque voluerim vobiscum adesse die duodetricesimo mensis Iunii superiore anno in urbe Vilniensi, incunabulis nempe « Baptismatis » vestri, ut sollemnem ego vobiscum peragere possem actum ipsius Iubilaei aperiendi. Proh dolor, istud fieri non potuit. Nihilominus eo ipso die, ex longinquo comitans ego celebrationem totius nationis, apud Apostoli Petri sepulcrum praefui liturgicae concelebratione cuius participes fuerunt legati Episcopo­ rum ex Ecclesiis sororibus continentis Europaeae, ut omnes nos declararemus intimam omnium spiritalem coniunctionem vestra cum Communitate. Quo etiam tempore perplacuit mihi inter Beatos caelites adnumerare magnum quendam terrae Lituaniae filium : Pasto­ rem egregium hominum ac vitae religiosae renovatorem, Archiepisco­ pum Georgium Matulaitis. 2. Causa mihi singularis laetitiae est ex vobis sic recta via per­ cipere testificationem praestantem vigoris et ardoris quo populus vester totum hunc per centenarium annum memoriam celebravit sui « Bap­ tismi ». In cathedralibus templis, in sacellis marialibus, in seminario Kaunensi, omnes apud paroecias fideles vestri prompta voluntate et magna persuasione peregerunt communiter varia ac multiplicia in­ cepta iubilaria — sive religiosae naturae sive etiam culturalis. Tam intenta fidelium participatio certissime eloquens est documentum: per longum illud ac difficile iter historiae sex saeculorum Communitatem vestram conservavisse integrum donum ipsum inaestimabile fidei, quod amanti nimirum cum fidelitate in singulas aetates transmiserit. Sed, quem ad modum vos ipsi inculcavistis in pastoralibus illis litteris quibus Paschatis elapsi tempore centenarias terminavistis celebritates, Iubilaeum ante omnia peractum est in animo cordeque omnis cre­ dentis. Unusquisque vestrum ibi invenit optimam occasionem ut pro­ priam fidem inflammaret ac renovaret etiam promissiones Baptismi, unde vitam spiritualem excitaret moresque ad Evangelii praecepta magis aptaret. 3. Sic intrat Ecclesia quae est in Lituania septimum iam saeculum christianae suae vitae magna cum fiducia. Haec Ecclesia iam probata et spectata est experimento doloris suscipitque hoc suum iter sub Acta Ioannis Pauli Pp. II 1443 Crucis signo, quod est indicium Passionis ac Resurrectionis ipsius Domini, « spei unicae », ut in Liturgia Sacra appellatur. Menti meae nunc ipsum occurrit species « montis crucum » per vestram patriam: millenae id est cruces — quae dolorem testificantur ac spem totius cuiusdam populi qui etiam temporibus discriminis obscuris perse­ verare potuit in fide a maioribus recepta. Hoc vestro autem in itinere comitantur vos Ecclesia Romana eiusque Episcopus ac per eum — fundamentum visibile actoremque maximum catholicae communionis — cunctae per orbem disseminatas Ecclesiae particulares. Rursus hodie confirmare vobis volo ac polli­ ceri hanc universalem fraternamque coniunctionem spiritalem et hanc amicitiae necessitudinem orantem, in qua vos ac vestri pariter fideles reperire valetis solacium et auxilium, cuique potestis etiam confidere semper. 4. Ex imo igitur animo meo interpretem me esse cupio legitimo­ rum simul optatorum vestrae Communitatis quae plane ac penitus ab universa participatur Ecclesia. Videntur quasi quidam venti reno­ vationis in vestra societate perflare incitareque ideo in centenis mili­ bus virorum ac mulierum magnas rerum exspectationes. Statim sperare quis vult et exoptare ne — saltem quatenus petere licet — decipiantur aut fallantur hae exspectationes fratrum sororumque qui in Lituania, haud secus atque alibi, mente sincera propriam profitentur religiosam fidem. Libertas enim quam ipsi appellant in cuiusque hominis corde inscribitur : ut honorare Deum possint, sive singillatim sive cum fratribus coniunctim, sine ullo iniurioso discrimine atque ad vitam ipsam populi, cuius sunt membra, adferre propriam partem et utili­ tatem conscientiae serenae beneque efformatae et exornatae altissimis bonis veritatis ac iustitiae, fraternitatis ac pacis. Cotidie vos percipitis hoc libertatis desiderium in centro et corde societatis vestrae, id est intra familias ; parentes enim cupiunt liberis suis committere posse fidei donum, quod ipsi vicissim a suis recepe­ rant maioribus, et simul confidunt se habituros esse Ecclesiae adiu­ mentum in praecipuo hoc munere infantes et adulescentes educandi. Similiter vos coram et ex propinquo experimini maximum incom­ modum Ecclesiae in Lituania quod attinet ad facultatem constituendi se ipsam secundum postulata ac mandata regularum canonicarum, suum pastorale munus explicandi et institutionem religiosam tuendi, ac eligendi et instruendi consentaneo modo candidatos ad sacerdotium. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1444 Officiale Praeterea adducitis huc vobiscum ad me resonantem vocem spei ac fiduciae eorum, tum virorum tum mulierum, qui vestra in Patria, etsi ex lege non agniti, Christum sequuntur per viam consiliorum evangelicorum paupertatis, castitatis et oboedientiae. Haec vitae reli­ giosae germina, in quibus prosequitur miranda omnino industria quam Congregationes Religiosae explicant pro evangelizatione, pro huma­ nitate culturali, pro hominum Nationis ipsius qualitate, impatienter quidem diem exspectant, quo libere enucleari possit prosperitas eius et flos iam tot tantaque bona promittens. 5. Nunc vero, Venerabiles Fratres, liceat mihi hic coram vobiscum nonnullas agere considerationes de certi quibusdam argumentis quae ad pastorales vestras spectant curas et sollicitudines quaeque iam tractata sunt seorsum cum unoquoque vestrum in colloquiis nostris singularibus. Vobis ea in primis repetam quae Apostolus Paulus quondam Philippensibus scripsit: « E s t mihi iustum hoc sentire ... eo quod habeam in corde vos ... in defensione et confirmatione evangelii socios gratiae meae omnes vos esse »- Eodem autem tempore ad Pastorem aeternum preces moveo meas ut vos ipse hortetur vosque sustentet in ministerii episcopalis vestri perfunctione. 1 In salutatione illa quam paulo ante pronuntiavit Praeses vestrae Conferentiae commemorare voluit optatum illud et augurium quod congressionis nostrae tempore quinque abhinc annos declaravi : ut nempe cunctae Lituaniae dioeceses proprium habere possent Episco­ pum, sicut Ecclesiae ordo bonumque animarum exposcit. Hac de re adseverare iterum cupio vobis et confirmare simul Sanctam Sedem nihil adhuc reliquisse nec relinquere intentatum ut providere plene valeat ecclesiasticis dicionibus vestris, dignos videlicet ac studiosos constituendo in altissima illa statione successorum Apostolorum. Etenim ad Ecclesiam, at in primis ad Episcopos vos, credentes — immo vero nonnumquam, etiam iam saepius, ipsi homines fide caren­ tes — sese convertunt ut lumen detegant quod dirigat, caritatem quae calefaciat, verum quod significationem vitae ipsi tribuat. Gravissimum vos Evangelii onus in societate fertis, quae mutatur et magis in dies implicatur et perturbatur. Ob id ipsum, Concilium Vaticanum II, rursus antiquam naturae collegialis episcopatus pro­ ponens doctrinam, voluit Conferentias Episcopales in lumine collo1 Philp i, 7. 1445 Acta Ioannis Pauli Pp. II care, « ut communicatis experientiae luminibus collatisque consiliis sancta fiat ad commune Ecclesiae bonum conspiratio )). In communione et in mutuo auxilio munimentum invenietis novamque semper inci­ tationem in vestri ministerii exercitio. Velim idcirco cohortari vos, Venerabiles Fratres, ut fervidiorem usque et congruentiorem inter vos coniunctionem reddatis, intra Conferentiam vestram, vobis conscii hinc actionis pastoralis copiose efficaciam et vestri testimonii ipsam credibilitatem oriri. 2 6. Coniunctio inter vos in coniunctionem vestrorum sacerdotum repercutietur, qui vestram efficiunt familiam, et debent ideo sentire se ut pupillam oculi amari, paterne duci, adiuvari, defendi. Nemo melius quam vos fidelitatem et ardorem cognoscit horum cooperato­ rum in sacro ministerio pernecessariorum, sicut et non faciles condi­ ciones in quibus suum explicant munus. Iis magistri sitis et patres, ita vires eorum optimas provehentes et confirmantes, eorum sollertiam verbo et exemplo excitantes, eos cum assiduitate curantes, ut quisque fidenti et alacri animo suo Episcopo consocietur. 3 4 Caritas qua Episcopus suos prosequitur sacerdotes, nedum animi motu exhauriatur, unitatem suscitat et auget in Presbyterio. Tum tantum commune illud fructuosumque officium suscipi potest pro eccle­ sialis communitatis bono, ad quod Concilium nos invitat, cum omnis frater plena cum cura hanc participat mentium et cordium unitatem. 5 7. Sollicitudo de vestro clero exprimitur etiam studio candida­ torum sacerdotii. Non oportet dicam quam vehementer vestram aegri moniam communicem, sciens sacerdotum numerum, iam quidem non sufficientem, minui non desistere. Ceterum bene novi quibus prae­ scriptionibus in parte tanti momenti obstringamini, quae fervide ominor ut quam citissime amoveantur. Attamen, Venerabiles Fratres, animadverto mihi omnes vestros nisus esse fovendos, vocationes excitandas contingentes et sacerdotii candidatos formandos. Tota christiana communitas est sollicitanda ad actioni divinae Providentiae respondendum actuosa conspiratione, (( instanti oratione, paenitentia necnon in dies altiore christifidelium institutione )>. Quod ad eos spectat, sacerdotes, vita sancta et laeta, 6 2 Christus Dominus, 37, 3 Of. loia., 4 Cf. Lumen gentium, 28. 5 6 28. Ibid. Optatam totius, 2. Acta Apostolicae Sedis - 1446 Commentarium Officiale apostolica magnanimitate favere debent vocationis seminibus, quae Dominus large in iuvenibus gignit. Seminarium denique, fieri debet magis in dies cor dioecesis. Etiam ad seligendos et praeparandos candidatos Concilium Vati­ canum II prudentes constituit normas. Seminarii alumni « probationi debitae » subiciendi sunt eorumque admissio « animi firmitate » est decernenda. Sacerdotum penuria fieri non potest excusatio minuendi custodiam rectae intentionis, liberae voluntatis et dotum moralium, physicarum et psychicarum candidatorum, « cum Deus Ecclesiam suam ministris carere non sinat » . Pari diligentia curetur praeparatio ad spiritum et ad doctrinam pertinens, itemque pastoralis experientia eorum, qui deliguntur uti futurorum sacerdotum superiores et edu­ catores : in eorum manibus posita est Ecclesiae spes ! Idcirco non minus quam iuvenes alumni, illi sentire debent sibi Episcopos adesse, se consociare cum iis in providendam sacerdotum formationem secun­ dum cor Christi. 7 8 8. Sinite, demum, Venerabiles Fratres, vobis munus iniungam vestros proximos cooperatores salutandi. Fidelis Lituaniae cari sacer­ dotes ! Per Episcopos vestros perveniat ad vos Pontificis Benedictio, qui vos attendit et diligit. Velim unamquamque ingredi ecclesiam vestram, ut vobiscum deprecer et particeps fiam laboris vestri aposto­ lici humilis, taciti, et non raro pressi, semper autem alacritate et incommodis praestantis. Peculiari amplector affectu ipsos qui ex vobis magis dolore afficiuntur, vel ob infirmitatem vel ob senectutem, ob libertatis privationem, ob súbitas res adversas « pro nomine Iesu » . Manete semper in vocatione qua vocati estis, nitentes magis magisque conformare vos ad imaginem Christi, summi et aeterni Sacerdotis. 9 Superiore Feria quinta in Cena Domini, cum presbyteris Romanis recogitare volui de Iesu Servo Redemptionis mundi. En, dilecti sacer­ dotes, nostrum exemplar : Christus, Deus qui servus fit. Nostra eius aeterni Sacerdotii ministerialis communicatio perpenditur ex facul­ tate reddendi nos, sicut Eum, vere servos. Sitis ergo indefatigabiles et prompti in vestro officio obeundo, in Evangelio nuntiando et in sacramentorum — ante omnia Eucharistiae — celebratione, per quae aedificatur Ecclesia, sicut et in rectione et moderatione, quae fratri- 7 Cf. ibid., 5. 8 Ibid., 9 Act 5, 41. 6. Acta Joannis Pauli Pp. II 1447 bus ve stris e st opus. In ambitu qui ide ologiam e xpre sse athe am se qui­ tur e t e st e tiam proclivis ad mate rialismi practici te mptatione m, opus vobis ipsis propone ndum e st sine ulla dubitatione arduum, se d Domi­ nus cotidie vobiscum e st. Is in corde hominis suscitat — iuve num praecipue — novam se mpe r ve ritatis e t amoris sitim: scitote omni appetitioni occurre re e t omne m since ram De i inquisitione m fove re ! Et Maria, Apostolorum Re gina, sit vobis mate rno animo provida gra­ tiarum ! 10 9. Garbingie ji Broliai, jūsu vizitas « ad Limina» vyksta Marijos metais. Ką tik praėjusią Didžiąją savaite buvome išimąstę i Mariją, stovinčią po savo Sūnaus Krzyžiumi: i Skausmingąją Mergelę, i kenčiančią Motiną. Jos motiniška širdis tam tikru būdu turėjo iškęsti visą pasaulio blogi, nes ji buvo nuostabiai susijusi su mūsu Atpirkimo auka. Pavedame Marijos globai Lie tuvos Bažnyčią ir visus garbingos jūsu šalie s žmone s — lie tuviu tauta. Marija, kurią taip nuoširdžiai garbina ir myli jos vaikai lietuviai, teveda juos tikėjimo kelionėje per ši septintąjį krikščioniškojo gyvenimo šimtmeti, testiprina juos sunkumuose, tepakelia suklupusius, te būna visie ms ir kie kvie nam ((tikros viltie s ir paguodos že nklas » . " Marijos motinišokje širdyje sude dame jūsu tautos džiaugsmus ir vil­ tis, vargus ir sie lvartus. Jos globai pave dame še imas ir jaunimo ate iti. Ir su tvirtu pasitikėjimu prašome, kad ji visada mums būtu Motina. Telydi jus mano Apaštalinis Palaiminimas. VII Ad quos dam anglicanos praes ules coram admis s os .* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I wish to we lcome you to Rome and to the Vatican and, through you, I e xte nd my he artfe lt gre e tings to all the me mbe rs of the Anglican Communion. In the course of your stay in Rome you have visite d many of the sacred and historical monume nts with which this city is so richly w 11 Cf. Mt 28, 20. Lumen gentium, 68. * Die 22 m. Aprilis a. 1988. 1448 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale endowed. You have walked in the steps of the earliest Christian martyrs and reflected on the lesson of their lives and deaths. I pray that you will be strengthened and encouraged in your own lives and service by the days spent in the City of Peter and Paul. I am pleased you have wished to visit the Successor of Peter. I am well aware of the work that has already been done by Anglicans and Catholics in the search for a shared understanding of the universal service of unity which belongs to the office of the Bishop of Eome. It is my prayer that this work will bear fruit and help pave the way for that fullness of unity which is the will of Christ for his followers. 2. Shortly you will be joining the other bishops of the Anglican Communion for the Lambeth Conference. This meeting takes place at a significant moment both in the development of the ecumenical movement and in the life of the Anglican Communion itself. In your deliberations at Lambeth, you will deal with difficult and delicate issues which touch on essential aspects of your relationship with the Catholic Church as well as with our Orthodox brothers and sisters. I pray that when you are together you will give full weight to the importance of maintaining and strengthening the bonds of that real though imperfect communion in which Anglicans and Catholics are united. The deepening of this communion and the search for full communion are fundamental to the mission that Christ gave to his disciples. Those things that damage Catholic unity likewise weaken the impact of Christian witness. Our divided world yearns for that vision of true communion and deep reconciliation to which we are called to testify. Let us be faithful to that witness so that the world may see ever more clearly the character of the unity to which all people are called. May our very striving for unity itself be recognized as a sign of the reconciling work of God. My dear Brothers: I greet you once more in the Risen Lord. May he bless you and keep you always. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1449 VIII Ad quosdam Zairenses episcopos in visitatione sacrorum liminum.* Cher Monsieur le Cardinal, chers Frères dans Vépiscopat, 1. Je vous remercie des sentiments de confiance que vous venez d'exprimer, Monsieur le Cardinal, au nom de tous les évêques de vos trois provinces, et de la présentation de vos engagements et de vos soucis de Pasteurs. Je vous accueille ici avec une grande joie et, avec vous, j'accueille l'Eglise au Zaïre. Cette Eglise m'a reçu chaleureu­ sement à deux reprises, en 1980 et 1985; et lors de votre précédente visite (( ad limina » en 1983, nous avons également abordé ensemble un certain nombre de thèmes importants. Vous m'aviez adressé l'an dernier un document exposant quelques objectifs majeurs de votre pastorale; je les garde présents à l'esprit; ils rejoignent ceux qui viennent d'être présentés. Ce sont là autant d'étapes et d'instruments de votre communion avec le successeur de Pierre et avec les Dicastères du Saint-Siège. J e sais le zèle que vous déployez au service de vos compatriotes, les multiples initiatives que vous prenez pour répondre aux nécessités de l'Eglise et aux besoins de la société, au prix souvent de fatigues et de grands sacrifices, dans des diocèses très vastes, avec une population chrétienne dispersée. Que le Seigneur fasse fructifier votre ministère au cœur du continent africain ! 2. Je voudrais commencer par méditer avec vous sur notre mis­ sion d'évêques. Elle a sa source dans les paroles que le Christ Jésus adressa à ses Apôtres, et auxquelles il nous faut sans cesse revenir. Cette mission est bien exprimée dans la première Lettre de saint Pierre et dans les Lettres de saint Paul. Vous venez/précisément en pèlerinage auprès de leurs tombeaux pour communier avec eux dans l'ardeur de la profession de foi sur laquelle ils fondaient ici l'Eglise. Nous gardons aussi en mémoire l'exemple de tant de saints Pasteurs, à Rome et dans les autres Eglises particulières. Qu'il suffise de citer Cyprien et Augustin : nous nous situons dans leur lignée. Le Concile Vatican II s'est longuement arrêté à la mission des évêques : ces 1 2 * Die 23 m. Aprilis a. 1988. ' Chapitre 5. 2 Cf. Constitution Lumen gentium, Décret Christus Dominus. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1450 Officiale textes définissent notre charge de successeurs des Apôtres, aujourd'hui. Et, au moment de votre consécration episcopale, chacun de vous a reçu, par l'imposition des mains transmise sans interruption depuis les Apôtres, l'Esprit qui fait de vous les grands prêtres et les pasteurs du Peuple saint, Spiritum principalem. Le Seigneur m'a donné, au milieu de vous, la charge de vous affermir — confirmare — dans cette grande mission, afin qu'ensemble nous assurions l'unité de l'Eglise, sa fidélité, son progrès, selon la volonté du Seigneur. Cette mission est aussi un grand don de Dieu, un don pour les autres, et de cela nous rendons grâce. 3. Spiritus principalis: le Pasteur est le Chef qui rassemble le troupeau, qui marche à sa tête, qui le gouverne en répartissant les ministères, qui, avec ses collaborateurs prêtres, le mène aux sources de la vie, qui veille à ce qu'il soit nourri de la doctrine et des sacre­ ments de la foi, l'entraîne vers la sainteté de vie. Vous avez été établis personnellement responsables de l'annonce et de l'approfondissement de la Parole de Dieu, responsables de la digne célébration des moyens de sanctification, responsables de l'unité. Pour cela, vous devez inter­ venir avec clarté auprès des hommes, mais tout autant intercéder auprès de Dieu pour votre peuple. Les institutions d'Eglise ont leurs lois et leur esprit propres, corres­ pondant à l'Evangile. Le Pasteur n'est donc pas un chef à la manière de la société civile. Jésus nous a avertis le soir de la Cène. Le Pasteur dispose de l'autorité nécessaire, mais avec la disponibilité du Servi­ teur qui donne pour ses brebis sa vie, ses forces, son cœur. Une autorité renforcée par l'exemple de sainteté qui accompagne le ministère, selon l'exhortation de Pierre : (( Paissez le troupeau de Dieu qui vous est confié, veillant sur lui non par contrainte, mais de bon gré, selon Dieu ... en devenant les modèles du troupeau » . En somme, l'autorité que nous exerçons comme évêques est celle du père qui cherche à se faire proche des prêtres, religieux et laïcs, les visite, connaît leurs désirs et leurs besoins, comme le Pasteur connaît ses brebis, les con­ seille, les encourage, les aide à assumer leurs responsabilités avec bonté et simplicité de cœur. C'est ce que nous avons promis au moment de notre ordination episcopale. 3 4 3 Cf. Le 22, 24-27. M P 5, 2. 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1451 4. Chers Frères, notre charge de Pasteurs comprend notamment le charisme de l'unité. La société peut se composer de beaucoup d'ethnies, ayant chacune son histoire, ses traditions, son originalité, la conscience de ses valeurs. Cette diversité est une richesse pour le pays, à condition que chaque ethnie soit accueillie, respectée, et accepte de collaborer au bien com­ mun de la société et de l'Eglise, sans fermeture, sans défiance à l'égard des autres, sans esprit de clan. L'Eglise a là encore un témoignage spécifique à donner. A l'exemple du Christ, et selon les exhortations qui jalonnent les Lettres de saint Paul, elle est appelée à manifester accueil, ouverture, bienveil­ lance, solidarité, amour, par-dessus toutes sortes de frontières. C'est dans cet esprit que les diocésains sont invités à recevoir leur evêque, même s'il est d'une ethnie différente, et que celui-ci se fait tout à tous sans privilégier le groupe qui lui est plus familier, sans discrimina­ tion d'aucune sorte. La constitution et le bon fonctionnement des con­ seils diocésains faciliteront notablement l'esprit de communion entre toutes les forces vives. Le conseil presbytéral et le conseil pastoral,' prévus par le droit de l'Eglise, sont des instances très utiles pour éviter l'isolement de l'évêque, pour l'aider, dans le dialogue, à prendre les meilleures décisions, à donner les orientations dynamiques dont prêtres et laïcs ont besoin, à exercer son ministère personnel avec toute sa qualité évangélique. Oui, vous êtes les artisans de l'unité diocésaine, et aussi les servi­ teurs de l'unité de l'Eglise au Zaïre, grâce à votre collaboration con­ fiante dans le cadre des Provinces et de la Conférence episcopale. La communion se vit également avec les autres Eglises particulières, avec l'Eglise universelle et spécialement avec le Saint-Siège qui est au service de cette communion. Tel est le plus beau visage de l'Eglise depuis les origines : une unité dynamique, qui n'est pas uniformité mais prise en compte des particularités, adhésion à l'essentiel et par­ dessus tout, charité. Et cet exemple ecclesial ne peut manquer d'avoir d'heureuses répercussions sur la société elle-même. 5. Voilà donc la conscience pastorale avec laquelle il convient d'aborder votre ministère episcopal. L'évangélisation qui est au cœur de ce ministère passe à vos yeux par de nouveaux progrès dans l'inculturation de la foi. Le Saint-Siège en est convaincu. Et il sait le sérieux avec lequel vous voulez confronter la culture de votre peuple avec les 1452 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale données révélées pour mieux incarner le message chrétien dans la liturgie, dans la recherche théologique et la catéchèse, dans la pas­ torale du mariage. Cela suppose, comme vous le dites vous-mêmes, une étude approfondie et critique des coutumes en vigueur chez vous. Pour la faciliter, vous disposez d'un institut d'études spécialisé et vous souhaitez la création d'un centre d'archives ecclésiastiques et de traditions africaines. En effet, le message évangélique joue un rôle prophétique et cri­ tique. Il veut régénérer, passer au crible ce qui serait ambigu, mêlé de faiblesse ou de péché, aussi bien dans vos propres coutumes ances­ trales que dans les pratiques récemment importées de l'étranger. Ainsi pourra être assumé tout ce qui est bon, noble et vrai, afin d'exprimer le mystère chrétien selon le génie africain. Cette entreprise demande beaucoup de temps, de lucidité théologique, de discernement spirituel, ainsi qu'une large concertation, en lien avec l'Eglise universelle et en accord avec le Saint-Siège. Tous ceux qui travaillent à cette oeuvre doivent d'abord approfondir la Bible, les Conciles et les documents du Magistère. Assimilant dans la foi le message universel du mystère chrétien, ils pourront l'intégrer dans leur culture. Car, en définitive, ce qui importe au salut, c'est que la même sève du cep qu'est le Christ vivifie tous les sarments. Pour ce qui est de la célébration de l'Eucharistie, la forme actuel­ lement ad experimentum demande encore quelque examen et certaines précisions de nos Dicastères pour entrer dans un missel à l'usage des diocèses du Zaïre. Mais il y a là un bon exemple du dialogue mené avec le Saint-Siège. Je souhaite qu'il en soit de même pour l'ensemble du rituel des sacrements et sacramentaux que vous avez en vue. 6. Quant à la contribution zaïroise à la recherche théologique, je m'en étais longuement entretenu avec vous en 1983. U y a chez vous une floraison de recherches, des essais multiples de réflexion, pour mieux comprendre et exprimer le donné révélé dans la culture zaïroise. C'est une chance, et un apport à la catholicité. Comme je vous le disais, il faut éviter de se refermer sur soi, il faut que le lien au Christ soit réel, profond, primordial. Il faut tenir compte du patrimoine commun de la foi. Et il revient aux évêques, Docteurs et Pères dans la foi, de juger en dernier ressort de l'authenticité chrétienne des idées et des expériences. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1453 En ce domaine, les Facultés catholiques de Kinshasa — théologie, philosophie et centre d'étude des religions africaines — peuvent jouer un rôle déterminant. Elles exercent déjà une notable influence chez vous et dans le continent africain grâce à leurs multiples activités et publications. Je souhaite que.la recherche y soit toujours sereine, dans la fidélité au Magistère et dans la poursuite objective de la vérité, indépendamment des pressions de certains groupes ou de certaines tendances théologiques partiales. Je sais que le comité permanent de la Conférence episcopale y veille, et j'encourage la concertation de tous les évêques en ce domaine capital. La compétence, la conscience professionnelle, la qualité spirituelle, le sens ecclesial et l'exemple de vie des enseignants seront, comme partout, les garanties les plus sûres du travail scientifique dont l'Eglise a besoin, précisément pour une authentique inculturation. D'autres centres théologiques naissent en Afrique, avec lesquels le centre de Kinshasa pourra collaborer. Vous avez fait allusion à la prolifération des sectes et à leur action corrosive. Les raisons sont sans doute multiples. Le fait constitue pour l'Eglise une interpellation sérieuse, invitant à développer la for­ mation catéchétique des fidèles et les communautés ecclesiales vivantes, car ceux qui sont tentés par les sectes y cherchent probablement une réponse simple ou syncrétiste à leurs questions, et un soutien cha­ leureux, qui est de l'ordre de la charité. 7. Parmi vos préoccupations, la formation d'un laïcat adulte et compétent, capable d'assumer pleinement ses responsabilités dans l'Eglise et dans le monde, a toujours été centrale. Vos efforts dans ce domaine ont déjà porté beaucoup de fruits, au moins en ce qui con­ cerne la manière d'associer les laïcs aux tâches ecclesiales proprement dites. Il reste à poursuivre le travail considérable qui consiste à éveiller davantage chez eux le sens de leurs responsabilités de baptisés visà-vis de la société, dans laquelle ils sont appelés à être « le sel de la terre ». Vous le reconnaissez vous-mêmes : l'impact des chrétiens zaïrois dans la gestion des affaires temporelles, suivant l'esprit de l'Evangile, pourrait être plus réel. Pour reprendre le message des Pères au dernier Synode des évêques, le devoir des laïcs a été et reste d'imprégner toujours plus vigoureusement de l'Esprit du Christ les domaines de la vie en société, de la famille, du travail et de la recherche de meilleures conditions d'existence. C'est de la sorte qu'ils collabo­ rent à la sanctification du monde et à la réalisation du Règne de Dieu. 1454 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale C'est dire en particulier l'importance de l'apostolat auprès des élites intellectuelles et sociales de votre pays, car il est indispensable — sans confondre les compétences de l'Eglise et de l'Etat — que la parole de salut se fasse entendre au cœur même des grands débats qui mettent en cause l'avenir de votre pays. Faites tout ce qui est possible pour mettre au service des intellectuels de votre nation des prêtres compétents et des moyens de formation adaptés, en vue de les aider à déployer toutes leurs énergies de baptisés. 8. Depuis longtemps déjà, la santé de la famille et du couple vous préoccupe. Vous soulignez que le problème fondamental consiste à favoriser la maturation des personnes, pour qu'elles prennent cons­ cience de leurs responsabilités et qu'elles les exercent en vue du bien de la famille et, en définitive, de la société tout entière. Vous réagissez à juste titre devant certaines politiques malthusiennes qui dévalorise­ raient la paternité et la maternité dont vos compatriotes ont toujours reconnu la dignité. Vous avez relevé, entre autres, qu'une affirmation mal comprise de l'identité culturelle africaine risquait de faire renaître certaines coutumes défavorables au mariage chrétien, à savoir : la polygamie, la conclusion du seul mariage coutumier, la recherche de la fécondité sans l'intention d'une union matrimoniale stable. D'un autre côté, vous notez que le rejet inconsidéré de certaines valeurs culturelles africaines n'est pas sans danger, car il peut mener à des unions fra­ giles, dépourvues des garanties de stabilité qu'offrent les clans et les familles des deux partenaires. Une catéchèse s'avère en effet nécessaire pour que les fidèles découvrent le sens du mariage chrétien et ce qu'il ajoute à l'engagement coutumier des époux. Un vaste travail d'édu­ cation vous attend donc en ce domaine, sans compter l'élaboration d'un rituel pour la célébration du sacrement de mariage qui tienne compte de certains aspects de la tradition africaine. L'Eglise, pour sa part, met en relief l'acte du consentement mutuel des époux, comme sceau de leur alliance, parce qu'elle tient à ce que l'essentiel appa­ raisse nettement au cœur des célébrations. De même, vous savez l'effort de formation qui vous revient pour faire saisir aux époux ou futurs époux l'enseignement de l'Eglise sur la paternité et la maternité responsables, sur l'épreuve de la stérilité, sur le rejet de la polygamie, et le respect de l'égale dignité des per­ sonnes. Je vous encourage à poursuivre la prise en charge des foyers Acta Ioannis Pauli Pp. II 1455 par les communautés ecclesiales vivantes, elles-mêmes composées de familles croyantes et apostoliques : il y a là des signes prometteurs de développement pour l'Eglise au Zaïre. Je poursuivrai ces réflexions avec vos Confrères, notamment au sujet des ouvriers apostoliques et des vocations. Au cours des échanges dans les Dicastères, vous développerez ces sujets et d'autres que je n'ai pu évoquer. Je voulais surtout vous montrer l'intérêt que je porte à vos préoccupations majeures et vous affermir dans votre mission de Pasteurs. En signe d'encouragement, je vous donne de grand cœur ma Bénédiction Apostolique, que j'étends à vos collaborateurs et à tous vos diocésains. IX Ad quosdam christianae doctrinae institutores.* 1. « Quanto sono belli i piedi di coloro che recano un lieto annunzio di bene »1 È la parola augurale e riconoscente con cui saluto voi, Catechisti della Chiesa di Dio, che è in Italia, i Vescovi qui presenti, i rappre­ sentanti della Conferenza episcopale Italiana, i Direttori degli Uffici Catechistici nazionale e diocesani, i vostri Sacerdoti, e i rappresen­ tanti dei catechisti di comunità ecclesiali di altri Paesi. Come ho potuto ascoltare dal Cardinale Ugo Potetti, e dalle altre voci qui udite, il vostro Convegno è ben riuscito. In esso avete espresso il pro­ posito sincero e coraggioso di rinnovare il vostro generoso servizio secondo le indicazioni della Chiesa e i bisogni degli uomini del nostro tempo. Mi congratulo con voi; con voi ringrazio il Signore Gesù, nostro comune ed insuperabile Maestro e catechista ; con voi e per voi imploro in questo Anno Mariano l'intercessione materna di Colei che ha accolto nella pienezza della fede il Verbo della Vita. La storia della catechesi in Italia ha conosciuto in questo secolo tappe importanti : dal fondamentale Catechismo di San Pio X, al pro­ gressivo rinnovamento catechistico che, soprattutto a partire dal Con­ cilio Vaticano II, ha segnato la vita cristiana delle vostre comunità, grazie in particolare a (( U rinnovamento della catechesi », detto anche * Die 25 m. Aprilis a. 1988. 1 Rom 10, 15. 95 - A. A.. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1456 Officiale Documento Base, ai catechismi nazionali per le diverse età, alla fio­ ritura vivace e generosa dei catechisti in numero fin qui inedito. Occorre proseguire su questa strada con sempre generoso impegno. 2. Ebbi a scrivere nell'Esortazione Apostolica « Catechesi traden­ dae » : « La catechesi è stata sempre considerata dalla Chiesa come uno dei suoi fondamentali doveri, poiché prima di risalire al Padre, il Signore risorto diede agli Apostoli un'ultima consegna : quella di rendere discepole tutte le genti ed insegnar loro ad osservare tutto ciò che egli aveva prescritto » . 2 3 In verità con questo servizio noi diamo a Cristo la gioia di incon­ trare l'uomo per annunciare a lui, come, un giorno in Palestina, la Parola della Salvezza. Osserva San Paolo : (( Dice la Scrittura : Chiun­ que invocherà il nome del Signore sarà salvato. Ora, come potranno invocarlo senza aver prima creduto in lui? E come potranno credere, senza averne sentito parlare? E come potranno sentirne parlare senza uno che l'annunzi? E come l'annunzieranno, senza essere prima in­ viati? Come sta scritto : Quanto sono belli i piedi di coloro che recano un lieto annunzio di bene ! » . 4 Il catechista è dunque un uomo in cammino, che mandato dal Signore risorto e sostenuto dal suo Spirito va, come Gesù, in cerca delle persone, per recar loro la notizia decisiva del Vangelo. Il catechista è una figura missionaria, perché, pur lavorando nor­ malmente in mezzo alle comunità dei cristiani, in certo modo ritorna sempre alle radici della fede, ritrovandosi ad annunciare il Vangelo come fosse la prima volta. Ed infatti oggi il catechista, in Italia e in Europa, è chiamato a realizzare quella che, al Convegno ecclesiale di Loreto, ebbi a chiamare « quasi una nuova "implantatio" evan­ gelica )). s Giustamente, quindi, sotto la guida dei vostri Pastori, avete cen­ trato il vostro Convegno sul tema : « Catechisti per una Chiesa mis­ sionaria ». La missionarietà del catechista nasce dalla misteriosa, gratuita, affascinante condivisione della stessa missione di Cristo e della Chiesa, che è di portare l'essere umano a conoscere, volere ed attuare il pro2 Cf. Mt 28, 19 s. 3 N. 1. 4 Rom 10, 11-15. 5 Insegnamenti, VIIIA, 1985, 996. 1457 Acta Ioannis Pauli Pp. II getto di grandezza inaudita e di amore sconfinato, che Dio ha su di lui: fare di ogni uomo un figlio di Dio libero e capace di amare, dedito ad opere di giustizia e di pace. Mantenete sempre al vostro servizio catechistico quel grande re­ spiro, quell'apertura missionaria che fu propria di Gesù in ogni mo­ mento della sua vita. Ciò vi porterà a guardare e a cercare, come Gesù, quanti si sentono e sono lontani, o si trovano in condizione di vita emarginata. In tal modo, continuerete a dedicare una cura attenta, inventiva, paziente, competente, credibile al mondo degli adulti e dei giovani. Nella « Catechesi tradendae » ho sottolineato che questa, degli adulti, è la principale forma della catechesi, in quanto si rivolge a persone che hanno le più grandi responsabilità e la capacità di vivere il messaggio cristiano nella sua forma pienamente sviluppata. 6 Il movimento dei catechisti sarà tra voi adulto, quando e nella misura in cui esprimerà itinerari di fede per gli adulti e susciterà in grande numero catechisti per gli adulti. 3. I catechisti in Italia e nel mondo sono tanti e il loro numero cresce, in particolare tra i laici. Dobbiamo vedere in questo una bene­ dizione di Dio alla sua Chiesa e una vigorosa conferma della bontà di quell'apostolato laicale, su cui si è soffermato il recente Sinodo dei Vescovi. Ma, come in tutte le cose che riguardano l'educazione delle persone, in particolare l'educazione alla fede, al numero deve affiancarsi la qualità. Essere catechisti di qualità, ecco ciò a cui deve aspirare chi oggi si impegna in questo importante compito : esserlo secondo quelle caratteristiche che la Chiesa autenticamente propone. Voi le conoscete. Il catechista deve, innanzitutto, essere un convinto assertore delle certezze evangeliche. (( Noi viviamo in un mondo difficile, nel quale l'angoscia derivante dal vedere le migliori realizzazioni dell'uomo sfug­ girgli di mano e rivoltarsi contro di lui, crea un clima di incertezza. Ë appunto entro questo mondo che la catechesi deve aiutare i cristiani ad essere, per la loro gioia e per il servizio di tutti, « luce » e « sale ». Ciò esige sicuramente che essa li rafforzi nella loro propria identità e che sottragga essa stessa di continuo all'ambiente di esitazioni, di incertezze e di svigorimento » . 6 Cf. n. 43. 7 Catechesi tradendae, 56. 7 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1458 Officiale Il catechista deve poi essere un servitore fedele del Vangelo così come Gesù lo ha affidato alla Chiesa e questa lo ha assimilato e tra­ smesso lungo una bimillenaria tradizione. La proposta della fede è autentica, liberatrice, feconda, se manifesta chiaramente in sé il senso genuino di Cristo e la testimonianza degli Apostoli. Perciò lungo questi anni del mio servizio apostolico ho parlato ripetutamente di « necessità di una catechesi sistematica » tenuto )). 9 8 e di « integrità del con­ Sarebbe veramente un grave peccato contro la fedeltà al Vangelo, ma anche contro la cultura, se l'immenso patrimonio della fede, contenuto nella fonte biblica e di qui sviluppato, esplicitato e difeso dalla Chiesa guidata dallo Spirito in questi venti secoli, fosse in qualche modo stravolto. È precisamente nella prospettiva di faci­ litare la trasmissione delle ricchezze incomparabili della fede, quali sono state riproposte autenticamente per il nostro tempo dal Concilio Vaticano II, che il Sinodo straordinario dei Vescovi ha voluto la com­ posizione di un (( Catechismo per la Chiesa universale ». Il catechista deve essere poi maestro di umanità, cioè profonda­ mente attento alla sensibilità e ai problemi delle persone a cui fa catechesi ; non pago di aver fatto una bella lezione, se questa non ri­ sponde agli interrogativi e alle attese di coloro ai quali è diretta. Qui, assieme ai caratteri di sistematicità ed integrità, la catechesi deve poter esprimere una intensa significatività, deve cioè prolungare l'atteggiamento di Gesù che, mentre dona la Parola della vita, incontra ciascuno nella concretezza dei suoi bisogni, delle sue attese, delle sue capacità di comprendere. Il catechista deve, infine, adeguare il suo insegnamento al contesto sociale, in cui vivono i catechizzandi. Egli cioè non deve ridurre il proprio servizio alla Parola di Dio a forme puramente interiori di adesione e di culto, ma deve aprirsi alle grandi questioni morali e sociali del nostro tempo, che ho nuovamente richiamato nell'Enci­ clica Sollicitudo rei socialis. Annuncia il Vangelo agli uomini di oggi chi li aiuta a crescere secondo una forte ed intensa moralità che si misura sul rispetto e l'elevazione della persona umana, specialmente dei più poveri, in ogni parte del mondo, tenendo sempre unite insieme la solidarietà e la libertà. 8 ibid., 9 Ibid., 30. 10 10 21. Cf. Sollicitudo rei socialis, 33. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1459 Se attuate coerentemente, queste caratteristiche permettono di rea­ lizzare quella che rimane come « una legge fondamentale per tutta la Chiesa: la fedeltà a Dio e la fedeltà all'uomo, in uno stesso atteggia­ mento di amore. 11 4. È chiaro che tutto ciò non si realizza senza un serio impegno di preparazione, in cui deve sentirsi chiamata in causa l'intera Comunità ecclesiale : « La formazione dei catechisti è un elemento essenziale dell'impegno comune per lo sviluppo e la vitalità della Chiesa. Essa è necessaria dappertutto » . Giustamente, perciò, voi l'avete assunto come proposito primario del vostro Convegno. Sono indispensabili itinerari di formazione per catechisti di base, sviluppati in maniera chiara, organica, ben fatta. Essi rappresentano una priorità all'in­ terno del piano pastorale delle singole Chiese particolari. Si rendono pure necessari cammini di formazione per animatori di catechisti e per catechisti specializzati. 12 Punto di riferimento sempre valido, in questa materia, resta il Documento Base « Il rinnovamento della catechesi », che, in piena sintonia con i documenti del Magistero della Chiesa universale, offre a tutti voi una guida sicura. Alla luce di tale documento anche i cate­ chismi per le diverse età, ora in fase di perfezionamento, continue­ ranno a sostenervi in quel servizio che la vostra formazione teologica e pedagogica e il vostro zelo missionario saranno capaci di esprimere. 5. dell'esortarvi a perseverare nel nobilissimo compito intrapreso, carissimi Fratelli e Sorelle, invoco su di voi la speciale protezione di Maria, Madre di Gesù e della Chiesa, catechista di fatti e di parole, « catechismo vivente », « madre e modello dei catechisti », come ebbero a dire i Padri Sinodali. 13 Camminate insieme con Lei verso il grande Giubileo dell'inizio del terzo Millennio, consapevoli che proprio voi, col vostro servizio cate­ chistico, date voce alla vivente Parola di Dio, per renderla viva e attuale presso tutti coloro che Dio ha posto sul vostro cammino e che, apertamente o tacitamente, ne aspettano da voi l'annuncio che libera e salva. Vi accompagni la mia Benedizione, che estendo volentieri a tutti i catechisti e catéchiste d'Italia. 11 Catechesi tradendae, 55. 12 Insegnamenti, V I I I / Í , 13 Catechesi tradendae, 1985, 73. 595. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1460 Officiale X Ad quosdam Canadae episcopos occasione oblata visitationis sacrorum liminum.* Bear brother Bishops, 1. I greet all of you on the occasion of your ad Limina visit, and cordially welcome you to this meeting which expresses our collégial unity as shepherds of Christ's flock. I rejoice with you and ali the clergy, Religious and laity of your Diocèses at the many spiritual gifts that are yours through the loving kindness of Almighty God. These gifts of the Spirit enable the local Churches in Ontario to fulfill their mission to he a "most sure seed of unity, hope and salvation for the whole human race", to be "the light of the world and the sait of the earth \ This mission means bearing witness to Jesus Christ. And as the First Letter of Peter tells us, it also means being able "to make a defense to anyone who calis you to account for the hope that is in you". v 2 3 It is the life-long task of all Christians to deepen their knowledge of Christ and hope in eternai life. At the same time Christians must recognize that the seeds of eternai life require special care and nourishment in the young. I therefore wish to reflect with you for a few moments on the Catholic young people o f your country who will one day exercise an even greater role in the Church. I also wish to encourage you in your efforts to impart to them the message of Christ in ail its richness and to deepen their participation in the Church's life. 2. It is always a joy for me to meet with young people, as I am sure it is for you. In them we see the promise o f great things yet to be achieved, of life yet to be experienced, of enthusiasm and energy yet to be harnessed for the good of humanity. In the présence of the Church's young members we are reminded of the Lord's words, "I came to cast fire upon the earth; and would that it were already kindled". When we consider the potential of young people for holiness, self-sacrifice, heroic virtue, chastity and love, we can take heart that 4 * Die 26 Aprilis a. 1988. 1 Cf. Mt 5:13-16. 2 Lumen 3 1 Pt 3:15. Gentium, * Lk 12:49. 9. 1461 Acta Ioannis Pauli Pp. II these words of Christ will not lose their force in the future. However, we also know that youth is a time for opportunities that can be lost as well as gained. It is a time for personal growth, a time that, for good or bad, leaves an indelible mark on the rest of a person's life, notwithstanding freedom and the help of God's grace. Modem society présents special challenges to the young. At every turn they are enticed by a concept of human freedom that is really slavery : by a relativism that robs them of the truth ; and by a materialism and pragmatism that can rob them òf their very souls. Yet where sin abounds, grace increases ali the more. We can be sure that the gifs of the Spirit will not be lacking in the lives of young men and women. The seeds of holiness are theirs by baptism. Our task is to hold up to them the fullness of Christ's teaching as it is known, accepted and proclaimed by the Catholic Church. We must help them to become "witnesses" who are able to testify to "the hope that is within them" so that they can play their full role in the Church's mission for the salvation of the world. As I said on the occasion of my pastoral visit to your country in 1984: "Young people today ... are eager to find solid and enduring values ... They are searching for a firm place—a high ground—on which to stand. They seek a sense of direction, a goal which will give meaning and purpose to their lives". 5 6 3. A privileged place for the formation of young people, second in importance only to their families, is the school they attend. Accordingly, the Second Vatican Council said that all schools should provide an éducation that is in accord with the moral and religious principies of families, that respects the right of the young to have their consciences formed on the basis of sound morality, and that respects their right to know and love God more perfectly. The Council also reaffirmed the Church's right to establish her own schools, a right which is of the greatest importance for preserving freedom of conscience, for protecting parents' rights, and for advancing culture. 7 8 I therefore wish to commend you for your successful efforts to promote measures that uphold the Church's right to fulfill her educational 5 Cf. Rm 5:20. 6 Address to Catholic Educators, 12 September 1984. Gravissimum Educationis, 7 Cf. 8 Cf. ibid., 8. 1, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1462 Officiale mission, and that support parents in the free exercise of their right to educate their children in accordance with their religion. Public support for the Separate School system in Canada is a great blessing not only for Catholics ; all of your national life is enriched by the intellectual and moral formation thèse schools pro vide for their students. Even though the fìnancial viability of Catholic schools has been guaranteed, the task remains of ensuring their Catholic character. As the Congrégation for Catholic Education has wisely observed in thèse years after the Council : "More than ever before, a Catholic school's job is infinitely more difficult, more complex, since this is a time when Christianity demands to be clothed in fresh garments, when all manner of changes have been introduced in the Church and in secular life, and, particularly, when a pluralistic mentality dominâtes and the Christian Gospel is increasingly pushed to the sidelines. It is because of this that loyalty to the educational aims of the Catholic school demands constant self-criticism and a return to basic principies, to the motives which inspire the Church's involvement in éducation". And what are these basic principies? The Catholic school's task "is fundamentally a synthesis of culture and faith, and a synthesis of faith and life : the first is reached by integrating ali the différent aspects of human knowledge through the subjects taught, in the light of the Gospel; the second by growing in the virtues characteristic of the Christian". L'école catholique s'efforce de préparer les jeunes à apporter une contribution positive à la société dont ils font partie en leur donnant les assises solides d'une vie personnelle profondément chrétienne. Pour être complète, leur formation doit inclure la morale individuelle et le sens de la vie sociale. Le grand commandement chrétien de l'amour se traduit en impératifs moraux qui régissent la vie profes­ sionnelle, la sexualité, les relations personnelles et la famille, de même qu'il comporte l'obligation de travailler pour la justice et la paix dans le monde. Une vie chrétienne de cette profondeur ne peut pas reposer seulement sur des sentiments religieux ou sur une vague identification à une tradition religieuse. Ce qui est requis, c'est une connaissance toujours plus approfondie du mystère du salut révélé dans le Christ et transmis par la Sainte Ecriture et l'enseignement de l'Eglise. 9 10 11 9 Catholic Schools, 24 June 1977, Nos. 66, 67. 10 Ibid., No. 37. 11 Cf. Directoire catéchétique général, 1972, n. 24. 1463 Acta Ioannis Pauli Pp. II 4. La catéchèse est un moyen important d'assurer cette formation non seulement pour les élèves des écoles catholiques mais pour tous les jeunes catholiques. Elle fait grandir la vie selon l'évangile, et elle a pour but d'éclairer et de fortifier la foi, de stimuler une liturgie vivante et priante, et d'encourager la participation active de l'Eglise. Evidemment, une pareille éducation religieuse ne peut se réduire à la parole, ni non plus à la transmission méthodique d'un savoir. Pour que la formation porte ses fruits dans la vie des jeunes, garçons et filles, leurs parents et leurs maîtres doivent être imprégnés d'esprit chrétien dans leur façon d'agir. Comme « éducateurs », au sens plein du terme, les enseignants catholiques ont la responsabilité particu­ lière de se laisser guider dans leurs activités par une conception chré­ tienne de la personne humaine en accord avec le magistère ecclé­ siastique. Le deuxième Concile du Vatican n'hésite pas à parler de la beauté et de l'importance de leur vocation, et de leur rappeler que (( c'est d'eux, avant tout, qu'il dépend que l'école catholique soit en mesure de réaliser ses buts et ses desseins » . 12 13 14 15 5. Through you, dear Brothers, I wish to commend the many dedicated teachers—priests, religious and laity—for their invaluable contribution in Canada. I also wish to encourage you in your desire to find even better and more effective way s to recruit and train lay teachers for the Separate School system, so that the goals of Catholic éducation may be fully realized. While ali the Christian faithful have a duty to particípate in the Church's educational mission, Bishops have a special responsibility to be authentic teachers and instructors in the faith. We have reason to be concerned over the many temptations that young people, in particular, must overeóme if they are to grow in the love and knowl­ edge of God and his Church. At the same time we can be confident, together with all those associated in Catholic éducation, that if the Good News of salvation is faithfully proclaimed to the young, it will not return to God empty, but will accomplish his will, achieving the end for which he sent it. With trust in him, I cordially impart to you and to ali your people my Apostolic Blessing. 16 17 12 Cf. Gravissimum educationis, n. 13 Cf. S. Congrégation pour l'Education catholique, Le laïc catholique, témoin de 4. la foi dans l'école, 15 octobre 1982, nn. 15-24. Gravissimum educationis, n. 14 Cf. 15 IUd., n. 8. Christus Dominus, 12-14.~ 16 Cf. 17 Cf. Is 55:11. 5. 1464 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale XI Ad exc.mum virum Teruo Kosugi, Iaponiae apud Sedem Apostolicam Legatum.* Mr Ambassador, I welcome you today and gladly accept the Letters of Credence by which you have been appointed Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Japan. With gratitude for the kind words of greeting which you have expressed on behalf of His Majesty the Emperor and His Imperial Highness the Crown Prince, I would ask you to convey to them my best wishes and the assurance of my esteem. I fully share their desire to see the relations existing between Japan and the Holy See develop and expand still further on the basis of our shared com­ mi tment to peace, harmony, progress and justice among ali the nations of the earth. In the contemporary world there is a profound and almost universal yearning for peace. The awareness of peace as a universal value has grown, even in the face of the tragic history of the présent Century, so deeply and terribly marked by conflict and by the ever more frightening capacity of man to inflict death on a scale never before imagined. As the only country to have experienced directly the awful effects of atomic bombing, Japan is a unique witness of the truth that there can be only one path for the human family to follow : the path of peace. It is necessary for individuáis and nations to be ever more convinced that they must wholly commit themselves to easing tensions, to fostering disarmament and to strengthening the structures of peace. It is necessary today to think more in terms óf building peace in the world than simply avoiding conflict. The subjective foundation of peace is a new spirit of coexistence and a new outlook of respect for the human person in a willingness to collaborate for the sake of the progress of ali. This reflects other conditions for peace, especially a true solidarity among ali people, irrespective of race, religion or politicai doctrine, as members of the one human family meant to live on this earth in a constant search for authentic personal and collective well-being and development. 1 * Die 29 m. Aprilis a. 1988. 1 Cf. Pope Paul V I , Message for the World Day of Peace, 1 January 1968. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1465 In the process of building peace Japan has a major part to play. Out of the ruins of the Second World War, your country has risen to remarkable heights of economie achievement. Today Japan is one of the principal agents of economie and technological progress. Herein lies a great opportunity and challenge to promote human and spiritual values so as to contribute effectively to the advent of a true peace, founded upon a sense of the dignity of every human being, upon the récognition of basic human rights, of the respect and love due to every person for the simple reason that he or she belongs to the human family. It has always been my prayer and hope that the nations of the world, educated by past painful expériences, will make positive efforts to inculcate into their Citizens, especially the young, an unshakeable sense of universal brotherhood and the moral and ethical vision needed to uphold justice, an essential condition for peace. At the heart of the Holy See's relationship with the various nations of the world one does not find interests of a merely economie or politicai nature, but rather the promotion of a profound and respectful dialogue concerning the meaning and destiny of human life and activity. It is important, in fact, that the leaders of societies do not forget that they are at the service of their fellow-citizens in ali their moral and spiritual aspirations. That is why, as Your Excellency knows, the small Catholic com­ munity of Japan is concerned to promote the moral éducation of the members of society as well as to witness to the spiritual dimension of life. In an industrialized society such as yours, it is vital that the dignity of the individual be effectively safeguarded and respected, and that cordial social relations be ever more solidly established, with special care given to the less talented and productive classes of the population. In this regard, the Catholic community is engaged^ in many religious, educational and social activities not only for the benefit of its own members but at the service of society at large. TJrged on by the teachings of the Second Vatican Council, which constitutes the great point of référence for Catholics today, the Church in Japan is making efforts to be ever more truly Japanese. While the présence of missionary personnel has been and continues to be essential to the Church's activities, I am happy to note that Japanese Catholics themselves have long since been taking the lead in all areas of their religious and pastoral endeavors. I am confident that this process will go forward with success in the climate of 1466 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale religious tolérance and freedom which characterizes Japanese society today. Mr Ambassador, I pray that you will be happy in the exercise of your lofty responsibilities, and I invoke Almighty God's blessings upon your country. XII Ad quosdam Zairenses episcopos sacra limina visitantes.* Chers Frères dans Vépiscopat, 1. Au terme de nos entretiens particuliers, j'ai la joie de vous accueillir ensemble aujourd'hui, en une réunion fraternelle qui marque l'un des sommets de votre visite « ad limina ». Votre porte-parole, Monseigneur Fataki, Archevêque de Kisangani, vient d'exprimer vos sentiments et il a présenté quelques-unes de vos principales préoccu­ pations pastorales ; je l'en remercie vivement. Avec le document que vous m'avez adressé l'an dernier, et après avoir écouté vos Confrères des trois autres provinces ecclésiastiques, je perçois mieux encore les signes d'espérance et aussi les problèmes de vos diocèses. 2. Dans votre pays, la pastorale des vocations a déjà une longue histoire. Ces dernières années, la croissance rapide du nombre des entrées au séminaire a été pour vous un grand réconfort et un signe prometteur, comme en d'autres jeunes Eglises, Dieu soit loué ! Elle vous pose inévitablement certains problèmes : problèmes de discerne­ ment, problèmes de formation intellectuelle, morale et spirituelle, pro­ blèmes d'encadrement approprié du fait du jeune âge des prêtres zaïrois, problèmes financiers, problèmes d'intégration dans une société en mutation. Au cours de votre prochaine Assemblée plénière, vous avez l'intention, du reste, de faire un examen global de ces questions. Quel que soit le nombre des candidats au presbytérat, il importe toujours de vérifier les signes d'une authentique vocation tels que l'Eglise les reconnaît. Us peuvent se ramener à trois : premièrement, une liberté responsable, témoignant déjà d'une certaine maturité; deuxièmement, une aptitude physique et intellectuelle suffisante au ministère apostolique ; enfin, une droiture d'intention en ce qui con­ cerne le service de l'Eglise. * Die 30 Aprilis a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1467 Dès le départ, une première sélection est à faire. Il importe, en effet, d'engager dans la préparation au sacerdoce les jeunes hommes qui donnent l'espoir de remplir comme il convient le service pastoral et d'en porter les exigences. Cette sélection, qui sera facilitée par le séjour dans les maisons de propédeutique, doit être rigoureuse : ce ne serait servir ni l'Eglise ni le candidat que d'engager quiconque impru­ demment dans la voie difficile du sacerdoce. Au séminaire, les formateurs ont la mission de contribuer au discer­ nement de la vocation chez le candidat déjà admis. Ils le font en cher­ chant à percevoir les orientations profondes du sujet, celles qui struc­ turent de façon durable sa personnalité, inspirent sa conduite et ses réactions. Ils ont à aider le candidat à reconnaître lui-même l'appel de Dieu, en lisant avec foi les signes intérieurs de l'Esprit. Ce patient travail conduira à approfondir progressivement le sens du ministère apostolique et de la consécration qu'il implique. Cela demande du temps, de la disponibilité. Cela requiert des pères du séminaire non seulement une expérience spirituelle et pastorale personnelle, mais encore une grande qualité de présence, d'écoute et de dialogue, dans un climat de confiance et de prière. Comme beaucoup d'autres Conférences episcopales du continent africain, vous avez bien conscience que la constitution d'équipes de formateurs du clergé est l'une de vos urgences et, dans la ligne de Va­ tican II, je vous encourage à prendre les dispositions nécessaires pour bien préparer les éducateurs spécialisés dans la formation du clergé. Des prêtres d'autres pays vous apportent là une aide de choix; mais il vous faut également convaincre les prêtres zaïrois — dont beaucoup ont acquis des diplômes universitaires — de l'importance vitale de ce ministère pour l'avenir de l'Eglise au Zaïre. 3. Tandis que, dans certaines Eglises, en Occident surtout, le nombre des prêtres diminue et que le clergé vieillit, dans les Eglises jeunes, comme celle du Zaïre, se constitue un ensemble presbytéral jeune, naturellement imprégné de la culture du pays; et le visage de ces Eglises se dessine de plus en plus clairement, en fonction non seule­ ment des prêtres mais aussi des laïcs, car certains de ceux-ci remplis­ sent souvent des fonctions importantes. Quel sera ce visage? En réalité, il dépendra beaucoup de la for­ mation donnée dans les séminaires et continuée par la suite : forma­ tion unifiée dans la foi, enracinée dans la Tradition de l'Eglise et intégrant les meilleures valeurs de la culture traditionnelle. 1468 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale H n'est pas dans mon propos, dans le cadre de cette rencontre, de reprendre en détail tontes les questions relatives au clergé zaïrois. Je rappellerai cependant certaines références essentielles, ne serait-ce qu'en vue de l'examen plus approfondi que vous avez l'intention de faire au cours de votre prochaine Assemblée plénière. La mission du prêtre de Jésus-Christ est avant tout une mission de salut. De fait, le prêtre est ordonné pour faire connaître le Christ et son message; pour mettre ses frères en relation vivante avec Dieu par les sacrements de la foi ; pour édifier et guider l'ensemble de ceux qui sont devenus disciples du Christ par le baptême. En lien avec son évêque, le prêtre a la responsabilité essentielle du ministère de la Parole. Il l'exerce en annonçant lui-même le message du salut dans l'homélie, pendant les célébrations qu'il préside ; en formant et en assistant ceux qui collaborent avec lui dans ce minis­ tère ; en coordonnant et en suivant les activités et les œuvres mises en place à cet effet, afin que la Parole de Dieu soit enseignée comme il se doit : car il est le garant de l'intégrité de la doctrine. A côté des prêtres, qui sont avec les diacres les premiers collabo­ rateurs des évêques et les premiers apôtres de l'évangélisation, des laïcs s'engagent de toutes leurs forces dans l'action apostolique et sont amenés à assumer des charges qui comptent dans la communauté. Il importe de les préparer à exercer leur rôle avec compétence, avec un profond sens ecclesial, en communion étroite avec la hiérarchie res­ ponsable. Dans ce but, et pour leur propre ministère, les prêtres seront encouragés à poursuivre un travail intellectuel sérieux. Ils veilleront à développer en eux-mêmes et chez leurs collaborateurs le sens de la responsabilité commune. En outre, ils s'efforceront de reconnaître, dis­ cerner, animer et harmoniser les dons et charismes contribuant à l'édi­ fication de l'Eglise. Us seront souvent conduits à faire preuve d'hu­ milité et d'abnégation, dans un esprit de franche collaboration : ce sera le signe qu'ils auront perçu leur ministère pour ce qu'il doit être, à savoir un service désintéressé du Peuple de Dieu,- que leur champ d'apostolat soit la ville ou la brousse, dans les conditions de pauvreté que connaissent les fidèles. Pour vous, chers Frères dans l'épiscopat, je vous invite à de­ meurer très attentifs à la vie des prêtres et à leur procurer, entre autres, le ressourcement spirituel dont ils ont constamment besoin pour accomplir leur mission avec fidélité. Certains d'entre vous déplo- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1469 rent dans le clergé une trop grande préoccupation du profit personnel, du confort, du pouvoir, et un laisser-aller dans la conduite morale. Les prêtres, nous rappelait le Concile, n'ont pas à se modeler sur le monde présent, mais à l'interpeller au nom de l'Evangile. Une vie spirituelle de qualité est nécessaire pour faire face aux exigences de l'état sacerdotal chez les prêtres séculiers comme chez les religieux : le célibat, signe de notre consécration totale au Royaume de Dieu ; la pauvreté, qui est participation à la vie du Christ pauvre et à la condition des pauvres; l'obéissance à l'évêque, qui exprime la volonté de service; l'ascèse que requiert un ministère quotidienne­ ment recommencé. L'expérience d'une vie communautaire fraternelle, la prière liturgique et personnelle approfondie, contribuent au tonus de cette vie spirituelle. Je voudrais enfin rendre hommage avec vous aux missionnaires venus d'autres contrées, ces pionniers de la foi, généralement religieux et religieuses : ils ont permis à l'Eglise au Zaïre d'être cette force spirituelle reconnue comme telle aujourd'hui et dont l'influence se fait sentir au-delà des frontières de votre pays. Ces premiers évangélisateurs, et ceux qui maintenant continuent leur œuvre, méritent la reconnaissance de tous pour leur vie de dévouement désintéressé. Et leur exemple ne manque pas d'inspirer les apôtres d'aujourd'hui. 4. En ce qui concerne la vie consacrée, elle s'est pratiquement toujours trouvée au cœur de l'Eglise au Zaïre et elle a connu un essor considérable. Aujourd'hui, un nombre croissant de jeunes Zaïrois et Zaïroises répondent à l'appel à la vie religieuse, soit dans les Instituts interna­ tionaux, soit dans des Instituts de droit diocésain, très liés à la culture zaïroise. Ils sont affrontés à des problèmes voisins de ceux concernant le clergé : discernement des vocations, formation appropriée des can­ didats et candidates, pénurie du personnel d'encadrement, problèmes de subsistance matérielle. Il vous appartient de veiller à ce que la vie religieuse s'y épanouisse de façon authentique et viable, avec tout ce qui la caractérise essen­ tiellement, sous la responsabilité de Supérieurs solidement formés. L'option prioritaire que vous soulignez, à propos de la vie consacrée, est l'implantation de l'Eglise particulière. Faisant vôtre le vœu de Vatican II, vous estimez, à juste titre, qu'« une communauté chré- 1470 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tienne doit dès le début être constituée de telle manière qu'elle puisse, dans la mesure du possible, pourvoir elle-même à ses besoins ».* L'état religieux ne se situe pas entre la condition du clerc et celle du laïc, mais il relève de l'une et de l'autre, comme un don spécial pour toute l'Eglise. Il est une manière propre de participer à la nature « sacramentelle » du Peuple de Dieu, en offrant au monde un témoignage visible du mystère du Christ. D'où un style particulier de sanctification et d'apostolat, un « charisme » qui crée une tradition déterminée, avec l'autonomie nécessaire, sans négliger une insertion spéciale dans la vie de l'Eglise locale. Imprégnés des richesses de leur propre patrimoine, les religieux et les religieuses s'efforcent de les exprimer et de les transmettre selon le génie et le caractère de leur pays ou du pays où ils vivent. Us apportent donc une contribution précieuse et nécessaire à l'enracinement de l'Eglise particulière, tout en maintenant la communion avec l'Eglise universelle. 2 Avec vos encouragements, ils continueront à développer le zèle missionnaire indispensable à toute communauté ecclésiale. Une Eglise particulière, en effet, ne peut garder son dynamisme si elle ne prend pas une part concrète à la mission universelle reçue du Christ qui envoie ses messagers jusqu'aux confins de la terre. 5. En prenant connaissance de vos problèmes pastoraux, d'après votre document de base, j'ai relevé avec satisfaction que « la com­ munauté catholique du Zaïre peut déjà prendre en charge, pour une très grande part, la vie matérielle de l'Eglise de ce pays ». Plus encore, cette recherche d'autosuûisance économique que fait l'Eglise, vous voulez la situer dans le cadre de la promotion sociale du peuple zaïrois. Il est nécessaire en effet que l'Eglise montre ici l'exemple. Son désintéressement et sa transparence dans la gestion de ses propres affaires constituent un témoignage important, en mani­ festant qu'elle recherche avant tout le progrès spirituel des personnes. Elle veut mettre l'accent sur un style de vie simple, qui élimine les besoins superflus, avec un souci de plus grande justice entre les hommes. Je vous encourage à poursuivre ces efforts en vue d'un type de développement vraiment humain, que la récente encyclique sur la question sociale s'est attachée à analyser et à promouvoir. Puissiez1 2 Ad gentes, n. 15. Cf. Lumen gentium, n. 43, et directives Mutuae relationes, du 14 mai 1978. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1471 vous demeurer les apôtres de cet esprit de pauvreté évangélique, qui conduit plus facilement à la solidarité et au partage, deux objectifs prioritaires aujourd'hui ! 6. Dans votre pays, comme sur l'ensemble du continent africain, on voit un grand nombre de jeunes se tourner aujourd'hui vers l'Eglise, à la recherche de valeurs spirituelles sur lesquelles ils voudraient bâtir un avenir solide. Il y a auprès de la jeunesse de notre temps un magnifique apostolat qui s'offre à vous-mêmes et aux prêtres, aux religieux et religieuses, aux laïcs éducateurs de leurs frères. Mobilisez vos apôtres pour que les jeunes s'ouvrent au message chrétien, pour fortifier en eux les valeurs morales de droiture de cœur, de respect des autres, d'esprit de service et de persévérance dans l'effort. Enseignezleur que le changement technique du monde ne conduit pas à lui seul au progrès, s'il n'est accompagné d'un développement de la valeur morale des personnes. Dites-leur bien que l'Eglise, loin d'être une secte née hier, est un grand courant de vie qui vient du Christ, par les Apôtres et leurs successeurs dont vous êtes. Qu'ils approfondissent leur foi, à la mesure de leur culture, en priant, en méditant la Bible et en participant aux sacrements, surtout à l'Eucharistie dominicale ! 7. Je vous demanderai de transmettre mes encouragements chaleu­ reux à ces jeunes de votre pays. Je vous charge aussi de saluer cordia­ lement de ma part les nombreux catéchistes qui se dévouent quotidien­ nement sur le terrain. Exprimez aux religieux et aux religieuses ma gratitude et mes souhaits de joyeuse persévérance dans le don au Sei­ gneur. Enfin, dites mon affection à tous les prêtres, aux séminaristes et à leurs formateurs : je les porte spécialement dans ma prière. Que tous renouvellent leur engagement à être d'authentiques té­ moins du Christ, en suivant l'exemple d'Anwarite, la première Bien­ heureuse du Zaïre, dont le rayonnement fortifie dans la foi ses frères et sœurs d'Afrique ! En l'Année mariale, je confie à la Vierge les vœux fervents que je forme pour vos communautés diocésaines. Je vous bénis de grand cœur ainsi que tous les fidèles de vos Provinces. 96 - A. A. S. 1472 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale NUNTII SCRIPTO DATI I XXV exeunte anno a condito Coetu ad unitatem totius Africae fovendam. On the significant occasion of the Twenty-fifth Anniversary of the foundation of the Organization of African Unity, it gives me great pleasure to extend my warm congratulations and best wishes to the worthy Représentatives of the Member States and to all who have the goals of the Organization at heart and collaborate in their achievement. On many occasions my predecessors and I have expressed our great interest and the concern of the Catholic Church for Africa's peaceful and integral development. The Church earnestly advocates that the entire African continent should proceed along the path of an overall development that embraces the social, politicai, economie, cultural and spiritual well-being of its peoples. The Church's concern is not limited to the needs of her own members, but, following the example of her Founder and in response to the teachings of the Second Vatican Council, she is fully aware of her calling to be at the service of all men and women, without distinction of race or creed. The Catholic Church's commitment to the development of the peoples of Africa is not a recent phenomenon, as is witnessed by her long-standing work in favour of local culture and in safeguarding local values, in health care and éducation, and in so many undertakings, great and small, aimed at social development. In this respect, the Church will not f ail to continue along this path, especially through the effective contribution of her African members to the progress of their own countries and to the advancement of Africa as a whole. Living in Africa today, the Church shares in the strains and stresses which are of concern and solicitude to your Organization. How can one remain indifferent to the tensions arising out of situations of injustice, racism, and conflict between opposing idéologies, so alien to the great traditions of tolérance which mark your people's expérience? How can one not be saddened by the situations of armed struggle that affect so many areas of the continent, within and between nations? Can one fail to be deeply impressed by the tragic condition of millions of people suffering drought and famine, exposed to sickness and disease, burdened by underdevelopment and lack of employment, forced Acta Ioannis Pauli Pp. II 1473 to become refugees, and bearing the heavy conséquences of their country's external indebtedness? In spite of such difficulties, it is important nevertheless not to lose sight of Africa's enormous capaci ty for advancement. On the basis of the human potential and the resources at its disposai, and with appropriate and effective international solidarity, Africa can look forward to a development truly capable of meeting the needs and aspirations of its peoples. Through the expérience gained during the last twenty-five years, the Organization of African Unity can continue to play a substantial role in encouraging and coordinating development and progress. The commitment, sense of responsibility and confidence in Africa's future on the part of all concerned, which the Organization of African Unity can greatly encourage, are essential ingrédients of the better future to which ali the peoples of Africa legitimately aspire. The ardent hope that I express on this anniversary occasion is that Africa will be the agent of its own progress; that, free from unwarranted external pressures, and strong in the sense of solidarity and mutual assistance, the Nations of Africa will work together for the common good of ail. The Catholic Church for her part gladly supports this goal and will continue to contribute, in the manner proper to her religious and humanitarian mission, to Africa's advancement. To ail présent at the commémoration cérémonies in Addis Abeba on 25 May 1988 I renew the expression of my friendship and goodwill. From the Vatican, 19 May 1988. IOANNES PAULUS PP. II II Ob diem statutum ad Missiones fovendas. Carissimi Fratelli e Sorelle! Rivolgendo il mio messaggio per la prossima Giornata Missionaria Mondiale, mentre sta per concludersi l'Anno Mariano che ho indetto in preparazione al Giubileo del Duemila, desidero invitare tutti i membri del Popolo di Dio a riflettere su un particolare aspetto del­ l'evangelizzazione : della Chiesa. la presenza di Maria nella missione universale Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1474 Questa missione consiste nella proclamazione della Buona Novella della salvezza, la quale si ottiene mediante la fede in Cristo, secondo il mandato che lo stesso Signore Risorto diede agli Apostoli : « Andate dunque e fate miei discepoli tutti i popoli » ; « chi crederà e sarà battezzato sarà salvo, ma chi non crederà sarà condannato » . 1 2 1. Maria, la Madre di Gesù, fu la prima a credere nel suo Figlio e venne proclamata beata per la sua fede. La sua vita è stata un cammino e un pellegrinaggio della fede in Cristo, nella quale Ella ha preceduto i discepoli e precede sempre la Chiesa. Pertanto, dovunque la Chiesa svolga fra i popoli l'attività mis­ sionaria, Maria è presente : presente come Madre che coopera alla rige­ nerazione e formazione dei fedeli ; presente come « Stella dell'evan­ gelizzazione », come ebbe ad affermare il mio predecessore Paolo V I , per guidare e confortare gli araldi del Vangelo e sostenere nella fede le nuove comunità cristiane, suscitate dall'annuncio missionario con la potenza della Parola e la grazia dello Spirito Santo. La presenza e l'influenza della Madre di Gesù hanno accompagnato sempre l'attività missionaria della Chiesa. Gli araldi del Vangelo, nel presentare il mistero di Cristo e le verità della fede ai popoli non cri­ stiani, hanno illustrato anche la persona e la funzione di Maria, la quale, « per la sua intima partecipazione alla storia della salvezza, riunisce per così dire e riverbera i massimi dati della fede », e « mentre viene predicata e onorata, chiama i credenti al Figlio suo, al suo sacri­ fìcio e all'amore del Padre » . E ogni popolo, accogliendo Maria come Madre, ne arricchisce il culto e la devozione con nuovi titoli ed espres­ sioni, rispondenti alle proprie necessità e alla propria anima religiosa. Molte di queste comunità cristiane, frutto dell'opera evangelizzatrice della Chiesa, nell'amore filiale alla Madre di Gesù hanno trovato il soccorso e la consolazione per perseverare nella fede durante i periodi di prove e di persecuzioni. 3 4 5 6 7 2. La Chiesa, nella sua vocazione e sollecitudine evangelizzatrice, prende esempio e stimolo da Maria, la prima evangelizzata e la prima evangelizzatrice. È lei che ha accolto con fede la Buona Notizia 8 9 1 Mt 28, 19. 2 Me 16, 3 Cf. Lc 1, 45. 16. Redemptoris Mater, 6; 4 Cf. 5 Cf. Lumen gentium, 63. 26. * Cf. Evangelii nuntiandi, 82. 7 Lumen gentium, 65. » Cf. Lc 1, 26-38. ' Cf. Lc 1, 39-56. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1475 della salvezza, trasformandola in annunzio, canto, profezia. È lei che ha dato a tutti gli uomini la migliore direttiva spirituale che essi abbiano mai ricevuta : « Fate quello che (Gesù) vi dirà » . Alla scuola di Maria, la Chiesa impara a consacrarsi alla missione. 10 La consapevolezza che oltre i due terzi dell'umanità ignorano o non condividono ancora la fede in Cristo Redentore, sollecita la Chiesa a preparare sempre nuove generazioni di apostoli, a rendere più intensi la preghiera e l'impegno, affinché in ogni comunità cristiana sorgano più numerose le vocazioni missionarie. Se è vero, infatti, che, secondo il, Concilio, a tutti i discepoli di Cristo è affidata la diffusione della fede secondo le proprie possibilità, a ciò sono soprattutto impegnati coloro che il Signore, per mezzo dello Spirito Santo, chiama mediante la vocazione missionaria, suscitando in seno alla Chiesa le Istituzioni che si assumono, come dovere spe­ cifico, il compito del primo annuncio del Vangelo. 11 È motivo di conforto, di speranza e di ringraziamento al Signore il fatto che si moltiplichino i servizi missionari delle Chiese particolari con l'invio di sacerdoti diocesani, i tanto benemeriti « Fidei donum », di laici é di volontari, sia per aiutare le Chiese sorelle più bisognose, sia per portare il primo annuncio del Vangelo e la solidarietà della carità fra i popoli e i gruppi umani non cristiani. Con particolare gioia è da rilevare che, accanto alle Chiese di antica fondazione, partecipano sempre di più alla missione universale le Chiese d'Africa, d'Asia e dell'America Latina. L'invio di missionari « ad Gentes » da parte di queste comunità ecclesiali, tuttora in fase di sviluppo, dimostra quell'autentico spirito cattolico e missionario, di cui devono essere animate le nuove Chiese, « inviando anch'esse dei missionari a predicare dappertutto il Vangelo, anche se soffrono per scarsezza di clero » . 12 Gli araldi del Vangelo, spesso ignorati, dimenticati o perseguitati, che spendono la vita agli avamposti della missione della Chiesa, tro­ vano un modello perfetto di dedizione e di fedeltà in Maria, la quale (( consacrò totalmente se stessa quale Ancella del Signore alla persona e all'opera del Figlio » . 10 11 Gv 2, 5. Cf. Ad gentes, 23. 12 Ad gentes, 20. 13 Lumen gentium, 56. 13 Acta Apostolicae Sedis - 1476 Commentarium Officiale Pertanto, in occasione della Giornata Missionaria Mondiale, mi è caro rendere omaggio all'impegno generoso e talora, anche ai nostri giorni, eroico fino al martirio, dei missionari e delle missionarie sparsi in tutti i continenti, rivolgere ad essi e a tutte le Famiglie reli­ giose e secolari, maschili e femminili dedicati alla missione come com­ ponente fondamentale della loro consacrazione, un affettuoso saluto e un vivo incoraggiamento a nome di tutta la Chiesa, esortandoli a non scoraggiarsi per le difficoltà del loro apostolato, a confidare in Maria e a seguirne le orme. A tutti voi, missionari e missionarie, che lavorate per estendere la maternità della Chiesa con la nascita e la formazióne di nuove comu­ nità cristiane, ripeto di cuore l'esortazione fatta ai sacerdoti nella mia Lettera in occasione del Giovedì Santo di quest'Anno Mariano : « Oc­ corre, dunque, che ciascuno di noi "prenda Maria nella propria casa", così come la prese l'apostolo Giovanni sul Golgota, ... come madre e mediatrice di quel "grande mistero", che tutti desideriamo servire con la nostra vita » . 14 15 3. Nel prepararsi a celebrare il Giubileo dell'anno Duemila e iniziare il terzo Millennio della fede cristiana con la speranza e l'impegno di un nuovo Avvento, la Chiesa si propone di rinnovare e accrescere il suo slancio missionario, affinché l'annuncio del Vangelo sia portato con maggior efficacia a quei popoli che ancora non l'hanno ricevuto o accolto. A Maria, che ha preparato la prima venuta del Signore, affido questa speranza : con la sua mediazione materna ottenga a tutto il Popolo di Dio una coscienza sempre più viva e operosa della propria responsabilità per l'avvento del Regno di Dio mediante l'evangeliz­ zazione missionaria. Mi rivolgo, anzitutto, ai Pastori delle Chiese particolari, ai Sacer­ doti loro collaboratori e a quanti sono impegnati nell'attività pasto­ rale : con la parola, con la catechesi e con l'esempio educate i fedeli a voi affidati a uno spirito veramente missionario, (( a quel senso di responsabilità che li impegna, in quanto membra di Cristo, dinanzi a tutti gli uomini » . Le comunità cristiane, sotto la vostra guida, espri­ mano la maturità e vitalità della loro fede e comunione ecclesiale, aprendosi alla missione universale della Chiesa con la preghiera, la 16 14 Gf. Ef 5, 32. 15 In Cenaculum Nos, 4. 16 Ad gentes, 21. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1477 promozione di vocazioni missionarie, la solidarietà e condivisione dei beni sia spirituali sia materiali con i più poveri nel mondo. Soprattutto le famiglie siano consapevoli di dover portare « un particolare con­ tributo alla causa missionaria della Chiesa coltivando le vocazioni missionarie in mezzo ai loro figli e figlie » . 17 Parlando dell'animazione missionaria delle comunità cristiane, è doveroso ricordare le Pontificie Opere Missionarie, le quali si distin­ guono nella Chiesa per l'intraprendenza e la perseveranza nel susci­ tare la cooperazione missionaria con iniziative molteplici e appropriate di animazione, informazione e formazione a uno spirito veramente uni­ versale e missionario. Poiché esse curano il vastissimo campo della carità e degli aiuti materiali, invito tutti a donare generosamente per il mantenimento dei seminaristi, per la formazione dei laici, in particolare dei catechisti, per la costruzione di chiese, scuole, ospe­ dali ed opere sociali. Ma il ruolo primario di queste Opere è l'animazione missionaria, a cominciare dalla prima, la Propagazione della Fede, la quale ha come compito principale l'educazione, l'informazione e la sensibiliz­ zazione missionaria. Tutte, poi, hanno a cuore di promuovere le vocazioni per la Chiesa missionaria. Questo compito, di fondamentale importanza per l'effi­ cacia della missione « ad Gentes », è affidato in particolare alla Pon­ tificia Opera di S. Pietro Apostolo per le vocazioni sacerdotali e religiose nelle giovani Chiese, e alla Pontifìcia Unione Missionaria dei Sacerdoti, Religiosi e Religiose, che ha l'impegno di formare allo spirito missionario coloro che nella Chiesa svolgono l'ufficio di pastori, animatori e operatori di pastorale. La Pontificia Opera della Santa Infanzia, dal canto suo, provvede all'educazione ed all'animazione missionaria dei bambini, fino dai primissimi anni. Riprendendo l'idea ispiratrice di questo Messaggio, non posso non sottolineare ancora una volta che quanti, nella Chiesa promuovono e vivono l'animazione missionaria e vocazionale, trovano in Maria una Madre e un modello che ispira e sostiene il loro impegno. Ella, in­ fatti, come già ho sottolineato all'inizio, si può giustamente chiamare (( la prima Missionaria », perché fu la Madre di Gesù, l'Inviato del Padre, il primo e il più grande evangelizzatore, e alla sua missione si unì e collaborò con affetto materno. Alla scuola di questa Madre 17 Familiaris Consortio, 54. 1478 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tutti i figli e le figlie della Chiesa imparano lo spirito missionario da cui deve essere animata la loro vita cristiana e il lóro slancio apostolico. Non posso concludere questo mio messaggio senza aprire il mio cuore in particolare a voi, giovani, che siete il segno della vitalità e la grande speranza della Chiesa. Il futuro della missione e delle voca­ zioni missionarie è legato alla vostra generosità nel rispondere alla chiamata di Dio, al suo invito a consacrare la vita all'annuncio del Vangelo. Da Maria imparate anche voi a dire il « sì » dell'adesione piena, gioiosa e fedele alla volontà del Padre e al suo progetto d'amore. La Beata Vergine, che invochiamo Madre della Chiesa e di tutte le genti, interceda presso il suo Figlio perché un nuovo spirito di Pentecoste animi tutti coloro che con il Battesimo hanno ricevuto il dono inestimabile della fede. Ella li renda sempre più consapevoli della loro responsabilità missionaria, aflìnché anche mediante la loro perseveranza e generosità, a tutti i popoli sia annunciato il Vangelo e la fede in Cristo porti luce e salvezza al mondo intero. A tutti imparto di cuore la Benedizione Apostolica, auspicio di copiosi favori celesti. Dal Vaticano, il 22 Maggio, solennità di Pentecoste, dell'anno 1988, decimo di Pontificato. IOANNES PAULUS PP. II Congregatio pro Causis Sanctorum ACTA 1479 CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS DECRETUM SALERNITANAÈ-CAMPANIENSIS-.ACERNENSIS ET AMALPHITANAE-CAVENSIS de finium mutatione Quo aptius christifidelium pastorali curae consuli possit, Exc.mus P. D. Guerrinus Grimaldi, Archiepiscopus Salernitanus-CampaniensisAcernensis atque Exc.mus P. D. Ferdinandus Palatucci, Archiepisco­ pus Amalphitanus-Cavensis ab Apostolica Sede expostulaverunt ut suarum Ecclesiarum fines aliquantulum immutarentur, iidemque cum limitibus civilibus conveniant. Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Aloisii Poggi, Archiepiscopi tit. Forontonianensis et in Italia Nuntii Apostolici, rata huiusmodi immutationem christifidelium bono profuturam, vigore specialium facultatum a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia Pp. II, sibi tributarum, oblatas preces accipiendas esse censuit. Quapropter suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse habentium vel habere praesumentium consensu, hoc Decreto, perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, ab archidioecesi Amalphitana-Cavensi separat partem municipii vulgo Salerno nun­ cupati, in praesens patentem in eadem archidioecesi, et finitimae ar­ chidioecesi Salernitanae-Campaniensi-Acernensi perpetuo adnectit, ita ut integrum territorium memorati municipii archidioecesi SalernitanaeCampaniensi-Acernensi pertineat. Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis deputat Exc.mum P. D. Guerrinum Grimaldi, Archiepiscopum Salernitanum-Campa- niensem-Acernensem, necessarias et opportunas eidem tribuens facul­ tates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum 97 - A. A. S. 1480 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Con­ gregationem authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remit­ tendi. Contrariis quibusvis minime obstantibus. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 21 mensis Martii anno 1988. © BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus L. © S. © IOANNES BAPTISTA RE, Arch. tit. Foronovanus, a Secretis In Congr. pro Episcopis tab., n. 999/86. PROVISIO E C C L E S I A R U M Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 5 Augusti 1988. — Cathedrali Ecclesiae Apamiensi R. P. Albertum-Mariam Monléòn, ex Ordine Fratrum Praedicatorum, modera­ torem sacerdotum Seminariique alumnorum Communitatis Emmanuelis et Fraternitatis Iesu, in archidioecesi Parisiensi. — Titulari Ecclesiae « pro hac vice » archiepiscopali Metensi R. D. Áudrys Iosephum Backis, Pro Nuntium Apostolicum in Hollandia. die 8 Augusti. — Metropolitanae Ecclesiae Remensi Exc.mum P. D. Ioannem Balland, hactenus Episcopum Divionensem. — Cathedrali Ecclesiae Aniciensi R. D. Henricum Brincard, Con­ gregationis Vindesemensis-Victorinae sodalem. die IS Augusti. — Cathedrali Ecclesiae Fidentinae R. D. Carolum Poggi, hactenus Vicarium generalem Episcopi Piacentini. die 17 Augusti. — Titulari episcopali Ecclesiae Bagenae R. P. Ioan­ nem Evangelistam Martins Terra, Societatis Iesu sodalem, quem depu­ tavit Auxiliarem sedis metropolitanae Olindensis et Recifensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Casensi Calanensi Jfc. D. Hilarium Moser, Societatis S. Francisci Salesii sodalem, quem deputavit Auxi­ liarem sedis metropolitanae Olindensis et Recifensis. Congregatio pro Gentium Evangelizatione 1481 die 31 Augusti. — Cathedrali Ecclesiae Amargosensi Exc.mum P. D. Ioannem Nilton dos Santos Souza, hactenus Episcopum Coadiutorem Spelaeopolitanum a Bono Iesu. — Episcopum Coadiutorem dioecesis Guaxupensis Exc.mum P. D. Iosephum Geraldum Oliveira do Valle, C. S. S., hactenus Episcopum Almenarensem. die 8 Septembris. — Cathedrali Ecclesiae Drepanensi, Exc.mum P. D. Dominicum Amoroso, S. D. B., hactenus Episcopum titularem Uthinensem. die 6 Octobris. — Metropolitanae Ecclesiae Perusinae-Civitatis Plebis Exc.mum P. D. Ennium Antonelli, hactenus Episcopum Eugubinum. die 12 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Taciamontanensi R. P. Varnerium Siebenbrock, S. V. D., Vicarium episcopalem archi­ dioecesis Sancti Sebastiani Fluminis Ianuarii, quem deputavit Auxi­ liarem metropolitanae Ecclesiae Bellohorizontinae. CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE DECRETA I GBARNGANA-MONROVIEN. de mutatione finium. Cum ad bonum animarum provehendum expostulatum sit ut terri­ toria districtuum civilium vulgo <( Bopolu » et « Gbarma » in Liberiana re publica hucusque ad dioecesim Gbarnganam pertinentia a memo­ rata dioecesi abstrahantur et archidioecesi Monroviensi uniantur. Consilium hoc Christiano Nomini propagando, praehabito favora­ bili voto omnium quorum interest, vigore facultatum sibi a Sanctis­ simo Domino Nostro Ioanne Paulo divina providentia Papa II tribu­ tarum, oblatis precibus obsecundare censuit. 1482 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Qua de re hoc Dicasterium statuit ut territoria supra memorata a dioecesi Gbarngana separentur atque archidioecesi Monroviensi ad­ scribantur praesensque ad rem Decretum confici et expediri iussit. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evange­ lizatione seu de Propaganda Fide, in sollemnitate Sanctissimae Tri­ nitatis, die XXIX mensis Maii, a. D. MCMLXXXVIII. IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus L. ©• S. © Iosephus T. Sánchez, a Secretis In Congr. pro Gentium Evang. tab., n. 2662/88. II ABENGURUEN .-BONDUKUEN. de mutatione finium. Ad bonum animarum aptius provehendum Exc.mi ac Rev.mi Do­ mini Bruno Kouamé, Episcopus Abenguruensis, et Alexander Kouassi, Episcopus Bondukuensis in Litore Eburneo vulgo dicto Côte d'Ivoire, expostulaverunt ut territoria paroeciarum vulgo Assuefry et Transua ad praesens ad dioecesim Abenguruensem pertinentia, ab eadem dioe­ cesi Abenguruensi abstraherentur et dioecesi Bondukuensi unirentur. Itaque, haec Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide omnibus rite perpensis, acceptoque favorabili quo­ rum interest voto, audito Exc.mo ac Rev.mo Domino Antonio Mattiazzo, Archiepiscopo titulo Virunensi atque in eadem Natione Nun­ tio Apostolico, vigore facultatum sibi a Sanctissimo Domino Nostro Ioanne Paulo divina Providentia Pp. II tributarum, territoria de qui­ bus supra a dioecesi Abenguruensi distraxit et ad dioecesim Bondukuensem adiunxit, et praesens ad rem Decretum confici et expediri iussit. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evangeliza­ tione seu de Propaganda Fide, die xiv mensis Iunii a. D. MCMLXXXVIII. IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus L. © S. © Iosephus T. Sánchez, a Secretis In Congr. pro Gentium Evang. tab., n. 1681/88. Congregatio pro Causis Sanctorum 1483 CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I MOLINEN. Canonizationis Servae Dei Ludovicae Teresiae de Montaignac de Chauvance, Fundatricis Piae unionis Oblatarum a S. Corde Iesu (1820-1885). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Lectissimas inter feminas, quae superiore saeculo in Gallia ardenti caritate SS.mum Cor Iesu excoluerunt, ad devotionem eius fovendam adlaboraverunt multaque excitaverunt opera, ut christiana vita refici posset, procul dubio connumeranda est Serva Dei Ludovica Teresia de Montaignac de Chauvance. Ea ortum duxit in urbe cui nomen Le-Havre-De-Grâce, in finibus dioeceseos Rothomagensis in Gallia, die 14 mensis Maii anno 1820, quinta ex sex liberis, quos parentes eius honestissimi nobileque genere dari genuerunt. Vividum ingenium, sed in pietatem pronum a prima aetate praesetulit. Septennis instituenda tradita est religiosis Soro­ ribus, quae Fideles Iesu Sodales (« Fidèles Compagnes de Jésus ») appellantur ; sed regularum rigorem aegre ferens, ad suos post an­ num est riversa. Tunc ad coenobium Parisiense « L e s Oiseaux» missa est, ubi biennio permansit. Decennis apud amitam suam Dominam de Rafl&n delata est, quae sedulam adhibuit curam ut solida pietate et christianis virtutibus eam imbueret. Amitae sollicitudini optime respondit puella, quae decimum tertium aetatis annum agens ad eucha­ risticam mensam primum accessit. Eodem tempore in picturae ac musices disciplinis nonnihil versata est. Parisios ad breve tempus reversa, in praedicto coenobio ubi puella per biennium commorata erat, petiit obtinuitque ut in Congregationem Filiarum Mariae coop­ tantur. Vividior tunc apparuit in Deiparae Virginis devotionis affec- 1484 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tus servandaeque virginitatis votum nuncupavit. Anno autem aetatis suae vicesimo tertio Cordi Iesu se totam mancipavit eiusque cultui propagando se voto obligavit. Post amitae obitum (a. 1845), una cum parentibus in urbem Montis Lucii secessit, ubi domicilium constituit. Tunc pietatis et caritatis operibus impensius vacare coepit, praecipuasque curas ad ecclesias convertit quae sacris indigerent supellectilibus. Mox domum conduxit parentum suorum aedibus contiguam, in eaque anno 1852 quattuor puellas parentibus orbatas posuit, quas pie erudiendas suscepit, atque a se erigendi Orphanotrophii fundamenta iecit. Interim morbo tentata est in cruribus, gradiendique impos effecta, septennio permansit assidue in lecto. Neque liberum crurum usum amplius est adepta, sed toto, quod ipsi in reliquum fuit vitae tempore fere iugiter lecto decumbere coacta est. Anno 1853 patrem amisit ani­ mumque suum intendit ad opus Adorationis Reparatricis, quod in parvo Orphanotrophi sacello instituit. Sed aliud Dei Serva animo moliebatur, aeque nobile opus, quod ex amitae suae consilio ac veluti testamentum sibi creditum esse ducebat; scilicet piarum mulierum coetum seu religiosum sodalitium condere, in quo licet consociatae mulieres nullum religiosae professionis proferrent signum, votis tamen ad promovendum erga SS. Cor Iesu devotionem se obligarent, ut refrigescens ex temporum nequitia populorum pietas, novum inde incita­ mentum caperet simulque latae ab impiis divinae maiestati iniuriae fervida precum communione resarcirentur. Suadente deinde modera­ tore operis (( Apostolatus Orationis », Dei Famula suum sodalitium tamquam tertium Ordinem sociavit Congregationi Missionariorum S. Cordis Iesu, quae Issouduni suam sedem habebat, ipsaque, religiosis votis nuncupatis, renuntiata est anno 1865 Antistita Generalis. Omnem tum operam contulit Serva Dei ad Tertium Ordinem firmandum et am­ plificandum, eumque variis in locis feliciter constituit. Verum cum ista consociatio suis placitis haud plane responderet, foedus quod inierat cum Missionariis Issoudunensibus infregit et ab eorum auctoritate Sodalitium suum penitus abduxit, nomine indito Piae Unionis Oblatorum SS.mi Cordis Iesu. Novae tunc exaratae sunt regulae, quas Episcopus Molinensis anno 1874 probavit. Anno autem 1880 Generale Capitulum est habitum, quo receptum est ut una constitueretur uni­ versae Congregationis summa Antistita, cui ceterae omnes subessent; et Famula Dei cunctis suffragiis ad id munus electa est, quo ad extre­ mum usque vitae diem functa est. Congregatio pro Causis Sanctorum 1485 Neque est praetereundum opus quod Parva Schola Pueri Iesu seu Parvi Samuelis nuncupatum fuit, a Serva Dei institutum ad eccle­ siasticas vocationes inter pueros excolendas. Ipsum porro Institutum a Serva Dei conditum Decretum, quod dicitur, laudis ab Apostolica Sede die 4 mensis Octobris a. 1881 meruit; demum anno 1895, decimo ab obitu suae fundatricis, definitivam obtinuit approbationem. Interea Ludovica Teresia diutinis saevisque tentata doloribus, praesertim po­ stremo actuosissimae vitae triennio, ad extrema deducta, hilari laetoque animo omnibus se praebuit, donec die 27 mensis Iunii anno 1885, piis­ sime obdormivit in Domino. Famula Dei Ludovica Teresia praeclara per totius vitae cursum christianarum virtutum praebuit specimina. Interior autem quae di­ citur vita, quaeque divina alitur gratia et roboratur, fons et scaturigo fuit alterius, quae vocatur, exterioris vitae seu actuositatis ip­ sius Servae Dei. Laudatur in ea potissimum Fidei virtus, quae cunctas eius actiones et cogitationes informabat. Inde eius habitualis in Deum cogitatio, eius in Deum caritas et in proximos; eius prudentia, ac praesertim in rebus adversis fortitudo. Sanctitatis fama, qua Serva vivens honestabatur, post eius obitum non deferbuit et confirmata est et aucta etiam ob gratias favoresque, quae eius intercessione a Deo concessa ferebantur. Quare de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis agi cogitatum est. Processus igitur episcopali auctoritate, annis 1905-1909, apud Curiam ecclesia­ sticam Molinensem adornati sunt Romamque ad Sacram tum Rituum Congregationem missi ubi, servatis de iure servandis, Causa beatifica­ tionis Servae Dei die 25 Decembris anno 1914 penes Apostolicam Sedem est introducta. Adornatus est deinde eadem in Curia Molinensi, annis 1917-1921, apostolica auctoritate processus super Servae Dei virtutibus in specie. Utriusque autem processus, scilicet tum ordinarii tum apo­ stolici, validitas iuridica fuit agnita per decretum die 27 mensis Iunii a. 1923 latum. Ad primam autem super virtutibus Famulae Dei discep­ tationem perventum est, varias ob causas, solum die 7 Maii a. 1940, in Coetu, qui vocabatur, antepraeparatorio praedictae Rituum Congre­ gationis. Qui quidem Coetus eum sortitus est exitum, ut amplior et accuratior requireretur conquisitio documentorum vitam et actuositatem Servae Dei spectantium. Quod grave munus est, die 24 eiusdem mensis eodemque anno, commissum Historicae Sectionis Sacrae Rituum Con­ gregationis; quae Sectio Historica, documentis et testimoniis scriptis undique collectis eorumque valore et authenticitate in tuto positis, 1486 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale amplissimam digessit Positionem, cui titulus Disquisitio de vita et actuositate Servae Dei anno 1977 editam. Quibus peractis novaque Positione super virtutibus rite apparata, Causa ipsa rursus sistere potuit disceptationibus et quidem novae interim institutae Congregationis pro Causis Sanctorum. Idque pri­ mum, die 30 mensis Iunii anno 1987, in Congressu Peculiari Patrum Consultorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 1 mensis Martii a. 1988, in Congregatione Or­ dinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo D.no Paulino Limongi, Archiepiscopo titulari Mcaeensi in Haemimonto. Porro, utraque in congressione, posito dubio utrum constaret de heroicitate virtutum Servae Dei affirmativum est datum responsum. Quibus de rebus facta per subscriptum Cardinalem Praefectum Summo Pontifici Ioanni Paulo II fideli relatione, Sanctitas Sua, vota et suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, praecepit ut Decretum de heroicis ipsius Servae Dei virtutibus rite appararetur. Quod cum esset factum, accitis hodierna die infrascripto Cardi­ nali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Con­ gregationis, ceterisque de more convocandis, eisque adstantibus, Bea­ tissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis Servae Dei Ludovicae Teresiae de Montaignac de Chauvance, Piae Unionis Oblatorum S. Cordis Iesu fundatricis, in casu et ad effectum de quo agitur. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Congregatio pro Causis Sanctorum 1487 II VIENNEN. Beatificationis seu declarationis martyrii Servorum Dei Liberati Weiss, Michaelis Pii a Zerbo et Samuelis Marzorati, Ordinis Fratrum Minorum Reform, in Odium Fidei, uti fertur, interfectorum. SUPER DUBIO An constet de martyrio eiusque causa, in casu et ad effectum de quo agitur. Liturgia Concilium antegressa Sanctum Asisinatem Patriarcham ita alloquebatur : « O martyr desiderio, Francisée, quanto studio compatiens hunc [Christum] sequeris ... » ; et vere sanctus Franciscus martyrium subire cupiebat et Evangelium infidelibus, praesertim Saracenis, praedicatum ire ; haec praecipua proposita, ob quae in Syriam se conferre volebat, uti de eo affirmat sanctus Bonaventura : « Desi­ derio flagrans martyrii, statuit mare transmittere et ad Syriae partes adire, ut fidem christianam et paenitentiam praedicaret Saracenis et ceteris infidelibus» (Fonti Francescane, n. 1170, p. 914). Alterum autem iter facere temptavit : « Iter ideo ingressus est ad Marochium, Miramolino eiusque genti Evangelium praedicaturus et ita optatam martyrii palmam quaesiturus » (ibid., n. 1171, p. 915 et n. 420, p. 456). Alia vero confecit itinera, quandoquidem caritatis ardor eum ad martyrium incitaret. Anno 1220, nuntiato martyrio a quinque primis suis fratribus Martyribus et Missionariis in Marochio accepto, sanctis videlicet Berardo et Sociis, Franciscus et totus exoriens Ordo magno sunt gaudio affecti. In Regula, a Papa Honorio III die 29 mensis Novembris anno 1223 approbata, caput XII loquitur de (( Iis Fratribus qui, inflatu moti di­ vino, ad Saracenos infideles proficisci volent ... ». Tum primum factum est ut Conditor eiusmodi sententiam in sua Regula collocaret. Et Fratrum Minorum historia est praecipue missionalis, hincque facta ad martyrium, quia missionale munus proprium est vitae et contentionis Fratrum Minorum. Hanc ob causam, per saecula, multi sancti Francisci discipuli Missionibus se tradiderunt et plures donum sunt adepti martyrii. Ecclesia, sollicita Mater et Magistra, supremo suo Magisterio per beatificationem et canonizationem martyrium ra- 1488 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tum habuit tot Fratrum Minorum, tum temporibus antiquis, tum saeculis posterioribus, tum et recentioribus temporibus, sicut felici­ ter regnans Summus Pontifex egit quod attinet ad beatum Salvatorem Lilli eiusque Socios martyres. Primis admodum annis saeculi xvin Sancta Sedes votum suum significavit ut Evangelium gentibus Aethiopiae nuntiaretur; quamob­ rem a Superioribus Ordinis Fratrum Minorum animosos postulavit missionarios, quibus officium crederet catholicam fidem nuntiandi exi­ mio illi populo. Ex religiosis qui vocati responderunt peculiari existimatione sunt digni, propter suam fidelitatem et oboedientiam erga Ecclesiam et prop­ ter fortitudinem in morte pro Christo Iesu obeunda, hi Servi Dei : Liberatus Weiss, Michael Pius a Zerbo et Samuel Marzorati. Liberatus Weiss, natus in oppido, patrio sermone Konnersreuth appellato, anno 1675 et Ordinem Fratrum Minorum ingressus in Pro­ vincia Sancti Bernardini in Austria, sacerdos ordinatus est anno 1698. Rogatum Superiorum accipiens, huncque secutus statim, petiit ut ad Missionem Aethiopiae proficisceretur. Cum in P. Michaelem Pium a Zerbo incidisset, conatus est una cum eo ad Aethiopiam per­ venire, sed infecta re ambo Cairum reversi sunt. Michael Pius a Zerbo ortus est probabiliter anno 1670; Ordinem Franciscanum est ingressus in Provincia Sancti Didaci in finibus Insubrium, seu in Pedemontio. Ordinatus sacerdos, et ipse hortationi respondens Congregationis de Propaganda Fide, Cairum profectus est, ubi ad P. Liberatum Weiss se iunxit. Samuel Marzorati, natus anno 1670, introivit in Ordinem Fratrum Minorum Provinciae Longobardae. Sacerdos ordinatus, post aliquod praeparationis tempus, is quoque profectus est ut missionarius ad Dioscoridis Insulam, ex qua varias ob causas fuit ei decedendum, et Cairum attigit. Hoc modo hi tres missionarii, cum inter se occurrissent seseque praeparavissent, ad Aethiopiam abierunt et, post multas vicissitudines, anno 1712 Gondaram, tunc temporis imperii caput, pervenerunt. Etsi benex accepti sunt, non tamen potuerunt aperte laborare quo­ niam res publica instabilis erat et multi iis diffidebant. Cum seditio orta esset, qua est imperator deiectus, qui eos observabat et longe ab urbe capite refugium eis paraverat, a novis moderatoribus inquisiti sunt et captivi Gondaram ducti. Congregatio pro Causis Sanctorum 1489 In iudicium vocati, iterum de causa suae praesentiae interrogati sunt; libere responderunt se a Summo Romano Pontifice missos esse ut veram praedicarent religionem; doctrinam defenderunt de duplici Christi natura, circumcisionis inutilitatem religiosam, et orthodoxiam Eucharistiae Ecclesiae Romanae. Has veritates cum persuasione affirmaverunt et plena cum volun­ tate, ac se etiam dixerunt paratos esse ad vitam proiciendam. Eorum pressa et ultima responsio haec fuit : « Incircumcisi mo­ nemur, sicut omnes; et credimus atque profitemur duas in Christo naturas, easque usque ad extremam sanguinis guttam profitebimur ». Oblata est eis vivendi facultatem, si haec répudiassent, sed eorum voluntas inconcussa mansit; qua re, die 3 mensis Martii anno 1716, post aliam, et ultimam quidem, interrogationem, lapidatione damnati sunt, quae est extemplo confecta. Eorum martyrii nuntius celeriter in Europam advenit; attamen duo fere saecula transierunt priusquam est Causa beatificationis inita. Multiplices rerum mutationes, bella, regiminum et imperiorum ever­ siones huius retardationis causae praecipuae fuerunt. Itaque solum a mense Novembri anni 1932 et ad mensem Maium anni 1943 acti sunt Pro­ cessus Vindobonae et alii Processus in diversis locis, quorum intererat, collectis antea multis firmis et gravibus instrumentis. Positio super martyrio, ex officio concinnata, completa est anno 1984. Deinde diligenter inspecta est primum a Consultoribus Historicis die 16 Maii a. 1984, et postea a Consultoribus Theologis in Congressu Peculiari diei 15 Decembris a. 1987, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Generali. Quem Congressum secuta est, Calendis Martii anni huius 1988, Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Iosepho Casoria. Porro, utraque in congressione, exposito dubio num de martyrio con­ staret praedictorum Servorum Dei affirmativum est latum responsum. Facta postmodum de his omnibus rebus per subscriptum Cardi­ nalem Praefectum accurata relatione Summo Pontifici Ioanni Paulo II, Sanctitas Sua vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum super martyrio eorundem Servorum Dei rite appararetur. Quod cum esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto necnon Causae ponente, meque Antistite a secretis Congrega­ tionis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus 1490 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Pater declaravit: Officiale Constare de martyrio et causa martyrii Servorum Dei Liberati Weiss, Michaelis Pii a Zerbo et Samuelis Marzorati, sacerdotum Ordinis Fratrum Minorum Reformatorum, in casu et ad effectum de quo agitur. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus L. & S. ffi Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis CONGREGATIO PRO INSTITUTIONE CATHOLICA BARCINONENSIS DECRETUM quo Facultas Philosophiae Catalauniae, olim a S. Francisco Borgia nuncupata, curae et operi Archiepiscopi Barcinonensis committitur. In Ecclesiae multiplicibus inceptis ad altiorem culturae progres­ sum provehendum peculiare habent pondus praeclarae studiorum Uni­ versitates ac Facultates Ecclesiasticae ab Apostolica Sede Societati Iesu concreditae, praesertim eo consilio ut in iis scientiarum investi­ gatio de mundo, de homine ac de Deo faveatur atque christiana sapientia sedulo tradatur. Quas inter et Facultas Philosophica Sancti Francisci Borgiae annumeratur, quae anno millesimo octingentesimo sexagesimo quarto opera Provinciae Aragoniae Societatis Iesu Dertusae suum habuit initium ac postea ad Castrum Octavianum in Barcinonensi Ar­ chidioecesi sedem suam transtulit. Mutatis vero temporum rerumque adiunctis, Praepositus Generalis eiusdem Societatis Iesu huius Facultatis curam committendam esse v Congregatio pro Institutione Catholica 1491 censuit Archiepiscopo Barcinonensi, qui rem sibi delatam, matura deliberatione praehabita, libenter suscipiens, Apostolicam Sedem adi­ vit, eidem significans omnia ad hoc munus necessaria se rite com­ parisse. Quamobrem Congregatio pro Institutione Catholica, re undique perpensa, auctoritate a Summo Pontifice Ioanne Paulo div. Prov. Pp. II sibi collata, habita Conferentiae episcopalis Hispanicae sententia ad normam art. 61 Constitutionis Apostolicae « Sapientia Christiana » ac Praeposito Generali Societatis Iesu audito, petitionem sibi allatam excipiens, ad decus et incrementum Ecclesiae Barcinonensis totiusque Hispaniae, Facultatem Philosophicam Sancti Francisci Borgiae, in urbe Castro Octaviano iam vigentem Societatique Iesu concreditam, hoc decreto curae et operi Archiepiscopi Barcinonensis committit ac eam in posterum Facultatem Philosophiae Catalauniae nominanda decernit sedemque eius in Urbe Barcinonensi constituit eidemque mandat ut, quaestiones philosophicas methodica investigatione perscrutans et pa­ trimonio philosophico perenniter valido innixa, eorum solutionem naturalis rationis lumine inquirat atque cum christiana mundi, homi­ nis et Dei visione cohaerentiam monstret, relationes philosophiae cum theologia recta in luce ponendo. Hunc in propositum aptam cum Fa­ cultate Theologica Barcinonensi instituet operam, quo, servata methodo philosophicis disciplinis propria, novis quaestionibus ex variis scientiis exsurgentibus efficacius responderi valeat. Haec autem Congregatio statuit ut Facultatis studiorum curriculum in tres cyclos seu gressus distinguatur iuxta ipsius Facultatis Statuta ; facta eidem potestate gradus academicos Baccalaureatus, Licentiae et Doctoratus Philosophiae conferendi iis studentibus, qui, praescriptum studiorum curriculum legitime emensi, praescripta examina feliciter superaverint omniaque ad amussim servaverint quae Statuta servanda iusserint; omnibus ipsi agnitis ac collatis iuribus, honoribus, privi­ legiis ac officiis, quibus Ecclesiasticae Facultates per orbem catholicum constitutae merito fruuntur. Hoc idem Dicasterium E.mum Archiepiscopum Barcinonensem pro tempore eiusdem Facultatis Magnum Cancellarium nominat atque renuntiat, eidem mandans ut, vi tum pastoralis ipsius muneris tum academicae Ecclesiae legis, Facultatem promoveat ac tutetur, debite in eius doctrinam, mores ecclesiasticamque disciplinam vigilans. Haec Congregatio denique praecipit ut omnia compleantur quae in Codice Iuris Canonici, in Constitutione Apostolica « Sapientia Chri- 1492 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale stiana » atque annexis Ordinationibus ceterisque Apostolicae Sedis documentis de Studiorum Universitatibus et Facultatibus Ecclesia­ sticis, necnon in Statutis ab hac eadem Congregatione approbatis adim­ plenda praescribuntur. Ceteris servatis de iure servandis; contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex aedibus eiusdem Congregationis, die x x v mensis Iulii, a. D. MCMLXXXVIII. VILLELMUS Card. BAUM, Praefectus L. 85 S. © Iosephus Saraiva Martins, a Secretis In Congr. pro Inst. Cath. tai)., n. ll^/Sn/ll. Diarium Romanae Curiae 1493 DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Venerdì, 2 3 Settembre 1988, S. E . il Signor JEAN-BERNARD RAIMOND, Ambasciatore di Francia presso la Santa Sede. Lunedì, 3 Ottobre 1988, S. E . il Signor RICHARD TÖTTERMAN, Ambasciatore di Finlandia presso la Santa Sede. Ha, altresì, ricevuto in Udienza : Giovedì, 6 Ottobre 1988, S. E . il Signor TURGUT ORAL, Primo Ministro di Turchia. Da Sabato 8 a Martedì 11 Ottobre 1988 il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio in Francia. SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 17 giugno 1988. Mons. François Bacqué, Arcivescovo tit. eletto di Gra­ disca, Pro-Nunzio Apostolico in Sri Lanka. 23 settembre » S. E. mons. Lorenzo Antonetti, Arcivescovo tit. di Ro- » S. E. mons. Giulio Einaudi, Arcivescovo tit. di Villama- selle, Nunzio Apostolico in Francia. » » 26 » 3 ottobre gna di Tripolitania, Nunzio Apostolico in Cile. » Mons. Lorenzo Civili, Prelato Uditore del Tribunale della Rota Romana. » Mons. Giovanni Lajolo, Arcivescovo tit. eletto di Cesariana, Segretario dell'Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 23 luglio 1988. Il Prof. Antonio Quacquarelli, Consultore della Sezione Storica della Congregazione per le Cause dei Santi. Acta Apostolicae Sedis 1494 4 agosto 17 » 1988. S. E. mons. Camillo Ruini, Vescovo tit. di Nepte; S. E. mons. Antonio Bianchin, Vescovo tit. di Vannida; — i Padri: Umberto Betti, O.F.M.; Ni­ cola Cerasa, O.F.M.; Jean Beyer, S.I.; Con» 29 settembre » 3 ottobre 6 » » » » Commentarium Officiale » sultori della Congregazione per i Vescovi. I Padri: Ary Roest Crollius, S. I.; Emilio Platti,0. P.; Gwénolé Jeusset, O.F.M. ; James Chukwuma Okoye, C.S.Sp. ; Michel Lagarde, P.A.; Tho­ mas Michel, S.I. ; — le Suore : Christiane Megarbane, F.M.M.; Lucie Pruvost, S.B., Consultori delia Commissione per i rapporti religiosi con l'Islam, presso il Segretariato per i non Cristiani. Mons. Hans Paffhausen, Capo dell'Ufficio Personale nella Sezione Ordinaria dell'Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica. Mons. Jean-Louis Tauran, Sotto Segretario del Consiglio per gli Affari Pubblici della Chiesa. Mons. Francesco Marchisano, Vescovo tit. eletto di Populonia, Segretario della Pontificia Commissione per la conservazione del Patrimonio artistico e storico. » Mons. Paolo Rabitti, Sotto-Segretario della Pontificia Commissione per la conservazione del Patrimonio artistico e storico. NECROLOGIO 10 settembre 1988. Mons. Antonio Campelo de Aragào, Vescovo emerito di Petrolina (Brasile). 12 » » Mons. Edmundo Lis Kunz, Vescovo tit. di Tolemaide di Fenicia. 20 » » Mons. Patrick James Skinner, Arcivescovo emerito di Saint John's Newfoundland (Canada). 21 » » Card. Maximilien de Fürstenberg, del titolo del S. Cuore di Gesù al Castro Pretorio. » » » Mons. Gino Paro, Arcivescovo tit. di Torcello. 22 » » Mons. Frederick Hall, Vescovo emerito di Kisumu (Kenya). 24 » » Mons. Henry A. Pinger, Vescovo emerito di Chowtsun 27 » » 4 ottobre » Mons. Natale Mosconi, Arcivescovo emerito di Ferrara e di Comacchio (Italia). Mons. Frederico Didonet, Vescovo emerito di Rio Grande 7 » » Mons. Heinrich Maria Janssen, Vescovo emerito di Hil­ 9 » » Mons. Gentil Diniz Barreto, Vescovo emerito di Mossoró (Cina). (Brasile). desheim (Repubblica Federale Tedesca). (Brasile). An. et vol. LXXX N. 12 15 Novembris 1988 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE quibus Commissio quaedam ad plenam ecclesialem communionem Fraternitatis sacerdotalis a sancto Pio X sodalium vel eidem coniunctorum expediendam instituitur. IOANNES PAULUS PP. II 1. Ecclesia Dei adflicta illegitimam cognovit episcopalem ordinatio­ nem ab Archiepiscopo Marcello Lefebvre die tricesimo mensis Iunii collatam, unde ad nihilum sunt omnes conatus redacti horum superiorum annorum ut nempe in tuto collocaretur ipsa cum Ecclesia communio Fraternitatis Sacerdotalis a Sancto Pio Decimo quam idem condidit Reverendissimus Dominus Lefebvre. Nulli enim rei profuerunt eius modi conamina, quae prioribus mensibus fervidius usque fiebant qui­ busque Apostolica Sedes patientiam adhibebat et indulgentiam, quan­ tam quidem ullo modo fieri licebat. 1 2. Maestitia vero haec praesertim a Sancti Petri Successore persen­ titur, ad quem videlicet primum unitatis Ecclesiae tutela pertinet, quantumvis parvus numerus eorum fuerit qui hisce recta via implicantur eventibus, quoniam unusquisque homo a Deo diligitur iam ex sese 2 1 Cf. Nota informativa diei 16 Iunii 1988 in diurnario «L'Osservatore Romano» (17 Iunii 1988), pp. 1-2. 2 Cf. Concilium Oecumenicum Vaticanum I, Const. Pastor aeternus, cap. 3 : D8 3060. 98 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1496 Officiale Christique sanguine est redemptus de Cruce in omnium hominum salu­ tem profuso. Adiuncta peculiaria, tum obiectiva tum etiam subiectiva, in quibus actus Archiepiscopi Lefebvre evenit, universis quidem opportunitatem praebent ut alte res ponderentur atque officium fidelitatis renovetur erga Christum eiusque Ecclesiam. 3. In semetipso talis actus fuit inoboedientia adversus Romanum Pontificem in causa quadam gravissima summique omnino ponderis pro Ecclesiae unitate, cuius generis est episcoporum ordinatio per quam nempe sacramentaliter sustinetur apostolica successio. Quam ob rem talis inoboedientia — secum quae infert veram repudiationem Primatus Romani — actum schismaticum efficit. Atque eundem peragentes actum, quamquam publicum monitum ad illos deferendum curaverat Cardinalis Praefectus Congregationis pro Episcopis superiore die decimo septimo mensis Iunii, Reverendissimus Dominus Lefebvre necnon sa­ cerdotes Bernardus Fellay, Bernardus Tissier de Mallerais, Richardus Williamson et Alfonsus de Galarreta in gravem incurrerunt excommu­ nicationis poenam iam ecclesiastica disciplina praestitutam. 3 4 4. Huius autem schismatici actus radix dignosci potest in ipsa aliqua imperfecta et pugnanti sibi notione Traditionis : imperfecta, quandoquidem non satis respicit indolem vivam eiusdem Traditionis, quae — uti clarissime docet Concilium Vaticanum Secundum — « est ab Apostolis ... sub assistentia Spiritus Sancti in Ecclesia proficit : crescit enim tam rerum quam verborum traditorum perceptio, tum ex contemplatione et studio credentium, qui ea conferunt in corde suo, tum ex intima spiritualium rerum quam experiuntur intellegentia, tum ex praeconio eorum qui cum episcopatus successione charisma veritatis certum acceperunt » . 5 Sed omnino discors est pugnans Traditionis notio quae universali Ecclesiae Magisterio opponitur, quod quidem pertinet ad Romanum Episcopum Episcoporumque coetum. Nemo profecto traditioni fidelis haberi potest qui ligamina nempe recidit ac vincula ab eo cui Christus ipsa in persona Apostoli Petri, ministerium commisit unitatis in Eccle­ siam suam. 6 3 Cf. Codex Iuris Canonici, can. 751. 4 Cf. ibid., can. 1382. 5 Concilium Oecumenicum Vaticanum I I , Const. dogm. Dei Verbum, 8. Cf. Conc. Oec. Vat. I, Const. Dei Filius, cap. 4: DS 3020. 6 Cf. Mt 16, 18; Lc 1 0 , 1 6 ; Conc. Oec. Vat. I, Const. Pastor aeternus, cap. 3: Dig 3060. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1497 5. Facinore modo patrato ante oculos obversante, nos debere intelle­ gimus cunctos fideles conscios reddere quarundam rerum quas tristis eventus hic prae se omnino fert. w) Exitus reapse quem Episcopi Lefebvre motus nuper habuit omni­ bus fidelibus potest dare ansam debetque aperte ac penitus cogitandi de propria erga Traditionem Ecclesiae fidelitate, sincere a Magisterio sive ordinario, sive extraordinario, a Conciliis praesertim, a Nicaeno ad Vaticanum IL Ex hac quidem meditatione, omnibus persuadendum est reiterato efficacique modo, oportere sane adhuc dilatare et fidelitatem augere, amotis omnino falsis interpretationibus ac arbitrariis et non legitimis amplificationibus de rebus ad doctrinam, liturgiam discipli­ namque pertinentibus. Praesertim ad Episcopos, per munus quidem pastorale, officium grave pertinet perspicacem exercendi vigilantiam caritatis et fortitu­ dinis plenam, ut eiusmodi fidelitas ubique servetur. 7 Necesse tamen est, ut omnes Pastores et reliqui Christifideles plane denuo agnoscant non modo auctoritatem, sed etiam Ecclesiae thesau­ rum, quae et in charismatum varietate et in rerum spiritalium necnon apostolatus traditionibus innituntur, quaeque et pulchritudinem efficiunt unitatis in varietate : illius nempe « temperationis », quam Spiritus Sancti impulsu ad Caelum effert terrestris Ecclesia. b) Velimus praeterea, et theologos viros et alios scientiarum eccle­ siasticarum peritos admonere, ut et eorum sententia hisce in adiunctis exquiratur. Amplitudo, enim, et altitudo praeceptorum Concilii Va­ ticani II renovatum postulant investigationis studium, quo Concilii perpetuitas una cum Traditione omnino illustretur, in iis potissimum doctrinae partibus, quae, cum fortasse novae sint, nondum bene a qui­ busdam Ecclesiae portionibus intellectae sunt. c) Hisce in adiunctis ante omnia cupimus sollemnem et concitatam, paternam ac fraternam provocationem ad eos omnes interponere, qui quoquo modo hucusque cum navitate Archiepiscopi Lefebvre coniuncti sunt, ut grave servent officium adhaerendi ad Christi Vicarium in unitate Ecclesiae Catholicae, neque velint ullo modo tam pravam usque susti­ nere agendi rationem. Omnes scire debent formalem schismati adhae­ sionem gravem esse in Deum iniuriam atque excommunicationem prae se ferre lege Ecclesiae rite statutam. 8 7 Cf. Codex Iuris Canonici, can. 386; Paulus PP. V I , Adhort. Ap. Quinque iam anni (8 Decembris 1970): s AAS 63 (1971), pp. 97-106. Cf. Codex Iuris Canonici, can. 1364. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1498 Officiale His omnibus fidelibus catholicis, qui se vinctos sentiunt quibusdam antecedentibus formis liturgicis et disciplinaribus traditionis Latinae, significare optamus etiam voluntatem Nostram — quacum petimus ut consocientur voluntates Episcoporum eorumque omnium, qui in Eccle­ sia ministerium exercent pastorale — facilem iis reddendi communionem ecclesialem rationibus necessariis ad tuendam observantiam eorum ap­ petitionum. 6. Consideratis momento et multiplicitate quaestionum in hoc docu­ mento memoratarum, haec quae sequuntur decernimus : a) instituitur Commissio, cuius erit Episcopis cooperari, Dicaste­ riis Curiae Romanae et circulis quorum interest, ut plenam expediat communionem ecclesialem sacerdotum, seminariorum alumnorum, com­ munitatum aut singulorum religiosorum coniunctorum Fraternitati conditae ab Archiepiscopo Lefebvre, qui cupiant Petri Successori in Ec­ clesia Catholica cohaerere, suas servantes traditiones spiritales et liturgicas, iuxta Protocollum superiore die 5 mensis Maii obsignatum a Cardinali Ratzinger et ab Archiepiscopo Lefebvre; b) haec Commissio constat ex Cardinali Praeside et aliis membris Curiae Romanae, pro numero qui opportunus habebitur secundum rerum temporumque adiuncta; c) insuper, ubique observandus erit animus eorum qui se sentiunt traditioni Latinae liturgicae divinctos, idque per amplam ac liberalem applicationem normarum iamdiu ab Apostolica Sede editarum, quod attinet ad usum Missalis Romani iuxta editionem typicam anni 1962. 9 7. Iam exeunte hoc anno, peculiari modo Sanctissimae Virgini dicato, exoptamus adhortari omnes ut se adiungant continuae deprecationi quam Christi Vicarius, per intercessionem Matris Ecclesiae, Patri adhibet ipsis Filii verbis : Vt unum sint! Datum Romae, apud S. Petrum, die altero mensis Iulii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II 9 Cf. Congregatio pro Cultu Divino, pp. 1088-1089. Ep. Quattuor abhinc annos: AAS 76 (1984), Acta Ioannis Pauli Pp. II 1499 CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I —' ; KNOXVILLENSIS Ex distracto territorio a dicione Nashvillensi, nova conditur dioecesis Knoxvillensis appellanda. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Antiquitus sane Romani Pontifices singularum Ecclesiarum immu­ tare aptareve consueverunt fines ut difficultatibus commodius mederi populoque fideli utilius provideri possit. Idcirco quandoquidem Vene­ rabilis Frater Iacobus Daniel Niedergeses, Episcopus Nashvillensis, audita Conferentia Episcoporum Civitatum Foederatarum Americae Septentrionalis, ab Apostolica hac Sede petivit ut, suae circumscrip­ tionis peramplo dismembrato territorio, iam nova constitueretur dioe­ cesis, pro explorato Nos quidem habentes id in animarum utilitatem esse cessurum, expostulationi habitae concedendum esse censuimus. Itaque, exstante favorabili suffragio Venerabilis Fratris Pii Laghi, Archiepiscopi titulo Maurianensis et in Foederatis Civitatibus Americae Septentrionalis Pro-Nuntii Apostolici, ex sententia Venerabilium Fra­ trum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Episcopispraepositorum, Apostolica Nos usi potestate, haec quae sequuntur statuimus et decernimus. A dioecesi Nashvillensi territorium separamus. Comitatuum qui his nominibus vocitantur : Anderson, Bledsoe, Blount, Bradley, Campbell, Carter, Claiborne, Cocke, Cumberland, Fentress, Grainger, Greene, Hamblen, Hamilton, Hancook, Hawkins, Jefferson,. Johnson, Knox, Loudon, McMinn, Marion, Meigs, Monroe, Morgan, Picket, Polh, Rhea, Roane, Scott, Sequatchie, Sevier, Sullivan, Unicoi, Union et Washington ; ex eoque territorio novam condimus dioecesim, Knoxvillensem appellandam, cuius videlicet fines a triginta sex supra memoratis terminan tur comitatibus. Novae Ecclesiae sedem in urbe Knoxville collocamus. Templumque ibidem situm, Sacro Cordi Iesu dicatum, ad gradum evehimus et dignitatem cathedralis. Nuper conditam dioecesim metropolitanae sedi Ludovicopolitanae suffraganeam facimus. Mensam episcopalem constituent Curiae emolumenta, fidelium stipes, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1500 Officiale pars bonorum quae novae sedi e divisis rebus dioecesis Nashvillensis provenient, ad canonis Í22 C.I.C. normam. Episcopo autem Knoxvillensi iura imponimus officiaque quibus ceteri locorum Antistites fruuntur detinenturve. Consultores dioecesani deligantur ad iuris normam qui auxilium opemque ferant ipsi Episcopo. Quoad sacrorum alumnorum institutionem, praecepta serventur iuris communis, ob oculos habitis mo­ nitis Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius », necnon regulis a Congregatione pro Institutione Catholica statutis. Simul ac novae dioecesis Knoxvillensis constitutio ad effectum deducta erit, eo ipso sacerdotes illi censeantur adscripti Ecclesiae in cuius territorio officium ecclesiasticum legitime habeant; ceteri vero sacerdotes, clerici seminariique tirones ei, in cuius territorio legitimum habeant domicilium. Documenta autem et acta quae ad conditam dioecesim pertinent, ad eius Curiam episcopalem mittantur, ibique custodiantur omni diligentia in tabulario rerum religiosarum. Ad ea postremo explenda quae per has Litteras iussimus, Venerabilem Fratrem Pium Laghi constituimus, factis facultatibus necessariis etiam subdelegandi quemvis virum in ecclesiastica dignitate constitutum. Re tandem ad exitum perducta, documenta conficiantur, quorum sincera exempla ad Congregationem pro Episcopis diligenter mittantur. Contrariis rebus minime obstantibus. ! Datum Romae, apud S. Petrum die septimo et vicesimo mensis Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pon­ tificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis & BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Raphael Varca, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 219.722. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1501 n LUXEMBURGENSIS Dioecesis Luxemburgensis ad gradum archidioecesis evehitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Sicut homines ad ampliorem promoti gradum vel peculiari aliquo honore exornati excitantur plerumque et ratione vivendi et operibus ad virtutes dotesque suas clarius ante aliorum oculos proponendas, quasi ex novae industriae fonte haurientes, ita quodammodo se gerunt, inter cetera omne genus Instituta, etiam illae ecclesiasticae circum­ scriptiones quae, ex sibi quodam singulari decore concesso, novas de­ promunt vires vehementioresque impulsus dein ad animarum, quae in eis degunt, incrementum adipiscendum, quod ad vitam christianam, maxime in vivida fide et in honestis moribus positam, pertinet. Qua re, Nos, cum pro certo haberemus cathedralem Ecclesiam Luxemburgensem has esse spiritales utilitates consecuturam, si quod ei signum Nostrae aestimationis daremus, decrevimus ut eam ad archiepisco­ palem eveheremus dignitatem. Quapropter, iis auditis quorum inte­ rerat eorumque suppleto consensu, qui aliquid iuris in hoc negotio habebant, ex Nostrae Apostolicae auctoritatis et potestatis plenitu­ dine his Litteris Ecclesiam Cathedralem Luxemburg ens em ad gradum et dignitatem archidioecesis promovemus, quae Nobis immediate subiecta manebit, sedium suffraganearum expers. Item Luxemburgensem pro tempore sacrorum Antistitem Archiepiscopi titulo augemus et congruis iuribus ac privilegiis decoramus. Canonicorum pariter Col­ legium ad eandem archiepiscopalem dignitatem provehimus, cum iis omnibus iuribus et privilegiis, quae Collegiorum huius ordinis sunt propria. Ad haec exsequenda autem legamus Venerabilem Fratrem Angelum Petroni, Archiepiscopum titulo Novicensem et in Luxemburgo Apostolicum Nuntium, necessariis et opportunis datis faculta­ tibus etiam delegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, atque onere iniuncto sincerum exemplar peractae exsecutionis ad Congregationem pro Episcopis, ubi primum id fieri poterit, mittendi. Quod denique his Litteris statuimus, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1502 et nunc et in posterum firmum esse Officiale volumus, contrariis nihil obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die vicesimo tertio mensis Aprilis, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 218.11fi. III NASHIKENSIS Distractis territoriis a dioecesi Poonensi nova dioecesis Nashikensis conditur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Quandoquidem sanctissima ipsa Iesu Christi fides, opitulante vide­ licet Dei omnipotentis gratia validos Evangelii eius praecones in In­ diae finibus nominatimque intra communitatis Poonensis dicionem, suam latius virtutem nuper protulit et ad plures usque bonae voluntatis homines ibidem pervenit, oportere Nobis plane videtur exterior iam eiusdem ecclesiasticae regionis compages seu structura novis hisce felicibusque rerum aptetur condicionibus. Quantumvis enim omnis, iubente Domino, Ecclesiae industria in docendo vertatur Dei verbo, quo effica­ citer aluntur homines ad salutem aeternam, nemo tamen non percipit viam salutaris expediri religionis si clarior reddatur atque multo eificientior ratio singulas gubernandi partes regionesve dominici gregis. Quam ob rem, cum Venerabiles Fratres Nostri S. R. E. Cardinales Con­ gregationi nempe pro Gentium Evangelizatione praepositi id suaserint ut pars septentrionalis memoratae supra dioecesis Poonensis illinc abstrahatur in novamque sui iuris dioecesim excitetur, Nos proin, re universa maturo perpensa iudicio receptoque omnium eorum voto quo- 1503 Acta Ioannis Pauli Pp. II rum interesse potuit, arbitrantes haud sine causa hoc consilium in ma­ ximum cedere posse hominum ibidem degentium spiritale commodum, statuimus et quae sequuntur singula decernimus. Loca imprimis civilia vulgo « Dhulia », « J a l g o a n » , « Nashik », « Ahmednagar » nuncupata de finibus seiungimus iure dicionis Poonensis unde dioecesim constitui censemus ex provinciae illius urbe principi « Nashikensem » appellan­ dam, firmis sane reliquis manentibus locorum limitibus. Communi­ tatem vero novensilem hanc subesse veluti suffraganeam dein volumus Archidioecesi ipsi Bombayensi eiusque Episcopi cathedram in sacra eiusdem principis civitatis aede statui Nashikensis. Pro canonicis interea ipsis deligantur consultores dioecesani ad iuris regulam iidem­ que rite adhibeantur. Cuncta illa autem hisce quae fieri iussimus Lit­ teris tam in praesens ut valeant praecipimus tempus quam in posterum omne contrariis quibuslibet rebus nequaquam obsistentibus. Datum Romae apud S. Petrum, die quinto decimo Maii mensis, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pontificatus Nostri nono. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef. Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Raphaël Varca, Proton. Apost. s.n. Loco £B Plumbi In Secret. Status tab., n. 221J 82. t LITTERAE APOSTOLICAE I Servo Dei Petro Bonilli Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Si vis verae caritatis ordinem custodire, fac iustitiam, dilige misericordiam, fuge luxuriam; incipe secundum praeceptum Domini, non solum amicos, sed etiam inimicos diligere. Et haec cum fideliter custodire toto corde contendens, istis virtutibus quasi quibusdam gradibus poteris ascendere, ut merearis Deum toto animo et tota virtute diligere » (S. Augustinus, Sermones, 1504 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 368, 5). Hoc salutare iter emensus est etiam Venerabilis Servus Dei Petrus Bonilli qui, magno accensus studio divinum Pastorem imitandi, est culmen adeptus sacerdotalis perfectionis, verbis et operibus singu­ larem erga Dominum et proximum ostendens amorem. A Sabatino Bo­ nilli et Maria Allegretti, humilibus agricolis, die 15 mensis Martii anno 1841 ortus Sancti Laurentii Trebiani in archidioecesi Spoletina, eodem die baptismi sacramentum accepit et anno 1844 sacramentum Confirmationis. Puer pauper et simplex alacriter in studium incubuit et in religiones, moderatione spiritali bonorum sacerdotum fruens. Gra­ tia vocationis sacerdotalis accepta, sedecim annorum tunicam talarem induit; ingressus igitur seminarium dioecesanum, die 19 mensis De­ cembris anno 1863 est presbyter ordinatus. Triginta quattuor annos continuos parochus fuit vici Trebiani Cannaiola vocati, ubi exemplum dedit plenae erga vocationem suam fidelitatis suisque accurate et indefatigate muniis functus est. In necessitudine vivens cum commu­ nitate paroeciali, exspectationes eius, difficultates, infirmitates cogno­ vit ; quocirca, dum cum ea gaudia et dolores participabat, multam expli­ cavit apostolicam et socialem navitatem, quae fructuum et consolationum fera fuit, sed etiam adversorum et incommodorum. Dux fuit paternus et fortis gregis sui, cui copiose panem fregit doctrinae chri­ stianae per assiduam praedicationem verbi Dei et per institutionem catecheticam variorum populi ordinum. Dei mandatorum observantiam, legum Ecclesiae, et exercitium virtutum humanarum et christianarum inculcavit. Cultum liturgicum provexit, fideles educavit et sollicitavit ut ex fontibus gratiae sitim expièrent. Modis opportunis favit Eucha­ ristiae communicationi, quae est culmen et fons totius evangelizationis (cf. Conc. Oec. Vat. II, Decretum de Presbyterorum ministerio et vita Presbyterorum Ordinis, 5), sacramenti Paenitentiae et sacrorum. Pie­ tatem erga Virginem Mariam fovit et religionem popularem. Mirificam adhibuit curam de vulgando in paroecia et in Italia cultu Sanctae Nazarethanae Familiae, eam proponendo tamquam christianarum familiarum exemplar et efficax subsidium ad vitam socialem renovandam. Eiusmodi apostolatus attulit ei non paucos dolores, quos is mira cum fortitudine et patientia et spiritu docilis erga superiores oboedientiae subiit. Magni fecit sodalicia, pias uniones et consociationes laicales catholicas pro quarum auctu et vigore continenter nisus est, ut fermentum quodam­ modo essent, quod totam pastam fermentaret. Impense etiam laboravit ut in melius mutaret condiciones culturales, sociales et oeconomicas populi, praesertim pauperum, puerorum et iuvenum. Anno 1887 aperuit Acta Ioannis Pauli Pp. II 1505 Institutum Nazarenum puellis orbatis et egenis educandis et adiuvan­ dis. Insequenti anno condidit Institutum Sororum a Sacra Familia, eo consilio ut caritatem exercerent per opera institutoria, auxiliaria, ad publicam salutem pertinentia, missionalia, praepositis familiae quae­ stionibus. Anno 1893 auspicatus est Hospitium pro puellis surdis mutisque et caecis, quod regendum tradidit memoratis Sororibus. Ut Opus suum gubernare pergeret, quod interim Spoletium translatum erat, paroeciam reliquit et factus est canonicus poenitentiarius (anno 1898) Ecclesiae Cathedralis. Fuit etiam oeconomus et rector Seminarii dioe­ cesani, magister spiritus plurium communitatum religiosarum, anima­ rum moderator et probatus confessarius. Omne munus explevit sapienter, prudenter et fervida alacritate. Qui aliquid rationis habuerunt cum eo, verum vitae magistrum in eo viderunt et sanctitatis Dei fulgidum repercussum. Quae administrabat imitabatur et quae docebat exsequebatur. Nedum curis apostolicis impediretur, per has ad maiorem ascendit sanctitatem, suam industriam aiens et amplificans multa contempla­ tione, in oblectamentum totius Ecclesiae (cf. Ib., Constitutio dogmatica de Ecclesia Lumen Gentium, 41). Semper arcte cum Christo coniunctus fuit pia Missae celebratione, longa Eucharistiae adoratione, fervida deprecatione, Sacrarum Litterarum meditatione, religionibus. Etsi navissimus, constanter tamen in rerum caelestium contemplationem erat intentus. Summopere virtutes fidei, spei et caritatis explicavit. Exem­ plar fuit verae humilitatis et fortitudinis in multis rebus adversis et difficultatibus quas in ministerio subiit. Pauper natus, pauper vixit, liber rerum terrestrium immoderato studio. Se castigabat, quo magis actionis sanctificae gratiae pareret et in Dei manibus instrumentum fieret perfectius. Vehementer dilexit Ecclesiam, Romanum Pontificem, Epi­ scopum suum suosque in sacerdotio fratres, quibuscum sincere et sim­ pliciter operam consociavit. Extremis vitae annis, senectute et caecitate oppressus, longis gravibusque doloribus est affectus, qui eius spiritalem blanditiam auxerunt eumque fecerunt quasi lucernam clariorem et splendiorem in dies. Pie mortuus est die 5 mensis Ianuarii anno 1935. Fama sanctitatis, qua in vita floruit, crevit post eius mortem ; quam ob rem Archiepiscopus Spoletinus Causam iniit canonizationis celebra­ tione Processus Ordinarii Informativi (annis 1944-1947) ; quem se­ cutae sunt Causae Introductio (Calendis Iuliis anno 1964) et cele­ bratio Processus Apostolici (annis 1966-1968). Post Congressum Pecu­ liarem Consultorum Theologorum et Congregationem Ordinariam Pa­ trum Cardinalium et Episcoporum, coram Nobis, die 30 mensis Iunii Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1506 Officiale anno 1986, editum est Decretum quo agnoscebamus Venerabilem Ser­ vum Dei heroum more virtutes théologales, cardinales et adnexas exercuisse. Interim, ad beatificationem obtinendam, in dioecesi Aesina actus erat Processus Cognitionalis (annis 1982-1983) super sanatione, mira asserta, Dominae Augustae Abatelli, « shock ipovolemico gravis­ simo da emorragia post-partum in paziente con gestosi pre-eclamptica » correptae. Instrumentis Processus perspectis, haec sanatio, interces­ sioni sacerdotis Petri Bonilli tributa, est a Consilio Medicorum agnita subitanea, perfecta, mansura nec ex praesentibus cognitionibus explicabilis. Habitis igitur exitu cum faventi Congressu Peculiari Consul­ torum Theologorum et Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, die 3 mensis Iulii anno 1987, proditum est Decretum super miro. Denique decrevimus ut ritus Beatificationis fieret Romae die 24 mensis Aprilis anno Mariali 1988. Hodie igitur, in Foro Pe­ triano, inter sacra hanc formulam pronuntiavimus : Nos, vota fratrum nostrorum Antonii Ambrosiano, Archiepiscopi Spoletani-Nursini, Raimundi Torrella Cascante, Archiepiscopi Tarraconensis, Friderici Wet­ ter, Archiepiscopi Monacensis et Frisingensis, Ismaelis Marii Castel­ lano, Archiepiscopi Senensis-Collensis-Ilcinensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque Christifidelium explen­ tes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Petrus Bonilli, Franciscus a Iesu Maria Ioseph Palau y Quer, Gaspar Stang­ gassinger et Sabina Petrilli, Beatorum nomine in posterum appel­ lentur, eorumque festum die ipsorum natali : Petri Bonilli die quinta Ianuarii; Francisci a Iesu Maria Ioseph Palau y Quer die vicesima Martii; Gasparis Stanggassinger die vicesima sexta Septembris; Sabinae Petrilli die decima octava Aprilis, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Quae vero per has Litteras statuimus, et nunc et in posterum firma esse volumus, rebus quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die XXIV mensis Aprilis, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. & AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 221.2J 0. t Acta Ioannis Pauli Pp. II 1507 II Paroecialis ecclesia Nativitati B. M. V. dicata in oppido Chehna, ad dignitatem gradumque Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Qui quidem ab ineunte aetate beatis­ simam Virginem Mariam diligere et honorare suevimus, nullam sane occasionem omittimus eiusdem gloriosissimae Deiparae nomen, cultum amoremque augendi. Nunc autem pulchriorem reperimus causam ac peculiarem, cum agatur de Virgine honoranda in oppido Chelma, quod in finibus iacet Poloniae orientalibus, ubi fideles alacrius incitantur, occurrente hoc anno millennio a baptismo suscepto regionis Rus' Kio­ viensis. Quapropter, cum Venerabilis Frater Boleslaus Pylak, Epi­ scopus Lublinensis iam preces admoverit, tum suo, tum Poloniae con­ ferentiae Episcoporum, tum parochi nomine, ut paroecialis ecclesia, Virgini Mariae sub titulo Nativitatis beatae Mariae Virginis Chelmae dicata, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur, nos autem propter rationes supra allatas pariterque ob antiquitatem praestantiaque huius templi artificia, adhibitis precibus aequo animo ac libenti concedimus. Idcirco, iis quidem approbatis quae de re Congregatio pro Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, statuit, placet paroeciale templum Nativi­ tatis Beatae Virginis Mariae Chelmae in Basilicis Minoribus annume­ rari, additis insuper iuribus ac liturgicis privilegiis talium templorum propriis, modo serventur quae Decretum « De titulo Basilicae Minoris » requirit, die vi mensis Iunii, anno MCMLXVIII, foras emissum. Contrariis rebus minime obstantibus. Quemadmodum demum Ipsi commendavimus Matri dulcissimae Mariae nuper dilectam Ucrainorum communitatem, nunc profecto Eidem Matri coetum fidelium hunc committere volumus, quae pietatem erga se usque donet ac pacis prosperitatisque munera. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die vi mensis Maii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco © Sigilli In Secret. Status tab., n. 218.049. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1508 Officiale III Paroecialis ecclesia oppidi vulgo Montecristi, beatae Mariae Virgini scilicet populari sermone « Santísima Virgen de Monserrat » dicata, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Filiali quidem et vehementi dilec­ tione qui ab ineunte aetate Beatam Mariam Virginem diligimus, nun­ quam profecto eiusdem cultum pietatemque augendi et apud populum fidelem dilatandi praetermisimus opportunitatem. Praeter has aliis Nos movemur rationibus : cupimus scilicet templa extollere quae antiqui­ tate, quae artificiis, quae paene fidelium interminata peregrinatione, clare eminent. Cunctas has sane causas reperimus in ecclesia paroeciali oppidi Montecristi ubi pientissime Beata Maria Virgo colitur, quam populus patrio sermone « Santísima Virgen de Monserrat » vocitat. Cum igitur Venerabilis Frater Aloisius A. Carvajal Rosales, Episcopus Portus Veteris, litteris die quinto et vicesimo mensis Martii superioris anni datis, ab hac Apostolica Sede, suo et cleri et fidelium nomine, petierit ut aedes illa, in finibus suae dioecesis posita, dignitate Basi­ licae Minoris ornaretur, Nos aequo sane animo expostulationibus adhi­ bitis concedimus. Idcirco ea quidem probantes, quae Congregatio pro Cultu Divino, factis olim a Nobis potestatibus, hac in re statuit, Apo­ stolica Nostra auctoritate, paroeciale templum B. M. V. quam « San­ tísima Virgen de Monserrat )) vocant, in numerum Basilicarum Minorum redigimus, concessis pariter iuribus et privilegiis congruentibus, modo ea serventur quae Decretum « De Titulo Basilicae Minoris » requirit, die VI mensis Iunii factum, anno MCMLXVIII. Plurima tandem prece Ipsam imploramus Ecclesiae Matrem ut usque hanc fidelium commu­ nitatem praestet tutam, quae tam pie Eandem et fidenter colit. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die tertio mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. 218.538. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1509 IV Isclana in dioecesi paroeciale templum Sancto Vito M. in « Forio » dicatum titulo ac dignitate Basilicae Minoris exornatur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Satis superque constat praeclaram aedem Sancto Vito Martyri in « Forio » sacram, qui locus Ecclesia continetur Isclana, saec. i x - x certum suum primordium habuisse, eandemque deinceps, quod auctoritate semper praevaleret, restitutam ac refectam esse necnon moderatam quandam artis speciem, quae baroca dicitur, induisse. Pariterque pro comperto habetur, quod qui­ dem pluris interest, complures Christifideles ad idem templum illius oppidi memorato apud Deum Patrono dicatum adire diu consuevisse venerationis pietatisque causa ; quem ad modum varia laudanda cum eiusmodi templo coniuncta videntur apostolatus Instituta aliaque pa­ roeciae incepta, quae, reliquis sacris ministeriis cumulata, magnopere spiritali animorum utilitati conducunt. Quae cum ita sint, Nos, qui maxime cupimus ut clara ubique tempia ad ritus sollemniores cele­ brandos valde conferant et in primis ad Deum etiam in Sanctis suis piissime colendum, statuimus preces audiendas esse, quas recens huic Sanctae Sedi Venerabilis Frater Antonius Pagano, Episcopus Isclanus, adhibuit, quibus videlicet, communia cleri populique vota expromens, petiit ut praestabilis, quam diximus, sacra aedes titulo Basi­ licae Minoris decoretur. Quare, ratam habentes sententiam Congrega­ tionis pro Cultu Divino, idque simul confirmantes, quod hac de re facultatibus utendo a Nobis sibi factis ipsa hodie peregit, vi et pote­ state Nostra Apostolica harumque Litterarum virtute nominatum tem­ plum paroeciale Santo Vito M. in « Forio » dicatum ad gradum honoremque Basilicae Minoris perpetuum in modum evehimus, cunctis ei traditis iuribus et concessionibus, quae reliquarum eiusmodi ordinis Basilicarum sunt propria, servatis vero servandis Decreto (( de titulo Basilicae Minoris » statutis, quod die vi mensis Iunii prolatum est anno MCMLXVIII. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die duodetricesimo mensis Iulii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 22^.680. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1510 Officiale HOMILIAE I In foro S. Petri habita, ob decretos beatis CXVII e Vietnamia martyribus Sanctorum caelitum honores.* 1. (( Noi predichiamo Cristo crocifìsso w. 1 Con queste parole di San Paolo apostolo la Chiesa di Roma saluta oggi la Chiesa in Vietnam, che, se pur geograficamente lontana, è tanto vicina al nostro cuore; e saluta, nello stesso tempo, l'intera Nazione vietnamita, alla quale, con tutto l'affetto, augura ogni bene. Il mio primo, cordiale ed affettuoso pensiero va al caro fratello, il Cardinale Joseph Marie Trinh Van Can, Arcivescovo di Ha Noi ed a tutto il collegio episcopale della Chiesa Vietnamita, che mi è caro sentire riunito spiritualmente intorno a me in questo momento. Con loro saluto i sacerdoti, i religiosi e le religiose, i laici impegnati nel­ l'attività missionaria, tutti i fedeli cristiani di quella Nazione, alla quale mi sento, in questo momento, profondamente e particolarmente vicino. Deseo saludar también a los queridos Hermanos en el episcopado, así como a los fieles procedentes de España, de Francia y de las Fili­ pinas, países unidos entre sí desde hace tres siglos en la evangelización de aquellas tierras. Han venido aquí para recordar a los numerosos hermanos misioneros, originarios de las respectivas Naciones. Dirijo también un saludo a los Padres Dominicos de la Provincia del Santo Rosario, fundada hace 400 años, y al Instituto de las Misiones Extranjeras de París; a estas dos familias religiosas pertenece un gran número de obispos y sacerdotes que hoy veneramos como Mártires de la fe y de la predicación. 2. Dans la grande communauté de l'Eglise, je vous salue spéciale­ ment, chers Frères et Sœurs vietnamiens venus ici de toutes les parties du monde, de l'Amérique et de l'Asie, de l'Australie et de tous les pays d'Europe. Je sais que vous êtes animés par le désir d'honorer vos frères martyrs mais aussi par le besoin de reconstituer autour d'eux la fra­ ternité, l'amitié, l'affection dont vos cœurs sont remplis parce que vous êtes tous originaires d'une même patrie. En ravivant vos souve* Die 19 m. Iunii a. 1988. 1 1 Cor 1, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1511 nirs, c'est vers elle que vous vous tournez, avec amour, avec nostalgie, avec le désir de vivre ici, vous qui vous trouvez dans la diaspora, un instant de communion riche d'espérance. En proclamant avec vous le Christ crucifié, nous voulons tous aujour­ d'hui rendre grâce à Dieu pour le témoignage particulier que lui ont rendu les saints Martyrs dans votre Eglise, qu'il s'agisse des nom­ breux fils et filles du Vietnam ou des missionnaires venus de pays où la foi au Christ avait déjà implanté ses racines. Votre tradition nous rappelle que l'histoire du martyre de l'Eglise vietnamienne, depuis ses origines, est encore beaucoup plus vaste et plus complexe. Depuis 1533, c'est-à-dire depuis le début de la prédica­ tion chrétienne dans le Sud-Est asiatique, l'Eglise au Vietnam a subi, pendant trois siècles, des persécutions qui se sont succédé, avec quel­ ques périodes d'accalmie, comme celles qui ont affecté l'Eglise en Oc­ cident pendant les trois premiers siècles. Il y a eu des milliers de chrétiens martyrisés, et nombreux sont ceux qui sont morts dans les montagnes, dans les forêts, dans les régions insalubres où ils avaient été relégués et exilés. Comment les évoquer tous? Même en nous limitant aux martyrs canonisés aujourd'hui, nous ne pouvons nous arrêter à chacun d'entre eux. Ils sont en effet cent dix-sept, dont huit évêques, cinquante prêtres, cinquante-neuf laïcs, et parmi eux se trouve une femme, Agnès Lê Thi Thành, mère de six enfants. Il suffit de rappeler une ou deux figures, comme celle du Père Vincent Liem, dominicain, martyrisé en 1773; c'est le premier dés quatre-vingt-seize martyrs de nationalité vietnamienne. Et puis un autre prêtre, André Dung-Lac, dont les parents, païens, étaient très pauvres; confié dès l'enfance à un catéchiste, il devint prêtre en 1823, et il fut curé et missionnaire en différentes localités du pays. Plus d'une fois sauvé de la prison grâce aux rançons payées généreusement par les fidèles, il désirait ardemment le martyre. (( Ceux qui meurent pour la foi — disait-il — montent au Ciel ; au contraire, nous qui nous cachons continuellement, nous dépensons de l'argent pour nous sous­ traire aux persécuteurs ! Il vaudrait mieux nous laisser arrêter et mourir ». Soutenu par un zèle intense et par la grâce du Seigneur, il subit le martyre en étant décapité à Ha Noi le 21 décembre 1839. 3. L'Evangile d'aujourd'hui nous a rappelé les paroles par les­ quelles Jésus-Christ a annoncé les persécutions que ses disciples au­ raient à subir : « Ils vous livreront aux tribunaux et vous flagelleront 99 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1512 Officiale dans leurs synagogues. Tous serez traînés devant des gouverneurs et des rois à cause de moi : il y aura là un témoignage pour eux et pour les païens » . Jésus a parlé à ses Apôtres et à ses disciples de tout temps; il a parlé avec une grande franchise! Il n'a pas fait miroiter devant eux de fausses promesses mais, dans la plénitude de la vérité qui accompagnait toujours ses paroles, il les a préparés au pire : « Le frère livrera son frère à la mort, et le père, son enfant; les enfants se dresseront contre leurs parents et les feront mettre à mort. Vous serez détestés de tous à cause de mon nom ; mais celui qui aura persévéré jus­ qu'au bout, celui-là sera sauvé » . 2 3 4. Sin embargo, ei divino Maestro no ha dejado a sus discípulos seguidores indefensos ante las grandes persecuciones. « Cuando os arresten, no os preocupéis de lo que vais a decir o de cómo lo diréis : en su momento se os sugerirá lo que tenéis que decir ; no seréis vosotros los que habléis, el Espíritu de vuestro Padre hablará por vosotros». 4 El Espíritu Santo. El Espíritu de la Verdad. El será la fuerza en vuestra debilidad. Con su fuerza vosotros daréis testimonio. El hecho mismo de que hayáis de dar testimonio de Cristo cruci­ ficado, ¿no exige acaso una saMduría y una fuerza superior a las fuerzas humanas? Y ¿no es acaso de Cristo de quien escribe el Apóstol que es (( escán­ dalo para los judíos, necedad para los griegos? » . 5 Así sucedió en los tiempos apostólicos. Así se ha repetido en las diversas épocas de la historia, en tiempos y lugares diversos. Así ha sucedido también en los tiempos de la persecución religiosa contra los cristianos vietnamitas. Era pues necesaria la fuerza y la sabiduría de Dios para proclamar este misterio del Amor de Dios, es decir, la Eedención del mundo por medio de la Cruz : el misterio más grande y, a la vez, humanamente inconcebible. « Pues lo necio de Dios es más sabio que los hombres; y lo débil de Dios es más fuerte que los hombres » . 6 Precisamente por esto escribe el Apóstol : « Nosotros predicamos a 2 Mt 10, 17-18. 3 Ibid. 10, 21-22. 4 Ibid. 10, 19-20. 5 1 Cor 1, 23. 6 Ibid. 11, 25. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1513 Cristo crucificado»: Cristo que —concretamente en su misterio pas­ cual— es «fuerza de Dios y sabiduría de D i o s » . 7 5. Así pues, tenemos hoy ante nuestros ojos a los Mártires viet­ namitas como aquellos segadores de Dios, a quienes se refiere el Salmo : « Los que siembran con lágrimas / cosechan entre cánticos. / Al ir, van llorando, / llevando la semilla ; / al volver, vuelven cantando / trayendo sus gavillas » . 8 A la luz de estas misteriosas palabras podemos nosotros compren­ der el verdadero significado del testimonio histórico de los mártires en la Iglesia vietnamita. Con sus lágrimas ha tenido lugar aquella siem­ bra del Evangelio y de la gracia, de la cual ha brotado abundante­ mente el don de la fe : « Si el grano de trigo no cae en tierra y muere, queda infecundo ; pero si muere, da mucho fruto » . 9 Los mártires vietnamitas « sembrando entre lágrimas », en realidad iniciaron un diálogo profundo y liberador con la población y la cul­ tura de su Nación, proclamando ante todo la verdad y la universalidad de la fe en Dios y proponiendo, además, una jerarquía de valores y de deberes particularmente adecuada a la cultura religiosa de todo el mundo oriental. Bajo la guía del primer catecismo vietnamita dieron testimonio de que es necesario adorar a un solo Señor, como al Dios único y personal que hizo el cielo y la tierra. Ante las imposiciones coactivas de las Autoridades acerca de la práctica de la fe, ellos afirmaron su libertad para creer, sosteniendo con humilde valentía que la religión cristiana era la única cosa que no podían abandonar, pues no podían desobedecer al supremo soberano : el Señor. Además, afirmaron con vigor su voluntad de lealtad a las Autoridades del País, sin contravenir a todo aquello que fuera justo y recto ; y enseñaron a respetar y venerar a los ante­ pasados, según las costumbres de su tierra, a la luz del misterio de la resurrección. La Iglesia vietnamita, con sus Mártires y mediante su testimonio, ha podido proclamar su voluntad y su compromiso de no rechazar la tradición cultural y las instituciones legales del País ; al contrario, ha declarado y demostrado que quiere encarnarse en ella, contribuyendo con fidelidad a la verdadera edificación de la Patria. Luego, los conflictos y las tensiones políticas que surgieron en las relaciones de los cristianos con las Autoridades, los intereses de otras 7 Ibid. 1, 23-24. 8 Sal 126 [125], 5-6. » Jn 12, 24. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1514 confesiones religiosas, las razones económicas y sociales, la incom­ prensión sobre la transcendencia y la universalidad de la fe, formaron aquel crisol terreno en el cual se ofreció y difundió la pureza y la fuerza de este extraordinario testimonio. 6. Mais du long cortège des martyrs, de leurs souffrances, de leurs larmes a surgi la « moisson du Seigneur ». Ce sont eux, nos Maîtres, •qui me donnent l'heureuse occasion de présenter à l'Eglise entière la vitalité et la grandeur dé l'Eglise vietnamienne, sa vigueur, sa pa­ tience, sa capacité d'affronter les difficultés de toute sorte et de pro­ clamer le Christ. Rendons grâce au Seigneur de tout bien pour ce que l'Esprit opère abondamment au milieu de nous! Encore une fois, nous pouvons dire que le sang des martyrs est pour TOUS, chrétiens du Vietnam, une source de grâce pour progresser dans la foi. En vous, la foi de nos pères continue et se transmet encore aux nouvelles générations. Cette foi reste le fondement de la persévérance •de tous ceux qui, se sentant authentiquement Vietnamiens, fidèles à leur terre, veulent par ailleurs continuer à être de vrais disciples du •Christ. Tout chrétien sait que l'appel de l'Evangile demande que l'on «oit soumis aux institutions humaines par amour pour le Seigneur, que l'on fasse le bien, que l'on se comporte en hommes libres, que l'on respecte tout le monde, que l'on aime ses frères, que l'on craigne Dieu, •qu'on honore les autorités et les institutions publiques. 10 La recherche •du bien commun de la patrie est donc un devoir sincère pour le citoyen chrétien, dans la liberté de proclamer la vérité de Dieu, en communion avec les Pasteurs et avec les frères dans la foi, dans le désir de vivre •en paix avec les autres hommes pour construire avec conscience le bien de tous. 7. (( Sanguis martyrum, semen christianorum ». Semen christianorum. Outre les milliers de fidèles qui, dans les «siècles passés, ont marché sur les pas du Christ, il y a encore aujour­ d'hui ceux qui travaillent, parfois dans l'angoisse et dans l'abnéga­ tion, avec pour seule ambition de pouvoir persévérer dans la vigne du ¡Seigneur comme de fidèles intendants des biens du Règne de Dieu. Semen christianorum, ce sont tous ceux qui, aujourd'hui encore, pour la cause de Dieu et au milieu de leurs compatriotes, s'efforcent •de comprendre le sens de l'Evangile du Christ et de sa Croix, avec le 10 Cf. 1 P 2, 13-17. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1515 devoir que cela entraîne de travailler et de prier pour l'avènement du Règne de notre Père dans toutes les âmes, et particulièrement dans le pays où le Seigneur les a appelés à vivre. Ce devoir, cette activité intérieure constante et rigoureuse, exigent la patience et l'attente confiance de ceux qui savent que la Providence de Dieu travaille avec eux pour rendre efficaces leurs efforts et même leurs peines. 8. (( La vida de los justos está en manos de Dios » . El libro de la Sabiduría proclama esta espléndida verdad, que inunda con tanta luz el acontecimiento que hoy celebramos. Sí. « La vida de los justos está en manos de Dios y no les tocará el tormento ». Podría parecer que estas palabras no corresponden a la realidad histórica: en efecto, los Mártires sufrieron el tormento ¡y en qué medida! u Mas el autor inspirado desarrolla ulteriormente su pensamiento: (( La gente insensata pensaba que morían, / consideraban su trán­ sito como una desgracia, / su partida de entre nosotros como una destrucción ; / pero ellos están en paz. / La gente pensaba que eran, castigados ; / pero ellos esperaban seguros la inmortalidad » . 12 I Santos Mártires ! ¡ Mártires vietnamitas ! ¡ Testigos de la victoria de Cristo sobre la muerte ! ¡ Testigos de la vocación del hombre a la inmortalidad ! El libro de la Sabiduría continúa : (( Sufristeis un poco ; recibiréis grandes favores, porque Dios os puso a prueba y os halló dignos de sí : os probó como oro en crisol, os recibió como sacrificio de holo­ causto » . 13 Sí. Como holocausto, unidos al Sacrificio de la Cruz de Cristo. En efecto, precisamente vosotros, Mártires del Vietnam, habéis proclamado hasta las últimas consecuencias a Cristo crucificado, sabiduría y fuerza, de Dios. A Cristo, por el cual alcanzamos la salvación en Dios. 9. « Quanti confidano in lui — in Cristo crocifìsso e risorto — com­ prenderanno la verità ; coloro che gli sono fedeli vivranno presso di luì nell'amore, perché grazia e misericordia sono riservate ai suoi eletti » . 14 Voi — martirizzati! Voi — eletti! II Sab 3, i . 12 Ibid. 3, 2-4. 13 Cf. ibid. 3, 5-6. 14 Cf. ibid. 3, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1516 Officiale Ascoltate fino alla fine ciò che dice di voi il Libro della Sapienza : « Nel giorno del loro giudizio risplenderanno come scintille nella stop­ pia, correranno qua e là » . Come scintille, come fiammelle dì una luce che illumina e accende ... Ascoltate fino alla fine ciò che dice di voi il Libro della Sapienza : 15 « Governeranno le nazioni, avranno potere sui popoli e il Signore regnerà per sempre su di loro )). / Il Signore ... / Cristo crocifìsso e risorto. Colui che è venuto nel mondo — non per « giudicare il mondo, ma perché il mondo si salvi per mezzo di lui )). 16 17 Questo Cristo ! Come avete partecipato alla sua sofferenza e alla sua Croce così ab­ biate parte nella salvezza del mondo, da Lui operata. La vostra messe duri nella gioia ! Giáa dan Viêt-Nam thân mèn, Cha gui lòi chào chúng con tù bon phuong troi tuôn vê La-Ma, vi ngày hân hoan mung Chu-Tháh Tu Dao, vinh du cua Giáo Hôi chung con hôm nay, Xin Thiên Chúa chue lành cho chúng con, và Cha câu chúc cho chúng con song xung dàng doi song con cháu cae vi Anh-Hùng. II In Petriano templo habita, ob decretos beatis Simoni de Rojas et Rosae Philippinae Duchesne Sanctorum caelitum honores.* 1. « Lo Spirito del Signore è su di me »- 1 Torniamo a queste parole di Isaia, che parlano della missione del Messia. Proprio a queste parole Gesù fece riferimento a Nazareth il giorno in cui, compiuti i trentanni, iniziava il suo servizio messianico in Israele. « Il Padre L'ha mandato )) a portare il lieto annuncio ai poveri, a fasciare le piaghe dei cuori spezzati, a proclamare la libertà degli schiavi, la scarcerazione dei prigionieri, a promulgare l'anno di misericordia del Signore, un giorno di vendetta per il nostro Dio 15 3, 7. " 3, 8. 17 Gv 3, 17. * Die 3 m. Iulii a. 1988. 1 Is 61, 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1517 (questo giorno sarà il Giorno del Sacrificio per i peccati di tutto il mondo) — per consolare tutti gli afflitti. 2 Tutto questo Gesù ha cominciato a « f a r e » e ad ((insegnare», 3 annunciando la Buona Novella, e preparando al tempo stesso i disce­ poli al giorno del suo Sacrificio pasquale. È venuto pieno di potenza da Dio. Dio l'ha unto con il suo Spirito. La profezia messianica di Isaia si è compiuta agli occhi di quella generazione, alla quale fu dato di vedere le opere e di ascoltare le parole di Gesù di Nazareth. 2. E perciò la gente correva a lui. Correvano non soltanto i figli e le figlie di Israele, ma anche gli stranieri, come per esempio i Greci, di cui parla il Vangelo di oggi. (( Vogliamo vedere Gesù » . 4 Essi sollecitano la mediazione degli Apostoli per poter vedere Gesù. E allora Gesù dà agli Apostoli una risposta, a primo aspetto, strana. Dice : « È giunta l'ora che sia glorificato il Figlio dell'uomo » . 5 Si potrebbe pensare che quella « glorificazione » si riferisca alla fama umana, di cui Cristo cominciava a essere circondato tra i suoi e anche tra i forestieri. Tuttavia Gesù, continuando a parlare fa capire che intende riferirsi non a una fama umana, ma alla morte. Gesù parla della sua morte, utilizzando la parabola del grano : (( Se il chicco di grano caduto in terra non muore, rimane solo ; se invece muore, produce molto frutto » . 6 L'esaltazione di Cristo Messia di Dio, avviene proprio in questa morte che porta frutto : nella Morte vivificante. Quest'esaltazione appartiene al Mistero pasquale, che a tempo opportuno si compirà su Cristo, in Cristo e per mezzo di Cristo. 3. Il Mistero pasquale, che costituisce lo zenit della missione mes­ sianica di Gesù di Nazareth, rimane il « paradigma » centrale del messaggio evangelico. Gesù dice : (( Chi ama la sua vita la perde e chi odia la sua vita in questo mondo, la conserverà per la vita eterna » . 2 Ibid. 61, 1-2. 3 Cf. At 1, 1. « Gv 12, 21. 5 Ibid. 12, 33. 6 Ibid. 12, 24. 7 Ibid. 12, 25. 7 Acta Apostolicae 1518 Sedis - Commentarium Officiale E continua : « Se uno mi vuol servire mi segua, e dove sono io, là sarà anche il mio servo. Se uno mi serve, il Padre lo onorerà » . Ecco il (( paradigma » evangelico della vocazione alla santità. L'odierna liturgia ci ricorda queste parole perché alla loro luce possiamo guardare i due candidati, che oggi vengono elevati agli onori degli altari mediante la canonizzazione.* 8 Simón de Rojas e Rose Philippine Duchesne. « Se uno mi serve, il Padre lo onorerà ». La Chiesa nell'atto odierno, come in ogni atto di canonizzazione, vuole che rimanga un'eco fedele e sensibile di quell'amore, che i servi e imitatori di Cristo ricevono in Dio. 4. El misterio pascual, paradigma de la vocación a la santidad, constituyó el centro de la vida de Fray Simón de Rojas, eximio religioso de la Orden de la Santísima Trinidad, que hoy es elevado al honor de los altares. El hizo suyas las palabras de Cristo que hemos escuchado en la lectura evangélica: « El. que ama su alma la pierde; pero el que aborrece su alma en este mundo, la guardará para la vida eterna » . 9 San Simón de Rojas dio pleno sentido a su vida, como cristiano y como sacerdote, en. la contemplación del misterio del Dios Amor. Fiel al carisma redentor y misericordioso de su Orden, el <( Padre Rojas » —como era llamado familiarmente por el pueblo— fue muy sensible a toda clase de necesidades del prójimo, especialmente de los más pobres y marginados, así como de los cristianos cautivos a causa de su fe. Los pobres, por su parte, veían en él a su protector, defensor y padre. Veían en él tanta sencillez y tan palpable testimonio de pobreza, que lo miraban como uno de ellos, totalmente asimilado a sus penas y necesidades. Trabajó incansablemente para que la (( Congregación de Esclavos del Dulcísimo Nombre de María » por él fundada, intensificara cada vez más su proyección caritativo-social. Sus miembros, que eran seglares en su gran mayoría, se comprometían a compartir los propios bienes y a ayudar a los pobres. Llamaba mucho la atención el infatigable celo sacerdotal del nuevo Santo. Mas su vigorosa y continua actividad apostólica no fue obs­ táculo para su vida de oración contemplativa, a la que dedicaba 8 Ioid. 12, 26. 9 IUd. 12, 25. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1519 (( largos espacios de tiempo durante el día y más todavía durante la noche, después del rezo coral de media noche )). 5. Un aspecto que es obligado destacar en nuestro Santo, es, sin duda, el singularísimo y confiado amor que, desde su infancia, tuvo a la Virgen María. Esta intensa vivencia mariana fue siempre en constante aumento en él. Ya religioso y sacerdote, no se cansaba de propagarla por todos los medios a su alcance e inculcarla a todas aquellas personas con las que se relacionaba. Un modo muy suyo de vivir y difundir esta devoción era la (( esclavitud » o entrega filial de uno mismo a la Madre de Dios. Sin interrupción repetía la invo­ cación y saludo (( Ave María » ; tanto que, con frecuencia, era llamado cariñosamente, el « Padre Ave María ». Divulgó muchísimo el rezo del santo rosario. En efecto, el nuevo Santo es para nosotros un modelo cercano y providencial de vida mariana. El expresaba perfectamente su volun­ tad de pertenecer a María con una de sus jaculatorias preferidas : (( Sea yo, Señora, todo de Vos, y nada tendré que temer ». La Pro­ videncia ha dispuesto que su canonización sea la última de este Año Mariano. Es como si se nos pidiera e insistiera para que acojamos con gozo y reconocimiento el mensaje que tantas veces repitió el nuevo Santo: ((No querer hacer ni pensar cosa alguna que no sea en obsequio de Nuestra Señora ». San Simón de Rojas apareció ante la sociedad de su tiempo como un hombre especialmente ungido y lleno del Espíritu Santo, dócilísimo a sus inspiraciones y profundamente evangélico en todas las facetas de su existencia : como ¡ otro Cristo ! 6. And what about the other Saint we have canonized today, RosePMUppine Duchesne, the woman who lived her religious consécration in mission? True to a vision she had experienced in her youth, RosePhilippine abandoned the comfort of her own culture and language and set out to serve Christ's Church in the New World. She did not think so much about what she was leaving as about those to whom she was being sent, and especially oy whom she was sent. Rose-Philippine's whole life was transformed and enlightened by her love for Christ in the Eucharist. Düring the long hours she spent before the Blessed Sacrament she learned to live continually in the présence of God. She placed all her liopes and desires in him. The words of today's Responsoria! Psalm express well the intensity of her love Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1520 Officiale for Christ: "O Lord, it is you who are my portion and cup; it is you yourself who are my prize". With missionary courage, this great pioneer looked to the future with the eyes of the heart—a heart that was on fire with God's love. She saw beyond the needs of a post-Revolutionary France to the needs of the "New World" of her time. She took upon herself the Gospel injunction to "go and teach ail nations", reminding us that the call to holiness is universal and does not know the boundaries of nation, politicai system, culture or race. 10 7. De plus en plus imprégnée de l'amour même de Dieu, puisé dans le culte éclairé et ardent de la sainte Eucharistie, Rose-Philip­ pine Duchesne se sentit entraînée de manière irrésistible vers les enfants pauvres, les familles démunies. C'est pour leur soulagement et leur éducation qu'elle donna si généreusement les trente-quatre dernières années de sa vie, dans cette région du Middle West. Elle fit même une fructueuse tentative d'apostolat au milieu des Indiens. Gênée par la barrière de la langue, elle apporta cependant par tout son être et ses comportements quelque chose de la tendresse de Dieu à tous ces pauvres gens. Les ressources, bien insuffisantes, qu'elle parvenait à collecter furent sans cesse distribuées. Elle aurait tant voulu que le cœur des riches s'ouvrît plus largement, quitte à vivre eux-mêmes plus simplement ! L'engagement radical de Mère Duchesne à l'égard des pauvres et des marginaux demeure une source vive d'inspiration pour sa propre Congrégation, comme pour toutes les religieuses d'aujourd'hui. Que dis-je? Son exemple, absolument hors du commun, vaut pour tous les disciples du Christ, spécialement pour ceux qui habitent les régions nanties du monde. Oh ! oui, que les chrétiens soient plus nom­ breux à laisser l'Esprit Saint les saisir et les enflammer pour le service des plus pauvres, ceux du quart-monde ! Il est des disciples du Christ qui peuvent s'engager à temps complet. Plus nombreux sont ceux qui ont la possibilité et le devoir de participer aux activités socio-caritatives locales, paroissiales ou diocésaines. Elles attendent souvent des concours multiples et généreux. 8. Rose-Philippine Duchesne e Simón de R o j a s ! . . . Guardando il loro profilo spirituale, troviamo una conferma delle parole di Paolo sull'(( amore del Cristo » che « ci spinge 10 Ps 15/16:15. 11 Cf. 2 Cor 5, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1521 L'amore del Cristo spinge la nuova Santa e il nuovo Santo : poiché Egli « è morto per tutti » , allora in Lui tutti debbono scoprire quella parte del mistero del grano evangelico che spetta a ciascuno : del grano che muore per portare frutto. Scrive l'Apostolo : Cristo « è morto per tutti, perché quelli che vivono non vivano per se stessi, ma per colui che è morto e risuscitato per loro )). Non per se stessi, ma per Cristo — e in Cristo per gli « altri », per i « fratelli e sorelle », per i vicini e lontani, per tutti. Tale è il « paradigma » evangelico della santità. E perciò : (( se uno è in Cristo, è una creatura nuova ; le cose vecchie sono passate, ecco ne sono nate di nuove » . La Chiesa saluta oggi nel contesto della Comunione dei Santi il mistero della « creatura nuova ». Grazie a coloro che hanno realiz­ zato la vocazione evangelica alla santità, noi viviamo nella speranza. E la nostra « speranza è piena di immortalità » . 12 13 14 15 III In basilica S. Petri habita, Millennio exeunte a baptismate regionis Rus 9 Kioviensis.* 1. Gloria Tibi Trinitas! Mille anni fa, sulle rive del Dniepr, a Kiev nella Rus', si realizza­ vano le parole che Gesù aveva rivolto agli apostoli al termine della sua missione messianica sulla terra : (( Andate e ammaestrate tutte le nazioni, battezzandole nel nome del Padre e del Figlio e dello Spirito Santo »1 Gloria a Te, Padre - Figlio - Spirito Santo ! Gloria a Te, Santissima Trinità - unico Dio ! Dio onnipotente, Sovrano dell'universo e Signore della storia di tutti i popoli, gloria e onore e ringraziamento a Te per la grazia del 12 Ibid. 13 Ibid. 5, 15. 14 Ibid. 5, 17. 15 Sap 3, 4. * Die 10 m. Iulii a. 1988. 1 Mt 28, 19. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1522 Officiale Santo Battesimo conferito agli antenati della nazione che oggi celebra il grande Millennio. Gloria a Te e ringraziamento per i Principi Vladimiro — Sovrano di quella terra — per la sua ava Olga, e per tutti coloro che li seguirono nella fede e nella nuova vita in Cristo Crocifisso e Risorto per la redenzione dei peccati del mondo. 2. Si rinnovarono così, in qualche modo, i prodigi del Giordano, il giorno in cui vi fu battezzato il tuo Figlio unigenito. Allora, come canta la liturgia bizantina, « il Giordano si volse indietro vedendo il fuoco della Divinità che discendeva corporalmente ed entrava in esso. Il Giordano si volse indietro vedendo l'Invisibile fatto visibile, il Crea­ tore incarnato, il Padrone in forma di servo. Il Giordano si volse in­ dietro e i monti trepidarono guardando Dio nella carne ; e le nubi emi­ sero una voce, ammirando Colui che veniva, Luce da Luce, Dio vero da Dio vero )). Anche le acque del Dniepr e i colli della Rus' trepidarono di gioia quando si compì il grande evento della rinascita di un Popolo alla vita nuova della grazia battesimale. Di tale gioia s'è già fatta eco la Chiesa Ortodossa Russa con le solenni celebrazioni, svoltesi a Mosca nello scorso mese di Giugno. Ad esse ho inviato una Delegazione con il Car­ dinale Segretario di Stato e con il Cardinale Presidente del Segreta­ riato per l'Unione dei Cristiani, per recare a quella Chiesa sorella l'espressione della partecipazione mia e dell'intera Chiesa Cattolica. 2 Oggi è la Comunità Cattolica Ucraina che, insieme con la Chiesa dei Santi Apostoli Pietro e Paolo, eleva a Dio un inno di gloria e di riconoscenza per lo storico avvenimento, dal quale ebbe inizio l'evange­ lizzazione dei popoli posti nella parte orientale del Continente europeo e persino oltre gli Urali. Lo ha fatto nel 950° anniversario di tale evento, quando il Papa Pio XII, in questa stessa Basilica, presiedette una solenne Celebrazione eucaristica in rito bizantino-slavo, a cui prese parte una larga schiera di Cattolici della vostra Nazione. Lo fa oggi, mediante questa splendida rappresentanza di clero e fedeli che cantano nella lingua a loro cara le lodi di Dio per quanto si compì mille anni fa, sulle rive del Dniepr. 3 Mi piace esprimere la comune esultanza con le parole che, secondo l'antica liturgia, i vescovi e i presbiteri leggevano nella solenne bene2 Benedizione 3 Cf. AAS 31 (1939), p. 258 s. delle Acque. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1523 dizione delle acque : « Trinità sovrasostanziale, illumina anche noi, indegni tuoi servi, affinché possiamo inneggiare all'incommensurabile tua opera e potenza. Oggi, infatti è giunto il tempo della Festa e il coro dei Santi si unisce a noi e gli Angeli fanno festa insieme con gli uomini. Oggi le nuvole dall'alto dei cieli fanno piovere sull'umanità la rugiada della giustizia. Oggi le colpe degli uomini vengono cancel­ late con le acque del Giordano. Oggi si apre agli uomini il Paradiso c il Sole della giustizia ci inonda di splendore. Grande sei, o Signore, e prodigiose sono le opere tue, e nessuna parola può essere sufficiente ad inneggiare alle tue meraviglie )). 4 3. Oggi la Chiesa dei Santi Apostoli Pietro e Paolo, insieme con la Comunità ucraina, rende grazie a Dio per quanto ha fatto mediante il suo servo san Vladimiro, gran principe di Kiev, il quale, trovata la perla preziosa della fede, come il mercante evangelico, la fece sua, ren­ dendone partecipe anche il suo popolo. A ragione, perciò, il celebre metropolita di Kiev Ilarione così si esprimeva nei suoi confronti : « La terra di Roma loda Pietro e Paolo, per mezzo dei quali credette in Gesù Cristo, Figlio di D i o ; l'Asia, Efeso e Patmos - Giovanni il Teologo; l'India - Tommaso; l'Egitto - Marco. Tutti i paesi, le città, le genti onorano ed esaltano i propri maestri nella fede. Onoriamo anche noi, secondo le nostre forze, con brevi lodi il grande e ineffabile nostro maestro e preminente capo, gran principe della nostra terra Vladimiro, nipote del vegliardo Igor, figlio del glorioso Sviatoslàv » . 5 4. Cari fratelli e sorelle ! Voi che oggi, insieme col Vescovo di Roma, vi siete raccolti intorno alla santa eredità degli Apostoli Pietro e Paolo, siate i benvenuti ! Vi saluto nel Signore ! Ricevete il bacio della pace ! La grazia di questo santo giorno del Millennio diventi vostra parte e sia per ciascuno fonte di gioia rinnovata. Ve lo augura il Suc­ cessore di Pietro nel ricordo dell'evento che ha segnato indelebilmente la vostra storia. Quale imperscrutabile mistero di Dio si compì allora nell'anima dei "vostri antenati e in tutta la loro umanità ! Ecco per mezzo del Batte­ simo, essi furono immersi nella morte di Cristo, furono sepolti insieme con Lui, come eredi del peccato di Adamo, per aver parte nella sua 4 Benedizione 5 Discorso sulla legge e la grazia, 38, 5-12. delle Acque. 1524 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale risurrezione; per accogliere da Lui risorto, quali figli adottivi di Dio, una nuova eredità : l'eredità della Vita in Dio. Ed ecco, lo stesso mistero di Dio, mediante il sacramento del Bat­ tesimo, si è rinnovato di generazione in generazione fino ai nostri giorni. Gloria a Te, Santissima Trinità ! Gloria a Te, Santa Chiesa, che sei per noi la Porta della nuova vita in Cristo ! 5. Nella fausta ricorrenza del Millennio, i figli e le figlie spirituali di san Vladimiro sono chiamati a rinnovare in sé la grazia del Sacra­ mento, dal quale ebbe inizio la loro identità religiosa e nazionale. Col Battesimo, infatti, nasce l'(( uomo nuovo », che ha nella grazia dello Spirito la sorgente di una <( nuova vita » e nel precetto dell'amore il « comandamento nuovo », da cui scaturisce l'unica famiglia dei figli di Dio, chiamati alla « nuova speranza » dell'eternità beata. Ecco il perché dell'incommensurabile valore del Battesimo : esso è il fondamento del nuovo essere del cristiano e il sostegno della sua storia, sia come individuo, sia come membro di un popolo. Dal Battesimo della Bus' prese l'avvio quel lento e multiforme pro­ cesso di maturazione culturale e sociale, che doveva incidere così profondamente sulla formazione dei popoli ucraino, bielorusso e russo. I figli di tali Nazioni, mentre ricordano nella gioia le loro origini, non possono non raccogliere lo stimolante messaggio che a loro viene da quello storico evento. 6. In particolare voi, figli della Nazione ucraina, come potreste dimenticare che l'eredità del Battesimo dei vostri antenati vi è comune con i fratelli ortodossi del vostro Popolo? Come potreste trascurare, inoltre, i legami storici che collegano la vostra Nazione con le Nazioni bielorussa e russa? Il Battesimo ha fatto di voi, come anche di loro, i membri della stessa Chiesa, Quando mille anni or sono, i vostri avi ricevettero il Battesimo, la scissione nella Chiesa ancora non era avvenuta. San Vladimiro fece battezzare il proprio popolo nel tempo benedetto, in cui la Chiesa di Cristo si estendeva indivisa dall'Oriente all'Occidente. Egli prese da Bisanzio i riti liturgici e le sacre cerimonie, ma nello stesso tempo, conscio della propria posizione e del proprio compito, perseverò fino alla fine nell'unità della Chiesa Cattolica, coltivando con premura relazioni Acta Ioannis Pauli Pp. II 1525 amichevoli con la Sede Apostolica. Non pochi principi dopo di lui con­ tinuarono a ricevere con i dovuti onori i Legati dei Romani Pontefici. Il desiderio della piena unità ecclesiale, sotto Fazione dello Spirito Paraclito, non cessò nei secoli successivi. Come non ricordare, in par­ ticolare, il famoso Metropolita di Kiev Isidoro, il quale partecipò al Concilio di Firenze, firmandovi il decreto di Unione? La Chiesa di Roma, per parte sua, gli tributò grandi onori, assegnandogli i più alti incarichi durante la vita ed accogliendone le spoglie in questa Ba­ silica Vaticana dopo la morte. 7. La fine del secolo xvi fu per la Chiesa in Ucraina un periodo non facile. Dappertutto cresceva, largamente condiviso nei vari settori ec­ clesiali, un profondo desiderio di rinnovamento. In questa situazione, molti vescovi e una parte del popolo videro nel ristabilimento della piena comunione con la Chiesa di Roma la possibilità pratica dell'auspicata ripresa. È a tutti noto, inoltre, come coloro i quali, a Brest, firmarono l'Unione non ebbero mai la percezione di eseguire, con tale atto, una rottura rispetto al loro passato. Al con­ trario : l'unione con Roma rappresentava ai loro occhi il ripristino della situazione ecclesiale dell'antica Chiesa di Kiev prima dell'infausta alienazione tra le Chiese d'Oriente e d'Occidente. La loro situazione ecclesiale, come sappiamo, non fu compresa da tutto il popolo e perfino equivocata nel suo significato fondamentale. Ma non è forse un atto di giustizia — soprattutto nei confronti di coloro i quali, in conseguenza di tale passo, sperimentarono l'amarezza del­ l'incomprensione e pagarono con la stessa vita — non è forse un atto di giustizia riconoscere la presenza di quella nostalgia per l'unità della Chiesa che oggi, dopo vari secoli, avvertiamo in noi sempre più viva ed insistente nel contesto di una più approfondita comprensione del mistero della Chiesa e in congiunture storiche diverse? Certo, quando il Papa Clemente VII abbracciò i rappresentanti della Chiesa di Kiev venuti a Roma per siglare l'accordo di unione, fu grande la speranza che quel gesto di amore sancisse un evento impor­ tante nella storia della ricomposizione della piena unità ecclesiale. Ciò che essi intesero con quell'abbraccio muove oggi anche noi a scambiarci il medesimo gesto di fraternità e di pace. 8. Lo Spirito Santo, che ha parlato con tanto vigore durante il Concilio Vaticano II e che continua a far sentire la sua voce attraverso i segni dei tempi, stimola tutti noi a percorrere con rinnovato slancio Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1526 Officiale le vie del dialogo ecumenico, e ci induce a desiderare ardentemente che sia ormai vicino il giorno del bacio della pace fra le Chiese Cattolica e Ortodossa. La Sede Apostolica, da parte sua, ha sempre vivamente percepito il dovere di sostenere i credenti cattolici ucraini nel loro diritto a per­ manere nell'unità cattolica ed a conservarsi fedeli al proprio rito e alle proprie tradizioni. Perciò sono state create Metropolie, Eparchie, Esarcati con una propria Gerarchia ecclesiastica per i fedeli ucraini che vivono nella diaspora. 9. Cari Fratelli nell'Episcopato, carissimi fratelli e sorelle in Cristo Signore ! Qui, presso la tomba di San Pietro Apostolo, vicino alla quale riposano i resti mortali di San Giosafat martire, a voi tanto caro, insieme ringraziamo la Santissima Trinità per l'inestimabile dono del Battesimo e per i copiosi frutti spirituali della partecipazione ai mi­ steri divini nella comunione della stessa fede e nel vincolo del mede­ simo amore. La celebrazione del Millennio deve ravvivare in tutti i cristiani l'impegno ecumenico e spingere la Chiesa Cattolica e la Chiesa Orto­ dossa a riscoprire in Ucraina gli antichi vincoli storici e a lavorare con slancio rinnovato per la causa dell'unione. Insieme preghiamo perché possa presto ricostruirsi fra Cattolici e Ortodossi la piena comu­ nione, in cui vissero per secoli gli avi. E contemporaneamente preghiamo perché la vostra Chiesa, provata anche in questo secolo da grandi avver­ sità, possa essere rispettata nella sua particolare fisionomia. Rinnovo qui l'auspicio, già espresso nel Messaggio «Magnum Bap­ tismi Donum », che il futuro veda « superate le incomprensioni e la vicendevole diffidenza, e riconosciuto il pieno diritto di ciascuno alla propria identità e alla propria professione di fede. L'appartenenza alla Chiesa Cattolica non deve essere considerata da alcuno come incompa­ tibile col bene della propria patria terrena e con l'eredità di San Vla­ dimiro. Possano le moltitudini dei vostri fratelli godere della vera libertà di coscienza e del rispetto dei diritti religiosi nel rendere il culto pubblico a Dio secondo la multiforme tradizione, nel proprio rito e con i propri Pastori » , così che si apra, per la gioia comune, una nuova era di fraterna collaborazione ecumenica. 6 10. Cari fratelli e sorelle, oggi la Chiesa Cattolica guarda con spe­ ciale amore a tutti voi, Cattolici Ucraini, che vivete nella diaspora o in 6 N. 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1527 patria. Guarda a voi e con voi canta il « Te Deum )) di ringraziamento per il dono della fede e della perseveranza in essa lungo i secoli. La sua gioia, tuttavia, si tinge di mestizia nel vedere che tanti vostri fratelli e sorelle non godono della libertà religiosa, nonostante che que­ sto diritto sia stato molte volte riaffermato nelle Costituzioni degli Stati e in solenni Documenti Internazionali. Carissimi, la Chiesa Cattolica e il Successore di Pietro vi sono vicini, anzi sono solidali con voi e per voi pregano. Di tutto cuore vi abbraccio come vostro fratello e primo Papa di origine slava nella storia della Chiesa. Insieme con voi mi reco in spirituale pellegrinaggio sul colle di Kiev, dove, dominando il vasto fiume Dniepr, si erge la statua di San Vladimiro. Mi prostro in ginocchio dinanzi all'icona della Ma­ donna Orante nella cattedrale di Santa Sofìa a Kiev e le affido tutte le vicende della Comunità cattolica ucraina. O Madre di Dio, stendi su di noi il tuo sacro manto e proteggici da ogni male. Santi Apostoli Pietro e Paolo, santi Principi Vladimiro e Olga, santi Borys e Hlib e San Giosafat martire, intercedete sempre per noi, vostri figli fedeli. Gesù Cristo, abbi pietà di noi e salvaci, Tu che sei buono e amico degli uomini ! Trinità Santissima, vivificante e santificatrice, Padre — Figlio — Spirito Santo, a Te la gloria e l'onore nei secoli. ALLOCUTIONES I Falera, ad opifices congregatos habita.* Cari lavoratori e lavoratrici di Civita Castellana, fratelli e sorelle, 1. A tutti il mio saluto e i miei cordiali auguri in questa giornata del Primo Maggio, festa dei lavoratori, cioè vostra festa, come di tutti gli uomini e le donne che nel mondo si « guadagnano il pane col sudore dei loro volti » ; vale a dire, con il loro lavoro. In questo senso il Primo Maggio è una festa veramente universale, poiché il lavoro è 1 * Die 1 m. Maii a. 1988. 1 Cf. Gen 3, 19. 100 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1528 Officiale davvero — o dovrebbe essere — una vocazione e una reale possibilità per tutti. Se la Chiesa cattolica celebra in questo stesso giorno la festa di San Giuseppe Artigiano, sposo di Maria Vergine e padre putativo di Gesù, ciò si deve al fatto che egli era un operaio, cioè un falegname, come dice il Vangelo. E così, la scelta di questo giorno per celebrare San Giuseppe equivale al coronamento liturgico della giornata così cara a tutti i lavoratori. In tal modo San Giuseppe, invita i lavoratori, anzi autorevolmente li convoca, a trovare, con lui e come lui, il loro posto vicino a Gesù, conosciuto dai suoi contemporanei come « il figlio del carpentiere » ; ovvero come « carpentiere » lui stesso. 2 3 4 Per questa via, cari amici lavoratori e lavoratrici, il lavoro e chi, come voi, lo esercita, è entrato nella storia della salvezza; cioè, in quell'opera che Gesù è venuto a compiere in questo mondo in nostro favore, dapprima con la sua vita di carpentiere, poi col ministero di predicatore e taumaturgo, infine con la sua morte e la sua risurrezione. U Figlio eterno di Dio ha voluto diventare in mezzo a noi un lavo­ ratore, non un re, conferendo così alla vocazione di lavoratore un'in­ sospettata dignità : quella di servire alla nostra redenzione. Celebriamo oggi la festa dei lavoratori. E, guardando a San Giu­ seppe e a Gesù Cristo, la celebriamo da cristiani. Per questo ho voluto essere oggi qui con voi, lieto di potermi unire alla vostra gioia. 5 Ora, che cosa vogliamo celebrare oggi? Qual è per noi, e per tanti altri lavoratori, il contenuto di questa celebrazione? Noi vogliamo celebrare tre realtà caratteristiche dell'identità pro­ pria degli uomini e delle donne del lavoro. 2. La prima è senza dubbio la vostra specifica dignità. Essere lavo­ ratori, essere operai è un pregio, un titolo di nobiltà più confacente alla natura umana e più in essa radicato di molti, in definitiva, secondari e spesso anche discutibili. Essere lavoratori e lavoratrici risale, infatti, alla stessa vocazione umana. Come ho detto nell'Enciclica « Laborem exercens », il lavoro è « una dimensione fondamentale dell'esistenza umana sulla terra » . 6 2 3 4 5 é Cf. Mt 13, 55. Ibid. Me 6, 3. Cf. Gv 6, 15. N. 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1529 Ohi lavora si pone con ciò in sintonia con la propria vocazione di uomo e di donna; diventa, per così dire, più pienamente uomo e più piena­ mente donna. E contribuisce, in questo modo, allo sviluppo di « o g n i uomo e di tutti gli uomini », come insegnava la « Populorum progres­ sio » e come ho ribadito io stesso nell'Enciclica commemorativa di tale documento. San Paolo scriverà ai suoi discepoli di Tessalonica : « Chi non vuol lavorare, neppure mangi » . Noi oggi tradurremmo : chi non vuol lavorare, non può trovare il giusto posto nell'autentico dinamismo del­ la famiglia umana. 7 8 3. Se tale è la dignità del lavoro e del lavoratore, cari fratelli e sorelle, possiamo capire quale grande male sia la disoccupazione, che oggi colpisce tanti uomini e donne giovani soprattutto, che potrebbero e vorrebbero lavorare ; e questo anche qui, tra voi, a Civita Castellana. Certo, la disoccupazione è un grande male, perché impedisce a chi non ha lavoro di guadagnarsi onestamente la vita; e così anche, al limite, di « mangiare », di formarsi una famiglia e di educare i figli. Ma lo è ancor più perché priva tante persone della possibilità di realizzare la propria vocazione umana, mettendole per così dire ai margini della società e della storia, mentre dell'una e dell'altra tutti dobbiamo essere protagonisti. E questo è un diritto. Quando la società e i poteri istituzionali non fanno quello che possono e debbono, per venire incontro alla crisi del lavoro nelle sue cause molteplici, un diritto viene negato : il diritto ad avere un lavoro. Nessun meccanismo economico, nessuna « legge del profitto », nes­ sun tipo di pianificazione della produzione, e neanche l'eccessiva libertà nel gioco della domanda e dell'offerta, possono giustificare una simile ingiusta discriminazione. Ê il caso di ritornare su tali principi ancora una volta, in mezzo a voi, in questa celebrazione della vostra dignità, dal momento che tanti tra voi sono senza lavoro e non riescono a trovarlo, o vengono affidati alla cassa-integrazione, la quale non può mai essere una vera soluzione. 4. Celebrando la dignità del lavoratore e del lavoro, celebriamo anche la necessità dell'uno e dell'altro. 7 Cf. Sollicitudo rei socialis, 38. * 2 Tess 3, 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1530 -a¿II lavoro, di certo, è spesso duro e pesante, qualche volta anche difficilmente sopportabile. La Bibbia ce lo insegna già fin dall'inizio, quando si elencano le conseguenze, da Dio stesso annunciate, del pec­ cato del primo uomo: ((Maledetto sia il suolo per causa tua! Con dolore ne trarrai il cibo per tutti i giorni della tua vita... Con il sudore del tuo volto mangerai il pane ... » . Queste parole severe val­ 9 gono per ogni forma di lavoro, come tutti ben sappiamo. Ma questo lavoro ingrato, che può sembrare alle volte improduttivo e insoddisfacente, resta il mezzo privilegiato che il Signore Dio ci dà per trasformare la natura, per mettere in opera il nostro dominio sulla creazione, 10 e in fondo per rispondere alla vocazione insita nell'imma­ gine divina, che costituisce la nostra più specifica identità. 11 Sì, ciascuno di noi ha bisogno di un lavoro per se stesso. Ma ha anche bisogno di un lavoro per gli altri, per la sua famiglia, per la società, per le necessità del mondo odierno — per cooperare alla costru­ zione di un mondo futuro, che speriamo possa essere migliore. Il lavoro che oggi celebriamo e festeggiamo non è dunque una con­ danna, ma un diritto nonché un dovere. È qualcosa di cui scopriamo ogni giorno di più la necessità e il valore ; non solo il valore economico e sociale, ma anche il valore morale. Fare un lavoro, e farlo bene, in buone condizioni ambientali é igieniche, in modo che il lavoro stesso ed il modo di farlo siano con­ formi alla nostra dignità di uomini e di donne, di lavoratori e di lavo­ ratrici, è inserirci nel piano stesso di Dio per l'umanità : è realizzare la nostra vocazione. E questo è un obbligo morale. Siamo lieti di adempiere quest'obbligo, e per questo ringraziamo il Signore, nella festa di oggi. Ma nel contempo chiediamo a Lui che la società e la stessa organizzazione economica ci aiutino a soddisfare questo dovere e ad esercitare questo diritto. 5. Il lavoro, si dice spesso in questi nostri tempi, tende a cambiare segno e si sposta verso il cosiddetto (( terziario », mentre l'automa­ zione e l'informatica sembrano trasformare un certo modo di lavo­ rare, con la conseguenza che, almeno in certe società e a certi livelli, aumenta il tempo libero. 9 Gen 3, 17-19. 10 Cf. Gen 1, 26. 11 Cf. Sollicitudo rei socialis, 29-30. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1531 Sono sviluppi in se stessi positivi, a cui ha contribuito, in maniera decisiva, il lavoro di molte generazioni. Nessuno di questi sviluppi, tuttavia, può legittimamente sopprimere il valore e la necessità del lavoro. Bisogna perciò adoperarsi per trovare, man mano che tali tra­ sformazioni si affermano e si impongono, la via per offrire alle nuove generazioni tipi di lavoro che rispondano sì a questa situazione cam­ biata, ma altresì, e in primo luogo, alla vocazione universale dell'uomo, al lavoro e alla sua dignità. Nessun lavoratore e tanto meno intere categorie di persone possono essere sacrificate a queste trasformazioni del mondo del lavoro e alle esigenze economiche che potrebbero nascerne. Sono, anzi, le trasfor­ mazioni stesse e le conseguenti necessità econoniiche, che dovrebbero venire esaminate e valutate alla luce del valore universale e individuale del lavoro. E inoltre, anche in mezzo a tali trasformazioni e ai nuovi mecca­ nismi economici, certe esigenze e certi imperativi morali e cristiani vanno sempre rispettati e promossi. Tra questi la solidarietà, di cui ho parlato a lungo nella recente Enciclica « Sollicitudo rei socialis » ; essa a sua volta può ispirare, a diversi livelli, sia le cooperative, come mezzo di protezione contro un'eccessiva frantumazione della produ­ zione e della commercializzazione, sia le associazioni professionali e i sindacati, per difendere i giusti interessi dei lavoratori. 1 2 13 6. Infine, cari amici lavoratori di Civita Castellana, in questo Primo Maggio vogliamo celebrare il lavoro come dono di Dio. È Dio infatti che ci chiama al lavoro : è Lui che ha messo nella nostra natura il bisogno, e perciò il diritto e il dovere, di lavorare. È Lui che ci ha fatto capire il senso la finalità e le condizioni del nostro lavoro. Ma, ancor più, è Lui che nelle primissime pagine della Sacra Scrit­ tura, si è presentato come primo modello e causai esemplare del nostro lavoro. È detto, infatti, che egli creò il mondo in sei giorni col ((suo lavoro)), per poi riposarsi nel (( settimo giorno » . Sull'esempio di questo sublime modello siamo chiamati anche noi a lavorare durante sei giorni, e riposarci nel settimo. 14 15 16 12 Nn. 38-40. 13 Cf. Laborem exercens, 8, 20. 14 Cf. Gen 1, 2. 15 16 Ibid. Cf. Es 20, 3-11. Acta 1532 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Questo ritmo che scandisce la nostra vita viene dunque dal Signore, e ci aiuta a capire, in una nuova luce, il valore del riposo domenicale e della sua santificazione. Attenendoci a questo ritmo insieme umano e divino, è come se continuassimo l'opera del Creatore. Ciò pone il nostro lavoro all'altezza della sua autentica dignità e ci invita a eser­ citarlo come una risposta a un invito divino. 17 Il cristiano sa, inoltre, che il Figlio di Dio uguale al Padre, quando venne nel mondo volle, anche lui, sottoporsi alla fatica del lavoro di­ ventando per noi (( falegname » , ed inserendo in tal modo il lavoro quotidiano dell'uomo nell'opera sublime della redenzione. San Giu­ seppe è vissuto in questa luce. 18 Tocca adesso a tutti noi camminare su questa stessa strada, con­ ferendo al nostro lavoro, mediante la sua grazia, tale valore di imita­ zione divina e di vera spiritualità cristiana. 19 A tanto siamo invitati ed esortati in questo Primo Maggio, festa dei lavoratori, e commemorazione liturgica di San Giuseppe, protettore di tutti coloro che vogliono lavorare secondo la volontà di Dio, nel pieno rispetto della loro dignità, per occupare così il posto che a loro compete in ogni ben ordinata società umana. A lui, e a Maria Vergine, vorrei affidare oggi tutti voi, e i vostri fratelli e sorelle lavoratori e lavoratrici in Italia e nel mondo, mentre a tutti imparto la mia Benedizione. II Ad Italiae episcopos habita.* 1. (( Salutatevi l'uri l'altro col bacio di carità. Pace a voi tutti che siete in Cristo w. Mi piace rivolgermi a voi, venerati e carissimi Fratelli, con queste parole dell'Apostolo Pietro, per dirvi fin dall'inizio di questo incontro l'affetto che ho per voi e la comunione solidale con cui accompagno la vostra opera di Pastori, nella consapevolezza del particolare lega­ me che unisce il Vescovo di Roma agli altri Vescovi italiani e alle 1 Laborem 17 Cf. 18 Cf. Me 6, 3. 19 Cf. exercens, Laborem exercens, * Die 3 m. Maii a. 1988. 1 i Pi 5, 14. 25; Parte Sollicitudo V. rei socialis, 29. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1533 Chiese che sono in Italia, come dice lo Statuto stesso della vostra Conferenza. Saluto il Cardinale Poletti, Presidente, e Mons. Ruini, 2 Segretario. Saluto con effusione di cuore ciascuno di voi. Ringrazio il Signore per l'opportunità che mi è data di incontrarvi collegial­ mente uniti, mentre attendete ai lavori della vostra XXIX Assemblea, che ha luogo nel corso di questo Anno Mariano, e che dunque affi­ diamo in maniera particolare alla materna intercessione di Maria. Conosco il fervore con il quale l'Anno Mariano si sta celebrando nelle vostre diocesi, ravvivando e irrobustendo teologicamente la profonda pietà che, da sempre, lega alla Vergine nostra Madre il popolo cristiano d'Italia. Conosco lo zelo, con cui voi Pastori e i vostri sacerdoti avete operato a questo riguardo, aiutati anche dai validi sussidi messi a punto dalla Conferenza Episcopale. Vi ringrazio di tutto ciò e con voi ringrazio Colui dal quale proviene « ogni dono perfetto » . 3 2. L'Anno Mariano è stato giustamente da voi assunto nella pro­ spettiva dell'evangelizzazione, che è al centro dell'impegno pastorale delle Chiese che sono in Italia : facendo leva sulla devozione a Maria, che è beata perché ha creduto, 4 si può meglio portare il nostro popolo a riscoprire la gioia della fede nella pienezza del mistero di Cristo. Una tappa di alto significato su questa via dell'evangelizzazione è stata senza dubbio segnata dal recente Convegno nazionale « Cate­ chisti per una Chiesa missionaria ». Porto negli occhi e nel cuore la gioia che esso mi ha dato per la realtà viva di un movimento catechistico, che è dono di Dio e legittimo orgoglio dei Vescovi e delle Chiese d'Italia. Gli orientamenti scaturiti dal Convegno costi­ tuiscono un forte e ben fondato motivo di speranza per un'evange­ lizzazione e una catechesi che, non trascurando in alcun modo i fanciulli e i ragazzi, sappiano però rivolgersi efficacemente ai giovani e agli adulti, andando verso di loro con autentico atteggiamento missionario, e offrendo il messaggio cristiano in termini adeguati ad interlocutori che hanno esperienza della vita di oggi, ne avver­ tono gli interrogativi, le difficoltà, le tentazioni, ma anche i valori, le possibilità, le prospettive aperte sul futuro. 2 Cf. Art. 4, par. 2. * Gc 1, 17. 4 Cf. Lc 1, 45; Redemptoris Mater, 12-19. 1534 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 3, Quasi continuando familiarmente con voi, carissimi Confra­ telli, il discorso iniziato al Convegno Ecclesiale di Loreto, vorrei riflettere sulle condizioni di questa evangelizzazione e catechesi degli adulti, della quale già. allora indicavo l'urgenza primaria. ; 5 La radice dello slancio di evangelizzazione e di tutto il dinamismo missionario non può > essere che una matura « coscienza di verità », ossia la convinzione, fortemente presente nell'animo degli evangeliz­ zatori e dei catechisti, che la verità di Cristo, affidata alla Chiesa come ad interprete fedele ed annunciatrice instancabile, è la unica verità in cui sia data salvezza, per gli uomini di oggi e di domani come per le prime generazioni di credenti. Questa « coscienza di verità » deve essere trasmessa dagli evan­ gelizzatori agli evangelizzandi : essa costituisce oggi il servizio forse più prezioso che possiamo rendere ai fratelli. Se infatti il sentimento religioso e il bisogno di Dio sono ancora ben presenti nel nostro popolo, mostrano anzi una nuova e crescente vitalità, essi indicano anche che è grande lo spazio aperto all'evangelizzazione. Tuttavia non pos­ siamo dimenticare che invece è spesso molto fragile, perché non sufficientemente nutrita e perché sottoposta a molteplici tentazioni ed ostacoli, l'adesione di fede dei nostri cristiani, anche di quelli che hanno una pratica religiosa abbastanza costante. Gli aspetti negativi e corrosivi di una certa cultura oggi domi­ nante, come l'esaltazione e quasi l'assolutizzazione di una libertà fine a se stessa e perciò instabile e incapace di trascendersi, la schiavitù del possesso e del godimento immediato di beni materiali in quantità e varietà sempre crescente, rendono singolarmente diffìcile una scelta di vita come quella della fede cristiana, nella quale Dio costituisce non un vago riferimento, ma il centro e il fondamento dell'esistenza, e la libertà è chiamata a realizzarsi attraverso una donazione di sé che tende al definitivo e all'eterno. 6 4. Perché la fede possa essere educata e maturare in Cristo una scelta globale di vita, sono necessarie, insieme alla preghiera e alla testimonianza della carità, un'evangelizzazione e una catechesi che investano, sempre a partire dall'annuncio di Cristo morto e risorto per noi, tutte le dimensioni dell'esistenza. Nella situazione attuale è anche particolarmente necessario che ci si impegni a mettere in evidenza, a motivare e a far comprendere i Insegnamenti, V I H / 1 1985, 5 Cf. 6 Cf. Sollicitudo rei socialis, 28. 996. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1535 contenuti morali della fede e le implicazioni che essi hanno per la vita personale, familiare e sociale. I nostri fedeli devono essere aiutati a rendersi conto che la verità di Cristo, presentata ed accolta nella sua interezza, contiene una proposta di vita e un modello di umanità esaltanti e liberanti. Il contesto sociale e culturale in cui ci troviamo, sempre più com­ plesso e soggetto a trasformazioni rapide e profonde, esige una con­ tinua attenzione ai segni mutevoli dei tempi e una grande capacità di comprensione. Senza di esse non potremmo riuscire a superare la frattura tra Vangelo e cultura, per giungere ad incarnare la fede. Ma perché ciò non finisca per condurre fuori strada, è necessario farsi guidare da un autentico discernimento evangelico, che tenga conto dell'intera verità di Cristo, senza nascondersi le differenze pro­ fonde e le opposizioni talvolta radicali che esistono, a livello di idee e di orientamenti pratici, nei filoni ideali e culturali e nei modelli di vita oggi diffusi e spesso dominanti. In una società come quella italiana, caratterizzata da un radicato pluralismo, è richiesta ai credenti una forte capacità di ascolto e di dialogo verso gli altri : una capacità nutrita di amore e di rispetto. Ciò tuttavia non significa che essi non debbano esprimere e testi­ moniare, con chiarezza e integrità, la Parola che è stata loro affidata e le esigenze etiche che ne derivano. Sarebbe una illusione, con pos­ sibili conseguenze deleterie per la fede del nostro popolo, ritenere che si possa realizzare l'evangelizzazione attenuando i profili della fede, dell'etica cristiana e della dottrina sociale della Chiesa, o met­ tendo al primo posto, invece che la proposta franca ed organica della verità di Cristo, il confronto culturale e il tentativo di realizzare intese tra posizioni diverse, in realtà spesso inconciliabili. 5. L'evangelizzazione e la catechesi sono un evento di Chiesa, poiché è alla Chiesa, e in essa specificamente ai Pastori, che il Signore risorto ha affidato il mandato missionario : (( Andate e fate discepole tutte le genti )). La comunione ecclesiale, il vincolo di unità e fra­ ternità, che deve legare insieme i credenti in Cristo, costituisce per­ tanto la condizione necessaria per l'evangelizzazione e il grande segno della credibilità del messaggio : (( Come tu, Padre, sei iri me e io in te, siano anch'essi in noi una cosa sola, perché il mondo creda che tu mi hai mandato )). 7 8 7 Cf. Mt 29, 19. » Gv 17, 21. 1536 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale In particolare le varie espressioni del laicato cattolico devono con­ siderare come propria meta e ambizione non l'affermazione unilate­ rale di un proprio punto di vista o la prevalenza nei confronti di altri, bensì il servizio sincero alla comunione, in piena apertura e docile disponibilità alla guida dottrinale e pastorale dei propri Pastori. Questa esigenza, valida per tutti, diventa tanto più stringente quanto più diretti e organici sono il collegamento e il rapporto di collabo­ razione con la Gerarchia. Carissimi Fratelli, so che voi operate costantemente per assicurare l'unità e il dinamismo missionario delle Chiese che vi sono affidate. Continuate a farlo con fiducia, confortati dalla gioia della piena comunione col Successore di Pietro. 6. Nel quadro dell'impegno per l'evangelizzazione e per la edifi­ cazione della comunità, molti temi e argomenti della vostra Assemblea acquistano pieno risalto. Auspico in particolare il miglior successo dell'iniziativa che avete allo studio a favore della « cultura della vita » e di tutta la vostra azione pastorale a sostegno della famiglia. Il riconoscimento della sacralità della vita umana, in ogni suo momento, e del ruolo decisivo che ha la famiglia sono elementi essenziali dell'opera di evangelizza­ zione e contributi primari al vero sviluppo della società. L'insegnamento della religione cattolica nelle scuole pubbliche costituisce giustamente, ormai da anni, un punto privilegiato della vostra sollecitudine pastorale. Mentre auspico insieme con voi che trovino rapida e giusta soluzione i problemi ancora oggetto di trat­ tativa col Governo italiano, esorto ad un impegno solerte la comu­ nità ecclesiale, gli insegnanti, i genitori e gli alunni perché sia con­ fermato anche quest'anno che l'insegnamento della religione è un servizio prezioso alla crescita spirituale e culturale e all'educazione morale dei ragazzi e dei giovani, un servizio apprezzato e voluto dalla grandissima maggioranza delle famiglie e degli studenti. La ripresa delle « Settimane Sociali », che si annuncia ormai pros­ sima, rappresenta per parte sua una grande opportunità di mettere in rapporto l'insegnamento sociale della Chiesa — che fa parte della sua missione evangelizzatrice 9 — con i problemi molteplici che fer­ mentano nella vita della Nazione italiana, ricca di dinamismo ma ' Cf. Sollicitudo rei socialis, 41. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1537 anche posta a confronto con i risvolti negativi di uno sviluppo non sempre equilibrato e attento alle dimensioni integrali della persona. Altro tema altamente meritevole della vostra attenzione è quello del (( quotidiano cattolico ». È ben nota la sua importanza, sia per la comunicazione all'interno della Chiesa sia per una presenza cri­ stiana puntuale e attendibile nel dibattito delle idee e negli eventi che continuamente si susseguono. Ogni sforzo per la sua qualifica­ zione e diffusione è dunque un servizio all'evangelizzazione e un con­ tributo alla crescita della coscienza di Chiesa. Il Documento su comunione, comunità e disciplina ecclesiale, di cui avete iniziato la preparazione e che concluderà il piano pastorale degli anni '80 dedicato a « Comunione e comunità », potrà a sua volta favorire sempre di più l'ordinata compaginazione della vita eccle­ siale e quindi l'impegno missionario dei cattolici in Italia. Il rinvi­ gorimento della disciplina ecclesiale non mortifica infatti lo sviluppo dei carismi, ma piuttosto lo garantisce e lo consolida, perché fa sì che ogni dono dello Spirito serva all'edificazione della Chiesa e torni a comune vantaggio, conformandosi alla finalità per la quale è stato elargito. 10 7. Venerabili Confratelli, l'edificazione della Chiesa e la stessa evan­ gelizzazione hanno, come ben sappiamo, nell'Eucaristia il loro mo­ mento fontale e culminante. Il Congresso Eucaristico Nazionale di Reggio Calabria, le cui celebrazioni conclusive sono ormai imminenti, potrà dunque dare al nostro cammino apostolico il nutrimento più prezioso e decisivo, « i l pane vero che discende dal Cielo e dà la vita al mondo » . 11 12 Ci diamo dunque reciproco appuntamento a Reggio Calabria per la conclusione del Congresso : chi non potrà intervenire material­ mente sarà certo presente nella preghiera e nella comunione fraterna. Mettiamo nelle mani di Maria, Madre del Redentore e Madre dei redenti, le nostre gioie e speranze, fatiche e preoccupazioni, sapendo che attraverso la sua mediazione materna siamo particolarmente vicini al cuore del nostro Dio. Nel suo nome e con abbondanza di affetto imparto a ciascuno di voi e alle Chiese, a voi affidate, la Benedizione Apostolica. 10 Cf. 1 Cor 12, 7; Lumen gentium, 12. 11 Cf. Presbyterorum Ordinis, 5, 6. 12 Gv 6, 33. • ' Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale 1538 III Ad Zambiae episcopos sacra limina visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I have been pleased to nieet individually with each of you, the Bishops of the Zambia Episcopal Conference, on the occasion of your ad Limina visit and now I join together with ali of you in this moment of collégial communion. Our assembly today calis to mind that it was the will of the Lord Jesus that Peter and the other Apostles form a college. We are gathered here as their successors in the bonds of unity, charity and peace. 1 I wish to express my gratitude for the kind words of greeting which you have conveyed on behalf of your priests, Religious and laity. Each of you represents in a special way the locai Church entrusted to your care and thus I wish to offer through you my cordial greetings to ali the People of God in Zambia. Repeating the words of the Apostle Paul, "I thank my God in ali my remembrance of you, always in every prayer of mine for you ali, making my prayer with joy, thankful for your partnership in the gospel from the first day until now". 2 As shepherds of the locai Churches in Zambia you have come "to see Peter" and together with him to renew once again your profession of faith m Jesus, "for there is no other name under heaven given among men by which we must be saved". In the name of Jesus and through the Holy Spirit we give thanks and praise to the Father for the many grâces and blessings bestowed on the Church in Zambia since the first missionarios preached the Gospel and planted the seed of the faith in many hearts. 3 4 2. It is with joy that I have learned of the préparations now under way to celebrate in 1991 the centenary of the arrivai of the Catholic faith in your région of Africa. For the years leading up to the jubilee you have chosen as a thème : "The Formation of Adult Christians, Truly African in Families and in Small Christian Communities". Your choice of this thème emphasizes the urgent pastoral priority * Die 5 m. Maii a. 1988. Lumen 1 Of. 2 Phil 1:3-5. 3 Gal 1:18. 4 Acts 4:12. Gentium, 22. Acid Ioannis Pauli Pp. II 1539 for the Church in Zambia to form lay leaders. Moreover it echoes a concern which was repeatedly expressed during the last Synod of Bishops on the Vocation and Mission of the Laity. In their concludine message addressed to the People of God the Synod Fathers state : "There exists every where among the lay faithful a real thirst for the interior life, a thirst for a deeper spirituali ty, and a fervent desire to share in the missionary and apostolic work of the Church ... The integral spiritual formation of all the faithful, lay, religious and clergy, should be a pastoral priori ty today". In this central endeavour of the formation of lay leaders for the future of the Church in Zambian society, I note the particular emphasis which you are giving to "small Christian communities" as a means of improving the full and active participation of the faithful as well as their catechesis. These communities pro vide a setting for sharing more intensely in the Church's life. They can also be useful in uniting the People of God in order to meditate upon the Word of God and to celebrate the sacraments. Thus they offer the important opportunity of forming adult Christians, deepening their faith through catechesis, prayer and fraternal charity. At the same time the "small Christian communities" must always remain a part of your local Churches and never become isolated. In this way they will fulfil their most funda­ mental vocation and themselves become proclaimers of the Gospel. 5 6 3. It is my fervent prayer that you will renew your efforts in the great task of evangelization which constitutes the essential mission of the Church. I wish to praise ali the courageous initiatives that you have already undertaken for proclaiming the Gospel and I am aware of the many difficulties which you must face in communicating the Good News of salvation to many who have not yet heard of or accepted Christ. The Church exists in order to evangelize and you are called to lead your flocks in giving daily witness to Christ in a society where many are in search of a fuller understanding of God and of his designs for the human family. Your dedicated witness of an exemplary Christian life constitutes an initial act of evangelization but it must be accompanied by the ex­ plicit proclamation of the Kingdom of God and the person of Jesus Christ, who by his Cross and Résurrection won for us our eternai 5 6 No. 12. Cf. Evangelii Nuntiandi, 58. 1540 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale salvation. This clear message of salvation in Christ is the foundation of ali the Church's attempts at evangelization. And as you well know, the proclamation of the Gospel and the courageous witness of Christian life need to be sustained by continuai prayer, ever more fervent par­ ticipation in the sacraments and personal sacrifice. 4. My dear Brothers : I wish to emphasize the important role of the Christian family, the "domestic Church", in evangelizing society and in building up the Kingdom of God. There already exists in your culture a deep sense of the family bond, which can be perfected and can greatly foster the Christian vision of married life as a community of love. The family has a special role in transmitting the Cospel. In a family ali the members are called to evangelize and to be evangelized. The parents through their love and example share the Gospel with their children, but they in turn are affected by their children living the same Gospel. Truly Christian families have an influence on other families and become an important means for the evangelization of their own neighbourhoods. 7 Even in situations where the proclamation of the truth about Christian marriage is difficult and the breakdown* of the family risks assuming serious proportions, we can never grow tired of asserting that marriage is "a mutuai gift of two persons", and that "this intimate union, as well as the good of children, imposes total fìdelity on the spouses and argues for an unbreakable oneness between them". 8 The youth should hold a special place in your many pastoral concerns. The Church in Zambia in both the diocesan and national levéis is called to commit hersélf ever more willingly to her young people lest they become estranged from Gospel values. The apostolate to youth through religious éducation and personal witness must aim at deepening young people's faith. New and effective forms of the youth apostolate need to be discovered so that ever greater numbers of young people can be drawn to active participation in the Church. 5. In ali your locai Churches there is an increase of candidates for the priesthood. In addition to the seven minor seminaries, I am pleased to know that you have recently established the Emmaus Spirituality Centre where the seminarians spend a year in spiritual formation before 7 Cf. Evangelii Nuntiandi, * Gaudium et Spes, 48. 71. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1541 they study Philosophy at Saint Augustine's Major Seminary in Mpima and then go to do their theological studies at Saint Dominic's Major Seminary in Lusaka. In large measure the future of the Church in Zambia dépends on the dedication of her priests to the service of the People of God in com­ munion of faith and pastoral zeal with their Bishops. It is your re­ sponsibility to ensure that your seminarians receive an adequate spiritual, académie and pastoral formation for the priesthood. I offer you my prayerful support in this endeavour of priestly formation which is essential to the Church's mission and I know that with active and loving concern you will always be true fathers in Christ to your seminarians. 9 At this time I wish to express my fraternal affection for all the priests, both Zambian and from elsewhere, who actively collaborate with you in shepherding the flock of Christ en trusted to your care. An essential aspect of your apostolic charge is to strengthen your brother priests in faith and to confirm them in their identity as "other Christs", who offer their lives in union with Christ for the salvation of the world. The ministerial priesthood is most clearly expressed in the proclamation of the Gospel and in the célébration of the Eucha­ ristie Sacrifice. A priest obtains in the Eucharist and in the fréquent reception of the Sacrament of Penance the strength to make that daily offering of his life as well as the grace needed to remain faithful to his promise of celibacy. It is also important that you stri ve to be true brothers to your priests. If you are, you will know the special burdens which trouble them and you will with compassion and understanding try to help them and if necessary offer fraternal correction as well as call them to obédience. 10 Young priests need special attention on the part of the Bishop in their first years of pastoral ministry. Besides the normal difficulties which they expérience in beginning their new life as priests, their adjustment is made even more difiicult by the isolation in which they sometimes find themselves without the support of other brother priests. Much can be done to remedy these problems by providing oppor­ tunities for priests to meet and to continue their spiritual and theo­ logical formation. 9 Cf. Optatam Totius, 5. 10 Cf. Paul V I , Sacerdotalis Caelibatus, 92. 1542 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale I cannot f ail to mention the members of Institutes o f consecrated Ufé which cohstitute for the Church an indispensable element in the great task of evangelization. Their dedication to health care, édu­ cation and social work has helped to attract numerôus vocations and I encourage you to express the great esteem that the Church has for them in their vocation of consecrated love. It is important that Bishops take an active interest in the Religious présent in their Dioeceses, and that in full respect for their special charism they involve them in pastoral planning on both the national and diocesan levéis. The présence of Religious in your local Churches offers a "sign of contradiction" to any who Would try to portray the Christian vocation as an easy or worldly endeavour. 6. I acknowledge with satisfaction that the Church in Zambia enjoys today ample freedom in the field of social communications and I encourage you to intensif y your efforts in making ever greater use of thèse important means of evangelization. There need to be well- trained individuáis in the fields of radio, television and the press who can présent clearly the teachings of the Church and respond to ques­ tions concerning Christian faith and morality, including social justice. You have made much progress in ecumenical dialogue and today you enjoy cordial relations with the Anglican Communion and the other Ecclesial Communities présent in Zambia. The document entitled "Christian Liberation, Justice and Development" which you recently published in collaboration with the Christian Council of Zambia and the Evangelical Fellowship of Zambia offers hope of increasing ecu­ menical collaboration between the différent Communities in your country. It gives an analysis of the socio-economie crisis which Zambia is undergoing at the présent time and which calis Christians to work istrenuously for the promotion of development, social justice and libération from all forms of oppression. 7. I am deeply concerned about the large number of refugees, principally from Angola and Mozambique, who have come to your country seeking safety, food and shelter. I commend you in ali the initiatives which you have undertaken to provide for their physical and spiritual well-being. You are endeavouring to alleviate the sufferings of these people. Besides responding to their immediate needs, you must provide for their spiritual assistance as well. It is my fervent prayer Acta Ioannis Pauli Pp. II 1543 that the international community will continue to respond generously in helping you to meet the difficult problem of refugees in your région. I thank all of you, dear Brothers, for your dedication as pastors of the Lord's flock. I commend each of you to the intercession of Mary, who believed that the Lord's promises to her would be fulfilled. 11 And in the love of Jesus her Son I impart my Apostolic Blessing to you and to your clergy, Religious and laity. IV Ad eos qui conventui Romae habito de originibus et progressione Christianae religionis in Oriente slavo-byzantino interfuerunt coram admissos.* Mesdames, Messieurs, 1. J'adresse mon salut le plus cordial à tous les participants au colloque international réuni à Rome sur le thème des origines et du développement, dans la longue durée, du christianisme slavo-byzantin, depuis le baptême de la Rus' de Kiev en 988 jusqu'au x v n siècle. e Deux institutions romaines organisent le colloque, 1'« Institut his­ torique italien pour le Moyen-Age » et 1'« Institut polonais de culture chrétienne ». De nombreux savants participent à vos débats, dont un groupe d'éminents historiens représentant des pays spécialement concernés par la tradition slavo-byzantine. Ils rejoignent des érudits de plusieurs autres pays d'Europe et d'Amérique, dans une collabo­ ration étroite entre historiens de différentes nationalités et confessions, particulièrement importante pour une compréhension approfondie du patrimoine spirituel et culturel européen. Et je suis d'autant plus heureux de vous accueillir que j'ai moi-même évoqué cet héritage commun en différentes occasions, et j'ai marqué solennellement la participation de l'Eglise de Rome aux fêtes du millénaire de l'événe­ ment de Kiev. Mesdames et Messieurs, je désire exprimer aujourd'hui mon espoir de voir votre rencontre — ainsi que bien d'autres initiatives analogues organisées à l'occasion du millénaire du baptême de la Rus' — con­ tribuer concrètement à faire progresser non seulement la connaissance II Cf. Lk 1:45. * Die 5 m. Maii a. 1988. 101 - A. A. S. 1544 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale scientifique des racines chrétiennes de l'Europe, mais aussi la re­ construction de son unité culturelle. 2. A l'origine du christianisme slavo-byzantin se trouve la célèbre mission des saints Cyrille et Méthode, qui avaient gagné la compréhen­ sion et l'appui de mes prédécesseurs au i x siècle. Le baptême du prince e Vladimir en 988 constitua une étape très importante dans le développe­ ment du christianisme sur le continent européen. Au x i siècle, avec e Iaroslav le Sage, fils de Vladimir, le christianisme slave s'affirma, ce qui devait revêtir une grande importance jusqu'à nos jours. L'œuvre de Vladimir et de Iaroslav avait été accomplie avant la division entre l'Orient et l'Occident. C'est une réalité qu'il nous faut garder présente à l'esprit, alors qu'aujourd'hui la question de l'unité est devenue par­ ticulièrement urgente. 3. Le baptême de saint Vladimir et de la Rus' de Kiev, il y a mille ans, est considéré à juste titre aujourd'hui comme un immense don de Dieu à tous les Slaves orientaux, à commencer par les peuples ukrai­ nien et biélorusse. Même après la séparation de l'Eglise de Constantinople, ces deux peuples considéraient l'Eglise de Rome comme l'unique mère de toute la famille chrétienne. C'est pourquoi Isidore, Métropolite de Kiev et de toute la Rus', n'a pas dévié des plus an­ ciennes traditions de son Eglise lorsqu'en 1439, au Concile œcumé­ nique de Florence, il signa le décret d'union entre l'Eglise grecque et l'Eglise latine. Le souvenir de cette heureuse union ne disparut pas dans les an : nées qui suivirent, ni l'effort pour rétablir le lien d'unité avec l'Eglise de Rome. L'heureux acte d'union a été conclu à Brest Litovsk en 1596. La joie de l'Eglise de Rome quand elle put embrasser les Ukrainiens et les Biélorusses paraît clairement dans la Lettre apostolique Benedictus sit Pastor de mon prédécesseur le Pape Clément VIII. 4. Ce don merveilleux du baptême, de la foi elle-même, l'Eglise de Kiev, mère du peuple ukrainien et du peuple biélorusse, le garda jalou­ sement. Les confesseurs et les martyrs payèrent le prix de cette fidélité ; parmi eux resplendit la figure de saint Josaphat. En 1905, les Ukrainiens et les Biélorusses retrouvèrent une certaine liberté dans l'empire des tsars, tandis que dans les régions restées hors de cet empire, l'Eglise catholique ukrainienne jouit de sa liberté jusqu'aux événements connus d'après la dernière guerre. L'Eglise or- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1545 thodoxe en Ukraine, elle aussi, s'efforçait de s'organiser et de vivre ou de survivre. En 1925, l'Eglise autocéphale ukrainienne, comme on sait, comptait des évêques et des prêtres nombreux, de nombreuses paroisses avec plusieurs millions de fidèles. La célébration solennelle du Millénaire devrait donc être une occa­ sion de joie commune pour tous les fils et filles de saint Vladimir et de sainte Olga, dans la pleine liberté religieuse, liberté de conscience et de profession de la foi. Cette liberté religieuse est un droit plénier pour les peuples de l'ancienne Rus' de Kiev — peuples ukrainien, biélorusse et russe — baptisés dans les eaux salutaires du Dniepr, alors que dans la foi au Christ l'Eglise demeurait une et indivise. 5. Toutes les différences que, fidèle à la vérité, l'historien ne peut minimiser, ne doivent pas nous faire oublier les racines du christia­ nisme slavo-byzantin, celles du christianisme en général. Les valeurs fondamentales, dont vous constatez la présence dans la « longue durée » comme le souligne le titre de votre symposium, revêtent de nos jours une importance particulière pour les chrétiens et pour tous les Euro­ péens, bien au-delà du cadre slavo-byzantin. Mesdames et Messieurs, bien qu'elles soient limitées à une certaine période de l'histoire, vos recherches scientifiques sur la portée du baptême de la Rus' de Kiev n'en ont pas moins une grande importance pour l'avenir. Elles nous montrent que nous venons tous du même tronc commun, de l'Eglise universelle indivise, pour laquelle priait le Seigneur. Elles nous démontrent aussi que la véritable grande culture de l'Europe orientale et centrale a des racines chrétiennes et qu'elle demeure un facteur essentiel pour l'unité entre les peuples. 6. Les valeurs et l'anthropologie chrétiennes inspirent l'art, tout le patrimoine culturel, et plus généralement la vie de l'homme dans ses dimensions individuelles, sociales et économiques. Plus les héri­ tiers de la tradition chrétienne orientale et occidentale se tourneront vers le Christ, plus sera proche le temps d'une paix véritable en Europe. En souhaitant le plein succès de vos travaux dans cet esprit, je prie Dieu de vous combler de ses dons et de vous bénir. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1546 Officiale V Ad eos qui conventui Pontificalium Operum Missionalium interfuerunt coram admissos.* 1. Ringrazio il Cardinale Prefetto della Congregazione per P Evan­ gelizzazione dei Popoli per il devoto indirizzo rivoltomi, ed insieme a Lui saluto Monsignor Presidente delle Pontificie Opere Missionarie, i Segretari Generali, i Consiglieri e tutti voi, Direttori Nazionali che rappresentate queste Opere in tutto il mondo. È per me motivo di gioia e di conforto questo annuale incontro, che mi riconferma tutto il vostro impegno per la dilatazione del Regno di Dio. L'Apostolo Pietro paragona i cristiani a (( pietre vive », impegnate per la costruzione del regno di Dio. 1 Sì, spetta a voi, spetta alle Pontifìcie Opere Missionarie, in quanto strumento privilegiato della cooperazione missionaria di cui dispongono il Successore di Pietro e tutto il Corpo Episcopale in ogni Chiesa locale, contribuire efiìcacemente all'impresa grandiosa della edificazione del Regno del Signore, grazie alla quale si amplia « la stirpe eletta, il sacerdozio regale, la nazione santa, il popolo che Dio si è acquistato perché proclami le opere meravigliose di lui » . 2 Sappiamo bene che il preziosissimo sostegno delle Opere Ponti­ fìcie allo sforzo missionario della Chiesa non è solo di ordine econo­ mico, ma primariamente di ordine spirituale : esse, infatti, come di­ chiarano i loro Statuti, ((costituiscono... per ciascuna diocesi l'isti­ tuzione specifica e principale per Peducazione allo spirito missionario universale, per la comunione e la collaborazione interecclesiale, a ser­ vizio dell'annuncio del Vangelo. 3 In effetti, grazie al loro collegamento con il Dicastero missionario esse sono in grado, più di ogni altro organismo, di stimolare ed ese­ guire a raggio mondiale quel lavoro organico di formazione e anima­ zione di uno spirito autenticamente e profondamente cattolico, che costituisce la loro ragion d'essere ; tale lavoro facilita l'aprirsi delle «ingole Chiese locali agli orizzonti della universale azione apostolica, * Die 6 m. Maii a. 1988. 1 1 Pt 2, 5. 2 Ibid. 2, 9. 3 Statuti delle PP.OO.MM., Roma, 1980, I, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1547 e quindi, il crescere in esse di quella coscienza missionaria, da cui, sola, può scaturire una efficace cooperazione alla attività evangeliz­ zatrice. 2. Se validissimo è stato il lavoro fino ad oggi realizzato, è tuttavia necessario compiere un ulteriore sforzo : tali e tante sono, infatti, le urgenze del mondo missionario, e così grave è il compito della evan­ gelizzazione, che si deve fare ancora di più, dando sempre maggiore spazio, in maniera capillare e penetrante, all'opera di animazione, nel generale coinvolgimento di ogni categoria di fedeli : fanciulli, giovani, adulti, sacerdoti, religiosi, seminaristi, suore, ammalati, uo­ mini e donne, in modo che spontanea e forte, come un'onda benefica e salutare, la collaborazione di tutti si riversi sull'impresa missionaria della Chiesa. Tante, purtroppo, sono ancora le (( pietre » che nel mondo atten­ dono di essere chiamate alla vera Vita per edificare il regno celeste ! Ma noi confidiamo nella potenza del Messaggio evangelico : è Parola di Dio ! È parola di Verità e di Vita ! È Parola che, con la grazia dello Spirito Santo può dar vita anche alle « pietre » inerti ! L'evangeliz­ zazione, il cui nucleo è la proclamazione della Buona Novella, rac­ chiude in sé una potenza soprannaturale, infinita ed inesauribile ! Le Pontifìcie Opere Missionarie cooperano a questa divina impresa nel modo loro proprio, mediante una illuminata ed organica strategia spirituale, diretta ad informare, formare, animare — scuotendole in profondità — le coscienze di tutti i cristiani, per renderli ferventi (( collaboratori di Dio )). 4 L'informazione e la formazione sono, peraltro, e non solo nel campo strettamente missionario, ma dell'educazione cristiana in genere, gli strumenti indispensabili per liberare il campo dai molti e gravi osta­ coli che si oppongono al progresso del Vangelo e per promuovere la costruzione del Regno di Dio. Occorre, pertanto, che i responsabili delle Opere Missionarie, coa­ diuvati da generosi cooperatori, in particolare dai volontari laici che lodevolmente vanno moltiplicandosi, facciano presso i fedeli innanzi­ tutto una larga opera di <( conferma )) nella Fede, perché il Maligno non distrugga quanto lo Spirito Santo ha seminato. È questo cari Fratelli e Sorelle, il « mandato speciale » delle Pon­ tificie Opere Missionarie, che l'anno passato ho voluto richiamare nel 4 1 Cor 3, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1548 Officiale mio Messaggio per la Giornata Missionaria Mondiale : esse, dal centro della Chiesa evangelizzatrice in cui agiscono, debbono sviluppare que­ sto formidabile lavoro di formazione-animazione missionaria, in modo che ogni cristiano pervenga ad acquisire il vero, genuino « sensus ec­ clesiae », e si faccia per gli altri portatore di luce con la Parola e la testimonianza, cooperando secondo le proprie possibilità ed il proprio stato alla diffusione del Vangelo. 3. È naturale che il vostro impegno si volga innanzitutto a coloro che del popolo di Dio sono le guide e i maestri : i sacerdoti e i religiosi. Essi devono essere coinvolti in questo vasto movimento di sensibiliz­ zazione delle coscienze; cominciando fin dai seminari, poiché qui si formano i sacerdoti. Scriveva il mio venerato Predecessore Pio XII : « Noi desideriamo che nei seminari i candidati al sacerdozio acqui­ stino una profonda conoscenza dei problemi missionari, conoscenza che è quanto mai idonea a fortificare la loro formazione sacerdotale e che inoltre riuscirà molto utile a preparare i seminaristi alle diverse funzioni ed attività cui ciascuno di essi verrà destinato secondo i disegni della Provvidenza » . 5 Ebbene, si faccia in modo che ogni seminario divenga un vero cenacolo di fervore missionario; qui il candidato al sacerdozio ap­ prenda, anche mediante l'insegnamento della teologia orientata in tal senso, che il sacerdozio che lo configura a Cristo, Sommo ed Eterno Sacerdote, inviato dal Padre a salvare l'intero genere umano, fa per ciò stesso di lui un missionario al servizio dell'intero Corpo Mistico. 6 In questo compito è impegnata particolarmente l'Unione Missionaria del Clero. Ma quest'opera di sensibilizzazione missionaria deve aprirsi all'in­ tero Popolo di Dio. A tale scopo è soprattutto chiamata in causa la Pontifìcia Opera della Propagazione della Fede, che ha come obiettivo quello di interessare e coinvolgere nella evangelizzazione le Congre­ gazioni religiose, le famiglie, le comunità di base, le parrocchie, le scuole, i movimenti, le associazioni, in modo che tutta la diocesi prenda coscienza della sua vocazione missionaria universale. 7 È poi motivo di particolare compiacimento il fatto che l'Opera di San Pietro Apostolo, di cui l'anno prossimo si celebrerà il centenario, 5 Enciclica Saeculo exeunte: 6 Cf. 7 Cf. Statuti Art. I I , n. 9/a. Lumen gentium, 28; AAS 32 (1940), Presbyterorum p. 254. Ordinis, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1549 abbia finora tanto aiutato la costruzione di nuovi seminari nelle Chiese missionarie, favorendo così le vocazioni sacerdotali ed anche religiose locali, che sono il più prezioso contributo alla « plantatio ecclesiae ». L'Opera della Santa Infanzia, infine, si occupa di infondere il senso cattolico-missionario nei fanciulli, i prediletti del Signore, che debbono essere educati a conoscere, aiutare, amare tutti i loro coetanei del mondo, specialmente quelli che soffrono. 4. Ogni cristiano può applicare tale collaborazione, in tanti modi, a seconda delle sue possibilità, soprattutto con la preghiera e l'offerta delle proprie sofferenze, per non parlare della massima forma di coo­ perazione che consiste nel consacrare la propria vita all'ideale missio­ nario, sia per sempre — è la donazione più perfetta —, sia « ad tem­ pus », come i Sacerdoti « Fidei donum » o tanti volontari laici che, in numero sempre crescente, decidono di trascorrere alcuni periodi in territori di missione. In particolare vorrei nuovamente sottolineare la necessità della valorizzazione della sofferenza, educando i fedeli a comprendere l'in­ commensurabile valore, per la dilatazione del Regno di Dio nel mondo, di ogni dolore sia fisico che morale offerto al Padre Celeste in unione con i meriti del Redentore. Aiutate gli ammalati e i sofferenti in genere ad approfondire questa straordinaria, sublime verità : che la sofferenza non è inutile ! Che, anzi, chi è nel dolore può, se lo vuole, svolgere ed adempiere un ser­ vizio insostituibile, come ho rilevato nella mia Lettera Apostolica (( Salvifici Doloris » , perché, completando (( quello che manca ai pati­ menti di Cristo » , egli coopera alla salvezza dei suoi fratelli, con­ serva « nelle proprie sofferenze una specialissima particella dell'infinito tesoro della redenzione del mondo » e può « condividere questo tesoro con gli altri » (ivi). 8 9 Sì, ogni attimo della nostra esistenza, e soprattutto della nostra sofferenza, può arricchire in modo mirabile il Corpo Mistico. La Chiesa ha un assoluto bisogno di questa sterminata schiera di fratelli oranti e sofferenti, che formano la parte eletta di tutte le forze della evange­ lizzazione e che portando impresse nella carne o nel cuore le piaghe del Redentore Crocifìsso, costituiscono anche l'enorme (( riserva » di energia spirituale che, se fatta debitamente fruttificare, contribuirà 8 N. 27. 9 Gol 1, 24. 1550 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale a dare uno slancio potente alla diffusione del Vangelo da un capo all'altro della terra. Carissimi Fratelli, a conclusione di questo gioioso incontro, desi­ dero formulare l'augurio che il vostro ardore apostolico, alimentato dalla devozione a Maria Santissima, presente nel Cenacolo con gli Apostoli il giorno di Pentecoste, vi renda sempre più generosi nel tradurre e concretizzare « l'idea missionaria » in potente, dinamica forza motrice di tutte le vostre iniziative spirituali pastorali. Il tesoro della Fede Cattolica potrà così essere partecipato sempre più ai nostri fratelli che ancora non lo possiedono, ed hanno il diritto di possederlo. Vi sostenga nel vostro lavoro la Benedizione che vi imparto di cuore, intendendo abbracciare con essa tutti coloro che generosa­ mente sostengono le vostre iniziative ed attività. NUNTIUS GRATULATORIIS VENERABILI FRATRI NOSTRO MIROSLAO IVANO S. R. E. PRESBYTERO CARDINALI LUBACHIVSKY, ARCHIEPISCOPO MAIORI L E O P O L I T A N O UCRAINORUM. Proximo die uno et vicesimo mensis Septembris, Venerabilis Frater Noster, gaudium instaurabis quo, ante quinquaginta annos es affectus, cum sacerdos ordinatus es ad tempus futurum intentus, quippe cum iam statuisses firmissima voluntate illud totum in Dei insumere ser­ vitio et in animarum salute persequenda. Factum illud magnum reco­ lens, quandam vocem intimo in pectore haud dubie senties resonare dicentem : « Euge, minister mi, qui proposita, promissa, ictum mecum foedus omni ex parte servavisti ». Vox erit illa Domini suavissima, tot probans annos ministerii tui sacerdotalis. Ab illa non dissona erit vox Nostra, verum cum ea consentiens omnino, uti testari volumus per Epistulam hanc, brevem quidem, sed admirationis, dilectionis, gratu­ lationis plenam. Recogitantes enim tam longum vitae spatium, facere non possumus quin huiusmodi sensus tibi significemus. Hoc enim mere­ tur constans opera tua, praesertim in Foederatis Civitatibus Americae Septentrionalis explicata, utique in urbibus Hamtramck, Latrobe, Wilkes Barre, Milvaukia, Clevelandia, Richmondia, Philadelphia, Vasintonia, Stanfordia. In hac opera eminuerunt moderatio alumnorum se­ minariorum spiritalis et institutio, per quam innotuisti magnopere a doctrina instructus, imprimis theologia, philosophia, Sacris Litteris : Acta Ioannis Pauli Pp. II 1551 quae disciplinae multam tibi praebuere materiam ad libros conscribendos de Sacra Scriptura, de Liturgia, adque doctas componendas homiliae. Hinc clarus atque ex necessitudine pastorali cum fidelibus Ucrainis, dignus es habitus qui Exarchus creareris Philadelphiensis Ucrainorum — diesque Nobis venit in mentem quo te Idibus Septembribus anno 1979 in Cappella Sixtina Episcopum consecravimus — et insequenti anno ab Episcoporum Ucrainorum Synodo Coadiutor eligereris Eminentissimi Cardinalis Iosephi Slipyi, in cuius locum quattuor post annos successisti tamquam Archiepiscopus Maior Leopolitanus Ucrainorum. Nos denique, tuis consideratis apostolicis laboribus, necnon eximiis virtu­ tibus, acri ingenio, catholicae religionis studio et stabilissima fideli­ tate erga Apostolicam hanc Sedem, ut has tuas laudes aequo insigniremus honore, in sacrum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium Col­ legium ascivimus, ita quodammodo cupientes etiam memoriam egregii Decessoris tui continuare, cuius a sede Leopolitana ablegationis amaritudo in te renovatur. Hac fortasse animi aegritudine premeris hoc anno, cum sacerdotalis iubilaeus tuus concurrit cum millesimo anno ex quo Rus' Kioviensis, patria tua, Christi baptismum accepit, ad quam rem commemorandam Nos hoc anno tum Epistulam Apostolicam « Euntes in mundum » mense Ianuario, tum Nuntium « Magnum Bap­ tismi donum » mense Februario edidimus. At nonne potius horum even­ tuum concursus causa est, cur maiore gestias exsultatione? Namque ut donum illud per saecula maneat, tum ubi datum est, tum in exteris nationibus et gentibus, tu per totum sacerdotii et episcopatus tui tempus omnibus viribus es adnisus et adhuc adniteris certa fide fultus ceteroqui idem, utpote divinum, humana potentia non abrogatum iri. Et hanc sane duplicem laetitiam tibi, Venerabilis Frater Noster, ex imo pectore ominamur, hanc a benignissimo caelestium munerum largitore depre­ camur, dum eidem gratias persolvimus mirificas, qui tales, qualis es tu, in vineam suam non desinit mittere operarios : cui et tu sine ulla dubi­ tatione ardenter gratam aperies volunt» tem. Quod autem ominamur, quod deprecamur, Nostra Apostolica Benedictio conciliet, quam tibi perlibenter impertimur, cum iis communicandam qui, cum diem sacer­ dotii tui natalem celebrabis, te circumstabunt, pietatem suam in te, aestimationem et caritatem significantes. Ex Aedibus Vaticanis, die v mensis Septembris anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II 1552 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale NUNTIUS SCRIPTO DATUS Reverendissimo praesuli Cantuariensi missus. To His GRACE THE MOST REVEREND DR ROBERT RUNCIE, ARCHBISHOP OP CANTERBURY. As the Bishops of the Anglican Communion assemblea for the Twelfth Lambeth Conference I wish to greet the participants fraternally in Christ our Lord. Be assured of my prayers that the grâce of the Holy Spirit will assist and guide you, both in your délibérations and in the resolutions that will be made in the light of them. I was pleased to learn that the question of Christian Unity is to assume a prominent place on your agenda and I express the fervent hope that the Assembly will prove to be a positive step on the way to unity. There can be no doubt that the ecumenical movement is a grace of God for our times, and we must thank God for the wonders he has already worked in this connection. At the same time, conscious of the dif­ ficulties that prevent us from reaching that full communion for which Our Lord prayed and anxious lest new obstacles arise, we likewise pray to be ever more faithful to this grace, so that the works of the Lord may be fulfilled in us. From the Vatican, 12 July 1988. IOANNES PAULUS PP. II ITINERA APOSTOLICA EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX U R U Q U A R I A M , BOLIVIAM, LlMAM IN PERUVIA, ET PARAQUARIAM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES. Meli, ad opifices habita.* Amadísimos hermanos y hermanas: l Alabado sea Jesucristo ! 1. Alabado sea Jesucristo en esta región oriental del Uruguay donde viven y trabajan tantos hombres y mujeres que guardan en sus corazones, como en sagrado relicario, el tesoro de su fe católica. * Die 8 m. Maii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1553 Que Dios bendiga vuestros bogares cristianos para que sean escuelas de virtud y de trabajo donde reinen el amor y la paz. Saludo a todos los fieles de esta diócesis de Melo, con su Pastor a la cabeza, a quien agradezco vivamente las amables palabras de bienvenida que me ha dirigido. Mi saludo va igualmente a los fieles de las diócesis vecinas del Brasil que se han unido gozosamente a sus hermanos uruguayos para recibir al Papa. Con inmensa alegría estoy aquí entre vosotros para celebrar juntos la fe en Cristo. Yo no quiero anunciaros otra cosa, mas que a Cristo Redentor; a Jesucristo, el Hijo de Dios, que trabajó con sus manos, para enseñarnos cómo debemos comportarnos en nuestro esfuerzo por construir de modo solidario un mundo mejor. Que con la ayuda de Dios, aprendamos a conocer más y mejor la vida de trabajo de Cristo, (( el hijo del carpintero )),* que pasó la major parte de su existencia terrena compartiendo la vida de cada día con sus hermanos los hombres y ocupando sus años como un trabajador. 2. ¿No es verdad que, cuando escuchamos al Señor, percibimos que nos está hablando indudablemente de lo que El ha vivido y de lo que vivían los hombres de su tiempo? Jesús tenía que conocer a la perfección el trabajo del campo. Se refiere con detalle, por ejemplo, a los cuidados que requiere una viña y a la suerte distinta que corren las semillas de trigo esparcidas en la tierra por el sem­ brador. Jesús se siente dichoso al contemplar los campos dorados, listos para la siega y se enternece ante el cariño con que un pastor bueno carga sobre sus hombros la oveja que se le había perdido. 2 3 4 5 En sus enseñanzas, el Hijo de Dios toma pie del trabajo del hombre y de la mujer para darnos a conocer las verdades del Reino de los cielos. Jesús sabe cómo una mujer mezcla la levadura y la harina para hacer el pan ; cómo se remienda un vestido roto ; cómo negocia un buscador de perlas y también cuáles son las posi6 7 8 1 Mt 13, 55. 2 Cf. Jn 15, 1-6. 3 Cf. Lc 8, 5-8. 4 Cf. Jn 4, 35. 5 Cf. Lc 15, 4-6. 6 Cf. Mt 13, 33. 7 Cf. Lc 5, 36. * Cf. Mt 13, 45-46. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1554 Officiale bilidades de negociar con el propio dinero. Asimismo al Señor no le resulta indiferente la suerte de los que están desocupados, a la espera de ser contratados para trabajar. 9 10 3. El esfuerzo humano, la laboriosidad, la actividad creadora es un tema que encontramos ya presente en los comienzos de la reve­ lación divina. « La Iglesia —como señalé en la Encíclica Laborem exercens— halla en las primeras páginas del libro del Génesis la fuente de su convicción, según la cual el trabajo constituye una dimensión fundamental de la existencia humana sobre la tierra » , en virtud del mandato de dominar la tierra, dado por Dios a la humanidad. u Es verdad que el trabajo reclama esfuerzo y conlleva fatiga y cansancio, que son consecuencia del desorden introducido por el peca­ d o ; pero, habiendo sido asumido y practicado por Cristo, que lo con­ virtió así en realidad redimida y redentora, ha vuelto a ser una ben­ dición de Dios. « Mediante su trabajo (el hombre) participa en la obra del Creador y, según sus propias posibilidades, en cierto sentido, continúa desarrollándola y la completa, avanzando cada vez más en el descubrimiento de los recursos y de los valores encerrados en todo lo creado )). 12 El trabajo no es, pues, algo que el hombre debe realizar sólo para ganarse la vida; es una dimensión humana que puede y debe ser santificada, para llevar a los hombres a que se cumpla plenamente su vocación de criaturas hechas a imagen y semejanza de Dios. Por medio del trabajo, la persona se perfecciona a sí misma, obtiene los recursos para sostener a su familia, y contribuye a la mejoría de la sociedad en la que vive. Todo trabajo es testimonio de la dignidad del hombre, de su dominio sobre la creación, y cualquier trabajo honrado es digno de aprecio. Jesucristo, Nuestro Señor, es también nuestro guía y « T o d o lo hizo bien » , decían de El las gentes. Cada uno de —asumida por la fe nuestra condición de hijos de Dios en hemos de esforzarnos por seguir sus huellas en el trabajo 13 9 Cf. ibid. 25, 14-17. 10 Cf. ibid. 20, l s s . 11 N. 4. 12 Laborem n Mel, 37. exercens, 25. modelo. nosotros Cristode cada Acta Ioannis Pauli Pp. II 1555 día. Como leemos en el Antiguo Testamento, no se le hacen a Dios ofrendas defectuosas. Los cristianos serán verdaderamente « sal de la tierra » y « luz del mundo » , si saben dar a su trabajo la calidad humana de una obra bien hecha, con amor de Dios y con espíritu de servicio al prójimo. 14 15 4. La obligación de trabajar, impuesta por Dios al hombre como un deber en el comienzo de la creación, sólo puede cumplirse si está asegurado el correspondiente derecho al trabajo. La importancia de esta materia me ha llevado a afirmar que « el trabajo es la clave esencial de toda la cuestión social » , y en mi última Encíclica he vuelto a manifestar la preocupación social de la Iglesia por el desa­ rrollo auténtico del hombre y de la sociedad. Con su doctrina social, la Iglesia «intenta guiar (...) a los hombres para que ellos mismos den una respuesta, con la ayuda también de la razón y de las ciencias humanas, a su vocación de constructores responsables de la sociedad terrena » . 16 17 Por lo que se refiere a la primacía del trabajo en la solución de los problemas sociales, la Iglesia tiene este convencimiento : « si el sistema de relaciones de trabajo, llevado a la práctica por los pro­ tagonistas directos —trabajadores y empleados, con el apoyo indis­ pensable de los poderes públicos— logra instaurar una civilización del trabajo, se producirá entonces en la manera de ver de los pueblos e incluso en las bases institucionales y políticas, una revolución pacífica en profundidad )). 18 5. Instaurar una « civilización del trabajo » es una tarea que requiere la participación solidaria de toda la sociedad. Por eso, deseo hacer un llamado a todos los fieles católicos y a todos los uruguayos de buena voluntad. Aquellos que poseen la tierra y otras clases de bienes, deben tener presente que sobre toda propiedad privada, « grava una hipoteca social » que les obliga a procurar que sus propiedades rindan en bene­ ficio de la colectividad. Quien tiene empleados a su servicio está moralmente obligado a velar para que tengan buenas condiciones de trabajo y una vivienda 14 Cf. Lev 3, 1. 6. 23. 28. 15 Mt 5, 13-14. 16 Laborem 17 Sollicitudo 18 Instr. Libertatis conscientia, 83. exercens, 3. rei socialis, 1. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1556 Officiale digna para cada uno con su propia familia. Asimismo debe cuidar que la remuneración sea suficiente para llevar una vida decorosa y, si es posible, que la rebase. De la misma forma, debe procurarse que los trabajadores del campo puedan acceder a unas condiciones de vida que eviten la emigración a las ciudades, causa de graves pro­ blemas humanos y sociales. 6. En medio de este extenso mundo del trabajo humano no quiero pasar por alto a quienes se dedican a la actividad empresarial, para recordarles que « l a prioridad del trabajo sobre el capital convierte en un deber de justicia (...) anteponer el bien de los trabajadores al aumento de las ganancias. Tienen la obligación moral de no man­ tener capitales improductivos y, en las inversiones, mirar ante todo al bien común. Esto exige que se busque prioritariamente la conso­ lidación o la creación de nuevos puestos de trabajo para la produc­ ción de bienes realmente útiles » . 19 7. Con mi palabra y con mi corazón estoy también muy cerca de los que se dedican a la actividad sindical. La Iglesia ha defendido siempre el derecho de asociación en todos los niveles de la convi­ vencia, porque es una consecuencia de la naturaleza social y comu­ nitaria del hombre. La asociación con fines laborales, en los sindi­ catos, no solamente es justa sino que —siempre dentro el respeto de los principios de la justicia— se muestra conveniente para lograr la armonía social. Merecen incondicionadamente apoyo y aliento todos aquellos que, con abnegación y sacrificio dedican sus esfuerzos por mejorar las condiciones de vida de los trabajadores. Como sabéis, « la doctrina social católica no considera que los sindicatos consti­ tuyan únicamente el reflejo de la estructura de clase de la sociedad y que sean el exponente de la lucha de clases que gobierna inevi­ tablemente la vida social. Sí son un exponente de la lucha por la justicia social, por los justos derechos de los hombres del trabajo según las distintas profesiones (...) pero no es una lucha "contra los demás". (...) Los justos esfuerzos por asegurar los derechos de los trabajadores, unidos por la misma profesión, deben tener siempre en cuenta las limitaciones que impone la situación general del país. Las exigencias sindicales no pueden transformarse en una especie de "egoísmo" de grupo o de clase por más que puedan y deban tender también a corregir —con miras al bien común de toda la sociedad— 19 Ibid., 87. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1557 incluso todo lo que es defectuoso en el sistema de propiedad de los medios de producción o en el modo de administrarlos o de disponer de ellos » . 20 8. Y finalmente, quisiera destacar la importancia de valorar social­ mente las funciones que con abnegación y entrega, desempeñan en sus casas, las madres de familia. Con esto deseo hacer patente el reconocimiento y homenaje que se debe a la mujer uruguaya. Ella ha desempeñado un papel providencial e inconfundible para conservar la fe y custodiar el perfil propio del alma cristiana en América Latina. Es justo que también su trabajo sea apreciado en lo que vale; y, si todos los trabajos son dignos delante de Dios y de la sociedad, el que a diario lleva a cabo una madre tiene una trascendencia supe­ rior. « S e r á un honor para la sociedad —señalaba en mi Encíclica sobre el trabajo humano— hacer posible a la madre —sin obstacu­ lizar su libertad, sin discriminación psicológica o práctica, sin dejarla en inferioridad ante sus compañeras— dedicarse al cuidado y a la educación de los hijos (...). La verdadera promoción con el abandono del carácter específico propio y en perjuicio de la familia en la que como madre tiene un papel insustituible » . 21 9. Construir una «civilización del trabajo» es un imperativo ético exigido por la vocación sobrenatural del hombre y, al mismo tiempo, es un reto a su capacidad creadora. La Iglesia no puede dejarse arrebatar por ninguna ideología o corriente política la bandera de la justicia, que es exigencia del Evangelio. Por otra parte, « la doctrina social de la Iglesia no propone ningún sistema (económico, social o político) particular, pero, a la luz de sus principios fundamentales, hace posible, ante todo, ver en qué medida los sistemas existentes resultan conformes o no a las exigencias de la dignidad humana » . La construcción de una « civilización del trabajo » trae pues consigo una invitación al diálogo sereno entre los que sustentan opiniones diversas acerca de las posibles soluciones de los problemas que hay que resolver. No existe para ellos una única solución ni nadie tiene el derecho de definir como « católica » su propia solución, puesto que los principios enseñados por la Iglesia admiten pluralidad de aplicaciones prácticas. 22 23 20 21 Laborem Ibid. 22 Instr. 23 Cf. exercens, 20. 19. Libertatis Sollicitudo conscientia, rei socialis, 74. 41. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1558 Officiale También hay que decir que ninguna ideología puede abrogarse el monopolio de las soluciones a los problemas sociales. La « civili­ zación del trabajo )> exige el estudio profundo de los problemas y el estar dispuesto a aceptar la verdad; pide, asimismo, dejar de lado las ambiciones particulares o de grupo para mirar ante todo al bien común. Una « civilización del trabajo )) requiere espíritu de sacri­ ficio, espíritu de colaboración y solidaridad. Sobre todo, su realiza­ ción exige un esfuerzo educativo de las jóvenes generaciones en las virtudes del trabajo y en la práctica de la espiritualidad que le es propia. 24 Construir una « civilización del trabajo » es, en fin, un ideal que está, al alcance de una sociedad como la vuestra, hondamente arraigada en su histórica vocación cristiana y con un hondo sentido de la justicia y de la igualdad entre los hombres. 10. Queridos hermanos y hermanas : al terminar nuestro encuentro, os invito a mirar nuevamente a Jesús de Nazaret, el Hijo de Dios, el (( hijo del carpintero )). Con la Santísima Virgen, su Madre, y con San José, Jesús formó parte del hogar que es modelo para todas las familias cristianas. Santificó la noble realidad del trabajo humano, desarrollando, durante la mayor parte de su vida, la humilde labor de un artesano. Jesús nos enseñó, de este modo, a valorar el trabajo en función del amor con que lo hagamos. Construid, pues, la (( civilización del trabajo », obrando en todo momento y lugar con amor, según la justicia y la caridad, con desprendimiento y sin perder de vista la luz eterna que alumbra nuestros pasos en la tierra. A todos los que estáis aquí, que habéis venido de los Departamentos de Cerro Largo y Treinta y Tres, y de lejanos sitios, y del Brasil, os encomiendo a San José Obrero, Esposo de la Virgen Santísima, para que bajo su protección alcancéis la gloria eterna, después de trabajar por vuestros hermanos los hombres. Con afecto imparto a todos mi Bendición Apostólica. * * * 24 Cf. Laborem exercens, 24-27 Acta Ioannis Pauli Pp. II 1559 Floridae, in collatione sacri Ordinis presbyteralis habita.* « No me habéis elegido vosotros, sino que yo os he elegido a vosotros ».* 1. Jesus pronunció estas palabras mientras cenaba con sus Após­ toles reunidos en el Cenáculo antes de la pasión. Eran « los suyos » , aquellos a quienes había llamado uno a uno, y cuyos nombres hemos escuchado en la primera lectura de la liturgia que ahora estamos celebrando. 2 3 « No me habéis elegido vosotros, sino que yo os he elegido a vosotros ». Son palabras que llegan al corazón, porque Jesús las pronuncia hoy y aquí, en medio de nosotros, queridos hijos y hermanos. Se dirigen, en primer lugar, a los que vais a recibir la ordenación sacerdotal; por la imposición de manos y la oración recibiréis el don del Espíritu Santo que os consagrará a Dios para siempre, confi­ gurándoos con Cristo Sacerdote, ministros suyos « para que podáis obrar como en persona de Cristo Cabeza » . 4 Estas palabras van dirigidas también en este día a cuantos por el sacerdocio ministerial, Obispos y presbíteros, participáis jerár­ quicamente del sacerdocio del mismo Cristo y estáis al servicio de la Iglesia en Uruguay. Quiero saludar con sincero afecto a todas las personas aquí pre­ sentes, a todo el Pueblo de Dios, a la Iglesia que peregrina en vuestras tierras y que estoy visitando estos días como pastor de la Iglesia universal. 2. Mis queridos hermanos : En nombre y en presencia de Cristo Resucitado nos reunimos hoy para celebrar la Eucaristía. Esta es una ocasión particularmente solemne, pues en ella tiene lugar una ordenación sacerdotal. Nos acompaña además, como testigo de excep­ ción, la Purísima Virgen de los Treinta y Tres, Patrona de vuestra Nación, Madre cariñosa de cada uno de los uruguayos. También yo he querido hacerme peregrino, junto con vuestro pueblo, para postrarme a sus pies aquí en Florida. * Die 8 m. Maii a. 1988. 1 Jn 15, 16. 2 Ibid 13, 1. 3 Me 3, 13-19. * Presbyterorum 102 - A. A. S. ordinis, 21. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1560 Officiale Hoy nos reunimos en Cenáculo con Maria para celebrar una orde­ nación sacerdotal. Es para mí motivo de particular alegría saber que todos los aquí presentes estáis espiritualmente unidos al Papa en la oración y ofreciendo también a Dios estas primicias de juventud que serán prenda de futuras vocaciones sacerdotales y de fidelidad generosa por parte de quienes se preparan para el sacerdocio. Cristo se dirigió en el Cenáculo a los que había escogido para que fueran ministros de la Eucaristía, y les dijo aquellas palabras que después de tantos siglos todavía conmueven nuestros corazones : (( Vosotros sois mis amigos si hacéis lo que yo os mando )). 5 ¿Qué es lo que Jesús manda hacer a sus discípulos? ¿Qué es lo que el Señor nos dice a todos nosotros y especialmente a vosotros, que os preparáis para recibir la ordenación sacerdotal? Pues bien, Jesús nos transmite su mandamiento de amor, para que nosotros, sus ministros, sirvamos a los hermanos como el Buen Pastor, incluso dando la vida por ellos si fuera necesario : <( Este es el mandamiento mío : que os améis los unos a los otros como yo os he amado )). Es un mandato que nos da a modo de herencia en la 6 víspera de su inmolación en la cruz. Nuestro sacerdocio es partici­ pación y ejercicio de esta amistad profunda de Cristo Sacerdote, que ofrece su vida de acuerdo con los designios salvíficos del Padre sobre la humanidad. Por el sacramento del orden sagrado, Cristo os hará « partícipes de su propia consagración y misión », que es (( un­ ción del Espíritu Santo » . Cristo os va a comunicar su amistad, una 7 unión con él tan singular, que sus palabras serán vuestras y vuestras palabras serán suyas, su Cuerpo será vuestro y vuestro cuerpo será suyo. En vuestras manos encontraréis todos los días el signo más fuerte de la eficacia de vuestro ministerio : el pan y el vino transfor­ mados en el cuerpo y sangre de Cristo. Seréis así instrumentos prin­ cipales de su victoria sobre el pecado y la muerte, para manifestar su justicia en medio de esta Nación y hasta los confines de la tierra. 3. Cristo nos llama a ser servidores y dispensadores de la Euca­ ristía como un día llamó a los Apóstoles en el cenáculo de Jerusalén. Nos llama a ser portadores de la amistad divina a todos los hermanos y ¿cómo no recordar que esta amistad es una llamada a entrar en la 5 Jn 15, 14. 6 Ibid. 15, 12. 7 Presbyterorum ordinis, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1561 intimidad de Cristo para vivir personalmente del misterio de su encar­ nación y redención? Debemos adentrarnos más y más en el misterio eucaristico de Cristo, esto es, de entrega al sacrificio, llevados sólo de su amor, y, como sacerdotes de la Nueva Alianza, hemos de celebrar este misterio como pacto y sacrificio de amor bajo signos sacramentales, es decir, bajo las especies de pan y vino, conforme a la institución del Señor durante la última cena. Si celebramos este sacrificio de Cristo, que es el sacrificio del Hijo de Dios hecho hombre, es que somos amigos suyos de un modo particular, pues sólo a los amigos íntimos se confía aquello que constituye la expresión y el fruto del propio amor, lo más querido. En efecto, Jesús deja en nuestras débiles manos su inmolación de Buen Pastor, el precio de las almas, la garantía de la gloria de Dios y de la salvación del mundo. ¿No vale, pues, la pena, aceptar cualquier sacrificio y renuncia a cambio de ser consecuentes con este amor que lo da todo y que por ello puede exigirlo todo? 4. « N o os llamo siervos... A vosotros os he llamado amigos». Precisamente porque somos amigos del Señor y Redentor del mun­ do, hemos de ser los servidores del Pueblo de Dios. Por esto nuestro sacerdocio, sin dejar de ser jerárquico, es sacerdocio ministerial, es decir, de servicio. Nuestra misión es la de « servir a Cristo, Maestro, Sacerdote y Rey » , que se prolonga en la Iglesia y nos espera en los hermanos, particularmente en los más necesitados. 8 9 Nosotros, queridos ordenandos, no somos ministros de la Iglesia para servirnos de ella, sino para servirla sin esperar premios ni ventajas temporales. Somos ministros y heraldos del Evangelio, que debemos predicar « a tiempo y a destiempo » —como recomienda San Pablo—, con toda fidelidad, en comunión con el Magisterio de la Iglesia. Se os encomienda la fe del pueblo cristiano, para que lo instruyáis en la verdad del Evangelio y en el camino de la salvación. Para santificar de veras al pueblo —especialmente por la celebración de los santos sacramentos, la vida litúrgica, la oración— debéis pre­ sidir los divinos misterios según las normas de la Iglesia, uniéndoos con la ofrenda de Cristo por la salvación del mundo. Vuestra alegría 10 8 Jn 15, 15. 9 Presbyterorum 10 2 Tim 4, 2. ordinis, 1. Acta Apostolicae 1562 Sedis - Commentarium más profunda, por ser « gozo pascual » , 11 Officiale es y sera siempre .la de pertenecer totalmente a Cristo que os ha llamado, que os envía, que os acompaña y que os espera en los hermanos. <( Os he llamado amigos porque todo lo que he oído a mi Padre os lo he dado a conocer » . 12 Como cristianos, y especialmente como sacerdotes, somos fiducia­ rios y transmisores de la Palabra que viene de Dios vivo. Es la Palabra del Padre, pronunciada eternamente en el amor del Espíritu Santo. Es el Verbo Encarnado, hecho hombre en las entrañas de la Virgen María, presente en los signos pobres de la Iglesia. Es la Palabra del amor más grande que existe : « En esto se manifestó el amor que Dios nos tiene : en que Dios envió al mundo a su Hijo único para que vivamos por medio de él » . 13 ¡ Vivir por él y para él ! Ese es nuestro ideal y nuestra razón de ser como sacerdotes, según sus palabras en la última cena: « Vosotros daréis testimonio, porque estáis conmigo desde el principio » . 14 Dios nos ha enviado a su Hijo para que tuviéramos vida abundante, gracias al sacrificio de la cruz, gracias a la Euca-ristía que nos alimenta y santifica. 5. ¡ Queridos hermanos y hermanas, todos los que me escucháis, todos los que vivís en esta tierra uruguaya ! (( ¡ Dios es Amor ! ». Vuestra vida será verdaderamente humana y cristiana si se hace donación a imitación de Dios Amor. ¡ Queridos hermanos en el sacerdocio ministerial ! Vosotros los que hoy recibís la ordenación sacerdotal y también vosotros, los que con abnegación y sacrificio trabajáis en la viña del Señor : Habéis de ser testigos de este Dios que es Amor y que en Cristo su Hijo se manifiesta como el Buen Pastor que da la vida por amor. Debéis ser servidores del amor que Dios infunde en nuestros corazones por el « sello » indeleble del Espíritu de amor. En nombre de esta amistad con la que Cristo os ha marcado, no declinéis esta hermosa incum­ bencia de ser servidores del Amor. Cuidad la unidad de la familia cristiana en la caridad, buscad la oveja perdida, alentad al débil, con paciencia, sabiendo que tam11 Presbyterorum 12 Jn 15, 15. 13 1 Jn 4, 9. 14 Jn 15, 27. ordinis, 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1563 bien vosotros estáis expuestos a la debilidad, aunque seáis sacerdotes. Vuestra tarea es inmensa. Estáis en el centro del diálogo de la sal­ vación, entre Dios y los hombres. Por eso, la fidelidad del sacerdote es signo de la fidelidad de Dios que ofrece su gracia en la Iglesia, Esposa de Cristo. Poned en él toda vuestra confianza, porque él os ha elegido y os ha destinado para que vayáis y deis mucho fruto y vuestro fruto permanezca. Os encomiendo a Jesús, Buen Pastor, por mediación de su Madre, que es también nuestra Madre. Que ella os acompañe en todo momento. Recurrid a María, confiaos a su protección, pues el Señor desde la cruz nos la entregó como madre en la persona del discípulo amado. (( Que cada uno de nosotros permita a María que ocupe un lugar "en la casa" del propio sacerdocio ministerial, como madre y media­ dora de aquel "gran misterio", que todos deseamos servir con nuestra vida )). 15 16 17 18 6. Y después de este mensaje sacerdotal, me dirijo ahora a todos los aquí presentes, para compartir la alegría de sentirnos Pueblo de Dios bajo la mirada maternal de María y ante la imagen santa de la Purísima Virgen de los Treinta y Tres. En este domingo memorable, lleno de gozo pascual, yo, Sucesor del apóstol Pedro en la sede de Roma y huésped vuestro, lanzo mi llamada a esta tierra uruguaya gritando con las palabras del salmista a todos los aquí presentes y a cuantos en el Uruguay están unidos espiritualmente a nosotros: ((Cantad al Señor un cántico nuevo». En Cristo Resucitado, (( el Señor ha dado a conocer su salvación » , anunciando la victoria de Cristo sobre el pecado y la muerte. 19 20 Tal como acabamos de proclamar, asociando nuestras voces al canto del salmo, « e l Señor ha revelado a los pueblos su justicia » . La justicia del Padre no es otra cosa que su misericordia y su fide­ lidad en todo tiempo y en favor de todos los pueblos; es la salvación que nos ha dado en su Hijo Jesucristo y que nosotros ya hemos reci­ bido. Nosotros ya hemos conocido que esta salvación y justicia de Dios se expresan en el amor, porque Dios es Amor. 21 15 Cf. Heb 5, 2. " Cf. Jn 15, 16. 17 Cf. Ef 5, 32. " Carta a los sacerdotes, Jueves Santo de 1988. » Sal 98, 1. 20 21 Ibid. 98, 2. Ibid. 1564 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 7. « Los confines de la tierra han contemplado la victoria de nuestro Dios )). También a esta tierra uruguaya, desde- hace siglos, se ha revelado la justicia salvadora de Dios, por medio de la predicación de la Iglesia. En medio de vosotros se ha proclamado el perdón que viene de Dios el cual comunica su amor, su misma vida y a todos llama a participar de su propia santidad. Los hijos e hijas de esta tierra ya caminan desde hace siglos en la luz de Cristo. 22 « Los confines de la tierra han contemplato la victoria de nuestro Dios )). Esa victoria de Cristo Resucitado, vencedor del pecado y de la muerte, brilla en la Purísima Virgen María. Ella misma lo proclamó en las palabras del Magníficat : « Dios mi Salvador... ha puesto los ojos en la humildad de su esclava ... ha hecho en mi favor maravillas el Poderoso, Santo es su nombre » . 2í 24 Con vosotros contemplo esta imagen de María Inmaculada, que es vuestra Patrona, y veo en ella la victoria de nuestro Dios. María es para nosotros « el signo inmutable e inviolable de la elección por parte de Dios » . De esta forma, también en nosotros se cumplen las palabras proféticas que brotaron de sus labios : (( desde ahora todas las generaciones me llamarán bienaventurada » . 25 26 Sí, esta imagen nos pone en ininterrumpida conexión con las gene­ raciones de vuestro pueblo que han ensalzado a María, que han acu­ dido a su protección, que se han dejado guiar por su ejemplo. Esta imagen de la Virgen es una llamada y a la vez un signo de la presencia de la Madre de Dios desde los orígenes de vuestra Nación. Gracias a ella, ¡ cuántos jóvenes han encontrado su camino vocacional !, ¡ cuántas personas han recuperado la paz y la serenidad ! Su talla en madera de vuestros montes es fruto de esta tierra uruguaya. Manos indias la labraron y trajeron por estos parajes. Amor de indios, blancos y mestizos, le hicieron una pequeña horna­ cina y le ofrecieron sus tierras. Ahora es ya como un memorial de la historia de cada uno de vosotros, de cada familia, de todo el Uruguay. Esta imagen nos trae a la memoria la devoción de vuestros mayores a la Madre de Dios, así como su fidelidad al Evangelio y a la Iglesia. 22 23 IUd. 98, 3. Ibid. 24 Lc 2, 47-49. 25 Redemptoris 26 Lc 2, 48. Mater, 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1565 Recordamos a vuestro procer nacional, José Artigas, que puso bajo la protección de María a las poblaciones de Carmelo y Purificación, y que en los últimos años de su vida os dejó el testimonio humilde del rezo cotidiano del santo rosario. Vosotros bien sabéis que la historia de vuestra patria está ligada a esta santa imagen. Con su mismo nombre, « La Virgen de los Treinta y Tres », el pueblo ha querido recordar a los héroes que se pusieron bajo su amparo. Por esto, con toda razón, los uruguayos la ensalzan como Estrella del alba y la proclaman Capitana y Guía por las sendas de la paz y el amor. 8. María Santísima, que llevó en su seno a Cristo, Sacerdote y Redentor, nos invita a apreciar este gran don que nos dejó Jesús : el ministerio sacerdotal. Por esto, amad a vuestros sacerdotes, orad por ellos y encomendadlos a la Virgen. Escuchad sus enseñanzas, acercaos a recibir la vida de Cristo en los sacramentos, especialmente en los de la reconciliación y de la Eucaristía. Vuestro pueblo, lo sabéis bien, necesita más sacerdotes. Esta preo­ cupación por el fomento de las vocaciones sacerdotales espera la soli­ daridad de los laicos, ya que ha de ser tarea de todos los bautizados. Pedid pues a María que el Señor os envíe santos sacerdotes; que vuestras familias y comunidades eclesiales sean el ambiente ade­ cuado en que se escuche el llamado de Dios y vuestros hijos se sientan alentados a seguirlo. Vosotros, jóvenes, pedidle al Señor que os haga oír su voz, que escuchéis el llamado que os tiene quizá reservado a vosotros. Haced de vuestra vida un seguimiento del Maestro y sed generosos en darle vuestro corazón. Y si os llamara al sacerdocio o a la vida consagrada no temáis, confiad en él, que es el amigo que nunca defrauda. Jesucristo es el maestro que nos enseña la verdad sin engaño y el amor auténtico. El Señor no quiere comunicarnos menos de lo que él tiene : « Os he dicho esto, para que mi gozo esté en vosotros, y vuestro gozo sea colmado » . No tengáis miedo. El os llama al gozo y felicidad verdadera, y os señala el camino seguro. El os da la fuerza. Acudid a él en la oración. Escuchad su palabra. Recibid el perdón de Cristo y la gracia de la conversión por medio de la con­ fesión frecuente. Alimentaos con la Eucaristía. 27 Unios, queridos jóvenes uruguayos, para renovar vuestra patria 27 Jn 15, 11. 1666 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale en un esfuerzo común de solidaridad, de honestidad, de verdad y de amor. Poneos al servicio de los demás, especialmente de los pobres y de los que sufren. A todos los que moráis en estas benditas tierras os invito a hacer de vuestras vidas un testimonio de la victoria de Cristo Redentor que, desde la Cruz, nos entregó a su Santísima Madre para que fuera también Madre nuestra. * * * Oruri, ad agrícolas, fossores xnetallarios, opifices et suburbanos habita.* Queridos hermanos y hermanas del altiplano. Ancha manásghas runa masis, Diuspáta Wawásnin: 1. Siento un gran gozo por estar hoy con vosotros en Oruro para celebrar nuestra fe común en Jesucristo resucitado. Que El viva siempre en vuestros corazones, en vuestras familias, en vuestros tra­ bajos de cada día. Saludo con afecto a todos los presentes sin excepción. En parti­ cular, al Pastor de esta diócesis, Mons. Julio Terrazas Sandoval, así como a todos los hermanos en el Episcopado que aquí nos acompañan, junto con sus sacerdotes, religiosos y religiosas. Entre vosotros hay también un buen número de campesinos, mineros, obreros y pobla­ dores de barrios marginales. Mis ojos contemplan maravillados a toda esta multitud congre­ gada aquí para saludar al Papa y hacerle partícipe de su vida, de sus preocupaciones y esperanzas de un futuro mejor. Sé que para llegar a este lugar muchos de vosotros, familias enteras de campe­ sinos, habéis tenido que recorrer largas distancias, con grandes sacri­ ficios y sufriendo los rigores de esta dura naturaleza del altiplano. Vosotros, mineros, traéis las marcas del profundo socavón de donde extraéis el mineral que por siglos ha sido la principal fuente de riqueza de vuestro país. Venís también de Potosí y de otros lugares del altiplano; en vuestros semblantes se dejan traslucir las señales de la soledad, de la fatiga y de las privaciones propias de una vida austera que os ha enseñado a prescindir aun de lo indispensable y os ha dado un temple recio, capaz de resistir al cansancio y al sufriMento y de esperar en medio de la adversidad. * Die 11 m. Maii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1567 Al veros, campesinos, mineros, trabajadores de toda condición, mi corazón se eleva en acción de gracias a Dios Padre por el don de la fe que, como gran tesoro supieron cultivar vuestros antepasados, y que vosotros tratáis de encarnar en vuestras vidas y transmitir a vuestros hijos. Me vienen a los labios las palabras de Jesús : « Yo te bendigo, Padre, Señor del cielo y de la tierra, porque has ocultado estas cosas a sabios y prudentes, y se las has revelado a los pequeños )).* Esta plegaria del Señor resuena hoy con eco particular en Oruro, porque a los sencillos de corazón quiso Dios manifestar las riquezas de su Reino. Vengo a visitaros en nombre de Jésus, pobre y humilde, que nos dio como señal de su realidad mesiánica el anuncio de la Buena Nueva a los pobres ; de este Jesús que sentía compasión por las muche­ dumbres, que venían de todas partes a escuchar su palabra, « porque estaban vejados y abatidos como ovejas que no tienen pastor » . Vengo a traeros un mensaje de esperanza que no quiere decir pasividad ante las situaciones de miseria que cada día se hacen más evidentes, sino que es compromiso por la construcción de una nueva sociedad fundada en el amor, la solidaridad y la justicia. 2 3 2. Conozco las dificultades de vuestra situación actual y quiero aseguraros al respecto que la Iglesia os acompaña como Madre solí­ cita, en vuestras legítimas aspiraciones. Vosotros, campesinos, que representáis la gran mayoría de la población, habéis sido y seguís siendo parte central en la historia y espíritu de Bolivia, pues habéis participado en tantos momentos decisivos para vuestra patria. Sé de tantos trabajadores que habéis sido desplazados de vuestros lugares de trabajo. Los profundos socavones que hace años eran la gran fuente de la riqueza nacional, especialmente en Oruro y Potosí, ahora son sólo testigos mudos de tantísimas vidas humanas allí consumidas calladamente, sin haber encontrado acaso un adecuado y merecido reconocimiento por parte de los beneficiarios de aquel silencioso sacrificio. Sé también que existe un gran desajuste entre los salarios que percibís y el costo de la vida siempre en aumento, lo cual hace más ardua la tarea de procurar digno mantenimiento a vuestras familias. Motivo de honda preocupación son los casos de niños que mueren 1 Mt 11, 25. 2 Cf. ibid. I l , 6. 3 Ibid. 9, 36. 1568 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale en temprana edad como consecuencia de problemas de desnutrición y por falta de adecuados servicios sanitarios para atender a las nece­ sidades de la población. Sé también, del desempleo creciente que hoy ha adquirido dimensiones alarmantes a nivel nacional. Las casi 4.000 comunidades campesinas desparramadas por vuestra geografía se ven obligadas a soportar un alto índice de pobreza. En efecto, un elevado porcentaje de familias no cuenta con ingresos sufi­ cientes para cubrir las necesidades alimenticias más elementales. Por otra parte en lo que se refiere a la distribución de tierras, me consta que Bolivia fue uno de los primeros países latinoamericanos que llevó a cabo una reforma agraria, lo cual permitió en principio que muchos de vosotros pudieran adquirir al menos un pequeño terreno en pro­ piedad. Sin embargo, los inconvenientes del minifundio —en un terri­ torio inmenso poco poblado— y la existencia de vastísimos latifundios, no han cesado de crear graves problemas al trabajador del campo. Son cuestiones muy serias de sobra conocidas que están reclamando solu­ ciones audaces que hagan valer las razones de justicia, esto es, especie de hipoteca social, que grava en realidad sobre la propiedad privada. La doctrina social de la Iglesia ha sido constante en defender que los bienes de la creación han sido destinados por Dios para servicio y utilidad de todos sus hijos. De ahí que nadie debe apro­ piárselos rehuyendo las exigencias superiores del bien común. De acuerdo con esta doctrina, la misma Iglesia ha predicado siempre la equitativa distribución de las tierras de cultivo, bajo diversas for­ mas y modalidades, para dar al campesinado la posibilidad de una vida digna que permita la conveniente educación integral de sus hijos y el necesario progreso en su salud, en sus métodos de trabajo y de comercialización —a precios justos—- de sus productos. No dudo pues, en apelar al sentido de justicia y humanidad de todos los responsables, para que se favorezca al campesinado pobre de Bolivia con todos los medios posibles que lo eleven en su condición de tenencia de tierras, de cultura y sanidad, además de dotarlos de los títulos de propiedad de los que muchos aún carecen. 3. Frente a tantas situaciones de sufrimiento, la Iglesia tiene siem­ pre atentos sus oídos al clamor de los pobres y se solidariza con las personas que sufren explotación, hambre y miseria. Como ya indiqué en la encíclica Laborem exercens, « la Iglesia esta vivamente compro­ metida en esta causa, porque la considera como su misión, su servicio, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1569 como la verificación de su fidelidad a Cristo, para ser verdaderamente la "Iglesia de los pobres" » . 4 La opción preferencial, mas no exclusiva ni excluyente, por los pobres es fruto del amor que es fuente de energía moral capaz de sostener la noble lucha por la justicia e impulsa a su vez a la Iglesia a buscar, junto con todas las personas de buena voluntad, los cami­ nos más acertados que conduzcan a una convivencia más fraterna, a una sociedad donde reine la justicia, el amor y la paz. Esta búsqueda debe inspirarse, para un cristiano, en la Palabra de Dios, de ese Dios que se revela como verdadero Padre de todos haciendo que nosotros seamos hermanos. Nuestra fe en la paternidad universal de Dios y en el Reino que Jesús vino a anunciar, fundamenta nuestra preocupación por la justicia, sin perder nunca de vista que nuestra patria definitiva está en los cielos. Precisamente porque el hombre ha sido puesto por Dios en el mundo, donde logrará conseguir su propia perfección, a base de su trabajo, hay que respetar y hacer respetar el derecho que todo ser humano tiene al trabajo, lo cual «constituye una dimensión funda­ mental de la existencia del hombre en la tierra » . Como cristianos, no podemos permanecer indiferentes ante la situación actual de tantos hermanos bolivianos, privados del derecho a un trabajo honesto, de tantas familias sumidas en la pobreza, de miles y miles de jóvenes que, aun teniendo la debida preparación ven desvanecerse ante ellos muchas perspectivas de futuro. 5 Ciertamente, no pueden negarse los buenos resultados consegui­ dos por el esfuerzo conjunto de la iniciativa pública y privada en los países donde vige un régimen de libertad. Tales logros, sin embargo no han de servir de pretexto para soslayar los defectos de un sistema económico cuyo motor principal es el lucro, donde el hombre se ve subordinado al capital, convirtiéndose en una pieza de la inmensa máquina productiva, quedando su trabajo reducido a simple mer­ cancía a merced de los vaivenes de la ley de la oferta y la demanda. 5. Frente a los no pocos factores negativos que a veces podrían llevar al pesimismo y a la desesperación, la Iglesia, sigue anunciando la esperanza en un mundo mejor, porque Jesús ha vencido el mal. Jesús resucitado es ya el inicio de ese mundo nuevo. Un mundo que 4 N. 8. 5 Laborem exercens, 4. 1570 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale promete ser mejor porque Cristo es Señor de la historia y en la medida en que vamos promocionando al hombre, vamos construyendo el Reino que El vino a implantar. Este mundo está ya de alguna manera presente entre nosotros y debemos escrutarlo para descubrir los signos de esperanza, de vida, de resurrección. En efecto, son signos de esperanza y primicias de un mundo nuevo : la fe que se hace vida y se manifiesta en el compromiso por la justicia; la búsqueda de formas de convivencia social más humanas y modelos económicos no basados exclusivamente en el lucro ni el consumo, sino en la comparticipación y en la solidaridad ; el rechazo de toda forma de violencia, aunque fuese para acabar con una pre­ tendida violencia institucional; la decisión de combatir la corrupción en sus diversas formas, la mentira, la inmoralidad pública y privada. 6. Queridos hermanos todos, de la ciudad y del campo, de la mina y de la industria, trabajadores, pobladores de barrios marginales, al veros aquí en tan gran número, convocados por la común fe cris­ tiana para encontraros con el sucesor del apóstol Pedro, me viene espontáneo haceros una llamada a la solidaridad, a la hermandad sin fronteras. El saberos hijos del mismo Dios, redimidos por la sangre de Jesucristo, ha de moveros, bajo el impulso de la fe, a buscar solidariamente las condiciones necesarias que hagan de esta socie­ dad y de toda Bolivia un lugar más fraterno y acogedor. Los criterios a adoptar en la noble lucha por la justicia no han de ser nunca de enfrentamiento de hermano contra hermano, sino que en todo momento han de estar inspirados y movidos por los principios evangélicos de colaboración y diálogo, excluyendo toda forma de violencia. Estad seguros de que la violencia y el odio son perniciosas semillas inca­ paces de producir algo que no sea odio y violencia. Esta precisa solidaridad a la que como Pastor de la Iglesia uni­ versal os invito, echa sus raíces no en ideologías dudosas y pasajeras, sino en la perenne verdad de la Buena Nueva que nos trajo Jesús; tiene su fundamento insustituible en la oración y en la celebración de los sacramentos, particularmente en la Santa Misa, donde encon­ traréis la alegría de sentiros miembros de una sola familia : la Iglesia, pueblo de Dios y cuerpo místico de Cristo. En vuestras parroquias y comunidades, donde se escucha y se vive la palabra revelada, experimentaréis de modo especial la dignidad de ser hijos de Dios; un Dios que es siempre comprensivo y miseri­ cordioso con todos los que sufren : « Venid a mí todos los que estáis Acta Ioannis Pauli Pp. II 1571 fatigados y agobiados, y yo os aliviaré. Tomad sobre vosotros mi yugo, y aprended de mí, que soy manso y humilde de corazón ; y hallaréis descanso para vuestras almas » . 6 A vosotros sacerdotes, religiosos, religiosas, catequistas y tantos agentes de pastoral que desempeñáis abnegadamente vuestra labor con los más necesitados, os aliento a continuar vuestras tareas apos­ tólicas en comunión plena con vuestros Pastores y con las enseñanzas de la Iglesia, siendo instrumentos de santificación mediante la palabra y los sacramentos. En vuestro ministerio, estáis llamados a dar testi­ monio de santidad y entrega, conscientes de que vuestra labor es de carácter religioso, espiritual. No permitáis que intereses extraños al Evangelio enturbien la pureza de la misión que la Iglesia os ha confiado. Sé que vuestro trabajo no está exento de dificultades; por ello necesitáis estar muy unidos a Cristo, alimentados por la savia de la fe, a la luz de la palabra de Dios, y en fidelidad y amor a la Iglesia. 7. A todos quiero invitaros a vivir en la esperanza puesta en una mañana mejor, a sabiendas de que es una mañana en cuya construc­ ción tenéis que empeñaros todos, cada uno según sus posibilidades y en la medida de los dones recibidos. No es una esperanza fácil, pero para hacerla realidad contáis con tantos valores demostrados por vuestras gentes a lo largo de la historia de este país : la auste­ ridad, la hospitalidad, la conciencia comunitaria, el sentido de fiesta y gratitud, para mencionar sólo algunas características de la iden­ tidad del querido pueblo boliviano. Esperanza sembraron en vuestro país los misioneros, que con el sacrificio de sus vidas dejaron en esta tierra del altiplano las semillas de la fe, que con la gracia del Señor habéis conservado intacta. De esto dan testimonio figuras ejemplares como el Padre Vicente Bernedo y la hermana Nazaria Ignacia. Camino de esperanza para este pueblo es la vitalidad de la Iglesia cada día más comprometida con su cultura, que se hace vida en los catequistas, los agentes de pastoral, las comunidades eclesiales de base, la pastoral juvenil y, de manera especial, en las familias que deben ser comunidades de fe y fermento de la sociedad. Quiero animaros a proseguir en la edificación de la Iglesia para que cada día sea más testigo del amor divino, instrumento de unidad, 6 Mt 11, 28-29. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1572 Officiale sacramento de comunión y liberación. Una Iglesia cada vez más solidaria con los pobres, los marginados, los más abandonados de la sociedad. Superando las diferencias naturales entre los grupos humanos, empeñaos en construir una sociedad solidaria. « Los "meca­ nismos perversos" y las "estructuras de pecado" —a que me refería en la reciente encíclica Sollicitudo rei socialis— sólo podrán ser ven­ cidos mediante el ejercicio de la solidaridad humana y cristiana, a la que la Iglesia invita y que promueve incansablemente. Sólo así tantas energías positivas podrán ser dedicadas plenamente en favor del desarrollo y de la paz » . 7 8. Para concluir, volvamos nuestros ojos a María, refugio de los pecadores, consuelo de los afligidos. A ella los fieles de Oruro, del altiplano y de toda Bolivia se encomiendan en sus necesidades. El hombre de la mina recurre permanentemente a María del Socavón, porque ve en ella el modelo de todas sus esperanzas. El campesino, el trabajador acuden a ella como a una madre. Ella que sufrió la pobreza, que tuvo que huir en la persecución, os ayude a seguir adelante con esperanza. Ella que nos trajo a Jesús, os conduzca hacia El, verdadero camino al Padre. Ella que unió la fe con la vida, os enseñe a hacer que la fe sea vida operante, compro­ metida. Ella que cantó en el Magníficat que Dios derroca a los pode­ rosos y exalta a los humildes, sea la Madre y protectora de este pueblo sufrido y sencillo. Permitidme antes de terminar, despedirme en vuestra propia lengua: Quechua : Señorníchej kankunáhuan háchun y paytaj Bendeciycuchun tocuy familiayquichejta jallpayquichejta uyhuasniy quiche j ta y j oyapillankaynich e j ta. 1 (Que el Señor esté con ustedes y les bendiga sus familias, sus cam­ pos, sus ganados y sus trabajos en las minas). Aymara: ISTayajj chuymajjaruj apastuwa munat jilatanaka, cullakanaka. (Les llevo en mi corazón queridos hermanos y hermanas. Felici­ dades) . * * * 7 N . 4. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1573 Cotzabambae, ad iuventam habita.* 1. Recibid mi saludo cordial, queridos jóvenes de Bolivia, que habéis querido reuniros conmigo en esta ciudad de Cochabamba, al pie del Tunari, venidos del altiplano, de los valles, de la selva y del Oriente de esta hermosa tierra, corazón del continente de la esperanza y de la juventud. Repetidas veces he recordado que sois el futuro de la sociedad y de la Iglesia y que confío en vosotros; porque vuestra fuerza, esperanza y cariño me llenan de alegría. Mi saludo y mi palabra se dirigen también a vosotros jóvenes del resto del país, que no podéis estar aquí; sabed que a todos os tengo igualmente presentes en mi corazón, que rezo por vosotros y que cuento con vuestras oraciones. 2. El texto del Evangelio que acabamos de proclamar es una narra­ ción palpitante del encuentro de Cristo con aquellos dos discípulos que iban camino de Emaús. Se alejaban de Jerusalén, el domingo, después de los aconteci­ mientos de la pasión y muerte de Jesús. Iban conversando entre ellos acerca de lo sucedido en los últimos días. Caminaban tristes —« con aire entristecido nos dice el Evangelio—, desilusionados. Su deseo de seguir a Jesús, su fe en el Maestro, se estaban derrumbando por momentos ante el aparente fracaso de la Cruz. Queridos jóvenes, ¡ cuántas veces habréis sentido vosotros mismos esa perplejidad y esa desilusión ! la desesperanza, la tentación del abandono o de la huida, ante la magnitud de los problemas del mundo en el que nos toca vivir, de la sociedad o de la propia vida personal, y al comprobar que las soluciones no son sencillas ni inmediatas. No es fácil comprender el por qué de tantas situaciones de injus­ ticia y de opresión, de desprecio de los derechos fundamentales de la persona. Desigualdades sin justificación posible desde el punto de vista cristiano y ni siquiera desde el humano, cuando al lado de per­ sonas cargadas de riquezas, y lanzadas a un consumo sin freno, hay otros hombres que padecen hambre y todo tipo de necesidades mate­ riales y espirituales. « Tal es la realidad de una multitud ingente de hombres y mujeres, niños, adultos y ancianos, en una palabra, * Die 11 m. Maii a. 1988. 1 Lc 24. 17. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1574 Officiale de personas humanas concretas e irrepetibles, que sufren el peso into­ lerable de la miseria » , como he escrito en mi última encíclica. Es doloroso asimismo comprobar cómo tantas situaciones de desi­ gualdad injusta a nivel local, de carencias gravísimas educacionales y sanitarias, especialmente en las poblaciones campesinas y en los barrios marginales, son debidas a veces a la escasa conciencia cívica en el desempeño de cargos públicos, que abre las puertas a la corrup­ ción y a la ausencia de una civilización del trabajo, que obliga a muchos a emigrar por falta de oportunidades laborales, lo cual pro­ duce el estancamiento económico. 2 3 ¡ Cómo se van a aceptar las crisis de la familia, desgarrada no sólo por falta de los recursos mínimos que posibilitan su nacimiento y desarrollo, sino también por la pornografía y el permisivismo sexual, que impiden el verdadero amor ! No a todos es dado discernir, entre tantos gritos de confusión, que muchos de estos males proceden, en definitiva, de una gran carencia de Dios en los corazones, de una pérdida del sentido tras­ cendente de la vida y de la ruina de los valores superiores que han dado sentido al hombre en su caminar histórico. 3. Ante este panorama, en verdad bastante sombrío, yo os invito a dirigiros a Jesús, el Hijo de Dios, el Hijo de María; a dialogar con El, que nos acompaña en el camino, como aquella tarde a los dos de Emaús, aunque nuestros ojos estén nublados o incluso se cierren obstinadamente para no reconocerlo. Fijemos, queridos amigos, nuestra mirada en los detalles de la escena que nos narra el evangelista San Lucas. Mientras van andando, Jesús se acerca a aquellos dos discípulos, pero ellos no le reconocen. Se inicia un diálogo. Toma la palabra uno de ellos, llamado Cleofás, quien pone de manifiesto su decaimiento, su desilusión : lo esperaba todo de Jesús de Nazaret, pero he aquí que los « sumos sacerdotes y magistrados lo condenaron a muerte y le crucificaron ) ) y —añade é l — d e esto hace ya tres días. El Maestro contesta : « ¿No era nece­ sario que el Cristo padeciera eso y entrara así en su gloria? » . Y a continuación, les explica cómo estaban ya profetizados en las Sagradas 4 5 6 2 Sollicitudo rei socialis, 13. 3 Cf. Libertatis conscientia, * Lc 24, 20. 5 Cf. ibid. 24, 21. 6 Ibid. 24, 26. 83. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1575 Escrituras los padecimientos que iba a sufrir el Mesías, su muerte ignominiosa y también su resurrección. Jesús, muerto y resucitado, ensefia a los discípulos de Emaús que su dolor, su pasión y muerte, no habían sido algo inútil, una prueba más de su fracaso, sino que, al contrario, eran el precio de la Re­ dención. Tocamos aquí, amigos mios, uno de los misterios más profundos con que el hombre se enfrenta en esta vida : el misterio del dolor, del sufrimiento, que cada uno experimenta dentro de sí a lo largo de su propia existencia y, frecuentemente, también en la de los demás. Pero ese mismo sufrimiento humano se revela (se des-vela) como camino redentor en Cristo, que ha padecido y ahora está glorioso a la derecha de Dios Padre. Jesús señala ese camino a todo hombre, sale a su paso y acompaña especialmente a los que sufren, para mostrarles que no es la suya una vida sin sentido ; para mantener palpitante en ellos la esperanza, con el ejemplo de su nacimiento pobre, con su experiencia de la persecución y del exilio en una tierra extraña, con sus años de vida sometida al trabajo diario, con su pasión y muerte de Cruz; pero sobre todo con la victoria sobre el pecado y el triunfo definitivo sobre la muerte en su Resurrección gloriosa. He ahí algunos aspectos sobresalientes del paso del Hijo de Dios entre los hombres. Por esto, siguiendo el ejemplo del Señor, la Iglesia ama y está siempre cerca de los pobres, de los enfermos, los margi­ nados, los que sufren. En este marco y en esta perspectiva asumen valor y adquieren vigencia las palabras de las bienaventuranzas, pro­ nunciadas por Cristo en el Sermón de la Montaña. 7 No interpretéis esto, amados jóvenes, como una justificación de actitudes que pueden favorecer la indiferencia o la inactividad. No os desentendáis de los demás con la fácil excusa de que la vida es así, de que los problemas no tienen solución. A través del diálogo con Jesús podéis comprender también cómo vuestra patria boliviana, nación de copiosas reservas humanas y de grandes posibilidades ma­ teriales, os llama a empeñar vuestras energías, a dar generosamente vuestro corazón joven para colaborar en construir una sociedad más justa, más próspera, más acorde con la dignidad humana. Una llamada, sobre todo, a recuperar el verdadero sentido de lo humano, orientando 7 Cf. Mt 5, 3-12. 103 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1576 Officiale los pasos por las rutas del Evangelio, lo cual significa saberse y com­ portarse como hijos de Dios. Os daréis cuenta de que debéis contri­ buir a vencer los « mecanismos perversos » y las « estructuras de pecado » —fundadas en el pecado, que es siempre personal— « me­ diante el ejercicio de la solidaridad humana y cristiana, a la que la Iglesia invita y que promueve incansablemente». 8 4. ¿No es cierto que probáis inquietud por encontrar solución a todos estos problemas? ¿No es también verdad que vuestros mejores anhelos se cifran en resolver las profundas cuestiones que la vida plantea? No las esquivéis, queridos jóvenes ; no optéis nunca por escapar ante las dificultades. Los discípulos huían de Jerusalén hacia Emaús. No faltarán quienes os presenten, con gran atractivo, solu­ ciones que en el fondo encubren una huida, porque dejan sin resolver los auténticos problemas. No los resolverá ciertamente el logro de los objetivos placenteros propagados por la sociedad consumista, donde lo importante es lo que uno tiene antes que lo que es, donde la búsqueda egoísta del propio bienestar olvida las situaciones de marginación, abandono, soledad, que pueden darse alrededor. No dejéis que os esclavicen las cosas, cayendo en un materialismo que deja insatisfechas las aspi­ raciones más profundas de la persona e impide encontrar la verda­ dera felicidad que sólo se halla en Dios. « N o s hiciste, Señor, para Tí —grita San Agustín— e inquieto estará nuestro corazón hasta que descanse en Tí ». Esta es la gran verdad que da sentido a la vida —o al contrario el gran drama si se rechaza—. ¡Cuántos jóvenes buscan desesperadamente la felicidad sin darse cuenta de que lo único que de veras puede saciar el corazón del hombre y de la mujer es Dios ! i Cuántos esfuerzos inútiles, cuántas desilusiones, cuántos fra­ casos, por haber puesto la confianza y el centro de la vida fuera de Dios ! 9 Queridos jóvenes de Cochabamba y de toda Bolivia, no olvidéis nunca esa reveladora exclamación de San Agustín : porque hemos salido de las manos de Dios, sólo en Dios encontrará descanso y feli­ cidad nuestra alma. Jesús es el único que puede hacer arder vuestros corazones con la llama inextinguible del amor; no lo echéis de vuestro lado para volveros a la adoración de falsos ídolos, inertes y que nada saben de vuestras inquietudes. J Sollicitudo rei socialis, 40. 9 Cf. Ibid. 28, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1577 Estad atentos a no dejaros seducir por doctrinas que tratan de justificar la violencia o el odio, que reducen a los miembros de la familia humana a simples factores de una evolución histórica y los enfrentan en la lucha de clases. No caigáis tampoco en esa huida egoísta y falaz consistente en buscar la satisfacción irracional de los apetitos : el abuso del alcohol, la droga, la ausencia de toda norma de moral en la conducta sexual y la tentación del fácil enriquecimiento a través del narcotráfico son otros tantos concentrados de seducción que amenazan con destruir las personas y la sociedad. 5. Dialogando con Jesús, sin sentirlo se va haciendo tarde. El evangelio nos dice que « al acercarse al pueblo a donde iban, El hizo ademán de seguir adelante » . Cae la noche. Los discípulos se detienen. 10 Queridos jóvenes : En el camino de vuestra vida, no abandonéis la compañía del Señor. Si la debilidad de la condición humana os llevase alguna vez a no cumplir los Mandamientos de Dios, volved vuestra mirada a Jesús y gritadle : (( quédate con nosotros », vuelve, no te alejes. Recuperad la luz de la gracia por el Sacramento de la Penitencia. «Y entró a quedarse con ellos» nos dice el evangelista. Jesús vuelve a estar con vosotros cada vez que recibís la absolución. Cada vez que el sacerdote dice « yo te absuelvo », en ese encuentro personal con Dios que es la confesión sacramental, el Maestro vuelve a habitar en vuestra alma, recuperáis la gracia santificante, esto es, la amistad con Jesús, si la habíais perdido. 11 (( ¡ Quédate con nosotros ! ». Jesús, que está como esperando la invitación de los dos discípulos de Emaús, se sienta con ellos a la mesa, toma el pan, lo bendice, lo parte y se lo da. En este momento aquellos dos hombres reconocen al Maestro : « se les abrieron los ojos y le reconocieron » . 12 A la súplica que también nosotros hoy, a finales del siglo x x , dirigimos a Jesús —quédate con nosotros—, El nos responde con la Eucaristía. El Maestro-Amigo se ha quedado con los suyos, con nosotros, en este misterio de Amor que es su presencia en el sacra­ mento de la Eucaristía. Queridos jóvenes, aquí encontraréis a Jesús 10 Le 2 4 , 11 Ibid. 2 4 , 2 9 . 12 Ibid. 2 4 , 31. 28. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1578 Officiale para dialogar con El, para abrirle vuestro corazón, para revivir en vosotros lo que occurrió aquella tarde, camino de Emaús. 6. Los frutos de la conversación que han mantenido los discípulos de Emaús con el Maestro, no tardan en llegar : con el corazón encen­ dido, los que antes huían, vuelven ahora a Jerusalén. « ¿No estaba ardiendo nuestro corazón dentro de nosotros cuando nos hablaba en el camino y nos explicaba las Escrituras? » comentaban entre ellos. 13 Queridos jóvenes, muchachos y muchachas de Bolivia, de vuestro diálogo con Jesús obtendréis sin duda fuerzas para volver y enfren­ taros decididamente con aquellos problemas. De la conversación con El os vendrá nuevo vigor para defender el valor y la dignidad del hombre, su derecho a la vida en todas las fases de su desarrollo, su derecho a la libertad y a una existencia con los recursos económicos y morales suficientes. Volveréis a defender la paz, frente a la vio­ lencia y a la guerra. Volveréis a defender una concepción del hombre abierta a Dios, frente a las visiones reductivas que impiden el desa­ rrollo de su destino sobrenatural. Volveréis a defender la familia, procurando también, en colaboración con vuestros Pastores, una ade­ cuada preparación para la vida matrimonial. Ayudaréis a despertar a los jóvenes que encontréis a vuestro lado y que han dado por inútil todo esfuerzo, optando por desentenderse y huir. No dudéis en volver a Jesús. Volved cuando hayáis visto su rostro : no el rostro de un profeta ni el rostro de un sabio o un libertador, sino el rostro de Dios hecho hombre. El Señor no os pedirá realizar grandes hazañas, sino el esfuerzo cotidiano de contribuir día a día a la construcción de vuestra patria por medio de una competente preparación profesional, del cumplimiento generoso de un trabajo realizado de cara a los demás —sin dejarse llevar por la « flojera »— sirviendo al hermano en las mil pequeñas oportunidades de cada día. Convencidos de que la cooperación al desarrollo de todo hombre es un deber de todos para con todos, servid a los demás en vuestra existencia cotidiana y también mediante vuestra colaboración en ini­ ciativas de solidaridad humana y cristiana, especialmente en favor de los más pobres, los enfermos, los ancianos, los jóvenes que atra­ viesan situaciones difíciles y, en general, los más necesitados, tanto en lo material como en lo espiritual. Y sobre todo aprovechad muy 14 13 Ibid. 24, 32. 14 Cf. Sollicitudo rei socialis, 32. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1579 bien los años de la juventud para formaros seriamente y en profun­ didad. De esta manera os preparáis para ser los hombres y mujeres del futuro, responsables y activos en las estructuras sociales, econó­ micas, culturales, políticas y eclesiales de vuestro país que, infor­ madas por el espíritu de Cristo y por vuestro ingenio en conseguir soluciones originales, permitan alcanzar un desarrollo cada vez más humano y más cristiano. Pero, —tornando al relato evangélico— daos cuenta, de que los discípulos de Emaús regresan a Jerusalén porque tienen el corazón encendido. Esa vuelta no es fruto de un razonamiento frío, o de verse arrastrados por unos acontecimientos no buscados, o consecuencia de una actitud impuesta desde fuera. Regresan porque tienen el corazón encendido, y tienen el corazón encendido porque en él se ha quedado el Señor. Con el corazón encendido, dialogando con el Señor, tal vez alguno de vosotros se dé cuenta de que Jésus le pide más, de que el Señor le llama a que, por su Amor, se lo dé todo. Al final de este encuentro con vosotros, queridos jóvenes, quisiera decir a cada uno : (( si tal llamada llega a tu corazón, no la acalles. Deja que se desarrolle hasta la madurez de una vocación. Colabora con esa llamada a través de la oración y la fidelidad a los mandamientos » . Hay —-lo sabéis bien— una gran necesidad de vocaciones sacerdotales, religiosas y de laicos comprometidos que sigan más de cerca a Jesús. « La mies es mucha y los obreros pocos. Rogad, pues, al Dueño de la mies que envíe obreros a su mies » . « Con este programa la Iglesia se dirige a vosotros jóvenes. Rogad también vosotros. Y, si el fruto de esta oración de la Iglesia nace en lo íntimo de vuestro corazón, escuchad al Maestro que os dice : « Sigúeme » . No tengáis miedo y dadle, si os lo pide, vuestro corazón y vuestra vida entera. 15 16 17 Jóvenes de Bolivia, los problemas que afectan a la sociedad y a vosotros mismos no son sencillos ni fáciles. Hay toda una serie de soluciones ficticias en las que no podéis cifrar la esperanza de vuestra vida. La solución la encontraréis dialogando con el Maestro-Amigo, con Jesús de Nazaret, que —muerto y resucitado— nos indica un camino que se inicia con la conversión del corazón; un camino que 15 Carta a los jóvenes y a las jóvenes del mundo con ocasión del Año Internacional de la Juventud, n. 8. 16 Mt 9, 37-38. » Ibid. 9, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1580 Officiale El quiere recorrer con nosotros; un camino de amor que nos enciende el corazón y nos lleva a dedicarnos al servicio de-Dios y de los demás. 7. « Se volvieron a Jerusalén y encontraron reunidos a los once y a los que estaban con ellos )). En los Hechos de los Apóstoles se pone de manifiesto la presencia de María en el inicio de la peregri­ nación de la Iglesia. Podemos, por tanto, suponer que los dos discí­ pulos, al volver a Jerusalén, se encuentran con María, la Madre de Jesús. 18 19 Como ellos, también nosotros la hallamos. En el mensaje que os dirigí con motivo de la tercera Jornada Mundial de la Juventud os decía : (( Aprended de Ella a escuchar y a seguir la Palabra de Dios, aprended de Ella a estar cerca del Señor, aunque esto, algunas veces, pueda costar mucho )). 20 21 Acudamos a María, Madre Nuestra, venerada aquí bajo la advo­ cación de Nuestra Señora de Urkupiña. Ella es nuestro reposo, en Ella es donde se afianza nuestra esperanza. Bajo tu protección nos acogemos, (( Madre Soberana del Redentor, Puerta del cielo siempre abierta; Tú, que sobre la tierra nos has precedido en la peregrinación de la fe, confórtanos en las dificultades y en las pruebas y haz que seamos en el mundo, signo e instrumento de la unión con Dios y de la unidad de todo el género humano. Amén » . 22 * * * Stauropoli, in Bolivia, ad Christianae doctrinae Institutores, et laicos Christifideles in consociationes adscitos habita.* ¡Alabado sea Jesucristo! 1. Con gran alegría me encuentro hoy reunido con vosotros, en la catedral de esta ciudad de los tajibos en flor, signada desde su fundación con el nombre de Santa Cruz de la Sierra. Saludo, en primer lugar, al Arzobispo Mons. Luis Aníbal Rodrí­ guez Pardo, a sus Obispos Auxiliares, a los demás Obispos presentes 18 Le 24, 33. 19 Cf. Act 1. 14. 20 Cf. Lc 1, 38. 21 N. 22 Oración a la Virgen María por el Año Mariano. 4. * Die 13 m. Maii a. 1988. 1581 Acta Ioannis Pauli Pp. II y, en especial, a los laicos aquí congregados y a todos los que nos acompañan a través de la radio o la televisión. Sois « linaje elegido, sacerdocio real, nación santa, pueblo adquirido, para anunciar las alabanzas de Aquel que os ha llamado de las tinieblas a su admi­ rable luz ».* El nombre de vuestra ciudad nos recuerda la obra de la Redención. Jesucristo, muerto en la Cruz y resucitado, quiso permanecer cua­ renta días en la tierra instruyendo a los apóstoles y completando la fundación de su Iglesia. El tiempo pascual, que celebramos a través de la liturgia, nos hace revivir aquellos acontecimientos y la misión que la Iglesia recibió de su Fundador : extender sobre la tierra el Reino de Dios. 2. « Hay diversidad de carismas, pero el Espíritu es el mismo ; diversidad de ministerios, pero el Señor es el mismo; diversidad de operaciones, pero es el mismo Dios quien obra todo en todos » . 2 La Iglesia es comunión : hay un único depósito de la fe, unos mismos sacramentos, un idéntico vínculo de caridad porque « es el mismo el Dios que obra », « el Señor es el mismo », y (( un mismo y único Espíritu » obra en todos. Y, en esa comunión, todos partici­ pamos en la única misión sacerdotal, profética y real de Cristo. Pero siendo diversas las necesidades eclesiales y los desafíos que la historia plantea, el Espíritu distribuye sus dones (( a cada uno en particular según su voluntad». En efecto, Cristo ha llamado a algunos hombres para que, configurados con El sirvan a sus hermanos en el ministerio sacerdotal. Ha querido a la vez que otros, para dar testimonio del valor de la vida eterna, abracen el estado religioso. En cambio, a la mayoría de los cristianos, Nuestro Señor les ha pedido que cumplan la misión eclesial inmersos en el mundo. Hacen así presente y ope­ rante a la Iglesia, en todas las circunstancias de la vida, de modo que su acción salvifica llegue a todos los hombres e impregne la obra de la creación. Ejercen de esta manera el sacerdocio común que poseen por ser bautizados, convirtiendo todas sus obras en sacrificio espiritual, aceptable a Dios por Jesucristo, por su unión con El en la comunión eclesial, en la participación de la vida sacramental y en la unión con los Pastores y con la comunidad. 3 4 9. 1 1 Pe 2, 2 1 Cor 12, 4-6. 3 Ibid. 12, 11. 4 Ibid. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1582 Officiale 3. (( Todos los fieles » —os recuerdo con palabras del Concilio Va­ ticano II—, «cualquiera que sea su estado y condición (...), están llamados por Dios, cada uno por su camino, a la perfección de la santidad » . Los laicos, pues, estáis llamados por Dios, tenéis una vocación propia que no se agota en el cumplimiento de las obliga­ ciones mínimas necesarias para evitar la condenación eterna. Voso­ tros, sois cristianos a pleno título, con una llamada divina a la san­ tidad, que os compromete totalmente, abarcando todos los aspectos y fases de vuestra vida. El mundo del trabajo, la vida familiar y social, los momentos de esparcimiento y descanso, la escuela y la universidad y, en fin, todas las actividades honradas de los hombres son vuestro lugar de encuentro con Cristo, donde os santificáis y contribuís (( a la santificación del mundo como desde dentro, a modo de fermento » . 5 s 6 4. (( A cada cual —dice el Apóstol a los de Corinto— se le otorga la manifestación del Espíritu para provecho coman » . Vuestra vocación incluye también, como parte fundamental, una colaboración activa en la misión salvifica de la Iglesia. <( La vocación cristiana es, por su misma naturaleza, vocación también al apostolado )). 7 8 Cumpliréis vuestra misión, en primer lugar, con vuestro ejemplo, con el testimonio de vuestras vidas. La coherencia entre lo que creéis y lo que hacéis os convertirá en testigos de Jesucristo, haciendo brillar (( vuestra luz delante de los hombres, para que vean vuestras buenas obras y glorifiquen a vuestro Padre que está en los cielos » . 9 Pero el Espíritu concede también (( diversidad de lenguas » . Al apostolado del ejemplo, debe acompañar el apostolado de la palabra. Cada uno de vosotros tiene la capacidad de dirigirse a los que están a su alrededor con conocimiento de sus modos de ser y entender, llevándoles la Palabra de Dios de forma adecuada a las distintas situaciones de la vida concreta, colaborando de modo insustituible en realizar la única misión de la Iglesia. Con lengua maternal, la madre enseña a sus hijos las primeras oraciones de la infancia. Con el lenguaje de la amistad el amigo explica al amigo la necesidad de 10 5 Lumen gentium, 6 Ibid., 31. 7 1 Cor 12, 7. 8 Apostolicam 9 Mt 5, 16. 10 1 Cor 12, 10. 11. actuositatem, 2. 1583 Acta, Ioannis Pauli Pp. II fomentar su vida cristiana. Con la lengua del compañerismo, los que trabajan juntos se animan mutuamente a santificar su tarea. El apostolado individual, que realiza cada uno haciendo fructificar los propios carismas, se convierte así en « el principio y la condición de todo apostolado seglar » . Las formas asociadas de este apostolado facilitarán la presencia y testimonio de vida cristiana en los diversos ambientes de la sociedad. u 12 5. A los laicos os compete de manera específica estructurar la sociedad según el querer de Dios, procurando que haya leyes justas, instituciones adecuadas, y que a nadie le falten los medios necesarios para llevar una vida digna y plena, abierta a la dimensión sobrenatural. 13 Vosotros mismos conocéis y manifestáis la presencia de dolorosas desigualdades de índole diversa. Vuestros Obispos, cumpliendo la tarea que les compete, os han señalado criterios de juicio, principios de reflexión y directrices prácticas. Os corresponde acoger esas enseñan­ zas, y llevarlas a cabo con libertad y responsabilidad, con respeto al legítimo pluralismo, y ejercitando las virtudes cristianas, lo que significa excluir el odio y la violencia. Trabajaréis efectivamente por la paz y la justicia en acción conjunta con vuestros hermanos, día a día, tanto a nivel de las grandes decisiones como a nivel de barrios, municipios, sindicatos, cooperativas, pequeñas comunidades agrícolas, desarrollando en común todo tipo de iniciativas —educativas, de fo­ mento, de defensa y gestión de vuestros derechos—, que manifiesten el inmenso potencial de la solidaridad cristiana. Os compete también el deber cristiano de cuidar con esmero la moralidad pública, recha­ zando con la energía de vuestra unión con Dios, cualquier tentación de lucro inmoral —los sobornos, el contrabando, las gratificaciones ilegítimas, el narcotráfico—. Este sentido de servicio cristiano a los demás os llevará a vivir una vida personal virtuosa y sobria que, como recordaba a las familias en La Paz y a los jóvenes en Cochabamba, es la única base de una efectiva preocupación por el prójimo. 14 15 Esto no es algo exclusivo de quienes desempeñan funciones públi­ cas. Todos, como parte importante de vuestro testimonio y santifi­ cación, debéis asumir la parte de responsabilidad que os corresponde 11 Apostolicam 12 Of. ibid., 18-20. actuositatem, 13 Cf. 14 Cf. Populorum 15 Cf. Instr. 16. Lumen gentium, 31. progressio, Libertatis 81; Instr. conscientia, 89. Libertatis conscientia, 72. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1584 Officiale en esa tarea. Por el esfuerzo cotidiano y solidario, podréis comenzar a dar solución a muchos de los problemas que agobian a vuestra comunidad, evitando que, en alguna ocasión, el anhelo de soluciones absolutas y definitivas oculte una huida del sacrificio inmediato. La realidad de los condicionamientos geográficos, políticos y económicos a que está sometido vuestro país debe llevaros a vivir aun más esta solidaridad. Debéis evitar cualquier tipo de discriminación por mo­ tivos de ubicación social, —tentación de la que no están exentos aun los más pobres— y procurar compartir con diligencia y generosidad aquellos bienes materiales y espirituales que Dios os ha dado. De esta forma colaboraréis con más eficacia con vuestros hermanos a los que toca gobernar. Además, cualquier trabajo u ocupación que sean honestos, cumplen una función social y, cuando están hechas con perfección, con espíritu de servicio y en presencia de Dios, contribuyen eficazmente al bien de todos los hombres y a consagrar el mundo a su Creador y Salvador. 6. A algunos el Espíritu da palabra de sabiduría, palabra de cien­ cia para ensenar con más profundidad las verdades cristianas. Me dirijo ahora especialmente a vosotros, catequistas, para agradeceros vuestra actividad, esencial en la vida de la Iglesia, oculta con fre­ cuencia, pero ofrecida siempre con celo ardiente y generoso. La catequesis (( constituye un campo en el que el laico expresa de forma peculiar la propia vocación, ejerciendo el sacerdocio común y dando testimonio de la propia participación en la misión profética de Cristo » . 16 17 El trabajo de los que os precedieron en esta tarea ha sido deci­ sivo para la evangelización de América. A vosotros os corresponde continuar esa labor —en especial la catequesis con niños y jóvenes— para impregnar cada vez más del espíritu de Cristo a vuestras comu­ nidades y a vuestro gran país. Muchos niños son bautizados sin que nadie les enseñe después las insondables riquezas de nuestra fe. Por diversos motivos, muchos no llegan nunca a frecuentar las parroquias. Debéis, pues, proponeros, siempre bajo la guía de vuestros Pastores, la realización de una extensa tarea catequética que alcance los rincones más apartados. Dentro de vuestra solicitud por todos los hermanos, prestaréis una 16 1 Cor 12, 8. 17 Alocución para el Angelus, 10.V.1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1585 particular atención a la familia, iglesia doméstica, que, como os recordaba en La Paz, es el lugar donde los niños deben recibir la primera formación cristiana. La parroquia es el sitio privilegiado y la gran animadora de la catequesis, pero, (( sin monopolizar y sin uniformar » , es preciso tener en cuenta los distintos canales catequéticos que convergen en la confesión de una misma fe. Es necesario fomentar la participación del mayor número de fieles en esta tarea. 18 19 El Credo, los Mandamientos, los Sacramentos y la vida de oración son capítulos insustituibles en la formación de las nuevas genera­ ciones de cristianos, que necesitan de todo ello para poder vivir su fe con plenitud. « A ningún verdadero catequista le es lícito hacer por cuenta propia una selección en el depósito de la fe, entre lo que estima importante y lo que estima menos importante, o para enseñar lo uno y rechazar lo otro » . 20 También será conveniente aprovechar los elementos de pedagogía cristiana contenidos en vuestras tradiciones y costumbres populares: villancicos, cofradías, procesiones, pinturas, manifestaciones floklóricas y tantas otras expresiones artísticas. Contribuiréis así además a la revalorización de vuestra rica cultura. 7. La catequesis conduce necesariamente a los sacramentos. La preparación para recibir la Primera Comunión debe incluir una pro­ funda catequesis sobre el sacramento de la reconciliación. Explicad e inculcad, desde el primer momento, en la mente de los niños que, para recibir la Eucaristía, hace falta estar en gracia de Dios. La presencia verdadera y real de Jesucristo en las especies eucarísticas debe enseñarse con claridad, de modo que distingan bien la diferencia entre el pan común y el Pan eucaristico. Más necesaria es aun la preparación para recibir el sacramento de la Confirmación, el cual, capacita al cristiano para dar con fortaleza un claro testimonio de Cristo. La preparación para el Matrimonio o para el Bautismo de los hijos será la oportunidad de que muchos vuelvan o intensifiquen su vida cristiana. Desde los comienzos de la catequesis cristiana se ha recurrido muy ampliamente a la memorización. Sin dejar de utilizar este mé­ todo, conseguid al mismo tiempo que « esos textos memorizados sean interiorizados y entendidos progresivamente en su profundidad, para 18 Cf. 19 Ibid., 67. Exhort. Ap. 20 Ibid., 30. Catechesi tradendae, 36. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1586 Officiale que sean fuente de vida cristiana personal y comunitaria » . 21 Junto con la doctrina de la fe, es necesario ayudar a niños y mayores a que practiquen en su vida diaria aquellas cosas que escuchan —en el caso de los niños, la recitación de las oraciones sencillas y tradicio­ nales, la obediencia a los padres, la caridad con el prójimo, la vera­ cidad y las demás virtudes— de modo que la coherencia entre palabras y obras comience a desarrollarse desde la infancia y continúe a lo largo de toda la vida. Por eso será también parte de la catequesis la formación en las obligaciones y los derechos que a todos les com­ peten como ciudadanos. 8. « Hay diversidad de carismas, pero el Espíritu és el mismo (...) Todas estas cosas las obra un mismo y único Espíritu )). 22 Quiero dirigirme ahora a vosotros, miembros de los diversos mo­ vimientos, organizaciones y agrupaciones de apostolado laical que estáis presentes en esta celebración. Hoy como ayer, el Espíritu Santo suscita en el seno de la Iglesia movimientos apostólicos adecuados a las necesidades de los tiempos. Cada movimiento de apostolado tiene su don peculiar, recibido de Dios, y debe permanecer fiel a sí mismo, sabiendo que la fecun­ didad de su trabajo dependerá de la fidelidad a su propio carisma. Al mismo tiempo, la unidad con los Pastores y la fidelidad al Magis­ terio son condiciones necesarias para que el fruto de su labor con­ tribuya a una auténtica edificación de la Iglesia de Dios. Corresponde a los Pastores juzgar la autenticidad de los carismas, sin sofocar el Espíritu, sino probándolo todo y reteniendo lo que es bueno. 23 Pues, « para promover el espíritu de unidad (...), son necesa­ rios el mutuo aprecio de todas las formas de apostolado de la Iglesia y una coordinación adecuada que respete el carácter propio de cada una » . 24 Y a vosotros, a todos los que de alguna forma estáis vincu­ lados a esos grupos, os corresponde mantener la comunión eclesial que se realiza por la unión con Cristo, con la Jerarquía y con todos los fieles. Manteneos unidos a Cristo por la oración y los sacramentos. Re­ cordad que « el sarmiento no puede dar fruto por sí mismo, si no 21 Ibid., 55. 22 1 Cor 12, 4. 11. 23 Cf. 1 Tes 5, 19-21; Lumen gentium, 12. 24 Apostolicam actuositatem, 23. Acta Ioannis Pauli Pp. II permanece en la vid » . hacer nada. 25 1587 Nuestra vida es Cristo y, sin El, no podemos 26 9. Manteneos unidos con la Jerarquía de la Iglesia, fieles a sus enseñanzas, mandatos y exhortaciones, teniendo presente que el « cri­ terio siempre válido de vuestra autenticidad será vuestra integración armónica en la Iglesia local para contribuir a edificarla en la caridad con sus pastores )). La unión con Cristo en la Iglesia y por la Iglesia es la señal que permite discernir la autenticidad de vuestros dones y carismas. 27 Manteneos unidos entre vosotros, con la clara conciencia de que todos, cada uno a su modo, participáis en la misma misión : la de Cristo y su Iglesia. La caridad de Cristo, que procuráis difundir, debe empapar vuestras recíprocas relaciones, de manera que sean signo y testimonio de la unidad de su Cuerpo, que es la Iglesia. Cuanto acabamos de decir sobre los distintos movimientos apos­ tólicos se aplica también, con sus peculiaridades propias, a las llama­ das Comunidades Eclesiales de Base, que los Obispos latinoamerica­ nos en la Conferencia General de Puebla de los Angeles describen como « expresión del amor preferente de la Iglesia por el pueblo sencillo ; en ellas se expresa, valora y purifica su religiosidad y se le da la posibilidad concreta de participación en la tarea eclesial y en el compromiso de transformar el mundo )). Como enseñó mi Prede­ cesor el Papa Pablo V I , ellas (( deben ser destinataria^ especiales de la evangelización y al mismo tiempo evangelizadoras » . 28 29 Aliento, por tanto, a todos los fieles que se integran en estas Comu­ nidades Eclesiales de Base, a una mayor profundización en la vida sacramental y de oración, a un conocimiento más hondo de la fe católica, a una participación intensa en las celebraciones litúrgicas de la Iglesia, que se refleje en un estilo de vida marcado por la frater­ nidad y la solidaridad entre todos. En una palabra, que sean autén­ ticamente eclesiales y que se proyecten evangélicamente en actividades apostólicas. 10. En este día en que celebramos la fiesta de la Virgen de Fatima, quiero finalizar este encuentro dirigiéndome a Ella en acción de gra25 Jn 15, 4. 26 Ibid. 15, 5. 27 Sínodo de Obispos 1987, Mensaje al Pueblo de Dios, 5. 28 Puebla, 642. 29 Evangelii nuntiandi, 58. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1588 Officiale cias por su continua intercesión maternal, que yo experimenté de una manera muy especial hace siete años. (( En los albores de la Igle­ sia, al comienzo del largo camino (...) que comenzaba con Pentecostés en Jerusalén, María estaba con todos los que constituían el germen del Nuevo Israel (...). Y la Iglesia perseveraba constante en la oración junto a Ella » . También ahora, si perseveramos en un continuo clamor de oración y de acción de gracias, la Virgen nos acompañará en el camino del cumplimiento de la misión de la Iglesia. Que así sea. 30 * * * Limae, occasione oblata Eucharistici conventus habita.* 1. (( El mismo Jesús que os ha dejado para subir al cielo, volverá como le habéis visto marcharse ».* Toda la Iglesia escucha hoy estas palabras que los Apóstoles oyeron el día de la marcha de Cristo al Padre. « Salí del Padre y he venido al mundo. Ahora dejo el mundo y me voy al Padre » . Este anuncio se cumplió a los cuarenta días de la Resurrección. «Jesús (...) ascendió al cielo». Subió a los cielos. La liturgia de hoy nos hace presente este misterio de la fe. 2 3 Leemos en los Hechos de los Apóstoles : « Se les presentó después de su pasión, dándoles numerosas pruebas de que estaba vivo y, apareciéndoseles durante cuarenta días, les habló del Reino de Dios » . Ahora estos días han llegado a su fin. Cristo ha concluido el tiempo de su misión terrena; proclamando el Reino de Dios ha revelado el misterio del Emmanuel, el misterio del Dios con nosotros. 4 Jésus deja esta tierra. Sin embargo, el misterio del Emmanuel —Dios con nosotros— permanece. Cristo no vino a la tierra para luego abandonarnos volviendo al Padre. El ha venido para quedarse con nosotros para siempre. 2. La Iglesia extendida por los países bolivarianos celebra solemne­ mente hoy, en la capital del Perú, la clausura del Quinto Congreso Eucaristico y Mariano. 30 Redemptoris Mater, 27. * Die 15 m. Maii a. 1988. 1 Act 1, 11. 2 Jn 16, 28. 3 Act 1, 2 ; cf. Act 1, 11. 4 Ibid. 1, 3. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1589 En esta ciudad de Lima, punto central de este encuentro Conti­ nental en la fe y antigua sede de los Concilios limenses —entre ellos, el tercero, uno de los convocados por Santo Toribio—, se reúnen boy Obispos y representantes de diversas Iglesias locales en torno a la Eucaristía y a la Madre del Señor. ¿Qué es esto sino confirmar la verdad de que Cristo, que se ba ido al Padre, continúa estando presente entre nosotros? Está en medio de nosotros el mismo Cristo crucificado y resu­ citado. Está con nosotros Aquel que en el Cenáculo (( tomó el pan (...) y dijo: Esto es mi cuerpo, que se entrega por vosotros (...)». Lo mismo hizo con el cáliz, después de cenar, diciendo : Este es el cáliz de la nueva alianza sellada con mi sangre » . 5 El Cuerpo y la Sangre de Cristo. Jesús crucificado que se ofrece en Sacrificio por los pecados del mundo. Jesús que, en la agonía, entrega al Padre su espíritu. 6 Cristo, el gran Sacerdote, el Sacerdote del sacrificio de su propio Cuerpo y de su propia Sangre que ofrece al Padre. Cristo crucificado y Cristo resucitado. Tanto este Sacrificio como este Sacerdote son perennes. Perduran en este mundo aun después de la Ascención del Señor. (( Por eso, cada vez que coméis de este pan y bebéis de este cáliz, proclamáis la muerte del Señor, hasta que vuelva » , nos recuerda el Apóstol San Pablo. 7 Proclamáis la muerte del Señor en todas partes, en todos los lugares de la tierra, en todos los países boli varíanos, en toda la Amé­ rica Latina. Y la muerte del Señor quiere decir precisamente esto: la verdad del Emmanuel. Dios está con nosotros mediante el sacri­ ficio de su Hijo hecho obediente hasta la muerte. El está presente en medio de nosotros de modo salvifico. Está con nosotros como Redentor del mundo. Habéis querido que este Congreso Eucaristico fuera al mismo tiempo Mariano. ¿Cómo no ver en este deseo una manifestación más de la estrecha unión entre María y el misterio del Emmanuel? En ella se cumple la profecía de Isaías 8 y se inicia la realización del designio redentor del Padre en Cristo. Dios se encarna en sus en­ trañas; es Emmanuel, Dios con nosotros. María, para asombro de 5 1 Cor 11, 23-25. 6 Cf. Lc 23, 46. 7 1 Cor 11, 26. 8 Cf. Is 7, 14; Mt 1, 23. 1590 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale la naturaleza, genera a su Creador, como proclama la Iglesia. Se convierte así, como ha sabido repetir la piedad popular, en « templo y sagrario de la Santísima Trinidad ». 9 3. Mientras estamos en presencia de Jesús Sacramentado, aquí en Lima, la capital del Perú, reunimos en torno a Cristo-Eucaristía todo este continente : las costas inmensas de los océanos, los nevados que se alzan al cielo, las selvas y los llanos tropicales, los ríos y los lagos, los altiplanos y las pampas. Dando voz a todas las criaturas, cantemos al Señor el Salmo de la liturgia de la Ascensión : «Porque Dios es el Rey del mundo (...). Dios reina sobre las naciones, Dios se sienta en su trono sagrado » . Sí, todas las criaturas piden a Dios que esté con ellas como Crea­ dor y Señor. 10 Y sin embargo su trono sobre la tierra es la Cruz en el Calvario, donde su Cuerpo ha sido entregado a la muerte y su Sangre ha sido derramada por los pecados del mundo. Y su trono es la Eucaristía : el pan y el vino como especies del sacrificio redentor y de la presencia salvifica del Emmanuel. 4. Por eso, estamos alrededor de este Sacramento admirable. Venimos a él en esta gran peregrinación de los pueblos bolivarianos. Traemos todo lo que forma parte de la vida de estos pueblos y de la Iglesia en toda América Latina. A la Eucaristía hemos de aso­ ciar toda nuestra vida y la vida de los hombres del mundo entero. El pan, « fruto de la tierra y del trabajo del hombre », y el vino, ((fruto de la vid y del trabajo del hombre», simbolizan que todo lo bueno que llevamos en nosotros mismos y todo nuestro trabajo pueden convertirse en ofrenda y en alabanza a Dios. De esta manera, la instauración del Reino de los cielos comienza a hacerse realidad ya en la tierra. Dios quiere contar con nuestra colaboración unida a estas ofrendas. Mediante la Eucaristía, Sacri­ ficio del Cuerpo y de la Sangre del Señor, los bienes de esta tierra sirven para instaurar el Reino definitivo. El pan y el vino « son trans­ formados misteriosa aunque real y sustancialmente, por obra del Espí­ ritu Santo y de las palabras del ministro, en el Cuerpo y la Sangre 9 10 Cf. Antífona « Alma Redemptoris Mater ». Sal 47 [46], 8-9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1591 del Señor Jesucristo, Hijo de Dios e Hijo de María » . El Señor asume en Sí mismo todo lo que nosotros hemos aportado y se ofrece y nos ofrece al Padre « e n la renovación de su único sacrificio, que anticipa el Reino de Dios y anuncia su venida final )). u 12 5. Cristo se queda en medio de nosotros. No sólo durante la Misa, sino también después, bajo las especies reservadas en el Sagrario. Y el culto eucaristico se extiende a todo el día, sin que se limite a la celebración del Sacrificio. Es un Dios cercano, un Dios que nos espera, un Dios que ha querido permanecer con nosotros. Cuando se tiene fe en esa presencia real, ¡ qué fácil resulta estar junto a El, adorando al Amor de los amores !, ¡ qué fácil es comprender las expre­ siones de amor con que a lo largo de los siglos los cristianos han rodeado la Eucaristía! El amor a la Eucaristía ha sido ocasión para que se manifestara aquí —como en tantas partes del mundo—, el genio de vuestro pueblo, dejando en las naciones bolivarianas un patrimonio eucaristico sin­ gular, digno de ser conservado cuidadosamente. El alivio de la mi­ seria de los que sufren nunca podrá ser una disculpa para descuidar o incluso menospreciar a Jesús en la Eucaristía; pues no hay que olvidar que la dignidad y el decoro en los objetos de culto y en las ceremonias litúrgicas, es una prueba de fe y de amor a Cristo en la Eucaristía. 13 6. Pero Jesús no sólo quiere permanecer con nosotros; quiere dar­ nos la fuerza para entrar en su Reino. « N o todo el que me diga: "Señor, Señor" entrará en el Reino de los cielos, sino el que haga la voluntad de mi Padre celestial » . Cristo, que ha cumplido la voluntad de su Padre « hasta la muerte y muerte de Cruz » , nos hace partícipes de su fidelidad, mediante la Eucaristía. A través de ella nos da la fuerza que hace posible cumplir la voluntad de Dios, por la que entramos en el Reino de los cielos. Cristo quiere ser nuestro alimento. « Tomad y comed, esto es mi Cuerpo )), nos dice a nosotros como dijo a sus discípulos el día de Jueves Santo. Es el misterio del Amor que exige de nuestra parte una respuesta de amor. Por 14 15 16 11 12 Sollicitudo rei socialis, 48. Ibid. Sacrosanctum 13 Cf. 14 Mt 7, 21. 15 Flp 2, 8. 16 Mt 26, 26. 104 - A. A. S. Concilium, 22. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1592 Officiale eso hemos de recibirlo siempre dignamente, con el alma en gracia, habiéndonos purificado antes, cuando lo necesitemos, mediante el sacramento de la Penitencia. (( Quien coma el Pan o beba el Cáliz del Señor indignamente —nos dice el Apóstol San Pablo— será reo del Cuerpo y de la Sangre del Señor )). Y lo recibiremos con la mayor frecuencia posible como manifestación de nuestro amor, de nuestro deseo de asemejarnos a El y ser verdaderos discípulos suyos en el servicio a nuestros hermanos. 17 Emmanuel, Dios con nosotros, Dios dentro de nosotros es como un anticipo de la unión con Dios que tendremos en el cielo. Cuando lo recibimos con las debidas disposiciones se refuerza, por así decir, la inhabitación de la Trinidad en nuestra alma, la percibimos más íntimamente. Al comulgar podemos escuchar de nuevo a Cristo que nos dice : « El Reino de los cielos ya está entre vosotros » . 18 Recordamos, aí mismo tiempo, que su Reino, aunque ya incoado en el tiempo presente, no es de este mundo. Su Reino es « el Reino de la Yerdad y la Vida, el Reino de la Santidad y la Gracia, el Reino de la Justicia, el Amor y la P a z » . Es el Reino a donde va a prepararnos un lugar y al que nos llevará cuando nos lo haya preparado, si le hemos sido fieles. De esta manera, sabremos rechazar la tentación del mesianismo terreno : la tentación de reducir la misión salvifica de la Iglesia a una liberación exclusivamente temporal. <( La Iglesia quiere el bien del hombre en todas sus dimensiones: en primer lugar como miembro de la ciudad de Dios y luego como miembro de la ciudad terrena » . Por esto, enseña que « la liberación más radical, que es la liberación del pecado y de la muerte, se ha cumplido por medio de la muerte y resurrección de Cristo » . 19 20 21 22 23 7. (( Cada vez que coméis de este Pan y bebéis de este cáliz, —aca­ bamos de escuchar en la liturgia— proclamáis la muerte del Señor, hasta que vuelva » . Cada vez que participamos de la Eucaristía nos unimos más a Cristo y, en él, a todos los hombres, con un vínculo más perfecto 24 17 1 Cor 11, 27. 18 Le 17, 21. 19 Of. Jn 18, 36. 20 Solemnidad de Cristo Rey, Prefacio. 21 Cf. Jn 14, 2-3. 22 Instr. 23 Ibid., 22. 24 1 Cor 11, 26. Libertatis conscientia, 63. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1593 que toda unión natural. Y, unidos, nos envía al mundo entero para dar testimonio del amor de Dios mediante la f e y las obras de ser­ vicio a los demás, preparando la venida de su Reino y anticipándolo en las sombras del tiempo presente. Descubrimos, también, el sen­ tido profundo de nuestra acción en el mundo a favor del desarrollo y de la paz, y recibimos de El las energías para empeñarnos en esa misión cada vez con más generosidad. Construimos así una nueva civilización : la civilización del amor. Una civilización que, aquí en el Perú han contribuido a forjarla almas escogidas como Santo Toribio de Mogrovejo, Santa Rosa de Lima, San Martín de Porres, San Fran­ cisco Solano, San Juan Macías, la Beata Ana de los Angeles y tantos otros cristianos ejemplares, que mediante el testimonio de sus vidas y con sus obras de caridad nos han dejado un camino luminoso de auténtico amor preferencial a los pobres desde el Evangelio. Una civilización que, sobre esa base de amor a la persona que está cerca de nosotros —nuestro prójimo—, transformará las estructuras y el mundo entero. 25 8. ¡ Iglesia de esta tierra peruana ! ¡ Iglesia en los países bolivarianos ! ¡ Iglesia en todo este continente que se prepara a celebrar los quinientos años de su evangelización ! Este es el día en que Cristo, antes de subir al cielo, manda a los Apóstoles por todo el mundo. Precisamente hoy —antes de ir de este mundo al Padre—, Jesús les dice : « Id al mundo entero y proclamad el Evangelio a toda la creación » . 26 Pero, ¿qué representa un reducido número de Doce para ir a todo el mundo, para predicar a toda criatura? Los mismos Apóstoles podrían haberse hecho esta pregunta. ¿Quiénes somos nosotros? ¿Cómo podremos hacer frente a esta mi­ sión? ¿Cómo conseguiremos cambiar esta civilización de muerte en una civilización de Amor y de vida? Son preguntas que también hoy nosotros nos hacemos; interrogantes que pueden asaltarnos ante la magnitud de la tarea que nos aguarda. Y es el mismo Señor el que contesta. Jesús dice a sus discípulos y, en ellos, a nosotros : « Cuando el Espíritu Santo descienda sobre vosotros, recibiréis fuerza para ser mis testigos en Jerusalén, en toda Judea, en Samaría y hasta los confines de la tierra». 27 25 Cf. Sollicitudo rei socialis, 48. 26 Me 16, 15. 27 Act 1, 8. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1594 Officiale \ Los confines de la tierra ! Ya entonces había sido previsto el tiempo en que, a estos «confines de la tierra », desconocidos, entre el Océano Atlántico y el Pacífico* vendrían los Apóstoles de la Buena Nueva en la persona de sus lejanos sucesores y continuadores. 9. ¡ Iglesia del Perú ! ¡ Iglesia de los Países Bolivarianos ! ¡ Iglesia de América Latina ! Cristo te habla con las mismas palabras con las que habló entonces y te envía a predicar la Buena Nueva a toda criatura lo mismo que envió a los Apóstoles el día de la Ascensión. La Eucaristía es el Sacramento de esta misión. En la Eucaristía se perpetúa la muerte y resurrección del Señor. En ella se hace pre­ sente la potencia del Espíritu Santo que nos impulsa a ser testigos de Cristo para anunciar su mensaje salvador a todas las naciones. La Eucaristía que hoy celebramos aquí es sacramento de la misión, del envío. De ella nace la misión de todos : de los Obispos, de los sacerdotes, de los religiosos y de las religiosas, de los laicos, de todo el Pueblo de Dios. ¡ Caminad, por tanto, alimentados y sostenidos por la Eucaristía ! ¡ Caminad con María, la Madre de Jesús ! Permaneced con Ella en oración perseverante. Ella es la Madre de la Iglesia naciente y, después de la Ascensión del Hijo, su condición maternal permanece en la Iglesia para sostenernos con su amor. ¡ Caminad !, y que no os falte coraje ni paciencia, que no os falte humanidad y constancia. ¡ Que no os falte la caridad ! 28 29 Hijos e hijas de América Latina, también yo os repito las palabras que hemos escuchado del libro de los Hechos de los Apóstoles: « ¿qué hacéis ahí plantados mirando al cielo? El mismo Jesús que os ha dejado para subir al cielo, volverá como le habéis visto marcharse )>. 30 Todos nosotros estamos en este mundo, en medio de las realidades terrenas, pero con nuestra mirada puesta en lo alto, sabiendo que el Señor ha de venir de nuevo. Con grande amor y confianza estamos « en la espera de tu venida ». Maraña tha. ¡ Ven, Señor Jesús ! * * * 28 Cf. Act. 1, 14. 29 Cf. 30 Act 1, 11. Redemptoris Mater, 40. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1595 Limae, ad Peruviae episcopos habita.* (( Congregavi^ nos in unum Christi amor ». Amadísimos Hermanos en el episcopado: 1. Estas palabras, siempre actuales en la Iglesia, se cumplen hoy de una manera especial. Nos ha congregado aquí el amor de Cristo y el amor de su Madre, en la gozosa ocasión de la clausura del V Con­ greso Eucaristico y Mariano de los Países Boli varíanos. Agradezco vivamente vuestra invitación a esta solemne ceremonia, mientras elevo mi corazón en acción de gracias al Padre, de quien procede « toda dádiva buena y todo don perfecto »,* por la devoción que ha manifestado el pueblo peruano hacia la Eucaristía y hacia la Madre de Dios. Ese fervor, obra de la gracia y fruto a la vez de vuestro abnegado ministerio, es una señal luminosa de la dedicación y entrega con que ejercéis vuestra labor pastoral. Doy gracias también a Dios porque me concede estar nuevamente con vosotros y poder saludaros fraternalmente como verdaderos y auténticos maestros de la fe, pontífices y Pastores. 2 2. Próximos ya al tercer milenio del cristianismo y, más cerca aun, en la vigilia del V Centenario del comienzo de la evangelización de América, deseo recordaros la necesidad de un renovado empeño en lo que ya otras veces, he llamado una «nueva evangelización ».* Ciertamente, la simiente del mensaje de Cristo ha calado honda­ mente en tierras peruanas, ha germinado con persistente vigor y ha producido abundantes frutos de santidad, como lo muestran vuestros santos del pasado, a los que se ha unido recientemente Sor Ana de los Angeles Monteagudo. Pero el Señor nos llama a impulsar esta evangelización que, como recordé el 1983 en Puerto Príncipe, ha de ser « nueva en su ardor, en sus métodos, en su expresión » , perma­ neciendo siempre fieles a esa Buena Nueva que es el Evangelio en cualquier momento de la historia. Esta evangelización nueva o reno­ vada, a la vez que anuncia a Jesucristo allí donde aún no lo conocen, planteará mayores exigencias a quienes ya pertenecen a su grey. No 4 * Die 15 m. Maii a. 1988. 1 Sant 1, 17. Christus Dominus, 2. 2 Cf. 3 Discurso al Episcopado del Perú, 1, 2.11.1985. 4 Discurso al CELAM, 1, 9.III.1983. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1596 Officiale podemos, hermanos míos, conformarnos con las metas ya alcanzadas. Vosotros sois, como yo, conscientes de ello. Ciertamente lo ya reali­ zado es mucho, pero, al mismo tiempo, es poco, si tenemos en cuenta los dilatados horizontes de posible expansión y profundización cris­ tiana que se abren ante nuestros ojos. 8. Cuando se emprendió la primera evangelización de estas tierras, vuestros predecesores encontraron ante sí una geografía dura, de difí­ ciles comunicaciones a través de las imponentes alturas de los Andes o de selvas impenetrables. Pero el amor y la conciencia del mandato divino de hacer! discípulos en todos los pueblos prevalecieron sobre las dificultades. Hoy, como entonces, al igual que en los albores del cristianismo, pudiera parecer que los obstáculos son insuperables y los medios insuficientes. Es cierto que a las dificultades ya experi­ mentadas en el pasado, se unen en nuestros días otras de caracte­ rísticas diferentes y desafiantes. La sociedad peruana actual, que justamente aspira a conseguir objetivos de progreso capaces de elevar, el horizonte material y espiritual de todo ciudadano, se siente a veces como minada desde dentro por un inexcusable eclipse del respeto debido a la dignidad humana, por ideologías materialistas que niegan la trascendencia, por una violencia ciega e insensible a las reiteradas llamadas a la reconciliación. A todo esto se añade la pobreza cre­ ciente y aun extrema en que llegan a vivir tantas familias, los vicios sociales acarreados o generados por el narcotráfico, la profusión de las sectas y la persistencia obstinada de planteamientos doctrinales y metodológicos que siembran la confusión entre los fieles y atentan a la unidad de la Iglesia. Pero también hoy, como hace cinco siglos, el Espíritu de Dios nos lleva a acometer el trabajo con un encendido ardor y renovada esperanza : realizando con fidelidad las tareas pastorales que demanda el crecimiento de la Iglesia ; sobrellevando con fortaleza las angustias y dolores, que nunca faltan; prosiguiendo generosamente el camino de la Cruz 5 fuente de nuestra salvación. 4. La necesidad de una evangelización renovada trae consigo en primer lugar, una exigencia mayor de unidad. La Iglesia, como mis­ terio de comunión, es, en palabras del Concilio Vaticano II, « signo e instrumento de la unión íntima con Dios y de la unidad de todo 5 Cf.. Col 1, 24. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1597 el género humano » . En el núcleo de este misterio se encuentra la comunión de los Obispos entre sí. Sois, hermanos amadísimos, legí­ timos sucesores de los Apóstoles y miembros del Colegio Episcopal: por consiguiente, debéis sentiros estrechamente unidos a él y entre vosotros como partes de un solo cuerpo. La caridad mutua que os une debe ser el símbolo que, reluciendo ante la faz de los hombres, les impulse a acercarse a Jesucristo : (( En esto conocerán todos que sois discípulos míos: si os amáis los unos a los otros». 6 7 8 5. (( Id por todo el mundo y proclamad la Buena Nueva a toda la creación » . 9 El primer paso de esa nueva evangelización es la ilusionada y tenaz proclamación del mensaje cristiano, en lo cual tenéis una espe­ cial responsabilidad. Sois, en efecto, ((los pregoneros de la fe '(...), los maestros auténticos, es decir, los que están dotados de la auto­ ridad de Cristo, que predican al pueblo que les ha sido encomendado la fe que ha de ser creída y ha de ser aplicada a la vida » . 10 « El misterio íntegro de Cristo » debe ser en todo momento el punto central de esta evangelización renovada. Las grandes verdades de la fe, que cíclicamente nos recuerda la liturgia, deben ser pro­ puestas al pueblo cristiano, con adecuados métodos pastorales, para que sean profesadas con una adhesión cada vez mayor. Esto en modo alguno excluye que también el orientar sobre el recto ordenamiento de las realidades terrenas sea parte integrante de vuestro ministerio; pero es importante dejar bien asentado que la respuesta definitiva a los interrogantes que más apremian a la humanidad viene precisa­ mente de la fe en la gracia divina, que se difunde en la Iglesia a través de los sacramentos y demás medios de santificación. 11 Vuestro oficio de Pastores y de maestros de la fe incluye inelu­ diblemente la obligación de discernir, clarificar y proponer remedios a las desviaciones que se presenten, cuando ello sea preciso. No habréis de dudar en ejercer solícitamente ese deber, si el legítimo plu­ ralismo derivase, a causa del error o por la debilidad humana, hacia posiciones que contradicen la fe y las enseñanzas de la Iglesia. A la 6 Lumen gentium, 7 Cf. 8 Jn 13, 35. 9 Me 16, 15. 1. Christus Dominus, 6. 10 Lumen gentium, 11 Christus 25. Dominus, 12. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1598 Officiale prudencia y la caridad sin límites, propias del Buen Pastor, ha de acompañar también la fortaleza, que os ha de llevar, como a San Pablo 12 a denunciar abiertamente desviaciones y errores, aunque os cause dolor, cuando así lo requieran el bien de las almas y la fidelidad a la Iglesia. Santo Toribio de Mogrovejo, eximio predecesor vuestro, nos ofrece un claro ejemplo de cómo se ejerce esta virtud de la fortaleza, ya que (( fue un insigne maestro en la verdad, que amaba siempre a quien erraba, pero nunca dejó de combatir el error » . 13 Dentro de este con­ texto —conjunción de prudencia, caridad y fortaleza—, debe arti­ cularse sólidamente vuestro magisterio, claro y valiente, para aplicar las directrices contenidas en las dos Instrucciones de la Congregación para la Doctrina de la Fe sobre la teología de la liberación. Vuestro amor hacia el rebaño de Cristo y, en especial, hacia aquellos que han sido constituidos por El sacerdotes del Dios Altí­ simo, os ha de hacer conscientes de que, a veces, el error persistente conlleva una ofuscación tal de la razón que incluso hace sordos los oídos para las llamadas y advertencias, como si éstas fueran diri­ gidas a otros. Siguiendo el ejemplo del Buen Pastor, que sale amo­ rosamente en busca de la oveja descarriada, 14 vuestra solicitud pasto­ ral hará todo lo que esté en vuestras manos por reintegrarlos en plenitud a la unidad sin fisuras, cuidando a la vez que el desvío de algunos no aparte a otros de la comunión en torno a Cristo. 6. La predicación de la Buena Nueva incluye enseñar, según la doctrina de la Iglesia, el valor de la persona humana y de sus derechos inalienables ; el valor de la familia, de su unidad y estabilidad ; el valor de la sociedad civil con sus leyes y legítimas instituciones; el valor del trabajo, del descanso, de las artes y las ciencias. Estos y otros son cometidos que el documento conciliar Christus Dominus señala a los Obispos sin olvidar, finalmente, el exponer « los modos cómo hayan de resolverse los gravísimos problemas acerca de la posesión, incremento y recta distribución de los bienes materiales, sobre la guerra y la paz y sobre la fraterna convivencia de todos los pueblos )). 15 12 Of. 2 Tim 2, 14-20; Tit 1, 10-11. 13 Discurso al Episcopado del Perú, 3, 2.II.1985. 14 Cf. Mt 18, 12. 15 N. 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1599 La vida ciudadana del Perú, azotada desde hace años por la vio­ lencia y el terrorismo, la pobreza, el narcotráfico, el deterioro de la moralidad pública y otros males, no puede quedar en ningún modo al margen de vuestra palabra orientadora. Tarea de los Obispos como creadores de concordia y unidad es la obra de comunión en el propio país, obra de reconciliación y de solidaridad. El Espíritu, que os ha llamado a seguir edificando la Iglesia, os pide exhortar a los hombres a unirse en la verdad y en la búsqueda del auténtico bien común. El cristiano debe asumir en conciencia sus deberes cívicos con su espíritu de servicio desinteresado que le llevará a renunciar a la búsqueda de la ganancia personal, del poder o del prestigio, si ello va en detrimento de otras personas. Sabrá respetar los derechos de los demás, buscando por encima de todo el bien superior de la paz y la justicia. Fieles a sus tradiciones más nobles y a sus raíces cris­ tianas, se decidirán a caminar con renovada confianza por la vía de la reconciliación y de la fraternidad, en un esfuerzo común por lograr, mediante el diálogo y los medios pacíficos, la superación de existentes desequilibrios y de intereses contrapuestos. El cristiano ha de tener bien claro que la sociedad se construye sólida y en paz si se inspira en el programa de las Bienaventuranzas. Distintas son, en cambio, las soluciones que presentan las ideo­ logías materialistas. El afán desordenado de ganancia económica sin ninguna barrera ética, y la concepción de la sociedad enfrentada en una permanente lucha de clases, son contrarios al mensaje de Cristo; terminan siempre acrecentando el egoísmo y el odio, alejando de Dios y traicionando al hombre. 16 7. Mas la llamada a la fe que propone la Buena Nueva ha de ir siempre acompañada por los adecuados medios de salvación. En efecto, el Señor, al enviar por el mundo a los Apóstoles, les dice : (( El que crea y sea bautizado se salvará » . La nueva evangelización incluye como algo esencial y prioritario la celebración de los sacramentos, que forman parte intrínseca de la llamada al seguimiento de Cristo. En el ministerio pascual —renovado en la Eucaristía— se consuma la Redención y se nos manifiesta cuál ha de ser el sentido de la acción del cristiano en el mundo. En él Cristo nos comunica su gracia, y nos hace indóneos para proclamar sus maravillas entre los hombres. 17 14 17 Cf. Sollicitudo rei socialis, 37. Me 16, 16. Acta Apostolicae Sedis - 1600 Commentarium Officiale La liberación del pecado exige una constante y amplia catequesis sobre la penitencia sacramental, «haciendo resaltar (...) que, sin la conversión a Cristo en espíritu de humildad y arrepentimiento, el hombre es incapaz de resolver los grandes problemas de su existencia, de superar los obstáculos que impiden la manifestación de la vida reconciliada » . A la catequesis habrá de unirse el desvelo para que los fieles puedan recibir con frecuencia este sacramento. Por eso, ani­ maréis a los sacerdotes a que —a imitación del padre, en la parábola del hijo pródigo — esperen con paciencia a los que vuelven arrepen­ tidos e incluso salgan a su encuentro, para hacer partícipes a cada uno del inmenso amor de Dios. 18 19 Esta participación culmina en el banquete eucaristico. « Habiendo amado a los suyos que estaban en el mundo, los amó hasta el extre­ mo )): con estas palabras inicia San Juan el relato de la última Cena. Este amor « hasta el extremo » encontrará respuesta cumplida en la frecuente comunión eucaristica, Sacramento del Altar que hemos adorado junto con todo el Pueblo de Dios en el Congreso apenas clausurado, que ha reunido a los fieles de los Países Bolivarianos. 20 8. Pero, « ¿ c ó m o oirán sin que nadie les predique? y ¿cómo pre­ dicarán si no son enviados? )). Hermanos míos, para que esta evangelización nueva y renovada se extienda hasta el último confín de este país, habréis de fomentar « con el mayor empeño las vocaciones sacerdotales y religiosas, pres­ tando especial atención a las vocaciones misioneras » . 21 22 Una de mis mayores alegrías ha sido contemplar el espléndido florecimiento de vocaciones en Perú. Los seminarios habrán de ser como « la pupila de vuestros ojos », en frase de mi venerado prede­ cesor el Papa Pío XII ; ellos han de ser objeto primordial de vuestra atención, cuidando, tanto el número de los seminaristas, como la calidad adecuada de su formación humana, espiritual, doctrinal y pastoral. 9. Los Obispos han de ser « en medio de los suyos como los que sirven, pastores buenos, que conocen a sus ovejas y a quienes ellas también conocen ; verdaderos padres, que se distinguen por el espíritu 18 Reconciliatio 19 Cf. Lc 15, 20. 20 et paenitentia, Jn 13, 1. 21 Rom 10, 14-15. 22 Christus Dominus, 15. 41. Acta Ioannis Pauli Pp. II de amor y solicitud para con todos » . 23 1601 Tenéis que abrazar « siempre con particular caridad a los sacerdotes » . 24 A vosotros, hermanos, os corresponde la noble tarea de mantener la unidad del clero y de los demás agentes pastorales, y exhortarles a no dejarse llevar por situa­ ciones en las que se ponga en peligro su identidad de sacerdotes del Señor. Para esto, conviene fomentar entre ellos la genuina fraternidad sacerdotal que, haciendo más llevadero el quehacer de cada día, ayude al sacerdote a cumplir fielmente sus compromisos con Dios y con la Iglesia. Esta fraternidad sacerdotal debe llevar también a acoger con sin­ cero afecto a los sacerdotes y religiosos venidos del extranjero, tan abundantes en el Perú, haciendo que se sientan como en casa, ani­ mados por el clero y los religiosos locales. Su servicio, ejercido lejos de su patria de origen, es acreedor a toda clase de facilidades para que puedan integrarse plenamente en la vida y en la acción pastoral de la diócesis. Las comunidades de vida consagrada y apostólica desempeñan también una función de primer orden en la Iglesia local. Alentadlas a que acrecienten su fidelidad al propio carisma, a que estén frater­ nalmente unidas entre sí, a que permanezcan en la caridad y sirvan a sus hermanos en la fe con el espíritu de Cristo, obrando como la levadura en la masa, sin perder la propia identidad. 10. El Sínodo de Obispos del aio pasado insistió sobre la plena pertenencia de los laicos a la misión de la Iglesia, como exigencia de su bautismo. La conciencia de ser Iglesia debe llevarlos a sentirse plenamente responsables de aquella misión, que consiste en llamar a todos los hombres a la unidad en Cristo y santificar todas las reali­ dades del mundo. Los laicos necesitan y esperan de sus Pastores las orientaciones que les ayuden a desarrollar cristianamente su acti­ vidad en el mundo como parte de esa misión universal. Recordadles, por tanto, las enseñanzas sociales de la Iglesia, no como un marco teórico que no incide en la vida, sino como perspectivas que aspiran a ser concretadas con sus actuaciones. Las asociaciones de apostolado y los movimientos eclesiales me­ recen ser alentados, como manifestaciones de la fuerza del Espíritu 25 23 24 25 Christus Dominus, 16. Ibid. Cf. Apostolicam actuositatem, 18. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1602 que lleva a la comunión en la fe y en la caridad fraterna, y que impulsa a la participación activa en la misión de la Iglesia. La santidad de vida que siempre debéis fomentar a partir de los hogares exige en primer término a los esposos cristianos la santifi­ cación de sus deberes familiares. Los que siguen el camino del matri­ monio deben saber que Nuestro Señor quiso dignificar la unión conyu­ gal convirtiéndola en el sacramento de su propio amor por la Iglesia. La auténtica felicidad del hogar está basada en el amor que se da y se sacrifica con sencillez y perseverancia. Un amor así es el que debe inspirar las relaciones entre los esposos, entre padres e hijos, entre los hermanos. Este amor sólo puede sustentarse con el alimento de la fe, y ésta es un don de Dios que se nutre en la oración y los sacramentos. Descartar de las relaciones conyugales la apertura a la vida, buscando por medios ilícitos un placer que excluye la fecundidad, significa no conocer este amor. J 11. Queridos hermanos Obispos, no estamos solos en la tarea de la nueva evangelización. El Señor, al tiempo que enviaba a los Após­ toles a predicar la Buena Nueva, les decía : (( Sabed que Yo estoy con vosotros todos los días hasta el fin del mundo » . 26 Dios está con nosotros. Jesús, a la vez que se ha ido, se ha quedado con nosotros en la Eucaristía. Y, « s i Dios está por nosotros, ¿quién podrá contra nosotros? » . La Eucaristía es signo y fuente de unidad. En ella brilla eminen­ temente la verdad del Amor : del amor de Dios a los hombres, que entregó a su Hijo único para que nosotros, muertos por el pecado, tuviéramos vida, y del amor que debe unirnos a todos los que nos alimentamos del Cuerpo y la Sangre del Señor y estamos vivificados por el mismo Espíritu. Que este Sacramento os conforte en vuestro caminar y haga de vosotros, en el Perú de hoy, signos vivientes y eficaces del amor y de la paz del Señor. 27 Encomiendo también vuestras intenciones pastorales a la Madre de Dios, a la que con gran acierto habéis querido honrar, asociándola con su Divino Hijo, en este Congreso ; a Ella pido que sea la guía de vuestros pensamientos y de vuestras obras al servicio de la edificación de la Iglesia. Que así sea. • * • 26 Mt 28, 20. 27 Rom 8, 31. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1603 Assumptionopoli, ob decretos Ven. Dei Servis Rocho González et Sociis eius, Sanctorum caelitum honores.* « j Señor, dueño nuestro, qué admirable es tu nombre en toda la tierra ! »1 1. Hoy, amadísimos hermanos y hermanas de Asunción y de todo Paraguay, es un día de fiesta grande para vuestro país y para toda la Iglesia. Como sucesor del Apóstol Pedro, tengo la dicha de celebrar esta Eucaristía, en la que son elevados a los altares un hijo de esta querida ciudad de Asunción, el Padre Roque González de Santa Cruz —primer santo de este queridísimo Paraguay—, y sus dos compañe­ ros, los Padres Alfonso Rodríguez y Juan del Castillo, nacidos en tierra de España, en Zamora el primero y en Belmonte (Cuenca) el segundo, los cuales, por amor a Dios y a los hombres, vertieron su sangre en tierras americanas. Todos ellos gastaron su vida en cumplir el mandato de Cristo de anunciar su mensaje « hasta los confines de la tierra )). La fuerza salvadora y liberadora del Evangelio se hizo vida en estos tres abne­ gados sacerdotes jesuítas que la Iglesia en este día presenta como modelos de evangelizadores. Su inquebrantable fe en Dios, alimen­ tada en todo momento por una profunda vida interior, fue la gran fuerza que sostuvo a estos pioneros del Evangelio en tierras ameri­ canas. Su celo por las almas les llevó a hacer cuanto estuvo en sus manos por servir a los más pobres y abandonados. Todos sus encomiables trabajos en favor de aquellas poblaciones —tan necesitadas de ayuda espiritual y humana—, todas sus fatigas y sufrimientos tuvieron como único objetivo el transmitir el gran tesoro de que eran portadores : le fe en Jesucristo, salvador y liberador del hombre, vencedor del pecado y de la muerte. 2 Los Pastores y todo el Pueblo de Dios que vive en Paraguay, así como de las otras naciones hermanas de la cuenca del Plata, cuyos dignos representantes están entre nosotros, encontrarán en estos nuevos santos modelos y guías seguros en su peregrinación hacia la Jerusalén, la Patria celestial. El hecho mismo de ser venerados en todos los países del sur de este continente de la esperanza no sola* Die 16 m. Maii a. 1988. 1 Sal 8, 2. 2 Act 1, 8. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1604 Officiale mente indica la vigencia de una fe que no conoce fronteras, sino que ha de estimularos a promover en estas naciones una conciencia cada vez más viva y operante del ideal cristiano de fraternidad, sobre la base de las comunes raíces religiosas, culturales e históricas. 2. « ¡ S e ñ o r , (...) qué admirable es tu nombre en toda la tierra!)), repetimos con las palabras del Salmo. 3 Ensalzando el nombre de Dios, que nos ha enriquecido con estos modelos de evangelizadores, saludo a todos los aquí presentes y a todos los que habitan estas tierras paraguayas. Al Señor Arzobispo de esta querida Arquidiócesis y a su Obispo Auxiliar, a todos los hermanos en el Episcopado del Paraguay y de los demás países vecinos que han querido unirse a nosotros en esta liturgia, a los sacerdotes, religiosos y religiosas, a las autoridades civiles y militares y a todos los amadísimos fieles. Saludo especialmente a los Superiores de la Compañía de Jesús y a todos los hijos de San Ignacio de estas regiones. Hace un momento, al solicitar oficialmente la canonización de los Padres Roque González de Santa Cruz, Alfonso Rodríguez y Juan del Castillo, se ha pasado en reseña su vida santa, así como los méritos y gracias celestiales con que el Señor quiso adornarlos. En ellos, y en presencia de los frutos que obtuvieron en sus tareas de difusión de la verdad cristiana y de promoción humana, reconocemos las señales auténticas de los apóstoles, cuya vida está sólidamente edificada en la imitación de Cristo. 3. (( ¡ Señor, dueño nuestro, qué admirable es tu nombre en toda la tierra ! » . « A imagen tuya creaste al hombre » . « Lo hiciste poco inferior a los ángeles, lo coronaste de gloria y dignidad; le diste el mando sobre las obras de tus manos » . 4 ¿ 6 Toda la creación canta alabanzas a Dios. Todas sus obras son motivo de acción de gracias. Y sobre todas destaca el hombre, (( poco inferior a los ángeles », el cual tiene el dominio sobre las obras de sus manos. El hombre, la criatura que puede alabar a Dios conscien3 4 Sal 8, 2. Ibid. 5 Plegaria Eucaristica. 6 Sal 8, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1605 temente, la que puede llegar a reconocerlo por las obras de sus manos cuando contempla « e l cielo, (...) la luna y las estrellas». Este hombre que fue creado por Dios « a imagen suya » , según su « semejanza » , es, sin embargo, capaz de olvidarse de El y caer en el pecado, que es la peor de las esclavitudes. « Sumergido su pen­ samiento en las tinieblas y excluido de la vida de Dios —como dice san Pablo a los fieles de Efeso—, habiendo perdido el sentido moral, se entregan al libertinaje, hasta practicar con desenfreno toda suerte de impurezas » . Es « el hombre viejo corrompido por deseos de placer » . 7 8 5 10 n 12 4. Pero el mismo Apóstol añade : « Cristo os ha enseñado a aban­ donar el anterior modo de vivir (...), a renovaros en la mente y en el espíritu » . « Cristo Redentor revela plenamente el hombre mismo al hombre » . Sólo en Cristo « el hombre vuelve a encontrar la gran­ deza, la dignidad y el valor propios de la humanidad » . 13 14 15 Sabiéndose responsables en cuanto a la necesidad de custodiar la dignidad humana en aquel momento de la historia, el Padre Roque González, el Padre Alfonso Rodríguez, el Padre Juan del Castillo y tantos otros cristianos, afrontaron el tremendo desafío que había supuesto el descubrimiento del llamado Nuevo Mundo. Convencidos de que el Evangelio es mensaje de amor y de libertad, procuraron dar a conocer « la verdad en Cristo Jesús » a lo largo y a lo ancho de estas tierras. Respondiendo al llamado del Señor que los invitaba a hacer discípulos en todas las naciones, quisieron repetir a los pueblos recién conocidos las palabras de san Pablo a los Efesios : 16 « Dejad que el Espíritu renueve vuestra mentalidad, y vestios de la nueva condición humana, creada a imagen de Dios : justicia y santidad verdaderas » . 17 7 Sal 8, 4. 8 Gen 1, 27. 9 Ibid. 1, 26. 10 Ef 4, 18. 11 Ibid. 4, 19. 12 Ibid. 4, 22. 13 Ibid. 4, 22-23. 14 Redemptor 15 Ibid. 16 Ef 4, 21. 17 Ibid. 4, 24. hominis, 10. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1606 Officiale 5. En su afán de ganar almas para Cristo, el Padre Roque y sus compañeros recorrieron todas estas tierras desde el estuario del Plata hasta las nacientes de los ríos Paraná y Uruguay, y hasta las sierras Mbaraeayú en el Alto Paraguay, afrontando todo tipo de incomodi­ dades y peligros. Infatigables en la predicación, austeros en su vida personal, el amor a Cristo y a los indígenas les llevó a abrir caminos nuevos y levantar reducciones que facilitaran la difusión de la fe y aseguraran condiciones de vida dignas a sus hermanos. Itapúa, Santa Ana, Yaguapoá, Concepción, San Nicolás, San Javier, Yapeyú, Can­ delaria, Asunción del Yjuhí y Todos los Santos Caaró son nombres de lugares que han entrado en la historia de la mano de estos Santos. Lugares en que se promovió un auténtico desarrollo, que abarcó (( la dimensión cultural, trascendente y religiosa del hombre y de la sociedad » . Toda la vida del Padre Roque González de Santa Cruz y sus compañeros mártires estuvo marcada plenamente por el amor : amor a Dios y, por El, a todos los hombres, en especial a los más necesi­ tados, a aquellos que no conocían la existencia de Cristo ni habían sido aún liberados por su gracia redentora. Los frutos no se hicieron esperar. Como resultado de su acción misionera, muchos abandonaron los cultos paganos para abrirse a la luz de la verdadera fe. Los bautismos se sucedieron ininterrumpi­ damente y continuaron también después de su muerte hasta abarcar multitudes. Junto a la administración de los sacramentos ocupaba un lugar primordial la instrucción en las verdades de la fe expuesta sistemáticamente y de modo asequible a los oyentes. Floreció también la vida litúrgica —bautismos solemnes, procesiones eucarísticas— y toda una piedad popular enraizada en la doctrina: Congregaciones marianas, fiestas patronales de San Ignacio, música sagrada ... 18 6. Al mismo tiempo, la labor de los Padres jesuítas hizo que aquellos pueblos guaraníes pasaran, en pocos años, de un estado de vida seminómada a una civilización singular, fruto del ingenio de misioneros e indígenas. De este modo se puso en marcha un notable desarrollo urbano, agrícola y ganadero. Los nativos se iniciaron en la agricultura y en la ganadería. Florecieron los oficios y las artes, de lo cual dan testi­ monio todavía hoy tantos monumentos. Iglesias y escuelas, casas para Sollicitudo rei socialis, 46. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1607 las viudas y huérfanos, hospitales, cementerios, graneros, molinos, establos y otras obras y servicios civiles surgieron en pocos años en más de treinta villas y pueblos por toda vuestra geografía y por las regiones vecinas. Con la palabra y el ejemplo de tantos santos reli­ giosos, los aborígenes se hicieron también pintores, escultores, mú­ sicos, artesanos y constructores. El sentido de solidaridad conseguido creó un sistema de tenencia de tierras que combinó la propiedad familiar con la comunitaria, asegurando la subsistencia de todos y el socorro de los más necesitados. Se navegaron y exploraron los grandes ríos. Se hicieron descubrimientos geográficos y científicos, y llegaron a incorporarse a la civilización y a la f e territorios inmensos. Con la prudencia que da el vivir en Cristo y movido únicamente por los valores del Evangelio, el Padre González de Santa Cruz supo ganarse el respeto y la consideración tanto de los caciques indígenas como de las autoridades europeas de Asunción y del Río de la Plata. Su sentido de justicia —vivido en primer lugar con Dios—, le llevó a elevar su voz en defensa de los derechos de los indios. Junto con otros muchos eclesiásticos de la región, consiguió eliminar el yaconazgo en esta parte del Continente y mitigar los abusos de la enco­ mienda. Se formó así una legislación ejemplar, en un clima de concordia y armonía, que posibilitó la fusión étnica y cultural caracte­ rística de este país. 7. (( ¡ Señor, dueño nuestro, qué admirable es tu nombre en toda la tierra ! Ensalzaste tu majestad sobre los cielos; (...) afirmas tu fortaleza frente a tus adversarios, para acabar con enemigos y rebeldes » . 19 La labor inmensa de estos hombres, toda esa labor evangelizadora de las reducciones guaraníticas, fue posible gracias a su unión con Dios. San Roque y sus compañeros siguieron el ejemplo de San Ignacio, plasmado en sus constituciones : « los medios que unen al instrumento con Dios y lo disponen a dejarse guiar por su mano divina son más eficaces que aquellos que lo disponen hacia los hombres » . 20 Por eso, estos nuevos santos vivieron en aquella « familiaridad 19 20 Sal 8, 2-3. Constituciones 105 - A. A. S. de la Compañía de Jesús, n. 813. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1608 Officiale con Dios, nuestro Señor » , que su fundador quería como caracte­ rística del jesuíta. Fundamentaron así, día a día, su trabajo en la oración, sin dejarla por ningún motivo. (( Por más ocupaciones que hayamos tenido —escribía el Padre Roque en 1613—, jamás hemos faltado a nuestros ejercicios espirituales y modo de proceder a. 21 22 8. La liturgia del día de hoy nos lleva, queridos hermanos y her­ manas, al Cenáculo, donde escuchamos aquellas palabras de Cristo: « Os doy el mandato nuevo : que os améis mutuamente como yo os he amado (...). En esto conocerán todos que sois discípulos míos». San Juan nos ha transmitido también estas otras palabras de Cristo: «Nadie tiene mayor amor que el que da la vida por sus amigos » . Ellas nos dan la clave para entender la vida cristiana capaz de inmolarse con el martirio. Por eso, debemos amarnos los unos a los otros, teniendo como modelo el amor de Cristo a los hombres. Las páginas del Evangelio están llenas de este amor. Gran­ des y pequeños, sabios e ignorantes, hombres con posesiones y otros que no tenían nada, justos y pecadores, hallaron siempre acogida bondadosa en el corazón de Cristo. Clavado en la cruz, poco antes de entregar su vida, dio el testimonio postrero de amor perdonando a quienes lo crucificaron. El apóstol Juan, discípulo amado, nos legó en su evangelio el mandamiento nuevo del Señor, subrayando cuál es la mayor prueba de amor. 23 24 25 26 El Padre Roque González de Santa Cruz y sus compañeros már­ tires habían entendido y experimentado, sin duda, esta enseñanza. Por eso fueron capaces de abandonar la vida tranquila del hogar paterno, el ambiente y las actividades que les eran familiares, para mostrar la grandeza del amor a Dios y a los hermanos. Ni los obstá­ culos de una naturaleza agreste, ni las incomprensiones de los hom­ bres, ni los ataques de quienes veían en su acción evangelizadora un peligro para sus propios intereses, fueron capaces de atemorizar a estos campeones de la fe. Su entrega sin reservas los llevó hasta el martirio. Una muerte cruenta que ellos nunca buscaron con gestos de arrogante desafío. Siguiendo las huellas de los grandes evange21 22 Ibid. Carta, 8.X.16Í3. 23 Jn 13, 34-35. 24 Ibid. 15, 13. 25 Cf. Lc 23, 34. 26 Cf. Jn 15, 12-13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1609 lizadores, fueron humildes en su perseverancia y fieles a su compro­ miso misionero. Aceptaron el martirio porque su amor, levantado sobre una robusta fe y una invicta esperanza, no podía sucumbir ni siquiera ante los duros golpes de sus verdugos. Así, como testigos del mandamiento nuevo de Jesús, dieron prueba con su muerte dé la grandeza de su amor. 9. El corazón incorrupto del Padre Roque González de Santa Cruz constituye una imagen elocuente del amor cristiano, capaz de superar todos los límites humanos, hasta los de la muerte. Hoy, día de su canonización, el Padre Roque González de Santa Cruz se hace pre­ sente de una manera especial entre vosotros. Es no sólo un paraguayo, sino un hijo de vuestra ciudad, de Asunción, párroco de vuestra catedral, jesuíta ejemplar, amadísimo de vuestro pueblo. El vuelve hasta vosotros y os habla otra vez : — para exhortaros a conservar viva vuestra f e ; aquella fe en Cristo que los nuevos santos transmitieron con su vida e hicieron fecunda con su sangre; — para alentaros a hacer que esta fe sea verdaderamente ope­ rativa. Que vuestro amor a Dios fructifique en un amor al prójimo capaz de abatir todas las barreras de división y crear un sentido de verdadera solidaridad y de cariad en el Paraguay de hoy; — para invitaros á ser fieles a las más genuinas tradiciones cul­ turales de vuestro pueblo y de vuestra tierra, impregnadas del sentido de auténtica religiosidad cristiana; — para daros ejemplo de amor a la Virgen María, que os guiará en vuestra vida como guió los pasos de San Roque en su peregrinación apostólica entre vosotros. Católicos de Asunción y de todo el Paraguay: No cerréis vuestros oídos a esta voz. Es el primer santo de vuestro país. El se ha quedado* aquí, entre vosotros, como señal de su amor sin límites. ¡Que sus fatigas no sean vanas ! ¡Dad a su corazón la alegría de ver que os amáis como Cristo nos ha amado ! 10. « Hijos míos —dice Jesús a sus discípulos en el Cenáculo— ya poco tiempo voy a estar con vosotros. Me buscaréis (...) pero a donde yo voy, vosotros no podéis venir » . 27 « En la casa del Padre hay muchas mansiones; (...) voy a prepararos un lugar. Y cuando 27 Jn 13, 33. Acta Apostolicae 1610 Sedis - Commentarium Officiale haya ido y os haya preparado un lugar, volveré y os tomaré conmigo, para que donde esté yo estéis también vosotros » . 28 Cristo nos ha abierto las puertas del cielo. El es el primogénito de los muertos y el primero de los que resucitan. La Iglesia, Cuerpo Místico de Cristo, tiene ya.su Cabeza en el cielo y, con Cristo, están ya muchos de sus miembros. Es la Iglesia triunfante, descrita por San Juan en el Apocalipsis : « Vi la ciudad santa, la nueva Jerusalén, que descendía del cielo, enviada por Dios, arreglada como una novia que se adorna para su esposo. (...) Esta es la morada de Dios con los hombres : acampará entre ellos. Ellos serán su pueblo y Dios estará con ellos )). 29 Allí, gozando de la visión de Dios, están todos los que abandonaron « el anterior modo de vivir » , 30 de que nos habla San Pablo y que han seguido su consejo : (( Dejad que el Espíritu renueve vuestra mentalidad, y vestios de la nueva condición humana, creada a imagen de Dios : justicia y santidad verdaderas » . 31 Allí están todos aquellos a los que el Señor, como justo Juez, dirá : <( Venid, benditos de mi Padre, recibid la herencia del Reino preparado para vosotros desde la creación del mundo )>. Todos aquellos que han seguido el « angosto 32 camino que lleva a la Vida » , 33 desechando (( la entrada ancha y el camino espacioso que lleva a la perdición )). 34 11. Entre todos los que gozan ya de la visión de Dios, la Iglesia canoniza a algunos, proponiéndolos como modelos de santidad para todos los cristianos. Cada vez que esto ocurre, toda la Iglesia se llena de alegría porque uno de sus hijos ha conseguido el premio prometido por Cristo. Siempre que esto ocurre, cada cristiano se llena de esperanza, porque un hermano suyo —con todas las limita2í 2 Ibid. 14, 2-3. ' Ap 21, 2-3. 30 Ef 4, 22. 31 Ibid. 4, 24. 32 Mí 25, 34. 33 Ibid. 7, 14. 34 Ibid. 7, 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1611 ciones de la naturaleza humana,— ha « llegado a la meta en la carrera » , ha « conservado la fe )). Esta canonización de tres mártires jesuitas es también un motivo de sano orgullo para toda la Compañía de Jesús. Roque González se encuentra entre los primeros jesuitas del Nuevo Continente, y Alfonso Rodríguez y Juan del Castillo pertenecen a aquel grupo de hombres generosos que, respondiendo a la llamada de Jesús para incorporarse a su Compañía, llevaron a Cristo por todo el mundo. 35 36 12. « ¡ Señor, dueño nuestro, qué admirable es tu nombre en toda la tierra ! » . La Virgen es, para nosotros, modelo de santidad. San Roque González de Santa Cruz, san Alfonso Rodríguez y san Juan del Castillo, como san Ignacio de Loyola y san Francisco Javier, fueron ejemplo de ferviente devoción a la Santísima Virgen —a la que invo­ caban como Virgen Conquistadora— en su anhelo por conquistar almas para Dios. La fe de vuestro pueblo y el celo de los primeros evangelizadores han dejado un elocuente testimonio de devoción a María en la multitud de advocaciones marianas que pueblan vuestra geografía y las regiones limítrofes. Sin aquella acendrada piedad y prácticas marianas, particularmente el rezo del Santo Rosario, no hubieran sido tan abundantes los frutos apostólicos por los que hoy damos gracias a Dios. Que la intercesión de la Virgen de los Milagros de Caacupé nos obtenga la fidelidad a su Hijo para que, finalmente, todos entremos en la nueva Jerusalén, donde ya « no habrá muerte, ni luto, ni llanto, ni dolor » . « Vi la ciudad santa » , « l a morada de Dios con los hombres (...) Ellos serán su pueblo y Dios estará con ellos w. (( Un cielo nuevo y una tierra nueva » , (( porque el primer mundo ha pasado )). Así sea. 37 38 39 40 41 42 * 35 36 2 Tim 4, 7. Ibid. 37 Sal 8, 2. 38 Ap 21, 4. 39 Ibid. 21, 2. 40 Ibid. 21, 3. 41 Ibid. 21, 1. 42 Ibid 21, 4. * # 1612 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Assumptionopoli, ad homines cultura excultos, operum conductores peritosque in re oeconomica et civili habita.* Distinguidos participantes en este encuentro: 1. Es para mí motivo de viva satisfacción estar hoy con vosotros, hombres y mujeres que desempeñáis responsabilidades de singular relieve en la vida de la Nación : en el mundo de la cultura y de la educación, en los campos de la economía y de la política, en las aso ciaciones y en las empresas; en una palabra, en todas las formas de actividad que dan consistencia y expresión a la vitalidad social. Habéis venido, estoy seguro, no solamente en señal de cortesía, tan propia de la reconocida hospitalidad paraguaya, que en mi corta permanencia he podido ya experimentar y estoy profundamente agra­ decido. Esperáis escuchar una palabra del Papa como Pastor de la Iglesia, que es portadora de valores y principios inspiradores de la vida comunitaria, de la paz, de la convivencia y del auténtico pro­ greso humano. Quiero esta tarde recordar ante vosotros algunos de esos principios que os puedan servir como criterios orientadores de la actividad humana y que, especialmente para vosotros, los llamados « constructores de la sociedad », han de revestir una particular im­ portancia. Como personas cualificadas en la sociedad paraguaya y como laicos en la Iglesia, tenéis determinadas responsabilidades en lo que se refiere al servicio de los hombres y mujeres del Paraguay, que, siguiendo las pautas de una gloriosa historia, quieren seguir marcando su vida y sus costumbres con los valores perennes del Evangelio de Cristo. 2. La Iglesia no solamente está en comunicación con el mundo. Ella, fiel a la misión que le confió su divino Fundador, está integrada en el mundo, en la humanidad, y así marcha con ella hacia el destino definitivo que ya desde ahora comienza a edificarse. No es enemiga, como pudieran pretender algunos, del auténtico desarrollo a todos los niveles de la vida humana; por el contrario, ve en el progreso humanizante de la ciencia, de la tecnología, de la organización social, manifestaciones de la voluntad original del Creador que dio a la humanidad esta maravillosa obra de sus manos para la felicidad de todos los hombres. Los cristianos estamos convencidos de que « las victorias del hombre son signos de la grandeza de Dios ».* Más aun, * Die 17 in. Maii a. 1988. 1 Gaudium et Spes, 34. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1613 reconocemos cuanto de bueno y noble bay en el dinamismo social. (( El mensaje cristiano —enseña el Concilio Vaticano I I — no aparta a los hombres de la edificación del mundo ni los lleva a despreocu­ parse del bien ajeno, sino que, al contrario, les impone como deber el hacerlo » . Pues estimula a sus miembros, y a todos los hombres 2 de buena voluntad, a asumir sus responsabilidades y a desempeñar sus cargos en la sociedad teniendo siempre ante los ojos la realización del bien común, lo cual supone la creación de las condiciones nece­ sarias para que todos los ciudadanos, sin excepción alguna, puedan desarrollar plenamente su persona. En esta delicada tarea los cris­ tianos se inspiran en el espíritu del Evangelio, vivido en la comu­ nidad eclesial bajo la guía de sus Pastores. La Iglesia no sólo exhorta al bien, sino que con su doctrina social trata de iluminar los hombres para orientarles en el camino que deben seguir en su legítima búsqueda de la felicidad y a descubrir la verdad en medio de las continuas ofertas de las ideologías dominantes. La propuesta cristiana está caracterizada por el optimismo y la espe ranza, porque se basa en el hombre y, desde un sano humanismo, quiere hacer oír su voz en las instituciones sociales, políticas y eco­ nómicas. Se inspira en el hombre y lo considera protagonista en la construcción de la sociedad. Pero se trata —y esto hay que tenerlo siempre presente— del hombre creado a imagen y semejanza de su Creador y llamado a plasmar esa imagen en su vida individual y comunitaria. Se trata, con todo, de un optimismo realista, no utópico, ya que es consciente de la existencia, siempre perniciosa del pecado, que se manifesta también en estructuras que, en lugar de servir al hombre, se vuelven contra él. Y precisamente por eso se descubre una ambi­ valencia que hace de toda realidad un posible instrumento para la actuación del plan de Dios o, por el contrario, un obstáculo al mismo, como resultado del egoísmo humano y de la presencia del mal. 3. Frente a las visiones individualistas o inspiradas en materia­ lismos cerrados, esta doctrina social presenta un ideal de sociedad solidaria y en función del hombre abierto a la trascendencia. La comunidad humana es el lugar donde el hombre se realiza ple­ namente como persona en comunión con los demás. Pues la naturaleza 2 Gaudium et Spes, 34. 1614 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale social del hombre, la vida en sociedad, no deriva de un « pacto social », como pretenden algunos, sino del propio designio de Dios, que ya en los orígenes dijo : « no es bueno que el hombre esté solo » . Por tanto, podemos afirmar que « no se debe pensar que referirse a la verdad sobre el hombre y a las exigencias incondicionales derivadas de ella, tenga escasa incidencia sobre la solución de los problemas cotidianos y concretos de la sociedad. Por el contrario, toda relación social, en su sustancia ética, consiste precisamente en el reconoci­ miento de la dignidad de cada hombre, en reconocer a cada uno, real­ mente, su ser persona. Si el cristiano, por tanto, no se deja guiar en su actividad social de esta visión del hombre, podrá incluso ela­ borar soluciones parciales y técnicas de problemas singulares; pero, en último análisis, no habrá hecho más humana la sociedad, sino, como máximo, técnicamente más eficiente la organización social » . El Papa quiere proclamar ante vosotros, constructores de la socie­ dad, la certeza de que la Verdad debe ser la piedra fundamental, el cimiento sólido de todo el edificio social. Ya el Papa Juan XXIII en su gran encíclica sobre la paz nos decía que (( la convivencia civil sólo puede considerarse ordenada, fructífera y congruente con la dignidad humana si se funda en la verdad. Es una advertencia del Apóstol san Pablo : "despojaos de la mentira, hable cada uno verdad con su prójimo, pues todos somos miembros unos de otros". Esto ocurrirá, ciertamente, cuando cada cual reconozca, en la debida for­ ma, los derechos que le son propios y los deberes que tiene para con los demás » . 3 4 5 6 4. Aparece aquí claramente, cómo no se trata de reflexionar de manera estéril sobre la Verdad, sino de aceptarla como el criterio que, aplicado a la convivencia civil, ha de caracterizar las formas concretas de relación. A vosotros corresponde, no de modo exclusivo, pero sí en gran medida y con particular responsabilidad, hacer del entramado de las relaciones sociales, políticas y económicas, el ámbito de verdad en el que todos los miembros de la sociedad puedan encontrar su plenitud humana en su doble dimensión temporal y trascendente. Una sociedad fundada en la Verdad se opone a cualquier forma 3 Gen 2, 18. 4 Alocución a la Conferencia Episcopal Italiana, 31.X.1981. 5 Ef 4, 25. 6 Pacem in terris, 35. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1615 de corrupción y por eso vuestros Obispos, en cumplimiento de su misión de pastores, han hecho un llamado al « saneamiento moral de la nación » ; en efecto, una moral pública en crisis, además de crear serias dificultades a los miembros de la sociedad, compromete su destino de salvación. Pero, ¿qué es la moralidad pública, sino un presupuesto que hace posible en la sociedad política los ideales de justicia, de paz, de libertad, de participación? Por el contrario, donde se abre camino la falta de moralidad, no solamente se impide el logro de estos ideales, sino que se pierde la confianza en las instituciones, generando la pasividad y la pérdida del dinamismo social. En el Antiguo Testa­ mento Dios llamaba continuamente a la práctica de la virtud, invi­ tando al hombre a poner todo su empeño en realizar el bien común, a sabiendas de que en definitiva será Dios mismo quien lleve a su cumplimiento el Reino prometido. (( Velad por la equidad y practicad la justicia, que mi salvación está para llegar y mi justicia para manifestarse » , leemos en el profeta Isaías. 7 5. La vigencia simultánea y solidaria de valores como la paz, la libertad, la justicia y la participación, son requisitos esenciales para poder hablar de una auténtica sociedad democrática, basada en el libre consenso de los ciudadanos. No será posible, por tanto, hablar de verdadera libertad, y menos aun de democracia, donde no exista la participación real de todos los ciudadanos en poder tomar las grandes decisiones que afectan a la vida y al futuro de la Nación. En actitud de concordia y diálogo, hay que tratar de buscar las formas de participación más conformes a la expresión de las aspi­ raciones profundas de todos los ciudadanos. El orden y la paz son un empeño común y suponen el respeto efectivo de los derechos ina­ lienables de la persona. La paz no es compaginable con una forma de organización social en la que <( solamente algunos individuos instau­ ran, a su exclusivo provecho, un principio de discriminación, según el cual los derechos y la misma existencia de los otros vienen a depen­ der del arbitrio de los más fuertes )). 8 No puede perderse de vista, por consiguiente, el impulso ético hacia los valores absolutos, que no dependen del orden jurídico o del consenso popular. Por ello, una verdadera democracia no puede 7 8 Is 56, l. Mensaje para la Jornada Mundial de la Paz, 1982. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1616 Officiale atentar en manera alguna contra los valores que se manifiestan bajo forma de derechos fundamentales, «especialmente el derecho a la vida en todas las fases de la existencia; los derechos de la familia, como comunidad básica o "célula de la sociedad" ; la justicia en las rela­ ciones laborales; los derechos concernientes a la vida de la comunidad política en cuanto tal, así como los basados en la vocación trascen­ dente del ser humano, empezando por el derecho a la libertad de profesar y practicar el propio credo religioso » . 9 6. Al gran bien de la pacífica convivencia se oponen aquellas fuerzas que pretenden implantar la violencia y el odio como solución dialéctica de los conflictos. Por ello, el laico cristiano no puede olvidar que la noble lucha por la justicia no debe confundirse de ningún modo con el programa « que ve en la lucha de clases la única vía para la eliminación de las injusticias de clase, existentes en la socie­ dad y en las clases mismas )). 10 Toda sociedad tiene el derecho a desarrollar también aquellos valores que son expresión de la originalidad cultural de un pueblo. En efecto, el pueblo paraguayo ha sabido enriquecer el acerbo cul­ tural cristiano con una peculiar manera de vivir la solidaridad, de ejercer la hospitalidad y de mostrar su coraje a la hora de enfrentarse con las adversidades. Una historia singularmente dramática lo ha llevado a templar sus virtudes heroicas en los momentos difíciles. La educación debe seguir, por tanto, un proceso de personaliza­ ción a partir del sujeto mismo y ha de servir para introducirlo en la propia cultura con sus valores y tradiciones propias. Debe ayudarle a conocer y comprender otras culturas sin menguar el aprecio por lo que es suyo y constituye su identidad. Educar es, pues, acompañar a la persona en su crecimiento, en la conciencia de sí, en libertad y autonomía, en responsabilidad. Asimismo, le ayuda a ser protago­ nista de su propio crecimiento y a cooperar en el crecimiento de toda la sociedad. Hay que educar para la solidaridad, ayudando a superar los egoísmos que generan pobreza y deterioran el tejido social y Ta moralidad pública. Comprometerse en este empeño de solidaridad supone para voso­ tros poneros del lado de los más necesitados de vuestro país, para defender sus derechos y atender a sus justos reclamos. « Cada uno 9 10 Sollicitudo rei socialis, 32. Laborem exercens, 11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1617 está llamado a ocupar su p r o p i o l u g a r en esta campaña pacífica que hay que realizar con medios pacíficos, para conseguir el desarrollo en la paz, para salvaguardar la m i s m a naturaleza y el mundo que nos circunda » . Las situaciones de pobreza que caracterizan amplias zonas de algunos países, como ocurre en el vuestro, claman al cielo y son terreno propicio para el enfrentamiento entre hermanos. Por eso, además del llamado a dedicar todas vuestras fuerzas y a utilizar vuestra posición de liderazgo en favor del desarrollo integral de vuestro país en beneficio de todos los c i u d a d a n o s , q u i e r o r e c o r d a r o s el llamado de vuestros Obispos en favor de un diálogo constructivo capaz de crear puentes de entendimiento desde el respeto mutuo y la libertad. u 7. Eesuenan una vez más en nuestros oídos las palabras del Pro­ feta Isaías : « Desistid de hacer el m a l , aprended a hacer el bien, buscad lo justo, dad sus derechos al oprimido, haced justicia al huér­ fano y la viuda )). Para alcanzar los deseados objetivos de justicia y paz, libertad y honradez a todos los niveles, contáis con la mayor riqueza que puede atesorar un pueblo : los sólidos valores cristianos que han marcado su vida y costumbres, y que han animado a vuestra Nación en su andadura histórica. 12 Las raíces cristianas de vuestro pueblo, hacia las cuales convergen esperanzadoras reservas humanas y espirituales, deben estimular en la voluntad de todos la solidaridad, la generosa entrega, el respeto mutuo, el diálogo permanente para que el Paraguay avance más y más en sus objetivos de progreso por caminos de paz, de concordia e igualdad de todos los ciudadanos, sin distinción de origen ni con­ dición social. La Iglesia, fiel a la misión recibida de Cristo, confía en el hombre. En efecto, cree que el hombre puede encontrar su camino, más aun, que en Cristo Jesús está ya en camino hacia una nueva humanidad, que es realmente comunidad de hermanos. La Iglesia, sin embargo, no tiene (( soluciones técnicas ». Como he dicho en mi última Encíclica Sollicitudo rei socialis, ella « no propone sistemas o programas económicos y políticos, ni manifiesta preferencias por unos o por otros, con tal que la dignidad del hombre sea debidamente respetada y promovida, y ella goce del espacio nece­ sario para ejercer su ministerio en el mundo » . 13 11 Sollicitudo rei socialis, 47. 12 Is 1, 16-17. 13 N. 41. 1618 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Pero la Iglesia, lo sabéis bien, ha hecho en su historia extraordi­ narias experiencias, en las que su palabra y colaboración dieron lugar a realizaciones ejemplares. En vuestra historia del Paraguay asumió siempre importante relieve el trabajo de la Iglesia dirigido con pasión misionera a reno­ var y mejorar constantemente vuestra Nación. Podríamos citar a este respecto a hombres de vanguardia como Bolaños, San Roque Gon­ zález de Santa Cruz y sus compañeros mártires, y tantos otros evangelizadores, que por amor a los pobres y para defensa de los indios, movidos por fidelidad a Cristo y su vocación misionera, dedicaron sus vidas a los hermanos y ofrecieron en las Reducciones un modelo de organización comunitaria, que todavía sigue impresionando en el mundo. 8. Quiera Dios que este encuentro histórico del Papa con repre­ sentantes de los sectores dirigentes del Paraguay, despliegue fermentos nuevos con cuyo vigor esta sociedad vaya creciendo cada día más, a medida que asimila los valores perennes del Evangelio de Cristo, la hagan progresar en laboriosidad, honestidad, espíritu de partici­ pación y de convivencia pacífica y la ayuden a superar las diferencias, las enemistades y los odios en un esfuerzo colectivo por actuar los principios de la justicia y de la caridad. Os ruego que recibáis estas reflexiones como muestra de la soli­ citud pastoral de la Iglesia y del Papa por los amadísimos hijos del Paraguay, con la esperanza de que os sirvan para asumir aquellas responsabilidades que os competen como ciudadanos particularmente cualificados y como laicos en la Iglesia. Que los nuevos Santos que fecundaron con su sangre esta bendita tierra paraguaya, os sirvan de intercesores ante el Padre y de inspi­ radores de vuestra acción en favor de los demás. Con estos deseos invoco sobre vosotros, sobre vuestros colaboradores y sobre todos los hogares de esta querida Nación las bendiciones y gracias del Altísimo. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1619 SECRETARIA STATUS RESCRIPTUM EX A U D I E N T I A SS.MI quo pia fundatio a Ioanne XXIII Summo Pontifice cognominata, ad auxilium sacerdotibus senibus praestandum, canonice conditur. Il Sommo Pontefice Giovanni Paolo II, nell'Udienza concessa al Cardinale Segretario di Stato il giorno 3 Ottobre 1988, al fine di pro­ muovere l'assistenza religiosa, morale e materiale dei sacerdoti anziani, si è degnato di stabilire : li! costituita la Fondazione (( Giovanni XXIII » con personalità giuridica pubblica secondo il Diritto Canonico, avente sede nella Città del Vaticano, con lo Statuto approvato contestualmente a que­ sto atto. Finalità, della Fondazione è l'assistenza religiosa, morale e mate­ riale dei sacerdoti anziani, con particolare riguardo a quelli pensionati della Curia Romana. Essa non ha scopi di lucro. La Fondazione è presieduta da un Presidente e governata da un Consiglio di Amministrazione, nominati dalla Segreteria di Stato. Avrà un fondo di dotazione di lire 10.000.000, oltre agli impianti fissi, arredamenti e beni mobili di cui all'allegato elenco. Si servirà, inoltre, dei contributi e donazioni che potrà ricevere, delle rendite del patrimonio, e di ogni altro provento che ad essa pervenga. La Fondazione, per realizzare costantemente e rettamente il fine proposto, è sotto la sorveglianza del Cardinale Segretario di Stato o di persona da Lui delegata. Dal Vaticano, 3 Ottobre 1988. fB AGOSTINO Card. CASAROLI Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1620 ACTA Officiale CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS DECRETUM BELOGRADENSIS De Ecclesiae Cathedralis translatione. Maiori Christifidelium spirituali bono apprime studens, Exc.mus P. D. Franciscus Perko, Archiepiscopus Belogradensis, vota quoque cleri fideliumque exprimens, ab Apostolica Sede enixe rogavit, ut Ca­ thedralis Ecclesiae cum adnexis praerogativis titulus, quo modo tem­ plum Christo Regi dicatum in urbe Belogradensi exstans gaudet, nuper erecto templo Deo in honorem B. M. Virginis in caelum Assumptae, in eadem urbe sito, transferatur atque attribuatur. Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Gabrielis Montalvo, Archiepiscopi titularis Celenensis et in Republica Socialistica Foederata Iugoslaviae Pro-Nuntii Apostolici, rata petitam translationem aeternae animarum saluti cessuram, vigore specialium facultatum sibi a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia Pp. II tributarum, oblatis precibus annuendum censuit. Quapropter, suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse habentium vel habere praesument! u m consensu, praesenti Decreto, perinde vali­ turo ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, titulum Cathe­ dralis Ecclesiae Belogradensis transfert a memorato templo Christo Regi dicato ad templum B. M. Virginis in caelum Assumptae cum omnibus honoribus, iuribus et privilegiis quibus ceterae Ecclesiae cathedrales potiuntur. Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis praefatum Exc.mum P. D. Gabrielem Montalvo deputat, necessarias et opportunas eidem tribuens facultates, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito Congregatio pro Episcopis 1621 ad eandem Congregationem, cum primum fas erit, authenticum exem­ plar actus peractae exsecutionis remittendi. Contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 12 mensis Iulii anno 1988. ® BERNARDINUS Card. GANTIN, Praefectus M. Costalunga, Subsecretarius Loco £8 Sigilli In Congr. pro Episc, tab., n. I Gl/88. f PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. I I , per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet: die 5 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Placentinae in Hispania R. D. Iacobum Martínez Acerbes, rectorem Seminarii maioris archi­ dioecesis Toletanae. die 7 Ianuarii. — Cathedrali Ecclesiae Civitatensi R. D. Antonium Ceballos Atienza, e clero dioecesis Giennensis, hactenus moderatorem Secretariatus episcopalis Commissionis hispanicae pro clero. — Cathedrali Ecclesiae Zrenianensi, noviter erectae, R. D. Ladislaum Huzsvár, curionem paroeciae « Ss.mi Nominis B. M. V . » in urbe Novi Sad, dioecesis Suboticanae. die 18 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Consilinae seu Marcellianensi R. D. Gerardum Bernacki, Seminarii maioris dioecesis Katovicensis professorem theologiae moralis et asceticae, quem depu­ tavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Damiani Zimon, Episcopi eiusdem dioecesis. die 8 Aprilis. — Coadiutorem c.i.s. Exc.mi P. D. Iosephi Méndez Asensio Archiepiscopi Granatensis, Exc.mum P. D. Ferdinandum Se­ bastián Aguilar, Episcopum emeritum Legionensem hactenus Confe­ rentiae episcopalis Hispaniae a Secretis. 1622 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale die 14 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Turreblandensi R. D. Ioannem Szkodoñ, Magistrum spiritus in Seminario maiore archi­ dioecesis Cracoviensis, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Fran­ cisci S. R. E. Cardinalis Macharski, Archiepiscopi Cracoviensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Villaregensi R. D. Casimirum Nycz, Vice-Rectorem Seminarii maioris Cracoviensis, quem deputavit Auxi­ liarem E.mi P. D. Francisci S. R. E. Cardinalis Macharski, Archiepi­ scopi Cracoviensis. die 19 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Novensi in Dalmatia R. D. Ioannem Lebeda, Vicarium generalem Ecclesiae Metropolitanae Pragensis, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Francisci S. R. E. Cardinalis Tomáéek, Archiepiscopi Pragensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Vergensi R. D. Antoninum Liska, canonicum Capituli Cathedralis ad Divum Vitum in Arce Pragensi, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Francisci S. R. E. Cardinalis Tomásek, Archiepiscopi Pragensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Lunensi R. D. Ioannem Sokol, hactenus Administratorem dioecesanum Ecclesiae Metropolitanae Tyrnaviensis, quem constituit Administratorem Apostolicum « ad nutum Sanctae Sedis » eiusdem archidioecesis. die SI Maii. — Cathedrali Ecclesiae Giennensi Exc.mum P. D. Ia­ cobum García Aracil, hactenus Episcopum titularem Croensem et Auxiliarem archidioecesis Valentinae. die IS Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Masculitanae R. P. Ioan­ nem Szlaga, hactenus Rectoris vices gerentem et Professorem extraordi­ narium Sacrae Scripturae in Universitate Catholica Lublinensi, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Mariani Przykucki, Episcopi Culmensis. die 8 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Ebusitanae R. D. Emmanuelem Urefia Pastor, e clero archidioecesis Valentinae, hactenus rectorem col­ legii vulgo (( S. Juan de Ribera )). die 10 Septembris. — Metropolitanae Ecclesiae Spalatensi-Macarscensi R. D. Antonium Juric, Vicarium episcopalem et curionem paroeciae S. Marci in urbe vulgo Makarska. Gongregatio pro Episcopis 1623 die 15 Septembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Tiseditanae, B. P. Aloisium Gutiérrez Martín e Congregatione Missionariorum Fi­ liorum Immaculati Cordis B. M. V., quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Angeli S. R. E. Cardinalis Suquia Goicoechea, Archiepi­ scopi Matritensis-Complutensis. die 2!i Septembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Novasinnensi B. D. Ioannem Tyrawa, curionem paroeciae « Corpus Domini » in urbe Vratislaviae, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Henrici S. R. E. Cardinalis Gulbinowicz, Archiepiscopi Vratislaviensis. — Titulari episcopali Ecclesiae Vassinassensi R. D. Bogdanum Wojtuá, Seminarii Primatialis maioris archidioecesis Gnesnensis mo­ deratorem, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Iosephi S. R. E. Cardinalis Glemp, Archiepiscopi Gnesnensis. die 21 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Abercorniensi, R. D. Ioannem C. Dunne, e clero dioecesis Petropolitanae in Insula Longa, curionem paroeciae Ss. Sacramenti in oppido vulgo Valley Stream, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ioannis R. McGann, Episcopi Petropolitani in Insula Longa. — Titulari episcopali Ecclesiae Filacensi, R. D. Aemilium A. Wcela, e clero dioecesis Petropolitanae in Insula Longa, curionem in Comitatu vulgo Suffolk, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ioannis R. McGann, Episcopi Petropolitani in Insula Longa. die 22 Octobris. — Cathedrali Ecclesiae Varmiensi Exc.mum P. D. Edmundum Michaelem Piszcz, hactenus Episcopum titularem Aurusulianensem et Administratorem Apostolicum « sede plena » eiusdem dioecesis. die 2Jf Octobris. — Archiepiscopali Ecclesiae Hobartensi, Exc.mum P. D. Iosephum Ericum D'Arcy, hactenus Episcopum Saliensem. die 29 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Novalicianensi, cum dignitate archiepiscopali R. D. Faustinum Sáinz Muñoz, e clero archidioecesis Matritensis, Praelatum honorarium Sanctitatis Suae, a consilio Nuntiaturae, quem deputavit Pro-Nuntium Apostolicum in Cubana Republica. die 3 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Agrigentinae Exc.mum P. D. Carmelum Ferraro, hactenus Episcopum Pactensem. die 5 Novembris. — Metropolitanae Ecclesiae Sancti Ludovici Potosiensis, noviter erectae, Exc.mum P. D. Arturum Antonium Szymanski Ramírez, hactenus Episcopum eiusdem sedis. 106 - A.. A. S. 1624 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE SEU DE PROPAGANDA FIDE PROVISIO E C C L E S I A R U M Ioannes Paulus divina Providentia Pp. I I , latis decretis a Congre­ gatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, sin­ gulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare. Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit : die 21 Martii 1988. — Titulari episcopali Ecclesiae Loriensi R. P. Carolum Philippum Ximenes Belo, Societatis Francisci Salesii, adhuc Diliensis dioecesis Administratorem Apostolicum « sede vacante )). die 21 Iunii. — Coadiutorem Kampalaënsem, dignitate archiepi­ scopali insignitum, Exc.mum P. D. Emmanuelem Wamala, hactenus Episcopum cathedralis Ecclesiae Kiyindaënsis-Mityanaënsis. — Cathedrali Ecclesiae Kiyindaënsi-Mityanaënsi Exc.mum P. D. Iosephum Mukwaya, hucusque Episcopum titularem Ubabensem et Auxiliarem E.mi P. D. Emmanuelis Kiwanuka S. R. E. Cardinalis Nsubuga, Archiepiscopi Kampalaënsis. die 1 Septembris. — Metropolitanae Ecclesiae Kisanganiensi Exc.mum P. D. Laurentium Monsengwo Pasinya, hactenus Episcopum titularem Aquaenovensem in Proconsulari atque Auxiliarem eiusdem archidioe­ cesis. — Cathedrali Ecclesiae Isangiensi Exc.mum P. D. Ludovicum Mbwôl-Mpasi, hucusque Episcopum titulo Carcabiensem eiusdemque dioecesis Auxiliarem. — Titulari episcopali Ecclesiae Muzucensi in Proconsulari Exc.mum P. D. Godefridum Aemilium Mpwati, hactenus Episcopum de Pointe Noire. — Cathedrali Ecclesiae Nigrirostrensi Exc.mum P. D. Georgium Firminum Singha, hucusque Episcopum Ouandoënsem. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Ioannis M. Rakotondrasoa, Episcopi Antsirabensis, R. P. Philibertum Randriambololona, Societatis Iesu Superiorem provincialem in Madagascaria. Congregatio pro Causis Sanctorum 1625 — Titulari episcopali Ecclesiae Groënsi E. D. Macraëlem Malo, e Clero archidioecesis de Diego-Suarez, Instituti Pradosiensis sodalem, rectorem minoris Seminarii Tulearensis dioecesis, quem Auxiliarem deputavit Maiungaënsis Episcopi. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM ROMANA SEU CONSENTINA DECRETUM Canonizationis Ven. Servi Dei Bernardi Mariae Clausi, Sacerdotis professi Ordinis Minimorum (1789-1849). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Praeparatio ad sacerdotium eo tendere debet ut qui per sacram ordinationem « Christo sacerdoti configurandi sunt, etiam intima to­ tius vitae consortione, ut amici, Ei adhaerere assuescant. Eius Myste­ rium Paschale ita vivant ut in illud initiare sciant plebem sibi com­ mittendam » (Conc. Oec. Vat. II, Decretum de Institutione Sacerdotali Optatam Totius, 8). Presbyteri autem «sanctitatem propria ratione consequentur munera sua sincere et indefesse in Spiritu Sancto exer­ centes » (Ibid., Decretum de Presbyterorum ministerio et vita Presbyterorum Ordinis, 13). Religiosi vero, « qui ad praxim consiliorum evangelicorum a Deo vocantur eademque fideliter profitentur, Domino se peculiariter de­ vovent, Christum sequentes, qui virgo et pauper per oboedientiam usque ad mortem crucis homines redemit et sanctificavit. Ita caritate impulsi, quam Spiritus Sanctus in cordibus eorum diffundit, magis magisque vivunt Christo et corpori eius quod est Ecclesia. Quo fer­ ventius ergo tali sui donatione quae totam vitam complectitur, Christo coniunguntur, eo uberior fit vita Ecclesiae et apostolatus eius vege- 1626 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tius fecundatur » (Ibid., Decretum de accommodata renovatione vitae religiosae Perfectae Caritatis, 1). Omnia haec inveniuntur in vita et in opera Venerabilis Servi Dei Bernardi Mariae Clausi, sacerdotis Ordinis Minimorum. Sancti Sixti Valdensium ortus, in archidioecesi Consentina, die 26 mensis Novembris anno 1789 a parentibus credentibus et religionis cultoribus, bene moratis, camporum et domestica opera exercentibus, Vincentius Maria, postea in religione Bernardus Maria, et familiae et loco, in quo natus est, maximo ornamento fuit. Cito altaris inserviendo se tradidit ut puer choralis in paroecia S. Michaelis arcangeli. Mature vitam religiosam incepit in Ordine Minimorum, sed ei etiam tum novitio exeundum fuit ob bellicas calamitates quae intervenerunt, quasque coactae exclaustrationem et Institutorum Religiosorum publi­ cae abolitiones secutae sunt. Sed in sententia firmus, domum reversus vitam egit religiosi, qualem, ut poterat, inter velites, postquam tironis nomen professus est, vitam christianam coram omnibus testificans. Etiam stipendia emeritus perstitit in consilio petendi sacerdotium, exspectans donec Ordo instauraretur et Sanctuarium — Minimorum Domus Princeps Paulae — ut illuc rediret. Ordinatus sacerdos, priore quinquennio (aa. 1817-1822), vicarius nominatus est parochi, deinde, altero quinquennio fuit curator oeconomus paroeciae loci ubi natus erat. Ibi plene ostendit ardentem suam pietatem et assiduum servi­ tium sacerdotale, evasitque, iudicio Pastoris archidioecesis, cleri Consentini lumen. Demum, redintegrato Conventu-Sanctuario Paulae et ab Episcopo habita licentia redeundi ad Minimos, quandoquidem animadvertebat eorum regulam et vitam suae verae, innatae et per­ severanti vocationi respondere, Servus Dei, ibi denuo novitiatum iniit et vota sollemnia est professus anno 1828. Novitiatum et duos insequentes annos in loco egit, ubi Sanctus Paulanus sanctus factus erat, eiusque memorias sibi repraesentavit et est ex propinqua exempla secutus. Haec fuerunt ei schola perfectionis quantum ad vitam inte­ riorem, palaestra renovationis spiritus et ascesis propriae charisma­ tis vocationis quadragesimalis Minimorum, quod simul complectitur virtutes humilitatis, caritatis, paenitentiae et assiduae deprecationis, castigationis et caritatis exercitium, secundum evangelicum conver­ sionis praeceptum et operum cum ea consentaneorum (cf. Mt 1, 15; 3, 8). Haec quidem, una cum indefatigato ministerii sacerdotalis exer­ citio et integerrima observantia et religiosa testificatione, contulerunt ad eius famam sanctitatis divulgandam, quam ceterum Deus signis specialibus extraordinariorum donorum confirmavit. Romae, a die 9 mensis Novembris a. 1830 ad mensem octobris a. 1849 — praeter inter­ mittentes, temporarias externas habitationes ob frequentia apostolica Congregatio pro Causis Sanctorum 1627 itinera, quia ubique in Italia requirebatur eius praesentia ad aedifica­ tionem et servitium sacerdotale, necnon ad solacium et consolationem animis corporibusque aegrorum — Servus Dei in vitae ratione quam iam sacerdos saecularis et religiosus Minimus instituerat intima effulsit coniunctione cum Deo in precatione cuiuscumque gradus, et in diligen­ tissima cura sui muneris sacerdotalis, in haec incumbens, iuxta Domini mandatum, ex toto corde, ex tota anima, ex tota mente et ex tota virtute (cf. Me 12, 29-31), omni tempore, etiam tempore cholerae morbi, qui anno 1837 saeviit, per quem, uti semper, laboribus non pepercit. Duo Maximi Pontifices, Gregorius XVI et Pius IX eum earum habuerunt, eiusque virtutem et apostolatum ita aestimaverunt, quasi veram sanc­ titatem. Similiter cum eo egerunt varii Cardinales Vicarii Romani qui, ob notas probatasque virtutes, ei potestatem dederunt libere ingrediendi domus claustralem, ut ibi sacerdotale ministerium con­ fessionum explicaret et spiritalis moderationis, vel animarum conse­ cratarum spiritus levationum et relaxationum postulationibus satisfa­ ceret. Etiam valetudinaria et carceres, familiae cuiusque ordinis et consociationes religiosae atque civiles ex eius verbo et sacro aposto­ latu utilitatem perceperunt. Ipsae auctoritates religiosae et civiles, sicut principes Neapolitani et Taurinenses, pro quibus saepe in duo distincta regna se contulit Sardum-Pedemontanum atque Neapolita­ num-Siculum, hanc potestatem ab eius superioribus petierunt. Item Cardinales, Episcopi et Praelati variorum Institutorum, iidemque ad­ ministratores civiles. Hinc longe lateque percurrit per paeninsulam Italicam a Pedemontio ad Bruttios et Siciliani, a Latio et Umbria et Piceno, frequenter Domino confirmante virtutem, famam et apostola­ tum servi sui fidelis. Ut veles, sacerdos saecularis et religiosus, Servus Dei positus erat, tamquam in fundamento, in precatione liturgica et privata, qua partem diei et multas horas noctis consumebat, cum, gravibus labo­ ribus apostolicis oppressus, domum redibat, ut horum tempora et for­ mas libraret. Praesertim amor erga Eucharistiam, quam potissimum colebat in imitatione Christi Sacerdotis et Victimae, et in Beatam Vir­ ginem Mariam, cui semper obsequens fuit, magni duo amores vitae eius fuerunt : omnia namque ad eos dirigebat omnesque impellebat ad cultum et ad fiduciam Iesu et Mariae. Ex amore autem Ecclesiae, cuius muneri operam navabat, illud exsequens secundum oificia et necessitates servitii sacerdotalis, constantiam, hauriebat, promptam et alacrem virtutum et operum exsecutionem, etsi saepe difficile erat ob singularia incommoda. Sed propter eximias eius virtutes vere de Servo Dei haec Apostoli verba dici possunt : ((Spectaculum facti su- 1628 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mus mundo et angelis et hominibus », quae concluduntur : « Imitato­ res mei estote sicut et ergo Christi» (1 Cor 4, 9-16). Pro fide vitam profundere paratus erat. Eius animi contentio et spiritus precationis eiusmodi erant, ut eius internum colloquium cum rebus fidei continuum demonstrarent. Ostendit se sperare contra spem, sicut Iob, etiam difficillimis experientiae suae mysticae temporibus. Spem ipse habebat eamque animis inicere sciebat. Amor eius in Deum et in proximum ex obtutu apparebat, ex verbis, ex modo deprecan di et agendi. Vir Dei admiratione afficiebatur, eius inflammatus amore et omni tempore animarum minister, quibus omnibus aequabiliter serviebat, etsi corporis lassitudine confectus, qua non raro ob assiduum et impigrum ministerium gravabatur. Proba voluntas, constantia, con­ tinentia, moderatio eum in omnibus negotiis prudentem declarave­ runt, simplicem et ingenuum, adeo ut alliceret. Quam maxime sin­ cerus, numquam fallax, ne ioco quidem, abhorrens fuit a dolo, a iniu­ sto iudicio et a studio partium; in suis officiis exactus erga omnes. Patiens et temperans, firmus et constans, omnia exsequebatur cum fervore proprio eius, qui servitio sacerdotali et religioso est consecra­ tus. Christum sequens virginem, pauperem, oboedientem, humilem et paenitentem cognovit et coluit consilia evangelica uti summam mo­ rum suorum legem, propter vim et vincula professionis eorundem votorum. Secundum illorum spiritum et litteram vixit eaque expres­ sit; littera autem spiritu animabatur, spiritus ex omni litterae effectione perlucebat. Propter haec omnia Servus Dei apud populum gratiosissimus esse coepit, conspicuus et ex praeclaris viris cleri saecu­ laris et religiosi Urbis priore dimidia parte saeculi x i x . Talis visus est Bernardus Maria Clausi, talis manet in illius aetatis contextu : integerrimus Christi minister, secundum eius Cor, totus intentus ad accipiendas et formandas animas, ad eas quaerendas et instituendas secundum exemplar Iesu et Mariae. Ab exeunte anno 1847 et per fere totum biennium 1848-1849, singularem expertus est illam passi­ vam purificationem spiritus et sensuum, quam mystici appellant noctem obscuram, quaeque cum obsidione diabolica iuncta fuit. Hac ra­ tione, si hinc Dominus eius firmissimam fidelitatem exercuit, gradum virtutis ad fastigium elevans, illinc eum ditavit auro igne probato, quo eum Se redderet digniorem (cf. Apc 3, 18-21). Per totam hanc acerrimam experientiam Servus Dei dolores accepit, plene Dei voluntati obsequens, et certus immensae misericordiae divinae, de vita terrena, cantans Te Deum, die 20 mensis Decembris anno 1849, Paulae, decessit. Sanctitatis eius fama, qua in vita et in morte gavisus est, post obitum crevit. Quapropter factum est, ut Causa de Beatorum Cae­ litum honoribus eidem decernendis agi coepta sit. Processus igitur Gongregatio pro Causis Sanctorum 1629 sunt instructi ordinaria auctoritate, et quidem quinque; deinde quat­ tuor potestate apostolica, de quorum iuridica forma et vis Decretum prodiit Sacrae tunc Rituum Congregationis die 11 mensis Martii anno 1891. Decretum vero introductionis Causae exierat die 20 Decembris a. 1883; super scriptis autem editum est Decretum die 22 mense Aprili a. 1903. Super virtutibus Servi Dei est primum disceptatum apud ean­ dem Congregationem in Coetu antepraeparatorio die 25 Februarii a. 1919, quem secutus est Coetus praeparatorius die 2 mensis Iulii a. 1933 et, die 19 Decembris a. 7944, novus praeparatorius Coetus. Cum vero quaestiones quaedam solvendae essent, exquisita sunt vota pe­ ritorum in re mystica. Quibus difficultatibus solutis, iterum est de virtutibus Servi Dei disceptatum, et quidem, die 2 mensis Iunii a. 1987, in Congressu Peculiari theologorum Consultorum Congregationis pro Causis Sanctorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Pro­ motore Generali; postea, die 20 Octobris eodem anno, in Congrega­ tione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Exc.mo D.no Antonio Mauro, Archiepiscopo titulari Thagastensi. Et in his duabus disceptationibus exercitium virtutum Servi Dei heroum in mo­ dum explicatum est. De hisce rebus omnibus certior factus per subscriptum Cardina­ lem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congre­ gationis pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum su­ per heroicis Servi Dei virtutibus appararetur. Quod cum rite factum esset, hodierna die accitis Cardinali Prae­ fecto atque Causae Ponente ceterisque de more con vocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu heroico, Ven. Servi Dei Bernardi Mariae Clausi, sacerdotis professi Ordinis Minimorum, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 11 mensis Decembris, Anno Mariali 1987. L. © S. PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus ©. Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Acta 1630 Apostolicae DIARIUM Bedis- Commentarium ROMANAE Officiale CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Lunedì, 1 7 Ottobre 1988, S. E. il Signor FERDINAND D E WILDE, Ambasciatore del Belgio presso la Santa Sede. Giovedì, 2 0 Ottobre 1988, S. E. il Signor GUNNAR SCHACK LARSEN, Ambasciatore di Danimarca presso la Santa Sede. Giovedì, 2 7 Ottobre 1988, S. E. il Signor JACOB BAWA SALKA, Ambasciatore della Nigeria presso la Santa Sede. Lunedì, 3 1 Ottobre 1988, S. E. il Signor BRIAN THOMAS BTJRKE, Ambasciatore di Australia presso la Santa Sede. Sabato, 5 Novembre 1988, S. E. il Signor SOMBOON SANGIAMBUT, Ambasciatore di Thailandia presso la Santa Sede. Giovedì, 1 0 Novembre 1988, S. E. il Signor HARUN-UR RASHID, Ambasciatore del Bangladesh presso la Santa Sede. Lunedì, 1 4 Novembre 1988, S. E. il Signor HORACE REGINALD Jr., Ambasciatore del Gambia presso la Santa Sede. MoNDAY, Ha, altresì, ricevuto in Udienza: Venerdì, 1 4 Ottobre 1988, S. E. il Signor DIEGO CORDOVEZ ZEGERS, Ministro degli Affari Esteri della Repubblica del­ l'Ecuador. Sabato, 29 Ottobre 1988, S. E. il Signor MAX STREIBL, Primo Ministro di Baviera. Lunedì, 7 Novembre 1988, S. E. il Signor MICHAEL J. NOONAN, Ministro della Difesa di Irlanda. Giovedì, 1 0 Novembre 1988, il Dottor JULIO TEJA, Ministro della Sanità Pubblica di Cuba. Sabato, 1 2 Novembre 1988, S. E. il Prof. GEORGE VASSILIOU, Presidente della Repubblica di Cipro. Diarium Romanae Curiae 1631 Il Santo Padre ha annoverato tra i Membri dèi Dicasteri della Curia Romana gli E.mi e Rev.mi Signori Cardinali : 20 Ottobre 1988. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Michele Giordano, Edward Bede Clancy, Lucas Moreira Neves, Eduardo Mar­ tínez Somalo, Achille Silvestrini, Angelo Felici, Membri del Consiglio per gli Affari Pubblici della Chiesa. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Antonio Maria Javierre Ortas e Lucas Moreira Neves, Membri della Congregazione per la Dottrina della Fede. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Michele Giordano, Edward Bede Clancy, Lucas Moreira Neves, Eduardo Martínez Somalo, Achille Silvestrini, Angelo Felici, Membri della Congregazione per i Vescovi. — L'E.mo Signor Cardinale Anthony Congregazione per le Chiese Orientali. Padiyara, Membro della — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Giovanni Canestri, Mario Revollo Bravo, Hans Hermann Groër, Membri della Congregazione per i Sacramenti. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Giovanni Canestri, Mario Revollo Bravo, Hans Hermann Groër, Membri della Congregazione per il Culto Divino. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Michele Giordano, Gio­ vanni Canestri, Edmund Casimir Szoka, Eduardo Martínez Somalo, Angelo Felici, Membri della Congregazione per il Clero. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Edmund Casimir Szoka, László Paskai, Hans Hermann Groër, Membri della Congregazione per i Religiosi e gli Istituti Secolari. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Michele Giordano, Ale­ xandre José Maria dos Santos, Simon Ignatius Pimenta, Christian Wiyghan Turni, Franz Hengsbach, Jean Margéot, John Baptist Wu Cheng-Chung, Eduardo Martínez Somalo, Achille Silvestrini, Angelo Felici, Membri della Congregazione per VEvangelizzazione dei popoli. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : James Aloysius Hickey e Edmund Casimir Szoka, Membri della Congregazione per le Cause dei Santi. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Paul Grégoire, Antonio Maria Javierre Ortas, James Aloysius Hickey, Hans Hermann Groër, Vincentas Sladkeviëius, Membri della Congregazione per VEducazione Cattolica. 1632 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale — Le LL. EE. ER. i Signori Cardinali : Anthony Padiyara, José Freiré Falcäo, Antonio María Javierre Ortas, Simon Ignatius Pi­ menta, Franz Hengsbach, Angelo Felici, Membri del Segretariato per VUnione dei Cristiani. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Christian Wiyghan Turni e John Baptist Wu Cheng-Chung, Membri del Segretariato per i non Cristiani. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Alexandre José Maria dos Santos, Vincentas Sladkevicius, John Baptist Wu Cheng-Chung, Membri del Segretariato per i non credenti. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : László Paskai, Franz Hengsbach, Vincentas Sladkevicius, Membri della Pontificia Commissione (( Iustitia et Pax ». — L'E.mo Signor Cardinale László Paskai, Membro della Pontificia Commissione per Vinterpretazione autentica del Codice di Diritto Canonico. — L'E.mo Signor Cardinale Anthony Padiyara, Membro della Pontificia Commissione per la revisione del Codice di Diritto Canonico Orientale. — L'E.mo Signor Cardinale Edward Bede Clancy, Membro della Pontificia Commissione per le Comunicazioni Sociali. — L'E.mo Signor Cardinale Mario Revollo Bravo, Membro della Pontificia Commissione per VAmerica Latina. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Paul Grégoire e Jean Margéot, Membri della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Lucas Moreira Neves, James Aloysius Hickey, Jean Margéot, Membri del Comitato di Presidenza del Pontificio Consiglio per la Famiglia. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : José Freiré Falcäo e Michele Giordano, Membri della Pontificia Commissione per la Pastorale degli Operatori Sanitari; —-L'E.mo Signor Cardinale Eduardo Martínez Somalo, Membre della Commissione Cardinalizia di Vigilanza dell'Istituto per le Opere di Religione. Diarium Romanae Curiae 1633 SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Breve Apostolico Sua Santità Giovanni Paolo II ha nominato : 29 ottobre 1988. Mons. Faustino Sáinz Muñoz, Arcivescovo titolare eletto di Novaliciana, Pro-Nunzio Apostolico in Cuba. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 21 settembre 1988; Le LL. EE. i monsignori : John Bosco Manat Chuabsamai, Vescovo di Ratchaburi; Fernando R. Capaila, Vescovo di Iligan; Patrick D'Souza, Vescovo di Varanasi, Membri del Segretariato per i non Cristiani. 30 » » Le LL. EE. i monsignori : Edward Cassidy, Arcivescovo tit. di Amanzia, Sostituto della Segreteria di Stato ; Angelo Sodano, Arcivescovo tit. di Nova di Cesare, Segretario del Consiglio per gli Affari Pubblici della Chiesa; José Saraiva Martins, Arcivescovo tit. di Tuburnica, Segretario del­ la Congregazione per l'Educazione Cattolica; Theodore McCarrick, Arcivescovo di Newark; Giulio Nicolini, Vescovo di Alba; Robert Sarrabère, Vescovo di Aire et Dax; Padre Hervé Carrier, S. I., Segretario del Ponti­ ficio Consiglio per la Cultura, Membri della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo. » » » L'E.mo Sig. Card. Alfonso López Trujillo, Arcivescovo di Medellin, Membro della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo « in aliud quinquennium ». » » » Le LL. EE. i monsignori: Robert Sánchez, Arcivescovo di Santa Fé; Emilio Berlié, Vescovo di Tijuana; Francis De Campo, Vescovo di Port Pirie; Teodoro De Faria, Vescovo di Funchal; Ryszard Karpinski, Vescovo tit. di Miner­ vino Murge; Kevin O'Connor, Vescovo tit. di Glastonia; il Sac. André Barthélémy, Consultori della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo. » » » Le LL. EE. i monsignori: Anthony Bevilacqua, Arci­ vescovo di Philadelphia dei Latini; Laurindo Guizzardi, Vescovo di Bagé ; i Padri : JeanBäptiste Beyer, S. I. ; Graziano Tassello, C. S. ; Acta Apostolicae 1634 Sedis - Commentarium Officiale Silvano Tornasi, O. S., Consultori della Pontificia Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo « in aliud quinquennium ». 6 ottobre 1988. Mons. Rino Passigato, Osservatore Permanente Aggiunto della Santa Sede presso V'Organizzazione degli Stati Americani (O.E.A.). 12 » » I padri: Benoît Duroux, O.P.; Umberto Betti, O.F.M., Prosper Green, O.S.A. ; Jesús Castellano Cervera, O.C.D. ; Ignace de la Potterie, S.I., Consultori della Congregazione per la Dottrina della Fede a-in aliud quinquennium)). » » » Le LL. EE. i monsignori : Traían Crisän, Arcivescovo tit. di Drivasto; Szilárd Keresztes, Vescovo di Hajdudorog per i Cattolici di rito bizan­ tino, Membri della Pontificia Commissione per la revisione del Codice di Diritto Canonico Orientale. 13 » » Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Stephen Sou Hwan Kim, Arcivescovo di Séoul ed Albert Decourtray, Arcivescovo di Lyon; — le LL. EE. i monsignori: Istvan Seregely, Arcivescovo di Eger; Darío Castrillón Hoyos, Vescovo di Pereira; Anton Schlembach, Vescovo di Spe­ yer ; Joseph Rodericks, Vescovo di Jamshedpur; Marcel André Gervais, Vescovo di SaultSainte-Marie ; Pablo Jaime Galimberti, Ve­ scovo di San José de Mayo; René Rakotondrabé, Vescovo di Tuléar; Javier Lozano Barra­ gan, Vescovo di Zacatecas; Antonio do Carmo Cheuiche, Vescovo tit. di Sutunurca; Antonio Moreno Casamitjana, Vescovo tit. di Mades; Francisco Javier Martínez Fernández, Ve­ scovo tit. di Voli, Membri del Segretariato per i non credenti. » » » Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Franjo Kuharié, Ar­ civescovo di Zagabria e Joachim Meisner, Ve­ scovo di Berlin; — le LL. EE. i monsignori: Giuliano Agresti, Arcivescovo di Lucca; José Próspero de Ascensäo Puaty, Vescovo di Lwena; Tsinda Hata M'Sanda, Vescovo di Kenge; Donai Murray, Vescovo tit. di Glendalocha, Membri del Segretariato per i non credenti «in aliud quinquennium)). L'Accademico Giovanni Battista Marini-Bettolo Marconi, Professore di Chimica, Presidente della Pontificia Accademia delle Scienze. 31 » » / Diarium Romanae Curiae 1635 Protonotari Apostolici soprannumerari: 2 febbraio 1988. Mons. » » Mons. » 3 marzo Mons. » » Mons. » » 10 Mons. » 21 Mons. » » Mons. » » » Mons. 9 aprile Mons. 30 maggio Mons. » Wiktor Panecki (Koszalin-Kolobrzeg). Waclaw Piatkowski (Piiisk). Paolo Oapobianco (Gaeta). Giovanni De Vellis (Gaeta). Francesco Colucci (Bari-Bitonto)^ Salvatore Paisano (Roma). Bruno Prévôt (Roma). Elio Venier (Roma). Arcangelo Moscone (Gaeta). Giovanni Galliano (Acqui). ; Prelati d'Onore di Sua Santità: 6 marzo » » 24 20 3 29 17 25 settembre novembre dicembre luglio ottobre novembre » » » » » » 9 dicembre 13 gennaio » 23 » 27 2 febbraio » » 16 » » » » 23 24 27 3 marzo » » » 10 21 26 » » » » » » 11 aprile 1985. Mons. » Mons. 1986. Mons. Mons. » Mons. 1987. Mons. » Mons. » Mons. Mons. Mons. » Mons. » Mons. » Mons. 1988. Mons. » Mons. » Mons. » Mons. » Mons. » Mons. » Mons. » Mons. » Mons. » Mons. Mons. » Mons. » Mons. » Mons. Mons. Mons. » Mons. Mons. » Mons. Mons. Henry N. Archambault (Norwich). Thomas R. Bride (Norwich). Franz Hochstein (Paderborn). Daniel A. Murray (Philadelphia). Theodor Maas-Ewerd (Münster). Dominick Grealy (Tuam). Edoardo Leboroni Pierozzi (Roma). Josef Eichinger (Sankt Pölten). Heinrich Fasching (Sankt Pölten). Walter Graf (Sankt Pölten). Alois Josef Hörmer (Sankt Pölten). Johannes Oppolzer (Sankt Pölten). Josef Deban (Eisenstadt). Frederick M. Martin (Port Elizabeth). José Guadalupe Mendoza Díaz (León, Messico). Cesario Gatela (Butuan). Jan Borzyszkowski (Koszalin-Kolobrzeg). Alfred Osipowicz (Koszalin-Kolobrzeg). Alessandro Botta (Como). Franco Festorazzi (Como). José Sardina Muiños (Santiago de Compostela). Jänis Pujats (Riga). Lucio Gera (Buenos Aires). Thomas Coonan (Kildare). Giuseppe Di Fazio (Gaeta). Giulio Peppe (Gaeta). Mario Paquette (Montréal). Aloys Klein (Paderborn). Harvey Edward Roach (Hamilton). Armando Victor Maglio (Nelson). Leslie Michael Trainor (Nelson). Nicholaus Mlelwa (Songea). Giovanni Rossi (Urbino-Urbania-Sant'Angelo in Vado). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1636 18 » aprile » » 22 28 » » 4 maggio » 14 13 giugno 5 luglio » » 10 novembre 1988. » » » » » » » » » » Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Mons. Gabriele Orognale (Roma). Alessandro De Angelis (Roma). Luigi Di Liegro (Roma). Ronald Cyril Hoppe (Alexandria). Riccardo Antonio Menegaldo (Treviso) Hermann Josef Kusen (Köln). Kaspar Lang (Bamberg). Leopoldo Pinto Lobo (Goa e Damäo). Giuseppe Leanza (Patti). Domenico Senna (Pavia). Jonas Jonys (Kaisiadorys). Stanislovas Kiskis (Kaisiadorys). Jean-Louis Tauran (Bordeaux). Cappellani di Sua Santità: CO Ol 16 novembre 1985. II » » » II 15 gennaio 1987. II » 3 febbraio II » 21 ottobre II » » 25 II » » » II » » » II II 20 novembre 9 dicembre » II » » 11 II » » 18 II » 20 II gennaio 1988. II » » II » » II » 12 II » 23 II » » » II » » » II » » 27 II » 2 febbraio II » » » II » » II » » II » » II » » » II » » » II » » II » » II » 16 II » » » II » II )) sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. Karl Joseph Dohmen (Aachen). Heinrich Goertz (Aachen). Sergio Bertozzi (Pano-Fossombrone-Cagli-Pergola). Theodor Schäfer (Aachen). Karel Skalisky (Roma). Johann Bergsmann (Linz). Friedrich Hueber (Linz). Günter Rombold (Linz). August Wanger (Salzburg). Christian Werner (Sankt Pölten). Pietro Strappa (Roma). Eugenio Girardi (Roma). Marcelo Sánchez Sorondo (Roma). Martin Sark (Eisenstadt). Leo Stubits (Eisenstadt). Johann Trinko (Eisenstadt). Michele Ricci (Lucera-Troia). S£TC. Arvaldis Andrejs Brumanis (Riga). sac. Jözeps Trubovics (Riga). sac. Jänis Vaivods (Riga). sac. Friedrich Klipphahn (Essen). sac. Antoni Klóska (Koszalin-Kolobrzeg). sac. Marian Subocz (Koszalin-Kolobrzeg). sac. Leszek Marian Wódz (Koszalin-Kolobrzeg). sac. Kazimierz Swiatek (Pinsk). sac. Aldo Radighieri (Reggio Emilia-Guastalla). sac. Paolo Bertamoni (Spoleto-Norcia). sac. Stanislaw Magolewski (Warmia). sac. Józef Mankowski (Warmia). sac. Anicet Murawski (Warmia). sac. Carlo Calori (Como). sac. Armando Augello (Lamezia Terme). sac. Filippo Pascuzzi (Lamezia Terme). Diarium Romanae Curiae 26 febbraio 1988. Il » » » II » » II » » » II sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. 10 » » » » » 12 15 » » » » II II II II II II II II II II II II II II II II II » » » U sac. 21 » » » » » » » » II II II II II II II II II II II sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. » II II II II II II II II II II sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. sac. » II sac. » » » » » » » 27 8 » » » » » » » » » marzo » » » » 29 » » » » 6 14 18 » » » » ». » 7 » » » » » » » » » » » aprile » » » » » » 25 » 29 4 maggio » » » » » » » » » » » » » » » » » » » 1637 Franco Agostinelli (Arezzo-Cortona-Sansepolcro). Italo Castellani (Arezzo-Cortona-Sansepolcro). Fabio Comanducci (Arezzo-Cortona-Sansepolcro). Giovacchino Dallara (Arezzo-Cortona-Sansepolcro). Walter Jacomoni (Arezzo-Cortona-Sansepolcro). Francesco Tiezzi (Arezzo-Cortona-:Sansepolcro). Vittorio Casella (Patti). Savio Cirino (Patti). Placido Michele Giordano (Patti). Giuseppe Lipari (Patti). Giovanni Orlando (Patti). Antonino Sferruzza (Patti). Antonio Spiccia (Patti). Anton Schneidhof er (Graz-Seckau). Emanuele Barra (Trani-Barletta-Bisceglie). Savino Giannotti (Trani-Barletta-Bisceglie). Francesco Sciortino (Agrigento). Salvatore Floris (Nuoro). Luigi Monni (Nuoro). Jaime Garcia (Malolos). Giovanni De Vivo (Siena-Colle di Val d'Elsa-Montalcino). Enrico Furiesi (Siena-Colle di Val d'Elsa-Montalcino). Giacomo Ceretto (Roma). Mario Cipolletti (Roma). Severino Marchesini (Roma). Luigi Moretti (Roma). Giuseppe Simonazzi (Roma). Siro Todescato (Roma). Stefano Bolzoni (Fidenza). Samuele Raffelli (Fidenza). Anacleto Zoppi (Fidenza). Filippo Luciani (Napoli). Lorenzo Bozzi (Siena-Colle di Val d'Elsa-Montalcino). Domenico Loiodice (Trani-Barletta-Bisceglie). Nicola Cipolletta (Napoli). Celestino Moscardini (Massa Carrara-Pontremoli). Giuseppe Vagli (Massa Carrara-Pontremoli). Wladyslaw Hiadowski (Piúsk). Salvatore Benedetto Scribano (Catania). Charles Daniel Balvo (New York). James Patrick Green (Philadelphia). George Antonysamy (Tiruchirapalli). Francisco Joäo de Magalhäes Dalto (Feira de Santana). José Edson Santana Oliveira (Feira de Santana). 1638 Acta Apostolicae Sedis- - Commentarium Officiale 7 maggio 1988. Il sac. Primo Gasparini (Milano), lé » » Il sac. Giovanni D'Aniello (Aversa). » » » Il sac. Pietro Parolin (Vicenza). 16 » » Il sac. Manfredo Del Monaco (Trivento). 27 » » Il sac. Odorisio Capoccia (Foligno). » » » Il sac. Alessandro Trecci (Foligno). 15 giugno » Il sac. Stanislaw Gebka (Czestochowa). » » » Il sac. Jerzy Stanislaw Kowalski (Czestochowa). » » » Il sac. Zdzislaw Czeslaw Malecki (Czestochowa). » » » Il sac. Grzegorz Slezak (Czestochowa). 17 » » Il sac. Stanislaw Kntniewski (Plock). » » » Il sac. Aleksander Pasternakiewicz (Plock). » » » Il sac. Stanislaw Welenc (Plock). NECROLOGIO 22 settembre 1988. Mons. Aldo M. Patroni, Vescovo emerito di Calicut (India). 12 ottobre » Mons. Caesar Asili, Vescovo di Lira (Uganda). 13 » » Mons. Francisco Medina Ramírez, Vescovo Prelato di El Salto (Messico). » » » Mons. Tomás A. Clavel Méndez, Arcivescovo emerito di Panamá. 15 » » Mons. Bernard Denis, Vescovo emerito di Sandhurst (Australia). 22 » » Mons. Joannes Maria Holterman, Vescovo emerito di Willemstad (Curaçao). 24 » » Mons. Marcel Riopel, Vescovo tit. di Neocesarea di Siria. 29 » » Card. Thomas B. Cooray, del titolo dei Ss. Nereo e Achilleo. 5 novembre » Mons. Pedro Alfonso Torres Farias, Vescovo di Catamarca (Argentina). 8 » » Mons. Jan Pasztor, Vescovo di Nitra (Cecoslovacchia). 9 » » Mons. Friedrich Maria Rintelen, Vescovo tit. di Cusirá. » » » Card. Mario Nasalli Rocca di Corneliano, del titolo di San Giovanni Battista decollato. 11 » » Mons. Heinrich Theissing, Vescovo tit. di Mina. 12 » » Mons. Adolf Fürstenberg, Vescovo, emerito di Mbala (Zambia). 12 Decembris 1988 An. et vol. LXXX N. 13 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico - Gttà del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II EPISTULAE APOSTOLICAE I Ad omnes personas consecratas communitatum religiosarum et institutorum saecularium Anno Mariali vertente. « Vita vestra est abscondita cum Christo in Deo » (Col 3, 3) Dilecti Fratres et Sorores in Christo: I PROOEMIUM LITTERAE ENCYCLICAE Redemptoris Mater sensum decla­ rant Anni Marialis, quem nunc una cum universa Eccle­ sia exigimus, a superiore Pentecoste ad proximam Assump­ tionis Beatae Mariae Virginis sollemnitatem. Hoc temporis spatio nos Concilii Vaticani II doctrinam sequi nitimur, quod in Constitutione dogmatica de Ecclesia Dei Matrem tam­ quam eam indicavit, quae cunctum Dei populum praecedit in fidei peregrinatione, caritatis et perfectae cum Christo co­ niunctionis. 1 Cfr. 1 Hanc ob rem, universa Ecclesia videt in Maria Const. dogm. 107 - A. A. S. de Ecclesia Lumen Gentium, 58; 63. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1640 suam ipsius perfectam «figuram». Quae Officiale autem Concilium, Patrum traditionem tenens, de Ecclesia autumat, tamquam universali Populo Dei, oportet ii meditentur — pro sua quisque vocatione — qui ipsam hanc efficiunt communitatem. Complures profecto vestrum, dilecti Fratres et Sorores, hoc anno redintegrare conantur conscientiam vinculi, quod inter Dei Matrem et propriam ipsorum in Ecclesia vocationem inter­ cedit. Haec igitur Epistula, quam Mariali Anno ad vos mit­ tamus, aditi vare vos vult in vestris de hoc argumento meditationibus, atque id facimus recogitantes de considerationibus, quas Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus iam comparavit. Eam conscribentes, exoptamus simul dilectionem 2 patefacere qua vos Ecclesia prosequitur ob vestram vocatio­ nem, ob munus quod in populo Dei expletis, tot in locis, tot modis. Ecclesiae haec omnia magnum sunt donum. Et, quan­ doquidem Dei Mater, ob partem quam in Christi mysterio habet, constanter adsit in Ecclesiae vita, vocatio vestra vestrumque servitium quaedam sunt huiusmodi eius praesentiae repercussio. Est itaque quaerendum qui huius « figurae » sit nexus cum personarum consecratarum vocatione, quae variis in Ordinibus, Congregationibus, Institutis suam Christo dona­ tionem perficere nituntur. II VOCATIONIS NOSTRAE MYSTERIUM CUM M A R I A MEDITEMUR In visitatione Elisabeth Mariam, cognatam suam, beatam vocavit ob eius fidem : « Et Beata quae credidit quoniam perficientur ea, quae dicta sunt ei a Domino » {Lc 1, 4 5 ) . Vere haec verba, Mariae in annuntiatione dicta, insueta fue­ rant; at diligens scripti Lucae lectio ostendit in ipsis de Deo 2 Cfr. / religiosi sulle orme di Maria, Ed. Vaticana, 1987. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1641 veritatem contineri, iam omnino Evangelio et Novo Foederi consentaneam. Virgo Nazarethana est in inscrutabile immissa mysterium, quod Deus vivens est, Deus Trinus : Pater, Filius et Spiritus Sanctus. Hac in condicione est Virgini revelata vocatio ut Mater esset Messiae; cui vocationi respondit dicens: fiat: «Fiat mihi secundum verbum tuum » (Lc 1, 38). Dum de annuntiationis eventu meditamur, nos de ipsa nostra cogitamus vocatione. Haec semper quoddam discrimen est in itinere nostrae cum Deo vivente necessitudinis. Unicui­ que namque vestrum novus quidam prospectus patefactus est et vestrae christianae vitae novus sensus novaque ratio in­ dita sunt. Hoc, profecto, respectu efficitur temporis futuri, vitae vide­ licet quam ipsa persona vivet, eius electionis maturique con­ silii. Vocationis momentum ipsam semper personam contingit, sed — sicut Nazareth factum est in annuntiatione — quandam eodem tempore « revelationem » Dei mysterii significat. Vo­ catio enim — antequam aliquid interius fiat in homine, antequam formam sumat electionis personalisque consilii — Dei electionem revocat, quae electioni consilioque humano antecessit. Christus, supremum vale dicens Apostolis de hac re locutus est: « Non vos me elegistis, sed ego elegi vos » (Io 15, 16). Haec optio — uti in annuntiatione evenit Mariae — nos sollicitat ut nos ipsos inveniamus in aeterni mysterii Dei alti­ tudine, qui Amor est. Cum igitur Christus nos eligit, cum nobis dicit « sequere me », tum — sicut Epistula ad Ephesios obtestatur — «Deus, Pater Domini nostri Iesu Christi» nos eligit in eo: « Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem ... qui praedestinavit nos in adoptionem filiorum ... In laudem gloriae gratiae suae, in qua gratifica vit nos in dilecto Filio suo ». Denique «Notum fecit nobis sacramentum voluntatis suae secundum beneplacitum eius, quod proposuit in eo » (Eph 1, 4-6. 9). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1642 Haec verba, cum ad omnes homines pertineant, aeternam cunctorum singulorumque in Christo electionem declarant, vocationem videlicet ad sanctitatem, quae Dei filiorum adopr tivorum est propria; simul autem sinunt nos mysterium per­ spicere cuiusvis vocationis, praesertim vocationis quae ad per­ sonas attinet consecratas. Hoc modo, dilecti Fratres et Soro­ res, quisque vestrum percipere potest quam altum sit quan­ tumque naturam excedat id, quod quis experitur, cum Chri­ stum sequitur, qui invitat dicens: « Sequere me ». Tunc Pauli verborum veritas : « Vita vestra est abscondita cum Christo in Deo » (Col 3, 3), obvia et clara fit. Vocatio nostra in aeterno Dei mysterio abscondita est antequam interior eventus fiat in nobis, noster assensus, nostra optio nostrumque consilium. Una ergo cum Virgine, in annuntiationis eventu qui Na­ zareth contigit, meditemur vocationis mysterium, quae « pars » nostra in Christo facta est et in Ecclesia. III NOSTRAE CONSECRATIONIS MYSTERIUM CUM M A R I A MEDITEMUR Apostolus scribit : « Mortui enim estis, et vita vestra est abscondita cum Christo in Deo » (Col 3, 3). Ab annuntiatione ad paschale transeamus Mysterium. Pauli sententia « mortui estis » eadem declarat, quae ipse exprimit in Epistula ad Romanos, cum de significatione Sacramenti scribit, quod nos in vitam inserit Christi: « An ignoratis quia quicumque baptizati sumus in Christo Iesu in morte ipsius baptizati sumus? » (Rom 6, 3). sententia Item modo memorata Epistulae ad Colossenses «Mortui estis» significat: « Consepulti... cum illo per baptismum in mortem, ut, sumus quomodo Christus surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus » (Rom 6, 4). Acta Ioannis Pauli Pp. II 1643 Deus ab aeternitate nos elegit in Filio suo dilecto, mundi Redemptore. Nostra hinc vocatio ad adoptionis gratiam filio­ rum Dei cum aeterna veritate convenit, iuxta quam « abscon­ diti sumus cum Christo in Deo ». Vocatio haec, ad omnes christianos attinens, in tempore perficitur per baptismum, quod nos consepelit in Christi mortem. Hoc Sacramento incipit illud quoque nostrum « absconditus esse cum Christo in Deo », hocque factum inscribitur in historia certi definitique hominis baptizati. Sacramentaliter mortem Christi redemptricem communi­ cantes, nos quoque cum eo consociamur in ipsius resurrectione (cfr. Rom 6, 5); plenam participamus illam « novitatem vitae » (cfr. Rom 6, 4), quam Christus iniit per ipsam resurrectionem in hominis historia. Haec « novitas vitae » liberationem im­ primis significat ex hereditate peccati et ex servitute peccati (cfr. Rom 6, 1-11). Simul autem — ac potissimum quidem — sanctificationem in veritate (cfr. Io 17, 17) indicat, in qua plene patefit pro­ spectus coniunctionis cum Deo, vitae nempe in Deo. Itaque nostra hominum vita « est abscondita cum Christo in Deo », et sacramentaliter et re ipsa. Sacramento viva veritas respon­ det gratiae sanctificantis, quae nostram humanam permeat vitam per communicationem vitae trinitariae. Pauli verba, praesertim verba Epistulae ad Romanos, hanc totam praeferunt « novitatem vitae », quae primo baptismo participatur, omnium vocationum principium continere, quae, vitae cursu, christianum christianamve incitabunt ad electio­ nem et ad in Ecclesia conscium consilium. Etenim in quavis baptizati vocatione quidam relucet aspectus illius « sanctifi­ cationis in veritate », quam Christus morte sua et resurrectione perfecit atque in mysterio suo inclusif paschali : « Pro eis ego sanctifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificati in veritate » (Io 17, 19). Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1644 Officiale Hominis vocatio ad totam vitam suam consecrandam pe­ culiari modo ad consecrationem ipsius Christi pro hominibus refertur. Ea ex radice oritur sacramentali Baptismi, quod in se primam et fundamentalem consecrationem Deo comprehen­ dit. Consecratio per consiliorum evangelicorum professionem — id est per vota vel promissa — illius principii, quod est Baptismus, est congruens progressus. In consecratione matura subest optio, qua ipse Deus eligitur, videlicet, responsio sponsalis Christi dilectioni. Cum enim ei nos tradimus ipsos ex toto et indivise, « eum sequi » cupimus, consilium capientes de castitate, paupertate et oboedientia servanda secundum evangelicorum consiliorum spiritum. Christo similes esse exop­ tamus, nostram ipsorum vitam conformantes ad beatitudinum spiritum in sermone Montano prolatarum. At potissimum cari­ tatem quaerimus^ quae omnia vitae consecratae elementa per­ vadit et veluti germanum « vinculum perfectionis » coagmen­ tat (cfr. Col 3, 14). 3 Haec omnia complectitur significatio ipsa illius Paulini actus <( monendi » qui ratione quidem sacramentali in Bap­ tismo incohatur. Hoc est mori cum Christo, quod efficit ut eius fructuum resurrectionis participes simus, ad frumenti grani similitudinem quod cadens in terram « moritur » no­ vam in vitam (cfr. Io 12, 24). Personae enim consecratio compleri tantummodo possit, quatenus ea omnia, quae per vincula sacra talem constituit « novitatem vitae », quae vitam nostram uti hominum componunt, « absconduntur » in Christo : scilicet vita nostra abscondita est cum Christo in Deo (cfr. Col 3, 3). Porro si cuius hominis consecratio saltem humano iudicio comparari potest cum « vitae amissione », simul tamen ea bre­ vissima via est ad illam denuo « inveniendam ». Dicit namque Christus : 3 « Qui perdiderit animam suam propter me, inveniet Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, 44; Decr. de accommodata reno- vatione vitae religiosae Perfectae Caritatis, 1; 6; C.I.C. 573, § 1; 607, § 1; 710. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1645 Extremam haec verba indolem Evangelii certissime declarant. Eodem autem tempore, facile quis per­ cipit quantum ad hominem haec referantur, quam singularis sit eorum anthropologica vis. Quid homini ipsi principalius est, sive viro sive mulieri, quam id ipsum : iterum sese repe­ rire, rursus se invenire in Christo, quoniam « omnis plenitudo » Christus est (cfr. Col 2, 9)1 Ad consecrationis per evangelicorum consiliorum profes­ sionem argumentum ipsius hominis spectantes hae notiones sinunt usque nos deversa ri intra paschale Mysterium. Una cum Maria consortes esse huius mortis studeamus, quae nobis « vi­ tae novae » fructus adtulit in resurrectione. Talis in Cruce mors contumeliam prae se tulit fuitque proprii Filii mors! At illic omnino sub Cruce, « ubi non sine divino consilio stetit », nonne intellexit Maria, novo quodam modo, illa omnia quae annuntiationis audiverat iam die? Illic profecto, per gladium qui «eius pertransiit animam» (cfr. Lc 2, 35), per incompara­ bilem « kenosim fidei », nonne Maria perspexit usque ad imum plenam de sua maternitate veritatemf Illic plane nonne sese decretorio aliquo modo eandem effecit atque talem veritatem, « denuo inveniendo animam », quam in Calvariae experimento « perdere » via acerbissima debuit pro Christo et Evangelio? In hac ergo veritate, quae de maternitate divina denuo « invenitur », quae « pars » fuit Mariae iam inde ab annuntia­ tionis tempore, voces Christi inscribuntur ex Crucis culmine enuntiatae, quae apostolum designant Ioannem, hominem nem­ pe demonstrant: « Ecce filius tuus!» (Io 19, 26). Dilectissimi Fratres ac Sorores: per vocationem nostram, nostram per consecrationem redeamus perpetuo ad penetralia paschalis Mysterii. Sistamus nos apud Crucem Christi, ipsius iuxta Matrem. Vocationem nostram ab illa discamus. Nonne eam,)) (Mt 10, 39). 4 5 4 Const. 5 Litt. dogm. de Ecclesia Lumen Enc. Redemptoris Mater, 18: Gentium, 58. AAS 79 (1987), p 383. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1646 Christus ipse aliquando est elocutus : « Quicumque enim fece­ rit' voluntatem Patris mei, qui in caelis est, ipse meus frater et soror et mater est » (Mt 12, 50)1 . IV CUM M A R I A PROPRIUM VESTRUM PONDEREMUS APOSTOLATUM Paschalia eventa ad Pentecosten nos dirigunt, illum ad diem quo « venerit ille Spiritus veritatis » ut deducat « in omnem veritatem » (cfr. Io 16, 13) Apostolos cunctamque Ec­ clesiam super ipsos conditam veluti fundamenta per generis 6 humani historiam. Adfert in Cenaculum Pentecostes Maria a novam materni- tatem », quae eius facta est « pars » apud Crucem. In ea per­ manere debet haec maternitas, at eodem quidem tempore ab ea tamquam « figura » transferri in universam Ecclesiam, quae toti orbi patefacta est adventus Paracliti Spiritus die. Quotquot in Cenaculum convenerunt, conscii sibi sunt vitam suam, a reditus Christi ad Patrem tempore, cum Ipso abscon­ ditam esse in Deo. Qua ex conscientia magis vivit Maria quam alius quispiam. In mundum Deus venit et ex illa natus est « Filius hominis », ut aeternae satisfaceret Patris voluntati qui « s i c . . . dilexit... mundum » (cfr. Io 3, 16). Verumtamen, cum Emmanuelem sese praestaret Verbum (Deum nobiscum), Pater Filius et Spi­ ritus Sanctus id etiam altius aperuerunt, quod dicit Ioannes: mundus « in ipso manet » (cfr. 1 Io 3, 24). « In ipso enim vivi­ mus et movemur et sumus» (Act 17, 28). Rerum creatarum universitatem amplectitur Deus potentia sua creatrice, quae per Christum revelata est maxime veluti amoris potentia. Verbi dein ipsa Incarnatio, ineffabile atque indelebile documentum 6 Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, 19. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1647 Dei « immanentiae » in mundo, nova prorsus ratione eius ape­ ruit••« transcendentiam ». Quod omne iam completum est atque in Mysterio paschali conclusum. Filii autem decessio, qui est <( primogenitus omnis creaturae » (Col 1, 15) novam excitavit illius exspectationem qui omnia replet : « quoniam Spiritus Domini replevit orbem terrarum » (Sap 1, 7). Qui vero una cum Maria in Cenáculo Hieroso ymitano diem 7 praestolabantur Pentecostes, iam illa experti sunt « tempora nova ». Perflante enim veritatis Spiritu exire eos oportet de Cenáculo, ut cum eodem Spiritu testificentur Christum cruci­ fixum ac resuscitatum (cfr. Io 15, 26-27). Hac de causa Deum patefaciant tamquam amorem necesse est, qui complectitur orbem simulque penetrat; omnibus persuadere debent cum Christo eos vocari ad « monendum » in ipsius mortis potentia, ut ad vitam resurgant cum Christo absconditam in Deo. Hoc prorsus efficit quasi nucleum ipsum apostolici muneris Ecclesiae. Apostoli, qui Pentecostes die ex Cenáculo sunt egressi, principium evaserunt Ecclesiae, tota quae apostolica est ac persistit constanter in statu missionis. Hac in Ecclesia quisque iam de Baptismi sacramento deindeque Chrismatis vocationem percipit quae — uti meminit Concilium — suapte natura et essentia est vocatio ad apostolatum. 7 Initium sumpsit Marialis Annus in sollemnitate Pente­ costes, ut universi cum Maria in Cenaculum invitari se sen­ tiant, unde tota apostolica generationem capit principium. Ecclesiae via a generatione Inter invitatus in autem mani­ festo invenimini vos, cari Fratres ac Sorores, qui impellente Sancti Spiritus virtute vitam vestram exstruxistis vestramque vocationem in peculiaris consecrationis principio, alicuius de­ votionis universalis ad Deum. Haec proinde ad Cenaculum invitatio Pentecostes significat debere vos renovare altiusque investigare 7 Cfr. Decr. vocationis de apostolatu vestrae conscientiam duas Laicorum Apostolicam Actuositatem, 2. quidem in 1648 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale partes. Altera continetur illius apostolatus confirmatione, quae in ipsa reperitur consecratione; altera efficitur renovatione multiplicium munerum apostolicorum, quae ex eadem conse­ cratione procedunt intra ipsos limites spiritus et finis tum Communitatum vestrarum atque Institutorum, tum unius­ cuiusque vestrum. In Cenáculo Pentecostes studete congredi cum Maria. Nemo magis quam illa ad salutarem hanc vos adducet visionem veri­ tatis de Deo et homine, de Deo et mundo, quae Pauli circum­ scribitur verbis : « Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo! » (Col 3, 3). Amplexantur hae voces tam paradoxum quam nucleum ipsum nuntii evangelici. Vos, dilecti Fratres et Sorores, utpote Deo consecratae personae, peculiaribus fruimini facultatibus, quibus hoc evangelicum paradoxum et nuntium hominibus aperiatis. Vestrum insuper est omnibus enuntiare — in mysterio crucis et resurrectionis — quantum mundus omnesque creatae res « in Deo » sint, quan­ tumque nos in eo « vivamus, moveamur et simus », quantum Deus hic, qui caritas est, omnia complectatur et omnes, quan­ tum demum caritas Dei diffusa sit in cordibus nostris per Spi­ ritum Sanctum, qui datus est nobis (cfr. Rom 5, 5). Christus vos «-elegit de mundo », atque mundus ipse vestra indiget electione, etiamsi incuriosus interdum videtur eiusdem ac nullum ei tribuere momentum. Mundus hoc eget vestro « abscondi cum Christo in Deo », tametsi nonnumquam clau­ surae monasticae improbat formas. Etenim in « vos abscon­ dendi » ipsa vi, una cum Apostolis cunctaque Ecclesia, uti pro­ prium orationis sacerdotalis nuntium nostri Salvatoris excipere potestis: « Sicut tu (Pater) me misisti in mundum, et ego misi eos in mundum » (Io 17, 18). Vos huius missionis, missionis inquimus apostolicae Ecclesiae, participes estis ; 8 participes profecto singulari modo prorsusque vestro, secundum vestrum ' Cfr. C.I.C. 574, § 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1649 « proprium donum » (cfr. i Cor 7, 7). Quisque vestrum eam participat et eo magis, quo magis eius vita « est abscondita cum Christo in Deo ». Hic est fons ipse apostolatus vestri. Eiusmodi festinanter apostolatus mutari per fundamentalis mentis modus conformationem non huic potest saeculo (cfr. Rom 12, 2). Verum quidem est vos saepe experiri mundum amare « quod suum est » : « Si de mundo essetis, mundus quod suum est diligeret» (Io 15, 19). Christus enim is est, qui vos « elegit de mundo », et quidem elegit vos « ut salvetur mundus per ipsum » (cfr. Io 3, 17). Hac ipsa de causa vestrum « abscondi cum Christo in Deo » non est omnino vobis deserendum, cum sit haec condicio necessaria, ut mundus credat in salvificam Christi virtutem. Id « abscondi », principium ducens ex vestra consecratione, efficit unumquemque vestrum perso­ nam credibilem et claram : et hoc non obserat, at contra reserat prae vobis «mundum». Etenim « Consilia evangelica — uti iam vobis diximus in Adhortatione Apostolica Redemptionis Donum — secundum id quod iis est essentialiter propositum, renovationi creaturae deserviunt: mundus debet per ea subici homini ut homo ipse perfecte Deo donetur ». 9 Societas operis « Marialis auctus » in Ecclesia universa, veluti Marialis Anni proventus primarii, multis diversisque efficietur modis iuxta cuiusque Instituti propriam vocationem, eoque prosperior erit, quo magis eadem Instituta agent cum fide erga peculiare suum donum. Itaque : a) Instituta, quae integre ad contemplationem ordinantur, cum « in solitudine ac silentio, in assidua prece et alacri paeni­ tentia soli Deo vacent, quantumvis actuosi apostolatus urgeat necessitas, praeclaram partem — ut ea Concilium Vatica­ num II monet — semper retinent in Corpore Christi mystico ». 10 Qua re, hoc gratiae peculiari anno, Mariam contuens Eccle­ sia sentit se attentam esse obsequentemque vitae contempla9 10 Ad. Apost. Redemptionis Donum, 9: AAS 76 Decr. vitae de accommodata renovatione (1984), religiosae p. 530. Perfectae Caritatis, 7. 1650 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tivae amplae traditioni, quam viri et mulieres, in hoc chari­ smate manentes, redintegrare valuerunt et alere pro commu­ nitate ecclesiali proque hominum universae societatis bono. Sanctissima Virgo tanta fuit spiritali fecunditate praedita, ut facta sit Ecclesiae Mater totiusque humani generis. Silentio, Dei verbum continenter auscultans arcteque cum Domino co­ niuncta, Maria instrumentum evasit salutis, cum Filio suo divino Iesu Christo. Se igitur consolentur omnes qui vitae con­ templativae se voverunt, quandoquidem Ecclesia itemque mun­ dus, qui est eidem e v a n g e l i z a n d i , non modicum excipiant lumen et robur a Domino, per eorum absconditam et orantem vitam; persequentes pariter Ancillae Domini humilitatis, soli­ tudinis perpetuaeque communionis cum Deo exempla, in amore crescant vocationis suae, animarum contemplationi deditarum. b) Quot vero Religiosi viri ac mulieres ad vitam apostoli­ cam se conferunt, ad evangelizationem, ad caritatis opera et misericordiae, in Maria exemplar inveniunt caritatis erga Deum et homines; quod sequentes acriter fideliterque, necessitatibus respondere poterunt hominum qui, rebus certis carentes, veri­ tate Deique sensu, affiictantur; vel iniquitatibus vexantur, discriminibus, oppressionibus, bellis, fame. Una cum Maria condiciones participare poterunt fratrum suorum atque Eccle­ siae auxiliari, prompti sane ad officia praestanda pro hominum salute, qui itineri eius hodie obvii sunt. c) Institutorum saecularium sodales, cotidianam vitam in diversis hominum ordinibus agentes, in Maria specimen reperiunt et auxilium ut hominibus, quibuscum in saeculi con­ dicionibus partem habent, praebere valeant sensum concordiae et pulchritudinis vitae humanae, quae eo maior est et laetior, quo magis Deo patet; actae vitae testimonium ut in bono com­ munitates aedificent humana persona digniores in dies; com­ probare denique temporales res, Evangelii vi patratas, recreare posse humanum consortium, illud liberius iustiusque reddendo Acta Ioannis Pauli Pp. II 1651 pro bono omnium Dei filiorum, mundi universi Domini omnium­ que donorum largitoris. Hoc canticum erit, quod homo ipse, haud aliter ac Maria, Deo cantare poterit, omnipotentem eum agnoscens et misericordem. Si impensius studueritis secundum vestram vocationem omnino vivere et praeclarum suspexeritis exemplar illius, quae perfecte Deo consecrata fuit, Matris scilicet Iesu et Ecclesiae, evangelicae vestrae testificationis crescet efficacia atque hac de re pastoralis actio vocationibus excitandis proficiet. Non pauca quidem Instituta hodiernis temporibus voca­ tiones valde desiderant multisque profecto in locis Ecclesia animadvertit plures ad vitam consecratam vocationes esse necessarias. Atqui Marialis Annus vocationes poterit suscitare si fiden­ tius a Maria auxilium petetur, veluti a matre quae familiae ministrat et simul omnium Ecclesiae partes impensius sentient suum esse ad vitam consecratam in Ecclesia fovendam conferre. V CONCLUSIO Mariali vertente Anno, Christifideles omnes, iuxta Eccle­ siae mentem, invitantur ad meditandam Deiparae Virginis praesentiam in mysterio Christi ipsiusque Ecclesiae. Haec Epistula incitamento est ut consideretis praesentiam hanc in cordibus vestris, in historia animae vestrae vestraeque cuius­ que vocationis simulque in religiosis Communitatibus, Ordi­ nibus, Congregationibus Institutisque saecularibus. Annus Marialis, licet profecto affirmare, factus est tempus singularis « peregrinationis » in vestigiis Eius, quae in fidei peregrinatione cunctum Dei « praecedit » populum : praecedit scilicet omnes et quemque, vestrum. Haec peregrinatio multi­ plices prae se fert modos et ambitus : nationes totae enim, quin immo continentes ad marialia Sanctuaria conveniunt, ne 11 11 Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, cap. V I I I , nn. 52-69. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1652 Officiale de singulis Christifidelibus loquamur, qui sua « interiora » habent sanctuaria, in quibus Maria eos ducit in via fidei, spei et coniunctionis amoris cum Christo. 12 Ordines crebro, Congregationes et Instituta una cum usibus nonnumquam perantiquis, Sanctuaria quoque habent sua, <( loca )) scilicet praesentiae Mariae, quibus eorundem iuncta est religio et ipsa eorum vitae et muneris in Ecclesia historia. « Loca » haec mentem profecto ad Virginis Matris peculiaria mysteria revocant, ad condiciones, ad eius vitae eventus, ad testimonia demum experientiarum spiritualium Conditorum vel ad eorum charismatum significationem, quae deinceps ad cunctas transierunt communitates. Hoc vero Anno potissimum his in « locis », his in « Sanc­ tuariis » adesse annitimini. Novum perquirite in his robur, sincerae renovationis vitae vestrae consecratae vias simulque nova consilia novasque apostolatus rationes. V estig ate in iis vestram identitatem, sic ut paterfamilias ille idemque sapiens vir (v qui profert de thesauro suo nova et vetera » (Mt 13, 52). Sic esto ! Quaerite per Mariam spiritalem vigorem, cum ipsa iuvenescite. Pro vocationibus orate. Denique « Quodcumque dixerit vobis, facite », ut admonuit Virgo in Cana Galilaeae (cfr. Io 2, 5). Hoc a vobis, hoc vobis exoptat Maria, Sancti Spi­ ritus mystica Sponsa ac Mater nostra. Quin adhorter vos, ut huic Mariae voto actu communi fiduciae respondeatis, quae sane « respondet matris amori » . " Hoc Mariali Anno Nos quoque ipsi Ei quemque vestrum concredimus intimo ex animo, Communitates pariter vestras, vobisque tandem benedicimus in nomine Patris et Filii et Spi­ ritus Sancti. Datum Romae, apud S. Petrum, die xxn mensis Maii, in Pentecostes sollemnitate, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS P P . II 12 Cfr. ibid., 63; 68. 13 Litt. Enc. Redemptoris Mater, 45: AAS 79 (1987), p. 423. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1653 II De dignitate ac vocatione mulieris Anno Mariali vertente. IOANNES PAULUS P P . II Venerabiles Fratres ac dilecti Filii et Filiae, salutem et Apostolicam Benedictionem I PROOEMIUM TEMPORUM SIGNUM 1. MULIERIS DIGNITATEM et vocationem humana et chri­ stiana meditatio, quae constanter huic studuit argumento, recentioribus annis maximi fecit momenti. Hoc quidem con­ firmant, inter cetera, Ecclesiae Magisterii pluribus ostensi documentis Concilii interventus, in Vaticani II, quod dein in nuntio extremo dicit : « Venit hora, adventavit hora, qua mulieris vocatio plene procedit; hora, qua mulier in homi­ num societate vim, fulgorem, facultatem adipiscitur, quae numquam adhuc sibi acquisivit. Eam ob rem, tempore quo humanum genus tam vehementer mutatur, mulieres spiritu evangelico illuminatae tantum possunt homines adiuvare ne deficiant». Huius nuntii verba ea complectuntur, quae iam 1 conciliare magisterium expresserat, praesertim in Constitu­ tione pastorali Gaudium et spes et in Decreto de apostolatu 2 laicorum Apostolicam actuositatem} Eiusmodi propositiones iam ante Concilium significatae erant, exempli causa in non paucis Papae Pii XII allocutio> Nuntius Concilii ad Mulieres (8 Decembris 1965): AAS 58 (1966), 13-14. 2 Cf. CONC. OEC. V A T . II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 8; 9; 60. 3 Cf. CONO. OEC. VAT. II, Decr. Apostolicam actuositatem de apostolatu laicorum, 9. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1654 Officiale nibus et in Litteris Encyclicis Pacem in terris Papae Ioan­ 4 nis XXIII. 5 Post Concilium Vaticanum II Decessor Noster Paulus VI huius « temporum signi » explanavit significatio­ nem, titulum. Doctoris Ecclesiae tribuendo Sanctae Teresiae a Iesu et Sanctae Catharinae Senensi, atque insuper instituendo, 6 rogante Coetu Synodi Episcoporum anno 1971, ad hoc ipsum Commissionem, cuius erat studere quaestionibus hac aetate pertinentibus ad « veram mulierum dignitatis et conscientiae provectionem ». 7 In quadam sua allocutione Paulus VI prae­ ter cetera dixit : >, in qua exprimuntur «unitas duorum» et viri atque mulieris personalis dignitas. Cum igitur in descriptione biblica verba legimus mulieri dicta : « A d virum tuum erit appetitus tuus, ipse autem dominabitur tui » (Gn 3, 16), abruptionem perspicimus et constans periculum attinens ad hanc « duorum unitatem », quae respondet dignitati imaginis et similitudinis Dei in utroque. Hoc tamen periculum est mulieri gravius. Namque illud donum sincerum esse indeque illud « pro » altero vivere dominium sequitur : « ipse dominabitur tui ». Id « dominium » conturbationem indicat et amissio- nem stabilitatis eius fundamentalis aequalitatis, quam vir et mulier habent in « unitate duorum » : hocque est detrimento praesertim mulieri, cum solum aequalitas, quae ex amborum dignitate, qua personarum, oritur, possit mutuas necessitu­ dines instruere indole verae « communionis personarum ». Sed si huius aequalitatis violatio, quae quidem donum simul et ius est ab ipso Deo Creatore proficiscens,, detrimento est mulieri, uno tempore minuit etiam veram viri dignitatem. Hic -rem tangimus maximae humanitatis in ratione eius «ethos », quod initio Creator inscripsit in actu ipso creationis amborum ad imaginem et similitudinem suam. Haec affirmatio apud Genesim 3, 16 magni, significantis ponderis est. Indicium enim continet mutuae viri cum mu32 Cf. iWtf., 24. 1675 Acta Ioannis Pauli Pp. II liere necessitudinis in matrimonio. Agitur de appetitione, orta in condicione amoris sponsalis, quae efficit ut- mulieris « sin­ cero dono sui » vir simili « dono » et consummatione respon­ deat. Solum ex hoc principio ambo, et praesertim mulier, possunt « se invenire » uti veram « duorum unitatem » secun­ dum personae dignitatem. Coniunctio matrimonialis exigit observantiam et perfectionem verae subiectivae naturae per­ sonalis amborum. Mulier non potest fieri « obiectum » « do- minii » et « possessionis » masculinae. Sed textus biblici verba pertinent directo ad peccatum originale et ad eius diuturnas in viro et in muliere consecutiones. Hi, peccatoria natura here­ ditaria gravati, ferunt continenter in se « fomitem peccati », seu propensionem ad violandum ordinem moralem illum, qui ipsi naturae rationali et dignitati hominis, uti personae, con­ sentaneus est. Haec propensio demonstratur per triplicem concupiscentiam, quam textus apostolicus distinguit ut con­ cupiscentiam oculorum, concupiscentiam carnis et superbiam vitae (cf. 1 Io 2, 16). Genesis verba, supra commemorata (3, 16), indicant quo modo triplex haec concupiscentia, ut « pec­ cati fomes », vim sit habitura ad mutuam viri et mulieris necessitudinem. Eadem illa verba spectant directo ad matrimonium, sed indirecte ad varios campos convictionis socialis: ad condiciones in quibus mulier aut damnis cedit aut discriminatur ob id ipsum, quod mulier est. Veritas revelata de creatione hominis, ut masculi et feminae, praecipuum est argumentum contra omnes condiciones quae, cum sint ipsae per se noxiae, id est iniustae, continent et exprimunt peccati hereditatem, quam omnes humani secum portant. Libri Sacrarum Litterarum variis in locis comprobant vere eiusmodi esse condiciones simulque necessitatem testantur se convertendi, hoc est se a malo purificandi et a peccato liberandi: ab eo scilicet, quod alterum offendit, quod hominem « minuit », non solum qui laeditur, verum etiam qui laedit. Talis est immutabilis nun- Acta Apostolicae Sedis 1676 - Commentarium Officiale tius Verbi a Deo revelati. Inde exprimitur « ethos » biblicum usque ad finem. 33 Nostris temporibus quaestio de « iuribus mulieris » novam accepit significationem in ampla iurium personae humanae provincia. modisque Hoc propositum, commemoratum, constanter illustrando, evangelicus custodit veritatem de enuntiatum nuntius multi- biblicus « unitate duorum », et id est de illa dignitate illaque vocatione, quae oriuntur ex peculiari diversitate et personali proprietate viri et mulieris. Qua re etiam iusta mulieris dissensio cum eo, quod biblica verba: « ipse dominabitur tui » (Gn 3, 16) exprimunt, nullo modo efficere potest ut mulieres « mascuiescant ». Mulier — nomine liberationis ab viri « dominio » — contendere non potest ad suas faciendas proprietates masculinas contra suam « proprie­ tatem » femininam. Certus est timor ut hac ratione mulier « se perficiat » et ne, contra, detorqueat et amittat id, quod est eius fundamentalis amplitudo. Est enim immanis ampli­ tudo. In descriptione biblica exclamatio primi viri, simul ac mulierem creatam vidit, est exclamatio admirationis et blan­ dimenti, quae hominis historiam super terra totam emetitur. Dotes muliebris naturae propriae profecto minores non sunt dotibus virilitatis, sed tantum diversae sunt. Mulier ergo — si­ cut ceteroqui et vir — sui, qua personae, effectionem, suam digni­ tatem et vocationem interpretari debet ex his dotibus, ex ampli­ tudine muliebris naturae, quam die creationis accepit quam­ que tamquam expressionem sibi peculiarem imaginis et simi­ litudinis Dei hereditate accipit. Solum hoc modo vinci potest etiam illa peccati hereditas, quam verba Bibliorum denotant: « Ad virum tuum erit appetitus tuus, ipse autem dominabitur 33 Re quidem vera Patres IV saeculi ad legem se revocantes divinam fortiter sunt nisi contra adhuc vigens tunc discrimen adversus mulieres tum in moribus tum in legibus civilibus sui temporis. Cf. S. GREGORIUS NAZIANZENUS, Or. 37, 6: S. 16: HIERONYMUS, PL 16, 309; Ad S. Oceanum ep. AUGUSTINUS, 77, 3: Sermo PL 22, 132, 2: 691; S. PL 38, AMBROSIUS, 735, Sermo PG 36, 290; De instit. S92, 4: PL virg, III, 39, 1711. 1677 Acta Ioannis Pauli Pp. II tui ». Huius malae hereditatis superatio est omnis hominis, per aetates, tum mulieris tum viri. Nam quotiescumque vir facinus in se admittit quo mulieris dignitatem personalem et vocationem offendit, contra suam ipsius personalem dignita­ tem et vocationem agit. PROTOEVANGKLIUM 11. Liber Genesis peccatum testatur, quod est « p r i n c i p i i » hominis malum, eius consecutiones, quae inde in totum genus humanum incumbunt, et simul primum nuntium continet victoriae de malo, de peccato. Hunc nuntium comprobant ver­ ba quae legimus in libro Genesis 3, 15 quaeque ex more dicun­ tur « Protoevangelium » : « Inimicitias ponam inter te et mu­ lierem et semen tuum et semen illius; ipsum conteret caput tuum et tu con teres calcaneum eius ». Significans est nun­ tium redemptoris, servatoris mundi, his verbis contentum, ad <( mulierem » spectare. Primo loco in Protoevangelio nomi­ natur uti progenetrix eius, qui hominis redemptor erit. 34 Et, si redemptio efficienda est per certamen contra malum, per « inimicitiam » inter semen mulieris et semen eius qui, ut « pater mendacii » (Io 8, 44), primus est auctor peccati historiae hominis, haec erit etiam inimicitia inter eum et mulierem. His verbis aperitur prospectus totius Revelationis, primum uti praeparationis ad Evangelium, deinde uti ipsius Evangelii. In hoc prospectu nomine mulieris duae figurae femininae iun­ guntur: Eva et Maria. Verba Protoevangelii, Novo Testamento illustrante consi­ derata, apte partes exprimunt mulieris in redemptoris certa­ mine salvifico cum mali auctore in hominis historia. Comparatio Evae cum Maria constans est in meditatione depositi fidei a divina Revelatione acceptae estque unum ex 34 Cf. S. IRENAEUS, Adv. haer. I I I , 23, 7: 8. Ch. 211, 462-465; V, 21, 1: 8. Ch. 153, 260-265; S. EPIPHANIUS, Panar., I I I , 2, 78: PO 42, 728-729; S. A U G U S T I N U S , Enarr. in Ps. 103, s. 4, 6: CCL 40, 1525. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1678 Officiale erebrioribus argumentis a Patribus, a scriptoribus ecclesiasti­ cis et a theologis requisitis. Plerumque prima inspectione ex 35 hac comparatione differentia apparet, contrapositum. Eva, ut « mater cunctorum viventium » (Gn 3, 20), testis est « principii biblici)), quo comprehenduntur veritas de hominis creatione ad imaginem et similitudinem Dei et veritas de peccato origi­ nali. Maria testis est novi « principii » et « novae creaturae » (cf. 2 Cor 5, 17). Quin ipsa, utpote prima redempta in historia salutis, « nova creatura » est, « gratia plena » est. Difficile in­ tellegitur cur verba Protoevangelii tam conspicuam « mulie­ rem » faciant, nisi admittitur in ea initium habere novum et decretorium Foedus Dei cum humano genere, Foedus in Christi sanguine redimente. Hoc Foedus incipit per « mulierem », in annuntiatione quae Nazareth evenit. Haec est absoluta Evan­ gelii novitas. Alias in Vetere Testamento, ut historiae Populi sui interveniret, Deus mulieres adhibuerat, sicut Samuelis et Samson matres; sed ut suum iceret Foedus cum humano genere, solis viris usus erat: Noe, Abraham, Moyse. In Novi Foederis initio, quod aeternum esse debet et irrevocabile, mulier est: Virgo Nazarethana. Indicium est hoc in « Iesu Christo » « non esse masculum et feminam » (Gal 3, 28). In eo reciprocum contrapositum inter virum et mulierem — tamquam peccati originalis hereditas — essentialiter superatur. « Omnes vos unus estis in Christo Iesu », scripsit Apostolus (Gal 3, 28). Haec verba tractant illam primigeniam « duorum unita­ tem », quae hominis creationi conectitur, masculi et feminae, 3 5 III, Cf. 22, S. 4: MITANUS, IUSTINUS, Dial, cum Thryph. 1 0 0 : S. Catech. Ch. 211, 12, 438-445; 15: PG V, 33, 19, 741; l: S. s. PG 6 , 7 0 9 - 7 1 2 ; Ch. 153, IOANNES Christi 1 7 : Sermo CCL 2, 9 0 4 s . ; S. V in Deiparam: HIERONYMUS, PG 93, Epist. IRENAEUS, S. CYRILLUS CHRYSOSTOMUS, 1 9 3 ; S . IOANNES DAMASCENUS, Horn. II in dorm. B.V.M. 3 : HIEROSOLYMITANUS, S. 248-251; 22, 1464s.; 21: In Ps. 44, S . Ch. 8 0 , 1 3 0 - 1 3 5 ; TERTULLIANUS, PL 2 2 , 408; S. Adv. haer. HIEROSOLYPG 7: 55, ESYCHIUS De carne AUGUSTINUS, Serm. 51, 2 - 3 : PL 3 8 , 3 3 5 ; Serm. 232, 2: PL 3 8 , 1 1 0 8 ; CARD. I. H. NEWMAN, A Letter to the rev. E. B. Pusey, Longmans, London 1 8 6 5 ; M. I. SCHEEBEN, Handbuch der Katholischen Dogmatik, V / 1 (Freiburg 1 9 5 4 ) , 2 4 3 - 2 6 6 ; 2 V/2 (Freiburg 1 9 5 4 ) , 3 0 6 - 4 9 9 . OEC. VAT. I I , Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 5 6 . 2 Cf. CONC. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1679 ad imaginem et similitudinem Dei, secundum exemplar perfectissimae eius communionis Personarum, quod Deus ipse est. Pauli verba declarant mysterium redemptionis hominis in Iesu Christo, Mariae filio, id repetere et instaurare, quod in creatio­ nis mysterio aeterno Dei Creatoris consilio respondebat. Ob id ipsum die creationis hominis, masculi et feminae, « Vidit Deus cuncta quae fecit, et ecce erant valde bona » (Gn 1, 31). Redemptio restituit, aliquo sensu, ipsi eius origini bonum quod est essentialiter « minutum » peccato eiusque in hominis histo­ ria hereditate. « Mulier » Protoevangelii inseritur in redemptionis prospec­ tum. Comparatio Evae cum Maria hoc sensu potest etiam in­ tellegi, Mariam nempe sumere in se et complecti mysterium mulieris, cuius initium est Eva, « mater cunctorum viventium » (Gn 3, 20): imprimis illud sumit et complectitur, in intimo mysterio Christi — « novissimi Adam » (cf. 1 Cor 15, 45) — qui in suam personam primi Adam naturam assumpsit. Novi enim Foederis essentia in hoc posita est, quod Dei Filius Patri consubstantialis fit homo: humanitatem assumit in unitatem divinae Verbi Personae. Qui Redemptionem agit est simul verus homo. Mysterium Redemptionis mundi postulat ut Deus-Filius humanitatem sumpserit tamquam Adam hereditatem, ei simi­ lis factus et omni homini per omnia, « absque peccato » (Heb 4, 15). Ita Is « hominem ipsi homini plene manifestavit eique altis­ simam eius vocationem patefecit», sicut Concilium Vatica­ num II docet, 36 eumque quodam modo adiuvit ad denuo repe- riendum « quid sit homo » (cf. Ps 8, 5). Per omnes aetates in traditione fidei inque christiana de ea meditatione comparatio Adam cum Christo iungitur com­ parationi Evae cum Maria. Si Maria describitur etiam tam­ quam « nova Eva », quae possunt esse huius analogiae signi36 CONC. OEC. VAT. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo h u i u s temporis, 22. Acta Apostolicae Sedis - 1680 Commentarium Officiale ficationes? Sunt certe multiplices. Oportet peculiariter immoremur in illa significatione, quae videt in Maria plenam reve­ lationem omnium, quae verbo biblico « muliere » continentur: revelationem ad mysterium Redemptionis accommodatam. Maria significat, aliquo sensu, illum supergredi terminum, de quo loquitur liber Genesis (3, 16), et ad illud redire « princi­ pium », in quo talis erat « mulier », qualis est in creatione exoptata, ideoque in aeterno Dei consilio, in sinu Sanctissimae Trinitatis. Maria est « novum principium » dignitatis et vocationis mulieris, 21 omnium mulierum et cuiusque mulieris. Ratio ad id comprehendendum esse possunt praesertim verba quae evangelista ponit in ore Mariae post Annuntiatio­ nem, per eius Elisabeth salutationem: « Fecit mihi magna, qui potens est » (Lc 1, 49). Quae verba haud dubie spectant ad Filii conceptionem, qui est « Filius Altissimi » (Lc 1, 32), « sanctus » Dei; sed possunt simul significare patefactionem propriae humanitatis femininae. «Fecit mihi magna »: haec est paté f actio totius amplitudinis, totius personalis laudis muliebris natu- rae, totius aeternae proprietatis « mulieris », qualem eam Deus voluit, personam per se ipsam, quae se agnoscit simul « per donum sincerum sui ». Haec paté f actio iungitur clarae conscientiae doni, largitionis Dei. Iam « principio » peccatum hanc conscientiam infuscaverat, quodammodo sufïocaverat, sicut verba indicant primae temptationis « patris mendacii » (cf. Gn 3, 1-5). A d ­ ventu « plenitudinis temporis » (cf. Gal 4, 4), cum in historia humani generis perfici incipit redemptionis mysterium, haec conscientia tota cum sua vi in verba irrumpit biblicae ((mu­ lieris » Nazarethanam In Maria, Eva rursus invenit quae sit vera mulieris dignitas, inventio debet muliebris humanitatis. constanter cor attingere eiusque vocationem et vitam formare. " Cf. S. AMBROSIUS, De instit. virg. V, 33: PL 16, 313. Haec nova cuiusque mulieris Acta Ioannis Pauli Pp. II 1681 V IESUS CHRISTUS « MIRABANTUR QUIA CUM MULIERE LOQUEBATUR » 12. Verba Protoevangelii Libri Genesis sinunt ad Evange­ lium devertamus. Hominis redemptio, quae illic nuntiatur, hic ad effectum adducitur per personam et missionem Iesu Christi, in quibus id quoque cognoscimus, significat quoad dignitatem et vocationem quod redemptio mulieris. Haec significatio clarior fit ex verbis Christi et ex ratione qua se gerit erga mulieres, quae sane simplicissima est et, ob id ipsum, extraordinaria, si in scaena eius temporis conside­ ratur: ratio est magnae perspicuitatis et altitudinis. Plures mulieres apparent in via missionis Iesu Nazarethani, et occur­ sus cum quaque earum confirmat « novitatem vitae » evan­ gelicae, de qua iam dictum est. Omnes recipiunt — vel qui nuntium christianum calumniantur — Christum fuisse coram contemporalibus suis fautorem dignitatis mulieris et vocationis cum illa congruentis dignitate. Interdum hoc stuporem movebat, admirationem, saepe fere scandalo tenus : « Mirabantur quia cum muliere loquebatur» (Io 4, 27), quoniam haec agendi ratio discrepabat a ratione agendi eius contemporalium. « Mirabantur », immo, ipsi Christi discipuli. Pharisaeus, cuius domum adiit mulier peccatrix ut pedes Iesu ungeret unguento, « ait intra se: "Hic si esset propheta, sciret utique quae et qualis mu­ lier, quae tangit eum, quia peccatrix est" » (Lc 7, 39). Maiore etiam perturbatione, vel « sancta indignatione » profecto audi­ tores sibi placentes implebant haec Christi verba : « Publicam et meretrices praecedent vos in regnum Dei » (Mt 21, 31). Qui sic loquebatur et operabatur demonstrabat « mysteria Regni » se penitus cognoscere. Ipse etiam « sciebat quid esset Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1682 in homine » (Io 2, 25), in eius animo, in eius « corde ». Testis erat aeterni Dei consilii hominem contingentis ab eo creatum ad imaginem et similitudinem suam. Penitus etiam noverat peccati consecutiones, « mysterii iniquitatis » in humanis cordibus agentis instar fructus amari obscurationis imaginis divinae. Quam significans est Iesum, in fundamentali collo­ quio de matrimonio deque eius stabilitate, coram iis qui cum eo colloquebantur quique ex officio Legis periti erant, « scri­ bis » scilicet, «principium» commemorare! Quaestio agitur de iure « masculi » « uxorem dimittendi suam quacumque ex causa» (Mt 19, 3); et, igitur, de iure etiam mulieris, de eius condicione in matrimonio, de eius dignitate. Collocutores putant vigentem legem Moseiam esse pro se : « Moyses man­ davit dari libellum repudii et dimittere » (Mt 19, 7). Respondet Iesus: « Moyses ad duritiam cordis vestri permisit vobis dimit­ tere uxores vestras, ab initio autem non fuit s i c » (Mt 19, 8 ) . Iesus Principium arcessit, creationem hominis, maris et femi­ nae illudque Dei institutum, in eo positum, quod ambo ad eius « imaginem et similitudinem » creati sunt. Quam ob rem, cum homo « dimittit patrem et matrem » et adhaeret uxori suae, ut sint duo in « carne una », viget lex, quae a Deo ipso originem ducit : « Quod ergo Deus coniunxit, homo non sepa­ ret » (Mt 19, 6). Principium huius « ethos », quod inde ab initio inscrip­ tum est in veritate creationis, nunc a Christo confirmatur contra traditionem illam, quae mulieris inaequalitatem con­ cedebat. Iuxta hanc traditionem mas « dominabatur », non aeque existimans mulierem eamque dignitatem, quam «ethos» creationis num ut duarum « ethos » fundamentum personarum commemoratur iecit reciprocarum matrimonio et confirmatur « ethos » Evangelii et redemptionis. necessitudi­ coniunctarum. Christi verbis: Hoc est 1683 Acta Ioannis Pauli Pp. II MULIERES EVANGELII 13. Cum Evangelii paginas pervolutamus, multae mulieres ante oculos nostros praetereunt, aetate et ordine diversae: mu­ lieres morbis correptae vel doloribus corporis, qualis mulier quae habebat « spiritum infirmitatis, et erat inclinata nec omnino poterat sursum respicere » (cf. Lc 13, 11), vel socrus Simonis, quae « decumbebat febricitans » (Me 1, 30), vel mu­ lier quae erat « in profluvio sanguinis » (cf. Me 5, 25-34) nec quemquam tangere poterat, quoniam tactus eius putabatur hominem « contaminare ». Omnes sanatae sunt, et ultima (haemorrhoissa), quae « in turba » tetigit vestimentum Iesu (Me 5, 27), est ab eo laudata ob magnam fidem: «Fides tua te salvam fecit » (Me 5, 34). Praeter has, filia I airi., quam Iesus a mortuis excitat, eam dulciter alloquens : « Puella, tibi dico, surge » (Me 5, 41); et vidua Nain, cui Iesus unicum resuscitai filium, adiungens actioni suae significationem benignae mi­ sericordiae: «Misericordia motus dixit illi: "Noli Aere"» (Lc 7, 13); denique mulier Chananaea, quae meretur a Christo verba peculiaris aestimationis ob fidem suam, ob humilitatem suam obque illam animi magnitudinem, cui solum cor matris par est : « O mulier, magna est fides tua ! Fiat tibi, sicut vis » (Mt 15, 28). Mulier Chananaea sanationem filiae petebat. Saepe mulieres, quibus Iesus obviam fiebat quaeque ab eo multas gratias accipiebant, eum comitabantur, cum aposto 1 lis percurrentem per civitates et castella, praedicantem et evangelizantem regnum Dei ; « quae ministrabant eis de facultati­ bus suis ». Evangelium nominat ex eis Ioannam, procuratoris Herodis uxorem, Susannam et « alias multas » (Lc 8, 1-3). Interdum mulierum imagines comparent in parabolis, qui­ bus Iesus Nazarenus auditoribus suis veritatem Regni Dei illustrabat. Ita in parabolis de drachma perdita (cf. Lc 15, 8-10), de fermento (cf. Mt 13, 33), de virginibus prudentibus et fatuis (cf. Mt 25, 1-13). Peculiariter significans est narratio ad obo- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1684 lum viduae attinens. Mittentibus divitibus munera in gazophylacio (...) quaedam vidua paupercula misit illuc minuta duo. Tunc Iesus dixit : « Vidua haec pauper plus quam omnes misit (...); ex inopia sua omnem victum suum, quem habe­ bat, misit » (Lc 21, 1-4). Hoc modo Iesus eam omnibus pro­ ponit exemplum, eam defendit, quia, in constitutione iuridi­ ciali societatis id temporis, viduae omnino indefensae erant (cf. etiam Lc 1, 1-7). In tota Iesu doctrina, sicut et in eius agendi ratione, nihil invenitur, quod mulieris discrimen ostendat, proprium tem­ poris eius. Contra, eius verba eiusque opera semper exprimunt observantiam et honorem, quae mulieri debentur. Mulier inclinata vocatur « filia Abrahae » (Lc 13, 16), cum nomen « filius Abrahae » in omnibus Bibliis solis viris tribuatur. Iter faciens ad Calvariam Iesus mulieribus dixit : « Filiae Ierusalem, nolite fiere super me » (Lc 23, 28). Hoc de mulie­ ribus et mulieribus loquendi genus, ratio, manifesta sunt « novitas » necnon eas prae more tractandi translaticio. Hoc expressius fit quod attinet ad mulieres illas, quas communis sensus contemptim uti peccatrices insimulabat, publicas peccatrices et adulteras. En Samaritana, cui ipse Iesus dicit : « Quinque enim viros habuisti, et nunc, quem habes, non est tuus v i r » : ipsaque, animadvertens eum vitae suae secreta cognoscere, Messiam illum agnoscit et abit popu­ laribus suis id nuntiatura. Colloquium quod proximum est ante hanc agnitionem, unum est ex pulcherrimis Evangelii (cf. Io 4, 4-27). En, postea, publica peccatrix quae, quamvis eam sensus communis reprehendat, domum Pharisaei ingre­ ditur ut pedes Iesu ungat unguento. Hic hospiti, offenso in ea re, dixit de illa: «Remissa sunt peccata eius multa, quo­ niam dilexit multum » (cf. Lc 7, 37-47). En, denique, eventum quod est fortasse gravissimum : mulier in adulterio deprehensa ad Iesum adducitur. Interro­ gationi provocanti : « In lege autem Moyses mandavit nobis 1685 Acta Ioannis Pauli Pp. II huiusmodi lapidare; tu ergo quid dicis? », Iesus respondit: <( Qui sine peccato est vestrum, primus in illam lapidem mit­ tat ». Vis veritatis illius responsionis tanta est, ut « unus post unum exierint, incipientes a senioribus ». Soli remanserunt Iesus et mulier. « Ubi sunt? Nemo te condemnavit? » — « Ne­ mo, Domine » — « Nec ego te condemno ; vade et amplius iam noli peccare » (cf. Io 8, 3-11). Haec facinora evidentissimam efficiunt picturam. Christus is est qui « scit quid sit in homine » (cf. Io 2, 25), in viro et in muliere. Cognoscit dignitatem hominis eiusque coram Deo pulchritudinem. Ipse, Christus, est extrema huius pulchri- tudinis confirmatio. Omnia quae dicit et quae facit decreto­ riam consummationem habent in paschali redemptionis myste­ rio. Ratio Iesu erga mulieres, quibus obviam se dat in via sui messianici servitii, est repercussus aeterni Dei consilii qui, earum quamque creans, in Christo eam eligit et amat (cf. Eph 1, 1-5). Quaevis, ergo, est illa « sola creatura quam Deus per se ipsam voluit». Quaelibet a dignitatem personae qua mulier. «principio» hereditate accipit Iesus Nazarenus hanc con­ firmat dignitatem, eam memorat, renovat, eam facit aliquid ad Evangelium pertinens et ad redemptionem, cuius causa mittitur in mundum. Oportet ergo in momentum mysterii paschalis omne verbum et omnis actio Christi quoad mulie­ rem inserantur. Ita omnia plene illustrantur. MULIER IN ADULTERIO DEPREHENSA 14. Iesus condicionem historicam et veram mulieris ingre­ ditur; quae condicio peccati hereditate gravatur. Haec here­ ditas exprimitur etiam more, qui mulierem segregat pro viro, et in ea ipsa posita est et infixa. Hoc respectu factum mulieris « in adulterio deprehensae » (cf. Io 8, 3-11) peculiari indicio esse videtur. Ad ultimum Iesus ei dicit: « Amplius iam noli peccare », sed prius conscientiam peccati provocat in viris qui eam accusant, ut lapident, ita suam ostendens facultatem 1686 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale videndi secundum veritatem conscientias et opera humana. Accusatoribus Iesus dicere videtur: Haec mulier, toto suo onerata peccato, nonne est etiam, et ante omnia, vestrarum transgressionum confirmatio, vestrae « masculinae » iniusti­ tiae, vestrorum improborum usuum? Valet haec veritas in universum genus humanum. Factum, quod in Evangelio Ioannis narratur, in innumerabilibus con­ dicionibus repeti potest, omni historiae tempore similibus. Mulier sola relinquitur, in publicum proposita iudicium cum « suo peccato », dum latet post hoc peccatum vir peccator, qui in culpa est propter « peccatum alienum », quin eiusdem particeps. Atque tamen eius peccatum effugit, silentio prae­ t e r i t o : is extra esse « alienum peccatum » apparet. Interdum vel accusator fit, sicut in casu qui est supra descriptus, peccati sui immemor. Quotiens similiter, mulier poenas pendet pec­ cati sui (forsitan ipsa sit, aliquibus in casibus, in culpa ob peccatum viri tamquam « peccatum alienum »), sed ipsa poe­ nas pendet et quidem sola! Quotiens derelicta manet cum sua maternitate, quando vir, pater infantis, huius rei causam in se transferre non vult ? Et praeterquam ad multas « matres innuptas » nostrae societatis, etiam in eas omnes oportet con­ sideratio intendatur, quae, varios patientes coactus, a viro quoque sonti, infantes « de medio tollunt », antequam orian­ tur. « D e medio tollunt»: sed quanti? Hodiernus sensus com­ munis diversimode huius peccati malum « delere » nititur ; at plerumque mulier exstinguere conscientiam nequit se filio suo vitam ademisse, quandoquidem e sua natura eradere ne­ quit propensionem ad vitam accipiendam, in eius « ethos » a « principio » inscriptam. Significativa est ratio qua Iesus agit in facto quod descri­ bitur in Ioanne (8, 3-11). Paucis fortasse temporibus, sicut in hoc, eius declaratur potentia — potentia veritatis — quod ad humanas spectat conscientias. Iesus tranquillus est, intentus, in cogitatione defixus. Nonne et hic, sicut in colloquio cum Pha- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1687 risaeis (cf. Mt 19, 3-9), eius conscientia coniuncta est cum mysterio Principii ? cum homo creatus est masculus et femina, et mulier est viro credita cum sua diversitate feminina cumque sua potentiali maternitate? Etiam vir est mulieri a Creatore creditus. Alter alteri vicissim crediti sunt ut personae, ad imaginem factae et similitudinem ipsius Dei. In hac traditione est mensura amoris, sponsalis amoris: ut alter alteri « donum sincerum » fiat, oportet uterque in se donum recipiat. Haec mensura ambobus — viro et mulieri — collata est — inde a « principio ». Post peccatum originale in viro et in muliere vires contrariae operantur propter triplicem concupiscentiam, « fo­ miti peccati » iunctam. In homine hae agunt ex imo. Idcirco Iesus in Sermone super monte habito dixit: « Omnis, qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, iam moechatus est eam in corde suo » (Mt 5, 28). Haec verba, directo viro dicta, osten­ dunt fundamentalem veritatem officii eius respectu mulieris: ob huius dignitatem, huius maternitatem, huius vocationem. Eadem autem verba indirecte et mulierem contingunt. Chri­ stus omnia faciebat, quae fieri poterant, ut — pro moribus proque rationibus socialibus eius aetatis — mulieres in ipsius doctrina inque ipsius agendi modo propriam sui naturam et dignitatem reperirent. Ex aeterna « duorum unitate », haec dignitas directo ex ipsa pendet muliere, utpote subiecto se responsali, simulque « uti officium » viro concreditur. per Con­ gruenter Christus ad officium viri redit. Nunc, in hac medi­ tatione de mulieris dignitate et vocatione, necessarium est nos rationem respicere, quam in Evangelio invenimus. Mulieris dignitas eiusque vocatio — sicut, ceteroqui, viri — suam aeternam trahunt originem a corde Dei et, in temporalibus vitae humanae condicionibus, arcte « duorum unitati » co­ niunctae sunt. Eam ob rem vir quisque in se aspicere debet et videre num, quae ipsi concredita est tamquam soror in eadem humanitate, tamquam uxor, facta sit in corde ipsius 110-A. A. S. 1688 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale obiectum adulterii; num quae, variis modis est in mundo exsistentiae ipsius compar subiectum, facta sit in ipso « obiec­ tum » : obiectum voluptatis, usus. NUNTII EVANGELICI CUSTODES 15. Christi agendi ratio, Evangelium operum verborumque eius, congruenter id arguit, quod mulieris dignitatem offen­ dit. Hinc mulieres quae cum Christo sunt, se rursus intelle­ gunt in veritate quam Is « docet » et « facit », tum etiam, cum haec est veritas de earum « natura peccatoria ». Sen­ tiunt se u per hanc veritatem liberatasi, sibi ipsis resti tu tas: sentiunt se « amore aeterno » amari, amore qui in ipso Christo exprimitur. In Christi campo actionis earum socialis condicio mutatur. Sentiunt Iesum secum colloqui de rebus, quae illis temporibus cum muliere non disserebantur. Quod ad hoc per­ tinet, exemplum maxime significatorium Samaritanam apud puteum Sichern contingit. Iesus — qui scit eam esse peccatricem, de qua re ei loquitur — tractat cum ea de altissimis Bei mysteriis. Ei loquitur de immenso Dei amore, qui est « fons aquae salientis in vitam aeternam » (Io 4, 14). De Deo ei loquitur, qui Spiritus est, deque vera adoratione, qua Pa­ trem in spiritu et veritate oportet adorare (cf. Io 4, 24). Demum revelat ei se Messiam esse Israel promissum (cf. Io 4, 26). Novus eventus est hic : mulier illa, et quidem « mulier-peccatrix », fit « discipula » Christi; quin immo, ubi primum docta est, Christum nuntiat habitatoribus Samariae, ita ut et ii crediderint in eum (cf. Io 4, 39-42). Novus eventus, si modus consideratur, quo mulieres tractabant quotquot in Israel docebant, cum in agendi ratione Iesu Nazareni huiusmodi eventus fiat consuetus. Hac in re peculiariter commemorari merentur etiam Lazari sorores : « Diligebat autem Iesus Martham et sororem eius Mariam et Lazarum » (cf. Io 11, 5). Maria « audiebat verbum » Iesu : cum eos domi visit, ipse dicit Mariae agendi Acta Ioannis Pauli Pp. II 1689 rationem « optimam partem » esse, comparatam ad Marthae sollicitudinem de domus officiis (cf. Lc 10, 38-42). Alio in loco etiam Martha — post Lazari mortem — cum Christo colloquitur: et colloquium attingit altissimas revelatio­ nis et fidei veritates. « Domine, si fuisses hic, frater meus non esset mortuus » — « Resurget frater tuus » — « Scio quia resurget in resurrectione in novissimo die ». Dixit ei Iesus : « Ego sum resurrectio et vita: qui credit in me, etsi mortuus fuerit, vivet; et omnis, qui vivit et credit in me, non morietur in aeternum. Credis hoc? » — « Utique, Domine; ego credidi quia tu es Christus Filius Dei, qui in mundum venisti » (Io 11, 21-27). Post hanc fidei professionem Iesus Lazarum resuscitat. Etiam colloquium cum Martha unum est ex maximis Evangelii. Christus cum mulieribus loquitur de rebus Dei, et illae has comprehendunt: est haec mentis et cordis vox résilions, re­ sponsio fidei. Et Iesus hanc responsionem proprie « femininam » laudat et admiratur, sicut in casu mulieris Chananaeae (cf. Mt 15, 28). Interdum vivam hanc fidem amore permeatam exemplum proponit: docet, ergo, initium sumens ab hac mentis et cordis responsione feminina. Sic accidit in casu mulieris illius « peccatricis » in domo Pharisaei, cuius agendi rationem Iesus sumit ut initium ad illustrandam veritatem de remis­ sione peccatorum : « Remissa sunt peccata eius multa, quoniam dilexit multum : cui autem minus dimittitur, minus diligit » (Lc 7, 47). In alia unctione, Iesus coram discipulis et praeser­ tim coram luda mulierem defendit eiusque actionem: « Quid molesti estis mulieri? Opus enim bonum operata est in me (...). Mittens enim haec unguentum hoc supra corpus meum, ad sepeliendum me fecit. Amen dico vobis: Ubicumque praedi­ catum fuerit hoc evangelium in toto mundo, dicetur et quod haec fecit in memoriam eius » (Mt 26, 6-13). Re vera Evangelia non solum describunt quod mulier illa Bethaniae fecit in domo Simonis leprosi, sed in lumine col­ locant ultimi discriminis tempore totius messianici muneris 1690 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Iesu Nazareni iuxta Crucem fuisse, omnium primas, mulieres. Apostolorum solus Ioannes fidelis mansit ; mulieres autem mul­ tae fuerunt. Ibi erant enim non tantum Mater Christi et « soror matris eius, Maria Cleopae, et Maria Magdalene » (Io 19, 25), sed « mulieres multae a longe aspicientes, quae secutae erant Iesum a Galilaea ministrantes ei » (Mt 27, 55). Ut patet, in hoc durissimo fidei et fidelitatis discrimine, mulieres fortiores apo­ stolis se ostenderunt : in eiusmodi discriminibus qui « multum amant » timorem vincere sciunt. Antea mulieres fuerant in via doloris, « quae plangebant et lamentabant eum » (Lc 23, 27). Ante illud tempus uxor Filati maritum monuerat : « Nihil tibi et iusto illi: multa enim passa sum hodie per visum prop­ ter eum » (Mt 27, 29). PRIMAE RESURRECTIONIS TESTES 16. Iam inde a primis operis Christi initiis exhibent mulie­ res erga ipsum eiusque simul mysterium peculiarem adiectionem tener am quae indoli respondet earum feminei sexus. Dici praeterea oportet idem hoc insigniter ipsum confirmari, quod ad paschale attinet mysterium, non tempore tantum crucis verum in aurora etiam ipsius resurrectionis. Primae ad sepulcrum adstant mulieres, quod primae reperiunt eaedem vacuum. Audiunt illae verba primae : « Non est hic : surrexit enim, sicut dixit » (Mt 28, 6). Primae eius dein amplexantur pedes (cf. Mt 28, 9). Vocantur etiam illae primae quae apostolis eventum hunc verum renuntient (cf. Mt 28, 1-10; Lc 24, 8-11). Ioannis autem Evangelium (cf. item Me 16, 9) extollit praesertim praecipuas Mariae Magdalenae partes. Prima videlicet ea resusci­ tato obvia fit Christo. Principio eum quidem hortorum esse arbitratur custodem, quem tunc agnoscit solum, cum nomine ipsam appellat. « Dicit ei Iesus: "Maria!". Conversa illa dicit ei Hebraice : "Rabbuni", quod dicitur Magister. Dicit ei Iesus : "Iam noli me tenere, nondum enim ascendi ad Patrem; vade autem ad fratres meos et die eis : Ascendo ad Patrem meum et 1691 Acta Ioannis Pauli Pp. II Patrem vestrum et Deum meum et Deum vestrum". Venit Ma­ ria Magdalene annuntians discipulis: "Vidi Dominum!" et quia haec dixit ei » (Io 20, 16-18). Quam ob rem nuncupatur quoque illa « apostolorum apo­ stola » , Etenim iam ipsos ante apostolos fuit Maria Magdalene 38 oculata Christi resuscitati testis ideoque prima etiam testimonium reddidit illi coram apostolis. Certo quodam pacto cumu­ lat hic eventus omnia ea quae prius iam dicta sunt de verita­ tibus divinis a Christo mulieribus haud secus ac viris concre­ ditis. Hoc itaque modo sacri vatis voces dici possunt re ipsa completae : « Effundam spiritum meum super omnem carnem, et prophetabunt filii vestri et filiae vestrae » (Il 3, 1). Quinqua­ gesimo autem post Christi resurrectionem die rursus hae con­ firmantur voces in cenáculo Hierosolymitano, cum Paraclitus descendit Spiritus Sanctus (cf. Act 2, 17). Quidquid vero antehac est pronuntiatum de Christi in mu­ lieres adfectu, id corroborat explanatque veritatem illam de amborum — viri ac mulieris — in Spiritu Sancto aequalitate. Loqui ferme oportet essentiali de quadam « aequabilitate iurium » : quandoquidem ipsi ambo — tam mulier quam vir — ad imaginem conditi sunt Deique similitudinem, et suscipere potest uterque pari profecto modo veritatis divinae largitionem necnon in Spiritu Sancto caritatis. « Salutationes » ambo excipiunt salvificas et sanctificantes. Quod vero vir aut mulier sunt, nullum secum infert limi­ tem; perinde atque illam salvificam sanctificantemque in homine Spiritus actionem id nihil coarctat, quod quis Iudaeus est vel Graecus, servus vel liber, secundum notissimas Apo­ stoli voces : « Omnes enim vos unus estis in Christo Iesu » 38 Cf. RABANUS MAURUS, De vita beatae Mariae Magdalenae, X X V I I : ascensionis suae eam (= Mariam Magdalenam) ad apostolos instituit «Salvator... apostolam» (PL 112, 1574). «Facta est Apostolorum Apostola, per hoc quod ei committitur ut resurrectionem dominicam discipulis annuntiet » : In Ioannem Evangelistam expositio, C. X X , L. I I I , 6 (S. Thomae Aquinatis comment, in Matthaeum et Ioannem Evangelistas), Ed. Parmens. X, 629. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1692 Officiale (Gal 3, 28). Verum haec non delet unitas diversitatem. Qui porro talem in ordine supernaturali sanctificantis gratiae effi­ cit unitatem, Sanctus Spiritus, pari modo adiuvat ut prophetent simul «filii vestri», simul quidem «filiae vestrae». « Prophetare » autem verbo vitaque ipsa declarare significat «magnalia Dei» (cf. Act 2, 11), veritate simul adservata ac proprietate cuiusque hominis — tum mulieris tum quoque viri. « Aequabilitas » Evangelii, iurium nempe « aequalitas », mulieris et maris, ad « magnalia Dei » quod spectat, prout adeo est luculenter operibus ostentata verbisque Iesu Naza­ reni, manifestissimum iacit fundamentum dignitatis mulie­ ris vocationisque in Ecclesia et mundo. Unaquaeque enim vocatio vim habet altissimo modo personalem et propheti- cam. Nam in humana vocatione sic quidem comprehensa, id totum quod proprie est femineum iam novum consequitur modum : qui scilicet modus est illorum « magnalium Dei », quorum mulier fit vivens quoddam subiectum necessariaque simul testis. VI MATERNITAS - V I R G I N I T A S BINAE MULIERIS VOCATIONIS RATIONES 17. Mentem vero nunc Nostram convertamus oportet ad maternitatem atque ad virginitatem, veluti peculiares duas rationes explicandi mulieris ingenii. Ad ipsum Evangelii lumen plenitudinem illae proprii momenti ac ponderis in Maria adsequuntur, quae uti Virgo, Filii Mater fit Dei. Hae vero binae vocationis femininae rationes sic in ipsa admirabiliter conveniunt coniungunturque ut alteram haud altera excluserit, verum insigniter perfecerit. Annuntiationis enim narratio in Lucae Evangelio luculenter quidem demonstrat tale quiddam fieri non posse Virgini Nazarethanae visum. Cum Acta Ioannis Pauli Pp. II 1693 dici sibi audit : « Ecce concipies in utero et paries filium, et vocabis nomen eius I e s u m » , continuo ipsa exquirit: « Q u o ­ modo fiet istud, quoniam virum non cognosco? » (Lc 1, 31-34). Communi quidem in rerum ordine effectus maternitas est mu­ tuae (( cognitionis » viri ac mulieris in conubiali iunctione. Maria vero firmiter consistens in virginitatis proposito suae, divino ponit nuntio quaestionem eiusque pariter responsio­ nem accipit : « Spiritus Sanctus superveniet in te » : id est, «maternitas tua non consequentia erit "cognitionis" coniu­ galis, verum Spiritus Sancti opus », atque « virtus Altissimi obumbrabit conceptionis mysterio nati vita tisque Filii. Tam­ quam Altissimi ipse Filius a Deo solo conceditur tibi, ea pro­ fecto via, quam Deus n o v i t » . Quapropter virginale suum ser­ vavit Maria responsum : « virum non cognosco » (cf. Lc 1, 34) eodemque vero tempore est mater facta. Simul in ea maternitas existit necnon virginitas: mutuo haud excluduntur nec limites sibi proponunt. Quin immo ipsa Matris Dei persona omnes homines — praesertim autem omnes mulieres — adiu­ vat ut rite comperiant quo demum pacto duae rationes illae binaeque mulieris vocationis viae veluti personae explicentur atque vicissim compleantur. MATERNITAS 18. Ut particeps ideo quis fiat huius actus et operis « com- periendi », iterum in veritatem personae humanae altius in­ quiratur oportet, a Concilio Vaticano Secundo commemora­ tam. Homo videlicet — tam mas quam femina — sola in orbe creatura est quam Deus propter seipsam voluerit : persona est ac subiectum quod de sese decernit. At simul constat homi­ nem « plene seipsum invenire non posse nisi per sincerum sui ipsius donum ». 39 Iam vero haec descriptio, immo certo quo­ dam modo haec etiam definitio personae, dicebatur veritati 39 ' CONC. OEC. VAT. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis. 24. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1694 principali respondere biblicae de hominis — viri haud secus ac mulieris — effectione ad Dei imaginem et similitudinem. Non haec autem interpretatio quaedam est in arte sive theoria dumtaxat nec definitio a rebus abstracta, quandoquidem essen­ tiali aliquo modo sensum indicat illius quod aliquis est homo, dum sua nempe in luce reponit praestantiam sui ipsius doni, id est personae. Quo in prospectu personae illud « ethos » continetur quod, cum creationis ipsa veritate coniunctum, sacri Libri Revelationis postmodum erant plane explicaturi ac nominatim Evangeliorum. De plenam persona ad porro veritas comprehensionem haec pariter recludit maternitatis. Fructus viam mulieris enim maternitas est conubialis viri mulierisque copulae, illius scilicet.« cognitionis » biblicae, quae duorum respondet coitui « in carnem unam » (cf. Gn 2, 24) sicque in muliere ipsa efficit eximium « donum sui ipsius » veluti amoris illius sponsalis testificationem, quo coniuges inter se adeo arcte iunguntur ut « carnem unam » constituant. Completur autem haec « cognitio » biblica in personae scilicet veritate tum solum, cum mutuum sui donum haud deformatur nec viri cupiditate, ut « dominus » suae fiat coniugis (« ipse dominabitur tibi »), nec voluntate mulieris ut in instinctu suo sese concludat (« ad virum tuum erit appetitus tuus » : Gn 3, 16). Mutua porro personae in conubio donatio ad munus sese recludit alicuius vitae novae, novi hominis, qui persona pari­ ter est ad suorum parentum similitudinem. Iam inde ab initio secum maternitas infert ad novam personam apertionem quan­ dam: haec omnino est propria mulieris « p a r s » . Nam tali in apertione, dum concipit nempe filium paritque, se ipsam mu­ lier « per sincerum sui ipsius donum » reperit. Interioris promptitudinis donum, ad filium recipiendum ac pariendum, cum conubiali iungitur consortione quae, uti iam est dictum, constituere debet peculiare momentum illius mutuae dona­ tionis sui tam a muliere quam a viro. Novi vero hominis con- Acta Ioannis Pauli Pp. II ceptio ac nativitas secundum 1695 Bibliorum verbis mulieris-genetricis exornatur: sententiam hisce «Acquisivi virum per Dominum » (Gn 4, 1). Evae autem exclamatio, quae est « ma­ ter cunctorum viventium », to tiens iteratur, in orbem novus quotiens ingreditur homo eademque exclamatio laetitiam patefacit atque mulieris conscientiam: magnum se videlicet mysterium participare aeternae generandi successionis. Effectricem Dei vim communicant coniuges! Mulieris maternitas eo quidem tempore, quod inter con­ ceptionem continetur atque filii nativitatem, ratio seu pro­ cessio quaedam bio-physiologica et psychica est, quae nostris melius comprehenditur diebus quam antehac ac multarum argumentum est subtiliorem investigationum. Plane vero con­ firmat scientifica inquisitio, quo modo constitutio ipsa feminei corporis organorumque complexus iam in se proclivitatem contineant naturae ipsius ad maternitatem et conceptionem, ad graviditatem filiique partum propter conubialem cum viro copulam. At eodem sane tempore congruunt haec omnia cum compage etiam psychico-physica mulieris. Quaecumque prae­ terea variae scientiarum disciplinae hoc de argumento tra­ dunt, suam habent utilitatem ac gravitatem, dummodo ne explicatione circumscribantur tantum bio-physiologica ipsius mulieris eiusque maternitatis. Huiusmodi enim imago « imminuta » pari velut gressu progreditur cum notione hominis ac totius orbis ad materiam spectante solam. Sic etiam amitti­ tur, proh dolor!, id quod revera ad rerum pertinet essentiam: maternitas namque, tamquam factum atque ostentum huma­ num, plene secundum veritatem de persona explanatur. Con­ sociatur maternitas cum structura ipsa personali rationis exsistendi mulieris necnon cum natura personali ipsius doni: « Acquisivi virum per Dominum » (Gn 4, 1). Donum parenti­ bus Creator tribuit filii. In muliere vero coniungitur hoc pecu­ liariter cum sincero « dono sui ipsius ». Mariae ideo voces annuntiationis tempore: « Fiat mihi secundum verbum tuum » Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1696 Officiale promptum indicant mulieris animum ad sui ipsius donum necnon vitae novae receptionem. In mulieris ideo maternitate cum viri etiam paternitate sociata veluti imago refertur mysterium aeternum illius prin­ cipii, quo quis generat genitorque fit, quod ipso invenitur in Deo, videlicet in Deo uno et trino (cf. Eph 3, 14-15). Quod homines générant, est commune quiddam quod virum com­ plectitur simulque mulierem. Ac si amore pulsa in virum dixerit aliquando mulier: «Filium tibi peperi », verba eius eodem tempore significabunt: « H i c noster est filius». Verum licet ambo sui sint filii parentes, « partem » praecipuam maternitas mulieris efficit illius quod communiter sunt ipsi genitores, tum etiam partem magis obstringentem. Illud quidem <( esse parentes », quantumvis ad utrumque pertineat, multo impletur in muliere amplius praesertim ipso tempore ante filii ortum. Mulier enim directo pretium « solvit » communis huius generationis, quae corporis eius vires revera exhaurit animique. Quocirca penitus sibi conscius vir sit oportet, in illo communi ipsorum munere genitorum, contrahere se peculiare erga mulierem debitum. Nulla proinde ratio « aequali­ tatis iurium » inter mulieres ac viros valet, nisi essentiali plane modo hoc animadvertitur. Singularem quandam communionem cum vitae mysterio, quae in matris visceribus maturescit, in se complectitur ma­ ternitas. Mysterium hoc vitae mater admiratur, interiore aliqua inspectione id « comprehendit » quod intra se iam eve­ nit. Sub ipsa « principii » luce filium recipit mater diligitque quem in utero gestat tamquam personam. Praecipuus hic mo­ dus consortionis cum novo homine, qui paulatim c o n f o r m a t o , ipse vicissim animi talem habitum gignit erga hominem — non tantum proprium in filium sed etiam erga homi­ nem in universum — ut altissime iam totum exprimat mu­ lieris ingenium. Communiter existimatur mulier plus viro cu­ ram intendere posse in hominem ante se concretum atque ma- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1697 ternitas ipsa multo etiam plus hanc provehere inclinationem. Vir contra — quantumvis ipse etiam munus parentis commu­ nicet — semper tamen « extra » graviditatis reperitur proces­ sum et nativitatis filii pluribusque ideo modis a matre discere debet propriam suam « paternitatem ». Quod totum dici licet partem esse illius communis dynamicae virtutis qua homines fiunt parentes, tum quoque cum de aetatibus agitur filii ortum subsequentibus, primo praesertim tempore. Filii institutio universim accepta in se continere duplicem operam debet tum matris tum etiam patris. Nihilominus materna opera maxi­ mum momentum habet in nova persona humana instituenda. MATERNITAS AD FOEDUS RELATA 19. In deliberationem nostram r e g r e d i t o biblicum mulieris paradigma ex Protoevangelio desumptum. Tamquam gene­ trix primaque hominis educatrix (nam parentum spiritalis ra­ tio est omnino educatio) propriam habet mulier praestantiam ipso prae viro. Etsi sensu imprimis biophysico eius pendet maternitas a viro, « signum » tamen essentiale eadem impri­ mit tota in illa processione, qua filii novi filiaeque hominum generis « uti personae crescunt ». Mulieris maternitas biophysico sensu passivam quandam, ut videtur, prae se fert proprietatem; vitae efficiendae novae processus in ipsa « e v e ­ nit » eiusque in corpore; accidit id tamen dum simul illud implicat totum. Sensu autem personali et ethico significat maternitas creatricem mulieris potestatem maximi quidem momenti unde potissimum novi hominis pendet humana ipsa natura. Hoc quoque pacto declarat mulieris maternitas voca­ tionem aliquam peculiarem ac provocationem quae in virum intenduntur eiusque paternitatem. Biblicum « mulieris » paradigma cumulatur ac veluti co­ ronatur ipsa Matris Dei maternitate, uti verbis Protoevangelii « Inimicitias ponam inter te et mulierem » confirmatur. En ergo Deus in ea in ipsiusque materno responso « fiat » (« Fiat Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1698 mihi secundum verbum tuum »), Novo cum hominum genere Foederi principium ponit; quod quidem Foedus aeternum est in Christo ac postremum in eius corpore ac sanguine, in Cruce illius et Resurrectione. Idcirco plane, quod Foedus hoc « in carne ac sanguine » est peragendum, fit in Genetrice ipsius initium. « Filius Altissimi » propter eam dumtaxat atque vir­ ginale illius maternumque « fiat » Patri asseverare valet: « cor­ pus autem aptasti mihi ... Ecce venio ... ut faciam, Deus, vo­ luntatem tuam » (Heb 10, 5. 7). In Foederis eiusdem ordinem, quod cum homine Deus in Iesu Christo pepigit, maternitas est mulieris inserta. Et quo­ tiescumque singulisque illis temporibus cum mulieris ma- ternitas in hominum historia hisce in terris iteratur, semper iam ad Foedus refertur quod in Dei Matris maternitate iniit cum hominum genere Deus. Nonne iam haec res responso illo comprobata est, quod vo­ ciferanti in turba mulieri reddidit Iesus, quae scilicet ob Ma­ tris ipsius maternitatem laudabat eum : « Beatus venter, qui te portavit, et ubera, quae suxisti »? Cui respondet Iesus: « Quinimmo beati, qui audiunt verbum Dei et custodiunt! » (Lc 11, 27-28). Sensum hic maternitatis confirmat Iesus, quod ad corpus spectat; at indicat simul altiorem quendam ipsius sensum qui cum ordine coniungitur spiritali: indicium illa est Foederis cum Deo qui « Spiritus est » (Io 4, 24). Haec vero cumprimis maternitas Matris est Dei. Cuiusque quoque mu­ lieris maternitas ad Evangelii lumen comprehensa non modo (( carnis et sanguinis » est: in ea namque patescit intima « auditio verbi Dei vivi » necnon prompta voluntas « custo­ diendi » idem hoc verbum, quod est verbum « vitae aeternae » (Io 6, 68). Etenim matribus terrestribus orti, filii nempe Aliae­ que hominum generis, a Dei Filio potestatem recipiunt « filios Dei fieri » (Io 1, 12). Novi vero Foederis in Christi sanguine natura totum illud penetrat humanum generare quod inde res efficitur et munus « creaturarum novarum » (2 Cor 5, 17). Mu- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1699 lieris ipsa maternitas, in prospectu nempe vitae atque historiae cuiusque hominis, primum quasi limen est cuius transgressio « revelationem filiorum Dei » (cf. Rom 8, 19) afficit. (( Mulier, cum parit, tristitiam habet, quia venit hora eius; cum autem pepererit puerum, iam non meminit près sur ae propter gaudium quia natus est homo in mundum » (Io 16, 21). Haec referuntur Christi verba in prima sua parte eos ad « dolores partus » qui ad peccati originalis pertinent heredi­ tatem; eodem tamen indicant tempore vinculum quod maternitas mulieris habet cum paschali mysterio. Nam in hoc con­ tinetur mysterio etiam Matris dolor sub Cruce consistentis — Matris nempe quae per fidem conturbans omnino commu­ nicat « exinanitionis » mysterium Filii sui. « Haec forsan al­ tissima sit fidei kenosis in hominum generis historia »."° Hanc dum contemplamur Matrem, cuius « animam pertransiet gladius » (Lc 2, 35), intenditur simul cogitatio in universas perdolentes huius orbis mulieres tum corporis videlicet tum animi laborantes aegritudine. Hoc in dolore aliquid valet propria mulierum naturae mollitia, tametsi saepius doloribus magis viris ipsis resistunt. Difficulter quidem hi numerantur dolores ; suis difficulter appellantur nominibus : materna sollicitudo memorari potest de filiis, potissimum cum aegrotant aut lubricis errant viis, mors etiam carissimorum amicorum vel propinquorum, matrum illarum solitudo, quarum obliti sunt filii adulti necnon viduarum, mulierum aegritudines quae nituntur ipsae solae ut supersint atque aliarum quae iniuriam subierunt vel quaestui habentur. Dolores demum exsistunt conscientiarum propter peccatum quod maternam humanamve mulieris dignitatem offendit, vulnera nempe conscientiarum quae haud facile submoventur. His ita etiam cum doloribus standum sub Cruce est Christi. Evangelii sermones autem de muliere, quae patitur dolo­ res cum ipsi tempus impendet quo filium est paritura, conti40 Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 18: I. mem., 383. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1700 Officiale rmo post testantur gaudium. Quod nempe gaudium inde exo­ ritur quod natus est homo : « propter gaudium quia natus est homo in mundum». Ad mysterium paschale ordinatur etiam hoc gaudium, ad illam videlicet laetitiam cuius fiunt die Christi resurrectionis participes apostoli : « Et vos igitur nunc quidem tristitiam habetis » (quae voces pridie diei passionis ac mortis sunt prolatae); « iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollit a v o b i s » (Io 16, 22-23). VIRGINITAS PROPTER REGNUM 20. In Iesu Christi doctrina cum virginitate consociatur maternitas, verum etiam discernitur ab ea. Hac in re principa­ lem obtinet locum dictio illa Iesu atque sermoni eius interiecta de matrimonii indissolubilitate. Percepta enim ipsius respon­ sione Pharisaeis reddita, adiciunt discipuli : « Si ita est causa hominis cum uxore, non expedit nubere » (Mt 19, 10). Quam­ cumque tunc temporis significationem habere poterat illud « non expedit » in discipulorum animis, proficiscitur Christus eorum a falsa opinatione ut de caelibatus excellentia eos insti­ tuat : caelibatum namque distinguit vitiis naturae inductum, etsi ab homine allatis, rum». Ait ille: a « caelibatu propter regnum caelo- « E t sunt eunuchi, qui seipsos castraverunt propter regnum caelorum » (Mt 19, 12). De libero igitur agitur caelibatu ob Regni caelorum causam ipsam electo in aliquo prospectu eschatologicae vocationis hominum ad societatem cum Deo. Addit deinde: « Qui potest capere, capiat », quae verba id repetunt quod in principio totius sermonis de caelibatu iam dixerat (cf. Mt 19, 11). Quapropter non fructus modo liberae electionis ab homine factae est caelibatus propter Regnum caelorum sed peculiaris etiam gratiae a Deo datae, qui certum quendam vocat hominem ut caelibatum vivendo impleat. Quod si hoc praecipuum quoddam signum Regni Dei est venturi, eodem id tempore adiuvat ut omnes animi corporisque vires Acta Ioannis Pauli Pp. II 1701 in vita hac terrestri ac temporali devoveantur uni solique eschatologico regno. Interrogantibus discipulis responsum Christi voces red­ dunt. Recta via proferuntur iis qui interrogationem posuerunt quique hic viri fuerunt. Nihilo minus Christi responsio in semet ipsa valet tum in viros tum in mulieres. Hac in contexta oratione denotat illud responsum optimam quandam speciem evangelicam virginitatis, quae quidem species claram extollit (( novitatem » cum traditione Veteris Testamenti collatam. Sane haec iungebatur traditio aliquo pacto cum exspectatione Israel potissimumque mulieris Israeliticae, ad adventum Mes­ siae pertinente, qui ex « semine mulieris » esse debebat. Altis­ simum quidem popositum caelibatus ac virginitatis propter arctiorem cum Deo consociationem haud omnino abhorrescebat certis a partibus Iudaicae societatis praesertim temporibus Iesu adventum proxime praecedentibus. Verumtamen caeli­ batus propter Regnum sive virginitas, irrefutabilis est novitas cum Dei Incarnatione coniuncta. Postquam Christus advenit, exspectatio populi Dei ordinare sese ad eschatologicum debet Regnum quod venit, ubi « novum Israel » ipse instituat opor­ tebit. Talem vero ad inversionem bonorumque permutationem necessaria est conscientia fidei nova. Id bis Christus inculcat : (( Qui potest capere, capiat » ; illud praeterea ii soli compre­ hendunt « quibus datum e s t » (Mt 19, 11). In Maria autem prima sese haec nova commonstravit conscientia, quandoqui­ dem ex Angelo quaerit; « Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? » (Lc 1, 34). Quantumvis Scriptura Sacra eam praebeat « virginem desponsatam viro, cui nomen erat Ioseph » (Lc 1, 27), firmiter tamen ipsa perseverat in virginitatis pro­ posito ac maternitas, quam in illa dumtaxat efficit « virtus Altissimi », effectus Spiritus Sancti descensionis in eam est (cf. Lc 1, 35). Haec ideo divina maternitas nequaquam exspectationibus humanis respondet mulierum Israel : ad Mariam enim defertur veluti Dei ipsius munus. Initium evasit hoc Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1702 Officiale donum atque exemplum etiam novae spei omnium hominum pro Aeterni Foederis modo necnon pro nova postremaque Dei promissione : signum namque est eschatologicae spei. Virginitatis porro sensus ex Evangelio est enucleatus altius­ que pervestigatus, prout est etiam pro feminis vocatio, in qua nempe earum confirmatur dignitas secundum Virginis Nazarethanae similitudinem. Praeclaram speciem personarum consecrationis proponit Evangelium quae illarum importat totam solamque Deo ipsi deditionem ob consiliorum evangelicorum virtutem, nominatim castitatis, paupertatis, oboedientiae. Eo­ rundem vero consiliorum perfecta incarnatio ipse est Iesus Chri­ stus. Quicumque eum consectari voluit radicali quidem modo, vitam transigere statuit secundum haec consilia. Quae profecto a mandatis separantur et Christiano viam indicant radicalis evangelici moris. Iam inde a primis christiani nominis prin­ cipiis hanc pariter viam tum viri ingrediuntur tum mulieres, cum, omni dempto sexus discrimine, propositum evangelicum universis patescat hominibus. Hoc in ampliore rerum conspectu consideretur virginitas oportet pro muliere via, qua nempe via aliter atque in coniu­ gio ipsa suam uti mulieris personam complet. Quae via ut recte intellegatur rursus est ad notionem principalem decurrendum ipsius anthropologiae christianae. In virginitate enim libere suscepta semet ipsa confirmat mulier uti personam, id est uti creaturam quam Deus ab primordiis rerum sibi concu­ pivit ipsi, 41 eodemque tempore praestantiam consequitur pro­ prii sexus feminei, dum « donum sincerum » fit soli Deo qui in Christo se patefecit, donum etiam Christo hominum Re­ demptori animarumque Sponso: donum denique « s p o n s a l e » . Probe nequit comprehendi virginitas, cratio in 41 virginitate, mulieris nempe conse­ nisi amor simul sponsalis appellatur: Cf. CONO. OEC. VAT. I l , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 24. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1703 in tali enim amore fit persona humana alii cuidam donum. 42 Ceterum iudicanda aequabiliter viri est consecratio in caeli­ batu sacerdotali vel etiam religioso statu. Natura proin ac sponsalis inclinatio ipsius personae femininae propriam reperit in virginitate responsionem hoc pacto intellecta. Ab initio mulier quae vocatur ut diligatur diligatque in vocatione ad virginitatem, Christum invenit in primis, uti Redemptorem, qui « in finem dilexit » per totum sui ipsius donum, cui dono respondet per « donum sincerum » omnis suae vitae. Sese propterea divino dedit Sponso et haec sui ipsius donatio ad coniunctionem dirigitur quae indolem prae ee fert omnino spiritualem : per Sancti Spiritus enim actionem evadit « unus Spiritus » (1 Cor 6, 17) cum Christo Sponso. Haec excellens est evangelica forma virginitatis, ubi insi­ gniter implen tur tam dignitas mulieris quam vocatio. In vir­ ginitate autem ita accepta declaratur radicalismus — qui dici­ tur — Evangelii: relinquere omnia et Christum sequi (cf. Mt 19, 27). Id quod haudquaquam comparari potest cum statu illo simplici q u o quis nubilis manet aut caelebs, quoniam non circumscribitur virginitas sola aliqua « negatione », verum altio­ rem quandam complectitur « affirmationem » in sponsali ordine : sese videlicet donare ratione universali et indivisa. MATERNITAS SECUNDUM SPIRITUM 21. Evangelico sensu percepta virginitas secum detrectatio- nem connubii infert proindeque etiam maternitatis physicae. Verum huius modi renuntiatio maternitatis, quae in mu­ lieris animo gignere potest magnum quoddam sacrificium, reclu­ d i t simul e a m ad alterius generis maternitatem experiendam: quae e s t maternitas ( ( S e c u n d u m Spiritum» (cf. Rom 8, 4 ) . Haud enim desti fuit mulierem virginitas propriis dotibus ac praero42 Cf. Allocutiones diebus Mercurii habitae 7 et 21 Aprilis 1982: 1982, 1126-1131 et 1175-1179. 111 - A. A. S. Insegnamenti V, 1 1704 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale gativis. Multiplices vero induit formas spiritualis maternitas. In vita mulierum consecratarum, quae — verbi gratia — secun­ dum charisma vivunt regulasque variorum Institutorum apo­ stolicae indolis, poterit illa exprimi tamquam sollicita cura erga homines, praesertim mentis oneratos, desertos egentiores: aegrotos et orphanos, et impedi­ senes et infantes, iuvenes et carcere detentos — in universum omnes exclusos. Sic consecrata mulier Sponsum reperit, alium et eundem in omnibus ac singulis, secundum ipsa eius enuntiata: « Q u a m diu fecisti uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis » (Mt 25, 40). Sponsalis quidem amor promptam secum infert vo­ luntatem sese effundendi in eos qui intra fines versantur eius actionis. In connubio haec voluntas, etsi omnibus patet, in amore potissimum consistit quem parentes in filios profundunt. In virginitate vero eadem alacritas patet universis hominibus caritate Christi Sponsi inclusis. Ad Christum porro relatus, qui omnium est Servator singu­ lorumque, sponsalis amor, cuius materna virtus in mulieris latitat pectore virginalis scilicet sponsae, etiam paratus est ad sese omnibus et cuique aperiendum. Quod omne corroboratur in religiosis communitatibus apostolicae vitae aliterque autem in communitatibus confirmatur vitae contemplativae vel clau­ surae. Aliae praeterea exstant formae ipsius vocationis ad vir­ ginitatem propter Regnum, quales sunt exempli gratia Saecu­ laria Instituta aut consecratarum etiam communitates quae intra Motus diversos et Coetus et Consociationes florent; quibus in formis omnibus eadem maternitatis spiritalis veritas homi­ num in virginitate viventium multipliciter sancitur. Utcumque vero id est, non de solis agitur communitariis rationibus, verum de modis etiam extra communitatem. Denique tandem, uti mulieris vocatio, virginitas semper alicuius personae voca­ tio est, et quidem verae et irrepetibilis personae. Altissimo itaque modo ad personam spiritalis pertinet maternitas, quae sinit se in vocatione illa percipi. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1705 Hisce ex principiis propria emergit necessitudo virginitatem inter mulieris non nuptae atque mulieris matrimonio iunctae maternitatem. Talis autem propinquitas non modo a materni­ tate dimove tur ad virginitatem, quem ad modum est superius inculcatum, sed a virginitate etiam ad coniugium, prout hoc accipitur tamquam vocationis forma mulierum, in qua matres hae fiunt filiorum ex utero natorum. Locus ille, unde profi­ ciscitur altera haec similitudo, ipsa est significatio nuptiarum. Mulier enim tum per matrimonii sacramentum est « nupta » tum spiritali modo per nuptias cum Christo. Nuptiae vero utroque in casu « donum sincerum personae » commonstrant sponsae ad sponsum. Hoc ideo modo matrimonii imago dici vere potest in virginitate inveniri spiritaliter. At si de corporis agi­ tur maternitate physica, nonne etiam spiritus haec esse debet maternitas ut universali respondeatur veritati de homine qui est unum quiddam corpore constans spiri tuque? Plures itaque rationes subsunt cur his in duabus viis diversis — binis id est vitae vocationibus mulieris — maxima quaedam completio mutua, immo vero altissima coniunctio detegatur intra ipsius personae exsistentiam. FlLIOLI, 22. QUOS PARTURIO Recludit Evangelium intellegereque sinit hunc omnino exsistendi modum humanae personae. Unamquamque namque mulierem et unumquemque virum adiuvat ut sic vivat seseque ita perficiat. Plena enim exsistit aequalitas, ad dona quod spectat Spiritus Sancti, quod attinet ad « magnalia Dei » (Act 2, 11). Verum non hoc tantum. Etenim ante illa « magnalia Dei » vir-Apostolus sibi necesse esse intellegit ad id decurrere quod sua ex essentia femineum est ut de suo ministerio apo­ stolico veritatem declaret. Sic profecto se gerit Paulus Tarsensis cum Galatas iis verbis alloquitur : « Filioli mei, quos iterum parturio » (Gal 4, 19). Porro in prima ad Corinthios Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1706 Epistula (7, 38) praestantiam virginitatis praedicat apostolus prae coniugio ipso, quae perpetua inde fuit Ecclesiae doctrina secundum Christi vocum significationem in evangelio Mat­ thaei relatarum (19, 10-12), non tamen obscurans pondus et momentum maternitatis in corpore necnon in spiritu. Ut pri­ marium illuminet Ecclesiae munus, nihil sane melius reperit quam maternitatis commemorationem. Eiusdem dein similitudinis atque eiusdem etiam veritatis imaginem redditam deprehendimus in Constitutione dogma­ tica de Ecclesia : Maria est « typus » Ecclesiae: 43 « In mysterio enim Ecclesiae, quae et ipsa iure mater vocatur et virgo, Beata Virgo Maria praecessit, eminenter et singulariter tum virginis tum matris exemplar praebens ... Filium autem peperit, quem Deus posuit primogenitum in multis fratribus (Rom 8, 29), fide­ libus nempe, ad quos gignendos et educandos materno amore cooperatur « Iamvero Ecclesia, eius arcanam sanctitatem contemplans et caritatem imitans, voluntatemque Patris fide­ liter adimplens, per verbum Dei fideliter susceptum et ipsa fit mater: praedicatione enim ac baptismo filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem generat » . 45 De maternitate hic agitur « secundum spiritum » ad filios quod pertinet filiasque hominum generis. Ac talis qui­ dem maternitas — perinde ac iam est superius dictum — « p a r s » efficitur mulieris etiam ipsa in virginitate. Ecclesia (( et ipsa est virgo » integram puramque quae fidem custodit Sponso exhibitam, id quod absolute in Maria completur. Qua­ 46 propter Ecclesia « imitans Domini sui Matrem, virtute Spiritus Cf. CONO. OEC. VAT. I l , Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 63; 43 S. A M - BROSIUS, In Lc I I , 7: S. Ch. 45, 74; De instit. virg. X I V , 87-89: PL 16, 326-327; S. CYRILLUS ALEXANDRINUS, Hom. 4: PO 77, 996; S. ISIDORUS HISPALENSIS, Allegoriae PL 83, 117. 44 CONC. OEC. VAT. I I , Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 63. 45 Ibid., 64. 44 Ibid., 64. 139: Acta Ioannis Pauli Pp. II 1707 Sancti, virginaliter servat integram fidem, solidam spem, sin­ ceram caritatem ». 47 Adseverat ideo Concilium, nisi ad Matrem Dei recurratur, fieri haud posse ut Ecclesiae comprehendatur mysterium aut ipsius veritas aut demum essentialis eius vitalitas. Obliqua autem hic via invenimus aliquam indicationem illius paradigmatis biblici « mulieris », prout loculenter iam in narratione « principii » designatur (cf. Gn 3, 15) atque in longo illo inter­ vallo quod a creatione ipsa protenditur per peccatum ad re­ demptionem usque. Ita enim alta illa roboratur coniunctio eorum quae humana prorsus sunt et aliorum quae divinum salutis consilium in humani generis historia constituunt. Nobis igitur persuadent Biblia nec plenam explicationem haberi posse hominis ipsius, vel eius potius quod « humanum » est, nisi convenienter simul ad id recurratur quod « femineum » est. Simile vero quiddam in oeconomia salutifera Dei evenit : quam scilicet si funditus perspicere voluerimus cum hominis nempe historia tota coniunctam, praetermitti minime licebit in fidei nostrae prospectu mysterium « mulieris » : virginis-matris- sponsae. Ibid., 6 4 . Quod ad rationem Mariam-Ecclesiam attinet, quae constanter repetitur in meditationibus Patrum Ecclesiae totiusque Traditionis Christianae, cf. Litt. Enc. Redemptoris Mater ( 2 5 Martii 1 9 8 7 ) , 4 2 - 4 4 et notae 1 1 7 - 1 2 7 : I. mem., 4 1 8 - 4 2 2 . Cf. insuper: CLEMENS ALEXANDRINUS, Paed. 1, 6 : S. Ch. 7 0 , 1 8 6 s.; S. AMBROSIUS, In Lc II, 47 7: S. Ch. 4 5 , 7 4 ; S. AUGUSTINUS, Sermo 192, 2: PL 3 8 , 1 0 1 2 ; Sermo 195, 2: PL 3 8 , 1 0 1 8 ; Sermo 25, 8: PL 4 6 , 9 3 8 ; S. LEO MAGNUS, Sermo 25, 5: PL 5 4 , 2 1 1 ; Sermo 26, 2: PL 5 4 , BEDA VENERABILIS, In Lc I, 2 : PL 9 2 , 3 3 0 . «utraque Mater — ita scribit ISAAC DE STELLA, discipulus S. Bernardi —, utraque virgo; utraque de eodem Spiritu... concipit... Illa [Maria]... corpori caput peperit; ista [Ecclesia]... capiti corpus edidit. Utraque Christi mater, sed neutra sine altera totum parit. Unde ... quod de virgine matre Ecclesia universaliter, hoc de virgine Maria singulariter; et quod de virgine matre Maria specialiter, id de virgine matre Ecclesia generaliter iure intelligitur, et cum de alterutra sermo texitur, fere permistim et indifferenter de utraque sententia intelligitur » 213; (Sermo 51, 7 - 8 : S. Ch. 3 3 9 , 2 0 2 - 2 0 5 . 1708 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale VII ECCLESIA - CHRISTI SPONSA « MYSTERIUM MAGNUM » 23. Momentum vero praecipuum prae se hac de re ferunt sermones Epistulae ad Ephesios: « Viri, diligi te uxores, sicut et Christus dilexit ecclesiam et seipsum tradidit pro ea, ut illam sanctificaret mundans lavacro aquae in verbo, ut exhi­ beret ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem maculam aut rugam aut aliquid eiusmodi, sed ut sit sancta et immacu­ lata. Ita et viri debent diligere uxores suas ut corpora sua. Qui suam uxorem diligit, seipsum diligit; nemo enim umquam carnem suam odio habuit, sed nutrit et fovet eam sicut et Christus ecclesiam, quia membra sumus corporis eius. Propter hoc relinquet homo patrem et matrem et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una. Mysterium hoc magnum est; ego autem dico de Christo et ecclesial » (5, 25-32). Veritatem de Ecclesia tamquam Christi Sponsa hac in epi­ stula auctor declarat pariterque docet quo denique pacto eadem veritas inseratur in biblica eventa creationis hominis masculi feminaeque. Ad imaginem conditi Deique similitudinem uti (( duorum unitas » vocati ambo sunt ad indolis sponsalis amo­ rem. Dici pariter potest secundum creationis narrationem in libro Genesis (2, 18-24) haec vocatio principalis una cum mulieris effectione patefieri atque ipso a Conditore inscribi in matrimonii institutione, quae secundum Genesim 2, 24 iam inde ab initio naturam complectitur « communionis persona­ rum ». Quantumvis non directo, eadem etiam monstrat descrip­ tio Principii (cf. Gn l, 27 et Gn 2, 24) totum illud « ethos » neces­ situdinum mutuarum virum inter ac mulierem respondere veritati debere personali ipsorum exsistentiae. Haec omnia iam prius sunt perpensa. Epistulae ad Ephesios sermo iterum memoratam supra veritatem stabilit eodemque Acta Ioannis Pauli Pp. II 1709 tempore rationem sponsalem amoris inter virum ac mulierem confert cum Christi atque Ecclesiae mysterio. Sponsus est Christus Ecclesiae, Ecclesia est Christi Sponsa. At comparatio haec non sane caret priore quodam exemplo : traicit enim Novum in Testamentum quae iam dicta erant Vetere in Testamento, nominatim apud prophetas Oseam, Isaiam. 48 Ieremiam, Ezechielem, Merentur singuli quidem loci tractationem seorsum. Unum saltem adducimus locum. Ecce ergo electum suum allo­ quitur Deus populum per prophetam : « Noli timere, quia non confunderis, neque erubescas, quia non te pudebit; nam con­ fusionis adulescentiae tuae obliviscens et opprobrii viduitatis tuae non recordaberis amplius. Qui enim fecit te, erit sponsus tuus, Dominus exercituum nomen eius ; et redemptor tuus Sanctus Israel, Deus omnis terrae vocabitur ... et uxorem ab adulescentia abiectam dixit Deus tuus. Ad punctum in modico dereliqui te et in miserationibus magnis congregabo te. In mo­ mento indignationis abscondi faciem meam parumper a te et in misericordia sempiterna misertus sum tui, dixit redemptor tuus Dominus (...) Montes enim recèdent et colles movebuntur, misericordia autem mea non recedei a te, et foedus pacis meae non movebitur » (Is 54, 4-8. 10). Si autem homo — vir ac mulier >— ad imaginem excitatus est similitudinemque Dei, loqui ideo de se Deo licet per vatis oraculum atque sermone uti qui est sua e natura humanus : in adducto Isaiae loco, « humana » est significatio Dei amoris, verum ipse est amor divinus. Quandoquidem Dei est amor, sponsalem habet indolem proprie divinam, licet similitudine explanetur amoris viri in mulierem. Haec mulier-sponsa Israel est, quatenus populus est electus Dei, quae porro electio origi­ nem suam solummodo in amore reperit Dei gratuito. Hoc ipso proinde amore Foedus explicatur, saepius quidem exhibitum veluti pactum connubiale quod cum suo rursus populo electo 48 Cf. ex. gr., Os 1, 2; 2, 16-18; Ier 2, 2; Efs 16, 8; Is 50, 1; 54. 5-8. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1710 f erit Deus. In Deo illud est « officium » perpetuum : fidelis enim suo sponsali persistit amori, tametsi saepius sponsa infidelem sese praebuit. Species haec sponsalis amoris una cum Sponsi divini figura, quae clara emergit ex prophetarum locis, corroboratur et cu­ mulatur in Epistula ad Ephesios (5, 23-32). Salutatur a Ioanne Baptista Christus tamquam sponsus (cf. Io 3, 27-29); quin et Christus sibi ipse hanc similitudinem adhibet de prophetis sumptam (cf. Me 2, 19-20). Qui porro in se patrimonium gestat Veteris Testamenti, apostolus Paulus ad Corinthios scribit: « Aemulor enim vos Dei aemulatione ; despondi enim vos uni viro virginem castam exhibere Christo » (2 Cor 11, 2). Verum uberior locutio de amoris veritate Christi redemptoris secun­ dum sponsalis amoris in connubio similitudinem in Epistula ad Ephesios iacet : « Christus dilexit Ecclesiam et seipsum tradidit pro ea » (5, 25), ubi illud penitus confirmatur quod videlicet sponsa est Ecclesia Christi : « redemptor tuus Sanctus Israel » (Is 54, 5). Paulina in scriptione duas dirigitur in partes similitudo necessitudinis sponsalis, quae simul « mysterium magnum » (« sacramentum magnum ») illud componunt. Pac­ tum coniugum proprium naturam « explanat » sponsalem co­ niunctionis Christi cum Ecclesia; haec vicissim coniunctio, uti « sacramentum magnum », proprietatem sacramentalem sta­ tuit ipsius matrimonii tamquam foedus sanctum duorum co­ niugum, viri et mulieris. Hunc perlegentes locum uberem multiplicemque, qui tota in summa est similitudo maxima, ea inibi distinguamus necesse est, quae veritatem testantur humanam de necessitudinis rationibus inter personas, ab iis quae ser­ mone figuris repleto magnum denotant mysterium divinum. EVANGELICA NOVITAS 24. Sermones illi ad coniuges diriguntur tamquam mulieres virosque certos, quos simul docent « ethos » sponsalis amoris, quod divina ab institutione matrimonii repetitur iam in « prin- 1711 Acta Ioannis Pauli Pp. II c i p i o » . Cuius veritati institutionis cohortatio respondet: « Viri, diligite uxores » ; propter peculiare illud unicumque vinculum diligite eas, per quod fiunt vir ac mulier in coniugio «caro una» (Gn 2, 24; Eph 5, 31). Hac autem in dilectione principalis ha­ betur affirmatio mulieris veluti personae, asseverano ex qua li­ cet personam femineam plene explicari ac progredi simulque locupletare Ita plane se Christus gerit uti Ecclesiae sponsus dum illam esse cupit « gloriosam ecclesiam non habentem ma­ culam aut rugam » (Eph 5, 27). Dici hic potest omne id plene assumi quod Christi efficit « morem » sive modum mulieris tractandae. Partes igitur huius moris suas faciat vir oportet erga uxorem: aequabiliterque vir agat necesse est erga mu­ lierem quolibet in casu. Ambo sic, vir ac mulier, « donum sin­ cerum sui ipsius » perficiunt. Epistulae ad Ephesios auctor nullam percipit repugnantiam inter sic expressam adhortationem atque comprobationem il­ lius rei : « mulieres viris suis sint subiectae sicut Domino, quo­ niam vir caput est mulieris » (5, 22-23). Novit auctor interpre­ tationem hanc, multo etiam altius inhaerentem moribus re­ ligiosisque traditionibus eius temporis, comprehendi novo mo­ do debere atque impleri, sicut ab iis qui sunt « subiecti invicem in timore Christi » (Eph 5, 21) ; eo magis quod vir dicitur « caput » mulieris sicut Christus caput est Ecclesiae, scilicet ut « seipsum traderet pro ea » (Eph 5, 25) ; atqui seipsum tra­ dere pro ea idem valet ac vel propriam tradere vitam. Sed, cum in necessitudine Christi-Ecclesiae, subiectio solius Eccle­ siae sit, in necessitudine mariti-uxoris, subiectio non est unius dumtaxat partis, verum prorsus reciproca. Cum rebus « anti­ quis )) collatum hoc manifesto aliquid est « novi » : novitas est evangelica. Varios quinimmo locos offendimus ubi apo­ stolici scriptores idem hoc significant « novum », quamvis inibi etiam se percipi sinat « antiquum », quod nempe insitum religiosae sit traditioni Israel eiusque intellegendi exponen- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1712 Officiale dique modo sacras litteras et doctrinas, sicut, verbi causa, locum Genesis (c. 2). 49 Epistulae apostolicae iis hominibus inscribuntur qui inter adiuncta vivunt ubi idem genus viget cogitandi agendique. Christi (( novum » res solida est : etenim indubiam certamque doctrinam nuntii evangelici id efficit ac fructus simul redemp­ tionis est. Eodem tamen tempore conscientia illius rei — in ma­ trimonio mutuam « subiectionem » coniugum in timore Christi exsistere, non solam uxoris subditionem marito — progredia­ tur latius oportet in hominum animis et conscientiis, in con­ suetudinibus ac moribus. Est haec ideo quaedam provocatio quae minime ab illo iam tempore pellere cessat succedentes sibi aetates, invitatio quam suscipere semper homines ab inte­ gro debent. Apostolus enim non scripsit modo : « In Christo I e s u . . . iam non est vir aut mulier», verum etiam « non ser­ vus aut liber ». Attamen quot praeterierunt saecula priusquam tale hoc in historia generis hominum impleretur principium, sublata scilicet e medio ipsa servitutis institutione! Et de tot formis dependendi instar servitutis tot hominum ac populo­ rum quid est dicendum, quae nondum evanuerunt de histo­ riae scaena? Sed provocatio ipsius « ethos » redemptionis clara est ac de­ cretoria. Cunctae enim rationes pro « submissione » mulieris in matrimonio viro intellegendae potius sunt cum intellectu «mutuae subditionis » utriusque « i n timore Christi». Origi­ nem suam altissimam reperit modus veri amoris sponsalis in Christo qui Ecclesiae, suae Sponsae, est Sponsus. « MAGNI MYSTERII » RATIO SYMBOLICA 25. In loco autem illo Epistulae ad Ephesios similitudinis invenimus alteram rationem quandam, quae tota in sua summa adiuvare debet ut « mysterium magnum » recludatur. Haec 49 Cf. Col 3, 18; Í Thess 3, 1-6; Tit 2, 4-5; Eph 5, 22-24; 1 Cor 11, 3-16; 14, 33-35; 1 Tim 2, 11-15. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1713 nempe ratio symbolica sive figurativa est. Si enim in hominem populumque Israel electum amor Dei a prophetis perhibe­ tur veluti sponsi erga sponsam dilectio, talis quidem compara­ tio proprietatem reserat « sponsalem » necnon divinam pror­ sus, non humanam, indolem Dei amoris : « Qui enim fecit te, erit sponsus tuus... Deus omnis terrae vocabitur» (Is 54, 5). Quod idem de Christi redemptoris est sponsali caritate dicen­ dum : « Sic enim dilexit Deus mundum, ut Filium suum uni­ genitum daret » (Io 3, 16). De amore ergo Dei agitur per re­ demptionem a Christo effectam luculenter expresso. Secundum Epistulam Paulinam hic amor « similis » sponsali coniugum humanorum est amori, non sane « aequalis ». Comparatio enim simul complectitur similitudinem, simul congruum patitur spa­ tium dissimilitudinis. Quod facile profecto eruitur si figuram contempleris « spon­ sae ». Ex Epistula ad Ephesios sponsa illa est Ecclesia, quem ad modum prophetis ipsis sponsa erat Israel : subiectum collectivum est igitur, haud singularis quaedam persona. Populus porro Dei hoc est collectivum subiectum sive communitas mul­ tis consistens hominibus, tum mulieribus tum etiam viris. « Christus dilexit ecclesiam », omnino uti communitatem, tam­ quam Dei Populum, eodem tamen tempore hac in Ecclesia, quae ibidem etiam ipsius nuncupatur « corpus » (cf. Eph 5, 23), singulos dilexit homines. Omnes enim Christus sine exceptione redemit, unumquemque virum et unamquamque mulierem. In redemptione hic prorsus Dei declaratur amor atque comple­ tur in hominis terrarumque orbis historia sponsalis natura ta­ lis amoris. Hanc ingressus est Christus in historiam ibique uti sponsus perstat qui « seipsum tradidit ». « Tradere » autem significat « sincerum donum fieri » ratione quidem perfectissima et ra­ dicali. « Maiorem hac dilectionem nemo habet » (Io 15, 13). Hac ideo in rerum notione ipsam per Ecclesiam universi homines — tam mulieres quam viri — vocati sunt ut « Sponsa » sint Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1714 Christi mundi redemptoris. Hoc igitur pacto « sponsam esse » ac propterea «femineum esse » signum fit ac figura totius rei humanae secundum Pauli dicta: « non est masculus et femina: omnes enim vos unus estis in Christo Iesu » (Gal 3, 28). ' Ratione itaque habita linguae ipsius, dici licet amoris spon­ salis similitudinem secundum locum Epistulae ad Ephesios se­ cum simul « masculinum » inferre simul « femininum », quo­ niam viri etiam, uti Ecclesiae membra, in notione « sponsae » adnumerantur. Neque admirationem istud potest movere quan­ doquidem Apostolus, suum ut in Christo Ecclesiaque explicet munus, loquitur de « filiolis suis quos iterum parturit » (cf. Gal 4, 19). Intra fines ergo illius quod est « h u m a n u m » , scilicet eius quod humana ratione ad personas pertinet, « sexus masculinus » atque « femininus sexus » quidem tempore inter se distinguuntur et eodem complentur et explanentur invicem. Id quod in maxima illa adest similitudine « sponsae » in Epistula ad Ephesios. In Ecclesia omnis homo — masculus ac fe­ mina — « sponsa » est, quatenus dono recipit Christi amorem redemptoris, sicut etiam quatenus eidem dono respondere stu­ det propriae personae dono. Christus est Sponsus. Quo pacto veritas significatur Dei amoris qui « prior » (cf. 1 Io 4, 19) dilexit quique dono ex hoc sponsali amore excessit hominum exspectationes : « in finem dilexit » (Io 13, 1). Sponsus — Filius consubstantialis Patri uti Deus — factus Mariae filius est; «filius hominis», homo verus, mas. Sponsi figura est masculini sexus. Hoc symbolo masculino significatur humana amoris proprietas, quo suam dilectionem Deus est erga Israel testatus, in Ecclesiam, omnes in homines. Ponderantes itaque quae renuntiant Evangelia de Christi animo in mulierem, colligere valemus veluti hominem Israel filium patefacere illum dignitatem « filiarum A bra- hae » (cf. Lc 13, 16), videlicet dignitatem quam mulier iam inde a « principio » habuerit haud secus ac vir. Extulit autem simul Christus omnem illam qualitatem propriam quae a viro Acta Ioannis Pauli Pp. II n n iam mulierem distinguit, cunctam ubertatem ei tributam in creationis mysterio. In animi habitu Christi erga mulieres id invenitur rectissime ad effectum adductum, quod textus Epistulae ad Ephesios per notionem « sponsi » declarat. Ob id ipsum, quod Christi amor divinus est Sponsi amor, hic est cuiuslibet humani amoris paradigma et exemplar, praesertim hominummasculorum. EUCHARISTIA 26. Amplissimo in « mysterii magni » prospectu, quod ne­ cessitudine sponsali inter Christum atque Ecclesiam signi­ ficatur, fieri quoque potest ut veritas congruenter percipiatur ipsius vocationis «Duodecim ». Advocans enim solos viros uti apostolos suos Christus sese ratione gessit prorsus libera suique iuris. Eadem istud libertate fecit qua toto in vitae suae instituto dignitatem extulit mulieris vocationemque, non ta­ men adcommodans se vigentibus moribus ac traditionibus lege illius temporis constitutis. Quapropter opinatio ista, secundum quam ipse vocavisse existimatur viros tamquam apostolos se­ quens nempe sui temporis mentem iam acceptam, haudqua­ quam congruit cum ipso agendi modo Iesu Christi. « Magister, scimus quia verax es et viam Dei in veritate doces (...), non enim respicis personam hominum » (Mt 22, 16). Haec verba prorsus ipsius mores Iesu Nazareni designant; hic vocationem pariter explicat « Duodecim ». Ipsi cum Christo adsunt in ul­ tima illa cena; soli praeterea ipsi praeceptionem excipiunt sa­ cramentalem : « Hoc facite in meam commemorationem » (Lc 22,19; 1 Cor 11, 24), cum Eucharistiae institutione consociatam. Vesperi vero diei resurrectionis Spiritum Sanctum ipsi reci­ piunt ut peccata hominibus condonent : « Quorum remiseritis peccata, remissa sunt eis; quorum retinueritis, retenta sunt » (Io 20, 23). In medio ipso iam versamur paschali mysterio quod fun­ ditus Dei sponsalem recludit amorem. Sponsus Christus est, Acta Apostolicae Sedis - 1716 Commentarium Officiale quoniam « seipsum tradidit » : eius corpus est « datum », eius­ que est etiam sanguis « fusus » (ei. Lc 22, 19-20). Hoc namque pacto « in finem dilexit » (Io 13, 1). In Crucis sacrificio inclu­ sum <( sincerum donum » declarat omnino sensum sponsalem Dei amoris. Ecclesiae Sponsus est Christus uti servator mundi. Nostrae sacramentum est sacramentum est Sponsaeque. Eucharistia redemptionis. Sponsi Praesentem enim reddit ratio­ neque sacramentali Eucharistia denuo implet actum Christi redimentem, qui suum corpus Ecclesiam « creat ». Hoc cum (( corpore » Christus coniungitur veluti cum sponsa sponsus. Quae omnia in Epistula ad Ephesios reperiuntur. In Christi Ecclesiaeque « mysterium magnum » intromittitur « duorum coniunctio » iam a « principio » constituta, inter virum nempe ac mulierem. Si Eucharistiam instituens Christus tam explicato ita modo eam cum ministerio apostolorum sacerdotali iunxit, aestimari simul licet ea ratione voluisse ipsum etiam proferre necessitu­ dinem a Deo decretam inter virum ac mulierem, inter id quod « femininum » est atque id quod « masculinum » tum in crea­ tionis mysterio tum redemptionis. Ante omnia vero in Eucharistia exprimitur via sacramentali redimens Christi Sponsi actus pro Ecclesia Sponsa. Quod elucet omnino et univocum redditur, cum sacramentale Eucharistiae ministerium, ubi se gerit sacerdos « in persona Christi », a viro perficitur. Haec explicatio doctrinam confirmat Declarationis Inter insignio- res, iussu divulgatae Pontificis Pauli Sexti ut interrogationibus de quaestione mulierum admissionis ad sacerdotium mini­ steriale responderetur. 50 Cf. 50 CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Declaratio Inter insigniores circa quae- stionem admissionis mulierum ad sacerdotium ministeriale ( 1 5 Octobris 1 9 7 6 ) : AAS 69 (1977), 98-116. 1717 Acta Ioannis Pauli Pp. II SPONSAE DONUM 27. Conscientiam in Ecclesia Concilium Vaticanum II redin­ tegravit universalis sacerdotii. Novo enim in Foedere unum sacrificium est unusque sacerdos : Christus. Huius autem unius sacerdotii participes omnes sunt baptizati, tam viri quam mulieres, quatenus « seipsos hostiam viventem, sanctam, Deo placentem exhibeant (cf. Rom 12, 1), ubique terrarum de Christo testimonium perhibeant, atque poscentibus rationem reddant de ea quae in eis est spe vitae aeternae (cf. 1 P e 3, 15) ». 51 Sacrificii Christi communicatio universa, in quo totum Patri mundum obtulit Redemptor nominatimque hominum genus, ita facit ut in Ecclesia cuncti « regnum et sacerdotes » sint (Apc 5, 10; cf. 1 P e 2, 9), consortes scilicet non muneris modo sacerdotalis, verum prophetici quoque necnon regalis Christi Messiae. Haec praeterea participatio coniunctionem statuit Ecclesiae ipsius velut Dei Populi cum Christo. Simul vero in ea « mysterium magnum » Epistulae ad Ephesios de­ claratur: Sponso suo iuncta Sponsa, coniuncta idcirco quod eius ducit vitam, consociata quia ipsius tria participat munera (tria munera Christi), eo modo copulata ut per « donum sin­ cerum » sui ipsius respondeat ineffabili amoris Sponsi dono, Redemptoris mundi. Id quod universam respicit Ecclesiam, simul mulieres simul viros, ac manifesto ad eos quoque spectat qui « ministerialis sacerdotii » participes sunt, 52 quod indolem in se continet veri servitii. Intra Christi Ecclesiaeque « myste­ rium magnum » omnes incitantur — sponsae instar — ut, suae vitae dono, dono Christi amoris ineffabili occurrant, qui mundi ut Servator Ecclesiae est Sponsus. Et in « regali sacer­ dotio », quod universale est, eodem tempore Sponsae aperitur donum. Hoc summi profecto interest, ut Ecclesia sua plane 51 Cf. CONC. OEC. VAT. I I , Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 10. 52 Cf. ibid., 10. in Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1718 Officiale essentia comprehendatur neve ad Ecclesiam propria in exsi­ stentia transferatur « institutio » ex hominibus connata in historiamque interposita: quae sunt iudicandi aestimandique normae ad ipsius haud pertinentes naturam. Quamtumvis ha­ beat Ecclesia structuram « hierarchicam », 53 illa tamen compa­ ges tota ad membrorum in Christo sanctimoniam dirigitur. Por­ ro secundum « mysterium magnum » illa diiudicatur sanctitas, ubi Sponsi dono respondet Sponsa proprio amoris dono, idque facit « in Spiritu Sancto », quandoquidem a caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis » (Rom 5, 5). Doctrinam autem totius confirmans tradi­ tionis Concilium Vaticanum II memoravit in hierarchia ipsa sanctitatis « mulierem » Mariam Nazarethanam ipsam, Ec­ clesiae esse <( figuram » eamque reliquos in via ad sanctimo­ niam « praecedere ». Nam « in Beatissima Virgine ad perfec­ tionem iam pertingit, qua sine macula et ruga exsistit (cf. Eph 5, 27) w. Hoc sensu Ecclesia dici potest esse simul « mariana » 54 et (( apostolico-petrina ». 5S A primis quidem historiae Ecclesiae temporibus viros iuxta complures mulieres erant, ob quas Sponsae ipsius responsum redimenti Sponsi amori plenam apiscebatur significantiam. Primas quidem cernimus mulieres illas quae consortium coti53 Cf. ibid., 18-29. 54 Cf. ibid., 65 cf. quoque 63; cf. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), I. mem., 362-367. 2-6: 55 « Hic marianus aspectus est tantundem — si non magis — fundamentalis a«c praecipuus Ecclesiae quantum aspectus apostolicus et petrinus, cum quo arctissime coniungitur... mariana ratio Ecclesiae petrinam praecedit rationem, etiamsi sit cum ea penitus coniuncta et complementaris. Maria, Immaculata, omnem alium praecedit, et, ut patet, ipsum Petrum et apostolos: non solum quod Petrus et Apostoli, orti e multitudine humani generis quod nascitur sub peccato, membra sunt Ecclesiae, quae est "sancta ex peccatoribus", sed etiam quia triplex eorum munus ad nil aliud spectat quam ut efformet Ecclesiam ad illam perfectam formam sanctitatis, quae iam praeformata et praefigurata aetatis: "Maria est est 'regina in Maria. Sicut Apostolorum' probe neque dixit sibi quidam apostolicas theologus petivit nostrae potestates. Ipsa aliud et plus habet" (I. U. von BALTHSAB, Neue Klarstellungen)»: Allocutio ad Patres Cardinales Romanaeque Curiae (1988), pp. 1025-1034. Praelatos die 22 Dec. 1987 habita: AAS 80 1719 Acta Ioannis Pauli Pp. II diarium frequentaverant ipsae cum Christo eiusque post dis­ cessionem cum apostolis « erant perseverantes ... in oratione » apud cenaculum Hierosolymitanum ad diem usque Penteco­ stes. Quo scilicet die per « filios ac filias » Populi Dei Spiritus est Sanctus locutus, qui Ioelis prophetae praeconium impleverunt (cf. Act 2, 17). Hae insuper mulieres aliaeque etiam deinceps actuosas partes gravesque in Ecclesiae priscae vita expleverunt, in aedificanda videlicet ipsis a fundamentis pri­ ma communitate christiana et in subsequentium pariter con­ stitutione per charismata propria ac multiplex ministerium. Commemorant apostolica scripta earum etiam nomina, inter quae sunt : Phoebe, « ministra ecclesiae, quae est Cenchris » (Rom 16, 1), Prisca cum viro Aquila, Evodia et Syntyches (cf. Philp 4, 2), Maria, Tryphaena, Persis, Tryphosa (cf. Rom 16, 6. 12). De earum loquitur Apostolus « laboribus » pro Christo, qui varias indicant regiones ministerii apostolici Ec­ clesiae, initio ab ipsa « ecclesia domestica » facto. Ibidem enim fides « quae est non ficta » a matre in filios transit nepotesque, prout domi factum est Timothei (cf. 2 Tim 1, 5). Saeculorum deinde decursu, a generatione in generationem, idem prorsus contingit, sicut tota commonstrat Ecclesiae historia. Etenim mulieris dignitatem tutando Ecclesia eius­ que vocationem, honorem tribuit atque gratias iis quae, Evan­ gelio fideles, omni aetate apostolicum communicarunt totius Dei Populi munus. De martyribus sanctis agitur et de virginibus ac de matribus familias fortiter quae fidem sunt testificatae ac suis educandis liberis in Evangelii principiis fidem tradiderunt Ecclesiaeque traditionem. Omni saeculo omnique pariter in populo plures invenimus « perfectas » (Prv 31, 10) mulieres quae, quamquam vexatio­ nes, difficultates, exclusiones obstiterunt, munus Ecclesiae participaverunt. Memorare sat est: Monicam Augustini ma­ trem, Macrinam, Olgam Kioviensem, Mathildam Tuscam, Hedvigem Slesianam necnon Hedvigem Cracoviensem, Elisa112 - A. A. S. Acta Apostolicae Sedis - 1720 Commentarium Officiale betham Thuringam, Birgittam Sueticam, Ioannam de Arc, Rosam Limanam, Elisabettiani Seaton et Mariam Ward. Testificatio operaque mulierum christianarum significans habuerunt momentum in vitam tum Ecclesiae tum etiam so­ cietatis. Etiam coram gravibus iniuriis socialibus « libere » sese sanctae gesserunt mulieres, roboratae videlicet sua cum Christo consortione. Similis proinde coniunctio cum Christo libertasque in Deo stabilita explanant — ut exemplis utamur — magna Sanctae Catharinae Senensis coepta in Ecclesiae vita atque Sanctae Teresiae a Iesu in monastica. Nec hisce desinit nostris diebus locupletari Ecclesia testi­ moniis complurium feminarum quae suam ad sanctitatem complent vocationem. Sanctae mulieres quasi quaedam corporatae personae sunt speciei muliebris optimae; verum exem­ plaria aequabiliter universis sunt christianis, exempla scilicet <( Christi sequelae », illius nempe rationis exempla, qua per amorem respondeat Sponsa oportet Sponsi amori. VIII MAIOR AUTEM EX HIS EST CARITAS ANTE MUTATIONES 28. « Credit autem Ecclesia Christum, pro omnibus mor­ tuum et resuscitatum, homini lucem et vires per Spiritum suum praebere ut ille summae suae vocationi respondere pos­ sit ». 56 Quas proin voces conciliaris Constitutionis « Gaudium et spes » ad argumentum adsignare valemus harum conside­ rationum. Peculiaris enim cohortatio sive invitatio ad mu­ lieris dignitatem ponderandam eiusque vocationem, prout huius nostrae propria aetatis est qua vivimus, potest suscipi 56 CONC. OEC. VAT. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1721 ac debet in « luce et viribus » quas Christi Spiritus hominibus dilargitur: etiam hominibus nostri temporis quod multipli­ cibus abundat mutationibus. Ecclesia « similiter credit cla­ vem, centrum et finem totius humanae historiae in Domino ac Magistro suo inveniri», sicut et hominis ipsius; «affirmât insuper Ecclesia omnibus mutationibus multa subesse quae non mutantur, quaeque fundamentum suum ultimum in Chri­ sto habent, qui est heri, hodie, Ipse et in saecula». 57 Iis ergo sermonibus designat Constitutio de Ecclesia in mundo huius temporis viam omnino sequendam, cum officia et munia accipiuntur ad dignitatem mulieris eiusque voca­ tionem spectantia, secundum mutationes tantum pondus ad tempora nostra habentes. Talibus occurrere possumus muta­ tionibus recte et congruenter solummodo si ad fundamenta revertimur quae in Christo sunt, eas nempe ad veritates et bona « immutabilia », quorum ipse remanet « testis fidelis » (cf. Apc 1, 5) ac Magister. Alius quidam agendi modus effecta dubia prorsus inducet, si non usquequaque falsa et fallacia. MULIERIS DIGNITAS ORDOQUE AMORIS 29. Iam adductus superius locus Epistulae ad Ephesios (5, 21-33), ubi ratio coniunctionis Christum inter et Ecclesiam exhibetur tamquam Sponsum inter et Sponsam vinculum, etiam ad matrimonii refertur institutionem secundum Libri Genesis dicta (cf. Gn 2, 24). Veritatem enim consociat de connubio velut sacramento primigenio cum ipsius viri ac mu­ lieris creatione ad imaginem Dei ac similitudinem (cf. Gn 1, 27; 5, 1). Per significantem hanc comparationem in Epistula ad Ephesios iam assequitur plenam quandam clarita­ tem id quod dignitatem mulieris tum in Dei conspectu statuit, Conditoris ac Redemptoris, tum in hominis conspectu: viri videlicet ac mulieris. Secundum solidum fundamentum aeterni 57 Ibid., io. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1722 Officiale Dei consilii mulier ea est, in qua terram reperit pro sua prima radice ordo amoris in mundo personarum creato. Intimam vero ad Dei vitam, vitam scilicet trinitariam, ordo pertinet amoris. Illa nempe in Dei intima vita, Spiritus Sanctus per­ sonalis est amoris hypostasis. Per Spiritum, increatum Do­ num, personis creatis fit donum ipse amor. Qui ex Deo provenit amor cum creaturis communicatur: « Caritas Dei dif­ fusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis » (Rom 5, 5). Ad vitam vocatio mulieris iuxta virum (« adiutorium simi­ le sibi » : Gn 2, 18) in unitate duorum praebet in adspectabili mundo creaturarum peculiares condiciones ut « caritas Dei diffundatur in cordibus » hominum ex ipsius similitudine con­ ditorum. Auctor Epistulae ad Ephesios si Sponsum nuncupat Christum Ecclesiamque Sponsam, obliqua quidem per illam comparationem via veritatem confirmat de muliere veluti sponsa. Ipse Sponsus qui amat est. Amatur vicissim Sponsa: recipit enim ipsa amorem ut ea amet in vicem. Genesis locus, ad lumen retractatus sponsalis signi apud Epistulam ad Ephesios, veritatem intueri nos sinit quae decer­ nere vere essentialiter videtur quaestionem mulieris dignitatis proindeque etiam ipsius vocationis : mulieris dignitas ordine amoris aestimatur, caritatis. qui suapte natura ordo est iustitiae et 58 Persona sola diligere valet valetque diligi sola persona. Quae in primis adfirmatio indolis est ontologicae, unde adseveratio ethicae proficiscitur naturae. Necessitas enim tum ontologica est tum personae humanae ethica. Diligenda persona est quo­ niam solum congruit dilectio cum eo ipso quod persona est. Sic profecto explicatur amoris mandatum, iam in Vetere Te­ stamento notum (cf. Dt 6, 5; Lv 19, 18) atque a Christo in medio ipso collocatum « e t h o s » evangelico (cf. Mt 22, 36-40; Me 12, 58 Cf. S. A U G U S T I N U S , De Trinitate, L. V I I I , V I I , 10 - X, 14: CCL 50, 284-291. 1723 Acta Ioannis Pauli Pp. II 28-34). Ita pariter primatus amoris explanatur ille qui verbis Pauli enuntiatur in Epistula ad Corinthios : « maior autem ex his est caritas » (cf. 1 Cor 13, 13). Nisi vero hunc decurri tur ad ordinem huncque ad prima­ tum, nulla reddi potest perfecta neque accommodata responsio quaestioni ipsi de mulieris dignitate eiusque vocatione. Cum enim mulierem esse autumamus quae amorem percipiat ut et ipsa possit vicissim amare, non unum sane aut potissimum cogitamus proprium coniugii vinculum necessitudinis sponsale. Aliquid multo concipimus universalius, in eo scilicet funda­ tum ipso, quod quis mulier est, una cum contextu necessitu­ dinum inter personas, quae variis quidem maxime modis con­ formare possunt convictum sociamque operam inter homines — viros ac mulieres. Qua in re rerumque prospectu amplo et variato mulier iam peculiare bonum est veluti persona humana eodemque tempore uti certa quaedam persona ob ipsum suum femininum sexum. et illarum unamquamque, Omnes hoc respicit mulieres quaecumque adiuncta culturalia sunt in quibus singulae mulieres vivunt, quaecumque item earum sunt proprietates spiritus et animi et corporis, quales scilicet sunt aetas et institutio, salus et opus, nuptam esse aut innuptam. Locus Epistulae ad Ephesios, quem hic expendimus, pati­ tur ut genus quoddam cogitemus peculiaris « prophetismi » ipsius mulieris in sexu femineo eius. Sponsi comparatio et Sponsae de amore tractat, quo quisque a Deo in Christo dili­ gitur, vir nempe omnis omnisque pariter mulier. In contexta tamen oratione ipsius similitudinis biblicae ac secundum interiorem quandam consequentiam loci, mulier demum ipsa est quae omnibus hanc patefacit veritatem: nempe sponsam. Proprietas autem haec « prophetica » mulieris ipsius suo in femineo sexu celsissimam attingit in Virgine Dei Matre testi­ ficationem. De ea quidem adfirmatur et inculcatur, modo sane pienissimo ac rectissimo, coniunctio intima ordinis amoris Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1724 Officiale — qui orbem hominum ingreditur per Mulierem quandam — cum Sancto Spiritu. Audit namque in Annuntiatione Maria: « Spiritus Sanctus superveniet in te » (Lc 1, 35). OFFICII CONSCIENTIA 30. Mulieris consociatur arcte dignitas cum illo amore quem suum ob femininum recipit sexum simulque cum amore quem largitur ipsa vicissim. Veritas sic corroboratur de per­ sona humana deque amore. Ad personae vero veritatem quod spectat, iterum ad Concilii Vaticani II recurrendum est ma­ gisterium : homo « sola creatura est quam Deus propter seipsam voluerit, plene seipsum invenire non potest nisi per sincerum sui ipsius donum ». 59 Id ad omnem attinet homi­ nem tamquam personam ad Dei ipsius effectam imaginem, nihilo virum minus quam mulierem. Significatio vero onto­ logicae indolis, quae hic reperitur, rationem indicat simul ethicam vocationis ipsius hominis. nequit nisi aliis amorem Mulier se ipsa invenire donando. Inde iam a « principio » mulier — similiter ac vir — a Deo condita est ac « posita » hoc in ordine amo ris. Peccatum ( tamen originum hunc haud exstinxit ordinem neque eum irrepetibili modo expunxit. Hoc verba biblica comprobant ipsius Protoevangelii (cf. Gn 3, 15). Hisce in deliberationibus iam notavimus hoc Revelationis locum loco. « muieris » Praeterea praecipuo peculiarem inculcandum pariter in est ipsam mulierem, quae eo etiam pervenit ut biblicum evadat exemplum, in prospectu etiam eschatologico mundi reperiri ac hominis, in Libro Apocalypsis significato. 60 Est namque « mulier amicta sole » et luna sub pedibus eius, et super caput eius corona stellarum duodecim (cf. Apc 12, 1). Dici quidem " CONC. OEC. VAT. I l , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 24. 60 Cf. Ad opera Sancti Ambrosii appendix, In Apoc. IV, 3-4: GUSTINUS, De symö. ad catech. sermo I V : PL 40, 661. PL 17, 876; Ps. A U - Acta Ioannis Pauli Pp. II licet: mulier est instar totius rerum 1725 universitatis, instar omnium creationis operum. Eodem autem tempore « in dolore parit filios » (Apc 12, 2) haud secus atque Eva « mater ... cunc­ torum viventium » (Gn 3, 20). Patitur etiam quia « ante mulie­ rem, quae (est) paritura » (cf. Apc 12, 4) consistit « draco ille magnus, serpens antiquus » (Apc 12, 9) iam in Protoevangelio agnitus: Malignus «pater mendacii » et peccati (cf. Io 8, 44). Ecce « serpens antiquus » adstitit cupiens ut « filium eius devoraret». Si hoc in loco dispicimus veluti relatam ima­ ginem evangelii infantiae (cf. Lc 2, 13. 16), videre etiam licet in exemplo « mulieris » biblico describi ab initio iam ad finem usque historiae certationem cum malo necnon Maligno. Quae etiam decertatio est pro homine, pro ipsius vero bono, ipsius pro salute. Nonne ideo docere nos volunt Biblia sacra in « mu­ liere » ipsa, Eva-Maria, hominum historiam detegere per­ magnum et drammaticum de omni homine certamen? pugnam super eius fundamentali « sic » aut « non » Deo reddito eius­ que aeterno de homine consilio? Si vero mulieris dignitas amorem testatur, quem recipit ipsa ut ipsa redamare valeat, biblicum « mulieris » paradigma simul recludere videtur quae sit aequa ratio amoris quae vocationem constituat ipsius mulieris. De vocatione autem sermo hic est primaria in ipsius significatione, universali — dici po­ test — quae veluti cóncorporatur deinde et declaratur mul­ tiplicibus <( vocationibus » eiusdem mulieris in mundo atque Ecclesia. Vis mulieris moralis illiusque spiritalis virtus cohaeret cum conscientia huius rei : ei Deum singulariter virum commen- dare, ipsum hominem. Sane quidem quemque hominem Deus reliquis omnibus committit et singulis. Verumtamen speciali­ ter haec respicit commentatio mulierem — omnino femineum ob ipsius sexum — ac proinde vocationem illius praecipue statuit. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1726 Officiale Hinc porro ex hac conscientia eommendationeque procedens vis mulieris moralis in compluribus aperitur femininis Veteris Testamenti figuris, dein a Christi temporibus atque subsequen­ tium aetatum ad nostros usque dies. Conscia sibi illius commendationis fortis fit femina, atque ex eo similiter quod « virum ipsi concredit » Deus semper et ubique vel in condicionibus socialis exclusionis in quibus for­ tassis versari illa potest. Eadem proinde conscientia haecque vocatio primaria mulierem instituunt de dignitate quam a Deo recipit ipso; id quod eam « f o r t e m » reddit eiusque con­ firmat vocationem. Sic enim « mulier fortis » (cf. Prv 31, 10) pernecessarium evadit sustentaculum reliquis roborisque origo spiritalis, qui animi eius copiosas percipiunt vires. His demum « mulieribus perfectis » plurimum earum familiae debent ac nonnumquam nationes integrae. Nostra vero aetate scientiarum technicaeque artis progres­ sus homines sinunt prosperitatem adhuc ignoratam consequi quae, aliis licet faveat, alios simul a societate amovet. Qui quidem ex una dumtaxat parte progressus efficere simul potest ut paulatim tenerior erga hominem adfectus evanescat, in id nempe quod suapte natura est humanum. Hac in re exspectat hoc praesertim tempus nostrum declarationem illius « ingenii » mulieris quod in tuto semper collocet adiectionem pro homine quibuslibet in adiunctis : idcirco plane quod est homo ! Et quo­ niam «maior ... est caritas » (1 Cor 13, 13). Diligens igitur exempli biblici perscrutatio « mulieris » — a Genesis Libro ad Apocalypsim — commonstrat quibus tandem rebus dignitas mulieris vocatioque consistant, ac simul profecto ostendit id quod in illis mutari iam non potest neque perennem suam umquam amittit praestantiam, quandoquidem ea « funda­ mentum suum ultimum in Christo habent, qui est heri, hodie, Ipse et in saecula ». 61 61 Vir enim si a Deo mulieri singulariter Co.\c. OEC. VAT. I I , Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1727 concreditur, nonne hinc forte significat Christum ab ea exspectare perfunctionem illius « regalis sacerdotii » (1 P e 2, 9), quod thesaurus est hominibus ab eo traditus? Quam quidem hereditatem ipsam Christus, summus unicusque novi atque aeterni Foederis sacerdos et Ecclesiae Sponsus, subicere haud intermittit Patri per Spiritum Sanctum « ut sit Deus omnia in omnibus » (1 Cor 15, 28). 62 Tum igitur ultimam suam perfectionem consequetur illa veritas : « maior autem ex his est caritas » (i Cor 13, 13). IX CONCLUSIO « Si SCIRES DONUM DEI » 31. Explicans unam quandam collocutionum suarum mira­ bilium dicit Iesus mulieri Samaritanae: « si scires donum Dei » (Io 4, 10); quae quidem fabulationes comprobant quanti Christus dignitatem aestimet cuiusque mulieris quantique eius etiam vocationem faciat, quae nempe patitur ut partes ipsa expleat in illius munere opereque uti Messiae. Hae considerationes, quae nunc demum conclusae sunt, id spectant, ut in « dono Dei » illud cognoscatur, quod ipse, Crea­ tor et Redemptor, mulieri concredit, cuilibet mulieri. Etenim in Christi Spiritu ea detegere potest totam suae femininae naturae significationem sicque se componere ad « sincerum donum sui » ceteris dandum et ita ad « se ipsam inveniendam ». Anno Mariali vult Ecclesia Sanctissimae Trinitati gratias agere ob « mulieris mysterium » et ob omnem mulierem — prop­ ter id, quod eius femininae dignitatis aeternam efficit ratio­ nem, propter « magnalia Dei », quae in humanarum aetatum historia in ea et per eam facta sunt. In summa, nonne in ea 62 Cf. CONC. OEC. VAT. I I , Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 3 6 . 1728 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale et per eam illud factum est, quod in hominis historia super terra maximum est — eventum nempe, unde Deus ipse factus est homo? Ecclesia igitur gratias persolvit ob omnes mulieres et ob unamquamque mulierem: ob matres, sorores, uxores, ob mu­ lieres Deo in virginitate consecratas; ob mulieres tam multis hominibus deditas, qui alterius personae gratuitum exspectant amorem; ob mulieres quae in familia humanam custodiunt personam, communitatis humanae fundamentali signo; ob mulieres quae professiones exercent, mulieres in quas saepe recidit societatis onus ; ob mulieres « perfectas » obque mulie­ res « frágiles » — ob omnes : — quales ex Dei corde ortae sunt, in tota pulchritudine et magnitudine suae muliebris naturae; quales aeterno eius circumdatae sunt amore; quales, cum viris, sunt in terra viatrices, quae quidem hoc in tempore « patria » est hominum et mutatur interdum in « vallem lacrimarum » ; quales sunt cum in se transferunt, una cum viris, communem causam sortis humani generis, pro cotidianis necessitatibus proque ultimis iis destinationibus, quas humana familia habet in Deo ipso, in inenarrabilis Trinitatis sinu. Ecclesia gratias agit propter omnes « ingenii » muliebris manifestationes quae historiae cursu apparuerunt in omnibus populis et Nationibus; gratias agit propter charismata omnia quae Spiritus Sanctus mulieribus largitur per Dei Populi historiam, propter omnes victorias, quas ipsa earum fidei, spei et caritati debet : gratias agit propter omnes fructus femininae sanctitatis. Ecclesia simul postulat ut inaestimabiles hae « Spiritus manifestationes» (cf. 1 Cor 12, 4 sq.) quae magna cumlibera­ litate aeternae Ierusalem « filiabus » tributae sunt, attente agnoscantur, ostententur, « ut in communem cedant utilitatem » Ecclesiae et humano generi, nostris praesertim temporibus. Dum biblicum « mulieris » meditatur mysterium, Ecclesia deprecatur ut omnes mulieres se suamque « supremam voca­ tionem » in hoc inveniant mysterio. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1729 Maria, quae totam Ecclesiam praecessit in ordine fidei, caritatis et perfectae cum Christo unionis, hunc quoque fructum nobis omnibus impetret, eo vertente anno, quem eidem dicavimus, tertio iamiam inituro a Christi adventu mille annorum spatio. 63 Quae omnia vehementer Nos exoptantes fidelibus cunctis, praecipue vero mulieribus in Christo sororibus, Apostolicam Nostram dilargimur Benedictionem. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die, xv mensis Augusti, sollemnitate Beatae Mariae Virginis in caelum Assumptae, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS P P . II CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I ARGENTORATENSIS Dioecesis Argentoratensi» ad gradum archidioecesis evehitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Antiquissima ipsa honoratissimaque communitas ecclesialis Argentoratensis iam ab aetatis christianae saeculo quarto crescit ac vivit una cum eiusdem nominis civitate quae quot subierit progrediente tempore qualesque casus et historiae eventus nemo profecto qui ignoret reperietur. Cuius Ecclesiam insuper constat sive Christifidelium, sacerdo­ tum, religiosorum ac religiosarum numero sive catholicis Institutis, religiosa incrementa ita feliciter constanterque coepisse ut ea inter praecipuas ecclesiales habeatur Galliae Sedes. Huc accedit ut nuperius maximo quidem cum honore et decore eadem urbs Argentoratum com­ muni de nationum complurium consensu opportuna effecta sit sedes quorundam institutorum aliquibus Europae populis deservientium. Has " Cf. ibid., 63. 1730 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale igitur ob rationes, consentaneum usquequaque videtur ipsam illius Ecclesiae dignitatem canonicam ac publicam inter communitates Gal­ liae pro statu eius nomineque augeri, ad maiorem videlicet inibi degen­ tium Christifidelium observantiam necnon rerum ecclesiasticarum reve­ rentiam iam denique numerari eandem dioecesim inter Ecclesiae uni­ versalis archidioeceses. Suscepta igitur propensa omnino sententia Nun­ tii Apostolici in Re Publica Galliae, tum etiam habitis rationibus ad civiles effectus quod spectat cum eiusdem Rei Publicae gubernio, pro apostolicae auctoritatis Nostrae plenitudine commemoratam superius Ecclesiam dioecesanam Argentoratensem Nobis directo subiectam ad gradum archidioecesis legitime evehimus, demptis tamen suffraganeis ullis ei dioecesibus. Pari porro voluntate et auctoritate Venerabilem Fratrem Carolum A. Brand, Praesulem pro tempore Argentoratensem, iam ipsum adhuc illo titulo in persona sua perfruentem, dignitate ar­ chiepiscopali privilegiisque cunctis eodem spectantibus in perpetuum cumulamus, facto praerogativarum exercitio, quae, vi articulorum quarti et quinti Concordati die quinto decimo mensis Iulii, anno MDCCCI initi pro regionibus Alsatiana et Lotharingica adhuc vigentis, ad Su­ premum Rei Publicae Galliae Moderatorem pertinent. Praeterea Ca­ nonicorum Collegium eiusdem ecclesiasticae dicionis gradum tollimus ad archiepiscopalem, universis additis iuribus ac privilegiis propriis. Quae omnia ut plenum in actum deducantur, Apostolicum Nuntium in Gallia députantes necessariis instruimus opportunisque facultatibus, etiam subdelegandi ad effectum de quo agitur quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere simul imposito ad Congrega­ tionem pro Episcopis cum primum fieri potuerit, verum actus exemplar ipsius peractae exsecutionis transmittendi. Futurum denique Nos con­ fisi ut par haec civili ipsius splendori ecclesialis condicio archidioe­ cesis Argentoratensis plurimum rationibus salutis hominum causisque Ecclesiae Catholicae proficiat, mandamus ut singula hic praestituta suam in posterum tempus vim habeant prorsusque exserant quibuslibet haudquaquam obstantibus rebus. Datum Romae, apud S. Petrum, die primo mensis Iunii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus No­ stri decimo. IOANNES PAULUS PP. II Laurus Governatori, Proton. Apost. Raphaël Varca, Proton. Apost. s. n. Loco £& Plumbi In Secret. Status tab., n. 219.939. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1731 II GIRARDOTANENSIS Nonnullis disiunctis territoriis a sedibus Medellensi, Sonsonensi Rivi Nigri et Barrancabermeiensi nova conditur dioecesis quae Girardotanensis appellatur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Qui peculiari Dei consilio universae christianorum familiae praesumus, id usque agere annitimur quod religionem et fidelium spiritale bonum latius profert, commodius disponit et firmius reddit. Idcirco cum Venerabilis Prater Noster Alfonsus S. R. E. Cardinalis López Trujillo, Archiepiscopus Medellensis, idem quidem sentientibus Venerabilibus Episcopis qui ad praesens Dioeceses administrant Sonsonensem Rivi Nigri et Barrancabermeiensem, audita quoque Conferentia Episcoporum Columbianorum, plurima prece ab hac Apostolica Sede efflagitaverit ut, earundem dioecesium quas supra memoravimus divisis latis territoriis, nova ecclesiastica constitueretur circumscriptio, admotis postulatis con­ cedendum esse arbitramur. Itaque exstante favorabili voto Venerabilis Fratris Angeli Acerbi, Archiepiscopi titulo Zellensis, in Columbiae republica Apostolici Nuntii, ex sententia Venerabilium Fratrum No­ strorum S. R. E. Cardinalium pro Publicis Ecclesiae negotiis praepo­ sitorum Apostolicae potestatis usi plenitudine, suppleto eorum quorum interest consensu quive sua interesse existimant, haec quae sequuntur statuimus ac iubemus. Ab archidioecesi Medellensi territoria separa­ mus quae sic vocitata comprehendunt municipia : Girardota, Barbosa, Santo Domingo, Concepción, Alejandría, San Roque, Caracoli, Maceo, Yolombó et Cisneros ; a dioecesi Sonsonensi Rivi Nigri paroeciam horum nominum : La Inmaculada Concepción, en Concepción et San Pedro Alejandrino en Alejandría; a dioecesi Barrancabermeiensi paroeciam quam vocant Nuestra Señora del Carmen, en Virginias; ex quibus distractis territoriis novam condimus dioecesim Girardotanensem appel­ landam, iisdem conclusam finibus quibus praedicta municipia et paroe­ ciae ad praesens terminantur. Novae scilicet constitutae dioecesis hi erunt fines : ad septentrionem dioecesis Sanctae Rosae de Osos ; ad orien­ tem dioecesis Barrancabermeiensis ; ad meridiem dioecesis Sonsonensis Rivi Nigri ; ad occasum demum archidioecesis Medellensis. Novae Eccle­ siae sedem in urbe Girardota collocamus, templumque ibique situm pa- 1732 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale roeciale, B. M. V. (( Nuestra Señora del Rosario )) dicatum ad honorem ac dignitatem evehimus Ecclesiae cathedralis. Nuper conditam dioe­ cesim metropolitanae sedi Medellensi suifraganeam reddimus eiusque Episcopum metropolitico iuri Archiepiscopi illius sedis pro tempore subicimus. Consultores quam primum deligantur dioecesani ad iuris normam, qui ipsi episcopo assint consilio et opera. Convenienti Prae­ sulis novae dioecesis sustentationi providebunt Curiae emolumenta, fidelium stipes, dos regiminis reipublicae, et portio obveniens ex divi­ sione, ad normam can. 122 C. I. C, facienda bonorum quae hucusque ad Mensas episcopales (quas indigenae Mitras appellant) dictarum dioecesium spectarunt. Ad sacrorum alumnorum institutionem quod at­ tinet, serventur praescripta iuris communis, ob oculos habitis normis et regulis a Congregatione pro Institutione Catholica statis. Selecti semi­ nariorum alumni necnon sacerdotes in ecclesiasticis disciplinis imbuendi excolendive ad Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum mit­ tantur. Quod autem ad novae dioecesis regimen pertinet, bonorum eccle­ siasticorum administrationem, administratoris dioecesani, sede vacante, electionem, fidelium iura aliaque horum similia, quae sacri canones praescribunt ad amussim serventur. Simul atque novae dioecesis consti­ tutio ad effectum deducta erit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae illi censean­ tur adscripti in cuius territorio officium ecclesiasticum habent; ceteri vero sacerdotes, clerici seminariique tirones illi dioecesi in cuius terri­ torio legitimum detinent domicilium. Documenta autem et acta con­ ditae dioecesis respicientia res, ad eiusdem Curiam episcopalem mit­ tantur ibique in tabulario rerum religiosarum custodiantur. Ad ea tan­ dem explenda quae per has Litteras iussimus, Venerabilem Fratrem Angelum Acerbi legamus, factis videlicet facultatibus necessariis et opportunis etiam subdelegandi quemlibet virum in ecclesiastica digni­ tate constitutum. Re denique ad exitum perducta, documenta exarentur, quorum sincera exempla ad Congregationem pro Episcopis sedulo mit­ tantur. Contrariis quibuslibet rebus minime obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Iunii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis © BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 221.676. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1733 III CALDENSIS In Columbia nova conditur dioecesis Caldensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Omnium Ecclesiarum sollicitudine urgemur ut totius Dominici gre­ gis spirituali bono atque regimini sedula navitate consulamus. Ob eam causam, cum Venerabilis Frater Noster Alfonsus S. R. E. Cardi­ nalis López Trujillo, Archiepiscopus Metropolita Medellensis, Confe­ rentia Episcoporum Columbiae audita, ab hac Apostolica Sede postulavisset ut a circumscriptione ecclesiastica sua quibusdam distractis locis nova constitueretur dioecesis, Nos, favente quoque eidem rei Venerabili Fratre Angelo Acerbi, Archiepiscopo titulo Zellensi, in eadem Natione Apostolico Nuntio, de consilio Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Consilio pro Publicis Ecclesiae nego­ tiis praepositorum, admotae postulationi libentes concedendum esse censuimus. De plenitudine igitur Apostolicae Nostrae potestatis, con­ sensu suppleto eorum, quorum interest, vel qui sua interesse putant, quae sequuntur decernimus. Ab archidioecesi Medellensi separamus integrum territorium, prout praesens civili lege circumscribitur, municipiorum vernáculo sermone nuncupatorum : Amaga, Angelopolis, Ar­ menia, Caldas, Fredonia, Heliconia, Montebello, Santa Barbara, Titi­ ribí et Venecia, atque simul territorium paroeciae cui nomen Santa Isa­ bel, de la Tablaza; atque ex ita distractis locis novam condimus dioe­ cesim Caldensem appellandam, iisdem circumscriptam finibus quibus praedicta municipia et memorata paroecia praesens terminantur. Sic conditae Ecclesiae sedem in urbe (( Caldas » nuncupata ponimus, templumque paroeciale ibi exstans, Deo dicatum in honorem Beatae Mariae Virginis titulo « Nuestra Señora de las Mercedes » invocatae, ad gra­ dum et dignitatem cathedralis Ecclesiae evehimus eique insignia, pri­ vilegia et honores tribuimus, quae ceterarum in catholico orbe cathe­ dralium Ecclesiarum sunt. Praeterea dioecesim Caldensem suffraganeam facimus archidioecesis Medellensis eiusque pro tempore Episcopum metropolitico iuri Archiepiscopi Medellensis subicimus, iisdem iuribus, privilegiis, honoribus insignitum, pariterque vero officiis, atque oneribus et obligationibus adstrictum, qua« Episcoporum residentium propria sunt, mandantes quoque ut quam primum ibi Consultorum Collegium, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1734 Officiale ad communis iuris normas, constituatur, qui Episcopo, consilio et opera, valido sint auxilio. Quod attinet ad congruam sustentationem Praesulis novae dioecesis, provideatur Curiae emolumentis, fidelium oblationibus necnon portione bonorum, quae ad mentem can. 122 C. I. C. a mensa archiepiscopali Medellensi ei obvenire debent. In iis vero quae respiciunt ad seminarii dioecesani aedificationem atque ad sacrorum alumnorum institutionem, iuris communis praescripta serventur, ra­ tione sane habita normarum a Congregatione pro Institutione Catho­ lica editarum. Provideatur insuper ut selecti alumni seminarii, philo­ sophicis ac theologicis imbuendi disciplinis, necnon sacerdotes quibus altiora studia complenda fuerint, Romam ad Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum mittantur. Quod autem attinet ad novae dioecesis regimen, bonorum ecclesiasticorum administrationem, dioe­ cesani Administratoris, vacante sede, electionem, fidelium iura et onera aliaque id genus, ad amussim serventur quae sacri canones praescri­ bunt. Atque simul ac dioecesis erectio ad effectum deducta fuerit, sacer­ dotes illi adscripti censeantur Ecclesiae in cuius territorio ecclesiasti­ cum detinent officium ; ceteri quidem sacerdotes, clerici seminariique tirones maneant incardinati vel incardinentur Ecclesiae in cuius terri­ torio legitimum habent domicilium. Acta et documenta quae respiciunt ad noviter erectam dioecesim eiusque fideles et bona temporalia, a Curia Medellensi ad Curiam Caldensem de more transmittantur, in condendo tabulario servanda. Haec, quae praescripsimus, committimus perficienda Venerabili Fratri Angelo Acerbi, quem diximus, vel, absente eodem, illi qui negotia curat Apostolicae Sedis in Columbia, eisdem necessarias et opportunas tribuentes facultates quemlibet alium dele­ gandi virum, ad effectum de quo agitur, modo is sit in ecclesiastica dignitate constitutus, onere imposito ad Congregationem pro Episcopis sincerum actus peractae exsecutionis exemplar mittendi. Hanc Consti­ tutionem Nostram nunc et in posterum efficacem esse foreque volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Iunii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis SB BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Iosephus Del Ton, Proton. Apost. Raphaël Varca, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 221.73.' h Acta Ioannis Pauli Pp. II 1735 IV APARTADOENSIS In Columbia nova conditur dioecesis Apartadoënsis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Quo aptius provideretur spirituali bono Christifidelium degentium in civilibus Reipublicae Columbianae regionibus quibus nomine (( Urabá antioqueno », intra fines dioecesis Antioquiensis, et « Urabá chocoano », intra fines Vicariatus Apostolici Quibduani, Venerabiles Fratres Eladius Acosta Arteaga, Episcopus Antioquiensis, et Georgius I. Castaño Rubio, Episcopus titulo Edistianensis atque Vicarius Apostolicus Quibduanus, Conferentia Episcoporum Columbiae audita, ab hac Aposto­ lica Sede enixe postulaverunt ut a circumscriptionibus ecclesiasticis suis peramplis distractis territoriis nova quidem constitueretur dioe­ cesis. Nos igitur scientes probe eiusmodi optato assentiri quoque Ve­ nerabilem Fratrem Angelum Acerbi, Archiepiscopum titulo Zellensem, in eadem Natione Apostolicum Nuntium, sententia audita Venerabi­ lium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Consilio pro Publicis Ecclesiae negotiis praepositorum, admotae postulationi concedendum esse putavimus. Summa ergo Apostolica Nostra potestate, consensu suppleto eorum, quorum interest, vel qui sua interesse putant, quae sequuntur decernimus. A dioecesi Antioquiensi separamus territorium civilis regionis « Urabá antioqueno », a Vicariatu autem Quibduano territorium civilis regionis (( Urabá chocoani », atque ex ita distractis territoriis novam condimus dioecesim Apartadoënsem appellandam, iisdem circumscriptam finibus quibus memoratae regiones terminantur. Huius novae dioecesis sedem in urbe « Apartado » statuimus ibique exstans paroeciale templum Deo dicatum in honorem Beatae Mariae Virginis titulo (( Nuestra Señora del Carmen » invocatae ad gradum ac dignitatem cathedralis Ecclesiae evehimus eique insignia, privi­ legia et honores tribuimus quibus ceterae in orbe catholico cathedra­ les Ecclesiae fruuntur. Dioecesim Apartadoënsem suffraganeam faci­ mus archidioecesis Sanctae Fidei de Antioquia, quam hoc ipso die con­ stituimus, eiusque pro tempore Praesulem metropolitico iuri Archie­ piscopi Sanctae Fidei de Antioquia subicimus, iisdem iuribus, privile­ giis honoribusque insignitum atque oneribus obligationibusque adstric­ tum, quae Episcoporum residentium propria sunt, cui vero ut validum praebeatur auxilium, quam primum ibidem iubemus constitui, ad nor113 - A. A S. 1736 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale mam iuris, Consultorum Collegium. Quod attinet ad congruam susten­ tationem Episcopi novae dioecesis, provideatur Curiae emolumentis, fide­ lium oblationibus, dote a civili suppeditanda Potestate portioneque bono­ rum, quae ad normam can. 122 C. I. C. ei debent obvenire quaeque hac­ tenus ad memoratas ecclesiasticas circumscriptiones pertinuerunt. In iis autem quae respiciunt ad seminarii dioecesani aedificationem adque sa­ crorum alumnorum institutionem serventur praescripta iuris commu­ nis, prae oculis habitis normis ac regulis a Congregatione pro Institu­ tione Catholica statutis. Provideatur insuper ut selecti seminarii alumni, philosophicis ac theologicis imbuendi disciplinis, necnon sacerdotes sua studia completuri, Romam, ad Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum mittantur. Quod quidem attinet ad regimen dioecesis, administrationem bonorum ecclesiasticorum, dioecesani administrato­ ris, sede vacante, electionem, fideliumque iura et onera aliaque id genus, quae sacri canones praescribunt ad amussim serventur. Atque simul ac dioecesis erectio ad effectum deducta fuerit, sacerdotes illi adscripti censeantur Ecclesiae in cuius territorio ecclesiasticum deti­ nent officium ; ceteri vero sacerdotes, clerici seminariique tirones ma­ neant incardinati vel incardinentur Ecclesiae in cuius territorio legi­ timum habent domicilium. Acta et documenta, quae ad noviter consti­ tutam dioecesim eiusque fideles bonaque temporalia respiciunt, a Curiis memoratarum circumscriptionum ad Curiam Apartadoënsem transmit­ tantur rite, in condendo tabulario servanda. Haec, quae praescripsi­ mus, committimus perficienda Venerabili Fratri Angelo Acerbi, quem diximus, necessarias et opportunas eidem tribuentes facultates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in eccle­ siastica dignitate constitutum, onere imposito ad Congregationem pro Episcopis authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remit­ tendi. Hanc denique Constitutionem Nostram per Apostolicas sub plumbo Litteras datam sive nunc sive in posterum ratam esse volu­ mus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimi mensis Iunii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis 83 BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Raphaël Varca, Proton. Apost. s. n. Loco © Plumbi In Secret. Status tab., n. 221.812. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1737 V RIVIASCIANENSIS Vicariatus Apostolicus Riohachaënsis evehitur ad gradum dioecesis, quae Riviascianensis vocabitur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Quoniam, ut plane constat, Vicariatus Apostolicus Riohachaënsis, qui missionali demandatus est curae sodalium Ordinis Fratrum Mino­ rum Capuccinorum e provincia Aprutiensi, recentioribus his annis feliciter haud parvis cum religionis tum Civitatis incrementis est auctus, hac ipsa de causa audiendae videntur preces, quibus Venera­ bilis Frater Livius Reginaldus Fischione, Episcopus titulo Aquensis in Byzacena eiusdemque Vicariatus Ordinarius, audita Conferentia Episcopali Rei publicae Columbiensis, enixe ab Apostolica hac Sede ut idem Riohachaënsis Vicariatus ad dignitatem dioecesis altero no­ mine appellandae attollatur modo petiit. Eandem in rem consentiente ipso Venerabili Fratre Angelo Acerbi, Archiepiscopo titulo Zellensi et in Columbia Nuntio Apostolico, libenter Nos ipsi, consensu eorum suppleto quorum interest aut interesse consetur, propter animorum bonum, cui in primis prospicimus, vi et potestate Nostra Apostolica Vicariatum Apostolicum Riohachaensem in dignitate dioecesis consti­ tuimus nomine Riviascianensis appellandae, iisdem servatis finibus quibus hucusque Riohachaënsis continebatur Vicariatus Apostolicus, necnon eadem retenta sede episcopali illic in Urbe collocata, quae (( Riohacha » nuncupatur, cuius paroeciale templum ibi Deo in hono­ rem B. M. V. exstans (( de los Remedios » nunc ad honorem Ecclesiae Cathedralis attollimus congruisque ornamus iuribus. Statuimus autem ut nova dioecesis Riviascianensis sit Metropolitanae Ecclesiae Barranquillensi suffraganea, ita ut illius metropolitano Archiepiscopi iuri subsit Episcopus pro tempore Riviascianensis, cui et honores et insi­ gnia et privilegia tribuimus una cum oneribus et obligationibus, quae omnia Episcoporum dioecesanorum sunt propria. Simul decernimus ut et in Riviascianensi Ecclesia coetus Consultorum deligatur, qui Episcopo consilio et opere in praesentia sit auxilio. Ad iustam dignam­ que novi Episcopi dioecesani mensam quod attinet, eidem prospiciatur 1738 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale emolumentis Curiae necnon dote a Civili Gubernio praestanda. In iis, quae Seminarii aedificationem respiciunt, praescripta serventur iuris communis, ratione etiam habita normarum a Congregatione de Semi­ nariis Studiorumque Institutis foras datarum ; selectisque alumnis philosophicis ac theologicis disciplinis instruendis aut sacerdotibus in altiora studia incumbentibus ita faveatur, ut tempore opportuno Romam mittantur apud Pontificium Collegium Pium Latinum Americanum. Dioecesi Riviascianensi constituta eiusque propriis ad effec­ tum deductis, clerus, qui olim Vicariatui Apostolico Riohachaënsi, dehinc novae iam dioecesi adscriptus censeatur. De cuius denique regimine rebusque administrandis, de eligendo Administratore sede vacante, deque aliis id genus praescriptis stari debet normis canonici iuris sancitis. Quae hisce Litteris statuimus, ea omnia curet ad exse­ cutionem ducenda Venerabilis quem diximus Frater Angelus Acerbi, facta ei etiam facultate alium virum in ecclesiastica dignitate consti­ tutum subdelegandi ad idem officium implendum, onere utcumque addito certa veraque transmittendi ad Congregationem pro Episcopis actorum exsecutionis documentorum exempla. Quas Apostolicas Lit­ teras Nos nunc et in posterum ratas esse volumus, contrariis haud obstantibus. Datum Romae, apud S. Petrum, die decimo sexto mensis Iulii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri decimo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI a publicis Ecclesiae negotiis 83 BERNARDINUS Card. GANTIN Congr. pro Episcopis Praef. Marcellus Rossetti, Proton. Apost. Angelus Lanzoni, Proton. Apost. Loco £g Plumbi In Secret. Status tab., n. 22.'i.37Jf. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1739 LITTERAE APOSTOLICAE I B. M. V. signum quod in ecclesia paroeciali loci v. d. Zakopane-Krzeptówki colitur ab Ipso Summo Pontifice pretioso diademate redimitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Nemini quidem latet quanta dilec­ tione quantoque filiali amore Nos ab ineunte aetate Beatam Mariam Virginem colamus ; quam profecto dilectionem inducere in populum fidelem omnimodis annitimur, unde eidem quam maximus evenire pos­ sit spiritalis proventus. Idcirco magno cum gaudio obsequendum esse existimavimus optatis Venerabilis Fratris Nostri Francisci S. R. E. Cardinalis Macharski, Archiepiscopi Cracoviensis, qui, rogantibus quo­ que tum clero tum fidelibus, a Nobis plurima prece expostulavit ut Beatae Mariae Virginis imaginem ecclesiae paroecialis oppidi quod indigenae Zakopane-Krzeptówki vocitant, pretioso diademate redimiremus. Hoc signum enim magnum habet momentum et pondus, quippe quod veluti munus et pietatis fraternaeque necessitudinis documentum quondam ab Episcopo Leiriensi-Fatimensi donatum sit praeclaro illi Stephano S. R. E. Cardinali Wyszynski felicissimae recordationis. Nos quoque imaginem hanc haud semel Ipsi contuiti sumus precesque No­ stras fidenter fudimus ; gaudentes insuper animadvertimus frequentes fidelium ibi adstare turmas ac Deiparam mariali rosario pie colere. Celebri igitur virorum mulierumque coetu coadunato, in Foro Pe­ triano, Nos Nostrae Apostolicae potestatis usi plenitudine, hoc ipso die, pridie IX anniversarii diei ab initio Pontificatus Nostri, simu­ lacrum quod superius memoravimus pretioso diademate coronavimus. Ipsa denique Virgo Maria benigne cunctis qui ad se decurrant usque se praestare velit opiferam ; semperque materais respicere oculis hos fideles ceterosque qui Eandem mariali rosario assidue venerantur. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xi mensis Octobris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono. © AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £B Sigilli In Secret. Status tab., n. 221.198. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1740 Officiale II Deipara Virgo Maria « Immaculatae Conceptionis » titulo ornata princeps renuntiatur Apostolici Vicariatus Izabalensis apud Deum patrona. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Manifesta iam diu Nostra pietas in caelites sanctos potissimumque sanctissimam Iesu Christi Matrem Ma­ riam libentes sane Nos adducit ut singulas per orbem communitates ecclesiales commendari iam velimus praesenti illorum patronatui validisque apud Deum omnipotentem praesidiis. Quapropter, illum quem hoc ipso die constituimus Vicariatum Apostolicum Izabalensem quem­ que ei pastorem praefecimus Venerabilem Fratrem Aloisium Mariam Estrada Paetau Ordinis Praedicatorum sodalem, arbitramur non sine causa iam a principio suam coram Deo habere patronam debere caele­ stem, quo certius dirigantur novi Vicariatus gressus ulteriorem ad prosperitatem et soliditatem, et quo fructuosius intra eundem gregem actuositas evangelizationi suavitasque renovationis peragatur. Cum ergo memoratus Vicarius Apostolicus Aloisius Maria Estrada Paetau suo ipsius nomine suique cleri ac populi fidelis preces Nobis exhibuerit ut Beatissima Virgo Maria sub titulo (( Immaculatae Conceptionis » principalis Patrona constitueretur et declararetur novelli Vicariatus Apostolici Izabalensis, Nos rebus optime reputatis atque iis universis confirmatis quae seu Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu maximo cum consensu Congregatio pro Cultu Divino hac de re factis a Nobis potestatibus iam egerint, id quod expetitum est libentissimo profecto animo concedimus cum iuribus et privilegiis quae cunctis con­ veniunt Patronis caelestibus secundum Instructionem « de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis » aliasque approbatas normas, quibusvis causis haudquaquam obstan­ tibus. Haec vero quae fieri iussimus tum in praesens tum in sequens plane tempus firma ac rata esse volumus, confisi videlicet Christi sanc­ tissimam Matrem studiosius usque ab Ecclesia Izabalensi proprio prope iure invocatam numquam praesentibus auxiliis eidem amato gregi caelitus (lefore. Datum Romae apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xn mensis Martii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. & AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tao., n. 216.182. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1741 III Paroeciale templum Beatae Mariae Virgini dicatum, ante « ¿emaiciu Kalvarija » nunc vero « Varduva » nuncupatum, quod intra fines dioecesis Telsensis, in Lituania, exstat, ad gradum Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Constat intra fines Telsensis dioe­ cesis, in Lituania, clarum quidem paroeciale templum exstare Beatae Mariae Virgini dicatum, antea « Zemaiciu Kalvarija » nunc vero ((Var­ duva )) nuncupatum, ad quod Christifideles frequentes conveniunt sa­ cram imaginem Deiparae Virginis cum Iesu Infante veneraturi ac memoriam quoque celebraturi Christi Passionis. Qua re, cum Venera­ bilis Frater Antonius Vaicius, Episcopus titulo Sullectinus atque Ad­ ministrator Apostolicus « ad nutum Sanctae Sedis » Telsensis Ecclesiae, litteris die vi mensis Iulii superiore anno datis, cleri populique nomine petiverit ut idem templum titulo ac dignitate Basilicae Minoris honestaremus, Nos, paternae dilectionis Nostrae signum hoc vertente Mariali Anno istis carissimis in Christo Telsiensibus filiis cupientes praebere, eiusdem Pastoris precibus libentes obsecundamus. De sententia igitur Congregationi pro Cultu Divino proposita, quam ratam habemus, Apo­ stolica Nostra usi potestate, harum Litterarum virtute perpetuumque in modum paroeciale templum, de quo mentionem fecimus, titulo ac dignitate Basilicae Minoris decoramus, cum omnibus iuribus et litur­ gicis concessionibus, quae sacris aedibus hoc nomine insignitis rite competunt, iis tamen servatis, quae iuxta Decretum « De titulo Basi­ licae Minoris » die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII editum, servanda sunt. Has denique Litteras Nostras sive nunc sive in posterum ratas esse volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die vi mensis Maii, Mariali Anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. 8 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco SB Sigilli In Secret. Status tab.. n. 218.01J. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1742 Officiale IV Simulacrum B. M. V. in caelum Assumptae, quod intra fines dioecesis Sonsonensis-Rivi Nigri pie colitur ibique in templo oppidi « Marinilla » asservatur, diademate redimitur pretioso. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Ut memoriae proditum est, haud licet de praecipuo venerationis cultu dubitare, quo intra fines Ecclesiae Sonsonensis-Rivi Nigri praeclara excolli tur imago B. V. Mariae in caelum Assumptae, quae inde ab anno MDCCCXXX^I in paroeciali templo loci (( Marinilla )) religiose asservatur, cum ceterum constet omnes illius paroeciae fideles Beatissimam Virginem in caelum Assumptam longe iam ante sibi dulcissimam elegisse apud Deum Patronam, in eiusque tutela ac fide etiam totius regionis incolas adhuc esse consuevisse. Quae cum ita sint, iure meritoque imago illa Deiparae B. M. V. dignissima videtur, quae maiore nunc aliquo decoretur honore, ipsaque hac de causa, cum Venerabilis Frater Alfonsus Uribe Jaramillo, Episcopus Sonsonensis-Rivi Nigri, cleri populique sui vota expromens, a Sancta hac Sede recens petierit ut Nostro nomine et auctoritate sibi liceat memoratam B. V. Mariae imaginem praestanti diademate coronare, Ipsi, qui plus plusque in dies cultum et amorem tantae Matris augeri vehementer cupimus, peramplam adhibentes occasionem Nobis datam iucundissimo hoc anno Mariali, non dubitamus ex summa potestate Nostra Apostolica, qua providenter fungimur, harumque Litterarum virtute facultatem petenti facere, quam nunc illi facimus, ut Nostro nomine et auctoritate ipso dilaudato Beatae Mariae Virginis in caelum Assumptae simulacro pretiosam imponet coronam, qua vel magis in dilecta dioecesi Sonsonensi-Rivi Negri tot filiorum christiana Fides confirmetur ac pietas, servatis de eiusmodi ritu ac formula liturgica lege praescriptis. Contrariis quibuslibet rebus non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xi mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. 83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. %ld.ll 5. t Acta Ioannis Pauli Pp. II 1743 V Paroeciale templum Beatae Mariae Virgini in Caelum Assumptae dicatum quod Lutinae intra fines Preáoviensis eparchiae exstat, ad gradum ac dignitatem Basilicae Minoris evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Inter praecipuas sacras aedes Presoviensis eparchiae, in Cechoslovachia, merito recensetur paroeciale templum Beatae Mariae Virgini in Caelum Assumptae dicatum, exstans Lutinae, ad quod, ornamentis et arte decorum, Christifideles eparchiae ac finitimarum dioecesium frequentes accedunt imaginem Deiparae (( Matris Unitatis » veneraturi eiusque supernum petituri fidentes auxi­ lium. Qua re, cum Reverendissimus Dominus Ioannes Hirka, Ordina­ rius « ad nutum Sanctae Sedis » Presoviensis, litteris die VIII mensis Maii superiore anno datis, etiam cleri populique nomine petiverit ut idem templum titulo ac dignitate Basilicae Minoris honestaremus, Nos, paternae benevolentiae Nostrae signum, hoc Mariali vertente Anno, tam dilectis in Christo filiis Presoviensibus cupientes praebere, istius Reverendissimi Domini precibus libentes volumus obsecundare. De sententia igitur Congregationis pro Cultu Divino Nobis proposita, quam ratam habemus, Apostolica Nostra usi potestate, harum Litterarum virtute perpetuumque in modum paroeciale templum, de quo mentionem fecimus, titulo ac dignitate Basilicae Minoris decoramus, cum omnibus iuribus et liturgicis concessionibus, quae templis hoc nomine insignitis rite competunt, iis tamen servatis, quae iuxta Decretum « De titulo Basilicae Minoris » die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII editum, ser­ vanda sunt. Has denique Litteras Nostras sive nunc sive in posterum ratas esse volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus. Datum Komae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die x x n mensis Iunii, Anno Mariali MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. ¡5 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco £g Sigilli In Secret. Status tab., n. 221.505. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1744 Officiale VI S. Mariae ad Nives templum apud vicum « Ponticelli » situm in Neapolitanae Ecclesiae finibus ad Basilicae Minoris gradum evehitur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Cum Nos magna veneratione Ipsi Beatam Virginem Mariam prosequi usque solemus, tum etiam vehe­ menter optamus ut eiusdem laudes honoresque apud populum fidelem latius proferantur ac magis magisque dilatentur. Haud quidem Nos sumus nescii Beatam Virginem Mariam pie coli Deique a plebe vici praesertim Ponticelli magna cum religione observari. Probe quoque scimus eaedem hanc arcto sane nexu cum basilica Liberiana iungi, ita ut hinc « salus populi Ponticelli », hinc (( salus populi Romani » dici possit, cum binis in locis de eiusdem agatur titulo, de Beata Virgine Maria scilicet ad Nives. Complures igitur ob causas has non modo libenter, verum etiam laetanter, ut marialis pietas plus plusque solidetur, Venerabilis Fratris Nostri Michaelis S. R. E. Cardinalis Gior­ dano, Archiepiscopi Neapolitani, postulationibus concedendum esse arbitramur, qui petierit ipsemet, additis pariter tum cleri tum Christi­ fidelium votis, ut templum Beatae Mariae Virgini ad Nives dicatum in vico Ponticelli Neapolitanae archidioecesis ad gradum dignitatemque Basilicae Minoris eveheretur. Itaque comprobatis iis quae Congregatio pro Cultu Divino de hac re statuit consiliis, factis a Nobis potestatibus. Beatae Mariae Virginis templum quod supra memoravimus ut in Basi­ licas Minores ascribatur decernimus, iuribus nempe ac liturgicis privi­ legiis attributis quae ad tempia hoc nomine honestata pertinent. Dili­ gentes proinde serventur quae decretum (( De titulo Basilicae Minoris », die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII exaratum, deliberavit et constituit. Quibuslibet rebus minime obstantibus. Ipsam demum Beatam Virginem Mariam plurima deprecamur prece ut cunctis qui ad eandem tam fiden­ ter decurrant, usque se praestet opiferam Matremque benignam, quae quidem hac in aede tenuioris ordinis praesertim tot per saecula filios Aliasque respexit. Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x x v n mensis Iulii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. 69 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco gg Sigilli In Secret. Status tab., n. 22!,.V $/105. t Acta Ioannis Pauli Pp. II 1745 VII In oppido « Gastellabate » quod dicunt, qui locus est dioecesis Vallensis in Lucania, paroeciale templum B. M. V. in Caelum Assumptae sacrum titulo ac dignitate Basilicae Minoris augetur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — Compertum quidem plane habetur in loco « Castellabate », quod oppidum est Ecclesiae Vallensis in Luca­ nia, paroeciale templum B. M. V. in Caelum Assumptae dicatum, necnon anno MCMXXXVII in pristinum restitutum, sacra ab aede in honorem Sanctae Mariae de gulia annis MCXXIV-MCXXXVIII primum illic aedificata profectum esse. Quod pluris tamen est, praeter eiusdem templi momen­ tum artisticum, pro explorato habetur ipsum, in primis ob paroeciales curas Reverendi Domini Archipresbyteri et cleri ei auxiliantis, magno­ pere non solum ad christianam fidem in incolis alendam, sed ad pecu­ liarem etiam pietatem erga Beatam Virginem Mariam, caelicam ac dulcissimam omnium fidelium Matrem, magis magisque colendam, vulgandam firmiterque tuendam conferre. Quapropter Nos, quibus maxime cordi est spiritale Christifidelium emolumentum omniumque animorum salus, non dubitantes quin audiendae sint preces, quibus ad Apostolicam Sedem admotis Venerabilis Frater Iosephus Casale, Episcopus Val­ lensis in Lucania, sua suique cleri ac populi vota expromens, nuper poposcit ut clara quam diximus aedes sacra insigni Basilicae Minoris titulo decoretur, nunc, sicut quod hac de re Congregatio pro Cultu Divino ex facultatibus sibi a Nobis factis hodie peregit, id confirmamus, ita e plenitudine etiam potestatis Nostrae Apostolicae harumque Lit­ terarum virtute nominatum templum paroeciale B. V. Mariae in Caelum Assumptae consecratum ad gradum honoremque Basilicae Minoris per­ petuumque in modum evehimus ; omnibus ei traditis iuribus et privi­ legiis, quae reliquarum eiusmodi ordinis Basilicarum sunt propria, iis tamen servatis, quae secundum Decretum (( de titulo Basilicae Mi­ noris », die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII evulgatum, rite sunt servanda. Contrariis quibuslibet haud obstantibus. Quas Litteras No­ stras Apostolicas nunc et in posterum religiose observari volumus omnes­ que effectus suos habere. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die altero mensis Augusti, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis Loco ¡Ji Sigilli In Secret. Status tab., n. 22J,.766. 1746 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale EPISTULA Ad Venerabilem Fratrem Ladislaum S. R. E. Cardinalem Paskai, ad Episcopos adque catholicos fideles Húngaros post nongentos quinquaginta transactos annos ab obitu S. Stephani, Hungarorum Regis. Mariali anno 1988 iam absoluto, eodem die quo Ecclesia meminit (( ... Virginem Mariam, perfecto terrestris vitae itinere, corpore et anima ad supernam caeli gloriam evectam esse ... », vos, dilecti Fratres et Filii Hungari, memoria recolitis nongentos quinquaginta transactos annos ab obitu sancti Stephani, Nationis vestrae Conditoris, atque una simul sedulam honoratis praesentiam Mariae « Magnae Dominae » in vestra perantiqua historia. Etenim die xv mensis Augusti anno M x x x v i n obiit diem supremum rex Stephanus, qui Gentis vestrae clarum gressum in christianam religionem perfecerat, eidemque here­ ditate reliquit pietatem in Virginem Mariam. Eodem hoc anno, praeterea, memoria fit quinquaginta annorum a quarto et tricesimo omnium Nationum Eucharistico Conventu, qui sane eventus ecclesialis mirum in modum pernotuit non in urbe vestra Budapestino tantum atque in Patria vestra, sed cuncto in catholico orbe celebri illo mense Maio anno 1938. Sicut omnes noverunt, Summi Pon­ tificis Legatus missus est Eugenius Pacelli, tunc Secretarius Status, qui sane subsequenti anno ad Supremum evectus est Pontificatum, as­ sumpto nomine Pio XII. Maiores vestri semper pro certo habuerunt Christianam fidem arte coniungi cum Mariali pietate : quam veritatem Episcoporum praedi­ catorum fidei — praesertim Adalberti et Gerardi — apostolicus ardor inculcavit nec non presbyterorum monachorumque, qui Christi reli­ gionem populum vestrum docuerunt. Veritatis Evangelicae receptio, cuius initium factum est sub prin­ cipe Géza, cultorem invenit praecipuum ipsius filium Stephanum, atque ita factum est ut Silvester II Papa, anno millesimo exeunte, per Abba­ tem Astrick-Anastasium ei mitteret regis coronam, agnosceretque eius­ modi facinore etiam quod ad formam pertinet Hungarorum supremam libertatem. Christi Vicarii benevolentiae respondit sanctus Rex ratione laude digna : decem enim dioeceses condidit earumque exstruxit ecclesias cathedrales; monachorum institutioni favit; providas edidit leges, quas colere iussit firmiter; cum populis proprioribus aptam excitavit conso- Acta Ioannis Pauli Pp. II 1747 ciationem, mutuo nisam obsequio atque catholicorum institutorum ob­ servantia; rationes habuit artas cum praecipuis orbis Christiani tunc temporis sedibus, ibique pro peregrinatoribus" Hungaris hospitia consti­ tuit. Paucis, Nationem suam in Rem Publicam Christianam convertit. Imaginem pariter egregiam prae se fert ipsius domestica familiarisque vita. Studiosus exstitit maritus Beatae Giselae Bavaricae, sororis imperatoris sancti Henrici II. Firma fide praeditus, prope domum regiam aedificavit monacharum coenobium, ut diuturnam orantemque deprecationem prospiceret familiae suae suoque Populo. Pater benignus atque sollicitus vicissitudinum heredis regnique, filium suum Emericum instruxit ad sanctitatem — qui in sanctorum numerum relatus est die XX mensis Augusti anno 1083 — atque ad arduam rei publicae admi­ nistrandae rationem'. Qua in re exemplo sunt hortationes quae inve­ niuntur in libello (( De morum institutione ad Americum ducem ». Verum, Stephani exspectationes ad domum regnatricem pertinentes ad effectum adduci non potuerunt : mortuus est Emericus, ut ferunt regni Chronica, dum venabatur, die II mensis Septembris anno 1031. Licet dolore affectus ob defectionem progeniei suae quam praeficeret Nationi, firmius usque in fide haesit, populumque concredidit suum praesidio <( Magnae Dominae Hungarorum ». Spiritualis Sancti hereditas efficax facta est per decursum acerbae historiae populi Hungarici : Maria vero praesentia atque praesidio suo continenter saepiente, potuit ille identitatem suam servare atque saepe totius Christianitatis oppidum munitum se praebuit. Volvente hoc anno in ecclesiis cathedralibus vestrae Patriae a vobis cultus tributus est pretiosis reliquiis clari illius veritatis catho­ licae propagatoris in vestra Natione. Ipsius « Manus Dextera Sancta » emensa est benedicens regionem vestram, sanctas excitando animi commotiones, moralis spiritalisque' renovationis proposta. Unusquisque vestrum istius iubilaris memoriae sancti Regis occasionem nanciscatur ad illius fidei altitudinem recogitandam nec non eius vitae civilis et familiaris integritatem, atque ut ei accommodet vitae consuetudinem moresque suos. Iubilaris haec memoria Marialisque Anni celebrationis perficientur Budapestini, Venerabiles Fratres et Dilecti Filii et Filiae, per sol­ lemne sacrificium Eucharisticum proximo die xx mensis Augusti, inter quod dedicatio renovabitur quam vestrae Nationis Magnae Matri Dei exegit sanctus Stephanus. Hungaria catholica, id pro certo habemus, Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1748 Officiale eiusmodi collegialis consecrationis Virgini actum suum faciet eumque commutabit cum vinculo fidelitatis in Eam atque in Ipsius Filium. Etiam Nos vobiscum cogitatione et animo erimus. Atque pergratum habebimus vos comitari non precibus tantum Nostraque Apostolica Benedictione, sed Nostrum putabimus universalis Ecclesiae Pastoris munus renovare, una cum vobis, Fratres in episcopatu, Patriae vestrae commendationem « Magnae Dominae Hungarorum » ut, — sancto rege Stephano deprecante — Ipsa ei praesidio sit eidemque prosperitatem obtineat atque erga Christum firmam fidelitatem. Ex Aedibus Vaticanis, die xvi mensis Augusti, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo. IOANNES PAULUS PP. II ALLOCUTIONES I Ad quosdam seiunctos fratres ex Africa. Dear Friends, 1. I am happy to welcome you to the Vatican, and I greet you with the words of the Apostle Paul : "Grace and peace to you from God our Father and the Lord Jesus Christ". 1 The ecumenical nature of your group brings to mind the words of the Second Vatican Council, that "coopération among all Christians vividly expresses that bond which already unités them, and it sets in clearer relief the features of Christ the Servant". The bond which unités us is nothing less than the pouring into our hearts of the Holy Spirit, through our baptismal configuration with Christ. It has to be our ardent prayer that an increased awareness of the nature and significance of that bond will make our witness before the' world more authentic and convincing. Essential to that witness is the spirit of service with which we seek to respond to the needs of our brothers and sisters. 2 3 * Die 27 m. Maii a. 1988. 1 1 Cor 1:3. 2 Unitatis 3 Cf. Rom 5:5. Redintegratio, 12. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1749 2. I am fully aware of how deeply committed you are, as leaders of the Christian Churches and communities in your country, to proclaiming the Gospel message of salvation and to affi.rm.ing, in the historical and social circumstances of your peoples, the values intrinsic to that message and inseparable from it, such as peace, solidarity, justice and the equal human dignity of ali. In the one "house of God" there is room for everyone, but above ali for the weakest and poorest and most vulnerable of the brethren. 4 I know the anguish that you expérience as you see, day by day, the terrible toll that the system of apartheid continues to take on the lives of individuáis and families, and on society itself. You are aware of the Holy See's constantly declared defence of human dignity and human rights, and its opposition to ali forms of racial discrimination. I do not hesitate to repeat once again that "every form of discrimination based on race, whether occasionai or systematically practised, and whether it is aimed at individuáis or whole racial groups, is absolutely unacceptable". For we believe that what is taught in Scripture applies to every mah and woman, that "God created man in his own image" and that all of us "were reconciled to God by the death of his Son". 5 6 7 3. Since reconciliation is at the heart of the Gospel, Christians cannot accept structures of racial discrimination which violate human rights. But they must also realize that a change of structures is linked to a change of hearts. The changes they seek are rooted in the power of love, the divine love from which every Christian action and transformation Springs. Christians in South Africa are called to work together to promote among ali peoples in your society a sense of effective solidarity, which I have recently discribed, in another context, as "a firm and persevering détermination to commit oneself to the common good, that is ... to the good of ali and of each individuai because we are ali really responsible for all". 8 I pray that the Christian communities in South Africa will continue to foster only peaceful means of responding to the difficulties of the présent situation. The admonition contained in the Letter of Saint 4 Cf. Heb 3:6. 5 Address to the United Nations Committee against Apartheid, 7 Iuly 1984. « Gn 1:27. 7 Born 5:10. * Sollicitudo Rei Socialis, 38. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1750 James is most appropriate : "The harvest of righteousness is sown in peace by those who make peace". Let ns share the hope that in the midst of so much suffering in South Africa, of which the whole world is witness, your ecumenical efforts will plant seeds of justice and peace which, by the help of God's grace, will come to fruition soon. May God bless all his sons and daughters in South Africa. 9 II Ad quosdam Australiae episcopos sacra limina visitantes.* Dear brother Bishops, 1. We have just brought to completion the Church's annual célébration of the great mysteries of Rédemption : Christ's Death and Résurrection, his Ascension into heaven and the coming of the Holy Spirit at Pentecost. It is with joy that I welcome you for your ad Limina visit at a time when the célébration of thèse great mysteries of faith is still so vivid in our minds and hearts. Pentecost, in particular, reminds us that the Church, even after two millennia, is always young through, the working of the Holy Spirit. It was, in part, to enhance awareness of this fact that my predecessor Pope John XXIII convoked the Second Vatican Council. His prayer was that the wonders o f the Holy Spirit would be renewed in our day as in a new Pentecost. If we consider the Church's long history with the eyes of faith, we can find ample confirmation that the wonders of the Holy Spirit are indeed renewed in every age, notwithstanding the obstacles that human sinfulness and weakness impose. In the words of the Council, "every renewal of the Church essentially consists in an increase of fidelity to her own calling ... Christ summons the Church, as she goes her pilgrim way, to that continuai reformation of which she always has need, insofar as she is a human and earthly institution". We must add that the Church's fidelity to her calling means fidelity to a living person : Jesus Christ. Through him, her bridegroom and Lord, she enters into communion with the Father and the Holy Spirit. 1 9 3:18. * Die 28 m. Maii a. 1988. 1 Unitatis Redintegratio, 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1751 2. For us Bishops, our relationship to God, or more precisely our communion with the Most Blessed Trinity, is obviously not just an individual expérience for our own benefit. Rather, as a gift received in Baptism and sealed by the Spirit in a new way at our episcopal ordination, this relationship becomes the very source of our ministry to God's people. A Bishop's role in his local Church and in the universal communion of faith is not without an intimate and dynamic relationship to his personal commitment to God through Jesus Christ in the Holy Spirit. Äs the Council reminds us : "It pleased God to sanctify and save human beings not as individuáis without any bond or link between them, but rather to make them into a people who might acknowledge him in truth and serve him in holiness '. According to Saint Paul, together we form the one body of Christ, with ali that this implies for our relationship with God and with one another, and for the mission we have received through Baptism and Holy Orders. It is within the context of this mystery of ecclesial communion that I wish to reflect briefly with you on some aspects of the Church's life in Australia. 5 2 3 3. The communal dimension of the Church's existence is vividly illustrated by her worship and sacramentai life. The renewal envisioned by the Council included the earnest desire that ali the faith­ ful should be led to "full, conscious and active participation" in the liturgy, and that they should "eagerly fréquent those sacraments which were instituted to nourish the Christian life". I rejoice with you that liturgical renewal has indeed led to a more active par­ ticipation in the Church's worship, and to a new awareness that full participation means actively sharing in the Church's mission in daily life. 4 5 At the same time we recognize that changes in the Church as well as the increased secularization of society have been the occasion for some to absent themselves from her sacramental life, particularly the Sunday Eucharist. This phenomenon is not confìned to Australia, but I know that this does not lessen your concern that the proportion of Catholics in your country who regularly attend Sunday Mass has 2 Lumen 3 Cf. 1 Cor 12:27. Gentium, 9. 4 Sacrosanctum 5 Ibid., 59. 114 - A. A. S Concilium, 14. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1752 Officiale been in decline, despite the apparent stability of Mass attendance due to increases in the Catholic population. This is a trend that wounds the very heart of ecclesial communion, for as the Council teaches : "The goal of apostolic endeavour is that ali who are made children of God by faith and Baptism should come together to praise God in the midst of his Church, to take part in the Sacrifice and to eat the Lord's Supper". 6 4. One of the outstanding features of the Church in Australia has been the striking witness of the Catholic people's fidelity to Sunday worship. Your pioneer bishops and clergy instilled into them the truth that "it is the Mass that matters". People overéame the difficulties of distance and climate in order to particípate in the Eucharist. They did so in imitation of their priests, whose self- sacrifice in bringing the Mass to them was in many instances nothing short of heroic. I wish to commend you and your clergy for your fidelity to this tradition and for your efforts to bring the sacraments to God's people. I would also urge you to consider ways to restore an awareness of the supreme value of participation in the Eucharist among those who have given up Sunday worship. As a help to us in fulfilling this task, the documents of the Council provide the necessary orientation. They constitute a rich source of inspiration and reflection for all who seèk to deepen their appréciation of worship and participation in the liturgy. For the Council Fathers, liturgy is a foretaste of heaven, it is the sacred action par excellence, in which God is glorifìed and we are made holy. It contributes to our interior formation and gives rise to an authentic Christian spirit, and is therefore of the greatest importance for the spiritual life. The liturgy animâtes our search for unity and our practice of eharity. It is indeed "the summit towards which the activity of the Church is directed ; it is also the fount from which all her power fiows". 7 Far from being only an obligation, participation in the Eucharist is an actualization and strengthening of ali that is most sacred and most vital in Christian life. People need to be reminded of the immense spiritual riches that sharing in the Eucharist brings to them as members of a royal priesthood. 6 7 IUd., IUd. 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1753 5. The most effective means of imparting this conciliar teaching is the witness of pastors whose own lives radiate a love and révérence for the liturgy, a love and révérence based on a profound under­ standing of the sacred mysteries, especially the Eucharist. Sound catechesis is also of capital importance for full participation in the sacraments. Catechesis concerning the significance and necessity of Sunday worship must be imparted both in the home and at school. Those who are no longer in school, especially young adults, need to be constantly encouragéd to receive the sacraments and should always be made welcome by the worshipping community. As I have pointed out in Catechesi Tradendae, "sacramental life is impoverished and very soon turns into hollow ritualism if it is not based on serious knowledge of the \meaning of the sacraments, and catechesis becomes intellectualized if it fails to come alive in practice". sacramental 8 Catechesis in general, and especially catechesis about the Eucharist, must insist on the supernatural content of Catholic doctrine. Other- wise the faith of God's People risks being reduced to the level of subjective religious feelings, or to a "moralism" detached from a doctrinal foundation. Fidelity to the objective content of faith is basic to the Church's life and mission, and to défend that content and pass it on to each new generation are among the gravest responsi­ bilities of a Bishop's teaching and pastoral office. I would encourage you to make this a principal aspect of your ministry. 6. All that I have said about the Eucharist also applies to the On other occasions I have drawn attention Sacrament of Penance. to the close link between these two sacraments. 9 The Introduction to the New Order of Penance expresses this very beautifully when it states that "in the Sacrament of Penance ... the Father receives the home-coming son, Christ puts the lost sheep on his Shoulder and returns it to the sheepfold, and the Holy Spirit sanctifies his temple again or dwells in it more fully. All this is manifested by a renewed and more fervent sharing in the table of Lord where there is great joy in the banquet given by the Church of God for the son returned from afar". 8 No. 23. 9 Cf. 10 10 Redemptor Hominis, Misericordiam Suam, 6. 20; Dominicae Cenae, 7. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1754 Officiale As with the Eucharist, the Sacrament of Penánce calis for careful catechesis. An evident appréciation of this sacrament on the part of priests themselves will help the laity to realize the necessity and value of individual confession and absolution for growth in holiness and as the ordinary way by which a person who is aware of serious sin is reconciled with God and with the Church. 11 7. I also wish to mention the link between the vitality of sacra­ mental practice and vocations to the priesthood and religious life, which are so important for the future of your local Churches. God's gift of priestly and religious vocations is mysteriously related to the participation of the faithful in the Eucharistie Sacrifice with révérence and with a worthiness conferred by the Sacrament of Penance. As the chief source of pastoral charity, the Eucharist not only sustains priests and Religious in a life of faith and selfless love; it also enkindles that pastoral charity in potential priests and Re­ ligious, so that they too may serve Christ and his Church in these special vocations. Fostering love for the sacraments among the young, especially love for the Eucharist, is an important part of promoting vocations. 12 We must also pray, since what is at stake is not any human project of our own, but rather the réalisation o f God's plan. Düring his earthly ministry, Jesus recognized that "the harvest is plentiful, but the labourers are few". He then revealed our serious responsibility for overcoming the imbalance between the needs of God's people and the number of apostolic labourers when he commanded us to "pray therefore the Lord of the harvest to send out labourers into his harvest". Here too, the fefvour of our prayer for vocations is intimately linked to our love and understanding of the sacraments. 13, 14 15 At the same time the local Churches, as well as religious com­ munities, must be energetic in undertaking the research, planning and Organization necessary for the promotion of vocations. The quality and number of personnel and resources allotted to this work are not only a measure of the priority given to this challenge, but also a testimony to the firm conviction of the various diocèses and religious 11 Cf. C.I.C., 960. 12 Cf. Presbyterorum 15 Cf. Congrégation for the Clergy, Postquam Apostoli, 25 March 1980. 14 Lk 10:2. 15 Ibid. Ordinis, 14. Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1755 communities that God's generosity will not be lacking to support our human endeavours. We must constantly renew our trust in the im­ mense power of Christ's Paschal Mystery to raise up and sustain new vocations in the Church. Dear Brothers, as Australia célébrâtes her Bicentenary, you and your people are called to reflect on the contribution which the Church has made and is ihaking to your national life and history. It was my special joy to witness this contribution at first hand during my pastoral visit. Together with you, I pray that the people of Australia will not fail to build a society based on the love and worship of Almighty God. May Catholics always be a shining example of this to their brothers and sisters ! In this year dedicated to Mary, Mother of Christ and Mother of his Church, I commend you and your clergy and people to her loving intercession, and I cordially impart my Apostolic Blessing. III Ad quosdam episcopos Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis limina Apostolorum visitantes.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. Once again it is a great joy for me to welcome a group of American Bishops. In you I greet ali the priests, deacons, Religious and laity of the Provinces of Louisville, Mobile and New Orleans. Memories of New Orleans encourage me to send special greetings to those groups that I met there : the youth of America, the apostles of Catholic éducation, the belo ved black community throughout your land, and ali those striving to meet the challenge of greatness in higher Catholic éducation. At the same time I remember in my thoughts and cherish in my heart ali the faithful of America, for whom we are striving to provide true pastoral service in the name of "the Chief Shepherd of the flock", our Lord and Savior Jesus Christ. 1 In all the pastoral events that I expérience with you, the Bishops of the United States—each event in continuity with the preceding ones—it is my intention to reflect with you on an organic pastoral • Die 31 m. Maii a. 1988. 1 1 Pt 5:4. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1756 vieto of our episcopal ministry. This organic view must take into account the perennial exigencies of the Gospel ; it must also express the indisputable priorities of the life of the Church today, both in her universal needs and in the special requirements of the Church in the United States. At the same time it must faithfully reflect the cali of the Second Vatican Council to reform and renewal as reiterated by the Bishop of Rome and the Worldwide Episcopate in communion with him. This communion is especially evident in the différent sessions of the Synod of Bishops, the conclusions of which are of special urgency for all pastoral planning in the Church. 2. One of the essential thèmes of the Gospel that has been emphasized by both the Second Vatican Council and the Synod of Bishops is the cali to penance or conversion—and consequently to reconciliation—incumbent on all members of the Church, and par­ ticulari^ relevant to our own lives and ministry as Bishops. Conversion as proclaimed by Christ is a whole program of life and pastoral action. It is the basis for an organic view of pastoral ministry because it is linked to ali the great aspects of God's révélation. Conversion speaks to us about the need to acknowledge the primacy of God in the world and in our individual lives. It présupposes the reality of sin and the need to respond to God in and through Christ the Savior, who frees us from our sins. Christ's command of con­ version imposes on us "the obédience of faith" in ail its implications. 2 Conversion becomes for us a synthesis of the Gospel, and repeated conversions throughout the ages reflect the unceasing action of the Risen Christ on the life of the Church. Jesus himself introduces us to the meaning of penance or conversion when he says : "Repent and believe in the Gospel". Conversion signifies an internai change of attitude and of approach to God and to the world. This is the way the Church has always understood this reality. The Synod of 1983 described it as "the inmost change of heart under the influence of the word of God and in the perspective of the Kingdom", and again as "a conversion that passes from the heart to deeds, and then to the Christian's whole life". 3 4 3. Our conversion is understood as a response to the call of Jesus to embrace his Gospel and enter his Kingdom. His call had been 2 Rom 3 Mk 1:5. 1:15. * Reconciliatio et Paenitentia, 4. 1757 Acta Ioannis Pauli Pp. II anticipateci by the Precursor of his Kingdom, John the Baptist : "Repent, for the Kingdom of heaven is at hand '. Jesus himself entrusted this call to his Apostles and through them to us. On the day of Pentecost it was taken up by Peter who encouraged the people to proclaim Jesus Christ as Lord and Messiah, saying : "Repent and be baptized, every one of you in the name of Jesus Christ for the forgiveness of your sins; and you will receive the gift of the Holy Spirit". The Apostle Paul bore public testimony to the fact that he "preached the need to repent and turn to God, and to do works giving évidence of repentance . 5 5 6 55 7 In imitating the Apostles Peter and Paul, by striving to embrace the reality of conversion and by preaching it, we are in effect proclaim­ ing the full content of the truth that Jesus revealed about repen tance. In speaking of conversion or penance we direct people's attention to God himself and to the need to live in conformity with the truth that God has expressed regarding human nature. To cali to conversion means to proclaim God's dominion over ali création, especially over ali humanity. It means extolling God's law and acknowledging ali the practical effects of création. In the act of conversion the human person proclaims his or her dependence on God and acknowledges the need to obey God's law in order to live in freedom. Conversion présupposes an acknowledgment of the reality of human rébellion against the majesty of God. In each person's heart conversion signifies the vast superiority of grace over sin, so much so trat "where sin increased, grace overflowed ali the more' . Conversion is made possible and actually brought about in human hearts by the victory of Jesus in his Paschal Mystery. Every individuai conversion is an expression of the divine plan whereby human beings must consent to God's salvific action. Henee every conversion expresses the nobility of human effort and at the same time its total insufficieney. Every conversion proclaims the supremacy of grace. 5 8 4. By reflecting on Jesus' words to be converted, to repent, to open our hearts to life and grace, to renounce sin, we discover the relationship between conversion and God's love, the relationship be­ tween conversion and God's power. 5 Mt 3:2. 6 Acts 2:38. 7 Acts 26:20. 8 Rom 5:20. As we reflect on the call of Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1758 Officiale Jesus to do penance we discover the new world of mercy, which is revealed in the Cross. The Cross of Jesus Christ is indeed, as I have stated before, "a radical révélation of mercy, or rather of the love that goes against what constitutes the very root of evil in the history of man : against sin and death ... the Cross of Christ, in fact, makes us understand the deepest roots of evil". Mercy in turn presumes conversion on the part of all of us, and the notion of conversion forces us to reflect on the truth which we must live. It often happens that when the Church speaks of the requirements of truth in relation to conversion and mercy the world reacts negatively. But the Church cannot proclaim the reality of God's infinite mercy without pointing out how the acceptance of mercy requires an openness to God's law. It requires the personal observance of God's law as a response to his covenant of mercy. In demonstrating his fidelity to his fatherly love, God cannot contradict his own truth. Henee true conversion, which consists in discovering God's mercy, includes repentance from whatever negates the truth of God expressed in human nature. 9 5. At the same time conversion brings with it reconciliation. Reconciliation is the resuit o f conversion. It is the gift of the heavenly Father given through Christ and in the Holy Spirit to those who are converted. In the words of Saint Paul : God "has reconciled us to himself through Christ and given us the ministry of reconciliation". 10 Conversion remains the key to ail reconciliation and to the Church's ministry of reconciliation. Springs All individual and collective réconciliation from the conversion o f hearts. The social fabric of the Church and the world will be reformed and renewed only when conversion is interior and personal. The needed reform of oppressive economie and politicai structures in the world cannot be effected without the conversion of hearts. The reconciliation of humanity at the level of individuáis, communities, peoples and blocs of nations presumes the conversion of individual hearts and must be based on truth. The Synod on Reconciliation and Penance fully proclaimed this truth, showing how at the oasis o f all divisions there is personal sin, the ultimate essence and darkness of which is "disobedience to God". 9 Dives in Misericordia, 8. 10 2 Cor 5:18. 11 Reconciliatio et Paenitentia, 14; cf. No. 16. 11 Acta Ioannis Pauli Pp. II 1759 6. In being called to be a sign of reconciliation in the world, the Church is therefore called to be a sign of conversion from sin and of obédience to God's law. In her very nature the Church is the great sacrament o f réconciliation. To live this truth fully she must at all times be both a reconciled and reconciling community that proclaims the divisive power of every personal sin but above all the reconciling and unifying power of Christ's Paschal Mystery, in which love is stronger than sin and death. In fidelity to her mission the Church must preach the existence of evil and sin. With great insight the Synod of Bishops acknowledged with Pope Pius XII that "the sin of the Century is the loss of the sense of sin". In the Post-Synodal Apostolic Exhortation I noted that the "restoration of a proper sense of sin is the first way of facing the grave spiritual crisis looming over man today". Already the early Church had reacted vigorously to the illusion of sinlessness on the part of some, as stated in the First Letter of Saint John: "If we say we have no sin, we deceive ourselves and the truth is not in us". 12 13 14 When we take to heart this statement, we open ourselves to the action of the Holy Spirit who reveáis to us our limitations and defects and "convicts" us of our sins of act and omission. At the same time, both as individuáis and as communities in the Church we know that we have not yet reached our goal, we do not yet fully live the Gospel, we have not yet perfectly applied the Council. The more we have a sense of our limitations and personal sins, the more we will divest ourselves of any sentiments of neo-triumphalism and take to heart ali pertinent observations and suggestions about our life and ministry. 7. Humbled before God and reconciled with him and within herself, the Church is able to pursue with interior freedom her specific mission, which is "to evoke conversion and penance in man's heart and to offer him the gift of reconciliation". This she does in différent ways, particularly through catechesis and the sacraments entrusted to her by Christ. At this moment in the Church's life, both in the United States and throughout the world, it is opportune to reflect 15 12 Cf. ibid., 18. 13 Ibid. 14 1:8. 15 Reconciliatio et Paenitentia, 23. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1760 on the Sacrament o f Penance with a view to reinforcing, in communion with the whole Church, an organic pastoral approach to a matter of such supreme importance for the conversion and reconciliation of the world. The general expérience of the Bishops participating at the Synod and of many others throughout the Church in regard to the use of this Sacrament was summarized in this way : "The Sacrament of Penance is in crisis. ... For the Sacrament of Confession is indeed being undermined". The statements are neither negative expressions of pessimism nor causes for alarm ; they are rather expressions of a pastoral realism that requires positive pastoral reflection, planning and action. By the power of Christ's Paschal Mystery that is active within her, the Church is capable of responding to ali the crises that she ever faces, including this one. But she must make sure that she acknowledges the crisis, and that she adequately faces it with the supernatural means at her disposai. 16 8. In this crisis, which becomes a challenge to the Church's fidelity, the Bishops have a particular responsibility, which they can meet with a unique effectiveness. In something as sacred as this Sacrament, sporadic efforts are not enough to overeóme the crisis. For this reason I appeal today to you and through you to ali the Bishops of the United States for organic pastoral planning in each diocèse to restore the Sacrament of Penance to its rightful place in the Church and to renew its use in full accordance with the intention of Christ. A key point in this renewal process is "the obligation of pastors to facilitate for the faithful the practice of integral and individual confession of sins, which constitutes for them not only a dnty but also an inviolable and inalienable riglit, needed for the soul". 17 besides being something In this task the Bishops need the support and fraternal collaboration of all concerned. Of special importance are the concerted efforts of ali the members of the Conference of Bishops in insisting that the "gravis necessitas" required for general absolution be truly understood in the sense explained in Canon 961. In various régions of the world, the crisis facing the Sacrament of Penance is due in part to unwarranted interprétations of what constitutes the conditions » Ibid., 28. 17 Ibid., 33. 1761 Acta Ioannis Pauli Pp. II of the "gravis necessitas" envisioned by the Church. The Bishops, not only of the United States but of all countries, can make a great pastoral contribution to the true renewal of the Sacrament of Penance by their sustained efforts to do everything possible to promote the proper interprétation of Canon 961. At stake is the whole question of the personal relationship that Christ will s to have with each pénitent and which the Church must unceasingly défend. In the Encyclical Redemptor Hominis I spoke of this relationship as involving rights on the part of each individuai and of Christ himself. 18 9. As Bishops we also contribute to true renewal by fratemally encouraging our priests to persevere in their incomparable ministry as confessors. This means that they must first travel this path of conversion and reconciliation themselves. In this too we must give them an example. Priests are meant by Christ to find immense spiritual fulfillment in accomplishing the Church's "ministry of reconciliation" in a unique and supremely effective manner. 19 20 Reflection on the Sacrament of Penance as the Sacrament of conversion and reconciliation will truly help individuáis and com­ munities within the Church to understand the real nature of the renewal called for by the Second Vatican Council. The Sacrament of Penance is the actuation of Christ's paschal victory, because it is the personal application of his reconciling action to individuai hearts. Without the proper use of the Sacrament of Penance ali other forms of renewal will be incomplete, and at the same time the very reform and renewal of structures will be limited. For this reason the Sacrament of Reconciliation will prove to be a true Jcey to social progress and sure measure of the authentieity of all renewal in the Church in the United States and throughout the world. 10. As we move closer toward the year 2000, roe must ever more effectively proclaim the fullness of Christ's mercy and offer to the world the hope that is found only in a loving and forgiving Savior. In order to aceomplish this we are called to do everything possible to prompte the sacrament of mercy and forgiveness in accordance with the Second Vatican Council, the pertinent liturgical norms of the Church, the Code of Canon Law and the conclusions of the Synod 1S Cf. No. 20. " Cf. Reconciliatio 20 2 Cor 5:18. et Paenitentia, 29. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1762 Officiale of 1983 as formulateci in Reconciliatio et Paenitentia. A goal of this magnitude cannot be attained without the constantly renewed collégial communient of the worldwide Episcopatu. Today, in particular, I ask this commitment of you and all your brother Bishops in the United States. To each of you and to all your local Churches : "Grace, mercy, and peace from God the Father and Ohrist Jesus our Lord". 21 IV Bononiae in aedibus almae Matris studiorum, IX exeunte saeculo ab athenaeo condito.* Magnifico Signor Rettore, illustri Docenti e Presidi di Facoltà, Alunni ed Alunne tutti, cari Amici! 1. È per me motivo di grande gioia questo incontro, per il quale vivamente ringrazio la cortesia di voi, Autorità Accademiche, e di ciascuno di voi qui presenti. Un incontro eccezionale per un evento eccezionale : il compimento di 900 anni di vita di questa « alma mater studiorum », che è l'Università di Bologna. Già per ogni istituzione celebrare il centenario è ragione di legit­ tima fierezza. Ma la presente ricorrenza è per questo Ateneo un motivo di più alto prestigio in virtù del tempo e delle circostanze : essa, infatti, ci riporta agli albori del Secondo Millennio cristiano, allorché l'Eu­ ropa si andava configurando nell'ormai compiuta fusione tra l'antico ceppo latino e la vitalità dei popoli germanici e slavi, sotto l'influsso decisivo e — si direbbe — catalizzante della forza spirituale del Van­ gelo. Proprio nello sviluppo di questo processo di amalgama e di rinnovamento, tra gli altri importanti fattori, fu determinante il contributo dato dalle Università, che andavano via via sorgendo anche sul modello della primigenia ed esemplare esperienza bolognese. Era il tempo in cui, pur in mezzo a tensioni e contrasti, emergeva potente l'esigenza di un'unità politica e spirituale dei popoli. Ad essa il cristianesimo — ormai pienamente diffuso e radicato nell'intero 21 1 Tim 1:2. * Die 7 m. Iunii a. 1988. « Acta Ioannis Pauli Pp. II 1763 Continente — seppe efficacemente rispondere con la sua proposta di una verità una e unificante, con l'affermazione della dignità della ragione quale indispensabile componente dell'atto di fede, con il suo messaggio di elevazione dell'uomo, figlio e interlocutore di Dio, e di fraternità universale. Al servizio di questa stessa esigenza unitaria si posero le Università degli studi, tutte entro l'alveo di una cristia­ nità chiaramente consapevole della sua identità, spesso addirittura istituzionalmente collegate con la Chiesa. 2. La scuola universitaria — a differenza delle scuole antiche e anche delle scuole monastiche — mira alla formazione e organizza la ricerca non più solo in ordine alla perfezione dell'individuo o alle necessità della comunità religiosa, ma si apre all'intera società, alle sue richieste, alle funzioni della nuova vita cittadina. In connessione con questo allargamento di prospettiva sociale, si avverte l'importanza di un lavoro di sintesi, orientato a raggiungere l'unità del sapere ed a far convergere le diverse conoscenze in una visione globale della realtà. Tutto ciò si iscriveva nello sforzo di esplo­ rare l'unica e suprema verità di Dio, riflessa nelle verità parziali che la mente umana riesce a indagare. Come ho già ricordato in altre occasioni, la nozione di (( università » comporta infatti un'esigenza di universalità, e cioè un'apertura a tutta la verità che tutti attrae e sovrasta, e si identifica nella verità di Dio e nella verità dell'uomo, che è il Verbo incarnato. In tal modo viene anche esaltato, almeno implicitamente, l'uomo, come soggetto capace di analisi, di rifles­ sione, di giudizio, e come indagatore e ammiratore di ogni valore e di ogni bellezza. 1 In un mondo largamente dominato dall'uso della forza e dall'abi­ tudine del sopruso, proprio nelle sedi universitarie si andò a poco a poco affermando il primato della ragione e del diritto. A questo proposito come non ricordare lo sviluppo degli studi giu­ ridici, sia nel campo civile sia nel campo canonico, che si verificò soprattutto nell'Ateneo bolognese ad opera di maestri illustri quali Irnerio, la <( lucerna iuris », Graziano, Accursio? Tali studi, imper­ niati sui concetti cristiani di persona e di comunione, portarono alle varie imprese di codificazione della Chiesa e della civitas medievale. 1 Cf. Discorsi ai docenti delle Università: di Bologna, 18.5.1982; di Lovanio Nuova, 21.4.1985; di Perugia, 26.10.1986 in Insegnamenti V / l , p. 1232 s. ; V I I I , 1, pp. 1598-1605; IX/2, pp. 1207-1213. 1764 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Si può anzi ritenere che i lavori fondamentali dell'eguale dignità degli uomini, della libertà, della solidarietà — che sono oggi patrimonio spirituale dell'Europa e sono largamente recepiti nelle Costituzioni degli Stati moderni — maturarono proprio nel contesto cristiano delle università nel Medioevo. 3. Un altro momento unificante — offerto dalla vita delle prime Università — fu rappresentato dall'incontro tra Maestri e discenti, i quali provenivano anche da regioni lontane. È questo specialmente il caso di Bologna, dove fin dagli inizi convennero studenti di ogni Nazione, raccolti in autonomi organismi, sempre nell'ambito della stessa convivenza accademica. Fu allora che lo Studio e la città di Bologna divennero punto d'incontro, ossia un centro dinamico di correnti culturali diverse, talvolta anche in contrasto tra loro, ma con l'ideale tensione a trascendere se stesse in una ritrovata unità spirituale. Di qui i licenziati, concluso il loro tirocinio, ripartivano per i loro Paesi, dove avrebbero insegnato in altre scuole, o avrebbero esercitato le (( arti » apprese. Chi non conosce le figure di alcuni eminenti uomini di cultura, che qui furono maestri e discepoli, come Erasmo da Rotterdam e il mio connazionale Nicolò Copernico? A questo Ateneo, dunque — come a molti altri parimenti sorti e sviluppati in un contesto culturale cristiano — va riconosciuto un ruolo unificante, benefico e decisivo. 4. Oggi, alle soglie del Terzo Millennio della Redenzione l'Univer­ sità, che vuol mettersi davvero al servizio della concreta umanità dei nostri tempi, si trova a dover rispondere a richieste non dissimili. Che cosa invocano oggi i popoli, pur se non sempre con esplicita consapevolezza e con sufficiente capacità di far udire la propria voce? Chiedono che ci si preoccupi dell'effettiva e piena salvezza dell'uomo, da più parti e gravemente insidiato e mortificato. Chiedono che si inauguri finalmente una epoca, nella quale — sia contro l'ingiustìzia e l'egoismo, sia contro le tentazioni di farsi giustizia con la violenza — prevalgano la ragione, l'aspirazione all'equità sostanziale delle con­ dizioni, il metodo del libero e rispettoso confronto delle idee. Chie­ dono che si affermi universalmente — contro ogni smodata avidità e ogni corsa al particolare profitto — la cultura della solidarietà, perché il mondo si faccia più giusto e più umano. Chiedono che si avanzi più decisamente nel processo dell'integrazione tra i popoli, Acta Ioannis Pauli Pp. II 1765 nelle diverse aree geografiche, oltre ogni arbitraria lacerazione im­ posta da pretese politiche o egemoniche. Dinanzi a queste esigenze un Ateneo, che ha radici così lontane e tradizioni così insigni come il vostro, può e deve farsi attento e accogliente, in modo che anche nel Terzo Millennio gli sia dato di svolgere l'alta funzione che ha avuto nel suo glorioso passato. Un tale impegno richiede certo il superamento — o almeno il serio tenta­ tivo di superamento — della frammentazione del sapere, conseguente alla specializzazione esasperata, ed impone la ricerca della connes­ sione e della sintesi nella verità sull'uomo e nel servizio dell'uomo. Si tratta di sviluppare un nuovo umanesimo, aperto alla trascen­ denza e ai suoi valori, che ne rappresentano il fondamento più sicuro. A questo scopo dovranno essere favorite occasioni di dialogo e di comune indagine tra gli studiosi delle diverse discipline scientifiche, filosofiche, letterarie, artistiche, religiose. Come anche dovrà essere esaltata la dimensione comunitaria dell'Ateneo e l'abitudine agli scambi tra le diverse Università, come avveniva nei tempi passati. Così nella circolazione delle idee e nella disponibilità reciproca tra docenti e studenti potranno meglio realizzarsi gli obiettivi fonda­ mentali dell'istituzione : l'elaborazione critica del sapere e la pre­ parazione alla professione. Come ebbi a osservare in altra occasione, nell'Università deve attuarsi « una sorta di comunione che è didat­ tica e scientifica, ma anche morale e umana, e si può offrire nello stesso tempo un modello alla società, che ha bisogno — e non è un mistero — di rafforzarsi per una convivenza ordinata e pacifica )). 2 5. Al centro di ogni attenzione e preoccupazione del mondo acca­ demico — come anche dell'intera società — vanno sempre posti l'uomo, la ricerca della sua verità, l'impegno nella sua promozione, il rispetto della sua dignità e dei suoi diritti. Questa esigenza è tanto più forte, quanto più vediamo la dignità umana avvilita e messa in pericolo da più parti, attraverso l'esercizio di un indebito potere dell'uomo sull'uomo, e spesso anche con il pre­ testo del progresso scientifico e tecnologico. Il mio augurio sincero è che questo Ateneo sappia programmare il suo prossimo avvenire alla luce dell'idea della solidarietà, che por­ terà ad aprirsi ancor più alla collaborazione con gli altri Istituti ed a proiettarsi insieme verso le necessità degli altri Paesi del mondo. 2 Discorso all'Università di Pavia, 3.11.1984 in Insegnamenti V I I / 2 , p. 1110. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1766 Officiale Ad essa devono ispirarsi tutte le relazioni internazionali, in una rin­ novata tensione di promozione umana e per una piena partecipazione di tutti i popoli ai beni della creazione, posti da Dio a disposizione di tutti gli uomini. Le Università europee potranno esprimere la loro solidarietà me­ diante la preparazione di qualificati professionisti dei Paesi e per i Paesi in via di sviluppo, la collaborazione scientifica con le giovani istituzioni, la formazione di una mentalità universale, ispirata al concetto di fraternità e capace di ricercare forme sempre nuove di cooperazione fra le genti. 6. Nella tensione verso questi traguardi, proposti alla realtà uni­ versitaria, anche la Chiesa si sente direttamente coinvolta, a motivo della sua universale missione di salvezza. La ricomposizione del sapere, l'esaltazione dell'uomo che è im­ magine viva di Dio, lo stile di fraternità, la comunione tra i popoli, sono tutte mète che corrispondono pienamente al disegno del Crea­ tore, da cui tutto proviene e a cui tutto deve essere ricondotto, me­ diante Gesù Cristo e l'opera dell'uomo, da lui illuminato e redento. Non certo da oggi la Chiesa, come <( segno e strumento dell'intima unione con Dio e dell'unità di tutto il genere umano», si sforza di proporre un modello supremo di unità, riflesso della vita intima di Dio, uno in tre Persone : è il modello che viene chiamato (( comu­ nione » e svela il senso profondo e spiega l'innata aspirazione del­ l'unità e della pace che sale dal cuore di ogni uomo. 3 La Chiesa e l'Università, dunque, in virtù di queste finalità che le accomunano, non sono e non devono mai sentirsi estranee e lontane. Esse, che furono alle origini strettamente congiunte, possono tornare a essere ancora alleate, poiché entrambe, pur nell'intangibile distin­ zione delle rispettive funzioni e nella necessaria autonomia, possono e devono lavorare al conseguimento di alcuni comuni traguardi. « Essere cristiani nel nostro tempo significa essere artefici di comu­ nione nella Chiesa e nella società. A questo fine valgono l'animo aperto ai fratelli, la mutua comprensione, la prontezza nella cooperazione mediante lo scambio generoso dei beni culturali e spirituali » . 4 Anche sotto questo profilo, Chiesa e Università sono vicine : tutte e due « si consacrano, ciascuna alla propria maniera, alla ricerca 3 Const. dogm. Lumen gentium, 1. 4 Enc. Slavorum Apostoli, 27. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1767 della verità, al progresso dello spirito, ai valori universali, alla com­ prensione, allo sviluppo integrale dell'uomo, all'esplorazione dei mi­ steri dell'universo )). Un'accresciuta, reciproca comprensione tra loro 5 non potrà che giovare al raggiungimento di questi nobilissimi scopi. 7. Si gloriavi oportet vorrei riprendere adattandole le parole dell'apostolo Paolo. No ! non conviene vantarsi, e non è questa la 6 sede per proporre riflessioni apologetiche fin troppo facili. Ma pure, come non è lecito negare i doni di Dio che sono grandi e reali nel mondo e nell'uomo, così — sul piano della verità storica — non vanno taciuti i meriti quando siano consistenti e non contestabili. Cari Fratelli e Amici ! Fu merito della Chiesa cattolica l'aver favorito — con l'utilizzazione' di precedenti esperienze, con la dedi­ zione dei suoi figli di più alto intelletto, con la sua partecipazione a quel moto di rinascita che la storiografia riconosce anche al Medio­ evo — il sorgere e il diffondersi dell'istituzione universitaria in tutta l'Europa. Un merito che è un monito ; un merito che è un invito a meditare circa l'opportunità, anzi l'urgenza di scrutare evangelica­ mente i ((segni dei tempi». Oggi come ieri! Fu quella un'opera di elevato profilo culturale e sociale, un'opera di autentica (( promo­ zione umana ». Oggi cresce la richiesta di una più ampia solidarietà tra gli uomini per respingere le insidie dell'egoismo e della violenza, per superare le ingiustizie e le derivanti tensioni, per instaurare una vera pace nel mondo. Come allora, la Chiesa vuol essere presente con vigile attenzione e con materna sollecitudine nell'esercizio della sua missione, nella quale, se il nucleo vitale è e resta sempre l'an­ nuncio del Vangelo del Figlio di Dio, c'è posto, ampio posto — come diretta conseguenza ed inscindibile concatenazione — per le attese e per i problemi dei figli degli uomini. Come allora, la Chiesa intende evangelizzare e nello stesso tempo promuovere l'uomo, offrendo a tutti la sua collaborazione. Anche alle Università e al mondo della cultura ! Pur nelle mutate circostanze, è tuttora possibile, anzi auspicabile e indubbiamente feconda una tale collaborazione. 5 Messaggio al mondo universitario dell'America Centrale in Insegnamenti, VI 1, p. 642. 6 2,Cor 11, 20; 12, 1. 115 - A. A. S. 1768 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Summus Pontifex volumen Codicis Iuris Canonici Rectori tradidit. Al Prof. Fabio Rover si Monaco Rettore Magnifico dell'Università degli Studi, Bologna La mia visita all'Università degli Studi di Bologna, in occasione delle celebrazioni del IX Centenario della sua fondazione, risponde al desiderio di rendere onore ad un'Istituzione culturale di eccezionali tradizioni e di alto prestigio. Essa è chiamata, a buon diritto, (( Alma Mater Studiorum », poiché da essa trassero origine ed ispirazione le altre Università. Giovani da tutta l'Europa confluivano infatti nella « città d'otta » per lo studio del diritto civile e canonico, ritornando poi come maestri nei loro Paesi di origine, nei quali diffusero il mo­ dello di quella libera « società » di docenti e di studenti che, all'alba del XII secolo, si costituì attorno ad Irnerio, (( fax iuris ». Le vicende secolari di codesta Università, che ha radice nella cul­ tura cristiana, sono strettamente intrecciate con la storia della Chiesa e, in particolare, della Sede Apostolica. Culla del diritto, l'Università bolognese fu, nell'età medievale, interlocutrice e collaboratrice pri­ vilegiata dei Pontefici romani nella compilazione e nella sistemazione delle leggi ecclesiastiche. Significativamente, sui sigilli dell'epoca era apposta l'iscrizione: ((Legum Bononia mater, Petrus ubique pater», quasi ad esprimere il singolare rapporto tra l'attività dei giuristi, che resero celebre l'Università ed il ministero del Successore del Prin­ cipe degli Apostoli. Tale legame trovò un'espressione particolare nell'uso di promul­ gare le raccolte autentiche delle Decretali pontifìcie, inviandole ai professori ed allievi dell'Università di Bologna, e poi anche di altre Università. Vi diede inizio il mio Predecessore Innocenzo III, nel 1210, trasmettendo (( universis magistris et scholaribus Bononiae com­ morantibus », con la Bolla (( Devotioni vestrae », la « Compilatio III antiqua » — prima raccolta autentica di Decretali pontificie — perché fosse usata (( tam in iudiciis quam in scholis ». Lo stesso fece Papa Onorio III, nel 1226, inviando la « Compilatio V antiqua » all'Arci­ diacono di Bologna, al quale competeva di attribuire le lauree nel­ l'Università. E ancora Papa Gregorio IX, provvedendo con il (( Liber extra » alla più importante compilazione di Decretali (( extra Decre­ tum vagantes », nel 1234 volle indirizzarne la Bolla di promulgazione (( filiis doctoribus et scholaribus universis Bononiae commorantibus ». Non si trattava soltanto di un gesto di peculiare considerazione verso l'Università in cui, sin dai tempi di Graziano, eminenti giuristi Acta Ioannis Pauli Pp. II 1769 avevano operato il riordinamento e la sistemazione scientifica delle leggi della Chiesa. I Pontefici avvertivano la necessità che le Decre­ tali, oltre ad incontrare pronta e fedele adesione da parte della comu­ nità ecclesiale, suscitassero una riflessione approfondita sul patri­ monio di sapienza giuridica che appartiene alla Chiesa, e trovassero un'applicazione adeguata alla loro natura e finalità pastorali. Per questo essi si rivolgevano principalmente allo Studio bolognese, dal quale proveniva lo stesso autore del « Liber Extra », S. Raimondo di Peñafort, e nel quale si preparavano i maestri canonisti di tutta l'Europa. Non diversamente, nel 1298, procedette Papa Bonifacio VIII, all'atto della promulgazione del « Liber Sextus ». Inviando la Bolla (( Sacrosanctae Romanae Ecclesiae » ai dottori ed agli studenti del­ l'Università di Bologna, come di altre, egli volle rendere esplicita la sua preoccupazione con le seguenti parole : « Universitati vestrae igitur per apostolica scripta mandamus, quatenus librum huiusmodi cum multa maturitate digestum, quem sub bulla nostra vobis transmittimus, prompto suscipientes affectu, eo utamini de cetero in iudi­ ciis et in scholis ». Espressioni analoghe, infine, impiegò Papa Gio­ vanni XXII che, nel 1317, inviando con la Bolla « Quoniam nulla » le « Clementinae », auspicava fossero accolte «prompto affectu et studio alacri ». Maestri ed allievi dell'Università bolognese furono i primi a cor­ rispondere al desiderio dei Pontefici ed alla loro rinnovata attività legislativa, sviluppando elaborazioni, commenti e metodi — ai quali si accompagnò la formalizzazione dei corsi e dei gradi accademici — e dando un impulso decisivo alla scienza del diritto canonico. Lo (( ius decretalium » ebbe a Bologna cultori illustri, la cui opera segnò un'epoca dello studio giuridico ecclesiastico. A distanza di secoli, l'incontro di oggi mi offre l'opportunità di ricollegarmi a tale significativa tradizione, presentandoLe il volume del « Codex Iuris Canonici » della Chiesa latina, che ho promulgato il 25'gennaio 1983, con la Costituzione Apostolica « Sacrae disciplinae leges ». Esso è frutto di una lunga preparazione, avviata dal mio venerato Predecessore Giovanni XXIII nel 1959 e condótta collegialmente, con l'apporto di tutto l'Episcopato cattolico, della Curia Romana, delle Università e Facoltà ecclesiastiche e di insigni periti. Soprattutto, esso rappresenta la revisione della legislazione del Codice Pio-Bene- 1770 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale dettino del 1917, alla luce degli insegnamenti del recente Concilio, ed è questo appunto che lo caratterizza. Nella grande assise ecumenica, la Chiesa ha approfondito l'imma­ gine che essa ha di se stessa alla luce della Parola del Divino Maestro, e ripensato il proprio rapporto con il mondo contemporaneo. A tale impegno della Chiesa, il Concilio espresse fiducia che corrispondesse una rinnovata attenzione da parte degli uomini di cultura e di scienza. Trovandomi oggi in questa sede insigne dello studio e della ricerca, desidero confermare questa fiducia e questa attesa. Confido che docenti e studenti dell'Università vogliano dedicare alle nuove leggi della Chiesa latina il rigore disciplinare e la creati­ vità intellettuale, che ne hanno distinto nei secoli l'opera accade­ mica e scientifica. Nel vasto settore del diritto, lo studioso svolge un servizio all'uomo ed alla sua dignità, che riveste speciale rilevanza e delicatezza. Si tratta di una vocazione che non può non incontrare la sollecitudine della Chiesa, che —- come scrissi nell'Enciclica <( Re­ demptor hominis » — riconosce nell'uomo la « prima e fondamentale via da percorrere nel compimento della sua missione». Nelle leggi canoniche la Chiesa ha trasfuso, insieme con la dot­ trina rivelata di cui è depositaria, la sua secolare sapienza di Maestra e di Madre, la sua sollecitudine per i propri figli, per la loro armo­ niosa convivenza e per il loro destino eterno. Dai cultori della scienza giuridica, essa si attende un ministero di intelligenza e di amore nello sviluppo e nell'interpretazione dei princìpi di giustizia e di equità, per il maggior bene dell'uomo. Vorrei esprimere l'auspicio che dall'incontro di oggi sia stimolato e favorito il solidale impegno di tutti i membri della vostra Comu­ nità universitaria nella promozione dei valori più alti dell'uomo e della società. Questa ricerca comune, perseguita con interiore li berta ed onestà, e nel rispetto di ogni persona, naturalmente richiama la fonte della verità, della giustizia e del bene, che è Dio. In tal modo, questa « Alma Mater Studiorum » rinnoverà la sua tradizione in una perenne giovinezza di ispirazioni e di energie a servizio dell'umanità. Con questo augurio, e con un pensiero deferente e cordiale, invoco da Dio su di Lei, Signor Rettore, sui docenti, sugli studenti e su quanti collaborano alla vita dell'Ateneo luce per le menti e sapienza per i cuori. Dal Vaticano, 7 Giugno 1988, anno decimo del mio Pontificato. IOANNES PAULUS PP. II Acta Ioannis Pauli Pp. II 1771 V Ad eos qui plenario coetui Pontificii Consilii pro Familia interfuerunt coram admissos.* Messieurs les Cardinaux, chers Frères dans amis, Vépiscopat, chers 1. Je suis heureux de vous accueillir ici en ces jours où vous êtes réunis en Assemblée plénière. Je salue tous les membres, en parti­ culier ceux qui prennent part pour la première fois aux travaux du Conseil pontifical pour la famille, et qui assument ainsi une forme nouvelle de responsabilité pour la pastorale familiale. Vous avez choisi pour thème central de vos réflexions « la famille dans la mission des laïcs », avec une référence spéciale à une <( civi­ lisation de la vie ». Ce thème établit un lien entre le dernier Synode des Evêques et celui de 1980 sur la famille. Je voudrais, pour ma part, souligner l'importance de la famille dans la société civile aussi bien que dans l'Eglise, la famille que les laïcs constituent et défendent, la famille responsable de l'évangélisation des générations nouvelles. 2. En réfléchissant sur la vocation et sur la mission des laïcs dans l'Eglise et dans le monde, la dernière Assemblée du Synode des Evêques a approfondi l'enseignement du Concile Vatican II et exa­ miné les expériences ecclesiales vécues au cours de ces deux dernières décennies. Deux aspects importants de la vocation des laïcs on été mis en relief : l'appartenance active et responsable du laïc à la mission commune de l'Eglise, et l'appel personnel à la sainteté qui s'adresse à chacun. Beaucoup a été fait pendant ces années pour faire connaître les enseignements conciliaires; il faudra continuer à les étudier et faire en sorte que tous les fidèles prennent clairement conscience des aspects essentiels de leur vocation. Notre configuration avec le Christ — le fait que nous avons été baptisés et que nous sommes tous fils de Dieu — est le fondement commun de la diversité des fonctions qui reviennent aux membres du Peuple de Dieu sous l'influence de l'Esprit Saint. La mission des laïcs ne s'exerce pas seulement à l'intérieur des struc­ tures ecclesiales. Les fidèles laïcs, sel de la terre et lumière du monde, contribuent à « transfigurer l'existence tout entière par le dynamisme de la grâce et de la liberté » . ! * Die 10 m. Iunii a. 1988. 1 Cf. Angelus du 1 er mars 1988. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1772 Officiale La famille est un domaine privilégié où les laïcs chrétiens doivent « chercher le règne de Dieu à travers la gérance des choses temporelles qu'ils ordonnent selon Dieu » . La famille est la source naturelle d'où jaillit une culture de la vie, le centre où convergent toutes les valeurs qui la protègent et le noyau social fondamental de toute civilisation au service de la vie. 2 3. Du fait que la famille est la cellule primordiale de la société et de l'Eglise, tous les chrétiens participent d'une façon ou d'une autre à cette institution. De plus, le sacrement du mariage sanctifie le don conjugal mutuel des chrétiens et les confirme dans leur rôle propre de pères et de mères. Ce sont là des réalités créées que le Ma­ gistère de l'Eglise a la mission d'éclairer à la lumière de la révélation chrétienne. Cet exercice du Magistère, dans un domaine aussi important pour la vie de la société et de l'Eglise du Christ elle-même, constitue un souci pastoral constant des évêques. La place que le Concile Vatican II a reconnue au mariage et à la famille en témoigne. Pour la période suivante, il convient de rappeler ce qu'ont été pour l'Eglise la réflexion du Synode de 1980 et la doctrine exposée dans l'exhor­ tation apostolique Familiaris consortio. Une attention particulière est à accorder à l'encyclique Humanae vitae de Paul VI, dont on célèbre le vingtième anniversaire et qui a constitué et continue de constituer un oui résolu à la vie, un oui au Créateur, un accueil positif des lois qu'il a données à l'homme pour transmettre et pro­ téger la vie. 4. Mais le mariage et la famille ne sont pas des institutions exclu­ sivement chrétiennes; ils appartiennent à l'héritage que Dieu a donné à l'humanité : « Dieu créa l'homme à son image, à l'image de Dieu il le créa, homme et femme il les créa )).* Ces réalités naturelles ont été constituées et structurées selon des lois et des valeurs telles que, loin de limiter et de gêner la liberté des hommes, elles permettent le progrès personnel et social. Conscients de ce que le sacrement de mariage élève et sanctifie ces réalités de la nature, les chrétiens doivent apprécier et recon­ naître les valeurs qui sont à la base du grand mystère de l'amour conjugal. En effet, comme le rappelle le Concile Vatican II : (( Tout ce qui compose l'ordre temporel : les biens de la vie et de la famille, 2 Const. dogm. Lumen gentium, n. 31. 3 Gn 1, 27. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1773 la culture, les réalités économiques [...], n'ont pas seulement valeur de moyen par rapport à la fin dernière de l'homme. Ils possèdent aussi une valeur propre, mise en eux par Dieu lui-même » . Les biens de la vie et de la famille sont donc l'une des composantes de l'ordre temporel que les fidèles laïcs doivent non seulement défendre, mais aussi promouvoir et développer, en union avec tous les autres hommes de bonne volonté. La société elle-même bénéficie de telles actions. Ces biens appartiennent à l'ordre même de la création ; aussi, par nature, le cœur de l'homme devrait les rechercher et s'y épanouir. Cependant l'orgueil, Pégoïsme et tout le désordre introduit par le péché empêchent souvent de découvrir, et surtout d'admettre et d'ob­ server les lois morales qui garantissent ces biens. Or le chrétien les perçoit à la lumière de la révélation et la grâce l'aide à s'y conformer. 4 5. Dans ce sens, les laïcs chrétiens peuvent accomplir un aposto­ lat de préparation évangélique. Mettant leurs compétences au service des valeurs mises en évidence par le Magistère, ils contribuent à mieux les faire reconnaître par les personnes et dans les groupes sociaux. Leur action visera à faire respecter ces valeurs essentielles afin qu'elles soient affermies par les institutions mêmes qui gouvernent les peuples. Le témoignage de vie familiale menée par les époux chrétiens peut constituer un apport précieux, faisant comprendre, dans la société tout entière, ce qu'est véritablement la famille, (( son être et son agir, en tant que communauté intime de vie et d'amour » . La richesse de la communion des personnes, dans leur fidélité, fera mieux com­ prendre que le divorce et l'instabilité du don de soi sont en réalité des germes de mort, alors que le lien personnel indissoluble est source de vie. Les mentalités contraires à la vie, à son accueil et à sa transmis­ sion, conduisent à des actes tels que l'avortement, la stérilisation ou la contraception. Cela entraîne une vision déformée du mariage; cela limite le sens du don mutuel entre les époux. « La raison ultime de telles mentalités est l'absence, dans le cœur des hommes, de Dieu dont seul l'amour est plus fort que toutes les peurs possibles du monde et peut les vaincre )). Lorsque l'enfant n'est pas vu comme un don de Dieu, lorsque l'amour conjugal devient comme un re­ pliement égoïste sur soi-même, lorsque les lois du mariage sont con­ sidérées comme une entrave insupportable, lorsque les pouvoirs civils 5 6 * Apostolicam actuositatem, n. 7. 5 Exhort, apost. Familiaris consortio, n. 6 Ibid., n. 30. 50. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1774 Officiale ne soutiennent pas la famille dans sa structure et ses besoins, alors promouvoir une civilisation authentique de la vie devient particu­ lièrement nécessaire. Ce sont les laïcs, hommes et femmes de toutes générations, qui peuvent faire découvrir autour d'eux les valeurs et les richesses que renferment les exigences humaines, par un apos­ tolat quotidien commençant par l'éducation. ((La famille est la première école [...] de la vie sociale [...]. La communion et la participation vécues chaque jour au foyer, dans les moments de joie ou de difficulté, représentent" la pédagogie la plus concrète et la plus efficace en vue de l'insertion active, responsable et féconde des enfants dans le cadre plus large de la société » . 7 6. A travers vous, chers amis, je m'adresse à tous les époux chrétiens. Faites comprendre la signification sociale de votre vocation d'époux et de parents chrétiens ! Votre activité n'appartient pas à un domaine étranger au bien de la société tout entière. Le respect de la vie, le souci de la formation humaine et chrétienne, les vertus d'honnêteté, de modération et d'hospitalité, l'éducation à la chasteté et au contrôle de soi, la capacité d'aimer en dépassant son propre égoïsme, l'attention aux personnes âgées et aux malades, tout cela fait partie d'un ensemble de valeurs dont les hommes ont besoin pour vivre leur pleine dignité. J'encourage donc tous les groupes qui, fidèles au Magistère de l'Eglise, aident les époux chrétiens à affermir leur spiritualité et a développer leur apostolat. Favoriser la famille pour qu'elle réponde pleinement à sa vocation, c'est un souci apostolique commun à tous les chrétiens. Chacun doit être attentif à ce qui éclaire ou renforce les valeurs du mariage, de la paternité et de la maternité. Au carrefour des générations, la famille prend une dimension missionnaire particulière dans l'Eglise. Vivante et solide, elle est un lieu primordial pour une plus large diffusion de l'Evangile et la construction du Royaume de Dieu dans le monde actuel. 7. Je forme les meilleurs vœux pour vos travaux, pour l'ensemble de votre action, en lien avec tous ceux qui ont la charge de la pasto­ rale familiale dans les Eglises particulières. Et je demande au Seigneur de vous combler de ses Bénédictions ainsi que les familles au service desquelles vous vous dévouez. 7 Ibid., n. 37. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1775 VI Ad quosdam episcopos Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis, in visitatione sacrorum liminum.* Dear Brothers in our Lord Jesus Christ, 1. I extend a warm and fraternal greeting to all of you, Pastors of the local Churches in the Provinces of Baltimore, Washington, Atlanta and Miami. It is a pleasure to note the présence of Archbishop Hickey in anti­ cipation of the Consistory in which he will be created a Cardinal. In Archbishop Borders I greet the first See of Baltimore as it prepares to celebrate next year its bicentennial, with profound sig­ nificance for the whole Church in the United States. With particular fraternal affection I send greetings to Archbishop Marino of Atlanta, the first black Archbishop in the United States, who will be arriving soon to receive the Pallium. With gratitude I reciprocate the cordial welcome given me by Archbishop McCarthy on my arrivai in Miami. And to ail of you, dear Brothers in the Episcopate, I express my esteem and solidarity in Christ Jesus. I recently spoke to the Bishops of Region V about the call to conversion, and on this occasion I would like to speak to you about the call to prayer. We have ail meditated on the words of Jesus: "Pray constantly for the strength ... to stand secure before the Son of Man". And today we accept once again the call to prayer as it comes to each of us and to the whole Church from Christ himself. The call to prayer places ali the Church's activity in perspective. In 1976, in addressing the Call to Action meeting in Detroit, Paul VI stated that "in the tradition of the Church any call to action is first of all a call to prayer". These words are indeed more relevant today than ever before. They are a challenge to the Church in the United States and throughout the world. 1 2. The universal Church of Christ, and therefore each particular Church, exists in order to pray. In prayer the human person expresses his or her nature ; the community expresses its vocation ; the Church reaches o ut to God. In prayer the Church attains fellowship with * Die 10 m. Iunii a. 1988. 1 Lk 21:36. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1776 — . — Officiale 5> the Father and with his Son, Jesus Christ. In prayer the Church expresses her Trinitarian life because she directs herself to the Father, undergoes the action of the Holy Spirit and lives fully her relationship with Christ. Indeed she expériences herself as the Body of Christ, as the mystical Christ. 2 The Church meets Christ in prayer at the core of her being. It is in this way that she finds the complete relevance of his teaching and takes on his mentality. By fostering an interpersonal relationship with Christ, the Church actuates to the full the personal dignity of her members. In prayer the Church concentrâtes on Christ; she possesses him, savors his friendship and is therefore in a position to communicate him. Without prayer ali this would be lacking and she would have nothing to offer to the world. But by exercising faith, hope and charity in prayer, her power to communicate Christ is reinforced. 3. Prayer is the goal of ali catechesis in the Church, because it is a means of union with God. Through prayer the Church expresses the supremacy of God and fulfills the first and greatest commandment of love. Everything human is profoundly affected by prayer. Human work is revolutionized by prayer, uplifted to its highest level. Prayer is the source of the full humanization of work. In prayer the value of work is understood, for we grasp the fact that we are truly col­ laborato^ of God in the transformation and élévation of the world. Prayer is the consécration of this collaboration. At the same time it is the means through which we face the problems of life and in which all pastoral endeavors are conceivëd and nurtured. The call to prayer must precede the call to action, but the call to action must truly accompany the cali to prayer. The Church finds in prayer the root of all her social action—the power to motivate it and the power to sustain it. In prayer we discover the needs of our brothers and sisters and make them our own, because in prayer we discover that their needs are the needs of Christ. All social consciousness is nurtured and evaluated in prayer. In the words of Jesus, justice and mercy are among "the weightier matters of the law". The Church's struggle for justice and her pursuit of mercy 3 2 3 cf. 1 /»1:3. Mt 23-23. 1777 Acta Ioannis Panili Pp. II will succeed only if the Holy Spirit gives her the gift of persévérance in attaining them. This gift must be sought in prayer. 4. In prayer we come to understand the Beatitudes and the reasons why we must live them. Only through prayer can we begin to see ali the aspirations of humanity from the perspective of Christ. Without the intuitions of prayer we would never grasp ali the dimensions of human development and the urgency for the Christian community to commit itself to this work. Prayer calis us to examine our consciences on all the issues that affect humanity. It calis us to ponder our personal and collective responsibility before the judgment of God and in the light of human solidarity. Henee prayer is able to transform the world. Everything is new with prayer, both for individuáis and communities. New goals and new ideáis emerge. Christian dignity and action are reaffirmed. The commitments of our Baptism, Confirmation and Holy Orders take on new urgency. The horizons of conjugal love and of the mission of the family are vastly extended in prayer. Christian sensitivity dépends on prayer. Prayer is an essential condition—even if not the only one—for a correct reading of the "signs of the times". Without prayer déception is inevitable in a matter of such importance. 5. Décisions require prayer; décisions of magnitude require sustained prayer. Jesus himself gives us the example. Before calling his disciples and selecting the Twelve, Jesus passed the night, on the mountain, in communion with his Father. For Jesus, prayer to his Father meant not only light and strength. It also meant confidence, trust and joy. His human nature exulted in the joy that carne to him in prayer. The measure of the Church's joy in any age is in proportion to her prayer. The gauge of her strength and the condition for her confidence are fidelity to prayer. The mysteries of Christ are disclosed to those who approach him in prayer. The full application of the Second Vatican Council will forever be conditioned by persévérance in prayer. The great strides made by the laity of the Church in realizing how much they belong to the Church—how much they are the Church— can only be explained in the last analysis by grace and its aeeeptance in prayer. 4 * Ct. Lk 6:12. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1778 Officiale 6. In the life of the Church today we frequently perceive that the gift of prayer is linked to the word of God. A renewal in discovering the Sacred Scriptures has brought forth the fruits of prayer. God's word, embraced and meditated on, has the power to bring human hearts into ever greater communion with the Most Holy Trinity. Over and over again this has taken place in the Church in our day. The benefits received through prayer linked to the word of God call forth in ail of us a further response of prayer—the prayer of praise and thanksgiving. The word of God générâtes prayer in the whole community. At the same time it is in prayer that the word of God is understood, applied and Ii ved. For all of us who are ministers of the Gospel, with the pastoral responsibility of announcing the message in season and out of season and of scrutinizing the reality of daily life in the light of God's holy word, prayer is the context in which we prepare the proclamation of faith. All evangelization is prepared in prayer; in prayer it is first applied to ourselves; in prayer it is then offered to the world. 7. Each local Church is true to itself to the extent that it is a praying community with ali the conséquent dynamism that prayer stirs up within it. The universal Church is never more herself than when she faithfully reflects the image of the praying Christ : the Son who in prayer directs his whole being to his Father and consecrates himself for the sake of his brethren "that they may be consecrated in truth". 5 For this reason, dear Brothers in the Episcopate, I wish to en­ courage you in ail your efforts to teach people to pray. It is part of the apostolic Church to transmit the teaching of Jesus to each gen­ eration, to offer faithfully to each local Church the response of Jesus to the request: "Teach us to pray". I assure you of my solidarity and of the whole Church in your efforts to preach the importance of daily prayer and to give the example of prayer. From the words of Jesus we know that where two or three are gathered in his name, there he is in their midst. And we know that in every local Church gathered in prayer around a Bishop there dwells the incomparable 6 7 5 Jn 17:19. * Lk 11:1. 7 Cf. Mt 18:20. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1779 beauty of the whole Catholic Church as the faithful image of the praying Christ. S. In his role as Pastor of the universal Church, the Successor of Peter is called to live a communiori of prayer with his brother Bishops and their diocèses. Henee all your pastoral initiatives to promote prayer have my full support. In fraternal and pastoral charity I am close to you as you call your people to daily prayer, as you invite them to discover in prayer their dignity as Christians. Every diocesan and parish initiative aimed at furthering individual and family prayer is a blessing for the universal Church. Every group that gathers together to pray the Rosary is a gift to the cause of God's Kingdom. Yes, wherever two or three are gathered in Christ's name, there he is. Contemplative communities are a special gift of Christ's love to his people. They need and deserve the full measure of our pastoral love and support. Their particular role in the world is to bear witness to the supremacy of God and the primacy of Christ's love "which surpasses all knowledge". 8 When, as Bishops, we exercise our apostolic responsibility to call our people to prayer, we also deeply fulfill our own pastoral ministry. Not everyone is Willing to respond, but millions of people are. And the Holy Spirit is Willing to use the Bishops of the Church as instru­ ments in a work that by reason of its supreme delicateness belongs to him alone as the Dextrae Dei Digitus. The outpouring of the Holy Spirit can totally renew the Church today through the gift of prayer. We must aspire to possess this gift—so much linked to God's love; we must invoke it for the Church here and now, and see it also as the hallmark of the Church of the Millennium. This is the vital con­ text in which, as Pastors, we must call the Church to prayer. Here too we touch upon the identity of the Bishop as a sign o f Christ, "a sign of the praying Christ, a sign of the Christ who speaks to his Father, saying : T offer you praise, O Father, Lord of heaven and earth' " . 9 ,0 9. Prayer reaches a level of special dignity and efficaey for the community in the Sacred lÄturgy of the Church and particularly in Eucharistie worship, which is the source and summit of Christian » Eph 3:19. » Lk 12:21. 10 Ad Limina Address of 3 December 19S3. Acta 1780 Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale living. In this regard the Eucharistie célébration of the Sunday is of immense importance for your local Churches and for their vi tali ty. Five years ago, in speaking at some length about this matter I mentioned that "throughout the United States there has beert a superb history of Eucharistie participation by the people, and for this we must all thank God". The time is ripe to renew gratitude to God for this great gift and to reinforce this splendid tradition o f American Catholics. On that occasion I also mentioned : "Ali the striving of the laity to consécrate the secular field of activity to God finds inspiration and magnificent confirmation in the Eucharistie Sacrifice. Participating in the Eucharisti is only a small portion of the laity's week, but the total effectiveness of their lives and all Christian renewal dépends on it : the primary and indispensable source of the true Christian spiriti". 11 12 In the Sunday Eucharistie assembly the Father repeatedly glorifies the Résurrection of his Son Jesus Christ by accepting his Sacrifice offered for the whole Church. He confirms the paschal character of the Church. The hour of Sunday Eucharistie worship is a power ful expression of the Christocentric nature of the community, which Christ offers to his Father as a gift. And as he offers his Church to his Father, Christ himself convokes his Church for her mission: her mission, above all of love and praise, to be able to say : "By your gift I will utter praise in the vast assembly". 13 At the same time that the Church is summoned to praise, she is summoned to service in fraternal charity and in justice, mercy and peace. In the very act of convoking his Church to service, Christ consecrates this service, renders it fruitful and offers it in the Spirit to his Father. This service to which the Church is called is the service of evangelization and human advancement in all their vital aspects. It is service in the name of Christ and of his mercy, in the name of him who said : "My heart is moved with pity for the crowd". 14 10. There are many other aspects of prayer, both private and liturgical, that deserve reflection. There are many other dimensions of the call to prayer that the Church would like to emphasize. I wish at this time, however, to allude only to two realities which the 11 12 Ad Limina Addres of July 9, 1983. Ibid. 13 Ps 22:26. 14 Mt 15:32. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1781 Church must constantly face and which she can face adequately only in prayer. They are suffering and sin. It is in her prayer that the Church understands and copes with suffering; she reacts to it as Jesus did in the Garden : "In his anguish he prayed with ali the greater intensity". Before the mystery of suffering, the Church is still unable to modify the ad vice of Saint James or to improve on it : "Is anyone among you suffering? He should pray". Combined with all her efforts to alleviate human suffering—which she must multiply until the end of time—the Church's definitive response to suffering is found only in prayer. The other reality to which the Church responds in prayer is sin. In prayer the Church braces herself to engage in paschal conflict with sin and with the devii. In prayer she asks pardon for sin; in prayer she implores mercy for sinners; and in prayer she extols the power of the Lamb o f Cod who takes away the sins of the world. The Church's response to sin is to praise salvation and the super­ abundans of the grace of Jesus Christ, the Savior of the world. "To' hïm who loves us and freed us from our sins by his own blood ... be glory and power f ore ver and ever!". 15 16 17 Profoundly convinced of the power of prayer and humbly committed to it in our own lives, let us, dear Brothers, confidently proclaim, throughout the Church the cali to prayer. At stake is the Church's need to be herself, the Church of prayer, for the glory of the Father. The Holy Spirit will assist us and the merits of Christ's Paschal Mystery will supply for our human weaknesses. The example of Mary, the Mother of Jesus, as a model of prayer, is a source of confidence and trust for all of us. As we ourselves look to her, we know that her example sustains our clergy, Religious and laity. We know that her generosi ty is a legacy for the whole Church to proclaim and imitate. Finally, in the words of Paul, I ask you ali : "Pray for me that God may put his word on my lips, that I may courageously make known the mystery of the Gospel ... Pray that I may have courage to proclaim it as I ought ... Grace be with all who love our Lord Jesus Christ with unfailing love". 18 15 Lk 22:44. 16 Jas 15:13. 17 ls Rev 1:5-6. Eph 6:19-20, 24. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1782 Officiale VII Ad exc.mum Selçuk Korkud, Turcarum apud Sanctam Sedem Legatum.* Monsieur l'Ambassadeur, En ces premiers moments de la haute mission que Monsieur le Président de la République de Turquie vient de vous confier auprès du Saint-Siège, je suis heureux de vous recevoir. Le contenu de votre adresse témoigne des sentiments nobles dans lesquels vous vous dis­ posez à remplir vos fonctions. Je vous remercie vivement de vos paroles, et je vous saurais gré d'exprimer à Son Excellence Monsieur Kenan Evren ma cordiale gratitude pour les salutations et les vœux qu'il vous a confié le soin de me transmettre. En vous accueillant, Excellence, comme Ambassadeur Extraordi­ naire et Plénipotentiaire accrédité auprès du Saint-Siège, je souhaite de tout cœur que votre mission, à la suite de vos distingués prédér cesseurs, contribue non seulement au maintien des bonnes relations, auxquelles vous faisiez allusion tout à l'heure, entre le Siège Apos­ tolique de Rome et votre Gouvernement, mais qu'elle apporte une pierre nouvelle et de qualité à l'édifice jamais achevé de ces relations bilatérales. Nous savons tous que l'art diplomatique, pour être digne de ce nom et pour être capable de promouvoir le bien général et par­ ticulier des populations concernées, exige la recherche permanente de la vérité, la loyauté et la continuité du dialogue, afin d'aboutir à l'amélioration de situations toujours perfectibles, a fortiori à la dis­ sipation de malentendus voire au règlement de situations conflictuelles. Tout diplomate, quelle que soit la tradition religieuse et culturelle dont il se réclame, ne peut être qu'un homme de dialogue, d'espé­ rance et de paix. Il œuvre essentiellement pour la paix, précieuse et fragile, indispensable au bonheur de tout homme et de toute nation. A l'instant, j'éprouvais une réelle satisfaction en vous entendant souligner combien votre Gouvernement et votre Nation demeuraient attachés aux valeurs humaines de tolérance et de respect, qui excluent toute discrimination raciale ou religieuse. Vous mettiez également en relief les efforts de votre pays pour coopérer à la sécurité du monde, souvent compromise par les conflits et les méthodes de terreur que nous condamnons. Cette coopération est également orientée vers les peuples * Die 13 m. Iunii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1783 les plus démunis. Et vous aviez l'obligeance, Monsieur l'Ambassadeur, de reconnaître, pour vous en réjouir, que le Saint-Siège et son premier Responsable déploient une activité considérable et désintéressée afin de défendre et de promouvoir les droits de l'homme, la justice, la mo­ rale, la paix internationale. J'ai été sensible à votre témoignage, d'autant plus que j'ai la certitude que Votre Excellence continuera Elle-même avec ardeur et discrétion sa mission de paix dans tous les domaines où ses interventions diplomatiques s'avéreront utiles et même nécessaires. Permettez-moi, Monsieur l'Ambassadeur, d'évoquer un domaine qui me tient spécialement à cceur, et dont j'entretiens fréquemment les diplomates accrédités auprès du Saint-Siège : je veux dire la liberté religieuse. Car le respect de cette liberté est un des fondements im­ portants de la paix. Le 1 janvier dernier, à l'occasion de la tradi­ tionnelle Journée de la Paix instaurée par le Pape Paul V I , j'ai voulu en faire le thème d'un Message destiné à tous les Responsables de Gouvernement. En effet, lorsque l'on considère les événements qui se déroulent dans le monde, on doit constater que quarante ans après la Déclaration universelle des Droits de l'homme, des millions et des millions de personnes, en de nombreuses régions de l'univers, subissent les conséquences de législations répressives, parfois de per­ sécutions, plus souvent de pratiques subtiles de discrimination. Cet état de choses constitue une lourde hypothèque pour la paix. Certes, dans votre pays, les catholiques sont tout à fait minoritaires. Pré­ cisément, Monsieur l'Ambassadeur, votre Gouvernement, constatant que ces minorités chrétiennes se soumettent aux lois légitimes de votre Nation, s'honore et s'honorera toujours en assurant leur liberté religieuse. Ces catholiques de différents rites sont heureux de vivre sur votre sol dans la mesure où ils se sentent en sécurité, où ils dis­ posent de lieux et de locaux suffisants pour approfondir et célébrer la foi qu'ils ont reçue et qu'ils ont le droit sacré de transmettre à leurs enfants. Tout Etat, et plus encore lorsqu'il a pris l'initiative de nouer des relations diplomatiques avec le Siège Apostolique de Rome, se distingue hautement en montrant une claire attitude d'équité à l'égard des croyants qui ont légitimement fait le choix de leur religion. J'ai confiance, Monsieur l'Ambassadeur, que votre mission apportera, pour sa part, aux communautés mentionnées le bonheur de vivre en paix sur une terre dont l'accueil en 1979 est gravé dans ma mémoire, sur une terre que le Pape Paul VI a également visitée et où er 116 - A. A.. S. Acta Apostolicae Sedis 1784 - Commentarium Officiale le Pape Jean XXIII a déployé son zèle et sa bonté alors qu'il était Délégué Apostolique à Ankara. En vous remerciant de nouveau pour vos paroles pleines de déférence et d'espérance, je vous souhaite, Excellence, de connaître de nombreuses satisfactions morales et spirituelles tout au long de votre haute mission auprès du Saint-Siège. Est-il nécessaire d'ajouter, Monsieur l'Ambas­ sadeur, que l'accueil, la compréhension et le soutien que vous attendez légitimement du Siège Apostolique vous seront toujours assurés? Veuillez avoir l'obligeance d'exprimer cette même assurance à Mon­ sieur le Président de la République de Turquie, Son Excellence Mon­ sieur Kenan Evren, avec l'hommage de ma très haute considération et de mes souhaits de prospérité et de paix pour toute la Nation turque. Sur votre personne et sur votre mission, comme sur les per­ sonnes qui vous sont chères, j'invoque la lumière, la force et la protection du Dieu Tout-Puissant. VIII Ad exc.mum virum Ioannem K. E. Broadley, Magnae Britanniae apud Sedem Apostolicam Legatum.* Mr Ambassador, It is a pleasure to receive Your Excellency as the Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Her Majesty Queen Elizabeth II. I thank you for conveying Her Majesty's courteous greetings and I ask you to give her the assurance of my own good wishes. As you have stated, thanks to the efforts of your distinguished predecessors and to a number of important initiatives, relations between the Holy See and Great Britain have continued to develop. You have pointed out a number of the issues where we share a common interest and desire to collaborate effectively—issues such as negotiated ré­ duction in nuclear weapons ; the means for overcoming drug-tramcking, terrorism and armed conflicts ; joint measures aimed at securing peace, development and justice and efforts to safeguard freedom and basic human rights. I particulari^ appreciate your desire to collaborate closely with the Holy See in overcoming divisions of the European continent. As I stated * Die 14 m. Iunii a. 1988. 1785 Acta Ioannis Pauli Pp. II in a recent Apostolic Letter on the occasion of the Millennium of the Baptism of Kievan Rus', "In the differing cultures of the nations of Europe, both in the East and in the West, in music, literature, the visual arts and architecture, as also in modes of thought, there runs a common lifeblood drawn from a single source". This source and unifying principie is consti tu ted by Europe's Christian roots. This héritage from the past remains both a gift and a responsibility for the future. 1 At all levéis, the search for coopération and peace in Europe and throughout the world must be built on respect for human rights. The Church, as you know, plays an active role in promoting the dignity and rights of every person. Accordingly, she encourages all her members to devote themselves generously to this task. She offers them the guidance of her social teaching, the inspiration of faith and the motivating energy of love. Her ultimate aim is the eternai salvation of ali people but, at the same time, since she is interested in the libération of the whole person, she cannot remain indifferent to the concrete con­ ditions of society. She is deeply concerned with the social and physi­ cal needs of the human family, especially of its poorest and most defenceless members. The concerns of my recent Encyclical Sollicitudo Rei Socialis, which you mentioned, cali for concerted efforts on the part of all nations, based on respect for the dignity of every human person and on the right of ali peoples to build a world worthy of man, one that secures the common good of humanity. In many developed countries, including your own, there is increasing public debate on the moral and ethical direction of progress and social programming. Grave questions such as unemployment are seen to have a deep and adverse effect upon the very fabric of society, because they damage or entirely negate the dignity of human life. This is even more so in the case of abortion. Many people are coming to recognize that such matters must be appròached on the basis of the ethical principies governing them and not merêly as aspects of a social theory or ideology. Nations can only truly safeguard and serve the well-being of their Citizens by a constant référence to the demands of justice, moral rectitude and the spiritual dimension of the human person. I welcome Your Excellency's référence to the intention of your Government to continue to ensure religious éducation in your schools. 1 Euntes in Mundum, 12. 1786 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale The Catholic Church warmly supports this goal. At a meeting earlier this year with a group of Bishops from England, I endorsed precisely this point in the following terms : "It is the Church's flrm conviction that a complete éducation necessarily includès a religious dimension. If religion is neglected or set aside in the educational process that f or ms a nation's heart and soul, then a morality worthy of man will not survive; justice and peace will not endure". Mr Ambassador, in your role as représentative of your country to the Holy See, you may count, as your predecessors have done, on the ready collaboration of the various departments with which you will be in contact. I pray that Almighty God will abundantly bless you as you carry out your mission. 2 1 pray too for Her Majesty and the members of the Royal Family and for ali the people whom you represent. IX Ad eos qui generali Capitulo Tertiariorum franciscalium in saeculo viventium interfuerunt coram admissos.* Carissimi fratelli e sorelle, 1. Ben volentieri ho accolto la vostra richiesta di un incontro in occasione del vostro Capitolo Generale, dedicato allo studio delle nuove Costituzioni che dovranno essere approvate dalla Sede Apo­ stolica. Esse sostituiscono quelle del 1957, risalenti al periodo preconci­ liare, e pertanto bisognose di un aggiornamento, secondo le indica­ zioni del Vaticano II e dei successivi documenti del Magistero, con­ cernenti il rinnovamento della vita cristiana laicale e secolare. Tuttavia, il rinnovamento dell'Ordine Francescano Secolare aveva ricevuto un forte impulso già prima del Concilio, quando Pio XII, il I luglio 1956, aveva insistito, con intuito che ben si può dire pro­ fetico, sulla perfezione insita negli stessi valori dello stato secolare. Quel mio Predecessore precorreva in tal modo quanto la Costituzione dogmatica Lumen gentium avrebbe insegnato sia sulla dignità della o 2 29 February 1988. * Die 14 m. Iunii a. 1988. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1787 vocazione laicale, sia sulla chiamata universale alla santità — cioè alla perfezione — nella Chiesa. Rifacendosi all'esempio di San Francesco, il Papa aveva detto che tutti possono (( tendere alla perfezione del proprio stato e con­ seguirla senza abbracciare lo stato di perfezione », cioè lo stato religioso della pratica dei consigli evangelici. Il comando di essere perfetti, di essere santi, non concerne i soli Religiosi e Sacerdoti, ma tutti i cristiani, tutti i discepoli del Signore. La perfezione non è un lusso, non è un aspetto secondario o tanto meno superfluo della vita cristiana, ma coinvolge tutti i battezzati a una precisa risposta, che diventa addirittura questione di salvezza. 1 2 2. Ma voi siete anche un « O r d i n e » , come disse il Papa: «Ordine laico, ma Ordine vero » ; e del resto, già Benedetto XV aveva parlato di « Ordo veri nominis ». Questo termine antico — possiamo dire medievale — di « Ordine » non significa altro che la vostra stretta appartenenza alla grande Famiglia Francescana, il vostro legame fraterno e vorrei dire anche quasi « filiale » all'Ordine Cappuccino, vigoroso ramo della spiritualità del Poverello d'Assisi. La parola « Ordine » significa la partecipazione alla disciplina ed all'austerità propria di quella spiritualità, pur nell'autonomia propria della vostra condizione laicale e secolare, la quale peraltro comporta spesso sacri­ fìci non minori di quelli che si attuano nella vita religiosa e sacerdotale. 3. Il periodo decorso dell'approvazione delle precedenti Costitu­ zioni è stato contrassegnato da particolari attenzioni dei Sommi Pontefici nei confronti del vostro Ordine, quasi a seguirne con paterna e sollecita premura il graduale rinnovamento in un periodo che, come sappiamo bene, non è stato facile. I miei Predecessori vi hanno indicato la via del vero rinnovamento, via che voi vi siete sforzati di seguire fedelmente. Ricorderò qui brevemente, oltre alla cara memoria di Pio XII, anche quella di Giovanni XXIII, che nel 1959 volle rivolgersi a voi con queste amabili parole : « Ego sum Ioseph frater vester ». Importante fu l'intervento di Papa Paolo VI — che faccio mio in questa circostanza — : egli vi esortò ad avere una « triplice fidu­ cia » : fiducia nella professione della povertà, prescelta come virtù specifica, liberatrice dalla « perpetua seduzione che è la ricchezza », 1 2 c. IV. c. v. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1788 Officiale e apportatrice di « perfetta letizia » : la povertà, quindi, non solo come distacco dalle ricchezze, ma anche come umiltà ed abbandono alla divina Provvidenza; fiducia nell'amore alla Croce: « V i è una grave tentazione da vincere : quella di togliere dal Vangelo la pagina della C r o c e » ; fiducia nell'attualità della spiritualità francescana: « Noi abbiamo fiducia — disse ancora Papa Montini — che ancora la spalla forte e paziente di san Francesco sosterrà la Chiesa visi­ bile ed umana » . 3 4. E questa fiducia è anche la mia. Ricorderete che uno dei primi atti del mio Pontificato fu quello di visitare la tomba di san Fran­ cesco. Ed una prova significativa, tra le tante, dell'attualità della spiritualità francescana, è data anche dall'esito, a raggio mondiale, dell'incontro di preghiera dell'ottóbre del 1986 ad Assisi : come infatti non riconoscere in quell'avvenimento lo « stile » — vorremo dire quasi — di quell'instancabile e coraggioso predicatore di pace che fu Francesco? Per questo, mi piace ricordare l'incontro che ebbi, nel medesimo anno, con i membri della Presidenza del Consiglio Internazionale del vostro Ordine, riuniti a Roma per approfondire lo schema delle nuove Costituzioni. In questa circostanza vi invitai a realizzare nella vita quotidiana, negli impegni secolari e nei rapporti con tutti gli uomini lo spirito delle Beatitudini, che è quel « sale della terra » che dà vero sapore al mondo e ne fa una pregustazione del paradiso. 5. So che ora avete in programma l'approfondimento e l'attua­ zione degli insegnamenti dell'ultimo Sinodo dei Vescovi e della mia enciclica Sollicitudo rei socialis. Sono due ottime occasioni per dar modo alla vostra buona volontà di tradursi nelle opere, nella conti­ nuità con una fedele adesione al Magistero della Chiesa che, in occa­ sione di detto Sinodo, ha dato prova di sé con una partecipazione attiva, mediante l'invio di proposte ed auspici propri. Vi esorto a continuare su questa linea, mentre esprimo il mio compiacimento per il lavoro che state facendo. Mi auguro, in parti­ colare, una felice conclusione del perfezionamento delle vostre Costi­ tuzioni, e prego per questa intenzione. Questo secolo, come sapete, vede un'immensa fioritura dei carismi propri dei laici. Tante volte si è ripetuto, specie dopo il Sinodo: 3 19 Maggio 1971; Insegnamenti di Paolo VI, IX, (1971), pp. 445-450. Acta Ioannis Pauli Pp. II 1789 <( È l'ora dei laici ». Ed è vero. Nella fedeltà alla loro missione propria e nella fedele collaborazione con i sacri pastori, tanti laici, gruppi, movimenti, associazioni, istituzioni, mossi e guidati dallo Sprito, stanno oggi facendo un bene immenso alla Chiesa. Sono una vera speranza. E — come ben sapete — ciò che conta non è tanto il numero, ma la qualità. Si tratti pure di gruppi piccoli ed umana­ mente poveri : l'importante è la buona volontà e la fedeltà alla Chiesa. Saranno — come ebbe a dire una volta, con felice espressione, Jacques Maritain — delle stelle luminose sparse nella notte del mondo. La Vergine Santissima, la quale assomma in sé — potremmo dire — la vocazione religiosa e quella laicale e familiare, vi può comprendere a fondo. Proprio per questa « sintesi » che Ella realizza in sé tra spiritualità e secolarità, Ella è meravigliosamente adatta a farvi com­ prendere il senso profondo della vostra specifica vocazione, e a gui­ darvi perché la possiate realizzare in pienezza. Affidatevi totalmente a Lei, mentre io di cuore vi benedico tutti, insieme con i vostri Confratelli e Consorelle, con i familiari e le persone care. 1790 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ACTA CONGREGATIONUM CONGREGATIO PRO EPISCOPIS DECRETUM OPPIDENSIS - P A L M A R U M De Concathedralis erectione Cum urbs vulgo Palmi, intra fines dioecesis Oppidensis-Palmarum exstans, incolarum frequentia operibusque modo crebra, volventibus annis, felicia susceperit incrementa et christifidelium numero, religio­ nis ac bonarum artium cultu, industria negotiisque floreat, Exc.mus P. D. Benignus Aloisius Papa, Episcopus Oppidensis-Palmarum, ab Apostolica Sede postulavit ut, ad aptius tutiusque animarum bonum consulendum, paroeciale templum in eadem urbe Deo in honorem Sancti Nicolai episcopi dicatum, ad dignitatem et fastigium Ecclesiae conca­ thedralis eveheretur. Congregatio pro Episcopis, vigore specialium facultatum a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia PP. II, sibi tributarum, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Aloisii Poggi, Archiepiscopi Forontonianensis et in Italia Apostolici Nuntii, catholicae religionis firmitatem ac incrementum prae oculis habens, oblatis precibus annuen­ dum censuit. Quapropter quae sequuntur decernit : 1. ut, servata dioecesis Oppidensis-Palmarum Cathedrae episcopalis dignitate, paroeciale templum Deo in honorem Sancti Nicolai episcopi in urbe vulgo Palmi dicatum titulo ac fastigio Templi concathedralis decoretur, cum omnibus iuribus, honoribus et privilegiis ac oneribus et obligationibus quae huiusmodi Ecclesiis sunt propria; 2. ut in posterum Exc.mo Episcopo Oppidensi-Palmarum conca­ thedrali Ecclesia Sancti Nicolai episcopi de iure uti liceat, prout hoc ad maiorem Dei gloriam concreditique gregis spirituale bonum prove­ hendum cesserit. Congregatio pro Episcopis 1791 Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis deputat Exc.mum P. D. Aurelium Sorrentino, Archiepiscopum Metropolitam RheginensemBovensem, necessarias et opportunas ei tribuens facultates, etiam sub­ delegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Congregationem, cum primum fas erit, authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remittendi. Quibus super rebus praesens edit decretum perinde valiturum ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 29 mensis Iunii, anno 1988. ® BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus L. 8BS. 83 IOANNES BAPTISTA RE, Arch. tit. Foronovanus, a Secretis In Congr. pro Episcopis tab., n. 331/88. PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros Praesules praefecit, videlicet : die 1 Octobris 1988. — Praelaturae territoriali Missionis Galliae seu Pontiniacensis Exc.mum P. D. Andream Lacrampe, hactenus Episcopum titularem Legiensem et Auxiliarem archidioecesis Remensis. die 29 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Elephantariensi in Mauritania, R. D. Gilbertum Delium Gonçalves Canavarro dos Reis, e clero dioecesis Villaregalensis, curionem paroeciae Sanctae Mariae Maio­ ris, vulgo (( Chaves » nuncupatae, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Iulii Tavares Rebimbas, Episcopi Portugallensis. die 9 Novembris. — Coadiutorem dioecesis Campaniensis Exc.mum P. D. Aloisium Roque Oppermann, S. C. L, hactenus Episcopum Ituiutabensem. die 12 Novembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Chunaviensi, R. D. Vidonem Thomazeau, Vicarium generalem Archidioecesis Parisiensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ludovici Cornet, Episcopi Meldensis. 1792 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale die 18 Novembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Tisilitanae R. D. Ioannem J. Jaschke, parochum in oppido vulgo Quackenbrück dioe­ cesis Osnabrugensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ludo­ vici Averkamp, Episcopi Osnabrugensis. die 19 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Tarvisinae Exc.mum P. D. Paulum Magnani, hactenus Episcopum Laudensem. — Cathedrali Ecclesiae Andriensi R. D. Raphaelem Calabro, e clero archidioecesis Hydruntinae. die 25 Novembris. — Praelaturae territoriali Iuliensi R. D. Raimun­ dum Roveredo Ruiz, Congregationis Missionis sodalem. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM DECRETA I VIEDMEN. Canonizationis Ven. Servae Dei Laurae Vicuña, Alumnae Instituti Filiarum Mariae Auxiliatricis (1891-1904). SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Lucem vidit Famula Dei die 15 mensis Aprilis anni 1891 Iacobopoli, in urbe Chiliae capite. Multos ob eventus illius Reipublicae, puellae parentes ad australes demigraverunt regiones. At patre mortuo, mater cum duabus filiabus Andes transgressa, in Argentinam se contulit et quidem in Patagoniae partibus. Ibi filias commisit educandas Religiosis a Maria Auxiliatrice nuncupatis, quae initium ibidem fecerant cuius­ dam Missionis haud procul a finibus Chiliensibus. Eaedem humilem ac pauperem Lauram in suam domum anno 1900 receperunt. Puella indole ad pietatem proclivem statim se ostendit. Brevi autem matris suae vitam contrariam esse praeceptis Dei atque inhonestam Famula Dei animadvertit. Congregatio pro Causis Sanctorum 1793 Laura autem, quae in ephebeo in sapientia crescebat, aetate et gratia, et inter condiscipulas studio micabat, re attente considerata multisque precibus Deo adhibitis, statuit tenellam vitam suam holocau­ stum amoris offerre, ut optatam matris emendationem a Deo obtineret. Et Deus se admisisse huiusmodi oblationem ostendit. Etenim aliquod tempus post, Laurae valetudo sensim deficere incipit, donec, die 22 mensis Ianuarii a. 1904, ad superos evolavit, postquam matri de holo­ causto est locuta ab eaque petierit ut ad Deum se converteret. Quod mater praestitit ipso filiae die funebri. Porro, Famulam Dei Lauram Vicuña heroicas coluisse virtutes christianas Ioannes Paulus II, servatis de iure servandis, declaravit die 5 mensis Iunii, anno 1986. Ad rite eumulandam autem Venerabilem hanc Beatorum Caelitum honoribus, Causae actores miram quandam, ut asserebatur, sanationem intercessioni apud Deum eiusdem Venerabilis attributam Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Cuius miri eventus haec est sum­ ma : Soror Ophelia a Carmine Lobos Avellano, religiosa Instituti Filia­ rum Mariae Auxiliatricis, civis Chiliensis et magistra, mense Aprili anno 1953 certa praebuit signa bronchiectasis bilateralis. Maio autem mense anni 1955 chirurgicum subiit utriusque pulmonis sectionem ; ac­ cessit anno 1957 gravis spirandi insufficientia, ita ut, anno insequenti, a valetudinario dimissa sit, edita a medicis infausta prognosi quoad vitam, brevi quidem morte ventura. Tunc de mandato Superiorissae Provincialis, aegrota caeleste efflagitavit auxilium Venerabilis Laurae Vicuña, quae, hora 22 diei 22 mensis Maii eiusdem anni 1958, adfuit : aegrota persentiit se sanatam esse placidoque correpta est somno ad se­ quens usque primum mane. Ex tunc bona utitur valetudine. Super hoc miro eventu adornatus est anno 1986, apud curiam archiepiscopalem S. Iacobi in Chile, canonicus processus, quem ad iuris normam esse instructum Congregatio pro Causis Sanctorum die 20 Fe­ bruarii a. 1987 agnovit. Proinde disceptari iure praescripta apud ipsam Congregationem agi coepta sunt, et quidem primum, die 3 Februarii a. 1988, in coetu Consultae Medicae, edito iudicio praefatam sanationem in instanti praeterque naturae leges contigisse. Successerunt postea di­ sceptationes, die 6 mensis Maii eodem anno, in Congressu Peculiari Con­ sultorum Theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fi­ dei Promotore Generali ; et, die 21 subsequentis mensis Iunii, in Con­ gregatione Ordinaria Patrum Cardinalium, ponente Em.mo ac Rev.mo D.no Agnelo Rossi. Et utroque in Coetu, sive Consultores sive Cardina- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1794 Officiale les, proposito dubio utrum de miraculo constaret, in casu et ad effec­ tum de quo agitur, adfirmantes responderunt. Facta denique de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II accurata relatione, Sanctitas Sua, vota Congregationis exci­ piens rataque habens, mandavit ut decretum super praedicta sanatione rite conscriberetur. Quod cum factum esset, Beatissimus Pater declaravit : Constare de uno miraculo a Deo, intercedente Venerabili Serva Dei Laura Vicuña, patrato, videlicet de instantánea, perfecta stabilique sanatione Religiosae Opheliae a Carmine Lobos Avellano a bronchiectasia bilaterali cum peribronchitide chronica fibrosa et episodiis pulmonitidis focalis; et a gravi insufficientia spirandi statuque toxico-infectivo gravi. Hoc autem Decretum in vulgum edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit. Datum Romae, die 1 mensis Augusti, Anno Mariali 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. m s. •B Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis II CATANEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, Archiepiscopi Catanensis, O . S . B . , Cardinalis S . R . E . (1818-1894). SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Panormi die 15 mensis Augusti anno 1818, parentibus pietate ac nobilitate claris, natus, Venerabilis Servus Dei Iosephus Benedictus Dusmet anno 1838 habitum monachorum Congregationis Casinensis O. S. B. induit ac, expleto studiorum curriculo, sacerdos est factus; anno autem 1867, omnium plausu, archiepiscopus Catanensi Ecclesiae praepositus est; anno denique 1888 inter Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales est adscriptus. Ipse Collegium S. Anselmi de Urbe restituit atque Congregationes Ordinis S. Benedicti fraterna confoederatione composuit. Eum heroicas exercuisse virtutes Paulus Papa VI die 15 mense Iulio a. 1965 declaravit. Congregatio pro Causis Sanctorum 1795 Ut eidem Venerabili Beatorum Caelitum honores legitime decer­ nerentur, Causae actores miram quandam, quae asserebatur, sanatio­ nem a Deo patratam, deprecatore eodem Venerabili, Sedi Apostolicae ad cognoscendum nuper exhibuerunt. Agitur quippe de domino Sal­ vatore Consoli, caementario provinciae Catanensis, annum aetatis agente quinquagesimum secundum, qui, nomine invocato Venerabilis Iosephi Benedicti Dusmet, mense Decembri, anno 1937, repente convaluit ac perfecte a gravi spondylite consúmente duas dorsi spinae verte­ bras, edita iam a medicis valde reservatam et quoad vitam et quoad valetudinem prognosi. De hac mira sanatione instructus est apud curiam archiepiscopa­ lem Catanensem, mensibus Maio et Decembri anni 1987, processus, cuius iuridica vis et validitas fuere ab hac Congregatione die 5 mensis Martii huius anni 1988 recognitae. Factus est ita gressus ad praescriptas, tum indolis medicae tum indolis theologicae, discepta­ tiones. Primum quidem subiectum est Summarium eiusdem proces­ sus, continens testium et a cura medicorum depositiones, iudicio Con­ silii Medici quod exstat penes hanc Congregationem institutum, cuius specialis commissio congregata est die 1 mensis Iunii hoc anno ; et absoluta competenti disceptatione, periti sodales eiusdem coetus una voce concordes edixere sanationem in casu instantaneam perfectum­ que et duraturam hodiernae artis medicae legibus haud explicari posse. Attento eiusmodi medicorum iudicio, quaestio disceptata est, die 1 mensis Iulii eodem anno, in Congressu Peculiari Consultorum Theo­ logorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Ge­ nerali ; deinde, die eisdem mense et anno, in Congregatione Ordina­ ria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo Cardinali Petro Palazzini. Et in utraque congressione, Consultorum scilicet et Patrum Cardinalium et Episcoporum, proposito dubio utrum consta­ ret de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur, responsum est latum affirmativum. De hisce autem omnibus rebus certior factus, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis excipiens, praecepit ut super eodem miro eventu decretum conscriberetur. Quod cum rite est factum, accitis hodierno die a Se Cardinalibus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque a Secretis Con­ gregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­ tissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo, intercedente Venerabili Servo Dei Iosepho Benedicto Dusmet, patrato, videlicet de 1796 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale instantánea, perfecta et mansura sanatione Domini Salvatoris Consoli a spondylite destructiva duarum spinae dorsalis vertebrarum (D12 et Ll). Voluitque Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. 83 S. 83 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis III COMEN. Canonizationis Servae Dei Clarae Bosatta, Sororis professae Congrega- tionis Filiarum Sanctae Mariae a Providentia (1858-1887). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. Concilium Oecumenicum Vaticanum II his religiosos hortatur verbis: « ... cuiuslibet Instituti sodales, Deum prae omnibus et unice quaerentes, contemplationem, qua Ei mente et corde adhaereant, cum amore apostolico ... coniungant oportet» (Conc. Oec. Vat. II, Decretum de accomm. renov. vitae relig. Perfectae Caritatis, 5). Porro studium vitae operumque Servae Dei Clarae Bosatta reco­ lentes, Sororem invenimus religiosam, quae contemplationem cum actuosa vita perfecte sociavit, in omnibus misericordiae operibus, prae­ sertim pro minimis et maxime indigentibus fratribus. De cetero ipsa est enixa vitae rationem perficere eam, quam Beatus Aloisius Guanella suis filiis filiabusque constituerat, quamque hisce expressit verbis : orare et pati. Haec fuit etiam Famulae Dei peculiaris nota, ut in se­ quentibus presso calamo indicatur. Clara Bosatta^ Congregationis Filiarum Sanctae Mariae a Provi­ dentia, ortum duxit die 27 mensis Maii, anno 1858, in pago cui nomen Congregatio pro Causis Sanctorum 1797 v. d. Pianelle- Lario, intra Comensis dioeceseos fines, undecima et po­ strema filia Alexandri et Rosae Mazzucchi, qui fidei dono optimisque moribus praestabant. Patre orbata trimula, praecipue est educata a Marcellina, sorore natu maiore, sapienti et piissima adolescente, quae postea conditrix erat futura una cum eodem Beato Aloisio Guanella religiosi Instituti Filiarum Sanctae Mariae a Providentia. Pueritiam singulari morum innocentia et pietate transegit. Ab anno autem 1871 usque ad annum 1977, Clara adolescentiam egit uti ancilla et alumna scholae magistra­ rum in ephebeo Sororum Canossianarum, quae vocantur, in oppido vulgo Gravedona Lario, ubi sacerdotum, moderatorum et aequalium amorem et existimationem sibi comparavit. Quamvis Famula Dei deinde vehementer cuperet Congregationem Canossianarum ingredi, varia ob rerum adiuncta in eiusmodi Insti­ tutum admissa non est. Itaque, cum ad pagum natalem rediisset, Dei voluntatem advertens in consilio piissimi eius loci parochi, cui nomen Carolus Coppini, superatis animi difficultatibus, Hospitium ingressa est S. Cordi Iesu dicatum, ab eodem parocho puellis parentibus orbatis ac senibus derelictis infirmisque sublevandis^conditum. Cuius Hospitii moderatrix id temporis Marcellina, Servae iBt^i germana, erat, a duabus sociabus adiuta, pia societate vulgo « Orsoline )) iunctis. In eadem Societate, die 28 mensis Iunii anno 1878, Serva Dei, cum tri­ bus sociabus, religiosa vota professa est. Quo in Hospitio Sacro Cordi Iesu dicato, cum Sorores assiduo la­ bore ac paupertate vitam ducerent et aspera quaeque cotidie ferrent, serena tamen Divina Providentia confisae, Soror Clara varia sibi offi­ cia credita per septem annos ardenti et mirando studio obivit, mode­ ratore primum praefato parocha Coppini, postea Beato Aloisio Gua­ nella, qui eidem vita functo in regenda paroecia anno 1881 successit. Erat quidem Soror Clara spiritu deprecationis praeclara, perfecta Regulae et votorum observantia totiusque animi deditione atque in humilibus operibus assiduitate. Cum ceteris praestaret Sororibus, com­ missum est ei officium disciplinae servandae et morum integritatis totius hospitii ; fuit namque custos et praeceptrix orphanarum, postu­ lantem magistra et novitiarum, ministra semper diligens senum in­ firmorum. Simul apostolatum in paroecia exercebat, ut Mariae Imma­ culatae filias divina doctrina instrueret, pueros et adulescentulas Ora­ torii catechesis rudimenta doceret, infirmos domi inviseret. Quae omnia, 1798 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale licet tenuis valetudinis esset, assidue perfecit semperque Deo mente coniuncta, quod quidem omnes valde admirabantur. Anno autem 1885, Serva Dei cum duabus Sororibus est a Beato Aloisio Guanella missa, ut novam aperiret domum religiosam, in pagum Ardeno appellatum, ubi ei plures labores gravioresque difficultates ferenda erant. Anno insequenti, mense Maio, in urbem Novum Oomum translata est eique commissum moderatricis vix apertae (( Domus Di­ vinae Providentiae », quae Domus mater totius Operis Beati Aloisii Guanella futura erat. Porro, assiduo labori diuturnisque sacrificiis et responsabilitatis nu­ per conditae domus, accessere graves animae afflictiones, mysticae in­ dolis, quae iam tres abhinc annos Servam Dei contristabant ; quas tamen sereno pertulit animo, ita ut ad extra nihil perluceret, eodem Beato Aloisio Guanella moderatore conscientiae. Augebatur interea cum Deo unio, dum tenuis eius valetudo in dies debilior facta est. Primo enim hieme eodem anno 1886 Soror Clara pulmonum vitio est affecta et mox in phtisim incidit. Quare in oppidum Pianello Lmio translata, íectulo fere semper tenebatur, per quinque menses gravibus doloribus corporis et animae affecta, perfecte tamen Christo cruci aífixo Virginique Perdolenti coniuncta, precibus ad Deum suffulta et eucharistico pabulo cotidie roborata. Dolores vitamque quam Deo offerebat ad convertendos peccatores et ad Domus Comensis bonum et benedictionem caelestem concilianda. Sacramentis denique morientium ceterisque fidei donis corroborata, Famula Dei anno 1887, die 20 mense Aprili, animam Deo reddidit. Sanctimoniae fama, quam Serva Dei in vita sibi comparaverat, post obitum clarior ac diffusior est facta et dudum florens est. Quam ob rem cogitatum est de Beatorum Caelitum honoribus eidem decer­ nendis. Conditi igitur sunt, annis 1912-1915, processus ordinaria auc­ toritate in Curia episcopali Comensi, super fama sanctitatis vitae, vir­ tutum et miraculorum in genere, super scriptis Servae Dei tributis necnon super cultu eidem publice non praestito, Romamque transmissi sunt. Super iisdem scriptis Servae Dei decretum exiit, die 4 mensis Aprilis anno 1948, Sacrae id temporis Rituum Congregationis. Porro, ob rationes Causae ipsi extrínsecas, siluit Causa Servae Dei, donec novae instauratae sunt, die 25 mensis Maii a. 1983, per Const. Apost. Divinus perfectionis Magister, pro Causis Sanctorum leges. Ita apparata est, ad novi iuris normam, Positio super virtutibus eiusdem Famulae Dei, forasque est anno 1986 data, testimoniis scriptis noviter Gongregatio pro Causis Sanctorum 1799 inventis Beati Aloisii Guanella super vita, operositate atque eiusdem Servae Dei virtutibus. Hinc procedendum erat ad disceptationes super virtutes in specie Servae Dei. Quod quidem factum est primum, die 26 mensis Ianuarii a. 1988, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; deinde, die 7 mensis Iunii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardi­ nalium et Episcoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Iosepho Casoria. Et tum Patres Consultores tum Patres Cardinales exposito ad disceptandum dubio utrum constaret de heroico gradu virtutum, in casu et ad effectum de quo agitur, responsum protulerunt affirmativum. De hisce rebus omnibus certior factus, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rata­ que habens, praecepit Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus conscribi. Quo rite facto, hodierna die, accitis ad Se Cardinalibus infrascripto Praefecto atque Ponente Causae meque Antistite a Secretis Congre­ gationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatis­ simus Pater edixit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, Servae Dei Clarae Bosatta, ex Congregatione Filiarum Sanctae Mariae a Providentia, in gradu heroico exercitis, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem Decretum- in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. & S. S Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis 117 - A. A. S. 1800 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale IV D U B L I N E N . SEU R U R E M O N D E N . Canonizationis Ven. Servi Dei Caroli a S. Andrea (in saec. Ioannis Andreae Ho üben), Sacerdotis professi Congregationis Passionis Iesu Christi (1821-1893). SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilis Servus Dei Carolus a S. Andrea (in saeculo Ioannes Andreas Houben), lucem vidit die undecima Decembris anno 1821 in pago Munstergeleen Ruremundensis Dioeceseos. Iuxta sana et recta principia more catholicarum familiarum Hollandiae institutus, curricu­ lum primorum studiorum necnon humanarum litterarum expleto in pago Sittard, per aliquod menses militiae munus sustinuit et inter commilitones « bonus odor Christi » factus est. Ut primum cognovit se ad vitam religiosam vocatum, annos viginti quattuor agens, Congregationem a Christi Passione amplexus, pro­ bationem sustinuit in recessu Ere (in Belgio) nuperrime a Beato Dominico a Matre Dei fundato. Votis nuncupatis die 10 Decembris a. 1846, iterum studiis de re ecclesiastica incubuit. Christi Sacerdos consecratus die 21 Decembris 1850, post biennium Angliam petiit ut suam daret operam in domibus Congregationis Passionis apud An­ glos, ibique laudabiliter suo sacerdotali munere functus est. Anno 1856 ad recessum Mount Argus intra fines Dublinensis civitatis desti­ natus, ibi fere totum reliquae vitae tempus transegit, paucis exceptis annis in quibus iterum in Anglia permansit. In Dublinensi urbe vero Venerabilis Dei Servus apostolus sine requie factus est, ab infirmis desideratissimus, solatium afflictorum et frater unionis erga dissidentes. Assiduus erat quotidie in confessionibus audiendis, in be­ nedictionibus impertiendis, prudens et amabilis in consiliis, exemplariter sollicitus et strictus in iis quae ad monasticam disciplinam atti­ nent, prout est Congregationis Passionis. Pro thaumaturgo habebatur et in consiliis pro oraculo. Fractus laboribus et asperitatibus, in osculo Domini obiit Dublinii, die 5 Ianuarii anno 1893, fama sanctitatis ubi­ que circumdatus. Expletis a iure praescriptis, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, die 10 Maii a. 1979 declaravit Servum Dei heroicas coluisse virtutes. 1801 Congregatio pro Causis Sanctorum Intuitu autem Beatificationis, Actores Causae sanationem quan­ dam intercessioni Ven. Servi Dei attributam Sedi Apostolicae prae­ buerunt; de qua sanatione debita testimonia annis 1954-1955 in Apo­ stolico processu Ruremondensi collecta sunt. Cuius Processus validitas Decreto diei 13 Iunii a. 1986 agnita est. Agitur de mirifica sanatione dominae. Octaviae Verheggen uxoris domini Spaetgens, tunc annorum septuaginta duorum. Quae mulier, anno 1951, in peregrinationem ad sanctuarium Lapurdiense profecta ibique manens, colica hepática calculosa repente affecta est, doloribus atrocibus et vomitionum conatibus comitan­ tibus. Die 25 Augusti a. 1951 in nosocomio S. Annadal loci Maastricht recepta est et sequenti die chirurgicam operationem subiit cystifelleae auferendae causa. Variae inde complicationes exortae, die 29 Octobris potuit tandem e nosocomio discedere. Altera mensis Decembris parte, novae supervenerunt complicationes cum febri, abdominis tumefactione et excruciatibus sub costis laeva parte positis. Die 21 Decembris rursus nosocomium ingressa est, ibique nova radiographia effecta, in laeva parte abdominis tumorationem detecta est. Periti in arte medica rati nullam esse possibilitatem pro aegrota novam chirurgicam ope­ rationem subeundi, eam ut domum rediret consenserunt. Hoc evenit die 19 Ianuarii a. 1952, infausta prognosi edita quoad vitam. Re in peius vertente, domina Octavia magna cum fiducia Venerabilem Ca­ rolum a S. Andrea apud Deum intercessorem supplicavit ; ipsum enim noverat, cum aliquot ante annis eius domum visitasset. Illico, nempe a die 22 eiusdem mensis Ianuarii melius se habuit : vomitiones recesserant et appetentia ciborum redierat. Brevi pristinam sanitatem recuperavi t et in posterum viginti duos annos vixit. Servatis de iure servandis, de supradicta sanatione disceptatio habita est, die 14 Octobris a. 1987 in Coetu Sodalium Consultae Me­ dicae Congregationis pro Causis Sanctorum, qui unanimiter modum sanationis pro praesentibus scientiae medicae cognitionibus inexplicabilem declaraverunt. Theologica disceptatio locum habuit primo in Peculiari Congressu Consultorum Theologorum, die 19 Februarii a. 1988, praeside Rev.mo Domino Antonio Petti, Generali Fidei Promotore; postea, die 17 Maii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Epi­ scoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi. Dubio proposito num constaret de miraculo in casu et ad effectum de Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1802 Officiale quo agitur, in utraque disceptatione, Consultorum scilicet et Cardina­ lium, affirmativum est datum responsum. Quibus de rebus omnibus certior factus per subscriptum Cardi­ nalem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, suffragia Congregationis excipiens rataque habens, mandavit ut super eadem mira sanatione Decretum rite conscriberetur. Quod cum esset factum, hodierna die accitis ad Se Cardinalibus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Se­ cretis Congregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astan­ tibus, Beatissimus Pater edixit : Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem Venerabilis Servi Dei Caroli a S. Andrea (in saec. : Ioannis Andreae Houben), sacerdotis professi Congregationis Passionis Iesu Christi, tributo, scilicet de rapida, perfecta stabilique sanatione dominae Octaviae Verheggen Spaetgens ab abscessu in regione hypochondriaca sinistra cum subocclusiva condicione gravique status generalis praeiudicio. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis V MONASTERIEN. Canonizationis Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing, Congregationis V. D. «Clemensschwestern» Sororis professae (1914-1955). SUPER DUBIO An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur. (( Qui altum conspiciens montem, ad culmen pervenire non vult ubi scit esse thesaurum, ne unum quidem gradum facit ut ad illum subeat, et sub monte neglegens ac desidiosus consistet. Item, qui per­ fectionis thesaurum consequi non cupit, quod nimius ei labor videa- Congregatio pro Causis Sanctorum 1803 tur ad illum nanciscendum, deses in sua neglegentia manebit nec um­ quam pedem promovebit in Dei via » (S. Alfonsus M. de' Liguori, Opere Ascetiche, vol. XIV, Eoma 1935, p. 83). Hoc profecto Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing non contigit, quae a pueritia, animo cum humili et firmo, sanctum perfectionis montem coepit ascendere, et Christi imitationem perseverando, felici­ ter est assecuta propositum. In pago Halverde, intra dioecesis Monasteriensis fines, orta est die 8 mensis Aprilis anno 1914, ab Hermanno Augusto Üffing et Maria Teresia Schmit, eodemque die in fonte baptismatis est renata eique nomen est inditum Emma. Ex familia religiosissima Deum cogno­ scere eiusque obtemperare voluntati ac paupertatem et incommoda magni facere didicit. Indole mitis et remissa, concorditer cum omni­ bus vixit. Parentibus obsequens erat et libenter proximum adiuvabat in operibus praesertim domesticis et agrestibus. Die 27 mensis Aprilis anno 1924 primum ad eucharisticam men­ sam accessit et insequenti mense Septembri sacramentum accepit Con­ firmationis. Ludis elementariis peractis, studiosius in christianam suam formationem incubuit, assidua librorum res spiritales tractantium usa lectione. Maxima cum laetitia die 23 mensis Iulii, anno 1924, Domum prin­ cipem, Monasterii sitam, est ingressa Sororum Caritatis, quae lingua Germanica vulgo Clemensschwestern vocantur, ut vocationem seque­ retur, qua iamdiu se vocari sentiebat. Nomen cepit Sororem Mariam Euthymiam. Postulandatu et Novitiatu perfectis, die 11 mensis Octo­ bris anno 1936 professionem simplicem fecit et, die 15 mensis Sep­ tembris anno 1940, professionem perpetuam. Vitam suam consecratam egit primum in valetudinario Sancti Vincentii in oppido Dinslaken, ubi munere iuncta est aegrorum ministrae (annis 1936-1954), deinde est lavatorio praeposita (annis 1945-1948) : idem servans munus est porro ad Domum principem suae Congregationis missa, ubi mansit annis 1948-1955. Ut patet, Servae Dei non sunt officia delegata peculiaris decoris, nec ea opera fecit conspicua, talia videlicet, unde mundi admiratione et laudibus afficeretur. Etenim Soror Maria Euthymia perfectam se ipsam fecit silentio, occultatione et diligenti cotidianorum munium exsecutione, quae spiritu explebat supernaturali, quoniam per omnia Dei voluntatem manifestam videbat. Fides vitae eius constans fuit regula. Omnia lumine fidei contuebatur, omnia iudicabat, omnia sta- 1804 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale tuebat et diligebat. Quam ob rem semper impulsa est sana christiana ratione ad meliora omnia referente ; quae non neglectio erat doloris, verum opinio misericordis Domini bonitatis erga homines. Quae nec corporis natura eminebat nec magna intellegentia, vim singularem hauriebat ex fide, haecque notos in admirationem coniciebat. Quod­ libet namque officium accipiebat et in Dei honorem et gloriam exsequebatur. Etsi studia superiora non exercuerat, non mediocrem tamen culturam religiosam sibi comparavit, praesertim asceticam, ut suam augeret fidem. Quam fidem exprimebat et alebat constanti cum Deo coniunctione et deprecatione, sive communi sive privata. Non solum laborabat precans, sed, quamvis ingenti laboris magnitudine fere premeretur, tempus habebat verbi Dei meditationi et Eucharistiae ado­ rationi. Virginem Mariam peculiari pietate colebat, quam Filii pas­ sioni coniunctam potius contemplabatur. Scripsit : « O Maria, Mater mea, fac vita mea tota Dei sit. Fac perpetiar sine lamentis patiensque sim, tibi iuncta ... Si vis in perfectione progressus facere et in bono solidari, adhaeresce Mariae. Te beatam, si Iesum sequens in Via Cru­ cis, sicut Maria divinum Filium suum est secuta. Te beatam, si tecum Maria erit in hac via. In Iesu robur invenies, in Maria consolationem ». Propter Dei amorem diligenter quodlibet peccati genus vitabat et aequo animo viam confidebat incommodorum occultorum, patientis laboris, contumeliarum, quas mira cum fortitudine ferebat. Amabili ter et simpliciter voluit omnium serva esse, praecipue vero aegrorum et Sororum sodalium: pro quorum quarumque bono spiritali et cor­ poreo diu noctuque se dedebat, nihil petens pro se. Huius rei docu­ menta dedit altero saeviente bello mundano, cum, ut captivis assideret in valetudinario Sancti Vincentii receptis, non pauca dura est passa nec pauca obiit pericula. Et quamquam hi aegrotantes sermonem non intellegant Servae Dei, quia diversarum gentium erant, perfecte ta­ men intellegebant eius caritatis studiosae et amabilis sermonem. Ita, se ipsam abnegans, proximo dolenti servivit, in quo Christi imaginem videbat, et laeto animo evangelii doctrinam explicavit. « Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet; si autem mortuum fuerit, multum fructum affert. Qui amat animam suam, perdit eam, et, qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam aeternam custodit eam » (Io 12, 24-25). Res terrenas aversata, solacium cordis inveniebat in contempla­ tione et in inquisitione bonorum caelestium. Vitam aeternam respi­ ciens, tranquille gaudia et dolores accepit et plene absoluteque suis Congregatio pro Causis Sanctorum 1805 superioribus oboedivit. Voluntas sane divinae gratiae respondendi et operam navandi animarum saluti tam fortis erat et firma, ut nihil nimis grave et arduum putaret. Mense Martio anno 1954 eius valetudo deficere coepit : qua re est in valetudinariis Sancti Raphael deducta, ubi est ei carcinoma secutm. Conscia sibi gravitatis morbi, non solum quieta mansit, verum etiam animum iis addebat, qui alternis vicibus ei assidebant, impri­ mis matri ceterisque propinquis. Dei voluntati obsequens. Ultimum vitae tempus egit magnis excruciata doloribus, quos laeta toleravit, cum propter eos magis ad caelestem Sponsum conformaretur, quem in Paradiso assequi exoptabat. Solacio ei fuerunt precatio continua, Communio cotidiana et, demum, sacramentum Unctionis infirmorum. E vita pie decessit die 9 mensis Septembris, mane, anno 1955. Sanctitatis fama, quam viva sibi pepererat apud notos, post eius mortem aucta est, cum eidem notabilis adderetur fama signorum. Epi­ scopus Monasteriensis ideo non est moratus canonizationis causam inire. Annis 1955-1961 celebratus est Processus Ordinarius, quem se­ cutus est, apud eandem Curiam episcopalem, Processus Cognitionalis (annis 1976-1977) ad normam M. P. Sanctitas Clarior. Editis Decre­ tis de vi et auctoritate horum Processuum (die 14 mensis Decembris anno 1981) et super non cultu (die 29 mensis Ianuarii anno 1982), ap­ parata est Positio super virtutibus. Quibus omnibus rite peractis, ventum est ad disceptationem super heroicis Servae Dei virtutibus. Quod factum est in suetis coetibus, videlicet primum, die 12 Ianuarii, anno hoc 1988, in Congressu Pecu­ liari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 26 mensis Aprilis eodem anno, ponente Em.mo ac Rev.mo Domino Mario A. Ciappi, in Congregatione Patrum Cardinalium et Episcoporum. Posito autem, in utraque con­ gressione, dubio : An constet de virtutibus heroicis, in casu et ad effectum de quo agitur, affirmativum est datum ab omnibus responsum. De hisce rebus rite certior factus, Summus Pontifex Ioannes Pau­ lus II, vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto necnon Causae Ponente, meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­ tissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, 1806 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing, in casu et ad effectum de quo agitur. Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. S S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis VI PHILADELPHIEN. Canonizationis Ven. Servae Dei Catharinae Mariae Drexel, Fundatricis Sororum a Ss.mo Sacramento pro Indis et colorata gente. SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Heroicas virtutes exercuisse Venerabilem Servam Dei Catharinam Mariam Drexel Summus Pontifex Ioannes Paulus II die 26 mensis Ianua­ rii anno 1987 sollemniter edixit. Ea ortum duxit piis ac ditissimis paren­ tibus, die 26 mense Novembri a. 1858, Philadelphiae in Foederatis Americae Septentrionalis Civitatibus. Iam a pueritia, domestica secuta exempla, incorrupta fide, morum suavitate caritateque in Deum et pro­ ximum enituit ; praesertim in miseros misericordiam exercebat et ope­ rarios Evangelii nuntiandi adiuvabat. Adolescens multas peragravit terras, ut Indorum et Nigritarum perditas cognosceret rationes eisque prodesset! Superno acta lumine et conscientiae moderatore suadente, novitiatum Sororum a Misericordia adivit, ibique anno 1891, ut pri­ ma inter omnes Sorores a SS.mo Sacramento nuncupatas, religiosa emisit vota, quarto voto addito, totam se devovendi Indorum et Nigri­ tarum matrem et servam iuxta novi Instituti Constitutiones, cuius fun­ damentum ipsa iaciebat. Pro Indis Genteque Nigra plures scholas exci­ tavit et studiorum quoque Universitatem. Omnia scilicet opera socialis utilitatis horum populorum sustentabat. Anno 1937 apoplexia correpta, Congregatio pro Causis Scmetorum 1807 duodeviginti annos lectulo decumbens, vitam Deo et Ecclesiae continuo offerebat, donec die 3 Martii anno 1955 piissime decessit. Mortis nuntio pervulgato, tota Philadelphia urbs est commota eiusque virtutes et sanctitatem celebrare coepit. Ad eidem Venerabili Servae Dei honores Beatorum Caelitum legi­ time decernendis, actores Causae mirum eventum divinitus patratum, ut asseverabatur, Apostolicae Sedi ad cognoscendum obtulerunt, eiusdem intercessioni attributum. Porro, prodigiosus eventus adolescentulo contigit Roberto Gutherman, decimum quartum aetatis annum agenti, in urbe Philadelphia. Is etenim, ferventibus fusis precibus ad implorandam caelestem Venera­ bilis opem, rapide, complete perpetuumque in modum sanatus est a gravi forma otitis mediae chronicae polypoideae auris dexterae cum antromastoidite. Immo asseverant periti medici agi de restitutione ad integrum facultatis auditivae cum anatomica reconstructione catenae tympani-ossicularis. Hac super asserta mira sanatione adornatus est apud curiam ar­ chiepiscopalem Philadelphiensem, anno 1987, canonicus Processus, cuius iuridica forma et vis agnita est die 10 Iulii mensis eodem anno 1987 per Decretum Congregationis pro Causis Sanctorum. Qui Processus una cum adnexis pertinentibus documentis subiectum est, ad iuris normam, quinque sodalibus peritis Consilii Medici penes ipsam exstantis Congre­ gationem. Qui quidem, die 9 Decembris eodem anno 1987 congregati, una voce affirmavere praedictam sanationem explicari haud posse hodier­ nis medicae scientiae legibus. Hinc tota quaestio subiecta venit iudicio theologico, primum Patrum Consultorum, deinde Patrum Cardinalium et Episcoporum. Theologi Consultores, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, coadunati in Congressu Peculiari diei 15 Martii a. 1988, dubio an de miraculo in casu ageretur, adfirmantes responderunt omnes. Item, die 7 mensis Iunii hoc eodem anno ad Vati­ canum coacti in Congregatione Ordinaria, Em.mi ac Rev.mi Patres Car­ dinales et Episcopi, ponente Iosepho Cardinali Caprio, eidem dubio vota tulerunt affirmativa. Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata de praefatis rebus relatione, Sanctitas Sua suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum libenter excipiens rataque habens, ut super mira sanatione Decretum rite conscriberetur mandavit. 1808 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quod cum factum esset, accitis hodierno die Cardinalibus infra­ scripto Praefecto necnon Causa« Ponente meque Antistite a Secretis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater decretoriam sententiam emisit, nimirum : Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem Venerabilis Servae Dei Catharinae Mariae Drexel, Fundatricis Sororum a SS.mo Sacramento pro Indis et colorata gente, videlicet de rapida perfectaque ac perpetúa sanatione adolescentis Roberti Gutherman a gravi forma otitis mediae, chronicae polypoideae dexterae auris cum antromastoidite. Quod autem Decretum in vulgus edi inque acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis VII ROMANA Canonizationis Ven. Servae Dei, Mariae a Iesu Bono Pastore (in saec. Franciscae Siedliska), Fundatricis Instituti S. Familiae a Nazareth (18421902). SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Venerabilem Mariam a Iesu Bono Pastore virtutes theologicas Fidem, Spem et Caritatem tum in Deum tum in proximum, necnon cardinales Prudentiam, Iustitiam, Temperantiam et Fortitudinem eis­ que adnexas heroum in modum exercuisse Summus Pontifex Ioannes Paulus II, die 29 mensis Aprilis, anno 1980, sollemniter declaravit. Nata erat Serva Dei die 12 Novembris anni 1842 ex honestis nobilibusque parentibus, in vico cui nomen Roszkowa-Wola, in finibus Varsaviensis archidioecesos posito. De sua religiosa vocatione certior facta, a pluribus gravibusque infirmitatibus mirum in modum sanata, Romae, quasi sub Romani Pontificis oculis, novum Institutum Reli­ giosarum condidit, cui a Nazarethana Familia nomen indidit. Quod Institutum late per orbem, in Polonia praesertim et in America bo- Congregatio pro Causis Sanctorum 1809 reali, Venerabilis Servae Dei opera propagatum, laetos uberrimosque apostolatus fructus affert. Sanctitatis fama circumdata, die 21 Novem­ bris anno 1902, Romae, ad superos evolavit. Praemissis de iure praemittendis, perventum est in hac Causa, ut superius est dictum, ad decretum super virtutum heroicitate Servae Dei, quo in vulgus edito, eadem venerabilis nuncupata est. Ad eius­ dem autem sollemnem beatificationem legitime obtinendam requiritur, ad novi iuris normam, unum miraculum eius intercessione divinitus patratum. Cui praescripto obsequentes, sollerti Causae actores miram sanationem Apostolicae Sedi ad cognoscendum obtulerunt. Agitur de rapida, perfecta ac perpetua dominae Mariannae Lach-Rachtaj, trige­ simum aetatis annum agentis, quae, infausta prorsus quoad vitam edita prognosi, invocato nomine et patrocinio caelesti Venerabilis Mariae a Iesu Bono Pastore, valde mane diei 10 mensis Ianuarii anni 1952 a peritonitide puerperali fulminanti, ileo paralytico et pleuritide convaluit. Quo super miro eventu adornatus est, apud curiam archiepiscopa­ lem Varsaviensem, mensibus Februario-Maio anni 1986, processus, cuius iuridicam formam et vim haec Congregatio, per decretum diei 21 No­ vembris eodem anno, agnovit. Exinde disceptationes iure praescriptae habitae sunt. Imprimis exquisitum est quid de eadem sanatione Consilium Medicum penes hanc Congregationem exstans sensisset; quod quidem congregatum, in sessione diei 18 Novembris anno 1987, censuit dominam Mariannam Lach-Rachtaj rapide, perfecte et stabiliter convaluisse, eamdemque sanationem, quoad modum per naturae leges haud explicari posse. Se­ cutae sunt deinde theologicae discussiones, primum, die 15 mensis Aprilis a. 1988, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, mo­ deratore Rev.mo D.no Antonio Petti, Promotore Generali Fidei; postea, die 5 mensis Iulii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum ad Vaticanum habita, ponente Em.mo et Rev.mo Iosepho Cardinali Casoria. Et in utraque disceptatione pro­ posito dubio num de miraculo constaret, in casu et ad effectum de quo agitur, cuncti adfirmando responderunt. Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II de omnibus hisce rebus fideli et accurata relatione, Sanctitas Sua, vota Congre­ gationis excipiens et rata habens, praecepit ut Decretum super prae­ dicta mira sanatione conscriberetur. 1810 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Quod cum rite factum esset, accitis hodierna die ad Se Cardina­ libus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis aliisque de more convocandis, eisque astan­ tibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo patrato, intercedente Venerabili Serva Dei Maria a Iesu Bono Pastore (in saec.: Francisca Siedlisha), fundatrice Instituti S. Familiae a Nazareth, videlicet de rapida, perfecta ac stabili sanatione dominae Mariannae Lach-Rachtaj ab « infezione puerperale con peritonite diffusa fulminante, ileo paralitico e pleurite con presentazione di spalla trascurata, sottoposta ad estrazione di feto morto con rivolgimento, e grave stato anemico ». Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis VIII TAURINEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Francisci Faà di Bruno, Sacerdotis saecularis fundatoris Instituti Sororum B. M. Virginis a Suffragio et S. Zitae. SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Nobili genere, die 29 mensis Martii anno 1825, natus est Servus Dei Alexandriae Statiellorum. Militari munere centurionis deposito, in Parisiensi Athenaeo doctor renuntiatus, mathematicas artes cum aliis coniunctis doctrinis in Taurinensi studiorum universitate per triginta annos docuit. Plura de religione deque scientia conscripsit. Auctor quoque fuit institutorum multigenae indolis, nempe caritatis, socialis et educativae, inter quae Opus praestat, Conservatorium po­ stea dictum, a Sancta Zita nuncupatum puellis famulantibus iuvan­ dis, et alterum ad adolescentulas moribus lapsas redimendas. Sua­ dente S. Ioanne Bosco et Venerabili Pio IX approbante, ad sacri pre- Congregatio pro Causis Sanctorum 1811 sbyteratus ordinem accessit. Suorum autem operum heredes Sorores instituit, quibus nomen « Minimae a Domina Nostra de Suffragio». Sanctitatis fama conspicuus. Taurini obdormivit in Domino die 27 Martii anno 1888. Eum christianas virtutes heroum modo exercuisse, Paulus Papa VI die 14 mensis Iunii a. 1971 declaravit. Ut autem Venerabilis idem Servus Dei in Beatorum Caelitum album legitime inscriberetur, Causae actores, quemadmodum novum ius exigit, Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt miram, quae asserebatur, sanationem a Deo, deprecatore eodem Venerabili, patratam. Quae miranda sanatio Sorori obtigit Evangelinae Regalia, ludimagistrae ex Instituto ab ipso Venerabili condito. Ea etenim, edita a medicis valde reservata quoad valetudinem prognosi, invocato per novendiales preces caelesti patrocinio eiusdem Venerabilis Francisci Faà Di Bruno, rapidissime, perfecte perpetuumque in modum convaluit, mense Septembri anno 1974, a morbo quem sodales Consilii Medici huius Congregationis hisce Italicis verbis descripsit : « duo­ denite cronica associata a quadro clinico radiologico di accertato transito duodeno-colico con grave malassorbimento intestinale ». Agi de sanatione quae, quoad modum, hodiernis legibus medicae artis explicari nequit, iidem sodales die 9 mensis Decembris anno 1987 as­ seruerunt. Super praedicta sanatione instructus est annis 1976-1978, apud curiam archiepiscopalem Taurinensem, Processus Cognitionalis, cuius forma et auctoritas iuridica ab hac Congregatione pro Causis Sancto­ rum die 22 mensis Maii anno 1987 est agnita. Praehabita Consilii nostri Medici opinione, ut superius est dictum, quaestio de indole preternaturali eiusdem sanationis disceptata est in praescriptis duo­ bus coetibus, nimirum : primum, die 4 mensis Martii anni huius 1988, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 10 Maii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo D.no Antonio Mauro, Ar­ chiepiscopo titulari Thagastensi. Et utroque in Coetu, posito dubio an constaret de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur, respon­ sum est latum affirmativum. Facta postmodum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per infrascriptum Cardinalem Praefectum accurata rela- Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1812 Officiale tione, Sanctitas Sua, vota Congregationis excipiens eaque rata ha­ bens, mandavit ut super memorata mira sanatione Decretum rite conscriberetur. Quod cum esset factum, hodierna die, accitis subscripto Cardi­ nali Praefecto necnon Archiepiscopo ponente Causae meque Antistite a secretis Congregationis ceterisque de • more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo patrato, deprecatore Venerabili Francisco Faà di Bruno, Sacerdote saeculari, fundatore Instituti Sororum B. M. V. de Suffragio et Sanctae Zitae, videlicet de rapidissima, perfecta stabilique sanatione Sororis Evangelinae Regalia a (( duodenite cronica associata a quadro clinico radiologico di accertato transito duodeno-digiuno-colico, con grave malassorbimento intestinale ». Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. © S. ® Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis IX VALENTINA Canonizationis Ven. Servae Dei Iosephae Naval Girbés, Christifidelis laicae (1820-1893). SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Iosepha Naval Girbés, nata in finibus archidioeceseos Valentinae in Hispania die 11 mensis Decembris anno 1820, vita est iuncta, sanctitatis fama circumdata, die 24 Februario mense a. 1893, septuagesimo scili­ cet quarto aetatis suae anno. Laicalia munera obiit christiano spiritu ducta, praesertim in laboratorio quod in sua constituit domo puella­ rum manualibus artibus instituendarum causa. Extra domum quoque suam omnibus modis lucem caritatis et spirituale bonum in mulieres, in viros, in pauperes inque aegrotos effundebat. Eam virtutes chri- Gongregatio pro Causis Sanctorum 1813 stianas heroum in modum exercuisse Summus Pontifex Ioannes Pau­ lus II declaravit die 3 mensis Ianuarii anno 1987. Ut autem ad sollemnem eiusdem Venerabilis Servae Dei beatifi­ cationem legitime deveniretur, Causae actores miram quandam sana­ tionem, quae ferebatur, Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt, praefatae Venerabilis intercessioni apud Deum tributam. Quae asserta mira sanatio contigit dominae Iosephae Girbés Castell, quadraginta et septem annos natae. Ipsa etenim, precibus et intercessione supra dictae Venerabilis, die 4 Iulii anno 1935, in in­ stanti ac perfecte a gravi colite ulcerosa convaluit, quae in vetustatem inciderat, idest in statum chronicum. Quo super mirando eventu adornatus est annis 1950-1952, apud Curiam archiepiscopalem Valentinam, processus episcopali auctoritate, necnon annis 1968-1970 eadem in Curia, potestate item ordinaria, de quorum forma et vis iuridica decretum exiit die 28 Novembris a. 1986 huius Congregationis, concesso quidem, ad effectum de quo agitur, valore apostolico. Quibus praehabitis, apparata uti de more Positione super miraculo, exquisitum est iudicium Consilii Medici penes hanc Congregationem exstantis. Quod quidem Consilium, coadunatum die 27 mensis Maii anno 1987, affirmare non dubitavit sanationem, in Actis descriptam documentisque suffultam, instantaneam, perfectam perpetuamque fuisse, minime pro humana hodierna scientia medica explicabilem. Ventum est deinde ad theologicas de eadem sanatione discepta­ tiones, et quidem primum, die 11 mensis Decembris anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum), moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 26 Apri­ lis anni 1988, in Ordinaria Congregatione Patrum Cardinalium et Epi­ scoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi. In utroque Coetu positum est dubium : An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Cui dubio concordes omnes adfirmantes responderunt. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II accurata relatione, Sanctitas Sua suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut Decretum super praefata mira sanatione rite conscriberetur. Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus Prae­ fecto Congregationis necnon Causae Ponente, meque Antistite a Se- 1814 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale cretis ceterisque de more con vocandis, iisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo divinitus patrato per intercessionem Venerabilis Servae Dei Iosephae Naval Girbés, christifidelis laicae, videlicet de instantánea, perfecta perpetuaque sanatione dominae Iosephae Girbés Castell a colica ulcerosa chronica. Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregatio­ nis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. 6B S. Ê8 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis X VARSAVIEN. Canonizationis Ven. Servi Dei Honorati a Biala Podlaska (in saec.: Venceslai Kozmiñski), Sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum, Fundatoris plurium Congregationum Religiosarum (1829-1916). SUPER DUBIO An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur. Praedicator eximius animarumque moderator et confessarius no­ vissimus, fundator plurium Congregationum religiosarum, sacerdos professus Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum, Honoratus a Biala Podlaska (in saeculo : Venceslaus Kozminski) natus superiore saeculo in Polonia, die 16 mensis Octobris anno 1829, obiitque die 16 Decem­ bris anno 1916, aetatis suae octogesimo septimo. Eum christianas religiosasque virtutes heroum in modum exercuisse Summus Pontifex Ioannes Paulus II die 16 mensis Martii, anno 1985, declaravit. Ut au­ tem eidem Venerabili honores Beatorum Caelitum legitime decerne­ rentur, Causae actores sedulam dederunt operam apparandae Positioni super asserto quodam miraculo a Deo patrato, intercessioni ipsius Venerabilis attributo. Qui mirandus eventus contigit Dominicae Iosephae Muraszewska, Congregationis Parvarum Sororum ab Immaculato Corde Mariae Cze- Congregatio pro Causis Sanctorum stochoviensium sodali, 1815 quinquagesimum et quartum aetatis annum agenti. Humanis remediis incassum adhibitis, edita a medicis infausta quoad vitam prognosi, aegrota invocare coepit caelestem Venerabilis Honorati opem; et ecce, sexta novendialium precum die, ipsa, mense" Iulii anni 1926, est deducta ad sanctuarium B. Mariae Virginis, loci v.d. Jasna Gòra, ubi, durante Missae celebratione, iteratis enixis pre­ cibus, se esse sanatam persensit : con valuit illico a morbo quem Periti nostrae Consultae Medicae dixerunt « cancro della colecisti con meta­ stasi epatiche ». Super hac asserta mira sanatione instructus est annis 1949-1951, apud curiam archiepiscopalem Varsaviensem, Processus ordinaria po­ testate, cui quidem inquisitioni nova documenta nuper inventa sunt addita, de quorum iuridica forma et vi exierunt relativa huius Con­ gregationis decreta die 1 Februarii a. 1985 et die 30 Aprilis a. 1987 edita. Huiusmodi autem inquisitio iuridica ac documenta fuere subiecta iudicio Peritorum praefatae Consultae Medicae, qui, die 14 Octobris a. 1987 in Coetu congregati, omnibus mature perpensis, rati sunt agi de sanatione quae hodiernis medicae artis legibus haud explicari pos­ sit quoad modum quo evenerit. Quam medicorum opinionem secuta est theologica disceptatio : primum, die 4 mensis Martii a. 1988, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; postea, die 17 mensis Maii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo Domino Georgio Ablewicz, Archiepiscopo-Episcopo Tarnoviensi. Et in utraque congressione, tum Patrum Cardinalium tum Consultorum theologorum, proposito dubio utrum constaret de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur, omnes responsum affirmativum dederunt. Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II de omnibus supra memoratis rebus accurata relatione, Sanctitas Sua, suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut Decretum super eadem mira sanatione rite appararetur mandavit. Quod cum esset factum, accitis hodierna die infrascripto Cardi­ nali Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis, ce­ terisque de more convocandi^, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem Ven. Servi Dei Honorati a Biala Podlaska (in saec. : Venceslai Koét 1816 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale minshi), sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum Capwccinorum, videlicet de celérrima, perfecta et perpetua sanatione Sororis Dominicae Iosephae Muraszeioska, a cancero cholecystitidis cum metastasibus hepaticis. Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referri iussit. Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988. ANGELUS Card. FELICI, Praefectus L. © S. © Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis Tribunal Sacrae Romanae Rotae ACTA 1817 TRIBUNALIUM TRIBUNAL ROMANAE ROTAE LUGDUNEN. - GRATIANOP. NOTIFICATIO Nullitatis matrimonii (Frene - Stachetti) In causa, de qua supra, R. P. D. Ponens sequens edidit DECRETUM LITIS CONTESTATIONIS die 1 Dec. 1988 Visis causae, de qua supra, actis et in specie sententiis hucusque latis ; attenta instantia partis actricis ; audito vinculi Defensore : infrascriptus decrevit dubium, sententia definitiva in hoc iudicii gradu solvendum, poni iuxta formulam : An constet de matrimonii nullitate, in casu, ob defectum discretionis iudicii ex parte actricis. MARIUS F. POMPEDDA, Ponens Angelus Bruno Bottone, Notarius L.8BS. In Trib. R. Rotae tab., n. 15857. 1818 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale ACTA COMMISSIONUM PONTIFICIA COMMISSIO CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO Responsiones ad proposita dubia. I Patres Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici Authentice Interpretando proposito in plenario coetu diei 29 Aprilis 1987 dubio, quod sequitur, respondendum esse censuerunt ut infra : D. Utrum christifidelium coetus, personalitatis iuridicae, immo et recognitionis de qua in can. 299, § 3, expers, legitimationem activam habeat ad recursum hierarchicum proponendum adversus decretum pro­ prii Episcopi dioecesani. R. Negative, qua coetus: affirmative, qua singuli christifideles, sive singillatim sive coniunctim agentes, dummodo revera gravamen passi sint. In aestimatione autem huius gravaminis, iudex congrua discretionalitate gaudeat oportet. Summus Pontifex Ioannes Paulus II in Audientia die 20 Iunii 1987 infrascripto impertita, de supradicta decisione certior factus, eam pu­ blicari iussit. II Patres Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici Authentice Interpretando propositis in plenario coetu diei 19 Ianuarii 1988 dubiis, quae sequuntur, respondendum esse censuerunt ut infra : 1 D. Utrum abortus, de quo in can. 1398, intellegatur tantum de eiectione fetus immaturi, an etiam de eiusdem fetus occisione quocumque modo et quocumque tempore a momento conceptionis procuretur. R. Negative ad primam partem: affirmative ad secundam. Acta Commissionum 1819 2 D. Utrum religiosi, Romanae Rotae Praelati Auditores nominati, exempti habendi sint ab Ordinario religioso et ab obligationibus, quae e professione religiosa promanant, ad instar religiosorum ad Epi­ scopatum evectorum. R. Negative ad utrumque, salvis iis quae ad exercitium proprii officii spectant. Summus Pontifex Ioannes Paulus II in Audientia die 23 Maii 1988 infrascripto impertita, de supradictis decisionibus certipr factus, eas publicari iussit. ROSALIUS I. Card. CASTILLO LARA, Praesens Iulianus Herranz Casado, a Secretis CODEX IURIS CANONICI Quaedam mendae nuper repertae, Summo Pontifice praecipiente, corriguntur. In Actorum Apostolicae Sedis editionem, qua promulgatus est Codex Iuris Canonici, sequentes irrepserunt mendae, quas Summus Pontifex, proponente Pontificia Commissione Codici Iuris Canonici Authentice Interpretando, corrigendas prout sequitur praecepit : 1 Can. 996 § 2 legatur: intentionem saltem generalem eas Can. 1108 § 1 legatur: et 1127 §§ 1-2. Can. 1742 § 1 legatur: ad hoc stabiliter, a consilio presbyterali constituto, Episcopo proponente, selectis Ex aedibus Vaticanis, die x x i m. Novembris a. MCMLXXXVIII. de mandato Ss.mi © AUGUSTINUS card. CASAROLI a 1 AAS LXXV, Pars II (15 Ianuarii 1983). publicis Ecclesiae negotiis 1820 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Visita Ufficiale : Sabato, 19 Novembre 1988, S. E. l'Onorevole CIRIACO DE MITA, Presidente del Consiglio dei Ministri della Repubblica Italiana. Ha ricevuto in Visita Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali : Venerdì, 18 Novembre 1988, S. E. il Signor SÉBASTIEN NTAHUGA, Ambasciatore del Burundi presso la Santa Sede. Giovedì, 2 4 Novembre 1988, S. E. il Signor MONCEF BEN MAHMOUD, Ambasciatore di Tunisia presso la Santa Sede. Lunedì, 2 8 Novembre 1988, S. E. il Signor ISMAIL MOBARAK, Ambasciatore della Repubblica Araba d'Egitto. Lunedì, .1° Dicembre 1988, S. E. il Signor MAMADOU TAIROU DJAOTJGA, Ambasciatore del Benin presso la Santa Sede. Ha ricevuto in Udienza: Lunedì, 2 1 Novembre 1988, S. E. il Signor RAUL ALFONSÌN, Presidente della Repubblica di Argentina. Sabato, 2 6 Novembre 1988, il Maggiore ABDUSSALAM JALLUD, Primo Ministro del Governo della Repubblica Popolare di Libia. Lunedì, 5 Dicembre 1988, S. E. il Signor PETAR MLADENOV, Ministro degli Affari Esteri della Repubblica Popolare di Bulgaria. Diarium Romanae Curiae 1821 Lunedì, 28 novembre 1988, nel Palazzo Apostolico Vaticano, alla presenta del Santo Padre, si è riunita la Congregazione per le Cause dei Santi. SEGRETERIA Di STATO NOMINE Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato : 12 ottobre 1988. P. Xavier Ochoa, C. M. F., Presidente del Tribunale Ec- clesiastico di prima istanza dello Stato della Città del Vaticano. » « » P. Franz Daneels, O. Praem., Promotore di Giustizia del Tribunale Ecclesiastico di prima istanza dello Stato della Città del Vaticano. » » » P. Velasio De Paolis, C. S., Difensore del Vincolo del Tribunale Ecclesiastico di prima istanza dello Stato della Città del Vaticano. » » » Mons. Umberto Fiacco, Notaio del Tribunale Ecclesiastico di prima istanza dello Stato della Città del Vaticano. » » » Mons. Mario Francesco Pompedda, Giudice della Corte d/Appello dello Stato della Città del Vaticano. » » » Mons. Francesco Bruno, Giudice della Corte d'Appello dello Stato della Città del Vaticano. » » 8 novembre » Avv. » Tommaso Mauro, Promotore di Giustizia della Corte d'Appello dello Stato della Città del Vaticano. Mons. Ivan Peri, Sotto-Segretario della Congregazione per l'Educazione Cattolica. 15 » » L'E.mo Signor Cardinale Giuseppe Caprio, Gran Maestro dell'Ordine Equestre del Santo Sepolcro di Gerusalemme. 26 » » Mons. Cipriano Calderón Polo, Vescovo titolare eletto di Tagora, Vice Presidente della Pontificia Commissione per l'America Latina. 1822 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale NECROLOGIO 16 novembre 1988. Mons. Vincenzo Radicioni, Vescovo emerito di Montalto e Ripatransone (Italia)-. 17 » » Mons. Francesco Tortora, Vescovo emerito di Locri Gerace (Italia). 30 » » Mons. Lorenzo Unfried Gimpel, Vescovo di Tarma (Pere). 2 dicembre » Mons. Benedito Zorzi, Vescovo emerito di Caxias Do Sul (Brasile). An* et r o l . LXXX 31 Decembris 1988 (Index generalis) ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE I INDEX GENERALIS ACTORUM (AN. ET VOL. L X X X ) I - ACTA SUMMI PONTIFICIS LITTERAE ENCYCLICAE : 513. EPISTULAE APOSTOLICAE: 1639, 1653. 241, 935, DECLARATIO : 252. SACRA CONSISTORIA: 689, 692, 1071, 1077. LITTERAE DECRETALES : 1375. LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE: 121, 1255, 1258, 1495. CONSTITUTIONES APOSTOLICAE: 5, 6, 353, 355, 357, 694, 841, 1091, 1092, 1262, 1263, 1264, 1381, 1382, 1499, 1501, 1502, 1729, 1731, 1733, 1735, 1737. LITTERAE APOSTOLICAE: 7, 360, 365, 366, 367, 368, 696, 957, 961, 965, 966, 967, 1094, 1097, 1100, 1101, 1265, 1270, 1384, 1389, 1392, 1395, 1398, 1503, 1507, 1508, 1509, 1739, 1740, 1741, 1742, 1743, 1744, 1745. EPISTULAE : 923, 969, 988, 1119, 1121, 1280, 1292, 1746. CONVENTIO: 1271. HOMILIAE : 10, 369, 373, 379, 586, 592, 597, 702, 707, 711, 997, 1084, 1102, 1107, 1112, 1276, 1399, 1404, 1410, 1510, 1516, 1521. ALLOCUTIONES : 15, 17, 25, 29, 31, 34, 38, 46, 52, 59, 125, 129, 255, 261, 266, 271, 603, 606, 6.11, 614, 620, 119 - A. A. S. 622, 627, 630, 635, 643, 647, 652, 657, 658, 660, 663, 668, 669, 674, 678, 680, 682, 689, 716, 721, 722, 723, 728, 730, 734, 736, 739, 1002, 1004, 1009, 1014, 1016, 1019, 1025, 1071, 1125, 1129, 1131, 1133, 1143, 1154, 1158, 1164, 1167, 1170, 1172, 1178, 1186, 1192, 1197, 1199, 1202, 1205, 1208, 1211, 1214, 1219, 1221, 1226, 1296, 1299, 1301, 1304, 1310, 1314, 1319, 1323, 1325, 1329, 1331, 1335, 1339, 1343, 1346, 1347, 1416, 1421, 1424, 1427, 1434, 1441, 1447, 1449, 1455, 1460, 1464, 1466, 1527, 1532, 1538, 1543, 1546, 1748, 1750, 1755, 1762, 1771, 1775, 1782, 1784. NUNTII 1550. GRATULATORII : 1230, 1231, NUNTIUS RADIOPHONICUS : 66. NUNTII TELEVISIFICI : 1233,1252, 1254. NUNTII SCRIPTO DATI: 64, 277, 278, 1237, 1241, 1358, 1362, 1365, 1472, 1473, 1552. ITINERA APOSTOLICA: 134, 140, 147, 157, 163, 172, 178, 186, 193, 200, 206, 215, 221, 287, 289, 297, 305, 311, 319, 327, 384, 386, 390, 398, 405, 412, 420, 424, 433, 441, 448, 456, 463, 469, 476, 482, 488, 493, 741, 749, 755, 761, 768, 775, 781, 787, 805, 813, 815, 831, 1552, 1559, 1566, 1573, 1588, 1595, 1603, 1612. SECRETARIA STATUS: 336, 1619, 1819. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1824 II - A C T A CONGREGATIONUM Officiale CONGREGATIO PRO INSTITUTIONE CATHOLICA: 1060, 1251, 1490. CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI : 70, 1367. III CONGREGATIO PRO EPISCOPIS : Decreta: 1035, 1368, 1473, 1620, 1790. Provisio Ecclesiarum: 102, 229, 338, 497, 687, 1036, 1245, 1480, 1621, 1791. CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS : 103. CONGREGATIO PRO RELIGIOSIS ET INSTITUTIS SAECULARIBUS : 104, 106. CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE : Decreta: 1038, 1039, 1481, 1482. Provisio Ecclesiarum: 231, 1247, 1624. Nominationes : 233, 1249. CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM : Decreta: 107, 111, 234, 236, 339, 344, 346, 348, 350, 498, 503, 834, 1041, 1045, 1049, 1054, 1056, 1058, 1249, 1369, 1483, 1487, 1625, 1792, 1794, 1796, 1800, 1802, 1806, 1808, 1810, 1812, 1814. Coetus coram S. P.: 239, 510, 1374, 1821. * Ad inquirendum commodum, - ACTA TRIBUNALIUM PAENITENTIARIA APOSTOLICA: 508. ROTA ROMANA : 1817. IV - A C T A COMMISSIONUM PONT. COMMISSIO C.I.C. AUTHENTICE INTERPRETANDO: 1373, 1818. V - DIARIUM ROMANAE CURIAE AUDIENTIAE SOLLEMNIORES : 116, 238, 352, 510, 688, 839, 1062, 1493, 1630, 1820. COETUS CARDINALIUM DICASTERIIS CURIAE ROMANAE PRAEPOSITORUM : 116, 239, 510. SECRETARIA STATUS : Nominationes: * Necrologia: 120, 240, 352, 512, 688, 840, 1070, 1254, 1374, 1494, 1638, 1821. haec ponitur distincta recensio: In Secretaria Status: 839, 1064. In In In In In In In In In In In In In In In In In In Consilio pro Publicis Ecclesiae Negotiis: 1494, 1631. Congregatione pro Doctrina Fidei: 116, 240, 511, 1374, 1631, 1634. Congregatione pro Episcopis: 840, 1495, 1631. Congregatione pro Ecclesiis Orientalibus: 1064, 1631. Congregatione pro Sacramentis: 1063, 1064, 1254, 1631. Congregatione pro Cultu Divino: 1254, 1631. Congregatione pro Clericis: 1631. Congregatione pro Religiosis et Institutis Saecularibus: 1631. Congregatione pro Gentium Evangelizatione: 1631. Congregatione pro Causis Sanctorum: 239, 240, 510, 511, 1063, 1254, 1493, 1631. Congregatione pro Institutione Catholica: 839, 840, 1631, 1821. Supremo Signaturae Ap. Tribunali: 1254. Rota Romana: 1493. Secretariatu ad Christianorum unitatem fovendam: 352, 840, 1632. Secretariatu pro non Christianis: 1494, 1632, 1633. Secretariatu pro non credentibus: 352, 1632, 1634. Pont. Consilio pro Laicis: 1064. Pont. Commissione « Iustitia et Pax » : 511, 1632. ! Index generalis actorum 1825 In Pont. Commissione C.I.C. authentice interpretando: 1632. In Pont. Commissione C.I.C. Orientalis recognoscendo: 1632, 1634. In Pont. Consilio instrumentis communicationis socialis praeposito: 239, 1374, 1632. In Pont. Commissione pro America Latina: 1632, 1821. In Pont. Commissione de Spirituali migratorum et itinerantium cura: 117, 1632, 1633, 1634. In Pont. Consilio pro Familia: 239, 1063, 1632. In Pont. Consilio pro Cultura: 839, 840. In Pont. Commissione de Apostolatu pro valetudinis Administris: 1632. In Pont. Commissione Biblica: 511. In Pont. Commissione de Sacra Archeologia: 117, 1064. In Commissione pro Tutela Patrimonii Artistici et Historici: 1494. In Commissione Cardinalitia Vigilantiae Instituti Religionis operibus tutandis: 1632. In Camera Ap. : 239. In Administratione Patrimonii Sedis A p . : 1493, 1494. In Praefectura Rerum Oeconomicarum S. Sedis: 1064. In Civitate Vaticana: 239, 839, 1064, 1254, 1821. In Nuntiaturis et Delegationibus A p . : 239, 839, 1063, 1254, 1493, 1633. In Pont. Academia Scientiarum: 1634. In Peregrinatione ad Petri Sedem: 1374. Protonotarii Ap. supra numerum: 117, 1064, 1635. Praelati honoris causa: 117, 511, 1064, 1635. Cappellani Suae Sanctitatis: 117, 512, 1065, 1635. Viri Summo Pontifici astantes: 1067. Ex Ordine Piano: Gran Croce, 1067; Commenda con Placca, 1068. Ex Ordine S. Gregorii Papae: Gran Croce, 1068; Commenda con Placca: 1068; Commenda, 1068; Cavalierato, 1069. II INDEX DOCUMENTORUM CHRONOLOGICO ORDINE DIGESTUS I - ACTA IOANNIS PAULI PP. Il I 1987 Dec. 30 - LITTERAE ENCYCLICAE Sollicitudo rei socialis. - XX expleto anno ab editis Litt. Enc. Populorum Progressio 513 II - E P I S T U L A E A P O S T O L I C A E 1987 Dec. 4 1988 Ian. 25 yf Mai. 22 jff Aug. 15 Duodecimum saeculum. - X I I expleto saeculo a Concilio Nicaeno II celebrato Euntes in mundum universum. - Ob expletum millennium a Baptismo Regionis Rus'Kiovensis Litterae Encyclicae. - Ad personas consecratas communitatum religiosarum et institutorum saecularium, Anno Mariali vertente Mulieris dignitatem. - De dignitate et vocatione mulieris, Anno Mariali vertente 241 935 1639 1653 III - D E C L A R A T I O 1987 Dec. 7 A S. P. Ioanne Paulo II et ab Oecumenico Patriarcha Demetrio I pariter subscripta 252 IV - SACRA CONSISTORIA 1988 » Mai. Iun. 2 28 I. Consistorium secretum: Summi Pontificis allocutio Novus Cardinalis Collegii Camerarius Nuntius Ecclesiarum quae iam concreditae sunt Relatio Causarum I I . Consistorium unicum: Peroratio Causarum Canonizationum Consistorium secretum: I. Summi Pontificis allocutio et novorum S. R. E. Cardinalium creatio I I . Lex quaedam in Consistorio sancitur Consistorium unicum: I. Impositio bireti atque titulorum et diaconiarum collatio I I . Traditio anuli 689 690 690 691 692 1071 1076 1077 1084 V - LITTERAE DECRETALES 1984 Mai. 6 Universae Ecclesiae. - Beati Andreas Kim Taegön, Paulus Chong Hasang aliique CI in Corea martyrium passi Sancti esse decernuntur 1375 Index documentorum chronologico ordine digestus 1827 VI - L I T T E R A E APOSTOLICAE MOTU PROPRIO D A T A E 1987 Dec. 26 1988 Iun. 28 » » » » Iuli. 2 Sollicita cura. - Tribunal appellationis apud Vicariatum Urbis constituitur 121 Decessores Nostri. - Pont. Commissio pro America Latina novo ordine disponitur 1255 Iusti iudicis. - Ex integro ordinatur materia respiciens muneris Patronorum et Advocatorum exercitium apud Romanae Curiae Dicasteria necnon ipsius S. Sedis causarum patrocinium 1258 Ecclesia Dei. - Commissio quaedam ad plenam ecclesialem communionem Fraternitatis sacerdotalis a sancto Pio X sodalium vel eidem coniunctorum expediendam instituitur 1 4 9 5 V I I - CONSTITUTIONES APOSTOLICAE 1987 Oct. 3 » Nov. 18 » » » » » » Dec. 13 1988 Ian. 14 » » 18 » Febr. » 17 ARIANENSIS. Ad universas. - Praefectura Ap. Arianensis, in Columbiana Republica, ad gradum attollitur Vicariatus Ap 353 RUSTENBURGENSIS. Ad beati Petri. - Praefectura Ap. Rustenburgensis ad dignitatem dioecesis evehitur 5 AHIARANA. Dominici gregis. - Territorio distracto, vulgo Mbaise cognominato, ab Overriensi dioecesi, nova erigitur dioecesis Ahiarana 6 MVANZAËNSIS. Universae Ecclesiae. - Ecclesia Mvanzaënsis ad dignitatem evehitur archidioecesis Metropolitanae eodemque nomine nova conditur provincia ecclesiastica . . . 354 CHALATENANGENSIS. Qui perinde. - Sancti Salvatoris in America in Civitate nova dioecesis conditur Chalatenangensis 355 LEXINGTONENSIS. KentuJcianae ecclesiae. - In Americae Sept. Civ. Foed. nova conditur dioecesis Lexingtonensis . . . 357 KHAMMAMENSIS. Perinde atque. - Distractis quibusdam territoriis a dioecesi Varangalensi, nova dioecesis Khammamensis conditur 1091 DOMINAE NOSTRAE PARADISI IN CIVITATE MEXICANA. Apostolorum Principis. - Fidelium communitas ritus byzantini graecorum melkitarum catholicorum in Mexicana dicione ad Eparchiae gradum attollitur N. D. Paradisi in Civitate Mexicana 1262 » » 25 » Mart. 12 » » 21 » » 27 » Apr. » » » » 30 » Mai. 15 7 23 IAOMELIENSIS. Expeditioris evangelizationis. - Nonnullis seiunctis territoriis ab Ecclesia Portus Principis, nova constituitur dioecesis Iacmeliensis 694 IZABALENSIS. Qui arcano. - Administratio Ap. Izabalensis ad canonicum gradum Vicariatus Ap. tollitur 1264 PACIENSIS IN CALIFORNIA INFER. MERID. Quandoquidem consi- lium. - Paciensis in California Infer. Merid. Vicariatus Ap. ad gradum evehitur dioecesis KNOXVIIXENSIS. Antiquitus sane. - Ex distracto territorio a dicione Nashvillensi, nova conditur dioecesis Knoxvillensis CAPITIS HAITIANI. Qui pro Nostro. - Cathedralis Ecclesia Capitis Haitiani ad dignitatem evehitur metropolitanam ipsoque eius nomine nova conditur provincia ecclesiastica LUXEMBURGENSIS. Sicut homines. - Dioecesis Luxemburgensis ad gradum archidioecesis evehitur CALLIANENSIS. Pro Christifidelibus. - Nova Eparchia C a t a nensis pro fidelibus ritus syro-malabarensis in regione Bombayensi-Poonensi-Nashikensi degentibus conditur . . NASHIKENSIS. Quandoquidem sanctissima. - Distractis territoriis a dioecesi Poonensi, nova dioecesis Nashikensis conditur 1092 1499 1263 1501 1381 1502 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1828 1988 Iun. 1 » » 18 » » » » 28 » » » » » » » » » » Officiale ABGENTORATENSIS. Antiquissima ipsa. - Dioecesis Argentoratensis ad gradum archidioecesis evehitur ANTIOQUIENSIS. Spiritali sane. - Ad metropolitanae ordinem Antioquensis evehitur dioecesis, quae Ecclesia Sanctae Fidei de Antioquia posthac vocabitur, novoque ei cognomine Provincia conditur ecclesiastica Pastor bonus. - De Romana Curia GIRABDOTANENSIS. Qui peculiari. - In Columbia nova conditur dioecesis Girardotanensis CALDENSIS. Omnium Ecclesiarum. - In Columbia nova conditur dioecesis Caldensis APABTADOËNSIS. QUO aptius. - In Columbia nova conditur dioecesis Apartadoënsis ." RIVIASCIANENSIS. Quoniam ut plane. - Vicariatus Ap. Riohachaënsis ad gradum evehitur dioecesis, quae Riviascianensis vocabitur 1729 1382 841 1731 1733 1735 1737 V I I I - L I T T E R A E APOSTOLICAE 1985 » Febr. 1 Nov. 17 1 9 8 7 Mart. 29 » Apr. 3 » Mai. 10 » » » Iun. 28 » Oct. 4 » » » » » 6 » Oct. 11 » Nov. 1 » » 3 » » 24 » Oec. 11 1988 Ian. 2 » » 22 » « Quamdiu fecistis ». - Mercedi a Iesu Molina Beatorum honores decernuntur « Cum adhuc ». - Pio a S. Aloisio Beatorum honores decernuntur « Si mundus ». - Mariae Pilar a S. Francisco Borgia duabusque ex eadem Religiosa Familia sociis Beatorum martyrum honores decernuntur « Unum petii ». - Teresiae a Iesu de los Andes Beatorum honores decernuntur vi Amen, dico vobis». - Petro Francisco Jamet Beatorum honores decernuntur (aMulierem fortem». - Benedictae Cambiagio Frassinello Beatorum honores decernuntur Apostolus Gentium. - Georgio Matulaitis seu Matulewicz Beatorum honores decernuntur « Potestis bibere ». - Petrinae Morosini Beatorum martyrum honores decernuntur . « Esto fidelis ». - Marcello Callo Beatorum martyrum honores decernuntur Quanto amore. - In dioecesi Brunensi, in Cecoslovachia, templum B.M.V, in caelum Assumptae, quod est Veterobrunae, ad basilicae minoris dignitatem evehitur Nemini quidem. - B.M.V, signum quod in ecclesia paroeciali loci v.d. Zakopane-Krzeptówski colitur, ab ipso S. P. pretioso diademate redimitur «Multum facit ». - Blandinae Merten Beatorum honores decernuntur « Inter omnia ». - Arnoldo Rèche Beatorum honores decernuntur Ministerii Nostri. - B.M.V, imago populari sermone «Virgen de los desamparados » appellata, quae in sanctuario loci v.d. « EI Saliente » asservatur, sacro diademate redimitur Qui loco Petri. - In Manilensi archidioecesi templum S. Ioanni Baptistae dicatum, quod populus «Iglesia del Nazareno del Quiapo » cognominai, ad basilicae minoris dignitatem evehitur Notum est. - S. Antonius de Padova dioecesis Piracicabensis Patronus constituitur Quam iucunda. - Fit facultas Episcopo Gorzoviensi sacram coronandi imaginem B.M.V. « Dominae patientis auditionis », quae in paroecia Rokitno eiusdem dioecesis pie colitur 1094 1097 360 1265 7 696 1384 957 1389 365 1739 961 1392 366 367 368 965 Index 1988 Ian. 22 » » 28 » Mart. 12 » » 22 » » 30 » Apr. 20 » » 24 » » » » » 26 » Mai. 6 » » » » Iun. 3 » » 11 » » 22 » Iul. 27 » » 28 » Aug. 2 documentorum chronologico ordine digestus Complura inter. - Sinitur Episcopus Lublinensis simulacrum coronare B.M.V. «Dominae Nostrae Plorantis», quae pie servatur in cathedrali aede S. Ioannis Croton urbs. - B.M.V. tit. « di Oapocolonna » nuncupata, principalis apud Deum Patrona archidioecesis OrotonensisSanctae Severinae confirmatur Manifesta iam. - B.M.V. tit. Immaculatae Conceptionis princeps renuntiatur vicariatus ap. Izabalensis apud Deum Patrona Populum quidem. - B.M.V. tti. «Nuestra Señora del Rosario de Andacollo » Patrona confirmatur archidioecesis Serenensis Magno quidem. - Imago B.M.V. Victricis, quae Vratislaviae in Poloniae urbe pie colitur ibique in templo B.M.V, « i n Arena» dedicato asservatur, pretioso diademate redimitur Constat Sanctum Ioannem. - S. Ioannes de Britto Patronus apud Deum dioecesis Sivagangaiensis in India confirmatur « Amemus Dominum ». - Francisco Palau et Quer Beatorum honores decernuntur « Si vis verae ». - Petro Bonilli Beatorum honores decernuntur Ut Ecclesiae. - Pretioso diademate imago B.M.V, redimitur, quae intra fines dioecesis Kaisiadorensis asservatur in paroeciali aede sacra loci Pivasiünai Qui quidem. - Paroecialis ecclesia Nativitati B.M.V, dicata in oppido Cheima, ad basilicae minoris dignitatem evehitur Constat intra. - Paroeciale templum B.M.V, dicatum, ante « Zema-iclu Kalvarija » nunc vero « Varduva » nuncupatum, quod intra fines dioecesis Telsensis in Lituania exstat, a d basilicae minoris dignitatem evehitur . . . . Filiali quidem. - Paroecialis ecclesia oppidi vulgo Montecristi, B.M.V, scilicet populari sermone « Santísima Virgen de Monserrat » dicata, ad basilicae minoris dignitatem evehitur Ut memoriae. - Simulacrum B.M.V, in caelum assumptae, quod intra fines dioecesis Sonsonensis-Rivi Nigri colitur ibique in templo oppidi «Marinilla» asservatur, diademate redimitur pretioso Inter praecipuas. - Paroeciale templum B.M.V, in caelum assumptae dicatum quod Lutinae intra fines Presoviensis eparchiae exstat, ad basilicae minoris dignitatem evehitur Cum Nos magna. - S. Mariae ad Nives templum apud vicum « Ponticelli » situm in Neapolitanae Ecclesiae finibus, ad basilicae minoris dignitatem evehitur Satis superque. - Isclana in dioecesi paroeciale templum Sancto Vito mart. in « Forio » dicatum ad basilicae minoris dignitatem evehitur Compertum quidem. - In oppido « Castellabate », dioecesis Vallensis in Lucania, paroeciale templum B.M.V, in caelum assumptae sacrum ad basilicae minoris dignitatem evehitur 1829 966 967 1740 1100 1101 1270 1395 1503 1398 1507 1741 1508 1742 1743 1744 1509 1745 IX - E P I S T U L A E 1982 Nov. 20 1988 Ian. 31 » » 14 Apostolica sedes. - Em.mo P. D. Status Secretario, de laboris significatione qui Ap. Sedi praebetur Iuvenum Patris. - R. D. Aegidio Vigano, Rectori Maiori Societatis S. Francisci Salesii, post centum transactos annos ab obitu S. Ioannis Bosco Magnum Baptismi donum. - Ad Catholicos Ucrainos, millennio transacto a Baptismo Regionis Rus' Kiovensis . . . . 823 969 988 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1830 1988 Ian. 27 » Mart. 25 » Apr. 8 » Mal. 22 » Aug. 16 Officiale L'imminente ricorrenza. - Em.mo P. D. Status Secretario, saeculo expleto a b ortu Dominici Card. Tardini . . . . In Cenaculum. - Ad cunctos Ecclesiae Presbyteros, adveniente Feria V in Cena Domini In questo periodo. - Em.mo P. D. Praefecto Congr. pro Doctrina Fidei, de Fraternitate a Sancto Pio X « Il tempo è compiuto ». - Em.mo P. D. Praesidi Consilii pro Mariano Anno Mariali anno. - Em.mo P. D. Ladislao Card. Paskai, ad episcopos adque catholicos fideles Hungariae, post nongentos quinquaginta annos ab obitu S. Stephani, Hungarorum regis 1119 1280 1121 1292 1746 X - CONVENTIO 1988 Iun. 8 Inter S. Sedem et Bavariam . 1271 XI - H O M I L I A E 1987 Iun. » Oct. 28 11 » » 18 » » 25 » » 30 » Nov. 23 » Dec. 1988 » Ian. » » Febr. » Apr. 17 » » 24 » Mai. 22 » Iun. 11 » » 12 1 25 In basilica Petriana habita, ob decretos Georgio Matulaitis seu Matulewicz Beatorum caelitum honores In Vaticana basilica habita, V I I ineunte ordinario generali coetu Synodi Episcoporum In Petriana basilica habita, ob decretos Marcello Callo, Petrinae Morosini et Antoniae Mesina Beatorum caelitum honores In Petriano templo habita, XXV expleto anno ab inchoato Concilio Oecumenico Vaticano II In foro Sancti Petri habita, ob decretos Laurentio Ruiz et sociis eius Sanctorum caelitum honores . In area ante Vaticanam basilicam habita, ob decretos Iosepho Moscati Sanctorum caelitum honores In Petriana basilica habita, V I I expleto ordinario generali coetu Synodi Episcoporum In Vaticana basilica habita, ob decretos fratri Amoldo, Uldaricae Nisch et Blandinae Merten Beatorum caelitum honores In Petriana basilica habita, ob decretos Georgio Haydock et LXXXIV eius sociis e Magna Britannia Beatorum caelitum honores In templo Sancti Petri habita, adstante Ss.mo Demetrio I Constantinopolitano archiepiscopo et oecumenico Patriarcha Calendis Ianuariis Anni Marialis in Petriana basilica habita In basilica Ostiensi habita, millennio transacto a Baptismate principum regionis Rus' Kioviensis In Vaticana basilica ad Religiosos Religiosasque, Mariali anno volvente Veronae, in Italia, ob decretos Iosepho Nascimbeni et Ioanni Calabria Beatorum caelitum honores In foro Sancti Petri, ob decretos Petro Bonilli, Francisco a Iesu Palau et Quer, Gaspari Stanggassinger et Savinae Petrilli Beatorum caelitum honores In Petriana basilica habita die Pentecostes, Mariali anno volvente . Messanae, in Italia, ob decretos Eustochiae Calafato Sanctorum caelitum honores Regii Iulii, exeunte ab omnibus Italiae regionibus Eucharistico conventu . 10 369 373 379 586 592 597 702 707 711 997 1102 1107 1399 1112 1276 1404 1410 Index documentorum chronologico ordine digestus 1988 Iun. 19 » » 29 » Iul. 3 » » 10 In foro Sancti Petri habita, ob decretos CXVII martyribus e Vietnamia Sanctorum caelitum honores In Petriano foro habita, cum creatis Cardinalibus anulum tradidit . In Petriano templo habita, ob decretos Simoni de Rojas et Rosae Philippinae Duchesne Sanctorum caelitum honores . In basilica Sancti Petri habita, Millennio exeunte a Baptismate regionis Rus' Kiovensis 1831 1510 1084 1516 1521 X I I - ALLOCUTIONES 1987 Iun. 6 » » » » 19 23 » » » » » » 25 26 27 » » Iul. » 6 12 » » » » » » » Aug. Sept. » » » » » 27 3 » 25 26 » 27 » » 28 » » Oct. » 1 29 » » » » » » » » Nov. » » » » » » 5 6 » 7 9 » » » » » 12 » » » » » 13 » » » 14 » » » » » 16 » » » » 20 » Ad Exc.mum virum Reginaldum Reagan, Praesidem Americae sept. Foed. Civ Ad Austriae episcopos Ad presbyteros qui curam pastoralem gerunt in consociatione vulgo «Azione Cattolica Italiana» Ad Exc.mum virum Conradum Waldheim, Austriae Praesidem Ad eos qui in Italia Christianorum unitatem fovent . . . . Ad christifideles qui e Lituania Romam petierunt, VI expleto saeculo ab Evangelio illic nuntiato Ad Lusitaniae episcopos In Valle Videnda, intra fines Bellunensis dioecesis, occasione oblata commemorationis S. Ioannis Gualberti Ad Hiberniae episcopos Ad quosdam Nigeriae episcopos Ad palestritas ex omnibus nationibus, apud Arcem Gandulfi . . Ad sodales consociationis « P a x Romana» Ad quosdam Nigeriae episcopos Ad sodales consociationis vulgo « Azione Cattolica Italiana » In foro Sancti Petri, CCL anno elapso a canonizatione S. Vincentii de Paul Ad eos qui V Synodo ordinariae Ucrainorum episcoporum interfuerunt V I I ineunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum . . Ad Exc.mum virum Paulum Verbeek, Rei publicae Foederatae Germaniae Legatum V I I exeunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum . . Ad Senegaliae episcopos Ad Ganae episcopos Ad eos qui conventui pro Ecclesia patienti interfuerunt . . . Ad episcopos Conferentiae Africae Mediae Ad eos qui conventui consociationis « N o v a Spes» interfuerunt In aedibus Pont. Universitatis Lateranensis, L anno expleto a sedis translatione . Ad quosdam Poloniae episcopos Ad eos qui conventui de arte medica humano modo exercenda interfuerunt Ad Hungariae episcopos Ad eos qui XXIV coetui generali organismi F.A.O. nuncupati interfuerunt Ad sodales Augustinianae Familiae, XVI expleto saeculo a conversione S. Augustini Ad eos qui conventui antiquorum alumnorum catholicarum scholarum interfuerunt . Ad Exc.mum virum Franciscum X. Quadra Lizana, Chiliae Legatum Ad episcopos Guineae Aequinoctialis Ad eas qui generali Capitulo Instituti Sororum Burdigalensium a S Familia interfuerunt 15 17 25 29 31 34 38 46 52 59 125 129 255 261 266 271 603 603 606 611 614 620 622 627 630 635 642 646 651 656 658 659 662 667 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1832 1987 Nov. 20 » » » » 23 26 » » » » » » » » » 27 » 28 » » » Dec. » » 3 4 5 » » » » 7 8 » » 11 » » 12 » » 14 » » » » » » » 17 » » » 19 » » » » » 22 » » 31 1988 Ian. 4 » » 8 » » 9 » » » » 11 15 » » » » » » 17 » » 22 » » 23 » » 25 » » 26 » » 28 » » Febr. » 16 » 1 4 Ad eos .qui conventui de Ecclesia in hominum labore interfuerunt . Ad quosdam Angliae et Cambriae episcopos . Ad eos qui plenario coetui Pont. Commissionis de Spirituali Migrantium et Itinerantium Cura interfuerunt Ad Ad Ad Ad rectores sanctuariorum B.M.V, dicatorum episcopos regionis Africae meridionalis episcopos Conferentiae Berolinensis , Exc.mum virum Stephanum E. Mapunda, Malaviae apud S. Sedem Legatum A d Ss.mum Dimitrium I , oecumenicum Patriarcham . . . . Ad Tanzaniae episcopos Ad eos qui conventui de Biomedica scientia et iure interfuerunt Ad Gabonis episcopos In aedibus Pont. Instituti Orientalis, ad academicas auctoritates, docentes et alumnos Ad Exc.mum virum Radulfum R. Alfonsin, Argentinae Praesidem . • . Ad Exc.mum virum Alexandrum Cachia Zammit, Melitae apud S. Sedem Legatum Ad Exc.mum virum Roni Hendrawan Kurniadi, Indonesiae apud S. Sedem Legatum Ad quosdam Galliae episcopos Ad quosdam Poloniae episcopos Ad quosdam monachos et moniales Ordinis Cistercensium Reformatorum Ad Exc.mum virum Leonem S. Vieira, Guineae Bissaviensis Legatum Ad quosdam Poloniae episcopos Ad Patres Cardinales, Familiae D.ni Papae Romanaeque Curiae Praelatos et Officiales quosdam, imminente Nativitate D.N.I.C Ad iuvenes cantores seu psalmistas ab omnibus nationibus Romae congregatos Ad Exc.mum virum Wiltedum I. Phiri, Zambiae apud S. Sedem Legatum Ad Exc.mam dominam Judith C. Trotter, Novae Zelandiae Legatum Ad Exc.mos Legatos et Oratores apud Sedem Ap. permanenter missos Ad Nederlandiae episcopos Ad eos qui annuo coetui Pontificii Consilii pro hominum Cultura interfuerunt 669 674 678 680 682 716 721 722 723 728 730 734 736 739 1002 1004 1009 1014 1016 1019 1025 1125 1129 1131 1133 1143 1154 A d quosdam Germaniae Occidentalis episcopos . . . . . . 1158 Ad eos qui conventui Consociationis Scholarum pro puerulis interfuerunt 1164 In aedibus consociationis diurnariorum ab omnibus nationibus, Romae . . . , , . ... . . . .1167 Exc.mae D.nae Pauxillae P. Durrant, Iamaicae apud S. Sedem Legatum 1170 Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos 1172 Ad Rotae Romanae Auditores simul cum officialibus et advocatis, anno forensi ineunte Romae, in regione E.U.R. nuncupata, ad eos qui conventui ab omnibus nationibus ad agriculturam fovendam interfuerunt Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos 1186 1192 Ad sodales Consilii pro Mariali anno A d Urbis Magistrum, administratores e t consiliarios . . . . 1197 1199 1178 Index documentorum chronologico ordine digestus 1988 Febr. 5 Ad eos qui plenario coetui Secretariatus ad Unitatem Christianorum fovendam interfuerunt Administratoribus et Consiliariis regionis Latii Ad episcopos quosdam qui conventui de re liturgica Romae habito interfuerunt Ad Exc.mum virum Ioannem I. Zorilla, Uruquariae apud Sedem A p . Legatum » » » » 6 12 » » 13 » » » » 4 » » » » Mart. » 15 20 29 3 » » » » 4 » » » » » 5 » » » » » 7 11 » » 14 » » 17 » » » » » 18 Ad sodales quosdam coetus legibus in Europa ferendis . . . Ad laicos qui in valetudinariis Ordinis Hospitalarii S. Ioannis a Deo infirmorum curam suscipiunt » » 19 » » 20 Ad opifices publicis Urbis curribus operam navantes, extra Portam Maiorem Apud basilicam S. Pancratii in valetudinario mundi Salvatori dicato » » 24 » » 25 » » » » » » » » » » » » » Apr. » » » » » » » » » » 26 9 » 14 15 16 18 22 23 25 26 29 » » » » » » » Mai. » » » » 30 1 2 3 5 » Ad Ad Ad Ad Ad 1833 1202 1205 1208 1211 Sudaniae episcopos quosdam sodales Consilii Superioris iudicum Italiae . . . Keniae episcopos quosdam Angliae episcopos eos qui plenario coetui Pont. Consilii instrumentis communicationis socialis praepositi interfuerunt 1214 1219 1221 1226 Ad quosdam seiunctos Fratres Ad eos qui plenario coetui Pontificalium Operum Missionalium Italiae interfuerunt Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ Ad eos qui plenario coetui Secretariatus pro non credentibus interfuerunt 1299 Ad Benini episcopos Ad eos qui plenario coetui Pont. Consilii Eucharisticis internationalibus conventibus provehendis interfuerunt . . . Ad eos qui interfuerunt conventui Romae habito, XX anno expleto a die quo Litt. Enc. Humanae vitae publici iuris evaserunt Ad Exc.mum virum Emmanuel Scammacca del Murgo e dell'Agnone, Italiae apud S. Sedem Legatum Ad Exc.mum virum Tarek Abdul Razzak Razzouqi, Cuvaiti apud S. Sedem Legatum . . . Ad Exc.mum virum Ioannem C. Labouba, Gabonis apud S. Sedem Legatum Ad Maliae episcopos Ad Novae Zelandiae episcopos Ad antistitas Religiosarum Italiae Ad quosdam medicos ab omni Europa Ad Mozambici episcopos Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ Ad Lituaniae episcopos Ad quosdam Anglicanos praesules Ad quosdam Zairenses episcopos Ad quosdam, christianae doctrinae institutores Ad quosdam Canadiae episcopos Ed Exc.mum virum Teruo Kosugi, Iaponiae apud S. Sedem Legatum Ad quosdam Zairenses episcopos Faleriis in Italia ad opifices In Consistorio secreto habita Ad Italiae episcopos Ad Zambiae episcopos Ad eos qui conventui Romae habito de originibus et progressione Christianae religionis in Oriente slavo-byzantino interfuerunt 1296 1301 1304 1310 1314 1319 1323 1325 1329 1331 1333 1339 1343 1347 1347 1416 1421 1424 1427 1434 1441 1447 1449 1455 1460 1464 1466 1527 689 1538 1538 1532 1834 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 6 Officiale Ad eos qui conventui Pont. Operum Missionalium interfuerunt Mai. » » » Iun. 27 28 31 7 Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ Bononiae in aedibus almae Matris studiorum, » » 10 Ad eos qui plenario coetui Pont. Consilii pro Familia inter- » » » » » 13 Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ Ad Exc.mum Selçuk Korduk, Turcarum apud S. » » 14 Ad Exc.mum Ioannem K. E. Broadley, Magnae Britanniae apud » » » Ad eos qui generali Capitulo Tertiariorum Franciscanum in » » 28 1988 » » » IX 1543 1748 1750 1755 exeunte 1762 1771 1775 Sedem Le1782 1784 1786 1071 XIII - NUNTII G R A T U L A T O M I 1987 Mai. 25 Em.mo P. D. Aloisio A. Card. Vachon, Archiepiscopo Metropo- » » » Sept. 27 5 Em.mo P. D. Hugoni Card. Poletti, Vicario S. P. in Urbe . . Em.mo P. D. Mirosiao I. Card. Lubachivsky, Archiepiscopo 1230 1231 1550 XIV - NUNTIUS RADIOPHONICUS 1987 Iul. 8 Occasione I I I conventus pro missionibus Bogotae habito . . . 66 XV - N U N T I I T E L E V I S I F I C I 1987 1988 . » Dec. Apr. 25 1 » 3 1233 Feria VI in Passione Domini, post expletum pium exercitium 1352 1354 X V I - N U N T I I SCRIPTO D A T I 1987 Iun. 26 » Oct. Nov. 16 25 » » 1988 Dec. » Ian. 8 13 24 » » » Febr. » Mai. 2 10 19 » » » Iul. 22 12 Rev.mo episcopo Eistettensi, X I I expleto saeculo ab obitu S. Villibaldi O b diem a d vocationes i n Ecclesia fovendas dicatum . . . . Ss.mo archiepiscopo Constantinopolitano, imminente festo 64 1237 277 278 1241 Ob diem ad instrumenta communicationis socialis fovenda di1358 1362 1365 XXV exeunte anno a condito Coetu ad unitatem totius Africae 1472 1473 1552 Index documentorum chronologico XVII - ITINERA ordine digestus 1835 APOSTOLICA E X HABITIS DUM S U M M U S PONTIFEX UBUQUABIAM, CHILIAM ET ABGENTINAM PEBAGBAT DETECTAE ALLOCUTIONES 1987 » » » » » Apr. » » » » » 1 2 » 3 » » » » » » 7 8 » » 5 » » » » » » » » 9 10 » 11 Montisvidei, christifidelibus Iacobopoli Chiliae, suburbanis Iacobopoli, episcopis Iacobopoli, ad homines cultura excultos Iacobopoli, ob decretos Teresiae de los Andes Beatorum honores Iacabapoli, ad sodales oeconomici coetus pro America Latina et Insulis Caraibicis Temuci, in Chilia, autocthonibus et agricolis . ; Viedmae, in Argentina, civilibus auctoritatibus et christifidelibus Saltae, V imminente saeculo ab Evangelio in America nuntiato Paranae, ad mîgratores temporis elapsi et praesentis . . . . Bonaëropoli, in collatione Presbyteratus Ordinis Bonaëropoli, ad opifices Rosarii, christifidelibus EX HABITIS DUM 134 140 147 157 163 172 178 186 193 200 206 215 221 S U M M U S PONTIFEX GERMANIAM OCCIDENTALEM PEBAGBAT DELECTAE ALLOCUTIONES 1987 » » Apr. » Mai. 30 » 1 » » » » » » » » » 2 3 4 In aëronavium portu inter Bonnam et Coloniam Agrippinam . Coloniae Agrippinae, episcopis Coloniae Agrippinae, ob decretos Editae Stein Beatorum honores Monasterii, christifidelibus Apud Essendiam, ad opifices Monachii, ob decretos Ruperto Mayer Beatorum honores . . Noviomagi seu Spirae, christifidelibus Ex HABITIS DUM S U M M U S PONTIFEX POLONIAM 287 289 297 305 311 319 327 PEBAGBAT DELECTAE ALLOCUTIONES 1987 » Iun. » 8 » » » 9 » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » 10 » 11 » » 12 » » 13 » » » 14 » » » » » » In aëronavium portu « Okeeie », apud Varsaviani Varsaviae, ad Exc.mum Praesidem supremi Consilii rei publicae administrandae et civiles Auctoritates Lublini, ad academicas Auctoritates totius Poloniae in aedibus catholicae Universitatis Lublini, ad docentes alumnosque catholicae Universitatis . . . Lublini, in collatione Presbyteralis Ordinis Tarnoviae, ob decretos Carolinae Kózka Beatorum, honores . . In templo cathedrali Cracoviensi, infra Missam Stettini, ad christianos coniuges Stettini, ad Clerum, Religiosos et Religiosas Gedani, nautis . . Gedani, ad iuventam . . . Gedani, ad opifices In sanctuario Claromontano Lodzae, ad opifices . Varsaviae, in templo S. Crucis, ad homines studiis et artibus liberalibus excultos Varsaviae, ob decretos Michaeli Kozal Beatorum honores, exeunte Eucharistico ex universa Polonia conventu Varsaviae, episcopis In Varsaviensi aëronavium portu ad Urbem reversurus . . . 384 386 390 398 405 412 420 424 433 441 448 456 463 469 476 482 488 493 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale 1836 E X HABITIS D U M S U M M U S PONTIFEX FOEDERATAS CIVITATES AMERICAE SEPTEMTRIONALIS PEBAGBAT DELECTAE ALLOCUTIONES Sept. » » » 10 » » » » Novae Aureliae, ad magnorum lycaeorum catholicorum profes- » » 13 Antoniopoli, ad sodales consociationum ad opera misericordiae » » » » 14 » » » » » » » » 1987 11 741 Miamiae, quibusdam sodalibus Iudaeorum consociationum . . 12 749 755 761 768 15 775 Angelopoli, ad eos qui operam dant instrumentis communica781 16 787 17 805 18 19 » 813 Detroiti, super populorum progressione e t incremento . . . . » 820 831 Ex HABITIS DUM S U M M U S PONTIFEX URUQUARIAM, BOLIVIAM, L I M AM IN PERUVIA ET PARAQUARIAM PERAGRAT DELECTAS ALLOCUTIONES 1988 » » » » Mai. » » » 8 1552 » 1559 11 Oruri, ad agrícolas, fossores metallarios, opifices et suburbanos » 13 1566 1573 Stauropoli in Bolivia, ad christianae doctrinae institutores et 1580 » » » » » » 15 1588 » 1595 16 Assumptionopoli, ob decretos Rocho González et sociis Sancto- » » 17 Assumptionopoli, ad homines cultura excultos, operum conduc- 1603 1612 XVIII - SECRETARIA STATUS 1987 Dec. 15 Decretum ab Em.mo P. D. Augustino Card. Casaroli, a Secretis Status, de specialissimo S. P. mandato datum (de re 1988 Oct. 3 Rescriptum ex audientia Ss.mi, quo pia fundatio a Ioanne X X I I I cognominata, ad auxilium sacerdotum senibus praestan- » Nov. 21 Quaedam mendae in C.I.C. nuper repertae, S. P. praecipiente, 336 1619 1819 II - ACTA CONGREGATIONUM I - CONGREGATIO PRO D O C T R I N A F I D E I 1 9 8 7 Febr. 22 1988 23 Sept. Instructio de observantia erga vitam humanam nascentem deque procreationis dignitate tuenda 70 Decretum quo, ad Paenitentiae sacramentum tuendum, excommunicatio latae sententiae illi qui ea quae a confessario et a paenitente dicuntur vel per instrumenta technica captat vel per communicationis socialis instrumenta evulgat, infertur 1367 Index documentorum chronologico ordine digestus 1837 II - CONGREGATIO PRO EPISCOPIS 1988 Ian. » Mart. » » 23 21 BELLICENSIS. - De mutatione nominis dioecesis 1368 SALERNITANAE-CAMPANIENSIS-ARCENSIS ET AMALPHITANAE-CAVENSIS. - De finium mutatione » » Iun. Iul. 25 29 12 CIVITATIS BOLIVARENSIS-CIVITATIS 1479 GUAYANENSIS. - De finium mu- tatione OPPIDENSIS-PALMARUM. - D e concathedralis erectione . . . . BELOGRADENSIS. - D e ecclesiae cathedralis translatione . . . . 1035 1790 1620 I I I - CONGREGATIO PRO ECCLESIIS O R I E N T A L I B U S 1987 Nov. 30 ALEXANDRIAE AEGYPTI. - Vicariatus Ap. Alexandrinus, Heliopolitanus et Portus Saidi in unum rediguntur 103 IV - CONGREGATIO PRO R E L I G I O S I S ET INSTITUTIS SAECULARIBUS 1988 Ian. 2 » » » Epistula ad supremos moderatores Institutorum religiosorum et Societatum vitae apostolicae Epistula ad supremos moderatores Institutorum, saecularium . 104 106 V - CONGREGATIO PRO GENTIUM E V A N G E L I Z A T I O N E 1987 1988 » » Nov. Apr. Mai. Iun. 10 LYDENBURGENSIS-VITBANKENSIS. - Nomen dioecesis mutatur . . 8 VANKIENSIS. - Nomen dioecesis mutatur 29 GBARNGANA-MONROVIENSIS. - De finium mutatione 1 4 ABENGURUENSIS-BONDUKUENSIS. - D e f i n i u m mutatione . . . . 1038 1039 1481 1482 VI - CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM 1987 Oct. » » » Dec. » » » » » » » » » » 1988 Febr. » » » » » » » » 23 GUAYAQUILENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Narcissae a Iesu Martillo Moran 107 » MELITENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Ignatii Falzon . . . 111 U MONACENSIS ET FRISINGENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Gasparis Stanggassinger 233 » MONTEREYENSIS IN CALIFORNIA. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Iuniperi Serra 235 » BARENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Eliae a S. Clemente (Theodorae Fracasso) 339 » TOLETANA. - De miraculo in causa canonizationis B. Simonis de Roxas (Rojas) 344 » VERONENSIS. - De miraculo in causa canonizationis B. Magdalenae de Canossa 346 » ROMANA SEU CONSENTINA. - De heroicis virtutibus S. D. Bernardi M. Clausi 1625 8 FLORENTINA SEU PISTORIENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Margaritae (Annae Rosae Caiani) . . 348 » ROMANA SEU SABINENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Bernardi Mariae a Iesu (Caesaris Silvestrelli) 350 » ALBAE POMPEIENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Francisci Chiesa . . . 498 » ARIMINENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Elisabethae Renzi 503 » BURDIGALENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Petri Benvenuti Noailles 834 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1838 Officiale 1988 Febr. 8 ROMANA. - De heroicis virtutibus S. D. Mariae Potter . » » » ROMANA SEU SUTRINA. - De heroicis virtutibus S. D. Laurentii M . a S . Francisco Xaverio (Laurentii Salvi) . . . . 1 0 4 5 . » » » SANCTI P A U L I I N BRASILIA. - De heroicis virtutibus S. D . Pau- » » » TARRACONENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Francisci a Iesu Maria Ioseph (Francisci Pauli Palau y Quer) 1054 » Mart. » » » » » » » » » » » » » » » » Aug. 1 » Sept. 1 » » » » » » DUBLINENSIS SEU nonizationis Ven. S. D. Caroli a S. Andrea 1800 MONASTERIENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. M. Euthymiae Üffing 1802 linae a Corde Iesu Agonizante (Amabilis Wisintainer) . 28 . . BONAËBENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Bb. Rochi González de Santa Cruz et soc. mart DEBTHOSENSIS. - De miraculo in causa canonizationis B. Mariae Rosae Molas y Vallvé TRIFLUVIANENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Friderici Janssoone ALBAE POMPEIENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Maiorini Vigolungo MOLINENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Ludovicae Teresiae de Montaignac de Chauvance VIENNENSIS. - De martyrio in causa canonizationis S. D. Liberati Weiss et soc VIEDMENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Laurae Vicuña CATANENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Iosephi Benedicti Dusmet, archiepiscopi Catanensis . . COMENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Clarae Bosatta . . . 1041 1049 1056 1058 1249 1369 1483 1487 1792 1794 1796 R U R E M O N D E N S I . - De miraculo in causa ca- » » » » » » » » » » » ROMANA. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Mariae a Iesu Bono Pastore 1808 » » » VALENTINA. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Iosephae Naval Girbés 1812 » » » VARSAVIENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Honorati de Biala Podlaska 1814 PHILADELPHIENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Catharinae M. Drexel 1806 » TAURINENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Francisci Faà di Bruno 1810 V I I - CONGREGATIO PRO I N S T I T U T I O N E CATHOLICA 1988 Mai. » Iun. » Iul. 3 6 25 VARSAVIENSIS. - Facultas theologica Varsaviensis titulo «Pontificia» exornata canonice erigitur 1251 PAMPILONENSIS-TUDELENSIS. - Facultas ecclesiastica philosophiae in Universitate Navarrensi erigitur 1060 BARCINONENSIS. - Facultas philosophiae Catalauniae, olim a S. Francisco Borgia nuncupata, curae et operi archiepiscopi Barcinonensi committitur 1490 Index documentorum chronologico ordine digestus 1839 ffl - ACTA TRIBUNALIUM I - P A E N I T E N T I A R I A APOSTOLICA 1988 Febr. 13 Recitationi hymni «Acathistos» indulgentiae adnectuntur . . 508 II - R O T A ROMANA 1988 Dec. 1 LUGDUNENSIS-GRATIANOPOLITAITA. - Nullitatis matrimonii (FreneStachetti) 1817 IV - ACTA COMMISSIONUM PONTIFICIA COMMISSIO CODICI I U R I S CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO 1988 » Mai. Iun. 120 - A. A. S. 23 1 Responsiones ad proposita dubia Responsum ad propositum dubium 1818 1373 III INDICES NOMINUM I - INDEX NOMINUM PERSONARUM ( OMITTUNTUR NOMINA ACTIBUS SUBSCRIPTA) ( C U M PARVA CRUX f ADEST, DE NUNTIO MORTIS AGITUR) A Ablewicz G., 1815. Aboudou S., 1067. Abril López R., .118. Accogli L., 1063, 1248. Achkariam V., 691. Acosta Arteaga E . , 1383, 1735. Agatha Chon Kyönghyob (S.): v. Andreas Kim Taegön. Agatha Kim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Agatha Kwon Chini ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Agatha Yi ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Agatha Yi Kannan ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Agatha Yi Kyöng-i ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Agatha Yi Sosa ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. f Aglialoro F., 352. Agnes Kim Hyoju ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Agostinelli F., 1637. Agostino I . , 968. Agresti G., 1634. Aguilar J. L. de, 1068. Aguilar Vergara M., 1065. Aichner J., 1066. Alexius U Seyöng ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Alberti O . P . , 511. f Albeti R., 1254. Alfonsin Radulfus R., Argentinae praeses, 736, 1820. Alfonsus Rodríguez, mart. (S.): v. Rochus González. f Alfrink B., Card., 120. Alineri F., 1069. i Alineri G., 1069. t Alix B., 840. Alonso Pacheco J., 118. f Alvarez Restrepo B., 512. Ambrosiano A., 102, 1506. Amoroso D., 1481. An Duk-Su M., 1068. Andreas Chöng Hwagyöng (S.): v. Andreas Kim Taegön. Andreas Kim Taegön et socii (Ss.), 1375. Andreotti P. A . , 1070. Andreozzi C, 1068. Angel Cano E., 1065. Angelicchio F., 117. Anna Kim Changgum ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Anna Pak Agi ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Antonelli E., 1481. Antonetti L., 1493. Antonius Daveluy ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Antonius de Padova, Eccl. Doct. (S.), 368. Antonius Kim Song-u ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Antonysamy G., 1637. Apollon j Ghetti B., 1064. Appignanesi E., 229. Aquino C. C, Philippinarum Insularum praeses, 1062. Arancedo I. M., 497. Aranda Ramírez V. de Jesús, 117. Arehambault H. N., 1635. Archibong Etokudoh C, aS2. Arcy I. E. d', 1623. Ardila Serrano G., 1037. Ardura B., 511. Argentieri P., 118. Arnoldus frater (Rèche I. N.) (B.), 702, 1392. Asciano G., 512. f Ashby B. P., 1070. f Asili C, 1638. Aso A., 1066. Augello A . , 1636. Averkamp L., 1792. Augustinus, ep. et Eccl. doctor (S.), 656. Augustinus Pak Chong-wön (S.): v. Andreas Kim Taegön. Augustinus Yi Kwang-hon (S.): v. Andreas Kim Taegön. Augustinus Yu Chin-gil (S.): v. Andreas Kim Taegön. Avramovie" M., 117. Ayinde Fasina A., 1248. Aymans W . , 1063. B Bachelet V., 1220. Bacchetti Cassetti J., 118. t Bacile P., 1254. Baòkis A. J., 1254, 1480. Bacqué F., 1063, 1248, 1493. Badré I., 9, 687. Baggio S., Card., 1076. Bagnard V., 1368. Baiocchi A . , 119. Balee S., 1037. Balland L, 1480. Balvo C. D., 1637. Baquial A . , 338. Barbara Ch'oe Yong-i ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Barbara Cho Chüng-i ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Barbara Han Agi ( S . ) : Index v. Andreas Kim Taegön. Barbara.Kim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Barbara Ko Suni (S.) : v. Andreas Kim Taegön. Barbara Kwön Hüi ( S . ) : D. Andreas Kim Taegön. Barbara Yi ( S . ) : ®. Andreas Kim Taegön. Barba Yi Chöng hüi ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Barbon V., 118. Barbu F., 687. Barco V., Columbiae praeses, 839. Barelkowski E., 119. f Bares A . , 1254. Barra E., 1637. Barthélémy A . , 1633. B a r t h o l o m a e i Chöng Munho ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Bassig M., 1065. f Baudoux M., 1070. Bauer H., 1246. Bawa Salka J., 1630. f Beathen J., 512. Belecke A . , 106. f Bellec J., 512. Benedicta Hyön nyön ( S . ) : v. Kim Taegön. KyöngAndreas Bennett J., 118. Bergsmann J., 1636. Berlié E., 1633. Bernacki G., 1621. Bernal A. A., 1245. Bernardin I. L., Card., 230 (bis). f Bernarding G., 120. Bernardus M. a Iesu (Caesar Silvestrelli) ( Ven. ), 350. Bernert K., 1065. Berrar E., 511. Bertamoni P., 1636. Bertie A. W. N., 1062. Bertozzi S., 1636. Bethancourt Fioravanti I. H., 497. Betti U., 1494, 1634. Bevilacqua A. J., 230, 1063, 1633. Beyer J. B., 1494, 1633. Bianchin A., 1494. Bielieki B., 1067. Biliotti D., 1069. Bily V. J., 511. Biniak R., 119. nominum personarum Bismarck Carballo Madrigal J., 1065. Bocci L., 1067. Boland R. I., 230. Bolzoni S., 1637. Bommarito A . , 1037. Bonilli Petrus ( B . ) , 1112, 1503. f Bontemps A., 512. Bor ja Enriquez G., 1069. Borzyszkowski J., 1635. Bosatta Clara (Ven.), 1796. Botta A., 1635. Botter L., 118. Bozzet F., 118. Bozzi L., 1637. Braks G. J. M., 238. Bramerdorfer R., 1065. Brand C A., 1730. Brenes Solorzano L. I., 231. t Bressane de A. H., 1070. Bretschneider W . , 1066. Breuer K. H., 1068. Bride T. R., 1635. Brincard H., 1480. Broadley J. K. E., 1062, 1784. Brumanis A. A., 1636. Brunner J. C, 511. Bruno F., 1821. Burke B. T., 1630. Burns C, 118. Buzzi S., 1069. C Cabezas Aristizabal A., 687. Cabre jos Vidarte H. M., 1038. Cabrera Hidalgo A . , 510. Cachia Zammdt A., 739. Caecilia Yu Sosa ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Caffarra C, 1063, 1374. Cagiati A., 1068. Caiani M. Margarita (M. Anna) (Ven.), 348. Calabria Ioannes (B.), 1399. Calabro R., 1792. Calderón Batres R., 230. Calderón Polo C, 1821. Callo Marcellus (B.), 373, 1389. Calori C, 1636. f Cambiaghi P. M., 120. Cambiagio Frassinello Benedicta (B.), 696. f Campelo de AragSo A., 1494. 1841 Campidelli Pius ( B . ) : v. Pius a 8. Aloisio (B.). Campo F. de, 1633. Canestri I., Card., 1075, 1083, 1631 (bis). Capaila F. R., 1633. Capeeci M., 119. Capobianco P., 1635. Capoccia O., 1638. Caprio I., Card., 349, 351, 840, 1807, 1821. Cari D., 1066. Carmo Cheuiche A. do, 1634. Carolus a S. Andrea (Ven.), 1800. Carolus Cho Shineh'öl (S.): v. Andreas Kim Taegön. Carolus Hyon Songmun (S.): v. Andreas Kim Taegön. Carpio Nicolle R., 1062. Carraro B., 1069. Carrasco I., 1063. Carrier H., 840, 1633. Carvajal Rosales A. A., 1508. Casale I., 1745. Casaroli A., Card., 1076. Casella V., 1637. Caselli D., 117. Casey A. M., 1249. Casoria I., Card., 1489,1799, 1809. Cassidy E., 839, 1374, 1633. Castano Rubio G. I., 1735. Castellani E., 119. Castellani I., 1637. Castellano Cervera J., 1634. Castillo Estrada A. dei, 1036. Castillo Lara R. J., Card., 480. Castioni G., 118. Castioni P., 118. Castrillón Hoyos D., 338, 1634. Catharina Chöng Ch'öryöm (S.): v. Andreas Kim Taegön. Catharina Yi ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Catral V. L., 1065. Cavalieri O., 118. Cazzaro Bertollo S. B. M., 230. Ceballos Atienza A., 1621. Celata P. L., 839. Cerasa N., 1494. Ceretto G., 1637. 1842 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale Chae Su-Hyon S., 1068. Chainarong Monthienvichienchai R., 239. Chakri Sirindhora M., 688. Chiatto A . , 118. Chiavaro L., 119. Chidiae G., 1067. Chiesa Franciscus (Ven.), 498. Chinni A . , 120. Cho Song-Ho J., 1069. Chouet P., 1070. Chowanczak J., 119. Chudek H., 119. Chukwuma Okoye J., 1494. Ciabrini L., 1069. Ciani Americo, 511. Ciani Angelo, 118. Ciappi M. A . , Card., 110, 344, 1044, 1049, 1056, 1372, 1801, 1813. Ciccarelli A., 119. Cicchetti A . , 1068. Ciccolini L., 119. Ciccone L., 1063. decotti L., 120. Cipolletta N., 1637. Cipolletti M., 1637. Cipriani Thorne I. A . , 1037. Ciraselli P., .117. Cirino S., 1637. Civili L., 1493. Clancy E. B., Card., 1075, 1083, 1631 (ter), 1632. Clausi Bernardus M. (Ven.), 1625. f Clavel Méndez T. A . , 1638. Clifford Timlin I., 229. Colli P., 1065. Collino D. E., 497. Colucci F., 1635. Columba Kim Hyo-im ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Comanducci F., 1637. Compagnucci C, 119. Connell D . , 338. Consoli S., 1795. Coomans M. C, 231. Coonan T., 1635. t Cooray T. B., Card., 1638. Cordes P. J., 1374. Cordovez Zegers D., 1630. Cornet L., 1791. Corredor Bermudez R., 338. t Cotter T., 512. Coutts I., 1248. Cozzoli M., 512. Crisan T., 1634. Crognale G., 1636. i Crollius A. R., 1494. Crong Se-Ho D . , 1069. Cruz R. de la, 102. Cuarda P. A . , 1068. Cuberli E . , 1068. Cukwubunna Anasiudu R., 1066. Crzan H., 1067. D D'Ambrosio P., 511. D'Angelo D., 120. D'Aniello G., 1638. D'Souza P., 1633. Daki P. S., 1064. Dallara G., 1637. Dallât M., 118. Daluwatumulle Gamage Bandusena de Silva, 1067. Damianus Nam Myönghyog ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Daneeis F., 1821. Danneels G., Card., 840. Danzi G., 1066. f Daubechies M., 352. f Davis J. P., 512. De Angelis A . , 1636. De Angelis E., 1068. De Angelis U., 1067. De Juliis A . , 1065. De Mita C, 1820. De Paoli A. B., 233, 239. De Paolis V., 1821. De Vellis G., 1635. De Vivo G., 1637. t Dearden J. F., Card., 1254. Deban J., 1635. Dechant A., 239. Dechant V. C, 239, 839. Decourtray A-, Card., 1634. Del Bosco M., 119. Del Monaco M., 1638. Del Vecchio M., 1069. Demetrius I, oecumenicus Patriarcha, 252, 277, 711, 722, 1032. f Denis B., 1638. Di Fazio G., 1635. Di Francescomarino A., 120. Di Liegro L., 1636. f Di Lieto M., 840. Di Lorenzo F. X., 229. Di Marco G., 1070. Di Ubaldo M., 1069. Diarra I. G., 1247. t Didonet F., 1494. Diez de Pinos C, 117. t Diniz Barreto G., 1494. Disch A . , 239. Doati F., 1069. Dohmen K. J., 1636. Dollinger I., 511. f Domínguez Recinos E., 688. t Donaghy F. A . , 352. Drexel Catharina M. (Ven.), 1806. Draczkowski F., 1067. Duarte Cancino I., 1245. Dufaux L., 687. Duffy T. R., 511. Dufourcq B., 1067. Dumas R., 1062. Dunne I. C, 1623. f Dunne P., 512. Duprey P., 840, 1374. Duroux B., 1634. Durrant M. P., 238, 1170. Dusmet Iosephus Benedictus, Card. (Ven.), 1794. Dyrda B., 236. £ Ebacher R., 498. Echeverría Ruiz B., 1036. Edaeherry T., 1065. Efebe J., 1066. Eichinger J., 1635. Eid E., 1063. Einaudi G., 1493. Eisenbach F., 497. Ekandem D. I., Card., 232. El-Hachem M., 118. El-Khazen H., 1063. Elias a S. Clemente (Theodora Fracasso) (Ven.), 339. Elisabeth Chong Chong-hye (S.): v. Andreas Kim Taegön. f Emery A. J., 512. Ennio F., 1068. Estrada Paetau A. M., 1249, 1740. Eustochia ( Smaragdis) Calafato (S.), 1404. F Faà di Bruno Franciscus (Ven.), 1810. Falzon Ignatius (Ven.), 111. Fantozzi A., 239. Faria T. de, 1633. Index Fasching H., 1635. f Fasola F., 1254. Fa vale A., 511. Fehr I., 239. Fehr M., 239. Feidt C, 687. Felici A . , Card., 1075, 1083, 1254, 1631 (quater), 1632, 1805. Fernandes de Melo A. V., 498. Fernandes Dies C, 512. Fernandes I., 1248. Fernandez D., 511. Fernández Solar Ioanna ( B . ) : v. Teresia a Iesu de los Andes. Fernando M., 1063. Ferra y Gisbert J. de, 1067. Ferrara V., 1063. Ferraro C, 1623. Ferreira de Nova A . , 512. Ferrerò Centeno F., 511. Festorazzi F., 1635. Fiacco T L , 1821. f Field R. W . , 352. Fietta P., 119. Fiorenza I. A . , 102. Fischione L. R., 1737. Flamini C, 118. Fleming McManus J., 511. Floris S., 1637. Foerst A., 1246. Foiret G., 511. Forte A . , 1037. Fortin B., 239. Fortin H., 239. Fracasso Theodora (Ven.): v. Elias a 8. Clemente. Francioni E . , 117. Francis E., 1270. Francisco J., 117. Franciscus a I. M. I. ( F . Palau y Quer) (B.), 1054, 1112, 1395. Franciscus Ch'oe Kyonghwan ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Franco A., 1064. Freiré Falcäo I . , Card., 1075, 1083, 1632 (bis). Frem G., 1063. Frezza V., 512. f Frossard R., 240. t Fürstenberg A . , 1638. f Fürstenberg M. de, Card,. 1494. Fumo G., 118. Furiesi E., 1637. nominum 1843 personarum G Gabriel I., 232. Gaddi C, 960. Gaggero E., 1066. Gagnon E., Card., 838. Gaida P., 117. Gaii P., 1066. Galimberti P. J., 1634. Galliano G., 1635. Gallo I., 512. Gambino N., 1066. Gantin B., Card., 240, 1057, 1374. García Aracil I., 1622. Garcia Bernal V., 498. Garcia de Haro R., 1063. García Isaza G., 1245. Garcia J., 1637. Gasparini P., 1638. Gasperotto C, 1069. Gatela C, 1635. Gaudenzi A., 119. Gayot F., 498. Gebka S., 1638. Gera L., 1635. Gervais M. A., 1634. Gettelfinger G. A., 511. Ghany S. M. A., 1068. Gian Nath D., 1067. Giannotti S., 1637. Gianone E., 1064. Giarwé H., 1070. Giordano M., Card., 1075, 1083, 1631 (quater), 1632, 1744. Giordano P. M., 1637. Girardi E., 1636. Girardi I., 351. Girbés Castell I., 1813. Giuliano G., 1068. Giuliano S. F., 118. Giurco G., 1069. Gobe! J. P., 117. Glemp J., Card., 1064, 1623. Gödeke I., 1066. Godoy Méndez L., 1055. Goertz H., 1636. Gómez A . , 1063. Gómez M., 1063. Gonçalo Ferräo D., 1065. Gonçalves Canavarro dos Reis G. D . , 1791. f Gonçalves J. J., 1070. Gonzales C, 1063. Gonzales R. O., 1246. González A. C, 1066. González Bar ja E., 1065. González Lezcano I., 1067. González Lino M., 117. González Martínez H., 230. Goria I., 238. Gorman I. R., 230. Gorski K., 1069. Graf W . , 1635. Grajewski S., 1067. Grant Quirk W . , 1070. Grave F., 1036. Grealy D., 1635. Grech P., 1634. f Green E., 512. Green J. P., 1637. Grégoire P., Card., 1075, 1083, 1631, 1632. Grillo G., 510. Grimaldi G., 1479. Groër I. H., Card., 1076, 1084, 1631 (quater). Gröger K., 106. Gross W . , 118. Guillen Zambrano V., 1059. Guillory C, 102. Guimaräes Kevanu F., 1247. Guizzardi L., 1633. GulbinowiczH., Card., 1102, 1623. Gutherman R , 1807. Gutiérrez J. L., 511. Gutiérrez Martín A., 1623. f Guyot J., Card., 1254. H Haas V., 1036. t Hall F., 1494. Han Sang-Gap P., 1069. Happe M., 233. Harangozó F., 1065. f Harris V. M., 512. Hassan Gouled Aptidon E., Dzibuti praeses, 352. Havermann H., 1070. t Hayes N. W . , 1254. Haydock Georgius et socii, mart. (Bb.), 707. Heim C, 1246. Helfmeyer F. J., 1066. Hengsbach F., Card., 1036, 1076, 1084,1631, 1632 (bis). Herrera F. D., 1065. Herron T. J., 1066. Hervás E. C, 366. Hiekey I. A., Card., .1075, 1083, 1631 (bis), 1632. Hirka I., 1743. f Hitchen A., 688. Hìadowski W . , 1637. Hochstein F., 1635, Hodes K., 1069. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1844 Höhner W . , 1066. Hörmadinger J., 1066. Hörmer A. J., 1635. Hollerweger H., 1066. t Holterman J. M., 1638. Hoon Kang J., 1068. Honoratus de Biaia Podlaska (Ven.), 1814. Hoppe R. C, 1636. Hosni Mubarak M., Aegypti praeses, 238. Houben Ioannes A. (Ven.) : v. Carolus a S. Andrea. Houthuys J., 1068. Hoyos González M. de, 1067. Hueber F., 1636. Hughes V., 357. Humer J., 1065. Hussein I, Iordaniae rex, 238. Huzsvár L., 1621. I Iacobus Chastan ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Ignatius Kim Chejun ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Imkamp W . , 240. Innocenti A . , Card., 1059. Ioannes B. Chön Chang-un (S.): v. Andreas Kim Taegön. Ioannes B. Nam Chongsam (S.): v. Andreas Kim Taegön. Ioannes B. Yi Kwangnyöl (S.): v. Andreas Kim Taegön. Ioannes Bosco (S.), 969. Ioannes de Britto (S.), 1270. Ioannes dei Castillo ( S . ) : v. Rochus González. Ioannes Gualbertus (S.), 46. Ioannes Pak ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Ioannes Yi Munu ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Ioannes Yi Yunil ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Ionni I., 119. Iorio G., 1066. Iosephus Chang Chugi (S.): v. Andreas Kim Taegön. Iosephus Chang Söngjib (S.): v. Andreas Kim Taegön. Iosephus Cho Yunho ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Iosephus Im Ch'ibaeg (S.) : v. Andreas Kim Taegön. Iosephus Moscati (S.), 592. Iosephus P. Han Wönsö (S.): v. Andreas Kim Taegön. Iulieta Kim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Iung N., 1065. Iustus De Bretenifres ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Izaguirre Angeli A., 1068. J Jacomoni W . , 1637. Jadae Nyowheoma P., 1066. f Jae Deok A., 1070. Jakubowski T. I., 230. Jallud A., 1820. Jamet Petrus F. (B.), 7. f Jansen F., 120. t Jansen L., 688. f Janssen H. M., 1494. Janssoone Fridericus (B.), 1249. Janusz J., 117. Jaramillo Monsalve I., 1246. Jaschke I. J„ 1792. Javierre A. M., Card., 1075, 1083, 1254, 1631 (bis), 1632. f Jetté E., 240. Jeusset G., 1494. Jiménez Oliveros J. G., 1066. Joatton P., 687. Jonys J., 1636. Jorge J. da A., 118. Juan Carlos I, Hispaniae rex, 688. Jullien I., 1391. Juric A., 1622. Justus H. J., 1065. Ortas K Kabongo Kanundowi E., 231, 1249. Kalama N., 239. Kamel A., 1068. Kamugisha G., 1064. Karamouratoglon T., 1069. Kärdasz S., 1067. Karpinski R., 1633. Officiale f Kaseba, 1374. Kellerer T., 1065. Kelly T., 357. Kembo Mamputu G., 1248. Kendrick Williams I., 229. Keresztes S., 1634. Khan Denla vi S., 1067. Kirby I., 338. Kirima N., 1247. Kiskis S., 1636. Klein A., 1635. Kleeberg M. T., 234. Klipphahn F., 1636. Klóska A . , 1636. Kluxen W . , 1068. Knapp D., 1066. Koaik E., 368. Kocian H., 1069. Kokié N., 1068. Koller I., 1066. Kollmann K., 1066. Konowrocki K., 119. f Koop P. P., 512. Korkud S., 1062, 1782. Kosugi T., 688, 1464. Kowalewski A., 1067. Kowalski J. S., 1638. Kozal Michael (B.), 482. Kózka Carolina (B.), 412. Kozminski Venceslaus (Ven.): v. Honoratus de Biala Podlaska. f r e m e r H. J., 1066. Krzyzaniak K., 1067. Kuharié F., Card., 840, 1634. f Kunz E. L., 1494. Kurniadi R. H., 1002. Kusen H. J., 1636. Kutniewski S., 1638. Kwaîter G., 691. Kwaku Osei Wusu J., 1069. L La Via F., 1064. Labouba J. C, 510, 1346. Lach-Rachtaj M., 1809. Lacrampe A . , 1791. Lagan F., 338. Lagarde M,, 1494. Lagrange G., 1246. Lajolo G., 1493. f Lallier M., 120. Landazuri Ricketts I., Card., 1038. Lanfranchi F., 119. Lang K., 1636. Lanversin B. de, 1063. Larrea Holguin I., 1036. Index Laterza P., 118. Laurentius Han Ihyöng (S.): v. Andreas Kim Taegön. Laurentius Imbert ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Laurentius M. a S. Francisco X. (L. Salvi) (Ven.), 1045. Laurentius Ruiz et socii, mart. (Ss.), 586. Law B. F., Card., 1246. Le Boulleur de Courlon J., 1069. Leanza G., 1636. Lebeda I., 1622. Leboroni Pierozzi E., 1635. Lebrun Moratinos J., Card., 840. Lefebvre M., 1121, 1495. Lefeuvre A . , 117. Lefeuvre L., 117. Lehmann C, 497. León R. A., 117, 1246. Leonardi S., 1065. Lettmann R., 498. f Libaba M., 352. Liberati C., 117. Ligondé V., 694. Limongi P., 346, 507, 1486. Lipari G., 1637. Liska A., 1622. Lo Piccolo S., 1067. Lobos Avellano O., 1793. Locatelli I., 1099. Loiodice D., 1637. Lombardi G., 1063. Londofío J., 238. López Castillo A., 338. López Contreras C, 238. Lopez Gay J., 1063. López Hurtado H. L, 232. López Trujillo A., Card., 1633, 1731, 1733. Loverde P. S., 230. Lozano Barragan J., 1634. Lubachivsky M. I., Card., 1550. Lucas Hwang Soktu ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Luce G., 1069. Lucia Kim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Lucia Park Húisun ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Luciani F., 1637. Ludoviçus Beaulieu ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Lürken M., 1066. Luijten E. A. A., 1069. nominum personarum Luluga M., 233. Lusinchi J., Venetiolae praeses, 1062. Lustiger J. M., Card., 840, 1038 (bis). Luzardo Romero M., 1035. t Lyons T. W . , 512. M M'Sansa T. H., 1634. Maas-Ewerd T., 1635. McBride B., 1069. McCaugham C, 118. McCarrick T., 1633. t McCoy O., 1070. McFadden J., 1064. McGann I., 1623. McMahon J. J., 1065. Maccherini L., 1064. Macharski F., Card., 1622, 1739. Macram Gassis M., 1247. Madrid Merlano A . , 1037. Madureira Dias E., 687. Maercker K., 1066. Magalhäes Dalto F. J. de, 1637. Magdalena Cho ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Magdalena de Canossa (S.), 346, 690, 691, 693. Magdalena Han Yöng-i (S.): v. Andreas Kim Taegön. Magdalena Hö Kye-im (S.); v. Andreas Kim Taegön. Magdalena Kim Obi ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Magdalena Pak Pongson (S.): v. Andreas Kim Taegön. Magdalena Son Sobyög (S.): v. Andreas Kim Taegön. Magdalena Yi Yöng-hui (S.): v. Andreas Kim Taegön. Magdalena Yi Yöngdög (S.): v. Andreas Kim Taegön. Maglio A. V., 1635. Magnani L., 1064. Magnani P., 1792. Malecki Z. C, 1638. Malherbe Navarre R., 1070. t Mallat E., 1070. Malo M., 1625. Manat Chuabsamai J. B., 1633. 1845 Mang Thang N., 1248. Mankowski J., 1636. Mapunda S. E., 721. Marchesini S., 1637. Marchioni A., 234. Marchisano F., 1494. Marcus Chöng Uibae ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Marenda P. P., 1064. Margéot I., Card., 1076, 1084, 1631, 1632 (bis). Maria a Iesu Bono Pastore (Vén.), 1808. Maria Angeli a S. Iosepho ( B . ) : v. Maria Pilar a 8. Francisco Borgia. Maria Park K'ünagi ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Maria Pilar a S. Francisco Borgia et sociae, mart. (Bb.), 360. Maria Rosa Molas y Vallvê (S.), 690, 691, 693. Maria Won Kwi-im ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Maria Yi Indög ( S . ) ; v. Andreas Kim Taegön. Maria Yi Yönhui ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Marin Lopez I., 511. Marini-Bettolo Marconi G. B., 1634. Marino E. A., 497. Marker M., 239. Marker R., 239. Marrajeni D., 1068. Martha Kim Söng-im ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Martillo Moran Narcissa a Iesu (Ven.), 107. Martin A., 338. Martin Becker K., 1066. Martin F. M., 1635. Martin I., Card., 1076,1084. Martin Menoyo A., 1064. Martin N., 239. Martin R., 239. Martínez Acerbes I., 1621. Martínez Fernández F. J., 1634. Martínez Lara J., 117. Martínez R., 352. Martínez Reyna D., 118. Martínez Somalo E., Card., 1074, 1077, 1083, 1254,1631 (quater), 1632. Martini B. C, 117. Martini C. M., Card., 511, 840. Martins Terra I. E . , 1480. 1846 Acta Apostolicae Sedis - Martinus L. Huin ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Maruca D . , 511. Marzoli N., 1037. Marzorati Samuel (Ven.): v. Weiss Liberatus. Marzotto Caotorta D., 1066. Masciarelli A . , 120. Masciarelli M. G., 118. Masciavè L., 1065. Masi N., 119. Mata Guevara I. A . , 230. Matagrin G., 687. Matlatarea L., 1248. Matteini S., 119. Matula A. J., 511. Matulaitis seu Matulewicz Georgius (B.), 10, 1384. Mauro A . , 347, 502, 1811. Mauro T., 1821. Mayala A . , 231. Mayer Rupertus (B.), 319. Mazza C, 1374. Mazzetti A., 1068. Mazzinghi J., 239. Mazzinghi M., 239. Mazzola R., 1246. Mazzoleni D., 1064. Mbonimpa O., 510. Mbwôl-Mpasi L., 1624. f Medeiros Delgado J. de, 512. t Medina Ramirez P., 1638. Méese E., 238. Megarbane C., 1494. Mehren H. J., 1066. Meisner J., Card., 840,1634. Melaga J., 1068. Ménanger I., 1394. Mendes de Almeida L., 498. Méndez Asensio I., 1621. Mendoza Díaz J. G., 1635. Menegaldo R. A., 1636. Merisi O., 1069. Merten Blandina (M. Magdalena) (B.), 702, 961. Mesina Antonia ( B . ) , 373. Messerschmidt L., 1065. Messi I., 1038. f Mestre Descals A . , 1070. Métras R., 118. Meyer A., 239. Meyer J. M., 239. Michael Pius a Zerbo (Ven.): v. Weiss Liberatus. Michalik I., 965. Michel T., 1494. Micolonghi M., .120. Mikulié B., 238. Minnozzi A . , 119. Commentarium Mirabelli I., 239. Mischkowsky H., 1064. Missel K., 119. Mkunde T., 232. Mladenov P., 1820. Mlelwa N., 1635. Mmole G., 1247. Mo Hi-Chun A . , 1069. Mobarak I., 1820. Mocholi Iglera I., 345. Molas y Vallé M. Rosa (Ven.), 1058. Molina Mercedes a Iesu (B.), 1094. Moliner Inglés R., 118. Moll L., 1066. Moncef B. M., 1820. Monday H. R., 1630. Mone I. A . , 1036. f Mongo T., 512. Monléon A. M., 1480. Monni L., 1637. Monsengwo Pasinya L., L., 1624. Montaignac de Ohauvance Ludovica T. de (Ven.), 1483. Montenegro Avendaño F. E., 1065. Montero Castafion J., 352. Mpwati G. A., 1624. Moran M., 511. Moreira Neves L., Card., 1063, 1075,1083,1631 (bis), 1632. Morelli M., 1065. Moreno Casamitjana A . , 1634. Moretti L., 1637. Morgan« G., 1069. Morino C, 117. Morosini Petrina ( B . ) , 373, 957. Morvan Ihama E., 1067. Moscardini C., 1637. Moscone A . , 1635. t Mosconi N., 1494. f Moser G., 840. Moser H., 1480. Moutel M., 1246. Moyer R. W . , 1065. Mugione A . , 497. Mukwaya I., 1624. Mulvey E . , 1070. Murawski A . , 1636. Muraszewska I., 1814. Murray Daniel A., 1635. Murray .Donai, 1634. Muszyñski H., 102. Muyangandu L., 239. Officiale N Nanko A . , 511. f Nasalli Rocca di Oorneliano M., Card., 1638. Nascimbeni Iosephus (B.), 1399. Naval Girbés Iosepha (Ven.), 1812. Navata Z. E . , 117. Nelson H. P., 1069. Nenna G., 1065. Nestori A., 1064. f Nguyên Kim Diên P., 1070. f Nguyên Van Lang D., 352. f Nicolini C. A . , 1070. Nicolini G., 1633. Nieolosi C., 1064. Niedergeses I. D., 1499. Nigro L. J., 1068. Nilton dos Santos Souza I., 1481. Nisch Udalrica (Francisca) (B.), 702. Nkhumishe M. P., 1038. Noailles Petrus B. (Ven.), 834. Nonis P. I., 338. Noonan M. J., 1630. Noriega Hernández J. A . , 1068. Nsubuga E. K., Card., 1624. Ntahuga S., 1820. Núñez Collado A. A., 118. Núñez Viloria I., 1035. Nuss K., 1066. Nwigwe C, 1063. Nwigwe V., 1063. Nycz C, 1622. O O'Connel A. I., 1245. O'Connor K., 1633. Obando Bravo M., Card., 231 (bis). Ochoa X., 1821. Oddi S., Card., 1250. Odongo C, 1064. Ogné N., 511. Okikiola Sarr S. J., 1067. Okobo F., 1066. Okpalaibekwe F., 1066. f Olave Velandia H., 229, 512. Oliveira do Valle I. G., 1481. Oliveri M., 117. Index Oomen A. A . , 1069. Oppolzer J . , 1635. Oral T., 1493. Orazem F., 117. Orazi N., 119. Orlando G., 1637. Ornano C, 1069. Ortega Saavedra D . , Nicaraguae praeses, 238. Ortiz Kolon Z., 1247. Osipowicz A . , 1635. Otellini S., 119. P Padiyara A . , Card., 1075, 1083, 1631, 1632 (bis). Pallhausen H., 1494. f Pagani C, 512. Pagano A . , 1509. Paisano S., 1635. Palattella A . , 1067. Palatucci F., 1479. Palau y Quer Franciscus (B.): v. Franciscus a I. M. I. Palazzini P., Card., 114, 236, 1795. Panecki W . , 1635. Palmarini N., 1064. Pani Erminì L., 1064. Papa B. A . , 1790. Papa L., 1070. Paquette M., 1635. Parmegiani IJ., 120. f Paro G., 1494. Parolin P., 1638. Párraga J . , 1037. Pascuzzi F., 1636. Paskai L., Card., 1075,1084, 1631, 1632 (bis). Pasqualini S., 120. Pasquato C, 511. Passigato R . , 117, 1634. Pasternakiewicz A . , 1638. t Pasztor J . , 1638. Pater D. R . , 119. Paternotte de la Vaillée A . , 1067. Patrone F., 1066. f Patroni A. M., 1638. Patruno V., 1065. Paul B. P., 1248. Paulina a Corde Iesu Agohizantis (A. Wisintainer) (Ven.), 1049, Paulus Chong Hasang ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Paulus Hö ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. nominum personarum 1847 Paulus Hong Yöngju ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Paupini I., Card., 690. Pavarin G., 1069. Pavat M . , 1064. Pelino Domingues M., 102. Penz L., 1066. Peppe G., 1635. Peri J . , 1821. Perone G., 239. Perpetua Hong Kümju ( S . ) : Piéplu R . , 511. Pietrangeli C, 1064. Pietrangeli F., 1068. f Pietraszko J., 352. Pimenta S. I., Card., 1075, 1083, 1631, 1632. Pinera Carvallo B., 1100. f Pinger H. A . , 1494. f Pinho Brandâo D. de, 1374. • Pinto Lobo L., 1636. Piróla M., 239. Piróla R . , 239. Piszcz E. M., 1623. Pius a S. Aloisio (Campidelli) (B.), 1097. Pia Gandía I., 364. Piatti E., 1494. Plenker W . , 1066. Plock H., 106. Poggi C, 1480. Poletti H., Card., 1231. Poli A., 348. Polli M., 1069. Póltawski A . , 239. Póltawski W . , 239. Poma. G., 118. Pompedda M. F., 116, 1821. Pontier G., 687. Porsuelo E., 239. Porsuelo F., 239. Potter Maria (Ven.), 1041. Potterie I. de la, 1634. Poulard G., 497. Poulin M. A., 118. Poupard P., Card., 839, 840. Prada Sanmiguel C, 229. Praphon Chaicharoen M., v. Andreas Kim Taegön. Perrier M., 687. Perrot D., 511. Persili A . , 120. Petlicki B., 1067. Petrelli A., 1065. Petrilli Savina (B.), 1112. Petrovié B., 118. Petrowicz G., 119. Petrus Aumaitre ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Ch'oe Hyöng ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Cho Hwasö ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Choe Ch'ang-hub (S.): v. Andreas Kim Taegön. Petrus Chong Wonji ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Henricus Dorie (S.); v. Andreas Kim Taegön. Petrus Hong Pyöngju ('S,): v. Andreas Kim Taegön. Petrus Kwön Tügin ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Maubant (S.); v. Andreas Kim Taegön. Petrus Nam Kyongmun (S.): v. Andreas Kim Taegön. Petrus Son Sönji ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Yi Hoyöng ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Yi Myòngs ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Yu Chöngyul ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Petrus Yu Taech'ol ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. f Pham Ngoc Chi P. M., 240. Philippina Duchesne (S.), 690, 691, 693, 1516. Phiri W. I., 116, 1129. Piatkowski W . , 1635. Piazolo H., 1068. Pican P. A . , 687. 1248. Praticò N., 1070. Prévôt B., 1635. Prieto Vega I., 1039. Prini G., 1069. Proafío Villalba L., 1097, 1374. Protasius Chöng Kurbo (S.): v, Andreas Kim Taegön. Provençal G., 118. Pruvost L., 1494. Przibyllok N., 1065. Przykucki M . , 1622. Puaty J. P. de A . , 1634. Pucci O., 120. Pujats J., 1635. Pylak B., 966, 1507. Q Quacquarelli A., 1493. Quadra Lizana F. X., 659. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1848 Quadra Salcedo T. de la, 688. Quadrio-Curzio A . , 239. Quaia O., 119. Quinto J., 1065. R Rabbath B., 1069. Rabitti P., 1494. t Radicioni V., 1822. RadigMeri A . , 1636. Raffelli S., 1637. Raimond J. B., 1493. t Raimondi P., 840. Ra jappa I., 232. Rakoczy T., 118. Rakotondrabé R., 1634. Rakotondrasoa I. M., 1624. Randriambololona P., 1624. Rapallini P., 118. Rashid H. U., 1630. Ratner H., 1063. Ratzinger J., Card., 840. Razzak Razzouqi T. A . , 510, 1343. Re G. B., 116, 1063, 1374. Reagan Reginaldus, Americae Sept. Foed. Civ. praeses, 15. Reali G., 1067. Rèche I. N. ( B . ) : v. Arnoldus frater. Regalia E., 1811. Régnier L., 1069. Reinelt I. P., 497. f Rengen M. E. van, 512. Renzi Elisabetha (Ven.), 503. Renzulli P., 1066. Repupilli A . , 119. Restrepo J. C, 118. Revollo Bravo M., Card., 1075, 1083,1631 (bis), 1632. Ribeiro Gomes J., 1066. Ribeiro I. A . , 1246. Ribeiro Lage O., 511. Ricci M., 1636. Richards P., 1063. Richter Fernández Prada F., 1037. Richter J., 117. Rigali J. F., 840. Rinaldi G., 1068. f Rintelen F. M., 1638. f Riopel M., 1638. Rivera Damas A . , 355. Rizzato O., 116. Rizzi F. R., 1065. Roa Pérez D . , 338. Roach H. E., 1635. Rochus González et socii, mart. (Ss.), 690, 691, 693, 1056, 1603. Rodericks J., 1634. Rodríguez R. L., 1067. Rodríguez Vidal A . , 1246. Ròhner P., 1070. Roessei F. van, 232. Rojas Rubio J., 117. Rombold G., 1636. Rojas (Roxas) Simon de (B.), 344. Ropohl W . , 1066. Roque Opperman A., 1791. Rosa Kim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Rossetti M., 1064. Rossi A., 1065. Rossi A., Card., 1053, 1793. Rossi E., 1065. Rossi G., 1635. f Rossi M . , 1374. Rotunno N., 339. Roveredo Ruiz R., 1792. Roviscaldo A. T., 120. Rowland C. H., 511. Rubiano Sáenz P., 687. Rubwejanga P., 1064. Ruggiero S., 119. Ruini C, 1494. Ruiz Delgado E., 1065. Ruiz J., 1063. Ruiz Z. A., 1063. Runcie R., 1552. Ruppert L., 511. Ruspantini A . , 1069. Ryan M., 1065. Ryba J., 1066. Rylko S., 1064. S Saint-Gelais R., 338. Sáinz Muñoz F., 1623, 1633. Sales E. de A., Card., 839. Salgado y Garruchom V., 1037. Saliu Sanusi A., 1248. Salvatico D., 117. Salvi Laurentius (Ven.): v. Laurentius M. a S. Francisco X. Samuel E., 1069. Sánchez Merino V., 1064. Sánchez R., 1633. Sánchez Sorondo M., 1636. Sanders W . , 1066. Sandoval Iñiguez I., 497. Officiale Sangiambut S., 1630. Santa Maria Scrinari V., 1064. Santana Oliveira J. E . , 1637. Santos A. I. M. dos, Ourd., 1075, 1083, 1631, 1632. Santucci G., 1067. f Sanz Esparza P., 120. Saraiva Martins J., 116, 839, 1633. Sardi P., 118. Sardina Muiños J., 1635. Sark M., 1636. Sarrabère R., 1633. Saupin G. V., 231. Sauvé J., 510. Scaletti L., 1069. Scammacca del Murgo e dell'Agnone E., 510, 1325. Scarabelli G., 1065. Scassellati S., 119. Schack Larsen G., 1630. Schäfer T., 1636. Schamoni W . , 117. Scheffczyk L., 1063. Schiavetti E., 1064. Schierano M., 117. Schiembach A., 1634. Schmid F. X., 512. Schmidt R. E., 511. Schmitt B. W . , 1245. Schneiderbauer M., 511. Schneidhof er A., 1637. Schreiner H., 1068. Schütz N., 1066. Schulte F. B., 1245. Schwalbach B., 1069. Schwarzenburg J., 1066. Sciortino F., 1637. Scire A., 1068. Sciullo P., 120. Scribano S. B., 1637. Sebastianus Nam (S.): v. Andreas Kim Taegön. Seccia M., 1065. Segalotti D., 118. Seiji Ni way ama I., 1250. Senna D., 1636. Sepe C, 118. Sepúlveda Ruìz-Velasco I. T., 230. Serafini E., 239. Seregely I., 1634. Serra Iuniperus (Ven.), 235. Sese Seko M . , Zairis praeses, 238. Sferruzza A . , 1637. Sheele P. V., 1246. Index Shultz G. A . , 510. Siebenbrock V . , 1481. Siedliska Francisca de (Ven.): v. Maria a Iesu Bono Pastore. f Sikorski B. M. W . , 240. Silota F. J., 232. Silvano F., 239. Silvestrelli Caesar (Ven.): v. Bernardus M. a Iesu. Silvestrini A . , Card., 1074, 1083, 1254, 1631 (ter). Silvj A . , 1069. Simcié M., 511. Simeon Berneux (S.): v. Andreas Kim Taegön. Simon de Rojas (Roxas) (S.), 690, 691, 693, 1516. Simonazzi G., 1637. Sin I., Card., 367. Singer J., 1065. Singha G. F., 1624. Siri I., Card., 701. Sisinni F., 1068. Skalisky K., 1636. f Skinner P. J., 1494. Sladkevicius V., Card., 1076, 1084, 1631, 1632 (bis), álezak G., 1638. Smith T. H., 511. Smith V. J., 511. Snider C, 239. Sodano A., 839, 1374, 1633. Sofia, Hispaniae regina, 688. Sokol I., 1622. Strappa P., 1636. Straaten W. van, 620. Stratthaus W . , 1066. Strauss F. J., 1275. Streibl M., 1630. Strycharz W . , 1067. Stubits L., 1636. Styczen T., 1063. Suárez Cazares C, 1037. Sudartanta Hadisumarta F. X., 1247. Sudati A., 347. Suquia Goicoechea A., 1623. Susanna U Surim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Susowsky A . , 1068. áwiatek K., 1636. Szkodon I., 1622. Szlaga I., 1622. Szoka E. C, Card., 1075, 1083, 1631 (ter). Szymanski Ramírez A. A., 1623. nominum personarum T Tabbah R. A . , 1069. Tagal C, 1065. Tagliaferro de Lima S. L., 1068. Tairou M., 1820. Takeshita N., 688. Takuira M. M. M., 232. Talamás Camandari E., 497. Talucci R., 229. Tanzi P. G., 1070. Tarantola P., 117. Tardini D . , Card., 1119. Tarpignati E., 119. Tassello G., 1633. Tauran J. L., 1494, 1636. Tavares Rebimbas I., 1791. Ta veras Hernández B., 118. Tecchi Cristofori Celiani G., 1064. Teja J., 1630. Temperini L., 119. Tena Garriga P., 117. Teresia a Iesu de los Andes (Ioanna Fernández Solar) (B.), 163, 1265. Teresia a Iesu Infante et S. Ioanne a Cruce ( B . ) : v. Maria Pilar a 8. Francisco Borgia. Teresia Kim ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Teresia Kim Imi (S.): v. Andreas Kim Taegön. Teresia Yi Mae-im ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Tesolin G., 119. Tessari A . , 119. f Tessier M., 1374. Testini P., 1064. Tettamanzi D., 1063. t Theissing H., 1638. Thiandoum H., 840. Thomas Son Chasön ( S . ) : v. Andreas Kim Taegön. Thomazeau V., 1791. Thuruthikonam P., 1247. t Timko L, 512. Tirelli L., 117. Todescato S., 1637. Tötterman R., 1493. Tomáéek F., Card., 1622. Tornasi R., 118. Tornasi S., 1634. Tomasin A., 497. Torrella Cascante R., 1397. f Torres Farias P. A . , 1638. f Tortora F., 1822. 1849 Trainor L. M., 1635. Traniello L., 1068. t Trapani C, 512. Trecci A . , 1638. Triacca A . , 1063. Trinko J., 1636. Tronquoy E . , 511. Trotter I. C, 116, 1131. Trubovics J., 1636. Tumbocon C, 1037. Tumi C. W . , Card., 1075, 1084, 1631, 1632. Turnaturi E., 117. Tyrawa I., 1623. U f U Shwe Yauk S., 1254. Uffing M. Euthymia (Ven.), 1802. Uhaè L, 1275. Uchida S., 1068. t Unfried Gimpel L., 1822. f Ungarelli A. M., 840. TJreña Pastor E., 1622. Uribe Jaramillo A . , 1742. ürich J., 118. V Vachon A. A., Card., 1230. Vagaggini Z., 119. Vagli G., 1637. Vaicius A., 1388, 1741. Vaivods J., 1636. Valbuena Sánchez G., 1093. Valente C, 1065. Vanneste A., 1064. Várela E., 1063. Várela J., 1063. Varghese Mary, 1063. Varghese Matthew, 1063. Vassiliou G., Cypri praeses, 1630. Vecchia E., 1064. Vekemans R., 620. Veliyathil J., 1065. Venanzi E., 1063. Venier E., 1635. Verbeek P., 603. Verdiesen M., 1066. Verdzekov P., 1063. Verheggen O., 1801. Verkaart F., 239. Verkaart I., 239. Verginelli G., 118. Vesco J. L., 511. Vial Risopatrón M. C, 1269. 1850 Acta Apostolicae Viara M., 1069. Vicuña Laura (Ven.), 1792. Vieira L. S., 116, 1016. Vigano A . , 969. Vigolungo Maiorinus (Ven.), 1369. Villebaldus, ep. (S.), 64. Villegas B. R. L., 117. Vincentius de Paul (S.), 266. Vingt-Trois A . , 1038. Vitalin! A . , 1068. f Volk H., Card., 1070. Voss I., 498. f Vozzi A . , 352. W Wain M. A . , 118. Waldheim Conradus, striae praeses, 29. Au- Wamala E., 1624. Wanger A . , 1636. Wcela A. A . , 1623. Weiss Liberatus (Ven.), 1487. et socii Sedis - Commentarium Weizsäker R. von, Reipublicae Foed. Germaniae praeses, 839. Welenc S., 1638. Werner C, 1636. Whealon I. F., 230. Wich H., 1065. f Wiendud I., 688. Wilczewski J., 1067. Wilde F. de, 1630. Willebrands I.,* Card., 690. Wilski T., 119. Winardi Kartasiswaya V., 1065. Windisch-Graetz M. U., 1067. Wisintainer Amabilis (Ven.): v. Paulina a Corde Iesu Agonizantis. f Wittler H. H., 120. Wódz L. M., 1636. Wojcik E . , 119. Wojtus B., 1623. Wu Cheng-Chung I. B., Card., 1076, 1084, 1631, 1632 (bis). Wuerl D. W . , 230. Wyrwoll N., 352. Officiale X Ximenes Belo C. P., 1624. Y f Young G. C, 512. Yu Pal-Dong J., 1069. Z Zadi D., 1Ö64. t Zaffonato G., 1374. t Zama A., 1254. Zander G., 1064. Zanetta M., 1037. Zanzucchi A., 239. Zanzucchi D., 239. Zarri V., 498. Zavala Hernández R., 511. Zerbo I., 1248. Zimón D., 1621. Zirckelbach W . , 1066. Zoli C, 1064. Zoppi A . , 1637. Zorilla I. I., 1211. f Zorzi B., 1822. H - I N D E X N O M I N U M DIOECESIUM, VICARIATUUM, A Abenguruensis, 1482. Abercorniensis, 1036, 1623. Aborensis, 1076. Acciensis, 1248. Acciliensis, 687. Achollitana, 688, 1038. Aconensis, 1379. Agrigentina, 1037, 1623. Ahiarana, 6. Albae Pompeiensis, 498, 1369. Alexandrinus 103. (vic. ap.), Allahabadensis, 1248. Almenarensis, 1481. Almeriensis, 366. Amalphitana-Cavensis, 352, 1479. Amargosensis, 498, 1481. Andriensis, 1792. Aniciensis, 1480. ETC. Angelorum in California, 781, 787. Antequerensis, 230. Antsirabensis, 1624. Apamiensis, 1480. Apartadoënsis, 1245, 1383, 1735. Aquaenovensis in Proconsulari, 1624. Aracaiuensis, 1038. Arensis in Numidia, 232. Argentoratensis, 1729. Arianensis Hirpina-Laquedoniehsis, 1037. Arianensis (vic. ap.), 232, 353. Ariminensis, 503, 1099. Atlantensis, 497. Auratopolitana, 1246. Aurulianensis, 1623. Austiniensis, 512. Ayacuquensis, 1037. Aysenensis, 230. Azurensis, 840. B Bagena, 1246, 1480. Baiocensis-Lexoviensis, 9, 687. Bamakoënsis, 1248. Barcinonensis, 1490. Balianensis, 229. Barensis, 339. Barrancabermeiensis, 1245, 1731. Barranquillensis, 1737. Basseinensis, 232. Bavagalianensis, 338. Beirensis, 232. Belasensis, 1038. Bellicensis-Arsensis, 1368. Bellohorizontina, 1481. Belogradensis, 1620. Bellunensis, 46. Bereinitana, 1248. Birminghamiensis in Alabama, 230. Bisuntina, 120. Index nominum Bogotensis, 66, 1037, 1075. Bombayensis, 1075, 1503. Bonaërensis, 206, 215, 1056. Bondukuensis, 1482. Bononiensis, 498, 1762. Borbensis (prael.), 1246. Bostoniensis, 1246. Brasiliapolitana, 1075. Brunensis, 365. Bukobaënsis, 355. Burdigalensis, 834. C Cabanatuanensis, 1037. Cacerensis, 1037. Calaritana, 123, 124. Caldensis, 1245, 1733. Calicutensis, 1638. Caliensis, 687. Callianensis (eparchia), 1381. Camberiensis, 512, 687. Campaniensis, 1791. Campecorensis, 230, 1037. Caprensis, 232. Capsensis, 1377, 1379. Carcabiensis, 1624. Casensis Catanensis, 1480. Cassanensis, 497. Catamarcensis, 1638. Catanensis, 1037, 1794. Catulensis, 229, 230. Caxiensis Australis, 1822. Cenomanensis, 840. Cephaludensis, 1246. Ceriniolensis-Asculana Apuliae, 840. Ceuziierensis, 1494. Chalatenangensis, 355. Chicagiensis, 230 (bis). Christopolitana, 1070. Chrysopolitana in Macedonia, 120. Chunaviensis, 1791. Chusirensis, 1638. Ciachensis in Paraquaria (vic. ap.), 1247. Civitatensis, 1621. Civitatis Bolivarensis, 1035. Civitatis Castellanae, 1527. Civitatis Guayanensis, 1035. Civitatis Iuarezensis, 497. Civitatis Obregonensis, 498. Clonfertensis, 338. Cochabambensis, 1037,1573. Coelianensis, 120, 230. Coloniensis, 289, 297. Comensis, 1796. dioecesium, vicariatuum, Consilina seu Marcellianensis, 1621. Corisopitensis, 687. Cosentina, 1625. Covingtonensis, 358. Cracoviensis, 420,1622 (bis), 1739. Croënsis, 1622. Crotonensis-S. Severinae, 840, 967. Culmensis, 1622. Curiensis, 1036. D Daltonganiensis, 231. Danangensis, 240. Decorianensis, 232. Derthosensis, 1058. Detroitensis, 820, 831, 1075. Dianensis, 338, 687. Diliensis, 1624. Diniensis, 687. Divionensis, 1480. Dominae Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana (eparchia), 1262. Drepanensis, 1481. Dresdensis-Misnensis, 497. Dualaënsis, 512. Dublinensis, 338, 1800. etc. 1851 G Galvestoniensis-Houstoniensis, 102. Garuensis, 1075. Gatinensis Hullensis, 498. Gbarngana, 1481. Gedanensis, 441, 448, 456. Geitaënsis, 355. Germaniensis in Numidia, 1245. Genuensis in Galatia, 352. Gerontopolitana, 497. Giennensis, 1622. Girardotanensis, 1245, 1731. Girardotensis, 1037. Glasguensis, 1036. Gnesnensis, 1623. Gonayvesensis, 1263. Gorzoviensis, 965. Granatensis, 1621. Gradiscana, 1248. Gratianopolitana, 687,1817. Groënsis, 1625. Guaxupensis, 1481. Guayaquilensis, 107, 1036. Gulielmopolitana, 1638. Guluensis, 233. Gummitana in Proconsulari, 1037. H E Ebusitana, 1622. Eistettensis, 64. Elephantariensis in Mauretania, 1791. Eliocrocensis, 232. Elnensis, 512. Elobeidensis, 1247. Ernakulamensis, 1075. Essendiensis, 311, 1036, 1076. Eugubina, 1481. Haidudoroghensis, 512. Hamiltonensis in Nova Zelandia, 232. Hartfortiensis, 230. Herbipolensis, 1246. Hermosillensis, 1093. Hildesiensis, 1494. Hinchensis, 1263. Hobartensis, 512, 1623. Hyderabadensis, 1092. Hyderabadensis in Pakistan, 1248. Huéensis, 1070. F I Ferrariensis-Comaclensis, 1494. Fidentina, 1480. Filacensis, 1374, 1623. Flenucletensis, 1248. Florentina, 348. Floridensis, 1559. Foroliviensis-Brittinoriensis, 498. Fortalexiensis, 512. Iacensis, 1254. Iacmeliensis, 497, 694. Ianuensis-Bobiensis, 701, 1075. Ieoniuensis, 1070. Iiebuodensis, 1248. Ikot Ekpene (de), 232. Isabellapolitana, 102. Isangiensis, 688, 1624. Isclana, 1509. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1852 Istiminaënsis (vic. ap.), 1383. Itaititubaënsis (prael.), 1246. Ituiutabensis, 1791. Iubaënsis, 688. Iuliensis (prael.), 1792. Izabalensis (vic. ap.), 1249, 1624 (bis). K Kaisiadorensis, 1076, 1398. Kalemiensis-Kirunguensis, 1374. Kampalaënsis, 1624 (bis). Kasamaënsis, 352. Katovicensis, 1621. Khammamensis, 232, 1091. Kisanganiensis, 1624. Kisumuensis, 1494. Kiyindaënsis-Mityanaënsis, 1624 (bis). Knoxvillensis, 1245, 1499. Kurnoolensis, 232. L Lamphuensis, 1037. Laudensis, 1792. Legiensis, 1791. Legionensis, 1621. Lemellefensis, 102. Lexingtonensis, 229, 357. Limana, 1038, 1588. Linarina, 230. Lindiensis, 352. Linensis, 512. Lirensis, 1638. Locrensis-Hieracensis, 1822. Lodzensis, 469. Loriensis, 229, 1624. Ludovicopolitana, 358, 1499. Lueboënsis, 231. Lugdunensis, 1817. Lunensis, 498, 1622. Luxemburgensis, 1501. Lyndenburgensis, 1038. M Maiduguriensis, 512. Maiungaënsis, 1625. Malangensis, 1247. Managuensis, 231 (bis). Mandalayensis, 1248. Manilensis, 367. Manokvariensis-Sorongensis, 1247. Maputensis, 1075. Maracaibensis, 338. Marianensis, 498. Marianopolitana, 1075. Mariliensis, 1070. Masculitana, 1622. Massiliensis, 687. Matadiensis, 1248. Materanensis-Montis Pelusii, 229. Materianensis (prael.), 1246. Matritensis-Complutensis, 1623. Maturbensis, 231. Mazariensis, 512. Mbalaënsis, 1638. Medellensis, 229, 1383, 1731, 1732, 1733. Meldensis, 1791. Melensis, 1552. Melitensis, 111. Messanensis, 1254, 1404. Metensis in Numidia, 1075, 1480. Miamiensis, 741, 749. Minensis, 1638. Minorensis, 339, 1247. Molinensis, 1483. Missionis Galliae seu Pontiniacensis (prael.), 1791. Moguntina, 497. Mombasaënsis, 1247. Monacensis et Frisingensis, 233, 319. Monasteriensis, 395, 498, 1802. Monroviensis, 1481. Montereyensis in California, 235. Montis Alti et Ripana, 1822. Montis Hagensis, 120. Montisvidei, 134. Moptiensis, 233. Mossorensis, 1494. Mtuarana, 1247. Murthlacensis, 512. Musomensis, 231, 355. Mustitana, 102, 232. Muzucensis in Proconsulari, 1624. Mvanzaënsis, 231, 354. Mvekaënsis, 512, 1249. N Narensis, 512, 1037. Nashikensis, 1502. Nashvillensis, 1499. Natalensis, 498. Officiale Neaapolitana, 102, 123, 124, 1075, 1744. Neocaesariensis in Syria, 1638. Nigrirostrensis, 1624. Nitriensis, 1638. Nivernensis, 1246. Nicoletana, 338. Novae Aureliae, 755, 761. Novalicianensis, 1074, 1623. Novariensis, 120. Novasinnensis, 1254, 1623. Novensis in Dalmatia, 1036, 1622. Nyeriensis, 1247. Nzerekorensis, 1070. O Octabiensis, 230. Olindensis et Recifensis, 1480 (bis). Ondoënsis, 352. Oniivana, 1247. Onitshaënsis, 6. Oppidensis-Palmarum, 1790. Orurensis, 1566. Osnabrugensis, 120, 1792. Othonensis, 688. Ouandoënsis, 1624. Overriensis, 6. Oyoënsis, 1070. P Pacensis in Bolivia, 1070, 1249. Paciensis in California Infer. Merid., 1092. Pactensis, 1623. Pampilonensis-Tudelensis, 1060. Panamensis, 1638. Pandoënsis (vic. ap.), 1249. Paranensis, 200. Parisiensis, 1038 (bis). Pasletana, 1036. Pereirana, 338, 512. Perusina-Civitatis Plebis, 512, 1481. Petropolitana in Insula Longa, 1623 (bis). Petrolinensis, 1494. Pharaonensis, 687. Philadelphiensis Latinorum, 230, 1806. Phoenicensis, 775. Piracicabensis, 368. Pistoriensis, 348. Pittsburgensis, 230 (bis) Index Piacentina in Hispania, 1621. Plestiensis, 230. Plocensis, 240. Plovacensis, 512. Pointe Noire (de), 1624. Polymartiensis, 1246. Poonensis, 1502. Portugallensis, 1791. Portus Elizabethensis, 512. Portus Ludovici, 1076. Portus magni, 512. Portus Mont, 230. Portus Pacis, 1263. Portus Principis, 694, 1263. Portus Veteris, 1508. Pragensis, 1622 (bis). Presoviensis (eparchia), 1743. Procopiensis, 1070. Ptolemaidensis in Phoenicia, 1494. Pyrgensis, 230. Q Quebecensis, 1230. Quibduanus (vic. ap.), 1383, 1735. Quixadensis, 497. R Regiensis in Aemilia, 1410. Remensis, 1394, 1480, 1791. Rhedonensis, 1391. Rivi Nigri, 1254. Riviascianensis, 1246, 1737. Rivibambensis, 1097, 1374. Rivograndensis, 1494. Romana, 121, 350, 1041, 1045, 1231, 1625, 1808. Rombloniensis, 1037. Rosamarkensis, 230. Rosariensis, 221. Rottenburgensis-Stutgardiensis, 840. Rulengensis, 355. Ruremondensis, 1800. Rusguniensis, 338. Rustenburgensis, 5. S Sabinensis-Mandelensis, 339, 350. Salernitana-CampaniensisAcernensis, 1479. Saliensis, 1623. Saltensis, 193. nominum dioecesium, vicariatuum, Saltensis in Mexico (prael.), 1638. Saltensis in Uruguay, 1070. Samarindaënsis, 231. Sanensis, 1247. S. Crucis de Sierra. 1580. S. Fidei de Antioquia, 1245, 1363, 1735. S. Fidei in America Sept., 512. S. Mariae Angelorum, 1246. S. Rosae de Osos, 1383. S. Aloisii de Cáceres, 1246. S. Antonii, 768. S. Bonifatii, 1070. S. Francisci in California, 805, 813. S. Hieronymi Terraebonae, 338. S. Iacobi in Chilia, 140,147; 157, 163, 172. S. Ioannis a Lacubus, 230. S. Ioannis Terrae Novae, 1494. S. Ludovici Potosiensis, 1623. S. Marci in Guatemala, 497. S. Pauli in Brasilia, 498, 1049. S. Philippi, 1269. S. Salvatoris in Brasilia, 1075. S. Salvatoris in America, 356. S. Stephani, 687. SS. Assumptionis, 1603, 1612. Sandhurstensis, 1638. Sciiamchiamensis, 1076. Scrantonensis, 229. Sedinensis-Caminensis, 433. Seguntina-Guadalaiarensis, 364. Selemselitana, 497. Serenensis, 1100. Shinyangaënsis, 355. Siguitana, 497. Sinus Comoënsis, 498. Sivagangaiensis, 1270. Sonsonensis-Rivi Nigri, 1245, 1731, 1742. Spalatensis-M acarscensis, 1622. Spelaeopolitana a Bono Iesu, 1481. Spirensis, 327. Spoletana-Nursina, 102, 1506. Stagnensis, 102. Strigoniensis, 1075. etc. 1853 Sucrensis, 1037. Suratthanensis, 1248. Surrentina-Castri Maris, 1254. Sutrina, 1045. Syddensis, 338. Sydneyensis, 1075. T Tabena, 240. Taciamontanensis, 1481. Tangaënsis, 232. Tarasensis in Numidia, 1036. Tarmensis, 1820. Tarnoviensis, 412, 1815. Tarraconensis, 1054, 1397. Tarsensis Maronitarum, 1254. Tarvisina, 1792. Taurinensis, 1810. Telèensis, 1388, 1741. Temucensis, 178. Thagorensis, 1074. Theuzitana, 338. Thibilitana, 1038. Thisiduensis, 498. Tibuensis, 229, 512, 1037. Tierradentroënsls (praef. ap.), 1245. Tigiensis, 229. Timminsensis, 1374. Tingariensis, 240, 1036. Tiseditana, 1037, 1623. Tisilitana, 1245, 1792. Toletana, 344. Toreellana, 1494. Trevirensis, 964. Trifluvianensis, 1249. Tunguensis, 1254. Turreblandensis, 352, 1622. Turrensis in Proconsulari, 498. Tursiensis-Lacunerulonensis, 229. Turuzitana, 1037. Tuxtlensis, 230. Tyrnaviensis, 1622. U Ubabensis, 1624. Uceuvensis, 352. Ugiungpandangana, 232. Ursonensis, 1246. Uthinensis, 1481. Utinensis, 1374. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1854 V V a l e n t i n a , 1622, 1812. V a l l e V a l l i e n s i s , 497, 1245. V a l l e n s i s i n L u c a n i a , 1745. Y a n k i e n s i s , 1039. Vapicensis, 1246. Varangalensis, 1091. V a r m i e n s i s , 1623. Carsaviensis, 384, 386, 476, 482, 488, 493, 1251, 1814. Vashingtonensis, 497, 1075. Vassinassensis, 1623. V a z a r i t a n a D i d d e n s i s , 1093. Velefltana, 1246. Vergensis, 1622. Veronensis, 346, 1399. Vhelingensis-Carolopolitan a , 1245. Vicentina, 338. Viedmensis, 186, 1792. Viennensis seu Vindobonensis, 1076. Viglevanensis, 1374. Viiayapuramensis, 1247. Villaregensis, 102, 1622. Officiale Vitbankensis, 1038. Vladislaviensis, 102. V r a t i s l a v i e n s i s , 1101, 1623. X Xuanlocensis, 352. Z Zamensis M i n o r i s , 687. Z r e n i a n e n s i s , 1621. Zucchabaritana, 1038. IV INDEX RERUM MAIORIS MOMENTI Africa Meridionalis. V. Ad Limina. A Abortus. V. Vita Academia humana. Scientiarum (Pont.), « Acathistos ». Huius hymni dulgentiis ditatur, 508. 911. recitatio in- Actio Catholica. Allocutio S. P. presby teris qui curam pastoralem de eadem in Italia gerunt, 25; allocutio sodalibus eiusdem consociationis, 261. « Ad Limina Apostolorum » visitationes. Quid de iisdem in Const. Pastor bonus, 867, 913. Harum visitationum occasione capta, S. P. allocutiones ad praesules coram admissos habuit: Austriae, 17; Lusitaniae, 38; Hiberniae, 52; Nigeriae, 59, 255; Senegaliae, 611; Ganae, 614; Africae Mediae, 622; Poloniae, 635, 1009, 1019; Hungariae, 646; Guineae Aequinoctialis, 662; Angliae et Cambriae, 674, 1226; Africae Merid., 682; Conferentiae Berolinensis, 716; Tanzaniae, 723; Gabonis, 730; Galliae, 1004; Nederlandiae, 1143; Germaniae Occid., 1158, 1172, 1192; Sudaniae, 1214; Keniae, 1221; Americae Sept. Foed. Civ., 1304, 1434, 1755, 1775; Benini, 1314; Maliae, 1347; Novae Zelandiae, 1416; Mozambici, 1427; Lituaniae, 1441; Zairis, 1449, 1466; Canadiae, 1460; Zambiae, 1538; Australiae, 1750. Advocati et Patroni. Ex integro ordinatur materia respiciens eorundem muneris exercitium apud R. Curiae dicasteria necnon S. Sedis causarum patrocinium, 1258. Cf. 909. Africa. Nuntius a S. P. scripto datus, XXV exeunte anno a condito Coetu ad unitatem totius Africae fovendam, 1472. Allocutio quibusdam seiunctis fratribus, 1748. Africa Media. V. Ad Limina. 121 - A. A. S. Agrorum cultura. Allocutio S. P., Temuci in Chilia habita, ad autocthones et agrícolas, 178; allocutio iis qui XXIV generali coetui organismi F.A.O. nuncupati interfuerunt, 651; allocutio iis qui conventui ab omnibus nationibus ad agriculturam fovendam interfuerunt, 1186; allocutio agricolis, metallariis et suburbanis, Oruri in Bolivia habita, 1566. Ahiarana dioecesis erigitur, 6. America Latina. Nuntius radiophonicus S. P. ob III conventum pro missionibus Bogotae habitum, 66; allocutio sodalibus oeconomici coetus pro A. L. et Insulis Caraibicis, 172. Pont. Comm. pro eadem novo ordine disponitur, 1255. Americae Sept. Foed. Civ. Allocutio S. P. Reipublicae Praesidi, 15. V. Ad Limina; Itinera Apostolica. Ancillae Iesu in Eucharistia. V. Matulaitis Georgius (B.). Andreas Kim Taegön et socii mart. (Ss.). Litt. decretales quibus Sanctorum albo ascribuntur, 1375. Anglia. V. Ad Limina; Legati Nationum. Anglicam. Allocutio S. P. ad quosdam praesules, 1447; nuntius Rev.mo Cantuariensi praesuli missus, 1552. Antioquensis provincia ecclesiastica conditur, 1382. Antonius de Padova, Eccl. doctor (S.). V. Patroni caelestes. Apartadoënsis dioecesis erigitur, 1735. Archidioeceses efficiuntur dioeceses: Luxemburgensis, 1051; Argen toratensis, 1729. Acta Apostolicae 1856 Archivum secretum Vaticanum, Argentina. Allocutio S. praesidi, 736. V. Itinera Apostolica. P. Sedis 910. Reipublicae Argentoratensis dioecesis ad gradum archidioecesis evehitur, 1729. Arianensis vicariatus ap. conditur, 353. Arnoldus frater (Rèche Ioannes N.) (B.). Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 702. Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1392. Augustiniani. Allocutio S. P. sodalibus Augustinianae Familiae, X V I expleto saeculo a conversione S. Augustini, 656. Augustinus, ep. et Eccl. doctor V. Augustiniani. (S.). S. P. ad Reipublicae B Basilicae minores constituuntur ecclesiae: B.M.V, in caelum assumptae, quae est Veterobrunae in dioec. Brunensi, 365; S. Ioannis Baptistae, «Iglesia del Nazareno del Quiapo » cognominata, in arch. Manilensi, 367; Nativitatis B.M.V, in oppido Cheima, dioec. Lublinensis, 1507; B.M.V, populari sermone «Santísima Virgen de Monserrat » dicata, in oppido Montechristo, dioec. Portus Veteris, 1508; S. Viti martyris in Isclana dioec, 1509; B.M.V. « V a r d u v a » nuncupatae, in dioec. Telsensi, 1741; B.M.V, in caelum assumptae, quae Lutinae intra fines eparchiae Presoviensis exstat, 1743; S. Mariae ad Nives apud vicum «Ponticelli», in arch. Neapolitana, 1744; B.M.V, in caelum assumptae oppidi « Castellabate », dioec. Vallensis in Lucania, 1745. Bavaria. Conventio eandem, 1271. inter Sedem Ap. Officiale 1384; Marcello Callo, 1389; Arnoldo Rèche, 1392; Francisco Palau y Quer, 1395; Petro Bonilli, 1503. Benedictinae a Providentia. V. Cambiagio Frassinelli Benedicta (B.). Beninum. V. Ad Limina. Bernardus M. a Iesu (Caesar Silvestrelli) (Ven.). Decretum de miraculo, 350. Berolinensis episcoporum V. Ad Limina. Bibliotheca Ap. Bolivia. V. Itinera Vaticana, Conferentia. 911. Apostolica. Bonilli Petrus (B.). Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 1112. Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1503. Australia. V. Ad Limina. Austria. Allocutio praesidem, 29. - Commentarium et Beatorum honores decernuntur: Petro F. Jamet, 7; Mariae Pilar a S. Francisco Borgia et sociis, 360; Benedictae Cambiagio Frassinello, 696; Petrinae ^ Morosini, 957; Blandinae Merten, 961; Mercedi a Iesu Molina, 1094; Pio a S. Aloisio, 1097; Teresiae a Iesu de los Andes, 1265; Georgio Matulaitis seu Matulewicz, Bononia. Allocutio a S. P. in aedibus almae Matris studiorum habita, IX exeunte saeculo ab eiusdem civitatis athenaeo condito, 1762. S. P. volumen C.I.C. Rectori eiusdem Universitatis tradit, 1768. Bosatta Clara (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1796. C Caiani M. Margarita (Ven.). Decretum de (M. Anna Rosa) miraculo, 348. Calabria Ioannes (B.). Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 1399. Caldensis dioecesis erigitur, 1733. Callianensis eparchia conditur, 1381. Callo Marcellus (B.). Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 373. Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1389. Cambiagio Frassinello Benedicta (B.). Litt. Ap. quibus Beata declaratur, 696. Campidelli Pius (B.). V. Pius a S. Aloisio (B.). Canada. V. Ad Limina. Cardinalium Patrum Collegium. Camerarius S. Collegii renuntiatur, 690; de Cardinalium adunationibus, 865. Cardinales creati in Consistorio 28 Iunii 1988: allocutio S. P., 1071; eorum no- Index rerum minatio, 1074; impositio bireti atque titulorum et diaconiarum collatio, 1077; traditio anuli cum homilia, 1084; dicasteria quibus asciscuntur, 1254, 1631. Caritas. Allocutio S. P. sodalibus consociationum ad opera misericordiae exercenda, Antoniopoli habita, 768; ex Epistula Ap. « Mulieris dignitatem », 1720. Carmelitae Missionariae et Carmelitae Missionariae Teresianae. V. Franciscus a I.M.I. (Ven.). Carolus a S. Andrea (Ioannes A. Houben) (Ven.). Decretum de miraculo, 1800. Catechesis. Allocutiones S. P. christianae doctrinae institutoribus, 1455, 1580. Centenariae celebrationes. VI expleto saeculo ab Evangelio in Lituania nuntiato, 34; X I I ab obitu S. Villebaldi ep., 64; V imminente saeculo ab Evangelio in America nuntiato, 193; X I I expleto a Concilio Nicaeno II celebrato, 241; XVI expleto saeculo a conversione S. Augustini ep. et Eccl. Doct., 656; millennio expleto a baptismo regionis Rus'Kiovensis, 935, 988, 1105, 1521; post centum transactos annos ab obitu S. Ioannis Bosco, 969; expleto saeculo ab ortu Dominici Card. Tardini, 1119; IX expleto saeculo a Bononiensi Universitate condita, 1762. Chalatenangensis dioecesis erigitur, 355. Chiesa Franciscus (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 498. Chilia. V. Ad Limina; Clarissae. V. Eustochia Legati Calafato Nationum. (8.). Clausi Bernardus M. (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1625. Codex Iuris Canonici. S. P. eius volumen Rectori studiorum Universitatis Bononiensis tradit, 1768. Quaedam mendae nuper repertae corriguntur, 1819. Commissio Pont. C.I.C. authentice interpretando. Responsa ad proposita dubia, 1373, 1818. Concilium Nicaenum II. Epistula Ap. X I I expleto saeculo ab eodem Concilio celebrato, 241. Concilium Vaticanum XXV expleto anno inchoato, 379. II. ab Homilia S. P. eodem Concilio analyticus 1857 Congr. Clericorum Marianorum. V. Matulaitis Georgius (B.). Congr. Filiorum et Filiarum a Caritate. V. Magdalena de Canossa (8.). Congr. Passionis I. C. V. Bernardus a Iesu (Ven.); Carolus a 8. Andrea (Ven.); Laurentius M. a 8. Francisco X. (Ven.); Pius a 8. Aloisio (B.). Congr. Pauperum Servorum et Pauperum Servarum Divinae Providentiae. V. Calabria Ioannes (B.). Congr. 88. Redemptoris. V. Stanggassinger Gaspar (JB.). Consistoria, 689, 1071. Conventio 1271. inter Sedem Ap. et Bavariam, Cultura hominum. Allocutiones a S. P. hominibus cultura excultis habitae: Iacobopoli in Chilia, 157; Varsaviae, 476; Assumptionopoli, 1612. Curia Romana. Const. Pastor bonus 28 Iunii 1988, de Romana Curia, 841. Adnexum I, de pastorali momento Visitationis « a d limina Apostolorum», 913. Adnexum II, de Ap. Sedis adiutoribus uti laboris Communitate, 918. Epistula S. P. de laboris significatione qui Ap. Sedi praebetur, 923. Index, 931. Allocutio S. P. iis qui in eadem ministerium suum implent, 1025. Cuvaitum. V. Legati Nationum. D Demetrius I, oecumenicus Patriarcha. Declaratio a S. P. et ab eodem Patriarcha pariter subscripta, 252. Nuntius eidem scripto datus, imminente festo S. Andreae Ap., 277. Homilia a S. P. in Vaticana basilica habita, Patriarcha adstante, 711. Allocutio eidem habita, 722. Dioeceses constitutae: Rustenburgensis, 6; Ahiarana, 6; Chalatenangensis, 355; Lexingtonensis, 357; Iacmeliensis, 694; Khammamensis, 1091; Paciensis in California Infer. Merid., 1092; Knoxvillensis, 1499; Nashikensis, 1502; Girardotanensis, 1731; Caldensis, 1733; Apartadoë'nsis, 1735; Riviascianensis, 1737. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1858 Diumarii. Allocutio S. P. in aedibus consociationis diurnariorum ab omnibus nationibus, Romae, 1167. Officiale Eustochia (Smaragdis) Calafato (S.). Sanctorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 1404. Dominae Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana eparchia erigitur, 1262. Drexel Catharina M. miraculo, 1806. (Ven.). Decretum de Dusmet Iosephus Benedictus cretum de miraculo, 1794. (Ven.). De- E Ecclesia. Allocutio S. P. iis qui conventui pro Ecclesia patienti interfuerunt, 620. Ecclesia Christi Sponsa (ex Epistula Ap. «Mulieris dignitatem»), 1708. Eleemosynaria Ap., 912. Elias a S. Clemente (Theodora Fracasso) (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 339. Encyclicae Litterae « Sollicitudo rei socialis », die 30 Dec. 1987 foras datae a S. P. V. Societas humana. Eparchiae eriguntur: Dominae Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana, 1262; Callianensis, 1381. Episcopus. De recursu contra eius decretum (responsum Pont. Commissionis C.I.C. authentice interpretando), 1818. Epistulae Apostolicae: «Duodecimum saeculum», die 4 Dec. 1987, 241; «Euntes in mundum universum», die 25 Ian. 1988, 935; « Litterae Encyclicae », die 22 Maii 1988, 1639; «Mulieris dignitatem», die 15 Aug. 1988, 1653. Eucharistia. Ex Epistula dignitatem », 1715. Ap. «Mulieris F Faà di Bruno Franciscus (Ven.). Decretum de miraculo, 1810. Facultates. Facultas philosophiae erigitur in Univ. Navarrensi, 1060. Facultas theologica Varsaviensis titulo « Pontificia » exornata erigitur, 1251. Faculta» philosophiae Catalauniae curae et operi archiepiscopi Barcinonensi committitur, 1490. Falzon Ignatius (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, I I I . Familia. stianis iis qui eadem Homilia a S. P. Stettini chriconiugibus habita, 424. Allocutio plenario coetui Pont. Consilii pro interfuerunt, 1771. Feria VI in Passione Domini. Nuntius televisificus a S. P. datus, 1352. Fernández Solar Ioanna (B.). V. Teresia a Iesu de los Andes (B.). Filiae Boni Salvatoris. V. Jamet Petrus F. (B.). Filiae Mariae Auxiliatricis. V. Vicuña Laura (Ven.). Filiae S. Mariae a Providentia. V. Bosatta Clara (Ven.). Fracasso Theodora (Ven.). V. Elias a S. Clemente (Ven.). Franciscus a I.M. I. (F. P. Palau y Quer) (B.). Decretum de miraculo, 1054; Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 1112; Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1395. Eucharistica communio. Responsum Pont. Comm. C.I.C. de ministro extraordinario, 1373. G Gabon. V. Ad Eucharistici Conventus. Conventus ex universa Polonia, 492; ab omnibus dioecesibus Italiae, 1410; e nationibus Bolivarianis, 1588. Allocutio S. P. iis qui plenario coetui Pont. Consilii Eucharisticis internationalibus Conventibus provehendis interfuerunt, 1319. Odilia. V. Ad Limina. Europa. Allocutio S. P. ad sodales quosdam coetus legibus in Europa ferendis, 1329. Germania Occidentalis. V. Ad Limina; Itinera Apostolica ; Legati Nationum. Limina; Legati Nationum. Gana. V. Ad Limina. Index rerum Girardotanensis dioecesis erigitur, 1731. Guinea Aequatorialis. V. Ad Limina. analyticus Infirmi. V. Valetudo. Instituta saecularia. Epistula a Congr. pro Religiosis et Institutis Saecularibus ad supremos moderatores I. S., 106. Guinea Bissaviensis. V. Legati Nationum. Inst. V. H Haydock Georgius et socii, mart. (Bb.). Beatorum honoribus aucti, a S. P. homilia /celebrantur, 707. Hibernia. V. Ad Limina. Homo. V.. V ita humana. Honoratus de Biala Podlaska (Venceslaus Kozminski) (Ven.). Decretum de miraculo, 1814. Houben Ioannes A. (Ven.). V. Carolus a S. Andrea. Hungaria. V. Ad Limina; Stephanus (S.). Iacmeliensis dioecesis erigitur, 694. Nationum. Iaponia. V. Laurentius Ruiz et socii (Ss.); Legati Nationum. Imagines B.M.V. Ab ipso S. P. coronatur quae in loco « Zakopane-Krzeptówski » colitur, 1739. Nomine et auctoritate S. P. coronantur imagines: Virginis « d e los desamparados » appellata, quae in sanctuario loci « EI Saliente », dioec. Almeriensis, asservatur, 366; «Dominae patientis auditionis », quae in paroecia Rokitno, dioec. Gorzoviensis colitur, 965; « D. N. Plorantis », quae in cathedrali aede S. Ioannis dioec. Lublinensis asservatur, 966; B.M.V. Victricis, quae Vratislaviae colitur et in templo B.M.V, de Arena asservatur, 1101; quae in paroeciali aede sacra loci Pivasiünai dioec. Kaisiadorensis asservatur, 1398; quae in oppido «Marinilla», dioec. SonsonensisRivi Nigri, colitur, 1742. Indonesia. V. Leati Nationum. Fratrum Scholarum Christianarum. Arnoldus frater (B.). Instrumenta communicationis socialis. Allocutio a S. P. ad eos qui iisdem dant operam, Angelopoli habita, 781. Allocutio iis qui plenario coetui Pont. Consilii iisdem praepositi interfuerunt, 1296; nuntius scripto datus ob diem ad eá fovenda dicatum, 1358. Ioannes Bosco (S.). Epistula «Iuvenum Patris » 31 Ian. 1988, post centum transactos annos ab eiusdem obitu, 969. Ioannes de Britto, martyr V. Patroni caelestes. (S.). Ioannes Gualbertus (S.). Allocutio S. P. in Valle Videnda, intra fines dioec. Bellunensis, 46. I Iamaica. V. Legati 1859 Iosephus Moscati (S.). Sanctorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 592. Italia. Allocutio S. P. sodalibus Consilii superioris iudicum, 1219. Allocutio ad episcopos, 1532. V. Actio Catholica; Eucharistici Conventus; Legati Nationum; Oecumenismus. Itinera. V. Migratio. Itinera Apostolica (allocutiones selectae): In Uruquaria, Chilia et Argentina: Montisvidei, christifidelibus, 134; Iacobopoli Chiliae, suburbanis, 140; episcopis, 147; hominibus cultura excultis, 157; ob decretos Teresiae de los Andes Beatorum honores, 163; sodalibus oeconomici coetus pro America Latina et insulis Caraibicis, 172; Temuei, autocthonibus et agricolis, 178; Saltae, imminente saeculo ab Evangelio in America nuntiato, 193; Paranae, ad migratores temporis elapsi et praesentis, 200; Bonaëropoli, in collatione Presbyteratus Ordinis, 206; ad opifices, 215; Rosarii, christifidelibus, 221. In Germania Occidentali: in aëronavium portu, 287; Coloniae Agrippinae, episcopis, 289; ob decreto Beatorum honores Edithae Stein, 297; Monasterii, christi- 1860 Acta Apostolicae Sedis fidelibus, 305; apud Essendiam, opificibus, 311; Monaçhii, ob decretos Ruperto Mayer Beatorum honores, 319; Noviomagi seu Spirae, christifidelibus, 327. In Polonia: in aêronavium portu, 384; Varsaviae, ad exc.mum Praesidem supremi Consilii rei publicae administrandae et civiles auctoritates, 386; Lublini, ad academicas auctoritates totius Poloniae, 390 ; ad docentes alumnosque catholicae Universitatis, 398; in collatione Presbyteratus Ordinis, 405; T a m o viae, ob decretos Carolinae Kózka Beatorum honores, 412; in templo cathedrali Cracoviensi, 420; Stettini, ad christianos coniuges, 424; ad Clerum, Religiosos et Religiosas, 433; Gedani, nautis, 441; ad iuventam, 448; ad opifices, 456; in sanctuario Claromontano, 463; Lodzae, ad opifices, 469; Varsaviae, ad homines studiis et artibus liberalibus excultos, 476; ob decretos Michaeli Kozal Beatorum honores, exeunte Eucharistico ex universa Polonia conventu, 482; episcopis, 488; in aêronavium portu, 493. In Americae Sept. Foed. Civ.: Miamiae, presbyteris, 741; quibusdam sodalibus Iudaeorum consociationum, 749; Novae Aureliae, institutoribus et ludimagistris, 755; ad magnorum lycaeorum catholicorum professores, 761; Antoniopoli, ad sodales consociationum ad opera misericordiae exercenda, 768; Phoeniei, valetudinis administris, 775; Angelopoli, ad eos qui operam dant instrumentis communicationis socialis, 781; episcopis, 787; Franciscopoli, ad Religiosos et Religiosas, 805; christifidelibus, 813; Detroiti, de populorum progressione et incremento, 820; ad civiles auctoritates, 831. In Uruquaria, Bolivia, Limae in Peruvia et Paraquaria: Meli, ad opifices, 1552; Floridae, in collatione Presbyteratus Ordinis, 1559; Oruri, ad agricolas, fossores metallarios, opifices et suburbanos, 1556; Cotzabambae, iuvenibus, 1573; Stauropoli, ad christianae doctrinae institutores et christifideles in consociationes adscitus, 1580; Limae, ob Eucharisticum conventum, 1588; episcopis, 1595; Assumptionopoli, ob decretos Rocho González et sociis Sanctorum honores, 1603; ad homines cultura excultos, operum conductores peritosque in re oeconomica et civili, 1612. Iudaei. Allocutio S. P. quibusdam sodalibus eorundem consociationum, Miamiae habita, 749. - Commentarium Officiale Iuvenes. Allocutiones a S. P. iisdem habitae: Gedani, 448; Cotzabambae in Bolivia, 1573. Nuntius a S. P. scripto datus ob diem iuventae dicatum, 1241. V. Ioannes Bosco (S.). Izabalensis vicariatus ap. conditur, 1264. J Jamet Petrus F. (B.). Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 7. Janssoone Fridericus (B.). Decretum de miraculo, 1249. K Kenia. V. Ad Limina. Khammamensis dioecesis erigitur, Knoxvillensis dioecesis erigitur, 1091. 1499. Kozal Michael (B.). Beatorum honoribus auctus a S. P. homilia celebratur, 482. Kózka Carolina (B.). Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 412. Kozmiñski Venceslaus (Ven.). V. Honoratus de Biala Podlaska. L Latium. Allocutio S. P. administratoribus et consiliariis eiusdem regionis, 1205. Laurentius M. a S. Francisco X. (L. Salvi) (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1045. Laurentius Ruiz et socii, mart. (Ss.). Sanctorum honoribus aucti, a S. P. homilia celebrantur, 586. Lefebvre Marcellus. Epistula S. P. de « Fraternité di Pio X » ab eodem fundata, 1121; Litt. Ap. motu proprio datae, quibus Commissio quaedam ad plenam ecclesialem communionem Fraternitatis sodalium vel eidem coniunctorum expediendam instituitur, 1495. Legati Nationum apud Sedem Ap. Allocutiones S. P. ad eos novo anno ineunte, 1133. Allocutiones iis qui crediti sibi muneris testes litteras tradiderunt: Germaniae Oecid., 603; Chiliae, 659; Malaviae, 721; Melitae, 739; Indonesiae, 1002; Guineae Bissaviensis, 1016; Zambiae, 1129; Index rerum Novae Zelandiae, 1131; Iamaicae, 1170; Uruquariae, 1211; Italiae, 1325; Cu vaiti, 1343; Gabonis, 1347; Iaponiae, 1464; Turciae, 1782; Angliae, 1784. Lexingtonensis dioecesis erigitur, 357. Lituania. Allocutio S. P. christifidelibus qui e Lituania Romam petierunt, VI expleto saeculo ab Evangelio illic nuntiato, 34. V. Matulaitis seu Matulewicz Georgius (B.). Liturgia. Allocutio S. P. quibusdam episcopis qui conventui de re liturgica Romae habito interfuerunt, 1208. Litterae Encyclicae. V. Encyclicae Litterae. Lubachivsky Card. Miroslaus V. Nuntii gratulatorii. 1861 tecostes habita, 1276; Epistula ad cunctos presbyteros, redeunte feria V in Cena Domini, 1280; Conventus Marianus Limae habitus, 1588; Epistula Ap. «Litterae Encyclicae», ad personas consecratas, 1639; ex Epistula Ap. «Mulieris dignitatem », 1670. V. Basilicae minores; Imagines B.M.V.; Patroni caelestes. Martillo Moran Narcissa a Iesu (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 107. Maternitas. Ex Epistula Ap. «Mulieris dignitatem», 1692. Matrimonium. V. Rota Romana. Matulaitis seu Matulewicz Georgius (B). Beatorum honoribus auctus a S. P. homilia celebratur, 10; Litt. Ap. quibus Beatus declaratus, 1384. I. Lusitania. V. Ad Limina. M ayer Rupertus (B.). Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 319. Luxemburgensis dioecesis ad gradum chidioecesis evehitur, 1501. ar- M Magdalena de Canossa miraculo, 346. (8.). Decretum de Magistrae Piae a B.M.V. Perdolente. V. Renzi Elisabetha (Ven.). Malavium. V. Legati analyticus Nationum. Medicina. Allocutio S. P. iis qui conventui de arte medica humano modo exercenda interfuerunt, 642; Allocutio iis qui conventui de biomedica scientia et iure interfuerunt, 728; Allocutio quibusdam medicis ex Europa, 1424. Melita. V. Legati Nationum. Merten Blandina (M. Magdalena) (B.). Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 702; Litt. Ap. quibus Beata declaratur, 961. Malia. V. Ad Limina. Mesina Antonia (B..) Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 373. Maria a Iesu Bono Pastore (Francisca Siedliska) (Ven.). Decretum de miraculo, 1808. Metropolitanae Sedes constitutae. V. Provinciae ecclesiasticae. Maria Pilar a 8. Francisco Borgia et soc, mart. (Bb). Litt. Ap. quibus Beatorum honores iisdem decernuntur, 360. Maria Virgo. Allocutio S. P. in sanctuario Claromontano in Polonia habita, 463; Allocutio rectoribus templorum sanctuariorum B.M.V, dicatorum, 680; Homilia in Vaticana basilica calendis Ianuariis habita, 997; Allocutio ad Cardinales, Familiae D.ni Papae Romanaeque Curiae Praelatos et Officiales, imminente Nativitatis Domini festo, 1025; Allocutio sodalibus Consilii pro anno Mariali, 1197; Homilia in Vaticana basilica die Pen- Migratio. Allocutio S. P. Paranae in Argentina habita, migratoribus temporis elapsi et praesentis, 200; Allocutio iis qui plenario coetui Pont. Commissionis de spirituali migrantium et itinerantium cura interfuerunt, 678. Missiones. Nuntius radiophonicus S. P. ob I I I conventum pro missionibus Bogotae habitum, 66; Allocutio iis qui plenario coetui Pont. Operum Missionalium Italiae interfuerunt, 1301; Nuntius scripto datus ob diem ad Missiones fovendas statutum, 1473; Allocutio iis qui conventui Pont. Operum Missionalium interfuerunt, 1546. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium 1862 Molas y V olivé M. Rosa (Ven.). Decretum de miraculo, 1058. Molina Mercedes a Iesu (B.). Litt. quibus Beata declaratur, 1094. Ap. Montaignac de Chauvance Ludovica T. de (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1483. Officiale Nisch Udalrica (Francisca) (B.). Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 702. Noailles Petrus B. (Ven.). heroicis virtutibus, 834. Decretum de « Non credentes ». Allocutio S. P. iis qui plenario coetui Secretariatus pro iisdem interfuerunt, 1310. Morosini Petrina (B.). Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 373; Litt. Ap. quibus Beata declaratur, 957. « Nova Spes ». Allocutio S. P. iis qui conventui consociationis huius nominis interfuerunt, 627. Mozambicum. V. Legati Nationum. Nova Zelandia. V. Ad Limina; Mulier. Epistula «Mulieris dignitatem», 15 Aug. 1988, de dignitate ac vocatione mulieris, anno Mariali vertente, 1653. I. Prooemium, 1651. I I . Mulier-Mater Dei, 1656. I I I . Imago et similitudo Dei, 1652. IV. Eva-Maria, 1670. V. Iesus Christus, 1681. V I . Maternitas-virginitas, 1692. V I I . Ecclesia Christi sponsa, 1708. V I I I . «Maior autem ex iis est caritas», 1720. IX. Conclusio, 1727. Nuntii televisifici a S. P. dati: die Nativitatis Domini, 1233; feria VI in Passione Domini, 1352; dominica Paschatis, 1354. Musica. Allocutio S. P. ad iuvenes cantores ab omnibus nationibus Romae congregatos, 1125. Mvanzaënsis tur, 354. provincia ecclesiastica condi- N Nashikensis dioecesis erigitur, 1502. Nascimbeni Iosephus (B.). Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 1399. Nativitatis D. N. I. C. Eadem adveniente, S. P. allocutionem habuit ad Patres Cardinales, D. Papae Familiae, Romanaeque Curiae Praelatos et Officiales, 1025; Nuntius televisifica eiusdem S. P., 1233. Nautae. Allocutio a S. P. Gedani iisdem habita. 441. » .Naval Girbés Iosepha (Ven.). Decretum de miraculo, 1812. Nederlandia. V. Ad Limina. Nigeria. V. Ad Limina. Legati Nationum. Nuntius radiophonicus a S. P. datus: ob I I I conventum pro Missionibus Bogotae habitum, 66. Nuntii gratulatorii a S. P. missi: Card. Aloisio A. Vachon, 1230; Card. Hugoni Poletti, 1231; Card. Miroslao I. Lubachivski, 1550. Nuntii a S. P. scripto dati: Rev.mo episcopo Eistettensi, ob X I I expletum saeculum ab obitu S. Villebaldi ep., 64; archiepiscopo Constantinopolitano, imminente festo S. Andreae Ap., 277; ob diem paci dicatum, 278; ob diem ad vocationes fovendas, 1237; ob diem ad iuventam dicatum, 1241; ob diem ad instrumenta communicationis socialis fovenda dicatum, 1358; ad Taivaniae episcopos et fideles, 1362; imminente Quadragesimae tempore, 1365; XXV exeunte anno a condito coetu ad unitatem totius Africae fovendam, 1472; ob diem ad Missiones fovendas, 1473; Rev.mo Praesuli Cantuariensi, 1552. O Oecumenismus. Allocutio S. P. iis qui in Italia christianorum fovent unitatem, 3 1 ; Allocutio iis qui plenario coetui Secretariatus ad unitatem Christianorum fovendam interfuerunt, 1202; Allocutiones quibusdam seiunctis fratribus, 1299,1748. V. Anglicam; Demetrius I. Opifices. Allocutiones a S. P. habitae, Bonaëropoli, 215; apud Essendiam, 311; Gedani, 456; Lodzae, 469; Romae, 1333; Faleriis, 1527; Meli, 1552. Index rerum Ordo Carmelitarum Discalceatorum. V. Elias a S. Clemente (Ven.); Franciscus a I. M.I. (B.); Maria Pilar a 8. Franciscus Borgia et sociae (Bb.); Stein Editha. (B.); Teresia a Iesu de los Andes (B.). Ordo Cistercensium Reformatorum. Allocutio S. P. quibusdam monachis et monialibus eiusdem Ordinis, 1014. Ordo Fratrum Minorum. V. Janssoone Fridericus niperus (B.). (B.); Serra lu- Ordo Fratrum Minorum Capuccinorum. V. Honoratus de Biala Podlaska (Ven.). Ordo Hospitalarius V. Valetudo. 8. Ioannis a Deo. Ordo Minorum. V. Clausi Bernardus M. Ordo S. Benedicti. V. Dusmet Iosephus Benedictus Ordo SS. Trinitatis. V. Simon de Rojas 1863 analyticus Pascha. Nuntius televisificus a S. P. datus, 1354. Patroni caelestes constituuntur: S. Antonius de Padova, dioec. Piracicabensis, 368; B.M.V. tit. « d i Capocolonna», arch. Crotonensis-S. Severinae, 967; B.M.V, tit. « Nuestra Señora del Rosario de Andacollo», arch. Serenensis, 1100; S. Ioannes de Britto, dioec. Sivagangaiensis, 1270; B.M.V. Immaculata, vic.ap. Izabalensis, 1740. Paulina a Corde Iesu Agonizantis (A. Wisintainer) (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1049. Pax. Nuntius a S. P. scripto datus ob diem paci dicatum, 278; Allocutio ad Legatos et Oratores apud Sedem Ap. permanenter missos, 1133. « Pax Romana ». Allocutio S. P. sodalibus eiusdem consociationis, 129. (Ven.). (Ven.). (B.). Pentecostes. Homilia in Petriana basilica eadem die habita, 1276. Peruvia. V. Itinera Apostolica. Orientales res. Allocutio S. P. in aedibus Pont. Inst. Orientalis, ad academicas auctoritates, docentes et alumnos habita, 734; Allocutio iis qui conventui Romae habito de originibus et progressione Christianae religionis in Oriente slavo-byzantino interfuerunt, 1543. Petrilli Savina (B.). Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 1112. P Pia Unio Oblatarum a S. Corde Iesu. V. Montaignac de Chauvance Ludovica T. de (Ven.). Paciensis in California Infer. Merid. dioecesis erigitur, 1092. Paenitentiae Sacramentum. Ad illud tuendum, excommunicatio latae sententiae illi qui ea quae a confessario et a poenitente dicuntur vel per instrumenta technica capiat vel per communicationis socialis instrumenta evulgat, infertur, 1367. Palau y Quer Franciscus (B.). V. Franciscus a I. M.I. Paraquaria. V. Itinera Apostolica. Parva Societas Mariae. V. Potter Maria (Ven.). Parvae Sorores a S. Familia. V. Nascimbeni Iosephus (B.). Parvae Sorores Imm. Conceptionis. V. Paulina a Corde Iesu Agonizantis (Ven.). Philippina Duchesne (S.). Sanctorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 1516. Philippinae Insulae. V. Laurentius Ruiz et socii (Ss.). Pius a S. Aloisio (Campidelli) (B.). Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1097. Potetti Card. Hugo. V. Nuntii gratulatorii. Polonia. V. Ad Limina; Itinera Apostolica. Potter Maria (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1041. Presbyteri. Allocutiones in collatione Ordinis Presbyteratus habitae: Bonaëropoli, 206; Lublini, 415; Floridae, 1559. Epistula ad cunctos presbyteros, recurrente Feria V in Cena Domini, 1280. Allocutiones ad clerum: Stettini, 433; Miamiae, 731. Rescriptum quo pia fundatio a Ioanne X X I I I cognominata, ad auxilium sacerdotibus senibus praestandum, canonice erigitur, 1619. 1864 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Provinciae ecclesiasticae eriguntur: Mvanzaënsis, 354; Capitis Haitiani, 1263; Sanctae Fidei de Antioquia, 1382. Provisiones Ecclesiarum e Congr. pro Episcopis: 102, 229, 338, 497, 687, 1036, 1245, 1480, 1621 ; e Congr. pro Gentium Evangelizatione: 231, 1247, 1624. Pueri. Allocutio S. P. iis qui conventui consociationis Scholarum pro puerulis interfuerunt, 1164. Q Quadragesima. Nuntius a S. P. ea adveniente fidelibus scripto datus, 1365. R Recursus .hierarchicus adversus decretum Episcopi. Responsio Pont. Commissionis C.I.C., 1818. Religiosa libertas. Nuntius a S. P. scripto datus ob diem paci dicatum, 278. Religiosae. Allocutio S. P. ad Religiosarum Italiae, 1421. Officiale Rojas (Roxas) Simon de miraculo, 344. I. Prooemium, 1639. II. Vocationis nostrae mysterium cum B.M.V, meditemur, 1640. I I I . Nostrae consecrationis mysterium cum B.M.V, meditemur, 1642. IV. Cum B.M.V, nostrum ponderemus apostolatum, 1646. V. Conclusio, 1651. De iis qui Romanae Rotae Praelati nominantur, responsum Pont Commissionis C.I.C., 1819. Renzi Elisabeth (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 503. Riviasciensis dioecesis erigitur, 1737. Rochus Gonzalez et socii, mart. (Ss.). Decretum de miraculo, 1056; Sanctorum honoribus aucti a S. P. homilia celebrantur, 1603. (B.). Decretum Roma. Allocutio S. P. ad Urbis Magistrum, administratores et consiliarios, 1199. Rota Romana. Allocutio S. P. Auditoribus simul cum officialibus et advocatis: de munere defensoris vinculi in causis de matrimonii nullitate ob psychicam infirmitatem, 1178; de religiosis qui Rotae Praelati renuntiantur responsum Pont. Comm. C.I.C., 1819. Rus'Kiovensis. Epistula Ap. «Euntes in mundum universum» 25 Ian. 1988, et Epistula «Magnum baptismi donum» 14 Febr. 1988, ob expletum millennium ab eiusdem regionis baptismo, 935, 988; ex homilia a S. P. in basilica Ostiensi die 25 Ian. habita, 1105; homilia in basilica S. Petri habita, 1521. Rustenburgensis dioecesis erigitur, 5. S antistitas Religiosi. Epistula Congr. pro Religiosis et I. S. ad supremos moderatores Institutorum religiosorum et Societatum vitae apostolicae, 104; Allocutiones a S. P. iisdem habitae: Stettini, 433; Franciscopoli, 805; in Vaticana basilica die 2 Febr., 1107; Epistula Ap. «Litterae Encyclicae» 22 Maii 1988 ad omnes personas consecratas communitatum religiosarum et institutorum saecularium anno Mariali vertente, 1639. de Sacerdotes. V. Presbyteri. Sanctorum honores decernuntur Andreae Kim Taegön, Paulo Chong Hasang aliisque CI in Corea martyribus, 1375. Scholae catholicae. Allocutiones S. P . : iis qui conventui antiquorum alumnorum harum scholarum interfuerunt, 658; institutoribus et magistris Novae Aureliae, 755; magnorum lycaeorum professoribus ibidem, 761. Senegalia. V. Ad Limina. Serra luniperus raculo, 235. Siedliska (Ven.). Francisca Decretum de mi- (Ven.). V. Maria a Iesu Bono Pastore. Silvestrelli Caesar (Ve».). V. Bernardus M. a Iesu. Simon de Rojas (Roxas) (S.). Sanctorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 1516. Socialis actio. V. Societas Humana. Societas a S. Paulo. V. Vigolungo Maiorinus (Ven.). Index rerum Societas humana. Litt. Enc. « Sollicitudo rei socialis» 30 Dec. 1987, XX expleto anno ab editis Litt. Enc. «Populorum progressio », 513. I. Introductio, 513. II. Quid novi Litt. Enc. « Populorum progressio » edixerunt, 517. I I I . De mundi nostri temporis proprietatibus, 525. IV. De vera societatis humanae progressione, 547. V. Quae causae indolis moralis intersint ad progressionis cursum frenandum et plenam eiusdem impediant adimpletionem, 561. VI. Quae potissimum socialis Ecclesiae doctrina suggérât de sociali progressione, 570. V I I . Conclusio, 578. Allocutio S. P. iis qui conventui de Ecclesia et hominum labore interfuerunt, 669; Allocutio, Detroiti habita, de populorum progressione et incremento, 820; Allocutio ad Exc.mos Legatos et Oratores apud Sedem Ap. permanenter missos, 1133; Allocutio Assumptionopoli habita, hominibus cultura excultis, operum conductoribus peritisque in re oeconomica et civili, 1612. V. « Nova Spes ». Societas Iesu. V. Mayer Bupertus zález et socii (Ss.). (B.); Rochus 1865 analyticus Sorores Caritatis a S. Cruce de Ingenbohl. V. Nisch Udalrica (B.). Sorores D. N. a Consolatione. V. Molas y Vallvé M. Rosa {Ven.). Sorores S. Familiae a Nazareth. V. Maria a Iesu Bono Pastore {Ven.). Sorores S. Mariae Annae a Iesu. V. Molina Mercedes a Iesu {B.). Spiritus Sanctus. V. Pentecostes. « Sport ». Allocutio S. P. omnibus nationibus, 125. palestritis ex Stanggássinger Gaspar (B.). Decretum de miraculo, 223; Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur, 1112. Stein Editha {B.). Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 297. Stephanus, Hungarorum rex (S.). Epistula S. P., nongentis quinquaginta annis transactis ab eius obitu, 1746. Sudania. V. Ad Limina. Synodus episcoporum. Homiliae S. P. ineunte et expleto V I I ordinario generali coetu, 369, 597; Allocutiones, 603, 606. Gon- T Societas S. Francisci Salesii. V. Ioannes Bosco (S.). Taivania. Nuntius a S. P. episcopis et fidelibus scripto datus, 1362. Societates vitae apostolicae. Epistula Congr. pro Religiosis et I. S. ad supremos moderatores Institutorum religiosorum et Societatum vitae apostolicae, 104. Tanzania. V. Ad Limina. « Sollicitudo rei socialis » (Litt. E n c ) . V. Societas humana. Tardini Card. Dominicus. Epistula S. P., saeculo expleto ab eius ortu, Em.mo Cardinali Augustino Casaroli, Secretario Status, missa, 1119. Sorores a Compassione. V. lifting M. Euthymia Sorores a SS. Sacramento colorata gente. V. Drexel Catharina M. {Ven.). pro Indis et {Ven.). Sorores ab Imm. Conceptione. V. Matulaitis Georgius ( J B . ) . Sorores B.M.V, a Sufragio et S. Zitae. V. Faà di Bruno Franciscus {Ven.). Sorores Burdigalenses a S. Familia. Allocutio S. P. iis qui Capituli Instituti interfuerunt, 667. V. Noailles Petrus (B.). Teresia a Iesu de los Andes (Ioanna Fernández Solar) (B.) Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia celebratur, 163; Litt. Ap. quibus Beata declaratur, 1265. r Tertius Ordo Franciscalis Minimarum S. Corde. V. Caiani M. Margarita (Ven.). a Tertius Ordo saecularis S. Francisci. Allocutio S. P. iis qui Capitulo generali interfuerunt, 1786. Turcia. V. Legati Nationum. 1866 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale U Vicariatus Urbis. Tribunal appellationis apud eum constituitur, 121. Ucraini. Allocutio S. P. iis qui V Synodi ordinariae Ucrainorum episcoporum interfuerunt, 271. V. Lubachivsky Card. Miroslaus; Rus' Kiovensis. Üffing M. Euthymia (Ven.). Decretum de heroicis virtutibus, 1802. Universitas Pont. Lateranensis. Allocutio S. P. in aedibus eiusdem L expleto anno a sedis translatione, 630. Universitates Studiorum. Allocutiones a S. P. Lublini in aedibus catholicae Univ. habitae academicis auctoritatibus totius Poloniae ac docentibus alumnisque eiusdem Univ., 390, 398; Quaedam normae de Univ. catholica Eistettensi in Conventione inter Apostolicam Sedem et Bavariam edicuntur, 1272. V. Bononia. Ursulinae. V. Merten Blandina Uruquaria. V. Itinera Apostolica; Legati (B.). Nationum. V Vachon Card. Aloisius A. V. Nuntii gratulatorii. Val Visdende (in dioec. Bellunensi). Allocutio S. P. ibidem habita, occasione oblata commemorationis S. I. Gualber46. to Valetudo. Allocutio a S. P. valetudinis administris, Phoenici habita, 775; Allocutio laicis qui in valetudinariis Ordinis Hospitalarii S. Ioannis a Deo infirmorum curam suscipiunt, 1331; allocutio apud Basilicam S. Pancratii in valetudinario mundi Salvator! dicato, 1339. Vaticana basilica. Fabrica S. Petri, 911. Vaticana Civitas. Decretum ab Em.mo P. D. Augustino Casaroli, a Secretis Status, de specialissimo S. P. mandato latum (de re oeconomica), 336. Vicariatus Ap. eriguntur: Ariariensis, 353; Izabalensis, 1264. Vicariatus Apostolici Alexandrinus, Heliopolitanus et Portus Saidi in unum rediguntur, 103. Vicuña Laura (Ven.). raculo, 1792. Decretum de mi- Vietnamia. Homilia a S. P. in foro S. Petri habita, ob decretos beatis CXVII e Vietnamia martyribus Sanctorum honores, 1510. Vigolungo Maiorinus (Ven.). heroicis virtutibus, 1369. Decretum de Villebaldus, ep. (S.). Epistula S. P. X I I expleto saeculo ab eius obitu, 64. Vincentius de Paul (S.). Allocutio S. P. in foro S. Petri, CCL anno elapso ab eius canonizatione, 266. Virginitas. Ex Epistula Ap. «Mulieris dignitatem», 1692. Vita humana. Instructio Congr. de Doctrina Fidei de observantia erga vitam humanam nascentem deque procreationis dignitate tuenda, die 22 Febr. 1987, 70. Praenotanda, 70. Introductio, 71. I. Observantia erga embryones humanos, 77. I I . Interventus in humana procreatione, 85; fecundatio artificialis heterologa, 87 ; fecundatio artificialis homologa, 90. I I I . De re morali ac civili lege, 98. Conclusio, 101. Allocutio S. P., XX anno expleto a die quo Litt. Enc. « Humanae vitae » publici iuris evaserunt, 1323; de abortu responsum Pont. Comm. C.I.C., 1818. Vocatio. Nuntius a S. P. scripto datus ob diem ad vocationes in Ecclesia fovendas dicatum, 1237. W Weiss Liberatus et socii de martyrio, 1487. (Ven.). Decretum Wisintainer Amabilis (Ven.). V. Paulina a Corde Iesu Agonizantis. Z Zaire. V. Ad Limina. Zambia. V. Ad Limina; Legati Nationum. CORRIGENDA ET DELENDA in vol. LXXX (1988) Comentarii ACTA APOSTOLICAE SEDIS pag. 10, linea 1 8 : loco Sanctorum, legatur Beatorum. pag. 240, lineae 8-9 (11 gennaio ... ), 13 (3 febbraio ... ), 16-17 (5 ... ) deleantur. pag. 586, linea 10 : loco Sanctorum, legatur Beatorum. pag. 592, linea 3: loco Beatorum, legatur Sanctorum. pag. 702, linea 3 : loco Arnaldo, legatur Arnoldo. pag. 707, linea 16 : loco LXXIV, legatur LXXXIV. pag. 846, linea 16 : loco dedit. Seriem, legatur dedit seriem. pag. 884, art. 96 : loco omnibus clericis, legatur pro omnibus clericis. pag. 902, art. 1 6 1 : loco de Ecclesiis Orientalibus, legatur pro Eccle­ siis Orientalibus. pag. 907, art. 177 : verba quorum unus Praesidis munere fungitur de­ leantur. pagg. 1 0 4 0 - 1 0 4 1 : provisiones et nominationes relatae deleantur, cum perfectius pagg. 1247-1249 proponantur. pag. 1043, linea 24 : loco Donum, legatur Domum. pag. 1045, linea 4 : loco actu, legatur casu. pag. 1048, linea 1 8 : loco Pionetti, legatur Pianetti. pag. 1049, linea 10 a fine : loco Visintainer, legatur Wisintainer. pag. 1247, linea 13 : loco Ondivoanae, legatur Oniwanae. pagg. 1351-1358 per ordinem disponantur. pag. 1494, linea 19 a fine : loco Lis, legatur Luis. pag. 1527, linea 10 a fine : loco Falerii, legatur Faleriis. OCTOGESIMUM VOLUMEN COMMENTARII OFFICIALIS « ACTA APOSTOLICAE S E D I S » A B S O L V I T U R D I E XXXI D E C E M B R I S TYPIS POLYGLOTTIS MCMLXXXVIII VATICANIS