An. et vol. XCV 3 Maii 2003 N. 5 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico – Città del Vaticano – Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE DECRETALES quibus Ignatio a Santhià sanctorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam. « Unicuique autem datur manifestatio Spiritus ad utilitatem » (1 Cor 12, 7). Pauli Apostoli memor doctrinae beatus Ignatius a Santhià (saeculari nomine Laurentius Mauritius Belvisotti appellatus) conscius gratusque Domini dona suscepit, quae ad maiorem Dei gloriam Ecclesiaeque utilitatem lucrosa reddidit. Ipse enim omnino Christo vocanti respondens ac Francisci Assisiensis persequens spiritalitatem, Dei verbi proclamationi, Sacramentorum administrationi, misericordiae operibus in indigentes collatis assidue studioseque se tradidit. Dei Servus die v mensis Iunii anno mdclxxxvi in oppido Santhià, intra Vercellenses fines sito, e locupleti religiosaque domo est ortus. Patre mortuo, mater eum curae demandavit pii doctique presbyteri, quo moderante in pietate crevit atque sacerdotalem vocationem est persecutus. Presbyterali ordine anno mdccx auctus, primum ad Vercellensem urbem est destinatus, post ad oppidum Santhià, ubi studio eminuit concionandique popularium missionum tempore facultatibus. Praestabile curriculum insignes eius dotes prae se ferebant. Sed ipse intellexit sibi a Domino aliam viam demonstrari, quam tenens minus esset consecuturus honorum, sed plus meritorum. Vitam igitur consecratam complecti instituit atque Fratrum Minorum Capuccinorum Ordinem est ingressus. Mensis Maii 298 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale die xxiv anno mdccxvi vestimentum religiosum induit atque in Cheriensi claustro novitiatum incohavit, nomen sumens Ignatium. Vota religiosa nuncupavit atque iter suscepit precationis spiritu, quod distinguebatur integra Superioribus oboeditione, bonorum terrestrium repudiatione, frugifero apostolatu variis in locis explicato. Deo suam oculorum infirmitatem obtulit atque quamvis hac difficultate impeditus cappellanus est destinatus exercitus regni Sardiniae. Curiose militibus sauciatis assedit. Usque fidem est testatus, quam assiduam per precationem, erga sacram Eucharistiam Virginemque Mariam devotionem, Dei verbi lectionem meditationemque aluit. Cum in Divina Providentia confideret, perpetuam tranquillitatem etiam in difficillimis condicionibus servavit. Continuatam servavit cum Domino coniunctionem, quem prae omnibus amavit. Beneficus fuit in sodales et in cunctos qui innumeri ad eum decurrebant. Bello expleto, ad Claustrum Montis Capuccinorum Augustae Taurinorum missus est, ubi postremam suae vitae partem exegit, frugiferum sustinens apostolicum opus. Progrediente iam aetate aegrotationibusque adstantibus, ostiatim pauperes infirmosque invisebat, qui ab eo consolationis verbum ac benedictionem requirebant. In reconciliationis ministerium multum temporis conferebat. Fideles de peccati gravitate ac simul de divinae misericordiae granditate monebat. Spiritalis moderator prudens fuit ac sapiens ita ut ad eum complures decurrerent consilia petituri. Ecclesiae leges Regulaeque Ordinis normas ad amussim observavit. Iustitiam coluit et se continuit suasque proclivitates. Austerus fuit atque a terrestribus honoribus alienus, ad aeterna intentus. In claustro humiliter ac servitii spiritu opera sibi demandata gerere solebat. Religiose evangelica consilia servavit. Patienter diuturna acerbaque tolerata aegrotatione, suo in cubiculo die xxii mensis Septembris anno mdcclxx e vita discessit. Sanctitatis fama omnino patente, paulo post eius mortem Causa incohata est. His iure statutis peractis rebus, Decessor Noster Paulus VI die xvii mensis Aprilis anno mcmlxvi eum in Beatorum album rettulit. Die xx mensis Decembris anno mmi Nobis coram Decretum super miraculo prodiit. Patribus Cardinalibus Episcopisque faventibus, in Consistorio die xxvi mensis Februarii superioris anni coadunatis, statuimus ut canonizationis ritus Romae die xix mensis Maii anni mmii celebraretur. Hodie igitur, una cum ingenti coetu Pastorum et Christifidelium ex multis populis et regionibus pie sollemnitatem celebrantes Pentecostes, invocato Spiritus Sancti auxilio, in foro Petriano inter sacra hanc pronuntiavimus formulam: Acta Ioannis Pauli Pp. II 299 « Ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad exaltationem fidei catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini nostri Iesu Christi, beatorum Apostolorum Petri et Pauli ac Nostra, matura deliberatione praehabita et divina ope saepius implorata, ac de plurimorum Fratrum Nostrorum consilio, Beatos Alfonsum de Orozco, Ignatium a Santhià, Humilem a Bisignano, Paulinam a Corde Iesu Agonizanti et Benedictam Cambiagio Frassinello Sanctos esse decernimus et definimus, ac Sanctorum Catalogo adscribimus, statuentes eos in universa Ecclesia inter Sanctos pia devotione recoli debere. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Deinde Ipsi Nos libentes venerati sumus novum Sanctum, extollentes virtutes et merita eius, praesertim sane proponentes hominibus nostrae aetatis veluti exemplar authenticae vitae evangelicae, genuinae eius humilitatis, promptae oboeditionis et voluntariae paupertatis propter Christum. Quae autem decrevimus, volumus nunc et in futurum tempus vim habeant, contrariis rebus quibuslibet non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die undevicesimo mensis Maii, anno bismillesimo secundo, Pontificatus Nostri vicesimo quarto. EGO IOANNES PAULUS Catholicae Ecclesiae Episcopus Marcellus Rossetti, Protonot. Apost. Loco e Plumbi In Secret. Status tab., n. 514.586 300 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale CONSISTORIA Feria vi, die vii mensis Martii a. mmiii fuit Consistorium ordinarium publicum. SS.mus D.N. Ioannes Paulus II, auditis audiendis peragendisque peractis, coram omnibus de more vocatis haec verba ad Sanctorum caelitum honores propositis Beatis decernendos protulit: Auctoritate Dei Omnipotentis, Apostolorum Petri et Pauli ac Nostra, decernimus ut beatus Petrus Poveda Castroverde, beatus Iosephus Maria Rubio y Peralta, beata Genovefa Torres Morales, beata Angela a Cruce, et beata Maria a Mirabilibus Iesu, die quarta Maii anno bismillesimo tertio; beatus Iosephus Sebastianus Pelczar, beata Ursula Ledóchowska, beata Maria de Mattias, et beata Virginia Centurione vidua Bracelli, die decima octava Maii anno bismillesimo tertio; beatus Daniel Comboni, beatus Arnoldus Janssen, et beatus Iosephus Freinademetz, die quinta octobris anno bismillesimo tertio in Sanctorum album referantur. Protonotarii Apostolici solio adstantes de actis in Consistorio publicum instrumentum ad perpetuam rei memoriam se confecturos esse promiserunt. Acta Ioannis Pauli Pp. II 301 ALLOCUTIONES I Ad quosdam episcopos Brasiliae.* Venerados Irmãos no episcopado 1. Formados para uma fé adulta, os discı́pulos do Senhor são chamados a anunciar e promover no mundo, dominado hoje por crescentes incertezas e temores, as transcendentes realidades da vida nova em Cristo. Ao mesmo tempo, eles devem sentir-se empenhados em contribuir ativamente para a promoção integral do homem, para a afirmação do diálogo e da compreensão entre os indivı́duos e os povos, para o progresso da justiça e da paz. Como recorda a Carta a Diogneto, os cristãos são « a alma do mundo».1 Que todo fiel compreenda, com renovada consciência, a sua tarefa de ser alma do mundo! Esta é a vossa preocupação prioritária, carı́ssimos Irmãos, Pastores das diletas Igrejas dos Regionais Sul 3 e 4. A ela voltais insistentemente nos vossos planos pastorais, vendo nisto um exigente desafio missionário pelo qual toda a comunidade se deve sentir seriamente interpelada. Enquanto vos exprimo apreço pelo vosso generoso trabalho apostólico, dirijo a cada um a minha fraterna e grata saudação. Agradeço em particular a D. Dadeus Grings, Arcebispo de Porto Alegre e Presidente do Regional Sul 3, os sentimentos cordiais que me expressou em vosso nome; envio um pensamento afetuoso também aos Bispos que já deixaram o ministério pastoral direto. O Senhor da messe, que vos chamou para trabalhar no seu campo, cumule todos vós da sua benevolência. 2. Num ambiente em que não raramente a liberdade de palavra é usada como arma para difundir mensagens contrárias aos ensinamentos da moral cristã, não falte a franca presença pública do pensamento católico. Fiel ao mandato de Cristo, a Igreja insiste em que a verdadeira e perene « novidade das coisas» provém do poder infinito de Deus: é Deus que faz novas todas as coisas.2 Os homens e mulheres redimidos por Cristo são participantes desta novidade e seus dinâmicos colaboradores. Uma fé socialmente insignificante já não seria a fé exaltada pelos Atos dos Apóstolos e pelos escritos de Paulo e de João. * Die 26 Novembris 2002. 1 2 6, 1. Cf. Ap 21, 5. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 302 A Igreja não pretende usurpar tarefas e prerrogativas do poder polı́tico; mas sabe que deve oferecer também à polı́tica sua contribuição especı́fica de inspiração e de orientação acerca dos grandes valores morais. A imperiosa distinção entre Igreja e poderes públicos não deve fazer esquecer que uma e outros se dirigem para o homem; e a Igreja, « perita em humanidade», não pode renunciar a inspirar as atividades polı́ticas a fim de orientá-las ao bem comum da sociedade. Uma missão tão comprometedora requer audácia, paciência e confiança; não é uma empresa fácil, não o é sobretudo nos dias de hoje, porque, como vós próprios notais, a sociedade moderna está marcada por uma evidente desorientação ideal e espiritual. 3. No n. 12 da Carta Apostólica Tertio millennio adveniente, destinada a preparar o Grande Jubileu do Ano 2000, quis recordar a tradição dos anos jubilares de Israel, tempos dedicados especialmente a Deus, nos quais, ao mesmo tempo, se previa a emancipação dos presos, a redistribuição das terras e o resgate das dı́vidas. Tratava-se da implementação de uma eqüidade e uma justiça, que fossem o reflexo da alegria de saber-se escolhidos e amados por Deus. Por isso, « na tradição do ano jubilar, encontra uma das suas raı́zes a doutrina social da Igreja »,3 isto é, esse conjunto de princı́pios e critérios que, como fruto da Revelação e da experiência histórica, foram decantando-se para facilitar a formação da consciência cristã e da implementação da justiça na convivência humana. Estes princı́pios e critérios são das mais distintas formas. Por exemplo, o amor preferencial pelos pobres, com a finalidade de que alcancem um nı́vel mais digno de vida; o cumprimento das obrigações assumidas em contratos e convênios; a proteção dos direitos fundamentais exigidos pela dignidade humana; o uso correto dos próprios bens, que redundem no benefı́cio individual e coletivo, coerentemente com o objetivo social que corresponde à propriedade; o pagamento dos impostos; o desempenho adequado e honesto — com espı́rito de serviço — dos cargos e funções que se exercem; a veracidade, tanto na palavra dada quanto nos processos e juı́zos; o cumprimento do trabalho com competência e dedicação; o respeito pela liberdade das consciências; a universalização da educação e da cultura; a atenção aos inválidos e aos desempregados. Porém, desde uma perspectiva negativa, pode-se assinalar entre as violações da justiça, a insuficiência salarial para a sustentação do trabalhador e da sua famı́lia; a injusta apropriação dos bens alheios; a discriminação no traba3 Ibid., 13. Acta Ioannis Pauli Pp. II 303 lho e os atentados contra a dignidade da mulher; a corrupção administrativa ou empresarial; o afã exagerado de riqueza e de lucro; os planos urbanı́sticos concretizados em moradias que, na prática, levam ao controle da natalidade devido às pressões econômicas; as campanhas que violam a intimidade, a honra ou o direito à informação; as tecnologias que degradam o ambiente, e assim por diante. No exercı́cio do trı́plice múnus de santificar, ensinar e governar, os bispos ajudam os fiéis a ser autênticas testemunhas de Jesus ressuscitado. Nem sempre resulta fácil orientá-los na busca de respostas adequadas, segundo os ensinamentos de Jesus Cristo, aos desafios do contexto econômico e social. 4. Não é nenhuma novidade a constatação de que vosso Paı́s convive com um déficit histórico de desenvolvimento social, cujos traços extremos são o imenso contingente de brasileiros vivendo em situação de indigência e uma desigualdade na distribuição da renda que atinge patamares muito elevados. Mesmo assim, por seu volume total, a economia brasileira se coloca entre as dez primeiras do mundo e a renda média per capita é bem superior à dos paı́ses mais pobres. O Brasil apresenta, então, o paradoxo de possuir um grau de desenvolvimento industrial cientı́fico-tecnológico equiparável, em certos perı́odos, ao primeiro mundo, embora deva conviver com uma crônica marginalização econômica de grandes setores sociais, como a massa de trabalhadores rurais sem terra, os microproprietários rurais empobrecidos e endividados e os grandes contingentes de trabalhadores urbanos marginais, fruto das migrações internas e das rápidas mudanças na estrutura do emprego. 5. A pobreza e as injustiças sociais do Brasil têm inı́cio no perı́odo colonial e nos primeiros anos de vida independente. Os planos de desenvolvimento aplicados durante o século XX asseguraram o conjunto do crescimento material do Paı́s, e o florescimento de uma economia urbano-industrial diversificada e a correspondente classe média, rica de criatividade e iniciativa. Todavia, eles não foram capazes de eliminar a pobreza e a miséria, nem de reduzir as desigualdades de riqueza e de renda, que vem acentuando-se no perı́odo mais recente. Talvez a própria história econômica brasileira seja uma boa demonstração da ineficácia dos sistemas econômicos destinados a resolver por si só os problemas do desenvolvimento humano, quando não são acompanhados e corrigidos por um forte compromisso ético e pelo empenho constante de serviço à dignidade humana. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 304 Faz alguns anos, a propósito da queda do muro de Berlim e do fracasso do marxismo, quis recordar que « não é possı́vel compreender o homem a partir de uma visão econômica unilateral, e nem mesmo poderá ser definido de acordo com a divisão de classes».4 Do mesmo modo, ele não pode ser julgado como um elemento a mais da economia de mercado, porque « antes da lógica da comercialização dos valores equivalentes e das formas de justiça, que lhe são próprias, existe algo que é devido ao homem porque é homem, com base na sua eminente dignidade. Esse algo que é devido comporta, inseparavelmente, a possibilidade de sobreviver e de dar uma contribuição ativa para o bem comum da humanidade ».5 As experiências econômicas registradas no Brasil a partir dos anos 40 do século passado — substituição das importações, industrialização protegida, ação empresarial do Estado, expansão subsidiada da fronteira agrı́cola, etc. — procuraram combinar elementos técnicos dos grandes sistemas econômicos então vigentes, favorecendo, sem dúvida, o crescimento global. Porém, elas não acertaram no objetivo fundamental de reduzir substancialmente a pobreza. Os recentes planos de estabilização monetária, modernização tecnológica e abertura comercial, apesar da sua relativa eficácia, permitiram alcançar tal objetivo somente em parte. Na verdade, a par de insuficientes medidas de proteção social e de redistribuição da renda, o que verdadeiramente pode ter faltado é uma concepção ética da vida social. A simples instrumentação de planos e medidas a longo prazo, para corrigir os desequilı́brios existentes, jamais pode prescindir do empenho de solidariedade institucional e pessoal de todos os brasileiros. Para tal fim, os católicos, que constituem a maioria da população brasileira, podem dar uma contribuição fundamental. 6. O novo cenário internacional, devido à globalização, impõe aos Estados importantes decisões quanto à sua capacidade de intervir na vida econômica também na tentativa de corrigir desequilı́brios e injustiças sociais. Já em 1967 meu venerado predecessor Paulo VI chamava a atenção sobre a crescente interdependência dos povos e sobre a impossibilidade dos paı́ses viverem isolados; ressaltava-se então que este processo de interdependência poderia ser equacionado por uma globalização solidária, na qual as nações mais fortes garantissem certas vantagens financeiras e comerciais aos mais débeis, a fim de ajudar a nivelar, na medida do possı́vel, o marco internacio4 5 Centesimus annus, 24. Ibid., 34. Acta Ioannis Pauli Pp. II 305 nal de referência ou, pelo contrário, poderia servir para acentuar as distorções.6 Infelizmente, ainda hoje a globalização age muitas vezes a favor do mais forte, fazendo com que as vantagens decorrentes do desenvolvimento tecnológico sejam vinculadas ao quadro normativo internacional. Vosso Paı́s está também condicionado pelo entorno internacional, como os demais Estados, mas possui uma economia suficientemente forte que, até hoje, permitiu enfrentar as recorrentes crises financeiras globais. A população, aliás, tem confiança na própria moeda e no funcionamento das instituições. Deve-se agradecer a Deus, portanto, que existem no conjunto da sociedade os elementos básicos para resolver os problemas sociais, à margem dos condicionamentos externos. É possı́vel trabalhar no Brasil por uma sociedade mais justa, e o compromisso nesse trabalho faz parte das exigências derivadas da difusão da mensagem evangélica. 7. A vós, veneráveis Irmãos, como hierarquia do povo de Deus, vos compete promover a busca de soluções novas e cheias de espı́rito cristão. Uma visão da economia e dos problemas sociais, desde a perspectiva da doutrina social da Igreja, leva a considerar as coisas sempre do ponto de vista da dignidade do homem, que transcende o simples jogo dos fatores econômicos. Por outro lado, ajuda a compreender que, para alcançar a justiça social, se requer muito mais do que a simples aplicação de esquemas ideológicos originados pela luta de classes como, por exemplo, através da invasão de terras — já reprovada na minha Viagem Pastoral em 1991 — e de edifı́cios públicos ou privados ou, para não citar outros, a adoção de medidas técnicas extremas, que podem ter conseqüências bem mais graves do que a injustiça que pretendiam resolver, como no caso de não cumprimento unilateral dos compromissos internacionais. O mais importante, segundo a missão que Jesus Cristo confiou aos Bispos e, também, o mais eficaz é estimular toda a potencialidade e riqueza do povo de Deus, especialmente dos leigos, para que, na medida do possı́vel, reine no Brasil uma justiça e solidariedade autênticas, que sejam fruto de uma coerente vida cristã. Numa democracia verdadeira sempre deve haver espaço legal para que grupos, longe de recorrerem à violência, possam fazer valer processos de justa pressão para acelerar-se o estabelecimento da tão almejada eqüidade e justiça para todos. 6 Cf. Populorum progressio, 54-55. 306 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 8. Deve-se, por isso, trabalhar incansavelmente para a formação dos polı́ticos, de todos os brasileiros que têm algum poder decisório, grande ou pequeno e, em geral, de todos os membros da sociedade, de modo que assumam plenamente as próprias responsabilidades e saibam dar um rosto humano e solidário à economia. É preciso formar nas classes polı́ticas e empresariais um autêntico espı́rito de veracidade e de honestidade. Quem assume uma liderança na sociedade, deve procurar prever as conseqüências sociais, diretas e indiretas, a curto e a longo prazo, das próprias decisões, agindo segundo critérios de maximização do bem comum, ao invés de procurar ganâncias pessoais. Os cristãos devem estar dispostos a renunciar a qualquer vantagem econômica ou social, se não for por meios absolutamente honestos, não somente de acordo com as leis civis, mas segundo o excelso padrão moral marcado pelo próprio nome de cristãos, que seguem o rasto de Cristo sobre a terra. 9. Viver coerentemente como cristãos significa converter a própria vida num constante e generoso serviço ao próximo. Na minha Carta aos Sacerdotes por ocasião da Quinta-Feira Santa de 2002, falando do sacramento da Penitência, procurei estimular nos meus irmãos sacerdotes aquela amizade de Jesus com Zaqueu: de homem que vivia da exploração dos seus irmãos, àquele que decide dar generosamente parte dos seus bens aos pobres e remediar as injustiças cometidas. O episódio de Zaqueu, narrado pelo evangelista Lucas, indica o caminho do exercı́cio da opção preferencial pelos pobres. Ela não é uma opção classista, mas serve de base de aproximação a todos os cristãos e a todos os homens, ricos e pobres, de qualquer partido ou opinião polı́tica com o espı́rito de Cristo, para provocar neles o milagre da misericórdia. Conseguireis desse modo, veneráveis Irmãos, fazer com que todos os brasileiros façam como Zaqueu, uma opção de vida em favor de seus irmãos, e abrireis nos cristãos, e em todos os homens de boa vontade do Brasil, as infinitas potencialidades do amor de Deus. No pensamento e na ação polı́tica e econômica, com a finalidade de zelar pelo bem comum, florescerão numerosas iniciativas — economia de comunhão e participação, iniciativas assistenciais e educacionais, formas inovadoras de auxı́lio à população carente, etc. — que expressarão a variedade do povo de Deus e a incomensurável riqueza humana e espiritual do povo dessa grande Nação. 10. Venerados Irmãos no episcopado, os desafios do trabalho nunca esmoreçam o vosso entusiasmo; sede antes apóstolos do otimismo e da espe- Acta Ioannis Pauli Pp. II 307 rança, infundindo confiança nos mais diretos colaboradores e na inteira sociedade da vossas Regiões episcopais. Na exaltante fadiga da edificação do Reino de Deus vos assistam os Santos e Beatos da Terra de Santa Cruz. Proteja-vos Nossa Senhora Aparecida, venerada com particular e intensa devoção pelo vosso povo. À sua vigilante e materna proteção, confio os vossos planos apostólicos e as necessidades materiais e espirituais das dioceses de que sois Pastores. Recebam a minha Bênção Apostólica que, de bom grado, estendo a quantos vos estão confiados. II Ad catholicarum universitatum sodales.* Signori Cardinali, Signor Presidente della Federazione Internazionale delle Università Cattoliche Cari Rettori e Professori delle Università Cattoliche, Cari Amici! 1. Sono lieto di porgervi un saluto cordiale e di manifestarvi il mio apprezzamento per l’impegno culturale ed evangelizzatore delle Università Cattoliche di tutto il mondo. La vostra presenza mi offre l’opportunità di rivolgermi al Corpo accademico, al personale e agli studenti delle vostre istituzioni, che insieme costituiscono la comunità universitaria. L’appuntamento odierno mi ricorda con emozione il tempo in cui ho preso parte anch’io all’insegnamento superiore. Ringrazio il Signor Cardinale Zenon Grocholewski per le parole con le quali ha interpretato i sentimenti di voi tutti, illustrando, al tempo stesso, le motivazioni e le prospettive che animano l’attività di ricerca e di insegnamento che ferve nei vostri Atenei. 2. Organizado conjuntamente por la Congregación para la Educación Católica y la Federación Internacional de Universidades Católicas, vuestro congreso sobre el tema « La globalización y la Universidad Católica » es particularmente oportuno. Pone de relieve que la Universidad Católica ha de tener siempre presente en su reflexión los cambios de la sociedad para proponer nuevas consideraciones. * Die 5 Decembris 2002. 308 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale La institución universitaria nació en el seno de la Iglesia en las grandes ciudades europeas como Parı́s, Bolonia, Salamanca, Padua, Oxford, Coimbra, Roma, Cracovia, Praga, poniendo de relieve el papel de la Iglesia en el ámbito de la enseñanza y la investigación. Ha sido alrededor de hombres que eran a la vez teólogos y humanistas como se organizó la enseñanza superior no sólo en teologı́a y en filosofı́a, sino también en la mayorı́a de las materias profanas. Las Universidades Católicas continúan jugando hoy un papel importante en el panorama cientı́fico internacional y están llamadas a tomar parte activa en la investigación y desarrollo del saber, para la promoción de las personas y el bien de la humanidad. 3. Las nuevas cuestiones cientı́ficas requieren gran prudencia y estudios serios y rigurosos; éstas plantean numerosos desafı́os, tanto a la comunidad cientı́fica como a las personas que deben tomar decisiones, especialmente en el ámbito polı́tico y jurı́dico. Os animo, pues, a permanecer vigilantes, para percibir en los avances cientı́ficos y técnicos, y también en el fenómeno de la globalización, lo que es prometedor para el hombre y la humanidad, pero también los peligros que entrañan para el futuro; entre los temas que en la actualidad revisten un interés particular quisiera citar los que atañen directamente a la dignidad de la persona y sus derechos fundamentales y con los cuales están ı́ntimamente relacionados los grandes interrogantes de la bioética, como son el estatuto del embrión humano y las células estaminales, hoy objeto de experimentos y manipulaciones inquietantes, no siempre ni moral ni cientı́ficamente justificados. 4. Globalization is most often the result of economic factors, which today more than ever shape political, legal and bioethical decisions, frequently to the detriment of human and social concerns. The university world should strive to analyze the factors underlying these decisions and should in turn contribute to making them truly moral acts, acts worthy of the human person. This means strongly emphasizing the centrality of the inalienable dignity of the human person in scientific research and in social policies. Through their activities, the professors and students of your institutions are called to bear clear witness to their faith before the scientific community, showing their commitment to the truth and their respect for the human person. For Christians, research must in effect be undertaken in the light of faith rooted in prayer, in listening to the word of God, in Tradition and in the teaching of the Magisterium. Acta Ioannis Pauli Pp. II 309 5. The role of universities is to train men and women in the different disciplines, taking care to show the profound structural connection between faith and reason, “the two wings on which the human spirit rises to the contemplation of truth”.1 It should not be forgotten that a true education ought to present a complete and transcendent vision of the human person and educate people’s consciences. I am aware of your efforts, in teaching the secular disciplines, to transmit to your students a Christian humanism and to present to them in their university curriculum the basic elements of philosophy, bioethics and theology; this will confirm their faith and inform their consciences.2 6. L’Université catholique doit exercer sa mission avec le souci de maintenir son identité chrétienne, participant à la vie de l’Église locale. Tout en ayant son autonomie scientifique, elle a la charge de vivre l’enseignement du Magistère dans les différents domaines de la recherche dans lesquels elle est impliquée. La Charte Ex corde Ecclesiæ souligne cette double mission: en tant qu’université, elle « est une communauté académique qui, de manière rigoureuse et critique, contribue à la sauvegarde et au développement de la dignité humaine et de l’héritage culturel grâce à la recherche, à l’enseignement et aux différents services offerts ».3 En tant que catholique, elle manifeste son identité fondée sur la foi catholique, dans la fidélité aux enseignements et aux orientations qui sont donnés par l’Église, assurant « une présence chrétienne dans le monde universitaire, face aux grands problèmes de la société et de la culture ».4 Il revient en effet à chaque enseignant ou chercheur, mais aussi à la communauté universitaire tout entière et à l’institution elle-même, de vivre cet engagement comme un service de l’Évangile, de l’Église et de l’homme. En ce qui les concerne, les Autorités universitaires ont le devoir de veiller à la rectitude et au maintien des principes catholiques dans l’enseignement et la recherche au sein de leur établissement. Il est clair que les centres universitaires qui ne respectent pas les lois de l’Église et l’enseignement du Magistère, notamment en matière de bioéthique, ne peuvent pas se prévaloir du caractère d’Université catholique. J’invite donc chaque personne et chaque Université à réfléchir sur sa façon de vivre dans la fidélité aux principes caractéristiques de l’identité catholique et à prendre en conséquence les décisions qui s’imposent. 1 2 3 4 Fides et ratio, 1. Cf. Ex corde Ecclesiae, 15. Ibid., n. 12. Ibid., n. 13. 310 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 7. Au terme de notre rencontre, je voudrais vous exprimer ma confiance et mes encouragements. Les Universités catholiques sont précieuses pour l’Église. Elles remplissent une mission au service de l’intelligence de la foi et du développement du savoir; elles créent inlassablement des ponts entre les scientifiques de toutes les disciplines. Elles sont appelées à être toujours davantage des lieux de dialogue avec l’ensemble du monde universitaire, pour que la formation culturelle et la recherche soient au service du bien commun et de l’homme, qui ne peut pas être considéré un simple objet d’investigation. En vous confiant à l’intercession de la Vierge Marie, de saint Thomas d’Aquin et de tous les Docteurs de l’Église, je vous accorde, ainsi qu’aux personnes et aux Institutions que vous représentez, la Bénédiction apostolique. III Ad quosdam Brasiliae praesules.* Venerados Irmãos no episcopado 1. É para mim motivo de grande alegria acolher-vos hoje, em conclusão do encontro pessoal que tive convosco. Saúdo-vos a todos com cordialidade fraterna e dou graças ao Senhor pela plena comunhão que vos liga às vossas Igrejas locais e ao Sucessor de Pedro. A ainda recente divisão da Provı́ncia Eclesiástica de Salvador, com a constituição de duas novas Provı́ncias, de Feira de Santana e de Vitória da Conquista, destina-se a facilitar o trabalho organizativo e de acompanhamento desse território que, a par da Provı́ncia Eclesiástica de Aracaju, interpela e representa um desafio à criatividade e à capacidade evangelizadora de toda a Igreja. Tendes diante dos olhos, como um livro aberto, essa grande região, com toda a sua realidade histórica, social e religiosa. A fé do povo brasileiro teve origem especialmente nestas paragens. Em 1676 ficou constituı́da a Provı́ncia Eclesiástica do Brasil, com a metrópole na Bahia, em torno à qual se agruparam, depois, como sufragâneas, as dioceses do Rio de Janeiro, Pernambuco, Maranhão e, no século seguinte, as do Grão-Pará, São Paulo e Mariana, com as Prelazias de Cuiabá e Goiás. O tempo não pode cancelar a memória de * Die 10 Decembris 2002. Acta Ioannis Pauli Pp. II 311 tantos pastores originários dali e muitos vindos do exterior, que se dedicaram generosamente a plantar as Sementes do Verbo. Agradeço a D. Ricardo José Weberberger, Bispo de Barreiras e Presidente do vosso Regional, ter-se feito intérprete dos vossos sentimentos, ao descrever as esperanças e as dificuldades, os projetos e as expectativas das Dioceses que vos foram confiadas. Quero aproveitar esta circunstância para enviar a minha afetuosa recordação aos sacerdotes, religiosos, religiosas e a todo povo cristão das vossas Comunidades diocesanas, nas quais penso com estima e simpatia. 2. Um lugar especial está reservado no coração do Papa e — tenho a certeza — também no coração de todos vós, amados Bispos, aos consagrados na Igreja. O carisma de cada um é sinal eloqüente de participação na multiforme riqueza de Cristo, cujas « largura, comprimento, altura e profundidade » 1 sempre ultrapassam em muito tudo quanto nós podemos sorver da sua plenitude. E a Igreja, que é o rosto visı́vel de Cristo no tempo, acolhe e nutre no seu próprio seio Congregações e Institutos com estilos tão diferentes, porque todos contribuem para revelar a variegada presença e o polivalente dinamismo do Verbo de Deus encarnado e da Comunidade dos que nele crêem. Num tempo em que se palpa o risco de construir o homem com uma só dimensão, que inevitavelmente acaba por ser a historicista e imanentista, os consagrados são chamados a manter de pé o valor e o sentido da oração adoradora, não separada mas unida ao compromisso vivo de um generoso serviço prestado aos homens, que precisamente daı́ recebe impulso e eficácia: oração e trabalho, ação e contemplação são binômios que em Cristo nunca se deterioram em contraposições antitéticas, antes maturam em mútua complementaridade e fecunda integração. A sociedade atual precisa de ver nos homens e nas mulheres consagrados quanta harmonia existe entre o humano e o divino, entre as coisas visı́veis e as invisı́veis 2 e o quanto as segundas superam as primeiras, sem nunca as banalizar nem humilhar, mas vivificando-as e elevando-as ao nı́vel do plano eterno de salvação. Tal é o testemunho que eles devem dar hoje ao mundo: mostrar quanta bondade e amor estão contidos no mistério de Cristo 3 e simultaneamente quanto de transcendente e de sobrenatural se requer no empenho entre os homens. 1 2 3 Cf. Ef 3, 18. Cf. 2 Cor 4, 18. Cf. Tt 3, 4. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 312 3. Desejo fazer constar novamente o mérito de tantas Congregações religiosas, por terem enviado a fina flor das suas vocações para formar e educar esse povo com tanto amor e dedicação. Podemos acaso esquecer-nos dos franciscanos, dos dominicanos, dos agostinianos, dos beneditinos, dos jesuı́tas, dos salesianos, dos lazaristas, dos combonianos, dos presbı́teros « fidei donum »? O que hoje vemos por toda a geografia nacional é fruto do trabalho escondido, silencioso e benemérito de muitos leigos e leigas e de tantos religiosos e religiosas que contribuı́ram e contribuem para a edificação dessa alma cristã do brasileiro. Reconheça-mo-lo e demos graças a Deus, porque no silêncio e na entrega desinteressada a Cidade de Deus cresceu, e a árvore frondosa da Igreja deu os seus frutos de bem e de graça. Constituem, sem dúvida, uma grande riqueza das Igrejas que presidis as numerosas Comunidades religiosas, de vida tanto ativa quanto contemplativa. Cada uma delas é um dom para a diocese, que contribui para edificar, oferecendo a experiência do Espı́rito própria do seu carisma, e a atividade evangelizadora caracterı́stica da sua missão. Precisamente por ser um dom inestimável para toda a Igreja, recomenda-se ao Bispo « apoiar e ajudar as pessoas consagradas, para que, em comunhão com a Igreja, se abram às perspectivas espirituais e pastorais que correspondam às exigências do nosso tempo, na fidelidade à inspiração originária ».4 Nesta importante tarefa, o diálogo respeitoso e fraterno será o caminho privilegiado para unir esforços e assegurar a indispensável coerência pastoral em cada diocese, sob a guia do seu Pastor. 4. As comunidades religiosas que se inserem na vida da própria diocese merecem todo apoio e estı́mulo. É uma contribuição preciosa que oferecem pois, apesar da « diversidade de dons, o Espı́rito é o mesmo ».5 Neste sentido o Concı́lio Vaticano II afirmava: « Procurem os religiosos com empenho que, por seu intermédio, a Igreja revele cada vez mais Cristo, orando sobre o monte, anunciando às multidões o Reino de Deus, curando os enfermos e feridos, convertendo os pecadores ».6 A Igreja não pode senão manifestar alegria e apreço por tudo aquilo que os religiosos vêm realizando mediante Universidades, escolas, hospitais e outras obras e instituições. Este vasto serviço em favor do povo de Deus é fortalecido por todas as comunidades religiosas que responderam de modo adequado à exortação do Concı́lio, mediante a fidelidade ao carisma funda4 5 6 Vita consecrata, 49. 1 Cor 12, 4. Lumen gentium, 46. Acta Ioannis Pauli Pp. II 313 cional e o empenho renovado no que se refere aos elementos essenciais da vida religiosa.7 Peço a Deus que recompense abundantemente todas as Comunidades religiosas pela colaboração que prestam na pastoral diocesana, tanto na vida escondida e silenciosa de um mosteiro, como no empenho em atender e formar na fé todos os segmentos da sociedade, inclusive as populações indı́genas. As atividades pastorais sejam orientadas por um dinamismo sadio, em vista da expansão, por todos os ambientes, da fé revelada; aı́ estão também, por exemplo, os meios de comunicação social a interpelar por uma correta difusão da verdade. Os religiosos no mundo inteiro, e o Brasil não é exceção, fazem da imprensa escrita e falada um grande meio de difusão da Boa Nova. Daı́ a importância de uma boa orientação, a fim de que não se deixem arrastar por ideologias contrárias ao Magistério da Igreja, e se empenhem por manter a unidade com a Sé de Pedro. Na sua grande diversidade, a vida consagrada constitui uma riqueza da Igreja no vosso Paı́s. A qualidade espiritual dos seus membros, que beneficia os fiéis e é, inclusive, uma preciosa ajuda para os sacerdotes, torna cada vez mais presente na consciência do povo de Deus « a exigência de responder com a santidade de vida ao amor de Deus, derramado nos corações pelo Espı́rito Santo, refletindo na conduta a consagração sacramental realizada por obra de Deus no Batismo, na Confirmação ou na Ordem».8 Na fidelidade ao carisma que lhes é próprio, em comunhão e em diálogo com os outros componentes da Igreja, em primeiro lugar com os Bispos, as Comunidades religiosas responderão com generosidade aos apelos do Espı́rito e terão a solicitude de buscar caminhos novos para a missão, a fim de que Cristo seja anunciado a todas as culturas, até às regiões mais longı́nquas. 5. Num ambiente profundamente secularizado é determinante a proclamação do Reino de Deus, mediante o testemunho dos religiosos e das religiosas. Por isso, desejo convidar-vos a prestar uma renovada atenção à promoção e ao cuidado da vida consagrada no vosso Paı́s. A prática dos conselhos evangélicos testifica « a vida nova e eterna adquirida pela redenção de Cristo, e preanuncia a ressurreição futura e a glória do Reino celeste».9 O papel distintivo da mensagem evangélica justifica plenamente o aumento de iniciativas, tanto no âmbito diocesano quanto através da Conferência episcopal, a fim de estimular ainda mais os jovens a responderem com generosidade à 7 8 9 Cf. Decr. Perfectae caritatis, 2. Vita consecrata, 33. Lumen gentium, 44. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 314 vocação para os Institutos de Vida Consagrada e as Sociedades de Vida Apostólica. Se levarmos em conta que, em menos de duas décadas, no Brasil as vocações sacerdotais de diocesanos superaram as de religiosos, compreenderemos o peso do esforço que se deveria dispensar, também entre estes últimos, para promover novos operários para a messe do Senhor. Trata-se de um problema de grande importância para a vida da Igreja em todo o mundo. É « urgente estruturar uma vasta e capilar pastoral das vocações, que envolva as paróquias, suscitando uma reflexão mais atenta sobre os valores essenciais da vida, cuja sı́ntese decisiva está na resposta que cada um é convidado a dar ao chamamento de Deus, especialmente quando se pede a total doação de si mesmo e das próprias forças à causa do Reino ».10 Encorajo os responsáveis das Congregações e Institutos presentes nas vossas dioceses a oferecerem aos noviços e às noviças uma formação humana, intelectual e espiritual, que permita uma conversão de todo seu ser a Cristo, a fim de que a consagração configure sempre mais sua oblação ao Pai. As atividades e os programas da Conferência Nacional dos Religiosos devem, antes de tudo, « primar pelo reverente acatamento e pela especial obediência ao Sucessor de Pedro e às diretrizes» emanadas por esta Sé Apostólica. Mais ainda, volto a recordar aqui que « todas as iniciativas, tanto as que são promovidas pela Conferência Nacional dos Religiosos, como as demais, empreendidas pelas outras estruturas de coordenação regional ou local, devem estar sob a supervisão e a responsabilidade concreta dos Superiores Maiores e do Bispo Diocesano. Estes têm uma responsabilidade objetiva e devem ter a possibilidade de um controle e de um efetivo acompanhamento ».11 Por outro lado, ouve-se falar, às vezes, de refundação de Congregações, descurando-se, porém — para além da insegurança e do transtorno causados em muitas pessoas de boa fé — que se trata sobretudo de partir de novo e integralmente de Cristo, e de examinar com humildade e generosidade o sentire cum Ecclesia. Em seguida, é urgente que, com o remanejamento, não se vise somente a competência humana, mas a explı́cita formação cristã e católica. Uma vida religiosa que não expressa a alegria de pertencer à Igreja e, com ela, a Jesus Cristo, já perdeu a primeira e fundamental oportunidade de uma pastoral vocacional. 10 11 Novo millennio ineunte, 46. Discurso, 11/7/1995, n. 6. Acta Ioannis Pauli Pp. II 315 6. Como Conferência e também como Pastores individualmente, examinareis sem dúvida, com objetividade e respeito, a crescente escassez de vocações, que se está verificando em muitos Institutos, enquanto outros florescem continuamente. É parte constitutiva do vosso ministério apoiar e orientar a observância dos conselhos evangélicos, mediante os quais os religiosos são consagrados a Deus, em Jesus Cristo, para lhe pertencerem exclusivamente. O cuidado da vida religiosa é particularmente urgente quando se discute acerca da identidade vocacional. Num espı́rito de profunda humildade, e tendo como ponto de referência Aquele « que, pela virtude que opera em nós, pode fazer infinitamente mais do que tudo quanto podemos ou entendemos »,12 os religiosos e as religiosas se interroguem sobre o renovamento proposto pelo Concı́lio Vaticano II: procuram segui-lo fielmente e foram produzidos os frutos de santidade e de zelo apostólico que se esperavam? Alguns documentos publicados em anos posteriores, com a minha aprovação, sobre a formação nos Institutos religiosos e sobre a vida contemplativa,13 foram postos em prática? A renovação da vida religiosa dependerá do crescimento no amor de Deus, tendo sempre presente que « a contemplação das coisas divinas e a união com Deus pela oração assı́dua sejam o primeiro e principal dever de todos os Religiosos ».14 O único modo efetivo de descobrir sempre mais a própria identidade é o árduo, mas consolador, caminho da conversão sincera e pessoal, com um humilde reconhecimento das próprias imperfeições e pecados; e a confiança na força da ressurreição de Cristo 15 ajudará a superar toda aridez e fraqueza, ao eliminar o sentido de desilusão experimentado em certas ocasiões. 7. O homem e a mulher consagrados a Deus na castidade perfeita defrontam-se às vezes com o abandono ou a indiferença dos que os rodeiam e, consequentemente, com a solidão no sentido amargo e duro do vocábulo. Nesse momento, o desejo de apoio e consolo humanos podem levar à recordação daquilo que ficou para trás na vida: a natural ânsia de perpetuação através dos filhos, o desejo do afeto de alguém e a consolação do calor familiar. São aspirações humanamente compreensı́veis mas, na perspectiva da fé, é possı́vel transcendê-las em vista do Reino de Deus. 12 13 14 15 Ef 3, 20. V.g., a Instr. Verbi sponsa de 1999. C.I.C., cân. 663 § 1. Cf. Fl 3, 10. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 316 Quem deu o passo decisivo para a consagração, o fez assegurado pela promessa de Cristo que « não há ninguém que tenha abandonado, por amor do Reino de Deus, sua casa, sua mulher, seus irmãos, seus pais ou seus filhos, que não receba muito mais neste mundo e no mundo vindouro a vida eterna ».16 Nas horas de provação é necessário imitar a Jesus que, na noite da Paixão, se abandonou sem reservas à vontade do Pai, dando assim o exemplo de uma verdadeira obediência, que não é servil nem limitadora da própria autonomia, mas caminho da verdadeira liberdade dos filhos de Deus. Por isso, é preciso reafirmar a serena convicção de que Aquele que iniciou nos consagrados esta obra, a levará a cabo até o dia de Cristo Jesus.17 A história ensina que certos casos de declı́nio no fervor e na vitalidade da vida religiosa estão ligados a um correspondente declı́nio na compreensão e na prática da pobreza evangélica, embora o incumprimento dos demais conselhos evangélicos incida certamente, num grau maior ou menor, na fidelidade à vida consagrada. Ao imitarem a Cristo, que « se tornou pobre» pela nossa salvação,18 os religiosos são chamados a « fazer uma sincera revisão da própria vida, na perspectiva da solidariedade com os pobres ».19 Caso contrário, cairão na tentação de ser pregadores de uma pobreza que não encontra modelo na própria vida, quando reivindica a pobreza alheia e não a própria. É fácil cair nas malhas de ideologias materialistas, quando o testemunho pessoal não serve de conduta para os demais. Enfim, mediante o livre e total dom de si mesmos a Cristo e à Igreja, as religiosas e os religiosos podem testemunhar de modo surpreendente que o espı́rito das Bem-Aventuranças é caminho por excelência para a transformação do mundo e para a restauração de todas as coisas em Cristo.20 8. Venerados Irmãos, ao concluir este meu colóquio fraterno convosco, quero reafirmar todo o afeto e estima que nutro por cada um. Ao escutar-vos, dei-me conta da dedicação com que guiais as vossas dioceses e apreciei a comunhão que vos une uns aos outros. Maria, sublime modelo de consagração, sustente o vosso empenho e unidade que, de todo o coração, confirmo com uma ampla Bênção Apostólica, extensiva aos sacerdotes e seminaristas, aos consagrados, noviços, noviças e demais membros das vossas comunidades cristãs. 16 17 18 19 20 Lc 18, 29-30. Cf. Fl 1, 6. Cf. 2 Cor 8, 9. Redemptoris missio, 60. Cf. Lumen gentium, 31. Acta Ioannis Pauli Pp. II 317 IV Ad patres cardinales Romanamque curiam.* Signori Cardinali, Venerati Confratelli nell’episcopato e nel sacerdozio, religiosi, religiose e laici della Curia Romana! 1. Cum Maria contemplemur Christi vultum! L’incontro che oggi, secondo una bella consuetudine, ci vede radunati, ha un sapore decisamente familiare. Ci vogliamo scambiare gli auguri nell’imminenza della Notte Santa, nella quale ci soffermeremo a contemplare, insieme con Maria, il volto di Cristo. Ringrazio il Card. Joseph Ratzinger, nuovo Decano del Collegio Cardinalizio, per i pensieri e i sentimenti che con nobili parole mi ha voluto esprimere a nome di tutti. Desidero pure far giungere un affettuoso saluto ed augurio al Decano emerito, Card. Bernardin Gantin, manifestandogli, anche in questa circostanza, viva riconoscenza per tutto il lavoro svolto a servizio di questa Sede Apostolica. È un Natale per me particolarmente significativo, perché cade nel mio venticinquesimo anno di Pontificato. Proprio questa circostanza mi spinge a farvi partecipi del mio «grazie» al Signore per i doni che mi ha elargito in questo non breve arco di tempo speso a servizio della Chiesa universale. Un cordialissimo « grazie » desidero esprimere anche a voi, che giorno per giorno, con la vostra collaborazione competente e affettuosa, mi siete particolarmente vicini. Il mio ministero non potrebbe esprimersi in modo adeguato ed efficace senza di voi. Chiedo al Signore di ripagarvi di questo servizio al Successore di Pietro, consentendovi di trarne intima gioia e spirituale conforto. 2. Una tonalità particolare è data a questo nostro incontro dal suo svolgersi nell’Anno del Rosario. Esso intende rilanciare nella comunità cristiana una preghiera più che mai valida, anche alla luce degli orientamenti teologici e spirituali delineati dal Concilio Vaticano II. Si tratta infatti di una preghiera mariana dal cuore spiccatamente cristologico. Nel riandare, com’è consuetudine in questa circostanza, ai principali avvenimenti che hanno scandito il mio ministero durante gli scorsi mesi, desidero farlo nell’ottica che il Rosario suggerisce, ossia con uno sguardo contem* Die 21 Decembris 2002. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 318 plativo che faccia emergere, negli eventi stessi, il segno della presenza di Cristo. In questo senso, nella Lettera apostolica Rosarium Virginis Mariae ho sottolineato la valenza antropologica di questa preghiera: 1 essa, allenandoci a contemplare Cristo, ci orienta a guardare l’uomo e la storia alla luce del suo Vangelo. 3. Come dimenticare, innanzitutto, che il volto di Cristo continua ad avere un tratto dolente, di vera passione, per i conflitti che insanguinano tante regioni del mondo, e per quelli che minacciano di esplodere con rinnovata virulenza? Emblematica rimane la situazione della Terra Santa, ma altre guerre « dimenticate » non sono meno devastanti. Il terrorismo poi continua a mietere vittime e a scavare ulteriori fossati. Di fronte a questo orizzonte rigato di sangue, la Chiesa non cessa di far sentire la sua voce e, soprattutto, continua ad elevare la sua preghiera. È quanto è avvenuto, in particolare, il 24 gennaio scorso nella Giornata di preghiera per la pace ad Assisi quando, insieme con i rappresentanti delle altre religioni, abbiamo testimoniato la missione di pace che è speciale dovere di quanti credono in Dio. Dobbiamo continuare a gridarlo con forza: « Le religioni sono al servizio della pace ».2 Questa verità ho ribadito anche nel Messaggio per la pace del prossimo 1º gennaio, evocando la grande Enciclica Pacem in terris del Beato Giovanni XXIII, che l’11 aprile del 1963 — sono trascorsi quasi quarant’anni! — levò la sua voce in una difficile congiuntura storica per additare nella verità, nella giustizia, nell’amore e nella libertà i « pilastri » portanti della vera pace. 4. Il volto di Cristo! Se ci guardiamo intorno con occhi contemplativi, non sarà difficile scorgere un raggio del suo splendore nelle bellezze del creato. Ma al tempo stesso saremo costretti a lamentare la devastazione che l’incuria umana è capace di arrecare all’ambiente, infliggendo ogni giorno alla natura ferite che si ritorcono contro l’uomo stesso. Per questo sono contento di aver potuto anche quest’anno testimoniare in diverse occasioni l’impegno della Chiesa in ambito ecologico. È, a questo riguardo, doppiamente significativa, perché frutto di collaborazione tra le Chiese, la Dichiarazione che ho firmato con Sua Santità il Patriarca ecumenico Bartolomeo I, presente a Venezia, collegandomi con lui in video-conferenza il 10 giugno. Abbiamo detto al mondo che è necessario per tutti, per il futuro dell’umanità e specialmente guardando ai bambini, 1 2 Cfr n. 25. L’Osservatore Romano, 25 gennaio 2002. Acta Ioannis Pauli Pp. II 319 una nuova « coscienza ecologica », quale espressione di responsabilità verso se stessi, verso gli altri, verso il creato. 5. Lo sguardo va poi a quanto mi è stato dato di fare sul versante dei rapporti con gli Stati. Ho ricordato a tutti l’urgenza di porre al centro della politica, nazionale e internazionale, la dignità della persona umana e il servizio al bene comune. È in funzione di questo annuncio che la Chiesa partecipa, nella sua veste propria, ad Organismi internazionali. È questo il senso degli accordi che essa stipula, guardando non solo alle attese dei credenti, ma anche al bene di tutti i cittadini. Nel discorso che ho pronunciato davanti al Parlamento della Repubblica Italiana il 14 novembre scorso, ho sottolineato che la grande sfida di uno Stato democratico è la capacità di incardinare il suo assetto sul riconoscimento degli inalienabili diritti dell’uomo e sulla cooperazione solidale e generosa di tutti all’edificazione del bene comune. È doveroso ricordare che a questi valori faceva già riferimento, giusto sessant’anni or sono, il mio venerato predecessore Pio XII nel Radiomessaggio del 24 dicembre 1942. Accennando con accorata partecipazione « alla fiumana di lagrime e amarezze » ed « al cumulo di dolori e tormenti » derivanti « dalla rovina micidiale dell’immane conflitto »,3 il grande Pontefice delineava con chiarezza i principi universali e irrinunciabili secondo cui, una volta superata la « spaventosa catastrofe » della guerra,4 avrebbe dovuto essere costruito il « nuovo ordine nazionale e internazionale invocato con cocente anelito da tutti i popoli ».5 Gli anni da allora trascorsi non hanno fatto che confermare la lungimirante saggezza di quegli ammaestramenti. Come non auspicare che i cuori si aprano, soprattutto i cuori dei giovani, ad accogliere tali valori per costruire un futuro di vera e durevole pace? 6. Parlando di giovani, il pensiero va alle esperienze indimenticabili della Giornata Mondiale della Gioventù, celebrata in luglio a Toronto. Quello con i giovani è un appuntamento sempre coinvolgente, e direi « rigenerante ». Quest’anno il tema ricordava ai giovani l’impegno missionario, sulla base del mandato di Cristo: essere « luce del mondo » e « sale della terra ». È bello constatare che i giovani, ancora una volta, non ci hanno delusi. Sono stati in tanti a partecipare, nonostante le difficoltà. 3 4 5 AAS 35 [1943], 24. Ibid., p. 18. Ibid., p. 10. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 320 Certamente, la presenza di giovani cosı̀ numerosi all’incontro col Vangelo e col Papa non può far dimenticare i tanti altri che restano ai margini o si tengono lontani, adescati da altri messaggi o disorientati da mille contrastanti proposte. Tocca ai giovani di farsi evangelizzatori dei loro coetanei. Se la pastorale saprà interessarsi di loro, i giovani non deluderanno la Chiesa, perché il Vangelo è « giovane » e sa parlare al cuore dei giovani. 7. Ricordo poi, con animo particolarmente grato al Signore, i passi in avanti che, anche quest’anno, ha fatto il cammino ecumenico. In verità, occorre riconoscerlo, non sono mancati motivi di amarezza. Ma dobbiamo guardare alle luci più che alle ombre. Tra le luci, oltre alla già menzionata Dichiarazione congiunta con il Patriarca Bartolomeo I, desidero ricordare soprattutto l’incontro con la Delegazione della Chiesa ortodossa di Grecia, che l’11 marzo è venuta a farmi visita, recando un messaggio di Sua Beatitudine Christodoulos, Arcivescovo di Atene e di tutta la Grecia. Ho potuto cosı̀ rivivere, in qualche misura, il clima sperimentato lo scorso anno nella visita compiuta in Grecia sulle orme dell’Apostolo Paolo. Se ancora restano motivi di distanza, lascia ben sperare questo atteggiamento di reciproca apertura. Altrettanto va detto riguardo alla visita che mi ha fatto il Patriarca ortodosso di Romania Teoctist, col quale nello scorso ottobre ho firmato una Dichiarazione comune. Quando il Signore ci darà finalmente la gioia della comunione piena con i fratelli ortodossi? La risposta rimane nel mistero della Provvidenza divina. Ma la fiducia in Dio non dispensa certo dall’impegno personale. È necessario per questo intensificare soprattutto l’ecumenismo della preghiera e della santità. 8. Proprio alla santità, come alla « cima » più alta del « paesaggio » ecclesiale, desidero rivolgere l’ultimo sguardo di questa panoramica, giacché anche quest’anno ho avuto la gioia di elevare agli onori degli altari tanti figli della Chiesa, che si sono distinti per la loro fedeltà al Vangelo. Cum Maria contemplemur Christi vultum! È nei santi che « Dio manifesta vividamente agli uomini la sua presenza e il suo volto ».6 Rendo lode al Signore per le beatificazioni e canonizzazioni compiute nel corso del viaggio apostolico a Ciudad de Guatemala e a Ciudad de México. E come non menzionare, anche per la particolare eco suscitata nell’opinione pubblica, la canonizzazione di san Pio da Pietrelcina e di san Josemarı́a Escrivá de Balaguer? 6 Lumen gentium, 50. Acta Ioannis Pauli Pp. II 321 Nel segno della santità si è pure svolto il mio viaggio apostolico in Polonia, per la dedicazione del Santuario della Divina Misericordia a Krakow-Łagiewniki. In quell’occasione ho potuto ancora una volta ricordare al nostro mondo, tentato dallo scoraggiamento di fronte ai tanti problemi irrisolti e alle incognite minacciose del futuro, che Dio è « ricco di misericordia ». Per chi confida in Lui mai nulla è definitivamente perduto; tutto può essere ricostruito. 9. Cum Maria contemplemur Christi vultum! Carissimi collaboratori della Curia Romana, carissimi fratelli e sorelle, è con questo invito che vi formulo gli auguri più cordiali per il prossimo Natale. Natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus Dominus.7 Che questo annuncio porti gioia ai vostri cuori e vi dia slancio nel lavoro che ogni giorno svolgete per la Santa Sede. Nel suo Natale Cristo ci trovi con l’animo pronto ad accoglierlo, e Maria, Regina del Santo Rosario, ci guidi maternamente alla contemplazione del suo volto. Buon Natale a tutti! V Ad oratores Nationum coram admissos.* Excellences, Mesdames, Messieurs, 1. Heureuse tradition que cette rencontre du début d’année qui me donne la joie de vous recevoir et d’embrasser en quelque sorte tous les peuples que vous représentez! En effet, à travers vous et grâce à vous, me parviennent leurs espérances et leurs aspirations, leurs réussites et leurs échecs. Aujourd’hui, je désire former pour vos pays des vœux fervents de bonheur, de paix et de prospérité. Au seuil de l’an nouveau, il m’est agréable aussi de vous présenter à tous mes meilleurs souhaits, alors que j’invoque sur vos personnes, sur vos familles et sur vos compatriotes l’abondance des Bénédictions divines. Avant de partager avec vous quelques réflexions inspirées par l’actualité du monde et de l’Église, je me dois de remercier votre Doyen, l’Ambassadeur Giovanni Galassi, pour le discours qu’il vient de m’adresser, ainsi que pour les 7 Lc 2, 11. —————— * Die 13 Ianuarii 2003. 322 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale vœux qu’il a délicatement exprimés, en votre nom à tous, pour ma personne et pour mon ministère. Veuillez tous accepter ma vive gratitude! Monsieur l’Ambassadeur, vous avez également évoqué avec sobriété les légitimes attentes de nos contemporains, hélas trop souvent contrariées par des crises politiques, par la violence armée, par des conflits sociaux, par la pauvreté ou par des catastrophes naturelles. Jamais comme en ce début de millénaire l’homme n’a senti combien le monde qu’il a façonné est précaire. 2. Je suis personnellement impressionné par le sentiment de peur qui habite souvent le cœur de nos contemporains. Le terrorisme sournois qui peut frapper à tout instant et partout; le problème non résolu du MoyenOrient, avec la Terre Sainte et l’Irak; les soubresauts qui perturbent l’Amérique du Sud, particulièrement l’Argentine, la Colombie et le Venezuela; les conflits qui empêchent de nombreux pays africains de se consacrer à leur développement; les maladies qui propagent la contagion et la mort; le grave problème de la faim, tout spécialement en Afrique; les conduites irresponsables qui contribuent à l’appauvrissement des ressources de la planète: ce sont autant de fléaux qui menacent la survie de l’humanité, la sérénité des personnes et la sécurité des sociétés. 3. Mais tout peut changer. Cela dépend de chacun de nous. Chacun peut développer en lui son potentiel de foi, de probité, de respect d’autrui, de dévouement au service des autres. Cela dépend aussi, bien évidemment, des responsables politiques, appelés à servir le bien commun. Vous ne serez pas surpris que devant un parterre de diplomates j’énonce à ce sujet quelques impératifs qu’il me semble nécessaire de satisfaire si l’on veut éviter que des peuples entiers, peut-être même l’humanité, ne sombrent dans l’abı̂me. D’abord, un « oui a la vie »! Respecter la vie et les vies: tout commence là puisque le plus fondamental des droits humains est bien le droit à la vie. L’avortement, l’euthanasie ou le clonage humain, par exemple, risquent de réduire la personne humaine à un simple objet: la vie et la mort sur commande en quelque sorte! Lorsqu’elles sont dépourvues de tout critère moral, les recherches scientifiques touchant aux sources de la vie sont une négation de l’être et de la dignité de la personne. La guerre elle-même attente à la vie humaine car elle porte avec elle la souffrance et la mort. Le combat pour la paix est toujours un combat pour la vie! Ensuite le respect du droit. La vie en société — en particulier la vie internationale — suppose des principes communs intangibles dont le but Acta Ioannis Pauli Pp. II 323 est de garantir la sécurité et la liberté des citoyens et des nations. Ces règles de conduite sont la base de la stabilité nationale et internationale. Aujourd’hui, les responsables politiques ont à leur disposition des textes et des institutions d’une grande pertinence. Il suffit de les mettre en pratique. Le monde serait totalement différent si l’on commençait par appliquer sincèrement les accords signés! Enfin le devoir de solidarité. Dans un monde surabondamment informé mais qui paradoxalement communique si difficilement et où les conditions d’existence sont scandaleusement inégales, il est important de ne rien négliger afin que tous se sentent responsables de la croissance et du bonheur de tous. Il en va de notre avenir. Un jeune sans travail, une personne handicapée marginalisée, des personnes âgées abandonnées, des pays prisonniers de la faim et de la misère, font trop souvent que l’homme désespère et succombe à la tentation de la fermeture sur soi ou à la violence. 4. Voilà pourquoi des choix s’imposent pour que l’homme ait encore un avenir. Pour cela, les peuples de la terre et leurs dirigeants doivent avoir parfois le courage de dire « non». « Non à la mort »! C’est-à-dire non à tout ce qui attente à l’incomparable dignité de tous les êtres humains, à commencer par celle des enfants à naı̂tre. Si la vie est vraiment un trésor, il faut savoir le conserver et le faire fructifier sans le dénaturer. Non à tout ce qui affaiblit la famille, cellule fondamentale de la société. Non à tout ce qui détruit chez l’enfant le sens de l’effort, le respect de soi et de l’autre, le sens du service. « Non à l’egoı̈sme »! C’est-à-dire à tout ce qui pousse l’homme à se protéger dans le cocon d’une classe sociale privilégiée ou d’un confort culturel qui exclut autrui. La façon de vivre de ceux qui jouissent du bien-être, leur manière de consommer, doivent être revues à la lumière des répercussions sur les autres pays. Que l’on songe, par exemple, au problème de l’eau que l’Organisation des Nations unies propose à la réflexion de tous durant cette année 2003. L’égoı̈sme, c’est aussi l’indifférence des nations nanties par rapport aux pays laissés-pour-compte. Tous les peuples ont le droit de recevoir une part équitable des biens de ce monde et du savoir-faire des pays les plus capables. Comment ne pas penser ici, par exemple, à l’accès de tous aux médicaments génériques, nécessaire pour soutenir la lutte contre les pandémies actuelles? Cet accès est souvent entravé hélas par des considérations économiques à court terme. « Non à la guerre »! Elle n’est jamais une fatalité. Elle est toujours une défaite de l’humanité. Le droit international, le dialogue loyal, la solidarité 324 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale entre États, l’exercice si noble de la diplomatie, sont les moyens dignes de l’homme et des nations pour résoudre leurs différends. Je dis cela en pensant à ceux qui mettent encore leur confiance dans l’arme nucléaire et aux trop nombreux conflits qui tiennent encore en otage des frères en humanité. À Noël, Bethléem nous a rappelé la crise non résolue du Moyen-Orient où deux peuples, l’israélien et le palestinien, sont appelés à vivre côte à côte, également libres et souverains, respectueux l’un de l’autre. Sans avoir à répéter ce que je vous disais l’an passé en pareille circonstance, je me contenterai d’ajouter aujourd’hui, devant l’aggravation constante de la crise moyen-orientale, que sa solution ne pourra jamais être imposée en recourant au terrorisme ou aux conflits armés, pensant que des victoires militaires peuvent être la solution. Et que dire des menaces d’une guerre qui pourrait s’abattre sur les populations d’Irak, terre des prophètes, populations déjà exténuées par plus de douze années d’embargo? La guerre n’est jamais un moyen comme un autre que l’on peut choisir d’utiliser pour régler des différends entre nations. Comme le rappellent la Charte de l’Organisation des Nations unies et le Droit international, on ne peut s’y résoudre, même s’il s’agit d’assurer le bien commun, qu’à la dernière extrémité et selon des conditions très strictes, sans négliger les conséquences pour les populations civiles durant et après les opérations. 5. Il est donc possible de changer le cours des événements dès lors que prévalent la bonne volonté, la confiance en l’autre, la mise en œuvre des engagements pris et la coopération entre partenaires responsables. J’en donnerai deux exemples. L’Europe d’aujourd’hui, à la fois unie et élargie. Elle a su abattre les murs qui la défiguraient. Elle s’est engagée dans l’élaboration et la construction d’une réalité capable de conjuguer unité et diversité, souveraineté nationale et action commune, progrès économique et justice sociale. Cette Europe nouvelle porte en elle les valeurs qui ont fécondé, deux millénaires durant, un art de penser et de vivre dont le monde entier a bénéficié. Parmi ces valeurs, le christianisme occupe une place de choix dans la mesure où il a donné naissance à un humanisme qui a imprégné son histoire et ses institutions. Se souvenant de ce patrimoine, le Saint-Siège et l’ensemble des Églises chrétiennes ont insisté auprès des rédacteurs du futur Traité constitutionnel de l’Union européenne afin qu’y figure une référence aux Églises et institutions religieuses. Il nous paraı̂t en effet souhaitable que, dans le plein respect de la laı̈cité, trois éléments complémentaires soient reconnus: la liberté religieuse dans sa dimension non seulement individuelle et cultuelle mais également Acta Ioannis Pauli Pp. II 325 sociale et corporative; l’opportunité d’un dialogue et d’une consultation structurés entre les Gouvernants et les communautés de croyants; le respect du statut juridique dont les Églises et les institutions religieuses jouissent déjà dans les États membres de l’Union. Une Europe qui désavouerait son passé, qui nierait le fait religieux et qui n’aurait aucune dimension spirituelle serait bien démunie face à l’ambitieux projet qui mobilise ses énergies: construire l’Europe de tous! L’Afrique, elle aussi, nous donne aujourd’hui l’occasion de nous réjouir: l’Angola a commencé sa reconstruction; le Burundi a pris le chemin qui pourrait conduire à la paix et attend de la communauté internationale compréhension et aide financière; la République démocratique du Congo s’est engagée sérieusement dans un dialogue national qui devrait conduire à la démocratie. Le Soudan a également fait preuve de bonne volonté, même si le chemin vers la paix est long et ardu. On doit se féliciter sans aucun doute de tels progrès et encourager les responsables politiques à n’épargner aucun effort pour que, petit à petit, les peuples d’Afrique connaissent un début de pacification et donc de prospérité, à l’abri des luttes ethniques, de l’arbitraire et de la corruption. C’est pourquoi nous ne pouvons que déplorer les graves événements qui secouent la Côte-d’Ivoire et la République Centrafricaine, tout en invitant leurs habitants à déposer les armes, à respecter leurs Constitutions respectives et à jeter les bases d’un dialogue national. Il sera alors aisé d’impliquer toutes les composantes de la communauté nationale dans l’élaboration d’un projet de société où tous se retrouvent. En outre, il est bon de constater que, de plus en plus, les Africains tentent de trouver les solutions les plus adaptées à leurs problèmes, grâce à l’action de l’Union africaine et à des médiations régionales efficaces. 6. Excellences, Mesdames et Messieurs, une constatation s’impose: l’indépendance des États ne peut se concevoir désormais que dans l’interdépendance. Tous sont liés dans le bien comme dans le mal. Pour cela, justement, il convient de savoir distinguer le bien du mal et de les appeler par leur nom. À leur sujet, quand le doute ou la confusion s’installent, les plus grands maux sont à redouter, comme l’histoire nous l’a maintes fois enseigné. Pour éviter de tomber dans le chaos deux exigences me semblent s’imposer. D’abord retrouver au sein des États et entre les États la valeur primordiale de la loi naturelle, qui a inspiré jadis le droit des gens et les premiers penseurs du droit international. Même si certains remettent aujourd’hui en question sa validité, je suis convaincu que ses principes généraux et universels sont toujours capables de faire mieux percevoir l’unité du genre humain 326 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale et de favoriser le perfectionnement de la conscience des gouvernants comme des gouvernés. Ensuite l’action persévérante d’hommes d’État probes et désintéressés. En effet, l’indispensable compétence professionnelle des responsables politiques ne peut être légitimée que par l’attachement à de fortes convictions éthiques. Comment pourrait-on prétendre traiter des affaires du monde sans référence à cet ensemble de principes qui sont à la base de ce « bien commun universel » dont l’encyclique Pacem in terris du Pape Jean XXIII a si bien parlé? Il sera toujours possible à un dirigeant logique avec ses convictions de se refuser à des situations d’injustice ou à des déviances institutionnelles, ou d’y mettre fin. Nous retrouvons là, je crois, ce que l’on appelle couramment aujourd’hui la « bonne gouvernance ». Le bien-être matériel et spirituel de l’humanité, la tutelle des libertés et des droits de la personne humaine, le service public désintéressé, la proximité avec les situations concrètes, passent avant tout programme politique et constituent une exigence éthique qui est le mieux à même d’assurer la paix intérieure des nations et la paix entre les États. 7. Il est évident que, pour un croyant, s’ajoutent à ces motivations celles que lui donne la foi en un Dieu créateur et père de tous les hommes, qui lui confie la gestion de la terre et le devoir de l’amour fraternel. C’est dire combien l’État a tout intérêt à veiller à ce que la liberté religieuse, droit naturel — c’est-à-dire à la fois individuel et social —, soit effectivement garantie à tous. Comme j’ai eu l’occasion de le dire, des croyants qui se sentent respectés dans leur foi, qui voient leurs communautés juridiquement reconnues, collaboreront avec d’autant plus de conviction au projet commun de la société civile dont ils sont membres. Vous comprendrez alors que je me fasse le porte-parole de tous les chrétiens qui, de l’Asie à l’Europe, sont encore victimes de violence et d’intolérance, comme cela s’est produit tout récemment à l’occasion de la célébration de Noël. Le dialogue œcuménique entre chrétiens et les contacts respectueux avec les autres religions, en particulier avec l’Islam, sont le meilleur antidote aux dérives sectaires, au fanatisme ou au terrorisme religieux. En ce qui concerne l’Église catholique, je ne mentionnerai qu’une situation, qui est pour moi cause de grande souffrance: le sort réservé à des communautés catholiques dans la Fédération de Russie qui, depuis des mois, voient certains de leurs pasteurs empêchés de les rejoindre pour des raisons administratives. Le Saint-Siège attend des autorités gouvernementales des décisions concrètes qui mettent un terme à cette crise et qui soient conformes aux engagements internationaux souscrits par la Russie Acta Ioannis Pauli Pp. II 327 moderne et démocratique. Les catholiques russes veulent vivre comme leurs frères du reste du monde, avec la même liberté et la même dignité. 8. Excellences, Mesdames et Messieurs, nous qui sommes réunis en ce lieu, symbole de spiritualité, de dialogue et de paix, puissions-nous contribuer par notre action quotidienne à ce que tous les peuples de la terre avancent, dans la justice et la concorde, vers des situations plus heureuses et plus justes, loin de la pauvreté, de la violence et des menaces de guerre! Veuille Dieu combler vos personnes ainsi que tous ceux que vous représentez d’abondantes bénédictions! Bonne et heureuse Année pour tous! VI Ad quosdam episcopos Brasiliae.* Senhores Cardeais Venerados Irmãos no episcopado 1. Depois de me ter encontrado pessoalmente com cada um de vós nos dias passados, é-me grato agora saudar-vos conjuntamente e, por vosso intermédio, agradecer a Deus esta ocasião de entrar em contato com as Comunidades cristãs que representais, a todas elas dirigindo neste momento uma saudação afetuosa e sincera. Transmiti-lhes, amados Irmãos, os meus mais cordiais sentimentos, assegurando a minha solidariedade espiritual aos sacerdotes, aos religiosos e às religiosas, ao laicado cristão, aos jovens, aos doentes e a todas as componentes do Povo de Deus. A D. Fernando Antônio Figueiredo, Bispo de Santo Amaro e Presidente do Regional Sul 1, o meu agradecimento pela sua gentil atenção e pelas expressões de obséquio que há pouco me dirigiu também em vosso nome. 2. « A época em que vivemos — escrevi na encı́clica Redemptoris missio — é ao mesmo tempo dramática e fascinante. Se por um lado parece que os homens vão no encalço da prosperidade material, mergulhando cada vez mais no consumismo materialista, por outro lado manifestam a angustiante procura de sentido, a necessidade de vida interior, o desejo de aprender novas formas e meios de concentração e de oração. Não só nas culturas densas de religiosidade, mas também nas sociedades secularizadas, procura-se a dimen* Die 23 Iannuarii 2003. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 328 são espiritual da vida como antı́doto à desumanização ».1 É o chamado « ressurgimento religioso » que, embora não desprovido de ambiguidades, contém todavia fermentos e estı́mulos a não transcurar. Vós percebeis quão difundida é esta exigência de Deus entre a vossa gente, uma população tradicionalmente ancorada nos perenes princı́pios do cristianismo, mas submetida a influências negativas de vária ordem. Porventura o fenômeno das seitas, que também nas vossas terras se está difundindo com incidência intermitente de zona para zona e com pontas acentuadas de proselitismo entre as pessoas mais fracas social e culturalmente, não é um sinal concreto de uma insatisfeita aspiração ao sobrenatural? Não constitui ele para vós, Pastores, um autêntico desafio a renovar o estilo do acolhimento dentro das comunidades eclesiais e um estı́mulo premente a uma nova e corajosa evangelização, que desenvolva formas adequadas de catequese, sobretudo para os adultos? Bem sabeis que, na base dessa difusão, há também muitas vezes uma grande carência de formação religiosa, com a consequente indecisão acerca da necessidade da fé em Cristo e da adesão à Igreja por Ele instituı́da. Tende-se a apresentar as religiões e as várias experiências espirituais como niveladas a um mı́nimo denominador comum, que as tornaria praticamente equivalentes, com o resultado de que toda a pessoa seria livre de percorrer indiferentemente um dos muitos caminhos propostos para alcançar a desejada salvação. Se a isto se acrescentar o proselitismo arrojado, que caracteriza algum grupo particularmente ativo e invasivo destas seitas, compreende-se logo como é urgente hoje sustentar a fé dos cristãos, dando-lhes a possibilidade de uma contı́nua formação religiosa, para aprofundarem cada vez melhor a relação pessoal com Cristo. O vosso esforço deve ser principalmente prevenir esse perigo, consolidando nos fiéis a prática da vida cristã e favorecendo o crescimento do espı́rito de autêntica fraternidade no seio de cada uma das comunidades eclesiais. 3. Desde Roma, acompanhei com especial interesse o desenrolar do XIV Congresso Eucarı́stico Nacional realizado em Campinas, que contou com a participação de uma multidão de brasileiros reunida à volta da Eucaristia, na presença do meu representante e Legado especial, o Cardeal José Saraiva Martins. Aquele foi, sobretudo, um momento de comunhão, de vitalidade e de esperançosa celebração da Igreja de hoje no Brasil. Faço votos de que este acontecimento tenha despertado a consciência cristã do povo fiel da vossa 1 N. 38. Acta Ioannis Pauli Pp. II 329 terra, encorajando-o para o compromisso de uma vida exemplar que estreite os vı́nculos de comunhão e reconciliação na fé e no amor, para ser também fermento daquela renovação interior a que antes me referia. A Eucaristia é, com efeito, o supremo bem espiritual da Igreja porque contém o próprio Cristo, nossa Páscoa e Pão vivo, que com sua carne dá a vida ao mundo.2 Deste modo, assim como o coração leva a vitalidade a todas as partes do corpo humano, também a vida eucarı́stica chegará — a partir do altar do sacrifı́cio, da presença real e da comunhão — a todas as zonas do corpo celestial, e fará sentir os seus efeitos salutares também nos complexos tecidos da sociedade, por meio dos cristãos que prolongam hoje a ação de Redentor no mundo. 4. A Eucaristia deve estar, pois, no centro da Pastoral para irradiar a sua força sobrenatural em todos os ambientes cristãos, tanto de evangelização, de catequese e da múltipla ação caritativa, quanto no compromisso de renovação social e de justiça em favor de todos, começando pelo respeito da vida e dos direitos de cada pessoa, e no empenho em favor da famı́lia, do ensino a todos os nı́veis, da reta ordem polı́tica e da promoção da moralidade pública e privada. Mas para dar toda a sua eficácia à ação eucarı́stica, deve-se cuidar sempre da digna e genuı́na celebração do mistério, segundo a doutrina e as diretrizes da Igreja, como recordei em diversas ocasiões.3 Com efeito, a celebração da Eucaristia a Igreja, além de participar na eficácia redentora do mistério de Cristo, desempenha uma pedagogia da fé e da vida através da proclamação da Palavra, das orações, dos ritos e de todo o simbolismo eclesial da liturgia. Por isso, qualquer manipulação destes elementos incide negativamente na pedagogia da fé; por outro lado, a reta, ativa e conseqüente participação litúrgica, segundo as normas aprovadas pela Igreja, constrói a fé e a vida dos fiéis. Quero, pois, exortar-vos a conservar a genuı́na celebração da liturgia, esforçando-vos para que sejam seguidas as indicações da Santa Sé e as que competem à vossa Conferência episcopal. Recordai nisto o dever de os Bispos serem « moderadores, promotores e guardiães de toda a vida litúrgica » nas suas respectivas dioceses.4 2 3 4 Cf. Presbyterorum ordinis, 5. Cf. Carta Dominicae cenae, 12. Cân. 835 § 1. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 330 5. Na esteira deste serviço pastoral, desejaria submeter à vossa consideração alguns temas sobre os quais venho insistindo, para dar novo impulso à evangelização nas Comunidades que vos estão sujeitas. Como não recordar, inicialmente, aquele meu apelo a dar « particular relevo à Eucaristia dominical e ao próprio domingo, considerado um dia especial de festa, dia do Senhor ressuscitado e dom do Espı́rito, verdadeira Páscoa da semana » 5? Numa época de grandes manifestações populares movidas, às vezes, por objetivos superficiais, faz-se necessário restaurar, pela ação da graça, o mundo interior das almas infinitamente mais rico de valores e de esperanças. « As nossas comunidades, amados irmãos e irmãs — dizia eu — devem tornar-se autênticas “escolas” de oração, onde o encontro com Cristo não se exprima apenas em pedidos de ajuda, mas também em ação de graças, louvor, adoração, contemplação ».6 O que significa isto, senão dar novo impulso aos valores da Eucaristia, tanto na Santa Missa quanto nas diferentes manifestações eucarı́sticas: Congressos, Procissões eucarı́sticas, Adorações do Santı́ssimo, Horas Santas e assim por diante? É preciso ensinar a rezar pessoalmente, e não a coletivizar a oração. E o encontro semanal do cristão com Deus, na Missa e nas outras manifestações litúrgicas, deve poder proporcionar uma maior intimidade com o seu Senhor, porque o « Reino de Deus está no meio de vós » 7, assim como o sacerdote reza juntamente com o povo, pedindo a Deus no Pai-Nosso: « venha a nós o vosso Reino ». Se a Liturgia da Palavra é um « diálogo de Deus com o seu povo », este « sente-se chamado a corresponder a este diálogo de amor, agradecendo e louvando mas, ao mesmo tempo, verificando a própria fidelidade no esforço por uma contı́nua conversão ».8 Os meios proporcionados para um correto entendimento da Eucaristia: a homilia e a preparação catequética, os Folhetos do Domingo etc., devem poder enriquecer a expectativa do povo por este dia. Caso contrário, tendem a esvaziar o conteúdo do Sacramento e da mesma mensagem litúrgica. Por isso, a Celebração eucarı́stica não pode nem deve transformar-se numa ocasião para reivindicações de cunho polı́tico como, às vezes, são sugeridas em publicações de caráter nacional, editadas para as Missas do domingo. 5 6 7 8 Novo millennio ineunte, 35. Ibid., 33. Lc 17, 21. Carta ap. Dies Domini, 41. Acta Ioannis Pauli Pp. II 331 6. Outro dos temas de considerável importância para as vossas dioceses consiste na religiosidade popular. O necessário crescimento na fé e o testemunho evangélico na transformação das realidades temporais segundo os desı́gnios de Deus devem levar os fiéis da Igreja a uma participação ativa na vida litúrgica e sacramental. Com efeito, o Concı́lio recorda-nos que a liturgia é « a meta para a qual se encaminha a ação da Igreja e a fonte de onde promana toda a sua força. Na verdade, o trabalho apostólico ordena-se a que todos os que se tornaram filhos de Deus pela fé e pelo Batismo... participem no sacrifı́cio e comam a Ceia do Senhor ».9 Daı́ decorre que as ações litúrgicas, enquanto « celebrações da Igreja, que é “sacramento da unidade” » 10, devem ser disciplinadas unicamente pela autoridade competente 11, exigindo de todos grande e respeitosa fidelidade aos ritos e aos textos autênticos. Uma errada aplicação do valor da criatividade e da espontaneidade nas celebrações, mesmo se tı́pica de tantas manifestações da vida do vosso povo, não deve alterar os ritos e os textos e, sobretudo, o sentido do mistério que se celebra na Liturgia. 7. Não me é desconhecido, todavia, que a vossa pastoral litúrgica convive com a presença de vários grupos culturais, que são uma manisfestação a mais da catolicidade da Igreja. Muitos destes grupos vivem nas áreas urbanas, um ao lado do outro, transformando a sua cultura em perfeita simbiose. Este fenômeno implica uma resposta particularmente sensı́vel, confiada ao vosso critério e prudência pastoral. Como compreenderão, o respeito pelas diversas culturas e a correspondente inculturação evangélica abordam questões que merecem um destaque à parte. Certamente, não é possı́vel descurar aqui a consideração da cultura afro-brasileira no quadro mais amplo da evangelização « ad gentes », e que hoje é bem presente na vossa reflexão teológica e pastoral. Trata-se da delicada questão de aculturação, especialmente nos ritos litúrgicos, no vocabulário e nas expressões musicais e corporais tı́picas da cultura afro-brasileira. É bem sabido que a interação do cristianismo com os costumes e as tradições africanas trouxe ao vocabulário, à sintaxe e à prosódia da lı́ngua portuguesa falada no Brasil uma feição própria. A presença do elemento negro na arte sacra barroca do perı́odo colonial, que deixou tão belos monumentos arquitetônicos e de escultura religiosa, e incorporou a música sacra e profana nos 9 10 11 Sacrosanctum Concilium, 10. Ibid., 26. Cân. 838 § 4. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 332 festejos da religiosidade popular marcou, de modo inconfundı́vel, as expressões culturais mais autênticas desta sociedade multirracial que é o Brasil. É evidente, porém, que se estaria distanciando da finalidade especı́fica da evangelização, acentuar um destes elementos formadores da cultura brasileira, isolá-lo deste processo interativo tão enriquecedor, de modo quase a se tornar necessária a criação de uma nova liturgia própria para as pessoas de cor. Seria incomprensı́vel dar ao rito litúrgico uma apresentação externa e uma estruturação — nas vestes, na linguagem, no canto, nas cerimônias e objetos litúrgicos — baseada nos chamados cultos afro-brasileiros, sem a rigorosa aplicação de um discernimento sério e profundo acerca da sua compatibilidade com a Verdade revelada por Jesus Cristo. É necessário manter, por exemplo, uma adequada e prudente vigilância em certos ritos que inspiram a aproximação do augusto Mistério Trinitário ao panteão dos espı́ritos e divindades dos cultos africanos, pois corre-se o risco de modificar as fórmulas sacramentais em sua referência trinitária; mais ainda, deve-se assinalar, corrigindo oportunamente, a introdução no rito sacramental de ritos, cantos e objetos pertencentes explicitamente ao universo dos cultos afro-brasileiros. A Igreja Católica vê com interesse estes cultos, mas considera nocivo o relativismo concreto de uma prática comum de ambos ou de uma mistura entre eles, como se tivessem o mesmo valor, pondo em perigo a identidade da fé católica. Ela sente-se no dever de afirmar que o sincretismo é danoso quando compromete a verdade do rito cristão e a expressão da fé, em detrimento de uma autêntica evangelização. A tarefa de adaptação e de inculturação é importante para o futuro do renovamento da vida litúrgica. A Constituição conciliar sobre a Sagrada Liturgia estabeleceu os seus princı́pios.12 Por sua vez, a Instrução sobre a « Liturgia Romana e a inculturação » aprofundou o tema e precisou os procedimentos que devem ser seguidos por parte das Conferências episcopais, à luz do Direito Canônico, depois da reforma litúrgica.13 8. Na vossa ação evangelizadora, um setor que merece toda atenção da solicitude pastoral é o das comunidades indı́genas. No ano passado, vossa Conferência episcopal propôs como tema da Campanha da Fraternidade: « A Fraternidade e os povos indı́genas ». Alegra-me saber que a Pastoral diocesana de algumas Igrejas particulares vem contribuindo decididamente para que as comunidades indı́genas tomem maior consciência da sua própria identida12 13 Cf. nn. 37-40. Cf. Ins. Varietates legitimae, 62 e 65-68. Acta Ioannis Pauli Pp. II 333 de, dos valores das suas culturas e do lugar que devem ocupar no conjunto da população brasileira. A celebração do V Centenário da Evangelização do Brasil propiciou também a ocasião para renovar o empenho na evangelização das comunidades indı́genas do Paı́s. O Evangelho deve continuar penetrando na cultura indı́gena, e tornar possı́vel a sua expressão na vida comunitária, na fé e na liturgia. Sirva-me a ocasião para reiterar aqui, que uma Igreja viva e unida à volta de seus Pastores será a melhor defesa, para rebater a obra desagregadora que certas seitas estão realizando entre os vossos fiéis, semeando entre eles a confusão e desvirtuando o conteúdo da mensagem cristã. 9. Ao terminar este encontro, desejo reiterar-vos, queridos Irmãos, a minha gratidão pelos esforços realizados nos diferentes campos da ação pastoral; pelo bom espı́rito com que guiais o Povo de Deus; pela decidida vontade de servir o homem, através do anúncio do Evangelho que salva todo aquele que crê em Jesus Cristo.14 Ao encorajar-vos a prosseguir com renovado empenho na vossa missão, peço-vos que leveis a minha afetuosa saudação e bênção aos vossos sacerdotes, religiosos, religiosas e fiéis, em especial àqueles que estão doentes, são idosos ou sofrem por qualquer causa, os quais têm sempre um lugar particular no coração do Papa. Que Nossa Senhora Aparecida interceda diante do Senhor pela santidade de todos os fiéis do Brasil, pela prosperidade da Nação, pelo bem-estar de cada uma das suas famı́lias. Com estes ardentes votos, concedo-vos de coração a Bênção Apostólica. VII Ad Pontificium Consilium de Legum textibus.* 1. Sono molto lieto di accogliervi, cari partecipanti alla Giornata Accademica organizzata dal Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi sui « Vent’anni di esperienza canonica », che sono trascorsi da quando, il 25 gennaio 1983, ebbi la gioia di promulgare il nuovo Codex Iuris Canonici. Ringrazio di cuore il Presidente del Pontificio Consiglio, l’Arcivescovo Julián Herranz, per i sentimenti espressi a nome di tutti e per la efficace illustrazione del Convegno. 14 Cf. Rm 1, 16. —————— * Die 24 Ianuarii 2003. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 334 La coincidenza tra la data di promulgazione del nuovo Codice di Diritto Canonico e quella del primo annuncio del Concilio — ambedue gli eventi portano la data del 25 gennaio —, mi induce a ribadire ancora una volta lo stretto rapporto esistente tra il Concilio e il nuovo Codice. Non si deve infatti dimenticare che il beato Giovanni XXIII, nel manifestare il proposito di indire il Concilio Vaticano II, rivelava di voler procedere anche alla riforma della disciplina canonica. Proprio pensando a questo, nella Costituzione apostolica Sacræ disciplinæ leges sottolineavo che tanto il Concilio quanto il nuovo Codice erano scaturiti « da un’unica e medesima intenzione, che è quella di restaurare la vita cristiana. Da una tale intenzione, in effetti, tutta l’opera del Concilio ha tratto le sue norme e il suo orientamento ».1 In questi vent’anni si è potuto constatare fino a che punto la Chiesa avesse bisogno del nuovo Codice. Felicemente le voci di contestazione del diritto sono ormai piuttosto superate. Tuttavia, sarebbe ingenuo ignorare quanto resta da fare per consolidare nelle presenti circostanze storiche una vera cultura giuridico-canonica e una prassi ecclesiale attenta alla intrinseca dimensione pastorale delle leggi della Chiesa. 2. L’intenzione che ha presieduto la redazione del nuovo Corpus Iuris Canonici è stata ovviamente quella di mettere a disposizione dei Pastori e di tutti i fedeli uno strumento normativo chiaro, che contenesse gli aspetti essenziali dell’ordine giuridico. Sarebbe però del tutto semplicistico e fuorviante concepire il diritto della Chiesa come un mero insieme di testi legislativi, secondo l’ottica del positivismo giuridico. Le norme canoniche, infatti, si rifanno ad una realtà che le trascende; tale realtà non è solo composta di dati storici e contingenti, ma comprende anche aspetti essenziali e permanenti nei quali si concretizza il diritto divino. Il nuovo Codice di Diritto Canonico — e questo criterio vale anche per il Codice dei Canoni delle Chiese Orientali — deve essere interpretato ed applicato in quest’ottica teologica. In tal modo, si possono evitare certi riduzionismi ermeneutici che impoveriscono la scienza e la prassi canonica, allontanandole dal loro vero orizzonte ecclesiale. Ciò avviene, com’è ovvio, soprattutto quando si pone la normativa canonica al servizio di interessi estranei alla fede e alla morale cattolica. 3. In primo luogo, perciò, il Codice va contestualizzato nella tradizione giuridica della Chiesa. Non si tratta di coltivare un’astratta erudizione storica, ma di penetrare in quel flusso di vita ecclesiale che è la storia del Diritto 1 AAS, 75, 1983, pars II, pag. VIII. Acta Ioannis Pauli Pp. II 335 Canonico, per trarne lume nell’interpretazione della norma. I testi codiciali, infatti, si inseriscono in un insieme di fonti giuridiche, che non è possibile ignorare senza esporsi all’illusione razionalistica di una norma esaustiva di ogni problema giuridico concreto. Una simile mentalità astratta si rivela infeconda, soprattutto perché non tiene conto dei problemi reali e degli obiettivi pastorali che sono alla base delle norme canoniche. Riduzionismo anche più pericoloso è quello che pretende di interpretare ed applicare le leggi ecclesiastiche distaccandole dalla dottrina del Magistero. Secondo tale visione, i pronunciamenti dottrinali non avrebbero alcun valore disciplinare, valore che sarebbe da riconoscere soltanto agli atti formalmente legislativi. È noto che, in quest’ottica riduzionista, si è arrivati talvolta ad ipotizzare perfino due diverse soluzioni dello stesso problema ecclesiale: l’una ispirata ai testi magisteriali, l’altra a quelli canonici. Alla base di una simile impostazione vi è un’idea di Diritto Canonico molto impoverita, quasi che esso si identificasse con il solo dettato positivo della norma. Cosı̀ non è: la dimensione giuridica infatti, essendo teologicamente intrinseca alle realtà ecclesiali, può essere oggetto di insegnamenti magisteriali, anche definitivi. Questo realismo nella concezione del diritto fonda un’autentica interdisciplinarità tra la scienza canonistica e le altre scienze sacre. Un dialogo davvero proficuo deve partire da quella realtà comune che è la vita stessa della Chiesa. Pur studiata da angolature diverse nelle varie discipline scientifiche, la realtà ecclesiale rimane identica a se stessa e, come tale, può consentire un interscambio reciproco fra le scienze sicuramente utile a ciascuna. 4. Una delle novità più significative del Codice di Diritto Canonico, come pure del successivo Codice dei Canoni delle Chiese Orientali, è la normativa che i due Testi contengono sui doveri e diritti di tutti i fedeli.2 In realtà, il riferimento della norma canonica al mistero della Chiesa, auspicato dal Vaticano II,3 passa anche attraverso la via maestra della persona, dei suoi diritti e doveri, tenendo ovviamente ben presente il bene comune della società ecclesiale. Proprio questa dimensione personalistica dell’ecclesiologia conciliare consente di comprendere meglio lo specifico ed insostituibile servizio che la Gerarchia ecclesiastica deve prestare per il riconoscimento e la tutela dei diritti dei singoli e delle comunità nella Chiesa. Né in teoria né in pratica si può prescindere dall’esercizio della potestas regiminis e, più in generale, dell’intero 2 3 Cfr CIC, cann. 208-223; CCEO, cann. 7-20. Cfr Decr. Optatam totius, 16. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 336 munus regendi gerarchico, quale via per dichiarare, determinare, garantire e promuovere la giustizia intraecclesiale. Tutti gli strumenti tipici attraverso cui si esercita la potestas regiminis — leggi, atti amministrativi, processi, sanzioni canoniche — acquistano cosı̀ il loro vero senso, quello di un autentico servizio pastorale in favore delle persone e delle comunità che compongono la Chiesa. Talvolta tale servizio può essere frainteso e contestato: proprio allora esso si rivela più necessario per evitare che, in nome di pretese esigenze pastorali, si prendano decisioni che possono causare e addirittura favorire inconsciamente delle vere ingiustizie. 5. Consapevole dell’importanza del contributo specifico che, come canonisti, voi recate al bene della Chiesa e delle anime, vi esorto a perseverare con rinnovato slancio nella vostra dedizione allo studio e alla formazione canonistica delle nuove generazioni. Ciò non mancherà di favorire un significativo apporto ecclesiale a quella pace, opera della giustizia,4 per la quale ho chiesto di pregare specialmente in quest’Anno del Rosario.5 Con questi auspici a tutti imparto con affetto la mia Benedizione. NUNTII I Ob diem migratoribus et profugis dicatum. 1. Migration has become a widespread phenomenon in the modern-day world and involves all nations, either as countries of departure, of transit or of arrival. It affects millions of human beings, and presents a challenge that the pilgrim Church, at the service of the whole human family, cannot fail to take up and meet in the Gospel spirit of universal charity. This year’s World Day of Migrants and Refugees should be a time of special prayer for the needs of all who, for whatever reason, are far from home and family; it should be a day of serious reflection on the duties of Catholics towards these brothers and sisters. Among those particularly affected are the most vulnerable of foreigners: undocumented migrants, refugees, asylum seekers, those displaced by con4 5 Cfr Is 32, 17. Cfr Lett. ap. Rosarium Virginis Mariæ, nn. 6 e 40. Acta Ioannis Pauli Pp. II 337 tinuing violent conflicts in many parts of the world, and the victims — mostly women and children — of the terrible crime of human trafficking. Even in the recent past we have witnessed tragic instances of forced movements of peoples for ethnic and nationalistic pretensions, which have added untold misery to the lives of targeted groups. At the root of these situations there are sinful intentions and actions that go contrary to the Gospel and constitute a call to Christians everywhere to overcome evil with good. 2. Membership in the Catholic community is not determined by nationality, or by social or ethnic origin, but essentially by faith in Jesus Christ and Baptism in the name of the Holy Trinity. The “cosmopolitan” make-up of the People of God is visible today in practically every particular Church because migration has transformed even small and formerly isolated communities into pluralist and inter-cultural realities. Places that until recently rarely saw an outsider are now home to people from different parts of the world. More and more, for example, the Sunday Eucharist involves hearing the Good News proclaimed in languages not heard before, thus giving new expression to the exhortation of the ancient psalm: “Praise the Lord, all you nations, glorify him all you peoples”.1 These communities therefore have new opportunities of living the experience of catholicity, a mark of the Church expressing her essential openness to all that is the work of the Spirit in every people. The Church understands that restricting membership of a local community on the basis of ethnic or other external characteristics would be an impoverishment for all concerned, and would contradict the basic right of the baptized to worship and take part in the life of the community. Moreover, if newcomers feel unwelcome as they approach a particular parish community because they do not speak the local language or follow local customs, they easily become “lost sheep”. The loss of such “little ones” for reasons of even latent discrimination should be a cause of grave concern to pastors and faithful alike. 3. This takes us back to a subject which I have often mentioned in my Messages for the World Day of Migrants and Refugees, namely, the Christian duty to welcome whoever comes knocking out of need. Such openness builds up vibrant Christian communities, enriched by the Spirit with the gifts brought to them by new disciples from other cultures. This basic expression of evangelical love is likewise the inspiration of countless programmes of 1 Ps. 116: 1. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 338 solidarity towards migrants and refugees in all parts of the world. To understand the extent of this ecclesial heritage of practical service to immigrants and displaced people we need only to remember the achievements and legacy of such figures as saint Frances Xavier Cabrini or bishop John Baptist Scalabrini, or the extensive present-day action of the Catholic relief agency “Caritas” and of the International Catholic Migration Commission. Often, solidarity does not come easily. It requires training and a turning away from attitudes of closure, which in many societies today have become more subtle and penetrating. To deal with this phenomenon, the Church possesses vast educational and formative resources at all levels. I therefore appeal to parents and teachers to combat racism and xenophobia by inculcating positive attitudes based on Catholic social doctrine. 4. Being ever more deeply rooted in Christ, Christians must struggle to overcome any tendency to turn in on themselves, and learn to discern in people of other cultures the handiwork of God. Only genuine evangelical love will be strong enough to help communities pass from mere tolerance of others to real respect for their differences. Only Christ’s redeeming grace can make us victorious in the daily challenge of turning from egoism to altruism, from fear to openness, from rejection to solidarity. Understandably, as I urge Catholics to excel in the spirit of solidarity towards newcomers among them, I also invite the immigrants to recognize the duty to honour the countries which receive them and to respect the laws, culture and traditions of the people who have welcomed them. Only in this way will social harmony prevail. The path to true acceptance of immigrants in their cultural diversity is actually a difficult one, in some cases a real Way of the Cross. That must not discourage us from pursuing the will of God, who wishes to draw all peoples to himself in Christ, through the instrumentality of his Church, the sacrament of the unity of all mankind.2 At times that path needs a prophetic word that points out what is wrong and encourages what is right. When tensions arise, the credibility of the Church in her doctrine on the fundamental respect due to each person rests on the moral courage of pastors and faithful to “stake everything on love”.3 5. It hardly needs to be said that mixed cultural communities offer unique opportunities to deepen the gift of unity with other Christian Churches 2 3 Cf. Lumen gentium, 1. Cf. Novo millennio ineunte, 47. Acta Ioannis Pauli Pp. II 339 and ecclesial communities. Many of them in fact have worked within their own communities and with the Catholic Church to form societies in which the cultures of migrants and their special gifts are sincerely appreciated, and in which manifestations of racism, xenophobia and exaggerated nationalism are prophetically opposed. May Mary our Mother, who also experienced rejection at the very time when she was about to give her Son to the world, help the Church to be the sign and instrument of the unity of cultures and nations in one single family. May she help all of us to witness in our lives to the Incarnation and the constant presence of Christ, who through us wishes to continue in history and in the world his work of liberation from all forms of discrimination, rejection and marginalization. May God’s abundant blessings be with those who welcome the stranger in Christ’s name. From the Vatican, 24 October 2002. IOANNES PAULUS PP. II II Ob diem I Ianuarii anni MMIII PACEM IN TERRIS: A PERMANENT COMMITMENT 1. Almost forty years ago, on Holy Thursday, 11 April 1963, Pope John XXIII published his epic Encyclical Letter Pacem in terris. Addressing himself to “all men of good will”, my venerable predecessor, who would die just two months later, summed up his message of “peace on earth” in the first sentence of the Encyclical: “Peace on earth, which all men of every era have most eagerly yearned for, can be firmly established and sustained only if the order laid down by God be dutifully observed” (Introduction: AAS, 55 [1963], 257). Speaking peace to a divided world 2. The world to which John XXIII wrote was then in a profound state of disorder. The twentieth century had begun with great expectations for progress. Yet within sixty years, that same century had produced two World Wars, devastating totalitarian systems, untold human suffering, and the greatest persecution of the Church in history. 340 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale Only two years before Pacem in terris, in 1961, the Berlin Wall had been erected in order to divide and set against each other not only two parts of that City but two ways of understanding and building the earthly city. On one side and the other of the Wall, life was to follow different patterns, dictated by antithetical rules, in a climate of mutual suspicion and mistrust. Both as a world-view and in real life, that Wall traversed the whole of humanity and penetrated people’s hearts and minds, creating divisions that seemed destined to last indefinitely. Moreover, just six months before the Encyclical, and just as the Second Vatican Council was opening in Rome, the world had come to the brink of a nuclear war during the Cuban Missile Crisis. The road to a world of peace, justice and freedom seemed blocked. Humanity, many believed, was condemned to live indefinitely in that precarious condition of “cold war”, hoping against hope that neither an act of aggression nor an accident would trigger the worst war in human history. Available atomic arsenals meant that such a war would have imperilled the very future of the human race. The four pillars of peace 3. Pope John XXIII did not agree with those who claimed that peace was impossible. With his Encyclical, peace — in all its demanding truth — came knocking on both sides of the Wall and of all the other dividing walls. The Encyclical spoke to everyone of their belonging to the one human family, and shone a light on the shared aspiration of people everywhere to live in security, justice and hope for the future. With the profound intuition that characterized him, John XXIII identified the essential conditions for peace in four precise requirements of the human spirit: truth, justice, love and freedom (cf. ibid., I: l.c., 265-266). Truth will build peace if every individual sincerely acknowledges not only his rights, but also his own duties towards others. Justice will build peace if in practice everyone respects the rights of others and actually fulfils his duties towards them. Love will build peace if people feel the needs of others as their own and share what they have with others, especially the values of mind and spirit which they possess. Freedom will build peace and make it thrive if, in the choice of the means to that end, people act according to reason and assume responsibility for their own actions. Looking at the present and into the future with the eyes of faith and reason, Blessed John XXIII discerned deeper historical currents at work. Things were not always what they seemed on the surface. Despite wars Acta Ioannis Pauli Pp. II 341 and rumours of wars, something more was at work in human affairs, something that to the Pope looked like the promising beginning of a spiritual revolution. A new awareness of human dignity and inalienable human rights 4. Humanity, John XXIII wrote, had entered a new stage of its journey (cf. ibid., I: l.c., 267-269). The end of colonialism and the rise of newly independent States, the protection of workers’ rights, the new and welcome presence of women in public life, all testified to the fact that the human race was indeed entering a new phase of its history, one characterized by “the conviction that all men are equal by reason of their natural dignity” (ibid., I: l.c., 268). The Pope knew that that dignity was still being trampled upon in many parts of the world. Yet he was convinced that, despite the dramatic situation, the world was becoming increasingly conscious of certain spiritual values, and increasingly open to the meaning of those pillars of peace — truth, justice, love, and freedom (cf. ibid., I: l.c., 268-269). Seeking to bring these values into local, national and international life, men and women were becoming more aware that their relationship with God, the source of all good, must be the solid foundation and supreme criterion of their lives, as individuals and in society (cf. ibid.). This evolving spiritual intuition would, the Pope was convinced, have profound public and political consequences. Seeing the growth of awareness of human rights that was then emerging within nations and at the international level, Pope John XXIII caught the potential of this phenomenon and understood its singular power to change history. What was later to happen in central and eastern Europe would confirm his insight. The road to peace, he taught in the Encyclical, lay in the defence and promotion of basic human rights, which every human being enjoys, not as a benefit given by a different social class or conceded by the State but simply because of our humanity: “Any human society, if it is to be well-ordered and productive, must lay down as a foundation this principle, namely, that every human being is a person, that is, his nature is endowed with intelligence and free will. Indeed, precisely because he is a person he has rights and obligations, flowing directly and simultaneously from his very nature. And as these rights and obligations are universal and inviolable so they cannot in any way be surrendered” (ibid., 259). As history would soon show, this was not simply an abstract idea; it was an idea with profound consequences. Inspired by the conviction that every 342 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale human being is equal in dignity, and that society therefore had to adapt its form to that conviction, human rights movements soon arose and gave concrete political expression to one of the great dynamics of contemporary history: the quest for freedom as an indispensable component of work for peace. Emerging in virtually every part of the world, these movements were instrumental in replacing dictatorial forms of government with more democratic and participatory ones. They demonstrated in practice that peace and progress could only be achieved by respecting the universal moral law written on the human heart (cf. John Paul II, Address to the United Nations General Assembly, 5 October 1995, No. 3). The universal common good 5. On another point too Pacem in terris showed itself prophetic, as it looked to the next phase of the evolution of world politics. Because the world was becoming increasingly interdependent and global, the common good of humanity had to be worked out on the international plane. It was proper, Pope John XXIII taught, to speak of a “universal common good ” (Pacem in terris, IV: l.c., 292). One of the consequences of this evolution was the obvious need for a public authority, on the international level, with effective capacity to advance the universal common good; an authority which could not, the Pope immediately continued, be established by coercion but only by the consent of nations. Such a body would have to have as its fundamental objective the “recognition, respect, safeguarding, and promotion of the rights of the human person” (ibid., IV: l.c., 294). Not surprisingly therefore John XXIII looked with hope and expectation to the United Nations Organization, which had come into being on June 26, 1945. He saw that Organization as a credible instrument for maintaining and strengthening world peace, and he expressed particular appreciation of its 1948 Universal Declaration of Human Rights, which he considered “an approximation towards the establishment of a juridical and political organization of the world community” (ibid., IV: l.c., 295). What he was saying in fact was that the Declaration set out the moral foundations on which the evolution of a world characterized by order rather than disorder, and by dialogue rather than force, could proceed. He was suggesting that the vigorous defence of human rights by the United Nations Organization is the indispensable foundation for the development of that Organization’s capacity to promote and defend international security. Acta Ioannis Pauli Pp. II 343 Not only is it clear that Pope John XXIII’s vision of an effective international public authority at the service of human rights, freedom and peace has not yet been entirely achieved, but there is still in fact much hesitation in the international community about the obligation to respect and implement human rights. This duty touches all fundamental rights, excluding that arbitrary picking and choosing which can lead to rationalizing forms of discrimination and injustice. Likewise, we are witnessing the emergence of an alarming gap between a series of new “rights” being promoted in advanced societies — the result of new prosperity and new technologies — and other more basic human rights still not being met, especially in situations of underdevelopment. I am thinking here for example about the right to food and drinkable water, to housing and security, to self-determination and independence — which are still far from being guaranteed and realized. Peace demands that this tension be speedily reduced and in time eliminated. Another observation needs to be made: the international community, which since 1948 has possessed a charter of the inalienable rights of the human person, has generally failed to insist sufficiently on corresponding duties. It is duty that establishes the limits within which rights must be contained in order not to become an exercise in arbitrariness. A greater awareness of universal human duties would greatly benefit the cause of peace, setting it on the moral basis of a shared recognition of an order in things which is not dependent on the will of any individual or group. A new international moral order 6. Nevertheless it remains true that, despite many difficulties and setbacks, significant progress has been made over the past forty years towards the implementation of Pope John’s noble vision. The fact that States throughout the world feel obliged to honour the idea of human rights shows how powerful are the tools of moral conviction and spiritual integrity, which proved so decisive in the revolution of conscience that made possible the 1989 nonviolent revolution that displaced European communism. And although distorted notions of freedom as licence continue to threaten democracy and free societies, it is surely significant that, in the forty years since Pacem in Terris, much of the world has become more free, structures of dialogue and cooperation between nations have been strengthened, and the threat of a global nuclear war, which weighed so heavily on Pope John XXIII, has been effectively contained. 344 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale Boldly, but with all humility, I would like to suggest that the Church’s fifteen-hundred-year-old teaching on peace as “tranquillitas ordinis — the tranquillity of order” as Saint Augustine called it (De Civitate Dei, 19, 13), which was brought to a new level of development forty years ago by Pacem in terris, has a deep relevance for the world today, for the leaders of nations as well as for individuals. That there is serious disorder in world affairs is obvious. Thus the question to be faced remains: What kind of order can replace this disorder, so that men and women can live in freedom, justice, and security? And since the world, amid its disorder, continues nevertheless to be “ordered” and organized in various ways — economic, cultural, even political — there arises another equally urgent question: On what principles are these new forms of world order unfolding? These far-reaching questions suggest that the problem of order in world affairs, which is the problem of peace rightly understood, cannot be separated from issues of moral principle. This is another way of saying that the question of peace cannot be separated from the question of human dignity and human rights. That is one of the enduring truths taught by Pacem in terris, which we would do well to remember and reflect upon on this fortieth anniversary. Is this not the time for all to work together for a new constitutional organization of the human family, truly capable of ensuring peace and harmony between peoples, as well as their integral development? But let there be no misunderstanding. This does not mean writing the constitution of a global super-State. Rather, it means continuing and deepening processes already in place to meet the almost universal demand for participatory ways of exercising political authority, even international political authority, and for transparency and accountability at every level of public life. With his confidence in the goodness he believed could be found in every human person, Pope John XXIII called the entire world to a nobler vision of public life and public authority, even as he boldly challenged the world to think beyond its present state of disorder to new forms of international order commensurate with human dignity. The bond between peace and truth 7. Against those who think of politics as a realm of necessity detached from morality and subject only to partisan interests, Pope John XXIII, in Pacem in Terris, outlined a truer picture of human reality and indicated the path to a better future for all. Precisely because human beings are created with the capacity for moral choice, no human activity takes place outside the sphere of moral judgment. Politics is a human activity; therefore, it too is Acta Ioannis Pauli Pp. II 345 subject to a distinctive form of moral scrutiny. This is also true of international politics. As the Pope wrote: “The same natural law that governs the life and conduct of individuals must also regulate the relations of political communities with one another” (Pacem in terris, III: l.c., 279). Those who imagine that international public life takes place somewhere outside the realm of moral judgment need only reflect on the impact of human rights movements on the national and international politics of the twentieth century just concluded. These developments, anticipated by the teaching of the Encyclical, decisively refute the claim that international politics must of necessity be a “free zone” in which the moral law holds no sway. Perhaps nowhere today is there a more obvious need for the correct use of political authority than in the dramatic situation of the Middle East and the Holy Land. Day after day, year after year, the cumulative effect of bitter mutual rejection and an unending chain of violence and retaliation have shattered every effort so far to engage in serious dialogue on the real issues involved. The volatility of the situation is compounded by the clash of interests among the members of the international community. Until those in positions of responsibility undergo a veritable revolution in the way they use their power and go about securing their peoples’ welfare, it is difficult to imagine how progress towards peace can be made. The fratricidal struggle that daily convulses the Holy Land and brings into conflict the forces shaping the immediate future of the Middle East shows clearly the need for men and women who, out of conviction, will implement policies firmly based on the principle of respect for human dignity and human rights. Such policies are incomparably more advantageous to everyone than the continuation of conflict. A start can be made on the basis of this truth, which is certainly more liberating than propaganda, especially when that propaganda serves to conceal inadmissible intentions. The premises of a lasting peace 8. There is an unbreakable bond between the work of peace and respect for truth. Honesty in the supply of information, equity in legal systems, openness in democratic procedures give citizens a sense of security, a readiness to settle controversies by peaceful means, and a desire for genuine and constructive dialogue, all of which constitute the true premises of a lasting peace. Political summits on the regional and international levels serve the cause of peace only if joint commitments are then honoured by each party. Otherwise these meetings risk becoming irrelevant and useless, with the result that people 346 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale believe less and less in dialogue and trust more in the use of force as a way of resolving issues. The negative repercussions on peace resulting from commitments made and then not honoured must be carefully assessed by State and government leaders. Pacta sunt servanda, says the ancient maxim. If at all times commitments ought to be kept, promises made to the poor should be considered particularly binding. Especially frustrating for them is any breach of faith regarding promises which they see as vital to their well-being. In this respect, the failure to keep commitments in the sphere of aid to developing nations is a serious moral question and further highlights the injustice of the imbalances existing in the world. The suffering caused by poverty is compounded by the loss of trust. The end result is hopelessness. The existence of trust in international relations is a social capital of fundamental value. A culture of peace 9. In the end, peace is not essentially about structures but about people. Certain structures and mechanisms of peace — juridical, political, economic — are of course necessary and do exist, but they have been derived from nothing other than the accumulated wisdom and experience of innumerable gestures of peace made by men and women throughout history who have kept hope and have not given in to discouragement. Gestures of peace spring from the lives of people who foster peace first of all in their own hearts. They are the work of the heart and of reason in those who are peacemakers (cf. Mt 5:9). Gestures of peace are possible when people appreciate fully the community dimension of their lives, so that they grasp the meaning and consequences of events in their own communities and in the world. Gestures of peace create a tradition and a culture of peace. Religion has a vital role in fostering gestures of peace and in consolidating conditions for peace. It exercises this role all the more effectively if it concentrates on what is proper to it: attention to God, the fostering of universal brotherhood and the spreading of a culture of human solidarity. The Day of Prayer for Peace which I promoted in Assisi on 24 January 2002, involving representatives of many religions, had this purpose. It expressed a desire to nurture peace by spreading a spirituality and a culture of peace. The legacy of Pacem in terris 10. Blessed Pope John XXIII was a man unafraid of the future. He was sustained in his optimism by his deep trust in God and in man, both of which Acta Ioannis Pauli Pp. II 347 grew out of the sturdy climate of faith in which he had grown up. Moved by his trust in Providence, even in what seemed like a permanent situation of conflict, he did not hesitate to summon the leaders of his time to a new vision of the world. This is the legacy that he left us. On this World Day of Peace 2003, let us all resolve to have his same outlook: trust in the merciful and compassionate God who calls us to brotherhood, and confidence in the men and women of our time because, like those of every other time, they bear the image of God in their souls. It is on this basis that we can hope to build a world of peace on earth. At the beginning of a new year in our human history, this is the hope that rises spontaneously from the depths of my heart: that in the spirit of every individual there may be a renewed dedication to the noble mission which Pacem in terris proposed forty years ago to all men and women of good will. The task, which the Encyclical called “immense”, is that “of establishing new relationships in human society, under the sway and guidance of truth, justice, love, and freedom”. Pope John indicated that he was referring to “relations between individual citizens, between citizens and their respective States, between States, and finally between individuals, families, intermediate associations and States on the one hand, and the world community on the other”. He concluded by saying that “to bring about true peace in accordance with divinely established order” was a “most noble task” (Pacem in Terris, V: l.c., 301-302). The fortieth anniversary of Pacem in terris is an apt occasion to return to Pope John XXIII’s prophetic teaching. Catholic communities will know how to celebrate this anniversary during the year with initiatives which, I hope, will have an ecumenical and interreligious character and be open to all those who have a heartfelt desire “to break through the barriers which divide them, to strengthen the bonds of mutual love, to learn to understand one another and to pardon those who have done them wrong” (l.c., 304). I accompany this hope with a prayer to Almighty God, the source of all our good. May he who calls us from oppression and conflict to freedom and cooperation for the good of all help people everywhere to build a world of peace ever more solidly established on the four pillars indicated by Blessed Pope John XXIII in his historic Encyclical: truth, justice, love, freedom. From the Vatican, 8 December 2002 IOANNES PAULUS PP. II Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 348 SECRETARIA STATUS Romanae Rotae iudicum muneris cessatio usque ad LXXV ae. a. expletum prolatatur. Ex Audientia SS.mi, diei viii mensis Aprilis anno mmiii. Attentis circumstantiis Summus Pontifex Ioannes Paulus II motu proprio et certa scientia Romanae Rotae iudicum muneris cessationem usque ad septuagesimum quintum aetatis annum expletum prolatavit, facta autem facultate singulis in praesens rotali collegio adscriptis iudicibus iure quaesito fruendi secundum compositam formulam quam unicuique accommodato tempore Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae proponet. Quapropter in linea prima secundae paragraphi articuli tertii Normarum Rotalium anno mcmxciv promulgatarum1 verbum « expleverint » pro verbo « attigerint » subiciatur nec non et paragraphus tertia eiusdem articuli tertii aboleatur. e Angelus card. Sodano Secretarius Status L. e S. In Secret. Status tab., n. 516.560/P 1 Cf. AAS LXXXVI (1994), pag. 510. Congregatio de Causis Sanctorum 349 ACTA CONGREGATIONUM CONGREGATIO DE CAUSIS SANCTORUM ROMANA Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Mariae a Iesu Crucifixo (in saec.: Mariae Petković) fundatricis Congregationis Filiarum a Misericordia T.O.R. (1892- 1966) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Amatum Dominum vestrum Iesum Christum incessanter diligite, pro Eo tantum operamini et omnem vitam vestram in operibus misericordiae insumite. In Congregatione omnia ad Eum convertite: pro Eo vitam gerite et mortem oppetite. Eius Regnum amoris per mundum universum nuntiate ». Hae admonitiones, quas Serva Dei Maria a Iesu Crucifixo ad suas Sorores in testamento spirituali scripserat, regula exstiterunt eius vitae, in laudes Domini insumptae et in famulatum pauperiorum, pro quibus spiritalia et corporalia misericordiae opera toto pectore explevit. Serva Dei in Croato pago vulgo Blato, e dioecesi Ragusina, die 10 mensis Decembris anno 1892, sexta ex tredecim liberis, nata est parentibus Antonio Petković et Maria Marinovis, rite matrimonio coniunctis, sive fide sive terrenis substantiis ditatis, qui in ritu Baptismatis nomen Mariae indiderunt ei. A parentibus spiritali et culturali formatione recte est erudita; a tenera inde aetate se praebuit alacrem animo, firmam indole, proclivem ad pietatem, ad oboedientiam et ad caritatem. Anno 1899 sacramento Confirmationis est insignita, et anno 1905 ad primum Eucharisticum Convivium accessit; qui eventus magni ponderis fulcrum exstiterunt eius vitae spiritualis. Ancillas Caritatis saepe invisens, percepit se a Deo ad vitam consecratam vocari, attamen adversabantur parentes eius, qui ad matrimonium adigebant eam. Quattuordecim annos nata privatum perpetuae castitatis votum emisit. Actuose participavit missionem Ecclesiae et apostolatui operam dedit. Praeses exstitit Associationis Filiarum Mariae et condidit quo- 350 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale que Associationes tum Boni Pastoris anno 1914, tum Matrum Christianarum sequenti anno. Cotidie infirmos invisebat et senes, et pauperibus, orphanis et pueris derelictis spiritualiter ac corporaliter succurrebat. Sacrificio eucharistico, sacra communione, contemplatione SS.mi Sacramenti et meditatione Passionis Domini animam suam pascebat. Cum anno 1919 Ancillae Caritatis reliquerunt domum loci Blato, Serva Dei, invitata ab Exc.mo D.no Iosepho Marčelić, episcopo Ragusino suoque moderatore spiritus, curam illius domus sumpsit et, una cum aliquot sociis, prospexit quoque operibus ei adnexis. Die 4 mensis Octobris sequentis anni induit vestem religiosam et oriri fecit Congregationem Filiarum a Misericordia Tertii Ordinis Regularis Sancti Francisci, eo fine ut, per opera misericordiae, cognitionem divini amoris propagarent. Tunc nomen assumpsit Mariae a Iesu Crucifixo. Die 14 eiusdem mensis nominata est Suprema Moderatrix et per plus quam quadraginta annos in bonum sui Instituti prudenter ac sollicite vires impendit, curam agendo de Sororum formatione et suscitando varia incepta pro feminea iuventute, pro pueris egenis et pro infirmis. Fundavit asyla, scholas rei domesticae et vestificiae artis. Dioecesanam obtinuit approbationem Constitutionum anno 1923 et aggregationem Instituti ad Ordinem Fratrum Minorum anno 1928. Anno 1936 Congregationem constituit in Argentina, ibi commorans ab anno 1940 ad annum 1952, nova opera educationis et beneficentiae promovendo in variis nationibus Americae Latinae. Deinde Romam se contulit ubi deinceps in nova sede generali vixit. Anno 1954 cerebrali correpta est haemorrhagia cum permanenti hemiparesi; anno 1960 adversae valetudinis causa, munus Supremae Moderatricis sponte reliquit. Extremos vitae suae annos in humilitate transegit, orando et laborando pro suis Sororibus, quibus exemplum praebebat virtutum suarum, quae in annorum decursu fulgentiores perfectioresque efficiebantur. Etenim fidem, spem, caritatem aliasque virtutes munifico, constanti laetoque animo exercuit. Firmiter in Deum speravit, voluntatem eius adimplevit, pro Regno Dei aedificando assidue laboravit. Praecipuum Servae Dei munus in eo fuit ut caelestem Patrem glorificaret eiusque Sanctum Nomen, cui per Sacrum Cor Iesu laudes offerebat. Communionem cum Deo fovit per liturgiam, per pietatem erga SS.mam Eucharistiam, per amorem filialem erga Virginem Mariam, per orationem aeternarumque veritatum meditationem. Intensae vitae suae spirituali, Dei amore illustratae, apostolicum coniunxit opus ad fidem per universum mundum diffundendam et ad amorem pusillis, pauperibus, aegrotis, peccatoribus, aetate provectis, humilibus ferendum. De suis filiabus spiritualibus singularem adhibuit curam, quas per Congregatio de Causis Sanctorum 351 evangelicam viam suaviter conduxit et fortiter. Gaudium experta est et officium animas Deo admovendi, et hunc ad exsequendum finem fatigationes, sacrificia, res adversas et contumelias oppetere potuit, quia solamine Divinae Providentiae, in qua spem reposuerat, firmabatur. Fortitudinem trahebat et prudentiam a communione cum Deo, ab oratione, a consiliis pastorum Ecclesiae, quibus docilem et obsequentem se praebuit. Supernaturali sapientia se gessit in condendo et in regendo Instituto, in Sororibus erudiendis, in inceptis apostolicis exsequendis et in instrumentis ad sanctificationem aptioribus seligendis. Iustitiam optime exercuit erga Deum et proximum, temperantiam in terrenis adhibendis substantiis. Fortem se ostendit ad difficultates perferendas, patientem ad morbos tolerandos, constantem ad Christum sequendum. Vera sancti Francisci Assisiensis discipula, Crucifixum dilexit corde indiviso, et magni fecit paupertatem et humilitatem. Paradisum appetens, ad vitam aeternam aequo animo se paravit, donec Dominus eam ad se vocavit die 9 mensis Iulii anno 1966. Fama sanctitatis, qua Dei Serva vivens fruebatur, post mortem confirmata est, qua de re Vicariatus Urbis inchoavit Causam beatificationis et canonizationis, dioecesanam instruens inquisitionem, cuius vim iuridicam agnovit Congregatio de Causis Sanctorum per decretum diei 8 mensis Maii anno 1998. Apparata Positione, disceptatum est num Serva Dei heroico gradu virtutes exercuisset. Die 23 mensis Aprilis anno 2002 actus est Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum faventi quidem voto. Patres Cardinales et Episcopi, congregati in Sessione Ordinaria die 21 mensis Maii huius anni, audita Relatione Ponentis Causae, Exc.mi D.ni Aemilii Eid, Episcopi titulo Sarepteni Maronitarum, edixerunt Dei Servam Mariam a Iesu Crucifixo heroicum virtutum theologalium, cardinalium eisque adnexarum fastigium attigisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, iisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Mariae a Iesu Crucifixo (in saec.: Mariae Petković), Fundatricis Congre- Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 352 gationis Filiarum a Misericordia Tertii Ordinis Regularis, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 5 mensis Iulii A. D. 2002. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis ROMANA Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Mariae Piae Mastena (in saec.: Teresiae Mariae) fundatricis Instituti Religiosarum a Sancto Vultu (1881-1951) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Persuavis caritas centrum sit refulgens omnium motionum spiritus, cordis, operum. Numquam, numquam, numquam hoc nobis est obliviscendum: Pati, sed alios pati ne feceris ». Verba haec, quae Serva Dei Maria Pia Mastena aliquot mensibus ante mortem ad suas Sorores scripserat, eius vitae compendium haberi possunt nec non spirituale testamentum. Caritas enim suam sponsalem iugiter collustravit cum Domino consortionem atque ecclesialem suam missionem, quae in hoc erat ut propagaretur, repararetur, in animabus restauraretur vultus Iesu, divinae dilectionis epiphania. Christi vultum contemplans, Serva Dei adimplevit ea quae Summus Pontifex Ioannes Paulus II sua in Epistula Apostolica « Novo millennio ineunte » nuntiaverat: « ... nostrae aetatis homines, quamvis haud semper conscii, ab hodiernis fidelibus quaerunt ut non modo de Christo “loquantur”, sed aliquo modo ut efficiant ut “videatur”. Nonne Ecclesiae est officium Christi in unoquoque historiae aevo lucem referre, efficere ut ipsius vultus etiam coram novi millennii generationibus splendeat? » (n. 16: AAS XCIII [2001] 276-277). Congregatio de Causis Sanctorum 353 Maria Pia, prima ex septem liberis, die 7 mensis Decembris anno 1881 nata est a parentibus Iulio Mastena, mercatore, et Maria Antonia Casarotti, magistra ludi, in amplo oppido vulgo Bovolone, intra fines dioecesis Veronensis sito. Eiusdem mensis die 29 Baptismatis aquis abluta est, cui nomen Teresia Maria est inditum. Novem annos nata, spirituali miroque cum fructu ad primum Eucharisticum accessit convivium et sacro chrismate est confirmata. Familiari in ambitu christiana institutione piorumque parentum exemplo optime est imbuta. Adhuc adulescens, castitatis votum emisit, singulari cultu Eucharistiam et Immaculatam Virginem exornavit, atque in catechesim pueris tradendam libenti incubuit animo. Postquam in terra natali publicas frequentaverat scholas, studia privatim perrexit. Persentiens ad vitam consecratam vocari, quandam temporis periodum propter praematuram aetatem exspectare debuit. Tandem anno 1901 Veronae ingredi potuit Institutum Sororum a Misericordia. Sequenti anno religiosum induit habitum et anno 1903 vota nuncupavit nomen assumens Passiteae. Diplomate magistrae elementariae anno 1905 honestata, primum in pago Boscochiesanuova ac deinde in loco S. Giovanni Lupatoto docuit. Anno 1908 in oppidum vulgo Miane, in Provincia Tarvisina, missa est ut parvam communitatem Sororum suarum moderaretur magistraeque municipalis munus impleret. Inibi quoque fidelitate eminuit suae consecrationi et studio apostolico erga alumnos, orphanos, iuvenes, adultos, infirmos. Singulariter sollicitam se ostendit de suscitandis et firmandis sacerdotalibus et religiosis vocationibus. Una cum suo parocho sociatam navavit operam catechesim tradendo, liturgiam animando, celebrationes et festa religiosa ordinando atque supellectiles sacras templique decorem providendo. Contemplationis vita vehementer allecta, anno 1927 ingressa est monasterium Cisterciense Sancti Iacobi “di Veglia”, ex dioecesi olim Cenetensi, in praesens Victoriensi Venetorum; die 2 mensis Iunii huius ipsius anni religiosam sumpsit vestem et nomen Mariae Piae, quod per omnem vitam servavit. Claustrali silentio et oratione perfusa persensit a Domino vocari ad novam congregationem religiosam condendam; quapropter, de consilio Exc.mi D.ni Eugenii Beccegato, Episcopi illius dioecesis, monasterium reliquit et docendi munus implere perrexit. Anno 1930, eodem Episcopo approbante, in loco vulgo San Fior di Sopra, in provincia Tarvisina, fundamenta iecit Instituti Religiosarum a Sancto Vultu, quod die 8 mensis Decembris anno 1936, diversis victis difficultatibus, erectum est uti Congregatio iuris dioecesani sequentem habens scopum: « Propriam navare operam quasi missionariam pro redemptione in locis derelictis et pauperioribus, promovendo: a) curationes quas “ambulatoria” dicunt gratuitas pro pauperibus; b) 354 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale valetudinaria pro locupletibus, quorum proventus in beneficia erogabuntur; c) asila pro infantibus in locis dissitis et destitutis; orphanotrophia; d) scholas pro doctrina christiana tradenda, domus puerorum ludicris et puellarum laboribus et industriis, et quaeque alia opera promovenda et pro ecclesiarum munditia et cultu. Adiuvando pueros facultatibus destitutos qui Sacerdotium et Missiones adfectant...». Sedes Apostolica anno 1947 pontificiam concessit approbationem huic novae Congregationi, quae, a propria conditrice prudenter gubernata, per diversas Italiae regiones erat diffusa. Serva Dei sedulam adhibuit curam de spirituali noviciarum formatione, quibus suadere consueverat ut « verae fierent victimae et martyres Amoris, pro Amore et cum Amore». Sorores ad vultus Iesu contemplationem et ad sanctitatem hortabatur; ita ipsis scribebat: « Iesus nescit quid faciat de illis timidis animabus quae fugiunt ex Hortu Olivarum, quae timent verbera, spinas, crucem, martyrium, mortem ». Quidquid alios docebat, ipsamet summo studio, constantia et spirituali delectatione ad rem deducebat, Iesum habens veluti sponsum, pastorem, magistrum, lumen, gaudium vitae suae. In Iesum firmiter credidit, cuius doctrinae mente et corde adhaesit eiusque exemplum ferventer est secuta. Artam cum ipso coluit communionem per liturgiam, meditationem Evangelii, divinarum veritatum contemplationem, assiduam orationem; per cultum quoque tributum Eucharistiae, sancto Vultui et Mariae Virgini. Deo, quem maximopere dilexit, omnino sese obtulit eiusque manibus se tradidit. Caritate compulsa, anno 1903 votum victimae emisit et anno 1915 votum actiones pro Dei gloria animarumque salute perfectius adimplendi. Diligenter divinae obsecuta est voluntati, religiosa vota servavit, a peccato abhorruit, sanctitatem tetendit. Dei amore allecta, omnibus bene fecit, et ex se fiduciam, bonitatem et laetitiam sparsit. Adlaboravit ut Iesum in animabus vivere faceret; orationibus et sacrificiis offensiones in Dominum illatas reparare intendit; languidos adiuvit et infirmos et pauperes; afflictis solamen tulit; omnibus ignovit qui molestias afferebant illi; dulcedine et firmitudine suas confirmavit Sorores in itinere perfectionis et in apostolicis operibus. Christiana spe illustrata, non super terrenas facultates curam proiecit sed super Providentiam, et, corde ab humanis opibus remoto, aeternam appetivit mercedem, quam merendam curavit cotidiana munera erga Deum et proximum ad amussim adimplendo. Omnia a Dei bonitate exspectabat, sese tamen gerebat ac si omnia ex ipsa penderent. In tribulationibus fortis exstitit, patiens in sacrificiis, constans in divino famulatu, Ecclesiae auctoritatibus obsequens; temperantiam, castitatem, paupertatem, humilitatem et iustitiam coluit. Prudentem se praebuit in iis seligendis quae magis idonea erant ad Congregatio de Causis Sanctorum 355 propriam obtinendam sanctificationem et ad suum Institutum regendum, cui praefuit uti suprema moderatrix usque ad suum transitum, qui die 28 mensis Iunii anno 1951 Romae evenit. Sanctitatis fama, qua vivens fruebatur, post mortem permansit, quamobrem Vicariatus Urbis beatificationis et canonizationis Causam inchoavit; et annis 1990-1992 instructa est inquisitio dioecesana, cuius iuridicam auctoritatem Congregatio de Causis Sanctorum ratam habuit per decretum diei 30 mensis Aprilis anno 1993. Exarata Positione, disceptatio peracta est apud idem Dicasterium quaerens num Serva Dei virtutes heroico in gradu exercuerit. Die 17 mensis Martii anno 2002 Peculiaris Congressus Consultorum Theologorum habitus est cum voto quidem favorabili. Patres Cardinales et Episcopi in Sessione Ordinaria die 7 sequentis mensis Maii congregati, audita Relatione Exc.mi D.ni Marii Rizzi, Archiepiscopi titolaris Balneoregiensis, Ponentis Causae, edixerunt Servam Dei Mariam Piam Mastena in theologalibus, cardinalibus eisque adnexis virtutibus exercendis heroicum gradum attigisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, iisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Mariae Piae Mastena (in saec.: Teresiae Mariae), Fundatricis Instituti Religiosarum a Sancto Vultu, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 5 mensis Iulii A. D. 2002. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis 356 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale TAURINENSIS Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Nemesiae Valle (in saec.: Iuliae) sororis professae Instituti Sororum a Caritate (1847-1916) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Tantummodo Deus! ». Dictio haec, peculiaris Sororum Caritatis sententiola, ratio quoque exstitit vitae Sororis Nemesiae Valle, quae Domino omnino se consecravit, et cupiens ab Ipso libenter accipi, viam sanctitatis humiliter percurrit. Hoc se gerendi modo, ad effectum adduxit quidquid ipsamet scripserat: « Sanctae efficiamur oportet per patientiam, per caritatem, per deditionem Deo factam, ac praesertim per rectam officiorum conscientiam. Sanctitas enim non sibi vult multa vel magna exsequi opera, sed agere quod Deus a nobis requirit. Vere sanctus est ille, qui sciens Dei voluntatem, Ei perseveranter subicitur ». Haec Domini sponsa Augustae Praetoriae vitam iniit die 26 mensis Iunii anno 1847. Parentes eius, Anselmus Valle et Maria Christina Dalbar, mercatores et optimi christiani, in fonte baptismali nomina indiderunt ei Magdalenae, Teresiae, Iuliae. Quattuor agens annos, matre est orbata, et simul cum fratre adolevit in domo avi paterni, ubi legere, scribere nec non cultum Deo reddere didicit per pietatis exercitia, quorum peculiariter studiosam se praebebat. Anno 1857 ad Eucharisticam Cenam primum accessit et sequenti anno in urbe Vesontina educandatum apud Sorores a Caritate ingressa est. Diligenter studiis vacavit, mores suos expolivit, spiritualem vitam intentius vixit. Recta institutione erudita et titulo decorata magistrae linguae Gallicae, anno 1862 paternam in domum rediit, in oppidum vulgo Pont-SaintMartin. Illic eam praestolabantur pater huiusque nova uxor, a qua Serva Dei peroptatam comprehensionem non obtinuit. Ceterum tempore illo consilium perfecit Domino se vovendi. Idcirco sese adscripsit inter Sorores a Caritate, propositum nutriens eas imitandi in munere pauperibus serviendi et iuvenes instituendi, ad exemplum et doctrinam earum Conditricis, Sanctae Ioannae Antidae Thouret (1765-1826). Vercellis postulatum incepit die 8 mensis Septembris anno 1866. Tempore quo ad religiosam se parabat vestitionem, sibi proposuit quodlibet vitare verbum quod animum proximi deprimere posset atque immodicam suiipsius cupiditatem cohibere. Titulo magistrae ludi exornata, Derthonam missa est ut apud Institutum Sancti Congregatio de Causis Sanctorum 357 Vincentii, ubi septem lustra permansit, doceret. Docendi et educandi munus competenter et studiose, aequo animo, dignitate et materno spiritu adimplevit, uberrimos colligens fructus ac praesertim aestimationem, affectum gratumque animum tum discipularum tum harumque familiarum. Anno 1873 religiosam emisit professionem, et anno 1886 moderatrix nominata est eiusdem Instituti Sancti Vincentii, quod summa cum bonitate et prudentia rexit assidua praebens Sororibus communitatis et omnibus qui adibant eam exempla sanctitatis, quae in memoria Derthonensium insculpta fuerunt. Cum nova provincia religiosa Sanctae Ioannae Antidae erecta fuit, Serva Dei in oppidum Borgaro, prope Augustam Taurinorum, translata est ut magistrae noviciarum munus exerceret. Quod magni ponderis officium ab anno 1903 usque ad mortem implevit, veram se iugiter ostendens matrem et magistram singularum noviciarum, quas sapienter et suaviter formavit ad serviendum Deo, Ecclesiae suoque religioso Instituto. Vitae exemplo magis quam verbis edocuit; etenim eius modus se gerendi continua exstitit lectio quomodo Iesus amandus, quomodo servitium proximo ferendum, quomodo fidelitas erga vocationem servanda, quomodo Regula adamussim adimplenda sit. In officiis cotidianis diligenter observandis et in virtutibus summo studio, perseverantia et spirituali iucunditate exercendis eminuit. Fides, spes, caritas veluti lumen fuerunt et fortitudo eius. Deum super omnia dilexit, in eius Verbum credidit, voluntati eius obtemperavit, in omnibus Illi placere cupivit. Communionem cum Domino coluit aeternas meditando veritates, liturgiam sacrasque celebrationes participando, eucharisticam et marialem alendo pietatem, orationem fovendo, propria vitae consecratae sacrificia tolerando, actioni interiori divinae gratiae iugiter obsecundando. Per quam sibi dilecta haec fuit precatiuncula: « Iesu, pro te vivo; Iesu, pro te morior; Iesu, et in vita et in morte tua sum». Quamlibet arripiebat occasionem ad sermonem de Domino instituendum, adlaborans ut Ipse cognosceretur et amaretur. Catechismum tradendum promovit; inter alumnas et novicias missionalem diffudit spiritum, orabat aliosque orare faciebat pro populorum evangelizatione, pro reparatione offensionum in Deum illatarum et pro conversione peccatorum. Animabus in purgatorio detentis suffragabatur. Suam per educationis operam favit promotioni humanae et christianae mulieris atque incremento Regni Dei. Antistitas suas, Sorores, puellas orphanas omnesque iuvenes curae suae creditas summa cumulavit caritate; viduis in difficultatibus versantibus, sacrorum alumnis egentibus, pauperibus et infirmis auxilio succurrit. In verbis et in opere prudenter egit, omnia coram Deo perpendens et aptiora seligens instrumen- 358 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale ta ad sanctificationem suam et ad animarum salutem. Iustam se gessit et modestam; fortis mansit in tribulationibus, patiens in aegritudine, a rebus terrenisque vanitatibus seiuncta, casta, auctoritatibus Ecclesiae suique Instituti oboediens. Humilis et simplex mulier neglegi et extremum locum occupare cupiebat; nec recusabat ab alumnis et noviciis veniam petere, quoties agnoscebat se in errorem incidisse. Spem in Deo posuit et aeternam concupivit mercedem, quam merendam curavit, exemplum et doctrinam Iesu Christi sollicite sequens. Anno 1910 valetudo eius deficere coepit, attamen cum Domino necessitudo in dies intimior fiebat et profundior; et ex corporis condicione, iam tunc curvati et dolentis, summa collucebat pax spiritualis. Dominus eam ad se vocavit sub vesperum diei 18 mensis Decembris anno 1916. Coram sua Congregatione Deique populo Soror Nemesia sanctitatis fama in vita, in morte et post mortem refulsit, quapropter Archiepiscopus Taurinensis Causam beatificationis et canonizationis inchoavit per celebrationem Processus Ordinarii Informativi annis 1951-1954, cui additus est Processus Rogatorialis Derthonensis. Iuridicam harum Inquisitionum canonicarum validitatem ratam habuit Congregatio de Causis Sanctorum per decretum die 2 mensis Aprilis anno 1982 promulgatum. Apparata Positione, ad normam iuris disceptatio facta est num Serva Dei in virtutibus observandis heroicum gradum attigisset. Die 4 mensis Iunii anno 2002 actus est felici cum exitu Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum. Patres Cardinales et Episcopi, in Sessione Ordinaria die 25 eiusdem mensis congregati, Ponente Causae Exc.mo D.no Petro Georgio Silvano Nesti, C.P., Archiepiscopo emerito Camerinensi-Sancti Severini in Piceno, agnoverunt Servam Dei Nemesiam Valle virtutes theologales, cardinales eisque adnexas heroicum in modum excoluisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, iisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Nemesiae Valle (in saec.: Iuliae), Sororis professae Instituti Sororum a Caritate, in casu et ad effectum de quo agitur. Congregatio de Causis Sanctorum 359 Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 5 mensis Iulii A. D. 2002. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis TRICHURIENSIS Beatificationis et Canonizationis Servae Dei Euphrasiae a SS. Corde Iesu (in saec.: Rosae Eluvathingal) sororis professae Congregationis Matris de Carmelo (1877-1952) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Infirmitas haec non est ad mortem sed pro gloria Dei, ut glorificetur Filius Dei per eam » (Io 11, 4). Verba quibus Iesus Lazari sorores allocutus est intime commoverunt animum Servae Dei Euphrasiae a SS. Corde Iesu (in saec.: Rosae Eluvathingal). Ipsa enim, quamvis iuvenili aetate diuturnis et acerbis infirmitatibus correpta fuerit, ob abiectionem et aegrimoniam se animo non defecit; quin immo, proprios cruciatus alacriter obtulit ad hominum peccata reparanda pro maiore Dei gloria proque animarum salute. Serva Dei nata est in loco vulgo Edathuruthy (qui olim pertinebat ad dioecesim Trichuriensem, nunc vero ad dioecesim Irinialakudensem Syrorum Malabarensium) die 17 mensis Octobris anno 1877 a familia terrenis opibus ditata. Octo dies nata lavacro Baptismatis abluta est. Christiana formatione a matre apte erudita, a tenera iam aetate, apertam ostendit propensionem ad opera pietatis et ad mortificationem. Cupiens Christo prorsus se vovendi, quamvis patre invito, perquam iuvenis candidata ingressa est conventum Sororum Beatae Mariae Virginis de Monte Carmelo situm in loco Koonammavu. Ob eius adversantem valetudinem, Sorores suadebant ei ut a vita consecrata discederet, attentis tamen modo se gerendi et consilio ab ipsa firmiter capto sequendi Christum pauperem, oboedientem et castum, Sorores approbarunt ut Serva Dei in conventu manere pergeret. Potuit igitur ad Postulatum accedere, assu- 360 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale mens religiosum velamen et nomen Euphrasiae a SS. Corde Iesu. Interea eius physicae vires in peius ruebant ita ut sacro Viatico et Infirmorum Unctione reficeretur; postea parum convaluit, attamen plurimum adhuc patiebatur et, Passionis Christi particeps, peculiari robore acerbos tolerabat dolores. Die 24 mensis Maii anno 1900 vota perpetua nuncupavit; postea munus creditum est illi Magistrae noviciarum, quod studiose ac prudenter implevit. Peculiarem in modum contendit ut noviciae sese mutuo diligerent et venerarentur. Deinde vocata est ad munera explenda Supremae Moderatricis, Consiliariae, Moderatricis localis et Delegatae ad Generale Congregationis Capitulum. Pleramque vitae suae partem transegit in conventu loci Ollur, se conferens ad domos locorum Manalur et Ampazhakad tantum per brevia temporis intervalla. Charismatica dona, quibus Dominus eam ditavit, Serva Dei laetanter et humiliter recepit, indignam se reputans ut favoribus adeo peculiaribus ornaretur. Ob continuum exercitium christianarum virtutum, quas semper comprobavit, nec non ob dona recepta, innumerae personae adibant eam consilia et preces petiturae. Simpliciter, intense et consequenter servavit fidem, cardinem totius vitae spiritualis. In diversis vitae adiunctis in Deo speravit, quam virtutem aluit per cultum Eucharistiae, stigmatum Christi, Beatissimae Virginis Mariae, in cuius honorem cotidie ac ferventer recitabat Rosarium Mariale, cuius mysteria ferventer meditabatur. In Eucharistica celebratione omnes commovebat ob altissimum gradum communionis cum Domino. Pro nihilo habuit laudes et terrenas honorificentias, quoniam hoc unum sibi proposuerat, aeternam scilicet assequi beatitudinem. Eo quod Deum diligebat, innumeras aerumnas patienter toleravit, et sollicitam se praebuit de peccatoribus ad Christum revocandis, quos hortabatur ut ad reconciliationis sacramentum assidue accederent. Caritatem exercuit erga Sorores religiosas, maxime iuniores vel infirmas, et a quibuscumque rumoribus abhorruit. Pestilentiae cholerae saeviente, deditione eminuit et alacritate qua morale et corporale auxilium indigentibus tulit. In explendis regiminis muneribus prudentia excelluit et aequitate, quin neglegeret, cum necesse erat, instrumenta admonitionis. Leges ecclesiasticas et Regulam Instituti diligentissime servavit, contendens ut partes haberet vitae communitatis, quamvis aegritudo minime remitteret; eius animosam indolem et proprias appetitiones summo cum labore continuit. In cibo et potu moderata exstitit et sponte acerbis castigationibus se subiecit. Quamvis in saeculo vivebat apud familiam copiis instructam et assuefacta ad opulentiam, in conventu vitam gessit in paupertate, prorsus aliena a terrenis opibus. Mandata auctoritatis ecclesiasticae et moderatoris spiritus submisse accepit ita ut ad suum scriberet moderatorem: « Prompta sum, oboedientiae merito, ad mortem oppe- Congregatio de Causis Sanctorum 361 tendam ». Deum indiviso corde dilexit ita ut, per assiduam et continuam vigilantiam, castitatem a quocumque periculo vel tentatione tueretur. Aestivis temporibus anni 1952 eius physicae vires in deterius ruerunt, et Viatico Infirmorumque Unctione refecta, placide in Domino obdormivit eodem anno die 29 mensis Augusti, transiens ad recipiendam mercedem a Christo fidelibus servis promissam. Diffusa eius sanctitatis fama, Archiepiscopus Trichuriensis Causam inchoavit beatificationis et canonizationis, instruens dioecesanam inquisitionem annis 1987-1991, cuius auctoritatem iuridicam adprobavit Congregatio de Causis Sanctorum per decretum datum die 16 mensis Novembris anno 1991. Apparata Positione, disceptatio habita est, ut de more, num Serva Dei heroicum virtutum gradum attigisset. Die 3 mensis Maii anno 2002 actus est Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum, felici cum exitu. Patres Cardinales et Episcopi congregati in Sessione Ordinaria die 4 sequentis mensis Iunii, audita Relatione Ponentis Causae, Em.mi Domini Simonis Cardinalis Lourdusamy, agnoverunt Euphrasiam a SS. Corde Iesu virtutes theologales, cardinales eisque adnexas in gradu heroico excoluisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinali Praefecto necnon Causae Cardinali Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, iisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Euphrasiae a SS. Corde Iesu (in saec.: Rosae Eluvathingal), Sororis professae Congregationis Matris de Carmelo, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 5 mensis Iulii A. D. 2002. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis 362 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale VARSAVIENSIS seu CRACOVIENSIS Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Sigismundi Felicis Feliński Archiepiscopi tit. Tarsensis olim Archiepiscopi Varsaviensis fundatoris Congregationis Sororum Franciscalium Familiae Mariae (1822-1895) DECRETUM SUPER MIRACULO Venerabilis Famulus Dei Sigismundus Felix Feliński natus est die 1 mensis Novembris anno 1822 in loco Wojutyn, quod nunc finibus Ucrainae continetur. Ordinatus sacerdos, in ministerium pastorale incubuit; anno autem 1857 Congregationem Sororum Franciscalium Familiae Mariae condidit. Beatus Pius IX eum Archiepiscopum Varsaviensem creavit, sed anno transacto moderatores rei publicae eum in Russiam deportarunt. Post viginti annos, quos in exsilio egerat, liberatus est nominatusque Archiepiscopus titulo Tarsensis. In postrema parte vitae apostolatum impense exercuit, praesertim in utilitatem agricolarum Polonorum et Ucrainorum. Mortuus est die 17 mensis Septembris anno 1895. Coram Ioanne Paulo II, Summo Pontifice, promulgatum est, die 24 mensis Aprilis anno 2001, decretum super virtutibus heroicis. Beatificationem Servi Dei prospectans, Causae Postulator iudicio huius Congregationis proposuit prodigialem, ut ferebatur, sanationem iuvenis mulieris Dalmarae Kozioł, quae die 16 mensis Iulii anno 1995 in Polonia gravem casum adversum autocineticum est perpessa, ex quo maritus statim morte est abreptus, post hebdomadam etiam filius quattuor annorum. Domina Dalmara gravissimis est affecta vulneribus internis et fractura femoris sinistri pelvisque, quibus accessit maxima perturbatio haemoragico-hypovolemica ob copiosam sanguinis amissionem. Statim in valetudinarium recepta, sectionem chirurgicam est passa. Postmodum comparuit infectio meatuum urinalium, quae secum tulit ardentissimam febrim et grave vitium renale. Prognosis, a medicis edita, fuit maxime cauta. In eiusmodi rerum condicione mater aegrotae et Sorores Franciscales Familiae Mariae fidentes auxilium divinum expostulaverunt per intercessionem Famuli Dei Sigismundi Felicis Feliński impetrandum, cuius imago photographica et reliquiae partibus sauciis aegrotantis sunt applicatae; quae quidem coepit se melius habere ac tandem ad perfectam sanationem est perducta. De hac re apud Curiam Rzeszoviensem, inter annos 1998-1999, instituta est Inquisitio dioecesana, cuius vis Congregatio de Causis Sanctorum 363 iuridica agnita est ab hoc Dicasterio per decretum die 24 mensis Martii anno 1999 editum. Consilium Medicorum Congregationis, qui bis in rem inquisiverunt, in Sessione diei 8 mensis Maii anno 2002 declaraverunt sanationem fuisse comparate celerem, perfectam et mansuram, sine consequentiis postumis, ad altioris doctrinae rationem inexplicabilem. Die 21 eiusdem mensis habitus est Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum, et die 4 mensis Iunii subsequente congregata est Sessio Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, Causae Ponente Eminentissimo Edmundo Casimiro Cardinali Szoka. Et in utroque Coetu sive Consultorum sive Cardinalium et Episcoporum, posito dubio an de miraculo constaret divinitus patrato, responsum prolatum est affirmativum. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut decretum de praedicta mira sanatione conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinali Praefecto necnon Causae Cardinali Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem Ven. Servi Dei Sigismundi Felicis Feliński, Archiepiscopi tit. Tarsensis, olim Archiepiscopi Varsaviensis, Fundatoris Congregationis Sororum Franciscalium Familiae Mariae, videlicet de comparate celeri, perfecta ac mansura sanatione Dalmarae Kozioł a « grave insufficienza renale e grave insufficienza cardiocircolatoria in soggetto obeso politraumatizzato, con marcato shock ipovolemico, infezione urinaria e “crushing syndrome” ». Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc decretum publici iuris fieret et in acta Congregationis de Causis Sanctorum referretur. Datum Romae, die 5 mensis Iulii A. D. 2002. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis 364 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale CONGREGATIO PRO EPISCOPIS RIOPRETENSIS De nominis dioecesis mutatione DECRETUM Summi Pontificis Pii XI Apostolicis sub plumbo Litteris « Sollicitudo omnium ecclesiarum », die 25 Ianuarii anno 1929, dioecesis Riopretensis in Republica Brasiliensi erecta fuit. Ad memoriam Sancti Iosephi, Redemptoris Custodis, honorandam, primigeniumque civile nomen loco restituendum, civitas Brasiliensis vulgo Rio Preto nuncupata, die 30 novembris anno 1944, denominationem suam mutare statuit, ita ut in posterum São José do Rio Preto appellaretur. Cum in praefata urbe etiam cathedra episcopalis dioecesis Riopretensis exstet, eius Episcopus, Exc.mus P.D. Oranus Ioannes Tempesta, audito Collegio Consultorum, Sanctae Sedi preces enixe porrexit, ut et dioecesis non amplius Riopretensis sed Sancti Iosephi Riopretensis nominaretur. Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P.D. Alfii Rapisarda, Archiepiscopi titularis Cannensis et in Brasilia hactenus Apostolici Nuntii, rata huiusmodi immutationem cuilibet ambiguitati semovendae profuturam, porrectis precibus benigne annuendum censuit. Quapropter, eadem Congregatio, vigore specialium facultatum sibi a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia PP. II, tributarum, praesenti Decreto, perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, statuit ut dioecesis Riopretensis, uti de more, nomen assumat ab urbe episcopali vulgo « São José do Rio Preto » et posthac Sancti Iosephi Riopretensis nuncupetur eiusque pro tempore Episcopus item Sancti Iosephi Riopretensis cognominetur. Ad haec perficienda, Congregatio pro Episcopis deputat Exc.mum Apostolicum Nuntium in Brasilia vel, ipso a sede absente, negotiorum Sanctae Sedis in Brasilia gestorem, necessarias et opportunas eisdem tribuens facultates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Congregationem, cum primum fas erit, authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remittendi. Congregatio pro Episcopis 365 Ecclesiae tandem orbique omni impetret Iosephus sanctus, perinde ac singulis nobis, Patris et Filii et Spiritus Sancti benedictionem. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 11 mensis Decembris anno 2002. e Ioannes Baptista card. Re Praefectus e Franciscus Monterisi a Secretis L. e S. In Congr. pro Episcopis tab., n. 1011/02 HUMAITANENSIS et BORBENSIS De finium mutatione DECRETUM Quo aptius christifidelium pastorali curae consuli possit, Exc.mi PP. DD. Franciscus Iosephus Meinradus Merkel, Episcopus Humaitanensis, et Iosephus Alfonsus Ribeiro, Episcopus Praelatus Borbensis, unanimi consensu ab Apostolica Sede expostulaverunt, ut circumscriptionum sibi concreditarum fines aliquantulum immutarentur. Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P.D. Laurentii Baldisseri, Archiepiscopi titulo Diocletianensis et in Brasilia Apostolici Nuntii, rata huiusmodi immutationem christifidelium bono profuturam, vigore specialium facultatum sibi a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia PP. II, tributarum, oblatis precibus annuendum censuit. Quapropter, hoc Decreto, perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, a praelatura Borbensi integrum territorium municipii « Manicoré » distrahitur idque dioecesi Humaitanensi assignatur, mutatis, hac ratione, utriusque ecclesiasticae circumscriptionis finibus. Ad clerum quod attinet eadem Congregatio statuit ut simul ac praesens Decretum ad effectum deductum fuerit sacerdotes Ecclesiae illi censeantur adscripti in cuius territorio ecclesiasticum officium detinent; ceteri autem sacerdotes, clerici seminariique tirones circumscriptioni illi incardinati maneant vel incardinentur in cuius territorio legitimum habent domicilium. 366 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale Quamobrem documenta et acta praefati municipii clericos, fideles ac bona temporalia respicientia a Curia Borbensi ad Curiam Humaitanensem transmittantur. Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis deputat memoratum Exc.mum Apostolicum Nuntium vel, ipso a sede absente, negotiorum Sanctae Sedis in Brasilia gestorem, necessarias et opportunas eisdem tribuens facultates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Congregationem, cum primum fas erit, authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remittendi. Contrariis quibuslibet minime obstantibus. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 20 mensis Ianuarii anno 2003. e Ioannes Baptista card. Re Praefectus e Franciscus Monterisi a Secretis L. e S. In Congr. pro Episcopis tab., n. 971/95 PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Sanctissimus Dominus Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros praefecit praesules: die 25 Martii 2003. — Cathedrali Ecclesiae Vladislaviensi, R.D. Vieslavum Aloisium Mering, e clero Pelplinensi ibique Seminarii rectorem. — Titulari episcopali Ecclesiae Vindensi R.D. Franciscum Beschi, hactenus pro-Vicarium generalem dioecesis Brixiensis, quem deputavit Auxiliarem eiusdem dioecesis. die 3 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Abthugnitanae, R.D. Paulum Henricum Walsh, e clero dioecesis Petropolitanae in Insula Longa, hactens curionem paroeciae Sancto Patricio dicatae, in civitate vulgo Smithtown, quem deputavit Auxiliarem eiusdem dioecesis. Congregatio pro Episcopis 367 die 4 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Bahannensi, R.D. Christophorum Prowse, e clero archidioecesis Melburnensis, ibique Vicarium generalem, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. — Cathedrali Ecclesiae Essendiensi Exc.mum P.D. Felicem Genn, hactenus Episcopum titularem Uzalensem et Auxiliarem dioecesis Trevirensis. — Cathedrali Ecclesiae Albae Regalensi Exc.mum P.D. Antonium Spányi, hactenus Episcopum titularem Tharrensem et Auxiliarem Strigoniensem-Budapestinensem. die 5 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Antigonicensi Exc.mum P.D. Raimundum Ioannem Lahey, hactenus Episcopum Sancti Georgii Terrae Novae. die 7 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Bencennensi R.D. Vitalem Skomarovskyi, Seminarii maioris dioecesis Kioviensis-Zytomeriensis vicerectorem, quem deputavit Auxiliarem eiusdem dioecesis. die 8 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Montensi in Numidia R.D. Adalbertum Polak, Seminarii maioris archidioecesis Gnesnensis rectorem, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. die 11 Aprilis. — Praelatitiae Ecclesiae Calamensi in Chilia, R.D. Villelmum Patricium Vera Soto, e clero dioecesis Melipillensis ibique parochum. — Titulari episcopali Ecclesiae Basticensi R.D. Antonium Marino, hactenus Seminarii maioris Bonaërensis rectorem, quem constituit archidioecesis Platensis Auxiliarem. die 12 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Uzalensi R.D. Ansgarium Dominicum Sarlinga, hactenus Vicarium generalem archidioecesis Mercedensis-Luianensis, quem constituit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. die 15 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Mugensi R.D. Thomam Antonium Williams, e clero archidioecesis Liverpolitanae ibique paroeciae Sancti Antonii curionem, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. — Titulari episcopali Ecclesiae Sillitanae R.D. Hervinum Giraud, e clero dioecesis Vivariensis, hactenus Seminarii Universitarii Lugdunensis moderatorem, quem constituit Auxiliarem archidioecesis Lugdunensis. 368 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale die 15 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesia Zallatensi R.D. Theodoricum Brac de la Ferrière, e clero archidioecesis Lugdunensis, ibique Vicarium generalem, quem constituit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. die 16 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Salutiarum R.D. Iosephum Guerrini, e clero dioecesis Cuneensis, hactenus ibidem Vicarium iudicialem. — Titulari episcopali Ecclesiae Aecanae R.D. Paulum Stobrawa, decanum et curionem in urbe vulgo Opole, quem deputavit Auxiliarem archidioecesis Opoliensis. die 17 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Liccanensi Exc.mum P.D. Georgium Mazur, hactenus Episcopum Ircutscanum Sancti Iosephi. — Cathedrali Ecclesiae Ircutscanae Sancti Iosephi Exc.mum P.D. Cyrillum Klimowicz, hactenus Episcopum titularem Arbensem et Auxiliarem Minscensem Latinorum-Mohiloviensem Latinorum. die 25 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Sonsonensi - Rivi Nigri, R.D. Richardum Antonium Tobón Restrepo, e clero dioecesis Sanctae Rosae de Osos, hactenus officialem Nuntiaturae Apostolicae in Columbia. — Titulari episcopali Ecclesiae Cebaradesensi, R.D. Dominicum Mai Luong, e clero archidioecesis Novae Aureliae, ibique hactenus curionem paroeciae « Mary Queen of Vietnam » dicatae, quem deputavit Auxiliarem dioecesis Arausicanae in California. — Titulari episcopali Ecclesiae Iliberritanae R.D. Christianum Contreras Villarroel, Vicarium generalem archidioecesis Santi Iacobi in Chile ibique parochum, quem constituit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. die 30 Aprilis. — Metropolitanae Ecclesiae Paranensi Exc.mum P.D. Marium Aloisium Baptistam Maulión, hactenus Episcopum Sancti Nicolai de los Arroyos. — Cathedrali Ecclesiae Stantianae R. D. Marcum Eugenium Galrão Leite de Almeida, e clero Aracaiuensi, hactenus paroeciae Sancti Marci Evangelistae in eadem archidioecesi curionem. — Cathedrali Ecclesiae Riverormensi, R.D. Georgium Villelmum Coleman, hactenus administratorem dioecesanum eiusdem sedis. Congregatio pro Gentium Evangelizatione 369 die 30 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Izirzadensi R.D. Henricum Dı́az, Vicarium episcopalem archidioecesis Moreliensis, quem constituit Auxiliarem dioecesis Sancti Christophori de las Casas. — Cathedrali Ecclesiae Satmariensi, R.D. Eugenium Schönberger, e clero eiusdem dioecesis, curionem paroeciae in urbe vulgo Sighetu Marmatiei. CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE CUEVENSIS de nominis Vicariatus Apostolici mutatione DECRETUM Exc.mus ac Rev.mus Dominus Leonardus Bernacchi, O.F.M., Vicarius Apostolicus Cuevensis in Bolivia, postulavit ab Apostolica Sede ut denominatio de Curia eiusdem circumscriptionis ecclesiasticae in « Camiriensis » mutaretur, vernacula dictione « Camiri » vertenda. Haec Congregatio, praehabito favorabili voto Episcoporum Conferentiae Boliviae, porrectis precibus benigne annuendum censuit. Quapropter, idem Dicasterium Missionale, vigore specialium facultatum sibi a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia Pp. II tributarum, praesenti Decreto, statuit ut deinceps Vicariatus Apostolicus Cuevensis, novo nomine « Camiriensis » designetur. Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evangelizatione, die xxix mensis Martii, anno Domini mmiii. Crescentius card. Sepe Praefectus e Robertus Sarah a Secretis L. e S. In Congr. pro Gentium Evangelizatione tab., n. 1600/03 370 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale PROVISIO ECCLESIARUM Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Congregatione pro Gentium Evangelizatione, singulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare. Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit: die 5 Decembris 2002. — Cathedrali Ecclesiae Muyinganae R.D. Ioachimum Ntahondereye, e clero dioecesis Ruyigiensis et in Seminario maiore Kitagaënsi Theologiae moralis professorem. — Cathedrali Ecclesiae Otukpoënae R.D. Michaelem Apochi, e clero eiusdem dioecesis. — Cathedrali Ecclesiae Chipatensi R.D. Georgium Cosmam Zumaire Lungu, hactenus Administratorem Apostolicum eiusdem dioecesis. — Cathedrali Ecclesiae Nyahururensi, noviter conditae in Kenya, R. D. Aloisium Paiaro, missionarium fidei donum dioecesis Patavinae. die 19 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Puppitanae R.D. Ioannem Hsane Hgyi, hactenus Seminarii maioris theologici nationalis in dioecesi Yangonensi rectorem, quem constituit Auxiliarem dioecesis Patheinensis. — Cathedrali Ecclesiae Ratnapurensi R.D. Antonium Haraldum Perera, hactenus directorem Seminarii maioris nationalis philosophiae. — Cathedrali Ecclesiae Isirensi-Niangaraënsi R.D. Iulianum Andavo Mbia, rectorem Collegii philosophici interdioecesani Kisanganiensis. die 14 Ianuarii 2003. — Cathedrali Ecclesiae Niameyensi Exc.mum P.D. Michaelem Christianum Cartatéguy, S.M.A., hactenus Episcopum titularem Aulonitanum et Auxiliarem eiusdem dioecesis. — Metropolitanae Ecclesiae Samarindaënsi, noviter erectae, Exc.mum P.D. Florentinum Sului Hajang Hau, M.S.F., hactenus Episcopum eiusdem sedis episcopalis. — Titulari episcopali Ecclesiae Horreoaninicensi R.D. Abrahamum Desta, hactenus cancellarium et secretarium generalem Secretariatus Catholici Eparchiae Adigratensis, quem constituit Vicarium Apostolicum Mekiensem. Congregatio pro Gentium Evangelizatione 371 die 14 Ianuarii 2003. — Titulari episcopali Ecclesiae Sullectinae R.P. Faustum Gabrielem Trávez Trávez, O.F.M., in oppido vulgo dicto Ambato coenobii superiorem, quem constituit Vicarium Apostolicum Zamorensem in Aequatoria. — Cathedrali Ecclesiae Mysuriensi R.D. Thomam Vazhapilly, in praesens « St. Peter’s Pontifical Seminary » in urbe Bangalorensi rectorem. die 6 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Melakanae Giohoranae R.D. Paulum Tan Chee Ing, S.I., Assistentem regionalem pro Asia Orientali Societatis Iesu. — Metropolitanae Ecclesiae Maputensi Exc.mum P.D. Franciscum Chimoio, O.F.M. Cap., hactenus Episcopum Pembanum. — Cathedrali Ecclesiae Maiduguriensi R.D. Matthaeum Man-oso Ndagoso, Seminarii maioris « Good Shepherd » dioecesis Kadunaënsis rectorem. — Cathedrali Ecclesiae Sancti Ludovici Senegalensis R.D. Ernestum Sambou, Instituti Catholici pro Africa Occidentali rectorem. die 19 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Ebebiyinensi R.P. Alfredum Mariam Oburu Asue, C.M.F., hactenus Superiorem regionalem Congregationis Missionariorum Filiorum Immaculati Cordis B.M.V., et parochum in oppido vulgo Franceville in Gabone. — Cathedrali Ecclesiae Kabalenae R.D. Callistum Rubaramira, e clero eiusdem dioecesis ibique oeconomum. — Metropolitanae Ecclesiae Madhuraiensi Exc.mum P.D. Petrum Fernando, hactenus Episcopum Tuticorensem. — Cathedrali Ecclesiae Machakosensi R.D. Martinum Musonde Kivuva, e clero archidioecesis Mombasaënsis et Nairobiae directoris adiutorem Societatis Catholicae televisificae « Ukweli Video ». die 7 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Portus Gentilis, noviter erectae, Ecx.mum P.D. Matthaeum Madega, hactenus Episcopum titularem Zallatensem et Auxiliarem archidioecesis Liberopolitanae. — R.P. Iosephum Koerber, C.S.Sp., parochum in urbe Liberopolitana, primum Praefectum Apostolicum Makokuensem. — Cathedrali Ecclesiae Arcis Portal R.D. Robertum Muhiirwa, e clero eiusdem dioecesis et hactenus parochum templi cathedralis. 372 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale die 7 Martii 2003. — Cathedrali Ecclesiae Homa Bayensi Exc.mum P.D. Philippum Anyolo, hactenus Episcopum Kerichoënsem. — Titulari episcopali Ecclesiae Catabitanae R.D. Matthiam Lee YongHoon, e clero archidioecesis Suvonensis, quem constituit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. — Cathedrali Ecclesiae Kerichoënsi R.D. Emmanuelem Okombo, e clero dioecesis Bungomaënsis. NOMINATIONES Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangelizatione ad suum beneplacitum renuntiavit: die 23 Novembris 2002. — Exc.mum P.D. Colin Cameron Davies, M.H.M., Episcopum emeritum Ngongensem, Administratorem Apostolicum « sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis » eiusdem dioecesis. die 24 Ianuarii 2003. — Exc.mum P.D. Bonifatium Lele, Episcopum Kituiensem, Administratorem Apostolicum « sede plena et ad nutum Sanctae Sedis » dioecesis Machakosensis. die 25 Ianuarii. — Exc.mum P.D. Aloisium Gonzaga Ferreira da Silva, S.I. Episcopum emeritum Lichingaënsem, Administratorem Apostolicum « sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis » eiusdem dioecesis. die 13 Februarii. — Exc.mum P.D. Vidonem Romano, C.SS.R., Episcopum emeritum Niameyensem, Administratorem Apostolicum « sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis » eiusdem dioecesis. die 19 Februarii. — Exc.mum P.D. Bonifatium Lele, Episcopum Kituiensem, Administratorem Apostolicum « sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis » dioecesis Machakosensis. die 22 Martii. — Exc.mum P.D. Philippum Anyolo, Episcopum Homa Bayensem, Administratorem Apostolicum « sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis » dioecesis Kerichoënsis. Diarium Romanae Curiae 373 DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Lunedı̀, 28 Aprile 2003, S.E. il Signor Pavel Jajtner, Ambasciatore della Repubblica Ceca presso la Santa Sede. Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha, altresı̀, ricevuto in Udienza: Giovedı̀, 27 Marzo 2003, S.A. Henry di Nassau Borbone Parma, granduca di Lussemburgo. Venerdı̀, 28 Marzo 2003, S.E. il Signor Sergey Mironov, Presidente del Senato della Federazione Russa. S.E. il Signor Volodymyr Litvin, Presidente del Parlamento dell’Ucraina. Sabato, 29 Marzo 2003, S.E. il Signor Pavol Hrušovsky, Presidente del Parlamento della Repubblica Slovacca. Lunedı̀, 31 Marzo 2003, S.E. il Signor Luiz Nunes Amorim, Ministro degli Affari Esteri del Brasile. Venerdı̀, 4 Aprile 2003, S.E. il Signor Dominique de Villepin, Ministro degli Affari Esteri di Francia. Lunedı̀, 7 Aprile 2003, S.E. il Signor Eduardo Duhalde, Presidente della Repubblica di Argentina. Giovedı̀, 10 Aprile 2003, S.E. il Signor Giuliano Urbani, Ministro per i Beni e le attività culturali dell’Italia. Sabato 12 aprile 2003 si è riunita alla presenza del Santo Padre la Congregazione delle Cause dei Santi. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 374 SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 9 aprile 2003 » » » 12 » » 26 » » S.E. mons. Santos Abril y Castelló, Arcivescovo tit. di Tamada, Nunzio Apostolico in Slovenia, Bosnia ed Erzegovina. S.E. mons. Juliusz Janusz, Arcivescovo tit. di Caorle, Nunzio Apostolico in Ungheria. S.E. mons. Santos Abril y Castelló, Arcivescovo tit. di Tamada, Nunzio Apostolico in Slovenia e in Bosnia ed Erzegovina, Nunzio Apostolico nella Repubblica di Macedonia (ex Repubblica Jugoslava di Macedonia). S.E. mons. Adriano Bernardini, Arcivescovo tit. di Faleri, Nunzio Apostolico in Argentina. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 16 gennaio 2003 » » » 24 Febbraio 2003 » » » 3 Marzo 2003 S.E. mons. Giacinto-Boulos Marcuzzo, Vescovo tit. di Emmaus; p. Georges Marie Martin Cottier, O.P., don Elias Chacour; p. Patrik Desbois dell’Istituto del Prado; suor Lucy Thorson della Congregazione delle Religiose di Nostra Signora di Sion; il dott. Hans Hermann Henrix, Consultori della Commissione per i Rapporti Religiosi con l’Ebraismo presso il Pontificio Consiglio per la Promozione dell’Unità dei Cristiani « ad quinquennium ». S.E. mons. Stanisław Gadecki, Arcivescovo di Poznań; mons. Pier Francesco Fumagalli, p. Jésus Hortal Sánchez, il dott. Eugene Fisher, Consultori della Commissione per i Rapporti Religiosi con l’Ebraismo presso il Pontificio Consiglio per la Promozione dell’Unità dei Cristiani « in aliud quinquennium ». S.E. mons. Marcello Bordoni; don Pier Giorgio Marcuzzi, S.D.B.; p. Edward Kaczynski, O.P., Consultori della Congregazione per la Dottrina della Fede « in aliud quinquennium ». S.E. mons. Brian Farrell, Vescovo titolare di Abitine, Consultore della Congregazione per la Dottrina della Fede « ad quinquennium ». Il sac. Ivo Panteghini, Consultore della Pontificia Commissione per i Beni Culturali della Chiesa « ad quinquennium ». Diarium Romanae Curiae 8 » » 18 » » 31 » » » » » 4 aprile » 8 » » » » » » » » 375 Il dott. Luca Carboni, Segretario Generale dell’Archivio Segreto Vaticano. P. Gianfranco Ghirlanda, S.I.; mons. Jean Laffitte; mons. Carlos José Errázuriz Mackenna, Consultori della Congregazione per la Dottrina della Fede « ad quinquennium ». P. Massimo Cenci, P.I.M.E.; mons. Frank J. Dewane; i sac.ti Salvador López Mora e Michael Yeung; il sig. José Sànchez Faba, Membri del Pontificio Consiglio « Cor Unum » « ad quinquennium ». L’Em.mo Sig. Card. Francis Eugene George ed il dott. JeanLoup Dherse, Membri del Pontificio Consiglio « Cor Unum » « in aliud quinquennium ». S.E. mons. Carlo Maria Viganò, Arcivescovo tit. di Ulpiana, Delegato per le Rappresentanze Pontificie « in aliud quinquennium ». S.E. mons. Francesco Monterisi, Arcivescovo tit. di Alba marittima, Segretario della Congregazione per i Vescovi « in aliud quinquennium ». Gli Em.mi Signori Cardinali Julius Riyadi Darmaatmadja e Juan Sandoval Íñiguez, Membri del Pontificio Consiglio della Cultura « ad quinquennium ». Gli Em.mi Signori Cardinali Aloysius Matthew Ambrozic e Christoph Schönborn, Membri del Pontificio Consiglio della Cultura « in aliud quinquennium ». NECROLOGIO 23 febbraio 2003 30 marzo » 5 aprile » 6 » » » » » 8 » » 11 » » 16 19 » » » » » » » Mons. Jan Olszański, Vescovo em. di Kamyanets-Podilskyi dei Latini (Ucraina). Mons. Vincent dePaul Breen, Vescovo em. di Metuchen (Stati Uniti d’America). Mons. Luis G. Fernandes, Vescovo em. di Campina Grande (Brasile). Card. Gerald E. Carter, del titolo di S. Maria in Traspontina. Mons. Emmanuel Pothanamuzhy, Vescovo di Mananthavady dei Siro Malabaresi (India). Mons. Patrick Fani Chakaipa, Arcivescovo di Harare (Zimbabwe). Mons. Joannes G. ter Schure, Vescovo em. di ’s-Hertogenbosch (Paesi Bassi). Mons. John R. Sheets, Vescovo tit. di Murcona. Card. Aurelio Sabattani, del Titolo « pro hac vice » di S. Apollinare. Mons. Alejandro Durán Moreira, Vescovo em. di Rancagua (Cile). Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 376 20 24 25 » » » » » » » » » » » » » » » » » » Mons. Henry Lemaı̂tre, Arcivescovo tit. di Tongeren. Mons. Renato Hasche Sánchez, Vescovo di Arica (Cile). Mons. Jacob Bastiampillai Deogupillai, Vescovo em. di Jaffna (Sri Lanka). Mons. Luis A. Carvajal Rosales, Vescovo em. di Portoviejo (Ecuador). Mons. André Perraudin, Arcivescovo-Vescovo em. di Kabgayi (Rwanda). Mons. Otmar Mäder, Vescovo em. di Sankt Gallen (Svizzera). Mons. José Calasanz Rosenhammer, Vescovo tit. di Ampora.