An. et vol. XCVI 6 Iulii 2004 N. 7 ACTA APOSTOLICAE SEDIS COMMENTARIUM OFFICIALE Directio: Palazzo Apostolico – Città del Vaticano – Administratio: Libreria Editrice Vaticana ACTA IOANNIS PAULI PP. II LITTERAE DECRETALES quibus Mariae De Mattias Sanctorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS EPISCOPUS servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam « Scientes quod non corruptibilibus argento vel auro redempti estis de vana vestra conversatione a patribus tradita, sed pretioso sanguine quasi Agni incontaminati et immaculati Christi » (1 Pe 1, 18-19). Haec veritas perspecta ac subinde intellecta in ardenti iam Mariae De Mattias anima ignem addidit. Quod cogitabat Deum Patrem, ut a malo eam omnemque creaturam vindicaret, dignitatem tribueret et amicitiam sibi conciliaret, proprium Filium misisse, qui sacrificium Crucis ex voluntate suscepturus esset, omnem fundens sanguinem ac « usque in finem » amans, id tenuit. In pago Vallecorsa Frusinatis die iv mensis Februarii anno mdcccv a diviti ac perquam religiosa familia Maria De Mattias orta est, quae, discrimine adolescentis aetatis superato, suae exsistentiae in Deo et « caro proximo » amando repperit rationem, ad Christi exemplum qui in Crucis ara suam tradidit vitam. Hac de re die iv mensis Martii anno mdcccxxxiv Acuti Frusinatis — ubi ad Administrationis dioecesis Anagninae iussum in schola publica puellas docebat — Institutum Sororum Adoratricum Sanguinis Christi condidit. Medullitus Christi Cruci affixi amore tacta, ad sancti Gasparis del Bufalo exemplum, quem ipsa septemdecim annos nata audivit in populari Missione anni mdcccxxii in pago Vallecorsa, magna facta est Sanguinis Christi fautrix, suae missioni alias iuvenes socians, quae, quemadmodum ipsa, magnum sic amorem in peccatores illosque qui hanc veritatem ignorabant cog- 386 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale noscendum curarent. Ut Christus Isque Cruci affixus cognosceretur per Verbi nuntium summopere operam dedit, quod fortem, strenuam et industriam pro laboribus simultatibusque, paupertate contumeliisque eam reddit: fervens eius praedicationis verbum, quod ex eius erga Iesum flagranti amore oriebatur, qui a quadam sine sensu vita eam eripuerat eique « cor amoris iaculis furatus erat », ex animo sua sponte manabat ac penitus sic audientes afficiebat, ut spiritales fructus gigneret peccatorum confessionis vitaeque conversionis. Aetate illa mulier ne catechismum quidem parvulos masculini sexus docere sinebatur: ipsa tamen lenitate in animas « quae sanguine constant » permota, postulavit et a suo spiritali moderatore, Venerabili Ioanne Merlini, presbytero, licentiam obtinuit ut armentarios congregaret eosque post solis occasum christiana disciplina erudiret. « Novum quiddam est in mundo »: id scripsit, laetus eius mirans audaciam. In Acuto oppido ubicumque instituta condebat ad publicam scholam agendam, religiosas actiones multiplicavit et omnes nacta est occasiones ad catechizandum et Evangelium effundendum. Omnes « mulierem concionantem » audituri conveniebant: scilicet viri feminaeque, pauperes et divites, docti ac rudes, sacerdotes etiam. Episcopus ipse, cum ab ea traditam « doctrinae » veritatem per prudentes sacerdotes, qui occulte missi erant ad eam audiendam, cognovisset, eam discipulasque comprobavit. Cum sibi esset conscia mulieris cultum caput esse societatis reformationis, per publicam scholam puellis iuvenibusque instituendis operam dedit, legendi, scribendi, computandi, feminarum labores agendi, domum moderandi, Ecclesiae Sacraeque Scripturae doctrinam discendi tradens disciplinam. Diebus festis mulieres matrimonio iunctas convenire solebat, ut eas de rebus religiosis erudiret easque in christiana vita ad cuiusque vitae statum iuvaret. Iis iuvenibusque hebdomadales menstruasque institutionis congressiones necnon singulis annis spiritalia exercitia comparabat. Cum sibi persuasum etiam haberet fidem esse amabilem Iesu adhaesionem, qui nos suum per sanguinem salvavit, ad meditationis precationem inducebat ac personalem cum Trinitate Virgineque Maria necessitudinem, quam ipsa sub Immaculatae Perdolentisque vocabulo venerabatur, opportunis allatis condicionibus. « Mundi reformationi » studens, quandoquidem « Christus pro omnibus suum effudit effusurusque est sanguinem, quoniam veluti fons, immo vivificans flumen quod cunctis praesto est, in universorum Adami filiorum beneficium amplificatur eosque comitatur et in singulis mortalis aevi gradibus sanctificationis causa sequitur, ut ad aeternam beatitudinem eleventur » (Regula 1857), Institutum condidit sub titulo Pretiosissimi Sanguinis, ut eius sodales enuntiarent, ubicumque possent, salvificum Amo- Acta Ioannis Pauli Pp. II 387 rem. Ea suum obeunte diem, communitates numerabantur in lxx fere locis, non solum in Italia, verum etiam in Anglia, Helvetia et Germania. Mariae De Mattias cor consonans cum Ecclesia fere micabat: eandem suam esse operam ac Ecclesiae munus animadvertebat, « ut Iesu cruci affixi Amor cognosceretur », qui est nostra salus. Usque hierarchiae paruit sacerdotibusque obsequens quibuscum opus faciebat, at in Christum animasque dilectione absumpta, novam faciem dedit in Ecclesia feminis. Ipsa enim se Evangelii nuntiandi officio penitus detineri sentiebat et ceteris mulieribus copiam fecit proprii feminei ingenii promovendi. Fortis, animosa, erga omnes amabilis Maria De Mattias, in amorem intenta ipsa suam transegit vitam, ut in omnibus rebus Iesu « voluptatem » daret, cuius amore ardebat cuiusque amore involvebatur, proximum constanter cum diligeret, pauperes peccatoresque potissimum, eos iuvans ut vitam cum Deo exigendam detegerent. Maria De Mattias Romae die xx mensis Augusti anno mdccclxvi de hoc mundo demigravit: ipse Pontifex beatus Pius IX, quam diligebat, aestimabat subsidiisque iuvabat, amplo sepulcro eam in coemeterio Verani donavit. Anno mdcccxcvi triginta post eius mortem annis Processus informativus agi coeptus est. Die i mensis Octobris anno mcml Decessor Noster Pius XII eam in Beatorum catalogum rettulit. Die xx mensis Decembris anno mmii Nobis coram decretum super miraculo evulgatum est atque idem foras emissum. Faventibus Patribus Cardinalibus Episcopisque die vii mensis Martii anno mmiii in Consistorio coadunatis, statuimus ut canonizationis ritus Romae die xviii mensis Maii huius anni perageretur. Hodie igitur in foro Petriano inter sacra hanc ediximus formulam: Ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad exaltationem fidei catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini nostri Iesu Christi, beatorum Apostolorum Petri et Pauli ac Nostra, matura deliberatione praehabita et divina ope sepius implorata, ac de plurimorum Fratrum Nostrorum consilio, Beatos Iosephum Sebastianum Pelczar, Ursulam Ledóchowska, Mariam De Mattias et Virginiam Centurione Bracelli Sanctos esse decernimus et definimus, ac Sanctorum Catalogo adscribimus, statuentes eos in universa Ecclesia inter Sanctos pia devotione recoli debere. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Sedula Domini famula, spectabilis haec sancta claras dedit religiosae pietatis operumque bonorum testificationes, quae totam suam vitam Deo omnino addixit idque ceteris fidelibus mulier tempora praecipiens significavit. Exoptamus igitur ut salutifera Domini dona et Evangelii beneficia homines complures affatim adipiscantur eiusdem exemplo eruditi et suffulti praesidio. 388 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale Quae autem his Litteris decrevimus, nunc et in posterum rata et firma esse volumus, contrariis quibuslibet rebus minime obstantibus. Datum Romae apud Sanctum Petrum, die duodevicesimo mensis Maii, anno Domini bismillesimo tertio, Pontificatus Nostri quinto et vicesimo. EGO IOANNES PAULUS Catholicae Ecclesiae Episcopus Marcellus Rossetti, Protonot. Apost. Loco e Plumbi In Secret. Status tab., n. 542.101 CONSTITUTIONES APOSTOLICAE I SUIDNICIENSIS In Polonia nova conditur dioecesis Suidniciensis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam Multos fructus spiritales exoptantes inter populum Silesiae orituros, libenter sane accepimus postulationem quam Nobis praesentaverunt Venerabilis Frater Noster Henricus Romanus S.R.E. Cardinalis Gulbinowicz, sacrorum Antistes Vratislaviensis, et Venerabilis Frater Thaddaeus Rybak, Episcopus Legnicensis, audita sententia Conferentiae Episcoporum Poloniae, ut ex quadam parte ecclesiasticarum iis commissis circumscriptionum nova Acta Ioannis Pauli Pp. II 389 dioecesis erigeretur. Quamobrem, favente voto Venerabilis Fratris Iosephi Kowalczyk, Archiepiscopi titulo Heracleensis et in Polonia Apostolici Nuntii, de consilio Secretariae Status, Nos Apostolica Nostra usi potestate quae sequuntur decernimus: ab archidioecesi Vratislaviensi seiungimus decanatus: Bystrzyca Kłodzka, Dzierżoniów Południe, Dzierżoniów Północ, Kamieniec Za˛bkowicki, Kłodzko, Kudowa Zdrój, La˛dek Zdrój, Mie˛dzylesie, Nowa Ruda, Polanica Zdrój, Świdnica Śla˛ska Wschód, Świdnica Śla˛ska Zachód, Za˛bkowice Śla˛skie; a dioecesi Legnicensi separamus decanatus: Bolków, Głuszyce, Gościsław, Jawor (sed cum sola paroecia Gniewków), Strzegom, Świebodzice, Wałbrzych Południe, Wałbrzych Północ, Wałbrzych Zachód, atque ex ita distracto territorio novam dioecesim constituimus Suidniciensem nuncupandam. Huius novae dicionis sedem in oppido v.d. Świdnica constituimus ecclesiamque paroecialem inibi sitam, Deo dicatam in honorem S. Stanislai, Episcopi et Martyris, et S. Venceslai, Martyris, ad gradum dignitatemque Ecclesiae Cathedralis evehimus. Novam praeterea hanc dioecesanam communitatem suffraganeam constituimus Ecclesiae metropolitanae Vratislaviensi eiusque Episcopum subdimus metropolitico iuri Archiepiscopi illius Sedis. Simul ac dioecesis Suidniciensis erectio ad effectum deducta fuerit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae illi adscripti censeantur in cuius territorio ecclesiasticum officium detinent; ceteri vero clerici Seminariique tirones Ecclesiae illi incardinati maneant vel incardinentur in cuius territorio legitimum habent domicilium. Documenta et acta quae conditam hanc dioecesim eiusque clericos, fideles et bona temporalia respiciunt, ad eandem Curiam mittantur ibique in tabulario serventur. Quod vero ad Consilia in dioecesi instituenda attinet necnon Curiam episcopalem et Seminarium, sacerdotum formationem, bonorum ecclesiasticorum administrationem, sede vacante administratoris electionem, fidelium iura horumque similia, serventur quae sacri canones praescribunt. Ad Seminarii alumnorum institutionem quod respicit, iuris communis serventur praescripta, prae oculis habitis Congregationis pro Institutione Catholica praeceptis. Cum fas erit, selecti alumni vel sacerdotes ad studia complenda Romam mittantur. Haec autem ad singula Nostra mandata exsequenda superius commemoratum Venerabilem Fratrem Iosephum Kowalczyk destinamus, universas necessarias et opportunas ei tribuentes facultates, etiam subdelegandi ad effectum de quo agitur quemlibet ministrum in ecclesiastica dignitate iam constitutum, onere iniuncto quam primum ad Congregationem pro Episcopis authenticum exemplum actus eiusdem peractae exsecutionis remittendi. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 390 Hanc denique Constitutionem Nostram tam nunc quam in posterum ratam esse iubemus, contrariis quibuslibet causis haudquaquam obsistentibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die vicesimo quarto mensis Februarii, anno Domini bismillesimo quarto, Pontificatus Nostri vicesimo sexto. e Angelus card. Sodano e Ioannes B. card. Re Secretarius Status Congr. pro Episcopis Praef. Leonardus Erriquenz, Protonot. Apost. Brennus Chestle, Protonot. Apost. Loco e Plumbi In Secret. Status tab., n. 555.097 II RAIPURENSIS In India constituitur nova Provincia ecclesiastica Raipurensis, cuius metropolitana Ecclesia erit Sedes eiusdem nominis. IOANNES PAULUS EPISCOPUS servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam Cum constet Ecclesiam catholicam in India, in territorio Provinciae ecclesiasticae Bhopalensis, haud parva incrementa suscepisse, ut ipsis Episcopis, sacerdotibus, religiosis viris atque mulieribus et Christifidelibus ibidem operose adlaborantibus meritae tribueretur testimonium laudis eorumque animi incitarentur ad novas maioresque in dies exantlandos labores necnon ut ipsa Ecclesia firmius constabiliretur, Congregatio pro Gentium Evangelizatione, omnibus mature perpensis habitoque pariter faventi voto Venerabilis Fratris Petri López Quintana, Archiepiscopi titulo Acropolitani atque in eadem Natione Apostolici Nuntii, censuit nuper novam Provinciam ecclesiasticam iisdem in locis esse condendam. Nos vero de totius Dominici gregis bono solliciti, talem sententiam ratam habentes, summa Apostolica potestate sequentia decernimus. A metropolitana Sede Bhopalensi seiungimus dioeceses Ambikapurensem, Iagdalpurensem Syrorum - Malabarensium, Raigarhensem et Raipurensem, ex iisque constituimus novam Provinciam ecclesiasticam Raipurensem atque dioecesim eiusdem nominis ad gradum archidioecesis metropolitanae evehimus cuique assignamus uti suffraganeas Acta Ioannis Pauli Pp. II 391 ceteras dioeceses Ambikapurensem, Iagdalpurensem Syrorum - Malabarensium et Raigarhensem. Insuper Venerabilem Fratrem Iosephum Augustinum Charanakunnel, hactenus Episcopum Raipurensem, renuntiamus Archiepiscopum Metropolitam Raipurensem. Quae praescripsimus committimus perficienda Venerabili Fratri Petro López Quintana, quem diximus, onere imposito sincerum exemplar actus effectae exsecutionis mittendi memoratae Congregationi. Hanc denique Constitutionem iugiter ratam esse volumus, contrariis quibuslibet rebus non obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die vicesimo septimo mensis Februarii, anno Domini bis millesimo quarto, Pontificatus Nostri vicesimo sexto. e Angelus card. Sodano Crescentius card. Sepe Secretarius Status Congr. pro Gentium Evang. Praef. Marcellus Rossetti, Protonot. Apost. Franciscus Bruno, Protonot. Apost. Loco e Plumbi In Secret. Status tab., n. 555.217 LITTERAE APOSTOLICAE I Venerabili Dei Servo Sigismundo Felici Feliński Beatorum honores decernuntur. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Spe gaudentes, in tribulatione patientes, orationi instantes, necessitatibus sanctorum communicantes » (Rom 12, 12-13). Haec Pauli Apostoli verba breviter et efficaciter praecipuum significant iter quod Venerabilis Servus Dei Sigismundus Felix Feliński in vita terrestri percurrit. Ille enim, a Domino ad episcopale exercendum ministerium vocatus, orando pro populo et laborando, de plenitudine sanctitatis Christi multiformiter et abundanter in fideles effudit (cfr Constitutio dogmatica de Ecclesia Lumen gentium, n. 26). Pastoris Boni exemplum imitans, gregis sibi concrediti leges firmiter defendit atque omnes vexationes constanti pertulit animo. Fidelis ille Ecclesiae filius in loco v.d. Wojutyn, in Poloniae regione tunc Russiae attributa ac hodie intra Ucrainae fines posita, die i mensis Novembris anno mdcccxxii est ortus. Eius familia, genere nobilis et omnino religiosa, 392 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale solidam ei tradidit christianamque educationem. Anno mdcccxxxiii pater eius mortuus est. Mater autem, quinque post annos, comprehensa est atque, ob navitatem pro patriae bono, in Sibiriam deportata. Hac de causa Venerabilis Dei Servus, minime spiritu confractus, vivam fidem singularemque serenitatem demonstravit, fructum scilicet fiduciae in divinam Providentiam. Moscuae et Lutetiae Parisiorum studiis expletis, Seminarium Zytomeriensi in urbe est ingressus. Educationem deinde apud Ecclesiasticam Academiam Romano-Catholicam in urbe Petroburgensi diligenter est prosecutus. Sacerdotii dono die viii mensis Septembris anno mdccclv insignitus, statim eadem in urbe pastoralem incohavit apostolatum in sanctae Catharinae paroecia. Studiose spiritualis moderatoris munus in Academia explevit atque philosophiae professoris. Peculiarem de pauperum necessitudinibus adhibuit curam atque, anno mdccclvii, novam condidit religiosam communitatem, Congregationem scilicet Sororum Franciscalium a Familia Mariae. Venerabilis Dei Servus die vi mensis Ianuarii anno mdccclxii a Nostro Decessore Beato Pio IX rec. mem. Archiepiscopus metropolita Varsaviensis est nominatus. Sacri Pastoris munus difficili tempore explens, prudenter et animose ecclesialem suam communitatem est moderatus. Sequenti anno, post irritam videlicet Polonorum adversus Russos seditionem, vocem publice attulit contra iniustos interventus coercitionesque imperatoris Russiae erga Poloniae populum. Quam ob rationem in exsilium condemnatus, viginti annos in Russiae urbe v.d. Jaroslav vixit. Paternam ibi sollicitudinem ostendit erga catholicos et Polonos in exsilium eiectos atque primam illo in loco catholicam exstruxit sacram aedem. Anno mdccclxxxiii exsilio ereptus, Sancta Sede intercedente, a Decessore Nostro Leone XIII rec. mem. Archiepiscopus constitutus est titulo Tarsensis. Concessum est illi ut in patriam reverteretur sed prohibitum ne Varsaviae habitaret. Duodecim per annos studiosam explevit in Galiciae regione pastoralem industriam pro spiritali Polonorum et Ucrainorum bono. Virtutes constanter exercuit, etiamsi saepe plurimas difficultates cotidianaeque vitae angustias subire debuit. In omnibus vitae adiunctis fidem in Christo servavit quam per orationem, Sacrarum Scripturarum meditationem, erga Sanctissimum Sacramentum devotionem atque Beatae Virginis Mariae pietatem diligenter nutrivit. Assidue pro Regni Dei diffusione institutionem catecheticam, navitatem socialem et scholarum exstructionem promovit. Prudens exstitit in spiritus moderamine, in necessitudinibus cum clero fidelibusque nec non in exercendo fundatoris congregationis munere. Divina praecepta et ecclesiasticas leges humiliter observans, in simplicitate, sobrietate, castitate paupertateque vixit atque singularem erga Romanum Pontificem ec- Acta Ioannis Pauli Pp. II 393 clesiasticamque auctoritatem oboedientiam praebuit. Laboribus consumptus, die xvii mensis Septembris anno mdcccxcv pie Cracoviae in Domino obdormivit. Sanctimoniae fama crescente post eius obitum, anno mcmlxv Processus Ordinarius Informativus Varsaviae est incohatus. Omnibus legibus diligenter expletis, Nobis coram die xxiv mensis Aprilis anno mmi declaratum est hunc Dei Servum virtutes theologales et cardinales iisque adnexas heroum in modum exercuisse. Die v mensis Iulii anno mmii decretum super miraculo prodiit quod eiusdem Venerabilis Dei Servi intercessioni est adsignatum. Statuimus igitur ut beatificationis ritus, die xviii mensis Augusti anno mmii Cracoviae perageretur. Hodie igitur inter Missarum sollemnia hanc protulimus formulam: Spełniaja˛c życzenie naszych braci Józefa Kardynała Glempa, Arcybiskupa Metropolity Warszawskiego, Józefa Michalika, Arcybiskupa Metropolity Przemyskiego, Franciszka Kardynała Macharskiego, Arcybiskupa Metropolity Krakowskiego i Stanisława Ga˛deckiego, Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego jak również wielu innych braci w biskupstwie oraz licznych wiernych, za rada˛ Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, nasza˛ Władza˛ Apostolska˛ zezwalamy, aby odta˛d Czcigodnym Sługom Bożym: Zygmuntowi Szcze˛snemu Felińskiemu, Janowi Balickiemu, Janowi Beyzymowi oraz Sancji Szymkowiak przysługiwał tytuł błogosławionych, i aby ich świe˛ta obchodzono w miejscach i w sposób określony przez Prawo. Dla Zygmunta Szcze˛snego Felińskiego be˛dzie to corocznie 17 września, dla Jana Balickiego 24 października, dla Jana Beyzyma 12 października, a dla Sancji Szymkowiak 18 sierpnia. W imie˛ Ojca i Syna, i Ducha Świe˛tego ». Clarus hic Archiepiscopus, dilectae Poloniae filius, diligentem omnino ostendit spiritalem progressum, Christi eiusque Ecclesiae dilectionem, atque insignia dedit pietatis testimonia. Dum illius conspicimus vitam, qui Dei voluntatem in angustiis etiam variisque in difficultatibus fideliter explevit, ad vehementiorem usque in cotidiano itinere imitationem Salvatoris incitamur adque proprii status perfectionem prosequendam invitamur. Quae autem his Litteris decrevimus, nunc et in posterum rata et firma esse volumus, contrariis quibuslibet rebus minime obstantibus. Datum Cracoviae, sub anulo Piscatoris, die xviii mensis Augusti, anno mmii, Pontificatus Nostri quarto et vicesimo. De mandato Summi Pontificis e Angelus card. Sodano Secretarius Status Loco e Sigilli In Secret. Status tab., n. 530.122 394 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale II Venerabili Dei Servo Petro Bonhomme caelitum Beatorum tribuitur dignitas. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Praeceptum Domini lucidum illuminans oculos » (Ps 18,9). Venerabilis Dei Servus Petrus Bonhomme in Dei verbo audiendo ac precatione spiritalem repperit alimoniam, necessariam nempe ad usque maiorem cum Christo coniunctionem assequendam, qui eum ad operandum missionali studio impulit, ut in locis per speciem infensis, ut illis temporibus post Gallicos motus, nascerentur, evangelici Regni semina. Fidelis hic Ecclesiae filius in oppido Gramat die iv mensis Iulii anno mdccciii a familia quadam ortus est, quae ei solidam christianam institutionem tribuit. Ludo litterario absoluto, apud Collegium Regale Cadurcense diploma lycei consecutus est. Cum se ad sacerdotium vocari animadverteret, Seminarium est ingressus ubi oboedientia, disciplina ac pietate eminuit, ut a moderatoribus omni ex parte praecellens iudicaretur. Anno mdcccxxvii sacro ordine est auctus. A primis inde ministerii temporibus praestantem actuositatem ostendit, iuvenum collegium condens ac simul spiritale puellarum sodalicium. His annis non defuerunt omne genus difficultates, quas ipse firmiter sustinuit. In oppido exinde Gramat parochus est renuntiatus, ubi deversorium aedificavit fidelibus destinandum, qui in spiritus corporisque difficultatibus versabantur. Ut huic operae firmitatem praestaret, Congregationem Sororum Dominae Nostrae Calvarii instituit, quae catechesim, religiosam educationem, derelictorum curam potissimum ageret. Religiosae hae anno mdcccxxxiii vota temporaria nuncuparunt. Cum se ad vitam consecratam vocari animadverteret, Dei Servus carmelitanam communitatem in oppido Gramat condere in animo habebat, sed cum Episcopus Cadurcensis huic proposito obsisteret ipse statim oboedivit. Infatigabilis et admiratus orator, multum ad Dei verbum effundendum per missiones populares contulit. Cum evangelizationis studiosam in operam multos annos impenderet, anno mdcccxlviii vocem omnino amisit ideoque a praedicatione cessavit. Quam acerbam rem ipse patienter toleravit, Christi participans dolores. In loco Grenelle apud Lutetiam Parisiorum suasit ut spiritales filiae domum conderent, mente captis destinandam. Ut alia incepta pro inhabilibus suscipere vellet, anno mdcccliv scholam pro surdis educandis instituit atque deinceps Lutetiam Parisiorum nonnullas religiosas misit quae surdis mutisque hospitium procurarent. Ministerium cum ageret, sanctitati Acta Ioannis Pauli Pp. II 395 usque studuit atque christianas sacerdotalesque virtutes praestabiliter exercuit. Fide illuminatus ac roboratus evangelico nuntio effundendo ac Regno Dei illa aetate dilatando penitus se addixit. Sacram Eucharistiam multum coluit et assidue Christi Passionem est contemplatus. Virginem Mariam filiali modo dilexit. Omnem spem in Domino collocavit, cum in eo reperiret necessariam vim ad Dei Ecclesiaeque leges observandas, ad vocationem tenendam, ad impedimenta simultatesque superandas. Praecipuum eius propositum his declaratur verbis « Deus sit in omnibus benedictus! Ipse mihi demonstret unde veniam et quo vadam. In omnibus rebus eius volo cognoscere voluntatem; eius voluntati pro vita ac morte me committo ». Caelestia bona usque affectavit. Praeter omnia Christum dilexit Quem vitae tamquam exemplar elegit, quia, quemadmodum scripsit, « assimilari volumus ei quem amamus ». Magna bonitate omnium generum aerumnas et solitudines levare contendit atque, Divini Redemptoris instar, suis persecutoribus ignovit. Ut peccatores ad rectam viam restitueret, Reconciliationis Sacramentum frequenter ministravit. Prudens fuit sapiensque in spiritali moderamine. Secundum iustitiam operatus est ac simplicem rigidamque exegit vitam. A divitiis terrestribusque honoribus alienus, studiose coluit castitatem. Humilitatis usque dedit testificationem, nullum sibi vindicans mundi signum. Paucis ante diebus quam moreretur, ad mariale sanctuarium Rocamadour est peregrinatus ut Virginis Mariae praesidium de hoc mundo decedens obtineret. Die ix mensis Septembris anno mdccclxi Patris domum remigravit. Eius latam propter sanctitatis famam anno mcmlii Processus informativus incohatus est. His absolutis iure statutis rebus, Nobis coram Decretum de virtutibus heroum in modum exercitis die xxiii mensis Octobris anno mcmlxxxvii prodiit; die autem xxiii mensis Aprilis anno mmii decretum super miraculo evulgatum est. Statuimus ideo ut beatificationis ritus die xxiii mensis Martii subsequentis anni Romae celebraretur. Hodie igitur inter Missarum sollemnia in area Sancti Petri hanc protulimus formulam: « Nos, vota Fratrum Nostrorum Mauricii Gaidon, Episcopi Cadurcensis, Antonii Mariae Cardinalis Rouco Varela, Archiepiscopi Matritensis, Iulii Henrici Prado Bolaños, Episcopi Pastopolitani, Augustini Garcı́a-Gasco Vicente, Archiepiscopi Valentini, et Christophori Cardinalis Schönborn, Archiepiscopi Vindobonensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in episcopatu multorumque christifidelium explentes, de Congregationis de Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus ut Venerabiles Servi Dei Petrus Bonhomme, Maria Perdolens Rodrı́guez Sopeña, Maria 396 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale Caritas Brader, Ioanna Maria Condesa Lluch et Ladislaus Batthyány-Strattmann Beatorum nomine in posterum appellentur eorumque festum die ipsorum natali: Petri Bonhomme die nona Septembris, Mariae Perdolentis Rodrı́guez Sopeña die decima Ianuarii, Mariae Caritatis Brader die vicesima septima Februarii, Ioannae Mariae Condesa Lluch die decima sexta Ianuarii et Ladislai Batthyány-Strattmann die vicesima secunda Ianuarii in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Quae autem his Litteris decrevimus, nunc et in posterum rata et firma esse volumus, contrariis quibuslibet rebus minime obstantibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum sub anulo Piscatoris, die xxiii mensis Martii, anno mmiii, Pontificatus Nostri quinto et vicesimo. De mandato Summi Pontificis e Angelus card. Sodano Secretarius Status Loco e Sigilli In Secret. Status tab., n. 539.464 III Venerabili Dei Servae Eugeniae Ravasco caelitum Beatorum tribuitur dignitas. IOANNES PAULUS PP. II Ad perpetuam rei memoriam. — « Per caritatem invicem servite » (Gal 5, 13). In amore fundata atque usque ad Deum, veluti unum finem vergens, Venerabilis Mater Eugenia Ravasco suam per sanctitatis vitam operaque Patris magnalia celebravit. Gratiae studiose exposita, tenuit « caritatem, quam habet Deus in nobis » (1 Io 4, 16) itemque operam dedit ut Dei amor agnosceretur ac reciprocaretur. Testis haec caritatis, quae Mediolani die iv mensis Ianuarii anno mdcccxlv, Francisco Matthaeo ac nobili Carolina Mozzoni Frosconi parentibus, orta est quaeque eodem die sacro baptismo est expiata, vixit opusque Ianuae fecit. Pupilla iam puella cum duobus fratribus dolorem participavit amissorum parentum. Inde a pueritia rebus divinis est pellecta, filialem devotionem erga Virginem Immaculatam coluit certamque misericordiam in pauperes infelicesque convertit, quos liberaliter iuvabat, a se quaedam subtrahens libenter. Cum primum ad sacrum accessit Convivium, Acta Ioannis Pauli Pp. II 397 flagranti capta est in Eucharistiam amore, quae res cardo fuit continuati perfectionis itineris, Salvatore Magnasco, Archiepiscopo Ianuensi, prudenter moderante, qui ipsam ad solidam institutionem religiosam informavit. Quod divinitus vocata est « ad sese devovendam ad bonum Cordis Iesu amore faciendum », quod eius fuit peculiare charisma, id effecit ut indefessa esset apostola atque studiosa iuventutis educatrix, feminini potissimum sexus, cui non dubitavit vitae christianae excelsas metas demonstrare. Omnibus relictis rebus ut Domino inserviret, se ipsa suasque tradidit pro bono animarum divitias; Cordis Iesu Cordisque Mariae amorem contemplans operam alacriter dedit ut fratrum necessitatibus subveniret iisque salutem impertiret per adhibitam « nimiam caritatem suam, qua dilexit nos » (Eph 2, 4); suas praesertim impendit vires ut iuvenum mentem corque institueret, ad « Magistri sapientiae Iesu Christi » doctrinam. Id per multiplicia caritatis opera pro adulescentibus, familiaris missionariis pauperibus gessit. Licet haud commoda valetudine frueretur, ut proximus iuvaretur Deique regnum diffunderetur ad omnes labores sustinendos parata reperiebatur. Congregationem Filiarum Sacrorum Cordium Iesu et Mariae condidit, cui suum charisma transmisit, suumque educatricis studium ac suam in Ecclesia missionem. Verbo vitaeque testificatione, « uni Deo » addictae, mater magistraque fuit iuvenum sodaliumque, communionis instrumentum et boni autrix. Eius ferventis apostolatus opera innumerorum iuvenum christiana fides confirmatur, magistrae spiritali vita ditantur, homines ad Deum convertuntur, ad sacerdotium vitamque consecratam nonnulli incitantur, pax in familias infertur, pauperibus aegrotisque solacium praebetur. Fidelis virgo ac vigilans, Spiritui agenti obsequens in fidei petra aedificavit; usque oboedivit atque a terrestribus commoditatibus sese abstraxit; humilitatem, recessum, sui neglegentiam haustam ex Crucifixi contemplatione dilexit; se in voluntatem Dei plene commisit. Suae consecratae vitae aeque ac laboriosae apostolatus operae fundamentum intimam cum Deo « summo unoque bono » coniunctionem, fervidum in Eucharistiam Virginemque Immaculatam amorem, continuatam precationem, Cordis Iesu caritatis imitationem posuit. Deus eam peculiaribus donis cumulavit amplaque sanctitatis fama quae etiam post eius mortem producta est, quae die xxx mensis Decembris anno mcm contigit. Beatificationis canonizationisque Causa ab Archiepiscopo Ianuensi anno mcmxlviii incohata est. His iure statutis absolutis rebus, Nos Ipsi die i mensis Iulii iubilaris anni mm declaravimus Dei Servam virtutes theologales, cardinales iisque conexas heroum in modum exercuisse. Anno mcmxcvii apud Curiam archiepiscopalem Cochabambensem in Bolivia dioecesana inquisitio de 398 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale mira sanatione quadam facta est, quae intercessioni eiusdem Venerabilis est adscripta. Eventus apud Congregationem de Causis Sanctorum excussus, coram Nobis die v mensis Iulii anno mmii super miraculo Decretum prodiit. Statuimus igitur ut beatificationis ritus Romae die xxvii mensis Aprilis anno mmiii perageretur. Hodie igitur, in foro Petriano, inter Missarum sollemnia hanc pronuntiavimus formulam: « Nos, vota Fratrum Nostrorum Camilli Cardinalis Ruini, Vicarii Nostri pro Romana dioecesi, Christophori Cardinalis Schönborn, Archiepiscopi Vindobonensis, Michaelis Cardinalis Giordano, Archiepiscopi Neapolitani, Tarsicii Bertone, Archiepiscopi Ianuensis, et Flavii Roberti Carraro, Episcopi Veronensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in episcopatu multorumque christifidelium explentes, de Congregationis de Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus ut Venerabiles Dei Servi Iacobus Alberione, Marcus ab Aviano, Maria Christina Brando, Eugenia Ravasco, Maria Dominica Mantovani et Iulia Salzano Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum: Iacobi Alberione die vicesima sexta Novembris, Marci ab Aviano die decima tertia Augusti, Mariae Christinae Brando die vicesima Ianuarii, Eugeniae Ravasco die vicesima quarta Octobris, Mariae Dominicae Mantovani die tertia Februarii et Iuliae Salzano die decima septima Maii in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Laudabilis haec mulier insignes pietatis suo tempore dedit testificationes, quae eximio fuit universae Ecclesiae ornamento ac mirificum apostolatum explicavit. Spectata illius exempla magno sint hominibus qui nunc sunt documento firmoque subsidio, quo expeditius faciliusque sustineant difficultates atque certius terrestribus posthabitis rebus ad mansura se convertant. Quod autem decrevimus, volumus et nunc et in posterum tempus vim habere, contrariis rebus minime quibuslibet officientibus. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxvii mensis Aprilis, anno mmiii, Pontificatus Nostri quinto et vicesimo. De mandato Summi Pontificis e Angelus card. Sodano Secretarius Status Loco e Sigilli In Secret. Status tab., n. 542.104 Acta Ioannis Pauli Pp. II 399 ALLOCUTIONES I Ad Congregationis pro Doctrina Fidei sodales.* Signori Cardinali, venerati Fratelli nell’episcopato e nel sacerdozio, carissimi fratelli e sorelle! 1. Si rinnova la mia gioia nel potervi incontrare al termine della Sessione Plenaria della vostra Congregazione. Nel rivolgere a ciascuno il mio cordiale saluto, desidero ringraziare in particolare il Signor Cardinale Joseph Ratzinger per i sentimenti espressi a nome di tutti e per la efficace sintesi dei molteplici lavori del Dicastero. Questo appuntamento biennale mi permette di ripercorrere i punti salienti della vostra attività e di indicare altresı̀ l’orizzonte delle sfide che vi impegnano nel delicato compito di promuovere e tutelare la verità della fede cattolica, a servizio del Magistero del Successore di Pietro. In questo senso, il profilo dottrinale che caratterizza in modo speciale la vostra competenza può definirsi come propriamente « pastorale », poiché partecipa alla missione universale del Supremo Pastore.1 Una missione che ha fra le sue priorità anzitutto l’unità della fede e della comunione di tutti i credenti, unità necessaria per il compimento della missione salvifica della Chiesa. Questa unità va continuamente riscoperta nella sua ricchezza e opportunamente difesa, affrontando le sfide che ogni tempo pone. L’odierno contesto culturale, qualificato sia da un diffuso relativismo come dalla tentazione di un facile pragmatismo, esige più che mai l’annuncio coraggioso delle verità che salvano l’uomo e un rinnovato slancio evangelizzatore. 2. La traditio evangelii costituisce il primo e fondamentale impegno della Chiesa. Ogni sua attività deve essere inseparabile dall’impegno per aiutare tutti a incontrare Cristo nella fede. Per tale motivo mi sta particolarmente a cuore che l’azione evangelizzatrice di tutta la Chiesa non si affievolisca mai, sia di fronte ad un mondo che ancora non conosce Cristo e sia di fronte a tanti che, pur avendolo conosciuto, vivono poi lontani da Lui. * Die 6 Februarii 2004. 1 Cfr Pastor bonus, 33. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 400 Certo la testimonianza della vita è la prima parola con cui il Vangelo viene annunciato, tale parola non è però sufficiente « se il nome, l’insegnamento, la vita e le promesse, il Regno ed il mistero di Gesù di Nazareth, Figlio di Dio, non sono proclamati ».2 Questo chiaro annuncio è necessario per muovere il cuore ad aderire alla buona notizia della salvezza. Ciò facendo, si rende un enorme servizio agli uomini che cercano la luce della verità. 3. Certo, il Vangelo esige la libera adesione dell’uomo. Ma perché tale adesione possa essere espressa, il Vangelo va proposto, poiché « le moltitudini hanno diritto di conoscere la ricchezza del mistero di Cristo, nel quale crediamo che tutta l’umanità può trovare, in una pienezza insospettabile, tutto ciò che essa cerca su Dio, sull’uomo e sul suo destino, sulla vita e sulla morte, sulla verità... ».3 La piena adesione alla verità cattolica non diminuisce, ma esalta la libertà umana e la sollecita verso il suo compimento, in un amore gratuito e colmo di premura per il bene di tutti gli uomini. Questo amore è il sigillo prezioso dello Spirito Santo che, da protagonista dell’evangelizzazione 4 non cessa di muovere i cuori all’annuncio del Vangelo e parimenti li apre ad accoglierlo. È questo orizzonte di carità che muove quella nuova evangelizzazione, cui ho più volte invitato tutta la Chiesa ed a cui desidero richiamarla ancora all’inizio di questo terzo millennio. 4. Un tema già altre volte richiamato è quello della recezione dei documenti magisteriali da parte dei fedeli cattolici, spesso disorientati più che informati dalle immediate reazioni e interpretazioni dei mezzi di comunicazione sociale. In realtà, la recezione di un documento, più che un fatto mediatico, deve essere visto soprattutto come un evento ecclesiale di accoglienza del magistero nella comunione e nella condivisione più cordiale della dottrina della Chiesa. Si tratta, infatti, di una parola autorevole che fa luce su una verità di fede o su alcuni aspetti della dottrina cattolica contestati o travisati da particolari correnti di pensiero e di azione. Ed è proprio in questa sua valenza dottrinale che risiede il carattere altamente pastorale del documento, la cui accoglienza diventa quindi occasione propizia di formazione, di catechesi e di evangelizzazione. Perché la recezione diventi un autentico evento ecclesiale, conviene prevedere modi opportuni di trasmissione e di diffusione del documento stesso, 2 3 4 Evangelii nuntiandi, 22. Redemptoris missio, 8. Cfr Redemptoris missio, 30. Acta Ioannis Pauli Pp. II 401 che ne consentano la piena conoscenza innanzitutto da parte dei Pastori della Chiesa, primi responsabili dell’accoglienza e della valorizzazione del magistero pontificio come insegnamento che contribuisce a formare la coscienza cristiana dei fedeli di fronte alle sfide del mondo contemporaneo. 5. Un altro argomento importante ed urgente che vorrei sottoporre alla vostra attenzione è quello della legge morale naturale. Tale legge appartiene al grande patrimonio della sapienza umana, che la Rivelazione, con la sua luce, ha contribuito a purificare e sviluppare ulteriormente. La legge naturale, di per sé accessibile ad ogni creatura razionale, indica le norme prime ed essenziali che regolano la vita morale. Sulla base di tale legge si può costruire una piattaforma di valori condivisi, intorno ai quali sviluppare un dialogo costruttivo con tutti gli uomini di buona volontà e, più in generale, con la società secolare. Oggi, in conseguenza della crisi della metafisica, in molti ambienti non si riconosce più una verità iscritta nel cuore di ogni persona umana. Si assiste quindi, da una parte, alla diffusione tra i credenti di una morale di carattere fideista e, dall’altra, viene a mancare un riferimento oggettivo per le legislazioni, che spesso si basano soltanto sul consenso sociale, cosı̀ da rendere sempre più difficile giungere ad un fondamento etico comune a tutta l’umanità. Nelle Lettere encicliche Veritatis splendor e Fides et ratio ho voluto offrire elementi utili a riscoprire, tra l’altro, l’idea della legge morale naturale. Purtroppo questi insegnamenti non sembra siano stati recepiti finora nella misura auspicata e la complessa problematica merita ulteriori approfondimenti. Vi invito pertanto a promuovere opportune iniziative allo scopo di contribuire ad un rinnovamento costruttivo della dottrina sulla legge morale naturale, cercando anche convergenze con rappresentanti delle diverse confessioni, religioni e culture. 6. Desidero, infine, accennare ad una questione delicata ed attuale. Nell’ultimo biennio la vostra Congregazione ha assistito ad un notevole incremento nel numero dei casi disciplinari riferiti ad essa per la competenza che il Dicastero ha « ratione materiae » sui delicta graviora, inclusi i delicta contra mores. La normativa canonica che il vostro Dicastero è chiamato ad applicare con giustizia ed equità tende a garantire sia l’esercizio del diritto di difesa dell’accusato sia le esigenze del bene comune. Una volta comprovato il delitto, bisogna in ogni caso vagliare bene sia il giusto principio della propor- 402 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale zionalità tra colpa e pena, sia l’esigenza predominante di tutelare il Popolo di Dio. Ciò non dipende però solo dall’applicazione del diritto penale canonico, ma trova la sua migliore garanzia nella giusta ed equilibrata formazione dei futuri sacerdoti chiamati in modo esplicito ad abbracciare con gioia e generosità quello stile di vita umile, modesto e casto, che è il fondamento pratico del celibato ecclesiastico. Invito pertanto la vostra Congregazione a collaborare con gli altri Dicasteri della Curia Romana competenti per la formazione dei seminaristi e del clero, affinché si adottino le misure necessarie per assicurare che i chierici vivano in modo consono alla loro chiamata e al loro impegno di perfetta e perpetua castità per il Regno di Dio. 7. Carissimi, vi ringrazio per il prezioso servizio che prestate alla Sede Apostolica e a favore della Chiesa intera. Possa il vostro lavoro portare quei frutti che tutti ci auguriamo. A questo fine vi assicuro uno speciale ricordo nella preghiera. Vi accompagni anche la mia Benedizione, che con grato affetto imparto di cuore a tutti voi ed alle persone che vi sono care nel Signore. II Ad quosdam Galliae praesules.* Monsieur le Cardinal, chers Frères dans l’épiscopat, 1. C’est avec joie que je vous accueille, Évêques des provinces ecclésiastiques de Lyon et de Clermont, au terme de votre Visite ad limina. Il s’agit toujours d’un moment fort de ressourcement spirituel, grâce à la prière célébrée en commun sur les tombes des Apôtres Pierre et Paul, prière qui ravive en nous la conscience de la valeur irremplaçable du témoignage chrétien, parfois jusqu’au martyre, et de l’enracinement apostolique de notre foi. C’est aussi un temps de partage fraternel et de travail, permettant de fortifier notre sens de l’Église, grâce aux rencontres avec le Successeur de Pierre, garant de la communion ecclésiale, et avec les différents Dicastères. Je souhaite particulièrement la bienvenue aux nouveaux évêques, nombreux dans votre groupe, et je remercie chaleureusement Monsieur le Cardinal Philippe Barbarin, Archevêque de Lyon et Primat des Gaules, qui vient, en votre nom, * Die 7 Februarii 2004. Acta Ioannis Pauli Pp. II 403 de me présenter vos deux régions et quelques-unes de vos préoccupations pastorales. Vous évoquez une situation souvent difficile, due au manque de pasteurs et à la sécularisation des mentalités, alors que vos diocèses s’efforcent avec courage de préparer l’avenir. 2. Je souhaite aujourd’hui m’arrêter avec vous sur la vie de l’Église diocésaine. Depuis la dernière Visite ad limina des Évêques de France en 1997, beaucoup de diocèses ont entrepris une réflexion importante sur la vie et le rôle des paroisses, rendue nécessaire à cause de l’évolution démographique et de l’urbanisation grandissante, mais aussi en raison de la diminution du nombre des prêtres, qui se fera encore plus sentir dans les années à venir. Dans bien des diocèses, ce travail s’est réalisé dans le cadre d’un synode diocésain, dans d’autres, on a entrepris ce qu’on a appelé une « démarche synodale », essayant dans tous les cas d’impliquer largement les pasteurs et les fidèles, pour évaluer ensemble ce que représente la paroisse dans la vie de l’Église et quel doit être son avenir. Le plus souvent, l’Évêque a décidé ensuite de mettre en œuvre une réorganisation pastorale de tout le diocèse, soit en créant de nouvelles paroisses, moins nombreuses et mieux adaptées, soit en regroupant les paroisses existantes dans des ensembles plus cohérents, afin de mieux servir les besoins de l’évangélisation. 3. Loin de se limiter à une simple réforme administrative et à un nouveau découpage des limites paroissiales, cette réflexion pastorale a permis de faire un véritable travail de formation permanente et de catéchèse avec les fidèles, leur permettant de s’approprier de manière plus consciente les richesses de ce qui constitue la vie d’une paroisse, à savoir les trois grandes missions de l’Église: la mission prophétique, caractérisée par la charge d’annoncer à tous les hommes la Bonne Nouvelle du salut, mission confiée à l’Église par le Seigneur lui-même; la mission sacerdotale, qui consiste à participer à l’unique Sacerdoce du Christ en célébrant les mystères divins; la mission royale enfin, qui s’exprime dans le service envers tous, à la manière du Seigneur Jésus. Ainsi les fidèles ont pu évaluer ensemble la manière dont la paroisse s’acquittait concrètement de ses tâches, tout en apprenant à les relier entre elles et en comprenant mieux ce qui en fait l’unité. Il est en effet essentiel pour les fidèles de bien saisir que la catéchèse des enfants, la vie de prière, le service des malades, ne sont pas des activités les unes à côté des autres, confiées à des « spécialistes » ou à des bénévoles, mais qu’elles correspondent à des missions fondamentales de la vie chrétienne et qu’elles sont par conséquent le bien de tous, comme l’a si justement exprimé saint Paul en appli- Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 404 quant à l’Église la comparaison du corps.1 Toute communauté ecclésiale, et particulièrement la paroisse, qui est la cellule de base de la vie de l’Église diocésaine, doit annoncer l’Évangile, célébrer le culte qui revient à Dieu et servir à la manière du Christ. Il importe également de veiller à ce que la communauté paroissiale exprime la diversité des membres qui la composent et la variété de leurs charismes, et qu’elle s’ouvre à la vie des associations ou des mouvements. Elle sera alors une expression vivante de la communion ecclésiale, qui met les biens de chacun au service de tous 2 et qui ne se ferme jamais sur elle-même. Ainsi les fidèles auront le souci de la communion dans la paroisse et se sentiront membres tant du diocèse que de l’Église tout entière.3 4. Cette prise de conscience de l’identité véritable de la paroisse, qui n’est pas seulement un territoire géographique ou une subdivision administrative, mais bien la communauté ecclésiale fondamentale, s’est accompagnée également pour les fidèles d’une redécouverte de l’identité propre du diocèse. Lui non plus n’est pas seulement une circonscription administrative, il est d’abord la manifestation d’une réalité ecclésiale: l’Église diocésaine, « portion du Peuple de Dieu, confiée à un évêque pour qu’avec l’aide de son presbyterium, il en soit le pasteur ».4 Le diocèse est donc une entité vivante, une réalité humaine et spirituelle, famille de communautés que sont les paroisses et les autres réalités ecclésiales présentes sur le territoire. Il me plaı̂t de souligner l’importance de cette redécouverte de l’Église dans sa véritable nature: elle n’est ni une administration ni une entreprise, elle est d’abord une réalité spirituelle, faite d’hommes et de femmes appelés par la grâce de Dieu à devenir fils et filles de Dieu, et entrés dans une fraternité nouvelle par le Baptême qui les a incorporés au Christ. 5. La redécouverte de la nature sacramentelle de l’Église, qui est aussi « communion missionnaire »,5 doit donc s’exprimer dans une nouvelle dynamique toute orientée vers l’évangélisation. Vos diocèses l’ont bien compris, en choisissant pour objet de leur réflexion synodale une perspective à visée missionnaire, comme la réorganisation pastorale du diocèse, l’évangélisation des jeunes ou la pastorale des sacrements. La mobilisation des énergies de tous sur un tel objectif permet de dégager des priorités pastorales concrètes, 1 2 3 4 5 Cf. 1 Co 12, 12-28. Cf. Ac 4, 32. Cf. Code de Droit canonique, can. 529 § 2. Cf. Christus Dominus, n. 11. Christifideles laici, n. 32. Acta Ioannis Pauli Pp. II 405 qui sont ensuite mises en œuvre plus facilement sur le terrain par tous les acteurs pastoraux. De même, le fait de travailler longuement ensemble, prêtres et laı̈cs, sur une question aussi décisive que l’avenir de la communauté chrétienne permet de se découvrir en profondeur, d’apprécier les implications et les rôles spécifiques des uns et des autres dans la vie de l’Église, et de mieux percevoir la communion ecclésiale qui met en valeur l’estime et la complémentarité des différences ainsi que le service commun du Christ et de nos frères dans une même foi. Avec vous, je me réjouis des rassemblements diocésains que vous avez pu réaliser, notamment les rassemblements de jeunes auxquels vous portez, avec toute l’Église diocésaine, une attention particulière. Ils permettent de mieux percevoir le sens de l’Église-communion, puisque ce sont des personnes venues de différents groupes, de différents lieux, de différentes sensibilités, qui sont appelées à se rencontrer pour faire route ensemble, comme le dit précisément l’étymologie du mot synode. J’appelle de mes vœux une unité et une cohérence toujours plus intenses autour des Pasteurs chargés de conduire le troupeau. A ce propos, je sais que vous veillez à accueillir les groupes et les prêtres de sensibilités plus traditionnelles, et il est sans doute possible d’aller encore plus loin en ce sens. Il revient aussi aux membres de ces communautés plus traditionnelles de s’ouvrir aux autres réalités et sensibilités des Églises locales, pour prendre une part toujours plus active à la vie diocésaine, selon l’enseignement du Concile Vatican II. Comme tous leurs frères prêtres, les prêtres de ces communautés ont un rôle pastoral spécifique à jouer auprès des fidèles, en manifestant concrètement leur communion filiale avec l’Évêque, et ainsi avec l’Église universelle, et en se rendant disponibles aux appels pour la mission. Pour être fidèle au sens de la mission, qui est une nécessité vitale pour l’Église et l’expression de « son identité la plus profonde »,6 on ne peut bien sûr se contenter de remodeler les outils de nos Églises par une simple adaptation de la dimension territoriale des paroisses. Il convient également de s’ouvrir à d’autres dimensions, en prêtant la plus grande attention aux phénomènes sociaux nouveaux et à tous les « aréopages modernes ».7 Pour mieux y parvenir, certains diocèses ont décidé d’associer leurs forces apostoliques, en mettant au service des diocèses les plus démunis des prêtres disponibles pour la mission. Je salue cette initiative et je souhaite qu’elle puisse être reprise ailleurs, éventuellement sous d’autres formes, et peut-être dans le cadre des nouvelles provinces, là où les disparités de moyens sont importantes et 6 7 Cf. Paul VI, Evangelii nuntiandi, n. 14. Redemptoris missio, n. 37. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 406 risquent de pénaliser certains diocèses. Puissent tous les prêtres auxquels des demandes semblables sont faites se rendre disponibles! 6. Dans vos rapports, vous manifestez l’importance que vous donnez au fait que la liturgie soit célébrée solennellement dans l’Église cathédrale, autour de l’Évêque et de ses prêtres, et avec un grand concours de fidèles, à plusieurs occasions au cours de l’année, comme lors de la Messe chrismale ou au moment des Ordinations. La liturgie devient ainsi cette « principale manifestation de l’Église »,8 où tout le peuple de Dieu se rassemble dans le lieu qui représente la communion visible de l’Église diocésaine et où il prend conscience de manière plus profonde de son identité, en retrouvant sa source sacramentelle qui est le Christ Seigneur, Verbe fait chair, dont l’Esprit agit par le ministère des pasteurs, en premier lieu de l’Évêque. Le corps ecclésial manifeste ainsi la diversité de ses membres, en même temps que les liens qu’ils ont entre eux, et chacun avec l’Évêque, serviteur de la communion entre tous. L’assurance que la vie chrétienne s’enracine dans le mystère eucharistique, « source et sommet de la vie de l’Église », selon la belle expression des Pères conciliaires,9 amène de plus en plus de fidèles à s’engager activement auprès des ministres ordonnés dans la préparation et la célébration de l’action liturgique, pour mettre en valeur la beauté du culte chrétien, qui est ordonné « à la gloire de Dieu et au salut du monde », comme l’exprime la liturgie de la Messe. 7. Servir à la manière du Christ est la mission royale de tout baptisé et de toute communauté ecclésiale, que le diocèse se doit donc de manifester concrètement. D’une certaine manière, le ministère des diacres permanents honore cet engagement. En effet, beaucoup d’entre eux reçoivent une mission en relation avec l’exercice de la charité, dans la prise en charge des aumôneries du monde de la santé ou du monde carcéral, ou au service d’institutions caritatives. Ce sont cependant les fidèles laı̈cs qui sont les premiers acteurs de cette mission ecclésiale de service, dans le témoignage qu’ils rendent quotidiennement à l’Évangile, par leur vie de travail et dans leurs engagements divers au cœur du monde. A travers les réalités de la vie politique et sociale, dans les multiples domaines de l’activité économique et dans l’action culturelle, ils œuvrent dans la société afin de promouvoir des relations entre les hommes qui respectent et honorent la dignité de chaque personne dans toutes 8 9 Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 41. Cf. ibid, n. 10. Acta Ioannis Pauli Pp. II 407 ses dimensions. Ils manifestent également leur sens de la justice et de la solidarité vis-à-vis des moins favorisés, à la fois sur les plans local, national et international, notamment par le soutien des œuvres missionnaires. Les catholiques de France ont aussi une longue tradition missionnaire. Malgré les pauvretés actuelles, qu’ils n’oublient pas les contrées dans lesquelles leurs devanciers ont porté l’Évangile! S’engager pour la mission à l’extérieur, loin d’appauvrir la paroisse ou le diocèse, leur donnera en retour une nouvelle force, liée au partage des dons. 8. Au terme de notre rencontre où j’ai évoqué devant vous des réalités qui constituent votre labeur quotidien et qui nourrissent votre prière de pasteurs, je ne puis oublier l’ensemble de vos collaborateurs. Je pense d’abord aux vicaires généraux, plus directement liés à l’exercice de votre ministère, qui sillonnent chaque jour les routes des diocèses pour aller à la rencontre des paroisses, de leurs pasteurs et de leurs fidèles, ainsi qu’aux vicaires épiscopaux qui travaillent également à rendre l’action pastorale de l’Évêque plus proche de tous. Je pense aussi aux personnes qui travaillent à la curie diocésaine, au service de la communauté du diocèse, pour aider à la gestion de son patrimoine, pour améliorer l’exercice de la solidarité par un partage plus juste et plus efficace des ressources, ou encore pour instruire les affaires de justice. Bien des diocèses ont ouvert récemment une « Maison diocésaine », où sont regroupés mouvements et services, pour une meilleure collaboration entre eux, mais aussi pour permettre la simple rencontre des personnes, comme le font aussi les moyens de communication sociale que sont les radios et la presse diocésaines. A travers vous, chers Frères Évêques, je veux encourager toutes les personnes qui travaillent dans ces institutions diocésaines et qui accomplissent ainsi un service d’Église dont la dimension missionnaire n’échappe à personne. Qu’elles en soient vivement remerciées! En rentrant dans vos diocèses pour reprendre avec courage et force spirituelle le service de la mission que le Seigneur vous a confiée, ayez à cœur de témoigner à tous les baptisés le soutien et les encouragements du Pape! Puissent tous les fidèles avoir le souci de participer pleinement à la vie du diocèse et de fortifier ainsi les liens de la communion entre eux, sans oublier de s’ouvrir aux autres Églises et de nourrir toujours leur attachement à l’Église universelle, en priant aussi pour le Pape et pour l’accomplissement de son ministère! Successeur de Pierre, j’ai reçu la mission particulière d’affermir mes frères dans la foi 10 et de servir la communion entre tous les 10 Cf. Lc 22, 32. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 408 Évêques et entre tous les fidèles. Heureux d’exercer une fois de plus pour vous ce ministère qui est le mien, en vous confiant à l’intercession maternelle de la Bienheureuse Vierge Marie, je vous accorde de grand cœur, ainsi qu’à tous vos fidèles, une affectueuse Bénédiction apostolique. III Ad quosdam episcopos Galliae.* Chers Frères dans l’épiscopat, 1. Je vous accueille avec joie, pasteurs des provinces ecclésiastiques de Bordeaux et de Poitiers, au terme de votre visite ad limina. Venant en pèlerinage sur les pas des Apôtres Pierre et Paul, vous leur avez confié les fidèles de vos diocèses, demandant leur intercession pour assurer votre mission d’enseigner, de gouverner et de sanctifier le peuple dont vous avez la charge. Je remercie Mgr Jean-Pierre Ricard, Archevêque de Bordeaux et Président de la Conférence des Évêques de France, pour les paroles qu’il vient de m’adresser, me présentant les espérances de vos Églises diocésaines. Je souhaite que votre séjour à Rome vous affermisse dans votre ministère, contribuant à donner un élan nouveau au dynamisme missionnaire de vos communautés. Vous venez d’évoquer l’attention portée par les Évêques de France à la pastorale des jeunes. L’Évêque est en effet invité à prendre « un soin particulier de l’évangélisation et de l’accompagnement spirituel des jeunes »; son « ministère d’espérance ne peut manquer de construire l’avenir avec ceux — les jeunes précisément — auxquels est confié l’avenir ».1 2. Dans vos rapports quinquennaux, vous évoquez le cadre complexe et difficile dans lequel vivent les jeunes. Leur univers culturel est marqué par les nouvelles technologies de la communication, qui bouleversent leur rapport au monde, au temps et aux autres, et qui modèlent leurs comportements. Cela crée une culture de l’immédiat et de l’éphémère, qui n’est pas toujours favorable à l’approfondissement, ni à la maturation intérieure ou au discernement moral. Mais l’utilisation des nouveaux médias a un intérêt que nul ne peut nier. Votre Conférence et de nombreux diocèses ont d’ailleurs bien repéré le caractère positif de cette mutation, en proposant des sites internet, notam* Die 13 Februarii 2004. 1 Pastores gregis, n. 53. Acta Ioannis Pauli Pp. II 409 ment en direction des jeunes, sur lesquels on peut venir s’informer, se former et découvrir les différentes propositions de l’Église. Je ne peux qu’encourager le développement de ces instruments pour servir l’Évangile et pour nourrir le dialogue et la communication. La société est caractérisée par de nombreuses fractures, qui rendent les jeunes particulièrement fragiles: séparations familiales, familles recomposées avec des fratries différentes, rupture des liens sociaux. Comment ne pas penser aux enfants et aux jeunes qui souffrent terriblement de la désintégration de la cellule familiale, ou à ceux qui connaissent des situations de précarité les conduisant souvent à se considérer comme exclus de la société? De même, l’évolution des mentalités ne cesse d’inquiéter: subjectivité exacerbée, libération excessive des mœurs laissant envisager aux jeunes que tout comportement, parce qu’il est réalisable, pourrait être bon, diminution grave du sens moral qui conduit à penser qu’il n’y a plus ni bien ni mal objectif. Vous évoquez aussi des situations sociales de violence, qui font naı̂tre des tensions importantes, notamment dans certains quartiers des villes et des banlieues, ainsi qu’un accroissement des comportements suicidaires et de l’usage de drogues. Enfin, la montée du chômage inquiète les jeunes. Ces derniers donnent parfois l’impression d’être entrés trop tôt dans la vie adulte en raison de leurs connaissances et de leurs comportements, et de n’avoir pas eu le temps de la maturation physique, intellectuelle, affective et morale, dont les étapes ne sont pas concomitantes. La multiplicité des messages et des modèles de vie véhiculés par la société brouille largement la perception et la pratique des valeurs morales et spirituelles, allant jusqu’à hypothéquer la construction de leur identité, la gestion de leur affectivité et l’édification de leur personnalité. Autant de phénomènes qui ne sont pas sans danger pour la croissance des jeunes, ni pour la convivialité entre les personnes et entre les générations. 3. Comme pasteurs, vous êtes attentifs à ces réalités, connaissant la générosité des jeunes, prêts à se mobiliser pour de justes causes et désireux de trouver le bonheur. Ce sont des ressorts pastoraux que l’Église doit prendre en compte dans sa pastorale de la jeunesse et c’est la vocation de l’Église de contribuer à leur plein épanouissement. Les communautés chrétiennes françaises sont les héritières de grandes figures d’éducateurs, prêtres, religieux et religieuses, laı̈cs, qui ont su, à leur époque, inventer des pédagogies adaptées. Je vous invite, malgré vos faibles moyens, à ne pas ménager vos efforts dans le domaine éducatif. J’appelle en particulier les communautés religieuses qui ont ce charisme à ne pas déserter le monde de l’éducation scolaire ou périscolaire, car c’est là que, par excellence, on peut rejoindre les jeunes, leur annoncer 410 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale l’Évangile et préparer l’avenir de l’Église. Les mouvements de jeunesse, même faibles numériquement, sont invités à poursuivre leur action, n’oubliant jamais que la démarche éducative suppose la durée. J’en appelle aujourd’hui à une nouvelle invention de propositions auprès des jeunes, pour leur offrir des lieux, des moyens et un accompagnement spécifiques leur permettant, au niveau diocésain et paroissial, dans les aumôneries, les mouvements ou les services, de grandir humainement et spirituellement. Les communautés chrétiennes ont pour mission de conduire les jeunes au Christ et de les faire entrer dans son intimité, pour qu’ils puissent vivre de sa vie et construire une société toujours plus fraternelle. L’aspect social ne doit pas faire oublier l’objectif premier de la démarche pastorale: mener les jeunes au Christ. 4. Les jeunes aspirent à vivre dans des groupes où ils sont reconnus et aimés. Aucun enfant ne peut vivre ni se construire sans amour, ni sans le regard bienveillant d’adultes; c’est le sens même de la mission éducative. J’invite donc les communautés diocésaines à porter une attention toujours plus importante aux lieux éducatifs; tout d’abord à la famille, qu’il convient de soutenir et d’aider, notamment dans les relations parents-enfants, en particulier au moment de l’adolescence. La présence d’adultes autres que les parents est souvent bénéfique. De même, l’école est un espace privilégié de vie fraternelle et pacifique, où chacun est accepté tel qu’il est, dans le respect de ses valeurs et de ses croyances personnelles et familiales. J’encourage les écoles catholiques à être des communautés où les valeurs chrétiennes font partie de la charte et de la pratique éducatives, et où l’enseignement du Magistère est transmis aux jeunes par des catéchèses adaptées aux différents âges de la scolarité. La présence d’enfants non catholiques ne doit pas être un obstacle à cette démarche. De même, je salue la mission des aumôneries scolaires et universitaires. Même si les participants sont peu nombreux, que les accompagnateurs n’oublient jamais que ce que les jeunes reçoivent, ils le transmettent d’une manière ou d’une autre à leurs camarades! Il importe d’envisager la pastorale des jeunes à la fois sous forme de temps forts — le « vivre-ensemble » est capital dans l’éducation des jeunes —, et dans le cadre d’activités régulières, pour que la démarche religieuse participe à la structuration des jeunes et de leur existence. Dans vos rapports et dans vos bulletins diocésains, on voit les fruits que les Journées mondiales de la Jeunesse de Paris, dont je me souviens avec émotion, continuent de porter chez les jeunes. Il importe d’appeler ces derniers à vivre leur relation au Christ dans la fidélité, pour prendre conscience que la vie de foi et la pratique sacramentelle ne sont pas liées à la simple envie Acta Ioannis Pauli Pp. II 411 du moment, ni ne peuvent constituer une activité parmi d’autres dans l’existence. Je souhaite que les éducateurs les aident à discerner les priorités, car on ne peut véritablement connaı̂tre le Christ si l’on ne fait l’effort d’aller à sa rencontre et d’avoir avec Lui des rendez-vous réguliers. Il faut également compter beaucoup sur les jeunes pour évangéliser les jeunes, pour être puissance invitante de leurs camarades. Ils ont en ces domaines des ressources qu’il convient d’exploiter. 5. La pastorale des jeunes requiert de la part des accompagnateurs persévérance, attention et invention. Pour cela, n’hésitez pas à détacher des prêtres de qualité, ayant une bonne formation et une vie spirituelle et morale à toute épreuve, pour accompagner les jeunes, leur transmettre l’enseignement chrétien, partager avec eux des temps fraternels et de loisirs, afin qu’ils deviennent missionnaires. Je souhaite que les diocèses se mobilisent toujours davantage pour cela, même si vous êtes dans des périodes difficiles. Que les adultes fournissent aux jeunes les moyens concrets de se retrouver pour vivre et pour approfondir leur foi, les formant à l’étude et à la méditation de la Parole de Dieu, et à la prière personnelle, et les appelant à se conformer toujours davantage au Christ. Il convient aussi de les aider à s’interroger sur leur existence et sur leur projet de vie, afin qu’ils se rendent disponibles aux appels du Seigneur à une vocation spécifique dans l’Église: le sacerdoce, le diaconat ou la vie consacrée. Que les parents et les éducateurs n’aient pas peur de poser aux jeunes la question d’une éventuelle vocation sacerdotale ou religieuse! Ce n’est en rien une entrave à la liberté de choix, mais au contraire une invitation à réfléchir sur son avenir, pour « faire de sa vie un je t’aime », comme je le rappelais lors de mon voyage à Lyon en 1986. Il revient à tous les acteurs de la pastorale des jeunes d’aider ces derniers à avoir une foi qui leur permette de se confronter de manière critique à la culture actuelle, en acquérant un sain discernement sur les questions qui animent les débats de société. Vous évoquez avec inquiétude les fractures du monde des jeunes et les précarités auxquelles ils sont affrontés, qui les poussent parfois à l’individualisme, à la violence et à des comportements destructeurs. A la suite du Christ, l’Église souhaite demeurer proche des jeunes blessés de la vie, pour lesquels le Seigneur a un amour de prédilection. Je salue et j’encourage le travail des personnes qui, dans les mouvements, les services et le monde caritatif, promeuvent l’imagination de la charité, se faisant proches des exclus, de ceux qui souffrent, leur permettant de reprendre goût à la vie. Puissent-ils leur faire découvrir le visage du Christ, qui aime tout homme, quel que soit son chemin et ses fragilités! Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 412 6. Je souhaite aussi attirer votre attention sur le soutien à apporter aux jeunes qui se préparent au mariage. Ils ont souvent connu de nombreuses souffrances dans leurs familles d’origine et fait parfois de multiples expériences. Dans la société, existent des modèles variés de relation, sans aucune qualification anthropologique ou morale. Pour sa part, l’Église désire proposer le chemin d’une progression dans les relations amoureuses, qui passe par le temps des fiançailles et qui propose l’idéal de la chasteté; elle rappelle que le mariage entre un homme et une femme, et une famille se construisent avant tout sur un lien fort entre les personnes et sur un engagement définitif, et non pas sur l’aspect purement affectif, qui ne peut constituer la seule base de la vie conjugale. Puissent les pasteurs et les couples chrétiens ne pas craindre d’aider les jeunes à réfléchir sur ces questions délicates et essentielles, par des catéchèses et des dialogues vigoureux et adaptés, faisant resplendir la profondeur et la beauté de l’amour humain! 7. L’Église a une parole originale dans les débats sur l’éducation, sur les phénomènes de société, notamment sur les questions de la vie affective, les valeurs morales et spirituelles. La formation ne peut consister uniquement en un apprentissage technique et scientifique. Elle vise principalement une éducation de l’être intégral. Je salue les prêtres, les diacres, les religieux et religieuses, et les laı̈cs qui portent ce noble souci de l’accompagnement des jeunes. Je sais que leur tâche est rude et parfois aride, les résultats ne semblant pas toujours à la hauteur des efforts déployés; qu’ils ne se découragent pas car nul ne connaı̂t le secret du cœur des jeunes! « Si le Christ est présenté aux jeunes avec son vrai visage, ils le voient comme une réponse convaincante et ils sont capables de recevoir son message, même s’il est exigeant ».2 Chers Frères dans l’épiscopat, au terme de notre rencontre, je rends grâce avec vous pour le travail que l’Esprit accomplit dans le cœur des jeunes. Ces derniers demandent à l’Église de les accompagner, eux qui aspirent profondément à vivre un idéal d’exigence et de vérité, malgré les repères souvent brouillés que leur renvoie le monde actuel. Il vous appartient de les conduire au Christ et de leur proposer le chemin exigeant de la sainteté, afin qu’ils puissent prendre une part toujours plus active à la vie de l’Église et de la société. J’encourage les communautés chrétiennes de vos diocèses à leur donner la place qui leur revient, à accueillir les questions qu’ils posent et à leur répondre en vérité. Par l’intercession de la Vierge Marie, Notre-Dame de Lourdes que nous venons de fêter, je vous accorde bien volontiers une affec2 Novo millennio ineunte, n. 9. Acta Ioannis Pauli Pp. II 413 tueuse Bénédiction apostolique, ainsi qu’à tous les membres de vos communautés diocésaines, en particulier les jeunes, auxquels je vous demande de transmettre ce message: le Pape compte sur eux. IV Ad quosdam Galliae praesules.* Monsieur le Cardinal, chers Frères dans l’épiscopat, 1. Je suis heureux de vous accueillir, à l’occasion de votre Visite ad limina, vous les Pasteurs de la province de Paris, ainsi que l’Évêque aux Armées. Je remercie Monsieur le Cardinal Jean-Marie Lustiger des paroles aimables qu’il vient de m’adresser. Je désire ardemment que votre visite, qui vous permet de rencontrer le Successeur de Pierre, vous confirme dans votre mission au service de l’évangélisation. Annoncer l’Évangile est à un titre tout spécial la mission de l’Évêque, « manifestation éminente de sa paternité » de pasteur qui « doit être conscient des défis que comporte l’heure actuelle et avoir le courage de les affronter ».1 Nous ne pouvons oublier la phrase de l’Apôtre des Nations: « Malheur à moi si je n’annonçais pas l’Évangile! ».2 Le Concile rappelait déjà l’urgence de l’évangélisation pour « faire briller sur tous les hommes la clarté du Christ qui resplendit sur le visage de l’Église ».3 2. Les rapports quinquennaux font état de la sécularisation de la société française, comprise souvent comme un refus, dans la vie sociale, des valeurs anthropologiques, religieuses et morales qui l’ont profondément marquée. Aussi le besoin d’une annonce renouvelée de l’Évangile se fait-il sentir, même pour les personnes déjà baptisées, au point de constater que bien souvent une première annonce de l’Évangile est quasiment partout nécessaire.4 Vous évoquez aussi la baisse du nombre d’enfants catéchisés, vous réjouissant en même temps du nombre croissant de catéchumènes parmi les jeunes et les adultes, ainsi que de la redécouverte du sacrement de Confirmation. Ce sont des signes qui indiquent que la transmission de la foi peut se développer * Die 20 Februarii 2004. 1 2 3 4 Pastores gregis, n. 26. 1 Co 9, 16. Lumen gentium, n. 1. Cf. Ecclesia in Europa, nn. 46-47. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 414 malgré les conditions difficiles. Puissent les appels des hommes qui veulent « voir Jésus » 5 et qui frappent à la porte de l’Église vous aider à susciter un nouveau printemps de l’évangélisation et de la catéchèse! Je suis avec intérêt les réflexions entreprises par votre Conférence, afin de proposer la foi dans la société actuelle et d’inviter les communautés diocésaines à une audace renouvelée en ce domaine, audace que donne l’amour pour le Christ et pour son Église, et qui est puisée dans la vie sacramentelle et dans la prière. 3. En ce qui concerne la catéchèse pour les enfants et pour les jeunes, il est important de leur offrir une éducation religieuse et morale de qualité, donnant les éléments clairs et solides de la foi, qui conduisent à une vie spirituelle intense — car l’enfant est lui aussi capax Dei comme le disaient les Pères de l’Église —, à une démarche sacramentelle et à une vie humaine digne et belle. Pour constituer le noyau solide de l’existence, la formation catéchétique doit être accompagnée d’une pratique religieuse régulière. Comment la proposition faite aux enfants peut-elle vraiment s’enraciner en eux et comment le Christ peut-il transformer de l’intérieur leur être et leur agir, s’ils ne le rencontrent pas régulièrement? 6 Il importe aussi que les Autorités concernées, dans le respect de la législation en vigueur, laissent la place pour la catéchèse et pour la démarche religieuse personnelle et communautaire des fidèles, se souvenant que cette dimension de l’existence a une incidence positive sur les liens sociaux et sur la vie des personnes. Je tiens à remercier chaleureusement les services diocésains de catéchèse et tous les catéchistes, qui s’attachent à l’éducation religieuse de la jeunesse. Je les encourage à poursuivre leur belle et noble mission, si importante dans le monde présent, en prenant toujours soin de transmettre fidèlement le trésor que l’Église a reçu des Apôtres,7 pour que grandisse le peuple chrétien et que se réalise vraiment la communion ecclésiale. Ils ne verront peut-être pas toujours les fruits immédiats de leur action, mais qu’ils sachent que ce qu’ils sèment dans les cœurs, Dieu saura le faire grandir, car c’est Lui qui donne la croissance.8 Qu’ils se souviennent que c’est l’avenir de la transmission de la foi et de sa mise en œuvre qui est en jeu! La visibilité de l’Église de demain en dépend aussi pour une grande part. Il convient donc d’être attentifs à la formation des parents et des catéchistes, pour qu’ils puissent aller au cœur de la foi qu’ils ont à communiquer. 5 6 7 8 Jn 12, 21. Cf. Dies Domini, n. 36; Ecclesia de Eucharistia, n. 31. Cf. Ac 16, 2. Cf. 1 Co 3, 7. Acta Ioannis Pauli Pp. II 415 La démarche chrétienne ne peut reposer sur une simple attitude sociologique, ni sur la connaissance de quelques rudiments du message chrétien, qui ne conduiraient pas à une participation à la vie de l’Église. Ce serait le signe que la foi demeure totalement extérieure aux personnes. Les pasteurs et les catéchistes se rappelleront également que les enfants et les jeunes sont particulièrement sensibles à la cohérence entre la parole des personnes et leur existence concrète. En effet, comment les jeunes peuvent-ils prendre conscience de la nécessité de la participation à l’Eucharistie dominicale ou de la pratique du sacrement de pénitence si leurs parents ou leurs éducateurs ne vivent pas eux-mêmes une telle vie religieuse et ecclésiale? Plus le témoignage de foi et de vie morale sera en harmonie avec la profession de foi, plus les jeunes comprendront en quoi la vie chrétienne éclaire toute l’existence et lui donne sa force et sa profondeur. Le témoignage quotidien constitue le sceau d’authenticité de l’enseignement donné. Je vous invite à garder le souci de la formation des jeunes, en recherchant des formes d’enseignement qui, tenant compte de leur désir de faire une expérience humaine chaleureuse, leur proposent de connaı̂tre le Christ et de le rencontrer dans une démarche de prière personnelle et communautaire forte et structurante. A ce propos, je sais que vous vous attachez à renouveler en permanence les outils catéchétiques et pédagogiques utilisés par les services de catéchèse, en conformité avec le Catéchisme de l’Église catholique et le Directoire général pour la Catéchèse, qui donnent les fondements théologiques et les points-clés de l’enseignement catéchétique pour toutes les catégories de personnes. 4. Dans cette perspective, la vocation et la mission des baptisés dans la communauté ecclésiale et dans le monde ne se comprennent qu’à la lumière du mystère de l’Église, « le signe et l’instrument de l’union intime avec Dieu et de l’unité de tout le genre humain ».9 Dans cet esprit, il importe que soit proposée aux fidèles une démarche d’intelligence de la foi, qui leur permette de mieux harmoniser leurs connaissances religieuses avec leur savoir humain, afin qu’ils puissent réaliser une synthèse toujours plus solide entre leurs acquis scientifiques et techniques, et l’expérience religieuse. Je me réjouis de la proposition faite pour promouvoir des écoles de la foi au sein des institutions universitaires ou en dehors d’elles, mais avec leur soutien, car elles sont particulièrement habilitées à donner un enseignement de qualité, en fidélité au Magistère, dans une perspective non seulement intellectuelle, mais 9 Lumen gentium, n. 1. 416 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale avec le souci de développer la vie spirituelle et liturgique du peuple chrétien, et de l’aider à découvrir les exigences morales liées à la vie selon l’Évangile. Je voudrais saluer l’action de l’École cathédrale de Paris, dont bénéficient de nombreuses personnes de votre province et qui invite chacun à approfondir inlassablement le mystère de la foi, pour, après l’avoir mieux compris et mieux assimilé, le transmettre dans un langage adapté, sans cependant en transformer la substance. Cette harmonisation entre une compréhension rationnelle du donné révélé et une transmission inculturée est, me semble-t-il, un des défis du monde d’aujourd’hui. Je tiens aussi à saluer et à encourager l’expérience lancée par les pasteurs d’un certain nombre de capitales européennes, qui se sont associés pour donner un nouvel élan à l’évangélisation dans les grandes villes du Continent, contribuant à raviver l’âme chrétienne de l’Europe et à rappeler aux Européens les éléments de la foi de leurs pères, qui ont participé à l’édification des peuples et aux relations entre les Nations. 5. Je souhaite aussi attirer votre attention sur la fonction catéchétique et évangélisatrice de la liturgie, qui doit être comprise comme une voie de sainteté, la force intérieure du dynamisme apostolique et du caractère missionnaire de l’Église.10 Le but de la catéchèse est en effet de pouvoir proclamer en Église la foi au Dieu unique: Père, Fils et Saint-Esprit et de renoncer « à servir tout autre absolu humain », formant ainsi l’être et l’agir de l’homme.11 De ce fait, il importe que les pasteurs prennent toujours davantage soin, avec la collaboration de laı̈cs, de la préparation des liturgies dominicales, dans une attention particulière au rite et à la beauté de la célébration. En effet, toute la liturgie parle du mystère divin. Dans la ligne des Journées mondiales de la Jeunesse de Paris, votre Conférence travaille avec bonheur sur le renouveau de la catéchèse, pour que l’annonce de la foi se recentre sans cesse sur l’expérience de la Vigile pascale, cœur du mystère chrétien, qui proclame la mort et la Résurrection du Sauveur, jusqu’à son retour dans la gloire. Dans leurs homélies, les prêtres auront soin d’enseigner aux fidèles les fondements doctrinaux et scripturaires de la foi. J’appelle de nouveau avec force tous les fidèles à enraciner leur expérience spirituelle et leur mission dans l’Eucharistie, autour de l’Évêque, ministre et garant de la communion dans l’Église diocésaine, car « là où est l’Évêque, là est l’Église » 12 10 Cf. Lettre apostolique Spiritus et sponsa pour le LXe anniversaire de la Constitution conciliaire Sacrosanctum Concilium, n. 6. 11 Cf. Directoire général pour la Catéchèse, nn. 82-83. 12 S. Ignace d’Antioche, Lettre aux Smyrniotes 8, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 417 6. Au terme de notre rencontre, je vous demande de transmettre mes salutations affectueuses à vos communautés. Remerciez les prêtres et les communautés religieuses de vos diocèses, qui s’attachent avec générosité à annoncer le Royaume de Dieu! Ma pensée va aujourd’hui à toutes les personnes qui se dépensent sans compter auprès de la jeunesse, dans la catéchèse paroissiale, dans les institutions et dans les mouvements où se réalisent des actions catéchétiques; l’Église leur sait gré de leur dévouement pour que le Christ soit mieux connu et mieux aimé. Transmettez la reconnaissance du Pape aux personnes qui, au nom même de l’Évangile, se consacrent aux œuvres de charité. Ne sont-elles pas, d’une certaine manière, des catéchèses en acte qui contribuent à faire découvrir l’amour du Christ? La terre de France a produit de nombreux saints qui ont su allier enseignement catéchétique et œuvres de charité, comme saint Vincent de Paul ou encore saint Marcellin Champagnat, éducateur de qualité, que j’ai eu la joie de canoniser. Je confie vos diocèses à la garde de la Très Sainte Vierge Marie, qu’il me plaı̂t d’invoquer avec vous sous le vocable d’Étoile de la mer; elle guide le peuple chrétien dans la fidélité à son Baptême, quels que soient les écueils du temps, pour qu’il marche joyeux à la rencontre du Christ Sauveur. A vous-mêmes, aux prêtres, aux diacres, aux personnes consacrées et à tous les fidèles, j’accorde une affectueuse Bénédiction apostolique. V Ad Pontificiam Academiam pro vita.* Carissimi fratelli e sorelle! 1. Sono molto lieto di poter incontrare personalmente tutti voi, membri della Pontificia Accademia per la Vita, in questa speciale circostanza in cui avete ricordato il X Anniversario di Fondazione dell’Accademia stessa, facendo memoria di quanti hanno contribuito al suo nascere, con uno speciale pensiero per l’illustre e benemerito prof. Jerôme Lejeune, primo vostro Presidente, di cui conservo grato e caro ricordo. * Die 21 Februarii 2004. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 418 Ringrazio il Presidente, prof. Juan de Dios Vial Correa, per le amabili parole che mi ha rivolto e saluto anche il Vice Presidente mons. Elio Sgreccia e i membri del Consiglio Direttivo, a tutti esprimendo apprezzamento per l’intensa dedizione con cui sostengono l’attività dell’Accademia. 2. State ora svolgendo due « Giornate di studio » dedicate al tema della procreazione artificiale. Esso si rivela carico di gravi problemi ed implicazioni, che meritano un attento esame. Sono in gioco valori essenziali non soltanto per il fedele cristiano, ma anche per l’essere umano come tale. Sempre di più emerge l’imprescindibile legame della procreazione di una nuova creatura con l’unione sponsale, per la quale lo sposo diventa padre attraverso l’unione coniugale con la sposa e la sposa diventa madre attraverso l’unione coniugale con lo sposo. Questo disegno del Creatore è inscritto nella natura stessa fisica e spirituale dell’uomo e della donna e, come tale, ha valore universale. L’atto in cui lo sposo e la sposa diventano padre e madre attraverso il reciproco dono totale li rende cooperatori del Creatore nel mettere al mondo un nuovo essere umano, chiamato alla vita per l’eternità. Un gesto cosı̀ ricco, che trascende la stessa vita dei genitori, non può essere sostituito da un mero intervento tecnologico, impoverito di valore umano e sottoposto ai determinismi dell’attività tecnica e strumentale. 3. Compito dello scienziato è piuttosto quello di investigare sulle cause della infertilità maschile e femminile, per poter prevenire questa situazione di sofferenza negli sposi desiderosi di trovare « nel figlio una conferma e un completamento della loro donazione reciproca ».1 Proprio per questo, desidero incoraggiare le ricerche scientifiche volte al superamento naturale della sterilità nei coniugi, cosı̀ come desidero esortare gli specialisti a mettere a punto quegli interventi che possono risultare utili a tale scopo. L’auspicio è che sulla strada della vera prevenzione e dell’autentica terapia la comunità scientifica — l’appello va in particolare agli scienziati credenti — possa ottenere confortanti progressi. 4. La Pontificia Accademia per la Vita non mancherà di fare quanto è in suo potere per incoraggiare ogni valida iniziativa volta ad evitare le pericolose manipolazioni che accompagnano i processi di procreazione artificiale. La stessa comunità dei fedeli si impegni a sostenere gli autentici percorsi della ricerca, resistendo nei momenti decisionali alle suggestioni di una tec1 Donum vitae II, 2. Acta Ioannis Pauli Pp. II 419 nologia sostitutiva della vera paternità e maternità e per ciò stesso lesiva della dignità sia dei genitori che dei figli. A conforto di questi voti, di cuore imparto a tutti voi la mia Benedizione, che volentieri estendo a tutte le persone care. NUNTII I XL exeunte anno a Constitutione Sacrosanctum Concilium foras data. 1. « Lo Spirito e la Sposa dicono: “Vieni!”. E chi ascolta ripeta: “Vieni!”. Chi ha sete venga; chi vuole attinga gratuitamente l’acqua della vita » (Ap 22, 17). Queste parole dell’Apocalisse risuonano nel mio animo mentre ricordo che quarant’anni or sono, esattamente il 4 dicembre 1963, il mio venerato Predecessore, il papa Paolo VI, promulgava la Costituzione Sacrosanctum Concilium sulla sacra Liturgia. Che cos’altro è, infatti, la Liturgia se non l’unisona voce dello Spirito Santo e della Sposa, la santa Chiesa, che gridano al Signore Gesù: « Vieni »? Cos’altro è la Liturgia se non quella fonte pura e perenne di « acqua viva » alla quale ogni assetato può attingere gratuitamente il dono di Dio (cfr Gv 4, 10)? Davvero, nella Costituzione sulla sacra Liturgia, primizia di quella « grande grazia di cui la Chiesa ha beneficiato nel secolo XX »,1 il Concilio Vaticano II, lo Spirito Santo ha parlato alla Chiesa, non cessando di guidare i discepoli del Signore « alla verità tutta intera » (Gv 16, 13). Fare memoria del quarantesimo anniversario di quell’evento costituisce una felice occasione per riscoprire le tematiche di fondo del rinnovamento liturgico voluto dai Padri del Concilio, verificarne in qualche modo la ricezione e gettare lo sguardo verso il futuro. Uno sguardo alla Costituzione conciliare 2. Col passare del tempo, alla luce dei frutti che essa ha portato, si vede sempre più chiaramente l’importanza della Sacrosanctum Concilium. In essa 1 Giovanni Paolo II, Lett. ap. Novo millennio ineunte (6 gennaio 2001), 57: AAS 93 (2001), 308; cfr Lett. ap. Vicesimus quintus (4 dicembre 1988), 1: AAS 81 (1989), 897. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 420 vengono luminosamente delineati i principi che fondano la prassi liturgica della Chiesa e ne ispirano il sano rinnovamento nel corso del tempo.2 La Liturgia viene collocata dai Padri conciliari nell’orizzonte della storia della salvezza, il cui fine è la redenzione umana e la perfetta glorificazione di Dio. La redenzione ha il suo preludio nelle mirabili gesta divine dell’Antico Testamento ed è stata portata a compimento da Cristo Signore, specialmente per mezzo del Mistero pasquale della sua beata passione, risurrezione dalla morte e gloriosa ascensione.3 Essa tuttavia ha bisogno di essere non solo annunciata ma attuata, ed è ciò che avviene « per mezzo del Sacrificio e dei Sacramenti, sui quali si impernia tutta la vita liturgica ».4 Cristo si rende in modo speciale presente nelle azioni liturgiche, associando a sé la Chiesa. Ogni celebrazione liturgica è, pertanto, opera di Cristo Sacerdote e del suo Corpo mistico, « culto pubblico integrale »,5 nel quale si partecipa, pregustandola, alla Liturgia della Gerusalemme celeste.6 Per questo « la Liturgia è il culmine verso cui tende l’azione della Chiesa e, insieme, la fonte da cui promana tutta la sua virtù ».7 3. La prospettiva liturgica del Concilio non si limita all’ambito intraecclesiale, ma si apre sull’orizzonte dell’intera umanità. Cristo infatti, nella sua lode al Padre, unisce a sé tutta la comunità degli uomini, e lo fa in modo singolare proprio attraverso la missione orante della « Chiesa, che loda il Signore incessantemente e intercede per la salvezza del mondo intero non solo con la celebrazione dell’Eucaristia, ma anche in altri modi, specialmente con la recita dell’Ufficio divino ».8 La vita liturgica della Chiesa, nell’ottica della Sacrosanctum Concilium, assume un respiro cosmico e universale, segnando in modo profondo il tempo e lo spazio dell’uomo. In questa prospettiva si comprende anche la rinnovata attenzione che la Costituzione dà all’anno liturgico, cammino attraverso il quale la Chiesa fa memoria del Mistero pasquale di Cristo e lo rivive.9 Se tutto questo è la Liturgia, a ragione il Concilio afferma che ogni azione liturgica « è azione sacra per eccellenza, e nessun’altra azione della Chiesa ne 2 3 4 5 6 7 8 9 Cfr n. 3. Cfr n. 5. N. 6. N. 7. Cfr n. 8. N. 10. N. 83. Cfr n. 5. Acta Ioannis Pauli Pp. II 421 uguaglia l’efficacia allo stesso titolo e allo stesso grado ».10 Al tempo stesso, il Concilio riconosce che « la sacra Liturgia non esaurisce tutta l’azione della Chiesa ».11 La Liturgia, infatti, da una parte suppone l’annuncio del Vangelo, dall’altra esige la testimonianza cristiana nella storia. Il mistero proposto nella predicazione e nella catechesi, accolto nella fede e celebrato nella Liturgia, deve plasmare l’intera vita dei credenti, che sono chiamati a farsene araldi nel mondo.12 4. A proposito poi delle diverse realtà implicate nella celebrazione liturgica, un’attenzione speciale la Costituzione presta all’importanza della musica sacra. Il Concilio la esalta indicandone quale fine « la gloria di Dio e la santificazione dei fedeli ».13 In effetti, la musica sacra è un mezzo privilegiato per facilitare una partecipazione attiva dei fedeli all’azione sacra, come già auspicava il mio venerato predecessore San Pio X nel Motu proprio Tra le sollecitudini, del quale quest’anno ricorre il centenario. Proprio questo anniversario mi ha offerto recentemente l’occasione di ribadire la necessità che la musica, secondo le direttive della Sacrosanctum Concilium,14 conservi e incrementi il suo ruolo all’interno delle celebrazioni liturgiche, tenendo conto del carattere proprio della Liturgia come della sensibilità del nostro tempo e delle tradizioni musicali delle diverse regioni del mondo. 5. Un altro tema fecondo di sviluppi, affrontato dalla Costituzione conciliare, è quello concernente l’arte sacra. Il Concilio offre chiare indicazioni affinché essa continui ad avere, anche ai giorni nostri, un notevole spazio, sicché il culto possa risplendere anche per il decoro e la bellezza dell’arte liturgica. Sarà opportuno prevedere a tal fine iniziative per la formazione delle diverse maestranze e degli artisti, chiamati ad occuparsi della costruzione e dell’abbellimento degli edifici adibiti alla Liturgia.15 Alla base di tali orientamenti emerge una visione dell’arte e, in particolare, dell’arte sacra, che la pone in relazione « con l’infinita bellezza divina, che deve essere in qualche modo espressa dalle opere dell’uomo ».16 10 11 12 13 14 15 16 N. 7. N. 9. Cfr n. 10. N. 112. Cfr n. 6. Cfr n. 127. N. 122. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 422 Dal rinnovamento all’approfondimento 6. A distanza di quarant’anni, è opportuno verificare il cammino compiuto. Già in altre occasioni ho suggerito una sorta di esame di coscienza a proposito della ricezione del Concilio Vaticano II.17 Tale esame non può non riguardare anche la vita liturgico-sacramentale. « È vissuta la Liturgia come “fonte e culmine” della vita ecclesiale, secondo l’insegnamento della Sacrosanctum Concilium? ».18 La riscoperta del valore della Parola di Dio, che la riforma liturgica ha operato, ha trovato un riscontro positivo all’interno delle nostre celebrazioni? Fino a che punto la Liturgia è entrata nel concreto vissuto dei fedeli e scandisce il ritmo delle singole comunità? È compresa come via di santità, forza interiore del dinamismo apostolico e della missionarietà ecclesiale? 7. Il rinnovamento conciliare della Liturgia ha l’espressione più evidente nella pubblicazione dei libri liturgici. Dopo un primo periodo nel quale c’è stato un graduale inserimento dei testi rinnovati all’interno delle celebrazioni liturgiche, si rende necessario un approfondimento delle ricchezze e delle potenzialità che essi racchiudono. Alla base di tale approfondimento deve esserci un principio di piena fedeltà alla Sacra Scrittura e alla Tradizione, autorevolmente interpretate in particolare dal Concilio Vaticano II, i cui insegnamenti sono stati ribaditi e sviluppati nel Magistero successivo. Tale fedeltà impegna in primo luogo coloro che, con l’ufficio episcopale, hanno « l’incarico di presentare il culto della religione cristiana alla Divina Maestà e di regolarlo secondo i precetti del Signore e le leggi della Chiesa »; 19 coinvolge al tempo stesso l’intera comunità ecclesiale « secondo la diversità degli stati, degli uffici e dell’attuale partecipazione ».20 In questa prospettiva rimane più che mai necessario incrementare la vita liturgica all’interno delle nostre comunità, attraverso una formazione adeguata dei ministri e di tutti i fedeli, in vista di quella piena, consapevole e attiva partecipazione alle celebrazioni liturgiche che è auspicata dal Concilio.21 8. Occorre pertanto una pastorale liturgica intonata ad una piena fedeltà ai nuovi ordines. Attraverso di essi si è venuto realizzando quel rinnovato 17 Cfr Lett. ap. Tertio millennio adveniente (10 novembre 1994), 36: AAS 87 (1995), 28. Ibid. 19 Conc. Ecum. Vat. II, Cost. dogm. sulla Chiesa Lumen gentium, 26. 20 Conc. Ecum. Vat. II, Cost. sulla sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, 26. 21 Cfr n. 14; Giovanni Paolo II, Lett. ap. Vicesimus quintus (4 dicembre 1988), 15: AAS 81 (1989), 911-912 . 18 Acta Ioannis Pauli Pp. II 423 interesse per la Parola di Dio secondo l’orientamento del Concilio che auspica una « lettura della Sacra Scrittura più abbondante, più varia, meglio scelta ».22 I nuovi lezionari, ad esempio, offrono un’ampia scelta di brani scritturistici, che costituiscono una sorgente inesauribile alla quale il Popolo di Dio può e deve attingere. Non possiamo, infatti, dimenticare che « nell’ascolto della Parola di Dio si edifica e cresce la Chiesa, e i fatti mirabili che un tempo e in molti modi Dio ha compiuto nella storia della salvezza, vengono in mistica verità ripresentati nei segni della celebrazione liturgica ».23 All’interno della celebrazione, la Parola di Dio esprime la pienezza del suo significato, stimolando l’esistenza cristiana a un continuo rinnovamento, perché « ciò che si ascolta nell’azione liturgica si attui poi anche nella vita ».24 9. La domenica, giorno del Signore, nel quale si fa speciale memoria della risurrezione di Cristo, è al centro della vita liturgica, quale « fondamento e nucleo di tutto l’anno liturgico ».25 Senza dubbio sono stati fatti sforzi notevoli nella pastorale, perché il valore della domenica venisse riscoperto. Ma occorre insistere su questo punto, giacché « veramente grande è la ricchezza spirituale e pastorale della domenica, quale la tradizione ce l’ha consegnata. Colta nella totalità dei suoi significati e delle sue implicazioni, essa è, in qualche modo, sintesi della vita cristiana e condizione per viverla bene ».26 10. Dalla celebrazione liturgica è alimentata la vita spirituale dei fedeli. È a partire dalla Liturgia che dev’essere attuato il principio che ho enunciato nella Lettera apostolica Novo millennio ineunte: « C’è bisogno di un cristianesimo che si distingua innanzitutto nell’arte della preghiera ».27 La Sacrosanctum Concilium interpreta profeticamente questa urgenza, stimolando la comunità cristiana a intensificare la vita di preghiera non solo attraverso la Liturgia, ma anche attraverso i « pii esercizi », purché compiuti in armonia con la Liturgia, quasi da essa derivino e ad essa conducano.28 L’esperienza pastorale di questi decenni ha consolidato questa intuizione. Prezioso è stato, in questo senso, il contributo dato dalla Congregazione per il Culto Divino e la 22 N. 35. Ordo Lectionum Missae, 7. 24 Ibid., 6. 25 Conc. Ecum. Vat. II, Cost. sulla sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, 106; cfr Giovanni Paolo II, Lett. ap. Vicesimus quintus (4 dicembre 1988), 22: AAS 81 (1989), 917. 26 Giovanni Paolo II, Lett. ap. Dies Domini (31 maggio 1998), 81: AAS 90 (1998), 763. 27 N. 32: AAS 93 (2001), 288. 28 Cfr n. 13. 23 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 424 Disciplina dei Sacramenti con il Direttorio su pietà popolare e liturgia.29 Io stesso, poi, con la Lettera apostolica Rosarium Virginis Mariae 30 e con l’indizione dell’Anno del Rosario ho voluto esplicitare le ricchezze contemplative di questa preghiera tradizionale, che si è largamente affermata nel Popolo di Dio, e ne ho raccomandato la riscoperta quale via privilegiata di contemplazione del volto di Cristo alla scuola di Maria. Prospettive 11. Guardando al futuro, varie sono le sfide alle quali la Liturgia è chiamata a rispondere. Nel corso di questi quarant’anni, infatti, la società ha subito profondi cambiamenti, alcuni dei quali mettono fortemente alla prova l’impegno ecclesiale. C’è davanti a noi un mondo in cui, anche nelle regioni di antica tradizione cristiana, i segni del Vangelo si vanno attenuando. È tempo di nuova evangelizzazione. Da tale sfida la Liturgia è direttamente interpellata. A prima vista, essa sembra messa fuori gioco da una società ampiamente secolarizzata. Ma è un dato di fatto che, nonostante la secolarizzazione, nel nostro tempo riemerge, in tante forme, un rinnovato bisogno di spiritualità. Come non vedere, in questo, una prova del fatto che nell’intimo dell’uomo non è possibile cancellare la sete di Dio? Esistono domande che trovano risposta solo in un contatto personale con Cristo. Solo nell’intimità con Lui ogni esistenza acquista significato, e può giungere a sperimentare la gioia che fece dire a Pietro sul monte della Trasfigurazione: « Maestro, è bello per noi stare qui » (Lc 9, 33 par). 12. Dinanzi a questo anelito all’incontro con Dio, la Liturgia offre la risposta più profonda ed efficace. Lo fa specialmente nell’Eucaristia, nella quale ci è dato di unirci al sacrificio di Cristo e di nutrirci del suo Corpo e del suo Sangue. Occorre tuttavia che i Pastori facciano in modo che il senso del mistero penetri nelle coscienze, riscoprendo e praticando l’arte « mistagogica », tanto cara ai Padri della Chiesa.31 È loro compito, in particolare, promuovere celebrazioni degne, prestando la dovuta attenzione alle diverse categorie di persone: bambini, giovani, adulti, anziani, disabili. Tutti debbono sentirsi accolti all’interno delle nostre assemblee, cosı̀ da poter respirare l’atmosfera della prima comunità credente: « Erano assidui nell’ascoltare l’inse29 30 31 917. Città del Vaticano, 2002. Cfr AAS 95 (2003), 5-36. Cfr Giovanni Paolo II, Lett. ap. Vicesimus quintus (4 dicembre 1988), 21: AAS 81 (1989), Acta Ioannis Pauli Pp. II 425 gnamento degli apostoli e nell’unione fraterna, nella frazione del pane e nelle preghiere » (At 2, 42). 13. Un aspetto che occorre coltivare con maggiore impegno all’interno delle nostre comunità è l’esperienza del silenzio. Di esso abbiamo bisogno « per accogliere nei cuori la piena risonanza della voce dello Spirito Santo, e per unire più strettamente la preghiera personale con la Parola di Dio e con la voce pubblica della Chiesa ».32 In una società che vive in maniera sempre più frenetica, spesso stordita dai rumori e dispersa nell’effimero, riscoprire il valore del silenzio è vitale. Non a caso, anche al di là del culto cristiano, si diffondono pratiche di meditazione che danno importanza al raccoglimento. Perché non avviare, con audacia pedagogica, una specifica educazione al silenzio dentro le coordinate proprie dell’esperienza cristiana? Sia davanti ai nostri occhi l’esempio di Gesù, che « uscito di casa, si ritirò in un luogo deserto e là pregava » (Mc 1, 35). La Liturgia, tra i diversi suoi momenti e segni, non può trascurare quello del silenzio. 14. La pastorale liturgica, attraverso l’introduzione alle varie celebrazioni, deve instillare il gusto della preghiera. Lo farà, certo, tenendo conto delle capacità dei singoli credenti, nelle loro diverse condizioni di età e di cultura; ma lo farà cercando di non accontentarsi del « minimo ». La pedagogia della Chiesa deve saper « osare ». È importante introdurre i fedeli alla celebrazione della Liturgia delle Ore che, « in quanto preghiera pubblica della Chiesa, è fonte di pietà e nutrimento della preghiera personale ».33 Essa non è un’azione individuale o « privata, ma appartiene a tutto il Corpo della Chiesa [...] Se dunque i fedeli vengono convocati per la Liturgia delle Ore e si radunano insieme, unendo i loro cuori e le loro voci, manifestano la Chiesa che celebra il mistero di Cristo ».34 Questa attenzione privilegiata alla preghiera liturgica non si pone in tensione con la preghiera personale, anzi la suppone ed esige,35 e ben si coniuga con altre forme di preghiera comunitaria, soprattutto se riconosciute e raccomandate dall’Autorità ecclesiale.36 15. Irrinunciabile, nell’educazione alla preghiera e in particolare nella promozione della vita liturgica, è il compito dei Pastori. Esso implica un dovere di discernimento e di guida. Ciò non va percepito come un principio 32 33 34 35 36 Institutio generalis Liturgiae Horarum, 213. Conc. Ecum. Vat. II, Cost. sulla sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, 90. Institutio generalis Liturgiae Horarum, 20.22. Cfr Conc. Ecum. Vat. II, Cost. sulla sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, 12. Cfr ibid., 13. 426 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale di irrigidimento, in contrasto con il bisogno dell’animo cristiano di abbandonarsi all’azione dello Spirito di Dio, che intercede in noi e « per noi, con gemiti inesprimibili » (Rm 8, 26). Attraverso la guida dei Pastori si realizza piuttosto un principio di « garanzia », previsto dal disegno di Dio sulla Chiesa ed esso stesso governato dall’assistenza dello Spirito Santo. Il rinnovamento liturgico realizzato in questi decenni ha dimostrato come sia possibile coniugare una normativa che assicuri alla Liturgia la sua identità e il suo decoro, con spazi di creatività e di adattamento, che la rendano vicina alle esigenze espressive delle varie regioni, situazioni e culture. Non rispettando la normativa liturgica, si giunge talvolta ad abusi anche gravi, che mettono in ombra la verità del mistero e creano sconcerto e tensioni nel Popolo di Dio.37 Tali abusi non hanno nulla a che vedere con l’autentico spirito del Concilio e vanno corretti dai Pastori con un atteggiamento di prudente fermezza. Conclusione 16. La promulgazione della Costituzione liturgica ha segnato, nella vita della Chiesa, una tappa di fondamentale importanza per la promozione e lo sviluppo della Liturgia. La Chiesa che, animata dal soffio dello Spirito, vive la sua missione di « sacramento, cioè segno e strumento dell’intima unione con Dio e dell’unità di tutto il genere umano »,38 trova nella Liturgia la più alta espressione della sua realtà misterica. Nel Signore Gesù e nel suo Spirito tutta l’esistenza cristiana diventa « sacrificio vivente, santo e gradito a Dio », autentico « culto spirituale » (Rm 12, 1). Davvero grande è il mistero che si realizza nella Liturgia. In esso si apre sulla terra uno squarcio di Cielo e dalla comunità dei credenti si eleva, in sintonia con il canto della Gerusalemme celeste, il perenne inno di lode: « Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis! ». Si sviluppi, in questo inizio di millennio, una « spiritualità liturgica », che faccia prendere coscienza di Cristo come primo « liturgo » che non cessa di agire nella Chiesa e nel mondo in forza del Mistero pasquale continuamente celebrato, e associa a sé la Chiesa, a lode del Padre, nell’unità dello Spirito Santo. 37 Giovanni Paolo II, Lett. enc. Ecclesia de Eucharistia (17 aprile 2003), 52: AAS 95 (2003), 468; Lett. ap. Vicesimus quintus (4 dicembre 1988), 13: AAS 81 (1989), 910-911. 38 Conc. Ecum. Vat. II, Cost. dogm. sulla Chiesa Lumen gentium, 1. Acta Ioannis Pauli Pp. II 427 Con questo auspicio imparto a tutti dal profondo del cuore la mia Benedizione. Dal Vaticano, 4 Dicembre dell’anno 2003, ventiseiesimo di Pontificato. IOANNES PAULUS PP. II II Ob diem migratoribus et itinerantibus dicatum. 1. La Giornata del Migrante e del Rifugiato, con il tema « Migrazioni in visione di pace », offre quest’anno l’opportunità di riflettere su un argomento quanto mai importante. Il tema, infatti, attira per contrasto l’attenzione dell’opinione pubblica sulla mobilità umana forzata, focalizzandone alcuni aspetti problematici di grande attualità a causa della guerra e della violenza, del terrorismo e dell’oppressione, della discriminazione e dell’ingiustizia, purtroppo sempre presenti nella cronaca quotidiana. I mezzi di comunicazione sociale veicolano nelle case immagini di sofferenza, di violenza e di conflitti armati. Sono tragedie che sconvolgono Paesi e Continenti, e non raramente le zone che più colpiscono sono anche le più povere. In tal modo a un dramma se ne uniscono altri. Ci stiamo, purtroppo, abituando a vedere il peregrinare sconsolato degli sfollati, la fuga disperata dei rifugiati, l’approdo con ogni mezzo di migranti nei Paesi più ricchi in cerca di soluzioni per le loro tante esigenze personali e familiari. Ecco allora la domanda: come parlare di pace, quando si registrano costantemente situazioni di tensione in non poche regioni della Terra? E come il fenomeno delle migrazioni può contribuire a costruire fra gli uomini la pace? 2. Nessuno può negare che l’aspirazione alla pace sia nel cuore di gran parte dell’umanità. Proprio quello è il desiderio ardente che spinge a ricercare ogni via per realizzare un futuro migliore per tutti. Ci si va sempre più convincendo che occorre combattere il male della guerra alla radice, perché la pace non è unicamente assenza di conflitti, ma un processo dinamico e partecipativo a lungo termine, che coinvolge ogni fascia della società, dalla famiglia alla scuola, alle varie Istituzioni e Organismi nazionali ed internazionali. Insieme si può e si deve costruire una cultura di pace, atta a prevenire Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 428 il ricorso alle armi e ogni forma di violenza. Per questo vanno incoraggiati gesti e sforzi concreti di perdono e di riconciliazione; occorre superare contrasti e divisioni, che diversamente si perpetuerebbero senza prospettiva di soluzione. Va poi ribadito con vigore che non ci può essere vera pace senza giustizia e senza rispetto dei diritti umani. Esiste, infatti, uno stretto legame tra la giustizia e la pace, come già evidenziava nell’Antico Testamento il Profeta: « Opus iustitiae pax ».1 3. Costruire condizioni concrete di pace, per quanto concerne i migranti e i rifugiati, significa impegnarsi seriamente a salvaguardare anzitutto il diritto a non emigrare, a vivere cioè in pace e dignità nella propria Patria. Grazie a un’oculata amministrazione locale e nazionale, a un più equo commercio e a una solidale cooperazione internazionale, ogni Paese deve essere posto in grado di assicurare ai propri abitanti, oltre alla libertà di espressione e di movimento, la possibilità di soddisfare necessità fondamentali quali il cibo, la salute, il lavoro, l’alloggio, l’educazione, la cui frustrazione pone molta gente nella condizione di dover emigrare per forza. Esiste certamente anche il diritto ad emigrare. Alla base di tale diritto, ricorda il beato Giovanni XXIII nell’Enciclica Mater et magistra, c’è la destinazione universale dei beni di questo mondo.2 Spetta ovviamente ai Governi regolare i flussi migratori nel pieno rispetto della dignità delle persone e dei bisogni delle loro famiglie, tenendo conto delle esigenze delle società che accolgono gli immigrati. Al riguardo, già esistono Accordi internazionali a tutela di coloro che emigrano, come anche quanti cercano in un altro Paese rifugio o asilo politico. Sono accordi che possono sempre essere ulteriormente perfezionati. 4. Nessuno resti insensibile dinanzi alle condizioni in cui versano schiere di migranti! Si tratta di gente in balı̀a degli eventi, con alle spalle situazioni spesso drammatiche. Di tali persone i mass-media trasmettono immagini toccanti e qualche volta raccapriccianti. Sono bambini, giovani, adulti ed anziani dal volto macilento e con gli occhi pieni di tristezza e solitudine. Nei campi dove vengono accolti sperimentano talora gravi restrizioni. È però doveroso, a questo riguardo, riconoscere il lodevole sforzo compiuto da non poche organizzazioni pubbliche e private per alleviare le preoccupanti situazioni venutesi a creare in più regioni del Globo. 1 2 Is 32, 17. Cfr nn. 30 e 33. Acta Ioannis Pauli Pp. II 429 Né si può tralasciare di denunciare il traffico praticato da sfruttatori senza scrupoli che abbandonano in mare, su imbarcazioni precarie, persone alla disperata ricerca di un futuro meno incerto. Chi versa in condizioni critiche necessita di solleciti e concreti interventi. 5. Nonostante i problemi ai quali ho accennato, il mondo dei migranti è in grado di offrire un valido contributo al consolidamento della pace. Le migrazioni possono infatti agevolare l’incontro e la comprensione tra le civiltà, oltre che fra le persone e le comunità. Questo arricchente dialogo interculturale costituisce, come ho scritto nel Messaggio della Giornata Mondiale della Pace 2001, una « via necessaria per l’edificazione di un mondo riconciliato ». Ciò avviene quando gli immigrati sono trattati con il rispetto dovuto alla dignità di ciascuna persona; quando con ogni mezzo si favorisce la cultura dell’accoglienza e la cultura della pace, che armonizza le differenze e ricerca il dialogo, pur senza cedere a forme di indifferentismo quando sono in questione i valori. Quest’apertura solidale diviene offerta e condizione di pace. Se si favorisce un’integrazione graduale fra tutti i migranti, pur nel rispetto della loro identità, salvaguardando al tempo stesso il patrimonio culturale delle popolazioni che li accolgono, si corre meno il rischio che gli immigrati si concentrino formando veri e propri « ghetti », dove isolarsi dal contesto sociale, finendo a volte per alimentare addirittura il desiderio di conquistare gradualmente il territorio. Quando le « diversità » si incontrano integrandosi, danno vita a una « convivialità delle differenze ». Si riscoprono i valori comuni ad ogni cultura, capaci di unire e non di dividere; valori che affondano le loro radici nell’identico humus umano. Ciò aiuta il dispiegarsi di un dialogo proficuo per costruire un cammino di tolleranza reciproca, realistica e rispettosa delle peculiarità di ciascuno. A queste condizioni, il fenomeno delle migrazioni contribuisce a coltivare il « sogno » di un avvenire di pace per l’intera umanità. 6. Beati i costruttori di pace! Cosı̀ dice il Signore.3 Per i cristiani, la ricerca di una fraterna comunione tra gli uomini trova la sua sorgente e il suo modello in Dio, Uno nella natura e Trino nelle Persone. Auspico di cuore che ogni Comunità ecclesiale, formata dai migranti e rifugiati e da coloro che li accolgono, attingendo stimoli alle sorgenti della grazia, si impegni instancabilmente a costruire la pace. Nessuno si rassegni all’ingiustizia, né si lasci abbattere dalle difficoltà e dai disagi! 3 Cfr Mt 5, 9a. Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 430 Se il « sogno » di un mondo in pace è condiviso da tanti, se si valorizza l’apporto dei migranti e dei rifugiati, l’umanità può divenire sempre più famiglia di tutti e la nostra Terra una reale « casa comune ». 7. Con la sua vita e soprattutto con la morte sulla croce, Gesù ci ha mostrato quale è il cammino da percorrere. Con la sua resurrezione ci ha assicurato che il bene trionfa sempre sul male e che ogni nostro sforzo e ogni nostra pena, offerta al Padre celeste in comunione con la sua Passione, contribuisce alla realizzazione del disegno universale di salvezza. Con tale certezza, invito quanti sono coinvolti nel vasto settore delle migrazioni a essere operatori di pace. Assicuro per questo uno speciale ricordo nella preghiera e, mentre invoco la materna intercessione di Maria, Madre dell’Unigenito Figlio di Dio fatto uomo, a tutti e ciascuno invio la mia Benedizione. Dal Vaticano, 15 dicembre 2003. IOANNES PAULUS PP. II NUNTIUS TELEVISIFICUS Die Nativitatis D.N. Iesu Christi missus.* 1. Descendit de caelis Salvator mundi. Gaudeamus! È disceso dal cielo il Salvatore del mondo. Rallegriamoci! Quest’annuncio, pervaso di gaudio profondo, è risuonato nella notte di Betlemme. Quest’oggi lo rinnova la Chiesa con gioia immutata: è nato per noi il Salvatore! Un’onda di tenerezza e di speranza ci riempie l’animo, insieme a un prepotente bisogno di intimità e di pace. Nel presepe contempliamo Colui che si è spogliato della gloria divina per farsi povero, spinto dall’amore per l’uomo. Accanto al presepe l’albero di Natale, con lo sfolgorı̀o delle sue luci, ci ricorda che con la nascita di Gesù rifiorisce l’albero della vita nel deserto dell’umanità. Il presepe e l’albero: simboli preziosi, che tramandano nel tempo il senso vero del Natale! 2. Risuona nel cielo l’annuncio degli angeli: « Vi è nato nella città di Davide un salvatore, che è Cristo Signore ».1 Quale stupore! Nascendo a Betlemme, l’eterno Figlio di Dio è entrato nella storia di ogni persona che vive * Die 25 Decembris 2003. 1 Lc 2,11. Acta Ioannis Pauli Pp. II 431 sulla faccia della terra. Ormai è presente nel mondo come unico Salvatore dell’umanità. Per questo noi lo preghiamo: Salvator mundi, salva nos! 3. Salvaci dai grandi mali che lacerano l’umanità in questi inizi del terzo millennio. Salvaci dalle guerre e dai conflitti armati che devastano intere regioni del globo, dalla piaga del terrorismo e dalle molte forme di violenza che straziano persone deboli ed inermi. Salvaci dallo scoraggiamento nell’affrontare i cammini della pace, difficili sı̀, ma possibili e perciò doverosi; cammini urgenti sempre e dovunque, soprattutto nella Terra dove sei nato Tu, Principe della Pace. 4. E tu, Maria, Vergine dell’attesa e del compimento, che custodisci il segreto del Natale, rendici capaci di riconoscere nel Bambino, che stringi fra le braccia, il Salvatore annunciato, che reca a tutti la speranza e la pace. Insieme a te lo adoriamo e fiduciosi diciamo: abbiamo bisogno di Te, Redentore dell’uomo, che conosci le attese e le ansie del nostro cuore. Vieni e resta con noi, Signore! La gioia del tuo Natale giunga fino agli estremi confini dell’universo! SECRETARIA STATUS DECRETUM (de passis seu contractis damnis) IL CARDINALE ANGELO SODANO Segretario di Stato Visti lo « Statuto del Fondo Pensioni » ed il nuovo « Regolamento Generale del Fondo Pensioni » emanati in data 1º gennaio 2004 e le « Norme sugli scatti biennali di anzianità » emanate in data 1º maggio 2004; Considerando che si rende necessario adeguare ai suddetti Documenti le « Norme per la disciplina delle prestazioni che competono al personale che ha subito lesione fisica o psichica da infortunio o contratto malattia per fatti di servizio », emanate in data 22 gennaio 1996 APPROVA le seguenti modifiche da apportare alle vigenti « Norme per la disciplina delle prestazioni che competono al personale che ha subı̀to lesione fisica o psichica da infortunio o contratto malattia per fatti di servizio »: 432 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale Art. 1 Soggetti protetti, eventi e prestazioni Al personale alle dipendenze degli Organismi ed Enti indicati all’Art. 1 dello Statuto del Fondo Pensioni approvato dal Sommo Pontefice con Motu Proprio del giorno 15 Dicembre dell’anno 2003, che in conseguenza di fatti di servizio abbia subito lesione fisica o psichica da infortunio o contratto malattia, di seguito congiuntamente denominati « infermità », competono, in conformità alle presenti norme, le seguenti prestazioni: a) la assistenza medico-chirurgica e le prestazioni ordinariamente occorrenti al recupero della funzionalità fisica o psichica anche ai fini lavorativi; b) un indennizzo, nel caso di danno permanente alla persona inteso quale somma del danno permanente alla salute e del danno permanente alla capacità lavorativa categoriale, correlato all’entità del danno medesimo e alla riduzione della sua vita media; c) l’eventuale assegno mensile di assistenza e/o di accompagnamento; d) un indennizzo nel caso di morte. Art. 10 (commi 5º e 6º) Indennizzo 5. Agli effetti della liquidazione dell’indennizzo, la retribuzione ordinaria è composta dagli elementi indicati dall’Art. 15, 1º comma del vigente Regolamento Generale del Fondo Pensioni. 6. Nel caso di cessazione dal servizio per fatti di servizio, agli effetti del computo di cui al precedente 4º comma, deve assumersi, per il mese di cessazione dal servizio, la retribuzione mensile maturata in detto mese da intendersi quale retribuzione spettante al dipendente qualora avesse lavorato l’intero mese nel quale si è verificata la cessazione dal servizio, costituita dalla somma risultante dagli importi mensili vigenti degli elementi della retribuzione di cui all’Art. 15, 1º comma del vigente Regolamento Generale del Fondo Pensioni, spettanti di diritto al dipendente al momento della cessazione dal servizio, anche se liquidabili nel mese successivo. 7. Nei casi in cui è prevista l’esclusione, durante l’assenza dal servizio per malattia o infortunio, della erogazione di uno o più elementi retributivi indicati dall’Art. 15, 1º comma del vigente Regolamento Generale del Fondo Pensioni, si provvede, per il calcolo delle annualità di cui al precedente 4º comma, a conteggiare, per i periodi di assenza dal servizio ed ai soli fini Acta Ioannis Pauli Pp. II 433 delle presenti norme, gli importi di tali elementi retributivi vigenti nei corrispondenti mesi. Art. 17 (comma 2º, a) Aggravamento del danno permanente alla persona 2. In questo caso l’importo del supplemento dell’indennizzo è dato dalla differenza tra: a) l’indennizzo calcolato in base: – al grado percentualizzato dell’attuale danno permanente alla persona determinato in base alle tabelle di cui agli allegati n. 1, n. 1/A e n. 1/B e alle norme di cui all’Art. 16; – all’età del soggetto protetto al momento della presentazione della richiesta di cui al precedente 1º comma; – all’annualità calcolata ai sensi dei commi 4º, 5º, 6º e 7º dell’Art. 10, se il soggetto protetto è in servizio e facendo riferimento, nel caso in cui il soggetto protetto sia in quiescenza, per la quantificazione della annualità, al trattamento complessivo del pari grado in servizio e secondo l’evoluzione effettivamente seguita dall’interessato, dovuto al medesimo a titolo di retribuzioni ordinarie, 13a mensilità inclusa, definite dagli elementi indicati dall’Art. 15, 1º comma del vigente Regolamento Generale del Fondo Pensioni per i dodici mesi antecedenti al mese di presentazione della domanda di cui al comma precedente; – alla riduzione percentuale di cui all’Art. 12, 1º comma ove ne ricorrano le condizioni; Art. 28 (comma 2º) Surrogazione 2. Agli effetti del 1º comma, dovrà essere calcolato il valore capitale dell’assegno mensile di assistenza e/o di accompagnamento mediante il criterio di cui all’Art. 35, 2º comma del vigente Regolamento Generale del Fondo Pensioni riferito all’importo del primo assegno di competenza. Dal Vaticano, 8 maggio 2004. e A. card. Sodano Prot N. 550.957/G.N. 434 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale ACTA CONGREGATIONUM CONGREGATIO DE CAUSIS SANCTORUM FESULANA Beatificationis et canonizationis Servae Dei Mariae Teresiae a Iesu (in saec.: Mariae Scrilli) fundatricis Instituti Sororum a Domina Nostra Carmeli (1825-1889) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Domine, pro mea parte nihil agere possum, et, quamvis aliquid possem, nihil cupio, quoniam nil aliud desidero nisi ut in me, super me... voluntas tua adimpleatur. Fiat! » (Ex autobiographia Servae Dei Mariae Teresiae Scrilli). Ecce aureus ductus quo evolvitur tota vita Matris Mariae Teresiae Scrilli: fidens deditio in Deum nec non plena et absoluta oboedientia eius divinae voluntati. Famula Dei in urbe vulgo Montevarchi, provinciae Arretinae, dioecesis Fesulanae, die 15 mensis Maii Anno Sancto 1825 orta est a parentibus Irenaeo Scrilli et Seraphina Checucci, divitibus coniugibus, qui filiam recta formatione culturali, morali et christiana institui voluerunt. Vita eius specimen exhibetur fidelitatis erga Dominum inde ab infantia. Adhuc infantula excogitabat modos vivendi, quibus significabatur summa voluntas Ei omnimode placendi. Dulcis erat, benigna, ingenio vivida, quod primum naturali ascetismo ac deinde adversa valetudine frenavit et sedavit; ex indole mitem se praebuit, cupidam veritatis et pacis, rebus divinis apertam. Mediocritatem respuebat, sed iugiter quaerebat ea quae sibi meliora et perfectiora videbantur. Incertas pactiones, immaturas decisiones fugiebat, sed proprias temperabat actiones et optiones seligebat ducta voluntate Dei, lucis in suo itinere. Cum 22 aetatis annos ageret, invitis parentibus, Florentina in urbe monasterium Carmelitarum Sanctae Mariae Magdalenae de’ Pazzi ingressa est, illum reputans esse modum respondendi vocationi totalis Domino deditionis; attamen eodem instanti quo monasterii limen intravit, fere repudiatam se sensit. Tempore quo ibi permansit Dominum vehementer deprecata est ut de eius voluntate certior fieret, et quodam die, in oratione quiescens, edocta est de reditu in saeculum ut « animas ad Deum adduceret ». Duos menses in monasterio morata est, deinde ad suos rediit, sed priusquam Florentiam relinqueret, in Tertio Ordine Carmelitano apud ecclesiam Sancti Paulini professionem emisit. Sua in terra natali, Congregatio de Causis Sanctorum 435 nempe in urbe Montevarchi, inter puellas pauperes, nonnullis sodalibus in opere eam sociantibus, institutoriam missionem incepit. Ob diffusam eius aestimationem, munus concreditum est illi regendi Scholas Normales Femininas, quarum numerus alumnarum ob suam suarumque sociarum navitatem et deditionem manifeste auxit. Postea, sui Episcopi D.ni Francisci Bronzuoli consilium sequens, fundamenta iecit Sodalitii Sororum Tertiariarum Teresianarum, bene rei favente Magno Duce Leopoldo II et approbante Ordine Carmelitano Teresiano. Die 15 mensis Octobris anno 1854 religiosum induerunt habitum primae quattuor religiosae. Transitus harum iuvenum a statu laicali ad statum religiosum iram suscitavit optimatum urbis, apud quos acutus sensus anticlericalis fovebatur; qui hactenus erant amici, inimici facti sunt et omni ope praesentiam religiosam ex urbe moliti sunt acriter exstirpare. Die 30 mensis Decembris anno 1860 exsecuti sunt propositum atque Institutum suppressum est tempore ipso quo rami diffundi coepti erant extra Montevarchi, in proximam nempe urbem vulgo Foiano della Chiana. Quindecim per annos Serva Dei silentio et fidenti Dei voluntati deditione vitam gessit, interea suas socias spiritualiter moderari perrexit, in paroecia utilem se praebuit et auxilium tulit et solamen omnibus ipsam quaerentibus. Anno 1875 Florentiam se transtulit quo antiquas socias congregavit, renovans communitatem sub patrocinio Cardinalis Eugenii Cecconi. Condidit scholam caritatis, in quam plures puellas pauperes gratuito excepit, deinde scholam pro puellis ex familiis bene constitutis, tandem convictum, paedagogicam servans rationem prospicientem educationi tamquam servitio et relationi cum singulis personis. Omnia per rectam viam procedere videbantur et Institutum solidari posse; attamen, sicut olim Moyses, Serva Dei suam terram promissionis a longe tantummodo contemplari potuit. Cum mortem obiit, Institutum duabus sororibus, novitia una et postulante una constabat. Exsistentia eius vita fidelitatis exstitit erga Deum, communio cum Ipso etiam in acerbo crucis itinere. Sub humano aspectu ruinas continuas collegit, attamen coram Domino semper exitus obtinuit, quoniam Christo crucifixo aptabatur. Sive vocatione sive rerum adiunctis compulsa, Serva Dei arte adhaesit spiritualitati Carmelitanae. Spiritum contemplativum vividum semper servavit. Oratio eius, quam ex absoluta deditione divinae voluntati hauriebat, mutata est in formam quandam reparationis offensionum in Deum illatarum, in formam laudis, gaudii cum Eo commorandi, communionis intimaeque fidei. Praesentia Dei constans fuit. Et ideo experientia exstitit qua intime cum Deo sese coniungebat et plene absolute Ipsi se tradebat. Hic « amor purus » erga Deum compulit eam ad munifice sese offerendam in proximi utilitatem: « Deum pro Deo relinquere! » Manifestam reddebat caritatem, curam adhibens 436 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale de tenuioribus huius mundi, iis inserviens non tantum pecunia et victu, verum etiam audiens eos iisque consilia ferens. Cupiditas haec adeo in ea inerat, ut propriam formam tribueret spiritualitati Instituti, iniungens quartum votum, nempe « operam navandi in utilitatem proximi per moralem christianam et civilem educationem » puellarum loci. Summi quoque ponderis in Serva Dei cultus fuit erga Beatam Mariam Virginem et cum ipsa coniunctio. Amorem illum, quem a matre terrena non habuit, repperit in Maria, quam postea vocabit « dilectam Matrem meam ». Haec Marialis praesentia orta est in contextu orationis et ultra dilatata, ardenti exhibita est dilectione, ita Serva Dei delectamentum invenit et solacium, desiderium adimplevit sese in caelo coniungendi cum Maria, quae in mysticam Passionis auram ita introduxit eam, ut amor Mariae « doceret me — aiebat — dulcedinem doloris ». Persentiens extremum diem terrenum instare, aequo animo ad mortem se paravit, obsequens, ut de more, voluntati Dei, qui die 14 mensis Novembris anno 1889 eam ad se vocavit. Fama sanctitatis, qua vivens exornabatur, sequentibus annis post ingressum in aeternitatem perstitit et roborata est. Interea eius quoque religiosum Institutum incrementum obtinebat, Italiae confines praetergrediens et se diffundens per omnes orbis regiones. Etenim die 29 mensis Ianuarii anno 1929 Institutum « iuris dioecesani » erectum est, et die 31 mensis Martii eiusdem anni « per filiationem » in Ordinem Carmelitanum est cooptatum. Die 27 mensis Februarii anno 1933 Institutum declaratum est « iuris pontificii », et definitive appellatum est « Institutum Sororum a Domina Nostra Carmeli ». Adepta licentia seu « nihil obstat » ex parte Sanctae Sedis, Episcopus Fesulanus incepit Causam beatificationis et canonizationis, et annis 1989-1991 instruxit Inquisitionem dioecesanam, cuius auctoritatem iuridicam ratam habuit Congregatio de Causis Sanctorum pervulgans decretum die 29 mensis Maii anno 1992. Die 26 mensis Novembris anno 1996 acta est Sessio Consultorum Historicorum, qui ad propositas quaestiones affirmative responderunt. Die 3 mensis Iunii anno 2003 celebratus est, favorabili cum exitu, Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum. Patres Cardinales et Episcopi, congregati in Sessione Ordinaria die 2 mensis Decembris currenti anno 2003, audita relatione Ponentis Causae, Exc.mi D.ni Aloisii Dossena, Archiepiscopi titulo Carpitani, edixerunt Servam Dei virtutum theologarum, cardinalium eisque adnexarum fastigium heroico gradu attigisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei virtutibus decretum conscriberetur. Congregatio de Causis Sanctorum 437 Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, Servae Dei Mariae Teresiae a Iesu (in saec.: Mariae Scrilli), Fundatricis Instituti Sororum a Domina Nostra Carmeli, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 20 mensis Decembris A. D. 2003. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis MEDIOLANENSIS Beatificationis et canonizationis Servi Dei Benigni a Sancta Teresia a Iesu Infante (in saec.: Angeli Calvi) sacerdotis professi Ordinis Carmelitarum Discalceatorum (1909-1937) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Quo profundiora erunt vulnera diutinae afflictationis, eo abundantius gaudium et laetitia, quae cor nostrum pervadet ». Quae a Servo Dei Benigno a Sancta Teresia a Iesu Infante (in saeculo: Angelo Calvi) conscripta sunt verba mirabiliter exprimunt signum illud peculiare perbrevis eius, sed fecundae, vitae terrenae. Cum enim ipse « omnem etiam hominem, suo affectum dolore, fieri posse Christi passionis redemptricis participem » (cf. Ioannes Paulus II, Litt. Ap. Salvifici doloris, n. 19: AAS 76 [1984] 226) intellexisset, aequo animo multiplices sustinuit aerumnas, quae vitam eius iam inde a prima iuventute denotaverunt, easque ad Dei gloriam ac pro salute animarum et bono Ordinis Carmelitarum Discalceatorum, in cuius numero fuit, benigne obtulit. Sedulus hic religiosus et sacerdos in vico Inzago prope Mediolanum die 23 mensis Iulii anno 1909 natus est e pauperibus religiosioribusque parentibus. Infirma valetudine, praesertim exigui nutrimenti causa, 438 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale iam puerulus confectus est, sicut et varias tulit probationes, uti absentiam patris, qui post primum totius mundi bellum indictum ad aciem profectus est, et praecocem duarum parvarum sororum mortem. Primaria institutione in schola peracta, tiro in officina sutoria acceptus est, quam vero, cum dominus assiduus esset blasphemator, utpote locum quoad rem moralem periculosum deseruit, tirocinium apud tignarium quemdam incipiens. Anno 1924, ad vicum Inzago pervenit tamquam adiutor in puerorum oratorio, reverendus Iosephus Calegari, quo presbytero duce, Servus Dei in vita spirituali citius profecit, ut semper assiduior in frequentia Sacramentorum, in oratione et in navitatibus paroecialibus evaderet. Decem et septem fere annos natus, sese a Domino appellari animadvertit, ut ad ipsum se consecraret, quapropter Ordinem Carmelitarum Discalceatorum ingressus est. Mense ergo Novembri anno 1926 a Superioribus Cherascum, prope Cuneum, missus est in Collegium vocationibus adultorum destinatum, ut intra biennium institutionem sibi compararet, quae eum idoneum faceret ad aggredienda post novitiatum studia philosophiae et theologiae. Condicio peraspera ei evasit, etiam qua studiis omnino desueverat. Abnegatione autem sua et intercedente Sancta Teresia a Iesu Infante ab ipso invocata, tanta impedimenta ita antecedere potuit, ut unus ex diligentissimis discipulis cursus sui consideraretur. Die 21 mensis Iunii anno 1928 habitum religiosum induit, nomen suscipiens Benigni a Sancta Teresia a Iesu Infante. Anno post primam professionem religiosam emisit, quam anno 1932 professio perpetua secuta est. Institutione philosophica et theologica perfecta, die 26 mensis Maii anno 1935 presbyteratu auctus est. Brevi tum Bononiae consumpto tempore, ubi Cappellani Carmelitarum Discalceatarum tenuit officium, Augustae Taurinorum constitutus est ibique ingentem navitatem pastoralem explicavit. Anno 1936 in vicum Concesa missus est, ut vice magistri novitiorum fungeretur et curam pastoralem paroeciae loci exciperet. Summa sedulitate ad catechesim, ad catholicarum consociationum moderationem et ad oratorium paroeciale incubuit, praesertim pro institutione iuvenum Mulierum illius consociationis laicorum, cui nomen « Azione Cattolica », navans operam, cui ob temporum necessitudines, eius sententia, peculiariter institit. Plures horas in confessionali degebat et, magnitudinem divinae misericordiae paenitentibus exhibens, iisdem pacem tranquillitatemque iniciebat. In precatione tenuis et diligens erat. Iuvenes vocationes omni studio curabat. Infirmos assidue visitabat, quorum spiritui subveniebat et, ubi necesse esset, corpori etiam assidebat. Quamvis in tanta gravia incumberet opera, assiduus tamen et fidelis erat ad observanda munera vitae communitariae. In hoc tempore Provincia Langobarda Carmelitarum Discalceatorum asperum patiebatur discrimen pecunia- Congregatio de Causis Sanctorum 439 rium et suppressionem ipsam periclitabatur, at Servus Dei uti vera hostia pro Provinciae Ordinis sui salute se obtulit. Nam omnis vita eius oblatio fuit Deo in constanti cupiditate voluntatem Dei praestandi et seipsum per cotidianorum munerum observantiam sanctificandi. In omnibus adiunctis rerum fidem manifestavit, quam iam inde a pueritia ab impetu magistrorum quorundam doctrinas Christo contrarias propagantium servavit. Quam virtutem continua oratione et devotione erga Eucharistiam, Beatam Virginem Mariam, Sanctam Teresiam a Iesu Infante, necnon lectione et meditatione sacrarum Scripturarum aluit. Pro amore Domini, cui primatum super quodlibet aliud semper tribuit, prompte quemque adiuvit egenum. Vere fuit in confratres, praesertim infirmos, benignus. Fidem divinae Providentiae ne in aerumnis quidem amisit, sive verbis sive scriptis quietem et spem infundens in animum omnium aegrorum. Prudentiam iugiter ostendit et facultatem discernendi in seligendis vocationibus. Perite super vias Christi omnes duxit, qui ad eius moderationem spiritualem sese commiserant. Exemplari modo praecepta Ecclesiae et Regulam Ordinis observavit, quem toto corde eo amavit, ut crebro, antequam decessit, exclamaret: « Quam laetus morior carmelita! ». Iustus et aequus cum omnibus fuit. Quae incommoda iam inde a prima aetate vitam suam denotaverunt, fortitudine extraordinaria adortus est. In pastu parcus fuit et sensus suos piis exercitiis ac renuntiationibus affligebat. Semper a bonis honoribusque mundanis alienus se praestitit. Laicus quidquid labore suo lucraretur parentibus dabat et consecratus quidquid acciperet laete cum confratribus communicabat. Oboediens et verecundus erga parentes et Superiores suos exstitit. Castitatem exercuit et ab omni periculo tuitus est. Mense Octobri anno 1937, chirurgicae sectioni ad retinendum decursum peritonitidis instanter, sed inaniter, commissus est. Aequo animo omnia passus est, se faciem Dei contemplaturum esse confisus. Die 25 mensis Octobris eodem anno, oblatione passionum suarum pro bono suae religiosae Provinciae renovata, in domum Patris, quam semper concupiverat, remeavit. Ob celebratam eius sanctitatis famam Archiepiscopus Mediolanensis annis 1991-1993 beatificationis et canonizationis Causam inivit per celebrationem Inquisitionis dioecesanae, cuius auctoritas et vis iuridica a Congregatione de Causis Sanctorum decreto diei 13 mensis Maii anno 1994 probatae sunt. Positione confecta, disceptatum est ex consueta norma an Servus Dei more heroum virtutes exercuisset. Die 26 mensis Septembris anno 2003, prospero cum exitu, Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum factus est. Patres Cardinales porro et Episcopi in Sessione Ordinaria diei 16 insequentis mensis Decembris, audita relatione Excellentissimi Domini Ioannis Coppa, Archiepiscopi titulo Sertensis, Causae Ponentis, pro- Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 440 fessi sunt Servum Dei Benignum a Sancta Teresia a Iesu Infante virtutes theologales, cardinales iisque adnexas in modum heroum coluisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servi Dei virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinale Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Benigni a Sancta Teresia a Iesu Infante (in saec.: Angeli Calvi), Sacerdotis professi Ordinis Carmelitarum Discalceatorum, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 20 mensis Decembris A. D. 2003. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis MEDIOLANENSIS Beatificationis et canonizationis Servi Dei Aloisii Biraghi sacerdotis dioecesani fundatoris Instituti Sororum Marcellinarum (1801-1879) DECRETUM SUPER VIRTUTIBUS « Ecce primaria ac praecellens virtus ministrorum Iesu Christi, quae postulat ut Iesus Christus ametur, vere diligatur, super omnia diligatur. Virtus haec quomodo est adipiscenda? Quomodo servanda et augenda? Imprimis continuo legenda et meditanda est vita et passio Iesus [...] Sancti omnes hinc ignem haurierunt, ardentissimum ignem, qui facultatem dedit illis tot patrandi mirabilia... Absit a vobis ut alia ob munera a Christi Iesu tabernaculo separemini ». Haec, quae suos clericos docebat, exemplo vitae presbyter Aloisius Biraghi testabatur. Hisce verbis sacerdotalis eius vitae secretum continetur: nam, spi- Congregatio de Causis Sanctorum 441 rituali siti ad Deum semper anhelabat, cui fideliter per totam vitam inserviit. Quintus ex octo liberis Dei Servus die 2 mensis Novembris anno 1801 in loco Vignate, intra fines Archidioecesis Mediolanensis, natus est a Francisco Biraghi et Maria Fini, agricolis civibus, solida fide christiana praeditis. In locum Cernusco vulgo dictum, quem patriam terram sibi habuit, ubi familiares domum et praedium obtinuerant, cito se contulit. Decem annos natus, dum apud convictum in loco Parabiago grammaticae studiis incumberet, firmam voluntatem ostendit se Deo in sacerdotio consecrandi; et inter annos 1813 et 1825 litterarum humanarum, philosophiae, theologiae cursus in seminariis dioecesanis frequentavit. Ab Archiepiscopo Carolo Caietano Card. Gaisruck die 28 mensis Maii anno 1825 presbyteratus ordine insignitus est; magno ingenio et sana doctrina praeditus, ad litteras apud seminaria minora docendas destinatus, munere institutoris maximopere functus est, quamquam ei non parvum sacrificium exstitit quod pastorale ministerium apud populum fidelem peragere non posset. Ab anno 1833 usque ad annum 1848 munus exercuit clericos in seminario maiore in spiritali disciplina instituendi et in itinere ad Deum ducendi. Hoc quidem tempore, dum clericorum institutioni accurate incumberet, ferventi Dei amore impulsus et afflictione affectus quod sui temporis societas a fide et christiana veritate sensim deverteret, amplius culturae et educationis opus suscepit et voluntatem Archiepiscopi Mediolanensis secutus, magnam partem sustinuit in commentariis conficiendis, quibus titulus L’Amico Cattolico. Praeterea, Marina Videmari adiuvante, ad hoc praecipue parata, Congregationem instituit Sororum sub invocatione Sanctae Marcellinae, seu Marcellinarum, ad christianam puellarum educationem summopere promovendam divinae gloriae et familiae societatisque in Christo renovationis causa. Quo in munere adimplendo, Congregatio Sororum Marcellinarum respondere poterat exigentiis tum vitae spiritualis tum recentis aetatis apostolatus. Summis magistratibus austriacis invisus post seditiosos et bellicos eventus inter annos 1848-49, Servus Dei a munere spiritualis moderatoris in seminario amotus est. Attamen Archiepiscopus Bartholomaeus Carolus Romilli suam in eo servavit fiduciam, quem tamquam aestimatum exauditumque consiliarium et cooperatorem secum tulit. Servus Dei consiliarius exstitit etiam Exc.mi Domini Angeli Ramazzotti et Patris Iosephi Marinoni, qui Pontificium Institutum pro Exteris Missionibus condiderunt. Anno 1855 Doctor Bibliothecae Ambrosianae cooptatus studiis historiae ecclesiasticae, archaeologiae christianae et theologiae apostolico spiritu se dedit, et pervalidum praestitit servitium Archidioecesi, semper archiepiscopos sustinens, qui Archiepiscopo Romilli successerunt, nec non consilia ferens presbyteris, cum Mediolani res civiles et ecclesiasticae in 442 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale summo discrimine essent, post Langobardiam ad Regnum Italiae adnexam. Pacis spiritui favens, anno 1862 a Pio IX, qui eum noverat et existimabat, vocatus est ad pacem provehendam apud Ambrosianum clerum in oppositas partes divisum inter fautores tum liberalis doctrinae tum priscorum institutionum. Ad pacem confirmandam inter utriusque partis sacerdotes, plerumque ipsos suos spirituales filios, Servus Dei usque ad mortem contendit, se obiciens sive quorundam inimicorum impugnationibus sive malevolis iudiciis quae humili et aequo animo passus est. In illius temporis angustiis, illi solatio fuerunt inventio ipso auctore perfecta sepulcri Sancti Ambrosii in eiusdem nominis Mediolanensi Basilica; nominatio Antistitis Urbani Summi Pontificis atque communis existimatio ob operam filiarum spiritualium Sororum Marcellinarum institutoriam. Mediolani, apud deversorium Marcellinarum collegii post brevem morbum mane diei 11 mensis Augusti anno 1879 morte correptus est. Inter innumeros solemnium apud Ambrosianam Basilicam funerum participes, plurimi adfuerunt presbyteri, Sorores Marcellinae ipsarumque alumnae et iam alumnae collegiorum dolentes illius veri patris obitu, qui suavi bonitate, comprehensione, mansuetudine, sapienti consilio tamquam omnium virtutum speculum eminuerat prout sanctos viros decet. Caritas eius in Iesum conversa contemplatione et affectiva pietate non exhauriebatur, sed in operositatem pro fratribus effundebatur Fide inspiratus dilucide societatis necessaria percipiens, munera sive seminarii tirones formandi exsecutus, sive educationis Institutum condendi, sive scripta operaque varia edendi, humiliter et strenue illam caritatem intellectualem exercuit, cuius est fidem et rationem componere de quibus Summus Pontifex Ioannes Paulus II in Litteris Enciclicis « Fides et ratio » praeclare egit. In apostolatu et activitate fecundos sanctitatis fructus attulit, etenim corde humilis et caritate fervens, Servus Dei clarissima sanctitatis luce sive Sanctae Marcellinae familiam, sive clerum dioecesanum collustravit, inter quos memoriam beatae Mariae Annae Sala atque beati Ioannis Mazzucconi facimus. Quibus Beatis alios filios filiasque spirituales eius cum Carolo Salerio et Blasio Verri presbyteris addere licet. Ad sanctitatem quam totam per vitam persecutus est, suorum filiorum filiarumque spiritualium adspirationes convertit: « Quod mea interest — scripserat tempore cum in votis suis erat Institutum condere — est filiolas congregare ut sanctae effici possent ». Pariter iuvenes clericos ad sanctitatem consequendam hortabatur, « quae est idem ac sacerdotium, res scilicet sacra, res sancta ». Omnibus viam ad paradisum ostendebat, quo spes eius indefectibilis tendebat, quae eius strenuum optimumque animum semper aluit et Deo deditionem promovit in asperioribus quoque vitae incommodis fortitudine et patientia toleratis, prout Iesu Congregatio de Causis Sanctorum 443 Crucifixi discipulos decet. In Christo imitando a discipulis suis non exegit ut castigationes et paenitentias corporales subicerent, sed, exemplari usus prudentia, eos ad vitae et cotidiani laboris dolores tolerandos hortatus est. Iustitiae consulens, voluit ut Sorores Marcellinae ex proprio opere viverent, sive in studio magisterioque, sive in rerum domesticarum administratione; et temperantiam exercerent, idest aequabilitatem et modum in omnibus rebus: « Tantummodo amor erga Iesum sit sine mensura ». Regula, quam ille pro Marcellinarum Congregatione exaravit, non tantum ostendit quomodo asceticam Evangelii disciplinam perceperit, verum etiam quomodo eam ad effectum adduxerit, vitae testimonium esse omnino necessarium persuasus. Quapropter consilia evangelica, quae vitae consecratae proprietatem constituunt, quamquam Dei Servus votorum vinculo non vinciebatur, omni deditione explevit. Exemplar exstitit castitatis et paupertatis, prout plurimi fideles testati sunt; exercitium quoque oboedientiae heroicum in modum excoluit erga Deum, erga Romanum Pontificem et erga suos Archiepiscopos, minime discrepationes et aerumnas metuens quas pro animarum bono ac pro Regni Dei aedificatione sustinebat. Omnibus in rebus humilis se contulit, cavens ne in superbiae periculum incideret ut bonum, quod Dominus illi crediderat peragendum, minime corrumperet. Idcirco per totam vitam meruit « esse pastor secundum cor Dei » ut Sanctus Ambrosius eiusque sanctus discipulus Augustinus docebant. Labentibus annis post mortem, sanctitatis fama minime defecit; hac de causa, Archiepiscopus Mediolanensis statuit Canonicum instruere Processum beatificationis et canonizationis; etenim anno 1966 constituit Commissionem Historicam et Canonicum inchoavit Processum, cuius iuridicam validitatem approbavit hoc Dicasterium per decretum die 28 mensis Maii anno 1993 vulgatum. Apparata Positione super virtutibus, die 31 mensis Octobris anno 1995 Sessio habita est Consultorum Historicorum, qui favens votum unanimiter tulerunt; similiter Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum favorabili cum exitu actus est die 6 mensis Maii anno 2003. Patres Cardinales et Episcopi, in Sessione Ordinaria congregati die 7 sequentis mensis Octobris, Ponente Causae Exc.mo D.no Aloisio Dossena, Archiepiscopo titulo Carpitano, edixerunt Servum Dei in virtutibus theologalibus, cardinalibus eisque adnexis excolendis heroicitatem attigisse. Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum Cardinalem Praefectum accurata relatione, Sanctitas Sua vota Congregationis de Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut super heroicis Servi Dei virtutibus decretum conscriberetur. Quod cum rite esset factum, accitis ad Se hodierno die infrascripto Cardinale Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congrega- Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 444 tionis ceterisque de more convocandis eisque adstantibus, Beatissimus Pater sollemniter declaravit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu eroico, Servi Dei Aloisii Biraghi, Sacerdotis dioecesani, Fundatoris Instituti Sororum Marcellinarum, in casu et ad effectum de quo agitur. Hoc autem decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis de Causis Sanctorum Summus Pontifex referri mandavit. Datum Romae, die 20 mensis Decembris A. D. 2003. Iosephus card. Saraiva Martins Praefectus L. e S. e Eduardus Nowak archiep. tit. Lunensis, a Secretis CONGREGATIO PRO EPISCOPIS PROVISIO ECCLESIARUM Latis decretis a Congregatione pro Episcopis, Sanctissimus Dominus Ioannes Paulus Pp. II, per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis sacros praefecit praesules: die 19 Maii 2004. — Metropolitanae Ecclesiae Curitibensi Exc.mum P.D. Moacyr Iosephum Vitti, C.S.S., hactenus Episcopum Piracicabensem. die 21 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Oxomensi-Sorianae Exc.mum P.D. Vincentium Jiménez Zamora, hactenus Administratorem dioecesanum eiusdem circumscriptionis. — Titulari episcopali Ecclesiae Iacobolitanae, R.D. Thomam A. Donato, e clero archidioecesis Novarcensis, directorem spiritualem Seminarii maioris Immaculatae Conceptioni dicati, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. — Titulari episcopali Ecclesiae Alleghenensi, R.D. Ioannem W. Flesey, e clero archidioecesis Novarcensis, directorem Officii pro perenni clericorum formatione, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. — Cathedrali Ecclesiae Comayaguensi Exc.mum P.D. Robertum Camilleri Azzopardi, O.F.M., hactenus Episcopum titularem Vagadensem et Auxiliarem archidioecesis Tegucigalpensis. Congregatio pro Episcopis 445 die 22 Maii 2004. — Cathedrali Ecclesiæ Neograndicasensi, R.D. Gerardum a Iesu Rojas López, hactenus dioecesis Civitatis Iuarezensis Vicarium generalem ibique parochum. die 26 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Araçatubensi R.D. Sergium Krzywy, e clero dioecesis Assisensis, hactenus Instituti Theologici « Regina Apostolorum » Moderatorem spiritus. die 28 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Adriensi-Rhodigiensi R.D. Lucium Soravito de Franceschi, hactenus curionem templi cathedralis Utinensis et Vicarium episcopalem pro Laicis. — Cathedrali Ecclesiae Bellunensi-Feltrensi R.D. Iosephum Andrich, hactenus Administratorem dioecesanum eiusdem dioecesis. die 31 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Bladiensi, R.D. Bernardinum C. Cortez, e clero dioecesis Sancti Pauli in Insulis Philippinis, ibique curionem paroeciae Sanctae Teresiae ab Infante Iesu in oppido vulgo Los Baños, quem deputavit Auxiliarem archidioecesis Manilensis. die 1 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Patersonensi, Exc.mum P. D. Arturum Serratelli, hactenus Episcopum titularem Enerensem et Auxiliarem archidioecesis Novarcensis. die 2 Iunii. — Metropolitanae Ecclesiae Campinensi Exc.mum P.D. Brunonem Gamberini, hactenus Episcopum Brigantiensem in Brasilia. die 5 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Arianensi Hirpinae-Laquedoniensi, R.D. Ioannem D’Alise, e clero dioecesis Acerrarum, ibique vicarium foraneum et parochum. die 8 Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Casamedianensi, R.D. Iosephum Robertum Cistone, e clero archidioecesis Philadelphiensis Latinorum, ibique Vicarium generalem, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. — Titulari episcopali Ecclesiae Horreomargensi, R.D. Iosephum Patricium McFadden, e clero archidioecesis Philadelphiensis Latinorum, ibique curionem paroeciae Sancti Iosephi in oppido vulgo Downingtown, quem deputavit Auxiliarem eiusdem archidioecesis. die 9 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Anapolitanae P.D. Ioannem Wilk, O.F.M.Conv., hactenus Episcopum Formosensem. COLLATIO DIGNITATIS ARCHIEPISCOPALIS die 27 Maii 2004. — Exc.mo P.D. Augustino Vallini, Episcopo emerito Albanensi, Supremi Tribunalis Signaturae Apostolicae Praefecto nuper electo, dignitas archiepiscopalis collata est. 446 Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale DIARIUM ROMANAE CURIAE Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali: Giovedı̀, 27 Maggio 2004, le LL.EE. i Signori, e la Signora, Edgard S. Ragoenath Amanh, Ambasciatore del Suriname; Sarala Manourie Fernando, Ambasciatore dello Sri Lanka; Mohamed Salia Sokona, Ambasciatore del Mali; Yahya Ali Mohamed Al-Abiad, Ambasciatore dello Yemen; Anderson Kaseba Chibwa, Ambasciatore dello Zambia; Kingsley Sunny Ebenyi, Ambasciatore di Nigeria; Mif Hendaoui, Ambasciatore di Tunisia; tutti accreditati presso la Santa Sede. Ha, altresı̀, ricevuto in Udienza: Lunedı̀, 24 Maggio 2004, S.E. il Signor Branko Crvenkovski, Presidente della Repubblica di Macedonia. Lunedı̀, 24 Maggio 2004, l’On. prof. Oghnian Gerdjikov, Presidente del Parlamento di Bulgaria. Giovedı̀, 27 Maggio 2004, l’On. Igor Sergeevich Rimmer, Presidente dell‘Assemblea Legislativa di San Pietroburgo. Venerdı̀, 28 Maggio 2004, S.E. il Signor Anton Rap, Primo Ministro della Repubblica di Slovenia. Venerdı̀, 4 Giugno 2004, S.E. il Signor George Walker Bush, Presidente degli Stati Uniti d‘America. Sabato 5 e Domenica 6 giugno 2004, il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio in Svizzera. Diarium Romanae Curiae 447 SEGRETERIA DI STATO NOMINE Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 22 maggio 2004 9 giugno » S.E. mons. Emil Paul Tscherrig, Arcivescovo tit. di Voli, Nunzio Apostolico in Corea. S.E. mons. Augustine Kasujja, Arcivescovo tit. di Cesarea di Numidia, Nunzio Apostolico in Madagascar e nelle Seychelles e Delegato Apostolico nelle Isole Comore e a La Réunion, Nunzio Apostolico in Maurizio. Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato: 8 maggio 2004 12 » » » » » 18 » » » » » 27 » » » » » » » » 1 giugno » 7 » » 12 » » S.E. mons. Giovanni Lajolo, Arcivescovo tit. di Cesariana, Segretario per i Rapporti con gli Stati della Segreteria di Stato, Segretario della Commissione interdicasteriale permanente per la Chiesa in Europa Orientale. S.E. mons. Tadeusz Kondrusiewicz, Arcivescovo della Madre di Dio a Mosca, Membro della Congregazione per il Clero « ad quinquennium ». S.E. mons. Tadeusz Kondrusiewicz, Arcivescovo della Madre di Dio a Mosca, Membro del Pontificio Consiglio della Giustizia e della Pace « ad quinquennium ». Il p. Marcel Chappin, S.I.; i prof. Lamin Sanneh e Johannes Helmrath, Membri del Pontificio Comitato di Scienze Storiche « ad quinquennium ». Il p. Fernando Vergez Alzaga, L.C., Capo Ufficio nella Sezione Ordinaria dell’Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica. S.E. mons. Agostino Vallini, Arcivescovo-Vescovo em. di Albano, Prefetto del Supremo Tribunale della Segnatura Apostolica « ad quinquennium ». L’Em.mo Signor Cardinale Bernard Francis Law, del Titolo di S. Susanna, Arciprete della Patriarcale Basilica di Santa Maria Maggiore. Il p. Prosper Grech, O.S.A., Membro della Pontificia Commissione Biblica « ad quinquennium ». Il rag. Evandro Vercelli, Capo Ufficio nella Sezione Ordinaria dell’Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica. Mons. Ermenegildo Manicardi, Rettore dell’Almo Collegio Capranica. Il p. Vincenzo Bertolone dei Missionari Servi dei Poveri, SottoSegretario della Congregazione per gli Istituti di Vita Consacrata e le Società di Vita Apostolica « ad quinquennium ». Acta Apostolicae Sedis – Commentarium Officiale 448 14 giugno 2004 S.E. mons. Pierre Bürcher, Vescovo tit. di Massimiana di Bizacena, Membro della Congregazione per le Chiese Orientali « ad quinquennium ». NECROLOGIO 27 maggio 2004 28 » » 29 30 31 1 » 4 » » » giugno » » » » » » » » 9 11 » » » » Mons. Geraldo Majela Reis, Arcivescovo em. di Diamantina (Brasile). Mons. Rafael González Moralejo, Vescovo em. di Huelva (Spagna). Mons. Aparecido José Dias, Vescovo di Roraima (Brasile). Mons. José Paala Salazar, Vescovo tit. di Ippona Zárito. Mons. Ciriaco Scanzillo, Vescovo tit. di Bomarzo. Mons. Michel J.G. Gagnon, Vescovo di Laghouat (Algeria) Mons. Victor Guazzelli, Vescovo tit. di Lindisfarna. Mons. Alfredo M. Garsia, Vescovo em. di Caltanissetta (Italia). Mons. Ramón Masnou Boixeda, Vescovo em. di Vic (Spagna) Mons. Luigi Sposito, Vescovo tit. di Capri.