CODICIS
IURIS CANONICI
FONTES
CURA

et

STUDIO

Emi IUSTINIANI Card. SERÉD1
EDITI

VOLUMEN VU
CURIA ROMANA

c.

S. C. INDULG.
- A. 1588-1790

indicis

TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS
MCMXXXV

,nprlcl.u.

hoc callecl.„carum volumen

Apostollca Sedes sibi reservat

Codicis luris Canonici Fontium sex voluminibus publicatis, cum
maximo disciplinarum iuridicarum detrimento vivis ereptus est
Emus Petrus Card. Gasparri, cuius cura eadem edita erant.
Hoc iam septimum eorundem Fontium volumen publici iuris
fit cura et studio infrascripti Cardinalis, cuius studio memorata
quoque sex volumina prodierant.
Romae, dic 29 iunii 1935.

Iustinianus Card. Serédj
Princeps Primas

Hungariae

Archiep. Strigonien.

ELENCHUS OPERUM
AD QUAE PRO REPERIENDIS FONTIBUS IN HOC VOLUMINE RELATIS

VIRI STUDIOSI REMITTUNTUR

Bullarum Privilegiorum ac Diplomatum

Romanorum Pontificum Amplissima Collectio,

opera et studio Caroli Cocquelines, Romae (1739-1744).

Sumptibus Hieronymi Mai-

nardi.

Bullarii Romani Continuatio, Romae (1835-1858). Typographia Rcv. Camerae Apo-

stolicac.

Benedicti Papac XIV, Bullarium,

Romae (1746-1757). Typis S. C. de Prop. Fide.

Acta Gregorii Papae XVI, Romae (1901-1904). Typographia Polyglotta S. C. de
Prop. Fide.

Pii

IX Pontificis Maximi Acta, Pars prima, Romae (1854, sq.). Typographia Bo­

narum Artium. Typographia Vaticana.
Leonis XIII Pontificis Maximi Acta, Romae (1881-1905). Ex Typographia Vaticana.
Acta Sanctae Sedis, Romae (1865, sq.).
Acta Apostolicae Sedis, Romae (1909, sq.). Typis

Polyglottis Vaticanis.

Analecta Ecclesiastica, Romae (1893, sq.). Tip. Editrice Romana.

Collectanea S. Congregationis de Propaganda Fide, Romae (1893). Ex Typographia
Polyglotta S. C. de Prop.

Collectanea

S.

Fide.

Congregationis

de

Propaganda

Fide,

Romae

(1907).

Typographia

Polyglotta S. C. de Prop. Fide.

Decreta Authentica Sacrae Congregationis Indulgentiis Sacrisqut Reliquiis praepositae,

edita iussu et auctoritate SS. D. N. Leonis PP. XIII,
Decreta Authentica Congregationis
auctoritate

que

Prop.

promulgata,

Fide. Typis

Romae

Ratisbonae, etc. (1883). Pustet.

Sacrorum Rituum ex actis eiusdem collecta eius-

(1898-1926).

Typographia

Polyglotta

S. C. de

Polyglottis Vaticanis.

F. Lucii Ferraris,

Bibliotheca canonica iuridica moralis theologica, Romae (1885-

1899). Ex Typographia Polyglotta S. C. de Prop. Fide.
De Lambertinis Prosper,

tione, Prati (1839-1842).

De Servorum

Canoniza·

In Typographia Aldina.

Ius Pontificium de Propaganda Fide,

Vol. VII.

Dei Beatificatione et Beatorum

Romae (1S87-1897). Typographia

Polyglotta.

INDEX FONTIUM
QUI IN HOC VOLUMINE REFERUNTUR

111. - CURIA ROMANA
8. - S. C. de Propaganda Fide.
N.

PAG.

4428. S. C. de Prop.

Fide, 8 mart.

1625.................................................

1

4429·

9

(C. G.), 13 iun. 1625.........................................

x

443°·

·

(C. G.), 24 nov. 1625.........................................

1

4431.

*

(C. G.), 4 maii 1626.........................................

2

4432.

*

(C. G.), 28 iul. 1626.........................................

2

4433·

’

(C. G.)f 28 iul. 1626.........................................

3

4434.

■

20 nov. 1626..................................................

3

4435.

»

(C. G. - laponiac), 7 dec. 1626............................

4

4436.

·

21 maii 1627..................................................

4

4437.

·

(C. G.), 8 maii 1628.........................................

4

4438.

»

(C. G.), 20 iun. 1628..........................................

4

4 aug. 1628.....................................................

4

4439·

1

4440.

·

(C. G.), 24 nov. 1628.........................................

5

4441.

·

(C. G.), 30 ian. 1629.........................................

5

4442.

>

(C. G.), 13 fcbr. 1629.........................................

5

30 maii 1629..................................................

5

4443·

·

4444.

»

(C. G.), 6 sept. 1630.........................................

6

4445.

»

28 nov. 1630..................................................

6

4446.

■

(C. P.), 27 mart. 1631.......................................

6

(C. P.), 7 maii 1631.........................................

7

4447·

1

4448.

>

(C. P.), 7 maii 1631.........................................

8

4449.

»

4 iun. 1631....................................................

8

445°·

*

(C. G.), 13 iun.

1633.........................................

9

4451·

·

(C. G.), 10 sept. 1634.........................................

9

4452·

*

(C. G.), 21 nov. 1634.........................................

9

4453·

■

(C. G.), 30 ian.

1635.........................................

9

(C. G.), 28 maii 1635.............................. τ.........

io

4454·

>

4455·

*

(C. P.)t 5 dcc. 1640...........................................

io

4456·

»

(C. G.), 19 ian. 1644..........................................

11

4457·

»

(C. P.), 7 febr. 1645.........................................

11

4458.

»

(C. G.), 7 aug. 1645.........................................

11

4459·

·

(Sinarum), 12 sept. 1645....................................

12

4460.

9

(C. G.), 5 maii 1654.........................................

18

44^1·

»

(C. G.), ii ian. 1656.........................................

19

4462.

»

(C. G.)t 13 febr. 1658.........................................

19

4463.

>

instr, (ad Vic. Ap. Societ. Mission, ad Exteros), a. 1659.

19

Index Fontium

VIII

Index Fontium

N.

4464.
4465·

4466.

PAG.
S. C. de Prop. Fide

(C. G.), 22 fcbr. 1660

N·

28

4468.

22 fcbr. 1663............................................

28

(C. G.), 4 sept. 1663....................................

4470.

(C. G. - Constantinop,), 4 fcbr. 1664..................

4471.

(C. G.), 18 dec. 1664....................................

4472.

(C. G.), 2 mart. 1665....................................

4473.

23 nov. 1665............................................

4474-

(C. G.), 2 mart. 1666....................................

4475·

20 ian.

4476.

(C. P.), 26 ian. 1668..........................

4477-

(C. G.), i6 mart. 1668...........................

45’5·

23

18 dec. 1662............................. . .............

4469.

*

23

declar. 8 apr. 1661.......................................

45 *6·

28

45*8-

»

(C. G.), 6 aug. 1753.........................................

!

45*9·

»

(C. P. pro Sin.), 7 ian. 1755.................................

[

4520·

*

instr. 15 fcbr. 1756............................................

>

10 ian.

»

(C. G.), 8 mart. 1757.........................................

60

»

(C. G.), 18 apr. 1757.........................................

60

•

(C. G. - .Albaniae), 18 apr. 1757...........................

60

>

(C. G ), 17 apr.

......................................

61

■

(C. G.), 12 mart. 1759......................................

62

(C. G.), dccr. 19 maii 1759......

63

29

452*·

30

4522.

30

i

4523·

30

4524·

1667....................
30

4479-

(C. P. pro Sin.), 11 iul. 1668.................. *

32
32

32

(C. P.), 22 mart. .........................

4483.

4484·
4485.
4486.

4487.
4488.

4489.
4490.
4491.
4492.
4493·
4494·

4495·

(C. P. pro Sin.), 13 aUg. 1669..............

’

* ’ / ’

* *.......

(C. P. pro Sin.), 13 aug. 1669..............

37

..................

(C. P. pro Sin.), 21 mart. 1678

3’8

(C. P. pro Sin.), 7 aug. 1678 ..

....................

38

..........................

38

(θ· θ )» 18 maii 1695

................................
...........................

4498.

i7I6.......

G.), 10 nov.

i7,6

..................
...........................

4505.
4506.

■,’9OCt-,723...................

....................

nt )’ “· ,72’.........................................

4509.
4510.

4531·

•

(C. G.),

4532.

”

(C. G.), 2 iun. 1760.........................................

4533-

•

28 iul. 1760....................................................

4534·

»

(C. G.), 18 aug. 1760.........................................

17 man.

1760.....................................

4536.

4511.
ξ· P pro Sin.), 20 scpt. ,7

.J’.....................

(C r ·).
\ «3 man. I743 . !74i ............................
...................

73

73

litt. (ad Superiorem N.), 13 sept. 1760.....................

»

instr, (ad Vic. Ap. Fokicn.), 13 sept. 1760................

75

litt. (ad Vic. Ap. Fokicn.). 13 sept. 1760...................

79

29 aug. 1763..................................................

81

41

4542.

•

(C. P. pro Sin. - Tunkin.), 12 iun. 1764...................

82

41

4543.

*

(C. P. pro Sin. - Tunkin.), 12 iun. 1764...................

82

41

4544·

(C. G. - Vic. Ap. Aleppcn.), 6 aug. 1764................

82

41

4545-

•

15 dec.

1764................................................ .

S4

42

4546.

*

litt. (nd N. in Semin. Pari*. Mission. Extcr.), 3 apr. 1765.

42
42

43
43

44

47

4513.

28 fcbr. 1760.................................................

•

^‘ugtor;7^- ^nkin· °«ident.),'3 oct.· ϊ736

(c· P· pro Sin.), 20 sent

>

4541.

45

4SH.

4530.

81

44

<C-G-)>^ept.I729.

64

(C. G.), 2 aug. 1762.........................................

44

4507
4508.

instr. 9 febr. 1760............................................

•

43

(G. P. pjo Sin.x 2e

’

4540

Htt. (ad Vic. Ap. Tunkin > ................................................................
...

4529·

79

................................

4503.

2oct- t724..

63

instr, (ad Archiep. Scopicn.), a. 1762......................

43
(C. G.), 22 dec. i7,6.

(C. P. pro Sin.), 30 iul. 1759.................................

9

...........................

..

»

4539·

42

4 man.

4528.

«7«6·/’·...................

4499-

59

79

40

......................

59

17 fcbr. 1761.................................................

**'///’.
’.............

...........................

pro Sin.), 28febr. I7,6

.......................

59

•

40

..........................

ic p'"Nri'-an)’,4’:“

1758

59

4538.

.............

(C. G.), 30 aug. ................

dccr. 17 iun< i7I5

1

4537.

23 nov. 1688.............

3 mart. 1703 ..

1

4535·

4497-

4502.

35

(C. G.), dccr. 4 fcbr. 1677...........

(Quebec), 20 iun. 1703

4501.

34

36

4496.

4500.

33

(C. P. pro Sin.), 5 apr. ..................

H fcbr. ..............

4526.

1757 ..................................................

36

(C. P. pro Sin.), 31 iul. 1673............

(C. P. pro Sin.), 8 aug. 1698

1

4527·

14 dec. 1668....................

(C. P. pro Sin.), 13 aug. 1669...............

4525·

31
31

(C. G.), 10 iul. 1668.........................

»

4517·

29

4478.

Graeco-Melchit.), 15 fcbr. 1746.............
54
litt. encycl. (ad Ep. et Vic. Ap.), 17 iun. 1747 ..............
54
instr, (ad Vic. Ap. Timkin. Orient.), 14 ian. 1753........
55
dccr. 30 apr. 1753............................................
58

S. C. de Prop. Fide, instr, (pro
45*4·

4467·

4482.

PAG.

22

(C. G.), 23 febr. 1660....................................

IX

4547.

(C. G. - Constantinop.),

4548.

18 nov. 1765...................

(C. G.), 3 mart. 1766.........................................

85

4549.

■

18

1767.................................................

86

4550.

*

(C. P. pro Sin.), 12 dec. 1768.................. ·..........

86

(C. P. pro Sin.), 28 dec. 1770 ..............................

86

(C. P. pro Sin.), 28 dec. 1770..............................

87

4551.

4552.

*

4553.
4554.

4555.

ian.

(C. G.), 16 sept. 1771......................................
*

17 febr. 1772........................................ . ........

88

*

(C. G.), 17 febr. 1772......................................

88

5 apr. 1772....................................................

89

dccr. 17 aug. 1772

.........................................

90

(C. G.), 9 maii 1773

.........................................

90

4556.

4557.
4558.

48
.............................
4559.

(C. G. - Albaniae), 15 iun.

53

4560.

53

4561.

54

4562.

54

4563.

19 sept. 1773

1773

........................

9»

.................................................

91

litt. (ad Vic. .Ap. Sutchuen.), a. 1774

.....................

92

.........................................

92

..............................................

94

deer. 19 febr. 1774
21

mart.

1774

Index Fontium
x
PAG.
94

Prop. Fide, deer. 23 apr. >774....................

4564. s. C. de

95
,

45*5-

instr. 4 rnaii ..........................

100

(C. G.), 8 iul. .................................
>

4S66.

>

4567·

4568.

10!
deer. 13 «ug. 1774 ...........................
instr, (ad Vic. Ap. Cochinchin.), 26 aug. 1775

101

instr, (ad Mission. Loanghi), 30 aug. >775 ··

IO3

4569.

IO4

(C. G.), 19 auR· ’776........ . ..............

4570.

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 3 >an- ’777

457’·
(C. P. pro Sin

Sutchuen.), 3 ian. 1777

IOS

(C. P. pro Sin

Fokien), 3 «»”· ’777 ··

106

457’·
4573·

IO4

· · ·

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 3 ian. 1777...............

4574·

IO6

IO?
instr. 17 apr. »777 .................

4575·

instr, (pro Chaldaeis), 6 dec. 1777........................

4576.

instr, (ad Vic. Ap. Siam), 21 ian. 177S...................

4577deer. 28 mart. 1778.......................................

457«·

i 18

instr, (ad Pracf. Mission. Thibet), 1 maii 1779...........

118

instr, (ad Mission. Caiennac), 8 maii 1779................

119

458’·

instr, (ad Ep. Scodrcn.), 11 sept. 1779..................

121

458».

deer. 26 aug. 1780.......................................

4583.

litt. (ad Superior. Mission. Malabaren.)» 2 sept. 1780 ...

4584·

litt. 11 oct. 1780.........................................

»25

4585·

litt (ad Vic. Ap. Siamcn.), 15 febr. 1781................

125

4586.

(C. C·), 2 aug. 1781 .......................................

125

4587

deer. 8 sept. 1781.........................................

126

4588.

(C. P. pro Sin.), 30 dec. 1781............................

126

4589-

(C. G.), 17 iun. 1782...................................

126

4590.

(C. P. pro Sin, - Sutchuen.), 13 ian. 1783..............

127

4591.

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.), 13 ian, 1783......

459’

(C. P. pro Sin. -Tunkin. Orient.), 13 ian. 1783......

4593

(C. G.-Sophiae), 18 febr. 1783.........................

4594

(C. G.). 18 febr. 1783..................................

4595-

instr, (pro Mission. Malabar.), 9 apr. 1783............

4579·
4580.

4596.

X27
128

129
129
»3°

(C. G.-Constantinop.), 1 sept. 1783...................
132

45974598.

4599-

4600

4601.

instr, (ad Ep. Latin. Babylonen.), 23 sept. 1783......
132

mstr. (ad Vic. Ap. Sutchuen.), 29 apr. 1784..........
instr, a. 1785............

<38
148

(C. P. pro Sin. - Chan-si). 17 mart. 1785...............
(C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.), 5 apr. 1785 ....

150
150

. I. pro Sin. - Sutchuen.), 5 apr. 1785.............

460 j.

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 5 apr. 1785

4604.

(C- P. pro Sin.-Tunkin. Occident.). 5 apr. ,785 .'7.

4605

152

(V. P pro Sin. - Tunkin Occident.), 5 apr

154

„8,

460*3.
(ad Vic. Ap. Sveciae), b «ept. 1785 .......

"

i?'77d ?c·Ap- Con,tan’in°p-). i oct. 1785 7 ’ ’ ’ ’ ’

4608.

4609.

«·

4611.

157

163

G.-Antibar.), 28 nov. 1785

4610.

156

161

· G.), 28 nov. 1785.......

■

154

lad Ep. Limericcn ), 8 apr 1786

164
................

...............

164

" **·>· ” ™ii ·7«6 ....

165

deer. 20 maii 1786..........

4612.

4*» 3-

(C Î Γ,?'" '

’ ν· » ·)» 30 ian, 1787

166

Index Fontium
N.

4614.

S. C. de Prop. Fide

4615·
4616.

·

(C. P. pro Sin. — Sutchuen.), 5 mart. 1787

.............

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 5 mart. 1787

.............

deer,

4617.

4618.

(C. P. pro Sin.), 5 mart. 1787..............................

*

xq

sept. 1787.........................................

(C. P. pro Sin.), 21 ian. 1788..............................

lilt, (ad N. Mission, in Syria), 23 febr. 1788.............

4619.

(Coromandel), 21 apr. 1788..............................

4620.

»

4621.

·

21 iun. 1788.................................................

4622.

·

litt. (ad Coadiut. Superior. Mission, in ora Coromandel),

5 iul. 1788..............................................
litt. (ad Coadiut. Superior. Mission, in ora Coromandel),

4623.

5 iul. 1788..........................................
(C. P. pro Sin.), 21 ian. 1789..............................

4624.

4625.

·

(C. P. pro Sin.), 21 ian. 1789..............................

4626.

·

(Paros), 12 mart. 1789......................................

regulae (pro Sacerd. Coptis), 15 mart. 1790.............

4627.
4628.

»

instr, (ad Ep. Miden.), 26 iun. 1790......................

4629.

(C. G.-Scodrae), 22 nov. 1790...........................

463°·

(C. P. pro Sin.), 7 febr. 1791..............................

463»·

instr, (ad Archiep. Hiberniae), 25 iun. 1791.............

4632.

instr, (ad Pro-Vic. Ap. Tunkin. Occident.), a. 1792

4633·

instr, (ad Vic. Ap. Pondicher.), 15 febr. 1792...........

4634·

(C. P. pro Sin. - Chan-si et Chen-si), 9 iul. 1792......

4635·

(C. G.), 17 sept. 1792......................................

4636·

·

4637.

(C. G.), 17 sept. 1792......................................

(C. P. pro Sin. - Pekin.), 14 ian. 1793....................

4638.

»

(Tunkin. Occident.), 17 ian. 1793........................

4639.

»

instr, (ad. Ep. Quebecen.), 4 iul. 1793...................

4640.

B

instr, (ad Ep. Quebecen.), 4 iul. 1793.....................

464Ï.

»

(C. P. pro Sin.), 13 ian. 1794..............................

4642.

·

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 13 ian. 1794..............

4643.

»

(C. P. pro Sin.), 13 ian. 1794..............................

4644

·

instr, (pro Mission. Sin.), 16 febr. 1795...................

4645.

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 31 ian. 1796..............

4646.

(C. P. pro Sin.). 31 inn. 1796............. . ...............

4647.

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 31 ian. 1796..............

4648.

6 iun.

4649.

(C. P. pro Sin. - Vic. Ap. Sutchuen.), 31 iul. 1796......

4650.

(C. G. - Scodrcn.), 28 nov. 1796.........................

4651.

4652.
4653.

4654.

4655.
4656.

1796............... . ................................

(C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797..............................
.

(C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797........ .....................

(C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797..............................
(C. P. pro Sin. - Vic. Ap. Sutchuen.), 16 ian. 1797......

(C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797..............................
(C. P. pro Sin

- Tunkin. Occident.), 16 ian. 1797......

4657.
(C. P. pro Sin. - Chan-si), 4 ian. 1798

............... .

4658.
(C. P. pro Sin.), 4 ian. 1798.................................

4659.

(C. P.), 14 ian. 1798.........................................
4660.

(C

P. pro Sin. - Chan-si vt Chen-si), 20 febr. 1801

.. .

466r.
(C. P. pro Sin.), 20 febr. 1801..............................

Index Fontium

Index Fontium

ΧΙΤ

PAG.

N.

N.
4712.

(C. P. pro Sin.), 20 febr. 1801..... . .............. ........

206

(C. P. pro Sin.-Chan-si ct Chen-si), 20 lehr. 1801

...

206

4664.

(C. P. pro Sin.), 20 febr. ...................................

206

4665·

·

(C. P. pro Sin.), 20 febr. ...................................

4666.

»

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 20 febr. 1801

4667.

»

(C. P. pro Sin.), 14 ian. 1802.............................

207

47 «7.

4668.

»

(C. P. pro Sin.), 14 ian· ...................................

208

4718.

4669.

litt. (ad Vic. Ap. Pondichcrien.), 3 apr. 1802.............

208

47 iQ-

4670.

litt. (ad Vic. Sedis Patriarchalis Syror.), 25 sept. 1802 ...

209

4720.

209

4721.

................

2X0

4722.

4673.

instr. 16 ian. 1803..........................................

2X0

4723·

4674-

30 ian. .....................................................

2X0

4724·

4675.

(C. G. - Antibar.), 2 aug. 1803

4662.

S. C. de Prop. Fide

4663.

»

4671.

»

(C. P. pro Sin. - Pekin.), 16 ian. 1803

4672.

.

(C. P. pro Sin. - Chan-si), x6 ian. 1803

»

4676.

4677-

»

(C. P. pro Sin. - Cochinchin.), 11 febr. 1804

...........

4679·

(C. P. pro Sin. - Cochinchin.), x x febr. 1804

..........

>

4681.
4682.

>

4683.

,

1820

(C. P. pro Sin. - Siam), 26 iun. 1820

............

deer. 30 sept. 1820..................................
(C. G. - Hiberniae), 12 febr. 1821

...............

(C. G. - Hiberniae), 12 febr. 1821

...............

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 26 iun. 1821

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 6 sept

.....

1821

......

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 12 sept. 1821

......

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 9 dec. 1S22

.........

2X3

4731.

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 9 dee. 1822

.........

4732.

(C. P. pro Sin. — Sutchuen.), 9 dee. 1822

.........

4733.

(C. P. pro Sin. - Siam), 9 dee. 1822

4734·

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 9 dec. 1822

4735·

litt. (ad Vic. Ap. Bosniae), x6 iun. 1S27............

2X5

4736.

(C. P. pro Sin. - Tunkin.), 2 iul. 1827

2X6

4737-

(C. P. pro Sin. - Siam), 2 iul. 1827

2ΐ6

4738.

(C. P. pro Sin. - Cochinchin.), 2 iul. 1827

2x8

4739-

instr, (ad Vic. Ap. N.), mense aug. 1827.........

21*8

4740.

instr, (nd Vic. Ap. Cochinchin.), mense aug. 1827

2IQ

474»·

litt. (ad Vic. Ap. Cochinchin.), 29 sept. 1827.......

223

4742.

(C. P. pro Sin. —Tunkin. Orient.), 17 apr. 1828

deer. 28 sept. 18x2....................................

4743-

litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Orient ), 3 inaii 1828 ....

29 dee. 1812......................................

4744-

litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Orient.), 3 maii 1828 ....

.......................

1S21

......

instr, a. 1806..............................................
213

...............

(C. P. pro Sin.), 14 ian. 1806............................

.........

deer. X4 ian. x8o6.........................................

4688.

,

4689.

,

4690.

»

........

instr, a. 1807 ..............................................

instr, (ad. Vic. Ap. Chen-si et Chan-si), 30 ian. 1807 ...
instr, (ad Vic. Ap. Sutchuen ), 30 ian. 1807.............

4691.

deer. 13 apr. 1807.........................................

.

,

(C. P. pro Sin. - Vic. Ap. Siam), 30 apr. 1808

.

(C. P. pro Sin. - Chen-si), 30 npr. 1808

4694.

4695.
,

..........

...............

225

4745.

(C.P. pro Sin.-Tunkin. Occident.), 5 mart. 1816

225

4746.

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.), 5 mart. 1816

225

4747.

(C. P. pro Sin, - Tunkin. Occident.), 5 mart. 1816

227

4748.

(C. P. pro Sin.-Tunkin. Occident.), 5 mart. 1816

228

4749-

(C. G. - Bardstown), x apr. 1816

228

(C.P. pro Sin.-Tunkin. Occident.), 5 mart. 1816

4697.

4698.

4699.

»

4700.

,

4701.
.

.....

...............

............

...............
.......

,

,
,

4707.

deer. 17 oct. 1829.....................................
(C. G.), 29 mart. 1830...........................

—

instr, (ad Vic. Ap. Siam), 23 iun. 1830............
instr, (ad Vic. Ap. Sin.), 23 iun. 1830...............
4750.

instr, (ad Vic. Ap. Cochinchin.), 30 iun. 1830 ....

(C. G.), i apr. 1816......................

230

i apr. 1816..... . ........

230

4752.

(C. G. - Bardstown), 1 apr. 18x6

230

4753.

(C. G.- Bardstown), 13 mnii 1816

230

4754-

231

4755.

231

4756.

231

4757-

232

4758.

instr, (ad Archiep

233

4759.

27 sept. 1835...........................................

233

476ο.

(C. P. pro Sin.), 3 dec. 1835.......................

238

4761.

(Sutchuen.),

litt. (ad Vic. Ap. Bosniae), 5 oct. x8i6

instr, (pro Mission. Sin.), a. 1817

4708.
(C. P. pro Sin.), 18 man. 18x7

4709-

..

30 nov. 1828...........................................

4751.

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.), 4 iul. 1831

4703.

Htt. (ad Archiep. Mexican.), 22 mart.

...............
.............

,
mstr. (ad Vic. Ap Sutchuen.). 6 iun. 1817............

47H.

Sutchuen.), 26 iun.

4730.

(C. P. pro Sin. - Chen-si et Chan-si), 8 febr. 1806 .....

4710.

(C. P. pro Sin.

....

213

,

4706.

Siam), 26 iun. 1820

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 26 sept

4687.

47ο5.

(C. P. pro Sin.

4729.

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.), 14 ian. x8o6

4704.

4727.

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.), 26 iun. 1820

212

.

4702.

4726.

.....

(C. P. pro Sin.), 26 sept. 1821.......................

4686.

4696.

4725.
21 I

...................

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 26 iun. 1820

litt. (ad. Vic. Ap. Smymcn.), 29 iun. 1805...............

4685.

4693·

4714·

4728.

(C. G. - Ilelvctiac), 7 mart. 1S05

4684.

4692.

18x9 .................................

litt. cncycl. (ad Ep. Hiberniae), 18 sept. 1819 ...

(C. P. pro Sin.), 27 ian. 1805............................

·

14 aug.

(C. G. - Quebec), 17 apr. 1820

(C. P. pro Sin. - Cochinchin.), 16 ian. 1804.............

4678.

4680.

deer.

17 npr. 1820.........................................

..........................

(C. P. pro Sin.), 16 ian. 1804............................

(Siam), a. 1819

4713·

.............

..................

S. C. de Prop. Fide

æ G ), 3 uug. 1818............

' ’ ..............

..

instr. (Malabar.), 2 iun. 1832.......................
(C. P. pro Sin

- Cochinchin ), 27 aug. 1832 ....

(C. G.), 13 sept. 1832................................
deer. 15 sept. 1832..................................
(C. P. pro Sin.), 26 aug. 1833.......................

Aleppcn), 2 iun. 1835.........

17 ian.

1836..........................

instr, (ad Vic. Gen. Nankin.), 29 febr. 1836.......

Index Fontium

xiv

PAG.

N.

4762. S. C. de Prop. Fide,

instr. (ad Vic. Ap. Siam), 20mart. 1836.... ..............

287

l83<>...........

287

litt. (ad Vic. Ap. Cochinchin.), 3«

4/63.
........

288

instr, (ad Praef. Mission. Epiri), 25 febr. 1837...........

288

litt. (ad Ep. Namurccn.), 28 sept. 1837...................

289

4767·

(C. G.), 21 nov. ...........................................

289

4768.

(C. G.), i dee. ..............................................

289

4769.

(C. G.), 14 mail ...........................................

290

litt. 29 maii ................................................

290

4771.

deer. 8 iul. 1838....................... . .................

29Ο

4772.

(C. P. pro Sin.), 19 iul. ...................................

291

4773·

(C. P. pro Sin.), 19 iul. ...................................

291

4774·

(C. P. pro Sin.), 19 iul. ...................................

291

4775-

litt. (ad Vic. Ap. Corcae), 30 aug. 1838...................

292

4776.

litt. cncycl. 31 oct. 1838..................................

292

4777

deer. 20 nov. ..............................................

293

4778.

(C. G.), it dee. 1838....................................

4770

(C. G.). 13 mail 1839....................................

4780.

(C. G.), lx dee. 1839....................................

4781.

litt

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.), 10 tan. t«37

4/64.

4765.
4766.

4770·

294
297
297

(ad Superior. Semin. Paris. Mission, ad Exter.),

ι6 ian. 1840....................................

298

4782.

(C. P. pro Sin.), 6 aug. 1840......................... λ · ·

298

4783.

(C. P. pro Sin. - Tunkin.), 6 aug. 1840

................

299

4784

(C. G.), 2X sept. 1840....................................

4785.

instr, (ad Vic. Ap Scopiae), 26 sept. 1840................

4786.

deer. 15 dec.

4787.

litt. (ad Archiep. Hiberniae), 16 ian. 1841.............. .

4788.

(C. P. pro Sin. - Chan-si),

4789.

299
300
1840......................................

305
308

5 iul. 1841..................
3*°

(C\ P. pro Sin. - Tunkin. Occident.), 21 iul. 1841.....

3*o

4790.

(C. P pro Sin. - Tunkin. Occident.), 2 x iul. 1841.....

479U

(C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.), 21 iul. 1841.....

4792.

deer. 29 iul. 1841.........................................

479J.

(C. P. pro Sin. - *1 unkin. Occident.), xo aug 1841.....

4794

litt. (ad \ ic. Ap Corcae), 11 sept. 1841..................

4795.

litt. (ad \ ic. Ap. Corcae), 11 sept. 1841..................

3*3

litt. (ad Vic. Ap Corcae), xx sept. 1841........... ......

313

(Siam), 11 sept. 1841........................

313

Ii«. encycl. (ad Patriarch. Orient.), 13 aug. 1842 . ......

3*4

4796.

4797. I
4798.

4799

4800
48οι.

4802

48oj.

3*ο

3* *

3*2

litt. 17 sept. 1842................

. ’’
’

litt. (ad Patriarch. Graeco-Mefchit.), 3, mart. 1843

3*5

(C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 21 sept. 1843

3*6

(C. P. pro Sin. - Pekin.), 21 sept. 1843

3*6

(C. P. pro Sin -Tunkin. Occident.), 23 sept’ ,843’

3*6

(C. P. pro Sin.), 27 sept. 1843..........

3*7

4804

48ο$

(C. P. pro Sin.), 27 sept. 1843

3*7

4βο6
ikt 7 Γν SiA ‘Tunk,n· Occident·). ^7 sept.1843’

.
’

4807

4Hc^
4809

,.

ί

lC·

t<xh,nch,n ’· n mart. 1844 ...

AP’ Leao-ton*)· »3 man. ,844
lut. (ad Vic. Ap. Tunkin. Occident.),
nuirt

‘

3*7
3*8

3*9

.

.....

3*9

4810
itt. (ad Vic. Capit. Dyrrachien.), 8 iUn

,844 ...

"J
320

321

Index Fontium

XV

N.

PAC.

4811. S. C. de Prop

Fide, litt. (ad Vic. Capit. Dyrrachien ), 29 aug. 1844...........

32c

(Yunnan.), 1 iun. 1845............. . .......................

4812.

8

48*3-

iun.

1845.................................................

j22

litt. (ad Vic. Ap. Bengal.), 30 iun. 1845..............

322

instr, (ad Vic. Ap. Pondichcr.), 26 iul. 1845.............

323

instr. 23 nov. 1845.........................................

324

litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Occident.), 28 apr. 1846.....

330

instr. (Siam), 28 maii 1846.................................

330

(C. G.), 8 maii 1847.........................................

331

(Hiberniae), 9 oct. 1847...................................

331

(C. P. pro Sin.),

11 mart.1848............................

332

(C. P. pro Sin.),

it mart.1848............................

332

4823.

(C. P. pro Sin.),

xi mart.1848............................

333

4824.

instr. 30 sept. 184S.........................................

333

4825.

instr, (ad Vic. Ap. Cochinchin. Occident.), 31 sept. 1848.

335

litt. (ad Vic. Ap. Malacen.), 30 sept. 1848................

335

(Hiberniae), 11 oct. 1S48...................................

336

instr, (ad Vic. Ap. Tonkin. Occident.), 30 aug. 1849 ...

337

4829.

lilt. 24 dec. 1849............................................

339

4830.

3

4831.

litt.

4814.
4815.
4816.

4817.
4818.
4819.

4820.

·

4821.

4822.

4S26.

·

·

4827.
4828.

*

ian.

1850.................................................

(ad

Superior. Semin.

9 sept.

340

Paris. Mission, ad Exter.).

1850.....................................

340

4832.

(Tunkin. Occident.), 22 sept. 1S50

4833.

litt. (ad Vic. Ap.

Kuytcheou), 21

mart.

1851

.......

341

4834·

litt. (ad Vic. Ap.

Kuytcheou), 21

mart.

1851.......

341

4835·

(C. P.-laffnae), 23 aug.

1852...........................

342

4836.

(C. G. - Ceylan), 23 aug. 1S52

4837.

lilt, (ad Vic. Ap.

.....................

311

..........................

343

Maduren.), 5 apr. 1853...............

343

4838.

litt. (ad Vic. Ap. Myssur.), 3 iun. 1853...................

344

4839.

instr, (ad Vic. Ap. Pondichcr.). 7 iun

1853.............

344

4840.

(C. P. pro Sin.), 21 ian. 1856..............................

345

4841.

(C. G.), 21 iul. 1856................

346

4842

instr, (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 1858...................

350

4843.

instr, (ad Ep. Gracco-Ruinen.), a. 1858...................

358

4844·

instr, (ad Archiep. Fogarasien. ct Alba-lulien.), 24 mart.
1858

4845.
4846.
4847.

..........................

litt. (ad Vic. Ap. Pondichcr.),

37-

12 iun. 1858.............

37°

litt. encycl. 25 febr. 1859...................................

377

litt. (nd Pro-Vic. Kuytcheou), 6 dec. 1859.................

379

litt. (ad Vic. Ap. Lehassae), 4

febr. i860...............

379

instr, (ad. Archiep. Hiberniae), 7 npr. i860.............

381

5 iul. i860....................................................

3**3

22 nov. i860.................................................

384

litt. encycl. 10 mart.1861..................................

3®4

apr.1861...................................

3^5

24 aug. 1861.................................................

3Φ)

litt. (ad Vic. Ap. Maduren.), 9 sept. 1861................

3^9

litt. (ad Ep. Rosen.), 16 apr. 1862........................

39°

instr, (ad Deleg. Ap. Aegypti), 30 apr. 1862.............

390

litt. (ad Archiep. Smymen ), 24 sept

393

4848.
4849.

4850.
4851.
4852.

4853.
litt. encycl. 24

4854.
485s.

4836.
4837.
4838.

1863...............

Index Fontium

XVI

PAO.
N.

Prop. Fide, deer. 6 oct. .................................................

394

litt. cncycl. 15 oct. 1863...................................

399

litt. (ad Archicp. Westmonastericn.), 13 iun. 1864.....

399

litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Occident.). 16 mart. 1865.....

4°°

litt. cncycl (ad Ep. Orient.). 20 mart. 1865.............

401

.

(C. G.). 30 apr. . ..........................................

40*

*

deer. 18 aug. ..............................................

4oa

*

litt. 15 iun. 1867..........................................

4°3

*

instr, (ad Patriarch. Armen.), 30 iul. 1867................

4°3

*

litt. cncycl. (ad Ep. Angliae), 6 aug. 1867................

4°5

,

litt. 22 aug. 1867...........................................

4°6

>

(C. G.). 19 sept. 1867.....................................

406

>

litt. cncycl. (ad Deleg. Ap. etEp. Orient.), 24 sept. 1867.

4S5Q. S. C. de

4860.
4861.
4862.

4^3·
4864.

4865.

4866.
4867.

4868.
4869.
4870.

4871.
4872.

4873-

4874.

4875·

*

406

litt. encycl. 11 mart. 186S................................

408

instr. 25 apr. 1868........................................

4°9

(C. G.), 12 ian. 1869.....................................

415

litt. encycl. (ad Ep. Stat. Foeder. Amcric. Septentrion.),

15 aug. 1869..........................................

415

4876.

instr, (ad Vic. Ap. Indian Orient.), 8 sept. 1869........

416

4877·

instr

24 mail 1870.......................................

429

4878.

instr. 27 apr. 1871 .......................................

437

4879.

31 mart. 1872............................................

442

4880.

instr, a. 1873...............................................

4881.

(Natchez), 4 febr. 1873..................................

454

4882.

litt. (ad Superior. Semin. Paris. Mission, ad

4883.

3 man. 1873................
455
litt. cncycl. 29 mart. 1873...............................
456

4884.

litt. cncycl. 20 apr. 1873..................................

4885.
4886.
4887.

4888.

Exter.),

(Angliae), 6 iul. 1874....................................

457
to ian. 1873.........................

457

(C. G.), 26 febr. 1875............

458

litt. (ad Vic. Ap. Aegypti), 3 maii 1876..................

4889.

litt. (ad Ep. Natchctcn.), 26 ian. 1877..................

4890.

instr. 9 maii 1877..............

4891.

instr, (ad Vic. ct Pracf. Ap.), 1 iun. 1877..............

4892.

deer. 16 iul. 1878....................

4893.

litt. encycl. (ad Ep„ Vic. et Deleg. Ap.). a. 1879 . ’ ’ ’ ’

4894·

4895.

45Û

45«
459

459
463

‘

litt. (ad Ep. Ottawien.), 17 apr. 1879

47°

instr, (ad Pracf. Ap. Norvegiae), 27 maii t88t ..

470

4896.

APu 1 Unkin·Orient )’ ’ "'P'·1881 ··' · ·
4897.
4898.

469

471
471

(C. G.), 6 febr. 1882...........
litt. encycl 24 sept. 1882......

..................

4899.

-v. ;88,;: :

Ap
4900.

472
472
473

4901.

instr a. 1883...........

..........................

475

4902.

litt. encycl

25 iul. 1883

....................

479

4903.

in,tr.(adVic.Ap.Sin.),,8nr;.'tSs;....................

4904
4905·
4906.

instr, (ad Archicp. Baltimorcn »
'"' «V,c Ap Vt.TO.„ra) ·

nin
’,“·

...........
..........

492
492

507

instr. 10 oct. 1884.......

P

hîJ4..........

507

508

Index Fontium

XVII

PAG.

N.

4907. S. C. de Prop. Fide, instr. 20 oct. 1884............... t...........................

509

(C. G.), 26 ian. 1885......................................

SU

(C. G.), 1 iun. 1885.........................................

5»

litt. cncycl. 6 aug. 1885....................................

512

decr. 18 aug.

SH

4908.

4909.
4910.

1885.........................................

4911.

(C. G.), 24 aug. 1885......................................

513

(C. G.), 18 ian. 1886......................................

514

(C. G.), 17 maii 1886......................................

515

(C. G.), 5 îuL 1886.........................................

516

(C. G.), 6 sept. 1886.........................................

516

49’2·
49’3·

’

49’4·

49’5·

49’6·

’

49’7·

’

4918.

49’9-

4920.

·

4921.
4922.
4923.
4924·

■

4925.

(C. G.), 28 mart. 1887......................................

517

litt. (ad Deleg. Ap. Syriac), to maii 1887................

Si?

(C. G.), 25 iul. 1887.........................................

5x8

(C. G.), 25 iul. 18S7.........................................

519

litt. encycl. 30 iun. 1889....................................

520

litt. (ad Archicp. Milvaukien.), 29 iul. 1889.............

522

litt. encycl. (ad Ep. Orient.), 20 ian. 1893................

522

instr, (ad Ep. Indian Orient.), 19 mart. 1893...........

523

litt. (ad Ep. Ruraemundcn.), 7 iul. 1893................

530

18 aug.

1893.........................................

531

4927.

decr. 18 aug.

1893.........................................

531

4928.

litt. encycl. (ad Ep. Indian), 28 aug. 1893................

532

4929.

11 apr. 1894..................................................

535

4930.

litt. (ad Ep. Mangalorcn.), tooct. 1894...................

535

4931.

instr, (ad Monachos Maronit. Libanen.), 4 febr. 1895 ...

536

4932.

litt. cncycl. (ad Ep. Canad.), 14 mart. 1895..............

538

4933·

instr, (ad Ep. Stat. Foeder. Arnericae), 25 febr. 1896 ...

539

4934·

litt. encycl. 26 febr. 1896....................................

540

4935-

decr. 1 maii 1S97............................................

540

4936.

instr, mensc dec. 1897......................................

541

4937-

10 maii 1898 ..................................................

543

4938.

litt. encycl. 7 dec. 1901....................................

543

4939-

litt. encycl. (ad Ep. Indian), 25 apr. XQO2................

544

4940.

instr. 31 iul. 1902............................................

544

4941.

decr. 4 febr. 1907............................................

547

4942.

ep. circular. 1 ian. 19x2 ....................................

54^

4926.

49434944.

»

decr.

ep.

15 iun.

22 man.

1912............................................

549

1916...............................................

550

9· - S. C. Indulgentiis Sacrisque Reliquiis Praeposita.
4945. s. c· Indulg., decr. 6 febr. 1657....................................................
552

4946.

19 mart.

1671

..................................... . . ...............

552

23 apr. 1675..........................................................

553

23 apr. 1676..........................................................

554

’7 nov. 1676...................... . ..................................

555

27 sept. 1677..........................................................

555

7 mart. 1678..........................................................

556

4947.
4948.
4949.
4950.

49$ I.

4952.

Romana t 22 dec. 1710...............................................

559

Index Fontium

χνιπ

PAG.
N.

560

4953· S. C. Indulg

23 mart. ...........................................
561

22 apr. .....................................................

495420 maii 1711...............................................
4955·

Conimbnccn., 28 ian. 1716...............................

561
561

4956.
4957·

1

Wladislavien., 14 dec. ..................................... ■

4958·
4959·

28 apr. .....................................................

B

Zagabrien., 17 fcbr. 1718.................................

562
563
563
564

4960.

10 apr. ....................................................

4961.

Romana, xx maii 1722...................................
Augustana, 14 dec. 1722.................................

566

4962.

Cremonen., 13 apr. 1726.................................

566

4963·
4964.

Papicn., 20 iul. 1728......................................

567

4965.

U’arnwen., 12 dec. 1731................................

567

4966.

Ordinis FF. Capuccinorum, 11 iun. 1732.................

568

4967.

Monialium Tertii Ordinis S. Francisa, 3 dec. 1736 ....

569

4968.

Nolana, x apr. 1743.....................................

569

4969.

Monialium Ordinario locorum subtectarum, 30 maii 1744

570

4970

4 fcbr. 1746.............................................

570

497»·

Herbipolen., 25 iun. 1746................................

571

4972·

l'ienncn. in Austria, 26 aug. 1747.......................

572

4973·

2 mart. 1748.............................................

573

4974-

Justinopolitana, 3 aug. 1748..............................

573

4975·

16 dec. 1749.............................................

574

4976.

Monialium S. Ursula?, 16 dec. 1749.......

.........

575

4977·

Urbis et Orbis, 22 apr. 1752.............................

575

4978.

Angelopolitana, 28 aug. 1752...........................

576

4979·

Urbis et Orbis, 4 fcbr. 1754............................

576

4980.

28 ian. 1756.....................................

4981.

Urbis, 31 iul. 1756.....................................

4982.

19 maii 1759.................................

4983.

Urbis et Orbis, 19 mail X759............................

4984.

Bergomen., 30 ian. 1760...............................

4985·

Wormatien., 30 ian. 1760..............................

4986.

26 mart. 1760................

565

577
578

579
579

580

582

4987.

Urbis et Orbis, 2 aug. 1760.......

49SS.

Camerinen., x6 dcc. 1760....................

583

583

4989·

Cunen., 14 fcbr. 1761.......................

4990

Americana Nom Regni Hispanici, 28 apr. 1761

499»·

Urbis et Orbis, 19 man 1761................

4992-

Belgica, 8 fcbr. 1762....................

4993·

9 dec. 1763.......................

4994·

Tarvisina, 6 nov. 1764........

4995499<>.

Wladislavien., 27 nov. 1764..........

588

Vindana, 23 sept. 1775....... ......

588

■»997·
4998.

18 sept. 1776...........

589

4999·

Urbis et Orbis, io sept. 1781

500c·
5001.

Urbis et Orbis, 29 febr. 1820 ..

5002.

Viterbien., 11 iun. 1822 ...

584
585

585
586

587

23 sept. 1780..................

................

59x
591

. .

.

. ............

Urbis et Orbis, 21 mart. 1820

592

592

...............

593
594

Index Fontium

ΧίΧ
PAC.

N.
5003. S. C. Indulg.,
5004·
5005.

Urbis et Orbts, 12 iun. 1822.........................................

594

Urbinaten., 24 ian. 2824.............................. ·............

595

Aturen., 20 iun. 1836............................. . ................

596

Cameracen., 13 nov. 1837............................................

597

Cameracen., x 1 iun. X838 .— .......................................

597

1838............................................

59»

Massilien., 17 dec. 1838............................................

598

Tomaccn., 28 ian.

1839............................................

599

Lingonen., 30 ian. 1839...............................................

599

Calcedonien., 1 iul. 1839............................................

600

Aginnen., 20 sept. 1839............................................

60 x

Incerti loci in Gallia, 12 fcbr. 1840.................................

602

Sancti Flori, 28 iul. 1840............................................

602

Taurincn., 26 aug. 1840............................................

603

Valentinen., 5 febr. 1841............................................

603

Urbis ct Orbis, 19 mart. 184X......................................

604

Brioccn., 29 maii 1841...............................................

605

Mechlinien., 15 dec. 184X............................................

606

Quebecen., 15 dec. 1841

............................................

607

Cameracen., 25 ian. 1842............................................

607

Ga ndaven., 12 febr. 1842............................................

60S

Incerti loci, η iun. 1842...............................................

609

Consopiten., *] iun. 1842............................................

609

Anxicn., 22 aug. 1842...............................................

610

Lemovicen., 22 aug. 1842.................. .........................

610

5006.

5007.

’

5008.

*

Veronen., 24 sept.

5009.

5010.

5011.

’

50x2.

50x3·

1

5014·

*

5015.

5016.

·

5017.

50x8.

·

5019.
»

5020.

5021·

·

5022.

>

5023.

»

5024.

>

5025.

>

5026.

»

5027·

*

5028.

»

Incerti loci, 22 aug. 1842............................................

61 x

5029.

»

Caenomanen., xS nov. 1842.........................................

612

5030.

Pincrolien., 12 maii 1843............................................

^3

5031.

Gratianopoli tana, 24 maii 1843........... . .......................

6x3

5032.

>

Leodien., 9 aug.

1843...............................................

614

5033.

»

Mechlinien., 10 maii 1844............................................

614

5034·

»

Rothomagen., 20 aug. 1844.........................................

615

Versalien., 17 sept. 1845............................................

6x6

5035.
5036.

»

Brioccn., 25 sept. 1845...............................................

616

5037.

»

Syracusana, 24 ian. 1846............................................

616

5038.

»

Mechlinien., 20 mart. 1846.........................................

617

Divioncn., 22 febr. 1847...................... .....................

6x9

5039.

5040.

»

Camerinen., 22 febr.

1847.........................................

619

5041.

»

Cenomanen., 22 febr. 1847.........................................

620

5042.

»

Cameracen., 22 febr., 12 iul. 1847.................................

620

Valentinen., 12 iul. 1847............................................

622

5043.

5°44·

Constanticn., 31

»

5043.

S046.
5°47.

ian.

1848.........................................

622

Urbis et Orbit, 5 aug. 1851.........................................

623

Urbis et Orbis, 15 mart. 1852......................................

624

Maceratm., 15 mart. 1S52.........................................

625

S048.

S°49·

»

15 mart.

1852............................................

625

1852.......................... . ...................

626

Urbis et Orbis, 9 aug. 1852................................ . ........

627

I rbis et Orbis, 30 sept. 1852.......................................

628

Ditionis Belgicae, 12 mart. 1855............ . ......................

629

Brioccn.,

Brioccn., 6 maii

*5050.

5°Sî.

,

5052.

Index Fontium
XX
PAG.
5053. S. C. Indulg

»

5054-

5Ο55·
5056.

5057.
5058.

633

Petrocoren., 22 ian. .................................................

»

5059·

629
X2 mart. .............
630
Veronen., 12 mart. .................................................
630
Melden., 12 mart. ...................................................
631
Urbis et Orbis, 26 iul. ..............................................
632
Urbis et Orbis. 14 apr. ..............................................
633
Massilien., 27 maii 1857...........................................

634

Galliarum, 22 ian. .................................................

5060.

635

Urbis et Orbis, 8 ian. ..............................................

5061.

.......................................

636

Terni Ordinis S. Francisa, 18 sept. 1861........................

637

Urbts et Orhis, 18 sept. 1862................. . ..................

638

Urbis et Orbis, 18 sept. 1862.....................................

640

Ordinis Carmelitarum Discalceat., 18 sept. 1862................

641

$067.

Bituricen., 18 sept. ................................................

642

5068.

Congregationis S. Benedicti in Gallia, 29 febr. 1864.............

642

5069.

Andegaven., 29 febr. 1864.......................................

643

5070.

Andegaven., 29 febr. 1864.......................................

643

5071.

Cameracen., 29 aug. 1864..........................................

5072.

29 dec. 1864......................................................

645

5073.

Urbis et Orbit, 30 aug. 1866 ........................................

645

5074·

19 oct. 1866...... ................................................

646

507S·

Aurc/ianen., 18 aug. 1868.........................................

650

5076.

Cameracen., 18 aug. 1868.........................................

652

So??·

Urbis cl Orbis, 6 oct. 1870.......................................

653

5078-

Urbis et Orbis, 17 dec. 1870.......................................

654

5079.

26 ian. 1871......................................................

654

5080.

Cameracen., 25 febr. 1877.......................................

656

50S1.

Qnitcn., 12 ian. 1878..............................................

658

5082.

Geneven., 12 ian. 1878............................................

5083.

lanuen., 12 îan. 1878..............

5084.

Urbis et Orbis, 13 apr. 1878.......................

5085.

Congregationis Pretiosissimi Sanguinis, 23 nov. 1878.............

Urbis et Orbu, 8 ian. 1861

5062.
5063.

»

5064.
5065.

*

5066.

659
660
661

5086.

Friburgen., 23 nov. 1878.........................................

5087.

21 dee. 1878............................ ........................

5088.

1er tu Ordinis S. Francises. 22 mart. 1879.....

662
663
663

664

5089.

19 iun. 1880....................

5090.

Urbis et Orbis, 26 nox·. 1880.................

SOÇX.

Oranen., 19 dec. 1885.................

5092

Plurium r.^,m S. C. de Prop. Fide'iubiict'arum, 19 dee’ 1885

671

Lauraiten. et Geneten., 16 ian. 1886..........

5

671

.....................

672

......................

673

...........................

676

........................

676

667

668

W·

»

5094

Urbit et Orbit, 16 inn. ,$86............

5093.

Urbu et Orbii, 25 febr. 1886...........

5096.

29 man. 1886 .............

5097.

10 iun. 1886............

5098.

Ordmu Fratrum AfInon<m E^aiceat'êi hJcoU^

5099.

Monattenen., 27 apr. 1887

5100.

6 maii 1887.......

5101.
5102.

’

,h87·

678

............................

679

27

P

fechlini.it. et Fincennapolitana, 16 iul. 1887

Plurium dioecesium,

j6

ju|. 1H87

677

‘....................

680
..........
680

683

Index Fontium

N.
5103. S. C.

Indulg., Societatis lesu, 16 iul. 1887.........................................
•

Veronen., 16 iul. 1887...............................................

>

dccr. 16 iul. 1887....................................................

•

20 aug. 1887..........................................................

•

17 sept. 1887...........................................................

»

19 nov. 1887...........................................................

>

22 febr. 1888................................................... ......

»

13 sept, x 888 ..........................................................

»

Mechlinien., 14 iul. 1891............................................

9

Albien., 17 iul. 1891.................................................

»

Tomacen., 17 iul.

■

18 iun. 1892 ..........................................................

»

Dub linen., 22 sept. 1892............................................

Si°4·

5105.
5106.

5107·
5108.

5x09.
5110.

5x11.
5x12.

1891.............................................

5»35114.

SUS5116.
5117.
51x8.

51x9.

5120.

5I2X.
5x22.
5123.

»

Engolismen., 3 dec. 1892............................................

•

12 dec. 1892..........................................................

»

Im nden., 31 ian. 1893...............................................

»

Tertii Ordinis S Francisa, 31 ian. 1893...........................

»

Ordinis Minorum Capuccinorum, 2X iun. 1893...................

»

21 iun. 1893..........................................................

»

Cuneen., 1 sept. 1893................ .............................

»

S. lacobi de Chile, 5 dec. 1893......................................
Basileen., 13 febr.

1894.............................................

5124.

»

5125.

»

Ordinis S. Benedicti, 15 ian. 1895.................................

5126.

»

laden., 20 ian. 1896..................................................

5127.

»

Ordinis Praedicatorum, 20 maii 1896..............................

5128.

»

Mediolanen., 10 iul. 1896............................................

5Î2Ç.

■

Urbis et Orbis, 25 aug. 1897.........................................

513O.

»

Montis Politioni, 26 xnaii 189S......................................

SW-

»

Burgi S. Dotnnini, 18 iun. 1898....................................

5132.

•

Linden., 13 iul.

5133.

»

Augustana, xo aug. 1899.............................................

5134.

•

Χ4 iun. 1901..........................................................

5135.

»

Chamberlen., x8 iul. 1902.............................................

5136.

•

Urbis et Orbis, 28 aug.

1903........................................

SIS?·

•

Urbis et Orbis, 28 aug.

1903........................................

5138.

•

Congregationis SS. Redemptoris, 11 nov. 1903

...................

5139.

•

Ordinis Minorum Capuccinorum, 1 febr. 1905

...................

5140.

’

7 iul. 1905.............................................................

•

Patavina, 13 sept. 1905

SUU
SH2.

SUS.

5144.

10 ian. 1906

1898...............................................

............................................

..........................................................

Urbii et Orbis, 14 febr. X906......................................

Urbis et Orbis, xi mart. 1908......................................

10. - S. C. Indicis.

?’«· S. c. Indic.,
SH6.

13 iun. 1757.............................................................

26 mart. 1825

..........................................................

27 mart. 1855

................... ......................................

5'47.

5’48.

litt. encycl. 24 aug. 1864...............................................

V°'· vil.

Index Fontium

XXII

N.

PAG.

5x49. S. C. Indic., 27 apr. 1880 .

727

6 dec. 1895 .

5x50.

>

5151.

»

7 aug. 1897 .

5152.

»

23 maii 1898

5153.

»

21iun.1898 .

5x54.

•

3 sept. 1898..

5x55.

»

9 maii 1912 ..

728
728

728
729

729
730

ii. - S. Rituum Congregatio
5156. S. R.

C., Comen., 6 aug. 1588................

S«57.

Otcen., 16 man. 1591........

73«

5158.

Tarentina, 17 sept. 1591..................

731

5159.

Meliten., 24 nov. 1591.....

734

5x60.

Hupalen., 23 mart. .......................

735

5161.

Aversana, 17 nov. 1592...........

735

5162.

Taurinen., i6 fcbr. 1593.........777

739

5163.

Bovariae, 23 mart. 1593...........

741

5x64.

Toletana, 6 iul. 1593........

742

5165.

Calaguritana, 7 sept. 1593...... 777

742

5166.

Lunen.-Sarsanen., 15 oct. >593

743

5167.

Ord.m, s. Frondui, 26 nov' ,5<„..........

743

5168.

Hydruntina, 14 dec. 1593

744

5169.

Tirasonen., a. i594 .

5x70.

û’rWi,8febr. 1594....*.....................

5171.

Canarien., ïo mai i Ις94

5172.

Neapolitana, 11 iunJ94 *..................

................

744
...................

5173.

Perusina, 16 iuL

5174.

Conchen., 29 nov. Iso,

5175.

■^randen., 24 ian. ,596....................

5176.

i594

..

745

...................

746

.............

746

747
30 sept. 1596...................

5X77.

■•l/rcinn, iojan 1S97.....

5X78.

Cornetana, t0 ian

5X79.

'itten., 2j iun. I597

5180.

745

747

...............

t^'"'...............
747

...............
748

foy··. » «... ,5„ ■;··;................
748

5x81.

i-unda,ta, 2 Scpt. I597 ..
5x82.
5x83.
5184·

5x85.
5x86.

...............

748
Iwenacen., 2 sept. ..........................
....................

750

P^tunten., lo iun. i6o2....................

750

Pontina, Io iun.

. .................

750

’ al^., 8 iul. ,6o2

...................

75«

3 aug. ............................

752

Abulen., Ί apr. , s<)8

5x87.

5x88.
.................

752

^'Ph.en., 3o«Ug. «eo/...................

753

Tarent,na, 28 scpt

754

Aesina, 30 aug. lf)OJ

5 x 89.
5x90.

5x91.

Examen., 23 nov. l6o^

.................
..................

5192.
5X93.

14 dec. ,602
C^intbrieen., ,4 dec.^\"..............

Nullis, , 4 dcc

’‘ ‘

...................

754
755

756
756
757

Index Fontium
N.
5195· S. R· C

XXIII

PAG.
Marugien. Nullius, 25 ’«n. 1603

..

Nolana, 23 maii 1603............

757

757

Conimbricen., 23 maii 1603.......

758

Tifcrnaten., 5 iul. 1603............

758

5’97·

5198.

Conimbricen., 5 iul. 1603.........
5’99·

759

Monopolitana, 6 sept. 1603.......

760

Hierden., 15 nov. 1603............

761

5200.
5201.

1603.......

761

Pisauren., 20 dec. 1603 .............

761

Elven., 10 ian. 1604...............

762

Compostellana, 21

763

Mediofanen., 29 nov.

5202.
5203.
5204.
febr.

1604....

5205.

Eugubina, 17 iul. 1604............

764

Entomilien., xi dec. 1604.........

764

Callien., 8 ian. 1605...............

765

Beneventana, 29 ian. 1605..........

765

Fisen., xx iun. 1605...............

766

iun. 1605.......................

766

Novarien., 16 iul. 1605............

767

Goana in Indiis, 16 iul. 1605.......

767

5214·

Brundusina, 16 iul. 1605.........

768

5215.

Ruthenen., 24 sept. 1605..........

768

5216.

Tranen., 24 sept. 1605............

769

5217.

Lisbonen., 12 nov. 1605............

769

5218.

Umbriaticen., 25 febr. 1606.......

770

5219.

Minerbina, 4 mart. 1606.........

770

5220.

Coripolitan. Nullius, 4 mart. 1606

77 »

5221.

Neritonen., 16 apr. 1606.........

771

5222.

Caesaraugustana, 9 maii 1606 ... .

772

5223.

Neritonen., 9 maii 1606............

772

5224.

Urbevetana, 17 iun. 1606..........

772

5225.

Neritonen., 17 iun. 1606.........

773

5226.

Tropien., 17 iun. 1606............

773

5227.

Meliten., 18 nov. x6o6............

5228.

Botanen., 16 ian. 1607............

5229.

Lamacen., 17 mart. 1607.........

5230.

Montis Regalis, 23 apr. 1607.......

5231.

Medtolanen., 28 apr. 1607.........

5232.

Placentina, 19 maii 1607.........

5233.

luvenacen., 17 nov. 1607.........

5206.
5207.

5208.
5209.

5210.

11

5212.
5213·

774
774

775

775
776

777
779

5234.

Corcyrrn., 19 inn. 1608............

780

5235.

Canieraccn., 9 febr. 1608.........

780

Camcrinen., 15 mart. 1608.......

781

Alexandrina, 15 mart. 160S.......

7S1

Nepesina, 10 maii 160S............

783

Tuscanellae, 14 iun. 1608.........

783

Matheranen., 14 iun. 160S..... .

784

bulginaten., 14 iun. 1608.........

7S5

Aritninen., 14 iun. 1608............

785

5236.
5237.

5238.

5239.
5240.
5241.

5242.

5*43·

5244.

Civitaten., 27 sept. 1608.........

Reatina, 10 ian, 1609...............

786

786

Index Fontium

XXIV

PAG.
N.

lacen., xo ian. ...........................................................
Barcinonen., 10 ian. .....................................................

S246.

787

788

Segobricen., 21 mart. 1609.............................................

788

Spole tana Terrae de Visso, 20 iun. 1609................................

789

Ferrarien., 27 iul. ........................................................

790

Grana ten., 24 oct. ........................................................

790

Granaten., 24 oct. 1609..................................................

791

Maceraten., 28 nov. 1609...............................................

791

Asculana in Apulia, 6 mart. 1610...... . ...............................

792

Ripae Transonae, 6 mart. 1610..........................................

793

Chilen. in Indas, 15 mail 16x0..........................................

793

Vercellen., 7 aug. x6xo..................................................

794

Andrien., 25 sept. 1610..................................................

794

Telesina, x9 mart. x6xx..................................................

795

Urbinaten., 25 iun. x6x ..................................................

796

5260.

Urbis, 12 maii x6i2....................................................

796

5261.

Neapolitana, 7 iul. 1612...................

797

5262.

Elboren., 7 iul. 16x2................ . ......

797

5263.

Caietana, 10 nov. 16x2......................

798

5264.

Hydruntina, xo nov. 1612...................

798

5265.

Tarraconen., 2 mart. 16x3...................

798

5266.

Ferrarien., 7 sept. 1613......................

799

5267.

TuUen., 6 dec. 16x3........................

799

5268.

Cusentina, 1 mart. 1614...................

800

5269.

Lisboncn., 12 apr. 1614......................

801

5270.

Caputaquen., 30 «cpt. X614................

801

5271.

Mexicana, 5 oct. 1614......................

802

5272.

Toletana, 4 iul. 1615........................

802

5273·

Parmen., 30 ian. 1616......................

803

5274-

Elboren., 14 ian. 16x7......................

803

5275.

Minorum Regulans Observantiae, 3 iun. 1617

804

5276.

Compostellana, 15 iul. 1617................

805

5277.

Elboren., 7 oct. 1617........................

5278.

Bononien., 9 dec. 1617.....................

5*79·

Barbastren., 19 ian. 1619...................

5280

Monopolitana, 23 mart. 1619..............

528t.

Tuscanellae, 19 aug. 1619...................

5*47·

5248.
5*49-

5*5°·

5251.
5252.

5253.
5*54·

5*55·
5256.
5257.
5258.
5259.

5282.

805

805
806
806

806

Tropien., xo dec. 16x9.....................
807

5283.

Civitatis Castellanae, 12 dec. 1620........

5284.

«S. losephi, 8 maii 1621................

5285.

Messanen., 7 aug. 1621...........

5286.

Elboren., X4 febr., 28 mart. 1626...........

5287.

Mazarien., 4 apr. 1626................

5288.

Asculana, 2 maii 1626...............

5289.

Burgen., 16 maii 1626...........

5290.

Nucerina Paganorum, 12 sept. 1626

807
807
808

808
809

8oq
809

8x0

5291.

»

Niden., 12 dec. 1626.............

5292.

»

lanuen., x6 ian. 1627 ···......

8xo

5293.

·

Papien., x6 ian. .................

8x1

5294

·

Bellunen., 20 febr. 1627

8ix

Index Fontium

XXV

PAG.

N.
5295· s. κ· c*»

Sutrina, 17 ’”>· l027 .......................................................

811

Aquileiae, 7 aug. 1627....................................................

I 812

Lisbonen., η aug. 1627....................................................

I 812

'Julien., 7 aug. 1627.......................................................

8ï2

Theatina Terrae Buecanici, 11 dec. 1627.................................

812

Sutrina, 29 ian. 1628..................................................... .

8i3|

SpaUtana Pedisluci, 26 febr. 1628......................................

8*31

Urbis, 8 apr. 1628..........................................................

8131

Dertusen., 12 iun. 1628....................................................

814

5296.

5297·

5298·
5299·
53°°'

53°’·
5302.

5303·
Poloniae, 12 iun. 1628....................................................
53°4·

5305·

Messanen., 12 iul. 1628...................... .............................

815

Iserniae, 7 aug. 1628.......................................................

815

Oriolen., η aug. 1628.......................................................

815

Oriolen., 30 sept. 1628................................................ . . .

816

lanuen., 20 nov.

1628....................................................

8x6

Andrien., 20 nov. 1628....................................................

8x6

20 nov. 1628 ...............................................................

8x7

Sovonen., 20 dec. 1628....................................................

8x7

Baren., 20 dec. 1628.......................................................

8x7

Arben., 20 dec. 1628.......................................................

8x7

’

5306.

5307.

·

5308.

»

5309·

S3’0·

5311·

’

5312.

»

53’3·

8’4

53’4·

1

53’5-

1

Oriolen., 11 iun. 1629....................................................

818

53’6.

»

Turri tana, Il iun. 1629....................................................

818

53’7-

»

Alexandrina,

18 aug. 1629...............................................

I 8x8

53’8.

18 aug. 1629...............................................................

819

53’9·

Suhnonen., 18 aug. 1629..................................................

819

5320.

Sulmonen. et Vallacen., 18 aug. 1629....................................

819

532’.

Terdonen., 18 aug. 1629..................................................

820

5322·

Thclesina, 18 aug. 1629....................................................

S20

5323.

Capuana, 22 dec. 1629....................................................

820

5324.

Nucerina, 16 febr. 1630....................................................

821

5325.

dccr. 23 mart. 1630..................

821

5.u6.

Sagonen., 20 apr. 1630...............

822

5327.

Gallipolifana, 8 iun. 1630............

822

5328.

Sutnna, 8 iun. 1630..................

822

5329.

Boianen., 22 iun. 1630...............

S23

5330.

Scardonen., y sept. 1630............

823

533’.

Oriolen., 28 <ept. 1630...............

8*3

5332.

l'igilien., 28 nept. 1630...............

824

5333-

Faventina, 13 ian. 1631...............

5334-

Urbis et Orbis, 13 ian. 163X.........

824

5335-

Regien., 8 mart. 1631..................

825

litt. encycl. X2 mart. 1631............

826

f rbis et Orbis Regularium, 5 iul. X631

S27

5336.
5337.
5338.
5339.

5340.

534’.
5342.

Lancianen., 5 iul. 1631...............

827

Acsernien., 2 aug. 1631...............

828

Syracusana, 2 aug. 1631 ...........

828

(Avitaten., 6 dec. 1631...............

Hitlesina, b dec. 1631.............. .

5343.
Arersana, 13 mart. 1632............
5344.
('Omeracen., 13 mart. 1632.........

82S

829
829
830

1

Index Fontium
XXVI

PAG.
830

N.
S. R

5345

C., Asculana, 3 apr. 1632

<830

Bisuntina, 30 apr. 1632..............
83’

5346Aquilegien., 7 iul. 1632.............

5347-

83’

Lucana, 15 dec. 1632................

534«·

83’

Monopolilana, 15 dec. 1632........

5349·
5350·
535’·

5352.
5353·

833

Senoqallicn., 15 «an.

i633...........

832

Aquilegien., 9 apr. 1633..............

Ordinum Mendicantium, 22 apr. 163 ;

833

Oppiden., 19 aug· 1634........... · ·

Missalis Romani, 18 sept., 2 no>

1 63 ;

5354·
5355·

835
Aretina, 21 apr. 1635..............
Neapolitana, 21 apr. 1635...........

5357-

535«·

Oscen., 26 maii 1635................

lustinopolitana, 24 nov. 1635......
5359·
5360.
5361.
5362.

5363·
53*4·
53*5’

833
834

Barbastren., 9 dec. 1634..........

5356.

832

Sulmonen., 24 nov. 1635...........
Vercellen., 1 mart. 1636...........

Intcramnen., 21 iun. 1636...........

Ilispalen., 22 nov. 1636..............

«35

«35
«35

836
836
836
836

Casertana, 12 iun. 1638...........

«37

Urbaniae, 12 iun. 1638..............

«37

838

5366.

Orilana, 10 iul. 1638................

53*7

Sutrina, io iul. 1638................

838

53W.

Brixtnen., 24 iul. 1638.....

......

«3«

5369*

Constantien., 24 iul. 1638...........

838

Thelesina, 24 iul. 1638..............

«39

537’·

Ugentina, 24 iul. 1638..............

«39

5372.

Meliten., 9 dec. 1638................

«39

5373·

Arianen., 19 febr. 1639..............

839

5374

Senogalhen., 16 apr. 1639...........

840

5375·

Beneventana, 16 apr. 1639............................................

840

5376.

lustinopolitana, η mnii 1639............................................

840

5377’

Ugentina, 23 maii 1639..................................................

840

5378.

Lunen.-Sarzancn., 18 iun. 1639.......................................

«4’

5379-

lanuen., 2 iul. 1639....................................................

841

53«o-

Brundusina, 20 aug. 1639...............................................

841

5381

Incerti loci, i<) nov. 1639...............................................

84’

5382.

Lunrn.-Sarzancn., 14 ian. 1640.......................................

842

5383.

Ordinis Minorum Observantium, 14 ian. 1640..........................

842

5384

Turritana, 10 mart. 1640...............................................

842

5385·

Cracovien., 28 apr. 1640............................. ,................

842

5386.

Neapolitana, 28 apr. 1640.......... ....................................

«43

5387.

Placentina, 21 aug

5388.

Thelesina, 21 aug. 1640....................

5389

Annnnen , 15 sept. 1640.................

5370·

1640...............................................

5390’

Btstnianen , 6 oct. 1640...........

539’·

Brundusina, 15 dec. 1640.........................

5392.

Firmana, 26 ian. 1641..........

5393’

Regni Sardiniae, 2 mart. 1641 .. „

5394-

Ruben., 23 man. 1641.......................

«43
843
«43
844
844
«44

............... r
«44
845

Index Fontium

XXV π

PAG.
5395· S· R
5396.

’

5397·

‘

5398·

’

Fanen., 23 mart. 1641..................................

845

Hispalen., 23 mart. 1641................................

845

Algaren., 20 apr- 1641..................................

845

Aesernien., 20 apr. 1641

................................

846

................................

846

Ampurien., 11 mail 1641................................

846

Caiacen., li mail 1641..................................

847

Nolana, 11 maii

1641..................................

847

Oritana, 11 maii 1641..................................

847

Vallisoletana, ix mail 1641.............................

847

Licien., 6 iul. 1641........................................

848

Discalceatorum Sancti Augustini in Galliis, 6 iul. 1641

848

Firmana, 11 nov. 1641..................................

848

C-

Smirnrn., 20 apr.

5399·
5400.
540t.

»

5402.

5403·

1641

’

54°4·
54°5·
54θό.
54<>7·

Narnien., 11

540«.

nov. 1641

................................

849

Nuscana, 11 nov. 1641..................................

849

Mediolanen., 7 dec. 1641...............................

849

Ordinis Praedicatorum, 7 dec. 1641....................

849

5400·

5410.
5411.

►

Senarum, 7 dec.

1641

................................. .

850

5412.
5413·

54«4·

*

5415-

*

5416.
5417.
541S.

5419·

’

5420.

»

5421.

Granaten., 10 maii 1642...............................

850

Grossetana, 10 maii 1642............................... .

850

Messanen., 10 maii 1642..............................

851

liitetten., 31 maii 1642.................................

851

Ilipporegicn., 31 maii 1642.............................

851

Savonen., 31 maii 1642................................. .

852

Aquilana, 28 iun. 1642................................. .

852

Grassen. in Gallia, 28 iun. 1642......................

852

Intcramnen., 19 iul. 1642

853

.............................

5422.

»

Calaguritana, 13 sept. 1642.............................

854

5423.

»

Cremonen., 13 sept. 1642..............................

854

Marianen., 22 nov. 1642..............................

854

dec. 1642......................

854

5424.
5425.

>

Venden, in Polonia,

5426.

>

21 febr. 1643............................................ .

855

5427.

»

Vercellen., 14 mart. 1643.............................. .

855

1S apr. 1643............................................

856

Mediolanen., 16 maii 1643

...........................

857

5430.

Fulginaten., 13 iun. 1643..............................

858

5431.

Comen., 11 iul. 1643.....................................

859

Milevitana, 26 sept. 1643.............................. ·

859

Canarien., 22 nov.

859

5428.

5429·

5432.

»

·

5433.

1643.............................. .

5434-

·

5 mart. 1644............................................

860

5435·

»

Marianen., 16 apr. 1644...............................

860

Avenionen., 14 maii 1644.............................. .

860

5436.
5437.

»

Grossetana, 4 iun. 1644.................................. .

861

543«.

»

Mmerbien., 4 iun. 1644.................................

861

Calaritana, 2 iul. 1644................................. .

861

5439.
5440.

·

Marci, 26 nov. 1644..................................

862

5441.

·

Granaten., 29 mart. 1645...............................

862

5442.

»

Massen., 7 oct. 1645............... .....................

862

5443.

·

Haren., 7 oct.

1645.....................................

S63

5444·

>

Camennen., 13 inn. 1646...............................

863

Index Fontium

XXVI π

PAG.
N.
5445. S. R. C., Nicien., 13 ian. 1646

863

864

Calaritana, 14 iun. 1646......
5446-

864

Perusina, 11 aug. 1646........
864

5447·

544«·

Nicien., 13 sept. 1646........

865
Comen., Vj nov. 1646........

5449.

866

Nicoteren., 17 nov. 1646......
5450.

866

Ferentina, 12 ian. 1647........
5451·

Cassanen., 4 mai i 1647........
5452.

Calaguritana, 3 aug. 1647......
5453·

Beneventana, 5 sept. 1648.....

5454·
5455·

545*·
5457-

Novocomen., 23 ian. 1649......
lanuen., 13 mart. 1649........
Novocomen., 24 iul. 1649.....

867
867
867
868

868

868

Placentina, 23 aug. 1649......

869

Tornacen., 23 sept. 1649......

869

5460.

Bellicastren., 16 nov. 1649 ....

870

5461.

lanuen., 16 nov. 1649........

870

5462.

Eporedien., 19 nov. 1650......

871

5463·

Cassanen., 11 mart. 1651......

871

54*4·

Camennen., 20 maii 1651......

872

54*5·

Urbii, 19 aug. 1651...........

872

5466.

Turritana, 2 mart. 1652......

873

5467.

dccr. 16 dcc. 1652.............

873

5468.

Callien., 22 mart. 1653........

5469.

Placentina, 22 mart. 1653......

«74

5470·

Cassanen., 22 nov. 1653......

874

5471.

Cusentina, 20 iun. 1654........

«75

5472.

Perusina, 20 iun. 1654........

«75

5473.

Mediolanen., 8 iul. 1654......

5474-

Mediolanen., 18 iul. 1654......

5475·

Aesina, 18 iul. 1654...........

5476.

Recinctin., 22 aug. 1654.....

545«·
5459-

«75

<876
876
«77

5477-

Seguntina, 19 sept. 1654......

5478.

Perusina, 14 nov. 1654.......

5479-

Ortoncn Camplen., 15 dec. 1654

5480.

Pacen., 29 maii 1655..........

54« I.

Alexien., 19 iun. 1655........

54*2.

Medtolanrn., 19 iun. 1655

54«3-

Civitatis Plebis, 29 ian. 1656 ... .

54«4·

Pragen., 29 ian. 1656....

5485.

Ephesina, 8 apr. 1656..........

880

Mediolancn., 8 apr. 1656

880

Lubccen., 10 iun. 1656........

880

Lubtcen., 10 iun

1656

S80

Surrentina, 3 ian. 1657

881

549C.

Montis Regalit, 9 jun. 1657

881

549«·

Tropten., 9 iun. 1657 ·

881

4 aug. 1657...............

882

Uon"' Rfgalu, 4 aug. 1657

882

«77
878

’

5486.

54«754««-

54«9·

5492.

5493·
5494·

S78
878

Sanitate

ι5<*ρ[. ,657.....

«79
«79
«79

S82

Index Fontium

XXIX
>
PAC.

N.

5495· S· R’ C
5496.
5497·

’

5498.

5499·

’

5500.

·

Baren., i dec. 1657.......................................................

883

Progen., 1 dec. 1657.......................................................

883

Lcodicn., i dec. 1657......................................................

884

Mediolanen., 26 ian. 1658.................................................

884

Vratislavien., 26 ian.

884

1658..............................................

Lueerina, 8 iun. 1658.......................................................

885

Vratislavien., 8 iun. 1658.....................

885

Leodien., 13 iul. 1658....................................................

886

Ragusina, 13 iul. 1658....................................................

886

Senen., 13 iul. 1658.......................................................

886

Bisacien., η sept. 1658...................................

887

Nicirn., 7 sept. 1658.......................................................

887

Aretina, 28 sept. 1658....................................................

887

dccr. gen. 28 sept. 1658.................................................

888

Forosentpronien., 28 sept. 1658............................................

889

Neapolitana, 28 sept. 1658..............................................

889

Civitatis Ducalis, y dec. 1658............................................

89©

Posnanien., 7 dec. 1658................................. ..................

890

Triventina, 29 mart. 1659.................................................

S90

Veliterna, 24 maii 1659....................................................

S90

Volaterrana, 24 maii

1659..............................................

891

55O1·

55θ2·

*

55035504.

·

5505·
5500.

>

5507·

1

5508.
5509·

’

5510.

»

55”.

»

55”.

»

5513·

’

5514·

’

5515·
5516.

»

Rossanen., 19 iul. 1659....................................................

891

5517-

’

deer. 27 sept.

1659................................................ .....

892

55’8.

»

dccr. 27 sept. 1659.........................................................

893

55’9-

’

Sanctae Severinae, 22 nov. 1659.........................................

896

SS2®.

»

Sulmonen., 20 dec. 1659

5521.

»

Vratislavien., 24 ian. 1660..............................................

897

5522.

»

decIn r. 17 apr. 1660.......................................................

S97

Arintincn., 12 iun. 1660....................................................

898

Boianen., 12 iun. 1660....................................................

898

Camplen.* 24 iul. 1660...............................................

899

5523-

5524-

>

5525-

896

........................................

5526.

*

Polinianrn., 11 sept. 1660.................................................

899

5527-

>

Mediolancn., 15 ian. 1661.................................................

899

5528.

»

Urbis, 12 mart. 1661.......................................................

900

5529-

»

Bituntina, 2 iul.

1661

....................................................

900

5530.

Par fen., 3 sept. 1661.................................................

900

5531.

Castellanetau, 1 oct. 1661.................................................

900

5532.

>

3 iun. 1662..................................................................

901

5533-

»

•S’. Miniati, 3 iun. 1662 Î...................................................

901

5534-

·

dccr. 5 aug. 1662......................................................... »

901

5535-

·

Leodien., 2 sept.

1662....................................................

902

5536.

»

Neritonen., 20 nov. 1662.................................................

902

5537.

>

Montis Rebâtis, 17 mart. 1663............................................

9°3

Rheghien., 17 mart. 1663.................................................

9°3

5538.
5539.

·

5540.

Annunen., i6 iun. 1663............................

*

9°^

Mclphitana, 4 aug. 1663 ..................................................

904

554’.

»

Pisaurcn., 15 mart. 1664.................................................

904

5542.

»

Cavrn., 24 maii i66|.......................................................

9°5

5543-

Ualaguritana, 24 mail 1664..............................................

9°5

5544-

Dalmatiàrum,

12 iul.

1664..............................................

906

Index Fontium
XXX

PAG.
906

5545

S

R. C., Syren., 12 iul. .....................................
Montis Regalis, 12 iul. 1664........................

5546

907
90S

•

Asculana, 30 aug. ...................................

,

Labacen, 21 mart. .................................

•

Labacen,, 31 iuL 1665.............................

909

Martoranen., 31 iul. 1665..........................

909

•

Urbis, 19 sept· !**5...............................

910

»

Nullius Dioecesis et Provinciae Treviren., 31 iul. x665

910

•

Florentina, 19 dec. 1665..........................

911

»

Ragusina, 13 febr. 1666.............................

911

•

Ordims Minorum, 13 fcbr. 1666...................

911

»

Decreta ad Missale pertinentia, 13 febr. x666 ......

912

»

Decreta quae ad Officium attinent, 13 febr. 1666 .

•

Volaterrana, ίο apr. 1666..........................

914

Montis Politiam, 18 sept. 1666...............

....

914

5560.

Arboren., 18 sept. 1666.............................

914

5561.

dccr, gen. i dec. 1666.............................

915

Mantuana, 15 ian. 1667..........................

915

Romana, 15 «an. 1667.............................

916

5547.
554»·

5549

909

555°·
555«·
555*·
5553.
5554-

55555556.

..

5557555»·
5559·

5562.

»

55*3·

913

5564.

•

Civitatis Conchen., 13 aug. 1667.....................

916

5565.

•

Pharen., 10 sepe. 1667.....

916

5566.

•

Mediolanen., 5 nov. 1667 ...

55*7·

556«.

A quaependen . io dec. 1667 .
•

55ÛQ.

Cusentina, 10 dec. 1667.....

Dr agna ten., 9 iun. 1668.....

5570.

•

Senen., 9 iun. 1668.......

5571.

»

Romana, 15 sept. 1668.....

557«·

•

Papien., 23 mart. 1669.....

5573·

»

Matoncen., 8 iun. 1669.....

5574·

•

Papien., 20 iul. 1669.......

5575-

•

decr. gen. 13 aug. 1669.....

5576.

•

Aesma, 31 maii 1670.......

917
917
918
918
918

918
919

5577557».

.\taen., 9 aug. 1670.......

»

5579-

Caietana, 13 sept. 1670.....

920

920
920
921

922

Dotanen., 29 nov. 1670....

922

55»o.

•

Rhegmen., 29 nov. 1670

923

S5*t.

•

Gerunden., 13 iun. 16?l

923

Tortoncn., 13 iun. x(^x.....

923

924

924

5582.
5583.

•

5584.

•

Ordinis Minorum Observanti
um 5. Francisa, 19 dec. 1671
Savonen, 19 dec. 167 i....

5585.

•

Posnamm., i6iuL 1672

924

5586.

Fntingen., 3 wpt>

5587.

Nea^litana, 3 dec. 1672

926

.....

926

5588.

•

Oppiden., 3 dec. 1672

926

5589.

•

Ruben., 3 dec. 1672

926

5590.

Rouanen., 21 un. 1673

5591.

f ds terna, 21 ian. 1673 ·

5592·
5593-

$594.

927
927

Neapolitana, 6 maii 1673

‘

^pohtanu, l7 lun. l6

927

‘
927

S™gaUien.. l2

. i673 _

928
928

Index Fontium

XXXI

N.

P KG.

5595· S. R· C., Andegaven. in GaUia, 3 inart. 1674......................................

550·

*

929

Vestana, 3 mart. 1674....................................................

929

Andomaren. in Flandria, 14 apr. 1674...................................

930

Cremonen., 16 iun. 1674.................................................

930

Lisbonen., 16 iun. 1674............ ......................... ;............

930

Firmana, 4

aug. 1674....................................................

93t

Lucerina, 4

aug. 1674....................................................

931

5597559»·

’

5599·

‘

5600.

5601.

5602.

*

Lucerina in Apulia, 17 nov. 1674.........................................
febr. 1675....................................................

932

18 maii 1675....................................................

932

5603.

Mehten., 9

5604.

1molen.,

5605.

Senogallten., 22 iun. 1675....................

5606.

>

a..........................

933

Albinganen., 13 iul. 1675.................................................

934

1675..............................................

934

Neapolitana, 23 nov.

5607.

932

5(108.

·

Sypontina, 23 nov. 1675.................................................

935

5609.

>

Fanen., 23 nov. 1675......................................................

936

5610.

»

Civitatis Castelli, 21 mart. 1676 .

......................................

936

Mantuana, 21 mart. 1676.................................................

937

Nuseana, 13 iun. 1676....................................................

937

5611.

5612.

·

Anagnina,

56>3·

14 nov.

1676...........................................

937

5614.

»

Theatina, 14 nov. 1676....................................................

938

56>5·

9

Veneta, 14 nov. 1676.......................................................

938

5616.

»

Bituntina, 14 nov. 1676....................................................

939

liispalen., 16 ian. 1677....................................................

939

Vercellen., 13 fcbr. 1677.................................................

940

Baren., 10 iul. 1677.......................................................

94°

5617.

5618.

»

5619.

5Û20.

»

Comen., 10 iul. 1677.......................................................

940

5621.

■

Cusentina, 10 iul. 1677....................................................

941

5622.

»

Novarien., 20 nov. 1677.................................................

941

Terulen., 20 nov. 1677

942

5623.

....................................................

5624.

»

Gadiccn. seu Gaditana, 22 ian. 1678......................................

942

5625.

·

Panormitana, 12 mart. 1678....................

944

5626.

»

dccr. 15 oct. 1678.........................................................

944

Ampurien., 26 nov. 167S.................................................

949

5627.

5628.

b

Matheranen., 26 nov. 1678..............................................

949

5629.

>

Papien., 18 mart. 1679..................................................

95°

5630.

»

Discalceatorum SS. Trinitatis Congregationis Gallicanae, 2 sept. 1679.

95°

Monopolitanu, 16 dec. 1679..............................................

951

Maioricen., 16 dec. 1679.................................................

951

5633.

Ordinis Curmelit. Discalceat. Congregationis Italiae, 27 ian. 1680.....

951

5634.

Messanen., 24 fcbr. 1680.................................................

95-

Novarien., 24 febr. x68o.................................................

952

linen., 24 febr. 1680.......................................................

953

5637.

Lauden., 6 apr. 1680.......................................................

953

5638.

Sutrina, 6 apr. 1680.......................................................

954

5631.
$632.

►

5Û35-

»

5636.

»

5639·

»

Taurinen., 11 ian. 1681....................................................

954

5640.

.

Maioricen., 7 iun. 1681 ....................................................

955

5641.

B

Sancti Miniati, 7 iun. 1681..............................................

955

5642.

»

Urbis seu Romana, 9 aug. 1681...........................................

955

5643.

.

Brictinorien., 20 sept. 1681..............................................

95^

5644.

»

<S. Angeli de Lombardis, 22 nov. 1681...........................

95^

Index Fontium
XXXII
PAG.
N.
<645. S. R

■ —h 1681

C.t Lucana, 22 nov
Thelesina seu Cerretana, 22 nov. 1681...............

5646.

956
..............................
957

957

Maioricen., 18 apr. ..........................
5647·

958
Briefinorien., 28 aug. ...............................

5648.

95*i
Hortana, 22 aug. ...................................

5640.
Brictinorien , 26 sept. ..............................

5650.

56$j.
5652·

Ravenna ten., 23 ian. ................................

Ruben., 20 mart. ....................................
Albinganen., 24 iul. 1683..........................

5653·

5654·

Pisana, 24 iul. 1683...............................

959
959
959
959
960

Mantuana, * oct. 1683.............................. ·

961

Biteeten., 23 sept. 1684.............................

961

Gnemen., 24 mart. 1685..........................

962

Nolana, 23 man. 1686.............................

962

5658·
5659-

Senen., 23 mart. 1686.............................

963

5660.

Tiburtina, 23 mart. 1686..........................

963

566 t.

Altamura Nullius Provinciae Baren., 20 iul.

964

5655·

5656.

5*57·

1686

5662.

Baren., 22 febr. 1687...............................

964

5663.

Maioricen., 19 apr. 1687..........................

965

5664.

Vcrceltet., 20 sept. 1687..........................

965

5665.

decr. gen. 13 man. 1688..........................

966

5666.

Agrigentina, 21 aug. 1688..........................

966

5667.

Caietana, 25 sept. 1688.............................

967

5668.

Comen., 25 sept. 1688 ............................

968

5669.

Gerunden., 12 mart. 1689..........................

968

5670.

Caietana, 18 iun. 1689.............................

969

5671.

Caesrnaten., 30 iul. 1689..........................

969

5672.

Aquitana, 30 iul. 1689.............................
970

567.1.

Hitpalen., 21 ian. 1690.........................

971

5674·

decr. gen. 12 febr. 1690..........................

5<>75.

Baren., ir mart. 1690............

5676.

Baren., 22 apr. 1690..............................

1677·

decr. gen. 22 apr. 1690.......................

5678.

Bononten., io iun. 1690...............

5679-

Baren., 2 sept. 1690.................

s68o.

Caietana, 2 sept. 1690...............

568 t.

Bugubina, 2 dec. 1690............

974

5682.

luîhnopo'itana, 24 nov. 1691...........

975

5683.

Maioricen., 24 nov. 1691

5684.

Senen., 26 apr. 1692 ....

5685.

Bituntina, 14 iun. 1692.........

5686.

Lamacen., 30 aug. 1692..........

977

5687.

decr. gen. 13 sept. ,5^...........

978

Hisp.'ilen., 13

978

972

5688.

5689.

5690
5691.
5692.

'a93.
’*>94,

972

973

974

976
976

J^P^^.t2odec. 1692
Oatliarum, 10 ian. 1693 .

973

**

..........

......................

......

..................

^ulmonen., 9 maii 1693

976

979
979
980

Lucen., 15 maii 1694.......

.........

980

Sulmonen., 29 maii 1694..........................

981

^ulmonm.,^^.1694

982

......

...................

982

Index Fontium

XXXIII

N.

PAG.

5695. S. R

C., Hispalen., 22 ian. 1695....................................................

983

5696.

Sulmonen,, η maii 1695...................................................

983

5697.

Vercellen., 18 iun. 1695....................................................

984

Hispalen., 3 sept. 1695....................................................

985

17 dcc. 1695.................................................

985

Abellinen., η apr. 1696...................................................

986

Augustae Praetoriae, 21 iul. 1696.........................................

986

Hispalen., 21 iul. 1696...................................................

987

Spoletana, 27 apr. 1697...................................................

987

Montis Politioni, 13 iul. 1697...........................................

988

Anagnina, 3 aug. 1697........................ .*..........................

988

Abellinen., 31 aug.

1697.................................................

988

Urbis, 5 oct. 1697.........................................................

989

Collen., 5 iul. 1698.........................................................

989

5698.

*

Abellinen.,

5699·

5700.

5701.
5702.
5703·

5704·
5705.

5706.
5707.
5708.

Ferrarien,, 2 aug

5709.

1698....................................................

Marsicen., 21 mart. 1699.................................................

5710.

Congr, Missionum Provinciae Lituanie e, 11 iul. 1699...................

5711·

Ordinis Capucanorum, 22 aug. 1699...................................

5712.

989
990

990

991

5713·

Amerina, 12 sept. 1699....................................................

991

5714·

Arequipae, 13 mart. 1700.................................................

992

5715·

Leopolien., il sept. 1700.................................................

992

5716.

Congregationis Montis Coronae, 22 ian. 170:...........................

992

5717·

Gerunden,, 13 aug. 1701.................................................

993

5718.

Praenestina, 13 aug. 1701.................................................

993

5719.

Cortonen., 10 sept. 1701.................................................

994

5720.

Avenionen,, 3 dec. 1701....................................................

994

5721.

Taurinen., 3 dec. 1701....................................................

995

5722.

Gerunden., 11 febr. 1702.................................................

995

5723.

Urbis,

febr. 1702.......................................................

996

5724.

Fanen., 8 apr. 1702.......................................................

996

5725.

Pompai Stabiae, 31 mart; 1703.........................................

996

5726.

Salernitana, 31 mart. 1703..............................................

997

5727.

Gienen., 28 apr. 1703.......................................................

997

5728.

Concordiae, 23 iun. 1703.................... ............................

99S

5729.

Montis Alti, 23 iun. 1703.................................................

998

5730.

SquiIlacen., 23 iun. 1703.................................................

999

5731.

Gerunden., 24 nov. 1703.................................................

999

5732.

Hispalen., 24 nov. 1703.................................................

1000

5733.

Urbis et Orbis, 12 ian. 1704 ...............................................

1000

5734.

Aquae Sextiae, 12 apr. 1704............................................

1004

5735.

Turri tana, 26 apr. 1704.................................................

1004

5736.

Amalphitana, 9 mai i 1705..............................................

1005

5737.

Salernitana, 9 maii

1705..............................................

1005

5738.

Ferentina, 27 nov. 1706.................................................

1006

5739.

Tuden., 22 ian. 1707....................................................

1007

Bituntina, 1 oct. 1707................................. . .................

1007

5741.

Bracharen., 8 iun. 1709............ . ...................................

100S

5742.

Cremen., 8 iun. 1709....................................................

1008

5743.

Uritana, 22 mart. ........................................................

1009

5744.

Andrien., 19 iul. 1710................ . ..................................

1009

5740.

»

ii

XXXIV

Index Fontium
PAG.

χοιο

5745. S. R. c., Senarum, 13 sept. 1710
574*·

Placentino, 22 nov. ...............................................

ιοιο

Pafnen., 9 mart. 1711........................ ...................

ΙΟΙ I

Lausarmen,, 8 apr. ...............................................

10X2

Maioricen., 26 aug. ...............................................

10X2

Urbis seu Romana, 18 aug. .......................................

1013

Urbis et Orbis, 29 sept. ..........................................

10X4

Septempedana, IX maii ..........................................

ιοιό

dccr. gcn. 27 sept. ...............................................

10X7

Sorana, 5 dee. ....................................................

1017

5747·
5748.

5749·
575°·

5751·
5752.

5753·

5754·
5755-

Calenen., 2 apr. ..................................................

ιοχ8

Nullius Guastallae, 9 iul. 1718.................................

ιοι8

Perusina, 9 iul. .................................................

ΧΟΙ9

Placentina, 10 dec. 1718.........................................

1020

Perusina, 13 maii ...............................................

ΧΟ2Χ

57*o.

Perusina, 13 maii ...............................................

ΧΟ22

57*1.

Aqutleim., 27 iul. 1720..............................

1022

57*2.

Pis torien. et Praten., 1$ mart. 1721...........................

1023

57*3.

Meliten, 27 febr. 1723.........................................

1023

57*4.

Brictinorien., 18 aug. 1725..................................... .

1024

57*5.

Sorana, 24 ian. 1728........................................... .

1024

57**·

decr. 28 mart. 1733............................................

57*7.

Aquilana, 22 ian. 1735

57*8.

Surrentina, 12 mart. 1735.....................................

1026

57*9.

Vercellen., 12 mart. 1735.....................................

1026

5770.

Anagnina, 21 apr. 1736.......................................

5771.

Einsiedeln., 5 maii 1736.......................................

5772.

Urbeventana, 3 aug. 1737.....................................

5773-

Brixinen., 31 aug. 1737.......................................

5774-

Tiburtina, η dec. 1737.......................

5775-

Alexanen., 21 mart. 1739

577*.

Barcinonen., 11 iul. 1739..................

5777-

Sancti Thomae de Meliapor, 23 ian. 1740

5778.

Meliten., 21 ian. 1741....................................

5779-

decr. 23 apr. 1741............................

578ο.

Aquen., 2 sept. 1741..........................

5781.

Ahphana, 19 ian. 1743.............

1034

5782.

Bergomen., 21 mart. 1744..........

1035

5783.

Tirasonen., 16 maii 1744 ..........

5784.

Lucana, 15 maii 1745........

1037

578s.

Pernambucen., 4 sept. 1745............

1037

57«*.

I anavien., y mail 1746...........

5787.

.y«ifene m hdiit Occidentalibus 3

575*·
5757575»·

5759-

....... .

........................................

1025
1025

ΧΟ27

1027
1028
1029
1029

................................

1030
ΧΟ3Χ

5788.

I

1031

1032
1032

103*

1038
’ ' ’ ' ’ ' ‘ ' ’ ’ ' "J ’

1039

Avemonen., 16 sept. 1747

1040

5789.

Jaunnen., 20 sept. 1749........

1040

5790.
579X.

SenogalUen., 29 nov. 1749

1041

Tullius Sublacen., 19 sept. i75O........ ” *.................

1042

Casalen., 3 apr. 1751 .

1042

5792.

5793.

...................

1043

1043
1044

Index Fontium

xxxv

N.

PAG.

5795· S· R· C·’ Conimbrtcen., 14 apr. 1753..............................................
Casalen., 15 sept. 1753.................................................

5796.

Wilnen., 22 dec. ..........................................................

5797-

Lucana, 12 apr. ...........................................................

5798·

S. Severi, 13 maii, 18 dec. 1756.........................................

IO44
IO45
IO45

IO46
IO47

5799·

’

5800.

»

5801.

·

^802.

»

5803.

·

5804.

’

5805.

»

Firmana, 7 maii 1763....................................................

5806.

9

Dertusen., 6 aug. 1763....................................................

IO51

5S07.

·

Wratislavien., 13 aug. 1763............................................

IO52

5808.

»

Fesulana, 11 febr. 1764.................................................

5809·

·

Veneta, η iul. 1766.......................................................

5810.

»

Thermularum, 21 iun., 12 iul. 1766....................................

IO54

5811.

■

Dertusen., 12 sept. 1769.................................................

IO54

5812.

■

Paderbornen., η apr., 22 dec. 1770......................................

IO55

5813·

1

Conchen., 22 dec. 1770.................................................

IO56

5814·

1

Urbis seu Minorinn Observantiae S. Francisa, 28 mart

IO56

5S15.

·

Ordinis Minorum Observantium S. Francisci, 25 febr. 1777..........

1057

5816.

»

Bononien., 23 maii

1057

5817.

»

Ordinis S. Benedicti Cenigr. VaUisoletanae in Hisfamis, 22 apr. 1780.

1058

5818.

>

Mechlinien., 29 iul. 1780.................................................

105S

5819.

»

Aretina, 18 sept. 1781....................................................

1059

5820.

■

Lusitana, 20 dec. 1783.................................................

1059

5821.

»

Setina, 30 apr.

1785....................................................

1060

5822.

·

Firmana, II sept. 1790.................................................

1060

Brixinen., 7 iul. ...........................................................

Calaguritana et Calc eaten., 17 maii 1760..............................

Venusina, g aug. 1760....................................................
Aquen., 3 mart. 1761....................................................

Veneta, 20 mart. 1762 ....................................................

177S

1775........

................................................

IO48

IO49
IO49
IO49

1050
IO5O

JOSS

IO53

III. - CURIA ROMANA
8. - S. C. DE PROPAGANDA FIDE.
4428.
S. C. de Prop. Fide, 8 mart. 1625.
S. Congregatio iussit publicas disputationes non fieri cum haereticis,
quia plerumque vel ob loquacitatem vel audaciam aut circumstantis populi
acclamationes veritas falsitate praevalente opprimitur; et si aliquando huiusmodi disputationes excusari non possent, primum de illis certior fiat S. Con­
gregatio, quae iuxta temporis et personarum qualitatem quid agendum sit
peculiariter praescribet.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 11].

4429.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 iun. 1625.
An Regulares vigore suorum privilegiorum etiam per viam communica­
tionis eis competentium possint absolvere ab haeresi, prout quidam religiosi
de facto in vim dictorum privilegiorum absolvunt.
R. Regulares nullo modo posse in vim suorum privilegiorum etiam per
viam communicationis cis competentium ab haeresi absolvere, et proinde
qui huiusmodi facultatem sibi usurpant, eaque utuntur de facto, male
facere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 14].

4430.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 24 nov. 1625.
^onRreRutio de mandato speciali SS. D. N. Urbani VIII Rectoribus
0 egiorum Pontificiorum nunc et pro tempore existentibus districte
CoHC1 "lt’· Ut ab a’umn’s» Qui maiores quatuordecim annis in praefatis
res f
m P0SterUni rec*P’cntur> tempore admissionis eorum, vel, si minoucnnt, post quartum decimum annum completum, iuramentum iuxta
v«i· vn.
j

P

Cuna Romana

2

5. C. de Propaganda Pide

subiectam formulam 1 omnino exigant; illudque, ut praefertur, exactum
ac manu eorum subscriptum in Archiviis Collegiorum praedictorum dili­
genter asservent. Insuper eadem S. Congregatio declarat, quod per huiusmodi iuramentum praefatos alumnos ab aliis obligationibus, et iuramentis,
quae forsitan ex Collegiorum praedictorum constitutionibus praestare con­
sueverunt, eximere non intendit, nisi quatenus infrapositae formulae con­
traria extiterint, sed ea omnia firma et illaesa manere vult, ac in eodem
robore persistere, ac si praesens decretum non emanasset. Praeterea de
mandato similiter speciali eiusdem S. D. N. statuit, et decernit neminem
deinceps praedictorum alumnorum contra infrascriptam iuramenti formu­
lam in aliqua Religione, Societate et Congregatione Regulari a superioribus
recipi, nec ad professionem admitti posse vel debere; alioquin receptio, et
professio nullae sint, ac nullius roboris, et firmitatis, et qui ex antedictis
superioribus alumnos huiusmodi contra subiectam iuramenti formulam
receperit, vel ad professionem admiserit, activa et passiva voce praesentis
decreti auctoritate careat. Non obstantibus Collegiorum fundationibus, ac
decreto, die 9 augusti 1624, de hac materia edito, et Rectoribus praedictis
intimato,2 nec non Constitutionibus Apostolicis consuetudinibus, etiam
immemorabilibus, privilegiis, et aliis quibuscumque in contrarium quomodolibet facientibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 19].

ris sui de Liminibus Apostolorum visitandis,1 Limina praedicta, temporibus
in ea constitutis, per procuratorem etiam in Curia Romana existentem
specialiter singulis vicibus visitationis faciendae constituendum visitare
possint ac valeant, mandavitque Congregationis Concilii Tridentini Secreta­
riis pro tempore, ut visitationes Liminum a praedictis Episcopis, ut praefer­
tur, faciendas admittant, non obstante dicta Constitutione, et aliis quibus­
cumque in contrarium quomodolibet facientibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 24].

4433.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 28 iul. 1626.
Relata fuit declaratio S. Congregationis Concilii Tridentini ad dubia
proposita ab Episcopo Zacynthi, quae ad calcem praecedentis Congrega­
tionis fuit registrata. 2 Patres tamen SSmo D. N. approbante dixerunt
declarationem praedictam intelligendam esse quoad Regulares peregrinos,
qui in ea insula ecclesias suorum Ordinum habent. Ceterum quoad Regu­
lares non habentes ecclesias suarum Religionum concedendam esse (prout
concessa fuit) Episcopo praedicto facultatem eos prohibendi ne sine sua
licentia Sacrum ibi celebrent.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 25].

4431.

4434.
S. C. de Prop. Fide, 20 nov. 1626.

S. C. de Prop. Fide (C. G.), 4 maii 1626.
S. Congregatio mandavit per Procuratorem Generalem Capuccinorum
Praefectis Missionum suorum religiosorum praecipi, ut singulis annis, ad
minus, de eorum gestis et in conversione haereticorum vel infidelium pro­
gressibus relationem ad Urbem mittant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 22].
B

S. C. mandavit per Episcopum Sophiensem praecipi Religiosis in
capellis Bulgarorum constitutis ne de caetero medicamenta seu medicinas
praesertim purgativas exhibeant infirmis sive fidelibus sive infidelibus,
cum, iuxta Sac. Canonum dispositionem, sacerdotibus et in sacris consti­
tutis huiusmodi professio sit omnino prohibita.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 28].
• Cf. N.

4432.

156.

2 In Actis Congregationis Generalis (de Propag. Eide) diei 14 iulii 1626 haec habentur:

<S. C. censuit instantiam Episcopi Zacynthi remittendam esse Illinis Patribus Sac. Concil.

S. C. de Prop. Fide (C. G.), 28 iul. 1626.

Trid. Interpretibus, ut ab eis infrascripturn dubium discutiatur et diffiniatur, videlicet:

:ln Ordinarii locorum vigore Concilii Trid. de observandis et evitandis in celebratione Missae,

SSmus D. N. in Congregatione de Prop. Fide iustis de causis animum
suum moventibus, et de consilio Ven. Fratrum suorum eiusdem S. Congreg.
Cardinalium, Episcopis in partibus infidelium constitutis, qui ab eadem
Congregatione stipendia habent, vel ab ipsa in negotiis occurrentibus diri­
guntur, induisit, ut non obstante Constitutione fel. rec. Sixti V praedccesso-

pnsint) tamquam Sedis Apostolicae delegati,

sub poenis et

censebat ob rationes ab

Episcopo praedicto allegatas posse

eosdem

Ulmos Patres

cum

SSrni beneplacito eidem Episcopo facultatem faciendi praedictam facultatem concedere

Responsum autem S. C. Concilii ita refertur in iisdem Actis: « r\d dubia

infra: Die

.

proposita ab

27 iulii 1626, S. Congregatio

Cardinalium Concilii Trid. Interpretum respondit: Ad r. Ordinarios locorum ex

1660, ubi iuramenti formula cum additamentis

disparitions Sac. Concil. Trid. prohibere non posse ne Regulares peregrini in ecclesiis suorum

1

Ordinum Missas celebrent absque eorum licentia. Ad 2. Non esse concedendam Episcopo Za­

1 In decreto cit. iuramenti ab alumnis praestandi formula aliquantum diversa prae­

scripta fuerat.

Missas

celebrent sine rorum licentia; et si fortasse huiusmodi dubium negative diffiniatur, S. C.

Ulmorum

praescribitur. — Cf. N. 237.

ne regulares

peregrini in ecclesiis suorum Ordinum in ipsorum Ordinariorum dioecesibus constitutis

Episcopo Zacynthi S. C. Concilii respondit ut

1 V. Const. Alex. Pp. VII, 20 iulii

censuris prohibere

cynthi facultatem faciendi huiusmodi prohibitionem,

nisi concurrat frequentia

ntgligentia non corrigibili Superiorum Regularium >. — Cf. N. 2471.

casuum

cum

Curia Romana

4435.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - laponiae), 7 dec. 1626.
S. C. respondit: Coniuges fideles non posse ob alterius coniugis redi­
tum ad infidelitatem aliud matrimonium contrahere cum alio fideli.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2245].

4436.
S. C. de Prop. Fide, 21 maii 1627.
S. C. respondit: Non debere Missionarios divina celebrare in ecclesiis
in quibus simul haeretici sua profana et sacrilega exercitia habent. Ut
tamen catholicis fiat satis, super altaribus portatilibus, in privatis domibus
positis, Sacrum peragendum esse.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 34].

4437.
S. C. de Prop. Fide (C. 0.), 8 maii 1628.
S. C. stetit in decretis, ut Religiosi non fiant Missionarii sine eorum
Superiorum approbatione, iliique, postquam fuerint approbati et missi ab
eisdem Superioribus, sine consensu Congregationis a Missionibus nullo
modo removeantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 39].

S. C. de Propaganda Fide

5

mortis constitutos: S. C. de Prop. Fide censuit, si SSmo placuerit, peti­
tioni oratoris annuendum esse, ita tamen ut medicinae artis exercitium
medium esse deberet, et non principalis scopus, quem convenit esse missionariis ministerium. Die 9 augusti SSmus D. N. Congregationis decre­
tum approbavit, additis duabus aliis conditionibus in dispensatione appo­
nendis: i. Ut orator gratis operam suam in medicinae arte praestet. 2. Ut
a sponte dantibus nihil recipiat ultra suam necessariam sustentationem.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 42].

4440.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 24 nov. 1628.
Quoad dubium de occultis catholicis inter haereticos degentibus, iussit
(S. C.) eidem Provinciali (Capuccinorum Burgundiae) significari senten­
tiam Congregationis esse, eis non licere ob periculum vitae vel amissionis
bonorum occultare catholicam fidem, contra Apostolum ad Rom., 10.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 44].

4441.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 30 ian. 1629.
S. C. declaravit: Regulares in missionibus esse subiectos iurisdictioni,
visitationi et correctioni Provincialium, et aliorum suorum Superiorum
quoad disciplinam regularem; quo vero ad eorum remotionem a missione
eosdem Regulares, inconsulta S. Congregatione, a locis missionum per
eorum Superiores revocari non posse.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 46].

4438.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 20 iun. 1628.
S. C. mandavit significari P. Silvano Benedictino Praefecto Missionis
Scotiae, missiones eiusdem S. C. non eximere Regulares a sublectione ne­
que ab obedientia suorum Superiorum, sed tamen hoc efficere ut a Superio­
ribus praedictis Missionarii non possint a missione revocari inconsulta
eadem Sacra Congregatione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 40].

4442.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 febr. 1629.
Quoad celebrationem Missae in eadem ecclesia cum haereticis, etiam
mediante pariete divisa, S. Congregatio censuit praecipiendum esse Patri
(Ignatio missionario in Rhctia) eiusque sociis ne id omnino faciant, sed
altari portatili, quoties celebrari opus fuerit, iuxta privilegia Missionibus
concessa utantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 47].

4439.
S. C. de Prop. Fide, 4 aug. 1628.
Petente sacerdote Carolo Clemer, Collegii Anglicani Ducaei alumno,
propediem in Missionem Anglicanam profecturo, dispensationem, ut possit
medicinae artem, cui operam ante sacerdotium dederat, exercere, quod
huiusmodi praetextu facilior ei futurus sit aditus ad administranda Sacra­
menta catholicis anglis, et ad convertendos haereticos, praesertim in periculo

4443.
S. C. de Prop. Fide, 30 maii 1629.
S. C. respondit: Scribendum esse Nuntio Poloniae S. Congregationis
Rituuin sententiam, quam Ulmus I). Card. Capponius retulit, videlicet
quod in praecedentia Episcoporum non attenditur diversitas rituum graeci

Curia Romana

et latini, sed tempus promotionis eorum, et ideo Episcopos ruthenos
praecedere debere suffraganeos latinorum, si ante illos ad dignitatem fuerint
promoti episcopalem.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 48].

v

4444.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 6 sept. 1630.

S. C. approbavit et confirmavit decretum theologorum ab ipsa depu­
tatorum ad examinandum dubium a Vic. Patriarchali Constantinopolitano propositum de Confessione per interpretem, nempe: Quamvis docente
Sac. Trid. Synodo nullo sit divino praccpto mandatum, nec satis consulto
lege aliqua humana praecipi possit, ut delicta, praesertim secreta, publica
confessione aperiantur, tamen visum est Patribus deputatis, eidem SS. Sy­
nodo inhaerentibus, eos qui volent sponte per interpretem confiteri, nec
aliter possunt, non debere per Vicarium Patriarchalem prohiberi; cui
sufficiet praecavere abusus et scandala, et curare ut interpretes admoneantur
de obligatione ad observantiam secreti ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 61].

4445.
S. C. de Prop. Fide, 28 nov. 1030.
S. C. declaravit: Omnino providendum esse, ut qui ex Indis fuerint
magis habiles, post diligentem et exactam eorum instructionem, morumque
eorumdem per aliquot annos probationem, et in pietate christianaeque
Religionis functionibus exercitationem, ad sacros Ordines usque ad Sacer­
dotium inclusive promoveantur. Huius rationes sententiae sunt: 1. Quia
id factum fuisse ubique per .Apostolos et in primitiva Ecclesia per Episco­
pos, satis ex Scriptura Sacra et historiis ecclesiasticis constat; 2. Quia indi­
genae maiorem habent apud suos fidem; 3. Linguas civium suorum, eorumque mores et inclinationes magis norunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 62].

4446.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 27 mart. 1631.
An Baptismus qui a chaldaeis sacerdotibus administratur maribus cum
verbo eemdat in eorum Rituali posito, quod significationem habet prae­
sentis imperativi, videl. baptizare talis, et significationem praeteriti videl.
baptizatus est talis, sustineri possit, praesupposita in baptizante intelligentia
dicti verbi in praeterito.

S. C. de Propaganda Fide

η

R. i. Baptismus collatus per verbum praeteriti temporis ad signifi­
candam actionem praeteritam, et non etiam quae per ministrum exercetur
tunc quando baptizat cum invocatione SSmae Trinitatis et aquae naturalis
ablutione immersione vel aspersione, non est verus Baptismus.
2. Esset tamen verus Baptismus collatus per verbum indifferens ad
praeteritum indicativi et praesens imperativi, si baptizans uteretur illo
pro praesenti imperativi, si cetera adsint recta, nempe intentio, in aquam
naturalem immersio, ablutio, vel aspersio cum Sanctissimae Trinitatis
expressa invocatione.
3. Idem dicendum quando minister utens verbo indifferenti, ut supra,
nihil cogitans de praeterito vel de praesenti, virtualcm autem intentionem
haberet utendi illo verbo eo meliori modo quo potest, etiam si crederet
vocem significantem vel exprimentem actum qui per ministrum exercetur,
esse praeteriti temporis, retenta tamen intentione faciendi quod Christus
instituit vel observat Ecclesia christianusque populus, et non alligandi
formae significationem suae privatae credulitati.
4. Si baptizans uteretur verbo praeteriti temporis ad significandum
actum qui per ipsum ministrum exercetur quando baptizat, ceteraque
requisita adessent, esset Baptismus, si apud nationem illam vel clerum esset
usus accipiendi vocem illam praeteriti ad significandam actionem praesentem.
5. Est etiam Baptismus si quis ex ignorantia linguae infringendo verba
absque animo introducendi errorem aut haeresim, proferat vocem prae­
teriti pro praesenti, si tanta sit inter vocem praeteriti et praesentis simili­
tudo ut facilis sit lapsus ex una voce in aliam, prudentesque viri iudicent
communiter baptizantem vocem praeteriti pro praesenti corrupte prola­
tam supposuisse, et prolata voce concipiant actionem praesentem sufficien­
ter significari.
6. Ad tollendam tamen in huius tam necessarii Sacramenti administratione omnem ambiguitatem vel erroris occasionem admoneantur in postenim chaldaei dum baptizant uti verbo praesentis indicativi aut saltem
imperativi; vel si velint uti verbo indifferenti ad praeteritum et praesens,
accipiant illud in significatione praesentis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 68].

4447.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 7 maii 1631.
1. An a missionariis (in oriente) pro usu suarum facultatum petenda
sit licentia ab Episcopis quos missionarii arbitrantur esse catholicos.
2. An missionarii celebrare possint in ecclesiis schismaticorum, eorumve
sacerdotalibus vestibus et calicibus uti.
R. Ad i. Affirmative, si tanta sit certitudo eorum rectae fidei, ut omnem
schismatis ac erroris in illis partibus vigentis suspicionem excludat.
Ad 2. Negative, quia datur missionariis usus altaris portatilis et facultas

8

Curia Romana

benedicendi paramenta, et propterea non est necesse ut ipsi in praefatis
ecclesiis celebrent vel praedictis vestibus utantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 69].

4448.
S. C. de Prop.
6 * Fide (C. P.), 7 maii 1631.
Ad quintum (dubium) de diebus festis, ut scilicet in oriente a latinis
uniformiter celebrentur, Congregatio respondit: Festa ex generali praecepto
Sanctae Rom. Ecclesiae indicta observari debere a latinis in oriente unifor­
miter. In festis vero ex devotione, consuetudinibus regionum ex quibus
latini sunt oriundi, deferendum esse, dummodo Sancti quorum festa huiusmodi celebrantur, sint canonizati, vel a Sancta Romana Ecclesia recepti.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 70].

4449.
S. C. de Prop. Fide, 4 iun. 1631.
Fuit Congregatio particularis super dubiis missionariorum orientis in
Palatio Emi D. Card. Pamphylii, cui Sua Eminentia interfuit cum Rmis
P. Magistro Sacri Palatii, et P. Horatio lustiniano, ac P. Thoma de Afflictis
theatino. In ea... fuit latissime discussus articulus: An Summus Pontifex
intendat graecos et alios Sedibus Patriarcharum schismaticorum subditos
comprehendere in Bulla Coena Domini aliisque Constitutionibus Apostolicis, in quibus casus sibi et Sedi Ap. reservat. Et post allegatum et ponde­
ratum Canonem 6 Nicaen. primae Sinodi, cap. 17, Sess. 10, Synodi 8,
et simul Synodum Chalcedon, circa Epistolam S. Leonis Papae, et eumdem Canonem 6, Epistolam primam Marcelli Papae ad Antiochenos, Anacleti Epistolam 2, cap. Licet, de Baptismo, cap. Antiqua, de privilege
Gregorium Cyzicaenum, Canones orientales, Azorium, part. 1, lib. 5,
cap. ii..., S Gregorium de tribus Patriarchis; factum Episcoporum Aegyp­
tiorum qui noluerunt subscribere praefatae Epistolae S. Leonis Papae quia tunc
vacabat eorum Sedes patriarchalis, Epistolam Synodicam eiusdem Concilii
Chalcedon., Can. 2, Constantinop., Concilii primi, et ad hoc sanctorum
Leonis et Damasi Rom. Pontificum contradictionem, in quibus de potestate
Papae, et Patriarcharum, divisioneque Provinciarum inter Patriarchas late
agitur, aut ex eis deducuntur diversa argumenta pro et contra supradictam
Papae potestatem: Patres praedicti quoad dictum articulum convenerunt in
negativam sententiam, quam tamen limitarunt tripliciter: 1. In materia
dogmatum fidei. 2. Si Papa explicite in suis Constitutionibus faciat mentio­
nem, et disponat de praedictis subditis Patriarchalium Sedium, et in
casu schismaticorum Bullae Coenae. 3. Si implicite in eisdem Constitutio­
nibus de eis disponat, ut in casibus appellationum ad futurum Concilium,
ct deferentium arma ad infideles, et similib.

.S’. C. de Propaganda Fide

4450.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 iun. 1633.
Referente Emo D. Cardin. S. Honufrii de impedimentis quae missionariis capuccinis Hollandiae fiunt a parochis circa administrationem Sacra­
mentorum parochialium, S. C. dixit iusta esse impedimenta, nam huius­
modi Sacramenta a missionariis non sunt administranda nisi de consensu
parochorum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 73].

4451.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 10 sept. 1634.
An missionarii possint dispensare in voto simplici castitatis, ex eo quia
in eorum facultatibus excipiantur tantum vota ultramarina et Compostellae
ac Liminum Apostolorum?
R. Cum in facultatibus concedendis regulariter excipiantur vota simpli­
cia castitatis et religionis, non posse missionaries, cum facultatibus eis
concessis, in simplici voto castitatis dispensare, nisi expresse hoc fuerit
in eisdem concessum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 79].

4452.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 21 nov. 1634.
De mulieribus Christianis, quarum mariti facti fuerant tureae, quae
petebant licentiam contrahendi cum aliis, S. Congregatio dixit indissolu­
bilia esse matrimonia legitime facta, et propterea non posse annui mulierum
praedictarum petitioni.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n· 1281J.

4453.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 30 ian. 1635.
S. C. respondit: Non esse permittendum ad unionem cum S. R. E.
venientibus ut cum solo vino sacrificium Missae peragant ob plures rationes:
i. Quia licet huiusmodi mixtio aquaecu m vino non sit de necessitate Sacra­
menti, sed tantum ex praecepto Ecclesiae, super quo dispensare potest Papa,
nihilominus quia aqua in vino consecrando miscetur ex traditione apostolica,
idque Christum fecisse ex testimoniis sanctorum Patrum creditur, nullo
modo debet huiusmodi ritus sacrificandi tolerari, aut armenis permitti;

Curia Romana

ΙΟ

2. Quia ritus huiusmodi armenonim aut involvit haercsim monophysitarum,
aut saltem de illa est suspectissimus, nam Nicephoros lib. 18 suae historiae
cap. 53 clare dixit armenos solum vinum consecrare ut per hoc ostendant
unam esse tantum in Christo Deo naturam; 3. Quia S. Concilium Floren­
tinum in instructione ad armenos ' per verbum decernimus armenis unitis
iubet ut parum aquae in vinum misceant in Sacrificio; 4. Quia semper
armeni petierunt a Sede Apostolica ut ritus huiusmodi eis permitteretur,
et nihilominus id semper eis fuit negatum; nam Gregorius VII, ut in eius
epistola prima, lib. 8, Alexander HI, Calistus III, Eugenius III, Eugenius IV in dicto Cone. Florentino, loannes XXII, Benedictus XI, et
demum Paulus V in suis Apostolicis Litteris ad Melchisedech Patriarcham
nuncupatum catholicum, qui hunc Archiepiscopum Leopoliensem conse­
cravit, huiusmodi ritum permittere expresse renuerunt; 5. Quia demum
Lutherus huiusmodi ritum probavit, et calvinistae eumdem observant
in sua Coena; et si arinenis permitteretur praedictus ritus in Regno Polo­
niae, calvinistae, qui in eo non pauci reperiuntur, Romanam Ecclesiam
calumniarentur, quod scilicet mutaverit sententiam, et cum eis sentiat.
Et cum hac resolutione concordat can. 24, Cone. Carthagin. Ill sub Siricio
Papa; et cap. 1, 2 et 3, de Consecrat., distinet. 2.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 81].
J

4454.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 28 maii 1635.
\n possit admitti ad Baptismum mahuinetanus qui cupit baptizari,
sed vult propter vitae periculum christianus occultus esse et manere.
R. Non posse infidelem cum huiusmodi conditione admitti ad Bapti­
smum, sed illum debere se transferre ad loca ubi possit publice Christianam
religionem profiteri.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 84].

4455.
S. C. de Prop. Fide (C. P ), 5 dec. 1640.
Licet Generales omnes (Regularium Ordinum) habeant, vel peculia­
riter vel per commutationem, potestatem faciendi missiones et concedendi
facultates diversas suis Religiosis, nihilominus Emi PP. censuerunt mis­
siones lam factas, et in futurum ab eisdem Generalibus faciendas, esse
S Congregationi de Prop. Fide subiectas, vigore Constitutionis fel. rec.
Gregorii XV de erectione S. Congregationis praedictae,2 quia per eam
negotium propagationis fidei in universo mundo Cardinalibus illius spiri» Cf. N. 52.

1 Cf

N. ico.

5. C. de Propaganda Fide

11

tualiter committitur, et ut superintendant omnibus missionibus, ordina­
tur, non obstantibus privilegiis (concessis) quibuscumque Ordinibus,
Religionibus, Societatibus et Institutis quocumque nomine nuncupatis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. ιοί].

4456.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 19 ian. 1644.
S. C. respondit: Praefectos teneri ad residentiam in locis Missionum,
ut inissionarii in occurrentibus dubiis, difficultatibus, controversiis ac
aliis eorum necessitatibus facilem ad eos habeant recursum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 109].

4457.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 7 febr. 1645.
S. C. respondit: 1. Colloquia et disputationes publicas catholicorum
cum haereticis aliquando esse licitas, cum scilicet spes habetur maioris
boni, et concurrunt aliae conditiones, quae a theologis recensentur, ut
patet ex iis disputationibus quas habuit S. Augustinus contra Donatistas
ac alios haereticos.
2. Sanctam Sedem Apostolicam et Romanos Pontifices, quod huius­
modi colloquia, disputationes et collationes plerumque sine bono, aut
etiam cum malo exitu peracta fuerint, illa frequenter prohibuisse, ac suis
ministris scripsisse ut illa impedirent; si vero non possent impediri, cura­
rent ne fierent sine auctoritate Apostolica, insisterentque ut per viros doctos,
qui possent et valerent defendere veritates catholicas id perageretur; et
saepissime id ipsum S. C. de Prop. Fide rescripsit ad suos missionarios
eosque monuit ut a publicis disputationibus cum haereticis abstinerent.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 112].

4458.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 7 aug. 1645.
An iuramentum quod praestant alumni Collegii de Propaganda Fide
et aliorum Collegiorum Pontificiorum ad titulum Missionis promoti cos
ad Missionem in perpetuum obliget.
R. Praedictum iuramentum ex vi huius formulae alumnos ad titulum
Missionis promotos in perpetuum obligare.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 113].

12

Curia Romana

4459.
S. C. de Prop. Fide (Sinarum), 12 sept. 1645.
Infrascriptae propositiones a Sacra Congregatione de Propaganda Fide
ad Sanctum Officium transmissae, fuerunt a Patribus Qualificatoribus
eiusdem Sancti Officii qualificatae ut infra:
Primo. Utrum christiani chinenses sint obligati ad observantiam iuris
positivi, quantum ad ieiunia, confiteri semel in anno, et communicare,
Festa servare, eo modo quo obligantur Indi in nova Hispania, et Insulis
Philippinis, iuxta dispositionem Papae Pauli III pro Indiis Occidentali­
bus et Meridionalibus. 1
Censuerunt, Ius positivum ecclesiasticum de ieiuniis absolute obligare
chinenses christianos, et a Missionariis hoc esse illis enunciandum. Attenta
vero Regionum et Personarum qualitate, locum esse, si Sanctissimo pla­
cuerit, dispensationi, quae fuit alias a fel. rec. Paulo III Indis concessa,
qua obtenta satagant Missionarii Sanctae Matris Ecclesiae pietatem illis
patefacere, quibus ea, quae in universum indixit, magna ex parte benigne
remittit et indulget.
Censuerunt etiam praefatos chinenses obligari ad Sacramentalem Con­
fessionem semel in anno, et Missionarios huiusmodi obligationem debere
eis notificare.
Idem prorsus censuerunt quoad Sacram Communionem semel in anno
sumendam. Quo vero ad exeeutionem tempore statuto, hoc est, in Paschate,
id esse intelligendum, nisi legitimum adsit impedimentum, aut grave pericu­
lum immineat. Curandum tamen ut infra duos, vel tres menses, ante, vel
post, Paschati proximos, quatenus sine discrimine fieri possit, sin minus
alio quovis tempore infra decursum unius anni a Paschate inchoandi omnino
communicent.
Demum censuerunt chinenses ad fidem conversos teneri omnino Festa
servare, Missionarios etiam teneri hoc eis notificare: locum tamen esse, si
Sanctissimus annuat, limitandi eis numerum dierum festorum iuxta for­
mam privilegii a Paulo III Indis concessi.
Secundo. Utrum in praedicto Regno ministri evangelici, pro nunc saltem,
in Sacramento Baptismi possint abstinere ab imponendo mulieribus Oleum
Sanctum catechumenorum, sputum in auribus, et sal in ore. Insuper, et
non administrare eisdem mulieribus Sacramentum Extremae Unctionis.
Et ratio dubitandi est, quia chinenses, magno zelo ducuntur erga uxores,
filias, et alias mulieres, et scandalum sument ex huiusmodi actionibus.
Censuerunt, et Sacramentalia in Baptismo mulierum esse adhibenda,
ex Extremam Unctionem esse mulieribus conferendam; nec sufficere
motivum in dubitatione expressum, ut Missionarii (quantum in se est)
ab his abstineant. Curandum ergo ut tam salubres ritus, et coeremoniae

S. C. de Propaganda Fidi

introducantur, et observentur; ac Missionarii tali circumspectione illa
administrent, hominesque talibus instruant documentis, ut ab omni suspi­
cione inhonestatis liberentur.
Tertio. In praefato Regno lege stabilitum est, ut in mutuo triginta pro
centum accipiatur absque respectu lucri cessantis, aut damni emergentis.
Quaeritur utrum chinensibus sit licitum pro pecuniarum suarum mutuo,
licet non interveniat lucrum cessans, aut damnum emergens, praedictam
triginta pro centum quantitatem, Regni lege taxatam, accipere. Et causa
dubitationis est, quia in recuperanda pecunia est aliquod periculum, sci­
licet, quod qui accipit mutuatum fugiat, vel quod tardet in solvendo, vel
quod necessarium sit coram indice repetere, vel propter alia huiusmodi.
Censuerunt ratione mutui immediate, et praecise nihil esse accipiendum
ultra sortem principalem: si vero aliquid accipiant ratione periculi proba­
biliter imminentis, prout in casu, non esse inquietandos, dummodo habeatur
ratio qualitatis periculi, et probabilitatis eiusdem, ac servata proportione
inter periculum, ct id quod accipitur.
Quarto. In universo chinarum Regno domus publicas usuris deputatas
reperiri res est usitata, in quibus usurarii publici, facta sub pignorum
cautione, pecuniam suam, sumpto lucro, ad usuram dare solent; ea tamen
conditione, ut pro uno ducato singulis mensibus tantum quid accipiant;
et si tanti elapsis annis pignorum dominus pro iisdem recuperandis pigno­
ribus, soluta principali pecunia cum lucro non redierit, actionem et domi­
nium, quod habebat in suis pignoribus illico amittat. Istae autem domus,
reipublicae necessariae sunt, et quamvis usurarii vitam usurariam dimittere
velint, a non desistendo a praedictis usuris, iudicis auctoritate compel­
luntur. Quaeritur utrum, si huiusmodi usurarii converti velint ad fidem,
possint baptizari manendo in suo statu usurario propter causam supradictam; vel quidnam in tali casu agendum sit.
Censuerunt, chinenses, in statu usurario permanentes, baptizari non
posse: si vero iudicis auctoritate compellantur ad proprias pecunias mutuan­
das, posse aliquid accipere, etiam recepto pignore ultra sortem principalem,
tum ratione oneris, quod subire coguntur, tum ratione curae in custodia
pignorum, lucri quoque cessantis, et damni emergentis: tempore autem
praestituto, si ex venditione pignorum aliquid supersit sorti principali,
et lucro ex causis praedictis iuste acquisito, domino pignoris esse resti­
tuendum.
Quinto. Utrum praedictorum usurariorum filii, si quando in haereditatibus eorum succedunt, iam christiani existunt, teneantur ad restitutionem
eorum, quae pater ex usuris accepit, in toto vel in parte, iuxta male accepto­
rum excessum; et si huiusmodi usurariorum filii haeredes, iam christiani,
a rcpublica, vel a indice compellantur ad publicas usurarum domus patrum
aperiendas, et substentandas, quid in hoc casu ministri Evangel ii pro
sanandis istorum conscientiis facere debent?
Censuerunt, filios haeredes usurariorum teneri, a patribus ex usuris
illicite acquisita restituere, certis quidem dominis, si certi sunt; sin minus,
iuxta regidas a doctoribus traditas: actualem vero restitutionem a doctis,

*4

Curia Romana

piis, et prudentibus viris esse dirigendam. Quoad secundam partem huius
dubitationis, iam responsum est in proxime superiori resolutione.
Sexto. In populis, et civitatibus illius Regni mos est imponendi quas­
dam distributiones, quae a populis vicinis exiguntur, ut in Pascha novi
anni, in sacrificiis, et daemoniorum suorum idolatriis, et invitationibus,
ac conviviis in eorumdem templis praeparatis, simulque in festivitatibus,
aliisque indifferentibus pro populi laetitia demonstrationibus expendantur.
Quaeritur utrum christianis, ac ministris eorum (a quibus etiam tamquam
a populis vicinis postulant) licitum sit, pro nunc saltem, pro huiusmodi
rebus contribuere; nam si Christiani ad hoc non contribuerint, tumultus
aliquis contra Christianos inter gentiles fiet.
Censuerunt posse Christianos chinenses pecunias contribuere dummodo
per huiusmodi contributiones non intendant ad actus idololatricos, et super­
stitiosos concurrere, supposita causa quae narratur in dubio; praesertim
praemissa, si commode fieri potest, protestatione, quod imposita tributa
praestant in ordine tantum ad populi laetitiam, et ad actus indifferentes,
vel saltem cultui religionis Christianae non repugnantes.
Septimo. In omnibus illius Regni civitatibus et villis, templa cuidam
idolo Chim-hoàm dicto erecta, ac dicata reperiuntur, quod fingunt chinenses
esse protectorem, regentem, et custodem civitatis, stabilitaque Regni lege
ordinatur, ut omnes gubernatores civitatum, et villarum (quos mandarinos vocant), quando regiminis possessionem assumunt, et anni decursu
bis in mense, sub poena privationis ab officio, templa adeant praefata,
ibique ante dicti idoli altare prostrati, genibus flexis, capiteque ad terram
usque inclinato idolum illud adorent ac venerentur, eidem candelas, odora­
menta, flores, carnes, vinumque in sacrificium offerant; et cum sui regiminis
possessionem accipiunt, ante praedictum idolum iurent de recte admini­
strando, et si contra fecerint, se submittant supplicio ab idolo infligendo,
simulque ab illo petant modum et normam bene gubernandi et alia huius­
modi. Quaeritur, utrum attenta istius gentis fragilitate, tolerari possit pro
nunc, quod tales gubernatores Christiani deferant quamdam crucem, quam
occulte inter altaris idoli flores, vel in manibus propriis reponant, et facere
(intentione, non ad idolum, sed ad crucem directa) omnes illas genuflexiones, reverentias et adorationes ante altare illud, exterius tantum et ficte;
omnem cultum interius et in corde, ad crucem dirigendo. Quia si huiusmodi
gubernatores cogantur ad hoc non faciendum, prius apostatabunt a fide,
quam relinquant officium regiminis.
Censuerunt, nullatenus licere christianis, huiusmodi actus publicos
cultus, aut reverentiae tribuere idolo, praetextu vel intentione crucis, quam
vel manu gestant vel in altari inter flores abscondunt.
Octavo. In praedicto Regno habent chinenses quemdam magistrum
in philosophia morali litterarum, qui olim discessit a vita, vocatum Kumftl-ciu, qui ob doctrinam, regulas et documenta, adeo in toto Regno accep­
tus est, ut tam reges, quam omnes alii cuiuscumque conditionis et gradus
sint, sibi proponant imitandum et sequendum, saltem quoad speculati­
vum; tamquam sanctum venerantur et laudant, in omnique civitate et

•S'. C. de Propaganda Fide

villa, praefato magistro templa sunt erecta: gubernatores vero bis in anno
tenentur in eius templo solemnc sacrificium offerre, sacerdotis ipsimet
gerentes officium; et sine solemnitate, in anni decursu, bis in mense, concurruntque cum illo aliqui ex litteratis pro administratione eorum, quae
in tali sacrificio offerunt, quae quidem sunt: sus unus integer mortuus,
capra una integra, candelae, vinum, flores, odores, etc. Item omnes litte­
rati quando accipiunt gradum, debent ingredi templum istius magistri
et facere genuflexiones, et offerre ante eius altare ex candelis, et odoribus.
Totus iste cultus, sacrificium et reverentia secundum omnium illarum
gentium formalem intentionem, dirigitur in gratiarum actionem pro bonae
ipsius relictis doctrinae documentis, atque ut ab eo impetrent ex ipsius
meritis, optimi ingenii felicitatem sapientiae et intellectus. Quaeritur, utrum
gubernatores, qui christiani sunt vel fuerint et litterati, vocati et coacti
possint ingredi praefatum templum, facere tale sacrificium, vel assistere
huiusmodi sacrificio, vel facere genuflexiones ante altare illud, vel accipere
aliquid de idolothytis et oblationibus illis, maxime, quia putant illi infideles
quod quicumque manducaverit ex talibus idolothytis, habebit progressum
magnum in suis litteris et gradibus; et si, portantes crucem in manibus,
possint licite hoc facere eo modo, quo dubitatione superiori dictum est,
quia si hoc illis prohibetur, erit tumultus in populo, ministri Evangelii
in exilium mittentur, et conversio animarum impedietur et extinguetur.
Censuerunt, non licere, nec posse aliquo praetextu contento in dubio
christianis permitti.
Nono. Inviolabilis observantiae mos est apud chinenses tamquam
doctrina a supradicto magistro Kuni-fii-ciii tradita, quod in omnibus Chinae
populis, templa constructa habeant, avis et progenitoribus suis defunctis
dicata; et in unoquoque eorum, omnes qui eiusmodi familiae sunt, bis
in anno congregantur, ut praefatis suis progenitoribus solemnia sacrificia
faciant magno coeremoniarum apparatu, et in altari multis candelis, flo­
ribus et odoribus adornato, imaginem, sive effigiem parentis, vel avi defun­
cti collocant, in quo sacrificio invenitur et qui facit sacerdotis officium et
ministri illius, offeruntque carnes, vinum, candelas, odoramenta, capita
caprarum etc. Hoc autem sacrificium ex communi illarum gentium inten­
tione, dirigitur, ut praefatis eorum progenitoribus gratias reddant, honorem
et reverentiam exhibeant ob beneficia ab eis accepta et ob illa, quae ab eis
accipere sperant: unde ante altare prostrati deprecationes multas faciunt,
postulantes sanitatem, longam vitam, abundantiam fructuum, filiorum
multiplicationem, prosperitatem magnam, et ut ab omnibus adversita­
tibus liberentur: quod quidem sacrificium in domibus suis et in sepulchris
mortuorum etiam fit, minore tamen solemnitate. Quaeritur, utrum chri­
stiani ficte et exterius tantum, ut supra dictum est, possint assistere huius­
modi sacrificio, vel exercere aliquod ministerium in illo cum infidelibus
commixti, sive in templo, sive in domo, vel sepulchro, publice, vel privatim, vel quonam modo hoc poterit permitti christianis illis; ne si omnino
prohibeantur hoc facere, fidem perdant, vel ut melius dicam, avertant se
ab actionibus exterioribus Christianorum.

ιό

Curia Romana

Censuerunt, christianis chincnsibus nullatenus licere, ficte, vel exterius
assistere sacrificiis, in honorem progenitorum, neque eorum deprecatio­
nibus, aut quibuscumque ritibus superstitiosis gentilium erga ipsos; multo
minus licere circa praefata ministerium aliquod exercere.
Decimo. Chinenses Christiani asseverant, quod in oblationibus supradictis solummodo intendunt, progenitoribus suis defunctis illam exhibere
reverentiam et illa offerre ac si iisdem viventibus exhiberentur, et in memo­
riam tantum ac reverentiam progeniturae et generationis; et si illi vivi
extitissent, eadem illis praesentarent, ut illis oblatis vescerentur, vel susten­
tarentur, et ea offerunt absque alia intentione, vel rogat i varum spe, cum
sciant illos mortuos esse, eonimque animas in inferno sepultas. Quaeritur,
utrum, si haec inter christianos tantummodo fierent absque alio gentilium
consortio, in templis, domibus, vel sepulchris, ponendo et collocando ali­
quam crucem in altari praefatorum defunctorum, dirigendo ad illam suam
intentionem, ita tamen, quod progenitorum imagini nihil tribuant, nisi
honorem et reverentiam filialem, quam (si vivi extitissent) illis comestibi­
libus et odoriferis rebus exhiberent, ut sic populo satisfaciant. Unde quae­
ritur, utrum hoc pro nunc, ut inconvenientia evitentur, tolerari possit.
Censuerunt, consequenter ad ea quae superius dicta fuerunt, praemissa
non posse slavari sive per appositionem crucis, sive propter absentiam
gentilium, sive per intentionem, actus de se illicitos et superstitiosos ad
cultum veri Dei, dirigentem.
Undecimo. Ad memoriam progenitorum suorum conservandam utuntur
chinenses quibusdam tabellis, in quibus nomina suorum defunctorum
scripta sunt, quas vocant esse animarum sedes, existimantes animas defunc­
torum venisse et assistere in illis tabellis ad recipiendum sacrificia et obla­
tiones, et praefatae tabellae sunt collocatae in propriis altaribus cum rosis,
candelis lampadibus et odoramentis, et coram ipsis tabellis, genuflexiones,
orationes et deprecationes faciunt, expectantque auxilium ab illis defunctis
concedendum in suis necessitatibus et laboribus. Quaeritur, an christianis
licitum sit, omnibus gentilitiis superstitionibus et erroribus postpositis,
uti pro nunc praefatis tabellis, illasque inter Domini, Sanctorumque ima­
gines, et in eodem altari collocatas habere, vel in alio separato cum ornatu
supradicto ad hoc, ut gentilibus satisfaciant; vel possint facere supradictas
deprecationes et sacrificia cum intentione supradicta.
Censuerunt, omnino non licere habere illas tabellas in vero et proprio
altari maioribus dicato, multo minus deprecationes et sacrificia eis offerre,
licet occulta et ficta intentione.
Duodecimo. Quando in illo Regno aliquis mori contingat, sive Christia­
nus sit, sive gentilis, pro inviolabili more habetur, in domo defuncti quod­
dam altare praeparare, in eodemque imaginem defuncti, seu tabellam supradictam collocare cum ornatu odorum, florum et candelarum, retroque
cadaver feretro inclusum ponere: omnes autem, qui ad condolendum
domus illas ingrediuntur, coram praeparato altari et defuncti imagine,
ter, vel quater genuflectunt, humi sese prostrantes, capitibus usque ad
terram demissis, aliquas secum candelas asportantes et odoramenta, ut in

S. C. de Propaganda Fide

17

praeparato illo altari, coram defuncti imagine consummentur et combu­
rantur. Quaeritur, utrum licitum sit christianis et praecipue ministris sancti
Evangelii, attento mutuo benevolentiae signo et amoris, supradicta facere,
maxime quando defuncti sunt ex nobilioribus populi.
Censuerunt, posito quod mensa parata sit quaedam tabula, non autem
verum et proprium altare, si coetera continentur intra limites obsequii
civilis et politici esse toleranda.
Tertiodechno. Quaeritur, utrum catechumenis paratis iam ad baptismum
suscipiendum, debeamus ministri declarare, et aperte, et in singulari docere,
esse illicita sacrificia et omnia supradicta, quamvis ex hoc sequantur incon­
venientia, scilicet, desistere a susceptione baptismatis, persequutiones,
mors, vel exilium ministrorum evangelicorum.
Censuerunt, ministros evangclicos teneri docere, sacrificia omnia, prae­
terquam soli Deo, esse illicita, cultum daemonum et idolorum esse relin­
quendum, et quaecumque huiusmodi cultum concernunt esse falsa et
Christianae fidei repugnantia. Ad singularia vero descendendum prout in
catechumenis ingenii promptitudo aut ruditas exiget, aliisque circumstan­
tiis, consuetudinibus, ac periculis perspectis.
Quartodecimo. Chinarum sermone haec vox (King) idem est quod Sanc­
tus, Sancta, Sanctum; et in libris doctrinae Christianae a quibusdam sancti
Evangelii ministris praelo mandatis reperitur ista vox (King) ad nominan­
dam Sanctissimam Trinitatem, Christum Dominum, Beatam Mariam et
coeteros Sanctos. Quaeritur, utrum quando in praefatis libris sese offert
occasio, ut nominetur magister Chinarum Κύηι-fü-ciû vocatus, vel manda­
tum Regis Chinarum, vel coeteri Reges, qui communiter in illo Regno ut
sancti reputantur, cum sint infideles et idololatrae, possimus ne, et sit lici­
tum nobis Christi ministris nominare supradictos hoc homine (King).
Censuerunt, non posse aliquid firmari circa vocem hanc, eiusve usum
nisi praehabita cognitione idiomatis, eiusque verae et propriae significa­
tionis: coeterum si eadem vox in Regno Chinarum habet latitudinem, posse
ministros ea uti; si vero restringatur ad significandam veram et perfectam
sanctitatem, nullatenus posse.
Quintodecimo. In multis templis idolorum illius Regni invenitur una
tabula deaurata et collocata super unam mensam, vel altare, et omnibus
ornamentis candelarum, rosarum, odoramentorum munita et ornata, qua
in tabula scriptae sunt litterae, vel characteres sequentes: Hoarn ty van ni
y van vdn ni y. hoc est: vivat Rex Chinarum ad multa annorum millia; et
ante praefatam tabulam mos est inter illos idololatras sacrificare bis, vel
ter in anno et facere genuflexiones in honorem et reverentiam illius. Quae­
ritur si ministri Christi Domini possimus in nostris ecclesiis collocare huius­
modi altare cum tabula et circumstantiis praedictis, et hoc ante altare, ubi
sacerdotes Dei sacrificant oblationem immaculatam.
Censuerunt, exclusis sacrificiis et altari vere et proprie dicto, coetera
quae redolent tantummodo cultum civilem, aut possunt ad illum reduci,
permitti posse.
Sextodecimo quaeritur; si in illo Regno licebit christianis orare et sacri-

Vt>l. vn.

2

18

Curia Romana

fictum facere Domino Deo nostro pro suis defunctis, qui in sua infide­
litate ab hac vita discedunt.
Censuerunt, si vere in sua infidelitate decedunt, omnino non licere.
Decimoseptimo. Si tenemur praedicatores Evangelii praedicare in illo
Regno Christum Crucifixum et ostendere eius sanctissimam imaginem,
maxime in ecclesiis nostris. Causa huius dubitationis est, quod gentiles
scandalizantur ex tali praedicatione et ostensione, et iudicant maximam
esse stultitiam.
Censuerunt, nulla prudentia, aut praetextu differendam esse doctrinam
Passionis Christi post Baptismum, sed omnino praemittendam: ad actualem
vero praedicationem Christi Crucifixi licet non teneantur ministri evangelici in singulis concionibus, sed ad proponendum Verbum Dei, ac divina
mysteria prudenter et opportune, et ad illa pro catechumenorum captu
explicanda, non tamen a sermonibus Passionis Domini nostri abstinere
tenentur ea ratione, quod gentiles inde scandalum sumant, aut stultitiam
putent.
Censuerunt etiam conveniens esse ut in ecclesiis imagines habeantur
Christi Crucifixi et ideo curandum, ut quoad opportune fieri potest expo­
nantur.
DECRETUM
SACRAE CONGREGATIONIS DE PROPAGANDA FIDE HABITAE DIE I2SÈPTEMBR. 1645.

Referente Eminentissimo D. Cardinali Ginetto, suprasccipta quaesita
una cum responsis et resolutionibus congregationis theologorum ad eorumdem quaesitorum examen specialiter institutae, Sacra Congregatio Eminentissimorum DD. Cardinalium de Propaganda Fide, praefata responsa et
resolutiones approbavit, et eadem Congregatione supplicante, Sanctissi­
mus Dominus Noster ad conservandam uniformitatem in praedicatione,
eiusque praxi, omnibus et singulis missionariis cuiuscumque Ordinis,
Religionis et Instituti, etiam Societatis lesu, in Regnis Sinarum, aut Chinae
pro tempore existentibus, vel extituris, sub poena excommunicationis
latae sententiae, Sanctitati Suae et Sanctae Sedi Apostolicae specialiter
reservatae, districte praecipiendo mandavit, quatenus praefata responsa et
resolutiones diligenter observent, illisque in praxi utantur, ac ab aliis, ad
quos pertinebit, observari et practicari faciant, donec Sanctitas Sua, vel
Sancta Sedes Apostolica aliud ordinaverit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 114].

4460.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 5 maii 1654.
Referente Emo Praefecto libellum supplicem porrectum pro parte missionariorum Ordinis Praedicatorum Galliae ad Indos petentium: An in
exercendo munia parochialia possint etiam censuras fulminare pro correc­
tione et poena delinquentium; placuit Emis PP. respondere: Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 120].

5. C. de Propaganda Pide

'9

4461.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), u ian. 1656.
S. C. declaravit: Nullo modo imposterum licere, pro bono religionis
catholicae et ad tollendas inter missionarios dissensiones et litigia, in locis,
in quibus existunt missionarii apostolici unius Ordinis, novam Missionem
aliorum religiosorum, etiam Societatis lesu, fundare, vel illam sub quovis
praetextu aut auctoritate exercere absque expressa licentia eiusdem S. Con­
gregationis, sub poena privationis officii, privilegii et facultatis ipso facto
incurrenda, non obstantibus quibuscumque in contrarium facientibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 125].

4462.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 febr. 1658.
Nolle relazioni portate da un frate laico carmelitano scalzo delle mis­
sioni di quella Religione in Persia ed in Soria si dice che usano quei popoli.
quando sono infermi, chiamare i Padri perché li benedicano e gli leggano
1’evangelo dei quale sono molto divoti; e perché di questi buona parte sono
fanciulli e fuor di speranza di vita, hanno introdotto di battezzarli segretamente senza che i Padri se ne accorgano, e mandarli in paradiso; e 1’istesso
fanno anche quando vanno in giro per i villaggi, asserendo essersene in
questa maniera battezzati parecchie migliaia. Ho avuto qualche dubbio se
convenga di farsi, e particolarmente per quelli che talora guariscono e si
fanno poi adulti.
R. Responderunt aliqui ex Emis ex S. C. S. Officii hoc dubium fuisse
alias examinatum, et pro parte affirmativa resolutum, quod posset permitti.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 131].

4463.
S. C. de Prop. Fide,
instr, (ad Vic. Ap. Societ. Mission, ad Exteros), a. 1O59.
Hoc in primis curandum vobis est, ut inter plurimos magno studio
perquiratis ac secernatis viros aetate ac corporis valetudine sustinendis
laboribus idoneos; tum vero, quod pluris est, non mediocri charitate ac
prudentia insignitos; quas virtutes, non aliorum iudicium et coniectura,
sed diuturnus rerum usus et experientia aliis in muneribus cum laude
peractis probaverit; qui secretorum sint capaces tenacesque custodes, qui
gravitate morum, comitate, mansuetudine, humilitate, patientia et omni
virtutum exemplo, Christianae fidei, quam ore profitentur, opere adstipulentur; qui denique ad Evangelicae charitatis normam efformati, aliorum

20

Curia Romana

sese ingenio ac moribus accommodantes, ncc sociis quibuscum vixerint
graves, nec exteris invisi ingratique reddantur, sed cum Apostolo fiant
omnia omnibus.
Nolite ullo pacto molesti esse populo ob temporalia, memoresque estote
paupertatis Apostolorum, quorum manus subministraverunt necessaria
sibi et iis qui secum erant. Ut multo magis vos illorum aemuli et imitatores,
victu et vestito contenti, abstineatis ab omni turpi questu, exigendis elee­
mosynis, corradendis pecuniis, donis atque muneribus; et si quid etiam
renuentibus obtrudant, ipsis qui dedere inspectantibus, dispergite paupe­
ribus, scientes nihil magis populis admirandum videri, eorumque oculos
convertere, quam rerum temporalium despicientiam et Evangel icam pauper­
tatem quae supra humana et terrena omnia sese extollens, thesaurizat in
caelo... Nullum studium ponite, nullaque ratione suadete illis populis ut
ritus suos, consuetudines et mores mutent, modo non sint apertissime
Religioni et bonis moribus contraria. Quid enim absurdius quam Galliam,
Hispaniam, aut Italiam, aut aliam Europae partem in Sinas invehere? Non
haec, sed fidem importate, quae nullius gentis ritus et consuetudines, modo
prava non sint, aut respuit aut laedit, imo vero sarta tecta esse vult.
Et quoniam ea pene est hominum natura, ut sua, et maxime ipsas suas
nationes, caeteris et existimatione et amore praeferant, nulla odii et aliena­
tionis causa potentior existit, quam patriarum consuetudinum immutatio,
earum maxime quibus homines ab omni patrum memoria assuevere, prae­
sertim si, abrogatarum loco, mores tuae nationis substituas et inferas.
Itaque nunquam usus illarum gentium cum usibus europaeorujn conferte,
quinimo vos illis magna diligentia assuescite.
Admiramini et laudate ea quae laudem merentur; quae vero laudis
expertia sunt, ut non sunt praeconiis, assentatorum more, extollenda ita
prudentiae vestrae erit de his aut iudicium non ferre, aut certe non temere
et ultro damnare; quae vero prava extiterint, nutibus magis et silentio
quam verbis proscindenda, opportunitate nimirum captata qua, dispositis
animis ad veritatem capessendam, sensim sine sensu evellantur... Si quis
regum, principum magistratuum, potentiumque, inspirante Deo, benevo­
lam in vos mentem ostendat aut benignam erga Christianam Religionem
propensionem exhibeat, grati estote; sed ad cavendam invidiam, nolite
poscere privilegia, exemptiones, insueta tribunalia; eorum vero iurisdictionem nullo modo imminuite. Si quod obtinueritis quod ncc odiosum sit,
et in augmentum Religionis cedat, id non iurc suo impetratum esse iactitate, sed ex mera Principum benignitate profectum; et hoc omnino fugite
ut sibi, rebusque suis, vel minimum a vobis timeant; quare suspicionum
omnium vel ipsas umbras evitandas esse arbitrandum est.
Tam longe semper abeste a rebus politicis negotiisque Status, ut civi­
lium rerum administrationem, nequidem rogati et enixis precibus fatigati,
suscipiatis: quam semper rem Sacra haec Congregatio, et serio, ut districte
prohibuit et porro prohibebit. Quare vobis et vestris idipsum est diligen­
tissime cavendum; et hoc vobis certissime persuasum sit rem S. C. molestis­
simam facturum eum quicumque se rebus huiusmodi ingesserit, aut etiam

S. C. de Propaganda Fide

21

immisceri se siverit; neque id modo, cum res cedit in detrimentum Reli­
gionis et in distractionem Missionariorum, verum etiam tum quoque cum
certissima spes affulget inde Religionem augendi, et fidem longe lateque
propagandi.
Neque vobis, hac in parte, quidquam suffragabitur aliorum licet religio­
sorum hominum exemplar, quod fortasse in excusationem vestram addu­
xeritis: vos e contra illis exemplo praeite, ut ex vobis et illi et populi
S. Sedis mentem ediscant. Verbum enim Dei non his artibus, sed caritate,
rerum humanarum contemptu, modestia, frugalitate victus, patientia et
oratione, aliisque virorum apostolicorum virtutibus disseminandum est.
Imo vero data opera curate ut intelligant omnes, quam longe absint a S. Con­
gregationis mente similia, et quam districte et serio suis Missionariis pro­
hibeat, quove stomacho excipiantur, si quae huiusmodi ex missionariorum
relationibus advenerint.
Itaque noverint atque depraedicent vos ac vestros a similibus plurimum
abhorrere nihilque praeter spiritualia animarumque salutem intendere;
vestrosque labores, desideria et mentem, ad celestia dumtaxat, omnibus
aliis exclusis, directam esse.
Quod si quem ex vestris in absurditatem eiusmodi prolabi senseritis,
nulla interposita mora, ex missionibus dimittite atque expellite; nihil enim
in vestram perniciem aptius, et ad Dei causam, quam prae manibus habetis,
doctrina excogitari potest.
Si tamen Principes consilia quandoque vestra exquisierint. nonnisi
multoties rogati, et prohibitionem hanc nostram causati, dabitis ea quae
fidelia sunt et iusta, acternitatemque sapientia; mox vero curiam aulamque
relinquite et in dioeceses vestras discedite, functionibus sacris vacaturi;
et potius quam illic remaneatis fingite omnimodam rerum politicarum
insipientiam et civilis administrationis ineptitudinem, ut, bona ipsorum
venia, quam ocissime egrediamini ex loco periculis pleno.
Populis vero praedicate obedientiam erga Principes, etiam discolos,
pro quorum prosperitate et salute, tam privatim quam palam, Deum ex
animo orate, iliorumque actiones, etiam persequentium, nolite carpere,
nec severitatem arguite, nec quidquam in eis reprehendite; sed in patientia
et in silentio tempus consolationis a Domino praestolamini.
Factiones ullas in eorum regionibus, sive Hispanorum, sive Gallorum,
sive 'Furcarum, sive Persarum similiumvc, nolite ullo pacto seminare;
imo vero omnes huiusmodi contentiones, quantum in vobis est, radicitus
tollite.
Quod si quis vestrorum missionariorum haec monitus, non tamen a simi­
libus abstinuerit, nulla interposita mora, in Europam dimittite, ne sua impru­
dentia negotia Religionis tanti momenti in periculum adducat... In praedi­
catione verbi Dei et in administratione Sacramentorum, nolite ullam tumultus
et rebellionis suspicionem creare ex concionis et coetuum frequentia;
sed hoc curate diligenter ut christiani, ad sacra vobiscum facienda, conve­
niant magna cum modestia, nec in eorum conventibus quidquam nisi sa­
crum pertractari sinitote et omnino prohibete ne de rebus ad publicam rem

22

Curia Romana

spectantibus illa occasione agatur... Nec vos, nec vestri, ullius lateri conti­
nenter adhaereatis, aut ita obnoxii sitis cuiquam, maxime ex potentioribus,
ut illi uni, non toti provinciae, subservire videamini; quare, nolite vos sinere
nimiis, sed insidiosis beneficiis devinciri quae non modo communi bono
officiant, sed etiam libertatem loquendi et vitia ipsius benefactoris repre­
hendi impediant.
Scholas ubique summa cura et diligentia erigite, et juventutem illarum
regionum gratis docete linguam latinam ct doctrinam Christianam vernaculo
idiomate, et conemini quoque ut nullus catholicus tradat filios infidelibus
erudiendos, sed vobis vestrisque.
Clerum missionariosque optimos et semper habetote, et tales conservate
omni cura ct sollicitudine; eorum vero cuique suum munus in provincia
adsignate, ct vineam suis limitibus distinctam in qua laborandum est.
Extra hanc nequaquam licitum sit cuiquam egredi absque vestra in scriptis
obtenta facultate quae quidem haud facile concedenda est, nisi legitima
et urgentissima causa impellat; tunc vero praescripto brevissimo tempore,
alteroque subrogato qui absentis defectum suppleat. lam vero si missionarius quispiam in alienam provinciam ingressus nolit legitimum ordinem
servare, primo quidem corripite hominem, ut, si resipuerit, fratrem lucre­
mini; si vero in sua stultitia perseveraverit, tunc fugiant ii quorum ius
laeditur cum huiusmodi contendere, sed cedentes iure suo, certiores vos
reddant eorum quae acciderint omnium. In Europam nolite quemquam
amandare nisi pura puta necessitas et urgentissimae causae non modo
id suaserint sed pene invitos coegerint. Causae porro esse possunt: mala
hominis vita, scandalosi mores, perversa doctrina, ingenium turbidum,
rixosum et aliorum impatiens, et maxime negotiis saecularibus politicis
et temporalibus sese immiscens, aut demum, si necessitas poscat, S. Cong.
fieri certiorem de summa rerum, et totius .Missionis omniumque provin­
ciarum statu.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. T, n. 135].

4464.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 22 febr. 1660.
Iniungatur Archiepiscopo (Sophiae) ut in ecclesiis amplioribus omnino
faciat construere confessionalia stabilia et non amovibilia pro confessio­
nibus excipiendis: ubi vero ecclesiae sunt angustiores, sive in ipsis, sive
extra, cum frequentior est populus, excipiantur, prohibeat omnino sub
gravioribus poenis nc fiat absque aliqua tabula amovibili, saltem inter­
media, cum parva crate inter confessarium et poenitentem, praesertim
pro mulieribus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 138].

5. C. de Propaganda Fide

23

4465.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 23 febr. 1660.
In Sofia (Bulgaria) non si tiene fonte battesimalc, ma battezzano coll’acqua bencdetta comune: e perche non puô praticarsi di tenervi il Fonte
per non csservi chiesa, ma celebrarsi in una casa privata, dondc bisogna
talora per cagione dei turchi levar via in fretta i quadri e l’altare, perché
non sia riconosciuta per chiesa, si potria ordinare che conservassero almeno
in un vaso amovibilc l’acqua del Battesimo benedetta nel Sabato Santo.
R. Ubi Fons non permittitur, asservetur in aliquo vase decentiori et
amovibili aqua Baptismatis rite benedicta.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 139].

4466.
S. C. de Prop. Fide, declar. 8 apr. 1661.

I

I. An declaratio de non satisfaciendo muneri per iuramentum1 iniuncto,
nisi illud expleatur ad praescriptum Sedis Apostolicae, censeatur dero­
gare Bullis fundationum Collegiorum, in quibus plerisque innuitur modus,
quo alumnis servire licet.
R. Sanctissimo D. N. mens nullatenus est Collegiorum alumnos a
propriis uniuscuiusque Collegii institutis retrahere, quinimo ad eorumdem
observantiam ipsos adigere, praefixis terminis, ne ab instituto, mediisque
praescriptis ad finem fundationis assequendum quovis colore divertant;
quoties igitur alumni ad praescriptum Bullarum pro suis Collegiis editamm inservient, ad praescriptum Sedis Apostolicae inservire censebuntur.
II. An prohibitio de non assumendo habitum Regularem deroget iis
Bullis fundationum in quibus id expresse permittitur.
R. Quidquid de seipsis statuant Collegiorum Pontificiorum alumni,
subordinatum semper esse debet eorum fini principali, spiritualis scilicet
earum Provinciarum salutis, quibus, ex vi instituti, sunt simpliciter et
omnino obstricti, nec alio sensu Pontifices Religionem ingredi permiserunt,
alias enim suummet evertissent principium; quoniam vero idipsum, prout
experimento compertum est, in universali Nationum bono aliquando qui­
dem expedit aliquando vero non, iuxta temporum, locorum et personarum
circumstantias, non vetat Breve quominus Regulares fiant, sed Sedis Aposto­
licae iudicio reservat, quando id congruat, nec ne. Excipiuntur tamen ab
hac regula Ordo S. Basilii pro Collegio Graecorum, et S. Antonii pro Col­
legio Maronitarum, iuxta peculiare iuramentum ab Urbano λ’ΙΙΙ alumnis
eorumdem praescriptum, cum unusquisque ex iis Collegiis possit absque
licentia in cos Ordines adseribi intra terminos carum Provinciarum ac
loconim, ad quae redire tenentur.
1 Cf. N. 237, 4430, 4458.

Curia Romana
III. Utrum Sanctitatis Suae mentis sit, alumnis ingressum in Reli­
gionem prohibere, etiamsi de patrum spiritualium consilio eorum saluti
maxime conducere censeatur.
R. Dictum est Breve non vetare Alumnis quominus Regulares fiant,
sed Sedis Apostolicae iudicio reservare rationes ac momenta expendere,
quando congruere censendum sit, nec ne, inter quas ea profecto potissima
est, an scilicet publicum bonum peculiari bono alumni, iis in circumstan­
tiis praeferri debeat; ea nimirum ratione, qua aliquibus Ordinibus conces­
sum est, ne eorum religiosis etiam ad arctiorem transire liceat sine pro­
priorum Superiorum licentia.
IV. Supplicatur pro aliqua declaratione circa perpetuam sublectionem
alumnorum S. Sedi, etiam postquam, obtenta licentia, fuerint aliquam
Religionem ingressi, quia alioquin aegre a superioribus excipientur.
R. Vinculi continuatio applicandi seipsos in auxilium animarum, etiamsi
cum Apostolicae Sedis licentia, aut post triennium sine dicta licentia,
Religionem fuerint ingressi, reperitur expressa in Formula luramenti
edita iussu sa. me. Urbani VI11 quod ab eo tempore semper ab alumnis
praestitum est, neque idcirco Religionum superiores abstinuerunt ab
iisdem admittendis, vel ex eo praecipue, quod uno aut duobus exceptis,
nullus fere sit hodie Regularium Ordo, in quo munus huiusmodi iuvandi
animas, cui sese addixerunt, explere non possint; quod si alumni Reli­
gionem aliquam ingredi voluerint, quae huic muneri minime vacet, vel,
quantumvis vacaverit, aut munia in fundatione Collegii praescripta in ea
exercere, aut Nationibus, quibus se devoverunt prodesse non concedatur,
aequum prorsus erit ut ab ea excludantur.
V. An alumni, qui, licentia obtenta, Religionem ingressi fuerint, et
de eorum superiorum mandato vigore privilegiorum Ordinis in Missio­
nibus laboraverint, censendi sint ad praescriptum Sedis Apostolicae inservire.
R. Affirmative, si ad praescriptum fundationis Collegii, in quo fuerunt
educati, id praestiterint.
VI. Cum omnium, aut saltem aliquorum Collegiorum instituto minime
repugnet, quod eorum alumni ad Episcopatus, aliasque dignitates, quae
statum perpetuum habent annexum, assumantur; supplicatur pro aliqua
declaratione super prohibitione eisdem facta, ne statum perpetuum sibi
eligant.
R. Status quicumquc licet perpetui, qui instituto, et fundationi proprii
Collegii non adversentur, vel saltem illud non impediant, minime prohi­
bentur; ubi autem experientia docuit, modum aliquem, aut limitationem
esse apponendam, expressa sunt tam in iuramento san. mem. Urbani VIII
quam in Brevi Sanctissimi, iisque omnino parere debent.
VII. Utrum alumni teneantur ex vi iuramenti singulis annis S. Sedi
scribere, ac de ipsis, suoque statu rationem reddere, etiam postquam ad
aliquam dignitatem ecclesiasticam, seu Episcopatum fuerint assumpti.
R. Cum ebligatio impendendi operam, quoad vixerint, saluti animarum,
ac fidei cath< >icae propagandae alumnis semper inhaereat ex vi Instituti,
cui sc iuramento devoverunt, in quocumque statu reperiantur, consequens

.S'. C. de Propaganda P'ide

25

est, ut in quolibet statu Sedem Apostolicam de laboribus in huiusmodi
munia impensis, et qualiter instituto, quod professi sunt, satisfecerint,
edocere teneantur. Quia vero Episcopi idipsum praestant, dum relationem
suarum dioecesum statuto tempore ad S. Sedem transmittunt, indulget
S. Congregatio, ut, cum id praestiterint, praefato iuramento, quoad hanc
partem, satisfacere censeantur, etiamsi quotannis scribere praetermittant.
VIII. An ii, qui de S. Sedis licentia ad statum Regularem transierunt,
teneantur quotannis per epistolas eamdem de se, suoque statu ac laboribus
quibus incumbunt, per seipsos monere, an vero sufficiat, ut id a superio­
ribus Ordinum praestetur.
R. Tenentur per seipsos.
IX. An teneantur alumni quotannis ad Sedem Apostolicam scribere,
ubi ob graves persecutiones hostium fidei, interdictamque quamlibet cum
hac S. Sede communicationem, idipsum praestare nequeunt, nisi cum
magno vitae, fortunarumque non modo sui, verum etiam hospitum, penes
quos degunt, aliorumque catholicorum discrimine.
R. Consulant conscientiae suae, an, et quando metus, et periculum
tale sit, ut ab iuramenti observantia sufficienter excuset; admonentur
tamen, ne tam facile cuivis difficultati acquiescant, cum saepius id tuto
praestari possit, si prudens cautio adhibeatur.
X. An alumni, qui ter, vel quater literas Sedis Apostolicae Xunciis
transmiserunt, nullo ab eis reportato responso, suae obligationi iuxta men­
tem Brevis censeantur satisfecisse.
R. Ipsorum conscientia hac in re oneratur, cum scilicet teneantur eam
moralem diligentiam adhibere, quam adhiberet qui vere vellet literas a se
conscriptas ad Sedem Apostolicam pervenire.
XI. An Alumni qui in Missione reperiuntur, satisfaciant obligationi
scribendi ad Sedem Apostolicam, si id praestent per literas Praefectorum.
R. Negative; quod si, ut supra dictum est idipsum sine magno discri­
mine per seipsos explere nequeunt, tunc saltem per Praefectos proprium
defectum supplere curent.
XII. Quoniam in iuramento, quod hactenus praestiterunt alumni,
nulla adest prohibitio ingrediendi Religionem post elapsum triennium,
aut obligatio scribendi quotannis ad Sedem Apostolicam, quae modo de
novo iniunguntur, nec eas alumni ullo pacto praeviderunt, quaeritur, an
ii qui semel iuramentum iuxta formam hactenus observatam emiserunt,
aut qui licet, non emiserint, nihil tale suspicantes, ad Collegia se contu­
lerunt, cogendi sint ad novum iuramentuin praestandum, vel ad eorum
observantiam. Idemque quaeritur circa perpetuitatem servitii, quae licet
ex formula prioris iuramenti possit colligi, nihilominus bona fide secuti
sunt opinionem, quae in contrarium invaluerat, nulla habita notitia Decreti
Innoccntii idipsum expresse declarantis.1
R. Alumnos qui, antequam Breve Sanctissimi prodierit, iuramentum
hactenus senatum emiserunt. Sanctitas Sua nec ad novum iuramentum
' Cf. N. 4458.

26

Curia Romana

praestandum, nec ad eius in praemissis observantiam compellit; quod etiam
ex benignitate extendit ad perpetuitatem iuramenti, si bona fide ita existi­
maverint, sed hortatur in Domino, ut nihilominus singula contenta in
hoc ultimo Brevi Suae Sanctitatis adamussim observent; ii vero, qui ante
promulgationem Brevis non iurarunt, licet bona fide, et cum ignorantia
eiusdem ad Collegia se transtulerint, iuxta novam formam in praefato
Brevi contentam omnino iurare tenentur.
XIII. An alumni ad perpetuum S. Sedis servitium adstricti censeantur,
licet ipsis ab eadem certum, et stabile non decernatur stipendium ad suimel
substentationem.
R. S. Sedis senilium quantum ad alumnos pertinet, non ad ipsius
Sedis commodum, sed ad Nationum, quibus sponte suam operam devo­
verunt, salutem dirigitur, eique ex vi instituti, quod professi sunt, educa­
tionis, atque instmetionis, ac demum iuramenti, non iure stipendii, te­
nentur quoad vixerint; nec eis ullo pacto licet alteri statui ab huiusmodi
Instituto alieno sese addicere, quotiescumque intra proprii Instituti lati­
tudinem, sive ex proprio, sive ex alieno congrue vivere poterunt; si vero
status licet perpetuus ab Instituto alienus non sit, eum amplecti minime
prohibentur, salva tamen quoad statum Regularem modificatione superius
expressa. Quod si necessitate vivendi ad statum aliquem, S. Sede incon­
sulta, capessendum adigantur, in quo vel ratione Nationis, cui sese addi­
xerunt, vel ratione ipsius muneris, propriae obligationi satisfacere non
valuerint; vel, etiamsi id concedatur, illi tamen absque S. Sedis licentia
sese addicere nequibant, declarat S. Congregatio illi statui nequaquam
addici potuisse, nisi revocabiliter: sibique facultatem reservat eosdem
(si status id patiatur) ab eo quandocumque revocandi, necessario tamen
illis assignato stipendio pro eorum congrua substentatione, si alia ratione
eorum necessitati consultum non esset, iniungens idcirco iisdem sub poena
periurii, ut illico S. Congregationem de statu suscepto edocere non prae­
termittant.
XIV. An censeantur a iuramento absoluti alumni, qui c Collegio dimissi
fuerint tamquam discoli, vel inhabiles, vel ex mala valetudine, cum ex iisdem
rationibus illud explere non valeant.
R. Consulant singuli S. Congregationem, quae perpensis causis inhabilitatis uniuscuiusque, ac muniis, quibus aliquo modo vacare possunt, vel
eos diriget, vel dispensabit. Nullus autem in posterum e Collegiis, quae in
Italia sunt, quovis titulo aut colore eiiciatur absque licentia in scriptis Eminentissimi Protectoris, extra Italiam vero Sedis Apostolicae Nuncii.
XV. An § Praeterea si contingat ubi declaratur, dimissos, vel sua sponte
discedentes ante completa studia, aut Ordines susceptos, a iuramento
absolutos non censeri, et § Insuper declaramus, in quo excluditur tacitus
consensus circa eos qui ad Religionem legitime admittuntur, respiciant
tantummodo alumnos futuros, an vero extendantur etiam ad praeteritos.
R. Respiciunt utrosque, perpetuitas tamen intelligitur iuxta dicta in
praecedentibus.
XVI. Cum plures ex alumnis non tam ex proprio defectu, quam ex

•S. C. de Propaganda Fide

27

carentia institutionis sese inhabiles ad salutem animarum promovendam
agnoscant, eo quod in Collegiis, in quibus enutriti fuerunt, vel linguarum
peritiam vel controversias, aut concionandi artem minime fuerint edocti,
nec demum in iis, quae ad praxim spectant curae animarum exerciti
fuerint, supplicatur pro aliqua declaratione.
R. Cum in salute animarum procuranda plura sint munia, ac officia
pro diversis operariorum talentis, ac habilitate, ad Sacram Congregationem
pertinet singulorum expendere capacitatem, et de eorum obligatione judi­
cium ferre.
XX II. An Praefecti Missionum teneantur monere S. Congregationem,
nedum de alumnis praesentibus, verum etiam de praeteritis, et de iis qui
erunt deinceps.
R. Tenentur de omnibus.
XVIII. An obligatio imposita Praefectis diligenter perquirendi nomina,
ac status eorum, qui ad eam Missionem pertinent, eorumque notulam
S. Congregationi transmittendi, extendatur ad Procuratores Missionum.
R. Sanctitas Sua Procuratoribus id non praecipit, sed ad ipsum prae­
standum hortatur.
XIX. Cum in Brevi iniungatur Rectoribus ut exhibeant nomina eorum,
qui e Collegiis discedunt, quaeritur quando eam exhibere teneantur.
R. Eam omnino exhibeant antequam alumni discedant, et, si Collegia
fuerint in Urbe, ultra notulam, eosdem alumnos ad Secretarium de Propa­
ganda Fide transmittant, vel ad Sedis Apostolicae Nuncios, si ibi Collegia
fuerint ubi Nuncii degunt; eorum vero qui ad Collegia admittuntur, trans­
mittant notulam statim ac pervenerint.
XX. Cum in Decreto iussu Urbani ΧΊΙΙ edito praescribatur aetas 14 an­
norum ad juramentum praestandum, 1 quaeritur, an si quis eam aetatem
expleverit antequam effluxerint sex menses a die ingressus in pluribus
fundationibus concessi ante iuramentum, sit expectandum donec sex menses
expleantur.
R. Servetur Decretum Urbani.
XXI. Utrum prohibitio interpretandi Breve et iuramentum, exten­
datur etiam ad interpretationes privatas, et ut dici solet, inter domesticos
parietes.
R. Interdicitur quaelibet interpretatio, quae tradatur aut usurpetur
tamquam sufficiens ad securitatem conscientiae, cum ad hanc consequendam
debeat unusquisque in dubiis emergentibus S. Sedem consulere, ab eaque,
ut in Brevi cautum est, responsum in scriptis expectare, adeo ut quantum­
vis circumferantur responsa S. Sedis nomine, aut per quemlibet, cuiusvis
dignitatis extiterit, asseratur interpretationem aliquam a S. Sede promanasse, eidem acquiescere non liceat, nisi de eadem legitimis documentis
constiterit. Quamobrem ubi in ipsamet iuramenti formula, aut alibi dicitur
illud ab alumnis iuxta superiorum explicationem recipi, ac observatum
iri, non aliter quam in praesenti decreto, ac declaratione disponitur, est
' Cf. N. 4430.

28

Curia Romana

intelligendum; quod si casus necessitatis urgeat, ita ut S. Sedis responsio
expectari nullatenus possit, caveant ab aliquo actu irretractabili, eamdemque S. Sedis mentem quamprimum exquirere teneantur.
Quae praedictorum Eminentissimorum responsa ad se relata Sanctis­
simus D. N. in omnibus approbavit, ac sua auctoritate firmata esse voluit,
et in eodem loco ubi Breve expositum habetur, affigi mandavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 144].

4467.
S. C. de Prop. Fide, 18 dec. 1662.
De conferentiis et publicis congressibus seu disputationibus missionariorum cum haereticis monetur Generalis (Capuccin.) ut omnino prohi­
beat, cum S. Sedes plurimis experimentis edocta semper eas prohibuerit;
quo vero ad interventum concionibus haereticorum, hoc etiam prohibea­
tur, sicut a S. C. S. Officii semper fuit prohibitum, nec omnibus indiffe­
renter absolute expediat; quod si aliquis adsit insignioris doctrinae et pru­
dentiae, supplicet in particulari pro licentia.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 148].

4468.
S. C. de Prop. Fide, 22 febr. 1663.
Pro Ordinatione Indorum, curandum ut sacerdotum nationalium nume­
rus inibi et in omnibus regionibus instituatur et promoveatur, ut per
totam regionem et per domesticas domos diffusi, fides firmius agat radices,
nec facile sit persecutoribus cos et cum ipsis fidem pro libito ablegare.
Atque idcirco modis omnibus procuretur ut, statiin ac res politicae id
permiserint, Collegium alumnorum indigenarum ibi instituatur, qui ad
sacros Ordines suscipiendos instruantur.
Jj
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 150].

4469.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 4 sept. 1663.
Costumandosi (nel Tonkino e nella Cocincina) di solennizzare i primi
tre giorni dcll'anno nuovo lunare, si domanda che si possa mangiar carne
quando cadranno in Venerdi o Sabato, o nella Quaresima; e che in tali
giomi si possa concedere indulgenza a chi visitera la chiesa, farà limosina
o altra opera pia.
R. Cum assertasolemnitas nihil habeat Ecclesiae, nec aliquod Christianae
fidei mysterium repraesentet, nullatenus expedire aut concedendum esse.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 155].
I

•S’, G. de Propaganda Fide

4470.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Constantinop.),
4 febr. 1664.
1. 1 missionari pretendono di non soggiacere allOrdinario circa i
casi riservati sotto pretesto di avere la facoltà da Roma.
2. Venendo talora (in Costantinopoli) i greci per schivar l’avarizia dei
loro ministri, o per altro fine, a confessarsi dai missionari latini, stimano
alcuni di questi che basti l’indurli a dire che credono qucllo che credcvano
i loro SS. Padri, senza specificare la fede della Chiesa Romana o il primato
del Pontefice, il che par che meriti riflessione rispetto alla ignoranza crassa
dei penitenti.
3. Le donne latine santificano non solo le nostre feste, e nel proprio
giorno, ma anche le feste del rito greco, e le comuni ne’ giomi dei greci.
Per contrario i greci non osservano mai le feste secondo il nostro rito, e
cosi si stabiliscono nclla loro falsa credenza di primato.
4. Nel celebrare i matrimoni, dopo la triplicata interrogazione sopra
il consenso, la sposa non risponde, ma standole una donna dietro, le mette
la mano in capo e glielo fa chinare quasi che consenta violentemente.
R. Ad i. Quoad casus reservatos moneantur missionarii ut omnino
abstineant, cum per concessionem casuum reservatorum, quae habentur
in facultatibus, concedantur quidem casus Pontificii, non autem episcopales.
Ad 2. Moneantur missionarii, ad excipiendas confessiones graecorum
minus sufficere si profiteantur se credere quod eorum Sancti Patres credi­
derunt, nisi exprimatur fides romana; et ne fiat error in nomine Romae,
quo nomine etiam Constantinopolim appellant, explicandum est de Roma
antiqua et de Summo Pontifice.
Ad 3. De observatione festorum iuxta ritum graecum videtur toleran­
dum, dummodo non celebrent festa virorum damnatorum.
Ad 4. Quoad abusum de consensu in matrimoniis (de quo agitur),
videtur tolerandum cum non valeat inde inferri defectus consensus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 156].

4471.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 dec. 1664.
5. C. declaravit: Hollandiae catholicos saeculares non posse conferre
beneficia; si autem sint de ture patronatus praesentent coram Vicario Ap.
qui instituat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 158].

3θ

Curia Romana

4472.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 2 mardi 1665.
S. C. declaravit: Non licere Praefecto licentiam missionariis concedere
redeundi, etiam completo tempore suarum facultatum, nisi prius Sacra
Congregatione praemonita, ac expectato adventu in Missionem aliorum
missionariorum per eamdem S. Congregationem deputandorum.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 161].

4473.
S. C. de Prop. Fide, 23 nov. 1665.
1. Cum SSmus D. N., ex voto S. C., Vicariis Ap. in regnis Sinarum
facultatem largitus fuerit clericos promovendi ad sacros, etiam presbyte­
ratus, Ordines, quamvis necessarium patrimonium non habeant; quaeritur,
an huiusmodi promoti possint ad sui sustentationem mercaturam exercere,
pecunias suas mercatoribus dare, et cum ipsis societatem inire, maxime
cum non habeant illis in partibus aliam rationem se sustentandi.
2. Quoniam (in Sinis) magistratus gentiles prohibent Christianis reli­
gionem catholicam exercere, ipsi coguntur Missas audire, Confessiones
facere, et SS. Eucharistiae Communione se reficere, noctu, ut priusquam
dies illucescat ad suas domos possint tuto redire: ideo supplicatur pro facul­
tate sacrosanctum Missae Sacrificium celebrandi tribus horis ante auroram.
R. Ad i. Toleratur ad sustentationem propriam dumtaxat, modo tamen
contractus sit ex sua natura licitus, et tantum solummodo impendant
quantum honestum patrimonium constituat.
Ad 2. S. Congregatio annuit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 163].

4474.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 2 martii 1666.
Se il Prefctto possa continuare nel governo della Missione sino all’arrivo dei successore, benchè sia spirato il tempo delle sue facoltà.
R. Praefectus permaneat in gubernio Missionis usque ad adventum
successoris qui a S. C. destinatus et approbatus fuerit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 165].

4475.
S. C. de Prop. Fide, 20 ian. 1667.
An vigore solius facultatis celebrandi Missam quocumque loco decenti
missionariis concessae, possit licite Sacrificium ab ipsis celebrari, sicut a
quibusdam ipsorum singulis Dominicis et festis celebratur, super mare

S. C. de Propaganda Eide

31

in navibus prope littus appulsis, absque praesentia alterius Sacerdotis,
qui calicem post consecrationem firmum custodiat ad penitus evitandum
effusionis periculum, ut doctores opinantes requirunt?
R. Nullo modo licere Cappuccinis, nec Minoribus Observantibus, nec
quibuscumque aliis celebrare, vel mandare vel permittere celebrare Missam
in navibus, quia omnino prohibitum est.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 775.]

4476.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 26 ian. 1668.
Relata instantia Patris Guardian· lerosolymitani ut missionarii S. C.
in locis suae jurisdictioni subiectis prohibeantur Missas in eorum capellis
diebus festis celebrare, nisi prius celebrata Missa in ecclesia parochiali,
S. C. mandavit servandas esse infrascriptas declarationes S. Congrega­
tionis Concilii Tridentini videlicet:
a) « Baren, iunii 1597. — Congregatio censuit presbyterum in sua
ecclesia Missam celebrantem non teneri differre celebrationem donec in
ecclesia parochiali Missam parochus celebraverit ■>.
A) « Die 6 octobris 1625. — An Ordinarius ad instantiam rectoris
ecclesiae parochialis possit praecipere rectoribus aliarum ecclesiarum non
parochialium ne Missas celebrent antequam absoluta fuerit Missa conventualis, quae in ipsa parochiali quotidie celebratur. Congregatio censuit
Ordinarium non posse id prohibere »·.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 166].

4477.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 16 martii 1668.
S. Congregatio providere cupiens damnis spiritualibus quae ex missionariorum remotione a locis Missionum catholicae fidei graviter inferuntur,
cum, eadem S. Congregatione inconsulta, ab eisdem Missionibus per Prae­
fectos et Superiores removeantur, vel ipsimet missionarii ad proprias pro­
vincias vel conventus redeant cum maximo catholicorum praeiudicio qui
operariorum auxilio hac de causa saepius privati remanent; districte prae­
cepit Praefectis Missionum qui a S. Congregatione expediuntur, ut a Mis­
sionibus ipsis assignatis, absque licentia S. Congregationis missionaries
eorum Praefecturis subiectos nulla causa removeant vel dimittant; ipsis
vero iniunxit ne a Missione discedant nisi prius a S. C. obtenta licentia
redeundi, quamvis tempus residendi in Missione iuxta eorum decreta
integre compleverint, quod etiam per lapsum facultatum expirare non cen­
seatur, et in hoc tempus itineris non comprehendatur. Si vero Praefectis
aliquis remotione dignus visus fuerit, teneantur prius consulere S. C. de
causa ob quam removendus erit, responsumque expectare antequam inis-

Curia Romana

32

sionarium removeant, aut a Missione suspendant vel dimittant, excepta
causa publici scandali, quo casu liceat eisdem, adhibito consilio duorum
missionariorum seniorum, removere; debeant tamen S. Congregationem
statim certiorare ut alios operarios quamprimum subdelegare possit, sub
poena inhabilitatis et incapacitatis ad munia et gradus per S. C. vel
eiusdem intuitu, missionariis dari solitos, aliaque arbitraria; et ita servari
mandavit.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 167].

4478.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 10 iulii 1668.
Inhibeatur Episcopis S. Congregationi subiectis ne Romam sub quovis
praetextu veniant absque licentia S. Congregationis.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 168].

4479.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 11 iulii 1668.
Emi Patres censuerunt supplicandum esse SSmo, ut decretum alias
ab hac S. Congregatione coram s. m. Urbano VIII sub die 28 iulii 1626
emanatum dignaretur auctoritate apostolica confirmare, eiusque observa­
tionem districte omnibus Archiepiscopis et Episcopis S. Congregationis
mandare ac decidere. Tenor autem decreti talis est:
SSmus D. N. in Congregatione de Propaganda Fide iustis de cau­
sis etc. ».1
Quo decreto relato per Secretarium, Sanctitas Sua in audientia sub die
6 augusti 1668 illud iuxta omnes et singulas sui partes auctoritate aposto­
lica confirmavit, atque ab omnibus observari districte mandavit.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2246].

4480.
S. C. de Prop. Fide, 14 dec. 1668.
Cum sacrosanctum Eucharistiae Sacramentum a Christianis infirmis
exptitur, quaeritur: 1. An missionariis, in praedictorum infirmorum domi­
bus, sacrificium Missae celebrare liceat.
2. An hoc procedat etiam cum mortis periculum urget, sed Viaticum,
saltem occulte, deferri potest.
3. An licitum saltem sit, quando neque publice neque occulte deferri
potest.
» Cf. N. 4432.

.S’. C. de Propaganda Fide

33

R. Ad i. Non licere.
Ad 2. Non licere.
Ad 3. Tali casu licere, vel in domo infirmi, vel saltem in viciniori
domo, si locus decens sit, ne infirmus Viatico privetur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 172].

4481.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 22 mart. 1669.
Quesiti che si propongono da Mons. Vescovo d’Eliopoli, Vic. Ap. del
Tonchino, tanto a nome suo quanto di Mons. Vescovo di Berito, Vic.
Apost. di Cocincina:
1. Se alii Vicari Apostolici sia permesso di celebrare senza rocchetto,
anello, e senza la croce episcopale.
2. Se possano amministrare il Sagramento della Cresima senza mitra
e piviale.
3. Se i detti Vescovi simpliciter come Vicari Apostolici ed Amministratori nclle Provincie alia loro cura commesse, abbiano la medesima autorità
e giurisdizione che hanno, in conformità dei sacri Canoni, i Vescovi nelle
proprie diocesi, e se in esse possono fan i tutto quello che ponno fare i
Vescovi nelle proprie diocesi.
4. Se abbiano non solo la facoltà ordinaria, ma quella anche dei decreti
de’ Concilii conceduta ai Vescovi come delegati della Sede Apostolica.
5. Se i Vicari Apostolici possano, anzi sian tenuti di richiedere i Rego­
lari che dimoreranno nei loro Vicariati ad esibire le proprie patenti con
privar dell’uso delle facoltà quelli che ricuseranno di mostrarle.
6. Se i Regolari e particolarmente quelli che senza partecipazione della
S. C. sono cola dai loro Generali mandati a predicare o ad amministrare
i Sacramenti, ovvero che nei luoghi delle missioni ricevono dai Prefetti
la comunicazione dei privilegi e facoltà respettivamente debbono essere
per tal officio approvati dai Vicari o loro Provicari.
Occorrendo alie volte che i Vicari Apostolici non hanno sacerdoti secolari ai quali possano commettere Ia cura delle anime, ed all incontro i
Regolari per mantenersi esenti dalla giurisdizione dei Vicari ricusano di
accettare l’officio di parrochi, si domanda:
7. Se i suddetti Regolari siano in tal caso obbligati ad esercitare la
cura delle anime non solo a titolo di carità, ma di giustizia, mentre sono
mandati in quei luoghi per questo fine.
8. Se questi Regolari li quali esercitano la cura dellanime con solo
titolo di missionari siano sottoposti quanto alie funzioni parrocchiali alia
visita e correzione dei Vicari o dei loro Provicari.
9. Se i Vicari possono richiedere i Regolari a dar conto della esecuzione
delle pie volontà, delle quali sono alie volte deputati esecutori.
10. Se sia permesso ai Regolari senza licenza de’ Vicari, anzi contro
la loro volontà, fabbricare ed aprire chiese ed oratori:
Vel. VII.

,

3+

Curia Romana

d) In quei luoghi dove già 1’hanno.
A) Dove si trovano missionari d’altr’Ordine o preti secolari pari menti
missionari.
c) In tutti gii altri luoghi nei quali niun missionario risiede.
R. Ad I. Posse cum gravi et urgenti causa.
Ad 2. Posse gravi et urgente causa.
Ad 3. et 4. Negative.
Ad 5. Affirmative, sed intra limites facultatum Vicariis Ap. conceden­
darum in Regulares.
Ad 6. Non posse Regulares uti suis facultatibus nisi prius obtinuerint
licentiam a Vicariis Apostolicis.
Ad 7. In defectu sacerdotum saecularium conceditur Vicariis facultas
deputandi Regulares ad exercendam curam animarum, ipsosque cogendi
ad hoc munus explendum.
Ad 8. Affirmative.
Ad 9. Concedatur facultas.
Ad 10. Non posse nisi de licentia Vicarii Apostolici.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 178].

5. C. de Propaganda Fide

35

bruarii 1633)1 cioè: Chc nascendo controversie tra Religiosi, gli Ordinari
comc Delegati della Sede Apostolica le dccidano c determinino, ma quando
fosscro di materie gravi, ne debbano dar parte a questa S. Sede, ed atten­
dere da quella nccessari provvedimenti.
R. Ad i. Non licere Vicariis Apostolicis sub quovis praetextu intra
suorum Vicariatuum fines uti aliis facultatibus quam quae ipsis specialiter
a Summo Pontifice et a S. C. concessae fuerunt.
Ad 2. Annuerunt (Emi PP.).
Ad 3. Posse, sed respectu missionariorum Regularium tantum in
iis quae concernunt curam animarum et Sacramentorum administrationem.
Ad 4. Concesserunt.
Ad 5. Possint creare sex notarios.
Ad 6. Negative.
Ad 7. Concesserunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 182].

4483.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 13 aug. 1669.

4482.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 13 aug. 1669.
Petitiones Vicarii Ap. Tunkini: 1. Che tanto esso che gli altri Vicari
Apostolici nelle provincie alia loro cura commcssc siano dichiarati primi
direttori e superiori delle cose spirituali sotto la Santità di N. S. e di questa
S. C. senza perb minimo pregiudizio o lesione dei privilegi e delle grazie
concedute dalla Sede Apostolica ai Regolari.
2. Che a loro appartenga di verificarc c pubblicarc tutte le Bolle, Costituzioni ed altri mandati Apostolici, c tutti gli ordini di questa S. C.
3. Che giudizialmente possano visitare tutti gli oratori, cappclle, chiese,
ed altri luoghi pii, e provvedere a quello che giudichcranno necessario
per servizio di Dio, con darne poi parte a questa S. C.
4. Che a loro appartenga il determinare cio chc giudichcranno a gloria
di Dio circa 1’osservanza delle feste, digiuni, c riti ecclesiastici, sccondo
pero i decreti de’ Sommi Pontefici, la qualità de’ luoghi e la circostanza
dei tempi.
5. Supplica della facoltà di creare notari apostolici per autenticare le
scritturc che fosse loro necessario di fare stendere.
6. Chc abbiano tutte quelle facoltà che si conccdono dal Concilio di
Trento agli Ordinari sopra i Regolari circa l’ascoltare le confessioni, predicare la parola di Dio ed esercitare 1’officio di parroco.
7. Che si attribuisca loro quella facoltà conceduta agli Ordinari dalla
s. m. di Papa Urbano nella sua Costituzione sopra le Missioni dei Religiosi
al Giappone e ad altre parti delle Indic Orientali (Const. Ex debito, 22 fe­

Relatio: Fu rimesso dall’EE. VV. al P. Maestro del S. Palazzo et al
P. Leuria l’appresso dubbio:
1. Se li Vescovi siano obligati di rinnovare ogni anno gli Olii Sacri, e
ad abbrugiare quelli che sono consecrati, quando l’olio che hanno per nuovamente consecrare è ugualmente vecchio che quello che si ha da abbrugiare.
Et in caso che si risponda per 1’affirmativa:
2. Se siano tenuti d’abbrugiarli anche in quel caso che la penuria dell’olio e la difficoltà d’averlo fa moralmente dubitare, che, se abbrugiano
il consecrato, resteranno privi dell’olio sufficiente per il tempo awenire.
Quanto al 1. hanno li detti Padri risposto afTermativamente, fondati
nel can. Litteris, de Consecrat., dist. 4, dove per ragione si assegna che siccorne annualmente deve cclebrarsi la solennità del Giovedi Santo, cosi
deve ogni anno, e nel medesimo giorno consecrarsi l’olio et abbrugiarsi
il vecchio; nè ciô farsi perché questo sia nuovo o vecchio, ma per la rinnovazione del Sacramento, o del misterio; il quale precetto vien confermato
nella Costitut. 13 §5 d’Innoc. IV. 2
Quanto al 2. hanno risposto che, se in caso di nécessita o di pericolo
non pub consecrarsi il nuovo Crisma, non deve abbrugiarsi il vecchio,
perche la rinnovazionc del Crisma per la validité del Sacramento della
Confcrmazione non est de necessitate Sacramenti sed ministri; che percio
tanto è valida la Confermazione col Crisma vecchio che col nuovo, benchè
illecita, se ve ne potesse havere del nuovo. Il che cavano dal suddetto
can. Litteris.
> Cf. N. 211.

1 Cf. N. 34

36

Curia Romana

S. C- de Propaganda Fide
Sono pero di parere che per uso dei Crisma e degli altri olii c espediente di concedere ai missionarii il privilegio altre volte conceduto dai
scguenti Somnii Pontefici, riferito dal Verricelli, quest. 98, § 34, cioè
Leone X: Che si possano usarc gli olii vecchi, il Crisma e 1’Olio Santo
insino al tcrzo anno, quando con grave difficoltà puo aversi 1’olio, 0 il
balsamo.
Gregorio XIII: Che si possano adoprare gli olii antichi sino
a quattr’anni; e Clemente VI11 concede il medesimo privilegio in caso
che il Crisma e gli altri olii non si possino havere dell’istesso anno.
Anzi il Verricelli tiene che senza il privilegio, in caso di nécessita, se
fatta la diligenza non si trova 1’olio novo consacrato, puù adoprarsi il
vecchio, essendo più decente di conferire il Sacramento coll olio antico,
che lasciare morire i fedeli senza Sacramento.
R. Concedatur Vicariis Apostolicis, ad formam privilegiorum alias a
Summis Pontificibus concessorum, facultas utendi oleis veteribus; et pro
ea iusserunt adiri S. Officium.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 183].

37

R. Quoad caput coopertum in celebratione Missarum, annuerunt
(Emi PP.) ad formam Brevis Pauli V,1 et supplicetur SSmo. — In reliquis
nihil. SSmus (Clemens X) approbavit. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 206J.
<

4486.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 5 apr. 1674.
i. Utrum possint Vicarii Apostolici (Sinarum et Regnorum adiacentium) eorumque missionarii uti privilegiis suis erga subditos alterius dioe­
cesis, qui ad dictos Vicarios Apostolicos ab Ordinariis mittuntur ordinandi.
1 Breve Pauli Pp. V (27 iunii

dispositione incommutabili

1615) ita se habet:

altitudo

divina

Romanae Sedis Antistes, in qua

universalis

ecclesiae

constituit principatum,

auctoritatem a Christo per Beatum Petrum Apostolorum culmen ad aedificationem sibi
traditam intclligcns, sacrorum canonum custodiae ita providentiae moderamine invigilat

ut quoties eorum rigorem ecclesiae Dei publicae utilitati non conducere, si tunc obser­

vetur, cernit, illum indulgendo temperet et relaxet, prout in Domino conspicit salubriter

4484.

expedire. Cum itaque dilecti filii clerici regulares Societatis Icsu in fiorentissimo et amplis­

inibi conversioni

simo regno Sinarum commorantes ac

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 13 aug. 1669.

illarum

gentium operam dantes

Xobis nuper exponi fecerint, quod cum in illis regionibus divino auxilio non parvum ostium
evangelicae praedicationi apertum sit, conversioni autem animarum non modicum prae­

Relata instantia R. D. Episcopi Heliopolitani, ut missionaries qui tam
ipsum quam alios Vicarios Apostolicos, ad Regna Sinarum ab hac S. Sede
missos, secuti sunt, et in futurum sequentur, concedatur facultas cele­
brandi sacrosanctum Missae sacrificium super altari portatili in itinere
tam eundo ad suas Missiones quam ab eis redeundo, et in locis infidelium,
ac ubi ecclesiae apertae non inveniuntur, ne diutius beneficio et solatio
spirituali huius sacrificii destituti remaneant, et ad hoc ut, tali medio,
christifidelibus qui in praedictis locis infidelium reperiuntur, adiutorio
esse possint.
R. Censuerunt (Emi PP.) supplicandum SSmo ut gratiam petitam con­
cedere sua benignitate dignetur. — Quo decreto relato per Secretarium
SSmo D. N., Sanctitas Sua (Clemens IX), precibus supradictis annuendo,
facultatem petitam concessit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 184].

beat impedimentum quod sacrosanctum Missae sacrificium tecto capite, ac tam sacrificium

Missae huiusmodi quam divina officia Sinarum lingua celebrari, sacraque Biblia in eandem
Sinarum linguam transferri non possint; quae si Apostolicae Sedis indulgentia permitte­

rentur, impedimentum huiusmodi amoveretur, et innumerabilis populi qui Deum nondum
noverunt et nomen eius non invocaverunt conversioni magnopere consuleretur. Quare Nos,
qui licet immeriti eius vices gerimus in terris, qui propter nimiam charitatem qua dilexit
mundum, dc summo coelo descendere, et in forma sen i mortem et mortem crucis subire
digmtus est, pro Nostro officii debito animarum salutem quantum ex alto conceditur, ope­

rari cupientes,

matura

deliberatione

prachabita

cum

Venerabilibus

Fratribus

Nostris

S. R. E. Cardinalibus haereticae pravitatis generalibus inquisitoribus, gravissimis de causis,

ac dc corumdcm Cardinalium consilio, nunc et pro tempore existentibus dictae Societatis

lesu regularibus in dicto regno Sinarum conversioni

illarum gentium operam dantibus,

et aliis catholicis sacerdotibus ibi existentibus, ut quotiescumque a Sede Apostolica aliter
declaratum non fuerit, in sacrosancti missae sacrificii celebratione caput contectum habere
pileo non communi tamen et vulgari quo utuntur passim seu ordinarie, sed alio huius sacri

mysterii proprio eiusque coloris cuius sunt paramenta caetera, et si id commode fieri non

poterit,saltem illo quo uti solent

in praedicatione verbi Dei et aliis sacris functionibus.

Praeterea regularibus praefatis ut sacra Biblia in linguam Sinarum, non tamen vulgarem,
ied eruditam et litteratorum propriam transferre iliisque sic translatis uti, ita tamen ut

in huiusmodi translatione

4485.

summam

et

exquisitam

adhibeant

diligentiam

ut

translatio

fidelissima sit. Insuper personis nationis Sinarum quae ad fidem catholicam venerint ut

postquam canonice fuerint ad sacros ordines promotae, sacrosanctum missae sacrificium

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 31 iul. 1673.

praefatum, ac divina officia horarum canonicarum, nec non postquam ab habente auctori­
tatem idoneae repertae et admissae fuerint, sacramenta ecclesiastica ministrare, et alias

Si domanda che si dia liccnza ai Vicari Ap. (della Cina) di potere, come
fanno i gesuiti per decreto di Paolo \ emanato Panno 1615, celebrare a
capo coperto, e di traduire Ia Scrittura Sacra, il Messale cd ii Breviario in
idioma cinese afiînchè i sacerdoti del pacse possano fare )e loro funzioni
ccclcsiastiche nella lingua naturale.

quacumque ecclesiasticas

functiones

lingua

similiter

Sinarum

erudita

et

litteratorum

propria iuxta ritum tamen Ecclesiae Romanae celebrare, recitare ac ministrare et peragere
respective possint et

valeant,

Apostolica

auctoritate

tenore

praesentium

indulgcmus. Volumus autem et decernimus quod si unquam

contigeri

concedimus

et

in illis partibus

constitui Episcopos seu Episcopum, ex hac permissione non censeatur praeiudicari muneri

et lumdictiom episcopali. Non obstantibus etc. : Litteris Ap. Romanus Pontifex,

23 dec.

1673.

Curia Romana

2. Utrum possint Vicarii Apostolici eorumque missionarii uti privile­
giis suis erga subditos qui sunt multum ab Ordinariis suis distantes, et
quos habent Vicarii Apostolici potestatem ordinandi absque litteris dimis­
soriis Ordinariorum sicuti sunt subditi Episcopatuum Malacae, Meliapor,
et aliorum qui sunt sub potestate haereticorum et infidelium,
R. Ad i. EE. PP. annuerunt dumtaxat respectu ordinandorum qui
suorum Ordinariorum dimissorias exhibent.
Ad 2. Gaudeant impetratis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 207].

4487.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), decr. 4 febr. 1677.
[Textus huius decreti refertur in Clem. Xll, const. Duduvi, 26 martii 1736, § i. — Cf. N. 298].

4488.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 21 mart. 1678.
S. C. declaravit: Non licere religiosis cuiusque Ordinis et Instituti,
etiam Societatis lesu, sodalitia seu confraternitates sub quovis praetextu
erigere absque permissione Vicariorum Apostolicorum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1. n. 214].

4489.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 7 aug. 1678.
Petitiones Vic. Ap. Tunkin.: 1. Ut Episcopis naturalibus (i. e. indigenis)
eligendis concedatur usus Pontificalium pro celebratione divinorum offi­
ciorum pro administratione Sacramentorum, pro consecratione Olei Sancti,
altarium, et sacrorum Vasorum, ordinationes vero exercere non possint
nisi dc consilio Vicarii Apostolici europaei illius Regni ita ut non possint
quemquam ad sacros Ordines promovere nisi approbationem habeat in
scriptis eiusdem A'icarii. Concedatur etiam eisdem Episcopis naturali­
bus iurisdictio episcopalis in utroque foro, et in constitutione eorum deputationis declaretur omnes missionarios tam saeculares quam regulares
catechistas, et alios operarios ipsis subesse non secus ac disponit pro Vica­
riis Apostolicis europaeis Bulla Speculatores etc.1 cum hac tamen restric­
tiva ut literae Patentalcs dictorum omnium operariorum etiam Regularium
recognoscendae sint a Vicario Apostolico europaeo ita ut ante recognitionem
praedictam non possint Episcopi naturales audiendi confessiones nec
verbum Dei praedicandi eis licentiam impertiri etc.

S. C. de Propaganda Fide

39

2. Ut dictis Episcopis naturalibus non communicentur quatuor facul­
tates concessae Vicariis Apostolicis in Bulla Speculatores etc. praedicta,
sed eisdem Vicariis Apostolicis reserventur, quae sunt:
Processus fabricandi pro miraculis et Martyribus.
Disponendi circa observantiam festivitatum et Sacrorum Rituum.
Publicandi Litcras Apostolicas, Jubilaeum, Indulgentias, et Decreta
Sacrarum Congregationum etc.
Creandi Notarios Apostolicos.
3. Ut Vicariorum Apostolicorum arbitrio relinquatur potestas commu­
nicandi Episcopis naturalibus omnes facultates a S. Congregatione Sanctae
Inquisitionis ipsis impartitas, ut facilius eorum amorem, et aestima­
tionem sibi captare possint reservando tamen illas solum Vicariis Aposto­
licis Synarum elargitas, nempe deputandi duodecim sacerdotes cum facul­
tate consecrandi altaria, calices et patenas cum oleo ab Episcopo benedicto;
dispensandi in secundo gradu etiam quoad matrimonia futura, et in impe­
dimento disparitatis cultus.
4. Ut dicti Episcopi naturales nominentur administratores, et non
Vicarii Apostolici, eorumque deputatio fiat a A icario Apostolico europaeo
illius regni cum multis clausulis exprimendis in litteris deputationis.
5. Ut dicti Episcopi naturales teneantur in dubiis tam circa interpreta­
tionem literarum quam in aliis casibus recurrere ad Aicarios Apostolicos
eorumque decisiones observare, omnibusque aliis praeferre.
6. Utrum dicti Episcopi naturales possint in privatis congressibus con­
cedere decreta et leges pro suis Provinciis, easque publicare sine appro­
batione Vicarii Apostolici.
7. Utrum Vicarii Apostolici cogere possint eos Episcopos naturales
ad personaliter interessendum eorum Synodis, vel saltem per procura­
torem.
8. Utrum in certis et gravibus casibus iidem Vicarii Apostolici possint
mutare de una in aliam Provinciam dictos naturales Episcopos.
9. Ut permittatur Vicariis Apostolicis quod promovere possint ad
omnes Ordines sacros ad titulum Missionis et absque dimissoriis Ordina­
riorum omnes instructos ab iisdem Vicariis vel eorum ministris in eorum
seminariis et qui solitum iuramentum emiserunt.
10. Ut declaretur ad Vicarios Apostolicos dumtaxat spectare eligere
administratores etiam laicos pro ecclesiis etiam privatis, ludimagtstros
constituere atque approbare, aliaque facere gubernium tam ecclesiarum
quam christifidelium concernentia, et hoc ad tollendas dubitationes, cum
in Bulla Speculatores nulla de iis fiat mentio.
R. Ad i. Affirmative iuxta petita, cum clausula donec a S. Sede aliter
fuerit determinatum, quam quidem clausulam Emi Patres intelligendam
esse voluerunt semper, et in omnibus facultatibus concessis etiam in prae­
cedentibus Congregationibus, et in futuris concedendis tam duobus dele­
gatis quam aliis Episcopis et Vicariis Apostolicis.
Ad 2. Affirmative.
<Λ'·“
Ad 3. Facultates concedantur solis Vicariis Apostolicis europaeis cum

Curia Romana

40

solita facultate illas vel in totum vel in parte Episcopis naturalibus commu­
nicandi in locis tantum eorum Missionis seu \ icariatus.
Ad 4. Episcopus Heliopolitanus extendat formulam per extensum,
et mittatur per manus Enionim.
Ad 5. Episcopi naturales in difficultatibus, quae occurrant circa inter­
pretationem Literarum Apostolicarum seu Constitutionum consulant \ icarios Apostolicos europaeos, quorum opinionem sequi teneantur donec
a S. Sede Apostolica de eisdem certiorata responsum acceperint.
Ad 6. Non posse nisi praevia approbatione Vicariorum europaeorum.
Ad 7. Posse concedi.
Ad 8. Posse concedi tantum duobus delegatis Apostolicis Heliopolitano scilicet et Beritensi.
Ad 9. Affirmative.
Ad 10. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 216].

4490.
S. C. de Prop. Fide, 23 nov. 1688.
S. C. declaravit: Missionarios teneri exhibere Litteras Patentes Vicariis
App. et, ipsis absentibus, eorum Provicariis, et ab eis licentiam pro suis
facultatibus exercendis postulare, quae negari non debet nisi in casu gravis
causae S. Sedi communicandae.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 234].

4491.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 maii 1695.
S. C. declaravit: Illicitam sed non invalidam efficere Ordinationem
(Episcopi) deficientiam duorum Episcoporum cum consecratore. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 239J.
' Bcned. XIV, Dr Syn. dtorc., lib. XIII, cap. 13, n. 7, hacc habet:

... Animadver­

timus sicuti valida est sed illicita Episcopi consecratio, quam unus peregerit Episcopus

duobus assistentibus sacerdotibus, dum ApOStolicum non praecessit

indultum, quo ita

fieri permissum fuerit, non absimili ratione validam haberi debere, ct tantummodo illi­

citam episcopalem consecrationem, quam peregerit unus Antistes, uno assistente presby­
tero. quamvis in obtenta dispensatione seu induito ea lex ndseripta fuisset ut duo adstarent
presbyteri; utroque enim casu omnia concurrunt ad actus validitatem necessaria, et utroque

oiu aliquid desideratur quod ad eiusdem actus solemnitatem et praescriptorum rituum

observantiam pertinet; quandoquidem in prima facti specie deest Antistitum praesentia

a sacris canonibus statuta, in altera vero desideratur praesentia duorum sacerdotum quos
Pontifex adhibendos voluit

.

•S',

(λ de Propaganda I·'ide

4492.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 8 aug. 1698.
S. C. declaravit: Non licere Vicariis App. eripere ecclesias Regula­
ribus; posse tamen ex legitima causa aliquem regularem removere, dum­
modo alius restituatur eiusdem Ordinis deputandus a Superiore regulari,
et a Vicariis App. approbandus; neque hac in re adversari Breve Cle­
mentis IX,1 iuxta quod licet iisdem Vicariis parochias dividere et multi­
plicari operarios tum saeculares tum regulares iuxta sacros canones.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 244].

4493.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 30 aug. 1700.
Se le facoltà del Prefetto (di Missione) debbono durare sino a tanto che
saranno ottenute le nuove dei successore.
R. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 249].

4494.
S. C. de Prop. Fide, 14 febr. 1702.
Nullus Vicarius Ap. iurisdictionem aliquam exercere possit nisi intra
limites provinciae seu territorii sibi in Brevi suae deputationis a Sede Ap.
demandati. Contra vero nullus Episcopus aut alius Ordinarius, quantum­
vis metropolitana, seu primatiali, aut alia quacumque dignitate praeful­
gens in praefatis locis Vic. Ap. curae commissis, ullo modo se ingerere
possit aut debeat. Missionaries autem sive saecularibus, sive regularibus,
etiam Societatis lesu, non liceat, etiam vigore suorum privilegiorum,
Sacramenta administrare aut alia munia parochialia obire, nisi de licentia
praefatorum Ordinariorum seu \ ic. Apost., in quorum respective provin­
ciis, aut dioecesibus eosdem missionarios commorari contigerit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 253].

4495.
S. C. de Prop. Fide, 3 mart. 1703.
Possunt baptizari, etiam invitis parentibus, pueri adulti, qui Baptismum
desiderant; adultus autem censetur, qui septennium complevit, regulariter
loquendo.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 255].
' Cf. N. 245.

Curia Romana

S. C. de Propaganda Fide

4496.

4500.

S. C. de Prop. Fide (Quebec), 20 iun. 1703.
S. C. declaravit: Licere Vicariis App. degere ubi voluerint in suo
districtu.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 258].

4497.

43

S. C. de Prop. Fide, 4 mart. 1716.
Quatenus praetendant (Superiores Regulares in Tunkino) spolia missionariorum S. Congregationis, ad eamdem recurrent; et interim Praefectus
seu Superior Missionis retineat spolia consignanda cui S. Congr. mandabit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 290].

S. C. de Prop. Fide, decr. 17 iun. 1715.
S. C. censuit supplicandum SSmo pro confirmatione et renovatione
decreti s. m. Alexandri VII, 1 26 iulii 1662 et eiusdem extensione ad
omnes Regulares a S. Sede Ap. etiam ad nominationem seu supplica­
tionem S. Congr. Prop. Fidei ad officia Vicarii Ap. seu Ecclesiae alicuius
Administratoris seu Visitatoris promovendos cum charactere episcopali...
Censuit etiam S. C. iuramentum de huiusmodi decreto observando,
quod alias praestari deberet in manibus Emi Cardinalis Ecclesiam in
Consistorio proposituri, posse praestari coram Emo Praefecto seu Secre­
tario eiusdem S. Congr. ante consecrationem eiusdem Episcopi seu Archiepiscopi; transmittendum vero decretum s. m. Alexandri VII cum exten­
sione, ut supra, ad Secretarium Brevium, ad D. Auditorem SSmi, et ad
magistros caeremoniarum, qui Emo Episcopo consecranti, ante ipsam con­
secrationem affirment eiusdem iuramentum fuisse praestitum, eaquc de re
in suis registris faciant mentionem. SSmus approbavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 285].

4498.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Naxivan.), 14 ian. 1716.
Se per le dispense matrimoniali che concede
quali gli vien proibito di esigere cosa alcuna, sia
sponte oblata.
R. Transmittatur Decretum S. C. Concilii 3
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n.

(l’Arcivescovo), e per le
anco proibito il ricevere
iulii 1634. 2
288].

4499.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 28 febr. 1716.
S. C. censuit: Missionaries S. C. non posse removeri nec alio transmitti
sine licentia S. Congregationis.
, .t^j
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 289].

4501.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 10 nov. 1716.
S. C. censuit: Spolia rerum omnium tempore missionis acquisitarum
non modo a missionariis, sed etiam ab Episcopis Regularibus, aere et
sumptibus eiusdem S. Congr. in Missione degentibus, post eorum obitum
ad S. C. spectare, et in utilitatem Missionis eroganda.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 291].

4502.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 22 dec. 1716.
1. Se i predetti decreti1 si devono anche estenderealiispogli dei Vescovi
Regolari mantenuti dalla S. Congregazione.
2. Se i spogli dei Vescovi dipendenti dalla S. C. spettino alia medesima,
che a tali Vescovi ha somministrato i sussidi, o siano provvisioni annue,
ad effetto pero di erogarli in beneficio delle Missioni, e specialmente della
Chiesa nella quale il Vescovo è morto.
R. Ad i. et 2. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 292].

4503.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Tunkin.), 9 oct. 1723.
S. C. censuit: Licere Vicariis Apostolicis pro tempore degere in suo
Vicariatu ubi maluerint cum facultate constituendi sibi peculiarem distric­
tum in ambitu Sedis in qua suum ipsi figent domicilium; quod si ibidem
alius fuerit missionarius, Vicarius Apostolicus alium illi districtum assignet.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2249].
> Cf. N. 4500. 4501.

« Cf. N. 238.

* Cf. N. 2561.

44

Curia Romana

4504.
S. C. de Prop. Fide, 2 oct. 1724.
Cum Sacrae huic Congregationi innotuerit in aliquibus Missionibus...
perniciosam eamque prorsus erroneam opinionem irrepsisse scilicet quod
missionarii eo quia tales instituti sint ab eadem S. Congregatione, quae
pariter Praefectos instituit, non sint subditi sed socii eorumdem Praefec­
torum, atque ideo cum par in parem non habeat imperium, eorum prae­
ceptis obtemperare non teneantur: Emi PP. ad huiusmodi abusum vanamque sententiam penitus eliminandam declararunt, quod missionarii sunt
vere subditi et tenentur obedire superioribus localibus, etiam occasione
transitus, et istos ac ipsorum subditos Praefectis, Praefectos vero et reliquos
omnes P. Procuratori Generali Ordinis et S. Congregationi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2250].

4505.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 28 sept. 1725.
Sit regula generalis, et perpetuis deinceps temporibus omnino servanda,
scilicet, quod spolia Episcoporum, Vicariorum App. et missionariorum
S. Congregationis ad eam pertineant, et ad Procuratorem pro tempore
eiusdem S. C. in Sinis morantem fideliter atque integerrime transmitti
debeant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 303].

4506.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Mission. Congi), 14 ian. 1726.
1. Avvertano essi missionari non esser loro lecito, nè aver la facoltà
di concedere dispense matrimoniali, nè di assolvere dalle censure in foro
esternonei luoghi ove sono i Vescovi, e dove si estendono le diocesi e giurisdizioni dei medesimi.
2. Assolvendo essi missionari nel foro interno taluno degl’incorsi nellc
censure riservate alla S. Sede, e dichiarati incorsi dai Vescovi per pubblica
sentenza, o in altro modo giudizialmente, sono tenuti d’avvertire gli assoluti, che fin a tanto non saranno stati assoluti nel foro esterno dal Vescovo,
devono reputarsi e contenersi come se non fossero stati in alcun modo
assoluti, e pero non esser lecito ai medesimi di conversare, intervenire
nella chiesa, ricevere i Sacramenti, ecc.
3. Neppure è lecito ai missionari di assolvere in foro interno ad ogni
semplice richiesta delli scomunicati, ma solamente nell’attuale sagratnental confessione de’ peccati, e purchè vi concorrano le debite disposi-

•S. C. de Propaganda Fide

45

zioni, e specialmente di soddisfare la parte offesa, di esser pronti ad ubbidire, e di ricorrere al Vcscovo per 1’assoluzionc in foro externo subito chc
possano.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 305].

4507.
S. C. de Prop. Fide, instr, (pro Mission. Orient.), a. 1729.
Cum saepe ac diu varii, sub variis utilitatis, necessitatis, periculorum,
vexationum, atque etiam persecutionis a fidelibus subeundae circumstantiis,
casus huic S. Congr. propositi fuerint a missionariis ac Praelatis Orientis
quoad communicationem in divinis catholicorum cum haereticis et schisma­
ticis; cumque ab hac S. C. constanter uniformiterque rescriptum fuerit:
non licere; concepta spes erat, missionarios Orientis satis ac facile intellec­
turos, posse quidem speculative casus aliquos excogitari, in quibus com­
municationem aliquam in divinis tolerare liceret, sed practice, circumspectis
omnibus facti circumstantiis, difficillime casus inveniri, in quibus ea com­
municatio liceat, ac moraliter etiam impossibile esse ut alia praescribatur
regula generalis cuique hominum generi, cuique regioni, cuique tempori
accommodata, quam quae iteratis a missionariis Orientis quaesitis data est
ab hac S. C. in Instructione edita anno 1719, eo nimirum doctrinae
principio nixa quod communicatio in divinis cum haereticis et schismaticis
ut illicita regulariter habenda esset in praxi, vel ob periculum perversionis
in fide catholica, vel ob periculum participationis in ritu haeretico et
schismatico, vel denique ob periculum et occasionem scandali; quae quidem
circumstantiae quemadmodum regulariter communicationi in divinis
cum haereticis et schismaticis connectuntur in praxi, ita universim vetitae
sunt iure naturali ac divino, in quo nec ulla potestas est quae dispenset,
nec ulla conniventia quae excuset; adeo ut nullus relictus locus fuerit
nova dubia fingendi ac proponendi: proinde in ea Instructione diserte
praescriptum est: Missionarii instruendi erunt quod omnino abstinere debent
ab actibus protestativis falsae sectae, a communicatione in ritu schismatico
et haeretico, a periculo· perversionis, et ab occasione scandali.
Addita quidem in praedicta Instructione haec verba sunt: hisce semper
firmis et salvis et prae oculis habitis, si ulterius aliquod grave dubium occurret,
doctores theologos, et missionarios diu versatos in illis regionibus consulant.
Quae quidem aliqui contra mentem S. huius Congr. interpretati, ius sibi
arrogarunt casus omnes definiendi, ac scriptis etiam regulas generales tra­
dendi in hac materia adeo implexa periculosas; ex quibus et missionario­
rum discissa studia, distracta consilia, et opiniones minime cohaerentes
quaestionem, licet toties definitam, magis ac magis implicarunt, non sine
detrimento conscientiarum, et scandalo offensioneque bonorum; quare
haec S. C. opportunum duxit praedictam Instructionem iterum inculcare,
ac singulis missionariis omnino praescribere ut regulis in ea traditis sese
omnino conforment, et obtemperent.

46

Curia Romana

Cordi sit ergo singulis Praelatis, missionariis, sive directoribus ani­
marum fideles edocere atque excitare ad haec evitanda pericula, quae
regulariter, aut omnia aut aliqua, subeunt in communicatione in divinis
cum haereticis, et schismaticis Orientis, qui licet adhuc substantiam ac
valorem Sacramentorum plerumque conservent, non sinunt tamen ut ea,
quae debent, catholici improbationis et segregationis signa exterius edant;
ex quo fit, ut exterior illa conformatio in eodem cultu, et reverentia in
pseudoministros liturgiae catholicum quemque, quamvis in fide firmissi­
mum, et ritus haereticos vel schismaticos, quibus eorum cultus inficitur,
exhorrentem, periculo tamen scandali liberare non possit.
Id ex eo etiam confirmatur magis quod vix ullus sit ritus apud heterodoxos, qui aliquo errore in materia fidei non maculetur: nam in eorum
ecclesiis, vel dedicatio est in memoriam schismatici alicuius, quem ut
sanctum venerantur; vel extant imagines, vel coluntur reliquiae vel festa
celebrantur eorum, qui in schismate mortui, veluti sancti vulgo habentur,
vel denique commemoratio fit viventium Patriarcharum, et Episcoporum
schismaticorum, et haereticorum, qui ut fidei catholicae praedicatores com­
mendantur. Qua de re, qui in ea ritus et orationis et cultus celebratione
conveniunt in his facti circumstantiis catholici quique, reatu perversae
communicationis, aut saltem perniciosi scandali purgari non possunt. Nec
eos excusat assistentiae mere materialis praetextus; facto enim ipso exclu­
ditur, quo qui functionibus hisce haereticorum, aut schismaticorum in­
tersunt, satis cum ipsis convenire in unitate orationis, in unitate cultus,
in unitate venerationis et obsequii erga perversos ministros haereseos schi­
smatisque praeseferunt.
Patescit id etiam ex eo quod orientales ipsi quotidie oculis vident,
auribus audiunt, ore confitentur, nullum nempe sectarium obfirmatum
in schismate accedere, interesse, convenire in ecclesiis catholicorum, sive
ut Missam audiat, sive ut Sacramenta suscipiat, ea nimirum de causa,
quod fidelium conventus veluti perversae communionis blasphemantes,
perniciosum et illicitum putent commercium hoc, ritumque damnabilem.
Cum vero videant ad eorum ecclesias accedere, eorum ritibus interesse,
de eorum Sacramentis participare catholicos, an non credendum, aut
saltem timendum erit, ne ex hoc ipso magis in suis erroribus confirmen­
tur, ac se in recto salutis tramite ambulare sibi etiam hoc exemplo
persuadeant? Ex quo sequitur difficillime vitari posse periculum scan­
dali perniciosi schismaticis, et haereticis ipsis: ac proinde catholicum
tutum in conscientia non esse, si cum iis in divinis in hac facti specie
communicet.
Haec sane fidelibus documenta tradenda sunt, atque ideo haec S. Congr.
Praelatis, missionariis, et singulis animarum directoribus in Oriente serio
iniungit, ut unanimes hoc ipsum dicant omnes, et in eodem sensu ac sen­
tentia maneant, nec contrarium doceant, aut per modum consilii, aut per
modum dispensationis: sed magis hortentur fideles pro re nata, ut a com­
municatione in divinis cum schismaticis et haereticis prorsus abstineant,
et si quando ab ea regula deviarint, eos hortentur ac doceant ut peccatum

.S’. C. de Propaganda Fide

47

hoc aperiant in Sacramento Poenitentiae, quo veniam a Deo obtineant,
et in posterum cautiores evadant.
In excipiendis vero confessionibus, missionarii, sive directores circum­
stantias casus, quae magis, vel minus gravem poenitentium culpam effi­
ciunt, diligenter examinent, eorumque oculis subiiciant; in id semper intenti,
nequid laxam hac in re eorum conscientiam efficiant, sed opportunis
documentis et monitis timidiorem potius et cautiorem, ne communicando
in divinis cum schismaticis et haereticis animam in salutis discrimen
adducant.
Consuetum quidem est causam persecutionis afferre, quam a schisma­
ticis et haereticis subeunt catholici, qui ab eorum ecclesiis ac functio­
nibus abstinent. At curent missionarii ac directores, ut quique cognoscant
vanum plerumque metum esse, imo vero etiam necessarium omnino esse
persecutioni non cedere, eo vel magis quia persecutio ipsa aequivalet inter­
rogationi fidei: atque id etiam ostendant tum exemplis tot fortissimorum ac
firmissimorum in fide catholicorum, qui huiusmodi vexationibus minime
succumbunt, tum antedictae doctrinae principio ab ipsa etiam Ecclesia
Orientali suscepto, tum denique catholici nominis dignitate, quae minime
patitur ut ipsi inimicis animarum et fidei unionis, quam profitentur cum
Romana Ecclesia, sese subiiciant ac demittant; quin etiam attendant non
alio spectare artem hanc vexandi fideles, quam ut ab iis agnoscantur heterodoxi veluti verorum rituum, verae fidei, verae Ecclesiae ministri, atque
ita facile catholicos, aut a fide praevaricatores, aut saltem errorum appro­
batores facto ipso efficiant; licet dictitent semper se eorum communionem
exigere tantum pro conservatione ritus et eleemosynarum. Quae quidem
omnia, si serio ac graviter et iteratis monitis impressa fidelium mentibus
fuerint, sperandum sane est, cx se ipsis promptiores et alacriores in dies
ferendis iniuriis factos, firmiores quoque ac constantiores futuros in unione
et communione verae unius Ecclesiae, quam profitentur.
Facile sibi persuadet haec S. C. omnes et singulos Praelatos et directores
animarum in Oriente, maxime vero missionarios Instructionem hanc
veluti normam in praxi servandam habituros, disputationibus hac de re
prorsus omissis: nec aliud sive in agendo, sive in docendo, semotis dissidiis,
secuturos. Quod si praeter spem aliter acciderit, noverint omnes, qui catho­
lico nomine gloriantur, Sacram hanc Congregationem contra transgresso­
res validiora remedia paraturam, eosque ut minime idoneos directioni
animarum, et Missionibus Orientis habituram.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 31 ij.

4508.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 12 sept. 1729.
Inhaerendo decretis alias latis quoad eos (Regulares) qui post obtentum
decretum suae deputationis ad exercendum munus missionis sibi commis­
sae, illud exequi renuunt, contra huiusmodi renuentes poena statuitur
privationis vocis activae et passivae, et inhabilitationis ad quaecumque officia

Curia Romana
eorum Ordinis, ita quod quilibet Religiosus qui nedum post editum, ut
supra, decretum suae deputationis, verum etiam post expeditas solitas
litteras pro eorum examine, recedat a suscipiendo munere missionis
absque legitima causa per S. C. cognoscenda et approbanda, ipso facto
praedictam privationem incurrat, ad beneplacitum eiusdem S. C. dura­
turam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 312].

4509.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Visitator. Ap. Tunkin. Occident.),
3 oct. 1736.
Duo sunt perniciosa inconvenientia in administratione Sacramenti
Poenitentiae in Tunkino Occidentali quae huic S. C. relata sunt: Primum
atque praecipuum est quod passim reis graviorum criminum, fornica­
tionis, ebrietatis, superstitionis, differatur ad menses integros et amplius
absolutio sacramentalis; parentibus vero qui matrimonio filiorum cum
disparitate cultus vel alio impedimento dirimente contracto, consensum
dedere, etiamsi deinde non sit amplius in eorum potestate matrimonium
rescindere, denegant absolutionem per plures annos, et quandoque usque
ad exitum vitae, interim impositis ieiuniis, orationibus, aliisque pietatis
operibus, ut maiorem illi criminum horrorem concipiant, et ita ad reci­
piendum absolutionis beneficium disponantur. Alterum est in excessu
satisfactionum quas imponunt, plurium rosariorum, videlicet usque ad
numerum etiam tercentenarium, totidem litaniarum cum ieiuniis, ciliciis
aliisque afflictivis operibus, statutis diebus, per hebdomadam, aut menses
aut annos integros. Ad evellendos igitur intolerabiles huiusmodi abusus,
operae pretium visum est per theologos ad hunc effectum deputatos Instruc­
tionem hanc dirigere, ex SS. Patribus, Conciliorum et Romanorum Ponti­
ficum decretis excerptam, cui confessarii praedicti in Tunkino Occidentali
sese subiicere et omnino adhaerere teneantur.
1. Quod attinet ad primum, multi profecto dantur casus in quibus
denegatio et dilatio absolutionis medicamen est opportunum et subinde
necessarium; Videat, inquit S. Carolus Borromaeus in Instructionibus
Poenitentiae, confessorius ne quem absolvat, qui vel odium inimicitiamve depo­
nere nolit, vel restituere pro facultate recuset alienum, vel a statu peccati mor­
talis paratus non sit discedere, occasioncmve similis peccati vitare. I line Sedes
Apostolica adversus mollem, et praeposteram nonnullorum casuistarum
in concedenda absolutione facilitatem, miro zelo semper insurrexit, ut ex
propositionibus ab Alexandro VII,1 Innoccntio ΧΓ- aliisque Romanis Pon­
tificibus iure meritoque damnatis, cuique legenti exploratum est. Valde
autem prolixum foret, casus huiusccmodi enumerare, sed videri possunt
* Cf. N. 734.
• Cf. N. 754

<$'. C. de Propaganda Fide

49

apud S. Carolum Borromaeum in Instructione confessariorum, et a sanctis
istis regulis, totius Ecclesiae consensu firmatis, non sinant confessores
se abduci falsa misericordia erga poenitentes.
\erum, praemissis casibus exceptis, promiscua et passim adhibita
cuiusque peccati mortalis retentio, causa concipiendi maiorem adversus
crimina horrorem, et acquirendi meliorem dispositionem ad beneficium
absolutionis obtinendum, non est profecto medicina nec castigatio congrua
unquam invitis poenitentibus adhibita ab Ecclesia, sed a solis rigidis et
imprudentibus confessariis contra omne fas usurpata, et a tribus Romanis
Pontificibus proscripta. Hanc nimirum severam et imprudentem (ne quid
peius dicam) praxim inducere primum tentavit Petrus de Osma ea propo­
sitione: .Vom sunt absolvendi poenitentes nisi peracta prius poenitentia eis
iniuncta, merito damnata in Concilio Complutensi, et a Xisto IV, anno 1478,
in Bulla quae incipit: Licet ea. 1 Eamdem exitialem praxim, post aposta­
tam Marcum Antonium de Dominis, lib. 5 De Republ. eccles., cap. 7, et
Antonium de Arnaldo, lib. De frequenti Communione, part. 2, cap. 8, apud
Belgas et aliquot Gallos rigorismi sectatores invaluisse constat. Ex quorum
libris, Alexander VIII,2 inter reliquas, has duas propositiones iusto ana­
themate confixit: 16. Ordinem praemittendi satisfactionem absolutioni induxit
non politia nec institutio Ecclesiae, sed ipsa Christi lex et praescriptio, natura
rei idipsum quodammodo dictante. — 17. Per illam praxim mox absolvendi,
ordo Poenitentiae est inversus. Crudelem hanc praxim quoad substantiam,
subdolis et aequivocis terminis inducere iterum tentavit Quesnellus hisce
duabus propositionibus. — 87. Modus plenus sapientia, lumine et charitate
ut dare animabus tempus portandi cum humilitate et sentiendi statum peccati,
petendi spiritum poenitentiae et contritionis, et incipiendi ad minus satisfacere
iustiliae Dei antequam reconcilientur. — 88. Ignoramus quid sit peccatum, et
sera poenitentia, quando volumus statim restitui possessioni bonorum illorum
quibus nos peccatum expoliavit, et detrectamus separationis istius ferre confu­
sionem, iure meritoque in Bulla Unigenitus a Clemente XI damnatis.3 Pro­
fecto praxis ista severa plurimam animis affert perniciem, praesertim attritis
aut, si mavis, amare incipientibus, S. Leone et Augustino (epist. 180 ad
Honoratum) docentibus: plurimos perire defectu Sacramenti qui eius subsidio
ad superna cvolassent. Aeternae igitur damnationis periculo manent expo­
siti, monente nos sapientissimo Salvatore, ut semper vigilemus in iustitia,
quia quo hora non putamus Filius hominis veniet.
Sed demus rigidis directoribus, ut huiusmodi attriti supervivant usque
ad absolutionem; dilata his absolutione, manent illi Dei hostes, incapaces
omnis meriti et satisfactionis; eorum enim opera iuxta S. Thomam, in 4.
dist. 15, cum sine charitate fiant, non sunt satisfactoria: Impossibile enim
ut, inquit, quod aliquis Deo satisfaciat, nisi Deo placeat; ideoque ut sit conve­
niens satisfactio, oportet esse informatam gratia sanctificante. Et in Supple> Cf.‘ N. 58.
1 Cf. N. 760.

* Cf. N. 270.

va. vu

:

5°

Curia Romana

mento, quaest. 14, art. 2: Sine charHate opera facta non sunt satis]actoria.
Quaecumque igitur proposita fuerit indulgentia, nullam peccator consequi
poterit absolutione destitutus; suspiciones, detrimenta famae, scandala,
ex promiscua absolutionis dilatione oriuntur. Validum adversus peccatum
frenum est confitendi pudor, ut habetur ex canone SS, De Poenitentia. Quid
quod repulsi poenitentes abiiciunt saepe cogitationem dc salute desperando;
Missos faciant igitur praeposteros Ecclesiae reformatores, et adhaereant
potius Concilio Trident., sess. 6, cap. 14, De lapsis et eorum reparationi,
ubi habemus absolutionem praeviam satisfactioni, et peccatorum culpam
cum poena aeterna remissam Sacramento Poenitentiae ante satisfactionem,
qua solum poena remittitur temporalis post absolutionem residua. Haec
autem praxis prudens et benigna non est a Tridentino primum instituta,
sed est, teste Catechismo Romano, antiquissimus Ecclesiae usus, Scrip­
tura et Patrum auctoritate comprobatus. Filio prodigo redeunti iubet pater
evangelicus proferri cito stolam primam, nec cum remittit ut pascendo
porcos maiorem concipiat adversus peccata horrorem, et ut ad paternum
amplexum disponatur. Inter articulos ob quos Chrysostomus a quibusdam
Episcopis perperam depositus, sed auctoritate Apostolica restitutus fuit,
hic erat: Si iterum peccasti, pocniteal te iterum, et quoties peccasti, veni ad
ne et ego te sanabo. Basilius in admonitione ad filium spiritualem: Quando,
inquit, te peccatis obnoxium senseris, ad poenitentiam cito te converte ne con­
fundaris. Lex Clementina Dudum, De sepulturis, mandat sacerdoti ut Con­
fessiones audiat, poenitentias imponat, et absolvat. Decretum Bonifacii Epi­
scopi Moguntini statuit ut curet unusquisque presbyter, statim post acceptam
confessionem poenitentiam singulos, data oratione, reconciliare. Infinitus
essem si omnia Patrum documenta pro tali Ecclesiae praxi afferre velim;
sed allegata sufficiant.
Praxis ergo ista, prudens et benigna, tot testimoniis munita, absolvendi
statim peccatores, vel attritos vel contritos, viget in tota Ecclesia catholica
ubi copia est confessorum, ubi nullum persecutionis periculum: quanto
magis ergo in Tunkino Occid. necessario servanda est, ubi multae et
continuae contra catholicos persecutiones vigent, et ubi quidem messis
multa est, sed operarii paucissimi. Nec vos decipiant novatores, qui sub
zeli umbra crudelitatem exitialemque socordiam in corde nutriunt; ne
vos, inquam, decipiant Scripturae testimoniis Ezechielis, 13, et lerem. 6,
quibus passim abutuntur; nihil enim magis ex illis colligere possumus, quam
quod dispositione necessaria carentibus non sit impartienda absolutio,
non autem quod dispositione illa praeditis sit deneganda, neque ullum in
antiqui foederis oraculis invenietis locum, iuxta quem poenitentibus dilata
fuerit, vel differenda sit cum Deo reconciliatio. Vix David confessus fuerat
delictum dicens: Peccavi Domino, cum Nathan mox Dei nomine denuntiat:
Dominus quoque transtulit peccatum tuum, non morieris. Nec vos iterum
seducant testimoniis Cypriani, Rom. Cleri, Innoccntii primi, aliorumque
Patrum, quibus pariter abutuntur; lectis enim testimoniis istis non detrun­
catis, sed ex integro, cuique ingenue attendenti apparebit loqui illos de
quibusdam peccatis publicis eo tempore publica poenitentia plectendis;

S. C. de Propaganda Fide

51

uamvis probati auctores putent in ipsa poenitentiae publicae impositione
peccatores regulariter a culpae reatu fuisse absolutos, hoc enim erat accipere
impositionem manus in poenitentiam, absolvi a reatu culpae et accipere modum
satisfactionis publicae. Quinimo ipse Morinus, summae apud novos theo­
logos auctoritatis, lib. 6, cap. 24, quamvis criminum publicorum absolu­
tionem etiam sacramentalem putet dilatam fuisse usque ad canonicae
poenitentiae adimpletionem, quoad alia peccata nobis consentit; sic enim
lib. 9, cap. 14, ait: Crimina omnia et peccata, quae illis saeculis non expia­
bantur per publicam poenitentiam, statim aut paulo post editam sacerdoti
confessionem, remittebantur, pauculis exceptis, quae cum publica erant, com­
munionis ecclesiasticae privatione nonnumquam a Canonibus castigabantur.
Idem eodem lib. cap. 1 docet, quod Catechismus Romanus, consuetudinem
absolvendi statim post confessionem esse ab ipsis Ecclesiae incunabulis, si
enormia quaedam crimina excipias, pro quibus debebatur poenitentia publica.
Imo cap. 14 ostendit in Orientali Ecclesia a duodecim saeculis hucusque
senatum morem etiam a peccatis publicis absolvendi statim; quod sub
operis finem fusius probat ex libris graecorum poenitentialibus.
Quoniam vero ex Cone. Trid. vigere debet usus infligendi poenitentiam
publicam peccatis publicis et scandalosis; hinc descendendo ad particu­
larem casum a Visitatore Apostolico (Tunkini) relatum de parentibus
qui consensum praebent matrimonio filiorum cum disparitate cultus,
certum videtur quod quamdiu in eorum potestate est matrimonium rescin­
dere, atque de eo moniti renuunt rescissionem, non esse capaces nec dispo­
sitos ad beneficium absolutionis recipiendum. Verum si ex parte prae­
stiterunt quidquid possunt, et non sit amplius in eorum potestate filios ab
invalido contractu revocare, nulla ratio est ut illi contriti et confessi, per
annos integros, aut usque ad exitum vitae sacramentali absolutione pri­
ventur; ne vero aliis exemplo sint ut similia matrimonia perpetrentur,
possent, confessi iam et absoluti, vel Eucharistiae communione (privari),
vel alia publica poenitentia, arbitrio prudentis et discreti Episcopi, mulctari.
Modus igitur plenus sapientia et charitate est animas peccatrices citis­
sime ex peccati statu, iuxta praxim universalis Ecclesiae, in Christi Evan­
gelic fundatam, eripere, ut cito accipiant stolam primam, nec protrahere,
sed quantum fieri potest accelerare spiritum poenitentiae, iuxta formam
quam Cone. Tridentinum saluberrime praescripsit, ut ante reconcilia­
tionem proponant, ut post illam tutius ac salubrius in statum gratiae repo­
siti, satisfacere satagant.
2. Quod vero pertinet ad secundum excessum in imponenda satisfac­
tione plurium rosariorum, litaniarum, ieiuniorum, etc., duo quoque extrema
vitanda sunt. Confessor prudens, inquit S. Carolus Borromaeus in Instruc­
tionibus Poenitentiae, pro imponenda poenitentia, nec ita levem adhibeat
ut clavium potestas inde contemnatur, et ipse peccatorum alienorum evadat
particeps, nec ita etiam gravem aut diuturnam, ut poenitentes ei obsequi recu­
sat, aut acceptam ex integro non exequantur. Non est cur ad evitandum pri­
mum ex his extremis immoremur; sufficit enim Concilium Tridentinum
udire, sess. 14, cap. 8: Debent sacerdotes Domini, quantum spiritus et

Curia Romana

prudentia suggesserit, pro qualitate criminum et poenitentium facultate, salittares et convenientes satisfactiones iniungere: ne, si forte peccatis connivtant
et indulgentius aim poenitentibus agant, levissima quaedam opera pro gravis­
simis delictis iniungendo, alienorum peccatorum participes efficiantur.
Ad mitigandum tamen secundum excessum qui in sacerdotibus tunkinensibus viget, pauca quidem afferimus, solida tamen illa, sapientiae
et prudentiae plena documenta, quibus sedulo attendere debent, ut et
muneri suo et poenitentium utilitati respondeant. Attendant igitur ad hanc
S. Thomae Aquinatis doctrinam (Quodlibeto, 3, quaest. 13, art. 1): Videtur
satis conveniens quod sacerdos non oneret poenitentem gravi pondere satisfac­
tionis, quia sicut parvus ignis a multis lignis superpositis de facili extinguitur.
ita posset contingere quod parvus affectus contritionis in poenitente nuper exci­
tatus, propter grave onus satisfactionis extingueretur, peccatore totaliter despe­
rante; unde melius est quod sacerdos poenitenti indicet quanta poenitentia esset
sibi pro peccatis iniungenda, et iniungat illi nihilominus aliquid quod pocnitens
tolerabiliter ferat, ex cuius impletione assuefiat ut maiora impleat, quae etiair.
sacerdos iniungere non at tentasse t; et haec quae praeter iniunctionem expressair.
facit, accipiunt maiorem vim expiationis culpae praeteritae ex illa generali
iniunctione qua sacerdos dicit : Quidquid boni feceris sit tibi in remissionem pec­
catorum. Eamdem doctrinam repetit idem Angelicus Doctor in 4, dist. 2.
quaest. 1, art. 2, quaestiuncula 2, ad 3: Sacerdos, inquit, minorem condi­
gno poenitentiam iniungens, non semper peccat..., quia quandoque, etiam ex
industria minorem poenitentiam imponens, plus prodest poenitenti quam noceat,
qui forte magnitudine poenitentiae posset a poenitentia peragenda impediri
propter debilitatem virtutis adhuc in eo de novo recuperatae ; et ideo negligit minus damnum ut maius evitet, et interim paulatim confortatus in eo
divinus amor ad plura poenitentiae opera peragenda ipsum incitabit propria
sponte, quam sacerdos eidem secundum gravitatem peccatorum iniungere po­
tuisset.
Attendant et perpendant monitum S. Caroli Borromaei in Instructio­
nibus Poenitentiae: In poenitentia imponenda adhibebit et prudentiam ct
pietatem et iustitiam. Habebit rationem status, conditionis, sexus, aetatis, etc.
Quamobrem talem imponat qualem ab eo praestari posse iudicet; proinde aliquando, si ita viderit expedire, illum interroget an possit anve dubitet poeni­
tentiam sibi iniunctam peragere, alioquin eam mutabit aut minuet. Conside­
rabit item animum mentemque poenitentis, ac fetum, gemitum et lacrymas
intimi doloris indices... Pauperibus eleemosynam non imponat, nec iis qui e\
proprio labore victum quaerunt ieiunium indicatur, quod et in aliis poenitentiis
observandum.
^4'
Attendant tandem ad consilium S. Francisci Salesii in monitis pro confcssariomin instructione scriptis, cap. 8: Satisfactiones intricatas et in variis
operum generibus, aut diversarum orationum magno numero compositas, impo­
nere non expedit, eo quod illa diversarum orationum congeries aut piorum ope­
rum varietas, oblivionem poenitentiae impositae inducat, indeque anxietatem
et scrupulos pariet in animis poenitentium; deinde remittitur et tepescit ple­
rumque devotio, dum poenitens magis cogitat quas orationes recitare vel quid

S. C. de Propaganda Fide

53

debeat et quotidie, quam attendat ad preces ipsas quas fundit, aut ad
opera ipsa quae facit.
Si haec et ad reliqua S. Caroli Borromaei monita et consilia sedulo
attendant, mitigabunt profecto nimium quem hucusque exercuerunt rigo­
rem, et animarum saluti et propriae obligationi consulent.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 321].

4510.
S. C. de Prop. Fide (Ceylan), 16 aug. 1737.
1. An possint indifferenter baptizari omnes filii catholicorum, qui ibi
sub dominio haereticorum nascuntur, etiamsi certo sciant, ipsos pueros,
si vivant, a parentibus fidelibus esse deferendos, ut a ministro haeretico
baptizentur, quia metu persecutionis negaturi sunt, filios suos esse a catho­
licis baptizatos?
2. An possint permittere, vel expresse non prohibere parentibus talem
agendi rationem, quam bona fide existimant licitam?
R. Ad 1. Affirmative, et moneantur missionarii, quod docere debent
fideles, ut sciant se administrasse Sacramentum Baptismi.
Ad 2. Negative, et quod missionarii teneantur monere suos subditos
de illicita cooperatione ad iterationem Baptismi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1S93), n. 557].

4511.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 20 sept. 1739.
Un missionario di Xensi supplica che si concéda a favore de’ missionari
la dispensa 0 induito che possano portare il Viatico agli infermi senza la
stola, essendo che spesse volte accade che 1’infermo dimora lontano venti
o trentastadii, cioè tre, quattro o piii miglia, ed essendo inolto sottili e trasparenti le vesti dei missionario, facilmente ne puo trasparire agli
occhi de’ gentili la stola pendente dal collo dello stesso missionario, non
senza pericolo di tradimento dei missionario medesimo, e di privazione dei
Viatico in riguardo all’infermo. Inoltre domanda se nelle case, nelle quali
i cristiani vivono misti coi gentili, si possa amministrare il Viatico senza
cotta, ma colla sola stola. 11 motivo... si è che hanno (i gentili) per cattivo
augurio il vestire vesti bianchc nelle proprie case.
R. Quoad i. dubium: In casu necessitatis licere. Quo vero ad 2. Orator
aliique missionarii, quibus idem dubium subeat, recurrant in casibus
particularibus pro directione ad Vicarium Ap.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 324].

Curia Romana

4512.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 20 sept. 1741.
Moneantur omnes Vic. Ap. et missionarii S. Congr. ut singulis annis
ad eam mittant catalogum conversorum, baptizatorum, et Sacramentorum
quae quisque in sua Missione administraverit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 331].

4513.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 mart. 1743.
S. C. iustissimis de causis adducta constituit ne Procuratoribus missionariorum regularium consueta pecuniae subsidia persolvantur nisi prius
certo documento ostenderint, atque exhibuerint numerum missionariorum, qui revera in missionibus obeundis occupantur.
Insuper eadem S. C. censuit ac decrevit Litteras Encyclicas dandas
esse Praefectis Missionum ut singulis annis describant numerum missionariorum, qui ipsis subiecti sacras missiones exercent, et etiam de illo­
rum moribus, integritate vitae et diligentia sincerum testimonium ad
S. C. transmittant.
Denique iussit commendari magnopere, ac praecipue Episcopis et
Vicariis Apostolicis, ut certam faciant S. C. si aliquis fortasse ex missionariis muneri suo minime satisfaciat, vel suis moribus et exemplis offen­
sionem et scandalum praebeat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 342].

4514.
S. C. de Prop. Fide, instr, (pro Graeco-Melchit.), 15 fcbr. 1746.
[Tenor huius instructionis refertur in Bened. XIV, const. Praeclaris.
18 mart. 1746. - Cf. N. 366].
4515.

S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Ep. et Vic. Ap.),
17 iun. 1747.
Egli è un debito preciso di questa S. C. non solamente invigilare con la
più pretnurosa attenzione al buon servigio delle Missioni apostoliche da
essa dipendenti, ma di accorrere altresi con prontezza, e con Puso dei mezzi
opportuni al riparo di quegli abusi e disordini, che possono talvolta deri­
vare o dall’imprudenza o dal poco zelo, o anche dalla non edificante condotta di qualche particolare missionario. Quindi è che giudicando molto

•S’. C. de Propaganda Fidi

confacevole a tale intento 1’essere annualmente informata non meno dei
numero, che degli andamenti di quei soggetti, e più particolarmente dcgli
Ordini e Istituti Regolari, i quali attualmente dimorano nelle rispettive
Missioni, destinati dalla medesima all’esercizio dell’cvangelico ministère:
siccome incarica con una sua lettera circolarc ciascuno dei Prefetti da essa
costituiti tali in virtù di suo Decreto, o Patente, che debbano ogni anno dar
conto dei loro subordinati, cosi per mezzo della présenté, parimente Circolare, commette lo stesso carico a ciascuno dei Metropolitani, Vescovi e
Vicarii Apostolici, in riguardo a quei missionarii, che si trovano nella mede­
sima S. Congregazione sottoposti espressamente aU’autorità c direzione
degli stessi. Desidera pertanto, che V. S. rispetto a somiglianti soggetti.
tanto dei clero sccolare, che dei regolarc, favorises verso il termine di
ogni anno trasmetter qua un distinto catalogo dei medesimi, con Pindividuazione dei loro nomi, specificando corani Deo, e in sua coscienza, quali
siano i costumi di ognuno, l'integrità o i difetti della di lui vita, l’idoneità
e la diligenza con cui adempie i doveri dei suo impiego, e qual frutto corrisponda alie sue industrie e fatiche in beneficio delle anime alla di lui assistenza confidate. Si attenderanno adunque con particolare espettazione
circa questo importante affare gli effetti dei zelo ben noto e della vigilante
accuratezza di V. S. per necessario lume e governo della detta S. C., Ia
quale l’assicura, che la richiesta annuale informazione sarà da essa custo­
dita con la dovuta segretezza. Inoltre si compiacerà Ella di conservare
la présenté per notizia e rcgola dei suoi successori in codesta diocesi con
awertenza, che se mai (che Dio nol permetta) venisse nel decorso dell'anno
ad accadere qualche inconvenientc bisognoso di pronto rimedio, quale
potesse o dovesse dalla stessa Sagra Congregazione apprestarsi, in tal
caso non manchi di darne subito 1’awiso.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 362].

4516.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vie. Ap. Timkin. Orient.),
14 ian. 1753·
I dubbi proposti da V. S. concernenti le Permissioni Alessandrim colle
rispostc dei missionari di cotesto suo Vicariato essendo stati letti e conside­
rati da questa Sagra Congregazione, e restata essa maravigliata, che dopo
la chiarissima disposizione della Costituzione di Nostro Signore Bene­
detto XIV, Ex quo singulari,1 dalla quale credeva essere stata alïatto tolta
ctroncata ogni occasione di dubbio o di contesa sopra i riti di cotesti popoli
gentili verso i loro progenitori defunti, o contenuti nelle condannate per­
missioni di Monsignor Patriarca Alessandrino, o riferibili aile medesime,
siensi nondimeno eccitati costà nuovi dubbi, e qucllo, che più import..,
siensi proposte risoluzioni affatto contrarie allô spirito délia medesima
1 Cf. N. 329.

Costituzione. Per la quai cosa questa Sagra Congregazione coll’approvazione di Nostro Signore ha stimata cosa necessaria senza rispondere a
tutti i dubbi in particolare (cosa che potrebbe somministrarc occasione
agli spiriti inquieti d’eccitar nuovi dubbi sopra le risoluzioni, che si dessero),
dichiarare a V. S. ed a cotesti missionari la mente espressa della S. Sede
Apostolica, acciocchè questa dichiarazione sena di regola per la retta intelligenza ed osservanza delle Costituzioni Apostoliche emanate sopra gli
accennati riti.
Fa dunque intendere a V. S., ed a tutti cotesti missionari del Tunkino
essere stata sempre mente della Sede Apostolica, e tuttavia essere, che gli
opérai evangelici armati di zelo e di vigore apostolico adoperino tutte le
forze per sradicare affatto dai novelli cristiani tutti i riti e le ceremonie di
cotesti popoli infedeli verso i defunti progenitori. Non aver essa mai toilcrato, nè tollcrare al présente sotto nome di culto civile alcun atto in
ispecie di quei riti e di quegli ossequi, o contenuti nelle condannate per­
missioni, o inducibili aile medesime, i quali sono usati da cotesti popoli
gentili verso i defunti. Tutto quello che si prattica da cotesti gentili in
culto dei loro progenitori e propinqui defunti, a riserba degli offici della
naturale pietà consistenti nei sotterrare o collocar ne’ sepolcri i loro corpi,
o degli ossequi civili consistenti nei ritencre a memoria della posterità le
loro immagini, e Ic insegne dei magistrat! civili che eseguirono vivendo,
e nello spiegare in epigrafi domestiche o pubbliche le loro gesta e i loro
uffici, debba tenersi come superstizioso, o per lo meno come gravemente
sospetto di superstizione, e per conseguenza in nessuna maniera pratticabile dai cristiani. Esser nientedimeno lecito ai cristiani verso i fedeli defunti
usare tutti quegli ossequi e quelle ceremonie, che secondo il costume c
il rito della Chiesa Cattolica sogliono dai cristiani pratticarsi verso i defunti
trapassati nella comunione della stessa Chiesa. Nessuno pero di questi
cattolici riti potersi pratticar dai cristiani verso i defunti gentili. Nei fune­
rali dei fedeli defunti non doversi ammettere i gentili, acciocchè non credano, che da noi sia dato quel culto ai nostri morti, che essi prestano ai
loro defunti, e se comodamcnte non si possano escludere, debbansi quelli
istruire quai sia la pietà della Chiesa verso l’anime de’ morti. Richiedere
la stessa Sede Apostolica da tutti i missionari l’csattissima osservanza in
tutto, c per tutto alia Costituzione Ex quo singulari, cost che non voglia
tollerare alcuna cosa, la quale, o si contenga nelle condannate permissioni,
o a quelle sia riferibile. Finalmente questo essere lo spirito delle Costitu­
zioni Apostoliche emanate sopra i riti chinesi, al quale spirito debbono i
missionari confonnarsi come regola della loro condotta nella guida di cote­
sti novelli cristiani.
Ma in quanto alia controversia insorta tra i missionari di cotesti Regni,
se debba il confessore ammonire e istruire i penitenti, che ignorano invincibilmcnte la proibizione d’alcuni riti superstiziosi, o la condannazionc
delle Permissioni Alessandrine, quando prevede, che ammoniti ed istruiti
non saranno per cmendarsi e continueranno negli atti superstiziosi, oppure
debba lasciargli nella loro buona fede; considerando la Santità di Nostro

ιΛ Propaganda Fide

57

Signore che 1 abbandonare cotali ignoranti nella loro ignoranza circa i casi,
di cui si tratta, non solo è un chiuder la porta all’osservanza uniforme
delle Costituzioni apostoliche in tutti cotesti cristiani, ed un eludere le
premure della Santa Sede, che sieno notificatc a tutti i cristiani le sue
dichiarazioni circa detti riti; ma che in oltre il pretermetter qucst’istruzione
ritorna in grave scandalo de’ gentili, e in pregiudizio pubblico del nome
cristiano in cotesti Regni: percio dichiara che scbbene in alcuni casi, dove
non si tratta dell’ignoranza dei primi principii della nostra santa fede, o
delle cose, che son necessarie a sapersi da tutti per conseguimento dclI’eterna salute, ma dell’ignoranza di altre cose, la cui scienza non appartiene
ai principii della nostra santa religione, e dove il lasciare nella loro invin­
cibile ignoranza i penitenti non apporta scandalo, nè reca pubblico danno,
anzi giova per ovviare a qualche scandalo, possano i confessori pretermetterc 1’istruzione di cotali penitenti ignoranti, quando prevedono, che non
sia per apportar alcun frutto la loro ammonizione; contuttociô nei caso
presente non pub aver luogo questa dottrina, trattandosi d’ignoranza
riguardantc il primo precetto del decalogo circa il culto d’un solo Dio, al
qual culto s’oppone ogni atto di superstizione tendente all’idolatria, e
trattandosi inoltre di permettere una prattica contraria alla purità della
religione, e difforme dagli altri cristiani con scandalo degli infedeli, e che
percio debbano i confessori, o i missionari ammonire e istruire non sola­
mento i penitenti, ma chiunque altro cristiano, che ignori invincibilmente
la proibizione dei riti superstiziosi, e la condannazionc delle Permissioni
Alessandrinc, ancorchè non sperino frutto dall’ammonizione; mentre
1’istruire cotali ignoranti è un debito dell’ufficio degli opérai cvangelici
ingiunto ad essi dalle stessc Costituzioni apostoliche, che proibiscono
1’uso delle dette permissioni; e il non riportar frutto dalle ammonizioni
deriva unicamente dalla colpevole pusillanimité di tali cristiani, i quali da
nessun timore di danno temporale possano essere scusati dalTuso degli atti
superstiziosi. Doverà portanto V. S. notificare a Monsig. Vicario Apostolico
del Tunkino Occidentale questa dichiarazione della S. Congr. acciocchè
la notifichi ai missionari dei suo Vicariato, affînchè tutti si uniscano a stabi­
lire una prattica conforme in tutti i cristiani.
Cosi in quanto al dubbio singolarc, se possano i cristiani per causa
urgente intervenire ai conviti, che si fanno dai gentili in occasione di cele­
brat le memorie dei loro defunti dopo i sagrifici, e 1’oblazione dei cibi
fatta ai defunti medesimi, e mangiare insieme coi gentili anche i cibi offeriti, non intervenendo perb essi cristiani nè a’ sacrifici, nè all’oblazioni:
La Sacra Congrcgazione considerando che i sagrifici, le oblazioni, c i conviti, in cui i gentili onorano le memorie de’ loro defunti si fanno da essi
per modo d’una stessa azione mangiando in essi conviti anche i cibi offeriti, e che percio tali conviti hanno una necessaria relazione alie offerte
superstiziose, non puo tollerare, che i cristiani per qualunque urgente
causa intervengano agli accennati conviti, per non conformare colla loro
presenza gl infedeli nella loro falsa credenza, e nei riti superstiziosi verso i
defunti. Ordina percio, cd incarica a V. S. ed al Vic. Apostolico dei Tun-

λ |·
·:Ι
-'-i'

IV

Curia Romana
kino Occidentale e missionari di cotesto Regno che onninainente proibiscano ai cristiani rispettivamente soggetti alia loro cura 1’intervenire ai
detti conviti. Doverà pertanto V. S. notificare al sopradetto Vicario Apostolico queste determinazioni della Santità Sua, non dubitando essa punto,
che tanto V. S., quanto i missionari coopereranno coi loro zelo alie sue
sante intenzioni, per render pura c incontaminata da ogni macchia di superstizione codesta novella cristianita, attendendo piii allo spirito della Santa
Sede manifestato nolle Costituzioni apostoliche, che alie vane sottigliezze
di alcuni, che vorrebbero oscurarne 1’intelligenza, e deluderne 1’esatta e
semplice osservanza. — Die 14 ianuarii ann. 1733 Sanctissimus (Bened. XIV)
Instructionem hanc approbavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 386].

4517.
S. C. de Prop. Fide, deer. 30 apr. 1753.
Ad tollendas nonnullas corruptelas inductas Smyrnae, et in oppidis
finitimis praesertim in celebratione Missarum:
1. S. Congregatio, si SSmo placuerit, omnino prohibet sacerdotibus
missionariis tam saecularibus quam regularibus cuiuscumque Ordinis et
Instituti, etiamsi indigeant speciali mentione, celebrari Smyrnae Missas
in privatis domibus et in domiciliis ubi consules schismatici et haeretici
commorantur.
2. Tempore pestis permittit Missas celebrari in privatis domibus, de
licentia tamen Vicarii Ap., decenti loco, et per ipsum Vic. Ap. appro­
bando, ubi neque iudaei, neque schismatici et haeretici commorentur.
3. Prohibet celebrari Missas in aedibus privatis, etiam ex causa infir­
mitatis, cum minus incongruum sit infirmos sine Missa persistere, quam
quod sacrosanctum Sacrificium ex indecentia iniuriam patiatur.
4. In singulis oppidis, ubi nullae ecclesiae neque sacella publica existant,
duae Missae tantum diebus festis, habita prius licentia Vicarii Ap., cele­
brari possint in domo alicuius privati in qua nulli degant tureae, iudaei,
schismatici ct haeretici; ac locus, in quo Sacrum peragi debet, sit decens,
et ab omnibus domesticis usibus liber, ab eodem Vic. Ap. visitandus et
approbandus.
5. Caveant omnino missionarii, sub poena suspensionis a divinis ipso
facto incurrenda, cum festivitas aliqua celebratur, consules schismaticos
ad ecclesias invitare, et illis introeuntibus aquam benedictam porrigere,
ac quodeumque honoris signum in ecclesiis exhibere; et P. Dominicus a
Belvedere (missionarius) accedat ad Urbem ut se iustificet.
6. Denique interdicit missionariis S. Congregationis exercere in poste­
rum absque eiusdem facultate munus capcllani in sacellis consulum catho­
licorum. — Die 8 iulii 1753 relato supradicto decreto... SSmo D. N., Sancti­
tas Sua benigne approbavit mandavitque ab omnibus ad quos pertinet
inviolabiliter observari.
j
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 388].

Λ’. C. de Propaganda Fide

59

4518.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 6 aug. 1753.
S. C. censuit: Missionaries, gaudentes facultatibus a S. Sede concessis,
non posse absolvere a casibus Episcopo reservatis, nisi de licentia Ordinarii.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 390].

4519.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 7 ian. 1755.
Moneatur missionarius Pekini eo quod in solemnitatibus lingua sinensi
Missam celebrari permiserit; quod fieri in posterum omnino prohibetur.
Caveat etiam ne in Missae sacrificio preces et cantica lingua sinensi admi­
sceantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 394].

4520.
S. C. de Prop. Fide, instr. 15 febr. 1756.
Si aliquis gentilis plures habens uxores velit Baptismum suscipere, et
quaevis ex illis, quanquam prima non sit, Christiana fieri velit, poterit in
tali casu usus fieri facultatis in prima Formula contenta sub numero 11. 1
Animadvertendum tamen est quod tunc renovandus erit a coniugibus
consensus. Si vero una ex pluribus uxoribus quae sanctissimam religionem
amplecti vult, prima non sit, haec libera est ut nubat cui vult, utpote
quae legitimo contractu alligata non erat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 397].

4521.
S. C. de Prop. Fide, 10 ian. 1757.
Scribatur Episcopis (Albaniae) posse mutari parochos, ex causis tamen
rationabilibus et canonicis, puta persecutionis infidelium, odii vel inimi­
citiarum cum populo, vel gravis scandali, et tandem ratione maioris utili­
tatis parochianorum; non tamen intuitu privati commodi vel lucri ipsorum
parochorum, quibus Episcopi consulere poterunt in casu vacant i ac pin­
guioris et commodioris parochiae.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 186].
1 En n. n

Form. I

facultatem:

Dispensandi cum gentilibus et infidelibus plures

uxores habentibus, ut post conversionem et baptismum, quam ex illis maluerint, si etiam
ipsa fidelis fiat, retinere possint, nisi prima voluerit converti ».

Curia Romana

4522.
S. C. de Prop. Fide (C. (i.), 8 mart. 1757.
S. C. declaravit: Nec licuisse nec licere orientalibus quarumcumque
nationum, inconsulta Apostolica Sede, a proprio ipsorum ritu ad latinum
ritum transire, ac nullis prorsus missionariis licuisse nec licere, inconsulta
Apostolica Sede, huiusmodi transitum orientalibus quarumcumque natio­
num permittere.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 403].

4523.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 apr. 1757.
Come si abbiano da intendere le parole del Rescritto per le dispense:
nec ullo modo uti possit extra fines dioecesis, cioè, se possa il privilegiato dispen­
sare coi suo suddito che stesse fuori della sua diocesi.
R. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 404].

4524.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Albaniae), 18 apr. 1757.
1. Se possa un Prelato dar licenza ad un parroco di rinunziare Ia sua
cura senza che sia prima provvisto aliunde di altro benefizio.
2. È obbligo d’ogni parroco predicare nei giorni festivi; si domanda
se siagli ancora di obbligo predicare inter missarum solemnia quando c’c
poco numero per ascoltarlo; cioè quante persone bisogna che vi sieno
presenti per obbligare il parroco a far loro Ia predica in tali giorni.
3. Se possano i parroci riccvere denaro per I’amministrazionc del
Battesimo.
~*xM
4. Se i cattolici lavoratori dei beni di chiesa usurpati dai turchi pos­
sano godere della porzione che tocca loro dall’avcr lavorati tali beni; e se
possano nascondcrc dei frutti, biade, ecc. che toccano ai turchi usurpatori,
per consegnarli al parroco che in realtà n’c il padrone, e far celebrare
tante Messe pel benefattore.
I
5 Sono soliti gli scismatici (nell’Albania) di chiamare i sacerdoti latini
nell'escquie dei loro morti a far celebrare Messa per 1’anima loro. I nostri
c’intervengono, ricevono limosina per la Messa, ma l’applicano per gli
antenati degli scismatici, stati una volta cattolici quando erano uniti colla
Chiesa Romana. Sc non c’intervenisscro, non ricevesscro limosina, e non
mostrassero applicarla secondo Ic loro intenziom, farebbero confusione al

.S’. C. de Propaganda Fide

6r

popolo c danno contro i nostri. Si domanda se sia lecita e senza peccato
tal pratica in tali circostanze.
R. Ad i. Negative.
Ad 2. Teneri, non attento exiguo numero populi, diebus saltem domi­
nicis et festis solemnibus.
Ad 3. Negative; sed posse aliquid recipi a sponte dantibus titulo merae
et liberae eleemosynae.
Ad 4. Affirmative quoad primam partem, et negative quoad secundam.
Ad 5. Non licere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 405].

4525.
S. C. de Prop. Fide (C. (j.), 17 apr. 1758.
1. Domanda (1’Arcivescovo di Solia) se deve lasciar correre 1’uso di
battezzare i fanciulli coli’aequa benedetta dal sacerdote in occasione dello
stesso battesimo, non essendovi in quelle parti nè scalpelli nè pietre per
fare un fonte battesiinale; e quando anche vi fossero, non potendosi con­
servare che nella casa di qualche particolare, si corre rischio che dia nel1’occhio dei turchi, che entrano da per tutto come padroni.
2. In mancanza di sacerdoti cattolici sentono (i fedeli) la Messa degli
scismatici, e si servono dei loro preti per assistere ai funerali; 1’Arcivescovo
riferisce di non avere su di ciô istruzione alcuna.
3. In alcuni luoghi i grcci (scismatici) vogliono che il missionario nel
giorno dcll’Epifania vada a benedice le loro case; il che dice Monsignor
Arcivescovo che i missionary non hanno potuto negare per timore di maggior male.
4. Se ne’ luoghi ove non c nè chiesa, ne casa dei missionario, sia più
decente celebrare la Messa nella casa dell’infermo, od in altra abitazione
particolare.
R. Ad 1. Transmittatur decretum anni 1660;1 ubi tamen deficiat fons
aquae baptismatis, utantur missionarii aqua naturali, ut rescriptum fuit a
S. C. S. Officii sub dic 6 aprilis 1741.2
Ad 2. In funeribus catholicorum sacerdotes schismaticos tolerari non
posse, nisi forte pure materialem praesentiam ac civile ministerium exhi­
beant, ut ex decreto S. C. S. Off. sub die 10 maii 1753.3
Ad 3. Toleretur quod in die Epiphaniae sacerdos catholicus vocatus,
ac metu coactus a schismaticis, eorum domibus benedicat, modo ne cum
iis in oratione communicare videatur.
Ad 4. Non licere ex devotione; licere tamen ex necessitate.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 411].
' Cf. N

4465.

1 Cf. N. 792.
» Cf. N. 804.

Curia Romana

4526.
S. C. dc Prop. Fide (C. G.), 12 mart. 1759.
S. Congr. confirmavit decretum editum die 8 martii 17571 quo statutum
est non licuisse nec licere (post editas scilicet an. 1755 litteras encvclicas
f. r. Benedicti XIV incipientes Allatae sunt) 2 orientalibus quarumcumque
nationum, inconsulta Apostolica Sede, a proprio ipsorum ritu ad latinum
ritum transire. Et nullis prorsus missionariis licuisse aut licere, inconsulta
Apostolica Sede, huiusmodi transitum orientalibus quarumcumque natio­
num permittere. Quia vero eadem S. C. audierat nonnullos ex orientalibus
esse qui in aliqua tantum parte, et non in omnibus latinum ritum amplexi
fuerant; quosdam vero post editas an. 1755 a f. r. Benedicto XIV litteras
cncyclicas incipient. Allatae sunt, relicto proprio ritu ad latinum transiisse:
idcirco eodem in decreto statuit, et nunc iterum confirmat, huiusmodi
orientales, hoc est, tam eos qui ante praedictas litteras ad latinum ritum
in aliqua tantum parte, non in omnibus, transierant, quam illos qui post
praedictas litteras latinum ritum, etiam in omnibus suis partibus amplexi
sunt, ipsos vere ad latinum ritum non transiisse, sed teneri illos in proprio
orientali ritu perseverare, atque eiusdem legibus in omnibus obtemperare,
idque sub poena peccati gravis a quo, quamdiu in eo pertinaces fuerint,
sacramentaliter absolvi non possent.
Ceterum si qui ante praedictas Benedicti XIV litteras cncyclicas la­
tinum ritum in omnibus suis partibus amplexi sunt, et hucusque in eo
perseveraverunt, his, si SSmo placuerit, indulgeri posse existimavit ut in
eodem permaneant. Quam quidem indulgentiam etiam ad graeco-mclchitas
esse extendendam censuit: quamvis enim pro istis nominatim edita fuerit
Decretalis Demandatam, 3 itemque Breve Praeclaris, 4 post quae decreta
nullo modo ipsis licuit ad latinum ritum transire, nihilominus si illorum
aliqui post dicta decreta, sed ante encyclicas litteras Allatae latinum
ritum in omnibus suis partibus amplexi fuerint, et hucusque in eo perse­
veraverint, ut in eodem permaneant indulget, non obstantibus dictis de­
cretis, super quibus hac in re, et pro hac vice tantum ad omnimodam
quietem in posterum obtinendam, Sanctitas Sua benigne dispensat. —
Noverint insuper prohibitam esse omnibus omnem rituum mixturam, et
confusionem. Debent enim, qui latinum ritum sequuntur, eidem ritui
integre se conformare; et idcirco abstinentias et ieiunia Ecclesiae latinae
observare, festa iuxta calendarium gregorianum sanctificare, ct parochis
latinis immediate subesse. Eodcmquc modo quicunque orientalem ali­
quem ritum profitentur, servare tenentur omnia ieiunia, abstinentias
aliasque laudabiles proprii ritus consuetudines, suisque catholicis superio­
ribus, ubi isti reperiantur, immediate subesse.
I

Cf. S. 4522.
Cf. N. 434
Cf. X. 338.
Cf. X. 366.

.S’. C. de Propaganda Fide

63

Cum vero propositum a quibusdam dubium fuerit, quem ritum sequi
coniuges debeant, si forte diversi ritus fuerint, S. Congregatio SSmi D. N.
Papae auctoritate permitti posse censuit ut uxores suorum virorum ritum
sequantur, dummodo uxor non sit ritus latini, quo casu, inconsulta Sede
Apostolica ad mariti ritum transire non permittatur.
Noverint autem omnes ablatam omnem variandi facultatem. Nemo
proinde, inconsulta Apostolica Sede, vel a latino ad orientalem, vel ab
orientali ad latinum ritum transire deinceps praesumat. Qui secus fecerint,
eorum transitus prorsus illicitos, irritos ac nullos fore declarat. — SSmus
in omnibus approbavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 414].

4527.
S. C. de Prop. Fide (C. (i.), decr. 19 maii 1759.
In Congregatione Generali de Propaganda Fide (habita die 12 mar­
di 1759)1 inter cetera etc. cum propositum a quibusdam fuerit dubium, quem
ritum sequi coniuges debeant, si forte diversi ritus fuerint, Sacra Congre­
gatio SSmi D. N. Papae auctoritate permitti posse censuit, ut uxores
suorum virorum ritum sequantur, dummodo uxor non sit ritus latini, quo
casu, inconsulta Sede Apostolica, ad mariti ritum transire non permittatur.
— Relatione autem facta per R. P. D. Nicolaum Antonellum eiusdem Con­
gregationis Secretarium SSmo D. N. div. prov. Papae Clementi XIII in
audientia habita die 13 mensis maii, Sanctitas Sua omnia benigne appro­
bavit, et Apostolicac auctoritatis robore confirmavit, mandavitque ab
omnibus servari, quibuscumque in contrarium non obstantibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 417].

4528.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 30 iul. 1759.
La s. in. di Gregorio XIII, con sua Bolla che incomincia A Summo
Patrefamilias dei 10 febbraio 1583, concedette ai missionari soggetti al
dominio di Portogallo la facoltà di celebrare in corporali telae bombycinae.
Sopra Ia intelligcnza di queste parole c insorto dubbio se debba intendersi
di seta 0 di bombace; e cio sui motivo che Ia parola bombyx significa la
pianta dalla quale si produce la bombace, oppure quel verme che forma
la seta.
R. Esse celebrandum in corporali telae vere bombycinae, non vero
sericae.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 420].

' Cf. N. 45=6.

64

Curia Romana

4529.
S. C. de Prop. Fide, instr. 9 febr. 1760.
1. \’enuta alia fine sotto gli occhi della S. Congr. una relazione esatta.
e di comunc consenso formata dai missionari di Nicopoli e di Sofia intomo
alla pratica de’ kurbani usati nelle due rispettive diocesi, dopo lungo e
maturo esame la medesima ha giudicato di doverli proibire con positivo
decreto, e di ingiungere ai missionari dell’una e dell’altra diocesi di
adoperarsi a tutto potere per 1’esecuzione fedele c costante dei risoluto
divieto.
2. Ma perciocchè la medesima S. C. ha prudentemente stimato non
bastare una decisione a svellere un abuso si comune c si antico specialmente
dopo tanta varietà di opinioni, e dopo si lunga connivenza per parte di
alcuni, crede opportuno aggiungere una breve istruzione, che vaglia di
norma ai missionari delle due respettive diocesi per istruire con costanza
ed uniformité i fedeli, e per regolarsi nel dare le medesime risoluzioni e
risposte a dubbi nei casi particolari. Niente certamente più preme alia
S. C. che di stabilire nelle duc diocesi, che sono vicine e contermine, un
insegnamento, un linguaggio, una disciplina uniforme, sicchè non awenga
mai più in appresso, che qucllo, che si decreta come illecito c superstizioso in una, si permetta come lecito ed indifferente ncll’altra, ne si varii
il giudizio dei Pastori nei luoghi diversi, sebbene nelle medesime circostanze, nè si senta dai fedeli con ammirazione, turbamento e scandalo,
per la bocca dei suoi Pastori sovente est et non tanto vietato dall’.'Vpostolo
delle genti (II ad Cor., cap. 1).
3. Secondo la dottrina c linguaggio costante della Chiesa, devono i
missionari inostrare perseverantemente ai fedeli tre cose: I. L’intrinseca
malvagità dei kurbani considerati nel solo esteriore delle circostanze superstiziosc II. I/inseparabile reità dei kurbani considerati nel solo interiori
della vana credulità. 111. L’inutilità évidente dei kurbani, ancorchè spogliati d’ogni superstizione di fuori, d’ogni vana persuasione di dentro.
4. E certamente sc si riguarda 1’esteriore dei kurbani, in tutte le circo­
stanze del rito, sono cosi chiari i carattcri di superstizione, che basta solo
numerarii partitamente per concepime tutto Torrore. I. La scelta dcgli
animali mondi, rigettata la capra ed il porco; la scelta dei pesci squamosi
o d’altra determinata specie, eschisi gli altri tutti dall’uso. II. La differenza
religiosamente serbata dei giomi destinati per i kurbani, diversi o di came,
o di pesce. III. Il rituale di ucciderli, dividerli, e distribuirli fra loro a
guisa di vittime. IV. L obbligo di non riserbarne, o portame via, o ven­
dente cruda porzionc alcuna, ma mangiarle tutte intieramente, e roderlc
fino alie ossa, λ . L incenso fumante, le candele accese, et concepta verba
precationum, che accompagnano la mensa. VI. La distinzione e di nomi, e
di riti e di fini determinati per i diversi kurbani. VII. L’origine antica,
1’uso costante. l’imitazione tenace di pratiche, che sono già nate nello scisma’

•S'. C. de Propaganda Fide

65

sono fin da ora durevoli nello scisma, c dallo scisma sono portate e ritenute anche dopo la conversione nel seno della Chiesa. Il tutto insieme con
tutti i rapporti a luogo, tempo, e persone non è un velo in cui traspare,
ma uno specchio, in cui si affaccia tutta intiera nella propria sua forma la
superstizione tanto vietata, c condannata nelle divine Scritture, tanto avuta
in odio cd orrore dai Santi Padri, tanto detestata, e fulminata con pene
severissime dai Concilii, e dai Sommi Pontcfici, come direttamente opposta
allo spirito della Religione e diametralmente contraria al culto divino,
siccome con tutti i tcologi dimostra S. Tomraaso (2. 2. quaest. 92, art. 1):
Superstitio est vitium religioni oppositum secundum excessum, non quia plus
exhibeat in cultum divinum, quam vera religio, sed quia exhibet cultum di­
vinum vel cui non debet, vel eo modo quo non debet.
5. Nè sembri leggero un tal peccato. Chi tiene a cuorc la religione,
niente più deve avere in orrore, che la bugia in materia di religione. Chi
si gloria dei nome cristiano, chi è costantemente attaccato alia profes­
sione cattolica, niente più deve odiare che il carattere di mentitore dei
nome cristiano, e di traditore della professione cattolica. Ora ogni supersti­
zione è una orrenda bugia in materia di religione, è un nero tradimento
dei nome e del carattere di cristiano cattolico. Per intender questo è d’uopo
di profondamente rifletterc con S. Tommaso (2. 2. quaest. 93, art. 1) che
la verità della religione si professa, e coll’esteriore significato delle parole,
e coll’esteriore significato dei rito, essendo 1’uno e 1’altro istituito ad esprimere gl’intimi sentiment! dell’animo nel culto divino. Cosi parimenti la
verità della religione si niega o colle parole e con motti, o colle azioni e
coi fatti; l'uno e l’altro modo essendo un éloquente linguaggio, che attesta
l’intima ritrosia dell’animo. Colle parole e con motti niegano la religione
gl’infedeli e gli eretici: colle azioni e coi fatti in ccrto modo la niegano i
superstiziosi e corrutton dei culto divino; perciocchè siccome la profes­
sione esteriore della fede si tradisce coll’esteriore espressione dell’errore,
cosi il culto esteriore della religione si mentisce coll’esteriore osservanza
d’un rito superstizioso. Il culto esteriore è un fatto parlante, nel quale si
esprime coll’azione quel che si credc nel cuore, ed è un testimonio pubblico
agli angioli e agli uomini, nel quale si spiega l’interna disposizione deli’animo. Se tutto è retto e legittiino, è un argomento sensibile della rettitudine e bontà degl’interni sentimenti; se vi si mescola cosafalsa o bugiarda,
è un attestato autentico della corruzione e guastamento degl’intimi senti­
menti in materia di religione. Allora in certa guisa si mentisce coll'azione
il nome cristiano, si tradisce coll’opera la professione cattolica, si niega
col fatto il carattere di fcdele, e, con un rovescio d’istituzione, il culto
religioso, che dovrebbe per l’espressione dei vero esser proficuo, diviene,
per la mescolanza dei falso, all’estrcmo dannoso.
6. Certamente dice S. Agostino (Lib. contra mend, rapportato da S. Tom­
maso, loc. cit.), ira tutte le falsità, bugic e finzioni, che possono nelle
cosc umane adoperarsi, la più perniciosa è quella, che si aggira nelle cose
risguardanti la religione: e siccome la religione cristiana contiene le
verità e più sublimi e più importanti e più adorabili, cosi la menzogna,
Vol. VU.

5

66

Curia Romana

che si mescola nel suo culto, diviene e più grave e più dannosa e più
orribile.
7. Tutto questo ragionamento è ristretto in poche parole da S. Tommaso
(2.2. quaest. 93): Dicendum quod sicut Augustinus dial in lib. contra menda­
cium, mendacium maxime perniciosum est, quod fit in his quae ad Christia­
nam religionem pertinent ». Est autem mendacium cum aliquid exterius signi­
ficatur contrarium veritati. Sicut autem significatur aliquid verbo, ita etiam
significatur aliquid facto: et in tali significatione facti consistit exterior reli­
gionis cultus. Et ideo si per cultum exteriorem aliquid falsum significetur,
erit cultus perniciosus.
8. Più grave si rende una tal menzogna e tradimento nel caso présenté
per tre riflessi: I. Perche c un resto di rito giudaico; II. Perché è una pratica di setta scismatica; III. Perché è un’imitazione del costume dei
turchi.
Questa scelta di animali, questa destinazione di giorni, questo scannamento di vittime, questa intiera consunzione d’immolati, questa forma
di sacrifizio sente assai il giudaismo, e fa in certa maniera rivivere 1’uso dci
sacrifizi usati nclla vecchia Legge, figurativi dell’unico sagrifizio della
nuova, quasi che ancora non fosse compito quel sacrifizio di salute, che si
aspettava e si adombrava con quei sacrifizi di carne una volta celebrati dal
popolo ebreo. Ora siccome quelli erano allora simboli veri, perche signifi­
cativi d’un vero sagrifizio da compirsi nella pienezza dei tempi da Cristo,
cosi oggi nell’uso son falsi, perché falsamente significativi d’un sagrifizio
come aneor da compirsi, sebbene in realtà sia già da gran tempo compito;
e siccome sarcbbe pernicioso il confessar con parole che Cristo non ha
ancora patito, cosi è dannoso il dimostrare coi segni che Cristo non ha
aneor compito il suo sacrifizio. Qui il falso apparisce ex parte rei signifi­
catae, a qua discordat significatio cultus, dice S. Tommaso (loc. cit.), et hoc
modo tempore novae Legis, peractis iam Christi mysteriis, perniciosum est
uti caeremoniis veteris Legis, quibus Christi mysteria figurabantur futura;
sicut etiam perniciosum esset, si quis verbo confiteretur Christum esse passurum.
9. La circostanza pari menti di essere un rito immemorabile dello
scisma tuttora durevole, basterebbe a dichiararlo come un atto protestativo di setta, abbomincvole senza mono agi i occhi d’un cristiano, d’un
cattolico, d’un fedele. 11 culto esteriorc è una protesta visibile di religione
e di fede. 11 prendere, il ritenere, l’usare un rito superstizioso d’una
comunione scismatica, che altro sarebbe nel fatto, che il riccverne in prestito un atto protestativo di scisma? E tanto più reo sarcbbe chi di quel
medesimo scisma, da cui per la divina grazia è uscito, volesse ancora
riserbarne una reliquia ed un avanzo: parrebbe certamente che, uscito
fuori dcll’Egitto, e gustando la manna, ne desiderasse ancora le cipolle.
10. Finalmente I’itnitazione sola d un costume riccvuto come parte di
religione dai turchi, compte la gravezza di un tal peccato. Se la superstizione est simulata religio, come la dcfinisce S. Tommaso (loc. cit. quest. 92,
art. 2, ad 3), l’imitar quella dei turchi, in mezzo a cui si vive, che altro
parrebbe, che un simulare una parte di religione dei turchi?

5. C de Propaganda Fide

67

n. Nè occorre ridirc chc i kurbani tra fedeli si usano coll’intervento
del missionario cattolico, che assiste e benedice la mensa: perciocche
quest’istesso, in vece di smi nuire il reato, l’accresce vieppiù, aggiungendo
un altro titolo e ragione per dichiarare superstizioso quell’atto. La falsità
dei culto esteriore, insegna S. Tommaso (2. 2. quaest. 93, art. 1), si pub consi­
derare per due parti: la prima è ex parte rei significatae, della quale ragionanimo di sopra, l’altra è ex parte colentis: c questo ha luogo principalmente
nel culto coinune, che si fa dai ministri in nome di tutta la Chiesa: poichè
siccome sarebbe ccrtamente falsario colui il quale traitasse in nome d’un
altro cosa di cui non ha riccvuto commissione o mandato, cosi incorrerebbe
la taccia di falsario quel ministro chc per parte délia Chiesa présentasse
un culto a Dio contro il modo stabilito, ed usato nella Chiesa. Ora la
Chiesa non ha giammai approvati i kurbani, che sono troppo difformi dalla
regola ecclesiastica del culto divino, non ha giammai autorizzato i ministri
0 ad assistervi o a benedirli. L’assistenza dunque che da un ministro della
Chiesa a tal atto si presta, non è che una nuova menzogna, un nuovo tradimento, una nuova simulazione di ministero in suo nome, che la Chiesa
disapprova e detesta: Alio modo potest contingere falsitos in exteriori cultu
ex parte colentis: et hoc praecipue in cultu communi, qui per ministros exhi­
betur in persona totius Ecclesiae. Sicut enim falsarius esset qui aliqua propo­
neret ex parte alicuius, quae non essent ei commissa: ita vitium falsitatis
ncurrit, qui ex parte Ecclesiae cultum exhibet Deo contra modum divina
auctoritate ah Ecclesia constitutum, et in Ecclesia consuetum.
12. Passando ormai dalla parte esteriore dei kurbani a considerarne la
parte interiore, ed esaminandoli come animati dallo spirito di credulità
della gente volgarc, sebbene fossero spogliati di tutte 1’estrinseche circotanze, che abbastanza li macchiano, non possono apparire che come vane
osservanze dei gentili. I. La persuasione, che la pratica di tali kurbani sia
per giovare alla conservazione délie famiglie, alia salute dei bestiami, alia
fertilità delle campagne. IL L’opinione di attribuire all’omissione, e mancanza di tali kurbanil’infelicità delle case, degli armenti, dei campi. III. L’errore di credere, che siano per suffragare alie anime dei trapassati, neglette
le Messe cd i suffragi della Chiesa. IV. L’attacco ostinato di seguitarli
dopo i rigorosi divieti, e le minacce, c i timori posti a chi vorrebbe lasciarli.
V. Finalmente gli stessi principi, che spingono gli scismatici e i turchi a
praticarli, rimasti ancora in questi mal convertit! fedcli: tutto conduce a
dichiarare 1’esercizio dei kurbani superstizioso, e riprovato, ancorchè ces­
sasse ogni altra cattiva circostanza di fuori.
13. Perciocche o da tali kurbani si aspettano vantaggi temporali, o se
ne pretendonograzie spirituali. Se vantaggi temporali, non potendo i kurbani
per loro natura produrli, uopo è che si adoperino non come cause, ma come
segni, il che si riduce ad un patto tacito coi demonî, secondo il principio
di S. Tommaso (2. 2. quaest. 96, art. 2): Λ7 naturaliter non videantur posse
tales effectus causare, consequens est, quod nec adhibeantur ad hos effectus
causandos tamquam causae, sed solum quasi signa. Et sic pertinent ad pacta
significationum cum daemonibus inita. E certamcnte adoperati come segni,

68

Curia Romana

da chi mai traggono la loro origine? non da Dio, da cui non sono nè rivelari, nè stabiliti: dunque dall’umana vanità ingannata, e sedotta dalla nializij
dei demoni che scorgendo la rea disposizione degli uomini, la fomcntano,
e gli allacciano con avvenimenti nell’apparenza favorevoli, per involgerli
in più c più errori, da cui difficilmente poi san no distrigarsi: Homing
huiusmodi observationes attendunt, non ut quasdam causas, sed ut signa quae­
dam futurorum eventuum, vel bonorum, vel malorum. Non observantur autem
sicut signa a Deo tradita, cum non sint introducta ex auctoritate divina, sed
magis ex vanitate humana, coopérante daemonum malitia, qui nituntur animas
hominum huiusmodi vanitatibus implicare. Et ideo manifestum est omnes
huiusmodi observationes superstitiosas esse et illicitas... Hoc quod a principio
in istis observationibus aliquid veri homines experti sunt, hoc accidit casu.
Sed postmodum cum homines incipiunt suum animum huiusmodi observantiis
implicare, multa secundum huiusmodi observationes eveniunt per deceptionem
daemonum: ut in his observationibus homines implicati, curiosiores fiant,
et se magis inserant multiplicibus laqueis perniciosi erroris, ut Augustinus
inquit lib. II de Doctrina Christ, dice S. Tommaso (loc. cit., art. 3).
14. Se poi si attendono grazie spirituali, come il sollievo dei trapassati,
non vi sono altri mezzi, se non quei, che la Chiesa ci porge: or in essi non
trovasi certamente la pratica dei suddetti kurbani: anzi ella è più tosto
contraria ai mezzi che ei somministra, come il digiuno, a cui è opposto il
bagordo e I’ubbriachezza: il Sacrificio incruento, a cui è opposta la sangui­
nosa immolazione delle vittime carnali; le orazioni, le limosine, e le altre
opere buone, a cui s’oppongono la dissipazione, la prodigalità, e l’intemperanza, che accompagnano ordinariamente i predetti kurbani; come di
simili pratiche dice S. Tommaso (2. 2. quaest. 93, art. 2).
15. Ma purgati anche che fosscro i detti kurbani d’ogni superstizione
di fuori, e d’ogni vana persuasione di dentro, a che mai potrebbero essere
proficui? La superfluità non ne sarebbe meno évidente, perciocchè, corne
ragiona S. Tommaso, il fine dei culto divino è, che l’uomo dia gloria a Dio,
e a lui si consagri intiero di mente e di corpo: Quindi qualunque azionc,
o pratica, che è dirizzata a glorificare Iddio, ed a soggettare a Dio h
mente coi pensieri ed affetti, e il corpo coi freni moderati delle passioni,
secondo l’ordinazione c consuetudine della Chiesa, non è nè superflua,
nè inutile al culto divino. Ma se vi sia alcuna cosa, chc quanto è da si
non conduce a glorificare il Signore, nè a consagrargli la mente nè a soggettargli il corpo dell’uomo nell’esercizio pratico della religione, ma piuttosto sia fuori dell’istituzione di Dio, fuori dell’ordinazione della Chiesa,
iuori della consuetudine dei fedeli, tutto deve riputarsi inutile, superfluo,
superstizioso: Finis divini cultus, dice S. Tommaso (2. 2. quaest. 93, art. 2),
est ut homo Deo det gloriam, et ei se siibiiciat mente et corpore. Et ideo quid­
quid homo faciat, quod pertinet ad Dei gloriam, et ad hoc quod mens hominis
Deo subiiciatur, et etiam corpus per moderatam refraenationem concupiscen­
tiarum st < undtim Dei et Ecclesiae ordinationem, et consuetudinem eorum, quibus
homo convivit, non est superfluum in divino cultu. Si autem aliquid sit, quod,
quantum est de se, non pertinet ad Dei gloriam, neque ad hoc quod mens hominis

S'. C. de Propaganda Fide

69

feratur tn Deum, aut quod carnis concupiscentiae inordinatae refraenentur;
aut etiam si sit praeter Dei et Ecclesiae institutionem, vel contra consuetu­
dinem communem (quae secundum Augustinum pro lege habenda est): totum
hoc reputandum est superfluum, et superstitiosum, quia in exterioribus solum
consistit, et ad interiorem Dei cultum non pertinet: Unde Augustinus in lib.
de vera Relig. inducit quod dicitur Lucae cap. ij: Regnum Dei intra vos
est, contra superstitiosos qui scilicet exterioribus principalem curam impendunt.
16. Nè vale il dire che vi si mescolino nel caso présente preghiere c voti.
L’istessa mescolanza di cose sagre e profane è un nuovo argomento per
dichiarare inutile a chi la pratica quel chc vi sarebbe di sagro, per la compagnia di quel che vi si trova di vano, come accenna S. Tommaso (loc.
cit., quaest. 96, art. 4).
17. S. Giov. Crisostomo, neWHomil. 43, rapportato da S. Tommaso
2. 2. (quaest. 96, art. 4), fa menzione del costume di alcuni cristiani che
portavano sospesa al collo una particella scritta del Vangelo, e ne riprende
e dichiara 1’uso come inutile affatto c superfluo: Quidam aliquam partem
Evangelii scriptam circa collum portant. Sed nonne quotidie Evangelium in
Ecclesia legitur, ut audiatur ab omnibus? Cui ergo in auribus posita Evangelia
nihil prosunt, quomodo possunt eum circa collum suspensa salvare? Deinde
ubi est servitus Evangelii? In figuris litterarum, an in intellectu sensuum?
Si in figuris, bene circa collum suspendis. Si in intellectu, ergo melius in
corde posita prosunt, quam circa collum suspensa. Se questo diceva il Cri­
sostomo d’una pratica che parea per altro lodevole, che cosa avrebbc
detto dei nostri kurbani?
*
18. Debbono percio i missionari, dopo aver dimostrato ai fedeli i kurbani
malvagi per la parte esteriore, malvagi per la parte interiore, e précisa 1’una
e 1’altra, inutili per ogni riguardo, ancorchè purgati d’ogni circostanza
superstiziosa di fuori, e d’ogni vana credulità di dentro, applicarsi tutti
ad istruirli pienamente dei mczzi salubri, che Iddio e la Chiesa loro porge
per conscguire quei fini, che invano si sperano da pratiche gentilesche,
0 giudaiche, o infette di scisma.
19. E primieramente si affatichino a scolpire nei loro cuori la dottrina
dell’Apostolo delle genti tanto inculcata, e ripetuta ad Calat., ad Hebraeos, ecc.,
che il Regno di Dio non consiste in cibi e bevande; che i doni, e le
vittime non mondano la coscienza; che le purificazioni, e le lavande, e
tutte le giustizie della carne non conducono l’uomo a cosa perfetta: che il
sangue dei vitelli c dei capri non santifica i macchiati; che i peccati non si
lavano coi sangue dcgli agnelli e dei tori; che l’ombre e le figure furono
per un tempo, e non sono più ora; che i sagrifizi antichi di carne sono
svaniti, siccomc 1’antico saccrdozio c tempio c da gran tempo caduto; che
Iddio non più si adora sopra questo o quel monte: chc la verità è succcduta
all’ombre, e la rcaltà delie cose aile figure; al sangue dei vitelli e dei tori
i succeduto il sangue dei Redentore, alie vecchic vittime c sacrifizi imperfetti e moti, un sagrifizio nuovo, perfetto, e pieno d’ogni benedizione,
e salute: che le coscicnze si mondano e le inacchie si tolgono solamenti*
con questo nuovo sangue; chc un tal sagrifizio si c compito da Cristo nel

Curia Romana
Calvario sulla Croce immolando se stesso come vittirna di propiziazione
per noi, unica fonte di tutte le grazie che possono esscre oggetto di nostre
speranze: che il mcdesimo sacrifizio si perpetua su i nostri altari, quando
si celebra dai sacerdoti ministri del Signore: che la Messa è una sequeli
c continuazione dei mcdesimo sagrifizio; che vi è realmente présenté sotto
i mistier simboli di pane e vino la medesima Vittirna, vi si offre ed immola
il medesimo Corpo ed il mcdesimo Sangue: che l’uno dall’altro misticamente separasi per la forza delle parole: che non solo vi è 1’istessa Vittirna.
ma 1’istcsso Sacerdote Cristo Signore, il quale è il principale offerente per
le mani dei suoi ministri; che insomnia l’offerta è l’istcssa e nel Calvario
c nell’altarc, è solo diversa la maniera di offerire: Sagrifizio vero e propiziatorio, sebbene incruento, salutevole ai vivi, proficuo ai morti, irnpetrativo d’ogni benedizionc e grazia, d’ogni remissione e perdono, d’ogni bene
spirituale e temporale: che conduce alla salute per liberazione e preser·
\ativo da tutti i mali, per tutela e custodia da tutti i nemici, centro della
comunione dei santi, vincolo di commercio tra il cielo e la terra, scopo di
tutta la religione: che finalmente l’ostie, le vittime placabili che ci rimangono
ad offerire su l’altare dei nostri cuori ed unirle al sagrifizio incruento délia
Chiesa, sono la mortificazione delle proprie passioni, la castigazionc della
carne, la crocifissionc delle nostre concupiscenze, l’estirpazione dei nostri
vizi, la distruzione del corpo del peccato: In vano si adoperano kurhani e
conviti, fomento di passioni ed incitamento di vizi; è tutta pronta la mensa
a cui siamo invitati, è tutto apparecchiato il cibo e la bevanda a cui siamo
chiamati, tutta aperta la sorgente di grazie da cui possiamo attingere 1’acqua
viva che salisce fino alia vita eterna.
20. Non sono canali di grazie e di benedizioni le pratiche inventate a
capriccio dalla vanità dello spirito umano, nè i tanti riti stabiliti per un tempo,
come imagini dei beni futuri, ma i Misteri e i Sagramenti istituiti da Cristo,
confidati alia Chiesa nostra madre, ed applicati a noi suoi figli, Sagramenti
che succcdono aile vecchie figure, e sono al dire di S. Agostino numen
pauciora, ritu simpliciora, virtute efficaciora. E Iddio Padre non si adora più
con attaccamento aU’ombre c figure, ma in ispirito e verità; e Popera della
salute ricerca principalmente il cuore. Come dunque per ottenerc le bene­
dizioni, ed evitare le malcdizioni divine si ricorre ai kurbani, ed a pratichc
a cui manca 1’istituzione divina, mancano le divine promesse, manca
1’approvazione della Chiesa? e si abbandonano e si tralasciano i divini
misteri, e Sagramenti, che traggono l’origine dalla istituzione divina,
traggono la forza dalle divine promesse, hanno la testimonianza della
Chiesa infallibile, e secondo lo spirito della Chiesa usati producono frutti
di vita cterna?
2t. E qui c duopo istruire i fedcli dello spirito della Chiesa, che apparisce nellc orazioni comuni da essa stabilité e proposte per uso comune
dei suoi figliuoli. L’orazione comune, dice S. Cipriano (de unit. Eccl.), ha
una forza infallibile dalla unanimità dei fratelli nella preghiera, e si usa
una certa violenza a Dio dai congregati in suo nomc a pregare qualche cosa
o spirituale o temporale cspediente per la salute, secondo 1’cspressa e

S. C. de Propaganda Fide

~ι

formale promessa di Cristo Signore (Matth., cap. 18, vers. 19).· Iterum dico
vobis, quod si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re quamcumque
petierint, fiet illis a Patre meo, qui in coelis est: ubi enim sunt duo vel tres
congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Or come si abbandonano,
0 si lasciano per ogni pretesto le preghiere comuni fatte con unanimitâ
nella Chiesa di Dio, ch’c 1’asscinblea dei fedeli, e come si nutre cosi poca
fiducia nelle orazioni c gemiti della sposa di Gesù Cristo, ch’c assicurata
di essere esaudita per i suoi figliuoli, e si ha poi tanta speranza nelle invenzioni umane, nelle pratiche capricciosc, e in riti apertamente superstiziosi?
22. Uniscano piuttosto le buone opere per disposizione ad impetrare
tutte le grazie da Dio, essendo questo il carattere dei fedeli cristiani chia­
mati dall’Apostolo sectatores bonorum operum. Le orazioni ed i digiuni,
con cui si vince il demonio; le limosine ed aiuti di carità, con cui si estingue
il peccato; le penitcnzc ed austerità con cui si riduce a schiavitù ed all’ubbidienza dello spirito la carne, sono i veri mezzi da richiamare i beni, e rimuovere i mali che sono 1’oggetto ordinario dei nostri timori.
23. Bisogna annare i fedeli con imprimere bene nella lor mente che se
sono assaliti da mali, c per l’amor della religione e per la purità del culto
rigettano coloro che vengono ad offerir loro istromenti o mezzi supersti­
ziosi per guarire e liberarsi, se vengano per divina disposizione a perdere
la vita, muoiono quasi martiri nel loro letto medesimo, testificando colla
loro morte Ia religione pura ed immacolata, che conservano nel cuore,
come più volte insegna S. Agostino.
24. Debbono parimenti armarsi a disprezzarc i vani timori, le minaccie,
le beffe, che di essi faranno gl’infedeli, c scismatici nel vederli abbandonare le antiche superstiziose loro pratiche: debbono incoraggirsi ad un
tenore uniforme c costante di vita cristiana, per cui si distinguano da tutti
coloro che non appartengono alia comunionc della Chiesa, affinchè ammirati e sorpresi anch’cssi della nostra maniera di pensare e di operare, siano
costrctti a gridare: Ecco il popolo savio ed intelligente, ecco l’eredità
del Signore; cosi ammoniva Mose gli antichi ebrei (Deuteron., cap. 4): Scitis
quod docuerim vos praecepta atque iustitias, sicut mandavit mihi Dominus
Deus meus: sic facietis ea in terra quam possessuri estis: et observabitis et
implebitis opere. Haec est enim vestra sapientia et intellectus coram populis,
ut audientes universa praecepta haec, dicant: En populus sapiens et intelligens, gens magna. Dcvono anzi rallcgrarsi, c stimarsi più che gli altri felici
per la sicurezza d’essere sempre e veduti ed ascoltati da Dio: .Vec enim est
alia natio tam grandis, quae habeat deos appropinquantes sibi, sicut Deus
noster adest cunctis obsecrationibus nostris: come prosiegue Mosè nel
luogo citato.
25. Che se la S. Congregazione ha differito finora di venire ad un
autcntico universale divieto dei mentovati kurbani, cio è avvenuto in parte
per 1’esposto sempre vario e poco uniforme delle circostanze, sotto cui si
rappresentava 1’affare, in parte ancora per una savia e prudente economia,
imitando lo spirito e condotta di S. Agostino (Epist. 64, pag. 120), che trattandosi di svcllere un vecchio costume dei tempi suoi di far pranzi e conviti

Curia Romana

72

nelle chiese nei di solenni, cagione di molti disordini, non crcdca doversi
tutto d’un tratto togliere con assoluto e preciso coniandamento, nia disporre
prima gli animi a lasciarlo per via d’esortazioni e rimostranze, ed anche
di restrizioni e limitazioni, per giungere alla fine a sradicarlo affatto.
26. Di questi principi forniti i missionari ccrcheranno d’istruire i fedeli
dall’Apostolica Sede alia loro cura commessi, affinchè sieno ministri potente:
exhortari in doctrina sana, et eos qui contradicunt arguere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 424].

4530.
S. C. de Prop. Fide, 28 febr. 1760.
In Regno Tunkini antiqua ab omni retro memoria traditio est, privi­
legium his neophytis ab Apostolica Sede pro tribus primis anni novi
diebus, in quamcumque diem, sive abstinentiae, sive ieiunii inciderint,
fuisse concessum ut carnibus vesci possent, ne caderent in offensam eorum
quos his diebus, reverentiae aut urbanitatis gratia, visitare tenentur, si
oblatis cibis uti recusarent. Huius quidem concessionis nullum nunc in
hac Missione transumptum reperitur, sed immemorialis possessio tituli
sufficientis locum tenere videtur... Humillime recurrimus ad S. C. suppli­
cantes edoceri an revera extet supradictum privilegium hisce neophytis
pro tribus primis anni novi diebus a S. Sede concessum; casu vero quo
non extet, enixissime supplicamus pro impetratione talis privilegii, ad
vitandum periculum violandi praecepti ecclesiastici, cui inéluctabilité'
exponuntur christiani in toto hoc Regno, exceptis forte aliquot pagis qui,
Deo miserante, toti fidem christianam sunt amplexati.
R. Privilegium (de quo quaeritur) non extare, nec esse generaliter
concedendum; sed quoad abstinentiam a carnibus, servandum esse decre­
tum an. 1663 oratoribus prout iacet transmittendum;1 quo vero ad ieiunium citra abstinentiam a carnibus, teneri neophytos, si primi dies anni
annamitici inciderint in feriam sextam, vel aliam diem qua nullo privilegio
apostolico a ieiunii lege eximuntur. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 425].
1 Cf. N. 4469.

jjj

2 In Formula facultatum extraordin. quae modo Vicariis App. Sinarum et Regnorum

adiaccntium conceduntur, habetur etiam (n. 16) facultas:

Dispensandi fideles sibi subite-

tot * ieiunio et abstinentia in casu coincidentiae exordientis anni sinensis sive cum prio­
ribus Quadragesimae diebus, sive cum aliis diebus

extra

consecrati», iuxta Instructionem adiectam (10 iunii 1868) ·.

Quadragesimam

abstinentiae

.S'. C. de Propaganda Fide

73

4531.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 17 mart. 1760.
S. C. censuït: Missionarios teneri quocumque iure esse sufficienter
instructos idiomate in quo Confessiones excipiunt; et Praefecti Missionum
non permittant missionariis huiusmodi muneri exercitium nisi, praevio
examine, vel per se vel per alios faciendo, de eorum idoneitate sibi consti­
terit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 427J.

4532.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 2 iun. 1760.
Se quegli orientali che, lasciato il proprio rito, osservano il latino, possano negare ai loro curati le decime.
R. Supposito legitimo transitu de orientali ad latinum ritum (quod
absque Apostolica dispensatione evenire non potest) teneri decimas solvere
parocho proprii ritus quem actu profitentur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 429].

4533.
S. C. de Prop. Fide, 28 iul. 1760.
Referente R. P. D. Mario Marefusco Secretario, magnam, in Indiis
orientalibus, missionarios pati caritatem telae lineae, qua corporalia pro
sacrificio Missae confici possint; qua de causa a nonnullis Summis Ponti­
ficibus, et praesertim a s. m. Pio Pp. IV, anno 1563, concessum aliquibus
missionariis fuit indultum celebrandi super corporali telae bombycinae:
EE. PP. (S. Congr. de Prop. F.) consuerunt consulendum esse SSmo, pro
extensione praedicti indulti ad omnes et singulos Episcopos, Vicarios Apostolicos, missionarios atque presbyteros cuiuscumque Ordinis, Instituti
et nationis, non solum in Sinarum imperio, sed in reliquis quoque Indiarum orientalium Regnis et provinciis; et, quatenus opus sit, pro nova
concessione eiusdem indulti. Quam S. Congregationis sententiam, ab
eodem D. Secretario relatam SSmo D. N. Clementi Pp. XIII, Sanctitas
Sua benigne approbavit, petitamque extensionem, seu potius novam indulti
concessionem impertivit; ita tamen, ut corporalia ex tela vere bombycina,
non autem serica conficiantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 43ij.

Curia Romana

74

4534.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 aug. 1760.
Occorrendo talvolta che i comandanti regii e giudici secolari della Colonia
(francese nell’isola di S. Domingo) pretendano di astringere il Prefetto Ap.
a pubblicare dei monitorii con censure ad effetto di scoprire con tai mezzo
i beni delle persone defunte, si domanda se sia lecito ad esso di farlo.
R. Non posse.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 434].

4535.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Superiorem N.), 13 sept. 1760.
È noto a V. S. quali pregiudizi abbia in ogni tempo recati alia Chiesa
di Cristo Ia inobbedienza ai decreti della medesima di quelli, ai quali è
affidata la cura delle anime, 1’arbitraria interpretazione di tali decreti, L
diversité perfino dei sentiment! in eseguirli, o che tali decreti riguardino
il dogma o che tendano soltanto a regolare la disciplina ecclesiastica
Infortunii si deplorabili soffre ora in alcune provincie la Chiesa cinese. D.i
varie lettere giunte in questi ultimi tempi da quelle parti rilevasi con un
dispiacere che non pub esprimersi, che moite e moite di quelle famiglie
cristiane ritcngono tuttavia pertinaccmente le tabelle superstiziosc giâ
condannate dalle due notissime Costituzioni Pontificie, Ex illa dic1 ed
Ex quo, 2 e cib per connivenza ed anche per i falsi insegnamenti di alcuni
missionarii; che taluni di questi tolgono bensi dalle mani dei cristiani
questa sorta di tabelle, ma ne surrogano e distribuiscono essi medesimi
le corrette.
Del primo errore non occorre qui far parola essendo per se stesso mani­
festo, e ben chiare Ic due lodatc Costituzioni Apostoliche, ed ogni conni­
venza in questa materia è una positiva disubbidienza agli ordini della
S. Sede, ed una grave trasgressione aile sue leggi. II distribuirsi dai Mis­
sionarii le tabelle correcte è un trasccndere i limiti prescritti nella prima
citata Costituzione Pontificia, poichè in essa si dice soltanto, che Fuso di
queste pub tollerarsi. Ma la difficoltà di adempire le condizioni che per
un tale uso ivi si prescrivono, cioè, dummodo in eis conficiendis omittantur
omnia, quae superstitionem redolent, et secluso scandalo, hoc est, dummodo
qui christiani non sunt, arbitrari non possint, tabellas huiusmodi a christ 1'
retineri ea mente, qua ipsi retinent, fa conoscere quanto meglio si regolerebbero i suddetti missionarii, se si dessero il pensiero di abolirle del tutto,
si perché difficilmente pub togliersi lo scandalo nei gentili, ma ancora c
» Ct N. *75·

* Cf. N. 3*9·

S. G. de Propaganda Fide
molto più, perché il forte attacco chc i cinesi, specialmcnte quando sono
stati ammessi al Battesimo già adulti, hanno alla superstiziosa venerazione dei genitori, c la natia loro volubilità, puo trascinarli nell’abuso,
c forse ancora nell’apostasia.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), η. 1768].

4536.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Λρ. Fokien.), 13 sept. 1760.
La savia condotta, che V. S. dopo maturo esatne c consiglio avuto coi
missionarii, tiene nell’accordar le dispense suH’impedimento della disparity
del culto nelle circostanze csposte, merita certamente approvazione e lode.
La regola immutabile che Ia Chiesa Romana vuol che si guardi nel dispen­
sare, è in primo luogo che si assicuri la fede dei contraente cattolico, rimosso ii pericolo probabile di perversione; 2. che si assicuri la educazione
della prole nelia fede dei contraente cattolico, date le cautele dovute; 3. che
vi sia probabile speranza piuttosto della conversione dei contraente infedele, attesa l’indole, il genio e le sue manière.
Nell’istesso induito Ap. che si concede dalla S. Sede ai Vicarii App.
nell’Impero della Cina vi si appongono sempre le condizioni che ne regolano l’uso: 1. gravibus tamen ex causis, in singulis casibus, in quibus dispen­
sandum erit; 2. et in locis tantum, ubi sunt plurcs infideles quam christiani;
3. et quatenus absque contumelia Creatoris fieri possit.
Ora la contumelia dei Creatore deve evitarai per rapporto: 1. al contraente
fedele; 2. alia prole nascitura; 3. al contraente infedele: percio nel contraente
fedelc deve cessare il pericolo della perversione: per la prole nascitura deve
assicurarsi 1’educazione nelia vera religione: e ncll’infedele deve essem
qualche speranza di convertirai, affinchè sia più rimosso il pericolo della
perversione e pel coniuge fedele e per la prole nascitura.
E veramentc la dispensa allora puo avere luogo, quando nelle persone
e casi particolari cessa quel fine che la leggc principalmente intende, come
dice S. lorn. (1. 2. quaest. 97, art. 4): Rector multitudinis habet potestatem
dispensandi in lege humana, ut scilicet in personis; vel in casibus, in quibus
lex deficit, licentiam tribuat ut praeceptum legis non servetur: si autem absque
hac ratione pro sola voluntate licentiam tribuat, non erit fidelis in dispensa­
tione, aut erit imprudens: infidelis quidem si non habet intent iorum ad bonum
commune: imprudens autem, si rationem dispensandi ignoret.
Ora il fine della legge irritante il matrimonio del fedele coll’infedele c
cosi espresso dal medesimo Santo Dottore (3. p., Supp., quaest. 59, art. 1):
Principalius matrimonii bonum est proles ad cultum Dei educanda. Cum autem
educatio fiat communiter per patrem et matrem, uterque secundum fidem suam
intendit ad cultum Dei prolem educare: et ideo si sint diversae fidei, intentio
unius alterius intentioni contraria erit : et ideo inter eos non potest esse conve­
niens matrimonium. Si riccrca Ia medesima professione di fede nei genitori,
affinchè 1’educazione comune allevi la prole nel medesimo culto della vera

76

Curia Romana

religione; e si vieta ed annulla il matrimonio fra dispari di culto, perché
non potrebbe salvarsi in una discorde educazionc di culto diverso il bene
della proie posta in pericolo di smarrire la strada della salute.
Dunque fra dispari di culto allora solo pub aver luogo una fedele e pru­
dente dispensa, quando cessa il pericolo della proie nascitura, e molto più
il pericolo del coniuge cattolico, e vi è anzi speranza di convertirai nel
coniugc infedele.
Dai quali principi V. S. ottimamente raccolse: i. non doversi dispensare
con donne fedeli, che vogliono contrarre matrimonio con uomini infedeli
(se non in casi straordinari e rari), perche non cessa il pericolo di perver­
sione e nel giorno dcll’ingresso nella casa del coniuge infedele, e nei col­
loqui quotidiani in famiglia tutta infedele, corne il complesso dclle circo­
stanze, e l’esperienza giornaliera regolarmente l’ha mostrato; 2. potersi
i ispensare con uomini fedeli, che vogliono contrarre matrimonio con
donne infedeli, in quelle circostanze in cui prudentcmente si giudica ces­
sare il pericolo della perversione nella parte fedele, e piuttosto apparirc
speranza di conversione nella parte infedele, ed essere moralinente sicura
l'educazione della proie nascitura nella vera religione, come la serie degli
awenimenti e l’esperienza stessa l’ha fatto vedere; 3. doversi sempre pero
sconsigliare simili matrimoni tanto ai genitori, quanto ai figliuoli, per gli
rdinari pericoli che li accompagnano, e per l’impedimento della disparity
del culto, che certamentc gli annulla, senza una dispensa Apostolica, Ia
quale non si accorda che nelle debite circostanze, c per gravi cagioni, e
ne’ casi di cessazione d’ogni morale pericolo di perversione e nel contraente
fedele, e nella prole nascitura. È ben vero che vi possono essere tali cause
e circostanze nell’uorno fedele, che pretende contrarre coli’infedele, e
anco nella donna fedele che pretende contrarre coll’uomo infedele: ma,
come nota V. S. siccome è rarissimo e straordinario il caso, cost rarissimo
e straordinario esser deve l’uso della dispensa. Onde non si devono ccrtamente ammettere al Sagramcnto della Penitenza quelle madri e figliuole,
che hanno contratto sponsali con gli infedeli, e non vogliono ritrattare Ia
promessa quando, attesc le circostanze, v’è il pericolo prossimo di perver­
sione; il quale se cessasse, in casi straordinari e rari, c vi fossero gravi
cagioni da dispensare, la carità e la prudenza di V. S. non gli escluderebbe
dai Sagramenti, ma usando indulgenza, specialmente contratti gli spon­
sali, affinchè non venissero invonvenienti maggiori, accorderebbe loro
Ia necessaria dispensa.
Fin qui V. S. ci ha descritta la sua condotta circa i matrimoni da contrarsi; passa poi a spiegarci la pratica usata intorno ai matrimoni già con­
tratti fra le donne fedeli, e gli uomini infedeli; e dice che quando queste
vengono a presentarsi al Sagramento della Penitenza, sono interrogate se
hanno il permesso di vivere da cristiane, oppurc sono o forzate a riti
superstiziosi, o impedite dagli atti religiosi: se hanno il permesso di vivere
da cristiane, allora, previa Ia dispensa, si rivalida il loro matrimonio: sc
non Phanno, allora non sunt admittendae ad Poenitentiae Sacramentum
propter periculum proximum, in quo sunt, praesertim si frequenter incidunt

.S', C. de Propaganda Fide

77

in tentationem. Soggiunge ancora che si deve mostrar loro lo stato misera­
bile, in cui si trovano e per il pericolo della perversione e per la nullita
del matrimonio contratto fra dispari di culto, se di un tal impedimento
hanno qualche notizia; che se alcuna notizia non ne hanno, devono solo
essere ammonite del pericolo prossimo in cui si trovano, non già della
nullità del matrimonio, che hanno contratto, acciocchè la loro ignoranza,
che sembra invincibile, non divenga vincibile, e i peccati materiali degli
atti coniugali non divengano formali.
Dall’esposizionc che V. S. fa della pratica si conosce che trattasi di
donne, che scnza dispensa Apostolica hanno contratto matrimonio nullo
propter disparitatem cultus, e si approva la condotta di rivalidare i loro matri­
moni, quando manca il pericolo di perversione praevia dispensatione; ma
se il pericolo di perversione dura, perché o sono spinte ad atti superstiziosi, o sono impedite dagli atti cristiani, allora fa d’uopo di riflessione
maggiore.
E primieramente in questa materia, che è tutta di pratica, e dipende
da infinite circostanze, vi e sempre bisogno di prendere consiglio e da libri
più approvati, e da missionari più prudenti ne’ casi particolari, esposte le
circostanze più individue e più determinate.
In secondo luogo sebbene non si possa dare una regola uniforme ed
invariable, si possono pero ben dare i principi sicuri, donde poi varie
conscgucnzc si debbono dedurre secondo le varie circostanze di fatto.
In terzo luogo è difficile in pratica conoscere dove si trova ignoranza
invincibile, e dove è certamente vincibile: la sola mancanza di notizia dell’impedimento dirimente non sempre rende l’ignoranza e l’errore invinci­
bile, perciocchè secondo la dottrina di S. Tommaso (1.2. quaest. 19, art. 6),
si ratio vel conscientia erret errore voluntario, vel directe, vel propter
negligentiam, quia error est circa id quod quis scire tenetur, tunc talis error
rationis vel conscientiae non excusat, quin voluntas concordans rationi vel
conscientiae sic erranti sit mala. Si autem sit error, qui causai involuntarium,
proveniens ex ignorantia alicuius circumstantiae, absque omni negligentia,
tunc talis error rationis vel conscientiae excusat, ut voluntas concordans
rationi erranti non sit mala ». Or chi potrà dire che sia in certe circo­
stanze invincibile l’ignoranza e l’errore di un fedele che ha contratto matri­
monio coll’infedele senza la notizia dell’impedimento dirimente? Scire
tenebatur, scire poterat, o dall’uso notorio degli altri fedeli, o dall’istruzione
de’ missionari, che clamant quotidie: ha mancato di assistere alie istruzioni,
ha mancato di consigliarsi nel prendere lo stato conjugale: le passioni, i
desideri della carne, gli abiti corrotti sono stati sua guida. Or, secondo
San Tommaso, l’ignoranza o l’errore che nasce da passioni ed abiti corrotti
non puo dirsi invincibile, ne scusare dal peccato, ma solo quella che viene
da mancanza di sapere qualche circostanza, che non puo essere conosciuta
da’ diligenti: Ignorantia particularis, quae totaliter excusat, est ignorantia
circumstantiae, quam quidem quis scire non potest, debita diligentia adhibita:
ml passio causal ignorantiam iuris in particulari, dum impedit applicationem
communis scientiae ad particularem actum: quam quidem passionem ratio

7S

Cuna Romana

repellerepotest (i. 2. quaest. 77, art. 7, ad 2). Insomma allora vi è ignoranza
!n\ incibile, quando manca, non per passtone ma per nécessita, e principio
da dubitare, e modo da inquirere.
In quarto luogo neppure è facile il definire per via di rcgola, quando sia
lecito al confessore il lasciare il penitente nell’ignoranza di un doverecht
trasgredisce, e di una legge a cui manca di ubbidirc. Se si tratta di assolverlo, non c regola di tacergli la verità, per timore che sapendola non pccchi
formalmente, sc prima per 1 ignoranza materialmente peccava: pcrciocchv
dovendo in lui cssere una disposizione di cuore, una preparazione d’animo
ad osservare tutti i precetti, come gli sono manifestati, per potere essere
assoluto, deve piuttosto présumerai che apertagli la verità, che ignorava,
sia per abbracciarla, e ridurla in.pratica. Che sc temesi di sua indisposizione,
si puô differire la notizia della verità, ma del pari si deve differire la grazia
dell’assoluzione e frattanto disporlo a ricevere con frutto e 1’una e 1’allra.
Solo potrebbesi tacere la verità d’una legge irritante a cui è mancato, quando
il penitente awertito di quella, per uscirc da uno stato pericoloso e cattivo,
per le circostanze di fatto, dovesse passare ad un altro stato a maggioh
pericoli cd inciampi esposto, per cui si moltiplichcrcbbero i peccati invecc
di togliersi o diminuirsi, attesa la comune debolezza umana.
Oggi perô che non trattasi di assoluzione, ma solo di condotta da tenerai
con una donna fedele invalidamcnte maritatasi con un infedele per la dispa­
rité del culto, e costituitasi nel pericolo prossimo di perversione per laseduzione continua del marito, si approva il sentimento di chi crcdc dovcrla
seriamente awertire dello stato miserabile, in cui si trova, e negarle I’assoluzione, mentre un talc stato deplorabilc dura, c tacerle la nullità del suo
coniugio, finchc o ccssi il pericolo prossimo per poter essere soccorsa con
la dispensa, o cessi quello stato di violenza, da cui non pub uscire che col
sacrificio della vita; la ragionc è che per negarle i Sagramenti, non è neces­
sario di spiegarne tutti i motivi, ma basta solo dire la cagione del pericolo
prossimo della perversione, senza toccare la nullità del contratto, di cui
1'ignoranza, ancorchè fosse invincibile, purchc non affettata, si non excusai
a toto, excusat tamen a tanto, come dice S. Tommaso: c la donna non trovasi
allora in uno stato capace d’istruzione maggiorc senza maggior suo danno,
che nascc tutto insieme e dalla sua debolezza, e dallo stato difficile ed arduo
in cui si trova. Che se non si fosse ella volon tari am ente costituita in tale
stato, ma per violenza c per forza tirata c ritenuta, allora dovrebbe procu­
rerai, che l’uno e 1’altro pericolo della perversione c della fornicazione da
prossimo si facesse remoto, c presa I’esperienza da’ suoi sforzi e dissensi
continui, per conforto, con prudenza accordarle i Sagramenti, veduta la
sua disposizione, ma non accordare la dispensa giammai, ancorchè richiesta
in appresso, se attualmente non cessa il pericolo della perversione, che viene
dalla parte infedele, e la sua violenza e seduzione.
Æ
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol. I, η. 435].

.S'.

de Propaganda Fide

4537.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Fokien.), 13 sept. 1760.
L’abuso delie tabelle superstiziose ha certamente sorpreso l’Emze LL.,
essendo state necessitate di deplorare la perdizione in cui si ritrovano
tante anime, per la loro naturale volubilità o per malizia. Sara sempre
tin rimedio assai efficace il non ammettere alie acque del Battesimo gli
adulti, se non dopo che saranno stati bene istruiti dei doveri che incombono ad ogni cristiano, e, mediante un lungo catecumenato, avranno dati
chiari contrassegni di vera e viva fede, e di quella costanza che debbono
avere di confessare la religione cristiana a fronte di qualunque tormento,
e del pericolo della vita stessa quando lo richieda il bisogno.
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol. I, n. 436].

4538.
S. C. de Prop. Fide, 17 febr. 1761.
Nullo casu, neque necessitatis, licere catholico confiteri peccata sua
et absolutionem obtinere a sacerdote schismatico.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 439].

4539.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Archiep. Scopien.), a. 1762.
Quod attinet ad fidei puritatem Amplitudo Tua significat, non paucos,
,’tque adeo plerosque istius serviani Regni incolas, quamvis sacro baptisma­
tis lavacro regeneratos, Christianae tamen professionis immemores, turci­
cum nomen assumere, ne onerentur tributis, nc minis perterreantur, neque
iis subsint incommodis, quibus divexantur caeteri, qui de christiano nomine
non erubescunt. Hinc parochorum exurgit turbatio. Nam huiusmodi ho­
mines a Sacramentorum participatione aegre admodum arceri patiuntur,
rati se posse sacris frui mysteriis, quia christianam fidem corde servant
incolumem, quamvis exterius mahumeticae impietatis sectatores, assumpto
turcico nomine, appareant atque reputentur.
In hoc porro rerum genere ministerium suum quisque parochus impleat,
atque a tam perverso errore huiuscemodi homines revocare, ac omni
prorsus studio, cura, labore, adiectis etiam ad Deum precibus, satagat
deterrere. Meminerint eorum, quae \postolus scribit ad Romanos (cap. 10):
Si confitearis in ore tuo Dominum lesum, et in corde tuo credideris...
salvus eris. Corde enim creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit ad
salutem ·. Nec alia plane fuit sanctorum Patrum sententia. Quocirca sanctus
martyr Cyprianus in libro De /apsis ita in praefatos homines animadvertit:

Curia Romana

8o

Et christianum se putat, qui christianus esse confunditur, aut veretur?
Quomodo potest esse cum Christo, qui ad Christum pertinere aut erubescit,
aut metuit? » Praeclarum Ecclesiae lumen Augustinus de fide ac symbolo
tractatum ad nostram instructionem reliquit, in cuius primo capite ista
exarantur: <■ Salvi esse non possumus nisi ad proximorum salutem nitentes,
fidem ore profiteamur, quam etiam corde gestamus ». Illos praeterea chnstianos tota reprobavit antiquitas, qui ab ethnicis principibus libellos,
enumerata pecunia, impetrabant, ne ad infidelium tribunalia ob fidei pro­
fessionem se sistere cogerentur. Priscillianistas denique, atque helcesseitas
anathemate percussere Concilia, quippe qui corde tantum fovendo fidem,
exterius autem mentiendo ac negando, ad aeternam nihilominus salutem
homines pervenire posse perperam arbitrabantur.
Concilium Albanum pro Regnis Albaniae et Serviae anno 1703 cele­
bratum, atque a Benedicto XIV Constitutione quae incipit: Inter omni­
genas1 sub num. 1 et 2 confirmatum, inconcussam doctrinam istam pro­
ponit, ac sub num. 6, laudatus Pontifex Benedictus hisce verbis Episcopos,
parochos ac missionarios omnes alloquitur: <■ Munus itaque Episcoporum,
parochorum, et missionariorum erit serio christianos illos, qui supradicta
(inter quae nomina turcica assumere enumerat num. 3) cum ingenti fidei
iniuria nefarie praesumunt, docere et admonere... Ipsis aperte denuntient,
quod quisque metu cuiuslibet potestatis, vel temporalium amittendorum
formidine, fidem suam prodit, iram Dei super se provocat, seque, nisi
resipiscat, ab omni salutis spe extraneum reddit... Si qui autem obstinati
in huiusmodi via impiorum pergere velint, incapaces erunt Sacramento­
rum in vita et, si impoenitentes decesserint, suffragiorum post mortem,
ad quae nullus Ecclesiae minister illos admittere praesumat ». Haec usque
ab anno 1744 Bened. XIV fel. record, pro recta salutis norma statuerat,
iterumque ann. 1754 confirmavit aliis suis litteris Quod Provinciale Con­
cilium 2 in quibus extirpationem tam nefarii abusus iterum inculcans haec
statuit: Maximo cum pontificii animi nostri moerore accepimus, quod
quamplurimi istius provinciae, posthabita aeternae salutis ratione, eadem
turcica sive mahumetana nomina usurpare pergant... Haec enim omnia,
etsi fides Christi in corde teneatur, fieri tamen nequeunt sine Mahumctis
errorum simulatione, sinceritati christianae contraria ».
Progreditur deinde in iisdem postremis litteris Summus Pontifex
Bened. XIV, et animadvertit in parochos et missionarios qui « eos chnstifideles ipsorum curae creditos qui saepe dicta turcica seu mahumetana
nomina assumunt, iisque vocari student, ad Sacramentorum participatio­
nem admittere non vereantur ».
■jEg
Postremo in iisdem litteris ita de consilio Cardinalium contra haereticam
pravitatem Generalium Inquisitorum laudatus Summus Pontifex decernit:
Districte prohibemus, ne quilibet ex christifidelibus quocumque casu,
vel praetextu, aut in quibusvis excogitabilibus circumstantiis eadem
’ Cf. N. 339·

* Cf

N. 431.

3

«S'. C. de Propaganda Fide

8i

turcica seu mahumetana nomina, ut mahumetani credantur, assumere
audeat. Qui autem contumaces fuerint, in vita Sacramentorum, et post
mortem, si impoenitentes decesserint, suffragiorum incapaces declarantur .
Ex his sanae fidei documentis .Amplitudo Tua plane intelliget, quid
cum huiusmodi christifidelihus sit agendum, qui turcico assumpto nomine,
se christianos fateri erubescunt. Eos propterea argue, obsecra, increpa in
omni patientia, ut a tam pernicioso malo declinantes, discant christianam
fidem non modo corde fovere, sed etiam sic ore confiteri, ut nulla extenta
ambiguitate offendatur, nulla detestabilium nominum assumptione decolo­
retur. Fiat igitur, ut abundet eorumdem integritas et iustitia plusquam
schismaticorum et haereticorum, quorum tamen nullus mahumetanum
nomen adoptare praesumit.
Quod si adhortationibus, caeterisque remediis eosdem pertinaces in
tam nefario abusu fore contigerit, ad apostolicae disciplinae normam virga
compesci debent, ita ut in vita «Sacramentorum, et post mortem, si impoeni­
tentes decesserint, suffragiorum incapaces declarentur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 443].

4540.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 2 aug. 1762.
Superiores (Regularium) neminem praesentent ad Confessiones exci­
piendas, nisi instruatur lingua vernacula regionis, ad formam decreti
S. C. die 17 martii 1760.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 444].

4541.
S. C. de Prop. Fide, 29 aug. 1763.
1. In dubiis emergentibus circa electionem Vicarii Capitularis servan­
dam esse dispositionem Constitutionis Benedicti XIV quae incipit: Quam
ex sublimi (8 aug. 1755)2 et, ubi in Constitutione provisum non est, decreta
Concilii Tridentini Sess. 24, cap. 16.
2. Non posse parochos abesse a residentia ultra tres vel quatuor dies,
etiam intra menses conciliares, nisi in casu necessitatis et de licentia Ordi­
narii, cuius super hac re conscientia oneratur.
3. Non posse (Episcopum) nisi habenti aetatem legitimam a sacris
canonibus praescriptam, animarum curam committere, et proinde recur­
rere debere in casibus particularibus ad S. Sedem pro dispensatione.
4. In casu tantum necessitatis, et non aliter tolerandum ut catholici
habeant coemeterium commune cum schismaticis, iuxta formam résolu 1 Cf. N. 4531.
» Cf. N. 436.

l'o/. 17/.

o

$2

Curia Romana

tionis S. C. Concilii in Catharen : Si obtineri possit ut sepulturae
catholicorum, quamvis in eisdem coemeteriis, ab heterodoxis separatae
sint, rectum et optimum erit; sin minus curandum saltem ut defunctis
iusta secundum catholicum ritum solvantur, omnisque arceatur super­
stitio ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 449].

4542.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin.), 12 iun. 1764.
An merito statuerit R. E). Episcopus Visitator (Tunkini) confessiones
mulierum non esse excipiendas nisi craticula interposita, excepto casu
infirmitatis?
R. Affirmative, iuxta ordines pluries datos a S. C.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 959].

4543.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin.), 12 iun. 1764.
EE. PP. decreverunt atque expresse mandarunt: 1. Ut synodi sive
congressus, ecclesiasticae disciplinae servandae apprime utiles, quam
frequentissime potest, habeantur, ibidemque (missionariorum) dubia et
ceterae omnes spirituales necessitates expendantur, declarantes insuper,
S. Congregationem, exceptis casibus extraordinariis, nulli unquam dubio
seu consultationi responsuram, quae sibi privarim fieret a quocumque
missionario, neque ante ad synodos vel congressus de quibus agitur fuerit
allata, vel saltem scripto approbata Vicariorum Apostolicorum, sive etiam
Coadiutorum, ubi synodi praedictae aliquo intercedente obstaculo haberi
non poterunt.
2. Omnino curent (Vicarii App.) ut omnes fideles sibi subiecti addiscant,
saltem quoad substantiam, actus virtutum theologicarum, nec non praeci­
piant missionariis, etiam sub censuris, ut non negligant eiusmodi actus
qucmcumque fidelem edocere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 454].

5. C. de Propaganda Fidi

«3

haereticos tumulari. Cum haec omnia plerumque fiant cogente necessitate,
quaeritur an permitti possint a missionariis.
R. Non licere, et ad mentem; mens est quod scribatur Vicario Apost.
iuxta Instructionem.
Instructio.
La S. C. di Propaganda uniformandosi ai replicati decreti
del Tribunale della Suprema Inquisizione, ha sempre risposto, ogni qual
volta ne è stata interrogata, non esserc mai lecito ai cattolici il comunicare
in divinis con gli cretici o scismatici, c pero al dubbio da V. S. proposto
non ha potuto recedere dalla sua regola tante volte confermata e stabilita,
ed ha rcscritto non esser lecito ai cattolici di ricevere il Battesimo da un
ministro o scismatico, o eretico, nè il celebrare il matrimonio con rito sacro
avanti il medesimo, nè ii farsi seppcllire parimenti con rito sacro dagli
stessi ministri eretici.
Ma perche non ignora, c lo awisa anche V. S. essere inveterato e quasi
universale 1’abuso di comunicare i cattolici in divinis cogli eretici nelle tre
cose suddette: laddove questi assistiti dalla potestà pubblica hanno in mano
il poterc di muovere gravissime ed intollerabili persecuzioni contro i cat­
tolici, e di fatti le muoverebbero, se nei tre casi esposti non si prevalessero
dei loro ministri, cosi la S. C. ha giudicato opportuno di mandare a V. S.
questa istruzione a parte, acciocchè ella nè rilassi il necessario rigore della
costante disciplina circa Ia comunicazione in divinis cogli cretici, che ha
sempre tenuta ferma la S. Sede, nè dall’altra parte, per volere anche nei
detti casi zelarnc 1’osservanza, metta in sommo perturbamento c pericolo
uran parte dei cattolici di cotcstc nazioni orientali.
Per di Lci rcgolamcnto adunque ha giudicato poter bastare, senza fare
nuovo decreto, 1’Istruzione che diresse in materia consimile la s. m. di
Benedetto XIV al Vicario Patriarcale di Costantinopoli nell’anno 1754:
a tenore della medesima, chc qui compiegata se le omette,1 Ella potrà
regolarsi, adottando ai casi particolari dei battesimi, matrimoni c sepolture
conferiti dai ministri eretici quclla specie di tolleranza, che quel sapientissimo Pontefice, per evitare un male maggiore ha insinuata nella detta
1 Haec habet instructio dc qua sermo: « Esponcndo (il Vie. Ap. Patriarcale di Costan-

tinop.) che sono frequenti, e sempre più saranno frequenti

i matrimoni fra cattolici c

scismatici o cretici, acciô non prenda equi voco c non sparga oscuritù, ove non sono, som­

bra bene ii fargli sapere chc contracndosi senza sua eaputa, c non potendo esso impedirli,
fi rcgoli come si regolano i buoni superiori ecclesiastici nei paesi nei quali simili matri­
moni sono frequenti, cioè chc non si accinga ad

impediri i, li lasci correre, li tenga per

\alidi bcnchè illcciti, non potendosi in tuttociô vnlutarc chc una scmplice tolleranza o per­

4544.

missione d’un male minore per evitare un maggiore. Chc sc poi ad esso si fa ricorso per

S. C. de Prop. Fide (C. Q. - Vic. Ap. Aleppcn.), 6 aug. 1764.

tico 0 cretico, deve il suo contcgno essere il seguente, cioè deve ammonite il cattolico chc

avere la liccnza di conttarrc matrimonio fra un contraentc cattolico, cd un altro scisma­

faccndo il matrimonio, il matrimonio

Catholici orientales fere omnes, cum in plerisque locis ecclesiarum regi­
men sit penes schismaticos et haereticos habentes sibi faventem publicam
Principum auctoritatem, ut certam eamque gravissimam persecutionem
devitent, coguntur filios deferre sacerdoti haeretico ad baptizandum, matri­
monia coram eodem contrahere, et sinere corpora catholicorum per eosdem

sarà

valido,

ma

illccito;

ch’esso

commet terà

un

grave peccato; che mette sè in pericolo di perversione; chc espone la proie nascitura ad
uno stato di perdizionc; c che sc esso non si accinge ad impeditio, ciè dériva daU'infelicità

defle circostanze c dnl timore di maii maggiori. E regolandosi in questo modo dice la vérité,
che c quclla che sempre deve dirai, insegna le verc massime, non fa atto positivo di appro-

xazionc, nè col fare schiamazzo per impedire il matrimonio, o contro il matrimonio dopo
chc è contralto, si espone al pericolo di eccitare tumulti ».

('.uria Romana

84

istruzionc, tenendo pero sempre ferina la massiina non esser lecita la cornunicazione cogli cretici neppure nei casi suddetti. Ma perché gli cretio
predominant! esigono di conferire essi ai cattolici il Battesimo, il Matri­
monio c la sepoltura, principalinente perché da queste tre funzioni sacre
ne ricavano dell’emolumento, cosi la S. C. desidera, che V. S. vada insi­
nuando per mezzo dei missionari ai suddetti cattolici, che, pagando per
quanto possono gli stessi emolumenti ai ministri cretici, procurino di esimersi dai ricevere dalle loro mani il Battesimo, il Matrimonio e la sepoltura.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 455].

4545.
S. C. de Prop. Fide, 15 dec. 1764.
1. Se sia lecito ai cattolici entrare nelle chiese degli scismatici per mer.·.
curiosità, e fuori di quel tempo che essi celebrano i loro offizi; e se parimente
è lecito ai suddetti cattolici adorare e visitare il SS. Sacramento tenuto
dagli scismatici, ed anche fare orazione avanti le imagini dei Santi che iv.
sono, e ciô alia presenza dei medesimi scismatici.
2. Se invitato il cattolico dagli scismatici a vedere le loro chiese, oratorii
o cappclle, pué andarvi per non disgustarli.
3. Se è lecito ai cattolici ecclesiastici e laici accompagnare il funerale
degli scismatici per mera civiltà.
4. Se è lecito ai cattolici adorare il Santissimo Sacramento che incon·
trano per le strade quando il parroco scismatico lo porta o agl’infenni
per viatico o in altra forma.
5. Se sia lecito agli alunni della S. C. ritornati in diocesi assentarsi di
essa per lo spazio di lungo tempo, come di un anno o due soltanto, perche
il loro Vescovo cosi ordina, oppure perché l’utilità della diocesi cosi
richicde.
. Æ
R. i. Quoad primum, affirmative, dummodo absit scandalum; quoad
secundum, pariter affirmative, dummodo non coniungantur in precibus
cum schismaticis.
2. Ut ad proximum {praecedens}.
3. Dentur decreta S. C. S. Off. 'diei 21 martii 1746 (seu 9 dec. 1745)1
et 21 ian. 1751.2
4. Non modo licere, sed debere adorare SS. Sacramentum; sed tamen
catholici abstinere debent ab associando.
5. Supradictis de causis licere.
'.*9
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 458].
1 Cf. N. 797·
* Cf. N. 803·

S. C. de Propaganda Fide

85

4546.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad N. in Semin. Paris. Mission. Exter.),
3 apr. 1765.
Rispetto all’istanza, che possa il Vescovo impedito dalla vecchiezza o
dall’altro incomodo ordinare senza che egli stesso celebri la Messa, esscndo
cio apertamentc contrario aile risoluzioni emanate dai S. Offizio su questo
particolare, non vedo corne possa soddisfarsi al desiderio dei Monsign.
Cromanense c Tabracense, i quali per altro avendo già ricevuto della S. Sede
.Apostolica i loro coadiutori, restano con cio abbastanza proweduti e sollevati anche nell’esercizio delle sagre funzioni.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), η. ιι88].

4547.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Constantinop.), 18 nov. 1765.
Se i Regolari possano celebrare nelle case dei particolari, e specialmente
di campagna senza licenza dellOrdinario.
R. Dentur Decreta in Chien., 2 dec. 1720 et anno 1746, et 14 decem­
bris 1761; ed il Vic. Patriarcale puo aggiungere la pena della sospensione.
En decreta: « 2 dec. 1720: S. C. iustis de causis animum suum moven­
tibus decrevit non licere in posterum Sacerdotibus chiensibus tam saecu­
laribus, quam regularibus cuiuscumque Ordinis et Instituti in civitate
Chiensi sacrosanctum Missae sacrificium in domibus privatis celebrare,
quacumque de causa, absque licentia Ordinarii, non obstantibus quibus­
cumque. — 29 martii 1746: Ad abolendam frequentiam Missarum, quae
celebrantur in domibus privatis, renoventur decreta alias edita ab hac
S. C. 2 dec. 1720. — 14 dec. 1761: Idem decretum».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 461].

4548.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 3 mart. 1766.
Benchè la Prefettura di alcune Missioni (affidate a Religiosi) si dia al
Provinciale pro tempore di qualche Provincia che abbia annesse Ic Missioni,
nondimeno la S. C. non intende di darla aH’ofiicio del Provincialato, ma
alla persona eletta, e perciô non si fa menzione nella Patente dell’officio
dei Provincialato. II Provinciale adunque allorchc viene cletto, non ha
alcuna ingerenza nel governo della Missione, se non viene autorizzato
dalla Patente di Prefettura della S. C., c perciô, morendo prima di terminare
la prefettura, qualsivoglia persona eletta dalla Religione al governo della
Provincia fino all’elezionc dei nuovo Provinciale, non puô avere il governo
della Missione senza che ne sia munita coll’autorità della S. C.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 463].

Curia Romana

86

4549.
S. C. de Prop. Fide, 18 ian. 1767.
SSmus (Clemens XIII) attentis difficultatibus, quae inultae et graves
esse referuntur in Sinis circa usum indulti alias concessi Episcopis et Vicariis
Apostolicis ibidem degentibus, nempe ut facultatem dispensandi super
matrimoniis cum disparitate cultus uni vel duobus tantum ex suis respec­
tive missionariis, usque ad viginti casuum numerum pro singulis commu­
nicare possint, idem indultum ita benigne extendit atque ampliavit, ut in
posterum Episcopi et Vicarii praedicti facultatem, de qua supra, commu­
nicare valeant omnibus suae Dioeceseos vel Vicariatus missionariis, quos
necessitas exiget; atque etiam pro maiori casuum numero, prout in Dfio
expedire videbitur, dummodo eiusdem facultatis communicatio nonnisi
de biennio in biennium concedatur, atque ea non utantur tam Episcopi
et Vicarii, quam missionarii subdelegati, nisi ad formam indulti primo
concessi et cum conditionibus in eo expressis, ac praesertim, ut pars fidelis
cum infideli cohabitare possit absque contumelia Creatoris.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 1262].

4550.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 12 dec. 1768.
Si fani avvertire (al Vic. Ap. del Tonkino Occid.) che 1’Indulto di
Paolo III1 non concede altro che il poter cibarsi più volte al giorno ne·
di di digiuno, eccettuati pero alcuni giorni, fra i quali le Ferie VI di Quaresima, ma non dà la facoltà di potersi cibare di carne nei giorni di digiuno,
sc non per quei luoghi ove vi sia qualche altro particular privilegio, come
sarebbe quello della Crociata.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 469].

4551.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 28 dec. 1770.
Alla richiesta che fa l’alunno G. Tai come debbano regolarsi i missio­
nari nelTammettere alla comunione della Chiesa quelli che hanno apost.itato dalla fede nella seguita perseeuzione, si risponderà che dovrà regolarsi a tenore dei decreto dei 1629, e nel tempo stesso si avvertira che non
è stata gcncralmente approvata dalla S. C. la pratica, ch’egli ha asserito
di tenere, di non ammettere alia Confessione i caduti pel timore che siano
per ricadere in altra consimile occasione, poichè quando i caduti dessero
‘ Cf. X*. 4459

S. C. de Propaganda Fide

87

sinceri segni di vero pentimento, non debbono escludersi affatto dai
Sagramenti, e specialmente da quello della Confessione, lasciandosi pero
al di lui prudente arbitrio il regolarsi in vista delle circostanzc nei casi
particolari circa il dilferire 1’assoluzione.
Decretum S. C. de Prop. Fide anni 162Q ita se habet: Congregatio
censuit apostatas a Fide, redeuntes ad poenitentiam, omnino debere abiurare apostasiam coram fidelibus captivis, cpiibus dederunt scandalum, in
propriis carceribus publice et explicite. At coram infidelibus non videtur
hoc necessarium, sed sufficit ut coram ipsis abstineant ab actibus infide­
litatis, deponantque habitum protestativum falsae religionis, et curent ut
progressu temporis cognoscant etiam infideles, vel ab ipsis vel ab aliis,
eorum abiurationem, licet id cum periculo vitae ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 481].

4552.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 28 dec. 1770.
S. Congr. decrevit nullo modo expedire ut in Imperio Sinarum et
Regno Tunkini, scripta quaecumque, vel libri publicentur, sive de reli­
gione directe vel indirecte tractantes, sive disserentes de rebus ecclesia­
sticis, nisi praevio examine atque approbatione ipsius Sacrae Congrega­
tionis. Exceptas tamen ab hac lege declaravit parvas doctrinas, catechismos,
instructiones ac preces, quae fidelium usui quotidiano inserviunt; sub ea
nihilominus conditione ut in vulgus spargi non possint, nisi prius eas Epi­
scopi respectivi locorum, seu Vicarii Apostolici viderint atque in lucem
permiserint emitti.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 482].

4553.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 16 sept. 1771.
Referente Em. Card. Bonaccursio Ponente, inter Minores Capuccinos
qui Missionem Thibetanam exercent, huiusmodi abusum invaluisse ut
neque simplices missionarii, neque hospitiorum superiores nullam reddant
P. Praefecto rationem de acceptis et expensis, contra id quod postulat
boni regiminis ordo, et ratio Missionis facilius sustentandae, S. Congre­
gatio censuit ac declaravit eosdem teneri ad rationem reddendam quolibet
anno, ac etiam toties quoties requisiti fuerint a P. Praefecto, tam de pecu­
niis quam de rebus omnibus quae vel per eleemosynas fidelium, vel alio
quocumque titulo ipsis obvenerint; voluit insuper ut ad id praestandum
per censuras compelli atque adigi possint.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 483].

Curia Romana

88

4554.
S. C. de Prop. Fide, 17 febr. 1772.
In facultatibus extraordinariis (Episcoporum Hiberniae) pro dispensa­
tione in 2 et 3 gradibus tres ponuntur conditiones: 1. Ut personae contra­
hentes sint (eorum) dioecesanae. 2. Ut urgens sit necessitas. 3. Ut gratis
concedatur dispensatio. Quaeritur, si una ex his desit conditio, an dispen­
satio sit nulla.
R. Affirmative, ita tamen ut, quoad secundam conditionem, sub nomine
urgentis necessitatis intelligatur comprehensa etiam vera ac momentosa
utilitas quae causa sufficiens reputatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 486].

4555.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 17 febr. 1772.
1. Utrum R. P. D. Patriarcha (Maronitarum) possit constituere procu­
ratores in urbe A. ubi neque reditus neque ulla obtinet legata quae ad
Sedem patriarchalem pertineant.
2. Utrum huiusmodi procuratores decorare possit talibus privilegiis,
quibus a proprii Episcopi iurisdictionc eximantur.
3. An possit absolvere a censuris aliisque poenis ecclesiasticis alienos
subditos, invito aut inconsulto proprio Episcopo.
4. An possit excommunicare aut alio modo punire Episcopum degen­
tem in propria dioecesi, nisi prius in pleno concilio dignus tali poena
censeatur.
5. An subditi Archicpiscopi A. tam ecclesiastici quam saeculares tenean­
tur obedire mandatis atque ordinationibus D. Patriarchae, licet id Episcopo
interdum non videatur expedire.
6. An liceat Patriarchae in contemptum Ordinarii interdicere presby­
teris alienae dioecescos praedicationem verbi Dei, ut huiusmodi munus
a solo eius procuratore exerceatur.
7. An possit ad libitum expedire per dioeceses patriarchatus vicarios
et visitatores cum facultatibus visitandi pastorem et gregem, idque non
pro causa aut suspicione haeresis, sed propter aliquot abusus, aut inobser­
vantiam ritus.
jS
R. Ad i. Affirmative ad formam Synodi Libancnsis 1 et Litterarum Apostolicarum Benedicti Pp. XIV (Apnstolica Praedecessorum, 14 febr. T742).2
Ad 2. Affirmative.
» Synodus maroniiicn Libancnsis habita est a. 1736, et a Bencd. Pp. XIV, approb.ita anno

C. dc Propaganda Fide

Ad 3. Quoad censuras latas a iure, Affirmative; quo vero ad censuras
latas seu declaratas ab homine: In gradu appellationis, servatis servandis.
Ad 4. Affirmative, praeviis monitionibus canonicis, aliisque servatis
iure servandis.
Ad 5. Affirmative, ad formam Synodi Libancnsis.
Ad 6. Negative.
Ad 7. Affirmative, iustis concurrentibus causis, et de consilio Fratrum
Episcoporum seu Metropolitanorum, quos dicta Synodus (Libancnsis)
in rebus arduis ct magni momenti, consulendos esse praescripsit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 487].

4556.
S. C. de Prop. Fide, 5 apr. 1772.
Ne christifidelibus in locis Missionum in qualibet orbis parte degen­
tibus, et in ultimo vitae discrimine constitutis, ea spiritualia auxilia desint,
quae catholica pia mater Ecclesia filiis suis a sacculo recedentibus, solet
misericorditer impertiri: Sanctissimus D. N. Clemens d. p. Papa XIV...
Secretario Sacrae Congregationis de Prop. Fide referente in Audientia
habita die 5 aprilis 1772, pro eximia charitate, qua illos paterne complec­
titur, omnibus et singulis RR. PP. DD. Patriarchis, Archiepiscopis, Epi­
scopis, Vicariis Apostolicis, ncc non RR. Praefectis, seu Superioribus
Missionum tam cleri saccularis, quam Regularis in locis Missionum, ut
supra, modo existentibus, seu quocumque tempore extituris, peramanter
concedit facultatem, impertiendi Benedictionem cum Indulgentia Plenaria
fidelibus praedictis ad extremum agonem redactis: cum ea etiam exten­
sione, ut facultatem huiusmodi sacerdotibus, et respective missionariis,
eorum jurisdictioni subiectis, pro locis tamen suarum dioccesum, vel pro
Missionum districtibus tantum communicare possint, et valeant: dummodo
in hac Benedictione impertienda servetur formula praescripta a san. mem.
Benedicto XIV in Constitutione data 9 aprilis 1747 quae incipit Pia
Mater inferius registranda.1
Quoniam autem facile continget, ut aliqui ex praedictis christifidelibus
ex hac vita decedant, quin Ecclesiae Sacramentis fuerint muniti, et absque
sacerdotis cuiuslibet assistentia: ideo Sanctitas Sua, ex ubere Apostolicae
benignitatis fonte, etiam illis Plenariam Indulgentiam elargitur, si contriti
nomen lesu, corde saltem, invocaverint, et mortem de manu Domini, ea
qua decet, Christiana animi demissione, et spiritus humilitate susceperint,
animamque in manus Creatoris sui commendaverint. Quae postrema decreti
pars, ut christifidelibus omnibus innotescat, eam in suis dioecesibus ac
Missionibus, Antistites et Superiores memorati identidem, et praesertim
sanctae visitationis tempore, publicare curent ac satagant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 488].

1741 ·

1 Bcncd. XIV Bull., tom. i, p. 115-120.

89

» Cf. N. 380.

Cuna Romana

90

4557.
S. C. de Prop. Fide, dccr. 17 aug. 1772.
Quum compertum sit a picrisque ignorari, ad quein de iurc pertineant
spolia Archiepiscoporuin, Episcoporum, Vicariorum Apostolicorum, et
Operariorum Regularium cuiuscumque Instituti, aere ac sumptibus Sacrae
Congregationis missiones in locis haereticorum et infidelium exercentium,
et in quem usum ea debeant converti; Emi Patres, referente R, P. D.
Stephano Borgia Secretario, censuerunt renovandum esse, prout vigore
praesentis renovat, decretum hac super re editum die 22 decembris
et a san, mem. Clemente XI adprobatum, et confirmatum, mandantes
illud ab omnibus, ad quos spectat inviolabiliter observari. Decretum autem
supradictum est huiusmodi: < Referente R. P. D. Silvio de Cavaleriis
Archiep. Athenarum Secretario nonnullos Religionum Superiores in Regno
Sinarum asserere atque praetendere spolia missionariorum S. Congrega­
tionis spectare ad eorum respective Religionem, ea potissimum ratione,
quod missionarios Regularis, dum sacris missionibus inservit, non cen­
setur esse extra claustra, et quidquid acquirit monachus monasterio acqui­
rit: S. Congregatio, inhaerendo decretis super hoc alias editis,1 decrevit
spolia remm omnium tempore missionis acquisitarum non modo a missio­
nariis, sed etiam ab Episcopis Regularibus, aere et sumptibus eiusdem
S. C. in missione degentibus, post eorum obitum ad S. C. spectare, et
in utilitatem missionis esse eroganda . S. S. approbavit et confirmavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 491].

4558.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 9 maii 1773.
S. C. declaravit: Missionarios sub poena expulsionis a Missione teneri
litteras Patentes locorum Ordinariis, in quorum dioecesibus missiones
exercent, cum primum accesserint exhibere iuxta decreta Sacrae Congre­
gationis. Eosdem Episcopis subtectos esse in iis quae ad curam pertinent
animarum ad formam Constitutionis s. m. Clementis IX, 13 Septem­
bris 1669.2 Invitatos ad synodos debere accedere sub poenis prout de iurc.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 495].
1 Cf. N. 4500, 4501, 4502.
« Cf. N. 245·

*S' C. de Propaganda Fide

9*

4559.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Albaniae), 15 inn. 1773.
Pei cristiani occulti che fanno qualche atto protestativo della falsa
setta maomettana, onninamente si osservi la Costit. Inter omnigenas di
Benedetto XIV,1 e che quando sono costituiti in pericolo di morte, non
deve in verun modo permettersi che vengano assistiti dalPAo^m turco,
essendo questo un nuovo atto protestativo della falsa setta. Se pero,
escluso Io stesso, daranno quei cristiani segno di pentimento per avere in
qualunque maniera simulato la religione, e di vero proposito di astenersene per 1’avvenire da poter formare un prudente giudizio della loro verità,
cd inoltre, a riparare lo scandalo da loro dato, faranno qualche protesta
di questi loro sentiment! alla presenza di più persone, potrà il parroco
amministrare loro i Sagramenti. Circa i matrimoni dei cristiani chc occultano la loro fede con simulare la falsa, non dovrà permettere Mons. Vescovo
(di Scutari) indistintamente ai parrochi che li uniscano in matrimonio, ma
ricorrendo a lui nci casi particolari, potrà colla sua pnidenza permetterli,
purchè i parrochi esigano da loro un preventivo atto di contrizione, e un
fermo proposito di astenersi da qualunque atto della suddetta simulazione,
e che si manifestino per cristiani facendo qualche atto protestativo di
questa loro risoluzione, per togliere lo scandalo, avvertendo pero gli stessi
parrochi di non procedere a congiungerli in matrimonio, se non avranno
dato segni di queste necessarie disposizioni che siano tali da poter formare
un prudente giudizio che siano vere e sincere, e dovrà prima farli confessare a maggior cautela.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. 497].

4560.
S. C. de Prop. Fide, 19 sept. 1773.
Cum christifideles in Imperio Sinarum, nec non Tunkini, Siami,
Ciambae et Cambodiae, inter haereticos et infideles degentes, Confraternitati Rosarii SS. Dei Genitricis adscript!, ob frequentes infidelium perse­
cutiones, piis quibusdam exercitiis a Sede Ap. confratribus ad Indulgen­
tiarum consecutionem praescriptis vacare, ut plurimum, impediantur,
SS. D. N. Clemens XIV benigne concessit confessariis uniuscuiusque
ex praedictis christifidelibus, facultatem commutandi memorata pia exer­
citia in aliud opus, quod virtutem charitatis vel religionis respiciat, ac
circumstantiis personarum, locorum et temporum conveniat. Quibuscum­
que in contrarium nihil obstantibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 499]·
1 Cf. N. 339.

Curia Romana

4561.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Sutchuen.), a. 1774.
Cum nulla ratio gravis appareat, ob quam diversis temporibus confe­
rendi sint catechumenis Baptismus et sal, tui muneris erit ac vigilantiae,
ut missionarios moneas ad sedulo fideliterque praestanda, quae circa hoc
Sacramentum Rituali Romano praecipiuntur, dummodo nullam habeas
causam praecipuam vel necessitatem diversimode agendi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 607].

4562.
"S. C. de Prop. Fide, decr. 19 febr. 1774.
Cum ad aures Sac. Congregationis pervenerit, in quibusdam Albaniae
dioecesibus, aliisque finitimis provinciis christianos nonnullos adhuc existere, qui, non obstante saluberrimo Synodi Albanensis decreto, ac repetitis
san. mem. Benedicti XIV, Constitutionibus, videlicet, Inter omnigenas,
diei 2 februarii 1744, 1 et Quod Provinciale, diei 1 augusti 1754,2 Chri­
stum erubescentes, eiusque praecepta, infidelitatem simulare audent, actus­
que peragere a verae fidei sinceritate prorsus alienos; sollicitudinis suae
partes esse duxit, facto verbo cum SSmo D. N. Clemente XIV die 6 februa­
rii 1774, declarare sequentes praefatorum Christianorum praxes innoxias
nec esse, nec ullo modo tolerandas.
In primis itaque a simulatae infidelitatis nota excusari non posse subdo­
lam agendi rationem illorum, qui, dum diebus solemnioribus Missae
sacrificio intersunt, adstantium ex curiositate turearum praesentiam formi­
dantes, numquam omnino caput aperiunt, nec signant se crucis signo,
abstinentque a ceteris catholicae religionis actibus, qui ab aliis, qui Chri­
stiano censentur nomine, palam solent exerceri; atque ita agentes id obti­
nent, ut mahumcticae superstitionis sectatores reputentur, nec alia quam
curiositatis aut levitatis causa, ad ecclesiam vel ad conventus locum adve­
nisse, ibique manere credantur.
Quoniam vero non desunt qui conantur excusare excusationes suas in
peccatis, asserentes se simili prorsus modo gerere, cum, nemine turearum
adstante, aliis diebus, Missae ceterisque functionibus praesentes sunt: ideo
eademmet S. Congregatio pariter declarat, huiusmodi responsum non tam
valere ad purgandam eorum agendi rationem, quam ad ostendendam desi­
diam, ac fidei languorem in iis quae sunt ad Deum, vel potius indicio esse
posse, iam tunc ab eis praeconceptam mentem esse falsae religionis simu­
landae, cum tempus et occasio tulerit.
1 Cf. N. 339·
1 Cf. N. 43«·

.S'. C. de Propaganda Fide

93

Praeterea gravi culpa non caret, quod iidem occulti credentes, cum
diebus ecclesiastico ieiunio aut abstinentiae consecratis, turearum mensis
accumbunt, vetitis in illis diebus ab Ecclesia vescuntur cibis, aut se mandu­
care fingunt; simulatio enim haec non alio animo facta praesumi potest,
quam ut Christianorum legibus nequaquam' obstricti videantur, sed plane
mahumetani inter mahumetanos existimentur.
Nec quidquam cis prodest, quod identidem propositum iactant palam
profitendi catholicam religionem, quoties a publica potestate interrogentur;
id enim fieri ab eis necessario debet, sed simul opus est ut in privatis actibus
ab illis simulationibus abstineant, per quas fieri nequit, quin verae fidei
exortes, et falsae sectae addicti exterius appareant.
Multo minori dubitatione damnanda S. Congregationi visa est illorum
agendi ratio, qui turearum verentes offensionem, profana eorum templa
ingrediuntur, precationesque apud mahumetanos in more positas pera­
gere fingunt; factum enim ipsum nimis apertam praesefert mahumeticae
religionis simulationem, licet ab aliis damnatae sectae observationibus,
et coeremoniis abstineant.
Idipsum dicendum de praxi illorum censet qui ad funera deducenda
mahumetanum ministrum advocant, ut vel ipsi, vel defuncti a falsa secta
non recessisse existimentur. Quae si ex defunctorum voluntate quomodo­
cumque explicata, nec ante obitum retractata, id fieri constiterit, S. Con­
gregatio eosdem defunctos ecclesiasticae sepulturae, et suffragiorum bene­
ficio incapaces esse decernit: si vero ex solo damnabili superstitum arbitrio
supradictus mahumetanus minister assistentiam funeri praestabit, eo in
casu iliorum crimine defunctos non illigari; bene vero superstites ipsos
gravissimae impietatis reos, et canonicis poenis obnoxios fore declarat.
Hoc enim, ut cetera omnia superius expensa in enunciatis circumstantiis
(et fortasse aliae etiam praxes quae ad notitiam S. Congregationis nondum
advenere), mahumeticae sectae simulationem, christianaeque fidei negatio­
nem saltem virtualiter includit, summamque Christo Domino iniuriam,
et proximo scandalum parit.
Ceterum Emi Patres Archiepiscopos, Episcopos, et Superiores Missio­
num Albaniae, Serviae, aliarumque provinciarum, quae turearum imperio
subsunt, in Domino hortantur, ut zelo fidei succensi a gregibus pastorali
suae curae commissis supradictos damnatos abusus avertere satagant;
pari zelo et charitatc unumquemque illorum, qui praemissa factitare
non verentur, arguentes, increpantes, admonentes, se in nullo casu posse
Christum erubescere, falsamque religionem simulare, quin spem aeternae
retributionis abiiciant. Factum insuper magni Eleazari ante illorum oculos
constituant, qui cum compelleretur simulare de sacrificii carnibus lege
vetitis manducasse, ut vitae periculum effugeret, gloriosissimam mortem
magis quam odibilem vitam elegit, memorandam illam sententiam pronuncians: Etsi in praesenti tempore suppliciis hominum eripiar, sed manum Omni­
potentis nec vivus, nec defunctus effugiam.
Quod si forte, hac solerti Pastorum cura non obstante, aliqui adhuc
obstinati, ac caelestis vocationis immemores reperiantur, qui impiorum

Curia Romana

94

viam insistere pergent, detestabiles simulationes in Fidei negocio adhi­
bentes, iidem Archiepiscopi, Episcopi, et Missionum Superiores, ut supra,
illos Sacramentorum participatione in vita, et, si impoenitentes decesserint,
ecclesiastica sepultura, et suffragiorum beneficio post mortem incapaces
declarabunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 501].

4563.
S. C. de Prop. Fide, 21 mart. 1774.
Curet omnino (Vicarius Apostolicus Algeriae), etiam per praeceptum, nc
defuncti tumulentur, nisi post duodecim horas ad minus post eorum
obitum; et nonnisi post viginti horas, quando eos subitaneo casu obiisse
contigerit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 1594].

4564.
S. C. de Prop. Fide, decr. 23 apr. 1774.
Referente R. P. D. Stcphano Borgia Secretario, nonnullos Missionum
Superiores, aliosque, quibus ab Apostolica Sede extraordinaria Sacramen­
tum Confirmationis administrandi facultas conceditur, in illius administratione usos quandoque esse vestibus, ac ornamentis episcopalibus:
Eminentissimi Patres declararunt, ac vigore praesentis Decreti declarant,
nemini prorsus charactere episcopali non insignito, vel cui alias usus ponti­
ficalium ex vero legitimoque privilegio non competit, licuisse vel licere in
collatione Chrismatis adhibere rochettum, mitram, baculum pastorale,
annulum, vel crucem pectoralem; statueruntque supplicandum esse Sanc­
tissimo pro approbatione huius declarationis, necnon efformandam Instruc­
tionem pro simplicibus sacerdotibus Confirmationem, ut supra, admini­
strantibus.
Facta vero Ssmo Domino Nostro Clementi Papae XIV per praefatum
Dominum Secretarium in audientia diei 3 aprilis currentis supradictae
Sacrae Congregationis sententiae relatione, Sanctitas Sua illam benigne
approbavit, et ab omnibus, ad quos spectat, inviolabiliter observari man­
davit. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 502].
» Cf. N. 4563-

•S’.

C. de Propaganda /'ide

95

4565.
S. C. de Prop. Fide, instr. 4 maii 1774.
Etsi iuxta Sacrosancti Tridentini Concilii definitionem solus Episcopus
sit ordinarius huius Sacramenti minister;1 solet tamen, quandoque iustis
de caussis Sedes Apostolica simplici sacerdoti, tamquam extraordinario
ministro, facultatem tribuere illud conferendi. 2
Sacerdos igitur, cui facultas haec fuerit concessa, in primis curet apud
se habere Chrisma, per catholicum Antistitem cum eadem S. Sede commu­
nionem habentem, confectum, ac sciat, sibi numquam licere 3*sine eo Con­
firmationem administrare, vel illud ab Episcopis haereticis, aut schismaticis
Φ recipere.
Animadvertat insuper, num in facultate sibi ab Apostolica Sede imper­
tita alia etiam facultas expressa legatur, utendi scilicet Chrismate ante
annum benedicto, alias eo non utatur, nisi forte in casibus necessitatis, ’
cum a sacris canonibus id prohibitum sit. 6
Licet omni tempore administrari valeat Confirmatio, congruum tamen
est, ut praecipue in hebdomada Pentecostes, et circa horam tertiam, in
qua Spiritus Sanctus illapsus est Apostolis, conferatur. 8*
Quod ad aetatem confirmandorum attinet, prae oculis habendum est
Catechismi Romani 7 monitum in haec verba: Illud observandum est, omnibus
quidem per Baptismum Confirmationis Sacramentum posse administrari, sed
minus tamen expedite hoc fieri, antequam pueri usum rationis habuerint; Quare
si duodecimus annus non expcctandus videatur, usque ad septimum certe hoc
Sacramentum differre maxime convenit; Quod sane monitum in pueris
henevalentibus locum habet. Nam, si agatur dc eo, qui gravi morbo labo­
ret, cx quo decessurus praevideatur, non solum prohibitum non est illi
ante septennium sacrum Chrisma administrare, sed expedit, ut id fiat,
unde cx hac vita demigrans maiorem gloriam, iuxta S. Thomae doctri­
nam, 8 in coelis consequatur. Aliae insuper, iuxta probatam plurium theologonim sententiam, 11 esse possunt legitimae causae antevertendi septen­
nium in collatione huius Sacramenti, et praesertim, cum praevidetur
futura diutina absentia Episcopi, vel presbyteri, cui, ut supra, facta sit
facultas illud administrandi, vel alia urget necessitas.
1 Ses?. 7, de Confirm., can. 3.

1 Eugen. IV in

Dccret. pro Armenia. - Cf. N. 52.

’ S. Thomas, 3 part., qunest. 72, art. 5 in corp.
* Bcned. XIV, Constit. Anno vertente. Bull., tom. 3, pag. 288. - Cf. N. 407.
* Can. Litteris, de Consecr., dist. 3 et can. Si quit de alio, de Consecr., dist. 4.

* Catcch. Rom., de

Sacrant.

Confirmat. S. Carolus tn V Synodo Mcdiolanen., cap.

de Confirm.

7 Loe. cit.
1 S. Thom., 3 par., quacst. 73, art. 8, ad 4.

’ Bened. XIV in lib. 7, cap.

to, n. 5, 6 et 7. de Synodo Dioccsana.

Curia Romana

Ut confirmandi, qui usum rationis habent, digne hoc Sacramentum
recipiant, debent esse in gratia, et ideo conveniens valde est, ut illius suscep­
tioni praemittant Sacramentalem Confessionem.1 Si enim conscii alicuius
peccati lethalis, quod absit, ad Confirmationem accederent, non solum
huius Sacramenti gratiam non reciperent, sed gravissimo sacrilegio sc
illigarent.
Iuxta veterem Ecclesiae usum, confirmandi deberent esse ieiuni,s
optandumque propterca esset ut id ipsum in praesenti etiam servaretur.
Sacro Chrismate liniendi ante diligenter erudiendi sunt iuxta doctrinas
Catcchismi Romani de natura, dignitate, effectibus, ac dispositionibus ad
digne Sacramentum huiusmodi recipiendum praerequisitis. Item oportet
ut instruantur circa Fidei rudimenta, decalogi, et Ecclesiae praecepta,
actus virtutum theologalium, ac orationem dominicam, et Apostolorum
symbolum memoria teneant.
|
Ceterum missionarii non omittant populos sibi creditos etiam hortari,
ut Confirmationem debito tempore recipiant, nec non ut parentes filios
suos confirmari curent; etsi enim hoc Sacramentum non sit de necessitate
medii ad salutem, tamen sine gravis peccati reatu respui non potest, ac
negligi, 3 cum illud suscipiendi opportuna adest occasio. Porro haec doc­
trina, si pro omnibus, qui sunt undique, christifidelibus vera est, multo
magis locum habet in illis, qui in terris degunt haereticorum, vel paga­
norum, in quibus quandoque adversus catholicos persecutiones ingruunt:
unde opus est, ut septiformis Spiritus virtute roborentur, qua non solum
corde credant ad iustitiam, sed etiam ore confessionem faciant ad salutem,
seque paratos exhibeant pro Christo etiam sanguinem fundere.
Cum hoc Sacramentum indelebilem in anima characterem imprimat,
reiterari non debet, et propterca qui est confirmatus, ad illud recipiendum
non audeat accedere, sicuti nec excommunicatus, interdictus, in divinis
communicans cum haereticis, aut schismaticis, vel qui ritus idololatricos
usurpat, sive alio modo publice peccat: item qui praeceptum paschale
non adimpleverit.
Caveant confirmandi ne sordida fronte 1 capillisque impexis ad hoc
Sacramentum accedant; vestibus tamen sint induti, quemadmodum et
patrini, simplicibus, et ad modestiam compositis. Mulieres vero illud suscep­
turae, et quae matrinarum officium exercebunt, non se in Ecclesia cum
vanis ornamentis, aut fucata facie, sed cum omni modestia, et reverentia
praesentent.
Si quis ex confirmandis turpe nomen, vel christiano homini non con­
veniens, haberet, aliud in Confirmatione assumat. 5
‘ Instructio Eminenti,. AJmic Urbis Vicarii pro iis. qui suscepturi sunt hoc Sacra-

mentum (an. 1773).

1 Catech. Rom., de Confirm.
3 Bened

XIV in Constit. Etii Pastoralis,

§ 3, n. 4. Bull., tom. I. - Cf. N. 328.

4 Concit. Aquense an. 1585. Instructio supradicta.

» Concil. Aquense an. 1585; Concit. Tolosan. anni rS9o; S. Carolus Borromaeu, in
V Syn. Mediolanensi.

.S'. C. de Propaganda Fide

<gj

Quamquam de necessitate huius Sacramenti non sit, ut in eo recipiendo
patrinus, vel matrina adhibeatur, id tamen laudabilis Ecclesiae consuetudo
suadet, sacrique canones praescribunt. 1
Ab hoc vero munere excludantur tum minores annis quatuordecim, 2
tum qui Sacramentum Confirmationis nondum receperunt. 3 Verum quia
contingere potest, ut in locis Missionum nullus adsit, qui antea confirmatus
fuerit, permittitur in hoc casu, ut aliqui sine patrino confirmentur, qui
postea patrini ceterorum esse poterunt.
Ad patrinos huiusmodi quod attinet, hae insuper regulae erunt obser­
vandae:
I. Ut non plurcs,4 sed unus tantum, sive vir, sive mulier, in patrinum
aut matrinam adhibeatur.
II. Ut nec feminis mares, 5*nec maribus feminae patrini officium
praestent, sed suo quisque sexui patrinus adhibeatur.
III. Ut, nisi necessitas cogat, ° idem non sit, sed diversus Confir­
mationis patrinus a patrino Baptismi.
IV. Ut a patrini munere arceantur excommunicat!,7interdicti, publici
peccatores, aut qui praeceptum paschale omiserint.
Circa cognationem spiritualem, quae in hoc Sacramento contrahitur,
haec statuit Tridentina Synodus: 8 Ea quoque cognatio quae ex Confirma­
tione contrahitur, confirmantem, et confirmatum, illiusque patrem et matrem,
ac tenentem non egrediatur, omnibus inter alias personas huius spiritualis
cognationis impedimentis omnino sublatis.
Quod quidem Concilii decretum locum habet in iis, qui ad Tridentini
statuta servanda adstringuntur. Ceteri vero disciplinae in suis regionibus
vigenti hac in parte se conforment.
Cum tempus advenerit, quo sacerdos, utens facultate sibi ab Apostolica
Sede, ut supra, tributa, administrare Confirmationem intendit, vestibus
sacerdotalibus, vel saltem alba et stola indutus, stans ante Altare versus ad
populum hinc inde dispositum (masculis a dexteris, feminis vero a sinistris)
circumstantes summarie de praemissis admoneat, eisque praesertim denunciet, quod nullus alius nisi solus Episcopus Confirmationis ordinarius
minister est;se vero paratum esse illam conferre iure per Sanctam Sedem de­
legato.
Mox delegationis decreto, sive Brevi Apostolico, lingua vernacula, alta
et intelligibili voce lecto, iterum moneat adstantes, quod nullus confirmatus
discedat, nisi benedictione accepta quam ipse post omnium Confirmationem
daturus est. Item, quod infantes, si quos in prima aetate iusta de causa
1 Sacramentnr. S. Gregor. M. Ordo Romanus apud Hittorpium.

1 Instructio praedicta.
1 Can. In Baptismate,
1 Can. Non plurcs,

102, dc Consccr., dist. 4.

tot, dist. 4.

’ Pontifie. Rom.

a Can. In Catechismo,

too, de Consecr., dist. 4·

' Pontifie. Rom.
1 Sess. 24, de rcf. matri tn., cap. 2.

Vol. Vif.

7

Curia Romana

98

confirmandos existimaverit, per patrinos teneantur in brachiis dexteris,
et quod adulti ponant pedem suum super pedem dexteram patrini sui.
Hac altera monitione completa, 1 pariter stans, et versa facie ad confir­
mandos, iunctis ante pectus manibus, confirmandis vero genua flectenti­
bus, et manus ante pectus iunctas tenentibus, dicit:
y. Spiritus Sanctus superveniat in vos, et virtus Ahissimi custodiat tw
a peccatis.
R’. Anien.
Deinde signans se manu dextera a fronte ad pectus signo Crucis dicit:
7. Adiutorium nostrum in nomine Domini.
Bl. Oui fecit coelum et terram.
y. Domine, exaudi orationem meam.
R’. Et clamor meus ad te veniat.
y. Dominus vobiscum.
R’. Et cum spiritu tuo.
Tunc extensis versus confirmandos manibus, dicit:

Oremus.
Omnipotens sempiterne Deus, qui regenerare dignatus es hos famulos tuos
ex aqua, et Spiritu Sancto; quique dedisti eis remissionem omnium peccatorum;
emitte in eos septiformem Spiritum tuum Sanctum Paraclitum de coelis.
R’. Arnen.
Y. Spiritum Sapientiae et Intellectus.
R'. Arnen.
Y. Spiritum Consilii et Fortitudinis.
R’. Arnen.
y. Spiritum Scientiae et Pietatis.
R. Arnen.
Adimple eos Spiritu Timoris tui, et consigna eos signo Cru æ cis Christi
in vitam propitiatus aeternam. Per eumdem Dominum nostrum lesum Christum
Filium tuum qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia
saecula saeculorum.
R'. Arnen.
Post haec sacerdos confirmat per ordinem genuflexos, primo mares,
secundo feminas. Uno ordine confirmato, illi surgunt, et alii genuflectunt,
et confirmantur, et sic usque in finem. Inquirit autem singillatim de nomine
cuiuslibet confirmandi sibi per patrinum vel matrinam flexis genibus prae­
sentali, et summitate pollicis dexterae manus Chrismate intincta dicit;
-V. Signo te signo Cru >J( cis: quod dum dicit, producit pollice signum
Crucis in trontem illius; deinde prosequitur: et confirmo te Chrismate salutis.
In nomine Paffttris, et Fipfclii et Spiritus Sancti.
R’. Arnen.
Deinde leviter in maxilla caedit, dicens: Pax tecum.
Ligandae essent vitta linea recens confirmatorum frontes iuxta Pontili1 Pontifie. Rom»

S. C. de Propaganda Fide

99

calis Romani praescriptum. 1 Verum quoniam publica vittarum delatio
apud infideles ludibrio exponere posset Sacramentum, ideo, si praevidea­
tur hoc scandalum eventurum, consultius erit vittas huiusmodi non adhi­
bere; sed in hoc casu opus erit, ut sacerdos postquam frontes confirman­
dorum linierit Sacro Chrismate, eas gossypio, mox comburendo, diligenter
abstergat, ac deinde lavet. 2
Omnibus confirmatis, tergit cum mica panis, et lavat pollicem, et manus
super pelvim; deinde aqua lotionis cum pane fundatur in piscinam sacrarii,
in qua reponi debent etiam supradictorum gossypiorum cineres.
Dum lavat manus, si adsint ministri, cantatur, vel legitur sequens antiphona; alias post lotionem ab ipso sacerdote dicatur:
Confirma hoc Deus quod operatus es in nobis a templo sancto tuo, quod est
in lerusalem. Gloria Patri etc. et repetitur Antiphona tono octavo: Confirma
hoc Deus etc. qua repetita, conversus ad altare, iunctis ante pectus manibus,
dicit:
Y. Ostende nobis Domine misericordiam tuam.
R'. Et salutare tuum da nobis.
Y.
• Domine exaudi orationem meam.
R'. Et clamor meus ad te veniat.
Y. Dominus vobiscum.
R'. Et cum spiritu tuo.
Iunctis vero adhuc ante pectus manibus, et omnibus confirmatis devote
gcnuflectentibus dicit:

Oremus.

Deus, qui Apostolis tuis Sanctum dedisti Spiritum, et per eos, eorumque
successores ceteris fidelibus tradendum esse voluisti, respice propitius ad humi­
litatis nostrae famulatum, et praesta, ut eorum corda, quorum frontem sacro
Chrismate delinivimus, et signo Sanctae Crucis signavimus, idem Spiritus
Sanctus in eis superveniens, templum gloriae suae dignanter inhabitando per­
ficiat: Qui cum Patre et eodem Spiritu Sancto vivis et regnas Deus in saecula
saeculorum.
R'. A men.
Deinde dicit: Ecce sic benedicetur omnis homo, qui timet Dominum: et
vertens se ad confirmatos, ac faciens super eos signum cnicis pariter dicit:
Rene φ dicat vos Dominus < v Sion, ut videatis bona lerusalem omnibus
diebus vitae vestrae, et habeatis vitam aeternam.
R'. Arnen.
Expedita hoc pacto Confirmatione, sacerdos sedens, iuxta memoratum
Pontificale Romanum, 3 patrinos et matrinas monet, quod instruant filios
suos bonis moribus, unde fugiant mala, et faciant bona: et si forte in infan­
tili aetate essent confirmati, ut suo tempore doceant eos Credo in Deum,
et Pater noster, et Ave Maria, quoniam ad hoc sunt obligati.
1 Dc Confirmandis.
2 S. Carolus Borrom. in diet. V Synod. Mcdiol.

3 Loc. cit.

Curia Romana

ΙΟΟ

Hoc Sacramentum potest conferri minus solemniter et privatim tunc
cum in privatis domibus, vel extra ecclesiam, seu oratorium, pueris aegro­
tantibus, de quibus supra, conferendum, est, vel etiam adultis, qui ad
ecclesiam quacumque ex causa, legitima tamen, accedere nequeunt: In
iis casibus sacerdos non omittat uti saltem stola, si superpelliceum habere
non possit; cavere etiam debet, ne coram haereticis, aut schismaticis, et
multo minus eis ministrantibus, confirmet.
Quod si tandem per Sedem Apostolicam alicui fieri potestatem con­
tingat Confirmationem administrandi in regionibus, in quibus, praeter
latinos, degunt orientales catholici, non modo opus erit, ut supradicta dili­
genter observet, sed curabit etiam, priusquam orientalibus ipsis hoc Sacra­
mentum conferat, ab Apostolica Sede instructionem petere, quo pacto se
gerere debeat erga orientales uniuscuiusque ritus. Ut autem congruum
quantocius responsum accipiat, de nonnullis S. Congregationem de Pro­
paganda Fide singillatim certiorem reddat oportet. Et primo quidem cuius
ritus sint orientales huiusmodi: an fuerint a quoquam confirmati, et a
quibus, videlicet an a suis Episcopis, vel a presbyteris propriae nationis;
an sponte petant confirmari; an Confirmationem commode a suis Episcopis
recipere valeant; ac tandem an Confirmatio administranda sit in dioecesi,
in qua actu resideat Episcopus orientalis qui sit confirmandi Ordinarius.
Quam Sacrae Congregationis instructionem SSfhi I). N. Clementi XI\
per infrascriptum Secretarium eiusdem S. C. relatam in Audientia habiu
die prima maii anni currentis Sanctitas Sua benigne in omnibus adprobavit, et omnino servari mandavit.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide vol. I, n. 503].

4566.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 8 iul. <774·
S. C. censuit: 1. Patriarcham (maroniti) non posse impertiri Indulgen­
tias plenarias nisi habuerit in casibus particularibus privilegium Sedis Apostolicac, quo deficiente, Indulgentias huiusmodi esse nullas.
2. Episcopos non teneri accipere a Patriarcha litteras patentales quando
ab ipsis dioecesium visitatio ordinario hire fiat.
3. Non licere Patriarchae privare Episcopos sua dioecesi, neque in
totum eis adimere iurisdictionem, inconsulta Synodo Episcoporum. In
reliquis posse contra eos procedere iuxta canonicas sanctiones.
4. Examinatores deputandos ac tenendos esse per unumquemque Epi­
scopum iuxta sanctiones Synodi Libanensis. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 506].
1 Haec instructio, omissis quae missionarios proprie respiciunt, a S. C. S. Officii
(men<e iulio anni 1888) ad quemlibet sacerdotem Sacramentum Confirmationis ex Apo­
stolica delegatione administrantem extensa fuit.

1 Synodus maronitien Libanensis habita est anno 1736, et approbata n Benedicto XIV
anno 1741.

.S’. C. de Propaganda Fide

ιοί

4567.
S. C. de Prop. Fide, dccr. 13 aug. 1774.
Quum in nonnullis Missionum locis abusus irrepserit, ut sacerdotes,
quibus ab Apostolica Sede indultum altaris privilégiât! personalis concessum
est, vel ii qui in altari alias privilegiato Sacrum faciunt, praeter consue­
tam Missae eleemosynam aliquid audeant a christifidelibus exigere, ea de
caussa, quod Missae in altaribus alterutro modo privilegiatis celebratae,
magis prosunt illis, quorum favore applicantur: Eminentissimi Patres, ad
relationem R. P. I). Stcphani Borgia Secretarii, decreverunt mandandum
esse praefatorum locorum Ordinariis, sive Superioribus, ut ecclesiasticis
utriusque cleri sibi respective subicctis denuncient, nulli prorsus licere
intuitu privilegii sive localis, sive personalis, pro Missae eleemosyna plus
recipere, quam taxa synodalis, vel consuetudo regionum firmaverit, alias
ad restitutionem teneri; quinimo privilegium, si personale sit, in perpetuum
amittere; nec gaudere locali, quatenus ad altare privilegiatum Sacrum
faciant, ut declaratum est per Sacram Congregationem super Indulgentiis,
sacrisque Reliquiis praepositam.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 507].

4568.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Cochinchin.), 26 aug. 1775.
Dub. An Constitutio Benedicti XII' adversus sollicitantes obliget
etiam missionarios frandseanos, qui ministerium exercent in Cocincina.
2. Dub. An eadem Constitutio restringi possit, ac moderari in aliquo casu
in eodem Regno Cocinctnae.
Constitutio novissima Benedicti XIV cuius initium est Sacramentum
Poenitentiae,2 aeque ac ceterae a pluribus Pontificibus editae adversus
sacerdotes ad turpia sollicitantes in actu sacramentalis Confessionis, vel
eius occasione et praetextu, et prout praescribitur in iisdem Constitutio­
nibus, afficit absolute, et absque ulla limitatione omnes confessarios etiam
cuiuscumquc Ordinis et Instituti, in quibuscumque orbis partibus huius­
modi facinora perpetrantes. Hinc est quod ad dubia per te proposita,
Sanctitas Sua, re mature perpensa, ad primum affirmative, ad secundum
negative respondit.
Verum cum non ubique datum sit in huiusmodi delicti prosecutione
ea omnia deducere ad praxim, quae ex eisdem Apostolicis Constitutio­
nibus, et tribunalium institutis sancita sunt, hinc est quod Sanctitas Sua,
pro sua eximia sapientia, mandavit ut tibi aliqua praescribatur methodus,
1.

1 Cf. N. 4991.

1 Cf. X. 309.

Curia Romana

102

iuxta quam in re huiusmodi procedere possis, in quantum harum regio­
num circumstantiae tibi permittent, ad impediendum, saltem ex parte,
ne tam immane facinus late serpat, neque altius radices agat in perniciem I
fidelium animarum tuae curae concreditarum, atque in maximum scan­
dalum infidelium et detrimentum Christianae religionis et fidei.
In primis tibi pro regula tenendum est, quod omnia iura vetant ne ad
criminum punitionem deveniatur, nisi prius per probationes a lege prae­
scriptas constet de delicti perpetratione.
A lege statutum est ut probationes huiusmodi habeantur tantum vel
ex rei confessione, vel ex attestatione duorum saltem testium probatae
fidei, qui dictis vel factis, de quibus testimonium ferunt, una simul prae­
sentes adfuisse nitide et absolute testentur.
Privilegium tamen est in causis quae instituuntur de crimine sollicita­
tionis, quod, ut plurimum, remotis arbitris secreto perpetratur, ut ad ple­
nam probationem faciendam admittantur etiam attestationes singularis
mulierum vel virorum de facto proprio denuntiantium, dummodo tamen
numerum trium personarum attingant. Huiusmodi denuntiationes tibi
tamquam Superiori iurisdictionein habenti secreto deferri debent, neque a
nemine omitti possunt absque culpa lethali.
Sed cum in summa difficultate itinerum in his regionibus, fere impossi­
bile erit ut personae sollicitatae ad tuam audientiam accedant, ut rite defe­
rant suas denuntiationes, tunc tibi permissum erit delegare ad eas recipien­
das, modo ut supra enuntiato, aliquem sacerdotem probatae fidei, qui
tamen non sit de ipsa sollicitatione vel suspectus vel denunciatus.
Acceptis per te, uno vel altero modo, denuntiationibus, quae semper
esse debent iuramento firmatae, earum pondus, qualitates et circumstan­
tias serio et accurate perpendas necesse est, et praesertim ullam curam non
praetermittes ut tibi perspectum et exploratum evadat, quod mulieres vel
viri denuntiantes sint boni nominis, neque ad accusandum vel odio, vel
inimicitia, vel alio humano affectu adducantur. Oportet enim ut testes
huiusmodi singulares ab omnibus privatis affectionibus sint immunes, ut
ipsis integra fides haberi possit.
Praemissis, his, et audito reo eo modo quo commode fieri poterit, si ex
omnibus rite et accurate perpensis, tibi satis perspecta evadat admissi
criminis veritas, tunc demum poteris devenire ad illi interdicendum in
perpetuum ne confessiones excipiat, subtrahendo omnes et quascumque
facultates in id muneris eidem, etiam per quodeumque privilegium, vel
etiam ab ipsa S. Sede impertitas. Praeterea, declarare poteris eumdem reum
obnoxium esse ceteris poenis spiritualibus in Constitutionibus, et prae­
sertim in Gregoriana1 sancitis. Tibi quoque fas erit illum suspendere j
sacrosancti Sacrificii celebratione.
H
Cum vero difficillimum sane erit, in his tam dissitis et disparatis regio­
nibus, haec omnia adamussim servare, et cum, si aliqua ex his omittantur,
iustitia non patiatur ut poenae infligantur adversus reos de quorum crimine
t Cf. N. ιοί

C. de Propaganda Fide

I03

tali pacto adhuc sufficienter non constat, tunc consultius fortasse ages, si
in huiusmodi causis extra indicii ordinem procedas ad occurrendum tanto
malo mediis et modis magis facilibus et expeditis, quos tibi suggeret in ca­
sibus particularibus tua perspecta prudentia cum animarum zelo coninucta,
et cura quam debes habere praecipuam dc conservanda pace et concordia
inter operarios apostolicos, praesertim diversi Instituti et nationis. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 509].

4569.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Mission. Loanghi), 30 aug. 1775.
Quomodo (quaeritis) se gerere debeant (missionarii) cum parentes infi­
deles suos filios baptizandos ad ecclesiam longe positam deferri nolunt; et
an hoc casu, vel alio quolibet haud praeviso, Baptismi caeremonias omittere
aut differre, ac etiam aqua communi uti possint. In primis vos serio monitos
voluit (Sanctitas Sua), ne sacro lavacro abluatis infantes parentum infide­
lium nisi vobis ex circumstantiis prope certum appareat, quod iidem in­
fantes, postquam adoleverint, sint in christiana religione educandi (excepto
tamen ab hac regula casu periculi imminentis mortis ipsorum infantium),
ne tantum Sacramentum profanari contingat, quod sane eveniet, si homines
effecti filii Dei per sacrum regenerationis lavacrum, et pro eius cultu inde­
lebili charactere obsignati, efficiantur postea una simul daemonum man­
cipia, et sacrilegi idolorum cultores.
Hoc praenotato, profecto ignorare non potestis fuisse a primis saeculis
in more positum in Ecclesia, ut Sacramentum Baptismi nonnisi in ecclesiis,
vel in sacris aedibus divino cultui dicatis conferri possit, excepto casu
necessitatis.
Exposuistis in his partibus frequenter contingere, quod infideles non
permittant, quod eorum parvuli ad suscipiendum baptismum ad ecclesiam
deferantur. Ne in hac re a sanctissimis Ecclesiae institutis recedatur, omnem
curam adhibere debebitis, ut parentes ipsi ab hac sua irrationabili contradi­
ctione recedant; quod si id vestris persuasionibus, et monitis non obtinebitis,
tunc vobis persuadere poteritis rem esse deductam ad casum necessitatis:
impossibile enim erit hos infantes baptizare, obsistentibus parentibus
in quorum sunt potestate. Proinde tunc vobis licitum erit iis infantibus
baptismum conferre extra ecclesiam, et in privatis domibus, vel ubi a
parentibus vobis permissum erit, omissis sacris ritibus, et caeremoniis,
animo tamen retento eas supplendi in ecclesia quamprimum hoc fieri
permissum erit. Si vero praevideatur, quod parentes infantium in eorum
pertinacia manentes nunquam assensum suum sint praestituri, ut neque
decursu temporis infantes sui ad ecclesias pro supplendis caeremoniis defe­
rantur, tunc satius erit, ut in ipsis privatis domibus ritus et caeremoniae
consuetae per Rituale praescriptae in actu collationis Baptismi adhibeantur,
1 V. Litt. encycl. S. C. dc Prop.

Fide, 25 iulii

1883. - Cf.

N. 4902

104

Curia Romana

aqua, si fieri poterit, per vos benedicta, quod facile praestare poteritis.
'I'unc etiam nulla causa subesse poterit parentibus puerorum, ut ad haec
peragenda impedimentum afferre debeant. Potius est enim, ut laudabilis
consuetudo, quae tantum concernit maiorem erga hoc Sacramentum decen­
tiam et reverentiam, celebrandi baptismum in ecclesia, omittatur, quam
ut priventur parvuli baptizati non exiguis spiritualibus bonis, quae ex
adhibitis super eos sacris caeremoniis in eorum animabus ex Ecclesiae
institutis multipliciter derivantur.
Si vero indomita parentum infidelium pervicacia eo usque perveniet,
ut vel praetextu angustiae temporis, vel ex aliis causis non permittant ut
sacrae Baptismi caeremoniae neque in ipsorum privatis domibus adhi­
beantur, tunc etiam omitti poterunt: melius enim est, ut parvuli baptizati
bonis spiritualibus non necessariis, quae proveniunt ex caeremoniarum
usu, destituantur, quam ex omissione necessarii regenerationis lavacri
eorum animae in aeternum pereant. Curabitis tamen capere quamcumque
occasionem, si quae aliquando vobis se offerat, supplendi omissas caeremo­
nias, quod facile vobis evenire poterit, saltem quando pueri baptizati
effecti fuerint compotes sui, ac proinde constituti in sua libertate.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 510].

4570.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 19 aug. 1776.
S. C. declaravit: Non licere celebrationem Missae pro tureis et schi­
smaticis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 514].

4571.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 3 >an. 1777·
1. Multi sunt inter christianos, praesertim novos, qui tempore genti­
litatis promiserunt in matrimonium filias suas gentilibus: maxima autem
difficultas est rescindendi huiusmodi contractum, neque ulla via ad id
possunt cogi infideles, qui ad Praefectos appellant, quando puella ipsis dene­
gatur, ct causam semper obtinent consequenter ad leges Imperii. Quae­
ritur num istae puellae ante adultam aetatem licite possint baptizari, sal­
tem quando harum pater vel mater, vel uterque, fidem amplectuntur, ab
iisque usque ad matrimonii tempus possunt Christiane educari. Ratio
dubitandi nobis est, ex una parte quod si baptizentur, et postea cogantur
gentilem ducere, forsan, deficientibus conditionibus requisitis, non erit
locus dispensationi, et tunc matrimonium nullum erit, aut gravissimas
molestias a Praefectis sustinebunt, qui habent ius per vim illas maritis
tradendi, quando puellae matrimonium recusant. Ex altera parte, forsan
ante matrimonii tempus resiliet a sponsalibus futurus maritus; vel ipse

•S’.

C. de Propaganda Fide

105

morietur, vel ipsa puella; vel fiet Christianus; vel saltem locum dabit
conditionibus quas exigit S. C. ad dispensandum. Nihil nunc probabi­
liter determinari potest, quia futuri sponsi adhuc in infantili aetate con­
stituuntur.
2. Utrum mulier Christiana, quae, postquam viro infideli coniugio
fuit copulata, baptismo fuit abluta, cuiusque fides tuta est sub iugo mariti
sui, sed eo vivente nullatenus tuta est fides prolis ex eo sive iam susceptae
sive suscipiendae (separatio autem obtineri non possit absque gravibus
damnis), ad Sacramentum Poenitentiae admitti possit absque eo quod prae­
cedat divortium, ad minus quoad thorum.
3. Utrum dicta mulier saltem tum ad Sacramentum Poenitentiae admitti
possit, cum ei praeclusa sit omnis spes prolis habendae, absque eo quod
praecedat divortium, saltem quoad thorum.
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Affirmative, dummodo promittat se fore curaturam omnibus
modis educationem prolis in religione Christiana.
Ad 3. Affirmative iuxta modum ut supra.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 516].

4572.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 3 ian. 1777.
Plures sunt inter christianos qui tempore gentilitatis vendiderunt pro­
prias uxores gentilibus, postea fidem amplexi sacrum Baptisma receperunt,
ct bona fide novum matrimonium inierunt cum Christianis mulieribus
absque ulla praevia monitione, sive quia ipsius necessitatem ignorabant,
sive quia nimis distabat vendita uxor, sive quia nesciebant ubi nunc degeret,
sive tandem quia timebant ne propter monitionem male haberentur apud
secundum maritum, et religione Christiana apud Praefectos accusarentur.
Quaeritur:
1. An matrimonium in his circumstantiis factum validum sit.
2. Num et quandonam competat Vicariis Apostolicis huius partis ius
dispensandi a praedicta monitione, praecipue si ex secunda uxore Chri­
stiana liberos susceperit christianos. Si vero non competat, suppliciter
postulatur.
3. Quando istae mulieres sic venditae ad provincias migrarunt in qui­
bus abundat Christianorum numerus, nec possunt inveniri, nec ullum
nuntium de illis est: num ignorantia facti utrum forsan Christianae factae
fuerint antequam venditor transiret ad secundas nuptias, dispensationem
debeat impedire.
4. Denique utrum, in hypothesi in qua possint moneri istae mulieres,
sufficiat semel ipsas hortari sive per se, sive per alium, ut fiant Christianae,
nihil dicendo de matrimonio ita ut si hac vice nolint praedictae mulieres
converti, licitum sit parti fideli transire ad novas nuptias.

Curia Romana

ιού

S. C. de Propaganda Fide
R. Supplicandum SSmo pro concessione Indulti iuxta decretum et
Instructionem S. Officii anni 1760 quae transmittatur, 1 et Breve Gr<gorii XIII anni 1585. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 517].

4573.

107

S. C., edi ac publicari possint, etiam lineua sinica, libri iam in Europa
compositi et vulgati cum communi approbatione ecclesiastica, exceptis
prohibitis a S. Sede vel nominatim vel generaliter in Indice expurgatorio, inter quos videntur esse nonnulli ex cnunciatis nuper ab eodem VicarioIn reliquis servetur Decretum ann. 1770.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 519].

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.-Fokien.), 3 ian. 1777.
II governatore dclla provincia esige una colletta per fabbricare un
tempio a Confucio, c vi concorrono alcuni cristiani.
R. Omnino non licere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 518].

4574.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. -Sutchuen.), 3 ian. 1777.
S. C. prohibuit, decreto sub die 28 decembris 1770 dato3 ne scripta
quaecumque vel libri publicentur, sive de religione directe vel indirecte
tractantes, sive disserentes de rebus ecclesiasticis, absque praevio examine
atque approbatione ipsius S. C. - Quaeritur: 1. Num sub hac prohibi­
tione comprehendantur scripta vel libri latini, aut alterius idiomatis apud
catholicos in Europa passim communes, veluti Imitatio Christi, Evangelia
et Epistolae totius anni, Catechismus D. de Fleury, Mores israelitarum d
christianorum (eiusdem auctoris'), Acta Martyrum D. Ruinart, caeterique id
generis qui in sinicum sermonem verti possunt, aut iam versi, huiusque
Imperii fidelibus verbo Dei per unum annum, et quandoque amplius
destitutis, maxime utiles forent.
2. Licctne quosvis libros, iam ante decretum supradictum impressos
erroribusque expurgatos, praevio examine et approbatione solius Vicarii
Apostolici, aut alterius ab ipso ad id deputati, de novo typis mandare et
publicare.
3. Si ex Cocincina et ex Cambodia, ad quas non extenditur supra
memoratum S. C. decretum, ad nos mittantur scripta vel libri sinici dc
religione vel rebus ecclesiasticis disserentes, posito quod iudicio Vicarii
Apostolici aut eius deputati nullus reperiatur in iis error, licebitne ea divul­
gare et publicare? Ratio quaesiti nobis est quia Vicarius Apostolicus prae­
dictarum regionum intendit libros sinicis characteribus exaratos pro bono
suae Missionis componere et publicare, quorum exemplaria Missioni
Sutchuen. promisit.
R. Attentis peculiaribus circumstantiis, permitti posse Vicario Apostolico ut in eius districtu, praevio ipsius examine atque approbatione eiusdem
> Cf. N. 811.
» Cf. N. 155·

H

» Cf. N. 4552·

S

4575.
S. C. de Prop. Fide, instr. 17 apr. 1777.
Retulit ad hanc S. Congr. P. Didacus a Varallo, qui Tripolitanis mis­
sionibus multos annos praefuit, plurimas, non sine gravi animarum detri­
mento, inter earum partium verbi divini administros subortas esse circa
Baptismum dubitationes: An et quemadmodum pro diversis cum perso­
narum tum periculi circumstantiis liceat ipsis, aut etiam ex debito incumbat,
salutari lavacro infidelium, qui sibi consulere non possunt, necessitati
subvenire. Quas dubitationes decem capitibus comprehensas, sed insuper
multis velut incidentibus quaesitis implicatas S. Congregatio, diligenti
examine adhibito, facile agnovit non tam nova ulla sanctione seu definitione
indigere, quam simplici quadam explanatione communis doctrinae, quae
de Baptismo infidelium filiis praebendo ex veteri Ecclesiae consuetudine
profecta, multis identidem declarata est et confirmata Sacrarum Congre­
gationum decretis et Apostolicis Constitutionibus, quarum summam duobus
novissime decretalibus Benedictus XIλ' complexus est.1 opportunisque pro
casuum et circumstantiarum varietate partitionibus velut distinctis lumi­
nibus illustravit. Atque ex his quidem tria imprimis documenta suppetunt
ad subiectam materiam propius pertinentia, e quibus in omni eius generis
dubitatione sacri ministri consilii capiendi agendique normam petere debe­
bunt. Sunt autem i. Extra imminens mortis periculum non licere invitis
aut insciis parentibus baptizare infantes filios eorum infidelium qui aut
suis legibus vivunt, aut christianorum imperio vel dominio civiliter tan­
tum subiecti sunt. 2. Nec baptizandos eiusmodi filios infantes, ultro etiam
ac sponte a parentibus oblatos, si post baptismum, in parentum infidelium
potestate relinquendi sunt. 3. Sic infantibus eisdem in proximum vitae
discrimen adductis baptismum impertiendum, modo id fiat sine scandalo:
quae plane constabunt ex decretis inferius proferendis. Ne vero in huius
generalis doctrinae applicatione ad peculiares casus ambigendi locus relin­
quatur, censuit Sacr. Congregatio singulis quaestionum propositarum
articulis totidem esse responsionibus satisfaciendum.
I. Primum quaesitorum caput tria haec dubia complectitur: 1. Utrum
licite baptizari queant infidelium filii amentes a nativitate, de quibus nulla
spes est fore ut aliquo deinceps rationis intervallo potiantur. 2. Utrum
« Cf. N. 377. 4*8.

ioS

Curia Romana

sacri administri teneantur de huiusmodi amentibus inquirere eosdemque
baptizare. 3. Utrum per se, an per alios.
R. Quoad primum communis est doctorum sententia duce S. Thoma
3 p., quaest. 68, art. 12, amentes a nativitate in quibus nec praesens apparet,
nec futurus speratur usus rationis, inter infantes computari, ct quoad
susceptionem Baptismi, eodem casu esse per totam vitam atque pueri qui
versantur in proximo mortis periculo: sicut enim isti pueri, quia nondum
rationis usum attigerunt, consulere sibi non valent, sic nec illi amentes
ullo vitae tempore providere sibi possunt, quia, utpote perpetuo amentes,
nunquam rationis usum attingunt. Quatenus ergo vere probabili ac pru­
denti iudicio censeatur illa rationis impotentia, licite baptizari possunt.
Neque enim quoad huiusmodi amentes locum habet ea ratio quae gene­
rarim obstat ne licite baptizentur filii infidelium invitis parentibus, quod
nimirum, praecavendae perversionis causa, non sine parentum offensione
essent ab eorum cura et potestate abstrahendi: non, inquam, valet haec
ratio quoad perpetuos amentes, quos a perversionis periculo subtrahit
perpetua ipsorum amentia, tutoque ideo possunt in cura et potestate paren­
tum relinqui. Caute tamen ac prudenter in illis aut inquirendis aut bapti­
zandis gerere se sacros ministros oportebit, ne in christianam religionem
infidelium odium, et saevitia in fideles concitetur.
Quoad secundum: cum sacris ministris id imprimis propositum esse
debeat, ut Christo et Ecclesiae quamplurimas possunt animas lucrifaciant,
non est ambigendum quin ad inquirendos et baptizandos huiusmodi
amentes, teneantur moralem eam omnem diligentiam praestare, quam
proprii muneris ratio in rebus gravissimi momenti exposcit: ea semjxr
cautione adhibita, quam ad vitandum scandalum christianae prudentiae
leges praescribunt.
3. Ad id vero tenentur missionibus addicti sive per se ipsos, quatenus
legitime impediti non sint, sive per alios, quorum vicariam operam tum
maxime laudabiliter adhibebunt, cum perspexerint commodius ac tutius
per alios quam per se ipsos amentium saluti consultum iri.
II. Secundo dubio quaeritur quemadmodum se gerere missionum admi­
nistri debeant erga filios infidelium amentes, quorum non ita stupida est
amentia, ut non aliqua edant rationis indicia, in his maxime quae ad ani­
malis vitae rationem pertinent, in quibus videlicet imbecilla quaedam se
prodit vis et facultas rationis qualis apparet in pueris quatuor vel quinque
annorum, quique adeo praecipua fidei mysteria percipere satis non valent.
Quaeritur insuper an peccent ministri qui amentes huiusmodi quasi prae­
scitos habentes, omnem de illis curam et sollicitudinem abiiciunt.
R. Ubi difficultas suboritur in gradu velut amentiae diiudicando, res
eo demum revocanda est ut exploretur, an ii de quibus quaeritur tali
rationis usu polleant, quo boni et mali moralis discrimen agnoscere, atque
adeo in malo eligendo, culpae se reos reddere valeant. Hinc triplex casus
emergit: vel enim moraliter constat cos tali facultate pollere, vel moraliter
constat non pollere, vel denique post sufficiens examen dubium incertum­
que manet an polleant. Primo itaque, si prudenti iudicio peccati capaces

Λ*. C. de Propaganda Fide

icq

existimantur, utendum regula quam praescribit S. Thomas 3 p., quaest. 68,
art. 12, his verbis: Quidam sunt qui, etsi non omnino sanae mentis existant,
in tantum tamen ratione utuntur, quod possint de sua salute cogitare et intelligere Sacramenti virtutem: et de talibus idem est indicium, sicut de his qui
sanae mentis existant, qui baptizantur volentes, non autem inviti. Isti ergo
more adultorum ad baptismum adducendi sunt. Qua in re servandae omnino
regulae quas Ecclesia praescripsit, quasque utpote in Catcchismo Romano
dilucide explicatas, non attinet hoc loco repetere.
2. Si prudenti iudicio culpae capaces non censentur, velut pueri qui
non adhuc sufficientem rationis usum attigerunt, tum distinctione uten­
dum; vel enim ista rationis impotentia perpetua fore prudenti etiam iudicio
existimatur, suntque baptizandi, ut superius ad primum dubium dictum
est; vel spes aliqua subest fore ut deinceps sese magis in ipsis facultas ratio­
nis exserat, tumque iterum distinguendum: aut enim in proximo mortis
periculo versantur, suntque baptizandi, modo id fiat sine scandalo; aut
non adest huiusmodi periculum, suntque expectanda certiora rationis
indicia, ut more adultorum ad fidem et baptismum adducantur.
3. Quod si dubia tantum signa suppetunt, locus erit prudenti regulae
quam suppeditant probati doctores, nimirum: si necessitas non urgeat,
expectari potest ac debet commodior et maior cognitio; si autem necessitas
urgeat, tunc in casu dubio inclinandum in favorem religionis et fidei
christianae, et spiritualis salutis baptizandi.
Ceterum qui eiusmodi homines quasi damnatos i am ac desperatos
negligent, turpem negligentiam turpiori excusatione obtegere satagunt.
Deo soli compertus est electorum numerus in superna felicitate locandus,
estque prorsus insanae temeritatis id sibi iudicium arrogare: Quis enim
cognovit sensum Domini? aut quis consiliarius eius fuit? (ad Rom., II). Hoc
potius cogitent religiosi viri nolle Deum aliquem perire, sed omnes ad
veritatis agnitionem venire, ipsosque in partem eius muneris vocatos, quod
a Christo discipulis suis demandatum est, ut eant et fructum afferant, ut
pro Christo legatione fungantur, atque in salute hominum procuranda
Christo inserviant et collaborent.
Nusquam igitur fas est amentes illos negligere, sed intentis semper
oculis ct animis prospiciendum, ut siquidem in proximo mortis periculo
versentur, eos prudenti cautione adhibita minister baptizet; sin minus,
opportuna momenta cxpcctet, ut, cum sufficientia rationis indicia edide­
rint, eosdem more adultorum ad suscipiendum Baptismum rite praeparet.
III. Utrum ipsi ministri, antequam ad Baptismum amentibus huius
secundi generis aut praebendum aut negandum sese inducant, rem totam,
ubi sine gravi incommodo fieri potest, ad Episcopos, Vicarios vel missio­
num Praefectos referre teneantur, ab eisdemque consilium et agendi nor­
mam petere?
R. Tenetur quisque in suo munere fungendo errandi periculum, quoad
licet, praecavere, omnemque quam rei gravitas postulat diligentiam in id
adhibere. Nil porro tam consentaneum ecclesiasticae disciplinae et ordini
hierarchico a Christo in Ecclesia instituto, quam ut inferiores in sacris

no

Curia Romana
•S'. C.

muneribus obeundis a superioribus dirigantur. Proinde ubi casus incidii
quo sacerdos missionibus addictus anceps animi pendeat, num, attentis
circumstantiis, fas sit nec ne Baptismum ministrare, non satis ille errandi
periculum prccavere censendus est, si, ubi commode fieri potest, maiores
suos adire negligit, et paratum sibi in eorum sententia consilio et aucto­
ritate subsidium respuit.
IV. Ubi non adsunt Episcopi, Vicarii aut Praefecti, num qui missio­
nibus dat operam, proprio consilio inducere sese debeat ad baptizandos
praedictos amentes, adhibito prius diligenti examine implorataquc Sancti
Spiritus ope.
R. Tenentur sane religiosi ministri eo casu et diligens examen adhibere,
et divinam opem enixe implorare. Sed meminerint in eo studium suum
imprimis versari oportere, non ut ipsi novas sibi regulas fingant, sed ne
in applicandis Ecclesiae regulis aberrent. Quae sint autem istae regulat,
quod ad proposita dubia pertinet, partim ex iam dictis intelligi possunt,
partim ex dicendis innotescent.
V. Utrum licite ageret minister qui post diligens examen ambiguos
illos amentes, praetermissa instructione, occulte baptizaret, hac vel sin ili
conditione adhibita: si incapax es auditus fidei, vel irremediabilis et invincibili'
ignorantiae tenebris involutus: aut etiam simplicius: si incapax es instruction,,
et doctrinae adultis necessariae ante susceptionem baptismi, ego te baptizo th.
R. Nil ad hoc praecludendum dubium aptius afferri potest praeclara
illa sententia 1). Thomae 2-2, quaest. 10, art. 12: Maximam habet auctoritoltm
Ecclesiae, consuetudo, quae semper et in omnibus aemulanda. Huius consuetu­
dinis auctoritate potissimum inductus est S. Doctor, ut negaret licere filios
infidelium invitis parentibus baptizare, ut habetur in Const. Postrar,,
mense, n. 6,1 quo minime mirum est illam S. Thomae doctrinam et ah aliis
communiter receptam, et cum aliorum tribunalium ecclesiasticorum, tum
etiam Supremae Inquisitionis sententiis atque iudiciis roboratam et confir­
matam esse, quemadmodum testatur Benedictus XIV laudata Constitu­
tione Postremo mense, n. 2, et Constitutione Probe, n. 10. 2 Eiusdem porro
consuetudinis auctoritas perinde valet ad illam excludendam conditionis
formulam, quae in Baptismo ministrando adiicienda proponitur. Tribus
fere de causis comperimus Ecclesiae consuetudine invaluisse ut conditio
in Baptismo conferendo adhibeatur, cum de Baptismo antea collato, utrum
nec ne valeat prudenter dubitatur; cum necessitas cogit dubiam mate­
riam adhibere; cum dubitatur num subiectum capax sit Baptismi, vclut in
mostruosis partubus, vel, ut in partu difficili, cum dubitatur num Sacra­
mentum confici valeat eam partem abluendo quae sola potest ablui. Uno
verbo: conditio ex Ecclesiae consuetudine in Baptismo tum adhibetur,
cum dubitandi locus est, num aliquid defuerit aut desit quod ad valorem
Sacramenti requiratur. Quoties vero constat nil tale deesse, nusquam audi­
tum est licere ministro, dum ritum Baptismi exequatur, conditiones ex

de Propaganda Fide

111

suo arbitrio adiicere quibus Sacramenti confectio impediatur. Proinde
quod in illo primo casu S. Thomas concludebat, hic etiam concludendum
est, periculosum esse praeter consuetudinem hactenus in Ecclesia obser­
vatam, hanc de novo assertionem inducere. Quamobrem sacros ministros
ab usurpanda proposita formula omnino abstinere oportebit, eamque
normam sequi quae ad secundum dubium praescripta est.
VI. Utrum missionum ministris id liceat quod ab Honorato Tumelio
propositum dicitur, qui, exposita quorumdam theologorum sententia
existimantium infantes filios infidelium omnes insciis parentibus baptizari
posse, suhiicit, ut fertur, se in eo casu ad Sanctam Sedem aut ad viciniores
Praelatos petendi oraculi causa recursurum: hoc praesidio deficiente, implo­
raturum Sancti Spiritus opem, atque ex eius ductu agendi consilium sumptu­
rum, ac demum in tali materia unumquemque in sua sententia relicturum.
R. Doctorum opiniones ad Ecclesiae decreta sunt exigendae, non ipsa
decreta ad opinantium libitum inflectenda. Proinde quidquid Turnelius
aut privati alii senserint, firmior hic adest auctoritas posita in Summorum
Pontificum constitutionibus et Sacrarum Congregationum decretis, quae
omnem nunc fidem penitus abrogant ei opinioni, quae isto quaesito susci­
tari quodammodo videtur, quae generatim statuit licere infantes filios
infidelium invitis aut insciis parentibus baptizare. Sane Bened. XIV, const.
Postremo mense, num. 7 proponit, velut fixum ac ratum, quod nefas sit hebraeorum infantes reluctante parentum arbitrio baptizare, nisi tamen urgeat
mortis periculum, ut deinceps explicat. Ac ne quis per calumniam vellet
aliud esse invitis, aliud insciis parentibus agere, inane istud ac plane com­
mentitium discrimen exploditur constitutione Probe, num. 10, ubi S. Tho­
mae doctrinam probat, qua docet infantes infidelium sine parentum consensu
nequaquam baptizari posse. Quam doctrinam Pontifex ait et communiter
receptam, et ecclesiasticorum tribunalium iudiciis confirmatam.
Ad planiorem porro huius doctrinae explanationem operae pretium
fuerit tria hic potissimum S. Congregationis (S. Off.) decreta subiicere,
quae superius indicata quidem fuere, sed quae reiicere in hunc locum
oportuit, ut responsorum series dubiorum seriei responderet. Primum anno
1705 dic 18 febr., quo in constit. Postremo mense, num. 8, quaestioni respon­
dens felicis memoriae Praesulis Caroli Naigrot: An filii infantes infidelium
possint baptizari invitis parentibus? » editum est sequens responsum:
Eihi audito voto DD. Consultorum dixerunt, non licere, nisi in articulo
mortis ». Alterum quo ad postulatum Episcopi Quebec, de infantibus,
quos parentes ultro et sponte ad baptismum offerunt, responsum est die
3 maii 1703: Non licere si sint filii infidelium, et in potestate eorum relin­
quendi, secluso tamen mortis imminentis periculo . Cui consentaneum
est aliud editum die 15 martii 1770: Non licere extra mortis periculum
conferre Baptismum (infantibus) ab utroque parente infideli oblatis, quo­
ties iidem infantes post receptum Baptisma sub potestate et educatione eorumdem infidelium genitorum sunt relinquendi ». Tertium die 28 ian. 1637 1
1 Cf. N. 724.

Cur ia Romana

ad dubium dc infidelium infantibus filiis in proximo vitae discimint
constitutis responsum est: v Baptismum posse conferri infantibus in articulo
mortis moraliter certe constitutis, si tamen id fiat sine scandalo ». Ex quibus
decretis tres illae generales praeceptiones eruuntur, quae initio attingen­
dae fuerunt, ut ad ipsa dubia enodanda ratio et via praemuniretur, nimi­
rum: i. Non licere nisi in articulo, seu moraliter certo imminentis mortis
periculo infantes infidelium filios invitis seu insciis parentibus baptizare
2. Neque licere extra idem periculum seu articulum (siquidem in decretis
articulus et periculum promiscue recipiuntur) infantes a parentibus infide­
libus ultro etiam oblatos baptizare, si post baptismum in parentum infi­
delium potestate relinquendi sunt. Neque ad huius praescriptionis vim
infringendam aut effugiendam valere debebit discrimen, quod obiici solet
inter materialem et formalem perversionem. Hanc distinctionem non igno­
rabat magnus ille Pontifex Benedictus, qua tamen non attenta, generatim
pronunciat (Constit. Postremo mense, num. 23), grave perversionis peri­
culum in hac materia rem esse maximi momenti. Idemque constat ex allatis
decretis omnino praecavendum. 3. In ipso quoque mortis articulo bapti­
zandos quidem filios infantes infidelium, sic tamen ut scandalum vitetur,
nec proinde maius quoddam infidelium odium in christianam religionem
atque in christianos saevitia concitetur. Proinde in omni eventu divinam .
sane opem implorent sacri ministri, ne unquam aut istorum decretorum 1
oblivio eos capiat, aut fas sibi esse putent privatum suum iudicium eisdem
anteferre.
I
VII et VIII. Utrum liceat opinione illa superius exposita saltem uti, I
cum, saeviente peste, de centum pueris, ut plerumque accidit, nonaginta
pereunt; aut cum populares morbi pessimae indolis multo maximam par- I
tem absumunt puerorum, antequam rationis usum attingant?
I
R. Repetenda hic sententia D. Thoinae de maxima parte auctoritatis,
quae inest in Ecclesiae consuetudine, quae semper in omnibus est aemu- 1
landa, et adversus quam periculosum est nova inducere. Non defuerunt
primis Ecclesiae saeculis, dum christiani cum infidelibus permixti dege­
bant, vastitates et pestilentiae; nec propterea in more unquam positum fuit,
ut Ecclesiae SSmi Pastores pueros infidelium quibuscum vivebant, invitis
vel insciis parentibus baptizarent. Degunt etiam nunc vel in alma Lrbc
inter christianos hebraci, suisque moribus vivere permittuntur; nec tamen
Summi Pontifices unquam concessere, ut sive palam sive occulte infanti'
hebraeorum filii invitis aut insciis parentibus baptizarentur ob eam cau­
sam, quod saeviente populari lue multo plures ex illis infantibus intereunt.
Ex quo facile intelligitur, duplicem, quod ad praesens institutum perti­
net, periculi rationem distingui oportere, videlicet: periculum illud com­
mune et vagans, quod sanis etiam hominibus in iis locis impendet, quae
populari morbo affliguntur; alterum proprium et certum, in quo sunt, quos
mali tabes inficit, aut qui quocumque modo in praesens vitae discrimen
adducuntur. Pontificum porro constitutiones et Congregationum decreta
dum filios infidelium invitis parentibus baptizari vetant praeterquam in
mortis periculo, loquuntur de isto praesenti periculo quod hominem bapti-

•S'. (.'

d< Propaganda Pidt

”3

zandum determinate attingit, quodque interdum velut per synonymam
vocem nomine articuli mortis exprimitur, non autem loquuntur de illo
communi et vaganti periculo, in quod nec vocabulum nec notio articuli
mortis ullo modo convenit.
Deinde animadvertendum, tametsi vi morbi plerique infantes absu­
mantur, semper tamen nonnullos superesse vel quibus mors parcit, vel qui
morbum vincunt. Isti porro, si omnes indiscriminatim infantes baptizan­
tur, consequens est, ut sub cura infidelium remaneant, pravis eorum supersti­
tionibus imbuendi. .Atque hoc ipsum est, quod fieri vetant Pontificum consti­
tutiones et Sacrarum Congregationum decreta.
In illa tamen vastitate, quam interdum barbaris praesertim regionibus
exitiales morbi afferunt, erit plane in quo religiosi viri laudabilem operam
impendant ingentemque laborum suorum fructum referant. Multum profi­
cient illos baptizando, qui in articulo mortis moraliter certo constituti, ex
laudatis decretis, caute semper ac pmdenter baptizandi sunt. Qua in re
studiose providere debent ne quis eorum incuria et negligentia pereat.
Deinde illis calamitosissimis temporibus contingere quandoque poterit,
ut extinctis parentibus dissipatisque incolis, plerique pueri abiecti ac
deserti iaceant omni humana ope destituti. In illis perquirendis miseris
infantibus praesentem et eximiam suae charitatis significationem edent
religiosi viri missionibus addicti, non ut eos raptim baptizatos denuo abiiciant, sed colligant, paterna pastoralique ope invent curentque, ut sive sua,
quoad facultates ferent, sive exterorum opera, quibus illos rite commen­
dare poterunt, ii pueri ab infidelium convictu seiuncti ad christianae vitae
officia, simulque ad honestum aliquod laboris vel opificii genus insti­
tuantur.
IX. An potiori iurc infantes filii haereticorum vel schismaticorum,
qui- sub dubia materia vel forma baptizari solent, denuo sub conditione
baptizari queant, dum videlicet non adhuc idonei sunt percipere specula­
tivos errores parentum?
R. Involuta quaestio ac per partes singillatim enodanda. Quaeritur
enim: i. De baptismo infantibus haereticorum vel schismaticorum filiis
ministrando. 2. De causa baptismi sub conditione iterandi. 3. De usu vel
facultate rationis in puero baptizando.
Quoad i. Certum est quidem penes Ecclesiam ius esse baptizandi
infantes filios haereticorum, vel schismaticorum, ac praepedire, ne paren­
tum erroribus imbuantur: neque de hoc Ecclesiae hire ulla dubitatio moveri
potest. Cardo proinde difficultatis in hoc vertitur, quid agendum, cum
Ecclesia ius illud suum exequi non potest, nec periculum amovere, quod
infantibus illis imminet, dum sub cura et potestate manent parentum hae­
reticorum vel schismaticorum. Hinc non immerito sacri ministri uti pote­
runt praestantium theologorum sententia, qui censent: Idem dicendum
videri in eo casu de haeretico et de quocumque alio infideli, si idem sit
morale periculum . Ex quo concludunt, ut minister catholicus licite bapti­
smum praebeat, necessarium esse, ut probabilem spem concipiat, fore
ut huiusmodi puer baptizatus possit suo tempore in vera fide instrui.
ΓοΙ. VII.

8

Curia Romana

Quodsi nulla via possit huiusmodi spem moralem habere, deberet ccrt·.
potius a baptismo abstinere, supponendo, parvulum non esse in extrema
necessitate, in qua quilibet alius baptizari potest
Quoad 2. Ubicumque ad alias haereticorum pravitates haec etiam acce­
dit, ut ad Baptismum dubiam materiam vel formam adhibeant, id an­
satis est causae, cur Baptismus sub conditione iterari debeat. Verum ha.
in re non quibuscumque rumoribus plane fidendum; sed ritus, quo puer
baptizatus est, diligenter, quantum fieri potest, ac sollicite indagandu.·.
tumque, si dubius manet valor prioris baptismi, baptizandus iterum erit
sub conditione, siquidem casus incidat quo ex superiore doctrina Bapti­
smus sit ministrandus.
Quod 3. Latet aliquid ambiguitatis in extrema illa clausula, dumhaert
ticorum vel schismaticorum filii nondum idonei sunt percipere speculati·,
errores parentum. Hic subobscure significatur provectior aetas in qua ado­
lescens, licet iam usum rationis attigerit, non eo usque tamen adhuc pro­
gressus est, ut subtiles parentum errores dignoscere valeat. De tali puervel adolescente quaeri videtur, num minister catholicus licite possit illun
vel absolute vel sub conditione baptizare, nullo verbo habito de illis specu­
lativis erroribus, hoc praetextu quod nondum valet satis illos percipere.
Uno verbo quaeritur utrum puer pollens iam usu rationis, in haeresi vc
schismate educatus eique adhaerens, licite baptizari queat, quin antea dt
illius sectae erroribus, quibus iam imbutus est moneatur, atque ad illam
sectam detestandam eiurandamque adducatur. Responsio petenda cx hiquae de preparatione ad Baptismum adultis ministrandum in Rituali t
Catechismo Romano praescribuntur, ac passim a catholicis doctoribil·
explicantur. Adultus baptizandus petit ab Ecclesia fidem, proindeque ipsur
praecipua fidei Christianae capita edoceri oportet, eamque fidem profiteri
quam Sancta Catholica Romana Ecclesia tenet ac profitetur, eique Ecclesu·.
ac Supremo eius Capiti Romano Pontifici debitam obedientiam spondere
Quamvis ergo puer, de quo quaeritur, nondum valeat speculativos paren­
tum errores propria velut intelligentia introspicere ac penetrare, non lice'
tamen eum ignorare sectam illam pravos errores profiteri ab Ecclesia damna­
tos, debetque omnino et illam sectam et eius errores eiurare ac detestari,
seque catholicum romanum profiteri. Religiosi viri qui missionibus navan:
operam, id sibi muneris datum esse existimare debent, ut oves quae perie­
runt ad ovile Christi adducant. Quis autem ad ovile Christi pertinere illo?
censeat, qui sectis adhaerent quae ovile Christi insectantur, hostilemque
animum instar luporum adversus Ecclesiam gerunt? Amplificatur Ecclesia
illis aggregandis qui eam ut matrem ac magistram agnoscunt, audiunt et
colunt, nec ut suos agnoscit qui datam sibi a Christo potestatem iuxta
fidem ac praescriptum ipsiusmet Ecclesiae agnoscere ac vereri impie
detrectant.
M
X. L truin sub gravi teneantur missionibus addicti operam ac studium
adhibere, ut idonei paresque fiant exequendis muneribus de quibus hactenudictum est, ne perire sinant tot animas quae ipsorum incuria et laboris
impatientia damnantur.

•S’. C’.

de Propaganda Fide

115

R. Nullus hic ambigendi locus. Certum est apud omnes unumquemque
teneri moralem quam potest diligentiam in eo ponere, ut aptus idoneusque
suis muneribus obeundis reddatur. Quae obligatio eo gravior est, quo gra­
vioris momenti sunt ipsa munera quibus quisque fungitur. Ex quo patet
quam gravi se culpa obstringeret ille minister cuius incuria et negligentia,
quod Deus avertat, perire contingeret minimum quemque pusillorum, pro
quibus Christus sanguinem suum fudit. Quocirca suum imprimis studium
in id conferre debent sacri ministri, ut ea doctrinae subsidia comparent
quae sibi necessaria sunt ad sua munera rite obeunda. Haec autem petere
illos oportebit ex probatis auctoribus, iisque maxime qui de rebus ad mis­
siones pertinentibus pertractarunt, quos, utpote satis notos, haud opus est
hoc loco nominarim percensere. Imprimis vero respicere nusquam desi­
nant in decreta et rescripta Sedis Apostolicae inviolabili auctoritate compro­
bata, quam Christus fidelibus suis voluit esse, ut omnis salutaris veritatis,
sic omnis verae pietatis certissimam ducem ac magistram.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 522].

4576.
S. C. de Prop. Fide, instr, (pro Chaldaeis), 6 dec. 1777.
Rispetto all’uso del Calice, Monsig. Elia (Patriarca de’ Caldei) rappresenta 1’insuperabile attaccamento di alcune popolazioni, aggiungendo ancora
gli ingiusti rimproveri, che dagli cretici si fanno ai Prelati, che insistono
per abolirlo, quasi che si proibisca quello che da Cristo fu a tutti accordato,
anzi (come essi pretendono) comandato, onde cerca direzione in tali sca­
brosi frangenti. — Gli abusi e disordini per tal uso, succeduti in passato, c
troppo facili a rinnovarsi in awenire, fanno desiderare, che dai laici si
tralasci in ogni hiogo Fuso dei calice. Contuttocio se in alcuni paesi e con­
trade della giurisdizione di Monsignor Elia, trovandosi attualmente vigente
un tal uso, si vuole assolutamente ritenere, nè apparisce possibilité di
levario senza gravi scandali, tollcri per ora tale repugnanza, purchè perô
fondata meramente sulla ténacité dell’antico costume, c non derivata dalla
falsa persuasione, che Fuso dei calice per i laici sia di precetto divino, ed
abbia errato la Chiesa in proibirlo, poichè, in questo secondo caso, deve
colle opportune istruzioni, e giusta spiegazione dei passi delFEvangelo,
di cui abusano i nestoriani, procurare di ritirare gli erranti dalla falsa ereticale opinione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 524].

4577.
K-C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Siam), 21 ian. 1778.
Duo sunt quae postulas tibi ut diserte explicentur ad rectam et cuiusque
erroris suspicione vacuam institutionem Christiani gregis, quem tuae fidei
et vigilantiae traditum esse laetamur.

116

Curia Romana

Primum postulatum manat ab impia illa et stulta superstitione quae
siamensium mentes ita occupat, ut falso putent sibi non licere quidvis
animatum est interficere ac perdere; propterea non pullos, non gallinas,
nullum animal enecant; quinimo neque audent ova infringere, vel integra
coquere, ne germen vitae quod iis inest praefocent atque interimant. At
christiani qui isthic versantur, ut aliquid utilitatis et quaestus ex infidelium
stultitia occupent, ipsi gallinas, ipsi pullos iugulant, ipsi ova ovorumque
cacumina praecidunt, et siamensibus vendunt, qui ea omnia sibi ad victum
comparant et nonnunquam ad sacra idolis suis adhibenda. Quaeris igitur,
utrum Christianis ea venditio permitti debeat?
Hic autem primum occurrit animadvertendum, tantum abesse ut Chri­
stiani cum, aut gallinas enecant, aut ovorum cacumina abscindunt, siamen­
sium erroris suspicione afficiantur, quinimo erroris illius perversitatem
et stultitiam facto ipso refutent, improbent et contemptui ac ludibrio habere
videantur. Animadvertendum praeterea actiones illas Christianorum, qua.'
indicavimus, esse per se et suapte natura indifferentes, quas tamen et perni­
ciosas et illicitas fieri posse intelligitur, si malus usus irrepat infidelium,
quo iisdem rebus abuti velle praevideatur ad superstitionem et impietatem.
Theologi autem inter sese conveniunt omnes, licere cuique res suas absque
ullo culpae metu vendere, si emptorem iisdem rebus abuti velle plane igno­
retur; imo neque teneri asserunt investigare et quaerere ad quem usum
emere emptor velit. Vendit mercator cuivis, sive christianus sive infidelis
sit, merces suas: vendit stragulatam vestem, scyphos, hydrias, lapides
pretiosos, aliasque cuiusvis generis res: ignorat autem utrum iisdem rebu>
emptor uti velit ad ornatum sponsae, an ad cultum idoli splendidiorem.
Numquid tenetur ipse ab emptore exquirere quid sibi in emendo propo­
situm habeat? Minime quidem. Emit e macello christianus homo, qui apud
infideles versatur, carnes ad vescendum: ignorat autem utrum caedem came.'
petantur a victimis quas infideles falsis diis immolarunt; teneturne ante­
quam eo cibo utatur, sciscitari diligentius? Negat Paulus Apostolus ad
Corinthios scribens (I ad Cor., cap. X, v. 25): Omne, quod in macello vaenit.
manducate, nihil interrogantes propter conscientiam. At secus contingit si
quis infidelis te ad coenam invitet, et profiteatur atque declaret epulas
paratas reliquias esse victimarum, quae nefario in sacrificio immolatae fue­
rint. Tum quidem abstinere ab epulis debes, ne aliis sis offensioni et scan­
dalo: Si quis autem dixerit: hoc immolatum est idolis, nolite manducare propter
illum qui indicavit, et propter conscientiam.
Habes nunc regulam et normam, quam sequi debes in quaestione quam
proposuisti. Venditio actio est indifferens; ignorat christianus utrum emptor
abuti velit re vendita ad superstitionem et impietatem; quinimo scribis
plerumque contingere ut siamensis emptor et gallinas et ova decacuminata
adhibeat ad victum domi suae particularem: licebit ergo christiano homini
res illas vendere, neque tenetur ad quem usum siamensis eas sibi comparet
sciscitari.
Sed quo cautius procedatur, cavendum ne mercatura illarum rerum
fiat iis in locis, quae profanis idolorum templis propiora sint. Quod si infi-

S. C. de Propaganda Fide

117

delis siamensis profiteatur emere ut idolis et talapoinis offerat, non est
integrum neque omnino licet vendere, propter illum qui indicavit, et propter
conscientiam. Neque enim licet unquam christiano homini offensionis et
scandali occasionem praebere, multoque minus illi licita est ulla vel remota
actio quae ad impietatem vel superstitionem prolabatur et confluat, cum
nullo modo liceat Christi famulis Reliai inservire (II Cor., VI).
Secundum quod scribis est eiusmodi: Duas isthic bellicorum tormen­
torum explosiones fieri solere, alteram, novo ineunte anno e moenibus
civitatis, alteram circum aram numinis Atiana; utramque vero eodem
tempore, quo huius falsi numinis festus et solemnis agitur dies. Postulas
igitur utrum christianis, si primae tantum tormentorum explosioni, nullam
autem secundae dent operam, id sine ullo superstitionis periculo fieri possit,
permittendumque sit.
Huic postulato breve est quod respondetur. Quodcumque sit discrimen
quod ex infidelium ritu alteram ab altera explosionem tormentorum distin­
guat, si semel ac eodem tempore, eademque profani festi occasione, tormen­
torum explosio e moenibus civitatis fiat, haec quoque ad falsi numinis
cultum dirigi facile intelligitur, et propterea, sin minus superstitione, culpa
tamen ac scandalo a christianis omnino vitando non vacat. Quaevis enim
actio quae aut loco aut tempori ita accommodatur ut superstitioni consen­
tanea videatur, certe quidem superstitionis contagione contaminatur. Ergo
actionis auctor, licet alio mentem animumque conferre prae se fecerit,
reipsa tamen a falsi cultus suspicione non vacat. Declarant, inquis, chri­
stiani et profitentur se, dum explodendis tormentis e moenibus urbis dant
operam, id unice agere ad celebrandam ineuntis anni laetitiam, praeterea
nihil; sed, cum ex communi earum gentium opinione id ad cultum numinis
Attana solemniori ritu celebrandum dirigatur, certe quidem sine periculo
offensionis et scandali fieri non potest, et propterea nullo modo permitti
debet. Quid vero, si utraque tormentorum explosio idcirco fiat ut daemo­
nes e civitate expellantur? Scribis enim: Opinio vulgaris et communis est
omnia tormenta illa bellica simul explodi ad expellendum diabolum. Hoc sine
ulla dubitatione ferendum non est, tum quod erroris opinionem confir­
maret, quasi tormentorum strepitus valeret ad diabolum deterrendum atque
expellendum; tum maxime quod sacris Evangeliis adversatur, ex quibus
intelligimus in solo lesu nomine, et orationibus atque ieiuniis posse dae­
monia eiici atque exterminari.
Tuae igitur vigilantiae tuaeque diligentiae partes erunt, Christianos
isthinc homines monere ut, quo robore animi a tormentis circa aram falsi
numinis explodendis abstinuerunt, eodem negent velle quidquam suae
operae et laboris conferre ad explosionem tormentorum e moenibus civi­
tatis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 526].

118

Curia Romana

4578.
S. C. de Prop. Fide, decr. 28 mart. 1778.
Cum plurimum intersit ut catholicae Ecclesiae Pastores, qui inter
infideles et haereticos apostolico munere funguntur, non solum praedica­
tione et verbo, sed etiam exemplo sint populis in aedificationem, nullamqu:
infidelibus et haereticis occasionem praebeant praetexendi excusandiqu;
proprios errores catholicorum factis, sed quae Christi sunt pie castcqu.
administrent, cumque relatum sit nonnullis in locis turearum ditioni subiectis abusum vigere ut Episcopi, dum Confirmationis Sacramentum fidelibuconferunt, lances ad excipiendam a confirmatis pecuniam exponant: Em
Patres, referente R. P. D. Stephano Borgia Secretario, ad removendam in
hoc genere quamcumque offensionis causam decreverunt, atque omnibu.Episcopis in quibuslibet Aegaei Maris Insulis ac caeteris Europae partibuquae turcicae potestati subsunt, degentibus, in virtute sanctae obedientu.
mandarunt ut in administratione praefati Sacramenti nemini ipsonim in
posterum omnino liceat pecunias quovis titulo excipere, etiamsi ultro offe­
rantur, lances ad hunc finem exponere, ac fideles ad huiusmodi pecuniaria
largitiones quomodolibet incitare.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 528].

4579.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Praef. Mission. Thibet),
i inaii 1779.
Essendosi communicato alla Santità di N. S. il dubbio proposto (h
V. P. in materia dell’assoluzione dall’eresia, apostasia dalla fede, e scisma:
cioè se in vigore della facolta concessa ai missionarii nelia Formola IV, η. io,*
debbano questi assolvere i delinquenti con quegli atti esteriori, che vengono prescritti nel Rituale oppure assolverli soltanto nel foro interno,
ancorchè siano publici: Sua Beatitudinc si è benignamente degnata di di·
chiarare quai sia su di cio la sua volontà, commettendo a questa S. C. d:
Propaganda di parteciparla alla P, V. per proprio lume e governo. In
adempimento adunque delle pontificie disposizioni, debbo notificarle, che
la clausola apposta nel num. το, delle suddette facolta et hos in foro con·
scientiae tantum, si deve riferire a tutte quante le persone ivi nominate, e
che il senso della clausola è questo, cioè che l’assoluzione vaglia soltanto
1 Facultas sub num. to Form. IV ita se habet:

Absolvendi ab haeresi, et spojtwu

n fide, et a schismate quoscumque etiam ecclesiasticos »am saeculares, quam regulare;
non tamen cos qui ex locis fuerint ubi Sanctum Officium exercetur, nisi in locis missio­

num. in quibus impune grassantur haeresci, deliquerint; nec illos qui iudicialiter abiunverint, nisi isti nati sint ubi impune grassantur haeresci, et post iudicialem abiurationem

illuc reversi, in haeresim fuerint relapsi, et hos in foro conscientiae tantum -,

I

S'. C. de Propaganda Pide

119

per la coscienza, c nulla suffraghi ai delinquenti nel foro giudiziale esterno
quante volte accadessc di dover dedurre in giudizio il delitto.
Rapporto poi alii neofiti del Tibet, i quali hanno pubblicarnente apostatato dalla Fede, è mente di N. S. che ritornando questi al grembo della
S. Chiesa, previa 1’abiura da farsi alla presenza dei cattolici, si debbano
assolvere dalla scomunica nelia consueta forma della Chiesa, che vien descritta nel Rituale Romano, Tit. 8, Cap. 3, e quindi ammcttcrli allé sacramentali confessioni, impostegli pero gravi c salutari penitenze ad arbitrio
del confessore.
Su la data distinzione dell’uno e dell’altro foro, pcnitenziale e giudiziale,
Ella ben vede, che non solo rimane ben proweduto alla coscienza di quei
fedeli, che sono trascorsi in somiglianti eccessi, ma si mantiene anche viva
ed intatta la processura del foro giudiziale, in caso che dovesse pronunciarsene: come pure illesa si conserva l’autorità di chi deve giudicare su
tali materie. Egualmente proprio e convenevole è il modo accennato, che
dee tenersi nell’assolvere i neofiti di cotesto Regno, che caduti in apostasia
ritornano alia Chiesa, poichè non potendosene istruirc un formale processo,
basta per riinuovere un publico scandalo che essi alia presenza dei soli cat­
tolici ne facciano 1’abiura, e quindi siano assoluti nelia forma sopra indicata.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 533].

4580.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Mission. Caiennae),
8 maii 1779.
Circa il costume che pretendesi sia stato introdotto nelle Missioni del1’Isole francesi delPAmerica di battezzare i negri quasi subito che sono stati
presi dalle coste dell’Africa, senza veruna preliminare istruzione, non possono certamente prescriversi dalla S. Congregazione di Propaganda altre
regole da osservarsi ai missionari direttori, e mediatori, se non che quelle,
che siano in tutto consentanee a quanto su tale articolo prescrivono tanto
il Rituale, quanto il Catechismo Romano. I.eggesi nel Rituale al cap. Ill,
de Baptismo adultorum, § I : Si quis adultus sit baptizandus, debet prius
secundum apostolicam regulam in Christiana Fide, ac sanctis moribus diligenter
instrui, et per aliquos dies in operibus pietatis exerceri, eiusque voluntas et propo­
situm saepius explorari, et nonnisi saetis, et volens probeque instructus baptizari.
11 Catechismo Romano poi lodando la pratica, e consuetudine della
Chiesa nel differire per qualche tempo agli adulti che si convertono dall’infedeltà 1’amministrazione del santo Battesimo: neque enim (prosiegue alla
pag. 153 deli’ultima edizionc romana dell’anno 1761) ea dilatio periculum,
quod quidem pueris imminere supra dictum est, coniunctum habet; cum illis
qui rationis usu praediti sunt, Baptismi suscipiendi propositum, atque consi­
lium, et malae actae vitae poenitentia satis futura sint ad gratiam et iustitiam, si repentinus aliquis casus impediat, quominus salutari aqua ablui pos­
sint; contra vero haec dilatio aliquas videtur afferre utilitates. Primum enim,

Cuna Romana

120

quoniam ab Ecclesia diligenter providendum est, nequis ad hoc Sacramentum
ficto et simulato animo accedat, eorum voluntas, qui Baptismum petunt, magis
exploratur atque, perspicitur... deinde in Fidei doctrina, quam profiteri debent,
et Christianae vitae institutionibus erudiuntur perfectius etc.
Due adunque essendo ie principali disposizioni dclle quali debbono
esser fomiti gli adulti per ricevere validamente c lecitanaente il sopradttw
sagramento, cioè: i. il consenso, se non attuale ed espresso, virtuale almeno,
ed interpretativo, come dai teologi appel Iasi; 2. Ia fede, ossia una sufficiente
nozione dei principali misteri della Religione Cristiana, dicendosi pres
*o
S. Marco, cap. ult.: Qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus erit: per quanto
sembri inconvenicnte 1’esigere che i mori sopraccennati prima di essere
battezzati vengano istruiti, come s’istruiscono prelim i narmente in Europa
li turchi c gli ebrei che si convertono alia nostra santa Fede, non sa comprendersi, perché non possa farsi a meno di battczzare alcuni di essi (quando
non siano affatto privi dei!’uso di ragione), come se fossero fanciulli allora
nati, vale a dire senza veruna istruzione preliminare.
In una Istruzione della S. Congregazione di Propaganda emanata sotto
li 17 aprile 1777’ sopra vari dubbi e questioni proposte intorno aU’amministrare il Battesimo ai figliuoli degli infedeli, o di qucgli erotici, chc battezzano con dubbia forma e materia, al seguente dubbio: Utrum puer pollens
iam usu rationis in haeresi vel schismate educatus, cique adhaerens, licite bapti­
zari queat, quin antea de illius sectae erroribus quibus iam imbutus est moneatur,
atque ad illam sectam detestandum eiurandamque adducatur, conchiudesi
che la risposta ad un tal quesito devesi onninainente desumere, r.v his,
quae de praeparatione ad Baptismum adultis ministrandum in Rituali tt
Catechismo Romano praescribuntur, ac passim a catholicis doctonbus expli­
cantur .-aggiungendosi immediatainente: adultus baptizandus petit ab Ecclesia
fidem, proindeque ipsum praecipua Fidei Christianae capita edoceri oportet,
eamque fidem profiteri, quam Sancta Catholica Romana Ecclesia tenet ae
profitetur, ac supremo eius capiti Romano Pontifici debitam obedtentiam
spondere.
Non possiamo adunque dipartirci da tali regole nel definire e determi­
nare le disposizioni necessarie per ammettere al Sagramento dei Battesimo
li negri e gli indiani adulti, vale a dire il consenso, e la Fede; nè potranno
giammai costoro validamente e lecitamente battezzarsi senza veruna previa
istruzione, e come se fossero fanciulli allora nati, se non nel caso in cui
ne siano affatto incapaci per mancanza totale di ragione: Communis esi
doctorum sententia (dicesi nella recentc istruzione or ora citata) duce S. Thoma,
3 part., quaest. 68, art. 12, amentes a nativitate in quibus nec praesens apparet,
nec futurus speratur usus rationis, inter infantes computari, et quoad susceptio­
nem Baptismi eodem casu esse per totam vitam atque pueri qui versantur in
proximo mortis periculo: sicut enim isti pueri, quia nondum rationis usum atti­
gerunt, consulere sibi non valent, sic nec illi amentes ullo vitae tempore provideri
sibi possunt, quia utpote perpetuo amentes nunquam rationis usum attigerunt.
* Cf. N. 4575·

Λ’. C.

de Propaganda Pide

121

Quatentis ergo vere probabili ac prudenti indicio perpe tua censeatur illa rationis
impotentia, licite baptizari possunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 534].

4581.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Scodren.), 11 sept. 1779.
1. Esponeva Ella la gran fiducia, che hanno non solo i fedeli, ma anche
i musulmani di coteste parti nei brevetti scritti c distribuit! dai sacerdoti
cattolici, e quindi Ia pratica di dispensarli si agli uni, che agli altri. Su di
che dovrà Ella avvertire i suoi sacerdoti e missionari a non discostarsi
punto su questo particolare dall’Istruzione e formola prescritta dalla S. C.
del S. Offizio nel suo decreto emanato gli 11 decembre 1749, copia dei
quale a quest’eiïetto ie accludo. ’
Rapporto poi allaltra consuetudine di esorcizare i turchi ossessi, sara
cura di V. S. I’avvertire i missionarii e sacerdoti, che saranno stati da lei
autorizzati ad un simile ministère (giacchè agli altri non si permette), per­
ché in primo luogo osservino bene le regole e le cautele prescritte dalle
nibriche dei Rituale Romano al tit. X, De exorcizandis obsessis a daemonio,
non usando altrc formole ed orazioni fuori di quelle, che nel medesimo
Rituale si leggono espresse; ed in oltre, che non fomentino nei turchi la
falsa credenza che presso di noi vi sia alcuna umana scienza ed arte per
liberare le creature di Dio dalle infestazioni, o dal possesso dcgli spiriti
maligni, ma che s’istruiscano, e procurino di persuaderli che quanto dai
ministri della Chiesa si opera in questo genere, tutto è in vigore dell’autorità
confcrita e lasciata alia sua Chiesa da Gesii Cristo, a cui compete ogni
potestà in cielo c in terra, ed a cui obbediscono tutte le creature nell’aspettativa della di lui gloriosa manifestazione, quando verra a giudicare i vivi
vd i morti.
2. Circa la cclebrazione della Messa, amministrazione dei Sagramenti,
e predicazione, che costi si esercitano con molta frequenza non solo dei
cattolici, ma anche dei turchi, i quali senza commettere irriverenze spesse
volte vi assistono o per curiositù. o per voti fatti a coteste chiese, fa d’uopo
avvertire non essor contro lo spiritu della Chiesa, che gli infedeli assistano
alia predicazione della cristiana dottrina, massime ove pongasi loro in vista
la purità c perfezione della morale evangelica, senza molto internals! nella
esposizionc dei misteri superiori alla loro capacità, e direttainente contrari
alie loro infelici prevenzioni. Ma per quel che riguarda la celebrazione della
Messa, c I’amministrazione dci Sagramenti, Ella ben sa la clausola espressa
nella formola delle sue facoltà, ove si permette è vero di far tuttociô anche
in presenza di persone estranee dalla comunione della Chiesa, ma con la
condizionc, si aliter celebrari non possit ; e pero si dee, quanto è possibile
senza pericolo di maggior danno, procurare che gli infedeli si ritirino dal' Cf. N. Soi.

Curia Romana

122

I’assistere aile nostre sacre funzioni, e specialmente al Sacrificio dell’Alure,
alia comunione del quale nè realmente nè fonnalmente si ammettono altri,
che i veri fedeli di Cristo.
3. Circa la pratica di portare il Viatico senza luini, e di celcbrar talvolta
in casa dell’infermo per comunicarlo, fin dal!’anno 1776, in risposta alia sua
altra relazione, le fu trasmessa copia del Decreto dei 14 decembre 1668.!
Ora ne le accludo nuovamente una copia, aggiungendole, che nclla En·
ciclica inter omnigenas fu stabilito da Benedetto ΧΙλ' che extra summit
necessitatis causam apud infirmos, in aedihus non sacratis, Missam célébrait
non licet. E percio ordino, che il SSmo Sacramento, siquidem sine periculo
possit, ab Ecclesia sumptum, si aliqua ibi extiterit, ad infirmi domum deferatur
soggiungcndo immediatamente il modo da tenersi, ed il rito da osservarsi,
secondo Ic diverse circostanze, nclla delazione dei medesimo, come si
legge nel § 21 Dum autem sacerdos etc. 2
4. Nè parimenti si puo approvare, che fuori de’ casi nei quali non possa
differirsi ai bambini il Battesimo senza pericolo della lor morte, e non ρωsano i medesimi senza egual pericolo essere, portati alia chiesa, vadano i
parrochi a battezzare nelle case dei genitori: pratica riprovata anche dal
Concilio Albanese (parte II, cap. Il, de Baptismo)', non potendosi comprendere come non vi sia difficolta di portarveli pubblicamente per supplirc
aile sagre ceremonie, e solo s’incontri ostacolo per portarii a ricevere il
Sagramento secondo le leggi c il rito della S. Chiesa. Neppur veggo il
motivo perché debbano escludersi dall’officio di padrini i consanguinei
del bambino e dei suoi genitori, quandochè è ben noto, che per 1’assistenza
prestata al compimento delle sagre ceremonie, quando realmente non si
amministri il sagramento dei Battesimo il preteso padrino non contrat
alcuna vera cognazione spirituale nè col preteso figliano, nè coi genitori
di lui.
5. Osservabile sopra tutto è sembrato 1’articolo che tratta dei Batte­
simo, ove Ella ne ha riferito che il Sagramento medesimo si amministra
con la semplice aequa santa, per mancanza dei Fonti Battesimali. Convient
adunque premettere, che Benedetto XIV nella citata enciclica Inter omni­
genas coerentemente ai sacri canoni, e specialmente ai decreti dei Concilio
Albanese dcll’anno 1703 espressamente prescrive: ne extra casum necessi­
tatis communis et naturalis aqua, vel etiam ea, quae pro lustrationibus bene­
dicitur, in Baptismi administratiine adhibeatur, ac temere omittatur usus aquiu
ad hunc praecise effectum benedictae, iuxta praescriptum Ritualis Romani.
Indi prosiegue dicendo che difficilmente potrà addursi motivo ragionevolc
per cui non si faccia nelle parrocchic Ia benedizione solenne delTacqua
battesimale con i riti, e nei tempi stabiliti dalla Chiesa, che sono il Sabato
Santo, e la vigilia della Pentecoste. Al che puo aggiungersi che il non avere,
nè il potersi ritenere stabilmente nelle chiese parrocchiali il Fonte Battesimale, non sembra motivo sufficiente per omettere la solenne benedizione

S. C. de Propaganda 1'ide

dell’acqua a questo effetto destinata, potendo questa adattarsi con tutta
propriété in un decente vaso amovibile, quale poi si conservi presso dei
parroco, con quella cautela c decoro con cui si conservano e gli Olii Santi,
e le altre cose sacre. Ma succedendo, che per inevitabile ostacolo non
siasi potuto eseguire nei tempi debiti la benedizione dell’acqua battesimale,
oppure che sia venu ta a mancare quella che era stata benedetta coi solenne
rito prescritto nel Messale Romano, a questo caso ha ben proweduto il
Rituale Romano nel tit. II, cap. VII, che ha per argomento Benedictio
Fontis Baptismi extra Sabbatum Paschae et Pentecostes, cum aqua consecrate
non habetur: ove sono prescritte le preci, e formole da usarsi in tal benedi­
zione solenne, e sopra tutto 1’infusione degli Olii Santi, cioè di quelle
de’ catecumeni, e dei sacro Crisma. Cio presupposto, non puo assolutamente approvarsi la pratica da Lei replicatamente indicata di amministrare
il Battesimo, fuori dei casi di nécessita, o con l’acqua comune, o con Ia
semplice aequa benedetta, che suole denominarsi aequa santa.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 537].

4582.
S. C. de Prop. Fide, decr. 26 aug. 1780.
Cum deceat viros qui saecularibus soluti curis per Regularia vota arctio­
ris vitae institutum sunt professi, ab omni mulierum familiaritate abhorrere,
hinc est quod tam Generalium ac Provincialium Conciliorum decretis,
quam Summorum Pontificum, ac novissimis praesertim S. Pii V,1 Gregorii XIII,2 ac Benedicti XIV3 Constitutionibus sancitum est, ut intra
Religiosorum virorum septa, mulieribus quibuscumque non pateat aditus,
sub gravissimis poenis inflictis, tam viris qui foeminas quocumque prae­
textu intra Regularium domorum ambitum admiserint, quam foeminis
quae earumdem domorum clausuram violaverint. Saluberrimis hisce sanc­
tionibus inhaerens Sacra Congregatio, etsi Praefectos Missionum iden­
tidem monere non destiterit, si quos aliquando ea in re non admodum
vigilantes fuisse intellexerit: temporis tamen intervallo, vel legis oblivione,
vel quod proclive est hominis ingenium ad legum quarumcumque sanctis­
simarum vim elevandam, saepius accidit, quemadmodum multorum litteris
eidem Congregationi renunciatum est, quod in stationibus ac hospitiis
missionariorum admissae quandoque fuerint mulieres, et in cubiculis, vel
in aliis locis intra hospitiorum ambitum Poenitentiae Sacramentum susce­
perint. Quod quidem quam indecorum sit, quamque periculosum, probe
noscens Sacra Congregatio, quae missionaries suos inter christiani nominis
hostes versantes, non solum a malo, sed etiam ab omni specie mali absti­
nere desiderat, ut, iuxta Apostoli monitum, sine offensione sint iudaeis,
et gentibus, et Ecclesiae Dei; referente R. P. D. Stephano Borgia Secretario,
1 Cf. N. 1:5, 136.

i Cf. N. 44*0·

* Cf. N. 147.
« Cf. N. 339
’ Cf. N. 322.

V

123

Curia Romana

statuit ac iussit hospitia et stationes, seu doinos quaslibet cuiuscumqut
Ordinis, Congregationis, aut Instituti Regularis, in locis Missionum ubi­
cumque existentes, in quibus duo vel tres missionarii latini ritus commo­
rantur, seu commorari contigerit, clausurae legibus subiici, ita ut nemini
regulari cuicumque omnino liceat, ullam foeminam intra privata eorumdem hospitiorum, seu stationum cubicula, mansiones, recessus, sub quovis
titulo, specie, ac praetextu introducere, multoque minus sanctissimum
Poenitentiae Sacramentum ibidem ipsis administrare; nec mulieribus sub
quarumcumque licentiarum obtentu praedicta hospitiorum privata cubiculi
mansiones, recessus ingredi, sub poenis a sacris canonibus, ac supra memo­
ratis Pontificum constitutionibus inflictis adversus clausurae violatores
Ut autem ad eorumdem hospitiorum interna oratoria, ecclesias, ac loca,
ubi sacra peraguntur, mulieribus quoque pateat accessus, ut sacrosancto
Missae Sacrificio, aliisque ecclesiasticis functionibus, intersint, atque Sacra­
mentum Poenitentiae suscipiant; eadem Sacra Congregatio declarat, ac
decernit, admitti posse mulieres in internis ecclesiis, cappellis, aut oratoriis
publicis hospitiorum praedictorum, ad quae tamen recto tramite accedant,
nec in cubicula, aut privatas mansiones deflectant, et per eamdem, per
quam accesserunt, viam, revertantur. lubet praeterea, et praecipit Sacra
Congregatio, ut mulierum Confessiones palam in ecclesiis, cappellis, aut
publicis oratoriis, ubi adsunt: ubi vero desiderantur, in alio loco patenti,
ac pervio, et ianuae hospitii quantum fieri potest viciniori, a respective
Ordinariis, et his deficientibus, a localibus Missionum Superioribus desi­
gnando, interposita crate ferrea, vel alio repagulo inter os confessarii, ac
mulieris poenitentis, audiantur. Qui secus fecerint, ac saluberrimis hisce
ordinationibus contraiverint, poenas contra clausurae violatores, ac sacro­
rum canonum, et Apostolicarum Constitutionum praefatarum contemp­
tores incurrant.
Quod Sacrae Congregationis Decretum SSmo D. N. Pio Pp. λ I, rela­
tum in audientia habita per eumdem D. Secretarium, dic 2 iulii currentis
anni, Sanctitas Sua benigne confirmavit, Apostolicae Suae auctoritatis
robur adiicicns, et ab omnibus sub memoratis poenis inviolabiliter obser­
vari iussit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 545].
.* ' '

4583.
S. C. de Prop. Fide, iitt. (ad Superior. Mission. Malabaren.),
2 sept. 1780.
De venia celebrandi Missam in locis non benedictis non est cur quae­
ras; habes enim tanquam Superior istarum Missionum facultatem celtbrandi sub dio et sub terra, in loco tamen decenti, etiamsi altare sit fractum,
- el sint Reliquiis Sanctorum. Sin autem per huiusmodi petitionem intelligis
de facultate celebrandi sine altari benedicto, vel sine tabula seu lapide
sacro altaris, id quidem S. Sedi non est in more concedere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n· 828].

<S'

G. de Propaganda Fide

**5

4584.
S. C. de Prop. Fide, litt.

ii

oct. 1780.

I missionari latini non debbono assolutamente aniministrare i sacra­
menti, ed in specie li parrocchiali ai cattolici di rito orientale, se non in
difetto del parroco della propria nazione, oppure quando non ostante la
presenza dei parroco suddetto, i nazionali non possono se non difficilmente
ricevere dal medesimo i sacramenti, c pero non si vieta ai missionari latini
di potere aniministrare in caso di nécessita ai moribondi orientali il sacro
Viatico e 1’Estrema Unzionc, siccome chiaramente viene espresso nella
Costituzione Demandatam di Benedetto XIV, 1 ed in particolare pei Copti
nelle due celebri Istruzioni pastorali dello stesso Ponteficc che cominciano
Eo quamvis,2 e Anno vertente. 3
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2253].

4585.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Siamen.), 15 febr. 1781.
Constans probataque Apostolicae Sedis doctrina est non posse infide­
lium filios invitis parentibus baptizari, nisi in probabiliter certo mortis
periculo sint constituti.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 574].

4586.
S. C. de Prop. Fide (C. (j.), 2 aug. 1781.
S. C. censuit: Facultatem dispensandi in ieiuniis ita concessam esse
missionariis, ut ea uti nequeant nisi cum personis particularibus, et iustis
occurrentibus causis, super quibus, eorum conscientia onerata, standum
eorum iudicio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 548].

1 Haec ibi: « Declaramus licere (missionariis latinis) parochialia munia obire circa

graccos mclchitas, cisque sacramenta administrae in

iis locorum et temporum circum·

«tantiis, quibus omnino deficiat modus habendi parochum, aut alium Antistitem graeci

ritui·.— Cf. N. 338.
2 In const. Eo quamvii tempore

(4

maii

haec

1745)

habentur

(§

12):

< Aequum

visum est ut parochi ritus cophti, valide tamen ac rite ordinati, qui ex atra errorum,
in quibus versabantur, caligine in lucem catholicae

veritatis

emergunt,

capaces

sint,

etiam inter catholicos, administrationis sacramentorum parochialum qua prius in schi­
smate potiebantur,

quamvis

haec

catholico, tributa etiam tit Patribut

> Cf. N. 407.

ipsa spiritualis
Xiitfion inis,

et

auctoritas,

nullo

existente

parocho

ah tllit exerceatur \ - Cf. N.

357.

Cuna Romana

S. C. de Propaganda Inde

4587.
S. C. de Prop. Fide, decr. 8 sept. 1781.
Cum compertum fuerit nonnullos missionarios, qui ad apostolicum
excercendum ministerium mittuntur, de suo adventu parum sollicitos, vel
profectionem differre, vel diutius in itinere immorari; proindeque multum
temporis, quod ipsis ad sacras missiones obeundas praefinitum est, frustra
teri non sine spirituali earundem missionum detrimento; Sacra Congre­
gatio (die 27 augusti) statuit ac decrevit, tempus in missionariorum deputatione praefixum in posterum non ab expeditione decreti, sed a die singu­
lorum adventus, sive ingressus in designatam Missionem omnino esse
inchoandum; adeoque mandavit Missionum Praefectis, ut huiusmod:
ingressus diem in Litteris Patentibus eorumdem missionariorum notare
teneantur, ut exinde tempus cuique decernatur ad peragendas missiones
praestitutum.
Hac ipsa occasione renovat Sacra Congregatio, seduloque inculcat Mis­
sionum Praefectis observantiam decreti alias editi, ac praesertim sub die
2 martii 1668 ac 28 septembris 1722, nimirum non licere Praefectis licen­
tiam concedere missionariis redeundi, etiam completo tempore suarum
facultatum, nisi prius Sacra Congregatione praemonita, atque expectav
adventu in Missionem aliorum operariorum, qui per eamdem S. Congre­
gationem deputati fuerint. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2254].

4588.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 30 dec. 5781.
Exposito dubio de consecratione electi Episcopi Pekinensis, nondum
receptis Litteris Apostolicis peracta, eo quia ex una parte adiuncta postu­
labant ne ulterius eadem consecratio differretur, ex alia habebatur certa et
authentica notitia de earum Litterarum expeditione et transmissione, S. Con­
gregatio respondit ut sequitur: Consecrationem in casu esse legitimam.·
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 551].

4589.
S. C. de Prop. Fide (C. O.), 17 iun. 1782.
S. C respondit: Improbari a S. C. abusum recipiendi eleemosynam a
pocnitentibus titulo vel occasione administrationis Sacramenti Poenitentiae.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 555].
'aBI
' Cf. N. 4477·

* Ci. N. 236.

4590.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.-Sutchuen.), 13 ian. 1783.
Cum S. Franciscus Xaverius, missionariorum exemplar, moneat ut
quaerantur diligenter infantes baptizandi, mittuntur prudentes et iam sene­
scentes mulieres, quae, sub obtentu medicinae, baptizant infantes quos
in periculo mortis indicant, vel ratione morbi, infirmitatis, paupertatis etc.,
vel etiam quia recenter nati multis futuris periculis exponantur, ita ut expe­
rientia constet quod ex quatuor partibus baptizatorum, moriantur tres
partes ante usum rationis, et vix supersit una pars, praesertim in urbibus.
Porro missionarios non audet prohibere ut baptizentur recenter nati, et
caeteri quos istae prudentes mulieres, attentis omnibus circumstantiis,
praevident multis, sive praesentibus, sive futuris mortis periculis subiacere,
quae innumera sunt in Sinis; sed monet tantum ut in dubio orent ut Spi­
ritus Sanctus dignetur cor suum iuxta divinam voluntatem inclinare.
R. Renovetur instructio anno superiore tradita, 1 et praeterea transmitta­
tur exemplum Epistolae Bened. XIV ad Archiepiscopum Tarsensem Urbis
Vicegercntem: Postremo mense, 2 ut (Vic. Ap.) regulis ibidem praescriptis
se conformet et suos missionarios conformare faciat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 558].

4591.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.),
13 ian. 1783.
1. Utrum famulis et filiisfamilias licitum sit emere, coquere aut quovis
modo praeparare edulia extraordinaria, sacrificio aut oblationi supersti­
tiosae deputari solita, quando bene sciunt talia edulia a dominis, maritis,
aut parentibus ad sacrificium aut oblationem suis defunctis faciendam desti­
nari. Et quatenus negative:
2. An eisdem hoc saltem liceat ob gravem metum, seu damnum quod
sibi ipsis, probabiliter, vel certo, de dictis eduliis non praeparandis modo
exposito, imminet, et praemissa protestatione quod eorum animus a super­
stitione omnino alienus sit.
3. An hoc eisdem liceat, quando illa extraordinaria edulia emuntur,
coquuntur etc., si in maiori quantitate fiat (sive ex mutua collusione fami­
liae, sive non) quam necessarium sit pro dicta mensa superstitioni deser­
viente instruenda, quando finis primarius dictae praeparationis est prae­
dictam mensam superstitiosam facere, quamvis ciborum pars quae superest,
occasionaliter et accessorie ad licitam comestionem deserviat.
1 Cf. N. 45751 Cf. N. 377·

I 2<S

Curia Romana

4. An eisdem licitum sit illos cibos modo itidem exposito praeparare
pro mensis quas, peracto sacrificio, domini, mariti, et parentes afferunt
ad sacrificii locum, ut insimul cum sacrificatis per modum unius comedantur,
vel in alio loco adeo propinquo ponuntur, et eorum consummationis,
sacrificii, seu oblationis tempore comeduntur, ita ut unus moraliter locus
et una moraliter comestio censeatur.
5. Qualis sit verus et genuinus sensus illorum verborum: il inangian
solito della famiglia contentorum in responsione Episcopi Lorymensi>
(l’ic. Ap. Chen-si et Chan-si) approbata a Sancta Sede die 26 Septem­
bris 1718; an possit intelligi de cibis extraordinariis qui ad convivia ali­
quando per annum occurrentia parantur, an vero praecise de eduliis qui­
bus quotidie, seu regulariter, sive communiter et ordinarie familia vescitur
seu utitur.
R. Ad i. 2. et 3. Negative.
Ad 4. et 5. Generaliter respondetur: licere coquere et praeparare cibos,
si agatur de ordinariis servis et culinariis, qui toto anni tempore huiusmodi
ministerio sunt addicti, si extraordinaria huiusmodi convivia pro laetitia
familiae, pro hospitibus, aliisque occasionibus minime superstitiosis pri­
mario fiant: quamvis non ignoretur aliquam eorum partem idolis offeren­
dam fore; si dapes non distinguantur, ut aliquae fiant pro oblatione supersti­
tiosa, aliquae pro cibo convivarum, sed destinatio pendeat ex arbitrio
patrisfamilias; si nulla dapes sit specialiter directa et praeparata pro idolo;
si in divisione epularum nec in eorum appositione ad locum sacrificii
vel ad mensam idoli cooperentur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 559].

4592.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.),
13 ian. 1783.
ludicium Sacrae Congregationis exquiritur circa sequentem ritum seu
caeremoniam ab ethnicis huius regionis communiter observatam in morte
parentum et maritorum, qui quidem ritus originem trahit a secta idoli
Thich cà, cuius sacrificulis, dum eiusdem cultui mancipantur, comam depo­
nere praecipitur, illamque postea nutrire prohibetur, et est ut sequitur.
Mos est in Tunkino ut quarto die a morte parentum seu maritorum sacrifi­
culus accerseatur, ut filiis aut uxoribus ante cadaver genuflcxis capillos
incidat in parte anteriori, posteriori, ad aures, et in capitis summitate. Pro
conficiendis forcipibus praescribitur ferrum ex quodam monte imaginario,
quia inde omnia fausta sibi obvenire vana observantia sperant. Filiis igitur
aut uxoribus sic genuflexis haec oratio seu adprecatio a sacrificulo reci­
tatur: Mons Con-lon (ille mons imaginarius) lapides et ferrum gignit
unde forfices conficiantur, quibus capilli in debitum erga parentes obse­
quium abscinduntur. Filii suos parentes honorantes felicitatibus reple­
buntur, et postea eorum animae ad regnum idoli pervenient, illorumque

S. C. de Propaganda pide

129

filii ac nepotes divitiis ct nobilitate amplificabuntur <■; qua apprecatione
finita capilli inciduntur. Ilis praenotatis, quaeritur num licitum sit filiis
et uxoribus Christianis, quarto die vel alio post mortem suorum parentum
vel maritorum, hanc caeremoniam peragere non per sacrificulum, sed per
aliquos viros Christianos cum forfice communi et usuali, et remotis tam falsa
credulitate, quam illa apprecatione. Ratio quaesiti est quia, adhuc iis exclu­
sis, factum vere superstitiosum est.
R. Secundum ca quae proponuntur, non videri actum superstitiosum,
dummodo nulla fiat genuflcxio ante cadaver, nec coma recidatur per sacri­
ficulum, sed per quemcumquc quem maluerint virum christianum, nec
cum forfice particulari, sed communi et usuali; nec praeterea observetur
certus dies ad comam recidendam; demum absit omne scandalum, omnisque
removeatur falsa credulitas, nullaque adhibeatur oratio vel apprecatio, ita
ut civilis omnino sit actus, nec ullo modo superstitionem redoleat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 560].

4593.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Sophiae), 18 febr. 1783.
Se possa il Vic. Ap. lecitamente servirai per tutti i Sacramenti dei vecchio Olio Santo finchè non gli arrivi il nuovo da Costantinopoli.
R. Posse ipsum uti veteribus Oleis Sanctis quoties, adhibita diligentia,
olea recenter consecrata a catholico Episcopo cum Romana Ecclesia com­
munionem habente, paschali tempore recipere nequeat, urgeatque neces­
sitas Sacramenta administrandi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 561].

4594.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 febr. 1783.
Scribendum esse Vicario Apostolico Sophiae catholicos sive mares sive
foeminas habentes uxores aut viros ex photianorum aliorumque haereti­
corum secta in matrimonium coniunctos a turearum ministro, non accepta
missionariorum benedictione, quippe qui illicitis huiusmodi nuptiis non
benedictionem modo, sed nec ullum omnino consensum nec praesentiam
praestare valent, eosdem inquam catholicos, nisi aliud obstet canonicum
impedimentum, si de gravissimo, quod patrarunt, crimine dolentes, mani­
festa dederint poenitentiae signa, impositis salutaribus poenis, impositaque
praesertim lege tam utriusque sexus prolem educandi in catholica reli­
gione, quam haeretici coniugis conversionem procurandi, admitti posse ad
Ecclesiae Sacramenta. Quo vero ad photianos armenosve haereticos tam
mares quam foeminas habentes uxorem aut virum catholicum, optantesque
catholicam amplecti religionem, si manifesta dederint poenitentiae signa,
abiurata prius haeresi, emissaque catholicae fidei professione, recipi eos
Vol. VU.

9

X3<3

Curia Romana

pariter posse, eisdemque Sacramenta administrari, etiam secreto, si tat
adsint loci temporisque circumstantiae in quibus fas illis sit catholicam,
quam susceperunt, religionem occultare, eisdem praeterea coniugibus
insinuare ut suarum nuptiarum benedictionem a catholico missionario
petant, non tamquam ad validitatem matrimonii necessariam, sed tamquam
eisdem maxime profuturam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 562].

4595.
S. C. de Prop. Fide, instr, (pro Mission. Malabar.), 9 apr. 1783.
Distinctius explicare constituimus quinam sit verus nostri decreti sensus
circa separationem inter pareas et choutres, quam ad avertenda graviora
damna pro nunc tolerari posse respondimus 7 ian. 1778. 1
Animadvertendum itaque est, ex duplici principio oriri posse aversio­
nem seu abominationem istam, qua nobiles malabarici adversus partas
afficiuntur, quorum unum prorsus erroneum, superstitiosum, et christia­
nae religionis documentis essentialiter contrarium, idque est credendi, uti
revera plerique ex ista natione credunt, pareas gentem esse a Deo reproba­
tam, aeternae salutis incapacem, atque ideo indignam cum qua ipsi ullam
habeant communionem. Contra gravissimum hunc errorem, qui divinae
bonitati iniuriam facit, quasi apud Deum esset acceptatio personarum,
specialiter diriguntur condemnationes et decreta Apostolica, quibus abso­
lute praecipitur, ne quis ad Baptismum admittatur, qui huiusmodi praciudicio laborans, non se prius promptum praebuerit ad illud deponendum,
mandando insuper missionariis ut, necessitate postulante, ad ipsa parearun
tuguria accedere minime renuant, eosque aegrotos solari, piis sermonibus,
precibus et Sacramentorum pabulo recreare curent, et nulla charitatis
officia cum iis praetermittant, quae a sancta nostra religione praescribuntur.
Alterum vero principium, ex quo praedicta separatio oritur, esse potest
praeiudicata opinio vilitatis et infamiae illius miserae gentis, et consuetudo
mere civilis, contraria tamen humilitati et perfectioni religionis christianae
De tali separatione ab huiusmodi praeiudicio emanante nulla repentur
mentio in Constitutione sa. me. Benedicti XIV, quae incipit Omnium solli1 Nclla Costa del Coromandel le chicsc sogliono costruirsi in forma di croce, di

maniera che chiaramentc si vede la distinzionc del luogo che vi ha fra i pareas ed i
nobili. Dice per altro (il superiore di detta Missione) che il passaggio delPuno all’altm
luogo è libero a tutti, c che il Sagramcnto del Battesimo si conferisce sempre in un
medesimo luogo, quantunque vi è la consuetudine che un catecumeno malabarcse ha

1'ingresso per una parte, ed un parea per I’altro Riguardo poi agli altri spirituali
soccorsi nferiscc non es servi fra i ncofiti alcuna ditTerenza se non che rapporto âl

luogo di sedere, che tengono nella stessa chiesa. Or dimanda

il Prelato sc possa tol-

lerarsi questa piccola divisione, come pure la distinzionc del luogo delle scpolturc» id
oggetto di evitare ('apostasia di quasi tutti i nobili.

R. Separationem loci et ingressus

m ecclesiam

iuxta

exposita,

ct

distinctionem

sepulchrorum, pro nunc tolerari posse. — Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n 525

S. C. de Propaganda Fide

131

citudinum.1 Verum cum in ipsa praecipiatur, ut missionarii in hos etiam pareas
diligenter curam impendant, eosque in iisdem ecclesiis in quibus nobiles
conveniunt, admittant, eodemque divini verbi et Sacramentorum pabulo
reficiant, luculenter evincitur, ab Apostolica Sede magnopere exoptari,
ut isti nobiles praeiudicatam huiusmodi opinionem, charitati et humili­
tati christianae adeo adversantem, tandem aliquando exuant, et infelices
illos pareas uti fratres ac proximos benigne respiciant et, si fieri potest,
fraterno amore complectantur. Talis etiam fuit huius Sacrae Congr. senten­
tia in supradicto decreto. Quod si, ad maiora damna avertenda, censuit
tolerari posse pro nunc divisionem de qua agitur, hac ipsa clausula prae­
clare ostendit, quam longe absit ab huiusmodi separatione approbanda,
et quantum exoptet, ut, christiana religione maiorem in dies apud malabares
progressum faciente, deplorabilis iste abusus penitus aboleatur. Quamobrem Eminentissimi Patres haud levi molestia affecti sunt, audientes, in
recenti malabaricae istius ecclesiae restauratione, non modo non diminuta,
ut par erat, controversae separationis indicia, sed adeo notabiliter aucta,
ut missionarii, qui operi praefuerunt, nedum abusum tolerare, sed quasi
approbare ac promovere visi fuerint. Quod quidem missionariis zelatoribus
iusta causa fuit dolendi, et vehementer conquerendi apud Sacram hanc
Congr. Quare Ampl. Tuae omni ope curandum est, ut nova ista separa­
tionis indicia, quantum fieri potest, aboleantur, ct singuli missionarii sem­
per prae oculis habeant debitum quo districte tenentur ad evellendam ex
neophytorum animis nefariam istam praeventionem, ideoque ipsis incul­
care assidue studeant fraternam charitatem, qua omnes cuiuscumque generis
Christiani inter se invicem diligere atque amplexari debent tamquam fra­
tres, et eiusdem Patris coelestis filii atque haeredes; quae quidem charitas,
si, Deo adiuvante, in eorum cordibus diffusa fuerit, minime dubium est,
quin ex neophytorum animis praejudicatas huiusmodi opiniones eradicet
ac prorsus expellat. Quod ut facilius impetrari possit, omnino necessarium
est ut missionarii, unum atque idem sentientes, omnes ad eumdem scopum
tendere curent, neque inter se opinionum varietate dissideant; quo nihil
funestius Dominico gregi accidere potest. Quod attinet ad alium littera­
rum articulum, quo A. T. exponit istos gentiles vehementer abhorrere
nigra vestimenta, affirmatque plurimos christianam fidem amplexuros si
togae albi coloris missionariis et clericis permitterentur: S. C., pro fine tam
recto tantique momenti, minime dissentit quin missionarii in istis regio­
nibus cuiuslibet coloris vestes adhibeant, dummodo a modestia et gravi­
tate sui muneris minime abhorreant, ac praesertim nullum adsit periculum
aut suspicio superstitionis, neque sit signum protestativum falsae religionis.
Intendit tamen quod nihil innovetur nisi de consilio et communi consensu
missionariorum, ut concordia et uniformitas, quae adeo missioni bene
gerendae necessaria est, nullum detrimentum capiat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 563].
> Cf. N. 348.

’32

Cwria

Romana

4596.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Constantinop.), i sept. 1783,
Se i Prcfetti delle Missioni, attese le facoltà della S. Sede loro concesse,
possano nei luoghi ove si trova 1 Ordinario, indipendentemente da esso
i. Dispensare i secolari per l’uso dei latticini o carni, riguardo a persont
particolari. 2. Se possano concedere ai loro religiosi la stessa dispensa;
3. E dare ai medesimi la facoltà di celebrare la S. Messa nelle case private,
ove non sia il privilegio deU’oratorio privato.
R. Ad i. et 2. Affirmative pro iis missionariis qui gaudent facultatibu·
Form. IV, et qui Vicario Patriarchali eas praesentaverint.
Ad 3. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. 564].

4597.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Latin. Babyioncn.),
23 sept. 1783.
Monere primum necesse est missionaries omnesque alios qui per Orien­
tem praedicandi Evangelii ac propagandae religionis praeclaro munere
funguntur, in visceribus lesu Christi obsecrare, ut digne ambulent voca­
tione qua vocati sunt, cum omni humilitate et mansuetudine, cum omni
patientia supportantes invicem in charitate, solliciti servare unitatem spi­
ritus in vinculo pacis. Praecipuum illorum munus est, Dominicum agrum
excolere, plantare, rigare; super fundamentum, quod est Christus lesus,
superaedificare aurum, argentum et lapides pretiosos; quin unquam inanis
aucupandae gloriae cupidine abrepti, se supra ceteros extollant, suis stu­
deant commodis, alienis invideant, sed potius suos conatus, curasque omnes
eo tendant, ut nihil omnino ad sese, sed ad proximum omnia, et ad Deum
referant, nam neque qui plantat est aliquid, nequi qui rigat, sed qui incremen­
tum dat Deus (ad Cor. I, c. 7). Qualiscumque enim fuerit Evangelii praeco,
sive latinus ab hac Apostolica Sede missus, sive orientalis a proprio Epi­
scopo constitutus, noverit se adiutarem Dei esse, Christianam autem pleber·
sibi commissam, Dei agriculturam, Dei aedificationem, ut non glorietur omnu
caro in conspectu Dei, sed qui gloriatur in Domino glorietur, quemadmodum
eodem loco tradit Apostolus. Atque utinam in missionariis praesertim latinis, christianae humilitatis et coniunctionis spiritum adaugeat Deus, ut
reminiscantur et intelligant, non se fraternae charitati consulere, neque ex
Deo esse, si inter diversos eiusdem Missionis operarios, atque inter populos
diversi ritus, eam, quam inter Corinthios acriter reprehendit idem Aposto­
lus, foveant aemulationem: Ego quidem sum Pauli, ego vero Apollo, ego autem
sum Cephae; sed illud suis mentibus infigendum, populisquc tradendum
studiose curent, Christum divisum non esse, et firmamenta christianae reli-

I

.S’. C.

1

de Propaganda Fide

»33

gionis illum convellere penitus ac disiicere, qui pro privatis rationibus
salutem animarum negligat, fratrum consensionem non tueatur, ab officio
praedicationis discedat, praepositorum mandatis non obtemperet.
Cum igitur ita affectos esse missionaries oporteat, coque studio solum
incensos, ut in Ecclesiae sinum, interque piae matris amplexus orientales
populi reducantur, quid sane dicendum esset, si qui non aequo animo ferrent,
quod orientales catholici Episcopi suos mitterent operarios ad pascendas
oves in regionibus sibi subditis dispersas, imo eos perturbarent, impedirent,
aspernarentur? Quid si invidiam quandoque pareret id, de quo maximopere laetantur Caelicolae, cum orientalis aliquis Episcopus, aut quilibet
animarum Pastor, suae sectae erroribus repudiatis, probataque apud Sum­
mum Romanum Pontificem, Christianorum omnium Patrem et Magistrum,
fide et coniunctione sua, popularium suorum regimen ac pastoralem curam
susciperet? Quid si novarum harum segetum fructu, potiora ducerent sua
iura et praerogativas, iisque ita mordicus insisterent, ut orientalium pote­
state redintegrata, suam laedi arbitrarentur?
At vero hoc fuit semper in nostrorum more positum institutoque maio­
rum, quod qui haereseos aut schismatis labe infecti, in sacris fuissent Ordi­
nibus constituti, et erroribus ac schismate abdicato, in semitam veritatis
reverterentur, nedum permanerent in Ordine clericali, sed suis etiam, quas
prius obtinebant, dignitatibus, eademque, qua in suos antea pollebant,
auctoritate, quantum iuxta catholicae Ecclesiae leges permitti poterat,
fruerentur. Sic transacta res est cum novatianis in concilio Nicaeno can. 8;1
sic gestum cum donatistis in celebri illa Carthaginensi collatione anni 411;
sic cum graecis et iacobitis ab Eugenio IV in concilio Florentino; 2 sic a
Clemente VIII cum ruthenis:3 sic demum cum iisdem graecis, atque etiam
cophtis a Benedicto XIV, cuius verba in decretali epistola Demandatam
ad Patriarcham atque Episcopos graeci ritus an. 1743 transmissa,1 hic exscrihere operae pretium ducimus, ut quaenam sit huius Apostolicae Sedis mens
atque sententia, in hoc ecclesiasticae disciplinae capite, e purissimo fonte
hauriatur. In omnibus (sic inquit doctissimus Pontifex) hisce decretis,
venerabiles fratres, quae praevio maturo examine, ut supra diximus, auditoque consilio venerabilium fratrum nostrorum Sanctae Romanae Ecclesiae
Cardinalium, aliorumquc praestantium integritate ac doctrina virorum,
statuenda, edenda, ac vobis denuncianda esse indicavimus, minime dubi­
tamus, quin agnoscatis nihil aliud nobis propositum fuisse, quam ut, et
venerabiles Ecclesiae graecae ritus ac mores in suo vigore persistant, et
debita vobis a populis obedientia, vestraque simul in eos auctoritas et juris­
dictio sarta tecta servetur. Quorum utrumque ex una eademque animi ac
indicii aequabilitate proficiscitur, per quam et varias ecclesiarum institu­
tiones et consuetudines iusta aestimatione pensantes, unum illud ad anima’ C. 8. c. I, q. 7.
1 Cf

N. 51, 54

’ Const. Magnus Dominus, 25 dec.
' Cf. N. 338.

1595. - Bull.

Rom., torn. 5,

II, p. 87-92.

Curia Romana

*34

mm salutem omnino necessarium in votis habemus, ut scilicet omnes, qui
ubique terrarum catholico censentur nomine, unico fidei atque unitatis
vinculo teneantur; et supremam huius Sanctae Sedis auctoritatem, qua super
alias divina institutione praeeminet, ad promovendam omnium ecclesia­
rum utilitatem solummodo interponentes, de cetero fraternitatibus vestris
intacta manere volumus iura omnia ac privilegia, et liberum iurisdictionis
vestrae exercitium, ad regendas oves vestrae fidei commissas, casque per
semitas mandatorum Dei ad salutis aeternae metam, adiuvante divina gratia,
dirigendas ».
Qua vero graecum Patriarcham et Episcopos charitate complectebatur
Benedictus Pontifex maximus, eadem cophtos quoque parochos ad catho­
licam Ecclesiam redeuntes prosequutus est. In instructione enim pasto­
rali Eo quamvis tempore, ad eorum Vicarium generalem data,1 post plura
commemorata exempla ecclesiasticae lenitatis erga illos, qui in aliquo ordine
aut dignitate apud haereticos et schismaticos constituti, catholicae Ecclesiae
reconciliabantur, sic loquitur: <■ Praeclara haec lenitatis argumenta attento
nobiscum animo repetentes, aequum visum est, ut parochi ritus cophti,
valide tamen ac rite ordinati, qui ex atra errorum in quibus versabantur
caligine, in lucem catholicae veritatis emergunt, capaces sint etiam inter
catholicos administrationis sacramentorum parochialium, qua prius in
schismate potiebantur, quamvis haec ipsa spiritualis auctoritas, nullo existente parocho catholico, tributa etiam sit PP. Missionariis, et ab illis exer­
ceatur... Ex hac porro indulgentia uberem in dies spiritualium gaudiorum
messem expectamus, lucrum scilicet animarum ad gremium Ecclesiae
redeuntium. Probe enim intelligent, nos Pastoris lesu Christi vicem in
terris tenentes, tantum quaerere, et salvum velle, quod perierat; ovesqiu
inventas non virga timoris, sed officio charitatis ad ovile congregare
Neque vero missionarii latini suarum partium studium praetexere,
aut conqueri possunt, vel sublatum vel imminutum iri suam potestatem,
qua ab Apostolica Sede ornati sunt, si liceat orientalibus Praelatis suorum
popularium curam capessere, et plenaria in illos iurisdictione potiri. His
enim tergiversationibus, quaerimoniisque occurrit Benedictus XIV in ea,
quam laudavimus, ad cophtos instructione; ita enim pergit: « Nec conqueri
iurc poterunt missionarii suam auctoritatem hoc pacto videri imminutam
si opportune in memoriam revocaverint, quae ab eorum patre et institutore
S. Francisco in suo testamento scripta leguntur: Et si haberem tantam sapien­
tiam, quantam Salomon habuit, et invenirem pauperculos sacerdotes in parochin
in quibus morantur, nolo contra eorum voluntatem praedicare. Cui sententiae
consona sunt documenta S. Bonaventurae in suo tractatu: Quare fratre
Minores praedicent: Temperatissime, inquit Sanctus Doctor, disposuit divina
sapientia, et instituit Sedes Apostolica, ut per ordines praenotatos, in praedica­
tione et confessione defectus cleri suppleatur, et animae salventur, et nec in
spiritualibus nec in temporalibus ius clericorum aliquatenus minuatur. Parique
censura in simili negotio cum graecis melchitis nuperrime discusso, a nobis
’ Cf. N.

S. C. de Propaganda Fide

'35

definitum est: Licere tantum fratribus Ordinis Minorum S. Francis ci custodiae
Terrae sanctae parochialia munia obire circa graecos melchitas, eisque sacra­
menta administrare in iis locorum et temporum circumstantiis, quibus omnino
deficiat modus habendi Parochum, aut alium Antistitem graeci ritus .
Complura alia hic proferri possent Sacrae huius Congregationis decreta,
Summorum Pontificum auctoritate munita, quibus semper est definitum
latinos sacerdotes in orientem missos latinorum curam cum omni potestate
gerere primum debere: orientalium vero in subsidium, et quasi adiumentum,
si forte alicubi (quod saepe accidit) nullus catholicus eiusdem ritus reperiatur Antistes, vel aut propter sacerdotum inopiam, aut etiam culpa sua negligat idoneos pastores praeficere, qui sacramenta administrent, populosque
rudes, atque etiam parum in fide firmos, salutaris doctrinae pabulo refi­
ciant. Potissima enim semper ab Apostolica Sede orientalis ritus habita
ratio est, quem certe violari nccesse esset, si non suis, sed latinis Pasto­
ribus orientales subderentur. Quo autem iure, quave etiam utilitate fieri
posset, ut tot gentes consuetudinis, ritus, atque etiam linguae a nostris
societate disiunctae, latinis pastoribus parerent, cum suos habere possent
nobiscum fidei et charitatis vinculo conjunctissimos? Suopte ingenio ac
natura, orientales suis sunt moribus ac institutis addictissimi, nec ad
conflandum orientale schisma plus valuit, quam iniusta ab obtrectatoribus
dolo malo excitata in latinos invidia. Quamobrem vetus est, sed pura putaque haereticorum calumnia, voluisse Romanos Pontifices rectas probatasque consuetudines, ac ritus orientales delere, latinorumque mores et
instituta subrogare, quam egregie refellit idem Pontifex Benedictus XIV in
ea encyclica, quam ad Missionaries per Orientem deputatos scripsit, quaeque
vulgata est tom. IV Bullarii eiusdem Pontificis num. XLVII. 1 Ergo unum
missionariis omnibus latini ritus, qui Evangelium orientalibus annuntiant,
debet esse propositum, quod Apostolus Paulus vere de se praedicabat,
scribens II ad Corinthios, 12, 14: Non enim quaero quae vestra sunt, sed vos.
Totis enitantur viribus, ut ab orientalium mentibus errores depellant, ut
eos ad catholicae Ecclesiae communionem traducant, ut Romano Pontifici,
tamquam eius capiti sese obedientes, ac morigeros praestent· eos pascant,
foveant, amantissime tueantur, quoadusque proprii pastoris solatio desti­
tuuntur; ipsos etiam pastores imperitos aut desides urgeant, sublevent,
opitulentur: non autem appetant illonun iura, neque id quod ipsis detra­
xerint, sibi assumant, omneinque praesertim de iurisdictione contentio­
nem studiose devitent, quam si ad se quisque rapiat, continuo dissolvetur
mutua animorum consensio, quae ad fidem propagandam omnino neces­
saria est, et chantas sine qua Christiana religio incolumis esse non potest,
penitus extinguetur.
Prorsus de medio tollat (Ep. latinus Babyl.) discordias et contentiones
inter latinos missionarios et sacerdotes orientales; si cives alicuius ritus
sacerdote carentes reperiantur, sed tamen adsit sacerdos alterius ritus
orientalis, qui iis Sacramenta possit administrare, ultro sinat eos, si ita

357·

1 Cf. N. 434.

136

Curia Romana

lubet, ad hunc sacerdotem potiusquam ad missionarios latinos in spiritua­
libus indigentiis confugere, quum longe inter se, ritu latino, proximiores
sint diversi ritus orientales, praesertim si huiusmodi orientales fermentati
usum facerent in Cocna Eucharistica. Denique totius spiritualis sui regi­
minis sit veluti dux ac norma, virtutum omnium regina, charitas nimirum,
quae non aemulatur, non agit perperam, non inflatur, non est ambitiosa, nor.
quaerit quae sua sunt. Quin igitur latinus episcopus Babylonensis cum Prae­
sulibus aut presbyteris orientalibus de jurisdictione contendat, si pro virili
parte ea omnia praestiterit, quoad eius fieri poterit, ad eam excitandam,
regendam, augendamque, ut totis viribus enitantur populares suos in
viam salutis reducere; si etiam ad omnes illarum regionum necessitates
exponendas sese communem veluti interpretem penes Sedem Apostoli­
cam declaraverit, ac relationum omnium, quibus frequenter indiget Sacra
Congregatio, ordinarium quodammodo internuntium ac ministrum prae­
buerit, mirum quam amplam messem colligere poterit in regionibus enoris
aut superstitionis tenebris ac nocte circumfusis. Sic autem veram solidamque gloriam consequetur, dum propositum sibi finem, cuius caussa in tam
dissitas regiones ab Apostolica Sede ablegatus fuit, obtigisse, et antiquiore
Apostolatus sui munere functum esse cognoscet; siquidem, uti recte S. Cy­
prianus de L nil. Eccl. pronunciat, nos unitatem firmiter tenere, et vindicare
debemus, maxime Episcopi, qui in Ecclesia praesidemus, ut Episcopatum quoque
ipsimi, unum atque indivisum probemus.
Si missionarii latinorum curam suscipiant, iisque sacramenta admini­
strent, procul dubio ab Episcopi (latini) nutu ac potestate pendere debent;
ipse enim omnimodam habet supra latinos spiritualem iurisdictioncm, eique
propterea incumbit tota ea provincia, quae ad eorum curam spiritualem
spectat, atque ad sacramentorum administrationem.
Si vero missionarii latini orientalium etiam regimen capessere debeant,
vel quia nullus illis praesit catholicus Antistes, vel quia omnis deficiat
eiusdem ritus sacerdos, denique vel ob nonnullam aliam ex iis caussis quas
supra commemoravimus, debent tunc a latino Babylonensi Episcopo veniam
petere, ut suis facultatibus, quas ab Apostolica Sede impetrarunt, uti queant
Consentaneum enim est, ut quemadmodum in iis casibus auxiliarem ac
subsidiariam latini Episcopi Babylonensis potestatem exercendam esse in
superiori dubio constituimus: ita etiam, qui illius esse debent adiutores
atque administri, eidem tamquam capiti subsint, illumque de imposito
munere reddant certiorem, eiusque exequendi ab ipso petant facultatem
Ita quoque statuit Benedictus XIV in saepius commemorato Decreto
anni 1745, num. XV.1
.«-4
\ erum quoniam non raro accidit, vel latinos Regulares missionarios
suis privilegiis, atque ea qua donati sunt ab hac S. Sede Apostolici muneris
gratia, nimium confisos, parochialia munia tam supra latinos, quam super
orientales obire, despecta prorsus Episcopi auctoritate; vel etiam, e contra,
Episcopos ita contemnere missionariorum operam, ut quamvis maximo

S. C. de Propaganda Fide

137

sumptu incrcdibilique labore, vel ab hac Sacra Congregatione, vel a Praesidibus Regularium Ordinum illuc missi, ut in vinea Domini excolenda labo­
rent, otiosi tamen, et nihil agentes quandoque remaneant, ob denegatam
ab Episcopo exercendi sui muneris potestatem; hinc Sacra Congregatio
censuit huic malo, quantum quidem fieri potest, occurrere, eo saluberrimo
consilio, quod nihil detrimenti afferat Episcopali iurisdictioni, nec missionariorum laborem aut laboris fructum impedire quoquo modo possit.
Itaque secum animo reputans, quantum removendis dissidiis inter missio­
narios atque Vicarios Apostolicos Sinarum, utilitatis attulerit provida Cle­
mentis PP. IX Constitutio edita anno 1669, quae incipit Speculatores,1
eadem prorsus ratione ac methodo, omnem de Apostolicarurn facultatum
usu in Missionibus Babylonicis controversiam, inter missionarios et Epi­
scopum Babyloncnsem componendam esse decrevit.
Itaque primo iubet, quod omnes et singuli regulares cuiuslibet Ordinis,
Instituti et Congregationis, qui in Assyriam, .Mesopotamiam. Mediam ac
regiones Bassorae et Mossul, ad sacras peragendas Missiones, sive a suis
Superioribus ablegati sunt, sive specialiter ab hac Sacra Congregatione
deputati, suas Patentes, seu alias quascumque eorum deputationis et consti­
tutionis litteras, Episcopo Babylonensi, seu illius Vicario aut Viccsgerenti
exhibere, et licentiam suas facultates exercendi petere debeant et teneantur:
et si quis id praestare neglexerit aut recusaverit, possit Episcopus tam­
quam Sedis Apostolicae Delegatus prohibere, ne facultates sibi per lit­
teras huiusmodi concessas exerceat. Statim ac autem missionarii praedicti
suas patentes litteras Episcopo exhibuerint, et veniam exercendi suas facul­
tates ab ipso postulaverint, nequeat ille, sub inscientiae aut alio quovis
praetextu impedire, quominus imposito sibi munere perfungantur; nisi
in casu gravis caussae eidem Sacrae Congregationi statim communicandae.
Quotiescumque vero iidem missionarii latinorum, aut eorum orientalium
qui iuxta superius recensitos casus Episcopo Babylonensi subsunt, spiri­
tuali curationi operam dabunt, quoad parochialcs functiones eiusdem Epi­
scopi visitationi et correctioni subiecti sint, ab eo sancta olea et sacrum
chrisma accipiant, ac demum illum de statu atque incremento Missionis
identidem certiorem faciant, et coniunctis cum eo viribus, catholicae fidei
propagationi, atque animarum saluti sedulo ac vehementer incumbant Hac
tamen sibi tradita potestate, caveat Episcopus, ne unquam ea in Missionis
detrimentum abutatur, et quae illi ab hac Sacra Congregatione, ad cultum
regionum cius fidei ac regimini concreditarum, suppeditantur, apostolicorum operariorum praesidia et adiumenta, inania ac vacua esse patiatur.
Urgeat imo atque instet, illorum operi advigilet, ut quisque suo muneri
cumulatissime satisfaciat, et in ea praesertim agri dominici parte excolenda,
quae vepribus ac dumetis magis redundat, eorum consilium, laborem, ac
solertiam quam aptissime adhibeat, ac demum praestitutis temporibus,
iuxta sacramentum ab ipso in episcopali consecratione praestitum, dc statu
ac ratione Missionis Babylonicae Sacram Congregationem certiorem red1 Cf. N. 245.

' ‘•‘E®

138

Curia Romana

dat, et si quid gravioris momenti inciderit definiendum atque explanandum,
eidem referat, eiusque iudicio atque auctoritati committat.
Cum vero missionarii adiutricem operam suam navabunt circa populos
orientales in Missionibus Babylonicis commorantes, qui proprios habent
Episcopos, aut presbyteros ab ipsis constitutos, quoniam, ut supra defini­
tum est, suis iidem populi Pastoribus subesse debent, tum Missionarii
praedicti, si pro imposito sibi munere in iisdem Missionibus exercendo
veniam et permissionem Episcopi Babylonensis, ut supra dictum est, semel
petierint et obtinuerint, suis more solito facultatibus ab Apostolica Sede
impetratis, durante eorum officio, uti libere possint erga orientales huiusmodi, absque ulla dependentia ab Episcopo Babylonensi, imo potius, quan­
tum fas est, per locorum intervalla atque itinerum difficultates, quidquid
agendum in procuratione salutis horum orientalium erit, suis Episcopireferre, atque cum eorum assensu perficere, maxime convenit.
[Collectanea S. C. de P&op. Fide, vol. I, n. 565].

4598.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Sutchuen.), 29 apr. 1784.
Quod apud vos, quereris, in tanta messis copia exiguum reportari fruc­
tum, multosque Christianos avaritia, fraudibus, aliisque flagitiis inquinari,
plurimos vero, nullo religionis studio incensos, omnis boni operis cessa­
tione torpere, dolendum quidem est fusisque lacrymis prosequendum.
Attamen a Divo Paulo edocti quod neque qui plantat est aliquid, neque qui
rigat, sed qui incrementum dat Deus, caelestem vineae cultorem toto corde
depreccmur, ut steriles istas Christianorum plantas dimittat adhuc, nec
veniens succidat, sed sinat circa illas fodi, et stercora immitti, ut acriori
ac vehementiori zelo atque industria excultae, atque a spinis vepribusque
purgatae, retardatos fructus tandem aliquando lectiori ubertate compen­
sent. Quod si forte, incomprehensibili Dei iudicio, inanes fuerint labores
vestri ac vacuae sollicitudines, vestra vobis semper in caelis constabit beata
merces, nec ultra quidquam certe a vobis exigetur. Vinea Domini exerci­
tuum erat domus Israel; hanc ipse plantaverat, turres ac torcular in medio
eius extruxerat, sepibus vallaverat, nihil demum praetermiserat quin spe­
ciosissimam redderet, uvasque gigneret feracissimas. Pro uvis tamen, prae­
ter Domini cxpectationem, exortae labruscae sunt et sterilis evasit vinea,
inculta atque deserta. Non id profecto vitio ac culpae cultoris vineae tri­
buendum est; nosque hoc exemplo edocemur animarum salutem, tota
quanta est, Dei opus esse, suaque solum omnipotentia corda hominum ad
bonam frugem converti, atque fidei, spei, charitatis studio inflammari;
nihil praeterea aliud ab animarum pastoribus exigi, nisi ut in omni patientia
ac doctrina, arguant, obsecrent instruant; et cum omnibus sui muneris
partibus cumulatissime satisfecerint, dicant quod Apostolis Dominus prae­
cepit: Sic et vos aim feceritis omnia quae praecepta sunt vobis, dicite: Servi
inutiles sumus; quod debuimus facere, fecimus.

S. C. de Propaganda Ride

’39

Quoad institutionem societatis Virginum Christianarum, quibus cura
incumbit edocendi puellas in doctrina Christiana, nihil sane est reprehen­
dendum, si omni vitio careat, si nullum adsit offensionis periculum apud
gentiles, si caste, prudenter ac religiose christianae virgines hoc pio munere
perfungantur. Ut haec omnia assequi possint, optime cautum optimeque
consultum erit, si regulae retineantur quas bo. me. D. Martillac, Episcopus
Ecrinensis, servandas praecepit, quasque tu sapientissime renovasti. Ut
autem, Apostolicae Sedis accedente auctoritate, et illis robur accrescat,
et nonnullae aliae adiungantur quibus istiusmodi Virginum Societas sancta
et inviolata coalescat, haec missionariis nostro nomine observanda praecipies.
1. Nullo modo permittant in publico virorum conventu Virgines illas
vel verbum Dei praedicare, vel docere, aut palam legendo, vel singulariter
praecinendo, quodam modo annuntiare; hoc enim vetitum est ab Apostolo
qui ait: mulieres in ecclesiis taceant; non enim permittitur eis loqui sed subditas
esse, sicut et lex dicit.
2. Votum castitatis Virgines non emittant nisi praetergressae fuerint
annum aetatis vigesimum quintum, neque illud perpetuum sit, sed ad
triennium duraturum, renovandum deinceps cum consensu missionarii
singulis trienniis, si earum probata fuerit vitae sanctimonia et si eadem
voluntas sese a nuptiis abstinendi perseveraverit.
3. Neque ad votum admittantur illae quae in domo paterna ali minime
possunt, sed coguntur vagari, et aliorum domos circumire, ut victum sibi
quaeritent. Decet enim virgines Deo devotas omne virorum consortium
devitare, ac domi se continere, ut silentio, precibus ac sensuum custodia,
a Deo impetrent quod pie sancteque voverunt.
4. Provectiores aetate, et si fieri poterit, saltem anno trigesimo iam
transacto, moribus, scientia ac prudentia caeteris excellentiores eligantur
ad munus docendi puellas.
5. Non in qualibet domo hoc munus ab ipsis exerceatur: sed vel in
propria, vel in aliena a missionario designanda, in qua tamen viri non com­
morentur, vel nullus saltem ipsis pateat accessus, cum puellae ad audien­
dam doctrinam Christianam in eam convenerint.
6. Haud ita crebri sint omnium puellarum conventus, ne forte in suspi­
cionem veniant gentilium; sed potius magistrae seorsim puellas in propria,
vel in illarum domo erudiant, atque ita demum se gerant ut non modo apte
doceant, sed etiam cum magna prudentia circumspiciant, ne quid Christiana
res, quae in tantis periculis isthic versatur, detrimenti capiat.
Has tu regulas missionariis tuis nostro nomine denuntiabis, praecipiesque ut iis pareant exacte ac diligenter. Si vero perspexeris huiusmodi
leges, propter locorum, temporum aut personarum circumstantias, retineri
minime posse, satius quidem est hanc Christianarum Virginum Societa­
tem dissolvere quam vos, fideles, ac ipsam religionem Christianam in grave
aliquod discrimen adducere. Tu ipse tamen pro tua prudentia videbis quod
interea optimum factu sit; missionarii autem sciant tuis monitis ac prae­
ceptis sese morigeros ac dociles esse debere, ni velint de gravissimo inobedientiac crimine coram Deo et coram hominibus incusari.

140

Curia Romana

Petis ab Ap. Sede tamquam Ecclesiarum omnium magistra, ut talibus
te praeceptis instruat, quibus tuam agendi rationem conformare possis,
et gliscentes, si qui sunt, abusus prorsus exterminare. Aequissimae huic
postulationi tuae, atque in Ap. Sedem observantiae atque obsequio plenis­
sime satisfacere aggredimur, ex sententia S. Congregationis, atque etiam
ipsius Summi Pontificis Pii VI. Ac in primis abusus circa Poenitentiae
Sacramenti administrationem, quos tribus prioribus articulis comprehendis,
vel in gravioribus poenitentiis pro satisfactione infligendis, vel in diuturna
nimiaque absolutionis dilatione, vel etiam in reficiendis omnino criminosis
quibusdam a Poenitentiae sacramento versantur.
Quoad poenitentias satisfactorias, id primum pro certo habeant missio­
narii, non eas esse exigendas ante absolutionem, si quidem poenitens sit
rite dispositus. Qui secus faceret, constantem Ecclesiae disciplinam plane
interveteret, et recentiorum quorumdam sequeretur errorem iam ab
Ecclesia improbatum. Satisfactio enim non est pars essentialis sacramenti
Poenitentiae, sed integralis tantum, quae peracto iam Sacramento, potest
accedere. Deinde et illud pariter retineant, pro occultis criminibus secretas
quoque poenitentias imponendas esse; pro publicis vero et gravioribus,
etiam publicas, si tamen urgeat necessitas scandali reparandi, si aliis exem­
plo esse possint, si acrius denique incendant animum peccatoris ad sua
crimina detestanda. Egregie enim inquit Concilium Tridcntinum (Sess. 14,
cap. 8, de satisfact.') neminem unquam catholicorum sensisse quod saaanientiun Poenitentiae sit forum irae atque poenarum. Ea quippe semper, in
publicis poenitentiis irrogandis, Ecclesiae mens fuit, ut dum atrociora
crimina publica aliqua poena ulcisci oporteret, non in contemptum et
ignominiam poenitentis id fieret, sed in aliorum exemplum atque in ipsius
delicti detestationem. At vero in publicis poenitentiis iniungendis optime
se facturos missionarii arbitrentur, si nihil proprio marte decernant, sed
vel simul plures conferant consilia sua, vel quod satius est, si tempus per­
miserit, nullumque adfuerit violandi secreti sacramentalis periculum, te,
utpote illorum patrem ac magistrum, consulant, tuaque iussa, ut decet,
exequantur.
I
Quae vero et quanta, vel pro occultis, vel pro publicis criminibus decer­
nenda sit a confessariis poena satisfactoria, difficile dictu est. Illud prae
oculis continuo habere debent quod Patres Concilii Tridentini in supra
laudato capite sanxerunt, et praesertim quod huiusmodi poena non tantum
sit ad novae vitae custodiam et infirmitatis medicamentum, sed etiam ad prae­
teritorum vindictam et castigationem. Quot autem sint opera satisfactionis,
ex Cataechismo Rom., De Sacram. Poenit., part. 2, art. 74 ediscant, qui sic
habet: Verum omne satisfactionis genus Pastores docebunt ad haec tria pratcipue conferendum esse, orationem, ieiunium, et eleemosynam, propter eas
rationes quae ibidem fusius declarantur. Tandem si velint adhuc in hanc
rem quasdam proponi sibi regulas, quibus certo pos$ir>t insistere, consu­
lant praeclarissimas Instructiones S. Caroli Borromaei ad confessarios
datas. Nihil m iis nisi sanctum, rectum, atque huic qua vivimus Ecclesiae
disciplinae accommodatum reperient; ex quibus haec dumtaxat excerpsisse

S. C.

de Propaganda Fide

141

sufficiat, ut omnibus isthic tecum in vinea Domini laborantibus innote­
scant: Pro imponenda poenitentia prudens esse debet confessor, nec ita levem
adhibeat, ut clavium potestas inde contemnatur, et ipse peccatorum alienorum
evadat particeps; nec ita etiam gravem aut diuturnam, ut poenitentes ei obsequi
recusent, aut acceptam ex integro non exequantur. Ideo sacerdos canones poenitcntiales consulat, quibus, licet cum prudentiae discretione et modo, pro poenitentis contritione, qualitate, statu, aliisque circumstantiis, uti debeat, tamen
iuxta eos, quasi traditam sibi regulam, sacerdos se gerat, prout expedire ei
visum fuerit; et quando poenitentiam canonum rigori omnino conformem non
imponet, eam tamen poenitenti significabit, ut ad contritionem eum mc/ceat,
tl leviorem iniunctam poenitentiam ipse ardentius exequatur, motus scilicet
ix hodierna Ecclesiae benignitate, qua antiquioris disciplinae rigor mitigatur.
Optimis hisce institutis imbuti, eamque ineuntes rationem missionarii isti
tui, quam S. Carolus in administratione Sacramenti Poenitentiae confes­
sariis explanavit, sperandum profecto est poenarum severitatem ita cum
prudentia et lenitate temperaturos esse, ut nec illa lapsos deterreat, quin,
perversitate abiecta, ad poenitentiae et emendationis semitas revertantur,
et ad Sacramentum reconciliationis rite suscipiendum accedant; nec istos
peccantes ita molliter corripiat, et sine congrua castigatione dimittat, ut
ipsi peccata sua leviora putantes, occasione accepta, in eadem vel graviora
deinde labantur, thesaurizantes sibi iram in die irae.
Alterum abusum in eo collocas quod absolutionis sacramentalis benefi­
cium nimium differri suspicaris. In hac re certum indicium ferri minime
potest. Confessarius, qui tamquam iudex pro tribunali sedet, et tamquam
medicus medicinam parare debet aegrotis, ipse solus scrutari potest quanta
sit criminum atrocitas, quae aegritudinis pertinacia, quae dispositio poenitentis. Oportet propterea ipsum diligenter investigare, num qui ad Poeni­
tentiae Sacramentum accedunt, eo animi dolore commissa crimina e.xecrcntur, qui a Concilio Tridcntino (Sess. 24, cap. 4, de contritione) ad
Sacramenti integritatem requiritur ; num vitae novae inchoationem, ac
praeteritae odium, non voce dumtaxat ac labiis, sed intimo cordis affectu
polliceantur; num, in testimonium bonae huius ac firmae voluntatis, ces­
sasse iam se aliquamdiu a peccatis doceant; num eas occasiones, quae vel
per sc, vel ex propria malitia aut pravitate, ad peccatum inducunt, si in
eorum potestate fuerit, plane dimiserint; num remedia alias ipsis proposita
adhibuerint, quorum praesidio peccatum in necessariis atque involuntariis
occasionibus devitent; num consuetudinem peccandi abiecerint; num, si
alias beneficium absolutionis obtinuerint, iterum in eadem crimina ex pro­
pria malitia relapsi, in eodem fuerint coeno volutati: num rerum, famae atque
honoris in quo proximum laeserint, parati ac prompti sint sarcire damnum
aut iniuriam, si vires aut occasio suppetant. Haec, pluraque alia quae a lau­
datis S. Caroli instructionibus petere missionarii possunt, diligenter ab
ipsis expendenda sunt, priusquam beneficium absolutionis impendant. Sed
cum haec ipsa inter arcana Confessionis delitescant, difficile sane est iudicare,
an ea, quam superius innuimus, iudicis potestate ac medici auctoritate abu­
tantur, vel asperius ac durius cum poenitentibus rite dispositis se gerant.

I42

Curia Romana

Caveant tamen diligenter missionarii, ne, si quandoque poenitentia
publica sit iniungenda, atque etiam aliquanto tempore protrahenda, quem­
piam interim sinant sacramentalis absolutionis beneficio privari, dummodo
is nullum ex sua parte obicem ponat, dignusque habeatur cui gratia recon­
ciliationis cum Deo in foro conscientiae impertiatur. Non enim vos latere
arbitramur plurimum inter se differre privatam peccatorum absolutionem,
in foro sacramcntali poenitentibus indulgendam, ac publicam cum Ecclesia
reconciliationem. Nemini illa deneganda est qui rite sit affectus et neces­
sarias prae se ferat ad hanc gratiam consequendam dispositiones. Benigna
enim ac misericors est sancta mater Ecclesia, nec patitur manere quempiam
sub iugo ac servitute diaboli, Dei hostem, omnibus carentem bonorum
operum meritis, qui ex corde, et vera animi ac mentis contentione veniam
a Deo suorum delictorum deprecatur. Altera vero, publica videlicet recon­
ciliatio, iudicio Episcopi est reservanda, qui pro locorum ac temporum cir­
cumstantiis statuet quid factu opus fuerit, atque ita severitatem cum leni­
tate conciliabit, ut et noxiis poenam, et frenum insontibus sit allatura
Non est hoc loco praetereunda istorum pariter missionariorum consue­
tudo, qui nimiae forsitan severitati inhaerentes, nonnullos, quamvis sua
crimina confessi ac detestati fuerint, arcendos tamen iudicant a Commu­
nione Eucharistica. Nemo profecto inficias iverit, quin antequam quis ad
Eucharistiam accedat, praeparatum animum habere oporteat; quae autem,
aut qualis huiusmodi praeparatio sit, aptissime docet Catcchismus Romanus
(De Sacr. Eucharist., n. 55, 56, 57), quam missionarii saepius consulent;
est enim liber et doctrina et auctoritate caeteris omnibus anteponendus.
Praeparatio autem alia est huic Sacramento maxime conveniens ac consen­
tanea, alia vero omnino necessaria, de qua loquitur Apostolus inquiens:
Probet autem seipsum homo, et sic de pane illo edat et de calice bibat; qui enim
manducat et bibit indigne, indicium sibi manducat et bibit. Concilium Tridentinum de hac necessaria animi praeparatione disserens, Sess. 13, cap. 7,
sic inquit: Quare communicare volenti revocandum est eius praeceptum,
scilicet Apostoli: probet autem seipsum homo. Ecclesiastica autem consue­
tudo declarat eam probationem necessariam esse, ut nullus sibi conscius mortalis
peccati, quantumvis sibi contritus videatur, absque praemissa sacramentali
Confessione, ad sacram Eucharistiam accedere debeat. In capite vero 8 pro­
xime sequenti fideles hortatur, ut panem illum supersubstantialem frequenter
suscipiant. Ac demum, Sess. 22, de sacrificio Missae, cap. 6, sic loquitur:
Optaret quidem sancta Synodus ut in singulis Missis fideles adstantes, non
solum spirituali affectu, sed sacramentali Eucharistiae etiam perceptione com­
municarent.
Itaque si, ex his simul sumptis sententiis, Tridentinorum Patrum men­
tem penitus perscrutemur, illud certe exploratum habebimus, illos quidem
ab Eucharistica mensa omnino removendos esse qui, peccati mortalis con­
scientia oppressi, tanto ac tam singulari Dei dono censentur indigni; caeterum frequentem Eucharistiae usum Tridentinos Patres fidelibus suadere;
optare imo, ut in singulis Xlissis adstantes fideles de eucharistica mensa
participes fiant: quod sane non modo optari, sed nec sperari quidem posset,

•S'. C.

de Propaganda Fide

*43

si eucharistico pane ii solum reficerentur qui ah omni levioris etiam culpae
labe irnmunes essent. Haec si missionarii tui diligenter perpendant, vide­
bunt profecto num laudanda sit illorum consuetudo, qui, pro dignitate
Sacramenti Eucharistiae, singulares quasdam et vix sperabiles dispositiones
exigunt a fidelibus, longeque maiores quam quae sufficiunt ad absolutionem
in sacramento Poenitentiae consequendam. Excitanda certe maior fidelium
devotio est; acrius incendendi ad detestationem praeteritorum criminum,
quaedam veluti fames ac desiderium vehemens in cibum Eucharisticum
excitandum, ut qua maiori possunt reverentia atque pietate suscipiant;
verum, quemadmodum corporis vires alimento sustentantur, ita animae
languor atque infirmitas cibo hoc spirituali, quo pascimur, depellitur ac
roboratur. Quotidie peccas, quotidie sume, inquit Augustinus (in sermone
De verb. Apost.)·, Et si quis attenderit diligenter, subiungit Catechismus
Romanus, omnium Patrum, qui hac de re scripserunt, sententiam eamdem
fuisse compertet.
Atque eo praesertim promptiores facilioresque decet esse istos Sinarum
missionarios in admittendis fidelibus ad hoc coeleste convivium, quod
rarissime illos se praebeat occasio eucharistico pane reficiendi. Aut semel
aut bis in anno, propter regionis amplitudinem, sacerdotis copiam habent:
urget praeterea lex Communionis Paschalis; senectus, aegritudo, egestas,
gentilium rabies atque ira, caeterae demum vicissitudines ac vitae huius
nostrae discrimina, mortem aut prope adesse, aut adventare denuntiant.
Numne nulla hora ratio habenda est, ut christiani et Ecclesiae praecepto
pareant, et in tantis periculis constituti, ac mortem fortasse haud longo post
tempore subituri, coelesti hoc pane et quasi arrha beatitatis aeternae refi­
ciantur ac recreentur?
Neque tamen haec dicta volumus, quasi nulla sit facienda distinctio
inter eos qui ad eucharisticam coenam accedunt, omnesque passim sine
diligenti probatione sint admittendi; consilium inde, rationem, iudicium
huius probationis animarum pastoribus committendum esse ultro conce­
dimus. Nec ignoramus, praeter actualia et per se mortifera peccata, inordi­
natas aliquando cupiditates et vitiosas quasdam habitudines hominum
animis alte infixas reperiri, per quas ad pietatis studium desides, et ad venialia
peccata proclives redditi, ad graviora deinde admittenda crimina facile
dilabuntur, quibusque extirpandis pii et docti animarum curatores salu­
taria quandoque medicinalis severitatis remedia adhibenda esse non
dubitant. Sed si nimius sit in hac agendi ratione rigor, et si plerique eorum
qui sacramcntalis absolutionis beneficio digni habiti sunt, a dominica Com­
munione indistincte et sine gravi causa repellantur, non probamus.
Neque propterea aliunde evenire putamus (id quod non sine admira­
tione animadvertimus) in tanta copia Confessionum, tam exiguum esse
numerum illorum qui eucharistico pane refecti nuntiantur. Ebriosi, foeneratores, impuri, sacrilegi, pacis perturbatores, inconstantes in fide, hypo­
critae, qui filias nuptui tradunt gentilibus, scandalosi, aliique demum qui
gravioribus flagitiis coinquinantur, a mensa Domini segregandi sunt, imo
et repellendi iuxta regulam traditam in Rituali Romano, tit. De Eucharistia.

Caitia

Romana

At vero si miseros ac coinquinatos istiusmodi homines suorum criminum
vere et salubriter poeniteat, si ea remedia, quae a confessariis tradita sunt
pro emendatione vitae, pro alienarum rerum restitutione ac scandali repa­
ratione, iuxta superius traditas regulas adimpleverint, atque propterca
dignos exhibuerint poenitentiae fructus, quibus eos et veniam a Deo spe­
rare, et relaxationem suorum criminum a poenitentiario sacerdote impetrare
nihil prohibet, cur, ad Eucharisticam Communionem non admittantur?
At sutchuenses christiani non haec produnt certa doloris ac poenitentiae
argumenta: ergo non solum Eucharistiae Sacramento probantur indigni,
verum criminum etiam relaxatione. Itaque si ex doloris indiciis atque ex
novae vitae emendatione non dubitant missionarii quin illis sacramentalis
absolutio impertiri possit, nec ambigere debent quin satis dispositi sint
ad Dominicum panem manducandum, praesertim si aliqua urget neces­
sitas ex iis casuum circumstantiis quas paulo ante commemoravimus, et
nisi forte publice infligendae poenitentiae instet occasio, cum videlicet
sacramentalis quidem absolutio non denegatur, sed ob grave aliquod palam
patratum scelus, quod multorum oculos offendit, publica differtur cum
Ecclesia reconciliatio, quae tamen, ut supra dictum est, non temere, neque,
si fieri potest, ex privati cuiuslibet sacerdotis opinione, sed cum consilio
aliorum atque praesertim Episcopi est imponenda.
Tertia quae te commovet abusuum suspicio est, quod non modo times
criminosis quibusdam sacramentalcm absolutionem differri, sed eos etiam,
levi forsitan ex causa, a tribunali Poenitentiae repelli. Non satis tamen
declaras, quomodo res ista procedat. Neque enim suspicari fas est missionarios istos, quos tu ipse fateris egregiam navare operam in procuranda
animarum salute, et pietatis ac charitatis studio plurimum apud te com­
mendari. ita misericordiae ac lenitatis fuisse oblitos, ut peccatores, aliquo
poenitentiae stimulo excitatos, ad se pro Confessione suarum culparum
accedentes, repellant: absolutionem enim sacramentalcm immerentibus
denegare in potestate sacerdotis est; at criminum confessionem non audire,
flagitium esset non ferendum. Quaestionem igitur a te propositam sic acci­
piendam esse existimavimus, ut de iis dumtaxat peccatoribus quaerendum
sit, qui iis criminum nexibus implicantur, quibus a iureadiuncta est excom­
municationis poena. Atque in hanc rem illud maxime considerandum
videtur, num aliquis per sententiam iudicis fuerit excommunicatus ac
publice denuntiatus, an vero eam censuram a iure contraxerit, haud quidem
iudicis sententia declaratam, sed cum crimen, propter quod in excommuni­
cationem incidit, ita notorium ac manifestum sit, ut nulla possit tergiversa­
tione celari, aut iuris suffragio excusari, hinc passim apud reliquos fideles
pro publico peccatore habeatur. Uterque profecto a Sacramento Poeni­
tentiae repelli debet; nequeunt enim excommunicari participes fieri Sacra­
mentorum. Discrimen tamen inter utrumque intercedit, quod excom­
municatus et denuntiatus sententia iudicis, cum a caeterorum fidelium
communione separetur, vitandus etiam est, ideoque nec in ecclesiam admitti
potest, ut incruento Sacrificio assistat, publicas preces fundat, cacterisque
communibus religionis officiis adstet, excepta dumtaxat verbi Dei praedica-

S.

C, de Propaganda i'ide

·,. nc, quam excommunicates audire a iure permissum est, cap. Re'sponso, 43,
i stnltniia excommunicationis. is vero cui excommunicationis nulla est
indicta sententia, vel iudicialis declaratio, nec a fidelium coetu repellitur,
reque aditu ecclesiae prohibetur, nec a publicis precibus excluditur; Sacrajilorum tamen participatione, sicut in seipso incapax est, ita a fideli
m aeriorum Dei dispensatore merito arcendus, propter criminis sui notoriiutemet pertinaciam; ex quo, cum publicum scandalum exortum fuerit,
imi cessaverit, et apta ac convenienti poenitentia fuerit emendatum, indi­
es omnino censendus est ut mysteriorum Christi particeps fiat, ne contrj Evangelii praeceptum margaritae mittantur ante porcos. Quae autem
ci quanta esse debeat poenitentia sontibus irroganda, qua ratione scanda­
lum tolli possit, statuant missionarii oportet, libratis locorum ac temporum
circumstantiis, atque illud praesertim curent, ut nihil nisi te auctore ac
; .e decernatur, si te consulendi detur potestas. Atque hinc propterea
laud probanda est iliorum agendi ratio qui, nulla adhibita distinctione
ter excommunicates vitandos, et inter toleratos, omnes passim prohibent,
diebus etiam festis, ab aditu ecclesiae, atque a sacro fidelium conventu.
Num si id agunt quod excommunicationis eam esse x im arbitrentur ut, qui
illisubiicitur, statim arcendus sit ab omni fidelium communione, memoratae
distinctioni repugnant, atque ideo errant; si vero hanc ipsi poenam, arbiintu suo, omnibus passim excommunicatis decernunt, de nimia severii >. sunt corripiendi. An vero qui puellas, a parentibus gentili viro desponinvitas rapiunt et traducunt ad domum sponsi, in excommunicationis
p enam incurrant, sic habe: aut sponsalia inita sunt a parentibus priusquam
puellae usu rationis potirentur, nec constat post rationis usum illa confir- L-t ac rata habuisse; cum haec sponsalia irrita omnino sint, profecto
qui raptui harum virginum consilium, auxilium aut favorem praebent,
sunt ipso iure excommunicat! iuxta caput 6, Sess. 24, de reformatione
Mlrimonii, Concilii Tridentini; secus vero, si sponsalia cum earum con­
sensu vel primum inita, aut deinde confirmata sunt, ac proinde firma ac
idiJa reputantur; non enim raptorum poenis subiiciuntur, qui sponsas
nd sponsum vi pertrahunt, quamvis invitas et renuentes.
Expediti ab iis quaestionibus quas pro administratione Sacramentorum
proposuisti, gradum facimus ad quartum querelarum tuarum caput. Itaque
angeris animo missionaries quosdam isthic esse, qui christianitates aliquas
derelinquunt, co quod frustra in iis excolendis laboraverint, quamvis nec
christiana fides, nec orandi studium in iis cessaverit. Aiunt enim in tanta
■ o-is copia ct operariorum paucitate, operam potius impendendam esse
in agro frugifero quam in sterili, a quo fructum sperare vix possunt. Iloc
tamen nos arbitramur non missionariorum indicium esse debere, sed tuum.
Tibi potissimum istius vineae Domini Sabaoth est demandata plantatio.
Tu vigiles qui vincam custodiant disponere, tu sepibus munire, tu muro
cingere,tu infrugiferas arbores eradicare debes; qui tecum serunt, colunt.
Tarant, cooperatores tui sunt tuisque propterea iussis obtemperare oporW. Exemplo autem suo nobis Dominus commendavit, maiori studio atque
rumi contentione pecc atoribus operam nostram navandam esse quam iustis.
Vtl 17/

10

u6

Curia Romana

Ipse de se inquit: Non veni quaerere iustos, sed peccatores; atque iterum: jVon
sum missus nisi ad oves, quae perierunt, domus Israel. Idcirco boni pastoris
formam et similitudinem, qui dimissis in deserto nonaginta novem ovibus,
illam unam quaerebat quae perierat, nobis ante oculos posuit, ut hoc exem­
plo doceret qua ipse charitate ac benignitate peccatores quoscumque com­
plexus est, eadem nos prosequi debere. Fixa enim atque immota in evangelicorum operariorum mentibus haerere debet divina eiusdem Servatoris
nostri sententia: Dico vobis quod ita gaudium erit in coelo super uno pecca­
tore poenitentiam agente, quam super nonaginta novem iustis qui non indigent
poenitentia. Imitentur itaque egregii isti tui cooperatores cultorem vineae
in eodem Lucae Evangelio commemoratum, cui cum aliquando eiusdem
\ineae dominus dixisset: ecce anni tres sunt ex quo venio quaerens fructum
cx ficulnea hac, et non invenio; succide ergo illam; ut quid terram occupat f
statim rogavit enixe ut arborem illam quamvis sterilem alio saltem anno
vigere sineret, promisitque se fossione ac stercoratione foccundaturum.
Ne tamen et alterum eiusdem Servatoris nostri lesu Christi monitum con­
tempsisse videamur, cum Apostolis suis dixit, ut etiam pulverem e pedibus
excuterent, ubicumque non fuissent recepti, ita charitatcm quae patiens
ac benigna est, quae omnia sperat, omnia sustinet, infirmis impendamus, ut
nihil validioribus detractum sit. Utrique colendi, hortandi, amplectendi;
sed quo quisque in Fidem studio fertur, eo magis vel excitandus, vel confir­
mandus. Prudentia tua maxime qua gregi isti universo praesides, quaeque
agendarum rerum magistra et gubernatrix est, providebis ne cui quidquam
debeas, atque omnium veluti amantissimus parens ac doctor existimeris.
Quae multa congeris sub quinto abusuum capite, de orationibus, ieiuniis,
abstinentiis, vigiliis, corporis cruciatibus, aliisque consuetudinibus, quas
aliqui missionarii tui, bono quidem zelo, sed nimia forsan austeritate, cui
plurimum addicti sunt, permoti, ad istos Christianos invexerunt: de iis
haud profecto possumus certi aliquid exploratique ad te scribere. Quo­
niam si hac austeriori disciplina, in fidei et charitatis operibus magis fideles
isti proficiunt, non est istiusmodi austeritas improbanda; si vero perter­
riti hoc agendi rigore, a levi ac suavi iugo Christi se potius subducunt,
tunc sane ea agendi ratio, nec utilis, nec probanda videretur. Quapropter
gcncratiin dicimus quod cum nos, tanto locorum intervallo disiuncti, minime
de his indicare possimus, tua esse debet deliberatio, atque a te maxime
perspiciendum, quid in usibus istis atque consuetudinibus, ad pietatem,
iustitiam, humilitatem, animique in fide constantiam maxime conducat;
et quum tibi constiterit alacrius ferventiusque Christianos viam manda­
torum Domini cucurrisse, quo magis acrioribus severitatis stimulis exci­
tati sunt, permittere sane poteris novas hasce missionariorum asperio­
res institutiones.
M
Cauterum, ut aliqua etiam singulatim tibi a nobis hac de re suppedi­
tentur monita, quibus tuam agendi rationem accommodes, tibi in primis,
ac etiam missionariis tuis, regulas a Catechismo Romano traditas, tam de
p<< nitentia quam de oratione, mxximopcrc commendamus. Si enim omnium
manibus aureus iste teratur liber, atque cius praeceptis, institutis, monitis

0’. C. de Propaganda Fide

147

ac disciplinae arctissime adhaereant missionarii, minime ambigendum,
quin et similis omnium futura sit in animarum procuratione institutio
atque etiam fructus uberrimus.
Praeterea, haud nobis probari potuit opinio illa, quae apud plures
missionarios isthic recepta videtur, videlicet iugum sinensibus christianis
•ggravandum potius esse quam minuendum. Non ita sane se gessit Apo­
stolus in praedicatione Evangelii; cum enim ad Hebraeos scriberet, recen­
ter ad fidem conversos, reconditorum mysteriorum capaces eos esse non
arbitratus est, quoniam imbecilles erant ad audiendum ct quibus lacte opus
ml, non solido cibo (c. V, n, 12); perfectorum autem est solidus cibus;
atque hoc ipsum Corinthiis neophytis confirmavit (I Corinth., c. III, 1),
ait enim: Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi
carnalibus. Tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam;
'jjiidum enim poteratis; sed nec nunc quidem potestis: adhuc enim carnales
alis. Ad Romanos autem (XIV) inquit: Infirmum in fide assumite, non in
disceptationibus cogitationum. Alius enim credit se manducare omnia; qui
autem infirmus est, olus manducet: is qui manducat non manducantem non
spernat, et qui non manducat manducantem non indicet. Et paulo infra (XV)
subiungit: Debemus autem nos infirmiores imbecillitates infirmorum sustinere,
ct non nobis placere. Ex his autem Apostoli sententiis, certe consequitur
solidiorem cibum escamque firmiorem iis solummodo praebendam esse,
qui confirmati in fide, ac spiritu Dei pleni sunt; lacte vero atque escis tenuis­
simis nutriendos esse neophytos, viribus enim destituuntur, nec adhuc tam
xalida charitate roborati sunt, ut, et praeceptis Christianae legis pareant,
quemadmodum par est, ct aliis graventur oneribus, a quibus absque pec­
cati noxa liberi ac soluti esse possunt. Ita quoque beatus Apostolus Petrus
recenter ad fidem perductos, teneros veluti infantes alloquitur: Quasi modo
geniti infantes rationabiles sine dolo lac concupiscite ut in eo crescatis in salutem: eademque tandem spiritus lenitate ac charitatis temperamento usus
est Dominus cum Apostolis, inquiens: Adhuc multa habeo vobis dicere,
ltd tum potestis portare modo; cum autem venerit ille Spiritus veritatis, doce­
bit ros omnem veritatem. Quapropter oportet ut missionarii isti tui aspe­
rioris zeli studium temperare curent, commisereantur infirmis, non phansaeorum more oneribus importabilibus eos aggravent, sed potius suave
illud Apostoli in animarum directione monitum prae oculis habeant:
Induite vos, sicut electi Dei, sancti et dilecti, viscera misericordiae, benigni­
tatem. humilitatem, modestiam, patientiam; ... super omnia autem haec cha­
ritatcm habete, quod est vinculum perfectionis.
Neque etiam laudari potuit ab EE. PP. huius S. C. ea severitas prohi­
bendi coniugibus ne quibusdam festis diebus ac ieiunio dicatis debitum
coniugalc deposcant. Quoad hoc quum Ecclesia nihil coniugibus praeci­
piat, ancipitisquc indicii sit certas in hanc rem leges praescribere, satius
t t ut missionarii quoque nihil districte iubentes, coniuges dumtaxat indu­
cant, secundum indulgentiam, et non secundum imperium, ad sequendum
illud Apostoli monitum: Nolite fraudare invicem, nisi forte ex consensu ad
Impur, ut vacetis orationi, et iterum revertimini in idipsum, ne tentet vos sata-

i4’
S

Curia Romana

nas propter incontinentiam vestram (I Corinth., VII, 5); quodque etiam coniugibus inculcare debent sacerdotes in Missa benedictionis nuptiarum, iuxta
Rubricam Missalis Romani: Moneat eos sacerdos ut orationis tempore, et
praesertim ieiuniorum ac solemnitatum, casti maneant. Verumtamen, si qui
huiusmodi monitis non obtemperaverint, haud legis seu praecepti alicuius
violatores censendi sunt, neque de commisso crimine culpandi, sed potius
hortandi ut continentiae bonum precibus a Deo impetrent, illudque Augu­
stini effatum saepius ex corde repetant: Da, Domine, quod tubes: tube quod vis.
De multis longisque precibus a missionariis pariter isthic invectis, secun­
dum ea quae a te proposita sunt, nihil iubet, nihil vetat haec S. C. Non
enim ambigit quin unusquisque vestrum probe teneat Apostoli Pauli
sententiam, unumquemque videlicet proprium donum habere ex Deo, et alius
quidem sic, alius vero sic. Id unum monet, in precibus praesertim quae a
toto fidelium coetu in ecclesia persolvuntur, eam adhibendam esse modera­
tionem, ut ne nimis longae onerent precantium mentes, nec nimis breves
vacuae sint spiritu et devotione; in omnibus sectamini charitatem. Eam
tamen consuetudinem interponendi inter primam et secundam partem
Salutationis Angelicae illa verba: Benedictus lesus Salvator mundi: rogo
Deum ut nobis det lesum cognoscere, in lesum credere, in lesum sperare,
amare lesum* lesum imitari* abrogandam omnino a te esse, atque ex man­
dato huius S. C. prohibendam. Nihil quidem in ea precatione continetur
quod non sit sanctum et pium: sed Salutationem Angelicam quae tantam
in Ecclesia obtinet auctoritatem disiungi, atque inter eius primam ac secun­
dam partem intermisceri aliam precandi formulam quae ab Ecclesia recepta
non est, haud tolerandum esse ducit S. Congregatio. Recitent quidem pro
lubitu suo fideles piam illam precem, sed nihil immutent Ecclesiae inorent
recitandi integram Salutationem Angelicam, nec quidquam novi ibidem
cx arbitrio interserant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 569].

4599.
S. C. de Prop. Fide, instr, a. 1785.
Ex relatione Praefecti Missionum Insulae Curaçao expositum fuit
S. Congregationi de Propaganda Fide, in eadem insula legem adesse (quae
lex aliquoties obsoleta, sed in praesenti tempore renovata fuit) vetantem
catholicis, ne contrahant matrimonium coram proprio parocho, nisi prius
contraxerint coram magistratu acatholico, vel ministro protestante, sub
poena quingentorum florenorum a parocho catholico solvendorum. Ut
autem contrahant coram magistratu acatholico, vel ministro protestante,
solvendi sunt ab ipsis contrahentibus quinquaginta floreni, ita ut si illi
vere pauperes sint, et non habeant huiusmodi summam, contrahere matri­
monium nullo modo possint: siquidem nec parochus catholicus illorum
nuptiis assistere potest, ne inllicta quingentorum florenorum mulcta punia­
tur. Quaerebatur ergo, quomodo parochus gerere se deberet in huiusmodi

.9.

(λ de Propaganda Fide

’49

circumstantiis, cum et indicata lex vigeat, et duo catholici matrimonium
inter se contrahere velint, et modum solvendi quinquaginta florenos non
habeant.
Circa quod S. Congregatio Instructionem Praefecto Missionum Insu­
lae Curaçao mittendam esse censuit, quae talis est, videlicet: Nihil obstare
quin catholici antequam matrimonium contrahant iuxta ritum S. Romanae
Ecclesiae, se sistant coram magistratu acatholico, actum quemdam civilem
coram ipso exhibituri, dummodo nullus sacer ritus, preces, aut benedictio
interveniant. Attamen qui huiusmodi civilem actum magistratui praesti­
terunt, nec coniuges reputandos esse, nec simul cohabitare posse, nisi verum
ac legitimum matrimonium coram parocho catholico iuxta formam a Con­
cilio Tridentino praescriptam 1 contraxerint.
Cum vero inopes et miserabiles personae, si cogantur magistratum aut
ministrum protestantem adire, nequeant persolvere 50 florenos iuxta reno­
vatam legem, tum parochus catholicus, constito primum sibi nullum inter
contrahentes intercedere canonicum impedimentum, ac illorum inopiam
vtram esse, permittat ut, absque etiam sua adsistentia, matrimonium ineant,
sed tamen praesentibus tribus aut saltem duobus testibus integrae fidei;
ac ita celebrato matrimonio, teneantur coniuges citius quam fieri potest,
illud parocho significare, qui in codice matrimoniorum illud, saltem secreto,
adnotet, cum indicatione diei, ac nominibus testium qui praesentes fue­
runt. Ita se gerat Praefectus Missionis in casu necessitatis, et magnae
contrahentium inopiae. Videat tamen, ne sub paupertatis praetextu fraus
aliqua fiat contra Tridentini Concilii decretum Sess. 24, cap. 1, de
rtj. matrim., quod isthic publicatum fuisse ipse etiam fatetur. Xideat
etiam, si saepius contingat celebrari huiusmodi secreta pauperum matri­
monia, inscio atque inconsulto magistratu civili, aut ministro protestante,
jpsoque etiam parocho catholico absente, ne catholica religio quidquam
detrimenti capiat. Valde enim timendum est, Insulae gubernatorem,
aliosquc magistratus acatholicos, siquidem, quod facile contingere potest,
huiusmodi matrimonia clam celebrata, in fraudem suae legis detexerint,
novas casque graviores muletas catholicis indicturos, et omnem fortasse
catholicae religionis publicum cultum, ac professionem prohibituros.
Super his duobus capitibus rem bene perpendat Praefectus Missionis,
ct suam sententiam, uberioremque informationem S. Congregationi trans­
mittat.
{Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 571].
' Scsi. 24, Jc ref. matrim., c. 1.

Cuna Romana

4600.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chan-si), 17 mart. 1785.
Se il decreto dclla grata per le donne s’intenda solo doversi osservare
negli oratorii stabili delle cristianità; e se quando il missionario c obbligato
a confessar donne nelle case particolari. per mancanza di oratorio stabile,
basti che queste con un velo si coprano tutto il volto.
R. Affirmative ad primam et secundam partem, si aliter fieri nequeat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 572].

4601.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),

5 apr. 1785.
Secluso inter sponsum et sponsain omni contractu de praesenti, nec­
dum impertita nuptiali benedictione, quaeritur:
1. Ex tribus supra relatis caeremoniis (nempe, protestatione coram pago,
nuptiarum celebratione, et traductione nurus), quanam completa caeremonia
inter christianos censeri debeat constitutum matrimonium. L trum requi­
rantur omnes, an ex iis quaelibet sufficiat. Et quatenus affirmative pro
alterutra quaestione, quaeritur:
2. Quid, si voluntatem habeant sponsus ct sponsa, adimpletis hisce
omnibus caeremoniis, accedendi ad Sacramenta, nuptialemque benedic­
tionem petendi, antequam simul cohabitent? Et quatenus, habita ratione
ad illam utriusque sponsi ct sponsae voluntatem, iudicctur, praeviis etsi
tribus supradictis caeremoniis, inter eos nondum contractum censeri matri­
monium:
3. Quid, si, rebus superstitiosis implicato sponso, sola ad Sacramentum
reconciliationis accedere intendit puella, antequam ad sponsi domum
traducatur, vel una cum ipso cohabitare acquiescat?
4. Quid, si implicatus uterque superstitionibus, id unum sibi propo­
nant animo, ad sacerdotem accedere, ut simul habitandi licentiam postu­
lent? Talis est enim consuetudo cleri saccularis Christianorum, ut, iam
desponsatae puellae, perpaucis exceptis, antequam ad cohabitationem eant,
si benedictione nuptiali uniri non possunt, saltem Poenitentiae Sacra­
mento ct Sacra Communione refici curent, antequam sponsi domum ingre­
diantur: verum apud extinctae Societatis (Icsu) christianos nondum invaluit
ille usus. Et quatenus, attentis sponsi ct sponsae his dispositionibus coram
sacerdote sc sistendi, decernatur ratum nondum esse eorum matrimonium,
quamvis impletae iam sint omnes Regni caeremoniae:
5. Quid, si indifferentes omnino sc teneant quando iuxta morem pa­
trium peraguntur omnes caeremoniae, absque ulla positiva consensus exhi­
bitione ad matrimonium, nec sine aliqua aut tacita aut expressa intentione

S. C. de Propaganda Pide

151

adeundi sacerdotem priusquam introducatur nurus ad sponsum, sed unum
intendentes obsequium praestare parentibus, quos timent valde?
R. Matrimonium Christianorum in iis locis in quibus promulgatum
non est Decretum Concilii Tridentini, capite 1, Sess. 24, de reformatione
nairim., quod in Sinis exploratum est minime promulgatum fuisse, per
legitimum viri et mulieris consensum perficitur; consistit enim in contractu
legitimo, qui sine consensu duorum fieri omnino nequit. Consensus autem
necesse est ut sit de praesenti, et non de futuro; ut sit internus, mutuus,
per verba aut alia signa sensibilia expressus, plene deliberatus, liber, et
a metu gravi iniusto immunis. Solemnitates autem, aliique sacri nuptia­
rum ritus, scilicet: Missa, benedictio sacerdotalis, preces, et sponsi ac
sponsae Communio Eucharistica, in Christianorum matrimoniis adhibere
optimum sane est, ac laudabile institutum; attamen, si ritus isti praeter­
mittantur, nihil matrimonii validitati detrahitur; imo, in dissitis istis
regionibus, in quibus sacerdotum copia facile haberi nequit, si ineundi
matrimonii necessitas urgeat, haud damnandi sunt Christiani, si duobus
aut tribus adhibitis testibus, nulloque obstante canonico impedimento,
invicem inter se coniungantur, eorumque sic initum matrimonium va­
lidum esse nemo inficias ibit. Cum vero sacerdotis adeundi occasio sese
sponsis obtulerit, tunc benedictionem ab ipso petere possunt, non ad Sacra­
menti firmitatem, sed ad eius uberiorem gratiam consequendam. Itaque,
cum de matrimonii alicuius valore apud missionarios quaestio excitatur,
postquam exploratum habuerint nullum inter coniugcs intercessisse diri­
mens impedimentum, tota investigatio redigenda est ad consensum, ac
diligenter inquirendum an vir et mulier, vel quispiam alius, de expresso
eorum mandato, illum praestiterit verbis, aut aliis quibuscumque signis,
quae utrumque coniugem ex animo consensisse aperte ostendant. Viden­
dum praeterea an consensus fuerit liber, an a metu iniusto immunis, an
denique deliberatus. Haec si missionarii accurate perpendant, facile se ab
omni dubio ac anxietate liberabunt.
Itaque ad 1 dubium respondetur: Nullam ex praedictis caeremoniis,
constituere apud christianos Sacramentum Matrimonii; quaenam vero ex
illis tanti facienda sit, ut certum inducat argumentum consensus utriusque
coniugis ad matrimonium praestiti, pendere ex singulorum casuum cir­
cumstantiis, quae a prudenti missionario inquiri ac ponderari diligenter
debent.
Ad 2. Voluntas sponsi et sponsae accedendi ad Sacramenta, nuptiaItmque benedictionem a sacerdote petendi, si ab utroque, aut verbis, aut
signis, ita exterius pandita fuerit ut internum consensum in praesens, et
non in futurum matrimonium praestitisse certo videatur, sat erit ut eorum
matrimonium validum reputari possit, quin officiat quod sinenses caere­
moniae vel adhibitae non fuerint, vel matrimonium praecesserint, aut subse­
cutae fuerint, sive etiam quod nuptialis Christiana benedictio praetermissa
sit Xeque enim illae quidquam conferunt, neque ista necessaria est ad
matrimonii validitatem uti dictum est.
Ad 3. Admitti posse ad Sacramentum reconciliationis si puella sit

I52

Curia Romana

rite disposita, et matrimonium ab ea contractum validum iuxta praemissa
censeri possit.
Ad 4· Si ad sacerdotem accedunt postquam valide matrimonium per
mutuum consensum contraxerunt, posse quidem admitti ad Sacramenta,
si tamen isti animo sint dispositi, ut digni existimentur fieri participes
mysteriorum Dei. Quod si uterque tam vir quam uxor, ut supponitur in
dubio, superstitionibus implicantur, nec ab iis abstinere volunt, a Sacra
mentis sunt repellendi.
Ad 5. Si agatur de matrimonio contrahendo, debere missionarium ab
utroque coniuge exquirere consensum verbis expressum, aut saltem aliis
signis exterioribus declaratum quae interni consensus praebeant indicium;
si vero de contracto et consummato, non esse de consensu ambigendum,
quem vel ab initio praestitum fuisse, vel renovatum ob copulam affectu
maritali cum viro secutam iure optimo coniecturari licet, nisi certis argu­
mentis contrarium demonstrari possit; si denique matrimonium ratum
dumtaxat fuerit ct non consummatum, et circa consensum controversia
excitetur, debere missionarium singulorum casuum circumstantias dili­
genter expendere iuxta regulas superius traditas, et iuxta doctrinam pro­
batorum auctorum quos consulat in casibus dubiis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 573].

4602.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 5 apr. 1785.
Ex quo responsiones de contractu pignorationis, qui viget in hac pro­
vincia, ab ista Sacra Congr. transmissae die 8 septembris 1779 huc pervenerunt, 1 neminem ex christianis, qui hunc contractum inierunt, ct
1 In hac instructione (Collectanea S. C. de Prop, hide, vol. I, η. 531) η. 2 quaerebatur,

num christiani proselyti sutchuenscs, aut ipsorum heredes obligandi sint ad restitutionem,
si antea bona fide contractum inierint agros aut domos in pignus accipiendo, data rei do­

mino summa pecuniae rpaiori vel minori, habita ratione redituum agri aut utilitatis domus,
ea conditione, ut expicto oppignorationis termino, qui vulgo plurium annorum est, rei do­

minus reddat mutuatori integram pecuniam quam accepit, ct ad id coram iudicc cogi possit,

mutuator vero rem oppignoratam restituat domino, sibique retineat fructus integros, quos
durante contractu percepit, etiamsi v olore superent laborem, industriam ct expensas, quae
contulit in excolendo agro, itemque nihil deducat ex summa restituenda pro solvendo pretio

utilitatis quam ex domo percepit, quamvis interea rei oppigneratae dominus solverit tri­

buta ct in se susceperit alia publica onera. — S. C. propter casuum diversitatem nullam capere

poterat resolutionem. Quamvis enim Vicarius Ap. referat alios oppignorationis contractum
bona fide perfecisse, vel quia contractus illiccitatrm ignorassent, vel quia ex contractu ditio­
res facti non essent, vel denique quia primario ad talem contractum ineundum determinati

essent: Umcn exinde absolute pronuntiari nequit omnes cx dictis christianis a restitutione

excusari posse; nam bona fides in iis quae iure divino naturali prohibentur (quemadmodum
usuram certum est prohiberi), non semper excusat. Praeterea bona fides atque invincibilis
ignorantia excusare fortasse quandoque poterit contrahentem a peccato, non autem a resti­

tutione alienae pecuniae cx iniusta acceptione perceptae. Neque porro indiscriminatim
affirmari potest ita contrahente» cx contractu locupletiores non esse factos, nam licet loeu-

S. C. de Propaganda Fide

153

nullum aliunde habuerunt titulum fructus percipiendi, a restitutione eximo
(ego missionarius), sive tempore gentilitatis, sive post conversionem; sive
bona, sive mala fide initus fuerit contractus: hanc praxim sequutus sum
auctoritate fretus R. D. Episcopi, et omnium huius provinciae missionariorum, quam quidem praxim quoad christianos, qui mala fide contra­
xerunt, libenter: quoad illos autem, qui bona fide, nonnisi invite sequor, eo
quod mihi magnum insit dubium, cuius solutionem nec in consultationibus,
nec in libris, qui hanc tractant materiam reperirc potui; et christiani, qui
bona fide contraxerunt, plurimi sint, antea persuasum habentes, fructus
t\ pignoratione perceptos esse suos, et a se licite retineri, et quidem pru­
denter, cum huiusmodi contractus antea a Vicariis et missionariis App.
fuerit pennissus; insuper ubi data fuit responsio hunc reprobans contrac­
tum, statim, quantum in se fuit, resciderunt, et alium inierunt: itaque isti
S. Congregationi dubium meum propono, ut solvere dignetur, scilicet:
In hoc Imperio nulla est lex civilis, quam sciamus, quae vel praescrip­
tionem statuat, vel eamdem prohibeat, nec quidem nomen praescriptionis
unquam audivimus. Posito autem silentio legis, possumusne cogere chri­
stianos ad restitutionem fructuum ex pignoratione bona fide perceptorum?
Nonne potius praesumi debet legislatorem post detectam huius contractus
iniustitiam, obligationem restituendi tollere, praesertim cum innumeri
sint, et fuerint pignoratarii? At vero ius canonicum, quod praecipue bo­
num animae spectat, approbat indistincte praescriptiones bonae fidei, et
quidem determinat numerum annorum, quibus bona, sive mobilia sive
immobilia, praescribuntur; itaque:
Cum fructus ex pignoratione percepti referantur ad bona mobilia,
quaero an christiani possint, silente lege civili, sequi ius canonicum, et
in foro conscientiae retinere fructus ex pignoratione ultra triennium bona
fide perceptos, donec per sententiam iudicis ad restitutionem obligentur.
R. Emi Dni nihil ultra addi posse existimarunt, pro uberiori declara­
tione, ad ea, quae iam in Instructione anni 1779 ad secundum dubium tra­
dita sunt. Atque propterea missionarios adhaerere debere principiis, et
doctrinae in eadem Instructione prolixe explicatae. Itaque ea etiam dubia,
quae modo proponuntur circa praescriptionem, iisdem regulis definienda
sunt, quae in eadem Instructione de reliquis causis, quae pariter tunc affe­
rebantur ut omnis restituendorum fructuum tolleretur obligatio, amplis­
sime sunt pertractatae. Nam etsi praescriptio in iure canonico admittatur
pro tuenda alicuius possessione, attamen si titulus acquisitionis est vitiosus
uti non fuerint aliqua

bonorum

accessione,

certe

ditiores

facti sunt

aliena pecunia

liutiui vivendo vel rei suae parcendo, eamque amplificando. Tandem quod intentionem
itMct, praeter hanc ccrtc aliae quoque conditiones exiguntur, ut contractus ab usurae labe
iit npen ct contrahentes a restitutionis onere immunes. Ceterum vix credendum sinenses

dnitiis inhiantes nppignorationis contractum usurae labe conspersum ea mente
—m

aequior

inire, ut

contractus suppeteret — hunc potius inire mallent. Denique monet S. C.,

utmunguli» casibus diiudicandis prae oculis habeantur Benedicti XIV litt. Vtx perv<mt,
l 1/45 (Cf N

t

363), cum instructione S. ΟΙΪ., 17 apr. 1749 (Collectanea S. C. Je Prop,

vol. 1, η. 369).

Cuna Romana
(quemadmodum certe est contractus usurae labe conspersus), vel si possessor
durante tempore praescriptionis in mala fide versatus fuerit, nullo modo
liberari poterit, quin sortem et fructus dimittat. Singuli igitur casus, ac
uniuscuiusque contractus circumstantiae ac conditiones expendendae sunt,
ut aliquid certo definiri possit, nec pro omnibus generalis quaedam regula
in tanta regionum distantia, ac morum et legum ignoratione tradi potest.
Quare missionarii consulant probatae doctrinae auctores; nihil in casibus
dubiis arbitratu suo definiant, sed ad Vicarium Apostolicum deferant, ut
iunctis caeterorum consiliis, et Dei lumine impetrato, statuant id quod
fidei ac moralis christianae regulis magis consonum iudicaverint.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 574].

4603.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 5 apr. 1785.
Coemeteria ad sepeliendos mortuos nullum hic habent pretium com­
mune, sed variatur pro situ eorumdem coemeteriorum, et iudicio magistri
superstitionum, quem accersunt pagani ad inspiciendum, modo suo super­
stitioso, coemeterium emendum. Si magister iudicet situm esse boni ominis,
et multa prospera familiae, quae vult emere, ex ipso coemeterio esse eve­
nienda, pagani tunc maximo pretio emunt illud, adhibitis mediatoribus,
qui quidem pretium determinant, quod aliquando est decies maius quam
pretium commune reliquorum territoriorum, et contractu scriptis facto.
Quaero igitur: 1. An christiani possint licite coemeteria modo praedicto
superstitiose inspecta paganis vendere.
2. An licite possint illa vendere pretio maiori quam reliqua territoria.
R. Ad i. Affirmative, dummodo christiani nullo modo conveniant
cum magistro superstitionum ad inspiciendum locum pro coemeterio
vendendum, nc superstitionis ritibus cooperentur. - Ad 2. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 575]·

4604.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
5 apr. 1785.
1. Utrum in proposito casu quo decretum est1 non licere Christianis
mulieribus ad vitandam iram superstitiosi et iracundi mariti praeparare
carnes quas sciunt idolis progenitorumque spiritibus offerendas, etiam
prohibere intendat S. Sedes earum carnium emptionem ct coctionem,
proinde aliud remotum magis circa illas ministerium; ita ut vox illa prae­
parare sccum inferat moralem significationem verborum emere et coquert\
orizam ventilare etc.; et quatenus affirmative, id est, si in praedicta

6*. C. de Propaganda Fide

155

hypothesi non liceat coquere cibos nec emere, nec etiam ventilare
orizam:
2. Utrum saltem Christianis mulieribus liceat emere et coquere cames,
quas sciunt idolis progenitorumque spiritibus offerendas, ea intentione mini­
strandi maritis, ut ministrare consuevemnt in omnibus et singulis conviviis;
et quatenus negative:
3. Utrum id liceat ea intentione parandi familiae cibos et convivium
amicis, qui dc more in solemnioribus diebus invitantur ad epulas, quibusque,
si in certis diebus non pararentur, maxima esset iis, qui parere debent,
confusio et opprobrium durissimum. Et si negative:
4. Utrum id liceat ea intentione debitum solvendi vicinis et pagi pri­
manis, quod si non solveretur, id, praeter opprobrium, exigerent a marito
cum usura, tum quia Regni consuetudo et lex est ut quisque certis anni
temporibus, iuxta ordinem, toti pago mensas paret, ac praesertim cum
mortuis suis ultimos honores reddunt, tum quia ille maritus aliorum mensis
pluries accubuit, et eorum bonis plerumque per multos annos absque sui
dispendio saturatus est; nunc et aliis debet ipse vicem, vel, ut aiunt, buc­
cellam reddere.
5. Utrum id liceat cum pars illarum carnium aut ciborum non offe­
renda, ad commune familiae et particulare quorumdam amicorum convi­
vium domi destinatur. Et iterum, si negative, si nempe singulatim positis
his totidem intentionibus, non detur mulieribus praeparare nec coquere,
nec emere carnes quas sciunt offerendas:
6. Utrum, positis his congregarim omnibus intentionibus, illas carnes,
sin minus praeparare, saltem emere et coquere licet. Et quatenus tunc
affirmative:
7. Tandem quid si omnibus his rectis intentionibus accederet, aut has
praecederet illa alia minus recte intentio vitandi nempe (iram) supersti­
tiosi et iracundi mariti? Carnes enim cum emunt mulieres, coquunt et
praeparant, quandoque hae omnes simul concurrunt intentiones.
R. Septem dubiis propositis circa cooperationem ad superstitiosa Emi
PP. sic generaliter respondendum esse decreverunt, videlicet: Omnem
directam Christianorum cooperationem ad superstitiosa vetitam esse, eosque
praeterea actus prohibitos, qui iuxta communem gentis existimationem ad
cultum idolis exhibendum referuntur. Neque eiusmodi actus excusari
posse propter agentis aut ministrantis intentionem, eo quod non ad supersti­
tiosum idolorum cultum, sed ad aliud indifferens ministerium animum
intendant: privata enim agentis intentio haud valet a culpa abstergere actum,
qui apud infideles, tamquam ad cultum superstitiosum directus existi­
matur. Ita quoque non satis idoneam excusationem praestare potest quod
christiani levi dumtaxat opera ac remoto ministerio ad superstitiosa concur­
rant. Qualiscumque enim opera sit, quae directe pro superstitiosis impen­
ditur, ct quodeumque quamvis remotum ministerium, quod pro cultu
idolis exhibendo praestatur, si ad causam indifferentem referri in communi
existimatione nequeat, semper illicitum atque vitiosum est. Istis principiis
innixus missionarius facile propositas quaestiones diluere poterit: ac prae-

Curia Romana

i£0

sertiin si accurate perpendat decreta S. Congregationis, priinum die 15 de­
cembris 1769,1 alterum nuperrimuin die 13 ianuarii 1783. 2 Si quis autem
adhuc haereat scrupulus, negotium conferat cum suo Episcopo Vicario
Ap., atque collatis consiliis cum aliis missionariis, proponat dubia non in
abstracto, sed cum suis facti circumstantiis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 576].

4605.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
5 apr. 1785.
In hac Missione consuetudo est ut qui in sylvis aliorum caedunt ligna,
qui piscantur in mari alieni districtus, qui in agris non suis pascunt boves
et bubalos, qui incolae sunt in terra aliena, et qui ex aliorum pago uxorem
ducunt ad suum, hi omnes plerumque quasi tributum solvere teneantur
pago illi a quo aliquam percipiunt utilitatem, fructum aut bonum. Consi­
stit autem tributum illud in modica pecuniae summa, aut in lagena vini,
quae, ut plurimum, semel in anno toti pago praesentatur in communi
domo, cum ludis assistunt et cantionibus quae fiunt in honorem genii
titularis. Et datur illa pecunia in praemium mimis ct cantoribus, et quod
superest inter se dividunt pagi maiores. Vinum vero, antequam bibant,
prope altarioluin deponunt genio consecratum; etsi (autem) de eo non
sumatur ad sacrificium, nec in scyphis offeratur, quia aliud offerendum
habent, saltem de odore sacrificii participare videntur. Quaeritur utrum
Christianis liceat tales pecuniae aut vini contributiones exhibere, saltem
praevia protestatione se tributum solvere pago pro uxore ducta, pro loci
habitatione, pro ligna caedendi etc. concessa sibi facultate, praesertim
si aliunde uxores ducere nonnisi difficillime, aut si locum aut artem lignarii,
piscatoris etc. non nisi cum maxima iactura, imo cum certo sui ipsius et
totius familiae paupertatis et famis sustinendae periculo deserere non
potuerint.
R. Secundum ea quae proponuntur, licere, praemissa protestatione,
et dummodo christiani non assistant ludis, cantionibus, aliisque supersti­
tiosis ritibus qui fiunt in honorem genii titularis, ct transmittatur exemplum
resolutionis anni 1645. 3
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 577].
' Cf. \. S16.
’ Cf

N. 4591.

1 Cf. X

4459.

S. C.

de Propaganda Fide

157

4606.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Sveciae), 6 sept. 1785.
Si è preso in seria considerazionc da questa S. C. tutto cio che V. S. ha
csposto in varie sue lettere per ottenere la permissione di assistere alla
celebrazione di matrimonii misti, e di dare ai medcsimi la benedizione
nuziile. Ma tutte le ragioni da Lei esposte non hanno potuto persuadere
la medesima Cpngregazione, e la Santità di N. S. a cui di tutto si è fatta
rdazione, a concederle quanto Ella dimandava.
La somma dei motivi da Lei esposti, riducesi alla speranza di poter colla
sua ingerenza e autorità sopra tali matrimonii, procurare la educazione
cattolica di tutta la proie, e di ritenere il coniuge cattolico nell’osscrvanza
dei patti, che avesse fatti innanzi il matrimonio per la suddetta educazione.
Ma c sembrato alla S. Congregazione che a questa parte del suo pastorale
officio Ella potesse soddisfare, senza assistere e benedire queste nozze.
Conciossiacchè già a Lei incombe per proprio debito, e per ubbidire alla
regia dichiarazione, di dissuadere ed impedire, per tutti quei mezzi che
puô, tutti i matrimonii promiscui. .Ma se anche il coniuge cattolico non si
arrcndesse aile suc persuasioni, ed ostinato fosse in voler contrarre l'illecito matrimonio, non si vede corne Le venga impedito di esortarlo alm- no,
e confortarlo a fare i patti antenuziali, per educarne cattolicamente tutta
h proie. È bcnsi vero che essendo cotesti cat toi ici si languidi nella pietà
e deboli nella fede, e curando si poco l’educazione délia lor proie, che taluni
giungono persino a lasciar vivere i propri iigli nella professione del luteramsmo, di poca utilità possiam lusingarci, che sieno per essere le sue esortazioni, e i suoi consigli. Dali ultra parte nulla di più profitterebbe Ella,
?.· issistesse, e se impartisse la benedizione aile loro sacrileghe nozze, giacche essendo precedute quelle convenzioni, che non fossero intieramente
conformi alla santità della cattolica religione, non \ i sarebbe più luogo allora
di ritrattarle, senza timore di tumulto e di scompiglio. Ma nulla poi di più
indecente ed irrcgolare sarebbe, quanto di assistere, e di benedire quei
matrimonii, ne’ quali si fosse convenuto, che la proie o di ambedue i
sc>si, 0 di uno almeno educata fosse in una falsa religione. Se questa indecenza ed irrcgolarità provenisse soltanto da una legge ecclesiastica, potrebbe
pure temperarst con qualche dispensa di quella suprema autorità di cui è
fornito il Romano Pontefice; ma nei matrimonii promiscui, che si fanno
in Svezia, vi si incontra l’ostacolo del diritto divino. Imperocchè quando
in un matrimonio, che si contrae tra un cattolico e un eretico, vi è il peri­
culo della perversione del coniuge cattolico, non è assicurata con espressi
e giurati patti l’educazione cattolica di tutta la prole, e niuna fondata spe­
ranza si puô avere della conversione del coniuge eretico, allora il matri­
monio non puô rendersi lecito per qualunque dispensa, ed è Metato dallo
’tosogiusnaturale e divino, il quale non permette mai al cristiano di esporsi
a! prossimo pericoio di perdere la vera religione, e di generare de’ figli,
per educarli un giorno fuori del grembo della Chiesa cattolica. Quindi è

158

Curia Romana

5. C. de Propaganda Fide

159

>

pertanto chc 1’assistenza c la benedizione a questa sorta di matrimonii non
puo mai csser lecita, nè tollerata, perché sarebbe un atto approvativo di
un’azione pcccaminosa.
Ora è sembrato alla S. Congregazione che la massima parte dei matri­
monii di Svezia sieno di questo genere. Imperciocchè quando il padre san
lutcrano, allora per le leggi del Regno non vi è spcranza alcuna di far edu­
care la prole di qualunque sesso nella religione cattolica. Quando poi sia
egli cattolico, e luterana la madre, oppure di qualunque altra religione,
allora viene certamente pennesso di convenire avanti le nozze, in qual reli­
gione debbansi educare i figliuoli. Ma se questa convenzione non comprendesse la prole d’ambedue i sessi, sarebbe sempre il matrimonio illecito,
ed illecita pure 1’assistenza, che vi prestasse il sacerdote cattolico. A tutto
cio s’aggiunge, che il favor del sovrano per la religione dominante, l’impegno de’ ministri luterani per impedire ogni progresso della religione catto­
lica, e la sopracccnnata languidezza dei cattolici nella fede, fanno giustamente temere, che i patti favorevoli all’cducazione cattolica della prole
non saranno ossenati, e chc in simili matrimonii vi sari sempre un prossimo ed évidente pericolo della perversione del coniuge cattolico, senza
speranza della conversione dell’eretico.
A riflesso dunque di queste circostanze non è possibile che un sacer­
dote cattolico concorra ne tampoco colla sua presenza ad approvare nozze
si empie e sacrileghe, dalle quali tanto pregiudizio deriva alla cattolica
religione.
Ma quando pur mai awenisse il caso, in cui potesse il λ icario Apostolico assicurarsi con morale certezza, che in uno di questi tali matrimonii
fosse escluso il pericolo della perversione del coniuge cattolico, e si fosse
coi prccedenti patti assicurata l’educazionc cattolica di tutta la proie, potrebbe pur allora tollerarsi, che egli vi assistesse, ma non giammai che benedicesse queste nozze, c recitasse sopra dei coniugi le sacre nuziali preghiere.
L'assistenza dovrebbe esser nuda, semplicc e materiale, imperciocchè sebbene fosse allora il matrimonio contrario alla sola legge ecclesiastica, e non
alla divina, contuttociô indecente egli è che ii sacerdote benedica queste
illccite nozze, c mandi voti al cielo per la santificazionc di un matrimonio
odioso a Dio, detestato dalla Chiesa e cagione di gravissimo peccato ai
coniugi. Queste sono le regole, dalle quali la Sede Apostolica non si è mai
allontanata; anzi pur anche quando ha ella data la dispensa acciocchè tali
matrimonii promiscui si celebrassem, quantunque in tai caso per parte del
cattolico divenisse lecito il matrimonio, ha pero sempre vietato, che si fa­
cesse in chicsa, che si dcsse la benedizione, e che si celebrasse la Messa,
come puo vedersi ncll’opera de Synodo di Benedetto XIV, lib. 6, cap. 6,
§ 4· 5·
Che sc dunque per awentura accadesse, che alcuna volta si crcdesse
\ . S. in nécessita di assistere a taluno di questi matrimonii da contrarsi
con le accennate condizioni, si astenga onninamente da ogni rito sacro,
e sopratutto non ammetta mai, che alia celebrazione di questo matrimonio
vi assista insiem con Lei 1! ministro luterano, e chc questi venga nella

chiesa cattolica, 0 Ella si porti nelleretica, come sembra che venga disposto
dalla regia dichiarazionc del 1781 nel § Minoris.
Xon è da temersi che mancando tali matrimonii di ogni assistenza del
parroco cattolico, possano cssere invalidi. L’impedimento di clandestinità
non è stato introdotto, se non dal S. Concilio di Trento in quei luoghi
soltanto, cd in quelle parrocchie, ove stato pubblicato il suo decreto della
Sess. 24, cap. 1, de ref. niatr. Ora c certissimo, che in Svezia ove segui
il fatal cambiamento di religione nel 1523, non potea esser pubblicato ii
decreto suddetto, che fu si posteriore a detta epoca, e né tampoco si potè
pubblicare di poi, perché non è stato mai più libero l’esercizio della reli­
gione cattolica in quel Regno; e quando vi andô il Possevino nell’anno 1578
poco 0 niun profitto ricavo dalla sua apostolica legazione, c a tutt’altro
pensar dovette, che alia pubblicazione dei decreto su i matrimonii clande­
stini nelle parrocchie di Stockolm. Né importa 1’antica osservanza, che i
matrimonii dei cattolici sieno stati contratti sempre innanzi ai cappellani
delle Legazioni. Impcrocché anche prima del Concilio di Trento si facevano i matrimonii avanti i ministri della Chiesa, e colle ceremonie da lei
prescritte, ma non per questo quando si celebravano clandestinamente
si reputavano per nulli. La nullité è stata introdotta dopo il Concilio di
Trento, e in virtù dei decreto accennato; e quindi qualunque osservanza,
che non sia correspettiva a detto decreto, non puo aver vigore d’induire
un impedimento dirimente dei matrimonio. Deponga dunque su questo
V. S. ogni dubbio, c se mai accadesse che dopo contratto qualche matri­
monio avanti i ministri protestant!, il coniuge eretico volesse far divorzio
dal cattolico, Ella non permetta mai a questo di passare a seconde nozze,
purchè non siavi stato qualch’altro canonico impedimento.
Se questa S. Congregazione, e la Santità di N. Signore é stata cosi
costante a ritenerc le regole dei Canoni, e la disciplina della Chiesa sullassistenza e benedizione dei matrimonii promiscui, dovea per coerenza di
massime, c pel concorso delle stesse ragioni, ripugnare ancora alia permis­
sione da Lei richiesta, di poter dispensare in essi daglTmpcdimenti, se
mai taluno se ne incontrasse La Sede Apostolica, non suole concedere
grazie a quoi figli, che sono a lei ribelli, e molto meno in pregiudizio della
Religione. E cosi appunto avverrebbe, se invece di detestare ed impedire
più che sia possibile cotesti matrimonii promiscui, li facilitasse, e aprisse
loro Ia via coi favore delle dispense. Questa facoltà cosi ampia non è mai
stata data a veruno, e quando pure per qualche caso si è creduto di dispen­
sare dagl’impedimenti per questi matrimonii promiscui, ciô si è fatto
sempre per cause urgentissime, e di pubblica utilité, c con averne esatte
le tre sopradcscritte condizioni della sicurezza e della costanza del coniuge
cattolico nella sua religione, della promessa di educare cattolicamente
tutta Ia prole, c di una lusinga di convertira 1’eretico, come potrà Ella
riconosccre dalle due Encicliche di Benedetto XIV, 29 giugno e 8 agosto 1748,1 dirette ai Vescovi di Polonia, e stampate nel i° Tomo dei Bollario
di quel Pontefice, N. LI e LIX.
' Cf. N. 387, 389·

16o

Cuna Romana

Xon sono poi sembrate inolto gravi le difficoltà da Lei proposte, odd
disordine, che puo seguire da questo rigore, o del regio disgusto ’per la
contravenzione ai suoi ordini. Imperocchc per parte dei luterani non vedesi,
che possa nascervi mal contentamento, anzi all’opposto saranno essi con­
tenti, che i! parroco cattolico non si ingerisca in tali matrimonii, e ne lasci
a loro ogni cura e pensiero. Gli esempi da Lei allegati ne fanno una prova
convincentissima. Non vi sari neppure disordine per parte dei cattolici,
poichc la severi ta della disciplina, e labborrimcnto della Chiesa a questi
matrimonii, allontaneranno qualche cattolico di più timorata coscienza dal
contrarii. E quando pure se ne celebrasse qualcuno, è da compiangersi
piuttosto la ruina spirituale di quell’anima, ma non c mai da approvarsi
con qualchc condiscendenza c facilita della Chiesa, ove speci almente si
corra il rischio, o che egli faccia naufragio nella religione, o che la prole
da nascere sia educata in una falsa credenza. Finalmcnte neppure puo
temersi la mala soddisfazione del Re, avendo egli ordinato: · Ecclesiae
ministris eiusmodi matrimonia diligenter dissuadendi officium demanda­
tum esto η. II parroco cattolico eseguira puntualinente quest’ordine se
non solamente procurera di dissuaderli e impedirli, ma ricusera ancora di
asststervi e dani la benedizione. E sebbene al trove leggasi in esso, che
« Caeremoniis in utriusque partium contrahentium ecclesia usitatis copu­
latio administretur, una tamen, eademque occasione ··: questo pero non
sembra che sia ordinato precettivamente, ma soltanto, ut omnes evitentur
dissensiones, come ivi lettcralmente sta espresso. Se dunque il parroco catto­
lico, senza eccitar discordia, e senza nulla pretendere, lascia, che i ministri
di aliene religioni celebrino tutti i matrimonii promiscui, non sara discaro
a sua Maesta, che in cotai guisa si conservi Ia pace, e che i pastori della
religione dominante dei paese usino di un diritto, a cui il parroco cattolico
ben volentieri rinunzia. Per queste ragioni dunque dalla S. Congregazione, coll'approvazione e oracolo di N. S., si è presa la seguente risoluzione, cioè che Ella abbia per validi i matrimonii promiscui che si cele­
bratio in Svezia: Che celebrati che siano avanti il ministro eterodosso,
Ella non permetta la separazionc dei coniugi, e molto meno il passaggio
ad altre nozzc del coniuge cattolico, quando l’eretico ne volesse tare il
divorzio: Che se il coniugc cattolico si pent isse di vero cuore del sacrilegio
commesso, e desse segni non equivoci del suo ravvedimento, e della sua
costanza in professarc la religione cattolica, con promettere inoltre, per
quanto potra da lui dipendere, di procurare 1’cducazione di tutta la prole
nella religione cattolica, e la conversione dei coniuge eretico, potrà Elia
riconciliarlo alia Chiesa, e ammetterlo alia partecipazione dei Sagramenti.
Non Le si permette pero d*assistere a tutti quei matrimonii promiscui,
ne’ quali non siasi anteccdcntementc ottenuta la promessa giurata d ambedue le parti dell educazionc cattolica di tutta la prole, e non siavi la moral
sicurezza della rimozione d ogni pericolo della perversione del coniuge
cattolico, congiunta con una qualchc speranza della conversione dell’eretico,
e chc quando pun· si ottengano, allorà, sc cosi esigono le circostanzc.
potrii pure assistere il sacerdote cattolico, prestando pero solamente la SUB

5. C. de Propaganda Fide

χόι

mera presenza, e non nella chiesa, nè in compagnie del ministro eretico,
e senza dare la benedizione nuzialc e recitare le preghiere prescritte dal
Rituale. Che finalmentc si astenga di dispensât mai per cotesti matrimonii
da qualunque impedimento, secondo le facoltà che ne tienc, delle quali
puô solamente servirsi per i matrimonii dei cattolici; e piuttosto se alcun
caso mai urgentissimo accadesse, in cui facesse di mestieri di accordare
una tale dispensa, n’esponga le circostanze e le cause alla Sede Apostolica,
che non si lascerà allora di provvedere da N. Signore secondo che sarù
conveniente al bene della religione e alla salute delle anime.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. 579].

4607.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad. Vic. Ap. Constantinop.),
i oct. 1785.
Dalia risposta ai cinque quesiti fatta dal Vicario degli armeni, si è riievato, che in tre classi si posson dix idere quegli armeni, i quali si presentano
avanti il giudice turco per contrarre ii matrimonio. Alcuni vi vanno per
prendere una concubina, e questi non possono intendere di celebrare il
contratto dei matrimonio, ma di paliare in tal guisa la loro libidine. Altri si
presentano al ministro turco per fare una semplice dichiarazione del matri­
monio già contratto, oppurc da contrarsi in breve, ma non intendono di
contrarre allora un vero matrimonio, benchè usino verba de praesenti. Altri
finalmente compariscono pure innanzi al medesimo giudice, per prendere
una donna per vera moglie, quale non è stata talvolta loro accordata dalla
Chiesa per motivo di qualche impedimento impediente: ma non sapendo
questi tali, che il loro matrimonio celebrato in tal guisa avanti il ministro
turco, possa essere un vero e valido matrimonio, sebbene illecito, non pos­
sono intendere di contrario, sebbene ne abbiano la volontà, e si credono
piuttosto di contrarre un concubinaggio; ma se sapessero la sufficienza di
questo loro atto a contrarre il matrimonio vero, intenderebbero senz’altro
di contrario. Questa è la sostanza dei dubbii tratta dalle stesse parole della
ruposta del Missirli, a cui la S. C. ha risposto, che i matrimonii contratti
da quei della prima classe avanti il giudîce turco sono nulli ed irriti, perche
la volontà dei contraenti, ed il loro consenso è diretto al solo concubinato,
e intanto esternamente dicono di celebrare il matrimonio, in quanto che
xogliono con questo colore ricoprire la loro incontinenza. Ala se per avventuraqucstaintcnzionefosscstataocculta nella mente di un solo dei contraenti,
il qualc si fosse diportato in tutti gli atti esterni, come se avesse voluto
celebrare un vero matrimonio, e in tal guisa avesse con astuzia e con frode
ingannato l’altro coniuge, in questo caso se della frode e dell'inganno non
puo aversi legittima prova, quantunque il matrimonio possa essor nullo
nd foro interno, non si dovrà perô formarc Fistesso giudizio nel foro estemo.
Sarà pertanto obhligato il Vicario Ap. quando avvenga il caso di dover
decidere sopra uno di tali matrimonii contratti con finta in ten zi one e con
rw. vu

it

Curia Romana

IÔ2

animo di prendere una concubina e non una moglie, sarà obbligato, dissi,
di bene esaminare le circostanzc del fatto, e di non prestar fede alie sole
assertive del coniuge ingannatore, specialmente se la donna era affatto
ignara dell’inganno; c dovrà obbligarlo a perseverare nei matrimonio, e
rinnovare 1’interno necessario consenso; imperocchè sub tuor tali de noto
consentire et verum matrimonium efficere tenetur, come ne insegnano tutu i
teologi, e come richiede il dovere.
Per gli altri della seconda classe, che si presentano innanzi al giudicc
tureo, ma non vogliono contrarre allora vero matrimonio, benchè usino
verba de praesenti, intendendo di contrario dopo, se non 1’hanno contraito
prima, si dovni dal Vicario Apostolico verificare la circostanza, se il matri­
monio sia stato contratto validamente prima di presentarsi avanti il giudice
tureo, oppure se si debba contrarre in appresso. Nei caso che il matrimonio
fosse già stato contratto validamente prima, la comparsa avanti il giudice
tureo, quando si faccia per un atto veramente civile, c per ubbidire alie leggi
dei Principato, non è proibita, come insegna Benedetto XI \ nella sua Costituzione LXXXIX, tom. I Bullarii, §10/0 niente nuoce alla validità dei
matrimonio già celebrato; se poi il matrimonio o non fosse stato contratto,
0 non lo fosse validamente, siccome, quando costoro si presentano innanzi
al giudice tureo, non hanno intenzione di contrarre allora un vero matri­
monio, cosi, mancando in essi il vero ed interno consenso, e trovandosi
soltanto disposti a prestarlo allora quando celebreranno il matrimonio, non
possono riputarsi per legittimi sposi, nè puô dirsi valido il lor matrimonio.
Ma dovrà anche per questi star bene awed u to il Vicario Ap. a non prestar
cosi facihnente fede aile intenzioni occulte dei contraenti, quando per gli
atti esteriori risulti il contrario di quel che asscriscono.
Per gli altri finalmentc della terza classe, i quali hanno volontà di prendere
una vera moglie, ma sono nell'errore, che non sia sufficiente al valore dd
matrimonio di presentarsi innanzi al giudice turco, ma se sapessero la sufficienza di questo loro atto a contrarre il matrimonio vero, intenderebbero
senz'altro di contrario, la S. C. coerentemente a quel tanto, che a lui fu
scritto il di 19 aprile 1783, rapporto ad un matrimonio consimile di una
donna armena, ha deciso, che questi matrimonii siano validi, quando non
v’intervenga qualche altro canonico impedimento. Imperocchè seconde le
circostanze dei caso proposto, non puô dubitarsi dei vero, legittimo, interno I
c reciproco consenso dei contraenti. II loro errore di non potersi contrarre
validamente il matrimonio avanti il giudice turco, non puô rcndcrlo nullo;
imperocchè non concerne, nè appartiene alia sostanza dei matrimonio, e
non toglie la precedente volontà di chi volea celebrarlo, ma cade solamente
nella sua forma c solennita, e cosi non puô renderlo invalido, giacchè si
nel matrimonio, come negli altri contratti, quando Terrore è concomitante,
c non influisce sull essenza della cosa che si vuole, ma suile sue qualiû
accidentali, rimane il contratto valido. E neppure osta alla validità di tali
matrimonii 1’opimone invalsa presso la nazione armena, che non possa un

«Ç.

C. de Propaganda t ide

matrimonio contrarsi avanti il ministro turco, ma faccia di mestieri di cele­
brarlo avanti Ia Chiesa, e con la benedizione sacerdotale. Questa opinione
non è costante, non è nè tampoco conninc presso tutta Ia nazione, e gli
ecclesiastici chc hanno studiato teologia, sanno pensare diversamente, come
l’afferma lo stesso Vicario Missirli nella sua risposta. Inoltre non è questa
opinione corredata da verun canone sinodale armeno, non è approvata dalla
Sede Apostolica, ma piuttosto deriva dall’ignoranza degli armeni, i quali
non distinguono il matrimonio invalido dall’illecito.
Vuole portanto Ia S. C. chc, quando avvenga il caso di simili matrimonii,
Ella li tenga per validi, e non permetta mai, che i coniugi, che cosi hanno
contratto avanti il giudice turco, possano passare ad altre nozze; ma sic­
come è certo ancora, che questi matrimonii contratti avanti il giudicc turco,
sono iileciti, percio i coniugi che cosi hanno contratto, dovranno esser privi
de' Sacramenti, fin tanto che non abbian certi segni dei loro pentimento.
E quando siano veramente pentiti, c ambedue sieno cattolici, Ella dovrà
riconciliarli alia Chiesa, e dovrà supplire alia cerimonia della benedizione
nuzialc, e potrii eziandio ricevere da essi il nuovo consenso per una maggiore
cautela; ma quando mai ricusassero di rinnovario, non per questo potrà
loro permettere di contrarre altro matrimonio.
Ad effetto poi, che non accada sovente il caso di contrarre simili matri­
monii avanti il giudice turco, per essersi negate le dispense dagli impedi­
menti impedienti, si contenti V. S. di usare della facilita in accordarle,
sempre che vi sia una qualche legittima causa, e si tema che per il rifiuto
della dispensa non vadano taluni a congiungersi in matrimonio innanzi
al turco.
Sara pure opportuno, che a poco a poco vada V. S. disingannando gli
armeni dal loro errore, che per la validità del matrimonio sia necessaria la
presenza del sacerdote. La nécessita dell’assistenza del parroco ai matri­
monii è introdotta soltanto nella Chiesa latina
■A dal Decreto del S. Concilio
di Trento,1 e gli armeni i quali, come sciiveva Benedetto XIV, nella nota
istruzione del 1754, non hanno mai sentito pariare di questo Decreto, non
possono essere per conseguenza a quello soggetti. E quindi quando celebrano il loro matrimonio alia presenza di due o tre probi e onorati testi­
monii, oppure innanzi al giudice turco, siccome non puô dubitarsi allora
dei legittimo consenso reciprocamente manifestato per contrarre il matri­
monio, cosi non puô rivocarsi in questione la sua validità.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 580].

4608.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 28 nov. 1785.
Commendandum esse Archiepiscopum (Antibarensem) quod per se
ipsum catechismum habeat ad populum, et eidem significandum quod ex
dispositione S. Concilii Tridentini omnibus animarum pastoribus prae-

» Cf. N. 339·

1 Scu. 24, dt tef. viatr,, c. i.

K -·<■*%.

Curia Romana

164

ceptum est ut in Dominicis et festis diebus sermonem habeant ad populum,
et pueros doceant rudimenta fidei. 1 Quoties Archiepiscopus praedictus
omnia per seipsum adimplet in Ecclesia in qua residet, ad eadem onera
subeunda minime tenetur eiusdem ecclesiae parochus. Ast si Archiepi­
scopus et Evangelii explicationem et expositionem catechismi non fecerit,
tunc et eo casu parochus expleat munus eidem incumbens, vel omissam
ab Episcopo Evangelii expositionem, vel explicationem catechismi pera­
gendo, ita ut utrumque habeat populus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 581].

4609.
S. C. de Prop. Fide (C. G.· Antibar.), 28 nov. 1785.
Se abbia ad interloquirsi nelTuso che hanno i parrocchiani di Spizza,
i quali sono più distanti dalla chiesa, di far battezzarc i bambini nclle proprie
case.
R. Si periculum adest quod infantes in via periclitentur, tolerandum
esse morem ut eisdem Baptismatis Sacramentum domi administretur;
remoto tamen periculo, et postquam Baptismum receperint, adterantur ad
ecclesiam pro supplendis sacris caeremoniis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 582].

4610.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Ep. Limericen.), 8 apr. 1786.
S. C. declaravit: Non est necesse ut qui a catholica fide defecerunt, ad
eamque postmodum reverti cupiunt, publicam abiurationem praemittant,
sed satis est ut privatim coram paucis abiurent, dummodo tamen promissa
senent, ac revera abstineant communicare cum haereticis in spiritualibus,
aut quidquam facere quod haeresis protestativum sit. Idem sentiendum
de iis qui haeresim, in qua usque ab initio educati fuere, privatim abiurent.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 1686].

4611.
S. C. de Prop. Fide, decr. 20 maii 1786.
Etsi per Breve s. m. Benedicti XIV quod incipit Ex sublimi2 sapientis­
sime sancitum fuerit, ut \ icarii Apostolici Indiarum Orientalium qui neque
Episcopum coadiutorem cum tutura successione, neque Vicarium ex clero
Se»»,

s,

Je ref., c

·=■ 4. 7·
* Cf. N. 423

i;

Se»»

ia,

de ratrifido minae, c.

8; Sess.

24,

de rtf.,

S. G. de Propaganda Fide

165

sive saeculari, sive regulari, generalem habebant, statim atque ad unum­
quemque eorum notitia huiusmodi sanctionis pervenisset, deputarent Vi­
carium ex clero sive saeculari, sive regulari, habilem tamen atque ido­
neum, qui veniente cuiusvis Apostolici Vicarii, sine coadiutore cum futura
successione, obitu, tamquam Apostolicae Sedis delegatus, teneretur assu­
mere regimen, et gubernium Apostolici \TicariatuS, usque ad captam a novo
Vicario Apostolico possessionem: quoniam tamen experientia docuit, inter­
dum accidisse, ut et ipse Vicarius designatus, ante factam a Sede Aposto­
lica alterius Vicarii deputationem, e vivis excesserit, et latissimae provinciae
omni legitimo superiore destitutae remanserint, idcirco S. Congregatio
(in Consessu diei 23 ianuarii) censuit memoratis Episcopis et Vicariis Apostolicis concedendam esse, si SSmo Drio placuerit, facultatem sibi eligendi,
quatenus ita ipsis ad rectum Vicariatus regimen expedire visum fuerit,
non unum tantum, sed duos pro-vicarios, qui in casu mortis aut absentiae
Vicarii Apostolici omnimodam potestatem, et jurisdictionem habeant.
Recedente autem uno ex hisce pro-vicariis plena jurisdictio et administratio
in altero superstite consolidetur. Itemquc si evenerit unum tantum provicarium a Vicario Apostolico deputatum fuisse vigore memorati Brevis
Ex sublimi, ipse pro-vicarius moriens possit alterum in suum locum nomi­
nare et substituere, dummodo tamen nondum per S. Sedem eidem Vicariatui fuit provisum.
Quam S. Congregationis sententiam SSmo D. X. Pio PP. VI relatam
per R. I’. I). Stephanum Borgia Secretarium in audientia habita die 29
dicti mensis (ianuarii) et anni, Sanctitas Sua in omnibus approbavit, praedicumque facultatem Vicariis Apostolicis ludiarum Orientalium benigne con­
cessit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 5S3].

4612.
S.C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.-Avae et Pegii), 29 maii 1786.
II caporale dei cannonieri, che ha sotto di sè ancora varii gentili che
hnno un corpo solo coi cristiani, c cristiano. L’uflicialc maggiore c un signore
hirmano. Questi più volte comanda al suo caporale di mandargli uomini o
annonieri per aiutarlo nelle sue funzioni di religione birmana. II caporale
cristiano comanda ai cannonieri gentili di andare a servire in tale circo•nza. Si domanda se il caporale possa comandare simile servizio di reli­
gione.
2. Quando il re vuol fare la solenne funzione di lavarsi il capo in pubbheo, manda a pigliarc aequa a tutti i fiumi dei Regno: si dimanda se sia
ic to ai cristiani andare a prendere la delta aequa, o assistervi aiutando, per
Mere cose supcrstiziosc.
3. Nelle feste che i governatori fanno per Ia salute dei re ordinano le
lotte cd alcuni giuochi davanti le pagode, e forzano i mercatanti a dar loro,

ι66

('uria Romana

per fare i regali ai vincitori, o pezze di seta, o pezzuole, o altre cose; si
cerca se possono acquiescere.
4. Se i cristiani che hanno schiavi gentili possano dar danaro e mancie
ai loro schiavi nclle loro feste, per soddisfare alie loro divozioni di limo·
sine ecc.
5. Cosi i cannonieri se possano alie feste della discesa dell'angelo, che c
il cominciamento dell’anno, e all’altre feste solenni ricevere quei piccoli
regali, e dar fuoco ai cannoni per dar segno della festa.
R. Ad i. Non licere, si mandatum expresse commissum fuerit pro
cooperatione ad superstitiosa; licere autem, si fuerit generale, ut milites
serviant duci militiae.
Ad 2. Non licere si, prout exponitur, actio sit superstitiosa.
Ad 3. Affirmative, secundum ea quae proponuntur.
Ad 4. Negative, si donaria dentur pro superstitiosis.
Ad 5. Detur decretum Congr. S. Officii habitae coram SSmo feria \
dic 13 nov. 1777, quod est huiusmodi: II Vicario Ap. dei Regno di Siam
propose il dubbio, se si possa permettere ai cristiani di dar fuoco aU’arti·
gliena e sparar cannoni in segno di pubblica o comune allegrezza sullentrar dell’anno nuovo, quando sogliono i Siamesi celebrar la festa del loro
mime Altana. SSmus huic dubio respondendum esse decrevit: Secundum
ea quae proponuntur, non licere ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 584].

4613.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 3» ian. 1787.
Se nel privilegio di consagrare i calici, le patene e gli altari portatili
con Polio bcnedetto dal Vescovo, dove non siano Vescovi, o siano distanti
due giornate, o sia vacante la Sede, quella clausola ubi non erunt Episcopi
s'intenda ancora ubi non erunt V icarii Apostolici; e se i calici, patene ecc.
consagrati da un semplice missionario apostolico, dove è il Vicario Ap,
ordinario, siano validamente consagrati. E nel caso che si risponda si, se
possa il missionario apostolico ove vi sia il Vicario z\p. consagrar calici,
patene, altari portatili, non solamente per sè e per la sua chiesa, ma ancora
per qualunque altro sacerdote secolare o regolare, e per qualunque altra
chiesa.
R. Quoad consecrationem sacrorum utensilium et altarium, licere iuxta
Formulam 1\ 1 missionariis, quatenus ab Apostolica Sede opportunas
facultates reportaverint; pro eorum tamen usu tantum, et non pro aliis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 585].
0
‘ In htf Formula facultatum quae Praefecti» Mission, conceduntur, datur facult»
«Consecrandi calices, paten,u et altaria portatili» cum oleis ab Episcopo benedictis, ubi

non erunt Episcopi. vel distent duas dictas, vel sedes vacet

,S. C. de Propaganda Pide

16

4614.
S. C. de Prop, Hide (C. P. pro Sin.), 5 mart. 1787.
Decretum 26 augusti 1780* sustinendum, sed accommodandum loco­
rum et temporum circumstantiis, ideoque servandum tantum esse in iis
domibus quae ad missiones spectant, et in quibus stabiliter permanent duo
vel tres missionarii regulares.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 587].

4615.
S. C. de Prop. l'idc (C. P. pro Sin.-Sutchuen.), 5 mart. 1787.
1. Christianus recenter conversus cum secunda uxore quam, vivente
prima, casu post nuptias in insaniam lapsa, tempore gentilitatis in matri­
monium duxerat, nunc sacrum Baptismum postulans, simul petit ut ipsi
liceat cum secunda uxore valide contrahere. Cum autem vivat adhuc prima
eius uxor, eique cohabitet, atque propter insaniam qua perpetuo affligitur,
monitio aut interpellatio fieri nequeat, quaeritur num dictus Christianus
dispensari possit ad effectum cum secunda uxore nubendi.
2. Gentiles sunt qui, exercendae mercaturae causa, proprium locum
ad tempus deserunt ut se ad alias provincias conferant, in distantiam decem
aut quindecim dierum itineris, et aliquando amplius, ibique alias uxores,
primis viventibus, ducunt. Unus ex istis nuper ad fidem conversus est cum
secunda uxore; tunc nuntium accipiens primam uxorem de eius conver­
sione dolcre, imo et ipsum hortari ne fidem amplecteretur, Baptismum
postulavit, promittens se, contentum secunda, hanc primam absolute
derelicturum, nec ad propria reducem ullo modo ei cohabitaturum. Votis
annuit missionarius quidam sinensis, cui a Vicario Apostolico nullatenus
concessa fuerat facultas dispensandi a monitione, ratusque in hac circum­
stantia nullum esse dubitandi locum, christianum hunc simul cum secunda
uxore baptizavil, eosque ad renovationem consensus adactos solemni
iunxit matrimonio. Postea Christianus ille reversus, primam uxorem muta­
tam invenit, et omnimode dispositam ad amplectendam fidem. Quaeritur
num in casu proposito validum sit matrimonium cum secunda uxore
inituin. Ratio dubitandi nobis est, ex una parte, quod missionarius iste
nullam facultatem habuerit dispensandi a monitione; ex altera xero parte
reclamant plures missionarii, fatendo equidem in hoc casu matrimonium
cum secunda uxore illicite celebratum fuisse, non vero ita certo invalide:
tum quia, die 3 ian. 1777 a nobis interrogata S. C. de Prop. Fide, num
matrimonia quaedam huiusmodi propter ignorantiam sine dispensatione
celebrata, invalida forent, nihil respondit, licet ad alia responderit; tum
1 Ci. X. 4582.

i6S

Curia Romana

quia, teste s. in. Benedicto XIV, De Synodo dioec.. lib. 6, cap. 4, art. 3,
ct lib. 13, cap. 21, art. 6 plerique theologi asserunt iudicialcm interpel­
lationem licite omitti posse, quoties nullius utilitatis fore reputatur; hanc
vero sententiam Summus Pontifex non respuit tanquam falsam, canique
solum non satis tutam in praxi declarat. In casu autem proposito inutilis
ipsis visa est interpellatio, cum tunc clare constiterit de voluntate prioris
uxoris.
R. Ad i. Affirmative in casu de quo agitur.
Ad 2. Attentis circumstantiis in facto concurrentibus, coniuges, dt
quibus agitur, non esse inquietandos: sed caveant missionarii dispensatio­
nem ab interpellatione coniugis impertiri, si careant huiusmodi facultate.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 5S9].

4616.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.·Sutchuen.), 5 mart. 1787.
lam a paucis annis mos obtinuit inter gentiles huius partis, tempore
siccitatis, solemni ritu pluviam deprecari ab idolo, quod pluviarum recto­
rem fingunt. Ritus porro est huiusmodi: Statuto tempore a pro-regis edicto,
mandatur singulis qui intra civitatem apothecas aperiunt in anteriori parte
domus quae publicam viam respicit, tabellam in honorem praetensi huius
rectoris erigere ex flavi coloris papyro, quem quidem colorem non videntur
adhibere nisi honoris causa, quatenus auri similitudinem et colorem magis
referat, ipsoque in edictis condendis Imperator utatur. In huiusmodi autem
tabella scribuntur characteres aliquot, quorum sensus est Long- J ang (nomen
idoli) enixe rogamus ut nobis pluviam emittat; vel etiam alios characteres
quibus praedictum idolum magnificant. Multi coram ipso accendunt can­
delas, thymiamata, aliosque odores comburunt. Cum autem valde urgeat
mandatum pro-regis, et civitatis inferiores praetecti huc illuc discurrant ad
examinandum num edictum execution! mandetur, magnas inter angustias
deprehenduntur christiani. Unus ex ipsis ductus ad praefectum et interro­
gatus quare nollet obedire, respondit se christianum esse, nec idolo prae­
dicto, quemadmodum et caeteris, ullo modo credere posse. Respondit prae­
fectus: Saltem Deo quem colis tibi credere licet. Quare illum non oras ut mittat
pluviam? Et fustibus caesum dimisit, mandans ut tabellam erigeret. Chri­
stianus iste timore correptus scripsit tabellam supra flavi coloris papyrum,
ibique characteres exaravit desumptos ex oratione quam christiani in libris
precum habent ad postulandam pluviam. Oratio manifeste dirigitur ad
verum Deum Tien-Tchou qui in eadem nominatur. Sunt alii christiani qui
utuntur tabella Christianorum consueta, ubi haec leguntur: Creator coeli,
terrae, hominum, rerum, verus Dominus. Spiritus; ac coram dicta nihil accen­
dunt aut comburunt.
Quaeritur num, ad \ itandam plurimorum apostasiam, tolerari possit
iste usus, aut saltem num inquietandi forent christiani si huiusmodi cha­
racteres Christianos exararent supra papyrum diversi coloris ab eo quo

5.

(λ de Propaganda l'ide

169

utuntur gentiles in huiusmodi caeremoniis, ita ut Christianorum tabellae
differentia hoc modo facilius a gentilibus deprehendatur.
R. Licere, dummodo tabella a christianis erigenda vero Deo dirigatur,
et christianis precibus inscripta sit, et, omni etiam coloris superstitione
remota, ita a tabellis gentilium appareat distincta ut nullo modo cum
illis confundi possit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 590].

4617.
S. C. de Prop. Fide, decr. 19 sept. 1787.
Referente Emo et Rmo D. Card. Antonelli Praefecto, quod licet omnibus
fere casibus per Sanctam hanc Sedem provisum esse videretur, ut dece­
dentibus Episcopis aut Vicariis Apostolicis, alter adesset, qui spiritualem
gregis administrationem legitime susciperet, interdum tamen acciderit
omnes hasce curas propter subrogatorum obitum in irritum cessisse. Emi
Patres, ut huic incommodo plenius et stabilius pro futuris temporibus
provideatur, decernendum censuerunt (in Congr. 5 martii) quod liceat in
posterum Episcopis et X icariis Apostolicis Indiarum et Sinarum, non modo
unum designare vicarium iuxta Breve s. in. Benedicti XIV, quod incipit
Ex sublimi,1 vel etiam alterum, iuxta Decretum anno superiore ab hac
S. C. editum,2 qui non simul et cumulative, sed prius qui prior fuit nomi­
natus, et in eius defectu alter, debeat, vel in casu absentiae, vel in casu
obitus Episcopi aut Vicarii Apostolici sine Coadiutore ab Apostolica Sede
sibi deputato, Vicariatus aut Episcopatus administrationem suscipere;
verum etiam, si forte contingat Episcopos, aut Vicarios Apostolicos nemi­
nem in praedictis casibus nominasse, vel, etiam si nominaverint, utrosque
decessisse, neque ab his quempiam in eorum locum subrogatum fuisse,
ita ut nemo sit qui Episcopatus aut Vicariatus administrationem in spiri­
tualibus et temporalibus gerere possit: tum senior in Missione, is videlicet
qui ex Europa prior in provinciam ingressus fuerit, et longiori tempore
animanim ministerio fuerit mancipatus, censeatur delegatus ab Apostolica
Sede ad suscipiendam Vicariatus aut Episcopatus administrationem cum
omnibus facultatibus ordinariis atque extraordinariis Episcopo competen­
tibus, exceptis iis quae sunt Ordinis Episcopalis, usque dum Sedes Apo­
stolica certior facta alio modo provideat.
Quam S. Congregationis sententiam SS1Ï10 Domino Nostro Pio PP. VI
relatam per R. P. D. Stephanum Borgia Secretarium in Audientia habita
die n mensis (martii) et anni praedicti Sanctitas Sua in omnibus appro­
bavit et seniori missionario omnimodas facultates in casu, ut supra, benigne
concessit.
I
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 591].
’ Cf. N. 423.
• Cf. N. 4611.

Curia Romana

,$’. C. de Propaganda Fide

4618.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 21 ian. 1788.
1. Se sia plausibile che ai bambini vengano amministrate le aeque hattesimali da chicchessia (nell’assenza dei missionari) ancorchè non facciano
temere della loro vita, atteso il pericolo a cui rimangono esposti nell’essere
tenuti nel letto coi loro genitori.
2. Se il danaro che dai sacerdoti degi'idoli che si convertono, vien
sottratto (ncH’abbandonare i templi pagani) per valersi del medesimo a procurarsi l’esistenza, abbia la qualità ed il carettere di cosa furtiva.
Ad i. Affirmative, et laudandum.
Ad 2. Secundum ea quae proponuntur, non licere, nihil enim profertur
quod noxam furti excusare possit in casu de quo agitur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 593].

4619.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad N. Mission, in Syria), 23 febr. 1788.
Ha ben recato maraviglia che \. S. alie istanze del Console inglese
di Aleppo siasi indotto a permettergli di battezzare la prole che nascerebbe
dalla moglie di lui, dovendo essere a Lei ben noto che non è lecito ai
cattolici di battezzare i figli degli cretici, quando i medesimi non si offrono
formalmente alia cattolica religione, nel qual caso spetta al legittimo parroco, e non ad altri il diritto di battezzare la prole suddetta secondo il
nostro rito, di farla tenere al sacro fonte da patrino e matrina cattolici,
c di potergli fare a suo tempo il catechismo cattolico; mentre come puo
assicurarsi che, cresciuta la prole, sarà Ella a portata di istruirla, 0 che Ia
medesima scguira veramente la religione nella quale tu battezzata.' Sara
dunque suo debito di non ingerirsi affatto in tale battesimo, venendole
ciô apertamente vietato dalle canoniche disposizioni.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 576].

4621.
S. C. de Prop. Fide, 21 iun. 1788.
Episcopus Pekinen. et \ ic. Ap. Chan-si moneantur ne penicillum adhi­
beri sinant in Extrema Unctione peragenda, et, si abusus iste inoleverit,
sensim evellere studeant. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 596].

4622.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Coadiut. Superior. Mission,
in ora Coromandel), 5 iul. 1788.
Mos inter ethnicos vigens, ut uxore defuncta illius sorori nubant, ab
Ecclesiae legibus longe abhorret, adeoque fideles perperam putant, assequi
se posse super huiusmodi impedimento ab Episcopo S. Thomae dispen­
sationem. Cum tamen plures esse nunciaveris, qui cum defunctae uxoris
sorore matrimonia inierunt, SS. I). N. Pius PP. VI, aeternae illorum saluti
prospicere cupiens, Apostolica benignitate huiusmodi matrimonia validavit. Distinguendum vero voluit circa modum. Si enim coniuges, de
quibus agitur, sub praetextu obtentae dispensationis, quamvis nulliter
concessae, quam ipsi tamen validam et ratam censent, idcirco vivunt in
bona fide, sanatis a SS. I). X. in radice illorum matrimoniis, inquietandi
non erunt. Si autem sunt in mala fide, Sanctitas Sua cum iis benigne
dispensat super impedimento primi affinitatis gradus, eorum matrimonia
revalidans, prolemque susceptam ex iis legitimam decernens, renovato
1 Quid in casu infirmorum peste infectorum? Afferri

potest deer. S. Officii ii

iulii

1754 tenoris seq.: ·Algeiiae. i. Utrum grassante peste Ssmum Eucharistiae Sacramen­
tum administrari possit lue

infectis

non

immediate

manuum

porrectione, sed oblonga

ahqua virga in cuius extremitate adsit lunecula aurata ex argento quae, post infusam in os

infirmi particulam, igne purificetur.
2. Utrum infirmis peste detentis administrari possit Extrema Unctio media aliqua

4620.
S. C. de Prop. Fide (Coromandel), 21 apr. 1788.

virgi, tn cuius extremitate adsit modicum bomb icis.
3. Utrum hoc Sacramentum, peste grassanfc, licite et absque scrupulo omitti valeat.
4. Utrum, in hypothecs quod non possit omitti, administrari valeat per unicam unctio­

nem; an vero dc necessitate

Se si abbia a permettere e con quali cautelc di contraire nuovo matri­
monio a quei mariti che dopo 10 o 14 anni non abbian potuto aver notizia
della propria moglie.
R. Cuiuscumque temporis lapsum non sufficere ut coniugibus liceat
novas inire nuptias nisi prius constiterit morali certitudine priorem coniugem obiissc, prout ex cap. In praesentia, 19, De sponsalibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Eide, vol. I, η. 595I.

perficiendae sint

singulae

illae

unctiones

quae

in

Rituali

Romano praescribuntur.

R. Sua Santità si degno ordinare che in risposta si niccomandassc alia vigilanza e
telo del Vic. Ap. il procurare con tutto lo studio 1 amministrazione della
c della Estrema Unzione, anche in

tempo di

peste, perché quei

SS. Eucaristia

miseri appes rati nelle

eitreme loro angustie non resimo privi di sl giande aiuto e conforto per

loro anime, c che circa il modo di amministrarli potranno i missionari

Ia salute delle
regolarsi

nelle

oimere ed usi altre volte praticatisi nelle occasioni di peste, in quei paesi tanto frequente,
purchè si faccia con la dovuta decenza, e st ccrchi scansare ogni incons entente che potesse
u quakivoglia tnodo esporre alla irriverenza

un’azione

si sacrosanta

. — Cf.

N.

805.

Curia Routanu
tamen reciproco consensu coram parocho et testibus, iuxta formam Concilii
Tridentini.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1S93), n. 1232].

4623.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Coadiut. Superior. Mission,
in ora Coromandel), 5 iul. 1788.
Ut doceare modum, quo tc gerere debeas in nonnullis casibus, qui
passim obtingere isthic solent, plura huic S. Congr., tam litteris diei 6 octobris 1784, quam posterioribus, proposuisti dubia. Postulabas imprimis,
quid decernendum sit de iis christianis coniugibus, qui aliam duxerunt
uxorem, postquam prima uxor nupsit infideli. Ad hoc S. C. respondit
matrimonia mulierum Christianarum cum ethnicis, dc quibus agitur, esse
nulla, tum propter impedimentum ligaminis, tum propter alterum disparitatis cultus, casque idcirco non esse admittendas ad Sacramenta, nisi ab
huiusmodi matrimoniis recedant, et quatenus possint, ad suos viros rever­
tantur. Nulla item esse matrimonia virorum, qui, prima vivente uxore,
quamvis alteri nupta sit, aliam duxerunt, ideoque pari modo esse a Sacra­
mentis arcendos.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 12187].

4624.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 21 ian. 1789.
An permittendum sit ut in casu necessitatis Baptismus conferatur aqua
expressa ab aliquo panno lineo aut spongia etc.
R. Transmittatur Instructio S. Officii feria \, die 8 nov. 1770.2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 597].

4625.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 21 ian. 1789.
1. An extra casum urgentis necessitatis, seu extra periculum imminens
licite possit sacerdos simpliciter abluere infantes vel adultos, omissis omni­
bus Baptismi caeremoniis.
2. An id saltem permitti possit sacerdoti suspenso, vel etiam inter­
dicto, ac tantum approbato pro decumbentibus et aegrotis.
3. An in locis ubi non est ecclesia scu oratorium commune liceat
sacerdoti solemniter, idest, adbibitis omnibus caeremoniis in Rituali
1 Scis. 24, de
* Cf. N. S30.

rcf. matr.,

c. I.

de Propaganda l'idc

Rom. praescriptis baptizare liberos Christianorum in eorum domibus pri­
vatis.
4. An id pariter illi liceat ubi quidem est ecclesia aut domus orationis,
sed ista distant, et ad eam infantes suos deferre nolint parentes ne quid
ipsis ex aeris intemperie accidat mali, quod supra modum reformidant
annamitae.
5. Utrum possit et debeat permitti quod missionarii catcchista, vel
alius quispiam laicus, infantes vice sui in domibus privatis aquis baptisma­
tibus abluat? Parum enim admodum videtur decere id genus ministerium
usurpari ab homine profano seu laico, existente in loco sacerdote.
R. .Ad i. Non posse. Verumtamen non solum imminens periculum
mortis esse posse causam legitimam omittendi solemnitates Baptismi,
verum etiam aliam quamcumque rationabilem et gravem quae impediat
carumdein soleinnitatum administrationem, ut ex. gr. si tempus omnino
deficiat, si instet periculum a paganis, si sacerdos non habeat neque commode
habere possit oleum catechumenorum, sacrum Chrisma, sal benedictum
aliaque necessaria pro perficiendis iisdem solemnitatibus. In his autem
casibus monendum esse missionarium quod si non omnes, sed solum aliquas
caeremonias Baptismi adhibere possit, eas adhibeat; ac deinde cum tempus
et occasio opportuna adfuerit, easdem caeremonias, vel omnes vel quas
omisit, in ecclesia vel oratorio supplere teneatur.
Ad 2. Sacerdotem suspensum et interdictum nullo unquam tempore
administrare posse Baptismum cum solemnitatibus, sed, quando propter
necessitatem debeat baptizare, baptizet private.
Ad 3. Non solum licere, sed debere.
Ad 4. Ne in hac re a sanctissimis Ecclesiae institutis recedatur, omnem
curam adhibere debet missionarius ut parentes ab hac sua irrationabili
contradictione recedant. Quod si suis persuasionibus et monitis nihil pro­
ficiat, tunc sibi persuadere poterit rem esse deductam ad casum necessi­
tatis; impossibile enim erit hos infantes baptizare, repugnantibus parentibus
in quorum sunt potestate. Proinde tunc licitum erit iis infantibus Baptismum
conferre extra Ecclesiam et in privatis domibus, vel ubi a parentibus per­
missum erit, omissis sacris ritibus et caeremoniis animo tamen ea supplendi
in Ecclesia quamprimum hoc fieri permissum erit. Si vero praevideatur
quod parentes infantium neque decursu temporis infantes suos ad Eccle­
siam pro supplendis caeremoniis deferri permittant, tunc satius erit ut
in ipsis privatis domibus ritus et caeremoniae per Rituale Romanum prae­
scriptae in actu collationis Baptismi adhibeantur. Potius enim erit ut
laudabilis consuetudo, quae tantum concernit maiorem erga hoc Sacra­
mentum decentiam et reverentiam, celebrandi Baptismum in ecclesia,
omittatur, quam ut priventur parvuli baptizati non exiguis spiritualibus
bonis quae ex adhibitis super eos sacris caeremoniis ab Ecclesia institutis
in ipsos derivantur.
Ad 5. Servandum esse ordinem in Rituali Romano praescriptum, tie.
de Ministro Baptismi, ibi: Sed si adsit etc.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 598].

VRATERNITAS SACERDO1AL1S SANCTI

.S’. C.

174

Curia Romana

4626.
S. C. de Prop. Fide (Paros), 12 mart. 1789.
1. Se sia lecito ai cattolici entrar per padrini nel battesimo dei greci
scismatici, e per compari nel matrimonio.
2. Se sia lecitu ai cattolici dare elemosine di messe ai preti scismatici,
3. Se sia lecito ai cattolici portar l’effigie, che hanno nelle loro case, di
Maria Vergine e di altri santi, nelle chiese scismatiche, occorrendo la rispettiva festa di quei santi; arder delle lampade nelle loro chiese, fani orazione,
assistere per curiosità alie loro funzioni, andar con essi in processione,
eccctto la processione che si fa in occorrenza dei funerale di alcun defunto.
4. Se sia lecito, avendo qualche cattolico genitori scismatici, di far
1’esequie loro di tutto 1’anno, arder secondo 1’uso de’ greci le lampade alia
chiesa greca ecc.
R. Non licere in omnibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 600J.

4627.
S. C. de Prop. Fide, regulae (pro Sacerd. Coptis),
15 mart. 1790.
1. Sacerdotes omnes tam saeculares, quam regulares ritus coptici te­
neantur subesse Vicario Apostolico eiusdem nationis ab Apostolica Sede
deputato, cius mandatis pareant, eumdemque, uti eorum superiorem vene­
rentur et colant.
IV. Sacerdotes copti Missam celebrare debeant in ecclesia PP. Refor­
matorum Cayri, unus post alium, idque praesertim observetur in diebus
Dominicis, vel festis diebus, in quibus magna esse solet populi frequentia,
ut fideles sacrosancto Missae sacrificio interesse commode possint. Quamobrem maxime opportunum erit, si singuli sacerdotes inter se conveniant,
distribuantque vicissim horas celebrandarum Missarum, iuxta cuiusque
ordinem, ac aetatem, ne matutinis horis ecclesia debitis fraudetur obsequiis.
Vicarius autem Apostolicus in urbe Cayri, parochi vero, et pastores ani­
marum in oratoriis superioris Aegypti, vel ipsi per se, vel si fuerint legitime
impediti, aliorum sacerdotum opera, aut ante, aut post Missae celebratio­
nem, diebus saltem Dominicis, et festis solemnibus plebes sibi commissas,
pro sua, et earum capacitate pascant salutaribus verbis, docendo quae scire
omnibus necessarium est ad salutem, annuntiandoque eis cum brevitate,
ct facilitate sermonis vitia, quae eos declinare, ct virtutes quas sectari
oporteat, ut vitam aeternam consequi valeant. Pomeridianis autem horis
sacram catcchcsim populum doceant, aliisque piis exercitationibus occu­
patum detineant, ne ad ludicra, aut profana dilabatur.

5. C. de Propaganda Fide

175

V. Iisdem diebus festis omnes confessani incumbant cum omni studio
audiendis confessionibus, ne inopia, aut incuria confessariorum priventur
fideles fructibus tanti sacramenti.
VI. Numquam licebit sacerdotibus coptis e civitate Cayri, vel etiam
per unum diem discedere, absque licentia Vicarii Apostolici.
VIII. Vicarius Apostolicus, et missionis Praefectus totis viribus enitantur
ut in celebrando sacrosancto Missae sacrificio, atque in administratione
sacramentorum ab omnibus sacerdotibus coptis serventur omnino ritus,
ac caerimoniae praescriptae in Missali, atque euchologio coptico edito
typis S. Congregationis, ac nemini liceat quidquam immutare, addere,
vel minuere, cum omnis discrepantia in celebratione mysteriorum Dei,
non solum vetita sit a sacris ecclesiae canonibus, verum etiam indecora,
ac catholicae religioni noxia plerumque comperiatur. Qui vero deliquerint,
ritumque praescriptum quocumque modo variaverint, severioribus poenis
coerceantur.
IX. Sacerdotes copti celebrare debeant divina mysteria capite penitus
detecto, iuxta decreta huius S. Congregationis annorum 1760, et 1767,
excepta gravi valetudinis necessitate, quo in casu ad Apostolicam Sedem
recurant pro dispensatione, iuxta decretum diei 21 aprilis anni 1788.
X. In privatis domibus Cayri, quantumvis privilegio oratorii ab Apostolica Sede decoratis, nemini ex sacerdotibus coptis Missam celebrare
liceat nisi de licentia Vicarii Apostolici copiorum, ne publica ecclesia
debito cultu privetur, et fideles ab audiendo in ea sacrosancto Missae sacri­
ficio retrahantur.
XI. Caveant sacerdotes copti, ne in administratione Baptismi eos
patrinos adhibeant, qui catholicae fidei mysteria omnino ignorant, eosque
praeterea instruant de impedimento cognationis spiritualis, quod contra­
hunt inter baptizatum et illius patrem et matrem: ac praeterea unus tantum
sive vir, sive mulier iuxta sacrorum canonum instituta, vel ad summum
unus et una baptizatum de fonte suscipiant. Patrinorum autem nomina in
baptizatorum libro parochi describant.
XII. Parochi omnes tam in superiori Aegypto, quam Cayri commoran­
tes, teneantur librum habere tam baptizatorum, quam matrimoniorum,
mortuorum, et reconciliatorum, iuxta praescriptum in Rituali Romano,
ipsumque apud se retinere, aut alio securiori loco reponere, et in casu trans­
gressionis puniantur a Vicario Apostolico.
XIII. Vetitum omnino sit sacerdotibus coptis sacramentum Confirma­
tionis conferre iis, qui a latinis baptizati fuerunt, cum huiusmodi peculiaris,
ac extraordinaria potestas Praefecto dumtaxat missionum Aegypti concessa
quandoque fuerit, donec aliquis catholicus Episcopus in Aegypto habeatur.
XIV. In eiusdem Sacramenti administratione, sacerdotes copti minime
omittant unctionem frontis confirmandi, loco et tempore ab euchologio
copto praescripto. Puniatur sacerdos a Vicario Apostolico, si contra fecerit.
XV. Ad evitanda dissidia, et perturbationes, quae in futuro excitari
possunt caussa matrimoniorum, si forte oriatur dubium, ea fuisse in gradu
prohibito inita, iniungitur omnibus, et singulis sacerdotibus copiis, ne

•J’

(λιγia

Χ/6

Romana

i

sd matrimonii celebrationem deveniant, nisi prius facultate in scriptis 2
legitimo superiore obtenta, quae in archivio cuiuscumque hospitii pro
maiori custodia servetur. Superiores autem, vel denunciationibus praemis­
sis, vel alio quo fieri possit aptiori modo, priusquam ineundi matrimonii
veniam concedant, diligentissime inquirant, num aliquod subsit dirimens
impedimentum.
X\ I. Quoad communicationem in divinis cum haereticis, serventur
omnino ea omnia, quae praescripta sunt in instructione huius Sacrae Con­
gregationis latine et arabice edita, cuius nonnulla exemplaria transmittuntur
ut sacerdotes copti probe calleant ea, quae circa eamdem communionem
sunt omnino vitanda.
XIX. In reconciliandis haereticis ad fidem catholicam, sacerdos aucto­
ritate munitus prius eum probe instruat in his, quae ad fidem orthodoxam
pertinent, eiusque constantiam, et sinceram voluntatem in amplectenda
catholica religione diligenter exploret. Deinde illum admittat ad profes­
sionem fidei coram saltem duobus, vel tribus testibus in ecclesia, vel in
domo, abiurando haeresim, aut schisma; ac demum absolutionem illi
impertiatur, in foro tantum externo propter haeresim, aut apostasiam, aut
schisma, uti praescritpum est in professione ndei orthodoxae edita iussu
SSmi Domini nostri Urbani Papae \ III.1 Praeterea nomen, oppidumque
personae, eiusque abiuratio scribatur in libro reconciliatorum. 1 empore
autem opportuno recipiatur ad participationem sacramentorum, facta
prius sacramentali confessione omnium peccatorum, et non alias, excepto
mortis periculo.
XX. Senentur demum sanctorum Patrum regulae, Conciliorum de­
creta, et omnes constitutiones Sedis Apostolicae pro orientalis ecclesiae
disciplina recte ordinanda editae, et praesertim instructiones pastorales
SSmi Domini Nostri Benedicti PP. XI\ : Eo quamvis tempore,2 et Anno vertente3 ad coptos transmissae, nec non decreta S. Congregationis de Pro­
paganda Fide pro eiusdem nationis spirituali regimine emanata.
Caetcrum meminerint sacerdotes, aliique, qui in aliquo ecclesiastico
gradu constituti sunt, quod nihil est, quod magis ad pietatem, et Dei
cultum assidue instruat, quam eorum vita, et exemplum, qui se divino
ministerio dedicarunt. Cum enim a rebus saeculi in altiorem sublati locum
conspiciuntur, in eos, tamquam in speculum, reliqui oculos coniiciunt,
ex iisque sumunt, quod imitentur. Quapropter sic decet omnino clericos
in sortem Domini vocatos, vitam, moresque suos omnes componere, ut
habitu, gestu, incessu, sermone, aliisque omnibus rebus nil nisi grave,
moderatum, ac religione plenum praeseferant. Quae quidem si ab omnibus
sacerdotibus Christi inter catholicas nationes constitutis sectari oportet,
quanto magis ab iis, qui inter eas gentes versantur, quae sunt christiani
nominis hostes infensissimi? Magnum sane negotium, ac grave onus impo­
situm iis est, qui, quemadmodum Apostolus Paulus, non modo fidelibus
> Cf. lui Pontii, de Prop. Fide, pm I, vol. I η ^7-212
•Cf. » 357.
’ Cf. Ν. 407.

5.

C. de Propaganda Eide

177

debitores sunt, sed etiam infidelibus, a quibus vel crudeliter vexantur, vel
turpiter calumniantur. Habent tamen sacerdotes copti praeclarissimos olim
alexandrinae ecclesiae antistites, habent veteres praepositos suos, qui ipsis
locuti sunt verbum Dei, quorum intuentes exitum conversationis imitentur
fidem (ad Hebr., c. XIII, 7). Longum est ire per singulos: unus pro omni­
bus sufficiat beatae recordationis Athanasii alexandrinae ecclesiae prudentissimi sacerdotis exemplum, de quo sic S. Caelestinus Papa I, ad clerum
constantinopolitanum scripsit (Concil. Ephesin, par. I,apud Harduin, tom. I.
Concii., pag. 1311): Cui non consolationi sit illius tolerantia? Cui non sit
txaiiplo eius fortitudo, rei constantia? EUcitur Arrio prosequente, sed revo­
catur Domino protegente. Passus est carcerem, passus angustias; nec mirum si
sir apostolicus ea passus est, quibus se Apostolus gloriatur exercitatum. In his
tamen omnibus secutus est illum, qui sibi in tribulationibus se placere testatur.
Fugatus illinc, et in nostris partibus roboratus est. Denique hic ei redintegratus
at status, et in hac Sede quietem communionis invenit, a qua semper catholicis
subvenitur. Eadem spe inter eas, in quibus versantur, angustias, sacerdotes,
atque universa coptitarum natio sese mutuo consolentur: numquam ipsis
deerit Dei omnipotentis auxilium, numquam huius S. Apostolicae Sedis
patrocinium, quae strenuos fidei catholicae defensores sua auctoritate
fulcire, omnique ope solari in universa Christi ecclesia, ipso Christi Domini
ad B. Petrum excitata praecepto confirma fratres tuos semper in more
habuit.
Has autem regulas SSmo D. N. Pio Pp. VI relatas in audientia habita
per Emum ct Rnium Dominum Cardinalem Antonelli S. Congreg. Prae­
fectum die 18 martii 1790, Sanctitas Sua in omnibus adprobavit, eisque
apostolicae suae auctoritatis robur adiecit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 601].

4628.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Miden.), 26 iun. 1790.
Quoad quinque postulata a te proposita, quae summation ad hoc redu­
cuntur, ut docearis quomodo te gerere debeas cum apostatis a catholica
fide, qui in Ecclesiae gremium reverti postulant, atque id quidem non pu­
blice, sed secreto, ne bona temporalia per apostasiam acquisita, aut aha,
quibus antea potiebantur, amittant: equidem constans ac perpetua Ecclesiae
doctrina fuit, quod publici a fide apostatae nunquam in eiusmodi Ecclesiae
sinum recipiantur nisi prius manifestis poenitentiae indiciis scandalum
reparaverint, quod fratribus praebuerunt. Neque enim temporalia bona
tanti habenda sunt, ut pro iis retinendis haeresis professio, licet apparens
et ficta, tolerari ullo modo possit. Quare Emi Patres in sententia fuerunt,
ut apostatae, qui occulte tantum ad catholicam communionem admitti
postulant, omnino rciici debeant, nisi prius omnia munera et bona dimise­
rint, quae retineri non possunt nisi ab haereticis, quaeque iis collata sunt
intuitu eorumdem apostasiae ita ut, si ea bona ac munera sibi retinerent,
Vol. VU.

13

178

Curia Romann

in communi hominum aestimatione tacitam haeresis professionem praeseferrent. Neque ab hoc praestando eos excusare potest metus amittendi bona
temporalia, licet hisce bonis omnino indigeant ad suam suarumque fami·
liarum substentationem. Etenim quum huiusmodi reditus implicitam haeresis professionem inducant, omnino abiiciendi sunt, ut scandalum repa­
retur quod Ecclesiae ob apostasiam praebuerunt, praestatque eos pauperes
evadere cum Christo, ct salvos fieri, quam divites esse cum aeterna eorum
damnatione.
Neque eos excusat periculum, quod per publicam catholicae fidei pro­
fessionem, abdicatisque iis muneribus ac bonis, quibus non nisi propter
haeresim fmebantur, ipsorum filii in haeresi educentur, illecti fortasse ut in
parentum bona succedant. Primum enim non adeo facile est ut id accidat
ob libertatem a Gubernio catholicae religioni concessam: deinde, quocum­
que in casu, quantum in se est, omnino curare tenentur, ut etiam filii
catholicam religionem sequantur: et quando id obtinere minime possint,
non sibi culpae adseribendum erit, si filii aeternam salutem amittant. Ex
hisce rationibus plane evincitur, nullum apostatam ad Ecclesiae sinum admitti
posse, qui occulte quidem catholicam religionem profiteri velit, publice
autem haeresim, idque ob fines temporales et mundanos.
Quod vero attinet ad ultimum postulatum, an scilicet, pro reparando
scandalo apostasiae sufficiat abiurationem emittere coram quatuor aut sex
testibus, cum animo scandalum etiam publice reparandi, quatenus circum­
stantiae non obstarent, S. Congregatio censet quod quando apostatae,
iuxta principia praemissa, renuntiaverint omnibus bonis ct utilitatibus
temporalibus, quae esse solent indicia protestativa haeresis, quum ab solis
haereticis possideri possint, ct quando parati sint procurare educationem
prolis in fide catholica, quantum ab se dependet, et quatenus demum obser­
vare velint Ecclesiae praecepta in iis omnibus circumstantiis in quibus
eorum violatio haeresis simulationem indicaret, aut scandalum praeberet
fidelibus, in hoc casu satis erit quod formalis abiuratio fiat coram Episcopo,
et in praesentia quatuor, quinque, aut plurium testium, iudicio ipsius
Episcopi. Non enim necessarium videtur quod publice fiat, aut maiori
cum solemnitate, quae in Hibernia fortasse gravia religioni detrimenta
afferre posset.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 602].

4629.

S. C. de Prop. Fide (C. (j.-Scodrac), 22 nov. 1790.
1. Molt i che contraggono gli sponsali, resiliggono poi da simili contratti
non effettuandoli coi matrimonio. Non volendosi questi tali ridurre a dovere
ad onta di scomuniche ed altri rigori dclla chiesa, si domanda qual ter­
mine di tempo puô prescriversi per tcnerli esc lusi dalla partecipazione dei
fede li.
2. Più volte le donne restando vedove passano immediatamente a

S. C. de Propaganda Fide

seconde nozze: dal che non di rado succede qualchc disordinc; si domanda
se aile medesime puô esserc accordato il pcrmesso di passare a seconde
nozze subito che restano vedove, oppure se debba prescriversi qualche
termine di giorni.
3. Sub crepidine ve/ suppedaneo dcgli altari di questi paesi non si è fatto
maiscrupolo, nè si fa, di seppellire i morti, con spécialité i Vescovi e sacer­
doti. Si domanda che cosa debba farsi con quelle ossa de’ morti che esistono in tali luoghi, perché a disotterrarle è cosa difficilissima, non essendovi qui quei commodi che sono nclle parti della cristianità; e che cosa dee
farsi con simili altari.
R. Ad i. Caute procedendum esse in infligenda excommunicatione,
ct mulieres praesertim a sponsalibus recedentes numquam excommuni­
candas iuxta Decretalem Lucii III in cap. Requisiti, De sponsa/.; et si
quandoque et ex gravi causa sunt viri excommunicandi, post annum esse
absolvendos.
Ad 2. Nullum tempus praefigendum.
Ad 3. Quoad praeteritum nihil esse innovandum: quoad futurum
curandum ne amplius ibidem sepeliantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 603].

4630.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 7 febr. 1791.
Quid sentiendum sit de formula inferius scripta quam frequentissime
aierunt christiani praefectis, scriptum emendationis exigentibus, quando,
finita persecutione, ad propria dimittuntur: Ego vere christianus sum, et
promitto quod, ad propriam domum reversus, muneri meo absque ullo crimine
incumbam, neque utnquam perversam religionem sectabor. Quaeritur num
formula haec saltem tolerari possit: pauci enim inter christianos (erunt)
qui in actuali circumstantia audebunt scribere se in posterum adhuc chri­
stianos futuros, licet sat ordinarie coram prae feclis ore id praedicent: quia
tunc praefectus formulam hanc, quam debet in archiviis sui praetorii
servare, procul dubio non acceptaret, christianosque in carceres diutis­
sime restitueret cum periculo apostasiae.
R. Non licere, ct formulam esse reprobandam, palamque, si interro­
gati fuerint ab habentibus potestatem, se christianos esse, et in religione
Christiana usque ad mortem perseveraturos profiteri omnino tenentur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 604].

4631.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Archiep. Hiberniae), 25 iun. 1791.
Haec S. C. cuius vos estis gaudium et corona, quosque in oculis habet,
ac singulari charitate complectitur, observantiam momentosiorum disci­
plinae capitum vobis commendandam suscepit, quae ab Episcopis absque

Curia Romana

ι8ο

gravissimo animarum detrimento, quae eorum curae concreditae bunt
praetermitti non possunt.
Ac primo quod spectat ad Matrimonii sacramentum, enixe commendat
ut quod in cap. i, Sess. 24, de reform, matr. a sacrosancto Concilio
Tridentino providentissime praescriptum fuit, fideliter adimpleatur. Haud
semel nobis nuntiatum est, apud parochos nequaquam adservari libros ubi
matrimoniorum, quae rite celebrata sunt, et baptismorum a se collatorum
numerus diligenter adnotari debet. Quapropter in usum revocanda sunt
saluberrima eiusdem Concilii monita, quod in Capite superius memorato
ita praescribit: «Habeat parochus librum in quo coniugum et testium no­
mina, diemque et locum contracti matrimonii describat, quem diligenter
apud se custodit >. Itemque in Cap. II: «Parochus antequam ad Bapti­
smum conferendum accedat, diligenter ab iis, ad quos spectabit, sciscitetur
quem vel quos elegerint, ut baptizatum de sacro fonte suscipiant, et cum
vel eos tantum ad illum suscipiendum admittat, et in libro eorum nomina
describat n. Quin imo peropportunum videretur si iidem parochi ipsas
quoque dispensationes matrimoniales in eodem libro exacte recenserent.
Item rumor quidam ad nos usque percrebuit, matrimoniorum denunciationes omnino negligi, quae ob nimiam Episcoporum indulgentiam in iis
dispensandis, absque parochorum interventu clanculum celebrari solent.
Id etiam Tridentini legibus aperte adversatur, quod in eadem Sess. 24,
de ref. matr. sic habet: Idcirco S. Concihi Lateranen., sub Innocentia III
celebrati, vestigiis inhaerendo praecipit (sancta Synodus), ut m posterum an­
tequam matrimonium contrahatur, ter a proprio contrahentium parocho, tribus
continuis diebus festivis in Ecclesia inter Missarum solemnia publice denuncietur, inter quos matrimonium sit contrahendum. Quod si Episcopi interdum
gravi urgente causa satius ducerent ab iisdem denunciationibus dispensare,
tunc normam ac regulas a Benedicto ΧΙλ praescriptas in Const. 35, tom.I
sui Bullarii omnino sequi debent.l
' In Const, seu Litt. encycl. Bencd. XI\ , 17 nov. 1741

a<^ omnes Episcopos haec

habentur: « ... Periculi non infrequens occasio vos reddat difficiliores ad remittendum publi­
cationes, α quibus contracturi matrimonium saepe per malitiosam suggestionem petunt

dispensari. Quam caute solerterque oporteat ea in re Episcopos versari, non obscura vobis

α Concilio Trid. exhibentur argumenta. Si enim (ait eadem sancta Synodus) probabilis
fuerit suspicio matrimonium

malitiose

impediri

posse

si

dcnunciationcs,

praecesserint

tunc vel una tantum denunciatio fiat, vel saltem parocho et duobus testibus praesentibus
matrimonium celebretur, ct deinde ante illius consummationem dcnunciationes in ecclcsii

fiant ut, si aliqua subsunt impedimenta,

facilius

detegantur.

Praeterea

licet

Episcopo

relictum sit omnimode super denunciationibus dispensare, haec tamen facilitas, non a sola
dispensantis voluntate pendet, sed a Tridentino coercetur arctis prudentiae discrctique ar­

bitrii legibus; quod idem est ac legitimam causam dispensationis requirere. — Parem quoque,

imo fortasse maiorem vigilantiam necessc est α vobis adhiberi ne, post remissas denuncutiones, celebretur matrimonium coram parocho, vel alio sacerdote ab ipso parocho vel a
vobis deputato, praesentibus duobus vel tribus testibus confidentibus, nc ulla celebra­

tionis notitia vel rumor oriantur. Id enim, ut ad praescriptum sacrorum Canonum licite
fieri possit, non satis est obvia quaevis et vulgaris causa, sed gravis, urgens ct urgentium»

requiritur. A sacro Nostrae

Poenitcntiariae tribunali, eo potissimum

casu

fit potestis

ita celebrandi matrimonium, quo vir et femina in figura matrimonii publice degentet

.S'. C. de Propaganda Fide

181

Alterum vero gravissimum disciplinae caput quod praecipue in popu­
lorum sanctificationem redundat, est optima, quoad fieri potest, parochorum
electio, qui haud impares ad tanti muneris onera sustinenda vires habere
demonstrent. Pluries huiusce S. C. decretis iussum est ut ad paroecias
obtinendas concursus adhibeatur, iuxta monita Concilii Tridentini in
Sess. 24, de ref., cap. 4. Et si singulae formilitates a Concilio Tridentino
praescriptae pro concursuum celebratione observari minime possent, tunc
ea saltem cura quatuor Metropolitanis incumbit, ut altera communi consi­
lio statuatur ratio ab Episcopis ineunda pro paroeciarum collatione, quae
torum prudentiae, ac vigilantiae magis accommodata videbitur. Sic enim
agi sapientissime voluit idem Concilium quod quum praevideret formam
ab se pro memoratis concursibus praescriptam aliqua de causa teneri
non posse, alteram viam ineundam demonstravit in § Si tamen eiusdem loci.
Quapropter saluberrimis hisce monitis insistentes, haec saltem sanctis­
sime iubete, ne paroeciae plus semestri spatio viduae relinquantur; ne ab
Episcopis conferri possint, praeterquam iis qui fuerint ab examinatoribus
rite adprobati; utque ex iis, qui examen subierunt, is semper praeferatur,
qui maiori pietate, prudentia, ac religionis amplificandae studio instructus,
diuturniorem animarum curae experientiam adeptus est.
Quod si fortasse examinatores synodales alicubi deessent, tunc eorum
supplemento, quotannis viros morum probitate, ac scientia spectatos qui­
libet Episcopus destinare posset, accedente Capituli adprobatione, ubi
adsit: ubi vero desit, parochorum aetate provectiorum consensu.
Hoc idem examen praemitti quoque necesse esset pro illarum paroe­
ciarum collatione, quae ab Apostolica Sede conferuntur, etiamsi propter
resignationem, aut coadiutorem collatae sint. 1
et de quibus nulla viget criminis suspicio,

in occulto

tamen

concubinatu

perseverent;

finie enim quisque coniiciet quam absonum esset, eos, n statu damnationis per gratiam

Sacramenti revocandos, ad publice contrahendum matrimonium praes iis denunciationibus

compelli. Hanc vero praxim vobis duximus proponendam, non quia dispensatio praemisso
□sui solum congruat, cum alii similes, et fortasse urgentiores esse possint in quibus dispen-

ori expediit, sed quia vestri pastoralis officii partes versari debent in sedulo investiganda
kitima et urgenti causa dispensationis, ne matrimonia occulte celebrata luctuosos habeant
exitus quos intimo cordis moerore recensuimus.

Hunc porro m

scopum vos hortamur

tt impense admonemus ut personarum matrimonium secreto contrahere petentium dilifill a vobis inquisitio: an scilicet eius qualitatis, gradus et conditionis sint quae id
probe exposcant; an sint sui vel alieni iuris; an

fihifamilias quorum nuptiae patri iuste

db’sentienti sint invisae; ab episcopali etenim, quod geritis, munere nimium esset alienum
balem praeberi filio inobedientiae occasionem: an res sit de petsonis ecclesiasticis, licet
>A minoribus Ordinibus constitutis, pensiones ct

beneficia ecclesiastica obtinentibus, ut

ddatibilis illontm retentio in statu uxorato congruis remediis postea compeccatur. Potisiimum veto curet vestra

sollicitudo,

antequam

quod contrahentes certa ct indubia, et a quavis

secreti
fraude

matrimonii

licentia

concedatur,

immunia exhibeant documenta

liberi, ad avertendum ab iis. qui improbi sint ingenii, polvgamiae periculum etc. ».—
α. V 3!9.

1 In Synodo Plenaria Hiberniae an.

1865

in

Decreto XXI

haec

habentur.

Qui ad

ecdniuum parochialium curam sunt promovendi tales esse debent qui idonei sint aetate»

rxribm, doctnna, prudentia, ct aliis rebus ad vacantem ecclesiam gubernandam opportunis.

Msdmi momenti est ut parochi hisce omnibus dotibus praediri eligantur, atque ad id

i82

Curia Romana

S. C. de Propaganda Fide

Haec autem monita vestrae maturitati ac prudentiae proponimus, ut
ea diligenter excutiatis, ac, si quae regionum, ac temporum circumstantiis
magis accommodata obversentur, eadem nobiscum communicare ne verea­
mini, ut universalis, et unisona, iure ac merito Paroecias conferendi forma
tandem aliquando statuatur. Enim vero, ut idem Concilium loco citato
egregie pronunciat, expedit maxime animarum saluti, a dignis atque idoneis
parochis gubernari.
Decet quoque, ut presbyteri saeculares in Paroeciarum collatione regu­
laribus praeferantur; verumtamen cavete, quaesumus, ne vobis propterea
falso suadeatis, presbyterorum saecularium virtute praeditorum defectu,
paroecias regularibus nunquam esse in administrationem conferendas,
donec Episcopis ibidem eosdem retinere lubitum erit. Plurimi enim refert,
ut Episcopi, quamvis clerum saecularem eximia quadam charitate fovere,
ac praediligere debeant, tamen Regulares contemptui nunquam habeant.
Secus autem apud vos evenire, non sine magna admiratione rescivimus.
Haec enim est praeiudicatae mentis opinio, quae pravis huiusce saeculi
novitatibus indulget, a quo Regularibus universis tam saevum, asperumque
indictum est bellum. Ecquis autem ignorat, quot, ac quanta beneficia ab
Ordinibus Regularibus in Ecclesiam catholicam omni aevo sint derivata.'
Atqui audite in hanc rem aurea Concilii Tridentini verba (Sess. 25, de Regu­
laribus, cap. 1). A on ignorat Sancta Synodus, quantum ex monasteriis pie
institutis, et recte administratis in Ecclesia Dei splendoris, atque utilitatis
oriatur. Minime nos fugit, isthic locorum monasteria haberi non posse ca
forma, iisque legibus constituta, quibus ubi catholica religio dominatur,
vigent, ac florent. Scimus tamen quamplures isthic versari Regulares,
diversa Instituta profitentes, qui eamdem nunc quoque utilitatem catholicae
religioni praestare possint, quam anteactis temporibus feliciter praesti­
terunt, dummodo ea morum sanctitate vitam ducant, quae religiosam eorum
professionem maxime deceat, talesque sint, quibus Episcopi divini verbi
praedicationem, ct Sacramentorum administrationem indulgere valeant,
ut omnes, collatis viribus, ad animarum salutem procurandam amice
conspirent. Mirum autem, quantum in hanc rem prodesse poterunt regulae
ab immortali Pontifice Bened. XIV sapientissime praescriptae pro Missio­
nibus Anglicanis, quarum observantia istius etiam Regni Missionibus
perutilis esse poterit.
Satis compertum habet Sacra haec Congregatio, nihil unquam egregios
Hiberniae Episcopos antiquius habuisse, quam ut ab omni Ecclesiastico
Ordine omnis avaritiae suspicio abesse debeat, quemadmodum Concilium
Tridentinum gravissime monet in cap. 1, Sess. 21, de ref. Nihilominus,
consequendum forma quaedam concursu, a Cone. Tridentino est proposita. Verum cum
per circumstantia, hums regionis, concursus, quamvis optandus,

vix

introduci possit

Episcoporum hac in re diligentia et eelua est exercendus ut omni cura et prudentia in

tam gravi negotio procedant, diligentetque caveant ne paroeciae conferantur nisi iis qui
. ,yn<xlahbus examinatoribus, si adsint, sin vero a theologis ab Episcopo delectis approbat,
fuerint, quique motibus ac scientia cetetis praentent·.

11

183

quum huiusmodi vitium in abditis animorum latebris apud ecclesiasticos
facillime delitescat, quumque avaritia malorum omnium sit fons et origo,
ac illius praesertim contemptus, quem ecclesiastici turpi lucro inhiantes
apud saeculares sibi conflare solent sacri ministerii vituperio, idcirco vos
enixe rogat in visceribus Dni Nostri lesu Christi ut non modo ab omnis
quaestus cupiditate alienationis exemplum praebeatis, ac vel ipsam huiusce
labis suspicionem a vobis quam longissime removeatis; verum etiam ut
pravum huiusmodi vitium ab omnibus Sanctuarii ministris funditus evel­
lere curetis, exacta Decretorum Concilii Tridentini observantia in cap. 1,
Sess. 21, de ref., in Sess. 22, de observandis ac evitandis in celebratione
Missae, et in cap. 14, Sess. 24, de ref. Quocirca, ubi opus erit, oppor­
tunis monitis, atque decretis providete, ut omnes illico, siqui forte in
animis ecclesiasticorum excitentur, indebiti quaestus igniculi restinguan­
tur, atque Sacramentorum administratio, beneficia ecclesiastica, dispen­
sationes matrimoniales, sacrorum celebratio omni careant avaritiae suspi­
cione, ac caste sancteque peragantur.
Aequum tamen est, ut quilibet Episcopus a se administrandam retineat
paroeciam unam, quam isthic mensalem appellant, ut ex eius proventu suum
quisque sibi subsidium ad vitam sustentandam comparare valeat. Verum
elapsis annis monuit S. Congr., ut in qualibet dioecesi huiusmodi paroeciis
mensalibus constitutis, nunquam eas Episcopis resignare liceret, suorum
successorum detrimento. Nunc autem hanc ipsam providentiam peculiari
quatuor Metropolitanorum curae committit, ne deinceps Episcopi opus
habeant Apostolicac Sedis veniam implorare, ut binas paroecias administrandasapud se retineant, id quod Tridentini praeceptis in cap. 17. Sess. 24.
dt ref., aperte adversatur.
Illud autem summopere expetendum esset, ut coi lata Episcoporum ope,
aliquo m»do redituum tenuitas augeretur egentissimarum paroeciarum,
quae parochis sufficientes eleemosynas ad vitam alendam minime submini­
strant. 1 luic incommodo facile occurrere fortasse possent, si pauperiorum
inopiam sublevandam studerent ditiorum paroeciarum subsidiis, vel altera
quacumque ratione, quae Episcoporum prudentiae aptior, atque opportu­
nior videbitur.
· *.
Praeterea in Episcoporum mentem S. Congr. revocandum esse censet
arctissimum residentiae debitum, de quo tam graviter, sapienterque decrevit
idem Concilium Sess. 6, de ref., cap. 1, 2; Sess. 21, cap. 3; Sess. 23, cap. 1;
Sess 24, cap. 12. Perspecta Hiberniae Praesulum pietas Sacram Congrega­
tionem in eam spem adducit, ut eorum singuli praecipuae huic sui muneris
pani sancte ac fideliter perfungantur. Verumtamen si quis eorum diuturno
temporis spatio, ac sine legitima causa a propria dioecesi abesse auderet,
in id Metropolitani maxime incumbant, ut haec S. Concilii iussa exequantur: Crescente vero contumacia, ut severiori sacrorum canonum censurae subji­
ciatur, Metropolitanus suffraganeos Episcopos absentes, Metropolitanum vero
ahsentem suffraganeus Episcopus antiquior residens, sub poena interdicti ingres­
sui Ecclesiae eo ipso incurrenda, infra tres menses per litteras, seu nuntium
Rtmano Pontifici denuntiare teneatur, qui in ipsos absentes prout cuiusque

iS4

Curia Romana

maior, aut minor contumacia exegerit, suae supremae Sedis auctoritate animaivertere, et Ecclesiis ipsis de Pastoribus utilioribus providere poterit, sicut m
Domino noverit salubriter expedire.
Quis autem ignorat, alterum haud levioris momenti debitum ad singulos
Episcopos spectare, quod in suarum dioccesum perlustrationibus consistit,
quodque tam sollicite ab eodem Concilio inculcatum in Sess. 24, cap. 3,
de ref. Ceterum supervacaneae omnino redderentur, si licet saepius con­
fectae, ut Concilium praescribit, ad eum praecipuum scopum ac finem
non collimarent, quem prae oculis maxime habuit Concilium, ubi ait:
I 'isitalionum autem omnium istarum praecipuus sit scopus, sanam orthodoxamque doctrinam, expulsis haeresibus, inducere, bonos mores tueri, pravos corrigere,
populum cohortationilus et admonitionibus ad religionem, pacem, innocentiam­
que accendere, cetera ut locus, tempus, et occasio feret, ex visitantium prudentia
ad fidelium fructum constituere. Utinam singuli Episcopi maiori qua possent,
frequentia, suas dioeceses percurrerent, caelesti spiritu, atque unico cleri
populique mores reformandi studio permoti! Quot ac quanta christianae
reipublicac emolumenta redundarent ex hoc usu, quo non tam passibus,
quam alte impressis virtutum vestigiis, suas, qua late patent, dioeceses
peragrarent, nemo non videt.
Quum vero Episcopi Hiberniae huiusmodi visitationum relationes ad
Apostolicam Sedem singulis decenniis transmittere per organum huius
S. Congregat., praestita iurisiurandi religione teneantur, eadem S. Congr.
haud mediocriter commovetur, quod easdem a plerisque vestrum iamdiu
desiderare patiatur. Admodum enim pauci sunt, Praesules, qui postremis
hisce temporibus relationes ad limina nuncupatas, rite transmiserint. Porro,
si recte sentiunt, huiusmodi usus ab Apostolica Sede institutus tantum abest,
ut grave iisdem iugum imponere velit, quin imo suave quoddam vinculum
dumtaxat inire cupit mutuae illius, ac iucundissimae communionis, qua
Pastores universi cum centro catholicae Ecclesiae in unum debent coale­
scere et pulcherrimae illius membrorum convenientiae, quae sub uno capite
unum corpus mirifice efforment. Sic enim multo facilius iis ex Apostolicae
auctoritatis fonte promanant fructus, atque praesidia, quae pro ovium sua­
rum salute possunt exposcere; quum viceversa Pastori universali Ecclesiae
catholicae onus incumbat a Servatore nostro Apostolorum Principi, suis­
que successoribus praescriptum, pascendi non tam oves quam agnos, ac
proprios fratres confirmandi, diligendi, sublevandi. Quid quod mutuum
huiusmodi omnium Ecclesiarum cum prima Sede commercium, atque amica
membrorum omnium cum capite coniunctio, Ecclesiae unitatem imprimis
consonat; ideoque suum usque ab eiusdem Ecclesiae incunabulis ortum
duxit? Nonne enim ab Episcopis in celeberrimo Concilio Sardicensi con­
gregatis lulio Pontifici scriptum fuit: Hoc enim optimum, et valde congruattissimum esse videtur, si ad Caput, idest ad Petri Apostoli Sedem de singulis
quibusque Provinciis Domini referant Sacerdotes?
Quae vero huiusmodi relationum de vestrarum Ecclesiarum statu forma
esse debeat, minime ignoratis. Illud harum relationum caput praecipuum
quod maxime in votis habet haec S. Congr., est scholarum auctio, et iuver-

S. C. de Propaganda Fide

185

tutis institutio. Haud latet, propter temporum iniquitatem, ac longe aerum­
nosam conditionem vestram, Seminaria nequaquam erigi posse iuxta regu­
las Concilii Tridentini.1 Cur tamen huic defectui suppleri non potest scho­
larum erectione, nonnullius Academiae institutione, ac sedula parochorum
opera teneram adolescentium aetatem, quae sicut mollissima cera ad nostrum
arbitrium formatur ac fingitur, fidei rudimentis imbuendi?
Et sane incensum adeo est S. Congregationis studium pro huiusmodi
scholarum erectione, ut in hanc rem quotannis Archiepiscopo Dubliniensi
scut. mille summam ex proprio aere libentissime subministret. Abunde
satis perspecta eiusdem amplissimi Praesulis virtus dubitare non sinit de
recta eiusdem summae in singulas dioeceses erogatione, atque usu ad nor­
mam decretonim S. huius Congregationis. Nihilominus pergratum habe­
ret, si Episcopi in transmittendis relationibus indicabunt, quae sunt gymnasia
eadem pecunia sustentata; ubi sint instituta; qui sint praeceptores; qui
demum profectus a studiosa iuventutc, Deo favente, retrahatur. Vix enim,
aut ne vix quidem dici queat, quanta voluptate perfundi poterit S. Congr.,
si fructum a suis largitionibus perceptum valeat agnoscere. Ac profecto
si asperis hisce temporibus, tot alias Missiones, Galliae subsidiis repente
infelicissime orbatas, alere, ac sustentari coacta non esset, ad longe effu­
siores liberalitates novum inde sumere posset incitamentum.
Paroeciarum vero status, et nomina sapientiorum parochorum prome­
rita, unum ex praecipuis relationum ad limina capitibus conflare deberent.
Sic enim quotiescumque essent Ecclesiae suo viduatae Pastore, S. Congr.
in antecessum probe nosceret viros episcopali munere digniores.
Porro haec habebat S. Congr. potiora ecclesiasticae disciplinae capita,
quae Metropolitanis, ac cunctis Hiberniae Regni Episcopis pro suo munere
commemoraret; ut quaecumque a veteri morum studiorumque ratione di­
lapsa, ad pristinam semitam revocanda sint, ac severioribus legibus vin­
cienda videantur, ea statuere facilius, ac sancire possitis, quae ad Apostolici
ministerii vestri rationem maxime conferant. Haec autem omnia non nova,
neque ad severiorem disciplinam exacta, sed ex illius universalis Concilii
decretis profecta sunt, quod postremis temporibus, tanto bonorum plausu,
tantaque Ecclesiae utilitate omnes abusus extirpare curavit, qui sensim in
rei Catholicae perniciem irrepserant.
Studium vero singulare, quo S. Congr. vehementissime flagrat, ut
Hiberniae Ecclesiae florentiores, ac splendidiores in dies appareant, hanc
epistolam conscribendam suasit ut Pastores ea caritate magis, magisque
incitati, qua illos par est communi consilio, ac vigilanti cura pro Ecclesia
excubare, flagrantius excitentur, cum ad ampliorem fructum ex illius bonis
cum gaudio percipiendum, tum et ad mala deflenda ac detestanda, quae infdicissimis hisce temporibus graviora esse non posse, summopere dolemus
atque ingemiscimus. Quapropter curate diligenter, ut damna eidem illata,
maiori qua licet pensatione reparetis, catholicam fidem acriori studio ampli­
ficantes, bonorum religionem excitantes, malorum perfidiam reprimentes,
1 Seu. 23, dt rcf.t c. 18.

186

Curia Romana

omnibus rectam vivendi normam praebentes, ne adversarii nostri loqiuntur mala de nobis, quinimo, licet inviti, lateri cogantur, verum religionis
spiritum, charitatcm, mansuetudinem, ceterasque virtutes apud veros Ec­
clesiae catholicae cultores unice domicilium habere. Verum ad tantae rei
finem assequendum, iterum ac tertio inculcabimus, nihil amplius valere
posse, quam recta ecclesiasticorum vita et exemplum, in quos ceteri, tam­
quam in speculum intuentur. Ad hoc omnes conatus intendite, atque ea
praesertim occasione, cum inter vos convenitis de negotiis provinciarum
vestrarum tractaturi. Maxime enim oporteret, ut non praepropere, ac festi­
nanter illos conventus ageretis, sed mature collatisque consiliis, atque etiam
rogata sententia praecipuorum Episcoporum. Tunc opportunum foret rectae
cleri institutioni consulere, revocare in memoriam quae saepius ab hac S. Con­
gregatione sancita sunt, ea praesertim Epistola Encyclica ad omnes metropolitanos scripta die 20 augusti an. 176(8, iliaque parare remedia, quae abusibus,
ac corruptelis resecandis apta videbuntur, zelum cum lenitate temperantes,
ne per nimiam humilitatem subditorum vitia convalescant, neque per immo­
derantiam severitatis sacra Episcoporum potestas contemnatur. Tandem, ut
aliquando huic epistolae, longiori fortasse, quam antea putabamus, finem im­
ponamus saluberrimis Concilii Tridentini praeceptis, quibus eam incepimus,
totamque respersimus, enixe rogamus vos, atque obtestamur, ut quidquid
ab eo sapientissime praescriptum fuit circa vitam, exemplum, mores, singulasquc ecclesiasticorum actiones, continenter prae oculis habeatis, atque
animo penitus insculpatis. Itaque omnino mentibus vestris haereat grave
illud ac plenum sapientiae monitum, quo Gregorius Magnus Numidae
Antistites olim hortabatur ad pacem, ad Ecclesiae defensionem, ad solli­
citudinem de proximorum animabus: Quaeso ergo, inquit, vosmetipsos
invicem alterna pace diligite in Christo, et haereticis vel inimicis Ecclesiae un·
cordis intuitu obviate. De proximorum animabus estote solliciti, ad fidem qum
valetis praedicatione caritatis, praetenso etiam terrore futuri indicit, suadete
quoniam Pastores constituti estis, et Dominus gregum ab iis, quibus commisit,
Pastoribus fructum multiplicati gregis expectat. Qui si proprii gregis augmen­
tum, adhibito studio diligentiori, prospexerit, multiplicibus profecto vos caele­
stis regni muneribus decorabit. Vota sunt haec nostra erga vos, Praesules
amplissimi, ac dum verbis utentes SSriii Pontificis, fraternae dilectionis
alloquium persolvimus, Deum enixe precamur, ut vos diutissime servet
incolumes.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 605].

•S'. C. de Propaganda Fide

187

quod ex hac vita migraverit eius coniux. In cap. In praes., De sponsalibus^
iubetur ut nemo auctoritate Ecclesiae contrahere secundas nuptias possit
donec certus nuntius recipiatur de morte prioris viri. Et iure quidem optimo:
uimeniin ex divina lege nexus coniugii non alia causa quam alterius coniugis morte dissolvatur, ita ut qui alterum duxerit, vivente coniuge primo,
moechiae scelere coinquinetur, consequens est certum nuntium expectari
debere dc morte prioris coniugis, priusquam novae nuptiae permittantur.
Neque sufficit rumor incertus, aut diuturna coniugis absentia, aut proba­
bilia argumenta illum interiisse, sed vel testem omni exceptione maiorem
adesse oportet, qui vidisse se mortuum priorem coniugein sacramenti
religione confirmet, aut tales coniecturae de illius interitu intervenire de­
bent, quae prudentem virum ita plane esse morali quadam certitudine
persuadeant. Allatae a vobis calamitates belli, famis, captivitatis, aliaeque
huius generis, quae vastitatem regioni ac plurimis interitum attulerunt,
non tanti ponderis sunt ut viris aut mulieribus, qui coniuges amiserunt,
passim permitti possit novas nuptias appetere. Quamobrem, si qui iam
nova coniugia contraxerunt, et quidem in bona fide, existimantes se per
interitum coniugis a priori coniugii vinculo absolutos, relinquendi sunt in
bona fide, quia bonae fidei possessor turbari a possessione non debet.
Si eorum alter dubius et anceps est, reddere quidem debitum potest, non
autem petere. Si demum uterque mala fide contraxit, iam sunt omnino
separandi. Cavendum praeterea et illud est, quod si fortasse contigerit
pnorem coniugcm, quem mortuum putabant, adhuc in humanis existere,
tunc secundae nuptiae sunt omnino irritandae, et, dimisso posteriori coniuge,
ad priorem reverti unusquisque tenetur. Consuli hac de re potest S. Leo
Magnus ad Nicetam Aquileiensem.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 606].
In epistola S. Leonis Magni ad Nicetam Episcopum Aquileiensem haec habentur:
<Cum per bellicam cladem et per gravissimos hostilitatis incursus quaedam dicatis divisa

e-t coniugia, ut, abductis in captivitatem

viris, feminae eorum remanserint destitutae,

que, cum viros proprios aut interemptos putarent, aut nunquam a dominatione crede-

rmt liberandos, ad aliorum coniugium,
lutu rerum, auxiliante Domino, in

solitudine

cogente,

meliora converso,

transierint.

Cumque nunc,

nonnulli eorum, qui putabantur

pemw, remeaverint, merito charitas tua videtur ambigere quid de mulieribus, quae aliis

msctic sunt viris, a nobis debeat ordinari. Sed quia novimus scriptum quod a Deo iun·
ytv inuhtr riro (Prov. XIX, 14), et iterum praeceptum agnovimus ut quod Deus ninxit,

k ^non teparet (Matth. XIX, 6), nccesse est ut legitimarum foedera nuptiarum redin­
tegranda credamus, et remotis malis quae hostilitas intulit, unicuique id quod legitime
habuit reformetur, omnique studio procurandum est ut recipiat unusquisque quod pro­

4632.

pnum est. Nec tamen culpabilis indicetur, et tamquam alieni iuris pervasor habeatur qui
penorum eius mariti, qui iam non esse existimabatur, assumpsit. Sic enim multa, quae

S.C. de Prop. Fide, instr, (ad Pro Vic. Ap. Tunkin. Occident.),
a. 1792.

d e» qui in captivitatem iùsti sunt pertinebant, in ius alienum transire potuerunt, et
trxn plenum justitiae est ut eisdem reversis propria reformentur. Quod si in mancipiis
rd in agris, aut etiam in domibus et possessionibus rite servatur, quanto magis in coniu-

Te non latere arbitror quidquid per sacros Canones hac super re (de
secundis nuptiis) sancitum est. Nam cap. 2. De secundis nuptiis quemlibet
ad secundas nuptias transire vetitum est, nisi constet firma certitudine

tw redintegratione faciendum est, ut quod bellica necessitate turbatum est pacis redw reformetur. Et ideo si viri, post longam captivitatem reversi, ita in dilectione suarum
c " u?um perseverent, ut eas cupiant in suum redire consortium, omittendum est et incul­

pée indicandum quod necessitas intulit, et restituendum quod fides poscit. Si autem

Curia

88

Romana

4633.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Pondicher.),
15 febr. 1792.
Superioribus litteris quaerebas: Potestne tolerari usus qui viget in
Telegou regione, quo Christianae mulieres in fronte depictum deferunt
signum rubei coloris, bottou dictum, ad ornamentum, et ut distinguantur
a viduis, sine ullo respectu ad idololatriam, sine ulla superstitionis idea:
Ita sane proposita quaestio nullam difficultatem habere videbatur quin
affirmativum responsum daretur, sed obstabant litterae D. Magny, quarum
exemplum adiunctum transmiseras. Ipse enim affirmabat ex illius gentis
opinione, superstitiosi aliquid contineri in illo signo bottou, et rubeum
colorem suspicionem aliquam falsae religionis praeseferre. I taque tota facti
erat inter vos controversia.
Ea tamen penitus sublata est altera epistola tua diei 20 septembris
anni 1789; ipsum enim D. Magny, re magis explorata, mutatoque consilio
fateri aiebas, nulla superstitionis labe infici signum illud bottou rougi,
quoniam interrogati ab eo Bramani affirmarunt, bottou, seu alias dictum
coneam, nihil aliud esse quam indicium mulierum nuptarum, quo illae
ad ornatum utuntur, neque ullius sectae significationem praeseferre, neque
aliquam cum falsis numinibus relationem habere. Haec confirmasti eiusdrm
D. Magny epistola ad te scripta die 26 maii, cuius etiam exemplum ad
nos misisti. Cum igitur nunc in eamdem sententiam ambo conveneritis,
sublataque sit ea praecipua dubitandi ratio, num signum illud aliqua super­
stitione inficeretur, vestro etiam indicio consensit S. C., et illius signi usum
minime christianis prohibendum esse duxit. Id autem concinere etiam
videtur Constitutioni Apostolicae Gregorii XV, quae incipit Romanae
Sedis Antistes.x In ea enim quaedam signa Indis deferre permissum est,
iis tamen legibus et conditionibus, quae omnem omnino superstitionis
aut scandali speciem removerent. Et quamvis decretum Cardinalis de
Tournon generatim iubeat: Quaecumque alia signa albi vel rubei colons
quibus Indi superstitiosissimi in fronte vel in pectore, aut in alia quavis
corporis parte utuntur, deferre prohibemus ; attamen animadvertendum
est, istud decretum in Pontificiis Constitutionibus Clementis XII Comptealiquoe muliere* ita posteriorum virorum amore sunt captae, ut malint his cohaerere qu»m

ad legitimum redire consortium, merito sunt notandae; ita ut etiam ecclesiastica commu­
nione priventur, quae de re excusabili contaminationem criminis elegerunt, ostendentes

sibimet pro sua incontinentia

placuisse

quod iusta remissio

poterat expiare. Redeant

ergo in suum sutum voluntaria redintegratione coniugia, neque ullo modo ad oppro­

brium malae

voluntatis

trahatur, quod

mulieres, quae reverti ad viros

conditio

necessitatis

extorsit: quia sicut h»e

suos nolunt, impiae habendae sunt, ita illae, quae m

affectum ex Deo initum redeunt, merito sunt laudandae ·.

1 Cf. Ius Pontii, de Prop. Fide, pars I, vol. 1,

p. 15-17.

5. C. de Propaganda Fide

189

fu/π1 et Benedicti XIV Omnium sollicitudinum, - hac adiecta conditione con­
firmatum fuisse, videlicet servata in omnibus Constitutione Gregorii XV,
edita die 31 ianuarii 1623, quae incipit Romanae Sedis Antistes. Ita vero
comeniunt tam decretum Card, de Tournon, quam Constitutio Gregorii XV,
quod utriusque iudicio omnia quaecumque signa, quae levem etiam super­
stitionis speciem praeseferunt, omnino prohibeantur, permittantur autem
cetera, quae ad ornatum, ad civilem cultum, ad corporis munditiem passim
ab omnibus, absque ulla ad religionem relatione, adhibentur.
Alterum dubium erat: « an liceat mulieribus ungere croco funiculos,
quibus appensus est taly, quem ad collum gestant? «
Ex eadem epistola tua 20 Septembris 1789 accepimus sublatam quoque
fuisse hanc inter te et ipsum D. Magny controversiam, ob eamdem causam,
quod idem D. Magny, quibusdam bracmanis interrogatis, certior factus sit,
nihil superstitionis unctione illa contineri, sed morem esse mulierum in iis
praesertim regionibus, in quibus gemmatum taly deferre minime solent.
Quare utriusque sententia istiusmodi unctio croci Christianis non est prohi­
benda, utpote nulli obnoxia superstitioni. Vestro iudicio acquiescere Emis
Patribus visum est, verum haud sine aliqua animi molestia, et trepidatione.
Nam in ipsamet epistola quam Tu die 1 augusti anni 1788 ad D. Magny
scripsisti, cum inter vos haec controversia agitaretur, libenter fassus es:
quant au second article, jamais on n’a pennis d’oindre le cordon de saffran; et vous ne pouvez pas non plus le permettre . Vel igitur non satis
intelleximus, in quo potissimum vestrae controversiae cardo verteretur,
vel rebus ac praesertim facti circumstantiis inter vos melius explanatis,
omnis ambigendi ratio cessavit. Verumtamen, quoniam in tanta locorum
distantia, ac tam diversis, ac disparatis moribus atque usibus regionum,
non ita dilucide explicari omnia possunt, ut dubiis quae circa facta ver­
antur aptae accommodari possint responsiones, id unum vos animadvertere
enixe rogamus, ne in permittenda unctione cum croco, aliqua ex antiquis,
forsitan iam abrogatis, superstitionibus, redintegretur. In secundo enim
decreto Cardinalis de Tournon, Apostolicis Constitutionibus confirmato,
ita habetur: « Et cum superstitione non careat funiculus centum et octo
filis compositus, et croceo succo delinitus, quo plerique dictum taly appen­
dunt, prohibemus etiam dictorum filorum numerum et unctionem . Vides
igitur duo praesertim hoc decreto prohiberi, superstitiosum numerum
filorum, et unctionem crocei succi. Nulla nunc movetur quaestio de numero
filorum, quem superstitiosum esse nemo inficias iverit, apud gentes prae­
sertim, quae in certo illo, ac determinato 10S filorum numero, falsam quandim religionem subesse arbitrantur. De unctione crocei succi aliter videri
posset, si crocum, atque eius unctio passim in usum regionis adhiberetur,
reque quid religiosi aut divini in eo fructu contineri eiusdem regionis incolae
perperam existimarent. Pravam hanc apud illos opinionem tempore Car­
dinalis dc Tournon invaluisse minime dubitari potest: neque enim aliter
• Cf. N. 296.
• Cf. N. 34S.

iço

Curia Romana

prudentissimus ac religiosissimus Cardinalis unctionem crocei succi, quae
per sc innoxia atque indifferens est, severissime prohibuisset, neque haec
.Apostolica Sedes illius decretum approbasset. Investigandum igitur ac
sedulo inquirendum a te est, num crocum in aliquo honore apud Indos
sit, aut alicui numini dicatum, ut propterea eo delinire funiculos, quibus
taly est appensus, religiosum quidpiam praeseferre et cultu aliquo numen
illud prosequi palam habeatur. Si ita est, minime istiusmodi unctio est
toleranda: si secus, permitti poterit, eo ferme modo, quo Gregorius XV
in sua Constitutione Romanus Pontifex quaedam Indis permisit: Quum
civilem dumtaxat usum a qualibet vel levissima culpa aut macula, nedum ob
impurissima superstitionis labe purgatum defecatumque permittere intendamus.
Quoad balneorum usum, quod tertium caput erat vestrae disputationis,
praemittendum est quod iubet Constitutio Gregorii XV, quodque Card.Tournonius certe praescribit. Gregorius XV in laudata Constitutione Romana
Sedis Antistes ita disponit: Lavacra non alia occasione et fine quam cor­
poris reficiendi, et naturalibus sordibus mundandi, permittuntur, rciectis
tamen penitus orationibus et ritibus circa tempus, modum et alia, si quae
adhiberi solent, sive ante ablutionem, sive post, sive in ablutione ipsa .
Sic autem in dubio XI\ a Card. Tournonio statutum fuit: Declaramus
praeterea Pontificiam Constitutionem Gregorii Papac X\ incipientem
Romanae Sedis Antistes ad petitionem PP. Societatis lesu editam, qua indi­
genis Christi fidelibus lavacra, non alia occasione et fine, quam corporis
reficiendi, et naturalibus sordibus mundandi ab Apostolica Sede permit­
tuntur, interdictis tempore et modo, quibus a gentilibus adhiberi solent,
aeque afficere evangelicos operarios, quibus praeterea non licet sub qua­
cumque alia causa et fine, etiam ad effectum, ut existimentur, sonias seu
bracmanes, prae caeteris dediti huiusmodi ablutionibus, illis uti, praesertim
statutis eorum horis, et ante vel immediate post quamcumque factam
functionem’».
Quod igitur Apostolica Sedes huiusmodi decretis praecipue cautum
voluit, illud est, ut nempe lavacra permittantur, dummodo circa modum,
ac circa tempus nihil redoleant superstitionis, neque preces ullae recitentur,
aut ritus ulli adhibeantur, vel ante, aut dum balneum conficitur, vel post­
quam sit absolutum.
Nunc autem controversiam inter te et missionarium Magny exortam
discutiamus. Ambo convenitis: i. Balnea propter corporum munditiem,
commodum, ac sanitatem esse licita. 2. Illa vero quae conficiuntur astro­
rum, solis, eclipsis, aliorumque huiusmodi observatione esse illicita. 3. Cactcros quoque ritus, obsenantias, caeremonias, quae a gentilibus usurpan­
tur, a balneis Christianorum esse eliminandas. Itaque in regulis ac legibus,
quae primam recte agendi nonnam constituunt, nulla est, nec esse potest
inter vos sententiarum discordia: super eo tantum dissentitis balneorum
usu, quae a gentilibus adhiberi solent, ut a legalibus immunditiis abluantur.
Horum tria a missionario Magny afferuntur exempla: nimirum balnea,
quae ante nuptias conficiuntur, vel post puerperium, vel postquam extrema
soluta sunt officia cuipiam mortuo, vel morituro; ac denique illa, quae

S. C. de Propaganda Fide

iqi

promiscue cum gentilibus in eodem lavacro adhibentur, in quibus etiamsi
nulla sit legalis immundities, eidem tamen missionario videntur illicita,
quod cum ipsis gentilibus conficiantur. Itaque contendit ille, christianos,
licet a superstitionis huiusmodi finibus sint immunes, balneorum usum in
illis circumstantiis adhibentes, scandalum praebere, quod, saltem in spe­
ciem, legalibus immunditiis et ipsi adhaerere videantur.
Tu contra hisce rationum momentis minime commoveris, ac doces,
christianos potius monendos esse, ne superstitioso fine, quo a gentilibus
adhiberi solent, balneis utantur; ac si forte scandalum suboriri posset,
protestationem esse inculcandam. Caetcrum huiusmodi responsa haud
satis recte quadrare videntur. Enimvero si, ut par est, Constitutionibus
Apostolicis obsecundare velimus, illud pro certo habendum est, balnea
profecto esse illicita, quae iuxta tempus et modum a gentilibus in more
habitum usurpantur: reiectis circa modum et tempus ritibus, quae a gentilibus
adhiberi solent. Idque recte omnino ac sapienter est constitutum; Christia­
nus enim quilibet, qui ritibus, atque usibus gentilium morem gerit, supersti­
tionem suam manifeste declarat. Neque vero, aut recta ipsius intentio, aut
protestatio, quam ea occasione faciendam esse consulis, illum excusare
unquam poterit. Siquidem christianos recto esse animo minime prodest,
si externis quoque actionibus non respondeant, nam corde creditur ad iustiliam, ore autem confessio fit ad salutem. Si vero christiani balneis utuntur
dumtaxat tuendae valetudinis causa, aut ob corporis munditiem procu­
randam, tunc etsi gentilibus offensioni essent, eorum scandalum esset
generis pharisaici; si quidem cum christiani abluuntur, actionem praestant
licitam, ac prorsus indifferentem, et scandalum ab aliena malitia ortum
ducit. Verum quum ii, qui sese omni tempore possunt abluere, lavacri
occasionem sumunt in nuptiis, in foetibus gignendis, in funeribus persol­
vendis, idque palam facere non verentur, tunc eorum actus haud amplius
perstant innocui, quod a potiori nationis parte supponitur eiusmodi lavacra,
to tempore atque occasione peracta, superstitiosis finibus adhiberi. Neque
etiam proposita protestatio superstitionis labem abstergeret: quippe quae
contra factum omnino esset, ac facilius forsan obesse, quam prodesse pos­
set; facere enim quod superstitiosum ab omnibus existimatur, et profiteri
verbis sc a superstitione abhorrere, pugnant inter se, eamdemque rem, quae
facto comprobatur, verbis negare indecorum est. Quapropter EE. PP. cen'ucnmt, servandam esse Constitutionem Gregorii XV et decretum Cardi­
nalis de 'Poumon, et propterea prohibenda esse christianis lavacra, quae,
occasione nuptiarum et funerum, fiunt temporibus a gentilibus iuxta eorum
ritus usitatis. Extra vero ea tempora lavari cum gentilibus, si non adsit
scandalum, permitti posse.
Transeo nunc ad nuptiales caeremonias, de quibus quarto loco quaesi­
tum est. Cardinalis de 'Poumon in VIII decreto statuendum duxit: Caere­
moniae etiam nuptiales iuxta harum regionum morem tot sunt, tantaque
superstitione maculatae, ut tutius remedium aptari non possit, quam eas
omnes interdicendo, quum undique noxia gentilibus labe scateant, et diffi­
cillimum sit eas a superstitiosis expurgare. At vero ut faciliori conversio-

IÇ2

Curia Romana

num viae, et neophytorum commodo, quantum fieri potest, in Domino
indulgeamus, missionariis et praecipue Missionum Superioribus iniungimus, ut novis adhibitis diligentiis, severiorique calculo superstitiosa omnia
a dictis caeremoniis expungant, ita ut nihil inultum relinquatur, quod Chri­
stianam pietatem offendat, et gentilium superstitionem redoleat, et signanter
praeter eas, quas audivimus, iam statutas in hac materia ab iisdem missio­
nariis reformationes, ramus arboris Aresaomara omnino auferatur; fercu­
lorum numerus non minus ac cibi praescripta qualitas varietur; circuli
super caput sponsorum ad tollenda maleficia omittantur; et quod de ferculis
diximus, de luteis vasis ibidem adhiberi solitis a nobis dictum, et prohibi­
tum intelligatur . Emi dixerunt: Servandum esse decretum Emi Card, dt
Tournon.
Itaque nemo non videt, minime nunc agi de caeremoniis ac ritibus a
Card, de Tournon expresse interdictis. Nihil enim superstitionis lumina,
lac, lagre (quod tamen quid porro sit, plane ignoratur) continere videntur,
atque ex multorum relationibus omnes superstitiosos nuptiarum ritus pror­
sus eliminatos fuisse compertum est. Quum autem missionarius Magny
hac de re in suis ad te datis responsionibus obiecerit, plane confidimus, tua
prudentia, ac sagacitate omnem hinc controversiam sublatam iri absque
ullo Tournoniani decreti detrimento.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 607].

1

j

4634.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.-Chan»si et Chen-ei),
9 iul. 1792.
Si costuma in Cina la cerimonia seguente: Ogni anno vanno i cristiani
ai sepolcri di lor famiglia, e rincalzando la terra caduta per le piogge delTestate, rinnovano quella figura cubica che da principio fu fatta nel seppellire. Interrogati perche cio facciano. hanno risposto: < per riconoscere 1!
luogo dei cadavere, che altrimenti, appianandosi la terra, non più potrebbe
distinguersi Interrogati di più perché ciô facciano in un giorno determi­
nato, hanno risposto: ·■ perché questo è il costume di tutto Tlmpero; ma con
tal differenza, che 1 gentili fanno ivi in tal giorno molli sacrificii e banchetti
ed altri riti con superstiziose opinioni, e dai cristiani nulla di taie vien praticato ». Si cerea se sia lecito questo rito.
R. Permitti posse, dummodo id non peragatur simul cum gentilibus. |
neque eadem die qua illi id faciunt, sed dic atque anni tempore penitus
diverso; neque praeterea una pro omnibus christianis praestituta sit dies
ad expurganda scpulchra, sed indiscriminatim quocumque die et quocum­
que inni tempore unicuique commodo id faciant, ac demum omnis absit
superstitiosus ritus, sed potius christiani preces pro defunctis iuxta ritum
catholicae Ecclesiae recitent.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 608].

.S'. C. de Propaganda Fide

»93

4635.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 17 sept. 1792.
S. C. censuit: Episcopum posse decernere intra fines suae facultatis
quidquid expedit ad reformationem morum, et ad sartam tectamque ser­
andam ecclesiasticam disciplinam suae dioecesis, nec necessarium esse
ut consilium excipiat suorum sacerdotum; id tamen valde profuturum pro
pace et concordia servanda cum suo clero, ac pro meliori suae dioecesis
rrgimine.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 609].

4636.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 17 sept. 1792.
S. C. censuit: Tolerari non posse obligationem impositam parochianis
«e sacramentaliter confitendi proprio parocho aut alii presbytero, de eius
tamen licentia, tempore paschali.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 610].

4637.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Pekin.), 14 ian. 1793.
1. An cum christiani genua flectunt, vel genibus flexis manent, etiam
.b<que prostratione ko-teou, quando feretrum exit de domo ad eundum
m «pulchrum, sicut ante feretrum, quando demittitur in foveam, tales
ttnuflexioncs, in similibus circumstantiis, contineantur in Bulla Ex quo,*
' inter Permissiones Patriarchae Alexandrini.
2. An liceat christianis, in suis funeralibus, portare signum dictum fan,
et tquum cum umbella a tergo, dictam lim-ma, atque lecticam cum um­
bella in parte anteriori, dictam lim-Kiao.
3. An aliquis Christianus, dictis rebus utens in funeralibus, clare et
absque tergiversatione dicendus sit superstitiones adhibuisse.
R. Ad i. Affirmative.
Ad 2. Negative in omnibus.
Ad 3. Secundum ea quae proponuntur, affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 613].
' Cf N. 329.

W. 17/

Curia Romana

194

4638.
S. C. de Prop. Fide (Tunkin. Occident.), 17 ian. 1793.
Anno 1790 ingressus est in Tunkinum invenis quidam Gallus e.\ dioe­
cesi Nannctensi oriundus, qui idoneus videtur ad Ordines suscipiendo-,
et intendit se devovere Missioni tunkincnsi. In dubio autem, an possint
litterae dimissoriae obtineri ab eius natalis dioecesis Episcopo, quaeritur
an non liceat Vicariis Apostolicis ordinare, absque litteris dimissoriis,
illos quorum Ordinarii ita distant ut ad ipsos difficillimus sit recursus, prae­
sertim, postquam ordinandi, de quibus agitur, per tres saltem annos com­
morati sunt sub iurisdictionc Vicariorum Ap.. ipsorumque expensis susten­
tati, tanquam de eorum familia?
R. Non licere, sed permitti posse Vicario Ap. Tunkini, in casu iuvenis
Galli ex dioecesi Nannctensi, attentis circumstantiis, illum clericali mili­
tiae adseribere, et ad Ordines promovere sine litteris dimissoriis sui Ordi­
narii, si nullus extiterit impedimentum, et quatenus idoneus reperiatur.
— SSmus approbavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 615].

4639.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Qucbcccn.), 4 *ltl. 1793.
Nemini incompertum est, usuram divino, ac naturali iure prohibe?,
ex quo consequitur nulla principis auctoritate ac lege permitti posse, quam­
vis sit exigua. Quidquid enim in mutuo absque titulo lucri cessantis,
damni emergentis, aut periculi extrinseci in propria pecunia recuperand?
praeter sortem exigitur, etsi minimum sit, usurae labe conspergitur. Cer­
tissima haec iuris principia sunt, quibus nemo ullus catholicorum repu­
gnare potest, quae fusius etiam pertractata invenies in Epistola Encyclic
Benedicti PP. XIV1 cuius exemplum tibi transmitto 0.’. Instr. S. Congr
de Prop. Fide anno 1873).2 His constitutis iam vides, legem isthic latam,
quod ex mutuo possent percipi usurae, dummodo fructus non excedant
sex nummos pro quolibet centenario, iniquam esse, iurique divino ac na­
turali adversantem. Itaque catholici neque illius legis praesidio pecuniam
foenori dare possunt, neque ullo modo iuberc, aut consentire, quod a
illius auctoritate focnus ab aliis recipiatur, aut solvatur, aut iniustc solu­
tum non repetatur. Indices igitur qui compellunt ad usuras solvendas, vel
'.étant ne solutae repetantur; advocati qui usurarum patrocinium susci­
piunt; notarii qui scienter instrumenta conscribunt favore foeneratomm
graviter peccant, quoniam sunt causa efficax damni mutuatario illati, atque
« Cf N. 363
* Cf. N. <8Bc.

C. </<■

Propaganda Pidf

»95

participes sunt criminis a mutuante patrati. Accipe quaeso quod in hanc
rem sanxerit Clemens \ Pont. Max. in Concilio Generali Viennensi; sic
enim loquitur: Nos igitur perniciosis his ausibus obviare volentes, sacro
approbante Concilio, statuimus ut quicumque communitatum ipsarum
potestates, capitanei, rectores, consules, indices, consiliarii, aut alii quivis
officiales statuta huiusmodi de caetero facere, scribere vel dictare, aut
quod solvantur usurae, vel quod solutae, cum repetuntur, non restituantur
plene ac libere, scienter indicare praesumpserint, sententiam excommu­
nicationis incurrant .1 Gradum nunc facio ad tutores. Quaestionem quam
proposuisti, omnino similem agitat probatissimus theologus ” Jlus Antoine
iiis verbis: An liceat tutoribus auctarium exigere pro pecuniis pupillorum
mtuatis, eo quod per leges cogantur eorum bona integra reddere, et simul ex
eis lucrum facere in commodum eorumdem sub poena compensationis; sic
autem respondet: Negative, quia cum usura sit intrinsece mala et a Deo abso­
lvit ac indistincte prohibita, nullam ob causam potest esse licita. At, inquies,
durum est teneri tutores rem utilem pupilli gerere, nullaque alia suppetente
lucrandi occasione, adigi ad foeneratitium lucrum captandum, quod si
neglexerint, adstringi imperio indicis ad compensationem cum propria
actura. Verumtamen possunt tutelae officio se excusare; multae enim in
iure huius excusationis produntur causae. Sed si quandoque officio indicis
compellantur, qui erubescunt ante tutelae susceptionem, in actis ct coram
iudicc profiteri, omnem se curam ac diligentiam in pupillari administratione usuros, nunquam tamen pupillaris pecuniae versuram cum foenore
facturos, co quod catholicae religionis iure id sibi vetitum esse sciunt? Si
hac conditione susciperent, nullam posset pupillus in tutorem suum, soluta
tutela, actionem intendere ad compensandum lucrum ex usura non percep­
tum, quoniam ea conditione suscepit, ut ea lege non teneretur.
Praeterea num ne in istis provinciis, quae commercio terra manque
florent, deesse potest occasio conficiendi negotia, quibus honesti quaestus
absque ulla usurae labe fiant? In his animum atque operam suam tutores
intendant, omnique periculo vacabunt cum malae gestae tutelae, tum propnae aeternae salutis. Caeterum quocumque tandem modo res casura sit,
illud omnino et absque ulla dubitatione est retinendum, minime fas esse
tutori lucrum ex foenore pupillo quaerere, etiamsi suarum fortunarum iacturam facere cogeretur, quid enim prodest homini, si universum mundum lucramt, animae vero suae detrimentum patiatur? Hac una Servatoris Dni Nostri
lesu Christi sententia omnis sublata est quaestio: quod enim divina lege
turpe est ct indecorum, qualis certe est usura, propter humanarum rerum
commodum nunquam est faciendum.
i
Caeterum si isti foeneratores ad Sacramentum Poenitentiae accedunt,
cum iis agendum est ac cum caeteris lethali peccato obnoxiis. Suaviter
hortandi, monendi, acrius etiam, si oporteat, increpandi, et Dei iudicio, ac
poenarum aeternarum terrore ac periculo concutiendi, ut ab usurario foe­
tiore abstineant. Si monitis sacerdotis poenitentiarii parcant, et constantis
1 C. un., de uturit, V, 5, in Clcm.

196

(luria Romana

emendationis argumenta praebeant, sacramentali absolutione erunt expiandi.
secus si non resipiscant, tunc enim erunt tractandi, quemadmodum cactai
peccatores obdurati, atque indigni Sacramentorum participatione. Habenda
quoque ratio est restitutionis lucri ab usurario foenore percepti. In usura
enim, quemadmodum in furto, restitui res debet iniuste mutuatario ablata
Sed nihil te hac de re moror, cum sis ea scientia praeditus, ut probe calleas
regulas quae a doctoribus theologiae moralis traduntur; quomodo, quando,
a quibus, quo ordine et cui sit facienda rerum ablatarum restitutio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 616].

|

4640.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Quebecen.), 4 iul. 1793.
Circa consuetudinem iamprfdem isthic invectam exigendi quamdam
pecuniae taxarn in elargiendis dispensationibus matrimonialibus: probe
nosti tales dispensationes gratis concedendas esse, quemadmodum iubent
Concilii Tridentini Patres cap. 5, Sess. 25, de ref. matr. Quid enim
turpius, ac magis a sacris canonibus absonum, quam pacto pretio relaxare
saluberrimam impedimentorum dirimentium disciplinam tam sancte ad
nuptiarum honestatem ab Ecclesia constitutam.' Quapropter cum huius ge­
neris dispensationes inter eas, quae sunt gravioris momenti recenseantur,
ct magis instet periculum ne iudex ab Apostolica Sede delegatus mune­
ribus
hinc
factum est, ut
aliquibus
induitis,
I1UUÜ corrumpatur,
I Mill
Ull\. >«WWK····
— - -in
- - ------|
—
· et in iis
praesertim, in quibus dispensandi in proximioribus gradibus facultas |
ab eadem Apostolica Sede conceditur, ea conditio adiiciatur, ut dispensatio
gratis indulgeatur, alias nulla sit.
Illam igitur consuetudinem probare minime possumus, eamque ut
penitus evellas, enixe volumus, et rogamus. Neque enim excusari vel diu­
turno usu potest, neque confirmari eo quod rariores ita dispensationes fiant,
cum multi illam taxam solvere aut non possint, aut recusent. Usu quippe
nulla consuetudo invalescere potest quae est contra legem saepius in Ponti­
ficiis Litteris repetitam, quod dispensationes impedimentorum gratis con­
cedantur: canores autem dispensationes facere metu taxae solvendae
indecorum est, sola enim animarum utilitas spectanda est in dispensando;
praeterea nihil. Attamen cum pauperum inopiae cui potissimum sublevandae
ea erat invecta consuetudo, nec nos oblivisci oporteat, nec deceat, idcirco
tibi, ac successoribus tuis indultum a Summo Pontifice impetramus
ut liceat in dispensationibus matrimonialibus aliquam pecuniam exigere,
iis tamen legibus, ac conditionibus, quas in eodem induito hic alli­
gato expressas perleges.1 Ita nec alendis pauperibus deeris, nec lucn
' Huiusmodi indultum Epucopo Quebecen. denuo concessum est anno 1807 sPio
PP VII quo induito ei potestas facta est ad decennium modica, mulcat
m
ebruiendis d.spetmttonibus mstnmonulibus, lam a dtvitibu, quam a pautcribu, tuxur
viret (exceptu tomen mending in pio, ,iiM, ο^πι„ο eraqandat.

S. C.

de Propaganda Fide

197

cupidus videberis, nec abs te Apostolicae Sedis beneficium vendi insi­
mulaberis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I. n. 6i6bl·].

4641.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 13 ian. 1794.
In arbitrio et potestate Episcopi esse erogare in usus pios reditus bono­
rum Ecclesiae, qui vel ad peculiarem usum non fuerunt a benefactoribus
destinati, vel, satisfacto onere a testatoribus iniuncto, aliquid aliud superest de iisdem reditibus in usus pios erogandum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 617].

4642.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 13 ian. 1794.
Paulus III in Induito supramemorato 1 enumeratis diebus in quibus
vq|t neophytos ab operibus servilibus cessare, addit: ceteros vero dies festos
iliu indulgeuius; porro quaeritur: An huiusmodi indulgentia restringi
debeat ad opera servilia, prout in his regionibus plerique opinantur, quin
ad Sacrificium Missae extendatur, adeo ut in praedictis ceteris diebus
fetis fideles neophyti Missae intéressé teneantur.
R. Indultum Pauli 111 non eximere christifideles a praecepto audiendi
Missam in omnibus diebus festis in quibus per idem indultum permittitur
fidelibus vacare operibus servilibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 6tSJ.

4643.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 13 ian. 1794.
Christiani perditae vitae ac falsis gentilium superstitionibus pertinaciter
addicti, qui Sacramenta, cum bene valent, percipere negligunt, si fortasse
repentino morbo corripiantur, et nullum dent contritionis signum, missionarii pro iis absolvendis observent rubricam Ritualis Romani, tit. 3, de
Sacram. Poenit., c. 1, num.. 22 et 24. In singulorum autem casuum circum­
stantiis consulant probatos S. Theologiae Moralis doctores. Illi vero qui
bona valetudine utuntur, quique superstitionibus dediti ab iis non absti­
nuit (nisi fuerint apostatae a fide, et palam paganismum profiteantur),
pro excommunicatis haberi non debent; idcirco ad Confessionem excitari
debent, imo etiam admitti; sed nisi certa et stabilia de eorum emenda­
tione indicia praebeant, non sunt sacramentaliter absolvendi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 619].
' Cf. N. 81, 4459.

.·

!

Curia Romana

iç8

4644.
S. C. de Prop. Fide, instr, (pro Mission. Sin.), 16 febr. 1795.
Commune est ct viris et mulieribus catholicis cum infidelibus matri­
monio coniunctis, ut coniux fidelis modis omnibus quibus potest, procuret
conversionem coniugis infidelis atque educationem prolis in fide catholica.
Quae duo quidem eo faciliora debent esse viris catholicis quod per leges
sinenses maxima est virorum potestas super proprias uxores; itaque ca
potestate uti possunt ut prolem, nullo metu, in fide catholica educent
atque ut persuasione, exemplo, ceterisque modis charitatis et prudentiae
propriis, uxorem ad fidem convertant. Sed (si agatur de uxoribus catho­
licis) haec ipsa uxorum catholicarum ethnicis maritis subiectio in causa
est cur illae, in hac vitae consuetudine cum viris ethnicis, multis difficul­
tatibus implicentur ad catholicam religionem rite conservandam exercendamque. Itaque missionarius his mulieribus haec quae graviora usuque
frequentiora sunt potissimum inculcet ct doceat: 1. ut plane caveant ne
suorum maritorum superstitionibus assentiantur, vel cooperentur; 2. ut
in diebus etiam festis nullo scrupulo vacent operibus servilibus, si ea mariti
ab ipsis exigant non in odium ct contemptum christianae religionis, sed
solum ad victum comparandum; 3. nullo modo nulloque actu falsam mariti
religionem simulent, aut etiam propriam christianam occultent in iis casi­
bus et circumstantiis quando eam palam profiteri tenentur. Ac quinam
sint hi casus et circumstantiae a missionariis edoceantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 623].

4645.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. — Sutchuen.), 31 ian. 1796.
An fideles teneantur sacrificio Missae assistere diebus Dominicis ct
festis in quibus vacare possunt operibus servilibus.
R. Affirmative, ex responso S. Off. die 13 iulii 1769 et S. Congr. Propag.
13 ian. 1794.1
Verum cum ea sit certarum regionum asperitas et solitudo, ut ad loca,
in quibus sacra celebrantur, nonnisi via longa et saepe deterrima ex dissitis
aliis locis perveniri queat, atque ideo vel ipso itinere conficiendo vix satis
temporis reliqui esset ad obeunda opera servilia quae permittuntur, consu­
lendum SSino pro venia Vicariis Apostolicis facienda dispensandi nomine
S. Sedis per seipsos aliosve subdelegatos ab obligatione audiendae Missae
diebus festis, quibus opera servilia permittuntur, cum id, spectato regio­
num situ ct incolarum necessitatibus, expedire in Dno videbitur. — San­
ctitas Sua dignata est benigne annuere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 627].
‘‘ *
1 Cf. N. S23. 4642

,S. C. de Propaganda Fide

*99

4646.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 31 ian. 1796.
An sit concedenda Vic. Ap. Sutchuensi facultas dispensandi cum fide­
libus tribus (primis) diebus novi anni sinici, super abstinentia et ieiunio,
cum inciderint in dies abstinentiae ct ieiunii.
Dentur decreta alias edita a S. C. S. Officii praesertim 4 septem*
bris 1663, 28 februarii 1760, 12 iulii 1770. 1*S His decretis perspectis
plane constabit quoties illa petita est dispensandi facultas, toties reiectam
fuisse. Sane merito visum est non expedire locum fieri dispensationi qua,
qui uterentur christiani, tanti facere viderentur dies festos gentilium ut
prae illis non dubitarent sacra sua contemnere. Qua in sententia, pro ea
quae legibus Ecclesiae debetur plena obsequii reverentia, proque sanctis­
simae religionis maiestate tuenda, S. C. statuit esse omnino persistendum. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 628].

4647.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 31 ian. 1796.
1. An missionarii dispensare possint, in impedimento disparitatis cul­
tus, cum muliere fideli, quamvis rapta fuerit nec loco tuto reddita, dummodo
ipsa libere in matrimonium consentiat.
2. An sit concedenda facultas a missionariis petita convalidandi matri­
monia mulierum fidelium cum apostatis contracta, seu per vim seu post
raptum, ct antequam ipsae loco tuto redditae fuerint.
R. Ad i. Cum in decreto facultatis extraordinariae, quae ad tempus
concedi solet Episcopis et Vicariis App Indiarum orientalium, dispensandi
super impedimento disparitatis cultus, omissa sit clausula quae in aliarum
facultatum formulis apposita legitur: Dummodo mulier rapta non fuerit,
rd, ri rapta fuerit, in potestati raptoris non existât, hoc ipso concessum
ridetur quod non est in concedentis decreto restrictum. Cum tamen etiam
de vi huiusce facultatis extraordinariae dubium exortum sit inter sinenses,
ne suspensi maneant animi de valore matrimonii, responderunt EE. PP.
in proposito casu supplicandum Sanctissimo, ut dignetur declarare Epi­
scopos ct Vicarios Apostolicos, quibus concessa est extraordinaria illa
facultas dispensandi super disparitate cultus, uti ea valere, gravibus de
1 Cf. N. 44 6 9. 4530. 829.
: Modo facultas dr qua agitur, nonnullis aditetis conditionibus conceditur. In For-

n. 1 Haculutiim extraordin. pro Vicariis Apostolicis Sin arum sub n. 16 datur facultas:
fideles tibi subtectos a ieiunio et abstinentia in casu coincidentiae exordientis anni

wùsmtcum prioribus Quadragesimae diebus, sive cum aliis diebus, extra Quadragesimam,
^nnitia/ consecratis, iuxta Instructionem
S C de Prop. Eide. vol.

II, n.

1330).

adiectam (io iunii

1868. — Cf. Collectanea

2C0

Curia Romana

causis, in singulis casibus, prout in dicto decreto exprimitur, etiam in casu
quo mulier rapta fuerit, necdum tuto loco restituta, constito ante dc libero
cius consensu in matrimonium, et praehabito partis infidelis consensu
in cohabitationem absque contumelia Creatoris. Insuper, ut pro tranquil­
landis conscientiis dignetur Sanctitas Sua convalidarc ad cautelam, et
quatenus opus sit, matrimonia vi praecedentium dispensationum ante
contracta, existente muliere in potestate raptoris, quatenus nullum aliud
obstet impedimentum dirimens. — Sanctitas Sua utrique supplicationi di­
gnata est benigne annuere.
Ad 2. Consulendum Sanctissimo pro concessione petitae facultatis,
dummodo fides mulierum sit in tuto, ipsae libere consentiant, ac possint
habitare cum apostata sine contumelia Creatoris. — Sanctitas Sua be­
nigne dignata est petitam facultatem concedere. — Hac porro dispensa­
tione concedenda sedulo Pastor mulierem admonere non omittet de gravi
obligatione qua tenetur omni ope curare ut per bonam conversationem
virum apostatam a suscepta impietate revocatum Christo lucrifaciat, tum
ut et suscepta proles in Christiana religione rite instituatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 629].
4648.

S. C. de Prop. Fide, 6 iun. 1796.
Se debba approvarsi il seguente decreto fatto ilal Visitatore per h
diocesi di Alessio: Il secolare non debba citare il sacerdote al trihunalc
tureo; nè il sacerdote debba esporre le sue querele al detto tribunale scnzi
previa licenza del suo Ordinario ».
R. .Affirmative ad 1. partem. Ad 2. Venia non concedatur nisi gra­
vibus de causis; et, in criminalibus, facta protestatione ad formam sacrorum
canonum.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 630].

4649.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Vic. Λρ. Sutchuen.),
31 iul. 1796.
Qua ratione providendum ut fideles qui temporibus vetitis absque solemnitate contrahunt, benedictionem postmodum recipere valeant? Exponit
Vicarius \.p. saepius evenire ut qui sine solemnitatibus matrimonium con­
traxerunt, iidem, sive propter nimiam distantiam sacerdotis missionani,
sive propter prohibitum tempus, quod frequenter in reditu missionarii ad
loca prior.i rursus occurrit, eo quod nonnisi post annum elapsum eadem
visitare valeat, benedictionem solemnem non recipiant, vel saltem nonnisi
post plurcs annos, non raro tres quatuorve, eamdem recipere valeant. Unde

S.

C. de Propaganda Fide

20t

humillime supplicat ut S. C. huic incommodo remedium benigne afferat,
ne fideles tanto tempore tain optata benedictione priventur.
R. Firma remanente lege non impertiendi benedictionem tempore
vetito, relinquendum prudentiae ct arbitrio Episcopi, facto verbo cum SSmo,
ut, spectata personarum conditione quoad faciliorem aut difficiliorem ac­
cessum ad missionaries, turn ex maiori minorive diuturnitate temporis
quo expectanda foret benedictio, ipsemet Episcopus Vicarius Ap. facul­
tatem largiri valeat eius benedictionis impertiendae, facta per ipsum mis«ionariuni declaratione eam benedictionem ad validitatem matrimonii antea
valide contracti non pertinere, ex Decreto S. Off. mense ian. 1780. — Sanc­
titas Sua benigne annuit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 631].

4650.
S. C. de Prop. Fide (C. (i. - Scodren.), 28 nov. 179O.
Scsi pitô permetterc il matrimonio ad un cattolico battezzato, il quale
per essere maggionnente in grazia del governatore, si fa turco, e dopo un
tempo prende per moglie una cattolica.
R. Negative durante apostasia.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. 632].

4651.
FRATERNITAS SA

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797.
1. Quae sit mens S. Congregationis circa renovationem facultatum
retardatam absque culpa.
2. Concessa fuit Vicario Apostolico (Tunkini occidentalis) facultas
dispensandi in 1 affinitatis gradu ex copula illicita etiam lineae rectae
cum his restrictionibus: in occultis tamen et in foro interno. Quaeritur utrum
his verbis in foro interno, seu, ut explicat P. Antoine in actu confessionis
laanmentalis, intelligatur confessio cui in ipso actu coniungitur absolutio,
in vero sufficiat confessio in ordine ad absolutionem in posterum reci­
piendam, quando scilicet sublatus fuerit obex qui cogit ad eam differendam
et qui aliquoties diu durat.
R Ad i. Facultates concessas valere etiam post elapsum tempus con­
cessionis usque ad novae prorogationis concessionem.
\d 2. Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 633].

1,

202

Curia Romana

4652.
S. C. de Prop, Fide (C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797.
In casu matrimonii dissolvendi ex privilegio in favorem fidei promul­
gato ab Apostolo, duo haec tantum spectanda de quibus fieri debet inter­
pellatio: i. Utrum pars infidelis velit converti. - 2. Utrum saltem velit coha­
bitare sine contumelia Creatoris; nulla praeterea habita ratione utrum nec
ne praecesserit sive adulterium sive repudium.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 634].

,S’.

C. de Propaganda Fide

203

1. Seal Vic. Ap. dei Sutchuen debba impetrarsi la facoltà di delegare
alcuni missionari per consecrare i calici e patene; e qual distanza dal Vescovo
in cio sia da prescriversi.
2. Se debba impetrarsi a quei missionari la facoltà di celebrare in calici
e patene di stagno, anche non indorati.
R. Ad i. Affirmative iuxta modum contentum in formula IV,1 facto
verbo cum SSmo.
Ad 2. Affirmative ad normam Constitutionum s. m. Benedicti XIV,
Etn pastoralis, 1742 pro italo-graecis 2 et Imposito nobis, 1751 pro sacerdo­
tibus polonis ritus latini. 3
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 636].

4653.

4655.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797.
Utuntur Tunkinenses ad Baptismum sola aqua benedicta, non Oleo
sacro, neque Chrismate foecundata. Ratio huius diversitatis a primis Vicariis
App. data haec est quod nimirum in his regionibus Fontes desint bapti­
smales. Insuper ob nimium calorem cito putrescit aqua oleo immixta, ct
in parvo vase contenta. Ipsa sola aqua naturalis, nisi magna salis quanti­
tate misceatur, cito pariter foetet: hinc in benedicenda aqua consuetudo
est salem multum adhibendi, quae tamen consuetudo aliquod dubium
ingerit, utrum ad Baptismum aqua illa uti liceat?
R. Servandos ritus praescriptos in Rituali Romano, praeter casum
necessitatis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 635].

4654.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Vic. Ap. Sutchuen.),
16 ian. 1797.
Non raro evenit propter itinerum asperitates, et etiam opificum impe­
ritiam, ut sacri calices rumpantur, ita ut post restaurationem ipsorum debeant
in maxima distantia ad Episcopum deferri pro nova consecratione, interimque missionarii, qui alterum substituendum non habent, sat diu expec­
tant, vel nonnisi cum magna difficultate alium sibi valent procurare. His
ultimis tribus annis, quinque vel sex calices sic fractos, in distantia decem
dierum itineris, denuo consecrandos recepi; unde supplico, ut aliquot
huius Vicariatus missionariis benigne concedatur facultas consecrandi
calices et patenas, ac determinetur in quanam distantia ab Episcopo dicta
facultate poterunt uti. Rursus et supplico ut nobis liceat uti calicibus et
patenis ex stanno confectis, licet intus non deaurentur, cum enim habita
ratione mox expositae difficultatis, quamvis etiam missionarii aliqui peti­
tam facultatem obtineant, adhuc saepe magnae distantiae erunt, convenit
calices multiplicare; at paupertas nostra difficulter admodum expensas pro
deauratione facienda sustineret. Hinc dubia:

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 16 ian. 1797.
Multis in locis, Christianorum precibus victi, gentiles non cogunt ipsos
mensas deferre quae idolis vel progenitoribus offerantur, sed iisdem per­
mittunt ut eas extra sacrificii locum seponant. Finito autem sacrificio defe­
runtur mensae illae nequaquam oblatae, partimque cedunt in tributum et
honorem virorum in pago praecipuorum, partim vero a suis dominis
domum deferuntur. Sed aliquando fit ut mensae illae in locum sacrificii
delatae ibidem comedentibus apponantur, ita tamen, ut Christiani prae­
dictis conviviis intéresse non audeant mensaeque modo memoratae nullo
artu superstitioso vitientur.
R. Secundum ea quae proponuntur tolerari posse, secluso scandalo, et
ne concitetur aliqua persecutio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 637].

4656.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
ift ian. 1797.
Indigenae sacerdotes nec non plures missionarii europaei, ad uniformi­
tatem servandam, et quandoque ob multitudinem occupationum, inter
baptizandos adultos, solent uti caeremoniis pro infantium baptismate
praescriptis.
R Servandum omnino praescriptum Ritualis Romani, praeterquam
in casu necessitatis.4
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 639].
1 Id at: Contecrandi calices, patenas et altaria portatilia cum oleis ab Episcopo beneiuN, ubi non erunt Episcopi, ve! distent duas diaetas, vel sedes vacet.

’ Cf. N. 328.
1 Cf. N. 410.
1 Anno 1803 dic 30 ianuarii. — Ssmus instante Vic. Ap. Tunk. Occid. Apostolic.» auc­
toritate ic indulgentia, declaravit servnri posse consuetudinem, quum in Tunkino - itjere

204

(luria Roniana

4657.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chan-si), 4 ian. 1798.
Se convenga obbligare sotto reato di colpa i cristiani che non possono
ascoltare la Messa per mancanza di sacerdoti, ad intervenire nei giomi
festivi in luogo di essa alie pie adunanze che si tengono dai fedeli.
R. Monendos fideles, qui in proposito casu Missam audire non possunt,
non ideo solutos esse obligatione sanctificandi festum per precationes
aliave pia opera; ideoque magnopere hortandos, nec tamen sub reatu pec­
cati (tamquam praecepto Ecclesiae inobedientes) obligandos, ut satagant
piis illis conventibus intéressé, in quibus pabulo verbi Dei, aliisque reli­
giosis exercitationibus instrui et enutriri valeant, et coniunctis precibus in
spiritu charitatis, divinam opem efficacius implorare valeant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 642].

4658.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 4 ian. 1798.
Se sia da proibirsi ai cristiani di subire gli esami dei cinesi per la laurea
dottorale, attese le circostanze che accompagnano tutta questa funzione. In
questi esami si propone dal giudice a spiegare e professare al candidato un
testo di Confucio, tra’ quali testi molti sono superstiziosi e superstiziosamente da tutti interpretati. Riuscendo nell’esame debbono i candidati,
quando accibiunt gradus, ingredi templum istius magistri, et facere genuficxiones, et offerre ante eius altare ex candelis et odoribus. Cose tutte già pro­
scribe da questa S. C. Non mancano pero dei laureati cristiani i quali vanno
al tempio, ed accompagnando il mandarino csercitano tutti gli accennati
atü superstiziosi; e si ha per atto eroico di religione cib che alcuni praticano,
di corrompere cioè il giudice coi danaro accio riconosca per legittima la
scusa che essi mandano di sopraggiunta improvisa infermità, e con queste
inganno esentarsi dall’andarc al tempio.
R. Non licere ex decreto S. Congregationis edito anno 1656 incipiente
In praedicto Regno, 1 nec etiam licere mendacium quo nititur adduct
infirmitatis excusatio.
- [Collectanea S. C. de Prop. Fide. vol. I, n. 643].
expetitum et. utendi in baptizandis adultis caeremoniis pro infantium Baptismate |
scriptis, ubi id rationabilis necessitas, vel temporis angustia ad caetera» sacri mini
functiones explendas, seu nimia mission?riorum defatigatio exigat
> Cf. N. 730.

S'. C. de Propaganda Fide

4659.
S. C. de Prop. Fide (C. P.), 14 ian. 1798.
Curet Episcopus (Pekinensis) quoad omni meliori modo fieri possit,
pro suo zelo ct prudentia, visitationis munus, etiam extra civitatem, per
seipsum; sin minus, quamdiu legitime impeditus fuerit, per idoneos mini­
stros adimplere, iuxta praescriptum Tridentini (Sess. XXIV, cap. 3, de
ft/orm.).
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2259].

4660.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chatvsi et Chen-si),
20 febr. 1801.
In queste provincie gl’infanti, o figit o figlie, che muoiono, non si seppelliscono nel proprio sepolcro della famiglia, ma altrove; il che procede dal1’errore dei gentili i quali fanno cosi perche i suddetti non hanno prole che
possa piangerli, e prestar loro gli ossequi delle riverenze e prostraziom.
Hinc dubium: Se gl’infanti e i celibi possano scppellirsi altrove che nel
sepolcro della propria famiglia.
R. Quoad eos christifideles qui commune habent sepulchrum cum
gentilibus, licere, dummodo superstitionis error absit; curetur tamen ut
in loco benedicto sepeliantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 649].

4661.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 20 febr. 1801.
Quoad plures consuetudines in terris et provinciis Vicariatus Apostolici
Xan-si et Xcn-si inolitas occasione tumulationis defunctorum, exequutioni
danda sunt ac retineri oportet decreta alias edita, ac praesertim Instructio
S. C. anni 1793 ad Episcopum Corricen. Vicarium Apostolicum Tunkini
Orientalis in qua haec habentur: « Intelligat etiam (Dominatio Vestra)
habenda esse tamquam superstitiosa, aut saltem superstitionis graviter
suspecta, ac per consequens nullo pacto in praxim redigi posse ea omnia
quae ab his gentilibus populis adhibentur in cultu progenitorum propin­
quorumque defunctorum, iis exceptis officiis, quae vel spectant ad natu­
ralem pietatem, puta collocare in feretro ct humi mandare, vel quae perti­
nent ad civilia obsequia, qualia sunt retinere ad posterorum memoriam
imagines defunctorum, vel insignia civilis magistratus quem exercuere
dum viverent vel in publicis ac privatis conventibus eorum laudare gesta
aut officia. Licitum tamen est christianis erga fideles defunctos eas omnes

2c6

Curia Romana

caeremonias eaque adhibere obsequia quae iuxta consuetudinem et ritus
Ecclesiae catholicae solent a christianis exerceri pro iis qui in eiusmodi
Ecclesiae communione obiere r.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 650].

4662.
S. C. de Prop. l'idc (C. P. pro Sin.), 20 febr. 1801.
Talora i missionari visitando i loro distretti s’incontrano in qualchc
ma'.ato etico o d’altro morbo, che a certa spcrienza durera molti mesi, ma
dentro 1’anno peiisce: si cerca se in tale caso il missionario possa somministrargli i! Viatico c l’Estrema Vnzionc per la ragione che, quando sarebbe
veramente nei grado suo di riceverla, allora il missionario non si potrà trovare présente nel luogo per la grande distanza, e per altre circostanze

R. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 651].

4663.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chan«si et Chen*si),
20 febr. 1801.
1. An tolerari debeant Mouen-Kioun, id est custodes seu gubernatores
portae, quae sunt duae figurae depictae vel sculptae in vestibus militaribus,
quarum una faciem habet nigram, et altera rubram, quaeque apponi solent
ad portam maiorem praefectorum militarium?
2. An christianis licitum sit habitare in domibus paganorum, coope­
riendo figuras superstitiosas ibidem appositas, quas vocant Pasien ct Pakin!
R. Ad i. Licitum non esse adhibere insignia quae non ad decus tan­
tum familiae, aut ad significationem honoris munerisve quo quisque fun­
gitur, sed titularis cuiuspiam opis implorandae causa, consueto supersti­
tioso more ac ritu, prae foribus aut in aedibus appendi solent a gentilibus.
Ad 2. Affirmative.
, ,
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 655].
4664.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 20 febr. 1801.
Reservatio criminum quoad absolutionem in Sacramento Poenitentiae
concedendam, arbitrio et conscientiae pro tempore Vicarii Ap. relin­
quenda est.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 656].

S. C. d< Propaganda Fide

4665.
S. C. de Prop. l'idc (C. Λ pro Sin.), 20 febr. 1801.
La s. in. di Clemente ΧΙλ sotto 1 19 settembre 1773, core esse ai con­
fessori di ciascun confratello del Rosario, che si trova fra gh eretici o infedeli, la facoltà di commutare i pii esercizi della detta Confratemita in
altrc opere santé: si ccrca se talc commutazione si debba fare entro il tribu­
nal di Penitenza, ovvero anche fuori.
R. Negative ad primam partem; Affirmative ad secundam.
[Collectanea S. C. de Prop, Fide, vol. I, η. 657).

4666.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchnen.),
20 febr. 1801.
S. Sedes hortatur fideles ad supplendam benedictionem nuptialem
parochi in matrimoniis clandestine celebratis. Quaeritur utrum intendatur
sola benedictio solemnis quae habetur in Missali, an vero etiam benedictio
annuli?
R. Affirmative in omnibus.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 658].

4667.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 14 ian. 1802.
Se debba approvarsi la consuetudine introdotta nei Tunkino Occiden­
tali di non unire i sacri olii all’acqua battesimale a motivo della scarsezza
di questo liquore.
R. Negative, et dentur decreta S. C. Sancti Officii ad dubium propo­
situm amissionariis Sinarum die 30 ian. 1765, et S. C. Prop. Fidei ad dub. I
Bulgariac 17 aprilis 1758. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 659].
1 Hoc est (ut declaratum fuit in Concrets -7 ianuariî 1805) benedictionem esse dand*m in omnibus et per omnia ad

benedictione.
« Cf. N. 817» 4525.

formam

Ritualis Romani» scilicet etiam cum annuli

Curia Romana

4668.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 14 ian. 1802.
1. Utrum Episcopus Vicarius Apostolicus altaria sine reliquiis Sancto­
rum, quamvis authenticas in promptu habeat, propter super exposita1
tuta conscientia possit consecrare.
2. An habita copia altarium cum Reliquiis consecratorum, liceat nussionariis super alia sine Reliquiis consecrata celebrare: vel an habeant ite­
rum cum Reliquiis consecrari, ut super illa Missae Sacrificium licite cele­
bretur.
3. An illa facultas missionariis pro casu necessitatis concessa, cele­
brandi nempe super altaria fracta, aut sine Reliquiis sanctorum, intelligatur praecise de illis altaribus quae cum Reliquiis fuerunt antea conse­
crata, postea vero propter fractionem vel motionem sepulchri exeerata
fuerunt; vel id etiam intelligi possit de illis altaribus quae, ut supra dictum
est, ab initio absque ullis Reliquiis fuerunt consecrata.
R. Ad i. Ad D. Secretarium cum SSmo pro dispensatione; et transmit­
tantur decreta S. C. S. Officii sub die 14 maii 1681. 2
Ad 2. Negative ad primam partem, quando commode haberi possint
altaria cum Reliquiis consecrata, ita ut in iis possit celebrari. Quo vero aü
secundam provisum in praecedenti, ct, si cum dispensatione Summi Pon­
tificis altaria sine Reliquiis rite consecrata fuerint, iterum non esse conse­
cranda.
Ad 3. Provisum in Formula facultatum 3 ct in duobus praecedentibus
dubiis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 660].

4669.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Pondichcricn.),
3 apr. i 802.
Etiam atque etiam A. T. hortor ac moneo, ut compares tibi operarius,
ct quoniam nostrates satis esse non possunt, da operam, ut probati iuvenes
Malabarcs, quorum tibi perspecta sit pietas et ingenium, quosque idoneos
1 Hoc cit. at leto i.’ pertcolo di facile rompunento o apertura del scpnlcrino a mom
della grand* umidità, e la qran difficoltà di conservare le Sagr* Reliqui* ne* sepolcrini anch
ben chiusi per causa délit frequenti perseeuzioni : nel quai casa o vengono spezzate le putrr

i«jçre dai persecutori per la lusinga di trovare oro cd argenta

o dai cristiani sterri vengoen
gettate le sagrt Reiiqtàe in tuoghi immondi per timore d*essere scoperti.

: Ci. Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I. η. 223.
1 Haec in n. zj Formulae l. «Celebrandi
per unam horam ante auroram ct aliam
po>t meridiem, sine ministro» et sub dio, ct rub terra, m loco tamen decenti, etiamu
altare nit fractum vel line reliquiis Sanctorum, et praesentibus haeretici*» schismaticis.
infidelibus et excommunicati*. «i aliter celebrari non possit ».

5. C.

de Propaganda Fide

209

judicaveris, ad sacros Ordines promoveantur; nisi enim nationales initia­
veris, nunquam tibi poterit sufficiens operariorum copia suppetere. Neque
deterrearis velim ex eo, quod Malabarensis iuvenis abs te nuper promotus
insanierit. Id enim ex morbo accidisse patet, neque exinde arguere licet
idem etiam de aliis esse eventurum. Ne igitur te in incolis ordinandis tam
difficilem praebeas. Fateor equidem haud ita facile in promptu haberi
posse iuvenes bene moratos, qui promoveri possint ad Ordines, nisi locus
sit, in quo instituantur: verum ex eo Λ.Τ. debet inferre, quanta sit ampli­
ficandi ac perficiendi istius Seminarii necessitas. Hoc magnum opus tibi
faciendum superest; quo peracto, apostolici ministerii stabilitati ac succes­
sioni in istis partibus satis consultum erit. Hoc itaque alacriter aggredere,
ad hoc totis viribus incumbe; et si quid in eo perficiendo Sacra haec Congr.
tibi prodesse poterit, lubentissime faciet.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 221].

4670.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Sedis Patriarchalis Syror.),
25 sept. 1802.
Laelczione dei Patriarchi non puo aver vigore nè effetto, se non è confermata dal Sommo Pontefice. Ciô presupposto, Elia faccia intendere al1'eletto, che prima d’ogni altra cosa mandi alia S. Congregazionc Ia profes­
sione di fede cattolica segnata di proprio pugno e sottoscritta da testimonii
nolle forme legali, e trasmetta insieme gli atti della sua elezionc, deputando
in Roma un Procuratore, il quale agisca in nome dei medesimo per riporüre dal S. Padre non men la di lui conforma in Patriarca de’ Siri che il
Sacro Pallio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 30].

4671.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Pekin.), 16 ian. 1803.
1. Num verba divi Pauli (1 ad Corinthios, cap. VII, v. 15): quod si
infidelis discedit, discedat, intelligcnda etiam sint de catechumenis, seu potius
utrum Titius catechumenus possit ducere Bertham catechumenam, et a
‘uo marito infideli propter religionem repudiatam’
2. Praedicta Bertha tenereturne redire cum primo marito, si postea
conversus illam revocaret?
3. Tenereturne adhuc redire cum illo, si. Titio iam baptizato, illam
nondum baptizatam revocaret?
R. Ad i. Negative quia matrimonium non solvitur nisi per Baptismum.
Ex quo patet responsio ad reliqua.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 665].
Vtl. VII

14

210

Curia Romana

4672.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chan-si), 16 ian. 1803.
An durante revocatione facta a Rev. Episcopo (Pekinensi) facultati
absolvendi omnes et singulos ex familia illius qui concubinam acceperat,
legitima uxore dimissa, quidam ex ea familia, qui, non manifestantes intra
Confessionem se esse ex supradicta familia, fuerunt ad Sacramenta admissi,
monendi sint ut iterent Confessionem?
R. Poenitentes de quibus agitur, si sint in bona fide, non esse inquie­
tandos.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 668].

4673.
S. C. dc Prop. Fide, instr. 16 ian. 1803.
Questa S. C. non ha creduto potersi intieramente approvare il sistenu
ch’Ella dice avere adottato coi penitenti che non si emendano. sia perrapporto alla maniera che tienc nelFimporre ad essi le inulte pecuniarie, sia
nel non ammetterli alia Confessione. 11 non ammettere alia Confessione i
penitenti che non si emendano, è un togliere loro uno dei mezzi più forti
per l'emcndazione, giacchè nel presentarsi al confessore ricevono senipre
delle esortazioni e stimoli a mutar vita; sembra dunque più utile che anzi
loro prescrivano i confessori di tornare spesso, sebbene debbano negare
loro l’assoluzione. L'imporre poi multe pecuniarie ai penitenti potreblu
allontanare molti dal sacramento per non volersi privare dei loro denaro, e
potrebbe rendere odioso il sacramento medesimo con la supposizionc che
si amministri ad oggetto di ritrarne profitto. Percio tali multe non debbono
imporsi sc non con grandissima cautela e circospezione, nè debbono giammai esigersi dal confessore; ma se in qualche caso verranno imposte, si
avranno a far consegnare in mano altrui nella maniera più conveniente
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, p. 498, nota 1].

4674.
S. C. de Prop. Fide, 30 ian. 1803.
S. C. apostolica auctoritate ac indulgentia, declaravit servari posse
consuetudinem, quam in 1 unkino vigere expositum est, utendi in bapti­
zandis adultis caeremoniis pro infantium Baptismate praescriptis, ubi
id rationabilis necessitas, vel temporis angustia ad caetcras sacri ministciii functiones explendas, seu nimia missionariorum defatigatio exint
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 669].
6

i

•S'. C.

de Propaganda Fide

21 I

4675.
S. C. de Prop. Fide (C. G.

Antibar.), 2 aug. 1803.

1. Se possa permettersi ai cattolici di accompagnare i cadaveri degli
scismatici alia sepoltura con candele accesc in mano.
2. Se possa permettersi che i cattolici facciano da patrini nei battesimi
degli scismatici, e che intervengano come testimonii nei matrimonii dei
medesimi.
R. Ad I. Negative.
Ad 2. Negative quoad utramque partem.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 672].

4676.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 16 ian. »804.
Se nelle chiese non solennemente benedette, come sono cola per la
nuggior parte a scanso degli inconvenienti che occorrono in tempo di persecuzioni, possano erigersi le confraternité del SSrilo Sacramento, del Nome di
Gesù e del Rosario.
R. Affirmative.
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide. vol. I, n. 673].

4677.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Cochinchin.), 16 ian. 1804.
An privilegio utrique Indiae olim a S. Sede concesso, nonnisi singulis
Quadragesimae feriis sextis, Sabbato Sancto, et Vigilia Nativitatis Domini
leiunandi, uti liceat sacerdotibus indigenis harumce partium, utpote ad
gentem neophytam, et viribus infirmam pertinentibus. Ratio dubitandi
st quod quidam dicunt illos sacerdotes, ex quo Ordines sacros suscepe­
runt, non debere amplius inter neophytos computari.
2. In quibusdam locis (Cocincinae) iniungitur catechistis vel etiam aliis
prudentioribus laicis ut quoscumque Christianorum infantes cito baptizent,
icet isti bene valeant, cum abest sacerdos, vel est cum adeundi difficultas.
R. Ad i. Concessionem de qua agitur, sacerdotes etiam indigenas
comprehendere.
Ad 2. Consuetudinem de qua agitur probandam esse.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 674].

212

Curia Romana

4678.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Cochinchin.),
i i febr. 1804.
1. An matrimonia possint in foro externo declarari nulla atque inva­
lida, quando eorum nullitas in foro conscientiae cognoscitur, sed non potest
in foro externo probari.
2. An praefati coniuges ad aliud possint admitti matrimonium, quamdiu
impedimentum sui prioris matrimonii manet occultum, atque nullitas
praedicti sui matrimonii non est probata in foro externo.
3. Quomodo agendum sit cum iis, qui ad alias nuptias transiere, quam­
vis impedimentum prioris sui matrimonii occultum maneat, neque pro­
bari possit in foro externo.
4. An liceat huiusmodi coniugibus, si nullum adsit neque timeatur
scandalum, in posteriori suo matrimonio remanere, quamvis nullitas prio­
ris in foro externo probata non fuerit.
R. Ad i. Negative.
Ad 2. Negative.
Ad 3 In foro externo secundum matrimonium nullum esse habendum.
Ad 4. In foro externo non licere; monendi tamen coniuges ut impedi­
mentum notum faciant, et Vic. Ap. utatur facultate dispensandi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I. n. 675J.

4679.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Cochinchin.),
ii febr. 1804.
In folio facultatum quas S. Sedes \ icariis Apostolicis concedit, sic
habetur n. 10: Hae vero dispensationes matrimoniales videlicet sexta, septima,
octava et nona, non concedantur nisi cum clausula dummodo mulier rapta
non fuerit, vel, st rapta fuerit, in potestate raptoris non existât, et in dispen­
satione tenor huiusmodi facultatum inseratur cum expressione temporis ad
quod fuerint concessae. Porro tempore persecutionum quae aliquot in
locis grassatae fuerunt, dispensationes matrimoniales ne scripto quidem
tradebantur, sed verbo tenus. Posterioribus vero temporibus, in huius­
modi dispensationibus, insertum quidem est quod conceduntur cx facul­
tate a S. Sede obtenta, sed a quibusdam neque expressum est tempus
ad quod Vicariis Ap. praedicta facultas fuerat concessa, neque exposita
est clausula dummodo mulier rapta non fuerit. Dubium autem facessit
hoc quod reperitur in Bullario s. m. Benedicti XIV, torn. 2, pag. 223.
Quaeritur igitur utrum huiusmodi praefatae dispensationes sint licitae,
an saltem validae?

5.

('. de Propaganda Fide

2I3

R. Omissionem clausularum concessionum validitati non officere,
dummodo reapse mulier rapta non fuerit, vel, si rapta, in potestate raptoris
non existât.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 677].

4680.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 27 ian. 1805.
Posse sed non debere (missionarios) occasione qua infantes in periculo
mortis constitutos in privatis locis baptizant, adhibere, si tempus ferat,
omnes caeremonias quae in Rituali Rom. pro Baptismo solemni prae­
scribuntur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 67.8].

4681.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Helvetiae), 7 mart. 1805.
Se sia da tollerarsi che i cattolici ritengano nella sagrestia comune ai
protestant! I’Olio Santo, il S. Crisma e la SS. Eucaristia.
R Serventur in loco non promiscuo cum acatholicis, et si alius desit,
m aedibus parochi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 681].

4682.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Λρ. Smyrncn.), 29 iun. 1805.
Intomo al di Lci quesito: dato chc il clero secolare debba avere la prece­
dent sopra il regulare, quando si trova in corpo, se per formarsi tal corpo
debbaesservi il Vic. Ap. come capo. Al che Le rispondo non esservi alcuna
nécessita dei Vic. Apostolico. I preli secolari di numero non meno di tre,
portando veste lunga, cotta e berretta, uniti insieme nelle sacre funzioni
tormano da se medesimi corpo.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1S93), n. 222J.

4683.
S. C. de Prop. Fide, instr, a. 1806.
Trattandosi di sola benedizione nuzialc, dovrii piuttosto ai coniugi
dichiararc che una tal benedizione, benchc utile e salutare, non è pero
necessaria alla validità c insolubilità dei loro coniugio, e recitare percio
«pragli sposi cio che prescrive il Rituale Romano, proscindendo dal richieJcr loro Ia rinnovazione de! consenso, e dal proferir le parole /fgo vos conιηζο tie.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, p. 522, nuta ij.

Curia Romana

4684.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 14 ian. 1806.
S. C. censuit: Esse improbandam praxim praebendi in ipso tribunali
Poenitentiae chartulam sigillo signatam iis fidelibus quibus permittitur
Communio, qua postridie exhibita, ad sacram Mensam admitti possint
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 683].

4685.
S. C. de Prop. Fide, decr. 14 ian. 1806.
Cum pluries a S. C. de Prop. Fide et a S. C. S. Officii quaesitum fuent,
quomodo intelligenda esset conditio illa apposita facultati dispensandi
super impedimento disparitatis cultus, ut ea dispensatio locum habeat in
locis tantum ubi sunt plures infideles quam christiani, utrum nempe nectsse
esset ut in ipso pago vel vico, ubi dispensatio conceditur, plures essent
infideles quam fideles; an potius sufficeret, ut in tota toparchia pluribus
pagis constante plures essent infideles quam christiani, etiamsi secus esset
in pago ad eam toparchiam pertinente, in quo dispensatio concedend.1
est; utraque S. C. constanter respondit, vi verborum facultatis, opus
esse ut in ipso pago, in quo dispensatio conceditur, plures sint infidele·»
quam christiani. Verum anno 1736, cum Episcopus Coricensis Visitator
Ap. Missionum Tunkini occidentalis, idem dubium proposuisset, atque
incommodi gravissima exposuisset, quae saepe orirentur si in singulis
pagis ea conditio observanda esset, re ad S. Congr. S. Officii mandati,
dubioque ibi his verbis concepto: Utrum per ly locis intelligatur unus tan­
tum pagus, etsi tenuis, vel extendatur ad unam v. g. toparchiam, vel etiam
ad totum districtum uniuscuiusque missionarii, sequens prodiit rescriptum:
I erba facultatis dispensandi in locis tantum ubi sunt plures infideles quam ehristiani intelligenda esse stricte pro singulis pagis. An autem sit amplianda facul­
tas dispensandi ad unam toparchiam vel ad integrum districtum unius­
cuiusque missionarii. dixerunt: Pro extensione quoad unam toparchiam
tantum, si SSmo I). placuerit. Et fer. IV, dic 12 supradicti mensis Septem­
bris 1736, facta per R. P. I). Assessorem S. Officii, in solita audientia
relatione SSmo D. N. Clementi PP. XII, Sanctitas Sua petitam exten­
sionem et facultatem benigne concessit.
Nuper vero S C. de Prop. Eide, animadvertens eadem ipsa incommodi
ab Episcopo Coricensi tunc exposita, in aliis etiam Indiarum orientalium
locis vigere, st in singulis pagis vel vicis ea conditio implenda sit, stricte
retenta illorum verborum significatione iuxta antiquas supra memoratas
resolutiones, censuit supplicandum SSmo, ut facultatis extensio a sa. mem.
Clemente PP. XII facta, ut supra, Episcopo Coricensi, concedatur iis
etiam omnibus, quibus in Sinis et universis Indiis orientalibus a S. Sede

S. C. de Propaganda Fide

215

facultas data iam fuit, vel in posterum dari contigerit, dispensandi super
impedimento disparitatis cultus ea cum conditione in locis ubi sunt plures
infideles quam fideles, ita ut vi ampliationis praedictae conditio illa, in casu
dc quo agitur, generatim in posterum intelligenda sit, non de singulis
pagis vel vicis, sed de singulis toparchiis.
Insuper, ad omnem dubitationem praescindendam, supplicandum item
SSmo decrevit, ut dignaretur sanare in radice matrimonia omnia contracta
cum dispensatione super cultus disparitatis impedimento, ante cognitum
huiusmodi ampliationis seu extensionis generale decretum in pagis vel
vicis ubi plures erant christiani quam infideles, eo quod sufficere puta­
retur ad dispensationem si in tota toparchia, vel ampliori regione, plures
erant infideles quam christiani. Quam S. Congreg. sententiam, Sanctitas
Sua in omnibus approbavit, ac petitam extensionem et sanationem benigne
concessit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 684].

4686.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.),
14 ian. 1806.
In facultatibus ordinariis ad num. 11 conceditur facultas dispensandi
aim gentilibus plures uxores habentibus ut, post conversionem et baptismum,
411am ex illis maluerint, si etiam ipsa fidelis fit, retinere possint, nisi prima
soluerit converti. Quaeritur: Utrum plures intelligatur simul ac coniunctim
praecise, an intelligatur etiam de habentibus plures successive, ita ut vir
infidelis qui dimissa prima uxore alteram duxit, et hac pariter dimissa,
alii vel aliis successive adhaesit, post conversionem et baptismum quam
ex illis maluerit (sive adhuc cum eo habitantibus, sive iam relictis) si etiam
ipsa fidelis fiat, retinere possit nisi prima voluerit converti.
2. Quando petentes dispensationem (matrimonialem) ambo propter
cooperationem ad superstitiosa, vel propter alia impedimenta, Sacramen­
torum incapaces sunt, quamdiu in eo statu permanent, nulla eis conceditur
dispensatio; Quaeritur:
Utrum dispensatio matrimonialis eis licite concedatur quorum una
tantum pars Sacramentorum capax, altera vero superstitiosis contributio­
nibus, vel aliis implicata existit.
R. Ad 1. Affirmative.
Ad 2. Posse concedi huiusmodi dispensationes, concurrente urgentissinu causa, et remoto scandalo ac periculo perversionis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 685].

216

( luria Rouiana

5. C. de Propaganda Fide

4687.
S. C. de Prop. I'ide (C. P. pro Sin. - Chen-si et Chan-si),
8 febr. 1806.
1. An possit permitti ut christiani, occasione matrimoniorum genti­
lium, ct maxime funerum, concurrant ad caeremoniam vulgo by, dando
videlicet parum pecuniae in adiuvamen expensarum, etiam sine praevia
protestatione non concurrendi ad superstitiosa. Dubium exurgit quia ethnici
semper plus minusve in ipsorum matrimoniis atque praesertim funeribus
miscent, emunt, et agunt aliquid superstitiosum.
2. An liceat christianis locare domos et officinas gentilibus? Ratio dubi­
tandi est quia gentiles in nobiliori loco domuum istarum et officinarum
appendunt idola, erigunt altare, accendunt lampadem, cremunt thymia­
mata, reverentiam koteou exhibent, ac alia superstitiosa exercent.
3. An sit licita praxis locandi fornacem gentili quando christianus scit
ipsum gentilem incoquere lateres pro fanis aedificandis.
Ad i. Non licere.
Ad 2. Licere locare domos aut officinas gentilibus, si constet domos
peti ad inhabitandum, et officinas ad usum indifferentem; non licere tamen,
si expresse petantur ad fanum construendum.
Ad 3. Non licere fidelibus locare fornacem gentilibus quando constet
fornacem peculiariter et praecise peti aut ordinari ad coquendos lateres
pro fanis aedificandis; licere tamen fidelibus locare fornacem gentilibus
quando constet eam peti ad coquendos lapides pro aedificiis indistinctim
construendis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 686].

4688.
S. C. de Prop. I'ide, instr, a. 1807.
Precibus Vicarii \post. Cocincinae et Procuratoris Missionum Indiae,
qui supplicant pro facultatibus favore missionariorum, vel, saltem Vica­
riorum \pp. ad commutanda in alia opera ipsorum iudicio utiliora, vel in
generalem Missionum utilitatem, pia legata et oblationes, particularibus
quibusdam casibus offerentium voluntate destinatas, S. Congregatio iu
absolute ct generaliter annuendum non esse indicavit. Obstant siquidem
generali huic concessioni gravissimae difficultates, ob quas S. Sedes facul­
tatem huiusmodi absolutam et generalem nunquam esse censuit elargien­
dam. Postulat enim imprimis ius naturale et divinum: iubent canonicae,
civilcsque ipsae leges: pluribus denique in locis studiose commendat Sacro­
sancta Synodus Tridentina,1 ut voluntates fidelium, facultates suas in pias
« St**. VII, de rtf., c. >5; icu. XXV, de rtf., c. b.

'SR*.1

217

causas donantium vel relinquentium, diligentissime impleantur, ct in eos
precise usus, iuxta modum conditionesque iis benevisas, pecunia inde
obventa insumatur ad quos destinata fuit, neque in alios convertatur, etsi
meliores utilioresquc videantur; si secus fieret, fidelium voluntates, quae
pro lege habendae sunt, fraudarentur, ipsique, magno cum Ecclesiae detri­
mento, a piis huiusmodi largitionibus retraherentur. Quibus vero pro
torum munere administratio bonorum seu pecuniarum huiusmodi concre­
dita est, ii nullis laboribus ct difficultatibus deterrendi sunt ab iis conser­
vandis, custodiendisque, atque in rationum codicibus conficiendis: eam
omnem diligentiam in hisce omnibus adhibentes, quam prudens ac probus
paterfamilias adhibere solet in rebus suis. Commutari quidem Sedis Apo­
stolicae auctoritate possunt fidelium voluntates, ex textu in Clementin.
Quia contingit, tit. de relig. domib., atque alterari usus illorum quae per fide­
lis donata sunt vel relicta, uti adnotavit Glossa verbo Sedis Apostolicae,
sed commutationes ex Tridentino Concilio (Sess. XXII, cap. 6, de ref.)
nonnisi ex insta et rationabili causa fieri debent, ut Summus Pontifex fidelis
et prudens administrator habeatur et sit.
Qua lege cum Summus idem Pontifex obstringatur, qui solus pote­
statem habet perficiendarum huiusmodi commutationum, ipsius est cogno­
scere et iudicare de causa, quae in singulis casibus interveniat, talis nempe
sit nec ne, ob quam iuste et rationabiliter a voluntate piorum offerentium,
sive interpretando sive commutando recedi possit. Saepe enim accidit ut
pecuniarum oblatarum pios usus differri potius expediat quam immutari,
vd ut oblatas pecunias in unum potius, quam in alterum a postulantibus
forte propositum atque expetitum usum converti necessitas aut maior
utilitas postulet: in quarum rerum iudicio si ab inferioribus, quibus ab
Ap. Sede commissum sit, forte peccetur, supremo bonorum Ecclesiae,
rerumque Deo oblatarum administratori ac dispensatori, vitium huiusmodi
a Deo iudice imputaretur.
Hisce omnibus de causis fit ut S. Sedes abstineat a facultate huiusmodi
deleganda, sed ad indicium eius particulares casus deferri iubeat, ut per­
pensis omnibus circumstantiis, quid magis in Domino expediens iudicaverit, ipsa constituat ac decernat.
Quoniam vero in tanta locorum distantia, et in tanta difficultate recursus,
ob actuales praesertim earum partium circumstantias, nonnulli casus dari
possunt in quibus absoluta necessitas celerem exigat providentiam, idcirco
uni Vicario Ap. Cocincinae aliquas facultates certis quibusdam conditio­
nibus alligatas a SSino D. N. impetrandas censuit S. C. quae in separato
decreto exprimuntur quibus idem Vicarius caute, prudenter, et iuxta
modum in decreto expositum utetur.
En decretum: Ex And. 25 ianuarii 1807
SSmus.. Vicario Ap. Cocincinae facultatem benigne con­
cessit commutandi eleemosynas et pia legata certo cuidam operi ex bene­
factorum voluntate addicta, in alios pios usus, in casibus dumtaxat in
quibus necessitas urgeat, ac praescripti operis excquutio impossibilis
agnoscatur, ita tamen ut in his casibus commutationem faciat in opera
meliora, et de consensu missionariorum; eaque demum peracta certio-

Cui ia Romana

2i 8

rem reddat Sacram hanc Congregationem pro obtinenda Apostolica
approbatione .
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 689].

4689.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Chcn si et Chan-si),
30 ian. 1807.
Inter dubia ab A. T. superiori anno proposita duo, quae hic referuntur,
minime resoluta fuerunt: « 2. An queant dispensari super disparitate
cultus mulieres illae christianae ab antiquo gentilibus absque praevia
dispensatione traditae, quibus a maritis libertas quidem conceditur sese
in sacra religione exercendi, sed non est in tuto posita proles, aut nata, aut
nascitura, ut possit baptizari, ed in christiano ritu educari: vel potius huius­
modi praxis agat contra regulas ab ista S. C. pro usu similis dispensationis
cum S. Thoma datas .
Ampl. Tua teneri ac sequi debebit Instructio­
nem, quae in casu perfecte uniformi, matrimonia iam contracta respi­
ciente, Vicario Apostolico Sutchuen. missa fuit ex decreto fer. λ diei
12 ianuarii 1769.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 1271].

4690.
S. C. de Prop, l-'ide, instr, (ad Vic. Ap. Sutchuen.),
30 ian. 1807.
Responsa seu decreta, alterum Supremae Inquisitionis diei 1 augusti
anni 1759, - alterum Sacrae huius Congregationis diei 16 ianuarii anni
1797 1 minime invicem pugnant. I.ata enim sunt in casibus, quorum
particulares facti circumstantiae inter se diversae erant, quae si attente
perpendantur, facili negotio decreta ipsa inter se concordantia et con­
sona reperientur.
In casu enim a Coccinensi Episcopo proposito anno 1759 agebatur de
infideli qui fidelem coniugem non dimittit, sed cohabitare pergit ut coniux,
sine contumelia Creatoris, imo cum spe conversionis, idque ad longum
teinpus, et etiam ad aliquot annos, sed postea mutata voluntate, infidelis
discedit, sive odio fidei, sive alia de causa ··. Hac posita facti specie quaere­
batur, an in casu discessus in odium fidei maneret integrum ius parti
fideli utendi privilegio fidei, non obstante pacifica infidelis cohabitatione
post alterius partis conversionem ad fidem Christianam: et responsum fuit
■ affirmative Quaerebatur insuper utrum parti fideli maneret pariter
' Cf x 813
S Cf N. 810
’ C· X 4651.

5.

C. de Propaganda Fidt

219

integrum privilegium fidei, etiamsi infidelis ab ca discederet oh alias causas
ib cius conversione ac fide independentes: et negative responsum fuit,
si pars fidelis post longum tempus pacificae cohabitationis post conver­
sionem, praeberet parti infideli iustam et rationabilem discedendi causam
puta per adulterium, ob idque additum fuit dummodo pars fidelis iustum ac
rationabile motivant non dederit discedenti.
Viceversa in decreto huius S. Congregationis anni 1797 actum fuit de
casu in quo adulterium partis fidelis perpetratum fuerat ante eius conver­
sionem, repudio inde sequuto et quaesitum fuit an pars iam adultera et
repudiata, si postea Christianam fidem amplexata fuisset, et pars infidelis
cohabitare cum illa recusassct, uti posset privilegio favore fidei concesso,
cd ad alias nuptias transire: et iuste responsum fuit: affirmative praemissa
interpellatione, nullaque praeterea habita ratione utrum nec ne praecesserit
dve adulterium sive repudium, quoniam adulterii macula praecedens, per
conversionem et Baptismum sublata censenda erat, et pars infidelis irra­
tionabiliter et iniuste in suscepto consilio perseverabat minime se parti
fideli reconciliandi. Quare si in hoc casu infidelis accepta interpellatione,
recipere partem fidelem, et habitare cum illa absque Creatoris iniuria
recuset, iustum non est ut ob irrationabilem hanc aversionem, pars fidelis
in statu voluntariae continentiae cum peccandi periculo maneat.
Diligenter itaque utriusque quaestionis statu distincto, omnis e medio
tollitur ambiguitas. Cum enim agitur de infideli qui secum iam partem
fidelem post conversionem retinuit, et retinere in posterum pergeret si
haec illi iustam et rationabilem discessui causam, praesertim per adulterium
praeberet, in hoc casu infidelis discessus minime habilem reddit par­
tem fidelem ad alias nuptias ineundas, atque hic casus est ad quem respicit
decretum anni 1759. Quum vero agitur de infideli, qui requisitus ut parti
quae fidelis evasit se consociet, cum eaque cohabitet, id recuset eam unice
ob causam quod, ob adulterium ante conversionem admissum eam repu­
diaverat, hoc in casu, infidelis recusatio liberam reddit partem fidelem ad
alias nuptias convolandi, et hic est casus ad quem refertur decretum anni
»797·
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 690].

4691.
S. C. de Prop. Fide, decr. 13 apr. ιδογ.
Cum innotuerit, plurcs inter chaldaeos catholicos Patriarchatus Babylonensis irrepsisse abusus, qui orthodoxae doctrinae, et Ecclesiae disciplinae
adversantur, Sacra Congregatio ad eliminandos errores circa fidem, et ad
instaurandam ecclesiasticam disciplinam, referente Emo ac Rhio Domino
Antonio Cardinali Dugnani, regulas et decreta, quae sequuntur, statuit,
edixit, atque ab universis catholicis chaldaici ritus inviolate observanda
mandavit.

220

Curia Romana

I. Quoniam delatum est, aliquos haereticorum libros inter chaldaeos
eiusdem Patriarchatus disseminatos fuisse, Sacra Congregatio vehementer
sollicita, ne fidelium animi pravis huiusmodi libris, aut doctrinis inficiantur,
mandat Episcopis, ac parochis eiusdem nationis, ut fideles sibi concreditos
diligenter moneant, retentionem, ac lectionem haereticorum librorum dc
religione tractantium, vel, ac multo magis haereses expresse continentium
vetitam esse sub poena excommunicationis ipso facto incurrenda, aliisque
poenis ab Apostolica Sede, et a sacris canonibus constitutis: ideoque teneri
fideles omnes eiusmodi libros tradere Ordinariis, vel parochis suis, qui
Delegato Apostolico a S. Sede constituto super Patriarchatu Babylonensi
illos deferri curabunt. Quoad libros liturgicos, qui nestorianis erroribus
infecti sint, providebit idem Apostolicus Delegatus iuxta instructionem
quae a S. Congregatione eidem transmittitur.
II. Ad propellendas nestorianorum fraudes, omnemque avertendam
erroris suspicionem, Sacra Congregatio decernit, ac praecipit catholicis
universis chaldaici ritus, ut in nomenclatione Beatae Mariae Virginis adhi­
beatur pure ac simpliciter vocabulum Theotocos, sive Dei Genitrix; quod
ab Ecclesia consecratum est in tesseram quae catholicos a nestorianis distin­
guit, relicto vocabulo Chtistotocos, quo Nestoriani abutuntur.
III. Episcoporum maxime est ea omnia, quae ad Dei cultum pertinent,
diligenter curare. Administrator igitur et Episcopi Patriarchatus Bahiionensis omnem dent operam, ut ea, qua decet, munditie ac nitore custo­
diantur Ecclesiae; ut sacrae supellectilcs vasa ct ornamenta, ad Ecclesiae
ministerium instructa, munda, integra, ac plane decentia sint: ut denique
sacra pixi>, peracta fidelium communione in tabernaculo reponatur, inflic­
tis pro ratione culpae contra Ecclesiae custodes, vel procuratores, qui haec
negligunt, ecclesiasticis poenis.
IV Domus Dei locus orationis est, ideoque praecipitur, ne in ecclesiis
viri et mulieres dormire promiscue audeant: Episcopi, quatenus abusum
hunc aliis remediis cohibere opportunum non indicent, poterunt etiam
anathematis poena in illos animadvertere.
V. Administrator Patriarchatus Babvlonensis iuxta laudabilem Patriarcharum orientalium consuetudinem in aliquo monasterio, vel saltem penes
Ecclesiam residere omnino debebit. Episcopi etiam, si fieri potest, vel in
monasterio, vel penes Ecclesias suas degere curabunt, a suarum familia­
rum contubernio seiuncti.
VI Monastici instituti abolitionem inter chaklacos maximo detrimento
fuisse compertum est. Quare Administratori, ct Episcopis eiusdem Patriar­
chatus sollicite demandatur, ut omni studio curent vetera monasteria,
quae aliquorum malitia obserata fuisse constiterit, in pristinum restituere,
illorum bona ab iniustis detentoribus vindicare, et monasticae vitae desi­
derium in fidelibus excitare, collatis studiis cum Delegato Apostolico,
cui opportuna traditur hac de re instructio.
VII. Indecens est presbyteros ad comparandam sibi vitae sustentatio­
nem sordidas vilesque exercere artes, quae sacerdotali dignitati dedecus,
ct contemptum pariant. Quare presbyteri ab huiusmodi artibus se omnino

S'. C.

de Propaganda Pidt

221

abstineant; si vero necessitate compulsi honestam aliquam artem exercere
cogantur, semper liberum aliquod temporis spatium sibi reservent, ut
Ecclesiae ministerio vacare possint.
VIII. Qui ad ecclesiasticos Ordines promovendi sunt, a simoniac cri­
mine (quod coeteroquin Ecclesia semper et in omnibus detestatur) dili­
genter caveant, in quod gravissimis ab Ecclesia poenis animadversum est.
Sciant enim, tam simoniace promoventes, quam simoniace promotos ad
Ordines, excommunicationem maiorem Summo Pontifici reservatam ipso
facto incurrere. Praeterea qui simoniace ordinant, ipso facto a collatione
omnium ordinum per triennium suspensi manent; qui vero simoniace
ordinati sunt, suspensi pariter manent ipso facto nedum ab Ordinibus,
quos simoniace susceperunt, sed etiam ab aliis Ordinibus, ad quos alisque
simoniae labe promoti fuerunt. Quapropter tam ii qui simoniace manus
imposuerunt, quam ii qui simoniace iam ordinati fuerunt, consulant con­
scientiae suae, et ab exercendis Ordinibus omnino abstineant, nisi prius
absolutionem a censuris impetraverint. Quod si irretiti censuris in Ordi­
nibus ministrare praesumpserint, sciant, se irregularitatem etiam incursu­
ros. Pro absolutione autem a censuris, ct pro dispensatione ab irregula­
ritate, si forte in eam quis inciderit, ad Apostolicum Delegatum se conferat.
IX. Sedulo etiam caveant tam Administrator patnarchalis, quam reliqui
Episcopi, ne dispensationes largiantur, nisi urgens et iusta ratio, et maior
quandoque utilitas id postulet; ideoque nunquam dispensent, nisi causa
cognita, ac summa maturitate, atque gratis, iuxta mandatum Sacri Con, cilii Tridentini (Sess. 25, cap. 18, de ref.), adhibitis in consilium idoneis,
I probisque sacerdotibus, ac peritioribus missionariis. Si qui autem simo1 niace vel absolverint, vel dispensaverint, vel spirituales alias gratias, aut
indulta concesserint, absolvi non poterunt, nisi ab Apostolico Delegato,
qui in casibus particularibus iuxta criminum gravitatem providebit, vel
per sc vel per sacerdotes sivi benevisos.
X. Nullus bigamus ad Sacros Ordines promoveatur; sed si Ecclesiae
necessitas postulet, recurrant in casibus particularibus ad S. Sedem. Dia­
coni vero, qui ab haereticis ordinati sunt, si alteram uxorem duxerint,
ministerium suum exercere non possint, nisi necessariam ab eadem Apostolica Sede dispensationem obtinuerint.
XI. Plures simultanée Ordines nullo modo ab Episcopis conferantur,
sed servatis interstitiis ab Ecclesia statutis: nemo autem ad Ordines promo­
veatur, nisi praevio maturo examine idoneus repertus fuerit.
XII. Nemini pariter tribuatur facultas excipiendi sacramentales fide­
lium confessiones, nisi prius diligenti examine instituto de sufficienti peritia
sua m rebus moralibus plane constiterit.
XIII. Non licere sacerdotibus fidelium confessiones excipere in pri­
nus aedibus, nisi rationabilis causa excuset: quae cum inciderit, ac aegro­
tantium praesertim mulierum audiendae sint confessiones, cubiculi ianua
'it patefacta, ut conspici tam confessarius, quam paenitens possint.
XIV. Hortandi erunt clerici, ut semel saltem in mense ad Poenitentiae,
tt Eucharistiae sacramenta accedant; diaconi vero, ut saltem bis in mense.

Curie, litmiana

222

Quo vero ad illos, qui, dum peraguntur sacrae functiones, in tabernis, vel
officinis vino epotando dant operam, poterunt Episcopi in eos potnam
suspensionis decernere.
XV. Antistites diligenter invigilent, ut ecclesiarum et monasteriorum
reditus, nec non fidelium oblationes in eos usus penitus impendantur,
pro quibus institutae, vel praestitae sunt; accuratam vero rationem ab
aliis, ad quos pertinet, de illarum erogatione statutis temporibus exigant.
XVI. Singuli sacerdotes sacrificium Missae licite valeant celebrare
iuxta mentem eomm, qui voluntarias oblationes exhibent. Quod si secun­
dae, et ulteriores oblationes pro eiusdem sacrificii applicatione superad­
duntur, sacerdos, qui eas receperit, semper teneatur monere fideles poste­
riore loco offerentes de aliis oblationibus ad eundem finem acceptis, et
nisi iidem offerentes unica Missae celebratione se voti compotes fore decla­
rent, sciat se unico sacrificio plurium voluntati minime satisfacturum.
Eorum autem mentem, qui pro Sacrificio obtulerunt, minime adimplcn
a sacerdotibus per solam adicctionem particularum, et commemorationem,
quae in panis praeparatione ante Missae sacrificium fieri solent; cum om­
nino necessaria sit integra concclebratio, nisi de eonundem offerentium
voluntate aliter fiat: quemadmodum declaravit Benedictus ΧΙλ in Consti­
tutione, quae incipit Demandatum, edita dic 24 decembris 1743, §10 1
XVII. Caute invigilent Episcopi, ne confessarii peccata in poenitentiali
iudicio detecta revelare praesumant; et contra delinquentes pro criminis
gravitate procedant ad normam sacrorum canonum, ac praesertim Decre­
talis Innocentii III in Cap. Omnis utriusque sexus, De Poenit. et remissio­
nibus.
XVII1. Curent Episcopi, ut in singulis ecclesiis parocbialibus, saltem
Dominicis, aliisque fest’s diebus, inter Missarum solemnia, aliqua ex iis,
quae in Missa leguntur, praesertim vero Evangelium aliaquc salutis mo­
nita, vernacula lingua exponantur, delectis ad huiusmodi munus idoneis
ministris; absoluta vero praedicatione, servetur pia consuetudo recitandi
actus virtutum thcologalium: quibus functionibus etiam presbyteri, et
diaconi sub poena suspensionis intéressé teneantur.
XIX. Singulis pariter diebus festis ad vesperas parochorum munus
erit, pueros, aliosque rudes homines, catholicae fidei rudimenta, nec non
obedientiam erga Deum, ac parentes diligenter edocere, atque in lege
Domini erudire, accitis etiam ad hoc munus aliis de clero expertis viris.
XX. Omni etiam studio adlaborent Episcopi et parochi, ut a parentibus
filii mittantur ad Christianam perdiscendam doctrinam, et quoties illa­
rum monita ac praecepta in re tanti momenti suo careant effectu, potemnt
quidem Episcopi ea quoque adhibere remedia, quae in eorum potestati·
sunt ad continendos in oflicio fideles inobedientes. Similiter se gererv
poterunt circa parentes, qui testis diebus ducere vel mittere negligunt
filios suos ad audiendum Sacrum, quique statutis temporibus nihil sol­
liciti sunt, ut tilii sui Poenitentiae, et Eucharistiae Sacramenta suscipiant.
• Ct

X

viS.

223

5. C. de Propaganda Fide

XXI. Curabunt Episcopi, ut Sacerdotes excipientes Confessiones
fixum illud immotumquc habeant, invalidam esse absolutionem sacramentalcm, quam quis ignoranti res necessarias necessitate medii imper­
titur; nec posse homines Deo per huiusmodi sacramentum reconciliari,
nisi prius, excussa huius ignorantiae caligine, ad agnitionem Fidei educan­
tur. Sedulo etiam animadvertent confessarii, in aliud tempus rejiciendam
esse absolutionem illius, qui necessaria necessitate praecepti suo vitio
nescit; coque solum quandoque casu poenitentem absolvi posse, quo se
vincibilis huius ignorantiae reum cognoscat et accuset, intimeque dolens
tum a Deo veniam precetur, tum sacerdoti serio promittat, operam se
impense daturum, qua divinae gratiae praesidio discat etiam necessaria
praecepti. Ita Benedictus XIV in Constitutione, quae incipit Etsi minime
Xobis, edita die 7 februarii 1742, § 12. 1
XXII. Curent Episcopi, et parochi, nc matrimonia diutius quam ad
annum post inita sponsalia protrahantur.
XXIII. Denique Episcopi sedulo hortentur fideles, ne se mutuo ad
saccularia iudicia deferant; quod in fidelibus tantopere improbat S. Paulus
Epist. ad Corinth., cap. 6; sed potius se referant ad Episcopos, et si Epi­
scopus desit, ad parochos, qui controversias de bono et aequo componant,
accitis etiam in consilium, si expedire indicaverint, probis aliis doctisque
sacerdotibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 692].

4692.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Vic. Ap. Siam),
30 apr. 1808.
Non est liturgia in lingua vernacula, nec rituale, nisi quod attinet ad
sikmnem administrationem Baptismi adultorum, quod in linguam verna­
culam translatum est. Circa interrogationes, fiunt in lingua vernacula;
circa vero documenta et quaedam alia, est mihi dubium utrum possim legi­
time uti lingua vernacula. Ratione timoris, soleo uti utraque, tum latina,
ut non utar licentia quam non habeo, tum vernacula ut intelligar a reci­
pientibus et adstantibus. Circa quod supplico EE. VV. decernere quid in
postenim facere debeam.
R. Scribendum Vicario Apostolico Siamensi Baptismum in Ecclesia
latina administrandum esse idiomate latino, iuxta Rituale Romanum. Caeterum, nihil obstare quominus lingua vernacula explicentur ea omnia quae
pertinent ad ipsum Sacramentum Baptismi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 695].
' Cf. N. 324.

SEB

( una Romana

224

4693.
S< C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chen-si), 30 apr. 1808.
1. An christianis fas sit invitare ad funus eos infideles qui, si internniant, patrias se esse facturos superstitiones praevidentur, puta ko-ttn
ante feretrum. Ratio dubitandi est quia, nisi invitentur, superstitionibus
obsistere nequeunt christiani.
2. Quum in kalendario publico indicentur dies fausti et mali pro ducen­
dis uxoribus et sepeliendis mortuis, quaeritur num christiani dies seligere
teneantur diversos ab iis qui in praefato kalendario fausti vocantur. Dubi­
tandi ratio est quia in Sinis nullum est determinatum tempus, aut sta­
bilis consuetudo mortuos sepeliendi, ita ut domi non solum per aliquo:
dies, verum etiam per menses et annos cadavera in feretro inclusa reti­
neantur. Ast si illa dies, qua cadaver humari statutum fuerit, in eam inci­
dat quae ut fausta indicatur in eodem kalendario, christifideles, qui pro
suo lubitu diversam diem seligere possunt, ne scandalo afficiant infideles,
aliam diem in conscientia eligere obligati mihi videntur: eo vel maxime,
quia qui hoc advertenter faciunt, sunt divites pompae amatores, (qui)
si seligerent diem quae fausta haud est indicata, deridentur a gentilibus
qui etiam funeri interesse renuunt, dicentes, qua de causa non eligatur
alia dies fausta indicata in libro Hoang-ly europaeorum missionarionim
nomine condecorato.
R. Ad 1. Transmittatur Instructio edita pro Vicario Apostolico Tunkini Orientalis a Benedicto XIV die 14 ianuarii 1753, 1 et extensa ad alias
missiones sinenses decreto S. O. anni 1757.2
Ad 2. Non teneri; et quatenus in aliquo particidari casu scandalum
timeatur, removendum esse opportuna instructione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 696].

4694.
S. C. de Prop. Fide, dccr. 28 sept. 1812.
Cum sacrae missiones maxima nunc operariorum penuria laborent,
aliunde vero innotuerit, aliquos missionarios, vel arbitratu suo, vel facti
pridem potestate, in patriam velle reverti; alios autem ex una ad aliam Mis­
sionem pro suo ingenio transire: ad compescendam huiusmodi licentiam,
ac ne fideles, qui in partibus infidelium, sive acatholicorum versantur,
spiritualibus destituantur auxiliis, ex auctoritate a SSmo D. N. Pio IT. VII
specialiter tributa decernitur atque in virtute s. obedientiae mandatur, nt
ulli missionarionim liceat, assignatas sibi Missiones quovis obtentu dese’ Cf. N. 4516.
1 Cf N. 80H.

S. C. de Propaganda Fide

225

rcre, donec aliter provisum fuerit, suspensa interim remanente omni prae­
hibita remeandi venia: nec ulli pariter liceat vel ad alienas Missiones, vel
in patriam se se conferre absque speciali ac novo S. Congregationis man­
dato, sub poena suspensionis; nisi forte aliquis ex noxia vitae ratione,
Praefecti iussu, expulsus fuerit; proindeque cunctis Missionum Prae­
fectis mandatur, ne aliquem alienarum Missionum absque novis Paten­
tibus Litteris S. Congregationis suscipiant, ac ne iis, qui sponte migrare
voluerint, itineris sumptus praebeant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 699'j.

4695.
S. C. de Prop. Fide, 29 dec. «812.
Quai temperamento si debba prendere sui ricorso dei Vescovo maronita N. specialmente rapporte alla deputazione del Vicario generale.
R. Spectare ad Episcopum Vicarii generalis electionem, nisi ipse ab
episcopatu suspensus vel depositus sit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 700].

4696.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
5 mart. 1816.
Sacerdos qui dum Fontem baptismalem in Sabbato Sancto benedicit,
non potest olea sancta aquae benedictae immiscere, vel quia haec illi defi­
ciunt, vel ob aliam legitimam causam, potestne fontein nihilominus eo
die benedicere, oleorum sanctorum immixtionem ad alium diem diffe­
rendo; an vero integram fontis benedictionem omittere eo die tenetur?
R. .Affirmative ad primam partem, Xcgative ad secundam; et commu­
nicetur decretum S. R. C. dici 12 aprilis 1755 in Lucana. Parochi qui ante
Fmtis benedictionem olea sancta recipere non potuerunt, illa subinde privatun ac separat iin in aquam mittere poterunt. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 703].

4697.
S. C. de Prop, Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
5 mart. 1816.
i. Utrum ad effectum matrimonii dissolvendi iuxta privilegium in
favorem fidei a Christo Domino concessum, et ab Apostolo promulgatum,
ntcrpellatio partis in infidelitate perseverantis sit de iurc divino, atque
‘Cf. N. J79».
v»l VII.

.

„

1«

226

duria Romana

adeo necessaria ut, ea neglecta, nullus plane habeatur matrimonii dissol­
vendi locus: An solum pertineat ad formam iudicialem, nec requiratur
nisi ut dissolutio licite fiat, praesertim cum aliunde constat, indiciis moraliter certis, alterum coniugum nec fidem amplecti, nec sine contumelia
Creatoris velle cohabitare.
2. Posito quod ad primam partem respondeatur affirmative, quaeritur
num sola de Religione amplectenda sufficiat interrogatio, utrum scilicet
pars in infidelitate remanens velit converti necne, quod, Thomae Sandier
auctoritate freti, existimant aliqui ex missionariis; an potius interpellatio,
utrum saltem pars in infidelitate perseverans absque Creatoris conluinrlu;
cohabitare consentiat, sit quoque essentialis et absolute requisita, ita ut,
illa praetermissa, non solum non licite, sed etiam non valide matrimonium
dissolvi queat.
3. Utrum solemnis uxoris expulsio a marito facta, videlicet dando libel­
lum repudii coram pagi primoribus iuxta leges Regni, possit interpella­
tionis locum tenere et pro ea reputari, cum certissime constet dc istius
mariti voluntate, illum nempe praefatam mulierem nullo modo in poste­
rum uxorem velle habere; an potius, nulla repudii habita ratione, in iis I
etiam circumstantiis, duplex in iure praescripta ad validitatem dissolutionis
matrimonii requiratur interpellatio.
4. Quaeritur quomodo se debeat gerere missionarius erga mulierem
infidelem, absque ulla adulterii causa a suo marito etiam infideli repudia­
tam, qui aliam duxit, cum illa postulat baptizari, et est suspicio an sit
animo parata ad revertendum ad suum maritum, si forte postea revocet,
et sine contumelia Creatoris cohabitare consentiat. Dcbetne illam de hac
re prius interrogare, atque interea baptismum differre, donec melius sit
disposita, etiam cum periculo moriendi absque baptismate? Quid autem
si consentit, sed dumtaxat cum hac conditione, quando nimirum expulsi
fuerit concubina.
5. Quaeritur an adulterium ansam praebeat coniugibus infidelibus,
sicut et christianis, divortium perpetuum celebrandi, ita ut parti innocenti
omnino sit integrum, cum sacro fonte abluta fuerit, aut saeculo nuntium
remittere, aut in statu viduitatis vitam transigere, licet pars altera recon­
ciliari velit, et sine contumelia Creatoris cohabitare.
6. Cum maritus infidelis suae uxori iam sacri Baptismi aquis tinctae,
Religionem quidem servare permittit, nec aliquid peccati mortalis formaliter iubet; at illam in usu matrimonii ad multa gravia contra coniugalcm
castimoniam adeo importune pellicit ut mulier semper sit in gravi periculo
peccandi mortaliter. Quaeritur, in hoc casu, an praefata mulier possit eum
relinquere et ad alia vota transire. Quid autem si periculum non veniat
cx altero coniuge, sed ab aliis qui in eadem domo sunt v. g. a socero qui
suam nurum ad incestum sollicitat, vel a socru, muliere jurgiosissima tt
superstitionibus addictissima.
MÎmI
R. Ad i. Non esse locum dissolutioni matrimonii in infidelitate con­
tracti, in casu de quo agitur, nisi interpellatione praemissa, aut nisi ob­
tenta. legitimis ex causis, super interpellatione Apostolica dispensatione.

S'. C.

de Propaganda Fidi

Ad 2. Interpellandum esse coniugem infidelem, non solum an converti
velit, sed etiam casu quo nolit converti, an velit cum coniuge fideli coha­
bitare sine contumelia Creatoris, iuxta dispositionem Innocentii III,
Cap. Quanto, l)c divortiis.
Ad 3. Faciendam esse interpellationem, etiam in casu de quo agitur,
si fieri possit, aut recurrendum esse ad Sedem Apostolicam pro obtinenda
dispensatione.
Ad 4. Nihil obstare quominus mulieri, dc qua in casu, modo aliunde
sit sufficienter instructa, Baptisma conferatur.
Ad 5. Coniugem ad fidem conversum et baptizatum posse facere
divortium quoad torum, a coniuge infideli, ob adulterium ab eo commis­
sum, quamvis iste veniam petat et velit cohabitare sine contumelia Creatoris.
Ad 6. Mulierem conversam posse a viro infideli discedere, et ad alia
vota transire, in casu quod ille eam pertrahat ad gravia peccata contra
coniugalem castimoniam (cap. Quanto ct cap. Gaudemus Innocentii III,
Dt divortiis). Quod si pcrtractio mulieris conversae ad peccatum mortale
non proveniat ab eius viro infideli, sed ab aliis qui in eius domo habitant,
socero, exempli gratia, vel socru, posse mulierem fidelem, ubi alia media
non suppetant, se subducere ab ea domo, ubi ad graxriter peccandum per­
trahitur; non vero posse matrimonium dissolvere et ad aliud transire.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 704].

4698.
S. C. de Prop. Hide (C. P. pro Sin. - Tonkin. Occident.),
5 mart. 1816.

I

I

I
!

Vir quidam infidelis, dimissa uoxre infideli, Annam mulierem fidelem
duxit, quacum iam a sexdecim annis vivit; quos ex ea genuit filios baptizati
sunt et christiane educantur; vult et ipse fieri christianus, at propter in­
gentem morum pravitatem baptizari non potest. De caetero Anna omnes
habet conditiones quae a Sancta Sede requiruntur, ut locus sit conceden­
dae dispensationi circa impedimentum disparitatis cultus. Haec igitur
aliquod suae conditioni remedium ab indulgentia Sanctae Sedis Apostolicae confidenter expectat, exoratque humiliter, ct eo quidem instantius,
quod eam ille vir infidelis dimittere nolit, quodque insanabili ipsa morbo
laboret: uhinam vero sit mulier infidelis iam dimissa, imo an adhuc vix at,
ntmo adhuc detegere potuit.
R. Quatenus obtineri possit moralis certitudo mortis uxoris infidelis
dimissae a viro, de quo in casu, conceditur Vicario Apostolico facultas
impetranda a Sanctissimo dispensandi cum Anna muliere fideli super
impedimento disparitatis cultus, ad effectum contrahendi matrimonium
cum praedicto viro infideli. Quod si nullo modo constare possit dc secuta
morte uxoris eiusdem viri, tentandam omnibus modis huius viri conver‘onem, ut dignus efficiatur recipiendi Baptismum, a quo non abhorret;
ubi autem ipsum baptizari contigerit, facultas impetranda a Sanctissimo

228

Curia Romana

conceditur praefato Vicario Ap. dispensandi cuin eodem viro ut, irrcqusita uxore infideli, quae inveniri non potest nec legitime moneri, matri­
monium cum Anna fideli rite contrahere, in eoque remanere licite valeat
— SSmus adprobavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 705].

4699.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Siti. - Ttinkin. Occident.),
5 mart. 1816.
lulius, dimissa sua prima uxore infideli, post aliquot menses cohabitationis, fit christianus et Martham coram parocho accipit in coniugem absque
ulla interpellatione, celato primo matrimonio, adhibitis etiam falsis testi­
bus; paulo post vero prima uxor infidelis alteri etiam nupsit pagano. Ite­
rum iulius, bis iam consummato matrimonio cum Martha, tertio post
nuptias dic eam relinquit, secreto aufugiens ad regiones longinquas; ibi
tertio duxit infidelem ex qua iam filios suscepit atque per chartam Marthae
mandavit ut cuicumque vult nubere nubat. Martha autem, habita ratione
aetatis, indolis ac loci et parentum, valde periclitans, licentiam petit alien
viro christiano nubendi. Porro interpellatio primae uxoris infidelis, quae
ante matrimonium Marthae omissa luit, necdum etiam nunc per tempus
fieri licuit, nec spes ulla est quod a Iulio unquam fiat, vixque ab alio aliquo
fieri poterit. Quod si fieri possit, et dicta illa coniux respondeat se tunc forte
vel certo Religionem amplexuram et ad maritum redituram fuisse, si
fuisset interpellata ante matrimonium Marthae, quia ipsa tunc adhuc erat
innupta (suspicor ego quod revera tunc erat sic animo disposita); si vero
contra respondet negative; in utroque casu, ac etiam in casu quo nulla fieri
possit interrogatio, quid sentiendum est de matrimonio Marthae ac de cius
petitione ad alias nuptias convolandi? Supplicat vero eadem ut, si qua
ratione fieri possit, cius necessitati S. C. benigne subveniat.
R. Matrimonium Iulii cum Martha nullum ac irritum fuisse, atque
ideo dandum esse Marthae documentum suae libertatis, si nullum aliud
intercedat canonicum impedimentum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 706].

4700.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Ttinkin. Occident.),
5 mart. 1816.
Quomodo se gerere debet missionanus erga poenitentem, cuius matri­
monium coram se celebrandum sequenti die benedicturus est, quemque
in sacro Poenitentiae tribunali minus dispositum ad recipiendam absolu­
tionem sacrainentalem deprehenderit esse?
i. Expeditnc huiusmodi poenitentem indispositum hortari ad ditfc-

S. C. de Propaganda Fide

229

rendant sui matrimonii celebrationem, donec absolutionis capacem se
exhibuerit, praesertim quando nullum praevidet ex ea dilatione oriturum esse grave damnum atque incommodum pro sponsis, vel scandalum
pro aliis, et poenitentem suum huic hortamento et consilio obtempera­
torum esse?
2. Supposito quod poenitens ille matrimonii sui celebrationem differre
nolit, potestne missionarius, post declaratam ipsi necessitatem contritionis
perfectae, ad supplendum defectum absolutionis, qua indignus iudicatur,
oblataque motiva idonea ad ipsum ad huiusmodi contritionem perfectam
excitandum, ei expresse permittere accessum ad matrimonium, modo se
ita perfecte contritum legitime censeat, praevidens eum taliter admonitum
absque ulla haesitatione accessurum esse?
3. In eadem suppositione, satiusne esset ipsum simpliciter hortari
et excitare ad contritionem perfectam, accessum ad Matrimonii sacra­
mentum expresse nec permittendo, nec prohibendo?
4. Si percipiat missionarius huiusmodi poenitentem, vel propter mentis
hebetudinem, vel cordis duritiem, contritionis perfectae statim et sine
praemissa longiori praeparatione concipiendae minus capacem esse, debetne,
saltem in eo casu, ipsi praecipere ut ad aliud tempus matrimonii sui cele­
brationem differat?
5. In casu quo ambo coniuges matrimonium differre nollent, vel non
possent, essetne prudens, poenitenti ad absolutionem haud praeparato
suadere ut, elicito prius actu contritionis perfectae, statim ad consortem
accedat, et cum eo contrahat et cohabitet, haud recepta benedictione
nuptiali?
R. Ad i. Affirmative.
Ad 2. et 3. Affirmative, si adsit aliqua iusta causa non differendi matri­
monii celebrationem. Quod si nulla talis adsit iusta causa, confessarius
hortetur poenitentem ut differat, seque prius disponat ad rite gratiam abso­
lutionis percipiendam, monstrata eidem difficultate eliciendi contritionem
perfectam. Quod si ex hac hortatione nullus obtineatur fructus, tunc satius
erit illum hortari et excitare ad contritionem perfectam, ct inde nec ex­
presse permittat, nec prohibeat accessum ad matrimonium; monendo
tamen quod, nisi habeat contritionem perfectam, graviter ac sacrilege
peccatunis sit.
\d 4. Affirmative; debet enim confessarius curare ut poenitens digne
ac fructuose sacramentum recipiat; quamobrem, cum indicat ipsum indi­
gere longiori praeparatione ad excitandam necessariam contritionem, hanc
illi praecipere debet, extra casum urgentis necessitatis, quo in casu curabit
cum omni meliori modo disponere.
Ad 5. Negative: quando enim suadere missionarius potest poenitenti
it elicita contritione perfecta, ad matrimonium accedat, non apparet ratio
cur a benedictione nuptiali arceatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 707].

230

Curia Romana

4701.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Bardstown), i apr. 1816.
An, cum valde difficile hic sit invenire patrinos quales Ecclesia requint,
Baptismus licite conferatur sine patrinis.
R. Si patrini haberi non possunt, absque patrinis non necessariis neces­
sarium Baptisma conferendum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 709].

4702.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 1 apr. 1816.
An banna, seu prociamationes anténuptiales, etiam servanda sunt ii
matrimoniis servorum seu mancipiorum.
R. Affirmative, nisi accesserit dispensatio Episcopi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 710].

4703.
S. C. de Prop. Fide, 1 apr. 1816.
An lege politica matrimonia irritante, v. g. defectu consensus parentum
in minoribus, sic ut declaret infantes illegitimos, matrimonia etiam ilh
censenda sint irrita in facie Ecclesiae contracta.
R. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 711].

4704.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Bardstown), 1 apr. 1816.
i. An licitum petere vel exigere taxam seu contributionem applican­
dam aedificandis novis ecclesiis, monasteriis et aliis piis causis, dum dispen­
satio quaedam v. g. in matrimoniis cum consanguineis conceditur, idque
per modum eleemosynae, satisfactionis, etc.
2. Quale ius habet Episcopus
in bona et ad bonorum administrationem, quae a nobis hisce ccclcsni
sunt acquisita.
3. Quale sacerdotibus simplicibus curam Congregatio­
num habentibus competit.
4. An sacerdos simplex acquirat aliquod ius
in similia bona quae intuitu Ecclesiae sunt data, illudque exerceat licite,
invito Episcopo.
R. Ad i. Licere per modum eleemosynae tantum, seclusa taxa. Ad 2. Episcopos habere ius administrandi bona ab ecclesiis acquisita aJ
formam Canonum, et iuxta intentiones fundatorum. — Ad 3. Habere sub
dependentia Episcopi. — 4. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 712].

.S’.

C de Propaganda Fidt

23*

4705.
S. C. de Prop. Fide (C. (j. - Bardstown), 13 maii 1816.
1. An liceat sacerdoti venam aperire, aut alia quaedam artis medicinae
exercere?
2. Quis optimus dicendus modus providendi sustentationi ministrorum
hisce in novis regionibus?
3. Qualis obligatio incumbit laicis debitum hoc solvendi?
4. Lictne spirituale ministerium denegare iis, aut personis ad illorum
spectantibus familiam, v. g. infantibus sacramentum Baptismi, si huic
debito se submittere recusent?
R. Ad i. Negative, nisi obtenta dispensatione, et in casu verae necessi­
tatis.
Ad 2. Providendum esse ex reditibus ecclesiarum, et voluntariis fide­
lium oblationibus.
Ad 3. Teneri fideles in conscientia ad sufficientem sustentationem
Ministrorum Ecclesiae.
Ad 4. Indignam viro ecclesiastico, et animadversione dignam quaestio­
nem de sacris ct ipso Baptismate denegandis iis qui oblationum debito se
submittere recusant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 713].

4706.
5. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Bosniae), 5 oct. 1816.
Aldubbio: Se le facoltà della Form. Il recentemente prorogate a V. S.
ad beneplacitum Sanctitatis Suae expirent per mortem Romani Pontificis,
quem Deus Ο. M. quam diutissime salvum atque incolumem senet , si
nsponde alTermativamente.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 149].

4707.
S. C. de Prop. Fide, instr, (pro Mission. Sin.), a. 1817.
Quoniam Sacrosanctum Concilium (Tridentinum) id optandum propo­
nit (Sess. 22, c. 6), ut in singulis Missis fideles adstantes... sacramentali
etiam Eucharistiae perceptione communicarent , ac fideles ipsos hortatur
tam vitam agere (Sess. 13, c. 8), ut panem illum supersubstantialem frequtnter suscipere possint, hinc nihil magis esset optandum, quam ut fideles
frequenter sacrae Eucharistiae participes fierent, atque isthic praesertim,
ut iis ad persecutiones ferendas vires sufficiant. Hoc supersubstantiali
pane primis Ecclesiae saeculis Christi athletae quotidie roborabantur; de

232

Curia Romana

hoc quovis die Dominico etiam agricolae participabant, teste lustino
(Apol. 2) aetatis suae mores describente. - Solis (seu Dominico) qui dici­
tur die, omnium qui vel in oppidis, vel ruri degunt conventus fit in cumdem locum... Precibus absolutis panis affertur, et vinum et aqua... et cui­
que praesenti fit distributio eorum in quibus gratiae sunt actae, eisque
quisque communicat; absentibus autem per diaconos mittitur . Non itaque
a sacra Communione arcendi, sed excitandi sunt Christiani, ut Confes­
sionis Sacramento frequenter se ad sacram Communionem disponant.
Sacrorum sit ministrorum probare uniuscuiusque spiritum, sanare infirmo?
debiles confirmare, ut ad sacram mensam probati accedant. Pateat cuique
quam maxime potest ad probatos sacerdotes accessus. Regulae et consue­
tudines, si quae iam introductae fuerunt, hisce Ecclesiae desideriis contra­
riae, prorsus abrogentur.
[Collectanea S. C. de Prop. Eide, vol. I, n. 715].

4708.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 18 mart. 1817.
1. Tempore eclipsis lunae siamenses tumultuantur, campanas et alia
instrumenta pulsant, explodunt tormenta bellica, ea opinione ducti quod
credant draconem magnum deglutire velle lunam aut solem: strepitum
magnum sic faciunt ut liberent eum de ore draconis, et sic putant se habere
meritum magnum et ostendere gratum animum. Rex Siami solet eleemo­
synas dare sui corporis custodibus et aliis quos prope se invenit. Possuntne
christiani tales eleemosynas recipere, et, si iubeantur, tormenta bellica
explodere?
2. Viget consuetudo, raso capite puerorum, servandi capillaturam in
vertice. Cum autem annorum decem aut duodecim plus minusvc aetatem
attigerint, parentes diem assignant qua capilli tonderi debent, invitantur
ad caeremoniam cognati et alii quoscumque voluerint. Invitantur et honzi,
qui orant et aquam suam benedictam aspergunt supra modo tonsum.
Licet caeremonia sit superstitiosa, videtur tamen, sicut de ore praefecto­
rum siamensium audierunt nostri christiani, eo potissimum fine intro­
ducta illa consuetudo, ut pecuniam colligant parentes quae copiose datur
occasione illius caeremoniae. Possuntne christiani ad illam invitati, prae­
sertim a praefectis suis, dare pecuniam et ad convivium sedere? Possuntne
vendere comestibilia ad huiusmodi convivia facienda? Usque modo prohi­
buimus nostros Sunt tamen aliqui qui furtive adiuvant, seclusa omni
superstitione: possuntne christiani similem adhibere caeremoniam, eo
tantum fine ut laetentur et pecuniam colligant?
3 Siamenses solent emere passeres, pisces, testudines, quas croco
liniunt, quas iunctis manibus salutant, et sic in flumen demittunt, et cre­
dunt habere meritum magnum, quia sic libertatem et vitam illis tribuunt,
petuntque ab ipsis ut in tuturo illos adiuvent: possuntne christiani prae­
dicta vendere, quin superstitioni illorum connivcant?

S. (λ de Propaganda Pidt

2.3.3

R, Ad i. Nisi publica opinione explosio tormentorum bellicorum et
acceptio eleemosynae ex parte Christianorum habeantur in casu, de quo
agitur, tamquam actus superstitiosi, Christianos non esse inquietandos.
\d 2. Non licere adesse tonsioni capillorum et quoad eleemosynam
et mensam non licere, si haec habeantur ut partes religiosae caeremoniae;
si autem habeantur pro laetitia familiae, licere.
Ad 3. Nisi constiterit animalia, de quibus agitur, a christianis vendi
gentilibus, ut ab istis libertate donentur aut asserventur ad effectum fo­
vendi superstitionem, non esse inquietandos.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 720].

4709.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Archiep. Mexican.), 22 mart. 1817.
Quod attinet facultates, quas praedecessor tuus, eoque vita functo.
Vicarius Capitularis exercere se posse iudicarunt, antequam illae a Summo
Pontifice prorogatae... fuissent, quia scilicet omnis ad Apostolicam Sedem
interclusus aditus fuerat, non est cur A. T. hac de re sollicita sit: quoties
enim consuetarum facultatum rite ac tempestive facta sit postulatio, licet
ex temporum iniuria concessio retardetur, atque interim veteres expiraverint, tamen earum usus ex praesumpta S. Sedis concessione continuari
potest usque ad illius responsum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 150].

4710.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Sntchuen.), 6 iun. 18 f 7.
i. Difficilioribus Christianae reipublicae temporibus, in quibus mul­
torum fides infirmatur et refrigescit charitas, multae persaepe oriuntur
quaestiones, coque partium aestu discutiuntur, ut magis inde fiat animarum
periculum unde fidelibus lumen atque ad viriliter sancteque agendum inci­
tamentum esset expectandum.
Ne fideles in Sinarum provinciis degentes aliquid detrimenti capiant
t\ dubiis illic obortis, S. C. de Prop. Fide, dic 18 martii ult. elapsi, dubiis
a DD. Fontana et Escodeca propositis opportuna instructione responden­
dum esse decrevit, ut certis Christianae religionis principiis in memoriam
revocatis, quid in peculiaribus casibus eligendum, quidque corrigendum
sit facile pateat.
\d tantum perficiendum opus opportunum sane erit quaedam praeli­
bare principia quae theologis sunt cum Angelico Doctore communia. De
I idc (quod etiam de caetcris virtutibus dici posset) duplex extat divinum
praeceptum, quorum primum affirmativum dicitur, quod non obligat ad
semper, etsi semper obligat, et obligat pro loco et tempore secundum ali­
quas circumstantias; secundum dicitur negativum, quod obligat semper et in

Curia Romana
omnibus temporis et locorum adiunctis. Praecepto affirmativo non iubcmur quocumque vitae nostrae momento cxplicitos fidei actus elicere, sed
negativo prohibetur quaecumque voluntaria dissensio a quacumque veri­
tate revelata, etiam ad brevissimum tempus, atque ita, ut huiusmodi dis­
sensio nunquam ex quacumque causa cohonestari queat; fidei enim iniuriam infert non solum qui interius haeresim aliquam amplectitur, sed
etiam qui exterius eam negat, quique facto aut verbo falsae religionis se
simulat sectatorem.
Neque haec ignorari possunt ab eo qui Scripturas Sacras perscrutetur.
Quid enim (ait Apostolus, Rom., X) dicit Scriptura? Prope est verbum in ort
tuo et in corde luo: hoc est verbum fidei quod praedicamus. Quia si confitearis
in ore tuo Dominum lesum, et in corde tuo credideris quod Deus illum susci­
tavit a mortuis, salvus eris: corde enim creditur ad iustitiam, ore autem con­
fessio fit ad salutem. Et fides (subdit Augustinus, De Eide <·/ Syinb., cap 1)
officium a nobis exigit et cordis et linguae, eumque Christus coram Patre suo
negabit qui officium linguae reddere recusaverit: Qui negaverit me coram
hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo (Matth., X). In die furoris
Domini turbae multae in coelo dicent, quia vera et iusta sunt indicia eius;
quaecumque enim etiam simulata falsae religionis professio sinceritati
christianae contraria est, mendacium in sc gravissimum continet, et virtualem fidei negationem maxima cum Dei iniuria proximique scandalo
includit, ut docet Benedictus XIV, Const. Inter omnigenas, §3. Bul
torn. i.1
Criminis huius reus fit quicumque facto et opere externo negat se essi
christianum vel catholicum, quod semper est intrinsece malum et Deo graviter
iniuriosum (Antoine, De virt. theol., cap. 3, quaest. 4); quales profecto sunt
persecutionis metu perterriti, aut avaritiae cupiditatibus illecti, aut alio
quovis quaesito praetextu, sua, non quae Dei sunt quaerunt, in odium fidei
aut in idololatriae obsequium superstitiosas tabellas erigunt, catholicas
destruunt, aut eo etiam audaciae perveniunt, ut cum gentilium satelli­
tibus ecclesias diripiant, et ecclesiasticos homines et christianos caeteros
persequantur. Quotiescumque nulla sit persecutionem evadendi potestas,
nisi his aut similibus actibus falsae religionis professionem designanti­
bus, praeceptum urget confessionis fidei, etsi mors vel dira supplicia
comminentur, fideique scutum sumendum est, et fidelis quisque tenetur
non solum corde credere ad iustitiam. sed ore etiam Christum confiteri
ad salutem: Qui (enim) supradicta cum ingenti fidei iniuria nefarie praesu­
munt . frustra sibi de christianae legis custodia et zelo., blandiuntur, quo­
niam, vel in uno istorum deficientes, facti sunt omnium rei... et quisquis, metu
cuiuslibet potestatis vel temporalium amittendorum formidine, fidem suam
prodit, iram Dei super se provocat, seque, nisi resipiscat, ab omni salutis sp<
extraneum reddit, quoniam magis timet hominem quam Deum, et momentanea
retinere quam aeterna acquirere mavult, ut ait Benedictus XIV Const
supra cit. § 4 et 6.
'
1 < f

N

W

S. C. de Propaganda Eide

2*5

Ex his facile inteliigitur severioribus poenis coercendos esse chri­
stianos illos qui chiistianam fidem corain idololatris negaverint, et supersti­
tiosis tabellas erexerint, quamvis occulte christianae religionis officia
implere et preces recitare non detrectarunt: etsi enim hi quoad forum
internum non sint formales apostatae, tales tamen sunt quoad forum exter­
num, atque illorum numero accensendi qui confitentiu se nosse Deum, factis
nutem negant, ut ait Apostolus ad 'Titum, I, et gravissimi illius mendacii
rei facti sunt, quod maxima cum Dei iniuria proximique scandalo virtualem includit fidei negationem. Tanta igitur impietas coram fidelibus abiuranda ab eis est in illati scandali reparationem; revertantur itaque a viis
suis pessimis et poenitentiam agant, dumque benigna Mater Ecclesia cum
eis mitissime agit, primorum saeculorum fidelium sibi exempla proponant,
quibus teste Cypriano (Lib. Dc. lapsis), Ecclesia ostendeba' dura, ut eos
potaret vino compunctionis, atque ne charit as et fides in aliis refrigescerent.
Sed hic quaestio movetur quomodo missionarii, qui nullam in foro
externo Jurisdictionem habent, similiter peccantes (apostatas) compellere
ad haec (ad scandali reparationem, abiurando coram fidelibus, etc.) possint.
At ii ex iurisdictionis externae defectu hoc tantum sequi animadvertant,
sc scilicet non posse contra apostatas procedere iuris ordine servato, nec
sententiam damnationis aut absolutionis in forma iuris debita proferre;
minime tamen impediuntur quominus in foro conscientiae eos coerceant,
et publicam exigant publici scandali reparationem, et ea ipsa ratione qua
fur, qui damnum illatum nec reparat nec reparare paratus est, ut bene­
ficii absolutionis incapax, inabsolutus dimittitur, pariter inabsolutus dimit­
tendus erit apostata, quamvis tantum externus, qui illatum scandalum
reparare noluerit, neque dignus hic erit, ut quisquam eorum oblationes acci­
piat. nec ad communionem admittantur altaris, nec christianam (si in hoc
peccato decesserint) accipiant sepulturam, quemadmodum ile usurariis mani­
festis aperte statuitur cap. Quia in omnibus. Eorum igitur quisque satagat
ut quos exemplo suo ad malos mores provocavit, suae emendationis testimonio
ai rectam revocet vitam, ut ait Tridentinum Concilium, Sess. 24. de
rtf., cap. 8. Missionariorum itaque erit, praetermissis iuris solemni­
tatibus, ab apostatis conversis publicam coram fidelibus retractationem
nigerc, eisque pro modo culpae tales poenitentias imponere quales conve­
niunt legitimo suae iurisdictionis in foro conscientiae exercitio: quoniam
vero opportunis hortationibus, impositis retractationibus, ac venia a chri­
stianis scandalo affectis humiliter imploranda, praefinitos a iure limites
minime praetergrediuntur, ideo simili consuetudini a spectatissimis viris
iam adoptatae acquiescere tuto poterunt.
Hac autem rationes, cum sint etiam illis communes, qui quamvis fidem
non negaverint expressis verbis, nec tabellas superstitiosas erexerint, odio
tamen fidei vel persecutionis metu idololatris adhaeserunt, vel cum iis
consentire simularunt, miscentes se persecutorum satellitibus in Christia­
norum personis et bonis persequendis ac depopulandis, efficiunt ut idem
prorsus dc his dicendum sit ac de illis de quibus iam egimus, imposita
insuper, quantum in ipsis erit, damnorum reficiendorum obligatione.

236

Curta Romana

Sed iam ad eos venit oratio qui in infelicissime statu simulatae aposta­
siae usque ad mortem perseveraverint, et, quamvis ab uxoribus ct filiis
excitati, superstitiosas tabellas recusaverint deponere, de quibus quaeritur:
utrum ecclesiastica sepultura donandi sint et Sacrificium pro illis offerri
queat?
Nulla sane rationabilis praesumptio stat pro iis qui, uxorum et filiorum
monitis despectis, quae lacienda erant facere pertinaciter recusarunt. Deus
utique, qui dives est in misericordia sua, semper potest, vel ultimo vitae
huius momento, peccatorem ad se trahere, et Spiritui Sancto non resi­
stentem iustificarc et salvare; sed utrum hoc factum sit iudicare, Dei, qui
corda noscit hominum, reservatur iudicio; Ecclesia vero ab iis, qui mani­
festi fuerint peccatores, in aliorum etiam exemplum, signa saltem aliqua
exigit poenitentiae, ut ecclesiasticae sepulturae participes efficiantur, et
nominatim pro iis Sacrificium offerri possit. Hoc supra vidimus statutum:
hoc generice Rituale Romanum iubet de iis manifestis et publicis pecca­
toribus qui sine poenitentia perierunt. Cum inter hos recensendi sunt homi­
nes de quibus agitur, sequitur eos nec esse ecclesiastica sepultura donandos,
nec pro iis incruentum sacrificium esse offerendum, si simulata eorum
apostasia notoria fuerit, neque ante obitum notabilia signa dederint resi­
piscentiae.
Quae huc usque dicta sunt lapsorum respiciunt correctionem; nonnulla
nunc addenda supersunt ne ultra quam par est correctionis limites pro­
trahantur. Initio posuimus cum theologis omnibus, praeceptum fidei affir­
mativum, etsi semper obligat, non obligare ad semper, sed obligare pro
loco et tempore secundum aliquas circumstantias. Dubitatum aliquando
est utrum liceat catholico ob metum persecutionis non manifestare suam
fidem, neque uti signis quae fidem ipsam significent; et de lapsis conversis,
utrum publice et coram etiam infidelibus debeant errorem suum abiurarc.
At utraque quaestio resoluta est iudicio Sacrae Inquisitionis decretis
feriae V, diebus 9 decembris anni 1627 et toiuliianni 1630, quorum primo
permissum est tureis conversis, ut in occulto catholice vivant ob metum
mortis, dummodo nullum actum idololatriae aut fidei Christianae quomodolibet contrarium committant; secundo vero haec regula tradita: Sanctissi­
mus Dominus (Urbanus VIII) censuit apostatas a fide, redeuntes ad poeni­
tentiam, non teneri ad abiurandam apostasiam coram infidelibus, sed suffiat
ut eam abiurent in balneo coram fidelibus, abstinendo ab actibus infidelitatis,
ac deponendo habitum infidelium, quatenus sit protest at ivus falsae religionis;
si vero sit aequivocus, posse illum deferre; quod si ex illa delatione, ratione
pt rsonae, aliqua oriatur suspicio, teneri aufugere cum primum potuerit. Quae
hic de habitu dicta sunt, sinicis tabellis aptari commode possunt; quare
patet, amotis omnibus et quibuscumque superstitionis et idololatriae
signis demonstrativis, apostatas conversos, in casu de quo agitur, non
esse cogendos ad erigenda et affigenda palam in domibus suis Christianae
religionis signa.
3. Minime praetereundae sunt quaestiones aliae quibus diversa locorum
et personarum adiuncta occasionem praebent. Cum enim aliquando fiat,

.S .

(λ de Propaganda 1 idi

ut ipsi persecutorum ministri superstitiosas tabellas in catholicorum domi­
ciliis per im erigant, catholici in iis degentes, ne deteriora patiantur, eas
amovere negligunt non sine animarum suarum pernicie; quamvis enim in
ipsa earum erectione, ob dissensum ipsa vi illata manifestum, non pecca­
verint, peccant tamen si, vi remota, factaque eis potestate vel discedendi ab
abominationis templo, vel fortiter agendi, ea deponendo signa, quibus inha­
bitantes ut idololatrae designantur, potius tales eligunt se haberi, quam novis
persecutionibus suum corpus obiicere. Ad salutem consequendam satis non
est bonum opus incepisse, sed usque in finem in eo perseverare oportet.
Nunquam veteres illi christiani, qui gladio impiorum occubuere, se idolorum
parietibus defenderunt. Petrus et Anostoli principi sacerdotum interroganti
strenue responderunt: Obedire oportet Deo magis quam hominibus (Act. V, 29).
Horum sequamur fidem, imitemur exempla. Caesi l.i ihant gaudentes a
conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine lesu contumeliam
pali (ibidem). Consummantibus cursum, servantibus fidem, reposita est
corona iustitiae quam reddet Dominus iustus index; sed apponens manum
suam ad aratrum, et respiciens retro non est aptus regno Dei. Quid igitur
ti timendum non est, qui, virili animo deposito, superstitiosas tabellas per
vim a persecutoribus erectas iam ut scutum quo defendatur honorat?
At difficilius fortasse est de iis ferre indicium, qui mandarini iussu tabel­
lam flavi coloris erexerunt; tabella ipsa a quocumque superstitionis usu
immunis supponitur, non inde tamen sequitur licitam statim indicandam
esse earum erectionem. Necessarium non est ut signa essentialem habeant
cum re significata coniunctionem; quod per se signum demonstrativum
non est falsae religionis, tale ex hominum opinione fieri potest. Praesidis
intentio, quae talis asseritur, scilicet ut apponant hanc tabellam in signum
apostasiae, hoc suadet; videant itaque christiani in Sinis degentes ne coinqui­
nentur signo apostasiae demonstrativo, quod facile ex communi hominum
opinione iudicabunt; quo in casu, ncc flava tabella esset toleranda, nec ad
illas domos sacrorum ministrorum accessus, nec in iis eorumdem occultatio
aut caetera huiusmodi: non enim licet persecutionem vitare cum religionis
iactura.
Haec sunt quae de tabellis, aut superstitiosis aut aequivocis, dicenda erant;
quid vero asserendum erit de Christianae religionis tabellis? Numquid, resti­
tuta Ecclesiae pace christiani statim cogendi erunt ad eas erigendas? 1 luic
interrogationi quid respondendum sit, ex iam dictis patet; non enim hoc ad
negativum fidei praeceptum pertinet, sed ad affirmativum cuius obligatio
non urget singulis temporis momentis, aut in quibuscumque rerum adiunctis: imo quandoque prudens ratio suadere potest hic et nunc ex externa
fidei confessione, quam persecutor religionis necessariam non reddit, maiora
timeri posse mala, quam bona sperari, metus novae persecutionis non irra­
tionalis erit in fidelibus degentibus inter infideles, qui mox religionem chri^anam fuerint persecuti. Quare in casu non sunt cogendi ad erigenda signa
catholicae religionis.
4. Quae huc usque dicta sunt, criminis apostasiae etiam externae gravi­
tatem ostendunt, atque ita ut inde etiam pateat quomodo huius criminis rei

Η

♦

Μ.

238

Curia Romana

corrigendi sint, atque hoc praesertim evidentibus argumentis demonstratum
iam est» non quosdam tantum inter apostatas, sed eos omnes, qui publice
tanto scelere Ecclesiam scandalizaverint, retractationis oneri, et iustis pro
modo culpae poenis esse subjiciendos; atque ea insuper addita sunt, quibus
etiam ii, qui nullam in foro externo iurisdictionem habent, illaesis manentibus
Ordinariorum iuribus, veluti manu ducantur, ut solo iurisdictionis in foro
interno sibi competentis usu, sine ullo iurisdictionis alienae attentatu, lapsos
ad bonam frugem revocare, scandalum arcere, sancta sancte ministrare, ct
Ecclesiae bono, quantum in ipsis est, consulere possint ac valeant. Ecclesiae
itaque ministris haec eadem erunt communicanda, ut eam tamquam regulam
in Sacramentorum administratione sequantur.
Quoniam vero minor fructus sperari potest ab eorum ministerio, si in
tam dissitis regionibus, in tam exiguo ministrorum numero, in tantis tempo­
rum angustiis, tantisque cx persecutione ipsa impedimentis, nova casuum
reservatione, arctioribus eorum iurisdictio circumscribatur limitibus, ideo
Ecclesiae bonum postulat nc plures nunc casus reserventur, quam canonica
lex praescribit, et vetus postulat consuetudo. Quare reservationes noviter
indictae erunt omnino revocandae.
Quoniam vero Sacrosanctum Concilium (Tridentinum) id optandum
proponit (Sess. 22, c. 6), ut in singulis Missis fideles adstantes... sacranicntali etiam Eucharistiae perceptione communicarent 1, ac fideles ipsos hor­
tatur eam vitam agere (Sess. 13, c. 8) ut panem illum supersubstantialem
frequenter suscipere possint, hinc nihil magis esset optandum, quam ut fideles
frequenter sacrae Eucharistiae participes fierent, atque isthic praesertim
ut iis ad persecutiones ferendas vires sufficiant. Hoc supersubstantiali pane
primis Ecclesiae saeculis Christi athletae quotidie roborabantur; de hoc quo­
vis die Dominico etiam agricolae participabant, teste lustino (Apol. 2), aeta­
tis suae mores describente. * Solis, qui dicitur, die (seu Dominico) omnium
qui vel in oppidis, vel ruri degunt conventus fit in cutndem locum... Preci­
bus absolutis, panis affertur et vinum et aqua... et cuique praesenti fit di­
stributio eorum in quibus gratiae sunt actae, cisque quisque communicat;
absentibus autem per diaconos mittitur ». Non itaque a sacra Communione
arcendi, sed excitandi sunt christiani, ut Confessionis Sacramento frequenter
se ad sacram Communionem disponant. Sacrorum sit ministrorum probare
uniuscuiusque spiritum, sanare infirmos, debiles confirmare, ut ad sacram
mensam probati accedant. Pateat cuique quam maxime potest ad probatos
sacerdotes accessus. Regulae et consuetudines, si quae iam introductae
fuerunt, hisce Ecclesiae desideriis contrariae prorsus abrogentur.
[Collectanea S. C. de Prop. I'ide, vol. I, η. 723].
4711.

S. C. de Prop. Fide (C. (i.), 3 aug. 1818.
Sc possa tollvrarsi die si facciano dei conviti, nei quali i convitati recitino delle preci in suffragio di quelli, che sono morti impénitent! o apostati
dalla fede cattolica.

S. C'. de Propaganda Fide

239

R. Negative quoad eos qui, patratis publicis concubinatus, apostasiae,
venditionis filiarum mahumetanis, aliisque huius generis delictis, sine ullo
praestito resipiscentiae signo (mortui sunt). Curent vero, quoad poterunt,
missionarii, consuetudinem de qua agitur divellere utpote periculosam,
atque ab Ecclesiae usu abhorrentem. Et fideles instruantur super modo
iuffragandi animas defunctorum, quem tenet atque approbat S. Mater
Ecclesia.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 729].

4712.
S. C. de Prop. Fide (Siam), a. 1819.
Sunt in Siamo vites sylvestres; uvae sunt mirae magnitudinis (vix cre­
didissem nisi oculis propriis vidissem); potest unus racemus dare ad minus
decem lagenas vini. Reperiuntur in una stipe viginti, triginta et amplius
racemi. Primo tempore quo in Siamuin (ego Vic. Ap.) perveneram, vene­
rant ad me duo iuvenes super humeros portantes duos istiusmodi racemos;
cum mustum expressissem, confeci undecim lagenas vini; residuum proieci.
Non multum quidem confidebam tali experientiae. Post octo et decem annos,
volens gustare de ultima lagena, inveni colorem, odorem et saporem bonum;
cum autem defunctus Episcopus noster diceret non esse vites veras, non
poteram mordicus contradicere, licet assentiri ipsi non possem. Solam quam
invenio differentiam, haec est, quod scilicet grana seu semina uvarum siamensium sunt multo maiora, et alterius formae quam europaearum; sunt
eiusdem figurae et formae, eiusdem magnitudinis, ac grana caffaei; fermenlatio fit optime per plures dies. Miserunt ad me, hoc anno, viginti lagenas;
sumpsi partim propter stomachum et frequentes infirmitates meas, partiin
dedi bibere aliis infirmis, et profuit nobis. Quia vero non maturescunt pro­
pter defectum solis, debet immisceri saccharum, quod forte etiam necessa­
rium est ad diutius conservandum. Inveniuntur tamen quibusdam in locis,
quae ex se sunt dulces. Enixe peto decisionem, utrum tali v ino possimus
uti in celebratione Missae.
R. Ex hactenus deductis, non constare liquorem de quo agitur esse
verum vinum; ideoque non licere eo uti in sacrificio Missae, donec aliter
fuerit iudicatum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 732].

4713.
S. C. de Prop. Fide, decr. 14 aug. 1819.
\d coercendum abusum qui in locis Missionum iamdudum irrepserat,
! scilicet nonnulli Praesules deserentes sub aliquo obtentu Ecclesias, seu
Vicariatus suos, episcopalia munia in alienis Dioecesibus, seu Vicariatibus
Macerent, S. Congregatio accedente Summi Pontificis auctoritate, decrevit

Curia Romana

die 28 martii 1651 ac denuo sub die 26 iulii 1602,1 ac 17 iunii 17152 nc ullo
modo liceret Episcopis, seu Apostolicis \ icariis in aliena dioecesi, seu distri­
ctu, etiam de consensu Ordinarii, pontificalia munia peragere, sub poena
suspensionis ipso facto incurrendae, ac Romano Pontifici reser atae. Cum
autem compertum fuerit, generalem hanc inhibitionem maximo saepe
incommodo, et detrimento esse, praesertim cum aliquis Antistes ob adver­
sam valetudinem, vicinum aliquem Piaesulem ad ea peragenda quae episco­
palis sunt potestatis cogitur accersire, Emi Patres, referente Emo ac Rjno
D. Card. Montana Pracf. ccnsuerunt supplicandum SSnio pro coruindcm
decretorum moderatione, ita ut quando rationabili causa, vel urgente neces­
sitate Episcopi, seu Vicarii Apostolici ad alienas dioeceses seu Vicariatus sc
conferunt, possint sibi invicem communicare facultatem pontificalia exer­
cendi, contrariis minime obstantibus praedictis decretis, dummodo tamen
semper accedat Episcopi seu Vicarii loci consensus, inviolatumque de coctero
maneat residentiae praeceptum.
Hanc autem S. C. sententiam SSmo D. N. Pio PP. \ II relatam in
Audientia habita per R. P. D. Carolum Mariam Pedicini Secretarium die
8 augusti 1819 Sanctitas Sua benigne adprobavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 737].

S. C. de Propaganda bide

necvssc est omnem navare operam, ut adolescentes a lethalibus hisce
scholis avocentur, et monere parentes, ut liberos suos in errorem duci
minime patiantur. Ad vitandas autem adversariorum insidias nihil aptius
esse videtur, quam catholicas erigere scholas in quibus pauperes et ru­
stici bonis disciplinis instituantur. Deerit fortasse modus supplendi sum­
ptibus? Addisci hic facile poterit ab ipsis heterodoxis, qui, ut accepimus,
pro earumdem scholarum sustentatione hebdomadalem unius assis stipem
a singulis dc populo rogant. Quid vetat, ne idem catholici faciant ? Hor­
tamur igitur ac per viscera Dni N. I. C. obsecramus Amplitudinem Tuam
ut eo maiori, quem arbitraberis modo, gregem tuum diligenter custodias ab
iis, qui insidiose se immittunt in ovile Christi ut incautas oves abducant; et
memor eorum, quae Petrus Apostolus iam pracnunciavit, tradens, quod,
rt in vobis erunt magistri mendaces, qui introducent sectas perditionis (2 Petri,
2, 1) omni cura des operam, nc orthodoxa iuventus ab his corrumpatur.
Quod quidem facile tc assecuturum spero, si catholicae scholae in tua dioe­
cesi erigantur. Ac dum fore confido, ut Amplitudo Tua in re tanti momenti
tînmes animi vires adiiciat, ne scilicet bonum triticum zizaniis suffocetur,
Deum 0. M. precor etc.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 738].

4715.

4714.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad i:p. Hiberniae),
18 sept. 1819.
Quod 1). N. lesus Christus iam praemonuerat, parabola usus agricolae,
qui seminavit bonum semen in agro suo, cum autem dormirent homines,
venit inimicus eius, et superseminavit zizania in medio tritici (Matth., 13,24),
id quidem nostris hisce temporibus in Hibernia praesertim, accidere non
sine maximo rei catholicae detrimento videtur. Pervenit enim ad aures
S. Congregationis, scholas biblicae soi ietatis in tota fere Hibernia esse insti­
tutas, acatholicorum procerum opibus ac patrocinio suffultas, in quibus
fuco charitatis rudes utriusque sexus adolescentes, praecipue vero ruri­
colae atque egeni, blanditiis, atque etiam muneribus praeceptorum illecti,
mortifero pravarum doctrinarum veneno inficiuntur. Additur huiusmodi
scholarum magistros esse methodistas, qui bibliis utuntur, a biblica so­
cietate Angliae redditis, erroribus refertis, alio nullo sibi proposito fine
nisi seducendi iuvenes, et orthodoxae fidei veritates ex eorum animis
penitus evellendi. Haec cum ita sint, Amplitudo Tua iam videt quanta
sollicitudine, et studio pastoribus vigilandum est, ut gregem suum a lu­
porum insidiis, qui veniunt in vestimentis ovium, sedulo tueantur. Si
pastores obdormiunt, cito subrepet inimicus homo loliumque seret, cito
zizania videbuntur in medio tritici succrescere, iiludque operire. Quare

241

S. C. de Prop. Fide, 17 apr. <820.
Clericus vel Presbyter saecularis sine licentia sui Episcopi aggregari non
potest alicui Communitati Presbyterorum Saecularium, quam tamen licen­
tiam non potest Episcopus illi temere denegare, nc potestate sua abutatur;
d Episcopus potest Clericum vel Presbyterum sibi subiectum ex tali Com­
munitate extrahere, si id maius Ecclesiae suae bonum postulare videatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 225].

4716.
S. C. de Prop. Fide (C. (i. - Quebec), 17 apr. 5820.
Quid agendum cum pravis iis catholicis qui renuunt peccata confiteri
priusquam ad matrimonium accedant?
R. Si catholici, de quibus in dubio, sunt vere publici peccatores, non
wnt admittendi, nisi parochus ex causis vere graxibus excusari possit,
quae recensentur penes probatos auctores, quos consulat; si sunt peccatores
occulti, praemissa salutari admonitione, etiamsi peccata sua confiteri recusa­
verint, non sunt a Matrimonio excludendi.
[Collectanea S. C. de prop. Fide, vol. II, n. 2261].

m 17/

Curia Romana

-

4717.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.),
26 iun. 1820.
U:rum dilato ex parte fidelis per notabile tempus matrimonio •IGi
interpellationem factam, vel post obtentam ab ea dispensationem, nova
interpellatio, aut dispensatio nova necessaria sit. Et quatenus affirmative,
quod temporis spatium intercedere debeat inter primam et secundam, aut
interpellationem, aut ab ea dispensationem.
R. Negative, quatenus fuerit facta interpellatio; affirmative, post annum,
■in casu dispensationis obtentae ab initio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 743].

4718.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
26 iun. 1820.
Vir infidelis qui cum muliere infideli matrimonium inierat omissa qua­
dam caeremonia, cuius omissio iuxta Tunkini regestas censetur matrimonii
impedimentum dirimens, ab ea muliere discessit et aliam uxorem Christia­
nam duxit; christianam ipse fidem amplectens, baptismum petit. Tenctumc
primam ab eo derelictam coniugem interpellare, an et ipsa Christi fidem
profiteri, et cum eo redire velit, an saltem pacifice cum eo, et absque Crea­
toris contumelia cohabitare consentiat? Si Christiana fieri, aut saltem cum
praefato viro pacifice cohabitare consentiat illa mulier, teneturne ad illam
redire? Si cum priore hac coniuge, facta Christiana, reconcilietur, et stet
inter ambos verum ac legitimum matrimonium, debetne ab iis renovari con­
sensus? Uno verbo, impedimentum dirimens a Principe infideli sancitum,
aut apud gentem infidelem antiqua ct communi invectum consuetudine,
redditne irrita et invalida matrimonia inter viros et mulieres infideles
cum tali impedimento contracta?
R Esse nullum primum et secundum matrimonium; non esse hinc
locum interpellationi, sed esse locum novo matrimonio, servatis servandis,
et detur instructio.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 744].
1 Huiusmodi Instructio i ussu S. Congregationi» concinnatu

fuit n Rev. D. Aloisw

Frezza Consultore (postea Cardinali) atque Emorum PP. approbationi exhibita in Con­

gregatione Particulari pro Sini» mense septembri an. 18.1t una cum quadam alia Instruc­
tione, ct propositum dubium: · Se, oppurc con qunli modificazioni dar corso alie due
istruzioni ccc. ». At responsio Emorum PP. deside.atur in Actis. En autem tenor pracfatie

Instructionis: — Instructio super casu matrimoniali S. Congregationi de Prop. Fide propo­

sito a sacerdote.

Eyot in Tunkini Occidentalis Regno missionario. — Cum m literis tui»

super quodam matrimoniali dubio huius S Congregationis sententiam exquireres, Etfti PP.

C.

de Propaganda bide

4719.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Siam), 26 iun. 1820.
Est officialis Christianus, cuius officium est praeesse quando merces sub
hasta venduntur. Aliquando autem reperiuntur libri haereticorum aut alii
obscena continentes; teneturne praedictus officialis investigare utrum sint
tales libri nec ne?
R. Officialem, de quo in casu, non teneri investigare an inter merces
quae sub hasta venduntur reperiantur libri haereticorum aut alii obscena
continentes. Quod si casu id agnoverit possitque impedire ne pravi libri
obveniant licitatoribus, qui ipsis sint abusuri, id quidem praestet, cum
quisque debet proximi peccatum impedire quando id commode potest,
aut sine suo gravi damno.
‘
‘ [Collectanea S. C. de Prop. Fide vol. I, n. 745].
«nsuerunt tuis votis ita satisfacere, ut opportuna simul instructione tibi significetur, quid
ha in rerum circumstantiis sentiendum sit.

Praestat

tamen

primo

casum

referre

qui

ηώ postulationibus occasionem dedit ».

lïr infidelis (sic enim exponebas) qui cum muliere infideli matrimonium inierat, omissa
çudJam ccacmonia, cuius omissio iuxta Tunkinici regni leges censetur matrimonium dirimens,

ώ ω muliere discessit, et aliam uxorem christsanam duxit; christianam ipse fidem ampler tens

fytirnum petit, — Quibus expositis sic requirebas:
Tenetur ne pnmam ab co derelictam comugem interpellare, an ct ipsa Christi fidem profilm, cl cum eo redire velit, an saltem pacifice cum eo, et absque Creatoris contumelia coha-

karr? Si consentiat illa mulier, teneturne ad eam redire? Si cum priore hac coniuge, facta

thistuma reconcilietur , et stet inter ambos verum ac legitimum matrimonium, debetne ab iis,

rnœari consensus? Uno verbo impedimentum dirimens a Principe infideli sancitum, aut apud

frlcn infidelem antiqua et communi consuetudine invectum, redditne irrita et invalida matri·
vu inter viros ac mulieres

infideles

cum

tali impedimento contracta?

< Ut tuis igitur postulatis breviter simul ct dilucide respondeatur, ab iis fas est exorcai, quAC ultimo loco proponis; nimirum num Princeps infidelis, aut antiqua consuetudo

mtuerc possit inter subditos infideles impedimenta matrimonium dirimentia. Hac enim

quiotinne sublata, coeteris postulatis facilius patebit responsio. Scito tamen,
requiris, quaestionem te instaurare

iam ab

anno

1786

eorum nomine,

qui

dum

haec

missionarii

ciunerc in his iisdem regionibus fungebantur, huic Sacrae Congr. propositam.

«Triplici itaque sub respectu matrimonium communi doctorum consensu considerari
»kt, nimirum ut officium naturae, officium communitatis, ct Sacramentum.

h quantum est officium naturae (verba sunt Docturis Angelici S. Thomae Aquinatis
a4,dist 39, q. i, art. 1, ad quartum) statuitur lege naturae; in quantum est Sacramentum,

ustutuf iure divino; in quantum est officium communitatis, statuitur iure civili, et ideo ex

;.ι!Αη dictarum legum potest persona eflici ad matrimonium illegitima.
Si de matrimonio Christianorum sermo

institueretur, dubitari nullo modo potest.

Principes sacculares suis legibus, quatenus ab Ecclesia ad probatae, adoptataeque non

forint, nullam haberent potestatem in naturalem matrimonii contractum, ac coniugale
•nculum. Ex quo enim Christus

‘-.'kTum a Deo ipso

primitus

Dominus matrimonium, naturalem scilicet

institutum,

ad

Sacramenti

dignitatem

erexit,

eius

con-

saeculares

Principe· nullam amplius in illud ciusque vinculum potestatem retinent. Nam cum res

«n uque materia Sacramenti facta sit, nccessc est, ut Ecclesiae ordinationi subiaceat, et
potet» ecdcsiastica civili potestati praevaleat, tamquam pars nobilior, quae ignobiliorem

«e trahere debet

Unde merito Doctor Angelicus loc. cit. dist. 42, qunest. 2, art. 2 nd 4,

Curia Romana

4720.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.),
26 iun. 1820.
Sc accordare ai missionarî la facoltà di aniministrare il S. Viatico e
l’Estrema Unzione senza cotta e stola, e col solo hune della lampada ratione
periculi, senza obbligarli a consultare nci casi particolari il Vicario Apostolica.
R. Affirmative, addito quod ipsemet Vicarius Ap. communicet petitas
facultates missionariis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide vol. I, n. 746].
sic concludit: Dicendum quod prohibitio legis humanae non sufficeret ad impedimentum main·

monii, nisi interveniret Ecclesiae auctoritas quae idem etiam interdicit.
« Sed cum res sit dc infidelium coniugio, ratio Sacramenti, quae Christianorum matn-

monium Ecclesiae ordinationi subiicit, plane cessat, nec enim non regenerati salutaribus

Baptismatis aquis, Sacramentorum capaces sunt, nec iis qui foris sunt leges suas edicit
Ecclesia. Quare licet inter infideles verum sit matrimonium, illud tamen ad naturae et
communitatis officium referri tantummodo potest, ac proinde a iure naturali ct civili plane

est moderandum.
« Sequitur hinc Principes sacculares, sive fideles sive infideles, plenissimam potesta­

tem retinere in matrimonia subditorum infidelium, ut scilicet, appositis

impedimentis,

quae iun naturali ac divino adversa non sint, eadem non solum quod ad civiles effectus,
sed etiam quod ad coniugile vinculum penitus rescindant. Qui enim ob reipublicac bonum

suis legibus ad legitimitatem, validitatemque coeterorum contractuum formam quamdam

ct solemnitatem praescribere possunt, cur id in matrimoniali infidelium subditorum con­
tractu efficere nequeant, ratio non est: et quod dc lege Principis saccularis hoc in casu dici­

tur, intellige etiam de legitima consuetudine, quae vim legis in subditos infideles adepta est.
His ergo constitutis, iam vides quid sentiendum sit dc matrimonio a viro infideli

cum muliere infideli inito non servata ea caeremonia seu forma ac solemnitate, quae, sicut

aneris, ad cius validitatem iuxta Tunkini regni leges erat servanda.
« Porro huiusmodi con i unctio, illegitima plane est, ncc verum fimiumquc matrimonium

inter eas persona* efficere potest; ct cum per leges dissolvi mercatur quod contra legt*

praesumitur, planum est concludere virum infidelem ab infideli muliere, quam eo modo

sibi copulaverat, iure discessisse.

• At neque meliori iure aliam uxorem christianam, infideli dimissa, sibi copulant.
Hic tamen sedulo animadverte sermonem haberi dc viro infideli, qui cum christiana mu­

liere matrimonium inire praesumpsit, non impetrata Apostolica dispensatione super impe­
dimento ex cultus disparitate matrimonium dirimente.
* Certum eat enim, ab antiqui rationabili eaque legitima consuetudine inductum fuiste

in Ecclesia impedimentum dirimens ex cultus disparitate, adeo ut verum ac firmum matri­
monium miri non possit inter persono», quarum una fidem per Baptismum susceperit,
altera vero in infidelitatis tenebris sit. Hinc colliges secundum etiam matrimonium a viro

infideli cum muliere

Christiana

initum,

plane nullum atque irritum fuisse.

< Ergo ex hi· omnibus primo concludendum est, cx parte viri illius, qui modo Chri­
stianam fidem amplexu* est, nullum plane locum esse interpellationi mulieris infideli»,

quam, cum ipse esset infidelis, non seivata forma a legibus regni praescripta, sibi copu-

levit, secundo etiam concludendum est ipsi viro fas non esse in secundo coniugio cum
chnstiana muliere commorari, eimque pro uxore habere, nisi cum ea verum ac legitimum

matrimonium iuxta macrorum cannnum sanctiones denuo contraxerit »

«S’. C.

dc Propaganda Pide

4721.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Siam), 26 iun. 1820.
Plurimi de nostris tenentur emere vel coquere, aut apponere carnes
omni die ad mensain protestantium. Si cogantur officium dimittere, nullam
aliam artem sciunt, qua sibi providere possint ad sustentandam vitam, (et)
rediguntur ad extremam egestatem; potestne permitti aut tolerari ut sic
faciant, cum sit tantum incommodum, et ex parte protestantium non fiat
in contemptum Ecclesiae, de qua parum curare videntur, vel etiam forte
non cogitant?
R. Affirmative, ob grave detrimentum quod inde in catholicos oriri
poterit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 747].

4722.
S. C. de Prop. Fide, decr. 30 sept. 1 820.
Cum aliquoties acciderit Religiosos nonnullos sacris missionibus deputa­
tos, post acceptam a S. C. pecuniam ad iter conficiendum necessariam, iter
uripere diutius detrectasse, atque ita ut S. Congregationi manifeste appare­
ret eos vel numquam de sacris missionibus ineundis serio cogitasse, vel a
«ancto proposito turpiter defecisse, S. C. ad hos coercendos abusus censuit
supplicandum SSmo ut, firma remanente obligatione restitutionis acceptae
pecuniae, privationis vocis activae et passivae poenam, per decem subsé­
quentes annos duraturam, et Sedi Apostolicae reservatam, eum ipso facto
mcurrerc decernat, qui post acceptam missionem et pecuniam, quam viatici
nomine designatis missionariis S. C. suppeditat, absque gravi causa ab ipsa
8. C probanda, expetitum ct acceptum onus subire recusaverit. Quam
S.Congregationis sententiam SSmo D. N. relatam per R. P. D. Secretarium
tn audientia habita die 24 septembr. 1820 SSmus in omnibus approbavit
et «equi mandavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 751].

4723.
S. C. dc Prop. Fide (C. G. - Hiberniae), 12 febr. 1821.
St darsi alcun prowedimento intomo alie confessioni delle donne (nelle
ea* private) scnz’alcun framezzo.
R Arbitrio Episcopi, qui perpensis iustis causis, et concessa facultate
id audiendas foemtnarum confessiones in domibus privatis, iniungat con!t*ariis nusquam confessiones foeminarum recipere sine cratibus, vel alio
opportuno repagulo, exceptis infirmis in lecto recumbentibus, quo

Curia Romana
in casu porta cubiculi patens sit ita ut confessor et poenitens sint e longinquo
visibiles.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 754].

4724.
S. C. de Prop. Fide (C. G. - Hiberniae), 12 febr. 1821.
Quoties Ordinariis expedire in Domino visum fuerit ut denunciationes,
vel omnes vel earum aliqua, remittantur, nihil quacumque de causa accipiant,
veluti decretum fuit anno 1750 (28 iulii) 1 et renovatum per encyclicam
anno 1768 (20 aug.) ad omnes Hiberniae Ordinarios. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 755].

4725.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 26 iun. 1821.
M
1. An distantia decem dierum itineris sit sufficiens ut Vicarius Ap.
possit dispensare ab interpellatione coniugis infidelis.
2. Utrum, praeter nimiam distantiam coniugis infidelis, et ignorantiam
ubi ille sit, adsint aliae causae in quibus Vicarius Ap. possit dispensare,
maxime quando praesumitur, si fiat dicta interpellatio, gravia damna secu­
tura esse christianis.
R. Ad utrumque: Senetur Benedictina Constitutio lata die 16 ianuarii
1745, quae incipit: In suprema Catholicae Ecclesiae. 3
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 760].

4726.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.

Sutchuen.), 6 sept. 1821.

Unum est m illa (circa apostatas) Sacrae Congregationis instructione*
quod pluribus in locis observatu difficile admodum videtur: nimirum
S. Congregatio videtur prohibere missionariis accessum in illas Christia­
norum domos qui gentilium superstitiosas tabellas destruere nolunt; haec
prohibitio, si ex parte multum tuetur decorem religionis Christianae,
quia inde evidenter constat nullam esse posse conventionem Christi cum
bclial, atque etiam evincitur impossibile esse duobus dominis sibi invicem
oppositis servire, ex altera parte quandoque obest quominus multorum
En verba:

Quotiescumque in matrimonii* celebrandi·

Episcopi expedire iudict·

verint, ut dcnunciationc* remittantur, nihil quacumque de causa accipiant ».
1 Haec ibi: «Monendi erunt (Eprcopi) gratis ab its remittendos esse, cum id expe·

dire censuennt, publica» denum i ttionc
• Cf. N. 353.

piae ante matri nonii celebrationem fieri debent·.

S C. de Propaganda l'tdr

247

Christianorum, per quos non stat quin superstitiosa ilia signa destruantur,
spiritualibus necessitatibus succurri possit. Etenim in omnibus ferme apo­
statarum familiis adsunt aliqui utriusque sexus fideles, ut uxores, liberi,
famuli et inferiores domestici, qui Religionem adhuc observant, a supersti­
tionibus abhorrent, multumque desiderium ostendunt ut parentes, aut hi
qui primatum in familia gerunt, convertantur, et omnia superstitiosa signa
evellant. Non raro autem contingit ut missionarii possint sine periculo ad
has domos accedere, et in illis aliquandiu hospitari; quo in casu, si huiusulu.li domos ingredi renuant, et dictorum Christianorum Confessiones in
illis domibus non audiant, dicti christiani qui Religionem observant, omni
spe destituuntur Sacramenta suscipiendi, quia illi, et praesertim mulieres,
his persecutionis temporibus difficillime possent ad alias domos se conferre,
ut sancta Sacramenta suscipere possint. In his igitur et similibus circum­
stantiis respondi, S. Congregationem non prohibuisse missionarios ne prae­
dictas domos ingrediantur, sed missionariis fas esse huiusmodi domos in­
gredi, sicut fas est ingredi domos paganorum causa illos adhortandi ut con­
vertantur, aut etiam causa administrandi Sacramenta veris christianis qui
in eis sunt, si aliter Sacramenta illis administrari non possint: dummodo
ubique declarent obligationem omnibus superstitionibus renuntiandi, futu­
rum alioquin ut nec Ecclesiae Sacramenta suscipere, nec aeternam salutem
consequi ullatenus possint. Qua declaratione facta, non prohibui missionariis quin in illorum apostatarum domibus aliquandiu hospitentur, ut pos‘int in aliis cubiculis, ubi nullae sunt superstitiones erectae, illorum, qui
non apostatarunt Confessiones audire, qui secus peccata sua confiteri non
possent. Non permisi tamen illis ad eas domos se confugere causa facilius
vitandae persecutionis, quod illicitum esse clare declaravit S. C.; neque
etiam, ob scandalum quod oriri potest, permisi illis Missam celebrare in
huiusmodi apostatarum domibus, in quibus erectae manent superstitiosae
libellae: et inultum illis inculcavi ut ement, quantum fieri potest, ut chri•thnorum administrationem peragant in illis domibus ubi nulla sunt supersti­
tiosa signa erecta. Verumtamen humiliter rogo S. C. ut dignetur declarare:
i Quomodo se gerere debeant missionarii in enarratis adiunctis: et etiam,
in licet missionariis in praedictis apostatarum domibus Missam celebrare,
in cubiculis ubi nullae sunt superstitiones erectae, ut possint Sacramentum
Eucharistiae administrare his qui nullo impedimento prohibentur, et qui
jccus non possunt satisfacere praecepto communicandi saltem semel in
unno; 2. Utrum saltem id liceat, ut possint SS. Viaticum administrare
i firmis qui secus sine SSmi Viatici sumptione mori periclitarentur.
R. Secluso scandalo et religionis dedecore, licere sacerdotibus et mini­
strare Sacramenta, et etiam Sacrum facere, pro satisfactione praecepti paictalis, ct ministrare viaticum in cubiculo ubi superstitionis signa sublata
ierint.

[Collectanea S. C. de Prop. Tide, vol. I, n. 764·]

Curia Romana

248

4727.
S. C. de Prop. l'idc (C. P. pro Sin. - Sutcliuen.), 12 sept. 182t.
Utrum Provicarius Apostolicus, sede vacante, ratione muneris Provicani,
facultatem habeat:
j. Conferendi sacramentum Confirmationis.
2. Delegandi missionarios ut possint idem sacramentum conferre; ct
quatenus negative:
3. Λη huiusmodi sacramentum debeat iterari his qui a missionariis, soli
Provicarii licentia fultis, illud susceperunt. — Et 4. Supplicandum SSmout
memoratam facultatem ei concedere dignetur.
R. Ad primam et secundam partem dubii: Negative. — Ad tertiam:
Reiteretur, remoto scandalo. — Ad quartum: Supplicandum SSmo pro
petita facultate, tantummodo sede vacante.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 766].

4728.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 26 sept. 1821.
Sc si possa conferire il Sacramento dell'Estrcma Unzione ad un adulto
pagano già battezzato, ammaestrato a sufficienza ed appieno disposto, il
quale trovisi oppresso da grave infermità.
R. Affirmative, servata forma decreti S. Officii anni 1703. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 768].

4729.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.

Sutcliuen.), 26 sept. 1821.

In his regionibus non raro contingit ut fideles petant dispensationes
matrimoniales per litteras, vel per interpositas personas, eo quod personae
dispensandae missionarium difficile adire possunt, vel quia sunt puellae,
quae duorum vel trium dierum iter agere non possunt, vel quia missionarius dispensationem largitur etiam per literas, vel per easdem interpositas
personas. Sed quandoque contingit, ut personae sic dispensatae innodatae
existant c ^communicatione maiori, vel propter peccatum apostasiae, vel
propter abortus directe procuratos, aut etiam alia crimina, a qua poena
excommunicationis ignorantia V’detur non potuisse cos excusare, quia mis­
sionarii solent admonere poenitentes dc huiusmodi poena talibus criminibus
adnexa At (hoc) tunc tantum innotescit missionario, quando habet oppor­
tunitatem audiendi illorum confessiones; quare tunc missionarius dubitat
» Cf. N. 7<»s

S. C. de Propaganda Fide

249

personas illas sic dispensatas non obtinuisse dispensationis effectum, ac
proinde etiam dubitat invalide initum fuisse illarum matrimonium. Ut
igitur huic incommodo occurratur, quaeritur: Utrum missionarii, antequam
largiantur dispensationes in foro externo, debeant, ad cautelam, absolvere
dispensandos in foro interno a censuris ecclesiasticis: ac utrum possint et
debeant in foro externo.
R. Affirmative ad primam partem. Ad secundam pariter affirmative,
ebtenta facultate ab Ordinario.
{Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 769].

4730.
S. C. dc Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 9 dec. 1822.
Gravis quaestio orta est inter harum partium missionarios quomodo
christiani, et multo magis missionarii se gerere debeant, coram iudicibus
«magistratibus, quando sollicitantur ut negent se esse antiquos christianos
aut sacerdotes missionarios. Cum enim intersit mandarinorum, ad illorum
honorem et dignitates tuendas, occultare Imperatori religionem Christianam
late propagatam fuisse in his partibus, hinc est quod quandoque hortantur
christianos qui apostatarc recusant, ut dicant se non a multis annis, sed tan­
tum recens ad fidem christianam fuisse conversos. Missionarios autem qui
munus suum apostolicum dignitatemque sacerdotalem palam confessi sunt,
sollicitare solent ut praedictum munus et dignitatem occultent, atque fatean­
tur se religionem christianam non praedicavisse, nec religionis suae sectatores
port sc reliquisse. Ideo autem mandarini ita se gerunt, quia timent ne, si
constet Imperatori religionem christianam valde dilatatam fuisse multumque
acrevissc inissionariorum numerum, ipsi mandarini graviter puniantur,
quasi négligentes fuissent in impedienda propagatione religionis christianae
sicut in aliis persecutionibus contigit, in quibus multi mandarini ob hanc
ausam dignitates suas amiserunt. Hinc, licet quatuor illi missionarii, de
quibus fuse dixi in relatione, semper confessi sint se esse sacerdotes, fidem­
que christianam pro viribus suis praedicavisse, attamen expositum fuit
Imperatori illos non esse sacerdotes, nec christianam fidem praedicavisse,
'tc fidei christianae sectatores post se reliquisse: quare in Imperatoris
racripto asseritur illos ad exilium tantum condemnandos esse, quia non
Al-l
ortstat
illos esse sacerdotes aut fidei praedicatores. Quaeritur igitur:
i. Ltruin dicti missionarii licite potuerint recognoscere et signare suam
<ntentiam condemnationis, prout fert usus illius Regni, in qua enuntiatur
illo» nec esse sacerdotes, nec fidei praedicatores, atque id tali modo enuntia­
tur ac si ipsi missionarii ita confessi sint. Ratio dubitandi est quia, etiamsi
miwionarii non assentiantur illi sententiae, et illam signare recusent, sentenύι tamen ilia eodem modo publicabitur ct execution! mandabitur perinde
K i illam signavissent, estque timor ne Praefecti, in vindictam quod illi
μ.- usensi sint, durius illos tractent. Ex altera parte, dictam sententiam
'itando videntur retractavisse omnia quae in tribunalibus coram iudici-

Curia Romatiu
bus ct magistratibus multoties confessi sunt de illorum dignitate sacerdotali
et munere apostolico.
2. Utrum praedicti missionarii, cum norint publicatam esse illam sen­
tentiam, in qua enuntiatur illos non confessos esse se esse sacerdotes et fidet
praedicatores, teneantur, ad omne scandalum removendum, reclamare con­
tra Praefectos, aut saltem christianis manifestare se munus suum et dignita­
tem non occultavisse atque calumniam pati ex illa sententia contrariam veri­
tati a se manifestatae.
3. Utrum missionarii, quando a iudicibus aut mandarinis sollicitantur
ut manifestent familias illas quibus Religionem praedicarunt, aut apud quas
hospitati sunt, peccent, si dictas familias iudicibus aut mandarinis indigitent.
Ratio est quia dictae familiae gravissima damna pati solent in his circumstan­
tiis, et periculo apostatandi a Religione exponuntur per huiusmodi manife­
stationes. Quod si praedictas familias indigitare non licet, quomodo missionarius a iudicibus interrogatus respondere debet? Nam, si dictas familia
non manifestat, iudices stati m subdunt: ergo tu non es sacerdos? ergo
fidem nemini praedicavisti? ·> Sicquc in sententia condemnationis annuntiant
illos esse confessos se non esse sacerdotes atque nemini christianam fidem
praedicavisse.
R. Ad i. Negative: non potuisse scilicet missionarios recognoscere et
signare suam condemnationis sententiam de qua in casu.
Ad 2. Non teneri eosdem missionarios reclamare contra Praefectus;
ad vitandum autem inter fideles scandalum doceantur fideles ipsi nullam
fidem habendam persecutoribus confessores Christi calumniose criminan­
tibus.
Ad 3. Fidelium familias mandarinis interrogantibus non esse manife­
standas, sed aut tacendum, aut evasivis verbis, omni tamen mendacio re­
moto, respondendum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 776].
4731.

S. C. de Prop. I'ide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 9 dec. 1822.
1. An harum partium λ icariis App. competat ius et potestas eligendi ct
constituendi vicarios seu provicarios, qui, Vicariis Apost. adhuc viventibus
et munus suum exercere valentibus possint tanquam eorum Vicariorum
Apost. vicarii aut provicarii idem munus exercere.
2. Utrum Episcopi Vicarii App. possint Episcopis coadiutoribus ac
suis provicariis peculiares quasdam facultates, praesertim vero matrimonia­
les, sic communicare ac delegare ut ipsi Episcopi coadiutores et dicti provi­
carii possint easdem aliis etiam missionariis communicare ac subdelegare,
et quatenus affirmative, quaenam sint hae facultates?
R. Au i. Affirmative, iuxta Constitutiones Clementinas, et Bcnedictinas
incipientes: Ex sublimi. *

S. C. de Propaganda Fide

251

Ad 2. Affirmative; competere scilicet Vicariis App. facultatem subdelegandi suis coadiutoribus ct provicariis facultates ordinarias ct extraordina­
rias, exceptis iis quae characterem episcopalem requirunt; praetereaque
competere dictis subdelegatis, coadiutoribus nempe ct provicariis, illas
communicandi subdelcgatas facultates aliis missionariis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 777].

4732.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchucn.), 9 dcc. 1822.
1. Cum concessa iam sit facultas deferendi SS. Sacramentum infirmis
occulte, sine lumine et stola,1 quaeritur utrum etiam licere possit harum partram missionariis occulte, et sine lumine et stola, SS. Sacramentum admini­
strare infirmis, quando aliter administrari non potest? Multi enim moriuntur
infirmi sine SS. Viatico in domibus paganorum quia numquam permissum
est huius provinciae missionariis illud administrare sine lumine, superpelliceo et stola, quibus tamen saepe possunt administrari Sacramenta Poeniten­
tiae et Extremae Unctionis.
2. Utrum Vicarius Apostolicus permittere possit missionariis, ut defe­
rant ct administrent SS. Sacramentum Eucharistiae christianis et praesertim
sacerdotibus in carceribus propter causam fidei detentis, qui multum deside­
rant ct maxime efflagitant, ut Vicarius Ap. permittat missionariis ut illis
deferant ct administrent SS. Eucharistiam in carceribus ad quos condem­
nati sunt ad totam vitam. At, cum alii Vicarii Ap. similibus precibus non
annuerint, nec ego ausus sum missionariis talem facultatem concedere;
verumtamen mihi expositum fuit, quod hi qui ad carcerem perpetuum con­
demnati fuerunt, non prohibentur visitari, et possunt soli cum solo diu
permanere, ita ut facile possit illis sine periculo contemptus SS. Eucharistia
administrari, si licitum esset illud administrare sine superpellicco et stola.
R. Ad 1. Affirmative, agitur enim de facultate a summis Pontificibus iam
concessa.
Ad 2. Affirmative, et quoad detentos ad tempus, quatenus petant; arbi­
trio tamen et prudentiae Vicarii Apostolici.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 778].

4733.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Siam), 9 dec. 1822.
Sunt quaedam mulieres catholicae quae coram ministello nupserunt cum
•ms haereticis sine dispensatione; fides earum usque modo fuit in tuto:
Tffiiunt ad ecclesiam, Poenitentiae Sacramentum frequentant; educatio vero
prolis non est in tuto, imo vero, quando grandiusculi fiunt filii, coguntur
1 Cf. N. 4720.

252

Curia Hoinana

sequi partes patrum suorum; rogo dare mihi instructionem quomodo tra­
ctandae sint huiusmodi mulieres.
R. S. Congregatio respondendum censuit ac decrevit huic dubio se­
quenti data Instructione.
Instructio. — Ac primum Vicario Ap. ac missionariis, qui in Siaincnsi
dominico agro excolendo tanta cum laude adlaborant duas Instructiones prae
oculis habendas esse S. C. existimat: unam anno 1788 pro Imperio Sinico
datam, eidem Vic. Ap. Siamensi anno 1818 transmissam, in qua disertis
verbis affirmatur in Sinis Decretum de Matrimonio Tridentinum nunquam
fuisse promulgatum; alteram, quam ipsa S. C., ineunte anno 1821, edidit
de matrimoniis clandestinis, obsen andamque a fidelibus eiusdem Imperii
praecepit; neque solum Imperii, sed eidem adiunctorum Regnorum atque
Provinciarum, adeoque Siamensis etiam Regni. Etenim in ea declaratum
est atque praescriptum, ut quibus in locis Vicarii Ap., maturo adhibito con­
silio, expedire indicaverint, in iis Concilii Tridentini Decretum (cap. 1,
sess. 24, de ref. matrbn.) rite promulgandum curent; ac propterea matrimonia
quae posthac iisdem in locis celebrari contigerit, ut valida nominentur rt
sint, ineunda esse coram parocho, aut missionario, aut sacerdote quovis
legitime designato, ac duobus vel tribus testibus, iisque, si haberi possint,
christianis; in iis vero locis, in quibus integrum non possit observari Decre­
tum, quod parochus vel alius ad id muneris rite designatus absit, facilesquc
ad eumdem aditus non pateant, iniri quidem debere coniugia coram duobus
saltem testibus, iisque quantum licuerit christianis; ita tamen contrahentes,
ne Sacramenti dignitas vilescat, obligandos lege sistendi se coram parocho
vel missionario quandocumque reduci, ut rite ab eo benedictionem accipiant.
Missionarius vero vel parochus redux, quando sibi de consensu coniugum
constiterit, edoceat coniuges’eiusmodi benedictionem ad ritum unice, non
ad validitatem pertinere coniugii.
Iam vero, consideratis et perpensis memoratis Instructionibus, facile
intelligitur quid sentiendum sit de pravis coniunctionibus in superiore casu
spectatis; nam, cum infelices illae mulierculae catholicae ante Decretum Tndentinum rite promulgatum nuptias cum viris haereticis coram ministello
sine dispensatione inierint, etsi Sancta Mater Ecclesia detestabiles huius
genens nuptias damnaverit semper, necnon omnimodis absterrere ab iisdem
catholicos sategerit, non tamen invalidas eas esse S. C. censet, sed tantum
vehementer illicitas; ac propterea egent mulierculae illae poenitentia ahsolutioneque Ecclesiae, quae, nisi antehac concessa sit, concedatur.
At quoniam...Tridentini decretum promulgatum rite per aliquot fortasse
loca iam luit, vel integrum observandum est, vel fere integrum pro condi­
tione locorum ac personarum, uti paulo ante explicatum est: in hoc casu,
si quae mulieres catholicae, contempto decreto, quod observare debebant,
cum viris haereticis coram ministello nefariam coniunctionem inire tentas­
sent, censet S. C. tales concubitus invalidos, ac vim nullam habituros in
conspectu Ecclesiae esse declarandos.
Quod si tandem dubitetur, an rite Tridentinum Decretum per aliqua
loca promulgatum hactenus sit, intereaque similes nuptiae contractae fue-

.S’.

C. de Propaganda Fide

253

rint, ac de validitate carumdem prudens aliqua dubitatio suboriatur, hoc
in casu censent EE. PP. sananda huiusmodi matrimonia, quatenus onus sit,
in radice.
Sed consilia quaedam ac regulae tradendae sunt missionariis, quarum
ductu catholicae coniuges eripere grandiusculos suos filios possint a periculo
perversionis. Primum itaque omnium condocefacere missionarii eas debent
ut, pro gravissimo scelere quod admiserunt, veram poenitentiam agant,
vtniamque a Deo sibi adprecentur, conenturque pro viribus coniugem a
tide deerrantem ad gremium catholicae Ecclesiae pertrahere, eiusque ani­
mam lucrari; lucrum enim parentum lucrum filiorum est. Adhortentur
deinde eas ut humillimas preces ad Deum quotidie fundant, qui fortiter
suaviterque corda hominum flectit ac temperat, quique vocat ea quae non
sunt Unquam ea quae sunt; ita enim fiet, ut pro salute virorum atque filio­
rum fusa oratio ad coelum ascendat ac divina descendat miseratio. Excitent
praeterea earum animas ad cultum Christianarum virtutum, quibus tanquam
inaestimabilibus gemmis ornatae exhibeant se viris suis, maxime vero modenu, patientia, obsequiis; nam si virtus etiam in hoste posita delectat, quanto
nugis in uxore delectabit? Neque vero, divina fortasse misericordia retar­
data, de misericordia desperent, imitatae sanctas coniuges, Monicam, Clotildem et alias quae viros suos a fide alienos, opitulante Deo, ad fidem tan­
dem adduxerunt. Iam his regulis adhibitis, si viros suos integre non vincent,
nec de eorum animis triumphabunt, at frangent certe duritiam eorum, et
corda praeparabunt ad aliquod saltem lucrum in instituendis filiis conse­
quendum. Atque hic explicabunt missionarii quae quantaque cautio ac dili­
gentia adhibenda sit ad pravae educationis prolis praefocanda pericula;
tinta nempe quantam parentes adhibere tenentur ad spiritualem filiorum
salutem procurandam. Studeant igitur catholicae coniuges ut sibi permit­
tatur filios et filias, saltem usque ad pubertatis annos, educare; nam ex eo
tempore, si pervertatur proles, ipsi imputabitur, non negligentiae coniugis
catholicae. Quod si post rationis usum, veniam suae educandae prolis impe­
trare non possint, dabunt operam admonitionibus, consiliis, suasionibus,
quantum fas erit, ut natis suis veram religionem instillent. Tandem si quam
'ortisse eannn missionarii despondere animum internoscant, quod, post
omnimodam diligentiam cautionemque adhibitam, nulla ratione liceat sibi
•ic catholica filiorum educatione proficere, declarabunt iisdem pulchcrrisun Sancti Bernardi sententiam c libro quarto de Consideratione: Noli
airain filii exegeris, non curationem. Audisti: Curam illius habe,
n,n: Cura vel sana illum. Non est in medico semper relevetur ut aeger.
Paibt loquitur: Plus omnibus laboravi, non ait: Plus omnibus profeci,
a/ plus omnibus fructificax i, verbum insolens religiosissime vitans. Noverat
• qutm docuit Deus, quia unusquisque secundum suum laborem accipiet,
n‘laindum proventum.
* ...λ
Atque haec attigisse sufhciat ad casus a Siamensi Vicario Ap. propositi
sponsionem.
Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 779].

4734.
S. C. de Prop· Hide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.), 9 dec. 1822.

Suppliciter exoro S. C. ut dignetur declarare an possit permitti merca­
toribus oleorum, ut vendant oleum iis qui cx eo solent conficere candelas,
quarum usus magis ordinarius est ad colendum idola, vel peragendas alias
superstitiones a paganis in sacrificiis suis, et maxime sub initio anni novi,
peragi solitas. Porro licet huiusmodi candelae, ex oleis seminum confectae,
ordinarie adhibeantur pro superstitionibus peragendis, non tamen extat
ulla lex quae prohibeat quominus in aliis usibus licitis etiam adhibeantur;
et sunt qui quandoque illas adbibent in lanternis tempore noctis, vel domi
illas accendunt, hisque utuntur pro rebus licitis peragendis; sed pauci silnt
qui illas·adhibeant in usibus licitis, eo quod carioris venduntur quam aliae
candelae ex sebo: et revera carum usus magis ordinarius est pro colendis
idolis aut superstitionibus peragendis. Christiani autem non solent huius­
modi candelas conficere nec vendere: sed difficile possunt eximere se a ven­
dendo oleo eis qui illas conficere et vendere solent. Quaeritur utrum possit
etiam permitti christianis conficere ac vendere supradictas candelas nihil
interrogando emptores de usu ob quem volunt illas candelas emere, licet
sciant generatim a paganis illas candelas emi pro superstitionibus peragendis.
R. Detur responsio iam data a S. Congr. anno 1645. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 780].

4735.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Bosniac), 16 iun. 1827.

Faite le dovute riflessioni sulla condotta di quei sacerdoti, i quali talvolta obbligati vengono da alcuni magnati turchi a celebrare nascostamentc
Ia S. Messa nell’intemo delle loro case alline di ottenere la sanità corporale
a qualche loro infermo: supposto come notissimo c conforme a cib che praticavasi anche nci primi sccoli della Chicsa, chc puo offerirsi a Dio il sacri­
ficio della santa Messa non solo per la conversione, ma anche per il bene
temporale degli infedeli, si è cercato, se riguardo al luogo ove si celebra il
divin sacrificio dai sacerdoti contemplati nel caso s’incontri qualche difiicolü
È certo, che fuori del caso di somma necessità non pub celebrarsi la S. Mess,
nci luoghi profani; ed il Sommo Ponteficc Benedetto XIV nella sua costi
tuzione Inter omnigenas - emanata appunto per il Regno di Servia e paes
adiacenti, al § 22 prescrive: «extra summum necessitatis casum apud infir
mos in aedibus non sacris Missas celebrare non liceat ». Perché possa giudi
carsi se nel caso csposto si combini questa somma necessità, è necessarie
’ Ci N. 4459
1 Cf. N’ 3-,q

5. C. dc Propaganda Fide

255

che λ. S. spiegbi il genere e la gravezza de’ mali che potrebbero i sacerdoti
lemere; c siccome il concorso délia somma necessità non è Tunica difticoltà
che s’incontra, percio Ella si compiaccrà ancora di riferire, se il SSmo Sacra­
mento c in questa circostanza garantito da qualunque insulto de’ turchi; se
i sacerdoti chc si prestano al desiderio de’ turchi, celebrino sulla pietra sagra;
« si possa esscr sicuri, chc decente sia il luogo, nel quale essi celebrano o
sono per celebrare; e finalmente se questa celebrazione nelle case de’ turchi
produca, 0 sia per produire un qualche scandalo.
Responsum Vicarii Ap. - Al venerato quesito propostomi da cotesta
S. C. cioè in che maniera vengono celebrate dai nostri sacerdoti le santé
Messe nelle case dei turchi, primieramente rispondo, che questo caso avviene
rarissimamente, c appresso qualche persona riguardevole, e che potrebbe
giovarci e nuocerci negli incontri appresso i loro spaventêvoli tribunali, dai
quali siamo bene spesso vessati ed angariati. In secondo‘luogo, la stanza, in
cui si viene a celebrare, sebbene serva all’uso comune, è perù assai più de-»
cente e comoda de’ miserabili tugurii c capanne dei nostri poveri villici e
muntagnoli, ne’quali tugurii c capanne conviene per dura durissima necessità
hene spesso celebrare, se si vogliono provvedere i moribondi del sacrosanto
Viatico, massimamentc nei luoghi distanti a più orc, c talvolta a giomate
indere dall’Ospizio Parrocchiale. Terzo, nè il Santissimo Sacramento nel
proposto caso viene esposto ad alcuna profanazione ed insulto nelle case
dei turchi, che ben volontieri si asterrebbero di dare simili incomodi ai
nostri sacerdoti, se la necessità di malattia o di qualche vessazione notturna,
che tal volta sentesi nolle loro abitazioni, non li costringesse. Quarto, nessuno scandalo od ammirazione accade appresso i fedeli, facendosi ciô privatamente c nascostamentc o con un solo ministro assistente >.
Hinc dubium propositum in Congr. (ren. 30 iunii 1828: Che cosa debba
rispondersi in proposito delle Messe, che dai missionarii si celebrano nelle
ose dei maomettani.
R. Arbitrio et prudentia Aricarii Ap., qui concurrente, quam exposuit,
necessitatis causa, ct dummodo decenter et absque periculo scandali fiat,
celebrationem Missarum, de quibus agitur, permittere possit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 784].

4736.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin.), 2 iul. 1827.

i. An Concilii Tridcntini Decretum de matrimonio in illis tantum locis
<u christianitatibus diversorum pagorum obliget, in quibus singillatim nronulgctur. — Et quatenus affirmative, quaeritur secundo: an idem dicendum
dc illis christianitatibus quae intra unum eumdemque pagum diversas ha­
bent ecclesias, ut supra expositum est.
1. Utrum post promulgationem Decreti Tridentini, quando ob perse­
cutionem, vel ob alias rationabiles causas non est christianis facilis aditus
dmissionarium, proindeque matrimonium ii contrahunt secundum morem
pitme coram parentibus, cognatis et propinquis utriusque coniugis, qui

SAŒMXHAÜS

Humana

m iW lA S

Gu/m

Curia Romana

*56

celebrationi matrimonii adsistunt, non rogatis testibus determinatis, neque
formaliter adhibitis, qui dc matrimoniali illo contractu, si opus fuerit, fidem
facete possint, cum aliunde sint plures, qui licet nec rogati, nec formalitcr
adhibiti fuerint, de matrimonio tamen more patriae inito, et de consensu
utriusque coniugis, si non verbis, signis saltem sensibilibus expresso, possent
facere fidem si de ea re interrogarentur, sit tunc validum matrimonium tali
modo contractum.
3. S. Congregatio die 5 aprilis anni 1785 respondit: «Nullam ex coeremoniis (quae more Regni a tunkinensibus fiunt) constituere apud christia­
nos matrimonium: quaenam vero ex illis facienda sit, ut certum inducat
argumentum consensus utriusque ad matrimonium praestiti, pendere ci
singulorum casuum circumstantiis, quae a prudenti missionario inquiri
ac diligenter ponderari debent i.1 Quaero ergo, utrum post promulgationem
Decreti Tridentini, quando christiani, absente missionario, contrahunt
matrimonium secundum morem patriae, si ex cocremoniis observatis, atque
ex aliis circumstantiis prudens missionarius certum deducat argumentum
consensus utriusque coniugis ad matrimonium praestiti, attamen duos testes
invenire non possit, qui de omnibus iis coeremoniis simul sumptis, et a
contrahentibus observatis, testimonium ferant, quippe qui eiusmodi caere­
moniis nuptialibus, iis praecipue ex quibus missionarius certum deducat
argumentum consensus utriusque coniugis ad matrimonium praestiti, non
simultanée, sed successive interfuerunt: cum tamen sufficientes inveniantur
ex ipsis, qui singillatim pro singulis cocremoniis testes esse possint, utrum,
inquam, in tali casu matrimonium sit validum.
R. Ad i. Ad primam et secundam partem: Non obligabit nisi in iis
christianitatibus in quibus promulgatum fuerit.
Ad 2. \flirmativc, quatenus testibus certe constet de praestatione con­
sensus.
Ad 3. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 794].

4737.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.

Siam-), 2 iul. 1827.

i. Aliquando rex, princeps, praefecti fiunt bonzii; tempore quo induunt
pannum bonziorum possuntne christiani prosternere se coram illis, et salu­
tare iuxta morem Regni, quin faciant aliquam protestationem, praesertim
si fieri nequeat? Habetur ille pannus flavus tamquam pannus divinus, et
bonzii appellantur dii. Quid si medici ipsi bonzii sint? Non enim possunt
adiri sine praevia salutatione. Quid si cognati, aut aliquando proprius parens
eint bonzii? Etenim non salutare propinquos vel maiores esset causa ma­
gnae criminationis contra religionem christianam.
» Cf. N

S. C. de Propaganda Fide

257

2. Mortuo rege aedificant siamenses rogum magno cum apparatu per
plures menses, ad cremandum corpus. Constituto die quo cremari debet,
invitantur talapuini multi ad orandum pro defuncto, et aspergendum illo­
rum aqua, quam vocant benedictam, aliaquc perplura agunt superstitiosa.
Si iubeantur christiani portare lateres aut ligna pro constructione aedificii,
possuntne adiuvare? Si renuant, ut ingrati erga regem detrectantur. Vocantur
milites christiani ad comitandum novum regem, et custodiendum in medio
turbarum quando vadit ad accendendum rogum.
R. Iuxta votum et instructionem D. Consultoris.
Inilructio. — Salutationes vel gratulationes quae fiunt erga gentiles et
idololatras, occasione qua ad dignitatem aliquam promoventur, illicitae
habendae sunt si dignitas illa ad superstitiosa tantum, et nihil ad civilia
referatur; quia gratulationes essent de re mala. E contra licitae existimandae
erunt, si dignitas illa non ad religiosa tantum, sed etiam ad civilia referatur
rt politica; quia cum salutationes et gratulationes illae fiant ab hominibus
qui publice christ anam religionem profitentur, intelligi debent factae ob
rdationem dignitatis illius ad civilia, minime vero ad religiosa et superstitiosa,
d in hoc casu protestatio quae in prima hypothesi actum licitum non face­
ret non est necessaria; suaderi tamen poterit, nisi rei christianae aliquod ex
« damnum oriri facile posse praevideatur. Hisce principiis missionarius
quaestionem solvere facillime poterit de salutationibus ethnicis hominibus
faciendis occasione qua bonzii fiunt, et tempore quo pannum induunt bonziorum.
Relate ad cooperationem ad ritus superstitiosos haec tenenda regula est:
9 cooperatio pars fuerit ritus superstitiosi, tunc formalis censenda erit,
intrinsece mala, et numquam fieri licta poterit. E contra censenda erit
materialis, si pars non fuerit ritus superstitiosi. Grave aliquod damnum
quod oriatur coopérant!, si ab hac materiali cooperatione abstinere volue­
rit, licitam eam faciet, etiamsi scandalum adfuerit quod pusillorum dicitur a
theologis; quia ex lege caritatis nemo tenetur cum gravi suo damno scan­
dalum istud removere. Quamobrem si missionarius praeviderit christianis
qui adlaborarc iubentur ad construendum rogum, de quo in proposito
dubio, grave damnum oritunnn, si illius constructioni adlaborarc recusent,
etiamsi scandalum adfuerit, pusillorum nuncupatum, christianos illos peccati
rtw declarare non poterit.
Quod spectat ad christianos milites qui vocantur ad comitandum et
custodiendum regem de medio turbarum euntem ad accendendum rogum,
ttnenda est Tertulliani doctrina (I,ib. dc Idololatria, cap. 5) inquientis: Uti\im nec videre possimus quae facere nobis nefas est! Sed licebit adesse in
quibusdam quae nos homini, non idolo officiosos habent... Si propter sacrincium vocatus, assistam, ero particeps idololatriae; si me alia causa coniungit
'Cerificanti, ero tantum spectator sacrificii
Cum vero christiani milites,
à quibus in proposito dubio, non propter ritum superstitiosum vocati,
adem adsistant, sed comitandi ct custodiendi regis causa de medio turba­
rum, id eos non idolo sed homini officiosos facit; eos non superstitiosus
nti . sed aha causa regi coniungit superstitiosum ritum peragenti: ideo partiϊ·;

vu

»7

Curia Romana
cipes non sunt superstitionis, sed spectatores tantummodo ritus superstitio-:
ac propterea immunes a peccato.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 795].
4738.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.

Cochinchin.), 2 iul. 1827.

1. Sc debbansi escludere le imagini dei dragonc onorato dai pagani, e
le altrc imagini superstiziose; e se i missionari che le permettono incornno
alcuna censura, e se tale censura sia latae sententiae e riservata.
2. Qual giudizio debba farsi della condotta dei cristiani, i quali dop<>
aver invitato i pagani a suonare nelle chiese o ai funerali, loro si unisconi
nei festini che han luogo dopo le cerimonie; e qual mezzo debba adoptant
per ottenere che i cristiani cessino di unirsi ai gentili in si fatte circostanze.
R. Instructio (Ad Vic. Apost.). Primo quidem christianae fidei puntati parum conformes esse videntur illae, sive sculptae, sive tabulis depictae,
draconis aliaeque avium et reptilium imagines, quae in ecclesiasticis prae­
sertim functionibus adhibentur. Etenim cum figuras istas, et maxime dra­
conis, idololatrae istarum regionum religioso cultu venerentur, qui iisdem
in sacris praesertim ritibus utuntur, chnstianam quam profitentur fidem
susperstitioso, imo idololatrico, paganorum cultu maculare videri possunt
Profecto inficiari non poterit figurarum istarum usum superstitiosum et
idololatricum esse, si coniunctus fuerit cum falsa fide, qua credatur illius
draconis figuras, aliasque istiusmodi, totidem divinitates esse, vel simulacri
divinitatis, de quo non levis esse suspicio poterit in regionibus istis, in qui­
bus idololatria olim dominabatur, et in quibus apud ipsos christifideles,
antiquae superstitionis vestigia, tamquam zizania in agro Domini, identi­
dem apparuerunt: quibus extirpandis radicitusque evellendis Romani Pon­
tifices plurimum adlaborarunt.
Quamobrem, si ita se res habuerit, aut gravis aliqua ita iudicandi adfue­
rit ratio, munus tuum erit tuorumque Vicariorum et missionariorum, quan­
tum fieri potent, adniti ut haec zizania de medio tritici penitus eradicentur.
Verumtamcn, in hoc faciendo, maxime utendum erit diligentia et cautione,
ne cum zizaniis et triticum eradicetur, et, cum semina quaedam vetustae
superstitionis a christifidclium animis evelluntur, vel ipsa Christiana fides
ab ipsis eradicetur.
Neque tamen existimandum est, ut qui in hoc Vicariatu tuo christifidelibus in spiritualibus praesunt, haec fieri permittentes, excommunicatio­
nis poenae latae sententiae subiecti sint, ut ab aliquibus dubitatum est,
quod talis censura lata fuerit in Constitutione Ex quo,1 quae a Benedicto XIV
edita est adversus superstitiones christifidclium Imperii Sinarum; ea enim
excommunicatio, quae legitur § 25 praefatae Constitutionis, lata est contra
non impedientes superstitiones quibus christifideles utebantur erga Confu1 Cf

X

JM

Λ'. C.

dr Propaganda hide

259

cium ct maiores suos: atqui poena excommunicationis latae sentential contra
aliquod designatum crimen in particulari, non extenditur ad aliud, quamvis
eiusdem speciei, tum quia lex humana non obligat nec operatur ultra inten­
tionem legislatoris verbis expressam, tum quia in odiosis, quemadmodum
ulh est gravissima excommunicationis poena, praesertim latae sententiae,
stricta debet esse interpretatio; quamobrem apud theologos et canonistas
in proverbii fere consuetudinem venit, excommunicationem extendendam
non esse de casu in casum.
E contra si nulla, vel fere nulla fuerit ratio iudicandi illas draconis alia>que volatilium et reptilium figuras ad superstitiosum cultum adhiberi, sed
vel ad civilem tantummodo usum, vel ad simplicem ornatum, consulendum
utique sed non stricte praecipiendum fidelibus erit ut ab istis sive pictis
she sculptis imaginibus tanquam superstitiosis abstineant, dicendumque
entquod de usu ciborum, qui in veteri lege immundi habebantur, ab Apo«tolodictum est: Oui non manducat, manducantem non iudicet (Rom., XIV, 3).
Nihilo tamen minus si, remota licet omni idololatriae et superstitionis su­
spicione, adbuc tamen usus istarum figurarum petra fuerit christifidelibus
offensionis et scandali, ab eisdem, quantum postulat lex charitatis, absti­
nendum erit, idque iuxta eiusdem Apostoli doctrinam, qui, loco mox lau­
dato, subiungit: St enim propter cibum frater tuus contristatur, iam non secun­
dum charitatcm ambulas. \oli cibo tuo illum perdere, pro quo Christus mortuus
td. lion ergo blasphemetur bonum nostrum (ibid., v. 15 et 16). Et alibi idem
Apostolus: Quapropter si esca scandalizat fratrem meum, non manducabo
(anm in aeternum, ne fratrem meum scandalizem (I Cor., VIII, 13),
Neque probare S. Congregatio potuit convivia illa Christianorum cum
paganis, quae fieri solent exactis funeribus Christianorum, ad quae ab istis
vocati praedicti pagani, sua, tempore funeris, sive pulsarunt, sive inflarunt
musica instmmenta. Quid enim familiarius inter homines convivio est?
Atqui familiaritatem cum infidelibus, uti sunt pagani, vitandam esse suadet
tum debitus nostrae religionis honor, tum ratio declinandi perversionis
periculum. Sed hire etiam ecclesiastico, convivia haec cum paganis vetita
esst communiter docent iuris ecclesiastici doctores. Id quidem, non quia
eristimant ad ca extendendas esse leges illas quibus convivia vetantur chn'tianorumcum hebraeis, qualis ea est quae legitur Cap. Omnes, 14, Caus. 28,
qu. 1. Iu Engel, I. E. 1. 5, t. 6, q. 2, n. 4; Pirhing, 1. 5 Decretal., par. 1,
16, n. 4; Schmalzgrueber ibid., et alii plures apud ipsos. Neque huic communi canonistanim doctrinae adversatur illud iuris principium: Odia sunt
mti,r,gtndu, etenim cum praefatae canonicae leges latae fuerint in favorem
Religionis, favorabiles censendae sunt, adeoqe latioris interpretationis,
mita alterum iuris principium: Pat ores sunt ampliandi Quod si convivia
bate occasiones proximae fuerint intemperantiae, ebrietatis, et similium,
quae contingere plerumque consuevisse dicuntur apud christifideles Vica­
rious tui, non iurc tantum ecclesiastico, sed naturali etiam et divino vetita
t-s dicenda sunt, adeoque aliam ob causam, camque potiorem fugienda.
Neque alterum probari undequaque potest, Christianos invitare paganos
.1 musica sua pulsent vel inflent instrumenta, dum illis suis parentant defun-

200

Curia Romana

ctis, ob grave periculum exponendi sacros religionis nostrae ritus contemptu
et irrisionibus paganorum, quod eidem Religioni summopere iniuriosum
esset; suadendum igitur christifidelibus erit ut, aut opere aliorum Christia­
norum utantur in funeribus suis, aut, ut sine musicorum instrumcntonitr
sono sua funera celebrent, cum aliunde sonus iste ad illa nullimode nccessrius esse videatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 796].

4739.
S. C de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. N.), mense aug. 1827.
Ad mores quod pertinet sacerdotum Vicariatus tui, si tales revera fue­
rint quales describuntur, eos multa reformatione indigere negari non pote­
rit. Quamplures enim esse dicuntur, qui négligentes gratiam quae ipsis
data est cum impositione manuum presbyterii (I Tim., IV, 14), nihil aliud j
quaerunt quam quae sua sunt, non quae sunt lesu Christi (Philipp., II, 21);
suorumque officiorum erga Christi Ecclesiam immemores, quae ex sacris
Litteris ipsis urgent ecclesiasticae sanctiones, cum debeant morum hone­
state, splendore virtutum totiusque vitae sanctimoniae, exemplo et incita­
mento ad christianam vivendi rationem aliis christifidelibus esse, potius
facti sunt ipsis petra offensionis et scandali, adeo ut non ad aedificationem
Ecclesiae, sed potius in eius destructionem, manus ipsis impositae fuisse
videantur. Toti ipsi dicuntur esse in exquisito domorum suarum splendore
et muliebri suorum corporum ornatu quaerendo, idque in ecclesiasticis
etiam muneribus exercendis; quamobrem ipsis aptari posse videtur, quod
de quibusdam presbyteris aetatis suae inquiebat Hieronymus in epistola
ad Eustochium: Tales cum videris, sponsos potius existimato quam Clencoi
Hi saeculi pompas et mundanos honores sectari feruntur, et lucra saeculi
quaerentes in militia Christi, ut de ecclesiasticis eiusdem furfuris viris in­
quiebat idem Hieronymus ad Nepotianum, ad ea sibi comparanda, adver­
sus Apostoli praeceptum (II Tim., II, 4), militantes Deo implicant se nego­
tiis saecularibus. Aliqua etiam reformatione dignum videtur quod ad S. C.
relatum est, eos scilicet potiusquam dent operam puerorum et catechume­
norum instmetioni, ipsos in fidei rudimentis imbuendo, tempus saltem inu­
tiliter terere in venationibus et ludis. Venationem Episcopis, presbyteris ct
diaconis vetitam esse constat ex Cap. 1, De clerico venatore: eamdemque subdiaconis aliisque minoribus clericis, plurimis synodalibus constitutionibus
prohibitam fuisse ostendit Gonzalez in d. c. n. 3; Thomassim, De vet. d
not'. Eccl. discipl., par. 3, lib. 3, c. 46; et Theophilus Raynaud in open
inscripto: Mala ex bonis Ecclesiae, lib. 2, sect. 3, c. 3, n. 26 seq.; et altero:
Religiosus loricatus, praesupp. i, tom. 17, pag. 193. Distinctio quidem est
apud canonistas inter claniorosam et quietam venationem ct quamvis commu­
niter doceant hanc vetitam clericis non esse, nemo tamen unus est qui exi­
stimet illam esse permissam. Sed et quietam etiam venationem ecclesiasticis
viris vetitam esse censendum est, si non ad breve tempus et honestae recrea-

5. C. de Propaganda Fide

261

donis causa exerceatur, quod iuxta D. Thomam (qq. 9, 16, 8 et 2) ad vir­
tutem eutrapeliac pertinere posset; sed in eam plurimum ipsi incumbant,
ideo ut tantum ipsis non supersit temporis quantum necessarium est ut
sui ministerii officia adimplere possint; hoc enim nedum ecclesiasticis san­
ctionibus oppositum esset, sed iuri etiam divino, quo docemur eos qui ad
sacerdotalem dignitatem assumpti sunt, pro hominibus in eadem fuisse
constitutos,
Idipsum de ludis dicendum est, quibus nimium indulgere presbyteri
Vic.riatus tui videntur. Animadvertere ipsi debent hominem per ludos ad
fraudes, fallacias, mendacia, furta, periuria aliaque enormia scelera incitari
consuevisse. Quamobrem Innocentius 111, in generali Concilio Lateranensi,
dc clericis sancivit: Ad aleas ct taxillos ne ludant, nec huiusmodi ludis intersint
(□p. 15, de tita el honestate clericorum), ct Tridentinum Concilium ab
illicitis ludis clericis abstinendum esse decrevit (Sess. XXIV, c. 12, de ref.).
Cum itaque, ex hactenus expositis, multum deplorabitis videatur status
ycerdotum Vicariatus tui, S. C. decrevit, eosdem, per A. T., tuosque vica­
rios et missionarios, vel alios idoneos viros, benigne simulque graviter admo­
nendos esse. Vult nempe ut ipsi cognoscant et perbene considerent officia
quae adimplere tenentur ratione status ct vocationis suae; eos suarum splen­
dore virtutum esse debere in Ecclesia Christi tamquam lucernas ardentes
in caliginoso loco, ut luceat eorum lux coram hominibus, et videant opera
torum bona, et glorificent Patrem nostrum qui in coelis est (Matth., V, 16);
ct» a domino messis tamquam operarios, ct non tamquam otiosos homines,
missos fuisse in vincam cius ut fructum afferant, et fructus eorum maneat
(Ioan., X, 2). Urgendas item ipsis esse ecclesiasticas sanctiones de vita et
honestate clericorum, ct praesertim quae a Sacrosancta Tridentina Synodo
lito est, Sess. 22, Decreto de ref.,c. 1, in qua inter alia haec leguntur:
Sii decet omnino clericos in sortem l)ni vocatos, vitam moresque suos omnes
mprnere, ut habitu, gestu, incessu, sermone, aliùtquc omnibus rebus nihil nisi
tract, moderatum ac religione plenum prae sc ferant.
Quod si moniti, ad saniorem mentem revocari non poterunt, castigato­
rum quoque virgam, quam Apostolus minabatur Corinthiis (I Cor., IV, 21),
idhibcre poteris adversus pertinaces, dummodo pro tua prudentia praevi­
deris eam profuturam esse; secus ab hac rigidiori cum eis agendi ratione
abstinere pnidenter debebis, nihilquc aliud reliquum tibi erit, quam fer­
ratiores preces et obsecrationes ad Deum effundere, in cuius manibus
it hominum corda ct quocumque voluerit inclinabit illa (Prov., XXI, 1).
Ne vero novus qui exurget clerus in hoc Vicariatu talis sit qualis esse
ridetur qui nunc est, sed talis futurus sit qualem divina et ecclesiastica iura
μ e volunt, et S. C. vehementer exoptat, prae oculis habere debebis illud
Apostoli monitum: manus cito nemini imposueris (1 Tim., V, 22), necnon
verbaTridentini Concilii (Sess. 23, de ref, c. 16): eum nullus deluat ordinari
iudicio sui Episcopi non sit utilis aut necessarius suis ecclesis', item, quae
de requisitis in promovendis ad singulos Ordines sapienter ab eodem sancita
paat ibidem. Cum vero, inter haec requisita, doctrina in promovendis ad
:!«iisticos Ordines recenseatur, sine qua inutiles forent ebristiano populo,

262

Curia Romana

cumque experientia compertum sit scientiae defectus in ecclesiasticis viris
otiositatem gignere, quae multam docet malitiam (Eccl, XXXIII, 29), totis
viribus adnitendum tibi, tuisque vicariis et missionariis erit, ut novus qui
exurget clerus sufficienti saltem doctrina et eruditione imbuatur, caque
praecipue quae ecclesiasticis muneribus recte et ad aedificationem christiani
populi adimplendis necessaria esse videtur. Et si datum tibi esset in presbvtcris etiam Vicariatus tui amorem excitare erga sacras doctrinas, et studium
proficiendi in ecclesiasticis disciplinis, fortassis datum quoque tibi esset
eorum mores reformare, cosque dignos Ecclesiae ministros, sibi aliisque
christifidelibus utiles efficere. Hoc vehementer exoptat S. C.; hoc a prudentia
tua, quae satis perspecta est, et a zelo quo erga Ecclesiae bonum accenderis,
a te praestolatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 798].
4740.

S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Cochinchin.),
mense aug. 1827.
Sacra Congregatio approbare non potuit nimiam, quae de confessariis
Vicariatus tui narratur, facilitatem in administrations Sacramenti Poeniten­
tiae, qui dicuntur, nulla facta inter poenitentes distinctione, omnes etiam
recidivos, et in habituali consuetudine peccati superstitionis morantes, indiscriminatim absolvere. Profecto, cum ex ipsa institutione Sacramenti Poeni­
tentiae constet aliis esse peccata remittenda, aliis vero retinenda (Ioan., XX,
23), manifestum est hanc consuetudinem tuorum confessariorum, si vera
sunt quae de ipsis narrantur, opponi ipsi institutioni Sacramenti Poenitcptiae, neque enim supponi potest in omnibus poenitentibus \ icariatus tui
dispositiones adesse, quae necessariae cognoscantur, ex laudata mox insti­
tutione Sacramenti Poenitentiae, ad sacramentalem absolutionem obtinen­
dam. Huic tuorum confessariorum consuetudini opponitur etiam ipsum
Rituale Romanum in quo (Tit De Sacramento J’oenit.) legitur: I' ideat autem
diligenter sacerdos quando ct quibus conferenda vel deneganda sit absolutio.
Quod praescriptum non fuisset, si poenitentibus omnibus, etiam recidivis et
in habituali peccandi consuetudine existentibus, indiscriininatim absolutio
esset impertienda. Doceantur igitur confessarii tui de hac triplici poenitentium specie, iuxta mox laudatum Rituale Romanum, et absolutionem dene­
gent iis qui vel nulla, vel fictae tantum poenitentiae indicia praebent: illis
vero differant, quorum poenitentia incerta et suspecta merito habetur. Ita
docent cordatiores theologi, ita docent Instructiones confessariis propositae
a S. Carolo Rorromaeo, et a S. Francisco Salesio qui regulas a S. Carolo
traditas in suis synodalibus constitutionibus adoptavit, uti videre est in earum
titulo 9, art. 5, n. 3; ac meminisse debent mox praefati confessarii Vicariatus
tui, ex magna absolvendi facilitate, magnam peccandi facilitatem oriri neces­
sario debere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, Π. 799].

5. G.

de Propaganda Fide

263

4741.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap Cochinchin.),
29 sept. 1827.
Scias R. D. Carolum Langlois, Parisiensis Seminarii Missionum ad exte­
ro» Superiorem, dubia quaedam proposuisse, per hanc eamdem S. C. reso­
luta ut sequitur:
1. <Utrum mortuo Vicario Apostolico, cui non erat Coadiutor, et a
quo nullus institutus fuerat generalis pro tota Missione Provicarius, missio'iriusqui pro una tantum Missionis parte specialiter designatus, Provicarii
particularis facultates acceperat, vi praedicti Brevis Ex sublimi1 totius Misrionis Superior censeatur eiusque regimen obire valeat et debeat, quamvis
non sit ipse prior in Missionem ingressus? > S. C. respondit: Provisum sub
Oniulii, quo decreto statutum iam fuerat ius succedendi in interina administratione in eo casu spectare ad antiquiorem Seminarii Parisiensis in Mis­
sione alumnum.
2. An Decretum S. Congr. de Prop. Fide a Pio VI, die 11 martii 1787
ipprobatum2 ad omnes indiscriininatim missionarios cuiuscumquc sint
Ordinis et Instituti, non vero ad eos tantum spectet qui eiusdem sunt
Instituti ac Vicarius Apostolicus defunctus ». Et hic pariter decretum est:
Dtcisum in primo, et spectare ad missionarios gallos, quibus concredita est
Viirw, et ad quos spectat Vicarius Ap.
An missionarius qui senior est in Missione possit, eveniente casu de
quo agitur, ius suum alteri cedere: an vero illud exercere teneatur, nisi
omnino sit impotens? » Decrctumque fuit: Negative, et in casu recurrendum
w ad Vicarium Ap. viciniorem.
4. Quis conim senior in Missione censendus sit: num ille praecise qui
pnoracymba in terram prosilivit, etiamsi is diaconus tantum foret aut subironus, alter autem sacerdos ». Emi Patres responderunt: In indicanda
rttquittite habendam esse rationem presbyteratus.
Si missionarius ante ahum in Missionem ingressus, nonnisi diu post
vel propter aegritudinem, vel ob negligentiam, aut tenuem habilitatnii linguam addiscere et animarum ministerium exercere potuerit, quis ex
hs duohus senior in Missione censendus est?» Et EE. PP. decreverunt:
Cixotdum seniorem in Missione qui longiori tempore ministerium exercuit,
casu contestationis recurrendum esse ad Vic. Ap. viciniorem.
' Quae sint Vicarii Ap. vicinioris iura in eam Missionem quae, defun■1 Vic. Ap., exerceantur vel a Provicario generali superstito, vel a missiojio seniore?’ Et EE. PP. responderunt: Provisum sub die 2 iulii, decreto
et supra relato 3 quo determinati sunt casus in quibus Vic. Ap. vici• Cf. N. 423.
m
1 Cf. N, 4617.
1 S. C. de Prop. Fide (C. P, pro Sin.). 2 iuL 1S17 : Utrum in casu obitus alicuius
V. KpoMoltci in Sinis aut Regnis ndiacintibus, qui decesserit quin prius ullum

Curia Romana

264

niori facultates conceduntur, ut vacantis Vicariatus Apostolici bono cnnsulat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 800].

sint, quatenus, una ex illis concurrente, dispensatio matrimonialis absque
jpulo concedi possit?
R. Remittendum prudenti arbitrio ipsius \ icarii Ap. in casibus partiiribus, et dentur decreta ut in nota Archivii. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 803].

4742.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.),
17 apr. 1828.

4743.

Cum in hac Missione christifideles cum infidelibus permixti degant, et in
pluribus locis pauci sint christiani, et hi cognationis vinculo regulariter inter
se colligati, frequenter cum ipsis dispensare necesse est, ut intra gradus pro­
hibitos matrimonium celebrare queant. Aliquibus in locis viri christiani ad
contributiones aliaque superstitiosa opera ab infidelibus coguntur, et quandiu in tali statu perseverant, ad Sacramenta non admittuntur: quando isti
petunt dispensationem pro contrahendo matrimonio intra gradus prohibitos
cum ipsis dispensatur, modo altera pars Sacramentorum capax sit, concur­
rente gravi causa, qualis est: si in illis locis pauci sint christiani, et hi fert
omnes cognati, ut supra dictum est; vel quando puella (forsan pauper et
orphana) vigesimum quartum aut vigesimum quintum aetatis annum agens,
necdum ab ullo in uxorem petita est, ct frustrata illa occasione contrahendi
cum consanguineo, forsan in posterum nullum alium, cui nubat, inveniet:
vel quando iam matrimonium contraxerunt, ct ob susceptam prolem, vel
ob alias causas difficilis videtur eorum separatio; vel demum quia, nisi cum
consanguineis contrahant, timendum est nc infidelibus copulentur, non sine
gravi animarum suarum detrimento. Ob has igitur atque alias graves rationes
pluries cum supradictis dispensare necessc est, remoto tamen periculo per­
versionis, quod quidem facile est evadere, quandoquidem supradicti viri
praeter illas superstitiosas contributiones, quas vitare volunt, sed necdum
potuerunt, in reliquis omnibus regulariter morigeri ct observantes apparent.
Sed cum anno 1806 ad meum quaesitum his verbis conceptum: Utrwn
dispensatio matrimonialis cis licite concedatur, quorum una tantum pars Saaementorum capax est, non item alia, Sacra Congregatio respondisset: Posse con­
cedi huiusmodi dispensationes, concurrente urgentissima causa, ct remoto scanda!»
ac periculo perversionis; ex hac responsione exoritur dubium: An causar
superius relatae, quae hic regulariter reponuntur urgentissimac reputari
vicarium generalem aut provicanum nominaverit qui illi in ndnnnistnitionc Vicariana
interim succedat,

proindeque

quaestio

aliqua

super

iuribtM

administrandi

eiusdem

Vicariatus excitetur, opportunum sit, ad praecavenda damna inde oritura, ut Vicanu»

Apost. vicinior tanquam Delegatus Apostolicus v.i<
stration· provideat.

265

S. C. de Propaganda Fide

titia Vicari itus interinae

admini­

R. Negative, iuxta modum ; id est quod in casu contestationis

super turibus plurium missionariorum ad administrandum Vicariatum Ap. vacantem,
nec non persecutionis a gentibus contra 1‘rovicarium Apoist. excitatae, sicut etiam qutuido

periculosum sit ad cumdem accedere, Vicario Ap. viciniori necessariae et opportunir

S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Orient.),
3 maii 1828.
Quoad visitationem ad Limina Apostolorum scias sufficere accuratam
relationem aVic. Ap. pro tempore transmissam, nec aliquam requiri ab eius
Coadiutore; consuetae autem Sacrorum Liminum visitationis oneri Procura­
tor ad S. C. deputandus satisfaciet.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 96].

4744.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Orient.),
3 maii 1828.
Quoad dispensationum matrimonialium materiam tres proponis casus:
1. Eius qui in praecedenti cohabitatione vixerit cum infideli cum contu­
melia Creatoris, et deinde petat dispensationem super impedimento dispariUtis cultus, impetrata prius a parte infideli facultate secum cohabitandi sine
contumelia Creatoris, quam vitari posse speratur, spectata indole partis
infidelis atque filiorum, quando aliqua spes sit eius conversionis ad fidem,
vel etiam quamvis nulla spes eius conversionis affulgeat; 2. Eius qui dispen­
sari postulat, ct speratur quod vitari poterit contumelia Creatoris respectu
partis fidelis, filiorum parvulorum, atque nasciturae prolis, quamvis filii
adulti infideles, ob suam duritiem, nolint ad fidem converti; 3. Quando pars
infidelis consentiat in reliquis, impediat tamen ne proles mascula nata vel
□scitura, vel ad minus primogenitus, in Christiana educetur religione, prae­
sertim occurrente causa urgentissimac necessitatis, ut quando pars fidelis
in periculo mortis constituta reperitur, nec alia ratione animae suae saluti
provideri potest; ct quaeris utrum his dispensatio petita concedi possit.
Sacra Congregatio ad has quaestiones respondet: Attentis expositis, et
peculiaribus casuum circumstantiis, ad 1 et 2 affirmative; ad 3 autem affir­
mative, pro casu mortis, dummodo pars catholica spondeat, si convaluerit,
se modis omnibus curaturam conversionem partis infidelis et educationem
cuiusque prolis in religione catholica.
Dubio autem quod proposuisti quaerens utrum facultas commutandi et
dispensandi vota simplicia extendatur etiam ad vota simplicia iuramenti

facultates concedantur, ut Vicariatus Ap. vacantis bono consulat, quin tamen Delegati
Ap

munus «ut titulum adsumat — Collectanea S

C. de Prop

Fide, vol. I. n

791

1 cl N· 790,4686.

>*

· -

WHmI

2<)()

G//n«

Romana

religione firmata, consultum est, decretoque statutum est supplicandum
SSmo pro sanatione quatenus opus sit, quoad praeteritum, et ad cautelam
pro facultate in posterum etiam quoad vota iurata. Quod item factum est,
ut ex Indulti Apostolici documento cognosces.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. <804].

4745.
S. C de Prop. Fide, 30 nov. 1828.
Cum in S. Congregatione Particulari super rebus sinicis habita die
2 octobris decretum fuisset supplicandum esse SSmo ut facultates necessa­
rias et opportunas Vicariis Ap. Sinensibus ad decennium duraturas imper­
tiatur ad hoc ut tempore persecutionis licentiam concedere possint missio­
nariis non quidem omnibus indiscriminatim ac per modum regulae, sed
prudenti habito delectu tum circumstantiarum in casibus concurrentium,
tum etiam personarum quas ea rite, sobrie ac sancte usuras praevideant,
celebrandi Missam absque solitis utensilibus, et sine sacris vestibus, vel
cum aliqua tantum ex magis necessariis, ubi ceterae haberi non possint;
idque praesertim ubi urgeat necessitas Eucharistiam populo aut infirmis
dispensandi, hanc S. Congregationis sententiam SSjhus in omnibus benigne
approbavit, ac facultates de quibus agitur peramanter concessit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 807].

4746.
S. C. de Prop. Fide, decr. 17 oct. 1829.

Cum ad gravissimum electionis Hiberniae Episcoporum negotium rite
sancteque absolvendum cenam aliquam methodum ubique in eo Regno
servandam statuere in primis opportunum esse S. C. intellexerit, qua fieret,
ut Sedes Apostolica exploratam notitiam habere possit meritorum sacerdo­
tum pro quibus commendationes afferuntur, ut ad aliquem Hiberniae Epi­
scopatum eligantur, eadem S. C. postquam diu multumque de ea re defi­
nienda cogitavit, in Generali tandem Conventu die 1 iunii anno 1829 referente
Emo et Rmo D. D. Mauro S. R. E. Cardinali Cappcllari S. C. Praefecto,
ccnsuit ac decrevit methodum in toto Regno 1 libemiae super ea re servandam
in posterum esse debere eam, quae hic describitur.
Sede aliqua Episcopali, sive per Antistitis obitum, translationem, aliamve
ob causam in posterum vacante, Vicarius iuxta formam a sacris canonibus
praescriptam, constituatur, qui dioecesi viduatae, durante vacatione, praesit
Metropolitanus Provinciae, ubi vacatio contigerit, simul atque dc vacatione,
et Vicarii electione certior factus fuerit, litteris mandatoriis Vicario edicat,
ut in diem vigesimum a dato edicto in unum convocet omnes, ad quos per­
tinebit Summo Pontifici commendare tres dignos ecclesiastici ordinis viros,
quorum unus a Summo Pontifice dioecesi vacanti praeficiatur. Qui sint ii

5. C. d« Propaganda Fide

267

qui convocari debent, quac foi nia in convocando et regendo conventu serunda sit, habetur ex sequenti espositione.
Qui in Hibernia nuncupantur parochi, scilicet clerici ad Ordinem sacer­
dotalem evecti, censurarum immunes, quique parochiae, seu parochiarum
unitarum actuali ac pacifica possessione gaudeant, ad comitia convocandi
sunt. Ubi vero adest Capitulum, convocabuntur cum parochis etiam canonia Vicarius, edicto Metropolitani accepto, intra octo dies, singulos pre­
sbyteros supra designatos, litteris scriptis admonebit, ut loco quodam oppor­
tuno, in eadem monitione nominatim exprimendo, adsint, dic in edicto
Metropolitani statuto, ad tractandum dc negotio ibidem descripto. Metropolitanus ipse, vel unus de suffraganeis eius Episcopis ab ipso delegatus comitiis
praesidebit: et nulla prorsus, ct invalida habenda sint ibidem acta et statuta,
non servata forma supra definita, sive in convocando, sive in moderando
comcntu. Parochis ceterisque, dc quibus supra, die et loco statutis, mane
λ unum congregatis, Missa solemnis de Spiritu Sancto celebretur: Missa­
que finita, Praeses super sedile in medio Ecclesiae ascendet, omnibusque,
quorum nihil interest, exire iussis, foribusque Ecclesiae clausis, Vicarius
citalogum nominum omnium parochorum et canonicorum, si adsit ibi Capi­
tulum, dioecesis vacantis Praesidi tradet, qui eorumdem nomina, clara ac
distincta voce a secretario suo recitari mandabit, et unicuique eorum, postquun nomini responderit, sedem propriam assignabit. Si unus aut plures
parochi absint, Praeses a Vicario probationem exquiret absentibus sine fraude
edictum fuisse, et tali probatione admissa, absentia cuiusvis numeri, modo
quarta pars totius parochorum numeri adsit, nihil obstabit, quominus rata
ct valida sint quac in comitiis gerantur.
Idem servandum erit circa canonicorum numerum in dioecesi in qua
Capitulum adest. Parochis et canonicis qui Vicarii monitioni, sive propter
idversam valetudinem, aliamve ob causam parere non valeant, liberum erit
suffragia sua propria ipsorum manu scripta, involucro sigillato inclusa, et
extrinsecus ad Praesidcm directa, cuivis alii parocho vel canonico eiusdem
dioecesis confidere, et sufiragio sic habito ct probato eadem inerit vis, ac
si parochus aut canonicus ipse praesens adesset, modo litterae certificatoriae
't ?dversa eius valetudine a duobus artis medicinae peritis subscriptae ad
Praesidem transmittantur. Insuper parochus iste, vel canonicus, priusquam
■jfingium, modo supra descripto, ferat, eamdem declarationem emittet,
q.e ceteri parochi ac canonici inter comitia emittere coram Praeside debe­
ant, ciusque declarationis coram duobus parochis vel canonicis emissae
rrobatio in medium erit proferenda coram Praeside antequam suffragium
Amittatur. Comitiis ita compositis, ac Praeside tractanda proponente, duo
mtatores, iuxta consuetas canonum formas, eligantur. Dein suffragatores
.1 urnam supra mensam positam singuli accedant, et clara altaque vocc,
■ictis simul manu pectoribus, coram Deo, pro se quisque, affirment, se
ni.·; gratia, neque favore inductos ei suffragaturos, quem dignum indicent,
..i dioecesi vacanti praeficiatur Postea, suffragio in urnam immisso, singuli
dpropriam sedem recedent Ilis pt ractis clara altaque voce a scrutatoribus
Pracsidem, et a Praeside ad conventum renuntianda sunt nomina trium

268

Curia Romana

eorum sacerdotum, in quos maior suffragiorum numerus convenerit. lTunc
Praeses narrationem authenticam in scriptis redactam, parari coram comitii*,
eiusdemque duo exemplaria a seipso, ct secretario atque scrutatoribus sub­
signanda exscribi curabit. Ex istis exemplaribus alterum Vicario tradendum,
qui idem ad Sedem Apostolicam transmittat; alterum vero Metropolitano,
cuius munus erit idem ad suffraganeos suos Episcopos in unum congrega­
tos referre. Quaecumque iura, privilegia, et munera supra recensentur tanquam Pracsidi Conventus propria, eadem Sede Metropolitana vacante, se­
niori provinciae Suffraganco communicari volumus.
Episcopis Provinciae, Praeside Metropolitano, aut ipsius defectu, se­
niori Provinciae suffraganco, in unum congregatis, ct narratione authentic?,
supra memorata coram ipsis prolata, de eadem coram Deo indicium sententiamque ferent. Praeses Episcoporum suffraganeorum sententiam dc meritii
trium sacerdotum, qui Sedi Apostolicae commendantur, literis consignatam,
uniuscuiusque Episcopi et Praesidis manu subscriptam, sigilloque muni­
tam ad Sedem Apostolicam transmittet. Semel peracta commendatione, si
Episcopi indicaverint tres illos commendatos minus dignos esse, quorum
unus ad Episcopatum promoveatur, tunc, quin detur novae commendationi
locus, Summus Pontifex pro sua sapientia, viduatae Ecclesiae providebit.
Si agatur de Episcopo Coadiutore cum iure successionis cuivis Episcopo
assignando, eadem quae, Sede vacante, commendandi forma servanda est,
cauto tamen varia privilegia, iura, et munera .Metropolitano, aut senion
’ Litteris 25 aprilis

1835 ad

Archiep.

Dublinen.

S.

C. declaravit quod sequitur

Innum a S. Congregatione consilium ut certam methodum in regno Hiberniae servan­

dam decerneret circa sacerdotes commendandos Apostolicae Sedi quando agitur de Epi­
scoporum electione, in co totum versatum est ut, memorata methodo accurate serrati,

Apostolica Sedes exploratam notitiam habere possit meritorum sacerdotum pro quibui
commendationes afferuntur. Quare Sacra Congregatio in decreto quod die prima iunii

anno 1829 ea de rc factum fuerit, ac die

17 octobris eiusdem anni promulgatum est,

declaravit mentem suam esse ut commendationes illae lumen tantum ac cognitionem sibi
compararent circa eos inter quos Apostolica Sedes Episcopos est electura. Voluit quidem
dioecesanum clerum consuli atque eiusdem opinionem circa sacerdotes commendandos per
secreta suffragia requiri. Id autem ea tantum de causa facium est, ut Sanctae Sedi constaret

quinam praecipue sacerdotes aestimationem obtineant cleri diocccsani, ct tale testimonium

consequatur ex quo intelligi possit eos apud dioeccsanum clerum ad episcopatum conse­
quendum idoneos censeri. Hoc vero unico scrutinio fieri posse manifestum est, ct rtven

decreti superius memorati contextus hic est, ut in uno tantum scrutinio res peragatur atque
ex eo scrutinio constet quinam sint tres larrrdotci in quot maior tuffra^iorum matum

com-enrrit.

Ad S. Congregationis notitiam nuper pervenit in aliquibus Hiberniae dioecesibus
hoc obtinuisse ut in conventibus qui habentur α clero dioccesano ad sacerdotes S. Sedi

commendandos, cx quibus Episcopus

aliquis

eligatur,

non

unum

scrutinium sed tria

fiant. Intelligent S. Congregatio hinc evenire posse, ut non tres praes tantiores ex clero, sed
unus revera commendetur atque ei duo alii vcluti ad formam tantum adiungantur meriti*

omnino inferiores; cupiens praeterea eadem S. Congregatio ubique in Hibernia camdem
methodum circa eiusmodi

commendationes

servari,

scribendam

i udi cavit

Amplitudini

I uae h inc epistolam cacteris Archiepiscopis communicant! im, ut in diocccsibu> omnilms
Hiberniae constet unicum scrutinium in conventibus cleri peragendum esse ad 1res sicei-

dotes Sanctae Sedi commendandos, antequam ipsa deveniat ad Episcopi alicuiu* Hiberni*

dioecesis electionem, ct hunc verum decreti dici 1 iunii (seu 17 octnbrw) 1829 sensum ewe».

|

5. C. de Propaganda Pide

Episcopo suffraganco iam attributa, ad Archiepiscopum, aut Episcopum cui
coidhitor assignandus est, unice pertinere, illaeso tamen servato iure Me­
tropolitani, quando suffraganci eius Episcopi ad ferendum suifragium con­
venerint. Tandem quicumque Sedis Apostolicae approbationi commen­
dentur, cives sint indigenae Hiberniae, serenissimo Imperii Britannici Regi
fidelitate incorrupta obstricti, morum integritate, pietate, doctrina, cetensque quae Episcopum decent, dotibus insigniti.
Haec sunt quae in commendandis Sedi Apostolicae sacerdotibus pro
Episcoporum Hiberniae electione S. C. servanda praescripsit. Ea vero decer­
nens significari omnibus voluit, in documentis de hac re pertractantibus, ad
Sanctam Sedem transmittendis nihil inveniri debere, quod electionem,
nominationem, postulationem innuat, sed simplicem commendationem;
memorata praeterea documenta esse debere iussit in forma supplicis libelli
itaconcepti, ut inde pateat nullam in S. Sedem inferri obligationem eligendi
unum ex commendatis.
Declaravit denique S. C. salvam semper atque illaesam manere debere
Sedis Apostolicae libertatem in eligendis Episcopis, ita ut commendationes
lumen tantum et cognitionem Sacrae Congregationi, nunquam tamen obli­
gationem sint allaturae.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 808].

4747.
S. C. de Prop. Fide (C. (i.), 29 mart. 1830.
S. C. censuit: In coemeterio catholicorum, quatenus aliud adsit in loco,
Μη t>se admittenda cadavera acatholicorum; alio vero non existente, fiat
àvisio coemeterii cum separato ingressu.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 812].

4748.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vie. Ap. Siam), 23 iun. 1830.
Baptismi Sacramentum unum ex tribus esse, quae imprimunt in anima
characterem, ideoque iterari non posse, definivit Sacrosancta Tridentina
Synodus hisce verbis: S7 quis dixerit in tribus Sacramentis, Baptismo scilicet,
Confirmatione et Ordine non imprimi characterem in anima, hoc est signum
poMam spirituale et indelebile, unde ea iterari non possunt, anathema sil
(Se$i. VII, de sacrament, in genere, can. 9); cui solemn! definitioni, per­
petuae Ecclesiae traditioni innixae, adstipulantur validissimae theologicae
rationes, quas laudat D. Thomas (3 part., quaestion. 66, n. 9), nimirum
iptismum esse spiritualem quamdam generationem et nativitatem, et sicut
‘ornosemel corporaliter nascitur, ita semel etiam spiritualiter nasci debere;
toque Baptismum institutum esse ad delendum originale peccatum: quia
'ero peccatum istud semel deletum iterum non contrahitur, ita nec eius-Hn remedium iterandum est.

Quamobrem iteratio Baptismatis gravis culpa habita semper est i:
Ecclesia, adversus quam irregularitatis poenam, per quam scilicet rebapti­
zans ad Ordines superiores ascendere vetatur, si delictum publicum fuerit
decrevit Alexander Pp. Ill in cap. Ex litterarum, De apostatis et dc edu­
rantibus Baptisma·, quae decretalis, tametsi loquatur de ministrante ei qui
rebaptizat, multo magis locum habet in rebaptizante, quia usus et con­
suetudo, quae est optima legum interpres, cam poenam etiam de rebapti­
zante intelligit, ut ait Pirhing in 1. 5 Decretal., tit. 9, § 3, n. 13.
Ex his inferre debes, baptizatos ab anglis in Pulopinang, si eorum Bap­
tismus fuit validus, nulla ratione rebaptizari potuisse. Sed in hoc card',
quaestionis positus est: dubitas nempe de illorum baptismi validitate, et
sciscitaris a S. C., quid tibi faciendum sit. Quamobrem, ut postulation’
tuae eadem S. C. satisfaciat, hanc instructionem ad te mittendam deaevit,
in qua, recensitis iis, quae necessaria sunt ad huius Sacramenti valorem,
necnon quibus in circumstantiis iterandus sit baptismus sub conditione
cognoscere facile posses quid tibi agendum sit, quidve aliis pennittenduir
sit aut prohibendum.
Et primum, in tuam memoriam revocandum est, ministri Baptismatis
improbitatem non officere validitati istius Sacramenti. Aliter quidem sen­
serunt Donatistae, quos solide refutavit Augustinus, cuius celebris est
sententia sequens: Baptismus talis est, qualis est ille, in cuius potestate datur
non qualis est ille, per cuius ministerium datur... Quid tibi faciat malus minute |
ubi bonus est Dominus ? (Tr. 5 in loannem, n. 6, 11). Errorem hunc iam extinctum saeculo Ecclesiae quinto, renovarunt saeculo xn, Waldcnseset Albi­
genses, et desinente saeculo xv Hussitae et Wicleffitac; et proscriptus luit
in Concilio Constantiensi, ac tandem in Tridentino, in quo ita definitun
est: Si quis dixerit, ministrum in peccato mortali existentem, modo omnu
essentialia quae ad Sacramentum conficiendum aut conferendum pertinent. |
servaverit, nen conficere aut conferre Sacramentum, anathema sit (Sess. λ I!
de Sacrament, in genere, c. 12).
Sicut probitas, ita nec fides in baptizante ad Baptismi valorem necessarii
est. Errarunt in hoc Cyprianus aliique Africae Episcopi, quem errorem
reiecit Stephanus I Romanus Pontifex, celebri illo Decreto adversus reba­
ptizantes baptizatos ab haereticis: Nihil innovetur, nisi quod traditum est
Quamobrem Concilium Nicaenum I noluit rebaptizari baptizatos a Nov,tianis, decernens de illis, can. 8: Placuit sancto et magno Concilio ut imposi­
tionem manus accipientes, sic in clero permanerent, sine novo scilicet bapti­
smate; eumdemque rebaptizantium errorem proscripsit Tridentinum, iu
definiens: St quis dixerit, Baptismum, qui etiam datur ab haereticis in nomim
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, cum intentione faciendi quod facit Ecclesia,
non esse verum Baptismum, anathema sit (Sess. VII, de Baptismo, can. 4).
Haec de iis, quae non officiunt Baptismi validitati: nunc de iis quae ad
cius validitatem necessaria seu essentialia sunt. Haec ut clarius percipiantur,
duplici ratione considerari Baptismus debet: primum in ratione generia
Sacramenti tum in ratione specifica Baptismi. Si priori modo consideratur,
tria necessaria ad eius valorem requiruntur, nempe: materia, forma et per-

5. C. de Propaganda Fide

271

sona ministri, ut docuit Eugenius 1\ incelebri instructione pro Armenis 1
in haec verba: Omnia Sacramenta tribus perficiuntur, videlicet rebus tam­
quam materia, verbis tamquam forma, tt persona ministri, (piorum si aliquid
diiil, nen perficitur Sacramentum. Nempe nccesse est, ut per ministrum
materia applicetur formae, alias non habetur Sacramentum. Quamobrem
Augustinus de Baptismo loquens, inquiebat: Detrahe verbum, quid est aqua,
nd aqua. Accedit verbum ad elementum, et fit Sacramentum (Tract. 80 in
Inmnem, n. 3, t. 3, part 2).
Materia et forma esse debent iuxta divinam Sacramenti cuiuslibet insti­
tutionem, a qua recedere datum non est in iis, quae divinae sunt institutio­
nis; quamobrem substantialis materiae vel formae mutatio irritum faceret
Sacramentum; non idem dicendum est de accidentali mutatione, quae illi­
citum quidem, minime vero etiam invalidum faceret Sacramentum.
Relate ad ministrum, in ipso saltem generica requiritur intentio faciendi
quod facit Ecclesia. Quapropter Martinus A' in constitutione quae extat ad
calcem Constantiensis Concilii, anno 1415, ab iis qui in haeresis suspicio­
nem venerant, quaeri iussit: /Jn credant, quod malus Sacerdos, cum debita
materia et fonna, et aim intentione faciendi, quod facit Ecclesia, vere absolvat,
wt baptizet, et vere conferat alia Sacramenta: (torn. 12 Concil., p 269).
EtTrid. Concilium adversus Lutherum ita definivit: 5: quis dixerit, in minirtns, dum Sacramenta confidunt et conferunt, non requiri intentionem faciendi,
quod facit Ecclesia, anathema sit (Sess. VII, de Sacram, in genere, can. n).
Etiam in adultis aliqua intentio necessaria est ad valorem Sacramenti
quod recipiunt; quod declaratum fuit in Concilio Carthaginensi tertio,
an. 397 (can. 34, t. 2, Concil., p. 1171) et in Arausicano I. an. 422 (can. 12,
1.2, Concil., p. 1149). Quamobrem D. Thomas inquiebat: Dicendum quod
n m adulto deesset intentio susdpiendi Sacramentum, esset rebaptizandus
(3 part., quaest. 68, art. 7, ad 2). Haec de necessariis ad valorem Baptismi
si hic consideretur in generica Sacramenti ratione.
Si vero Baptismus consideretur in sua ratione specifica, tenendum est
α antiquissima et constanti utriusque Ecclesiae occidentalis et orientalis
doctrina, validum esse Baptismum a quocumque homine viatore conferatur,
etiamsi hic laicus fuerit, vel femina. Hinc Eugenius IA’ in superius laudat.’,
pro Armenis Instructione, inquit: In casu necessitatis, non solum sacerdos
/t diaconus, sed etiam laicus, vel mulier, baptizare potest. Et Hieronymus
Si necessitas cogit, sdmus etiam licere laids baptizare {Dialog. adversus luditrianos, torn. 4, pag. 295, p. 2); et quia fides non requiritur ad valorem
Sacramenti, validus erit Baptismus, ut superius dictum est, etiamsi ab hetaeo collatus fuerit, vel turea, ct infideli, dummodo ea faciat, quae ad valoran huius Sacramenti necessaria sunt.
Materia Baptismatis, quam scholae remotam appellant, quaeque ad eius
nlorem requiritur, est aqua naturalis. Quod manifestum est ex Christi ver­
bis: Mri quis renatus fuedt ex aqua et Spiritu Sancto, non potest introire in
"tnum Dei (loan. 3, v. 5). lure igitur Augustinus dicebat. Tolle aquam,
1 Cf. N. S2.

^72

S. C. dc Propaganda Fide

Curia Romana

non est Baptismus (tract. 15 in loannem, n. 4). Catholicam hanc veritate·,
confirmat universalis Ecclesiae praxis, quae manifesta est cx omnibus Ritulibus latinorum libris, et orientalium Euchologiis. Confirmavit etiam Tridentina Synodus ita definiens; Si quis dixerit aquam verani ct naturalem iwi
esse <le necessitate Baptismi... anathema sit (Sess. VI1, de Baptismo, can. 2)
Ea vero, quam Scholae dicunt proximam huius Sacramenti materiam
est externa corporis baptizandi ablutio. Sive autem haec fiat per immersio­
nem, sive per aspersionem, sive per infusionem, ad valorem non pertinet
huius Sacramenti, quod manifestum est ex Ecclesiae disciplina, quae in ha
varia fuit pro varietate temporum et circumstantiarum.
Ad formam quod spectat huius Sacramenti, probe tenendum est, in α
invocationem fieri necessario debere trium elix inarum personarum iuxta id
quod Apostolos docuit Christus: Euntes docete omnes gentes, baptizantes tu
in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sanet i (Matth. 28, v. 19); quae verba
perpendens Tertullianus inquit: Lex tingendi imposita est, et forma praescripta
Ite, docete nationes, tingentes eas in nomine Patris, etc. (lib. de Bapt., c. 13)
ct Nicaenum I iussit baptizari baptizatos a Paulianistis, quia hi non bapti­
zabant cum expressa trium divinarum personarum invocatione, ut testatur
Innocentius Papa I, epist. 17, n. 10, apud Constant.
Ex his, quae hactenus adducta sunt, facile erit in casibus particulanbu.cognoscere, validus necne sit collatus baptismus, ideoque an iterandus sit,
vel minime iterandus. Si vero, facta diligenti inquisitione, de eius validitate
dubitari prudenter poterit, iterandus erit sub forma conditionata. Huius
generis forma, conditionem expressam habens, primis quidem Ecclesiae
saeculis in usu minime fuit, sed tacitam conditionem adnexam habuiss
formam, quae tunc adhibebatur, solide ostendit Benedictus XIV (lib. 7,
de Synodo dioccesana, cap. 6, part. I). Quae vero expressam habet conditio­
nem, adhiberi coepit saeculo Ecclesiae vin: et multis iam locis receptam
Romanus Pontifex Alexander III, saeculo Ecclesiae XU, non solum approba­
vit, sed ubique adhibendam edixit (in cap. 2, de Baptismo) ita decernens
De quibus dubium est an baptisait fuerint, baptizentur his verbis praemissu
Si baptizatus es, non te baptizo: sed si nondum baptizatus es, ego te baptizo.
Eamdem ecclesiasticam sanctionem confirmavit loannes XXII (apud Odencum Raynaldum, ad annum 1333, n. 42). Id vero sapientissime statutum
est ne scilicet alicui in suspicionem veniret, aut Ecclesiam ab avita sua doc­
trina descivisse super characterem, qui per Baptismum in anima imprimitur,
aut eum qui baptizat, non recte de Baptismi charactere sentire.
Neque exhistimandum est alterum baptismum qui sub laudata conditione
confertur, esse veram baptismi iterationem: quoniam non monstratur iteratur.
quod nescitur esse factum (cap. Solemnitate, de consecr., dist. I). Profecto,
qui sub conditione illa baptizat, non habet baptizandi intentionem, si prior
baptismus fuit validus, ut in ipsa conditionata forma expressum habetur
Hinc rectissime Catcchismus Romanus dc baptismi iteratione cum form·
conditionata haec habet: Neque vero quisquam putet eum ab Ecclesia iteran
cum, adhibita huiusmodi verborum formula, aliquem abluit de quo incertum
est, an baptizatus prius Juerit: Si baptizatus cs, tc iterum non baptizo; si

273

vero nondum baptizatus es, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et
Spiritus Sancti; ita enim non impie iterari, sed sancte, cum adiunctione
Baptismum administrari dicendum est.
In iudicando vero an iterandus sit Baptismus sub conditionata forma,
nec nimia difficultate, nec nimia utendum facilitate est: non illa, quia agitur
de Sacramento summae necessitatis, sine quo ex Christi sententia aditus
non patet ad regnum coelorum. Quamobrem theologi communiter docent,
pro iterando tantae necessitatis Sacramento, non tantas requiri rationes de
eius valore dubitandi, quantae requiruntur pro iterandis caeteris Sacramen­
tis. Ita Leander, de Baptismo, d. 3, 4, 5; Roncaglia, tract. 17, De sacrament.
Bapt. et Conf., c. 4, quaest. 5, resp. 2; aliique.
Sed nimia quoque facilitas improbanda est in iteratione sub conditione
huius Sacramenti. Eam reprehendit Catcchismus Romanus, qui posteaquam
rcprobasset agendi rationem illorum animarum pastorum, qui quemvis,
sine delectu, cum adiunctione illa (conditionis) baptizant, cosque sacrilegii
reos declarasset, et irregularitatis poenae subiectos, rationem reddens istius
doctrinae, inquit: Nam ea Baptismi forma, e.x Alexandri Papae auctoritate,
in illis tantum permittitur, de quibus, re diligenter perquisita, dubium relinquitur, an Baptismum rite susceperint; aliter numquam fas est, etiam cum adiun­
ctione (conditionis), Baptismum alicui iterum administrare.
Eamdem secutus est doctrinam S. Carolus, in cuius Institutionibus haec
dc conditionata forma leguntur: Qua forma utitur (parochus), cum infans
aliusvc, qui Baptismo offertur, re diligenter perquisita, dubium relinquitur,
ait certo non apparet eum baptizatum esse... Ouodsi, re accurate investigata,
exploratum habuerit illum forma servata baptizatum esse, caveat omnino, ne
hnc sub conditione baptizandi formam adhibeat, cum sacrilegium committat,
1 contra fecerit, et illud impedimentum contrahat, quod sacri canones irregula'itatcm vocant (Act. Mediolanen. EccL, p. 4). Huic doctrinae conformis est
praxis Supremae Inquisitionis tribunalis, cum iudicat baptizandos sub con­
ditionata forma baptizatos ab haereticis, uti testatur Cardinalis Albitius, de
inconstantia in fide, c. 33, num. 55 et seqq.
Expositae mox doctrinae suffragatur etiam praxis S. Congregationis
Concilii, quae die 19 decembris, anno 1682, hanc dedit responsionem:
Infantes ab obstetricibus baptizatos, posse rebaptizari sub conditione in casibus
particularibus, ubi rationabile dubium oritur circa validitatem Baptismi prima
ncecollati. Et die 27 martii, anno 1683, 1 propositis duobus dubiis: 1. An
infantes domi in casu necessitatis baptizati, sint sub conditione rebaptizandis'
2 An ct in quibus casibus haeretici debeant sub conditione, rebaptizari, si ad
fidem catholicam convertantur? Respondit: Ad 1. Negative, nisi adsit dubium
pMile invaliditatis baptismi. — Ad 2. Ut supra.
Tandem eamdem hanc doctrinam secutus est Benedictus XIV tum
lutitut. 84, tum in opere de Synodo dioecesana, praesertim vero lib. 7,
c. 6, sequens etiam, super poenam irregularitatis, affirmativam et communem
unonistarum sententiam, a qua tamen theologi communiter recedunt.
1 Ci. N. 2867.

w. VII

(e

Curia Romana

In illa vero disquisitione facienda de validitate vel invaliditatc priori
baptismatis, antequam sub conditionata forma iteretur, debent animarum
pastores inquirere praesertim super fonnam ct materiam adhibitam in prion
baptismate. Nam relate ad intentionem, quae ex superius expositis neces·
ria est ad valorem baptismi, nisi prudens dc ea fuerit dubitatio, praesumendi
illa est, ut recte observavit Cardinalis Petra inquiens de baptismo haeretico­
rum: Si materiam et formam adhibeant, praesumendum est habere intentions
baptizandi, alias non baptizarent; quod etiam satis est, ut baptisma collatum c
calvinistis sit validum, quamvis ipsi nullam efficaciam Baptismo tribuant (Com­
ment. ad Const. II Greg. XI, n. to).
Relate vero ad calvinistarum baptismum commemoratum a Card. Petri,
haec Bened. XIV, quae multam afferent lucem rei, de qua sermo est: Caecat
tamen Episcopus, ne incertam et dubiam pronuntiet baptismi validitatem, hoc
tantum nomine, quod haereticus minister, a quo fuit collatus, cum non aedat
per regenerationis lavacrum deleri peccata, illud non contulerit in remissions,
peccatorum, atque ideo non habuerit intentionem illud conficiendi, prout η I
Christo Domino est institutum: siquidem cum in Galliis disputatum olim fuerit,
an ob praedictam rationem baptizandi essent baptizati a calvinistis, S. Pius V,
ad quem controversia delata est, minime rebaptizandos definivit; Sacramenti
enim validitati non officit ministri error, cui praevalet generalis eiusdem mini­
stri intentio faciendi, quod Christus instituit, seu quod fit in vera Christi Ecclesia,
quemadmodum testantur acta Concilii Ebriocensis, an. 1576, ubi haec ad rm |
adnotantur: « Ante decisionem Apostolicae Sedis Romanae licuit fortasse
cuique in suo sensu abundare; verum, quoniam post habitam de hac facul­
tate disputationem, fel. rec. Pius V definivit, verum esse Baptisma, quo
uterentur calvinistae, adhibentes formam et materiam institutam a Christo
cum intentione generali faciendi, quod Christus instituit, licet enarent in
particulari interpretatione et singulari intentione, ut alii fere omnes haeretici
errarunt vel circa intelligentiam forrnae Baptismatis, vel circa aliquem eius
effectum: ob id baptizatos ab ipsis calvinistis non iterum tingendos sub con­
ditione, etc. Hinc interdicimus omnibus Curatis ct Presbyteris, sub poena
suspensionis ipso facto a divinis, ne allatos ad se pueros iam baptizatos a
calvinistis audeant iterum tingere sub illa conditione » (loco superius lau­
dato, n. 9).
E contra, quod propius ad rem pertinet, baptizatos ab haereticis Angliac
iterum sub conditione baptizandos esse asseruerunt theologi magni nominis
quamplures, quos laudat idem Summus Pontifex Bened. XIV, laudati ope­
ris lib. 7, c. 6. Hi vero sunt: Sylvius, in 3 part., quaest. 66, art. 9; Card,
de Lugo, in Respons. moral., lib. 1, dub. 2, num. 3; Gobat, tract. 2, n. 392:
Laurentius Neessen, tract. 2, de Baptismo, dub. 5; Ludovicus Micon, in
Usibus de Sacram., cas. 8; et Lacroix, lib. 6, part. 1, num. 322. Idem vero
Sylvius in I ar. résolut., verbo Baptismus, Operum tom. 5, agens de quodam
britanno baptizato ab haeretico puritano, hoc est presbyteriano, de quo valde
dubitabatur, num in Baptismatis collatione orthodoxa forma usus fuisset,
dicit, quod cum rationabiliter dc hoc dubitari posset, sub conditione rebapti­
zandus erat: Quia iusta prorsus est ratio dubitandi de valore Baptismi coUati.

.S’. C.

de Propaganda Fide

275

attenta haereticorum nostri temporis (qui, ut testatur Molanus et Synodus
Mtchliniensis provincialis secunda, frequenter deprehensi fuerunt vel formam
corrupisse, rei intentionem necessariam non habuisse, vel aliter male baptizasse)
nditia..., quoniam saluti consulere oportet, quandoquidem est probabilis ratio
dubitandi de remedio, quod constat esse necessarium ; id quod fieri hic potest,
diam expedit, ut fiat.
Atque ad hanc rem adnotat laudatus Lacroix, multos protestantes, cum
non putent Baptismum esse ad salutem necessarium, sed sufficere fidem
parentum, ideo eos négligera quae necessario ad Baptismum requiruntur:
tt alios uti aquis odoriferis, non curantes an sint elementares, dummodo
sint fluidae; quandoque unum effundere aquam, dum praedicans profert
formam, vel ex cathedra legit Evangelium· et prout eidem Lacroix significa­
nt quidam missionarius, unusquisque baptizat prout assuevit, sibique quis­
que formam fabricat prout ei placuerit, nulla in hoc adhibita cura, dummodo
in speciem verba proferat, quae Baptismi collationem qualitercumque signi­
ficent; ex quibus idem Lacroix ita colligit: Si in quibusdam locis sint ita incu­
riosi praedicantes, nec sollicite observent ea quae catholica Ecclesia requirit
ad valorem Sacramenti, debere, a talibus baptizatos, sub conditione rebaptizari
(Ibid.).
Postremum hoc exemplum, quod de anglorum baptismate est, coniunctumcum iis quae in tota hac Instructione exposita sunt, multum tibi pro­
desse poterit, ut in casu proposito, atque aliis qui contingere poterunt, di­
gnoscas sit necne locus iterationi baptismatis, adhibita conditionata forma,
quam, in pnidenti dubio de validitate prioris baptismatis, Ecclesiae canones
decreverunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 814].

4749.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Sin.),
23 iun. 1830.

.

Saepe contingere, inquiebat Augustinus, ecclesiasticam disciplinam im­
mutari, cum aliquo experimento rerum, aperitur quod clausum erat, et cognokilur quod latebat (lib. 2, de Baptismo, c. 3). Id ipsum in ratione celebranda­
rum nuptiarum contingere nunc temporis apud Sinas debere, censuit Sacra
Ccngregatio, quae Christianae Fidei Propagandae negociis auctoritate apo'tolica praeposita est
Cognoverat enim ipsa ex litteris Vicariorum Apostolicorum in Imperio
Sinarum et adiacentibus regnis constitutis, plurima, eaque gravissima ex
clandestinis nuptiis oriri mala Ecclesiae Christi, quae in regionibus istis
diffusa est: quamobrem eodem flagrans christianae charitatis zelo, quo in
‘imilibus circumstantiis incensi fuerunt Tridentini Concilii Patres, eorumdanque Vicanorum consiliis et suasionibus impulsi, eorum vestigiis inhaertndum esse existimavit, dccrevitquc in Sinarum Imperio clandestinitatis
ritium inter impedimenta matrimonium dirimentia habendum fora, prout

276

Curia Romana

declaratum est in instructione de coniugiis, 1 quam misit ad Vicarios istis ia
regionibus publicandam.
Profecto talis apparebat in Imperio Sinensi Ecclesiae status, eaeque
videbantur esse temporum et locorum circumstantiae, ut decretum hoc vel
maxime congruum esse suaderent ad gravissimis occurrendum malis et
clandestinis nuptiis dimanantibus, debitumque magno sacramento honorai
in regionibus istis restituendum.
Verum cum ex corumdem Vicariorum posterioribus litteris S. Congr
intellexisset, aliquibus in locis publicationi illius decreti gravissimas opponi
difficultates, ex quibus oriri facile potuissent mala longe iis graviora, quibus
per decretum illud consulendum erat, summopere probavit eorum consilium
qui hanc ob rationem a publicatione illius decreti abstinendum sibi esse
censuerunt. Isti, ita se gerentes, assecuti plene fuisse dicendi sunt dictam
Sacrae Congregationis mentem ex ipsa mox laudata instructione de coniugiu
satis perspectam, quaeque fuit gravissimis malis ex clandestinis nuptiis
manantibus salutarem medelam afferre, minime vero aliquid periclitari, per
quod ea recrudescere facile potuissent, et ingravescere.
Quamobrem eadem Sacra Congregatio prudenti tuo consilio publicatio­
nem illius decreti committendam esse existimavit, atque auctrix tibi est, ut
ab illa abstineas ubi eam in destructionem potius corporis Christi, quam in
eius aedificationem esse videbitur; ubi vero prudenter noveris obtemperan­
dum fore iis quae in illa instructione praecepta sunt, proptereaque spirituali
Christianorum bono profuturam esse, illam publices. Simul tamen congruum
vel maxime esse iudicavit, christifidelium animos ad observantiam instru­
ctionis illius antea praeparare per instructionem alteram, in Tunkino Orien­
tali concinnatam, quaeque sequens est. « Antequam consuetas Regni cae­
remonias peragant (futuri coniuges) proprium missionarium adire debeant,
ct ipse inquirat an aliquod habeant impedimentum; et si nihil obstet, post
Poenitentiae sacramentum rite susceptum, coram ipso ministro, iuxta ritum
Ecclesiae contrahant, et benedictionem nuptialem ab eo accipiant. Secundo,
si missionarius adiri nequeat, et ineundi matrimonii urgeat necessitas, atque
aliunde nullum omnino obstet impedimentum, tali casu, parentes duo$
testes eligant, qui una cum sponso et sponsa, eorumque propinquis ad eccle­
siam loci se conferentes, flexis genibus, consuetos fidei, spei, charit.itis, et
contritionis actus in communi recitent, sicque sponsus et sponsa ad contra­
hendum matrimonium rite se disponant. Post haec surgentes sponsus et
sponsa coram praedictis testibus per verba de praesenti mutuum exprimant
consensum, et post gratias Deo actas domum revertantur. Si autem ad eccle­
siam ire nequeant, in privatis domibus praedicta observentur; postea vero,
data opportunitate, et novi coniuges, et testes missionarium adeant, ut ipsi
de matrimonio rite inito legitime constet, et ab eodem benedictionem acci­
piant r.
Cum vero in superius laudata instructione de coniugiis praevisus fuerit

S

» S. C. de Prop. Fide, instr. (ad Vic. Ap. Sin.), i7 , ,n. »821. — Colk-cunrs
C. de Prop. Fide, vol. I, n. 753.

S. C. de Propaganda Fide

casus absentiae missionarii, aut non facilis aditus ad cumdem, ac declara­
tum quid ea in circumstantia faciendum esset a volentibus contrahere matri­
monium, eadem instructio responsionis loco haberi poterit ad quaesitum
quo quaerebatur, quid faciendum sit post promulgationem integri Tridentini
decreti in casu absentiae missionarii, vel non facilis accessus ad eumdem.
Novam potius responsionem merentur duo articuli, ad resolvendum
propositi praedictae Sacrae Congregationi; videlicet an in casu, quo contra­
here volentes matrimonium ambo, vel eorum alteruter sit superstitionibus
addictus, licitum sit Missionario eos de consensu in Matrimonium interro­
gare, vel saltem praesens tantummodo in silentio esse matrimoniali eorum
contractui, et an in absentia Missionarii, haec praesentia licita sit testibus
in Matrimonio adhibendis.
Verum cum istorum dubiorum resolutio a cognitione maxime dependeat
qualitatis, et naturae praedictarum superstitionum, nec non signorum, qui­
bus exprimitur consensus in Matrimonium, Sacra Congregatio differendam
existimavit dictorum dubiorum resolutionem, donec certior de illis facta
fuerit, eaque sibi plene habuerit perspecta.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 816].

4750.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vie. Ap. Cochinchin.),
30 iun. 1830.
In sacrorum administratione, maxime in tremendo Missae sacrificio,
ritus negligere ab Ecclesia statutos, istis pro arbitrio addere et detrahere,
ct mixtam quamdam liturgiam ex Ecclesiae statutis, et ex aliis proprio
nurte excogitatis efformare,... summopere reprobandam (agendi rationem)
esse nemo non intclliget. Ritus enim et caeremoniae inductae sunt in Eccle­
siam ut debita cum veneratione externus cultus erga Deum exerceatur, ut
sacra quae peraguntur mysteria augustiora fiant, et sint ea in magnam chri«lifidelium aedificationem, eorum in Deum pietatem excitando et devotionis
slïectum.Hinc SacrosanctaTridentina Synodus ita ad rem hanc (Sess. XXII,
k Musae sacrif., c. 5): Cumque natura hominum ea sit, ut non facile queat
■w adminiculis e.x ferioribus ad rerum divinarum meditationem sustolli, pro­
luta pia niater Ecclesia ritus quosdam, ut scilicet quaedam submissa voce,
aliaiao elatiore in Missa pronuntientur, instituit. Caci emunias item adhibuit,
si mysticas benedictiones, lumina, thymiamata, vestes, aliaque id genus multa,
tr Apostolica disciplina et traditione, quo ct maiestas tanti sacrificii commenda­
ntur, d mentes fidelium per haec visibilia religionis ac pietatis signa, ad rerum
dlisnmarum, quae in hoc sacrificio latent, contemplationem excitarentur.
Talescum sint ecclesiastici ritus et caeremoniae, sequitur eas iuris esse
Ecclesiae, ad camque tantummodo pertinere eas constituere, sicut ad Eccle•iae ministros eas amussim observare, maxime quod in hisce Ecclesiae riti­
bus implicita multorum catholicorum dogmatum continetur professio. Hinc
etiam ex liturgiis fides emitur de Verbi et Spiritus Sancti divinitate, de veri-

278

Curia Romana

tate humanitatis et divinitatis Christi, de virginitate Deiparae, de Episcoporum supra presbyteros dignitate, de necessitate gratiae Christi ad optn
aeternae vitae meritoria, de peccati originalis in oinnes homines diffusione,
de Sacramento Confirmationis, de incruento Missae Sacrificio, de real·
Corporis Christi praesentia in Eucharistia, de mirabili quae in ea fit transubstantiatione, de Purgatorio, de cultu et invocatione Sanctorum, aliisque
pluribus, ex quo factum est ut theologi in liturgiis fontem theologicum agno­
verint, ex quo Ecclesiae doctrina nobis manifestetur. Quae cum ita sint
rectissime laudata mox Tridentina Synodus ita decrevit (Sess. VII, dt Sa­
cram. in genere, can. 12): Si quis dixerit receptos et approbatos Ecclesiae Catho­
licae ritus in solemni Sacramentorum admimstratione adhiberi consuetos, aut
contemni, aut sine peccato a ministris pro lihito omitti, aut in novos alios pa
quemcumque Ecclesiae Pastorem mutari posse, anathema sit.
Haec in Tridentina Synodo sancita, opponenda sunt contra sanorum
Ecclesiae rituum violatores, et fortassis etiam aspernatores; opponenda ipsis
est auctoritas Summorum Pontificum Pii V, Clementis VIII et Urbani VIII,
qui Missale Romanum una cum suis rubricis, pro Ecclesia universa, tribus
editis Constitutionibus approbarunt; et adversus pertinaces rigidiori etiar
utendum erit agendi ratione, si id evangelicae prudentiae, ex qua nunquam
deflectere debent qui in Ecclesia Christi regunt et gubernant, congruum esst
videatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 817].
4751.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.
4 iul. 183«·

Tunkin. Occident.),

Se la facolta di dispensare negl’impedimenti di consang. ed affiniü,
abbracci la facolta di dispensare nell’impedimento di pubblica onestà pro­
veniente da matrimonio rato e non consumato, owero il missionario che
gode la facolta di dispensare nei due primi impedimenti ha bisogno di
nuova facolta per dispensare nell’impedimento di pubblica onestà.
R. Negative quoad primam partem; affirmative quoad secundam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 823].
4752.

S. C. de Prop. Fide, instr. (Malabar), 2 iun. 1832.
1. La S. C. riconosce che i figli dei pescatori, purchè abbiano ie necessa­
rie qualité, cioè siano forniti d’ingegno, di probità e docilité, e siano stati
legittimamente procreati da genitori cattolici, e professino veramente la fede
ortodossa, non debbano cscludersi dall’essere ammessi alio stato ecclesiastico.
2. Quanto a promuoverli pero agli Ordini sagri la S. C. ordina che
se ne limiti il numero a quattro o al più a cinque, di modo che tal nu-

S. C. de Propaganda Pide

279

mero sempre si conservi, c non si autncnti in appresso senza suo nuovo
pennesso.
3. Non sari accordata ai giovani della schiatta dei pescatori l’ammissione
dd Seminario di Verapoli, ma il Vicario Apostolico si darà cura piuttosto
che vcngano istruiti nella pietù c nelle scienze in Bombay.
4. Quoi tra i pescatori che verranno promossi agli Ordini sagri cserciteranno il sagro ministère nelle chiese che spettano alla loro schiatta, o al più
in quelle situate inluoghiovc i pescatori formanola più numerosa parte della
popolazione. Nelle chiese poi che ai pescatori non spettano, o dove essi non
formano il maggior numero della popolazione, non potranno esercitare il
ministero se pria legittimamente non vi siano stati invitati, e non si tema
il disgusto del popolo.
5. Sara dello zelo e particolar cura del Vicario Apostolico il far si che i
giovani pescatori i quali si dedicano alla carriers ecclesiastica restino pene­
trati dall’importanza di dare saggio indubitato e permanente di pietà, di
sdenza, di probità e di altre virtù, acciô dal loro esempio istesso riconoscano quei che han mostrato contrariera alla loro stirpe, che anche tra i
pescatori possono aversi degni ministri dell’altare; che presso Iddio non vi
ha accettazionc di persone.
6. Finalmentc con simile impegno il Vie. Apost. si studierà di allontanare sempre più da qualunque principio superstiz.ioso coloro che mostransi
troppo contrari alla schiatta di cui si ragiona. Procurera quindi di richiamarli
ill'esatta osservanza della carità verso il prossimo, esortandoli coll’esempio
dei divino Maestro il quale nell’ammettere tra i suoi Apostoli alcuni pesca­
tori, montre voile confermare la divinità della religione che veniva a fondare,
wendosi di persone non adatte all’impresa, mostrô al tempo istesso che i
pescatori possono essere degni della divina vocazione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 826, vol. II, n. 2281].

4753.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Cochinchin.),
27 aug. 1832.
Fundos ecclesiasticos a Vicario Ap. vendi aut permutari non posse nisi
quando, persecutione urgente, alia ratio praesto non sit eos Ecclesiae conserundi ad effectum tutius pretium investiendi.
'Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 827].

4754.
S. C. de Prop. Fide (C. O.), 13 sept. 1832.
S. C. censuit: Quoad collationem Sacramentorum nihil omnino esse
rcipiendum; quocumque alio tamen titulo licere Archiepiscopo Primati
(Armeno)statuere modicam taxam pro cancellaria et administrorum substen-

2 8°

Curin Romana

titione, quae taxa constabilienda est attenta qualitate et conditione personarum, pauperibus vero condonanda.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 829J.
4755.

S. C. de Prop. Fide, decr. 15 sept. 1832.
Religiosos viros qui per solemnem votorum professionem carni et san­
guini renunciarunt, et eos maxime qui ad loca Missionum pergentes aposto­
lico se ministerio manciparunt, erga consanguineos suos et affines praecipua»
curas intendere, cum iis sub eodem tecto in ipsis Missionum hospitiis vitam
ducere, de reditibus Missionum, vel ex sacris laboribus quomodocumque
collectis eosdem sustentare, maxime dedecet, contractis ab eisdem obliga­
tionibus opponitur, efficitque ut animarum sibi commissarum curae remissiu»
attendant. Quare cum S. Congr. relatum fuerit in nonnullis Missionum |
locis gravem huiusmodi abusum invaluisse, ut in domibus ipsis Missionum
cum missionariis Regularibus consanguinei eorumdem et affines cuiuslibet
sexus vitam ducant eademque mensa utantur, S. Congregatio ref. R. P. D.
Secretario eiusdem censu it ac decrevit memoratam consuetudinem vel abu­
sum esse omnino tollendum, ac virtute sanctae obedientiae missionariis
Regularibus esse praecipiendum, quemadmodum praecipit, ut in posterum |
abstineant a recipiendis sub eodem tecto convictus ratione consanguine*
vel affines, cuiuscumque sexus existant, ac si quos receperint, ab hospitio,
vel domo abire cogant.
'
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. IT, n. 2263].
4756.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 26 aug. 1833·
Se si dia luogo a qualche istruzione sui metodo che si tiene dai missionari
di Fokien relativamcnte ai Sagramenti, che si amministrano da essi agli usurai
pubblici posti in pcricolo di morte, contentandosi dc-lla promessa di restituzione fatta dal figlio del padre moribondo.
R. Missionarios accitos ut usurarii publici saluti consulant, si eos inve­
nerint loquendi facultate destitutos, et iam sufficientia poenitentiae signa
dedisse compererint, eum absolvant, moneantque heredes de onere resti­
tuendi pecunias sine iusto titulo male acceptas, seu iniuste retentas. Si autem
tempus supererit, et infirmus loquendi et voluntatem suam patefaciendi
vim habet, ab ipsomet infirmo missionarius exigere debet, antequam eum
absolvat, ut meliori qua fieri potest ratione creditorum indemnitati con­
sulat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 831].

S.

C. de Propaganda Fide

28r

4757.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Archiep. Aleppen.), 2 iun. 1835.
l a S. Sede ha ritenuto sempre la massima, che non si deve vincolare
in alcun modo la libertà de’ cristianî in un punto cosi delicato, quale è la
sacramentale Confessione, ed ha voluto sempre che fosse lecito a ciascuno
di manifestare le sue coipe a quello tra i sacri ministri approvati, che gli
fosse più a grado. Non ha egualmente mai proibito ad un confessore appro­
val di ascoltare nella propria Chiesa le confessioni di qualunque siasi cattolico, che si présentasse al sacro tribunale. Cosi non è proibito ai cristiani
di una diocesi passare in un’altra per ivi confessarsi, Inoltrc, sebbene per
l'adempimcnto del precetto pasquale deve ogni Cristiano fare la sua Comunione nella propria parrocchia, non ha perô alcun obbligo di confessarsi in
talc occasione al proprio parroco. Questa è stata sempre, ed è la massima e
la pratica tenuta dalla S. Sede. Non si è fatta poi mai alcuna distinzione di
rito, giacchc l’amministrazionc di tal sagramento non porta seco alcun cambiamento di rito; che anzi la stessa S. Sede, quante volte si è mosso alcun
dubbio su tal particolare, ha dichiarato, che non devesi fare in tal genere
alcuna limitazione. Quindi nel 1626 (5 di giugno) vieto severamente ad alcuni Vescovi latini d’impedirc i loro sudditi di confessarsi dai sacerdoti ruteni
e viccvcrsa; eccole il decreto: « Non debere latinos Episcopos prohibere
subditis suis, ne confessiones faciant cum sacerdotibus ruthenis unitis ab
Ordinariis locorum approbatis: nec e contra Episcopos ruthenos unitos sub­
ditos suos simili prohibitione ligare, ne confessarios latinos approbatos ad
excipienda peccata sua adeant. Nam cum rutheni uniti sint vere catholici,
ubi ritus diversitas non repugnat, discordias, dissidia inter eos excitantes
vel nutrientes, introducere, inconveniens et damnosum est ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 839].

4758.
S. C. de Prop. Fide, 27 sept. 1835.
Cum Episcopis ct Vicariis App in Sinis et regnis adiacentibus quando­
que contingat ut iis premantur angustiis quibus legitime impediantur quo­
minus iuxta sacros ritus quotannis olea sacra benedicant, SSihus (Greg. XVI)
. .indultum alias concessum in similibus casibus, ut veteribus oleis utantur,
confirmat in perpetuum et ad omnes Episcopos et Vicarios Ap. supradictos
extendit
[Collectanea S C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 840].

282

Curia Romana

4759.
S. C. de Prop. I'ide (C. P. pro Sin.), 3 dec. 1835.
1. Utrum Episcopus Vicarius Apostolicus, c suo Vicariatu absens iusta
de causa, ct alumnos vel etiam alios suos christianos secum ducens, possit
etiam in aliqua regione alteri Vicario Apostolico concredita suis christiani*
administrare Sacramenta absque ulla Vicarii Apostolici facultate huius loa
praesertim si pluribus diebus itineris inter se distent.
2. Utrum simplex missionarius possit, etiam e sua missione iustade
causa absens, ea omnia quae dicuntur in prima quaestione de Vicario Apo­
stolico.
R. Ad x. Affirmative quoad subditos suos.
Ad 2. Id licere etiam simplici missionario quoad audiendas confessiones
praebendamque sacram Communionem. Cetera sacramenta non licere huic
administrare nisi de consensu parochi localis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 844].

4760.
S. C. de Prop. Fide (Sutchuen.), 17 ian. 1836.
i. Christiani quando faciunt interpellationes prioris coniugis infidelis,
si coniux infidelis respondeat se velle recipere suam consortem fidelem, tunc
interrogant illum an velit converti et an saltem consentiat cohabitare pacifier
sine contumelia Creatoris. At si pars infidelis statiin respondeat se nolle
amplius recipere priorem coniugem fidelem, aut ad illam reverti, tunc nihil
ulterius interrogant, quia timent ne pagani magis indignentur et blasphe­
ment contra religionem christianam. Quaeritur igitur an possit permitti
parti fideli ut cum alio fideli contrahat matrimonium, etiamsi in interpella­
tione prioris coniugis infidelis omissa fuerit interrogatio an velit converti,
et an saltem consentiat simul cohabitare sine contumelia Creatoris. Quod si
S. V. censuerit omissionem dictarum interrogationum, an coniux infidtln
velit converti, et an velit saltem cohabitare sine contumelia Creatoris, reddere
nullam interpellationem aut insufficientem, ita ut ex vi huiusmodi interpel­
lationis pars fidelis non possit valide aliud matrimonium contrahere cumaliquo fideli, tunc humiliter supplicat Vicarius Ap. praedictus ut S. V. sanet
in radice multa matrimonia quae in Vicariatu Sutchuensi contracta sunt post
interpellationem factam sine dictis interrogationibus.
2. Quidam gentilis inique ferens suam uxorem amplexatam esse religio­
nem christianam, solebat illam gravissime percutere, nec ullo modo sinebat
illam observare religionem christianam; quare illa mulier clam aufugit ..
domo mariti sui pagani, ct diu mansit abscondita in domibus Christianorum.
At ille maritus paganus ubique quaesivit uxorem suam, et paganam ad mandarinum etiam recurrit, qui iussit ut illa mulier ubique quaeratur et suo

S.

C. (le Propaganda Fide

283

marito restituatur. Nunc dicta mulier iam suscepit Baptismum, et adhuc
manet abscondita in domibus Christianorum: sed, cum sit pauper et iuvenis,
udetur expedire ut transeat ad alias nuptias cum aliquo christiano. Quare
humiliter S. V. supplicat Vicarius praefatus ut dignetur concedere dispensa­
tionem a facienda interpellatione prioris coniugis infidelis, quia haec inter­
pellatio non potest fieri sine gravissimo periculo et damno.
R. Ad 1. SSmus, perpensis expositis, benigne matrimonia ut supra
contracta in Vicariatu Suichuensi cum omissione interrogationum, prout
in supplici libello exponitur, in radice sanat atque convalidat perinde ac si
in matrimoniis contractis interpellationes factae fuissent.
Ad 2. SSmus, mature perpensis expositis, benigne dispensationem
oditam concessit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 845].

4761.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Qen. Nankin.),
29 febr. 1836.
Ad dubia quod attinet, his quae proponis, quaeque spectant ad benedi­
ctionem coronis precatoriis seu numismatibus impertiendam respondeo cum
Pisscrinio de Indulgentiis, quaest. 89, n. 454: · Cum concessio Indulgentiae
sit quid pertinens ad jurisdictionem Ecclesiae ut visibilis, non potest sola
mente aut voluntate Praelati concedi ». Et n. 455: « Sufficit autem quod
Praelatus suam voluntatem et concessionem exprimat sive voce, sive scripto
sive nutibus, aut facto; nec est necessaria aliqua verborum aut signorum
determinatio, sed quibuscumque verbis aut signis uti potest, sufficitque ut
exprimat determinate id quod concedit ». His autem quae generation de
Indulgentiis a Passcrinio dicuntur, tantum addo quoad distributionem et
usum numismatum ac coronarum ut supra benedictarum ab eo cui huiusΐζΐΊii facultas concessa legitime fuerit, servanda esse monita quae unicuique
eorum, quibus haec facultas impertitur, dantur, typis Sacrae Congregationis
impressa, ut in inserto folio perspicies. 1*
3Nihil est quod dubites de valore
1 Monita, de quibus agitur, haec sunt:

In distribuendis huiusmodi coronis, cruci-

ta etc. earumque usu, Sanctissimus Dominus Noster servari iubet Decretum ftl. recordat

Akxandri VII editum sub die 6 februarii 1657, nimirum, ut coronae, cruces, rosaria etc,
3 wpn benedicta, quod indulgentias non transeant personam illorum, quibus concessa
crt, aut quibus ab iis prima vice distribuuntur; nec aliqua re ex praedictis deperdita,

pro ea subrogari altera ullo modo possit, quacumque concessione aut privilegio in con-

tœiim non obstante; nec non e idem commodari, aut precario dari non possint pro Indulictaum communication*·, alioquin amittant Indulgentias iam concessas; tum etiam prae­

fui post pontificiam benedictionem vendi non possint, iuxta dispositionem Decreti Sacrae

Ccqnftrtiomi Indulgentiarum ct Sacrarum Reliquiarum editi die 5 iunii
• Insuper Sanctitas Sua continuât Decretum

fcl. rccor.

Benedicti

1721.
XIV datum

die

19 augusti 1752, quo expresse declaratur Missas ad altare (in quo aliqua ex praefatis

tne crucifixi rive numismatis imago quoquo modo collocata fuerit) lectas, sive a sacerdote

Curia Romana

284

benedictionis impertitae coronis quibus crux seu numisma non sit adnexum
indultum enim eodem prorsus modo loquitur de coronis prccatoriis,
crucibus, seu sacris numismatibus benedicendis; quoniam autem cruces»
sacra numismata separatim a coronis benedici possunt, sic etiam benedic
possunt coronae ab illis sciunctae.
Quaeris utrum catechistae teneantur ad emittendam professionem fidei
iuxta formulam Pii IV1 quamvis isthic huiusmodi consuetudo minime vigeat
At non ignoras, etiam in iis locis, ubi magistri quicumque quamvis grammati­
cam tantum doceant, legem emittendae fioei professionem implent, parochos
posse seligere probos viros, et etiam mulieres, quae pueros vel puellassib.
adsignatas in doctrina Christiana erudiant, quin viri aut mulieres sic electae
ad emittendam fidei professionem censeantur adstricti: quare satis erit ut
in electione et officio catechistarum ea serventur, quae in epistola pastorali
Episcopi Caradrcnsis Synodo Sutchuensi addita N. 26, 2 et in ipsa Synodo
sparsim expressa leguntur, donec S. C. opportunum duxerit, novis ordina­
tionibus, catechistarum electionem officiumque dirigere 3 Hinc patet etiam
responsio ad dubium quintum: non enim fit independenter ab Ordinario,
quod fit a missionario in exercitio sui muneris intra limites facultatum iisdem
concessarum vel communicatarum sive expresse sive implicite: quare cauchista a missionario rite electus censendus est veluti ab ipso Ordinario approhuiusmodi imaginem sccum habente

celebratas,

vigore

gaudere privilegio.
Praeterea vetat nc quis quam, quem infirmis

morti

dictae

imaginis

nullo pronus

assistere

proximis

conticeri!»

benedictionem cum Indulgentia plenaria in articulo mortis, vigore huiusmodi imagina,

illis impertiri audeat sine speciali facultate in

scriptis obtenta, quoniam ad huiusmodi

effectum in Constitutione Benedicti XIV incipiente Pici Matert satis provisum iam fur»
Cf. N. 380.

> Cf. N. 108.
2 Haec ibi:

“

Cum maximi religionis intersit ut missionarii ministros habeant, quorum

contubernio non infamentur, ac plerumque, experientia teste, ubique eveniat ut in chn-

stianorum visitatione, tum iunioris aetatis mulieres, tum virgines cetcracquc puellae, qu»n

ex condicto, absque nullo prorsus timore, cum dictis ministris nimis

familiariter agat,

practcxtuquc doctrinae ab iis sciscitandae, vana colloquia frequenter cum iis miserant,
risibus et cachinnis inverecundis

mutuo sese provocent, atque

tentai i aut tentare: ideo ad vitanda scandala statuimus nulli
adscisccrc minirtros seu

catechistas,

qui

vigesimum

facile possint sut

hinc

sacerdoti

quintum

licitum esse ah

aetatis

annum

nondur

praetergressi fuerint. 'Pales vero eligantur, qui pietate, moribus, gravitate, doctrina, studu

arnore, et habitu pudicitiam

vere

polliceantur;

non

permittatur

huiusmodi

miniitns

frequenter cum mulieribus miscere sermonem; nulli eorum licent privatim docere vr*
gines; nullus culinas audeat ingredi; nullus a quacumque muliere munuscula, etiamque w
religionis res sint, recipere aut iisdem donare praesumat, nisi forsan communia caler*·
menta a dictis mulieribus ipsi offerantur, quae

tamen sine

licentia

sacerdotis recipere

non licebit; nullus, nisi forte in itinere constitutus, propria sponte, aut etiam invitatu»
ad Christianos divertat ut ibi sumat cibum· sicque tandem se gerant omnes ut suspicio*

nes caveant, et quidquid mali probabiliter fingi potest, ne fingatur, ante devitent. Denique

pro munere suo atque conscientia, quae oncr.ita remanet, missionarii severe super h«
invigilent, harumque regularum observationem efficaciter promoveant *.
1 Fidei professio catechiuu aliquando imposita. — S

Sin. — Tunkin. Occident.). 16 inn. 1797 — Collectanea S
n. 638.

C. de Prop. Fide (C. P pn)
C. de Prop. Fide. vol. I.

S'.

C. de Propaganda Fide

batus ut fungatur muneribus catechistarum propriis, servata semper illis
missionarioruin auctoritate, et Ordinarii iuribus providendi ne novi intro­
ducantur, et introducti tollantur abusus.
Ad horam celebrandi Missam quod attinet, in Formula I facultatum sub
num. 23 datur celebrandi facultas una hora ante auroram ct una hora post
meridiem; itaque evidens est praetergredi limites harum facultatum eum qui
quacumque hora ante auroram, etiam nulla urgente Christianorum necessi­
tate, celebrare praesumit. Neque occasio ministrandi Viaticum sufficiens
ratio est statutam horam celebrationis Missae praeveniendi; agi enim non
potest contra expressam Ecclesiae legem, et in tali casu defectum Viatici in
infirmo supplet Sacramenti percipiendi desiderium. Attamen Sanctissimus
D. annuit ut, causa ministrandi Viaticum, Missae celebrandae tempus ido­
neum non observetur; nam praeceptum sumendi Viaticum praevalet legi
ecclesiasticae de tempore celebrandae Missae.
Successiva trium Missarum celebratio statim post mediam noctem in
festo Nativitatis Dni, et fidelium sacra Communio in Missa quae post me­
diam noctem celebratur, diserte vetita est iteratis Sacrorum Rituum Congre­
gationis decretis dierum 20 aprilis et 7 decembris 1641. 1 Temere igitur
permittendum non est quod ecclesiasticis regulis contrarium esse invenitur.
Celebratio autem praefatarum Missarum in tribus diversis pagis iisdem
difficultatibus non est obnoxia; nec enim ipsis sacerdotibus vetitum est
unam tantum Missam eo die celebrare, nec lex iubet fideles eodem die tribus
I Missis intéressé. Attamen incolae illius pagi in quo prima Missa celebratur
non possunt Eucharistiam sumere nisi eiusdem primae Missae celebratio
adeam horam protrahatur qua istarum regionum Christianis vel ex iure vel
ex privilegio licet ad Sacram Mensam accedere, casu tantum excepto novi
indulti Sedis Apostolicae. Iam vero Sanctissimus Dominus concedit Tibi
ut tres Missas continuatas in nocte SSmi Natalis celebres, ita tamen ut a
danda populo Communione abstineas.
Dividis in quatuor classes ecclesias sive oratoria in istis regionibus erecta
scilicet: 1. earum ecclesiarum quae erecta sint communibus Christianorum
impensis; 2. earum quae in domo alicuius familiae divitis erectae sint in
commodum totius pagi; 3. carum quae sunt in utilitatem alicuius familiae,
quae ob distantiam aut alias iustas causas ad communem cappellam venire
non potest; 4. demum earum quae erectae sunt ex devotione alicuius fami'iit, in quibus, quamvis illa non sint nisi oratoria privata, neque ad annuam
sacramentorum administrationem ordinata, missionarii invitati solent etiam
. maioribus festivitatibus Missam celebrare, relictis cappcllis communibus,
non sine harum damno, eo quod deficiat qui harum impensas coadiuvet ;
rtquaeris quae sint Ordinariorum seu etiam missionariorum iura circa eccleimmscu cappellarum erectionem, approbationem, aut visitationem. —Ex
S R. C.» 20 apr. 1641·

Vn liceat in nocte N divitatis Domini, post cantatam pri·

--uri Miium, alias duas immediate celebrare, ct
R.

communicare fideles ».

Nullo modo licere, sed omnino prohibendum».— Decreta Authentica, n. 752.

Dic 7 dec. 1641 idem decretum confirmatum fuit. — Decreta Authentica,

n. 781.

Cuna Romana

Concilii Tridentini decretis 1 palam fit sanctum Missae sacrificium celebran­
dum esse in ecclesiis aut oratoriis divino cultui dedicatis ab Ordinariis loco­
rum designandis, et visitandis: designatio itaque, et visitatio cappcllarum in
quibus celebranda sunt sacra ad commodum christianitatis, quantumvis
cae parvae sint ad jurisdictionem pertinet Ordinarii; regulae tamen ad hunc
finem servandae in Sinis, et ob distantiam locorum, et ob defectum ministro­
rum, et ob persecutionum periculum, eaedem esse non possunt, quae in
Europa servantur: hinc Sinarum Ordinarii peculiaribus gaudent facultatibus
sibi a Sede Apostolica concessis, quas communicare etiam possunt mis­
sionariis. Hinc fit ut iis quaedam liceant, etiam quoad electionem loci in
quo sacra peragant, quae in provincia christianis Principibus subdita paro­
chis non licerent; at facultatum communicatarum limites praetergredi nor.
possunt: et si iis abutantur, Ordinariorum est illorum vitia corrigere. Quat
autem sit facultas missionariis concedi solita relate ad electionem loci, in
quo munere fungantur suo, facile colligere poteris ex Synodo Sutchuensi
cap. io, n. 15, ubi improbata in missionariis acceptione locorum et perso­
narum, ne plurimi sacramentis ct verbi divini pabulo priventur, praecipitur
« In quemcumque locorum, sive divitem sive pauperem, modo sit aptus ad
congregandos fideles, et securus, ibique adsint saltem viginti personae, fuerit
accersitus missionarius, postposita propria commoditate, ire personaliter
non recuset, nisi gravis alia ratio exigat ut fideles in alium locum convocen­
tur ». Nihil igitur innovandum videtur quoad oratoria tribus primis classi­
bus comprehensa. Quoad classem quartam, Ordinarii erit pro sua prudentia
et conscientia prohibere missionario ne sacra faciat in oratoriis privatis
sub 4 numero indicatis, cum communis cappellae damno.
Exponis missionarios nonnullos, cum noverint numerum eorum, quibus
in Confessione permiserunt ad S. Communionem accedere, non interrogatis
poenitentibus, totidem ponere particulas consecrandas; et quaeris num pra­
xis haec sit prohibenda. Nemo non videt missionarios sic agentes uti scientia
in Confessione acquisita, quod est Ecclesiae legibus expresse vetitum; nec
prava haec agendi ratio efficax est ad arcendos indignos: potest enim indi­
gnus accedere inter primos ad Sacram Synaxim, ex quo a Communione
dignus pro indigno excluderetur, addito etiam periculo ulterioris scandali
in sacramentalis Confessionis praeiudicium: quare abusus hic est omnino
tollendus.
Refers nonnullos missionarios negligere nuptiarum benedictionem, et
quaeris utrum ipsi compellendi sint ad nuptias benedicendas. Non ignoras
in instructione super matrimoniis, 2 quae in istis regionibus contrahuntur
absente missionario, praecipi coniugibus, ut cum missionarius ad eos visi­
tandos accesserit, coram eo se sistant, ut benedictionem accipiant nuptiarum,
quamvis eae iam valide contractae censeantur: ob quam causam abstinere
debent a consensus renovatione; quamobrem vides reprehensione dignum
esse missionarium illum, qui huiusmodi benedictionem petentibus negligat
» Sow XXII, de obîtrvindit et evitandi» in celebratione minae.
1 Cf. N 4749-

S. C. d( Propaganda l'ide

287

impertiri. Utinam omnes his benedictionibus cumulari studerent! facilior
enim in dies evaderet via medendi scandalis, quae a clandestinis matrimoniis
oriuntur. Quare, tuos mone missionarios, ut in rc tanti momenti faciles se
praebeant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. T, n. 846].

4762.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Siam), 20 mart. 1836.
Dubitas quaenam regula sequenda sit cum in casu quo, relicta infideli
coniuge, post Baptismum novas velint nuptias contrahere sine interpella­
tione coniugis infidelis, eo quod eorum mulieres, quamvis fortasse paratae
sint respondere se velle Christianam religionem amplecti, vel cohabitare
cum viro suo recens baptizato sine contumelia Creatoris, nunquam tamen c
suis regionibus discessurae essent, legibus, moribus patriis, periculis, et
ipsa sexus timiditate impeditae. Facta dubii relatione (in Congregatione par­
ticulari habita die 3 dee. anni superioris), Emi PP. responderunt allatas dif­
ficultates non esse sufficientes causas omittendae interpellationis; et servanda
esse ea quae de interpellatione coniugis infidelis leguntur in Synodo Sutebuensi, cap. IX, n. 8; 1 ea enim sunt et Pontificiis Constitutionibus conI iormia, et ex rcccntioribus Sedis Apost. decretis in singulis istis Vicariatibus
App. vim legis habent. Quoniam vero fieri potest aliquando ut in iis rerum
iiiunctis versetur praedictus Vic. Ap. in quibus dispensatio ab interpella­
tione coniugis infidelis ex iustis causis videatur concedenda, SSmus λ’i cari o
Ap. concessit facultatem dispensandi ab interpellatione coniugis infidelis pro
eribus duodecim. Dispensationis huius incapax est mulier quam, vivente
idhuc suo marito gentili, absente marito, cum quodam catholico per bien­
nium concubinaric vixisse narras, et deinde ignari cuiusdam missionarii
I monitu, cum eodem catholico homine matrimonium inire tentasse. Re
Emis P.P. relata, S. C. decrevit matrimonium esse nullum, ideoque praetensos coniuges separandos. Quod si aliquando mulier ad Baptismum verzrit, tunc utendum esse regulis Instructionis Sancti Officii anni 1757.
Regulae autem in ea Instructione expositae sunt huiusmodi: 1. Quod
mulier separetur etc. »2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n 2265].

4763.
S.C.de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Cochinchin.), 31 mart. 1830.
Narras, urgente persecutione et periculo amittendi omnes agros vel hor­
te Missioni oblatos, sicut iam evenit prope aulam regiam, te permisisse reli' orum venditionem, dum existimares posse interpretari in hoc casu S. C.
Collectanea S. C

•Cf N. S07.

de Prop

Fide, vol. II, p>»R. 481, nota 1.

,

f

288

Curta Romana

5. C. dt Propaganda Fid*

beneplacitum. Tua agendi ratio consonat responso dato a S. C. anno 1832
tunc enim, cum nondum Sacrae Congregationi constaret dc urgenti nec&si- I
tate, decretum fuit: Fundos ecclesiasticos a Vic. Ap. vendi aut pennutari m '
posse, nisi quando, persecutione urgente, aha ratio praesto non sit eos Ecdtna I
conservandi; ct tunc id fiat ad effectum tutius pretii investiendi. Cum itaque
bona illa ob urgentem persecutionis necessitatem alienata iam sint, restatut
cures exeeutionem ultimae partis decreti illius, investiendo pretium, cx ven­
ditione redactum, in bonis tutis, et cum iisdem oneribus.
[Collectanea S. C. dc Prop Fide, vol. I, p. 484, nota 1].

4764.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Orient.),
10 ian. 1837.
Se il sacerdote chc benedice un matrimonio, quantunque non riccvi
1 'elemosina, sia obbligato a dire nci tempi debiti la Messa votiva designati
a questo effetto, o possa dire la Messa del Santo corrente, aggiungendo Ia
colletta della stessa Messa votiva.
R. Servetur Rubricae praescriptio quoad Missae speciein, ita tamen ut
celebranti liberum sit mente sua convertere spiritualem Missae fructum in
favorem suppeditantis eleemosynam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 852].

4765.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Praef. Mission. Epiri),
25 febr. 1837.
Non dee tollerarsi 1’abuso di alcuni missionari i quali, corn Ella nam,
celebrano i sacrosanti misteri non solo secondo 1’intcnzione dei maomettam
dai quali ricevono dcll’elemosinc, ma ancora nel tempo che le donne otto­
mane dimorano sotto Γ altare. 1 Che perô Ella si darà tutto Pimpegno di eli­
minare tale abuso cd ogni altra profanazione del luogo santo. Non si proibisce per altro con questo chc i missionarii ricevano ancora dai turchi delle
elemosine, sc loro si offrono per qualsiasi oggetto dei divin culto; s’intende
perô sempre che essi non per altro debbono porgere incessant! preghiere al
Signore se non per la loro conversione alia vera fede, lo che non deve lisciarsi di fare aneor quando non si riceve alcuna elemosina.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 854].
1 Iu scripserat Praefectus referens de ecclesia S. Antonii loci vulgo Capo

in Archidioccesi Dyrrachicnsi: « In questa chiesa ei solcnnizza il

13 giugno, alla qu&

solennité compiriscono gli ottomini quasi per metà, dove porta ηo di più che criituni li
limosina all’iltare, c danno le Messe da celebrare ali t loro intenzione; anzi le loro donne,

quando si immshno, vengono alia chiesa in quel giorno cd in nitri giomi feriali, e si mettono sotto ncll’antipendio dcll’alurc. c si cclchra sopra Jc mcdcsime ».

289

4766.
S. C. dc Prop. Fide, litt. (ad Ep. Namurcen.), 28 sept. 1837.
Quaerebat A. T., utrum vigore facultatum ad quinquennium concessa­
rum, quam in numero 15 facultas bis in die Missam celebrandi conceditur,
eamque aliis communicandi, possit haec licentia concedi non solum diebus
dominicis et festis dc praecepto, sed etiam aliis festivitatibus per indultum
ipostolicum abrogatis vel translatis, in quibus populus Missae intéressé
non tenetur. Rc mature perpensa, ex ipsius Formulae verbis satis clare patuit
non posse facultatem ad abrogatas festivitates extendi; cum enim in memo­
rata Formula declaretur facultatem valere, si necessitas urgeat, sequitur, ex
eo unice titulo, quod dies illi festi olim fuerint, non posse Missam bis ab
eodem Sacerdote celebrari.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 789].

4767.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 21 nov. 1837.
Se abbia luogo alcuna prowidenza (nella Bosnia) circa 1’intervento dei
parrochi ai conviti degli ottomani, ed i forzati lavori dei cattolici nella fabbrica 0 restauri delle moschee.
R. Quoad primam partem non esse interloquendum. - Quoad secun­
dam non esse inquietandos, dummodo gravis mali metu coacti agant,
r.equc intendant mahumetanorum superstitionibus cooperari.
[Collectanea S. C. de Ptop. Fide, vol. T, n. 862].

4768.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 1 dec. 1837.
Patriarchae (graeco-melclut.) nomine Sacrae Congregationis officiose
quidem et enucleate scribatur, ad ipsius memoriam revocando quae a sacris
Canonibus et Constitutionibus Apostolicis praescribuntur de necessitate
xilicet petendi obtinendique a Rom. Pontifice confirmationem electionis
patriarchal!sct honorem pallii, quod est plenitudinis officii pastoralis insigne,
•enata antiqua Sedis Apostolicae et patriarchalium Sedium, totiusque Eccle?. consuetudine, antequam iisdem Patriarchis fas sit convocare concilium,
conficere Chrisma, dedicare basilicas, ordinare clericos, Episcopos conse­
crat, aliaque peragere quae non obtenta electionis confirmatione et pallii
rcessione vetita sunt, nisi specialis Sedis Apostolicae venia praedictis
Patriarchis facta fuerit. Haec autem ita Patriarchae Antiocheno nuncianda
aæ Emi et Rriu Patres decreverunt, ut cautum plane sit, ea super re, de
universali ac constanti Ecclesiae disciplina.
^Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 863].
•

vu

1“

Curia Romana

29c

5.

C. de Propaganda Fide

4769.
S. C. de Prop. Fide (C. (}.), 14 maii 1838.
S. C. censuit: lus ordinandi clericos ad ordinariam Episcopi iurisdictioncm pertinere, cuius proinde exercitium impedire Patriarcha non potest
inconsulto Episcoporum synodo, nec audito antea eodem Ordinario, et sine
Sedis Apostolicae oraculo.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 866].

4772.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 19 iul. 1838.
Se abbia a commendarsi che si premetta alia Confessione, la quale è di
assoluta nécessita, il supplirc aile cerimonie non essenziali omesse neU’amministrazione dei s. Battesimo.
R. Magis convenit ut omissae in baptismo caeremoniae prius supplean­
tur, quam baptizatus si indigeat, sacramentalitcr confiteatur.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 871].

4770.
S. C. de Prop. Fide, litt. 29 maii 1838.
Nel caso di battesimo certamente nullo la collazione dei medesimo det
farsi assoluta e non condizionata; nel caso poi di battesimo dubbio, secondo
la prassi generale ed attuale della Chiesa la condizione dev’essere esprts-a
e non mentale.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 524].

zgt

4773.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 19 iul. 1838.
Omnino prohibeantur christiani adolescentes paganorum scholas fre­
quentare, attento periculo perversionis et idololatriae.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 872].

4774.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 19 iul. 1838.

4771.
S. C. de Prop. Fide, decr. 8 iul. 1838.
Cum SSmo D. N. Gregorio Divina Providentia PP. XVI per R. P. D.
Ignatium Archiepiscopum Edessenum S. Congregationis de Propagandi
Fide a Secretis innotuerit, quasdam regiones Imperii Sinensis, et finitimo­
rum Regnorum, RR. PP. DD. Episcopis ac Apostolicis Vicariis commissa*,
partim timere, partim vexari, partim in dies magis saeviente persecutione
urgeri ethnicorum perfidia; ne pericula Ecclesiae ministris augeantur, nt
res sacrae profanis polluendae prostent, neve difficultas ecclesiastico ritu
celebrandi frequentiam auxiliorum minuat; Sanctitas Sua benigne concessit
facultatem consecrandi, nempe, Altaria sine reliquiis sanctorum, etiamsi authen­
ticae in promptu haberi possent; ac super iisdem Altaribus ita consecratis Sacro­
sanctum Missae Sacrificium celebrandi tam ab ipsis Episcopis ac Apostolicu
Vicariis quam ab omnibus evangtlicis Operariis: Item celebrandi noctu tribu
horis antequam dies elucescat. Quod beneficium amplissimum successoris
etiam eorum, quibus elargitum est, respicit; Usus vero eius eo tantum
tempore definitur, quo ipsa persecutio, vel eius rationabilis metus perdura'
Contrariis etc.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 869).

Sedebba darsi (al Vic. Ap. di Chan-si) altra istruzione intorno alFamministrazionc del Sagramento della Penitenza.
R. Detur iterum instructio anni 1803. 1 Quo vero ad poenitentias pecu­
niarias eae omnino prohibeantur tam in actu quam extra occasionem Con­
fessionis, ac insuper addatur S. Congregationem vehementer dolere utrum­
que abusum adhuc vigere, atque mandare ut omnes missionarii in admini­
strando Sacramento Poenitentiae se gerant iuxta praescripta in Synodo
Sutchuensi (an. 1S03) ac praesertim num. 5, cap. VI.2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 874].
.

1 Cf. N. 4673.
1 Haec ibi: · Neminem quantumvis

'

flagitiosum, ac scandalosum, ct

incorrigtbilem,

qui aliquo licet exiguo poenitentiae stimulo excitatus, ad tribunal accedit pro confessione
nurum culparum, unquam praesumant repellere, nisi nominatim et publice sit excommu-

rjatus *ut sit iis criminibus implicatus quibus

a i ure

adi une ta est

et crimen, propter quod in excommunicationem incidit,

excommunicationis

ita notorium, ac manife-

’Πππ Mt, ut nulla possit tergiversatione celari, aut quovis suffragio excusari (quod dc his

neophyti* plerumque rudibus, ct imperitis facile diiudicari nequit). Et quidem in hoc postrtmo asu, si huiusmodi criminosus paratus sit

dare, cito admittatur: Absolutionem

enim

scandalum reparare, ct

sacramentalem,

inquit

Sacra

Ecclesiae satis­
Congregatio

Frupiginda Fide in instructione ad hanc rem specialiter pro hac Missione

de

data an. 1784

(Cf N. 4598), immerentibus denegare in potestate sacerdotis est; at criminum confessionem
maudire, flagitiwn esset non ferendum. Quoad vero apostatas n fide, ad poenitentiam re·
teneantur tantum semel apostasiam abiurarc coram fidelibus, et abstinere coram

ibdelibus ab actibus infidelitatis; abiuiatione autem peracta, admittantur ut cacteri pcc-

utorei id confessionem sacramcntalcm, et, si rite fuerint dispositi, absolvantur a peccatis,

vmmctvi poenitentiis salutaribus arbitrio confessarii ».

J

(àiria Romana

392

4775.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Coreae), 30 aug. 1839.
Quoniam vero haec Missionis Coreanae primordia dici possunt, perop­
portunum esse arbitramur Ampl. Tuam etiam atque etiam hortari, ut stu­
diosissime omnia componas atque ordines, caveasque, ne abusus quanimdam ex istis Missionibus in sacris praecipue Ecclesiae ritibus inducantur
aut invalescant. Curabis itaque, ut sacrosanctum Missae sacrificium nudi
capite a missionariis celebretur; ut iuxta Rituale Romanum Sacramenta con­
ferantur; morientium animae commendatio fiat, ac defunctis exequiae d
alia eiusmodi rite persolvantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 1921].

4776.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 31 oct. 1838·
Ut haec S. Congregatio de Prop. Fide statum exterarum Missionum
apprime cognoscat, obvenientibusque necessitatibus mature ac prudenter
occurrere vel providere possit, omnium quae ubique terrarum geruntur,
distincte et enucleate est certior facienda. 1 line peropportune Sacra haec
Congregatio huic damno providerat litteris datis sub die 17 iunii anni 1747;'
utque res catholica, quae apud hostes christiani nominis passim labefactari
solet, bene fcliciterque verteret, iterum camdem rem decernendam ct de­
creto firmandam curavit dato die 2 aprilis anni 1759; quo cautum est, ut
quolibet exeunte anno omnes Archiepiscopi, Episcopi, Vicarii Apostolici,
Praefecti, caetcrique Missionum Praepositi relationem ad hanc nostram
Congregationem transmitterent. Utque res melius expeditiusque perficeretur
duos proposuit libellos, quibus datis certis interrogationibus, unusquisque,
qui de officio tenebatur adamussim responderet.
Ast profecto maximo animi angimur dolore videntes hoc nostrum prae­
ceptum a nonnullis pessumdari, istasque leges sapientissime constitutas
inutiles atque inf
·
·■
■ ----- ---notum volumus ;
lis 1759, quod ad
unicuique onus i
de omnibus quae
ac distincte omr
vestris animis fi:
omnes, licet qui
Nostrum est
mitius agentes c
1 Cf

X

451

I
I

S. C. de Propaganda Fide

293

in vestram mentem, cogitationcinque revocaverimus. Vestram itaque con­
scientiam oneramus; si secus feceritis, quod Deus avertat, vos reos coram
Deo esse volumus muneris neglecti.
Mandamus ut praefatae litterae vim legis habeant tum pro his qui nunc
sunt, tum pro futuris missionum Praefectis et Moderatoribus, donec expresse
et apertis verbis iis non fuerit derogatum.
A nemine nisi a Deo merccdcm nostrorum laborum expectantes, nihil
aliud restat, nisi ut vos oremus obtestemurque ut vineam Domini sollicitis
curis et laboribus colatis et administratione sacramentorum assidua, et
verbi praedicatione opportuna, et, quod caput est, bonorum operum exem­
plo. Vos forma facti gregis ad hanc normam vestras omnes operationes com­
ponite, expectantes beatam spem quam datums est nobis qui non mentitur
Deus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 877].

4777.
S. C. de Prop. Fide, decr. 20 nov. 1838.
Cum Sacra Congregatio de Propaganda Fide recto Ecclesiae regimini
in Orientis partibus valde profuturum cognoverit, si regula quaedam tra­
deretur circa transitum ab aliquo ex ritibus orientalibus ad alterum: in gene­
rali Conventu habito die 10 septembris anni 1838, referente Emo ac Rjno
D. losepho S. R. E. Cardinali Mezzofantc, quae sequuntur decernenda
censuit. Ex orientalibus nonnulli, uti sunt armeni et maronitae, cum Ecclesia latina pro Eucharistia utuntur azymo; alii vero fermentato, melchitae
nimirum, chaklaei, syri, et cophti: nemo proinde a ritu in quo fit usus azymi
transire valeat ad ritum in quo conficitur in fermentato, absque beneplacito
Sedis Apostolicae, idemque erit servandum circa transitum cx ritu in quo
adhibetur fermentatum ad ritum in quo praecipitur usus azymi. Cum autem
inter duos ritus permutandos non adest praefata materiae in Eucharistia
disparatas, sufficiat consensus duorum Episcoporum a quo, et ad quem fit
transitus. Haec pro illis sunt constituta qui iamdiu catholicam fidem profi­
tentur; quod vero ad haereticos ct schismaticos pertinet, qui ad Ecclesiae
•inum redeunt, permittendum censuit S. C. ut orientalem ritum qui magis
iis placuerit amplectantur.
Hanc autem S. Congregationis sententiam SSmo D. N. Gregorio div.
prov.PP.XVI relatam... SSmus benigne approbavit atque in omnibus servari
praecepit.1
1 •■.yi.vw
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 878].
1 In Litt. S. C. de Prop. Fide 7 aprilis 1859 hacc hnbentur:

II decreto emanato ai

20 nov. 1838 riguardo al passaggio degi» orientali da un rito alFtiltro, ed alla facoltù che si
coocede agli cretici cd agli scismatici, di sceglicre quel rito orientale che più loro aggrudt

ed ritomo dei medesimi al seno della cattolica Chic»a, non comprendc gli apostati, quelli
evi che, essendo cattolici, abbandonarono Ia vera Chiesa p assando all’eresia ed alio scisma,
e poi ii convertono

In aliis vero Lineris (15 iulii 1876) declaratur quod sequitur:

De-

294

Curia Romana

4778.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), n dec. 1838.
1. Utrum Delegatus Apostolicus possit ex rationabili causa admini­
strare, vel aliquo sacro fungi officio in ecclesiis orientalium, invisere intra
clausuram monialium conventus, earumdem excipere confessiones, ac quem­
libet fidelem absolvere a peccatis reservatis ab ordinariis orientalibus, qiïm
necessario requiratur consensus Ordinariorum orientalium.
2. Utrum saltem provisorie Delegatus Apostolicus possit orientalem
fidelem, aut sacerdotem, vel Episcopum delinquentem ligare censuris, liga­
tos absolvere.
3. Utrum Delegatus Apostolicus possit nomine S. Sedis iudicare, ar
statuere super quaestionibus de mutatione rituum v. g. alicui permittendo
transire a proprio ad alium ritum.
4. 11 est usage que les Préfets désignent ceux de leurs religieux qui doi­
vent être chargés des paroisses: cette seule désignation ou nomination faite
par les Préfets communiquet-elle aux sujets nommés la juridiction curiale,
ou doivent-ils la recevoir de l’Ordinaire du diocèse.
5. L’Ordinaire du diocèse outrepasserait-il les limites posés, si pour
des raisons à lui connues, et qu’il croirait suffisantes, il interdisait un reli­
gieux missionnaire, ou restreignait ses pouvoirs dans ce qui concerne l’ad­
ministration des sacrements.
6. Utrum Patriarchae, et Ordinarii orientales possint interdicere missio­
nariis latinis, ne sacramenta administrent, ct facultates suas exerceant in
ecclesiis sibi subditis.
7. Utrum missionarii possint sacramenta administrare, et easdem facul­
tates exercere erga orientales in ecclesiis latinis absque consensu Ordinario­
rum orientalium.
8. Utrum Patriarchae, et Ordinarii orientales possint interdicere suis
subditis ne sacramenta recipiant a missionariis latinis.
9. Utrum absque speciali consensu Ordinariorum orientalium missiona­
rii latini possint excipere confessiones monialium.
10. Utrum missionarii latini possint absolvere orientales a casibus quos
sibi reservavere orientales Ordinarii, absque speciali consensu eorumdem
Ordinariorum orientalium.
n. Utrum missionarii latini possint absolvere orientales a censuris latis
ab Ordinariis orientalibus.
12. Possuntne Episcopi orientales respectivis sui ritus hominibus pro
suo lubitu prohibere, ne confiteantur peccata sua missionariis latinis, aut
cretum illud sancitum dic 20 novembris 1838 agit dc transitu ab aliquo ex ritibus orien-

talibus ad alterum, ct nihil omnino statuit dc ritu latino, neque dc iis qui hunc num
habent, vel habere desiderant; ct quod ibi statuitur dc haereticis ct schismaticis ad Ecdc

.he sinum revertentibus, dc iis intclligendum «t qui ad orientales ritus pertinent..

S.

C. de Propaganda Fide

295

Missam audiant, aut sacram Communionem percipiant in ecclesiis latinis,
etiam praeter tempus paschale, ct in dic festo v. g. patronali.
13. Si non obstante illa episcopali prohibitione accedat unus, aut alter
« praedictis hominibus ad missionarium confitendi gratia, pcccatne confitens, peccatne missionarius qui illius accipit confessionem, aut illi in missio­
nis suae ecclesia sacram administrat Communionem.
14. Utrum neccsse sit ad satisfaciendum Ecclesiae praecepto de audienda
Missa diebus Dominicis, ac festis, ut unusquisque Missam audiat in proprio
ritu; an sufficiat audire Missam.
15. Utrum missionari latini possint administrare orientalibus sacramenta
Baptismi, Extremae Unctionis, et Matrimonii ritu latino in ecclesiis orienta­
libus casu v. g. quo missionarius latinus parochi fungeretur officio in iis
ecclesiis.
16. Utrum missionarii iisdem orientalibus eadem sacramenta possint
dministrarc ritu latino in ecclesiis latinis.
17. Utrum missionarii possint orientalibus administrare sacramenta
praedicta ritu orientali servando illius ritum, cui administratur sacramentum
v. g. graecum cum graeco, in casu quo missionarii latini parochi fungeren­
tur officio in ecclesia orientalium.
18. Utmm missionarii possint in aliquo casu administrare latinis sacra­
menta ritu orientali v. g. ad benedicendum matrimonium, cuius altera pars
latina, altera vero orientalis.
19. Utrum missionarii latini fungentes sacra functione in ecclesia orien­
tal], possint ritui orientali aliquid immiscere ritus latini v. g. ad benedictio­
nem SS. Sacramenti post cantum orientalem recitare orationes lingua latina,
et sic dc ceteris.
20. Utrum post Evangelium Missae ritu latino celebratae recitari pos­
sit, idest legi ad populum Evangelium lingua arabica, quod absque ullo
dimno saepe factum est.
21. Utrum de consensu Ordinariorum orientalium, aut delegati apostolici
quis utens fermentato sacram Communionem excipere possit in azymo, et
riceversa.
22. Utrum missionarii latini in propria, seu latina Ecclesia possint cui­
libet, vel utenti aliunde fermentato, administrare Eucharistiam in azymo.
23. Sc un cattolico, che secondo il suo rito deve comunicare in azimo,
:i trovassc solo in mezzo di altri cattolici, che comunicano in fermentato,
o riceversa, puô comunicare in fermentato, o viceversa, per adempire il
precetto pasquale, o in articolo di morte.
R. i. Quoad primam panem: affirmative, si agatur de sacris functioni­
bus usum pontificalium, ac spiritualem iurisdictionem non requirentibus ;
in reliquis, negative. Quoad secundam partem moniales respicientem: affir­
mative, si gravissimus casus urgeat, et raro.
Ad 2. Negative in omnibus ad primam panem. Ad secundam sup­
plicandum SSmo pro facultate absolvendi in foro conscientiae tantum
a censuris episcopalibus, dummodo connexae non sint cum casu re­
servato.

296

Curia Humana

Ad 3. Negative, et ad mentem: Mens est, ut Delegato Apostolico com­
municentur facultates eius Antecessori concessae anno 1835.
Ad 4. Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
Ad 5. Negative, dummodo gravis, et urgens adsit causa, statim S. Con­
gregationi significanda.
Ad 6. Detur decretum 26 aprilis 1647. 1
Ad 7. Negative quoad parochialia iuxta decretum 26 aprilis 1647, in
reliquis affirmative, nisi obstet diversitas ritus in sacramentorum administratione, ct servetur Decretum diei 31 ianuarii 1702. 2
Ad 8. Provisum in praecedenti, et servetur instructio an. 1705.
Ad 9. Negative, et servetur Const. Grcgorii XV Inscrutabili. 1
Ad 10. Negative.
Ad 11. Negative.
Ad 12. Negative in omnibus, etiam quoad sacram Communionem, ubi
ritus diversitas non repugnet.
Ad 13. Negative ad primam partem, si agatur de prohibitione generali;
secus de praecepto particulari cuipiam facto ob peculiares causas S. Congre­
gationi communicandas; et negative etiam ad secundam, nisi obstet diversi­
tas ritus.
Ad 14. Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
Ad 15. Affirmative.
Ad 16. Affirmative.
Ad 17. ct 18. Negative.
Ad 19. Negative quoad sacram Liturgiam; in reliquis servetur consuetudo.
1 Collectanea S. C. de Prop. Fide.

vol.

I, n. 116.

2 Haec ibi: S. Congregatio (de Prop. Fide) mandavit praecipi, prout praesenti decreto

praecipitur, omnibus ct singulis missionum aposiolicarum

praefectis ct missionariis, nr

ullus eorum in posterum quavis occasione .«ut praetextu audeat dispensare cum catholici*
quarumcumque missionum orientalium super ieiuniis, orationibus, caeremoniis, et simi­
libus, a proprio earumdem nationum ritu praescriptis, et a S. Scdc Ap. approbatis. Prae­

terea S. C. censuit non licuisse, nec

licere praefatis

catholicis

ullatenus a prioris nhi»

a S. R. E., uti supra, probati consuetudine ct observantia recedere.

’ In citata instructione seu concord ir- inter inaronitas ct missionarios latinos Syriie
(4 maii 1705) edicitur: «Chc i miss tonari europei csoitino clficaccmcntc più c più volte

in congiunture opportune li maroniti di Levante a frequentare le loro chicse nazionali, e
di udirvi la Messa, ed assistera i alii divini officii ne* giorni di festa di precetto, ed in caw
chc alcune volte li maroniti and assero in detti giorni a sentire la Messa alie chiese do

missionari, dovranno questi tanto in tale occasione, che in qualunque altra ricordar loro
l'obbligo che, anche secondo il loro uso antico, hanno di pagarc alii parrochi maroniti k

decime, oppure quell’d e molina che, sccondo la loro possibility snrà loro permesso. D<v
vranno li medestmi missionari ncordarc alii maroniti questo loio obbligo, purticolamiente

nellc quattro qunresime chc si fanno secondo 1’uso dolia nazione. Si stima molto oppor­
tuno chc qualche missionario nelli detti giomt festivi, o in idcuni di essi si portasse alh

chiesa nazionale dei maroniti a nredicare Ia parola di Dio »,

* In laudata Const. (5 febr. 1622) haec habentur:

Confessores vero sive régulai n

sive saeculares, quomodocumque exempti, tim ordinarii quam extraordinarii, ad confes­
siones monial ium, etiam Regularibus aubiectarum, audiendas, nullatenus deputari valetnt,

nisi prius ab Episcopo dioecesano idonei iudicentur, ct approbationem, quae gratis conce­
datur, obtineant

. — Cf

N

199.

.S'. C.

de Propaganda Fide

297

Ad 20. Missionarios non esse inquietandos.
Ad 21. Negative ad utramque partem, et senetur omnino instructio
pastoralis Benedicti XIV, quae incipit Eo quamvis, § Neque etiam, 1 in qua
permittitur orientalibus communio ritu latino tantum in subsidium, nempe
cum difficulter communicare possint in proprio ritu.
Ad 22. Detur instructio anni 1758, 2 necnon Decretum Supremae
Inquisitionis 4 sept. 1721. 34
Ad 23. Affirmative in omnibus quoad utentes fermentato: quoad vero
communicantes in azymo, concedantur facultates prout in decreto S. O.
12 decembris 1821.1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 879].

4779.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 maii 1839.
Qual regola debba fissarsi sulla remozione de’ parrochi monaci (grecimelchiti).
R. Circa Regulares ex parochiis removendos normam tradi perspicuam
1 Benedicto XIV in Constitutione Firmandis. 5
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 886].

4780.
S. C. de Prop. Fide (C. (i.), 11 dec. 1839.
1. An et quomodo Vicarii Ap. seu Ordinarii locorum visitare possint
paroecias Regularium missionariorum apostoliconim in suis territoriis
eristentes.
2. An designatio seu nominatio Praefecti Missionum sufficiat ad com­
municandam institutionem auctorisabidem missionariis, qui munere paro­
chorum fungi debent, seu potius teneantur camdcm ab Ordinariis locorum,
in quibus id muneris est explendum, recipere.
j. An Vicarii Apostolici seu Ordinarii locorum ita designatos valeant
antea examini subiiccrc.
4. An et quomodo iidem possint semel admissos ad curam animarum
exercendam removere, vel eorum facultates in Sacramentorum administratione cohibere.
5. An Vicarius Patriarchalis Constantinopolitanus potuerit visitationi
peragendae instructionem praemittere, cui parochi omnes respondere te­
neantur.
1 Cf. N. 357.
’Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 409
’Collectanea S. C. de Prop.

4 C£ N. 864.
’ Cf. N. 349.

Fide, vol.

I, n. 296.

Curia Romana

298

R. Ad i. Affirmative in omnibus iuxta constitui. Benedicti XIV, qua
incipit Firmandis.1
Àd 2. Negative ad primam partem; affirmative ad secundam, iuxta
decretum 1838.2
Ad 3. Negative.
Ad 4. Affirmative in omnibus, dummodo gravis ct urgens causa adsit
statim S. Congregationi communicanda.
Ad 5. Affirmative quoad ea in quibus visitationi et correctioni eiusdem
subditi sunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 892].

4781.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Superior. Semin.
Paris Mission, ad Exter.),
i 6 ian. I 840.
Quoad laudabilem Seminarii istius consuetudinem pro defunctis Ope­
rariis Evangelicis ac Praesulibus Missionum exorandi ac Sacra plura pera­
gendi, etiamsi de iis nunc agatur, qui pro catholica fide invicta fortitudine
certantes persecutorum gladio interierunt, illorum opinioni assentiendum,
qui suffragia de more pro iis fieri volunt, donec ab Apostolica Sede in san­
ctorum Martyrum album relati ct ad altarium honores evecti fuerint.
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide (1893), n. 878].

4782.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 6 aug. 1840.
Dum quidam missionarius (Induito Apostolico confirmandi munitus) in
co erat ut Confirmationis Sacramentum pluribus christianis administraret,
territus est a gentilibus in atrio adstantibus. Omissa proinde prima manuum
impositione, lectaque praepropere oratione Omnipotens usque ad verba
coelis, ct, neglecta commemoratione septem donorum, protulit formam:
Signo te, etc. Quaeritur an, attenta Encycl. Benedicti XIV Ex quo primum,
et scandalo quod oriretur si sub conditione illi christiani iterum confirma­
rentur, tuta conscientia possint relinqui in bona fide.
R. Non esse repetendam Confirmationem sub conditione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 905].
* Cf. N. 349.
* Cf. N. 4778.
» Cf. N. 438

S'. C. de Propaganda hide

299

4783.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin.), 6 aug. 1840.

I
I

I

In Tunkino sive orientali sive occidentali adest inter missionarios et
sacerdotes indigenas utriusque Vicariatus conventio qua, adveniente morte
alicuius ex illis, omnes alii sacerdotes utriusque Vicariatus tres Missas pro
illius anima celebrare debent. Talis conventio pariter extat inter omnes
missionarios Seminarii Missionum ad Exteros, ubique terrarum degant.
Porro, occasione harum, exortum est dubium inter missionarios: An, scilicet,
praedictae tres Missae debeant celebrari pro illorum anima, quos persecuto­
res in odium fidei trucidaverunt; vel, si non praecise pro illorum anima, sal­
tem debeant celebrari pro solutione debiti circa has Missas erga eos dum
viverent contracti, relinquendo divinae voluntati ut quibuslibet necessitati­
bus vel animabus voluerit, illarum Missarum fructus applicet. Et in casu
quo praedictae Missae sint dicendae, an sint Missae dicendae de Requiem,
vel de die.
R. Licet Innocentius III (in cap. Martha, de celebr. Missar.) dicat:
luuriam facit martyri qui orat pro martyre, id tamen ex Benedicto XIV
(Dt Sen·. Dei Beat., lib. 2, cap. 2, n. 13 et 14, et lib. 3, cap. 15, n. 8) intelligendum est de martyre vindicato, seu postquam de ipsius pretiosa morte
Summi Pontificis iudicium accesserit. Ante iudicium igitur, vel certe ante
Apostolicam inquisitionem super martyrio, possunt celebrari suffragia seu
Missae iuxta consuetudinem vel conventionem de qua supra, et ad libitum
de die, vel de Requiem.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 906].

4784.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 21 sept. 1840.
Seapprovare i decreti fatti da M. Vicario Ap. Patriarcale di Costantinopoli nella sua Visita, cioè:
1. Che nella Messa parrocchiale si faccia da tutti i parrochi il discorso
porocchiale.
2. Che il parroco od altro sacerdote in sua vece debba fare il catechismo
a :utte le Domenichc dell’anno, meno i due mesi che seguono alia prima
Comunione.
j. Che i parrochi debbano confessare per lo meno una volta Panno
jiti i fanciulli giunti all’uso della ragionc, e più spesso quelli che si dispongono alia prima Comunione.
4, Che i parrochi awertano in tempo opportuno i forastieri che vogliono
contraire matrimonio di procurarsi dalla loro patria i documenti di stato
abero, cd esigano dagli sposi prima del matrimonio la fede della Confesuone.

3°°

Curia Romana

5· Che in quanto aile tasse per le funzioni sagre i parrochi ed altri eccle­
siastici qualsivogliano debbano conformarsi in tutto alla tariffa approve
dal Vicario Patriarcale.
5. Che concorrendo in un medesimo giorno il pontificale dei Vicarii
Patriarcale cd una funzione parrocchiale, il parroco debba anticipare h > .·.
funzione per modo che non coïncida punto col tempo del pontificale.
7. Che ov’è chiesa, o pubblico oratorio sia vietato il celebrare nelle
case le Messe.
8. Che ove siano chiese ed oratorii pubblici sia proibito l’ascoltare con­
fessioni di donne nelle case particolari, se non per causa d’infermità. eù
decrepita o sordità.
R. Ad i. Affirmative.
Ad 2. Affirmative. Optat S. Congregatio ut parochi utantur Catechi­
smo Bcllarmini, et, si quo alio utantur, transmittatur ad S. Congregationem
Ad 3. Affirmative.
Ad 4. Quoad primam parten, affirmative; quoad fidem Confessionis,
suadendum ut exhibeant, sed si renuant, non ideo a matrimonio excludendi,
et detur decretum 17 aprilis 1820. 1
Ad 5. 6. 7. et 8. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 913].
4785.

S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Scopiae), 26 sept. 1840.
Nelia Congr. Generale tenuta li 20 luglio decorso sono stati proposti i
dubbi da V. S. fatti alla S. C. nelia sua venuta alia Dominante, ed ora vengo
a partcciparle le decisioni relative perche possa dare esecuzione alie medesime.
E da prima addimandava V. S. se debba tollerarsi il costume che le
giovani promesse in matrimonio rimangano per più anni racchiuse in casa,
e tralascino di consegucnza Pandare alia chiesa per ascoltare nci di festivi
la Messa. Al che la S. C. (in Congr. Gen. 20 iulii) ha risposto che non debbasi
ulteriormente tollerare siflfatte costume, e quindi dovere V. S. prudentemente insistere per la osservanza dei precctto dclla Chiesa. Che se non possa
cio ottenersi da tutte, si procuri per lo meno che quelle donzellc che nor.
vanno alia Messa impieghino qualche tempo all’orazione nelle proprie case,
e s'istruiscano nel catechismo.
Nel sccondo dubbio awertiva V. S. che si tralascia di fare la pubblicazionc prcscritta dal Tridentino, e diceva che ai matrimoni medesimi assiste
non altri che il parroco ed un testimonio in qualité di compare; e quindi
chiedeva se debbasi comportare siffatto costume. Quanto alia prima pane
ha deciso la S. C. che debbano farsi onninamente le pubblicazioni nelle
città c nci paesi giusta il Concilio Lateranense sotto il Pontefice Innocenzo III,
il Tridentino. Scss. 24. 1, de ref., e PAlbanese Prov. 1, parte II, c. VIIL
' < i

\

4716

S. C.

'

t
/
'

de Propaganda Fide

30 ί

pig.46; e giusta la Costit. della s. m. di Benedetto XIV ivi riferita p. 127,
: n. Quanto poi alla seconda parte ha prescritto che sicornandi espressamentechci matrimoni.a seconda del Tridentino medesimo nel luogo citato,
(çram parocho et duobus, vel tribus testibus, il che è ancor conforme al pre­
scritto nci Concilio Albanese pag. 46. Siccome poi i matrimoni Hnora contratti senza avere adempito a tal prescrizione debbono considerarsi siccome
nulli, ne vicne per conseguenza che debbono essere dal Sommo Pontefice
sanati e convalidati. Dovranno quindi con apposita supplica implorarst le
dovute sanazioni.
Nel terzo quesito inanifestava V. S. l’abuso che le giovani rimangono
d’ordinario vincolate cogli sponsali per quattro o cinque anni prima di
congiungersi in matrimonio, e che gli sponsali, mentre possono esser rescissi
dall’uomosempre che voglia, non sono mai rcscindibili dalla donna per qualunque ragione possa ella averne, e quindi implorava V. S. che si provvedese alla giusta libertà della donna, c fosse ristretto e determinato il tempo
degli sponsali. La S. C. ha deciso che venisse mandato a V. S. il decreto
emanato dalla S. C. dei Concilio dcll’anno 1713 di cui ecoo le parole: ■ S. Con­
gregatio S. R. E. Cardinalium Concilii Tridentini interpretum censuit
moneri posse partes ad contrahenda sponsalia sub certo tempore, quo elapso,
permitti posse cum aliis bene visis; non tamen cogi posse partes ad contrahenda sponsalia certo tempore; et quatenus sponsalia fuerint contracta
1 definite, absque tempore limitato, posse superiorem ob legitimam causam,
praesertim probabilis fornicationis, tempus celebrandi Matrimonii sponsis
'.’vfigere, eoque elapso facultatem concedere cum aliis contrahendi ».
Procurera quindi V. S. con tutta quella prudenza che Le sarà possibile
di far si che venga osservato siffatto decreto, e per maggior sua regola
cd istruzione consultera benanche in proposito i buoni autori che ne hanno
pariato.
Nel quarto dubbio, che è pure relativo agli sponsali, esponeva V. S.
che i parenti contraggono cglino stessi gli sponsali per figliuoli senza alcun
consenso di questi, e quindi addimandava se debba esigersi onninamente
mche il beneplacito dei figli contraenti per la validité degli sponsali. Alia
quale domanda la S. C. ha creduto aver ben proweduto col ricordare Posservanzi del decreto del Concilio Albanese, part. 2, c. VII, pag. 47, espresso
in questi termini: « Quoniam omnimoda arbitraria libertate matrimonium
initur, toto pectore incumbant parochi ut contrahentium assensus omni
impulsionis, coactionis, seu directae seu indirectae, materia carcat, nec
sero iungant connubii nexu quos externae audacia violentiae, matrimo­
nialia iura vitiando, vitiavit. Temerariis eorum ausibus, qui invitis confoe­
derantur uxoribus, anathematis poena infligatur. Parochi quoque invalidae
extorts conjunctionis ecclesiasticis innodentur censuris ».
II dubbio chc in quinto luogo V. S. proponeva si volge sulla consuetudine
j celebrare i matrimoni di sera, in guisa che vanno privi i contraenti dclla
benedizione nuziale, che, giusta il Rituale Romano deve farsi in chiesa
durante la S. Messa. Su di che la S. C. ha prescritto di dichiarare a V. S.
!*- parole del Concilio Tridentino, Sess. 24, cap. 1 : « Benedictionem sacer-

302

Curia Romana

dotalem in templo recipiendam (a coniugibus)»; non che quelle dell’Albinese, pag. 46: « In parochialibus ecclesiis fiant matrimonia».
Nel sesto dubbio manifestava V. S. il barbaro costume di porre ad in­
canto le figliuole da marito, talchè quegli addiviene lo sposo chc offensa
somma maggiore. 11 quale detestabile mercimonio delle figlie vuole Ia S. C.
chc sia tolto mercè tutto il potere dello zelo sacerdotale.
In settimo luogo V. S. rammemorava la facolth che la legge ottomam
conferisce aile donne di adire la terza parte dell’ercdità dopo la morte dei
padre, e il divieto che di giovarsene loro han fatto i Vescovi per gli odii e
nimistà che essa seco traeva; e quindi bramava sapere se debba sussistat
perché le donne non si prevalgano di somigliante beneficio. Sulla quai cosi
non ha potuto la S. C. formare il suo giudizio, mercechè nè V. S. nè altn
mai si è curato di meglio chiarire i motivi del divieto dei Vescovi; e quindi
è necessario, per decidere il quesito, chc V. S. faccia meglio conosccre le
ragioni che persuasero i medesimi Vescovi ad interdire aile donne l’approfittarsi del diritto loro dalle leggi civili conceduto.
Coll’ottavo dubbio V. S. richiedeva se i parrochi possano lecitamente
emettere la loro decisione intomo aile cause civili che dalle parti vengono
ad essi assoggettate; e in caso affermativo, se sia espediente il permctterlo,
in vista segnatamente del disordine che sovente interviene del ricorrcre che
fa l’una o l’altra parte, o talvolta ancora entrambi, perché non paghi della
decisione del parroco, al tribunale turco. Su di che ha prcscritto la S. C.
di far palese a V. S. esser massima fondamentale fissata e pubblicata dalla
medesima S. C. con circolare dei 15 gennaio 1622 1 che l’intcnzione
della Propaganda > non è d’alzar tribunali o di csercitar giurisdizione tem­
porale in alcun luogo, nè di tcnerc maniéré violente o insolite, ma è di atten­
dere per vie soavi e picnc di carità, chc son proprie dello Spirito Santo, alla
conversione dcgli infedeli, ora prcdicando, ora insegnando e disputando,
ed ora ammonendo, esortando c pregando, ed anche di tirare i popoli dolcemente colla orazionc e col digiuno, e colle limosine, e fin colle discipline
e colle lagrime, alla luce della verità e alla via della salute, amministrando
loro i SS. Sagrarnenti senza fare niun rumore, e, per dir cosi, con un soave
silenzio ». Chc perô si per la esposta massima, si pel sacro carattere del sacer­
dote, si per le leggi ecclesiastiche, si per la poca idoneità di quci parrochi
a giudicar rettamente, è stata d’awiso la S. C. di loro vietarc di mescolars·
nelle questioni civili, tranne i casi di amichevoli compromcssi, nei quah
ambe le parti si obbligano a deferire onninamente al giudizio arbitramcnule
del parroco, o di altro sacerdote da V. S. designato.
Nel dubbio nono implora V. S. una norma sul contegno a tenersi coi
penitenti che hanno rubato ai turchi, e non possono far la restituzione sena
pericolo della vita, volendo i turchi conoscerc sempre il nome del ladro
Intomo alla quai cosa la S. C. ha decretato che debbasi V. S. attenere il
sentimento dei buoni autori, i quali insegnano che non potendosi effettuart
la restituzione delle cose rubate al loro padrone, nemmeno per mezzo d«
1 Collectanea S. C. de Prop. Fide, \ol

1, n. a

5.

C. de Propaganda Fide

303

confessori, c d'altra parte non potcndo il colpevole ritenere il mal toito,
debbasi erogare il valore delle cose mbate ad pias causas, vel inter pauperes.
Il decimo dubbio proposto insurgé dalla niuna guarentigia che le leggi
turche danno per la vita dei sudditi, onde i cristiani si credono autorizzati
inlor feroce ignoranza a trucidare l’uccisore di un loro fratcllo, perciocche,
non vcndicandone la morte, crcdono esporsi a maggior pericolo di crudeli
issassinii; e conchiudc V. S. col dimandare se possano assolversi quei cri­
stiani che, per l’indicato motivo, meditano la morte dell’uccisore di un loro
confratello. Essendo siffatto quesito altre volte stato discusso, la S. C. con­
ternando le già date risoluzioni, ha risposto che non debbono affatto assol­
versi sifïatti pcnitenti, e che si faccia nota a V. S. la risoluzione dei 9 maggio 1763 in cui a somigliante dubbio fu risposto: « licitum non esse homini­
bus privatis iniurias ulcisci, licet in iis locis degant in quibus nemo est qui
vindicandis criminibus praesit: proindeque eosdem, nisi animum ulciscendi
, deponant, non esse absolvendos, ut alias respondit S. C. . Come pure la
mtdesima Congregazionc ha voluto che si rendesse noto a V. S. che in
seguito della relazione della visita fatta nell’Albania e Macedonia dal P. Mi­
chele da Borgo S. Siro, in cui tra gli altri disordini esponeva il P. Michele
quello della frequenza degli omicidi per vendetta, e per falsa opinione che
1’ucciso invendicato soffra gravissime pene; la medesima S. C. nella Congregazionc dei 24 agosto 1762 rispose: <■ Monendos esse missionarios ut
tam privatis quam publicis adhortationibus falsas opiniones extirpent, nec
administrent sacramenta iis qui ulciscendi animum non deponunt ».1
Addimanda V. S. nel dubbio undecimo se possa celebrarsi il divin sacri­
fizio per quei cristiani, la cui fede, mentre vissero, rimase occulta, sebbene
in punto di morte mostrassero d’essere pentiti, e dessero qualchc segno
«temo tuttochè privato, di cristiana credenza. Alia quale dimanda la
S. C. ha giudicato bastantcincnte proweduto nel Concilio Albanese, p. I,
I cap. 3 e4, c nolle due Costituzioni della sa. me. di Benedetto XIV ivi inse' rite, pp. 121 c 176, non che nei decreti della S. C. di Propaganda che ivi
pure leggonsi alia pag. 205.
Coi bipartito dubbio duodecimo chiede V. S. primamente se possano
lecitamente battezzarsi i figli dei cristiani occulti, nelPantiveggenza che
eglino pure si terranno sempre in egual modo, durante il vi ver loro, nascosti,
simulando di appartenere al maomettismo; e poscia interpella 1’oracolo dolia
S. C. sui contegno a tenersi verso quei fedeli che cangiano in nomi turchi
1 cristiani nomi dei loro figlioli. Il qual dubbio in ambedue le parti viene
bastantemente sciolto da quanto Benedetto Χ1λΓ prescrive nella Costituz.
Inter omnigenas (2 febbr. 1744). 2
Le usure formavano il soggetto del dccimoterzo dubbio, in cui esponeva
V. S. che i cristiani sogliono prendere gl’intcrcssi del 10 per cento, mentre
i turchi il 15 c 18 per cento, e pero dubita se siasi a permettere tale usura
comunque a termini delle leggi civili permessa, e quatenus negative, se deb‘ Collectanea S. C. de Prop.

1 Cf. N. 339.

Fide, vol. 1, n. 445.

3°4

Curta Romana

bansi obbligare alia restituzionc i fedeli che 1'hanno percetta. In risposta al
che la S. C. ha deciso che si trasmetta a V. S. 1’istruzione del S. Off. dell’anno 1784 la quale troverà qui annessa.1
Nel dubbio decimoquarto chiedeva V. S. se i cristiani possano presto
l’opéra loro aile fabbriche delle inoschee, sendovi astretti dai turchi; e se
possano altresl lavorare nei di festivi, obbligati a ciô egualmente dai medesimi
turchi: awertendo che alcuna volta trovansi tutti i fedeli forzati a trnvagliare
collettivamentc nelle opere pubbliche, e tale altra volta solo individualmentc
debbono prestarsi in servigio dei rispettivi padroni anche per vero dispregio
di nostra religione. La S. C. usando la maggiore indulgenza che puo, ha
deciso rispondere a V. S. come ha risposto non ha guari ad altra somigliante
domanda: Non esse inquietandos, dummodo gravis viali metu coacti agant,ntqut
intendant mahumetanorum superstitionibus cooperari. Quanto poi al seconde
quesito ha decretato non potersi comportare che i cristiani diano opera a tali
lavori nei di festivi quante volte siavi aperto dispregio della religione; ma
se non havvi dispregio della religione, e non potrebbesi impedire il lavorare
dei medesimi senza troppo grave detrimento dei fedeli medesimi, in tai case
doversi prudentemente tollerarc, perché ascoltino la s. Messa; e, ovepur
loro fosse impedito lo assistere al divin sacrifizio, debbono per lo menu
supplirc in qualche guisa con altre orazioni e pie opere, imposte oppor·
tunamente dai parrochi.
Col dubbio decimoquinto bramava V. S. sapere che cosa debba prescriversi ai servi e fornai che debbono lavorare nei di festivi, c di rado possono
assistere al divin sacrificio. Su di che la S. C. haparimente risposto chepossa
verso i medesimi usare quella benigna indulgenza che ammette la notissima
dottrina dei buoni moralist!, e la prassi, diportandosi verso i medesimi conformemente a quanto si è detto nella risposta al dubbio antecedente.
11 sestodecimo dubbio riguarda i contadini cui la distanza della chiesa
non sempre permette lo assistere alla Messa. E su ciô pure la S. C. ha detto
che debba V. S. attenersi aile tcorie che nei moralist! sogliono trovarsi in
tal particolarc, cd abbiano a considerarsi non solo le distanze dei luoghi e
le asprezze délie strade, ma benanchc l’età, il sesso e la tempra delle rispettive persone, per giudicare se ratione impotentiae possano dirsi csonerati
dall’obbligo di andare alla chicsa. Pcrciô o la lontananza dei contadini dall
chiesa in cui celebrasi la s. Messa è tanta, c tale ancora la difficoltà délit
strade, che il portarvisi riesea di grave incomodo anche ai contadini : e in
tal caso potranno anch’cssi venirne scusati, corne dicono tutti i moralisti;
0 questa lontananza non è nè in se stessa, nè per la scabrosité délia via, almeno nclla bella stagione, cosi grande c faticosa che possa dirsi a tutti indistintamente quei contadini incomodissima: c allora quclli pei quali il recarsi
alla chiesa non fosse che una lunga camminata senz’altro che un poco di
*
i
3at a farla per soddisfarc al prccetto della
Chiesa.

S. C.

de Propaganda Fide

305

Finalmcntc manifestava V. S. la falsa credenza in cui sont» quei popoli
intomo all’affinità spirituale, tenendo per fermo che il compare il quale
assiste al matrimonio contragga l’aifinità, e che l’affinità contratta nel Battesimo 0 nella Cresima si cstenda oltre al quarto grado, e perô domandava
ùtruzione intorno all’istruire il popolo in contrario, prevedendo che ne
nascerebbero inconvenienti. E in ciô la S. C. ha deciso chc venisse ricordato
avere it Concilio Tridentino decretato (Sess. 24, de ref.) esservi un
solo grado di affinité spirituale, e il medesimo ripetere Benedetto XIV nella
Costituz. Inter omnigenas, § 17,1 inscrita nel Concilio Albanese, il quai Pontefice espressamente e nominatamente esclude da tale affinité gli assistenti
il Matrimonio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. 914, vol. II, η. 2283].

4786.
S. C. de Prop. Fide, deer. 15 dec. 1840.
Quum in foederatis Americae Septemtrionalis Statibus nulla a legibus
civilibus ecclesiastica successio agnoscatur, et ideo nullum ius nec Episcopis,
nec sacerdotibus ab iisdem legibus tribuatur transmittendi suis successori­
bus bona quaecumque, quae a pia fidelium largitate ad ecclesiasticos, vel
pios usus, sive Episcopis, sive sacerdotibus donata fuerunt: praedictorum
bonorum (circa quae Concilii Provincialis Baltimorensis IV Patres pasto­
ralem sollicitudinem laudabiliter ostenderunt decreto VIII), securitati pro­
spicere volens Sacra Congregatio de Propaganda Fide decrevit in posterum
servanda esse quae sequuntur:
1. Archiepiscopus Baltimorensis, et Episcopi omnes in foederatis Ame­
riae Septentrionalis Statibus, statim post huius decreti receptionem testa­
mentum iuxta leges Status, in quo degunt, quarum accuratam notitiam ex
artis fontibus sibi comparabunt, conficiendum curent. Illud autem dupli­
cato, et aeque authentico chirographo seu exemplari omnino efficient, atque
kredem bononim omnium ecclesiasticorum ad pios usus sibi, vel praedecesviribus suis, vel quibusvis aliis sive laicis sive clericis donatis, quae ipsi
actu possideant vel ius ad possidendum habeant, illum ex Coepiscopis suis
amtricanis, quem magis in Domino expedire indicaverint, constituent.
Hunc autem si forte ex vivis excedere acciderit, alium ex iisdem Coepiscopis
intodtm testamento substituant, atque eius loco heredem nuncupent.
2. Testamento igitur, duplici et aeque authentico chirographo exarato,
ibxrum ex exemplaribus Episcopi omnes ad Baltimorensem Archiepiscopum. hic vero ad seniorem Episcopum loco tuto custodiendum mittat;
ilterum vero testator ipse penes se asservabit. Moneatur etiam a testatore
Episcopus, qui heres constitutus fuerit, per litteras, quas perlectas comburet,
«tantum fine se heredem nuncupatum fuisse ut bona omnia ecclesiastica

» Diem ..««ructu, reperitur ia.crtn in Innructione S. C. de Prop. Fide circa lucrum

ex mutuo in. 1873. — Cf. N. 4880.

1 Ct N. 33g.
W

VII.

20

Ii

306

Curia Romana

dioecesis religiose custodiantur, donec a S. Sede successor eligatur, iliique
tunc fideliter et legitime transmittantur.
3. Testatore vita functo, heres, maxima qua poterit cura, bonorum
omnium, turn mobilium, tum immobilium conservationi prospiciet, atque
inter sacerdotes dioecesis defuncti Episcopi ministrum idoneum ci fide­
lem eligat, cui per procurationis mandatum administrationem bonorum
committet, ea tamen lege ut rationem, quum opus fuerit, fideliter
reddat.
4. Statim ac Episcopi defuncti successor a S. Sede de more electu»
fuerit, atque litteras apostolicas electionis acceperit, Episcopus, qui deces­
soris eius heres per testamentum constitutus fuerat, hereditatem universam
illi, instrumentis iuxta formam a legibus civilibus praescriptam, omnino
tradet; atque sive per se, sive per procuratorem, cui bonorum administra­
tionem commiserat, rationem reddere curabit.
5. Si quem autem Episcoporum Coadiutorem habere contigerit, hunc
per testamentum heredem instituet.
6. Archiepiscopi munus erit sedulo invigilare, et curare, ut a suffraga­
ntis aliisque Statuum Unitorum Episcopis omnia quaecumque hoc Decreto
S. C. praescribuntur religiosissime serventur. Moneat Episcopos, qui testa­
mentum conficere et ad metropolim mittere neglexerint, vel formam a legi­
bus civilibus requisitam non servaverint, vel aliquo adminiculo legibus con­
trario illud irritum reddiderint. Si quando autem monitiones suas nullum
effectum consequi viderit, de hoc Sacram Congregationem certiorem per
litteras facere non omittat, ut opportunum et efficax remedium huic malo
adhibere tempestive possit. De quibus omnibus Archiepiscopi conscientia
oneratur. Quod autem spectat ad ipsum Archiepiscopum, is qui in provin­
cia reperictur a consecratione episcopali suscepta antiquior Episcopus, hoc
munus obibit.
7. Quo autem praedicta omnia rite et recte praestare valeat Archiepiscopus, accuratam notitiam legum circa testamenta, quae in unoquoque ex
Statibus Unitis vigent, sicut etiam adminiculorum, seu, ut aiunt, formaltta·
tum, quae ad testamentorum validitatem requiruntur, tum per Episcopo*
ipsos, tum etiam per iurisconsultos, ct legis peritos quantocius obtinere
non omittat; et ne haec omnia memoria excidant, eorum indiculum apud se
scriptum retinebit.
8. Testamenta vero ipsa, quae ad Archiepiscopum mittentur, nullo
sigillo claudantur, sed folium in quo includuntur, in forma epistolarum
usitata complicatum, et Archicpiscopo vernacula lingua inscriptum, sigillo
muniatur, uti aliae epistolae communes, ut, eo aperto, Archiepiscopus
testamentum legere, atque an rite ac recte confectum fuerit, omnibus attente
perpensis, iudicare possit, adhibito etiam, si opus fuerit, peritorum in legi­
bus civilibus consilio.
9. De bonis vero ecclesiasticis, quae iure a civili potestate concesso, ab
Episcopis, ecclesiis, collegiis, monasteriis, aliisque locis piis possidentur,
vel recta ad Episcoporum successores transeunt, nil est quod hoc decreto
statuatur; ideoque in illo minime includuntur Episcopi igitur, si qui sint.

5.

C. de Propaganda Fide

307

qui nulla alia bona ecclesiastica suo nomine possideant, ad testamentum
superius descriptum faciendum non tenentur.
10. Eadem sollicitudine Sacra Congregatio providere volens securitati
bonorum communitatum omnium, sive ecclesiasticarum, sive religiosarum,
tum virorum, tum etiam puellarum, ct quarumcumque aliarum piarum
institutionum, quae inter bona ecclesiastica locum obtinent, vel saltem
eorum naturae participant, atque sollicita Ecclesiae Pastorum cura piis usibus,
ob quos vel comparata, vel donata fuerunt, servanda et posteris fideliter
transmittenda sunt, quae sequuntur decernit.
it. Archiepiscopus ct Episcopi post decreti huius receptionem, ad supe­
riores, praefectos, vel praesides communitatum, quae intra dioecesis suae
fines reperiuntur, scribent, illisquc omnibus auctoritate S. C , quae illis
•imnibus ad hoc specialiter delegatur, praecipient, ut quam primum fieri
poterit, certiorem per litteras Episcopum ipsum faciant: 1. An, quae, et quo
onere, bona possideat communitas, cui praeest. - 2. An suae communitati
facultas seu ius a civili potestate datum fuerit, bona omnia, vel eorum
partem possidendi, et ad successores transmittendi (If they have been
incorporated and empowered to hold all, or any part of their property,
and what?). - 3. An bona omnia, vel aliqua eorum pars a Superiore vel ab
aliquo communitatis membro, vel a pluribus coniunctim possideatur. 4. An aliquem invenerint modum tuto ad successores bpna praedicta trans­
mittendi, et quis sit modus iste. - 5. An nullus alius habeatur modus
praeter testamentum.
12. Responso accepto, Ordinarius quid agendum sit facile comperiet.
Nam si quae sint communitates, quibus ius a potestate civili tributum fue­
rit possidendi, et ad successores transmittendi bona omnia, vel aliquam
rorum partem, nulla erit occasio sollicitudinem suam exercendi ad eorum
conservationem. Sin autem modus aliquis excogitatus fuerit possidendi bona
per societatis contractum, quo bona in communi possidentur a tribus vel
quatuor communitatis membris, ita ut omnes socii ius illud possideant natu­
ralis suae vitae tempore, sed, quocumque ex illis mortuo, ius apud supersti­
ta socios remaneat possidendi bona universa, nulla facta cuique ex ipsis
potestate alienandi suae vitae tempore, vel per testamentum relinquendi
bona praedicta post mortein: tunc id tantummodo ab Episcopo curandum
erit, ut, uno ex sociis mortuo, alius ex communitatis membris in socie­
tatem adsciscatur. Tandem si unica testamenti remaneat via transmit­
tendi bona ad successores, praecipiat Episcopus superioribus, vel illi,
qui suo proprio nomine communitatis bona possidere tunc poterit, ut
sutim testamentum iuxta leges civiles, duplici exemplari aeque authen­
tico perficiat, ex quibus unum in communitatis scriniis diligenter asser­
vetur, altenim vero ad Episcopum dioecesanum in archivio asservandum
mittatur.
13. Ad communitates autem, quarum bona ab Episcopo possidentur,
de hoc decreto nulla erit scribendi necessitas, quum per testamentum Epi­
scopi, satis bonorum illorum securitati prospiciatur.
14. De Superioribus decreto huic minime obsequentibus, post unam vel

4

Curia Romana

30S

alteram monitionem, Episcopi ad S. Congregationem scribent, quo nula,
quae inde sequi possent, opportuno remedio praecaveantur.
Haec sunt, quae de bonis, in Foederatis Amcricae Septentrionalis Stati­
bus, ad Ecclesiam sive iam pertinentibus, sive in posterum spectaturis, tuto
servandis, S. Congregatio statuenda esse indicavit.
Facta vero SSmo Domino Nostro Gregorio PP. XVI rei totius relatione
per R. P. D. Ignatium Gadolinium Archiepiscopum Edessenum S. Congre­
gationis Secretarium, Sanctitas Sua, quae superius praescripta sunt, in
omnibus confirmavit, et excquenda esse iussit. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 916].
4787.

S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Archiep. Hiberniae), ιό ian. 1841.

Quantam negotii gravitatem afferret excitata in Hibernia controversia
de recenti national], ut vocant, erudiendae iuventutis systemate, exploratum
adeo A. Tuae est, ut mirum tibi esse non debuerit S. Congregationis dt
Propaganda Fide responsum de ea re tamdiu fuisse dilatum. Plenam enim
totius rei A. Tua habet notitiam, penitusque cognita Tibi sunt gravia om­
nium rationum momenta, quae controversiae illius excitandae occasionem
attulerunt, quaeque diuturnam prorsus rei deliberationem postularunt.
Nam S. Congregationem magnopere sollicitam habere debuerunt, cum diu
multumque pro sui instituti munere quaestionem propositam consideraret,
catholicae religionis tutela, puerilis aetatis instituendae commoditas, grati
animi officium erga Britannici Imperii senatum, qui magnae pecuniae sum­
mam popularibus Hiberniae scholis decrevit, concordiae inter Episcopos
catholicos retinendae necessitas, quietis publicae fovendae debitum, metus
1 In Concilio Plenario II Baltünorensi (an.

i860) Tit.

IV. n.

191

hrcc habentur:

< Huius decreti S. C. intuitu, quinti Concilii Baltimorcnsis Patres (Decreta Concilii Pro­
vincialis V. Baltim

confirmata fuere n S. C de Piop. Fide decreto 30 sept. 1843) ita decla­

rarunt: Perpetuo decreto S

Congregationis dc bonis temporalibus Ecclesiae, Patres animum

maxime propensum ad mentem S. Sedis in omnibus sequendam ostenderunt, sed censuerunt

speciales leges Statuum singulorum locortnnqut adiuncta gravia afferri incommoda decreti cuca·
tunsi; singulorum tamen Episcoporum conscientiam onerandam esse ut testamento veTm

instrumento consulant securitati honoram ecclesiasticorum quae Penes se sunt; quorum l'Stamcx·
torum duplicatum exemplar

apud

Archiepiscopum

deponant,

drchiepiscopus

autem apud

seniorem Episcopum, intra tres mentes a sua consecratione; quod si neglexerit Episcopus aliquis,

monebit cum officii Arcldepiscopus, cumque diu cessantem ad S. C. deferet. Idcirco orant PP.
ut S. Sedet dignetur decreti rigarem ha^ ratione mitigare
Concilium nutem Plenarium III (an.

.

1884) haec habet in Tit. IX, Cap. II: «Sum­

morum Pontificum ac Praedecessorum nostrorum cui a de bonis externis Ecclesiae hac in
regione secure firmiterque servandis quanta fuerit, ex actis ct decretis Conciliorum nostro­

rum tam provincialium quam plenariorum apertum est. Nec minori nos sollicitudine bono­
rum illorum securitati providere intenti, Episcopos iterum iterunique monemus oneratam

esse suam conscientiam, ut testamento vel alio legali documento, prout, spectatis locorum

adiunctis vel legum in suo Statu vigentium indole, melius \ idetur, securae bonorum eccle­
siasticorum quae penes se sunt ad successores transmissioni consulant ».

5.

C. de Propaganda P'idc

309

denique, ne ad heterodoxos forte magistros pecunia tota et auctoritas devol­
vitur.
Omnibus ergo rei periculis, et utilitatibus accurate perpensis, auditis
partium disceptantium rationibus, habitaque praesertim felici notitia, quod
per decennium, ex quo id systema studiorum susceptum fuit, religio catho­
lici nihil detrimenti passa videatur, S. Congregatio, SSmo Dho Nostro
Gregorio PP. XVI probante, censuit, nullum esse definite iudicium hac
super re proferendum, atque id genus eruditionis in Episcoporum singulo­
rum prudenti arbitrio et religiosa conscientia esse relinquendum; quando­
quidem eius successum a vigili Pastorum cura, a cautelis variis adhibendis,
. futura demum per temporis tractum experientia pendere necesse est. Ne
rimen sine idoneis consiliis ac providentiis tanta res dimittatur, Sacra Con­
gregatio sequentia interim monenda esse indicavit, scilicet- 1. Libros omnes,
qui noxium aliquid sive adversus Sacrorum Bibliorum Canonem aut puri­
tatem, sive contra Catholicae Ecclesiae doctrinam vel mores continent, a
scholis removeri debere. Hoc autem eo facilius effici potest, quia nulla
memorati systematis lex obstat. - 2. Dandam esse pro viribus operam, ut
praeceptor normalis paedagogorum catholicorum in classe religiosa morali
et historica vel catholicus vel nullus sit: nam catholicum ab acatholico religio­
ns tradendae methodum vel religiosam historiam doceri indecorum est. j. Tutius multo esse, ut literarum tantummodo humanarum magisterium
fiat in scholis promiscuis, quam ut fundamentales, uti aiunt, et communes
religionis Christianae articuli restricte tradantur, reservata singulis sectis
peculiari seorsum eruditione. Ita enim cum pueris agere periculosum valde
videtur. - 4. Generation Episcopos et Parochos advigilare oportere, ne ex
hoc systemate Nationalis Institutionis pueris catholicis quamlibet ob cau­
dam labes obveniat, corumdem etiam esse enixe curare, ut a Supremis Mo­
deratoribus meliorem in dies rerum ordinem et conditiones aequiores impe­
trent. Illud quoque perutile fore censet S. Congregatio, si loca ipsa schola­
rum in Episcoporum vel Parochorum potestate ac proprio iure maneant.
Existimat simul permagnae futurum esse utilitatis, Episcopos dc tam gravi
negotio in provincialibus synodis invicem saepe conferre. Si autem quid
adversum accidet, Sedes Apostolica certior facienda sedulo est, ut ipsa simul
provideat.
Denique optat S. Congregatio, ut deinceps Episcopi aliique viri ecclc■astici abstineant a contendendo super hac controversia in publicis epheme­
ridibus vel ciusmodi aliis libellis, nc religionis honor, mutua fama, et chriùina caritas cum populi offensione laedatur.
Hacc A. Tuae S. Congregationis nomine erant significanda, ut per Te
RR PP. Episcopis Metropolitanae Provinciae Tuae Suffraganeis communi­
antur. Quae vero superius significavi talia esse A. Tua quoque facile
iridligit, ut iisdem diligenter servatis ista in re tantae gravitatis, interea
religionis satis tranquillitati ac iuvenilis aetatis bono consultum esse concluJ J
Mi
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1S93), n. 472].

Curia Romana

4788.

i. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Chan-si), 5 iul. 1841.
Se accordare ai missionari la facoltà di usare gli oli santi vecchi, ritardando i nuovi.
R. Affirmative iuxta mentem, quae est ut hac facultate utantur ipsa dic
Sabbati Sancti, quin unius mensis spatio olea praestolentur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 924].
4789.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.-Tunkin. Occident.),
21 ini. 1841.
1. Quid de christianis vel sacerdotibus, propter fidem non solum ad
carceres perpetuos vel temporales damnatis, sed ad mortem laqueo vel gla­
dio subeundam? Potestne illis deferri SS. Sacramentum pridie, vel ipso die
eorum exeeutionis ? Et tunc debet illis administrari tamquam Xiaticum
moribundis, vel tamquam Communio ordinaria benevolentibus?
2. Quid de christianis ad carcerem vel etiam ad mortem damnatis non
propter fidem sed ob crimina vera, vel illis iniustc imputata (quod non
raro)? Potestne illis attritis et sacramentaliter absolutis deferri SS. Euchari­
stiae Sacramentum, maxime si illud petant?
3. An permitti potest in hoc persecutionis tempore ut fidei confessores
ad mortem propter fidem damnati, et quibus in carcere defertur SS. Euchir.
Sacramentum occulte, possint illud suis manibus accipere et sese occulte
communicare, ne sacerdos illos more ordinario communicans a persecuto­
ribus agnoscatur et prehendatur; vel satiusne est in illo casu ab illis confes­
soribus communicandis abstinere, maximo cum illorum animae detrimento:
R. Ad i. Affirmative, et per modum Viatici.
Ad 2. Affirmative, et ad mentem, quae est ut Vicarius Ap. quam mixime curet ut damnati ad mortem coelesti pane reficiantur.
Ad 3. Affirmative quoad primam partem, dummodo nullo irreverentiae
aut conculcationis periculo tantum Sacramentum exponatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 928].
4790.

S. C. de Prop; Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
21 iul. 1841.
1 itia infidelis a suo marito infideli repudiata, et postea Christiana facta,
Paulo christiano nubere vult. Sacerdos illi praecipit interpellationem dciure
suo marito infideli facere; sed illa sic tantum illum interpellavit: Fisae ut
tr redeam'' seu vime me iterum ut tuam uxorem habere et recipere? Cui ille:

5.

C. de Propaganda Fide

311

Von, i quo volueris. Statim Titia rediit ut cum Paulo nubat. Quaero an illud
licite et valide possit sine nova interpellatione, et sine ulla ab ea dispensa­
tione: an interpellatio a Titia facta modo supra relato valida et sufficiens
sit ad matrimonium valide et licite contrahendum cum christiano.
R. Attentis locorum ct temporum circumstantiis, non esse inquietan­
dos, et rem arbitrio ct prudentiae Vicarii Ap. remitti.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 929].

4791.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
21 iul. 1841.
1. Benedictio nuptialis quae est in Rituali prohibetume dari tempore
vetito? An vero hoc tempore prohibetur tantum benedictio quae est in
Missali?
2. In quantum affirmative ad primam partem praefati dubii, an saltem
cum permissu Vicarii Ap. licite possit dari tempore vetito benedictio Ritua­
lis tam iara matrimonio iunctis quam iungi intendentibus? In quantum
autem affirmative ad secundam partem primi dubii, an Vicarius Ap. per­
mittere possit ut, eodem tempore vetito, illa Missalis benedictio detur,
saltem iam matrimonio iunctis in absentia sacerdotis et absque illa benedi­
ctione? Quod si negative ad duplicem partem huius secundi dubii, humili­
ter postulo hanc facultatem.
3. Benedictio quae est in Missali potestne dari illis qui sinejlla benedi­
ctione iam matrimonio iuncti sunt in primis nuptiis, quando mulier iam
gravida est, vel iam filios peperit? Item iis qui hic et nunc de praesenti matri­
monium contrahunt in primis nuptiis, quando sponsa cognoscitur gravida,
vel iam ante matrimonium filios ex fornicatione genuit?
4. Quando datur benedictio nuptialis iis qui iam valide matrimonio
iuncti sunt, debetne recitari formula: Ego vos in matrimonium coniungo,
sine renovatione consensus? Quid quando dubitatur (ut saepissime) an iam
valide contraxerint necne?
5. Estnc necessarium ut qui iam valide matrimonio iuncti sunt, sint
imbo in statu gratiae, ut licite possint recipere benedictionem nuptialem,
■ivequae in Rituali, sive quae in Missali est, et quam petunt non ad validi­
tatem eorum matrimonii, sed tantum nc Sacramenti dignitas vilescat, ct ut
fructus spirituales ex hac benedictione recipiant? In praefato casu sacerdos
potestne ct debetne illos adhortari ut sese praesentent ad benedictionem
nuptialem recipiendam? Quid, si una pars est absolutionis capax, al­
tera non?
R. Ad i. Negative ad primam partem, dummodo non adsit consuetudo
oon contrahendi matrimonium, etiam sine solemnitatc, tempore vetito;
affirmative ad secundam.
Ad 2. Affirmative ad primam partem, quatenus adsit supradicta consue­
tudo; negative ad secundam, sed supplicandum SSmo pro facultate. Quam

Curia Romana

312

benigne concessit ad formam concessionis pro Vicario Apostolico Sutchuensi
anno 1796.1
Ad 3. Affirmative.
Ad 4. Ad primam partem: Detur Instructio anni 1S06. 2 Ad secundam
partem, consulat probatos auctores.
Ad 5. Ad primam partem, convenit; ad secundam, provisum in prima.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 932].
4792.

S. C. de Prop. Fide, decr. 29 iul. 1841.
Cum fieri quandoque possit, ac factum revera aliquando sit, ut in remo­
tissimis Missionum Sinarum, ac finitimorum regnorum regionibus Prae­
sule episcopali charactere insignito, cui unaquaeque illarum credita est,
vita functo, vel successor iam designatus nondum sit consecratus Episco­
pus, vel haud tam cito alter Antistes viduatae Missioni praefici queat:
S. Congregatio de Propaganda Fide in Particulari Conventu super negotiis
Missionum earumdem habito die 21 iulii anno r84i, ut spiritualibus fide­
lium necessitatibus in memorato casu provideatur, censuit, ac decrevit sup­
plicandum Sanctissimo, qui dignaretur pro antedictis Missionibus conce­
dere ut, Sede vacante, Superior interinus vel Vicarius Generalis, cui iuxta
Constitutionem sa. me. Benedicti XIV, Ex sublimi etc.3 ecclesiastica iurisdictio devoluta est, vel electus Vicarius Apostolicus nondum consecratus,
Confirmationis Sacramentum administrare eamdemque facultatem uni vd
alteri ex sacerdotibus vacantis Vicariatus aut Dioecesis subdelegare possint.
Hanc autem S. C. sententiam SSmo D. N. Gregorio PP. XVI... rela­
tam die 26 mensis et anni, ut supra, Sanctitas Sua benigne in omnibus
approbavit, petitamque facultatem induisit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 933].
4793.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
i o aug. 1841.
Utrum Indulgentia plenaria in articulo mortis concedi possit damnatis
ad mortem, dum ad illam subeundam ducuntur, vel eadem die qua eam
subituri sunt?
R. Affirmative, cum fieri poterit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 934].
1 Cf. N. 4649
3 Cf. N. 4683
> Cf N. 413

S. C. de Propaganda Fide

3*3

4794.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vie. Ap. Coreae), il sept. 1841.
De Baptismo, ex omissione pronominis te in eius collatione, quod ex
Cottanorum ignorantia saepe contigisse refers, invalidum fuisse Sacramen­
tum, perspicua res est, ideoque renovandum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 526].

4795.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Coreae), 11 sept. 1841.
Circa praxim ab Amplitudine tua statutam quoad parvulorum Baptisma
ύι/ra decem dies ad summum, per sacerdotes, si detur opportunitas, vel per cateihistam non vero per aliam personam, excepto casu necessitatis, conferendum,
EE. PP. standum omnino existimarunt Synodi Sutchuensis praescriptio­
nibus.
Ex Synodo Sutchuensi: « Praeterea, cum in hisce regionibus vigeat
consuetudo minime tuta ut parentes recens natos infantes in eodem lecto
secum deponant, aliunde vero missionarii districtus suos nonnisi semel
in anno perlustrare valeant: ne periculum subsit infantibus intereundi sine
Baptismate, uti iam non semel accidit, in singulis christianitatibus speciali­
ter edoceantur viri idonei atque mulieres, in primis vero catechista, qui
pueros recenter natos, etiamsi non infirmos, baptizent, supplente dein presbytero, cum adventaverit, Baptismatis caeremonias: moncanturque paren­
te ut, quam primum commode fieri poterit, eos aqua salutari ablui pro­
curent. Prudens valde est ut intra triduum abluantur; ne autem sacramentum
um necessarium diu nimis protrahatur cum periculo salutis, praefinimus
octo dies ab infantis nativitate, mandamusque ut ultra hunc terminum non
differatur ».
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol. 1, n. 939].

4796.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. /\p. Coreae), 1 1 sept. 1841.
De Confirmatione a presbytero ex Apostolico induito collata, quamvis
Λ narras, omissa quandoque fuerit monitio dc ministro huiusce Sacramenti,
«dc facultate extraordinaria presbytero administranti elargita, iuxta Instru­
• I 1,1
ctionem
S. C.,1 nihilominus validum fuit Sacramentum. Moneas tamen misiijnarios ceteroquin oportet servandam omnino esse Instructionem de qua
temo.
1 Cf N. 4565.

Curia Romana

314

His porro quae addebas, nempe quoad participationem sacrificiis et
idolothytis, vel quoad cibos idolis oblatos et a paganis divitibus pagi fide­
libus pauperibus distributos, Emi PP. ad rem esse duxerunt responsionedatas a Suprema Inquisitione anno 1768, 15 decembris,1 quibusdam quae­
stionibus operariorum in Sinis, nec non ab ipsa hac S. C. dic 16 ianuar:
anni 1797 2 peculiari dubio a Vicario Ap. Sutchuensi proposito quas respon­
siones adiicimus.
Circa vero facultatem celebrandi Missam tecto capite, ob allatas ratio­
nes, ea iuxta Breve Pauli V, 3 ct Alexandri VII Indultum uti edar,
poteris, non obstante praedecessoris tui prohibitione. Privilegium enim
hoc ab Apostolica Sede Vicariis Ap. eorumque operariis concessum est,
ac viget adhuc, eo quod nondum ab eadem S. Sede aliter declaratum fuit
uti in eodem Induito legitur. Quod si abusus in hoc irrepserint aliqui, nec
ea, quae a Paulo V praescripta sunt, rite serventur, rem S. Congregation
referes, ut provideatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 940].
4797.

S. C. de Prop. Fide (Siam), 11 sept. 1841.
An sit approbanda et retinenda consuetudo, quae viget in Bankok, non
dandi Communionem Paschalem in I* cria V tn Coena Domini.
R. Probe consideranti perspicuum erit, abusum potius quam consuetu­
dinem appellari posse, quem propterea omnino tollendum EE. Patre.Vicario Ap. commendant.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 941].
4798.

S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Patriarch. Orient.),
13 aug. 1842.
La S. C. viene a conoscerc che facilmentc si pratica nelTorientc laedebrazione della Messa nelle case private, e che quindi questa sacrosanta aziont
non ottiene sempre il dovuto rispetto, montre il luogo per essa destinato
serve pure a domestici e profani usi, c bene spesso rimanc csposto alie irriverenze degl’infedeli. La mancanza di chiese in cui si trovano alcuni paes
e villaggi, come pure altre circostanze locali, possono aver influito a far
nascere siffatto abuso. In ogni modo si crede necessario di eccitare Io zelo
de’ Superiori ecclesiastici onde si adoperino con tutto 1’impegno per estirpario, e adempiano per tal guisa Pobbligo strettissimo che loro incombe di
zelare il decoro della casa del Signore, c dei culto divino.
» Cf. N 8at
« Cf. N. 4655
» Cf. N. 4485

.S’. C. de Propaganda Ptde
Convient quindi che V. S. faccia conoscere che non è assolutamente
lecito nè ai sacerdoti d'offerire ovunque lor piaccia il divin Sacrificio: e
molto meno ai laici l’esigcre a lor piacimcnto tale celebrazionc nelle proprie
case. Potrà ricordarc che fin dai primi tempi della Chiesa vennero dagli
Apostoli, e dai sacri pastori destinati alcuni determinati luoghi per si augu­
sta ceremonia, che in conseguenza per regola ordinaria non potevasi fuori
di essi eseguire. Analogamentc a qucst’uso, rhe inviolabile per tutti i secoli
si mantenne nella Chiesa, furono in vari tempi pubblicati de’ canoni per
impedire la celebrazionc della Messa nelle case private, e notissimo è divenuto in proposito tanto nella Chiesa orientale, che nella occidentale, il
canone 58 dei Concilio Laodiceno. Tanto bastar dovrebbe onde quelli, che
si gloriano di essere figli dclla Chiesa, si uniformassero con pronta sommessione a quanto Essa co’ suoi usi, e con le leggi ha stabilito: nondimeno potrà
V. S. insinuare i motivi che hanno reclamata tale disposizione. Cosi difatti
csigevail rispetto e il decoro dovuto alla santità dc’ nostri misteri, cui facilmente manear si potrebbe se fosse lecito ovunque offrirli. Celebrandosi
inoltre ne' privati domicili, viene spesso il popolo defraudato di un numero
di Messe proporzionato al bisogno, e per ciô appunto più facilmente viene
da multi trasgredito il precetto dclla Messa festiva. Faccia pure rilevare i
vantaggi, che si ottengono dai concorrere tutti insieme alia chiesa pel buon
esempio; per l’opportunità che ivi si offre di sentire le istruzioni, e per Ia
tanto raccomandata comune preghiera che ivi si pratica.
Per eliminare più facilmente cotai abuso sarà cura di V. S. e degli altri
Vescovi onde ne luoghi, che privi sieno di chiese, vengano deputati degli
oratorii, che servono invecc di chiese, ove soltanto sia lecito l’offerire il
divin Sacrificio. Dovrà poi invigilare che in tali oratorii, e ovunque con la
dovuta autorizzazione, secondo le regole ccclesiastiche, si offrissero i divini
misteri, non si pratichi altra azione profana; sieno detti luoghi segregati da
tutti gli usi domestici, e situati in guisa che rimosso venga ogni pericolo
d’irriverenza e profanazione.
V. S. potrà più facilmente cstirpare qualunque abuso sia invalso in
questa materia, adoperandosi per rawivare sempre più nel popolo la fede
dclla rcale presenza di Cristo nella sacra Eucaristia, e con eccitar nel mede■imo la più fervida divozione verso questo pegno dclla sua carità lasciato
alla S. Chiesa.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 952].

4799.
S. C. de Prop. Fide, litt. 17 sept. 1842.
II transito da uno ad altro rito succede in modo stabile; e trattandosi
>pecialmentc di cambiare un rito orientale nel latino, come c necessaria la
dispensa Apostolica per passarc dai primo al secondo, cosi è indispensable
ptr ritornare dai secondo al primo. 11 passaggio al rito latino, che si con­
cede a quelli di altro rito, i quali professer vogliono negli Ordini Religiosi

Curia Romana

316

della Chiesa Occidentale, sebbene diasi a riguardo di tale loro volontà, suc­
cede pnr esso assolutamente, onde suolc apporsi la clausola, secluso ptmlm
regressu ad ritum orientalem.
I
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 2008].
I

4800,
S. C; de Prop. Fide, litt. (ad Patriarch: (iraeco-Melchit.),
31 mart. 1843.
È massima ritenuta dalla S. Sede ed insinuata in varie Apostoliche Cost;· I
tuzioni, che il precario e transitorio esercizio dei rito latino non sia suffi- I
ciente a costituire un legittimo e regolare passaggio al medesimo.1
I
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 2011].

4801.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.),
21 sept. 1843.
Senes valde debiles, et infirmi ethica febri vel simili morbo laborantes,
qui praesumuntur morituri antequam praesentem habere possint missiona­
rium, quasi in extremo morbo ungi possunt, ut rescripsit S. C. anno 1801.·
Saepius vero in fidelium conventu, suscepto Viatico, et Missa finita, hic
ungi solent huiusmodi senes ct infirmi, nec non alii quidam periculosiuj
aegrotantes. Quando autem pro renum unctione peragenda in viris laxantur
et elevantur vestes, statim multi, maxime mulieres, rubore suffunduntur, et
velociter aufugiunt propter gentis mores. Si igitur S. Congregationi pro­
batum fuerit, dignetur, obsecro, a SS. D. N. obtinere ut renum unctio
omittatur non solum quando infirmus commode moveri non potest, sicut
vult Rituale Rom., sed etiam quando Extrema Unctio administratur in
coetu fidelium.
R. Affirmative, facto verbo cum SSmo. — SSmus adprobavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 968].

4802.

S. C; de Prop. Fide (C P. pro Sin.

Pékin.), 21 sept. 1843.

r. Fuerunt olim sacerdotes qui post primam uxorem, etiamsi secunda
vel tertia vice nupserint (fideles), nec benedictionem et consensum, ut inve­
nitur in Rituali, ab illis postulabant, pessime intelligendo Rituale Romanum,
cum illa benedictio de qua loquitur Rituale Rom secundis nuptiis non
> Cf. N. 4757» Cf. N. 4662.

-· *' 3

5.

C. de Propaganda Fide

3*7

impertiendam, suium habet locum in sponsa non virgine, et solum intelligitur illa benedictio quae est in Missali.
2. In his locis non est consuetudo ut celebrentur Missae pro sponso
it sponsa. Ut hae celebrentur laudabile et praeoptandum; sed ego semper
(hoc)habuit ut consilium et desiderium S. Ecclesiae, non autem praeceptum;
quid mihi agendum est?
R. Ad i. Benedictionem, quae viduis conferenda prohibetur, esse illam
quae habetur in Missali Romano.
Ad 2. Nisi gravis et rationabilis adsit causa, celebrandam esse Missam
pro sponso et sponsa: et quoad applicationem detur decretum anni 1837. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 971 ].

4803.
S: C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Tunkin. Occident.),
23 sept. 1843.
Si unus tantum (ex sponsis), vir scilicet aut mulier implicetur supersti­
tionibus, sacerdos poteritne illis dare benedictionem nuptialem in favore
partis bene paratae? in contrahendo scilicet, ne (haec) damnum patiatur
propter peccatum suae compartis: aut saltem in contracto (matrimonio),
quia tunc non adest periculum profanandi sacramentum: reciperent tan­
tum uberiorem gratiam.
R. Iam provisum per responsionem anni 1841. 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 974].

4804.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 27 sept 1843.
Se ai Vicari Apostolici corra obbligo di dare ogni quinquennio la piena
rtlizione dei Vicariato, ed ogni anno ragguagliare la S. C. degli awenimenti
e cosc più notabili.
R. Affirmative iuxta decretum diei 20 septembr. anni 1741. 3
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 975].

4805.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 27 sept. 1843·
i. An in facultate celebrandi Missam de Requiem feriis secundis non
impeditis officio novem lectionum, per huiusmodi officium intelligatur offi­
cium duplex aut etiam officium semiduplex.
1 Cf. N. 4764.
’ Cf. N. 4791.
’ Cf. N. 4512.

βΐ8

Curia Romana

2. An per facultatem liberandi per celebrationem .Missae de Rtquti*
animam a purgatorii poenis intelligatur liberatio totalis, vel solum indulgen­
tia plenaria.
3. An sacerdos celebrans Missam de Requiem in feria secunda non impe­
dita possit vi facultatis obtentae liberare animam secundum suam intentio­
nem, et vi privilegii altaris aliis animabus indulgentiam applicare.
R. Ad i. Intelligitur officium duplex; officium vero semiduplex nomini
in diebus quibus, iuxta rubricas, Missae defunctorum celebrari non pos­
sunt. Verumtamen iuxta declarationes Alexandri VII, 22 ianuarii 1667,1
Clementis IX, 25 Septembris 1669, et Ven. Innocentii XI, 4 maii 1688, tum
in duplicibus tum in semiduplicibus in quibus Missae de Requiem prohi­
bitae sunt, per celebrationem Missarum de festo occurrente, animabus in
purgatorio detentis suffragari potest iisdem Indulgentiis perinde ac si essent
celebratae Missae de Requiem ad formam privilegiorum.
Ad 2. Ecclesia per altare privilegiatum intelligit, per Missam celebra­
tam ad praedictum altare, vel ab eo qui eodem privilegio personaliter fruitur, pro anima cuiuscumque christifidelis, quae Deo in charitate coniuncta
ab hac luce migraverit, animam ipsam de thesauro Ecclesiae per modum
suffragii indulgentiam consequi, ita ut, D. N. lesu Christi suffragantib.meritis, a purgatorii poenis liberetur.
Ad 3. Negative quia est idem privilegium.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide. vol. I, n. 976].

4806.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Ftinkin. Occident.),
27 sept. 1843·
Licetne confessario coniuges hortari ad benedictionem nuptialem reci­
piendam, cum cognoscat in sacro tribunali eos copulam cum affectu mantali habuisse, secluso tamen periculo profanationis Sacramenti?
R. Respondeatur cum instructione qua dicatur matrimonium christunorum in iis locis in quibus promulgatum non est decretum Concilii Trid.
(Cap. i, Sess. 24, di ref. mate.) per legitimum viri et mulieris consensum
perfici; ac propterea ubi constet de legitimo consensu, nullumque obstet
canonicum impedimentum, posse confessarium, prout in casu, exhortan
coniuges ut recipiant nuptialem benedictionem.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 980].
1 S. R

C , Decreta Authintica, n. 1343.

S.

C. de Propaganda Fide

4807.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Cochinchin.),
23 mart. 1844.
Facultatem extraordinariam conferendi Sacramentum Confirmationis,
licet europaeis Presbyteris opportunius sit delegare, haud vetitum tamen
indigenis quoque Sacerdotibus, quoties opus fuerit, eam communicare.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 672].

4808.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Leao-tong),
23 mart. 1844.
Quaerebas an christiani possent recipere panes, quos, in novo anno vel
sacrificiis, pagani vclut amicitiae causa eis distribuunt, scientes oblatos dia­
bolo fuisse: an manducare possent, ac denique an munera muneribus repen­
dere. Hisce omnibus consonam esse perspicies responsionem Supremae
Inquisitionis ad similia dubia, anno 1768 exhibita datam, 1 quae sic habet:
licitum esse comedere epulas indifferenter appositas, quamvis idolis oblatas,
iummodo non in templo, neque in loco idolis sacro, et dummodo omnis absit
species cultus aut venerationis idoli, ac superstitionis, nullumque adsit periculum
mndalizandi fideles vel infideles. Idem rescriptum fuit a S. C. de Prop. Fide
anno 1797 Vic. Ap. Sutchucnsi, nimirum, secundum ea quae proposita
fuerant, tolerari posse, secluso scandalo, et ne concitaretur aliqua persecutio. 2
Alterum (dubium) oppignerationis nuncupatum contractum respiciebat.
Quamvis contractus huius generis alias vetitus ac illicitus declaratus aS. Sede
fuerit, ex noviter tamen ab Amplitudine Tua deductis, Emi Patres rescri­
bendum duxerunt: Ea de causa christifideles non esse inquietandos, dummodo
κ casibus particularibus inter datum ct acceptum servetur aequitas naturalis.
Data porro occasione, condoceas fideles oportet, S. Sedem alias prohibuisse,
seu illicitum declarasse contractum oppignerationis nuncupatum, anno 1779
expositum (quae prohibitio in Synodum Sutchuensem relata fuit), prout
S. Sedi exhibitus fuerat, qui in substantialibus circumstantiis erat omnino
diversus.
Quoad iuramenti autem repetitionem, de qua item quaerebas, a missio'mis praestandi, scias opus est nihil innovatum fuisse ab iis quae in Con«titutionibus Clementis XI 3 ac Benedicti XIV 1 praecipiuntur, ita ut ii
Aneantur iuramentum emittere in manibus Vicarii sui Apostolici, vel ab eo
delegati, antequam exercitium aggrediantur missionis, etiamsi in manibus
1 Cf N. 821.
‘Cf. N. 4655.
’ CL N. 275.
' Cf N. 329.

Curia Romana

320

Superiorum suae Religionis, si Regulares fuerint, vel Romae Emi Praefecti
vel alibi alterius Vicarii Ap. aut Episcopi illud praestiterint. Quod si in eorum
adventu Vicarium vel delegatum adire pr nibeantur, quantocius valeant,
ad eum sesc conferre debent, ac iuram<-ntum praestare, vel ei iuramenti
praestiti in manibus alterius Mission^ Superioris testimonium exhibere.
Ad Vicarios tamen Apostolicos quod attinet, semel emisisse satis est.
Petebas quarto, ad facilius catholicam fidem inter tartaros inducendam,
an possent missionarii induere vestes a sacerdotibus Lama adhibitas, vt!
saltem tondere more illorum caput suurn, seu penitus radere. —Alias etiam
quaestio haec ad examen revocata fuit, exhibita a prioribus Vicariis, qui­
bus anno 1685 S. C. negative rescripsit, etiam quoad habitus colorem.1
a qua responsione recedi non posse consuerunt Emi PP., ac, prout quaesv
etiam nunc proponitur, non licere dixerunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 988].

4809.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Occident.),
23 mart. 1844.
Petebas an de statu missionis ratio reddenda esset singulis annis, iuxta
decretum anni 1838, 2 vel quovis quinquennio... Ad minuendum iisdem
Praesulibus onus, decreverunt (Eminentissimi PP.) quovis quinquennio
tantum plenam accuratamque, iuxta formulam typis editam, relationem
esse mittendam, nec aliam requiri ah eorum Coadiutoribus. Monent nihi­
lominus Vicarios Ap. ut singulis annis notulam conversorum, baptizatorum
et annuae sacramentorum administrationis catalogum, una cum aliis notatu
dignioribus, quae intra id temporis forte evenerint, S. Congregationi prae­
bere non omittant. His porro addendum quod, postulante altero ex Vic. Ap.
decernendum duxerunt visitationem nempe ad Sacra Limina, ad quam pera­
gendum quovis decennio tenerentur, per procuratorem ab ipsa S. C., peten­
tibus iisdem Vicariis, designandum, esse perficiendam; quum iis nec, S. Sede
inconsulta, liceat, nec omnino expediat, 'bi creditas Missiones, in iis prae­
cipue quibus versantur adiunctis, relinquere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 989].
1 Anno 1685 Vicarius Ap. Sinmen. petiit ut missionarii possent · uti veste talipoinorunt, qui apud illas

«entes

in

religiosorum,

seu

»4lt«n illius colorem assumere ·. Et S. C. de Prop

efiam quoad colorem

’ Cf N. 4776.

sacerdotum

numero

h.ibentuq vt!

Fide (20 martii) respondit: iVtMtrn,

.S’.

C. de Propaganda Fide

321

4810.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Capit. Dyrrachien.),
8 inn. 1844.
Quanto al dire la Messa bassa in luogo della cantata, quando chi dà
1'elemosina, intende voler la cantata, è ben chiaro, che con dir la Messa
bassa non si adempie all’intenzione deU’oblatorc, c che quindi non è lecito
prendere I’elemosina con quclla condizione cui non s’intende di adempiere.
Potra peraltro V. S. 0 chiunque altro de’ Sacerdoti cantarc la Messa coll’assistenzadi un solo chierico, come suol farsi anche qui, verificandosi cosi che
h Messa è cantata.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), η. 883].

4811.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vie. Capit. Dyrrachien.),
29 aug. i 844.
Intomo alla pratica adottatasi per l’addietro d’impiegare l'elemosine di
Messe offerte dai turchi per apprestarc ai medesimi una refezione, egli è
chiaro non csserc cio lecito dovendosi dal Sacerdote sotto grave obblïgazione
l’jpplicazione della Messa alla persona, da cui riceve I’elemosina, per
icquistar questa un vero diritto al fmtto dei Sagrifizio secondo la misura
della sua capacità.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 884].

4812.
S. C. de Prop. Fide (Yunnan.), 1 iun. 1845.
Cum christianitates sui Vicariatus multos iam per annos a solis indigenis
visitatae fuerint missionariis, qui forsan omnia et singula dirimentia matri­
monium impedimenta non callebant sufficienter, ex quo potuit evenire
ut nonnulli fideles invalidum sic contraxerint matrimonium, etiam bona
fide, S. V. etiam atque etiam rogat orator Episcopus ut talia matrimonia
invalide contracta sanare in radice dignetur, seu ea sanata esse in radice
declarare non gravetur.
R. Mature perpensis expositis, SSinus matrimonia de quibus in supplici
ibtUo agitur, ex plenitudine apostolicae potestatis in radice benigne sanavit,
andat tamen Sanctitas Sua ut huius gratiae pontificiae mentionem facere
t Episcopus orator in secretorum matrimoniorum libro.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 995].

>·.' 17/.

322

Cuna Romana

4813.
S. C. de Prop. Fide, « itin. 1845.
Cum ea sit Ecclesiae consuetudo, ut quae a Summo Pontifice approban­
tur et instituuntur piae sodalitates sive SS. Cordis lesu, sive SS. Sacramenti
sive SS. Rosarii B. Μ. V. aliaeque, suam habeant capellam propriam □
ecclesiis in quibus instituuntur, et in pluribus orientis Missionibus non se
ecclesiae nec oratoria communia, sed in domibus privatis omnia fiant exccitia religionis: hinc Episcopi et Vicarii Apostolici illarum regionum, quibus
a Summo Pontifice conceditur facultas erigendi huiusmodi confraternity
missionariis et sacerdotibus indigenis facultatem communicant in iis ara·
fraternitatibus, quas instituunt, admittendi fideles qui iis confratcmiutibu.'
nomen dare volunt, et eorum nomina inscribendi in catalogo quem secir
deferunt. Sed haud raro contingit ut huiusmodi catalogi in satellitum mune
cum sacerdotum supellectilibus sacris decidant ac deperdantur. Memorati
Antistites existimant Summum Pontificem, cui nota est conditio VicariortE
Apostolicorum in imperio Sinarum, aliisque regionibus, ubi non sunt eccle­
siae nec oratoria communia, eo ipso quo ipsis impertitur facultatem ali­
quam erigendi piam sodalitatem, cos eximere ab obligatione piae illi sodali­
tati peculiarem assignandi capellam, nec non ab onere servandi catalogum
eorum qui ei adseribi volunt. Si autem ea non fuerit hactenus mens Summa­
rum Pontificum, qui Vicariis Apostolicis praedictarum Missionum facul­
tatem elargiti sunt pias quasdam instituendi sodalitates, timent ne nullum
sortitae sint effectum erectiones sodalitatum antea factae, haud servatis
illis conditionibus, et idcirco suppliciter petunt :
1. Ut S. V. auctoritate apostolica, convalidare dignetur sodalitatum
erectiones, quae ob ecclesiae vel altaris proprii defectum nullae sunt.
2. Ut Vicariis Apostolicis et missionariis sacerdotibusve ab eis delegati'
ad tales erigendas confraternitates, facultatem tribuere dignetur cas insti­
tuendi sine ea obligatione.
3. Ut eos pariter liberet ab onere servandi catalogum eorum qui ii>
aggregan volunt.
R. Rebus in supplici libello expositis mature consideratis, habiuque
praesertim ratione locorum et peculiarium circumstantiarum, Sanctitas
Sua benigne annuit in omnibus pro gratia iuxta preces.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 996].
4814.
S. C de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Bengal.), 30 iun. 1845·

Haud probare possumus consilium fideles cogendi, ut m diebus fetis
Parochi Missae et instructioni interveniant, interdictis aliis ecclesiis aut
oratoriis sub reservatione. Quamvis enim persuasum habeamus, quae et

5. C. de Propaganda Pide

323

quanta ex frequenti eiusdem salutari verbi Dei pabulo Christi grex ad aeter­
nam vitam perciperet adiumenta, compertum tamen est k. Tuae nunquam
id sub praecepto ac peccati vinculo praecipi Apostolicae Sedis mentem
fuisse. Hinc est, quod paternis iteratisque monitis potius fidelibus, ut hisce
mediis animae suae satius consulant, suadendum existimamus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 199].

4815.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Pondicher.),
26 iul. 1845.
Gravis est abusus, nec tolerabilis, rebaptizandi omnes quos catechistae
baptizaverint, propter generale validitatis dubium. Id videlicet repetita
remana decreta vetant. Ergo nonnisi post institutum singulorum casuum
evamen, ad Baptismi conditionalcm repetitionem veniendum erit. Baptizatos pomo ab hodiernis haereticis, denuo a catholicis baptizari, non est
imprudens nec insuetum, propter haereticorum incertam et suspectam
praxim; non tamen eo nomine quod dubitetur de fidei baptizantium capiti­
bus. Etenim si certo constaret praedictos haereticos legitimam adhibuisse
fornum, materiam atque intentionem, rebaptizare prorsus non liceret,
ut omnes nonint, neque Synodi (pondicheriensis) Patres certe ignoraverunt,
qui illis decreti sui verbis nihil aliud fortasse designant, quam hodiernos
haereticos, socinianos, methodistas, quakeros, et forte alios, qui, cum Ba­
ptismi necessitatem negant, ritum fere contemnunt, idcirco baptizare recte
nullo modo creduntur.
Ad dubium liturgicum super adultarum Baptismate mulierum quod
attinet, hic servandus ordo: Post secundam nimirum genuflexionem electae,
legatur unica oratio Deus Abraham, etc. absque exorcismis; post tertiam,
sine oratione, quae non adest pro feminis, duo recitentur exorcismi, nempe
Exorcizo te etc., et Ergo, maledicte diabole, etc., qui prioris exorcismi post
primam genuflexionem continuatio sunt, ac desinunt per verba quod nos
fronti eius damus, etc. Post haec autem legatur oratio Aeternam, etc., quae
utnusque sexus baptizandis fidelibus communis est.
Ut omnes praecidantur ambiguitates, privatisque occurratur sententiis
in iis quae requiruntur circa s. m. Benedicti XIV Constitutionem De ritiώ malabarids, 1 cunctis primum innotescere voluit S. C. illam definite
praeceptivam esse, ciusquc observantiam constanter tenendam. Eiusdem
opitula, quantum opus est, catechumenis sunt exponenda, ita tamen ut hi
-bedientiam omnibus generatitn spondeant. Ab Apostolico demum Vicario
curandum erit ut hac in re et quod ad debitum Constitutionis obsequium
una eademque sit omnium operariorum agendi ratio.
Quod attinet ad scholas, optat S. C. ut eae cunctis omnino Indorum
classibus pateant (prout multa decreta et adhortationes S. Congregationis
' Cf. \’ 348.

324

Curia Romana

ct Pontificum Maximorum iaindtu mandaverunt), atque ut nulla doctrina
tum sacra, tum etiam saecularis iis denegetur. Item optat S. C. ut a missio­
nariorum famulitio, cum fieri poterit, nulla classis christianorum indorum
arceatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 999].
4816.

S. C. de Prop. Fide, instr. 23 nov. 1845.
Neminem profecto latere potest quibus curis ac studiis Apostolica Sedes,
pro collato sibi divinitus munere, in id assidue intenderit, ut Evangelicac
legis lumine latius in dies per omnem terram effuso, iacentes adhuc in tene­
bris et umbra mortis populi aeternae veritatis gloriam agnoscerent, susce­
ptumque semel vitae verbum firmissime tenerent. Duo enim esse praecipua
ac veluti necessaria catholicae Religionis propagandae, et stabiliendae instru­
menta, missionem scilicet Episcoporum, quos Spiritus Sanctus posuit regere
Ecclesiam Dei, et sedulam indigenae cleri institutionem, tum alia gravissima,
tum praesertim Apostolorum exemplum, ac primitivae Ecclesiae testimo­
nium manifestissime evincunt. Sane, ut ea, ceteroquin notissima, hic prae­
termittantur, quae Sacrae Litterae, et enucleatius ipsorum Apostolorum
epistolae et acta opportune ac abunde in rem habent, audire omnino est
S. Clementem Romanum S. Petri discipulum, ac S. Pauli adiutorem ct
comitem, ita de Apostolis ad Corinthios scribentem ep. 1, cap. 44: Prae­
dictos (Episcopos) constituerunt, ac deinceps futurae successionis hanc tradide­
runt regulam, ut, cum illi defecissent, ministerium eorum ac munus alii probati
viri exciperent. Et subsequent! saeculo S. Irenaeus (advers. haereses lib. 3,
cap. 3), inquiebat: Habemus adnumerarc eos, qui ab Apostolis instituti sunt
Episcopi, et successores eorum usque ad nos. Quin ea fuit initio Ecclesiae de
amplificando Episcoporum numero, deque iis per diversas regiones magis
magisque distribuendis sollicitudo, ut id multo ante aetatem suam factum
fere ubique affirmaverit S. Cyprianus his luculentissimis verbis in epi­
stola 52. ad Antonianum: lampridem per omnes provincias, et per urbes sin­
gulas ordinati sunt Episcopi. Quamobrcm S. Augustinus contra Cresconium
lib. 3, 18, commemorat Episcopos ab ipsis Apostolorum sedibus seriem
usque in sua tempora perducentes.
Ncc minus ex sacris monumentis evidens compertumque est Apostolos,
missosque ab eis in ultimas etiam orbis partes Episcopos plures quacum­
que sacerdotes, ct ministros initiasse, atque adeo clerum ex indigenis homi­
nibus ad christianae religionis firmitatem et incrementum instituisse. Hinc
S. Ignatius martyr S. Petri discipulus eiusque in Sede Antiochena post
Evodium successor constitutus, variis in Ecclesiis una cum Episcopo presby­
teros, ct diaconos accurate describit: Studete, inquit in sua ad Magnesianos
epistola n. 13, ut confirmemini in dogmatibus Domini, et Apostolorum... cwn
dignissimo Episcopo vestro; et digne contexta spirituali corona presbyterii vestri,
et secundum Deum agentibus diaconis. Et in alia ad Smvmenses (n. 12) salu-

5.

C. de Propaganda Fide

üt Dto dignum Episcopum, ct Deo decorum presbyterium, et conservos... dia­
conos. Id ipsum de Corinthiorum Ecclesia liquet ex allata superius S. Cle­
mentis priore epistola (cap. 40), ubi sic legitur: Summo quippe sacerdoti sua
nma tributa sunt, et sacerdotibus locus proprius praestitutus est; Ieritis quoque
suo ministeria incumbunt. Denique non praetereundus Eusebius ab Aposto­
lorum aevo licet remotior, cuius apertissimus est qui sequitur locus (Hist.
Eccl., lib. 3, cap. 23): Cum post obitum tyranni ex insula Patmo Ephesum
uJtisstt loannes ad finitimas quoque provincias rogatus se contulit, partim
ut Episcopos constitueret, partim ut Ecclesias integros disponeret, ac formaret,
portim etiam ut homines sibi a Divino Spiritu indicatos in clerum quemdam,
uu sortem Domini seponeret.
Iam vero Apostolorum exemplo et vestigiis inhaerentes Romani Ponti­
fices universae Ecclesiae divina auctoritate praepositi, cum semper et ab
antiquissimis usque temporibus, tum maxime tribus postremis saeculis
per Sacram hanc Congregationem sanctissimo propagandae fidei negotio
peculiariter addictam impense curarunt, ut multiplicatis, quo magis fieri
posset, Episcopis, erectisque pro locorum opportunitate Ecclesiis, Religio­
nis incolumitati, et commodo consultum iugiter esset. Atque hanc saluber­
rimam providentiae rationem non modo ad regiones evangelico semine
primum faecundatas, sed etiam ad illas ubi per saeculorum intervalla,
wl haeretica pravitate, vel ethnica iterum superstitione invalescente, res
catholica misere periclitabatur, patere studiosissime voluerunt. Quod si non­
nullis in locis ob adversas temporum vices inagniquc momenti causas titu­
latos atque ordinarios Episcopos constituere haud licuit, Apostolicos tamen
Vicarios episcopali charactere et potestate auctos ad fidelem illic populum
regendum mittere non distulerunt, paucisque tantummodo in regionibus
ob graviora rerum adiuncta simplices presbyteros catholico gregi praeesse
passi sunt, eo certe consilio ac mente ut, cum primum datum esset, perfecta
ibidem ecclesiasticae hierarchiae forma instauraretur.
Porro autem Romanos Pontifices pro supremi officii sui sanctitate in id
aeque omni ope atque opera incubuisse, ut, qui in diversas terrae partes
abibant, earuinquc Ecclesiis praeficiebantur Episcopi, ii indigenae cleri
institutionem vehementissime urgerent, res est, ut cuique perspecta, ita
multiplici documentorum genere confirmata. Huc revera spectant omnigena
subsidia in Episcopos remotissimarum etiam regionum pluries collata ad
seminaria erigenda, ubi pueri indigenae sacris deinceps initiandi, ad pieta­
tem ct scientiam informarentur. Huc permulta nationalia collegia eumdem
finem sive Romae, sive alibi ingenti sumptu ac labore instituta, et vel a
fundamentis exstructa. Huc peculiares facultates Episcopis et Vicariis
Apostolicis extra ordinem tributae; quo scilicet aliquibus praesertim in
locis facilior esset indigenarum hominum ad presbyterii honorem et gra­
dum ascensus. Huc demum innumerae fere Romanorum Pontificum epistolae, ct constitutiones, itemque tot ac tanta ipsorum auctoritate per Sacram
hanc Congregationem edita documenta et decreta, perspicuum procul dubio
testimonium Apostolicae de ista re sollicitudinis in aevum extitura.
Perlongum nimis esset pontificias huiusmodi sanctiones singillatiin

326

Curia Romana

recensere, vel solummodo etiam, serie a primis Ecclesiae saeculis ad nos
deducta, commemorare. Satis sit nonnullas hic afferre quae ab Sacrae huius
Congregationis origine ad haec usque tempora latae identidem sunt. Itaque
iam inde ab anno 1626, laponiae Episcopo mandatum fuerat ut iaponw,
quos necessarios et idoneos iudicaret, ad sacros Ordines usque ad presbyteratum
promoveret. At paulo post dic nempe 28 novembris anni 1630,1 generating
quod ad Indos statutum est omnino providendum esse, ut qui ex Indis fuerint
magis habiles, post diligentem et exactam eorum instructionem, morumqut
eorumdein per aliquot annos probationem, ct in pietate, christianaeque Religio­
nis functionibus exercitationem, ad sacros Ordines usque ad sacerdotium inclu­
sive promoveantur.
Anno autem 1659 immortalis memoriae Pontifex Alexander VII moni­
tos per Sacram hanc Congregationem expresse voluit Vicarios Apostolicos
ad Tunquini, Sinarum, et Cochinchinae regna proficientes potissimam ratio­
nem Episcopos in illas regiones mittendi, fuisse, ut omnibus modis, atque ratio­
nibus curarent iuventutem illam sic instituere, ut sacerdotii capaces redderentur,
et ab eis consecrarentur, ac suis locis per vastas easdem regiones collocarentur,
rem illic christianam summa diligentia iis dirigentibus curaturi: itaque hunc
finem semper ob oculos habere eos iussit, ut ad sacros Ordines quamplurimoi,
et quam aptissimos adducerent, instituerent, et suo tempore promoverent.1
Similia prorsus habent sapientissimi eiusdem Pontificis Constitutiones
Sacrosancti Apostolatus officii, 18 ianuarii 1658, 3 et Super cathedram, (j Sep­
tembris 1659, nec non Clementis IX, In excelsa, et Speculatores, utraque die
13 septembris 1669, 4 atque etiam Clementis X, Decet Romanum Pontificem,
23 decembris 1673 5 uno ipsoque sensu indicentes: eo potissimum fine in
Sinas, Tunquinum, Cochinchinam, Siamum, et alia vicina regna missos,
ibique constitutos esse Episcopos Vicarios Apostolicos, ut ex christianis indigenis,
seu incolis illarum partium instituerentur clerici, ct sacerdotes, ac crescenti
fide, fideliumque numero, disciplinae ecclesiasticae usus paulatim introduceretur
Praeterea Innocentius XI Litteris Apostolicis in forma Brevis, quarum
initium Onerosa pastoralis, circa sinenses Missiones, datis die 1 aprilis 1680,
Apostolicorum Vicariorum numerum augendum mandavit, ut amplissimae
illae regiones recte et fructuose gubernarentur, ct singuli eorum institutioni,
et ordinationi naturalium sive indigenarum praecipue studerent.
Quid quod Venerabilis hic Pontifex ad indigenae cleri institutionem
memoratis in regnis efficacissime promovendam eo progressus est, ut suis
legatis Hcliopolitano ac Berithensi Episcopis inter alia potestatem fecerit
cogendi etiam Vicarios Apostolicos, poenis a sacris canonibus inflictis, ad in­
struendos, et ordinandos clericos et sacerdotes naturales sive indigenas, ut
scilicet indigenarum quoque Episcoporum institutioni paulatim via ster­
neretur; quam quidem ipse Pontifex quibusdam in locis iam tum perfici
» Cf. N. 4445
* Instr, ad Vie. Ap. Tunquini, et Cochinchinae anno 1659

» Cf. N. 235·
* Cf. N. 244; »45
* Bull Rom., torn

7, p

242-248.

5.

C. de Propaganda Fide

327

praecepit? His deinde eodem plane proposito accesserunt Litterae in forma
Brevis Clementis XI, Dudum felicis, 7 decembris 1703, decretum Clemen­
tis XII, 16 aprilis 1736, plures Benedicti XIV Constitutiones, Epistola
tncyclica Pii Sexti, 10 maii 1775 ac tandem permulta in hanc rem ipsam
a SSmo D. N. Gregorio XVI, quem Deus diutissime sospitet, per Sacram
hanc Congregationem constituta ac decreta.1
Atqui tamen impensis hisce, ct numquam intermissis curis eum non
respondisse
exitum, quem Apostolica Sedes merito sibi pollicebatur, tri•dM.
stis experientia demonstrat. Silere quidem non licet complures Episcopos,
aut Apostolicos Vicarios omni certe laude dignos in Sinis praecipue ct fini­
timis regnis, vel nuper, ut datum ipsis fuit, vel iamdiu etiam in cleri
indigenae institutione assidue uberique cum fructu adlaborarc. Atque hinc
sane repetendum, imo potius summopere laetandum, quod illic catho­
lica fides ita alte lateque radices egerit; ut tamquam nativa doctrina
longo licet saeculorum decursu integra vigeat, et immota consistat, nec
diuturnae saevissimaeque ethnicorum persecutiones eam perimere unquam
valuerint.
Verum obversantur una simul menti, et ab extremis terrae finibus sup­
plices veluti manus ad sanctam Petri cathedram protendere videntur miser­
rimi tantarum regionum incolae, quos inter, plantata pridem magnis curis
vinea Domini, agricolarum inopia, ob neglectam nempe indigenae cleri
institutionem, in eo ferme est, ut arescat, aut vix aliquod interdum germen
mittens, nascentis adhuc Ecclesiae conditionem praescferL Interea illud
Dei miserentis auxilio nostris temporibus feliciter evenisse constat, ut vel
pene sublatae, vel saltem imminutae admodum sint difficultates, quae rei
catholicae firmiori, et magis canonica forma dilatandae alicubi praesertim
obstabant; adeoque ad salutare opus properandum evangelica illa verba
quodammodo impellant: levate oculos vestros, et videte regiones, quia albae
mt iam ad messem (Ioan., cap. 4, v. 25).
Istiusmodi igitur causae fuerunt cur Sacra haec Congregatio opportunis­
simum duxerit singulos Missionum praesides iterum iterumque hortari, et
nonae, ut tantum negotium coniunctis viribus impensius persequantur.
Quare in generalibus comitiis diei 19 maii praesentis anni de Pudichcriani
conventus deliberationibus agens, ut eximium Episcopum Drusiparenscm,
iixque probatissimos praesules in sancto, de quo sermo est, proposito
eugis magisque confirmaret, ceteros autem, ubi opus sit. ad lata toties de
fac ipsa re decreta pro suo munere revocaret, per hanc instructionem ad
«nne> Archiepiscopos, Episcopos, Vicarios Apostolicos, aliosque Missio­
num praesides mittendam, ea quae sequuntur, statuere omnino, ac mandare
e Domino existimavit.
i. Et primo quidem omnes ac singuli Missionum praesides, quovis
"«Ιο carum regimen gerant, ita rei catholicae promovendae, et firmandae
:ram navent, ut ubi adhuc desiderantur Episcopi, praefici quantocius
possint; ubi vero regionum amplitudo postulat aut sinit, ipsorum Episco' Cf N 47«.

328

Cuna Romana

porum numerus, territoriis divisis, augeri, Ecclesiaeque ad perfectam hitrarchici regiminis formam constitui tandem aliquando queant.
2. Illud insuper aeque studiosissime curent, quod etiam praecipui illorum muneris est, ut ex christianis indigenis, seu incolis earum partium
probati clerici instituantur, ac sacerdotes initientur; quo scilicet crescente
fide, fidcliumque numero, disciplinae ecclesiasticae usus paulatim invalescat
ac religionis catholicae stabilitati prospiciatur. Huius rei causa maxime
proderit, immo necessarium erit, seminaria condere, in quibus adolescente·
qui a Deo ad sacerdotium vocati fuerint, bene diuque educentur, sacrisque
doctrinis imbuantur.
3. Ad omnem vero scientiam, ac pietatem levitae indigenae informand
et in sacro ministerio sedulo exercendi sunt; ita quidem, ut, quod iamdudum
Apostolica Sedes in votis habet, ad ecclesiastica quaevis munia, atque ad
ipsum Missionum regimen idonei fiant, et episcopali etiam charactere dign:
existant. Quae tamen maximi sane momenti res, ut tutior evadat, et non sim
religionis emolumento perfici suo tempore possit, qui ad tantum onus desi­
gnantur, illi ferendo assuescant oportet. Quapropter, quos ex indigenis
clericis Missionum praesides praestantiores censuerint, eos gradatini ad
potiora implenda munera instituant, ac suos quoque Vicarios pro opportu­
nitate deputare non renuant.
4. Hinc reficiendus, ac omnino abrogandus erit mos indigenas presby­
teros ad cleri tantum auxiliaris conditionem cis merito molestam deprimendi
Quin potius paulatim, ct, cum fieri prudenter poterit, ea regula inducenda,
ut inter evangelicos operarios, sive indigenae ii sint, sive europaei, ceteri'
paribus, praelationis ordo ex antiquiori Missionis exercitio servetur, atque
adeo honores, officia, et gradus illis tribuantur, qui diutius sacro munere
perfuncti sint. 1
5. Ad haec compluribus in locis factum est, ut, neglecta et posthabit
indigenae cleri institutione, cvangelici iidem operarii laicos catcchistas adiutores sibi in ministerio adscisccre consueverint; et forsan eorum operam
plerumque fidei dilatationi perutilem experti sint. At cum non satis consenta­
nee Apostolicae Sedis menti, atque ecclesiastici ministerii rationi id egerint,
et graves etiam hac in re abusus ex praedictorum catechistarum seu impe­
ritia, seu licentia praevaluisse innotuerit, Sacra haec Congregatio singuli'
Missionum praesidibus mandare non praetermittit, ut donec eiusmodi
laicorutn auxilium, ob cleri indigenae defectum, vel paucitatem neces­
sarium fuerit, viros morum integritate, et fide omnino conspicuos ad id
muneris eligi ac erudiri rectissime satagant. Ceterum hac etiam de cau^
omnem per eos operam in cleri indigenae institutionem dari iubet, ut nempe
progressu temporis, iuvenes potius levitae, et novus idem clerus catechistarum officia pedetentim occupent, et diligentius impleant.
6. Quia alicubi in Indiarum etiam regionibus christiani ritus orientales,
ac praesertim syro-chaldaicus, subsistunt: ideo missionarii, si quando de iis
inter catholicos agetur, observent omnino Benedicti XIV P. M. sapientis> Cf. N. 4845

S. C. de Propaganda P'ide

329

smam Constitutionem, quae incipit Allatae sunt, editam die 26 iulii

IMO I755. 1

7. Quod in praedicta Constitutione Sacrosancti Apostolalus Officit Aieunder VII olim monuit Indorum parochos, ut caverent ul/o sese modo inge­
rat in rebus spectantibus ad politiam saccularem: quodque pluribus verbis
Sacra Congregatio in sua ad Vicarios Apostolicos apud Sinas instructione
Ulli lendavit; id graviores nunc ob causas monendum est atque inculcan­
dum, ne missionarii inter diversarum gentium regimina versantes, saccula­
ribus atque politicis se negotiis immisceant, studiove partium, atque natio­
num scindantur: sic enim et ab cvangelicis regulis discederent, et propriam
vocationem pessundarent, et se fortasse ac religionem in discrimina multa
coniicercnt.
S. Postremo Sacra eadem Congregatio memoratos .Missionum praesides
vehementer in Domino hortatur, ut non minori sollicitudine ad alias utiles
idmodum atque etiam necessarias institutiones animum convertant, sibique
subditos operarios ad eas adducant; ne quid nimirum desit, quod ad apo­
stolici ministerii perfectionem, et animarum salutem ubique magis procu­
randam conferat. Eiusmodi profecto sunt peculiares quaedam orandi studio,
ac poenitentiae rigore commendatae societates, aliaeque ad exercenda mise­
ricordiae, et christianae charitatis opera saluberrimae institutiones, ex quibus
catholica fides permulta hausisse emolumenta gloriatur. Inter haec vero
summopere, et in primis omnino curanda est religiosa atque etiam civilis
puerorum, et puellarum educatio, qua nil validius ad ipsius catholicae fidei
inaementum, perennitatem, et decus fingi unquam aut excogitari potest.
Proinde nil prorsus omittatur, ut optimis comparatis praeceptoribus, ac
piirum feminarum sodalitatibus invectis, ad erudiendam iuventutem ubili­
bet, quoad poterit, scholae et gymnasia aperiantur. Atque in id praeterea
rigilandum sedulo erit, ut missionarii fideles populos in iis etiam quae
wialem vitam spectant recte imbuendo, atque informando, ad evangelicae
doctrinae tramites ac indolem eorum labores et artes dirigere haudquaquam
detrectent. Ex his autem omnibus quae catholicae religionis propagationi,
κ stabilitati mirifice profutura persuasum cuique esse debet, ea sensim ex
! cis ipsis temporalia quoque commoda Missionibus obvenient quae immi­
tis, aut forte etiam deficientibus, ob temporum vices, exteris subsidiis,
irum necessitatibus sublevandis sufficiant. Operam denique impendant
quotquot sunt Missionum praesides, ut quod ad fovendam fidei, ac disci;'inae unitatem plurimum interest, synodales saepe conventus celebrentur,
de maxime fiet, ut una eademque sit operariorum agendi atque adtnini'tnndi ratio, ct studiosissima animorum coniunctio: neque in illud etiam
'iborare grave sit, ut ad necessarium inter S. Sedem, ac Missiones vincum servandum, expeditiores, facilioresque communicationum viae in dies
peeanL
Quam quidem Sacrae Congregationis Instructionem SSmo Domino
V>stro Gregorio divina Providentia PP. XVI per infrascriptum Sacrae
»i

' Cf N 434.

Curia Romana

33°

S.

eiusdem Congregationis Secretarium relatam in audientia habita dic n n>
vembris, Sanctitas Sua illam benigne in omnibus adprobavit, et omnino
servari mandavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1002].
4817.

S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vie. Ap. Tunkin. Occident.),
28 apr. 1846.
Ad removendam omnem ambiguitatem, ac petitionibus tuis annuens,
Sanctitas Sua, ad sinenses finitimasque sive orientales regiones, Constitu­
tionem s. m. Pauli III extendere dignata est, ita ut eiusdem sanctiones,
quoad Indorum etiam baptisma, tuto c nunc in Missione ista servare liceat1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1005].
4818.

S. C. de Prop. Fide, instr. (Siam), 28 ma» 1846-

Expendimus quod Siamensis Missionis operarii solvendum dubium
proposuere; erat autem: Titius infidelis, post repudiatam Bertham coniugm
suam infidelem, aliam duxit Saram nomine, etiam infidelem, quacum per dtccr.
et amplius annos convixit. Ille dcin christianam fidem amplexus Bertham inter­
pellavit an vellet ad ipsum redire, et ad Christi fidem converti, aut saltem cur
eodem pacifice et sine contumelia Creatoris cohabitare; qua utrumque recusante
Titius dispensationem petiit ut cum Sara, quae Christiana quidem fieri non vult,
sed cum eo sine contumelia Creatoris habitare consentit, remanere et matrw.
nium contrahere valeat. Qua in re, ac utrum dispensatio concedi queat, mis­
sionarios inter sc dissidere narras. Mature tamen omnibus perpensis, iis
omnino assentiendum ducimus qui, per dispensationem, Titium cum Sara
matrimonium contrahere posse existimant. Quamvis enim, ex recensitis
responsis iussu Clementis PP. XIII, anno 1759, a Supr. Inquisitione latis,1
Titio eo in casu nonnisi fidelem sponsam ducere licitum eruatur, id tamen
pro communi regula traditur, seu prout de iure, ut scilicet innotescat quid
liberum per se cuique sit, secluso quovis induito, ac generatim loquendo.
In Const. Pauli PP. Ill pro Indiis Occidentalibus an. 1537, quae incipit Alhtudt

divini comitii (Cf. N. 81). haec h abentur: « Statuimus ut qui in posterum, extra urgenten
necessitatem, sacrum Baptisma ministrabunt, ea observent quae a dicta Ecclesia observantur,

oneratis super hac tali necessitate conscientiis eorum, extra quam quidem necessitatem

in sacro Baptismo haec quatuor observentur: primum, aqua s ieris actionibus sanctificetur,

«ecundum, catechismus ct exorcismus fiat singulis; tertium,

al, saliva, capella ct candeli

ponatur duobus vel tribus pro omnibus utriusque sexus tunc baptizandis; quartum, Chn·
sma ponatur singulis in vertice capitis, et oleum catechumenorum ponatur super cor vin

.dulti, puerorum et puellarum; adultis vero mulieribus ponatur in illa parte qusm ratio
pudicitiae demonstrabit ».
« Cf. N 810

C. de Propaganda Fidi

33«

Cum porro dispensationis Apostolicae ratio habeatur, per eam cessante
spiritatis cultus impedimento, Titius utique Saram ducere, etsi infidelem,
■■.re poterit, ct cum ea nubens a vinculo prioris coniugii solutus dicendus
est ac si fideli nupsisset. Illud porro animadvertendum erit, in casibus par­
ticularibus, utrum quandoque expediat eiusmodi dispensationem concedere;
quod sane, attentis locorum, temporum ac personarum circumstantiis,
prudenti arbitrio relinquitur illius qui praedicta dispensandi facultate ab
Apostolica Sede ditatus fuerit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1007].
4819.

S. C. de Prop. Fide (C. G.), 8 maii 1847.
LaS. C. non deputa i Vicc-Prefetti nè li riconosce quando nella Mis­
sione esiste il Prcfctto da essa deputato. 11 Prefctto pero puô da sè deputare
un 0 più Vice-Prefetti, che lo aiutino nel temporale, e forse anche in ciô
the concerne la disciplina regolare, ma in quanto alla comunicazione
delle facoltà deve egli solo comunicarle in tutto o in parte ai missionari,
ne seiua speciale facoltà della S. Sede puô comunicarle al Vice-Prefetto
κάό questi le comunichi ai missionari; ed i Prefetti possono istituire i
Vice-Prefctti con facoltè solo nel tempo della loro morte finchè dalla S. C.
su prowisto.
[Cdlectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 11, η. 2208].
4820.

S. C. de Prop. Fide (Hiberniae), 9 oct. 1847.
Mirum fortasse videbitur, quod Sacrae Congregationis responsum de
Collegiis academicis tamdiu dilatum fuerit: verum et negotii ipsius, de quo
tgitur, gravitas et rerum pertractandarum copia effecerunt, ut diuturnum
'cspus efflueret, antequam documentis et rationibus pro utraque sententia
rite perpensis, iudicium tuto edi posset. Illud vero ante omnia significare
libemus, ne cogitasse quidem S. C., aliquid minus rectum sibi proposuisse
Antistites illos, qui Collegiorum institutioni favere visi sunt: diuturna siquiten experientia illorum probitatem compertam habet eosdemque in eam
Lisse mentem impulsos existimat spe tantummodo maioris boni assequendi,
ktque religionis prosperitati in Hibernia prospicerent.
Attamen re mature ct quolibet sub respectu penitus considerata, fructus
r.iusmodi ex ca Collegiorum erectione S. C. haud sibi audet polliceri:
tme imo periculum fidei catholicae inde obventurum timet; uno verbo
rtfeioni institutionem huiusmodi detrimento existere arbitratur.
Monitos proinde voluit Archiepiscopos ct Episcopos Hiberniae, ne
• .jm in eiusdem exeeutione partem habeant; quemadmodum vero exoptasI », ut antequam ex iis nonnulli apud Gubernium agerent ad legis praefata
1 Wlegiarespicientis mitigationem, aliaque in eorumdem favorem obtinenda.

332

S. C.

Curia Romana

Sedis Apostolicae sententiam postulassent; ita pro summo obsequio, que.
erga caindem Hiberniae Antistites iugiter prae se tulerunt, haud dubiu
quin iidem ea, quae in contrarium praestiterint, sint retractaturi. Haec vero
omnia haud officiunt, quominus, si aliqui ex vobis nonnulla gravioris n menti ulterius notanda habeant, S. Congregationi libere patefaciant, ut. |
omnibus rite diiudicari valeat.
Ceterum S. C. probe noscit, quanti intersit adolescentium, civilior.,
praesertim coetus, scientificac instmetioni consulere; proinde AmplitudiniTuam et Suffraganeos simul Episcopos hortatur, ut media omnia legitinu
quae in vestra sint potestate, ad eamdem promovendam adhibeatis. Cunr·
dum erit, ut Collegia catholica, quae iam constituta reperiantur, nugimagisque floreant, iis additis in philosophica praesertim facultate utilioribucathedris, quae fortasse desiderentur, atque ita ea Collegia disponantur, ut
maiori adolescentium numero, prout regionum adiuncta exigant, patere
possint. Imprimis vero opportunum S. C. fore duceret, sui collaris viribiis
catholicam Academiam ad illius instar, quae per Belgii Antistites in Civitate
Lovaniensi fundata est, in Hibernia quoque erigendam Episcopi curarent.
Hacc vero omnia, ut ex votis feliciter contingant, S. C. Episcopos hor­
tatur, quatenus mutuam unionem maximamque concordiam perpetuo ser­
vent: neque se partium studio abripi sinant ob negotia, quae sacrum mini­
sterium ipsis creditum haud attingant; cunctisque pateat Dei cultum,
religionis bonum, animanim demum salutem eosdem tantummodo quaerere
Haec vero eo maiore studio vos praestituros arbitramur, cum eadem ir.
omnibus SSmi D. N. Pii IX sententia extiterit: postquam enim accuratam
de universo hoc negotio notitiam sibi comparasse!, S. Congregationis consi­
lium probandum censuit, eique supremum auctoritatis suae robur adiecit
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 472].

4821.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 1 1 mart. 1848.

Se possa riguardarsi per legittima c sufficiente causa, in mancanza di
altre, di accordarc dispense matrimoniali, 1’oblazione di qualchc limosini
a favore dei poveri c della chiesa.
R. Negative.
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol. I, n. 1027].
4822.

S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 11 mart. 1848.

Se possa un missionario ricevere la limosina della Messa, ed applicaris
secondo la mente o intenzione di un oblatore gentile che abbia per iscopo
di ottencre la guarigione da malattia, o la liberazionc dal carcere e dalli
pena capitale che gli sovrasta.
R. Affirmative.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1028I.

de Propaganda Fide

333

4823.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 11 mart. 1848.
Excepta interna disciplina regulari, missionaries religiosos quoad omnia
négocia et directionem Missionum sub iurisdictione Vicariorum App. esse;
did mentem: Mens est che si faccia particolarmente sentire che se il missiorario religioso deve considerarsi legato da una doppia obbedienza verso il
Capo della Missione cioè, c verso il Superiore Regolare, la prima deveessere
a prépondérante, e quindi nel conflitto dee vincere, e non parai izzarsene
leffetto coll’esigere 1’osservanza della seconda.
■Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1029].

4824.
S. C. de Prop. Fide, instr. 30 sept. 1848.
È ben dolente la S. C. che non di rado si metta in dubbio da alcuni
ririonari specialmente Rcgolari l’autorità dei Vicari Apostolici ed altri
Superiori di Missioni, e di tratto in tratto vadansi riproducendo delle que­
ri ci di dipendenza, incsauste sorgenti di conscguenze funestissime al bene
d 1! progresso delle missioni medesime, quantunque dalla medesima Sacra
C ngregazione siano state più volte esaminatc e definite, cui si aggiunse
suprema autorità della S. Sede con sapientissime prescrizioni. Ad elimiurt >i disgustose difference fin da 1669 la sa. me. di Clemente IX nella
SoliaSptculatores etc.,1 stabili le regole riguardo alla dipendenza dei nomi•aii missionari, ordinando :
1. Che i missionari debbano presentare le proprie patenti al A'icario
Xpostolico, non ostante che siano spediti in Missione direttamente dalla
v Sedc, 0 dalla S. Congreg. di Propaganda Fide, di modo che se ricusino
j presentarle, possano i detti Vicari come delegati della medesima S. Sede
ribir loro I’escrcizio del ministère.
2. Chc i medesimi sono tenuti a chieder licenza ai Vicari Apostolici
a esercitar le loro facoltà ccc. sebbene questi non possano senza grave
ncgargliela.
3. Chc debbano escrcitar la cura d’anime in mancanza del clero secoci tcionon solo ex charitate, ma ben anchc ex iustitia, tal che possano
servi costretti dai Vicari Apostolici.
4 Che cscrcitando la cura d’anime, debbano rapporto alia medesima
lie funzioni parrocchiali, csser soggetti alla visita c correzione dei Vicari.
5. Che debbano render conto, richiesti, ai Vicari Apostolici deU’ese3nooe delle pic lascitc, se siano deputati ad escguirle.
6. Chc sc tra loro nascano questioni, i Vicari Apostolici, come dcle1 Mi della S. Sedc, possano decidcrlc c terminarle ccc.
Ci. X. 245.

Curia Romana

334

Queste regole iurono successivamente aneor meglio dichiarate, e t I
nuovo inculcate, a seconda delle difficoltà che si rawisarono incontati
nell osservanza delle medesime, o in occasione di dubbi proposti sull’oggtttj
stesso. Cosi nel 1677 la S. Sede dichiaro obbligati i citati missionari, rx
esclusi i PP. della Coinpagnia di Gesù, allobbcdienza e subordinaziont x
Vicari Apostolici quoad omnia negotia et directionem missionum. Neli68o
a togliere ogni equivoco sulla relazione dei Religiosi verso i Superiori Rego
lari, la S. Sede voile chiarito che sebbene essi, quanto alia disciplina regoLrt,
erano soggetti ai Superiori dell’Istituto, pure questi non li potevan rim;>
vere dalla Missione senza il consenso dei rispettivo Vicario Apostolic.·
Nel 1701 si confermo, che i ricordati missionari in quanto aH’anuninistn
zione dei Sagramenti ed altri minister! di missione sono iimnedialamaii
soggetti alia S. C. di Propaganda o a chi la medesima li sottopone, cite
ai Vicari Apostolici. Similmente nel 1702 1 si ripetè il decreto, che i missionari regolari nella Cina, di qualunque Lstituto siano, debbono esser soggetti
intieramente ai Vicari Apostolici nell’amministrazione dei Sagramenti, e cun
d’anime ecc. c cost successivamente.
Da tuttocio è facile di dedurre su quali cose debbano i Religiosi di qdsiasi lstituto e Società di pendere, ed esser soggetti al Vicario Apostolic
ossia al Prelato Superiore dolia Missione, qualunque sia il titolo, sotto ai
la regga. In ogni modo ad escludcre ogni ulteriore occasione di dùbbieza
la Congregazione particolare per gli affari della Cina, in confomiità délit
anzidette prcscrizioni, ha ingiunto (e il Santo Padre si è degnato di confamarlo) di dichiarare di nuovo espressamente a V. S. per sua norma e govemo.
che i missionari regolari, compresi e nominatamente inchiusi i PP délit
Compagnia, eccettuata la sola interna disciplina regolare, quoad omnia
cia et directionem Missionum sub iurisdictione Vicariorum Apostolicorum tnt
Voile inoltre, che si dichiarasse ancora espressamente e si facesse sentire,
che se il missionario religioso deve considerarsi legato da una doppia obbe
dienza verso il Capo della Missione, e verso il Superiore Regolare, la print
dev’esser sempre la prépondérante, e quindi, in caso di conflitto, la prinu
dee vincere, e non venir paralizzata coll’esigerc 1'osservanza della seconds
Sarebbe difatti ben singolare I’esigerc, che il religioso dovesse prefcnrec
far precedere 1’obbcdicnza professata al Superiore dcllOrdine, a quellachc
è sopra ogni altra, cioè alla suprema autorità della S. Sede, e del Vicario
di Gesù Cristo, o far prepondcrare un qualsiasi punto di regolare ed interr·
disciplina agli obblighi principali e gravissimi di missionario, ed il bent
particolare al pubblico, ed alia salvezza eterna di moltissime anime confidategli. È ben persuasa la Sacra Congregazione, che non potrà giammai aver
luogo I'additato conflitto, se il Superiore Regolare, egli stesso animato su
dal vero spirito cvangelico, c dalla dovuta obbedienza e rispetto alla S. Sedt,
cd ai Rappresentanti o Vicari della medesina, c sc questi dal canto loro nor
si faranno regolare che dal vero intéressé della religione, che certamenlt
in molta parte dipende dalla santità de’ ministri a’ quali viene esso affidato
1 Cf. N. 4494

5.

C. de Propaganda Fide

335

Si apparterrà pertanto a V. S. come di attenersi alie sopradette regole e
nonne, cosi di esigerc dai suoi missionari la più esatta osservanza delle
raedesime.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1033J.

4825.
S.C. de Prop. Fide, instr, (ad Vie. Ap. Cochinchin. Occident.),
30 sept, i 848.
Quaestio fiebat, an rebaptizandi sub conditione sint, qui promovendi
sint ad minores vel sacros Ordines, quique nullum exhibent collati eis
Baptismatis documentum seu testimonium, tum ob librorum defectum, tum
ob memoriae labilitatem, aut mortuis parentibus, patrinis, etc., vel dubium
aurgat. an valide baptizati fuerint a minus instructis catechistis aliisve
christianis. Hac de re A. Tuam, quoad primam dubii partem, testimonii
nimirum defectum, nosse praestat iugiter, tum a S. C., tum a Supr. Inqui­
sitione, quoties eiusmodi quaestiones propositae fuerunt, rescriptum esse
negative, sententiam communem afferendo, eos nempe, qui a parentibus
christianis nati, et ab iis christiano more educati sint, baptizatos omnino
fuisse praesumendum. Praesumptioni vero eiusmodi inhaerere licet in altero
quoque casu, seu cum dubitatur de catechistarum aut Christianorum, qui cle­
ricum baptizaverint, sufficienti instructione ad sacramenti administrationem.
Nisi enim valida admodum sit dubitandi ratio, quae moralem in hoc aut in
illo casu peculiari certitudinem pariat, pro validitate baptismi standum erit,
reo fortuito suspicioni adhaerendum, qua vel fideles, in re adeo familiari
□ Sinis, ac multo magis catechistae, quorum deputation! adeo caute ab
Apostolicis Vicariis proceditur, minus instructi censeantur. Secus enim, ac
•i negativa dubia admittantur, ambiguitatibus quovis in casu ac sine fine
locus fieret.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1034].

4826.
S.C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Alalacen.), 30 sept. 1848.

I

Quaestio proposita fuit A. Tuae nomine, ab Episcopo Hesebonensi
qioad opii et arrach commercium a quodam christiano Provinciae Mcrguy
reptum, et in eodem oppido Karianorum statutum in quo presbyteri
v.-inarii missionem inchoarant. Petierat autem Episcopus Hesebonensis,
«missionariis potestas fieret excommunicandi venditores tum opii tum
mch, nccnon emptores, seu qui ea merce utuntur, non secus ac publicos
xubinarios, eosque qui praeceptum paschale implere negligunt. Mature
Ί omnibus perpensis, Emi Patres peropportunum censucrunt, ut iis
“arcas quae traduntur in adiecta Instructione diei 23 iunii 1830, eadem

336

Curia Romana

de re lata, 1 omnemque curam adhibeas ad usum quidem istum exvrpandum, at caute et prudenter agens, ne mala, quin imminuantur, auc’..
dein doleas. Quam parce enim ecclesiasticis censuris uti expediat, A. Tuar,
latere nequit; eae siquidem cum sint ecclesiasticae disciplinae nervus, non­
nisi ex gravibus admodum causis, canonicis et probatis, adhibendae sunt,
ac Salvatorem nostrum potius imitari congruit, qui tantae mansuetudini·
et longanimitatis exemplum se praebuit; plures quippe hortamentis, mo­
nitis, obsecrationibus ct charitate, magis quam austeritate et poenis, lu­
crifiunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1035].

4827.
S. C. de Prop. Fide (Hiberniae), ii oct. 1(848.
Excerpta nonnulla a statutis, quae pro novis Hiberniae Collegiis redigun­
tur, ac suffragia super iisdem ab Episcopis data occasionem S. C. praebue­
runt, ut eo potissimum sub respectu dc praefatis Collegiis iterum pertracta­
ret, quidque pro spirituali bono catholicae gentis hibernensis esset resenbendum, sedulo ac mature perpenderet. Licet vero praefata statuta ea sub
forma consistant, ut diiudicari non valeat, quantae auctoritatis, attenta
Anglicani Regni constitutione, sint futura, omnibus tamen mature pensati.··.
S. C. adduci non potuit, ob gravia et intrinseca eorumdem Collegiorum
pericula, ad emolliendam sententiam de illis prolatam, ac probante SSmo
Oho Nostro, quatuor Metropolitanis expositam nonis octobris anni supe­
rioris. 2
Cum autem innotescat, quanto studio clerus ct integra natio pro iis
adlaborent, quae ad bonum Ecclesiae promovendum referuntur, de Univer­
sitate Catholica erigenda, Emi Patres haud desperandum censuerunt, immo
consilium huiusmodi iterum ite-rumque commendarunt, ut in eiusdem executionem omnes pro viribus operam suam conferant, sicque pleniori catho­
licorum instructioni satis fiat, quin ullum exinde eorumdem religio detnmentum patiatur.
Quam S. C. sententiam SSmus D. N. omni maturitate ac prudentia '
perpensam auctoritatis suae pondere probandam confinnandamquc esse
duxit, voluitque eam quatuor Archiepiscopis remitti respectivis per eos
Suffraganeis communicandam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 472,.
1 Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol. I, n
1 Cf N. 4«*©.

815

5. C. de Propaganda Pide

337

4828.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Timkin. Occident.),
30 aug·. 1849.
Ad tria ab A. Tua proposita dubia quod attinet, nonnulla quae eorum
solutioni congruere perfacile intelliges, adnotanda occurrunt. Dubia porro
ciusmodi sunt :
1 In aliquibus locis pagani, quando suum idolum, vel idoli sedem, de
uno loco ad alium processionaliter deferunt, idoli laudes cantando, multaque
superstitiosa faciendo, Christianos cogunt eis media in via occurrere cum
duabus mensis dapibus oneratis, eosdem deprecandi causa ut a superstitio­
nibus eximantur. Deinde pagani mediam partem dapum assumunt, et dant
illam aliis paganis, qui ex pagis vicinis ad festum superstitiosum occurrunt,
manducandam, aliam inediam harum dapum partem christianis relinquunt,
qui illam alio deferunt atque manducant.
2. Aliquando pagani, propter eorum penuriam, idolum suum sic protosionaliter circumgestare nequeunt; tunc illi aliqua in suo templo offerunt
sacrificia, et christianos cogunt praedictas duas mensas afferre in aliquam
domum, quae templo idoli attinet, et peracto sacrificio, dapes a christianis
Jlatas, idolo non oblatas, pagani in templo manducant una simul cum eorumùcm dapibus idolo sacrificatis; christiani vero partem dapum, quam illis
pagani relinquunt, alio asportant ct edunt inter se.
3. Aliis in locis pagani, quando suum idolum processionaliter deferunt,
chnstianos cogunt praesentare idoli latoribus, quando ad idoli templum
^«conferunt ad idolum in humeros suos assumendum, aliquas Ac/e/bucceiHaec vero supradicta praestare christianos pagani cogunt, non tanquam
contributionem ad superstitiosa, sed tanquam quoddam hommagium illis
• inonficum, ad petendam ab eis exemptionem a superstitiosis; quo homrugio praestito, cum protestatione a christianis facta quod utpote Domini
coeli cultores et adoratores, non possunt nec idolum adorare nec illius cultus
«pensis contribuere, christiani ad nihil aliud coguntur; quo vero hommagio
m praestito, pagani illos cogunt ad omnia superstitiosa quae ipsi faciunt.
Hisce positis, quaerebas: Num hacc Christianorum agendi ratio in tribus
praefatis dubiis tolerari possit? Praedictas mensas praedictumque betel
wlum aliqui principales ex christianis deferunt paganis offerenda, sed ad
is mensas et ad hoc betel praeparanda multi, tum viri tum mulieres opera,
et omnes aliqua pecuniae summa concurrunt; num omnes illi miserrimi
christiani a sacramentorum participatione arcendi sunt, vel aliqui tantum,
tl quinam?
Ad solvenda itaque tria proposita dubia ea conferre videntur quae habet
Snodus Sutchuensis. Nam, iuxta decreta generalia Sacrae huiusce Congr.
bcc inter alia praecipiuntur: \idlo modo nullaque causa licitum esse, sive
dutandas persecutiones, sive etiam ad servandam vitam, vel minimum superNmis contribuere, sive pecuniae, sive orizac, sive cuiuscumque rei a quocumque

338

Curia Romana

etiam praefecto publico postuletur, sive apponatur conditio ut non inscribanlut
eorum nomina in catalogo conferentium, sive fiat protestatio se nimirum r.···
conferre pro superstitiosis. Λ unquam licere potest disponere mensas, nec ap{>,·
nere, nec alio quovis modo superstitiosis cooperari. Quae sane conveniunt :.·

in priori dnhio expositis; non enim extra sacrificii aut superstitiosae caere­
moniae locum deferre ac deponere mensas coguntur christiani, sed in viz
cum idolum de una ad aedem aliam transfertur, ac dum peragitur supersti­
tiosa functio inter laudes et cantica in idoli laudem; nec de oblatione agitur
pro festo aliquo quod ad populi laetitiam pertineat, aut ad aliud quid indif­
ferens et cultui religionis christianae non repugnans referatur et destinetur,
quo in casu, secluso scandalo, et ad persecutionem vitandam, eiusmoi
mos tolerari posset, ut habetur in laudata Synodo; verum de festo res es’
quod omnimode ad superstitiosa refertur, et iis in adiunctis delatio fit c
depositio mensarum, in quibus abesse nequit scandali suspicio et occas
Hinc, ex festi qualitate ct delationis ac praesentationis mensarum circum­
stantiis, omnino christianis id non licere perspicuum videtur; curandum
propterea esset, ut saltem seorsim et extra caeremoniarum actum, atque
in locum ab omni scandali suspicione immunem, nec superstitionibus addi­
ctum, eiusmodi mensae deferri possent; quo in casu, intercedente etiam
protestatione, tolerari posset consuetudo, quemadmodum Sacra Congr.
rescripsit in particulari Conventu anni 1796. —Quoad alteram dubii partem
nimirum de medietate mensarum, quam sibi a paganis relictam alio tranferunt, et inter se christiani manducant, praesto est responsio Suprenu.
Inquisitionis die 15 decembris anni 1768 lata, 1 qua traditur: Licitum tss'
comedere cptdas indifferenter appositas, quamvis idolis oblatas, dummodo n
in templo, neque loco idolis sacro, ct dummodo omnis absit species cultus, <1: '
venerationis idolis ac superstitionis, nullumque adsit periculum scandalizan
fideles vel infideles. Iisdem igitur in adiunctis, multo magis licere rnensr

idolis minime oblatas manducare dicendum est.
Negativam item responsionem alteri dubio tribuendam arbitramur; fer­
tur enim christianos teneri mensas deferre ad aedem quae templo idoli
attinet. At vero si, docente Synodo Sutchucnsi, nunquam licere potest dispo­
nere mensas ad locum oblationis, cibos dil idere, apponere..., non licet contribuai
pro emptione cuiuslibet rei, etiam eduliorum illuc deferendorum; additque
etiam pro spectaculis quae fiunt ante templa idolis vel progenitoribus dicata,

haud licere fatendum ad contiguam idoli templo eidemque spectantem
domum afferre mensas; quod, praeter alia in Supr. Inquisitionis respon­
sione adnotata, saltem scandali suspicione et occasione haud immune ess·.;
Easdem ob rationes, negative quoque respondendum videtur dubi >
tertio, quod est dc betel oblatione: eaedem quippe circumstantiae sunt,
quae ad superstitionis contributionem seu cooperationem, actuin eiusmodi
quodam modo conferunt. S. autem Congr. die 13 ianuarii 1783 rescripsit:
Sciant fide les nullo modo nullaque causa licitum esse vel minimum pro supersti­
tiosis contribuere..., sive fiat protestatio se nimirum non conferre pro supersti* Cf. N

»2î.

.S'. C. de Propaganda Fide

339

îmü, ud potius ad redimendum se ab iniusta vexatione. Hinc Sutchucnsis

ipsa Synodus tradit: Serio moneantur, fideles atque instruantur de gravitate
pacati quod committunt ii qui contribuunt aut concurrunt ad superstitiosa.
Et quoniam in pluribus locis frequentissima est occasio sic contribuendi, nec
Itfial qui vexationibus ct exactionibus debilitati, vel timore aut humana conidcratione ducti, cadunt, tdeo in omni patientia et doctrina missionarii freqiunter, tum per se, tum per catechist as edoceant et adhortintur fideles ut
dusmodt tentationibus fortiter et constanter, postposito omni humano timore,
'oistant. id persuasi quod non patietur Deus ipsos tentari supra id quod
p-'mi. Ex eadem denique Synodo praxis eruitur servanda cum iis, qui
superstitionibus implicati fuerunt, vel iisdem quovis modo cooperati sunt,
ct ad poenitentiae tribunal accedunt. Gravissime (tradit) monemus omnes
•missionarios, risque mandamus ut, rdec to rigore et severitate, huic regulae
•'.wio adhaereant camque diligentissime servent, scilicet, quilibet peccator,
nrm eonfessarius vel attritum vel contritum prudenter indicaverit, statim
âsolralur... imposita salutari poenitentia. Praxis enim ista, prudens ct benipa, (st antiquissimus Ecclesiae usus, Scripturae ct Patrum auctoritate compûbalus. Porro si vigeat in tota Ecclesia catholica, ubi copia est confessarionim, ubi nullum persecutionis periculum, quanto magis in his regionibus
unanda est, ubi continuo contra catholicos persecutiones vigent, et ubi messis
•yhi mulla, operarii paucissimi. Nec ab hac regula excipiendi sunt pec.Jor« publici et scandalosi, qui fecerunt quod in se est ut scandalum repautur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1038].

4829.
S. C. de Prop. Fide, litt. 24 dec. 1849.
Ad memoratum Praesulem (Coadiutorcm) quod attinet, petitamque pro
u dispensationem a Sacrorum Liminum visitatione, scias volumus nonnisi
VariosAp. c.x generali S. C. decreto, teneri ad eiusmodi visitationem, quo> decennio, per procuratorem tamen ab eadem S. C. designandum, nisi
iSSmo D. dispensatio tribuatur; cosdemque Vic. App., quovis quinquennio,
plenam accuratamque creditae sibi Missionis relationem... transmittere
iebere; singulis autem annis, notatu digniora quae evenerint, vel scribenda
■.currant, nuntiare. Coadiutores vero, neque ad visitationem peragendam,
: que ad reddendam Vicariatus rationem teneri, nisi forte hoc eis munus,
timirum relationis tradendae, Vicarius Apostolicus coadiutus delegaverit
£» nomine absolvendum.
[Collectanea S. C. de Prop, hide, vol. I, η. 1039].

('uria Romana

3-P

4830.
S. C. de Prop. Fide, 3 ian. 1850.
Nelle dispense dei primi e sccondi gradi di parentela a contrarre num·
monio suole apporsi Ia clausola urgente necessitate, o quatenus concurrat neassitas. Domanda il Vescovo di Monterey per quiete di sua coscienza se nt!
concedere le dispense si adempia all’indicata condizione di nécessita quan.
Ia volontà dei contraenti è cosi determinata, che in caso negativo antlrcbbtr.·
a contrarre avanti il magistratu civile con pubblico scandalo.
R. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I. n. 1040].

4831.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Superior. Scinin. Paris.
Mission ad Exter.), 9 sept. 1850.
Quamvis primum, non solum ex litteris R. P. D. Maliensis Episcopi,
verum etiam ex iis, quas missionarii illius transmiserant, in Suprema Inqui­
sitione examen institutum fuisset super dubio a praedicto Antistite pro­
posito, quoad oblationem animalium a siamensi rege impositam, ac
proinde, mature omnibus perpensis, Sacrum Tribunal in feria \ , sub dic
21 februarii a. c. responsum ediderit, 1 quod missionariis ac Praesuli pate­
faciendum D. Tuae misimus: nihilominus, instante in primis Episcopo
Columbicensi tunc Romae commorante, inter haec advenientibus aliis epi­
stolis, vel animadversionibus, consultationibus etc., eorumdem operariorurr
rem iterum Supremae Inquisitioni expendendam obtulimus, ne quid accu­
ratae ac solerti deliberationi defuisse dici posset. Quapropter, iterum iterumqueomnique maturitate expensis omnibus, in Sacro Conventu feriae IV
die 28 elapsi augusti, EE. PP. decreverunt: Gum noviter deducta a missionariis
non immutent statum quaestionis inter eos ct licarium Ap., satis provisum.

nimirum per praecedens responsum diei 21 februarii. Mentem vero suam
esse addiderunt EE. PP., ut novam hanc responsionem D. Tuae significa­
remus Operariis communicandam, ita tamen ut una simul cos doceas Apo­
stolicam Sedem quaestionem definiisse, probe âgnitis ac mature perpensu
omnibus prorsus hinc inde deductis·, doceas insuper ac paterne moneas Opera­
rios ipsos, in eiusmodi controversia, illos haud res accepisse suo sub aspectu,
nec distinxisse, uti par erat, inter immediatam ac mediatam cooperationem;
haec enim permitti potest ubi gravis adsit advenientis mali detrimentique
metus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol 1, n. 1049].
1 Cf. N. 909

5. C.

dr Propaganda Fide

341

4832.
S. C. de Prop. Hide (Tunkin. Occident.), 22 sept. 1850.
Humiliter exponit (Vic. Ap.) S. V. quod, cum hoc temporc multi sint
in supradicto Vicariatu infirmi, cum ex alia parte persecutio multum sedata
iit, ac parum cx mandarinorum et paganorum parte timendum, permisit
ut in diversis districtibus asservaretur, in cubiculis nempe particularibus
decenter uniatis, SS. Sacramentum pro infirmis, cum lampade accensa.
Nisi enim ita fieret, permagna infirmorum multitudo sine Viatico moreretur.
Hinc humillime postulat ut S. V. hanc praxim, in casu praefato et simili­
bus, approbare velit pro conscientiae Oratoris tranquillitate.
R. SSnius benigne remisit preces arbitrio et prudentiae Vicarii Ap., cum
iacultatibus necessariis et opportunis, durantibus circumstantiis, et servatis
servandis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1052].

4833.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Kuytcheou),
21 mart. 1851.
Reliquum est, quod animadvertebas... circa improbandam consuetudinem
<ivc conferendi Sacramentum Confirmationis infantibus immediate post
Baptismum sine necessitate, sive generatim delegandi ex parte Vicarii Ap.
Presbyteris
omnibus facultatem administrandi idem Sacramentum, utrum'9
que plane, uti merito innuis, reprobandum abusumque removendum; licet
rnimob necessitatem aut opportunitatem ad bonum animarum Vicarius Ap.
audeat ac uti possit praedicta facultate deputandi Presbyteros pro colla•wne Sacramenti confirmationis, eiusmodi tamen facultas nec pro omnibus
'dligitur Presbyteris facta, verum pro uno alterove Sacerdote Antistiti
beneviso, neque tribuenda, ubi facile a \ icario ipso Apostolico frequenter
.Missionis perlustratio seu visitatio peragi et Sacramentum administrari
ntat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 673).

4834.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Kuytcheou),
21 mart. 1851.
Simultanea collatio Baptismatis et Confirmationis in pueris admittenda
imi est, nisi forte in mortis periculo iuxta praxim.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 683).

Curia Romana

342

4835
S. C. de Prop. Hde (C. P.

•
»

k
«
h
»
,

'

laffnae), 23 aug. 1852.

1. Cum unusquisque inissionarius inultas habeat ecclesias quarum una
distat ab alia, et in unaquaque debeat manere aliquod tempus, quaeritur
utrum debeat habere fontem baptismalern in aliqua centrali ecclesia, ct
benedicere fontem in Sabbato Sancto vel in Sabbato ante Dominicam
Pentecostes; et quatenus affirmative vel negative, quis cum quanam aqua
debeat baptizare in aliis Ecclesiis.
2. Quando inissionarius non potest decenter servare Eucharistiam quu
in ecclesia non sunt nec ianuae nec fenestrae, quaeritur utrum possit, ve!
debeat, servare Eucharistiam, sint infirmi vel non.
3. Vir infidelis qui adhuc in infidelitate positus cognovit sive publice,
sive private, illicite tamen, mulierem quamdam, sive fidelem, sive infidelem,
potestne, post susceptum Baptismum valide et licite matrimonium contra­
here cum consanguinea eiusdem cognitae mulieris, si ista consanguinea
Baptismum susceperit sive ante, sive post copulam de qua agitur?
4. Et quatenus affirmative (de quo valde dubitandum), idem infidelis
ad fidem conversus, post mortem legitimae uxoris infidelis, possetne matnmonium contrahere cum consanguinea (usque ad 4 gradum inclusive) eius­
dem defunctae uxoris, sive ista consanguinea Baptismum susceperit ante,
sive post mortem praedictae uxoris infidelis?
5. Vir infidelis qui ante Baptismum copulam habuit cum infideli uxore
alterius, cui, annuente muliere fidem de futuro matrimonio acceptante,
mortem intulit, potestne post utriusque baptismum matrimonium inire cum
dicta muliere ?
6. Possuntne hoc matrimonium contrahere si, quando patranint ista
crimina, una pars fuerit Christiana?
7. Possuntne haberi tamquam valida matrimonia infidelium qui contra­
hunt coram consanguineis, sed absque ulla précisa notione de indissolubilitate matrimonii, ita, ut, saltem implicite credant posse se ab invicem sepa­
rari et cum alio denuo matrimonium contrahere?
R. Ad i. Detur Instructio data ad Episcopum Scutarinum.1
Ad 2. Detur Instructio ad Helvetios 3 augusti 1803. En Instructio: Ad
impedire qualunque irriverenza delle cose sagre, la S. C. non ha giudicato
opportuno che dai cattolici si ritenga nella sagrestia comunc ai protestant!
l'Olio santo, il S. Crisma, c la SS. Eucaristia; ma vuole che siano conservate
in luogo dei tutto separato dagli acattolici, e quando altro non ve nc sia
proprio, si conscrvino piuttosto con tutta la possibil decenza nella casa dei
parroco, o di altro cattolico sacerdote ».
Ad 3. Negative. - Ad 4. Negative. - Ad 5. Affirmative. - Ad 6. Nega­
tive. - Ad 7. Affirmative; haberi debent valida.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1079].
1 Cf. N. 4581.

5.

C. de Propaganda tide

343

4836.
S. C. de Prop. Fide (C. (j. - Ceylan), 23 aug. 1852.
1. Cum in istis regionibus, attento parvo missionariorum numero, dif\ile sit etiam in solemnioribus festis Missam canere cum ministris, in
aliquibus Missionibus praevaluit usus thurificandi in Missa cantata absque
pinistris; quaeritur utrum, consideratis circumstantiis et usu, possit tolerari.
2. Cum velim (ego Aie. Ap.) aperire Seminarium, quaeritur utrum
debeat considerari solummodo meritum, nullo habito respectu ad castas,
vel excludere castas viles et admittere iuvenes ex superioribus et mediis
castis? Hoc ultimum mihi videtur melius et quasi necessarium.
j. Utrum possit permitti missionariis uti rocheto loco cottae.
4. Missionarii quando visitant suas ecclesias recipiuntur a populo cum
hildachino et cruce, sicut recipitur Vicarius Apostolicus; quaeritur utrum
tolerandum.

5. Missionarii Apostolici gaudentne iurisdictionc ordinaria tamquam
parochi, aut solummodo delegata in Missionibus ad quas missi sunt per Vica­
nam Apostolicum?
6. lidem missionarii possuntne propria auctoritate aeque ac parochi
ilium delegare sacerdotem ad effectum assistendi ct benedicendi matrimo­
niis Christianorum sibi commissorum? Item audire confessiones suorum
Christianorum etiam in alio Vicariatu?
7. Quid dicendum de illis qui scienter legunt libros per se prohibitos,
d non contentos in Indice librorum prohibitorum? Incurruntne aliquam
censuram? Suntnc deneganda sacramenta, si non est periculum perversionis?
R. Ad i. Non esse inquietandos.
Ad 2. Communicentur Instructiones diei 2 iunii 1832.1
Ad 3. et 4. Negative.
Ad 5. Negative ad primam partem; Affirmative ad secundam.
Ad 6. Provisum in praecedenti.
Ad 7. Quoad primam partem, Negative. Quoad secundam, consulat
regulas Indicis ct probatos auctores.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1080].

4837.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Maduren.),
5 apr. 1853·
Cum nuper a Suprema Inquisitione responsionem acceperimus ad dubia
"■ eidem S. C. ab A. T. proposita super Constitutione Bened. PP. XIV,
■ •im sollicitudinum de ritibus malabaricis, - eam tibi patefacere haud im1 Ct N. 4751.
Ct N. 348.

I '■ · *

344

I

Curia Romana

I

S. C. ilr Propaganda Fide

345

inoramur. Dubia quidem, uti nosti, duo erant, quorum alterum catholico I ubi necesse luerit, dispensandi tribuitur potestas; atque indultorum verba
tibicines vel cantores etc. ad festa vel solemnitates paganorum conveniente 1 prout sese exhibent esse intelligenda. Hinc negative quoque respondendum
respiciebat; alterum vero iusiurandum ab apostolicis missionariis pracstan- I dubio quarto loco proposito inferes, nimirum, per facultatem dispensandi
dum prout in eadem Constitutione iubetur. Quamvis porro in Congregisuper impedimento secundi mixti cum primo, haud tributum indultum di­
tione generali, habita feria IV die 16 elapsi martii, Emi DD. Inquisitori I spensandi quoque quando primus cum tertio mixtus deprehendatur.
rescribi mandaverint nihil esse innovandum, nihilominus attente maturequ·. I
De Missionarii Apostolici titulo ac praelatione scias volumus quaestionem
perpensis ab A. T. allatis rationum momentis, quoad opportunitatem remit­
hinc nuperrime quoque a Vic. Apost. Mayssurii propositam fuisse; utrum
nimirum Apostolici Missionarii titulus, caeteris paribus, supra alios talem
tendi dc severitate contra memoratos tibicines etc., iidem Emi Patres, men­
tem una simul antedictae responsionis aperiendam tibi innuerunt. Mens 1 non habentes titulum quemdam gradum aut praeeminentiain conferat?
Quod pono lassensi Episcopo dedimus affirmativum responsum idem
autem est, ut missionarii, omni meliori et prudentiori modo quo possunt,
A.T. rescribendum ducimus. Et quoniam eiusmodi forte quaestio, ex male
removere satagant eiusmodi catholicos tibicines, cantores etc. a damnatipercepta declaratione Instructionis huius S. C. diei 23 novembris 1845,
ethnicorum conventibus ac solemnitatibus, eos monentes aliter teneri st
iirap. Xeminem profecto, § IV Hinc reiicicndus etc., 1 oborta praeci­
omnino ab Ecclesiae coetu illos eiicere; quod si reapse impossibile evadat
pue videatur: eidem lassensi Antistiti, ac tibi etiam significandum existi­
cos amovere, opportunis tamen monitionibus, obiurgationibus et obsecra­
mamus, haud unquam S. C. mentem fuisse ut maximi faciendus Apostolici
tionibus, nec non denegatione etiam sacramentorum ad tempus, a daemo­
lluswnani titulus, tamquam vacuum tantum nomen dcin haberetur: verum
niorum cultu deterreant, et ad bonam frugem revocare conentur. Ex hisce
Junum intendisse ut ex ea, qua antea detinebantur indigenae presbyteri,
perfacile senties quomodo, firma generatim Benedictinae Constitutionis
terr ümulatus, abiectionis et contemptus conditione erigerentur, ac paulaiussione manente, in casibus peculiaribus et rerum adiunctis dc severitate
tim et sensim, per accuratam sedulamque in omni scientia ac pietate insti­
legis remittere aliquid liceat.
tutionem, ad praecipua quoque obeunda Missionis munia idonei redderentur:
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1088|.
quo tandem fieret ut Missionibus ipsis, florenti satis naturali clero instructis,
neque extraneorum subsidiorum, nempe missionariorum europaeorum ope
4838.
Kministerio amplius egentibus, rectores, moderatores atque pastores, etiam
a iisdem presbyteris indigenis, praefici possent, quin magnis impensis
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Myssur.),
adesinenter ex Europa operariorum auxilia suppeditare opus esset. Interim
3 iun. 1853.
umen haud cogitavit S. C., nec voluit, ut dum clerum indigenam quodam­
modo erigere et ad maiora parare cupiebat, Apostolicis Missionariis potior
Quaerebas: Utrum in concessione vel applicatione dispensationum pr>'
[LUU ino ab Apostolica Sede per eiusmodi titulum collata dignitas imminue­
matrimoniis sive contractis, sive contrahendis, omissio formulae, videlicet,
retur, et causa despondendi animum tribueretur. (Quapropter, caeteris pari­
quod a S. Sede concessae fuerint in tali tempore et quamdiu, illas reddat
bus, el qua simplices presbyteri ii sunt, tam indigenis, tam europaeis opeinvalidas.
Quamvis omissionem hanc haud validitati nuptiarum obstare
inis,applicanda regula (§ IV Instructionis traditae) clare innuitur; paritatem
respondendum sit, nihilominus animadvertendum in concedendis huiusmodi
porro inter eos non esse patet per superadditum Apostolici Missionarii
dispensationibus a Vicario Ap. eiusve delegato omittendam non esse clau­
(!kus, quod praelationem utique meretur inter alios qui eodem ditati
sulam adnotatam, scilicet: iuxta facultates ah Ap. Sede nobis impertitas.
sunt.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 1486].
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. 1, n. 1092].

4839.
S. C. dc Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Pondichcr.),
7 iun. 1853Utrum (quaeris) obtenta iam facultate dispensandi, decem tantum in
casibus pro quolibet anno, super impedimento secundi mixti cum primo
consaguimtatis ct affinitatis gradu, si forte in uno anno pro decem casibus
dispensationi locus factus non fuerit, in subsequentibus uti possis iisdem
qui superfuerint.
Negative respondendum apprime intelliges ex aperta
concessionis declaratione, qua nonnisi decem in casibus in quolibet anno,

4840.
S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 21 ian. 1856.
Per verba (Ritualis) patrino infantem tenente haud susceptio absoluta
■ uiritur, cum tenere aeque intelligatur ac sufficiat, si patrinus, ut in more
, phvsico contactu infantis iungat se cum eo cuius manibus ille tenetur,
'iiaquae infusionem comitetur deferentem, quin opus sit ut patrinus vel
■ U N 4816.

34^

Curia Romana

matrina tantum, ainoto deferente, infantem suas in manus excipiens, sacer­
doti baptizandum exhibeat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. moi.

4841.
S. C. de Prop. Fide (C. (i.), 21 iul. 1856.

Ii

S. C. probavit pro dioecesibus Hollandiae sequentia : Statuta generalia i
conciliis quae bonis temporalibus ecclesiarum parochialium administranti
in archidioecesi L Itraicctensi et suffraganeis dioecesibus proponuntur.
Art. i. Unaquaeque parochia sive nunc existons, sive in posterum ab
Episcopo per dismembrationem vel coniunctionem erigenda, praescriptio­
nibus horum statutorum subiacet.
Art. 2. Cura negotiorum rerumque temporalium, sive materialium.de
quibus parochiae interest, in unaquaque parochia, sub ecclesiastica aucto­
ritate Episcopi, mandatur concilio, quod a bonis ecclesiae parochialis admini­
strandis vocatur, et cui consequenter incumbit (pro re nata) ponere omneactus civiles, ad quos parochia quatenus est corpus morale habilis est.
Art. 3. Concilium administrandis bonis temporalibus parochiae prae­
positum constat parocho qua tali, eiusve vicario (locum tenente), ct aliquot
membris, quorum numerum Episcopus pro rerum adiunctis determinabit,
et quibus erit nomen Magistri fabricae ecclesiae.
Art. 4. Parochus eiusve locum tenens perpetuo et ipso iure est praeses
huius concilii. Ille labores concilii dirigit, ordinem in congregato concilio
tuetur, curatque ut haec statuta aliaeque huc spectantes praescriptiones et
iussiones Episcopi observentur.
Art. 5. Magistri fabricae Ecclesiae non efficiunt per se collegium, sed
perpetuo agunt statuuntque tamquam unum idemque cum parocho,
eiusve locum tenente, concilium...
Art. 6. Magistri fabricae nominantur ex parochianis, qui probitate et
aptitudine excellunt. Prima vice Episcopus ipse nullo intermedio eos nomi­
nat, deinde autem in locum quemlibet vacantem nominat unum cx duobus
candidatis, quos concilium iuxta regulas ab Episcopo approbandas elect®
proponet.
Articulis 7, 8 et 9 docetur, quinam non possint nominari ct quinam
excludantur, inter quos illi recensentur qui Communionem paschalem ncgligunt, vel aliter sunt peccatores publici scandalosi.
Art. 10. Magistri fabricae per quatuor tantum annos munere hoc fungi
possunt: per vices abeunt iuxta certum ordinem ab Episcopo statuendum
qui iuxta hunc ordinem abeunt iterum nomina» i possunt...
Articuli 11, 12, 13, 14 plura statuunt dc tempore et modo faciendi ele­
ctionem, electos Episcopo proponendi, nominatos ab Episcopo denunciandi
Art. 15. Quisque magister fabricae potest, id petens, cum honore a mu­
nere per Episcopum solvi, audito concilio.
Poterit Episcopus propter graves causas, quarum aestimatio penes ipsum

347

est, aliquem fabricae magistrum a munere dimittere, vel etiam universum
concilium penitus dissolvere, facta tamen in utroque casu integra inquisi­
tione factorum auditisque partibus.
Decreto, quo quis cum honore a munere solvitur, vel ab eo dimittitur,
vd concilium dissolvitur, Episcopus statuet de nominationibus faciendis
iliisque consectariis, prout rei adiuncta suaserint.
Articulis 16 et 17 statuuntur quaedam de modo curam gerendi, inter
quae ct hoc: Curae quotidianae demandantur praesidi (parocho) ct thesau­
rario.
Art. tS. Decreta capiantur absoluta votorum pluralitate. Si vota paria
sunt, praesidis votum erit decretorium.
Sineque parochus, neque eius locum tenens adest, aut si non adest dimi­
dium numeri magistrorum fabricae, nullum decretum fieri potest.
Decreta concilii bonis ecclesiae parochialis administrandis praepositi,
;■ legibus ecclesiasticis vel communis parochiae bono adversantur, ab Epi­
scopo poterunt cassari sive omni efficacia privari.
Art. 19. Concilium bonis ecclesiae parochialis administrandis praeposi­
tum curas sibi commissas diligenter fidelitcrque geret. Continuas curas
ustamque sollicitudinem adhibebit:
<1) Pro ecclesia parochiali, domo pastoris et sacristac, ecclesia succursali,
ocello, coemeterio, aliisque e pecuniis, ct in bonum parochiae factis insti­
tutionibus, quae ad rem ecclesiasticam parochiae pertinent;
i) Pro bonis titulisque ad illas aedes institutionesque pertinentibus,
comprehensis etiam reditibus et expensis, accidentalibus lucris et oneribus,
ct quibuscumque aliis iuribus et obligationibus;
r) Pro bona conservatione tutaque custodia bonorum omnium parochiahum tam immobilium quam mobilium, speciatim archivii ecclesiae
pawhialis, titulis proprietatis aliisque chartis, uti etiam de tabulis pictis,
itaque rebus artificiosis, aut monumental i bus, aut certe alicuius momenti.
Caetemm regulis ordinat temporales indigentias hisque providendi media,
nditiones quibus Ecclesiae res immobiles aliaeve fructiferae locentur, inter
qcb numerantur sedilia in ecclesia parochiali et succursali vel sacello, uti
et ius sepulturae in coemeterio etc.
Art. 20. Concilium praedictum non potest, nisi obtenta in scriptis facul­
té ab Episcopo, quidquam facere, quod fines ordinariae administrationis
transgreditur.
Itaque non potest, nisi eadem facultate obtenta:
a) Hereditatem, legata, donationes (solemniter factas) vel fundationes
üxcptare, aut iisdem renunciare;
b) Bona immobilia emere;
r) Vendere, permutare, hypothecae subiicere, oppignorare, servitute
ήc modo onerare, aut ultra trium annorum spatium locare res Ecclesiae
mobiles;
d) Vendere, permutare, oppignorare vel alio quovis modo a destina- ; sua avertere obiecta artificiosa, monumenta historica, aliave mobilia
abeuius magni momenti;

■■

S. C. de Propaganda Eide

348

(hiria Romana

e) Magnas pecuniae summas mutuo accipere, transactiones aliosquc

1
'

*
■
*
’

’
»
‘

w

contractus onerosos facere;
/) Aedes ecclesiasticas excitare, diruere, aut nova forma induere, a
reparationes extraordinarias facere;
g) Coemeteria condere;
Ii) Facere aut supprimere parochiales, sive ad rem ecclesiasticam paro­
chiae pertinentes, institutiones;
i) Imponere capitationem, collectas inducere, aut eas, quas habet
ecclesia, aliis donare;
j) Litigare sive tamquam actor, sive tamquam reus.
Art. 21. Parocho demandatur exclusive:
«) Ordinarium exercitium religiosi cultus, et quidquid praeteret d
munus eius spirituale pertinet;
b) Cura tuendi ordinem in ecclesia, in coemeterio, et sub exercitio
cultus religiosi;
c) Determinatio modi quo collocentur sedilia, scamna, capsulae obla­
tionibus recipiendis inservientes, atque etiam quo fieri possint in Ecclesia
collectae, dcnunciationes, aliaeque actiones;
d) Admissio et repulsio obiectorum, quae sive ad usum, sive ad cultum,
sive ad ornatum in ecclesia vel sacristia forte destinentur;
e) Dispositio altaris, mensae pro distributione SS. Eucharistiae, cathe­
drae sive suggestus, e quo ad populum dicatur, organorum, loci cantoribudestinati, et aliorum omnium quae ad exercitium vel administrationem religiosi cultus spectant;
f) Tractatio, usus, custodia, conservatio vasorum sacrorum, vestium,
librorum, aliorum omnium ad exercitium vel administrationem sacri cultus
necessariorum paramentorum, ornamentorum, utensiliumque ecclesiae vel
altaris, inter quae panis, vinum, thus, cerei, caetereaeque res omnes usu
consumptibiles;
g) Scriptio, dispositio, custodia librorum, quibus baptizati, confirmati,
matrimonio iuncti, defuncti etc. inscribuntur, aliarumque omnium charurum, quae ad archivium pastorale pertinent.
Quoad dictas res, aliasque omne pastorale munus concernentes parochus
sequitur exclusive leges ecclesiae, et statuta vel praecepta ab Episcopo
Si causa acquisitionis, vel conservationis rerum ad ornatum ecclesiae
vel altaris pertinentium sumptus ex aerario ecclesiae solvi debent, concilium
ecclesiae bonis administrandis praepositum de his imprimis sollicitum esse
tenebitur. Quando de necessitate horum sumptuum disputatur, Episcopus
litem dirimet.
Art. 22. Cantores, organista, sacrista, pueri chorales, campanae pulsator,
scpulchrorum fossores caeterique ministrantes ecclesiae, quoad ministerium
suum, soli parocho subiccti sunt. Merces eorum, parocho rogante, a concilio
statuitur. Ab ipso parocho nominantur et dimittuntur.
Art. 23. Episcopus regulas statuit de certis, sive fixis reditibus ecclesia­
sticis parochi, aliorumquc clericorum parochiali ecclesiae inservientium.
Quatenus dicti reditus ad instar pensionis vel suppletionis ex aerario

5. C. de Propaganda h'ide

349

ecclesiae solvi debent, summam ad instar pensionis vel suppletionis solven­
dam, Episcopus, audito praedicto concilio, determinat.
Art. 24. Episcopus regulas statuit de iuribus stolae, oblationibus sive
honorariis parocho competentibus. Ille statuit iura, quae ecclesiae competant
propter usum ornamentorum, cereos etc. occasione exequiarum, anniversa­
riorum, aliarumque solemnitatum.
Quae parocho aliisque in parochia ministrantibus clericis obveniunt
commoda, quae casualia dicuntur, haec non indigent statutis regulis, et de
his ad concilium praedictum nihil attinet.
Si quando perit proportio inter reditus et onera fundationum, aut si
«aliacausa provisio in his et similibus requiritur, Episcopi erit de provi­
sione curare.
Si per fundatores vel benefactores fructibus bonorum vel capitalium non
est assignata certa destinatio, aut si de destinatione lis oritur. Episcopus
decernet quid parocho, quid aerario ecclesiae, aliisve ius habentibus com­
petat.
Articuli 25 et 26 agunt de custodia aerarii rerumque pretiosarum. Art. 27
fit de inventariis conficiendis. Art. 2S de iisdem verificandis, quae verifi■tio.in visitatione ab Ordinario vel ab eius delegato facta, et aliis quibusdam
temporibus fieri debet. Art. 29 de registro archivii parochialis. Art. 30 et
xquentes usque ad 38 inclusive de aestimatione unoquoque anno facienda
Drum quae anno proxime futuro expendenda et accipienda sint, et dc
rationibus acceptorum et expensorum unoquoque anno reddendis. Art. 39
determinat modum transitionis. Art. 40 praecipit, ut, si duae pluresve
parochiae habent commune coemeterium, vel alias communes institu' "i’.· ad rem ecclesiasticam pertinentes, concilia harum parochiarum
a provideant in iis, quae ad harum rerum gestionem pertinent, et
■um pluresve deputabunt, ut sint quibus haec administratio committa­
tur. Haec administratio iuxta principia horum statutorum gerenda erit,
ct quae hunc in finem statuenda videbuntur, indigebunt, ut vim habeant,
improbatione Ordinarii.
Art. 41. Ecclesiae succursales sive sacella (oratoria), quae subsistunt
iin aliquid ex aerario parochiali ad earum sustentationem impendatur, et
uead hoc usque tempus separatam administrationem habuerunt, poterunt
ropriam administrationem, distinctam a concilio bonis ecclesiae parochialis
administrandis praefecto, servare, si Ordinarius consenserit.
Eo casu administratio putatae ecclesiae vel oratorii poterit disponi iuxta
..-c statuta, ct sic disposita tenebitur ea in omnibus servare quemadmodum
"cilium bonis ecclesiae parochialis administrandis praepositum.
Art. 42. Episcopus sibi servet:
a) Regulas praescribere, quibus exsecutio horum statutorum et obserntio praescriptionum, quas continent, indigere videbuntur;
b) Lites et dubia tollere quae de sensu statutorum forte oriantur;
r) Ampliare et modificare illos articulos, quos ad certius tuendum
rxhialium ecclesiarum bonum aliqua mutatione egere experientia forte
docebit;

Curia Romana

35°

S. C. de Propaganda Pide

<i) Delegare facultates, quas habet in actiones conciliorum, quot
bonis ecclesiarum parochialium administrandis praeficiuntur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1127].

4842.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. (iraeco-Runien.), a. 1858.
Difficile dictu est quanta animi laetitia Sacra haec Congregatio fucr.t
affecta, cum primum accepit, factum fuisse tandem opera, fortitudine atque
constantia Venerabilium istius Ecclesiae Fogarasiensis seu Albae Iul;.
Praesulum, ut inveteratus ille abusus quo coniugium Christianum vel ob
adulterium, vel ob perfidam alterius coniugis desertionem impune solveba­
tur, coeperit non excindi modo, sed pene radicitus convelli, ne unquam am­
plius fruticetur. Atque id quidem ex eo accidit Congregationi iucundiis
quod per hanc talis tantique abusus excisionem atque evulsionem, videat
optatae execution! mandatam illam fidei formulam, quam Romani Pontifices
omnibus graecis atque orientalibus, expresse profitendam proponunt, qui,
eiuratis erroribus, ab haereseos vel schismatis dissidiis ad catholicae Ecclcsue
unitatem, tamquam ad unicum veritatis asylum se recipiunt.
In hac enim formula ab Urbano VIII illis proposita aperte quisque
profiteri tenetur: Item Sacramenti Matrimonii vinculum indissolubile esse,
et quamvis propter adulterium, hacrcsim, aut alias causas possit inter coniuges tori et cohabitationis separatio fieri, non tamen illis aliud matrimonium
contrahere fas esse».1 Hancque formulam qui Urbanum subsecuti sunt
Pontifices omnes plane comprobarunt, confirmaruntque; quos inter Benedi­
ctum XIV praesertim volumus appellatum, qui Simoni Evodio, electo Eccle­
siae Antiochenae Patriarchae, hanc ipsam proposuit fidei formulam eden­
dam profitendamque. 2
Neque umquam destitit Apostolica Sedes, quoties sibi se obtulit occasio,
ab inculcanda atque exigenda huius articuli, qui tanti momenti est, observa­
tione. Iam enim ex Actis Concilii Florentini constat Eugeniuin IV Sum­
mum Pontificem de hoc penes graecos inveterato abusu fuisse graviter
conquestum, nec quid ii reponerent invenerunt. 3 Qui propterea Pontifex
in suo decreto pro Armenis in eodem Concilio haec edixit: >1 Assignatur autem
triplex bonum matrimonii, primum est proles suscipienda ct educanda ad
cultum Dei; secundum est fides quam unus coniugum alteri servare debet,
tertium est indivisibilitas matrimonii propter hoc quod significat coniunctionem Christi ct Ecclesiae. Quamvis autem ex causa fornicationis liceat ton
separationem facere, non tamen aliud matrimonium contrahere fas est, cur.

utrimonii vinculum legitime contracti perpetuum sit ·. 1 Demum hunc ipsum
miculum solemniter Oecumenica Tridentina Synodus definivit Sess. 24,
an. 7 his verbis: Si quis dixerit Ecclesiam errare, cum docuit et docet
iuxta Evangelicam et Apostolicam doctrinam, propter adulterium alterius
coniugum matrimonii vinculum non posse dissolvi, et utrumque, vel etiam
innocentem, qui causam adulterio non dedit, non posse, altero coniuge vi­
vente, aliud matrimonium contrahere, moccharique eum qui, dimissa adul­
tera, aliam duxerit, et eam quae, dimisso adultero, alii nupserit, anathema sit .
Hoc porro canone Concilium nihil aliud sanxit, quam quod in utraque
Ecclesia occidentali et orientali continenti traditione a Christo et Apostolis
aeditum et servatum est. Quoad Ecclesiam quidem latinam seu occidenta­
lem res est perquam explorata. Iam enim saeculi V initio a Concilio Milevitinoll id adstructum fuerat eadem pene formula quam deinceps Concilium
Tridentinum adseivit, suamque in Can. 7, quem memoravimus, fecit,
tiasque verba haec sunt: « Placuit, ut secundum Evangelicam ct Apostolicam
disciplinam neque dimissus ab uxore, neque dimissa a marito alteri coniungantur, sed ita maneant aut sibimet reconcilientur. Quod si contempserint,
ad poenitentiam redigantur ». 2
Atque in eamdem doctrinam conspirant, ut notum est, S. Hilarius
Pictaviensis,3 S. Ambrosius,4 S. Hieronymus, 5 S. Augustinus,6 S. Inno­
centius I.7 Quorum singula per singulos verba referre heic supervacaneum
putamus; satis erit S. Innocentii gravissimum testimonium producere quo
Exsuperio Episcopo Tarraconensi, qui hac de re eum interrogaverat, re­
spondit: « De his etiam requisivit dilectio tua, qui, interveniente repudio,
dii se matrimonio copularunt. Quos in utraque parte adulteros esse manife­
stum est. Qui vero vel uxore vivente, quamvis dissociatum videatur esse
coniugium, ad aliam copulam festinarunt, neque possunt adulteri non videri,
in tantum, ut etiam hac personae, quibus tales coniunctac sunt, etiam ipsae
dulterium commisisse videantur, secundum illud quod legimus in Evanttlio: Qui dimiserit uxorem suam ct duxerit alteram, moechatur, similiter et qui
irinam duxerit, moechatur. Et ideo omnes a communione fidelium abstintfldos ».8
Verum non minus luculenta sunt ac peremptoria, quae graeci Patres
bc super re nobis exhibent testimonia. Ac primae ipsius nascentis Eccle■ue sensum patefacit vir apostolicus Hermas in libro Pastoris, cui quantum
tribuerint vetusti Patres, iique nec pauci numero, nec minus auctoritate
dignes, vix est qui possit ignorare. In eo porro Libro II Mandato IA’ legi‘Acti Cone, llarduin. toni. IX, coi. 440. — Cf. N.

’Cone. XVII, Acta Concil. Harduin. tom. I, col.

52.

1700.

1 In Cap. IV, Comment, in Mfttth., n. 22, ad Maur.

1 Exposit in Luc., lib. VI11.

' In Bulhrio Bcncd. XIV, tom. I, p. 260.— Cf. N. 335.
In Const. LXXII, Super ait nos, in Bullnrio eiusdem Pontif., tom. I n i<8 —
Cf. N. 335
‘
5 '

1 Epist. LXXV1I, n 3, 4, col. 455, ad Vallars· ct in Comment, in Cap. XIX. S. Match.

’ Concilia generalia et provincialia Severini, Binii: Colon. Agripp. 1618, tom

1 Epist. ad Exsuperium Tarrac., n. 12 edit. Constant., col. 794; et iterum Epist. II

part. I, pp. 60 ct seq.

* r

'

IV.

’ In duobui libr. De comugiis adulter, ad Pollentium.

«IVictricium Ro to ma g., η. ις, ibid., col. 752.
‘ Epist. IV, loc. cit.

S. C. de Propaganda Fide

Curia Romann

352

tur: ' Si permanserit in vitio suo mulier? Et dicit (Angelus): Dimittat illan
vir. Et vir per se maneat. Quod si dimiserit mulierem suam, et aliam duxe­
rit, ct ipse moechatur . 1 lustinus vero Martyr in Apologia ! ostendens
quantum Christiana institutio praestet gentilium institutionibus, hoc &
castitate velut Christi praeceptum generatim enuntiat: Qui ducit repu­
diatam ab altero viro, moechatur ». Quibus congruunt, quae in Canonibus Apostolicis nuncupatis, quorun,
magna semper extitit in Ecclesia graeca auctoritas, constituta sunt. Etenin
in can. 48 indefinite, nullaque prorsus exceptione facta, statuitur: S:
quis laicus uxore sua ciecta, aliam acceperit, vel ab alio dimissam, segre­
getur ».3 Exinde factum est ut S. Basilius, S. Gregorius Nazianr
S. Joannes Chrysostomus, Theodoretus, aliique passim, dum uno on
facultatem tribuunt fidelibus coniugcm dimittendi adulteram, unanin.
consensione inficientur eos posse, adultera dimissa, caque vivente, altar
ducere uxorem.
Sane S. Basilius vel in ipso canone 9, quo tantopere abutuntur qui
divortium propugnant, omnimodam insolubilitatem adstruit matrimon
dicens: Aeque viris et mulieribus convenit secundum sententiae conscquutionem, quod a Domino pronunciatum est, non licere a matrimonio disce­
dere, nisi ob fornicationem. Consuetudo autem non ita se habet, sed dt
mulieribus quidem multa accurate observari deprehendimus, cum Aposto­
lus quidem dicat, quod qui adhaeret meretrici, fit unum corpus. leremias ver·
quod si fuerit mulier cum alio viro, non revertetur ad virum suum, sed pollutù
polluetur: et iterum, qui habet adulteram, stultus est ct impius. Consuetudo
autem etiam adulteros viros, et in fornicationibus versantes, iubet a mulie­
ribus retineri. Quare quae una cum viro dimisso habitat, nescio an pofci:
adultera appellari. Crimen enim hic attingit mulierem, quae virum dimisit,
quanam de causa a coniugio discesserit. Six e enim percussa plagas non ferat,
ferre satius erat quam a coniuge separari; sive damnum in pecuniis nor.
ferat, ne haec quidem iusta excusatio: sin autem, quoniam ipse vivit in
fornicatione, non habemus hanc in ecclesiastica consuetudine observatio­
nem, imo vero ab infideli viro non iussa est mulier separari, sed propter
eventum incertum remanere: Quid enim scis, mulier, an virum saltum ns
facturai Quare, quae reliquit, est adultera, si ad alium virum accesserit:
qui autem relictus est, dignus est venia, et quae una cum eo habitat, non
condemnatur. Sed si vir, qui ah uxore discessit, accessit ad aliam, est et
ipse adulter, quia facit ut ipsa adulterium committat, ct quae una cum ips >
habitat, est adultera, quia alienum virum ad se traduxit ». «
Ex quibus discimus iuxta B. Patrem pares ex Evangelio esse virum ct
mulierem, etsi consuetudo per leges civiles inducta tribuat marito faculta­
tem dimittendi propter adulterium mulierem, quam huic denegat. Ceterum
'
•
’
‘

Edit. Cotelcr. PP Afuit., tom. I, edit. Antuerp. i60S, n «7
Edit. Marnn., n. 15.
1
1 . p- 7·
Apud, Cotelcr. edit. Antuerp., tom. I, p 444
Epistola CLXXXVI1, edit. Maur., tom IU, p 273 scq

353

ip<c ad normam Evangelii utrumque, virum scilicet et mulierem, reum adul­
terii declarat, qui, alterutro vivente, licet dimisso, vel vir alteram duxerit
uxoretn, vel uxor alteri viro nupserit. Quam germanam esse eius mentem
patet tum cx aliis locis,1 tum potissimum cx Regula LXXIII in qua abso­
ute pronunciat etiam in casu adulterii:
Quod non licet viro uxore dimissa
dum ducere: neque fas est repudiatam a marito ab alio duci uxorem · ; ·
:Jque ad nonnam evangelicac doctrinae quam ibidem adducit.
S. Basilio consonat S. Gregorius Nazianzenus, qui itidem reprobat
aasjetudinem a legibus civilibus inductam de repudiandis uxoribus adultens, dum e contra non licet mulieribus repudiare adulteros maritos, dicens:
Circa hanc (quaestionem) plerosque male affectos cerno, ac legem eorum
r quam, nec sibi constantem. Quid enim causa fuit, cur mulierem coerce­
rent, marito contra indulgercnt, eumque liberum relinquerent? Et mulier
;ndem, quae improbum consilium adversus viri sui cubile susceperit,
adulterii piaculo constringatur, acerbissimisque legum poenis excrucietur;
7 autem, qui fidem uxori datam per adulterium violaverit, nulli supplicio
obnoxius sit? Hanc legem haudquaquam probo, hanc consuetudinem mi­
me laudo .’Et in Epist. CCXl: Equidem libentissime,scribit, consilium
dedissem meo Vcraino, ut multa eorum quae in medio interiecta sunt,
praetercurreret: quo divortium ratum non faceret: quod legibus nostris
amino displicet: tametsi Romanorum leges aliter iudicent >>. 4 Per quae
;idem verba expresse Beatus Pater opponit legibus civilibus quae permit­
tant divortium, leges Christianas quae illud vetant.
Demum S. loannes Chrysostomus insolubile quocumque in casu coniucium constanter affirmat, quum civiles leges, quae divortium sanciunt,
inquam contrarias legi Evangelicae planissime improbat. Scribit enim:
Quid eniin dicemus ei, qui de nobis indicaturus est, quando legem illatam
medium legerit dicens: iussi repudiatam uxorem non ducere, dicens id
jiterium esse. Quomodo igitur ausus es ad prohibitas nuptias accedere?
'.hid dicemus, quid respondebimus? Numquam enim illic fas externas
praetexere, sed necessarium est tacentes et ligatos in gehennae ignem
mitti aim adulteris, ct alienum torum iniuria afficientibus. Nam et qui
serit absque causa stupri, et qui eiectam vivente viro duxerit, cum eiecta
a punientur .5 Et iterum absolute alibi pronunciat: Nec mihi enim dicas:
eeiccit. Nam eiccta adhuc manet eiicientis uxor». e
Ex hac constanti atque unanimi maiorum doctrina factum est, ut mim­
ant ausi fuerint fideles, dimissa ob adulterii flagitium uxore, novas celeTt nuptias illa vivente. Sane ex universa antiquitate ne unum quidem
terri exemplum potest de eiusinodi celebratis coniugiis, ecclesiastica
enim probante aut suffragante auctoritate. Quae agendi ratio eo pluris
’ Gin. 4S.
• Edit, at., tom. II, in Moralibtu, n. 308.
Orat. XXXVIIj n. 6, edit. Maur. 1778, toni. I, p. 649.
Upp. edit. Parii. 1630, tom. I, p, 905.
In tenn. de libello repudii, n. 3, edit. Mnur., rom. HI, p. 207.
Hom. XVII, in Matth·, tom. VII, p. 227 scq., n. 4.
U »7/.

23

354

Curia Romana

facienda est, quod imperiales leges eiusmodi divortia permitterent. Argu­
mento igitur ineluctabili est aetate illa nondum noxiam ac perniciosam de l
dirimendis coniugiis praxim induci coepisse, sed adhuc Evangclicac ct
Apostolicae doctrinae consentientem viguisse disciplinam in Ecclesia graecoorientali, quae ut in ceteris, sic etiam in hoc articulo cum Romana seu occi­
dentali conveniebat Ecclesia. Alioquin tum frequentes, prout postea fictum
est, eiusmodi coniugiorum diremptiones accidissent; inter utramque Eccle­
siam dissensiones, et controversiae hac de causa excitatae fuissent quamplurimae. Verumtamen, quantum ex historiis aut monumentis repetere vel
longissime possumus, nihil umquam quaestionis per eam aetatem inter
utramque Ecclesiam hac de re exortum, aut agitatum novimus; quodque
certe mirabile foret, nullum huiusmodi quaestionis vestigium memoriae
proditum fuisse.
Itaque non ex Sacris Literis neque ex maiorum traditione, prout senoribus temporibus nonnulli excogitarunt, repeti perniciosa eiusmodi praxis
potest. Secus enim huius concertationis vestigia alicubi in vetustis docu­
mentis apparerent. Contra vero notum est ad hos fontes non se recepisse,
aut provocasse graecos scriptores, nisi postquam acriter Ecclesia Romana
gliscentem hunc abusum insectari coepit, ut quoquomodo praxim suam
aliquo veritatis colore cohonestarent, ne turpiter adeo se ab Evangelicac ct
Apostolicae doctrinae tramite descivisse faterentur.
Non aliunde igitur haec praxis seu verius abusus Ecclesiae graecoorientalis arcessendus est, quam ex imperatorum legibus quas per summum
nefas primum nefarius Photius luctuosi schismatis auctor, quo grata
Ecclesia a Romana seu Catholica discissa est, in suo Nomocanone inter cano­
nicas sanctiones adseivit, perinde ac si profanae leges a Patribus hac super
re reprobatae, vim ecclesiasticae ct canonicae auctoritatis haberent. E\ ω
enim tempore factum est, ut furtim prima perversa illa consuetudo in Eccle­
siam graeco-oricntalem irrepere coeperit, dissimulantibus ignavis episcopis
laicae potestati nimis addictis; postea vero etiam ingravescens malum pro­
bantibus, donec longe lateque diffusum altas egerit radices, nulla 1ère
humana vi convellendas. Haec autem adeo diversa agendi ratio, quae se­
rioribus temporibus obtinuit, ab ea, quae viguit anteriori aetate, florcntibusque Ecclesiae sanctissimis Patribus, luculenter ostendit aliam prorsus
primitus doctrinam invaluisse, nec nisi post luctuosum schisma contrariam
gliscere ac praevalere praxim coepisse.
Quod neque ipsi iuris canonici interpretes graeci inficiari ausi sunt,
immo vero aperte fatentur. Satis heic sit unum commemorare pene*
graeco-orientales non exiguae auctoritatis scriptorem, Blastarum mona­
chum, qui de causis agens quibus matrimonium solvitur, quasque haud
paucas tum ex parte mariti tum ex parte uxoris recenset, eas omnes repetit
ab imperatorum legibus. Sic enim scribit: <t De matrimonii solutione multis
in locis multae leges tractant, sed perfectius Novella lustiniani, quae
diserte causas exponit, ob quas maritus aut uxor repudium coniugi mit­
tere potest... Causae vero nominarim enumeratae sunt a religiosis impera­
toribus, ob quas solas matrimonium solvere licet ·. Inter has causas autem

S. C. de Propaganda Fide

355

et illam refert: Si adulterii mulier accusata, et, secundum leges, adul­
terii convicta fuerit ».1
Notum vero est, ut gravissimis Pii VI verbis utamur, humanis legibus
nonnulla interdum humanae fragilitati concedi, quae non licent iurc conjcntiae. Notum est non defuisse leges talem usurae modum permittentes,
quat cum iurc naturali ac divino conciliari prorsus non valeant, ut proinde
•‘OiIus hisce legibus data, impunitas potius dicenda foret, quam iusta liber­
ty Ac ne a subiecta materia discedamus, notum pariter est primis quoque
■jxulis permissum humanis legibus fuisse, ut certis de causis matrimonia
wlverentur, forte etiam utrique parti facultate ad alias nuptias transeundi
uvia.Quid porro ad haec Ecclesiae Patres? Chrysostomus in cap. VII Epist.
jj Rom.: Von mihi recites leges externas, atque profanas, quae libellum repudii
Ijh, ac divortium facere praecipiunt ; non enim profecto secundum has leges
indicaturus est Detis, sed iuxta eas, quas ipse posuit. Hieronymus, Epist. 30:
Aliae sunt leges Caesarum, aliae Christi: aliud Papinianus, aliud Paulus noster
yaecipit. Quocirca idem S. Doctor peccasse fatetur Fabiolam, quod repudiito marito, adultero quidem, et qui sese scorto \ ilique mancipio miscuerat
vi innupta manserit; tametsi eam excuset, quod adolescentula esset, et
civilibus legibus permitteretur repudium, scribens: Igitur et Fabiola, quia
puuastrat sibi, et putabat a se virum iuste dimissum, nec Evangelii vigorem
-.taut, in quo nubendi universa causatio, viventibus viris, fneminis amputatur,
'iit multa diaboli vitat vulnere, unum incauta vulnus accepit. 2
Cum porro ab Apostolica Sede adeo perniciosa obiurgaretur praxis,
tunc deniuin graeco-orientalis Ecclesiae scriptores, ut eam quoquomodo
cohonestarent, confugerunt ad textus Matth. V, 32, et XIX, 9, ubi clausula
apponitur exceptionis: Excepta fornicationis causa. \isi oh fornicationem;
quasi nempe voluerit Christus Salvator Noster per eam, adulterii flagitio
interveniente, tribuere facultatem non modo dimittendi uxorem fornica•’jm, verum etiam et alteram ducendi, ea dimissa. Quae quidem interpretauquam absona sit et a Christi mente aliena unusquisque facile videt, qui
/.tendat ad scopum quem sibi id temporis proposuit, nempe abolendi conassum a Moyse ob duritiem cordis israeliticae gentis libellum repudii, ac
•■vocandi coniugium Christianum ad primaevam eiusdem divinam institu’.loncm perpetuae indissolubilitatis. Quem profecto scopum minime attij iet,si divortii faciendi fidelibus suis in causa adulterii tribuisset facultatem.
Unusquisque praeterea id videt, qui attendat ad loca parallela Marci X, 11,
:t Luc. XVI, 18, ubi quavis exclusa exceptione, absolute Christus adulterii
tum pronunciat, qui dimissa uxore sua, alteram duxerit, et eam, quae,
in sso viro, alteri nupserit; qui attendat ad Paulum Apostolum, Rom. VII,
t- qq. tum I Cor., VII, 10, 11 et 39, Christi exponentem de matrimonii
-mtiani perpetua indissohibilitate doctrinam; qui demum ad universae vc. i ticac antiquitatis sensum attendat, quae in allegatis Matthaei verbis
’ · aliam datam a Christo facultatem agnovit praeter coniugis adulterae diMitth. BlasUxis, Synt.12.ua Alphabeticuin littera 2, cap. XI11
1 Utt. (Pii VI) ad Anton. Archicp. Pratens., dic IX iulii 1789.

Curia Romana

missionem quoad torum habitationemque, coniugii vinculo, quamdiu illavixerit, perseverante. Sic perperam iidem scriptores ad Canonis 9 S. Basilii
patrocinium se receperunt, quasi nempe S. Pater secum ipse pugnas*·,
dum, ut vidimus, absolutam coniugii christiani ad normam evangclicin
adstruxit indissolubilitatem; atque absurde iuxta civiles leges admisisse
virum quidem in casu fornicationis posse uxorem repudiare, non item ver- I
uxorem adulterum maritum; idque postquam par in utroque coniuge iuxta
cvangelicam ct apostolicam doctrinam ius cognovisset.
I
Quod si praeterea ad unum alterumve scriptorem, qui ipsis quadantenus I
favere videatur, recurrant, rursum cum eodem laudato fel. rcc. Pontifice
Pio VI reponimus: « Non ex privatis istorum sententiis Ecclesiae traditio
est colligenda, ut patet vel ex controversia circa Baptismum ab haeretici'
collatum, et beatitudinem non protrahendam ad diem ultimi iudidi;
licet enim in hisce capitibus viri eruditione et sanctitate conspicui erraverint, 1
Ecclesia nihilominus eiusmodi controversias ex traditione diremit. Quidn;
ergo ct praesentem similiter dirimere potuerit? Quamobrcm, ut in praesenti
quaesito haereamus de solvendo matrimonii vinculo absentiae causa, haud
amplius licet viro catholico quaestionem agitare, et vclut dubitationi adhuc
obnoxiam habere, quae Tridentini aperta definitione Can. 7 allata prorsus
dirempta est «. 1
Quae cum ita sint, Sacra hacc Congregatio dum debita laude prosequitur
istius Metropolitanae Albaeiuliensis Archipraesulem, qui maiori usque ala­
critate adlaboranduin duxerit, ut inveteratus eiusmodi abusus dissociandi
propter adulterium aut perfidam desertionem coniugium penitus convella­
tur, cumdcm ad constantiam ct fortitudinem in suscepto proposito adhorta­
tur. Immo vero istiusmodi Metropolitanae Ecclesiae suffraganeos Episcopos
etiam atque etiam Sacra haec Congregatio enixe excitat, ut ct ipsi in hoc
idem studium ac sollicitudinem suam impense conferant, ut uno animo
coniunctisque viribus optatus finis obtineatur. Eo vel magis quod cum actu»
Unionis istiusmodi diocccseon cum Ecclesia Catholica telicitcr execution)
mandatus est, adposita fuerit expressa conditio quod graeci-orientales polli­
cerentur non modo profiteri cum A postolica Sede quatuor articulos in qui­
bus ab ea dissidebant, verum etiam ea omnia admittere, profiteri ac cre­
dere. quae S. Mater Ecclesia Romana admittit, profitetur ct credit . Iam vero
nullum dubium subest Romanant Ecclesiam credere et profiteri articulum
de absoluta, etiam in casu adulterii ac perfidae desertionis, coniugii chri­
stiani insolubilitate.
Quocirca huic articulo speciali ratione insistendum ab istiusmodi Pro­
vinciae praesulibus est penes obluctantes, si qui fuerint, quibus praesens
instructio communicari poterit. Sic enim facilius sibi persuadebunt non agi
de nova in istis dioecesibus introducenda doctrina, sed unice de inveterato
abusu penitus eliminando, qui altas radices fixerat. Immo vero haec ipsa
instructio haud parum proderit oculis illuminandis illi eiusdem gentis parti,
quae adhuc luctuoso schismati adhaeret, quaeque in errore hac super re
iugiter perseverat.
1 Ibid. (loc. %up. cit.).

S. C. Je Propaganda Fide

357

Verum antequam huic instructioni finis imponatur, censuit Sacra haec
Congregatio admonendos istius provinciae Antistites de altero vitando errore
circa connubii dissolutionem, quique similiter componi nequit cum sana
Ecclesiae catholicae doctrina. Intelligitis sermonem esse de separatione quae
identidem alicubi fit unius coniugis ab altero, absque eius consensu, ad aliqudd profitendum monasticum institutum sub perfectioris vitae obtentu.
Pono fidei quidem dogma est ab Oecumenico Concilio Tridentino defi­
nitum: Matrimonium ratum, non consummatum, per solemnem religionis
professionem alterius coniugum dirimi ;x ast si matrimonium inter fideles
fuerit consummatum, dissolvi nulla ratione potest, nisi inter ipsos pari con­
sensu de servanda continentia conveniant, ct quidem iuxta canonicam dispo­
sitionem, scilicet ut uxor voto se castitatis obstringat, aut si iunior fuerit,
in monasterium se recipiat, ut maritus vitam monasticam profiteri possit.
Adcoque et haec praxis inter abusus recensenda est qui a legibus impe­
rialibus inducti sunt, atque a Sanctis Patribus reprobati. 2 Sane antiquus
auctor epistolae ad Celantiam S. Hieronymo adseriptae, quaeque aut
S.Paulini, aut Sulpicii Severi esse creditur, 3 acriter arguit eam matronam,
quod absque mariti consensu continentiam voverit. Id ipsum praestitit
S. Augustinus in Epist. ad Armentarium et Paulinam, nam eum hortatur
ad continentiae votum servandum quo sese obstrinxerat, vetat nihilominus
illud servare si cius uxor suum non praebeat assensum, adiiciens: « Nam
d vovenda talia non sunt a coniugatis, nisi cx consensu et voluntate com­
muni. Et si praepropere factum fuerit, magis est corrigenda temeritas,
quam persolvenda promissio >. 1 Item S. Gregorius M. qui apertius adhuc
id ipsum scribit ad Theoctistam Patriciam: « Si dicunt, inquit, causa reli­
gionis coniugia dissolvi debere, sciendum est, quia etsi hoc lex humana con­
cit, divina lex tamen prohibuit... Scimus quia scriptum est: erunt duo
λ canit una. Si ergo vir ct uxor una caro sunt, et religionis causa vir di­
mittit uxorem, vel mulier virum in hoc mundo remanentem, vel etiam
fortasse ad illicita migrantem, quae est ista conversio, de qua una eademqueearoetex parte transit ad continentiam, ct ex parte remanet in pollu­
tione?·1
k ceteris omissis, Magnus S. Basilius eamdem aperte doctrinam pro­
ies est. Etenim in Regul. fusius tractatis Intcrrog. XII haec in rem
stram praeclare scribit:· Atque ii etiam qui matrimonio coniuncti ad
huiusmodi vitae genus (monasticum) accedunt, interrogandi sunt, an
-Aio consensu id efficiant, cx Apostoli praecepto: Nam, inquit, sui corporis
‘ totalem non habet, sicque qui accedit, coram pluribus testibus recipien­
dus est... Quod si dissentiat altera pars, repugnetque quod minus sollicita
1 ùn. 6, Sess. 24,
1 Id enim invenimus constitutum in Novell. lust. 22, ds Nuptiis ubi dc hire repudii,
im lib. V Cod. tit. 17 ct in Digestis tit. De divortiis Insuper in Novell. 123, De tani'-k. Epunp.t C. 40, Solvatur Matrimonium.
1 Apud Vallon, in monito ad Ep. CXLVIII.
* Epi«t. CXXVIIÎ, n. 9, edit. Maur.
’ Lib. XI, Ep. XLV, ed. Maur., coi. 1130.

35«

I

Curia Iitnua na

sit, quomodo placeat Deo, in mentem veniat Apostolus, qui dicit: In p. ,
autem vocavit nos Deus ». 1
ki ipsum a plerisquc Conciliis constitutum novimus, ac a summis Pon­
tificibus, quorum decreta relata sunt a Gratiano in Causa XXVII, § 2jrt
in Decretalibus lib. Ill, tit. 32. 3
I
Ut igitur huiusmodi errores quos profanae, ut plane ostendimus, lega I
obtruserunt, procul absint a populis vestrae curae concreditis, Sacra hxt I
Congregatio non modo cupidissime exoptat, sed et fidentissime spent. 1
Atque huius optatissimae spei iam ipsimet praedecessores Tui Ecclesia I
Fogarasiensis Antistites suo in vinea Domini excolenda zelo, suoque fenori I
arrham profecto illi certissimam praestiterunt. lamdiu enim ipsi uno illo,
quo ardentissime flagrarunt tutandi catholici dogmatis studio, sponte pcmoti, e vestris gregibus talem tantamque abusionem eradicare pro viribi |
coeperunt. Nullum igitur dubium, non modo quin ab incepto unquam -·destiturus, sed quin usque etiam et usque alacriori nisu coneris inceptu-.,
persequi, ac tandem aliquando consummare. Praesertim cum ad id tot un- I
tisque modis Te ac Venerabiles Coepiscopos istius provinciae vehementer
adhortetur SS. Domini Nostri Pii PP. IX manifestissima voluntas, cui quan­
tum cordi sit, ut istarum Ecclesiarum venustas non modo nulla turpetur
macula, aut ruga, sed ut in dies efflorescat magis, magisque adeo acter
placeat sponso, Vos omnes, Venerabiles Praesules, plus quam ceteri, pro­
bissime nostis. Nullis ergo parcendum laboribus, nulli industriae, null··
incommodis, modo ad optati tandem finis adeptionem fas sit pervenire
Non deerunt profecto ab adversariis catholici nominis pugnae: exorientur
inimici vestri, aut verius inimici Christi, ac difficultatibus undiqueversun
petitis, constantiam ac fortitudinem vestram oppugnare unanimi conspira­
tione connitentur. Ast in constantia, fortitudine, et longanimitate certamini·
reposita est corona victoriae, quam in suprema illa dic reddet vobis Dominus
iustus iudex, cuius sponsam vos illi inter aerumnas et labores immaculatam,
atque ab omni erroris contagione intactam, inviolatamquc servastis. Beati
quidem heic critis si maledixerint vobis homines propter iustitiae ac veritati.·
propugnationem: sed multo tum beatiores, cum legitimum certamen, quod
m defendenda Christi sponsa sustinuistis, coelestis aeternae gloriae largitor
et sponsus immarcescibili donabit corona.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1152].

4843.
S. C. de Prop. Hide, instr, (ad Graeco-Runien.), a. 1858.

Litterae, quas nuper, Venerabiles Praesules ad Archiepiscopum Farscnsem, in austriacis ditionibus Apostolicum Nuntium super mixtis nupith
dedistis, Sacrae huic Congregationi christiano nomini propagando, cx
SSini Domini Nostri mandato, traditae sunt; cidemque simul iniuncturn c<t.
1 Opn. edit. Maur., tora, II, p. 354.
3 A cap. it nd 26.

’ Capp. 2. 3, ι·

S. C. de Propaganda Fide

359

ut rite examinatis maturcque perpensis, quae in praefatis litteris continentur,
?portunas ad Vos responsiones atque instructiones perscriberentur.
S. Congregatio persuasum habet minime Vos ignorare, Venerabiles Prae­
oles, quae hac super re a Summo Pontifice Gregorio XVI fel. rec. tum in
Litteris Apostolicis,1 tum in Instructione Eius nomine die 30 aprilis 1841 J Episcopos Hungariae et Transilvaniae datis, declarata et praescripta
sunt; quandoquidem per Archiepiscopum Strigoniensem Pontificia haec
decreta atque mandata cum omnibus etiam graeci ritus catholicis Epi­
scopis, qui tunc in illis regionibus existebant, communicata, atque ab eximiis
illis Antistitibus summa cum reverentia parique animi gaudio accepta fuere.
Ex huiusmodi praeclaris tum Pontificiae vigilantiae, tum sapientissimae pa­
storalis sollicitudinis documentis abunde cognosci potest, quaenam constans
fuerit universalis Ecclesiae et S. Sedis doctrina et agendi ratio circa illas
aptias, quas catholicos inter et haereticos seu schismaticos celebrari ali­
quando contigerit; neque proinde opus est, ut iisdem aut aliis quam pluri­
is, quae suppeterent historicis seu theologicis argumentis rem Vobis notissinum retractare ct magis comprobare oporteat.
Id pono sapientissime a Summo illo Pontifice statutum est, ut dum
Ecclesiae doctrina atque immutabilia ecclesiasticae disciplinae capita sarcta
tecta haberentur, et ne minimum quidem auctoritati illius Ecclesiae legis
;traheretur, qua huiusmodi mixta matrimonia tamquam illicita et pemi■ -i prohibentur; gravissimis tamen difficultatibus, quibus ob tristes rerum
1 curumque circumstantias catholici Antistites premerentur, opportuna
tolerantiae remedia adhibita fuerint.
Induisit nimirum SSmus Pontifex, ut quotiescumque matrimonium
xitholicus vir cum catholica muliere vel vicissim, deficientibus licet cau­
tionibus ab Ecclesia praescriptis, absque maioris mali scandalique periculo
• religionis perniciem interverti omnino non possit, simulque in Ecclesiae
utilitatem et commune bonum vergere posse dignoscatur si huiusmodi
nuptiae, quantumlibct vetitae et illicitae, coram catholico parocho potius,
:.rn coram ministro haeretico, ad quem partes facile confugerent, ccle'tntur, tum parochus catholicus aliusve sacerdos eius vices fungens, poterit
dem nuptiis materiali tantum praesentia, excluso quovis ecclesiastico ritu,
-e. perinde ac si partes unice ageret meri testis, ut aiunt, qualificati seu
■A'wizabilis: ita scilicet ut audito utriusque coniugis consensu deinceps
juo officio actum valide gestum in matrimoniorum librum referre queat.
Dein idem Pontifex suo nomine Episcopis significare iussit in hisce
rc-.m circumstantiis pati illos ulterius posse, ut a parocho catholico tum
'.idae proclamat iones fiant, omni tamen praetermissa mentione circa
'em religionem, qui nuptias sint contracturi; tum etiam de peractis
• c proclamationibus litcrae mere testimoniales concedantur, in quibus
. ,: modo nullum aliud adsit dirimens impedimentum) unice enuncietur
' aliud praeter Ecclesiae vetitum, ob mixtam religionem, impedimentum
' Cf. X 497.
’ Acu Greg. XVI, vol. Ill, p. 125, 126.

- ,Λ

360

Curia Romana

conciliando matrimonio obstare; nullo prorsus verbo addito unde consens,
aut approbationis levis suspicio sit oritura.
Denique quamquam sacrorum Praesulum et parochorum studium quimaxime excitaverit, ut catholicos horientur et moneant ne eiusmodi matri­
monia coram acatholico ministro celebrarentur; tamen si, spretis ipson.
monitis et hortamentis, mixta matrimonia ea ratione inita fuerint, inspect;·
tam praeteritis, quam praesentibus locorum, de quibus sermo est, péculeribus circumstantiis, ab Episcopis et parochis prudenter dissimulanda, r.
quamvis illicita, tamen pro validis habenda esse declaravit.
Intelligitis porro, Amplissimi Praesules, huiusmodi tolerantiae et indul­
gentiae remediis S. Sedem minime recessisse ab illa Ecclesiae doctrina, qua
mixta matrimonia multiplici peccandi periculo communiter affecta, i.
proinde suapte natura ct ratione illicita esse semper indicavit, nec leger
illam universalem Ecclesiae, qua generating prohibentur, aut sustulisse 2.
immutasse.
Abhorret S. Sedes, uti semper abhorruit, ab illis connubiis, maxitntqj.
dolet, quod nostris temporibus in pluribus regionibus frequentius occurrant,
nec penitus impediri possint. Quod si hac praesertim dc causa ca matrimo­
nia in quibusdam regionibus ubi catholici cum haereticis seu schismatic·
permixti habitant, non solum tolerat, sed quandoque etiam ob peculiarererum ct personarum circumstantias dispensando permittit, ut catholicum
aliquis vir, aut catholica aliqua mulier, cum muliere aut viro hacrcsi aut
schismati addictis nuptias contrahant, semper tamen et omnino cautum is-,
vult, ut observatis quibusdam conditionibus ct cautelis, ca omnia ab huiumodi connubio removeantur, quae legi naturali aut divinae adversantur.
Rursus si impediri omnino citra maioris mali scandalique periculo ne­
queat quominus deficientibus illis conditionibus matrimonia mixta cele­
brentur, tunc neque ad perpetratum a filiis suis crimen tacet, neque illici­
tum connubii foedus iisdem cocrcmoniis cohonestare permittit, quibit
eas nuptias sanctificare solet, quae in Domino contrahuntur; attamen duri
illa coniugia deplorat, atque indubiis verbis ct factis damnanda esse declarat,
ca utitur indulgentia, ut ad graviora damna avertenda id fieri patiatur quod
sine Dei offensa fieri posse cognoscit, quodque in ipsius Ecclesiae utilitatem
necnon in filiorum suorum salutem cedere posse confidit.
Iam vero ex memoratis vestris litteris ad praefatum Apostolicum Nun­
tium datis non sine magno animi dolore percepit Sanctitas Sua, illa praeser­
tim, quae a sapientissime Antecessore suo Gregorio XVI fcl. rec. cin
passivam assistendam, quam vocant, praescripta sunt inter graeci ritus
tam catholicos quam schismaticos homines, aut minime exeeutioni mandari,
aut si exequerentur, nullomodo hac indulgentia impediri posse, quominus
mixta matrimonia coram sacerdote schismatico ineantur. Nam si passiva
illa assistentia omnino urgeretur, atque catholici graeci pro huiusmodi nup­
tiis sacerdotis uniti benedictione privarentur, fieri certissime scripsistis,
ut iidem catholici ab ineundis matrimoniis mixtis minime desistentes, ad
sacerdotem schismaticum pro obtinenda benedictione se converterent; sicque
tum ipsi, tum universa ipsorum proles perversionis periculo committerentur

S. (λ dt Propaganda Fide

361

Ex orientalis enim Ecclesiae doctrina sacerdotalem benedictionem ad matri­
monii validitatem necessario requiri; nec ratum et legitimum, seu Sacramen­
tum, tam a schismaticis quam a catholicis graeci ritus hominibus censeri
connubium, nisi adhibitis Ecclesiae solemnibus caeremoniis celebraretur,
neque iisdem persuaderi posse asseruistis, ut matrimonium praesente tantum
parocho, illoque nihil prorsus sacri agente conciliatum, pro sacramento et
pro indissolubili foedere haberent atque venerarentur. Ut proinde impedia­
tur, quod certe impediri debere pro summa vestra pietate et religione cogno­
scitis, quominus eiusmodi nuptiae a catholicis in suorum ipsorum ct futu­
rae prolis perniciem coram schismaticis sacerdotibus i neantur, optimum,
si non unicum, rati estis fore remedium, ut catholico sacerdoti indulgeatur dictis matrimoniis assistere, ct illa sacro ct ecclesiastico ritu coho­
nestare.
Maximi sane momenti sunt, quae a Vobis, Reverendissimi Praesules,
in huiusmodi angustiis dc re gravissima relata sunt; neque pan i facienda
pericula ct difficultates, quae ex vestra sententia passivam, uti aiunt, assi­
stendam in illis dioecesibus consequerentur.
Ad singula proinde respondendum est. Atque ut ab eo incipiatur ex
quo praesertim memoratae difficultates oriri videntur, a benedictione scilicet
sacerdotali, quam ex ipsius Ecclesiae orientalis doctrina ad matrimonii vali­
ditatem necessariam esse asseruistis, Ipsi profecto perspicitis hanc quae­
stionem intime connexam esse cum alia gravissima et celeberrima de mini­
stro nempe sacramenti Matrimonii, quae inter catholicos doctores hinc inde
agitatur. Qua in re cum nullo adhuc Ecclesiae decreto quaestio decisa sit,
haec S. Congregatio nec iudicis partes assumere, nec ipsam quaestionem
definire modo habet in animo. Interim vero praeteriri nequit, sententiam,
quae ipsos contrahentes sacramenti ministros esse defendit, teste Benedi­
cto XIV(in opere de Synodo Dioecesana, lib. VIII, cap. XIII, n. 4 et seq.)
d communiorem esse, et validissimis niti argumentis, quibus ex ipsius
S. Sedis agendi ratione magnum pondus accessisse negari haud potest.
Hinc licet utraque sententia libere defendi queat a viris theologis, si tamen
de valore peculiaris cuiusdam matrimonii agitur, caute et circumspecte
' quendum ct agendum est, nec statim tamquam invalidum pronunciandum
erit matrimonium ex eo, quod absque sacerdotis benedictione celebratum
t. Quamquam enim Ecclesia nihil hactenus de ministro matrimonii pro­
nuntiaverit, illud nihilominus certissimum est, S. Sedem sacerdotalem
benedictionem aliosque ecclesiasticos ritus, qui in conciliandis nuptiis
dhiberi solent, minime eo loco habere, ut eos ad matrimonii validitatem
mnino necessarios esse indicet. Quod, ut alia plura omittantur, ex eo mani­
ae patet, quod laudatus Gregorius XVI nonnullorum Antecessorum suo­
rum vestigia secutus in saepe memoratis suis Litteris, quae Vobis certe
rutissimae sunt ct familiares, mixtas nuptias cum sola passiva parochi assitentia absque ullo ritu sacro celebratas, pro validis habeat, ct declaret, eum
parochum, qui materiali tantum praesentia adest, audito utriusque coniugis
ansensu, deinceps pro suo officio actum tamquam valide gestum in matri­
moniorum librum referre posse decernat.

—

»

I

362

Curia Runuina

Nec audiendus esset qui diceret huiusmodi matrimonia valida quides
esse tamquam contractus, non autem sacramenti dignitate insignita. Nir„
quando de Christianorum matrimonio agitur, contractus a sacramento distin­
gui nequit: « Fidei enim dogma est , ut nuper declaravit SSriuis Pontife
Pius PP. IX fel. rec. in epistola ad Sardiniae Regem die 9 septembres 1852
data,1 fidei dogma est matrimonium a Domino Xostro Icsu Christo ac
sacramenti dignitatem erectum esse; atque ex Ecclesiae doctrina, sacramenti
ratio non qualitatem aliquam accidentalem refert contractui superadditam
sed ad ipsius matrimonii essentiam pertinet, ita ut unio coniugalis inter chnstianos non sit legitima nisi in matrimonio quod sit sacramentum, extn
quod non habetur nisi concubinatus . Quare si quis mixta connubia cum
passiva tantum parochi assistentia conciliata, quae S. Sedes pro validis
habet, sacramenti ratione destituta esse pronunciaverit, contractum in
matrimonio Christianorum a sacramento dividi posse supponeret, atque in
hoc doctrinae Ecclesiae contradiceret.
Nunc vero ut ad ea veniamus, quae dc orientalis Ecclesiae doctrina circa
benedictionem sacerdotalem retulistis, notum profecto est camdem Eccle­
siam non minus quam occidentalem, inde ab origine christiani nominis,
in celebrandis fidelium nuptiis, utpote novae legis sacramento, sacros ritusatv-rdotumque benedictiones adhibuisse, simulque omnibus severissime
interdixisse, ne, illis praetermissis seu neglectis, coniugale foedus conciliare
auderent. Quod autem matrimonia contra communem Ecclesiae usutn init;
non solum pro illicitis, sed etiam pro irritis habita fuerint, ex ecclesiasticis
orientis documentis demonstrari nequit. Equidem nullum cognovimus anti­
quae eiusdem Ecclesiae Patris effatum, nullum Conciliorum canonem, quo
illud expressis ac indubiis verbis declaratum luisse appareat. Porro orien­
talium et graecorum euchologia dum solemnitates ac ritus commemorant,
quibus connubium celebratur, mutuum consensum quo sponsus et sponsa
inter se copulantur supponunt, atque conjunctionem tamquam iam laetam
sanctificant, quin ullo verbo significetur, sacerdotem esse qui sponsos in
matrimonium coniungat aut sacramentum ipsum efficiat et conferat. Dcin
cum secundae et tertiae nuptiae nec coronarentur nec benedicerentur, et
nihilominus, quamvis apud orientales improbarentur, tamquam sacramen­
tum reciperentur, patet minime spectatam fuisse ut necessariam sive coro­
nationem sive benedictionem ad sacramentum constituendum.
Immo ex ipsius Ifalsamonis scholiis ad Canones S. Basilii 37, 38, 40,
palet antiquitus reputatum fuisse nuptias solo contrahentium consensu
perfici. Hinc persuasio illa dc sacerdotalis benedictionis necessitate poste­
rioribus temporibus orta esse videtur; quod nec difficulter explicari potest.
Constat enim Leonem Philosophum Imperatorem nono saeculo legem
tulisse (inter Novellas 89) cuius titulus est ne matrimonia citra sacram benedictionem firma habeantur, ct in qua iussit eadem sacrae benedictionis testi­
monio confirmari, \ iri autem docti demonstrant, mutatis illo tempore tum
publicis, tum privatis Imperii conditionibus, actus illos legitimos, quibus

.S’. C. de Propaganda Fide

3 63

a iuris civilis praescripto nuptias, ut iustae Icgitimacque evaderent, conci­
liai oportebat, aut in desuetudinem abiisse, aut amplius non suffecisse ut
in singulis connubiis cognosceretur ea ad legum norrnam pro legitimis
uberi posse. Hinc ratus est Imperator sacras caeremonias ab Ecclesia
m celebrandis nuptiis adhiberi solitas praebere certissimum documen­
tum, quo maritalis ille honor et affectio, atque legitimus in unionem
wniugalem consensus, qui ad vera ct legitima matrimonia requiritur,
cognosci ct probari possit.
Huiusmodi vero Leonis Imperatoris sanctio, utpote a civili potestate lata
otc ecclesiasticas leges mutare, neque dirimens matrimonii impedimentum
inducere potuit, 'l ota ipsius vis ad civiles tantummodo matrimonii effectus
rrfaenda erat. Attamen plurimi orientales, qui tum canones, tum Imperato­
rum leges collegerunt atque interpretati sunt, eamdem sanctionem seu legem,
àut et aliam posteriorem ab Alexio Comneno publicatam, in suas colle­
ctiones retulerunt. Minime autem mirandum est, quod ipsa sanctio seu lex
d ·icramentalem etiam matrimonii naturam deinceps fuerit applicata;
..tnneminem, qui ecclesiastici iuris historiam apud graecos noverit, lateat
imperatoriis sanctionibus in orientali Ecclesia, maxime postquam diro
• nismate ab unitate avulsa fuit, parem imo et maiorem quam sacris cano­
ribus attributam fuisse auctoritatem. Hinc sententia, quae matrimonia
•’"isque sacerdotis benedictione inita pro invalidis habet, in hominum ani­
ma eo facilius praevaluit, quo magis illorum intererat, ut nuptiae eo
'■odo celebrarentur, qui ad consequendos civiles earumdem effectus omnino
requireretur.
Ceterum posterioribus etiam temporibus, in Ecclesia orientali, sentenj-n quae sacerdotem huius sacramenti ministrum, atque sacerdotalem
benedictionem ad eiusdem sacramenti validitatem, necessariam esse asserit,
nime ab omnibus receptam fuisse, ex iis patet quae Gabriel Metropolita
Phihdelphiensis in tractatu seu opusculo, quod de sacramentis conscripsit,
ά Matrimonio disserit. 1 Qui saeculi xvn scriptor, dum in aliorum sacra•antorum tractatione de eorum ministro sermonem habet, ubi de matri) disputat, ministrum penitus praeterit. Capite quidem 2. eiusdem de
rutrimonio tractatus enumerans ea, quae ad legitimum (νόμιμόν) matri' n um requinintur, quarto loco oportere dicit ut matrimonium sit coniun:.si fer sacerdotem et preces eius ac benedictiones. Capite vero 9. postquam
praecedenti Capite materiam huius sacramenti mutuum viri et foeminae
■Mtum esse iuxta praestantes doc tores asseruerat, formam esse dicit ronverborum ipsorum coram adstantibus, hoc est: Vis me, volo te. Ex
zdoctrina suapte sequi videtur, Gabrielcm Metropolitani Philadelphien.
rime considerasse sacerdotem tamquam sacramenti ministrum, quippe
.iformam ab ipsis coniugibus materiae applicandam, seu ea omnia agenda
•edoceat, quibus sacramenti ratio absolvitur. Benedictio porro sacerdotalis,
pim ad legitimum (νόμιμόν) matrimonium requirit, ex eius sententia nihil
fkimad illud firmum ac validum reddendum.
1 Apul SchelsOuie in .

Orientalis Ecclesiae contra I.uthrri haeretini, Pars 1, p. 253.

364

K
*
<
•t

U

Curia Romana

Quae hactenus per summa capita de sacramenti Matrimonii minisir.,,
nec non de sacerdotalis benedictionis necessitate allata sunt, non ideo dieu
esse credatis, Venerabiles Praesules, quod Sacra haec Congregatio in h,.
revel iudicium proferre, vel istorum fidelium persuasionem reprobare vol ie­
rit, qua nuptias religiosis ritibus cohonestari tanto ardore desiderant. Mi­
nime quidem: sed quoniam huius rei veluti praecipuae difficultatum cau^u
a Vobis mentio facta est, suum esse duxit, aliqua saltem ad gravissimam hanc
quaestionem dilucidandam afferre, ne illam consulto silentio praeteriit,
sicque ultro admittere videatur, ipsam orientalem Ecclesiam indubie ct
sacerdotem pro sacramenti ministro, et ipsius benedictionem tamquan
pro valore matrimonii necessariam habuisse. Profecto in re, quae necessarias
sacramenti partes divinamque eiusdem institutionem respicit, tam orientals
quam occidentalis Ecclesiae doctrina appritne conspirare eademque 1».
debet; cumque exploratum sit in occidentali Ecclesia, ac praesertim ab hac
Apostolica Sede benedictionem sacerdotalem ceterosque sacros ritus in ma­
trimonii celebratione adhibitos, minime pro necessaria eiusdem sacramenti
parte haberi aut habitos fuisse, patet ea quae circa eamdem benedictionem
in Ecclesia orientali praescripta inveniuntur, non ad dogmaticam ipsius
doctrinam, sed ad disciplinam tantummodo pertinere potuisse, proindequ.
nuptias inter fideles orientalis ritus conciliatas, non statim pro irritis c:
invalidis esse habendas, simul ac constiterit eas absque sacerdotis benedi­
ctione fuisse celebratas.
Cauterum in mixtorum connubiorum negotio, de quo nunc Vobiscum
agendum est, nil refert, ut optime Ipsi intelligitis, quaenam circa Matrimo­
nii ministrum ac benedictionis necessitatem sententia amplectatur. Non enim
illud quaeritur, utrum sacerdotalis benedictio reapse requiratur ad valide
contrahendum eiusmodi matrimonia; sed totius rei cardo in eo situs est,
ut decidatur utrum, habita ratione illius persuasionis, quae graeci ritus fide
libus passivam parochi assistentium exosam reddit, haec ipsa assistentia
omitti debeat, atque cius loco liceat sacerdoti eadem connubia adhibitis
ecclesiasticis precibus et caeremoniis cohonestare.
Iam superius dictum est, S. Sedem aliquando in lege matrimonia mixta
prohibente dispensare, ac permittere ut praemissis observatisque debiti'
cautelis eadem connubia iuxta formam a Concilio Tridcntino praescriptam1
celebrarentur. Eiusmodi nuptiae cum Ecclesiae venia initac, licitae profecto
sunt, ac citra omne peccatum a catholico viro seu catholica muliere contrahi
possunt.
\ttamcn S. Sedes, ut in animis catholicorum numquam oblitcrctur me­
moria canonum, qui haec detestantur connubia, atque constantissimi illius
studii, quo S. Mater Ecclesia filios avertere consuevit ab iisdem nuptiis in
eorum futuraeque prolis perniciem contrahendis, praeter memoratas cau­
pones, quae omnino praemitti debent, alias ulterius praescribere solet con­
ditiones de omittenda scilicet, in eorum connubiorum celebratione, parochi
benedictione, deque ipsa celebratione extra ecclesiam peragenda. Quod si
1 Scii XXIV, de ref. ma trim. t c. 1.

S. C. de Propaganda Fide

365

proinde eadem S. Sedes ne in illis quidem matrimoniis sacerdotalem benedi­
ctionem adhibendam esse duxit, quae licita sunt et cum Ecclesiae venia con­
trahuntur, quomodo permittere aut tolerare poterit, ut sacris ritibus coho­
nestentur ea coniugia, quae ob neglectas cautelas ab Ecclesia praescriptas
illicita prorsus sunt et reprobanda?
Novimus equidem Summos Pontifices, ubi de licitis, et cum venia Eccle­
siae contrahendis matrimoniis ageretur, aliquando tolerantia usos fuisse
atque Antistitum prudentiae commisisse ut ipsi, omni rerum, locorum
Ktemporum ratione habita, indicent, quando praedictae conditiones de ipsis
praefatis coniugiis, extra ecclesiam nempe ct absque parochi aut alius ca­
tholici sacerdotis rite deputati benedictione, sine gravioris mali metu et
penculo possint ac debeant servari, ct quando ad maiora mala et scandala
propulsanda tolerari possit mos eadem coniugia benedicendi. Ast etsi huius□odi tolerantia in illis matrimoniis aliquando intercedere queat, quae utpote
cum Ecclesiae venia ineunda, licita sunt, illam tamen ad omnia mixta
connubia indiscriminatim extendendam esse nemo pronunciare audebit,
qui animo reputet, quaenam in hac re sit constans Ecclesiae doctrina et
qtndi ratio. Vos, Reverendissimi Praesules, minime latet praefata matri­
monia ideo maxime ab Ecclesia prohibita esse, quia in illis contrahendis
I catholicus coniux, ut plurimum, periculo committeretur transgrediendi
ipsius legis naturalis et divinae praeceptum, quo tenetur suam prolem in
religione catholica, extra quam non est salus, educare, et a se omnem perver•.onis occasionem avertere, atque alterius coniugis salutem omni studio
procurare. Hinc nisi eiusmodi periculum opportunis iisque efficacibus cauonibus penitus amoveatur, catholicus in praedictis mixtis matrimoniis
aeundis temere ageret, atque, ut declarat Summus Pontifex Pius VIII fel.
ree.,1 non modo canonicas violaret sanctiones, sed directe etiam gravissimeque
.‘.naturalem et divinam legem peccaret. Iam vero inde vosmetipsi intelligitis,
Venerabiles Praesules, matrimoniis, quae sine gravissimo peccato a catholij contrahi nequeunt, minime a catholico sacerdote bene precari posse,
(iratissimi siquidem criminis et ipse coram Deo et Ecclesia reus foret, quippe
;i non solum aliorum peccatum et sacrilegium proprio actu approbaret,
que cooperaretur, sed etiam aut sacramentum publice indignis adminiraret, si pro illius ministro eumdem habere velis, aut sacri ritus exhibitione
■jcrilegam sacramenti profanationem concurreret, si, ut plurimi tenent,
iplicontrahentes ut ministri sibi invicem conferunt sacramentum.
Quamobrem ubi illicitae nuptiae catholicos inter et haereticos seu schiuticos impediri minime possunt, sapientissimi Romani Pontifices tristem
:jfum, qui huiusmodi connubiis implicantur, conditionem, atque maius
im Ecclesiae respicientes, passivam tantummodo parochi assistentiam,
> n in mixtis matrimoniis conciliandis, servatis conditionibus, et cum
«nim dispensatione permittere consueverunt, tolerari posse arbitrati sunt,
'^-dictionem autem sacerdotalem cactcrosque Ecclesiae ritus numquam
‘Pur VIII in Lite. Ap. ad Arehicp. Colonicn. ct Epicopos
iilp. - Cf. N\ 482.

a&incoi die 25 mar·
"4· ♦ ' ***

3 66

Curia Romana

in eiusmodi nuptus admiserunt, imo expressis verbis ab omni sacro ritu
abstinendum esse semper et constanter declararunt.
Neque dicatur Ecclesiam, sicut ad maiora mala et scandala amovendi
passivam assistentiam aliquando tolerare consuevit, ob eamdem ratione;
indulgere posse, ut quando sponsi hanc passivam assistentiam adversantur,
eorum nuptiis quamvis illicitis sacerdotalis benedictio adhibeatur. X
diversa et non eadem est passivae assistentiae et sacerdotalis benedictions
ratio. Parochus qui ex S. Sedis tolerantia, et tantum ut Concilii Tridente .
legi satisfiat, illicito matrimonio tamquam testis, materiali tantum pracsentii
adest, coram se fieri sinit, quod ipse nequit impedire, quodque, si alio modo I
factum fuerit, tam in catholici coniugis, quam in Ecclesiae damnum cedent I
Parochus nihil dicit, nihil agit, quo illicitam et perniciosam eiusdem coniugis I
actionem aut approbare aut cohonestare videatur; imo hoc ipso quod actui I
ex natura sua sacro assistat, quin ullo modo eas exhibeat preces et caereme- i
nias, quibus Ecclesia alias matrimonia et approbat et solemniora reddit,
manifeste vel tacendo et nihil agendo declarat a catholico iniri connubium, I
quod Ecclesia tamquam illicitum et perniciosum reprobat atque damnat
E contra sacerdos iisdem illicitis nuptiis benedicens, non tantum fieri sine­
ret quod nequit impedire, sed ipse propria sua actione aliorum peccato
cooperaretur, et insuper sacrum et publicum ministerium, quo fungitur,
profanando, illicitas mixtas nuptias tam suo, quam Ecclesiae nomine appro­
bare, earumque libertatem saluti animarum et fidei causae perniciosam sui
ipsa opera fovere videretur. Itaque quamquam omni studio enitendum est.
ut impediantur catholici quominus pro benedicendis mixtis ipsorum nup­
tiis ad sacerdotes schismaticos confugiant, sicque se ipsos et futuram subo­
lem perversionis periculo committant; ea tamen ratione semper agendum
esse clare dignoscitur, quae prorsus ab omni peccato aliena est. Quando­
quidem quod ex se malum et peccatum est, nec ad impedienda maiora
mala, nec ad promovenda quaecumque etiam bona admitti potest.
Interim cum inter fideles, qui graeco ritui addicti sunt, ex vestra con­
cordi sententia, passiva illa assistentia a Gregorio X\ I pro Hungariac Regno
indulta in usum deduci minime possit, unus alterve vestrum Reverendissi­
mus Antistes ratus est, malis et difficultatibus saltem ex parte obviam iri,
si illa lex reintegraretur, qua omnia indiscriminatim matrimonia mixta
coram catholico parocho fieri iubebantur, vel nova lege praescriberetur, ut
eadem matrimonia vel omnia coram sponsi, vel omnia coram sponsae paro­
cho celebrarentur.
Attamen revocata ad pristinum vigorem priore illa lege, eaedem vel etiam
maiores haberentur difficultates. Numquam siquidem, uti ex superius dictis
patet, licere poterit catholico parocho, ut in nuptiis, quae spretis conditio­
nibus illicite contrahuntur, sacerdotalem benedictionem impertiatur: quam
si negaret, uti certe negare deberet, quotiescumque cautelae ah Ecclesia
praescriptae deficerent, partes passivam ipsius assistentiam recusantes, aut
posthabita lege civili ad sacerdotem schismaticum confugerent nuptias cele­
braturae quae iuribus civilibus carerent, aut pars catholica ad schisma trans­
iret, ut illis iuribus potiatur atque civiles poenas effugiat.

.S’.

C. de Propaganda l'ide

36 7

Parum itidem utilitatis pro Ecclesia sequeretur, nec difficultates minue­
rentur si, nova lege, aut solius sponsi, aut solius sponsae parocho assistendi
ius tribueretur.
In primis enim animadvertendum est non easdem in Transilvania quam
n Hungaria civiles leges circa religiosam prolis in mixtis nuptiis procrean­
dae educationem etiam modo obtinere. In Hungaria siquidem dum sponsus
catholicus est, universa proles in catholica religione educanda est; dum vero
sponsus acatholicus seu schismaticus, filiae quidem in matris catholicae
religione educari iubentur, filii autem patris confessionem sequi permittun­
tur. E contra in Transilvania proles iuxta sexum in alterutrius parentis reli­
gione educanda est. Hinc in Transilvania sive sponsi, sive sponsae parocho
insistendi ius tribueretur, in quolibet mixto connubio praescriptae cautelae
Agendae essent; quae si negarentur, negari etiam deberet sacerdotalis beneictio. In Hungaria autem licet parochus sponsi in omnibus matrimoniis
riitis inter virum catholicum et mulierem acatholicam contrahendis, >.iltem ex tolerantia S. Sedis, sacros ritus adhibere possit, tamen sponsae paάο id non liceret, nisi dc universa prole in catholicae religioni* sanctit ·/·.
educanda expresse cautum foret. Ex his iam patet tum in Hungaria, tum in
Transilvania, cuicuinque demum parocho ius assistendi mixtis nuptiis decer­
neretur, coniugia obvenire posse, quibus bene precari catholico sacerdoti
nefas est; et proinde difficultates, quae in illicitis eiusdem nuptiis oriri
t, nullo modo removerentur. Deinde cum, eadem hac nova lege, paro­
cho schismatico vel sponsi vel sponsae idem omnino ac catholico matrimo­
niis assistendi ius tribuendum esset, catholici per ipsam legem ad vetitam
ia sacris communicationem cum schismatico sacrorum ministro adigerentur.
Eiusmodi vero legem Ecclesia nec ipsa ferre, nec ut a civili potestate feratur.
petere unquam potest.
Quae cum ita sint, vosmetipsi perspicitis. Venerabiles Praesules, ab huius•nodi legibus parum vel nihil pro utilitate Ecclesiae sperandum fore; quan­
doquidem nisi passivae assistentiae loco, ipsa sacerdotalis benedictio adhi­
beri posset, quod prorsus nefas esse cognoscitis, istis legibus minime impeisttur, quominus catholici ab illicitis mixtis connubiis desistere nolentes
d schismaticos sacerdotes se convertant, atque illegitimis ipsorum ritibus
immiscentes, paulatim a catholicae Ecclesiae fide et unione recedant.
Vu igitur via multiplicibus illis malis difficultatibusque occurrendum erit.
quaeVos merito tantopere angunt ac sollicitos habent.
Xulla alia porro ratione id securius et efficacius fieri posse videtur, quam
-.ni ardore, quo vos in procuranda animarum salute flagrare compertum
at, in id intendatis, ut fideles curae vestrae concrediti mixtas nuptias aut
nnino evitare, aut saltem nonnisi observatis adamussim debitis cautelis
alcbrare studeant.
Quod ut assequi possitis, in primis ipsorum fidelium animis impenso
; antique studio inculcandus erit ille fidei nostrae articulus de catholicae
cape fidei ct unitatis necessitate ad salutem consequendam. Quod praeci.1 christianac religionis dogma, ut probe nostis, tum innumeris penes
'Aturum Patrum locis testatum, tum solemnibus quoque Ecclesiae actibus

368

Curia Romana

ac praesertim illis fidei professionibus enunciatum est, quas ab zXpostolia
Sede propositas tam graeci, quam caeteri orientales catholici amplectuntut
Ne cessetis proinde fidelibus eadem repetere verba, quibus celeberrimum
Apostolorum discipulus S. Ignatius Martyr in epistola ad Philadelphicnses
utitur dicendo: « Ne erretis, fratres mei: si quis schisma facientem sectatur.
Regni Dei hereditatem non consequitur . Etenim crebro et continuo tum:
vobismetipsis, tum a caeteris, qui vobis subsunt, animarum pastoribus c\ctandus est populus ad catholicam fidem atque unitatem, ad quam summo
Dei beneficio adductus est, tamquam unicam salutis viam ardentiori usqut
studio custodiendam, atque ideo ad omne illius deserendae periculum vitan­
dum. Quae quidem catholicae unitatis tenendae necessitas, ubi fuerit in
cunctis fidelium animis impressa alteque defixa, haud facile deinceps irrita
erunt monita atque adhortationes, quibus ipsos avertere debebunt parochi
a nuptiarum foedere cum schismaticis ineundo, aut si aliqua interdum causa
interveniat, ob quam mixtae huiusmodi nuptiae sini debeant, eas non aliter
contrahant nisi impetrata Ecclesiae dispensatione, et conditionibus, quae ab
ipsa praescribi solent, religiose observatis.
Interim haec S. Congregatio minime ignorat ea esse tristissima locorum
ac temporum adiuncta, ut tam felix rei exitus nec semper, nec facili modo
obtineri possit. Ex gravissimis enim litteris Vestris cognovit maximas diffi­
cultates et angustias ea potissimum de causa adesse, quod in \ estris regioni­
bus civiles leges etiam nunc habeantur, quarum una reversalibus, ut aiunt,
de religiosa filiorum educatione litteris omnem vim obligandi ademit, altcn
perniciosam fidei deserendae et ad acatholicorum partes transeundi liberta­
tem praebet. Ast praeterquamquod S. Sedes omni studio in id incumbit,
ut funesti istarum legum effectus inhibeantur, huiusmodi difficultates ani­
marum pastores nullo modo a gravissimo quo tenentur officio eximere valent,
ut fideles mixta connubia inire cupientes, nec non eorum parentes aliosvt
quorum sub cura sunt, sedulo ab ipsis edoceantur, quaenam circa eam rem
Ecclesiae sententia sit, graviterque moneantur, ne illius praecepta, terreni
forsitan lucri aut commodi causa, in perinciem animarum suarum perfringere
audeant.
Vestrum proinde erit, Amplissimi Praesules, parochos de hoc officio
commonere, iliisque demandare, ut in fidelium memoriam revocent notissi­
mum illud naturalis divinaeque legis praeceptum, quo non solum peccata,
sed et pericula ad peccatum proxime inducentia evitare iubemur; uti
etiam aliud praeceptum eiusdem legis, quo parentibus iniungitur filios
educare in disciplina et correptione Domini, ideoque ipsos erudire ad
verum Dei cultum, qui unice est in Ecclesia catholica. Hinc oportet
parochi adhortentur fideles, ut illicita mixta connubia celebraturi serin
perpendant, quantam Supremo Numini faciant iniuriam, et quam cmdeliter erga se futurosque sibi liberos acturi sint, ubi se ipsosque filio.*
perversionis periculo committant. Monendi porro omnino parochi adigendique sunt, ut sedulo ct diligenter gregi suo invigilent, et statim ac
compererint adesse iuvenes vel virgines, qui huiusmodi mixtas nuptia>
cum schismaticis inire velint, tunc ipsos eorumque parentes salutaribus

S. C. de Propaganda Fide

3'*)

loctriais imbuant, nihilquc omittant, quo eos a transgrediendis Dei et
Ecclesiae praeceptis avertant.
Sed quoniam in hoc gravissimo matrimoniorum negotio solius parochi
irbitrio ct prudentiae nihil relinquendum videtur, sed omnia ex Episcopi
ententia neri nccesse est, iam ca Vobis, Venerabiles Praesules, suggerenda
jnt,quae a Vobismetipsis praestanda erunt, ne quidquam in hac re praeter
■rdinctn fiat.
Iniungcre in primis parochis debebitis, ut Vos de quolibet matrimonio
•jixto, quod ipsorum parochiani contrahere cupiunt, quam citius certiores
reddant, exactissime relatis omnibus rerum, locorum personarumque cir.jmsttntiis; ncc quidquam omnino in hac re agere praesumant priusquam
Vobis opportuna responsa acceperint. Vestrum deinde erit diligentissime
perpendere quid, habita eorumdem adiunctorum ratione, decidendum ageniumvesit Quod si videbitis nullam adesse spem fore ut catholici a celebran■3 huiusmodi mixtis nuptiis desistant, paratos tamen esse sponsos ad con.itiones omnes adimplendas, quae iisdem nuptiis praemitti debent, tunc
oteritisquidem ad eas celebrandas veniam dare, utentes scilicet facultatibus,
..i-SSmus Dominus Vobis tribuendas essccensuit per Sacrae Congregatio­
ns nomini christiano propagando praepositae decretum.
Ad benedictionem vero quod attinet huiusmodi licitis, et cum Ecclesiae
renia ineundis nuptiis impertiendam, optaret quidem summopere Sanctitas
Sua, ut conditiones, quas Sancta Sedes praescribere solet de celebrandis
scilicet illis connubiis extra Ecclesiam et absque benedictione, etiam apud
'os>enari omnino possent. Quoniam vero, ut retulistis. Vestrarum dioece□m fideles passivam, uti aiunt, assistendam tamquam in Ecclesia orientali
■?n usitatam aversantur, ac sacerdotis benedictionem tanti faciunt, ut, si
a a catholico sacerdote negaretur, non modo id aegre ferrent, sed timendum
rbne foret, ne ad illam obtinendam ad schismaticos sacerdotes confugiant,
udem Sanctitas Sua ad maiora mala evitanda opportunum fore duxit Ve­
ux pmdentiae esse omnino relinquendum, ut ipsi iudicetis quando prae­
ut conditiones sine gravioris mali periculo possint ac debeant servari,
■ quando ad maiora mala et scandala propulsanda tolerari possit mos easnuptias benedicendi.
Interea necessarium plane erit, ut fideles curae Vestrae concrediti sedulo
eruantur graviterque moneantur de peccato, quo obnoxii forent, si pro
ckbnndis mixtis matrimoniis sacerdotem schismaticum adirent, ab ipso
ptiilem benedictionem accepturi. Sive enim hoc facerent, accepta iam a
.hdico parocho ciusmodi benedictione, sive illa omissa seu etiam negata,
xksiae legem transgrederentur, qua sic dicta communicatio in sacris cum
zretkis et schismaticis prohibetur, atque illegitimis illorum ritibus sese
-? xentes. aliis scandalo essent, ac seipsos perversionis periculo com! Merent.
Quod si autem ex iis, quae a parochis Vobis relata sunt, appareat agi de
•utnnwnio mixto, in quo celebrando sponsi cautiones ab Ecclesia praescri.·, aut aliquam eorum observare detrectant, tunc, si nuptiae impediri
: ) non poterunt, ex Grcgorii XVI induito compertum est pati posse
M ill

37°

Curia Romana

ut a parochis catholicis consuetae proclamationes fiant. Non ignorat qui.
dem S. Congregatio huiusmodi denuntiationes contrahendis nuptiis pntmittendas in Ecclesia orientali antiquitus minime usitatas, ncc lege aliqui
generali praescriptas fuisse. Sed cum ex iis, quae hac de re ad Apostolicua
Nuntium Vindobonensem scripsistis, easdem proclamationes apud Vos in
usu esse constet, atque illas faciendi necessitas, uti bene scitis, lege civil·
quam maxime urgeatur, tolerandum utique etiam a Vobis erit, ut parod
proclamationes eo modo faciant, et a se factas esse testentur, quem Summe
Pontifex in notissimis Litteris Apostolicis ad Hungariae Antistites dabs
accurate praescripsit. Maxime autem opportunum erit, si hanc veniam concedentes, parocho simul iniungatis, ut, iteratis etiam Vestro nomine saluuribus monitis et hortamentis, sponsos a perpetrando tam multiplici scelere
omni studio omnique charitate avertere denuo conetur.
Si vero catholici nullo modo adduci poterunt, ut vel a celebrandis perver­
sis hisce nuptiis desistant, vel legis naturalis ct divinae praeceptis obtempe­
rent, tunc Vestrae erit prudentiae indicare utrum omni habita rerum, loco­
rum et personarum ratione, exigi aut admitti possit ac debeat illa passu
parochi assistentia, quam Gregorius XVI f. r. ad maiora evitanda mali r.
ob maiorem tantum Ecclesiae utilitatem tolerari posse declaravit. Sane si I
sapientissimi illius Pontificis indulgentiam nec malis remedium afferre, ncc
in Ecclesiae bonum cedere posse indicaveritis, illam passivam assistendam
minime urgere debebitis; sed, ea prudenti consilio praetermissa, ncc ulh I
de causa, ncc ullo modo permittere vel tolerare poteritis, ut catholicus paro­
chus aut alius sacerdos illicitis ct damnandis ciusmodi nuptiis benedicat.
Imo Vestri officii omnino erit admonere graviter parochos ac stricte ab ΐρώ
exigere, ut non solum a benedictione et a quocumque alio sacro ritu absti- |
neant, sed ab omni etiam verbo et actu, quibus illicita illa coniugia cohone­
stare et approbare viderentur; ne, uti superius iam dictum est, gravissinr.
criminis etiam ipsi coram Deo et Ecclesia rei evadant. Sponsi autem catho­
lici, quibus in hisce circumstantiis deneganda est sacra benedictio, si coram
schismatico sacerdote dcin coniugalc foedus celebrare praesumpserint, ncc
durius habendi, ncc omnino reficiendi aut derelinquendi sunt: sed omni
conatu et sedula charitate parochis elaborandum erit ut, quod iam praelitidatus Summus Pontifex Gregorius XVI Hungariae Episcopis significan
iussit, catholicus coniux ad patratae culpae detestationem congruamque poe­
nitentiam opportune excitetur, atque solertcr adducatur ad obligationes
implendas, quibus gravissime tenetur; illam praesertim de catholica univer­
sae prolis educatione impense curanda. Quae si cx voto contingant, adeoque
constet eum revera resipuisse paratumvc esse, quoad valuerit, scandali repa­
rationi, tunc sane poterit ipse sacramentorum Ecclesiae particeps fieri.
Ex fis quae hactenus exposita sunt, iam intelligitis, Venerabiles Praesules,
quanta prudentia, quantaque constantia agendum sit, ubi mixtae catholicos
inter et schismaticos conciliandae sunt nuptiae. Non enim solius ecclesiasti·
cae disciplinae ratio habenda est, quae utique pro diversa rerum, locorum
temporumque conditione variari potuit, atque aliquando etiam mutari debet
ubi animarum salus maiorque ipsius Ecclesiae utilitas id postulaverit; sd

S, C. de Propaganda Fide

371

insuper quae sit eiusdem Ecclesiae inviolabilis doctrina, quaeque naturalis
λ divinae legis praecepta, prae oculis omnino habendum; ne cum mala
atque pericula gravia etiam ct certa propulsare intendimus, graviora provo­
cemus manifestisque peccatis implicemur.
Nunc, quod reliquum est, pauca adiungenda sunt de illo Instructionis
d Hungariae Antistites datae capite, in quo Summi Pontificis Gregorii XVI
iussu declaratum est, matrimonia mixta coram ministro acatholico, seu non
servata Concilii Tridentini forma celebrata, ab Episcopis et parochis pruJenteressc dissimulanda, et, quamvis illicita, pro validis habenda.
Atque in primis in dubium revocari omnino nequit Pontificiam hanc
i-darationem ad Vestras quoque dioeceses extendi, cum illam pro omnibus
Hungariae ct Transilvaniae Episcopis datam, omnibus pariter transmissam,
iqueaVobis, vestrisve antecessoribus acceptam fuisse constet. Matrimonia
proinde mixta coram schismatico sacerdote contracta, licet illicita sint atque
hmnanda, pro validis tamen habenda erunt, idque vel magis cum ex litteris,
quae a Vobis ad Vindobonensem Nuntium datae fuerunt, pateat, pro certo
affirmari haud posse Concilii Tridentini Decretum 1 apud Vos in singulis
parochiis vim obligandi obtinuisse. Minime enim Vos latet eiusmodi De­
cretum, iuxta doctrinam a Benedicto XIV in Syn. Diocccsana, lib. XII,
Cap. V, n. 6, prolatam, in illis tantummodo locis in vigore esse, in quibus
Inquam Concilii Tridentini decretum aut publicatum iampridem fuisse,
autiam usu receptum esse constet, ut matrimonia coram parocho ct duobus
id tribus testibus tamquam in exeeutionem decreti Concilii Tridentini
celebrarentur. Quare etiamsi eadem forma, quae a Concilio Tridentino sta­
bilita est, vel ab aliquo Episcopo, vel a Concilio Provinciali, vel a lege civili
praescripta, et inde in parochiis singulis observata fuerit, nisi hanc formam
ümquam a praefato Concilio praescriptam ct iniunctam, et observatam fuisse
constiterit, minime cx neglectu eiusdem formae dirimens matrimonii impedi­
mentum exurgere poterit. Suprema enim tantummodo vel Concilii Occumea, vel Sumini Pontificis auctoritas novam contrahendi formam praescri­
bere, atque nuptiis contra huiusmodi formam celebrandis firmitatem adiraere potest. Hinc Vosmetipsi etiam perspicietis, Amplissimi Praesules,
kges illas civiles, quae matrimonia mixta coram solo parocho catholico
celebranda esse iusserunt, minime efficere potuisse, ut eiusmodi nuptiae
wnm schismatico sacerdote contractae pro invalidis haberi possint, licet
ovilibus effectibus destitutae essent, qui a lege civili nonnisi legitimis matri­
moniis tribuuntur.
Quic nuper de mixtis nuptiis coram sacerdote schismatico celebratis,
•que de Concilii Tridentini Decreti vigore dicta sunt, tunc eli ni, prae
oculis habenda sunt, quando in foro tum interno, tum externo dc valore
-arum nuptiarum indicandum Vobis erit, quae vel a schismaticis inter se,
•.d coram alio sacerdote quam sponsi et sponsae proprio parocho, aut sacerdote rite deputato celebratae fuerunt. Ubi enim constiterit in iis locis
3 quibus eiusmodi connubia conciliata sunt, Tridcntinum Decretum non
1 Sb* XXIV, <1? ref matrim.) c. i.

Curia Romana

tamquam a Concilio hoc Occumenico latum, aut publicatum, aut observatu,
fuisse, matrimonia haec omnia, nisi aliud adfuerit dirimens impedimentum,
pro validis habenda erunt.
[Collectanea S. C. de Prop. I'ide, vol. I, n. 1154].
4844.

S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Archiep. Fogarasien.
et Alba-lulien.), 24 mart. 1858.
Non latet Amplitudinem Tuam quantum Apostolica Sedes elaboraverit,
ut fideles cuiuscumque ritus ac disciplinae, veluti membra eiusdem mystici
corporis sub uno in terris capite divina institutione coniuncta, in unitate
spiritus inviolate perstarent; atque ut etiam illi qui, a veritate declinantes,
ab unitate catholica discesserant, tandem aliquando ad Ecclesiae sinum redi­
rent; denique ut unitas fidei ac sanctitas disciplinae ubique terrarum floreret
Etenim cum fides, per infallibile Ecclesiae magisterium proposita, non hu­
manis rationibus, sed divinis prorsus oraculis Deique revelantis auctoritati
innitatur, unica omnino cademquc apud omnes esse debet qui Christi
Corpus constituere et in unico eius ovile vivere exoptant: ecclesiastica vero
disciplina, quamvis pro rerum ac temporum varietate, sive pro diversa illu­
strioris alicuius Ecclesiae traditione ac consuetudine, externam veluti varie­
tatem non respuat, tamen necesse omnino est ut nil contineat quod non
eiusdem fidei sanctitati respondeat, nihil quod morum doctrinae vel eccle­
siasticae honestati adversetur. Quo autem consilio, qua pastorali sollicitudine
id praestiterint, praesertim quoad orientales, Romani Pontifices, quibus
divinitus commissa est cura omnium Ecclesiarum, historiae ecclesiasticae
monumenta luculenter ostendunt, et Benedictus XIV, immortalis memoria·.
Pontifex, in percelebri Encyclica Allatae sunt, 1 ob oculos evidenter ponit
quae dixerit quaeve constanter egerit Apostolica Sedes a Nicolao 1 Sanctis­
simo Pontifice ad sua usque tempora, ut orientales ad unitatem fidei ac pri­
stinam disciplinae puritatem reduceret atque in ea firmissime solidaret.
Qua in re omnis plane cura in eo collata fuit, ut detersis erroribus quos,
durante schismate, inimicus homo clanculo superseminaverat, de cetero
ritus orientalis qua in parte nec fidei catholicae adversatur, nec periculum
generat animarum, aut ecclesiasticae derogat honestati, inviolatus firmusque
maneret.2 Quod libentissimo prorsus animo praestitit etiam SS. D. N
Pius Papa IX decessorum suorum eximius aemulator; vix enim S. Petri
Apostolorum Principis cathedram conscendit, orientales omnes ad peroptatam concordiam amantissimis plane litteris 3 excitare, iamque unitos favo­
ribus augere non destitit, id unum requirens, ut errores omnimodi evelle­
rentur, sed ritus orientalis maneret inviolatus, quemadmodum ct disciplina
1 Encycl. 26 iulii 1755. Ct. N. 434.
- Encyd. ut supia
• l.ittcrse Apcwt ad Orientale 6 ianuar. 1848. — Acta Pit IX, vol. I, p. 78-91.

.S’. C. de Propaganda Fide

quim ante schisma orientales servabant ct profitebantur, quaeque veneran­
dis ipsorum antiquis liturgiis ac ritualibus innititur, religiose custodiretur.
Equidem non alio consilio novam ecclesiasticam Provinciam, ab Alba lulia
dictam, praclaudatus Pontifex instituit, quippe qui explicate mandavit,
ut forma atque administratio ad ritum et disciplinam orientalis Ecclesiae
exigeretur; ut insuper vel tali exemplo etiam dissidentes allecti ac unitatis
studio, aspirante Deo, excitati, facilius in gremium catholicae unitatis se
reciperent. Quoniam vero disciplina istius Provinciae non satis apte in ali­
quibus ad exemplum orientalis Ecclesiae composita videbatur, ideo Sanctitas
Sua voluit, ut Episcopi memoratae Provinciae una tecum, collatis consiliis,
relationem de his omnibus, appositis lucubrationibus commentatam, exhi­
bere curarent, ut inde, rebus sedulo perpensis, opportune provideretur. Quod
ubi accepit Λ. T. laudabili quidem sollicitudine praestitit per litteras pridie
Kai. dec. 1856 datas perque insuper adiuncta folia, ubi plura habentur quae
disciplinam spectant orientalem et consuetudines moresque istius novae
Provinciae. Porro Sanctitas Sua, cui nihil est potius quam ut disciplina orien­
talis in sua puritate vigeat ac servetur, summopere in primis desiderans ut
qui, vocante Deo, sacris addicuntur ministeriis, nedum doctrina, verum
diam integritate vitae praefulgeant, ut verbo et exemplo fideles, quibus prae­
sunt, possint instruere in doctrina sana, et eos qui contradicunt, etiam puri­
tatis vitae exemplo arguere, voluit ut per hanc S. C. de Prop. Fide quaedam
interim A. Tuae ceterisque istius Provinciae Episcopis significarentur quoad
continentiam clericorum, quaeve ad ea referuntur quae in praedictis foliis
ite transmissis continentur titulo IV I)c Matrimonio clericorum, in epistola
vero § XII.
Qui germanam traditionem de coelibatu ac continentia cleri sedulo ex­
penderit, inveniet profecto vel a primis Ecclesiae catholicae saeculis, si non
generali ut explicita lege, moribus saltem ac consuetudine fuisse firmatum,
ut nedum Episcopi et presbyeri, sed ut clerici in sacris constituti virginita­
tem, vel perpetuam continentiam inviolate servarent. Eadem quippe sacri
ninisterii dignitas, cui officia prope divina tribuuntur, id exigere videbatur,
.1 qui immolare ac etiam producere deberent immaculatam victimam, quae
ip>: est sanctitas ac puritas, aut virginitatis candore, aut perpetua continentia
itèrent. Amplissima insuper sanctorum Patrum traditio vel virgines vel
post nuptias perpetuo continentes demonstrat Apostolos, unde et ipsi non
d:·* sibi successores adseivere quam qui virginitatem coluissent aut invio­
rum continentiam profiterentur. Hic hon immorandum quid Apostolorum
II pio ac institutis edocta egerit ac docuerit Romana Ecclesia ceterarum
•Jcr ac magistra, quippe quae nunquam illam servandae castitatis obligataietn intermisit, per totam occidentalem Ecclesiam salubriter propagavit,
::undem inviolabili lege sancivit. Sed et apud orientales coelibatus aut con­
ticentia clericorum, praeterquam quod maximo fuit semper in honore, anti­
quissimo ab usque tempore, in ecclesiis praesertim ubi disciplina Episcopowtn sedulitate florebat, religiose sonabatur. Epiphanius siquidem, vir
'inctitate ac doctrina insignis, quique orientalis Ecclesiae disciplinam optime
wnt, in expositione catholicae fidei (n. 21) conceptis verbis affirmat Sa­
cerdotium ex virginum ordine praecipue constare, aut si minus... ex his
<9

!
i 1
I

374

J
1
«Μ
>1

X

3

Curia Romana

qui a suis uxoribus continent, aut secundum unas nuptias in viduitate ver­
santur . Principio etenim, prout loquitur Hieronymus1 quia nidis n
gentibus constituebatur Ecclesia ad sacerdotium aliqui etiam assumeban­
tur qui iam matrimonio iuncti fuerant, sed vel in viduitate continentes vel
vitam ita degebant quasi uxores non haberent. Unde idem Epiphiniu(haeresi 59) diserte fatetur quemadmodum Sancta Dei praedicatio in dia­
conum, presbyterum, Episcopum et hypodiaconum non suscipit uniuuxoris virum liberos adhuc gignentem, sed cum qui se ab unica continuit
aut in viduitate vixit, maxime ubi sinceri sunt canones ecclesiastici ». Nequ:
contraria alicuius ecclesiae particularis consuetudo seu inobservantia quid­
quam obstat, dum sermo instituitur dc disciplina Ecclesiae orientalis; ete­
nim apposite idem Epiphanius prosequitur At dices mihi: omnino in qui­
busdam locis liberos adhuc gignere presbyteros, diaconos ct hypodiaconoat hoc non est iuxta canonem, sed iuxta mentem hominum . Quapropk-r
ambigi nequit quin Epipbanii tempore clerici (ab hypodiacono ad Episco­
pum) coelibatum vel continentiam colerent. Quod aptissime firmari etiam
potest testimonio Hieronvmi, qui ob diuturnam in oriente commorationem,
illius Ecclesiae mores ac disciplinam perfectissime noverat: porro s. Doctor
Vigilantio, clericali continentiae infensissimo, praeter alia argumenta, factum
opponit universalis Ecclesiae. < Quid facient orientis Ecclesiae, quid Aegyp'.
et Sedis Apostolicae, quae aut virgines clericos accipiunt aut continentes,
aut, si uxores habuerint, mariti esse desistunt? Haec denique universalis
Ecclesiae traditio, hi mores erant ubi purior disciplina vigebat n.
Putant quidam graccorum, et nimis confidenter asserunt, Episcopos in
oriente sponte sua, non aliqua lege adstrictos servasse continentiam, quam
dicunt primo in Trullana Synodo fuisse sancitam: ast praeter clarissimi
Patrum testimonia, vel ipse Justinianus qui longe ante trullanos canone
leges disposuit, quique profitetur, se esse priorum canonum cxccutorem,
non semel inculcat, 2 ut Episcopi vel ex ordine eligantur monachorum, vtl
cx clero quidem sed ii qui neque filios, neque uxorem habeant, aut illi
saltem non cohaereant. Eadem insuper viget disciplina apud sectas orientales
quae vel ante Justiniani tempora ab unitate defecerant, omnes quippe in eo
conveniunt, ut Episcopi eligantur coelibes. 3
Longe aliter accidit quoad presbyteros aliosque clericos; etenim quae
erat tempore Epiphanii inobservantia seu laxa alicuius Eccltsiae particularis
consuetudo, ita tractu temporis radices agere ac propagari cepit, ut tandem
totam pene orientalem Ecclesiam pervaserit; et invalescente consuetudine,
quod tantum Cantoribus Lectoribusque permissum erat, etiam presbyteris
tributum fuit aliisque clericis in sacris constitutis, ut nimirum cum uxoribus,
quas ante sacram ordinationem duxerant, consuescerent. Quinimo eo usque
in aliqua provincia orientali se protulit laxioris disciplinae aestus, ut nonnulli
etiam post sacrorum Ordinum susceptionem matrimonium attentare prae1 Lib. odvers. lovininn.
Ijib. I Cod.t dc Ef)itc. c! Cler,, h. 44. — Novel. 123, c. 14, 59.
3 Con*. itinerar, liierosolymit. loannn Catovici, qui conceptis verbis id testatur de
cluldach nestonnni*» de maroniti*.

5. C. dc Propaganda Fide

375

sumpserint; quod tamen utroque iure, ecclesiastico videlicet ac caesareo, et
quidem ante trullanos canones, severe ac sub gravissimis poenis improba­
tum prohibitunique fuit, ut vel ipsae Justiniani leges luculenter ostendunt.
Etenim praefatus Imperator graviter conqueritur 1 de quibusdam clericis
qui, despicientes sacros canones post Ordinationem nuptias attentare praesum­
pserant. Sacri siquidem canones severe vetabant sub poena privationis sacri
ministerii, ne qui ex presbyteris, diaconis ac subdiaconis post huiusmodi
jrdinationcin coniugari possent: unde, prosequitur idem Justinianus quem­
admodum sacris canonibus prohibita sunt talia, sic et secundum nostras
leges rem ipsam prohiberi et canonicas poenas civilibus cumulans, filios
cx tali nefaria coniunctione susceptos illegitimos decernit ac si ex incestuoso
coniugio prognati essent ita ut neque naturales aut nothi seu spurii intelligintur, sed prorsus et undique prohibiti, et successionis genitorum indigni .
Ihctenus Justinianus. Et quamvis in iuribus ecclesiasticis, ut rectissime
Ruitur Benedictus XIV, 2 potestati laicae sola relicta sit gloria obsequendi,
non auctoritas imperandi, tamen in re, de qua agitur, Imperator loquitur
rdative ad sacros canones.
Neque obstat quod Provinciale Concilium Ancyranum canone X diaconis, siin Ordinatione contestati fuerint, sc non posse continere, permisit
at vd post Ordines susceptos matrimonium contrahere possent: esto enim
quod canon ille concessionis vim habuerit pro Ancyrana provincia, non
poterat certe orientalis Ecclesiae disciplinam immutare: et revera non immuuvit, prout perspicuis verbis una testantur Epiphanius, Hieronymus aliique
Patres, et ipse Imperator apertissime tuetur. 3 Quapropter vel ipsa Trullana
Synodus canone VI sub depositionis poena generarim decernit, ut nulli
penitus subdiacono, vel diacono aut presbytero post ordinationem nuptias
contrahere liceat;4 unde etiam graccorum canoni st ac ultro fatentur canonem
concilii Ancyrani a Qui nise sto fuisse penitus abrogatum. 5
Quae cum ita sint facile quisque videt quantum a germana orientalis
Ecclesiae disciplina sit alienus mos ille, ut hypodiaconi, contrahentes post
huiusmodi ordinationem matrimonium, ad superiores ordines promoveantur
cum hoc vel ab ipsa Trullana Synodo penitus abhorreat. Quapropter San­
ctitas Sua, cui summopere est cordi, ut mores istius Provinciae, quacumque
rruptela detersa, ad normam purioris disciplinae orientalis componantur,
Aud potest quin meritis laudibus prosequatur Amplitudinis Tuae proposi1 Cod. lib. !, tit. 3, Dc Epitc. ct Cler., § Sacris Canonibus.
2 Instruet. Eo quamvis tempore, dic 4 maii

1745. — Cf. N. 357.

\uth. Coll. IX, tit. VI. nov. 123, cap. XIV: « Non

valente

eo qui ordinat in

tem­

pore ordinationis, permittere diaconum aut subdiaconum post Ordinationem uxorem acci·
pnr etc, ».
* ùn. VI, Cone. Trull.· <* Quoniam in Apost. canonibus (can. 27) dictum est. eorum

ton ducta more in clerum promoventur,

solos lectores

ct cantores

uxorem posse

(! arc;et nos hoc servantes decernimus, ut deinceps nulli penitus h y podia cono, \cl diaOM td prnbytcro post sui ordinationem contrahere liceat. Si autem fueiit hoc ausus,

fcpnitur etc. ».
‘Bibam,, Zonam, Ariatenius aliique Cons· Arcud. lib. 7. cap. 37 et Bcned. XI\ ,
faflroc. Eo quamvis tempore. — Cf. N. 357.

376

Curia Romana

tum iterato firmatum, neminem scilicet deinceps admittendi ad sacros Orenes, nisi aut penitus coclibem aut cum qui ante hypodiaconatum, iuv
morem orientalem, legitimam uxorem duxerit. Hic igitur A. Tua ccteriqu.
istius Provinciae Antistites in proposito permanentes firmiter state, L
haerete.
Quoad eos vero clericos qui iam post subdiaconatus ordinem nuptu
contraxere, et pro quibus A. Tua enixe supplicat ut pro hac vice, cx Apostolica dispensatione, licite promoveri possint ad superiores Ordines: Sanctiu
Sua, attentis omnibus, et ex speciali gratia benigne dispensavit, utquatem.nihil aliud obstet, licite promoveri possint ad diaconatus ac presbytcrati·
ordines, ac valeant insuper in coniugio iam contracto permanere. Hjk
autem Apostolicae Sedis indulgentia illos tantum respicit clericos, de quibo
expresse loquitur memorata Epistola tua.
Cetenim SSmus D. N. vehementer hortatur in Domino A. Tuam t’.
Venn. Episcopos istius Provinciae, Vobisque addic animos, ut maiori usqualacritate ministerium vestrum implentes, sedulo nitamini, ut clericorur
continentia purior floreat ac ad normam genuinae orientalis disciplinae re­
stituta inviolate persistat. Quod si aliqui deinceps (quod Deus avertat) posacros, ut praefertur, Ordines matrimonium attentare praesumpserint,
decernit Sanctitas Sua, ut ad tramites sacrorum canonum severe punian­
tur, ut quos studium servandae disciplinae ac amor continentiae non mon
vel poenarum timor compescat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1158],
ijô

4845.

S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Pondicher.),
12 iun. 1858.

I

i

Satis clare innuisse arbitramur, quo in sensu accipiendus esset Instru­
ctionis dici 23 novembris 1845, incip. Neminem profecto,1 articulus I\
Hinc reticiendiun; quaeque fuerit S. C. mens in commendanda naturalis der.
erectione sive evectione, ex memorato responso apprime patere ducimus
Ex iis autem, quae fuse adnotata in supradicta responsione sunt, prompturi
est arguere nil iussum per Instructionem, de qua sermo, quod nedum adver­
setur, verum etiam, quod omnino haud consonum sit agnitis ac servandis
utique Seminarii Parisiensis, quas in postrema diei 12 martii epistola memo­
ras, regulis. Statuta proinde missionariorum curopacanorum ex Apostolici
Missionarii titulo ac dignitate, qua ditantur, praeeminentia, quodam veluti
iurc alia quaelibet superaddatur distinctio seu dccanatus gradus, ut Presby­
teros indigenas in choro aliisque conventibus praecedere debeant, supenacuum esse intelliges, quemadmodum habita ac servata inter Apostolicoipsos Missionaries pro ministerii evangclici exercitio, ratione ct ordine in
usu iugiter tuissc doces. Interim tamen, firma hac Missionariorum Aposto-

.S'.

C. de Propaganda Fide

377

Ikoruin, indigenarum Presbyterorum respectu, praestantia, nil obstare
percipies, quominus naturalis idem clerus ita curetur ac foveatur, ut cum
tempus advenerit, prout laudata Instructio et allatae pariter Seminarii regube commendant, par esse valeat ad quaevis Ecclesiae munia obeunda, quin
tunipaeanorum ulterius egeat moderamine. Inter haec vero, ac salva Missioniriorum Apostolicorum praeeminentia, nil item impedire videtur, quo­
minus quaedam, ut ad maiora paretur et erigatur naturalis idem clerus indi­
genus, quoque Presbyteris inter ipsos praestantia ac decus aliquod tribua­
tur, habita meritorum sive laborum in vinea Domini ratione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n· 231]·

4846.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 25 febr. 1859.
Etsi sancta omnia sancte tractanda sint, propterea quod ad Deum perti­
neant qui essentialiter sanctus est, attamen augustissimum Eucharistiae
Sacramentum, sicut sacris mysteriis omnibus absque ulla comparatione san­
ctitate praeeminet, ita maxima prae caeteris veneratione est pertractandum;
nil itaque minim, si tot Ecclesia diversis temporibus ediderit decreta, qui­
bus SS. Eucharistiae delatio, pro adiunctorum varietate, vel denegaretur
mnino, vel ea qua par esset reverentia admitteretur (Vide quae in rem pro­
luuntur ad calcem huius Instruct.), cum nihil antiquius fuerit Ecclesiae Dei
quam ut animarum profectum atque aedificationem debito cum honore
divinorum omnium divinissimi mysterii consociaret. Haec porro prae oculis
bbens Sacrum hoc Consilium Christiano Nomini Propagando, cum primum
intellexit, in quibusdam... dioecesibus, consuetudinem seu potius abusum
invaluisse, ut sacerdotes SS. Sacramentum a mane usque ad vesperam secum
deferrent, ca tantum de causa quod in aliquem forte aegrotum incidere pos­
ant, ad Metropolitanos censuit scribendum, tum ut consuetudinem illam
Ecclesiae praxi omnino abhorrere declararet, tum etiam ut eius extensio­
rem accuratius deprehenderet. Responsa Archicpiscoporum brevi ad Sa­
cram Congr. pervenerunt, ex quibus innotuit, multis in locis de abusu illo
juvem admirationem exortam esse, cum aliqua in dioecesi ne credibilis
: idem videretur. Verum non defuerunt Antistites qui illius existentiam
«ubi
susque causas ingenue confessi sunt. Quare Emis Patribus Sacri huius
Consilii, in generalibus comitiis die 23 Septembris elapsi anni habitis, omnia
>-.ad hanc rem referebantur exhibita sunt perpendenda, ut quid SS. Sa• -enti debitus honor ac veneratio postularent, in Domino decerneretur.
Omnibus igitur maturo examini sublectis, statuerunt Eminentissimi PP. Lituri.· encydicas ad Archiepiscopos atque Episcopos... dandas esse, quibus
vans Ecclesiae rigor circa Eucharistiae delationem commemoratur. Voluit
isuper S. C. ut sacrorum Antistites excitarentur, quemadmodum praesen­
tem tenore excitantur, ad communem Ecclesiae disciplinam hac in re custo. ndam, quantum temporis ac locorum adiuncta, necnon inductarum con• dinum ratio patiantur, ita tamen ut sedulam navent operam ad veros

378

Curia Romana

abusus corrigendos atque eliminandos. Quam quidem in rem ccnsuetur.t
Patres Emi apprime conferre frequentem celebrationem Sacrificii Missae,
qua videlicet sacerdotes facile necessitati occurrere possunt SS. Eucharistiam
secum per multos dies retinendi. Quae cum ita sint, hortor A. T. ut in eun.
finem rurales aediculas multiplicandas cures, atque talia edas decreta r.
quibus delatio SS. Sacramenti ad urgentes tantum causas, atque ad actuak
ministerii sacerdotalis exercitium coarctetur, iniuncta vero presbyteri'
stricta obligatione semper in hisce casibus Sanctam I lostiam super pectus
deferendi. Denique decreverunt EE. PP., ut de negotio isto gravissimo ir
provincialibus Conciliis agatur, quo nimirum Episcopi eam in suis dioece­
sibus communem normam inducere satagant, quam augustissimum Eucha­
ristiae mysterium decere existimaverint. 'Pandem A. Tuae significare no?,
praetermitto omnia et singula quae superius decreta sunt, SS. D. N. Pio
PP. IX... relata fuisse in audientia diei 3 octobris elapsi anni, atque Aposto­
lica auctoritate confirmata.
Notanda: Ex dubiis propositis pro Christianis sinensibus. — Ad pro­
positum dubium: An sacerdotibus sinensibus liceat in itineribus quae lon­
gissima sunt secum deferre Eucharistiam, ne ea priventur? Responderunt
martii 1665; ct Emi approbarunt dit
Non licere qualificatores S. O. die
15 aprilis 1665.
2. Pro gubernatoribus navium Lusitaniae, qui singulis annis in Indias
orientales navigant, petentibus licentiam deferendi Sacramentum Euchari­
stiae, ne nautae et rectores sine Viatico decedant, lecto memoriali, et auditis
votis, SSfhus supradictam petitionem omnino rciecit, ita quod nec in poste­
rum ullo modo de ea tractetur. — S. C. S. O., die 13 iulii 1660.
3. Bened. XIV in Const. Inter omnigenas 1 pro incolis regni Serviac et
finitarum regionum: At ubi (sicuti ibidem legitur) turearum vis praevalet d
iniquitas, sacerdos stolam semper habeat coopertam vestibus; in sacculo seu
bursa pyxidem recondat, quam per funiculos collo appensam in sinu reponat,
et numquam solus procedat, sed uno saltem fideli, in defectu clerici, asso­
cietur.
4. Honorius III in cap. Satie, De celebratione Miss., expresse habet dc
delatione Eucharistiae, quod si in partibus infidelium, ob necessitatem S. Via­
tici, permittitur, tamen extra necessitatem permittenda non est, cum hodu
ecclesiastica lege absolute prohibitum sit ut occulte deferatur. Occulte deferre in
itinere, nequit moraliter fieri absque irreverentia tanti Sacramenti.
5. Verricelli, De apostolicis Missionibus, tit. 8, p. 136, expendit an liceat
in novo Orbe missionariis S. Eucharistiam collo appensam secum in itinere
occulte deferre, etc.; et, quidquid sit de veteri disciplina, concludit: Hodie,
universalis Ecclesiae consuetudine et plurimorum Conciliorum decretis, prohi­
bitum est deferre occulte .S'.S Eucharistiam in itinere nisi pro communicando
infumo, ubi esset timor et periculum infidelium, et dummodo ad infirmum non
sit nimis longum iter, sed modicum et unius diei.
6. Thomas a lesu, De procur. salut, omnium gentium, lib. 7: Non

S. C. de Propaganda Fide

379

an»?Hi ministros qui in illis regionibus aut aliis infidelium provinciis comer.niur, st, imminente mortis periculo, secum I iaticum, occulte tamen, deferrent,
(ijidemnare.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1171].

4847.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Pro-Vic. Kuytcheou),
6 dec. 1859.
Ad sinici vero pileoli quaestionem quod attinet, eam revera S. Congrcgitionis mentem fuisse, quam innuis, declaramus, ut nimirum, si facile usus
aboleri posset, neque graves adhuc illum retinendi causae, ut antea, suaderent
sensim universalis Ecclesiae praxis Missam celebrandi capite detecto instau­
raretur. Votum eiusmodi Sacra C. haud retractavit, quamvis alicuius forte
momenti rationes ab uno vel altero ex Praesulibus Missionum Sinensium
ad tuendum pileoli usum afferrentur. Attamen, in ea sententiarum discre­
pantia, haud omnino praecipiendam vel urgendam esse censuit pileoli aboli­
tionem, quam porro in aliquibus Missionibus pacifice et absque ulla fidelium
iversione aut admiratione peractam, haud iniucundum accidit percipere.
Cum itaque, in ista provincia, quemadmodum et in plerisque aliis Missio­
nibus novimus, rite ac sine ullo religionis detrimento absoluta res fuerit,
uti narras, ac fideles iamdiu pileoli abolitioni acquieverint et assueverint,
ut consuetudo abrogata iterum instauretur, quamvis id a conterminis KuyTcheu regionibus factum fuerit, nec probandum nec suadendum ducimus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1182].

4848.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Lehassae),
4 febr. i 860.
Cum nuper a Suprema Inquisitione, ad quam solvendas remisimus
iJîdtiones ab A. T. propositas quoad mercaturae exercitium, 1 responsio•em tibi communicandam acceperimus, eam sine mora transcribentes pan­
dimus, quae est ut sequitur:
Exposuisti S. C. de Prop. Fide, vetitum omnino esse, sub poena expul1 Quaesierat Vic. Ap. · i. Se sia lecito avere delle fnrmacie per vendere le medicine,

< dn fondachi per depositarc le

altrc merci, e venderle ugualmcnte agli in ventori.

<2 Se nelle terre soggette al gran Lama possano Iccitamente i missionari commutare
dreno merci con merci, come fanno gVindtgcni coi negotiant i ci nes i, onde ritenendo sempre

immionari il nome di negozianti, non vengano cspulsi.

.

.Se i secohri detti

batlitli

che ; missionari sogliono spedirc da una stazionc all’al-

ώ per l’epistohre corrispondcnza fra di loro, sia per trasportare sacri arredi, possano,

'

”

I

nrçjio facendo, eserettar la mercatura per non essere conosciuti.

»4. Se ciô sia Iccito anche ai missionari che si troxassero nelle medesime citcostanzc
I

'intraprcndere dei viaggi nell interno >.

I I

m|

380

Curia Romana

sionis, omnibus alienigenis, et praesertim europaeis, ingressum in istis
Thibet! regiones, sive regi, sive magno Lamae subiectas, nisi ex causa negotiationis. Id intelligens A. Tua, verens ne apostolicum quod suscepisti man­
datum, evangelizandi nempe efferatam et superstitiosam istam gentem, in
tenebris et umbra mortis hactenus sedentem, incompletum remaneret, cum
nullum aliud, ut asseris, suppeteret medium, opportunum putasti istius
regni oras pervadere tanquam negotiator, quo praetextu fidem catholicam
facilius tutiusque propagaturum contendis. Quocirca, ad omnem de vero
Ampl. Tuae caeterorumque sociorum statu et conditione ab infidelium animis
suspicionem avertendam, non solum dictis, eisdem demonstrare studes vos
omnes non aliud esse nisi quaedam mercatorum societas lucris terrenis addi­
cta, sed, ut in huiusmodi opinione ultro confirmentur, nonnulla promptuaria
seu officinas ad merces servandas et vendendas huc illueque stabilire tibi
placuit, ct, quod mirum est, haec omnia perfecisse inconsulta Sede Apostolica,
ad quam demum recursum habuisti, ut super liceitate praefatae negotiationis
instruereris. EE. ac RR. PP. Supremae huius Sacrae Congregationis postula­
tis tuis serio ac mature perpensis responderunt: non licere quovis titulo tmttionarios mercaturam exercere, tibique respondendum esse per instructionem
decreverunt.
Et sane, quanquam Emis PP. compertum sit, ex zelo quo ad fidem catho­
licam propagandam flagraris, A. T. permotam fuisse; tamen perspicuum
tibi esse debet ss. canonum sanctiones, Conciliorum etiam generalium de­
creta, Apostolicas Constitutiones, et SS. Congregationum responsiones ad
Vicariorum Ap. postulata, contrarias omnino esse praefatae tuae agendi
rationi; neque bonitas finis illicita media ad eumdem consequendum legitimare potest, non enim sunt facienda mala ut veniant bona. Caeterum, divina
Christi religio propagari non debet fictionibus et simulationibus, quemad­
modum haeretici sua venenata dogmata propagare conantur. Dominus enim
Salvator noster conversurus humanum genus, Apostolos et discipulos suos
mittens, dixit illis: Euntes in mundum universum praedicate Evangelium omni
creaturae. Docete omnes gentes baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, ct
Spiritus Sancti. Ec.cc ego mitto vos sicut agnos inter lupos. Estote ergo pruden­
tes sicut serpentes et simplici s sicut columbae. Haec sunt divina monita, ad
quae fideliter exequenda Evangelii praecones conatus omnes adhibere de­
bent. Praetextus mercaturae, quamquam tibi videtur aptissimus ad fidem
propagandam, nunquam tamen in conversionem animarum adhibenda est,
ut indecens et valde indecora viris apostolicis exemplo Christi et Apostolo­
rum, qui nunquam his fictionibus usi sunt, quibus Deo simul et mammonae
obsequi viderentur. Non enim desunt exempla in quibus infideles ut pri­
mum vident eos, qui summi Dei se dicunt ministros et legatos, negotiis
temp r ilibus addictos, eosdem spernunt, putantes illos uti religionis praetcxtu ut cx egestatis angustiis emergant. Hoc pacto, venerationem illam
atque amorem quibus ad animas Deo lucrifaciendas prae caeteris indigent,
ubique amittent ct mercatorum potius pecuniarum, quam animarum cura­
torum, ignobile nomen sibi acquirent.
Ne igitur non solum ss. canonum sanctionibus, sed etiam Apostolicis

5. C. de Propaganda Fide

381

Constitutionibus Urbani VIII, Ex debito pastoralis officii, 22 febr. 1633;1*
Clementis IX, Sollicitudo Pastoralis officii,
iunii 1669: - Benedicti XIV,
Apostolicae servitutis, 23 febr. 1741;3 Clementis XIII, in sua Encyclica Cum
prim’M, 16 sept. 1759; 4 et Pii λΓΙ, in responsione ad Archiepiscopum Theodosiopolitanum 18 martii 1782, 5 contradicere videaris, necesse est ut ab
exercitio mercaturae, sive per te sivc per alios, directe vel indirecte, aut
quovis titulo vel colore, in posterum abstinearis, ne gravissimis poenis in
SS. Canonibus et praesertim in praecitatis Constitutionibus latis, irre­
titus maneas.
Hisce praehabitis, ne mireris si aliquando intelligas S. C. plerumque
dispensasse cum nonnullis ab huiusmodi negotiationis prohibitione. Omnes
enim a praefata S. C. de Prop. Fide concessiones alicui Vic. Ap., vel presby­
teris sinensibus ecclesiastico patrimonio carentibus factae, nonnis: quosdam
casus particulares, et quidem urgentissimos, respiciunt. Nunquam vero
huiusmodi concessiones factae fuere ut missionarii exercitio mercaturae uti
possent tanquam medio ad fidem catholicam propagandam, prout A. T.
obtinere peroptat.
Seclusa ergo quacumque negotiatione, species medicinales dumtaxat,
. j infirmorum usum gratuito, vel saltem absque ullo lucro a missionariis
in hac arte peritis exhibendas permittere vales. In reliquo satage ut, prudentiori et meliori modo quo potes, evangelizentur pauperes qui circa inissionarionim hospitia domicilium sibi elegerunt, eoruinque pueri qui praefato­
rum missionariorum scholis intersunt; cura ut cum humanis litteris religionis
quoque catholicae rudimentis imbuantur. Hisce praeiactis fundamentis,
religionis aedificium, Deo adiuvante, ad suprema consurget; nam neque qui
plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat Deus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1184].

4649.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Archiep. Hiberniae),
7 apr. i860.
Xellanno 1839 venne subordinate da alcuni Vescovi Irlandesi alia deci>ηι· della S. Sede il dubbio: Se considerata la natura e la forma dei sistema
ducazionc nazionale d’Irlanda potesse tollerarsi che i cattolici ne fossero
irtecipi . Questo sistema riguardava solo le scuole secondarie o per le
'.-'>1 inferiori, non già 1’istruzione scientifica, ed era stato promosso dai
. .emoinglese per la gioventù a qualunque comunione cristiana ella appar'cnesse; e a questo fine per conciliare le diverse parti, tra i membri dei
C< mi tato 0 Consiglio, cui era stata data l’autorità ili sopraintendere all’an1
1
*
'
'

Cf
Cf.
Cf.
Cf.
Cf

N.
N.
N.
N.
N.

ai i
243.
306.
453.
84^.

38-

hr

f

ill

1

Curia Romana

damento di questa istituzione di educazione, vcnnero annoverati, oltre sette
protestant!, anche tre personaggi cattolici, tra i quali un Vcscovo. Scbber.
questo sistema introdotto fino dal 1831 c, per cura del Comitato, in breve
tempo propagato in tutto quel Regno, non avcssc suscitata per varii anni
controversia alcuna tra i cattolici, pur tuttavia avendo nel 1839 manifestato
alcuni Vescovi opinione contraria al sistema, il Sommo Pontefice Grego­
rio XVI di gl. m. voile chc fosse presa la cosa in accurato esame dalla S. Con­
gregazione di Propaganda, tanto più che non tutti i Vescovi convcnivano
nella stessa opinione, c quelli stessi, che affermavano pericoloso 1’Istituto,
temevano insieme le conseguenze che potevano derivare dal dichiarare
illecito il profittame. Fu quindi discussa la vertenza in varie Congregazioni
di Propaganda, c, dopo maturo esame, nel generale consesso de’ 22 dicembre 1840, la Sacra Congregazione, in vista delle ragioni ch’ella stessa espose
nella risposta data, non crede emanare stilla cosa un giudizio definitivo, m
prescrisse soltanto alcune cautcle, che, approvate dal Sommo Pontefice, fu
sollecita di comunicare all’Episcopato Irlandese con lettcra diretta a cia­
scuno de’Metropolitani in data dei 16 gennaio 1841, la quale è del tenore
seguente: Quantam negotii gravitatem etc. > (Cf. N. 4787).
Ma oltre aile scuolc d’istruzionc secondaria il governo inglese che vide
frequentate queste anche dai cattolici, voile fare un passo ulteriore, cd
istituire sullo stesso piede le scuolc universitarie, o i collegi inisti per la
istruzione scientifica della gioventù. La novella istituzione perd fu giudicata
ben diversa dalle scuole secondarie anche da molti degli stessi fautori di
queste, perche di maggior pericolo per la religione. Ma non essendo unanime
il sentimento del clero, i Vescovi Irlandesi si rivolsero nuovamente alia
S. Sede per consultante 1’oracolo. e per ordine del Papa fu commessa parirnenti la discussione dell’afïare alla S. Congregazione di Propaganda, la
quale lo prese in maturo esame in due generali adunanze tenute ncgli anni
1846 c 1847. l a risoluzione della medcsima, approvata dal Sommo Pontefice Pio IX fel. regn., venne manifestata ai Vescovi Irlandesi con la letters
che segue de’ 9 ottobre 1847:
-Mirum fortasse videbitur etc.» (Cf. N. 4820).
Citeriori rappresentanze venute dai fautori del sistema del govemo
inglese indussi.ro la Propaganda ad esam inare nuovamente la cosa in una
Congregazione generale tenuta nel 1848, ove anche si esposero varii degli
statuti sui sistema stesso d’insegnamento sanzionati dal governo, il quale
in quel fratternpo ne avea modificati alcuni per calmare i conccpiti timori
Ma la S. Congregazione, non ostanti le nuove rappresentanze, fu dello
stesso parere; e la mente, munita anche questa volta della pontificia conferma,
venne comunicata all’Episcopato Irlandese con la seguente lettcra degli
ii ottobre 1848: Excerpta nonnulla a statutis, etc.» (Cf. N. 4827).
Torno poi parlarsi nel 1857 delle scuole secondarie o delle classi infe­
riori, suile quali eransi già date istruzioni nella riportata lettcra dei 1841, c
cio nella Congregazione generale di Propaganda de’9 febbraiodi quclTanno,
ove aiToccasione delTesame d’un Sinodo tenuto dall’Episcopato Irlandese
nel 1856, si riferi un passo ulteriore fatto dal Consiglio detto d’Inscgna-

S. C. de Propaganda Fide

383

mento nazionalc per istahilirc nella città delle scuolc più alte sotto Pesclusiva
giurisdizione del Consiglio medcsimo, il chc veniva rappresentato dall’Arcivescovo di Dublino (Delegato Apostolico in quel Sinodo) come cosa plena
di pcricolo pel carattere protestante che presentavano coteste scuole, e per
I’intento che attribuivasi al governo di pervertite i cattolici. Quindi a forma
della risoluzione della S. C., nella lettera, che si sped! all’Arcivescovo sud.
in data de’20 febbraio 1857 relativa al Sinodo, gli si aggiunse anche il se­
guente brano sullc scuole nazionali: Quae autem in actis continentur circa
novas scholas a Consilio nationali sub ca exclusiva ipsius auctoritate insti­
tuendas, Emorum Patrum attentionem sibi peculiariter vindicarunt. Cumque
exinde adolescentium fidei non mediocre immineat periculum, S. C. sane
non potest quin Episcoporum sollicitudinem caritatemque ad oves sibi com­
missas tuendas excitet vehementer. Porro Antistites hibernenses nunc prae­
sertim ante oculos habeant necesse est quaecumque iam cauta ac praescripta
fuerunt a S. Sede Apostolica super instructione nationali, ut videlicet m>i<-ri
cura ac sedulitate pervigilent quo animarum salus in gravius discrimen ex
novo systemate adducitur, utque opportunis monitis, concionibus, pastora­
libus literis fidei puritas ab errorum contagio praeservetur. Quod quidem
facilius ut obtineatur atque efficacius, A. T. ac cacteris Hiberniae Archiepiscopis etiam atque etiam commendat in Domino S. C., ut quae ad eum finem
conferre videantur, ea unanimiter, atque uniformi rationi quantum fieri
possit promoveantur
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1190J.

4850.
S. C. de Prop. Fide, 5 iul. i860.
Missionario Confirmationis Sacramentum administrandi facultate gaudenti potestne permittere Vicarius Ap., ut in districtu proprio ipsius Vicarii
Ap. facultate utatur in absentia Episcopi? Si autem Vicarius Ap., aliis nego­
tiis impeditus, missionario committat ut christianis civitatis, in qua residet
et adest, sacramenta Poenitentiae et Eucharistiae conferat, potestne etiam
permittere ut Confirmationem praesentibus administret? Ratio dubii est
quod si hac vice non confirmentur, per unum annum expectare tenebuntur.
R. Emi PP., perpensis expositis, decreverunt supplicandum SSmo, pro
facultate (Tibi Vicario Ap.) indulgenda, qua sacerdotem simplicem delegare
valeas ad ministrandum Sacramentum Confirmationis, etiam in loco ubi
commoraris, dummodo vel sis absens, aut legitime impeditus. Quam facul­
tatem a S. S. benigne Ampl. Tuae tributam fuisse, servatis ceteroquin
pernotis Instructionibus alias datis pro simplici sacerdote Confirmationis
Sacramentum administrante, 1 necnon tenore ac forma indulti eiusmodi
delegationum, scias volumus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1196].
1 Cf. N. 4565.

Curia Romana

384

4851.
S. C. de Prop. Fide, 22 nov. i860.
Quoad clausularum omissionem 1 moneatur (Vicarius Ap. Tunk. Centr).
eam, dummodo revera mulier rapta non fuerit, vel, si rapta fuerit, in pote­
state raptoris non existât, concessionum validitati non officere: nihilominus,
quantum rerum temporumque adiuncta ferre poterunt, praedictas clausulas
omnino esse exprimendas.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1204].

'

4852.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 10 mart. 1861.
Ex novis humani ingenii inventis quibus aetas haec nostra ceteris ante­
cellit, etsi commoda plus quam mediocria percipiantur, eorum tamen occa­
sione abusus non pauci, iique in rebus gravissimis occurrere deprehenduntur
Cum igitur ex chymicae progressibus eo ventum sit, ut multa in naturae
similitudinem componantur aut conficiantur, contingit frequentissime, ut in
regionibus praesertim uvarum penuria laborantibus vina quaedam fabricen­
tur, quae musto ex uvis expresso minime constant. Hinc vero plures per
Ecclesiam Antistites talia recenter edere decreta debuerunt, quibus vini
artefact! usus prohiberetur omnino ab altaris ministerio, quo videlicet,
Divini Sacrificii securitati, ut par erat, consuleretur. Quam quidem in rem
sicut in ipsa Urbe Emus Sanctitatis Suae Vicarius quaedam adsignavit loca,
ubi vinum de vite tamquam tale recognitum ab ecclesiarum rectoribus aliis­
que sacerdotibus emi posset, ita aliis in locis ea Episcopi in eumdem finem
statuerunt quae pro sua prudentia expedire indicarunt. Porro vel in ipsa
America res tanti momenti Episcoporum vigilantiam non effugit, idcoquc
notum est Sacrae huic Congregationi decreta quaedam in Provincialibus
Conciliis fuisse condita, ut caveretur ne quis vinum artefactum in Missae
Sacrificio adhiberet. Quandoquidem vero hisce non obstantibus nuper a
SSmo Domino nostro petitae fuerint sanationes super obligationibus Missa­
rum in quibus bona fide vinum arte confectum fuerat adhibitum, idcirco
comperuit Sanctitas Sua Antistitum curas aut decreta finem intentum haud
plene atque ubique locorum fuisse consecuta.
Quae cum ita sint iussit Beatissimus Pater, ut vigilantia omnium ac sin­
gulorum Antistitum et Vicariorum Apostolicorum a S. Congregatione Chri­
stiano nomini propagando praeposita dependentium (praesertim illorum
locorum in quibus vites vel parum vel nullo modo coluntur), suo nomine
excitaretur ad eas edendas praescriptiones vel cautiones sacerdotibus prac» cf

n.

4679

i

S. C. de Propaganda Fide
scrihrndas, quibus omne nullitatis periculum a Sacrificio Akaris, quod
supremus est religionis actus, penitus arceatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1209].

4853.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 24 apr. 1861.
Quandoquidem divino praecepto animarum rectoribus mandatum sit
)ves suas agnoscere, easque pascere verbo Dei, Sacramentis, atque exemplo
bonorum operum, idcirco ii ad personalem in suis dioecesibus vel Ecclesiis
residentiani obligantur, sine qua iniuncto sibi officio defungi per se ipsos
minime possent. Porro pastoralis residentiae debitum quovis tempore Eccle­
sia Dei asserere atque urgere non destitit; cuius sollicitudinis luculenta
exhibent testimonia non modo veteres canones, sed ct sacrosancta Tridentina Synodus, Sess. 6, cap. 1, de ref., et Sess. 23, de rcf.y cap. 1, ac
novissime Summus Pontifex Benedictus XIV qui Constitutione Ad universae
(hristianae reiptiblicac statum, edita die 3 septembris 1746 residentiae obli­
gationem ct inculcavit sedulo, et disertissime explicavit. 1
Quod si ubique locorum pastores animarum, pro officii sui ratione, con­
tinenter in medio gregis vivere oportet, ad id potiori etiam titulo illi tenentur
quibus animarum cura demandata est in locis Missionum. Cum enim fideles
in Missionibus graviora passim subire cogantur pericula, dum minora ut
1 plurimum iis praesto sunt adiumenta virtutum, peculiari ac praesentissima
indigent vigilantia atque ope pastorum. Haud igitur mirum si sacro Consilio
Christiano Nomini Propagando nil fuerit antiquius quam datis etiam decretis
curare ut a se dependentes Episcopi A’icariique Apostolici, in suis Missio­
nibus, quoad fieri posset absque ulla interruptione residerent. Quam qui­
lon in rem eo usque pervenit Sancta Sedes, ut laudatis Praesulibus sub
'gravissimis poenis prohibuerit, ne pontificalia munia in aliena dioecesi vel
I districtu etiam de consensu Ordinarii ullo modo peragerent.
At quoniam, hisce non obstantibus, haud raro contingit ut Praelati Misionum, inconsulta Sede Apostolica, et absque vera necessitate aut causa
canonica perlonga suscipiant itinera, ex quo non mediocria commissae illis
Missiones pati possunt detrimenta, propterea Emi ac Rrili Patres Sacrae
huius Congregationis in generalibus comitiis habitis die 21 ianuarii huius
inni expedire censuerunt, ut in memoriam revocarentur praedictorum
Praesulum canonicae sanctiones circa Pastorum residentiani, nec non decreta
cuae circa eiusdem obligationem edita sunt pro locis Missionum, ne quis
"delicct in posterum dioecesim aut districtum, cui praeest, vel ad tempus
relinquat absque praevia licentia eiusdem S. Congregationis.2 Quod qui’ r ■

1 Cf. N. 37!.
I

* In Litt. S. C. de Prop. Fide, 14 nue. 1S61 declaratur:

■ Inhibitionem, quae pm ant­

arum pastoribus continetur in epistola encyclica diei 24 aprilis huius anni, recedendi sciI

«t e tuis dioecesibus vel missionibus (etsi ageretur de itinere in Urbem ineundo! intcl.udarn esse non absolute, sed de

!

omnibus

casibus

in quibus nulla sit causa canonica

ixedendi».— Cf. N. 4854.

W. 17/

25

386

Curia Romana

dem dum Paternitati tuae significo ex mente Emorum Patrum, decrcu.
quibus supra, addere non praetermitto (Num. I).
Praeterea Emi ac Rmi Patres in iisdem generalibus comitiis statuerun'.,
ut universis Episcopis, Vicariis, ac Praefectis Apostolicis Missionum 0u<.<stionos transmittantur pro relatione exhibenda Sacrae Congregationi de stat > i
dioecesum vel Missionum queis praesunt. Cum enim ii omnes qui Missio­
nibus praeficiuntur praedictam relationem statis temporibus subiicerc
S. Sedi teneantur, voluit Sacrum Consilium ut eam in posterum exigendam
curent ad normam 55 quaestionum quae in adiecto folio continentur
(Num. II), utque in iis praesertim accuratiores se praebeant, quae ad vitam, I
honestatem ac scientiam sacerdotum referuntur.
Num. I. — Decreta et declarationes S. C. de Prop. Fide super residentia.
Praesulum in locis Missionum: — 1. In Congr. Gen. 28 martii 1651 (iora«
SSmo): Sanctitas Sua decrevit quod Episcopi S. Congregationi de Prop.
Fide subordinati non possint exercere pontificalia in aliis praeterquam in
propriis Ecclesiis, etiamsi esset de consensu Ordinariorum sub poena suspen­
sionis ipso facto incurrendae, ac eidem Pontifici reservatae, dummodo a
praefata S. Congregatione non sint in certo loco destinati \ icarii Apostolici,
seu Administratores alicuius Ecclesiae deputati ». Similia decreta prodierunt
ab eadem Sacra Congregatione die 26 iulii 1662 ct 17 iulii 1715· — 1
2·
Congr. particulari 7 maii 1669: Cum iteratis per S. C. decretis exercitium
pontificalium extra dioeceses Episcopis eiusdem S. C. assignatas prohibe­
retur, quaesivit Episcopus Hcliopolitanus: «An dicta decreta intelligendi
essent vim suam habere intra fines Europae tantum, an vero extenderentur
etiam ad alia loca, per quae transeundum esset, cum ad suas Ecclesias
proficisceretur. S. C. respondit decreta prohibentia dictum exercitium pon­
tificalium extendi ad omnia loca, etiam extra fines Europae ».1 — 3. In
Congr. Gen. 10 iulii 1668 2 Emi ac Rmi Patres S. Consilii Christiano Nom.
Propag , attentis expositis contra Episcopos ab eodem S. Consilio depen­
dentes, qui cum detrimento suarum dioecesium eas deserebant ut Ro­
mam vel alia loca peterent, statuendum censuerunt: < Inhibeatur Epi­
scopis S. Congregationi subiectis ne Romam sub quovis praetextu
veniant, absque licentia Sacrae Congregationis. Decretum editum a. 1626
renovarunt ». 3*S
Num. II. — Quaestiones pro relatione dioecesis ad Sacram Congreg. d(
1 S. C. dc Prop.

Fide

in superioribus decretis

non

cum

comperissct

mediocri

Antistites ob adversam valetudinem,

ad

generalem

quandoque
en

inhibitionem

incommodo

esse,

quae continetur
praesertim quum

peragenda quae episcopalis sunt potestatis,

vicinum aliquem Praesulem accersere coguntur, in Gen. Conventu habito 2 augusti 1S19

censuit supplie indum Ssmo pro eorumdem decretorum moderatione, ita ut quando ratiouabili causa iJ

necessitate, Episcopi seu Vicarii Apostolici ad alienas Dioecete, tel

Vicana tui te conferunt, possint sibi invicem communicare facultatem pontificalia exercendi
dummodo tamen temper accedat Epitcopi teu Vicarii loci contentus, inviolatumque de celero

maneat residenttae praeceptum.

Id autem Summus Pontifex Pius

S augusti eiusdem anui ratum habuit ac probavit
» Cf. N. 44-8-

» Cf. N. 4432·

— Cf N
‘

PP.

4-11
3‘

VII

in

Aud

diri

.S’. C. de Propaganda Fide

387

Propaganda Fide.— 1. Exprimantur nomen, actas, patria Episcopi, et etiam
Institutum, si sit Regularis.
2. Amplitudo et qualitas dioecesis.
3. In qua provincia sit, vel quot provincias contineat.
4. Si Ecclesia sit Archiepiscopalis, quot et quales habeat suffraganeos;
si vero Episcopalis, cuius Archiepiscopi sit suffraganea.
5. An habeat Cathcdralem, et propriam residentiam, et in qua civitate.
6. An Episcopus habeat facultates speciales a S. Sede et quas.
7. An habeat reditus proprios, quot, ct in quo consistunt.
8. Enumerentur loca dioecesis, et eorum respective distantia.
9. Quando visitatio dioecesis fuerit peracta; num ad tramites praescri­
ptionum canonicarum.
10. Quando provinciales ac dioecesanae Synodi fuerint habitae.
n. An pro exercitio iurisdictionis aliqua inferatur molestia ab Episcopis
finitimis.
12. An habeat Capitulum, ct ex quot canonicis constet.
13. An adsint praebendae, et quae.
14. Quale servitium praestent canonici Cathedrali: et an etiam fungan­
tur munere parochi in locis dioecesis.
15. An resideant intra fines parochiae.
16. An se immisceant in regimine Ecclesiae, impediant liberam Jurisdi­
ctionem Episcopi.
17. An habeat Seminarium et ubi: quot iuvenes ibidem alantur, et qui­
bus studiis vacent.
18. Num Concilii Trid. regulae circa Seminaria 1 serventur.
19. An ibi adsint parochi, vel tantummodo simplices missionarii.
20. An parochi sint perpetui, vel ad nutum amovibiles, et an Missam
celebrent festis diebus pro populo.
21. An eligantur ab Episcopo.
22. Quot sint parochiae: an in eis servetur Sacrosancta Eucharistia, et
qua decentia.
23. An habeant fines certos, et propriam ecclesiam: et quot capellae
inveniantur in districtu uniuscuiusque parochiae.
24. An aliquae parochiae sint addictae Ordinibus Regularibus ct quibus.
25. An parochi habeant sacerdotes, qui eos adiuvent in cura animarum.
26. Exprimatur numerus ct qualitas catholicorum in singulis qui­
busque locis degentium.
27. An sint et quo numero scholae catholicae, et quot in iis insti­
tuantur.
28. An adsit Doctrina Christiana in lingua vernacula expurgata ab
omni errore.
29. An sint et quo numero scholae acatholicorum, et num catholici,
tt quo numero illas adeant.
30. Exprimatur numerus sacerdotum indigenarum et exterorum.
I

1 Sets» XXIII,

de ref.t

c.

18.

3 88

j
I

Curia Romana

31. Eorum patria, mores, munera in quibus se exercent, et cuius
utilitatis sint pro servitio Ecclesiae.
32. An huiusmodi sacerdotes facultates habeant a Sede Apostolica,
et cuius expensis vivant.
33. An inter istos inveniantur alumni Sacrae Congregationis de Pro­
paganda Fide; quinam sint; et an satisfaciant muneri suo.
34. Exprimantur etiam nomen, aetas, et qualitates sacerdotum indi­
genarum, qui sunt extra dioeccsim: tum etiam adnotentur loca in quibus
morantur; quid ibi peragant: et an ex aliquo peculiari titulo teneantur
inservire propriae Ecclesiae.
35. An sint etiam clerici, et quot; quomodo, et ad quem titulum
ordinentur; ubi resideant; ct quid ab illis exigatur, ut ad sacros Ordines
promoveri possint.
36. An adsint missionarii Regulares, quot, cuius Ordinis, et cuius
regionis.
37. An cuilibet Ordini sint assignati certi districtus; ct qua aucto­
ritate.
38. Ubi resideant, quibus Superioribus subsint, et quot habeant domos.
39. An habeant conventus formatos, vel dumtaxat hospitia: et iniis
servetur clausura.
40. An in communi vivant, et cum regulari observantia, vel habitent
soli et in domibus privatis cum saecularibus: et praecipue cum mu­
lieribus.
41. In quo habitu incedant.
42. An admittant ad habitum et professionem sui Ordinis indigenas,
et qua auctoritate.
43. An Regulares habeant facultates speciales, et an eas exhibeant
Episcopo, antequam exerceant.
44. In quibus dependeant ab Episcopis.
45. Quibus mediis sustententur: an aliquid pro sacramentorum administrationc percipiant, ct quae sit illorum fama.
46. An, et in quibus utile opus praestent pro salute animarum, ct
pro incremento religionis.
*
47. An sit aliquis monialium conventus; cuius Instituti; qua aucto­
ritate fundatus; et cuius curae et ministerio subsit.
48. An ibidem observetur vita communis, et an moniales obstrin­
gantur votis solemnibus paupertatis, castitatis, obedientiae: ct clausura.
49. An sint in dioecesi piae aliquae fundationes, seu legata pia.
50. An reditus pro huiusmodi legatis rite administrentur, et canones
de re serventur.
51. Enumerentur omnes abusus, qui forte irrepserunt, etiam inter
catholicos, sive circa fidem, et ritus, sive circa mores, vel administra­
tionem sacramentorum, divini verbi praedicationem, et cuiusque alterius
generis sint.
52. Exprimantur principales causae huiusmodi abusuum, ct quomodo
possint eradicari.

.S’. C. df Propaganda Fide

389

53. Num matrimonia rite contrahantur.
54. An a viginti circiter annis status fidei catholicae augeatur, vel
potius decrescat: et qua de causa.
55. Tandem attente perpendat spirituales christianitatis illius neces­
sitates: eas distincte referat, mediaque proponat idonea ad praeteritos
errores evellendos, ad maiorem religionis profectum inducendum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1215].

4854.
S. C. de Prop. Fide, 24 aug. 1861.
S. C. declaravit: Inhibitionem, quae pro animarum pastoribus conti­
netur in epistola encyclica diei 24 aprilis huius anni, 1 recedendi scilicet e
suis dioecesibus vel missionibus (etsi ageretur de itinere in Urbem ineundo)
intelligenda esse non absolute, sed de omnibus casibus, in quibus nulla sit
causa canonica discedendi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide (1893), n. 105].

4855.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Maduren.),
9 sept. 1861.
Haud necesse est ut, quando contrahentes (matrimonium) diversis
commorantur in locis, ab utroque Ordinario, mulieris nempe atque viri,
dispensandi sint, sed ab alterutro tantum, quemadmodum S. Po.nit.
(ijnov. 1835) declaravit. Eiusmodi responsum ea de re, quod hisce adiicimus, pro opportunitate innotescat congruum ducimus. — Responsum S.Poenitent.: Quilibet Ordinarius agendo cum facultate non ordinaria, sed a
S. Sede absolute, simpliciter, et absque ulla conditione delegata, dispensandi
cum suis dioeccsanis, potest (facta in singulis actis expressa mentione delegationis) dispensare super aliquo canonico impedimento, etiam in casu
in quo una persona, ab impedimento ligata, est suae dioecesis, altera vero
alienae; quia facultas procedit a Papa. et. sublato impedimento ex una parte
cum qua dispensare valet, etiam pars altera libera evadit, cum ligamen
non amplius inter utramque partem existât ·. Et die 13 martii 1836 Episcopo
Cameracensi declarabat: Episcopum posse dispensationem matrimonialem
mforo externo, et a S. Sede commissam exequi, etiamsi alter ex iis, quibus
dispensatio concessa est, pendente eius expeditione, ab eius dioecesi disce­
dens, alio fixerit domicilium, dummodo alter in ea remanserit .
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1222].
1 Cf. N. 4853.

l·

Curia Romana

39°

4856.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Ep. Rosen.), 16 apr. 1862.
Delatum est ad S. C. S. Officii quod in relatione de statu dioecesis innue­
bas in paroecia S. Crucis proprium catholicorum coemeterium non existcre,
et catholicorum cadavera deferri debere ad coemeterium lutheranorum;
atque eadem S. C. S. Officii feria IV dic 12 fcbr. 1862 1 hoc dedisse respon­
sum: Curandum est Episcopo ut catholici coemeterium habeant a coeme­
terio acatholicorum distinctum. — 2. Si id effici non possit, experiendum
est utrum saltem in eodem coemeterio distinctus locus pro tumulatione
catholicorum haberi possit. — 3. Si neque id possibile sit, usquedum prae­
dicta facultas non obtineatur, singulis vicibus, cum catholici cadaver ad
sepulchrum deferatur, sepulturae locus debet benedici ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1227].

4857.
Μ*
A

X

S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Deleg. Ap. Aegypti),
30 apr. 1862.
Circa il dubbio riguardante la frequenza degli orientali alie chiese dei 1
latini due massime possono notarsi; la prima garantisce la libertà c la devozione degli individui; la seconda favorisée il rito senza ledere la prima.
L'una stabilisée non esserc proibito nè potersi proibire ai fedeli di rito
orientale di frequentare le chiese dei latini, anzi anche quelle di altro qua­
lunque rito orientale cattolico. L’altra inculca chc non solo non debbono
gli orientali distrarsi dalle chiese del proprio rito, ma che anzi debbono esortarsi dagli stessi missionari latini a frequentarle, specialmente nelle feste.
In questo senso appunto si è cspressa sempre la S. C. Ia quale mentre
ha fatto sentire ai Vescovi orientali che essi non potevano proibire ai fedeli
dei loro rito di frequentare le chiese de latini, ed ha deciso chc per soddisfare il precetto di ascoltare la s. Messa non sono obbligati i fedeli di
ascoltarla nel proprio rito, non ha tralasciato di cccitare i missionari europei a ricordare agli orientali di frequentare le loro chiese, specialmente
nelle feste.
*”■
Il 20 dubbio riguarda la percezione dei sagramenti chc fanno gli orien­
tali nelle chiese latine, cioè della Penitcnza c della Eucaristia. Quanto alia
Penitenza la S. Sede ha ritenuto sempre la massima chc non si deve vincolare in alcun modo la libertà dei cristiani in un punto cosi delicato quai è Ia
sagr amentale confessione, cd ha voluto sempre chc fosse locito a ciascuno
di manifestare le sue coipe a quello fra i sagri ministri approvati chc gli fosse
più a grado. Non ha ugualmente mai proibito ad un confessore approvato
Cf. N. 969.

*

S. C. de Propaganda Fide

391

di ascoltare la confessione di qualunque siasi cattolico che a lui si présen­
tasse nel s. tribunale. Cosi non è proibito ai cristiani di una diocesi di pas<ire ad un’altra per ivi confessarsi. Inoltre sebbene per l’adempimento del
precctto pasquale deve ogni cristiano fare la Comunione nella propria parrocchia, non ha perù alcuna ohligazione di confessarsi neppure in tale occa­
sione dal proprio parroco. Nè si è fatta mai su questo punto alcuna restrizïone di rito, giacchè l’amministrazione di tal sagramento non porta seco
alcun cambiamento nel rito. E se qualche dubbio aile volte si è mosso su
tal particolarc, la S. Sede ha dichiarato che non devesi fare in tal genere alcuna
limitazione. 1 - Rapporto al sagramento della Eucaristia convien distin­
guere gli orientali che fanno uso, secondo il proprio rito, dell’azimo da quelli
che fanno uso del fermentato. Pei primi non vi è alcun divieto, nè possono i
Vescovi orientali inibire ai propri sudditi di ricevere 1’Eucaristia dai misionari latini nelle loro chiese (ben inteso nei casi in cui non entra il diritto
parrocchiale). Per gli altri poi, cioè per quelli che nella materia eucaristica
'inno uso dei fermentato, è a notarsi primamente che possono essi anche
nelle chiese latine ricevere la S. Comunione, purchè la ricevano secondo il
proprio rito, c dai sacerdoti nazionali, come insegna Benedetto XIV nell’Encidica Allatae sunt ai numeri 33, 35, e 36. 2 Anzi alie volte è questa una
nécessita per quei luoghi ove gli orientali non hanno le chiese del proprio
rito. Altra cosa perô è se gli utenti dei fermentato volessero dai latini rice­
vere Ia Comunione in azimo. Due regole sonosi stabilite per gli utenti dei
fermentato: la iaè che non possono ad arbitrio comunicarsi in azimo quando
ibbiano la opportunité di farlo nel proprio rito; la 2aè che quando si verifichi
ladifficoltà di comunicarsi in fermentato, lo possono fare anche in azimo
non solo in articolo di morte e per adempire al precetto pasquale, ma
anche in altri casi come si stabilisée nella istruzione pastorale di Bene­
detto XIV, Eo quatnvis tempore, § Neque etiam. 3
1 Circa sacerdotes latinos confessiones orientalium excipientes quaesitum est: * Utrum
: usionarii (in partibus

orientis)

teneantur

interrogare

ad

graecos,

Poenitentiae

sacra­

r.

mentum accedentes, de eorum fide, v.
de Summo Pontifice, de processione Spiritus
Sincti. de glorificatione Sanctorum, de consecratione in azymo, de Purgatorio, in quibus
vulgo errant eraeci. Interrogandi videntur ne in dictis erroribus remaneant: si autem inter­

in

ne aversionem

dentur, periculum esset

Ecclesiam

Romanam

concipiant, confessio-

netnque apud illos effugiant, existimantes illos de ipsorum fide dubitaro, ritumque aliquo

modo reprobare. Praeterea

quod

Pontificem ct cius fidei veritatem
ronfc varius probabiliter

dubitet,

accedentes

implicite

videntur

. Respondit S. C. S. OH

non

recognoscere

summum

(22 ian. 16SS): « Nisi prudens

tenetur interrogare graecos unitos de eorum fide

circi praedicta
3 Cf. N. 434.
in Instructione Eo quamvis tempore (4
\equc etiam perperam timeant missionarii

maii 1745) Pro cophtis 1. c. haec habentur:
sibi in vinea Domini tamquam operariis

M die otiosis, et a bono opere torpentibus, nullam vel exiguam occasionem impendendi

ihom e*se relictam. Praedicandum est ab illis sanctum C hristi Evangelium, et docenda
ipTeria chri^tiano homini necessaria ad aeternam salutem; explicanda

vitia quae decit­

are. virtutes quis sequi oporteat; adhibenda medela sauciatis per sacramentum Pocnitum alia quoque

administranda

sunt

sacramenta

ntu* cophti; nihil demum derelinquendum est quod
acrefnentum pertinere possit >. — Cf.

N.

357·

ad

in

subsidium

presbyterorum

animarum salutem

et religionis

Curia Romana

392

Η |ΗίΜ

Nel 30 dubbio si tratta dei latini ossia degli utenti deU’azimo. Questi
possono comunicarsi nelle chiese orientali nel proprio rito dai sacerdoti
utenti deU’azimo, ma non possono senza dispensa pontificia comunican
in fermentato, ancorchè si verifichi la diflicoltà di comunicarsi in azimo. La
massima si trova stabilita nella Costituz. Etsi pastoralis di Bened. XIV, n 12
del § X 1,1 ove si dice assolutamcnte: « ne laici autem latini Communionem î
graecis presbyteris sub specie fermentati recipiant prohibemus omnino et
interdicimus ». Coerentêmcnte il S. O. e la S. C di Propaganda hanno
sempre proibito agli utenti deU’azimo il comunicarsi nel fermentato, e solo
nei casi in cui si è verificata la deficienza totale di sacerdoti dei proprio
rito, e di quelli di altro rito in cui si consacri in azimo, hanno per essi implo­
rata la pontificia dispensa la quale peraltro non è stata accordata se non pei
due casi di vera nécessita, cioè del Viatico e del precetto pasquale.
Il 40 dubbio o quesito è relativo all’officio ed ai diritti parrocchiah
sugli orientali. Prima di rispondere a questo dubbio è da notarsi: i.chti
fedeli di ciascun rito debbono essere nei parrocchiali assistiti dai preti nazionali quando ve ne siano abili e non impediti; 2. chc i missionarii, come più
volte si c espressa la S. Sede, non essendo che in subsidium dei preti relativamente agli orientali, 1’opera loro sussidiaria deve considerarsi e comesupplctiva alia deficienza di detti parrochi, e come accessoria e adiutrice del1’opera dei parrochi dei rito, anche nei parrocchiali, quando non vi siamutazionc c promiscuity di rito, e vi sia la licenza dei parrochi stessi orientali.
Ora considerando cio che riguarda Pofficio parrocchiale sugli orientali, è
da osservarsi che si possono dare 3 casi: 1. quando nel luogo ove sta il
missionario latino vi sia présente un prête, o sopraggiunga un prête del nto
benchè non parroco; 2. quando un prete del rito deputato aU’ufficio di par­
roco faccia delle escursioni al luogo di cui si tratta; 3. quando nel luogo stesso
siavi o soprawenga il parroco orientale di uno dei riti, v. g. il cofto, edi
fedeli di altri riti manchino del proprio parroco. La soluzione del i° caso si
ha nella decretale Demandatam 2 e nella Istruzione Eo quamvis tempore di Be­
nedetto XIV, non che nelle formolc facoltative chc autorizzano i missionari
ai sagramenti parrocchiali in parochiis ubi non erunt parochi. Coercntemente
la S. C. ha sempre inculcato non poterc i missionarii amministrare quei
sagramenti quando vi sia un sacerdote del rito deputatus ad parochialia; po­
terio ove gli orientali manchino di propri pastori. Ciascuno poi vede quanto
sia ragioncvole una talc disposizione la quale è diretta ad impedire i cambiamenti cui di continuo soggiacerebbero i fedeli in un diverso sistema. La
presenza dunque di un prete non parroco non osta all’esercizio parrocchiale
dei missionari. Nel 20 caso, di preti cioè deputati ai parrocchiali che facciano
delle escursioni nel luogo ove si trova il missionario, si vcrifica chc non vi
c all’assistcnza degli orientali sacerdos approbatus ad parochialia pro illo
districtu. Infatti i parrochi dei rispettivi distretti non possono considerarsi
come legittimi parrochi degli altri distretti loro non assegnati, nè possono
‘ Cf. N- 328.
1 Cf

N. 33»·

1HB

S. C. de Propaganda Fide

393

portarsi ad amministrare i sagramenti parrocchiali fuori dei limiti della loro
giurisdizione. In questo caso pertanto i missionari, i quali in forza delle
loro facokà devono assistere gli orientali in mancanza del parroco nazionale,
hanno il diritto di amministrare ai medesimi i sagramenti parrocchiali.
Il3°casoè quando in un luogo siavi o sopraggiunga il parroco orientale di
un rito, c non l’abbiano gli orientali di altro rito. Nella detta decretale di
Benedetto XIV, Demandatam, § E quoniam, viene stabilito, come di sopra
si è fatto osservare, che i missionari latini hanno la giurisdizione sopra gli
orientali in subsidium, quando deficit parochus aut Episcopus eiusdem ritus.
Ora nel caso di cui si parla si verifica per gli orientali rispettivamente la
deficienza dei proprio parroco. E pero tal presenza dei preti orientali che
0 non sono deputati alia cura parrocchiale, o non lo sono in quel distretto
non impcdisce che i missionarii assumano 1’officio di parrochi degli orien­
tali. Resta a pariare degli emolumenti parrocchiali. Quando i missionari
sonochiamati legittimamente all’ufficio di parrochi degli orientali non puô
recarsi in dubbio che ad essi spettino gli emolumenti di quell’officio. Infatti
quante volte la S. C. ha deciso che la presenza di un prete del rito non
panoco non esclude che i missionari amministrino agli orientali i sagramenti,
ha dichiarato ancora che i missionari possono in questo caso lecitamente
percepire gli emolumenti chc per diritto si devono ai parrochi. E Bene­
detto XIV nella detta Decretale Demandatam dopo di aver deciso licere
ci PP. di Terra Santa parochialia munia obire in graecos melchitas, eisque
aeramenta administrare » quando questi manchino di proprio parroco,
soggiunge: 1 quo casu praedicti Fratres emolumenta legitimo iure debita
percipere licite valent ». Una sola eccezione deve farsi in proposito, ed c che
<ipanochi orientali non possono csercitare il loro officio per timore delle
persecuzioni, 0 per altro legittimo motivo, ed i missionari latini devono fare
!e loro vcci nell’amministrazione dei sagramenti, i proventi dellesercizio
dtlla stola appartengono tutti ai parrochi orientali, ed i missionari latini
devono versarli nelle loro mani, essendonc stata caricata la loro coscienza
dalla S. C. Se bene si scorge pero questa forse non è che una conforma
della massima generale che cioè gli emolumenti spettano ai propri parrochi,
quando vi siano legittimi, benchè talora impediti di csercitare il proprio
officio.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1228].

4858.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Archicp. Smyrnen.),
24 sept. 1863.
È massima generale enunciata nella Costituz. Etsi pastoralis di BenehttoXIV ‘chc ciascun sacerdote debba amministrare ai fedeli la SS. Eucai tia conforme il proprio rito. Questa massima parimenti si ravvisa nella
1 Cf. N. 328.

Curia Romana

Enciclica Allatae sunt dello stesso Pontefice1 dove dice ( § 23): « lure canonico
illud quidem statutum habetur ritum orientalem et graecum cum latino
haud esse miscendum, ut videre est ex integra Decretali Caelestini III apud
Gonzal., cap. Cum secundum, De temporibus Ordinationum; atque in Decre­
tali Innoc. III, Quanto, De consuetudine; Cap. Quoniam, De officio ludie,
ordin. et in Decret. Honorii III, Cap. Litteras, De celebrat. Missae n.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1242].

4859.

*

I

!

S. C. de Prop. Fide, dccr. 6 oct. 1863.
Ad graves et diuturnas controversias dirimendas, quae in ecclesiastica
provincia Leopoliensi ob disciplinae varietatem nec non ratione mutuarum
relationum inter ecclesiasticos viros latini et graeci ritus inde promanantium, non absque christianae charitatis dispendio atque animarum detri­
mento, agitabantur, optimo sane consilio utriusque ritus Antistites conven­
tionem seu concordiam sub die 23 decembris 1853 ineundam censuerunt,
quam deinde S. Sedis placito subiiciendam curarunt... Antedictam conven­
tionem per hoc S. C. decretum approbari mandavit (SSmus) iuxta sequentem
tenorem:
A) sub respectu transitus ab uno ad alterum ritum:
d) Quilibet in suo nativo ritu permanere tenetur, et arbitrarius iam
permultis tum ad missionarios et fideles orientis, tum ad oras nostras dire­
ctis constitutionibus et decretis reprobatus transitus, dentio ac severissime
prohibetur, ct quocumque modo ad effectum deductus, irritus ac nullus esse
declaratur. Quare nemini absque obtenta Sedis Apostolicae facultate ex uno
ad alterum ritum transire liceat. Attamen quoniam aliquando urgens neces­
sitas forsitan expostulat, vel rationabiles causae suadere possunt transitum
de uno ritu ad alium, idcirco in hisce casibus ritus mutationi fiet locus,
sequenti tamen methodo religiose servata. Ille qui ex uno ad alium ritum
transire cupit, preces proprio Ordinario dioeccsano porriget, causas, quae
ritus mutationem suadent, accurate et fideliter exponens. Ordinarius scripto
tenus sententiam suam super petitione ct causis aperiet: hoc autem docu­
mentum exhibebitur Ordinario alterius ritus, ad quem transitus expostula­
tur; atque hic etiam suam sententiam scripto significabit, ct omnia transmit­
tet ad S. Sedem, quae vel per se, vel per suum delegatum decernet utrum
transitus permittendus sit nec ne. In casibus autem urgentibus, qui moram
non patiuntur, Ordinarius illius ritus, ad quem transitus expositor, audito,
methodo superius cnunciata, Ordinarii» alterius ritus a quo dimittendus est
orator, transitum admittet pr ovisorie, et sub conditione r/ a S. Sede trans­
itus hic confirmabitur.
A) A die public.itionis initae C oncordtac, in unaquaque dioecesi utri­
usque ritus fac urnae, terminus s· \ mensium praefigitur, intra quem lici·
» Cf. N. 434

S. C. de Propaganda Fide

395

tum erit partibus, quae arbitrario ritum mutarunt, ad ritum suum redire,
atque hoc desiderium Episcopo utriusque ritus partes caedem insinuabunt.
Praedicto autem termino elapso, illi qut hac facultate usi nnn fuerint, s: laici
sint, in ritu illegalitcr assumpto ex Apostolico induito perpetuo manebunt;
si vero sint ecclesiastici, ad S. Sedem singillatim recurrant, ut provideat.
c) Ab eodem die publicationis Concordiae, si sacerdos, sive larini
sive rutheni ritus, quempiam illegitime transeuntem sciens et volens ad suum
aggregaverit ritum, aggregatio talis sit nulla et irrita; et insuper sacerdos,
qui hoc grave piaculum admiserit, si regularis sit, obnoxius erit poenis
statutis in Constitutione Benedicti XIV, quae incipit Demandatam caelitus·,1
si vero sit e clero saeculari, sive parochus sive operarius, prima vice spiritus
rccollectionibus octo dierum, secunda vice quatuordecim dieruin, tertia
demum vice suspensione a divinis ipso facto incurrenda, et pro casus gravitate etiam beneficii privatione, si parochus est, praevio processu judiciali:
$i operarius, inhabilitationc per triennium ad curatum beneficium obtinen­
dum puniatur. Quod si quispiam, celato nativo ritu, fidelibus alterius ritus
<e iungeret, et a sacerdote alterius arbitrario assumpti ritus obsequia spiri­
tualia expeteret ct obtineret, subdolus ille actus, licet post decursum plurium
anorum in lucem demum prodierit, sit nullus ct irritus; sacerdos tamen qui
advenam suis ovibus inscius adnumerabat, insons declaretur, et nonnisi
tumdem ad ritum nativum relegare teneatur Si vero etiam indubitata dc
nativo advenae ritu obtenta notitia, obsequia spiritualia eidem praestare
pergeret, iam sciens et volens talem advenam suo gregi ad numerare nititur;
hinc poenis superius positis subiiciendus est.
B) Sub respectu functionum sacrarum, sive liturgico:
a) Utriusque ritus sacerdotes, qui censuris ligati non sunt, in ecclesiis
mutuis, cum facultate rectoris ecclesiae, licite super altaribus sive consecra­
tis, sive portatilibus, sive super antimensiis, ut in Ecclesia graeca moris est,
singuli tamen suo ritu et sua lingua liturgica ex Apostolico induito Missas
celebrare possunt.
i) Pari modo offerre possunt sacrificium Missae in oratoriis privatis
ononice erectis, aut sacellis cum licentia Episcoporum in pagis ct coemeteriis
reperibilibus, sacerdotes utriusque ritus, ast semper praevia licentia parochi,
in cuius jurisdictione sacellum situm est. In oratoriis latinorum sacerdotes

In hac Constitutione (24 dec. 1743) qua nonnulla statuuntui circa litus graccorum
rxkhitarum. haec habentur·

Curent praeterea (missionarii) ut omnia laudabilia Ecclesiae

necac instituta ab antiqua Patrum traditione derivati, ct Apostolica comprobatione fir-

W, in suo \igorc permaneant, atque a fidelibus htius nationi* integre execution! tradtr.tur; neque aliquid iisdem suggerere aut suadere audeant quod

eque imminutionem inducere possit; multoque
innovare, aut etiam

super

iisdem

aliquam

T-e imant. Alioquin praeter districtam, quam

minus

illorum contemptum

auctoritate propria

dispensationem

concedere

aliquid circa
vel

admittere

Deo, Nobis, suisque superioribus (quos

i urgenda huius decreti observantia peculiat iter oneramus) rationem reddent, sciant sc
ùnim Litterarum vigote privationem vocis

activae ct passivae,

et

inhabilitationem

ad

qtmeumque gradum et officium in suis respective Ordinibus, Institutis et Congregatio­
nibus ipso facto incursuros ». — Cf.

N. 338.

Curia Romana

396

latini ritus (iuxta Bullam Benedicti XIV. quae incipit Imposito nobis),'imtum super consecrato altari, vel super lapidea pariter consecrata tabuli
non autem super antimensiis Missas celebrare tenentur.
r) Si localis ecclesiae rector censuerit devotioni et aedificationi fide­
lium id profuturum, ut in maiori populi concursu persolvatur devotio,
nonnisi in altero usitata ritu, e. g. parastasis, aut decantatio Evangelionir
tempore comitationis funerum, aut alia similia, nil obest quatenus devotio­
nes tales peragantur. Peragi autem debent nonnisi ab illis sacerdotibus, in
quorum ritu devotiones illae usitantur, et remuncratio, quae a populo pro
tali devotione oflertur, non rectori Ecclesiae sed sacerdoti functionem pera­
genti cedat.
d) Non licet sacerdotibus unius ritus in ecclesia alterius ritus (nisi
a respective parocho expresse invitati fuerint) benedictiones salis, aquae,
frugum, thuris etc. peragere.
e) Visitare loca thaumaturga (sive sub regimine latinoruin, sive rutheno-catholicorum sacerdotum existant) cuilibet liberum maneat, sintque
imagines aliacque res in uno ritu venerabiles aequaliter etiam in altero ritu
aestimatae.
C) Sub respectu administration^ Sacramentorum:
a) Nullus sacerdos proles alterius ritus baptizare praesumat, nisi
necessitas ob periculum mortis infantis, aut hyemis inclementia, locorum
distantia, itineris difficultas obstent, quominus baptisma a proprio sacerdote
administrari possit. Baptismus autem in hisce rerum adiunctis collatus nullo
modo ritus mutationem involvit, neque ad huiusmodi mutationem ullum
praetextum aut colorem praebere poterit. Quilibet baptismum in praedictis
necessitatis aut gravis difficultatis circumstantiis peragens sacerdos, utatur
Rituali sui ritus. Sacerdotes vero rutheno-catholici proli ad latinum ritum
spectanti sacramentum Baptismi in iisdem commemoratis casibus admini­
strantes, etiam Confirmationis sacramentum conferre nullatenus audeant,
sub poena suspensionis a divinis ipso facto incurrendae, salvis aliis poenis
arbitrio Episcopi infligendis. Actus autem baptismi in necessitate vel gravi
difficultate, ut supra, collati inscribatur in libro separato pro baptismate
prolium alterius ritus, atque in eo adnotetur quod baptizata proles ad alium
ritum pertineat. Demum de collatione huius baptismi respectivus parochus
via officiosa irremore informetur.
/>) Fideles utriusque ritus apud sacerdotem latini vel rutheni ritus a
suo Episcopo Ordinario adprobatum peccata sua confiteri et beneficium
sacramentahs absolutionis valide ac licite obtinere possunt. Sacram vero
Communionem nemo aliter ac in suo ritu sumat, scilicet latini sub una
specie azymo, rutheno-catholici sub utraque specie, et in pane fermen­
tato. Curent autem Episcopi, ut in locis thaumaturgie seu latinis seu
ruthenis tot a’·* rius ritus sacerdotes a parochis invitentur, quot sufficere
possint ad Missam celebrandam, ct sacram Communionem distribuendam
iuxta proprium fidelium sive ruthenorum sive latinorum ritum.
» cr. x

410.

·

.S’. C. de Propaganda Fide

397

c) Matrimonio benedicit secundum antiquissimam in dioecesibus
nostris vigentem consuetudinem parochus sponsae. Idem quoque in matri­
moniis mixti ritus, ubi sponsorum unus est ritus latini et alter rutheni,
senandum, et talia matrimonia a parocho sponsae benedicenda sunt nisi
ambo sponsi contrarium petierint. In benedicendis talibus matrimoniis tem­
pus sacratum quod in utroque ritu diversum est, observari debet, et ne
conscientia alterutrius sponsi laedatur, et aliis fidelibus scandalum praebea­
tur, cavendum quoque est, ne benedictio matrimonii in diem ieiunii in hoc
vel in altero ritu praescripti incidat.
</) Si ad infirmum sacramentis providendum, proprii ritus sacerdos
haberi nequit, potest illi etiam alterius ritus sacerdos Extremam Unctionem
oleo sacro in suo ritu usitato administrare: sacrum vero Viaticum etiam infir­
mis nonnisi iuxta eorum ritum a proprii ritus sacerdote porrigi debet.
Deficiente autem sacerdote proprii ritus, valeat ex Apostolico induito latinus a presbytero rutheno in fermentato, et ruthenus infirmus a presbytero
latino in azymo sacrum Viaticum accipere.
Nec Baptismus a sacerdote alterius ritus, urgente necessitate, vel in gravi
difficultate, ut supra dictum est, collatus, nec confessio peccatorum coram
tilt sacerdote facta, nec sacra Communio ex ignorantia, sive inadvertentia,
ait consilio ritum mutandi, iuxta alterum ritum sumpta, nec denique sacra­
mentum Extremae Unctionis ab alterius ritus sacerdote in articulo mortis
obtentum, transitum ab uno ad alterum ritum producere possunt.
D) Sub respectu ineundorum matrimoniorum, et educationis prolium:
a) Matrimonia inter rutheno ct latino-catholicos praepedire non licet.
Dc talibus vero matrimoniis ineundis proclamationes in ecclesiis utriusque
ritus omnino instituendae, nonnisi tunc promulgari incipiant, cum sponsi
utriusque ritus conditiones lege praescriptas impleverunt. Eo fine sponsus
a suo parocho scripto exaratam contestationem expetat, qua confirmetur
omnes praescriptas conditiones ex parte sponsi esse adimpletas, et inchoan­
dis proclamationibus intenti matrimonii nil obstare. Hanc contestationem
parocho sponsae admanuabit, et similem contestationem intuitu sponsae
ib eodem obtentam, parocho suo adferendam habet. Adquisita hoc modo
certitudine de adimpletis conditionibus, uterque parochus ad inchoandas
proclamationes procedat. Graviter reprehendatur sacerdos proclamationes
:dto protrahens aut impediens, quod pars ad eius ritum spectans, alterius
ritus sponsum sive sponsam sibi elegerit, aut qui ex hac caussa testimonium
annorum sine mora extradere, aut demum tali testimonio non producto,
matrimonio benedicere praesumeret.
b) Iuxta antiquam praxim, prout iam superius notatum, benedicit
matrimonio parochus sponsae.
c) In posterum ubique proles c matrimoniis mixti ritus progenitae
educabuntur in ritu parentum iuxta sexum. Ad evitanda autem gravia incom­
moda in familiis mixti ritus, per dispensationem ab Ordinariis impetrandam
mcultas fiat dies festos et ieiunia observandi iuxta unum eundemque ritum,
•iitaparentes inter se conveniant, quin exinde ritus ipsius mutatio ullo modo
-educi valeat. In matrimoniis tamen clericorum ruthenorum abhinc universa

39§

Curia Romana

proles sequi debebit ritum patris, atque uxor latina per dispensationem ab
Ordinario impetrandam facultatem obtineat festos dies et ieiunia servandi
iuxta ritum ruthenum. Episcopi pariter dispensare poterunt cum famulitio
in familiis mixti ritus sustentato, ut circa ieiunia et festos dies sese accom­
modent conventioni inter coniugcs, ut supra dictum est, i nitaejast diebus do­
minicis ct festis in utroque ritu in eamdem diem incidentibus, devotiones in
ecclesia sui nativi ritus tam coniuges ac filii quam famuli peragere possunt.
Praedictas vero dispensationes Ordinarii concedent tamquam Apostolic. j
Sedis delegati.
I
d) Quia vero lex retro non agit, idcirco si certo constiterit alicubi I
matrimonia ea lege contracta fuisse, ut universa proles ritum patris sequatur,
subsistens usus ad evitandas in familiis et actis parochialibus confusiones,
impertita sanatione a Summo Pontifice, ultro servetur.
I
e) Illegitimae proles sequantur matris ritum.
I
E) Sub respectu mutui adiutorii:
I
a} In baptizando adiutorium non feratur, nisi in casu urgentis neces- I
sitatis aut gravis difficultatis, prouti iam superius notatum est.
6) Omnis sacerdos a suo Ordinario adprobatus, et a respective eccle­
siae rectore requisitus, absque ritus discrimine, fidelium confessionem audire,
et eosdem a peccatis licite ct valide absolvere potest. In assignandis satisfa­
ctionis operibus ratio diversitatis ritus habeatur, et nonnisi talia eligantur
opera, quae in ritu pocnitentis sunt usitata. Nulli sacerdoti ad hoc non auctorizato, absolvere a reservatis ab Ordinariis licebit. Hoc fine omnes Ordinariatus casus a se reservatos, informandi cleri causa, sibi invicem communica­
bunt.
c) Absque proprii parochi requisitione nullus sacerdos mortuos alte­
rius ritus sepelire praesumat. Si fideles mortuos suos in coemeterio alterius
ritus sepelire optant, sepulturae non impediantur. Si ad sepulturam talem
proprius parochus advenerit, proni sint sacerdotes alterius ritus usum cam­
panarum, luminarium, feretri etc. concedere erga i ustam rcmuncrationem
ei, ad quem pertinet, praestandam. Funebralem devotionem aut catechizationem iuventutis in ecclesia alterius ritus peracturus sacerdos, de secuturo
suo adventu rectorem huius ecclesiae praevie informare tenetur, qui curare
obligatur ut et ecclesia patefiat, ct peragendae devotiones parochiales ita
ordinentur, ut cum secutura devotione alterius ritus non coïncidant, ct se
invicem turbent.
d) In solemnibus processionibus pulsus campanarum mutuo ct gratis
concedatur.
c) Gcneratim iura parochialia e. g. circa domorum, esculentorum,
paschalium etc. benedictionem nemo involare praesumat.
f) Episcopis suas dioeceses canonice visitantibus, etiam sacerdotes
alterius ritus honorem et obsequia spiritualia prompte praestent.
ISe inter sacerdotes Vatini et rutheni ritus in processionibus, ses­
sionibus ct aliis solemnitatibus ecclesiasticis simul peragendis, de praece­
dentiae ordine controversiae oriantur, quibus charitas et mutua animorum
concordia turbetur, decretum S. Congregationis Rituum datum 16 februa-

S'. C. de Propaganda Fide

399

ni 1630,1 quo in causis praecedentiae inter Episcopos latini et Episcopos
gracci ritus uniti statuitur, nullam aliam rationem, ceteris paribus, inter
illos habendam esse, quam antiquitatis eorum promotionis ad Episcopa­
tum, permittente Sanctitate Sua, pro norma in posterum habebitur ab
universo utriusque ritus clero, ita ut ad designandam prioritatem in eiusmodi solemnitatibus simultanée peragendis non ritus diversitas, sed tem­
pus ordinationis aut qualitas ecclesiasticae dignitatis consideretur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I. n. 1243].

4860.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 15 oct. 1863.
A Sacra Congregatione Christiano Xomini propagando non semel per
merorum Antistites in locis Missionum degentes quaesitum est, an duplex
stipendium percipere liceat sacerdotibus, qui duas in eadem die Missas
celebrare iustis de causis permittuntur. Ut igitur ineiusmodi re omnis dubi­
tationi locus a Missionibus auferatur, visum est expedire eam promulgare
regulam, quam constanter tenuit Sacra Congregatio Eminentissimorum
Patrum Concilii Tridentini Interpretum, videlicet ex praxi generali presby­
teris non concedi eleemosynam recipere pro secunda Missa, etiamsi de illis
agatur qui, parochiali munere instructi, ideo stipendium pro prima Missa ne­
queunt obtinere, quod eam pro populo applicare teneantur. Porro huiusmodi
regula recentem obtinuit confirmationem a SSmo D. N. Pio PP. IX in una
Cameraeensi, die 25 septembres 1858.2 Etsi vero Sacri Consilii mens ea sit,
ut norma praedicta omnibus locorum Ordinariis innotescat, ac generatin'!
senetur in praxi, quo videlicet a ministerio sacerdotali quodlibet periculum,
aut species simoniae turpisvc quaestus arceatur; cum tamen specialia sint in
nonnullis Missionibus rerum ac personarum adiuncta, cumque difficultates
non paucae oriri possent si regula, dc qua agitur, nullam omnino exceptio­
nem pateretur: SSmus D. N. Papa benigne decernere dignatus est, ut Ordiliriis Missionum facultas impertiatur, quemadmodum per praesentes literas
eisdem tribuitur, indulgendi ut, iusta et gravi causa intercedente, sacerdotes
sibi subditi, etiam pro secunda Missa in eadem die celebranda, stipendium
percipere possint ac valeant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1244].

4861.
S. C. dc Prop. Fide, litt. (ad Archicp. Wcstinonasterien.),
13 iun. 1864.
L’abuso denunziato alla S. Sede aver luogo in Inghilterra che cioè nei
matrimoni misti la parte cattolica suole essere trascinata a rinnovare il conI m innanzi al ministro cretico, fu comunicato alia Suprema Congrcgazione
1 Cf. N. 4443.
’ Cf. N. 4167.

400

Curia Romana

del S. Oflrzio in un cogli schiarimenti che ΓΕ. V. si compiacque porgere
ultimamente su tale argomento. Ora gli Emi Inquisitori generali, prcsolo ad
esanie nella fer. IV 8 corrente hanno risoluto: « 'follendum esse abusum de
quo est sermo, praesertim ob scandalum quod inde oritur; opportune in­
struendos esse fideles, quando se offert occasio, de peccato quod committitur,
et de censuris quae contrahuntur ob renovationem consensus coram ministro
haeretico ut sacris addicto. Pro casibus vero particularibus communicetur
Episcopis Angliae instructio data sub fer. IV die 17 februarii huius anni Epi­
scopis Regni Hannoveriani ».1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1255].

4862.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Tunkin. Occident.),
16 mart. 1865.
De facultatibus pro dispensationibus matrimonialibus ea lege a Vic. Ap.
suis missionariis communicatis, ut debeant ipsi, sub poena nullitatis conces­
sae dispensationis, schedulam tradere sponsis declarativam dispensationi'
elargitae, et dispensationem ipsam adnotare in regesto parochi, observandum
occurrit, quod notissimi iuris est, non posse inferiorem coarctarc absque
venia superioris concessionem istius. Igitur quas in foliis facultates habent
Vicarii Ap. communicabiles suis missionariis, vel in totum, vel in partem,
possunt quidem eas communicare vel non communicare, iuxtam datam sibi
a Summo Pontifice auctoritatem, sed minime possunt novas apponere con­
ditiones et irritantes clausulas in iisdem communicandis, quando ad sic
agendum specialem non obtinuerint facultatem a S. Sede. Quapropter
recurrendum esset ad Summum Pontificem in casu; sed nescio utrum id
expediens sit facere pro uno tantum Vicariatu, verendumque esset ne maior
generaretur confusio. Quibus positis, cum ceteroquin rationum momenta
a te exposita admodum gravia sint ad persuadendam providentiam aliquam,
ne de plurimorum matrimoniorum valore dubitari occurrat, propter defe­
ctum probationis traditae dispensationis: modis omnibus, iuxta datam tibi
a Dno prudentiam, insistendum erit in hoc ut missionarii non omittant
schedulam dare sponsis, dispensationemque signare in regesto seu folio,
statis anni temporibus transmittendo ad Vicarium, idque iniungercetiam
sub comminatione poenarum ecclesiasticarum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1270].
1 Cf. N. 976.

5. C. de Propaganda I'ide

401

4863.
S. C. de Prop. Fide, litt. encyci. (ad Ep. Orient.),
20 mart. 1865.
Ven ne recentemente partecipato alla Propaganda che da parte de’ prote­
stant! e scismatici alio scopo di propagare maggiormente i loro errori si faccia
ogni sforzo onde fondar dei collegii ed aprire delle scuole nelle principali
cittï (l’oriente: anzi a rendere siffatte istituzioni più popolari ed insieme più
favorite dal governo ottomano non si tralasci di adoperare 1’elemento indi­
geno, rivestendo le medesime di un carattcre nazionale. Cosi fu eretto in
Beyrouth sotto il nome e la direzione di ben conosciuto apostata un sedicente
collegio nazionale per la Siria, disgraziatamente ornai troppo numeroso e
frequentato anche da buon numero di giovani cattolici di rito orientale.
Anche i greci scismatici parimenti a Beyrouth, oltre una scuola estema che
giàesisteva hanno aperto a poche ore dalla città altro sedicente collegio ortoiûiso libanese che simihnente affetta nella maniera d’insegnare un carattere
nazionale. Non v’è chi non vegga quanto pericolose siano le conseguenze che
possono derivare da tal nuovo sistema d’insegnamento, ed insieme quanto
grave sia il danno che minaccia ai cattolici di Oriente, ove non si accorra
ton opportuni prowedimenti. Quindi è che questa S. C. adempiendo agli
ordini ricevnti in proposito dalla Santità di N. S. si reca a doverosa premura
di eccitar lo zelo pastorale di V. S. perché voglia senza indugio interporre
tutta l'influenza ed autorità di che gode, alio scopo di distogliere i fedeli
soggetti alla sua giurisdizione dal collocare i propri figli nelle summenzionate
mole protestant! 0 scismatiche, imponendo, se facesse d’uopo, ancora delle
pene ecclesiastiche a quei genitori, che non volessero desistere dall’inviare
ille suddette scuole i loro fanciulli. Essendo poi grandissimi i vantaggi reli­
giosi che possono ottenersi da un buon sistema d’istruzione, brama percio
iS. C. che anche presso le nazioni orientali unite alla Chiesa Romana
rtngano eretti stabilimenti della medesima natura, massime nei luoghi ove
più si sviluppa l’azione degli acattolici.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, η. 1271].

4864.
S. C. de Prop. Fide (C. (i.), 30 apr. 1866.
1. Se i fanciulli di rito orientale, ove si consacra in fermentato, pel
I 'tmpo che dimorano negli stabilimenti di educazione, nei quali in vigore
ii rescritto pontificio tutti usano dell’azimo, possano qualche volta venir
radotti alia propria chiesa per ricevervi la S. Comunione in fermentato.
I 2. Se un sacerdote maronita od armeno (che usano dell’azimo) possa
: ‘’.ministrare il Sacramento deU’Eucaristia... consacrato secondo il rito
htino, c viceversa.
■~ < .
i a. vn.
2*

402

Curia Romana

3. Se un sacerdote o diacono dei rito orientale, particolarmentc di quelli
che consacrano in azimo, conoscendo la lingua latina possa assumersi in
qualité di diacono o suddiacono nella Messa solenne celebrata in rito latino.
R. Ad i. Affirmative. 1
Ad 2. Affirmative, dummodo sacerdos linguam et caeremonias proprv
ritus adhibeat, et dummodo, quoad armenos, de iis locis agatur in quibih
servatur apud ipsos usus communicandi sub una tantum specie.
Ad 3. Negative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1288].

4865.
S. C. de Prop. Fide, decr. 18 aug. 1866.
Post datam a SSmo D. N. Pio divina providentia PP. IX, die 3 maii 1858
epistolam encyclicam incip. Amantissimi Redemptoris, - dubitari coepit an
per ea, quae inibi habentur de obligatione parochorum aliorumque curam
animarum actu gerentium celebrandi et applicandi Missam pro populo
omnibus dominicis festisque aliis diebus, haud exceptis iis, qui ex Aposto­
licae Sedis indulgentia e dierum de praecepto festorum numero sublati vel
translati sunt, derogatum fuerit prioribus aliis laudatae Sanctae Sedis
declarationibus, quibus nunciatum fuerat in missionum locis, ubi neque
parochi neque paroeciae rite adhuc institutae inveniuntur, Vicarios Apostolicos et missionaries, licet animarum curam exercentes, supradictae obliga­
tioni implendae tantummodo titulo charitatis, non vero ex iustitia obstringi.
Porro quamvis annuente Sanctitate Sua, Sacra Congregatio de Propaganda
Fide die 5 augusti anni i860 negative responderit,3 nonnulli tamen \ icarii
et missionarii Apostolici rati non omnem prorsus ambigendi rationem hoc
responso amotam fuisse, sequentes proposuerunt quaestiones:
1. An Vicarii Apostolici ac missionarii, qui quovis modo curam anima­
rum in certo aliquo loco assumunt, omnes indistincte obligentur ex iustitia
ad applicandam Missam pro populo in diebus festivis.
2. An vero de illis, qui ex iustitia non obligantur, dici debeat decere
ex charitate aut teneri ex charitate ad applicandam Missam pro populo in
diebus festivis.
Iam vero cum de his quaestionibus actum fuerit in generalibus comi­
tiis eiusdem S. Congregationis habitis die 23 martii anni 1S63 Emi Patres
respondendum censuerunt:
Ad i. Negative, dummodo non agatur de locis, in quibus sedes episco1 In litteris ad Vic.

kp. Conitantinop. (19 iunii

«866) notatur quod

sequitur:

È

mente de*. S. Ptdre che

1 determinatione dei giomi in cui potranno i fanciulli orientali

venir condotti alla chics

del loro rito per ricevere la S. Comunionc, debba rimettersi *1

prudente arbitrio dei superiori degli stabilimenti di cdueazionc contemplati nei primo dei

surriferiti dubbi ».
’ Cf. N. 524.
’ Collectanea S. C. de Prop.

Fide, vol.

I, n.

1199.

S. C. de Propaganda Fide

4.03

pales ac paroeciae canonice erectae iam sint, atque ad eas Vicarii Apostolici
et missionarii missi sint ut legitimorum Pastorum vices gerant.
Ad 2. Vitandam esse locutionem teneri ex charitate, dicendum vero esse
decere ex charitate, idque ita ut nulla proprie dicta obligationis significatio
appareat.
Has autem Sacrae Congregationis resolutiones SSmus D. N. Pius
PP. IX referente infrascripto Secretario in audientia diei 29 martii benigne
in omnibus approbavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1296].

4866.
S. C. de Prop. Fide, litt. 15 iun. 1867.
La Santità di Nostro Signore aderendo ad antiche e ripetute decisioni
della Santa Sede ha disposto che nelle adunanze dei Vescovi, i Patriarchi,
senza distinzione di rito e di nazionalità, debbano prender posto secondo
l’ordine già stabilito per le quattro sedi patriarcali, e che fra i Patriarchi
quali hanno il titolo della stessa sede, per la precedenza debba aversi unicamente ragione deU’anteriorità della loro canonica promozione alia sede medesima.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1306].

4867.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Patriarch. Armen.),
30 iul. 1867. 1
1. In venditione bonorum ecclesiasticorum praemittatur eorumdem
aestimatio a probis peritis scripto facienda; audiantur omnes interesse ha­
bentes; constet de evidenti Ecclesiae necessitate, vel utilitate; vendantur
favore maioris oblatoris, et non minori pretio quam quod a praedictis peritis
fuerit aestimatum; pretium ab emptore integre solvatur in actu stipulationis,
et collocetur in honesto, tuto, ac licito in vestimento; quod si non erit in
promptu, deponatur pretium in aliqua capsa publica, vel apud aliquam
personam spectatae probitatis et idoneitatis, recepta tamen cautione scripto
arata, penes ipsum Patriarcham vel Episcopum Ecclesiae, ad quam perti­
nent bona vendita, accuratissime custodienda.
2. In permutationibus praemittatur aestimatio fundorum a probis peri­
tis scripto facienda; audiantur omnes intéressé habentes; constet de evidenti
Ecclesiae utilitate; et in contractus stipulatione expresse reservetur hinc
inde regressus ad primaeva iura in casu evictionis. Quod si valor fundi eccle1 Patriarchae Armen. Ciliciae concessa fuit ad quinquennium facultas bona ecclesia-

iuxta formam ct tenorem huius
,'^nqucnnio, docendi

-•ilii 1H67).

instructionis, alienandi, cum obligatione, cxcunte

S. C. quomodo eadem

facultate

usus

fuerit

(Ex

Aud.

Ssmi

30

404

Curia Romana

siastici superet valorem fundi qui ab Ecclesia in permutationem recipitur,
ea pecuniae vis, quae ad peraequationem contractus est necessaria, Eccle­
siae persolvatur in actu stipulationis, et collocetur in honesto, tuto, ac licito
investimento; atque interim deponatur uti supra in capsa publica, vel apud
personam spectatae probitatis atque idoneitatis.
3. In contractibus emphyteuticis ineundis praemittatur aestimatio peri­
torum; audiantur omnes intéresse habentes; constet de evidenti Ecclesiae
utilitate; canon ab emphyteuta persolvendus non sit minor quam qui a
peritis statutus fuerit; stipulatio scripto consignetur, cui descriptio fundi
ac topographica eiusdem tabula adiiciatur: praestet emphyteuta hypothe­
cariam inscriptionem super alio idoneo suo fundo, aut saltem, hoc defi­
ciente, cautionem idonearum personarum pro securitate canonum trium
annorum: atque in ipsa stipulatione obligationem emittat pro se suisque
heredibus ac successoribus valituram, numquam utendi qualibet praesenti
vel futura lege seu privilegio aflrancationis canonis, et melioramenta omnia
solo cedendi.
4. Si agatur de Ecclesiae bonis oppignorandis, vel de aere alieno con­
trahendo, necesse est ut prius audiantur omnes interesse habentes, ct constet
de vera et gravi Ecclesiae necessitate; quae si vere intercedat, cavendum
est, ut debitum illud, cum primum fieri poterit, Ecclesia ipsa dimittat; eaque
de causa imponatur eidem singulis in casibus obligatio contractum debitum
extinguendi annuis ratis ab ipso Patriarcha praefiniendis; ad quem effectum
determinati aliqui Ecclesiae eiusdem redditus erunt assignandi, ac singulis
vicibus deponendi in capsa publica, vel penes honestam atque idoneam per­
sonam, ut suo tempore investiri possint.
5. Cum vero Ecclesiae pecuniam investiri contingat, duo imprimis dili­
gentissime curanda erunt, primum ut a contractibus ineundis longe procul
sit quaevis usuraria labes, secundo ut Ecclesiae indemnitati cautum sit:
ideoque non collocetur eiusdem pecunia nisi apud honestas et idoneas per­
sonas, quae praestent hypotecariam inscriptionem, vel saltem idoneam cau­
tionem; omnesque huiusmodi contractus publicis tabulis pro recepto regio­
num more consignentur.
6. Denique in locationibus bonorum ecclesiasticorum cavendum est,
ut locationes praedictae fiant iusto pretio, atque ut annuae responsionis solu­
tio non fiat anticipate in praeiudicium successorum. Non licebit autem
ecclesiastica bona locare ultra triennium; poterit autem R. P. D. Patriarcha,
si specialem ab Apostolica Sede super alienatione bonorum ecclesiasticorum
facultatem obtinuerit, permittere ut locationes praedictae fiant etiam ultra
praedictum tempus, dummodo non excedat novennium.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide vol

II, n. 1310].

■

5. ('. de Propaganda 1'ide

405

4868.
S. C. dc Prop. Hide. litt. encycl. (ad Ep. Angliae),
6 aug. 1867.
Litteris die 3 februarii anni 1865 ad RR. PP. DD. sacrorum Antistites
Angliae datis Sacrum Consilium Chr. Nom. Propag. significavit se liben­
tissime confirmasse sententiam a laudatis Episcopis in recenti Londinensi
conventu unanimiter proposita de collegiis penes Universitates anglicanas
oxfordiensem ac cantabrigensem non erigendis, deque parentibus catholicis
opportune persuadendis ne suos filios ad eas Universitates mitterent, quod
videlicet idem Sacrum Consilium Episcoporum sententiam apprime con­
sonam vidisset principiis iuxta Summi Pontificis mentem a se traditis,
quoties de scholarum mixtarum periculis consulta fuerat. Porro cum per
epistolam encyclicam ad clerum datam sub die 24 inartii 1865 Praesules
Angliae sententiam supradictam a Sacra hac Congregatione confirmatam
ucerdotibus per suas dioeceses patefecissent, sperandum erat fore ut eidem
patresfamilias catholici se conformarent, quo filios suos a perversionis peri­
culis omnino arcerent. Verum nonnulla quae recenter evenerunt facta satis
ostenderunt declarationes in rem a S. Sede emanatas, ac laudatam Episco­
porum ad minores sacerdotes encyclicam non fuisse sufficienter promulgatas,
ideoque necessarium apparet ut literac pastorales a singulis Angliae Praesuli­
bus divulgentur, quibus cleris pariter ac fidelibus suarum dioecesium perspi­
cuam ac certam tribuant agendi normam in re sane gravissima, quae cum
aeterna animarum salute apprime connectitur.
Quoniam vero non omnes idem tulere indicium de acatholicis Universi­
tatibus devitandis, ac quidam etiam non defuerunt qui censerent tolerari
posse ut catholica inventus praedicta instituta frequentaret sive ob tempo­
ralia emolumenta quae in iis comparantur, sive quod in ipsomm sententia
certa lex non appareat qua ad illas accessus absolute prohibeatur, operae
pretium arbitror ut Amplitudo Tua clare explicet in epistola pastorali doctri­
nam de proximis peccandi graviter occasionibus devitandis, quibus nemo
sine letali peccato exponere seipsum potest, nisi gravis urgeat ac proportio­
nate necessitas, ac nisi tales adhibeantur cautiones, quibus periculum pec­
candi proximum removeatur. Iam vero in re dc qua agitur, cui, ex Summi
Pontificis declaratione, intrinsecum gravissiinumque inest periculum non
pro morum tantum honestate sed praesertim pro fide, quae ad salutem
rçnnino est necessaria, quis non videt vix aut ne vix quidem dari posse
diuncta illa in quibus absque peccato acatholicae Universitates frequententur? Levitas ingenii atque instabilitas adolescentium, errores qui quasi
cum aura in dictis Institutis hauriuntur absque antidoto solidioris doctrinae,
naxima vis quam in iuvenes exercent humani respectus ac sodalium
irrisiones, tam praesens tamque proximum in adolescentes inducunt
labendi periculum, ut nulla generation sufficiens ratio concipi queat, propter
quam adolescentes acatholicis Universitatibus committantur. Quae cum ita

4o6

Curia Romana

sint erit sapientiae tuae ita argumentis auctoritatis ae rationis uti in epistola divulganda, ut tandem aliquando omnibus sacerdotibus pariter jc
fidelibus laicis quid in negotio isto gravissimo sentire atque agere oporteat
perspicuum sit. Ceterum non praetermittam Amplitudini Tuae inculcare ut
ita agas cum ceteris Angliae Episcopis, quo videlicet epistola, de qua supra,
et uniformi ratione concipiatur et pari uniformitate exeeutioni mandetur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1312].

4869.
S. C. de Prop. Fide, litt. 22 aug;. 1867.
Doversi tenere per ferino ed indubitato che anche nell ipotesi chc
trattisi di Custodie o Provincie propriamente dette, esistenti nelle mis­
sioni, la nomina dei Prefetti Apostolici spetta principahnente alla S. C
sebbene questa per ragione di prudenza non soglia valersi dei suo diritto senza intendersi preventivamente coi rispettivi Superiori Religiosi.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1314].

» *

4870.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 19 sept. 1867.

■x

£

r. Se convenga awertire alcuna cosa circa il divisamento dei Vescovi
degli Stati Uniti di America di ammettere come soci onorari nelle Società
di S. Vincenzo de’ Paoli gli acattolici.
R. Nihil quidem obstare quominus etiam ab acatholicis spontaneae
eleemosynae recipiantur; verum ut iidem recenseantur inter socios honora­
rios, omnino non expedire.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1319].

4871.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Deleg. Ap. et Ep. Orient.),
24 sept. 1867.
Clandestinas sectas, ubi primum in perniciem religionis, rei publicae,
ac societatis eruperunt, Apostolica Rom. Pontificum sollicitudo improbare,
condemnare, atque gravissimis poenis coercere non omisit. Eaque est rei
ipsius natura et gravitas, talisque Apostolicarum Constitutionum tenor, ut
minime dubitari possit quin voluerint laudati Pontifices iisdem obligari
omnes et singulos christifideles, nullo habito locorum, temporum, nationum
vel rituum discrimine. Neque omisit S. C'. Propagandae Fidei praeposita,
pontificia illa decreta orientalium Ecclesiarum Praelatis opportune signifi­
care, uti ex eiusdem Sacrae Congregationis archivo satis superque compertum
est. Cum vero eadem socialis clades in hac temporum acerbitate quotidie

S. C. de Propaganda Fide

407

succrescat, Europae finibus se non contineat, ac, transmisso mari, orientales
quoque regiones inficiendas susceperit, eo certe graviori perversionis periculo
quo maior est simplicitas christifidclium illic degentium, sollicita fuit haec
S. C. Prop. F. orientalis ritus negotiis praeposita Allocutionem a SSmo
D.N.Pio div. Prov. Ρρ. IX habitam in Consistorio diei 25 septembris 1865 1
in varia eorumdem locorum idiomata conversam ad orientalium Ecclesiarum
notitiam atque instructionem mittere. Subinde factum est, ut dubia quaedam
apud orientales exorta fuerint, et rogata etiam fuerit S. Sedes Apostolica,
qua se ratione gerere debeant confessarii praesertim cum iis, qui damnatis
hisce sectis nomen quidem dederint, sacrilegis vero earumdem iuramentis
nondum se obstrinxerint.
Quae quidem cum ad accuratum examen in generali Congr. Emorum
S. R. E. Cardinalium contra haereticam pravitatem generalium Inquisi­
torum revocata fuissent, declaratum est, probante SSmo Domino Nostro,
orientales comprehendi in constitutionibus pontificiis latis contra praefatas
sectas etiam quoad poenas, quae in iisdem constitutionibus infliguntur: ac
praemissis dubiis de medio tollendis visum est ad Ecclesiarum praelatos
aliqua decreta transmittere, alias eadem super re ab Apostolica Sede edita,
quae typis impressa hisce litteris adiiciuntur.
Decreta S. R. et U. Inquisitionis de quibus agitur in superioribus litteris.
Die 2 iulii 1845: « Episcopi privatim per se, vel per alios sibi bene visos
nomine S. Sedis confessariis praecipiant, ut serio moneant suos poenitentes,
ne societati liberorum muratorum aliisque huius generis clandestinis aggre­
gationibus nomen dare, vel earum conventicula adire aut fovere praesumant,
ac pertinacibus sacramentalem absolutionem negent, cum facultate absol­
vendi vere resipiscentes ab excommunicatione incursa ».2
Die 5 augusti 1846: « Proposito dubio quaenam sint societates damnatae
in pontificiis constitutionibus, responsum fuit: Societates occultae, de qui­
bus in pontificiis constitutionibus sermo est, eae omnes intelliguntur quae
adversus Ecclesiam vel gubernium sibi aliquid proponunt, exigant vel non
exigant a suis asseclis iuramentum de secreto servando. Et ad mentem:
Mens est quod Episcopi communicent tantum confessariis huiusmodi re­
sponsum, ct caveant ab eius publicatione ». 3
Die 28 iunii 1865: « Quoad matrimonia, in quibus una contrahentium
pars clandestinis aggregationibus per pontificias constitutiones damnatis
adhaeret, dummodo absit scandalum, Ordinarius habita circumstantiarum
ratione pro casibus particularibus ea decernat, quae magis expedire judica­
verit».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1320].
1 Cf. N. 544.
1 Cf. N. 896
’ Cf. N. 899

Curia Romana

4oS

4872.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 11 mart. 1868.

I

Post editam Instructionem ad omnes Archiepiscopos, Episcopos aliosqm
locorum Ordinarios de dispensationibus super impedimentum mixtae reli- I
gionis quoad promiscua coniugia, cui sub die 15 nov. 1858 subscripsit
Emus ac Rmus D. Cardinalis Antonelli,1 eae ad S. Congr. pervenerunt
notitiae non solum circa auctam nonnullis in locis facilitatem mixta con­
iugia absque iusta et gravi causa contrahendi, verum etiam circa dispen­
sationes quae pro connubiis illis delegata potestate conceduntur, ut plane
perspicuum sit laudatam instructionem non ubique locorum recte interpre­
tari, sed potius ad erroneum sensum eiusdem literae ac spiritui contrarium
alicubi detorqueri. Illa enim instructio expresse commemorat quid catholici '
Ecclesia de huiusmodi catholicos inter atque acatholicos nuptiis constanter
senserit, cum explicite tradat Ecclesiam eas semper improbasse ac tamquee.
illicitas ac perniciosas habuisse, tum ob flagitiosam in divinis communionem
tum ob impendens catholico coniugi perversionis periculum, tum ob pratam
sobolis institutionem ; dein vero in Ordinariorum memoriam revocat anti­
quissimos Canones, nec non recentiores Summorum Pontificum sanctiones
quibus etsi aliquid de severitate canonum remissum sit adeo ut mixta coniugia
quandoque permittantur, id tamen gravibus dumtaxat de causis atque atgrt
admodum fit, ac nonnisi sub expressa conditione de praemittendis necessariis
opportunisque cautionibus in naturali ac divino iure fundatis, ut scilicet non
solum catholicus coniux ah acatholico perverti non possit, quin imo catholicus
ipse coniux teneri se sciat ad acatholicum pro viribus ab errore retrahendum,
verum etiam ut universa utriusque sexus proles ex mixtis matrimoniis procreanda
in sanctitate catholicae religionis educari omnino debeat. Quae cum ita sint,
mirari omnino debuit Sacra haec Congregatio quod nonnullis videri potuerit
praedicta instructione principiis, quae semper Sancta Sedes circa mixta
connubia tenuit ac docuit, aliquo modo derogari. Ac ne forte ex perperam
intellecta instructione illa, quae tamen luculentissima est, commissus tibi
populus quidquam detrimenti capiat, sollicitudinem tuam enixe adhortor
in Domino, ut clero ac fidelibus tuae subditis iurisdictioni, data occasione,
veram Ecclesiae doctrinam ac praxim circa matrimonia mixta tradere atque
inculcare studeas. Porro quemadmodum probe cognoscis, ad matrimonium
mixtum permittendum minime sufficit ut sponsi cautiones, de quibus supra,
admittere parati sint, nec non ceteras clausulas in rescriptis Apostolicae
Sedis adhiberi solitas, sed omnino iustae gravesque requiruntur causae, ut
facultas dispensandi super mixtae communionis impedimento licite execu­
tion! mandetur. Cautiones enim illae ideo naturali divinoque iure exiguntur
atque exigi debent, ut pericula intrinseca quae mixtis insunt matrimoniis
removeantur; at vero ut gravibus fidei ac morum periculis etiam sub oppor» Cf. N. 6454.

5. C. de Propaganda Pidi

4°9

tuais cautionibus fideles se exponere permittantur, grave aliquod incommo­
dum ceteroquin haud devitandum immineat necesse est. Quod si aliquando
in memorata instructione mos adhibendi ritum pro matrimoniis contrahendis
indioecesano Rituali legitime praescriptum, exclusa tamen semper Missae
celebratione, in mixtis coniugiis contrahendis tolerari posse perhibetur, id
tamen nonnisi per modum exceptionis indulgetur, ac sub conditione ut
inia reruni locorum ac personarum adiuncta diligentissime perpen 3ntur
atque onerata Episcoporum conscientia super omnium circumstantiarum veritate
u: gravitate. Tantum abest ut inibi principiis, quae Sedes Apostolica circa
mixta connubia quovis tempore professa est, vel minimum detrahatur!
Quamobrem enixe peto a charitate tua, ut, quantum cum Domino poteris,
fideles tibi commissos a mixtis matrimoniis contrahendis arcere satagas atque
contendas, quo gravissima, quae in iis continentur, pericula praecaveantur ac
devitentur. Id autem facilius assequeris si eos opportune instruendos curave­
ris circa peculiarem qua tenentur obligationem Ecclesiae vocem hac in re
audiendi, nec non obsequendi praepositis suis, qui strictissimam aeterno
Pastorum Principi rationem essent reddituri, si matrimonia mixta non tan­
tum ob gravissimas causas aliquando permitterent, verum etiam facile atque
ad petentium libitum a fidelibus contrahi cum acatholicis tolerarent.
[Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol. II, n. 1324].

4873.
S. C. de Prop. Fide, instr. 25 apr. 1868.
ha crczione di scuole e convitti misti di cattolici ed eterodossi, che da
qualche tempo sventuratamente si va rendendo ogni giorno più comune,
ha indotto la S. Sede, desiderosa di prowedere alia sana istruzionc dei fedeli,
arichiamare in proposito i giusti principii, dare le opportune regole e por­
gere i necessarii awertimenti tanto per organo del S. Offizio, quanto della
S. C. di Propaganda, sccondo i casi che alia medesima sonosi denunciati.
Nel présenté foglio si è creduto conveniente di redigeme un compendio.
Sebbene siavi differenza tra le scuole protestant! e scismatiche, e generalmente pariando, maggiori forse siano i danni che hanno a temersi dalle
prime, pur tuttavia non lasciano anche le seconde di essere grandemente
pcricolosc per la gioventù cattolica. Onde con circolarc del 20 marzo 1865 1
la S. Congregazione di Propaganda, mentre rendeva avvertiti tutti i
Vescovi Orientali del gravissimo pericolo, al quale sono esposti i giovanetti
cattolici nel frequentare le anzidette scuole dirette dagli scismatici c protestanti, che vanno aprendosi, or più che in altra epoca, nelle principali
rittà dellOriente, ne eccitava altresi Io zelo ad impedire energicamente
•iffatta costumanza, impiegando anche all’uopo tutto il nerbo délia loro
ecclesiastica autorité. Ai Vescovi principalmente ed ai parrochi incombe
lobbligo di usare le più solerti ed efficaci cure, onde persuadere i padri di
I

1 Cf. N. 4863.

Curia Romana

410

famiglia non poter far essi cosa più prcgiudizievole alia loro prole, alia patria
ed alia nostra santa Religione, che eoll’esporre i propri figli ad un cosi mani­
festo pericolo, che sarebbe anche maggiore, qualora le scuole medesime
fossero istituitc col dirctto intendimcnto di far proseliti all’eresia ed alio
scisma. Ogntin conoscc quanta forza cserciti sull’animo giovanile l’autoriù
dei precettori e come potentemente lo induca ad approvar tutto ciô che in
essi scorge e da essi ascolta. Quindi avviene che in un coll’insegnamento
contragga senza quasi awertirlo i loro errori e concepisca disprezzo delh
Religione cattolica. A ciô si aggiunga il conversare giornaliero e familiare
coi giovani protestant! e scismatici, i cui costumi sovente corrotti, la indoci­
lité, il mordace pariare contro la nostra santa Religione c contro le pratiche
della Chiesa pervertono la mente e corrompono il cuorc dei condiscepoli
cattolici. Nè si creda già che da ogni pericolo vadano immuni quelle fra le
anzidette scuole, il cui insegnamento riguarda la elementarc istituzione,
ovvero materie meramente profane; imperocchè oltre ai medesimi pericoli
ch’esse presentano pel consorzio e familiarité coi condiscepoli educati nella
eresia e nello scisma, porgono altresi ai precettori il mezzo d’ingannare la
giovanile semplicità con arti quanto meno apprese altrettanto più efficaci.
Tuttociô trovasi trattato in un’analoga istruzione emessa dalla Suprema
Congregazione del S. Offizio per la Svizzera sotto il giorno 21 marzo 1866.1
Si è discorso fin qui dei giovani cattolici che frequentano le scuole pro­
testanti e scismatiche. Passando ora a pariare dei giovani scismatici e pro­
testanti che frequentano le scuole cattoliche, egli è chiaro che in questo
secondo caso non csistono pei giovani cattolici tutti quei pericoli che si dis­
sero concorrere ncl caso precedente: imperocchè essendo cattolico il precettore, cattolici l’insegnamento e i libri, nulla v’ha a temere da questo lato.
Ed è percio che questa S. Congregazione di Propaganda si è mostrata altre
volte indulgente a tollerare o anche ad ammettere che ncllc scuole cattoliche
istituite nelle Missioni e dirette dai missionarii si ricevessero cd ammaestras·
sero dai precettori cattolici anche gli eterodossi. Non disconosceva perô la
stessa S. Congregazione che anche in tali scuole per direzione e per insegna­
mento cattoliche non manchercbbe qualchc grave pericolo per l’ammissione dei detti giovani scismatici e protestanti a motivo principalmentedel
quotidiano contatto che questi avrebbero coi figli dei cattolici. Laonde
ncl permettere taie promiscuità fu sollccita di prescriverc alcune cautele neces­
sarie spccialmente a rimuovere dai giovanetti cattolici il pericolo di perver­
sione, come pure dagli acattolici il pericolo d’indifferentismo. Gioverà
indicare talune risoluzioni prcsc in proposito da questa S. Congregazione.
Una particolare adunanza tenutasi ai 18 decembre 1742 fu di awiso potersi
permettere ai missionarii Cappuccini di Moscovia che oltre aile scuole di
lingue stranierc e di scienzc indifferenti, che allora si tenevano pei soli figli
dei cattolici, altre ne potesscro tenere per tutti gli acattolici, che volessero
concorrervi, destinando ali uopo una camera separata. Certamentc la separazionc di camera elimina o almeno rende assai rimoti gli anzidetti pericoli
' Cf. N

992

5. (λ de Propaganda Fide

411

chenascono dalla promiscuité di giovani cattolici cd acattolici e che formano
appunto la principale difiicoltà dcllc scuolc mistc, se pure possano dirai
propriamente tali nel caso che si assegni luogo distinto e separato ai discepoli
eterodossi. Un tai metodo perô di separazione assai difficilmente potrebbe
adottarsi ovunque si per mancanza di luoghi e di mezzi, come pure per la
esigenza di più maestri, di che hawi ordinariamente scarsezza nei luoghi di
Missione.
Sul finire dello seorso secolo i Padri Riformati missionari nell’Egitto
superiore avevano aperto delle scuole in varie stazioni di quella Missione
pei giovanetti cattolici, e ad esse concorrevano ancora i figli dei copti sci­
smatici. La Congregazione generale adunatasi ai 29 agosto dell’an no 1791
opiné potersi cid tollerare per allettare gli cretici copti al cattolicismo e non
irritarli, aggiungendo pero che « periculum perversionis per magistrorum
diligentiam removeatur ». Analogamente a questa risoluzione del S. Con­
sesso fu scritto al Prefetto di quella Missione non doversi far difficoltà che
i figli degli eretici vadano alie scuole cattoliche. Ma che siccome talvolta
qualche giovanetto discolo cretico potrebbe pervertire alcuno dei cattolici,
percio i maestri debbano avere di cib cura, e non ammettere nelle scuole i
giovanetti eretici licenziosi. All’opposto moltissimo bene si deve sperare
dalla frequenza degli eretici alie scuole cattoliche potendosi cosi imbevere
deisodi principi dclla nostra vera Religione, ed avendo agio i maestri d’insinuarsi nel loro spirito per guadagnarli alia Chiesa.
Omettendo altre consimili risoluzioni, giova riferire come nell’anno 1853
i Vescovi Arment della provincia ecclesiastica di Costantinopoli riuniti in
conferenze avendo annoverato fra i mezzi opportuni per la conversione degli
scismatici nazionali anche quello di dare accesso ai loro figli alie scuole catto­
liche, la Congregazione generale di Propaganda ordino si scrivesse all’Arcivcscovo Primate, significandogli che il mezzo proposto ravvisavasi molto
icconcio a procurare la conversione degli scismatici, ma si richiedeva perb
un metodo assai prudenziale per non far nascere degli inconvenienti; che
due sono i pericoli che possono derivame, il primo che i giovani scismatici
pen-ertano i giovanetti cattolici, se non si prendono tutte le cautele per
impedire che parlino a lungo fra loro; imperocchè awenendo natural mente
che fra gli scismatici sianvi dei giovani astuti, di talento, radicati nello scisma
in forza dclla domestica cducazione, c che tra gli allievi cattolici ve ne siano
alcuni di scarso talento, e di poco sentimento religioso, facilmente i primi
pencrtircbbero i secondi. L’altro pericolo è di renderc ipocriti i giovanetti
scismatici se venissero obbligati ad intervenire agli esercizi religiosi, al pari
dei figli dei cattolici, perché in tal caso vi sarebbe pericolo che simulassero
Ia professione del cattolicismo contro la erronea loro coscienza; e si rende■ rebbero proclivi aU’indiffcrcntismo. Si avverti poi lo stesso Monsig. Arcive'Covo che non s’intendeva pariare di ammettcrli ai Sagramenti, perché in
ulcaso dovrebbe procedere la formale abiura e la sincera dichiarazione di
ntomarc alia religione cattolica. Per ultimo s’insinuô ai Vcscovi dell’anzidetta provincia che per tener lontani tali pericoli dalle scuolc, in cui insieme
jgiovanetti cattolici riccvonsi nnche gli scismatici, allorquando si riunircb-

Cuna Romana

bero in Concilio I rovinciale formassero un apposito regolamento per
siffalte scuole mistc da sottoporsi all’approvazione di questa S. Congrcgazione.
Resta linalmente a dirsi qualche cosa intorno all’ammissionc dei giovani I
scismatici e protestanti nei pensionati e convitti cattolici. Non potrebbepero
darsi una norma adeguata e sicura applicabile a ciascun collegio, convitto I
o pensionato senza aver prima particolari ed accuratissime notizie sopra
tuttc quelle circostanze, dalla cui cognizione dipende appunto il giudizio I
che deve portarsi sull’anzidetta promiscua convivenza di cattolici ed etcrodossi. Sarebbe quindi necessario di conoscere il preciso scopo del con­
vitto, la condizione e l’età di quelli che vi si ammettono, la qualità c ii grado
d’istruzione che vi si dà, il regolamento onde è ordinata l’interna disciplina,
specialmente per ciô che spetta alie relazioni le quali passano fra i fanciulli
(o fanciulle, se trattasi di convitto di sesso femminile) di diverso culto
se possano liberamento trattare e pariare fra loro, se sia ad essi proibito di
ragionare intorno a punti religiosi. Altro articolo assai necessario aconoscersi
è il modo con cui gli acaltolici vengono diretti in materia di religione, vale
a dire se vengono educati nella religione cattolica con o senza il consenso dei
genitori; qualora non sono educati cattolicamente, se è dato loro il permesso od anche imposto 1’obbligo di assistere in un coi cattolici alla
S. Messa ed aile pratiche di pietà, se debbono astenersi sempre dai ricevere
i Sagrarnenti, ovvero se sia loro permesso di recarsi a riceverli qualche
volta nelle loro chiese scismatiche, e chi ve li accompagni. Intéressa an­
cora sapere qualc sia in ciascun convitto il numero dei protestanti e scisma­
tici, e in quale proporzione si trovi con qucllo dei cattolici.
Occorrerebbe pertanto che i Superiori delle varie Missioni si procuras­
sem possibilmente e rimettessero alla S. C. le suaccennate notizie intomo
a quei convitti misti chc si trovassero dipendenti dalla loro giurisdizione,
per quindi ricevernc le analoghc istruzioni adattate aile peculiari circostanze
di ciascuno di essi. Frattanto perô non sarà del tutto inutile riferire una
risoluzione emessa ncll’anno 1866 dai S. Offizio pel caso di un convitto
misto di giovanette cattoliche di rito latino, c di scismatiche di rito orientale.
Pria perô di esporla fa d’uopo dare un cenno dcU’intcrno regolamento del
convitto medesimo, senza che non potrebbe ben comprendersi la portata
dell’anzidetta risoluzionc. Ncllo stesso stabilimento diretto da Religiose,
in un con le giovanette cattoliche vengono educate anche le scismatiche di
rito orientale. La proporzisne del numero fra le une c le altre non fu sempre
la medesima: da cinque anni perô a questa parte le scismatiche costituiscono
presso a poco la terza parte dell’educandato, e vengono esse istruitc non
solamente nelle scienze profane ma eziandio nella religione cattolica, quante
volte i loro genitori scismatici nc facciano espressa richiesta. Oltre all’istituzione cattolica, le ridette educande scismatiche hanno in comune colle
cattoliche, pie lezioni, csercizi spirituali, ed assistono con esse quotidianamente alla S. Messa. In addictro pregavano anche insicme ma presentemente
per disposizione dellOrdinario, affine di evitare l.t comunicazione in divinis
pregano separatamente dalle cattoliche di rito latino, le une c le altre nella

S. C. de Prop amanda Fide

loro lingua nazionale. Presso dimanda dei genitori Ic giovanette scismaliche
una o due volte all’anno sono condotte sotto la vigilanza di persona di fiducia
alia chiesa scismatica per ricevere i Sagrarnenti, le altre si astengono dai
frequentarli. È da notarsi che gli Ordinari diocesani pro tempore non
approvarono mai il metodo finora descritto che si osserva nel suaccennato
convitto, ma lo tollerarono per la speranza che le fanciulle educate cattolicamente, tornate alie loro case e divenute sui iuris abbraccerebbero la reli­
gione cattolica, vi condurrebbero i propri mariti, e vi cducherebbero la
ptole, come difatti già dieci di esse abiurarono lo scisma, ed una converti
il suo marito: e quand’anche non tutte si convertano, tuttavia speravano
quei Prelati che Pcducazionc ricevuta cattolicamente farebbe loro deporre
i pregiudizi contro la Chiesa Cattolica, l’odio ed il disprezzo contro i cattolici; nè d’altra parte vi è a temere come assicurava 1'attuale Ordinario diocesano che le giovanette materialmente scismatiche, addivengano tali formalmente, atteso il tardo loro ingegno, secondo che attestano i superiori
dei rimentovato stabilimento, il quale d’altronde, se non ammettesse le
giovanette scismatiche, mancherebbe dei mezzi sufficienti per man tenere
le Religiose che lo dirigono, e non si troverebbe in grado di diminuire la
retta aile convittrici latine d’ordinario povere e bisognose.
Presso tale relazione la S. C. dei S. Oflrzio rispose come segue: Feria Iz,
locoll'jdie i iunii 1S66. — Tolerari posse ut puellae schismaticae in collegium
admittantur quod Sorores dirigunt, dummodo bonam praeseferant indolem,
iuxta exposita instituantur, nec tamen obligentur ad assistendum Missae
Sacrificio aliisque functionibus ecclesiasticis, verum id earum arbitrio relin­
quatur, vetito quidem ne unquam disputationes cum puellis catholicis
habeant dc rebus ad religionem spectantibus; ne templum adeant schismatiI ium a ministris schismaticis Sacramenta recepturae; quod si in aliquo casu
id impediri nullo modo possit, Sorores passive se habeant; et pariter vetito,
I ne puellae ab amicis et coniunctis, exceptis parentibus et tutoribus, absque
I licentia Ordinarii visitentur; dc quibus omnibus clare et explicite instructi
I fiant et in iis consentiant parentes vel tutores earumdem puellarum, ante­
quam ipsae ad collegium admittantur. Idque scribatur R. P. D. ArchiepiI <copo (Ordinario) cum advertentia ut curet omnium horum exeeutionem
rt bonum spirituale puellarum, quoad fieri poterit, etiam post egressum e
, collegio; et instruantur Sorores quod si aliqua ad fidem catholicam converti
petat, res ad ipsum Archiepiscopum erit deferenda, qui iuxta casus adiuncta
prudenter providebit, et sedulo caveat ne ex admissione schismaticarum
I illum nc minimum quidem perversionis et indifferentismi periculum puellis
I catholicis subsit ».
I
Da questa risoluzionc rilevasi il senti mento della prelodata S. Congreîuione, e le cautelc da essa prescritte in proposito, sebbene pero il riferito
I decreto non possa darsi per rcgola generale applicabile a qualunque altro
i convitto misto, attese le varie circostanze di ciasun caso particolare, suile
quali siccome si disse, conviene avere esattissime notizie per adattarv i le
naloghc provvidenze ed istruzioni.
I
Cocrentemente aile sovraesposte norme, con lettera diretta sotto il giorno

4H

Curia Romana

16 gennaio 1841 ai Metropolitani Irlandesi1 da comunicarsi ai loro suffrage
nei, si dichiarù che siccome dal sistema di educazione nazionalc d’Irlanüi
nelle scuole secondarie o nelle classi inferiori promosso dal govemo ijigle- I
per la gioventù appartenente a qualunque comunione cristiana, sembrava non
essere derivato alcun nocumento alia Religione Cattolica durante il decennio
da che il sistema medesimo era stato introdotto, perciô questa S. Congregazione avea giudicato non doversi profferire sull’argomento alcun definitivo
giudizio, rimettendo piuttosto un tal modo d’insegnamento al prudente arbi­
trio ed alla religiosa coscienza dei Vescovi; essendochè il successo di esso
dipendeva necessariamente dalla cura vigilante dei Pastori, dall’uso di varie
cautele, e dalla esperienza del tempo awenire. Peraltro la stessa S. Congregazione ammoniva seriamente i Vescovi Irlandesi quanto fosse necessarii
che si rimuovessero dalle scuole tutti i libri nocivi alla fede ed ai buoni costumi: chc il precettore nazionale dei pedagoghi cattolici nella classe religiosa,
morale ed istorica fosse cattolico, owero non ve ne fosse alcuno: che sarcbbe
cosa più sicura d’insegnare le sole belle lettere nelle scuole promiscue di
quello che insegnare ristrettamente i cosi detti articoli fondamental! e comuni della religione cristiana, riserbando una speciale istruzione separat·
mente aile singole sètte: ed in fine che i Vescovi e parrochi fossero vigilanti
onde dal suaccennato sistema nazionale d’istruzione non abbia a contami·
narsi alcuno dei fanciulli cattolici, e si adoperassero energicamente per ottencre dal govemo un ordinamento migliore, e più eque condizioni. Indicé
ancora la S. Congregazione a quei Prelati che sarebbe cosa utilissima che
le stesse località delle scuole restassero in potore dei Vescovi o dei parrochi,
e che di affare si grave si trattasse dai Prelati riuniti in sinodo provinciale,
coll’obbligo eziandio di rendere consapevole la S. Sede di tutto ciô che fosse
per awenire in contrario.
Nell’anno 1857 poi in occasione che voleasi stabilire nelle città d’Irlanda
scuole più alte sotto la esclusiva giurisdizione del Consiglio detto d’insegna­
mento nazionale, cosa (siccome veniva esposta alla S. Sede) piena di peri­
culo pel caratterc protestante che presentavano coteste scuole, e per lo scopo
che attribuivasi al govemo di pervertire in esse i cattolici, con lettera dei
20 febbraio dello stesso anno 1857 si cccitô a nome della S. Congregazione
la sollecitudine e lo zelo dei Vescovi a difendere il loro gregge ed a vcgliare
su di esso con tanto maggior cura e diligenza quanto più grave era il pericolo,
che dal nuovo sistema ridonderebbe alia salute delle anime, procurando con
opportune ammonizioni, con predichc e lettere pastorali che fosse preservata la pu ri th della fede dal contagio degli errori.
Per cio poi che spetta alie scuole Universitarie e collegi misti istituiti
dal Govemo Inglesc con lo stesso sistema per la istruzione scientifica della
gioventù, la prclodata S. Congregazione con lettera dei 9 ottobre 1847* mani­
festo ai Vescovi Irlandesi il suo timore che da tali collegi fosse per derivare
gran pericolo alia fede cattolica, e che li reputava dannosi alia religione;
1 CC N. 4787.

> Cf. N

4S20.

S. C. de Propaganda Fide

415

onde li ammoniva di non prendere veruna parte a sifFatta istituzionc, e li
eccitava invecc a far fiorire maggiormente i già istituiti collegi cattolici, ed
a procurare la crezionc di un’Accadcmia cattolica. Il Governo inglese per
sedare i concepiti timori modifico alcuni statuti del ridetto sistema; in seguito
di che esaminatasi nuovamcnte la cosa, la medesima S. Congregazione non
per ciô credette mitigare la già presa c testé riferita risoluzione sui ridetti
collegi in vista dei gravi ed intrinseci loro pericoli, siccome indicossi ai Prelati d’Irlanda con lettera degli 11 ottobre 1848.1
Gioverà per ultimo aggiungere corne la rimentovata S. C. di Propaganda
nella generale adunanza dei 31 agosto 1863, esaminando le regole dell’Istituto delle Suorc di N. S. di Sion eretto in Francia, e pariando delle giovani
convittrici nel relativo educandato, decise doversi rispondere al fondatore
essere intendimento della S. C. che nelle scuole delle pensionate non si
accolgano per massima generale se non giovani cattoliche. Che se per grave
regione occorresse di ricever donzelle di altre confessioni da educarsi perô
(attolicanientc, debba rendersi di ciô inteso il Vescovo diocesano, affinchè
di concerto colla Superiora stabiliscano con ogni diligenzale regole necessarie
per evitare ogni pericolo di seduzione o perversione, fra le quali regole non
si ometterà di prescrivere che nelle visite che ricevono le suddette donzelle
dai loro parenti debba trovarsi ognora presente una Suora ».
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1329].

4874.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 12 ian. 1869.
Haec S. C. quam maxime optat ut missionarii et caeteri animarum cura­
tores in India pueros ac puellas, cum usum rationis fuerint assequuti, vim
«dignitatem S. Eucharistiae diligentissime edoceant eo ut convenienti tem­
pore divini epuli participes fieri digne mereantur. lidem assidue urgeant
fideles ad frequentem S. Confessionis et Communionis usum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1340].

4875.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Lp. Stat. Foeder.
Anieric. Septentrion.), 15 aug. 1869.
Praxim pecunias exigendi ad fores ecclesiarum ut fideles ingredi possint,
«divinis mysteriis adesse... penitus aboleri atque eliminari cupiens S. Con­
gregatio, A. Tuam nunc in Domino adhortari non desinit, ut omnem curam
conferas, si forte in aliquibus istius dioecesis locis consuetudinem huiusmodi
invaluisse noveris, ne ulli omnino collectores, quando christifideles in eccle­
siam ingrediuntur, quo divinis mysteriis adstare, vel verbum Dei audire
> Cf. N. 4S27.

4i6

Curia Romana

possint, ad earumdem ecclesiarum fores ponantur. Per hoc autem haud
vetare intendit S. C. quominus pecunia sponte a fidelibus oblata ad Offerto­
rium recipiatur, prout hucusque in maiori foederatorum Amcricae Statuum )
ecclesiarum parte fieri consuevit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. Il, η. 1345].
|

4876.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Indiar. Orient.),
8 sept. 1869.
1. Quandoquidem aucto extremis temporibus Vicariatuuin numero,
ac missionariis multiplicatis, huc illuc nonnulli adversus mutuam pacem ct
concordiam veluti igniculi excitari visi sunt, quod nimirum diversitate
nationum, educationis, Institutorum varietas etiam sententiarum oriretur,
cui etiam accessit facilitas sese immiscendi in finitimarum Missionum nego­
tiis, placuit EE. PP. singulis Missionum Praesulibus mandare ut 1. Administrationem aliorum Vicariatuum, nec scriptis editis nec alio quovis modo
carpendam suscipiant. 2. Collectas in alienis Missionibus inconsulto Supe­
riore non faciant. 3. Abstineant vero a transferendo missionarios vel moniales
ex uno in alterum Vicariatum nisi consensus alterius Praelati qui eos susce­
pturus est, nec non indicium S. Congregationis accesserit, idque etiam raro
admodum efficiant.
2. Ne forte accidat, aliquem ex istarum regionum Praesulibus cui non
adsit coadiutor cum futura successione designatus e praesenti vita migrantem
Vicariatum ita relinquere ut nemo sit qui ordinariam iurisdictionem loco
ipsius exerceat, in memoriam revocandam esse voluerunt EE. PP. omnibus
Vicariis Apostolicis Constitutionem sa. me. Benedicti Pp. XIV quae incipit
Ex sublimi,1 qua indicitur ut qui ex Praesulibus neque Episcopum Coadiutorem cum futura successione neque \ icarium ex clero sive sacculari sive
regulari generalem habent, statim atque ad unumquemque eorum illarum
litterarum Apostolicarum certa notitia pervenerit deputent Vicarium ex
clero sive saeculari sive regulari generalem, habilem tamen atque idoneum,
qui eveniente cuiusvis Ap. Vicarii sine Coadiutore cum futura successione
obitu tamquam Ap. Sedis delegatus teneatur assumere ct obire regimen et
gubernium Ap. Vicariatus, usque ad captam eiusdem Vicariatus Ap. huius­
modi possessionem a novo Vic. Ap. quem eadem haec S. Sedes constitue­
rit, aut usque ad quamcumque aliam ab ipsa S. Sede ineundam ordina­
tionem.
3. Animadverterunt iidem EE. PP. exceptis nonnullis Vicariatibus in
quibus cleri indigenae status commendandum aliqua ratione se exhibet, in
caeteris Indiarum Orientalium Missionibus vel paucos esse indigenas sacer­
dotes, vel non iis qualitatibus praeditos, quae in Christi ministris maxime
necessariae sunt, in nonnullis etiam non paucos in eodem clero abusus irrep' Cf N. 423

S. C. de Propaganda Fide

417

sisse. Quapropter excitandum duxerunt zelum Alicariorum App. ut ad
sacerdotum indigenarum institutionem promovendam omni studio animum
adiiciant. .Ad id vero perutile existimarunt ad omnes mittere Instructionem
datam a S. Congregatione anno 1845 in qua eadem de re uberrime agitur,
quaeque potissimum praestanda sint singillatim recensentur.1
4. Licet fatendum sit in nonnullis Indiarum orientalium Missionibus in
quibus Regulares versantur, vitam indigenarum clericorum qui eorum insti­
tutum ut tertiarii vel oblati professi sunt exemplo atque utilitati fidelibus
esse, gravissimae tamen rationes omnino suadent ut Vicarii App. omni
studio, concordique actione ad clerum indigenam saecularem efformandum
dent operam; atque ad regularem professionem nonnisi eos qui necessaria
vocatione praediti apparent, admittant.
5. Quod si ex una parte omnis diligentia adhibenda est ut idonei sacer­
dotes sacculares, et animarum rectores inter indigenas eligantur, ex altera
in eodem clero gubernando ita procedi debet ut naturalis eius gentis indoles
nimis ad ambitionem et turbas prona, quod se extolli videat novos inde sti­
mulos non suscipiat. Quod si quidam ex indigenis presbyteris praestantiores
caeleris atque omnino laudabiles se praebeant adeo ut Praesules etiam Mis­
sionarii Ap. titulo dignos arbitrentur, ad id commendare illos poterunt
S. Congregationi quae in negotio huiusmodi providere non omittet.
6. In multis vero Vicariatibus in quibus Religiosa Instituta vel non
omnino adhuc exstant, vel tantum paucos sectatores habent, optimum erit
consilium Vicariorum App. si cum clero indigenae saeculari efformando
operam dederint, etiam Regulares Ordines et Congregationes inter indigenas
statuere satagant sub regimine superiorum europaeorum in Indiis commo­
rantium; quippe ea natura atque indole comparati sunt Indiarum populi
ul facile ad religiosam vitam amplectendam adducantur; atque alia ex parte
maxima emolumenta in christianam plebem inde sperari debent, sive iis
regimen scholarum aliorumque iuventutis institutorum sive praedicationis
Verbi Dei ministerium credatur.
7. Cum in nonnullis Missionibus mos utendi talari veste, praesertim
cum sacerdotes in publicum procedunt, non ab omnibus diligenter servatus
huc usque sit: immo vero alicubi graviores etiam abusus hac in re induci
coeperint, mandat haec S. C. ut omnes ecclesiastici viri, memores decere
omnino clericos etiam habitu gravitatem moderationemque exhibere, talares
vestes sive albi sive nigri coloris, iuxta regionis consuetudinem et S. Congregationis Indulta saltem in publico deferant, atque ad hoc obtinendum omnis
tergiversatio aut praetextus removeatur. Quod si necessitate cogente aut
ausa itineris per aspera loca praedictum habitum exuere cogantur, eam
altem vestem adhibeant quae sacerdotalem modestiam nullo prorsus modo
dedeceat.
8. Nil profecto opportunius ad directionis uniformitatem inducendam,
'.concordiam fovendam, quam si una veluti regulact communibusfirmisque
traditionibus universi animarum rectores caetcrique operarii evangelici
1 Ct. N. 4816.

tW. 17/.

27

4i8

Curia Romana

regantur. Quod et experientia in pluribus ludiarum Vicariatibus confirma­
tum est. Itaque S. C. omnes W. AA. vehementer hortatur ut audito voto
missionariorum, collectionem regularum ct usuum qui in Vicariatu invalue­
runt componere quamprimum, satagant quae quidem collectio seu Dire­
ctorium complectatur potissimum ea quae sive observanda a sacerdotibus in
sua vivendi ratione, sive in fidelibus gubernandis ab iisdem arcte servanda
sint. Atque huiusmodi Directorii exemplum ad ipsam S. C. dare non prae­
termittant.
9. Ita etiam ad animorum unitatem, sacri ministerii profectum, et uni­
formem disciplinae rationem servandam, maximam utilitatem obventuram
existimantes EE. PP. ex frequentibus missionariorum conventibus, com­
mendandum omnibus Vicariis App. duxerunt ut quam saepe opportunita?
permiserit congregationes eorumdem missionariorum cogant, et in his curent
ex singulorum experientia et consiliis deducere quae perfectius ordinari
possint, quaeque a proximioribus Vicariis App. expetenda sint, ut difformitas consuetudinum in variis Missionibus paullatim tolli valeat.
10. Id quoque ad ordinem servandum, vitandamque confusionem minfice conducet, ut nimirum facultates quae missionariis communicantur,
praesertim vero matrimoniales, absque ambagibus iisdem ostendantur: ideoque cavendum omnino ne illae aliter quam in scriptis tradantur per appositas
litteras in quibus cum extensio facultatum tum etiam casus et censurae
reservatae aperte et determinate exprimantur.
n. Satagendum etiam erit ut studium doctrinae moralis maxime fovea­
tur, ac opinionum difformitas quantum possibile est amoveatur. Ad hoc
vero opportunum plane videtur consilium constituendi, ubi circumstantiae
id non prohibeant, collationes ad casus morales discutiendos ac dissolvendos,
quemadmodum in nonnullis locis summa cum fidelium utilitate peragi
coeptum est.
12. Gravissimas quaestiones circa lucrum cx mutuo agitari inter Evangelicos Indiarum operarios animadvertentes EE. PP. ut quantum fieri potest
directioni Confessariorum, et conscientiarum tranquillitati consulerent,
mandarunt ad omnes Vicarios Apostolicos mitti exemplum Decreti S. Con­
gregationis Inquisitionis dati die 13 ianuarii anno 1780, et responsa S. Pocnitentiariae typis edita. (V. Instr. S. C. de Prop. Fide, an. 1873).1
13. Relatum autem est in pluribus Indiarum regionibus catholicos super
Biblia a protestantibus corrupta et a gubernio exhibita, si iuramenti emissio
occurrit, iurare consuevisse, ex alia vero parte haud difficile esse ab ipso
civili gubernio obtinere ut catholicis potestas fiat iusiurandum emittendi
super ipsorum Biblia Itaque omnes Vicarii App. in quorum Missionibus
usus huiusmodi adhiberi consuevit diligenter curent ut anglo-indicum gu­
bernium libertatem fidelibus relinquat iurandi super Sacram Scripturam
ab Ecclesia catholica receptam. Quoadusque autem id a civili auctoritate
non obtinuerint, prudenter taceant si viderint fideles super biblia haereti­
corum iuramentum praestare dummodo de licito iureiurando agatur. Intc1 Cf. N. 4S80.

5. C. de Propaganda Fide

419

ru doceant S. C. an Bibli? haereticorum pro iurciurando exhibita sint sub­
stantialiter coirupta, an exhibeantur ut a catholicis probentur, an vulgata
nostra latina excludi soleat. Demum a quibus ct in quibus circumstantiis
ac pro quo obiecto huiusmodi iuramenta exigantur.
14. Placuit Emis PP. omnibus Vicariis App praecipere ut ubi adhuc
Catcchismus Christianae doctrinae pro fidelium usu compositus non est,
quamprimum in lucem edatur, etiam adoptando aliquem Catechismum alibi
in usu; in omnibus vero Missionibus quoad hanc rem optandam uniformita­
tem collaris consiliis Vicariorum.
15. Ut maiori Christianorum commodo atque utilitati provideatur, con­
cedendum existimarunt ut Vicarii App. et missionarii uti valeant formulis
benedictionum quae continentur in Appendice Ritualis Romani impressi
typis S. C. de Prop. Fide anno 1864. Quod si agatur de benedictionibus
diversis ab iis quae in illo volumine continentur ad S. C. recurrant.
16. Quia vero imprimis S. Consilio cordi est, ut istius dominicae vineae
operarii ad indigenarum salutem procurandam sese convertant ac maiori
in dies diligentia infideles in ovile Christi congregare contendant, EE. PP.
praecipiunt ut in omni statione militari inter indigenas posita praeter capellanum militum et alter sacerdos constituatur qui praecipuum, imo et unicum
officium habeat praedicandi Evangelium circumstantibus Indiarum populis;
unde et vernaculas linguas perfecte calleat. Praeterea omnes missionarii ad
indigenarum curam addicti, etiam mores et consuetudines regionis in qua
degunt diligenter addiscant, nec omnino eas quae nil pravi aut superstitiosi
continent, impugnent, sive voce sive agendi ratione; ita vero se gerant ut
populonim venerationem ac fiduciam sibi comparare possint.
17. Et quoniam compertum est in pluribus Vicariatibus edi libros et
opuscula, in quibus de gentilium moribus et usibus sermo instituitur, quae­
que ad interpretationem Constitutionis Apostolicae sa. me. Benedicti XIV
quae incipit Omnium sollicitudinum 1 plus minusve directe referuntur, censucrunt EE. PP. monendos esse Vicarios et missionaries Apostolicos mit­
tendum omnino esse S. huic Congregationi exemplar quarumcumque
instructionum et opusculorum in quibus agatur de rebus ad memoratae
Bullae interpretationem quoquo modo spectantibus.
18. Dolcndum plane Emis PP. visum est multa centena millia hominum
impiae mahumedanae sectae addictorum per vastos Indiarum tractus,
praesertim vero in regione septentrionali reperiri, qui in vitiorum caeno mersi,
quamvis late diffundi catholicam veritatem videant, nullimode tamen de illa
amplectenda cogitent, immo et eam obstinato animo detestentur. Quia
tamen neminem negligendum esse in fidei praedicatione norunt, bene vero
plantandum ac rigandum, expectantes ut Deus det incrementum, hor­
tandos esse iusscrunt Vicarios App. et missionaries, praesertim regionum
septentrionalium ubi homines huiusmodi minus adversos se catholicae
religioni ostendunt ut mahumedanorum conversioni adlaborent. Quod ut
facilius assequantur, optimum erit consilium si inter ipsos libellos dc chri1 Cf. N. 348.

Curia Romana

420

stianae fidei divinitate tractantes ditïundere satagant, quod et alibi nugno
cum fructu factum est. Illud quoque curandum omni studio ut inter secu­
tores buddhisticae religionis qui in multis regionibus nequaquam catholica:
pietati multum adversari dignoscuntur idonei missionarii mittantur, qui
eorum praeiudicia e medio tollere et Christianae fidei sanctitatem edocere
nitantur.
19. Ut in erectione novarum missionum et divisione vicariatuum in
plures partes clarius innuantur omnia elementa quae necessaria sunt cum ad
descriptionem regionum adamussim indicandam, tum ad statum spiritualem
et temporalem Ecclesiae in eo tractu diligenter exprimendum, placuit redi­
gendam esse Instructionem appositam eamque omnibus Missionum Prae­
sulibus communicari.1
20. Quo facilius indigenarum presbyterorum qui in distractibus longin­
quis a Vicarii Ap. residentia degunt directioni consulatur, Emi PP. Vicariis
App. ipsis suggerendum statuerunt ut in iis Missionibus, in quibus commode
fieri possit, plures districtus vel paroeciae sub regimine unius missionarii
europaei cum titulo Superioris constituantur.
21. lusserunt praeterea omnibus Vicariis App. mandari, ut diligenter
attendant nomina baptizatorum, et defunctorum, nec non matrimonia cele­
brata in libris appositis recenseri accurateque conservari ad tramites eonuu
quae praescribit Rituale Romanum: nec non diligenter curari recensionem
status animarum, et adimplementi praecepti paschalis.
22. Prae oculis habita necessitate certos reditus aliqua ratione in pluribus
Vicariatibus constituendi quibus Missionum onera ferri valeant, mandat
S. C. huiusmodi Missionum Vicariis App. ut collaris consiliis rationem exco­
gitent qua praedicto defectui occurri possit ac S. Congregationi proponant.
Ad id verum assequendum insinuari voluit iisdem ut curent expensas pro
victu atque itineribus minimas fieri, singulos autem missionarios unoquoque
trimestri, aut bimestri, dati et accepti rationem respective Vicario Ap. red­
dere, quemadmodum in nonnullis Indiarum orientalium Missionibus lauda­
biliter introduci coeptum est.
23. Animadvertit etiam S. C. in fere omnibus Indiarum Vicariatibus,
exceptis nonnullis Orae canarensis et malabaricae, decimarum solvendarum
legem qua ecclesiarum et sacerdotum sustentationi provideatur minime
extare, imo in pluribus Missionibus ipsa emolumenta quae stolae appellan­
tur non solvi a fidelibus. Itaque ut facilius ad certorum redituum institu­
tionem perveniri possit, excitandam esse voluit diligentiam Episcoporum
ut prudenter provideant induci paullatim consuetudinem atque etiam, si
efficere valeant, legem solvendi memorata lura stolae, quae decimarum locum
teneant, atque ad certa sustentationis ministrorum sacrorum media stabi­
lienda inserviant.
24. Summae gravitatis argumentum esse competierunt. EE. PP. illud
quod respicit titulum quo bona ecclesiastica in singulis Missionibus coram
civili lege possidentur. Manifestum est enim nonnullis in locis eadem bona
1 Collectanea S. C. dc Prop. Fide, vol.

S-

I.

n. 615

421

Propaganda Fide

S. C.

christianis communitatibus suo nomine retineri, in pluribus aliis vero Prae­
sulibus ct Superioribus ecclesiasticis tanquam privatis possessoribus, a
gubernio adseripta censeri, nec ullum a civili lege in Ecclesia qua tali ius
proprietatis agnosci. Nec deest circa idem caput inter Vicarios Apostolicos
differentia sententiarum, nonnullis existimantibus satius esse bona Ecclesiae
in christianae communitatis proprietate manere; aliis consulentibus ut omnia
in possessionem Vicariis Apostolicis tradantur. Itaque quoad haec omnia
accuratae ab iis informationes Sacrae Congregationi praeberi debent.
25. Quodcumque vero consilium opportunius ineundum videatur circa
tiusmodi proprietatis titulum, hoc imprimis curandum erit ut ita proprietas
et possessio ecclesiasticorum bonorum coram civili lege constituatur, ut
securitati eorumdem omnibus quibus possunt modis VV. AA. provideant.
Incertum est porro qua ratione transmittatur titulus legalis proprietatis cum
ille apud Vicarios App. est in casu eorum obitus, vel renunciationis; ac pariισ qua ratione coram gubernio possideant communitates christianae ubi
proprietas ab ipsis retinetur. Itaque ea perspicue constituenda erunt. Ne
vero quoad haec omnia Indiarum Orient. Praesules iis mediis destituantur,
quae illis in huius gravissimi negotii examine utilitatem afferre possint, visum
tslEE. PP. expedire ut iis communicetur notitia eorum quae pro regionibus
foederatorum Americae Statuum ab hac S. C. vel probata vel constituta
sunt1
26. Siquidem propter quarumdam ecclesiarum et paroeciarum indigen­
tiam opportunum videatur Vicariis App. subsidia a civili gubernio petere,
vel oblata accipere: ut id efficere possint, liberum cuique relinquit S. C.
Quia tamen facile evenire potest ut ab ipso gubernio eae conditiones huius’ Concil. Baltimore». VII: « Statuerunt PP. ecclesias omnes caeteraquc bona ecclesia-

»tka, quae vel dono, vel fidelium oblationibus acquisita, in charitatis vel religionis operibus
sunt impendenda, ad Ordinarium pertinere, nisi appareat scriptoque constet illa

ilicui Regulari vel sacerdotum
Concil. Baltim. III:

Congregationi

in

ipsorum

usum

tradita

Ordini

fuisse ».

Ne fidelium pia voluntas suo fraudetur effectu, et quae Deo

dxaverint in Ecclesiae utilitatem ad alios transferantur usus, monemus Episcopos, saceriotej ct alios omnes, penes quos bona sunt mobilia vel immobilia ad ecclesiasticos usus

dita, ut, en quae in sintrulis foederatis provinciis tutissima videbitur ratione, quamprimum
curent ea, itixta leges civiles, usibus a donatoribus designatis servanda. Quod si quis de­
narum vel laicorum huiusmodi boni a designatis usibus contra donatorum voluntatem

ira terit, se

in poenas a Concilio

Tridentino

litas

(sess.

22, c.

11, de ref.)

incurrere

noverit ».

Concil. Baltim. IV: » Praesules

omnes

monemus

ut securitati bonontm

ecclesiasti-

ntm sedulo prospiciam, omni qua valent ratione; ideoque legum seu auctoritatis civilis

-•ir idium quaerant,

ubicumque

haberi

possit,

salvo

tomen

libero

Episcoporum

Quod si nequeunt illud obtinere, saltem testamento iuxta legis dispositiones

mi» duplicatum habeant, caveant ne
faibli» avertantur. Habeant

etiam

bona sibi

bonorum

scite

iure.

facto

in usus ecclesiasticos commissa a suis

ecclesiasticorum

inventarium

et

titulos

et

vtrumenta omnia rite disposita. Et si contigerit eos extra diocccsim versari, litteras procuntionis apud quemdam

virum probatum

relinquant, qui ca bona valeat

usibus eccle-

istich servare. Monemus insuper Episcopos ne sinant sacerdotes penes se retinere suo
•■omine quae a fidelibus in publicos

et ecclesiasticos usus donata sunt, eorumque fidei

commina ».

Decr. S. C. de Prop.

Fide: Quum in Foederatis etc. — Cf. N. 4786.

Curia Romana

422

modi praestationibus apponantur quae negotium Episcopis in rerum spiri­
tualium administratione facessant, ideo S. Concilium singulos Vicarios App
monitos voluit ut in hac re de libertate et independentia ministerii ecclesia­
stici omnino caveant. Id eodem modo servandum circa stipendia capellammilitum a civili auctoritate concessa. Liberum pariter iisdem relinquitur
postulandi a gubernio ut proprietatem ecclesiarum quas aedificavit publicis I
expensis Vicario Ap. cum aliqua dotatione cedat.
I
27. Ut autem omnium ecclesiasticorum redituum administratio ordinatt I
procedat in unoquoque Vicariatu Consilium cidem administration! ge­
rendae constituendum est; ubi vero iam constitutum reperitur accurate
reformandum. Quod quidem Consilium ex nonnullis prudentioribus mis­
sionariis a Vic. Ap. designandis constare debet, cum quibus ipse Vic. in '
negotiis gravioris momenti aget, eorumque audiet consilia; et cum sermo sit
de novis ecclesiis aut domibus, collegiis, scholis fundandis nunquam aget
contra maioris saniorisque missionariorum partis consilium.
28. S. C. diligenter etiam expendit ea omnia quae in relationibus \ isitationis Ap. circa rationem administrandi bona ecclesiarum praesertim per
Consilia fabriciariorum efferuntur. Intellexit siquidem non modo eadem
Consilia nimis difformi methodo procedere, sed et inordinata esse pluribus
in locis, ac a Vicario Ap. et caeteris superioribus ecclesiasticis indepen­
dentia. Quapropter bona pia voluntate fidelium in divinum cultum expen­
denda, et male administrantur, et in profanos usus convertuntur. Itaque
maxime optat S. C. praedicta Consilia idoneis praescriptionibus reformat
Quod priusquam fiat, mandandum censet singulis Vicariis Apostolicis ut
informationes accuratas tum circa statum eorumdem Consiliorum tum circi
modum res componendi praebeant. Et ut aliqua norma ex eo quod alibi
gestum est ipsis suppeditur, communicandam iussit iisdem Praesulibus
regulam pro fabriciariis ecclesiarum I lollandiae aliquibus ab hinc annis pro­
batam. 1
29. Gravitati ac decori cantus sacri qui in ecclesiis curopaeorum adhiberi
consuevit providendum censucrunt EE. PP. Itaque Vicarii App. ex prae­
scripto S. Concilii Tridcntini Sessione 22, decreto Dc observandis et evitandis
in Sacrificio Missae, et Constitutionis Benedicti XIV, Annus qui hunc ver­
tentem ab ecclesiis arceant omnino cantus et sonos ubi aliquid profanum
aut impurum miscetur, quod divinae rei et loci sanctitati minime con­
veniat.
30. Ad excitandam inter fideles devotionem erga SSmum Sacramentum
Corporis et Sanguinis D. N. I. C. satagant superiores Missionum ut in
ecclesiis ubi cura animarum exercetur, custodiatur S. Eucharistia ubi id
tuto et decenter fieri poterit, senatis de iure servandis. Ut vero melius
provideant accuratiori delationi eiusdem S. Eucharistiae ad infirmos, prae
oculis habeant Instructionem ad id datam a S. Congregatione. 3

S. C. de Propaganda Fide

31. Quo diligentius foveatur pietas et ad charitatis opera exercenda fide­
les inflammentur, mandarunt EE. PP. ut universi Vicarii App. Indiarum
Orient, excitarentur ad pias laicorum sodalitates, ubi non extant, de novo
instituendas, et si iam pridem institutae fuerint, et a pristina pietate excide­
rint, ad legitima et probata statuta reducendas et restaurandas. In mode­
randis huiusmodi sodalitiis Rmi Antistites prae oculis habeant quae salubri­
ter decreta fuerunt in Apostolicis Constitutionibus Clem. VIII Quaecumyu,1 Pauli V, Quae salubriter,2 et in Concilio Romano Bened. XIII,
Tit. 23, c. 1. Pias vero uniones mulierum et puellarum in India instituere,
fovere et caute moderari pastoralis officii erit; et praedictae uniones con­
grua congruis referendo, iisdem legibus ac laicorum confraternitates, quoad
Seri poterit, regantur.
32. In iis vero locis in quibus piae laicorum sodalitates institutae sunt,
nulla tamen praescripta forma exteriori ac publica, nec constitutionibus, nec
reditibus determinatis, curent Vicarii App. ita idoneis legibus easdem com­
ponere, ut propositis quibusdam exterioribus idoneis formis exinde aug­
mentum pietati, divinique cultus splendori paretur.
33. Curandum praeterea ut in singulis \ricariatibus sive clerus sive popu­
lus interdum det operam exercitiis spiritualibus, ex quorum usu tanta in
catholicum populum bona invecta esse dignoscuntur: quae quidem in omni­
bus ad tramites Epistolae Encyclicae SSmi D. N. Pii Papae IX quae incipit:
Qui pluribus (9 novembris 1846) componi debent. 3
34. Quamvis Vicarii App. fidelium pietatem erga Sanctorum Reliquias,
imagines, et loca sacra ubi eae coluntur, excitare ac laudare debeant, caven­
dum tamen ipsis est ne ullius generis abusus aut superstitiones in saluberrima
Sanctorum veneratione irrepere sinant. Quod ut impediant facilius, iis prae
oculis habendum decretum Sacr. Cone. Trid., sess. 25. de invocatione, veneI ratione et Reliquiis Sanctorum, et sacris imaginibus.
I
35. Cum vero ex relationibus Visitationis Ap. manifestum sit unum ex
praecipuis mediis a protestantibus adbibitum ad populos suorum errorum
veneno inficiendos positum esse in scholis quas ad instruendos pro suo
hibitu pueros ac puellas per omnes Indiarum civitates aperiunt, EE. PP.
'artandos esse iusserunt universos VV. AA. ut omnes vires ac studia sua
in hoc conferre satagant ut per catholicarum scholarum institutionem sacrae
puerorum puellarumque educationi ubicumque possunt provideant. Atque
imprimis cum ex iisdem relationibus pateat in pluribus Vicariatibus mascu> Cf. N. 192.

> Cf. N. 106.
3 Haec ibi:

Cum vobis compertum sit, ad ecclesiastici ordinis dignitatem ct sancti·

woniam retinendam ct

conservandam,

pium

spiritualium

Exercitiorum

institutum

vel

aerime concedcrc, pro episcopali vestro zelo, tam salutare opus urgere, omnesque in sor-

ttm Domini vocatos monere ct hortari ne intermittaris, ut saepe in opportunum aliquem
’*xum iisdem peragendis Exercitiis secedant, quo, exterioribus curis sepositis, ac vehe·
natiori btudio aeternarum divinarumque

rerum meditationi vacantes, et contractas de

nundino pulvere sordes detergere, ct ecclesiasticum spiritum renovare possint, atque expo­

1 Cf. N. 395

rte* veterem hominem cum actibus suis, no\um induant qui creatus est in iusriria et
I

'rctitite veritatis*. — Cf.

N,

504.

Curia Romana

424

lorum sive europaeorum sive mixtorum atque indigenarum scholas, nece*.tati succrescentis iuventutis non sufficere, curandum est ut in illis multipli­
centur, ac saltem ea ratione constituantur qua spectari possint ut sebe'?.
praeparatoriae ad Seminaria, unde scilicet desumi possint adolescentes it
Seminarium Vicariatus transferendi. Providendum est etiam accuratescholi
foeminarum, quarum cura, praesertim si de indigenis sermo sit, transactitemporibus in nonnullis Missionibus neglecta fuisse videtur.
I
36. De frequentia paganorum et protestantium puerorum ad scholas a I
catholicis constitutas, cum relata a visitatoribus considerasset S. C., iuss j
omnibus VV. AA. dari instructionem editam sub die 25 aprilis 1868 cui: I
animadversione quod si ipsis aliqua supersit difficultas, Ap. Sedi referatur,
expositis omnibus uniuscuiusque scholae peculiaribus adiunctis.1
37. Sedulo cavendum ne catholici pueri iis scholis intersint quas guber­
nium civile constituit, ac sub immediata directione Consilii supremi Instru­
ctionis versantur, quod doctores constituit, libros designat, iubetque ne in .
talibus scholis ulla dc rebus fidei ac religionis mentio fiat. Pono quia expe­
rientia compertum est auctoritatem civilem non abhorrere a concedendi
facultate aperiendi scholas privatas, ac pro iis subsidia subministrandi, hae
opportunitate uti poterunt Vicarii App. ad has scholas praesertim anglicae I
linguae constituendas, dummodo conditiones quae a gubernio imponun- |
tur nec catholicae fidei, nec bonis moribus, nec rectae cuiusque Instituti
disciplinae sint contrariae. Denique ubicumque fieri poterit, curent erigi
ita catholicas scholas, ut in iis gradus institutionis pueris traditae exaequet
eam disciplinarum perfectionem quae in scholis gubernii observatur.
38. Ut saluti spirituali, christianaeque educationi puerorum, qui paren­
tibus destituuntur, qua maiori fieri potest efficacia consuleretur, sapienter
per orphanotrophiorum erectionem in nonnullis Indiae Orientalis regionibus
provisum est. Quia tamen in pluribus Vicariatibus vel omnino adhuc tam
salubre institutum desideratur, vel admodum imperfectum, nec plane neces­
sitati respondens apparet, placuit Emis PP. hortandos esse in Domino Supe­
riores Missionum ut huic operi accurate constituendo et augendo manum
admoveant; nec tantum europaeis ac mixticiis orphanis provideant, verum
et separatas domos pro pueris indigenarum aperiant.
39. Inimici catholici nominis, maximeque inter eos Ecclesiae intensi
protestantes, ad errores ct calumnias suas longe latequc inter istas gentes
diffundendas, libris omnigenis in lucem editis utuntur. Ut ergo catholicis
viris pateat via ad hominum huiusmodi audaciam effringendam, veramque
doctrinam tuendam, satagant Missionum Superiores media undequaque
possunt congregare ut typographias erigant in quibus iuxta opportunita­
tem libri edi possint ad exponenda christianae religionis dogmata, et calum­
niosa haereticorum ethnicorumque commenta retundenda: ubi vero eaedem
typographiae erectae reperiuntur, omnino reformentur, augeantur, ut verae
fidelium utilitati esse possint.
1
40. Ut pauperibus qui veram fidem amplecti cupiunt evangelizandis
‘ Cf. N. 4873.

Λ\ (λ de Propaganda Fidi

'
I

'
I

425

aptiori ratione consulatur, maxime idoneum Institutum in quibusdam
Vicariatibus statui coeptum est, nimirum domus catechumenis excipiendis
alendisque, saltem usquedum Baptismi sacramentum recipiant. Compertum
est tamen ex relationibus Visitationis Apostolicac in non paucis Vicariatibus
domos huiusmodi adhuc deesse, alicubi vero nonnisi ut opus incipiens
haberi posse. Quia ergo maxime cordi est S. huic Congregationi, ut ethnici
omnibus modis alliciantur, atque adiuventur ad lesu Christi D. N. fidem
suscipiendam, hortatur Vicarios App. ut catechumenatuum fundationi
adlaborent; adhibeant vero in hoc debitas cautiones non modo diversas pro
utroque sexu domos designando, sed et curando ut separarim homines casta­
rum, quas puras appellant, ab iis qui ad non puras pertinent recipiantur.
41. Placuit, monendos esse Vicarios App. praesertim Indiae Meridionalis
ut diligenter caveant ne in exequiis ac sepulturis fidelium superstitiosum
aliquid subrepat, sed in omnibus Ritualis Rom. praescriptiones observentur.
42. Decreta quae sequuntur quoad aquam baptismalem, a Pondicheriensi
synodo secunda edita, ad omnes Vicariatus Indiarum Orient, extendi pla­
cuit. « i. Aquam consecratam aliquo decenti loco ct vase conservabit missio­
narius in ecclesia ubi ordinarie degit ct in collatione S. Baptismatis adhibebit;
idem faciet in ecclesiis in quibus per notabilem anni partem commoratur.
2. Occurrente casu necessitatis utetur facultate aquam foecundatam confi­
ciendi extra Sabbatum Sanctum et Vigiliam Pentecostes. 3. In locis quae
Sacramenta administrandi causa inviset, utetur aqua consecrata quando illam
in itineribus secum facile ferre poterit ». Praeterea voluerunt EE. PP. omni­
bus Vicariis Apostolicis communicari Decretum datum Vic. Ap. Tunquinensi die 10 februarii 1806: «Omnino tenentur missionarii in conferendo
Baptismo omnia agere ad praescriptum Ritualis Romani vel in ea etiam
pane quae respicit sacramentalia ct usum aquae ad id in baptismali fonte
asservatae. At ubi aquam praescripto ritu benedictam asservare gravis sit
incommodi aut periculi licebit eo casu missionariis vel cuilibet alii qui ad
hoc Sacramentum conferendum pro temporum opportunitate aptus erit
uti aqua communi praesertim si benedicta fuerit, pro aqua fontis baptismatis
quae nonnisi gravi cum incommodo aut periculo haberi possit ».
43. Extenderunt quoque iidem EE. PP. ad omnes Vicariatus praescrip­
tiones Pondichcrianas memoratae Synodi habitae anno 1844 circa reitera­
tionem Baptismi sub conditione: <■· 1. Unusquisque missionarius catechistas
suos et covilpelleas, idest inferiores catechistas (aut officiales) semel saltem
lingulis annis diligenter examinare tenebitur ut certior fiat quinam inter
illos sint fiducia digni. 2. Ut non teneatur missionarius baptizatos a catechista fiducia digno, sub conditione baptizare, requiritur ut adsint duo testes
qui testificari possint Baptismum fuisse legitime collatum; quibusdam tamen
casibus exceptis, in quibus, singulis perpensis circumstantiis, attenta peritia
et probitate catechistae, cui tamen fiducia non est nimis facile concedenda,
neri potest ut nullum prorsus probabile dubium circa validitatem Baptismi
oriatur, etiamsi non adfuerint duo testes. 3. Catechista infantem aliquem
baptizaturus, testes, quotiescumque poterit, advocare tenebitur, dabitque
operam ut testes ipsi apprime noscant quaenam sint conditiones ad huius

426

Curia Roniana

sacramenti validitatem requisitae. 4. Pueros a catechista fide digno baptzatos non licebit missionario sub conditione rebaptizare si praedicta exhi­
beantur testimonia, nec ulli pateat suspicioni testium sinceritas . His vero
addendam iusserunt Instructionem S. C. an. 1851 ad R. P. D. Ludovicum
Charbonneaux nunc Vic. Ap. Mysurensem missam. 1
44. Ad omnes Vic. App. mitti iusserunt EE. PP. responsionem S. Con
gregationis datam Vicario Ap. Siamcnsi an. 1808 super interrogationibus I
in lingua vernacula in sacramento Baptismi adhibitis. Scripserat ad S. C. I
Vic. Ap. in relatione Missionis his verbis: < Non est liturgia in lingua ver- )
nacula, nec rituale nisi quod attinet ad solemnem administrationem Baptismi
novernbris A. Tuam praemonui-

I

mus praecipuum epistolae R. D. Boyer die 7 septembris datae, quam tuam feceras, argu-

I

mentum circa necessitatem aliquibus in casibus ac locis, nullo praemisso examine, ite-

I

randi Baptismatis puerorum sub conditione, ut primum licuisset, lubentissime votis in-

«

nuentes tuis, examini S. C. exhibituros.

I

1

Dicta Instructio ita se habet «< Per litteras diei 21

« Coactis revera generalibus Comitiis die 1 labentis decembris, rem absolvendam cura­
vimus, ac praevia Ssmi D. N. sanctione, quae definienda visa sunt, hisce A. Tuae nuntiamus.
Quantopere itaque in re tanti momenti inhaerendum iugiter sit generalibus Ecclesiae defi­

nitionibus, Baptismi scilicet Sacramentum, utpote una spiritualis generatio, et ex char c-

I

teris vi ac natura,

1

nulla

ratione

iterandum,

quaeque

item

constans

fuerit Apostolat

Sedis eadem de re doctrina ac praxis, A. Tuae apprime compertum esse, cx memonu

ipsa epistola patet. In ea quippe amussim ac rite traditur,

adjunctione etiam seu conditione,

haec A. Tuam haud

qeneratim ac sine delectu, cum
esse. Quamvis futon

rebaptizandum non

quemlibet

nihilominus haud supervacuum duxit

latere probe noverit S. C.,

iterum iterumque in Domino hortari, ut pastoralem omnem vigilantiam adhibere pergis,
evangelici

ne temere ab huiusmodi definitionibus
ac meminerint, illis tantum

permitti

conditionate

Baptismum

diligenti praemissa perquisitionc, grave

unquam

operarii

recedere

audeant

administrari, de quibib

factive dubium relinquatur,

ac rationabile iuris

an Sacramentum alias rite susceperint. Qua de re cis proderit prae oculis habere tradita a

Benedicto XIV, in suis

Instil. 8 et 24, ac in Synodo

Dioec.. praecipue

lib. VII, cap. V!

Licet vero a diligenti eiusmodi praevia inquisitione vix forte unquam abstinendum esse,

absque periculo iniuriae sacramenti,

perfacile

appareat,

mature

tamen

perpensis libra·

tisque omnibus, quae in sup radie ta epistola ab operario Boycr adnotantui, ct A. Tuae
testimonio firman tui, de quibusdam locis Vicariatus istius, attenta catcchistarum ac fidelium

validam

qualitate, ita ut perquisitio, aut examen, ad

invalidamve

Baptismi collationem

dignoscendam, arguendamve, aut omnino instituti nequeat, nut nulliter et sine ulla dubii
illustratione certo fieret, S. eadem C., iis in adiunctis et iuxta exposita, durantibusque cir­
cumstantiis absque aliis, ut in tuto salus animarum ponatur, Baptismum addita conditione
administrari posse declaravit.

» Maximo autem una simul animi moerore eadem perceperunt EE. PP. quae a mis­

sionario Boycr et ab

A. T. narrantur, eam nempe

esse

catcchistarum ac

quorumdam

fidelium quoque omnium, plerisquc recensitis in locis, inhabilitatem ct inscitiam vel ad
nemo prorsus eorum sit cui fido dc

unum Baptismi sacramentum administrandum, ut

rituali illius collatione praestari ullo modo queat.
Persuasum quidem S.

Congregationi

est

A.

Tuam

omnem

dedisse

ac daturam

operam, ut deflendae nimis earum christianitatum conditioni, ct calamitatibus occurratur,
nec dubitat quin optimam, catcchistarum praecipue, ubivis

nem, iuxta monito etiam tradito die 23 novernbris
minus EE. PP. id magis magisque

\. 'Tuae

institutionem et instructio­

1845, urgeas (Cf. N. 4816). Nihilo­

commendantes,

monent

ut

donec satius

provisum iis in locis fuerit, pentosque et idoneos viros praeficere datum tibi erit, inepti»
illis

catcchistis

praecipias ct instes

ut

instrui

satagant, ac interim,

absolutoequc necessitatis. Baptismi sacramentum

extra casum verae

idministrarc non praesumant

S. C. de Propaganda Fide

427

adultorum quod in linguam vernaculam translatum est. Circa interrogationes,
fiunt in lingua vernacula; circa vero documenta et quaedam alia, est mihi
dubium utrum possim legitime uti illa lingua vernacula. Ratione timoris
soleo uti utraque, tum latina, ut non utar licentia quam non habeo, tum
vernacula, ut intelligar a recipientibus ct adstantibus. Circa quod supplico
EE. W. decernere quod in posterum facere debeam ». Porro huic dubio
S.C. negotiis Missionum sinensiuin praeposita respondit: « Scribendum Vic.
Ap. Siamensi Baptismum in Ecclesia latina administrandum esse idiomate
latino iuxta Rituale Romanum. Caeterum nihil obstare quominus lingua
vernacula explicentur ea omnia quae pertinent ad ipsum sacramentum Bap­
tismi ».1*
45. Quod attinet ad caeremonias Baptismi supplendas in hoc sacramento
conferendo iis qui ab haeresi convertuntur, stent Vic. App. et missionarii
praescriptionibus Ritualis Rom., Dc Sacr. Bapt., Tit. 2, c. 4, n. 16, et Con­
stitutioni Benedicti XIV, Inter omnigenas. 46. Quandoquidem compertum est multos ex pueris ethnicis, praesertim
castarum inferiorum, facile posse baptizari cum in articulo mortis constituti
sint, et maxime tempore famis vel pestilentiae, S. C. vehementer in Domino
hortatur omnes missionaries ut nullum non moveant lapidem ad memoralorum puerorum salutem aeternam omni conatu procurandam. Quia cum
plurimi ex pueris in publicis nundinis a parentibus et propinquis vendantur,
optimum erit consilium si quotquot poterunt ex iis emant, atque Christianos
effectos in orphanotrophiis educandos curent.
47. Quoad abusum admittendi haereticos ut patrinos in sacramento
Baptismi, S. C. iussit in memoriam revocari omnibus Vicariis App. decretum
SS. Cone. Trid., sess. 24, de ref. matrim., c. 2.
48. Ut omnis controversia tollatur quae in quibusdam Vicariatibus
exarsit circa nomina quae in Baptismo imponi possint, cautum est ut ser­
vetur Constitutio Ben. XIV, Omnimn sollicitudinum, 3 et Rituale Romanum
quibus locis de impositione nominum sermonem habent.
49. Ut casuum reservatio ordinate ac perspicue fiat nec ulla detur hinc
ausa anxietatibus aut dubiis, VV. AA. consulant Bened. XIV, De syri.
Jiotc., L. V, cap. 4 ct 5, et ad eius normam redigant in scriptis notulam
usuum reservatorum, praehabito praestantiorum missionariorum consilio.
50. Quoniam vero relatum est, attentis circumstantiis istarum Missio­
num, saepe expedire ut in denuntiationibus Matrimonii fiat dispensatio, ita
ut ex iis una tantum locum habeat, recolendum esse voluit S. C. Vicarios
App. bac in re uti posse iure suo. Quod quidem est ad tramites Decreti
1 Cf. N. 4692.

1 Cf. N. 339.
* In dicta Constit. (12 sept.

lonani ut iuxta laudabilem

1744)

haec habentur:

Ecclesiae

Curent,

consuetudinem semper

quantum

imponatur

fieri

potest,

baptizando

baptizante nomen alicuius Sancti in Martyrologio Romano descripti, omnino interdictis

-minibus idolorum, vel falsae religionis poenitentium, quibus gentiles utuntur, et neo­
phyti hactenus appellari consueverunt,

nari ·. — Cf. X. 34S.

antequam

per

Baptismum essent divinae gratiae

42S

Curia Romana

S. C. de Propaganda Fide

429

Cone. Trid., sess. 24, de ref. niatrim., c. 1. SSmus vero I). N., attenta
4877.
earumdem circumstantiarum gravitate, indulget ut, cum necessarium
visum fuerit, memoratae denunciationcs fiant diebus fetialibus loco dit
S. C. de Prop. Fide, instr. 24 maii 1870.
festi a sacris Canonibus praescripti.
51. Licet admittendum non sit, Vicarios App. eo ipso quod facultatem
1. Facultas bis in die Missam celebrandi, qua Missionum Ordinarios
accipiunt dispensandi in quibusdam impedimentis matrimonium dirimen- I
:t Sancta Sedes insignire, ut et ipsi missionariis suis eam communicent,
tibus, posse pariter dispensare quoad impedimenta impedientia, tamen, I , 1 pauca dubia excitavit, quae Sacrae huic Congregationi ab iisdem sunt
prae oculis habita conditione regionum in quibus versantur, placuit I proposita. Huiusmodi dubiorum ratio ex ipso clausularum rigore petitur,
SS. D. N. ipsis quoad memorata impedimenta impedientia easdem facul­
quae Alexandri VII iussu Formularum articulo, qui de hac agit facultate
tates concedere quae Episcopis in sua dioecesi competunt.
adiectaesunt.1 Quamobrem opportunum visum est, in praesenti hac Instru­
52. Nullimode adnuere potest S. C. ut in concedendis dispensationi­
ctione colligere communiores regulas ac principia, quae in memoratae facul­
bus matrimonialibus taxae seu multae a contrahentibus exigantur, atque
tatis usu prae oculis sunt habenda.
in hoc quamvis tergiversationem aut praetextum minime suffragari posse
2. Nemo ignorat, ex regula generali iuxta vigentem Ecclesiae discipli­
existimavit. Id tantum admisit ut fiat Vicariis App. facultas qua divites | nam, licere sacerdotibus semel tantum in die S. Sacrificium litare. Sic sta­
excitari possint ad praestandas eleemosynas, non per modum conditionis
tuit Innocentius III: 2 « Respondemus quod excepto die Nativitatis Domini­
et praecepti, sed tantum admonitionis.
cae, nisi causa necessitatis suadeat, sufficit sacerdoti semel in die unam Mis­
53. Mandarunt etiam EE. PP. ut dispensationes in impedimentis nusam solummodo celebrare ».
trimonialibus semper in scriptis concedantur, facta expressa mentione
3. In casu ergo necessitatis permittitur sacerdotibus Missae iteratio
eodem die. Id tamen debet intelligi, uti ex ipsis Formularum verbis digno­
Indulti a Summo Pontifice obtenti.
54. Quia vero ad S. C. perlatum est plures ex Indiarum Orientalium ! scitur, de venia celebrandi duas tantum Missas, quamvis graves concurre­
Praesulibus usos esse huc usque facultatibus quae respiciunt dispensatio- / rent causae, quae maiorem numerum celebrare suaderent. Postulavit olim
nes in impedimentis matrimonium dirimentibus etiam ubi eveniat duo I Praefectus Missionis Cappuccinorum Tuneti, an uno eodemque die, si necesimpedimenta diversa in eadem persona cumulari, putantes ad id facultates
sitaj urgeat, plures quam duas Missas celebrare potuisset, propterea quod
sibi concessas pertingere, quod tamen admitti nequit; cautum est ut quoad I omnes eius missionarii in carceres coniecti erant. Atque S. Congregatio gene­
praeterita matrimonia in quibus, concurrentibus pluribus impedimentis,
ralis Fidei propagandae praeposita die 7 augusti 1684 respondit: non posse
vigore facultatum celebrare ultra duas Missas. Quod iampridem responsum
hac ratione dispensatum est, VV. Apostolici sileant, et relinquant coniuges
fuerat in generali Congregatione habita coram Sanctissimo die 17 februa­
in bona fide; quoad futurum vero tempus recurrant in singulis casibus ac
rii 1648; namque exposito abusu, qui invaluerat inter sacerdotes captivitate
si praevideant tempus difficile suppetiturum recurrendi ad S. Sedem pe­
tant facultatem pro numero casuum quae ipsis a Summo Pontifice, siqui- | detentos in Algeria, celebrandi tres Missas, SSmus... iussit per dictum Praefe­
ctum (Algeriac) praecipi nomine Sanctitatis Suae sacerdotibus... quod cum
dem opportunum videbitur, concedetur. Eadem ratione si aliquod impe­
dimentum dirimens locum habeat cum sermo est de matrimoniis mixtis,
Sedes Apostolica in facultatibus missionariorum potestatem, seu licentiam conin hoc pariter casu non possunt Vic. App. dispensationes concedere, licet
usserit celebrandi bis in die, ubi necessitas id exegerit, ne deinceps ultra duas
separatam facultatem habeant dispensandi in mixtis coniugiis. Itaque quod
Missas celebrent. Idem fuit repetitum annis 1818 et 1820 Praefecto Apostolico
spectat ad dispensationes praeterito tempore hoc modo datas, Episcopi,
Tuneti.
ut supra, sileant et coniuges in bona fide relinquant. Quod vero spectat
ad futurum, SSmus Dominus N. ad petitionem VV. AA. facultatem pa­
1 En dictus articulus ut prosut in facultatum Formulis a S. C. concedi solitis: « Celeriter concedet pro casibus urgentioribus ubi pateat tempus non adfutubnndi bis in dic, si necessitas urgent, ita tamen ut in prima Missa non sumpserit ublunim recurrendi ad S. Sedem super quo W. AA. conscientia graviter
rjootm... Caveat vero, ne praedicta facultate seu dispensatione celebrandi bis in dic aliter
oneratur.
nm cx gravissimis causis, ct rarissime utatur, in quo graviter eius conscientia oneratur.
55. Cum EE. PP. considérassent errorem valde diffusum esse in Indiis
Qood si hanc eamdem facultatem alteri sacerdoti iuxta potestatem inferius apponendam
anrntinicarc, aut causas ea utendi alicui, qui a S. Sede hanc dumtaxat obtinuerit, appro­
Orientalibus quoad secundas nuptias ut nimirum feminae ab iis veluti a
bare visum fuerit, serio ipsius conscientiae iniungitur, ut paucis dumtaxat, iisque matuminus honestis abhorrerent, praeceperunt ut missionarii moneant fideles
lioris prudentiae ac zeli, ct qui absolute necessarii sunt, nec pro quolibet loco, sed ubi
de memoratis nuptiis, eas non esse neque a divina neque ab ecclesiastica
znvù neceisitas tulerit, ct ad breve tempus eamdem communicet, aut respective causas
lege improbatas, nisi aliud obstet, proindeque viduas ob incontinentiam ad
ipprobet ».
iteratas nuptias hortentur.
J
1 Cap. Consuluisti, de celebratione Missarum.
[Collectanea S. C. de Prop Fide, vol. II, n. 1346],

Curia Romana

430

I

4. Necessitas ergo est unicus titulus, ex qtio facultas sacerdotibus fit
duas dicendi Missas. Imprimis tamen expedit cum Verricelli1 animadvo· |
tere, quod « haec necessitas non est desumenda ex parte inopiae sacerdotum, I
sed cx parte necessitatis spiritualis populi, et raritate sacerdotum ». Qu,
posito principio, facile est quasdam negativas regulas emere de usu facul· I
tatis, de qua agitur.
I
5. Ac primo quidem evidens est, haud recte sentire qui diceret, posse I
Missam iterari diebus festis suppressis, in quibus populus Missam audirt I
non tenetur, quemadmodum monuit S. Congregatio anno 1837, hisce ver- \
bis: Re mature perpensa, ex ipsius formulae verbis satis clare patuit, non posu I
facultates ad abrogatas festivitates extendi. Cum enim in memorata formic ]
declararetur, facultatem valere si necessitas urgeat, sequitur, ex eo unice litti
quod dies illi festi olim fuerint, non posse Missam bis ab eodem sacerdote "li­
brari. 2
6. Secundo. Pariter interdicta est Missae iteratio in eorum commodum,
qui vellent praecepto audiendi Missam satisfacere in suis privatis cappellis
Enarraverat anno 1842 Vicarius Apostolicus Limburgcnsis consuetudinem
in suo Vicariatu inolitam permittendi Missae iterationem in castris magnatirum; quum autem non putaret, his in adiunctis eam necessitatem esse, quae
a Formulis exigitur, petiit tum ratione consuetudinis, tum moralis utilitatis,
quae inde proveniebat, ut sibi auctoritas fieret id permittendi. At S. Congre­
gatio Inquisitionis indicavit, iuxta exposita non expedire. Quumque subiunxissct Vicarius Apostolicus, nonnullos sacerdotes ex praehabita facultate ab
cius praedecessore iterationem Missae prosequi, Suprema S. Congregatio
decrevit, facultatem esse revocandam, quatenus Vicarius Apostolicus Lmbul·
gensis prudenter id fieri posse existimet.
η. Tertio. Ex huiusmodi resolutionibus infertur, consuetudinem non esse
titulum sufficientem, ut idem sacerdos offerre bis possit uno eodemque die
S. Sacrificium. Quod etiam consonat cum eo quod docuit Benedictus XI\
in Const. Declarasti Vobis, data dic 16 martii 1746 3 ad Episcopum Oscensem
in Aragonia: Solum inquirimus, Pontifex ait, utrum ea consuetudo rationem
praescriptionis aut praesumptionis sibi comparaverit, et utrumque falsum et
alienum iudicamus. Et ad praescriptionem quod attinet, inquit: Si etenim
iuxta civiles leges sanctae res praescribi non possunt, absonum undique est asse­
rere, fuisse per praescriptionem aliquid obtentum vel requisitum, quod adverse­
tur sanctionibus universalibus Ecclesiae, quarum observantiam S. Concilium
Trid. in Missarum celebratione sacerdotibus omnibus praecipit. De praesum­
ptione autem subiungit: Sed ceteris praetermissis, subdimus, haec intelligi
posse dc illis privilegiis, quae impetrari potuissent a Sede Apostolica, si quis
ea postulasset, non vero de iis, quae cum postulantur, negari omnino consueve­
runt, ne praesumptio plus habeat roboris et momenti quam veritas. Inde est,
quod S. Congregatio, quum cognoverit aliquo in loco inolevisse consuetu'

De apost. Missionibus, tit. IV, quaest. 98, dub.

* Cf. N. 4766.
’ Cf. N. 365.

>8

n

201

S. C. de Propaganda Fide

43 r

dincm iterandi Missam sine necessitate, non omisit eiusmodi reprobare
consuetudinem tamquam abusum, zelum Episcoporum excitans ad eam
eliminandam.
8. Quarto. Nec etiam presbyterorum paupertas .Missae iterationem, ut
ex Verricelli (loc. cit.) indicatum est, valet probare. Quidam Hiberniae
Archiepiscopus anno 1688 petiit: ■ Num ex sola paupertatis causa possint
Regulares duas Missas diebus festis celebrare in privatis domibus, quam­
piam omnes paroeciae et conventus proprias ecclesias et capellas habeant ;
S. Congregationis responsum negativum fuit; quumque relatum esset in
particularibus Congregationibus de Propaganda Fide habitis tum die 7 mar­
tii 1743, tum die 28 iulii 1750, eiusmodi abusum in Hibernia adhuc vigere,
quia inulti sacerdotes utebantur facultate iterandi Missam non alia de causa,
nisi ut pinguiores eleemosynas perciperent, atque inde commodius se su­
stentarent, Emi Patres decrevcnint: Graviter moneantur sacerdotes, ne facul­
tate celebrandi bis in die abutantur, ut stipendium largius et pinguius habeant.
Et a Benedicto XIV 1 appellatur abusus intolerabilis facultas alicui sacerdoti
tacta iterandi Missam eum in finem, ut duplici eleemosyna decentius se susten­
taret. Solum ut aliquo modo consuleret pauperibus Religiosis eius Regni,
qui conquesti fuerant de simili prohibitione facta a Synodo provinciali
Tuamensi anno 1817, ob damnum inde proveniens, sublata ipsis eleemo­
syna, quam Missae occasione percipere solebant ad ecclesiae ianuas, cum
ipsi viverent ex fidelium oblationibus, S. Congregatio voluit, ut monerentur
Episcopi, ut in impertienda de auctoritate Apostolica sacerdotibus licentia
celebrandi diebus festis de praecepto duas Missas ob causas necessitatis ab ApoitoHcis Constitutionibus approbatas, rationem habeant sacerdotum Regularium,
ac praesertim illorum qui in pauperibus coenobiis moram trahunt. Ceterum cum
declaraverit S. Congregatio Concilii ex praxi generali presbyteris non concedi
tbemosynam recipere pro secunda Missa, etiamsi de illis agatur, qui parochiali
munere instructi ideo stipendium pro prima Missa nequeunt obtinere, quod eam
pro populo applicare teneantur, uti notificatum est per litteras circulares
S. Congregationis de Propaganda Fide die 15 octobris 1863 s Ordinariis
Missionum, quilibet iam praetextus abusui iterandi Missam intuitu stipen­
dii sublatus est. Habita tamen peculiarium quarumdam Missionum circum­
stantiarum ratione, SSinus Pater dignatus est auctoritatem facere, ut con­
stat ex dictis Litteris circularibus, earum Ordinariis permittendi, ut, iusta
tl gravi causa intercedente, sacerdotes sibi subditi etiam pro secunda Missa
in eadem die celebranda stipendium percipere possint ac valeant.
9. Quinto. Neccsse tandem non est adnotare, interdictam esse sacerdoti
Missae iterationem, quoties alius haberi possit sacerdos, qui populi necessi­
tati valeat satisfacere, ceu expresse docet Benedictus XIV in citata Constit.
Declarasti Nobis. Atque hinc est, ut, priusquam admittatur Missae iteratio,
fidendum sit, num aliquod e remediis a iure constitutis suppetat ad prospi­
ciendum spirituali populi necessitati, atque imprimis tenetur ipse parochus
1 Const. /Ipostolicum ministerium > 30 mnii 1753» § ”· — C f. N. 425.
1 Cf. N, 4860.

Cuna Romana

432

stipendium alteri sacerdoti suppeditare; posita autem eius impotentia, tene­
tur populus; et denique, si neque populus ob paupertatem ad id compelli
posset, Ordinarius supplere teneretur. 1*
10. Hactenus de casibus, in quibus prohibita est Missae iteratio. Ad
casus quod attinet, in quibus ad hoc requisita necessitas concurrit, expositi
isti in Constit. Declarasti Nobis inveniuntur. Hac in Constitutione conside­
ratur in primis, iuxta unanimem theologorum consensum permitti iteratio­
nem Missae sacerdoti, qui duas parochias obtineat, vel duos populos adeo
seiunctos, ut alter ipsorum parocho celebranti per dies festos adesse nullo modo
possit ob locorum maximam distantiam. Atque hic est primus et communior
casus: alter, qui ibidem recensetur, est, quando una tantum sit ecclesia,in
qua Missa celebratur, et ad quam insimul universus populus convenire non
potest.
11. In his casibus iterari Missa potest etiam ab iis, qui facultate non
sunt donati per Formulas, quae concedi solent per S. Congregationem
Fidei propagandae praepositam, cum id concedat ipsum commune ius,
semper tamen dependentor ab Ordinario, ad quem pertinet tum de vera
necessitate, tum de possibilitate canonica remedia applicandi, ferre sen­
tentiam (§ 9). Revera, eiusmodi mediis indicatis, Benedictus XIV subiungit: Quae huc usque dicta sunt, canonicis etiam generalibus sanctionibus
innituntur. Quin imo concors est theologorum opinio, quemadmodum
et ipse Benedictus XIV animadvertit, in casu unius parochi cum duabus
paroeciis, Parochum nedum posse, sed plane teneri bis eodem die Missam
celebrare. - Ex quibus facile consequitur, articulum formularum, cum sit
facultativus, protendi ad alios quoque casus necessitatis in communi iurc
non consideratos; secus enim inutilis ille articulus evaderet, saltem pro
iis locis, in quibus paroeciae sunt canonice erectae, ipso iure communi
pro his paroeciis disponente. Quod consonat cum eo quod docet Bene­
dictus XIV in opere De Sacros. Missae Sacrificio, 3 in quo postquam
asseruisset, casum, qui revera contingit, eum esse, cum parochus duas ha­
bet parochias, etc. his verbis prosequitur: Neque tamen quidquam praiiudicalum volumus de aliis casibus, qui accidunt in Missionibus, quibus con­
sultum est concedendo missionariis facultatem plures celebrandi Missas eodem
die; itemque dc aliis casibus, in quibus vel ob locorum distantiam, vel ob
paucitatem sacerdotum, aut haereticorum aut infidelium persecutionem, ne
fideles Missa careant, opus est a sacerdotibus duas Missas celebrari. Et de
huiusmodi quidem causis, quae locum in Missionibus habent, pro quibus
Missionum Superioribus datur facultas, loquebatur anno 1832 S. Con­
gregatio dc Propaganda Fide, cum ad quemdam missionarium Philippopolitanum, qui non iterabat Missas, quamvis variis christianitatibus prae­
sideret, opportunum praebuit monitum. Iniuncta scilicet illi Missae
1 Bcn. XI\ , 1. c
26 augusti 1768.

\ <>t. Card. Zclada,

Thetaur. résolut.,

* De Syn. Dioec., 1. VI, cap. VIII, η. 2.
* Lib. II, cap. V, n. 4.

Tom. 37, in causa Dcrthustn,

.S’. C. de Propaganda Vide

1
i

'

I

433

iteratione, etiam ex mandato generalis Congregationis, adiungebatur: Si
.hin quaeras, cur facultati iterandi Missam in formula Indulti adiiciantur
: rigoris clausulae, invenies in ipsa formula responsum; observabis enim,
Indultum non coerceri ad populi indigentias diebus festivis; sed quum geneMus terminis contineatur, comprehendere quoque alios casus, de quibus
agitur, quemadmodum esset necessitas administrandi infirmis Viaticum in
utroqne paroecia, et in huiusmodi aliis casibus locum habere debere praemptas cautelas.
12. Atque in huiusmodi scilicet casibus minus frequentibus in usu
cius facultatis identidem haerere visi sunt Episcopi ct missionarii, de cau-nim praesertim sufficientia dubitantes, quae requirerentur iuxta clau­
sulas facultati adicctas. At vero tot tamque varii sunt casus, qui dc hac
materia in Missionibus possunt contingere, ut praevideri facile haud pos­
ant, multoque minus reduci ad determinatas regulas; de iisdem enim
iudicium variari potest iuxta dispares locorum, temporum personarumque
concurrentes circumstantias. Haec est ratio, cur dubiorum particularium
resolutio, quae hac de re sunt proposita, plerumque remissa est prudenti
Superioris Missionis arbitrio.
13. Ac primo quidem saepius regula postulata est de numero fidelium,
qui esset satis, ut Missa iterari posset. In Constit. Apostolicam Ministerium1
edita pro Anglia dicitur, eiusmodi facultatem posse adhiberi, cum eorum
numerus, qui diebus festivis tenentur Sacris assistere, talem exhibeat nécessita­
ient, ut nisi alicui sacerdoti duas Missas eodem die celebrandi potestas conceda­
tur, Ecclesiae mandato plures non satisfacerent. Eiusmodi tamen generalis
norma dubium omne non aufert de numero iterationi necessario. Idem dici
potest de quodam negativo responso S. Inquisitionis anno 168S dato Missionariis Capuccinis iu Graecia. Ili quaesiverant: L trum missionarius sacerdos
Jus in loco degens duas Missas diebus dominicis et festivis pro quindecim seu
-finii personis, quae legitime impeditae primae Missae adesse non valuerunt,
althrarepossit; ct Suprema S. Inquisitio die 28 ianuarii eiusdem anni decre­
vit: non licere. Quod si numerus viginti fidelium haud satis existimatur ut
Missa iteretur, ulterius quaeri potest, quinam sit minimus numerus qui
sufficiat.
14. Sed circa eiusmodi dubium, quemadmodum circa ea, quae distantiam
respiciunt, S. Congregatio in more habuit, resolvenda haec esse prudenti
Ordinariorum Missionum arbitrio, a quibus facultas dependet; ipsi enim
nlocis, in quibus degunt, recte aestimare possunt circumstantias in singulis
«'ibus concurrentes. Et sane usque ab anno 168S Praefectus Missionis
Tuneti in Mauritania generatim postulabat, ut declararetur, qualis esse
numerus fidelium deberet, qui Missa privarentur, ut Missa iterari posset:
: S. Congregatio Fidei Propagandae die 16 novembris respondit: Relinquaf‘ir charitati ct conscientiae P. Praefecti. Similiter Episcopus S. Ludovici in
Statibus Amcricae Foederatis anno 1828. exposito suo aliorumque Episcop ?.im timore propriam conscientiam gravandi ob formularum clausulas,
1 Cf. N. 425

r<>/. 1 /r.

23

434

Curia Romana

postulavit: Ltrurn quoties triginta aut quinquaginta fideles periculo exponunim
Missam de praecepto non audire, bis celebrare valeant. At iussu Leonis XII
litteris datis die 13 martii rescriptum est: Omnem te anxietatem animi deponat
debere, et quin commovearis verborum rigore, Se (Sanctitatem Suam) comcitr,.
tiae ac prudentiae tuae committere, ut indices, quibus in casibus, ratione habit,
adiunctorum dioecesis tuae, graves adesse causae censendae sint, facultatem, it
qua sermo est, sacerdotibus impertiendi. Ubi vero has causas graves secundor
conscientiam prudentiamque tuam arbitratus fueris, Sanctitas Sua posse ban­
que ulla dubitatione ea facultate uti benigne declaravit.
15. Similis quoque responsio data est anno 1851 Vicario Apostoli»
Limburgensi, qui dubium super distantia sic proposuerat: In hac rtgiw
ex antiqua consuetudine binandi licentia aliquando conceditur ob necessitates,
moralem, licet parochia vicinior non distet ultra spatium mediae leucae; qiuuritur num recte? S. Congregatio litteris diei 31 iulii respondit: Praemisso,
Episcoporum esse muneris pro viribus curare, ut hac uti facultate non sit ofms
ad succurrendum fidelium necessitatibus, praxis generalis servanda in singu!u
casibus assignari non potest. Quapropter in casibus ut supra partiaiMu
deficiente presbyterorum copia, aliisque omnibus circumstantiis mature perpensu,
prudenti indicio Superioris definiendum, utrum eo in casu concurrant gratia
rerum adiuncta, quae tradunt doctores necessitatis casum efficere (uti propositu
videtur), in quo dispensationi a praecepto universali dc non iterando Sacrifice
ab eodem presbytero cadcmque die locus jiat, et binandi facultati tribuendae,
qua parce omnino illum uti debere ex Apostolici ipsius Indulti verbis apprime
perspicitur. Atque haec instructio iisdem verbis missa fuit Episcopo Trevirensi anno 1833 cuius nomine varia dubia de Missae iteratione pro­
posita fuerant, rescriptum enim ei fuit die 28 septembris, quod, eius
quaesitis consideratis, censuit S. Congregatio dandam esse instructionem,
quam... Vicarius Limburgensis obtinuit sub die 31 iulii anno 1851.
16. Ceterum inter varia responsa, quae dimetiendam iudicio Superioris
remittunt causarum gravitatem, nonnulla peculiarem mentionem merentur,
eiusmodi sunt illa, quae, dum sequuntur consuetam regulam remittendi
Superioris iudicio causarum aestimationem, indicant simul aliquo modo
genus seu necessitatis gradum, quem iteratio Missae postulat, atque identi­
dem aliquatenus temperant formidinem, atque leniunt nimiam animi an­
xietatem, quam Episcopis et missionariis illae clausulae creaverant, quibus
haec facultas in Formulis coercetur. Unum ex eiusmodi responsis datum est
anno 1848 ad Episcopum in Statibus \ -u ricae Foederatis; datis enim litte­
ris die 8 maii sic est rescriptum: lenio ad postulatum tuum circa modum
interpretandi necessitatem, quae requiritur ad licitum usum facultatis bis in du
Missam celebrandi... Noverit ergo Amplitudo Tua, necessitatem huiusmodi, dt
qua sermo est. veram quidem, sed moralem intelligi; non autem absolutam; d<
qua proinde diiudicarc in singulis casibus pendet a prudenti iudicio, ti
circumstantiis. Caveas ergo oportet hac in re. ab anxietate nimia in diiudiamdo,
ne frustra concessa, aut pene in nullo casu ad actum reducenda facultas praedi­
cta videatur. Notatu dignior est declar (io, quae missa est anno 1828 ad
quemdam Praefectu n Apostolicum in
iliis Americae. Cum enim ille

.S'. C. dr Propaganda Fide

435

haud fideret, posse se tranquille uti facultate, dc qua agitur, ob graves con­
ditiones, quibus constringitur, imploraverat ampliorem facultatem a Sede
Apostolica copiam faciendi presbyteris... ut diebus dominicis ct festis de prae­
opto Missam bis celebrare possint, cum id postulet necessitas aut spiritual s
fidelium utilitas. Facta huius rei relatione S. Pontifici die 13 aprilis, hoc
modo responsum est: Talis existimatio est virtutis et prudentiae tuae, ut SSmus
D. N. iusserit, omnem deponere te debere anxietatem anim , et si existimaverit
necessarium esse, vel fidelibus vehementer utile, ut sacerdotes bis Missam eodem
festo dic celebrent, verborum, quibus Rescriptum contineri videtur, rigore com­
mand te non debere. Prudentiae itaque et conscientiae D. T. committit dc
necessitate ista et causarum gravitate iudicare, atque in iis rerum adiunctis
facultatem per memoratum Rescriptum copiam faciendi sacerdotibus, ut Missam
bis celebrent, te habere, Sanctitas Sua benigne declaravit.
17. Eadem regula committendi arbitrio aut charitati Superiorum Mis­
sionum applicationem generalium principiorum practicis casibus, servata
quoque est, quando in ipsis, prout exponebantur, non appareret ea causarum
vis et gravitas (saltem si hae causae considerarentur in se et in abstracto),
quam huius facultatis clausulae exigunt; quod quidem confirmat, in causis
considerandis, quae usum facultatis suadeant, magnam rationem habendam
esse omnium conditionum statusque fidelium. Huius rei argumento est re­
sponsio a S. C. data anno 1688 Vicc-Praefecto Missionis Tripolitanae. Hic ob
clausulas incertus quaesierat, «. cuinam numero servorum aut liberorum posset
praecise celebrare Missam secundam, quum interdum daretur casus, ut in
balneo extra Tripolim, praesentes Sacrificio non adessent plures quam decem
aut quindecim servi... et an in presbyterorum carentia pro illis solis posset
celebrari secunda Missa diebus festis . Iam vero quin obstaret resolutio
eodem anno data a S. Congregatione Inquisitionis pro simili casu, ut nota­
tum est superius § 13, S. Congregatio Fidei Propagandae praeposita die
5 octobris respondit: Relinquatur charitati et conscientiae P. Vice-Praefecti.
Neque mirum esse debet, si haec S. Congregatio benigniori interpretationi
induisit; agebatur enim de servis, qui ob ipsorum conditionem peculiarem
indulgentiam merebantur, quum unicum fortasse solatium eis esset SS. Mis­
sae Sacrificium. Aliud eiusmodi benignitatis argumentum, ratione circum­
stantiarum habita, anno t86o, suppeditavit S. Inquisitio; namque licet die
20 lunii responderet Vicario Apostolico cuiusdam Regni Sinis adiacentis:
dtfiderium neophytorum bis aut ter in anno SSrriam Eucharistiam sumere volen­
tium per se non esse urgentissimam causam in casu dc quo agitur : id est ite­
randi Missam iuxta facultatem; attamen subiunxit: sed, pensatis omnibus loco­
rum et personarum circumstantiis, relinquendum arbitrio R. P. D. Vicarii
Apostolici. Ex quibus eruitur, eas causas, quae per se atque proinde multis
mlocis graves non sunt, graves evadere posse in aliis locis ob circumstantias,
quae casum concomitentur.
18. Haec sunt principia, quae prae oculis sunt habita quoad facultatem
Missam iterandi, quaeque profecto in eiusdem facultatis exercitio Missio­
num Ordinarios tranquillos reddere poterunt. Quamvis autem sapienti
Ordinariorum Missionum arbitrio hac in re deferri soleat, attamen ex hacte-

Μ

Curia Romana

436

nus dictis apparet, quanta cautela ipsi uti debeant, quum semper eorum
conscientia onerata maneat in legitimo huiusmodi extraordinariae faculta­
tis exercitio. Nihilominus repetere heic iuvabit, quod S. Congregatio an. i8p
ad Episcopum Nicopolitanum in Bulgaria rescripsit, clausulas in Formulis
adhibitas intelligendas haud esse in extremo rigore, habito prae oculis principi
Sedem Apostolicam dictam facultatem concedere in bonum spirituale fidelity,
desiderio, ut omnes praeceptum ecclesiasticum adimplere facile possint.
19. Superest nunc de ritu dicere seu de modo, quo iterari Missa possit.
Semper a S. Congr. missionariis fuit praescriptum atque ab ipso Benedi­
cto XIV, eum qui Missam iterat consuetas calicis ablutiones sumere non
debere ob ieiunium, ita ut, « si in prima Missa post receptionem Corporis
Christi et Sanguinis, profusionem acceperit, non debeat secundam Missam
in praedictis casibus celebrare » 1 id est, etiam in iis casibus, in quibupopulus Sacrificio diebus festis secus privaretur. Quamvis autem in Decreto
S. Congregationis SS. Rituum in Ebusitana die 16 Septembris 1815 prae­
scriptum esset, ut unus tantum esset calix, quo uti debeat, qui duas celebret
Missas; quum tamen eiusmodi decreti exeeutio haud levibus difficultatibus
esset obnoxia, quando celebrari deberet in duabus ecclesiis ab invicem remo­
tis, idem Sacer Ordo in generalibus comitiis habitis die 12 septembris 185;
pro moderamine dicti decreti rescripsit: usum duorum calicum in casu poss<
permitti. Instructio, quae heic adiicitur, iussu eiusdem S. Congregationis
SS. Rituum concinnata, modum respicit purificandi calicem, qui pro prima
Missa inservierit.

INSTRUCTIO
A. S. Rit. Congregatione die 12 septembris 1857 edita pro sacerdote apostolicam
facultatem habente Ids missam eadem die celebrandi.

Quando sacerdos eadem die duas Missas dissitis in locis celebrare debet,
in prima, dum divinum Sanguinem sumit, eum diligentissime sorbeat.
Exinde super corporale ponat calicem, et palla tegat, ac iunctis manibus in
medio altari dicat: Quod ore sumpsimus, etc., ct subinde, admoto aquae
vasculo, digitos lavet dicens: Corpus tuum, et abstergat. Hisce peractis, cali­
cem super corporale manentem adhuc, deducta palla, cooperiat, ceu mos est,
scilicet primum purificatorio linteo, deinde patena ac palla, et demum velo.
Post haec Missam prosequatur, et, completo ultimo Evangelio, rursus stet
in medio altaris, et, detecto calice, mspiciat, an aliquid divini Sanguinis
necne ad imum se receperit, quod plerumque continget. Quamvis enim
sacrae species primum sedulo sorptae sint, tamen dum sumuntur, cum par­
ticulae, quae circum sunt, undequaque sursum deserantur, nonnisi deposito
calice ad imum redeunt. Si itaque divini Sanguinis gutta quaedam supersit
adhuc, ea rursus ac diligenter sorbeatur, et quidem ex eadem parte, qua ille
primum sumptus est. Quod nullimode omittendum est, quia sacrificium
' Cone. Ncnviu»
cnp. V, n

4.

1284,

apud

B ricdict.

XIV,

D- SS.

Missae Sacrif.,

lib.

111,

S. C. de Propaganda Fide

437

moraliter durat, et, supcrextantibus adhuc vini speciebus, ex divino prae­
cepto compleri debet.
Postmodum sacerdos in ipsum calicem tantum saltem aquae fundat,
quantum prius vini posuerat, eamque circumactam ex eadem parte, qua
S. Sanguinem biberat, in paratum vas demittat. Calicem subinde ipsum
purificatorio linteo abstergat, ac demum cooperiat, uti alias fit, atque ab
altari discedat. Depositis vestibus sacris, et gratiarum actione completa,
aqua e calice demissa pro rerum adiunctis, vel ad diem crastinum servetur
(si nempe eo rursus sacerdos redeat Missam habiturus), et in secunda puri­
ficatione in calicem demittatur, vel gossipio aut stupa absorpta comburatur
vel in sacrario, si sit, exsiccanda relinquatur, vel demittatur in piscinam.
Cum autem calix, quo sacerdos primum est usus, purificatus iam sit, si
illo ipso pro Missa altera indigeat, eum secum deferat: secus vero in altera
Missa diverso calice uti poterit.
Cum superior S. R. C. Instructio nonnisi casum respiciat, quo sacerdos duas
Missas dissitis in locis eadem die sit celebraturus ; operae pretium visum est, ex
Commentariis Bartolomaei (lavanti et Caietani Mariae Merati, hic ritum
adiungere a sacerdote servandum cum utramque Missam in eadem ecclesia
tffem debet:
Hoc itaque in casu sacerdos post haustum in prima Missa diligenter
Sanguinem Domini, omissa consueta purificatione, patena calicem et palla
patenam tegens ac super corporale relinquens, dicet iunctis manibus: Quod
art sumpsimus Domine, etc. Deinde digitos, quibus SS. Sacramentum tetigit,
in aliquo vase mundo ad hoc in altari praeparato abluet, interim dicens: Corpus
tuum, Domine, etc., abstersisque purificatorio digitis, calicem velo cooperiet,
velatumque ponet super corporale extensum. Absoluta Missa, si nulla irj
ecclesia sit sacristia, calicem eodem modo super altare relinquet; secus vero
in sacristiam deferet, ibique super corporale vel pallam in aliquo loco de­
centi et clauso collocabit, usque ad secundam Missam; in qua, cum eodem
calice uti debeat, illum rursus secum deferet ad altare, ac super corporale
ixtensum reponet. Cum autem in secunda Missa sacerdos ad Offertorium
devenerit, ablato velo de calice, hunc parumper versus cornu Epistolae
collocabit, sed non extra corporale, factaque I lostiae oblatione, cavebit ne
purificatorio extergat calicem, sed eum intra corporale relinquens leviter
levabit, vinumque ct aquam eidem caute imponet, ne guttae aliquae ad
labia ipsius calicis resiliant, quem deinde nullatenus ab intus abstersum more
olito offeret.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. Π, n. 1352].

4878.
S. C. de Prop. Fide, instr. 27 apr. 1871.
i. Cum indecorum omnino sit atque a clericorum, qui in sacris Ordini­
bus constituuntur dignitate prorsus alienum, ut ipsi aut emendicatis subsi­
diis. aut ex sordido quaestu ea quae ad victum necessaria sunt, sibi compa­
rare cogantur, nemo ignorat, ab antiquissimis inde temporibus cautum fuisse,

Curta Humana

ut quicumque in Ecclesia Dei ad sacros Ordines essent promovendi, ti<
de congrua perpetuaque substentatione provideretur. Olim quidem ησ
ordinabatur, nisi certae adscriberctur Ecclesiae, cui perpetuo esset addictu
ut ex ea haberet unde vitam honeste posset sustentare (Cone. Chakc.
can. 6). Posterioribus vero temporibus titulus Ordinationis invectus, quo
videlicet victui clericorum satis consuleretur. Cuius necessitas primitus pr
ordinatione Diaconorum et 1’resbvterorum sancita, dein ab Innocentio 111,
ad Subdiaconos quoque extensa fuit (Cone. Lateran. Ill, can. 5).Explorata
autem omnibus sunt quae Synodus Tridentina, Sess. zj, de ref., cap. 2,
hac super re constituit; cuius saluberrimas praescriptiones progressu tem­
poris alicubi neglectas s. m. Innocentius XI litteris encydicis ad omr.b
Episcopos per S. Congregationem Concilii dic 18 maii 1679 datis gravissime
observari mandavit.
2. Porro geminus distinguitur titulus, ecclesiasticus scilicet, ac patrimo­
nialis. Hic postremus, cui occasionem dedisse videtur Alexander ΙΠ (in
cap. IV, De praeben.), 1 quique circa finem saeculi XIII usuvenirc coepit,
obtinet, cum ordinandus talibus bonis certis stabilibus ac frugiferis, aliunde
quam ab Ecclesia provenientibus, est instructus, quae ad congruam cius
sustentationem sufficere Episcopi iudicio censeantur. Ad praefatum accedit
titulus pensionis. quae non modo ad congruam clerici alimoniam sufficere,
sed et perpetua esse debet. Atque hi duo tituli extraordinarii censendi sunt
ac veluti ex dispensatione admittuntur, si nimirum Episcopus pro Ecclesiae
necessitate aut commodo aliquem ita ordinandum esse indicaverit.2
3. Ecclesiasticus vero titulus in bénéficiaient subdividitur, ac paupertatis,
quibus aliae quaedam veluti subsidiariae atque extraordinariae species adii1

Thomassinus,

discipL. part. 2, I.

De vet. et nov. Eccl.

i, c. 9,

tur ad rem duae resolutiones S. C. Concilii quae ita se habent: 20 iulii

an super annuis perpetuis certstbus constitui possint patri monia pro

Ordines

promovendis *.

tibus rei immobili, et

S.

C.

respondit:

cum legitimis

« Posse

super

cautionibus

ct

censibus

dummodo

n.

2. —Haben»

1629:

Quaeritur

clericis ad macros

perpetuis

proprietas

cohaeren­
census sit

talis summae ut in casu restitutionis ct conversionis in bonis stabilibus vel Locis Montium
non vacabilibus

innui reditus pro decenti substentatione (fdhnento) promotorum sufficiant;

quodque in casu huiusmodi restitutionis, censuum debitores teneantur pretium deponere

penes aedem sacram, \cl person im fide ct facultatibus idoneam, ad effectum investiendi

quinto citius in aliis censibus eiusdem

qualitatis,

vel

in

bonis stabilibus, vel in Locis

Montium non vacabilibus, durante hoc patrimonii titulo nullatenus nisi ad praescriptum
sacror. Canonum ct Sac. Concilii Trid.

alienandis;

ad

quod

investimentum faciendum

teneantur ipsi ordinati sub poena suspensionis ipso facto. Quod si contigerit patrimonium

ab aliis quam ordinatis in huiusmodi censibus constitui, curent Ordinarii ut constituentes
in forma iuris valida promittant

pro

quod

in

sufficienti ordinatorum victu providebunt

3

februarii

1S84:

redemptionis,

casu

· Archiep. Lancianen.:

. —

1.

An

modo superius expresso,

Cf. N. 2512.

redditus cuiusdam canotuentus iuris

patronatus laicalis ct familiae, qui libellas quotannis sexaginta et octo vix attingat, quod

tantummodo adhuc beneficii naturam induit, posset haberi tamquam sufficiens titulus ad
sacros ct maiores Ordines tiucipicndos

2. Quod si non sufficiat,

utrum

augeri quett

bonis patrimonialibus, vel aliunde, ct quousque.

• R. ad 1. Negative.
— Cf. N. 4261.

Ad 2. Affirmative, usque ad taxae svnod ilis complementum
F 1'1

1 Cone. Trid., loc. cit., et Bcned. XIV,

r<?€/n

1

439

S. C. de Propaganda Fide

ciendae sunt, tituli nempe mensae communis, atque servitii Ecclesiae, Missionis,
sufficientiae ct Collegii. Est autem titulus beneficii ius perpetuum percipiendi
fructus ex bonis Ecclesiae propter officium aliquod spirituale, ecclesiastica
auctoritate constitutum; aeque hic ordinarius ac praecipuus titulus sacrae
Ordinationis dici debet, 1
4. Paupertatis vero titulus in religiosa professione est positus, vi cuius
qui solemnia vota in probata Religione emiserunt, vel ex redditibus bono­
rum, si quae ipsamet Religio possideat, vel ex piis fidelium largitionibus
omnia communia habent, quorum ad vitam alendam indigent. Quem vero
vocant communis mensae titulum, cos clericos attingit, qui Religiosorum
more in communi vitae disciplina degentes aut nulla nuncupant vota, aut
simplicia tantum, proindeque c domo religiosa exire aut dimitti, atque ad
saeculum redire permittuntur. Neque enim ad eos pertinet titulus pauper­
tatis, ut ex Const. Romanus Pontifex - S. Pii V deducitur. Verum ex hisce
clericis ii dumtaxat communis mensae titulo promoveri ad sacros Ordines
possunt, quorum Congregationes aut Instituta peculiari ad id privilegio ab
Apostolica Sede aucta fuerint.
5. Titulus servitii Ecclesiae qui olim ordinarius erat, prout supra adnotatum fuit, et postea evasit extraordinarius, iis quandoque conceditur, qui,
cum Beneficio ecclesiastico vel pensione careant, aut patrimonialia aliaque
bona non possideant, ea lege ordinantur, ut alicui Ecclesiae sint mancipati,
ex cuius servitio et eleemosynis a piis christifidelibus elargiendis substentari possint, et ab eadem Ecclesia nullo unquam tempore amoveri, vel ipsi
recedere nequeant, nisi aliter eis provisum fuerit; quo titulo ut suis clericis
sacros Ordines conferret, s. m. Sixtum V Patriarchae \’enetiarum induisisse
constat.3
6. Denique titulus Missionis, de quo potissimum heic sermo est. prae­
termissis titulis sufficientiae ct collegii
utpote raro occurrentes tantum
commemorasse sat erit), adhiberi consuevit, cum alius legitimus titulus
haud suppetit, pro iis, qui maioribus Ordinibus initiari cupiunt, ut Apostolicarum Missionum servitio sese devoveant. Id autem saepe contingit in
locis Missionum, in quibus ea est rerum conditio, ut commune Ecclesiae
ius circa ea quae ad pracrequisitum pro sacra Ordinatione titulum spectant,
servari adanuissim nequeat. Qui vero huiusmodi titulo ordinati sunt, ii ex
apostolico ministerio in Missione, cui fuerunt addicti, ad victum necessaria
consequuntur.
7. Sed exploratum est, Ordinarios clericis titulo Missionis non posse
ss. Ordinationum munera impertiri, nisi speciali S. Sedis induito muniti
sint; agitur enim de titulo extraordinario qui praeter ius commune adhibitus
fuit. Quod quidem indultum Superioribus Missionum aut Collegiorum seu
Congregationum quae Missionibus inserviunt, vel ad certum tempus, vel ad
praefixum casuum numerum concedi solet. Meminerint autem Superiores
de Praebenda

1 Fagnan. in Cap.

IV,

2 Prid. Id. octobr

156X. — Cf.

Campani!..
«r 16, n. 96.

Divirtdr. mr. canoitu

N.

n·

.>■</,·

24.

120.

» rubr. S, cap. 4, n. 14, ct Gattios,

:

De bene/.

’

«im,.

part. 2,

r

440

ii
«4·Ι
2
til
·ή4

Curia Romana

co parce utendum sibi esse: neque enim titulo Missionis omni absque dtkctu sacris erunt Ordinibus initiandi clerici qui ad Missionum curriculum
ineundum utcumque dispositi videantur. Si enim iuxta S. Pauli monitum I
manus ncmici cito imponendae, id potissimum valet, cum sermo est dc
iis qui in arduum apostolici ministerii opus assumuntur. Quare hic tituluadhibendus erit in eorum dumtaxat favorem, qui animi indole et docilitate,
intentionis rectitudine, aptitudinc ingenii, profectu in sacris studiis, morum
integritate, ac rerum mundanarum contemptu, spem faciant, sese strenua
futuros fore Evangclii praecones; super quo eorumdem Superiorum con- I
scientia districte oneratur.
8. Non secus ac alumni Collegiorum pontificiorum, ii omnes qui titulo I
Missionis inter sacros ministros cooptari cupiunt, tenentur prius iuramen- |
tum emittere, quo spondeant Missioni cui destinati sunt vel destinabuntur,
se fore perpetuam operam daturos; quod quidem ab iis qui hoc titulo (rui
volunt, S. Sedes, ut Missionum, quarum sumptibus illi aluntur, servitio I
consuleret, exigere constanter consuevit. Huic Instructioni subnectitur
Forma istius iuramenti iampridem approbata usuque recepta, eamque ab
omnibus usurpandam esse, ut uniformitas hac super re servetur, omnino |
praecipit S. Congregatio.
9. Nccesse non est, ut qui ad ss. Ordines hoc titulo evehendus est,
actualiter in Missione versetur, sed sufficit, ut paratus sit ad missionis
obeundas, quando et quomodo Superiores cum mittendum consuerint ac
ire iubeant.
10. Eis, qui hoc titulo sunt ordinati, vi praestiti iuramenti interdicitur |
in Religionem ingredi absque venia S. Sedis; eius namque iudicio reservatum
est, praevia Ordinarii, cui intererit, relatione, indicare utrum Missionum,
quarum servitio ii sunt addicti, necessitas id patiatur. Scilicet publicum
bonum privato antecellat oportet, ea nimirum ratione, qua aliquibus Ordi­
nibus concessum est, ne eorum religiosis ad arctiorem sine suorum Superio­
rum licentia transire fas sit.
n. Quemadmodum alii tituli, ita etiam hic, de quo agitur, iuxta cano­
nicas sanctiones amitti potest, atque ab Ordinariis auferri, de consensu
tamen S. Congregationis, cuius est sic ordinatos praestiti iuramenti vinculo
exsolvere. Quod si amisso titulo generarim, aut etiam titulo Missionis, alter
ei non substituatur, sacerdos haud propterea remanet suspensus; sed Ordi­
narii tenentur compellere ordinatos ad alterius tituli subrogationem, prout
sacris canonibus consultum est. Id Sacra haec Congregatio in generalibus
Comitiis diei 1 Septembris 1856 declaravit.
12. Pariter sacerdotes Regulares, qui vota solemnia nuncuparunt, atque
cx Apostolica indulgentia in saeculo vivere permittuntur, vel qui ediderunt
vota simplicia et e suis Congregationibus seu Institutis egressi sunt, ne
cum proprii gradus dedecore emendicare cogantur, ad sibi de canonico
titulo providendum obligentur; in locis vero Missionum ipsi probare saltem
tenentur, sibi suppetere media, quibus propriae sustentationi, ut par est,
consulant.
13. Qui titulo certae alicuius Missionis ad ecclesiasticos Ordines adseen-

441

S. C. dc Propaganda Fide
_ _

■··

*9

·

* *"*“ -<·-·

»

—■·

^**Β*^^^·Μ··ι·^··^··Β·ΐΜΜ·····Μ··ΒΚ·^Μ·ιΟΒ·^··ΐ0·ΜΗΒΒΐ^0ΜβΗΜΜΒΗΙ^ΒΐΙ^||ΜΗϋΒ^

Jerunt, ubi missionarii officium dimiserint, procul dubio suum amittunt
titulum, ac de alio sibi procidere debent; si vero alterius Missionis servitio
deputentur, ut huius Missionis titulum assumant, nova opus erit S. Sedis
concessione; neque enim cis suffragatur facultas, si quam obtinuerit eius
Missionis Ordinarius, memorato titulo clericos ordinandi.
14. Ordinarii in Missionibus utantur opera illorum etiam sacerdotum,
qui aliis titulis ad sacros Ordines admissi fuerunt, servatis dc iure servandis,
neque enim ipsi pussunt eos adstringere ad titulum Missionis subrogandum.
Quin immo hortatur S. Congregatio Ordinarios, ut quantum fieri potest,
alii quoque legitimi tituli pro sacra Ordinatione introducantur.
15. Tandem Sacra Congregatio animadvertens incremento Missionum
plurimum posse conducere, si qui in Collegiis sive Seminariis utriusque
cleri, Evangelii praecones mox futuri educati sunt, vel qui titulo Missionis
ad Ordines fuere promoti, animo identidem recolant iusiurandum, quo se
obstrinxerunt, cooperandi Deo in salutem animarum: eos hortatur, ut in
annos singulos, anniversaria die praestiti iuramenti, illud repetere curent,
serio méditantes divinam erga se bonitatem, quae eos constituit Verbi mini­
stros ad annuntianda mirabilia virtutis ac potentiae suae; quam immarce­
scibilis gloriae corona eis in coelis parata sit, si officium suum sancte imple­
verint; quamque e contra districtum maneat indicium si negligentia vel
socordia sua, quod absit, quemquam perire contigerit. Id autem, quo prom­
ptius et alacrius praestent, noverint s. m. Pium VI in audientia diei 7 maii 1775
unicuique illorum plenariam indulgentiam, animabus quoque in Purgatorio
detentis applicabilem, et perpetuis valituram temporibus impertitum fuisse,
non solum cum praedictum iuramentum primo emiserint, verum etiam cum
illud stato iam die renovaverint, dummodo in utroque casu conscientiam
suam Poenitentiae Sacramento expiare non omittant atque eucharisticam
Communionem suscipiant, vel Missae celebrent sacrificium.
Formula iuramenti ab iis praestandi, qui titulo missionis ordinantur.

Ego N., filius N., Dioecesis vel Vicariatus N., spondeo, et iuro, quod
postquam ad sacros Ordines promotus fuero, nullam Religionem, Societa­
tem, aut Congregationem regularem sine speciali Sedis Apostolicae licentia,
aut S. Congregationis dc Propaganda Fide, ingrediar, neque in earum aliqua
professionem emittam.
Voveo pariter ct iuro, quod in hac Dioecesi, aut Vicariatu, vel1 in Mis­
sione cui S. Sedi vel S. Congregationi de Propaganda Fide me destinare
placuerit, perpetuo in divinis administrandis laborem meum ac operam,
sub omnimoda directione et iurisdictione R. P. I). pro tempore Ordinarii,
pro salute animarum impendam, quod etiam praestabo, si cum praedictae
Sedis Apostolicae licentia Religionem, Societatem, aut Congregationem
regularem ingressus fuero, et in earum aliqua professionem emisero.
1 Iuxta hunc alterum modum iuiare debent qu· nondum micui
fuerunt.

i

Missioni addicti

Curia Romana

Item voveo, et iuro, me praedictum iuramentum, et eius obligationem
intelligere, et observaturum. Sic me Deus adiuvet ct haec sancta Dei Evangelia.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, η. 1369].

4879.
S. C. de Prop. Fide, 31 mart. 1872.
SSmus declaravit generatin'! prohibitionem concedendi absque speciali
facultate dispensationes, quando in una eademque persona plura concurrunt
impedimenta matrimonialia, non extendi ad eos casus in quibus cum impe­
dimento natura sua publico aliud occurrit impedimentum occultum scu fori
interni.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1382].

4880.
S. C. de Prop. Fide, instr, a. 1873.
Saepenumero contingit ut ad Apostolicam Sedem deferantur quaestiones
circa lucrum ex mutuo, quibus a Romanis Congregationibus, apposita
resolutione, in similibus casibus provisum est. Ut itaque Superioribus Mis­
sionum praesto sit necessaria notitia eorum quae hactenus hac super re
decreta sunt, opportunum visum est S. Concilio Christiano Nomini propa­
gando omnes memoratas resolutiones una cum Constitutione Benedicti
PP. XIV, Vix pervenit, in lucem edere; easque ad omnes Episcopos, Vica­
rios ac Praefectos Apostolicos ab eadem S. Congregatione dependentes
mitti placuit.
I. — 5. C. S. Ojjicii sub die 13 ianuarii ιγ8ο ad R. P. D. Vicarium Ap. N. V.
— « Cum aequalitas in contractibus, ut iusti sint, requiratur, nihil in mutuo
vi mutui, ut saepe definitum est, accipiendum ultra sortem principalem
Quod si mutuanti lucrum cessare, vel damnum emergere, aut periculum
imminere amittendae sortis, vel assumendi insolitos labores pro illius repa­
ratione contingat, horum quidem compensationem repeti posse, duabus
tamen conditionibus semper ob oculos positis, quarum prima, ut reapse
titulus unus aliquis cx istis concurrat, altera ut nihil amplius, quam vere
ille postulat, exigatur. Quamobrem a iustitiae regula deficere, ct restitutioni
obnoxios esse omnes contractus, in quibus aut intéresse fingitur, quod
compensetur, aut plus petitur, quod adaequata compensatio requirit. Impnidenter igitur atque illicite agere, manifestoque sc iniustitiac discrimini com­
mittere patet, qui ex eo quod periculum, quod innuimus, plerumque in
tab loco occurrat, lucrum semper, atque idem semper lucrum requirunt, quasi
periculum semper intercedat, et cum adfuerit, eamdem semper remunerationem petat: neque excusari quod minorem. quam quae Regni lege permittitur,
usuram percipiunt, < nm non ideo rectum sit aliquid, quod a iustitia minus de-

5. C. de Propaganda Fide

flectit, nisi ad recti formam prorsus componatur, neque humana sed divina
'ege naturali, quae aequitatis tenax est, hominum actiones pensandae sint.
Ew tantum recte se gerere, qui ad individuos casus respicientes tunc solum
campensaticnem exposcunt, cum periculum revera intervenit, et non aliam
tunc compensationem quaerunt, quam quae periculi gravitati, quae proborum
idcirco prudentumque iudicio aestimanda est, respondet ».
Π. —5. Rom. Inquisit. an. 1784, mart. 18 ail Vic. Ap. D. I). V. — Super
quaestione mutui. — « Atque illud in primis est exploratum ratione mutui
immediate, ct praecise nihil esse accipiendum ultra sortem principalem. Si
vero aliquid percipiatur ratione periculi probabiliter imminentis, non esse
mutuantes inquietandos, dummodo habeatur ratio qualitatis periculi, et
probabilitatis eiusdem, et servata proportione inter periculum, et id quod
accipitur. His ipsis verbis ita definitum est a Sacra Congregatione de Pro­
paganda Fide die 12 septembris an. 1645, cuius decretum pro Sinensibus
Missionibus editum hic adiungitur.1
Quaeri nunc potest quale esse debeat periculum, et quae cius ratio,
et natura, ut hoc concurrente titulo, possit mutuans aliquid ultra sortem
recipere. In hac autem quaestione pro certo tenendum est, non qualecumque
periculum satis aptum atque idoneum aestimandum esse, ut aliquod lucrum
ex mutuo percipi possit. Nam cum titulus, ex quo iusta ac legitima causa
consurgit, ut quiddam amplius ultra sortem ex mutuo debitam rite exigatur,
debeat semper esse extrinsecus, nec mutui naturae coniunctus, et innatus:
hinc plane consequitur, quod si periculum ex iis circumstantiis dumtaxat
proficiscatur, quae omnibus mutuantibus istic communes sunt, nec ab ipsa
mutui natura disiungi possunt, tunc certo quodlibet lucrum, quod ex mutuo
captatur, ab usurae labe purgari minime potest. Quapropter cum pestis,
incendia, turearum persecutiones, aliaque huiusmodi infortunia, quae quam­
vis Constantinopoli frequentiora sint, in quacumque tamen urbe semper
instant mutuantibus, maximopere cavendum est, ne propter commune
h . periculum, quod ipsius mutui vis ac natura importat, aliquid in mutuo
ultra sortem exigatur. Maiorem potius habere videtur indaginem, cum peri­
culum amittendae sortis immineat vel ex culpa ipsiusmet mutuatarii, quod
veterator sit, fallax, vafer, quod fuga, aut malitiosis tergiversationibus credi­
torem fallere possit, vel cum praeter ipsius mutuatarii culpam, alia instent
creditori pericula ex loci, temporis, ac personarum circumstantiis, quae
psum in sorte recuperanda valde anxium, atque sollicitum teneant. Quamvis
vero potiora semper haberi debeant pericula, quae ex culpa mutuatarii pro­
ficiscuntur, attamen in his omnibus casibus an, quomodo, et quanti aesti­
mari tale periculum possit, ex quo titulus legitimus mutuanti praebeatur ad
lucrum supra sortem captandum, perdifficile sane est generat im statuere.
Ad unamquamque rem aestimandam, momentoque suo ponderandam, in'nbat confcssariorum solertia et doctrina: ipsi perpendant singulos casus,
inquirant super qualitate, et probabilitate periculi, videant si assecurationc
pignoris omne absit periculum, servent proportionem inter periculum, atque
1 Cf. N. 4459-

.

’'

Curia Romana

444

id quod mutuanti lucrari supra sortem permittitur, probatos auctores con .
lant, atque praesertim adhaereant sententiis, atque principiis ab hac Apo>t
lica Sede approbatis, tam in supra laudato decreto S. Congregationi» d
Propaganda Fide anni 1645, quam in Epistola Encyclica Benedicti XIV, i
pervenit, edita anno 1745, cuius exemplum hic alligatur». 1
III.
Pius VIII in audientia Assessoris S. Officii ad dubia Epis
Rhedonensis. — Episcopus Rhedonensis in Gallia exponit Sacrae Congre­
gationi Inquisitionis, non eamdem esse confessariorum suae dioecesis sen­
tentiam de hicro percepto ex pecunia negotiatoribus inutuo data ut ea dite­
scant. De sensu epistolae encyclicae l ix pervenit acriter disputatur. Ex I
utraque parte momenta afferuntur ad tuendam eam quam quisque amplexu;
est sententiam, tali lucro faventem, aut contrariam. Inde querelae, dissen*
siones, denegatio sacramentorum plerisque negotiatoribus isti ditescendi
modo inhaerentibus, et innumera damna animarum. Ut animarum damnis
occurrant, nonnulli confessarii mediam inter utramque sententiam viam s<
posse tenere arbitrantur. Si quis ipsos consulat de istiusmodi lucro, illum
ab eo deterrere conantur. Si poenitens perseveret in consilio pecuniar
mutuo dandi negotiatoribus, et obiiciat sententiam tali mutuo favenun
multos habere patronos, et insuper non fuisse damnatam a Sancta Sede non
semel ea de re consulta; tunc isti confessarii exigunt, ut poenitens promittit
se filiali obedientia obtemperaturum iudicio Summi Pontificis, si intercedat,
qualecumque sit: nec, hac promissione obtenta, absolutionem denegant,
quamvis probabiliorem credant opinionem contrariam tali mutuo. Si poeni­
tens non confiteatur de lucro ex pecunia sic mutuo data, ct videatur in hom
fide; isti confessarii etiamsi aliunde noverint ab eo perceptum esse aut etiam
nunc percipi istiusmodi lucrum, eum absolvunt, nulla ea de re interrogatione
facta, quando timent ne poenitens admonitus, restituere aut a tali lucro
abstinere recuset. Inquirit dictus Episcopus Rhedonensis: I. Utrum possil
horum posteriorum confessariorum agendi rationem probare. — II. Utrum aliv
confessorios rigidiores ipsum adeuntes, consulendi causa possit hortari, ut isMrum agendi rationem sequantur, donec Sancta Sedes expressum ea de quaestio*
indicium ferat.
Loco φ Sigilli.
C. L. Episcopus Rhedonensù.
Feria /I ,die 18 augusti 1830. - SSmus D. N. Pius div. Prov. Pp. VIII
in solita audientia R. P. D. Assessori S. Officii impertita audita relatione
superiorum dubiorum una cum voto Eminentissimorum DD. Cardinalium
Inquisitorum Generalium, respondit: Ad I. Non esse inquietandos. - Ad II.
Provisum in primo.
■ Loco
Sigilli S. Inquisitionis.
Pro I). \icolao Soldini Sanctae row
et univ. Inquisit. Notario, Angelus Argenti Secretorius ».
[\- _ S. Poenitcntiaria ad dubia D. Denavit Professoris theologiae in
Seminario S. Irenaei Lugdunensis. - Quando Sacrae Poenitentiariae dubia
circa materiam usurae proponuntur, semper remittit ad doctrinam summi
tf. N 363.

S. C. de Propaganda Fide

445

Pontificis Benedicti XIV quae revera sat clara et perspicua est pro iis qui
bona fide eam perscrutari volunt. Attamen sunt quidam presbyteri, qui
contendunt licitum esse percipere auctarium quinque pro centum, solius vi
legis Principis, absque alio titulo vel damni emergentis vel lucri cessantis;
quia, inquiunt, lex Principis est titulus legitimus, cum transferat dominium
in praescriptione: et sic prorsus annihilant legem divinam et legem ecclesia­
sticam, quae usuras prohibent. Cum haec ita se habeant, orator infrascriptus,
existimans nullo pacto esse licitum recedere a doctrina Benedicti XIV, dene­
gat absolutionem sacramentalem presbyteris qui contendunt legem Principis
esse titulum sufficientem percipiendi aliquid ultra sortem absque titulo vel
lucri cessantis vel damni emergentis. Quare infrascriptus orator humiliter
applicat, ut sequentia dubia solvantur:
I. Utrum possit in conscientia
laugare absolutionem presbyteris praefatis. — II. Utrum deheat.
Lugduni 25 maii 1830. Denavit Professor.
Sacra Poenitentiaria, diligenter ac mature perpensis dubiis propositis,
respondendum censuit: - Presbyteros de quibus agitur, non esse inquietandos
wusque Sancta Sedes definitivam decisionem emiserit, cui parati sint se subti­
me: adeoque nihil obstare eorum absolutioni in Sacramento Poenitentiae. —
Datum Romae, in Poenitentiaria, die 16 septembris 1830.
E. Card. De Gregorio, Maior Poenit. F. Fricca, S. Poenit. Secretar .
V. — Sacra Poenitentiaria Episcopo 1 'eronensi communicat responsa alias
lata a Suprema Congregatione Sancti Ojficii.
« Sacra Poenitentiaria, perle­
ctis expositis a venerabili in Christo Patre Episcopo Veronensi in supplici
libello die 1 mensis nuper elapsi, abstinendum sibi duxit a resolutione qua­
tuor dubiorum quae in eo proponebantur sed oratori communicat responsa
data a suprema Congregatione Sancti Officii ad alia quaedam eamdem mate­
riam respicientia. Haec autem sunt huiusmodi: I. Utrum confessorius possit
in conscientia denegare absolutionem presbyteris, qui contendunt legem Principis
mt titulum sufficientem percipiendi aliquid ultra sortem absque alio titulo vel
lucri cessantis vel damni emergentis. - II. Utrum debeat.
Respondetur: Ad utrumque, non esse inquietandos, quousque Sancta Sedes
'■ finitivam decisionem emiserit, cui parati sint se subiicere, adeoque nihil obstare
Kirum absolutioni in Sacramento Poenitentiae.
Alia dubia: I. An confessai ius ille possit absolvi, qui licet Benedicti A'IV,
tl aliorum Summorum Pontificum de usura definittones noverit, docet, ex mutuo
bilibus aut negotiatoribus praestito percipi posse, praeter sortem, lucrum
pro centum etiam ab iis qui nullum omnino alium, praeter quam legem
Arm, titulum habent mutuo 1 xtrinsecum. 11. An peccet confessorius, qui
bbllil in bona fide poenitentem qui ex mutuo exigit lucrum lege civili statutum
bqve extrinseco lucri cessantis aut damni emergentis, aut periculi extraordi­
narii titulo.
Respondetur: Ad I. Confessorium, de quo in dubio, non esse inquietandum
fumesque Sancta Sedes definitivam decisionem emiserit, cui paratus sit se stibiim; adeoque nihil obstare eius absolutioni in sacramento Poenitentiae.
Ad
II Provisum in praecedenti, dummodo poenitentes parati sint stare mandatis
Anctae Sedis.

446

Curia Romana

< Alia dubia: - λ ir quidam persuasus erat, Encyclicam Benedicti XIV
non inhibere lucrum ex collatione pecuniae perceptum iuxta disposita a lt>
civili. Eius heredes quaerunt: 1. An Encyclicam recte acceperit. - II. Etia*.
supposito quod male acceperit, persuasus tamen recte accepisse, an herein
omni reparatione se exemptos existimare valeant. Respondetur: < Ad I. Jqi·:■■
scant, dummodo parati sint stare mandatis Sanctae Sedis. Ad 11. Provisum :·.
primo.
« Alia dubia: 1. An possit eorum confessoriorum agendi ratio probari, ψ.
dum tenent uti probabiliorem opinionem contrariam lucro ex pecunia negotia!'
ribus mutuo data, poenitentes eo modo lucrum percipientes ut ditescant, absoltm:
quando nempe isti, obiicientes sententiam lucro faventem non fuisse damnld"
a Sancta Sede, promittunt tamen obedire iudicio Summi Pontificis, si intercedet i
11 similiter agunt, quando poenitentes, lucrum percipientes in bona fide, de a
non confitentur, licet aliunde noverint ipsos percipere lucrum ut supra, nulla
ea de re facta interrogatione quando timent ne poenitentes, admoniti restituai
aut a tali lucro abstinere, recusent. — II. Utrum Episcopus possit hortari rigi­
diores confessarios consulendi causa ipsum adeuntes, ut priorum confessarioîv '
agendi rationem sequantur, donec Sancta Sedes expressum ea de quaestu
iudicium ferat.
« Respondetur: Ad I. Non esse inquietandos. — Ad II. Provisum in primo.
Datum Romae, in S. Poenitentiaria, die 14 augusti 1831. — V.D.Solimei, S. Poenit. Secretorius.
VI. Congregationis Generalis Sancti Officii a Gregorio XVI approbata
circa quaesita Capituli Collegiatae Locarni. — « Ouesiti del Capitolo di Lo­
carno. — Beatissimo Padre II Capitolo di questa Collegiata di Locamo,
diocesi di Como, territorio svizzero, ha la maggior parte delle proprie pre­
hende in danaro, ricavato principal mente dall’estinzionc delle decime ane·
nuta per decreto governativo: il quai danaro egli iinpiegar deve, pervivente
dei frutti, ed adempire ai pesi annessi ai benefizii. Per le circostanzc dei
tempi c dei luoghi, o non si trova affatto come investire il danaro suddetto
in stabili fruttiferi, i quali scarseggiano assai in proporzione della popohzione; o per la carczza di detti stabili, non frutterebbe che il due e mezzo
per cento annualmente, il che peggiorcrcbbe eccessivamente le prebende
già per sè stesse meschine. I censi si vogliono proibiti da queste leggi muni­
cipali: e sono mal sicuri, non esistendo in queste parti 1’officio delle ipoteche
che accerti la liberta e sufficienza de’ fondi su’ quali voglionsi stabilire.
Inoltre questi stessi, che per fare i loro interessi ci chiedono il danaro,
ricusano ordinariamente di sottoporsi ai censi, e amano meglio di riceverlo
a prestanza col contribuire il quattro o ii cinque per cento annualmente.
Cio premesso si domanda: I Se la necessaria onesta sostentazione dei bénéfi­
ciait, che dee proveniri dal frutto dei capitali di tali prebende, è dessa in tale
circostanza un sufficiente titolo équivalente agli altri già approvati dalla
Chiesa, per cui sia lecito un tale contratto di dare il danaro dotale di detti
pn />. ude a intéresse del quattro o cinque per cento, dietro ipoteca di beni stabili
e cauztone di persone note e solvibili, affine di assicurare la perpetuità délit
prebende.

S. C. dc Propaganda Fide.

447

II. St questo titolo, supposto ammissibite, n possa estendere a favore
anche delle chic se, inonasteri e altri luoghi pii, corne anche dei pupilli e di
altri persone che si .itrovano nelle circostanze mede sime di sopra descritte ed
hanno bisogno di far fruttare il proprio danaro pi r sostentarsi onestamentr.
III, Se le leggi c procedure civili, che ormai approvano generalm ente tali
contratti c li fanno eseguire, non che il comune tacito consenso dei popoli, che
pa 1'uso invalso dei secoli sembra li abbiano per maggior comodo e facilita
wtituiti ad altri contratti più complicati e difficili, bastino a giustificarli.
■ IV. Se sia attendibile Vautorità del nostro Ordinario, e di molti savii e
debbene ecclesiastici, che, avute di mira le circostanzc suddette, opinano favornolmente, e simili contratti approvano.
« V. Quai considerazione meritino in proposito le raginni, che adduce Sci­
pione Maffei nei suoi tre libri Dell’impiego del danaro dedicati a Benedetto XI l '
cd approval i doli’ inquisitore di Padova Vanno 1744.
« VI. Se la Bolla De usuris emanata dalla felice memoria di Benedetto XIV
Γαηηο /745, probabilmentc in sequela dell'opera del Maffei, al n. 3 di essa,
t all’articolo de contractu autem, e seg. si possa interpretare favorevolmente
a tali contratti.
\ II. Supposti illeciti tali contratti, che si ha a risolvere intomo a quelli
"id fatti, ed ai frutti già percepiti.
\ III. Se tali contratti si possano rendere leciti almeno coli'assumere il
pericolo fortuito del fondo assegnato in pegno a carico della prebenda, colle
dervute proposizioni, come nei censi.
I sottoscritti oratori umilmente da Vostra Santità desiderano ed implo­
rant) una chiara ed opportuna decisione di questi loro dubbi per rcgolamento
delle proprie e delle altrui coscienze gencralinente agitate in proposito.
- Locamo 13 maggio 1831.
L’agente aggiunge la generale e grandissima scarsczza di numerario o
di fondi, questi ordinariamente in possesso di pochi. Tolta la prestanza di
danari, i possidenti per la maggior parte inabili al commercio e alie arti,
consumati i pochi capitali, si ridurrebbero facilmente alia miseria. Gli altri
sprowisti di danaro proprio, o di fondi stabili da cambiare in contanti, non
potrebbero awantaggiare coll’industria. Mancando Monti di Pietà sarebbero
obbligati sovente a vendere la piccola credita paterna, e sovente a vilissimo
prczzo, nelle loro nécessita. L’agitazione delle coscienze è oltre modo grande.
Onde diversi Ordinarii, tutto considerato, si sono pronunciati in favore.
Altrimenti nasccrebbe un dissesto generale, e totale impedimento dcgli
affari c dell’industria.
<
Feria IV, 3X aug. 1831. Propositis superioribus Capituli Collegiatae
Locami precibus, quae iam per manus una cum dominorum Consultorum
suffragiis distributae fuerant, Eminentissimi ct Reverendissimi Domini
dixerunt:
Ad I, II, III, IV. Non esse inquietandos, et acquiescant, dummodo parati
tint stare mandatis Sanctae Sedis.
Ad V, VI, VII, VIII, considant Encyclicam Benedicti XIV, Vix per­
venit, ct probatos auctores.

44S

( 7.n ria Romafia

Fer. IV, 7 sept. 1831 - SSmus D. N. Gregorius XVI in solita audientia
R. P. D. Assessori S. OfHcii impertita, Eminentissimorum resolutiones
approbavit.
VII. - Sacrae Poenitentiariae ad nova quaesita 1). Denavit professant.• Ad S. Poenitentiariam iterum exponit orator infrascriptus: Ex respond
Sacrae Poenitentiariae ad oratorem infrascriptum directo dic 16 septem- 1
bris 1830, absolvendi sunt presbyteri, qui contendunt legem principii
esse titulum sufficientem et legitimum aliquid percipiendi ultra sortem ir I
mutuo, absque alio titulo a theologis communiter admisso, donec Sancta
Sedes definitivam decisionem emiserit, cui parati sint se suhiicere: et huic
responso humiliter et libenter acquiesco. Attamen, salvo Sacrae Poeniten­
tiariae responso praefato, consultis auctoribus probatis, et attenta doctrina
omnium fere Seminariorum Galliae, ac praesertim eorum quae a presby­
teris Congregationis Sancti Sulpitii diriguntur, sententia quae reiicit titulum
legis civilis tamquam insufficientem, videtur longe probabilior, securior, et
sola in praxi tenenda, donec Sancta Sedes definierit. Quapropter fidelibus
qui a me consilium petunt utrum possint auctarium percipere cx mutuo, I
et qui nullum habent titulum a theologis communiter admissum praeter
titulum legis civilis, respondeo, eos non posse praefatum auctarium exi­
gere, et denego absolutionem sacramcntalem si exigant. Pariter denego
absolutionem iis, qui, perceptis huiuscemodi usuris, idest vi solius tituli
legis, nolunt restituere. Quaeritur: I. Utrum durius ct severius me habeam
erga huiuscemodi fideles. II. Quae agendi ratio in praxi tenenda erga fideles,
donec Sancta Sedes definitivam sententiam emiserit.
Lugduni, 24 sept. 1831. — Denavit Professor.
' Sacra Poenitcntiaria, perpensis dubiis quae ab oratore proponuntur,
respondit: — Ad I. Affirmative: quandoquidem r.v dato a Sacra Poenitentiario
responso liquet, fideles huiusmodi, qui bona fide ita se gerunt, non esse inquietan­
dos.
Ad II. Provisum in primo: unde orator priori Sacrae Poenitentiarw
responso sub die 16 sept. 1830 sese in praxi conformare studeat. - Datum
Romae, in Sacra Poenitcntiaria, die ir novembres 1831. - A. F. de Rctz.
Sacrae Poenitentiariae Regens
F. Fria a, Sacrae Poenitentiariae Secrdar.
V111. - Sacrae Poenitentiariae ad quaestiones loannis Antonii Avvaro
S. T. doctoris et regii professoris.
Eme et Rme Domine. ·— Regia lex
pedemontana universim et sine ulla restrictione permittit, ut, quisquis
alteri cuicumque pecuniam mutuat, stipulare ct exigere possit annuum
actuarium 5 pro 100 supra sortem. Hinc in Pinarolicnsi aliisque finitimis
dioecesibus gravissima inter theologos fervet controversia, an, in casibus
in quibus ex una parte nullus adest titulus lucri cessantis vel damni emergen­
ti-; vel periculi extraordinarii sortis amittendae, ex altera vero praeceptum
charitatis erga proximum nbn obligat ’ mutuandum simplici ac nudo mu­
tuo lice.'.', mutuanti illud auctarium recipere ct retinere. Alii enim auctarium
illud omnino usurarium et illicitum, alii \co ab omni usurae labe immune
prorsus licitumque esse propugnant: tt, quod controversiam valde implica­
tiorem reddit, omnes gloriantur se niti auctoritati Benedicti XIV, aut saltem
eum sibi nullatenus adversari. Nimirum theologi, qui primam sententiam

S. C. de Propaganda Fide

449

tuentur, dicunt auctarium, dc quo agitur, a Benedicto XIV reprobatum
fuisse, implicite quidem in Encyclica die 1 novembris 1745, Vix pervenit,
ut patet ex attenta eius lectione; explicite vero in opere de Synodo dioecesana,
lib. X, cap. IV, n. 2 et 3 his verbis: Graecis ex parte consensit Calvinus, qui
ad cap. XVIII Ezechielis licere docuit aliquod moderatum lucrum, non quidem
a paupere, sed a divite, praecise ratione mutui, exigere. Errorem a Calvino
obiter insinuatum, cx professo propugnavit Carolus Molinaeus in suo tractatu
de usuris, ubi num. 10 audacter affirmat usuram non esse prohibitam, nisi in
quantum est contra charitatem. Eamdem pravam opinionem amplexatus, alia
ratione defendit Claudius Salmasius in duplici tractatu, altero inscripto de
usuris, altero dc trapezitico foenore, quibus in locis usuram, nisi charitatem
laedat, ab omni culpa absolvit, eo quod sit merces locatae pecuniae. Impiae
Calvini et Molinaei opinioni non veriti sunt subscribere pauci quidam doctores
catholici: illi, scilicet, qui, quum agitur de mutuo quo pecunia aliave res datur
ad negotiationem, a foenoris labe excusant lucrum quod ex mutuo percipitur,
dummodo sit moderatum, modumque servet a patriae legibus definitum. Porro,
etsi Benedictus XIV in Synodo dioecesana solum loquatur ut privatus doctor,
ipse tamen sine dubio omnium optime sciebat quid in sua Encyclica repro­
bare voluisset: adeoque. quidquid circa usuram postea scripsit in Synodo
et signanter citato cap. IV, ubi n. 10 doctrinam in Encyclica definitam summatim refert, habendum est tamquam eiusdem Encyclicae explicatio, a qua
recedere piaculum sit.
< Theologi vero, qui tuentur secundam sententiam, dicunt auctarium
illud non percipi ex mutuo ipsius ratione mutui, vel solius causa mutui, vel
ri mutui ipsius, vel praecise ratione mutui, hoc est lucri cessantis, damni emer­
gentis, aliove extrinseco titulo remoto, quod veluti usurarium atque omni
iure illicitum meritissime reprobavit Benedictus XIV tum in Encyclica
5 3, nn. i et 2, tum citato loco de Synodo, n. 11, sed ratione, causa, vi, ac
titulo extrinseco legis civilis dominium auctarii ex mutuatario in mutuantem
transferentis, eo modo quo rerum dominium ex uno in alium transfertur
per legitimam praescriptionem: vel ratione publici boni, quod, mutatis cir­
cumstantiis in praesenti rerum statu, absque illo auctario, vix aut ne vix
quidem obtineri posset: vel ratione ultronei taciti ac mutui consensus in
auctarium a lege permissum ex parte totius generatim societatis, cui inest
iusdisponendi de rebus suis prout ei libuerit, et spcciatim ex parte eorum,
qui modo pecunia abundant et modo indigent, ac modo pecuniam mutuo
dant, modo vero accipiunt: vel ratione consuetudinis in orbe catholico fere
ubique receptae, etiam apud homines timoratae conscientiae, auctarium
moderatum et a patriae legibus definitum exigendi: vel ob alias huiusmodi
causas, quas Benedictus XIV nullibi expendit aut memoravit. Ad argumen­
tum autem quod cx Encyclica et ex opere de Synodo dioecesana deducunt
primae sententiae patroni, quadrupliciter respondent:
Respondent 1, Benedictum XIV, in Encyclica, Izû pervenit, hoc unum
statuisse, tunc scilicet ex mutuo nullum auctarium, etiam moderatum, ultra
sortem recipi posse, cum quis vel tenetur simplici ac nudo mutuo absque
ullo auctario alteri succurrere, quod ex praecepto charitatis, ex eoque solo,
I

m. vn.

29

45°

Curia Romana

locum habet in multis casibus, idque ex eo quod tunc nullus cum mutuo
concurrere potest legitimus titulus aliquid supra sortem exigendi; vel mu­
tuum dat in iis casibus, in quibus nullum alium iustum contractum praeter
unum mutuum celebrare potest; quod etiam accidit in multis circumstanti·',
verbi gratia quum alteri credit vinum, oleum, etc., ut patet ex § 3, num 5.
ubi postquam definivit falso et temere affirmari, reperiri semper ac praesto
ubique esse vel una cum mutuo titulos alios legitimos, vel secluso etiam
mutuo, contractus alios iustos, quorum vel titulorum vel contractuum praesi­
dio, quotiescumque pecunia, frumentum, aliudve id generis alteri cuicumque
creditur, toties semper liceat auctarium moderatum ultra sortem integram
salvamque recipere: eumque qui ita affirmaret non modo divinis documentis
et catholicae Ecclesiae de usura indicio, sed ipsi etiam humano communi
sensui ac naturali rationi procul dubio adversari; huius definitionis rationem
reddit, et concludit his notabilibus verbis: Neminem enim id saltem laten
potest, qued multis in casibus tenetur homo simplici ac nudo muttio alteri suc­
currere, ipso praesertim Christo Domino edocente: λ olenti mutuari a te nt
avertaris: et quod simpliciter multis in circumstantiis, praeter unum mutinai,
alteri nulli vero iustoque contractui locus esse possit: ac proinde iuxta Benedi­
ctum XIV quoties mutuo datur pecunia, et praeceptum charitatis non obli­
gat ad eam mutuandam simplici ac nudo mutuo, semper una cum mutuo
reperiri posse, quin imo praesto ubique esse legitimum aliquem titulum,
verbi gratia legem civilem, publicum bonum, etc. cuius praesidio liceat aucta­
rium moderatum ultra sortem recipere, iuxta tritam illam regulam:Innectisariis expressio unius est exclusio alterius, aut saltem Benedictum XI\ huic
sententiae nullatenus adversari.
« Respondent 2, huic quoque sententiae nullatenus adversari Benedi­
ctum XIV in iis quae circa usuram scripsit citato cap. IV, de Synodo, num. 2
et 3: quia ibi solum docet, perpetuae Catholicae Ecclesiae de usura doctri­
nae, post graecos schismaticos, contradixisse tum Calvinum, qui erronee
docebat aliquod moderatum lucrum ex mutuo praecise ratione mutuii (inquo
sita est usurae essentia) licite a divitibus exigi posse; tum Carolum Molinaeum, qui audacter affirmabat huiusmodi usuram a Calvino admissam, et
suapte natura malam, non esse prohibitam, nisi in quantum est contra du­
ritatem; tum Claudium Salmasium, qui eamdem usuram, nisi charitatem
laederet, ab omni culpa prave absolvebat, falso eo praetextu, quod sit mer­
ces locatae pecuniae; tum demum paucos quosdam doctores illos catholicos,
qui, impiae Calvini et Molinaei opinioni subscribere non verentes, una cum
ipsis audacter affirmabant et erronee docebant, usuram non esse prohibitam
nisi in quantum est contra charitatem, atque a foenoris labe excusari lucrum
quod a negotiatoribus exigitur percipiturque ex mutuo praecise ratione mutui,
dummodo sit moderatum, modumque servet a patriae legibus definitum.
Haec omnia profecto ne latum quidem unguem differunt a doctrina, quae
continetur in Encyclica. At vero aliud est usurarium et illicitum esse aucta­
rium, etiam moderatum et a patriae legibus definitum, quod percipitur ex
mutuo praecise ratione mutui; aliud est usurarium ac illicitum esse modera­
tum illud auctarium a patriae legibus definitum, quod percipitur ex mutuo

S. C. de Propaganda Fide

45

non praecise ratione mutui, sed ratione legis civilis, vel ob cxtrinsecas alias
causas paulo supra commemoratas; primum affirmat Benedictus XIV: de
altero ne verbum quidem facit.
Respondent 3, in hypothesi quod Benedictus XIV in Synodo huic
sententiae reipsa adversaretur, nullo modo culpandum fore, qui solidisrationibus innixus, a privata eius opinione seu explicatione modeste rece­
deret, quum ille ipse in fine praefationis ad Synodum dioecesanam aperte
profiteatur, omnibus in rebus, quibus nullum ex publica Ecclesiae auctoritate
pondus accessit, qualis procul dubio est explicatio de qua agitur, nihil se in
Synodo definire ac veluti decretorium exhibere velle, allata etiam ad hoc com­
probandum auctoritate Melchioris Cani, et exemplo Innocentii IV, qui, etsi
commentaria sua in libros decretalium scripserit quum summum pontifi­
catum gereret, non tamen hoc sibi unquam arrogavit, ut, quidquid in eo
opere scripsisset, pro re definita haberetur, sed facile passus est opiniones
suas, quas tamquam privatus doctor proposuerat, ab aliis doctoribus oppu­
gnari, ut patet etc.
Respondent 4, in hypothesi quoque quod Benedictus XIV huic senten­
tiae adversaretur in Encyclica, iam inde nullum amplius argumentum peti
posse ad reprobandum moderatum illud auctarium a lege permissum, quod
percipitur in praesenti rerum statu: quia circumstantiarum mutatio aliquam
inducere potuit, imo vero manifestam induxit variationem, non quidem
quoad principia quibus nititur catholicae Ecclesiae de usura et mutuo
doctrina, quaeque eadem semper ac omnino invariabilia sunt, sed quoad
eorum applicationem.
Ego, diligenter considerata, prout tenues ingenii mei vires fuerunt,
Benedicti doctrina, ut moderatius, sic probabilius illud existimo: dubitari
merito posse, utrum ea doctrina, ex se sola, huic controversiae dirimendae
sufficiat necne. Verum cum, etiam posita hac mea opinione, cui parum fidere
debeo, incertum adhuc remaneat, num auctarium illud tuta conscientia
recipi possit; ut sublata omni incertitudine sit mihi parata facultas apte
respondendi quibusdam confessariis, qui novissime circa eamdem contro­
versiam me consuluerunt, tum et aliis, qui ratione munerum quibus per­
fungor, sive intra sive extra sacrum Poenitentiae tribunal consulturi sunt;
\cstram Eminentiam suppliciter rogo obtestorque in Domino, ut mihi
transmittat resolutionem trium quaestionum, quas hic subiicio:
I. An auctarium, de quo agitur, licitum sit. Et quatenus haec quaestio
tx doctrina Benedicti XIV aliisque Sedis Apostolicae iudiciis directe resolvi
nequeat:
II. An poenitentes, qui auctarium illud sive bona, sive dubia aut mala
fidt receperunt, sacramentaliter absolvi possint, nulla facta aut promissa hic
d nunc restitutione, dummodo serio promittant se esse paratos ad exequendum
quidquid super hoc negotio Sedes Apostolica determinaverit. Et quatenus affir­
mative, prout asserunt nonnulli ad hanc aliasque similes quaestiones iam pluries
vmine sancti Officii et Sedis Apostolicae provisorie rescriptum fuisse, de quibus
tamen rescriptis eorumque tenore mihi non constat:
III. An iis pariter qui neque ullum habent titulum lucri cessantis vel damni

452

»··<

Curia Romana

emergentis vel periculi extraordinarii sortis amittendae, neque versantur in casi­
bus, in quibus praeceptum charitatis erga proximum eos obligat ad mutuandw
simplici ac nudo mutuo, liceat pecuniam mutuo dare, stipulato aut comato
annuo auctario 5 pro 100 supra sortem, prout lex regia permittit, sub cador,
conditione de parendo futuris Sedis Apostolicae super hoc negotio determina­
tionibus.
« Maxima fretus fiducia, quod Eminentia Vestra votis meis, in re mihi
adeo necessaria, benigne obsecundabit, sum eroque semper Em. Vestrae
(Pineroli, die 22 ianuarii 1832).
« Humillimus obsequentiss. et deditiss. servus Joseph Antonius Avtan
S. Theol. Doctor, et regius eiusdem facultatis Professor, Canonicus Theologus,
et Provicar. generalis.
« S. Poenitentiam - Dilecto in Christo losepho Antonio Awaro trans­
mittendas censuit resolutiones alias datas ad quaedam dubia circa usuras,
scilicet: (sunt autem eae omnino quae superius attulimus num. F).
«Datum Romae, in S. Poenitentiaria, die n februarii 1832-E. Card.
De Gregorio, Maior Poenitent. — D. Fratellini, S. Poenitent. Secrelar.
IX. - S. Rom. et univ. Inquisitionis ad dubium Rpiscopi Nicaeensis,—
u Rme Pater!—In fasciculis quorum titulus Annali delle scienze religiose.
vol. i, num. 1, pag. 128, et ΓAmi de la Religion, 2 avril 1835, num. 2436,
legitur responsum, quod Emus Card. Pocnitcntiarius maior dedit die 7 mar­
di 1835 illustrissimo ac reverendissimo Episcopo λ ivariensi in quaestione
ab ipso circa usuram proposita. Exposuerat enim Praesul, nonnullos verbi Dei
praecones docere in publicis concionibus licitum esse lucrum ex mutuo perci­
pere titulo legis civilis, quin ullum verbum facerent dc illa conditione, responsis
a Sacra Poenitentiaria nuper latis apposita, qua cautum est, ut poenitentes
lucrum ex mutuo, legis civilis titulo, percipientes, parati esse debeant stare
mandatis Sanctae Sedis: ac postulaverat, an illi sacerdotes essent improbandi.
Cuius precibus benigne annuens Eminentissimus Pocnitcntiarius Maior
respondit, Sacram Poenitentiariam haudquaquam voluisse responsis illis
quaestionem a theologis agitatam de titulo ex lege principis desumpto defi­
nire, sed solummodo normam proposuisse quam confessarii tuto sequerentur erga poenitentes, qui moderatum lucrum lege principis statutum acci­
perent bona fide, paratique essent stare mandatis Sanctae Sedis: ac proinde
minime probari posse illorum concionatorum agendi rationem, qui absolute
docent in sacris concionibus licitum esse lucrum ex mutuo percipere titulo
legis civilis, reticitis enunciatis conditionibus.
" Quidam attendentes ad illa verba in responso apposita bona fide, con­
tendunt iuxta normam a Sacra Poenitentiaria confessariis pluries propositam,
illos tantum sacramentaliter absolvi posse, nullo imposito restitutionis onere,
qui lucrum enuntiatum bona fide percepissent. Alii e contra asserunt, etiam
illos, qui dubia vel mala fide dictum lucrum percepissent, absolvi posse,
nullo imposito restitutionis onere, dummodo parati sint standi mandatis
sanctae Sedis: et, ut aiunt, hanc clausulam bona fide non respicere onus
restitutionis, sed potius honestatem agentis et absolutionem, quam confes­
sarii impertiri nequeunt poenitentibus in mala fide constitutis, nisi prius

S. C. de Propaganda Fide

453

dc patrato in mala fide poeniteant: et hoc deducunt ex ipsa postulatione
Episcopi Vivariensis. Non petierat Episcopus, aiunt, utrum poenitentes
dubia vel mala fide constituti obligandi essent ad restitutionem, sed tantum,
utrum improbandi essent concionatores illi, qui, nulla enunciata conditione,
licitum usum mutui praedicti praedicabant: quumque Sancta Sedes nondum
quaestionem definierit, et patratum in mala fide, licet per se non inducat
onus restitutionis, semper tamen inducat culpae reatum; hinc Eminentissimum improbasse aiunt istorum agendi rationem, qui, reticitis conditionibus
bona fide ct standi mandatis Sanctae Sedis, licitum usum dicti mutui absolute
praedicabant, quin loqueretur Eminentissimus de obligatione restitutionis,
de qua non postulabat Praesul. Deducunt quoque ex conditione a Sacra
Poenitentiaria requisita in poenitentibus standi mandatis Sanctae Sedis,
quae dispositio dubium necessario aut supponit aut excitat de honestate
mutui praedicti. Quumque hinc ct inde sint viri summae pietatis et non
spernendae auctoritatis; hinc ut animarum quieti in re tam frequenti et
seria provideatur, perhumillime petitur: An poenitentes, qui moderatum
lucrum, solo legis titulo, ex mutuo dubia vel mala fide perceperunt, absolvi
wramentaliter possint, nullo imposito restitutionis onere, dummodo de patrato
ob dubiam vel malam fidem peccato sincere doleant, et filiali obedientia parati
rint stare mandatis Sanctae Sedis.
• Nicaeae 9 septembris 1837.- Subscriptus φ Dominicus Episc. Nicaeensis.
Fer IA , dic 17 ian. 1838. - In Congregatione Generali S. R. et Univ.
Inquisitionis habita in Conventu Sanctae Mariae supra Minervam coram
Eminentissimis et Reverendissimis Dominis Sanctae Romanae Ecclesiae
Cardinalibus contra haereticam pravitatem Generalibus Inquisitoribus,
proposito supradicto dubio, iidem Eminentissimi et Reverendissimi Domini
dixerunt: Affirmative, dummodo parati sint stare mandatis Sanctae Sedis.
Loco φ sigilli. - Angelus Argenti, S. R. et Univ. Inquisit. Notarius.
X- - S. Congr. S. O. sub die 26 mart. 1840: Proposito dubio, an ad
aliquid reddendum teneatur N. N. cuius pater magnam pecuniae summam
mutuo dederat cum lucro decem pro centum, legali taxae illius temporis
respondente; et quatenus restitutioni esset obnoxius, utrum saltem quinque
firo centum retinere licite valeat, rescriptum fuit: Quoad usuras in genere,
consulat decreta iam lata. Quoad excessivitatcm fructuum, considat R. P. D.
Episcopum, qui expendat facti circumstantias, et praxirn illius temporis, quae
rigebat apud viros timoratae conscientiae, et provideat ».
XI. - Cum demum elapso anno 1871 ex quodam Italiae loco quaesitum
fuerit: i. Se sia lecito, oggi, eziandio agli ecclesiastici, di collocare il danaro
coifrutto moderato, come permetteva la legge precedcntcmentc sotto il legittimo
tÇKtmo, del cinque per cento. 2. Se oggi sieno da inquietarsi quei luoghi pii,
•nonache e monasteri, che ricevono il frutto dei loro capitale dei sci per cento,
rtanttehé oggi si dà c si riccve nell’andamento comune.
S. Congr. S. O. sub dic 28 febr. 1872 respondit ad utrumque: Iuxta
’(sponsiones alias datas, dummodo sint parati stare mandatis S. Sedis, non
uu inquietandos.
Conclusio: - Haec autem quae sequendo ordinem temporis, hic retuli­

Curia Romana

454

mus, sunt responsa praecipua inter alia plura, quae ad hacc ipsa revocantur.
Ex quibus colligi potest:
1. Generatim loquendo de lucro ex inutuo, nihil omnino percipi inde
posse vi mutui, seu immediate et praecise ratione ipsius.
2. Aliquid ultra sortem percipere licitum esse, si forte titulus aliquis
extrinsecus, non mutui naturae universim coniunctus et innatus, mutuo
accedat.
3. Deficientibus licet aliis quibuslibet titulis, cuiusmodi sunt lucrum
cessans, damnum emergens, atque periculum amittendae sortis, vel assumendi
insolitos labores pro sortis recuperatione, unum quoque legis civilis titulum
ceu sufficientem in praxi haberi posse, tum a fidelibus, tum ab eorum con­
fessants, quibus proinde suos poenitentes hac super re inquietare non licet,
donec quaestio haec sub iudice pendeat, nec S. Sedes ipsam explicite defi­
nierit.
4. Praxis huius tolerantiam minime extendi posse sive ad cohonestan­
dam usuram quamvis modicam erga pauperes, sive usuram immodicam ac
naturalis aequitatis limites excedentem.
5. Denique, quaenam usurae quantitas dicenda sit immodica et excessiva,
quaenam iusta ac moderata, universim determinari non posse, cum hoc
dimetiri oporteat in singulis casibus, respectu habito ad omnes et singulas
circumstantias locorum, personarum ac temporum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1393].

4881.

-μΙ

S. C. de Prop. Fide (Natchez), 4 febr. 1873.
i. Se ed in qual modo convenga dichiarare che i sacerdoti ordinati a
titolo di missione, rendendosi indegni di esercitare il sacro ministero, rimangono privati dello stesso titolo, e che lOrdinario non è tenuto a prowedere
al loro sostentamento.
2. Se in vista del difetto di altri titoli nei luoghi di missione abbia aderogarsi aU’articolo dell’Istruzione,1 nel quale si prescrive che gli Ordinari
debbano costringere quei sacerdoti che rimanessero privi dei titolo di mis­
sione, a sostituire a questo altro titolo.
3. Se approvare il progetto di dichiarare che i Prelati prima di conferire
il titolo di missione ai sacerdoti regolari usciti legittimamente dai proprio
Ordine, possano sperimentarli per qualche tempo, ammettendoli ad eserci­
tare il sacro ministero nelle loro diocesi.
4. Se dichiarare più esplicitamcntc che un sacerdote passando per una
diocesi, per Ia quale prestô il giuramento, ad altra, debba prestarc in questa
un nuovo giuramento, e che non possa ciô fare senza licenza della S. C.
5. Se sia necessaria la liccnza della S. C. perché un sacerdote ordinato
1 Cf. N. 4878.

S. C. de Propaganda Fide

455

a titolo di missione senza che abbia prestato il giuramento, possa da quella
perla quale vcnne ordinato passare ad altra diocesi.
6. Se convenga limitarsi a comunicare le risoluzioni di questi dubbi al
solo Vescovo ricorrente, ovvero debbano le medesime comunicarsi a tutti
iPrelati dipendcnti dalla S. C.
R. Ad i. In casu, prout exponitur, praevia declaratione eiusmodi sacer­
doti ab Episcopo facienda, et quamdiu praedictus sacerdos in sua prava
vivendi consuetudine perseveret, nullum exhibens sincerae resipiscentiae
signum, Episcopum non teneri ad sustentationem illi praebendam. Seiunctim autem a resolutione dubiorum, per epistolam significetur Ordinario
(eidem Episcopo) ut ad dictam declarationem non deveniat, nisi postquam
paternis ac repetitis monitis eiusmodi sacerdotem ad resipiscendum frustra
invitaverit, atque de eius criminibus et publica diffamatione probationes
certas, etiam extraiudicialiter conquisitas, sibi comparaverit, quas, in casu
recursus, exhibere valeat S. Congregationi.
Ad 2. In casu proposito praedictam Instructionis (an. 1871) disposi­
tionem non habere locum.
Ad 3. S. C. indulget ut Episcopus antequam conferat titulum missionis
Regularibus a suo Ordine egressis, possit eos mittere ad tempus congruum
ad aliquam missionem regendam, experimenti et probationis causa, exce­
ptis apostatis, et iis qui utpote incorrigibiles eiecti fuerunt, quos perpetuae
suspensioni obnoxios esse voluit Urbanus VIII decreto edito per S. C.
Concilii die 21 septembris 1624. 1
Ad 4. Affirmative ad utrumque.
Ad 5. Affirmative.
Ad 6. Affirmative ad 1. partem; Negative ad 2.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1394].

4882.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Superior. Seniin. Paris.
Mission ad Exter.), 3 mart. 1873.
InS. Congr. S. Officii feria IV, 5 elapsi mensis propositum fuit dubium
aD.Tua emissum, an scilicet post Bullam Apostolicae Sedis 2 vigeant adhuc
censurae praescriptae in duabus Constitutionibus san. me. Benedicti XIV
circa ritus sinenses et malabaricos. Porro EE. PP., omnibus diligenter consi­
deratis, responderunt:
.
Constitutiones Benedicti XIV s. m. super memoratis ritibus sinensibus
ct malabaricis, annorum 1742 et 17443 editas, omnino vigere, exceptis
tantum censuris latae sententiae de quibus nulla fit mentio in Constitu­
tione SSihi I). N. Pii PP. IX, quarto idus octobris edita, quae incipit
1 Cf. N. 2454.
’ Cf. N. 552.

’ Cf. N. 329; 348.

456

Curia Romana

Apostolicae Sedis moderationi; ideoque ad calcem formulae iuramenti
a Bened. XI\ in eadem Constitutione praescribitur et confirmatur, inter
verba: Poenis per praedictas Constitutiones impositis me sublectum apu.:
et declaro, inseratur, post vocem impositis, hoc additum: et adhuc vigenti
Id Dom. Tuae Erili PP. significandum esse iusserunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1395].

4883.
S. C. de Prop. Fide, litt. encyti. 29 mart. 1873.

I
»

Cum Supremae S. Inquisitionis Congregationi dubium fuerit expositum
an post Constitutionem Apostolicae Sedis editam a SSrilo D. N. Pio div.
prov. PP. IX quarto idus octobris 1869 1 adhuc vigeant censurae latae sentatiae contra ecclesiasticos et missionarios mercaturae in Indiis Orientalibus
operam dantes, in Constitutionibus Urbani VIII, Ex debito, die 22 februa­
rii 1633, 2 ct Clem. IX, Sollicitudo, die 17 iunii 1669 3 editis comminata,
EE. PP. Inquisitores generales in Congregatione habita Fer. IV, 4 decem­
bris 1872 * cum considérassent reservationem aut exceptionem factam ad
paragraphum Quae vero censurae praedictae Constitutionis posse quaestio­
nibus ansam praebere, censuerunt supplicandum eidem SSriio Domino
Nostro ut declarare dignaretur Constitutiones Summorum Pontificum Ur­
bani VIII et Clementis IX superius memoratas adhuc vigere, et declaratio­
nem notificandam esse ab hac S. C. per litteras circulares, prout tenore
praesentium fit, missionariis quibuslibet in Indiis Orientalibus et Ameriae
existentibus. Porro Sanctitas Sua eidem sententiae in omnibus adnuendum
censuit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1398].

4884.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 20 apr. 1873,
Prudenti saluberrimoque consilio ab antiquis temporibus constitutum
fuit ut clerici, praesertim vero sacerdotes, vagi et ignoti temere ab Episcopis
non reciperentur: bene vero vitae ct conversationis, nec non ministerii alibi
peracti probatio perspicua ab iis exigeretur. Nam quia tales clerici nulla
testimonii fide commendati solent esse suspecti; ac saepe criminosi, vel alias
irregulares, fugitivi, vel in exilium missi dignoscuntur, oportet ad malitias
hominum praecavendas, fraudesque vitandas diligenter circa ipsos inquirere
antequam illis Sacrificii celebratio ac sacramentorum ministratio permitta­
tur. Hinc sapientissime a Concilio Tridentino, Sess. 23, c. 16, de ref., decretum
1 Cf. N.

552.

» Cf. N. 211.

» Cf. N. 243.
1 Cf. N.

1023.

S. C. de Propaganda Pide

457

et ut Nullus clericus peregrinus sine commendatitiis sui Ordinarii litteris
ab ullo Episcopo ad divina celebranda ac sacramenta ministranda admitta­
tur . Quam PP. Tridentinorum constitutionem ad hanc usque diem dili­
genter observari per totum orbem Apostolica Sedes constanter curavit.
Quare etiam in recentioribus Conciliis, praesertim Baltimorensibus, provi­
dae cautiones eadem super re determinatae fuerunt.
Graviter itaque tulit Sacra Congregatio de Propaganda Fide quod non
semel ad eius aures pervenit, quandoque in Ecclesiis Missionum contingere
ut facile in dioeceses recipiantur presbyteri et clerici quin litteras commendatitias praedictas afferant, immo et sine iisdem ab una Ecclesia discedant
et in aliam transmeare audeant. Quo factum est ut nonnulli sacerdotes po­
tius scandalo quam exemplo fidelibus quandoque fuerint ac non in aedi­
ficationem bene vero in destructionem.
Quapropter ne similibus damnis via in posterum pateat, omnino mandat
S. Congregatio omnibus Episcopis in locis Missionum degentibus, nec non
Vicariis ac Praefectis Apostolicis ut omni tergiversatione seposita, litteras
commendatitias suorum Episcoporum a clericis et sacerdotibus peregrinis
exigant; qui vero iis careant nullimodc recipiantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1400].

4885.
S. C. de Prop. Fide (Angliae), 6 iul. 1874.
1. Se i Capitoli cattedrali possano esigere di essere convocati al sinodo
con invito speciale firmato dai Metropolitano.
2. Se come proibire i canti delle donne nelle sacre funzioni.
R. Ad i. Affirmative.
Ad 2. Enixe commendetur Episcopis ut, quantum fieri potest, eradi­
care satagant huiusmodi abusum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1418].

4886.
S. C. de Prop. Fide, 10 ian. 1875.
Vicarius Ap. A’, in Sinis exponit quod ante suam consecrationem, fidei
professionem a Pio IV praescriptam 1 non emisit, eo quod tam ipse quam
Episcopus consecrator crederent iuramentum in Pontificali Romano con­
tentum ct professionem fidei unam eamdemque rem esse. Nunc autem
melius edocti, iidem duo Episcopi Vestram Sanctitatem suppliciter et humi­
liter rogant pro censurarum, si quas forte incurrerint, absolutione.
R. SSmus (Pius PP. IX utrumque) Vicarium Apostolicum absolvit,
quatenus opus sit, a censuris ob praemissa quomodolibet incursis, firma
1 Cf. N. 108.

Curia Romana

458

manente obligatione Vicario Ap. N. emittendi coram aliquo missionario sui
Vicariatus professionem fidei, iuxta formulam a Pio PP. IV praescriptam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1429].

4887.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 26 febr. 1875.
Se siasi imposta o s’intenda imporre per precetto, o solo o in via di consiglio la professione di fede nei Concili Provinciali a quei Vescovi che gu
altre volte v’intervennero e ve 1’emisero.
R. lamdiu invaluisse laudabilem consuetudinem qua Episcopi in Synodis
Provincialibus, etiamsi aliis iam interfuerint, fidei professionem emittant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1435].

4888.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Vic. Ap. Aegypti), 3 maii 1876.
Nell’Adunanza di Fer. IV, 5 aprile p. p., gli Emi Inquisitori Generali
occuparonsi dei quesiti proposti da V. S. e tendenti a conoscere se possa
permettersi ad allievi ed allieve dei diversi educandati misti, costi esistenti,
1’intervento ai funerali di qualche loro compagno, od altro individuo appar­
tenante alla famiglia del medesimo eterodosso, e risolvettero che fossero I
a Lei comunicati alcuni decreti emanati nei vari tempi dalla Suprema
13 genn. 1818 1 - 30 giugno 1864 2 - 14 genn. 1874 3 - 2 giugno 1866
dal tenore dei quali potrà V. S. agevolmente rilevare non verificarsi nel
caso da Lei esposto tutte quelle circostanze che si esigono perche possa
tollerarsi tale intervento; e perô conviene ch’Ella invigili e ponga in pratica
ogni mezzo per distogliere ed impedire che invalga tale uso. Qualora poi nei
casi particolari vedesse di non poterio impedire senza dar luogo a seri in­
convenienti, sappia che a V. S. riinane csclusivamente riservata la facoltà di
permetterlo in via di mera tolleranza; ed in tali evenienze dovm awertire i
moderatori degli educandati che istruiscano i loro allievi intorno alia natura
di tale intervento, la quale Iungi dall’essere compartecipazione ad atto reli­
gioso, ha il semplice carattere di un materiale atto civile. Sempre per altro,
e per modo di regola rimane vietato 1’intervento ai funerali meramente civili
di quelli che volgarmente diconsi liberi pensatori, nei quali per ostentazione
ed in isfregio dclla religione, si escluda a bella posta 1’intervento dei sacer­
doti o ministri dei culto.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1455].
>

Cf

N. 856.

» Cf. N. 978.
» Cf

N. 1028.

S. C. de Propaganda Fide

459

4889.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Ep. Natchctcn.), 26 ian. 1877.
Il n. 14 della Form. I contiene la facoltà comunicabile largiendi ter
in anno Indulgentiam plenariam. Cio posto domandava V. S. se i singoli
sacerdoti da Lei delegati possan concedere l’indulgenza semel vel ter nelle
loro missioni diebus a se eligendis, ovvero se il Vescovo possa pluribus diebus
in rariis locis concederla ter in unoquoque loco. A tal dubbio sembra proweduto colla seguente risoluzione emanata dalla S. C. del S. Officio li 16 gennaio 1728: Circa ΓIndulgenza plenaria che puô il Vescovo concedere tre volte
lar.no in forza di speciale induito, la Santità Sua col voto di questa S. C.
ha risoluto che per la consecuzione di essa puô (il Vescovo) assegnare diverse
chitse, colla visita di una delle quali possa il popolo conseguire l'indulgenza,
t che questa in diverse città e luoghi puô in diversi tempi assegnarla e pubblicarla,
come pure l'indulgenza delle 40 ore, purchè nella medesima città e luogo siano
solo tre volte Γαηηο pubblicate. — Non è difforme da questa la risposta data
in altro simile caso dalla Congregazione Generale di Propaganda li 22
gennaio 1759,1 la quale risposta dichiara inoltre potersi ciascuna volta de­
terminare dal Vescovo più giorni, entro cui si possa dai fedeli conseguire
l’indulgenza.
Chicdeva V. S.se la clausola del n. 10 della Formola 1 dummodo mulier etc.
sia da esprimersi, e in modo che altrimenti sia nulla la dispensa. Sul che
debbo dirlc che trattandosi dclla Formola 1 ove sotto il detto numero non
trovasi alcuna clausola irritante, puô ritenersi, come altra volta fu risposto
da questa S. C.,2 omissionem clausularum concessionem validitati non officere,
dummodo reapse mulier rapta non fuerit, vel, si rapta, in potestatem raptoris
non existit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol II, n. 1466].

4890.
S. C. de Prop. Fide, instr. 9 maii 1877.
Cum dispensatio sit iuris communis relaxatio cum causae cognitione, ab
eo facta, qui habet potestatem, exploratum omnibus est dispensationes ab
impedimentis matrimonialibus non esse indulgendas, nisi legitima et gravis
causa interveniat. Quin imo facile quisque intclligit, tanto graviorem cau­
sam requiri, quanto gravius est impedimentum, quod nuptiis celebrandis
opponitur. Verum haud raro ad S. Sedem perveniunt supplices litterae
pro impetranda aliqua huiusmodi dispensatione, quae nulla canonica ratione
fulciuntur. Accidit etiam quandoque, ut in huiusmodi supplicationibus ea
* Collectanea S.

C.

de Prop.

‘ Cf. N. 4679; 4851.

Fide,

vol.

I, n. 413.

4^0

Curia Romana

omittantur, quae necessario exprimi debent, ne dispensatio nullitatis viti,
laboret. Idcirco opportunum visum est in praesenti Instructione paucu
perstringere praecipuas illas causas, quae ad matrimoniales dispensationes
obtinendas, iuxta canonicas sanctiones et prudens ecclesiasticae provision
arbitrium, pro sufficientibus haberi consueverunt; deinde ea indicare, qu>
in ipsa dispensatione petenda exprimere oportet. Atque ut a causis dispensa­
tionum exordium ducatur, operae pretium erit imprimis animadvertere,
unam aliquando causam seorsim acceptam insufficientem esse, sed alteri
adiunctam sufficientem existimari: nam quae non prosunt singula, muta
iuvant, arg. 1. 5, C., de probat. Huiusmodi autem causae sunt quae sequuntur:
1. Angustia loci sive absoluta sive relativa (ratione tantum oratricis),
cum scilicet in loco originis, vel etiam domicilii cognatio feminae ita sit
propagata, ut alium paris conditionis, cui nubat, invenire nequeat nisi con­
sanguineum vel affinem, patriam vero deserere sit ei durum. 1
2. Aetas feminae superadulta: si scilicet vigesimumquartum aetatis annurr.
iam egressa, hactenus virum paris conditionis, cui nubere possit, non invenit
Haec vero causa haud suffragatur viduae quae ad alias nuptias convolare
cupiat.
3. Deficientia aut incompetentia dotis, si nempe femina non habeat actu
tantam dotem, ut extraneo aequalis conditionis, qui neque consanguineus
neque affinis sit, nubere possit in proprio loco, in quo commoratur. Quie
causa magis urget, si mulier penitus indotata existât, ct consanguineus vel
affinis eam in uxorem ducere, aut etiam convenienter ex integro dotare
paratus sit.
4. Lites super successione bonorum iam exortae, vel earumdem grow aut
imminens periculum. Si mulier gravem litem super successione bonorum
magni momenti sustineat, neque adest alius, qui litem huiusmodi in se susci­
piat, propriisque expensis prosequatur, praeter illum qui ipsam in uxorem
ducere cupit, dispensatio concedi solet; interest enim reipublicae, ut lites
extinguantur. Huic proxime accedit alia causa, scilicet Dos litibus inroluta,
cum nimirum mulier alio est destituta viro, cuius ope bona sua recupe­
rare valeat. Verum huiusmodi causa nonnisi pro remotioribus gradibus
sufficit.
5. Paupertas viduae, quae numerosa prole sit onerata, ct vir eam alere
polliceatur. Sed quandoque remedio dispensationis succurritur viduae ea
tantum de causa, quod iunior sit, atque in periculo incontinentiae versetur.
6. Donum bacis, quo nomine veniunt nedum foedera inter Regna, et
Principes, sed etiam extinctio gravium inimicitiarum, rixarum et odiorum
civilium. Hacc causa adducitur vel ad extinguendas graves inimicitias, quae
inter contrahentium consanguineos vel affines ortae sint quaeque matrimo­
nii celebratione omnino componerentur; vel quando inter contrahentium
consaguineos et affines inimicitiae graves viguerint, et, licet pax inter ipsos
inita iam sit, celebratio tamen matrimonii ad ipsius pacis firmationem ma­
xime conduceret.
1 Cf. N. 4235·

S. C. de Propaganda Fide

461

7. Nimia, suspecta, periculosa familiaritas nec non cohabitatio sub eodem
tecto, quae facile impediri non possit.
8. Copula cum consanguinea vel affini, vel alia persona impedimen-o
laborante prachabita, et praegnantia, ideoque legitimatio prolis, ut nempe
consulatur bono prolis ipsius, et honori mulieris, quae secus innupta maneret.
Haec profecto una est ex urgentioribus causis, ob quam etiam plebeiis dari
solet dispensatio, dummodo copula patrata non fuerit sub spe facilioris
dispensationis: quae circumstantia in supplicatione foret exprimenda (V. S.
C. S. Off., 25 iunii 1885). 1
9. Infamia mulieris, ex suspicione orta, quod illa suo consanguineo aut
affini nimis familiaris, cognita sit ab eodem, licet suspicio sit falsa, cum
nempe, nisi matrimonium contrahatur, mulier graviter diffamata, vel innu­
pta remaneret, vel disparis conditionis viro nubere deberet, aut gravia
damna orirentur.
to. Revalidatio matrimonii, quod bona fide et publice, servata Tridentini
forma,2 contractum est: quia eius dissolutio vix fieri potest sine publico
scandalo, et gravi damno, praesertim foeminae, c. 7, de consanguin. At si
mala fide sponsi nuptias inierunt, gratiam dispensationis minime merentur,
sic disponente Cone. Trid., Sess. 24, cap. 5, de ref. matrim.
11. Periculum matrimonii mixti, vel coram acatholico ministro celebrandi.
Quando periculum adest, quod volentes matrimonium in aliquo etiam ex
maioribus gradibus contrahere, cx denegatione dispensationis ad ministrum
.catholicum accedant pro nuptiis celebrandis, spreta Ecclesiae auctoritate,
iusta invenitur dispensandi causa, quia adest non modo gravissimum fidelium
scandalum, sed etiam timor perversionis, et defectionis a fide taliter agentium,
et matrimonii impedimenta contemnentium, maxime in regionibus, ubi
haereses impune grassantur. Id docuit haec S. Congregatio in Instructione
die 17 apr. 1820 ad Archiepiscopum Quebecensem data. Pariter cum Aicarius Apostolicus Bosniae postulassct utrum dispensationem elargiri posset
iis catholicis, qui nullum aliud praetexunt motivum, quam vesanum amorem,
etsimul praevidetur, dispensatione denegata, eos coram indice infideli coniugium fore inituros, S. Congregatio S. Officii in Fer. IV, 14 aug. 1822,
decrevit: < Respondendum Oratori, quod in exposito casu utatur facultati­
bus sibi in Formula II commissis, prout in Domino expedire iudicaverit ».
Tantumdem dicendum de periculo, quod pars catholica cum acatholico
matrimonium celebrare audeat.
12. Periculum incestuosi concubinatus. Ex superius memorata Instructione
in. 1820elucet, dispensationis remedium, ne quis in concubinatu insordescat
cum publico scandalo, atque evidenti aeternae salutis discrimine, adhiben­
dum esse.
13. Periculum matrimonii civilis. Ex dictis consequitur, probabile peri­
culum quod illi, qui dispensationem petunt, ea non obtenta, matrimonium
dumtaxat civile, ut aiunt, celebraturi sint, esse legitimam dispensandi causam.
1 Cf. N. 1092.
1 Scis. XXIV, de ref. ma trim., c. i.

O*'

462

5. C. de Propaganda Fide

Curia Romana

14. Remotio gravium scandalorum.
15. Cessatio publici concubinatus.
16. Excellentia meritorum, cum aliquis aut contra fidei catholicae hostes
dimicatione, aut liberalitate erga Ecclesiam, aut doctrina, virtute, aliove
modo, de religione sit optime meritus.
Hae sunt communiores, potioresque causae quae ad matrimoniales di­
spensationes impetrandas adduci solent; de quibus copiose agunt theologi,
ac sacrorum canonum interpretes.
Sed iam se convertit Instructio ad ea quae praeter causas in litteris sup­
plicibus pro dispensatione obtinenda, de iure vel consuetudine aut stylo
curiae exprimenda sunt ita ut si, etiam ignoranter, taceatur veritas, aut nar­
retur falsitas, dispensatio nulla efficiatur. Haec autem sunt:
1. Nomen et cognomen oratorum, utrumque distincte ac nitide, ac sine
ulla literarum abbreviatione scribendum.
2. Dioecesis originis vel actualis domicilii. Quando oratores habent domi­
cilium extra dioecesim originis, possunt, si velint, petere ut dispensatio
mittatur ad Ordinarium dioecesis, in qua nunc habitant.
3. Species etiam infima impedimenti, an sit consanguinitas vel affinitas
orta ex copula licita vel illicita; publica honestas originem ducens ex sponsa­
libus, vel matrimonio rato; in impedimento criminis, utrum provenerit ex
coniugicidio cum promissione matrimonii, aut ex coniugicidio cum adul­
terio, vel ex solo adulterio cum promissione matrimonii; in cognatione
spirituali utrum sit inter levantem et levatum, vel inter levantem et levati
parentem.
4. Gradus consanguinitatis, vel affinitatis aut honestatis ex matrimonio
rato, et an sit simplex, vel mixtus, non tantum remotior, sed etiam propin­
quior, uti et linea, an sit recta aut transversa; item an oratores sint coniuncti ex duplici vinculo consanguinitatis, tam ex parte patris, quam α
parte matris.
„
5. Numerus impedimentorum ex. gr. si adsit duplex aut multiplex con­
sanguinitas vel affinitas; vel si praeter cognationem adsit etiam affinitas, aut
aliud quodeumque impedimentum sive dirimens, sive impediens. In petendi
vero dispensatione super impedimento affinitatis primi vel secundi gradus
lineae collateralis, si impedimentum nedum ex matrimonio consummato cum
defuncto coniuge oratoris vel oratricis, sed etiam ex copula antematrimoniali seu fornicaria cum eodem defuncto ante initum cum ipso matrimonium
patrata oriatur, necesse non est ut mentio fiat huiusmodi illicitae copulae,
quemadmodum patet ex responso S. Poenitentiariae diei 29 martii 1842,
probante s. m. Greg. XVI, ad Episcopum Namurcensem, quod generale
esse idem Tribunal literis 10 decembris 1874 edixit.
6. Variae circumstantiae, scilicet an matrimonium sit contrahendum, vel
contractum; si iam contractum, aperiri debet an bona fide saltem ex parte
unius, vel cum scientia impedimenti; idem an praemissis denuntiationibus,
ct iuxta formam I ridentini; vel an spe facilius dispensationem obtinendi;
demum an sit consummatum, et, si sit consummatum, an mala fide, saltem
unius partis, seu cum scientia impedimenti.

463

Haec prae oculis habere debent non modo qui ad S. Sedem pro obtinenda
aliqua matrimoniali dispensatione recurrunt, sed etiam qui ex pontificia
delegatione dispensare per se ipsi valent, ut facultatibus, quibus pollent, rite,
ut par est, utantur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1470].

4891.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. et Praef. Ap.),
i iun. 1877.
Nonint omnes sa. me. Sixtum V celebri Const. Romanus Pontifex diei
20 decembris anni 1585 1 sancivisse, ut singuli Patriarchae, Primates, Archiepiscopi et Episcopi per universum terrarum orbem constituti, statis
temporibus, BB. Apostolorum Petri et Pauli Limina se visitaturos, ac
Romanis Pontificibus pro tempore existentibus de Ecclesiarum sibi credi­
tarum statu rationem reddituros iureiurando pollicerentur. Iam vero dispu­
tatum fuit utrum Vicarii Apostolici, sive sint charactere episcopali insigniti,
rive eo careant, eodem ac reliqui sacrorum Antistites officio adstringantur.
Pono Sacra haec Congregatio christiano nomini propagando praeposita, in
generalibus comitiis diei 1 februarii superioris anni, omnibus mature per­
pensis, pronuntiavit, Vicarios Apostolicos quoscumque ad id minime teneri
in vim Constitutionis fel. rec. Sixti V, utpote quae respicit Praesules qui
dioecesi canonice erectae praesunt; bene vero teneri ratione officii.
Sed quoniam alia prorsus est conditio Ecclesiarum rite constitutarum,
alia Missionum, quae ob difficultates et angustias, inter quas haud raro
versantur, proprii Pastoris solatio maxime indigent, plerumque haud expedit,
ob ss. Liminum visitationem, Vicarios Apostolicos ab eorum residentia
discedere. Quamobrem integrum ipsis erit, hoc munere per procuratorem,
etiam in Urbe existentem, perfungi.
At Emi ac Rmi PP. non modo Vicarios ipsos, verum etiam Praefectos
Apostolicos monitos volunt, ut, habita ratione temporis a Sixto A' pro
Episcopis statuti, vel frequentius, velut mos iam alicubi invaluit, accu­
ratas relationes de toto eorum pastorali officio, deque omnibus ad missionum
suarum statum, ad missionariorum populique disciplinam, animarum deni­
que, quae illorum curae concreditae sunt, salutem quovis modo pertinen­
tibus, transmittant. Hoc enim maxime interest, ut missionum earumdem
necessitatibus, progressui ac prosperitati S. Sedes consulere valeat. Eum
in finem heic adncctitur series Quaestionum quibus in praedicta relatione
exaranda respondere Amplitudo Tua sataget.
Haec cum a SSmo I). N. Pio PP. IX benigne probata fuerint, Tibi signi­
ficare meum erat, et Dominum Deum enixe precor, ut Te diutissime senet
ac sospitet.

1 Cf. N. 156.

464

Curia Romana

Capita quibus respondere debent Vicarii Apostolici ac Missionum
Praefecti ut de regionibus sibi commissis plenam Sacrae Congr,
relationem reddant.

(Infrascriptis quaestionibus accurate et praecise respondendum erit,
adhibito cuique responsioni quaestionis numero: si quid vero aliquis forte
reperiet quod ad suam missionem non spectet, is indicare poterit numerum,
deinde iuxta scribere: Ad talem numerum non est quod respondeam; bimii
cetera perget).
De Missionis origine, progressu et confiniis.

1. Breve compendium historicum circa originem, progressum aemula­
tiones Vicariatus sive Praefecturae conficiendum erit.
2. Describenda confinia, quibus continetur territorium Missionis, ac si
aliqua circa illa controversia existât, rationes exponentur. Insuper charta
corographica Vicariatus, siquidem in promptu haberi possit, addenda, vel
saltem deinceps transmittenda.
De missionariis, eorum qualitate et idoneitate.

3. De personis ecclesiasticis erit exponendum imprimis quinam sint
missionarii, quibus s. ministerium exercendum in Vicariatu vel Prefecture
concreditum est; an saeculares vel regulares, quam idoneitatem et vivendi
rationem praeseferant, an sufficiens eorum numerus sit pro necessitate fide­
lium, an studio linguae vernaculae illius gentis accurate dent operam, an
miti ratione erga christianos se gerant, an in sacro ministerio exercendo
uniformitatem curent. Insuper an missionarii regulares regulas instituti
sui ac praesertim tria vota substantialia paupertatis, castitatis ct obedientiae
fideliter servent; an Vicario vel Praefecto Apostolico etiam ut regulares, an
alteri superiori sint subiecti; an plus aequo erga paganos vel protestantes
aut schismaticos, si ibi adsint, obsequentes sint; an ex instituto vel ex consue­
tudine usque ad mortem in missione perseverent. An universi missionarii
in usu facultatum quas accipiunt, nimis latas interpretationes ac facilitatem
improbandam sequantur.
4. Nec praetermittendum si missionarii alterius Vicariatus aut Praefe­
cturae aliqua ratione in administrationem propriae missionis sese immisceant.
De regimine missionum per Vicarios App.

5. Qua ratione provideant Praesules regimini Vicariatus seu Praefectu­
rae, ne vita decedentes sine superiore fideles relinquant.
6. I. trum habeatur aliquod Consilium ordinarium missionariorum,
quaeque attributiones illi adsignentur.

465

5. C. de Propaganda Fide
De Clero indigena.

7. Singulariter sermo instituendus de clero indigena, ac imprimis de
idoneitate illius, deque animi qualitatibus, quibus praeditus apparet, ac de
spe quae in ipso collocari possit.
8. Qua ratione consulatur educationi et institutioni clericorum indigena­
rum: praesertim an habeatur Seminarium; utrum sit separatum ab alumnis
saecularibus, et quae studia ibi clerici doceantur, et utrum regulae a Tridentino praescriptae1 in toto vel in parte serventur; cuius curae ac regimini
creditum sit, denique an, si desit, aliquo modo constitui possit vel eiusdem
defectui suppleri.
9. Quibus officiis indigenae adhiberi possint, et an excludantur a qua­
cumque superioritate respectu habito ad missionarios europaeos.
Λ
De Institutis Regularium.
O

10. Quoad Instituta Regularium indicetur, an sint in Vicariatu seu
Praefectura, et an educationi et institutioni iuventutis dent operam, idque
exprimatur sive quoad instituta virorum sive quoad instituta mulierum.
n. An inter indigenas sint qui regularibus Institutis sint addicti, et ad
huiusmodi statum se inclinatos praebeant; qua demum missionum utilitate
possint ea inter indigenas diffundi.
12. Utrum ecclesiastici viri, sive saeculares sive regulares, clericali aut
religioso habitu utantur, vel saltem alia veste quae eorum statum minime
dedeceat.
De ministerio sacro ac de gentium conversione.

13. Circa sacrum ministerium exponendum an habeatur directorium
sive collectio regularum ct usuum Vicariatus seu Praefecturae quoad ser­
vanda a sacerdotibus cum in sua vitae ratione tum in fidelium regimine,
illudque S. Congregationi exhibeatur.
14. An in communicatione facultatum missionariis facienda facilem aut
difficilem se praebeat superior.
15. Utrum omnes missionarii in doctrina morali sint concordes, et utrum
ad uniformitatem fovendam habeantur, vel haberi possint conventus pro
casuum moralium examine conficiendo.
16. Utrum diffusa sit inter fideles lectio librorum prohibitorum.
17. Utrum in omnibus Vicariatibus et Praefecturis adsit catechismus,
et quatenus affirmative, an in variis libris eius generis servetur uniformitas
quoad doctrinae expositionem.
18. Utrum expediat eiusdem missionis districtus ita ordinare, ut plures
uni missionario tamquam superiori subsint.
19. Utrum in singulis districtibus, quae parochiarum locum tenent,
diligenter serventur libri baptizatorum, matrimoniorum, defunctorum, nec
> Sets. XXIIi, de ref., c. 18.
Vit. vu.

’
30

466

Curia Romana

I

non status animarum; an ratio habeatur observantiae praecepti paschalis,tt j
utrum memorati districtus ad formam paroeciae a canonibus requisite,
accedant.
20. Indicetur an aliqua speciali ratione consuli possit ut facilius catholici
fides inter indigenas propagetur.

S. C. de Propaganda Fide

467

33. Quatenus affirmative, quae sit praesens earumdem societatum con­
ditio, et an reformatione indigeant.
34. An in cultu divino ac veneratione Sanctorum aliquae superstitiones
irrepserint, et quae.
De educatione et institutione iuventutis.

De Ecclesiis, Capellis et Presbyteriis.

21. Exprimatur an sit in missione numerus sufficiens ecclesiarum»
sacellorum, et utrum illae saltem necessariis ad divinum cultum ornamentis
instructae sint.
22. An catholicus cultus in Vicariatu vel Praefectura libere exerceatur,
et, quatenus negative, an ratio suppetat, qua obstacula e medio auferantur.
23. An in singulis sacerdotum residentiis sit decens presbyterium aut
saltem aliquis locus a fidelibus oblatus, ubi convenienter manere possint.
De bonis Ecclesiae eorumque administratione.

24. Quas eleemosynas societas Propagationis Fidei lugdunensis prae­
beat, et an aliquod aliud medium praesto sit, ut sustentationi missionariorum
et expensis pro divino cultu satisfiat.
25. Utrum ct quae bona immobilia, vel quos reditus missio in promptu
habeat ad finem memoratum adhibenda: et, quatenus negative, an aliqua
ratio innui queat, ut pedetentim certi reditus, sive per oblationes fidelium,
sive per alias praestationes ab ipsis solutas constitui possint.
26. Si missio bona immobilia vel reditus possideat, significandum erit
an ab aliquo in hac possessione ecclesiastica turbetur, vel prorsus ipsa pos­
sessio a gubernio recognoscatur.
27. Quae cautelae adhiberi possint, ut securitati ecclesiasticorum bono­
rum provideatur.
28. Utrum adsit Consilium aliquod missionariorum ad eadem bona vel
reditus administrandos, et ad impediendam eorumdem dissipationem, ct
utrum fideles aliquam partem habeant in praedicta administratione.
De rebus ad divinum cultum spectantibus.
29. Quoad hoc exponendum an in sacris functionibus ac praesertim in
solemni Missae celebratione ritus omnes S. E. R. fideliter serventur, et
utrum cantus adhibeantur et an iuxta canonicas praescriptiones.
30. Utrum et qui populares cantus in ecclesiis adhibeantur.
31. An in omnibus Ecclesiis, in quibus sine periculo profanationis ficti
potest, adservetur et quomodo S. Eucharistia, quaeque sit in tantum Sacra­
mentum fidelium devotio.
32. Utrum ad maiorem divini cultus decorem et ad pia opera exercenda
canonice institutae sint aliquae confraternitates sive virorum sive mulierum,
vel constitui possint.
’

35. Significandum an sint in missione scholae pro indigenis cum mascu­
lis tum foeminis, et an sufficiant fidelium filiis.
36. Utrum in ipsis admittantur etiam filii infidelium vel protestandum
aut schismaticorum, et quibus cautelis, ne catholicorum fidei nocere possint.
37. An in memoratis scholis servetur omnimoda separatio puerorum a
puellis.
38. Quibus credita sit iuventutis institutio.
39. An adsit aliquis convictus seu collegium sive pro masculis sive pro
foeminis; utrum in eo admittantur infideles vel protestantes aut schismatici
et quibus cautelis.
40. An adsint in Aricariatu vel Praefectura scholae ministrorum protestantium, vel scholae paganae, et utrum catholici eas frequentent.
41. An adsint orphanotrophia, et quibus subsidiis sustententur.
De quibusdam piis institutis diffundendae fidei valde opportunis.

42. Utrum adsint hospitia pro catechumenis utriusque sexus et quomodo
ordinata sint.
43. Quae opportunior ratio censeatur adhiberi posse, ut catechistarum
institutio magis utilis ad missionum bonum evadat.
44. Utrum erectum sit aliquod hospitale et quomodo administrentur
reditus pro infirmorum sustentatione.
De festis, ieiuniis et abstinentiis.

45. Quaenam festa in missione observentur, et an aliqua mutatio hac
in re petenda videatur ad obtinendam maiorem uniformitatem.
46. Quae ieiunia, quique abstinentiae dies senentur sive ab europaeis
sive ab indigenis, et an etiam in hoc aliquid immutandum appareat.
De coemeteriis et sepulturis.

47. Utrum et quae superstitiones in funeribus apud Christianos inva­
luerint.
48. An existant coemeteria separata pro christianis, et quatenus negative,
an aliquid ad id obtinendum tentari possit; praeterea an sint benedicta.

468

Curia Romana

De Sacramentorum administrat tone.

49. Exprimatur an in Baptismate administrando serventur omnia prae­
scripta Ritualis Romani. Speciatim vero an fiat aliqua divisio caeremoniirum, et quo idiomate interrogationes fiant.
50. Utrum saepe aliquod dubium suboriatur circa diligentiam adhibitam
a catechistis vel obstetricibus in Baptismate conferendo; et quatenus affir­
mative, quomodo hac occasione se gerant missionarii.
51. Utrum debita diligentia adhibeatur a missionariis, ne haeretici aut
schismatici ut patrini in sacramento Baptismi et Confirmationis admittantur
52. An Sacramentum Confirmationis iuxta generalem Ecclesiae usum
vel potius immediate post Baptismum in missione conferatur.
53. An et qui sint in Vicariatu vel Praefectura casus reservati; utrum
missionariis sufficienter innotescant.
54. Utrum fideles solemni praeparatione et pompa ad primam Commu­
nionem admitti soleant.
55. An in Vicariatu vel Praefectura promulgatum fuerit decretum Con­
cilii Tridentini, sess. 24, Tametsi, circa Sacramentum Matrimonii.
56. Utrum accurate fiant publicationes ab Ecclesia praescriptae, et an
diebus a iure praescriptis.
57. Quomodo se gerant missionarii in dispensationibus quoad matri­
monii impedimenta, et: primo, an dispensetur in impedientibus; secundo,
an plurimi occurrant casus concedendi dispensationes in dirimentibus, prae­
sertim in gradibus proximioribus.
58. An in dispensationibus concedendis imponantur mulctae vel poenae.
59. Quomodo concedantur dispensationes, an in scriptis, et utrum expri­
matur delegatio apostolica.
60. An usus matrimoniorum mixtorum invaluerit, et qua frequentia,et
quomodo circa ea missionarii se gerant.
61. An in celebratione matrimoniorum christiani immisceant aliquas
caeremonias superstitiosas.
ί

De abusibus et necessitatibus Missionis.

t

62. Enumerentur omnes abusus qui forte irrepserunt etiam inter catho­
licos sive circa fidem, sive circa mores, vel administrationcm sacramentorum,
et cuiusque alterius generis.
63. Exprimantur praecipue causae huiusmodi abusuum, et media qui­
bus evelli possint.
I andem attente perpendantur spirituales missionis necessitates, distincte
referantur; mediaque proponantur idonea ad maiorem religionis profectum
inducendum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1473].

469

S. C. de Propaganda Fide

4892.
S. C. de Prop. Fide, deer. 16 iul. 1878.
Romani Pontifices pro commisso sibi divinitus munere pascendi gubernandique universam Ecclesiam, nihil antiquius habuerunt quam publicam
orthodoxae fidei professionem praescribere iis qui christiano censeri no­
mine, et Apostolicae Sedis communione cohonestari vellent: qua quidem
ratione tam fidei integritati, quam ecclesiasticae unitati consultum iri judi­
carunt. Ex quo factum est, ut dum vetustis novae accederent haereses, et
perniciosa vulgarentur opinionum commenta, certae aptaeque temporum
locorum et personarum adiunctis proponerentur formulae Apostolica aucto­
ritate munitae, quibus intemerata sanctorum Patrum fides sarta tectaque
servaretur, et veri Ecclesiae filii a profanis novitatum fautoribus facile cerne­
rentur. Cum vero eam ob causam nuper ab oecumenica Synodo Vaticana
promulgatae fuerint dogmaticae constitutiones, 1 altera de Fide catholica,
quae incipit Dei Filius, altera de Ecclesia Christi, quae incipit Pastor Ae­
ternus, non modo congruum, sed etiam necessarium visum est, ut in Fidei
professionibus, tum pro graecis tum pro orientalibus praescriptis aucto­
ritate summorum Pontificum fel. rec. Gregorii XIII 2 et Urbani VIII, 3
mentio opportuna debitis locis insereretur decretorum praememorati Vati­
cani Concilii ad catholicam fidem, quae una eademque semper ubique esse
debet, pertinentium.
Quapropter SSmus Diius Noster Leo PP. XIII, de consilio Emorum
PP. Card, huius S. C. mandavit ut praefatae formulae Gregorii XIII pro
graecis post verba: « Cetera item omnia a sacris canonibus et oecumenicis
conciliis, ac praecipue a sacrosancta Tridentina Synodo >· adderetur comma
istud: « et ab oecumenico Concilio Vaticano tradita, definita ac declarata
praesertim de Romani Pontificis primatu, et infallibili magisterio indubitanter
recipio etc. » In formula autem Urbani VIII pro orientalibus, post definitio­
nes Concilii Tridcntini interponi iussit sequentem paragraphum: Item vene­
ror tt suscipio occumenicam synodum I 'aticanam : atque omnia ab eadem tradita,
definita et declarata, praesertim de Romani Pontificis primatu ac de eius infallibili magisterio firmissime amplector et profiteor. Decrevit quoque Sanctitas
Sua, ut in posterum fidei professio ab omnibus sive graecis sive orientalibus,
qui eam emittere tenentur, sic et non aliter emittatur, sub comminationibus
ac poenis sacrorum canonum sanctione statutis.
Super quibus omnibus hoc S. Congregationis decretum edi, et ab omni­
bus et singulis ad quos pertinet, inviolate servari praecepit, contrariis qui­
buscumque minime obstantibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fides vol. II, n. 1496].
1 Ci. N. 10.

» Cf. N. 146.
» Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II,

p. 124. «n nota, η.

II.

470

Curia Romana

4893.
S.C.de Prop.Fide,litt. encycl.(ad Ep., Vic.et Deleg. Ap.),a. 1879.

r

.·

r

ς

Romano Pontifici Beati Petri successori et lesu Christi D. N. in terris
λ icario ius et debitum inest, nedum oves pascendi quae sunt in ovili Domi­
nico, verum etiam errantes pcrditasque quaerendi, et inventas in ipsum
ovile adducendi. Hoc sui muneris officium ac debitum SSriius D. N. animo
recolens, ac decessorum suorum exempla sequutus, sollicitiorem curam
adhibendam censuit ad haereticorum et schismaticorum reductionem pro­
curandam, qui diversos orientales ritus tenent. Propterea catholicorum
Praesulum, in quorum Dioecesibus, Vicariatibus vel Delegationibus miseros
illos degere contingat, zelum et charitatem excitandam duxit, ut quoniam
in partem sollicitudinis vocati sunt, gravissimo hoc officii sui debito fungi
non omittant. Quo vero collatis cum Apostolica Sede consiliis, iunctisque
viribus et concordi actione facilius ac tutius opus exeratur, mandavit, ut
A. T. referat de numero et conditione haereticorum vel schismaticorum
qui finibus istius Dioecesis (vel Vicariatus vel Delegationis) continentur ac
de episcopalibus ipsorum sedibus earumque ordine ac dignitate. Necessarium
quoque est novisse media iampridem adhibita, quaeque in praesentia adhi­
bentur ad eos in veram et unicam Christi Ecclesiam revocandos: ct de adhi­
bitarum curarum prospero vel infelici exitu. Demum enucleate significetur
oportet, quid fieri possit, inspectis omnibus temporis, locorum ac persona­
rum adiunctis, ut, opitulante Deo, in verum et unicum Christi ovile redu­
cantur, qui extra illud miserrime vagantur. Id enim SSmo D. N. propositum
est ut nihil intentatum relinquatur, quod ad propositi finis assecutionem
ducat, vel ducere posse videatur. Salebrosum hoc esse opus, multique
laboris, et non pauca expectanda esse impedimenta exploratum est. His
vero non despondendus animus, sed Christi Domini et Apostolorum exem­
plo, magis magisque excitandus ct augendus, quos similia et maiora impedi­
menta non detinuerunt. Qui enim misit nos, non relinquet nos solos
ministrare: promisit enim se nobiscum futurum usque ad consummationem
saeculi. Quod si per totam noctem laborantes nihil ceperimus, non idcirco
nos mercedem nostram perdemus, neque labor noster inutilis evadet. Cum
enim advenerit miserendi tempus, aderit Dominus, et amplissimum dabit
curarum fructum.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1507].

4894.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Ep. Ottawien.), 17 apr. 1879.
Gli Eminentissimi inquisitori Generali hanno risoluto che malgrado le
disposizioni della legge civile, i Vescovi di cotesto dominio debbon procurare
di ottenere che (nei matrimonii misti) le consuete cauzioni si diano sempre

471

S. C. de Propaganda Fide

in iscritto, come già si pratica, e quante volte in qualche caso parrticolare
siano convint! che le medesime non fossero prestate con sincerità di animo,
non concedano la dispensa.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, η. 1517]·

4895.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Praef. Ap. Norvegiae),
27 maii 1881.
I bcni che si acquistano con 1’elemosine raccolte per le missioni sono
veri beni ecclesiastici, ancorchc non vengano riconosciuti come tali dalla
legge civile; quindi 1. Un missionario non puô di sua privata autorità acquistarli in nome proprio per poterne poi liberamente disporre, ma solo potrà
farto quando ne sia dcbitamente autorizzato e con le necessarie cautele. 2. Nè
puô, neanche in vantaggio dclla Missione, alienare o ipotecare senza una
precedente autorizzazione i beni che avesse in tal modo acquistati. 3. II
Prefetto Apostolico puô esigere dai missionari che facciano riconoscere legalmente simili acquisti, quando lo creda espediente, dove la Missione cattolica
è considerata come corpo civile avente diritto di possedere; o almeno che
tali acquisti si facciano in nome di più comproprietari fiduciari, per non
esporre a facili perdite i beni acquistati per la Missione.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1553].

4896.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vie. Ap. Tunkin. Orient.),
i sept. 1881.
1. Cum particularis aliqua Missio Ordini seu Instituto religioso a S. C.
de Prop. Fide commendatur, onus assumit idem Ordo vel Institutum suffi­
cientem numerum suorum religiosorum ad Missionem designatam mittendi
tum ad curam animarum in christianitatibus iam existentibus exercendam,
tum ad fidem inter infideles praedicandam. Quos vero Ordo vel religiosum
Institutum missionibus destinare contigerit, eosdem proponit Vicario Ap.
qui, si ad animarum curam exercendam idoneos invenerit, eos approbat,
iisque iurisdictionem ct necessarias facultates concedit. Quoad ipsorum a
praedicto munere remotionem servanda est Constitutio fel. rec. Benedi­
cti XIV quae incipit Firmandis. 1
2. Omnes missionarii regulares in iis quae pertinent ad vitam religiosam
«disciplinam internam proprii Instituti unice dependent a proprio superiore
regulari.
3. lidein missionarii regulares tamen, quoad curam animarum et sacra­
mentorum administrationem, et in casibus a iure nominatim expressis, tota­
liter dependent a Vic. Apostolico.
1 Cf. N. 349.

***

.XX *· 'j

r

.·

4. Hinc missionarii regulares duplici ligantur obedientia, una erga capu
Missionis, altera erga superiorem regularem. In casu conflictus pnma prae­
ferri debet, quippe quae est erga ipsam supremam S. Sedis auctoritatem.
5. Institutio cleri saecularis et catechistarum pertinet ad Vic. Ap. qui ius
quoque habet quoad omnia visitandi scholas primarias seu elementarts in
missionibus et paroeciis regularibus aeque ac in saecularibus.
6. Quoad bona temporalia, sive mobilia sive immobilia, reditus, eleemo­
synas etc. quae intuitu missionum data sunt, religiosi sodales Vicario Ap.
rationem reddere tenentur aeque ac missionarii cleri saecularis.
7. Mens est Sanctitatis Suae ut observentur etiam alia iuris capita, licti
in hac instructione de iis mentio non fiat, quae continentur in Constii.
Romanos Pontifices ab eadem Sanctitate Sua edita sub die 8 maii 1881.!
8. Cetenim nihil obstat quominus Vicarius Ap., attentis particularibus
suae Missionis circumstantiis, pro sua prudentia, et salvis suis iuribus, con­
silio vel opera superioris regularis utatur, cidemque eas subdeleget facultates
quas in Domino expedire consueverit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. Il, n. 1558J.

4897.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 6 febr. 1882.
Missionarii ad clerum saecularem spectantes, qui ab Apostolica Sede
datis authenticis litteris ad missiones destinantur, A’icariorum Apostolicorum
omnimodae jurisdictioni, visitationi et correctioni omnes et singuli obnoxii
sunt. Regulares vero qui exemptionis privilegio gaudent omnino iisdem
Vicariis Apostolicis subiacerc debent in iis generation quae pertinent ad
curam animarum, ad sacramentorum administrationem, atque in ceteris
casibus a iure nominatim expressis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1563].

4898.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 24 sept. 1882.
I
»

S. C. de Propaganda Fide

Curia Romana

472

Sovente avviene, che ecclesiastici di rito orientale, e talvolta anche laid
si diano a questuarc nell’Europa, cogli asserti titoli di fabbricare chiese,
aprire e mantencrc scuole, o ait ri simili, che possono interessare la fede e
unità cattolica. Si presentano muniti di lettere commendatizie de’ loro Preiati ed anche dei Patriarchi, lettere che talora sono state riconosciutc non
autentiche, e talora falsi anche i sigilli di cui erano munite. Talora i que­
stuanti affermano anche titoli che non hanno, e non rifuggono dall’usare
insegne che loro non convengono. Non lieve è il danno che dériva da tal,
arbitrarie, e talora anche fraudolente questue, sia per la estorsione di denaroi
che si fa ai fedeli, sia per la conseguente eventuale diminuzione delle loro

elemosine specialmente a favore della Propagazione della Fede, e delle
Chiese orientali, che han pur tanti bisogni, sia perché generalmente pariando,
una buona parte delle raccoltc elemosine cede a vantaggio dei questuanti,
dai quali non si ha rendiconto veruno, o non si ha mai certo ed ineccezionabile. È poi facile l’intendere, come o per un motivo o per l’altro, tali questue
non riescano mai o quasi mai allo scopo per cui si dicono fatte; anzi è talora
awenuto, che del frutto di tali questue siasi abusato per combattere la stessa
unità cattolica. Da cio appariscc perché la S. Sedc è stata sempre sollecita
d’impedirle, seppure in casi speciali non fossero espressamente autorizzate
da questa S. C. la quale in tali casi ne tutela, per quanto è possibile, la fedele
crogazione. Senza ricordare le disposizioni con cui la sa. me. d’Innocenzo XI
nel gennaio 1677 vietava le questue dei greci, la sa. me. di Clemente XII
colsuo Breve Dudum emanavit dei 26 marzo 1736, di cui si annette copia, 1
tomava a proibire tali questue; proibizione che è pienamente in vigore per
gli orientali in genere, quantunque oggi non possano forse eseguirsi tutte
esingole le prescrizioni contenute nel citato Breve. In seguito questa S. C.
non ha cessato d’insistere su taie argomento anche con circolari spedite ai
Rmi Nunzi Apostolici, fra le quali giova ricordare l’ultima del 1875. Che
anzi non una volta la stessa S. C. si è veduta astretta a diffidare col
mezzo di pubblici giomali taluni questuanti, dietro le rimostranze de’ Prelati, e talora anche dei govemi. Non cessando pero ancora il deplorato abuso,
come consta dalle notizie e reclami, che frequentemente giungono alla S. C.,
si è sentita la nécessita di ricordare le antiche e tuttora vigenti disposizioni
affinchè non siano ammessi né tollerati cotali questuanti, se pure non ne
avessero formale ed esplicito permesso di questa S. C., rilasciato in forma
autentica, e di data recente.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1575].

4899.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Deleg. Ap. pro Oriente),
8 nov. 1882.
La Santità di N. S. Leone XIII emanava la Costit. In suprema dei 10 giugno corrente anno, 2 riguardante l’obbligo di tutti i Vescovi di applicare la
Messa pro populo nci giomi festivi. Gli Emi PP. pertanto nelia Generale
Adunanza dei 24 luglio p. p. tolsero ad esame il tema SuU'obbligo deliapplicazione della Messa pro populo fra gli orientali cosi rispetto ai Vescovi,
come riguardo ai parrochi, e secondo la mente estemata dal Sacro Con­
sesso si partccipa alla S. V. quanto segue: Ella non ignora che secondo la
decretale d’Innocenzo III nel Concilio Lateranense IV, Licet graecos, e
secondo la spiegazione datane in una Congrcgazione dei teologi tenuta nel
1631 innanzi al Card. Pamphili, la miglior parte dei dottori, non escluso lo
> Cf. N. 298.

J

473

Cf. N. 582.

* Cf. N. 585·

474

Curia Romana

I

stesso Lambertini (Benedetto XIV) è di sentimento che nelle Costituzioni
Apostoliche non s’intendano compresi gli orientali se non nei tre segutnti
casi: i. Nei punti di fcde e dottrina cattolica; 2. Dove la materia stessa dimostra la comprensione, in quanto non c una legge soltanto ecclesiastica, ma
una dichiarazione della legge divina e naturale; 3. Quando, benchè si tratti
di ordinazioni disciplinari, gli orientali vi sono espressamente nominati. I
Questa dottrina di teologi e canonist! non è stata finora sanzionata dalla
S. Sede, è certo pero che gli orientali ab immemorabili ritengono qualsen- ,
tenza tcoretica e pratica di non essere compresi nelle Costituzioni discipli­
nari se non nel modo predetto, e che questa loro persuasione non fumai
condannata dalla S. Sede. Posta questa tcoria, è ben chiaro primieramente
che tutti i Vescovi anche orientali sono certamente compresi nella citata
Costituzione del S. Padre, In suprema, in quanto che essa dichiara il gius
divino dell’obbligo della Messa pro populo, giacchè vi pastoralis officii sono
assolutamente tenuti de iure divino i Vescovi di qualunque rito ad applicarla.
Laonde non è questo un punto di disciplina mutabile e che possa essere,
sccondo i diversi riti, cambiato o abolito per qualunque contraria consue­
tudine, se si tratti dell’obbligo dei Vescovi in se di offerire il S. Sacrificio
pro populo, e non già se si tratti dei numero delle Messe, che debbono offerirsi in ogni giorno festivo. Questo numero viene determinato da una legge
ecclesiastica in applicazione della legge divina, e quindi in cio non è esclusa,
secondo le diverse circostanze, ogni diversità e dispensa. — Venendo ora ai
parrochi, ex iure divino hypothetico sono i parrochi obbligati all’applicazione
della Messa pro populo. Deve pero notarsi che ii diritto divino ipotetico è
anche dispensable, per gravissime ragioni, dalla suprema autorità pontificia,
potendo questa limitare i doveri parrocchiali nelle cose non necessarie past
alia salute delle anime. Con ogni diligenza pertanto la S. V. tornerà a verificare se esistano fra gli orientali della sua Delegazione vere parrocchie,
ritenendo che a tale determinazione non si richieggono tutte le formalità
prescritte dalle leggi della Chiesa latina, ma basta che per autorità del
Vescovo siano stabilmente circoscritte certe comunità di fedeli, Ic quali
abbiano il diritto di avere un sacerdote come proprio pastore, il quale n
officii ipsi ab Episcopo commissi in hac tali communitate debba esercitare munus
pastorale colla giurisdizione in foro interno vi ipsius officii, coll’amministrazione dei sagramenti, colla predicazione della parola di Dio.
L’amovibilità ad nutum non è per se un segno della mancanza di diritto
parrocchiale. Anche l’amministratore, messo dal Vescovo per un tempo
determinato o indeterminato, ha tutti i doveri del parroco (purchè si tratti
di vera parrocchia). Nè la mancanza di rendite dispensa dell’obbligo in
parola, essendo questo compreso neWofficto pastorale, anche prescindendo
dai irutti del Beneficio. Per contrario quando non si tratta di parrochi, ma
di semphei missionari, ne di vere parrocchie, ma di semplici missioni, non
ewi alcun obbligo di applicare la Messa pro populo.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1578].

,S. C. de Propaganda Fide

475

4900.
S. C. de Prop. Fide, instr, a. 1883.1
Cum magnopere huius S. Consilii intersit in ecclesiasticis iudiciis eam
methodum servari quae et temporum circumstantiis opportune respondeat,
et regulari iustitiae administration!, nec non Praelatorum auctoritati tuendae,
querelisque reorum praecavendis par omnino sit, placuit iterum ad examen
rev II* iri ea omnia quae in hac re pro ecclesiis foederatorum Americae Sep­
tentrionalis Statuum in Instructione diei 20 iulii anno 1878, nec non in
responsione ad dubia circa eamdem posterius proposita continebantur.
Itaque S. C. omnibus mature perpensis, SSmo D. N. Leone PP. XIII appro­
bante, haec quae sequuntur observanda decrevit, praecedenti instructione
ac successiva declaratione abrogata, iis exceptis quae in hac continentur.
I. Ordinarius pro suo pastorali munere tenetur disciplinam correptio­
nemque clericorum ita diligenter curare, ut circa eorum mores assidue
vigilet, ac remedia a canonibus statuta sive praecavendis, sive tollendis
abusibus in clerum aliquando irrepentibus provide adhibeat.
II. Haec vero remedia, alia preventive sunt alia repressive. Illa quidem
ad praepedienda mala, scandalorum stimulos amovendos; voluntarias occa­
siones et causas ad delinquendum proximas vitandas ordinantur. Haec
vero eum in finem constituta sunt, ut delinquentes ad bonam frugem
revocentur, ac culparum consectaria e medio tollantur.
III. Conscientiae Ordinarii remittitur cuiusque remedii applicatio,
canonicis praescriptionibus servatis pro casuum ac circumstantiarum gravi­
tate.
IV. Praeventiva remedia sunt praecipue spiritualia exercitia, monitiones,
praecepta.
V. Antequam vero adhibeantur, summaria factorum recognitio procedat
oportet: cuius notitiam Ordinarius servari curet ut, si opus sit, ad ulteriora
procedere possit, et ut auctoritati ecclesiasticae superioris gradus in casu
legitimi recursus totius rei rationem reddat.
VI. Canonicae monitiones vel secreto fiunt (etiam per epistolam vel per
interpositam personam) ad modum paternae correptionis, vel servata forma
legali adhibentur, ita tamen ut illarum exeeutio ex aliquo actu pateat.
VII. Quod si monitiones in irritum cedant, Ordinarius iubet per Curiam
delinquenti analogum praeceptum intimari ita, ut in hoc explicetur, quid
ipse vel facere vel vitare debeat, addita respectivae poenae ecclesiasticae
comminatione, quam, si praeceptum transgrediatur, incurret.
VIII. Praeceptum delinquenti a Curiae Cancellario coram Vicario gene­
rali iniungitur, aut etiam coram Vicario generali iniungitur, aut etiam coram
duobus testibus ecclesiasticis, vel laicis spectatae probitatis.
1 De modo servando
plinaribus clericorum in

in

cognoscendis et definiendis causis

foederatis

criminalibus ct disci­

Statibus Americae Septentrionalis.

Curia Romana

r*

c
t

1. Actus iniunctionis praecepti signatur a partibus praesentibus, et c
delinquente etiam, si velit.
2. λ icarius Generalis iusiurandum testibus imponere potest de secret;
servando, si prudenter a natura rei, de qua agitur, id requiratur.
IX. Quod vero pertinet ad remedia repressiva seu poenas, animadvatant Ordinarii in suo pleno vigore manere remedium extraiudiciale ex infor­
mata conscientia pro occultis reatibus a S. Concilio Tridentino constitutura
c. i, Sess. 14, de ref.
X. In actione criminali vel ob praecepti inobservantiam, vel ob commu­
nes reatus, vel ob ecclesiasticarum legum transgressionem, processus sum­
marie et sine strepitu indicii, servatis semper in tota sua substantia iustitia
regulis conficiatur.
XI. Processus ex officio instruitur vel accepto supplici libello, vel accu­
satione, vel nuncio quoquomodo ad Curiam perlato, et usque ad terminum
perducitur eo consilio, ut omni studio ac prudentia veritas detegatur, a
tum de crimine tum de reitate vel innocentia accusati causa eliquetur.
XII. Ubi Curiae iam constitutae sunt, compilatio processus committi
potest probo ac perito viro ecclesiastico, cui assistat actuarius. In dioecesibus
vero in quibus Curiae episcopales nondum possint institui, interim obser­
vanda est instructio anni 1878 cum responsione eam subsequent! ad propostita dubia, videlicet: singuli Antistites in synodo dioecesana, audito cleri­
corum consilio, quod tamen sequi non tenentur, quinque, vel ubi adiuncu
rerum id fieri non sinant, tres saltem presbyteros ex probatissimis et, quantum
fieri poterit, in iurc canonico peritis seligant ad huiusmodi officium, ut in
praedicta instructione declaratum extat, exercendum. Quod si ob aliquam
gravem causam synodus haberi nequeat, quinque vel tres, ut supra, eccle­
siastici viri per Episcopum ad idem munus deputentur. Electi in officio
manebunt usque ad proximam Dioecesanae Synodi celebrationem, in qua
vel confirmentur, vel alii eorum loco designentur. Quod si interdum morte
aut renuntiatione, vel alia causa praescriptus consiliariorum numerus mi­
nuatur, Episcopus audito consilio caeterorum ad commissionem pertinen­
tium alios sufficiet. Porro commissio haec consultorum iureiurando obstricta
tenetur ad officium fideliter adimplendum, ct praeside Episcopo vel Vicario
Generali, rem suam aget.
XIII. In qualibet Curia episcopali procurator fiscalis constituetur, ut
iustitiae ct legi satisfiat.
XIV. Pro intimationibus vel notificationibus, si apparitores Curiae
desint, utatur Episcopus persona aliqua qualificata, quae eas exhibeat, ac
de hoc ipsum certiorem reddat: vel etiam a Curia per publicos tabellarios
commendatae (quibus loci hoc systema vigeat) transmittantur, exquisita
fide exhibitionis atque acceptionis vel repudii. Intimationes et notificationes
semper in scriptis absolute fiant.
XV. Delicti fundamentum erui potest ex ipsa expositione habita in
processu, quae authenticis informationibus vel confessione extraiudiciali,
vel testium depositionibus confirmetur* transgressio vero praecepti ex ipso
decreto et actu intimationis ad normam art. VII et VIII factae deducitur.

S. C. de Propaganda Fide

477

XVI. Ad admittendam vero rei culpabilitatem necessaria est probatio
legalis, quae iis momentis constare debet, quibus veritas vere demonstrata
elucescat, vel saltem moralis convictio inducatur quocumque rationabili
dubio oppositi remoto.
XVII. Personae quae examini subiiciendae sunt, separatim audiuntur.
XVIII. Testes ad probationem, sive ad defensionem, si legalia impedi­
menta id non prohibeant, audiantur, praestito iuramento de veritate dicenda,
etsi res postulet, etiam de secreto servando. Itaque antequam testificentur,
cum dc veritate tum de secreto iurent. Eo magis de officio fideliter adim­
plendo et de secreto pro rei, de qua agitur, exigentia servando, omnes iura­
mento obstricti sint, oportet, qui in instructione processus ex suo munere
partem aliquam habeant.
XIX. Testes qui in locis longe dissitis vel in aliena dioecesi degunt,
mediante auctoritate ecclesiastica loci in quo manent, examinentur, in quem
finem specimen factorum transmittetur: quae quidem auctoritas in respon­
sione normas in hac instructione contentas observabit.
XX. Si indicentur testes, qui de factis vel circumstantiis ad meritum
causae substantiale spectantibus interrogandi essent, nec examinari possint,
vel quia non licet aut decet eos citare in iudicium, vel quia rogati adesse
recusent, nccesse est id in actis commemorare, eorumque deficientia supple­
tur testimoniis aliorum, qui vel de relato, vel aliter, rem de qua quaeritur,
noverint.
XXI. Ubi id omne quod ad veritatem factorum constituendam et cul­
pam accusati probandam pertinet, absolutum fuerit, imputatus intimatione
scripta ad examen vocatur.
XXII. In intimatione, nisi prudentia obstet, accusationes contra reum
perlatae per extensum referuntur, ut ad responsionem se praeparare possit.
XXIII. Quod si ob accusationum qualitatem vel alia de causa haud
expediat, ut in intimatione exprimantur, in hac satis erit innuere, ipsum
ad examen vocari ut in causa, de qua contra eum fit inquisitio, sese defendat.
XXIV. Si ad examen accedere recuset, iterum fit intimatio, atque in
ea congruum tempus peremptorium praefinitur, intra quod reus coram
tribunali se sistere debeat, eique significatur, si non pareat, contumacem
esse iudicandum: quam intimationem si haud probato legitimo impedimento
transgrediatur, ut contumax de facto habebitur.
XXV. Verum si ad examen accedat, audiatur: et ubi inductiones alicuius
valoris exhibeat, eae, quantum fieri potest, accurate discutiantur.
XXVI. Dein accedendum est ad contestationem delicti et argumento­
rum, quae prostant, ut inquisitus et culpabilis habeatur, et in poenas cano­
nicas incurrisse censeatur.
XXVII. Inquisitus, ubi ex his noverit quae in actis contra ipsum relata
sunt, ad ea respondere potest, ac, si velit utetur iure defensionis a se ipso
peragendae.
XXVIII. Potest etiam, si postulet, obtinere ut terminus ad defensionem
scripto exhibendam praefigatur: maxime st ob ea quae art. XXIII iniuncta
sunt, responsionem ad accusationes contra se latas parare non potuerit.

Curia Romana

478

t

c
4|
c

c

XXIX. Absoluto processu redactor actorum summarium praecipuorum
argumentorum, quae ex ipso elucent, conficiat.
XXX. Qua die causa proponetur, inquisito fiet facultas defensioner.
suam per alium sacerdotem suo nomine peragendi. Quod si idoneum non
reperiat, laicum catholicum adhibere potest. Quisque autem ex iis ab Ordi­
nario approbandus est.
XXXI. Si vero reus defensorem deputare recuset, Ordinarius illum t\
officio designabit.
XXXII. Defensor debitis sub cautelis in Cancellaria Curiae processum
eiusque summarium inspiciet, ut reum tueatur; ac defensionem ante causae
ipsius propositionem scripto exhibere poterit. Ipse quoque ad iuramentum
dc secreto servando tenetur, quando iudex indolem causae id postulare censuerit.
XXXIII. Processus eiusque summarium ad procuratorem fiscalem
mittitur, ut officio suo fungi possit; dein ad Ordinarium remittitur, qui ubi
in plenam causae cognitionem devenerit, diem constituet, in qua eius discus­
sio ac decisio locum habeat, idque inquisito significari curet.
XXXIV. Praestituta die causa coram Episcopo vel Vicario generali,
praesente procuratore fiscali, defensore, et cancellario proponitur.
XXXV. Audito fisci procuratore, ac defensione rei, sententia pronunciatur, eiusque pars dispositiva cancellario dictatur, expressa mentione facta, si
damnationi sit locus, sanctionis canonicae quae contra imputatum applicatur.
XXXVI. Sententia reo intimetur, qui potest ad auctoritatem superioris
instantiae appellationem interponere.1
XXXVII. In appellatione observentur normae expressae in Const, sa.
me. Benedicti XIV, Ad militantis, die 30 martii 1742,2 ac cacterae indictae ,
a S. C. Episcoporum et RR. decreto die 18 decembris 1835 3 et epistola
circulari diei 1 aug. 1851. 4
XXXVIII. Intra terminum decem dierum a notificatione sententiae
interpositio appellationis fieri debet, quo elapso tempore, sententiae executio locum habet.
XXXIX. Appellatione interposita, continuo Curia ad auctoritatem eccle­
siasticam superioris instantiae omnia acta causae in suis autographis, idest
processum, eius summarium, defensionem ac sententiam mittit.
XL. Haec porro superioris instantiae auctoritas, appellatione cognita,
appellanti iniungit ut intra triginta dies defensorem deputet, qui ab ipsa
approbandus est.
XLI. Eo termino peremptorio frustra elapso, censetur reus beneficio
appellationis renuntiasse, quam propterea iudex gradus superioris peremp­
tam declarat.
1 Quoad appellationem, m Concilio Plenario Baltimorensi

III

notatur: «Quod si i

iudicio curiae metropolitanac primae instantiae ad aliam curiam appellandum sit, appellatio
ex speciali concessione S. Sedis fiet ad Metiopolitanum viciniorem ».
'· Cf. N. 326.
3 Cf. N. 1908.

< Cf. N.

1961.

S. C. de Propaganda Fide

XLII. In appellatione a sententia Curiae episcopalis ad metropolitanam
Archiepiscopus in causa cognoscenda ac definienda eadem procedendi
methodo utetur, quae in hac instructione indicatur.
XLIII. Si clericus ob communes reatus a civili potestate, privilegio
fori non obstante, processui ac indicio subiiciatur, Ordinarius summariam
informationem criminis assumit, ac inquirit, num ad normam sacrorum
canonum infamiae, irregularitati, vel alii ecclesiasticae sanctioni locus esse
Γ

§ i. Pendente iudicio, vel imputato in carcere detento, prudens consilium
erit, ut Ordinarius ordinationes mere provisorias adhibeat.
§ 2. Iudicio absoluto, si liber accusatus remittatur, Curia episcopalis
iuxta informationes ut supra assumptas ea ratione procedet, quae in hac
instructione constituitur.
XLIV. In casibus dubiis diversisque in praxi difficultatibus Ordinarii
Sacram hanc Congregationem consulant, ut contentiones ac nullitatem acto­
rum devitent.
XLV. Haud ita facile Curiae episcopales ad damna vel expensas resar­
ciendas damnari poterunt; quoties enim ex processu informative indicia
sufficientia ad agendum contra inquisitum appareant, iudex appellationis
a talibus damnationibus abstineat, cum ea indicia sufficiant ut in iudice,
qui antea processit, ea vera et propria calumnia excludatur, quae ad huius­
modi damnationem requiritur.
XLVI. Concilii plenarii Baltimorensis II decreta n. 125 quoad naturam
missionum, et nn. 77, 108 quoad iuridicos effectus remotionis missionariorum
ab officio, nullatenus innovata seu infirmata intelliguntur, salvis iis quae
recentius de parochis seu rectoribus inamovibilibus constituta sunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1586].

4901.
S. C. de Prop. Fide, instr, a. 1883.
1. De processu matrimoniali.
1. Causae matrimoniales ad iudicem
ecclesiasticum spectant, cui soli competit dc validitate matrimonii et obliga­
tionibus ex eodem derivantibus sententiam ferre. De effectibus matri­
monii mere civilibus potestas civilis iudicat.
2. Coniugcs in causis matrimonialibus subsunt Episcopo in cuius dioe­
cesi maritus domicilium habet. Exceptioni locus est si coniugale vitae con­
sortium aut per separationem a toro ct mensa, aut per desertionem malitio­
sam a marito patratam sublatum sit. Priori casu quaelibet pars ius accusandi
contra alteram ipsi competens, coram Episcopo dioecesis, ubi haecce domi­
cilium habet, exercere debet. Posteriori casu uxor apud Episcopum, intra
cuius dioecesim domicilium cius situm est, actionem instituere potest. Post­
quam citatio iudicialis intimata est. mutatio quoad coniugum domicilium
facta mutationem respectu iudicis competentis minime operatur.
3. Ut in tribunali ecclesiastico causa aliqua matrimonialis tractanda

i

480

P
»·

C
r

Curia Romana

suscipiatur, necesse est ut contra matrimonium regularis et iuridica accusatio
praecesserit; quae nunquam erit admittenda, nisi proficiscatur a persotu
vel personis, quae communi iure habiles ad accusandum habeantur. Etenim
in quibusdam impedimentis ipsi coniuges tantum uti accusatores admittun­
tur; in aliis, qui sunt iisdem sanguine propinqui, vel etiam quilibet de po­
pulo; ac tandem ex officio etiam inquisitio fieri potest, et quandoque debet,
quando praesertim contra alicuius matrimonii validitatem simplex denun­
tiatio facta fuerit, aut fama fundamentum veritatis praeseferens de alicuius
impedimenti existentia divulgata sit.
4. Ista accusatio coram legitimo Ordinario ecclesiastico fieri debet, et
quidem in scripto: si oretenus facta fuerit, iudicialis reddenda erit iuxta
regulas communi iure traditas, scilicet efficiendo ut accusator eam repetat
coram tribunali, et a cancellario in actis redigatur.
5. In ea, praeter accuratam facti expositionem, enarranda erunt omnii
adiuncta necessaria, et omnia indicia concurrentia; indicandi et nominandi
testes de re instructi, ut hoc modo fundamenta accusationis cognoscantur,
et via tribunali stematur veritati detegendae.
6. Accusatione sic recepta, munus moderatoris actorum Episcopus vel
ipse sibi assumet, vel suum Vicarium generalem, aut alium probum et exper­
tum virum e clero ad illud delegabit. Similiter alium virum designabit,
qui cancellarii officio fungens quidquid ad caussam pertinet in acta referat,
ac nominatin'! interrogationes examinandis faciendas, eorumque responsiones
scripto consignet.
7. Praeterea ipse Ordinarius omnino tenetur deputare alium virum eccle­
siasticum iuris scientia et vitae probitate praeditum, qui matrimonii defensor
existât. Eum vero suspendere vel removere, si iusta causa adfuerit, et alium
substituere iis qualitatibus ornatum Ordinario semper fas erit.
8. Praedictae deputationes et delegationes in scriptis ab Ordinario fiant,
et earum authentica documenta, vel saltem mentio in actis prostent.
9. Moderatoris actorum erit tribunal convocare, partes et testes citare
ut in iudicium compareant; terminos dilationis concedere, quoties rationa­
biliter ab iis qui ius habent petantur; edere decreta et ordinationes pro regu­
lari et recta actorum compilatione. Quae omnia scripto erunt exaranda, et
in actis ipsis recensenda.
10. Defensor matrimonii antequam munus sibi commissum suscipiat,
coram actorum moderatore iuramentum praestabit, tactis sanctis Evangeliis,
de munere suo diligenter et incorrupte adimplendo, spondens se omnia
voce ct scripto deducturum quae ad validitatem matrimonii sustinendam
conferre iudicavcrit. Hic matrimonii defensor a moderatore actorum citandus
erit ad quaelibet acta, ne vitio nullitatis concidant; eidem semper et quandocumque acta processus, etsi nondum publicati, erunt communicanda, semper
et quandocumque eius scripta recipienda, atque novi termini, eo flagitante,
prorogandi, ut ea scripta perficiat atque exhibeat.
it. Quod si ob peculiares circumstantias matrimonii defensor singulis
actis interesse nequiverit, absoluto processu eadem ipsi tradantur, ut eas
exarare queat animadversiones, quas tuendae matrimonii validitati necessa-

S. C. de Propaganda Fide

rias iudicaverit; si alia acta suggesserit, haec conficienda omnino erunt; si
ex iam confectis deprehenderit alias adesse personas, testimonio ferendo
idoneas et opportunas nondum examinatas, has examini subjiciendas pro­
ponet.
12. Constituto tribunali, haec actorum conficiendorum ratio tenenda
erit. Ab omnibus et singulis testimonium dicturis moderator actorum ante
omnia juramentum exiget de veritate dicenda, et si ita res postulet, etiam
de secreto servando, praemissa congrua monitione de iuramenti sanctitate,
praesertim si examinandi rudes sint et ignari. luramentum praestandum erit
tactis Sanctis Evangeliis, et in singulis examinibus eodem modo repetendum.
13. Qui examini subiiciendi sunt, seorsum semper audiantur. Porro
cancellarius adnotabit diem, mensem, et annum cuiuslibet examinis, nec non
singulorum nomen, cognomen, aetatem, conditionem, statum et patriam,
et etiam quod iuramentum revera praestiterint.
14. Post quodlibet examen, etiamsi eadem persona pluries illi subiicienda sit, cancellarius clara et intelligibili voce coram eadem legat inter­
rogationes et responsiones, facta eidem facultate variandi aut declarandi
quidquid ei visum fuerit: deinde ipse examinatus subscribat, et si fuerit
illiteratus, faciet hoc signum φ Crucis ac denique moderator actorum et
defensor validitatis matrimonii apponent suam subscriptionem, et cancel­
larius de actu rogabit.
15. Si aliquando contingat examinandos apud exteras et forsan longin­
quas regiones versari, nec tribunali se sistere posse, a moderatore actorum
accurata factorum et circumstantiarum, quarum cognitio et confirmatio
requiritur, expositio erit facienda, quae concinnatis opportunis interrogatio­
nibus, de sententia quoque defensoris matrimonii, et indicatis examinando­
rum nominibus, ad Ordinarium loci, in quo commorantur, mittatur, ut ille
sive per sc, sive per suum vicarium generalem, sive per alium virum probum
et expertum, e clero eligendum, eos examini subiiciat iuxta datas interroga­
tiones, requisito prius iuramento de veritate dicenda, et ceteris servatis,
quae supra praescripta sunt.
Si vero contigerit aliquem examini subiiciendum e vita migrasse, mortis
documentum inter acta recenseatur.
’ ·
16. Quoad singulos in iudicium vocatos vel vocandos actorum modera­
tor inquirere debebit probitatem et credibilitatem, et ad hoc curabit, ut ab
eorum parochis, sin minus a personis fide dignis, litterae testimoniales exhi­
beantur, quae etiam in actis erunt referendae.
17. Inter examinandos primo loco venit ille qui accusationem contra
matrimonium movit. Ab isto exquirendum erit, ut clare distincteque expo­
nat accusationis titulum; facta omnia fideliter et religiose enarret, eorumque
probationes afferat; circumstantias omnes et indicia exponat quae vel ex
propria scientia cognoverit, vel ex aliorum relatione didicerit; et denique
nominet testes quos de re instructos sciverit, vel saltem reputaverit.
18. Secundo loco veniunt coniuges ipsi, qui semper, et seorsum audiri
debent, ut unusquisque sua iura tueri, et rationes, deductiones, ac facta
allata aut reiiccre, aut explicare queat. Quaelibet pars examini subiecta
iw. vit.

31

HMU iW SAcnnuuiaL» atun.it uuiu

481

482

Curia Romana

poterit vel illico post examen, vel etiam deinceps, antequam processus da.· I
datur, proponere, si velit, articulos, super quibus alter coniux sit examinr- I
dus; et quatenus etiam ab hoc articuli proponantur, erit iterum citand. I
coniux qui primus fuerat examinatus, ut super articulis ab altero propose
audiatur. Iuxta casuum diversitatem a coniugibus inquirendum erit, ut
qua documenta habeant ad suum matrimonium, vel ad coniugalem viti: j
consuetudinem spectantia, ea exhibeant, in acta recensenda. Quae docu- I
menta cuiuscumque generis sint, et a quocumque exhibeantur, sempe 1
erunt recipienda; et cancellarius adnotare debebit diem, mensem, et an­
num, nec non nomen illius a quo exhibita fuerunt.
19. Si ambo Coniuges concordes in depositionibus fuerint, moderator
actorum et defensor matrimonii sedulo inspiciant utrum inter eosdem col­
lusio intercesserit. Hoc in casu singula argumenta contra eorum depositior |
ex processu resultantia distincte iisdem obiiciantur, ut fraude, si qua fuerit,
detecta, veritas, quoad fieri possit, dilucide appareat.
20. Post coniuges citandi erunt testes inducti, servata eorum examinan­
dorum ratione superius descripta, et exquisitis ab iisdem iis notitiis, de qui­
bus instructi existimantur. Interrogationes singulis faciendae, prout accu­
sationis titulus, aut allata factorum et circumstantiarum congeries, vel ipsa
testium indoles atque capacitas requirere vidatur, sagacitati atque pruden­
tiae moderatoris actorum et defensoris vinculi relinquuntur, qui illas con­
cinnare, augere aut imminuere poterunt dummodo tamen semper ea omnii
inquirantur quae ad rectum proferendum indicium aut necessaria aut oppor­
tuna censeantur.
21. Quae in actis continentur, nemini, ne ipsis quidem coniugibus
eorumque defensoribus, erunt communicanda ante processus publicationem,
uno excepto matrimonii defensore, cui liberum erit semper et quandocumque acta inspicere et examinare.
22. Quatenus vero actorum moderatori aut defensori matrimonii nulla
alia probatio requirenda videatur, finis imponatur probationum collectioni,
et processus publicetur, edito hac super re decreto ab ipso moderatore, a
defensore matrimonii, et a cancellario subscribendo.
23. Publicato processu, locus fiet defensionibus quas partes ad sua iura
tuenda voluerint allegare, facta iisdem facultate adhibendi cos defensores
quos maluerint; imo praemonendae erunt de hoc iure, ut lata sententia,
iniustae contra eam incusationi aut reclamationi aditus praecludatur. Alle­
gationes autem si ab iisdem oblatae fuerint communicandae erunt defensori
vinculi matrimonialis, ut eas expendere, et quatenus matrimonii validitatem
impugnent refutare valeat.
24. Cmnibus ut supra peractis ad sententiam pronunciandam veniendum
erit. Quod ut ab Ordinario seu eius delegato rite fiat, in primis a defensore
matrimonii exquiri debet declaratio, sibi nihil amplius deducendum aut
inquirendum superesse; deinde integra causa duobus aut tribus viris peritis,
si h aberi possint, examinanda subiiciatur, ct nonnisi audito eorum voto sen­
tentia proferatur .
Haec in scriptis erit exaranda, in caque rationum momenta, quibusinni-

S. C. de Propaganda Fide

483

titur, ex processu deprompta exponantur, succincte quidem, sed ita tamen,
ne quidpiam essentiale omittatur. Sententia subscriptione iudicis et secreta­
rii, nec non sigillo curiae episcopalis munita partibus erit notificanda per
curiae apparitorem, relicto iisdem illius exemplari, de quo in scripto fides
erit facienda.
25. ludex si pro validitate matrimonii sententiam dixerit, et nemo ex
coniugibus contra eam appellaverit, neque defensor matrimonii appellabit,
et caussa finita censeatur. E contra si matrimonium nullum fuisse decreverit,
quamvis coniuges iudicio Praelati acquieverint, defensor matrimonii appella­
tionem facere debebit, et novam sententiam ab alio tribunali postulare;
quam appellationem primus iudex impedire nulla unquam ratione po­
terit. Interim nullatenus permittetur partibus novas nuptias inire. Quamvis
appellationi interponendae nulli fatales dies vinculi defensori statuti sint,
curandum tamen ut quantocius id fiat. Quod si defensor ipse hoc munus
neglexerit, compelli ad id poterit vel a suo Episcopo, vel etiam ab illo,
apud quem de iure appellatio esset facienda.
26. Ordo appellationis erit prout sequitur. Si prima sententia a Curia
episcopali lata fuerit, appellatio fiet ad Curiam metropolitanam; si vero a
Curia metropolitana ea prodierit, appellabitur ad Curiam metropolitanam
viciniorem. Ad S. Sedem appellatio erit semper facienda, quoties primae
duae sententiae inter se conformes non fuerint, nisi partibus placuerit caus­
sam ad ipsam S. Sedem ab initio et immediate deferre.
27. Facta appellatione, Episcopus seu Ordinarius qui primam senten­
tiam protulit, eam remittere debebit una cum integro processu, ceterisque
omnibus ad caussam iterum indicandam pertinentibus, ad tribunal ad quod
appellatum est.
28. Hoc autem omnia a primo tribunali peracta diligenter examinabit,
atque ea omnia peraget quae necessaria videbuntur, ut defectus suppleantur,
dubia elucidentur, et errores corrigantur. Hunc in finem, praesente sem­
per vinculi defensore, in curia constituto vel specialiter delegato, coniuges
examinabit, investigationes instituet circa documenta priori tribunali exhi­
bita, testes, a quibus novae informationes hauriri possint, iterum audiet.
Imo poterit etiam praescribere, ut novus processus ex integro conficiatur.
Verum quatenus validae desint rationes novum processum exigendi,
consultius erit, praesertim si personarum et locorum circumstantiae id
suaserint, ut processu iam expleto utatur, indictis tamen ulterioribus inve­
stigationibus, quas necessarias indicaverit.
Quod si novum processum faciendum esse censuerit, methodus supra
descripta servanda erit. Si vero aliqua tantum nova acta adiungenda, vel
novi aliquid investigandum censuerit, semper tamen defensor matrimonii
adesse debebit, vel saltem nova haec eidem communicanda erunt, ut pro
munere suo ea expendere, et quatenus opus esse duxerit proprias animadver­
siones illis apponere valeat.
29. Expicto examine primi processus, et imposito fine novis investiga­
tionibus, iudex appellationis debebit exquirere a defensore matrimonii,
utrum aliquid adhuc habeat deducendum aut inquirendum; et quatenus

1*

c
c

senii amplius habere dixerit, auditis prius, modo quo supra declaratum est
aliquibus viris in scientia iuris peritis, sententiam pronunciabit, omnia ser­
vando quae pro tribunali primae instantiae praescripta fuerunt.
30. Quando utraque sententia conformis pro validitate coniugii pronun­
tiata sit, sciat tamen pars impugnans matrimonium, sibi adhuc omnino
patere appellationem ad Apostolicam Sedem. Si porro in secunda aeque
ac in prima sententia nullum ac irritum matrimonium iudicatum fuerit, rf
ab ea pars vel defensor pro sua conscientia non crediderit appellandum, in
potestate et arbitrio coniugum sit novas nuptias contrahere, dummodo alicui
eorum ob aliquod impedimentum vel legitimam causam id vetitumnonsit
Potestas tamen post alteram sententiam conformem, ut supra, coniugibus
facta intelligatur, salvo semper et firmo remanente iure seu privilegio caus­
sarum matrimonialium, quae ob cuiuscumque temporis lapsum numquam
transeunt in rem iudicatam; sed si nova res, quae non deducta vel ignorata
fuerit, detegatur resumi possunt et rursus in iudicialem controversiam revo­
cari. Quodsi a secunda sententia super nullitate vel altera pars appellaverit,
vel defensor matrimonii ei salva conscientia acquiescendum non putet, quia
sibi vel manifeste iniusta vel aliunde invalida videatur, re tota ad S. Sedem
delata interim firma remaneat utrique coniugi prohibitio ad alias transeundi
nuptias.
II. — De regulis servandis in tractandis caussis matrimonialibus in specie.
— Praeter hactenus recensitas regulas in omnibus caussis matrimonia­
libus generatim servandas ut iuridica illis stet validitas, quaedam etiam
speciales prae oculis habendae sunt iuxta peculiarem impedimentorum
naturam et indolem quae iudicio occasionem praebuerunt. Quare de his
singulis, saltem quae frequentius occurrere solent, aliqua speciatim animad­
vertenda sunt.
31. De impedimentis cognationis carnalis, vel spiritualis, et affinitatis. — Si
matrimonium impugnetur ob assertum impedimentum cognationis carnalis
aut spiritualis, vel affinitatis, facile erit eiusdem existentiam detegere ope au­
thenticorum documentorum. Etenim cognatio carnalis, et etiam affinitas,
quae ex praecedenti matrimonio processerit, dignoscuntur ex arbore genealogica utriusque familiae, conficienda ex regestis matrimoniorum, et ex
libris etiam baptizatorum, in quibus notata esse debent nomina non modo
coniugum, et eorum qui baptizari sunt, sed horum etiam parentum. Simili­
ter ex libris baptizatorum et confirmatorum aperte eruitur cognatio spiritua­
lis, quia in illis una cum eorum qui baptizari vel confirmati fuerunt, nomina
quoque recensita esse debent sive patrinorum sive matrinarum. Talia docu­
menta in forma authentica ex dictis libris erunt haurienda opera parochorum
vel curiae, una cum testimonio de eorum identitate cum respectivis particulis
in libris extantibus; imo si a parocho testimonium datum fuerit, opus erit
ut eiusdem parochi obsignatio a curia Episcopali authentica declaretur.
32. Quod si aliquod oriatur dubium circa documenta praedicta vel circa
eorum veritatem, in indicium vocandi erunt et iuridice examinandi consan­
guinei, affines, propinqui, quibus origo eorum de quibus agitur nota sit
aut nota esse possit, ut ex horum depositionibus gradus consanguinitatis

485

vel affinitatis clarius valeat determinari. Non levi fundamento huic rei esse
potest etiam publica fama, de qua ratio erit habenda; eius tamen sedulo
consideranda erit origo et rationes quibus innititur. Caeterum iudex semper
prae oculis habeat, his quaestionibus dirimendis praecipuum fundamentum
praebere documenta authentica, et numquam licere contra eadem iudicare,
nisi ex certis et evidentibus argumentis constiterit ipsa vitiosa aut falsa esse.
Ac proinde locorum Ordinarii sedulo curabunt ut libri baptizatorum, con­
firmatorum, et matrimonio copulatorum, nec non defunctorum a parochis
diligentissime exarentur ct accurate custodiantur.
33. De impedimento publicae honestatis. — Quoties aliquod matrimonium
impugnatur ob impedimentum, quod publicae honestatis nominatur, in
primis accurate statuendum erit, utrum illud originem duxerit ex matrimonio
simpliciter rato, an ex sponsalibus.
In priori casu ad impedimentum adstruendum proferantur documenta
matrimonii praecedentis celebrationem comprobantia, quae documenta
facile suppeditabunt vel libri matrimoniorum a parocho servandi, si matri­
monium coram Ecclesia fuerit celebratum, vel regesta existentia penes mini­
stros haereticos, si apud eos matrimonium contractum affirmetur. Quamvis
documenta vel a sola civili potestate, vel ab haereticis manantia, vim habere
possint aliquando ad factum de matrimonio celebrato extraiudicialiter con­
firmandum, tamen iudex catholicus, qui de existentia impedimenti senten­
tiam laturus erit, curabit ut in iudicium compareant partes, testes qui matri­
monii celebrationi interfuerunt, propinqui eorum qui contraxerunt, nec
non omnes quos sciverit de re instructos, ut omnia possint cognosci quae
ad factum rite indicandum conducere poterunt.
34. Quod si praedictum impedimentum ortum asseratur ex sponsalibus
cum persona alteri parti consanguinea in gradu impedimentum constituente
contractis, ad iudicium proferendum duo erunt inquirenda, videlicet utrum
revera asserta sponsalia locum habuerint, et utrum valida in sensu canonico
haberi possint. Primum deducendum erit cx partium confessione, dummodo
hae exceptiones minime patiantur, ex documentis si habeantur, ex testium
fidem merentium depositionibus, nec non ex indiciis quae iudex peritus et
expertus deducere poterit ex circumstantiis quae facta exposita aut praeces­
serunt aut subsecutae sunt. Ad secundum probandum, utrum videlicet asserta
sponsalia valida fuerint in sensu canonico, plura erunt sedulo perpendenda.
Ante omnia iudex prae oculis habeat, quod ex usu et consuetudine fere in sin­
gulis locis speciales aliquae formae pro solemni sponsalium celebratione
inductae reperiuntur, quae communiter et regulariter ab omnibus servari
solent. Itaque inquirendum erit, utrum istae formae fuerint, nec ne, serva­
tae; si primum, praesumptio pro sponsalium valore aderit, contra quam
nunquam erit indicandum, nisi ex certis et ex identibus argumentis sponsa­
lia nulliter contracta fuisse constiterit; si secundum, inquirendum erit, qua
de causa consuetae formae fuerint omissae, et utrum pro personarum, loco­
rum, et consuetudinum circumstantiis sponsalia nihilominus valide fuerint
contracta, eo quod utrimque voluntas sese obligandi vere intercesserit,
atque ita ut ex iure impedimentum constituant. In hunc finem praeter alia

iMirjtuiiV) dawwuuu» Λϋπ.11 ituu

Curia Romana

5. C. de Propaganda Fide

486

Curia Romana

quaerendum est, quibus verbis, vel factis sibi futurum matrimonium promi· I
serint; utrum promissio ab utraque parte processerit; et, si ab una tantum,
utrum alia eam acceptaverit sive verbis, sive factis, sive signis aequivalentibus; utrum post datam promissionem praetensi sponsi reputaverint sc*
matrimonio contrahendo obligatos, an liberos. Erit quoque inquirendum de
sponsorum conditione, utrum scilicet ea talis sit ut praesumi non possit
veram in ipsis voluntatem sese mutuo obligandi adfuisse.
35. Quatenus casus exigat, inquirendum etiam erit, qua aetate praetensi 1
sponsi sibi invicem matrimonium promiserint. Etenim sponsalia ab infanti­
bus, vel a maiori cum infante contracta, ipso iure nulla sunt, et impedimen­
tum publicae honestatis gignere non valent. Quare in hoc casu inquirendum
erit de aetate legitima eorum, a quibus sponsalia fuerunt contracta, quod
facile fiet petitis documentis ex libris baptizatorum atque ex testimonio pa­
rentum, sive aliorum, qui personas, de quibus agitur cognoscunt. Si consti­
terit in aetate adhuc infantili sponsalia inita fuisse, investigandum erit utrum
post septennium fuerint renovata, aut saltem ratificata.
36. De impedimento vis et metus. — Circa impedimentum quod vis et
metus, ante omnia advertendum occurrit, neminem a iure admitti ad matri­
monium ex hoc capite impugnandum nisi qui violentiam et coactionem pas­
sus dicitur: reiici vero eum qui per longum tempus in matrimonio vixerit,
dummodo eidem libertas et opportunitas reclamandi non defuerit; ita ut si
liber iam a metu sua sponte in coniugali domo perstiterit, matrimonialia
officia non detrectaverit, audiri amplius non debeat. Etenim qui liber a coa­
ctione metuve, facultate et opportunitate reclamandi non utitur, censetur
consentire, et ratificare quod antea invitus atque adverso animo fecerat. (
Unde in primis erit inquirendum, utrum accusatio tempore, uti dicitur, utili
facta sit; ct si hoc iam fluxerit, quaerendum erit quanam de causa hoc acci­
derit, ut iudicari possit utrum accusatio admittenda an reficienda sit. Secundo !
prae oculis habendum erit, solummodo metum gravem, qui nempe in virum
constantem cadat, matrimonium dirimere, et consequenter ad hunc metum
exquirendum omnes sive moderatoris actorum sive defensoris matrimonii
investigationes esse dirigendas. Porro gravitas timoris oritur ex natura mi­
narum, ex qualitate tum eorum, a quibus illae proficiscuntur, tum eorum
qui eas passi dicuntur. Ista tria itaque erunt praesertim investiganda.
37. Circa primum sedulo inquirendum, utmm qui de adhibita coactione
accusantur, ita consueverint agere cum persona quae coacta dicitur, ut
gravem atque molestam eidem redderent domesticam et familiarem cohabitationem; quacnam fuerint in specie molestiae eidem illatae; utrum verba
gravi indignatione plena adhibita, intentata haereditatis privatio, eiectio e
paterna domo, an addita etiam verbera.
Circa secundum considerandum est, utrum qui de illata vi metuve accu­
santur, patria potestate et auctoritate pollerent, an qui vim metumve passi
sunt, nullatenus iisdem subiccti fuerint; quae ratio vis inferendae; magna
ne ex matrimonio propriae domui utilitas, aut decus obventurum; quae
indoles vim interentium, quae conditio, qui mores; qua ratione familiam
regere consueverint; utrum ad iracundiam et violentiam ita essent proclives,

S. C. de Propaganda Fide

487

ut facile quod minabantur perficerent, et animo ita essent duro atque obsti­
nato, ut a nemine sibi contradici aut consiliis suis impedimenta obiici pate­
rentur.
Quoad tertium ratio habenda erit primum sexus personae quae violen­
tiam passa dicitur; facilius enim animus puellae commovetur, quam viri;
deinde aetatis, educationis, indolis, utrum nempe mitis ac timida fuerit, an
fortis et constans; qua ratione in familia vivere consueverit, utrum sub
custodia et vigilantia parentum, ita ut ab eorum imperio semper et in
omnibus penderet, an aliqua libertate fruereturut et propria sensa exponere,
et iuxta propriam voluntatem operari potuerit: an parentes ita eam segre­
garim, ut omnis consilii expetendi facultas eidem adempta fuerit, nec
cuiquam eiusdem alloquendae copiam tribuerint, nisi quos de matrimonio
ineundo consilia praebere posse iudicaverint.
38. Praeter ista inquirendum erit, utrum qui de illata vi conqueritur,
aliquando relationem habuerit cum eo cum quo postea contraxit; et utrum
aliquando propositum habuerit cum eodem contrahendi. In casu affirmativo
inquirendum, quas ob causas voluntatis mutatio contigerit; a quo tempore
consilium fuerit mutatum, utrum nempe antequam parentes propriam volun­
tatem ostenderent, an postea; et utrum ex praecedenti relatione aliqua exorta
sit suspicio contra decorem vel ipsius personae, vel familiae, a qua parentes
moveri potuerint ad matrimonium exigendum tamquam remedium bonae
famae recuperandae. Etiam investigandum, quid haec persona fecerit ut a
coactione parentum sese liberaret: utrum preces adhibuerit, utrum usa fue­
rit opera aliorum ad parentes a proposito dimovendos, utrum et quomodo
propriam aversionem et contrarietatem in illud matrimonium significaverit,
utrum et quomodo altera pars operam dederit ut matrimonium revera con­
cluderetur. Considerandum erit, utrum quando contractus matrimonialis
erat signandus, libenter et sine ulla protestatione id praestiterit, utrum aliqua
fraus adhibita ad talem obsignationem obtinendam; quomodo sese gesserit,
sive quando necessaria pro matrimonio parabantur, sive quando ad consen­
sum promendum adducta fuit, sive quando post datum consensum festum
nuptiale celebrabatur, utrum nempe his omnibus hilaris, prompte, et laeta
adstiterit, an secus. Consideranda quoque eius agendi ratio erga alteram
partem, et erga eiusdem familiam; utrum nempe benevola et affectuosa,
utrum libenter et sine oppositione ad officia matrimonialia sese exhibuerit,
an eisdem obstiterit, ea praesertim de caussa quia matrimonium nullum
putaverit, atque ut melius tueri posset propriam libertatem. Ad hoc postre­
mum factum probandum considerari debet, utrum hac de caussa inter
coniuges ipsos ortae sint lites et contentiones, utrum hoc factum manifesta­
verint, ct quibus; a quo tempore post matrimonium istac querimoniae ince­
perint, et ex qua caussa vel ratione, utrum ad tales lites et dissensiones tol­
lendas adhibita fuerint consilia, hoitationes, et, in casu affirmativo, a quibus
et quo exitu.
39. Ad praedicta cognoscenda in iudicium vocandi erunt ambo coniuges ,
eorumque parentes, illi praesertim qui de coactione adhibita accusantur, et
opportune interrogandi de facto ipso, de modo, de animo, et de fine ob

488

Curia Romana

quem ad vim adhibendam ducti fuerint. Item vocandi propinqui et familiareviolentiam accusantis, et interrogandi de omnibus quae vel ad parentes,\c.
ad filios referuntur; utrum quidquam eorum quae in actis habentur viderir
aut audiverint, quidve norint accidisse ad rem pertinens, sive antequr.
matrimonium celebraretur, sive tempore cohabitationis, sive post coniugie
separationem, si haec locum habuerit. In hisce examinandis iudex diligen­
ter invigilet, utrum aliqua collusionis suspicandae caussa subsit, ct curet, ut
quoad singulas personas parochorum testimonium obtineat de ipsarum pro­
bitate atque credibilitate. Post istos vocandi parochus vel alius sacerdos,qui
matrimonio adstitit; illi qui eiusdem celebrationi et festo nuptiali interfue­
runt, ut referant praesertim de modo quo persona contra matrimonium reel··
mans in illis circumstantiis se gesserit; aliae personae inductae, illae speciatin
quae adhibitae fuerunt vel ut consiliis et hortationibus reclamantem ad ma­
trimonium inducerent, vel ut excitarent ad officia matrimonialia praestanda,
ab iisque quaerendum, quid egerint, quibus argumentis usae, quidve constcutae fuerint.
40. Caeterum in hac re iudex sciat, matrimonium esse per se factum
quoddam solemne et publicum, quod semper validum censeri debet, nisi
evidentes rationes eiusdem nullitatem demonstraverint. Ideo curandum qui­
dem omni studio atque diligentia, ut rationes istae colligantur, sed indicium
contra matrimonium nunquam erit pronunciandum, nisi earum complexio
omne prudens dubium de existentia impedimenti excludat.
41. De impedimento ligaminis.— A inculum praecedentis matrimonii,
quod ad posterius connubium impugnandum adducitur, repetendum asse­
ritur vel ex matrimonio, catholico modo a catholicis celebrato; velcxconnubio ab haereticis aut schismaticis iuxta diversarum sectarum instituta
contracto, et postea per sententiam talium tribunalium dissoluto; vel ex
contractu inter infideles, qui postea rescissus, aut nullus fuerit declaratus.
Diversorum istorum casuum possibilitas, aut etiam frequentia manifesta
est, cum in regionibus Amcricae catholici commixti vivere cogantur cum
haereticis, et infidelibus. Quaedam pro singulis casibus adnotanda sunt, quia
diversis legibus reguntur.
42. Ad primum casum quod attinet, doctrina catholica est matrimonium
baptizatorum rite celebratum et consummatum aliter solvi non posse, nisi
per mortem unius coniugis; et ideo locum non esse eiusdem dissolutioni
declarandae in iudicio, nisi de morte alterutrius coniugis constiterit. Ut
autem de hac constare dicatur, non sufficit rumor aut fama quaecumque,
neque solae praesumptiones, sed requiritur certus dc ca nuntius, aut saltem
concursus talium rationum, quae certo nuntio aequipollentes omne de illa
dubium excludant. Ideo in hoc casu iudex ante omnia exigere debebit,
ut prioris matrimonii documentum authenticum proferatur, atque, si opus
fuerit, alias probationes colliget, quae praedicti prioris matrimonii exsisten­
tiam demonstrent; similiter exquiret documenta vel probationes de secundo
matrimonio contracto; quae omnia documenta facile haberi poterunt ex
libris matrimoniorum in parochiis asservatis. Post haec exigenda erunt a
competentibus parochis authentica documenta de praetensa morte alterius

S. C. dc Propaganda Fide

489

<

mint in v w t w i fwnrywù çyVnWîvsl

coniugis, ct in defectu poterunt cadern requiri ab auctoritate civili, si suos
libros habuerit, in quibus adnotentur. Quae comparari debebunt cum docu­
mento secundum matrimonium comprobante, ut cognoscatur, utrum secun­
dum hoc matrimonium contractum fuerit ante, vel post prioris coniugis
mortem; atque ita indicetur utrum secundum matrimonium validum, an
nullum fuerit.
43. Quando ad mortem prioris coniugis probandam praesto non sunt
neque esse possunt haec authentica documenta, aliis argumentis et aliis
probationibus opus est, quae a iudice sedulo erunt colligendae. In primis
argumentum desumi potest ex depositione testium fidem merentium, si ipsi
de visu mortem illius, de quo agitur, revera accidisse affirmaverint, aut idem
asseruerint ex auditu, dummodo non ex vaga aliqua relatione, sed a personis
minime suspectis proprias informationes se hausisse testentur. Isti testes
erunt interrogandi, utrum bene cognoverint quem mortuum asserunt;
quo tempore, quo loco mors acciderit; qua de caussa; ubi cadaver sepultum;
utrum adsint et ubi commorentur alii qui de hoc facto instructi sint aut esse
possint. Ab illis vero qui ex aliorum relatione deponunt, erit quoque inqui­
rendum, a quibus tales hauserint notitias; a quo tempore fama de morte vul­
gari coeperit, et quid ipsi sentiant de probitate et credibilitate eorum qui pri­
mitus de re ista sunt loquuti; utrum isti peculiarem aliquam rationem habue­
rint aut habere potuerint ut talem notitiam evulgarent. His cognitis, in iudicium vocandi erunt testes inducti, et eodem modo examini subiiciendi, ut
tandem aliquando vel ad testes dc visu, vel ad certa documenta obtinenda
perveniatur. Animadvertat iudex, ne admittat eos qui sponte ad examen
accesserint, quia mendaces praesumuntur; et si requisiti fuerint, quaerat
ab cis, a quibusnam, ubi, quando, quomodo, coram quibus, et quoties fue­
rint requisiti; utrum pro hoc testimonio ferendo fuerit ipsis aliquid datum,
promissum, remissum, vel oblatum a personis intéresse habentibus, vel ab
aliis eorum nomine. Similiter advertat, non esse admittendos testes qui per­
sonas, dc quibus agitur, plene non cognoscant; et consequenter extraneos
non esse testes idoneos, nisi a longo tempore in loco fuerint, aut ex peculia­
ribus circumstantiis appareat eos cognitionem habere potuisse de iis quae
enarrant. Quod si testes sive dc visu, sive de auditu haberi non poterunt,
considerandae erunt circumstantiae omnes in facto concurrentes, et diligen­
ter ponderandae, ut videatur, utrum ex illarum complexu exurgere possit
moralis illa certitudo quae necessaria est ut indicium proferatur. Porro cir­
cumstantiae istac praecipue sunt: aetas personae quae mortua dicitur, utrum
senior, an iunior fuerit: tempus eiusdem discessus a patria et familia, utrum
longius an brevius; locus vel loca, ad quae se contulerit, utrum valitudini
corporali noxia, an et quibus vicissitudinibus subiecta fuerint, ex. gr. num
ibidem bella, vel pestilentiae saevierint; eiusdem personae physica consti­
tutio, utrum sana et robusta, an debilis ct infirma. Erit similiter perpendenda
causa quare e propria discesserit domo, utrum nempe ad negotium vel ad
artem aliquam exercendam, an potius ut coniugem derelinqueret. Haec
cognosci vel deduci poterunt ex benevolis, aut contrariis relationibus, quas
vel coniuges habuerunt inter se, durante eorum contubernio, vel ille qui

490___________________

Curia Romana

discessit continuavit cum altero coniuge sive per litteras sive per nundos;
si enim constiterit, ad tempus talem epistolarum sive relationum consuetu­
dinem adfuisse, et postea cessasse, quin cessationis causa aut ratio appareat
gravis de morte obita praesumptio habebitur; si e contra constiterit eum q«·
discessit nunquam epistolarum commercium habuisse cum sua familia, aut
cum propinquis et amicis, indicium mere negativum nullam probationem
facere poterit. Ponderandum quoque erit genus vitae, quod discedens in
aliena regione amplexus fuerit; si vitam et artem militarem exercendam ele­
gerit, vel arti nauticae aut servitio alicuius navis sese addixerit, et cogno­
scatur in quo exercitu militaverit, aut in qua navi senuerit, inquisitiones
erunt faciendae penes duces exercitus illius, et penes gubernatores vel offi­
ciales navis. Si cognita fuerint loca, in quibus commoratus est, in singulis locis,
et praesertim in illo in quo commorabatur, quando eius indicia perdita
fuerunt, investigationes erunt faciendae. Ad has tribunal adhibebit idoneas
personas, si praesto sint, vel etiam civiles auctoritates, ab iisdem postulando
ut, quibus pollent modis, de illo opportunas investigationes faciant, atque
etiam in subsidium vocentur publica diaria cum indicatione nominis,cogno­
minis, patriae, professionis, et conditionis illius, de quo quaeritur. Item si
fieri possit, tribunal curabit, ut in locis in quibus idem commoratus fuerit
publica edicta affigantur, et singuli excitentur, ut notitias, si quas habent,
velint suppeditare. Si omnibus istis adiumentis adhibitis nihil omnino pote­
rit reperiri, et si omnes circumstantiae ad mortem prioris coniugis ante
secundas nuptias, de quarum valore agitur, adstruendam conspiraverint,
iudex sententiam proferre contra secundum matrimonium non poterit; non
enim constaret de eius nullitate. Quod si de matrimonio contrahendo agatur,
hoc permitti numquam poterit, donec de morte prioris coniugis certo consti­
terit.
44. At si non ex isto capite, sed potius quia primum matrimonium in
haeresi contractum, rescissum fuerit ob aliam caussam, specialia quaedam
erunt observanda. Et primo advertendum est, evangelicam et apostolicam
doctrinam esse matrimonium valide celebratum solvi non posse propter
adulterium, vel propter molestam cohabitationem, aut longam et affectatam
coniugis unius absentiam, aut propter aliud quodeumque motivum ab haere­
ticis confictum. Quare si constiterit, a tribunalibus haereticorum ob aliquam
cx istis rationibus praecedens matrimonium dissolutum fuisse, caussa in
favorem secundi matrimonii a tribunali catholico ne admittenda quidem seu
introducenda erit. Si vero eiusdem dissolutio fuerit decreta ob alium titu­
lum a iure canonico recognitum, sciendum est, acta a tribunali haereticoconfecta valore iuridico carere, et ex ipsis solummodo indicium proferre catholico
iudici minime licere. Quare tunc caussa ex integro erit instituenda, et iuxta
ss. canones pertractanda. Vetitum tamen non est, imo aliquando expediet,
ut acta tribunalis haeretici requirantur, quo plenior factorum et circumstan­
tiarum cognitio attingatur. Imo si huiusmodi documenta a partibus fuerint
exhibita, dummodo nihil aliud obstet, poterunt adhiberi, atque ex illis indicia
colligi. Partes tamen erunt semper audiendae, nec non, quotenus fieri poterit,
etiam testes singuli iterum in iudicium vocandi, et interrogandi ad normam

S. C. de Propaganda Fide

491

harum regularum. Neque omittenda aliarum personarum iuridica depo­
sitio, si adesse cognoscantur; sicut neque alia acta, quae vel moderator
vel defensor matrimonii necessaria reputaverint. Si perpensis omnibus
iudex censuerit, sententiam edicendam esse conformem sententiae a tri­
bunali haeretico prolatae, numquam tamen istam sententiam tamquam
sui iudicii motivum invocare debebit; neque ullo modo post eam existi­
mandum erit duas adesse sententias conformes, a quibus necesse non sit
appellare.
45. Quoad matrimonia in infidelitate contracta, si haec dissoluta dican­
tur per sententiam editam vel ab auctoritate civili, vel a quovis tribunali
haeretico, eadem erunt servanda quae dicta sunt de matrimoniis baptizato­
rum resolutis per sententiam tribunalis saecularis, nempe caussam admitten­
dam non esse, si rescissio proclamata fuerit ex titulo ab Ecclesia non agnito,
vel servatis servandis esse ex integro instituendam, si contrarium contigerit.
Si vero coniugum separatio acciderit absque ullo iudicio, observandum
utrum pars quae coram tribunali catholico agere intendit, secundum matri­
monium contraxerit post baptismi susceptionem, an ante. Si matrimonium
acciderit cum parte catholica post baptismi susceptionem, erit inquirendum,
utrum praecesserit coniugis adhuc infidelis canonica interpellatio, aut sal­
tem a legitima potestate fuerit super eadem interpellatione dispensatum.
Quatenus constiterit de facta interpellatione aut de illius dispensatione, pri­
mum matrimonium nequit amplius constituere vinculum secundum connubium irritans; quatenus vero neque interpellatio neque eiusdem dispen­
satio praecesserit, primum matrimonium obstabit quidem secundo, sed
Ordinarius iudicium suspendere debebit, et casum cum omnibus suis cir­
cumstantiis ad S. Sedem remittere, quae ipsi Ordinario quid faciendum
sit, indicabit. Ad probandum vero, utrum interpellatio vel eius dispensatio
intercesserit, consulendi erunt libri matrimoniorum, vel etiam regesta curiae,
in quibus haec accurate erunt semper recensenda. Quod si secundum matri­
monium contractum fuerit etiam in infidelitate, praesumendum quidem erit
quod, antequam persona, de qua agitur, ad baptismum admitteretur, servata
fuerint omnia quae sacri canones pro his casibus statuunt; sed si institutis
opportunis investigationibus adhuc dubium subsit, ad S. Sedem erit recur­
rendum.
46. De impedimento impotentiae. — Ad impugnandum ex capite impo­
tentiae matrimonium solummodo coniugcs admittuntur, quia ipsis solum­
modo hoc factum cognitum esse potest, et ipsi tantummodo de hac re solli­
citi esse debent. Ut autem impotentia matrimonium contractum irritet,
necesse est ut sit antecedens atque perpetua, quae scilicet naturalibus atque
licitis remediis tolli non possit. Ista impotentia si fuerit absoluta, seu talis
ut omnino impossibilem reddat coniugalem copulam, matrimonium dirimit
semper, et cum qualibet persona contractum; si vero relativa tantum,
matrimonium dirimit solummodo cum illa ad quam impotentia ipsa refertur.
. Ita igitur in causis huius generis investigationes erunt dirigendae, ut tandem
I deveniatur ad adstruendam vel excludendam assertam impotentiam anteceI dentem et perpetuam, sive absolutam sive saltem relativam.

k

1

492

Curia Romana

Hunc in finem prae oculis habenda erit instructio supremae Congregatio­
nis S. Officii.1
47. Quod si casus occurrat cui in instructione hac provisum non sit, ad
iuris communis normam pertractetur ac decidatur oportet.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1587].

4902.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 25 iul. 1883.
Quo propositis huic S. C. dubiis fieret satis, a Sacra Supremae Inquisi­
tionis Congr. quaesitum fuit: An Vicarii Ap. absque speciali facultate possint
excipere denuntiationes in materia sollicitationis ad turpia, et an, eiusmodi
denuntiationibus acceptis, teneantur eas ad S. Officium deferre. Emi PP.
Inquisitores Generales, in fer. IV 20 lunii curr. anni, respondendum cen­
suerunt: Supplicandum SSiho pro extensione ad omnes Vicarios App. Instru­
ctionis pro Vicario Ap. Cocincinae diei 1 iunii 7775, cum addito quod remittal
ad S. Officium, per medium S. C. de Propaganda Fide in epistola clausa,
nomina sollicitantium. Cum autem Summus Pont. Leo ΧΠΙ in audientia
eiusdem feriae ac diei, decretum Emorum PP. approbare dignatus sit, et
petitam concedere extensionem, hinc praedictam Instructionem, quae \icario Ap. Cocincinae data fuit per epistolam diei 26 aug. 1775 ad A. T.
mitto, 2 ex qua Intructione eadem A. T. intelliget, qua ratione se gerere
debeat si quando, quod Deus avertat, huius casus occurrant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1604].

4903.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Vic. Ap. Sin.), i8 oct. 1883.
Quae a praesulibus Sinensium missionum in conventibus synodalibus
habitis in quinque regionibus ecclesiasticis in eo imperio constitutis acta
fuerunt, ca quidem Sacrae huic Congr. gratissima ac perutilia visa sunt.
Plura enim sive quoad personas Vicariorum App. ac missionariorum, sive
quoad ipsam directionem et administrationem missionum saluberrime decreta
sunt, multa etiam de ministerio inter gentes exercendo variisque modis fidei
propagandae admodum opportune innuuntur, demum multa de gravissimis
quaestionibus res Ecclesiae, nonnullos contractus, ipsam sacramentonim
administrationem spectantibus disceptantur. Itaque dubium non est quin
in proximis conventibus anno 1885 de more habendis nonnulla ex his gra­
vissima et alia negotiorum capita iterum magna cum illorum fidelium uti­
litate ac profectu ad examen revocentur. Quod ut commodius fiat, atque ea
ratione quae S. Consilii menti apprime respondeat, visum est nonnulla de
1

Cf. N. 946, 1076.

a Cf. N. 4568.

* Jk I

iis attingere, quae maxime fidei provehendae utilia esse possunt, quaeque
vel iam ab Episcopis indicata vel a S. C. proposita ampliorem tractationem
exigere videntur. Haec itaque breviter his meis perstringo, potissimum in
iis consistens quae regimen istarum missionum et media opportuniora ad
conversionem gentium obtinendam respiciunt.
I. Imprimis Sacra haec Congr. studium Episcoporum ad idoneos ac
spectatos verbi Dei praedicatores efformandos satis laudare non potest.
Potissimum vero quae in Synodo Chansinensi, Sess. II, c. II, de Missis
Apostolicis, n. 1 et 2, nec non c. III, de vita et honestate clericorum, de hoc
argumento disseruntur, omnibus Vicariis App. ut prae oculis habeantur
plane commendat. Uti enim ipsa haec S. C. ad primos Vic. App. Seminarii
Parisiensis anno 1659 scribebat, 1 non debent missionum Praesules facile
omni spiritui credere, sed probare spiritus si ex Deo sunt: > Hoc itaque in
primis curandum ut magno studio perquirantur ac secernantur viri aetate
ac corporis valetudine sustinendis laboribus idonei tum vero quod pluris
est non mediocri charitate ac prudentia insigniti, quas virtutes non aliorum
iudicium et coniectura sed diuturnus rerum usus et experientia aliis muneri­
bus cum laude peractis probaverint, qui secretorum sint capaces tenacesque
custodes, qui gravitate morum, comitate, mansuetudine, humilitate, pa­
tientia et omni virtutum exemplo Christianae fidei quam ore profitentur opem
adstipulentur; qui denique ad evangelicae charitatis normam efformati alio­
rum se ingenio ac moribus accommodantes, nec sociis quibuscum vixe­
rint graves, nec exteris invisi ingratique reddantur, sed cum Apostolo fiant
omnia omnibus »». Hae itaque dotes maxime in evangelii praeconibus ab
Episcopis quaerendae sunt Quoniam vero Dei omnipotentis gratia favente
messis quotidie copiosior in ista regione apparet, ut vere dici possit eam
provinciam esse albam ad ipsam messem, operarii autem valde pauci nume­
rantur, hoc S. Consilium singulari sollicitudine easdem missiones complecti
volens, non deerit quin superioribus ordinum regularium ac piarum Congreg.
et Institutorum per speciales litteras animos addat eosque hortetur ut mul­
tiplicandis evangelii praeconibus, quantum temporum malignitas sinit dili­
gentem dent operam. Ac si (quod Deus faxit) maiorem operariorum nume­
rum nanciscatur etiam novas missiones constitui curabit quibus aliis veluti
igniculis adiectis gentes istas excitet, atque a tenebris et umbra mortis in
admirabile Christi lumen ac regnum advocet.
II. Porro quamvis libentissime S. C. viderit plures ex Synodis de studio
linguarum indigenarum a missionariis peragendo sollicitas fuisse, tamen
optimum fore arbitrata est, si singulis PP. ante oculos proponat Instructio­
nem huius S. Consilii die 21 martii 1774 circa idem argumentum ut, qua
severitate hac in re procedendum sit, videant; iussitque, omnibus istarum
regionibus praesulibus significari, eiusdem Instructionis tenorem diligenter
servandum esse, ac missionarios universos omnino cogendos aut ad linguam
sinensem addiscendam, aut ad ministerium abdicandum. Quo vero iidem
evangelii praecones magis idonei fiant ad populos illos ad fidem adducendos,
1 Cf. N. 4463.

ibim

493

mu»} anavai

5. C. de Propaganda Fide

Curia Romana

494

I*

C
β

4^
c

neque tantum ad plebem, verum et ad homines superioris conditionis Christi |
religione imbuendos uti antiquis temporibus PP. inclytae Societatis lew
magno cum profectu rem ipsam perfecerunt, mandat ac praecipit ut in
singulis quinque regionibus in quibus synodi habitae sunt, eo opportuniori
modo quod Episcopis visum fuerit, speciale studium ac veluti academe
sinensis linguae erigatur et ex singulis vicariatibus aut saltem ex iis ubire> j
commodius fieri possit quidam peritiores in lingua vernacula missionarii '
designentur, qui ad huiusmodi literaturam serio incumbant, lucubratione»
in ea lingua perficiant quibus et fidei veritates palam coram ethnicis expo­
nantur, ac superstitiones erroresque inter eas gentes diffusi refutentur. Qui­
bus hominibus et aliud mandatum committi debet ut inspectis illius gentis
literis ac philosophia sub omnimoda directione Episcoporum iisque auctori­
bus Sacrae huic Congr. practice media designent quibus facilius inter supe- .
riores societatis classes fides insinuari ac praeiudicia in iis contra ipsam
invecta minui, ac etiam si possibile sit plane deleri possint.
III. Ea etiam Emi PP. ad examen revocarunt quae de civili cleri habitu
in nonnullis Synodis disputata sunt. Qua quidem in re cum confirmassem,
quae circa idem caput in Synodo Sutchuensi (c. X, n. io) sapienter statuta
fuerunt, caetera prudenti Episcoporum arbitrio commiserunt, id tantum l
animadvertentes curandum omnino esse ut circa vestes a clero adhibendas
caute procedatur, ne difficultates inter sacerdotes inopportunis innovationi­
bus excitentur Insuper mandarunt ut diligenter observentur quae in Synodo
Sutchuensi circa quasdam incedendi rationes nimium luxum redolentes
praescribuntur (c. X, n. 12).
IV. Quoniam vero inter praecipua argumenta a VV. AA. pertractata,
magni plane ponderis est quod spectat cleri indigenae institutionem ac doctri­
nam, Emi PP. de tanto negotio vel imprimis solliciti, ac prae oculis habentes
nunquam christianam religionem in Sinis firmam stabilitatem ac praepo­
tentem progressum consecuturam, nisi homines illius nationis in clerum
adscript! exemplo maxime, ne dum verbo, contribulibus suis praeluceant,
atque propriae vitae morum speculo ad Christianas virtutes informent, ad
haec adeo pretiosa bona assequenda, quae sequuntur omnibus Episcopis
indicanda censuerunt.
Primum quidem commemorarunt Instructionem ab ipso S. Consessu
ad omnes missionum Praesules anno 1845 datam,1 in qua de missione Epi­
scoporum, et maxime dc sedula indigenae cleri institutione accuratissima
ratio habetur. In ea siquidem multa de necessitate initiandi optimos ex chri­
stianis incolis locorum missionis ad levitarum ordinem, dc institutione semi­
nariorum iisdem ad scientiam ac pietatem informandis atque in ministerio
exercendis mirifice indigitantur; dc dignitate vero eorum curanda atque
etiam iuxta circumstantias augenda adduntur multa: ac propterca utilissima
exinde documenta Praesulibus missionum erui possunt. Verum, quod ipsi
etiam Sinenses λ ic. Apostolici in conventu Romae habito an. 1870 apud
S. Congregationem animadverterunt, nonnulla clero indigenae earum mis·
» Cf.

N. 4816.

S. C. de Propaganda Fide

495

sionum peculiaria adhuc desiderabantur, quaeque ad eiusdem instructionis
specialem pro iis locis applicationem pertinerent.
Hoc itaque occasione recensionis synodorum sinensium S. Consilium
efficere aggressum est. Quod quidem dum libenter laudibus prosequitur ea
quae huc usque Sinarum Praesules ad seminaria sive initianda, sive augenda
perfecerunt, quaeque etiam novissime in synodis decrevere, censet nihilo­
minus, quod et nonnulli ex dictis conventibus innuerunt, decretum Concilii
Trident., Sess 23, c. 18, de reform, in memoriam Patrum revocare, atque
illud, inspectis iis quae ex ipsis missionibus, vel tractatione praefatorum
synodorum S. Congregationi innotuerunt, cleri sinensis institutioni speciali­
ter, quantum adiuncta earum missionum sinunt, applicare.
1. Iuxta memorati decreti tridentini ordinationem certus puerorum
numerus in seminario alendus ac religiose educandus praescribitur. Quo vero
certiores fiant VV. AA. de bona puerorum inclinatione quos ad hunc nume­
rum eligunt, servent in primis ordinationes Synodi Sutchuensis (c. 8, n. 1).
Imo optimum foret consilium ut cum quis admitti peteret, vel fortasse mis­
sionarii idoneum putarent, ipsi eum in servitio altaris per unum aut duos
annos saltem exerceant, vel etiam si fieri posset apud se retineant, illius
propensionem, mores, docilitatem probaturi: cum vero eum idoneum arbi­
trentur, Vicario Ap. praesentent ut in seminarium, vel scholam praeparato­
riam, si adsit, introducatur. Quod quidem iudicio ipsius Vicarii Ap. decer­
nendum erit. Sint vero pueri duodecim annorum vel ad minimum decem,
et generatim loquendo non ultra quatuordecim: qui caeteris qualitatibus a
Concilio requisitis instructi sint. Biennio autem veluti in probatione in ipso
seminario maneant; deinde si idonei invenientur in alumnorum numerum
recenseantur. Quippe maximi interest, attenta sinensium natura adolescentulos ipsos quamprimum fieri potest sub cura missionariorum ipsiusque
ecclesiae versari, de eorum indole diligenter inquiri, neque eos admitti nisi
verespes affulgeat eos ecclesiasticis ministeriis perpetuo et sancte inservituros.
2. Optimum quoque consilium S. Congregatio existimat, quod a non­
nullis Vic. App. susceptum est ut singularis schola instituatur in qua pueri
huiusmodi ab aliis separati ad seminarium praeparentur: vel satius, ut iam
in pluribus missionibus factum est, collegium puerorum praeparatorium
(/></17 séminaire) a seminario proprie dicto divisum constituatur.
3. Quoniam vero complures adhuc Vicariatus in Sinis vix figuram quam­
dam ac veluti initium seminariorum exhibent, nec media ad ea constituenda
necessaria adhuc in promptu habentur, nec brevi reperiri poterunt, ne huius
institutionis utilitate priventur, imo ut statim illius fructibus perfrui possint,
Emi PP. earum missionum Praesulibus commendarunt ut consiliis simul
initis seminaria quae appellant centralia sive provincialia unum aut plures
in singulis regionibus iuxta opportunitatem instituere satagant, in quibus
facilius et magistrorum ct moderatorum copia, ct pecunia collata caetera
media necessaria comparari poterunt. Quod Tridentini PP. iam in decreto
memorato aperte innuunt iis verbis: si vero in aliqua provincia ecclesiae
tanta paupertate laborent ut collegium in aliquibus erigi non possit, Synodus
provincialis vel metropolitana cum duobus antiquioribus suffraganeis, in ecclesia

496

*
Q

Curia Romana

Metropolitana vel alia provinciae ecclesia commodiori, unum aut plura col­
legia, prout opportunum iudicahit ex fructibus duarum aut plurium ecclesiarum,
in quibus singulis collegium commode institui non potest, erigenda curabit ubi
pueri illarum ecclesiarum educentur.
4. Districte vero praecipit S. Consilium ut in maius Seminarium (grand
séminaire), ubi erectum sit, nullimode admittantur laici; qui vero vocationt
ecclesiastica carere dignoscantur, statim ab eo excludantur ita ut de tali
collegio verissime dici possit illud Dei ministrorum perpetuum seminarium
esse. Nec minori severitate servanda est Tridentini praescriptio; ut nimirum
discolos et incorrigibiles ac malorum morum seminatores acriter
AA.)
puniant, eos etiam si opus fuerit expellendo, omniaque impedimenta aujerenla,
quaecumque ad conservandum et augendum tam pium et sanctum Institutum
pertinere videbuntur diligenter curent.
5. Quod quidem ut efficaciter assequantur necesse omnino est ut com­
modiori Seminariorum curae et regimini opportune ita provideant, ut quos
sacerdotes iis praeficiant ab omnimoda aliorum ministeriorum administratione dispensent atque eximant; ne dum diversis sollicitudinibus distinentur
huic tanti momenti negotio non diligentissimam dent operam. Quod si acci­
deret, teneram iuvenum naturam ad praecellentem sacerdotii vocationem
non ita fingere possent uti, ipso praeeunte Concilio, Ecclesiae intentionem
firmissimam esse, cuique legenti patet. Quin etiam curent Episcopi ut mode­
ratori seminarii spiritualis director alumnorum assignetur, cuius ministerio
quot ad pietatem ac sanctorum doctrinam hauriendam stimuli alumni?
addantur vix credibile est.
6. Laudat S. C. consilium PP. in nonnullis Synodis expressum quoad
instaurationem studiorum: de qua re Decretum Concilii I ridentini adeo
sollicitum fuit. Verum cum accuratissime consideraverit, quae ad ipsam
de statu studiorum in seminariis sinensibus his postremis temporibus relata
sunt, non solum sui muneris esse existimavit tenorem memorati decreti
Vicariis App. in memoriam revocare, verum etiam nonnulla specialiter indi­
care quae ad rectam instaurationem studiorum in Sinis censet pertinere.
Itaque in primis monendos esse autumat optimum fore consilium si in singu­
lis regionibus quorum Praesules in Synodum convenerunt ab ipsis communi
consensu doctiores quidam ct experientia spectati deligantur viri qui simul
congregati de ratione studiorum in seminariis inducenda pertractent, ac
relatione sententiarum in quas descenderint elucubrata, eam Episcopis in
proximis conventibus synodalibus discutiendam tradant. Necesse autem erit
ut peculiariter de libris in scholis seminariorum adhibendis sermonem fa­
ciant, discutiantque an in classibus linguae latinae auctores aureae aetatis
indiscriminatim alumnis tradere expediat, tum etiam an et quomodo classici
auctores sinenses adolescentibus addiscendi tradi debeant. Praesertim vero
ad examen revocabunt quaestionem de auctoribus in philosophia rationali
ac theologia adhibendis. Qua in re laeto animo pervidit S. Congregatio
plures cx Patribus sollicitos se ostendisse ut philosophia ad methodum
S. Thomae in hisce scholis introduceretur. Hoc itaque propositum laudat,
ac optimum autumat si praedicti viri de ratione cam rem ad praxim dedu-

S. C. de Propaganda Fide

yyj

cendi tractaverint eos auctores indicando qui idonei ad id, inspectis locorum
et iuvenum circumstantiis reperti fuerint. Id sane, ut notum est, gratissi­
mum SSiho D. N. erit qui tantam de philosophia S. Thomae restituenda
sollicitudinem ostendit uti ex eius literis encyclicis patet. Item animadverten­
dum erit qua ratione in philosophicis et praesertim theologicis doctrinis
tradendis errores et praeiudicia nationis prae oculis haberi ac refutari de­
beant. Neque inopportunum esset si aliquod opus expresse contra haec
ipsa praeiudicia concinnatum exhibeatur ut scilicet iuvenes ad sacerdotium
designati veri certatores adversus gentis suae errata efformarentur. Denique
in id maxime contendendum est ut in doctrina De Ecclesia tradenda alumni
de vi ac ratione primatus Romani Pontificis ac de eius praerogativis ac
dotibus diligentissime iuxta Concilii A'aticani decreta1 edoceantur, ac Ro­
manae Ecclesiae amore ac reverentia intima imbui valeant.
7. Cum vero ex ipsa nonnullarum Synodorum locutione, aliisque ad S. C.
relatis pateat non esse eamdem omnium Vicariorum App. sententiam circa
concursum clericorum et etiam laicorum Christianorum ad gradus literarios
adipiscendos, placuit S. Consilio ut in primis omnibus Episcopis aliisque
Missionum Ordinariis communicetur decretum antiquum S. O., quod his
meis addo circa vetitum christianis concursum praedictum. Deinde vero
iisdem Praesulibus committit ut in proximo conventu synodali ad examen
revocent an in praesentiarum circumstantiae quoad superstitiosa mutatae
fuerint ab iis quae antiquitus existebant ita ut S. Congregatio Inquisitionis
de eadem re consuli iterum possit. 2
8. Quod vero pertinet ad reditus ad seminaria constituenda iuvenesque
alendos, cum ea quae Tridentinorum PP. Decretum statuit in locis missio­
num locum habere nequeant, id tantum S. C. enixe commendat omnibus
Vicariis App. ut in eleemosynis ad opera missionum applicandis primam
potioremque partem post necessariam missionariorum sustentationem semi­
nario attribuant, Tridentinae Synodi sollicitudinem imitantes, quae adeo
gravibus verbis in horum collegiorum redditibus statuendis auctoritate sua
providere non dubitavit.
9. Cum autem alumni ad eam aetatem pervenerint, quae ad ordines
sacros suscipiendos necessaria est, non statim nec nimia facilitate iis manus
imponant: at prae oculis habeant ea quae Synodus Sutchuensis (c. VIII)
eloquitur, nimirum ut nemo ad sacerdotii dignitatem assumatur qui per
longum tempus non fuerit probatus, et iterum: nemo ad ordines sacros assu­
matur nisi quem post longam in seminario probationem, caelestis sapientia,
probi mores, diuturna iustitiae et castitatis observantia, competentisque
scientiae acquisitio commendet (ib.). Et, si necesse sit, sacram ordinationem
ultra communem annorum terminum, n. annos 24 absolutos, retardare
pro sua prudentia non dubitent.
Haec quidem si sinenses Praesules, quantum prae locorum ac tempo­
rum difficultate licuerit ad effectum perduci curabunt, indubie fructus non
exiguos ex collegiis ministrorum Dei in ecclesiae utilitatem referre poterunt.
1 Cf. N. 10.
‘Cf. N. 730.

W. VU.

-••Άφ

32

49 8

Curia Romana

V. At enim praeter hoc necessarium erit ut dc ipsis indigenis iam q
sacerdotio constitutis singularem curam gerant eosque ita missionariis europaeis socios addant, ut in omnes regimen aequa severitate ac modesta suavitate temperatum constituant. In quo quidem opportunum arbitrantur E±
PP. recolere quae in iam memorata Instructione anni 1845 innuebantur I
circa rationem qua erga sacerdotes indigenas Vicarii AA. sese gerere debeant
et praesertim n. 3, 4, 5, ita tamen ut neque ad conditionem eis molestam
deprimantur, neque altius quam par est, et conditio temporum ac gradus
eorum aptitudinis sinit, extollantur.
r. Quod autem regimen cleri gencratim spectat, primum quidembaci |
praetermittere potest hoc S. Consilium suam voluntatem omnibus missionariis europaeis atque indigenis sacerdotibus aperte significare, quaniminr
exigit ut omnes plenam ab Episcopis suis dependentiam semper et ubiq..
servent, uti in iuramento ante missionem susceptam vel sacros Ordines
praestito palam professi sunt, nimirum se in divino ministerio exercendo
laborem suum ac operam sub omnimoda directione et administratione Oriv. ■
riorum esse impensuros. Quam profecto subiectionem profiteri debent etii'?
servando assiduam obedientiam iis disciplinae legibus et regulis quas ad
bonum missionum exitum obtinendum illarum praesules omnibus coopera­
toribus suis imponere existimaverint.
2. Certe ambigi non potest singulari elogio dignos se praebuisse et es.<
habendos illos Vie. App. qui in regionibus extremi orientis vitam, ut aiunt,
communem in clerum invexerunt. Ita prae ceteris inter tunquinenses mis­
sionarios summa cum laude factum est, cum institutione Domorum Dti,
quae vocantur, sanctissimi praesules disciplinam missionarionim ac maxime
indigenanim eo exitu corroborarunt, qui in assiduis ac atrocissimis persecu­
tionibus manifeste in martyrum ac confessorum fortitudine ad haec usque
tempora enituit. Quod plane propositum S. Congregatio nunquam satis
sese commendare posse arbitratur pro iis locis in quibus loconim adiuncta
hanc disciplinae rationem adhiberi permittant.
3. Ita pariter S. C. multa laude prosequitur quae in synodalib. comitiis
Pekinensib. quoad rationem sustentationis clero praescriptae (Tit. I, c. 2)
iubentur, quaeque in conventibus Chansincnsi et Sutchuensi circa proprie­
tatum acquisitionem, testandi facultatem, ac dati et accepti rationem singulis
annis reddendam constituuntur (Sess. III, c. 2. - Sess. III, c. 4, n. 7).
4. Quod si inter indigenas sacerdotes Vicarius Ap. homines vitae san­
ctitate, zelo fidei propagandae, ingenio ac maturitate spectatos opperucrit,
eos etiam ad alicuius districtus regimen eligere non dubitabit, in quo distri­
ctu alios iuniores sacerdotes indigenas sub illius moderamine mittet, ut
huiusmodi sinenses praepositi addiscant se in regimine sacerdotum ita exer­
cere ut non sint dominantes in cleris sed forma facti gregis ex animo.
5. Generatim vero optimum erit consilium si indigenae cleri, cum ad sa­
cerdotium pencnerint, ad ministeria exercenda longe a loco ubi eorum fa­
milia commoratur, sub probati ac senioris presbyteri moderamine mittantur,
ut discant non acquiescere carni et sanguini, sed regnum Dei unice quae­
rere, ac quos in Christo pepererint filios in charitatc ac patientia guber­

S. C. de Propaganda Fide

499

nare. Si tamen (quod Deus avertat) contra disciplinam ecclesiasticam gra­
viter offenderint, vel parum morigeros sese ostendant eos primo quidem
V. A. in alium districtum transferat, praehabita admonitione; si vero incorrigibiles evadant, tunc illos etiam severioribus poenis iuxta culpae gravi­
tatem plectat, ac si opus sit, ab officio in perpetu um suspensos in propriam
familiam restituat.
6. Immo optandum plane foret ut in locis sin ensium missionum quaedam
domus poenitentiales, saltem singulae in singulis quinque regionibus erige­
rentur in quas huiusmodi sacerdotes vel ad tempus, vel in perpetuum ad
emendationem et correctionem, vel saltem ad tollenda scandala detru­
derentur.
7. Caeterum erit Episcopis imprimis curandum ut ad regendum clerum
ita res omnes apud se disponant ut faciliori ratione gubernium totius Vica­
riatus procedat. In quo quidem id advertendum est quod licet in pluribus
Sinensis Imperii missionibus Consilium missionarionim, qui Episcopo in
gerendis negotiis gravioribus adsideant, saluberrime invectum sit, praestet
nihilominus ut in aliis in quibus vel adhuc huiusmodi subsidium desideratur,
vel omnino regulariter constitutus consessus haud dici potest, quamprimum
id fiat. Antiquissimum enim in Ecclesia catholica est ut seniorum quorum­
dam adiutorium ad huiusmodi rerum tractationem maturiorem ac faciliorem
praesulibus adderetur: quod sequentibus temporibus per Capitulum eccle­
siarum cathcdralium effectum est. Curandum itaque ab omnibus, ut qua
meliori fieri potest ratione Consilium illud munere suo diligenter fungatur.
8. Sutchuensis quoque antiquae Synodi vetitum omnibus missionariis
districte EE. PP. iniungendum decreverunt, quo prohibetur ne ipsi in quae­
stiones inter fideles exortas, aut in tractatus matrimoniorum nullimode sese
immisceant (c. X, n. 19).
VI. Postquam Vicarii App. clero indigenae saeculari efformando ope­
ram dederint, utilissimum opus aggrederentur, si ex ipso clero indigena ali­
quam congregationem veluti dioecesanam cum votis simplicibus instituere
satagerent. Id enim Sacra haec Congr. Vicariis quoque App. Indiarum iam
anno 1869 pro illius regionis indole suadere contendit. Licet vero non idem
sit utriusque gentis, indicae nempe et sinicae ingenium, cum indi naturaliter
dispositos se exhibeant ad regularem vitam amplectendam, tamen diffiteri
nequit haud difficile fore hanc vitae rationem etiam in Sinensi Imperio
introducere, s prius vitae communis in clero indigena methodus praemitta­
tur; quandoquidem magna sunt emolumenta ex hoc perfectioris status cultu
txpectanda; cum exinde praestantiora virtutum exempla fidelibus eluceant,
et huiusmodi viris regimen scholarum alioruinque iuventutis institutorum
sive praedicationis verbi Dei ministerium credi commodius possit. Optan­
dum etiam est ut si qui ex indigenis certam vocationem ad Regulares Ordines
in missionibus existentes ostendant ii, sine detrimento tamen cleri saecularis,
in eosdem admittantur. Quod si aliquod Institutum Regulare ex Europa
vocari opportunum videatur, commendari licet desiderium conventus Pekinensis, ut vel Ordo Trappistarum vel aliud strictioris disciplinae Institutum
introducatur. Id autem plurimum valiturum existimatur in Missione Thi-

500

Curia Romana

I

betana tum propter specialem populorum ad arctioris vitae genus inclina­
tionem, tum ut sanctioris austeritatis Instituto superstitiosis Lamarum exer­
citationibus occurratur.
VII. Neque minorem curam Vicarii App. impendant necesse est ad «
excolenda instituta quae religiosas mulieres respiciunt. Qua in re sacer Emorum PP. Consessus laudibus prosecutus est quae a Conventu Pekinensi e
Sutchuensi stabilita sunt circa virgines sive in domibus religiosis una degen­
tes sive in domibus suis commorantes. Cum enim in hisce conventibus vete­
ris Synodi Sutchuensis eiusque appendicis dispositiones commendentur,
Emi PP. voluerunt ut eadem monita et decreta ab omnibus aliis Vicarii»
App. in Imperio Sinensi degentibus prae oculis haberentur. Imprimis vero
curandum est ut singuli Praesules hanc S. C. reddant certiorem de ratione
qua istae virgines sive in communitate sive extra se gerunt ct de votis quae
ipsae emittunt; interea tamen ipsi Vicarii Ap. satagant ut, quantum fieri
potest, omnes istae devotae foeminae, quae virginitatem suam Deo devovere
intendunt, in quadam communitate vivant, et aliquod europaeum religio­
sarum Institutum ipsis proponatur, a quo facilius vitae sanctimonialis regu­
las et commoda mutuentur. Quae vero in domibus suis vivere coguntur,
eae nullum externum suae professionis signum habeant, vota vero tempo­
ranea emittant nisi aetas superadulta, aut extraordinarium virtutum exerci­
tium in casu aliquo particulari aliud suadere videatur.
VIII. Sed quum gentilium conversio ad Christum Dominum in cuius
cognitione vita aeterna omnium hominum sita est, finis praecipuus missio­
num existât, ad eam toto animo intendere V icarii App. conentur. Sciunt
porro conversioni viam quodammodo praeparare scholas, hospitalia, orpha­
notrophia aliaquc beneficentiae et charitatis opera; ex iis enim ethnicorum
animus ad considerandam et laudandam religionem, ex qua tot beneficia ad
homines profluunt, facile erigitur: hinc pro viribus hisce institutis in singulis
Vicariatibus erigendis manum admoveant. Quod vero attinet ad directam
Evangelii praedicationem optime animadverterunt Patres Chansinenso
hanc praecipuam apostolatus partem impleri non solum publice et in eccle­
siis, sed praesertim in domibus familiisque privatis. lidem Praesules recte
docuerunt in praedicando non subtilitate sermonis sed simplicitate evangelica esse utendum, ad refellendas superstitiones optimam esse methodum
libros apologeticos evulgandi, honorifice pro suo quemque gradu, et benigne
omnes gentiles excipiendos esse, eorum infirmitatibus esse parcendum,
eorumque dubia amice et clare et absque ostentatione esse solvenda. Haec
profecto consilia aliis quoque Vicariis App. pro suis missionibus opportu­
nissima videbuntur, iidemque ea ad praxim deducere procurabunt. Haec
apprime conformia sunt iis quae in veteri Sutchuensi Synodo stabilita
olim fuerunt. Ceterum ad plenam in hac re normam habendam recolere
quoque iuvabit, quae monita cum ab anno 1659 missionariis haec ipsa S. C.
danda censuit;1 nempe non esse a potestatibus civilibus poscenda privilegia
aut exemptiones; abhorrendum esse ab omni immixtione in rebus politicis
1 Cf. N. 4463.

S. C. de Propaganda Fide

501

negotiisque Status; dum populis praedicatur lex Dei et iustitia cius, docen­
dum esse obedientiam praestandam erga principes etiam discolos; in prae­
dicatione verbi Dei et administratione sacramentorum nullam tumultus et
rebellionis suspicionem esse creandam ex concionis et coetuum frequentia.
Haec aliaque similia pietatis et prudentiae monita sectantes uberrimum pro­
fecto, Dei opitulante gratia, missionarii apostolatum exercentes laborum
suorum fructum consequentur.
IX. Sacer Emorum Patrum Conventus nihil innovari iussit quoad par­
vum Catechismum, qui in singulis Vicariatibus adhibetur ad fideles in Chri­
stiana doctrina erudiendos. Attamen optabile esse manifestavit, ut unicus
Catechismus existeret pro catechistis; prout enim iussu Tridentini Con­
cilii prodiit Catechismus Romanus ad parochos, tali ferme ratione utile
visum est futurum, si opera aliquorum Theologorum in rebus sinensibus
peritorum, et ex singulis regionibus selectorum huiusmodi catechismus, qui
fusiorem dogmatum quamdam demonstrationem contineret, a S. C. pro­
bandus componeretur. Eorumdem autem theologorum studio uti possent
Vicarii App. ut inquirerent quaenam sint corruptiones latinorum verborum
quae in forma Baptismi subrepere in Sinis possunt, et an sinenses putent
in mente sua sensum esse variatum. Hasce informationes ubi \’icarii App.
rite collegerint, eos Sacrae huic Congr. communicare festinent, ut ipsa
videat quid in hoc statuendum sit ut forma sacramenti ex Christi insti­
tutione stabilita sarta tectaque maneat.
X. Quoniam vero de catechistis sermo factus est, Vicarios App. non
fugiet quantae utilitatis et quasi necessitatis eorum institutio et perfectio
ad fidem propagandam conservandamque existât. Qua de causa Emi Cardi­
nales voluerunt ut iisdem Praesulibus ea commendarentur, quae ad huius­
modi Institutum stabiliendum et perficiendum facere possent. Itaque hunc
finem facile assequentur, per erectionem collegii alicuius, aut saltem ali­
cuius specialis scholae pro catechistis efformandis. Collegia vel scholae
ita institutae subessc deberent alicuius missionarii directioni. Ad collegia
vel scholas admitterentur iuvenes vel adulti christiani, prout melius in
Domino expedire Rmi Antistites censebunt. Episcopi autem quasdam leges
seu normas ferre non omittent, quibus caveatur ne indiscriminatim officium
catechistae cuique commendetur. In primis enim, praesertim cum agitur
de juvenibus, nemo assumendus est ad gradum catechistae nisi, praeter
scientiam sufficientem, exercitium etiam prae se ferat Christianarum virtu­
tum. Scientia autem probari debet ex documentis quae singulis annis in
scholis, peracto examine, obtinebunt. Quin iinmo et qui ad catechistae
munus evecti semel fuerint, a discreto missionario examinari rursus debent
singulis annis, ne quae didicerint obliviscantur, aut, quod peius foret, sanae
doctrinae aliquos errores immiscerent. Qui catechistae in proprio pago seu
urbe munere funguntur, aliquam artem aut aliud honestum officium exer­
cere commode queunt, quo sibi victum et vestitum comparent; sed si qui ad
iliam regionem mittuntur ut viam missionario praeparent animosque infide­
lium disponant ad praedicationem suscipiendam, aequum est eos expensis
Missionis esse alendos. Ceterum cavendum semper est, ne catechistae soli

502

«

ο

Curia Romana

in aliquo loco, praesertim si agatur de longo temporis intervallo, relin­
quantur; hoc enim ipsis valde periculosum est; sed adnitendum, ut qua­
tenus fieri possit, semper sub vigilantia missionariorum sint qui quotannis
de ipsorum vita et moribus rationem suo Vicario Ap. reddant; vel cum
alio catechista habitent, et sacramenta saepe suscipiant; optabile autem esset
ut ii quamdam associationem inter se constituant, ut unus aliis exemplo
sit, et communicato veluti fervore, omnes ad pietatem et zelum apostolicum excitentur.
XI. Nemo ignorat, et luculenta documenta testantur, quanta sollicitudine
haec S. C. christiano nomini propagando semper curaverit ut salutari doc­
trina in missionibus quoque sinensibus fideles vel a teneris annis imbue­
rentur. Profecto plurimi illius regionis praesules ad hunc finem obtinen­
dum, ut patet, ex eorum actibus synodalibus operam suam studiose con­
tulerunt.
1. Verum earumdem synodorum examinis occasione eadem Sacra Con­
gregatio, datis iamdudum monitis inhaerens, censuit strictius hortandos esse
Vicarios App. in Sinensi imperio degentes, ut in singulis cuiusque Missionis
districtibus unam saltem scholam vel diurnam vel nocturnam instituant, ad
quam convenire possint et debeant pueri, ut veritates fidei, praecipua capita
historiae sacrae, communes preces in Ecclesia recitari solitas edoceantur.
Haec vero schola sub vigilantia missionarii maneat et ea forma et modo
instituatur, quem ipsi Vicarii App. perpensis omnibus circumstantiis, oppor­
tuniorem in Domino expedire indicaverint.
2. Scholis autem hisce catechisticis perutile visum est in pluribus \ icariatibus scholas litterarias addere, et de hac re nonnulla decreta in
Synodis reperiuntur. Dum vero Sacra Congregatio iubet ea quae opportune
sancita sunt omnino observari, alios Missionum superiores hortatur ut huius
generis scholas et ipsi, ubi primum possint, erigant; hac enim ratione facile
damnum vitabitur, ne fidelium soboles, sub praetextu quod a catholicis
magistris litteras edoceri non possit, gentiles adeat et ethnicorum praeiudiciis et superstitionibus imbuatur.
3. Laudanda prorsus est eorum Praesulum solertia, qui praeter scholas,
de quibus sermo institutus est, in suis Vicariatibus collegia pro laicis adole­
scentibus fundaverunt: ex iis enim hoc emolumentum maxime procedit,
quod hac ratione haberi queant optimi viri qui catechistarum munere
fungantur, vel in familiis virtutum exemplo et eruditionis merito aliis prae­
luceant. Optandum hinc est, ut singuli Vicariatus huiusmodi collegia ha­
beant. Non est autem opus ut ab initio sumptuosa aedificia construantur,
neque de magno numero alumnorum obtinendo anxium quempiam sollici­
tudo detineat. Sat enim est ab exiguis convictibus exordia capere; iisque
adseribere divitum praesertim filios, qui modicam saltem pro victu et vestitu
pensionem solvere valeant. Ceterum ad hascc communitates nullo modo
admittantur infideles vel heterodoxi ; si tamen specialis aliqua necessitas
a regula generali deflectere suaderet, adhibendae profecto forent omnes
eae cautelae, quae infra circa scholas mixtas exponentur, et ipsa S. C. edo­
cenda esset de peculiaribus collegii circumstantiis, de eiusdem directione

5. C. dc Propaganda Fide

1

503

et regulis, et dc aliis scitu ad rem necessariis ut eadem S. C. possit pro
casuum diversitate opportunas normas suppeditare.
4. Quod vero pertinet ad scholas, quae mixtae dicuntur, Vicarii Apo­
stolici recolant Instructionem huius S. C. diei 25 aprilis 1868 datam1
ct animadvertant eas permitti dumtaxat posse, cum nullum vel nonnisi
prorsus remotum fidelibus periculum subsit. Ad huiusmodi autem periculum
avertendum scholis christianis non adscribantur infideles nisi praevio con­
sensu missionarii in districtu residentis, et ubi plures numero infideles
existant, in separato conclavi instituantur, et ludimagister pietate et vigi­
lantia sit praeditus, et ita animo sit comparatus, ut quos invenerit fidelibus
sive quoad fidem sive quoad mores detrimentum afferre, omnino expellat.
Cum vero gravius periculum existât si fideles gentilium scholis intersint,
Vicarii App. omnem abusum in hac re, siquis ex desidia vel malitia paren­
tum irrepserit, omnino e medio tollere curent; et huiusmodi communica­
tionem nonnisi in casibus verae necessitatis, et remoto perversionis peri­
culo tolerent, et in difficilioribus casibus ad S. Congr. recurrant.
5. Consideravit insuper S. C. difficultatem, in qua versantur aliquando
Vicarii App. magistros christianos inveniendi quos scholis elementaribus a
se institutis praeficiant. Hac deficientia existente, prudenti eorum arbitrio
relinquere censuit ut paganorum ludimagtstrorum opera utantur, onerata
tamen eorum conscientia, nequid detrimenti fideles ex eorum institutione
capiant. Quod quidem extendendum autumavit ad usum librorum pagano­
rum, quando dumtaxat lectioni vel scriptioni sinicae addiscendae inservire
debeant. Verumtamen iidem fideles a studio librorum sinensium classicorum
superstitiones continentium vel insinuantium omnino prohibendi sunt.
Curandum tamen est Vicariis App., ut aliquae crestomathiae edantur, in
quibus classicorum librorum selectae partes, quae sine fidei et morum offen­
sione versari possint, et singulis scholarum classibus sint accommodatae,
contineantur.
6. Neque minorem sollicitudinem adhibeant Praesules in puellarum
institutione procuranda, a quibus bonum familiarum atque adeo virorum
saepe dependet. Scholas catechcticas puellarum a viris dirigi absonum pror­
sus est, et sine periculo et scandalo permitti non potest. Hinc studeant
Episcopi ut eas apud unaquatnquc religiosam domum, ubi fieri potest, consti­
tuant, et ad ipsas accessus pateat etiam puellis infidelibus, quum ex reci­
tatione catechismi aliquas saltem christianae religionis notiones, veluti
semina suo tempore fructum allatura acquirere utiliter possint. Quod si
Institutum aliquod religiosarum foeminarum in eo districtu non existât,
tunc harum scholarum curam virginibus sinensibus, quae domi remanent,
commendetur: quod si nec virgines in aliquo districtu ad id idoneae adsint,
hoc negotium aliis foeminis pietate insignibus et aetate maturis, praesertim
viduis, credatur. Cavendum tamen est ne ex huiusmodi scholarum institu­
tione invidia excitetur infidelium vel alicui scandali praebeatur occasio.
Haec vero incommoda facile vitari possunt si, ut Episcopus Caradensis in
1 Cf. N. 4873.

Curia Romana

504

!<*♦

Z‘

I

sua pastorali epistola, et ipsa S. C. in Instructione ad Vic. Ap. Sutchuensem
die 29 aprilis anno 1784 data iam animadverterunt,1 scholae multiplicentur, I
sed parvo numero puellae singulas scholas frequentent, si lectiones non I
singulis diebus sed interpolate per hebdomadam fiant; tandem si nimis fre­
quens ad easdem invisendas missionariorum accessus non appareat.
7. Tandem hac in re quae ad instructionem refertur visum est opportu­
num Emis PP. omnium Vicariorum Apostolicorum zelum excitare, ut m I
singulis Vicariatibus aliquam typographiam saltem sinensem institui curent,
in qua libri edantur qui videantur opportuniores sive ad fidelium pietatem
fovendam sive ad errores gentilium confutandos.
I
XII. Ut autem sensim sine sensu via quodammodo sternatur ordinariae
ecclesiastici regiminis formae, S. Congregatio laudavit decretum Chansincnsis Synodi quo propositum fuit (Sess. Ill, C. 4) ut singuli VicariatusApp.
in totidem districtus, singuli vero districtus in christianitates veluti divide­
rentur, idemque decretum aliis quoque Missionibus in Imperio Sinens
existentibus iuxta opportunitatem, inspectis locorum circumstantiis, obser­
vandum extendit. Nemo autem non videt, quod si unicuique districtui
sacerdos speciali auctoritate instructus, ad instar Vicarii foranei, praepo­
natur, qui super alios sacerdotes in christianitatibus locatos vigilantiam exer­
ceat et earum necessitates probe cognoscat, et de omnibus V icarium Apostolicum certiorem reddat, hic faciliori ratione universae administration! pro­
spicere poterit. Horum autem vicariorum forancoruin specialis cura sit
vigilare, ut in christianitatibus diligenter pro posse conficiantur et caute
custodiantur quinque libri a Rituali Romano praescripti, praesertim bapti­
smorum et matrimoniorum; itemque sub directione Vicarii Apost. promovere
sacras quasdam societates sub patrocinio B. V. Immaculatae, ad salutem
animarum, et pia Missionis cuiusque opera provehenda, quibus etiam spe­
ciales Indulgentiae ad Praesulum petitionem ab Apostolica Sede addi pote­
runt.
XIII. Quoniam Synodus Chansinensis in Sess. Ill, Cap. 1, De Ecclesiis
seu sacellis plura sapienter constituit quae ad locorum sacrorum et ad residentiarum aedificationem pertinent, visum est opportunum caeteris quoque
Praesulibus eadem decreta ob oculos ponere, eosque hortari ut in magnis
et principalioribus christianitatibus, ubi adhuc desideratur, aliquod saltem
sacellum aedificari curent, cui domus aliqua adhacrat pro missionarii habi­
tatione; ex hoc enim fit ut pietas fidelium foveatur, cum ipsi in diebus prae­
sertim festivis preces recitare et catechismum addiscere communi aedi­
ficatione in locis Deo dicatis possint. Dum autem Praesules ecclesias et
sacella multiplicare intendunt, id prae oculis quoque habeant, ne rem hanc
aliorum, et praesertim laicorum, arbitrio relinquant, ex quo plura incom­
moda ct molestiae oriri possent; sed ipsi sibi reservent determinare necessi­
tatem, et locum aedificii, et publico aliquo instrumento, qua meliori fieri
potest ratione, inspectis regionis circumstantiis, statuant domum esse cultui
divino dicatam ct sub \ icarii Ap. iurisdictione esse positam; licet vero
* Cf. N. 4598.

S. C. de Propaganda Fide

505

fideles concurrere debeant pro viribus ad expensas sustinendas, tamen
ipsi marte proprio nova sacella non aedificent, neque immutationem alicuius
momenti facere, invito Vicario Apostolico, praesumant.
XIV. Sacra Congr. magni momenti ea omnia esse existimavit, quae ad
bonorum temporalium administrationem referuntur; siquidem horum occa­
sione saepe quaestiones, suspiciones, ct invidiae oriantur, quae religionis bono
et ecclesiastici ministerii honori maxime obsunt. Hinc, prouti iam anno
1869 Vicariis App. Indiarum praescriptum fuerat,1 ita voluit ut in uno­
quoque Vicariatu Ap. sinensi, bonorum temporalium administration! ge­
rendae Consilium constituatur; ubi vero iam constitutum repentur, accu­
rate senetur. lamvero huiusmodi Consilium ex nonnullis prudentioribus
missionariis a Vic. Ap. designandis, qui illi ipsi esse possunt qui adsistere
debent Vicario Ap. in aliis gravioribus Missionis negotiis expediendis, con­
stare debet, cum quibus ipse Vic. in rebus temporalibus quoque agat, eorumque audiat consilia. Hoc consessu uti debet Vic. Ap. sive ad tractationem
rerum ipsarum temporalium gerendam, sive antequam ad alienationes effi­
ciendas rem Ap. Sedi proponat, sive ad exercendam vigilantiam circa administrationes speciales bonorum uniuscuiusque christianitatis, oblationum et
collectarum, sive ad revisionem redditionis rationum, quam singulis annis
missionarii, servata quoad Regulares Constitutione Romanos Pontifices
(Leonis XIII, 8 maii 1881),2 Vicariis App. exhibere tenentur. Hac ratione
profecto fiet ut ecclesiasticum patrimonium conservetur, benefactorum
voluntas sarta tectaque sit, litibus et abusibus et corruptelis via praecludatur.
XV. Quum conventus Pekinensis et Hongkongensis renovandas existi­
maverint pro sua regione praescriptiones antiquae Synodi Sutchuensis,
quarum vi mulieres tenentur caput velare cum ad Poenitentiae vel S. Eucha­
ristiae sacramenta accedunt, Emi PP. visum est opportunum ut alii quoque
Vicarii App. huiusmodi praxim sensim sine sensu introducere procurent.
XVI. Synodus Pekinensis inter caetera sequens postulatum S. Sedi
proposuit, nempe: Utrum adhuc sustineatur consuetudo qua aliqui missionarii
in Sinis caput pileo cooperiunt dum Missae celebrant sacrificium', cui quidem
quaestioni S. C. S. Officii reposuit: Ad mentem; mens est ut respondeatur
Vicariis Apostolicis quod quibus in locis consuetudo de qua agitur abrogata
fuerit, non sit iterum instauranda; ubi vero adhuc viget, curent Vicarii App.,
ut illa sensim sine sensu aboleatur, lamvero simul ac hacc responsio Vicariis
App. communicata fuit, nunnulli ex iis Sacrae huic Congr. abolitionem illius
consuetudinis esse valde difficilem significaverunt, cum apud sinenses mos
sit caput coopertum gerere in signum obsequii et reverentiae; hinc factum
fuit,ut eisdem responsum sit decreti allati non nimis rigidam esse faciendam
interpretationem, quasi nempe consuetudo illa absolute et omnino et illico
aboleretur; sed mentem Emorum PP. Inquisitioni praepositorum fuisse, ut
scilicet tolleretur si circumstantiae locorum, temporumque id permitterent;
ceterum, cum agatur de re quae pertinet ad disciplinam ecclesiasticam, ha> Cf. N. 4876.

» Cf. N. 582.

Curia Romana

£o6

I

bendam esse rationem consuetudinum et praeiudicionim dummodo fidti e. I
bonis moribus non opponantur. Hanc vero responsionem Emi PP. omnib. > I
Vicariis App. communicandam esse ccnsuerunt, ut in pari causa haud I
discors esset ipsorum agendi ratio.
I
XVII. Animadvertit demum haec S. C. experientia comprobatum esse
christianos peiores non inveniri, quam qui simulato et ficto animo ad bapti­
smum accesserunt, vel ante competentem instructionem eumdem suscepe­
runt; quippe qua facilitate Christo nomen dederunt, eadem ut plurimum
nuntium ei remittere non verentur.
De huiusmodi periculo iam sollicitos sese ostenderant Romani Pontifices
Clemens IX in sua Constitutione quae incipit In Excelsa1 et BenedictusXIV
in alia Constitutione quae incipit Postremo mense, 2 et opportunas normas
in hac re missionariis suppeditaverant. Sed et vetus Synodus Sutchuensis
nonnulla adnotatu dignissima in eadem materia sancivit. Quapropter Sacra
Congr. hisce vestigiis inhaerens statuit, ut cum agitur de ordinariis casibus
conversionis adultorum, et excepto mortis eorum periculo, haec prae oculis
a missionariis habeantur, antequam eos ad baptismum admittant, nempe
ut catechumeni i° cognoscant principalia mysteria fidei, Symbolum,
Orationem dominicam, decalogum, praecepta Ecclesiae, effectum Baptismi,
actus virtutum theologalium earumque motiva; 2° edoceantur ea quae vetita
sunt in Constitutionibus Ex illa die 34et Ex quo1 circa ritus sinenses, ct prae­
sertim circa cultum Confucii ac progenitorum defunctorum aliasque super­
stitiosas prostrationes et genuflexiones ante eorum tumulum et feretrum;
3° admoneantur de obligatione restituendi, si quid iniuste perceperint usuris
aut alia ratione, et damna reparandi, si quae per culpam gravem intulerint:
quae si praestare renuant, indigni baptismo habeantur; 40 potissimum vero
quoad abusum opii et vitium poligamiae observentur, an scilicet omnino ab
iis abhorreant, vel saltem emendationis perspicua signa exhibuerint; 50 in fide
et christianis moribus longo tempore exerceantur, et crebra examinatione
probentur. Porro iuxta Instructionem iam latam ab hac S. C. die 20 februa­
rii 1801 tempus ac curriculum catechumenorum determinare pro singulis
casibus prudentiae et pietati Vicariorum App. pro tempore relinquitur. Illud
autem restringere convenienter debent cum agitur de senibus vel infirmis,
ct eo magis de iis qui signa extraordinaria conversionis praeferant, aut in
persecutionibus eximia fortitudinis exempla dederint.
1 laec itaque omnia Sinarum Praesules prae oculos habeant, ut Christia­
nae fidei provehendae constitucndaeque disciplinae accuratissimam dent
operam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1606],
1 Cf. N. 244.
» Cf. N. 377.
3 Cf. N. 275.
4 Cf.

N. 329·

S. C. de Propaganda Fide

SO?

4904.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Archiep. Baltimoren.),
25 iun. 1S84.
1. Post celebratas mixtas nuptias, parochi gravi conscientiae onere se gra­
vari sciant invigilandi ut promissae a coniugibus conditiones observentur,
et effectum sortiantur.
2. Musices vis ct potentia ea semper fuit, ut mentes et corda hominum
vehementer inflammaret atque ad Dominum elevaret, et sacrae paginae caeli
gaudia in hymnis et canticis beatorum spirituum nobis tamquam in imagine
repraesentarent. Ecclesia, aemula caelestis Sionis, quae Sanctorum semper
resultat laudibus, voluit sacris functionibus cantus inserere, ut fidelium ani­
mos ad pietatem et ad caelestium meditationem excitaret. Profanos vero
cantus semper abhorruit, ct Sancti Patres illecebrosas modulationes mollesque concentus in ecclesiis severissime condemnarunt. Hinc Summus Pon­
tifex disciplinae ecclesiasticae solertissimus vindex, noscens alicubi magno
cum pietatis et religionis detrimento ad instar theatrorum profanis melodibus
ecclesias resonare, opportunum duxit omnes christiani orbis Antistites adhor­
tari, ut musicen ecclesiasticam antiquae severitati restituerent, cantum liturgicum tantum in sacris functionibus adhibendo, qui efficit, iuxta divi Augu­
stini testimonium, ut « per oblectamentum aurium infirmior animus in
affectum pietatis assurgat» (Confess. L. X, c. 33). Si qui igitur abusus
quoad haec in istis ecclesiis irrepserint, curent Patres removere atque ra­
dicitus extirpate, et cantum ecclesiasticum ad normas a S. C. Rituum prae­
scriptas revocare.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1621].

4905.
S.C. de Prop. Fide, litt.(ad Vic. Ap. Vizagapatam), 27 sept. 1884.
Quaestio quae ab Ampl. Tua proposita fuit super modo agendi missiona­
riorum relative ad cremationem cadaverum castae raiapont sapienti Emorum
PP. Supremae Inquisitionis iudicio submissa fuit. Responsum quod a vene­
rabili illa Congregatione hac de re accepi continetur in sequenti decreto quod
Tibi communico, nempe: « cremationem approbare non debes, sed passive
te habeas, collate semper baptismate, et populos instruendos cures iuxta ea
quae a Te exponuntur ». 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1626].
1 Vicarius Ap.

quae sequuntur exposuerat : « ... Les cadavres (de deux de nos neo-

phites) ont été brûlés au lieu d’être sépulturés. Les parents assurent n’avoir fait aucune
cérémonie idolatrique selon l’usage, par respect pour les défunts. Je viens donc vous deman­

der si en pareils cas le missionnaire est tenu de

protester.

au grand danger de faire croire

lux païens que nous cherchons à détruire les privilèges de la caste. J’ai tout lieu d’espérer,

Curia Romana

5o8

4906.
S. C. de Prop. Fide, instr, io oct. 1884.

Ct
£
Qi
Ua

Tridentinum Concilium decrevit (Sess. XXIV, cap. 18, de refy.ty.
scopum statim habita notitia vacationis parochialis ecclesiae (si opus fue­
rit) idoneum in ea vicarium cum congrua eius arbitrio fructuum portionis
assignatione constituere, qui onera ipsius Ecclesiae sustineat, donec ei de
rectore provideatur ».
Pertinet deinde ad Episcopum indicere per publica edicta concursum.
Terminus in edictis constituendus ex eodem Concilio Tridentino est die­
rum decem, sed concedit S. Pii V Constitutio In conferendis, § V,1 ut hic
terminus ad alios decem dies prorogari queat, et non ultra. Exacto termino
in edictis praestituto, fit concursus. Cum vero neque in Conciliari decreto
neque in Piana Constitutione examinis in concursu peragendi forma seu
methodus ulla certa ac peculiaris servanda proposita fuisset, idcirco ad
vitanda incommoda quae ex eo oriebantur, S. C. Concilii in litteris iussu
s. m. Clementis XI, die 10 ian. 1721 editis, certam methodum habendi ad
parochiales ecclesias concursum in posterum servandam praestituit. Poste­
riori tempore s. m. Benedictus XIV in Const, quae incipit Cum illud, 14 de­
cembris 1742,2 praefatas litteras (quae per integrum ibidem referuntur)
confirmans, nonnulla praeterea addenda vel immutanda, nonnulla breviter
in iisdem tradita clarius explicanda censuit.
Iuxta praescriptum Concilii Tridentini ac Benedictinae Constitutionis,
examen per concursum tam super doctrina, quam super ceteris concurren­
tium requisitis qualitatibus, habendum est cum vacatio ecclesiae paroecialis
contigerit. \riget nihilominus in aliquibus dioecesibus consuetudo examen
de doctrina separandi ab examine de reliquis canonicis requisitis, et hoc ad
ipsum pro vacante paroecia concursum remisso, examen de scientia alio
magis opportuno tempore instituendi. Quamobrem génération bis in anno
examen habetur de scientia, in quo qui adprobati fuerint, ad quodeumque
parochiale beneficium intra sex proximos sequentes annos vacaturum con­
currendi ius habent, sed exeunte sexennio, examini se denuo sistere tenentur
si beneficium parochiale obtinere velint. A lege autem subeundi hoc novum,
exacto sexennio, examen ab Episcopo, audita examinatorum sententia, di­
spensari possunt qui inter synodales vel pro-synodales examinatores sunt
Eminence, qu’avec une instruction pius soignée sut la beauté des usages ct des cérémonies

religieuses, et de sages ménagements, nous obtiendrons que Ton se conforme à la pratique

universelle qui a force de loi, au sujet dc la sépulture... La difficulté de sépulturer les mortt
se rencontre souvent. Je prie V. E. dc me dire si je peux tolérer provisoirement l’usage

suivant: Quand un païen demande à être baptisé au moment dc la mort, le missionnaire
lui accorde la grâce du baptême sans s’inquiéter dc cc que deviendra le cadavre, étant bien
persuadé que les parents païens nc tiendraient aucun compte dc son désir que le cadavre

soit enterré et non brûlé ».

> cf.

n.

1x9.

2 Cf. N.

333.

>

*
_

Λ'. C. de Propaganda Fide

509

assumpti, aut qui propter muneris vel beneficii quo fruuntur dignitatem, vel
propter diuturnam operam qua Ecclesiae cum laude servierunt, scientiae
testimonium abunde praestant. Ceterum, paroecia aliqua vacante, concursus
habetur, examinatoribus, adhibita ea quae in usu est cautione, iudicantibus
quinam ex competitoribus ad regendam paroeciam vacantem apti sint, salvo
semper Episcopi iure eligendi inter approbatos, quem ipse digniorem aptioremque judicaverit. Haec porro praxis ab Apostolica Sede approbari solet
ad tempus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1627].

4907.
S. C. de Prop. Fide, instr. 20 oct. 1884.
Omni tempore sollicita fuit Ecclesia ut non solum ascensus ad sacros
Ordines interdiceretur indignis, verum etiam ab eorumdem exercitio crimi­
nosi suspensi manerent.
Cum autem occultorum quoque criminum quaeque prodere non expe­
diret, facilis et prompta, nempe a judiciariis formis libera, coercitio ali­
quando necessaria sit ad sacri ministerii dignitatem, et fidelium utilitatem
tuendam, hinc sapientissimo consilio Tridentini Patres Sess. XIV, Cap. 1,
de ref. decreverunt: Ei cui ascensus ad sacros Ordines a suo Praelato ex
quacumque causa, etiam ob occultum crimen, quomodolibet, etiam extraiudicialiter fuerit interdictus, aut qui a suis ordinibus seu gradibus vel dignitatibus
ecclesiasticis fuerit suspensus, nulla contra ipsius Praelati voluntatem concessa
licentia de se promoveri faciendo, aut ad priores ordines, gradus et dignitates
sive honores restitutio suffragetur.
Ex hoc provido decreto, in eo quod refertur ad clericorum crimina, quae
extraiudicialem suspensionem ab ecclesiasticis officiis merentur, iamdudum
in usu fuit suspensionis poena ex causis Praelato notis; quae nempe audit
suspensio e.v informata conscientia. Ad hoc itaque ut in eadem infligenda,
aim maiori, qua potest, cautela et securitate Ordinarii catholicarum Missinum procedant, S. Congregatio de Propaganda Fide praesentem instructio­
nem edendam ccnsuit, cui fidem Ordinarii in adhibendo hoc extraordinario
remedio sese conformare curabunt.
1. Suspensio ex informata conscientia, non secus ac illa, quae per iudicialem sententiam infligitur, personam ecclesiasticam a suis ordinibus, seu
gradibus, vel dignitatibus ecclesiasticis exercendis interdicit.
2. In hoc praecipue ipsa differt a iudiciali suspensione, quod adhibetur
tamquam extraordinarium remedium in poenam admissi criminis; ideoque
ad eiusdem impositionem non requiruntur nec formae iudiciales, nec cano­
nicae admonitiones. Satis erit proinde, si Praelatus hanc poenam infligens,
simplici utatur praecepto, quo declarat se suspensionem ab exercitio sacro­
rum, vel ecclesiasticorum munium indicere.
3. Huiusmodi praeceptum semper in scriptis intimandum est, die et
mense designato; ideoque autem fieri debet vel ab ipso Ordinario, vel ab

Sio

Curia Romana

alia persona de expresso ipsius mandato. In eadem tamen intimatione expri­
mendum est, quod eiusmodi punitio irrogatur in vim Tridentini decreti,
Sess. XIV, Cap. i, de ref., ex informata conscientia, vel ex causis ipsi Or­
dinario notis.
4. Debent insuper exprimi partes exercitii Ordinis vel officii, ad quu
extenditur suspensio; quod si suspensus interdictus sit ab officio cui alter
in locum ipsius substituendus est, ut puta oeconomus in cura animarum,
tunc substitutus mercedem percipiet ex fructibus beneficii in ea portione,
quae iuxta prudens Ordinarii arbitrium taxabitur. At si suspensus in ha:
taxatione se gravatum senserit, moderationem provocare poterit apud curiam
Archiepiscopalem, aut etiam apud Sedem Apostolicam.
5. Exprimi item debet tempus durationis eiusdem poenae. Abstineant
tamen Ordinarii ab ipsa infligenda in perpetuum. Quod si ob graviores cau­
sas Ordinarius censuerit eam imponere non ad tempus determinatum, sed
ad suum beneplacitum, tunc ipsa habetur pro temporanea, ideoque cessabit
cum iurisdictione Ordinarii suspensionem infligentis.
6. Suspensionis ex informata conscientia iustam ac legitimam causam
praebet crimen, seu culpa a suspenso commissa. Haec autem debet esse
occulta, et ita gravis, ut talem promereatur punitionem.
7. Ad hoc autem ut sit occulta requiritur, ut neque in iudicium, neque
in rumores vulgi deducta sit, neque insuper eiusmodi numero et qualitati
personarum cognita sit, unde delictum censeri debeat notorium.
8. Verum tenet etiam suspensio si ex pluribus delictis aliquod fuerit
notum in vulgus; aut si crimen, quod ante suspensionem fuerat occultum,
deinceps post ipsam fuerit ab aliis evulgatum.
9. Prudenti arbitrio Praelatorum relinquitur suspensionis causam, seu
ipsam culpam delinquenti aut patefacere, aut reticere. Partes alioquin pasto­
ralis sollicitudinis et charitatis eorumdem erunt, ut si huiusmodi poenam
suspenso manifestare censuerint, ipsa cx paternis, quas interponent, moni­
tionibus, nedum ad expiationem culpae, verum etiam ad emendationem
delinquentis, et ad occasionem peccandi eliminandam inserviat.
10. Meminerint vero Praesules, quod si contra decretum, quo irrogata
fuit suspensio, promoveatur recursus ad /Xpostolicam Sedem, tunc apud
ipsam comprobari debet culpa, quae eidem praebuit occasionem. Consultum
idcirco erit, ut antequam haec poena infligatur, probationes illius, quantum­
vis extraiudicialiter et secreto, colligantur; ita ut, eo ipso quod cum omni
certitudine culpabilitatis in punitione inferenda proceditur, si deinceps causa
examinanda est apud Apostolicam Sedem, probationes criminis in eas diffi­
cultates haud impingant, quae ut plurimum occurrunt in istiusmodi iudiciis.
n. A decreto suspensionis ex informata conscientia non datur appella­
tio ad tribunal superioris ordinis. Postquam idcirco clericus intimationem
suspensionis habuerit, si nihilominus appellationem interponere, eiusque
obtentu in altari ministrare, seu quovis modo suum Ordinem solemniter
exercere praesumat, statim incidit in irregularitatem.
12. Semper tamen patet aditus ad Apostolicam Sedem; et in casu quo
clericus absque sufficienti ac rationabili causa se hac poena multatum repu-

S. C. de Propaganda Fide
_

- ___ _——

511

tet, recurrere poterit ad Summum Pontificem. Interim tamen in vigore per­
manet decretum suspensionis usque dum ab ipso Pontifice, vel a Sacra
Congregatione, quae dc recursu iudicare debet, non fuerit rescissum aut
etiam moderatum.
13. Ceterum ex quo istiusmodi poena est remedium omnino extraordi­
narium, quod praesertim ad expiationem criminum absque formis iudiciariis
adhibetur, prae oculis habeant Praelati id quod sapientissime admonet
Summus Pontifex s. m. Benedictus XIV in suo tractatu de Synodo Dioecesana, Libro XII, cap. 8, n. 6, quod nimirum reprehensibilis foret Episcopus,
si in sua Synodo declararet, se deinceps ex privata tantum scientia cum
poena suspensionis a divinis animadversurum in clericos, quos graviter
deliquisse compererit, quamvis eorum delictum non possit in foro externo
concludenter probari, aut illud non expediat in aliorum notitiam deducere.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1628].

4908.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 26 ian. 1885.
Sacrarum Congregationum principium est saepissime declaratum, Insti­
tutorum monialium quae propagantur in plures dioeceses, et habent suam
moderatricem generalem nullum Archiepiscopum vel Episcopum posse esse
singularem superiorem; sed reguntur a moderatrice generali, ita ut domus
et sorores singularum dioecesium subsint singulorum Ordinariorum iurisdictioni, iuxta normas a ss. canonibus statutas.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1631].

4909.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 1 iun. 1885.
1. Quali istruzioni convenga dare sull’ammissione nella chiesa cattolica
0 anche ncgl’Istituti Regolari dei giovani utriusque sexus appartenenti alie
scuoleo ai convitti delle Missioni (in oriente).
2. Se il missionario Apostolico in oriente, in forza delle sue facoltà ordi­
narie, possa riconciiiare alia Chiesa cattolica i nati scismatici compresi nel1’ambito dclla Missione affidatagli.
3. Se i suddetti scismatici possano essere ricevuti dai missionario Apo­
stolico senza il consenso dei Vescovo di rito orientale, nella cui diocesi
awenga la conversione.
4. Qual norma debba seguirc il missionario, qualora il detto Aescovo
ricusi di riccverc i convertendi, e rifiuti al missionario il consenso di riceverli.
R. Ad i. Quoad primam partem: Si qui alumni haeretici vel schismatici
(sive pueri, sive puellae) in sinum Ecclesiae catholicae recipi petant, Delegati
Apostolici est prudenter providere, qui ad hunc finem etiam missionarium,.

S. C. de Propaganda Fide

Curia Romana

5*2

superiorem Missionis aut collegii, subdelegare poterit; senentur vera in
casibus occurrentibus nonnae datae in responsis S. Officii ad Vicarium
Apostolicum Bengalensem Fer. IV, 21 iulii 1880,1 cum addito ex Fer IV,
8 martii 1882,2 circa aetatem exigendae professionis Fidei, vel etiam abiurationis.
Quoad secundam partem: a) Si quae alumnae aut aliae puellae ritus
orientalis recipiendae sint in Congregationem Religiosam latini ritus, sup­
plicandum SSmo ut ipsae, quin ideo ad ritum latinum transeant, sic receptae
in huiusmodi Congregationem, quamdiu in eadem perseveraverint, in omni­
bus, etiam quoad Communionem paschalem, latino ritui sese conformare
possint et debeant. Quod si deinceps, quacumque de causa, ad Congrega­
tionem pertinere desierint, eo ipso suum ritum orientalem sequi teneatur.
b) Si alumni vel alii in Ordinem seu Congregationem Religiosam latini
ritus ad statum clericalem sint recipiendi, recurrant ad S. Sedem.
c) Quoad recipiendos vero in huiusmodi Ordinem aut Congregationem
ad statum laicalem supplicandum SSmo pro induito se ritui latino accom­
modandi, quamdiu in eodem laicali statu perseveraverint, prout supra de
Sororibus Religiosis dictum est. — Quod attinet ad Communionem pascha­
lem, ad Secretarium cum SSmo.
Ad 2. Affirmative; suscipiendi tamen sunt ad orientalem ritum, non
autem ad latinum absque venia S. Sedis.
Ad 3. Affirmative; convenit vero, ut per se vel per Vicarium seu Delega­
tum Apostolicum certiorem reddant Episcopum, ad cuius dioecesim neoconversi pertinebunt.
Ad 4. Missionarii supplendo defectum sacerdotum proprii ritus, iuxta
facultates a S. Sede impetratas vel impetrandas, fideles administrent, quin
hi propterea a suo ritu ad latinum transiisse censeri possint. De re autem
tota referant ad Delegatum Apostolicum. Et dentur responsa, huius S· C.
11 decembris 1838 ad dubia 7, 16, 21, 23. 3
SSmus approbavit, sed quoad Communionem paschalem decrevit ut,
si in locis in quibus ipsos morari contigerit, adsit proprii ritus ecclesia, in
ea paschalis Communionis praecepto satisfaciant.
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1633].

approvazione della Santità di N. S. ha dichiarato quanto segue nella
feria IV, 15 luglio corrente anno:
1. Per Constitutionem Apostolicae Sedis nihil esse innovatum circa cen­
suras earumque reservationes pro fidelibus rituum orientalium.
2. Eosdem fideles subiici omnibus censuris ab Apostolica Sede latis
in materia dogmatum et in Constitutionibus in quibus implicite de iis dispo­
nitur, nempe ubi materia ipsa demonstrat eos comprehendi, quatenus non
de lege mere ecclesiastica agitur, sed ius naturale et divinum declaratur >.
Vuole poi la sudd. Supr. Congregazione che per mezzo dei Rmi Dele­
gati Apostolici siano notificate queste disposizioni a tutti i Patriarchi, Arcivescovi e Vescovi di rito orientale compresi nella rispettiva loro Delegazione,
e che si ricordi loro: « illos fideles subiici nominarim nedum censuris, sed
etiam Apostolicis reservationibus latis in Const. Benedicti XIV, Sacramen­
tum Poenitentiae A et in Constitutionibus contra sectae massonicae aliisque
similibus addictos».
·.·-■«.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1640].

4911.
S. C. de Prop. Fide, decr. 18 aug. 1885.
R. P. D. Episcopus Cliffordiensis suo eteaeterorum Angliae Episcoporum
nomine ab Apostolica Sede imploravit, ut iuramentum, quod ordinati titulo
missionis praestant, eos exinde obliget non pro aliqua dioecesi tantum, prout
antea consuevit, sed pro tota provincia ecclesiastica; ita ut presbyteri sic
ordinati sola collatione novi tituli transferri in aliam dioecesim possint de
consensu utriusque Ordinarii, quin necessarium sit ut ipsi novum iuramen­
tum emittant. Insuper expostulavit ut quoad praeteritum, missionarii ordi­
nati titulo missionis pro aliqua dioecesi intra provinciam, ad aliam dioecesim
intra camdcm provinciam transferri possint novo titulo novoque praestito
iuramento, absque recursu ad Apost. Sedem.
lamvero cum supplices istac preces SSmo D. N. Leoni Papae XIII rela­
tae fuerint, in Audientia dici 28 iunii 1885, Sanctitas Sua iisdem in omnibus
annuere dignata est, et praesens in rc decretum expedire mandavit.2
(Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1641].

4910.

Ci

4912.
S. C. de Prop. Fide (C. O.), 24 aug. 1885.

S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 6 aug. 1885.

Essendo stato promosso il dubbio se gli orientali siano soggetti alia
Costituzwne Apostolicae Sedis pubblicata dalla f. m. di Pio IX, in data dei
12 ottobre 1869,1 la Suprema Congregazione del S. Offizio con successiva
1 Cf. N.

5*3

Quoad vota ad tempus, in his Institutis (Statuum Foed. Americae) dioecrsanis (quorum constitutiones ab Ordinario tantum probatae sunt, licet regu­
lam a S. Sede approbatam sequantur) emissa, Episcopi facultate ordinaria
(dispensare possunt). Quoad autem vota perpetua (ratione voti perpetuae

1066.

: Cf. N

>073.

1 Cf. N

4778.

* Cf. X.

552.

1 Cf. N. 309·
1 Huiusmodi indultum extensum est (30 nov. 18S5) ad dioeceses Statuum Foederat.

Amm'cae Septentrion.

Vol. VU.

33

Curia Romana

S. C. de Propaganda Fide

4913.
S. C. de Prop. Fide (C; G.), 18 ian. 1886.

[

1. Se convenga dare un’autentica interpretazione alie decisioni de!
1880.1 Ed in caso affermativo, se debba dichiararsi:
2. Da chi dipendano i missionari della Compagnia di Gesù come rdi- I
giosi; se cioè dal Superiore regolare o dal Vicario Apostolico.
3. A chi spetti il diritto di cambiare le loro destinazioni.
4. Se la giurisdizionc sui collegi o convitti nelle loro missioni spetti d
Superiore regolare o al Vicario Apostolico.
5. A chi spetti 1’amministrazione dei beni temporali appartenenti agli
stessi collegi e convitti, o provenienti ai missionari da particolari titoli, nussime dalle cappellanie militari.
R. Ad i. Affirmative.
Ad 2. Quatenus sunt Religiosi subduntur Superioribus regularibus ri
voti, iuxta Constitutiones Societatis: in casibus vero a iure nominatim expres­
sis, et generatim in iis quae spectant ad curam animarum et sacramentorum
administrationem, subsunt Vicario Apostolico ohedientia canonica, uti iun
Clemens VIII sancivit in Indiam missos religiosos « in concernentibus curam
animarum Ordinario loci subesse; in reliquis vero non Ordinario loci sed
suis superioribus subicctos remanere >>. (Clemens VI11 Bull., λ I id. nov. 1601,
Religiosorum quorumcumque).
Ad 3. Tum ad ministeria missionariorum curam animarum concernen­
tia, tum ad curanda pia Instituta quae sunt in Vicarii Ap. potestate, ut
seminaria, catechumcnatus, hospitalia, scholae populares, et his similia,
destinatio personarum quas Superior regularis praesentat, et collatio juris­
dictionis pertinet ad Vicarium Apostolicum, ideoque etiam harum perso­
narum remotio et translatio pertinent ad Vicarium Ap. ct ad Superiorem
regularem iuxta nonnas statutas a Benedicto XIV in Bulla Firmandis, § u,*
id est: Eveniente autem casu quo vel Episcopus, vel Superior regularis
aliquem ex praedictis parochis ab exercitio curae removendum, eademque
privandum esse indicaverint, quoniam huiusmodi parochis sine praevia
Episcopi approbatione ad curam animarum accedere nequaquam licet,
quamvis sint amovibiles, dubitatum propterea fuit an Episcopus posset ad
huiusmodi remotiones procedere sine Superioris regularis consensu, et an
1 Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol.

II, n.

remotionis causas eidem adducere, easque vcrificare deberet; tum etiam
an regularis Superior ad similem remotionem et privationem suo iure
deveniens, consensum Episcopi exquirere suasque agendi rationes illi notas
atque probatas facere teneretur. Qua de re supradicta Congregatio Con­
cilii decrevit huiusmodi parochos tam ab Episcopo quam a Superiore
regulari, aequo iure, non requisito alterius consensu, ab animarum cura
removeri posse, ncc unum alteri causas iudicii sui aperire, multoque
minus probare et vcrificare debere. Id quod a Nobis in omnibus appro­
batur et confirmatur ».
Ad 4. Quoad collegia et collegiorum scholas atque convictus in quibus
religiosi viri secundum Ordinis sui praescripta iuventuti instituendae operam
dare solent, et recta ratio postulat, et S. S. vult firma atque integra privile­
gia Regularibus concessa manere, adeoque tum regimen eorum Instituto­
rum, tum personarum in iis destinatio ad Superiores regulares spectat, iuxta
Societatis Constitutiones, et, quatenus opus sit, facto verbo cum SSmo.
— (SSmus annuit).
Ad 5. Quoad administrationem redituum cx operibus religiosorum
provenientium statuitur:
1. Administratio redituum colleg. et convictuum, item retributionum
quae singulis cum dispensatione apostolica ex stipendiis Missarum et iuribus stolae vel cx industria personali proveniunt, ad Superiores regulares
pertinet.
2. Vicarius Apostolicus permittitur statuere cathedraticum quod sibi
solvatur, antea a S. C. approbandum. Ex pensionibus vero capellanonim
militarium, quod honestae eorum sustentationi superest, a Superiore regu­
lari totum tradatur Vicario Apostolico.
3. Proventus, de quibus dictum est, non extra Missionem, sed in ope­
ribus Missionis impendendi sunt; ad hunc finem Superior regularis singulis
trienniis S. Congregationi rationem de iis reddere tenetur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 16513.

4914.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 17 maii 1886.
Declarat S. C. nunquam sese fore admissuram recursum vel appella­
tionem sacerdotum qui ad indices laicos trahere ausi fuerint vel clericum
sine venia Ordinarii, vel Episcopum sine venia Apostolicae Sedis, sive in
causa ecclesiastica sive non, nisi prius recursum ad civile tribunal interposi­
tum deseruerint.
Episcopi vero iuxta declarationem capitis Cogentes a Suprema Congre­
gatione Inquisitionis die 23 ianuarii 1886 editam 1 possunt in praedictum
clericum animadvertere poenis ct censuris ferendae sententiae, maxime
suspensione a divinis, servatis tamen servandis, et pro gravitate causae,

1531.

» Cf. N. 349.
1 Cf. N.

1099.

-

castitatis S. Sedi reservati) nonnisi potestate delegata, quae continetur
facultatibus S. Congregationis de Prop. Fide concedi solitis (Form. I, n. dispensare possunt, si ipsi graves rationes ita exigere coram Deo iudicavcr :·
praehabita tamen petitione Superioris vel Superiorissae, consentienti7
eius consiliariis, ne scilicet dispensatio forte sit in praciudicium tertii.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1642].

516

Curia Romana

si id expedire in Domino indicaverint. Quod si venia conveniendi der,cum in foro laicorum ab Ordinariis petatur, ipsi nunquam eam dene'abur.t.
tum maxime cum ipsi controversiis inter partes conciliandis frustra opendederint.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1656].

|
1
I
I

4915.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 5 iul. 1886.

I

r. Se i sacerdoti orientali autorizzati ad amministrare il Battesimo. 1
bambini di rito latino possano contemporaneamente amministrare loro
anche la Cresima.
2. Qualora un sacerdote orientale abbia amministrato ad un bambino j
latino Battesimo e Cresima contemporaneamente, deve la Cresima rtiitrarsi absolute o conditionate, o non reiterarsi.
3. Ove si dubiti dei fatto, se cioè un bambino latino battezzato da sacer­
dote orientale, sia stato dal medesimo anche cresiinato, deve starsi alia
presunzione affennativa, o si deve reiterare la Cresima sotto condizione.
R. Ad i. Negative, et ad mentem. Mens est quod cum saepe et gravis­
sime id a S. Sede vetitum sit, moneantur Episcopi orientales ut et ipsi sacer­
dotes suos ab huiusmodi administratione omnino prohibita deterreant
Ad 2. Detur decretum Supremae Inquisitionis dici 14 ianuarii 18S5.
Ad 3. Recurrant in casibus particularibus, expositis omnibus ad rem
facientibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1660].

4916.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 6 sept. 1886.
Volendo un ecclesiastico cedere i suoi diritti ad un laico in una questione
contro un prete, deve domandare la venia dei Vescovo, c, se la lite ècontro
un Vescovo, alla S. Sede; che se esso non Io fa e non 1’ottienc, rimane soggetto alie disposizioni emanate contro i preti ricorrenti ad indices laicostû
considera come operante in fraudem lenis.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1663].
» Cf.

N.

1090.

S. C. de Propaganda Fide

Si?

4917.
S. C: de Prop. Fide (C. G.), 28 mart. 1887.
È necessaria l’istituzione del processo canonico per la validité dell’atto
con cui il Vescovo trasferisce, rimuove o trasloca un rettore missionario
(amovibilc) dall’officio di parroco a qucllo di vicario, ausiliare, o ad un offi­
cio inferiore di grado e dignité?
R. In casibus remotionis peragendae in poenam criminis vel reatus di­
sciplinaris, affirmative; in reliquis, negative; sed opus est ut fiant graves ob
causas, et habita meritorum ratione iuxta dispositionem Concilii Plenarii
Baltimoren. Tit. II, c. 5, § 32: Si in casu translationis fiat recursus ad S. Con­
gregationem, S. C. remittet recursum ad Métropolitain vel, si agatur de
Metropolita, ad Metropolitam viciniorem. 1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol II, n. 1669].

4918.
S.C:deProp. Fide, litt. (ad Deleg. Ap. Syriae), 10 maii 1887.
La S. \. Revma esponeva a questa S. C. Ia prassi seguita nelle dispense
matrimoniali da Monsignor Arcivescovo maronita di Bairut, cioè che quando
si c ottenuta una dispensa matrimoniale dal Patriarca o dalla S. Sede, se
prima di darie esecuzione si scuopre concorrere nello stesso caso un altro
impedimento di quelli in cui i Vescovi maroniti credono di essert· autoriz­
zati a dispensare, il suddetto Arcivescovo effettivamente dispensa dal nuovo
impedimento senza rivolgersi nuovamente al Patriarca o alla S. Sede. Cio
posto Elia domanda se siano valide o nulle siffattc dispense.
La S. λ . non ignora che affinchè valga una dispensa è necessario secondo
la comunc dottrina de’ teologi, esporrc tutti gli impedimenti che ostano
al matrimonio, non che le circostanze che debbonsi necessariainentc manife­
stare: c tale esposizione deve farsi non in separate istanze, ma unitamente
nelia mcdesima supplica, per Ia nota ragione che tota rei gravitas debet di­
spensanti innotescere, et maior impedimentorum numerus difficiliorem reddit
dispensationem. Se adunque un impedimento dirimente pel quale deve ricorrersi 0 di fatto si ricorra sia al Patriarca, se ne ha la facolta, sia alla S. Sede,
concorra con altro dirimente o impediente in cui il Vescovo abbia la facolta
di dispensare, non basta ricorrere ed esporre il primo o al Patriarca o alia
S.Sede ed il secondo al \rescovo per ottenere separate dispense, ma è d’uopo
tsporli ambeduc alla S. Sede o al Patriarca, per implorame la dispensa
1 In Congr. Gener. 30 aprilis 1894 proposito dubio: « Se la decisione délia S. C. dei

rf πυπο 1887 sulla nécessita del processo canonico per Ia rimozione dei rettori amovibili
(negF Stati Uniti) sia applicable anche al caso di un sacerdote non incardinato alia diocesi,

a cui ha il posto di rettore»; responsum fuit: Affirmative.

518

Curia Romana

dall’uno e 1’altro impedimento. Proposto difatti alia S. Penitenzieria qut
caso: «Quaedam dispensatio fuit concessa a Sanctitate Vestra super impe­
dimento secundi gradus consanguinitatis: quaeritur an Episcopus virr.·;
indulti 15 nov. (in quo conceduntur facultates circa impedimenta tertii c;
quarti gradus) super impedimento quarti gradus, quod postea detegatur
dispensare possit’). — S. Poenitentiaria die 15 aprilis respondit: Negative
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1674].

4919.
S. C. de Prop; Fide (C. G.), 25 iul. 1887.

ce
Cc

Decretum S. C. anni 1759,1 quod permittit « ut uxores suorum virorur
ritum sequantur, dummodo uxor non sit ritus latini » ex se patet, et a null ?
fuit negatum; verumtamen circa extensionem et interpretationem praticar.
huiusmodi facultatis variae oriuntur quaestiones quas exponere liceat,
1. Utrum in casu proposito detur differentia inter verbum sequi in prae­
senti decreto usurpatum, et verba eligere et adoptare quae alibi pro casu
identico reperiuntur.
2. Utrum facultas facta mulieri nubenti sequendi ritum viri sui, aequivaleat verae mutationi ritus pristini, ita ut omnibus obligationibus ritus
maritalis teneatur, etiam mortuo viro.
3. Utrum mulier quae non potuit aut non voluit sequi seu adoptare
ritum viri sui, nihilominus eidem sese conformare valeat in ieiuniis et die­
bus festis propter necessitatem, vel sine necessitate. Quaenam proinde neces­
sitas requirenda, ct quae licentia.
4. Utrum mulier quae tempore initi matrimonii prorsus ignoravit sibi
licere ritum viri sui sequi seu adoptare, et post cognitum errorem, decla­
rat se libenter eumdem adoptaturam fuisse si scivisset, et nunc quidem id·
ipsum sequi cupere, possit dicta mulier quasi innovato beneficio gaudere,
et deinceps ritum maritalem, nova facta declaratione, sequi et adoptare.
5. Utrum recenter ct reapse, uti asserere volunt nonnulli, S. Sedes
declaraverit mulierem, quae secuta est modo regulari ritum viri sui, ad pri­
stinum ritum reverti posse, aut etiam violenter reduci.
R. Ad i. Negative.
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Negative absque Apostolica dispensatione.
Ad 4. Affirmative.
Ad 5. Recurrendum in singulis casibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. IT, n. 1678].
1

Cf. N. 45=6, 4527·

S. C. dc Propaganda Fide

5*9

4920.
S. C. de Prop. Fide (C. G.), 25 iul. 1887.
1. Utrum pro dispensandis famulis ct opificibus apud dominos diversi
ritus commorantibus supra ieiunia et observantiam festorum requiratur
necessario dispensatio specialis, nec non facultas expressa dispensandi, quin
sufficiat dispositio iuris communis circa familiares.
2. Utrum alia sit ratio dispensandi cum famulis et opificibus ordinariam
in domo dominorum habitationem habentibus seu operam praestantibus,
et alia cum iisdcin tantum accidentaliter servientibus.
3. Utrum servi familiares Tertiarii orientales in conventibus missionariorum seu praelatorum latinorum, sub eorumdem Superiomm obedientia
permanenter viventes, privilegiis gaudeant quae Ordinibus Regularibus
fuerunt concessa et approbata, nimirum ut sese conformare valeant in omni­
bus ritui latino, et imprimis SSmam Eucharistiam et sacramenta paschalia
ab iisdem Superioribus suscipere.
4. A quonam Episcopo dependere censeantur fideles orientales propriis
pastoribus destituti, si infra propriae dioeceseos limites missionario latino
gaudeant tamquam parocho: num ab Episcopo orientali, an ab Episcopo
latino? — Quid vero si extra limites propriae dioeceseos versentur?
5. Utrum indistinctim dicti orientales sub cura missionariorum consti­
tuti sese conformare debeant ieiuniis et festis ritus latini, an proprii.
6. «) Utrum in proposito quid vel nihil importet differentia azymi et
fermentati, ita ut graccus cx. gr. proprio sacerdote destitutus SSmam Eucha­
ristiam a missionario latino sub azymo recipere valeat et debeat, non obstante
existentia in eadem civitate sacerdotis alterius ritus in fermento consecrantis.
b) Utrum si eidem graeco, prout fuit aliquando a S. C. responsum,
libertas concedatur sese communicandi sub fermentato, dicta libertas vigeat
pro communione quae est de devotione tantum, an etiam pro communione
de praecepto.
c) Item si idem graccus maluerit Eucharistiam in specie fermentata
accipere, censcturnc cx ipso facto Communionis dependere quoad iurisdictionem parochialem a superiore ritus orientalis fermentum habentis, an,
non obstante Communione, semper dependeat a superiore latino?
R. Ad i. Affirmative ad 1. partem; Negative ad 2.
Ad 2. Negative, si in utroque casu mensa sit communis.
Ad 3. Negative quoad sacramenta; quod reliqua provisum in primo.
Ad 4. A proprio Episcopo orientali. Circa dubium (§ Quid iero), quoad
dependentiam ab Episcopo latino, standum decreto Cone. Lateranensis. 1
1 In Canone Concilii

Lateranensis

IV

haec habentur: * Quoniain in plerisque par­

tibus intra eamdem civitatem atque dioecesim permixti sunt populi diversarum linguarum,

habentes sub una fide varios ritus ct mores; districte praecipimus, ut Pontifices huiusmodi
civitatum sive dioecesium provideant viros idoneos, qui secundum diversitates rituum et

linguarum divina officia illis celebrent, ct ecclesiastica sacramenta ministrent, instruendo

520

Curia Romana

'■ '“— «.
Ad 5. Negative ad 1. partem; Affirmative ad 2.
Ad 6. d). Servetur instructio pastoralis s. m. Benedicti XlV^inqm
permittitur orientalibus communio ritu latino tantum in subsidium, nempe
cum difficulter communicare possunt in proprio ritu. Congruum vero ent
ut orientales fermentato utentes, ct proprii ritus sacerdote destituti, S. Com­
munionem a sacerdotibus alterius ritus in fermentato consecrantibus susci­
piant.
Ad 6. b). Negative ad 1. partem; Affirmative ad 2. dummodo difficul­
ter in proprio ritu communicare possit.
Ad 6. c). Negative ad 1. partem; Affirmative ad 2.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1679].

4921.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 30 iun. 1889.
Sacrae huic Fidei Propagandae Congregationi dudum iam anteactis
temporibus auctoritas per Summos Pontifices facta fuerat tribuendi Archicpiscopis, Episcopis, Vicariis et Praefectis Apostolicis, aliisque Missionum
Moderatoribus ab eadem S. Congregatione dependentibus, facultatem eri­
gendi in locis sibi subiectis quascumque pias Sodalitates a S. Sede adprobatas, iisque adseribendi utriusque sexus christifideles, ac benedicendi coronas
et scapularia earumdem Sodalitatum propria cum applicatione omnium
Indulgentiarum, quas Summi Pontifices, praedictis Sodalitatibus, coronis
et scapularibus impertiti sunt. Verum postquam per decretum S. Congre­
gationis Indulgentiarum et Ss. Reliquiarum editum die 16 iulii anno 1887,
constitutum est 2 quoad Confraternitates SS. Trinitatis, B. Μ. V. a Monte
Carmelo, et Septem Dolorum, ne eaedem erigantur nisi requisitis antea
et obtentis a respectivorum Ordinum Superioribus pro tempore existentibus
literis faadtativis pro earumdem erectione, a nonnullis dubitatum est num
praedictum decretum loca etiam Missionum respiceret, in quibus plura re­
rum adiuncta prohibent quominus quae per illuti praecipiuntur commode
possint execution! mandari. Quapropter ad omnem ambiguitatem e medio
tollendam SSmus D. N. Leo Pp. XIII in Audientia diei 15 superioris men­
sis decembris a R. P. D. Secretario praedictae S. C. Indulgentiarum et
SS. Reliquiarum habita declarare benigne dignatus est Sacrum hoc Consi­
lium Propagandae Fidei eisdem facultatibus quoad erectionem Confratercos verbo

pariter ct exemplo. Prohibemus autem omnino ne una eademque civitas sive

dioecesis diversos Pontifices habeat, tanquam unum corpus diversa

capita,

quasi mon­

strum. Sed, si propter praedictas causas urgens necessitas postulaverit, Pontifex loci catho­
licum Praesulem nationibus illis conformem provida deliberatione constituat sibi vicarium

m praedictis, qui ei per omnia sit obediens et subiectus. Unde si quis aliter se gesserit,
excommunicationis se noverit mucrone percussum: ct si nec sic resipuerit, ab omni eccle­

siastico ministerio deponatur, adhibito, si necessc fuerit, brachio sacculari ad tantam inso­
lentiam compescendam ».
» Cf. N. 3=8.

2 Cf. N. 5105.

. SB

.Ç.

C. de Propaganda Fide

5*1

nitatum a S. Sede adprobatarum uti prosequi posse quas ante promulga­
tionem praedicti Decreti diei 16 iulii anno 1887 habebat. In Audientia vero
diei 31 superioris mensis martii habita ab infrascripto Sacrae Congregationis
de Propaganda Fide Secretario eadem Sanctitas Sua insuper i ussit ut per
hanc S. Congregationem, non obstante quavis praevia S. Sedis prohibitione,
libera facultas tribui possit erigendi etiam Confraternitates SSmi Rosarii,
ita tamen ut fideles iis adscript! non lucrentur nisi Indulgentias communiter
concessas omnibus in genere Confratcrnitatibus canonice erectis. Moderato­
res igitur Missionum huic Sacrae Congregationi Fidei Propagandae subiecti
facultates ab eadem sibi faciendas quoad omnium Con fraternitatum erectio­
nem, fidelium in easdem adgregationem, scapularium benedictionem et
indulgentiarum applicationem, valide et licite exercere se posse sciant quin
a quopiam cuiusvis Regularis Ordinis Moderatore veniam aut assensum expe­
tere aut obtinere antea teneantur. Quoad Confraternitates SSmi Rosarii
tamen, si velint eas ita constitutas ut fruantur etiam peculiaribus illis
indulgentiis, quae competunt Confratemitatibus erectis auctoritate Ma­
gistri Generalis Ordinis Praedicatoru m, tunc ad eum recursum habeant
oportet.
Hac vero data opportunitate nonnulla insuper quoad praedicta notantur.
Dubitarunt aliqui num ad adgregandos fideles cuiusdam loci alicui Confratemitati necessaria foret praevia ibidem eiusdem Confratemitatis canonica
erectio. Verum licet id in fidelium commodum profecto cederet, ac plerum­
que consulendum videatur, necessarium tamen non est cum sacerdotes
adsunt qui fideles in Pias Sodalitates adsciscendi facultatem habeant. Hoc
tamen in casu sacerdotes praedicti tenentur fidelium cooptatorum nomina
ad proximiorem Confraternitatem, cui eos adlegerint, transmittere, aut ad
proximiorem domum religiosam respectivam, si de Confratcrnitatibus agatur
quae regularis cuiusdam Ordinis auctoritate fuerint erectae.
Quod vero pertinet ad recensenda in albo Confraternitatum nomina
fidelium iisdem adlectorum, id tamquam necessaria conditio absolute requi­
ritur ut indulgentias Confratcrnitatibus adnexas lucrari fideles queant.
Quapropter ab ea lege derogari nequit nisi per peculiaria indulta quae solum
determinatos casus et certa loca respiciant. Attamen quando ob ingentem
fidelium adgregandorum numerum aliave ratione contingat eorum nominum
in albo recensionem difficultates sacerdoti cooptanti facessere, tunc designare
is poterit unam vel plures pro opportunitate sibi visas personas, quae fidelium
nomina scripto referant in catalogum, quem ipse postea subsignabit, et ad
proximiorem Confraternitatem seu domum religiosam, uti superius dictum
est, transmittat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1710].

4922.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Archiep. Milvaukien.),
29 iul. 1889.
A. T. exponit omnes missionum rectores ad Synodum venire non posse,
tum ne multae missiones sine sacerdote remaneant, ad quem fideles in casu
necessitatis recurrere queant, tum quia decentia habitacula pro omnibus
parari non possint, et proinde A. T. expostulat ut ex quolibet decanatuduo
vel tres missionum rectores ab aliis eligi possint, qui Synodo intervenire
debeant. Et A. T. notat eamdem facultatem Episcopo Baionensi mense
februario huius anni ad decennium concessam. Iam vero, ut notat Benedi­
ctus XIV (De Syn. dioec.) admissio procuratorum nihil prorsus ad Synodi
utilitatem conferre valet, et proinde facultas eligendi procuratorem nonnisi
ex specialibus causis, ut in casu Episcopi Baionensis, ct rarissime dari solet.
Proinde A. T. singulis vicibus aut dimidiam partem rectorum missionum,
aut illos ad Svnodum vocare poterit quos vocandos opportunum in Domino
iudicabit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2276].

4923.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Ep. Orient.), 20 ian. 1893.
Questa S. Congr. di Prop, crede opportuno inviare la presente circolare
ai Rmi Patriarchi e Vescovi, che hanno giurisdizione in Oriente di qualunque
rito essi sieno per invitarli affinchè cerchino ogni modo di dissipare i concepiti sospetti (della soddisfazione degli obblighi di Messe) ed usino di
tutto il loro zelo per impedire ogni sorta di abuso, qualora vi fosse, circa
un affare si delicato di coscienza. A tal fine raddoppino Ia loro vigilanza per
assicurarsi, se tali abusi esistono nei limiti della loro giurisdizione, ed interpongano la loro autorità coi mezzi, di cui dispongono, per apportare oppor­
tuni rimedii, ove sono necessarii a toglierli o prevenirli. Quando poi vedessero di non riuscire al desiderato effetto, si rivolgano a questa Sacra Congregazione, affinchè questa proweda con più efficacia. Giovcrà a questo fine
che i Rmi Ordinarii ricordino al loro clero che vi è grave obbligazione disoddisfare puntualmente gli obblighi di Messe, che si sono assunti, e chc quindi
non possono assumersi, quando non si vuole, o non si puô soddisfarc ai
medesimi. Facciano sapere anche ai laici chc, quando un obbligodi Messe si
fa soddisfarc da altri, vi è parimenti grave obbligazione di dare al celebrante
quell’intera clemosina, che per volontà dell’oblatore è annessa tassativa*
mente alia celcbrazione, e che quindi senza una espressa facoltà accordata
dalla Santa Sede non pud riservarsi parte di quclla clemosina, sia pur a
scopo di pie opere e molto meno per fini affatto profani. Ricordino a tutti
che, a questo proposito della esatta soddisfazione delle Messe, vi sono due

S. C. de Propaganda Fide

523

proposizioni condannate dai Ponteficc Alessandro VII, cioè la 9* e la ίο*
ira le 45, che egli condannô con decreto della S. Inquisizione emanato il
zjsettembre 1665.1 Delle quali due proposizioni la prima è: « Potest sacer­
dos, cui Missae celebrandae traduntur, per alium sacerdotem satisfacere,
collato illi minori stipendio, alia parte stipendii sibi retenta »: e quel che si
dice di un sacerdote si deve intendere di qualunque persona, che fa celebrare
delle Messe. L’altra proposizione condannata è: « Non est contra iustitiam
pro pluribus sacrificiis stipendium accipere, ct sacrificium unum offerre .
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1823].

4924.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Indian Orient.),
19 mart. 1893.
Cum postremis hisce annis Summus Pontifex Leo Pp. XIII ad istas
Indiarum Orientalium regiones, apostolicae Suae sollicitudinis curam con­
vertens, ecclesiasticam in iis Hierarchiam instituit, non hoc sibi tantum pro­
posuit, ut rei christianae ornamento et dignitati prospiceretur, sed potissi­
mum ut novo firmata praesidio novisque viribus aucta, fecundiore cultu
ea vigeret et incrementa maiora susciperet. Id quidem probe senserunt harum
regionum Antistites, qui praesertim in Synodis hac illae in India post id
temporis per opportunitatem convocatis, praeclara quaedam de gentium con­
versione sanxerunt. Verum ut temporum rerum opportunitati, quae benignis­
simo Dei consilio offertur, par respondeat etiam in agendo alacritas animo­
rum et felix tandem rerum eventus, advigilare potissimum Sacra haec Congr.
debet, cui propagandae per orbem fidei cura et officium est concreditum.
Et sane ad sedulam hanc vigilantiam cum ipsa rei gravitas, tum praesertim
catholicarum Missionum in India conditio vehementer impellit. Multa
quidem ibi solerter constituta ac perfecta sunt, ut, quibus in locis per europacos colonos invecta fides consedit spiritualia fidelibus auxilia suppetant.
Horum numero accensendae potissimum sunt plures illae stationes, quae
frequenti sacerdotum ministerio, sacris aedibus, scholis, aliisque aptis ad
fidem fovendam institutis satis instructae conspiciuntur. Ex indigenis etiam
ad fidem conversis coaluere non paucae eaeque spectabiles Christianorum
societates, in quibus iampridem enatis ac subinde felici progressione auctis
omnis iam fere impenditur opera missionarionim, quos cura stationum europaearum reliquos fecerit. Ili quoque christiani indigenae impense exculti
istorum Antistitum et eorum, quos socios sacri ministerii habent, sollici­
tudinem exercent et testantur; meritaeque proinde ipsis ab hoc S. Consilio
habentur cum laude gratiae. Verum maiora iam aggredi decet; amplificandi
scilicet inter ethnicos christiani nominis fines, innumerabilique hominum
multitudini, superstitionis tenebris etiamnunc obsitae, fidei lumen invehen­
dum. Id quidem alicubi impigre iam feliciterque praestatur; superatisque
1 Cf. N. 734.

S. C. de Propaganda Fide

524

525

Curia Romana

ingentibus difficultatibus non pauci infidelium manipuli ad christianam
fidem pietatemque traducuntur. Sed quod adhuc aliquorum est laus, id
iam oportet ut ceterorum etiam sit labor et decus. Constat enim in quibusdam
Indiae provinciis, panim ab inito hoc saeculo, rem Christianam inter ethnicos
profecisse, ita ut Indorum plerique, tanta hominum multitudo, nullam adhuc
allatam sibi opem ab Evangelii praeconibus senserint, tristique superstitione
omnes fere detenti Nomen illud invocare non possint, quod unum datum est
hominibus ad salutem. Quomodo enim invocabunt, in quem non crediderunt'
aut quomodo credent ei, quem non audierunt? quomodo autem audient sine prae­
dicante? (Rom., X, 14). Porro haec tot misere pereuntium animorum ruina
maximam semper huic S. C. curam iniecit; nec eadem umquam pro opportu­
nitate destitit Missionum Moderatores modo singulos, modo universos
hortari ut adducendis ad fidem ethnicis pro virili parte incumberent. Verum
quominus id ex voto succederet plura interfecta sunt obstacula. Ad haec
tamen vel removenda vel superanda oportet tandem adniti, ut innumerae
gentes a tam diuturna inferni hostis servitute vindicatae, in Evangelii lucem
et libertatem perducantur.
Haec igitur S. C. per has litteras adeundos censuit singulos Indiarum
Orientalium Antistites; iisque peculiares quasdam rationes proponit, quas
ipsi pro muneris sui officio inire teneantur ad promovendam gentium conver­
sionem.
I. Ac primo id in unaquaque dioecesi praestandum erit, ut Missiones
aliquot statuantur, quae infidelium conversionem uti proprium peculiarcmqut
finem sibi praestitutum prosequantur. Quibus vero in dioecesibus eaedem iam
extant, curandum est ut primo quoque tempore multiplicentur, ac sensim ad
universum dioecesis territorium extendantur. Seligant ad id Episcopi quae vi­
deantur aptissima loca; in quorum delectu id maxime curabunt, ut ab europaconim stationibus dissita sint. Cum vero experimento compertum sit
huiusmodi missiones facilius constitui ac vigere ruri in parvis oppidis, eo
operam suorum missionariorum potissimum convertant Episcopi, unde
.
uberiores fructus percipi posse videntur. Apostolicos viros, qui his mis­
sionibus praeficientur, ab aliis negotiis curisque expeditos esse opertet, ut
totos se infidelibus evangelizandis possint impendere. Cuius rei gratia iubet
S. C. ut in singulis dioecesibus serventur decreta providissime conscita in
Synodis Columbensi, Bangalorensi et Allahabadcnsi in India habitis a. 18S7,
ut scilicet: unusquisque Episcopus curet ut missionarii singuli linguam pro­
priam cuiusque regionis apprime addiscant, et duos saltem ex eis deputet exclu­
sive ad evangelizationem paganorum (Concilium Columbcnse, num. Ill,
§ 3; Concilium Bangaloren., η. III, § 3; Cone. Allahabaden., η. III, §3).
Hanc quorumdam missionariorum designationem ad ethnicos convertendos
faciendam in unaquaque dioecesi S. C. praecipit, etiamsi id minus commodum
accidere videatur iam constitutis fidelium communitatibus, ad boni Pastoris
exemplum, qui nonaginta novem oves relinquere in deserto non dubitat
ut deviam quaerat ct reducat. Missionariorum vero nomina, quos ad id
operis destinaverint, significabunt Episcopi huic S. C. sexto post mense ab
hisce litteris acceptis, atque hanc consuetudinem semper posthac servabunt,

quoties statis temporibus de suae dioecesis statu referre debebunt. Cum
autem infidelium conversio multis laboribus sit obnoxia, multamque pruden­
tiam ac patientiam postulet, deligantur ad id munus qui apostolicis virtuti­
bus rerumque usu prae ceteris videantur spectabiles. Hi vero ad praemolien­
dam rem animosque ethnicorum conciliandos studeant caritatis officiis eos
delinire, suoque simul exemplo ac magisterio praeseferant eam gravitatem,
scientiam ac sanctitatem et traditae ab ipsis doctrinae virtus et auctoritas
consistat. Quod vero attinet ad ipsam Evangelii praedicationem animadvertant
hanc praecipuam apostolatus partem impleri non solum publice et in Ecclesiis,
sed praesertim in domibus familiisque privatis: id etiam prae oculis habentes:
in praedicando non subtilitate sermonis, sed simpliâtat e evangelica esse utendum;
honorifice pro suo quemque gradu et benigne omnes gentiles excipiendos esse,
eorum infirmitatibus esse parcendum, corumque dubia amice et clare et absque
ostentatione esse solvenda (Instr. S. C. de Prop. F. ad Vicarios Apost. Sina­
rum, 1883).1
Ceterum quid maxime conferat ad varias gentes pro cuiusque ingenio
permovendas res et usus ostendet, cum saepe a parvis magnarum rerum mo­
menta pendeant. Ne despondeant proinde animum apostolici viri, si initio
eorum conatus aut nullos aut levioris momenti successus habere videan­
tur. Xon ideo ab incepto desistendum, immo etiam adnitendum est magis;
aliae ad proventum viae tentandae, nec quidquam inexpertum omittendum,
donec propitia humanis laboribus Dei gratia adspiret, quae una dat incre­
mentum semini, quod humana utique severit industria ac rigaverit. Ubi­
cumque fere peracta ita res est, constanti animo accurataeque sollertiae
cessere tandem difficultates, nec felici successu destituta expectatio est.
II. Licet vero Missionum proventus ac reditus tenues admodum prae
necessitatibus esse soleant, caveant tamen Antistites ne totos illos impendant
usui ac beneficio dumtaxat fidelium; sed quantulacumque demum sit annua
summa redituum, sic eam ad varios ministerii sui usus patiantur, ut infide­
lium conversioni procurandae portio semper aliqua constet. Quod ut facilius
praestent, maxime ab aedificiorum sumptu cultuque nimis exquisito absti­
neant, ut quae supervacaneis pompis decorique minime necessario subtra­
xerint, impendant levandis gravissimis necessitatibus, nullo nobiliori orna­
mento Christi Ecclesiam decoraturi, quam populorum sibi commissorum
fide christianisque virtutibus. Quoniam vero divinae providentiae consilium
id praestituit, ut humana quoque ope consentaneisque naturae modis fulciri
atque eniti ad altiora debeamus, meminerint Episcopi sui quoque muneris
officiique propriam eam curam esse debere, quae temporalia Missionum bona
respicit. Sane pleraeque nunc in India dioeceses,· cum proprios vix reditus
habeant, corrogata tantum aliunde stipe externisque subsidiis sustentantur;
id vero nec satis amplum nec satis certum. Quapropter cum etiam futuros
Missionum casus longe prospicere oporteat, Sacra Congr. istorum Episco­
porum mentem revocandam censuit ad necessitatem providendi, ut proprios
certosque proventus aliquando habere dioeceses in India possint. Curandum
1 Cf. N. 4903.

526

Curia Romana

est igitur ut stabili quodam patrimonio eaedem instruantur, quemadmodum
ad exemplum anteactae aetatis coeptum alicubi in hac ipsa Indiarum regione
feliciter est. Ceterum cum tot quae urgent praesentissimae necessitates pro­
hibeant, quominus ingens pecuniarum summa conferri ac seponi ad hoc
opus queat, id solum S. hacc C. ab ipsis Episcopis postulat ut vel tenues
quasdam summas identidem per opportunitatem reservantes ad futura Mu­
sionum incrementa dubiasque temporum vices, tuto collocare studeant.
Hanc autem pecuniae collocationem quonam potissimum modo fieri expe­
diat, singulorum Episcoporum pro cuiusque dioecesis adiunctis erit inqui­
rere. Ea tamen huic S. C. videtur prae ceteris ratio consulenda, ut agri ac
fundi rustici per opportunitatem coemantur, qui postea aut in utilitatem
Missionis excolantur, aut indigenis Christianis locentur ad culturam. Denique
hac in re studeant Episcopi ea servare, quae S. C. Vicariis App. Indiae
per litteras datas die 8 septembris anno 1869 commendabat his verbis: L'l
autem omnium ecclesiasticorum redituum administratio ordinate procedat, in
unoquoque Vicariatu Consilium eidem administrations constituendum est. Quoi
quidem Consilium ex nonnullis prudentioribus missionariis a Vicano Ap. desi­
gnandis constare debet, cum quibus ipse Vicarius in negotiis gravioris momenti
aget, eorumque audiet consilia, et cum sermo sit dc novis ecclesiis aut domibus,
collegiis, scholis fundandis numquam aget contra maioris saniorisque missiona­
riorum partis consilium.1
III. Quod vero ad sacrorum administros attinet, in quibus praecipuum
est Missionum robur et firmamentum, in primis parem eorum numerum
ex Europa habere curent Episcopi, pro cuiusque dioecesis amplitudine et
incolarum frequentia. Quod etiam praecipuae curae esse debet Moderato­
ribus Institutorum et sacrarum Sodalitatum, quibus contigerit alicuius
dioecesis culturam esse commissam. Animadvertant porro Moderatores
huiusmodi gravissimo se obstringi officio, ne penuria operariorum eae Mis­
siones laborent, quas a S. C. excolendas acceperint. Eos proinde obligatio
in primis tenet missionaries eo numero suppeditandi, qui ad Missionis
necessitates satis sint; tum etiam eorum partes erunt alia humana praesidia
atque opes diligenter comparare, quibus Missio indigeat. Quod si impnrsuis
viribus susceptum onus deprehendant, ne graventur S. hanc C. certiorem
reddere, ut quod magis e re Christiana fuerit ipsa provide statuat. Quibus
vero animi corporisque dotibus instructi esse debeant ii, quibus apostolicum
munus inter exteras gentes defertur, S. C. ita declarabat ad primos Vica­
rios App. Seminarii Parisiensis anno 1659 scribens: Hoc itaque in primis
curandum est, ut magno studio perquirantur ac secernantur viri aetate ac cor­
poris valetudine sustinendis laboribus idonei, tum vero, quod pluris est, non
mediocri caritate ac prudentia insigniti; quas virtutes non aliorum iudicium et
contectura, sed diuturnus rerum usus ct experientia, aliis muneribus cum laude
peractis, probaverint ; qui secretorum sint capaces tenacesque. custodes; qui
gravitate morum, comitate, mansuetudine, humilitate, patientia et omni vir­
tutum exemplo christianae fidei, quam ore profitentur, opem adstipulentur; qui
>

5. C. de Propaganda Fide

527

denique ad evangelicae caritatis normam effarmati, aliorum se ingenio ac mo­
ribus accommodantes, nec sociis, quibuscum vixerint, graves, nec exteris inviti
ingratique reddantur, sed cum Apostolo fiant omnia omnibus. 1
IV. Verum id pro explorato sacrorum Antistites habeant, una tantum
missionariorum europaeorum ope progredi^ prouti oportet, rem Christianam
inter gentes minime posse. Cum enim indigenae eo numero Christo aggre­
gati fuerint, ut iis excolendis omnem missionariorum, qui non ita multi haberi
e.x Europa possunt, operam attribui oporteat, iam vix ullus reperietur qui
subveniat reliquis infidelibus; omnemque fere Missionis progressum con­
quiescere ac subsidere necesse est. Proinde numquam se satis propriae
dioecesi consuluisse existiment Episcopi, nisi indigenis clericis instituendis
adsiduam, eamque solertissimam operam dederint. Tanti id momenti ab
hac S. C. ducitur ad stabile Missionum bonum, quanti nihil fortasse aliud.
Ex innumeris huc spectantibus sanctionibus gravissimisque documentis,
quae a Romanis Pontificibus alias per se, alias per Sacrum hoc Consilium
edita, Sanctae Sedis hac in re miram prorsus sollicitudinem testantur, referre
hic solum iuvat ea, quae S. C. anno 1659 Vicarios App. Tunquini ac Cochinchinac monebat, scilicet: potissimam rationem Episcopos in illas regiones
mittendi fuisse, ut omnibus modis ac rationibus curarent iuventutem illam sic
instituere, ut sacerdotii capaces redderentur, et ah eis consecrarentur, ac suis
locis per vastissimas easdem regiones collocarentur, rem illic christianam summa
diligentia iis dirigentibus curaturi; itaque hunc in finem incumberent, ut ad
sacros Ordines quamplurimos et quam aptissimos adducerent, instituerent et suo
tempore promoverent. Et haec quidem peculiaris cura ad clerum indigenam
in regionibus Indo-Sinicis efformandum adhibita, merito inter causas re­
censetur, cur Missiones illae tot gravissimarum persecutionum impetum
fortiter sustinuerint, triumphalique martyrum sanguine fecundatae, uberes
prae ceteris fructus ediderint. 'Poties iteratis hortationibus novum nunc
addit S. haec C. incitamentum; atque istius regionis Episcopis denuo prae­
cipit, ut impensius etiam quam adhuc praestitum universe fuerit, sua studia
intendant ad indigenas clericos et numero plures et ecclesiasticis virtutibus
instructos efformandos; ct in ipsis exordientis in India Ecclesiae praecipuam
procul dubio spem locatam esse arbitrentur. Porro indigenarum horum cle­
ricorum numerum una cum numero fidelium succrescere apta proportione
oportet, ita scilicet ut pastorum copia suppetat iis, qui ad Christi caulas
accesserint, et apostolici viri, quibus id fuerit demandatum, novis subinde
accedentibus operariis, ad promovendam ultra inter ethnicos fidem adlaborare commode possint. Aucto hac ratione clero illud etiam emolumentum
obveniet, ut missionum centris ac subsidiariis stationibus sensim multipli­
catis, facilius sacerdotis ministerio frui fidelibus liceat, qui nunc saepe loco­
rum distantia ac difficultate itinerum diutius, quam par est, spirituali illo
pabulo destituuntur, quo, nisi identidem recreetur, languescit cum pietate
virtus. Hanc igitur, quae una patet, fidei late provehendae viam, auspice
hac S. C., ingrediantur sine ulla cunctatione Episcopi, bonaque cum spe

Cf. N. 4876.
1 Cf. N. 4463.

528

Curia Romana

secuturi prospere eventus. Constat enim nec adeo infrequentes penes Indos
esse qui ecclesiasticae militiae nomen dare velint, nec parum opis ad sacrum
ministerium haberi in iis, qui rite fuerint ad id instituti. Ceterum cum Chri­
stus Ecclesiam suam fundaverit, ut omnes gentes ambitu suo complecteretur,
non est dubitandum quin praeclara charismatum dona possint penes omnes
populos efflorescere, Eius Spiritu afflante, qui, ubi vult spirans, infima
naturae vires erigit ut ad ardua quaeque consurgant. Id potius curandum
est ut quae Deus humanae permisit industriae fideli ter exequamur. Mature
igitur e catholicis puerorum scholis seligantur ii pueri, qui ingenio, pietate,
moribus praecellere videantur, quique ecclesiasticae vocationis indicia praeseferant. Huiusmodi gratiae germina accuratior educatio foveat atque expli­
cet in apto aliquo dioecesis collegio, unde postea qui digni fuerint existi­
mati in Seminarium cooptentur, ut eorum ecclesiastica institutio iis modis
eaque ratione perficiatur, quam Ecclesia legibus praescripsit et quae ad
finem aptissima rerum usu Episcopis innotuerit; ita ut indigenae clerici ad
omnem scientiam pietatemque informati, pari educationis cultu cum adve­
nis sacerdotibus conferri possint, et quibuscumque ecclesiasticis muniis
obeundis idonei evadere queant. Commemorare hic iuvat Synodos Columbensem, Bangalorensem et Allahabadensem, de quibus supra mentio incidit,
quibusque omnes Indiarum Missionum Antistites, licet non omnibus sin­
guli, interfuerunt, decrevisse inter cetera, ut unaquaeque dioecesis proprium
habeat Seminarium pro instituendo clero indigena. Quod si aliqua Sedes suffra·
ganea, ex defectu redituum, Seminarium instituere nequeat, Episcopus tenentur
suis expensis alumnos indigenas mittere ad Seminarium rnetropolitanuin(nn.\\\,
§§ 2).
. . ...
λ . Sacerdotibus indigenis, quorum tanta est necessitas, proximi utilitate
succedunt, ex ipso laicorum indigenarum coetu selecti, catechistae. Quanto
emolumento futurum sit in Missionibus huiusmodi genus hominum, plu­
rium locorum ac temporum experientia demonstrat. At vero adiutrix eorum
opera praesertim missionarios europaeos iuverit, qui ad ethnicorum conver­
sionem incumbant. Indigenae enim homines, cum faciliorem ad populares
suos aditum habeant, viam communient sacerdoti, qui opportune iam com­
paratos animos proclivioresque minus aegre ad evangelicae doctrinae veri­
tatem deducet. Huiusmodi autem catechistas probatis omnino moribus esse
oportet, idoneaque christianorum mysteriorum scientia praeditos; ea vero
gravitate simul atque humanitate, ut et conciliare sibi animos possint eosque
cum doctrina tum exemplo permovere. Ut tales eos effingant sedulam Epi­
scopi operam impendent, eos a pueris diligenter instituentes. Illud etiam
S. huic C. consilium summopere probaretur, alicubi iam magna cum utili­
tate execution! mandatum, ut quemadmodum clerici in Seminario, sic in
Collegio, apte ad hunc finem designato, catechistae instituerentur.
\ I. Inter haec, quae breviter hactenus commemorata sunt istorum Epi­
scoporum officia ad rei Christianae profectum, illud silentio praeteriri non
debet, quod est de instituenda iuventute praecipuum. Quanti momenti sit
recta adolescentium institutio, ad fidem disciplinamque Christianam alte in
populorum mentibus cordibusquc defigendam, non est cur hic pluribus

S. C. de Propaganda Fide

529

declaretur. Ut enim nulla magis quam puerilis aetas in omnem partem flecti
effingique potest, sic quae tunc suscepta fuerint vitae instituta, procedentis
aetatis vices haud facile dimovebunt. Iis igitur praesertim in locis, ubi pri­
mum sata Evangelii doctrina fuerit, firmissimum enascenti fidei praesidium
scholae suppeditabunt, per quas recentium fidelium soboles Christiana disci­
plina mature instituta stabilis veluti nucleus constituitur, qui novis christia­
norum accessionibus gradatim postea augeatur. Tum etiam ex apte instructis
scholis ea inter alias plurimas manabit utilitas, ut non mediocris catholico
nomini per eas concilietur auctoritas, cum soleant indigenae isti homines,
atque adeo ipsi civitatis magistratus, vel maxime ex huiusmodi institutis
cuiusque religionis dignitatem dimetiri. Sed forte id prae ceteris permovere
debet istos Antistites, quod hac ratione maxime obsisti possit haereticorum
in India conatibus, qui, Christi nomine simulato, non paucos verae Eccle­
siae praereptos sibi per iniuriam aggregant. Id autem cum humanis aliis,
quibus abunde instructi sunt, praesidiis, tum potissimum ope scholarum
praestant; illectamque specie scientiarum ac litterarum iuventutem falsa sua
doctrina imbuunt, et hacresum contagione inficiunt. Et quod summopere
est dolendum, non desunt e catholicis, qui istiusmodi praeceptoribus suos
liberos, penuria catholicarum scholarum, educandos tradunt. Haud sane
latet S. hoc Consilium plura istic naviter praestita iam fuisse, ut juventutis
educationi prospiceretur; sed dum collatae in id operae debitae laudes impen­
duntur, stimuli simul admoventur ut incepto perficiendo alacriter insistant
Episcopi. Igitur in id ipsi elaborent, ut in singulis Missionibus schola con­
stituatur, in quam convenire debeant catholici pueri ad litterarum et Christia­
nae professionis rudimenta addiscenda. In urbibus xrero amplioribus magisque
conspicuis dioecesis locis gymnasia etiam iuxrentuti pateant, ubi libera­
lioribus disciplinis navare operam possint adolescentes, qui pro suo ingenio
aut ampliori, quem obtinent, in civitate loco in id adspirent. Atque haec
quidem Instituta ipsa sibi necessarios prox’entus sufficere saepe poterunt.
Maximae item utilitatis Collegia erunt, ubi pueri ob oculos Moderatorum
commorantes, diligentiori etiam ratione institui ad pietatem et litteras
queunt; atque inde maxime prodire poterunt, qui postea sacerdotum aut
catechistarum vicem, pro rei dignitate, expleant. Licet vero Instituta huiusmodi pro cuiusque regionis modo excitari in omnibus dioecesibus debeant,
tamen in iis praesertim, ubi urbium amplitudo et celebritas, maior ac pro­
vectior civilis cultus id postulare magis videantur. Quod vero attinet ad
praeceptores, studeant Episcopi in suas dioeceses advocare religiosos viros
ac mulieres ex iis Sodalitatibus, quae ad iuventutis educationem ex instituto
incumbunt. Si vero res postulaverit, iis addi adiutores poterunt ipsi indigenae
laici, non mediocri usui futuri.
VII. Haec autem omnia, quae S. C. uti opportunissima ad fidem sive
tuendam sive amplificandam subiicit, prae oculis habeant isti sacrorum Anti­
stites in Synodis Provincialibus proxime convocandis; eaque collatis consi­
liis curent sancire decreta, quae propositis rationibus exequendis certo stabilique modo provideant. Id enim in animum inducant Missionum in India
Moderatores, S. hanc C. non hortari modo, sed praecipere ut iis opere praeVol. vu.

M

53°

Curia Romana

standis animum applicent, quae praesertim de ethnicorum conversione et ά
cleri indigenae institutione praesentes litterae denuo prosequuntur. Hui;
S. Congregationis mandato, quod Summi Pontificis aperta voluntas ct aucto­
ritas firmat, libentes volentesque obsequantur tamquam nutui ipsius Christi,
pro quo legatione funguntur; ipsos quidem certissimo atque amplissimo
laborum praemio manente, quemcumque demum eorum opera fuerit sortita
exitum. Sed et hunc, Deo bene iuvante, felicem omnino erecto in spem
animo expectent. Praesertim cum ingentes difficultates, quibus obsepta re>
est, nonnihil fortasse temporum opportunitate molliantur. Quippe paata
in India omnia, patefacta itinera, Episcoporum praesidio res Christiana ornata
ac munita, adsiduoque novorum institutorum appulsu, vetera, gradatim
minus firma, cum patria superstitione nutant.
Ne desint igitur occasioni qui acceperunt ministerium verbi..., testificari
Evangelium gratiae Dei (Act., XX, 24), coram gentibus; sed quae vicissitu­
dine et humanitate progredientium temporum ultro oblata sunt com­
moda, ad lesu Christi gloriam aeternamque animorum salutem nobili
conatu transferant.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1828].

4925.
S. C. de Prop, Fide, litt. (ad Ep. Ruraemtinden.), 7 iul. 1893.
Litterae, quibus A. T. postulabat facultatem concedendi clericis tuae
dioecesis, ut ipsi acquirere possent actiones super vias ferreas, indeque lu­
crum habere,1 ad S. Officii, missae fuerunt, et Emi Patres Inquis. Gen.
stuatuerunt, ut Tibi communicetur decretum praedictae S. C. S. Off. fer. IV,
15 aprilis 1885, scilicet: « Iuxta exposita, et attentis peculiaribus temporum
circumstantiis, personas ecclesiasticas non esse inquietandas, si emerintaut
emant actiones seu titulos mensae nummulariae..., dummodo paratae sint
stare mandatis S. Sedis, ct se abstineant a qualibet negotiatione dictarum
actionum, seu titulorum, et praesertim ab omni contractu, qui speciem
habeat, ut vulgo dicitur, dei giuochi diborsa. — Quoad moniales, dummodo
Episcopus certus sit de stabilitate mensae nummulariae, et absit periculum
amittendae pecuniae, res remittitur prudenti arbitrio et conscientiae ipsius
Episcopi. — Quoad sacerdotes, qui partem in administratione susceperunt,
vel suscepturi sunt, non esse permittendum, sed Episcopus permittere
poterit ut iidem moraliter influant in ipsam mensam nummulariam in eum
finem, ut nihil contra bonos mores in ea fiat». 2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1841].
1 Eo quod · fundus (ita Episcopus in suis litteris) hisce in regionibus multum pretii

amiserit, ideoque census solidis hypothecis

fulciti difficulter inveniantur, ac, si quidem

inveniuntur, eorum solutio negatur (atque hinc), iurc suo hypothecae uti, clericis maxime
odiosum sit ».

> Cf. N.

1091.

S. C. de Propaganda Fide

531

4926.
S. C. de Prop. Fide, dccr. 18 aug. 1893.
In variis catholici orbis regionibus, in quibus diversorum rituum fideles
permixti inveniuntur, deplorandum sane est saepe saepius nonnullos proprii
ritus ecclesia et sacerdote destitutos manere. Ex quo fit, ut quidam ex illis
propriae devotioni satisfacere, nec non christianae vitae fervorem per sacra­
mentorum frequentiam conservare et augere desiderantes, ex difficultate
S. Communionem sumendi in proprio ritu, a S. Sede privilegium communi­
candi in ritu alieno etiam extra casus a iure permissos continuo expostulent;
alii vero quam plurimi propter eamdem rationem inducantur potius ad diu­
turnam sacramentorum incuriam cum maximo eorum vitae spiritualis detri­
mento. Hisce recursibus ac malis effectibus permota haec S. Congregatio de
Propaganda Fide pro negotiis ritus orientalis per opportunum aliquod ac
salutare remedium iisdem occurrere voluit. Hinc, de consilio Emorum Pa­
trum praedictae S. Congregationis, SS. D. N. Leo PP. XIII ... in Audientia
diei 2 iulii anni 1893 sequens decretum edi et expediri mandavit, nimirum:
Quo utilius frequentia promoveatur ss. sacramentorum, quae efficacissima
sunt media a Christo Domino instituta ad procurandam salutem animarum,
et quo opportunius duplex illud praedictum inconveniens de medio tollatur,
omnibus fidelibus cuiuscumque ritus, sive latini, sive orientalis, degentibus
in locis, in quibus non sit ecclesia aut sacerdos proprii ritus, facultas in
posterum a S. Sede conceditur SS. Communionem, non modo in articulo
mortis et pro paschali praecepto adimplendo, sed etiam quovis tempore
devotionis gratia, iuxta ritum ecclesiae existentis in praedictis locis, dum­
modo catholica sit, recipiendi. — Rinis Ordinariis committitur officium, ut
praesentis decreti notitiam ad suum quisque populum pervenire faciat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1846].

4927.
S. C. de Prop. Fide, decr. 18 aug. 1893.
Licet sancta mater Ecclesia evellendis abusibus, qui circa Missarum cele­
brationem irrepserint iugiter incubuerit, atque districte mandaverit, ut,
omni sublata fraude ac negligentia, piae disponentium seu benefactorum
voluntati plena servaretur fides, defunctorum animabus integra et prompta
praestarentur suffragia, perdolendum tamen est hac nostra praesertim aetate
in re tam sancta turpe mercimonium inductum fuisse. Siquidem nonnullo­
rum hominum malitia factum est ut ad ephemerides, libros aliasque merces
facilius vendendas ipsi Missarum eleemosynas colligere atque pretii loco
tarumdem celebrationem clero committere ausi fuerint; idque minime ob­
stantibus contrariis resolutionibus, anno 1874 a S. Congregatione Cardina-

Curia Romana

532

S. C. de Propaganda Fide

lium Concilii Tridentini Interpretum editis, Pio Papa IX s. m. approbant-.
Porro SSmus D. N. Leo Papa XIII, detestabiles huiusmodi abusus e Chri­
stiana republica evellere, ac opportune tanto avertendo malo prospice--,
cupiens, de consilio antea laudatae S. Congregationis nedum praedio.·
resolutiones in memoriam revocare, sed et salutaribus ecclesiasticis poer
easdem munire mandavit; prouti in adnexo decreto perspicere datum est.'·
Cum autem istiusmodi abusus etiam inter orientalis ritus clerum et fide
invaluerint, eadem Sanctitas Sua pro paterna sua sollicitudine in omncmundi ecclesias, referente Emo Praefecto dictae S. Congregationis, prae­
cepit ut decretum ipsum ad clerum et fideles ritus orientalis extende­
retur, ac ea quae in ipso continentur ab omnibus adamussim servarentur.
Curae igitur erit amplitudinis Tuae, dispositiones in memorato decreto
contentas, meliori quo fieri potest modo, ad notitiam gregis, tuae curae
concrediti, deferre; et mandare ut plenissime ab omnibus observentur; a:
tandem invigilare, ne quis ab earumdem observantia deflectat.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1847].

533

usque oculos habere, ut quotidie magis in terris SSmi D. N. lesu Christi
protendatur imperium, et ubique ab omnibus uno ore glorificetur Deus.
Itaque quo facilius in antedictis Indiarum oris id perfici contingat, Emi
PP. sacro consilio christiano nomini propagando praepositi, aptissimum me­
dium ad rem fore iudicarunt, si singularum provinciarum Episcopi sine
ulteriori mora ad celebranda Provincialia Concilia invitarentur. Quapropter
in comitiis plenariis die 31 iulii vertentis anni habitis, decreverunt, Summo
Pontifice adprobante, ut, a mense novembri proxime adfuturo ad aprilem
usque mensem adventantis anni 1894, in omnibus et singulis Indiarum Orien­
talium ecclesiasticis provinciis synodales conventus iuxta consuetum in
Ecclesia morem haberentur. Ut autem maius honoris auctoritatisque
pondus sacris huiusmodi comitiis addatur, voluerunt Emi PP., et SSmus
Dfius probavit, ut pro hac tantum vice singulis Conciliis provincialibus
primo in Indiis celebrandis ipse R. P. D. Ladislaus Zaleski, Archiep. The­
barum, S. Sedis Delegatus praesideat cum hire suffragii in omnibus eorum­
dem Conventuum sessionibus.
Heic vero supervacaneum foret multis verbis huiusmodi synodorum
utilitatem extollere; quum propter magna quae ex iis rei christianae proma4928.
nant bona, earumdem coactio a sacris canonibus fuerit iamdiu praescripta,
iterumque a Tridentino Concilio praecepta,1 ac per saeculorum tractum ab
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Ep. Indian),
omnibus fere Pontificibus, sanctaeque Ecclesiae Patribus summopere semper
28 aug. 1893.
fuerit commendata. Attamen praeter generales maximi procul dubio mo­
Inter ceteras terrarum orbis regiones, ad quas supremus Ecclesiae Chris
menti rationes, ad synodorum provincialium convocationem praecipiendam
Emos huius S. C. Patres alia quoque potissima ratio movit, quae ex curanda
Rector apostolica sollicitudine peculiarem curam convertit, amplum sane
txeeutione Instructionis die 19 martii huius vertentis anni super gentium
sibi locum vindicat Indiarum Orientalium regio, in qua, praeter cetera, tt
conversione ab hac S. C. datae, est repetenda. 2 Multa enim in huiusmodi
ecclesiasticae hierarchiae ordinibus rem christianam communivit, et indi­
Instructione magni ponderis continentur consilia, ac praecepta, quae, si
genarum clericorum institutioni tam impense consulere nititur. Merito
in praxim recte fideliterque traducantur, nihil dubii esse potest quin,
proinde illarum ecclesiarum Praesules, studiis Summi Pontificis obsecun­
miserentis Dei opitulante gratia, in istis Indiarum regionibus ad optatam
dantes, novo pro animarum salute ardore incensi, novisque veluti viribus
aucti, omnem in id operam ponere satagunt ut, divina adspirante gratn,
metam res catholica efficacius provehatur.
In synodalibus igitur sessionibus sapientiae Episcoporum erit ea per­
dissipatis errorum tenebris, turpique superstitione depulsa, ea denique apud
pendere consilia, quae ad eiusdem Instructionis monita observanda aptiora
Indiae populos Christianorum morum adolescere incipiat honestas, quae
optatam in praesens hominibus pacem, supremamque dein in aevum feli­
ridebuntur. Cavendum namque est ne ea umquam memoria excidant, sicque
citatem concedere valeat. Porro huiusmodi Episcoporum laudabile studium, I exoptato exitu, cum summo religionis detrimento, destituantur. Quamobrem
ut suos pluribus in locis iam protulit fructus, ita procul dubio uberiores
procul dubio valde utile erit si praecipua memoratae Instructionis monita
laetioresque feret in dies, si illi nobile incoeptum prosequentes, omnia sua
m ipsis synodorum decretis ita inserantur, ut exinde synodalis legis robur
consilia ac vires in tam sanctum opus usque alacrius intenderint. Id sane
ic vim suscipiendo, cuilibet in posterum oblivionis periculo subtrahantur.
postulat vel in primis ab eis divina illa vocatio, vi cuius evangelicorum nun­
Non minori studio adlaborandum erit in praedictis synodis, ut post institu­
tiorum nomine peculiari modo ipsi honestantur: postulat ct miserrima tot
tam in Indiis episcopalem hierarchiam unaquaeque dioecesis apta ratione
animarum conditio, quae licet eodem ac nostrae inestimabili divini sanguinis
ordinetur. Ut enim Ecclesia, prouti decet, suum illic quoque regimen ad
pretio redemptae, sub ferreo tamen principis tenebrarum iugo adhuc deten­
praescriptas iuris normas sensim adducat, necesse erit cuiusvis dioeceseos
tae, longe ab aeternae salutis tramite infeliciter aberrant; idipsum demum i terntorium in plures veluti parochias distinguere: curias dioecesanas apte
postulat haec S. C. cuius praesertim est ad conversionem gentium intentos
constituere: instituta, collegia, scholasque erigere: ecclesiastica fundare patri1 Cf. N. 4228.

' Sew. XXIV, de ref., c.

« Cf. N. 4286.
1 Cf. N. 4924.

2.

S. C. de Propaganda Fide

Curia Romana

534

monia, rcctasque pro tuta eorumdem administratione decernere reguLQuorum quidem patrimoniorum reditus etiam pro indigenis clericis effermandis et alendis erunt adhibendi. Quum cleri dioecesani ex indigtr i
efformatio res sit iudicio huius S. C. maioris prae ceteris momenti,er
quoque Patres in synodis coadunati discutere non praetermittent, ut ho­
lius, communi consilio, statuere valeant quomodo iuxta Tridentinorum Pitrum mentem1 in singulis dioecesibus, aut saltem provinciis ecclesiastis I
Seminaria erigi possint, in quibus clerici indigenae necessariis discipline
tuto instruantur.
Cum huiusmodi quaestionibus intimo iungitur nexu disciplinae ecclba·
sticae argumentum, quod diligentissimo examine tractandum erit. Attamen
circa huiusmodi quaestionem in mentem Episcoporum hoc unum revocare
sufficiat, videlicet ut, quantum fieri poterit, in regulis ac normis ad discipli­
nam spectantibus maxima inducatur et servetur uniformitas, ut exinde quo­
que praecipua Ecclesiae Christi nota, cx unitate dimanans, luculentius ubi- i
que appareat, ac simul admiratio praecaveatur quae ex disciplinae disert- [
pantia facile inter fideles exoritur.
/
Aliud negotium disciplinam attingens in Consiliorum dioecesanonm j
institutione est collocandum. Huiusmodi Consilia, e viris scientia ac prob:· I
tate praestantibus atque a clero dioecesano seligendis componenda, quae I
praesertim in temporalium rerum administratione auxilium praebere Episcopis debent, non ubique adhuc existunt. Proinde dum de hisce Consiliis |
constituendis Patres in svnodis leges ferent, simul accurate definient tum
consultorum qui debeat esse numerus, tum eorumdem in munere perduranà
tempus: atque insuper decernant quaenam argumenta eorumdem consul­
torum examini erunt subiicienda, quaeque ab ipsis vel explicitum consensum
vel simplex consilium obtinere debebunt.
Ceterum si quid aliud peculiari examine R. P. D. Apostolicae Sedis
Delegato dignum fore videbitur, illud synodorum Patres ad trutinam revo­
care profecto non renuent.
Simul ac igitur praesentes litteras acceperint, studeant RR. PP. DD
Metropolitani Antistites, huius S. C. mandata eo quo decet obsequio exccutioni mandare. Eapropter, nulla interposita mora, singulos propriae respcctivae provinciae suffraganeos Praesules de huiusmodi mandatis certiores
reddere curabunt, eosque de tempore celebrandarum synodorum tempestive
edoceant.
S. Congregatio confidit per diligentem atque accuratam Provincialium
Conciliorum celebrationem, praeter cetera magni ponderis quae inde obve­
nient bona, illam quoque inter omnes Ecclesiarum Pastores concordiam et
unitatem fore confirmandam et fovendam, quae Deo placet, Ecclesiae Eius
est decori, et saluti animarum provehendae medium dignoscitur aptissimum.
Quum autem singula quaeque Synodus fuerit absoluta, omnia eiusdem
Acta et Decreta pro debita revisione et recognitione ad hanc S. C. transmitti
debebunt.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1848].
* Sess. XXIII, de ref., c.

18.

’ ‘

535

4929.
S. C. de Prop. Fide, 11 apr. 1894.1
Litteris tuis ad hanc Sacram Congregationem quaedam proposuisti
dubia, quorum solutionem postulabas, nempe:
I. An matrimonia catholicos inter et schismaticos, quae in hisce regioni­
bus facile evenire possunt, quoad conditiones canonicas praemitti solitas,
aequiparanda sint matrimoniis mixtis, id est, catholicos inter et haereticos
(baptizatos) contrahendis?
II. Utro in ritu baptizari et educari debeant filii filiaeque parentum
catholicorum quidem, sed ad diversos ritus pertinentium, veluti ad Roma­
num, Ruthenum, Armenum, etc.?
Porro omnibus mature perpensis respondendum censeo propositis du­
biis ut sequitur:
Ad I. Affirmative.
Ad II. Filii familiae, generatim loquendo, baptizari et educari debent in
ritu patris.
Post haec Deum O. M. rogo, ut Te diutissime sospitet.
Amplitudinis Tuae, addictissimus servus M. Card. L.edochoxvski, Praefectus.
— Aloisius Veccia, Secretarius.
[Acta S. Sedis, vol. XXVII, p. 383].

4930.
S. C. de Prop. Fide, litt. (ad Ep. Mangaloren.), 10 oct. 1894.
Esaminato il dubbio da Lei proposto intorno alla erezione della Confra­
ternita dei Carmine nella chiesa delle Carmelitane scalze, ecco quanto debbo
significare alla S. V. — La S. C. dei Vescovi e Regolari in data 6 novem­
bre 1595 decise riguardo aile confraternité erette in chiese di monache: non
placet S. Congregationi ut in monasteriis monialium sub quovis titulo instituan­
tur confraternitates laicorum, ad tollenda quamplurima quae exinde oriri pos­
sunt incommoda; imo praecipit ut erectae tollantur, secus transferantur. 1
Pertanto qualora trattisi di vera Confraternita, non puô questa S. C. dare
I
al caso da V. S. proposto altra soluzionc diversa dalla teste riferita. Che se
si trattasse non di vera confraternita ma di semplice ascrizione dei fedeli
alio scapolare, ritenendone le religiose un apposito registre, allora soltanto
si potrebbe tollerarc; massime se il diritto d’iscrizione riguardasse le sole
donne.
1
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1882].
1 R. P. D. Tos. RcJcmacher, Episc. Waync-Castrensi.

1 Cf. N.

1544-

536

Curia Romana

S. C. de Propaganda Fide

4931.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Monachos Maronit. Libanen.),
4 febr. 1895.
Factum est iam tritum sermone axioma illud ex iure canonico: Quidquid
monachus acquirit, non sibi sed monasterio acquirit. Ut enim ipsemet suus
iam non est, sed Religionis, quae solemniter sibi eum adscivit, ita quidquid
ipse acquirit, quidquid ei donatur ac ab aliis recipit, vel ad ipsum quolibet
iure seu alia ratione pervenit, Religionis proprium evadit. Nil igitur mirum
si sancti Ecclesiae Doctores et Patres gravissimis verbis eas improhent
monachorum actiones, quibus paupertatis votum infringitur, illosque severe
coarguant. Ita S. Augustinus in suis regulis praescripsit: «Non dicatis
aliquid proprium, sed sint vobis omnia communia... Quod si aliquis rem
sibi collatam celaverit, furti iudicio condemnetur ».1
Eadem scribit S. Basilius: Furtum est privata possessio apud monachum
sine licentia Superioris. Et rationem afferens subiungit: « Societatis enim
(scilicet religiosi Ordinis) expilatio est rei cuiuscumque et undecumque in
privatum usum revocatio ». 2 Et quo monachi magis ab hoc crimine abhorre­
rent, apud vetustos coenobitas mos aliquando fuit 3 ut si quis monachus ex I
vita migrasset, eo usque clam retenta tanquam propria aliqua pecuniae
summa, haec super eius cadaver proiiceretur, clamantibus monachis: Pecu­
nia tua tecum sit in perditionem, ut in quemdam monachum paupertatis vio­
latorem mortuum factum fuisse, iubente (dum Ecclesiae clavum teneret)
S. Gregorio Magno historia testatur. 4 Compertum autem est, religiosorum
Ordinum Fundatores ad tantum opus divinitus instinctos nihil studiosius
cavisse, quam ut paupertas in proprio cuiusque instituto in primis floreret.
Superno quippe perfusi lumine et experientia docti, probe noverant sancti
I
illi viri, ex tribus votis essentialibus religionis, ad maiora pericula obiectum
esse paupertatis votum; et ideo curas ingeminarunt, ut in sanctis eorum
domibus ceteras inter virtutes paupertas excelleret, et solidissime fundaretur,
ne, dum haec, praeiudicata quidem opinione, tutior existimatur et negligentius defenditur, periculosius impugnetur. Franciscus Assisiensis «illas non
fortuito audiens ex Evangelio sententias: Nolite possidere aurum, neque ar­
I
gentum, neque pecuniam in zonis vestris, non peram in via, neque duas tunicas,
neque calceamenta, neque virgam (Matth., X, 9-10), et: Si vis perfectus esse
vade, vende quae habes et da pauperibus... et veni sequere me (Matth., XIX,
21), et haec tamquam sibi nominatim dicta interpretatus, continuo abdicat
se rebus omnibus; vestimenta mutat; paupertatem sibi sociam et comitem

I
’ Cap. Non dicatis, 12 quaest. 1, cx S. Aug. epist. 109.
2 S. Basilius in Constit. mon., cap. 34.

3 Cfr. P, Alphonsum Rodriguez: Esercizio di perfezione (parte 3, tratt. 3, cap. ιό),
ubi plura afferuntur exempla cx Hieronymo, Augustino, Caesario aliisque.
« S. Gregor. P. M. Dialog.,

Surius m eius vita. —

Cfr. Rodriguez., loc. cif., cap. n.

537

constituit in omni vita futuram: 1 et mirantibus cur tam sollicitus esset in
eadem constituenda ac munienda suos inter alumnos, sapientissime respon­
dit: ei magis cavendum esse quo minus obnoxia periculis falso haheretur. Iam
vero summa ipsa cura et sollicitudo, qua sancti religiosorum Ordinum aucto­
res urgebantur, ut in iisdem paupertatem studiose accurateque fundarent,
atque regulis et constitutionibus munirent, huius quidem praestantiam,
utilitatem, imo et necessitatem religiosae vitae roborandae ac fovendae lucu­
lenter ostendit. At eximia paupertatis praestantia atque vis ex eo clarius
elucet quod paupertas sit princeps medium, quo religiosi viri ad perfectio­
nem spiritus eorumdem statui congruentem facilius contendant, eamque pro
humanae conditionis ratione alacriter prosequantur. Agitur enim hic non
solum de voto, sed et de virtute paupertatis. Illud actus externos potissimum
respicit, quum voti obiectum sit Religiosum temporalibus bonis expoliare;
haec ad internos quoque cordis affectus extenditur, cum virtus paupertatis
eo tendat, ut inordinatos cordis affectus erga res terrenas abscindat. Reli­
giosa porro vita schola perfectionis est, ideo oportet quemque e Congrega­
tione libanensi sodalem non eatenus studere paupertati ut sacrilegia ne
admittat, sed summa contentione niti ut eam sectetur tum se rerum
proprietate terrenarum exuendo, cum cordis in easdem affectus penitus
abiiciendo. — Et vero quilibet Regularis gravi tenetur obligatione in via
perfectionis progrediendi, aliqua saltem ratione proficiendo in eiusdem
cultura. « Indefessum namque proficiendi studium, inquit Bernardus (Ep.
253 ad Abb. Garivum), et iugis conatus ad perfectionem, perfectio repu­
tatur. Quod si studere perfectioni, esse perfectum est, profecto nolle pro­
ficere, deficere est ».
■
-F.
Atqui sine sedula paupertatis custodia nequit monachus religiosae perfe­
ctioni studere in eaque proficere. Nam qui ad religiosae perfectionis verticem
enititur, primum eiusdem gradum ascendere debet discedendo a terra, quod
per paupertatem fit; et frustra quis vel uno pede terrenis rebus inhaerens,
superiores gradus conscendere praesumit. Si enim, ut ait Augustinus
(Serm. 112, de verb. Uni), amor rerum terrenarum viscum et spiritualium pen­
narum... in ipso religiosae vitae limine haerent qui visco ne dicatur luto
affixi, terrena ita diligunt, ut ea nunquam, satis dimittant ». Quibus omnibus
vel ipsi religiosorum Ordinum suffragantur annales. Hi enim luculenter
ostendunt, eorumdem omne decus ac robur, totiusque disciplinae vim ac
perfectionem a paupertate pendere: scilicet quemvis Ordinem incolumen
senatum iri, salvaque omnia fore dum in eo illibata floret paupertas; extrema
contra subiturum discrimina si in eo paupertatis leges passim negligantur.
Hinc merito paupertas tamquam murus et propugnaculum ponitur, quo reli­
giosae vitae seu magnum perfectionis opus munitur. Quae cum habeant
plane explorata infensi eiusdem perfectionis hostes, Religiosorum paupertati potissimum struunt ac moliuntur insidias, eamque undique aggre­
diuntur: probe rati, fore ut hoc diruto aut occupato propugnaculo, totum
1 Izo Papa XIII, ep. encycl.
Ada, vol.

Ill, p.

142-156.

Auspicato concessum, 17

sept.

1882.— Leonis XIII

53

Curia Romana

religiosae perfectionis aedificium labefactare ac penitus evertere nullo hbore valeant.
Quae de paupertatis vi ac praestantia dicta iam sunt, ipsis divinorurr.
librorum testimoniis mirifice confirmantur. Christus enim Dominus rogant:
quid sibi agendum foret ut vitam consequeretur aeternam et, cum vel i
iuventute divina servasset mandata, sciscitanti quid sibi faciendum super·
esset, « ait illi lesus: Si vis perfectus esse, vade, vende quae habes, ct da timo­
ribus... et veni, sequere men (Matt., XIX, 21), thesaurum habiturus in caelo,
praemiumque recepturus aeternum. Haec eadem his omnibus dicta censen­
tur, qui ipsum lesum propius sequi et perfectionem prosequi contendunt:
scilicet terrenis renunciandum bonis, affectum ad ea abiicicndum, pauperta­
tem voluntariam amplectendam. Etenim sicut radix omnium malorum 1st
cupiditas, ut Apostolus monet (I Timoth., VI, 10), ita contra paupertas est
radix ct fundamentum omnium virtutum. Quod sanctus Ambrosius decla­
rans ait: « Ut rerum facultates instrumenta sunt omnium vitiorum, sic
harum abnegatio generatrix est nutrixque omnium virtutum Quare Sal­
vator noster dum caelestem illam de perfectione seu vera beatitudine doctnnam in monte proponeret, primo gradu paupertatem posuit voluntariam,
velut ceterorum fundamentum graduum: Beati pauperes spiritu, quoniam
ipsorum est regnum caelorum (Matth., V, 3); quod idem Ambrosius ita com­
mentatur: i· primam benedictionem hanc uterque Evangelista posuit. Ordine
enim prima est, et parens quaedam generatioque virtutum: quia qui contemp­
serit secularia, ipse merebitur sempiterna; nec potest quisquam meritum
regni caelestis adipisci, qui mundi cupiditate pressus, emergendi non habet
facultatem ».1 — Hinc ut eandem virtutem Christus lesus in hominum
corda insinuaret, et altius animis imprimeret, nedum verbis, sed et vitae
suae, ab incunabulis ad crucem pauperrimae exemplo commendavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1887].

4932.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. (ad Ep. Canad.),
14 mart. 1895.
Falso quorumdam mentibus ea opinio incessit, nihil periculi in scholis
quas neutras vocant adesse, easque sine discrimine a catholicis pueris posse
frequentari. Etenim, aliis omissis, eae quae neutrae scholae dicuntur eo ipso
quod ambitu suo exclusam una cum aliis veram etiam religionem faciant,
gravem huic inferunt iniuriam quum ab illo principe loco deturbatur, quem
quum in omni humanae vitae consuetudine, tum maxime in iuventutis
educatione habere debet. Nec fas est asserere privata parentum cura huic
defectui posse sufficienter suppleri. Id scilicet remedium mali esse tantum
ex parte poterit, sed educationis illius sine Deo in scholis traditae vitium
pessimum non excusat. Cui et illud addatur, religionis dignitatem in puero­

5. C. de Propaganda Fide

539

rum existimatione imminui oportere, si illam veluti publico honore caren­
tem intra domesticos parietes relegatam viderint. Quid vero si parentes,
desidia aut occupationibus impediti, remissius, ut fieri solet, agant, neque
extra disciplinam a liberis in scholis habitam, eorum religiosam institutio­
nem sive per se sive per alios satis curent? Quamobrem nihil ferme ad fidem
praeservandam in populis consultius fieri potest, hoc praesertim tempore
quum eam tot errorum procella impetitam videamus, quam ope catholica­
rum scholarum religionem ac pietatem in teneris puerorum animis inserere,
excolere et munire, ita ut una cum litterarum rudimentis ac liberalioribus
disciplinis Christianae vitae instituta alte recipiant, firmaque in reliquum vitae
cursum retineant. In id operis qui studia viresque contulerit, is optime me­
ritus de religione iure habeatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1890].

4933.
S. C. de Prop. Fide, instr, (ad Ep. Stat. Foeder. Americae),
25 febr. 1896.
Exigua prorsus indigenarum sacerdotum copia, spiritualibus necessitati­
bus fidelium et ingentis acatholicorum multitudinis in vastissimis territoriis
degentium omnino impar, nonnullis Rmis Ordinariis Statuum Foederato­
rum Americae Septentrionalis persuadet ut tamquam singulare providen­
tiae beneficium habeatur adventus sacerdotum, vel ecclesiastici status candi­
datorum, qui ex variis Europae regionibus oriundi, operam suam in bonum
animarum Ordinario loci exhibent et petunt ut in clerum dioecesanum adseribantur. Verum in hac adseriptione peragenda regulas ecclesiastici iuris
sapientissime ab Ecclesia datas servare opus est, ne forte in damnum anima­
rum vertatur, quod ad earumdem bonum dirigi debet. Qua in re Rmos
Ordinarios latere nequaquam potest sacerdotis, qui in alienam dioecesim
accepatri postulat, obligatio, ut scilicet obtentam a suo Ordinario discedendi
facultatem exhibeat una cum eiusdem de immunitate a censuris deque bonis
moribus testimonio, aeque ac obligatio candidati litteras dimissoriales et
testimoniales Ordinarii originis praesentandi... Sacra Congregatio per prae­
sentes literas omnibus et singulis Rmis Ordinariis Statuum Foederatorum
Americae Scpten. notum facit sequentem regulam in posterum servandam
esse, ut scilicet nullus sacerdos, vel ad statum ecclesiasticum candidatus, ex
Polonia oriundus, etiamsi ex Italia vel alia dioecesi mediate migraverit, in
clerum dioecesanum admittatur, nisi testimoniales literas exhibeat huius
S. C., quibus de legitima discedendi a dioecesi facultate, de immunitate a
censuris, nec non de bonis moribus praesentantis plane constet.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1918].

1 S. Ambros., lib. 5 in Lucae cap. VI.

i

Curia Romana

540

4934.

I

S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 26 febr. 1896.
In seguito alia pubblicazione della Lettera Pontificia Orientalium digmtas 1 fu domandato se i cattolici orientali che usano il fermentato, trovandosi
in luoghi ove sono solamente sacerdoti latini, ed orientali che consacranoin
azimo, debbano sottostare alia giurisdizione dei parroco latino, owero a
quello dei parroco orientale che più loro aggrada. A risolvere tal dubbio
Sua Santità, udito il parere della Commissione Pontificia per la riumone délit
Chiese dissidenti, ha deciso che i detti fedeli devono sottostare alia giurisdi­
zione dei parroco orientale da loro scelto, dalla quale per altro non potranno
sottrarsi finchc dimorano nello stesso luogo. Quanto poi alia Comunione,
siccome giusta il decreto della Propaganda (18 agosto 1893),2 ' cattolici
orientali non aventi chiesa, o sacerdote proprio, possono liberamente comunicarsi iuxta ritum ecclesiae existcntis in praedictis locis: per coordinate
questo decreto armonicamente con la nuova prelodata disposizione che
determina la parrocchialità di quei fedeli, è ben naturale che il detto
decreto resti in vigore per le sole Comunioni fatte devotionis causa, e non
per la Comunione pasquale, e per il λ iatico, che dovranno d’ora innanzi
essere somministrati dal proprio parroco, perché non siano lesi i diritti par·
rocchiali.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1919].

4935.
S. C. de Prop. Fide, decr. 1 maii 1897.
Romana Ecclesia charitate apostolica et suprema auctoritate sua sedulam
vigilemque in eo iugiter operam posuit ut Pastorum ac fidelium iura tueri
et confirmare niteretur. Quocirca orientalium in America Septentrionali
degentium potestatem recognovit proprium exercendi ritum, at simul ipsis
subiectionem debitam latinis Ordinariis enixe commendavit. Mis duabus
conditionibus praestitutis, plures, postremis hisce annis, casque utillimas
normas edidit quibus eorumdem fidelium bono prospiceret et pietatem
foveret. Dolendum tamen est orientales non paucos ob defectum sacer­
dotum proprii ritus spiritualibus auxiliis ferme destitutos manere. Qua­
propter ut eorum necessitatibus occurrere posset haec S. C. plurium Epi­
scoporum precibus permota (firmis ceteroquin manentibus praescriptio­
nibus contentis in litteris circularibus editis die 1 oct. 1S90, 3 et 12 aprilis
» Cf.

N. 627.

N. 4926.

’

Cf

3

Litt. cncycl. S. C. dc Prop. 1·., i oct. 1890:

Aliquibus abhinc annis mos invaluit Ut

in status foederatos America- Septcmtrionalis, praesertim in Archidioeceses Philadclphiensem et S. Pauli, concesserint sacerdotes ritus graeco-rutheni pro suscipienda cura fide·

S. C. de Propaganda Fide

541

1S94,1 praesertim quoad mittendos in Américain dignos ac coelibes sacer­
dotes et quoad subiectioncm servandam erga Ordinarios latinos) haec tria,
SSmo D. N. probante, decrevit:
1. Fidelibus orientalibus ad Americ. Septentrionalem confluentibus
facultas esto, si libuerit, sese conformandi ritui latino; regrediendum tamen
ipsis erit ad ritum proprium simul ac in patriam revenerint.
2. Orientalibus qui verum et stabile domicilium in America Septentr.
constituerint non permittatur transitus ad ritum latinum, nisi obtenta in
singulis casibus venia Apost. Sedis.
3. In provinciis ecclesiasticis Americae Septentrionalis, in quibus multi
sunt fideles rutheni ritus, Archiepiscopus cuiuscumque provinciae, initis
consiliis cum suis suffraganeis, sacerdotem ruthenum coelibatu et idoneitate
commendabilem deputet, et, huius defectu, sacerdotem latini ritus ruthenis
benevisum, qui super populum et clerum dicti ritus vigilantiam et directio­
nem exerceat, sub omnimoda tamen dependentia Ordinarii loci, qui pro suo
arbitrio, facultates ei tribuat quas in Domino expedire iudicaverit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1966].

4936.
S. C. de Prop. Fide, instr, mense dec. 1897.
Episcopus seu Ordinarius auctoritate Apostolica praeditus permittendi
clericis vel laicis sibi subditis, ut legere ac retinere valeant libros a S. Sede
prohibitos, haec quae sequuntur servanda animadvertat.
i. Presbyteris praestantioribus, et in aliqua ecclesiastica dignitate consti­
tutis concedi posse praedictam facultatem legendi libros prohibitos etiam
haeresim vel schisma ex professo propugnantes aut ipsa religionis funda­
menta utcumque evertentes ad effectum eos impugnandi aut in sacri mini­
sterii honestorumque studiorum subsidium: exceptis semper operibus de
obscoenis ex professo tractantibus.
lium in illis regionibus commorantium atque eumdem ritum profitentium. Quidam ex his
sacerdotibus secum uxores ct liberos duxerunt, gravissimum scandalum praebentes catho­
licis ac dissidentibus ibidem degentibus. Quapropter dictarum regionum Episcopos timor

rationabiliter incessit ne cx ministerio cleri uxorati disciplinae ecclesiasticae ct religioni
in suis dioecesibus maximum detrimentum afferatur, eo vel magis quia plerumque dicti

tacerdotes audent sacra munia exercere absque ulla dependentia ab Ordinariis locorum.
Quorum instantissimas petitiones excipiens haec S. C. eiusmodi in posterum servandas
esc normas decrevit:
«1. Sacerdotes ritus

graeco-ruthcni, qui

in status foederatos Americae Septentrio­

nalis proficisci ct commorari cupiunt, debent esse coelibes.

»2. Huic S. C. debent in scriptis manifestare quaenam sit dioecesis ad quam per­

gere exoptant, ut res deducatur ad

«3. Sistere se debent

coram

notitiam Ordinarii eiusdem dioeceseos.

Ordinario

illius dioecesis in qua sacrum ministerium

exercere vellent, ut ab eo facultates opportunus implorent.

*4. Memorati sacerdotes corumdem Ordinariorum iurisdictioni subesse debent».
1 Collectanea S.

C.

de Prop. Fide, vol. II, n.

1866.

542

Curia Romana

2. Laicis praestantissimis facultatem legendi libros prohibitos,concedi
posse ut supra n. i, sed ad effectum tantummodo eos impugnandi vel in
proprii officii honestorumque studiorum subsidium.
3. Aliis presbyteris sive saecularibus sive regularibus, et etiam virtute
et scientia praestantibus laicis concedi praedictam facultatem posse: exceptu
semper de obscocnis ex professo tractantibus, necnon haeresim vel schisma
data opera propugnantibus, aut ipsa religionis fundamenta utcumque ever­
tentibus.
4. Clericis vel laicis, studiorum causa, concedi posse ratione studiorum
facultatem legendi et retinendi, libros prohibitos suae disciplinae proprios
et quoadusque studiorum cursum perfecerint; exceptis operibus de obscoenis ex professo tractantibus, nec non haeresim vel schisma propugnantibus,
aut ipsa religionis fundamenta utcumque evertentibus.
5. Utriusque sexus laicis petentibus, concedi posse de prudenti arbitrio
et conscientia proprii confessarii, facultatem legendi et retinendi, sub custo­
dia tamen et remoto scandalo illos nominatim libros prohibitos quos idem
confessarius expedire in Domino indicaverit; exceptis omnino operibus de
obscoenis ex professo tractantibus, nec non haeresim vel schisma propugnan­
tibus aut ipsa religionis fundamenta utcumque evertentibus.
Animadvertendum praeterea erit praedictam facultatem concedi posse:
I. Viris dumtaxat probis cruditisque, quos doctrina, pietate, zelopraestantiores esse perspectum sit.
II. Adolescentibus, qui in publicis scholis, gymnasiis, lyceis, acadcmiis,
studiis operam dant, quoad eos libros, quos laicae potestatis imperio prae
manibus habere coguntur, quamdiu in ea necessitate versantur.
III. Alumnis autem Seminarii aut Collegiorum ii tantum permittantur
libri, qui disciplinae suae proprii sint, et quorum lectio ratione studiorum
suorum cis necessaria videatur. Libri autem huiusmodi, antequam eorum
lectio permittatur, diligenter examinentur, et perspiciatur an manibus ado­
lescentium sine gravi periculo tradi possint. Quod si ex eorum examine
liqueat contra fidem vel bonos mores ex professo agere, aut ita pravos esse
ut timendum graviter sit ne iuveniles animos corrumpant, perversisque
opinionibus inficiant, nullo modo adolescentibus permittantur. In ceteris
autem concedendis caute agendum ct sedulo curandum erit, ut infectionis
periculum, quantum fieri potest, removeatur, ct contra venenum quo libri
imbuti sunt, opportunum eis antidotum praebeatur: monitis semper iisdem
alumnis licentiam hanc nonnisi pro tempore quo in Collegio aut Seminario
versantur sibi concessam esse: quod si ea etiam post discessum indigere
videantur, ad Ordinarium vel ad ipsam S. Sedem, ipsis recurrere necesse
erit.
Praedicta autem licentia in singulis casibus gratis quovis titulo, ct men­
tione facta de Apostolica obtenta ad id potestate concedatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1086].

S. C. de Propaganda Fide

543

4937.
S. C. de Prop. Fide, 10 maii 1898.1
In litteris diei 4 elapsi mensis aprilis datis, Amplitudo Tua, exponens
virum quemdam Secretae Old Fellows Societati adseriptum obiisse, quin
ullum poenitentiae signum prius dederit; quaerit:
1. Utrum in similibus casibus liceat administrare Sacramentum Extre­
mae Unctionis et caeremonias publicas peragere, uti cum aliis catholicis?
2. Quid de sepultura ecclesiastica tum quoad caeremonias in Ecclesia,
tum quoad locum in coemeterio?
Porro cum Societas anglice dicta Old Fellows sit ex damnatis ab Aposto­
lica Sede, cum iis qui illi sunt adscript! eadem tenenda est regula, quae pro
aliis addictis sectis ab Apostolica Sede damnatis. Videlicet, Societatibus
istiusmodi adseriptis, si sint notorii, neque sacramenta, neque excquias,
neque ecclesiasticam sepulturam concedi posse, nisi, debita retractatione
emissa, per absolutionem Deo et Ecclesiae fuerint reconciliati. Si quando
vero iidem morte praeventi retractationem rite emittere non potuerint,
nihilominus ante mortem signa poenitentiae et devotionis dederint, tunc
poterit eis concedi sepultura ecclesiastica, vetitis tamen ecclesiasticis pompis
et solemnitatibus exequiarum.
Interim vero Deum precor ut Te diu sospitem servet.
Ampl. Tuae Addictissimus Servus M. Card. Lcdochowski, Praefectus. —
A. Archiep. Larissen., Secret.
[Acta S. Sedis, vol. XXXI, p. 319, 320].

4938.
S. C. de Prop. Fide, litt. encycl. 7 dec. 1901.
Quamvis probe sciat haec S. Congregatio de Propaganda Fide, ingentem
provenire Missionibus utilitatem ex ministerio Regularium: ita ut maxime
in votis sit videre eorum domus ubique institui: curandum tamen est, ut
res ordinate et ad praestitutae disciplinae normam peragantur. Quamobrem
duxit S. C. per praesentes litteras in memoriam Ordinariorum locorum a
se dependentium revocare sententiam, quam ut communem hodie, et cui
favet passim rerum indicatarum auctoritas, tradit Constitutio SSmi D. Nostri
Leonis XIII, quae incipit Romanos Pontifices," nempe: non licere Regulari­
bus, tam intra quam extra Italiam, nova monasteria aut conventus sive col­
legia fundare, sola Episcopi venia, sed indultam quoque a Sede Apostolica
facultatem requiri. Cui legi cum aut semper aut ubique obtemperatum non
fuisse videatur, ideo eius observantiam voluit S. C. per praesentes urgere.
1 R. P. Drto losepho Medardo Emard, Episcopo
» Cf. N. 582.

Campivallensi.

S. C. de Propaganda Fide

545

Curia Romana

FRATERNITAS SAttWIiXUS

XW3LJLS

H îir tl

SL X. >. *■-*-« *~*u

S»

VWsj

Diligenter ergo in posterum abstineant Ordinarii omnes S. Congregat .
subiecti a licentia danda religiosis Institutis domum aperiendi interrite
propriae iurisdictionis, absque venia prius a praefata S. C. obtenta. Q..
vero attinet ad domus religiosas huc usque in iisdem territoriis, S. Congregatione inconsulta, forte erectas, etsi haec, Ordinariis flagitantibus, singulisque ponderatis casibus, propensa omnino sit ad legitimas habendas huiii modi fundationes: tamen mandat ut de praedictis, si quae existant domi
distinctus ab Ordinariis exhibeatur elenchus, ac simul pro iisdem canor
ratihabitio per supplicem libellum petatur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2126].

4939.
S. C. de Prop. Fide, litt. cncycl. (ad Ep. Indian),
25 apr. 1902.
Cum a S. Propagandae Fidei Congregatione nuper quaesitum luerit
qualem agendi rationem sequi debeant fideles Indiarum Orientalium occa­
sione proximae coronationis anglorum Regis Eduardi VII, in cuius honorem
solemnes procul dubio in singulis acatholicorum templis functiones peragen­
tur: negotium supremo S. R. U. I. iudicio rite fuit delatum. Porro EE. ac
RR. illius S. Congregationis Patres in comitiis feriae IV diei 9 huiusce ver­
tentis mensis, re undequaque mature perpensa, sequens ediderunt decretum,
SSmo Domino Nostro Leone div. Prov. PP. XIII deinde adprobatum:
omnes videlicet ac singulos Indiarum Episcopos monendos esse, nechristifidelibus sibi subiectis ullimode ingredi permittant acatholicorum ecclesias,
dum in iisdem occasione supradictae coronationis anglorum Regis sacrae
habebuntur coeremoniae. E contra exhortentur praelaudati Episcopi, ut in
propriis cathedralibus, et in qualibet alia eorum arbitrio pro diversis loco­ I
rum circumstantiis designanda ecclesia, aliqua sacra coeremonia celebretur
cum cantu hymni Te Deum, Missa tamen solemni omnino excepta.
Dum huiusmodi dispositionem Amplitudini Tuae communico, nullimode dubito, quin a fidelibus istius dioeceseos eo, quo par est obsequio,
fideliter observetur. Neque ipsi mirari forte debebunt, si permitti rideant
catholicis in civitate Londinensi, ob finem, de quo heie est sermo, templum
haereticum adire; nam personalis Regis praesentia aufert ibi ab hoc civilis
honoris actu quamvis communicationis in divinis ideam.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2136].

4940.

i

S. C. de Prop. Fide, instr. 31 iul. 1902.
i. I \ escovi ed i preti nestoriani con prudenza e pazienza dovranno
essere istruiti sopra i punti principali dclla fede cattolica che essi ignorano,
o soltanto confusamente e inesattamente conoscono. La quai cosa sarit facile

sesi insiste sopra i dommi, la cui esplicita professione, fin dal 1891, fu da
Mons. Enrico Altmaycr Delegato Apostolico della Mesopotamia indicata
alia Propaganda come indispensabile ad esigersi; e se si procura che sia ben
spiegata e ben capita Ia formola di professione di fede che essi debbono emettere. Tali dommi sono:
* 'f' ■ ;·
a) L’union hypostatique des deux natures divine et humaine dans
la personne divine du Verbe, selon le Concile d’Ephèse.
b) La dénomination de Dei Genitrix donnée à la B. Vierge Marie,
mère de N.-S. Jesus-Christ Dieu et homme.
c) « La procession du Saint-Esprit ex Patre et Filio.
d) « Le nombre septénaire des sacrements.
e) La matière requise pour la consécration valide du Corps de N.-S.
dans l’Eucharistie, à savoir le pain de froment soit fermenté soit azyme.
/) L’indossolubilité du mariage, même en cas d’adultère ou d’apos­
tasie.
g) « Le jugement particulier immédiatement après la mort.
A) « La croyance catholique sur le Purgatoire et sur les suffrages des
rivants en faveur des âmes du Purgatoire.
«) La doctrine des ss. Conciles de Florence et du Vatican sur la Pri­
mauté du Souverain Pontife et son infallibilité.
j) «L’admission de tous les Conciles oecuméniques, et nommément
celui d’Ephèse.
k) La confession explicite dc croire tout ce que croit l’Eglise Cathoque Romaine, de condamner ce qu’elle condamne etc. ».
2. Nessuna umana prudenza puô legittimare I’omissione della espressione DeiGenitrix. Per fare accettare questa formola dommatica, con dolcezza
e prudenza si dica ai fedeli che Mater Christi è una espresione cattolica, ma
che gli errori passati le diedero presso gli eretici nestoriani ed altri un senso
falso, e perciô per evitare ogni errore è necessario che si dica Dei Genitrix·,
senza perciô impedire che si dica Mater Christi, quando consti che si vuol
dire in senso cattolico. Ma in ogni caso è necessario che le parole Dei
Genitrix siano almeno in uso cosi frequenti, come Mater Christi.
3. Battesimo. - Sebbene generalmente sembri non potersi dubitare
della validità del Battesimo, non è perô escluso che in va ri casi particolari
le formola sia stata omessa o sostanzialmcnte altcrata; perciô con prudenza
s’inrigili, principalmente trattandosi di Vescovi o preti. E se risultasse in
casi determinati nullo o dubbio il Battesimo, si supplisca segretamente. E
necessario indurre i nestoriani a battezzare i bambini (anche fuori di chiesa
e in case private quando è necessario) almeno intra octiduum a nativitate;
e distruggcrc 1’errore che, conferito extra templum è una pura ceremonia,
colla conscguentc iterazione in templo. Siano anche istruiti sulla validità
del Battesimo conferito da uno non prete, o laico. Quanto ai nomi prudentemente si climinino i non cristiani, e se cio subito non si ottiene, è ottima
norma il decreto citato nel Concilio plenario dell’America Latina, n. 506. 1
1 Ecco il testo del decreto: · 506. Curent parochi, ne iis qui baptizantur, scandalosa

I

;

nomina, turpia, ridicula aut fabulosa, vel impiorum cognomina imponantur; et si id impe-

voi. vu.

546

Curia Romana

S. C. de Propaganda Fide

4. Confermazione. — Questo sacramento deve assolutamente rimetu
in uso, e con prudenza fare che lo ricevano al più presto possibile i Vesce,
ed i preti. Istruirc con cura speciale sopra questo punto. Olei sancti. Rt.·,
assolutamente vietato mescolarc Polio consecrato a quello non consecrato
nella collazione dei sacramenti.
5. Confessione. — Istruirc sulla nécessita della Confessione auricohf<
e ripristinarla con ogni cura c prudenza, principalmente in favore dei po -ri
moribondi finora privati di ogni grazia sacramentale.
6. EUCARISTIA. — Togliere Γ incredibile abuso di non pronunziare 't
parole sacramentali alia consecrazione nella Messa detta degli /l/wfc'·,
che è la più frequente. Istruirc sulla vera formola di consecrazione, e
sulla non nécessita di mescolare alla farina per le ostie il molka, 0 pez?
di pane fatto dai Vescovo il Giovedi Santo; e vedere se non è putrido L
molka dopo più mesi che è fatto. Introdurre l’uso del S. Viatico ai poveri
moribondi. Non lasciare ai laici la particola consecrata per comunicarsi nt
Pasqua quando sono in viaggio. Ristabilire l’uso frequente della Mcssadovc
è dimenticato. Si puô tollerare la Messa detta la sera circa dicci volte
l’anno dummodo servetur lex ieiunii {hucusque Undem vigens).
7. Estrema Unzione. — Ripristinare assolutamente questo sacramento
colle pratiche necessarie per 1’assistenza dei moribondi. Istruire con zelo
speciale i Vescovi ed i preti sopra questo sacramento.
8. Ordinazione. — Con molta prudenza istruire sulla intollerabilità
degli abusi principali, come le apparenze o realtà simoniache in certe circostanze, 1’ordinare Vescovi anche dei giovani inesperti, 1’ordinare sacerdoti
anche quelli chc solamente sanno leggere, il conferire talvolta tutti gli Ordini
insieme, incluso il presbiterato. In modo speciale e con somma prudenza
indurre a non più renderc ereditaria la dignità episcopale. Ridurre il celibato
aile limitazioni dovute, cioè non permetterc 1’ordinazione dei bigami, nè
la 2a, 3a, e 4° moglic dopo 1'ordinazione.
9. Matrimonio. — In oriente 1’azione dei genitori è grande nel con­
senso dei figli. Ma non si deve tollerare 1’abuso dei nestoriani di maritare
perfino dei bambini, e dopo che sono capaci di usare dei matrimonio farli
dormire insieme senz’altra cerimonia: tollerare quello che è tollerabile, ma
con prudenza e soavità eliminare gli abusi più sostanziali. Togliere le
violazioni dell’impedimento ligaminis, in uso quando Ia moglic si fa musulmana, e molto più quando c adultera.
%·
10. Feste. — Renderle cristiane, e togliere 1’abuso, dove esista, di contentarsi per tutta azione cristiana in detti giorni, anche del solo baciare h
porta della chiesa o il muro di essa.
ii. Digiuni e \stinenze. — Si veda se alcuni di questi sono consecrati
a uomini non cattolici, o non santi; e se tali siano i nomi di Mar Zàa,
Mar Petian, Mar Addai e Mar Mari.
dire nullo modo possint, add int no non .Uicuius

incti, cuius patrocinio baptizati prote­

gantur. Quo in casu utrumque nomen, impium i '.men vd scundalosutn intra parenthese*
m libro baptizatorum notetur
Velitem. anno

1892, p. 2, art.

(S. Congregatio C , 13

2).

iulii

1624, ap. Synod. Ostien et

547

12. Immagini sacre. — Istruire, e ristabilirne il culto nelle chiese, poichè nei libri liturgici in qualche modo questo culto esiste, ed anche in chiesa
è ammessa I’immagine del Crocifisso scolpita nella croce.
13. Liturgia. — Dovranno introdursi nei libri liturgici le seguenti modificazioni:
a) Sopprimere i nomi degli eresiarchi e degli eretici, come Nestorio,
Tcodoro, Diodoro ecc.
b) Sopprimere gli oflizi e le commemorazioni dei suddetti eretici e
d’altri uomini non cattolici.
c) Eliminare tutte le invettive contro il Concilio di Efeso, S. Cirillo
Alessandrino, il Papa S. Celestino ecc.
d) Correggerc le espressioni cretiche e le frasi mal sonanti.
e) Aggiungerc nei Diptici il nome dei Sommo Pontefice regnante prima
di quello dei Patriarca.
·* ·*■
JI»
f) Si puô tollerare 1’uso di fare il segno della croce con due dita sostenutc dai pollice, e da dritta a sinistra, come usano anche oggidi i grecomelchiti.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2149].

4941.
S. C. de Prop. Fide, decr. 4 febr. 1907.
Pluries petitum est a Regularium Ordinum, Congregationum et Societa­
tum Moderatoribus, ut presbyteri suorum Institutorum alumni, ad Sinen­
ses Missiones destinati, perdurante itinere, ne diu Poenitentiae sacramento
priventur, cum duo vel plures sunt, sacramentalem confessionem excipere
I tum invicem inter se, tum etiam aliorum secum iter agentium possint, quamI vis iuramentum circa sinenses ritus praescriptum nondum praestiterint.
' Eiusmodi autem preces cum infrascriptus Cardinalis, Sacro eidem Consilio
I Praefectus, SSmo D. N. Pio divina providentia Pp.X retulisset in audientia
diei 20 decembris anni 1906, Sanctitas Sua benigne decernere ac declarare
dignata est, omnes cuiuscumque Ordinis, Congregationis, Societatis atque
etiam c clero saeculari missionaries seu presbyteros ad Sinenses Missiones
« destinatos, qui duo vel numero plures consociati, ad littora Sinensia appel| lunt, durante toto itinere terrestri aut fluviali, usque dum pervenerint ad
Missionem sibi respective adsignatam, dummodo ad sacramentales confes­
siones fuerint legitime approbati, Regulares scilicet a proprio saltem supe­
riore regulari, alii autem sacerdotes vel a proprio Ordinario ex cuius dioecesi
I discesserunt, vel ab Ordinario portus, in quo navem conscenderunt, vel
etiam ab Ordinario cuiuslibet portus intermedii, per quem in itinere transI ierunt, posse inter se confiteri, eosque item posse confessiones audire cleri­
corum non sacerdotum et Fratrum laicorum cum ipsis iter agentium, et
etiam Religiosarum Sororum, si forte contingat aliquas in eodem comitatu
esse ad Missiones destinatas, immo quoque vehicula aut cymbas ducenI tium, vel sarcinas per iter ferentium, vel alia quacumque ratione eorum iti-

548

Curia Romana

neris sociorum; non obstante Constitutione fel. rec. Benedicti Pp. X[l
incip. Ex quo, data die 11 iulii anni 1742, 1 quae vetat missionariis ο
tium Sacri ministerii ante emissum iuramentuin circa ritus sine'
aliisque quibuscumque non obstantibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2294].

4942.
S. C. de Prop. Fide, ep. circular. 1 ian. 1912. -

u-

Sacrae huic Congregationi de Propaganda Fide pro Negotiis Rituum On
talium persaepe recursum habent clarissimi Viri in ecclesiastica digniL
et jurisdictione constituti, sive Ordinarii, sive apostolicae Sedis Delegit
sive alii, a suprema Auctoritate remedium flagitantes contra improbandr
agendi rationem quorumdam ad ritum Orientalem pertinentium, qui h:
et illae, per Europae et Americae praesertim regiones, cursitant ad deem
nas colligendas, quaesito colore vel praetextu propriae missionis ne ■
sv
9
tates sublevandi.
Huiusmodi viri pecuniam colligentes, qui fere semper ad clerum orien­
talem catholicum se pertinere dictitant, et quandoque etiam vestium onumenta et titulos ecclesiasticarum praeseferunt dignitatum, exhibent docu­
menta linguis et characteribus in Occidente parum cognitis conscripta, «
sigillis variis munita, quae ipsi asserunt a Praelatis, vel etiam a Patriarchis
orientalibus prodire, et fidem facere de viri ea exhibentis honestate, et dt
necessitate eleemosynarum ad construendas vel reparandas ecclesias, ad
scholas vel nosocomia aedificanda ct sustentanda^ ad orphanos alendos, aut
populos clade vel fame perculsos adiuvandos, vel ad aliud pium opus pro­
movendum.
Persaepe autem accidit documenta allata apocrypha esse, virum ipsum
sic emendicantem fraudulenter dignitatem et insignia ecclesiastica iaettrt
et gerere (quae etiamsi constarent vere concessa a suis Patriarchis, tamen
gestari non possent nisi intra limites territorialis jurisdictionis concedentis);
quandoque etiam nec sacerdotio insignitum nec ad Ordines Sacros promo­
tum esse: quinimo compertum est aliquando mendicantem non solum schi­
smaticum sed et infidelem esse.
Saepe etiam scopus ad eleemosynas captandas allatus fictus omnino de- |
prehenditur; et generatim pecunia collecta in bonum privatum personale
ipsius cedit, absque ullo beneficio vel levamine orientalium fidelium aut
praedictorum operum.
Quam perniciosa sit et turpis haec agendi ratio, nemo est qui non videat;
nam bona fides et pietas catholicorum decipitur et fraudatur, Orientis genti­
bus et ecclesiis dedecus affertur, laeditur iustitia, ct catholicum nomen non I
levem iacturam patitur.
1

S. C. de Propaganda Fide

549

Quapropter sacra haec Congregatio et ipsi summi Romani Pontifices
semper conati sunt ut hi graves abusus fraudulentae emendicationis amove­
rentur, uti constat ex litteris Innocentii XI datis mense ianuario 1677, 1
Clementis XII diei 26 martii 1736, 2 et ceteris omissis, ex monitione ad
apostolicae Sedis Nuntios anni 1875.
Cum autem temporis decursu, dispositiones et monita a suprema Aucto­
ritate lata in oblivionem decidisse videantur, Sedes apostolica etiam nuper­
rime rogata fuit, ut denuo supra memoratos abusus compesceret.
Attenta itaque hodierna itinerum facilitate, visum est non solum prae­
teritas de hac re dispositiones confirmare, sed etiam haec quae sequuntur
statuere:
I. Ordinarii m sua dioecesi nullum Orientalem admittant pecuniae collecto­
rem cuiusvis Ordinis vel dignitatis ecclesiasticae, etiamsi exhibeat authentica
documenta quolibet idiomate exarata et sigillis munita, nisi authenticum ac
recens praebeat Rescriptum sacrae huius Congregationis, quo facultas eidem
fit, tum a propria dioecesi discedendi, tum eleemosynas colligendi.
II. Quod si, neglectis hisce apostolicae Sedis mandatis, aliquis Orientalis
ecclesiasticus vir, etiamsi commendatitiis Praelati sui literis munitus, Euro­
pam, Américain vel alias peragret regiones ad eleemosynas colligendas;
Ordinarius loci in quo versatur, eudem moneat de vetita emendicatione,
eumque non admittat ad Missae celebrationem nec ad aliorum ecclesiasti­
corum munerum exercitium.
III. Si autem pervicacem se prodat, Ordinarius, etiam per publicas
ephemerides, clerum et fideles moneat huiusmodi pecuniae quaestus u t
illicitos et reprobatos habendos esse.
IV. Demum, si aliquod dubium oriatur, Ordinarii ad hanc sacram Con­
gregationem referant, quae opportune providebit.
Contrariis quibuscumque minime obstantibus.
Datum Romae ex aedibus S. Congregationis de Propaganda Fide pro
Negotiis Ritus Orientalis, die 1 ianuarii anni 1912. — Fr. H. M. Card. Gotti,
Praefectus. — Hieronymus Rolleri, a Secretis.
[Acta Ap. Sedis, vol. IV, p. 532, 533].

4943.
S. C. dc Prop. Fide, ep. 15 iun. 1912. 3
Per apostolicas Litteras Orientalium dignitas Ecclesiarum, datas pridie
calendas decembres anni 1894, 4 Leo f. r. Pp. XIII quoad ingressum Orien­
talium in religiosas latinas Sodalitates praecepit: Nulli, utriusvis sexus,
Ordini vel Instituto religioso latini ritus, quempiam Orientalem inter so1 Cf. N. 4487.

« Cf. N. 298.
1 Ad Superiores Generales Institutorum Religiosorum Latini ritus, dc modo tenendo
1

Cf. N. 329.

uitrquam orientales in eorum sodalitates admittantur.

’ Ad locorum Ordinarios Latini ritus

• Cf. N. 627.

Curia Romana

55°

dales suos fas erit recipere, qui proprii Ordinarii testimoniales Itaerav I
ante exhibuerit ».
I
Sapientissime quidem id cautum est, ut hac in re, et auctoritati Ep
>
porum, uti par est, deferretur, et una simul praedictorum Ordinum :
prospiceretur, eisdem fide dignum documentum suppeditando de p.·:
tium vita et moribus.
I
Ast per memoratam praescriptionem derogatum non fuit disposition i I
iampridem statutis, ac praesertim in generali Conventu sacrae huius Congre- I
gationis habito die 1 iunii anni 1885,1 quibus praecipitur in singulis ca,1
recursus ad apostolicam Sedem, seu ad S. Congregationem de Propagandi
Fide pro Negotiis Ritus Orientalis, ad quam etiam pertinet facultatem tri­
buere ritum mutandi vel ad tempus, vel in perpetuum.
lamvero, cum postremis hisce temporibus compertum sit, non se®
Orientales in religiosa Instituta latini ritus receptos fuisse cum testimonia­
libus quidem litteris Ordinarii orientalis, sed inconsulta prorsus apostolis
Sede; sacra haec Congregatio opportunum ducit Superiorum omnium, Insti­
tutis religiosis latini ritus, cuiuscumque formae ac utriusvis sexus, praepo torum, in mentem revocare obligationem qua tenentur, consulendi nempe
in scriptis sacram hanc Congregationem antequam inter sodales suosaliq'Orientalis cooptetur.
Porro in supplici libello casus perspicue proponendus est cum MU
omnibus
suis adiunctis; et exprimi non solum debent nomen, agnomen, aetas, ritus
et dioecesis postulantis, sed, si de viro agatur, praecipue explicandum est
utrum admitti postulet in Institutum votorum solemnium vel simplicium,
et an pro statu clericali vel laicali; nam pontificium Rescriptum, si favorabile
sit, diversimode conceditur pro diversitate casuum.
Interim Deum precor ut Te diutissime sospitet.
Tuus, Reverendissime Pater, addictissimus Fr. H. M. Card. Gotti,
Praefectus. — Hieronymus Rolleri, Secre tarins.
[Acta Ap. Sedis, vol. IV, p. 534, 535].

4944.
S. C. de Prop. Fide, 22 mart. 1916.
Nella plenaria adunanza della S. Congregazione di Propaganda Fide per
gli affari di rito orientale, tenutasi il 13 marzo 1916, fu presa in esame 11
proposta d’estendere agli Orientali il privilegio di dire tre Messe nei giomo
della Commemorazione dei fedeli defunti, a norma della Costituzione Apo­
stolica Incruentum del S. P. Benedetto XV, 2 con i seguenti dubbi:
I. Se il privilegio Benedettino di celebrare tre Messe nei giomo della
solenne Commemorazione dei defunti si estenda agli Orientali.
Et quatenus negative:
i- ft ’
1 Cf. N. 4909.
» Cf. N. 706.

S. C. de Propaganda Fide

551

II. Sc convenga estendere agli Orientali il privilegio di cui è parola nei
primo dubbio.
Et quatenus affirmative:
III. In qual giorno i sacerdoti dei diversi riti orientali possano godere
del privilegio medesimo.
E gli Emi signori Cardinali dopo maturo esame risposero:
Ad I. Negative.
jiH
Ad II. Prout proponitur, non expedire.
Ad III. Provisum.
Il S. Padre nell’udienza accordata al sottoscritto Segretario della medesima S. Congregazione, il 22 marzo seguente, si è degnato di approvare le
surriferite risoluzioni. — Girolamo Rolleri, Segretario.
[Acta Ap. Sedis, vol. VIII, p. 104, 105].

Curia Romana

552

S. C. Indulgentiarum

9. - S. C. INDULGENTIIS
SACRISQUE RELIQUIIS PRAEPOSITA.
4945.

S. C. Indulg., decr. 6 febr. 1657.
SSmus D. N. Alexander PP. VI [ declarat et decernit, quod quaecunque
coronae, rosaria, grana, calculi, cruces, numismata (medaglie vulgo nuncu­
patae) et sacrae imagines, sive sint S. Caroli Borromaei, sive quinque San­
ctorum a fel. rec. Gregorio XV Pontifice Maximo in Sanctorum numerum
relatorum, sive quaecumque aliae cum indulgentiis antea a Romanis Ponti­ >
ficibus, Sanctitatis Suae Praedecessoribus, benedictae et concessae (quae
quidem in hunc usque diem distributae sunt), non transeant personam illo­
rum, qui eas de praesenti obtinent, neque commodari, aut precario dari
possint; et quae a Sanctitate Sua concessa sunt, vel in posterum concedentur,
non transeant similiter personam illorum, quibus ab eodem SSmo concessae
fuerint, vel quibus a praedictis de ordine eiusdem SSmi prima vice fuerint
distributae, ita ut a nemine aliis commodato vel precario concedi possint, I
alioquin careant indulgentiis concessis. Et quantum attinet ad coronas,
rosaria, grana seu calculos, cruces, numismata (medaglie nuncupatas) et
sacras imagines cum indulgentiis ab iisdem Sanctitatis Suae Praedecessori­
bus benedictas et concessas, quae usque in hodiernum diem effectum sorti­
tae non sunt, id est nulli hactenus distributae sunt, nemini uti benedictae
deinceps distribui possint, quodsi de facto distribuantur, careant indulgen­
I
tiis iam concessis. Ac aliqua re ex praemissis, ut praefertur, benedicta,
I
deperdita, altera pro ea subrogari nullo modo possit, quacumque conces­
sione in contrarium non obstante, etiamsi de ea specialis et expressa
mentio facienda esset, cui per praesentes Sanctitas Sua derogavit et deroga­
tum esse voluit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., p. 447, η. IV].
i

4946.
S. C. Indulg., 19 mart. 1671.
Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, cuius
praecipua cura est, ut sublatis ambiguitatibus, fallaciis, et ea, quae mul­
titudo parere solet, confusione, unusquisque fidelium certis, minimeque
dubiis indulgentiis perfruatur; inhaerendo Apostolicis Constitutionibus,
nimirum tel. ree. Clementis VI11 cuius initium Quaecumque etc.,1 et Pauli V,
1 Cf. N.

192.

I
i

[

553

quae incipit: Quae salubriter etc., > declarat, nulli Ordini, Congregationi,
Societati, etiam lesu, Capitulo, Archiconfratcmitati, Confraternitati, vel
Coetui cuicumque, neque eorum superioribus, officialibus, seu ministris,
aliisque personis quibuscumque etiam specifica et individua mentione et
expressione dignis, licuisse, nec in posterum quandocumque liciturum,
ullas Indulgentias aliis communicare, nisi eas, quae a memorato Paulo vel
eius successoribus Romanis Pontificibus praescriptae et concessae, seu
antea concessae, specialiter postea renovatae, sive in specie confirmatae
fuerunt, etiamsi facultas illas communicandi cis a S. Sede Apostolica cum
quibusvis clausulis et decretis ante emanatam Pauli praefatam Constitu­
tionem concessa fuisset. Communicationes autem indulgentiarum eo, quem
diximus, modo iam hactenus factas, tum quae deinceps quandocumque
fient, nullas, nulliusquc roboris et momenti esse, et fore; easdem communi­
cationes nullas pariter, minimeque ratas et validas futuras, nisi servata
forma supradictae Constitutionis Clementis VIII, cum specifica et indi­
vidua expressione Indulgentiarum, quae communicantur (idest ut singulae
nominentur et exprimantur) factae fuerint.
Declarat insuper, Regulares quoscumque cuiusvis Ordinis, Congrega­
tionis, Societatis etiam lesu, ac Instituti, etiam specifica et individua men­
tione digni, et dignae, non potuisse, nec posse Confraternitatibus, Sodalita­
tibus, aliisque similibus Congregationibus quibusvis tam hactenus erectis,
et institutis, quam in posterum quandocumque erigendis, et instituendis,
sive quorumcumque privilegiorum vigore aggregatis et aggregandis, ullo
modo communicare indulgentias ipsis Regularibus concessas; sed tantum
illas, quas ut huiusmodi Confraternitatibus, Sodalitatibus, seu aliis similibus
Congregationibus communicent, facultas eis specifice et nominarim per
Sedem Apostolicam concessa fuerit. Die 16 martii 1671. Et die 19 eiusdem
mensis, facta relatione ad SSmum D. N., Sanctitas Sua sententiam Sacrae
Congregationis approbavit, et ita servari mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 6].

4947.
S. C. Indulg., 23 apr. 1675.
Tria dubia per Secretarium erant proposita, et per omnium manus
transmissa, ut diligentius examinarentur:
1. Utrum indulgentia plenaria in articulo mortis, quae sine alia declara­
bant adiccta concedi solet, in vero mortis articulo accipienda sit, an tn praelumpto, an demum in utroque?
2. An cunctis petentibus sit indulgentia plenaria in articulo mortis concedtnda?
3. An contriti, sed neque confessi, neque SSma Communione refecti induittntiam plenariam consequantur, quam supplicantibus passim pro mortis articulo
largiuntur Romani Pontifices?
1 Cf. N.

196.

5. C. Indulgentiarum

Curia Romana

554

999

333

tutione. Non obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis
de indulgentiis ad instar non concedendis, nec aliis contrariis quibuscumque.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 13].

Sac. Congregatio die 23 aprilis 1675 respondit:
Ad i. In vero tantum articulo accipi.
Ad 2. Cunctis petentibus concedendam esse.
Ad 3. Eiusmodi contritos indulgentiam lucrari, si Pontifex in sua con ·
sione Confessionem, vel aliud simile non requirit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 9].

4949.
S. C. Indulg., 17 nov. 1676.
Dubium erat in folio per manus omnium transmisso: An Episcopus clero
d populo cupienti sanctorum Martyrum corpora, quae in altari satis honorifice
rtposita sunt, pretiosiorem in loculum, seu capsam condere, ac super eodem altari
collocare, vel extra dioecesim transferre, possit eius rei tribuere facultatem?
Et adhibita distinctione Sac. Congregatio die 17 novembris 1676 re­
spondit:
Posse quidem licentiam concedere Sanctorum corpora perpetuae data sepul­
turae transferendi ad locum decentiorem in eadem ecclesia: sed alienandi, aut
extra dioecesim transferendi, Ane Romani Pontificis auctoritate non posse.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 14].

4948.
S. C. Indulg·., 23 apr. 1676.
Licet s. m. Paulus PP. Ill per binas suas Constitutiones1 concesserit,
ut SSmi Corporis Christi Con fraterni ta tes omnes et singulae ubivis loco­
rum institutae ac instituendae, iisdem privilegiis, concessionibus, indulgen­
tiis, gratiis et induitis, quae Confraternitati SSmi Sacramenti in Ecclesia
S. Mariae supra Minervam de Urbe erectae largitus fuerat, ac in posterum
largiretur, uti, potiri, et gaudere possent ac deberent; quia tamen per non­
nullas Apostolicas Constitutiones ct Ordinationes, quae deinceps emanarunt,
praesertim vero per similis memoriae Clementis VIII Constitutionem de
aggregationibus editam,2 facultates et indulgentiae tam supradictae S. Ma­
riae de Minerva, quam ceteris omnibus Confraternitatibus antea concessae,
aut abrogatae aut saltem moderatae comperiuntur, aliaque hoc de genae
decreta sunt, ex quibus in dubium revocari posse videtur, an huiusmodi
Pauli III concessiones pristinum suum robur adhuc retineant.
Congregatio Eminentissimorum et Reverendissimorum S. R. E. Cardi­
nalium Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praefectorum, optans summopere
SSmi Sacramenti venerationem et cultum in dies magis augeri, et obeam
causam huiusmodi Societatem in omnibus ecclesiis parochialibus erigi,
atque ad id Christifideles praecipuis gratiis excitari, speciali ordine habito
vivae vocis oraculo a SSmo D. N. Clemente PP. X fel. rec. Pauli V vestigiis
inhaerente, decernit, ac declarat, iuxta easdem Pauli III Constitutiones,
Confraternitates omnes ct singulas SSmi Corporis Christi, ubique terra­
rum hactenus Apostolica, vel Ordinaria auctoritate erectas aut posthac
erigendas, absque nova aut peculiari alia concessione, communicatione, vel
aggregatione fore et esse debere participes quorumcumque privilegiorum,
concessionum, indulgentiarum, facultatum, gratiarum ct indultorum ab
eodem Paulo λ Archiconfratcrnitati SSmi Sacramenti de Minerva per Breve
datum Romae apud S. Petrum die 3 novembris 1606 nominatim ct expresse
concessorum ac in posterum a Sede Apostolica concedendorum, iliisque
omnibus et singulis uti, potiri, gaudere posse ac debere statim, atque Confraternitatum earumdem erectio, \postolica vel Ordinaria auctoritate facta
fuerit; servata tamen m reliquis omnibus praedicta Clementis VIII Consti­
1 Const

« Cf. N.

Dominai Rotter, 30 nov.

192.

1539. — Bull.

Rom., torn. 4,

I, p.

4S50.
S. C. Indulg., 27 sept. 1677. 1

|

<
'

,
'

|

1

167-170

Avendo risoluto questi miei Illustrissimi Signori della Congregazione
dcirindulgenzc, con au tori tà ed ordine particolare avuto vivae vocis oraculo
dalla Santità di N. Signore, di levare alcune difficoltà che si trovano nell’eseguire la Costituzione di Clemente VIII di felice mem. fatta già sopra le
aggregazioni delle Confraternité, 2 e dichiarare ancora alcune cose concer­
nenti le istruzioni antiche fatte dai Superiori delle Religioni, fanno sapere
a V. S., che si contentano, che i Superiori Regolari, a’ quali è stata concessa
nuova facoltà da Sua Beatitudine d’istituire Confraternità secolari (secondo
Ia forma della suddetta Costituzione), possano confermare senza consenso
dellOrdinario de’ luoghi quelle Confraternità, le quali si trovano canonicamente erette da’ medesimi Superiori Regolari, avanti che si pubblicasse
1’istessa Costituzione nelle Chiese proprie loro Collegiate, dove stiano almeno dodici Religiosi di famiglia ordinaria, non ostante che nella patente
dellaconfcrmazione si dica espressamente farsi cio di consenso dellOrdinario
medesimo. Dichiarando pero, che nel fare nuova istituzione nelle Chiese
Unto Regolari quanto Secolari di qualunque sorta, e nel confermare eziandio
1’antiche erette in Chiese Secolari e Regolari ancora, nelle quali non stiano
dodici Religiosi, si debba nccessariamente avere il testimonio e consenso
dellOrdinario, ed osservare tutto il restante che si prescrive nell’istessa
Costituzione.
1 Archiepiscopo Bononiensi.

I

’ Cf N.

192.

55^

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

Pcrmettono similmente, chc i medesimi Regolari, a’ quali c stata concessa
la suddctta nuova facoltà d’istituire, possano conformare le ConfratcnuL
antiche, e istituime di nuove, ancorchè non sia tutta quella distanza di luoghi,
ove sono c saranno tali Confraternità, che viene prescritta da’Brevi Aposto­
lici, montre pero oltre tutti gli altri requisiti concorra anche a questoil
consenso particolare dellOrdinario dei luogo, il quale si dovrà esibire in
scritto, prima che si dispensi sopra tal distanza, e non altrimenti,
Pcrmettono ancora che ritrovandosi diverse Confraternità di secolari
antiche, erette canonicamente, come sopra, in Chiese Regolari Collegiate
di dodici Religiosi almeno, si possano conformare, servata pero in tuttoil
resto la forma data dalla medesima Costituzione; e parimente che essendo
in una Città o Terra più d’una Confraternità antica delFistesso nome ed
istituto, eretta canonicamente da’Superiori Regolari, si possano confermare
secondo la suddetta forma; ma nell’istituire nuove Confraternità vogliono
le Signorie loro Illustrissime, chc una sola se ne possa fare in qualunque
Città, Terra o Luogo, eccettuando pero la Compagnia dei Santissimo Sacramento, la quale concedono, anzi desiderano che sia eretta in ogni
Chiesa Parrocchiale, non ostante che ci si trovi eretta prima qualsivoglia
Confraternità.
E perche molti dubitano, se per la Costituzione di Sua Beatitudine sopn
1’lndulgenze concesse ultimamente alie persone Religiose con rivocazionc
dell’antiche, vengano rivocate anche 1’Indulgenze concesse alie Chiese
Regolari ed a quei che le visitano, ancorchè la Costituzione comprenda
chiaramente solo le persone Regolari, senza estendersi alie Chiese loro;
tuttavia la Congregazione per levare ogni dubbio, dichiara che 1’Indulgenze
concesse a quelli che visitano le Chiese de’ Regolari, stiano nella loro forza
e vigore, finchè la Santità Sua farà altra deliberazione, e perô si possono
lasciare pubblicare, quando non osti altra cosa.
Tutto questo è parso alla Congregazione di scrivere a V. S. acciocchc
nell’occorrenze di cotesta Chiesa sappia cio, che passa in questo particolare,
e lo faccia sapere ancora a’Vescovi della sua Provincia, ed io pregoaV.S.
dal Signore ogni vero bene.
M. Card. Arigone. - Dominicus Peregrin,
Secret.
[Ferraris, V. Confraternitas, art I, n. 33].

j

|

|

/
I

|
I

4951.
S. C. Indulg., 7 mart. 1678.
Delatae saepius fuere ail Sacram Congregationem Indulgentiis Sacris­
que Reliquiis praepositam indulgentiae quaedam confictae et omnino fal­
sae, quae per diversas orbis christiani partes circumferuntur; aliae vero exa­
minandae, quae adhibito studio inventae sunt vel apocryphae, vel a Romanis
Pontificibus revocatae, vel nullae, quod datum cis tempus praeterisset;
quarum quidem plurimae, cum non facilem cognitionem habeant, Christifideles harum rerum minus peritos fallunt, qui spe indulgentiae remissio-

557

nisque peccatorum suorum consequendae frustrantur: quamobrem eadem
Sacra Congregatio vehementer cupiens huic malo magis in dies serpenti
occurrere, animarum profectui ct indulgentiarum dignitati consulere, plures
illarum singulari diligentia colligi et in indicem referri curavit.
Tales in primis sunt illae, uti asserunt, concessae a loanne II et Sixto I\
recitantibus Orationem charitatis lesu Christi Domini Nostri: Precor te,
piissime Domine etc.; ab Urbano II ecclesiae S. Mariae, ut vulgo dici solet,
Campagnolae et S. Victoriae; ab Eugenio III revelationi de plaga in humero
lesu Christi factae S. Bernardo; ab Innocentio III Archiconfratemitati et
Ordini Redemptionis; a Bonifacio IX visitantibus capellam S. Nicolai de
Tolentino in eius die festo; a loanne XXII osculantibus mensuram plantae
pedis B. Mariae V; ab Alexandro VI imagini B. Mariae, vulgo dictae Laghetti; a Leone X gestantibus funiculum S. Francisci, primum in Urbe
impressae, deinde Mediolani anno 1663 (suas tamen habent et veras Confratres Archiconfraternitatis Chordigerorum S. Francisci); recitantibus
Salutationem Angelicam ad pulsum horologii; et imagini Conceptionis
Mariae Virginis immaculatae in circulo depictae, cuius pedibus luna subiecta est; a Pio IV vel Pio λ’ Principi Senarum, a Clemente VIII dicentibus
Orationem: O magnum mysterium etc.; et ecclesiae S. Mariae, quam vocant
Montis Serrati, Avenionc impressae; tum aliae pro animabus Christifidelium
defunctorum impressae Matriti 20 iulii 1606; a Paulo V cantantibus Hvmnum: Te Matrem Dei laudamus, te Mariam Virginem confitemur; vel si die
Sabbati intererunt, dum idem canitur; et coronis, rosariis, imaginibus, et
numismatibus, quae medallias appellant, ab eo benedictis, Federico Card.
Borromaco supplicante anno 1611, dum Ecclesia Romae in honorem S. Ca­
roli aedificaretur; et ab eodem Paulo et Gregorio Χλ’ dicentibus Sia lodato
il Santissimo Sagramento, Laus Sanctissimo Sacramento; ab Urbano VIII
in honorem eiusdem Sacramenti, precibus Cardinalis Magalotti; et sacer­
dotibus, celebrata Missa, dicentibus Ave Filia Dei Patris, ave Mater Dei
Filii; a Clemente X recitantibus mane, meridie ac vespere consuetam Antiphonam Angelus Domini et in fine Deo gratias et Mariae; ac demum aliae
a nonnullis Romanis Pontificibus tributae, ut aiunt, coronis mysteriorum
Passionis Domini nostri lesu Christi, prece Magni Ducis Etruriae.
Talis indulgentia Sodalitatis S. Nicolai, qua repetita quinquies Ora­
tione Dominica et Salutatione Angelica, unam liberari animam quolibet
die a purgatorii poenis affirmant. Tales aliae Pcrusii Confraternitatis San­
ctorum Sebastiani et Rochi, et Romae Societatis S. Bernardi ad Colum­
nam Trajani; tales demum aliae Crucesignatorum S. Eustorgii Mediolani,
Arimini et Bononiae.
Eius generis sunt et illae concessae, ut aiunt, capellae Rosarii in ecclesia
S. Antonii de Rovigo seu Rodigii, vel ecclesiae sanctissimae Trinitatis
Bergomi, aut S. Petri Montis Todoni, die festo Inventionis sanctissimae
Crucis; vel gestantibus funiculum S. Francisci de Paula; vel celebrantibus
Missas S. Augustini, aut alias quinque in honorem quinque festivitatum
B. Virginis; vel recitantibus Officium S. hranciscae Romanae, aut Antiphonam 0 Passio magna etc. in memoriam Passionis lesu, aut rosarium S. Annae

558

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

(quod Congregatio Sacrorum Rituum non probat), aut Orationem, qu«
impressa cum imagine S. Annae circumferri solet Ave gratia plena e.
(quae Oratio prohibetur), aut Officium Conceptionis B. Virginis immacul?
tae, quod assenmt a Paulo V probatum fuisse; aut Orationem Deus,
nobis in sancta Syndonc etc. (excipitur indulgentia centum dierum anno 1671
concessa precibus Ducissae Sabaudiae ad annos 25 cunctis in illius ditione
degentibus); aut aliam Ave Filia Dei etc. post Communionem recitandam
vel aliquo conspicuo signo venerantibus sanctissimi Eucharistiae Sacramenti
nomen; indulgentiae rursus octoginta millium annorum veteri de tabui·
exscriptae, quam in Basilica Lateranensi asservari affirmant pro dicentibu:
Orationem illam vere piam Deus, qui pro redemptione mundi etc.; tum qua
impressae iterum fuerunt Papiae anno 1670 sub hoc titulo Sommario delle
Induigenze concesse dalla Santità di Nostro Signore Papa Leone X all’Iminagine dclla Concczione della gloriosa Vergine Maria, vel Pisauri sub nomine
Beatae loannae, anno 1608 evulgatae, vel Barlcttae, seu Baruli a recitanti­
bus quasdam non sane malas Orationes lucrandae, vel Parmae a visitantibus
per Quadragesimae dies ecclesias tertii Ordinis S. Francisci, vel Pistorii et
Vastallae a recitantibus Orationem Ave sanctissima Maria, Mater Dei, Rfgina coeli etc. et aliae in peculiari impresso libro descriptae, quibus frui
dicunt devotos Seraphicos et benefactores.
His annumerandae sunt, quae crucibus Caravaccensibus tributae dicun­
tur; vel coronae, sive stellario Conceptionis Virginis immaculatae, quod cx
duodecim globulis precariis constat; vel granis, crucibus et coronis Aloisiae
ab Ascensione, Hispanae Monialis Ordinis S. Clarae; vel mensurae altitu­
dinis lesu Christi D. N.; vel imagini, aut mensurae vulneris lateri eius in­
flicti; vel Orationi, ut aiunt, in sepulchro D. N. repertae; et indulgentiae,
ut aiunt, innixae revelationi factae S. Birgittae, Mechtildi, et Elisabeth; vel
B. loannae de Cruce, et concessae, ut asserunt, granis, quae aliquod e\
tribus granis tetigerint extantibus penes Romanum Pontificem, Hispaniarum regem, et Ministrum Generalem FF. Minorum Observantiae S. Fran­
cisci.
Omnes vero et singulas iam dictas indulgentias Sae. Congregatio partim
esse confictas et plane falsas declarat, partim apocryphas, vel ex alio capite
nullas, quae nemini suffragari possunt; casque in futurum ullo in loco, ut
veras publicari et lucrandas Christifidelibus proponi vetat; foliaque et
libros, ubi sic proponuntur seu asseruntur, omnino praecipit aboleri, nisi
praedictae indulgentiae fuerint diligenter expunctae; nec ideo tamen vult
alias, quas hoc decretum non continet, pro veris et legitimis taciteque pro­
batis haberi.
M· |K ,
Ac demum omnes indulgentias concessas ante decretum Clementis VIII
latum die 9 ianuarii 1597 coronis, rosariis, granis, seu calculis, crucibus et
imaginibus sacris, vel ante Bullam Pauli V, quae incipit Romanus Ponti­
fex < tc., editam 23 maii anno 1606 1 personis Regularibus quarumcumque
Religionum et Ordinum, etiam Mendicantium, vel ante Constitutionem 115
‘ Bull. Rom., tom. 5, III, p 207-209.

-«νβίΜΤ'

559

Clementis VIII, cuius initium Quaecumque etc. 1 et 68 Pauli V incipientem
Ouae salubriter etc.2 habitas per aggregationem vel aliam communicationem
ab Archiconfratcrnitate ulla, Ordine, Congregatione, Societate etiam lesu,
Capitulo, vel coetu quocumque, vel ab eorum officialibus, Superioribus
aliisque personis vel persona, etiamsi earum vel cius mentio specialis et indi­
vidua facienda esset, nisi fuerint deinde Romani Pontificis auctoritate inno­
vatae aut confirmatae, nullius esse roboris et momenti pariter declarat
Porro Summaria indulgentiarum pro Congregationibus Doctrinae Chri­
stianae, Confraternitatibus SS. Trinitatis et Redemptionis captivorum, No­
minis Dei, Rosarii, B. Mariae de Mercede et Redemptionis captivorum,
B. Mariae de Monte Carmelo, Cincturae S. Augustini et S. Monicae, nisi
ab eadem Congregatione recognita, non permittuntur.
Indulgentias vero Stationum Urbis, quae a Romanis Pontificibus singu­
lari quodam beneficio vel communicatae sunt, vel communicabuntur inter­
dum aliquibus locis, Ordinibus, aut personis, diebus tantum Stationum in
Missali Romano descriptis suffragari posse declarat: semel autem dumtaxat
in die plenariam indulgentiam in certos dies ecclesiam visitantibus conces­
sam, vel aliud pium opus peragentibus, lucrifieri.
De quibus relatione facta per Secretarium ad Sanctissimum cuncta
Sanctitas Sua probavit et inviolate servari iussit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 18].

4952.
S. C. Indulg., Romana, 22 dec. 1710.
Exstat in nobili Collegio Clementino dc Urbe quaedam Congregatio sub
invocatione SS. Nominis Mariae et S. Joseph canonice erecta, cui adseribuntur tum Religiosi, tum convictores aliique in praedicto Collegio commo­
rantes. Hi omnes, ut indulgentias lucrarentur, quibus finiuntur confratres
venerabilis Archiconfraternitatis SS. Nominis Mariae positae in ecclesia
S. Bemardi ad Columnam Traianam, eidem Archiconfratemitati aggregari
obtinuerunt. Verum post assecutam aggregationem non lex is dubitatio orta
est, an praefatas indulgentias obtinere valeant; siquidem aggregandi facultas
as. m. Innocentio XI Archiconfratemitati concessa illas dumtaxat respicere
ridetur Confratcrnitates, quae extra Urbem reponuntur. Verba Brevis
sunt haec: ac ipsius Archiconfraternitatis sic crcctae officialibus et confratribus
praesentibus et futuris, ut ipsi alias quascumque Confratcrnitates eiusdem insti­
tuti extra Urbem praedictam ubicumque locorum exsistentes eidem Archiconfralernitati, servata tamen forma Constitutionis fel. rcc. Clementis Papae VIII,3
Praedecessoris Nostri, desuper edita, aggregare iliisque omnes et singulas indul­
gentias et peccatorum remissiones communicare libere ct licite possint, etc.
1 Cf. N. 192.
- Cf. N. 196.
1 Cf. N. 193.

5 6o

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

tati aggregata sit, ad hoc, ut cunctae aliae ab Ordinario loci in tota dioecesi
trectae seu erigendae, aggregatae censeantur, et omnium spiritualium gratiarum
d indulgentiarum, quibus dicta Archiconfraternitas fruitur, participes sint.
(Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 35].

Quaeritur ergo:
An ven. Societas in Collegio Clementina erecta obtinere valeat indulgent’.,
quibus gaudet Archiconfraternitas SS. Nominis Mariae ecclesiae S. Benuw
Et quatenus negative,
An et qua ratione provideri possit, ut illas in posterum lucretur?
Sac. Congregatio die 22 decembris 1710 respondit:
Quoad primam partem: Negative, et aggregationem non sustineri.
Quoad secundam: Dilata. 1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 31].

4954.
S. C. Indulg., 22 apr. 1711.
Licet ab hac Sacra Congregatione Indulgentiis ct Sacris Reliquiis prae­
posita non semel declaratum fuerit, nonnulla sanctimonialium monasteria,
quae antea sub gubernio Fratrum sui Ordinis degebant, per hoc, quod Epi­
scopo loci subiecta deinde fuerint, privilegia et indulgentias, quibus antea
fruebantur, nullatenus amisisse; tamen cum saepius alia etiam monasteria,
quae simili modo sub immediata Episcoporum jurisdictionem translata
sunt, idem ab Apostolica Sede declarari humiliter postulaverint; ut nulla
in posterum dubitandi ratio supersit, eadem Sacra Congregatio, re mature
discussa, die 20 aprilis 1711 declaravit, monasteria omnia sanctimonialium,
quae a cura et gubernio Fratrum suorum Ordinum sub immediatam juris­
dictionem Episcoporum translata sunt, seu in posterum transferri aliqua
ratione contigerit, non ideo privilegia ct indulgentias, quibus antea gaude­
bant, amisisse, seu amissura fore, sed eodem modo cunctis praedictis privi­
legiis et indulgentiis uti et frui debere, ac si sub gubernio Fratrum suorum
Ordinum actu exsisterent. Quam Sacrae Congregationis sententiam SSmus
D. N. die 22 eiusdem mensis approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 36].

4953.
S. C. Indulg., 23 mart. 1711.
Cum venerabilis Arch icon fraternitas Doctrinae Christianae posita ir ;
ecclesia S. Martini de Urbe, Sacrae Congregationi Indulgentiarum humili­
ter exposuerit, saepius a nonnullis dubitatum fuisse, an attenta Bulla a s. m.
Paulo V edita, quae incipit Ex credito, 2 satis sit, ut una Confraternitas eius­
dem instituti in aliqua civitate aggregetur, ad hoc, ut cunctae aliae simile
Confraternitates ab Ordinario loci erectae seu erigendae, aggregatae pariter
censeantur, vel potius insuper requiratur, ut singulae Confraternitates
quae in tota dioecesi eriguntur, ab Arch icon fraternitate seorsim aggregatio­
nem suscipiant; cumque pariter supplices preces porrexerit, ut EE. ΡΓ
ea de re suum oraculum proferre dignarentur, eadem Sacra Congregatio
etiamsi verba praedictae Bullae satis clara viderentur, tamen, ne ullus in
posterum dubii locus superesset, die 23 martii 1711 declaravit, sufficere, ut
aliqua Confraternitas Doctrinae Christianae in una civitate Archiconfratcm1 Vide S. C. indulg., Romana, 24 aug. 171« Discusso dubio in hac Sacra Congrega-

.

tionc die 22 decembris anni proxime elapsi: an Societas m nobili Collegio Cltmmtir,:. ct

[

4955.
S. C. Indulg., 20 niaii 1711.
Discusso dubio in Sacra Indulgentiarum Congregatione: An attentis
verbis, quae in Brevibus indulgentiarum apponi solent: < prasentibus ad septen­
nium valituris , septennii initium a die publicationis Brevis desumendum sit?
eadem Sacra Congregatio sub die 18 maii 1711 declaravit: Non a die publi­
cationis, sed a die Datae Brevis septennii tempus incipere.
Et facta relatione SSmo D. N. per me infrascriptum Secretarium die
20 eiusdem mensis Sanctitas Sua Congregationis sententiam approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 37].

Urbe erecta et Archiconfraternitati SS. Nominis .Mariae aggregata eas cbtiner. talacliM*

gentias, quibus Archiconfraternitas fruitur, ct ea de causa ipsa in primis aggregatione in tu­

men deducta, unanimi consensu responsum fuit: aggregationem non sustineri. Qujpropier

praedicti Collegii convictores aliique tum religiosi, tum laici in eodem commorante* SSfto
D.

N. supplicem libellum porrexere, quo exposuerunt, se in posterum curaturos, ut ib

eadem Xrchiconfraternitatc singuli in praedicto Collegio degentes in albo confratmm devri-

bantur, ut tanquam veri confratres indulgentiarum participes fieri possint. Verum qua
Sacramentis refici ct divina officia celebrare tenentur in privato Collegii oratorio, humiliter
postularunt, ut SSmus D. N. clementer indulgcat, ipsos praefatum oratorium invisentes,

ibique recitationi Officii B. Μ

aliisque precibus vacantes, eas lucrari indulgentias,quis

V

confratres eadem exercitia in ecclesia S. Bernardi ad Columnam Trninnam peragentescon-

4956.

equuntur, insuper as· > rentes, se identidem missuros certum convictorum numerum, qui
publicis

functionibu

ab

\rchiconfratcrniiate

faciendis sacco superinduti totius Colkpi

S. C. Indulg., Conimbricen., 28 ian. 1716.

nomine intersint.
Quaeritur itaque:

Sacra haec Congregatio decreto edito die 20 aprilis 17111 declaravit,
sanctimonialium monasteria, quae a cura et gubernio Fratrum suorum Ordi­
num sub immediatam iurisdictionem Episcopi translata sunt, seu in poste-

An Oraturum precibus sit annuendum?
Sac. Congregatio die 24 augusti

1711

respondit:

Negative.

[Decreta Authentica S
1 Dic 6 oct

1607

C

561

Indulg.. n

— Bull.

-; ‘

39J.

Rom., torn

5,

Hf, p

1 Cf. N. 4054

284-286.

>

Vp/.

vii.

30

562

Curia Romana

rum transferri aliqua ratione contigerit, non ideo privilegia et indulgenti
quibus antea gaudebant, amisisse aut amissura fore. Verum nonnulla mona­
steria reperiuntur, quae, licet regulare aliquod institutum sectentur, numquam tamen regimini Religiosorum eiusdem instituti, sed ab ipsa fundatione ad haec usque tempora vel S. Sedi, vel locorum Ordinariis immediate
subiecta exstiterunt. Huiusmodi est monasterium SS. Sacramenti oppidi
Lourical, quod quamvis S. Francisci regulam profiteatur, tamen sub imme­
diata iurisdictione Episcopi Conimbricensis erectum fuit; ideo Abbatissa
et Moniales eiusdem monasterii declarari humillime postulant·
1. An memoratum huius S. Congregationis Decretum suum etiam monailt·
riurn comprehendat?
Et quatenus Negative,
2. An ad illud extendi debeat?
Sac. Congregatio die 28 ianuarii 1716 respondit:
Consulendum Sanctissimo pro concessione omnium indulgentiarum, quibus
gaudent (dia monasteria Ordinis S. Francisci.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 58].

S. C. Indulgentiarum

[
I

j

Sac. Congregatio die 28 aprilis 1716 respondit:
Supplicandum SSmo pro declaratione, quod Moniales cuiuscumque Ordinis
1

Ci. N. 4956·

S. C. Indulg., Wladislavien., 14 dec. 1717.

I

1
'

S. C. Indulg., 28 apr. 17ιό.
bentis anni 1 supplicem libellum Monialium monasterii oppidi Lourical
Conimbricen. dioecesis, humiliter postulantium, ut EE. PP. declarare di­
gnarentur, quod huiusmodi monasterium, quamvis ab ipsa fundatione sub
immediata iurisdictione Episcopi semper exstiterit, tamen iisdem gauderet
indulgentiis, quibus gaudent monasteria, quae semper sub gubernio Supe­
riorum Regularium exstitere, placuit Eminentissimis Patribus respondere·
supplicandum SSmo pro petita declaratione, et quatenus opus sit, pro noro
concessione omnium indulgentiarum, quibus fruuntur ceterae Moniales Ordina
5. Francisci sub immediata iurisdictione Superiorum Regularium degentes.
Quibus SSmo D. N. relatis, Sanctitas Sua, iuxta votum huius Sacrae Con­
gregationis benigne annuit. Verum similibus precibus a Monialibus Ordinis
S. Augustini Barensis civitatis subinde SSmo D. N. expositis, Sanctitas
Sua mandavit, ut dubium generale proponeretur pro cunctis Monialibus
idem postulantibus.
Quaeritur igitur:
An cuncta monasteria Monialium, quae numquam sub gubernio Superiorum
sui Ordinis fuere, iisdem indulgentiis fruantur, quibus gaudent Moniales, quae
actu degunt, vel saltem aliquando exstitere sub immediata iurisdictione Superiorum Regularium sui Ordinis?

Regularis, quamvis actu non degant, nec umquam exstiterint sub gubernio Regu­
larium, gaudeant omnibus indulgentiis, quibus fruuntur ceterae Moniales, quae
sub gubernio Fratrum sui Ordinis exsistunt, et quatenus opus sit, pro nova con­
cessione earumdem indulgentiarum.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 59J.

4958.

4957.
Post relatum in Sacra Congregatione habita die 28 mensis ianuarii la-

563

i

(
1

i
'

Cum de validitate nonnullarum indulgentiarum, quas s. m. Innocen­
tius XI Conventui FF. Minorum de Observantia nuncupatorum Wejeropolis concesserat, a nonnullis dubitatum fuerit, placuit EE. PP. die 6 iulii
labentis anni 1717 rescribere: Constare de indulgentiis a s. m. Innocentio XI
concessis die 12 martii anno 1678. Verum cum insuper declarandum superesset, an fideles, attento Brevi concessionis, easdem indulgentias saepius
eodem die lucrari valeant, rescriptum pariter fuit: in reliquis dilata, et
ponatur in folio. Verba itaque in praefato Brevi contenta, quae in prae­
senti expendi debent, sunt quae sequuntur:
Aeetiam illis, qui similiter verepocnitentes ct confessi, ac sacra Communione
refecti Viam Captivitatis Christi nuncupatam, quae ibidem ad dimensionem
Hierosolymitanam (ut etiam accepimus') aptata est, peregerint, in iliaque l ia
ditersa sacella, in quibus mysteria Passionis D. N. J. Ch. repraesentantur, iti­
dem devote visitaverint, et, ut praefertur, oraverint, quoties id egerint, plena­
riam omnium peccatorum suorum indulgentiam ct remissionem misericorditer
concedimus.
Ex quibus orta est quaestio:
An illi, qui saepius eodem die Viam Captivitatis Christi nuncupatam pere­
derint, necnon praefata sacella visitaverint, non unam sed plures indulgentias
plenarias eodem die lucrari valeant?
Et Sac. Congregatio dic 14 decembris 1717 declaravit:
Illos, qui praefeta peregerint, unicam dumtaxat in die indulgentiam plena­
riam lucrari posse.
M
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 67].

4959.
S. C. Indulg., Zagabrien., 17 febr. 1718.

*

Post erectam in ecclesia S. Michaelis loci loscphburgi Berg Confrater­
nitatem sub invocatione eiusdem S. Michaelis Archangeli s. m. Innocen­
tius XII indulgentias similibus Confratcrnitatibus in perpetuum dari so­
litas, eidem benigne concessit die 29 maii 1695. Cum autem Episcopus
Zagabricnsis humillime postulaverit, ut Emincntissimi Patres nonnulla
dubia desuper exorta declarare dignarentur, audito voto unius ex Sacrae
huius Congregationis Consultoribus, rescriptum fuit: Iterum proponatur.

564

Curia Romana

.S’

Dubia autem, quae praedictus Episcopus Zagabriensis proposuit, haec:
i. An haec Confratemitas sit restricta solum ad capellam S.
losephburgi, vel etiam, attentis illis verbis, quae habentur in Brevi, nemptci»
gregationibus publicis vel privatis eiusdem Confraternitatis ubivis facic
interfuerint, sit extensibilis non solum ad dioecesim Frisingensem, sedthr
ad alias dioeceses, in quibus huiusmodi Confraternitates dependenter a mo'n
et principali capella losephburgi erectae reperiuntur?
Et quatenus sit extensibilis,
2. An huiusmodi erectioni aut quasi filiationi Confratemitatum dbite: I
verba Brevis: utque si dicta Confratemitas etc.?
3. An confratres et consorores alibi exsistentes lucrari possint indulgtnlu
plenariam concessam pro festo S. Michaelis, visitando alias ecclesias ah Orinario designatas, seu potius praedicta indulgentia intelligi deheat solum < icessa capellae. losephburgi?
>
4. An non obstante clausula Brevis Volumus autem, ut alias dictis conintribus ct consororibus praemissa peragentibus etc. confratres et consorw
dictae Confraternitatis, si alteri Confratemitati adseribantur, lucrari possit
>11}
indulgentias aliis Confratemitatibus concessas, aut super numismatibus a SSn
D. N. dari solitas vel alias similes?
Sac. Congregatio die 17 februarii 1718 respondit:
Ad i. Quoad primam partem Affirmative, quoad secundam Negative
Ad 2. Provisum in primo.
Ad 3. Quoad primam partem Negative, quoad secundam AffirmatitAd 4. Affirmative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 68].

4960.
S. C. Indulg., 10 apr. 1720.
Ad tollendos nonnullos abusus, qui in expediendis litteris patentibus
aggregationum Archiconfratemitatibus Almae Urbis retroactis temporibus
irrepserant, Sacra Congregatio Indulgentiarum decreto edito die 6 mar­
di 1608, approbante s. m. Paulo λ’, statuit atque decrevit, ut pro expeditione
praedictarum litterarum aggregationum, seu potius pro expensis desuper
faciendis, nempe pro pergamena, scriptura, sigillo, capsulis, cordulis, cera,
secretarii notariique labore, vel mercedc, aliisque omnibus quibuscumque,
nihil omnino ultra scutatum unum aureum pro omni aggregatione, institu­
tione, vel confirmatione quovis praetextu, aut colore etiam merae eleemo­
synae exigi, aut recipi valeat, sub poena ipso facto incurrenda nullitatis
aggregationis, omniumque indulgentiarum et spiritualium gratiarum in
aggregationibus contentarum, cum privatione etiam facultatis aggregandi,
et privatione pariter officiorum et inhabilitate ad eadem officia in postemm
obtinenda pro ministris, superioribus, officialibus aliisque contra praedictum
decretum facere praesumentibus; quae a nullo alio, nisi a Romano Pontifice
pro tempore exsistente remitti valeat, aliisquc etiam sub gravioribus poenis,

<
'

|
,
I

|

C. Indulgentiarum

565

arbitrio eiusdem Romani Pontificis pro tempore exsistentis imponendis.
Ne autem longo temporis decursu praedicti decreti oblivio induci, ac denuo
abusus irrepere possint, Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis
praeposita habita dic 9 aprilis 1720 decrevit atque mandavit singulis Ordi­
nibus, Religionibus, Institutis et Archiconfratemitatibus, eorumque supe­
rioribus, ministris atque officialibus quocumque nomine nuncupatis, ut pro
expediendis litteris patentibus aggregationum, seu potius pro illarum expen­
sis quibuscumque nihil ultra unum scutatum aureum sub quovis prae­
textu, aut quaesito colore, etiam a sponte dantibus, aut titulo eleemosynae recipere audeant, aut recipi permittant sub iisdem poenis contentis in
supra memorato decreto edito die 6 martii 1608, ne Confraternitates aggre­
gandae sumptibus nimium graventur, et ut omnes intelligant, coelestes
Ecclesiae thesauros non quaestus aut alicuius lucri causa, sed ad pietatem
fidelium excitandam ex Apostolicae Sedis benignitate aperiri.
Quibus per me Secretarium SSmo D. N. Clementi XI relatis, Sanctitas
Sua Sacrae Congregationis decretum approbavit, et in omnibus exsecutioni
mandari iussit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 76].

4961.
S. C. Indulg., Romana, 11 maii 1722.
Ut nonnulli abusus, qui longo temporis decursu irrepsisse dicebantur,
penitus abolerentur, Sacra haec Congregatio die 9 aprilis 1720 1 inhaerens
alteri decreto iam antea edito, anno videlicet 1608, declaravit, ut pro litteris
patentibus aggregationum, seu verius pro expensis illarum, nil aliud Archiconfraternitates recipere possent, nisi unum scutatum aureum, opportunis
etiam poenis adicctis, ut fusius in memorato decreto continetur. Postmodum vero, cum supplicatum fuerit pro declaratione: An inter ceteras expensas,
quae simul iunctae excedere non possunt praedictam summam unius scutati aurei,
comprehenderetur etiam intortitium, quod offerre solet in actu ingressus procura­
tor Confraternitatis aggregandae, die 1 octobris 1720 responsum fuit: omnia
comprehendi, et nihil omnino recipi posse pro qualibet aggregatione praeter
unum scutatum aureum. Nunc vero venerabilis Archiconfraternitas Confalonis dc Urbe humiliter exponit, in libro suorum statutorum capite 36 expresse
disponi, quod procurator Confraternitatis, quae petit aggregationem, prae­
dictum intortitium offerre debeat, ac proinde demisse postulat, ut Sacra
haec Congregatio declaret, posse Archiconfraternitatem oratricem, non
obstantibus supramemoratis decretis, in posterum retinere consuetudinem
recipiendi etiam intortitium, quia actus admissionis, in quo procurator Con­
fraternitatis saepcdictum intortitium offert, est omnino distinctus et separa­
tus ab actu expeditionis litterarum patentium aggregationis, pro quibus nihil
aliud praeter scutatum aureum hucusque recepit, et in posterum recipiet.
1 Cf. N. 4960.

566

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

Quaeritur itaque:
An praeter scutatum aureum pro litteris aggregationis Arcldconfratan.
percipere possit etiam intortitium a procuratore Confraternitatis aggretarh
in actu admissionis?
Sac. Congregatio die n maii 1722 respondit:
In decretis.1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n, 80].

4962.
S. C. Indulg., Augustana, 14 dec. 1722.
Decreto edito die 4 iunii anni 1721, 2 Sacra haec Congregatio prohibui:,
ne cruces et coronae, quae loca Terrae sanctae et sacras Reliquias ibi ev
stentes tetigere, in posterum publice aut secreto vendantur, quod a nonnulli·
turpis lucri cupidis ausu temerario fieri delatum fuerat. Post huiusmod
decretum lacobus de Le Cluse, civis Augustanus, huic Sacrae Congregatio^
humiliter exposuit, se quam plurimas cx dictis coronis ct crucibus, quae
sacra loca sacrasque Reliquias tetigere, ab Hierosolyma secum detulisse,
facultatem postulans praedicta vendendi, iusto tamen pretio, nec ullo habito
respectu vel ad contactum rerum sacrarum, vel ad indulgentias, quas prae­
dicta gestantibus s. m. Innocentius XI concessit. Pretium vero exigere
contendit tum pro expensis in emptione praedictarum rerum, tum pro vecti­
galibus pro earum asportatione solutis, tum etiam pro summo labore, ac
discrimine vitae, cui se in adeo longa peregrinatione exposuit. Nonnulla
insuper documenta addidit, quibus Ordinarius Oratoris fidem et probitatem
commendat.
Quaeritur itaque:
An non obstante supra memorato decreto danda sit facultas Oratori supra·
dictas cruces et coronas vendendi?
Sac. Congregatio die 14 decembris 1722 respondit: Negative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 82].

Sacrae Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae se­
quentia dubia erant proposita:
i. An Confraternitas Orationis et Mortis oppidi Casulis Maioris, aggregata
Arihiconfraternitati l rbis, possit sine licentia Episcopi in suo oratorio exponere
Eucharistiam infra annum, ct praecipue 40 horarum in octava defunctorum,
aliasve functiones peragere iuxta assertum institutum in casu?
Cf. N

Urbi, et Orbi,, d. d. 8

4964.
S. C. Indulg., Papien., 20 iul. 1728.
Confraternitas B. λ irginis Lauretanae in civitate Papiae alias aggre­
gata Archiconfraternitati SS. Nominis Mariae de L’rbe, certior facta de
Constitutione Ven. Serv. Dei Innocentii XI edita 11 maii 1689, 1 dispo­
nente, quod ad effectum participandi de indulgentiis concessis dictae Archi­
confraternitati necesse sit, profiteri idem institutum; quia vero Confratemitas oratrix ab antiquo erecta diversum profitetur, quod mutare non intendit,
freta etiam induito speciali obtento a Sanctissimo die 7 iunii 1726, quod
per dictam aggregationem non intelligantur abrogata eius primaeva iura et
praeeminentiae, supplicat pro declaratione, ut, non obstante diversitate
instituti, frui valeant indulgentiis Archiconfratemitatis aggregantis.
Quaeritur itaque:
An non obstante Constitutione Innocentiana precibus sit annuendum?
Sac. Congregatio die 20 iulii 1728 respondit:
Negative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 94].

S. C. Indulg., Warmien., 12 dec. 1731.

S. C. Indulg., Crcmonen., 13 apr. 1726.

* Cf. tamen Decretum

F.t quatenus Negative,
2. An sufficiat semel dictam licentiam petere, tam pro expositione infra
annum, quam 40 horarum, aliisque functionibus iuxta dictum institutum, seu
potius illa requiratur toties quoties?
3. An petita et non obtenta dicta licentia habeatur pro concessa in casu?
Sac. Congregatio die 13 aprilis 1726 respondit:
Ad i. Negative quoad primam partem, et quoad secundam explicentur
functiones.
Ad 2. Servetur solitum.
Ad 3. Negative et amplius in omnibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 91].

4965.

4963.
U-

ianuerii r86i: .Ad

Religionis

Pium sodalitium sub titulo SS. Sacramenti erectum in parochiali ecclesia
oppidi Brunsbergen. inter quamplures alias indulgentias obtinuit anno 1722
as. m. Innocentio XIII plenariam perpetuam pro principaliori festo Con­
fraternitatis ab eadem ad libitum eligendo et approbando ab Ordinario.
Vigore huiusmodi facultatis sodales decreverunt, servatis servandis, festum
diem S. Georgii, quod peculiari cultu iam antea in eadem parochiali cele­
brabatur. Verum occurrente eodem dic festo S. Adalbert!, Protectoris regni
Poloniae, quod sub ritu primae classis in tota dioecesi servatur, transferri

5061

1 Decreta Authentica S. C.

Indulg., n

78.

567

1 Bull. Rom.,

tom

8, p.

527.

568

Curia Romana

consuevit solemnitas festi S. Georgii ad diem vel immediate sequenien
vel eo, festivitatibus paschalibus recurrentibus pariter impedito, ad subquentem alium, et pluries etiam usque ad mensem maii. Veriti itaque Ora­
tores de validitate indulgentiae extra diem ad formam concessionis elect supplicant Sacrae huic Congregationi pro eiusdem tanslatione ad diem, qu
solemnitatem S. Georgii decreverit celebrari. Quae cum omnia Ordinariveritati niti testetur, quaeritur:
An indulgentia praefata perpetua sit, ut petitur, transferenda?
Sac. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, attent ·
narratis die io decembris 1731 censuit, ut, quoties ob occurrendam
Officii superioris ritus sit transferendum festum S. Georgii a die 23 aprili :
primam diem non impeditam iuxta rubricas Breviarii Romani, transfera!',
quoque indulgentia in supplici libello expensa.
Et facta de praedictis SSrîïo D. N. relatione die 12 eiusdem mensis de­
cembris per me infrascriptum Secretarium, Sanctitas Sua benigne annuit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., η. 101].

4966.
S. C. Indulg., Ordinis FF. Capucinorum, 11 iun. 1732.
Ecclesiae omnes Conventuum FF. Ordinis Capuccinorum ubilibet exsi­
stentes pro utriusque sexus Christifidelibus illas visitantibus, in Sanctorum
Ordinis, pluribusque aliis festis diebus ex Summorum Pontificum beni­
gnitate innumeris gaudent indulgentiis in perpetuum, sive ad tempus
Sub huiusmodi generalibus concessionibus, an quoque comprehendantur
ecclesiae, seu capellae et oratoria publica, quae in residentiis, atque hospi­
tiis Missionum iidem Fratres habent, nonnulli in controversiam duxerunt
eo, quia pro his ecclesiis in Missionum residentiis exsistentibus Apostolica Sedes generali non obstante concessione pro omnibus Ordinis
eiusdem ecclesiis, specialia ad certum tempus, et in aliquibus tantum α
dictis festivitatibus dederit indulta Pro dubii huius declaratione eiusdem
Ordinis Procurator Generalis supplices SSfho D. N. porrexit preces, quae
a Sanctitate Sua huic Sacrae Congregationi remissae sunt.
Quaeritur igitur:
An ecclesiae, capellae, et oratoria publica in residentiis et hospitiis Missio­
num praefati Ordinis, gaudeant indulgentiis generaliter concessis omnibus ccdtsiis Conventuum Ordinis eiusdem?
Sac. Congregatio die 27 maii 1732 respondit:
Affirmative pro ecclesiis et oratoriis publicis residentiarum, quae tamen sint
fixa, et ad quae confluunt fideles ad Sacrum audiendum, et ad recipienda Eccle­
siae Sacramenta.
Quibus relatis per me infrascriptum Secretarium sub die 11 iunii eiusdem
anni SSmo D. N. Clementi PP. XHf Sanctitas Sua resolutionem Sacrae
Congregationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., η. 102I.

.S’. C. Indulgentiarum

569

4967.
S. C. Indulg., Monialium Tertii Ordinis S. Francisci,
3 dec. 1736.
Moniales monasterii seu conservatorii oppidi de Aveyro, Conimbricen.
dioecesis, et quamplura similia monasteria Monialium in partibus Germa­
niae sub nuncupatione Elisabethinarum, omnes regulam Tertii Ordinis
S. Francisci profitentes, emisso ultra tria substantialia quarto voto perpetuae
clausurae, ab ipso fundationis primaevo tempore Ordinariorum curae et
jurisdictioni subiectae reperiuntur, atque hactenus crediderunt, frui se posse
privilegiis et indulgentiis omnibus Tertio Ordini S. Francisci concessis,
licet sub cura et gubernio Fratrum eiusdem Ordinis non degerent.
Cum autem s. m. Benedictus XIII Constitut. incipien. Paterna Sedis,
edita 4 Idus decembris 1725 1 universum Tertium Ordinem S. Francisci
directioni et iurisdictioni Ministri Generalis totius Ordinis subiiciens, eorum
monasteria et personas, etiam saeculariter viventes, ab Ordinariorum qua­
cumque iurisdictione exemerit; monasteria praefata et personas, quae Mini­
stro Generali eiusque Delegatis non se subiecissent, privilegiis et indulgen­
tiis omnibus privaverit; hinc veritae Oratrices adhuc Ordinariorum iurisdi­
ctioni subiectae, se destitutas remansisse praefatis gratiis, supplicarunt
SSmo D. N. pro expressa declaratione dubii sequentis:
An tam Moniales Tertii Ordinis S. Francisci monasterii oppidi de Aveyro,
Conimbricen. dioecesis, quam monasteria similis instituti in variis partibus
Germaniae posita, licet sub cura et gubernio Ordinariorum, /ruantur indulgen­
tiis carum Ordini generaliter concessis?
Sac. Congregatio die 3 decembris 1736 respondit:
Affirmative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. x 18].

4968.
S. C. Indulg., Nolana, 1 apr. 1743.
Raymundus Ursinus monasterium Monialium Canonicorum Regularium
S. Augustini Collegii nuncupatum ea sub lege aedificavit, ut FF. Minores
de Observantia S. Francisci Monialium antedictarum curam haberent et
gubernium, earumque confessiones exciperent, cuius dispositio a fel. rec.
Pio II approbata ac confirmata fuit. Praeterea cum ab ipso fundationis
exordio divinum Officium iuxta Franciscanum ritum recitaverint, necnon
cingulo ac tessera, vulgo abitino, dictae Moniales usae sint, putant, se quoque
profiteri Tertii Ordinis S. Francisci institutum, et idcirco indulgentiis
Tertio Ordini concessis frui posse. Ad omnem tamen removendam dubita1 Bull. Rorn., torn. 12, p 49*53·

5. C. Indulgentiarum

Curia Romana

tionem, quae suboriri quandoque posset, id declarari petunt ab hac Sacri
Congregatione, et quatenus communicatio huiusmodi non adesset, illan ;
gratia sibi concedi desiderant.
Quaeritur itaque:
1. Au Moniales Collegii civitatis Nolanae gaudeant indulgentiis Ttrh
Ordinis S. Francisci in casu?
Et quatenus Negative,
2. An sint concedendae?
Sac. Congregatio die i aprilis 1743 respondit:
Ad i. Negative.
Ad 2. Gaudeant Ordini concessis.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 138].

4969.
S. C. Indulg., Monialium Ordinario locorum sublectarum,
30 maii 1744.
Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita sub dic
18 maii 1744 declaravit, Sanctimoniales quascumque Ordinariis locorur.
subtectas, gaudere indulgentiis suorum respective Ordinum, aut Congregatio­
num, quarum ritum in Officio recitando sequuntur, ac simul institutum pro­
fitentur.
De quibus facta per me infrascriptum Secretarium die 30 eiusdem
mensis SSmo D. N. relatione, Sanctitas Sua votum Sacrae Congregationi:
benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 143].

eC
•ji
-H
2
GO

4970.

Λ

S. C. Indulg., 4 febr. 1746.

*5

Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita ad dubium
super praefatis precibus formatum nempe: An et quomodo annuendum sit
precibus in casu, an nimirum ecclesiae PP. Recollectorum Ordinis S. Francisa,
nationis Germano-Belgicae, seu capellae exsistetes sub iurisdictione Episcopo­
rum et dominio saecularium gaudeant privilegiis Ordinis? die 31 ianuarii 1746,
praevio recessu a decisis sub dic 20 septembris 1745,1 declarandum esse
respondit, omnes et singulas capellas publicas praefatorum FF. Recollecto­
rum in regione Germano-Belgica exsistentes gaudere, donec residentium
inibi I ratres duxerint, omnibus et singulis indulgentiis ct privilegiis, ceteris ecclesiis eiusdem Ordinis generaliter concessis, dummodo ad illas
Christilidi les ad Sacrum audiendum, et ad percipienda Ecclesiae Sacra­
menta confluant.
1

Decreta

Authentica S. C. Indulg., n.

155

,

571

De quibus facta per me infrascriptum Sacrae Congregationis Secreta­
rium die 4 februarii eiusdem anni SSrîïo D. N. relatione, Sanctitas Sua
votum Sacrae Congregationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 157].

4971.
S. C. Indulg., Fierbipolen., 25 iun. 1746.
Sodalitium SS. Corporis et Sanguinis’Christi sub invocatione Adoratio­
nis perpetuae iamdiu Monachii et in ceteris Bavaricae ditionis locis erectum
atque a Sede Apostolica sub hac lege anno 1674 confirmatum, ut omnes
(sunt verba Brevis fel. rec. Clementis X) huic sanctissimae Confraternitati
incorporari cupientes ab ipsomet Archiconfraternitatis Corporis Christi praeside,
vel a parocho locorum illorum, in quae praedicta Archiconfiraternitas nondum
est introducta, suscipiantur, quorum tam nomina quam cognomina certum in
librum cum deputata orationis hora assignentur, exhibita e contra ipsis deputa­
tae orationis horaria scheda; casu autem, quo dictae Corporis Christi Confratemitati iam antea essent inserti, nominibus eorum cum deputata orationis hora
tantum assignatis a dictae Confraternitatis Secretario deputatae horariae schedae
iisdem exhibeantur, quae post obitum cuiusque aliis distribuantur, anno 1736
Episcopus Herhipolen. institui in sua dioecesi curavit, necnon a s. m. Clemente XII confirmari, conditione vero adiecta: servata tamen Clementis
Praedecessoris forma et dispositione. Verum cum praefatus Episcopus omnes
et singulos suos dioecesanos in huiusmodi Sodalitii erectione sodales fecerit,
cum lege tamen, ut singulis annis parochi orationis horam parochianis distri­
buant, in pluribus paroeciis mos invaluit, ut pro sodalium libro deserviat
deputatus pro animarum statu; quapropter nonnulli in dubium revocare
inceperunt, utrum hoc pacto servata revera dici queat Apostolica dispositio
requisita.
Quaeritur itaque:
An consuetudo introducta in dioecesi Herbipolen. pro Sodalitio SS. Corpo­
ris et Sanguinis Christi tolerari debeat, vel potius forma a s. m. Clemente X
praescripta omnino servanda sit in casu?
Sac. Congregatio die 21 iunii 1746 respondit:
Xegative quoad primam partem, et affirmative quoad secundam partem.
De quibus facta per me infrascriptum eiusdem Sacrae Congregationis
Secretarium die 25 praedicti mensis SScno D. N. relatione, Sanctitas Sua
votum EE. PP. benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 158].

FRATERNITAS SACtWVxUS SXSCRTOW

572

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

4972.

4973.

S. C. Indulg., Viennen. in Austria, 26 aug. 1747.

S. C. Indulg., 2 mart. 1748.

Cum pluribus non obstantibus decretis, quibus Sacra Congregatio Indu.·
gentiis Sacrisque Reliquiis praeposita declaravit, et signanter die 20 aprib,
1711,1 monasteria omnia Sanctimonialium, quae a cura et gubernio FF. suo­
rum Ordinum sub immediatam Episcoporum jurisdictionem translata sum,
seu in posterum transferri aliqua ratione contigerit, non ideo privilegia ct
indulgentias, quibus antea gaudebant, amisisse seu amissura fore, sed eodem
modo cunctis praedictis privilegiis et indulgentiis uti et frui debere, ac ·
sub gubernio Fratrum suorum Ordinum actu exsisterent; die vero 3 decem­
bris 17362 monasteria Monialium in partibus praesertim Germaniae sita sub
nuncupatione Congregationis Elisabcthinarum, licet sub cura et gubernio
Ordinariorum exsistant, gaudere indulgentiis earum Ordini generaliter con­
cessis, ac die 23 septembris 1741 SSfhus D. N., audito prius voto eiusdem
Sacrae Congregationis, die 19 eiusdem mensis declaraverit,3 et quatenus opus
sit, concesserit, ecclesias Monialium Clarissarum Ordinis S. Francisci Assisinatis gaudere indulgentia Portiunculae nuncupata die 2 mensis augusti
pro omnibus Christifidelibus eo modo, quo gaudent ecclesiae FF. Minorum
universi eiusdem Ordinis S. Francisci, et demum 18 maii 1744,1 Sanctimo­
niales quascumque Ordinario locorum subiectas gaudere indulgentiis suo­
rum respective Ordinum, aut Congregationum, quorum ritum in Officio
recitando sequuntur, ac simul Institutum profitentur; his, inquam, non
obstantibus pro parte Monialium tertii Ordinis S. Francisci Congregationi'
Elisabcthinarum nuncupat. Civitatis Viennae in Austria Sacrae Congrega­
tioni expositum fuit, nonnullos credidisse, sive excogitasse, ipsarum eccle­
siam et alias eiusmodi Congregationis et Ordinis utpotc Ordinario subiecta>.
privilegiis et indulgentiis in ecclesiis earum Ordinis et signanter pro die
2 augusti concessis minime gaudere, sed praefata decreta pro personis
dumtaxat Monialium, non vero pro omnibus Christifidelibus illarum eccle­
sias visitantibus intclligenda fore; quare proposito desuper dubio: An indul­
gentiae generaliter concessae ecclesiis Fratrum pariter et Monialium tum in
diebus festivis Sanctorum Ordinis, tum in aliis huiusmodi solemnitatihus, cun­
ctae et singulae aeque lucrari queant a Christifidelibus visitantibus cccltsw
Monialium, quae Ordinariorum gubernio ct iurisdictioni subsunt?
Sac. eadem Congregatio die 19 augusti 1747 ad formam alterius decreti
die 27 februarii 1673 respondit ac declaravit: Gaudere.
De quibus facta per me infrascriptum eiusdem Sacrae Congregationis
Secretarium die 26 eiusdem mensis SSmo D. N. relatione, Sanctitas Sua
votum Sacrae Congregationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 166J.
’

Cf. N. 4954.

.’Λ·

3 Cf. N, 4967.

3

Decreta Autrntica S. C. Indulg., n,

4

Cf. N. 4969.

132.

573

Ut pietatis opera in Christiana rcpublica augeantur, simuique charitatis
vincula fideles ipsos magis magisque obstringant, iamdiu mos invaluit pri­
vilegia, indulgentias, aliasque spirituales gratias, quibus Patriarchales Basili­
cae, aliaeque ecclesiae, nosocomia, Archiconfraternitates et alia huius generis
pia instituta gaudent, aliis per aggregationes communicandi; verum cum
super huiusmodi aggregationibus plura quotidie emergant dubia, et praeser­
tim, num qui aggregandi facultatem habent, privilegia sibi competentia
ampliare, sive limitare in aggregatione queant; pariterque an pro suo arbi­
trio ipsas aggregationes ad tempus, vel in perpetuum concedere possint;
tum etiam utrum privilegium altaris, quo aggregans fruitur, communicari
possit, et revera sub nomine privilegiorum et indulgentiarum intclligatur
illud communicatum; idcirco ad occurrendum indulgentiarum indemnitati,
neve Christifideles in re tanti momenti decipiantur, decidenda in Sacra
Congregatione Indulgentiarum et Sacrarum Reliquiarum proposita fuenint
sequentia dubia:
1. An Patriarchales Basilicae, aliaeque ecclesiae, necnon nosocomia, Archiconfratemitates, Superiores cuiuscumque Ordinis, sive Instituti ceterique ha­
bentes facultatem communicandi privilegia, possint privilegia et indulgentias
ampliare et limitare pro suo arbitrio in aggregationibus?
2. An aggregationes faciendae sint ad tempus, vel in perpetuum?
3. An privilegium altaris sit communicabile?
Et Sac. eadem Congregatio die 5 Februarii 1748 declarandum esse
censuit:
Ad i. Negative, nisi aliter in induitis Apostolicis provideatur.
Ad 2. Aggregationes faciendas esse in perpetuum.
Ad 3. Negative.
Dc quibus facta per me infrascriptum ipsius Sacrae Congregationis
Secretarium die 2 martii eiusdem anni SSmo D. N. relatione, Sanctitas Sua
votum Sacrae Congregationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 171].

4974.
S. C. Indulg., lustinopolitana, 3 aug. 1748.
Sodalitium SSmi Sacramenti in ecclesia cathedrali civitatis lustinopolitanae canonice erectum anno 1500 iam fuit Archiconfraternitati SSmi Sacra­
menti S. Mariae supra Minervam Urbis aggregatum. Cuin vero in aggrega­
tionis instrumento inserta fuerit quaedam Bulla s. m. Pauli III, quae Brevi
fcl. rcc. Pauli V revocata dicitur; sodales eiusmodi Confraternitatis lustinopolitanae de hac re solliciti ad omnem removendam dubitationis causam duo

574

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

a Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita declarer
supplicarunt. Primum, utrum antedicta aggregatio cum insertione et iuxta
formam Bullae Pauli III facta adhuc subsistat? Secundum vero, quibusm-r.
indulgentiis gaudere sodales queant, et re vera gaudeant? Examinatisproindt I
his desuper examinandis et praesertim decreto eiusdem Sacrae Congrega­
tionis die 15 februarii 1608 dc mandato laudati Pauli V promulgato, fomtisque idcirco dubiis:
i. An aggregatio Sodalitii SSmi Sacramenti erecti in ecclesia calhedralt
lustinopolitana facta Archiconfratemitati SSmi Sacramenti in ealmi ,
S'. Mariae supra Minervam iuxta tenorem Constitutionum s. m. Pauli III Λ;
subsistat?
Et quatenus Negative,
2. An supplicandum SSmo pro sanatione, sive convalidatione, in can'
Et quatenus Affirmative,
3. Quibus indulgentiis gaudeat?
Eadem Sac. Congregatio habita die 30 iulii 1748 respondendum esse
censuit:
Ad i. et 2: Supplicandum esse SSmo pro sanatione cuiuscumque, quatenus sit, defectus.
Ad 3. Gaudere indulgentiis iisdem, quibus gaudet Archiconfraternilas
SSmi Sacramenti erecta in ecclesia S. Mariae supra Minervam.
De quibus facta per me infrascriptum ipsius Sac. Congregationis ProSecretarium die 3 augusti eiusdem anni SSmo D. N. relatione, Sanctitas
Sua votum Sacrae Congregationis approbando benigne annuit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 176].

4975.
S. C. Indulg., 16 dec. 1749.
)

Cum Sancta Tridentina Synodus, Sess. 25, cap. de Reliquiis, decreverit:
.Vo/r esse recipiendas novas Reliquias, nisi recognoscente et approbante Episcopo,
nonnulla dubia exorta sunt super facultate Episcopis tributa recognoscendi
et approbandi Sanctorum Reliquias, quae, ut quam citius dirimantur, Sacrae
Congregationi proponuntur, nempe:
6'WÉWOj
1. An unusquisque Episcopus extra Romam sua in dioecesi quascumqut
sacras Reliquias valeat authcnticare?
,' '
2. An sacrae Sanctorum Reliquiae a quodam Episcopo in Italia authenticate
{si ex parte subscriptionis, sigilli ct thecae nulla erroris aut fabitatis nota depre­
hendatur), ab altero Episcopo ultra monte r possint reprobari, quin et confiscari,
vel impediri, ne publicae venerationi exponantur?
Sac. Congregatio die 16 decembris 1749 respondit:
Ad utrumque: Affirmative ad formam Concilii.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 183].
.

I

4976.
S. C. Indulg., Monialium S. Ursulae, 16 dec. 1749.
Proposito dubio a Monialibus S. Ursulae excitato, utrum fruerentur
indulgentiis Ordini Eremitarum S. Augustini concessis, Sacra ista Congre­
gatio die 12 ianuarii 1677 rescripsit: indulgentiis praeductis Moniales perfrui
posseA Nuper autem in aliquibus huiusmodi monasteriis alia duo dubia
sunt exorta, quae solvenda proponuntur:
1. An Moniales S. Ursulae fruantur indulgentiis concessis ac concedendis
Ordini Eremitarum S. Augustini?
Et quatenus Affirmative,
2. An praefatas indulgentias consequi possint omnes visitantes illarum eccle­
sias in suis respectivis festivitatibus?
Sac. Congregatio die 16 decembris 1749 respondit:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Affirmative, exceptis sex festivitatibus, in quibus impertitur Benedi­
ctu) Papulis pro Monialibus tantum valitura.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 184].

4977.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 22 apr. 1752.
Ut debito iugique cultu ubique terrarum SS. Eucharistiae Sacramentum
Christifideles venerarentur, summopere semper exoptavit Apostolica Sedes;
quapropter voluit, ut Confraternitatcs SSmi Sacramenti ubique terrarum
in quacumque ecclesia parochiali erigi possent; quinimo, ut fideles ipsi
ad huiusmodi devotionem propagandam allicerentur, spiritualibus gratiis
easdem Confraternitatcs cumulavit. Verum, quamvis decreto Sacrae Con­
gregationis Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae sub die 23 aprilis 16762 edito et a ven. mem. Innocentio XI sub die 1 octobris 1678 per
Apostolicum Breve confirmato,3 sancitum iam fuerit, ut quocumque in loco
Confraternitatcs SS. Eucharistiae Sacramenti canonice fuissent erectae,
huiusmodi Confraternitatcs absque ulla aggregatione, aliove actu immediate
gaudere indulgentiis Archiconfratemitati eiusdem SSmi Sacramenti in
ecclesia S. Mariae supra Minervam Urbis exsistenti concessis ct conceden­
dis. Attamen cum ab ipsamet aliisque Archiconfraternitatibus SS. pariter
Eucharistiae Sacramenti aggregandi facultate eisdem ab Apostolica Sede
concessa iam fruentibus, plures etiam pro una eademque civitate, oppido
vel loco aggregations passim expediantur, cx quibus iurgia pariter et dis' Decreto Authentica S C. InclulR., n. 15.
1 Cf. N 4948
’ Bull. Rom., tom. 8, p. 57, 58.

SI6

Curia Romana

sensiones non tantum timeri possunt, sed ortas iam esse nonnulli testantur,
ideo supplicatum fuit praedictae Sacrae Congregationi Indulgentiis S··
crisque Reliquiis praepositae pro declaratione: Ati aggregationes, quai fi?;
ab Archiconfraternitatibus SS. Eucharistiae Sacramenti post decretum editu
ab ipsa Sacra Congregatione anno i6y6 et postea a s. m. InnocenlioXI
anno i6y8 confirmatum, subsistant in casu? Et Sac. Congregatio die 17 apri­
lis 1752 declarandum esse censuit: Aggregationes huiusmodi quantum d
communicationem indulgentiarum ab Archiconfraternitatibus praetensam <
inutiles.
De quibus facta per me infrascriptum ipsius Sacrae CongregationiSecretarium die 22 eiusdem mensis SSmo D. N. relatione, Sanctitas Su.
votum Sacrae Congregationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 192].

4978.
S. C. Indulg., Angelopolitana, 28 aug. 1752.
Cum in parochiali ecclesia, loci de Huamantla, Angclopolitanac dioece­
sis, magnam habeat venerationem quaedam miraculis clara imago lesu Chri­
sti Redemptoris Nostri Dom ni de’ Desposo nuncupat., et in eius capella,
eiusque in honorem et cultum centum abhinc circiter annis auctoritate
Ordinarii instituta sit pia utriusque sexus Christifidelium Confraternitas;
nunc vero presbyteri loseph Nicolaus et Ignatius Xaverius Cavallcro, ger­
mani fratres, dictae capellae reparatores et egregii benefactores ceterique
eiusdem Confraternitatis confratres et consorores dubitantes de ipsius sub­
sistentia et canonica erectione, ad effectum gaudendi indulgentiis, tam obten­
tis, quam obtinendis, eo quia ab .Apostolica Sede non fuerit confirmati,
supplicarunt humillime pro benigna declaratione:
1. An dici possit canonica dictat Confraternitatis erectio, solius Ordinarii
auctoritate facta?
2. An reportari debeat Apostolica confirmatio?
Quibus Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita
die 28 augusti 1752 rescribendum esse censuit:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Non indigere.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 195].
4979.

S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 4 febr. 1754.
Nonnulli parochi, in quorum ecclesiis erectae sunt Confratemitates
B. M. \ . de C onsolatione, Cincturae nuncupatae, necnon B. Μ. V. de
Monte Carmelo, a Sede Apostolica praeter plenariam indulgentiam in prae­
cipua festivitate earumdem Conlraternitatum, facultatem impertiendi Pon­

S. C. Indulgentiarum

577

tificiam benedictionem, iuxta modum a Sanctitate Sua praescriptum, obtinucnint. Dum autem eadem facultate parochi pacifice utebantur, aliqui
Religiosi Ordinis S. Augustini evulgare coeperunt, antedictam facultatem
inutilem esse, nec ullo modo subsistere, eo quod huiusmodi facultas privative
competeret Ordini S. Augustini ex speciali concessione Sedis Apostolicae;
quinimo praefatam Benedictionem a PP. eiusdem Ordinis dari posse, nedum
in ecclesiis eorum Conventuum, verum etiam Monialium Ordinis, necnon
in aliis quibuscumque, in quibus Confraternitas Cincturae sit erecta. Verum
de huiusmodi evulgato rumore nimis offensi parochi supradicti tanquam sibi
Sanctaeque Sedi nimis iniurioso, rem ad Sacram istam Congregationem
detulenint, ut scandala oborta ex praefata seditiosa oblocutione e medio
tolli queant. Quod ut facile praestari possit, subscripta dubia decidenda
proponuntur:
1. Au facultate, quae ex induito Sedis Apostolicae nonnullis Ordinibus Regu­
laribus competit, dandi Pontificiam Benedictionem statutis anni diebus, Regula­
res uti dumtaxat possint in ecclesiis suorum Conventuum; vel potius sit eis pote­
stas illam impertiendi in ecclesiis Monialium, tam Ordini, quam Ordinario loco­
rum subiectis?
2. An eadem facultate uti etiam possint in aliis quibuscumque ecclesiis, in
quibus Confratemitates dictorum Ordinum sunt erectae?
Sac. Congregatio die 4 februarii 1754 respondit:
Ad i. Affirmative quod ad primam partem, et Negative quod ad secundam.
Ad 2. Provisum in primo.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 199].

4980.
S. C. Indulg., 28 ian. 1756.
Etsi a Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita,
cui demandata est cura circa rectam et prudentem indulgentiarum administrationem, plura saluberrima prodierint decreta, et praesertim super earum­
dem indulgentiarum publicatione et impressione; cum tamen, sive hominum
malitia sive incuria nuper nonnulli abusus irrepserint, inhaerendo decretis
alias editis, eadem Sacra Congregatio die 19 ianuarii 1756 censuit, illa esse
confirmanda et innovanda, prout praesenti decreto confirmat et innovat.
Praeterea, cum experientia quotidie comperiatur, complures indulgentiarum
concessiones generales expediri inscia ipsa Sacra Congregatione, ex quo
multi promanant abusus ac confusiones, re mature perpensa, praesenti iti­
dem decreto declaravit, impetrantes posthac huiusmodi generales concessio­
nes teneri sub nullit.nis poena gratiae obtentae exemplar earumdem conces­
sionum ad Secrctariam eiusdem Sacrae Congregationis deferre.
De quibus facta per me infrascriptum Secretarium SSmo D. N. relatione
dic 28 eiusdem mensis, Sanctitas Sua votum Sacrae Congregationis appro­
bando, omnia confirmavit publicarique mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 205].
ea vu

η

5/8

Curia Romana

4981.
S. C. Indulg., Urbis, 31 iul. 1756.
Ut in aggregationibus Sodalitiorum ab Archiconfraternitatibus faciendis
omnia rite recteque peragantur, plura tum Summorum Pontificum, tum
Sacrae huius Congregationis saluberrima prodiere decreta, et praesertim
ad removendam turpis lucri suspicionem pluries cautum est, ut in expedi­
tione litterarum patentium nuncupat, aggregationis, seu potius proe.xpcn."
desuper faciendis, nempe pro pergamena, scriptura, sigillo, capsulis, cordulis, cera, intortitio, Secretarii Notariique labore vel mercede, aliisque omni­
bus quibuscumque, nihil omnino ultra unum scutatum aureum pro singula
aggregatione, institutione vel confirmatione, quovis praetextu, colore, aut
titulo, etiam eleemosynae, exigi aut recipi valeat, sub poenis ipso facto
incurrendis, nullitatis videlicet aggregationis, amissionis indulgentiarum ct
spiritualium gratiarum in aggregationibus contentarum, item privationis
facultatis aggregandi et officiorum, necnon inhabilitatis ad eadem officia
in posterum obtinenda, quoad ministros, Superiores, officiales, aliosque
contra huiusmodi decretum facere praesumentes, quae a nullo alio nisi a
Romano Pontifice pro tempore exsistente remitti valeant, aliisque etiam sub
gravioribus poenis arbitrio eiusdem Romani Pontificis imponendis. 'Nuper
autem cum eidem Sacrae Congregationi delatum sit, officiales nonnullarum
Archiconfraternitatum titulo strenae ministris ipsarum Archiconfratemitatum debitae, alioque mentito colore praeter scutatum aureum, intortitium
et aliam summam exigere; quinimmo sibi persuadentes, secretario sive
amanuensi Archiconfraternitatis privative quoad omnes competere faculta­
tem transcribendi formulam aggregationis, renuere idcirco huiusmodi for­
mulam ad transcribendum tradere petentibus aggregationem, ab eis pro
huiusmodi transcriptione summam sibi benevisam exigere. Quapropter
Sacra Congregatio, ne longo temporis decursu antiquorum decretorum
oblivio inducatur, et tam veteres, quam novi abusus omnino removeantur,
die 24 iulii 1756 inhaerendo enuntiatis decretis, et praesertim editis diebus
10 aprilis 1720 1 et 11 maii 1722, 2 censuit, ea esse innovanda et confirmanda,
prout praesenti decreto innovat et confirmat, iterumque decernit in praefata
summa scutati aurei omnia et singula supra enuntiata contineri.
Praeterea declarat, nullum ius nullamque facultatem privativam compe­
tere secretariis, amanuensibus aliisque quocumque nomine nuncupatis
ministris Archiconfraternitatum transcribendi formulam aggregationis
nihilque ultra praefatam summam scutati aurei pro huiusmodi transcri­
ptione uti comprehensa in supra enuntiatis expensis exigere posse; proptereaque mandat singulis Ordinibus, Religionibus, Institutis et Archiconfratemitatibus quibuscumque, eorumque Superioribus, ministris et
1 Cf N. 4960.
- Cf N 4961

S. C. Indulgentiarum

579

officialibus quocumque nomine nuncupatis, ut in expediendis litteris paten­
tibus aggregationum, seu pro illarum expensis supra expressis aliisque
quibuscumque nihil ultra scutatum unum aureum sub quovis praetextu
aut quaesito colore, etiam a sponte dantibus, titulo strenae, aut eleemosynae
recipere audeant, aut recipi permittant, sub eisdem poenis supra indicatis,
ne Confratcrnitates aggregandae sumptibus nimium graventur, et ut omnes
intelligant, coelestes ecclesiae thesauros non quaestus, aut alicuius lucri
causa, sed ad pietatem potissimum fidelium excitandam ex Apostolicae
Sedis benignitate aperiri.
Quibus per me Secretarium SSmo D. N. die 31 iulii 1756 relatis, San­
ctitas Sua decretum Sacrae Congregationis approbavit, et in omnibus exse­
cutioni mandari iussit. 1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 209].

4982.
S. C. Indulg., 19 maii 1759.
Ut Christifideles scire possint, quid sibi tenendum foret pro acquiren­
dis indulgentiis in sententiarum varietate super intelligentia verborum qui
tere poenitentes, confessi ac S. Communione refecti ecclesiam visitazerint, quae
in indulgentiarum Brevibus inseri solent, in Sacra Congregatione Indulgen­
tiis Sacrisque Reliquiis praeposita discussis die 31 inartii proximi praeteriti
nonnullis dubiis, eadem Sacra Congregatio fuit in voto, Confessionem sacramenlalem, quando in Brevibus apponitur pro indulgentiarum consecutione, peragi
omnino debere etiam ab iis, qui sibi lethalis peccati conscii non sunt; nccnon
praefatam Confessionem suffragari etiam posse, si expleatur in vigilia festivi­
tatis. Quod autem ad ecclesiae visitationem spectat, eam impleri posse, sive
ante, sive post aliorum piorum operum implementum.
Factaque de iis per me infrascriptum eiusdem Sacrae Congregationis
Secretarium relatione SSmo D. N. die 19 maii 1759, Sanctitas Sua eiusdem
Sacrae Congregationis votum benigne approbavit, illudque publicari man­
davit, quibuscumque in contrarium facientibus non obstantibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg , n. 214].

4983.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 19 maii 1759.
Ut erga parochiales ecclesias, quae ob earum tum dignitatem, tum anti­
quitatem magno semper in honore habitae sunt, Christifidelium amor magis
magisque augeatur, utque suam erga eas benevolentiam peculiarem demon­
straret SSmus D. N. Clemens PP. XIII, praevio Sacrae Congregationis
1 Cf tamen decretum Urbis d Orbis, diei S ianuarii 1861:
Cf. N. 5061.

Ad Religionis». —

FRATERNITAS SACEKOOTaUS SANCTI VETO

i l l t S L .K J 1 t l î S 4 j . A

580

Curia Romana

Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae voto, speciali gratia altaris
privilegiati quotidiani ad septenniuin omnes et singulas totius Orbis praefa­
tas ecclesias benigne decorari voluit, revocatis huiusmodi privilegiis intuitu
paroeciae sive in perpetuum, sive ad tempus iam concessis; ea tamen adiecta
lege, ut quilibet Episcopus de huiusmodi gratia supplicet pro sua respective
dioecesi, et unum dumtaxat Breve pro omnibus uniuscuiusque dioecesis
parochialibus ecclesiis suffragetur. Praeterea, ne huiusmodi privilegio frau­
dentur aliae ecclesiae pollentes speciali praerogativa, veluti Collegiatat*. et
Abbatiales Nullius, et parochiales a se dependentes, Sanctitas Sua pari
benevolentia modo supra indicato hoc idem privilegium mox enuntiatis
ecclesiis communicatum voluit. Exspirato vero septennio, Sede plena, eadem
Sanctitas Sua mandat, ut ipsimet Episcopi et Abbates, Sede autem vacante,
Arcarii Capitulares, sive in spiritualibus Abbatiarum administratores pro
renovatione eiusmodi privilegii supplicent.
Ne autem parochi expensis graventur, voluit insuper Sanctitas Sua, nihil
omnino exigi posse, sub poena nullitatis privilegii, ab officialibus tum Epi­
scoporum, quum Abbatum in certiorandis parochis, sive in expediendis
litteris pro designatione altaris privilégiât! in unaquaque parochiali ecclesia
dioecesis. Quibuscumque in contrarium facientibus non obstantibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 215].

.S’. C. Indulgentiarum

Ad i. Ecclesias, quae neque parochiales sunt, neque collegiatae, etsi digni­
tate tt antiquitate pollentes, non gaudere concessione privilegiati altaris quoti­
diani ad septennium, atque eo tantummodo gaudere ecclesias parochiales, et per
communicationem collegiatus. Antiquitas vero ecclesiarum parochialium et collegiatarum ex primaeva earum origine desumitur, ac proinde in honore habitae
(t habendae sunt.
Ad 2. Poterit extendi etiam ad illas, etsi collegiatae non denominentur, in
quibus ad instar collegiatorum choro assidue inservitur.
Ad 3. Concessionem altaris privilegiati quotidiani ad septennium non
indigae huiusmodi declaratione, et satis responsum ad primum.
Ad 4. Nova designatione altaris privilegiati quotidiani ad septennium revo­
landa esse anteriora privilegia unice intuitu paroeciae concessa, non alia de
causa, e. g. Confratemitatis, capellae seu altaris iurispatronatus alicuius familiat, sive ratione publia coemeterii, aut praefixi numeri Missarum in ecclesia
seu particulari altari satisfaciendi.
Ad 5. Sufficere applicationem, cum nequit celebrari Missa de Requie
iuxta decretum S. C. Rituum a Ven. Innocentia XI approbatum sub datum
4 maii 1688 Pontificatus sui anno XII. 1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 218].

4985.

4984.

S. C. Indulg., Wormatien., 30 ian. 1760.

S. C. Indulg., Bergomen., 30 ian. 1760.
Episcopus Bergomen. (circa altaria privilegiata)1 quaerit:
1. An Summus Pontifex decorare voluerit non solum omnes ecclesias paro­
chiales et collegiatus, sed etiam eas, quae non sunt parochiales, nec collegiatat,
sed sunt in honore habitae ob earum antiquitatem, dignitatem et speciales prae­
rogativas, an tantum parochiales ct collegiatos, quae etiam habitae sunt semper
in honore ob earum antiquitatem, dignitatem et speciales praerogativas?
2. An privilegium pro collegiatis extendi possit ad omnes, vel saltem ad
aliquas ecclesias huius Bergomen civitatis, et dioecesis, quae habent residential
ad instar collegiatorum?
3. Quaenam sint ecclesiae dignitate et antiquitate semper in honore habitae,
et speciali praerogativa pollentes?
4. In per designationem novi altaris ad septennium iuxta Breve intelligantur
suppressa non solum privilegia antea concessa intuitu paroeciae, verum etiam
quaedam alia?
5. . In Missae, ut gaudeant privilegio huiusmodi, debeant celebrari de Requit,
an sufficiat caium applicatio pro défunt'/s, cum non possint celebrari de Requit?
Relatis per me infrascriptum Secretarium SS1Î10 D. N. C ementi PP. XIII
in Audientia dici 30 ianuarii 1760 supra expositis dubiis, Sanctitas Sua re­
spondendum esse decrevit:
'

Cf

X

581

Beatissime Pater! Cum non ita pridem a Sanctitate A'estra Eminentissimus Elector Moguntinus Breve Apostolicum obtinuerit, vi cuius in dioecesi
Wormatiensi, sibi qua Episcopo, subiecta, in omnibus ecclesiis tam colle­
giatis, quam parochialibus designare posset unum altare privilegiatum pro
defunctis, et in exsecutione illius Brevis dubia obveniant, nempe:
1. An illud privilegium ad septennium obtineat pro singulis diebus totius
anni, quandocumque sacerdos approbatus in designato altari Missam appli­
carent pro certo defuncto?
2. An ecclesia, in qua designatur altare, debeat esse consecrata, vel saltem
altare lapideum consecratum, cum in hac dioecesi, in qua religio catholica vix
a saeculo iterum inducta, perpaucae numerentur ecclesiae, vel etiam altaria
cmstcrata, sed ut plurimum super port at ilibus Missae celebrentur?
3. Cum in Brevi Apostolico solum de parochialibus ecclesiis mentio fiat,
en iwn etiam istud privilegium ad filiales ecclesias extendendum, cum etiam in
lingulis saltem Dominicis et festis, tf quando sepultura occurrit, divina habean­
tur, nc catholici in filialibus (quae olim omnes fuerunt matrices, sed per intro­
ductum Calvinismum ab Electoribus Palatinis, pastoribus suis destitutae, et
nunc tandem recuperatae, ita ut in illis simultancum exercitium Religionis cum
acatholicis habeatur), sint praeter culpam deterioris conditionis, quam in matri­
cibus, quae per accidens matrices factae sunt ob commodiorem sustentationem

4983

1 Bui)

Rom.,

tom.

8, p. 518,

519.

582

Curia Romana

parochi in uno loco, quam in altero, cui et postea tres, quatuor et quandoqm
plures filiales ad deserviendum assignatae reperiuntur?
4. Cum etiam pagi reperdant ur, in quibus pastor catholicus quidem habitat,
sed propria ecclesia non potitur, ideoque assignatam acceperit domum publicam,
in qua divina tractet; an non etiam altare inibi positum, vel alia sacella domestic
publico cultui tamen destinata gaudere possint privilegio altaris a Summo Pon­
tifice pro defunctis privilégiait?
Proinde Christianus de Merle, Episcopus Synopen. ct suffraganeus Wormatiensis, humillime supplicat Sanctitati Vestrae benigne resolvere et decla­
rare dicta dubia ad effectum, ut scire valeat, quomodo in eis tuto se gerere
debeat.
Relatis per me infrascriptum Secretarium in Audientia habita sub die
30 ianuarii 1760, SSmo D. N. Clementi PP. XIII supra propositis dubiis,
idem SSmus respondendum esse decrevit:
Ad i. Affirmative iuxta decretum Sac. Congregationis Rituum approba­
tum a Ven. Innocentia XI sub datum 4 maii 1688.1
Ad 2. In medio altaris, in quo Sacrum peragendum est, debet saltem reponi
sacer lapis consecratus cum capsula Reliquiarum SS. Martyrum.
Ad 3. Poterit extendi privilegium ad eas dumtaxat filiales ecclesias, in qui­
bus parochus functiones vere parochiales exercet, uti sepelire mortuos, baptizare,
SSmum Eucharistiae Sacramentum ministrare in Paschale et similia.
Ad 4. Similiter dicendum, si in eiusmodi domibus et capellis publico cultui
designatis parochus catholicus functiones vere parochiales exerceat.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 219].

4986.
S. C. Indulg., 26 mart. 1760.
Beatissime Pater! Cum Cardinalis Patriarcha Delphinus, Archiepiscopus Utincnsis ex gratia Sanctitatis Vestrae acceperit Breve, quo ipsi concessa
fuit facultas declarandi altare privilegiatum quotidianum ad septennium
in omnibus ecclesiis parochialibus et collegiatis suae civitatis et dioecesis,
et eidem Cardinali suborta sint infrascripta dubia circa eamdem concessio­
nem, supplicat Sanctitati Vestrae, ut eadem supremo suo iudicio dirimere
dignetur:
i. An gratiae altaris privdegiati capaces sint eae ecclesiae parochiales aut
curatae, quarum rector exercet parochialia officia cum independentia et tenetur
ad orandum pro populo, vel ad quas ex supradictis ecclesiis debeat coarctari
tale privilegium?
2
zln concedentium sit altare privilegiatum ecclesiis dissitis et sitis in mon­
tibus et collibus, aut iis, in quibus nunc fiunt officia parochialia?
3. An in parochiis, quae habent duas ecclesias (filiales), possit utrique
concedi supradicta gratia, an vero altematim?
1

Bull

Rom , torn

8, p.

518,

519

S. C. Indulgentiarum

583

SSmus D. N. Clemens PP. XIII in Audientia ab infrascripto Secretario
habita die 26 martii 1760, propositis dubiis mentem suam benigne decla­
rando, ita respondendum mandavit:
Ad 1. Ex decreto diei 30 ianuarii huius anni' omnes ecclesiae, dc quibus
in dubio, capaces sunt altaris privilégiait.
Ad 2. Privilegium concedendum esse primis enuntiatis ecclesiis, secundis
negandum.
O
Ad 3. Ambabus concedendum esse privilegium, dummodo in ipsis exstent
stpulchra, et functiones proprie parochiales exerceantur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 221].

4987.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 2 aug. 1760.
SSmus D. N. Clemens PP. XIII benigne concessit, ut confratres et consorores cuiuscumque Confraternitatis, seu Sodalitii, aut Congregationis
ubique locorum exsistentis, dummodo sit auctoritate Ordinaria erecta, aliqua
corporis infirmitate laborantes, vel carceribus detenti eisdem omnibus et
singulis indulgentiis, quibus gaudent ceteri confratres et consorores, gaudere
possint et valeant; ita tamen, ut omissa visitatione ecclesiae, alia pia opera
iniuncta, quae pro viribus peragere poterunt, fideliter ac devote exsequantur.
Voluitque Sanctitas Sua hanc gratiam suffragari in perpetuum, et ad preces
cuiuscumque Sodalitii, Confraternitatis, seu Congregationis concedi abs­
que ulla Brevis expeditione.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 222].

4988.
S. C. Indulg., Camerinen., 16 dec. 1760.

1

In ecclesia Abbatiali Plebis Taurinae, Camerinen. dioecesis, multis
abhinc annis canonice erecta fuit Via Crucis, et parietibus appositae fuerunt
stationes decenter pictae ornataeque cum parvulis crucibus auro linitis.
Nunc vero occasione fabricae, ne cruces et stationes pulvere sordescerent
per D. Abbatem remotae fuerunt, earum loco aliis vulgaribus stationibus
et crucibus suffectis, llac de causa maxima orta est inter populum contentio
super indulgentiarum acquisitione. Quamobrem sequentia dubia examinanda

,

proponit:

An in ecclesia, ubi canonice erecta est l ia Crucis, si stationes et cruces
unnentur, vel mutentur, cessent indulgentiae; ac proinde opus sit nova erectione
itu approbatione?
2. An, ad tempus ablatis et remotis ab ecclesia stationibus et crucibus, indulgentiae ab iis acquirantur, qui in dicta ecclesia, tamquam si stationes et cruces
astarent, exercitium devote peragunt?
1.

1 Cf. N. 49S5.

FRATERNITAS SACERDOTaUS SANCTI VCTRj

liltS G lO ltifc C A

584

Curia Romana

An st dictae stationis et cruces remotae, ut supra, apponantur in parietibus sacrant seu oratorii sub diverso tecto, vel alterius ecclesiae, lucrentur indul­
gentias pium peragentes exercitium ante easdem stationes in praedictis locis ad
tempus repositas?
4· An qui exci citium Viae Crucis peragunt et illud ad modicum tenipu;
interrumpunt, puta ad audiendum Sacrum, ad sumendam Eucharistiam, ad
Confessionem faciendam etc., indulgentias lucrentur si illud prosequantur, vel
ad indulgentiae acquisitionem oporteat in iis casibus illud ah initio reassumers?
Sac. Congregatio die 16 decembris 1760 respondit:
Ad i. Negative iuxta modum; et modus est, quod si renoventur ct mutentur
salva substantia, negative simpliciter, ut supra; si non salva substantia, negative
pariter, sed in hoc casu novae cruces denuo benedicantur ad formam Constitu­
tionum.
Ad 2. Negative.
Ad 3. Negative quoad diversas ecclesias; in reliquis recurrant in casibus
particularibus.
Ad 4. Affirmative ad primam partem, dummodo notabiliter et moraliter
exercitium non interrumpant; negative quoad secundam; et ideo non oportet
in his casibus illud ab initio réassumera.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 223].

4989.
S. C. Indulg., Curien., 14 febr. 1761.
Beatissime Pater! Attentis Sanctitatis Vestrae Litteris in forma Brevis,
quibus conceditur Episcopis facultas declarandi in ecclesiis parochialibus
et collegiatis altare privilegiatum, sacerdotes et parochi dioecesis Curiensis
in Grisonibus, ne in errorem inducantur, supplices adeunt Sanctitatem
Vestram pro sequentium dubiorum solutione:
1. An huiusmodiprivilegium suffragetur pro defunctis etiam per aliam Mis­
sam, quam de Requie?
2. An per idem privilegium revocata censeantur alia privilegia uni vel plu­
ribus altaribus ecclesiarum parochialium concessa, et quaenam in casu?
3. An eodem privilegio saltem per epikeiam gaudere possint ecclesiae cura­
tae, aut tales, ubi parochi proprie non inveniuntur, sed in quibus parochiales
functiones a propriis parochis peraguntur?
SSmus D. N. in Audientia habita dic 14 februarii 1761 ab infrascripto
Secretario propositis dubiis respondit:
.- ■
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Huiusmodi privilegia non censentur revocata, dummodo non intuitu
ecclesiae parochialis, verum alio titulo concessa fuerint.
Ad 3. Eiusmodi privilegio gauden praefatas ecclesias, dummodo in ipsis
functiones vere et proprie parochiales peragantur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 225].
. ' ■

S. C. Indulgentiarum

5^5

4990.
S. C. Indulg., Americana Novi Regni Hispanici, 28 apr. 1761.
Fel. rec. Benedictus XIV per suas Litteras Apostolicas in forma Brevis
sub datum Romae apud S. Mariam Maiorem die 25 maii 1754, cuius ini­
tium: Non est equidem etc., confirmavit omnes ct singulas indulgentias ac
privilegia in perpetuum concessa Congregationi, seu Confratemitati B. Μ. V.
Guadalupensi, Patronae novi Regni Hispanici in America, nonnullasque
alias per dictum Breve indulgentias concessit cum facultate, ut eas confra­
tres etiam absentes ct ubicumque locorum commorantes lucrari possint·
Ampliavitque dictum privilegium regibus principibusque et eorum consan­
guineis usque ad secundum inclusive gradum adseribendi se confratres, et
acquirendi omnes et singulas indulgentias praedictae Congregationis etiam
absentes. Hinc exortum est dubium, an fideles absentes possint admitti et adtcribi in confratres?
Ratio dubitandi ea potissimum videtur, quod impedimentum absentiae
non tanti habitum est a Summo Pontifice, ut ex eo absentes confratres et
regesac principes ab acquisitione indulgentiarum excluderet; adeoque absen­
tes a numero confratrum non forent reficiendi. Attamen cum declaraverit
Pontifex defectum absentiae non obesse confratribus iam adseriptis ct regi­
bus et principibus, quibus specialis adseribi in confratres facultas impertita
est, nullo pacto videntur admittendi absentes, qui neque vi admissionis,
aut gratiae dici possunt confratres.
Additur in precibus, quod si absentes nequeant admitti in confratres,
dignentur EE. PP. rescribere, quod admitti valeant, et ad minus incolae novi
regni praedicti, ad quod extenditur patronatus praedictae B. Mariae Virginis,
quemadmodum nonnullis similibus Confratcrnitatibus Europaeis clementer
indultum est, et signanter Confratemitati Sanctissimae Conceptionis Liciensis (de Lece).
Quaeritur itaque:
Λ
1. An absentes admitti possint in confratres?
Et quatenus Negative,
2. An supplicandum sit SSmo pro eorum admissione, vel ad minus pro
admissione incolarum praedicti novi Regni Hispanici?
Sac. Congregatio die 28 aprilis 1761 respondit:
Negative in omnibus.
(Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 226].

4991.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 19 maii 1761.
Cum ex veteri more, et laudabili Ecclesiae instituto die secunda novembns omnium Defunctorum memoria recoli, corumque animae ab universis
Christifidelibus orationibus, eleemosynis aliisque piis operibus et Ecclesiae

586

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

suffragiis, potissimum vero acceptabili sacrosanctae Missae Sacrificio iuvari
soleant, SSmus D. N. Clemens PP. XIII cx paterna sua charitate erga omne·
fideles tam vivos quam defunctos, animabus eorum, qui cx hac mortali viti
in gratia et charitate Dei, nondum tamen omnibus mundanis sordibus expia­
tis, decesserunt, de inexhausto catholicae Ecclesiae thesauro abundantia.·
suffragari quam maxime cupiens, ut celerius c purgatorii poenis liberatae
ad aeternam gloriam per Dei misericordiam pervenire valeant, de consilio
Venerabilium S. R. E. Cardinalium Indulgentiis Sacrisque Reliquiis prae­
positorum, universali hoc decreto perpetuis futuris temporibus valituro
benigne concedit, ut Missa die praedicta Commemorationis Defunctorum
a quocumque sacerdote saeculari vel cuiuslibet Ordinis et Instituti Regularis
celebranda gaudeat privilegio, ac si esset in altari privilegiato celebrata,
decernendo tamen, ut nonnisi consuetam eleemosynam unusquisque sacer­
dos pro dicta Missa, licet privilegiata, accipiat, et in ea tantum quantitate,
quae a synodalibus Constitutionibus, seu a loci consuetudine regulariter
praefinita fuerit. Quibuscumque in contrarium facientibus non obstantibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 228].

4992.
S. C. Indulg., Belgica, 8 febr. 1762.
Quum a commorantibus in Belgio Theologis infrascripta dubia Sacrae
Congregationi Indulgentiarum proposita fuerint definienda, videlicet: 1. An
cum Dominica secunda post Epiphaniam Officium SS. Nominis lesu, et Domi­
nica infra Octavam Nativitatis B. M. Virginis Officium SS. Nominis Maria
est transferendum, Missae solemni, quae tunc istis diebus cantatur de Dominica,
vel de festo altiori occurrente, adnexa sit indulgentia plenaria a fel. rec. Inno­
cent io XIII concessa illis, qui, consistentes intra status haereditarios Caroli I !
Imperatoris, interfuerint? et quatenus Negative, 2. An tunc, ct eo casu, ut Christifideles eam indulgentiam valeant adipisci, cantari debeat Missa votiva solemnis de SS. Nomine lesu vel Mariae respective?
Eadem Sacra Congregatio habita in Palatio Apostolico Quirinali feria II,
8 februarii currentis anni 1762 supradictis dubiis rite examinatis rescriben­
dum esse censuit:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Provisum in primo.
De quibus facta per me infrascriptum Secretarium relatione SSmo D. N
Clementi PP. XIII in Audientia habita sub eadem die 8 februarii, Sanctitas
Sua decreta Sacrae Congregationis benigne approbavit; atque ita perpetuis
futuris temporibus indultum fel. rec Innocentii XIII intelligendum esse ac
in praxi exsequendum declaravit atque mandavit. 1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 230].
1 Cf. decret. Cameroon., diei 12 iulii

Urbii et Orbii, 9 aug.

1852. —

Cf. N.

1847, ad 4;

5042, 5049,

Briocen., 6 maii

5050.

iSja

ad 1 et

587

4993.
S. C. Indulg., 9 dec. 1763.
Quum Sacra Congregatio Indulgentiis et Sacris Reliquiis praeposita
die 31 mensis martii anno 1759 fuerit in voto, Confessionem sacramentalem, quando in Brevibus apponitur pro indulgentiae consecutione, peragi
omnino debere etiam ab his, qui sibi lethalis peccati conscii non sunt, necnon
praefatam Confessionem suffragari etiam posse, si in vigilia festivitatis
expleatur, votumque Sacrae Congregationis SSmus D. N. Clemens PP. XIII
benigne approbaverit, illudquc typis publicari sub datum 19 maii praedicti
anni mandaverit;1 quamplures supplices libelli tum Regularium Communi­
tatum et praesertim Monialium, tum etiam parochorum, et nonnullorum
Episcoporum pro suis dioecesibus porrecti sunt, quibus maxima exponebatur
difficultas, quae interdum, imo persaepe incidit pro sacramentali Confes­
sione sive in festo vel ad minus in vigilia peragenda. Quamobrem ut adeo
proficuus indulgentiarum thesaurus reddatur fidelibus accommode compa­
randus, enixis precibus supplicabant Sanctitati Suae, ut opportuno aliquo
remedio de Apostolica benignitate providere dignaretur. Quibus precibus
ad praedictam Sacram Congregationem remissis, propositum in ea fuit
dubium: An, et quomodo sit consulendum SSmo super praefati decreti exsecu­
tione, vd declaratione in casu? et responsum fuit: Consulendum SSmo D. N.,
ut concedere dignetur indultum omnibus Christifidelibus, qui frequenti pecca­
torum Confessione animum studentes expiare, semel saltem in hebdomada ad
Saaamentum Poenitentiae accedere, nisi legitime impediantur consueverunt, ct
nullius lethalis culpae a se post praedictam ultimam Confessionem commissae
sibi cotisai sunt, ut omnes et quascumque indulgentias consequi possint, etiam
m actuali Confessione, quae ceteroquin iuxta praefati decreti definitionem ad
tas lucrandas necessaria esset. Nihil tamen innovando circa indulgentias iubilaei, tam ordinarii, quam extraordinarii aliasque ad instar iuhilaei concessas,
pro quibus assequendis, sicut et alia opera iniuneta, ita et sacrament alis Confessio
tempore in carum concessione praescripto peragantur.
Et facta per me infrascriptum eiusdem Sacrae Congregationis Secreta­
rium de praemissis omnibus SSmo D. N. relatione die 9 decembris 1763,
Sanctitas Sua piis bonorum desideriis ac votis satisfacere, et indulgentiarum
gratias iis potissimum, qui pie sancteque vivendo, donis divinae misericor­
diae digniores efficiuntur, elargiri quam maxime cupiens, benigne annuit,
«praefatum indultum in forma suprascripta expediri, et publicari mandavit;
quibuscumque m contrarium facientibus non obstantibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 231].
1 Cf. N. 49S2.

Curia Romana

588

4994.
S. C. Indulg., Tarvisina, 6 nov. 1764.
Extant in Tarvisina dioecesi parochiales ecclesiae quamplures, in quibus
canonice sunt erecta fidelium utriusque sexus Sodalitia, quae gaudent indul­
gentiis omnibus, privilegiis, praerogativis ac specialibus gratiis, quas Summi
Pontifices alicui ex approbatis Archiconfraternitatibus olim concesserunt;
iis etiam parochialium earumdem ecclesiarum rectores praesunt vicaria
quadam auctoritate tributa a Generalibus Regularis Ordinis Magistris seu
Praepositis ac Ministris, ad quos ipsae pertinent Archiconfraternitates
Quoniam vero Apostolicis Litteris datis anno 1762 3 Nonas septembris,1 et
recenti anno proxime praeterito, 3 Kalcndas septembris data ConstitutioneSSmus D. N. Clemens PP. XIII facultates impertiendi Romani Pontificis
nomine Apostolicam Benedictionem Regularibus iam concessas Ordinibus
reservavit, Paulus Franciscus lustinianus, Tarvisinus Episcopus Sacrat
Congregationi definiendum proponit, num istiusmodi parochialium ecclesia­
rum rectores, salvis tamen Apostolicis mandatis, praeserlimque Benedicti XIV
Epistola Encyclica diei ig maii 1748, 3 possint statis anni diebus super populum
Apostolicam Benedictionem effundere ex donata facultate, quae a Generalibus
Regularium Ordinum Ministris, una cum universitate privilegiorum suorum in
diplomate erectionis Sodalitii, aut alio quovis modo fuit ipsis communicata?
Dubitat praeterea idem Episcopus, num maneat facultas nomine Pontificis
populum betu dicendi concionatoribus dic postrema Quadragesimae, necnon aliis
sacerdotibus Regularium Ordinum pro spiritualibus exercitiis, sive missionibus!
Quae dubia declaranda humiliter exposcit.
Relatis per me infrascriptum Secretarium SSmo D. N. Clementi
PP. XIII in Audientia diei 6 novembres 1764 supradictis dubiis ab Episcopo
Tarvisino propositis, idem SSmus respondit; Negative ad utrumque, ad for­
mam Constitutionis a Sanctitate Sua editae sub datum apud Sanctam Mariam
Maiorem anno 1762 tertio Nonas septembris.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 232].

4995.
S C. Indulg·., Wladislavien., 27 nov. 1764.
Episcopus Wladislaviensis humillimis precibus exponit, se obtinuisse a
Sanctitate Vestra Breve altaris privilcgiati quotidiani ad septennium pro
omnibus et singulis ecclesiis parochialibus. necnon collegiatis et abbatialibus
suae civitatis et dioeceseos, revocando intuitu huiusmodi indulti privilegia

5. C. Indulgentiarum

589

omnia paroeciis sive in perpetuum sive ad tempus concessa; itaque Orator
tria sequentia dubia declarari expostulat:
1. An indulgentiae altaris privilcgiati adnecti possint altaribus portatilibus,
quae plurima sunt in sua dioecesi?
2. Quum in sua dioecesi ob tenuitatem beneficiorum pleraeque parochiales
unitae sint, an idem privilegium intelligatur concessum omnibus et singulis, vel
iis tantum, in quibus aliqua parochialia munia aliquando fiant per annum, licet
cum ceteris maioribus sint unitae?
3. An Missis de festo vel de feria lectis, diebus in quibus Missae defunctorum
prohibentur, applicari possit idem altaris privilegium ad formam Decretorum
aS. Rituum Congregatione emanatorum dc anno 1667,166g et 1688?
SSmus D. N. Clemens PP. XIII in Audientia habita die 27 novem­
bre 1764 relatis a me infrascripto Secretario supradictis dubiis ab Episcopo
Wladislaviensi propositis respondendum esse iussit:
Ad i. Negative; namque ex ipsis terminis concessionis, qua tribuitur Ordinario facultas designandi semel unum tantum altare, satis innuitur, quod dictum
altare debeat esse fixum ac stabile; necnon quum in casu reaptationis altaris
privilcgiati soleat peti translatio privilegii ad aliud altare, conceditur dicta
translatio durante tantum tempore fabricae, ex quo colligitur, privilegium in
udem altari stabile permanere.
,
Ad 2. Eadem Sanctitas Sua declaravit, privilegium altaris quotidiani ad
septennium illis tantummodo ecclesiis per extensionem concedendum esse, quae
parochiali unitae, seu eiusdem subsidiariae, plerasque parochiales functiones
(juac proprie parochiales sint) infra annum exercent.
Ad 3. Affirmative ex decretis tum Sacrorum Rituum Congregationis,1 tum
huius Sacrae Congregationis Indulgentiarum. 2
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 234].

4996.
S. C. Indulg., Vindana, 23 sept. 1775.
Nonnulla dubia ad hanc Sacram Congregationem delata fuerunt a Vica­
rio Generali dioecesis Vindanae in Britannia Minori nimirum:
1. Oui accepit facultatem benedicendi centum cruces, seu numismata cum
applicatione indulgentiae plenariae in articulo mortis, potestne, dummodo prae­
scriptum numerum non excedat, ad eumdem effectum benedicere coronas, parvas
statuas, immo et Crucifixos; etiamsi, ut plerumque accidit, crux sit efformata
« ligno, chore, aliave materia fragili, et ad hanc benedictionem inepta, et
tantum effigies Christi sit metallica?
2. Qui accepit facultatem benedicendi tercentum coronas precatorias cum
applicatione indulgentiarum divae Birgittae nuncupatarum, accepitne eo ipso
facultatem benedicendi totidem rosaria loco coronarum? Ratio dubitandi est,

1 Cf. N. 457.
2 Bull. Rom. Cont , tom
3

2» P* 3O9-4OT.

1 Cf. N. 5575; Bull.

Cf. N, 386.

1 Cf. decretum

Rom., tom.,

Urbis et Orbis,

tom.

diei

S,

p. 518,

19 mail 1759·

519.

— Cf.

X

4983·

59°

Curta Romana

S. C. Indulgentiarum

591

Ad 3. Affirmative.
rosaria quindecim constare decadibus, et coronas quinque tantum, undeterred,
Ad 4. Relatum, et servetur decretum.
rosaria nongentis coronis aequivalent?
Ad 5. Affirmative ad formam Bullae Benedicti XIV. 1
3. In facultate benedicendi cruces seu numismata cum applicatione indulgeAd 6. Semel in eodem statu morbi.
tiae plenariae in aiticulo mortis, etsi nulla de eo fiat mentio, subauditurm I
Ad 7. Affirmative.
additum, aim applicatione, omnium indulgentiarum in elencho recensiture.'
Ad 8. Affirmative ad primam partem; Negative ad secundam; Affirmative
4. In fine eiusdem elenchi vetat Sanctitas Sua huiusmodi impressi:·».·
A tcrliam partem quoad parochos speciatim ruri degentes.
extia l rbem; haec prohibitio estne mere politica, et ad ecclesiastici regni incolui
Ad 9. Facultas pro confessorio ordinario tantum.
tantum, non ad universos orbis fideles directa? Obligatne in conscientia txlu
Et facta de praemissis relatione SSmo D. N. in Audientia diei 23 Sep­
fines Romani Imperii?
tembris 1775 per infrascriptum Secretarium, Sanctitas Sua votum Sacrae
5. Benedictio in articulo mortis cum applicatione indulgentiae plenarv
Congregationis benigne approbavit.
potestne, si sit periculum in mora, concedi tum valide, tum licite iis, qui tlw.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 237].
culpabiliter non fuerunt ab incepto morbo Sacramentis refecti vel Poenitentia
vel Eucharistiae, vel extremae l 'nctionis, vel nullo horum, subitoque vergurJ
ad interitum?
4997.
6. Benedictio supradicta potestne. bis aut amplius in eodem morbo, qui inst­
S. C. Indulg., 18 sept. 1776.
rate protrahitur, impertiri, etiamsi non convaluerit aegrotus? Si possit iterari Ir.
benedictio, quodnam requiritur intervallum inter eius largitiones?
Cum m quibusdam ecclesiis cathedralibus, quae simul etiam sunt paro7. Invocatio saltem mentalis SSmi Nominis lesu, de qua fit mentio in
chiales, exortum fuerit dubium: An eaedem ecclesiae gaudeant duplici altan
Brevibus ad Episcopos dc hac benedictione missis, praescribiturne, quamdiu
fmlegiato, uno a fel. rec. Benedicto PP. XIII concesso omnibus cathedralibus, aegrotus suae mentis est compos, ut conditio sine qua non, ad indulgentiam ri
ultao a s. m. Clemente PP. XIII, qui concessit facultatem de septennio m
istius benedictionis lucrandam?
uptamum renovandam 3 omnibus Episcopis concedendi altare privilegiatum
8. Episcopus ad supradictam benedictionem impertiendam delegatus cun
udtsiis parochialibus suarum dioecesium? supplicatum fuit huic Sacrae Con­
facultate subdelegandi: Primo debetne perpaucos subdelegare sacerdotes, ut
gregationi, ut dignarentur pro spirituali regimine earumdem ecclesiarum
maius sit benedictionis istius ct indulgentiae huic adnexae desiderium, simul t!
praesens dubium resolvere.
maior utrique concilietur reverentia? Secundo: potestne omnes suae dioeetsu
De quo, facto per me infrascriptum Sac. Congregat onis Indulgentiarum
subdelegare confessorios, ne etiam una, si fieri possit, ex suis ovibus tanta pri­
Secretarium verbo cum SSmo D. N. in Audientia diei 18 septembris 1776,
vetur gratia? Tertio: potestne subdelegare omnes directe et speciatim parocho!
eadem Sanctitas Sua declaravit: cathédrales ecclesias, quamvis sint etiam pasive plurimos sacerdotes in dignitate constitutos, et indirecte et confuse omnes
rochiales, uno tantum gaudere altari privi!egiato, vel illo in perpetuum concesso
Confessorios hisce verbis: Dilecto nobis in Christo etc. te delegamus, eli­
ni Benedicto XIII omnibus cathedralibus, vel illo a Clemente XIII omnibus
gimus ct deputamus, quatenus valeas etc. insuper quemcumque confessa(arochiahbus impertito, salvis tamen peculiaribus circumstantiis. 4
rium a te ad tui libitum semel vel pluries, et quandocumque opus fuerit,
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 238].
eligendum pariter eligimus ct deputamus ad eamdem gratiam conferendam,
hic subdelegandi modus estne validus?
4998.
9. Quae in supradictis Brevibus exstat clausula: et quoad Moniales, illa­
rum confcssarium ordinarium, statuitne, tale munus invalide quoad illas
S. C. Indulg., 23 sept. 1780.
exerceri a quolibet sacerdote (etiam Vicario Generali) deputato ad hanc bene­
Ab hac Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita
dictionem impertiendam, sive omnibus et singulis fidelibus in tota dioecesi, sive
Monialibus tantum, sive specialiter Montait hic et nunc aegrotanti, nisi sit
quaesitum fuit: Num admitti possint authenticae Reliquiarum a solis Vicariis
(lateralibus subscriptae?
illarum confessorius ordinarius? Si ita sit, quisnam est ille confessorius ordina­
rius? An qui lurisdictione tn Hias gaudet ordinaria? an monasterii, de quo agitur,
Et Sacra Congregatio respondendum censuit:
confessorius ordinarius? Seu confessorii ordinarii, si plures sint? An Momalis
Authenticas Reliquiarum a solis Vicariis Generalibus subscriptas esse reli­
aegrotae confessorius actualis, sive eius, qui ante morbum, quo laborat, confis1 dendas.
sioiws exceperit, sive non? Sive sit monasterii confessorius ordinarius, sive noti!
1 Cf. N. 380.
Sac. Congregatio die 20 Septembris 1775 respondit:
·
1 Cf. N. 281.
Ad i. Standum verbis concessionis.
'Cf. N 4983.
Ad 2. Rosaria et coronae promiscue accipienda sunt.
I
* Cf. decretum Urbis ct Orbts, diei 10 septembris 1781. — Cf. N. 4999.

S. C. Indulgentiarum

Quam Sacrae Congregationis regulam SSmus D. N. Pius PP. VI iAudientia habita ab infrascripto Secretario die 23 septembris 1780 confir­
mavit, et quatenus opus esset, de novo mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 240].

4999.

TERMTXS SXCtKWlxVÜS SXOTA VV. ¥1

S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 10 sept. 1781.
Capitulum ecclesiae cathedralis Segusii in Gallia subalpina, sive pro­
vincia Pedemontana, declarari postulat, an liceat sibi uti in eadem ecclesia
duplici altari privilegiato. Alterum enim in ara maiori, ubi nunc exercentur
functiones Pontificales et canonicales, concessum autumat ex Brevi anni 1724
s. m. Benedicti XIII, quod incipit Omnium saluti,1 cum eadem ecclesia nu­
perrime erecta sit in cathedralem, alterum autem, quo hactenus gavisum
est ex decreto anni 1759 s. m. Clementis XIII, quod incipit: L t ergaparochiales, 2 concessum ait eidem ecclesiae uti paroch ali in ara, ubi nunc
asservatur augustissimum Eucharistiae Sacramentum, et fiunt functiones
parochiales. Ex duplici itaque hoc titido, quia scilicet ecclesia est unica
parochialis, et quia erecta nunc est in cathedralem, duplici altari privilegiato
posse gaudere petit.
Quaeritur itaque:
1. An ecclesiae cathédrales, quae simul sunt parochiales e Pontificis decretu,
ius habeant ad duplex altare privilegia tum?
Et quatenus Negative,
2. An consulendum Sanctissimo pro huiusmodi concessione?
Sac. Congregatio die 10 septembris 1781 respondit:
Ad utrumque: Negative.
[Decreta Authentica S. C Indulg., n. 241].

5000.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 29 febr. 1820.
In facultate concessa benedicendi coronas, rosaria, cruces, numismata
etc. et iisdem applicandi indulgentias, expresse dicitur, quod « ab huiusmodi
benedictione Sanctitas Sua reiicit imagines sive impressas, sive depictas,
necnon cruces, crucifixos, parvas statuas, numismata vulgo medaglie nuncu­
pata, quae ex ferro, stamno, plumbo, vel ex fragili materia facilisque con­
sumptionis conficiuntur Hinc propositis dubiis huic Sacrae Congregationi
Indulgentiarum Sacrarurnque Reliquiarum:
i. .In al) huiusmodi benedictione reiictantur etiam coronae seu rosaria,
quae < \ ferro, > tamno, plumbo, vel < \ fragili materia facilisque consumptionis
conficientur?
» Cf. N. 281.
1

Cf. N. 4983.

. '

?

rxr'·

»

■

A

593

2. Specialiter an possint applicari indulgentiae coronis ex vitro, seu cristallo confectis?
3. An uni et eidem rei, puta, uni coronae, possint applicari indulgentiae
Ikersaev.g. indulgentiae dictae Apostolicae, ct indulgentiae dictae S. Birgittae?
4. An recitans alternatif!! cum socio orationem, cui applicatae sunt indulgentiae v. g. coronam, vel salutationem Angelicam, dictam Angelus Domini,
possit lucrari indulgentias huic orationi applicatas?
Eadem Sac. Congregatio, auditis Consultorum votis, et re mature per­
pensa, respondit:
Ad i. Negative.
Ad 2. Affirmative, dummodo globuli sint ex vitro solido, atque compacto.
Ad 3. Affirmative, dummodo ad eas lucrandas renoventur opera iniuncta
ilaabilia.
Ad 4. Affirmative.
Factaque de his omnibus relatione SSmo D. N. Pio PP. VII per me
infrascriptum Secretarium in Audientia habita die 29 februarii 1820, eadem
Sanctitas Sua votum Sacrae Congregationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 249].

5G0I.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 21 mart. 1820.
In concessionibus indulgentiarum nonnullae pro earum consequutione
generaliter apponi solent conditiones, iuxta veterem praxim et intentionem
Sumini Pontificis concedentis, quibus non adimpletis, indulgentiae praefa­
tae lucrari nullatenus possunt. Huiusmodi est aliquarum indulgentiarum
concessio, quam SSmus D. N. Pius PP. ΑΊΙ elargitus est cum extensione
d totam octavam festi. Hinc oriuntur infrascripta dubia, quae Sacrae Con­
gregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae explicanda propoI nuntur; videlicet:
i. An cum inter ceteras conditiones praescriptas auditio Sacri solemnis
rquiratur, istud vero diebus feriatis infra octavam, exceptis cathedralibus eccleώ, rix alibi, praesertim ruri, celebrari soleat, indulgentiae hae diebus infra
(clavam feriatis, ceteris conditionibus adimpletis, auditione etiam Missae lectae
I d non solemnis, lucrifieri possint?
I
2. An ex intentione Concedentis per solemne Sacrum iuxta liturgistas,
Sacrum cum ihtirificationibus et assistait iis intelligi debeat?
3. .In Sacrum cantatum, prout ruri 'n ecclesiis parochialibus diebus Domini
ttfestis absque praedictis ritibus celebrari solet, sufficiat?
4. Qui sit super his Romae sensus et quae consuetudo?
Eadem Sacra Congregatio auditis Consultorum votis, et re maturo exa­
mine perpensa, respondit:
Ad i. Negative, ct consulendum SSmo Oro declaratione, vel extensione
appositae conditionis ad Missas lectos in diebus, ecclesiis et locis, in quibus
Missa cum cantu non celebratur.
Vol. VII

as

594

Curia Romana

1 4 1 ft V A O

ΐΚΧΤΕΜΝΠλδ SXCIMDOIXWS SX^3W VVAVÀ

Ad 2. Consulendum SSmo.
Ad 3. Provisum in antecedentibus.
Ad 4. Sensus est, quod ad lucrandas indulgentias implendae sunt conditions
appositae, et haec nedum Romana consuetudo, verum etiam est regula ubique
servanda.
Factaque de his omnibus relatione SSmo D. N. Pio PP. VII in Audient a
habita die 21 mensis martii anni 1820 per me infrascriptum Secretarium,
eadem Sanctitas Sua Congregationis votum benigne approbavit, et insuper
quoad primum et secundum concessit et declaravit, quod ad effectum lu­
crandi indulgentias in casu appositae conditionis, ubi cantatur Missa sint
sacris ministris, nec adhibitis thurificationibus, satis erit huic assistere, et
audire Missam lectam in diebus, ecclesiis et locis, ubi Missa cum cantu
minime celebratur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 250].

5002.

S. C. Indulgentiarum

595

omnibusque mature perpensis, censuit, licere ad praefatum effectum, Eucha­
ristiam sumere in pervigilio festivitatis; quo vero ad petitam explicationem re­
spondendum censuit : Firmo remanente decreto <) decembris 1763 1 pro iis fideli­
bus, qui ad Confessionem saltem semel in hebdomada accedunt: pro ceteris autem
fidelibus, in locis, in quibus ob inopiam confessariorum nequeunt fideles frequenter
Confessione sacramentali expiari, postulantibus communicetur dictum decretum,
it, jacto verbo aim Sanctissimo, extendatur ad omnes utriusque sexus Christifideles, ut Confessio peracta infra hebdomadam ante festivitatem suffragari
fossil ad indulgentiam lucrandam, expletis aliis conditionibus iniunctis, et dum­
modo nullius lethalis culpae post peractam Confessionem commissae conscii sint,
M innovando circa indulgentias ad formam iubilaei concessas, ut in citato
hereto 9 decembris 1763.
Factoque verbo cum Sanctissimo in Audientia habita per me infrascri­
ptum Secretarium die n iunii 1822, Sanctitas Sua Sacrae Congregationis
1 votum benigne approbavit, ac publicari mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 252].

S. C. Indulg., Viterbiem, 11 iun. 1822.
Quamvis quaelibet sanctorum corporum pars veneratione colenda sit,
haec est enim Sanctorum gloria, quorum etsi per universum mundum seminetur
in cineribus portio, manet tamen integra in virtutibus plenitudo, nihilo tamen
secius maior solet esse fidelium devotio erga integrum alicuius Sancti corpus
aut eiusdem membra praecipua. An autem hacc inter enumeranda sint femo­
ris ossa, ut veluti reliquia insignis habeatur, a Capitulo et Canonicis coilegiatae ecclesiae SS. Luciae et Faustinae Viterbii postulatum fuit Sacrae
huius Congregationis Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae oraculum.
Eadem Sacra Congregatio in Palatio Apostolico Quirinali sub die 15 aprilis currentis anni, re mature perpensa, auditisque insuper Consultorum votis,
protulit negativam sententiam.
Et facto verbo cum SSmo in Audientia habita die 11 iunii 1822 Sacrae
Congregationis votum nedum approbavit, verum etiam publicari mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 251].

5003.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 12 iun. 1822.
Cum non pauci ad hanc Sacram Congregationem Indulgentiis Sacrisque
Reliquiis praepositam supplices libelli porrecti fuerint, praesertim c Gallia
ob confessariorum inopiam, pro obtinenda facultate sacramentalem Confes­
sionem peragendi per plures dies ante Eucharisticam Communionem ad
indulgentias acquirendas praescriptam: necnon ut explicetur, an ad easdem
lucrandas liceat sacra Synaxi refici in pervigilio diei festi, pro quo declaran­
tur concessae; eadem Sacra Congregatio habita in Palatio ApostoUco Qui­
rinali sub die 15 aprilis proxime praeteriti, aud tis Consultorum votis,

5004.
S. C. Indulg., Urbinatem, 24 ian. 1824.
I

Cum sicut humillime exponebatur ex parte Archiepiscopi Urbinatem,
haeredes familiae Bonaventura inter cetera bona ad ipsos spectantia, nonnul­
las Sanctorum reliquias haereditasse, praesertim vero corpus S. Alexandri
Martyris, necnon cives desiderium ac devotionem illas possidendi ac vene­
randi ostendisse; cum autem haec sit Sanctorum gloria, quorum etsi per uniursum mundum seminetur in cineribus portio, manet tamen integra in virtutibus
i plenitudo, cumque proprium sit, ut locorum Ordinarii, debitum ipsarum
Reliquiarum (iisdem recognitis) cultus et venerationis incrementum quaeI rant ct augeant, hinc SSmus D. N. Leo PP. XII Archiepiscopi Oratoris
precibus annuens in Audientia die 24 ianuarii 1824 habita per me infrascri­
ptum Sacrae Congregationis Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae
Secretar um, decrevit et statuit, ut idem Archiepiscopus Urbinatem prae­
nuntiatas Reliquias, ne in contemptionem incidant, recognoscat, et proprio
dgillo munitas una cum S. Alexandri Corpore apud se ipsum retineat, ad
effectum donandi alicui ecclesiae pro suo arbitrio eligendae, ut publicae
■ fidelium venerationi exponantur.
'
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 254].
I

1 Cf. N. 4993

596

Cuna Romana

5005.
S. C. Indulg., Aturen., 20 iun. 1836.

u*-

Episcopus Aturcn. Sanctitatem Vestram humiliter rogat, ut sequentibus
dubiis et quaesitis per Sacram Indulgentiarum Congregationem respondere
dignetur:
1. Multoties ad dealbandas parietes, ab iis disiunguntur simul vel succana
quatuordecim cruces vel imagines Viae Crucis, aliquando ex una ecclesia m
aliam transferuntur vel in oratorium; quaeritur an amittantur benedictio <t
indulgentiae?
O
2. Ad lucrandas indulgentias Viae Crucis in ecclesia vel oratorio erectae
adnexas, requiriturne. recitatio sex Pater ct Ave post quatuordecim statione!
3. Quando propter gravem causam accidentalem Ordinarius praecipit tel
approbat Orationem Quadraginta Horarum dictam, possuntne fideles indulgen­
tiam plenariam lucrari positis de iure ponendis?
4. Facultas data dic 12 iunii anni 1822 1 confitendi sua beccata infra octo
dies, quae praecedunt festum, cui adnexa est indulgentia plenaria, extenditur
ad dies Orationi 40 horarum consecratas, et Communio poteslne fieri die prae­
cedente, modo visitetur SSnium Sacramentum fidelium adorationi expositum?
ζ. Possuntne applicari indulgentiae coronis, seu annulés argenteis, vel aureis,
in quibus sculpti sunt globuli decem ad recitandum Rosarium, vel tertiam eius
partem?
6. Possuntne indulgentiis S. Birgittae dictis donari coronae precatoruu
quinque et non sex decadum? Post quamlibet decadem requiriturne recitatio
Symboli Apostolorum ad lucrandas indulgentias?
7. Licetne, aut saltem convenittu iterum applicare indulgentiam in articulo
mortis i° quando aegrotus accepit applicationem in statu peccati mortalis?
2° quando post applicationem in peccatum relapsus est? 30 quando post applica­
tionem diuturna laborat aegritudine, uno verbo, quando Rituale permittit,
aut praecipit iterationem Extremae Unctionis, aut confessorius iudicat iteran­
dam esse absolutionem?
Sac. Congregatio die 20 iunii 1836 respondit:
Ad i. Non amittuntur benedictio et indulgentiae, si una vel altera tantum
crux removeatur a pariete ecclesiae ad illam dealbandam; sed si simul omms
cruces removeantur, ut postea iterum ponantur in dicta ecclesia, fideles eo tempore
lucrari nequeunt indulgentias, si in aliam ecclesiam vel oratorium translatae
sint cruces sine Apostolica facultate.
Ad 2. Negative.
Ad 3. Negative.
Ad 4 Quoad Confessionem Affirmative, i. e. extenditur etiam ad indul­
gentiam lucrandam in Oratione XL horarum concessam; quoad Communionem
peragendam die praecedente, Negative. 2
1 Cf. N. 5003.

* Vide tamen decretum Urbii et Orbii, diei 6 octobris

1870.

— Cf. N. 5077.

Λ’. C. Indulgentiarum

597

Ad 5. Negative pro indulgentiis Rosarii recitationi concessis.
Ad 6. Negative quoad primam partem, nisi habeantur peculiares facultates;
Affirmative quoad secundam partem, si dicatur corona sex decadum S. Birgittae
nuncupatae.
Ad 7: Ad i et 2. Negative; ad 3. prout iacet, Negative pariter in omnibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 257].

5006.
S. C. Indulg., Cameracen., 13 nov. 1837.
Vicarius Generalis dioecesis Cameracensis humiliter quaerit:
Utrum indulgentiae, quae lucrantur in visitatione stationum Viae Crucis
(usent, si quaedam tabulae vel cruces, non omnes, neque maior pars tollantur
wtustatis causa, et in earum locum absque facultate Pontificia novae tabulae
vd cruces substituantur?
Et quatenus Negative,
2. L trum novae praefatae tabulae vel cruces gaudeant indulgentiis, quibus
çaudebant veteres?
Sac. Congregatio die 13 novembris 1837 respondit:
Cum ad lucrifaciendas indulgentias, quae pro stationum Viae Crucis visi­
tatione conceduntur, minime requiratur tabularum erectio, sed crucium, proinde
ri ob vetustatis causam ipsae tabulae removeantur, ac in earum locum, etiam
absque Pontificia facultate, novae tabulae substituantur, indulgentiarum con­
atio perseverat; imo etsi cruces ipsae, quae solae necessario requiruntur, ob
tamdem rationem, vetustate scilicet labentes renovari debeant, dummodo earum
non sit maior pars, nec nova erectione opus est, nec indulgentiarum beneficium
amittitur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 258].

5007.
S. C. Indulg., Cameracen., 11 iun. 1838.
Episcopus Cameracensis exponit, legem totam dioecesiin afficientem
promulgatam fuisse quoad Sodalitates canonice erectas; quae lex fert, ut
a duobus confratribus singulis anni Dominicis diebus quaestuando argen­
tum colligatur. Cum vero a § 8 Bullae Clementis λ'ΙΠ hoc prohibeatur,1
quaerit:
Utrum ob factum, quod lex praclaudata ferebat, Sodalitatum associationes
nullae sint, ita ut confi at) es privilegiis et indulgentiis frui nequeant.
Sac. Congregatio, auditis Consultorum votis, ac re mature perpensa,
die 11 iunii 1838 respondit:
Nihil obstari iuxta citatam Clementis VIII Constitutionem § <V, quominus
1 Cf. N. 192.

’ ’

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

598

Confratemitates eleemosynas colligant iuxta legem totam dioecesim afficientem
ab Ordinario praescriptam erogandas in ecclesiae seu oratorii reparation»?,
atque ornatum, vel in alios pios usus de consensu eiusdem Ordinarii; pruindeque Sodalitatum associationes sustineri, et confratres privilegiis et indul­
gentiis gaudere.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 260].

599

tandis ante imaginem B. Μ. V. sunt imperitae, nullius roboris sunt ac momenti,
ac revera apocryphae,1 praeter illam nempe quadraginta dierum, quam prima
tantum vice Episcopus dioecesanus ex iurisdictione sibi dumtaxat competenti est
elargitus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 265].

5010.

5008.

SXSxOT m V à

S. C. Indulg., Veronen., 24 sept. 1838.
Episcopus Veronensis pet t solutionem dubiorum, ut infra:
i. Ex Constitutione Benedicti XIV Summi Pontificis diei 13 decembris ijjo1
conceditur indulgentia in memoriam agoniae D. N. I. C. pro singulis sextis
feriis; num pulsatio campanae fieri debet hora tertia post meridiem, ut innuit
laudata Constitutio, vel hora 21 horologii Italici, ut vult libellus Romae editus
anno 1834 inscriptus Raccolta di orazioni, e pie opere etc. Typis PeregoSalvioni?
2. Utrum benedictio Apostolica pluries impetiri possit infirmis, novo mortis
periculo redeunte?
Sac. Congregatio die 24 septembris 1838 respondit:
Ad i. Negative quoad primam partem, Affirmative quoad secundam iuxta
Romanam consuetudinem.
Ad 2. Negative, eadem permanente infirmitate etsi diuturna; Affirmative,
si infirmus convaluerit, ac deinde quacumque de causa in novum mortis peri­
culum redeat.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 263].

S. C. Indulg., Tornacen., 28 ian. 1839.
Episcopus Tornacensis Sacrae Congregationi hoc dubium solvendum
proposuit:
Inter chartas, quae in ecclesia S. YValdetrudis, dioecesis Tornacensis, asser­
vantur, inveniuntur Bullae et decreta episcopalia, quibus conceditur facultas
erigendi Confratcrnitatem dictae S. Waide trudis, sed dubitatur, an praefata
Confraternités umquam erecta sit, vel an defectu confratrum desierit existere.
Cum vi et tenore Bullarum Confratermtas in perpetuum erigenda esset, petitur,
an nova erectione canonica opus sit ad instaurandam hanc Confratcrnitatem, vel,
si nondum erecta fuit, Bullis et decretis praedictis uti nunc adhuc liceat?
Sac. Congregatio auditis Consultorum votis, rebusque mature perpensis,
die 28 ianuarii 1839 declaravit:
Son indigere nova canonica erectione pro Sodalitate S. Waldetrudis
instauranda; ac si etiam ob defictum confratrum ipsa desierit, tamen indul­
gentiae ac privilegia in enuntiata Bulla contenta minime amissa esse; proindtque vigere.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 269].

ïRATt,R5ïTAS

5011.

5009.
S. C. Indulg., Massilien., 17 dec. 1838.
Titius, civitatis Massiliensis, apud se possidet ac retinet devotam quam­
dam Deiparae Virginis effigiem in tabula coloribus pictam, cui Episcopus
Ordinarius adnexuit quadraginta dierum indulgentiam acquirendam a
Christifidelibus nonnullas preces ante ipsam recitantibus. Rursus alios
Episcopos, quotquot per illam civitatem transeunt, idem Titius exorat,
ut unusquisque alios quadraginta dies de indulgentia praefatae imagini
concedat.
Quaeritur a Sacra Congregatione:
k *
Quid dicendum sit de praedictis concessionibus, quidque de Episcopis trans­
euntibus sine permissu Ordinarii indulgentias concedentibus?
Sac. Congregatio die 17 decembris 1838 respondit:
Indulgentiae, quae ut supra a nonnullis Episcopis pro aliquibus precibus red1 Bened. XIV Bull., tom.

i,

p.

27

S. C. Indulg., Lingonen., 30 ian. 1839.
\ icarius Generalis, ct Moderator Generalis piarum Sodalitatum intra
dioecesim Lingonensem, a Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque
Reliquiis praeposita expetit responsionem ad infrascripta dubia; scilicet:
1. Utrum sacerdos rector Sodalitatis B. Μ. V. de Rosario olim canonice
metae sive per PP. Ordinis Praedicatorum, sive per indultum speciale Aposto­
licum, habeat eo ipso, quod sit rector dictae Sodalitatis, facultatem benedicendi
rosaria, et quidem pro omnibus Christifidelibus cum applicatione indulgentiarum,
quas applicant dicti PP. Ordinis Praedicatorum?
2. Utrum quando stationes Viae Crucis canonice erectae designantur per
dtpictas imagines, indulgentiae dictae Viae Crucis sint adnexae praedictis
imaginibus, on vero loco ipsi in quo collocantur?
3. Utrum quando praedictae imagines de loco primo amoventur, et in alio
reponuntur, eo ipso cessent indulgentiae?
1 Vide decretum dici

12

ianuarii

1878. — Cf.

X

5oSk

VsAVA.V-/t tW V A j.P s.
x t o m & sMQSfflWfA» %χ?£\\ w'X's

600

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

4· Utrum ut praedicto casu indulgentiae remaneant affixae loco prim,
an vero sequantur imagines?
5- Utrum quando praedictae imagines primitus benedictae omnino pereunt,
aut penitus tolluntur, sufficiat ipsarum loco substituere novas imagines cum n >
plici benedictione sine nova erectione, an vero necessaria sit nova facultas eri­
gendi?
Sac. Congregatio die 30 ianuarii 1S39 respondit:
Ad i. Negative, nisi in diplomate erectionis, sive in induito Apostolis
addita sit facultas rectori pro tempore rosaria benedicendi, atque illis consuet:
indulgentias applicandi.
Ad 2. Negative quoad utramque partem; etenim indulgentiae crucibus tan­
tum sunt adnexae, quae quidem solae sunt benedicendae, minime vero imaginibus.
Ad 3. Affirmative, si sermo sit de crucibus, ut in secundo dictum est.
Ad 4. Si stationes Viae Crucis per cruces erectae a loco removeantur, ubi
canonice erectae fuerint, et in alium transferantur, indulgentiae nec primo loco
affixae remanent, nec cruces sequuntur, sed nova canonica erectio requiritur.
Ad 5. Si cruces primitus benedictae omnino pereunt, iterum canonica erectio
necessaria est; si pereant ex minori parte, licet alias illis substituere absqut
ulla benedictione; si penitus tolluntur aliqua peculiari ratione, et ad tempus
tantum, ut denuo eidem loco restituantur, nec erectione, nec benedictione opus
est ad indulgentias lucrifaciendas.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 270].

5012.
S. C. Indulg., Calcedonien., 1 iul. 1839.
Ex dioecesi Calcedonien. in Bythinia proposita fuerunt sequentia dubia:
1. Quando coronis B. Μ. V. de licentia S. Sedis Apostolicae applicata
fuit benedictio cum indulgentiis divae Birgittac nuncupatis, fideles illas coronas
recitantes tenenturne meditari quindecim mysteria D. N. I. C. ut indulgentias
percipere valeant?
2. Dat urne eadem obligatio mysteria meditandi, quando coronis applicata
fuit benedictio cum indulgentiis ordinariis?
3. Si affirmative respondeatur, oblatio specialis mysteriorum debetne fieri
antequam singulae decades recitentur?
4. Debetne fieri mentio specialis mysterii in recitatione Salutationis Ange­
licae, dicendo, v. gr., post haec verba ■ ventris tui lesus haec alia: quem
concepisti, vel quem visitando Elisabeth portasti etc. vel quem peperisti etc?
5- Estne libera electio mysteriorum, quae recoli debent in recitandis coronis
B M. [ ., aut dantume dies stricte det 'rm 1 ati pro tali, vel tali genere mysterio­
rum recolendo, ita ut tah die determinato recoli deb· rit mysteriagaudiosa, tali
die dolorosa, tali die gloriosa?
6. ('hiando Summus Pontifex indulgentiam quamlibet concedit Urbi ct
Orbi, ut fideles talem indulgentiam in variis dioecesibus lucrari possint, requinturne, ut haec indulgentia ab Ordinariis locorum promulgetur, an sufficit e

601

contra, ut certi sint, praedictam indulgentiam a Summo Pontifice fuisse con­
cessam?
Sac. Congregatio die 1 iulii 1839 respondit:
Ad i. Negative.
Ad 2. Negative, si benedictio respiciat indulgentias consuetas, quae citantur
ut in elencho ex typographic Rev. Cam. Apost. anno 1831 edito; Affirmative,
n coronae benedicantur cum indulgentiis pro recitatione Rosarii.
Ad 3. Negative.
Ad 4. Negative, quia quando requiritur meditatio mysteriorum pro acqui­
rentis indulgentiis, sufficit meditatio mentalis eodem tempore, quo recitantur
Oratio Dominicalis et Angelicae Salutationes, ut ex decreto Sacrae huius
Congregationis diei 13 aug. 1726 a Benedicto XIII approbato.1
Ad 5. Affirmative quoad primam partem; quoad vero secundam, invaluit
consuetudo, ut per gyrum cuiuslibet hebdomadae singula mysteria ita recolantur,
nempe gaudiosa in secunda et quinta feria, dolorosa in tertia et sexta, gloriosa
tandem in Dominica, quarta foria et sabbato.
Ad 6. Negative quoad primam partem, Affirmative quoad secundam.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 273].

5013.
S. C. Indulg., Aginnen., 20 sept. 1839.
\icarius Generalis dioecesis Aginnen. in Gallia expostulat solutionem
nonnullorum dubiorum de indulgentiis, quibus gaudet A ia Crucis rite erecta.
1. An pereant indulgentiae, cum Cruces, vel imagines quatuordecim statio­
num aut partim, aut integre, quacumque de causa e loco suo amoveantur, etiam
ad breve tempus?
2. An pereant, cum novae imagines, servatis crucibus, aut vice versa, novae
cruces, servatis imaginibus, in locum aliarum pariter aut partim, aut integre
sufficerentur?
3. An pereant indulgentiae, si cruces et imagines meliori modo disponantur?
Sac. Congregatio die 20 septembris 1839 respondit:
Ad i. Indulgentiae Viae Crucis crucibus tantum sunt adnexae, minime
cero imaginibus, quae necessariae non sunt. Hoc posito, si cruces, vel imagines
quatuordecim stationum Viae Crucis aut partim, aut integre e loco suo moveantur
ad tempus, ut denuo eidem loco restituantur, indulgentiae non pereunt.
Ad 2. Si cruces primitus benedictae omnino pereant, vel tollantur, iterum
mrca erectio et benedictio requiritur ad acquirendas indulgentias ; si vero pereant,
tel tollantur ex minori parte, licet alias illis substituere absque ulla nova erec­
tione et benedictione; ideoque indulgentiae perseverant.
Ad 3. Ob meliorem dispositionem crucium indulgentiae non amittuntur.
[Decreta Authentica S. C. indulg., n. 275].
1 Decreta Authentica

S.

C.

Indui?.,

n. 92.

002

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

5016.

5014.
S. C. Indulg., Incerti loci in Gallia, 12 febr. 1840.
Parochus habens in propria parochia Confraternitatem sacri scapularis
B. Μ. V. de Monte Carmelo, ut plures ad eamdem attrahat, docet fidele
suos, lucrandis indulgentiis non obstare (ne iis quidem, qui Officium divi­
num non recitant), i° si abstinentiam in feria quarta non servent; 20 nec si
7 Pater et Ave singulis diebus non recitent; 3° si utrumque panniculum sacri
habitus ex eadem parte pendentem et simul iunctum deferant; °4 si eum·
dem sacrum habitum non supra pectus portent, sed ab humero transversim
sub brachio quolibet.
Quaeritur igitur:
Utrum haec cum mente Concedentis concordent?
Sac. Congregatio die 12 februarii 1S40 respondit:
Christifideles, qui in Confraternitatem sacri scapularis ingrediuntur d
legitime parvum habitum recipiunt, eumque semper deferunt e collo pendenterr
unaque sui parte pectus, altera scapulas contegentem, frui possunt omnibus
indulgentiis a Summis Pontificibus concessis praedictae Confratemitati, dum­
modo tamen pia peragant opera iniuncta in concessione eorumdem. Senart
autem abstinentiam a carnibus quarta feria, necnon septies in die Orationrm
Dominicalem et Angelicam Salutationem recitare haud sunt conditiones cent­
rales pro lucrandis indulgentiis deferentibus sacrum scapulare concessis, sed pia
tantum opera a confratribus peragenda, qui speciales indulgentias lucrari
cupiunt.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 279].

5015.
S. C. Indulg., Sancti Flori, 28 iul. 1840.
Episcopus S. Flori in Gallia quaerit:
Utrum per indulgentiam altari privUcgiato adnexam intelligenda sit indul­
gentia plenaria animam statim liberans ab omnibus purgatorii poenis, an vero
tantum indulgentia quaedam secundum divinae misericordiae beneplacitum
applicanda?
Sac. Congregatio, votis Consultorum auditis, dic 28 iulii 1840 respondit
Per indulgentiam altari privUcgiato adnexam, si spectetur mens conce­
dentis et usus Clavium potestatis, intelligcndam esse indulgentiam plenariam,
quae animam statvn liberet ab omnibus purgatorii poenis; si vero spectetur appli­
cationis effectus, intelligendam esse indulgentiam, cuius mensura divinae mise­
ricordiae beneplacito et acceptationi respondet.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 283].

603

S. C. Indulg., Taurinen., 26 aug. 1840.
Ex parte P. Praepositi Congregationis Oratorii S. Philippi Nerii, civi­
tatis Taurinen., exponitur, quod anno 1815 per eamdem civitatem transeunte
Pio VII s. m., sacerdotes eiusdem Congregationis, pedes Summi Ponti­
ficis osculantes, illum humiliter exorarunt pro concessione, seu proroga­
tione indulgentiarum ac privilegiorum, quibus iam ante suppressionem
eadem Congregatio gaudebat, quibus idem Pontifex pulchre respondit,
indulgentias et privilegia non amisisse, nam siete stati oppressi (inquit), e
non soppressi; la soppressionc non è stata legale·,1 at vero pro maiori eorum
tranquillitate quaerunt a Sac. Congregatione:
Qwi sentiendum sit hac super re?
Sac. Congregatio die 26 augusti 1840 respondit:
Oratores nulla indulgentiarum seu privilegiorum nova concessione ob alla­
tum ab eodem Pontifice rationem indigere.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 285].

5017.
S. C. Indulg., Valentinen., 5 febr. 1841.
Vicarius Generalis Capitularis ac Superior Trinitariarum, civitatis et
dioecesis Valentinensis, quaerit a Sacra Congregatione:
t. Utrum praefatae Trinitariae per diversas Galliarum dioeceses diffusae
publicare possint in earum ecclesiis singulas indulgentias concessas earum Ordini
S. loannis de Matha usque in praesens, quatenus attenta revocatione s. m.
Pauli V plurimarum indulgentiarum Ordinibus Regularibus concessarum 2
dictae indulgentiae amplius subsistere non videntur?
2. Utrum qui obtinet diversas facultates ab Apostolica Sede, scilicet altaris
privilegiati personalis, erigendi stationes Viae Crucis, benedicendi cruces, nu­
mismata etc. debeat exhibere dictas facultates Ordinario, etiamsi nulla mentio
jacta sit in concessionum Rescriptis?
3. Utrum valide erectae sint Sodalitates, cum in Gallia, et praecipue in
dioecesi Valentinensi Servatus non sit modus praescriptus in Bulla ClementisVJII, relatus in Bibliotheca Ferraris;2 impetrato tamen a Sede Apostolica
induito, vi cuius, et iuxta eius tenorem erectio peracta sit, ac confecto verbali
processu uniuscuiusque erectionis in qualibet respective! parochia?
4. Utrum in adseribendis fidelibus Sodalitati sacri scapularis liceat uti in
plurali parva formula: Accipe vir devote etc.?
1 Oppressi estis, inquit, ct non suppressi; suppressio minims fuit legalis,
2 Const. Romanus Pontifex, 23 maii 1606. — Decreta Authentica S. C. Indulg.,

p. 443, n. III.
1 Cf. N. 192.

- 1*1

6o4

Curia Romana

5. I trum sufficiat recitatio Confessionis, idest Confiteor etc. in Sacra- I
mento Poenitentiae habita, pro recitatione illius praescripta, quando imfxi- I
tienda sit benedictio cum indulgentia in mortis articulo?
6. I trum necesse sit tribus vicibus recitare Confiteor etc., quando admini­
stratur sacrum Viaticum, extrema Unctio, ac indulgentia in mortis arti­
culo impertitur?
7· Utrum infirmus lucrari possit indulgentiam plenariam in mortis articulo
a pluribus sacerdotibus facultatem habentibus impertiendam?
8. Utrum sacerdos valide conferat indulgentiam plenariam in mortis artia 'i
omissa formula a Summo Pontifice praescripta, ob libri deficientiam?
Sac. Congregatio die 5 februarii 1841 respondit:
Ad i. Negative. Possunt tamen promulgare indulgentias tantum earum
Ordini concessas iuxta Summarium recens constructum a Sacra Congregatione,
ab eaque approbatum, non obstante revocatione s. m. Pauli V; dummodo
praefatae Trinitariac canonice fuerint receptae.
Ad 2. Affirmative quoad Viae Crucis erectionem, Negative relate ad alias
facultates, nisi aliter disponatur in obtentis concessionibus.
Ad 3. Affirmative, exstante iam Sanctae Sedis induito derogatorio Bullae,
seu Constitutionis Clementis VIII.
Ad 4. Affirmative iuxta praepositam rubricam in precibus benedictionis
sacri scapularis.
Ad 5. Negative iuxta praxim et rubricas, nisi necessitas urgeat.
Ad 6. Affirmative iuxta praxim et rubricas.
Ad 7. Negative in eodem mortis articulo.
Ad 8. Negative, quia formula non est tantum directive, sed praeceptiva.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 286].

5018.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 19 mart. 1841.
Delatis precibus ad hanc Sacram Congregationem Indulgentiis Sacris­
que Reliquiis praepositam ex parte Episcopi Monastcricnsis, in quibus
dubium proponebatur: Num is scilicet, qui in die festo Pascitatis, quo Bene­
dictio Papalis datur ab Episcopo, et ea de causa indulgentiae plenariae con­
cessae sunt, pro acquirendis his indulgentiis SS. Sacramenta Poenitentiae tl
Eucharistiae suscipit, per hanc SS. Sacramentorum susceptionem etiam prae­
cepto Ecclesiae de Communione paschali simul satisfaciat, aut num adhuc ite­
rato ad haec SS. Sacramenta tempore paschali accedere teneatur?
Sacra eadem Congregatio, auditis Consultorum votis, respondendum
esse duxit: Consulendum Sanctissimo.
Factaque de omnibus Eidem SSmo D. N. Gregorio PP. XVI per me
infrascriptum Cardinalem Praefectum relatione in Audientia habita dic
19 martii 1841 Sanctitas Sua benigne declaravit: Per Confessionem et Com­
munium m die Paschatis Resurrectionis peractam et indulgentiam plenariam
Papali Benedictioni adnexam lucrari, ct satis praecepto Paschatis fieri.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 288].

»S’. C. Indulgentiarum

605

5019.
S. C. Indulg., Briocen., 29 maii 1841.
Parochus ecclesiae curialis vulgo Rosternen. in dioecesi Briocensi, item
rector Congregationis B. Μ. V. in minori seminario vulgo Plouguemevel
tiusdem dioecesis, Sacram Congregationem Indulgentiarum demisse exo­
rant, ut sequentia dubia declarare dignetur:
1. .4n eodem die lucrari possint plures indulgentiae plenariae, quando pro
unaquaque praescripta est perceptio divinae Eucharistiae?
2. An possit per preces iam obligatorias v. gr. per Horas canonicas satisfieri
precibus a Summo Pontifice praescriptis ob lucrandam indulgentiam plenariam?
3. An sufficiant quinque Pater et Ave, quae recitari solent ob adimplendam
Summi Pontificis intentionem, quando praescriptum est, ut visitetur ecclesia
rd altare, ibique fundantur preces, quemadmodum ex. gr. pro lucranda indulgmlia plenaria praescriptum est associatis operi Propagationis fidei?
4. Intra quotas horas diei ipsius, vel diei pridianae recitari debeant preces
α Summo Pontifice praescriptae ob lucrandam indulgentiam plenariam?
5. .-In possit indulgentia altaris privilégiât i lucrifieri a sacerdote, qui cele­
brat Missam de ferla non privileglata, seu de festo, quod non sit duplex, nec
infra octavani?
6. .4n in facultate a S. Sede concessa benedicendi pro numero mille cruces,
crucifixos, numismata etc. haec verba pro numero mille intelligenda sint de
mille crucibus, mille crucifixis, mille numismatibus etc.?
7. ?ln, qui obtinuit facultatem benedicendi coronas precatorias, iisdemque
Mgentias impertiendi, habeat absque speciali privilegio facultatem quoque
benedicendi ct ditandi indulgentiis coronas Domini, vulgo dictas Camaldulensium?
i
8. /In fideles, qui non intendunt recitare coronam precatoriam, recitant
quasdam preces manu tenentes coronam sive Domini, sivi Beatae Virginis, et
I grana volvunt, lucrantui pio unoquoque Pater, vel Ave, vel Credo, vel alia
oratione easdem indulgentias, quas ipsi lucrarentur pro iisdem precibus, si reci­
tarent coronam precatoriam?
9. An, qui quotidie recitat Hymnum Veni Creator Süiritus, et Sequen­
tium Veni sancte Spiritus, possit in eodem mense lucrari duas indulgentias
plenarias?
10. An idem vir possit aggregari multis Sodalitatibus, et lucrari indulgen­
tias unicuique concessas, dummodo conditiones praescriptas impleat?
11. An idem altare in eadem ecclesia possit assignari ut altare proprium
ranis Sodalitatibus, v. gr SS. Rosarii. Beatae 1 'irginis de Carmelo, SS. Cor­
dis lesu?
12. An, quando possessor coronae Domini, vel crucis, cui applicatae sunt
indulgentiae I iae Crucis, preces praescriptas recitat una eum aliis, qui sibi
wn habent sive coronam, sive crucem tali privilegio ditatam, possint adstantes
tt simul recitantes easdem indulgentias lucrari, quas lucratur possessor coronae,
teu micis?

606

Curia Romana

Sac. Congregatio die 29 maii 1841 respondit:
Ad I. Affirmative, servatis tamen respective aliis appositis condilumih
Ad 2. Negative.
Ad 3. Preces requisitae in indulgentiarum concessionibus ad adimplendam
Summi Pontificis intentionem sunt ad uniuscuiusque fidelis libitum, nisi pecu­
liariter adsignentur.
Ad 4. Intra idem tempus designatum pro indulgentiarum acquisitioni
Ad 5. Negative, et standum Induito s. m. Clementis XIV sub die 7 mtii 1771.
Ad 6. Negative, sed mille in totum.
Ad 7. Negative.
Ad 8. Negative.
Ad 9. Negative; legitur enim in decreto huius concessionis Veni Creator
Spiritus vel Veni sancte Spiritus.
Ad 10. Affirmative.
Ad ii. Affirmative in genere, et de consensu uniuscuiusque rectoris resputivae Sodalitatis ibi erectae, sed ad Praecavendas quaestiones, quae facile oriri
solent quoad functiones peragendas et altare custodiendum, magis expedit, si
fieri potest, ut quaelibet Sodalitas suum habeat altare.
Ad 12. Negative absque speciali facultate.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 291].

5020.
S. C. Indulg., Mechlinien·, 15 dec. 1841.

u-

Marianus λ erhoeven, presbyter archidioecesis Mechliniensis, publicus
professor sacrorum canonum m universitate catholica Lovanicnsi, ad Sa­
cram Congregationem recurrit pro decisione sequentium dubiorum:
I. Per decretum Sacrae Congregationis Indulgentiarum datum die 12 iunii 1822 conceditur, Confessionem sacramentalcm peractam infra hebdomadam
ante festivitatem suffragari posse ad indulgentiam lucrandam:1 quaeritur 1. An
verba infra hebdomadam significent octo dies tantum quae festivitatem imme­
diate praecedunt, an vero hebdomadam illam totam, et integram, quae ante
festum decurrit, ita ut ex. gr. Confessio facta dic Dominica suffragetur ad lu­
crandam indulgentiam die Sabbati hebdomadae sequentis, in quam (liem festum
incideret, tametsi tunc tresdccim dies inter Confessionem, et festivitatem inter­
cessissent ' 2. An Confessio octava dic ante festivitatem peracta vi huius indulti
suffragetur tantum ad unam indulgentiam lucrandam, an vero per hanc. Confes­
sionem aliae etiam lucrifieri possint indulgentiae, quae infra praedictum tempus
occmrcnt, et ad quas lucrandas sacramentalis Confessio cacteroquin requireretur!
11 l Irum cum in Bulla vel Brevi, quo conceditur indulgentia, Confessio
tamquam conditio sine qua non praescribitur, necesse sit, ut sacramentalis
absolutio poenitentibus detur ad indulgentiam lucrandam?

.S'. C. Indulgentiarum

607

III. Si a Sancta Sede indultum locale altaris privilegiati conceditur,
ntque ulla facta sit mentio nec in supplici libello, nec in Rescripto de qualitate
altaris, sitne fixum scilicet, vel port at ile, an altare censeri possit privilegiatum,
etiamsi sil portatile?
Sac. Congregatio, auditis Consultorum votis, die 15 decembris 1841
respondit:
Ad I. Quoad primam partem primi quaesiti: Affirmative ; quoad secundam
parim: Negative.
Quoad primam partem secundi quaesiti: Negative; Affirmative quoad
ucundam partem.
Ad II. Negative.
Ad III. Negative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg.. n. 295].

5021.
S. C. Indulg., Quebecen., 15 dec. 1841.

1

Episcopus Quebecensis Sacrae Congregationi dubium solvendum pro­
posuit:
Itrum tempore visitationis pastoralis ct spiritualium recessuum, seu exerritiorum, quae frequenter peraguntur in parcedis dictae dioecesis, lucrari possit
indulgentia plenaria a fidelibus, sana Ccmn.unie.ni peracta, eodemque tem­
pore per ipsam unicam Communione m prae cepto paschali satisfieri? Et rursum:
Jn idem dicendum sit de indulgentia iubilaei?
Sac. Congregatio, auditis Consultorum votis, dic 15 dec. 1841 decla­
ravit, respondendum esse:
Affirmative quoad primam partem, quemadmodum responsum fuit Epi1 scopo Monastcriensi dii 19 martii currentis anni1 relate ad acquisitionem indulgentiae plenariae papali benedictioni adnexae, quae in Paschate Resurrectionis
1 impertitur, una eademque Communione tantum in paschalis praecepti adimflementum peracta. Quoad secundam partem similiter Affirmative, nisi aliter
constet ex Bulla indictionis iubilaei.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 296].

5022.
S. C. Indulg., Cameracen., 25 ian. 1842.
I

Cum Episcopus Camcracensis n erigendis Sodalitatibus cuiuscumque
tituli, unicuique Sodalitati eadem statuta servanda trad derit, quin mentio
fiat in ipsis de aliquo pio opere a sodalibus exercendo, quaerit a Sacra

•

Congregatione:
1.

Utrum indulgentiae talibus Sodalitatibus ab Apostolica Sede concessae

’ Cf. N. 5003.
1 Ci

N. 5°r8·

6o8

Curta Romana

S. C. Indulgentiarum

validae sint, et an sodales eas lucrari possint, adimpletis tantum condiliomb.
in Pontificiis concessionibus praescriptis?
2. Utrum praefata statuta servanda sint sub poena nullitatis indulged,
rum, ita ut fideles indulgentiis priventur ob eorum inobservantiam sive in!·,
gram, sive ex parte tantum?
3. Utrum receptio fidelium, seu adseriptio in Sodalitatem facta a parod,
respectivo illius ecclesiae, in qua Sodalitas repentur erecta, sufficiens sil ad
lucrandas adnexas indulgentias, quamvis statuta mentionem non faciant, quA
parochus debeat esse Sodalitatis rector?
4. Utrum Episcopi, qui ab Apostolica Sede facultatibus sunt muniti com­
municandi indulgentias Sodalitatibus, quas in propiiis dioecesibus erexerunt,
debeant sub poena nullitatis necessario uti formula a s. m. Clementi VIII
approbata,1 an satis erit eas erigere cum diplomate cuiuscumque formulae, epi­
scopali signo obsignato, in quo, citato Apostolico induito, nuntio quoque fiat
tum dc necessitate adseribendi sodalium nomina in Sodalitatis album, tum de
distantia servanda, prout Clemens I Ill s. m. in sua Constitutionepraesaibitt
Sac. Congregatio die 25 ianuarii 1842 respondit:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Dummodo Sodalitates sint canonice erectae, et sodales adimpleant
opera iniuncta a Summis Pontificibus pro lucrandis indulgentiis suae respeetnae
Confratemitati adnexis, ipsique sodales legitine adscripts fuerint m Confiratemitatem, inobservantia partialis, seu generalis statutorum non obesi acqui­
sitioni indulgentiarum, < eo quod statuta sunt potius ad regimen et ad rectam
Sodalitatis administrationem data, minime vero tamquam iniuncta opera ad
indulgentias acquire ndas.
Ad 3. Affirmative quatenus parochus sit ab Episcopo erigente deputatus
ad recifipiendos sodales, etiamsi nulla de eo facta sit mentio in statutis.
Ad 4. Quoad primam partem: Negative.
Quoad secundam partem: Ordinarii se conformare debent Litteris Apostolicis particular ibus ab ipsis obtentis, et ubi n concessionibus enuntiatur:
servata Constitutione Clemen is λ III, hoc respicit conditiones in ipsa Consti­
tutione enuntiatas, quae sunt observandae, minime vero formulam, quae ser­
vanda est a Superioribus Regularibus in respectivi Ordinis tantum Sodali­
tatibus erigendis.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 298].

5023.
S. C. Indulg., Gnndaven., 12 febr. 1842.
Cum Episcopus Gandavensis in Belgio dubia sibi a confessariis suae
dioecesis proposita solvere, et praxim uniformem m eadem dioecesi intro­
ducere cupiat, enixe a Sacra Congregatione quaerit:
i. I trum benedictio in articulo mortis iuxta formulam Benedicti XIV
tn Constitutione 1 ia Mater ■ reiterari possit in eodem morbi statu?
» Cf. N. 192
* Cf N. 380.

_

609

Et quatenus Affirmative,
2. An ea toties iterari possit, quoties aegrotus in peccata saltem venialia
rtlapsus ab eis absolvetur?
Sac. Congregatio die 12 februarii 1842 respondit:
Sacra Congregatio in una Veronen. cuidam illius Episcopi dubio: An sci­
licet benedictio Apostolica pluries impertiri posset novo mortis periculo
redeunte? die 24 septembres 1838 responsum dedit: Negative, eadem perma­
nente infirmitate etsi diuturna; Affirmative vero, si infirmus convaluerit,
ac deinde quacumque de causa in novum mortis periculum redeat. 1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 300].

5024.
S. C. Indulg., Incerti loci, 7 iun. 1842.
Proposito dubio: An in designatione altarium pro acquirendis indulgentiis,
nomine Ordinarii in privilegio intelligatur sola persona Episcopi, vel etiam
Praelatus, qui gaudet ordinaria iurisdictione in suo districtu?
Sac. Congregatio die 7 iunii 1842 respondit:
Praelatus, qui gaudet iurisdictione, potest deputari ad designandum altare
pro acquirendis indulgentiis, et nomine Ordinarii hoc in casu non solum intellifitur Episcopus, sed etiam Praelatus iurisdictione ordinaria in suo districtu
praeditus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 302].

5025.
S. C. Indulg., Corisopiten., 7 iun. 1842.
Episcopus dioecesis Corisopitensis decreta seu responsiones expostulat
a Sacra Congregatione ad sequentes proponendas quaestiones:
1. Quando Episcopus, virtute delegationis Apostolicae in ecclesia paro­
diai!, seu succursali erexit aliquam Sodalitatem de Monte Carmelo vel Rosa­
rii (tc. nec specialem rectorem designavit, numquid praedictae ecclesiae pastor hoc
ipso et absque alia designatione institutae Sodalitatis rector censeri et haberi
libet, ita ut in illam admittere valeat et suos ct aliorum parochianos, completis
jormalitatibus aliunde praescriptis, speciatim benedicendi et imponendi sca­
pularia?
2. Impedito pastore, numquid eius vicario competunt supraenumeratae
facultates?
3. Hoc recepto, quod pia Sodalitas si alicubi erigitur, nominatim desiI piandus est istius Sodalitatis rector; potestne Episcopus declarare rectoris
munus ab ecclesiae pastore, quae Sodalitate donatur, in perpetuum fore obeunI lum, ct pastor pro tempore fruiturne virtute huius declarationis facultatibus
I in prima et secunda quaestione memoratis?
'

1 Cf. N. 5008.

va. vu.

39

6ιο

Curia Romana

Sac. Congregatio, auditis Consultorum votis, die 7 iunii 1842 respond·:
Ad i. Negative; excepto solummodo casu, quod in illa ecclesia seuparoecia
nullus alius esset, qui possit destinari, et tunc eo ipso quod Episcopus ibi erigit
Sodalitatem, tacite videtur rectorem designare ecclesiae pastorem, non iun i·.,
utendo, sed Sodalitatis necessitate rectorem exigentis.
Ad 2. Affirmative, dummodo vicarius sit de gremio Sodalitatis.
Ad 3. Negative, nisi Episcopus speciales habeat facultates, nam girnria
loquendo, quotannis fieri debet rectoris aliorumque officialium Sodalitati
electio.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 304].

5026.
S. C. Indulg., Atixien., 22 aug. 1842.
Archiepiscopus Auxiensis Sacrae Congregationi dubia ut infra solvenda
proponit:
1. Utrum parochus, seu moderator Confraternitatis cuiuscumque, sive legi­
time impeditus, sive non, possit licite et valide sibi vicarium, vel alium presby­
terum quemcumque approbatum subrogare ad recipiendum fideles Confratemitati adseribendos?
2. Utrum vicarius, vel alius presbyter ita subrogatus pro una vice, vel ai
tempus, possint habitus confratrum, vel sororum, necnon coronas deprecatorias,
seu rosaria benedicere cum applicatione indulgentiarum, non secus, ac ipsenut
parochus vel moderator Confraternitatis?
3. Utrum haec omnia absque ullo fidelium Confraternitati adscribendorwr,
seu adseriptorum detrimento fieri possint?
Sac. Congregatio die 22 augusti 1842 respondit:
Ad i. Negative, nisi ei facta fuerit in concessione facultas subdeleganii
vicarium vel alium presbyterum.
Ad 2. Provisum in primo.
Ad 3. Negative, deficiente in sacerdote adseribente, seu benedicente legi­
tima auctoritate.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 306].

5027.
S. C. Indulg., Lemovicen., 22 aug. 1842.
Episcopus Lemovicen. sequentium dubiorum solutionem a Sacra Con­
gregatione expostulat:
i. Ati Confraternitates SSmi Sacramenti, ordinaria auctoritate erectae,
virtute decreti Sacrae Congregationis sub die 16 febr. anni 1608 (?) et Consti­
tutionis Innocentii \ I, Iniuncti nobis, anni 1678, 1 sine ulla aggregatione, vel
1 Bull. Rom., tom. 8, p. 57, 58,

.5'. C. Indulgentiarum

611

nara concessione fruantur gratiis omnibus et indulgentiis Archiconfraternitati,
quae Romae est, concessis?
2. Quaenam formula adhiberi debeat in communicatione indulgentiarum
(massarum Archiconfraternitatibus Romae erectis, quam communicationem
idem Episcopus diversis Confraternitatibus in sua dioecesi erectis, vel erigendis
(largitur, auctoritate sibi ab Apostolica Sede per diversa Rescripta delegata,
urvatis tamen servandis iuxta Constitutionem Clementis VIII.1 Num necesse sit
singulas indulgentias nominatim communicare, et hoc agere cum interventu
duorum de Capitulo? Utrum defectus statutorum, vel officialium in dictis Conpalemitatibus, tum etiam si in illis pia opera vel usus singulares adhibeantur
non confonnes illis, quae in Archiconfraternitatibus Romae servantur, officiat
nane validae erectioni, vel indulgentiarum communicationi?
3. Cum paroeciae non distent ab invicem una leuca, si tamen sunt in sepa­
ratis oppidis constitutae, poterunt erigi in ambabus Confraternitates eaedem?
4. Confraternitates ab Episcopo auctoritate a S. Sede delegata erectae,
(ruuntur necne eadem bonorum operum, et orationum communione cum Archiconfratemitate, et iisdem privilegiis ct indulgentiis ac illae, quae aggregatae
ordinario more fuerunt?
Sac. Congregatio die 22 augusti 1842 respondit:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Ad primam partem: nullam determinatam formulam praescriptam
me Episcopis Sodalitates erigentibus, sed tantum Ordinibus Regularibus iuxta
Cltmintis IIII Constitutionem, praindeque decretum solummodo Episcopi
(rigentis satis erit ad canonicam erectionem.
Ad secundam partem: Negative.
Ad tertiam partem: Negative, dummodo opera exerceantur, quibus adnexae
nmt indulgentiae.
Ad 3. Affirmative, si agatur de Confraternitatibus SS. Corporis Christi
d de Doctrina Christiana, quae praeter indulgentias huiusmodi Sodalitatibus
a Paulo V concessas, singulari quoque privilegio gaudent, iuxta Sacrae huius
Congregationis decreta, quod nempe in singulis quoque paroeciis possint insti­
tui; Xegative vero, si agatur de Confraternitatibus in genere.
Ad 4. Affirmative si agatur de Confratcmitate SS. Corporis Christi;
ri iero de Doctrina Christiana, quoties in dioecesi aggregata est una ex his
Confraternitatibus, ceterae etiam erectae, aut erigendae, aggregatae censentur;
Negative quoad alias Confraternitates in genere.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 308].

5028.
S. C. Indulg., Incerti loci, 22 aug. 1842.
Nonnulli sacerdotes supplicarunt Sacrae Congregationi, ut declararetur:
i. An qui habet facultatem erigendi Viam Crucis, benedictione tabularum
(t crucium prius facta, tc neatur ipse tabulas collocare, ct stationes percurrere,
vt valida sit erectio?
1 Cf. N. 192.

612

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

s ^ *c \\ \xxss

VAVAAAÎ
m -ra s K &

t

Yv

î

V .A.

2. An benedictione tabularum et crucium facta a sacerdote legitime delegato,
alter quicumque tabulas collocare possit privatim sine caeremoniis, et etiam al;,
tempore?
3. An quando in priorum tabularum locum aliae substituuntur, ηοναηφ·..
ratur facultas illas benedicendi, et Viam Crucis erigendi?
4. An mutatio crucium de loco in locum in eadem ecclesia secum importet
annihilationcm indulgentiarum Viae Crucis adnexarum?
Sac Congregatio die 22 augusti 1842 denuo declaravit, in erectione
Viae Crucis benedicendas tantum esse cruces, minime vero tabulas, seu
picturas, et respondit:
Ad i. Negative.
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Negative, dummodo substitutio non sit maioris partis crucium.
Ad 4. Negative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 311].

613

5030.
S. C. Indulg., Pinerolien., 12 maii 1843.

5029.
S. C. Indulg., Caenomanen., 18 nov. 1842.
In variis Galliarum dioecesibus, et praesertim in dioecesi Caenonianensi
permultae existant Confraternitates SS. Rosarii, B. M. V. dc Monte Car­
melo, et SS. Cordis lesu. Diversae illae Confraternitates ex speciali S. Sedis
facultate ab Episcopis cum brevi formula fuerunt erectae; nomina confratrum et consororum in particularibus regestis inscribuntur, sed ad directo­
rem Archiconfraternitatis non mittuntur, nec administratores pro unaquaque
Confraternitate eliguntur. Caenomanensis Episcopus omnes fidelium anxie­
tates praecavere aut sedare volens, expostulat a Sacra Congregatione:
1. An aliqua determinata formula necessaria fuerit sub poena nullitatis?
2. An necesse sit sub eadem poena, ut administratores eligantur?
3. An Episcopus designare possit directorem uniuscuiusque Confraternitatis
suae dioecesis sive iam existentis, sive ab ipso ex speciali Apostolica facultate
erectae?
4. An director ab Episcopo sic designatus, eo ipso rosaria cum applicatione
indulgentiarum, et scapularia benedicere, ac imponere possit?
Sac. Congregatio dic 1 <8 novembres 1842 respondit:
Ad i. Negative, quia formula praescribitur tantum pro erectione Sodali­
tatum a Regularibus peragenda.
Ad 2. Negative, quia administratorum electio erit tantum ad bonum Soda­
litatum regimen, minime vero ad validitatem erectionis necessaria.
Ad 3. Affirmative.
1
Ad 4. Negative, nisi in huiusmodi concessionibus facta sit facultas rectori
pro tempore benedicendi rosaria, coronas ct scapularia.
·
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 312].

I

Episcopus Pineroliensis cupiens in sua dioecesi Sodalitatem erigere sub
titulo immaculati Cordis Mariae pro conversione peccatorum cum omnibus
indulgentiis, quibus virtute Brevis diei 24 aprilis 1838 ditata fuit ipsa
Archisodalitas in ecclesia B. Μ. V. de Victoriis urbis Parisiensis, prae mani­
bus habuit illius Archisodalitatis statuta sub die 16 decembris 1836 ab Archiepiscopo Parisicnsi approbata; sed cum ad trutinam revocarentur omnia,
atque perpenderentur huius Pineroliensis dioecesis circumstantiae, in qui­
bus praedicta statuta haud possent in integrum observari, dubium exortum
est, num omnes horum Parisiensium statutorum articuli necessarii et essen­
tiales essent ad lucrandas indulgentias; hinc quaerit a Sacra Congregatione:
1. Omnesne et singuli articuli Parisiensium statutorum sunt necessarii et
(Utntiales ad constituendam in suo esse hanc Societatem pro lucrandis indidgentiis eidem concessis?
2. Si non omnes et singuli, quinam sunt ita essentiales, ut nullo modo variari
poisint?
3. Facultasne facta fuit per citatum Apostolicum Breve Praeposito ecclewt B. M. 1 . de I ictoriis determinandi statuta, quae sic determinata sufficiant
ad indulgentias lucrandas?
Sac. Congregatio die 12 maii 1843 respondit:
Quoad primum: Negative, et dummodo Sodalitas canonice erigatur, sodaluque adimpleant opera pro acquirendis indulgentiis ab Apostolica Sede prae­
cipia, varietas partialis, seu generalis statutorum (quae ab Ordinariis respecticorum locorum pro diversitate temporum ct circumstantiarum erunt constituenda')
non obest acquisitioni indulgentiarum, eo quod statuta sunt potius ad regimen,
d ad rectam Sodalitatis administrationem data, minime vero tamquam iniuncta
opera ad indulgentias lucrifaciendas ; quod si nonnulli statutorum articuli aliqua
peragenda opera sodalibus proponant, quae ex Pontificia concessione ditata sint
indulgentiis, ipsi tamquam essentiales habendi sunt, ut nullo modo variari posrint, ne tali spirituali emolumento sodales sint fraudati.
Quoad secundum et tertium: Responsum in primo.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 320].

5031.
S. C. Indulg., Gratianopolitana, 24 maii 1843.
Episcopus Gratianopolitanus licentiam obtinuit erigendi in sua dioecesi
plures Sodalitates, piuin quoque Viae Crucis exercitium, nccnon declarandi
unum altare privilegiatum in ecclesiis parochialibus, ac denique parochos
deputandi pro impertienda indulgentia plenaria in mortis articulo: quaerit
a Sacra Congregatione:

6i4

Curia Romana

Utrum duo Vicarii Generales {titulares} eiusdem Episcopi, qui cum ipso
unam personam moralem efficiunt, saltem quoad iurisdictionem ordinariam,
uti fatentur omnes, gaudeant facultatibus praedictis, scilicet Sodalitates erigendt,
instituendi I 'iam Crucis, altaria declarandi privilegiato?
Sac. Congregatio die 24 maii 1843 respondit:
Indulta, seu facultates, de quibus in proposito dubio, etsi non cedant «
propriam Episcopi utilitatem, sed in gratiam dioeccsanorum, non sunt taren
de ordinaria sua potestate ad rectam necessariamque animarum sibi commissa­
rum administrationem ordinata, ita ut, eo absente, vel morbo laborante, sv.<
nimiis occupationibus impedito, vices pro eo alius gerat tamquam ab ipso legi­
time delegatus; sed cum sint potius favores, quos idem Episcopus ab Aportolica Sede personaliter impetraverit, hinc ab Episcopo tantum erunt fidelibus
sibi creditis distribuendi, nisi in precibus Apostolicae Sedi delatis expostulatui
iis verbis, aut similibus, nempe eos sive per se, sive per suos Vicarios Generalis
communicandi.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 321].

5032.
S. C. Indulg., Leodien., 9 aug. 1843.
Sacerdos quidam Begginagii Hasseletensis, dioecesis Lcodiensis, petit a
Sacra Congregatione solutionem sequentium dubiorum:
1. An cesset indulgentia Confratemitatis SS. Rosarii, vel aliae indulgentiae,
si nova aedificetur ecclesia fere in loco, ubi vetus existebat?
2. An cesset indulgentia, si nova ecclesia aedificetur in coemeterio, non in
loco veteris ecclesiae?
3. An cesset indulgentia si nova ecclesia aedificetur in alio loco, et non in
coemeterio veteris ecclesiae?
Sac. Congregatio die 9 augusti 1843 respondit:
Ad i. Negative, dummodo sub eodem titulo aedificetur.
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Ut in secundo.
■ ■<
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 323].

i

j

5033.
S. C. Indulg., Mechlinien., 10 maii 1844.
Professor publicus ordinarius sacrorum canonum in academia catholica
Lovaniensi, dioecesis Mechlinicnsis, ad Sacram Congregationem recurrit,
ut decisionem sequentium dubiorum de indulgentiis obtinere possit:
i. An Christijideles secundum canonem Omnes utriusque sexus1 Sacramentum Eucharistiae suscipientes tempore paschali possint per hanc saaam

1 C. 12, X,

dr poertiuntiu rt reniitdonibut.

V, 38.

.

î

'

I

11

5'. C. Indulgentiarum

•

Communionem lucrari indulgentiam plenariam, ad quam lucrandam inter
caetera praescribitur sacra Communio; ea praesertim de causa de hac re dubitat
Orator, quod a s. m. Benedicto PP. XIV in Litteris cncyclicis: Inter praete­
ritos ctc.1 videtur definitum, unam Communionem pro indulgentia in forma
Maei concessa, et pro paschali etiam praecepto sufficere non posse?
2. An sacerdos, qui Missam celebrat ex. gr. pro defuncto, eidemque applicat
indulgentiam plenariam altaris privilégiait, possit eodem die vi sacrae Commu­
nionis in Missae Sacrificio peractae lucrari aliam indulgentiam plenariam vel
riht, te/ defunctis applicabilem, si ad hanc lucrandam praescribitur sacra Com­
munio?
3. An sacerdos in honorem B. Μ. V. Missam celebrans pro accepta elee­
mosyna, possit per sacram Communionem in Missae Sacrificio peractam lucrari
indulgentiam vel sibi, vel defuctis applicandam, si ad hanc lucrandam praescri­
bitur sacra Communio?
Sac. Congregatio die 10 maii 1844 respondit:
Ad i. Affirmative, dummodo indulgentia lucrifacienda, non sit in forma
iubUaei, pro qua tantum requiritur peculiaris Confessio atque Communio; satis
mini declaratum est a SSmo D. N. Gregorio PP. XVI per decretum Sacrae
huius Congregationis in una Monasterien. sub die 19 martii anni 1841. 2
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Affirmative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 327].

5034.
S. C. Indulg., Rothomagen., 20 aug. 1844.
Curatus parochialis ecclesiae de Saint-Ouen nuncupat. Civitatis Rothomagensis petit a Sacra Congregatione potestatem permutandi quoad locum
Viae Crucis stationes in propria ecclesia existentes, eisque substituendi alias
stationes seu tabulas absque ulla peculiari caeremonia, ita tamen, ut hae po­
stremae iisdem /ruantur indulgentiis?
Sac. Congregatio die 20 augusti 1844 respondit:
Ex pluribus huius Sacrae Congregationis decretis colligitur, minime neces­
sariam esse facultatem commutandi stationes, seu cruces quoad locum, dummodo
agatur de eadem ecclesia, minimeque facultate indigere substituendi stationes,
lummodo tamen cruces tabulis superpositae omnes, vel in maiori numero
perseverent; secus vero nova erectio, novaque benedictio omnino > equiritur, impeirata tamen ab Apostolica Sede potestate.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 328].
1 Cf. N. 404·
•Cf. N. 5018.

|

"1 I
■ ]

6x6

Curia Romana

5035.
S. C. Indulg., Versalien., 17 sept. 1845.
Quidam sacerdotes per Episcopum Versaliensem debite delegati ad
recipiendos fideles in Confraternitatem Carmeli, et ad benedicendum habi­
tum huiusce Confraternitatis, non habent potestatem inscribendi nomina
receptorum in albo Sodalitatis, nec mittunt eorum nomina ad monasteria
religiosorum Carmelitanorum; quaerunt:
Utrum eiusmodi fideles sic recepti indulgentias dictae Confratemitati ù
S. Sede concessas lucrari possint?
Sac. Congregatio die 17 septembres 1845 respondit:
Affirmative, quatenus sacerdotes debite delegati sint ad recipiendos fideles
in Sodalitatem; monendi tamen sunt praefati sacerdotes, ut nomina receptorie,
in albo ipsius Sodalitatis vicinioris, sive monasterii Religiosorum respective
inscribere non omittant, ne in eorum obitu suffragiis priventur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 330].

S. C. Indulgentiarum

617

imaginibus, seu statuis ab ipsis designandis, lucrandam a visitantibus, seu reci­
tantibus ante eas nonnullas praescribendas orationes?
Sac. Congregatio die 24 ianuarii 1846 respondit:
Affirmative, servatis tamen Apostolicis ordinationibus circa fragilitatem
obifetorum, quibus non sunt adnectendae indulgentiae.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 333].

5038.
S. C. Indulg., Mechliniem, 20 mart. 1846.

Marianus Verhoeven, presbyter archidioecesis Mechlinien. in Univer­
sitate catholica Lovanien. in Belgio ss. canonum professor publicus ordina­
rius Vobis, Eminentissimi et Reverendissimi Principes, humiliter expo­
nit, S. Congregationem Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositam die
15 decembris 1841 resolutionem dedisse super dubio, quod his verbis
proposuit Orator: Quaeritur, si a S. Sede indultum locale altaris privilégiait
concedatur, neque ulla facta sit mentio nec in supplici libello, nec in rescripto
b qualitate altaris, sitne fixum scilicet vel portatile, an altare censeri possi'
pritilegiatum etiamsi sit portatile? Responsum fuit: Negative, excepto casu
indulti altaris privilegiati personalis, quo frui potest sacerdos in quocumque
5036.
altan, sive locali sive portatili celebraturus. 1
Ex hac resolutione coniecit Orator, verba altare fixum seu locale et
S. C. Indulg., Briocen., 25 sept. 1845.
portatile altare a Sacra Congregatione Indulgentiarum intellecta fuisse
Vicarius Generalis dioecesis Briocensis sequentia dubia solvenda pro­
eo sensu, quo a scriptoribus de rebus liturgicis passim intelligi videntur,
scilicet ad propriam fixi seu localis altaris rat onem non sufficere firmum
posuit:
e
v
1. Utrum rector Confraternitatis ipse nomina recipiendorum vel recepto­
terraeque fixum fundamentum, nisi ita stabiliter pars inferior cum superiore
rum in album Confraternitatis debeat inscribere?
mensa connectatur, ut unum simul compositum efficiant, sed illam esse
2. Utrum ad lucrandas indulgentias Confraternitatis SSmi Rosarii neces­
i formam altaris fixi seu localis, quam libri Pontificales et Caeremoniani
sarium sit, ut in altari B. Μ. V. dicato exstet imago eiusdem quindecim mysteriis
supponunt dum altaris immobilis consecrationem describunt; altare autem
circumdata.
I illud portatile haberi et esse, quod licet stabilem parieti terraeque affixam
Sac. Congregatio die 25 Septembris 1845 respondit:
structuram exhibeat, eius tamen mensa unum corpus non constituit cum
Ad i. Inscriptio materialis a quocumque fieri potest, dummodo ab habente
subiecta lapidum strue, et cuius superposita mensa seorsim a reliquo aedi­
facultatem tantum Christifidelis sit rite receptus.
ficio consecratur, et si mensa ista amovetur a sustentaculo, cui aptatur,
Ad 2. Negative.
consecrationem non amittit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 331].
Dubitat vero Orator, an hoc et non alio sensu verba altare fixum seu
locale et portatile intelligenda sint in praedicti resolutione dubii, cum non
ita pridem a Reverendissimo et Emincntissimo Praefecto Sacrae Congre5037.
I gationis de Propaganda Fide data fuerit resolutio, quae difficulter componi
potest cum resolutione praelaudata Sacrae Congregationis Indulgentiarum,
S. C. Indulg., Syracusana, 24 ian. 1846.
si verba ista intelligi debeant prout supra ex scriptoribus liturgicis definita
sunt. Ad maiorem rei claritatem liceat Oratori hic subiicere apographum
Archiepiscopus Syracusanus supplicat Sacrae Congregationi, ut declaret:
Utrum vi dispositionum Capitis Cum ex eo 14, de pocniten. et remiss.
I litterarum, quae in hac rc ad Sacram Congregationem de Propaganda Fide
quai concedunt Archicpiscopis et Episcopis facultatem quadraginta dierum
datae fuerunt, una cum apographo responsi ab Eminentissimo et Revcrenoccasione sacrarum functionum, quae ipsis praesentibus vel absentibus pera­
guntur, possint quoque adnectere indulgentiam quadraginta dierum aliquibus
1 Cf. N. 5020.

6 18

Curia Romana

dissimo Praefecto eiusdem Sacrae Congregationis subscripti. Litterae sunt
Exponit humiliter Eminentiae Festrae Vicarius Apostolicus Limburgcnsis n
Λ eerlandia, in suo vicariatu, sicut et in omnibus locis vicinis altaria ineccle.
plerumque ita construi, ut fixa ct immobilia, alicui Sancto dicata, in toi-,
loco vel in eadem capella remaneant, sed in mensa altaris cavitatem quadratic;
habeant, in qua lapis consecratus collocatus est, qui quamvis natura sua pon­
tilis, tamen semper eidem altari fixo impositus permanet. Stante hac allm
constructione agitatur in clero quaestio, an quando cuidam altari, determinato
Sancto dicato indultum altaris privilégiait ad tempus vel in perpetuum conci­
ditur, privilegium concessum censeatur lapidi consecrato, qui, licet altari fixo
destinatus ct impositus, tamen, cum sit natura sua portatilis, ad aliud altar-,
fixum transferri eique imponi potest; an vero privilegium censeatur concessui·;
altari immobili in loco determinato constructo et alicui Sancto specialiter dedi­
cato, ita ut, si lapis consecratus propter legitimum motivum ab altari fixo
amoveatur, eique alius lapis consecratus substituatur, tamen altare fixum pri­
vilegia tum remaneat? Ut cleri dubium tollatur et nulla remaneat incertitude),
an altaria sint privilegiata, an non, humillime Orator postulat Sacrae Congre­
gationis de Propaganda Fide responsum super exposita quaestione. Responsum
fuit: Privilegium altari conceditur, non lapidi, qui unus alteri pro nécessitait
vel opportunitate suffici poterit. J. Ph. Card. Fransonius, Praef. S. Congr.
de Propag. Fide.
Humiliter itaque proponit Orator dubium:
i. An in resolutione, de qua supra, data a S. Congregatione Indulgentiis
Sacrisque Reliquiis praeposita die /5 decembris 1841, per verba « altare fixum
seu locale » intellexit altare fixum, prouti supra ex scriptoribus de rebus liturgicis
definitum est?
Et quatenus Affirmative,
2 An vox altare porta tile in eadem resolutione habeat eandem significatio­
nem, quam ex iisdem scriptoribus superius indicavit Orator?
Sac. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita die 20 mar­
tii 1846 ad praefata dubia respondit:
Ad i. Sacram Congregationem intellexisse altare fixum quidem, quod a
loco dimoveri non possit, sed non tamen cuius superior pars sive mensa sit tx
integro lapide, vel adeo calce coniuncta, ut lapis consecratus amoveri non possit;
secus enim diruto altari, quod privilegiatum concessum erat ob alicuius Sancti
imaginem, post novam constructionem novo indigeret privilegio.
Ad 2. Intellexisse altare, ut dicitur, viaticum, quod constat tantum tx
1
unico lapide integro tantae magnitudinis, ut calicis pedem cum patena, saltem
quoad maiorem partem capere possit, vel quod de uno in alium locum transfertur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 334].

S’. C. Indulgentiarum

619

5039.
S. C. Indulg., Divionen., 22 fcbr. 1847.
Extant apud Divionensem Antistitem quamplurimae Sanctorum Reli­
quiae, quae tempore Gallicae perturbationis, anno praesertim 1793 e pro­
priis thecis, seu capsulis pretiosis avulsae in unum collectae fuerunt, inter
quas celebris Crux Palatina, quam venerabiles monachi Ordinis S. Bene­
dicti loci Sancti Germani vulgo des-Prés in eorum ecclesia publicae fide­
lium pietati in ara principe venerandam praebebant; itemque nonnullae
aliae quoque tum chartulis inclusae, sigilloque munitae, tum aiiae denique
nullo roboratae documento, de quarum omnium authenticitate, etsi ex
testium depositione idem Episcopus minime dubitandi locum esse putet,
ab hac Sacra tamen Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reliquiis prae­
posita, ut in rebus tanti momenti tuto procedi possit, quid de his Reliquiis
agendum enixis precibus postulavit.
Propositis itaque dubiis in generalibus Eminentissimorum Patrum Car­
dinalium Comitiis apud Quirinales Aedes habitis die 22 februarii 1S47:
1. An liceat indiscriminatim omnes ct singulas intentas Reliquias fidelium
meratiori exponere; eisque distribuere?
Et quatenus Negative,
2. An auri saltem Palatinae ac Reliquiis, quae chartulis fuerunt inclusae,
cultus sit permittendus, ipsaeque fidelibus sint distribuendae?
3. Quid agendum ab Episcopo circa ceteras Reliquias nullo documento roboratas?
Sac. Congregatio, auditis Consultorum votis, rebusque maturo examine
discussis, respondendum esse decrevit:
Ad i. Negative.
Ad 2. A ffirmative quoad crucem Palatinam ceterasquc Reliquias, quae ab
Episcopo fide munitae sunt.
Ad 3. Quoties constet de authenticitate, audito etiam Capitulo suae cathedralis ecclesiae, poterit Episcopus vel in propria cathedrals ecclesia servare, vel
aliis ecclesiis suae dioecesis servandas distribuere cum solo titulo: Reliquiae
Satietorum.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 335].

5040.
S. C. Indulg., Camerinen., 22 febr. 1847.
Proposito dubio ab Archicpiscopo Camerinensi:
Utrum Archiepiscopi ratione dignitatis impertiri possint fidelibus indulgen­
tiam octoginta dierum post benedictionem cum J 'en. Eucharistiae Sacramento,
uu post quascumque alias peractas functiones, cum Pontificale Romanum qua­
draginta tantum dierum indulgentiam praescribat?

Curia Romana

620

Sac. Congregatio habita in Palatio Apostolico Quirinali dic 22 februirii 1847 respondit:
Servandum esse Pontificale Romanum.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 336].

5041.
S. C. Indulg., Cenomanen., 22 febr. 1847.
Episcopus Cenomanen. exponit, se sacras Reliquias recte honorari vo­
lentem pro sua dioecesi statuisse, ut particulae SS. Crucis D. N. I. C. non
collocarentur cum Reliquiis Sanctorum in iisdem capsis, quia cultus San­
ctorum Reliquiis exhibendus non est idem, ac cultus SSmae Crucis, vel
aliorum instrumentorum Passionis D. N. I. C. particulis debitus. Innixus
est praeterea decreto Sac. Congregationis Rituum diei 6 maii 1826 et testi­
monio Gardellini in Indice expresse dicentis Crucis Reliquia retinenda separatim a Reliquiis Sanctorum. 1 Postulat igitur, ut declaretur:
An praxis separandi Reliquias SSmae Crucis D. N. I. C. a Reliquiis
Sanctorum sit accurata et retinenda?
Sac. Congregatio habita in Palatio Apostolico Quirinali die 22 februarii 1847, auditis Consultorum votis rebusque mature perpensis, responden­
dum esse decrevit:
Affirmative et ad Eminentissimum Praefectum ad mentem. Et mens fuit,
quod scribatur tam Eminentissime Crins Vicario quam Reverendissimo Sacristae
Capellae Palatii Apostolici, ad quos pertinet custodia Sanctarum Reliquiarum,
ut in vigorem revocentur decreta alias edita pro separatione Reliquiarum
SSmae Crucis a Reliquiis Sanctorum.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 342].

1

I

5042.
S. C. Indulg., Cameracen., 22 febr., 12 iul. 1847.

r

Archiepiscopus Cameracensis quaerit humiliter solutionem dubiorum
sequentium:
1. I trum moderatores Sodalitatum B. Μ. V. de Rosario, et de Monte
Carmelo valeant benedicere rosaria et scapularia cum applicatione indulgentiarum assuetarum, eo ipso quod supradictos moderatores instituerit in erigendo
praelaudatas Sodalitates cum assuetis indulgentiis etc. Apostolica delegatione
sibi concessa, etsi Breve illi impertitum non mentionem faciat de indulta fa­
cultate moderatoribus, ad effectum benedicendi huiusmod rosaria et scapula­
ria, ct utrum pariter facultas concessa primo moderatori transeat ad eius suc­
cessores in hoc munere?
2. An per exceptionem regulae generalis communiter admissam reipsa pias
«

Cf. N. 5849.

I
'
I

S. C. Indulgentiarum

621

Sodalitates SSmi Sacramenti et Doctrinae Christianae in omnibus omnino
ecclesiis parochialibus cum applicatione indulgentiarum instituere, seu erigere
liceat, ita ut non requiratur unius leucae distantia inter duas huiusmodi Sodali­
tates!
3. Utrum Sodalitates, quae canonice existebant ante concordatum 1801,
amiserint de facto sua privilegia et indulgentias, et idem dicendum sit de altari­
bus privilegiatis et aliis spiritualibus gratiis?
4. An indulgentiae quibusdam maioribus festis adnexae, sint translatae, eo
ipso quod solemnitas huiusmodi festorum sit canonice apud nos translata ad
Dominicam sequentem?
5. Utrum Moniales etiam non approbatae a S. Sede, ut in Gallia commu­
nita existant, possint lucrari indulgentias, quibus gaudent respectivi Ordines
religiosi Romae vel alibi existentes ct qui sunt approbati?
Sac. Congregatio habita in Palatio Apostolico Quirinali die 22 februa­
rii 1847 respondendum duxit, ut infra:
Ad i. Affimative iuxta Votum, i. e.: Consulendum SSmo pro sanatione
quoad praeteritum, et pro facultate eidem Eminentissimo Archiepiscopo Cameracensi, ut per se, vel per sacerdotes a se deputandos benedicat rosaria et scapula­
ria, iliaque respective imponat fidelibus ad lucrandas indulgentias unicuique ex
Confraternitatibus praedictis ab Apostolica Sede concessas.
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Negative quoad Sodalitates olim legitime existentes et deinde sub
(isdem titulo, legibus, habitu, ubi gestare liceat, noviter ac canonice erectas;
quoad vero altaria privilegiata, aliasque gratias spirituales recurrat in casibus
peculiaribus.
Ad 4. Affirmative, facto verbo cum SSmo.
Ad 5. Affirmative iuxta Rescriptum S. Poenitentiariae d. d. 10 iulii 1843,
ut infra: e Sac. Poenitentiaria, perpensis expositis respondit: Affirmative,
nempe oratrices (hoc est Carmelitae Excalceatae) uti et ceteras sorores mo­
nasteriorum Galliae lucrari posse indulgentias omnes, quae Religioni seu
Instituto aliarum Monialium solemnia vota emittentium secundum institu­
tum, seu regulam respectivam concessae fuerunt, idque ex Induito s. m.
Pii VII a SSmo D. N. PP. Gregorio XVI iterum confirmato ».
Facta autem per infrascriptum Cardinalem eiusdem Sacrae Congrega­
tionis Praefectum SSmo D. N. Pio PP. IX relatione in Audientia habita
die 12 iulii 1847, super primo et quarto dubio, Sanctitas Sua quoad primum
benigne annuit pro sanatione quoad praeteritum, et quoad futurum concessit
facultatem Eminentissimo Archiepiscopo Cameracensi, eius vita naturali
durante, prout in dicto dubio responsum est; quoad vero quartum dubium
EE. PP. responsioni, eadem Sanctitas Sua clementer annuit, dummodo
solemnitas legitime translata sit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 343].

022

Curia Romana

----------------------------- ----- ------------------------------- ------- I
5043.
S. C. Indulg., Valentinen., 12 iul. 1847.

·

\
I

Episcopus Valentinensis implorat solutionem sequentium dubiorum: I
1. An translata solemnitate Epiphaniae etc. in regno Galliarum, translate/
sint pariter indulgentiae diei proprio adnexae, ita ut fideles eas lucrari possint
Dominica sequenti, ad quam solemnitas translata est?
2. An qui emit cruces, numismata etc. ut ea distribuat postquam benedicta
fuerint cum applicatione indulgentiarum, possit horum petere pretium ab acci­
pientibus sine culpa, vel sine periculo indulgentias amittendi? An amittemini
tantum, quando quis sibi cas res proprias fecerit, ct iis usus fuerit cum intentione
lucrandi indulgentias?
3. Quando ad indulgentias lucrandas praescribitur oratio pro fine deter­
minato v. gr. pro extirpatione hacrcsum etc. an requiratur intentio explicita,
expressa singulis vicibus?
4. An visitantes ecclesias Ordinis S. Francisci die 2 augusti, lucrentur
indulgentiam plenariam toties quoties in eas ingrediuntur, et parumper ibi
orant? Et an requiratur, ut Communio fiat in eadem ecclesia?
Sac. Congregatio habita in Palatio Apostolico Quirinali die 22 februa­
rii 1847 respondit, ut infra:
Ad i. Affirmative, facto verbo cum SSmo.
Ad 2. Negative ad primam partem; ad secundam: non indigere respon­
sione.
Ad 3. Negative.
Ad 4. Affirmative ad primam partem; Negative ad secundam.
Facta autem per infrascriptum Cardinalem Sacrae Congregationis
Praefectum SSmo D. N. Pio PP. IX relatione in Audientia habita die 12 iu­
lii 1847, Sanctitas Sua quoad primum dubium benigne annuit, dummodo
solemnitas legitime translata sit; quoad reliqua resolutiones Sacrae Congre­
gationis benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 344].

5044.
ί>-

S. C. Indulg., Constantien., 31 ian. 1848.
Presbyter quidam Canonicus honorarius ecclesiae Constantiensis pro­
vinciae Rothomagen. in Gallia, Superior minoris seminarii Mamvillae in
eadem dioecesi, a Sacra Congregatione quaerit:
An quaedam speciales preces quotidianae, sint necessario recitandae ad obti­
nendas indulgentias, quae a Summis Pontificibus fuerunt concessae sodalibus
Congregationum B. ,\I. I '. rite institutarum in Collegiis et aliis locis etc. Roma­
nae Congregationi aggregatarum. Ratio dubii in eo statuitur, quod huiusmodi
preces non videantur requirere decreta dc indulgentiis, quae sunt Congregatio­
nibus Apostolica auctoritate concessae?

5. C. Indulgentiarum

623

Sac. Congregatio habita in Palatio .Apostolico Quirinali die 31 ianua­
rii 1848 respondit:
Ubi nullae sunt praescriptae preces quotidianae ad effectum lucrandi indulgentias, non tenentur Christijideles ad aliquas determinatas recitandas.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 347].

5045.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 5 aug. 1851.
Cum scopus praeclarae Societatis Fidei Propagationis ille sit, ut chri­
stifideles utriusque sexus huic coetui adscript! et piis precibus et eleemosynis
in id conveniant, ut et Patrem misericordiarum pro dilatatione fidei catho­
licae exorent, et mediis et sumptibus concurrant iis sustinendis oneribus,
quae pro eiusdem fidei dilatatione necessaria omnino sunt, hinc ipsi christifideles, qui eidem adseribuntur, hoc sibi praecipue assumunt, recitandi
nempe quotidie orationem Dominicam et salutationem angelicam cum ver­
siculo S. Francisce Xaveri, ora pro nobis, et rite praescriptum obolum heb­
domadalem erogandi. Quamvis autem huiusmodi eleemosynae elargitio
admodum tenuis facile a christifidelibus queat sustineri; nonnulli tamen
hominum in hac lacrymarum valle ea rerum conditione saepe vexantur,
qua exiguam quidem eleemosynam hebdomadalem prae sua inopia conferre
prohibentur. Quare SSrhus D. X. Pius PP. IX dum gratias et indulgentias
hucusque pio operi Propagationis Fidei a suis Praedecessoribus concessas,
servato tamen quoad durationis tempus earumdem concessionum tenore,
confirmat, memoria recolens se in terris vices gerere divini Reparatoris
humani generis, qui hoc in mundo et exemplo paupertatis cultorem se exhi­
buit, ct verbis paupertatem cum virtute coniunctam in honore voluit haberi,
I huiusmodi vere pauperibus christifidelibus Ecclesiae thesauros aperuit, ac
propterea clementer induisit, ut, si qui christifideles ita pauperes sint, ut
I hebdomadalem obolum omnino nequeant elargiri (quod uniuscuiusque
conscientiae remittendum esse mandavit), et rite adseribi possint inter
sodales, vel iam adscript!, sed qui in posterum id praestare non possent,
tamquam sodales omnino habeantur, ita ut omnibus indulgentiis et gratiis
Fidei Propagationis sodalibus concessis fruantur, dummodo tamen quidpiam
pecuniae, etiam in minima quantitate, iuxta uniuscuiusque vires et conscienI tiam, saltem quolibet mense, societatis Propagationis Fidei collectoribus,
usquedum in hoc verae paupertatis statu maneant, elargiantur, quibuscumque in contrarium non obstantibus. Ceterum dum Sanctitas Sua hoc speciali
decreto consuluit, ne huiusmodi vere pauperes christifideles gratiis ac sacra. rum indulgentiarum thesauro priventur, expresse etiam mandavit ut omnes
terrarum orbis christifideles magis magisque in Domino excitentur, praeciI pue autem ii quos bonorum omnium largitor Deus fortunis ac reditibus locu­
pletavit, singuli autem pro eorum viribus, ut piae huic {Propagationis Fidei)
. societati nomen dare quamprimum solliciti, precibus ac eleemosynis ad
' finem praeclarum catholicae fidei propagationis concurrant, ac indulgentiis

624

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

..

.

.

.

’

ct gratus a pia matre Ecclesia copiose concessis perfruantur. Quapropter
animarum pastores, et praecipue locorum Ordinarii, fidei ac religionis dihtandae zelo succensi, verbis et scriptis subditos sibi fideles ad praeclarum
opus sustentandum inflamment, et simul omnes, preces supplicationesque
apud Deum Patrem omnipotentem offerre quotidie non cessent, ut, cum mes­
sis illa multa sit, mittere dignetur operarios in vineam suam, et opportunis
subveniat auxiliis ad onera ingentia ubique terrarum perferenda pro maiori
catholicae Ecclesiae dilatatione, ut, omnibus tandem hominibus in unitatem
fidei occurrentibus, fiat unum ovile et unus pastor.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1064].

5046.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 15 mart. 1852.
/5

O

$

Cum ad indulgentias acquirendas persaepe contingat, ut inter praescri­
ptas conditiones, vocales quoque preces iniungantur, postulante Eminentissiino et Reverendissimo Domino Cardinali lacobo Aloisio Brignole pii
instituti surdorum ac mutorum in Urbe Protectore, cum etiam plures mode­
ratores horum institutorum idipsum enixe postulaverint, propositum fuit
dubium huic Sacrae Congregationi Indulgentiarum: An et quomodo surdo·
muti supplere valeant impotentiae, qua detinentur preces recitandi pro indul­
gentiis acquirendis iniunctas? Re mature discussa tum prius ab uno ex prae­
fatae Congregationis Consultoribus, tum demum ab Eminentissimis Patri­
bus in comitiis generalibus apud Vaticanas Aedes die 16 februarii huius
anni habitis, ipsi EE. PP. eiusdem Consultoris voto adhaerentes responde­
runt: Supplicandum SSriio pro generali decreto ab hac Sacra Congregatione
evulgando, atque Apostolica auctoritate firmando, cuius vi statuendum:
r. Quodsi inter opera pro lucranda indulgentia praescripta sit visitatio alicuius
ecclesiae, surdo-muti ecclesiam ipsam devoti visitare teneantur, licet mentem
tantum in Deum elevent, et pios affectus. 2. Quodsi inter opera sint publicat
preces, surdo-muti possint lucrari indulgentias iis adnexas corpore quidem coniuncti caeteris fidelibus in eodem loco orantibus, sed pariter mente tantum
in Deum elevata, et piis cordis affectibus. 3. Quodsi agatur tandem de privatis
orationibus, proprii mutorum ct surdorum confessarii valeant easdem orationes
commutare in alia pia opera aliquo modo manifestata, prout in Domino expediri
indicaverint.
Facta itaque de praefatis omnibus SSjfio D. N. Pio PP. IX per me infrascriptum S. Congregationi Indulgentiarum Cardinalem Praefectum rela­
tione in Audientia diei 15 martii currentis anni, Sanctitas Sua non modo
praedictum votum approbavit, verum etiam huiusmodi gratiam ac conces­
sionem peramanter elargitam per generale decretum publicari mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 355].
I I

625

I

5047.
S. C. Indulg., Maceraten., 15 mart. 1852.
Prior ct Guardiani venerabilis Confraternitatis SS. Trinitatis erectae in
ecclesia B. Μ. V. dedicata sub titulo Misericordiae in civitate Maceratensi,
qui obtinuerunt indulgentiam plenariam quotidianam perpetuam pro vivis
et defunctis, quaerunt, an talis indulgentia possit acquiri quotidie a quocumque
fideli, qui confessus et sacra Communione refectus visitaverit praedictam eccle­
siam, an vero semel tantum intra decursum anni. Quod etc.
Sac. Congregatio, audito consultoris voto, die 16 febr. 1852 respondit:
Dilata, et scribat alter.
Verum facta relatione SSfno D. N. in Audientia diei 15 martii 1852
habita ab infrascripto Cardinali Praefecto, Sanctitas Sua Votum Consultoris
approbavit, nempe. « indulgentiam plenariam quotidianam perpetuam vel ad
tempus concessam visitantibus aliquam ecclesiam, seu publicum oratorium,
ita semper intelligendam esse mandavit, ut indulgentia semel in anno tan­
tum ab unoquoque fideli acquiri possit: excepto solummodo casu, quo
in decreto, Rescripto, Brevi etc. concessionis favore alicuius ecclesiae, seu
publici oratorii, clare et explicite expressum sit, indulgentiam plenariam
reapse quotidie ab unoquoque Christifideli rite disposito acquiri posse .
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 356].

5048.
S. C. Indulg., Briocen., 15 mart. 1852.
Beatissime Pater! Vicarius Generalis Episcopi Briocensiset ipsius nomine
ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus exponit, quod in oratorio publico
Monialium vulgo Filles de la Croix urbis Guingchap in dioecesi Briocensi
existit a pluribus annis Sodalitas tertii Ordinis B. Μ. V. de Monte Carmelo,
in qua receptae sunt ad professionem et vota emiserunt plures personae
coram sacerdote canonica facultate munito ad talia vota recipienda. Pietate
et recta disciplina commendabilis est dicta Sodalitas; sed exsurrexit apud
hodiernum rectorem dubium, an fuerit in dictis urbe et oratorio illa Sodalitas
primitus canonice erecta. Re autem apud nos mature perpensa non potuit
constare de canonica erectione, unde orta sunt nobis sequentia dubia:
1. An personae bona fide receptae et professae in dicta Sodalitate valide
professae sint ad effectum certo lucrandi positis aliunde ponendis indulgentias
praefato tertiario Ordini concessas?
2. An personis alibi canonice professis sufficere regulariter possit, quod
Ordinarius novum assignet locum et oratorium, ut sic facta loci translatione
remaneat facultas indulgentiarum in hoc novo loco lucrandarum?
3. An superveniente rationabili causa Ordinarius iure communi habeat
facultatem ex una Sodalitate huius tertiarii Ordinis nonnullas personas distrav«i. vn.

·« 0

626

Curia Romana

hendi, et sic novam Sodalitatem sub alio rectore constituendi in alio locoapriw
Sodalitate saltem tribus milliariis distante?
4. An persona professa tn una Sodalitate salvis indulgentiis possit liait
transire ad aliam Sodalitatem eiusdem tertiarii Ordinis stante rationabili
causa et approbante rectore vel Ordinario?
Sac. Congregatio die 16 februarii 1852 respondit:
Ad i. Negative.
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Consulendum pro nova Confraternitatis erectione.
Ad 4. Affirmative.
Factaque de his omnibus per me infrascriptum eiusdem Sacrae Congre­
gationis Praefectum SSmo D. N. in Audientia diei 15 martii relatione, San­
ctitas Sua votum EE. PP. benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 358].

5049.
S. C. Indulg;., Briocen., 6 maii 1852.

υ

ί!

Λ

Episcopus Briocensis proponit casus infrascriptos:
1. Indulgentia concessa pro aliquo festo cessatne, cum illud festum trans­
fertur?
2. Sacerdos, qui habet facultatem applicandi tantum privatim indulgentias
piis rebus, potestne in fine officii publici applicare indulgentias iisdem rebus
depositis super aliquo altari, quod designavit?
3. Indulgentia concessa pro festo S. Mariae Magdalenae de Posais estne
lucranda die 27 vel 23 mensis maii? (In dioecesi Briocensi illud festum die
27 maii celebratur).
4. Si Christifidelis culpae certae immemor est ex ultima absolutione, tenetume ad absolutionem recipiendam, ut lucrari possit indulgentias, pro quibus
Confessio sacramentalis praescribitur?
Sac. Congregatio habita in Palatio Apostolico Vaticano die 16 februa­
rii 1852 respondit:
Ad i. Supplicandum Sanctissimo pro generali concessione translationis
indulgentiarum, cum solemnitas festi, cui adnexae sunt indulgentiae (non tamen
quoad officium tantum), legitime transfertur.
Ad 2. Negative.
Ad 3. Lucretur in casu die 27 Maii.
Ad 4. Affirmative.
Et facta de omnibus SSrîïo D. N. Pio PP. IX relatione ah infrascripto
Card. Praefecto in Audientia 6 maii 1852 SSmus resolutiones Sacrae Congre­
gationis approbavit, et quoad: 1. mandavit publicari decretum generale iuxta
mentem, ut infra;1 ct quoad 4. iussit rescribi:
1 Cf. N. 5050.

S. C. Indulgentiarum

627

Affirmative quoad Confessionem, Negative quoad absolutionem, servato
dtaeto Sacrae Congregationis Indulgentiarum diei 9 dec. 1763 a s. m. Clementr XIII approbato. 1
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 359].

5050.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 9 aug. 1852.
Cum potestas conferendi indulgentias a Christo Ecclesiae concessa sit
in fidelium utilitatem, atque earum usum christiano populo maxime saluta­
rem esse affirmet sancta Tridentina Synodus (Sess. 25, decr. de Indulg.),
congruum omnino videtur, omne studium impendere, ut indulgentias, quae
occasione dierum festorum vel concessae iam sunt, vel concedentur, fideles
facilius lucrari possint, eoque magis cum ingens populi christiani concursus
ad ea festa celebranda conveniat. Iam vero cum, hac nostra praesertim aetate,
maxime ob ecclesiasticas conventiones ab Apostolica Sede cum exteris natio­
nibus initas, festorum legitimae translationes occurrant; et generatim cum
per huiusmodi translationes ex iustis causis, debitis cum facultatibus factas,
licet etiam pro sola externi cultus celebratione, quin et una simul Officium
cum Missa transferatur, fidelium devotioni consultius prospiciatur, ad eam
magis magisque fovendam maxime interest, ut etiam indulgentiae his festis
adnexae transferantur. Quamvis autem alias tum a S. Rituum Congregatione,
tum ab hac Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita
quaesitum fuerit, utrum in translatione festorum etiam translatae intelligantur adnexae indulgentiae, et vel negativa intercesserit responsio, vel in
singulis casibus recurrendum esse ad hanc Sacram Congregationem sancitum
fuerit, nec unquam generali decreto publice exmlgato usquedum huic trans­
lationi indulgentiarum provisum fuerit; attamen Eminentissimi Patres in
generalibus comitiis huius Sacrae Congregationis, attentis actualibus tem­
porum huiusmodi ct peculiaribus locorum et ecclesiarum et fidelium circum­
stantiis, necnon et attenta resolutione diei 16 febr. currentis anni,2 pro con­
cessione generali translationis indulgentiarum occasione translationis festo­
rum supplicandum Sanctissimo unanimiter censuerunt. Sanctissimus itaque
Dominus Noster Pius PP. IX audita de his omnibus relatione per me infra­
scriptum Secretariae eiusdem Sacrae Congregationis Substitutum in Audien­
tia dici 9 augusti 1852 habita, benigne mandavit, ut omnes indulgentiae,
quae hucusque quibusdam festis concessae fuerunt, ac in posterum conce­
dentur, vel quae pro iisdem festis aliquibus ecclesiis et publicis oratoriis
pariter concessae fuerunt, et in posterum concedentur, vel etiam si libuerit,
de consensu Ordinarii, illae concessae in sacris supplicationibus, aut in
novendialibus, vel septenariis, sive triduanis precibus ante vel post festum,
vel cius octavario perdurante, translatae intelligantur pro eo die, quo festa
1 Cf. N. 4993·
'■ Cf. N. 5049.

E.

628

•S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

huiusmodi etiam quoad solemnitatem tantum et externam celebrationem.no?>
vero quoad Officium et Missam in aliquibus locis, vel ecclesiis, publicisque
oratoriis, sive in perpetuum sive aliqua occasione, sive ad tempus, coqut
durante, legitime transferuntur. Cum vero transfertur tantum Officium cum
Missa, non autem solemnitas et exterior celebratio festi, indulgentiarum
nullam fieri translationem decrevit. 1
Hanc autem Apostolicae benignitatis concessionem Eadem Sanctitas
Sua quibuscumque in contrarium non obstantibus, ac perpetuis futuris
temporibus, absque ulla Brevis expeditione valituram, per hoc Sacrae Con­
gregationis decretum typis impressum publicari voluit, dummodo ceterae
omnes aliae conditiones in particularibus vel generalibus concessionibus
praedictarum indulgentiarum pro iis adipiscendis praescriptae omnino ser­
ventur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 360].

5051.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 30 sept. 1852.
Cum in collectione precum ac piorum operum vulgo Raccolta diOrasioni
e pie opere per le quali sono state concedute dai Sommi Pontefici le Sank
Indulgenze duodecies iam Romae typis evulgata, pro quibus a Summis
Pontificibus per generales concessiones indulgentiae sunt fidelibus elargitae,
nonnullae ex iis indulgentiis non reperiantur fidelibus defunctis applicabiles,
nonnullae vero preces, quibus adnexae sunt indulgentiae, latino tantum vel
italico idiomate scriptae sint, et cum pro tertiadecima vice eadem Collectio
sit iamiam evulganda, enixis precibus SSmum D. N. Pium PP. IX rogavi
ego infrascriptus Secretariae Sacrae Congregationis Indulgentiarum Substi­
tutus in Audientia habita dic 30 sept. 1852, ut de Apostolica Sua benignitate
clementer indulgere dignaretur, ut deinceps omnes et singulae indulgentiae
tam in ipsa tertiadecima editione, quam in aliis Romae in posterum de licen­
tia huius Sacrae Congregationis evulgandis recensendae, fidelibus etiam
defunctis applicabiles esse intelligantur, necnon omnes et singulae orationes
in ipsa pariter deciinatertia, ac in aliis ut supra continendae, quocumque
idiomate, dummodo versiones sint fideles, pro indulgentiarum acquisitione
recitari possint. Itaque Sanctitas Sua praefatis humillimis precibus clemen­
tissime exceptis, maiori Christi fidelium spirituali utilitati prospiciens, maximumque animabus defunctorum solatium afferre peroptans, benigne annuit
in omnibus iuxta petita. Praeterea Eadem Sanctitas Sua mandavit, ut, si
contigerit eamdem Collectionem in aliud verti idioma, huiusmodi versio
typis publicari non possit absque approbatione huius Sacrae Congregationis.
Praesenti in perpetuum valituro absque ulla Brevis expeditione. Non obstan­
tibus in contrarium facientibus quibuscumque. ·
Λ»
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 361].
1 Cf. N. 4992.

5042, 5049·

629

5052.
S. C. Indulg., Ditionis Belgicae, 12 mart. 1855.
Cum Sacra Congregatio Indulgentiarum in una Valentinen. sub die
5 februarii 1841 sequenti dubio: Utrum infirmus pluries lucrari possit indul­
gentiam plenariam in mortis articulo a pluribus sacerdotibus facultatem haben­
tibus impertiendam? resolutionem dedisset: Negative in eodem mortis articulo,1
exinde quaeritur:
1. Utrum vi praecedentis resolutionis prohibitum sit, infirmo, in eodem
mortis periculo permanenti, impertiri pluries ab eodem vel a pluribus sacerdotibus
hanc facultatem habentibus indulgentiam plenariam in articulo mortis, quae
vulgo benedictio papal is dicitur?
2. Utrum vi eiusdem resolutionis item prohibitum sit, impertiri pluries
infirmo in iisdem circumstantiis ac supra constituto, indulgentiam plenariam in
urtiado mortis a pluribus sacerdotibus hanc facultatem ex diverso capite haben­
tibus, puta ratione aggregationis Confratemitati Sanctissimi Rosarii, sacri
Scapularis de Monte Carmelo, Sanctissimae Trinitatis ctc.?
Sac. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, postquam
in generalibus comitiis habitis die 5 martii 1855 apud aedes Vaticanas
votum Consultoris super praefatis dubiis audisset, respondendum censuit:
Affirmative ad utramque, firma remanente resolutione in una Valentinen.
sub die 5 februarii 1841.
Factaque de his omnibus SSmo D. N. relatione in Audientia habita ab
infrascripto Secretario die 12 martii eiusdem anni, Sanctitas Sua resolutio­
nem Sacrae Congregationis benigne confirmavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 362].

5053.
S. C. Indulg., Veronen., 12 mart. 1855.
Episcopus Veronensis Sacrae Congregationi Indulgentiarum dubia, ut
infra, enodanda proposuit, nempe:
1. Utrum privilegium Clementis XIII, quod qui assolent confiteri semel
lallem in hebdomada, possint lucrari indulgentias plenarias infra hebdomadam
occurrentes, cum sola Communione, quamvis in Brevi Apostolico Confessio
praescripta sit,2 valeat et extendatur etiam pro lucranda indulgentia vulgo de
Portiuncula dic 2 augusti?
2. Utrum praefatum privilegium suffragetur etiam illis, qui non assolent
confiteri semel saltem in hebdomada, sed rarius: attamen confessi sunt intra
hebdomadam ante festivitatem, cui est adnexa indulgentia?
' Cf. N. 5017·

* Cf

N. 4993·

630

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

3. Utrum Confessio hebdomadalis valeat etiam pro lucranda indulgentia
in forma iubilaei, et extendatur decretum Clementis PP. XIII Veronae,itet,
ut, qui saepius assolent confiteri, possint lucrari indulgentiam, etiamsi conftsr.·.
non sit hebdomadalis?
EE. PP. in generalibus comitiis apud Vaticanas Aedes die 5 martii ineun­
tis anni habitis, praecedentibus huius Sacrae Congregationis decretis rite
perpensis, votoque Consultoris audito, respondendum esse censucrunt:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Negative.
Ad 3. Negative ad primam partem; non expedire ad secundam.1
Facta demum de his omnibus SSmo D. N. Pio PP. IX per me infra­
scriptum Sacrae Congregationis Secretarium relatione in Audientia dici
12 eiusdem mensis, Sanctitas Sua praefatas resolutiones benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 364].

5054.
S. C. Indulg., Veronen., 12 mart. 1855.
Cancellarius Episcopalis dioecesis Veronensis huic Sacrae Indulgentia­
rum Congregationi proposuit dubia ut infra:
1. Utrum Missa celebrata ad altare privilegiatum sit per se privilegiata, vel
necesse sit, ut vel offerens eleemosynam vel sacerdos intendat applicare privile­
gium?
2. Utrum in die obitus, tertii, trigesimi, ct anniversarii Missa de Requit
cantata pro aliquo defuncto sit privilegiata?
Eadem Sacra Congregatio in generalibus comitiis habitis in Palatio
Apostolico Vaticano die 5 martii anni 1855, audito prius Consultoris voto,
respondendum esse duxit:
Ad i. Affirmative ad primam partem, Negative ad secundam.
Ad 2. Negative.
Et facta de his omnibus per me infrascriptum Sacrae Congregationis
Secretarium SSmo D. N. Pio PP. IX relatione in Audientia dici 12 eiusdem
mensis, Sanctitas Sua resolutiones Sacrae Congregationis benigne appro­
bavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 366].

5055.
S. C. Indulg., Alciden., 12 mart. 1855.
Ab hac Sacra Indulgentiarum Congregatione sequentium dubiorum
solutionem postulabat maioris seminarii Meldensis moderator:
i. An ad lucrandam indulgentiam, vel fructus orationis Sacrosanctae
« Cf. decret, diet 9 decembris >763 (N. 4993) ct Λ/οη/ΰ
(Decreta Authentica S. C. Induig., n 253).

Falisci, 20

augusti

tSu

631

necessario flexis genibus haec oratio sit dicenda, vel an saltem in casu legitimi
impedimenti ambulando, sedendo, recitari valeat?
2. An parvi habitus seu scapularia sint necessario immediate super corpus
deferendi, ita ut illud physice tangant, vel an super veste retineri possint?
3. An indulgentiae a s. m. Pio V adnexae recitationi parvi Officii B. M. F.
caleant pro solo Officio Romano, vel an etiam pro variis Officiis B. Μ. I '. ab
auctoritate episcopali compositis ad instar Officii Romani?
4. Qui recitat Hymnum Veni Creator etc. non iuxta correctionem metri,
sed iuxta pristinum metrum, lucraturne indulgentias? Doxologiae Hymni Veni
Creator etc. variatio intra tempus paschale et extra, de essentia estne operis
ad lucrandas indulgentias? In Galliis hymni Veni Creator etc. doxologia ab
auctoritate episcopali proponitur; qui praedictum Hymnum recitant cum ista
doxologia valentne suas illius facere indulgentias?
5. Antiphona Regina Coeli etc. quae dici solet tempore paschali loco precum
Angelus Domini etc. recitatur in aliquibus locis cum Versiculo et Respons.
diversis ab illis, quae dantur in Breviario Romano; quaeritur, an recitatio
praedictae Antiphonae cum ista commutatione ius det aequale ad indulgentias?
Quibus omnibus mature perpensis votoque Consultoris audito, EE. PP.
Sacris Indulgentiis praepositi, in generali congregatione apud Vaticanum
die 5 inartii 1855 habita, fuerunt in voto, rescribendum esse:
Ad i. Affirmative ad primam partem; Negative ad secundam.1
Ad 2. legative ad primam partem; Affirmative ad secundam.
Ad 3. Affirmative ad primam partem; Negative ad secundam.
Ad 4. Negative in omnibus.
Ad 5. Negative.
Factaque dc omnibus SSmo D. N. Pio PP. IX per me infrascriptum
Secretarium relatione in Audientia diei 12 eiusdem mensis, Sanctitas Sua
Sacrae Congregationis resolutiones benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 367].

5056.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 26 iul. 1855.
Cum Sacrae huic Congregationi Indulgentiis Sacrisque reliquiis praepo­
sitae in una Melden. inter alia exhibitum fuisset dubium enodandum: An ad
lucrandam indulgentiam vel fructum orationis Sacrosanctae et individuae etc.
necessario flexis genibus haec oratio sit dicenda, vel an saltem in casu legitimi im­
pedimenti ambulando, sedendo recitari valeat? EE. PP. in generalibus comitiis
die 5 martii anni 1855 apud Vaticanas Aedes habitis respondendum esse
duxerunt: Affirmative ad primam partem. Negative ad secundam. Facta itaque
SSmo I). N. Pio PP. IX relatione per me infrascriptum Sac. Congregationis
Secretarium die 12 eiusdem mensis, Sanctitas Sua votum Eminentissimorum Patrum approbavit. '·' In Audientia vero Sanctissimi die 26 iuhi eiusdem
1 Vide tamen sequens decretum
’ Cf. N. 5055·

Urbis et Orbis,

diei 26 iulii

1S55. — Cf. N. 5056.

Curia Romana

632

S. C. Indulgentiarum

anni ab Eminentissime» Cardinali Sac. Congrega'ionis Praefecto habiti,
Eadem Sanctitas Sua ex speciali gratia clementer induisit, ut Oratio SaciL
sanctae etc. pro lucranda indulgentia a s. m. Leone PP. X adnexa, seu fructu
dictae orationis, etiam non flexis genibus recitari possit ab iis, qui legitim impediti fuerint infirmitatis tantum causa. Praesenti valituro absque ulla Brevis
expeditione. Non obstantibus in contrarium facientibus quibuscumque.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 368].

5057.
S; C. Indulg., Urbis et Orbis, 14 apr. 1856.
Sacrae Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae·
quae iuxta institutionem a s. m. Clemente PP. IX peractam Constitutione,
quae incipit: In ipsis Pontificatus primordiis, sub die 6 iulii 1669,1 facultati
instructa est omnem difficultatem ac dubietatem in Sanctorum Reliquiis, au!
Indulgentiis emergentem... expediendi; ac si qui abusus in eis irrepserint ; illos...
corrigendi et emendandi... falsas, apocryphas indiscretasque indulgentias typis
imprimi vetandi, impressas recognoscendi et examinandi, ac ubi Romano Pon­
tifici retulerit, illius auctoritate reiiciendi, pluries indulgentiae typis impressae
delatae sunt, quae licet falsae omnino, apocryphae et indiscretae, attamen
hac illae, sive hominum malitia, sive incuria, et absque ulla prorsus aucto­
ritate typis mandantur et circumferuntur. Unde illud haud parum detrimenti
provenit, quod et in errorem inducantur Christifideles, et apud sanctae
Matris Ecclesiae hostes indulgentiae ipsae irrisionibus pateant.
Quapropter Sacra Congregatio, in generalibus comitiis in Palatio Apostolico Vaticano die 31 martii proxime elapsi habitis, plures huiusmodi
Indulgentias typis excusas tamquam apocryphas, nullas et indiscretas ha­
bendas esse declaravit, et locorum Ordinariis, per quorum dioeceses indul­
gentiae eiusmodi circumferuntur, commendandum censuit, ut Sacrae Con­
gregationis decreta in hanc rem edita omni studio observari curent.
Quum vero incongruum prorsus sit, omnia semper summaria, libellos,
folia etc. persequi, quae indiscretas, falsas apocryphasque indulgentias de­
scriptas continent, ct qualibet vice prodierint, specialibus decretis eliminare,
SSmus D. N. Pius PP. IX, in Audientia diei 14 aprilis 1856 praemissam
Eminentissimorum Patrum sententiam auctoritate Sua Apostolica adprobavit, ct cupiens insuper ut ad inaestimabilem indulgentiarum thesaurum quod
attinet, omnia pie, sancte et incorrupte fiant, mandavit, ut hoc decreto omnes
per orbem Ordinarii hortentur, ut pro ea, qua pollent, et qua uti debent,
sollicitudine in Dominici gregis bonum usque procurandum, invigilent non
modo uti eiusmodi indulgentiae falsae et apocryphae, quantum fieri potest,
minime circumterantur, easque e fidelium manibus removeant, verum etiam
satagant, ut decreta a Sac. Congregatione salubriter edita, ac praesertim
super earumdem indulgentiarum publicatione et impressione observentur,
1 Dull.

Rom., tom. 6, VI, p.

348,

f-

633

in primis vero decretum sub die 19 ianuarii 1756 latum, et a s. m. Benedicto
PP. XIV die 28 eiusdem mensis adprobatum, quod ita se habet: Cum expe­
rientia quotidie comperiatur, complures indulgentiarum concessiones generales
expediri inscia ipsa Sacra Congregatione, ex quo multi promanant abusus, ac
nn/usiones, re mature perpensa, praesenti decreto declaravit, impetrantes
posthac huiusmodi generales concessiones, teneri sub nullitatis poena gratiae
'btentae exemplar earumdem concessionum ad Secretarium eiusdem Sacrae
Congregationis deferre.1
Ceterum ad falsas apocryphasque indulgentias a veris et genuinis haud
difficili negotio internoscendas, ea etiam recolere locorum Ordinarios iuverit,
quae sapienter, de more, et hac in re idem fel. rec. Pontifex Benedictus XIV
in opere de Synodo dioecesana edocuit. Et si praeterea aliquibus in rerum
adjunctis super indulgentiarum quarumcumque authenticitate ac genuinitate
dubii haererent, ad Sacram Congregationem recurrant, ut inde opportunam
dubiorum resolutionem assequantur.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 371].

5058.
S. C. Indulg., Massilien., 27 maii 1857.
Parochus ecclesiae S. Hieronymi in dioecesi Massiliensi humiliter postu­
lat a Sanctitate Vestra:
.-*«355^
1. An, qui rite semel adscript! Sodalitati scapularis B. M.
de Monte
Carmelo, postea habitum sacrum Sodalitatis dimiserunt, teneantur ad novam
sacri habitus receptionem a potestatem habente, si velint indulgentias praedictae
Sodalitati a Summis Pontificibus concessas lucrari, vel an sufficiat, ut habitum
sacrum ipsi dentio resumant simpliciter?
Et quatenus Affirmative ad primum:
2. Quodnam temporis spatium a dimissione habitus sacri requiratur, ut
nova receptio a potestatem habente necessaria sit?
Sac. Congregatio Indulgentiis sacrisque Reliquiis praeposita ad praefata
dubia die 27 maii 1857 respondit:
Ad i. Negative ad primam partem, Affirmative ad secundam.
Ad 2. Provisum in primo.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 379].

5059.
S. C. Indulg., Petrocoren., 22 ian. 1858.
In decretis de libris prohibitis, quae post regulas Indicis addita sunt,
haec leguntur § III, n. 12: Indulgentiarum libri omnes, diaria, summaria,
libelli, folia etc. in quibus earum concessiones continentur, non edantur

*
1 Cf. N. 49*o

634

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

635

absque licentia Sac. Congregationis Indulgentiarum ». Cum vero circa huius
Et quatenus Negative,
regulae interpretationem plura dubia exorta sint, ad pedes Sanctitatis Ve- /
3. An supplicandum sit SSmo pro concessione?
strae provolutus Episcopus Pctrocorensis et Salatensis in Gallis ab Ipy
EE. PP. in comitiis generalibus diei 14 decembris 1857 in Palatio Apoefflagitat humillime:
stolico Vaticano habitis, audito Consultoris voto, responderunt:
1. Utrum praefata regula ita intelligenda sit, ut nulla Summaria, catalog.,
Ad t. Negative.
folia indulgentiarum ipsa auctoritate Ordinarii imprimi possint, absque specui:
Ad 2. Negative, exceptis confratribus, quod attinet ad indulgentias ipsis
licentia Sacrae Congregationis Indulgentiarum, etiam quando ipsi certo comte:
nucessas pro recitatione integri rosarii infra hebdomadam.
authenticas esse illas indulgentias, verbi gratia, quia penes se habet catalogs
Ad 3. Non expedire.
aut summaria Romae impressa?
Itaque facta per me subscriptum Sacrae Congregationis Secretarium
2. An vero haec impressio et evulgatio solum prohibeatur Ordinario, quanb
SSmo D. N. Pio PP. IX de his omnibus fideli relatione in Audientia diei
non ipsi certo constat iam a Sacra Congregatione Indulgentiarum cvulgaL
22 ianuarii 1858, Sanctitas Sua resolutiones Sacrae Congregationis con­
fuisse has indulgentias?
firmavit.
Exhibitis ab Episcopo Petrocorensi duobus supraenuntiatis dubiis in
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 385].
Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, quae apud
Vaticanas Aedes die 14 decembris 1857 habita est, EE. PP., audito prius
5061.
Sacrae Congregationis Consultore, ac rebus mature perpensis, fuerunt in
voto quoad utrumque dubium: Articulum 12, § III decretorum post Regulos
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 8 ian. 1861.
Indicis editorum ita esse intelligendum, et in praxim deducendum, ut, si agatur
de edenda concessione alicuius indulgentiae, vel Summarii indulgentiarum, quoi
Ad religionis et pietatis incrementum, ad mutuam charitatem inflamman­
ex Brevi Apostolico, vel Rescripto desumendum est, aut de Summario ex auctori­
dam Apostolica Sedes pluribus sive Ordinibus Regularibus, Religionibus,
tate Sacrae Congregationis iam vulgato, in potestate Ordinarii sit licentiam
et Institutis sive etiam Christifidelium saecularium Arch icon fraternitatibus
concedere earumdem indulgentiarum concessiones typis imprimendi (dummodo
et Congregationibus potestatem fecit alias Confraternitates et Congregatio­
pro aliquo elencho non sit specialis et expressa prohibitio) ; e contra vero, si sermo
nes erigendi et instituendi, necnon etiam sibi aggregandi ac indulgentias,
sit de Summario vel antea collecto, sed numquam approbato, vel nunc primum
privilegia aliasque spirituales gratias sibi concessas communicandi.
ex diversis concessionibus colligendo, requiritur expressa Sacrae Congregationis
Cum autem nulla certa forma vel ratio praescripta fuisset, quae in
Indulgentiarum licentia, addita tamen conditione: Facto verbo cum Sanctissimo.
huiusmodi institutionibus et erectionibus vel aggregationibus et communi­
Factaque per me infrascriptum Sacrae Congregationis Secretarium SSmo
cationibus faciendis servari deberet, Clemens VIII fel. rec. Constitutione,
D. N. Pio PP. IX fideli relatione in Audientia diei 22 ianuarii 1858, Sanctis­
quae incipit: Quaecumque a Sede Apostolica, data sub die 7 decembris 1604,1
simus votum Eminentissimorum Patrum approbavit.
modum praecepit servandum in his peragendis, formulam quoque praescri­
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 383].
bendo, atque inter alia statuit, indulgentias, privilegia etc. tantummodo
communicari posse, quae nominatim et expresse Societati aggreganti con­
cessa sunt, non tamen ea, quae per extensionem vel communicationem sibi
5060.
quovis modo concessa sunt, et quidem communicari non sub generali
verborum forma vel ad instar, sed expresse ct in specie atque per dictam
S. C. Indulg-., Galliarum, 22 ian. 1858.
formulam ab ipso Pontifice approbatam, quae quidem omnia in eadem Con­
Cum in Sacra Indulgentiarum Sacrarumque Reliquiarum Congregatione
stitutione reperiuntur praecepta sub nullitatis poena, ut clarius patet ex
proposita fuissent dubia:
laudata Constitutione.
.
... .·
1. An fideles lucrentur indulgentias Viae Crucis, dummodo quatuordecim
Compertum tamen est, progressu temporis non ab omnibus adhibitam
stationes visitent in uno codemquc die, etiam non uno tractu, sed interposito
fuisse hanc formulam neque privilegia neque indulgentias adamussim com­
maiori rmnorive inter stationes temporis intervallo?
municatas, quemadmodum Pontifex praeceperat.
2. An pro lubitu vel commodo dividi possit rosarium B. Μ. V., ita ut
Cum insuper statutum fuisset in eadem Constitutione, ut institutiones
acquirantur tum indulgentiae generales adnexae recitationi quotidianae unius
et aggregationes gratis omnino fierent, et tantummodo per decretum Con­
coronae, dummodo intra diei spatium, licet non uno tractu, sed diversis tempo­
gregationis Cardinalium sub Paulo V Indulgentiarum moderationi praepo­
ribus recitentur quinque denaria, tum indulgentiae speciales Sodalitatis sanctis­
sitae latum die 6 martii 1608 titulo expensarum permissum fuisset instisimi Rosaru, dummodo intra hebdomadam quindecim denaria recitentur, licet in
plures quam tres partes dividantur?
* Cf. N. 192.

Curia Romana

63 6

tuentibus, vel aggregantibus scutatum unum aureum recipere et quidem
sub poena, inter caetera, nullitatis, prout clarius innotescit ex eodem Decreto,
attamen cognitum similiter est, neque dispositionem hanc ab omnibus ser­
vatam fuisse.
Ad dubitationem itaque omnem tollendam super validitate harum insti­
tutionum seu aggregationum Sanctitas Sua benigne sanavit institutiones «
aggregationes hucusque factas, in quibus aliquid ex praedictis desideretur,
quod perficiendum erat per Constitutionem enuntiatam aut decretum supe­
rius expressum, vel contra in iisdem praescripta peractum sit, sienulque
mandavit, ut in posterum formula in huiusmodi erectionibus seu institutio­
nibus seu aggregationibus adhibenda concordet saltem in substantialibus cum
illa praescripta a Clemente VIII, cuius Constitutionis ad minus praecipua
capita in eadem formula inserantur cum variationibus ab Eadem Sanctitate
Sua approbatis, cuius quidem formulae exemplar iis praesertim, quorum
interest, communicandum in Actis Sacrae Congregationis servari praecepit,
et ut Societati aggregatae ab Ordine, Instituto, seu Archiconfratemitate
aggregante tradi possit separatim et distincte a formula ac etiam typis
impressus elenchus indulgentiarum ct privilegiorum ab Ordinario tamen
loci recognitus; cuius impressio in hunc tantum finem permittitur, etiamsi
indulgentiarum concessiones sint depromptae ex pluribus Brevibus etc.
non obstante decreto S. C. Indicis et altero decreto Sacrae Congregationis
Indulgentiarum explicante et moderante praedictum decretum Indicis
diei 22 ianuarii 1858. 1
Atque Sanctitas Sua hoc decretum absque ulla Brevis expeditione publi­
cari iussit derogando cuicumque Apostolicae dispositioni in contrarium,
etiam specialis memoriae dignae.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 388].

5062.

•Λ
Aw "3

U*

S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 8 ian. 1861.
Cum plures Confraternitatcs, Sodalitates, piae Uniones etc. Christifidclium canonice erectae reperiantur, in quibus loci Ordinarius designaverit
parochum, qui ratione muneris, quod exercet ct pro tempore, quo munere
fungitur, sit constitutus Confraternitatis, Sodalitatis etc. rector, moderator,
seu quocumque titulo appelletur, proindeque facultate polleat ea gerendi,
quae ad rectores spectant, et etiam, quatenus in respcctiva Sodalitate id rectori
tribuatur, fideles adseribendi, habitus benedicendi et scapularia, iliaque
imponendi, coronas etc. pariter benedicendi iuxta facultates ad quamlibet
Sodalitatem spectantes pro similibus impositionibus, benedictionibus etc.,
atque dubium exortum sit circa huiusmodi designationem parochi libere
et auctoritate propria peractam ab Ordinariis, facta fuit de his relatio SSmo
D. N. Pio PP. IX in Audientia dici 8 ianuarii 1861; et Sanctitas Sua, dero­
gando omnibus hucusque circa hanc designationem quavis auctoritate et

.S’. C. Indulgentiarum

quovis modo aliter praescriptis, benigne sanavit, quatenus opus sit, tales
designationes parochorum, necnon acta per ipsos tamquam rectores, et adscriptos per eosdem parochos, quatenus rectoris munus, quo funguntur
in respcctiva Sodalitate, fideles adseribendi sit, valide adseriptos habendos
esse declaravit, necnon benedictiones coronarum, habituum, scapularium
torumque impositiones etc. ab eisdem factas, prout rectoribus in respectiva
Sodalitate tribuitur, ratas habendas esse concessit. Quoad futurum vero
Eadem Sanctitas Sua benigne impertiri dignata est, ut Ordinarii locorum
libere designare possint, si ita in Domino expedire judicaverint, parochos
pro tempore in rectores, moderatores etc. Confraternitatum etc. Non obstan­
tibus quibuscumque in contrarium facientibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 389].

5063.
S. C. Indulg., Tertii Ordinis S. Francisco, 18 sept. 1861.
Tres status comprehendit Tertius Ordo S. Francisci. Primus dicitur
regularis, et est ille, qui profitetur regulam Tertii Ordinis cum votis solemnibus, et gaudet omnibus indulgentiis FF. Minorum, Secundus status dicitur
saecularis, et est eorum, qui habitant in propriis domibus; huius privilegia
nota sunt, 'fertius status est eorum, qui habitant in monasteriis, secessibus,
conservatories, collegiis etc. unam efformantes familiam sub iurisdictione
Ordinariorum, ct dirigitur a sacerdotibus saecularibus absque votis substan­
tialibus status religiosi, quamvis recitent Officium Ordinis; hic status ut
plurimum tantum mulieres complectitur.
Quaeritur nunc:
Utrum huius tertii status ecclesiae gaudeant indulgentiis, prouti gaudent illae
Ordinis FF. Minorum, ita ut Christiftdeles, qui easdem visitent die 2 augusti,
lucrentur indulgentiam de Portiuncula nuncupatam?
Et quatenus Negative,
Supplicatur pro gratia iuxta petita.
Sac. Congregatio dic 18 septembres 1861 respondit:
Monasteria, congregationes, seu communitates mulierum etc. quae subiectae
non sunt obedientiae vel directioni Ministri Generalis Ordinis FF. Min. S. Frandici non gaudere communicatione privilegiorum et indulgentiarum Ordinis, nisi
ipeciale habeant indultum Sedis Apostolicae, vel nisi agatur de monasteriis
Sanctimonialium, quae a cura et gubernio Fratrum suorum Ordinum sub imme­
diatam Episcoporum iut isdictionem translata sunt, quae fruuntur cunctis prisdegiis et indulgentiis, ac si sub gubernio Fratrum suorum actu existèrent, iuxta
decretum Sacrae Congregationis diei 22 aprilis rjn.1
Quoad gratiam vero, quae genetice petitur pro indulgentiis et privilegiis,
de quibus agitur, obtinendis: Non expedire. 2
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 391].
1 Cf. N. 4954.
1 Cf. décret.

'

Cf. N. 5059·

637

#

Tertii

tica S. C. Indulg., n

Ordin.

375·

S. Francisci dici

14 aprilis

1S56. —

Decreta Authen­

B MH

63«

Curia Romana

5064.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 18 sept. 1862.
Plurimae sunt festivitates quae ad recolenda Redemptionis nostrae mvsttria et ad fovendam pietatem in honorem Domini, B. Μ. V., et SS. Aposto- I
lorum celebrantur. In his autem sacris diebus statuendis illud sibi proposuit
sancta Mater Ecclesia, ut fideles filii illo igne vehementer accendantur,quem
divinus Sponsus, lesus Christus, e penetralibus Cordis sui misit in terras,
adeo ut in festivitatibus celebrandis exemplum et praesidium habeant,
quibus inflammentur ad exercendas virtutes, ad merita comparanda, ad
gloriam assequendam aeternam. Tam autem late patuit haec Ecclesiae ma­
terna charitas, ut non solum plura Domini mysteria per anni curriculum
solemniori apparatu in universo Orbe prosequeretur, ut Nativitatem, Epi­
phaniam, Pascha Resurrectionis etc. atque varias festivitates B. Μ. V. toto
quoque terrarum Orbe maiori celebritate recoleret, ut Conceptionem, Nati­
vitatem, Assumptionem etc.; sed etiam alia mysteria Domini minori apparatu
vellet a fidelibus populis ubique frequentari, ut Transfigurationem D. N.
I. C., Inventionem et Exaltationem SS. Crucis etc. ac festivitates B. Μ. V
pariter institueret inferiori ritu celebrandas per universum mundum, quem­
admodum solemnitatem SS. Rosarii, festivitatem B. Μ. V. de Mercede,
commemorationem B. Μ. V. de Monte Carmelo. Quin imo eadem pia Mater
Ecclesia in peculiaribus locis vel ob venerandam aliquam imaginem cultu
celebrem, vel ob insigne prodigium ibi patratum, vel ob singularem populi
devotionem, vel ob alias causas concessit plures celebrari festivitates ad
honorandam memoriam mysteriorum Domini, ut in institutione festi SSmi
Redemptoris, Instrumentorum ipsius Passionis etc. aut pene innumeras
statuendo festivitates in honorem B. Μ. V. sub titulo de Bono Consilio,
Gratiarum, de Succursu, Pietatis, Maternitatis, Puritatis etc. Quod factum
est etiam in memoriam Apostolorum, quorum non solum Natalem diem
colit Ecclesia solemniori ritu, sed etiam minori apparatu celebrat quaedam
peculiaria facta, instituendo festivitatem in Orbe universo celebrandam, ut
de Cathedra S. Petri tum Romana tum Antiochena, de Vinculis Apostolorum
Principis, de Conversione S. Pauli, de immissione S. loannis in ferventis
olei dolium evenit, atque ea quoque celebrat, quae singularia quaedam loca
respiciunt, ut translationem capitis S. Andreae Apostoli, translationem cor­
poris S. Thomae Apostoli ex India etc.
Iam vero Romani Pontifices ad promovendam populi christiani utilita­
tem plures indulgentias concessere non tantum pro festivitatibus, quae cele­
brantur ab universa ecclesia, sed etiam pro iis, quae in uno vel altero loco
sunt institutae, nec solum pro primariis, sed etiam pro secundariis.
Cum autem in Brevibus, Rescriptis etc., quibus concessae sunt indulgen­
tiae, non semper tacta luerit declaratio festorum, seu principalium, seu
minus celebriorum, sed legatur pro omnibus festis, vel pro omnibus ct singulis
festis sive Domini sive B. Μ. V., hinc ortum est dubium dc quibusnam festis

S. C. Indulgentiarum

639

intelligendae sint concessiones hu usmodi genericis verbis expressae, an
de omnibus omnino, an vero de primariis tantum et quae per universum
orbem celebrantur, an etiam de minoribus, et iis quoque, quae aliquibus
in locis tantum celebrantur, proinde ad Sacram Congregationem delatae
sunt preces pro opportuna declaratione; nam difficultati so vendae inservire
nequit resolutio ab hac eadem Sacra Congregatione data die 5 martii 1855,
quae regulam generalem non praebet. 1
Cum enim ex parte Clarissarum Massiliensium in Gallia quaesitum fuis­
set, an gratia plenariae absolutionis et indulgentiae etc. quam ex conces­
sione S. M. Leonis X possunt consequi quater in anno, et in omnibus solemnitatibus seu festis Domini Sabaoth et B. M. V. et Omnium Sanctorum
etc. non obstante Bulla s. m. Pauli V, quae incipit Romanus Pontifex, - de
indulgentiis Regularium adhuc subsisteret, et Eminentissimi Patres in
comitiis generalibus diei 5 martii 1855 respondissent: Affirmative, excepta
indulgentia plenaria pro vivis, ut clarius videri potest in praefata resolutione
Massiliensi, cui omnino attendendum est, hinc alia dubia proposita fuerunt.
111. Jn per festa Domini Sabaoth intelligendae sint, Nativitas, Circumcisio,
Epiphania, Pascha, Ascensio, Pentecostes et etiam festum Trinitatis et Corporis
Christi; et IV. An per festa B. Μ. V. intelligenda sint, Purificatio, Annun­
tiatio, Visitatio, Assumptio, Nativitas, Praesentatio et Conceptio? In eadem
itaque Congregatione, audito Consultoris voto, Eminentissimi Patres respon­
derunt ad utrumque III nempe et IV: Affirmative iuxta consuetudinem, quae
responsio a SS. Domino Papa Pio IX etiam approbata fuit die 12 martii 1855,
nempe in casu, de quo agitur, recipi posse absolutionem et acquiri indul­
gentiam in iis festis Domini Sabaoth et festis B. Μ. V., quae recensentur
in dubiis, in quibus fuerit consuetudo recipiendi absolutionem et acquirendi
indulgentiam, qua responsione peculiare dubium solverunt tunc proposi­
tum, non interpretationem aut declarationem porrexerunt festorum, de
quibus in concessionibus fit mentio, cum dicitur: in omnibus festis, in omnibus
d singulis festis.
Hinc igitur in Congregatione generali diei 11 augusti 1862 quaesita
i sequentia fuerunt proposita:
'
1. An, quando invenitur concessa indulgentia plenaria in omnibus et sin­
gulis festis Domini, intelligenda sint festa praecipua, Nativitatis scilicet, Cir­
cumcisionis, Epiphaniae, Paschatis, Ascensionis et Corporis Christi iuxta
praxim S. Congregationis, an vero intelligenda sint festa enuntiata in decisione
Massiliensi sub die 5 martii 1S55, an omnia et singula festa etiam secundaria,
■ quae in aliquibus tantum locis celebrantur?
’
Et quatenus Affirmative pro festi praecipuis,
2. An, quando invenitur concessa indulgentia partialis in reliquis omnibus
Domini festivitatibus, de quibusnam festis intelligcndum sit?
3. rin, quando invenitur concessa indulgentia plenaria in omnibus et sin­
gulis festis B. Μ. Γ., intelligenda sint festa praecipua, Conceptionis nempe,

1
I

’ Decreta Authentica S. C. Indulg., p. 43O-432·
’ Ibidem, p. 443-447.

'·

^4°

Curia Romana

641

S. C. Indulgentiarum

Nativitatis, Annuntiationis, Purificationis et Assumptionis, iuxta praxir. I tuali gregis sibi crediti utilitati prospiciens clementer induisit, ut praefati
S. Congregationis, an vero standum sit Resolutioni diei 5 martii 185#
Christifideles, exceptis tamen illis, qui in communitate morantur, acquirere
an intelhgantur inclusae etiam festivitates pene innumerae, quae per OrC
possent omnes et singulas indulgentias plenarias iam concessas vel in poste­
recoluntur, licet non in omnibus, sed in aliquibus tantum locis celebrentur?
rum concedendas, quasque alias acquirere possent in locis, in quibus vivunt,
Et quatenus Affirmative pro praecipuis,
si in eo physico statu non essent, pro quarum acquisitione praescripta sit
4. An, quando invenitur concessa indulgentia partialis in reliquis ommC
Sacra Communio et visitatio alicuius ecclesiae vel publici oratorii in locis
festis eiusdem B. M. l \, de quibusnam festis intelligendum sit?
iisdem, dummodo vere poenitentes confessi, ac caeteris omnibus absolutis
5. An, quando invenitur concessa indulgentia plenaria vel partialis in omn
conditionibus, si quae iniunctae fuerint, loco S. Communionis et visitatio­
bus et singulis festis Apostolorum, intelligenda sint festa Natalis uniuscuiusqut
nis alia pia opera a respective confessario iniungenda fideliter adimpleant.
Apostoli, vel etiam festa secundaria?
Praesenti in perpetuum valituro absque ulla Brevis expeditione. Non obstan­
Super quibus Consultores sua vota ediderunt, hisque auditis, EE. PP.
tibus in contrarium facientibus quibuscumque.
in Congregatione praedicta generali habita apud Aedes Vaticanas die 11 au­
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 393].
gusti 1862 responsiones singulis dubiis dederunt, atque omnibus relatis
SSmo D. N. Pio PP. IX in Audientia habita die 18 Septembris 18622b
5066.
infrascripto Sacrae Congregationis Secretariae Substituto, Sanctitas Sua
responsiones praefatas Eminentissimorum Patrum confirmavit, nempe;
S. C. Indulg., Ordinis Carmelitarum Discalceat.,
Quoad i et 3: Affirmative ad primam partem, Negative ad secundam et ter­
18 sept. 1862.
tiam partem; declaravitque expresse Sanctitas Sua, ut quoties in concessione
inveniantur verba in festis, vel in omnibus festis, vel in omnibus et singulis festis
Huic Sacrae Indulgentiarum Congregationi Fr. Maximilianus a S. loseph
Domini, aut etiam infestis, vel in omnibus festis, vel in omnibus ct singulis festis
Prior Conventus Ordinis Carmelitarum discalceatorum Ratisbonae in pro­
D. N. I C., semper intelhgantur tantum festa Nativitatis, Circumcisionis,Epi­
vincia Bavariae exposuerat, quod in ecclesia eiusdem Conventus sub titulo
phaniae, Dominicae Paschatis Resurrectionis, Ascensionis et Corporis Christi,
S. loseph aderat ante exclaustrationcm Confratemitas S. loseph canonice
ac pariter declaravit, ut quoties in concessione inveniantur verba in festis ve!
erecta, cuius festum prout titulare Confraternitatis celebrabatur Dominica
in omnibus festis vel in omnibus ct singulis festis B. Μ. V., semper intelliproxima post diem 23 ianuarii cum indulgentia plenaria; atque aliae etiam
gantur dumtaxat festa Conceptionis, Nativitatis, Annuntiationis, Purifica­
indulgentiae pro iis, qui Confessione et Communione peracta praedictam
tionis et Assumptionis; quoad 2. intelligendum esse de omnibus festis Domini,
ecclesiam visitassent, inveniuntur concessae, scilicet feria quarta primae
quae celebrantur ab universa Ecclesia. Quoad 4. pariter intelligendum esse
secundae, tertiae, sextae, septimae, octavae, et nonae hebdomadae ante
de omnibus festis B. Μ. V., quae celebrantur ab universa Ecclesia. Quo­
festum S. loseph indulgentia plenaria; feria vero quarta hebdomadae quartae
ad 5. Affirmative, ad primam partem; Negative ad secundam.
ct quintae ante idem festum indulgentia centum dierum. At vero quamquam
post restaurationem Conventus et ecclesiae reconciliationem, quae ad prae­
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 392].
dictam Confratcrnitatem spectant, omnia ut primitus perseverent, dubium
tamen proposuerat:
5065.
Utrum scilicet per profanationem ecclesiae, quae tempore cxclaustrationis
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 18 sept. 1862.
locum habuit, ius ad praedicta penitus amissum fuerit?
Et quatentis Affirmative,
Est hoc in more positum, quod ab animarum pastoribus SS. Euchari­
Humillimis rogaverat precibus, ut praefatas omnes gratias una cum Confrastiae Sacramentum in aliquibus tantum infra annum praecipuis festivitati­
kmitatis erectione de novo concederet, sanando quoque quidquid in confratrwn
bus ad fideles habitualiter infirmos, chronicos, ob physicum permanens
aliquod impedimentum e domo egredi impotentes solemniter deferatur,
uceptione actum hucusque fuerit.
proindeque huiusmodi fideles tot plenariis indulgentiis privantur, quas
Sacra itaque Congregatio die n augusti 1862 in Aedibus Apostolicis
consequerentur, si conditionibus iniunctis adimpletis ad sacram Euchari­
Vaticanis habita, audito prius Consultoris voto, respondendum esse censuit:
st cam mensam frequentius possent accedere. Itaque quamplurcs animanim
Ad i. Negative.
curatores, aliique permulti ecclesiastici viri humillimas preces porrexerunt
Ad 2. Provisum in primo.
SSmo D. N. Pio PP. IX, ut de Apostolica benignitate super hoc providere
Quam quidem EE. PP. sententiam SSmo D. N. Pio IX relatam per me
dignaretur, factaque per me infrascriptum Secretariae S. Congregatio­
infrascriptum Secretariae Sacrae Congregationis Indulgentiarum Substinis Indulgentiarum Substitutum Eidem Sanctissimo de his omnibus fideli
1 tutum in Audientia diei 18 sept. 1862, Sanctitas Sua benigne confirmavit.
relatione in Audientia habita die 18 Septembris 1862, Sanctitas Sua spiri1
[Decreta .Authentica S. C. Indulg., n. 396].
Vol. VU.

<>

642

Curia Romana

5067.
S. C. Indulg., Bituricen., 18 sept. 1862.
Cum ad assequendas indulgentias sive plenarias, sive partiales, qua>
Apostolica Sedes fidelibus elargitur, requiratur omnino, ut omnes et sin­
gulae conditiones impositae, ne una quidem omissa, fideliter adimpleantur,
dubia fuerunt proposita huic Sacrae Indulgentiarum Congregationi a non­
nullis Christifidelibus Bituricensis dioecesis:
1. Utrum scilicet preces praescriptae ad lucrandas indulgentias size pltnarias, sive partiales, sint recitandae flexis genibus?
2. Utrum specialiter preces praescriptae pro scapulari immaculatae Con­
ceptionis, scilicet sexies Pater, Ave et Gloria flexis genibus sint recitandad
Hinc Sacra Congregatio in generali conventu apud Vaticanum habito
die ii augusti currentis anni, audito prius Consultoris voto, respondendum
esse duxit:
Ad i. Negative, nisi aliter praescriptum sit in documento concessionis.
Ad 2. Negative.
De quibus facta SSmo D. N. Pio PP. IX relatione per me infrascri­
ptum Secretariae Sacrae Congregationis Indulgentiarum Substitutum, in
Audientia diei 18 septembris 1862, Sanctitas Sua sententiam eiusdem Sacrat
Congregationis benigne confirmavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 398].

S. C. Indulgentiarum

*43

Hisce itaque ab EE. PP. mature discussis, votisque Consultorum per­
pensis, respondendum esse statuerunt:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Affirmative.
Ad 3. Negative.
[Decreta Authent ca S. C. Indulg., n. 399].

5069.
S. C. Indulg., Andegaven., 29 febr. 1864.

Cum corpus S. Maxentioli, unius ex discipulis sancti Martini, Episcopi
Turonensis, ecclesia parochialis de Condè in Urbe Cunaud, dioecesis Andegavensis, ab immemorabili possideat, eiusque Reliquias maxima semper
Christifidelcs prosecuti sint veneratione, cumque reliquiarium, quod illud
custodit, certis authenticis litteris ac sigillo omnino careat, Episcopus Andegavensis, priusquam de cius authenticitate quidquam decerneret, superiori
anno ecclesiasticorum legatione, de ipsius Sancti ossibus examen instituit,
atque in formali recognitione nulla illi adversata est oppositio; at vero cum
ex medici inquisitione ossa praefata eidem corpori pertinere, exceptis duo­
bus aliis, quae alterius corporis sunt, animadverteret, duplicem quaestio­
nem huic Sacrae Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae
solvendam proponit; nimirum:
1. Cum desint in casu authenticae litterae, an possessio ab immemorabili
I d non interrupta dicti Sancti corporis, necnon eidem exhibitus publicus cultus,
quae certitudinem moralem de authenticitate reliquiarum gignere videntur,
sufficiant, ut dicto S. Maxentioli corpori veneratio tribuatur?
5068.
2. Quid de duobus ossibus pertinentibus ad aliud corpus, minime ad illud
S. C. Indulg., Congregationis S. Benedicti in Gallia,
S. Maxentioli agendum? Decetne in eadem urna relinquere, aut illa extrahere
29 febr. 1864.
oportet?
Sacra itaque Congregatio, quae apud Vaticanum die 29 februarii an. 1864
In generalibus comitiis Sacrae huius Indulgentiarum Congregationis / habita est, Consultorum votis auditis, sic respondendum esse decrevit:
habitis die 29 februarii 1864 sequentia dubia per loannem Baptistam Nicolas, 1
Ad i. Fideles non esse inquietandos.
Monachum S. Benedicti Congregationis Gallicae proposita fuere:
Ad 2. Nihil esse innovandum.
1. Cum ex diversis decretis S. Congregationis Indulgentiarum iam liceat
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 400].
plures plenarias indulgentias eadem die lucrari, solutis scilicet conditionibus,
quaeritur, an dictum decretum respiciat solas indulgentias in una die occurrentes
5070.
propter festivitatem, vel potius etiam illas, quas unusquisque ob suam devotionem
tali per hebdomadam aut mensem diei adflxerit?
S. C. Indulg., Andegaven., 29 febr. 1864.
2. Qui decreto ipso uti voluerit, an teneatur ecclesiam vel publicum orato­
rium {quando nempe requiritur talis visitatio) totidem vicibus, quot sunt indul­
Director Archiconfraternitatis S. losephi Brevi diei 6 septembres 1861
gentiae lucrifaciendae?
pro toto imperio Gallico \ndegavi erectae in ecclesia Novitiatus Societatis
Et quatenus Affirmative,
lesu, humiliter exponit Sanctitati Vestrae dubia, quae sequuntur, exorans
3. An sufficiat, ut in una eademque ecclesia tot preces, seu visitationes repe­
Sanctitatem Vestram, ut eadem dirimere dignetur, ne diu eorum causa
tantur, quot sunt indulgentiae lucrandae, quin de ecclesia post quamlibet visi­
maneat perplexus:
tationem quis egrediatur, et denuo in eam ingrediatur?
i. Cum in praedicto Brevi facultas aggregandi alias Confratemitates

644

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

limitetur tantum ad imperium Gallicum, quaeritur, an sit valida inscripti
personarum commorantium extra idem imperium, qui, quamvis interesse nequeant
consuetis conventibus piisque Confratemitatis exercitiis, possunt tamen luam
indulgentais concessas nonnullis determinatis operibus iniunctis, quae ab r.
implentur?
2. An in frequentioribus civitatibus Galliae liceat plures Confraternita^
erigere (S. losephi), cum ad satisfaciendum fidelium devotioni ob locorum dish'.·
tiam et negotiorum diversitatem una Confratemitas minime sufficiat?
3. Cum paulo post concessionem dicti Brevis Bellovaci erecta fuerit altera
Archinconfraternitas pariter pro toto Galliae imperio, quaeritur, an Archicmfraternitas Andegavensis aggregare possit Confratcmitatem in civitatibus, in
quibus iam existit Confratemitas ab Archiconfraternitate Bellovacensi eredi'
4. In Gallia cum minime existant Religiosae a S. Sede approbatae, d
aliunde plures adsint communitates quasi-Religiosarum, quae scholas dirigunt
et Congregationes habent puellarum tam externarum quam alumnarum, valde
utile esset Confratcrnitates erigere in earum ecclesiis, quaeritur, an possint erigi
Propositis supraenuntiatis dubiis in Sacra Congregatione Indulgentiarum
habita die 29 februarii 1864 apud Aedes Vaticanas EE. PP., auditis prius
Consultorum votis, responderunt:
Ad i. Negative.
Ad 2. Generatim negative; obveniente autem gravi causa recurrat in casi­
bus particularibus.
Ad 3. Negative.
Ad 4. Non expedire.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 403].

5071.
S. C. Indulg., Cameracen., 29 aug. 1864.
Cum in civitate vulgo Turcoing nuncupata Archidioecesis Cameracensis
hoc in nonnullarum piarum matrum more positum sit, ut parvulis suis etiam
rationis usum nondum adeptis sacrum scapulare consueto ritu imponi fa­
ciant, Superior domus religiosae Missionariorum Societatis Mariae eiusdem
civitatis, de huiusmodi impositionis validitate dubitans exquirit:
Utrum sufficiens sit isthacc scapularis impositio, ut parvuli, cum ad rationis
usum pervenerint, indulgentiis, aliisque privilegiis illud gestantibus concessis
frui possint et valeant?
Sac. Congregatio in comitiis generalibus habitis apud Vaticanas Aedes
die 29 augusti 1864, audito Consultoris voto, et re mature perpensa, re­
spondit:
Affirmative.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., η. 4101.

645

5072.
S. C. Indulg., 29 dec. 1864.
Cum pro nonnullis precibus latino vel italico sermone confectis conces­
sae fuerint indulgentiae, addita facultate easdem preces recitandi quocum­
que idiomate, dummodo versio sit fidelis, et aliquando adicctum, et appro­
bata ab Ordinario loci, vel a respectivis Ordinariis, singillatim autem pro
Orationibus in Collectione Romana, edit. XIII, contentis indulgentias acquiri
eas recitando in quodeumque idioma translatas, dummodo versiones sint
fideles; in Audientia habita die 29 decembris 1864 ab infrascripto Cardinali
Praefecto SSmus D. N. Pius Papa IX benigne declaravit, indulgentias
adnexas precibus valere quocumque idiomate recitentur, dummodo versiones
sint fideles. Licet autem pro lucranda indulgentia requiratur versionis fide­
litas; nihilominus ut constet de fidelitate versionis, sufficit declaratio Sacrae
Congregationis Indulgentiarum per Eminentissimum Praefectum, vel unius
ex Ordinariis loci, ubi vulgaris est lingua, in quam vertitur oratio, cuius
recitationi primitus indulgentia concessa fuit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 415].

5073.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 30 aug. i860.
Quantum in populo christiano tum familiarum, tum salutis communis
intersit, iuventutem sequioris sexus adeo instituere, et praecipue sanctissi­
mae religionis nostrae subsidiis a tenera adhuc aetate munire, ut pietatis
operibus intenta succrescens, a recto, quem semel suscepit, tramite, etiam
cum senuerit, non recedat, satis experientia et ratione compertum est. Inter
cetera autem, quae huic fini inservire dignoscuntur, adnumeranda quidem
pia illa Sodalitia, quae praesertim sub B. Μ. V. titulo canonice instituta
et erecta, toties a Sede Apostolica non solum commendata, sed spiritualibus
indulgentiamm auxiliis ditata inveniuntur, et quae potissimum Filiarum
Mariae nomine circumferuntur.
Xupcr vero cum in Basilica S. Agnetis extra moenia Urbis similis pia
Sodalitas fuerit canonice erecta sub titulo, et patrocinio B. Μ. V. Immacula­
tae et S. Agnetis Virginis et Martyris, et per Litteras Apostolicas datas die
16 ianuarii 1866, amplissimis indulgentiarum muneribus locupletata; et
per aliud Breve datum dic 16 februarii 1866 in Primariam, seu Archisodalitatem fuerit erecta, ita ut eidem ius competat aggregandi ceteras Sodali­
tates eiusdem nominis et instituti ubique locorum erectas, vel erigendas,
cisdemque communicandi omnes et singulas indulgentias praefatae Archisodalitati concessas, vel concedendas, servata tamen forma Constitutionis Cle­
mentis VIII incip. Quaecumque; 1 nunc tandem SSmus D. N. Pius PP. IX
‘ Cf. N. 192.

646

S’. C. Indulgentiarum

Curia Romana

ad humillimas preces Moderatoris eiusdem Archisodalitatis, cum maxing
puellarum bono expedire judicaverit, plures etiam in eodem loco huiusmod:
Sodalitates institui et erigi; in Audientia habita ab Eminentissimo Cardinali
Praefecto dic 30 augusti currentis anni 1866, benigne mandavit, ut quoad
praedictas Sodalitates nulla distantiae ratio habeatur, sed liceat Episcopi:,
prout opportunum in Domino judicaverint, plures in civitate, vel dioecesi
huiusmodi Sodalitates instituere ct erigere; quae sic institutae et erectae
iam dictae Archisodalitati aggregari possint ct valeant, et in indulgentiarum
communicationem admitti, ita ut in ipsis ecclesiis, ubi respectivae Sodalita­
tes fuerint erectae, praeter functiones secundum statuta obiri solitas, etiam
visitationes peragi possint, quoties hae ad indulgentiarum acquisitionem
praescriptae inveniantur, servata in reliquis Constitutione Clementis VIII
et ceteris de iure servandis. Praesenti in perpetuum valituro absque ulla
Brevis expeditione. Non obstantibus in contrarium facientibus quibus­
cumque.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 416].

5074.
S. C. Indulg., 19 oct. 1866.
Per decretum huius Sacrae Congregationis Indulgentiarum editum die
8 ianuarii 1861 1 confirmata ct pristinae observantiae restituta Constitutione
Clementis λ'ΙΙΙ incip. Quaecumque, data sub dic 7 decembris 16042 super
institutionibus, vel aggregationibus Confraternitatum, inter cetera cautum
fuit, ut in formula aggregationum, quae concordare deberet saltem in sub­
stantialibus cum illa praescripta a Clemente VIII, huius eiusdem Consti­
tution’s saltem praecipua capita insererentur cum variationibus a Sanctitate
Sua approbatis. Nunc vero SSmus D. N. Pius PP. IX enixe postulantibus
nonnullis tum Superioribus Ordinum Regularium, tum Rectoribus Archiconfraternitatum. ut huiusmodi litterae aggregationum commodius exaratae
respectivis Confraternitatibus expediantur, in Audientia habita ab Emi­
nentissimo Cardinali Praefecto die 19 octobris 1866 benigne induisit, ut
praefata capitum expositio in posterum etiam separatin'! a litteris aggrega­
tionum dari possit, ita tamen, ut simul cum praefatis litteris adnexa omnino
communicetur, ct in eadem formula exprimatur. Servatis vero et in suo
robore permanentibus reliquis omnibus, quae tam in laudata Constitutione
Clementis λ'ΙΙΙ, quam in praefato decreto praescribuntur. Contrariis quibuscumquc non obstantibus.
En formulas:
I. Fortnula servanda saltem in substantialibus3 a Superioribus Regula-

rihw Religionum etc. in erigendis seu instituendis Confraternitatibus ac com­
municandis indulgentiis et gratiis spiritualibus, quas a Sede Apostolica obti­
nuerunt.
N. N. Ordinis N. Generalis 1

Religio nostra cum inter alia privilegia, quibus a Sede Apostolica deco­
rata est, facultatem habeat saecularium Confraternitates sub invocatione
N. erigendi, eisque spirituales gratias, privilegia et indulgentias communi­
candi, in huiusmodi Confraternitatibus instituendis, si ad Christifidelium
salutem promovendam expedire animadvertit, liberalem se praebere con­
suevit. Nos igitur, qui generalem totius Ordinis nostri curam gerimus, spe­
rantes, fore ut ex hac spiritualium gratiarum participatione Christifideles
ad devotionem et pietatem magis excitentur, auctoritate Nobis a Summis
Pontificibus concessa Confraternitatem N. in ecclesia N. loci N., dioecesis N.,
de consensu loci Ordinarii, qui eiusdem Confraternitatis institutum, pieta­
tem ac religionem Litteris patentibus Nobis nuper exhibitis commendavit,
dummodo talis alia similis in ipso vel alio ad tria milliaria propinquo loco
hactenus erecta non fuerit, per praesentes nostras Litteras erigimus et
instituimus, iliique et pro tempore existentibus utriusque sexus confratribus
elargimur et communicamus indulgentias, privilegia et speciales gratias
singillatim descriptas in elencho, quem rite per Ordinarium loci recognitum
una cum his Litteris tradimus diligenter asservandum. 2 Quibus omnibus
indulgentiis et spiritualibus gratiis descriptis Confraternitatem ipsam nunc
erectam eiusque confratres potiri et gaudere posse decernimus iuxta ea, quae
fel. me. Clemens PP. VIII in Constitutione, quae incipit: Quaecumque,
data sub die 7 decembris 1604 praescripsit, et variationes a SSmo D. N.
Pio PP. IX approbatas, ut ex Decreto S. Congregationis Indulgentiarum
diei 8 ianuarii 1861, et cuius Constitutionis praecipua capita cum dictis
variationibus subnectuntur, 3 scilicet: 1. Quod unica tantum Confraternitas
eiusdem instituti et generis institui et aggregari possit in ecclesiis tam sae­
cularium quam Regularium. 2. Quod id fiat de consensu Ordinarii ct cum
Litteris testimonialibus eiusdem. 3. Quod Confratemitati institutae vel
aggregatae expresse et in specie communicentur privilegia et indulgentiae
1 Hic exprimitur persona vel qui auctoritate pollet iuxta facultates et privilegia unius­
cuiusque Ordinis etc.

2 Potest etiam inseri, si lubet elenchus. In utroque tamen casu elenchus iam ab Ordi­

nario loci recognitus continere debet distincte et expresse non sub generalibus verbis indul­

gentias, gratias etc., quibus Societas aggregans fruitur directe, non quibus per communi­

cationem ct extensionem gaudet.
Ad tollendam tamen omnem dubitationem, dum per Ordinarium loci dicitur recognosci

debere elenchum, intelligitur, ut si semel ab Ordinario loci, ubi auctoritas praecipua Ordinis,
Instituti, Religionis etc., quae habet facultatem erigendi etc., moratur, recognitus

1 Cf. N. 5061.
« Cf. N. 192.

647

fuerit

elenchus, non indigeat nova recognitione, et tradi possit Societati erigendae etc. etiam alibi,

r’ *

Dicitur in substantialibus, quatenus non sit vetitum addere vel immutare aliqua in

eadem, quae substantiam non alliciant. Ini

cum necessarium sit, ut semper idem sit elenchus, salvis additionibus, quae ex novis

con-

ccwionibus pariter recognoscendis fieri contingat.

um etiam erit unicuique Ordini, Religioni,

1 Si lubet, inseri etiam potest integra Constitutio, addendo in fine variationes a SS. D. X.

Instituto sive originem sive naturam sive praestantiam proprii Ordinis indicare et alia

approbatas. Ceterum vel integra Constitutio vel saltem indicata hic capita, quae substan­

quae solent in huiusmodi

Litteris exponi.

tiam continent, cum variationibus praedictis omnino inserenda est.

îRATEROTtô SXCtKWYXUà

WÀ

648

Curia Romana

Ordini instituenti vel aggreganti nominatim concessa, non vero ea, quibu>
per privilegium communicationis gaudet. 4. Quod statuta Confraternitatum
examinentur et approbentur ab Ordinario loci et ab eodem corrigi possint.
5. Quod gratiae et indulgentiae Confratemitati communicatae praevia cogni­
tione Ordinarii dumtaxat promulgentur. 6. Quod Confraternitas eleemosy­
nas excipiat et eroget iuxta formam per Ordinarium praescribendam.
7. Quod Litterae erectionis et aggregationis gratis omnino ac nulla prorsus
mercede etiam a sponte dantibus sub praetextu quoque mere eleemosynae
accepta expediri et concedi possint, et solummodo titulo expensarum pro
pergamena, scriptura, vel impressionis stipendio, sigillorum expensis, chordulis, cera, Secretarii Notariique labore vel mercede aliisque omnibus,
eam quantitatem, quae non excedat summam scutatorum sex monetae
Romanae in Italia, et extra non excedat summam libellarum vulgo frana
triginta, pro singula institutione vel aggregatione vel confirmatione recipere
liceat. 8. Quod singula hic mandata et expressa in omnibus suis partibus
fideliter observentur, secus institutiones vel aggregationes et communica­
tiones privilegiorum, ct indulgentiarum nullius sint roboris et momenti, et
quilibet Superiorum atque Officialium privationis officiorum, quae obtinent
atque inhabilitatis ad illa et alia in posterum obtinenda poenam eo ipso
incurrant, quae ab alio quam a Romano Pontifice remitti non possit.
In quorum testimonium has Litteras fieri et per Nostrum Secretarium
subscribi et publicari mandavimus sigilloque officii nostri muniri. Datum etc.
II. Formula servanda in substantialibus1 ab Archiconfraternitatibus d
Congregationibus pro aggregatione Confraternitatum et Congregationum.
Dilectis Nobis in Christo Confratribus Societatis N. in ecclesia N. aucto­
ritate N. canonice erectae salutem in Domino sempiternam.
Nos qui iuxta officii nostri debitum fidelium salutem, pictatisquc ac
religionis progressum procurare debemus, libenter nostrae Archiconfraternitati alias eiusdem instituti Confraternitates adiungimus et aggregamus,
iliisque sic aggregatis indulgentias, facultates et indulta iuxta facultatem
nobis a Summis Pontificibus concessam impartimur. Qua de re cum D. N.,
eiusdem Confratemitatis Procurator aggregationem huiusmodi et indulgen­
tiarum communicationem enixe postulaverit, nos, Protector, Prior et Cu­
stodes praedicti totam ipsam Archiconfraternitatem repraesentantes, Con­
stitutioni inhaerentes fel. rec. Clementis VIII incipicn. Quaecumque,die 7de­
cembris 1604 super huiusmodi aggregationibus ct coelestis Ecclesiae the­
sauri communicatione editae una cum variationibus approbatis a SS. D. N.
Pio PP. IX per Decretum S. Congregationis Indulgentiarum die 8 ianua­
rii 1861, his nostris litteris solo Dei amore ac pietatis rcligionisque christia­
nae augendae zelo ducti Confraternitatem praedictam canonice, ut superius,
erectam attentis Episcopi seu Ordinarii loci consensu ac litteris testimonia­
libus, quibus eius institutum, pietas ac religio commendatur, nostrae Archi-

S. C. Indulgentiarum

649

confratemitati (dummodo per nos similis gratia prius alteri in dicto loco
N. concessa, et tempore huiusmodi concessionis alteri Archiconfraternitati
aggregata non fuerit) iuxta facultatem Apostolicam nobis concessam adiun­
gimus ct aggregamus, atque illi eiusque Confratribus indulgentias et spiri­
tuales gratias nostrae Archiconfraternitati Litteris Pontificiis nominatim,
expresse et praecise concessas largimur et communicamus iuxta tenorem
descriptionis contentae in elencho, quem rite recognitum per Ordinarium
loci, una cum his litteris separatim tradimus.1
Quibus omnibus indulgentiis et gratiis spiritualibus inibi singillatim
descriptis praedicta Confraternitas uti, potiri et gaudere possit iuxta ea,
quaes, m. Clemens VIII in supra citata Constitutione praescripsit, et varia­
tiones a SS. D. N. Pio PP. IX approbatas cuius quidem Constitutionis
quoad substantiam tenor una cum dictis variationibus ita se habet,2 scilicet:
i.Quod unica tantum Confraternitas eiusdem instituti et generis institui et
aggregari possit in ecclesiis tam saecularium quam Regularium. 2. Quod id
fiat de consensu Ordinarii et cum litteris testimonialibus eiusdem. 3. Quod
Confratemitati institutae vel aggregatae expresse et in specie communicen­
tur privilegia et indulgentiae Archiconfraternitati instituenti vel aggreganti
I nominatim concessae, non vero ea, quibus per privilegium communicationis
• gaudet. 4. Quod statuta Confraternitatum examinentur et approbentur ab
Ordinario loci et ab eodem corrigi possint. 5. Quod gratiae et indulgentiae
Confratemitati communicatae praevia cognitione Ordinarii dumtaxat pro­
mulgentur. 6. Quod Confraternitas eleemosynas excipiat et eroget iuxta
formam per Ordinarium praescribendam. 7. Quod litterae erectionis et
j aggregationis gratis omnino ac nulla prorsus mercede etiam a sponte dantibus sub praetextu quoque merae eleemosynae accepta expediri et concedi
possint, et solummodo titulo expensarum pro pergamena, scriptura vel
impressionis stipendio, sigillorum expensis, chordulis, cera, Secretarii Nota­
riique labore vel mercede aliisque omnibus eam quantitatem, quae non
excedat summam scutatorum sex monetae Romanae in Italia, et extra Ita­
liam non excedat summam libellarum volgo francs triginta, pro singula
aggregatione vel institutione sive confirmatione recipere liceat. 8. Quod
singula hic mandata ct expressa in omnibus suis partibus fideliter observen­
tur, secus institutiones vel aggregationes et communicationes privilegiorum
et indulgentiarum nullius sint roboris et momenti, et quilibet Superiorum
atque officialium privationis officiorum, quae obtinent atque inhabilitatis ad
illa et alia in posterum obtinenda poenam eo ipso incurrant, quae ab alio
quam a Romano Pontifice remitti non possit.
I
In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium has litteras
1 Potest etiam inseri, si lubet elenchus; in utroque tamen casu elenchus debet ab Ordi­
nario loci, ubi Archiconfraternitas existit, recognosci, et continere debet distincte et expresse, non sub generalibus verbis indulgentias,

gratias etc., quibus Societas aggregans

fruitur directe, non quibus per communicationem et extensionem gaudet.

1 Dicitur in tubrtanlialibiu quatenus non sit vetitum addere vel immutare aliqua in
1 Si lubet inseri etiam potest integra Constitutio, addendo in fine variationes a SS. D. N.
eadem, quae lubstantiam non afficiant; addendo etiam, si lubet, quae respiciunt originem,

’

ipprobatas. Ceterum vel integra Constitutio vel saltem indicata hic capita, quae substan­

praestantiam etc. Societatis aggregantis.

tiam continent, cum variationibus praedictis omnino inserenda est.

Curia Romana

650

S. C. Indulgentiarum

nostras exinde fieri et per nostrae Archiconfraternitatis Secretarium sub­
scribi et publicari mandavimus et sigillorum ipsius Protectoris et Archicon­
fraternitatis iussimus et fecimus appensione muniri. 1
Datum Romae ex loco solito nostrae Congregationis anno... Indictione...
die... mense... Pontificatus... praesentibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 417 et p. 465-470].

5075.
S. C. Indulg., Aurelianen., 18 aug. 1868.
Etsi Vicarius Generalis vi officii sibi generaliter commissi expedire possit
ea negotia, quae ad ordinariam Episcopi iurisdictioncm spectant; nonnulla
tamen exercere nequit sine speciali Episcopi mandato: ea nempe, quae vel
ex iure scripto, vel ex causae gravitate specialem commissionem requi­
runt. Inter haec autem adcensendam esse Confraternitatum erectionem
tum docent doctores, tum inferri videbatur ex resolutione Sacrae Rituum
Congregationis edita die 7 octobris 1617, 2 qua Episcopo Elboren. respondit:
Nemini licere inconsulto Episcopo in sua dioecesi erigere et creare de novo Con­
fraternitates, et earum statuta confirmare, quae omnia privative quoad alios ad
Episcopum tantum pertinent in sua dioecesi. Praeterea V icarius Generalis non
potest pariter vigore officii sui se ingerere in exsequutionc litterarum Apostolicarum pro huiuscemodi induitis, si haec fuerint Episcopo directa, nisi po­
testas subdelegandi eidem facta fuerit, suumque Vicarium Generalem reapse
subdclegaverit. Id confirmatum reperitur ab hac Sacra Congregatione in una
Gratianopolitana diei 24 maii 1843.3 Cum enim Episcopus Gratianopolitanus
ab Apostolica Sede obtinuisset praeter alias facultates, licentiam erigendi
in sua dioecesi plures Sodalitates, quaesitum fuit a Sacra Congregatione,
utrum duo Vicarii Generales eiusdem Episcopi, qui cum ipso unam personam
moralem efficiebant saltem quoad iurEdictionem ordinariam, uti possent facul­
tatibus praedictis, scilicet Sodalitates erigendi etc., Sacra Congregatio respon­
dit: Induita seu faculta es, de quibus in proposito dubio, etsi non cedant in
propriam Episcopi utilitatem, sed in gratiam dioecesanorum, non sunt tamen
de ordinaria sua potestate ad rectam necessariamque animarum sibi commissa­
rum administrationem ordinata; ita ut, eo absente, vel morbo laborante, sive
nimiis occupationibus impedito, vices pro eo alius gerat, tamquam ab ipso legi­
time delegatus, sed cum sint potius favores, quos idem Episcopus ab Apostolica
Sede personaliter impetravit, hinc ab Episcopo tantum erunt fidelibus sibi
creditis distribuendi, nisi tu precibus Apostolicae Sedi delatis cxpostulasset iis
verbis, aut similibus, nempe eos sive per se, sive per suos Vicarios Generales
communicandi etc.
Denique in Constitutione Clementis λ III incip. Quaecumque etc.,1 cum
1

Hic indicantur nomina eorum qui proprias subscriptiones etiam per sigillum appo­

nere debent quique vani sunt iuxta peculiaria statuta.
3 Cf. N. 5277.
3 Cf. N. 5031.
‘ Cf. N. 192.

’*1<h

65 x

praecipiatur, aggregationem Confraternitatum faciendam esse praevio loci
Ordinarii consensu, et cum eiusdem litteris testimonialibus; et praeterea
statuta earumdem Confraternitatum non posse tradi, nisi ea prius ab Epi­
scopo dioecesano examinata, et pro ratione loci approbata fuerint, in utris­
que casibus venire solum Episcopum inferebatur tum ex verbis Consti­
tutionis, tum ex natura rei; itaut Vicarius Generalis speciali ad id mandato
indigeat. Per aggregationem enim Confraternitas quadam nova erectione
perficitur, et per statutorum traditionem, privilegiorum, indulgentiarum
communicationem ad sublimiorem statum evehitur. Unde hic Ordinarii
appellatione solum Episcopum designari visum est, quemadmodum in
casu.de quo in Tridentina Synodo, Scss. 23, cap. 8, de ref. hisce verbis:
Unusquisque autem a proprio Episcopo ordinetur. Quod si quis ab alio ordinari
petat, nullatenus id ei permittatur, nisi eius probitas et mores Ordinarii sui
testünonio commendentur. Ordinarii autem nomine hic intelligi Episcopum,
non vero Vicarium Generalem, nisi antea speciale mandatum ei ab Episcopo
tributum fuerit, omnes tradunt doctores, ita ut Vicarius Generalis absque
eodimissoriales, seu testimoniales litteras ad effectum suscipiendi Ordines
concedere minime possit. Nil mirum igitur, quod Vicarius Generalis Epi­
scopi Aurelianensis quatuor sequent a dubia Sacrae Congregationi enodanda
proposuerit, nempe:
1. Cum Episcopus obtinuerit facultatem a Sede Apostolica erigendi Con­
fraternitates cum respectivis indulgentiis, possitne Vicarius Generalis id prae­
stare absque speciali delegatione Episcopi?
2. Potestne Vicarius Generalis auctoritate ordinaria erigere Confraternitates
( absque delegatione Episcopi, ita ut erectio sic peracta canonica sit?
3. Utrum Γicarius Generalis possit valide concedere litteras testimoniales
ac consensum requisitum a Clemente VIII pro aggregatione Confraternitatum?
4. Utrum Vicarius Generalis possit approbare statuta Confraternitatum?
Quibus EE. PP. in comitiis generalibus apud Vaticanas Aedes habitis
die 20 iulii 1868, audito Consultoris voto, et re mature perpensa, rescriben­
dum duxerunt:
,
Ad i. Negative, nisi Episcopo subdelegandi potestas in Apostolico induito
I concessa fuerit, suumque Vicarium Generalem subdelegaverit.
Ad 2. Negative.
Ad 3. Negative.
Ad 4. Negative, ct supplicandum SSmo pro sanatione quoad praetentum.
Et facta dc praemissis relatione SSino D. N. Pio PP. IX in Audientia
. habita ab infrascripto Cardinali Praefecto die 18 augusti 1868, Sanctitas
I Sua resolutionem Sacrae Congregationis approbavit et confirmavit, et sana­
tionem erectionum Confraternitatum, et approbationum statutorum a Vica­
riis Generalibus usque ad totum currentem diem 18 aug. 1868 factarum,
nccnon aggregationum, quae cum litteris testimonialibus ct consensu Vica­
riorum Generalium locum hucusque habuerunt, benigne impertita est.
Contrariis quibuscumque non obstantibus.
I
[Decreta Authetica S. C. Indulg., n. 420].

Curia Romana

5076.
S. C. Indulg., Cameracen., 18 aug. 1868.
Nonnunquam accidit, praesertim sacrarum missionum tempore, ut, cum
sacerdos ad id legitime deputatus scapulare B. Μ. V. de Monte Carmtlo
aliudve fidelibus imponit, deficiant scapularia priusquam omnium fidelium
votis satisfieri potuerit; hinc superior domus religiosae Missionariomm
Societatis Mariae in civitate vulgo Tourcoing nuncupata Archidioecesis
Cameracensis humiliter supplicat S. Congregationi Indulgentiis Sacrisquc
Reliquiis praepositae pro sequentium dubiorum solutione:
1. Utrum unum idemque scapulare semel benedictum valide possit pluribus
per vicem imponi, repetita solummodo super singulis receptionis, sive impositionis
formula?
2. Utrum huiusmodi formula usurpari solita in actu impositionis scapula­
rium essentialis sit, ut quis scapulare rite accepisse censeatur, iusque habeat ad
indulgentias illud ferentibus concessas, an vero absque indulgentiarum dispendio
possit omitti, praesertim in morbis, aliove urgenti casu?
3. Ex induito s. m. Gregorii XVI sub die 30 aprilis 1838 necessarium am­
plius non est ad indulgentias acquirendas, ut inscribantur in Confratèmitaiis
libro nomina fidelium qui B. Μ. V. de Monte Carmelo scapularia recipiunt;
quaeritur utrum idem dicendum de aliis scapularibus a S. Sede approbatis'
Itaque EE. PP. in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico
Vaticano dic 20 iulii 1868, audito prius Consultoris voto, rebusque mature
perpensis, rescripserunt:
Ad i. Affirmative, ita tamen ut primum scapulare, quod deinceps adscripts
induere debet, sit benedictum.
Ad 2. Tam ad primam quam ad secundam partem proferenda esse verba,
quae sunt substantialia, ad formam decreti huius Sacrae Congregationis dia
24 augusti 1844, quod sic se habet: An rata sit fidelium adseriptio Confrater­
nel ati B. Μ. V. de Monte Carmelo, quae fit a sacerdotibus quidem facultatem
habentibus, non servata tamen forma in Rituali ct Breviario Ord. Carmelitarum descripta? S. C. respondit: Affirmative, dummodo sacerdotes facultatem
habentes non deficiant m substantialibus, nempe in benedictione, et impositione
habitus, ac in receptione ad Confraternitatcm. 1
Ad 3. Negative.
Et lacta de praemissis relatione SSmo D. N. Pio PP. IX a me infrascripto C ardinali Sacrae Congregationis Praefecto in Audientia habita dic
18 augusti 1868, Sanctitas Sua resolutionem Sacrae Congregationis ratam
habuit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 421].
1

Decreta Authentica S. C.

Indulg, n. 329

S. C. Indulgentiarum

653

5077.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 6 oct. 1870.
Inter ceteras conditiones, quae in adimplendis operibus iniunctis pro
acquisitione indu'gentiarum servari debent, ea est, ut eadem fiant intra
tempus in concessionibus praefinitum. Ut vero Christifideles facilius ad
eas lucrandas excitarentur, pluries haec Sacra Congregatio Indulgentiis Sa­
crisque Reliquiis praeposita, approbantibus Summis Pontificibus, quoad
praescriptam Confessionem et Communionem vel benigna interpretatione
vel induitis hac in re providendum existimavit.
Hinc per decretum diei 19 maii 1759 statuit Confessionem suffragari, si
expleatur etiam in pervigilio festivitatis, pro qua concessa est indulgentia; 1 et
item per decretum diei 12 iunii 1822 declaravit Communionem peragi posse
in vigilia festivitatis. 2
Etsi vero haec indulta nullum dubitandi locum relinqderent circa eas
indulgentias, quae pro festivitatibus proprie dictis conceduntur, incipienti­
bus nempe a primis Vesperis usque ad occasum solis e usdem diei festi, ita
ut liberum sit fideli, vel in vigilia vel in ipso die festo confiteri, et sacra
svnaxi refici, plures tamen exinde dubitationes obortae fuerunt, an idem
dicendum foret de aliis indulgentiis spatio unius diei lucrandis, et ab initio
diei naturalis incipientibus, quae videlicet concederentur non ratione festi­
vitatis occurrentis, sed alia qualibet ex causa, quemadmodum usuvenire
solet pro sextis feriis mensis martii, diebus Dominicis festum S. Aloisii
praecedentibus, Oratione quadraginta horarum aliisque casibus similibus
quibuscumque.
Itaque SSmus D. N. Pius PP. IX in Audientia habita ab infrascripto
Cardinali Praefecto eiusdem Sacrae Congregationis die 6 octobris 1S70
ad removendam omnem dubitandi rationem et ad commodius reddendum
Confessionis ct Communionis adimplcmentum, benigne declarari et decerni
mandavit, prout hoc decreto declaratur atque decernitur: tum Confessionem
dumtaxat, tum Confessionem ct Communionem peragi posse die, qui immediate
praecedit sequentem, pro quo concessa fuerit indulgentia quaelibet non solum
ratione festivitatis occurrentis iuxta allata decreta, verum etiam quacumque
alia ex causa, vel devotionis, vel pit exercitii, aut solemnitatis, uti esset pro
memoratis, ct ceteris huiusmodi diebus, pro quibus indulgentia cum conditione
Confessionis et Communionis concessa iam fuerit, vel in posterum concedatur,
licet tempus ad eam acquirendam ab initio diei ruituralis, et non a primis I 'esperis sit computandum, servata tamen in adimplendis aliis operibus iniunctis
regula generali circa modum et tempus in concessionibus praescriptum. Voluitque
Sanctitas Sua nihil innovatum censeri quoad decretum dici 9 decembris 1763 3
1 Cf. N 4982
« Cf. N. 5003.
’ Cf. N. 4993·

654

Curia Romana

favore Christifidelium, qui laudabili consuetudine utuntur confitendi senw
saltem in hebdomada, cum privilegiis, conditionibus et restrictivis ibidtr
recensitis. Contrariis quibuscumque non obstantibus.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 426].

5078.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 17 dec. 1870.
Iuxta Apostolicae Sedis praxim in plenariae indulgentiae concessionibus
apponitur clausula: Christifidelibus, qui vere poenitentes, confessi, sacraqut
Communione refecti etc. Haec clausula iuxta declarationem alias datam expri­
mit conditionem, ita ut Confessio inter opera iniuncta recensenda sit, tt
nemo indulgentiam plenariam, etsi in statu gratiae reperiatur, lucrari possit,
nisi sacramentalem Confessionem faciat, et cetera iniuncta opera adimpleat.
Iam vero in induitis, quibus partiales indulgentiae conceduntur, nulla
mentio fit de sacramentali Confessione, sed adhibetur clausula: corde saltem
contrito. Hinc apud nonnullos quaestio orta est:
An praescripta contritio requiratur dumtaxat uti mera dispositio, nempe ut,
quatenus aliquis in statu peccati mortalis reperiatur, ac propterea incapax
lucrandae cuiusvis indulgentiae, per perfectam contritionem cum proposito
confessionis ad statum gratiae restituatur, et capax fiat indulgentias assequendi:
vel potius clausula illa corde saltem contrito inducat veram conditionem,
scilicet tamquam pars operis iniuncti contritio ipsa habenda sit, ita ut ad indul­
gentiam lucrandam etiam ab iis actus contritionis emittendus sit, qui in statu
gratiae et caritatis reperiuntur?
Ut hac in re Christifideles tutam regulam habeant, Sacra Congregato
suprascriptum dubium solvere non dedignetur.
Sac. Congregatio, re sedulo diligenterque perpensa, proposito dubio
respondendum censuit, prout respondet:
Affirmative ad primam partem, et Negative ad secundam.
Et facta relatione SSriïo D. N. Pio PP. IX in Audientia habita a me infrascripto Cardinali Praefecto die 17 dec. 1870, Sanctitas Sua resolutionem
Sacrae Congregationis approbavit et confirmavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 427].

5079.
S. C. Indulg., 26 ian. 1871.
Cum Sacra Congregatio dc Propaganda Fide soleat aliquando concedere
Missionariis facultatem benedicendi ct imponendi Christifidelibus scapularia,
nonnulla oborta sunt dubia, quae dictae Sacrae Congregationi ab Episcopis
et Missionariis proposita, et ab eadem ad hanc Sacram Congregationem
Indulgentiarum et Sacrarum Reliquiarum transmissa fuerunt, nempe:
i. I Irum sacerdos, qui a .S. Sede obtinuerit facultatem benedicendi scapii·

S. C. Indulgentiarum

ί>ζζ

laria, habeat eo ipso facultatem ea imponendi Christifidelibus, et eosdem adseri­
bendi Confraternitatibus a S. Sede approbatis?
2. Utrum necessaria sit praevia erectio canonica talium Confraternitatum
tx parte Ordinarii loci, ut, qui habent a S. Sede facultatem adseribendi dictis
Confraternitatibus, possint Christifideles eisdem adseribere?
Quibus vigore specialium facultatum a SSrho D. N. Pio PP. IX tributa­
rum Sacra Congregatio Indulgentiis et Sacris Reliquiis praeposita, re sedulo
diligenterque perpensa, dic 26 ianuarii 1871 respondendum censuit, prout
respondet:
Ad i. Affirmative, ita tamen, ut sacerdotes, qui praedictum indultum bene­
dicendi scapularia ab Apostolica Sede legitime obtinuerint, penes se habeant
privatum regestum, et quamprimum commode possunt, transmittere teneantur
ad Superiores respectivae Sodalitatis vicinioris canonice erectae nomina rece­
ptorum, ut in Album ipsius Sodalitatis referantur.
Ad 2. Detur instructio prout sequitur:
Ex piis Sodalitiis quaedam sunt ab Apostolica Sede ita approbata, u:
Christifideles ubique locorum eisdem ab iis, qui legitimam facultatem habent,
possint adseribi, licet in eorumdem Christifidelium respectivis dioecesibus
peculiariter erecta non reperiantur, ut ex. gr. sunt Confraternitates Scapu­
laris B. Μ. V. Montis Carmeli, Rosarii, Septem Dolorum; ac propterea
quoad ista Sodalitia nulla requiritur in dioecesi praevia Episcopi erectio.
Quod si agatur de Confraternitate approbata a S. Sede pro determinato
aliquo tantum territorio, non requiritur praevia erectio Episcopi, sed Sacer­
dos habens apostolicam facultatem adseribendi, non potest ea uti. nisi in
eodem territorio, quo circumscribitur ipsa pia Sodalitas.
Pariter non requiritur praevia erectio Episcopi, si pium Sodalitium legi­
time erectum reperiatur in dioecesi a Superioribus Regularibus, qui ad hoc
speciale privilegium ex Apostolicae Sedis concessione habent, dummodo
in erectione conditiones in Constit. Clementis VIII incip. Quaecumque 1
servaverint.
Quibus positis apparet, eos, qui, ut supra, a S. Sede facultatem obtinue­
rint benedicendi scapularia, eaque imponendi, et Christifideles adseribendi,
posse dicta facultate uti dumtaxat quoad Confraternitates scapulare habentes
et canonice erectas, prout superius explicatum est, et si in induito apposita
sit clausula de. consensu, vel licentia Ordinarii, illa cum aliis conditionibus
a iure praescriptis omnino servanda erit.
Ut autem qui praedictam facultatem habent, satis instructi sint in bene­
dicendis ct imponendis scapularibus, communicentur Resolutiones huius
Sacrae Congregationis in Urbis et Cameraccn. diei 18 augusti 1868. [Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 428].
1 Cf. N. 192.
1 Decreta Authentica S. C. Indulg , n. 423'· cf. N. tO76.

656

Curia Romana

5080.

qkxii

î

Q U 'V V ÎM ÏU IK
rOATFDNrmQ

ttlû L k O ttifc A Ô A .

v

^
VW V>
A atutvuiru) uax-vK v^M <rvi^i a s u ^ n

S. C. Indulg., Carneracen., 25 febr. 1877.
Sacerdos Lefebure, rector parochiae de Tcmplemare, Archidioecesis
Cameracensis in Gallia, proposuit Sacrae Congregationi sequentia dubia.
Exponitur quod in decretis authenticis Sacrae Congregationis Indulgentiis
Sacrisque Reliquiis praepositae ab anno 1668 ad annum 1861 collectis legi­
tur decretum subsequens sub numero 248. « Urbis et Orbis. SSmus D. N
Clemens PP. XIII benigne concessit, ut confratres et consorores cuiuscum­
que Confraternitatis seu Sodalitii aut Congregationis ubique locorum existentis, dummodo sit auctoritate Ordinaria erecta, aliqua corporis infirmitate
laborantes, vel carceribus detenti, eisdem omnibus et singulis indulgentiis,
quibus gaudent ceteri confratres et consorores, gaudere possint et valeant,
ita tamen ut omissa visitatione ecclesiae, alia pia opera iniuncta, quae pro
viribus peragere poterunt, fideliter ac devote exsequantur. Voluitque San­
ctitas Sua hanc gratiam suffragari in perpetuum, et ad preces cuiuscumque
Sodalitii, Confraternitatis seu Congregationis concedi absque ulla Brevis
expedit one. Datum Romae die Audientiae SSmi 2 augusti 1760
Ex verbis huius decreti quaeritur:
i. Utrum confratres et consorores cuiuscumque Confraternitatis tunc existentis facultate in praefato decreto concessa gaudere possint et valeant, situ
recursu ad S. Sedem, vel ad hoc dictus recursus sit necessarius ex verbis sequen­
tibus dicti decreti: l 'oluitque Sanctitas Sua hanc gratiam... ad preces cuiusaimque Sodalitii concedi?
Et quatenus A ffirmative ad primam partem dubii primi,
2. Utrum confratres et consorores Sodalitatis SS. Rosarii ex speciali
S. Sedis facultate, post decretum praefatum, ab Ordinario loci erectae aim
participatione omnium ac singularum indulgentiarum ac aliarum gratiarum
spiritualium, quibus ditata est Archiconfraternitas huiusmodi Romae erecta
ante dictum decretum, gaudere possint et valeant facultate in hoc decreto con­
cessa?
3. I trum recitatio Rosam integri in qualibet hebdomada requiratur ad
consequendas indulgentias Archiconfraternitati Romae erectae concessas tam
pio dicti Rosarii recitatione, quam pro aliis operibus, ita ut omissio Rosarii
integi i in hebdomada officiat consecutioni indulgentiarum pro aliis quibuslibet
operibus piis concessarum nempe: pro Communione in ecclesia Confraternitatis
in prima Dominica cuiuslibet mensis, pro comitatu processionis SS. Rosarii
tam in praefata Dominica, quam in septeni festis B. Μ. V. pro visitatione capel­
lae seu altans B1 W I . in Dominica prima cuiuslibet mensu, in quinque praei ipun ffstn B. 1/. I . ac aliis diebus d ceteris similibus più operibus? Vel reci­
tatio Rosaru mtegn in hebdomada requiratur tantum ad assequendas indulgen'r
att"ni Rosartl ad,“™s (minime vero ad lucrandas indulgentias pro
alus pus operibus concessas)?
tumgcniw» pru
> Cf

N. 4987.

S. C. Indulgentiarum

657

4. Quid intelligendum est per verba subsequentia (caput VII integrum)
quat leguntur sub fine num. 2, cap. IX catalogi indulgentiarum SS. Rosarii
a Sanctitate Sua Pio IX confirmatarum? an per praefata verba implicite con­
firmentur vel implicite excludantur a confirmatione aliae indulgentiae contentae
in cap. VII Summarii indulgentiarum SS. Rosarii ab Innocentia confirmata­
rum in suo Brevi Nuper pro parte, quae non expresse recensentur in catalogo
indulgentiarum a Sanctitate Sua Pio IX anno 1862 adprobato?
5. Quid intelligendum est per verba sequentia: Confratres servientes,
rpae leguntur in num. I, cap. X catalogi indulgentiarum SS. Rosarii a Sancti­
tate Sua Pio IX adprobati anni 1862, an per haec verba intelligantur confratres tam militantes quam servituti addicti, imo et famuli?
6. Quid intelligitur per verbum Rosarium recitandum ante devotam imagi­
nem pro consecutione indulgentiae plenariae confirmatae sub num. 3, cap. X
catalogi indulgentiarum SS. Rosarii a Sanctitate Sua Pio IX adprobati
anno 1S62? an Rosarium integrum vel eius tertia pars?
1- Ltrum in forma, ut vocant absolutionis, seu modo impertiendae indulgen­
tiae confieatribus SS. Rosarii in articulo morris dicendum est: et per indulgen­
tiam plcnanam a Summo Pontifice Innocentio VIII confratribus SS. Rosarii
in articulo mortis constitutis concessam, ut legitur in capite XII Summarii
indulgentiarum SS. Rosarii ab Innocentio XI adprobati in suo Brevi Nuper
pro parte vel dicendum est: et per indulgentiam plenariam a Summis Pontifici­
bus Innocentio J III et Pio V confratribus SS. Rosarii in articulo morris con­
cessam ut legitur in libellis manualibus SS. Rosarii?
8. Litrum praeter festa mysteriorum SS. Rosarii, quae sequuntur videlicet:
Annuntiationem B. Μ. V., eiusdem Visitationem, Nativitatem Domini, Purifi­
cationem B. Μ. I-., in quibus recoluntur quatuor prima mysteria Rosarii, Resur­
rectionem Domini, eiusdem Ascensionem, Pentecosten et Assumptionem B. Μ. V.,
in quibus recoluntur undecimum, duodecimum, tertium decimum et quartum
decimum mysterium, etiam ut festa mysteriorum SS. Rosarii habenda sint omnia
fata subsequentia, quae reperiuntur in libellù manualibus SS. Rosarii, scilicet:
1. Dominica infra octavam Epiphaniae Domini, in qua recolitur quintum myste­
rium; feria quarta maioris hebdomadae, in qua recolitur sextum mysterium;
ferio sexta eiusdem hebdomadae, in qua recolitur septimum mysterium, festum
S. Coronae spineae indultum pro dioecesi oratoris ac fixum feria sexta post Cine­
res, in quo recoliter octavum mysterium ; Inventio S. Crucis, in quo recolitur
nonum mysterium; Exaltatio S. Crucis, in quo recolitur decimum mysterium;
festum Omnium Sanctorum, in quo recolitur quintum decimum mysterium.
2. Quatenus quaedam ex praefatis festis habenda sint ut festa mysteriorum
SS. Rosarii quaenam sunt festa ista?
Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita partim
in comitiis generalibus habitis apud Vaticanas Aedes die 8 maii 1874, Par"
tim in particularibus die 12 februarii 1877, audito prius Consultoris voto,
ad praefata dubia respondendum esse ccnsuit ut infra:
Ad i. Negative ad primam partem, Affirmative ad secundam, ct ad men­
tem; et mens est, supplicandum SSmo, ut per decretum generale extendatur
ad omnes confratres cuiuscumque Confraternitatis, aut Sodalitii indultum
Vol. vu

42

658

Curia Romana

I

lucrandi singulas indulgentias, exercendo opera, quae pro viribus bera^t
poterunt.
‘
Ad 2. Provisum in primo.
Ad 3. Negative ad primam partem, Affirmative ad secundam.
Ad 4. Affirmative ad primam partem, Negative ad secundam.
Ad 5. Affirmative, et extenditur ad milites actu servientes.
Ad 6. Intelligitur tertia pars.
Ad 7. Utraque forma est legitima.
Ad 8. Ad primam partem Negative; ad secundam dumtaxat festum Omnium Sanctorum pro decimo quinto mysterio, et festum B. Μ. V. feria sexta
post Dominicam Passionis pro decimo mysterio, facto verbo cum SSmo.
De quibus facta relatione per me infrascriptum Cardinalem Praefectum
SSmo D. N. Pio PP. IX in Audientia diei 25 februarii 1877, Sanctitas Sui
petitas gratias benigne concessit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 431].

5081.
S. C. Indulg., Quiten., 12 ian. 1878.
Romani Pontifices in concedendis indulgentiis moderamen semper con­
sueverunt observare, ne per indiscretas et superfluas indulgentias ct clusa
Ecclesiae contemnantur et poenitentiae satisfactio enervetur (cap. Cum ex eo
14, de poenit. et remiss.) Eodemque consilio ducti haud unquam omisere,
indulgentias, quas moderaminis fines excessisse perspexerunt intra eosdem
cohibere. Sacrosancta item Tridentina Synodus (sess. 25, decret, de indulg.)
veteri et probatae Ecclesiae consuetudini inhaerens, moderationem in indul­
gentiarum concessione enixe inculcat, ne nimia facilitate ecclesiastica disci­
plina enervetur. Abusus vero, qui in indulgentias irrepserint, emendatos
et correptos cupiens, Episcopis mandat, ut eos Ecclesiae suae diligenter quis­
que colligat, ct ad Summum Romanum Pontificem deferat, cuius auctoritate
et prudentia, quod universali Ecclesiae expediet, statuatur. Quae auctoritas
a Romanis Pontificibus per Sacram Indulgentiarum Congregationem post
ipsius institutionem solet exerceri.
Quare varii abusus, quos in nonnullis regionibus adversus adeo saluta­
rem Ecclesiae disciplinam inolevisse compertum est, propositi fuerunt in
Congregatione generali habita in Palatio Apostolico Vaticano die 14 decem­
bris 1877 sub forma sequentium dubiorum:
1. Potestne Episcopus vel alius quicumque Praelatus eidem actui putatis
sive eidem pio Sodalitio, cui a Romano Pontifice iam indulgentiae sive plenariae
sive partiales concessae sunt, alias indulgentias adiungere? Potestne cruribus
coronis, sacris imaginibus a Papa vel sacerdote legitima facultate munito bene­
dictis, novas adnectere indulgentias?
2. Botcstne Episcopus fidelibus dioecesis non suae indulgentias concedere si
Ordinarius loci consentit' potestne tolerari huiusmodi praxis, si nihil aliud
intenditur, nisi ut per maiorem numerum Praelatorum indulgentias conceden-

S. C. Indulgentiarum

659

lium summa dierum indulgentiarum eidem actui devoto adnexarum multipliatur?
3. Potestne Episcopus eidem rei vel eidem actui pietatis, cum iam antecessor
indulgentias adnexuit, novas indulgentias applicare?
4. Potestne Episcopus in partibus infidelium, quamvis auxiliarius Ordinarii
alicuius dioecesis, indulgentiam quadraginta dierum concedere sicut dioecesanus?
5. Potestne Episcopus, quin limites sui iuris excedat, ad augendas indulgentias
(umdan actum pietatis in partes dividere et ex. gr. pro omni verbo Salutationis
Angelicae quadraginta dus indulgentiarum concedere?
6. Potestne Delegatus Apostolicus, virtute facultatum, quas a Summo
Pontifice accepit, in concedendis indulgentiis concurrere cum uno vel altero
Episcopo territorii delegationis suae, ut idem obiectum vel eumdem actum pietatis
indulgentiis ditet?
7. Praelati, quibus privilegio Apostolico data est facultas concedendi in
tju&usdam solemnibus festivitatibus per annum indulgentias plenarias, debentne
hac facultate uti per modum actus toties quoties talis solemnitas occurrit, an
rcro possunt unica concessione eamdem indulgentiam extendere ad omnes solemnitates periodo annorum recurrentium aut in perpetuum?
Sac. Congregatio respondendum duxit ut infra:
Ad i. Negative, nisi novae conditiones adimplendae praescribantur.
Ad 2. Negative ad utrumque.
Ad 3. Negative.
Ad 4. Negative.
Ad 5. Negative.
Ad 6. Consultius, ut se abstineat.
Ad 7. Affirmative ad primam partem; Negative ad secundam.
Facta autem per me infrascriptum Sacrae Congregationis Secretarium
SSmo D. N. Pio PP. IX relatione in Audientia habita die 12 ianuarii 1878,
Sanctitas Sua praedictas responsiones probavit et publicari mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 433].

5082.
S. C. Indulg., Geneven., 12 ian. 1878.
Episcopus Hebron, et Vicarius Apostolicus Genevensis infrascripta
dubia ad hanc Sacram Congregationem Indulgentiis Sacrisque Reliquiis
praepositam transmisit:
1. Utrum, nisi aliud expresse habeatur in induitis, indulgentiae lucrandae
incipiant a media nocte, an vero a primis Vesperis.
2. Utrum, si quis utens recenti privilegio Confessionem et Communionem
pridie cius diei peragat, cui affixa est indulgentia, etiam reliqua opera praeicripta pridie fieri, adeoque pridie etiam indulgentia lucrifieri possit?
3. Utrum, si eidem pio operi, quod a fidelibus iterari non potest, variis
titulis indulgentiae adnexae sunt, possint omnes lucrifieri?
I
EE. PP. in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico Vaticano

66ο

t;
u5

Curia Romana

I

S. C. Indulgentiarum

66 x

die 14 decembris 1877, auditis Consultorum votis rebusque mature perpt' I et Kalendarii extensor, ut certior factus in adnotandis indulgentiis in Calen­
dario ab erroris periculo se eximere valeat, de licentia sui Superioris Pro­
sis, responderunt:
vincialis subsequenda dubia Sacrae Congregationi Indulgentiarum humil­
Ad i. A inedia nocte ad mediam noctem.
lime exponit et supplicibus precibus eorumdem solutionem petit:
Ad 2. Negative.
1. Utrum translato festo in perpetuum et perpetuo ad aliam diem size ex
Ad 3. Affirmative, dummodo opera iniuncta vere iterari nequeant,
speciali decreto S. R. C. sive ex praescripto rubricarum assignato, simul ad
non soleant, sicuti confessio, nisi sit aliunde necessaria.
tamdcin diem iterum festo assignatam transferatur indulgentia eidem festo
Et facta de praemissis relatione SSmo D. N. Pio PP. IX ab infrascripfc
concessa, licet festum celebretur sine solemnitate et publica functione?
Secretario in Audientia habita die 12 ianuarii 1878, Sanctitas Sua resolutio­
Et quatentis Affirmative,
nem Sacrae Congregationis benigne approbavit.
2. Utrum eadem translatio indulgentiae fiat tam in casu, quo translatio
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 434].
i perpetua festi sit pro toto Ordine, quam in casu perpetuae translationis festi pro
sola regulari provincia?
5083.
3. Cum festum assignatum est ad quamdam diem pro provincia et in aliqua
I dioecesi, vel in aliquo coenobio ob occurrentiam alterius festi praeferendi trans­
S. C. Indulg., lanuen., 12 ian. 1878.
latum sit et perpetuo assignatum ad aliam diem, utrum indulgentia festo tributa
I Ascribenda sit pro singulis coenobiis ad diem, quo unumquodque festum celebrat,
Quamvis circa translationem indulgentiarum pro casibus translationis
ul potius sit retinenda tanquam lucrabilis in omnibus coenobiis eadem die assi­
festorum, quibus tributa fuit indulgentia lucranda ab illis, qui in decursu
gnata pro provincia, dummodo tamen exceptio non sit facienda ratione solemnidiei festi ecclesiam visitaverint, iam a Sacra Congregatione Indulgentiarum
tatis vel externae publicae celebrationis?
responsa et decreta prodierint, quae certam normam praebent, tamen pro
4. Quando aliquod festum ex novo induito Kalendario adiungendum, eo
variis circumstantiis quaedam dubia adhuc supersunt.
quod impediatur die propria, ad sequentem primam diem liberam transferri et
Certum est, quod translato tantum festo per accidens, idest quoad
assignari debet, si ei concessa sit indulgentia, utrum haec adseribenda sit diei,
Officium et Missam infra annum non transfertur indulgentia festivitati ad­
quo festum assignatur fixe in provincia, et quoad omnia provinciae coenobia,
nexa, utpote constat ex decreto S. R. C. diei 16 Septembris 1741 per re­
quamvis non in omnibus festum eadem die locum habeat?
sponsum translato festo unice quoad Officium, non transfertur indulgentia tali
5. Utrum indulgentiae tributae alicui festo pro universis fidelibus aim con­
festo concessa; idque recentius confirmatum ct praesertim sancitum fuit per
ditione visitandi ecclesias determinatas Regularium, lucrari possint ab omnibus
decretum Urbis et Orbis sub dic 9 augusti 1852. 1
Christifidelibus etiamsi eiusdem festi celebratio aim indulgentia alia die in dioe­
Pariter certum est, quod cum transfertur festum quoad solemnitatemet
cesi locum habeat?
exteriorem publicam celebrationem, transfertur et indulgentia eidem festo
EE. PP. in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico A’aticano
concessa, etiamsi non transferatur Officium cum Missa, ut patet ex praedi­
die 14 decembris 1877, auditis Consultorum votis, rebusque mature perpen­
cto decreto dici 9 augusti 1852 et ex responsione S. Congregationis Indul­
sis, responderunt:
i
.i Λ-jr *<
gentiarum 18 septembris 1862.
Ad i. et 2. Affirmative.
- v* ,»· .iHejBWR.
Sed non constat de decisione quoad transferendam indulgentiam simul
Ad 3., 4. et 5. Affirmative iuxta modum, nempe indulgentia semel tantum
cum festo, quando festum, cui adnexa est indulgentia, transferri debet in
a singulis respective lucrari potest.
perpetuum ct assignari fixe ad aliam diem: utrum nempe translato festo in
Et facta de praemissis relatione SSxho D. N. Pio PP. IX ab infrascripto
perpetuum simul transferatur indulgentia, etsi festum celebretur sine solemSecretario in Audientia habita die 12 ian. 1878, Sanctitas Sua resolutiones
nitate et sine externa publica functione? Insuper dubium est circa diem, quo
Sacrae Congregationis benigne approbavit.
attributa sit indulgentia in diversis provinciis et coenobiis, quando festum
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 435].
ob occurrentiam alterius festi altioris ritus, vel maioris diginitatis sit assigna­
tum vel assignandum ad varias distinctas dies.
Cum autem indulgentiae plenariae festis tributae in Kalendariis Capuci5084.
norum adnotari soleant, et consuetudo sit eas adseribendi tantum unicuique
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 13 apr. 1878.
dici, quo festum assignatum est, pro provincia, nulla facta exceptione quoad
illos Conventus, qui festum habent assignatum, et perpetuo celebrant alia
Cum in nonnullis ex piis Sodalitiis (hisce potissimum temporibus
die, P. Clementinus ab Ulmeta, provinciae lanuensis, Capucinorum alumnus |
institutis) inter sodales adseribendi etiam absentes consuetudo inoleverit,
» Cf. N. 5050.
, .■ ·
■'
quae reprobata iamdiu fuerat ab hac Sacra Congregatione Indulgentiis

662

Curia Romana

Sacrisque Reliquiis praeposita, praesertim in Americana novi Regni Iiί^;. I
nici die 28 aprilis 1761, relatione de hoc facta SSmo D. N. Leoni Papae Xlll I
per me infrascriptum Secretarium dictae Sacrae Congregationis in Audit
I
habita die 13 aprilis 1878, SSmus, praevia sanatione omnium adscription I
hactenus haud rite factarum, mandavit, ut in posterum serventur, atqui...
observantiam revocentur resolutiones praefato anno 1761 editae, quas .i
istiusmodi effectum una cum praesenti decreto evulgari iussit.1
I
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 437].
I

5085.

'

S. C. Indulg., Congregationis Pretiosissimi Sanguinis,
23 nov. 1878.
Cum in Aurelianen. diei 18 augusti 1868 23ab hac Sacra Congregatione
Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita declaratum fuerit, Vicarios
Generales in erigendis Confraternitatibus, earumdem statutis approbandi;,
ac litter s testimonialibus pro ipsarum aggregatione concedendis iuxta Ce­
mentis VIII Constitutionem, quae incipit: Ouaecumque a Sede Apostolic·.
haud pollere potestate ordinaria, sed speciali indigere delegatione; in dubium
fuerunt etiam revocatae Vicarii Capitularis quoad praedicta facultates: unde
Superior Generalis Congregationis Pretiosissimi Sanguinis preces huic
Sacrae Congregationi porrexit ad hoc, ut sequentia dubia dignetur resol­
vere:
1. Potestne Vicarius Capitularis erigere Confraternitates ita ut erectio sic
peracta canonica sit?
2. Utrum Vicarius Capitularis possit valide concedere, litteras testimomala
ac consensum requisitum a Clemente VIII pro aggregatione Confratemitaiuri
3. Utrum Vicarius Capitularis possit approbare statuta Confratemitatuni
In Congregatione generali habita in Palatio Apostolico Vaticano dic
15 novembris 1878 EE. PP. rescripserunt:
Ad i, 2, ct 3: Vicarius Capitularis se abstineat.
Facta de iis omnibus per me infrascriptum dictae Sacrae Congregatio­
nis Secretarium SSmo D. N. Leoni PP. XIII in Audientia diei 23 novem­
bris 1878 relatione, Sanctitas Sua Sacrae Congregationis resolutionem beni­
gne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 438].
1

Resolutio illa habetur supra,

2

Cf. N. 5075.

3 cf.

n.

192.

N.

4990.

S. C. Indulgentiarum

663

5086.
S. C. Indulg., Friburgen., 23 nov. 1878.
Episcopus Leucensis et Vicarius Capitularis Archidioecesis Friburgensis
die 14 Ianuarii 1877 cum petiisset ab hac Sacra Congregatione Indulgentiis
Sacrisque Reliquiis praeposita, quod inibi ob sacerdotum penuriam confessio
facta bis in mense, servatis servandis suffragari possit ad indulgentias intra
praedictum tempus occurrentes lucrandas, quemadmodum ct aliae dioece­
ses tali concessione ex induito Apostolico laetantur, gratia fuit concessa,
ast eo modo et forma, qua assolet, rescribendo scilicet: SSmus precibus obse­
cundans, benigne annuit pro petito induito, ita ut presbyteri et ceteri fideles
Archidioecesis Friburgensis, qui infra unam vel duas hebdomadas uniuscuiusque
mensis sacramentalem Confessionem peragere solent, omnes et singulas indulgen­
tias plenarias, eo temporis intervallo concessas, absque sacramentali Confessione
lucrari possint, dummodo etc. At vero praelaudatus Episcopus dubitans,
num sub voce hebdomada septem dies vel octo sint intelligendi, ct num
verba infra duas hebdomadas accipi ita debeant, ut bina Confessio intra men­
sem sufficiat, vel potius ut in omni quatuordecim dierum decursu Confessio
sit peragenda, supplex Sacram Congregationem adiit, postulans, ut dubia
isthaec diluere dignetur:
1. Utrum Confessio praescripta per singulas hebdomadas peragi debeat
infra septem vel potius infra octo dies?
2. An verba infra duas hebdomadas stricte interpretanda sint, ita ut
Confessio peragi debeat infra quatuordecim dies, vel potius sufficiat bina Confes­
sio in mense?
In Congregatione generali habita n Palatio Apostolico Vaticano die
15 novembris 1878 EE. PP. rescripserunt:
Ad i. Affirmative ad primam partem, id est, praescriptam Confessionem
peragi debere quolibet decurrente septem dierum spatio; Negative ad secundam
partem.
Ad 2. Affirmative ad primam partem, id est, praescriptam Confessionem
peragi debere quolibet decurrente quatuordecim dierum spatio; Negative ad
secundam partem.
Factaque de his omnibus per me infrascriptum dictae Congregationis
Secretarium SSmo D. N. Leoni PP. XIII in Audientia diei 23 novem­
bris 1878 relatione, Sanctitas Sua Sacrae Congregationis resolutionem beni­
gne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 439].

5087.
S. C. Indulg., 21 dcc. 1878.
Cum sanctorum Martyrum et aliorum cum Christo viventium sancta
corpora, quae viva membra fuerunt Christi et templum Spiritus Sancti, a
fidelibus veneranda sint; multa enim beneficia per ea a Deo hominibus prae-

664

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

stantur;1 ut eorum venerationi consulatur, utque omnis turpis quaestui
eliminetur, non semel leges ecclesiasticae, sed et civiles latae fuerunt. Siqui­
dem cap. 3 Cod. de sacrosanctis ecclesiis statutum fuit: Nemo Marlyru distuliat, nemo mercetur.
Iam vero abhinc nonnullis annis, suffragantibus rerum ac temporum
adiunctis, abusus irrepsit, ut homines catholicae fidei osores et turpis luoi
avidi sacras Reliquias undequaque exquisitas et arreptas et authenticitate
pollentes, Romae potissimum, magno fidelium et maxime advenarum scan­
dalo, vendere non erubescant.
Id cum SSmo D. N. Leoni PP. XIII innotuerit, Eadem Sanctitas Sua
volens huic malo occurrere, et simul sacrarum Reliquiarum, quantum fieri
potest, recuperationi studere, sacrorum canonum statutis inhaerens districte
praecepit, ne Christifideles sub quolibet praetextu, etiam redimendi,
sacras Reliquias et Sanctorum exuvias, licet capsula reconditas et sigillo
munitas, tam in Urbe, quam extra, emere aut mercari praesumant. Insuper
mandavit, ut quicumque sacras Reliquias, quae venales prostent, invenerit,
Locorum Ordinarios commoneat, quorum intererit, opportune providere.
Hoc propterea decretum Idem SSmus D. N. fieri et publicari mandavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 443].

5088.
S. C. Indulg., Tertii Ordinis S. Francisci, 22 mart. 1-879.
Tres Ministri Generales Ordinum S. Francisci, Conventualium nempe,
Minorum Observantium et Capucinorum, sub quorum uniuscuiusque dire­
ctione Fratres et Sorores adsunt, ad uniformitatem quoad tertiarios univer­
sos sub qualibet directione constitutos inducendam, consilium inierunt
unicum conficiendi Manuale, quod omnibus foret commune. Illud a Fr. Ni­
colao a S. loanne exaratum quatuor constat partibus, quarum prima notiones
generales totius tertii Ordinis exponit, aliae vero et regulas tradunt, caere­
monias recensent et indulgentias. Pars vero quae indulgentias recensebat,
huic S. Indulgentiarum Congregationi exhibita fuit pro facultate obtinenda
illam evulgandi. Imo supplex quoque libellus porrectus fuit pro novis
gratiis et privilegiis favore Tertiariorum impetrandis.
Ex parte quoque praesidis generalis Societatis S. Francisci Salesii expo­
situm fuit, Societatem hanc per Rescriptum Summi Pontificis sub die
i maii 1873 participem factam fuisse privilegiorum, quibus gaudent chordigeri S. Francisci, ac proinde quaerebatur, utrum inter haec privilegia
reperiretur illud quoque absolutionis generalis, et quatenus Negative, enixe
flagitabatur, ut facultas elargiendi absolutionem generalem quater saltem
in anno concederetur.
Interim dum Sacra Indulgentiarum Congregatio haec omnia ad examen
revocabat, in primis animadvertebat, diversas formulas impertiendi tum
Conci!. Trident., sess. 25, ile venerat, et relie]. Sanctorum,

665

generalem absolutionem per annum, tum in articulo mortis et benedictio­
nem papalem, quae sive in exhibito Manuali pro Tertiariis, sive in Summa­
riis indulgentiarum ct privilegiorum iisdem concessorum legebantur, haud
levem facessere difficultatem. Quae quidem difficultas pro formulis generalis
absolutionis eo magis aucta est, quod a nonnullis locus factus est controver­
siae potissimum de virtute et efficacia absolutionis generalis. His vero acces­
serunt aliae quaestiones a confessario Monialium Ordinis S. Francisci dioe­
cesis Viterbiensis et Tuscanensis propositae, quae pariter ad generalem
absolutionem referebantur.
Quare haec Sacra Indulgentiarum Congregatio haud cunctandum esse
censuit, ut desuper his suum depromeret iudicium; auditoque consultoris
voto, manifestius patuit, ex literali et obvio sensu formularum interpretatio­
nem erui veritati non consonam, et doctrinam quoque dogmaticam indul­
gentiarum haud leviter laedentem. Ad quas proinde quaestiones dirimendas
utpote dogma respic entes quum haec Sacra Indulgentiarum Congregatio
ex sui institutione incompetens foret, res tota ad Supremam Universalis
Inquisitionis Congregationem delata est, quae de his omnibus maturo
examine peracto, detectos errores reprobavit, veramque doctrinam pro­
ponens, iuxta eam corrigenda mandavit, quae minus recta fuerant scripta
et evulgata.
Vrum Suprema Universalis Inquisitionis Congregatio in tuto positis
quae ad dogma pertinebant, reliqua, quae pr pius rectam indulgentiarum
administrationem attingebant, huic Sacrae Congregationi definienda reliquit.
Quare sequentia dubia resolvenda proposita sunt:
1. An et pro quibus praescribenda sit sub poena nullitatis formula unica
pro absolutionibus generalibus impertiendis?
Et quatenus Affirmative,
2. Quaenam formula sit iniungenda?
3. An pro impertienda absolutione in articulo mortis Tertiariis saeculari­
bus Franciscalibus debeat formula Benedictina 1 adhiberi, vel sit eadem sub
[una nullitatis praescribenda?
Et quatenus Negative,
4. An sit sub eadem poena iniungenda formula a Fr. a Cipressa tradita?
Et quatenus Negative,
5. An formula, quae nunc adhiberi solet, sit servanda, vel potius et quomodo
rtformanda?
6. An pro impertienda Tertiariis Franciscalibus saecularibus benedictione
Papali obligatio adsit formula Benedictina uti ndi, vel sit eadem praescribenda?
Et quatenus Negative,
7. An formula, qua nunc iisdem Tertiariis Franciscalibus benedictio Papalis
impertiri consuescit, sit servanda, vel potius et quomodo reformanda?
8. An pro iisdem sit et quatenus Benedictinae observantia iniungenda quoad
rtgulas ab eadem quoad benedictionem Papalem praestitutas?
9. An pro indulgentia adnexa absolutioni generali sit servanda etiam quoad
1 Cf. N. 3So.

666

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum
Tertiarios Franciscales saeculares responsio data 12 martii 1855,1 vtl, alien■
praesentibus adiunctis, addenda indulgentia pro vivis, quoad festa etiam, t.
quibus fertur concessa a Leone X?
I
10. An absolutioni generali adnexa sit indulgentia pro defunctis?
Et quatenus Negative,
|
11. An sit concedenda Tertiariis Franciscalibus saecularibus?
I
12. An absolutiones generales dari, debeant, aut possint intra vel extra
Sacramentum Poenitentiae?
I
13. Utrum Chordigeri S. Francisci Assisinatis ac Sodales S. Fraiuua
Salesii gaudeant privilegio absolutionis generalis et benedictionis Papulis?
Et quatenus Negative,
I
1. Utrum possit atque expediat ipsis concedere privilegium absoluliur.: I
generalis, et quoties in anno, vel potius huius privilegii loco iisdem elargiri a ■
municationem indulgentiarum et bonorum, et cum qua formula?
2. Utrum expediat Chordigeris et Salesianis concedere privilegium absolutio­
nis plenariae in articulo mortis, et quoties in anno illud benedictionis PapNt
14. An constet de authenticitate gratiae absolutionis generalis Monialibin
O. S. F. dioecesis 1 iterbiensis et Tuscanensis a Clemente VIII concessae?
Et in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico Vaticano die
18 mensis martii anni 1879 EE. PP. rescripserunt:
Ad i. Consulendum SSmo, ut ad uniformitatem inducendam et ad falsu
interpretationes vitandas praescribere dignetur sub poena nuditatis unicam
absolutionis generalis formulam pro Regularibus cuiuscumque Ordinishocprivilegio fruentibus; pro Tertiariis vero Saecularibus, ccterisque omnibus communi­
cationem privilegiorum et gratiarum cum eisdem vel cum Regularibus haben­
tibus unicam pariter dignetur praescribere formulam benedictionis cum indulgentia
plenaria, loco absolutionis generalis hucusque usitatae. 2
Ad 2. Provisum in primo.
Ad 3. Formula Benedict ina est praescribenda sub poena nullitatis pro
omnibus indiscriminatim, facto verbo cum SSmo.
Ad 4 et 5. Provisum in tertio.
Ad 6. Ut in tertio.
Ad 7. Provisum in sexto.
Ad 8. Regulas a Benedicto XIV praescriptas esse adamussim observandas.
Ad 9. Quoad Tertiarios sacculares provisum in primo.
Ad 10. Consulendum SSmo, ut concedat ad cautelam indulgentiam pro
defunctis.
Ad ii. Provisum in primo.
Ad 12. Servetur pro Regularibus consuetudo.
Ad 13. Negative ad utrumque.
Simati, t ad p)imam partem; Affirmative ad secundam, facto verbo
cum . Smo pro concessione indulgentiae plenariae quater in anno diebus a
on iJki < i.agnandis et pro communicatione bonorum operum pariter
1 Cf. N. 5052.
2 cf. x. 586.

*

667

quater in anno, iuxta formulam praescriptam in decreto Sacrae Indulgentiarum
Congregationis diei 25 februarii 1739.1
Ad 2. Ad primam partem, gaudeant impetratis; ad secundam, Chordigeris
d Salesianis concedendum esse privilegium, si SSmo placuerit, Benedictionis
Popalis semel tantum in anno.
Ad 14. Non esse interloquendum.
His vero editis ab EE. PP. resolutionibus, Sacrae huius Congregationis
Indulgentiarum Cardinalis Praefectus, quo initum consilium de unico confi­
ciendo Manuali pro universis Tertiariis facilius et tutius assequi posset,
proponendum ccnsuit, ut specialis seligeretur Commissio constans ex Secre­
tariis, vel ex personis ab eisdem designandis, trium Sacrarum Congregatio­
num, videlicet Episcoporum et Regularium, S. Rituum, et Indulgentiarum,
quae videat, utrum et aliae animadversiones faciendae sint in exhibito
Manuali, easque proponat in peculiari Patrum Cardinalium Congregatione
a SSmo deputanda. Quod propositum EE. PP. unanimiter probaverunt.
Facta autem de iis omnibus relatione SSmo D. N. Leoni PP. XIII in
Audientia habita ab infrascripto Secretario die 22 martii 1879, Sanctitas
Sua praefatas resolutiones benigne approbavit et confirmavit; et resolutiones
quoad priora octo dubia exsecutioni mandari praecepit per decretum S. Ri­
tuum Congregationis. 2
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 44 β.

5089.
S. C. Indulg., 19 iun. 1880.
Post editum ab hac Sacra Congregatione Indulgentiis Sacrisque Re iquiis
praeposita generale decretum diei 13 apr. 1878 de non adseribendis absenti­
bus Sodalitiis seu piis Unionibus hac nostra praesertim aetate institutis,3
undique plurima exorta sunt dubia de vero sensu illius decreti; imo plures
[ ex parte potissimum Episcoporum porrecti fuerunt libelli supplices, quibus
I
enixe ab hac Sacra Congregatione postulabatur, ut non obstante suprame'
morato decreto absentes adseribi possent saltem Sodalitiis seu piis Unionibus
piisque Operibus, quae vere Conf rater ni tates dici nequeunt, simulque pro­
ponebatur modus, quo via in posterum praecluderetur abusibus, qui hucus­
que inoleverant in absentium inscriptione.
Quare desuper his sequentia dubia solvenda proposita fuerunt:
i. Utrum decretum diei 13 aprilis 1878 prohibetis inscriptionem absentium
ad pias Uniones et ad pia Opera, quae a veris Confraternitatibus distinguuntur,
i extendatur?

'
I
1

1 Decreta Authentica S. C. Indulg·, n. 127.
1 S. R. C., Tertii Ordinis S. Francisci, 18 mart. 1879. - Decreta Authentica S. C.
indulg., p. 410-414. - Formulas autem a S R. C. confectas confirmavit Leo XIII (cf.
N. 5S6).

1 Cf. N. 5084.

668

Curia Romana

2. Utrum et quomodo post editum memoratum decretum probanda tel pamittenda sit inscriptio sociorum absentium, cum agitur de veri nominis Confiait!nitatibus?
3. Quid respondendum quoad petitiones exhibitas a Moderatoribus Confiaternitatum, praesertim ab Episcopis, qui postulant, non obstante decreto, adsaibi
posse praedictis Confratcrnitatibus absentes per litteras et per interpositam pasonam, sive propter consuetudinem sive propter novas rationes ab ipsa experientia
desumptas?
4. Quaenam alia praescribenda in casu?
Quibus in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico Vaticano
die 14 iunii 1880 EE. PP. rescripserunt:
Ad i, 2, et 3, Providebitur in 4.
Ad 4. Firmo remanente decreto diei 13 aprilis 1878 dubiis et petitionihus
propositis provideatur per appositam instructionem et dispositivam declarationem
iuxta mentem panditam, pro opportunis exceptionibus.1
Factaque de iis omnibus per me infrascriptum Secretarium SSmoD.N.
Leoni PP. XIII in Audientia dici 19 iunii 1880 relatione, Sanctitas Sua
Sacrae Congregationis indicium in omnibus benigne approbavit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 452].

5090.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 26 nov. 1880.
Quum fidelium piis Sodalitatibus adseriptio per se actus sit religionis
et pietatis, adeo ut dies, qua fidelis piae alicui Societati inscribitur, plerum­
que a Sancta Sede indulgentiis ditata sit, decet omnino, ut ipsa inscriptio
serio ac devote certo aliquo modo fiat ac debita forma. Quamquam vero
ad hoc per se non requiratur necessario personalis praesentia, quum etiam
gravissima negotia inter absentes per litteras vel interpositam personam
perfici possint, tamen ipsa personalis praesentia ex generali regula iure
exigitur, ut adseribendorum devotioni potius quam numero consulatur, ac
pluribus abusibus via praecludatur. Generalis haec regula ab hac Sacra
Congregatione in Americana Novi Regni Hispanici dic 28 aprilis 1761 indi­
cata, 2 novissime decreto Urbis ct Orbis dici 13 aprilis 1878 instaurata est
ac confirmata. 3 Sed ea gcncratim in suo robore manente plurcs sane excep­
tiones locum habere possunt, vel ex peculiari Sodalitatum quarumdam con­
stitutione, quae sua natura exceptionem postulare videtur, vel ex specialibus
quarumdam privilegiis, vel ex extrinsecis circumstantiis, vel ex benigna
Apostolica dispensatione: adeoque plures dubitationes, multoque plures
petitiones pro favorabili exceptione, ad hanc Sacram Indulgentiarum Con­
gregationem delatae sunt. Quibus omnibus mature perpensis, Eminentissimi
1

S. C. Indulgentiarum

Patres Sacris Indulgentiis praepositi in Congregatione generali habita in
Palatio Apostolico Vaticano die 14 iunii 1880 rescripserunt: Firmo remanente
decreto diti 13 aprilis 1878, dubiis et petitionibus propositis providendum esse
per appositam instructionem et dispositivam declarationem iuxta mentem pandi­
tam ab Eminentissimis Patribus in ipsa Congregatione pro opportunis exceptio­
nibus. 1
I. Primo itaque iuxta mentem Eminentissimorum Patrum distinguen­
dum est inter Sodalitates pro universo orbe catholico, ac Sodalitates pro
certa tantum dioecesi vel regione canonice erectas, relate ad quas fideles,
qui extra limites locali Sodalitati constitutos commorantur, absentes dicuntur,
imo vero non simpliciter absentes, sed etiam extranei dici possunt. Huius­
modi locales Sodalitates, quemadmodum ex. gr. Confraternitas B. Μ. V.
Guadalupensis, de qua sermo est in Americana Novi Regni Hispanici, in
Confratres admittere nequeunt absentes extra 1 mites Sodalitatis: atque hic
primus est sensus memoratae resolutionis Sacrae Congregationis diei 28 apri­
lis 1761, atque hoc primum sensu adseriptiones absentium tum decreto
Urbis et Orbis diei 13 aprilis 1878, tum praesenti instructione irritae omnino
generali lege sine ulla nova exceptione declarantur.
II. Sodalitates etiam universales, relate ad quas nulli sunt primo hoc
sensu absentes seu extranei, nequeunt in confratres admittere simpliciter
absentes; scilicet requiritur ex iure adseribendorum personalis praesentia.
At nullatenus mens fuit decreti, eam restringere ad locum ubi Sodalitas
canonice erecta propriam habet sedem ac centrum; sed sufficit adseribendo­
rum praesentia coram quocumque, qui quocumque in loco delegatam vel
subdelcgatam legitime habeat adseribendi facultatem: non sufficit vero
moralis, interpretativa vel repraesentativa praesentia per litteras aut alio
quovis modo per interpositas etiam personas: atque hic alter est sensus,
quo adseriptiones absentium iuxta resolutiones in Americana et iuxta memo­
ratum decretum irritae sunt, ac praesenti etiam instructione irritae quidem
generali lege, sed cum infrascriptis exceptionibus declarantur.
III. Quamvis generatim relate ad communicationem indulgentiarum
communes pro quavis Societate latae sint leges, praesertim in Constitutione
Clementis VIII Quaecumque,2 tamen relate ad legem de non adseribendis
absentibus eiusque exceptiones, aequum est distinguere inter Sodalitia,
quae strictiori sensu collegia dici possunt, ut esse solent pleraeque proprii
nominis Confraternitates ad modum organici corporis constitutae, et Soda­
litia, quae laxiori modo sociali vinculo colligantur, ut esse solent plures etiam
Confraternitates et pleraeque piae Associationes, Congregationes, Aggrega­
tiones, Uniones ac Pia Opera, ut vocant. Inter plura discrimina quae ad
praesentem scopum non refert nec facile est accuratius inquirere, illud
maxime ad rem pertinet advertere, quod strictiori sensu Collegia, seu proprii
nominis Confraternitates et Sodalitia, quae ad illas in organica sui consti­
tutione magis accedunt, soleant etiam iuxta proprias leges pro sodalium

Cf. N. 5090.

2 Cf.

N. 4990.

3 Cf. N. 5084.

669

> Cf. N. 50S9.
5 Cf. N. 192.

670

Curia Romana

inscriptione certam aliquam habere formam cum aliqua solemnitate ac ritu, I
ut publica candidatorum petitio ac praesentatio, probatio aliqua et novitt- I
tus, vel saltem impositio habitus, scapularis, cinctuarae, quae ex sui naturi I
personalem praesentiam requirunt. Pro huiusmodi itaque Sodalitatibus |
cuiuscumque sint nominis, nulla praesenti declaratione datur generalis ac
ordinaria exceptio a lege de non adseribendis absentibus: tantum conceditur
earum Moderatoribus eorumque Delegatis, ut in casibus singularibus dispen­
sare possint a statuta forma inter praesentes ac absentes etiam per singula­
rem seu extraordinariam exceptionem rite adseribere.
IV. Pro Sodalitatibus etiam, piis Unionibus, piis Operibus ct cuiuscum­
que sint nominis, Societatibus, quae nullam habent pro adseriptione sodalium
formam ac caeremoniam inter praesentes, decretum quoad absentes, quan­
tum fieri potest, rite servetur; et potius praesentium adseriptio facilior redda­
tur ac pro viribus promoveatur, multiplicatis canonice associationum cen­
tris auctoque pro opportunitate Zelatorum, Zelatricium, Promotorum, vel
quovis nomine nuncupentur eorum numero, qui iuxta approbatas Sodalitii
leges non modo inscriptionum utcumque promovendarum officium, sed
etiam adseribendi subdelegatam habeant facultatem. Sed quum id nec semper,
nec ubique fieri possit, nec plane sufficiat, apostolica benignitate indulgendum esse videtur, ut, qui praesentes commode nequeunt, non omnino exclu­
dantur, sed quamvis absentes per litteras, vel interpositas personas, quae
eos repraesentent, adseribi discrete valeant, vitando simul abusus, quibus
maxime praecavendis adseribendorum praesentia exigitur. Itaque quum
plurium diversi nominis Sodalitatum ac piorum Operum vis et utilitas
maxime sit in fidelium numero, qui ad varia pietatis et charitatis exercitia
consociantur, ne praesentiae conditio impedimento sit felicibus Societatum
incrementis, ac ne plurimi fideles bonae voluntatis ab inscriptionis beneficio
contra decreti mentem praepediantur, Sacra Congregatio, attentis plurium
Sodalitatum et maxime Episcoporum postulationibus, praesenti hac dispositiva declaratione per amplam a littera legis exceptionem apostolica aucto­
ritate declarat, etiam absentes ad huiusmodi pias Associationes adseribi
posse, servata tamen decreti mente, spiritu ac scopo, ut scilicet non solum
augeatur numerus, sed etiam adseribendorum devotioni consulatur, non
temere, leviter ac turmatim collectis nominibus, sed discrete, ne alii, quan­
tum fieri potest, inscribantur, nisi qui absentes quidem corpore, sed prae­
sentes spiritu, scientes et volentes piae Societati adseribi, iniuncta opera
adimplere et indulgentias lucrari intendunt.
V. Porro exceptiones speciales vel ob probata quarumdam Sodalitatum
statuta, quae absentium etiam inscriptionem includere, aut supponere, aut
flagitare videntur; vel ob privilegia; vel ob singularem fidelium devotionem
sua directe mittendi nomina ad insignia quaedam Sanctuaria, Sodalitatum
centra; vel denique ob varia Sodalitatum, personarum, locorum ac temporum
adiuncta, partim iam vel declaratae, vel ad tempus concessae, quin necesse
sit eas singillatim recensere, generali hac decreti benigna interpretatione et
dispositiva declaratione simul omnes comprehenduntur, ratae habentur,
confirmantur atque ampliantur.

S. C. Indulgentiarum

671

Hanc vero Sacrae Congregationis instructionem et declarationem SSmus
D.N. Leo PP. XIII in Audientia ab infrascripto Cardinali eiusdem Congre­
gationis Praefecto dic 26 mensis novembris 1880 habita benigne approbavit
et promulgari mandavit, ac sanatis prius, si quae factae fuerint, irritis absen­
tium adseriptionibus, decretum diei 13 aprilis 1878 in posterum iuxta prae­
sentem benignam interpretationem et dispositivam declarationem observari
praecepit.
[Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 453].

5091.
S. C. Indulg., Oranen., 19 dec. 1885.
Oranensis Capituli Praepositus et Dioecesis Vicarius Generalis S. huic
Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae exponebat:
piam Sororum Societatem a SSma Trinitate nuncupatam, et uti Congrega­
tionem votorum simplicium decreto S. Congregationis Episcoporum et Regu­
larium dato die 22 septembris 1869 approbatam, plurimas habere in Oranensi
Dioecesi domos: eamdem Societatem, quae sub regimine est Moderatricis
Generalis, Valentiae in Gallia residentis, die 15 octobris 1847 aggregatam
fuisse Ordini Fratrum Discalceatorum SSmae Trinitatis: huius aggregationis
vi Sororibus dandam esse novies in anno aut Absolutionem Generalem, aut
benedictionem cum Indulgentia plenaria; sed disceptationem haberi de
formula, quae in iisdem impertiendis adhiberi debeat post editas Apostolicas
Litteras in forma Brevis die 7 iulii 1882 quae incipiunt: Quo universi.1
Hinc a S. Congregatione quaerebat:
Quae formula adhibenda sit in casu?
In Congregatione plenaria habita in Aedibus Vaticanis die 18 decem­
bris 1885, Enti et Rmi Patres Cardinales responderunt:
Adhibendam esse formulam secundam, cuius videlicet initium: Intret oratio
mea in conspectu tuo etc.
SSmus D. N. Leo PP. XIII in audientia habita die sequenti a subscripto
Secretario, Emorum Patrum responsionem approbavit.
[Acta S. Sedis, vol. XVIII, p. 413].

5092.
S. C. Indulg., Plurium regionum S. C. de Prop. Fide
subiectarum, 19 dec. 1885.

1
1

Vir Emus sacri Consilii christiano nomini propagando Praefectus Sac. huic
Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae referebat, pluribus in regionibus Sac. Congregationi de Propaganda Fide subicctis, morem
invaluisse, ab inopia Sacerdotum repetendum, ut hi quum non possint
« Cf. N. 586.

672

S. C.

Curia Romana

infirmis adsistere usque ad ipsum articulum mortis, Benedictionem Αροϋο- I
licam cum Indulgentia plenaria in articulo mortis eisdem impertiantur I
post collata extrema Sacramenta, quum periculum quidem mortis ades·. I
non tamen imminens. Quoniam vero haec agendi ratio anxietates et dubiu- ]
tiones in animos Missionariorum induxit, Emus Praefectus postulabat
authenticam hac de re declarationem S. huius Congregationis, quae p:
maiori Missionariorum quiete quamlibet incertitudinem removeret.
Quare sequens dubium Patribus Cardinalibus dirimendum fuit propo­
situm:
Utrum Benedictio Apostolica cum Indulgentia plenaria in articulo mortis
dari possit post collata extrema Sacramenta, quum periculum quidem mortis
adest, non tamen imminens?
Emi ac Rmi Patres in generali Congregatione habita die 18 decembris 18S5
in Aedibus Vaticanis responderunt:
Affirmative : quam responsionem ex rei natura pro omnibus aegrotis
Christifidelibus in mortis periculo constitutis valere dixerunt.
Facta vero de his relatione in audientia habita die insequenti a subscripto
Secretario, SSmus D. N. Leo PP. XIII Patrum Cardinalium responsionem
approbavit.
[Acta S. Sedis, vol. XVIII, p. 414].

5093.
S. C: Indulg., Lausanen. et Geneven., 16 ian. 1886.
Ulmus ac Revmus D. Gaspar Mcrmillod Episcopus Lausanensis et
Genevensis, quum adhuc Episcopus erat Hebronensis et Genevae Aposto­
licus Administrator, S. Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis
praepositae, pro obtinendis nonnullis generalibus Induitis ad Indulgentias
lucrandas, sequentia Postulata exhibebat:
I. Ut conditio visitandi Ecclesiam pro lucrandis Indulgentiis generice saefc
praescripta, adimpleri possit a personis utriusque sexus in communitate et sub
regula viventibus, visitando Oratorium domesticum.
II. Ut infirmi aut senio confecti in communitate ct sub regula viventes,
qui Ecclesias aut Oratoria visitare aliave pro Indulgentiis praescripta exequi
non possunt, Indulgentias nihilominus lucrari valeant, adimplendo alia pia
opera Confessorii arbitrio praescribenda.
III. Ut in casu, quo morale aliquod impedimentum adsit, prudenti Confes­
sarté arbitrio diiudicandum, visitandi aliquam Ecclesiam (ex. gr. Regularium
aut Parochialem), quae dc iure visitanda foret ad aliquam Indulgentiam lucran­
dam, haec visitatio designatae Ecclesiae arbitrio Confessant commutari possit
in aliud pium opus (ex. gr. in visitationem alterius Ecclesiae).
I \ . Ut Γ aliqua Indulgentia concedatur Christifidelibus pie ac devote reci­
pientibus benedictionem a Sacerdotibus praesertim neomystis; et 2° ut aliqua
1

N.

Indulgentiarum

673

pariter Indulgentia concedatur pie ac devote assistentibus primae Missae Neosaurdotum.
Post Emorum et Revmorum Patrum Cardinalium responsiones in Con­
gregatione dici tS decembris 1885 in Aedibus Vaticanis datas, SSmus D. N.
Leo Papa XIII in Audientia ab infrascripto Secretario habita die 16 ianuarii 18S6 ad Postulata supra exposita benigne annuit modo sequenti:
Ad I. Non expedire.
Ad II. Affirmative.
Ad III. Negative.
Ad IV. Ad primam partem Negative: ad secundam partem concedere di­
gnatus est, servatis de iure servandis, Indulgentiam Plenariam Sacerdoti pri­
mum Sacrum facienti eiusque consanguineis ad tertium usque gradum inclusive,
qui primo eidem Sacro interfuerint ; ceteris vero Christifidelibus adstantibus
Indulgentiam septem annorum totidemque quadragenarum.
Praesenti in perpetuum valituro absque ulla Brevis expeditione. Contra­
riis quibuscumque non obstantibus.
[Acta S. Sedis, vol. XVIII, p. 462, 463].

5094.
S. C; Indulg., Urbis et Orbis, 16 ian. 1886.
Sanctissimum lesu Nomen semper et ubique terrarum praecipua vene­
ratione et singulari prorsus honore Christifideles prosequuti sunt: non enim
aliud nomen est sub caelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri
(Actor. IV, 12). Ad hanc venerationis et honoris significationem, plurima
religionis obsequia plurimasque laudes pictas Christiana excogitavit, quibus
Nomen augustissimum digne et sancte celebraretur.
Hisce profecto accensendae sunt plures Litaniae in honorem SSmi
Nominis lesu compositae, quae, licet non omnes probabiles, late tamen
per orbem diffusae sunt. In quorum praeconiorum genere ne varietas habe­
retur haud undequaque laudabilis, sa. mem. Summus Pontifex Pius IX
Litanias Sanctissimi Nominis lesu, quae unice in posterum retinerentur ab
omnibus Christifidelibus, per Sacrum Consilium legitimis ritibus tuendis,
die 8 iunii 1862, approbavit, fecitquc eidem Sacro Consilio facultatem decla­
randi, Christifidelibus, qui eas devote recitaverint, Indulgentiam tercentorum dierum in forma Ecclesiae consueta concessum iri, quando Sacrorum
Antistites pro sua quisque dioecesi hanc gratiam speciatim petiissent.
Quum autem nuperrime a pluribus Episcopis SSmo D. N. Leoni divina
providentia Papae XIII preces exhibitae fuerint, ut suarum dioecesium
Christifidelibus praefatas Litanias recitantibus ipsam hanc Indulgentiam
elargiri dignaretur, Sanctitas Sua desiderans, ut christiani populi pietas
• erga laudabile lesu Nomen magis magisque foveatur et augeatur devotio,
1 hisce potissimum temporibus, quibus Nomen illud augustissimum tam
I audacter tamque frequenter impiorum iniuriis impetitur, in Audientia
habita die 16 ianuarii 1S86 ab infrascripto Secretario Sac. Congregationis
Vol. VII.

Curia Romana

674

S, C. Indulgentiarum

Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae, ad omnes utriusque sexu.
Christifidelcs, qui corde saltem contrito ac devote recitaverint Litatu
Sanctissimi Nominis lesu, prouti praesenti Decreto subnectuntur et nc.
aliter, praefatam Indulgentiam tercentum dierum, animabus quoque Purga­
torii applicabilem et semel tantum in dic lucrandam, benigne extend::
Quam gratiam Sanctitas Sua in perpetuum suffragari voluit et absque ui ·
Brevis expeditione. Contrariis quibuscumque non obstantibus.

LITANIE
SANCTISSIMI NOMINIS IESU

7
O

Kyrie, eleison.
Christe, eleison.
Kyrie, eleison,
lesu, audi nos.
lesu, exaudi nos.
Pater de coelis Deus,
Fili Redemptor mundi Deus,
Spiritus Sancte Deus,
Sancta Trinitas unus Deus,
lesu, Fili Dei vivi,
lesu, splendor Patris,
lesu, candor lucis aeternae,
lesu, rex gloriae,
lesu, sol iustitiae,
lesu, Fili Mariae Virginis,
lesu amabilis,
lesu admirabilis,
lesu, Deus fortis,
lesu, pater futuri saeculi,
lesu, magni consilii Angele,
lesu potentissime,
lesu patientssimc,
lesu obedientissime,
lesu mitis et humilis corde,
lesu, amator castitatis,
lesu, amator noster,
lesu, Deus pacis,
lesu, auctor vitae,
lesu, exemplar virtutum,
lesu, zelator animarum,
lesu, Deus noster,
lesu, refugium nostrum,
lesu, pater pauperum,
lesu, thesaure fidelium,
lesu, bone pastor,

miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis.

lesu, lux vera,
lesu, sapientia aeterna,
lesu, bonitas infinita,
lesu, via et vita nostra,
lesu, gaudium Angelorum,
lesu, rex Patriarcharum,
lesu, magister Apostolorum,
lesu, doctor Evangclistarum,
lesu, fortitudo Martyrum,
lesu, lumen Confessorum,
lesu, puritas Virginum,
lesu, corona Sanctorum omnium,
Propitius esto,
Propitius esto,
Ab omni malo,
Ab omni peccato,
Ab ira tua,
Ab insidiis diaboli,
A spiritu fornicationis,
A morte perpetua,
A neglectu inspirationum tuarum,
Per mysterium sanctae incarnationis tuae,
Per nativitatem tuam,
Per infantiam tuam,
Per divinissimam vitam tuam,
Per labores tuos,
Per agoniam et passionem tuam,
Per crucem et derelictionem tuam,
Per languores tuos,
Per mortem et sepulturam tuam,
Per resurrectionem tuam,
Per ascensionem tuam,
Per gaudia tua,
Per gloriam tuam,
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
lesu, audi nos.
lesu, exaudi nos.

miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis,
miserere nobis.
parce nobis, lesu.
exaudi nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
libera nos, lesu.
parce nobis, lesu.
exaudi nos, lesu.
miserere nobis, lesu.

Oremus.
Domine lesu Christe, qui dixisti: Petite, et accipietis; quaerite, et inve' nietis; pulsate, et aperietur vobis: quaesumus, da nobis petentibus divinissimi
1 tui amoris affectum, ut tc toto corde, ore et opere diligamus, et a tua nunquam laude cessemus.

1

6γ6

Curia Romana

Sancti Nominis tui, Domine, timorem pariter ct amorem fac nos, hal>';
perpetuum, quia nunquam tua gubernatione destituis quos in soliditate t .
dilectionis instituis. Qui vivis et regnas etc.
[Acta S. Sedis, vol. XVIII, p. 509-511].

5095.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 25 febr. 1886.
Ad dubia, quae proposuit R. D. D. Episcopus Leucensis ct Vicarius
Capitularis Friburgensis, quod attinet ad sacramentalem Confessionem,
quae necessaria est ad acquirendas Indulgentias Plenarias intra hebdoma­
dam, aut binas continuas hebdomadas occurrentes, nimirum: I. Utrum Con­
fessio praescripta per singulas hebdomadas peragi debeat infra septem, vd
potius infra octo dies? II. An verba infra duas hebdomadas stricte interpre­
tanda sint, ita ut Confessio peragi debeat infra quatuordecim dies, vel poli>
sufficiat bina Confessio in mense? Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque
Reliquiis praeposita respondit die 23 novembres 1878: Ad 1. Affirmative id
primam partem, idest praescriptam Confessionem peragi debere quolibet
decurrente septem dierum spatio: Negative ad secundam partem. - Ad 2. Affir­
mative ad primam partem, idest praescriptam Confessionem peragi debere
quolibet decurrente quatuordecim dierum spatio: Negative ad secundam
partem. 1
Ad maiorem huius rei declarationem quaeritur modo:
I. Utrum Christifidelis, qui singulis hebdomadis et stato die cx. gr.
Sabbato, Confessionem peragere solet, satisfaciat oneri praescriptae Confes­
sionis?
II. Utrum oneri praescriptae Confessionis satisfaciat Christ fidelis, qui
iis in locis pro quibus viget indultum, alternis hebdomadis et stato die, cx.
gr. sabbato, confessionem peragere solet?
S. C. Indulg., Sacrisque Reliquiis praeposita die 25 febr. 1886 ad
suprarelata dubia respondit: — Ad I. et II. Affirmative.
[Acta S. Sedis, vol. XVIII, p. 412, 413].

5096.
S. C. Indulg., 29 mart. 1886.
Cum S. Congregatio Indulgentiis sacrisque Reliquiis praeposita in una
Leodien. sub die 9 augusti 1843 sequentibus dubiis: 1. An cesset Indulgentia
Confraternitatis SS. Rosarii, vel aliae Indulgentiae, si nova aedificetur Eccle­
sia fere in loco, ubi vetus existebat? 2 An cesset Indulgentia si nova Ecclesia
aedificetur in coemeterio, non in loco veteris Ecclesiae? 3. An cesset Indul­
gentia si nova aedificetur Ecclesia in alio loco, et non in coemeterio veteris
1 Cf. N. ίο86.

S. C.

Indulgentiarum

Ecclesiae? resolutionem dedisset ad 1. Negative, dummodo sub eodem titulo
aedificetur: ad 2. Affirmative: ad 3. ut in secundo:1 dubitatur inde de vero et
praeciso sensu responsionis ad 1. praesertim circa verba fere in loco. Unde
quaeritur:
An verba fere in loco ita accipienda sint, ut intelligantur de parva distantia
a loco, puta quantum est iactum lapidis vel spatium 20 sive 30 passuum:
aut contra, an accipienda sint lato sensu, ut adverbium fere dicatur pro muris
civitatis, vel confinio oppidi, paroeciae etc.?
S. Congregatio Indulgentiis Sacrisq. Reliquiis praeposita die 29 martii 1886 respondit:
Affirmative ad primam partem. Negative ad secundam.
[Acta S. Sedis, vol. XIX, p. 93, 94].

5097.
S. C. Indulg., 10 iun. 1886.
Sacerdos Carolus Scavezzoni, coadiutor 1. v. d. Avenza in Dioecesi
Massensi s. Pedem pronus exosculans, Sanctitati Vestrae demisse supplicat,
ut cum ipsius, tum et poenitentium suorum quieti consulendi gratia, quae­
stionibus quas subiicit, responsum dare benigne dignetur.
III. Benedictiones cum plenaria Indulgentia (absolutiones generales
nuncupatae), quae novies infra annum dari solent (ut ex. gr. die festo
S. loseph); itemque duae Benedictiones Papales, possuntne a quolibet
Confessorio impertiri; an vero ab eo tantum, cui haec facultas facta sit?
IV. Si benedictiones huiusmodi ab eo tantum impertiri possint, cui
potestas data sit, a quonam dictus Ccnfessarius huiusmodi facultatem accipere
debet?
Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita die
10 iunii 1886 ad supra relata dubia respondit:
Ad III. Benedictiones nomine Summi Pontificis, et Benedictiones cum
Indulgentia Plenaria publice impertiendae dari debent ab ecclesiastico Viro,
qui Tertiariis in id coadunatis praeest (Caercmoniale Tertii Ordinis S. Francisci a S. Rituum Congregatione approbatum die 18 iunii 1883, art. 8 et 9).
Benedictiones vero cum Indulgentia Plenaria privatim et immediate post
sacramentalem Absolutionem dari possunt ab uniuscuiusque Tertiarii Confessario.
Ad IV. Provisum in responsione ad III.
[Acta S. Sedis, vol. XIX, p. 44, 45].
1 Cf. N. 5032.

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

5098.

5099.

S. C. Indulg·., Ordinis Fratrum Minorum Excalceat,
et Recollect., 27 apr. 1887.
Iam inde ab anno 1838 sub die 30 aprilis s. m. Gregorius XVI ex speci.
Induito exemit ab onere inscribendi in albo Confraternitatis nomina Christifidelium, qui Scapulare B. Mariae Virginis de Monte Carmelo recipiunt.
Iam vero Procurator generalis Fratrum Minorum excalceatorum et recolle­
ctorum preces humiliter porrexit Sanctissimo Domino Nostro Leoni PP.XIII,
ut ad Confraternitatcs aliorum Scapularium idem omnino Indultum benigne
extendere dignaretur. Ad id postulandum haec potissimum eum permove­
bant rationum momenta, defectus nimirum vicinarum Confraternitatum
ad quas forent nomina Confratrum et Consororum inscriptarum transmit­
tenda, nec non maxima difficultas colligendi nomina plurimorum adseribi
petentium sacris Scapularibus tempore Missionum.
Alias egit de hac quaestione haec S. Congregatio Indulgentiis sacrisque
Reliquiis praeposita, mentemque suam pandidit in una Cameracensi sub
die 18 augusti 1868, in qua expresse denegavit praefatum gregorianum
Indultum aliis Scapularium Confraternitatibus esse applicandum.1
Modo vero occasione exhibiti supplicis libelli supramemorati P. Procu­
ratoris, huic S. Congregationi opportunum visum est praesentem quaestio­
nem de inscribendis nominibus, qui sacra Scapularia recipiunt, denuo per­
pendere, eamque, audito alterius ex Consultoribus voto, dirimere sequenti
proposito dubio:
« Utrum Indultum a s. m. Gregorio Papa XVI concessum die 30 apri­
lis 1838 Confraternitati B. Mariae Virginis a Monte Carmelo, quo sacerdotes
debita facultate praediti recipiendi christifideles in praedictam Confratemitatem eximuntur ab onere inscribendi nomina fidelium in libro Confratemitatis, expediat extendere etiam ad alias Confraternitatcs, in quibus christi­
fideles scapularia recipiunt? »
Et Emi ac Rmi Patres responderunt in generalibus Comitiis apud Vati­
canum habitis die 26 martii 1887: «Negative: imo supplicandum SSmopro
revocatione gregoriani Indulti concessi sub dic30 aprilis 1838; et ad mentem .
Die vero 27 aprilis 1887 Sanctissimus Dominus Noster Leo Papa XIII
in audientia habita ab infrascripto Secretario sententiam Patrum Cardina­
lium ratam habuit, et gregorianum Indultum revocavit.
[Acta S. Sedis, vol. XIX, p. 556, 557].
1 Cf. N. 5076.

679

S. C. Indulg., Monasteries, 27 apr. 1887.
Postquam Romani Pontifices benigne indulserunt ut sacerdotes tum
saeculares tum regulares facultate potirentur simul benedicendi imponendique quinque Scapularia nempe SSmae Trinitatis, B. Mariae Virginis de
Monte Carmelo, Immaculatae Conceptionis et septem Dolorum eiusdem
B. Mariae Virginis, nec non rubrum Passionis D. N. I C., nonnullae exortae
sunt quaestiones et difficultates circa modum supradictae facultatis exercen­
dae. His accesserunt dubia nonnulla quae respiciunt communicationem
ecclesiis Confraternitatum SSmae Trinitatis, B. Mariae Virginis de Monte
Carmelo, ac septem Dolorum omnium Indulgentiarum, quae ecclesiis Ordi­
num eiusdem nominis sunt adnexae, nec non commutationem visitationis
ecclesiae eorumdem Ordinum, sive Confraternitatum, ubi ea desit, in visita­
tionem ecclesiae parochialis. Alia demum sunt proposita dubia, quae agunt
de reciproca communicatione Indulgentiarum et Privilegiorum Confrater­
nitatum SSrîïae Trinitatis, et B. Mariae À'irginis de Monte Carmelo sive a
Fratribus Calceatis, sive Excalceatis utriusque Ordinis erectarum; ac in
specie de Indulgentiis visitantibus ecclesias Ordinis Carmelitici, aliquibus
anni diebus concessis, et de generali Absolutione in mortis articulo imper­
tienda confratribus et consororibus s. scapularis Carmelitarum.
Quae omnia Fr. Pius Scerburg Ordinis Capuccinorum concionator in
Conventu Monasteriensi Provinciae Rhenano-À'estphalicae suorum con­
fratrum nomine, qui sacris Missionibus operam impendunt, sequentibus
dubiis huic S. Congregationi Indulgentiarum et SS. Reliquiarum propositis
complexus est:
I. An ad validitatem benedictionis sufficiat signum Crucis manu efformatum super scapulare absque ulla verborum pronuntiatione, et aquae
benedictae aspersione?
II. An receptio in confratrem valeat, si fiat simplici intentione concepta
animo, ac verbis nullis adhibitis?
III. An declaratio S. Congregationis de servandis substantialibus in adscriptionc fidelium Confraternitati B. Μ. V. de Monte Carmelo debeat
etiam, atque eodem sensu, intelligi quoad cetera scapularia?
IV. An pro induendo fideles quinque scapularibus, totidem etiam bene­
dictiones, impositiones ac receptiones requirantur, vel unica tantum, et quae
sufficiat?
V. An suscipientes et gestantes scapulare caeruleum B. Μ. V. Immacu­
latae, aut rubrum Passionis D. N. I. C. Confraternitatcs constituant?
Emi et Rmi Patres in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico
Vaticano die 26 martii 1887 rescripserunt:
Ad I. Negative, sed benedictio danda est iuxta formulam praescriptam,
ad normam Decreti 18 augusti 1868.1
1 Cf. N. 5076.

680

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

Ad II. Negative.
.Ad III. .Affirmative.
Ad IV. Affirmative ad primam partem: Negative ad secundam, nisi t
speciali Induito S. Sedis, ct ea formula, quae in eodem conceditur, et ad
mentem. Aiens est, ut qui sacerdotes utuntur Induito Apostolico induenc
christifideles quinque scapularibus non benedicant scapularia, nisi casi.'
distincta, id est vere quinque scapularia, sive totidem, sive duobus tanto
funiculis unita, et ita ut cuiuslibet scapularis pars una ab humeris, alia ver
a pectore pendeat, non vero unum tantum scapulare in quo assuantur di­
versi coloris panniculi, prout ab hac S. Congregatione iam cautum est.

Ad V. Negative.

4

c DC AV l ' ίr r n v r TI if QV J

cu T vw m i

c i u r nI B

vl *i t4 tt uw vi i

Facta vero de iis omnibus relatione in audientia habita ab infrascripto
Secretario die 27 aprilis 1887, Sanctissimus Dominus Noster Leo Papa XIII
responsiones Patrum Cardinalium approbavit.

[Acta S. Sedis, vol. XIX, p. 557-560].

5100.
S. C. Indulg·., 6 maii 1887.
i. Utrum christifideles cuicumque Sodalitio adscript! loco recitandi
preces, sive determinatas sive non, quae Sodalibus praescribuntur, pro
acquirendis indulgentiis eisdem precibus adnexis, recitare valeant Officium
parvum B. M. Virginis.
2. Utrum ad lucrandas praefatas Indulgentias idem sit recitare parvum
Officium B. M. Virginis in lingua latina vel vernacula.
R. Ad i. Affirmative, si nullae adsint preces determinatae sodalibus
praescriptae pro acquirendis indulgentiis; Negative, si adsint preces iam
determinatae.
Ad 2. Negative quoad Officium parvum B. Alariae λ irginis, sed illud
est recitandum in lingua latina;1 quoad alias vero preces detur Decr. edi­
tum die 29 dec. 1864.2
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1673].

,

5101.
S. C. Indulg., Mechlinien. et Viticennapolitana, 16 iul. 1887.

Pium et praeclarum Opus Propagationis Fidei, mirabili divinae Provi­
dentiae dispositione pluribus abhinc annis in Gallia primum exortum, et
dein late per totum catholicum Orbem diffusum, omnes norunt quantum
ad catholicam fidem in remotissimis etiam regionibus propagandam contu­
lerit. Hinc huiusmodi pium Opus, vix ac obortum est, Romani Pontifices
singulari cura prosequuti sunt, ct Christifidelibus ut suis elargitionibus
1 V. decr. S. C. Indulg., 28 augusti 1903,
1 Cf. N. 5072.

Urbis et Orbis. - Cf.

N. 5136.

I

681

auotidianisque precibus tam saluberrimum Opus confoverent, Indulgentia­
rum thesauros reserarunt, et sacerdotibus praesertim, qui vel stipem pro­
priam elargiti essent, vel data opera alienam collegissent ad illud sustendandum s. m. Pius IX rescripto diei 31 decembris 1871, et SSmus Dominus
Noster Leo Papa XIII, rescripto diei 25 maii 1881, speciales facultates et
privilegia tribuerunt.
Iam vero tum circa quasdam conditiones requisitas ut adscript! pio
Operi Propagationis Fidei gaudere valeant Indulgentiis, tum circa supradictonim rescriptorum rectam intelligentiam plura exorta sunt dubia, quorum
nonnulla proposita fuerunt huic S. Congregationi a quodam Sacerdote
Archidioecesis Alechliniensis, specialiter deputato ab Archiepiscopo ad
colligendas eleemosynas in praefati pii Operis subsidium; alia vero ab
Abbate S. Alcinardi Ordinis S. Benedicti in dioecesi Vincennapolitana in sta­
tibus foederatis Americae septentrionalis, quae primum exhibita S. Congre­
gationi Christiano nomini propagando praepositae, deinde ad hanc Indulgentiamm et SS. Reliquiarum transmissa fuerunt.
Dubia vero sunt quae sequuntur:
I. In dioecesi ubi pium Opus Propagationis Fidei existit quidem,
annuente Ordinario, sed non rite constitutum habetur, puta quia non con­
stat ex Consilio dioecesano, Chiliarchiis, Centuriis et Decuriis, quaeritur:
i. utrum adseriptus possit frui tum Indulgentiis Plenariis ac Partialibus
pio illi Operi concessis, tum (si sit sacerdos) facultatibus et privilegiis pre­
sbyteris nonnullis impertitis, sive a Summo Pontifice Pii IX, Rescripto
31 decembris 1871, sive a Leone XIII Rescripto 25 maii 1S81 ? -2. Quae­
nam dicti pii Operis constitutio (organisation) ad haec sufficiat?
II. Qualis huic pio Operi adseriptio requiratur, ut quis possit frui tum
Indulgentiis, tum facultatibus ac privilegiis concessis?
III. Quinam novos sodales adseribendi facultatem habeant?
IV. Num adseriptus, qui non solet quotidie recitare preces praescriptas
scilicet unum Pater ct Ave cum invocatione, S. Francisce Xaveri, ora pro
nobis, aut qui suum obolum hebdomadalem solvere negligit: - 1. frui possit
Indulgentiis; - 2. an gaudere saltem facultatibus ac privilegiis nonnullis
presbyteris impertitis?
V. Per rescriptum 31 decembris 1871, quod prorogatum fuit ad aliud
septennium tum 16 iunii 1878, tum 7 iunii 1885, quaedam facultates ac
privilegia a Summo Pontifice Pio IX nonnullis presbyteris concessa sunt,
sed cum expressa clausula de consensu Ordinariorum; quaeritur autem: i. Utrum sine hoc consensu invalide quis illis facultatibus ac privilegiis
uteretur? Et quatenus affirmative - 2. Utrum singuli sacerdotes qui illis
facultatibus ac privilegiis uti volunt singillatim recurrere debeant ad Ordi­
narium, ut ipsius consensum obtineant? -3. An vero Ordinarius omnibus
et singulis sacerdotibus suae Dioecesis, qui nempe conditiones requisitas
adimpleverint, suum consensum in globo dare valeat? - 4. Quin imo, an
sustineri possit quod, approbante Ordinario existentiam pii Operis a Pro­
pagatione Fidei in sua dioecesi, eo ipso sat conditioni eius consensum obti­
nendi consultum sit?

682

Curia Romana

VI. Quum indultum a Summo Pontifice obtentum ad septennium ante
expirationem huius septennii prorogatur ad aliud septennium, quaeritur
utrum prorogatio currere incipiat ab ipso die, quo ea obtinetur, an vero 2
die quo expirabit prius indultum?
VII. Per iam memoratum Rescriptum 31 dec. 1871 sacerdotibus qui ir.
anno solverint summam 260 francorum, aut 2600 fr., sive haec ab ip?
collecta fuerit, sive fuerit concredita ipsorum manibus (centralisée dans leur,
mains') sive proveniat ab ipsorum liberalitate, concessae sunt variae faculta­
tes ac privilegia, pro annis tamen in quibus (durante septennio) reapse illam
summam solverint. Quaeritur a quo temporis puncto sacerdos collector
facultatibus ac privilegiis uti incipere possit?
VIII. Utrum - x. Comitatus regionales piorum Operum Propagationis
Fidei et Sanctae Infantiae possint se separare a comitatibus centralibus Parisiensi et Lugdunensi et societatem independentein efformare, quae colle­
ctas distribuat in propria sua regione, vel etiam in regionibus infidelium
omnino iuxta scopum praedictorum Operum, attamen independenter a
Societatibus centralibus; ct utrum - 2. ex ipso facto separationis amittant
privilegia spiritualia, his Operibus benigne concessa a S. Sede?
Emi et Rmi Patres in Congregatione generali habita in Palatio Apostolico
Vaticano die 25 iunii 1887 rescripserunt:
Ad xni partem dubii I: Affirmative.
Ad 2m partem: Optandum et curandum, ut Operis constitutio fiat iuxta
normam a S. Sede approbatam; sin minus sufficit, ut saltem Ordinarius
cum uno vel altero consiliario pio Operi praesideat.
Ad II. Servetur consuetudo: pro lucrandis vero Indulgentiis fruendisque privilegiis sufficit, ut opera praescripta adimpleantur.
Ad III. Potest novos sodales adseribere quicumque legitimam colli­
gendi eleemosynam habet facultatem.
Ad im partem dubii IV: Negative.
Ad 2ni partem: Affirmative, quatenus illa privilegia ratione piae colle­
ctionis eleemosynarum, aut operae praestitae in comitatibus concessa sunt.
Ad in>, 2tn, 3m partem dubii V: Affirmative.
Ad 4’n partem: Negative.
Ad \ I. A die datae prorogationis, prouti in resolutione S. Congrega­
tionis 20 maii 1711.
Ad \ II. Sacerdos collector ius ad privilegia habet a die, qua vel totam
unius anni summam, vel partem summae iuxta Operis statuta solverit.
Ad χηι partem dubii VIII: Non spectare.
Ad 2"1 partem: Amittere Indulgentias et Privilegia.
I acta vero de iis omnibus relatione in audientia habita ab infrascriplo
Secretario dic 16 iulii 1887, Sanctissimus Dominus Noster Leo Papa XIII
responsiones Patrum Cardinalium approbavit.
[Acta S. Sedis, Vol. XX, p. 60-63].

S. C. Indulgentiarum

683

5102.

S. C. Indulg., Plurium dioecesium, 16 iul. 1887.
E pluribus Dioecesibus ad hanc Sacram Congregationem Indulgentiarum
ct ss. Reliquiarum sequentia dubia dirimenda transmissa sunt:
III. An i. res Indulgentiis ditatae tradi debeant fidelibus omnino gratis;
ita ut 2. si aliquid quocumque titulo sive pretii, sive permutationis, sive
muneris, sive eleemosynae requiratur, vel accipiatur, Indulgentiae ex hoc
amittantur?
IV. Die 12 ianuarii 1878 resolutum fuit a S. Congregatione Indulgentia­
rum et ss. Reliquiarum quod, nisi aliud expresse habeatur in Induitis,
Indulgentiae lucrandae incipiant non a primis vesperis sed a media nocte ad
mediam noctem.1 Iam vero quaeritur an hoc ita stricte intelligendum veniat,
ut non incipiant nisi a media ad mediam noctem etiam illae Indulgentiae
lucrandae in festis, si in earum concessionibus non addatur clausula a pri­
mis vesperis?
V. Generali Decreto S. Congregationis Indulgentiarum et ss. Reli­
quiarum die 9 augusti 1852 sancitum est, ut fiat translatio Indulgentiarum,
si fiat solemnitatis et externae celebrationis translatio. 2 Iam quaeritur 1. Utrum illud Decretum valeat non solum ubi agitur dc Indulgentiis con­
cessis omnibus et singulis Christifidelibus, sed ct ubi agitur etiam de Indul­
gentiis impertitis Confraternitatibus, Sodalitatibus, piis Unionibus etc. 2. Utrum valeat si agitur de festi translatione perpetua, sive tantum de festi
translatione accidentali, quae hoc vel illo anno fit propter occurrentium alte­
rius festi maioris ritus vel dignitatis - 3. Utrum valeat sive translatio fiat in
tota Ecclesia, sive tantum in tota Dioecesi, sive etiam solummodo in una
vel altera particulari ecclesia Dioecesis? —4. Quid proprie intelligatur no­
mine solemnitatis et externae celebrationis festi?
VI. Utrum qui habet facultatem benedicendi Cruces, Rosaria etc. eisque
applicandi Indulgentias, etiam pro seipso Cruces et Rosaria benedicere queat,
hisque utendo sibi quoque Indulgentias lucrari possit?
VII. An is qui habet facultatem adseribendi socios in aliquam Confraternitatem, vel piam Associationem, seipsum illi adseribere valeat, ita ut possit
Indulgentias, quae eidem adnexae sunt lucrari?
Et Emi ac Rmi Patres rescripserunt in generalibus Comitiis habitis apud
Vaticanum die 25 iunii 1887:
Ad III. Affirmative ad utramque partem.
Ad IV. Standum terminis concessionis.
Ad V. Non indigere responsione.
Ad VI. Affirmative.
Ad VII. Affirmative, quatenus haec facultas habeatur indiscriminatim,
minime vero taxative, uti in una Cameracensi, 7 martii 1840. 3
1 Cf. X. 50S2.
2 Cf. X. 5050.
1 Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 2S0.

/

<

68aT

Curia Romana

Facta vero de iis omnibus relatione in audientia habita ab infrascripv.
Secretario die 16 iulii 1887, Sanctissimus Dominus Noster Leo Papa XIII
responsiones Patrum Cardinalium approbavit.

[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 63, 64].

5103.
S. C. Indulg., Societatis lesu, 16 iul. 1887.
Tres quaestiones huic S. Congregationi Indulgentiarum et ss. Reliqua­
rum dirimendas proposuit Procurator generalis Societatis lesu, quae plura
dubia complectuntur. Prima quaestio proposita est de facultate Episcoporum
quoad designationem Rectorum Confraternitatum, seu Sodalitatum, quamm
statuta generatim ferunt ut singulis annis, sicut ceterorum officialium, ita et
Moderatorum fiat electio. Quamvis vero haec S. Congregatio, edito generali
decreto sub die 8 ianuarii 1861, declaraverit impertitam esse facultatem
Ordinariis, ut libere designare possent, si ita in Domino expedire judica­
verint, parochos pro tempore in Rectores, Moderatores Confraternitatum,
seu Sodalitatum, 1 dubitatum tamen est a nonnullis, an facultas nominandi
parochos pro tempore, ita sit intelligenda, ut defuncto actuali parocho,
vel etiam amoto, qui Moderator erat alicuius Confratemitatis, vel Sodali­
tatis in sua parochiali Ecclesia erectae, novus parochus iterum indigeat |
Episcopi nominatione, ut Rector Confratemitatis seu Sodalitatis eligatur.
Altera quaestio respicit generale decretum editum a f. r. Clemente XIII
sub die 2 augusti 1760, 2 quo benigne concesserat, ut confratrcs et consorores
uniuscuiusque Confratemitatis, seu Sodalitii aut Congregationis ubique
locorum existentis canonice erectae aliqua corporis infirmitate laborantes,
aut carceribus detenti, eisdem omnibus ct singulis Indulgentiis, quibus
ceteri gaudent confratrcs et consorores, gaudere valerent, dummodo loco
visitationis Ecclesiae, fere semper praescriptae, alia pia opera iniuncta pere­
gerint, quae pro viribus peragere possent, simulquc indulgebatur hanc gra­
tiam suffragari in perpetuum, et ad preces cuiuscumque Sodalitii, Confraternitatis, seu Congregationis concedi. Iam vero quum a S. Congr. Indul­
gentiarum quaesitum fuerit anno 1877: 3 « Utrum confratres et consorores
cuiuscumque Confratemitatis tunc existentis facultate in Decreto (Clementino) concessa gaudere possint et valeant, sine recursu ad S. Sedem, vel
ad hoc dictus recursus sit necessarius ex verbis sequentibus praefati decreti
— voluitque Sanctitas Sua hanc gratiam... ad preces cuiuscumque Sodalitii
concedi? - ■, et S. Congregatio respondisset: Negative ad primam partem:
Affirmative ad secundam, et ad mentem: mens est supplicandum SSmo,
ut per Decretum generale extendatur ad omnes confratres cuiuscumque
Cor i raternitatis, aut Sodalitii Indultum lucrandi singulas Indulgentias,
exercendo opera quae pro viribus peragere poterunt; pariter dubitatum est
1 Cf. N. 5062.
2 Cf. N. 49*72 Cf. N. 50S0·

S. C. Indulgentiarum

685

an illuti Generale Decretum, quod ab hac S. Congregatione evulgandum postu­
labatur, et tamen evulgatum non existit, necessario adhuc requiratur, quum
aliunde in decreto diei 25 februarii 1877 expresse dicatur Summum Ponti­
ficem expetitam gratiam concessisse, absque ulla mentione generalis decreti
evulgandi.
Postrema demum quaestio mota est de necessitate inscribendi nomina
corfratrum in libro Confratemitatis, seu Sodalitii, praesertim si agatur de
Sodalitiis, seu Confraternitatibus, in quibus etsi ritus adhibeatur in recep­
tione confratrum ct consororum, earumdem tamen statuta inscriptionem
minime requinint, saltem explicite, uti conditionem essentialem pro lucran­
dis Indulgentiis.
Quare dubia solvenda haec sunt:
I. An stante Decreto diei 8 ianuarii 1861, quo Episcopis speciales con­
cessae sunt facultates nominandi parochos pro tempore in Rectores sodali­
tatum, defuncto actuali paiocho vel amoto, qui alicui Sodalitati praeerat,
novus parochus nova iterum indigeat Episcopi nominatione ad hoc ut Rector
Sodalitatis eligatur?
II. Quum in Decreto diei 25 februarii 1S77 in responsione ad im sermo
sit de generali Decreto vulgando in favorem omnium confratrum cuiuscum­
que Confratemitatis, quumque Decretum huiusmodi vulgatum non fuerit,
quaeritur - 1. an haec concessio nunc reapse valeat pro omnibus Confratemitatibus seu Sodalitiis, aut Congregationibus sine speciali recursu cuius­
que Confratemitatis seu Sodalitii ad S. Sedem, qui antea requirebatur?
Et quatenus affirmative - 2. utrum valeat tantum pro confratribus infirmis,
vel carceribus detentis, de quibus solis primaeva concessio Clementis
Papae XIII loquebatur? - an 3. etiam extensa sit ad confratres gravi alia
ex causa legitime impeditos? Et quatenus negative ad tertiam partem - 4. hu­
militer ea extensio nunc petitur.
III. Utrum 1. concessio supradicta valeat tantum pro iis confratribus,
qui impediti sunt quominus praescriptam ecclesiae visitationem peragere
possint-2. an vero etiam pro illis qui prohibentur quominus aliquam
aliam conditionem ad lucrandas Indulgentias praescriptam impleant.
IV. Utrum in iis Sodalitiis, quae solemnem aliquem receptionis ritum
adhibent (ut Congregationes B. Mariae \ irginis) confratres hoc solemni
modo a legitimo Sodalitatis Praeside recepti lucrari possint Indulgentias,
licet in libro Sodalitatis non inscribantur?
V. Utrum generatim inscriptio sit omnino necessaria ad lucrandas
Indulgentias, etiamsi statuta Confratemitatis, Congregationis vel piae
Unionis non explicite requirant inscriptionem tamquam conditionem essen­
tialem?
Et Emi ac Rjni Patres in generalibus Comitiis ad Vaticanum coadunatis
die 25 iunii 1887 rescripserunt:
Ad I. Negative.
Ad ini partem dubii II: Affirmative, et supplicandum Sanctissimo pro
promulgatione Decreti iuxta resolutionem S. Congregationis diei 25 februa­
rii 1877.

686

Ad 2m partem: Affirmative.
I
Ad 3m partem: Negative.
·
Ad 4111 partem: supplicandum Sanctissimo pro benigna extensione
alia legitima impedimenta iudicio discreti confcssarii dignoscenda, comm>
tato tamen ab eodem confessario opere iniuncto visitationis ecclesiae in aliud
pium opus.
Ad im partem dubii III: Affirmative.
Ad 2m partem: Negative.
Ad IV. Negative si agatur dc Confraternitatibus proprie dictis.
Ad V. Provisum in praecedenti.
De quibus omnibus facta per infrascriptum S. Congregationis Secreta­
rium relatione die 16 iulii 1887, Sanctitas Sua responsiones Emorum Patrum
confirmavit, simulque mandavit expediri Decretum de quo in prima parte
dubii secundi, et benigne concessit petitam extensionem, iuxta modum expri­
sum in responsione ad quartam partem eiusdem dubii secundi.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 108-111].

687

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

Quare Emus et Rmus Episcopus Veronensis, instantibus nonnullis e sua
Dioecesi confcssariis, ad omnem in hac re haesitationem e medio tollendam,
S. Congregationi Indulgentiarum sequentia dubia dirimenda proposuit:
I. Utrum omnes utriusque sexus qui sunt membra alicuius religiosi
Instituti, vel Congregationis, aut a Summo Pontifice aut ab Episcopo appro­
batae, in qua vota emittuntur sive perpetua sive ad tempus, possint adseribi
in Tertium Ordinem S. Francisci Assisiensis?
Et quatenus Affirmative,
II. Quibus conditionibus id illis liceat?
Emi et Rmi Patres responderunt in generalibus Comitiis apud Vaticanum
habitis die 25 iunii 1887:
Ad I. Negative, facto verbo cum Sanctissimo.
Ad II. Provisum in primo.
Facta vero de iis omnibus relatione in audientia habita ab infrascripto
Secretario die 16 iulii 1887, Sanctissimus Dominus Noster Leo Papa XIII,
Patrum Cardinalium responsiones ratas habuit et confirmavit.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. m, 112].

5104.

5105.

S. C. Indulg., Veronen., 16 iul. 1887.

S. C. Indulg., decr. 16 iul. 1887.

Divina charitate ac animarum zelo succensus S. Franciscus Assisiensis
praeter primum et secundum Ordinem Minorum Claustralium, tertium
quoque Ordinem instituit pro personis in saeculo degentibus, ut et ipsae
pro sui status conditione ad tramitem consiliorum evangelicorum vitam com­
ponerent.
Innumera vero virtutum ac pietatis monumenta, quae per tot saecula
Christifideles in Tertium Ordinem adseiti reliquerunt, nec non recentius
aucta erga seraphicum Patrem devotio causa fuere, cur etiam religiosorum
Institutorum sodales eidem Tertio Ordini adseribi expetiverint; et iam inde
ab anno 1869 sub die 3 maii Ministro generali totius Ordinis Minorum
tributa est facultas recipiendi in Tertium Ordinem franciscalem alumnos
supradictorum Institutorum, eisdem quoque concesso ex Brevi 7 aprilis 1S76
speciali privilegio visitandi Ecclesiam vel Sacellum proprii Instituti, quoties
ad lucrandas Indulgentias visitanda foret Ecclesia primi vel secundi Ordinis
Seraphici.
' s,’ *
Quamvis autem SSmus Dominus Noster Leo Papa XIII edita Constitu­
tione Apostolica Misericors Dei Filius » dic 30 maii 1883 1 eiusdem Tertii
Ordinis legem novaverit, attamen quum nihil omnino mutatum, immo inte­
grum permanere voluerit quod attinet ad praefati Tertii Ordinis, qui sae­
cularis dicitur, naturam, dubium oriebatur, an alumni religiosorum Institu­
torum, quibus singulari Dei munere datum est nuncupatis votis ad perfe­
ctiorem vitam contendere, amplecti quoque valerent Institutum Tertii
Ordinis saecularis S. Francisci.
, ' ûM

Piae quaedam Sodalitates sicuti a Regularibus Ordinibus suam repetunt
«istentiam, ita eorumdem erectio iure quodam proprio eisdem Ordinibus
competit. Inter has sunt recensendae Sodalitates SSmae Trinitatis, Beatae
Mariae Virginis a Monte Carmelo, nec non a Septem Doloribus, quae a
respectivis Ordinibus Regularibus sunt institutae ac proinde ab ipsis iure
ordinario eriguntur. Verum experientia compertum est sodalitates supradictas, insciis omnino supremis Moderatoribus eorum Ordinum ad quos
memoratae Sodalitates pertinent, auctoritate tantummodo Episcoporum
saepenumero erectas reperiri, eo quod plerumque cum illis vigore Literarum
Apostolicarum facultas tribuatur erigendi in genere sodalitates cuiuscumque
tituli et invocationis cum respectivis Indulgentiis praelaudatas quoque
Sodalitates ipsi erigunt sola vi generalis communicationis Indulgentiarum,
quae sunt propriae Archisodalitatum in Urbe existentium, quin ulla fiat
in Apostolicis Literis expressa derogatio privilegiorum praefatis Ordinibus
quoad erectionem suarum sodalitatum concessorum.
Quum vero Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepo­
sita ad praepediendos abusus et confusiones removendas declarassct per
Decretum dici 19 augusti 1747 approbatum et confirmatum sub die 26 eius­
dem mensis a s. m. Benedicto Papa XIV sodalitates a SSmo Rosario erectas,
inscio Magistro generali Ordinis Praedicatorum haud subsistere, ideoque
carere omnino Indulgentiis eiusdem sodalitatis propriis, Priores generales
Ordinum SSmae Trinitatis, Carmelitarum et Servorum Beatae Virginis
quum animadverterint quoad erectionem suarum sodalitatum ex Apostolicae
Sedis benignitate sibi commissam eosdem abusus similesque confusiones

> Cf. N. 588.

<

—

ΧΚΧΤίΛ&Ώ &

W i3 « S ti& R

WMJ

688

689

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

irrepsisse, quae locum iam habebant in erectionibus sodalitiorum SSL
Rosarii, humiles porrexerunt preces SSmo Domino Nostro, quatenus supe­
rius memoratam declarationem non semel editam pro sodalitatibus SSm
Rosarii benigne pariter extendere dignaretur ad sodalitates SSmae Trini­
tatis, Beatae Mariae Virginis a Monte Carmelo et a Septem Doloribus; iu
nempe, ut si contingat non obtenta prius ab eorumdem Ordinum supreme
Moderatoribus venia praedictas sodalitates constitui, sub quovis praetextu
cuiuscumque facultatis specialis, in qua nulla fiat expressa derogatio privi­
legii hac super re, dictis Ordinibus concessi, sodalitatum erectio nullius
sit roboris adeoque Indulgentiis minime perfruatur.
Quas preces SSmo Domino Nostro Leoni Papae XIII ab infrascrip'.'
Secretario in audientia habita sub die 16 iulii huius devolventis anni relatis,
idem SSrilus peramanter excepit, ac praevia sanatione omnium supradictarum sodalitatum insciis Prioribus Generalibus memoratorum Ordinum r λ
usque erectarum, quas validas esse declaravit, in posterum voluit ac man da­
vit, ut ad omne dubium removendum nec non abusus praecavendos, non
aliter praedictae Confratemitates, seu sodalitates erigantur, nisi requisitis
antea et obtentis a laudatorum Ordinum Superioribus pro tempore existentibus literis facultatives pro earumdem erectione, ita tamen ut iidem Priores
generales pro huiusmodi Confratemitatum seu sodalitatum erectionibus
consuetas literas sacerdotibus suorum Ordinum, vel ubi eorum Conventus
non existant, aliis ecclesiasticis viris sive regularibus, sive saecularibus etiam
Episcopis bene visis expediant, ipsaeque literae non nisi de consensu Ordina­
riorum, servatisque reliquis omnibus in huiusmodi erectionibus, ex Aposto­
licis Constitutionibus servandis ac servari solitis, exequutioni mandentur.
Contrariis quibuscumque non obstantibus.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 253-255].

5106.

Quum vero anno 1874 sub die 8 maii Emi Patres Indulgentiis sacrisque
Reliquiis tuendis praepositi, in generalibus Comitiis apud Vaticanum habitis
proposito dubio, an adhuc requireretur recursus ad Apostolicam Sedem
uniuscuiusque Confraternitatis seu Sodalitatis vel Congregationis, ut earumdem confratres ct consorores Clementino Induito perfrui valerent, in affir­
mativam iverint sententiam, simulque consuerint supplicandum SSmo, ut per
Decretum generale praefatum Indultum concederetur confratribus et consororibus omnium Confratemitatum, Sodalitatum seu Congregationum absque
earumdem speciali recursu, Pius Papa IX sub die 25 februarii anni 1877
petitam gratiam benigne elargitus est, 1 nulla tamen facta speciali mentione
de generali eiusdem Decreto evulgando, prout ab hac sacra Congregatione
postulatum fuerat. Ex quo nonnulli arbitrati sunt haudquaquam necessarium
fore, ut singulae Confratemitates, Sodalitates vel Congregationes hoc Indul­
tum sibi peterent; alii vero huic sententiae minime acquiescentes denuo
dubium proposuerunt: An illa concessio (Jndulti Clementini) nunc reapse
valeat pro omnibus Confratemitatibus seu Sodalitiis aut Congregationibus sine
speciali recursu ad Sanctam Sedem, qui antea requirebatur? Cui quidem dubio
Emi Patres in generali Congregatione penes Aedes \’aticanas habita sub die
25 iunii huius decurrentis anni, 2 ad removendam omnem dubitandi ratio­
nem, rescripserunt: Affirmative, et supplicandum Sanctissimo pro promulga­
tione Decreti iuxta resolutionem S. Congregationis diei 25 februarii 1877·
Quare de his omnibus facta relatione SSmo Dfio Nostro Leoni XIII
in audientia habita ab infrascripto Secretario eiusdem S. Congregationis
die 16 iulii 1887, idem SSinus benigne declarari et decerni mandavit, prout
praesenti Decreto declaratur et decernitur, memoratum Indultum Clementinum extendi ad omnes Confratemitates, Sodalitates et Congregationes, quin
in posterum quaelibet Confratcrnitas, Sodalitas seu Congregatio opus habeat
speciali recursu ad Sanctam Sedem, ut praefato Induito perfrui valeat. Con­
trariis quibuscumque non obstantibus.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 207, 208].

S. C. Indulg., 20 aug. 1887.
Inter pia opera quae ad lucrandas Indulgentias praescribi solent, potis­
simum recensenda est visitatio alicuius Ecclesiae vel etiam publici Sacelli.
Iam vero Clemens fel. rec. Papa XIII valde cupiens spirituali bono prospi­
cere confratrum et consororum Confratemitatum vel Sodalitatum sive Con­
gregationum ubique locorum existentium et auctoritate Ordinariorum ere­
ctarum, benigne indulserat sub die 2 augusti 1760,1 ut earumdem confratres
et consorores aliqua corporis infirmitate laborantes vel carceribus detenti
eisdem omnibus et singulis Indulgentiis, quibus gaudent ceteri confratres
et consorores, gaudere possent, ita tamen ut, omissa visitatione Ecclesiae,
alia pia iniuncta opera, quae pro viribus peragere possent, fideliter ac devote
exequerentur; quam gratiam idem Summus Pontifex mandaverat ad preces
cuiusque Confraternitatis seu Sodalitatis vel Congregationis concedi.
1 Cf. N. 4987.

<

.

5107.
S. C. Indulg., 17 sept. 1887.
Antonius M. Andcrledy Praepositus Generalis Soc. lesu ad pedes S. V.
provolutus demisse exponit, olim Congregationes Beatae Mariae Virg. et
Bonae Mortis, ut in Ecclesiis Societatis ortum habuerunt ita, etsi ab aliis
erigerentur, Indulgentias a Sede Apostolica illis concessas consequi non
potuisse, nisi a Praeposito Generali Soc. lesu, cui ad id ampla facultas a
pluribus Romanis Pontificibus concessa et saepius confirmata est, Primariis
Congregationibus eiusdem tituli in Collegio Romano, sive in Ecclesia SSnii
Nominis lesu canonice erectis aggregarentur. Ex qua quidem benigna
1 Cf. N. 5080.
1 Cf. N. 5103.
Vel. VII.

‘

44

FRATtRNVtXS SMXMWV XUS

W C X \ VYXVi

690

Curia Romana

S. Sedis dispositione, inter alias, haec imprimis utilitas promanabat, quod
omnes illae Congregationes, etsi per totum Orbem erant diffusae, iisdem
tamen regerentur legibus et usibus, et communi quodam vinculo colligatae,
sancta inter se aemulatione ad bona quaeque opera stimulos sibi inficerent,
atque plurimos ad Dei gloriam ct animarum salutem proferrent ubique
fructus insignes.
Verum ab aliquo tempore dictae Congregationes B. Mariae Virg. et
Bonae Mortis ab aliis quoque non tantum (ut iam pridem in usu fuerat)
eriguntur, verum etiam Indulgentiis ab hac S. Sede ipsis concessis ditantur,
ita ut nullatenus ad Primarias illas Congregationes Romanas aggregentur,
sed singulae earum per Orbem diffusae, nullo vinculo inter se, nec cum ullo
communi centro coniunctae remaneant.
Quare praedictus Orator enixe et humiliter rogat, ut S. V., si ita expe­
dire ad maiorem earum Congregationum profectum videatur, benigne statuat,
Congregationes B. M. Virginis et Bonae Mortis, etsi ab aliis sint erectae,
nihilominus Indulgentias eis a Romanis Pontificibus concessas non posse
consequi in posterum, nisi, ut iampridem usus ferebat, a Societatis lesu
Praeposito Generali, obtento utique Ordinarii loci consensu, ad Primarias
Congregationes Romanas fuerint aggregatae.
Et Deus etc.
SSmus Dnus Noster Leo Papa XIII in Audientia habita die 17 septem­
bris ab infrascripto Secretario S. Congregationis Indulgentiis sacrisque
Reliquiis praepositae, benigne annuit pro gratia iuxta preces, servatis de iure
servandis. Praesenti in perpetuum valituro absque ulla Brevis expeditione.
Contrariis non obstantibus quibuscumque.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 364, 365].

5108.
S. C. Indulg;., 19 nov. 1887.
Inter plurimas quae vigent piae Sodalitates in honorem B. Mariae \ irginis
institutae, ea quoque adnumeranda est quae titulo gaudet eiusdem B. Mariae
Virginis a Salute nuncupatae, et S. loscphi eiusdem Sponsi, nec non S. Ca­
milli de Lellis Confessoris. Haec suam repetit originem a Clericis Regulari­
bus Infirmis ministrantibus, qui eam primitus erexerunt in Ecclesia principe
sui Ordinis S. Mariae Magdalenae poenitenti in hac alma Urbe dicata, quam
deinde in reliquis etiam propriis Ecclesiis propagarunt. Progressu temporis
supradicta Sodalitas titulum quoque Archisodalitatis assequuta est cum
facultate alias sibi similes Sodalitates aggregandi cisque communicandi
Indulgentias, quibus a Romanis Pontificibus ditata est. Quamvis autem
praefatum ius aggregandi nonnisi uni supremo Moderatori Archisodalitatis
tributum sit, qui ipsemet est Praepositus generalis Ordinis Clericorum Infir­
mis Ministrantium, attamen cum praedictarum Sodalitatum erectio ipsis
etiam competat Episcopis, saepenumero contigit, ut ob facultatem illis colla­
tum ex speciali Apostolico Induito erigendi Sodalitates cum Indulgentiis,

S. C. Indulgentiarum

691

quibus in Urbe perfruuntur respcctivae Archiconfratemitates, supramemoratam quoque Sodalitatem erigant absque ulla exhibita petitione aggregatio­
nis supremo Sodalitatis Moderatori.
Id vero uti experientia comprobat in eiusdem Sodalitatis bonum minime
vergit. In his siquidem Sodalitatibus tali modo erectis, quae nullo inter se
vinculo coniunguntur cum Sodalitate primaria, quae ab Apostolica Sede
uti centnim aliarum fuit constituta, paulatim ea deficit unitas directionis
piorumque usuum uniformitas, quae maxime confert ad incrementum hono­
ris et devotionis erga Hmam λ irginem, nec non maioris spiritualis boni
ipsorum Sodalium. Haec secum reputans loachim Ferrini hodiernus Vica­
rius generalis CC. RR. Infirmis Ministrantium, supplices admovet preces
Sanctitati Vestrae, quatenus benigne decernere dignetur, ut in posterum
Sodalitates sub titulo B. M. Virginis a Salute ac S. loseph Eius Sponsi et
ς. Camilli de Lellis Confessoris canonice erectas per Revmorum Ordinario­
rum Decretum extra Ecclesias Ministrantium Infirmis, frui nullimode posse
Indulgentiis, gratiis et privilegiis a Romanis Pontificibus Archisodalitati
Romae existenti in praefata Ecclesia concessis, nisi fuerint eidem Archiso­
dalitati, praevio Revmorum pariter Ordinariorum consensu, aggregatae
per patentes litcras ab eodem Praefecto generali eorumdem CC. RR. Mini­
strantium Infirmis expediendas.
Et Deus etc.

Ex Audientia SSirii diei 77 notembris iSS/.

SSmus D. N. Leo Papa XIII benigne annuit pro gratia iuxta preces,
servatis de iure servandis. Praesenti in perpetuum valituro absque ulla Brevis
expeditione. Contrariis non obstantibus quibuscumque. Datum ex Secreta­
ria S. Congr. Indulg. ct SS. Reliq. die 19 nov. 1SS7.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 367, 368].

5109.
S. C. Indulg., 22 febr. 1888.
Nicolaus Mauron, Congr. SSmi Redemptoris Superior Generalis et
Rector Maior, ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus, humillime exponit
quae sequuntur:
Per Decretum 23 maii 1871 Emi Cardinalis in Urbe Vicarii, canonice
instituta est in Ecclesia Congregationis nostrae ad S. Alphonsum M. de Ligorio Pia Unio sub titulo et invocatione B. V. Mariae de Perpetuo Succursu et
S.Alphonsi. Haec eadem Pia Unio, per Litteras Apostolicas in forma Brevis
dici 11 martii 1876 a Sanctitatis Vestrae Praedecessore Pio IX fel. rec. ad
Archisodalitatis honorem evecta est cum omnibus et singulis iuribus et
facultatibus solitis et consuetis; atque ad eam regendam, ceu Moderator
generalis, constitutus est Superior Generalis et Rector Maior pro tempore
Congregationis SSmi Redemptoris.
Non raro autem accidit ut eiusdem nominis et tituli Sodalitates erigan-

sxscuwxva

m iw in a s

IV ltS lA X Ï 1 IV i.C A .

692

Curia Romana

tur a Rmis locorum Ordinariis, vi facultatis illis collatae ex speciali Apostoluo
Induito erigendi Sodalitates, cum Indulgentiis, quibus in Urbe perfruuntur
respectivae Archiconfraternitates absque ulla exhibita petitione aggregatio::·
Sodalitatis Moderatori generali.
Id vero, uti experientia comprobat, in eiusdem Sodalitatis bonum mini^
vergit. In his siquidem sodalitatibus tali modo erectis, quae nullo inters
vinculo conjunguntur cum Sodalitate primaria seu Archisodalitate, quae ab
Apostolica Sede uti centrum aliarum fuit constituta, paulatim ea defiat
unitas directionis piorumque usuum conformitas, quae maxime confert ad
incrementum devotionis erga B. λ irginem Mariam, necnon maioris bon.
ipsorum Sodalium.
Quamobrem Orator Sanctitati Vestrae humillime supplicat quatenus
benigne decernere dignetur, ut in posterum Sodalitates sub titulo et invo­
catione B. V. Mariae de Perpetuo Succursu et S. Alphonsi M. de Ligorio,
a Rmis Ordinariis canonice erectae, nullimode frui possint Indulgentiis,
et privilegiis quibus gaudet ipsa Archisodalitas eiusdem nominis in Urbe
erecta, nisi fuerint eidem Archiscdalitati (praevio Rmorum Ordinariorum
consensu et Litteris testimonialibus) aggregatae per Litteras patentes a
Superiore Generali et Rectore Maiori Congregationis Sanctissimi Redem­
ptoris expediendas.
Pro qua gratia.
Ex Audientia Sanctissimi diei 22 februarii 1888.

Sanctissimus Dnus Noster Leo Papa XIII benigne annuit pro gratia
iuxta preces, ceteris servatis de iure servandis. Praesenti in perpetuum valituro
absque ulla brevis expeditione. Contrariis quibuscumque non obstantibus.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 479, 4S0].

S. C. Indulgentiarum

^93

Ad II. Detur Decretum in una Briocensi, sub die 29 maii 1841 ad
dubium III.1
[Acta S. Sedis, vol. XXI, p. 192].

5111.
S. C. Indulg., Mechlinien., 14 iul. 1891.
A saeculis, imo a S. Francisci tempore, usus invaluit ut Episcopi, Sacer­
dotes, Nobiles, et plebei a Sacerdotibus Franciscanis vel aliis facultatem
habentibus, privatim et seiunctim admittantur ad habitum et professionem
Tertii Ordinis saecularis S. Francisci, quin ad aliquam Congregationem
Tertii Ordinis pertineant. Auctores hac de re tractantes censent quidem
praeferendum esse, ut Tertiarii, qui possunt, alicui Congregationi adseribantur eique statutis diebus interveniant, propter commoda spiritualia
quae inde consequuntur; simul tamen admittunt vestitiones et professiones,
privatim factas, esse validas, et hanc sententiam Superiores maiores Ordinis
S. Francisci etiamnum tuentur. Post Constitutionem Misericors Dei Filius, nonnulli Sacerdotes Arch i dioecesis Mechliniensis hac de re dubitare coepe­
runt et subest periculum, ut ex hac incertitudine zelus amplectendi Tertium
Ordinem paulatim tepescat, praesertim apud Sacerdotes qui Tertio Ordini
adseripti Congregationibus interesse raro possunt. Quapropter sequens
dubium huic S. Congregationi Indulgentiarum proponitur:
Ltmm valida sit vestitio et professio eius, qui a Sacerdote, habente
facultatem, seiunctim ad Tertium Ordinem saecularem S. Francisci admit­
titur, quin alicui Congregationi adseribatur?
Sacra Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, relato
dubio, rite perpenso, respondit: Affirmative.
[Acta S. Sedis, vol. XXIV, p. 447, 44S].

5110.

5112.

S. C. Indulg., 13 sept. 1888.
Quum inter pia opera, quae ad lucrandas Indulgentias praescribuntur,
fere semper iniungatur aliqua oratio ad mentem seu intentionem Summi
Pontificis effundenda, hinc sequentium dubiorum solutio ab hac Sacra
Congregatione Indulgentiarum ct SS. Reliquiarum humiliter expostulatur.
I. Cum ad lucrandas Indulgentias sive plenarias sive partiales praescri­
bitur ad mentem seu intentionem Summi Pontificis orare, sufiicitne, ut
nonnulli docent, orare mentaliter? Et quatenus negative:
II. An sit reficienda opinio docens recitationem devotissimam etiam
unius Pater et Aie cum Gloria Patri sufficere ad explendam conditionem
orandi pro Summi Pontificis intentione, vel potius admittenda opinio illorum
qui requirunt recitationem quinque Pater et Ave, aut orationes aequivalentes.
R. Ad I. Laudabile quidem est mentaliter orare; orationi tamen mentali
aliqua semper adiungatur oratio vocalis.

S. C. Indulg., Albien., 17 iul. 1891.
Congregatio Primaria quae Bonae Mortis nuncupatur sub invocatione
D. N. lesu Christi in Cruce morientis ac Beatissimae Virginis Mariae eius
Genitricis perdolentis finem habet, ut fideles ad mortem quam felicissime
obeundam rite disponantur per iugem passionis Christi memoriam eiusque
publice privatimque recolendae studium, et in primis per vitam recte christianeque institutam.
Huius vero Primariae Congregation’s statu a generalia definiunt quaedam
pia exercitia in communi peracta, ita ut sodales conveniant in Ecclesiam
Congregationis, vel singulis sextis feriis aut diebus Dominicis, vel saltem
1 Cf. N. 5019.
1 Cf. N. 588·

VKVTYAvSVV XS

SXCUVAVAV.NUS SX^VAX VVAVà

694

Curia Romana

scmcl aut bis in mcnse, et in his piis coetibus conciones habeantur et prectuna simul a Sodalibus fundantur.
Quum autem Congregationum Bonae Mortis quae per diversas Orb:partes eriguntur statuta peculiaria originalibus statutis, supra recensitis, snt
conformanda, quantum tempora et locorum adiuncta suadebunt, ideo quae­
ritur:
I. Utrum Primariae aggregari possit Congregatio Bonae Mortis quae
sub invocatione tantum Sancti losephi erigeretur, omisso omnino titulo
D. N. lesu Christi in Cruce morientis et B. λΓ. M. perdolentis, et cuius
statuta nullam habent mentionem de piis conventibus atque exercitatio­
nibus supradictis pro certis diebus, et tantummodo praescribunt, ut fun­
dantur preces pro unoquoque socio cum in agoniam devenerit, ut mortuos
sodales ad sepulturam comitentur et eleemosynae colligantur ad Missas
pro sociis defunctis celebrandas: talis enim Congregatio non videretur esse
eiusdem nominis et instituti?
II. An Episcopi qui gaudent induito eis concedente erigendi in sua Dioe­
cesi Confraternitates cum Indulgentiis quibus gaudent Archiconfratemitates
eiusdem nominis et instituti in alma Urbe existentes, erigere valeant pias
Sodalitates, uti supra expositum est, cum Indulgentiis concessis Primariae
Congregationi Bonae Mortis?
Et quatenus negative,
III. Num petenda sit sanat o praedictarum piarum Unionum Bonat
Mortis in Dioecesi Albiensi erectarum, assumptis tamen titulo Unionis
primariae et sta utis eidem conformibus prouti suadebunt adiuncta locorum
in quibus iam erectae sunt; an potius denuo erigendae?
S. Congregatio Indulgentiis sacrisque Reliquiis praeposita audito unius
ex Consultoribus voto, praefatis dubiis respondit:
Ad I. Negative.
Ad II. Negative.
’
Ad III. Negative quoad primam partem; affirmative quoad secundam;
servato tamen Decreto nuper edito ab hac S. Congregatione sub die 17 Sep­
tembris 1887.1
[Acta S. Sedis, vol. XXIV, p. 125, 126].

5113.
S. C. Indulg., Tornacen., 17 iul. 1891.
Franciscus Labis Canonicus Ecclesiae Cathedralis Tornacensis humil­
lime proponit Sacrae Indulgentiarum et SS. Reliquiarum Congregationi
solvenda dubia sequentia:
I. An revera, praeter benedictionem et impositionem habitus rite pera­
ctam, requiratur inscriptio in Albo Confraternitatum pro tribus Scapularibus
SS. Trinitatis, B. Mariae Virginis Perdolentis et a Monte Carmelo, ut Fideles
« Cf. N. 5’θ'-

s. C. Indulgentiarum

695

sic recepti Indulgentias praefatis Scapularibus adnexas lucrari valeant? - An
potius talis inscriptio ut congrua tantum habenda sit, ita ut absque Indul­
gentiarum iactura omitti possit?
Et quatenus affirmative ad primam partem:
II. An non opportuna foret inscriptionis dispensatio pro locis vel dioe­
cesibus in quibus nulla habentur Monasteria SS. Trinitatis vel Servorum
Beatae Mariae Virginis, vel Carmelitarum?
III. An non opportuna etiam foret sanatio et convalidatio receptionum
huc usque peractarum, omissa licet inscriptione, ne fideles Indulgentiis et
gratiis spiritualibus defraudati remaneant et scandalum percipiant?
S. Congregatio Indulgentiis sacrisque Reliquiis praeposita, audito unius
α Consultoribus voto, praefatis dubiis rescripsit:
Ad I. Dentur Decreta in una Societatis lesu de Confraternitatibus ad
Dubium IV sub die 16 iulii 1887;1 et in una Cameracensi sub die 18 augu­
sti 1868 ad Dubium III; 2 in una a S. Congregatione de Propaganda Fide
proposita sub die 26 ianuarii 1871 ad Dubium I; 3 et tandem in una Ordinis
Fratrum Minorum Excalceatorum et Recollectorum sub die 27 aprilis 1887. ‘
Ad II. Negative et potius omnis cura impendatur ut Confraternitates
erigantur SS. Trinitatis, B. M. Â’irginis de Monte Carmelo, et Septem Dolo­
rum in una vel altera Ecclesia praesertim parochiali ad quam nomina inscri­
ptorum Sodalium deferri poterunt.
Ad III. Affirmative, et petitionem sanationum faciendam esse ab Ordi­
nario loci.
[Acta S. Sedis, vol. XXIV, p. 126-128].

5114.
S. C. Indulg., 18 iun. 1892.
Hermes Martinelli Congregationis SSmi Redemptoris Procurator Gene­
ralis ad pedes S. V. provolutus demisse exponit olim in Ecclesia S. M. vulgo
in Monteronc nuncupata, in hac alma Urbe existente, erectam fuisse Archisodalitatem sub titulo B. M. Virg. in Coelum Assumptae, ad iuvandas ani­
mas purgatorii igne detentas, eiusdemque Sodalitatis ceu moderatorem
constitutum fuisse Procuratorem generalem pro tempore existentem Con­
gregationis SSmi Redemptoris.
Non raro autem accidit ut eiusdem nominis et tituli Sodalitates erigantur
a Rmis locorum Ordinariis, vi facultatis illis collatae, ex speciali induito,
erigendi sodalitates cum Indulgentiis, quibus in Urbe fruuntur respectivae
Archisodalitates; absque ulla exhibita petitione aggregationis Archisodalitatis
supremo Moderatori.
1
2
3
1

Cf.
Cf.
Cf.
Cf.

N.
N.
N.
N.

5103.
5076.
5079.
5098.

696

Curia Romana

|

Id vero, uti experientia comprobata, in eiusdem Sodalitatis bonum I
minime vergit. In his siquidem Sodalitatibus, quae nullo inter sc vinculo
coniunguntur cum Sodalitate primaria quae ab Apostolica Sede uti centrum
aliarum fuit constituta, paulatim ea deficit unitas directionis piorumque
usuum conformitas, quae maxime confert ad incrementum pietatis erp
animas Christifidelium igne Purgatorii detentas, nec non maioris boni ipso­
rum sodalium.
«
Quare praedictus Orator humiliter et enixe exorat S. V. ut benigne
decernat Sodalitates sub titulo B. Μ. V. in coelum assumptae ad iuvantk'
animas purgatorii igne excruciatas, etsi ab Ordinariis locorum canonice
sint erectae, nihilominus Indulgentias et privilegia Archisodalitati a Romanis
Pontificibus concessa, non posse consequi in posterum, nisi a Congregationis
SSmi Redemptoris Procuratore generali, prius obtentis Ordinarii loci con­
sensu eiusque litteris testimonialibus, praedictae Archisodalitati fuerint
aggregatae.
Et Deus etc.
SSmus D. N. Leo Pp. XIII in Audientia habita die 18 iunii 18923b
infrascripto Secretario S. C. Indulgentiis sacrisque Reliquiis praepositae,
benigne annuit pro gratia iuxta preces, ceteris servatis de iure servandis.
Praesenti in perpetuum valituro absque ulla Brevis expeditione. Contrariis
non obstantibus quibuscumque.
‘rL", . "
[Acta S. Sedis, vol. XXIV, p. 742, 743].

5115.
S. C. Indulg., Dublinen., 22 sept. 1892.
Gulielmus Archicpiscopus Dublinensis et Hiberniae Primas, sequentis
dubii declarationem enixe petit:
Nuperrime exarsit inter nostrates controversia de re, quae cum Sacer­
dotum, qui moribundi auxilium ferunt maxime intersit, haud levem excitat
animorum perturbationem. Agitur de Benedictione in articulo mortis cum
Indulgentia Plenaria, concessa a S. M. Benedicto XIV in Const, d. d. 5 aprilis 1747, quae incipit Pia Mater,1 et quaeritur utrum in locis Missionum ad
lucrandam huiusmodi indulgentiam requiratur tamquam conditio essentialis
ut infirmus, quamdiu suae mentis est compos, invocet nomen lesu ore, si
potuerit, sin minus corde.
Quidam autumant huiusmodi invocationem oralem sive mentalem pro
diverso moribundi statu esse conditionem essentialem ad assequendam
praefatam Indulgentiam; et huic aiunt suffragari sententiae responsionem
datam a S. C. Indulgentiarum dic 20 sept. 1775 (Prinziv., n. 357, ad 7).
Qui vero negant laudatam invocationem esse in locis Missionum condi­
tionem sine qua non ad consequendam praefatam indulgentiam, notant
facultatem eam largiendi concessam fuisse sacrorum Antistitibus in locis
‘ Cf. N. 380.

S. ('. Indulgentiarum

Gcyj

Missionum existentibus, seu quocumque tempore extituris a S. M. ClementeXIV die 5 aprilis 1772. Sccrctarius S. C. de Prop. Fide tunc temporis
existens refert tenorem huiusmodi concession s, et ipsa concessionis verba
prostant in pagella facultatis pro Episcopis in locis Missionum constitutis
a S. C. de Prop. Fide in praesentiarum data.
lamvero hisce Pontificis verbis ante oculos positis, fautores sententiae
negantis advertunt: 1. Pontificem nihil exigere nisi ut servetur formula
praescripta a s. m. Benedicto XIV in Constitutione d. d. 5 aprilis 1747, quae
incipit Pio Mater. At vero in huiusmodi formula nullibi invenitur praescripta
invocatio Nominis lesu; docent 2. responsionem S. C. Indulg. ius quidem
edere pro illis orbis partibus, ubi Episcopi accipiunt facultatem impertiendi
hanc Benedictionem cum Indulgentia Plenaria per Brevia, in quibus prae­
scribitur invocatio nominis lesu: existimant vero fautores praedicti laudatam
responsionem nihil efficere pro locis Missionum, ubi facultas impertiendi
memoratam Benedictionem cum Indulgentia Plenaria exécuta, non vi Bre­
vium in quibus praescribitur invocatio Nominis lesu, quae Brevia Epi­
scopis in locis Missionum constitutis minime dantur, sed vi concessionis
Clementis XIV: quae dc tali invocatione omnino silet.
Ita quidem hinc atque illinc acriter disceptatur, et sacerdotes, qui curam
gerunt animarum ancipites haerent cum de ratione agendi hactenus servata,
tum dc certa agendi norma in posterum servanda.
Hisce expositis vel paulo fusius quo status quaestionis plenissime inno­
tescat dubium, cuius declaratio a S. Sedis oraculo enixe efflagitatur, ita
concipi potest:
UtChristifideles in locis Missionum degentes et in ultimo vitae discrimine
constituti, valeant accipere Benedictionem in articulo mortis et consequi In­
dulgentiam Plenariam, vi eiusdem lucrandam ex concessione Benedicti XIV,
in Constitutione Pia Mater d. d. 5 aprilis 1747, requiritume tamquam conI ditio sine qua non ad lucrandam praedictam Indulgentiam, ut aegrotus in
I locis Missionum constitutus quamdiu suae mentis est compos, invocet
Xomen lesu, ore si potuerit, sin minus corde.
S. C. Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, rc mature perpensa,
praefato dubio respondendum censuit.
Affirmative; idest invocatio, saltem mentalis, SSmi Nominis lesu est
conditio sine qua non pro universis Christifidelibus, qui in mortis articulo
constituti, plenariam Indulgentiam assequi volunt, vi huius Benedictionis,
iuxta id quod decrevit haec S. C. in una X indana sub die 23 Septem­
bris 1775. 1
[Acta S. Sedis, vol. XXV, p. 315-317]·
i

1 Cf. N. 4996.

698

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

I

5116.
S. C. Indulg., Engolismen., 3 dec. 1892.

1

Sacrae Indulgentiarum Congregationi sequentia dubia dirimenda sr.
proposita.
I. In erigendis seu instituendis Confraternitatibus atque Indulgente '
iisdem communicandis, item in Confraternitatibus aggregandis Clemens
Pp. VI11 Constitutione Quaecumque 1 plura praescripsit sub poena nullitate
quorum observantiam saltem in substantialibus Pius Pp. IX Decr. 8 ianuirii 1861 denuo constituit.2 Inter quae reperitur: Quod Confraternitatisaggre­
gatio seu institutio fiat de consensu... Ordinarii et cum litteris testimoniali
eiusdem. Et formu ae a Pio Pp. IX traditae diserte aiunt; Confraternités,
de consensu loci Ordinarii, qui eiusdem Confraternitatis institutum pietate
ac religionem litteris, petentibus Nobis, nuper exhibitis commendavit... perpra.
sentes erigimus, itemque Confraternitatem... attentis Episcopi seu Ordina
rii loci consensu et litteris testimonialibus, quibus eius institutum, pietas ac
religio commendatur nostrae Archiconfraternitati adiungimus et aggregamus
Hinc quaeritur:
a) An dicta conditio sufficienter impleatur quum Ordinarius loci litte­
ras testimoniales in antecessum non dat, sed tantum in diplomate erectionis
vel aggregationis sibi transmisso his verbis subscribit, vel etiam acquivalentibus I idimus ct consensimus seu l 'idimus et executions dari permisimus?
b) An saltem sufficiat Ordinarium suam subscriptionem apponere
quum in diplomate erectionis ipsi transmisso a Superiore Ordinis non legun­
tur verba: erigimus, vel: facultatem concedimus erigendi, et dicta subscriptio
actualem erectionem praecedit?
II. Cum saepe longe distet Archiconfraternitatis Moderator seu Superior
Ordinis Religiosi, factum est ut plerumque formula ab eis subscripta ct
sigillo munita in Cancellaria Episcopatuum vel in aliqua Ordinis domo in
antecessum deponatur, quibus suo tempore depositarius utitur ad erectionem
vel aggregationem, nomen Rectoris datamque in formula apponens.
Quaeritur igitur:
An erectio vel aggregatio hoc modo peracta uti valida sit retinenda?
III. Decreto Urbis et Orbis diei 8 ianuarii 1861 facta est Ordinariis
potestas Parochos pro tempore in Rectores, Moderatores etc. Confraterni­
tatis nominandi: 3 hinc quaeritur:
An ex eodem Decreto potuerint Ordinarii nominare non solum Parochos
sed etiam E eemosynarios, Capellanos Cornunitatum vel piorum Locorum
quoad Confraternitates :n Ecclesiis ipsis concreditis independenter a Paro­
cho, uti communiter fit in Galiis, vel etiam Vicarios tum ob nimias Parochi
occupationes tum aliis de causis?
1 Cf. N. 192.
2 Cf. N. 506r.
« Cf. N. 5062.

'

'

699

IV. In multis Confraternitatibus, Congregationibus seu Associationibus,
v. g. in iis quae a Prima Primaria dependent, usu receptum est, ut in Con­
gregationes, Confraternitates piasque associationes admitti cupientes desi­
derium suum Consilio et Directori Congregationis prius aperiant, qui si,
deliberatione adhibita, annuant petitioni, dies statuitur quo postulantes
solemni ritu et forma recipiantur. Eo die omnes conveniunt in Sodalitatis
Ecclesiam, concio habetur, postulantes formulam consecrationis B. Μ. V. alta
voce emittunt: dein Rector manu extensa haec vel similia profert: Ego aucto­
ritate mihi concessa recipio vos in Congregationem participesque facio Indul­
gentiarum et privilegiorum etc.
lamvero ad maiorem istiusmodi receptionis solemnitatem saepe saepius
a Rectore invitatur sacerdos extraneus qui concionem habet, Caeremoniae
praeest, numismata, rosaria, scapularia aliaque signa, quae sunt Sodalibus
tradenda, benedicit imo et profert verba superius relata. Plerique ex Con­
gregationum Rectoribus id fieri posse pro certo habent, sive quia dictam
caeremoniam ut essentialem non habent, sed solam inscriptionem in albo
sufficere putant; sive quia persuasum habent facultatem sodales recipiendi
posse subdelegari: hinc quaeritur.
a) An istiusmodi ritus sit habendus ut essentialis?
Et quetenus negative,
b) An Moderator Associationis munus admissionem eo modo peragendi
alteri sacerdoti committere possit?
c) An id possit eo saltem in casu quo associationis Statuta, approbante
Ordinario, hanc ei facultatem expresse assererent.
Porro S. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita relatis
dubiis, audito unius ex Consultoribus voto, respondendum censuit:
Ad I. Ad i. partem: Negative. — Ad 2. partem: Aon sufficere.
Ad II. Negative.
1
Ad III. Affirmative.
I
Ad IV. Ad i. partem: Quoad actum receptionis in sodalitatem et bene­
dictionis Scapularium, Rosariorum, etc. Affirmative: quoad ceteras caere­
monias: Negative.
Ad 2. partem: Affirmative si habeat potestatem subdelegandi; secus
negative.
Ad 3. partem: Affirmative.
[Acta S. Sedis, vol. XXV, p. 427-429].

5117.
S. C. Indulg., 12 dec. 1892.
i. Sufficitne inscriptio nominum in privato regesto sacerdotis legitimam
facultatem habentis christifideles adseribendi Sodalitatibus, ut qui scapulare
SSmae Trinitatis, vel Septem Dolorum B. Μ. V. etc. receperunt, respectivarum Confraternitatum privilegia acquirant, Indulgentiasque lucrari pos­
sint, antequam ipsorum nomina in album alicuius Confraternitatis canonice
erectae effective referantur?

700

S. C. Indulgentiarum

Curia Romana

Et quatenus negative:
2. Quo die huiusmodi christifideles scapulari iam induti, quorum nomi·.:
in privato regesto sacerdotis, ut supra, inscripta, sed in album Confratemi’.:·
tis nondum relata sunt, plenariam Indulgentiam ea die concessam, qua c
scapulare induitur, lucrari possunt?
R. Ad i. Providebitur in 2.
Ad 2. Die receptionis et susceptionis sacrorum scapularium, et inscri­
ptionis in privato regesto sacerdotis auctoritate pollentis benedicendi rt
imponendi scapularia, firma tamen in eo manente obligatione transmittendi
nomina ad respectivam viciniorem sodalitatem, cui christifideles fuerunt
adscript!.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1822].

5118.

Et Emi Patres in Comitiis ad Vaticanas Aedes coadunatis die 10 ian. 1893
propositis dubiis responderunt:
Ad I. Affirmative, nisi speciali S. Sedis induito aliae fuerint canonice
erectae.
Ad 11. Ex praxi existente in erigendis Confraternitatibus et iis aggre­
gandis distantiam unius leucae esse servandam.
Ad III. Dentur decreta diei 23 aprilis 1676, ct 22 aprilis 1752.1
Ad IV. Negative, et consulendum SSmo ut dignetur extendere prae­
fatam concessionem pro Confraternitatibus erigendis in locis distinctis, id
est in distinctis dioecesibus vel communitatibus.
In audientia vero habita die 31 ianuarii 1893 a me infrascripto Cardinali
Sacrae Congregationis Praefecto, facta de iis omnibus relatione, Sanctitas
Sua responsiones Emorum Patrum confirmavit, simulque petitam gratiam, de
qua in dubio IV, benigne concessit.
[Acta S. Sedis, vol. XXV, p. 509-511].

S. C. Indulg;., Lauden., 31 ian. 1893.

5119.

Episcopus Laudcnsis sequentia dubia solvenda proposuit huic Same
Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae, quae respiciunt
legem distantiae in erigendis et aggregandis Confraternitatibus servandam. .
I. An adhuc vigeat constitutio Clementis VIII,1 qua statuitur, ut Archi- |
confraternitatcs et Congregationes primariae in singulis civitatibus, oppidis
vel locis unam tantum Confratemitatem et Congregationem sibi adiungere
et aggregare possint?
II. Utrum aliqua sit lex prohibens ne plures, licet in diversis locis,
eiusdem nominis Confraternitatcs canonice erigantur et Archiconfratemitati aggregentur, nisi certa inter eas intercedat loci distantia.
III. Utrum legis ordinatio de una tantum in singulis civitatibus etc. 1
Confratcrnitate Archiconfraternitati aggreganda, deque certa inter ipsas
Confraternitatcs loci distantia servanda similiter valeat pro Confraternitate
aliqua SSmi Sacramenti, quae Archiconfraternitati in Urbe apud S. Mariam
supra Minervam erectae aggregari velit. Pro negativa sententia haec adduci
potest ratio: compluribus in locis huiusmodi Confraternitatcs SSmi Sacra­
menti in singulis ac vicinissimis paroeciis institutas esse, privilegiisque ac
indulgentiis Arch iconfratcrn i tatis gaudere absque ulla aggregatione, sed
virtute solius decreti canonicae erectionis.
IV. Utrum denique concessio pontificia, statuens Sodalitia Filiarum
Mariae ubique locorum erigi ac Sodalitati primariae in Basilica S. Agnetis
extra moenia Urbis existent! aggregari posse, sit extendenda ad alias quoque
Confraternitatcs et Congregationes, ea praesertim de causa quod hisce nostris
temporibus maxime optandum sit, ut ubique locorum Confraternitatum ac
Congregationum multiplicetur erectio, quam etiam Apostolica Sedes iterum
commendavit.
x Cf. N. 192.

701

: Mtaefr*

S. C. Indulg., Tertii Ordinis S. Francisci, 31 ian. 1893.
Huic Sacrae Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae
sequentia dubia, quae Tertiarios Saeculares S. Francisci Assisiensis aliorum­
que Ordinum respiciunt, dirimenda sunt proposita:
I. An Tertius Ordo Saecularis S. Francisci teneatur lege illa a Clemente
Papa VIII in Constitutione « Quaecumque d. d. 7 decembris 1604 statuta,2
qua praecipitur unam tantum Confratemitatem et Congregationem eiusdem
nominis et instituti erigi posse in singulis civitatibus et oppidis?
II. Utrum ad erigendam novam Congregationem Tertii Ordinis sive
in Ecclesiis Regularium sive non Regularium necessario requiratur consensu
Ordinarii loci?
III. Utrum Episcopus loci visitare possit Tertiariorum Congregationes
etiam in Regularium ecclesiis?
IV. An religiosi, qui sua iam vota nuncupaverunt in proprio Instituto
approbato vel ab Apostolica Sede, vel ab Ordinario loci, ante decretum in
una Veronensi editum sub die lôiulii 1887 3 et iam Tertio Ordini S. I rancisci adscript! reperiebantur, post praefatum Decretum adhuc pergant ad
eumdem Tertium Ordinem pertinere ciusque gratiis et privilegiis gaudere?
V. An saeculares Tertiarii Franciscales ingredientes religiosum aliquod
institutum, etiam ante religiosam professionem teneantur dimittere habitum
Tertii Ordinis, et hoc ipso non amplius perfruantur eiusdem gratiis et
privilegiis?
-I „
VI. An idem Veronense Decretum vim legis habeat etiam pro Tertiariis
ceterorum Ordinum, puta Ordinis S. Dominici, SSmae Trinitatis etc.?
1 Cf. N. 4948. 4977-

’ Cf. N. 192.
* Cf. N. 5104.

'

'7*

702

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

λ II. Possunt ne fideles, qui ad unam Congregationem Tertiariorv I
pertinent, transire ad aliam pariter erectam in eodem vel alio loco, qi. I
Indulgentias et Privilegia amittant?
’
\ III. An Tertiarius Franciscalis possit transire ad alium TertiumOrdi- I
nem alterius Regulae ex. gr. ad illum S. Dominici etc. et vicissim?
1
IX. An fideles, qui inter Tertiarios unius Ordinis fuerint cooptat I
cooptari etiam valeant inter Tertiarios alterius Ordinis, puta S. Domini; I
vel SSmae Trinitatis etc., ita ut aliquis Christifidelis evadere simul po»:t '
Tertiarius Franciscalis, S. Dominici, SSmae Trinitatis, OrdinisCarmelitk
et i a porro?
X. An expediat concedere omnia privilegia, gratias et indulgentias i
Summis Pontificibus directe et speciatim primo et secundo OrdiniS. Franci­
sci concessa extendi etiam ad omnes qui Tertio Ordini saeculari nomen
dederunt?
XI. An expediat concedere Indulgentiam Portiunculae nuncupatam, ab
omnibus fidelibus toties die 2 augusti lucrandam, quoties quamcumque
visitent ecclesiam, in qua legitime erecta est Congregatio Tertii Ordini»
Saecularis S. Francisci?
XII. An expediat concedere Tertiariis saecularibus S. Francisci ut lu­
crari valeant Indulgentias tam omnibus fidelibus Ecclesias Franciscales visi­
tantibus concessas, quam illas quae Tertii Ordinis saecularis sunt propriae,
ea conditione, ut Ecclesiam parochialem visitent in omnibus illis locis, ubi
neque Ecclesiae Franciscales primi, secundi aut tertii Ordinis regularis,
neque Oratoria publica tertii Ordinis saecularis aut alia Ecclesia in qua
canonice erecta sit Congregatio tertii Ordinis saecularis existant?
XIII. An tertiarii saeculares S. Francisci degentes in locis, ubi nulla
adsit eorumdein Tertiariorum constituta Congregatio, recipere valeant Bene­
dictionem papalem bis in anno eisdem concessam a quocumque sacerdote,
eo quod vel nequeant accedere, aut saltem difficilis sit accessus ad locum
in quo a sacerdotibus debita facultate munitis praefatae benedictiones im­
pertiuntur?
XIV. An saltem expediat praedictis Tertiariis Franciscalibus saeculari­
bus, bis in anno, loco Benedictionis nomine Summi Pontificis recipiendae,
duas alias Absolutiones seu Benedictiones concedere cum adnexa plenaria
Indulgentia?
XV. Ex Constitutione Misericors Dei Filius 1 Tertiarii Franciscales gau­
dent Indulgentiis Stationum Urbis. Iam vero ex opere cui titulus Raccolht
di Orazioni e pie opere ecc. ad acquirendas Indulgentias stationales praeter
conditiones consuetas sincerae contritionis, confessionis et communionis
a seconda della Indulgcnza da lucrarsi sufficit visitatio solius ecclesiae ubi est,
vel supponitur esse Statio. Quaeritur utrum hoc etiam valeat pro indulgentiis
Stationum, quae in supradicta Constitutione Tertiariis conceduntur, ita ut
a Tertiariis sit peragenda Confessio et Communio suscipienda eo tantum
in casu, quo concessa est indulgentia plenaria, non vero quando concessa
est partialis?
1 Cf. N. 588.

3

’* U/VU

703

XVI. Utrum, demptis Tertiariis saecularibus S. Francisci et Servorum
B. Mariae Virginis, quibus per Constitutionem Misericors Dei Filius et
Rescriptum dici 15 decembris 1883 respective provisum est, Tertiarii sae­
culares aliorum Ordinum gaudeant communicatione Indulgentiarum sive
cum respectivo Ordine, ad quem pertinent, sive cum aliis Tertiariis et eorum
Ordinibus?
XVII. Utrum tuta sit opinio, quae docet: Indulgentiis pro Ordine com­
municante per revocationem Pontificiam sublatis, ceteri quibus illae per
communicationem factae sunt propriae, iis frui nihilominus pergant, nisi
revocatio expresse etiam ad cos dirigatur?
XVIII. Utrum Tertiarii saeculares cuiusvis Ordinis Indulgentiis tantum
gaudeant, quae sibi directe concessae fuerunt, vel aeque principaliter cum
aliis concessae fuerunt, dummodo non sint revocatae?
Et Emi ac Rfhi Patres in generalibus Comitiis ad Vaticanum habitis
rescripserunt die 10 ianuarii 1893:
Ad I. Negative.
Ad II. Affirmative.
Ad III. In iis quae ad disciplinam et directionem internam spectant
negative, in reliquis affirmative.
Ad IV. Negative.
Ad V. Negative ante professionem.
Ad VI. Affirmative.
Ad VII. Affirmative ex rationabili causa.
Ad VIII. Generarim negative.
Ad IX. Negative.
’
'
Ad X. Negative.
Ad XI. Negative.
Ad XII. Supplicandum SSmo pro gratia.
Ad XIII. Negative.
I
Ad XIV. Supplicandum SSmo pro gratia.
Ad XV. Affirmative.
Ad XVI. Negative, nisi constet de speciali Induito.
Ad XVII. Negative, imo falsa.
Ad XVIII. Affirmative.
Factaque de iis omnibus Sanctissimo Domino Nostro Leoni Papae XIII
I relatione in Audientia habita dic 31 ianuarii 1893 a me infrascripto Cardinali
S. Congregationis Praefecto, Sanctitas Sua resolutiones Emorum Patrum
ratas habuit et confirmavi:, et petitas gratias in perpetuum benigne concessit.
[Acta S. Sedis, vol. XXV, p. 506-509].

5120.
'

S. C. Indulg., Ordinis Minorum Capuccinorum, 2 1 iun. 1893.

I

Fr. Eugcnius a Senogallia Ord. Minorum Capuccinorum sequentia
dubia huic S. Indulgentiarum Congregationi diluenda humiliter proponit:
I. An vim habeat retroactivam Decretum ab hac S. C. editum sub

7°4

Curia Romana

.S'. C. Indulgentiarum

14145

LAO

*

A

S \C kS fiW *U & SfûüCTl VVXVa

die 31 ianuarii huius decurrentis anni 1893, 1 quoad dubium 9 in quot;..
rebatur: « An fideles qui inter tertiarios unius Ordinis fuerint coopü:
•Λ·.
cooptari etiam valeant inter tertiarios alterius Ordinis, puta S. Domini;
vel SSxnac Trinitatis etc., ita ut aliquis Christifidelis evadere simul pu
tertiarius Franciscalis, S. Dominici, SSmae Trinitatis, Ordinis Canncii:.
et ita porro? » cui responsum est « Negative »?
IL An vi praefati Decreti Christifideles qui ante idem Decretum pa­
ribus Tertiis Ordinibus adscript! reperiebantur, gaudeant nunc libem:
eligendi unum prae altero ex Tertiis Ordinibus, quibus iam sese mancip.·
verant?
Et S. Congregatio propositis dubiis respondendum censuit:
Ad I. Affirmative.
Ad II. Affirmative, iuxta cuiusvis Christifidelis devotionem.
[Acta S. Sedis, vol. XXV, p. 748].

5121.
S. C. Indulg·., 21 iun. 1893.
1. An absque ulla speciali licentia Sanctae Sedis, sed tantum vigore
facultatum, quibus utitur supremus moderator Ordinis Praedicatorum in
erectione Confraternitatum pro ecclesiis latini ritus, possit etiam et valeat
Confraternitates, quae sunt propriae Ordinis, in ecclesiis alterius ritus, puta
ritus graeci, armeni, etc., erigere.
Et quatenus affirmative:
2. Quanam formula sacerdotes alterius ritus quam latini, uti debeant
pro benedictione rosariorum aliisque caeremoniis, quae locum habere pos­
sunt in actu receptionis sodalium.
R. Ad i. Affirmative, praevio tamen consensu Episcopi respective ritus
orientalis.
|
Ad 2. Orator recurrat ad Sacram Congregationem, christiano nomini
propagando praepositam.
In Aud. habita a praedicto Procuratore Generali die 6 augusti 1S95
< SSmus quantum ad alterum dubium statuere dignatus est, sacerdotes alte­
rius ritus uti debere pro benedictione rosariorum, rosarum, candelarum etc.
ct in caeremoniis, quae occurri possunt, in actu erectionis Confraternitatis |
ss. Rosarii et receptionis sodalium, ipsa formula consueta, qua utuntur sacer­
dotes latini ritus pro consimilibus caeremoniis, in propriam tamen unius­
cuiusque ritus translata. Servatis dc iure servandis. Contrariis etc. Et iussit
Sanctitas Sua exemplum authenticum servari in Archivio S. C. de Prop.
Fide ».
,
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1837].
1 Cf. N. 5119.

705

5122.
S. C. Indulg., Cuneen., 1 sept. 1893.
Sacerdos loannes M. Silvestro dioecesis Cuneensis huic Sacrae Indul­
gentiarum Congregationi exponit se, tertio iam Ordini saeculari S. Francisci
Assisiensis adseriptum, cooptari etiam voluisse inter sodales tertiarios Ser­
vorum B. Mariae V., immo petiit, eamque obtinuit, facultatem admittendi
Christifideles in eumdem tertium Ordinem Servorum B. Μ. V., antequam
ab hac S. Congregatione ederetur Decretum d. sub die 31 ianuarii huius
decurrentis anni.1 Verum quum sub die 21 iunii nuper elapsi, 2 haec eadem
S. Congregatio decretum supramemoratum vim habere retroactivam edixerit,
simulque certum sit ideo Oratori collatam fuisse facultatem cooptandi fide­
les in tertium Ordinem Servorum B. Μ. V., eo quod huius tertii Ordinis
sodalis evaserat, hinc sequentium dubiorum solutionem ab hac S. Congrega­
tione humiliter expostulat:
I. An legitime admiserit Christifideles in praefatam tertium Ordinem
Senorum, eorumque professiones valide exceperit ante promulgationem
Decreti d. d. 21 iunii 1893?
Et quatenus negative:
II. An actus supradicti sint renovandi per sacerdotem legitima fretum
potestate, vel potius sanandi.
S. Congregatio propositis dubiis respondendum censuit:
Ad I. Affirmative ante promulgationem Decreti: Negative post promul­
gationem, nisi Orator expresse renunciaverit se velle pertinere ad tertium
Ordinem Franciscalem, ct elegerit, prouti ipsi datur, permanere inter soda­
les tertiarios Servorum B. Μ. V.
Ad II. Provisum in I.
[Acta S. Sedis, vol. XXVI, p. 374, 375].

5123.
S. C. Indulg., S. lacobi de Chile, 5 dec. 1893.
Hildephonsus Saavedra Canonicus Poenitent. Ecclesiae Metropolitanae
S. lacobi de Chile huic S. C. Indulgentiarum humiliter sequentia dubia
diluenda proponit:
Quum in una Veronensi sub dic 12 martii 1855 3 propositum fuerit
dubium sequens: Vtrum privilegium Clementis XIII quod qui solent confi­
teri semel saltem in hebdomada, possint lucrari Indulgentias Plenarias infra
hebdomadam occurrentes cum sola Communione, quamvis in Brevi Apo-

,αΙΐΙΐΕ
1 Cf. N. 5’ IQ­
’ Cf. N. S’ 20.
’ Cf. N. 5053·
Vol. VU.

706

Curia Romana

stolico Confessio praescripta sit, valeat et extendatur etiam pro lucranda
Indulgentia vulgo Portiuncula die 2 augusti, et S. C. responsum deder:
« Affirmative »; quaeritur:
I. Num haec responsio sit retinenda uti regula generalis etiam pro ali>
Indulgentiis toties quoties in eadem die lucrandis?
Item, quum in praefata \'eronensi fuerit propositum aliud dubium, nimi­
rum « Utrum confessio hebdomadalis valeat etiam pro lucranda Indulgente
in forma lubilaei » et S. C. responderit: Negative, quaeritur:
II. Num sub nomine Indulgentiae in forma vel ad instar lubilaei quod
effectum confessionis sint intelligendae illae tantum Indulgentiae, prout
docent Iuris Canonici Doctores, quae universo Orbi Catholico a RR. PP.
concedi solent ob aliquem specialem eventum, puta Creationis ipsius Romani
Pontificis; aut uti tales sint retinendae etiam illae, quae toties quoliti in
eadem die acquiri possunt, ut illa adnexa diei 2 augusti de Portiuncula
nuncupata, et alia nuper concessa in festo B. Μ. V. de Monte Carmelo?
III. An, attenta inopia Confessariorum, Christifideles qui in hac Archidioecesi degunt, et non habitualiter qualibet, sed una vel altera hebdomada
ad Confessionem accedere solent, poteruntne lucrari Indulgentias, quae per
illam hebdomadam in qua confitentur decurrunt, iis exceptis quae proprie
lubilaei appellantur, vel ad instar lubilaei conceduntur?
Et S. C. die 5 decembris 1893 relatis dubiis respondit:
Ad I. Affirmative.
Ad II. Attenta hodierna praxi Affirmative quoad iam partem, Negatiu
quoad 2am.
Ad III. Negative, absque Induito, et ad mentem; et mens est: Oratori
communicetur id quod alias decrevit haec S. C. sub die 12 iunii 1822 in
una Urbis et Orbis, 1 et sub die 28 septembris 1838 ad i11111 in una Aturensi, 2 et sub die 15 decembris 1841 ad I. et II. in una Mechliniensi.3
[Acta S. Sedis, vol. XXVI, p. 377, 378].

5124.
S. C. Indulg., Basileen., 13 febr. 1894.
In Dioecesi Basileensi in distinctis Ecclesiis duae existunt Confratemitates, una quidem sub titulo SSmi Cordis lesu simpliciter; altera vero sub
titulo Adorationis Perpetuae SSmi Cordis lesu. Iam vero ob existentiam
harum Confraternitatum quae idem saltem obiectum principale respiciunt,
nonnulla dubia exorta sunt, quorum solutionem Episcopus Basileensis
humiliter expostulat ab hac S. Congregatione Indulgentiis Sacrisque Reli­
quiis praeposita. Quaeritur igitur:
I. I trum fideles utrique Confratcrnitati, quae idem obiectum cultui
1 Cf. N. 5003.
3 Decreta Authentica S. C. Indulg., n. 264.
3 Cf. N. 5020.

S. C. Indulgentiarum

707

exhibet, simul adseribi valeant; et quatenus negative, ii Christifideles qui
praedictis Confraternitatibus iam adscript! reperiuntur, cuinam adscript!
sint retinendi?
II. Cum rector praedictae Confratemitatis sub titulo SSmi Cordis lesu
expresse non fuerit constitutus in erectione ipsius Confratemitatis, utrum
parochus qui erectionem postulaverat, et facile uti Rector habitus est, valide
adseribere potuerit fideles eidem Confratcrnitati; et quatenus negative,
petitur sanatio adseriptionum hucusque indebite peractarum.
III. An Vicarii eiusdem parochi ex eius mandato valide cooptare potue­
rint Christifideles in Confratemitatem, et quatenus negative, item petitur
sanatio adseriptionum.
Porro S. Congregatio dubiis desuper propositis, exquisito prius unius
ex Consultoribus voto, respondit:
Ad I. Affirmative ad 1. partem, ad 2. partem provisum in 1.
Ad II. Negative quoad i. partem; quoad 2. exhibeatur supplex libellus
pro sanatione.
Ad III. Negative quoad 1. partem; nisi Parocho fuerit facta in conces­
sione facultas subdclegandi suos Aücarios aut alios sibi benevisos presbyteros,
iuxta id quod alias decrevit haec S. C. in una Auxiensi sub die 22 augu­
sti 1842;1 quoad 2. item exhibeatur supplex libellus, quatenus in Parocho
defecerit facultas subdclegandi.
[Acta S. Sedis, vol. XXVI, p. 507, 508].

5125.
S. C. Indulg., Ordinis S. Benedicti, 15 ian. 1895.
D. Godehardus M. Heigl Ord. S. Benedicti, Abbas Affligeniensis et
Visitator Provinciae Belgicae S. Indulg. Congregationi humiliter exponit:
In Congregatione Cassinen. Primitivae Observantiae erectum esse Insti­
tutum Oblatorum Saecularium cum quibusdam Statutis a S. C. EE. et
RR. approbatis die 17 ian. 1871, ct Indulgentiis auctum per Decretum
huius S. C. die 4 iunii 1888.
Nunc vero quum varia exorta sint dubia circa naturam horum Oblato­
rum, humilis Orator postulat ut sibi declarentur quae sequuntur:
I. Suntne Oblati saeculares S. Benedicti considerandi sicut Tertiarii
aliorum Ordinum?
II. Potestne Oblatis Saccularibus S. Benedicti impertiri benedictio cum
Indulgentia Plenaria iuxta formulam pro Tertiariis saecularibus approba­
tam a Summo Pontifice Leone XIII dic 7 iulii 1882?2
III. Possuntne Oblati sacculares S. Benedicti fieri Tertiarii alterius
Ordinis, et viceversa?
IV. Debentne Oblati sacculares S. Benedicti, qui simul sunt Tertiarii
1 Cf. N. 5026.
2 Cf. N. 586.

IS ltS U lO

m iE K N ïm smxwmjs sxjov m v x

708

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

I. An conditio Clemcntinae Constitutionis Quaecumque .1 de consensu
ex. gr. S. Francisci, S. Dominici etc. eligere Ordinem ad quem pertine,
Ordinarii loci et de litteris testimonialibus, servanda in erectionibus et aggre­
velint?
gationibus Confraternitatum, accipienda sit ita, ut duo requirantur actus
S. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, perpenso
distincti, consensus nempe et litterae testimoniales: vel potius sufficiat con­
dubiis supra propositis, auditoque unius ex Consultoribus voto, responden­
sensus implicite expressus in litteris testimonialibus?
dum censuit:
II. An Summarium Indulgentiarum quod una cum diplomate datur in
Ad I. Affirmative.
erectione Confraternitatum, iam recognitum et approbatum a S. Congr.
Ad II. Negative, absque speciali privilegio.
Indulgent., nova etiam indigeat recognitione Ordinarii loci?
Ad III. Negative, iuxta Decretum huius S. Congregationis d. dic
III. An distincta Communitas, quam Decretum S. C. Indulg. in una
31 ianuarii 1893.1
Laudensi diei 31 ianuarii 1893 2 pro erectione Confraternitatum eiusdem
Ad IV’. Affirmative, ut in una Ord. Minorum Capulat, diei 21 iu­
nominis et instituti requirit, constituatur etiam a quolibet eiusdem municipii
nii 1893.2
oppido, situ et nomine ab aliis disiuncto, adeo ut in uno eodemque municipio
[Acta S. Sedis, vol. XXVII, p. 440, 441].
plures eiusdem nominis et instituti confraternitates erigi possint?
IV. An in magnis Civitatibus, quae unam tantum constituunt Communi­
tatem, plures nihilominus erigi possint eiusdem nominis et instituti Confra5126.
temitates?
S. C. Indulg., lacien., 20 ian. 1896.
V. An erectio Confraternitatum SS. Rosarii facta per litteras Mag.
Gen. Ord. Praed. facultativas, execution! mandatas a Sacerdote, sive regu­
Sunt plures Reliquiae in pretiosis argenteis thecis inclusae, fere in omni­
lari, sive saeculari ab eodem Mag. Gen. deputato, valida sit, si Ordinarius
bus ecclesiis dioecesis, etsi pauperrimis, quarum authenticae non habentur,
consensum quidem suum ante exeeutionem exprimat, nullas vero litteras
nec notitia habetur eas olim extitisse, nec tempus cognoscitur a quo illae
testimoniales concedat?
Reliquiae possidentur. Numerus earum, praesertim in ecclesia paroch I
VI. An ipsae litterae facultati vae validae sint si subscriptione et sigillo
vulgo Siresa, quae per aliquod tempus residentia fuit Episcoporum Oscen­ • eiusdem Mag. Gen. munitae aut certum Sacerdotem ad exeeutionem non
sium tempore invasionis mahometanorum, est considerabilis, et quamvis
deputent, aut locum Confratcrnitatis erigendae non exprimant?
thecae antiquitatem redoleant, in archivis tamen parochiarum, vel in histo­
Deinde sequentia postulata exhibuit:
riis nullum extat certum documentum earumdem authenticitatem compro­
I. d) Quoad praeteritum: Ut omnes SSnii Rosarii Confraternitates, quae
bans. — Magna tamen pietate a populis coluntur, ita ut nequeatsinc scandalo
sive in propriis Ordinis, sive in aliis Orbis Ecclesiis erectae inveniuntur
hic cultus prohiberi. Cum igitur antiquissimae sint, ita ut ipsa antiquitas
irregularitate, vel vitio nullitatis affectae, ob quemcumque loci distantiae,
possit constituere argumentum sufficiens ad certitudinem moralem gignen­
litterarum testimonialium, diplomatum concessionis, sive alterius cuiusque
dam, ct apud omnes in maxima semper fuerint et sint veneratione, opina­
generis defectum, in radice sanentur, ct, quatenus opus sit, immediate Apotur Episcopus orator huiusmodi cultum permitti posse: ad omnem tamen ' stolica Auctoritate de novo erigantur, firmis remanentibus privilegiis a
anxietatem tollendam, implorat quoad hoc iudicium S. V.
RR. PP. Ordini Praedic, elargitis.
R. Reliquias antiquas conservandas esse in ea veneratione in qua hacte­
b) Quoad futurum: Ad maius incrementum sodalium SSmi Rosarii
nus fuerunt, nisi in casu particulari certa adsint argumenta eas falsas vel
postulat facultatem pro Mag. Gen. Ord. Praedic, eiusque Vicario, ut penes
supposititias esse.
Provinciales et Episcopos etiam in Europa, non tamen in Italia, possit eo
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1911].
modo, quo, de consensu a S. S. habito, agere solent aliorum Ordinum
Superiores, et ipse agit extra Europam, diplomata in deposito habere, ser­
vatis tamen iisdem ordinationibus et conditionibus ab ipsis RR. PP. datis.
5127.
II. Ut in magnis Civitatibus, ubi habitantium numerus centum excedit
S. C. Indulg., Ordinis Praedicatorum, 20 maii 1896.
millia, tres vel quatuor etiam Confraternitates Sanctissimi Rosarii de speciali
S. S. mandato, erigi possint et valeant.
Procurator Generalis Ordinis Praedicatorum sequentia dubia huic
III. Ut duo postrema postulata extendantur etiam ad alias duas ConS. Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae, humiliter
fratemitates SSmi Nominis Dei, nec non Militiae Angelicae S. Thomae
dirimenda proposuit:
Aquinatis.

710

Curia Romana

’

S. C. Indulgentiarum

711

Et Emi ac Rmi PP. Cardinales in generalibus Comitiis, ad Vaticanas I fidelium, in antecessum benedicendas curet pro iis qui eas, restituto pretio
Aedes habitis die 5 martii 1896, rescripserunt:
j
expenso, petituri sint?
Ad Dubium I. Sufficere Ordinarii litteras, quibus consensum in ere- 1
Sacra vero Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita,
ctionem vel aggregationem Confraternitatum significet et Instituti pietate, i audito etiam unius ex Consultoribus voto, sub die 10 iulii 1896 relatis dubiis
ac religionem commendet.
>
respondere mandavit:
Ad II. Negative.
I
Ad I. Negative.
Ad III. Affirmative, dummodo in unoquoque oppido habeatur etiam I
Ad II. Affirmative.
propria Paroecia.
[Acta S. Sedis, vol. XXIX, p. 320].
Ad IV. Negative: sed supplicandum SSmo, ut derogando in hac parte '
Constitut. s. m. Clementis VIII quae incipit « Quaecumque », Ordinariis I
5129.
benigne tribuere dignetur facultatem providendi pro eorum arbitrio et
prudentia in singulis casibus, servata tamen in huiusmodi erectionibus con· I
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 25 aug. 1897.
venienti, eorum iudicio, distantia.
Cum hisce temporibus pene innumerae exortae sint in Ecclesia piae
Ad V. Negative.
Uniones seu Societates, quae etsi quandoque Confraternitatum nomine
Ad VI. Negative.
decorentur, nihilominus inter veras et proprie dictas Confratcrnitates mi­
Ad postulata vero:
nime sint recensendae; merito dubitatum est, an leges, quae a Constitutione
Quoad I. «) Affirmative.
Clementis VIII, quae incipit: Quaccumque,1 pro Confratemitatibus et Con­
b) Non expedire.
gregationibus iussae sunt, novis istis piis Unionibus seu Societatibus forent
Quoad II. Iam satis provisum in responsione ad dubium IV.
applicandae. Quaestio insuper mota est pro nonnullis Confratemitatibus ad
Quoad III. Iam provisum in responsione ad duo postulata priora.
Factaquc de omnibus SSmo Domino Nostro Leoni Pp. XIII relatione
Regulares Ordines pertinentibus, quoad consensum Ordinariorum, cum
in audientia habita die 20 maii 1896 ab infrascripto Cardinali S. C. Praefecto,
illae in Ecclesiis eorumdem Regularium Ordinum eriguntur. Quare huic
Sanctitas Sua resolutiones Eminentissimorum PP. ratas habuit et confirmavit,
Sacrae Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae sequentia
simulque derogando Constitutioni Clementis λ III, facultatem in I\ dubio
dubia dirimenda sunt exhibita:
I. An Piae Uniones seu Societates, quae sub Confraternitatum et Congre­
postulatam benigne Ordinariis concedere dignata est.
gationum nomine minime veniunt, comprehendantur sub sanctionibus Constitu­
[Acta S. Sedis, vol. XXVIII, p. 751, 752).
tionis Clementis VIII, quae incipit « Quaecumque »?
II. An ad erectionem Confraterni atum, puta Sanctissimae Trinitatis,
Sanctissimi Rosarii, B. Μ. Γ. de Monte Carmelo, vel a Virgine Perdolente,
5128.
aliarumve huiusmodi, quae a Religiosis Ordinibus in suis respectivis Ecclesiis
S. C. Indulg., Atediolanen., 10 iul. 1896.
eriguntur, necessarius sit Ordinarii consensus?
Et Emi Patres in Vaticanis Aedibus, in generali Congregatione coadunati
Quamvis haec S. Congregatio Indulgentiis Sacrisquc Reliquiis praeposita
sub die 5 augusti 1897 ad proposita dubia responderunt:
decreverit sub die 16 iulii 1887,1 res indulgentiis ditatas tradi debere fidelibus
Ad I. Affirmative, quoad erectionem seu institutionem, quoad approba­
omnino gratis, ita ut, si aliquid quocumque titulo requiratur vel accipiatur,
tionem statutorum, quoad aggregationem et quoad publicationem Indulgenindulgentiae rebus adnexae amittantur; nihilominus ab hac S. Congrega­
ftarum.
tione humiliter petitur sequentium dubiorum solutio:
Ad 11. St agatur de Confratemitatibus proprie dictis, id est ad modum
I. An amittant Indulgentias Cruces, Coronae etc. si quis eas emens,
organici corporis et cum sacco constitutis, Affirmative: « de Confratemitatibus
ipsi venditori earum benedictionem nomine suo curandam committat, solu­
late acceptis, satis provisum per consensum praestitum ab Ordinario pro ere­
turus pretium expensasque transmissionis, in ipso actu, quo res illae iam
ctione Conventus Ordinis in Dioecesi.
benedictae sibi tradentur?
De quibus omnibus facta SSmo Dno Nostro Leoni Pp. XIII relatione,
Et quatenus negative:
Jj·
I in Audientia habita ab infrascripto Cardinali Praefecto die 25 augusti 1897,
II. An amittant Indulgentias Cruces, Coronae etc. si quis praevidens
Sanctitas Sua resolutiones Emorum Patrum approbavit.
eas iam benedictas postulatum iri certa occasione, puta magni concursus
[Acta S. Sedis, vol. XXX, p. 276, 277].

I

I

i

712

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

5130.
S. C. Indulg., Montis Politiani, 26 maii 1898.

i

Episcopus Montis Politiani huic Sacrae Congregationi Indulgentiis I
Sacrisque Reliquiis praepositae sequentia dubia enodanda proposuit:
I
I. An Indulgentiae quas Episcopus concedit valeant intra limites suae 1
dioeceseos tantum, an vero etiam extra?
'
II. An acquiri possint intra limites dioeceseos etiam a fidelibus, qui
non sunt subditi Episcopi concedentis Indulgentias?
III. An subditi Episcopi concedentis Indulgentias has lucrari valeant
dum extra dioecesim commorantur?
Et Emi Patres in Vaticano Palatio coadunati relatis dubiis die 5 maii 1898
responderunt:
Ad I. Affirmative ad 1. partem; negative ad 2., nisi agatur de subditi*
Episcopi concedentis, et de Indulgentiis personalibus.
Ad II. Affirmative, dummodo Indulgentiae non sint concessae alicui
peculiari coetui personarum.
Ad III. Provisum in primo.
De quibus facta relatione SSmo Domino Nostro Leoni Papae XIII
in Audientia habita die 26 maii 1898 ab infrascripto Cardinali Praefecto,
eadem Sanctitas Sua Emorum Patrum resolutiones benigne approbavit.
[Acta S. Sedis, vol. XXXI, p. 632, 633].

713

ct mulieres conveniens, sit dicere « Accipite viri et mulieres » vel simpliciter
Accipite hunc habitum etc. » prout est in formula breviori approbata in
Decreto S. R. C. diei 24 iulii 1888?
Porro S. C., audito unius ex Consultoribus voto, relatis dubiis, respon­
dere mandavit:
Ad I. Negative.
Ad II. Nihil officere valori Scapularis Imaginum varietatem, dummodo
in Scapulari appareat color, forma et pannus, quae omnia ut vere substan­
tialia sunt retinenda, exceptis tamen Scapularibus SSfhae Trinitatis et Pas­
sionis D. N. in quibus etiam imagines propriae sunt necessariae.
Ad Ill. Negative ad 1. partem; affirmative ad 2.
Ad IV. Formulam in casu dicendam esse immediate antequam Sca­
pularia imponere incipiantur, eaque Sacerdote in manibus tenente.
Ad V. Si viri a mulieribus facile segregari possint et duplici actu fun­
ctio peragi posset, quod certe esse , convenientius, tunc, prout de more,
1 uti posset formula longiori, mutatis mutandis; si vero unico actu promiscue
viri cum mulieribus sint aggregandi, tum ad praecavendam cacophoniam
1 melius fieret si formula brevior adhiberetur, dicendo tantum accipite hunc
I habitum etc. ».
[Acta S. Sedis, vol. XXX, p. 748, 749].

5132.
S. C. Indulg., Lincien., 13 iul. 1898.

5131.
S. C. Indulg., Burgi S. Domnini, 18 iun. 1898.
Huic Sacrae Indulgentiarum et SS. Reliquiarum Congregationi sequen­
tia dubia dirimenda sunt proposita:
I. Utrum in adscribendis Christifidelibus Sodalitati B. V. Mariae a
Monte Carmelo adhiberi licite et valide possint Scapularia, quae quamvis
ex lana confecta, cooperiuntur ex una parte tela serica vel gossypio, ex altera
vero Imagine quae totum cooperit Scapulare, ita ut pannus penitus aut quasi
penitus non appareat?
II. Quid tenendum quando unum Scapulare refert Imaginem B. Μ. V.
de Monte Carmelo, alterum quod vitta coniungitur Imaginem B. Μ. V.
perdolentis, SSmi Rosarii, vel etiam SSmi Cordis lesu?
III. Utrum nomina adseriptorurn Confraternitati necessario ad vicinio­
rem Confratcrnitatem mittenda sint, vel potius liberum sit ea transmittere
Moderatori cuiuslibet Confraternitatis?
I \ . I trum in adseriptione plurium formula unica in numero plurali,
quae ex Decr. S. C. Indulg. die i<8 aprilis 1891 adhiberi potest, dicenda sit
antequam incipiatur impositio, vel potius dum primo fit impositio?
\ . I trum in casu super exposito, cum generatim adseribendi sint viri

I

I

I

I

Episcopus Linciensis huic S. Congregationi Indulgentiarum circa Benedictionem cum Indulgentia, quae dicitur etiam Absolutio generalis. Soro­
ribus regularibus tertii Ordinis S. Francisci impertiendam haec dubia proponere audet:
I. Utrum Confessarius ordinarius vel extraordinarius Sororum tertii
Ordinis S. Francisci, quae in Congregatione coadunatae vivunt et Episcopi
iurisdictioni subiectae sunt, censendus sit delegatus pro impertienda Bene­
dictione cum Indulgentia plenaria?
II. Utrum dies, quibus haec Benedictio istis Sororibus impertiri potest, sint illi, qui in Directorio Ordinis Fratrum Min. pro Absolutione gene­
rali indicantur, an illi, quibus Tertiarii saeculares huiusmodi privilegio
gaudent?
Sacra vero Congregatio praefatis dubiis ita respondendum mandavit:
Ad I. Affirmative.
*
' if ?
Ad II Affirmative ad 1. partem; Negative ad 2.
(Acta S. Sedis, vol. XXXI, p. 126].

7J4

Curia Romana

5133.

VKXTmnas sxq&ywyxus sns«a\ vvxva

S. C. Indulg·., Augustana, io aug. 1899.
Episcopus Augustanus plura dubia huic S. Congregationi Indulgentia­
rum dirimenda proposuit, quae, post Constitutionem Ubi primum de Con­
fraternitatibus a SS. Rosario nuncupatis nuper editam iussu SSmi Dr.:
Nostri Leonis Papae XIII,1 ipsi oborta sunt. His et alia superaddidit quae
cx nonnullis Decretis huius S. C. repetenda videntur, eo quod quaestio
movetur an, et quomodo illa Confraternitatibus SSmi Rosarii sint appli­
canda.
Dubia vero proposita sunt sequentia:
I. In Dioecesi Augustensi iampridem existant fere in omnibus ecclesiis
parochialibus Confraternitates SS. Rosarii, quin tamen habeantur litterae
patentes Magistri Generalis Ordinis Praedicatorum, in plerisque locis de­
perditae. Quamobrem orator petit, utrum ad canonicam Confratemitatis
existentiam sufficiat per aliquod documentum, puta, per processum verba­
lem ipsius erectionis, vel inscriptionem commemorativam in Regesto soda­
lium Confratemitatis, aliudve huiusmodi in documento authentico asserva­
tum, certam haberi notitiam quod litterae Magistri Generalis pro tali eccle­
sia iam concessae fuerint, an vero novae requirantur litterae patentes ipsius
Magistri Generalis?
II. An per Decretum S. C. Indulgentiarum d. d. 20 maii 1896 in una
Ordinis Praedicatorum ad II2 abrogata censeatur lex a S. C. Indulgentiarum
die 8 ianuarii 1861 sancita 3 fin formula servanda in substantialibus pro ere­
ctione confratcrnitatum) sub η. V. hisce verbis expressa: «quod gratiae ct
indulgentiae confraternitati communicatae, praevia cognitione Ordinarii,
dumtaxat promulgentur »?4
Et quatenus negative:
|
III. An cognitio Ordinarii exprimi debeat in scriptis ad calcem Summa­
rii Indulgentiarum?
IV. An piae Uniones Rosarii Viventis, a .Magistro Generali Ordinis
Praedicatorum institutae, subiaceant praescriptionibus Clementinae Ouaecumque,5 sicut ct Confraternitates SS. Rosarii, ad tramitem decreti S. C.
Indulgentiarum d. d. 25 augusti 1897 in una Urbis et Orbis ad Ι?β
I
V. An Episcopus tolerare possit sive Confraternitates proprie dictas,
sive pias Uniones sub SS. Rosarii titulo, absque interventu Magistri Gene­
ralis Ordinis Praedicatorum a parochis, vel aliis sacerdotibus institutas,
etiam cum conditione vel praetextu, quod huiusmodi Confraternitates vel
1
2
3
4
8
45

Dic 2 oct. 189S. - Leonis XIII Acti, vol. XVIII, p. 161-172.
Cf. N. 5i27.
Cf. N. 5061.
Cf. N, 5074·
Cf. N. 192.
Cf. N. 5129.

S. C. indulgentiarum

715

piae Uniones non gaudent privilegiis et indulgentiis Confratemitatum
SS. Rosarii?
VI. An, non obstante Decreto S. C. Indulgentiarum d. d. 25 augu­
sti 1S97 in una Urbis et Orbis vi specialis privilegii Rectores Confraternitatum SS. Rosarii albo suae Confratemitatis permittere valeant inscribi
nomina defunctorum, etiam ad hunc finem dumtaxat, ut defuncti fiant
participes meritorum Confratemitatis, et precibus sodalium commendati
habeantur?
VII. An Decreta S. C. Indulgentiarum d. d. 12 decembris 1892 in una
Coloniensi1 et 15 novembris 1893 in una pariter Coloniensi pro sodalitate
S. Scapularis, applicari possint Confraternitati SS. Rosarii ita, ut confratres
SS. Rosarii recepti ct inscripti a sacerdotibus facultatem habentibus, omnes
Indulgentias Confratemitatis lucrentur vi ipsius legitimae receptionis,
etiamsi eorum nomina cum nominibus aliorum sodalium in albo Confra­
temitatis non sint adhuc materialiter inscripta?
VIII. An, stante privilegio Confratemitatis SS. Rosarii, quo gratia
concessa a S. Sede non censetur revocata, nisi fiat de ea specialis mentio,
sacerdotes, utentes formula ab Innocentio XI praescripta pro Indulgentia
a Confratribus SS. Rosarii in articulo mortis lucranda, valide agant, an vero
debeant uti formula data in Constitutione Benedicti XIV Pia Mater? 2
IX. An formula pro Indulgentia acquirenda a confratribus in articulo
mortis recitari valeat dumtaxat a Rectoribus Confratemitatum et sacerdoti­
bus per Magistrum Generalem Ordinis Praedicatorum delegatis, an vero,
quoad confratres SS. Rosarii, a quocumque sacerdote, etiam extra confes­
sionem?
X. An Confraternitates SS. Rosarii erectae a Legatis Apostolicis, Nun­
tiis, ceterisque Praesulibus vi specialis facultatis apostolicae, indigeant nova
erectione per Magistrum Generalem Ordinis Praedicatorum?
Et Emi ac Rmi Patres in Congregatione Generali, habita ad Vaticanum,
rescripserunt die 3 augusti 1899:
Ad I. Affirmative ad 1. partem; Negative ad 2.
Ad II. Negative.
Ad III. Non est necesse.
Ad IV. Negative.
£ . . j.
■
Ad V. Reformato dubio uti sequitur:
An per Apostolicas Literas Ubi primum datas a SS. D. N. Leone Pp. XIII
die 2 octobris 1898, Episcopis aliisque gaudentibus facultate in genere eri­
gendi confraternitates, revocata fuerit facultas erigendi Confraternitates vel
Pias Uniones sub titulo SS. Rosarii absque interventu Magistri Generalis
Ordinis Praedicatorum?
Respondendum: Supplicandum SSmo, ut dignetur mentem suam pandere.
Ad VI. Negative, facto verbo cum SSmo.
Ad VII. Affirmative.
» Cf. X. 51x7.
: Cf. N. 3S0.

716

Curia Romana

Ad VIII. Reformato dubio uti infra:
An pro impertienda plenaria Indulgentia in articulo mortis confratribus
SSmi Rosarii, adhibenda sit formula ab Innocentio XI approbata, an vero
formula a Benedicto XIV praescripta in Constitutione Pia Mater?
Respondendum : Negative ad i. partem, Affirmative ad 2.

Ad IX. Reformato dubio hoc modo:
An benedictio in articulo mortis cum adnexa plenaria Indulgentia confratribus SSmi Rosarii impertienda sit a sacerdotibus per Magistrum Genia­
lem Ordinis Praedicatorum delegatis, an vero a quocumque sacerdote, etiam
extra confessionem?
Rescribendum: Negative ad 1. partem; Affirmative ad 2.

W M W iA S

SXEEVWVXHS SNSVXY VVXW

Ad X. Non propositum.
Factaque de iis omnibus per me infrascriptum Cardinalem Praefectum
relatione SSmo Dno Nostro Leoni Papae XIII, in audientia habita die
10 augusti 1899, SSmus omnes resolutiones Emorum Patrum benigne appro­
bavit, mentemque suam quoad V dubium pandere dignatus est expresse
edicens: « Revocavimus, et ut revocatas haberi volumus facultates quibus­
cumque concessas erigendi Confraternitates piasque Uniones sub titulo
SSmi Rosarii sine litteris patentibus Magistri Generalis Ordinis Praedica­
torum; ita ut si quae in posterum erigantur sive Confraternitates sive prie
Uniones sub titulo SSmi Rosarii absque praefatis litteris, nullis gaudeant
beneficiis, privilegiis, indulgentiis, quibus Romani Pontifices legitimam
verique nominis Sodalitatem a SS. Rosario auxerunt; quin imo nec gau­
deant aliis Indulgentiis, quae communiter conceduntur omnibus sub quovis
titulo confraternitatibus, canonice erectis. Contrariis non obstantibus qui­
buscumque ».
[Acta S. Sedis, vol. XXXII, p. 185-188].

5134.
S. C. Indulg·., 14 iun. 1901.
Utrum poenitens precem, aut pium exercitium indulgentiis ditatum
explens, possit simul et poenitentiae satisfacere, et indulgentias lucrari.
R. Affirmative, facto verbo cum SSmo. — SSmus confirmavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol II, n. 2116].

5135.

S. C. Indulg-., Chnmberien., 18 iul. 1902.
Quamvis haec S. C. Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, ut sup­
pleretur impotentiae, qua surdomuti detinentur recitandi preces ad lucran­
das Indulgentias iniunctas, iam providerit per generale decretum die
16 februarii 1852, 1 in quo edixit Quod v/ agatur de privatis orationibus, pro»

Cf

S. C. Indulgentiarum
brii mutorum et surdorum confessarii valeant easdem orationes commutare in
alia pia opera aliquo modo manifestata, prout in Domino expedire indicaverint ;
nihilominus Episcopus Chambcriensis animo revolvens surdo-mutos nunc
perfectiori methodo esse instructos, ut ipsi facilius et uberiori spirituali
fructu Indulgentias assequi valeant, sequens dubium huic Sacrae Congre­
gationi dirimendum exhibuit:
Utrum expediat ut Surdo-Mutis, quin in singulis casibus ad proprium conftssarium recurrant, per generale Decretum gratia concedatur acquirendi Indul­
gentias, iniunctas preces signis, vel mente fundendo, vel tantum easdem legendo
sine ulla pronuntiatione?
Emi Patres in generalibus Comitiis ad Vaticanum habitis die 15 iulii
huius decurrentis anni responderunt:
Affirmative; ct supplicandum SSmo pro gratia, firmo manente Decreto
generali diei 16 februarii 1852.
In audientia vero habita ab infrascripto Card. Praefecto die 18 iulii anni
praedicti, SSmus sententiam Emorum PP. approbavit et petitam gratiam
clementer elargitus est.
[Acta S. Sedis, vol. XXXV, p. 570, 571].

5136.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 28 aug. 1903.
Quamvis S. C. Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita in una Sebenicen. sub die 13 septembris 1888,1 expresse edixerit, non expedire ut exten­
derentur ad recitationem parvi Officii B. Mariae Virginis, in quodcuinque
vulgare idioma translati, Indulgentiae a RR. PP. adnexae recitationi eiusdem
Officii, uti illud prostat in fine Breviarii Romani; nihilominus instantius
ab hac eadem S. Congregatione expostulatum est, ut praefatam Indulgen­
tiarum extensionem concedere dignaretur, hisce potissimum de causis,
quod hac nostra aetate latini sermonis quamplurimi sint omnino ignari,
ususque in pluribus catholici Orbis regionibus iam inoleverit, hoc Officium
recitandi lingua vernacula expressum, et admodum difficile foret fideles ab
hoc usu retrahere.
Quare haec S. C. sequens postulatum denuo examinandum duxit:
1 An, non obstante Decreto in una Sebenicen. diei 13 septembris 18S8,
expediat Indulgentias a RR. PP. concessas Christifidelibus recitantibus par­
vum Officium B. Mariae Virginis, uti extat in fine Breviarii Romani, exten­
dere ad illos, qui idem Officium recitaverint in aliam linguam translatum,
praevia recognitione et approbatione Ordinarii loci, ubi vulgaris est lingua? »
Et Emi Patres ad Vaticanum coadunati die 18 augusti 1903 responde­
rant:
Affirmative pro privata tantum recitatione.

N. 5046.
1 Acta S

Scdii,

\ol. XXI, p. Ï9i.-Cf. N. 5100.

718

Curia Romana

SSmus vero Dnus Noster Pius PP. X in Audientia habita die 28 a. I
gusti 1903 ab infrascripto Cardinali, Praefecto sententiam Eihorum Patm I
approbavit, et Indulgentiarum petitam extensionem benigne concessit.
\
[Acta S. Sedis, vol. XXXVI, p. 185].
I

S. C. Indulgentiarum

Attento Decreto dici 28 augusti 1903 1 pro Tertiariis in Communitate
degentibus et vota simplicia nuncupantibus, adhibenda est prima formula:
Xc reminiscaris ». 2
[Acta S. Sedis, vol. XXXVI, p. 498].

5137.

5139.

S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 28 aug. 1903.
Pontificale lubilaeum fel. rec. Leonis XIII solemnibus ubique laetitia
ab orbe catholico peractum, congruam sane occasionem praebuit, qua plures
sacrorum Antistites, praesertim ex regione Neapolitana et Sicula, ad auspi­
catum eventum novo quodam pietatis religiosique fructus pignore conse­
crandum, enixas, coniunctis simul litteris, preces admoverunt, ut sua, in
indulgentiis elargiendis, facultas aliquantum ab Apostolica Sede adauge­
retur. — Has vero postulationes, Pontificis optimi obitu interceptas, sed,
ex S. Congregationis Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae consulto,
ab infrascripto Cardinali, eidem Congregationi Praefecto, in audientia die
28 augusti, hoc vertente anno, ad Vaticanum habita, rursum et suppliciter
exhibitas, cum primum agnovit Sanctissimus Dominus Noster Pius Papa
Decimus, nihil se in votis magis habere est testatus, quam ut gloriosam
Antecessoris memoriam digno, hac etiam in re, honoris documento prose­
queretur, et propriam insuper, erga universos ecclesiasticos ordines, pater­
nam charitatem oppido ostenderet. Quapropter Sanctitas Sua, percepta
omnium relatione, non modo memoratis votis annuere, verum etiam cle­
menter decernere dignata est, ut, in posterum Emi Patres Cardinales, in
suis titulis aeque ac Dioecesibus, bis centum, Archiepiscopi centum, atque
denique Episcopi quinquaginta dierum indulgentiam elargiri valeant, dum
tamen serventur cuncta huc usque ab eisdem servata, in huiusmodi indul­
gentiarum elargitionibus. Hanc autem concessionem futuris quoque tem­
poribus perpetuo valituram extare voluit. Contrariis quibuscumque non
obstantibus.
[Acta S. Sedis, vol. XXXVI, p. 51S, 519].

S. C. Indulg., Ordinis Minorum Capuccinorum, 1 febr. 1905.

Fr. Ineundus a Montonio, Ordinis Minorum Capuccinorum Procurator
Generalis, Sacrae Congregationi Indulgentiarum sequentia dubia solvenda
proposuit:
I. Quaenam sit formula adhibenda ad impertiendam Absolutionem gene­
ralem Regularibus modo privato, id est immediate post sacramentalem Con­
fessionem?
II. Utrum Superior Regularis, aut eius delegatus, cum Absolutionem
generalem propriae Communitati impertit, et ipsemet eamdem recipiat, an
alius sacerdos ei impertire debeat?
1 Ad hanc Sacram Congregationem Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositam
$iepe duhia delata sunt circa relationem Tertiariorum, tanto hodie numero in communitate viventium et simplicia vota nuncupantium, ad respectives suos Ordmes regulares
quoad Indulgentias et spirituales gratias. Quae dubia succreverunt ex quo Leo XIII fel.
tcc. speciales Indulgentias pro iis solis Tertiariis tum Franciscalibus, tum Ordinis Servo­
rum B.M. V. qui m saeculo vivunt, concessit, sublatis omnibus aliis Indulgentiis eousque
istis Tertiis Ordinibus tributis. Verum est Sacram Congregationem EE. et RR. in suis
Nonnis pro approbatione horum Institutorum (Sect. I, § ii, N. 16), statuisse: « Instituta
Tertiariorum non approbentur, nisi a Superioribus Generalibus eorum Ordinum, a quibus
« nomen ct habitum mutuantur, in proprium respectivum Tertium Ordinem aggregentur,
et ad Indulgentiarum et gratiarum spiritualium participationem, quantum concedere fas
at, admittantur ·; haec tamen postrema verba, ut patet, praesentem quaestionem in ambiguo
idhuc reliquerunt.
Quare, ne tot ex utroque sexu Tertiarii horum Institutorum qui exemplo et opere de re
catholica optime sunt meriti, certis Indulgentiis diutius careant, quaesitum est:
‘Jn generali dispositione omnibus Institutis Tertiariorum in communitate degentium et
ritu simplicia emittentium ab Apostolica Sede sint concedendae Indulgentiae primo et secundo

I

I
1

Ordini respective propriae?

,

5138.

Et Emi Patres in Generali Congregatione ad Vaticanum coadunati die tS augusti 1903,
responderunt:
*

i
'

S. C. Indulg., Congregationis SS. Redemptoris, 11 nov. 1903.

Petrus Oomen, Procurator Generalis Congregationis SSmi Redemptoris,
huic S. Congregationi Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae sequens
dubium dirimendum proposuit:
Utrum in impertienda absolutione generali iis Tertiariis, qui in Commu­
nitate degunt votaque simplicia nuncupant, adhibenda sit prima formula:
Al· reminiscaris, an potius alter: Intret oratio?
Et S. C ongregatio, audito unius ex Consultoribus voto, respondendum
mandavit:

719

< Affirmative ·.

I
I
I

I

■-·.

*

Dc quibus facta relatione Ssmo Domino Nostro Pio Pp. X in Audientia habita die
28 eiusdem mensis et anni ab infrascripto Cardinali Praefecto Sanctitas Sua Patrum Cardi­
nalium responsum approbavit et confirmavit, decrevitquc; primo, ut Instituta Tertiariorum
in communitate degentium et vota simplicia emittentium, dummodo Ordinibus a quibus
nomen ct habitum mutuantur legitime sint aggregata, participent omnes Indulgentias a
RR. PP. primis ct secundis Ordinibus directe tantum concessas; secundo, ut eorundem
Ecclesiae iisdem Indulgentiis gaudeant, qtfibus Ecclesiae respectivi primi et secundi Ordinis
(ruuntur; tertio, ut aliae Indulgentiae huiusmodi Tertiis Ordinibus antea concessae in
posterum solis Tertiariis in saeculo viventibus sint propriae (Acta S. Sedis, vol. XXXVI,
P· 377. 378).
« Cf. N. 586.

72o

I

Curia Romana

S. C. Indulgentiarum

721

S. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita responds- 1 parochialis, haec debetne esse ecclesia parochialis propria illius qui vult
dum censuit:
I Indulgentias lucrari, an alia quaccumque?
Ad I. Ad S. Rituum Congregationem.1
I
5. An sub nomine ecclesiae parochialis propriae veniat tantummodo illa
Ad II. Affirmative ad i. partem; Negative ad 2.
I domicilii, vel etiam quasi-domicilii aut morae transitoriae, uti contingit
[Acta S. Sedis, vol. XXXVIII, p. 243].
1 tempore itineris?
R. Ad i. Negative, iuxta decretum Delatae saepius > diei 7 martii 1678.1
Ad 2. Affirmative, id est acquiri potest Indulgentia una vice tantum pro
5140.
I singulis ecclesiis eiusdem Ordinis seu dioecesis.
Ad 3. Provisum in praecedenti.
S. C. Indulg., 7 iul. 1905.
Ad 4. Affirmative quoad primam partem; Negative quoad secundam.
Ad 5. Negative quoad primam partem; Affirmative quoad secundam et
Fr. Bonaventura Marrani, Ordinis FF. Minorum Procurator General
tertiani.
ab hac S. Congregatione Indulgentiarum sequentis dubii solutionem humi­
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2220].
liter expostulat:
Ex Decreto huius S. C. in una Leodien. d. d. 9 augusti 18432 indulgentiae
non cessant, si, destructa veteri ecclesia, nova aedificetur fere in eo loco,
5142.
ubi vetus existebat, et sub eodem titulo. Quaeritur:
Utrum praefata resolutio applicetur etiam Stationibus S. \ iae Crudi
S. C. Indulg., 10 ian. 1906.
legitime erectis, ita ut in casu ecclesiae ex toto reaedificatae fere in eodem
Hildcbrandus de Hemptinne, Abbas Primas O. S. B., ad pedes Sancti­
loco et sub eodem titulo praeexistens privilegium S. Viae Crucis non cesset,
tatis Vestrae provolutus, humillime petit, ut Sanctitas Vestra privilegium
si S. Via Crucis, quae in veteri ecclesia destructa legitime erecta extabat,
a be. me. Leone PP. XIII per Breve Apostolicum d. 28 martii 1903 Ordinis
salva substantia, ast sine nova erectione in ecclesiam reaedificatam, prout
S. Benedicti monachis concessum, ut scilicet in perpetuum < quinquies in
dictum est, transferatur?
anno, diebus semel tantum a Primate eiusdem Ordinis designandis, Absolu­
S. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, audito Con­
tionem generalem seu Benedictionem cum adnexa Plenaria Indulgentia
sultorum voto, proposito dubio respondendum mandavit: Affirmative.
recipere valeant », benigne extendere dignetur ad universas Ordinis S. Bene­
[Acta S. Sedis, vol. XXXVIII, p. 41, 42].
dicti Monialium familias.
SS. D. N. Pius PP. X in audientia habita 10 ianuarii 1906 ab infrascri5141.
I pto Cardinali Praefecto S. Congr. Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposi­
tae benigne annuit pro gratia iuxta preces, servatis conditionibus, quae in
S. C. Indulg., Patavina, 13 sept. 1905.
memoratis Apostolicis litteris praescriptae sunt. Praesenti in perpetuum
valituro, absque ulla Brevis expeditione. Contrariis quibuscumque non
1. An qui nomen dedit pluribus confraternitatibus, quae gaudent induito
obstantibus.
lucrandi Indulgentias, quas Stationales appellant, eas lucrari valeat tot vici­
1
[Analecta Ecclesiastica (1896), p. 31].
bus, quot sunt sodalitates, quibus est adseriptus.
2. Quando conceditur plenaria Indulgentia pro festo alicuius Sancti,
lucranda a christifidelibus in omnibus ecclesiis alicuius Ordinis vel dioece5143.
seos, haec Indulgentia acquirine potest tot vicibus, quot visitentur ecclesiae
eiusdem Ordinis vel diocccseos.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, 14 febr. 1906.
3. Cum diversi Ordines, ex. gr. Benedictini, Franciscales etc. pro uno
SSmo D. N. Pio PP. X vel maxime cordi est ut efficacius in dies pro­
vel altero festo gaudeant plenaria Indulgentia, tributa christifidelibus visi­
pagetur uberioresque edat virtutum omnium fructus laudabilis illa ac Deo
tantibus proprias ecclesias, huiusmodi Indulgentia potestne pluries acquiri,
valde accepta consuetudo, qua fideles, in statu gratiae rectaque cum mente,
visitando singulas ecclesias eorumdem Ordinum, praesertim si haec Indul­
ad sacram Communionem quotidie sumendam accedant. Quamobrem sup­
gentia dictis Ordinibus fuerit concessa a distinctis Pontificibus?
plicia plurimorum vota ab Eminentissimo Viro Cardinali Casimiro Gennari
4. Quando ad Indulgentias lucrandas praescribitur visitatio ecclesiae
delata benigne libenterque excipiens, iis plane cunctis qui memoratam con1 Cf. responsionem S. R. C. relatam in
* Cf. N. 5032.

Actis S. Sedit,

vol. 38, p. 236.
1 Cf. N. 4951.
Vol. VH

46

FRATERNITAS SACLROOTAUS SA N C n V E T O

722

Curia Romana

suetudinem habent, aut inire exoptant, specialem merito gratiam elargiri
statuit.
Clemens porro PP. XIII f. r., per decretum huius sacri Ordinis, sub die
9 decembris 1763 « omnibus christifidelibus qui frequenti peccatorum con­
fessione animum studentes expiare, semel saltem in hebdomada ad Sanamentum Poenitentiae accedere, nisi legitime impediantur, consueverunt, e*
nullius lethalis culpae a se post praedictam ultimam Confessionem commis­
sae sibi conscii sunt, induisit ut omnes et quascumque Indulgentias conse­
qui possint, etiam sine actuali Confessione quae ceteroquin ad eas lucranda
necessaria esset. Nihil tamen innovando circa Indulgentias iubilaei, tam
ordinarii quam extraordinarii aliasque ad instar iubilaei concessas, pro quibus
assequendis, sicut et alia opera iniuncta, ita et sacramentalis Confessio tem­
pore in earum concessione praescripto peragatur».1
Nunc vero Beatissimus Pater Pius X omnibus christifidelibus, qui in
statu gratiae et cum recta piaque mente quotidie Sancta de altari libare
consuescunt, quamvis semel aut iterum per hebdomadam a Communione
abstineant, praefato tamen f. r. Clementis PP. XIII induito frui posse con­
cedit, absque hebdomadariae illius Confessionis obligatione, quae cetero­
quin ad Indulgentias eo temporis intervallo decurrentes rite lucrandas ne­
cessario extaret. Hanc insuper gratiam Eadem Sanctitas Sua futuris quoque
temporibus fore valituram clementer declaravit. Contrariis quibuscumqut
non obstantibus.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2228].

5144.
S. C. Indulg., Urbis et Orbis, ii mart. 1908.
Quo christifideles Indulgentiarum thesauro facilius fruerentur, haec
S. Congregatio Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praeposita, decreto diei
9 decembris 1763 cunctis fidelibus, quibus laudabilis est consuetudo acce­
dendi semel in hebdomada ad poenitentiae Sacramentum, iam indultum
concessit, vi cuius omnes indulgentias acquirerent per ipsam hebdomadam
occurrentes absque alia peccatorum confessione quae ceteroquin ad eas
lucrandas foret necessaria.2 Huiusmodi vero indultum pro aliquibus regio­
nibus, attenta confessariorum inopia, etiam ad sacramentalem confessionem
infra duas hebdomadas peractam extensum fuit. Insuper alio decreto sub
die 6 octobris 1870 provisum est, ut ad confessionem et S. Synaxim quisque
accedere posset die, qui illum immediate praecedit, pro quo aliqua indul­
gentia sive ratione festivitatis, sive alia quacumque ex causa fuerit concessa.1
Experientia tamen compertum est hisce induitis haud satis consultum,
quando agitur de iis indulgentiis lucrandis, quae aliquibus festivitatibus
1 Cf. N. 4993.
! Cf. N. 4993.
1 Cf. N. 5077.

S. C. Indulgentiarum

723

extraordinariis sunt adnexae, vel de iis, quas toties quoties eadem die acquiri
datum est. Tunc enim ingens fit fidelium concursus ad sacramenta susci­
pienda, ita ut eorum pio desiderio multis in locis vix satisfieri posset, nisi
confessio praescripta paulo anticipetur ab iis, qui qualibet hebdomada con­
fiteri non solent, neque possunt.
Quapropter SSmo Domino Nostro Pio PP. X preces sunt exhibitae, ut
desuper his de Apostolica benignitate providere dignaretur, indulgendo ut
confessio peragenda ad lucrandam indulgentiam, si haec pluries eadem die
sit concessa, tribus diebus immediate praecedentibus, sin vero semel in die
sit concessa, duobus tantum integris diebus anticipari queat.1
Et Beatissimus Pater, in audientia habita ab infrascripto Card. Praefecto,
die n martii 1908, summopere exoptans maiori spirituali bono christifidelium prospicere, expositis precibus clementer annuere dignatus est, ita
tamen ut praeter communionem pridie diei, cui est adnexa indulgentia, per­
missam, in adimplendis ceteris operibus iniunctis regula generalis, circa
modum et tempus in concessionibus praescriptum, servetur. Praesenti in
perpetuum valituro. Contrariis non obstantibus quibuscumque.
[Acta S. Sedis, vol. XLI, p, 359, 360].
1 Huius generis particulares concessiones ab eadem S. C. iam alias factae sunt» ex. gr.
rrscripto diei 28 aug. 1907 (Acta S. Sedis, vol. 40, pag. 718) indultum fuit ut pro lucranda
indulgentia plenaria in fine concionum Quadragesimae, Adventus, Missionum et exerci­
tiorum spiritualium concedi solita, sufficiat confessio infra ultimos quinque dies peracta.

*-*> f
/~4

Curia Romana
S. C. Indicis

10. - S. C. INDICIS.
5145.

725

R. Ad i. Provisum per observationem Clementis Papae XIII ad Regu­
lam IV Indicis, subiectumque decretum S. Indicis Congregationis an. 1757.1
Ad 2. Affirmative quoad primam partem, dummodo editiones fuerint
ab Ordinariis recognitae, et ab Apostolica Sede approbatae. Negative quoad
secundam partem.
Ad 3. et 4. ut in 2., et ad mentem. Mens est ut Episcopus recurrat
ad Apostolicam Sedem pro facultatibus, iis qui idonei censeantur imper­
tiendis.

S. C. Indic., 13 iun. 1757.
Quod si (huiusmodi) Bibliorum versiones vulgari lingua fuerint ab Apostolica Sede approbatae, aut editae cum annotationibus desumptis ex san­
ctis Ecclesiae Patribus vel ex doctis catholicisque viris, conceduntur.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, p. 592, nota 1].

5146.
S. C. Indic., 26 mart. 1825.
Quia prorsus impossibile est libros omnes noxios incessanter prodeuntes
in Indicem referre, (Episcopi) propria auctoritate illos e inanibus fidelium
evellere studeant, ac per cos ipsimet fideles edoceantur quod pabuli genus
sibi salutare, quod noxium ac mortiferum ducere debeant, ne ulla in eo
suscipiendo capiantur specie ac pervertantur illecebra.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 785].

5147.
S. C. Indic., 27 mart. 1855.
1. La Bibbia francese di M. de Genoude pubblicata ultimamente in
Francia sotto l’ispezione di M. Arciv. di Parigi, senza note pero, s’intendc
dalla S. Sede approvata, oppurc resta proibita secondo le regole generali
dell’Indice?
2. Che cosa debbasi pensare dei Salterio di Daviddc; degli Evangeli ed
Epistole dell’anno; della traduzione di tutta la Messa, compreso il Canone:
tradotti in lingua francese da autori cattolici? Si permette la lettura, oppure
restano proibiti secondo le regole generali dell’Indice?
3. La Bibbia pubblicata nei testi originali greco de’ settanta, ebraico,
ed anche la vulgata in latino degli cretici c scismatici, senza note, commenti,
scolii e prolegomeni, è permessa o resta proibita come libro di essi trattanti
de religione ex professo?
4. I.a Bibbia de settanta ed altri libri liturgici pubblici o privati, di cui
si senono i grcci separati, ed in cui non si contengono gli errori dclla loro
setta, ma il testo biblico sincero, prcghicre scevre di errore, ed in uso presso
costoro, sono permessi o pure in praesumptionem periculi proibiti?

[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. mi].

5148.
S. C. Indic., litt. encycl. 24 aug. 1864.
Inter multiplices calamitates quibus Ecclesia Dei luctuosis hisce tempo­
ribus undique premitur, recensenda profecto est pravorum librorum col­
luvies, universum pene orbem inundans, qua per nefarios ac perditos homi­
nes divina Christi religio, quae ab omnibus in honore est habenda, despi­
citur, boni mores incautae praesertim iuventutis penitus labefactantur,
et socialis quoque consuetudinis iura et ordo susque deque vertitur, et
omnimode perturbatur. Neque, ut vetus ipsorum mos erat, id praestare
tantum nituntur libris magno apparatu scientiae elaboratis, sed et panis,
qui minimi veneunt, libellis, et per publicas atque ad hoc confectas epheme­
rides, ut non litteratis modo et scientibus virus illud insinuent, sed rudioris
cuiusque et infimi populi fidem simplicitatemque corrumpant.
Qui autem super gregem Christi vigilias agunt legitimi Pastores, ut hanc
1 Regula IV. Indicis ita se habet: · Cum experimento manifestum sit, si sacra Biblia
vulgari lingua passim sine discrimine permittantur, plus inde, ob hominum temeritatem,
detrimenti, quam utilitatis oriri; hac in parte iudicio Episcopi, aut Inquisitoris stetur, ut
cum consilio parochi vel confessarii, Bibliorum, a catholicis auctoribus versorum, lectionem
invulgari lingua cis concedere possint, quos intellexerint ex huiusmodi lectione non dam­
num, sed fidei atque pietatis argumentum capere posse; quam facultatem in scriptis habeant.
«Qui autem absque tali facultate ea legere, seu habere praesumpserit, nisi prius Ribliis
Ordinario redditis, peccatorum absolutionem percipere non possit.
• Bibliopolae vero, qui, praedictam facultatem non habenti, Biblia idiomate vulgari
conscripta vendiderint, vel alio quovis modo concesserint, librorum pretium in usus pios ab
Episcopo convertendum, amittant; aliisque poenis pro delicti qualitate, eiusdem Episcopi
arbitrio, subiaccant.
♦ Regulares vero, nonnisi facultate a praelatis suis habita, ea legere, aut emere possint ».
Observatio Clementis PP. VIII. - Animadvertendum est circa suprascriptam quar­
um Regulam Indicis fel. rec. Pii Papae IV nullam, per hanc impressionem et editionem, de
novo tribui facultatem Episcopis, vel Inquisitoribus, aut Regularium Superioribus, conce­
dendi licentiam emendi, legendi, aut retinendi Biblia vulgari lingua edita, cum hactenus
mindato ct usu sanctae romanae et universalis Inquisitionis sublata eis fuerit facultas
concedendi huiusmodi licentias legendi, vel retinendi Biblia vulgaria, aut alias Sacrae Scri­
pturae, tam novi quam veteris Testamenti partes, quavis vulgari lingua editas
Cf.
N.S«45Ceterum Indicis Regulae referuntur in Appendice ad Benedicti XIV, const. Sollicita
cc provida, <) iul. 1753. — Cf N. 426.

YKATLVMVXS

SN SW V\-

v

726

S. C. Indicis

Curia Romana

727

Monitum S. C. {Indicis) editum feria III die 4 martii 1828.
perniciem a populis sibi commissis avertant, ad Sacram Indicis Congre^. I
Sacra Congregatio in mentem revocat omnibus Patriarchis, Archiepi­
tionem quoscumque ex iis libris de more deferunt, zelo adlaboranto g I
Romanae Sedis habito iudicio et proscriptione, a vetita lectione talium libro- I scopis, Episcopis, Ordinariis, et Inquisitoribus locorum id quod praescri­
rum fideles deterreant. Neque iis difficilem se praebuit et praebet S.Conzrt- I bitur in Regula, inter editas iussu S. Concilii Tridentini N. II, his verbis:
gatio, quae quotidianam operam studiumque impendit, ut officio sibi 1 1 Haereticorum libri, qui dc religione ex professo tractant, omnino damnantur ;
et ea quae mandavit sa. me. Clemens VIII in instructione de prohibendis
Romanis Pontificibus demandato satisfaciat. Quia tamen ex toto christir
libris, sequentibus verbis § VI: In universum autem de malis et perniciosis
orbe increbrescentibus denuntiationibus praegravatur, non id praestare
libris id declaratur atque statuitur, ut qui certa aliqua lingua initio editi, et
perpetuo valet, ut promptum et expeditum super quavis causa ferat indi­
deinde prohibiti ac damnati a Sede Apostolica sunt, iidem quoque in quamcumcium: ex quo fit, ut aliquando serotina nimis sit provisio, et inefficax rene· '
φΐί postea vertantur linguam, censeantur ab eadem Sede ubique gentium, sub
dium, cum iam ex lectione istorum librorum enormia damna processere.
dsdem poenis interdicti et damnati ».
Ad hoc incommodum avertendum non semel Romani Pontifices pro­
Monitum S. C. {Indicis) editum feria I’ die 7 ianuarii 1836.
spexerunt, et, ut aliarum aetatum exempla taceamus, aevo nostro persa.mt.
Cum ad S. Congregationem certo relatum fuerit sacratissimos Bibito­
Leonem XII mandatum editum est sub die 26 martii 1825, ad calcem Recu­
rum Libros vulgari sermone nonnullis in locis typis edi, quin saluberrimae
larum Indicis insertum, et hisce litteris adiunctum, vi cuius Ordinari
de ea re leges serventur, cumque inde pertimescendum sit, ne, quae homi­
locorum praecipitur ut libros omnes noxios in sua dioecesi editos, vel diffu­
num nequam hisce praesertim temporibus conspiratio est, errores, sanctiora
sos, propria auctoritate proscribere, et e manibus fidelium avellere studeant
divini Eloquii apparatu obvoluti perperam insinuentur, censuit eadem
Cum autem huius Apostolici mandati provida constitutio praesentibus
S. Congregatio revocanda iterum esse in omnium memoriam, quae alias
fidelium necessitatibus, et tuendae doctrinae morumque incolumitati optime
decreta sunt, vernaculas nimirum bibliorum versiones non esse permitten­
respondeat, SSmo Domino Nostro Pio Papae IX placuit eius memoriam
das, nisi quae fuerint ab Apostolica Sede adprobatae, aut editae aim adnotaesse recolendam, tenorem iterum vulgandum, et ab Ordinariis locorum
tionibus desumptis ex sanctis Ecclesiae Patribus vel ex doctis catholicisque viris
observantiam exigendam, quod excitatoriis hisce nostris litteris, nominee:
(ex decr. S. C. Ind. 15 iunii 1757 in addit, ad Reg. Ind.): iis praeterea
auctoritate Apostolicae Sedis sollicite praestamus. Queis si debita obedienti:
omnino insistendum, quae per Regulam quartam Indicis, et deinceps ex
respondeat (sicuti pro certo habemus), gravissima mala removebuntur in
mandato sa. me. Clementis VIII, in eam causam praestituta fuerunt >.
iis praesertim dioecesibus, in quibus promptae coercitionis urgeat necessitas.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 1261].
Ne vero quis praetextu defectus iurisdictionis, aut alio quaesito colore.
Ordinariorum sententias ct proscriptiones ausu temerario spernere, vel
pro non latis habere praesumat, eis Sanctitas Sua concessit, sicut nomine
5149.
et auctoritate Eius praesentibus conceditur, ut in hac re etiam tamquam
S. C. Indic., 27 apr. 1880.1
Apostolicae Sedis delegati, contrariis quibuscumque non obstantibus, pro­ |
cedant. Ad Apostolicum autem iudicium ea deferantur opera vel scripta,
Per litteras a Conventu SS. loannis et Pauli, datas die 25 martii 1879
quae profundius examen exigant, vel in quibus ad salutarem effectum con­
i
et a Paternitate Tua Revma subsignatas, proposita fuerunt S. Congregationi
sequendum, supremae auctoritatis sententia requiratur.
Indicis, ut enodarentur, duo sequentia dubia:
Mandatum s. m. Leonis XII additum Decreto Sacrae Congreg. {Indicis)
I. An scienter legentes ephemerides propugnantes haeresim incurrant
die Sabbati 26 martii 1826.
excommunicationem articuli secundi const. Apostolicae Sedis,2 Summo
« Sanctitas Sua mandavit in memoriam revocanda esse universis Pa­
Pontifici speciali modo reservatam?
triarchis, Archiepiscopis, Episcopis, aliisque in Ecclesiarum regimen prae­
II. An legentes sive libros proprie dictos cuiusvis auctoris, sive epheme­
positis ea quae in Regulis Indicis Sacrosanctae Synodi Tridentinae iussu
rides continentes haeresim incidant in censuram Indicis a s. m. Pii Papae IX,
editis, atque in observationibus, Instructione, Additione, et generalibus
Decretis Summorum Pontificum Clementis VIII, Alexandri VII, et Bene­
ut supra, renovatam ct confirmatam?
Sacra Indicis Congregatio secundo dubio respondit: Negative; ceu Pater­
dicti XI\ auctoritate ad pravos libros proscribendos abolcndosque Indici
Librorum Prohibitorum praeposita sunt, ut nimirum, quia prorsus impos­
nitati Tuae alias iam significatum fuit. Et quoniam primum dubium reputa­
sibile est, libros omnes noxios incessanter prodeuntes in Indicem referre,
tum est competere Supremae Universali Inquisitioni, exhibitum eidem fuit,
propria auctoritate illos e manibus fidelium evellere studeant, ac per eos
ut idem enucleare dignaretur. Sacra vero Suprema Inquisitio die 21 curipsimet fideles edoceantur quod pabuli genus sibi salutare, quod noxium ac
mortiferum ducere debeant, ne ulla in eo suscipiendo capiantur specie, ac
1 Ad R. P. Ministrum Patrum Passionistarum.
pervertantur illecebra”.
« |β|
’
’ Cf. N. 55=·

728

Curia Romana

rends aprilis proposito dubio respondit: Negative. Cum me dc hoc certi.·
rem redderet S. O. Assessor, onus mihi imposuit patefaciendi R. Veste
resolutionem eiusmodi.
Die 27 aprilis 1880. - Fr. Hieronymus Pius Saccheri, S. Congr. Indi­
cis Secretarius.
[Acta S. Sedis, vol. XX, p. 368].

5150.
S. C. Indic., 6 dec. 1895.

vwxraesnxs sxttwdv.sm sxsvav vvxva

Proposito dubio: utrum qui habent generalem facultatem legendi libroin Indice librorum prohibitorum contentos, legere licite possint etiam libres
ab Ordinario proscriptos, sine speciali eiusdem Ordinarii licentia.' Emi
Patres responderi mandarunt: Negative.
[Acta S. Sedis, vol. XXX, p. 384].

5151.
S. C. Indic., 7 aug·. 1897.
Utrum in decreto n. 17 decretorum generalium de prohibitione et cen­
sura librorum nuper a SSmo D. N. Leone Papa XIII editorum,1 verba haec
non publicentur absque competentis auctoritatis licentia, ita sint intelligenda,
ut in posterum indulgentiarum libri, libelli, folia etc. omnes ad solos locorum
Ordinarios pro impetranda licentia sint referendi; an vero subiiciendi sint
censurae aut S. Congregationis Indulgentiarum, aut Ordinarii loci secun­
dum normas ante novam Constitutionem Officiorum ac munerum stabilitas.
R. Ad primam partem, Negative. — Ad secundam, Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 1978].

729

3. Utrum excerpta a periodicis capita, seorsim edita (vulgo tirages à
part), censeri debeant novae editiones, atque proinde nova approbatione
indigeant, prout art. 44 requiritur.
4. Utrum dicta Constitutio vim obligatoriam habeat etiam pro regioni­
bus britannici idiomatis, quas tacita dispensatione frui quidam arbitrantur.
R. Ad i. Negative ad primam partem; affirmative ad secundam.
Ad 2. Affirmative, si hos errores tueantur seu propugnent.
Ad 3. Negative.
Ad 4. Affirmative.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. II, n. 2000].

5153.
S. C. Indic., 21 iun. 1898.
Cum huic S. Indicis Congregationi dirimenda proposita fuerint sequen­
tia dubia:
1. Utrum sub nomine eorum, qui studiis theologicis vel biblicis dant
operam, veniant etiam alumni, qui theologiae et linguae hebraicae ac graecae in scholis Seminariorum vacant? Et quatenus affirmative:
2. Utrum possit Episcopus permittere ut in scholis alumni, sub ductu
professoris, textus hebraicos et graecos ab acatholicis editos, legant ac ver­
tant, dummodo non impugnentur in prolegomenis aut adnotationibus talium
librorum catholicae fidei dogmata?
Eadem S. Congregatio sub die 18 iunii 1S9S, iisdem dubiis mature
perpensis, respondendum censuit:
Ad i. Affirmative.
Ad 2. Negative; nisi specialem a S. Sede facultatem obtinuerit.
Datum Romae ex Secretaria eiusdem S. Congregationis, die 21 iunii 1898.
[Acta S. Sedis, vol. XXX, p. 749].

5152.

5154.

S. C. Indic., 23 maii 1898.

S. C. Indic., 3 sept. 1898.

Circa Constitut. Officiorum ac munerum - sequentia dubia proposita
fuerunt:
1. Utrum haec verba articuli 5: qui studiis theologicis aut biblicis dant
operam, intelligenda tantum sint de doctis viris iis scientiis deditis, aut
extendi valeant ad universos sacrae theologiae tirones.
2. An opera (quae permulata sunt) erroribus infecta, a Syllabo 3 dam­
natis, verbis articuli 14 prohibita censeantur, quatenus errores ab Ap. Sede
proscriptos continentia.
* Cf. N. 632.
» Cf. N. 632.
’ Cf. N. 543-

S. C. Indicis

An Ordinarii, qui, peracto examine alicuius libri, praeviae eorum cen­
surae submissi, licentiam denegent eundem publicandi, teneantur auctori
rationes denegatae licentiae indicare?
Eadem Sacra Congregatio sub die 1 septembris 189S responderi manda­
nt: Affirmative, si liber videatur correctionis seu expurgationis esse capax.
Datum Romae ex Secretaria eiusdem S. Indicis Congr. die 3 septem­
bris 1898.
[Acta S. Sedis, vol. XXXI, p. 256].

730

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5155.

B S lf c H u r lO

£.

V iK C /X

FRATERNITAS SACLRDQTAUS SANVFl VCTKk

S. C. Indic., () maii 1912.
Sacra Congregatio Eminentissimorum ac Reverendissimorum Sanet·.
Romanae Ecclesiae Cardinalium a Sanctissimo Domino Nostro Pio Papa X
Sanctaque Sede Apostolica Indici librorum pravae doctrinae eorumdem·
que proscriptioni, expurgationi ac permissioni in universa Christiana repu·
blica praepositorum et delegatorum, habita in Palatio Apostolico Vaticano
die 6 maii 1912, ad dubium:
« Utrum Episcopus loci, in quo aliquis auctor eidem non subditus
librum, a proprio Ordinario iam examinatum et praelo dignum iudicatun
publici iuris facere desiderat, istius libri impressionem permittere possit,
quin eum novae censurae subiicere debeat» — respondendum censuit
« Affirmative, apponendo iudicium “ Nihil obstare ” censoris alterius
dioecesis, ab istius Ordinario sibi transmissum ».
Quibus Sanctissimo Domino Nostro Pio Papae X per me infrascriptum
Secretarium relatis, Sanctitas Sua responsionem Eminentissimorum Patrum
confirmavit et promulgari praecepit.

Datum Romae, die 9 maii 1912.
[Acta Ap. Sedis, vol. IV, p. 370].

11.-S. RITUUM CONGREGATIO.
5156.
S. R. C., Comen., 6 aug. 1588.
Visa commissione, visis et iuribus et informationibus hinc inde exhibitis,
et auditis ambarum partium Advocatis, censuit S. Congregatio: Clerum
dictae Civitatis in quibuslibet processionibus, litaniis, exequiis, Divinis
Officiis, et similibus conventibus, et actibus ita ordinari debere, ut ultimo
ac digniori loco Canonici et totus Clerus Ecclesiae Cathedralis incedat;
secundo loco, et immediate ante ipsum Clerum Ecclesiae Cathedralis ince­
dant Canonici et Capitulum Ecclesiae Collegiatae S. Fidelis cum aliis per­
sonis ecclesiasticis dictae Ecclesiae; tertio vero et anteriore loco totus reli­
quus Clerus saecularis. Et ante singulos praedictos Ordines, singulae eorum
Cruces deferantur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 4].

5157.
S. R. C., Oscen., 16 mart. 1591.
Congregatio Illustrissimorum Dominorum Cardinalium super Sacris
Ritibus, consideratis et diligenter examinatis infrascriptis Dubiis, ab Epi­
scopo et Capitulo Ecclesiae Oscen, in supplici libello propositis, ad ea sic
respondendum censuit:
DUBIA.

1. Primum est, quod in Ecclesia Oscen. Epistola decantatur in pulpito
iuxta Chorum, ubi Episcopus residet, non autem in Presbyterio.
2. Item Evangelium decantatur ibidem.
3. In Missa solemni dantur a Sacerdote tres benedictiones.
4. In Processionibus tam intra, quam extra Ecclesiam, et in absolutio­
nibus mortuorum, etiam loco parato Sacerdos, Diaconus et Subdiaconus,
ut aequaliter incedant, portant pannum sericum in forma Gremialis.
5. Subdiaconus autem, qui Celebranti assistit, non tenet Crucem, sed
Cruciferarius deputatus specialiter indutus Superpelliceo sine Piuviali.
6. Diaconus ct Subdiaconus sedent ad Kyrie eleison. Gloria et Credo
in Missis Conventualibus et Anniversariis, etiam dum dicitur Graduate et
Epistola.
7. Hora sexta dicitur ante Missam, et si diceretur postea, celebratio
esset intempestiva, quia propter frigiditatem terrae populus tardius venit
ad Ecclesiam.

732

Curia Romana

8. Dicitur Credo in Missa solemni statiin finito Evangelio ante Con­
cionem.
9. In diebus Adventus, Quadragesimae et aliis ieiuniorum, Diaconus et
Subdiaconus non utuntur Planetis plicatis, sed Dalmaticis.
Et insuper nonnulla alia, licet perpauca, his similia, quae omnia a con­
suetudine Provinciae et Ecclesiae Oscen, derivantur.
1
10. Dubitatur, an Canonici praefati possint se tueri huiusmodi generali I
consuetudine in praemissis, ita ut non possint, neque debeant cogi rece­
dere ab illis, praetextu, quod in aliquo, non tamen in Sacramentaiibus, sunt
diversa a caeremoniis?
I
11. In eadem Ecclesia sunt statuta et consuetudines antiquissimae,
praescribentes modum servandum in celebratione et caeremoniis Pontifi­
calibus, quem Episcopus non vult servare, spretis statutis et consuetudinibus
dictae Ecclesiae.
12. Episcopo pontificalia exercenti assistunt tantum duo, qui dignita­
tem obtinent Pluvialibus induti, non Dalmaticis.
13. Confessio cantatur a Diacono dumtaxat quando Episcopus celebrat,
non autem quando alias est praesens.
14. Subdiaconus, qui semper est Canonicus, non portat caligas et san­
dalia ad Episcopum pontificaliter celebraturum.
15. Cum sedet Episcopus, assistentes habent subsellia ad latus Episcopi;
Diaconus et Subdiaconus in scabellis post Episcopum: sic, et nonnulla alia
faciunt diversa a Cacremoniali Episcoponim.
16. Dubitatur, an Caeremoniale Episcoporum, quod nondum prodiit
expurgatum, nec pro eo servando est edita aliqua Constitutio, obliget in
dicta Ecclesia; an vero sit standum statutis et consuetudinibus dictae Eccle­
siae et Provinciae impressis, et aliis, ita ut non possint Canonici Oscen,
cogi ab Episcopo recedere a dictis statutis et consuetudinibus, quin imo
debeant praedicta Statuta et consuetudines omnino servare.·1
17. Item supplicantur declarari, quod, sicut Cathedralis debet in cae­
remoniis se conformare cum Metropoli, ita inferiores Ecclesiae cum Cathedrali Oscen, debent se conformare in celebratione Officiorum et caeremoniis.
18. Ut omnis tollatur occasio dubitandi circa delationem Crucis, expo­
nitur DD. VV. Ulmis, quod in dicta Ecclesia, praeter processiones, quae
ordinarie omnibus Dominicis intra annum ct aliis festivis diebus fiunt
intra Ecclesiam Cathedralem, cum multoties intra annum Canonici cum
Episcopo, et sine eo, tum etiam Presbyter, Diaconus et Subdiaconus processionaliter accedunt ad alias Ecclesias intra et extra Civitatem existentes,
et multum a dicta Cathedrali distantes; ideo supplicatur declarari, an, dato
quod Canonici non possint se tueri generali consuetudine, Subdiaconus
teneatur in tali casu, quando processiones fiunt extra Ecclesiam, portare
Crucem?
19. C um Constitutione Ici. rec. Pii λ non sint appositae censurae super
obsenatione caeremoniarum, supplicatur declarari non posse Episcopum in
his publicare edicta vel iussiones sub censuris, ob periculum irregulari­
tatum.
®

S. Rituum Congregatio

733

RESPONSIONES.

1. Ad primum: « Consuetudo cantandi Epistolam in Choro in pulpito,
si adhuc in Ecclesia Oscen, servatur, tollenda non est, retinenda cum sit
antiqua ».
2. Ad secundum: « Idem respondendum, ut scilicet servetur consuetudo
cantandi Evangelium in ambone, sive in pulpito, cum id fel. rec. Pius V
permiserit in sua Bulla specialiter pro Regnis Hispaniarum edita die 17 de­
cembris 1570 ».
3. Ad tertium: « In Missa solemni cum datur benedictio in fine, semel
tantum produci debet signum Crucis super populum a Sacerdote celebrante,
ut in Missalibus emendatioribus habetur ».
4. 5. Ad 4 et 5: « In processionibus et Absolutionibus non debent
Subdiaconus, Diaconus et Sacerdos aequaliter incedere, sed Subdiaconus
debet praeire deferens Crucem medius inter duos Acolythos tenentes can­
delabra accensa. Praeterea permitti potest, ut Subdiaconus, Diaconus et
Sacerdos parati dum incedunt, deferre possint pannum sericum ante se,
tamquam gremiale, stante ea consuetudine ».
6. cDiaconus et Subdiaconus sedere possunt una cum Celebrante,
dum cantatur a Choro Kyrie eleison, Gloria et Credo et si dabitur tempus,
licebit eis etiam sedere dum cantatur Epistola a Subdiacono, et Graduale
a Cantoribus ».
7. «Missa Conventualis dici debet post Tertiam in Festis duplicibus et
in diebus Dominicis iuxta Rubricam Missalis, non post Sextam; quod si
propter terrae frigiditatem populus tardius venit ad Ecclesiam, praestat
differre tempus recitandi Tertiam, quam debitum ordinem intervertere ··.
S. < Credo in Missa solemni dici debet post Concionem, non ante, iuxta
Rubricas Missalis, et consuetudinem Romanae Ecclesiae ».
9. <■ In Missis de tempore xAdventus ct Quadragesimae Diaconus et
Subdiaconus uti debent planctis plicatis, non Dalmatica ct Tunicella, iuxta
Rubricas Missalis ».
10. Consuetudines, quae sunt contra Missale Romanum, sublatae sunt
per Bullam Pii V in principio ipsius Missalis impressam,1 et dicendae sunt
potius corruptelae, quam consuetudines, neque illis possunt se tueri Cano­
nici, quominus cogi valeant per Episcopum ad observantiam Rubricarum

1

ct Regularum Missalis ».

I

1

11. ' Non dccct Ecclesiam Oscen, aliud habere Caeremoniale ab im­
presso, quo nunc utitur Ecclesia Romana, nec ipsis Canonicis licet se tueri
contra dictum Caeremoniale quibusdam privatis consuetudinibus ac sta­
tutis, cum praesertim dictae consuetudines et statuta sint irrationabilia, nec
a Sede Apostolica confirmata ».
\
12. Episcopo pontificaliter et solemniter celebranti Archidiaconum
I a dexteris, et alium Diaconum a sinistris, diaconaliter paratos, assistere
oportet, praeter alium assistentem Pluviali indutum, qui, ut habetur in

I

1 Cf. N 135.

734

Curia Romana

I

Caeremoniali Episcoporum, debet esse Prior Canonicorum, dignior Ca- |
pituli ».
13. « Confessio cantanda est per Diaconum, sive Episcopus celebret, I
sive non celebret, iuxta Rubricas Caeremonialis Episcoporum, quoties ha­
bebitur Concio sacra post Evangelium ».
I
14. « Subdiaconus paratus, etiamsi sit Canonicus, caligas et sandalii '
velo tecta ambabus manibus usque ad faciem elevatis portare debet ad Epi- I
scopum celebraturum, ut in Caeremoniali Episcoporum praescribitur .
15. «In sedendo tam assistentes, quam Diaconus et Subdiaconus pro
loci situ et commoditate ita se gerant, ut se inferiores ministros Episcopi, I
non pares et aequales ostendant ».
16. «In dubio standum est libro Caeremonialis, qui authenticus est,
et allegari potest et debet ad decisionem Causarum: consuetudines autem,
quae allegantur contra ipsum, bonae non sunt, sed abusus quidam Episco­
porum indulgentia introducti, et ideo omnino tollendi ».
17. « Ecclesiae inferiores sequi non debent caeremonias Cathedralis
Ecclesiae in iis, quae sunt contra Rubricas et regulas Missalis et Caeremo­
nialis Episcoporum ».
18. « In Processionibus quibusdam solemnioribus, utpote Candelarum,
Palmarum, Sabbato Sancto, in absolutionibus defunctorum, et quoties
Episcopus pontificalitcr celebraturus in Ecclesia Cathedrali processionaliter
procedit a Sacrario, sive ab alio loco deputato ad Altare, Subdiaconus etiam
Canonicus deferre debet Crucem, quae tamen sit longitudinis competentis
et ad portandum facilis; in aliis autem Processionibus a supradictis, alius,
nempe Cruciferarius consuetus, ipsam deferat Superpelliceo vel 1 unicelia
indutus, nullo autem modo Pluviali ».
19. Potest Episcopus etiam per censuras aliasque poenas ecclesiasticas
compellere Canonicos et Capitulum ad observantiam Rubricarum Missalis
et Caeremonialis Episcoporum, nisi specialiter fuerit eis in aliquibus indul­
tum per supradictam Bullam Pii V pro Regnis Hispaniarum editam ».
Postremo ad id, quod supplicatur nomine Episcopi de hymno .4«
maris stella, dicitur, quod quotiescumque decantabitur praedictus hymnus,
debent non solum Canonici et reliqui dc Capitulo, sed omnes et quotquot
aderunt, genuflectere, genuque Hexi persistere, donec quatuor primi versus
decantati fuerint ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 9].

5158.

S. R. C., Tarentina, 17 sept. 1591.
Oborta controversia inter Vicarium Archiepiscopi Tarentini, et Archi­
diaconum Capituli eiusdem Ecclesiae super eorumdem praecedentia et aliis
iuribus; audito voto Archiepiscopi,
Congregatio censuit: \ icarium I arentinum praecedere debere omnes
Canonicos, Dtgmtates ct Archidiaconum. Munus vero distribuendi Missas

S. Rituum Congregatio

735

ad Archidiaconum, et eo absente vel alias legitime impedito, ad proxime
succedentes Dignitates, ct postea ordine successivo ad digniores Canonicos,
qui praesentes fuerint, spectare; ita ut Tabellae distributionis ex \ icario
et Archidiacono ille subscribat, qui usque ad praesentem diem subscribere
consuevit. Si vero circa distributionem huiusmodi quaestio oriatur, Vicarius,
prout iuris fuerit, provideat. In reliquis servanda esse Decreta alias facta .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 10].

5159.
S. R. C., Meliten., 24 nov. 1591.
Quinque Dignitates Capituli Meliten, praetendunt, ipsis celebrantibus
solemniter, ex aliqua consuetudine Canonicos ministrare debere; contra
vero Canonici asserentes sese in presbyterali Ordine constitutos non decere
in inferiori deservire; coque magis quia in eodem Capitulo adsunt Hebdo­
madarii, quorum alii Presbyteri, alii Diaconi, vel Subdiaconi, quibus propterea id oneris incumbere videtur. Auditis proinde partibus, Sacra Con­
gregatio decrevit, ut sequitur: Canonici Dignitatibus et Canonicis inserviant;
Mansionarii vero Mansionariis.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 11].

5160.
S. R. C., Hispalen., 23 mart. 1592.
Nomine Ulmi ac Rmi Domini Cardinalis de Castro Archiepiscopi Hi­
spalen., S. Congregationi supplicatum fuit, ut propositis inferius Dubiis,
suam declarationem exponendo, respondere dignaretur:
DUBIA.

I
I
1
I
.
I

i
I

i. An quando ipse Cardinalis Archiepiscopus solemniter celebrat vel alia
Pontificalia munera exercet, compellere possit Dignitates et Canonicos,
universumque Capitulum Ecclesiae suae Metropolitanae, ut sibi assistant
ct inserviant? et posito quod eos cogere possit, prout sibi de iure licere exi­
stimat: quonam ritu, et a quibus inserviendum et assistendum sit?
2. Praeterea si quando contingeret, ut Missa per cumdem Archiepiscopum solemniter celebranda, vel aliae functiones Pontificales essent exercen­
dae extra Metropolitanam Ecclesiam, in aliqua tamen eiusdem Civitatis vel
Suburbiorum, an similiter possit compellere Capitulates, ut sibi inserviant
ct assistant, et si praedicta Ecclesia esset Collegiata, in eaque aliae Dignitates et Canonici adessent?
3. An Dignitates, Canonici ct Capitulum teneantur Archiepiscopum
tuntem ad Ecclesiam diebus festis cappa indutum comitari, ct ex quo loco?
Item, an etiam in reditu debeant eum deducere, et usque ad quem locum?
Et an, si privatim ad Ecclesiam venerit, sit ei obviam prodeundum, rediensque sit deducendus, et quomodo?

73^

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

4. An decens sit, Archicpiscopum cum cappa incedentem, unam am
duas Dignitates ad latus suum admittere?
I
5. An Archiepiscopo Ecclesiam intranti, prima et ceteris praestantior ]
Dignitas debeat offerre aspersorium?
6. An primam et praestantiorem Dignitatem in Ordine Sacerdotali
obtinens, teneatur pluviali indutus assistere et servire de libro Archiepiscopo
solemniter celebranti, sive alias Pontificales functiones exercenti? Quinam
praeterea diaconali habitu induti debeant assistere, elevare fimbrias, impo­
nere et deponere Mitram, ct qui debeant cantare Evangelium et Epistolam?
Supplicatur pro declaratione contentorum in supradictis capitibus. I
etiamsi antea per longum tempus in omnibus, vel aliquibus eorum secus
observatum esset, quam in Concilio Tridentino statutum et in Caeremoniali .
Romano dispositum est.

737

Collegiata Ecclesia aspersorium esse porrigendum a Praeposito eiusdem
Ecclesiae, vel (quocumque nomine nominetur) ab eo, qui in illa digniorem
personam gerit, ut tam Ecclesiae quam personae porrigenti, ea ratione
honor tribuatur ».
Ad 6. respondet: « Obtinentem primam Dignitatem in Ordine presbyterali Pluviali indutum fungi debere assistentis munere, qui de libro serviat,
nauculam Archiepiscopo in throno existent! porrigat, eumdemque ibi thurificet; eo vero legitime impedito, digniorem de Capitulo in Ordine presbyterali praesentem, et legitime non impeditum debere in eius locum succedere.
Munus autem assistendi ad Archiepiscopi latera, fimbrias elevandi, impo­
nendi et deponendi Mitram, aliave in Caeremoniali descripta agendi, per­
tinere ad Archidiaconum et antiquiorem Diaconum Canonicum, ambos
Dalmaticis indutos; quod si Canonicus Diaconus nullus aderit, ultimum
RESPONSIONES.
I Presbytenim Canonicum in diaconali tamen habitu succedere debere, qui
stabit a sinistris Archiepiscopi, et Archidiaconus a dexteris, licet ipse ArchiAd i. Congregatio respondet: « Posse Archiepiscopum ex Decreto Con- I diaconus Ordine tantum diaconali fuerit initiatus. Epistolam vero et Evan­
cilii Tridentini, Sess. 24, cap. 12, eos compellere, ut sibi assistant et inser- | gelium cantare debere duos Canonicos ex Ordine diaconali et subdiaconali,
viant. Modus autem assistendi et inserviendi is esse debet, quem regulae
modo tamen in ea Ecclesia sint distincti inter Canonicos huiusmodi Ordines,
Caeremonialis libri praescribunt ».
alioquin duos ex Ordine prcsbyterali, illudque munus per turnum singulos,
Ad 2. respondet: « Licere etiam ipsi Archiepiscopo eosdem compellere,
cuiuscumque Ordinis sint, peragere debere. Diaconum autem Evangelii
quoties ad alias eiusdem Civitatis et Suburbiorum Ecclesias accedit ad ali­
Archiepiscopo ad Altare existent! naviculam ministrare, et eum ibi thuriquod pontificale munus exercendum; verum cum honoris et servitii sui
ficare debere ».
causa voluerit ab Ecclesia Metropolitana Dignitates et Canonicos, aliosque
Supradicta omnia visum est, auditis prius dicti Ulmi Cardinalis de
Capitulares extrahere, qui sibi solemniter celebranti vel Pontificalia exercenti
Castro Archiepiscopi Hispalen. et eiusdem Ecclesiae Capituli Procuratori­
assistant ct inserviant, curet (ut par est), ne ipsa Ecclesia Metropolitana
bus, ita observanda esse, quousque SSmi D. N. iussu et auctoritate novum
ministris omnibus destituatur, debitoque cultu et officio defraudetur. Acce­
Episcoporum Caeremoniale edatur, quod nunc in Congregatione Cardina­
dens vero ad Ecclesias, in quibus aliae adsint Dignitates et Canonici, curet
lium examinatur, quamvis antea in iis non fuerint plene observata Concilii
quoque pro sua prudentia, ut omnes contusiones et perturbationum occa­
Tridentini Decreta et Caeremonialis Romani regulae, quibus inhaerens
siones removeantur; et sciat Dignitates et Canonicos Ecclesiae Metropoli­
Congregatio, seque ad probatos S. R. E. ritus ct consuetudinem accommo­
tanae debere omnino praecedere Dignitates ct Canonicos Ecclesiae Colledans, ccnsuit ea in hunc modum esse pro nunc execution! demandanda, dum
nihil relevans in contrarium adducitur. Ita est: Antonius Marius Caballus
giatae ».
' "J
H
Ad 3. respondet: « Dignitates, Canonicos et Capitulum debere ad cu­
Secretarius.
biculum accedere, ubi Archiepiscopus induitur cappa, ut eum ad Eccle­
Congregatio Sacrorum Rituum visis, consideratis ct mature discussis
siam venientem debito cum honore comitentur: in reditu etiam debere
omnibus, quae nomine Capituli Ecclesiae Hispalen. per eius Procuratorem
saltem usque ad ostium domus ipsum Archiepiscopum associare. Ei vero
proposita sunt circa responsiones ab ipsa Congregatione factas ad nonnulla
privatim venienti nonnullos cx Dignitatibus ct Canonicis ad ostium Eccle­
capita alias nomine Ulmi et Rfhi D. Cardinalis de Castro Archiepiscopi
siae occurrere, et in reditu similiter usque ad ostium Ecclesiae ipsum comi­
Hispalen. proposita, quas Ulmus et Rnius D. Cardinalis Gcsualdus suis
tari debere ».
' *’
literis supradictac Congregationis nomine ad eumdem D. Cardinalem de
Ad 4. respondet: ·■ Archiepiscopo cum pontificali cappa incedente nemi­
Castro sub die 30 mensis octobris proxime praeteriti 15S9 scriptis insertas
nem arrogare sibi debere, ut se non vocatum ad eius latus adiungat; ipsum
transmisit: visis quoque iterum et denuo consideratis supradictis responsio­
vero Archiepiscopum pro sua dignitate magis decere, ut solus incedat,
nibus, necnon utriusque partis Procuratoribus, tam voce quam scripto
quam ut ullas Dignitates vel Canonicos, qui sua membra et subditi sunt,
plene et sufficienter auditis, consuit « standum esse in Decretis iuxta respon­
ad latus suum habeat».
■·’ ïhMNl
siones, ut supra factas, infrascripta tamen declarando pro ipsarum maioris
Ad 5. respondet. Debere primam Dignitatem aspersorium Archiepi­
intelligentia », instante eodem Capitulo sive cius Procuratore.
scopo offerre, eâque legitime impedita, illud ipsum munus subire debere
Primo declarat <> Archiepiscopum ad Ecclesiam cum cappa pontificali
aham Dignitatem aut personam, quae dignior ex Capitulo aderit. At in alia
accessurum, ut solemniter celebret vel ut assistat Divinis Officiis, concioni

I
I

Vd. VU.

14115 C

AO

1

HUTOVSWXS SX<-t_KYW\.\V.V>

A.

VV.\K\

738

Curia Romana

aut processioni, vel ut aliud quidquam ex Pontificalibus exerceat, cura?. I
debere, ut Capitulo congruo tempore intimetur hora eius accessus adEcc!-.·
siam, ad hoc ut ipsum Capitulum commode se ad eius occursum accingere
possit. Archiepiscopus vero convenientem et opportunam horam elige,
verbi gratia, si Missam solemnem in aliquo die festo sit celebraturus, tur.
post Primam in Choro finitam, antequam Tertia inchoetur, ad Ecclesia?
accedere poterit. Quo casu Dignitates, Canonici ceterique Capitularesstatim
post Primam completam, facto modico intervallo, prodire obviam debt·.:
Archiepiscopo ad ipsius cubiculum, cumque ad Ecclesiam venientem dedu­
cere, quemadmodum ipsa Congregatio faciendum esse respondit. Cum­
que Archiepiscopus ad Ecclesiam venerit, Tertia suo tempore inchoanda
erit iuxta praescriptum Caeremonialis Romani, idque omnino faciendum
est, non obstante quacumque consuetudine ipsius Capituli nomine alle­
gata. Cum enim Pastor teneatur ad suam Ecclesiam accedere, et ex cius
praesentia divinus cultus augmentum, Ecclesiaque ipsa splendorem ct
decorem non modicum accipiat, non est ei praebenda causa vel non
accedendi, ex quo debita cum decentia id facere nequeat, vel indecenter
accedendi ».
Insuper declarat, « quod quando Archiepiscopus, finita Missa vel aliqua
Hora Canonica, est ab Ecclesia discessurus, tantisper cessandum est a reli­
quis Horis decantandis, quousque Capitulares abeuntem Archiepiscopum
reducere possint, ut in omnibus congrua obedientia Praelato, et debitum
Deo obsequium impendatur, cui Sacrificium cum inobedientia non placet
Declarat praeterea, « quod si interdum contingat Archiepiscopum, vd
processione vel aliqua Hora Canonica nondum finita, abire compelli ob
aliquam sui necessitatem, tunc opus non erit ut omnes Capitulares cum eo
discedant, sed satis erit, si quatuor de Capitulo eum domum reducant, ita
ut processioni vel Divinis Officiis impedimenti aut perturbationis occasio
non praebeatur; quamvis haec, quae perraro eveniunt, minime consideranda
sint, cum leges ad ea quae frequentius accidunt, accommodentur. Ad evi­
tandas autem perturbationes et confusiones in iis diebus, in quibus Archiepi­
scopus Divinis Officiis est interfuturus, campana aliquanto citius solito
pulsetur, ut tempore et rebus agendis simul consideratis, cuncta rectius
fiant ct horis congruis expleantur».
2. Declarat, « quod .Archiepiscopo accedente ad Chorum cum cappa
pontificali, Capitulares eum associantes eumdem habitum gestare debeant,
quem in ipso Choro deferre solent. In hac autem associatione Capitulares
inter Crucem Archiepiscopalcm ct Archiepiscopum ordine procedere de­
bere ».
»
3. Declarat, omnes Dignitates, omnesque Capitulares qui ad Chorum
vadunt, teneri omnino Archiepiscopum associare. Qui autem sint legitimo
impedimento detenti, dispositioni iuris communis relinquitur».
4. Declarat, « tunc dici Archiepiscopum privatim ad Ecclesiam acce­
dere, cum sine cappa pontificali accedit ».
. 4-*-’
5. Declarat, nullam Dignitatem, Canonicum, aliamve personam propria
auctoritate vel vigore cuiusvis consuetudinis ad latus Archiepiscopi vel

S. Rituum Congregatio

739

cappa pontificali vel sacris vestibus induti incedere debere, nisi ipse ex sua
humanitate aliquem vocare velit ».
6. « Cum prima Dignitas Archiepiscopo Ecclesiam intranti aspersorium
porrigere teneatur, Congregatio declarat, quod ipsa prima Dignitate legitimo
aliquo impedimento detenta, huic muneri supplere debet prima ex iis omni­
bus, qui in Ecclesia sunt praesentes: legitimi autem impedimenti causa non
censetur, quod aliquis in Choro sit occupatus, nisi sacris vestibus ad Mis­
sam maiorem celebrandam sit indutus ».
7. Declarat, « debere omnino aliquem Cappellanum vel Portionarium
Ecclesiae ad id deputatum, Archiepiscopo librum manibus sustinere. Pri­
mam vero Dignitatem cum pluviali assistentem debere ad dexteram Archi­
episcopi celebrantis parumper caput supponere ad librum, quem Cappellanus aut Portionarius manibus sustinet dum in sede eminenti ipse Archiepi­
scopus intonat Hymnum Gloria in excelsis, cantat Orationem, Credo, et
Dominus vobiscum ad Offertorium. Sed quando Archiepiscopus legit Epi­
stolam, Graduate et Evangelium, prima Dignitas nihil aliud agens, stabit
in loco suo erectus. Digito autem indicare debet legenda in libro, quando
Archiepiscopus est ad Altare: neque dedignari debet prima Dignitas, quod
his muneribus fungatur, cum maxime honorifica sint, et eadem omnia
faciat prior Episcoporum Cardinalium dum assistit Summo Pontifici cele­
branti ».
Declarat quoque, « primae Dignitatis Assistentis propriam sedem esse
scabellum ligneum, quod tamen permittitur depictum vel aliqua pulchra
forma fabrefactum, dummodo sit nudum, nullo scilicet panno vel alia
re coopertum, in plano solii ad partem dexteram Archiepiscopi praepara­
tum, atque eo loco et ordine situm, ut ipsa prima Dignitas assistens et ad
Altare et ad faciem Archiepiscopi respicere possit, qui locus dignior repu­
tatur locis Diaconorum ministrantium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 14].

5161.
S. R. C., Aversana, 17 nov. 1592.
Super recitatione cuiusdam particularis Officii, in qua ex vetustissima
consuetudine nonnullae caeremoniae extra praescriptum Caeremonialis
Romani exerceri solent, consuluit Episcopus Aversanus hanc Sac. Congre­
gationem infrascripta dubia proponendo, videlicet:
Primum. An ex quatuor Dignitatibus Capituli, nempe Decano, Cantore,
Archidiacono ct Succentore, Decanus et Cantor debeant necne assistere
Episcopo in sede pontificaliter celebranti?
2. An Archidiaconus inservire debeat tamquam Cappellanus assistens
ad librum Episcopo solemniter celebranti, nec tamen det osculum pacis
Choro et Canonicis?
3. An Succentori incumbat cantare Evangelium; nec tamen thurificet
Canonicos in Choro; unus ex Canonicis dicat Epistolam: quatuor ex quar-

74°

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

tostallis convenienter parati inserviant in solio tenentes baculum, mitre
librum et lumen?
4. Assistentibus hinc inde Decano ct Cantore, Archidiacono vero e
Succentore librum, lumen ct incensum ministrante, quis eorum sit pria
loco thurificandus, et cui primum pax danda?
5. An quartostalli, qui tenentur in Missis praesertim Conventualik,cantare Evangelium, et in Diaconatus Ordine ministrare, debeant in dictis
Missis per se ipsos incensare et pacem dare, quam dari faciunt per Subdi.conum, incensum vero per unum ex Clericis Seminarii?

1
I

5162.

|
I
I

S. P. C., Taurinen., 16 febr. 1593.
,
1

RESPONSIONES.

K
l
t
t
L
l
O
- Η ΐί.ν Λ
YVlATOUSHAS SNLtKHkHXLV» 'SN^VU W-

741

Ad 1. « Vesperas, vel Missas Episcopo solemniter celebranti, Archidhconus a dexteris, ct alter Canonicus Diaconus cx antiquioribus a sinistris
diaconali habitu induti, assistere debent. Quod si in ea Ecclesia Diaconus
nullus adsit, tum loco Diaconi Canonicus alius ultimus ex Ordine presbyterali, diaconaliter tamen indutus, assistentis Diaconi munus suppleat. Prim.
Dignitas, seu dignior Capituli ex ordine presbyterali, pluviali indutus ab­
stentis munus obibit, qui cantanti Episcopo librum a parte dextera capite
suo sustinere, eique apud Altare existenti, digito, quae dicenda sunt, indi­
care, aliaque peragere debet, quae in Caeremoniali praescribuntur. Episcopo
vero non celebranti, sed Divinis assistenti, iidem qui supra, Archidiaconus
et alter Canonicus Diaconus seu Presbyter assistere debent ».
Ad 2. « Assistens Presbyter pluviali indutus pacem acceptam ab ipso
Episcopo pontificaliter celebrante, Canonicis et aliis iuxta Rubricas Caere·
monialis deferre debet».
··■'·
Ad 3. " Succentor, seu quivis alius cuiuscumque sit dignitatis et praee­
minendae, Evangelium in IMissa pontificali cantans, thurificare debet Cano­
nicos aliosque de capitulo iuxta Rubricas Caeremonialis, tit. de Missa pon­
tificali. Quartostall orum vero munus erit inservire Episcopo de mitra, de
baculo, de libro et de candela ».
Ad 4. < Primo loco, post thurificatum Episcopum thurificari debet
prima Dignitas assistens cum pluviali, secundo Diaconi assistentes a late­
ribus Episcopi, tertio Dignitates et Canonici in Choro sedentes, quarto
ceteri iuxta Rubricas eiusdem Caeremonialis loco supra citato ».
Ad 5. « Quartostalli Evangelium ct Epistolam cantantes in Missis Conventualibus et aliis quibuscumque, servare omnino tenentur Rubricas Missalis Romani reformati, tam quoad thurificationem, quam etiam quoad
pacis distributionem spectat, ut nimirum quartostallus Evangelium cantans
thurificet Dignitates et Canonicos, et alios qui thurificandi sunt; Subdiaconus vero pacem a Diacono acceptam, servato Rubricae Missalis ordine,
existentibus in Choro aliisque deferat».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 20].
, .

Dubia pro Sedis Apostolicae Nuntio apud Serenissimum Sabaudiae
Ducem, et Archiepiscopo Taurinen., SSmi D. N. iussu, sacrae Ulmorum
DD. Congregationi super sacris ritibus examinanda, et execution! tradita.
1. An Archiepiscopus Taurinen. debeat uti Cruce, Nuntio Sedis Apostolicac cum facultatibus Legati de latere in eadem Civitate commorante?
2. An eidem Archiepiscopo liceat uti Rochetto discooperto?
3. An liceat Nuntio facultates Legati de latere habenti, libere et absque
Archicpiscopi licentia in Cathedrali aliisque Ecclesiis baptizare, confirmare,
Ordines conferre, aliaque Sacramenta ministrare, quae proprie ad ipsum
Archiepiscopum loci Ordinarium spectant?
4. An Archiepiscopus pontificaliter celebrans, sive Divinis Officiis cum
cappa assistens, debeat ob praesentiam Nuntii sedere alibi, quam in suo
throno?
5. An Archiepiscopus celebrans, sive, ut supra, Divinis assistens, de­
beat, antequam populo suo sit de more benedicturus, petere licentiam a
Nuntio ibidem praesente?
C. S. R. habita 9 martii 1593 ad suprascripta dubia sic respondendum
censuit:
'■.· *"· ·
Ad i. Archiepiscopus incedens vel equitans per Civitatem et Dioecesim suam, Crucem ante se praeferri facere debet, etiamsi Nuntius in iisdem
locis commoretur. Quod si contingat Archiepiscopum simul cum Nuntio
iter habere, vel eumdem Archiepiscopum ad invisendum Nuntium acce­
dere, tunc quidem ob reverentiam Sedis Apostolicae, quam in ipso Nuntio
agnoscere et venerari debet, Archiepiscopus abstinebit a delatione Crucis ».
Ratio est quia si ambo simul incederent, certe Archiepiscopus a sini­
stris esset Nuntii, neque propterea conveniret ante ipsum praeferri Crucem,
qui minorem se Nuntio in ambulando profitetur, et absurdum praeterea
esset Archiepiscopum tunc uti Cruce cum maiorem se visitat, qui Cnicis
usum non habet ».
Ad 2. < Potest ct debet Archiepiscopus uti Rochetto discooperto quandocumque voluerit, exceptis tamen duobus supradictis casibus ».
Ad 3. Non licebit Nuntio in Cathedrali, sive in aliis Ecclesiis Archiepiscopali ditioni subiectis, ministrare quaecumque Sacramenta ad Archie­
piscopum loci Ordinarium spectantia, nisi id vel specialiter et expresse in
facultatibus sibi a Sede Apostolica fuerit permissum, vel obtinuerit prius
ab Archiepiscopo facultatem. In ducali autem Cappella, veluti ab Archié­
piscopal! iurisdictione exempta, eadem Sacramenta absque ulla licentia
ministrare poterit ».
Ad 4. << Praeter thronum nunc sub baldachino positum, Archiepisco­
pus curet aliam sibi sedem cum ciborio in C horo construendam inter Digni­
tates, quae sit magis pressa, ct humilis, quam thronus; et quotiescumque

742

Cuna Romana

Nuntius Apostolicus Duci in Ecclesia Metropolitana assistet, ob reverentia
Sedi Apostolicae debitam idem Ordinarius a throno consueto discedat. «
in sede praedicta Chori sedeat, sive celebret, sive Divinis Officiis assiu
Throno vero praedicto, praeter hunc casum, semper utatur, ut hacteno
consuevit ».
Ad 5. Respondit: « Idem servandum, quod alias Venetiis fieri praece­
ptum fuit. Ut nimirum Archiepiscopus antequam sit populo benedicturi:
opportune per unum ex Canonicis vel per Ministrum caeremoniarum,
Nuntium in Episcopali tamen dignitate constitutum, ex sua humanitate
invitet ad benedicendum; qui tamen huiusmodi reverentiae sibi oblatae
significatione contentus, benedicere omnino recusabit, ne acceptando iurisdictionis episcopalis libertatem impedire, vel sui Patris ac Pastoris bene­
dictione populum privare videatur ».
Haec quidem S. C. Decreta audivit, et approbavit SSmus Dnus Noster.
Die 16 februarii 1593.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 27].

5163.
S. R. C., Bavariae, 23 mart. 1593.
Ad petitionem Rodulphi Baronis Cat. de Boluailler censuit, si SSmo
D. N. placuerit, « ex speciali privilegio posse concedi, ut in Ecclesia etiamsi
non sit Cathedralis, neque Parochialis, neque Collegiata, neque Conventuilis, sed simplex, in locis ubi non adest Parochialis, possit asservari SSmum
Eucharistiae Sacramentum, de consensu Ordinarii, et absque Parochi, intra
cuius Parochiae fines existit, praeiudicio, dummodo Ecclesia ipsa sit decens,
ct solita conferri in titulum, et nunc habeat Beneficiatum perpetuum qui
eius curam gerat, et Sacramentum possit caute custodiri, et ibi lampas per­
petuo accensa habeatur».
Item: « Quod in aliqua certa Cappella decenter ornata, ad solum Divi­
num cultum ab Episcopo dedicata, et ab eodem visitanda, servatis aliis
servandis, possit celebrari super Altare portatile ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 31].

5164.
S. R. C., Toletana, 6 iul. 1593.
Cum in Oppido Orani Toletanae Dioecesis Dominicani et Franciscani,
necnon Fratres Mercedis in Processionibus turmatim permixtique incedant,
supplicatum fuit, ut S. C. ordinem praescribere dignaretur, quo dictis Reli­
giosis incedendum sit.
Et S. C ., re tota iussu SSmi Domini Nostri diligenter perspecta et mature
discussa, censuit: Scribendum atque expresse mandandum esse Vicario
praedicti Oppidi Qram, ut posthac curet praefatorum Ordinum ac etiam

S. Rituum Congregatio

743

aliorum, si qui futuris temporibus illuc convenerint, Fratres in omnibus
tam publicis quam privatis Processionibus ita procedere, ut Ordines ipsi
inter se minime confundantur, sed unus ab alio separatus, et singulorum
Ordinum Fratres bini cum omni decentia ac modestia incedant: quod si
(orte hactenus eiusmodi confusionem controversiae de praecedentia exortae
pepererunt, observandam curet fel. rec. Gregorii XIII Constitutionem super
Fratrum mendicantium et Confraternitatum laicorum praecedentia, editam
die 15 iulii 1583 quae incipit: Exposcit,1 videlicet, ut ii praecedant qui alias
in quasi possessione praecedentiae seu iuris praecedendi illic fuerint; si
vero non probetur aut non constet de quasi possessione praecedentiae huius­
modi, tunc ii praecedant qui antiquiores illo in loco sunt .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 33].

5165.
S. R. C., Calaguritana, 7 sept. 1593.
Pro Dignitatibus ct Decano. — In Ecclesia Dei ordo praecipue servandus
est. Itaque cum maxime indecens sit, maiores inferioribus ministrare; cen­
suit S. C. quod, « celebrantibus Canonicis seu Portionariis, Dignitates prae­
dictae neque Evangelium neque Epistolam cantare debent; quae Dignitates
celebranti Episcopo assistere et inservire tenentur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 41].

5166.
S. R. C., Lunen.-Sarzanen., 15 oct. 1593.
Nostra Sac. Rituum Congregatio perspectis et cognitis SSmi D. N.
iussu, quae in libello hoc nomine Presbyterorum S. Mariae de Spetia expo­
nebantur, intelligens consuetudinem ab ipsis allegatam conformem esse
sacris Canonibus, qui iubent singulis ex uniuscuiusque ordinationis tem­
pore dandum esse locum, censuit: 1 Amplitudinem tuam his literis esse
commonendam, ut, ea consuetudine restituta, locum cuilibet, iuxta suae
ordinationis tempus, debitum assignet; eumque ordinem pro sua prudentia
inviolate posthac conservandum curet, nisi dignitatis alicuius praeeminentia
aut praerogativa personalis aliud non postularet. Si quid tamen Amplitu­
dini Tuae ad hanc rem occurrerit rescribendum, statim nostram Congre­
gationem faciant certiorem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 46].

744

Curia Rontana

S. Rituum Congregatio

5167.
S. R. C., Ordinis S. Francisci, 26 nov. 1593.

FR.VTEWSIXAS SNXUBOI .VUS

SASCU VVAKt

Habita fuit Congregatio Sac. Rituum, in qua proposita Causa praeceden­
tiae inter RR. Patres Procuratores Generales Fratrum Minorum de Obser­
vantia, ct Fratrum Minorum Conventualium Ordinis S. Francisci, auditis
partibus, visisque et examinatis iuribus, per utrasque exhibitis, C. censuit
« Fratres Minores Observantes suum Procuratorem Generalem legitime
hactenus habuisse, et ex fidibus quas ipsi exhibuerant, constare dictum eorum
Procuratorem Generalem in Cappella Pontificia ante Procuratorem Gene­
ralem Minorum Conventualium sedisse. Quamobrem etiam censuit/Dictum
Procuratorem Generalem Minorum Observantium in hac quasi possessione
sedendi manutenendum esse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 42].

5168.
S. R. C., Hydruntina, 14 dec. 1593.
Archiprcsbytcr et Archidiaconus Ecclesiae Parochialis S. Petri Galarini
Dioecesis Hvdruntinae conquestus est, Vicanum Foraneum dictae Itrrae
praetendere locum et stallum certum in Choro et in Processionibus, seque
velle ingerere in caeremoniis et servitio Ecclesiae, aliisque in rebus ad eos­
dem Arch i presbyterum et Archidiaconum spectantibus: quapropter recur­
sum ad hanc S. C. habuerunt, ut providere desuper dignaretur. Et eadem
C. censuit: « Supradictum Archipresbyterum Ecclesiae Parochialis Casalis
novi praecedere debere Vicarium a Vicario Generali deputatum, Foraneum,
eique primam sedem in Choro, praeeminentias ac praerogativas omnes in
Ecclesia deberi: ipsi vero Vicario tamquam simplici Sacerdoti locum inter
alios iuxta receptionis suae tempus esse assignandum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 43].

5169.
S. R. C., Tirasonen., a. 1594.
Ad Dubium nomine Episcopi Tirasonen. propositum: an scilicet Archi­
diaconus Ecclesiae Cathedralis teneatur assistere, et in sede sine respaldo$c\\
fulcro sedere in aliis Ecclesiis, ad quas praedictus Episcopus adire contigerit?
S. R. C. censuit: Supradictum Archidiaconum compelli posse per Epi­
scopum Tirasonen., ut pontificaliter celebranti aut alia Pontificalia exercenti,
non solum in Cathcdrali, sed in praescriptis etiam Ecclesiis, sibi assistat et
inserviat; cumque sic assistentem ac ministrantem scabello, sive sella rasa,
quam vocant, prout ministrum decet, contentum esse debere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. coi.

5170.
S. R. C., Urbis, 8 febr. 1594.
Quaeritur: an Canonicus, qui in Ecclesia Cathedrali locum tenet Vicarii,
et gerit personam Cardinalis Arch i presbyteri, debeat in Choro habere di­
gniorem locum, et praeferri etiam iis Canonicis, qui sunt Episcopali digni­
tate insigniti?
Item: Si contigerit aliquando Vicarii Papae Suffraganeum, qui in illa
Ecclesia iurisdictionem non habet, devotionis tantum causa adesse in Choro,
non autem actu exercendi aliquod Pontificale munus, an tunc debeat ei
praeferri Canonicus, qui tenet locum Vicarii, et refert personam Archipresbyteri Cardinalis, suffragante praesertim vetere illius Ecclesiae consuetu­
dine?
Ad dubia proposita nomine « Canonici locum Vicarii obtinentis in Eccle­
sia, quae Archipresbyterum habet Cardinalem, S. R. C. censuit: Huiusmodi
Vicarium, si iurisdictionem habet, praecedere debere omnes in eadem Eccle­
sia, etiam eum Episcopum, qui Suffraganei officio in Urbe fungitur, et alios
quosque devotionis causa Divinis Officiis in Choro interessentes ’.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 47].

5171.
S. R. C., Canarien., 10 maii 1594.
Ex parte Episcopi et Capituli Canariensis proposita fuerunt S. R. C.
infrascripta dubia:
1. Utrum Dominus Episcopus possit compellere Fratres Mendicantes,
quorum Monasteria consistunt intra septa moenium dictae Civitatis ad
interessendum omnibus Processionibus solemnibus Corporis Christi, et
aliis infra annum fieri solitis?
2. An Fratres praefati teneantur antecedere omnes dc Capitulo in ordine
Processionis, ita ut inter ipsos Capitulares non debeant immisceri, et in isto
casu, cessante Apostolico privilegio, possint se iuvare alicuius temporis
praescriptione?
S. R. C. respondendum censuit:
Ad i. « Episcopum compellere posse supradictos Fratres Ordinis Praedicatonim ct Ordinis Minorum dc Observantia ad Processiones iuxta de­
cretum Sacri Concilii Tridcntini, 25 Sess. de Regularibus, cap. 13, et decla­
rationem a Sac. eiusdem Concilii Congregatione editam ».1
Ad 2. u Ut confusio omnis tollatur, eosdem Fratres suo quemque Ordine
separating a Capitulo Ecclesiae Cathedralis, ceterisque Clericis saecularibus
incedere debere, non obstantibus allegatis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 48].
1 Cf. N. 2194, 2231, 2239.

Curia Romana

5172.
S. R. C., Neapolitana, ii iun. 1594.
\ isum est S. R. C. « Dominum Archiepiscopum Neapolitanum conter.·
tum esse posse, ut Magistri Annuntiationis eiusdem Civitatis, in repositior*
SSmi Sacramenti, quae fit in Octava Corporis Christi post Vesperas, p··
sint deferre praedictum SSmum Sacramentum extra Ecclesiam, et procedere
iuxta extensionem murorum eiusdem Ecclesiae et domus, ita ut semper,
uno latere dictos muros habeant: dummodo tamen non interveniant al·
Religiosi, neque laicorum societates, praeter illos eiusdem Ecclesiae tt
domus, vel ab ipsa dependentes ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 49].

5173.
S. R. C., Perusina, 16 iul. 1594.

ai

Super benedictione solemni Campanarum, quae habentur in Palatio
Magistratus istius Civitatis, nonnulla Amplitudo Tua proponit Dubii
quibus per praesentem Epistolam respondeo.
1. Cum Campanae turris Palatii Apostolici Perusini loco profano sint '
sitae (quamvis in dicto Palatio duae habeantur cappellae), et profanis usibus
inserviant, ut pro indicendis bellis, consilio publico, scholis etc., dubitatur,
an pro iis aptari possit formula Pontificalis, pro Campanis Ecclesiae adhi­
benda?
2. Dubitatur, utrum dicta benedictio praesumi debeat, quia praefatae
Campanae comparatae fuerunt altera sub Pontifice Urbano VI, altera sub
Xysto IV; cum enim tunc temporis civitas Perusina perturbationibus fuerit
obnoxia, censeri ne potest, Episcopum extra eam commoratum fuisse?
3. Si Campanae sint benedicendae, decet ne Episcopum super turrim
pergere ut eas benedicat, cum sine ingentibus expensis demitti illae ne­
queant?
S. R. C. ad primum dubium respondit: « Non videntur posse benedici
solemni ritu Campanae, quae solum deserviunt profanis usibus; nam, ut ex
ipsa benedictione, quae habetur in Pontificali, colligi potest, Campanae
benedicuntur in usum tantum ecclesiasticum, ut cetera vasa sacra: et ideo
inunguntur variisque caeremoniis consecrantur fere ad cum modum, quo
consecrantur Altaria».
v-*..
Ad 2. Dubium: « Campanae de quibus agitur non videntur praesumi
posse esse benedictae non solum quia factae sunt tempore bellorum et
schismatum, sed etiam quia sunt institutae ad profanos usus ».
Ad 3. Dubium: Non videtur ullo modo decere, ut Episcopus in habitu
pontificali ascendat turrim, ut Campanas solemni ritu benedicat: posset
tamen Sacerdos aliquis turrim ascendere, et aqua benedicta Campanas
aspergere n.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 52].

S. Rituum Congregatio

~¥i

5174.
S. R. C., Conchen., 29 nov. 1595·
Decanus ct Capitulum Cathedralis Ecclesiae Conchen. exposuerunt,
Regulares diversorum Ordinum ius sibi arrogare velle incedendi in Proces­
sionibus permixtim inter Bénéficiâtes et Curatos eiusdem Civitatis.
Et S. R. C. censuit: « Regulares omnes tam Civitatis, quam Dioecesis
Conchen., in Processionibus ante Clerum saecularem distincte ac separatim
ab eodem Clero, debito inter se ordine servato, sub suis Crucibus incedere
debere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 55].

5175.
S. R. C., Miranden., 24 ian. 1596.
S. R. C. censuit: < Concedi posse Episcopo Mirandensi Literas Apostolicas
in forma Brevis, quibus detur ei facultas compellendi Canonicos et Digni­
tates per muletas et poenas etiam per censuras Ecclesiasticas, ut sibi cele­
branti atque Pontificalia exercenti, ex Decreto Concilii Tridentini1 assistant
et inserviant iuxta Pontificalis et Missalis Romani Rubricas ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 56].

5176.
S. R. C., Aquileien., 30 sept. 1596.
Patriarcha Aquileiensis Ecclesiae S. C. supplicat, ut declaret, quis locus
dandus sit Coadiutoribus Episcoporum Sufiraganeorum in Synodo Provin­
ciali? Et S. R. C. rescribendum censuit:
1 Coadiutores cum futura successione in Svnodo
Provinciali sedeant
ed
iuxta tempus eorum promotionum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 60].

5177.
S. R. C., Alecina, 10 ian. 1597·
Episcopus Alecii cum prohibuisset, ne in Ecclesia S. \ iti Oppidi Lequilis Alecien. Dioeces. Missa celebraretur, nisi post medietatem Missae
solemnis parochialis, a Felice Cascione S. Aiti Rectore recursum fuit ad
hanc Congregationem, quae decrevit: Licere cuilibet Sacerdoti Missam
1 Sess. XXIV, de

c. 12.

748

Curia Romana

celebrare, orta iam die, atque ita observandum scripsit Episcopo, qui denuo
S. C. supplicavit, varias adnectcns causas, cur praedictam prohibitionem
sustinere nititur, rescriptum fuit:
» S. R. C. stat in decisis, eo magis cum causae ex adverso allegatae facile
refellantur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 62].

5178.

R.XTF.RNfTAS SACLKlXyVM.LS

S M iC U VVAKt

S. R. C., Cornetana, 10 ian. 1597.
Confraternitas Confalonis S. Cnicis Civitatis Cornetanae in Congrega­
tione dici 7 augusti praeteriti anni 1596 supplici libello exposuit, se, uti
priori loco erectam, ceteras et praecipue eam de Misericordia, in Processio­
nibus aliisque functionibus praecedere solitam. S. C. respondit, produci et
audiri partium iura; quibus visis ac consideratis, S. R. C. respondendum
censuit:
■ Manuteneatur Confraternitas Confalonis in suo iure praecedendi Confraternitatem Misericordiae; tum ob possessionem in qua existit, tum etiam
ob antiqua documenta quae exhibuit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 65].

5179.
S. R. C., Asien., 21 iun. 1597.
Praepositus Ecclesiae Cathedral is Asten. per tres sententias conformes
obtinuit remitti in suo stallo, quod prius ab Archidiacono fuerat occupa­
tum: et Archidiaconus coactus est in ultima sede Chori sc collocare, multi­
que ex Canonicis suum antiquum stallum relinquentes Archidiaconum sequuti, prope illum consedere, quod est contra veterem eius Ecclesiae consue­
tudinem, iuxta quam antiquiores Canonici prope sedem Praepositi gradatim
assidere solent. Supplicat igitur praefatus Orator, ut quisque secundum suam
anterioritatem et eiusdem Chori consuetudinem debeat, ut antea, in suo
loco sedem habere.
Et S. R. C. rescribendum censuit: « Scribatur ad Episcopum, ut curet
consuetudinem solitam servari; qua in rc, si quid habuerit quod difficulta­
tem faciat, interim supersedeat, dum Congregationem faciat certiorem «.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 81].

5180.
S. R. C., Elboren., 2 sept. 1597.

Pro parte Decani et Capituli Elboren. supplicatur declarari infrascripta
dubia, videlicet:
’ <■
i. An in Missa solemni Archiepiscopo sine cappa pontificaliter assi­
stenti Sacerdos pluviali indutus, illius manu prius osculata, aspersorium
debeat porrigere: an potius, facta reverentia, illum aspergere?

S. Rituum Congregatio

749

2. An Archiepiscopo Horis canonicis praesenti, cum Canonici in fine
Completorii aqua benedicta asperguntur, idem sit praestandum, et a quo,
ct quomodo?
3. An Archicpiscopus sine cappa pontificali, vel cum ea in Missa solemni
assistens, habere debeat duos Assistentes?
4. An Archicpiscopus accedens ad Ecclesiam sine cappa pontificali,
t facere confessionem cum Celebrante a sinistris, et duobus Assisten­
tibus a dexteris?
5. An solemniter Celebrans debeat versus Archiepiscopum facere con­
fessionem, an autem versus Altare?
6. An Archiepiscopo, cum fuerit sine cappa pontificali in Missa solemni,
ea sint solemni ritu praestanda a Ministris Altaris et a Canonicis, quae
Pontificale Romanum ei, si fuerit cum cappa pontificali, exhibenda prae­
scribit?
7. An Canonici ad accipiendos cineres, ramos palmarum et candelas
statutis diebus per annum de manu Archiepiscopi, vel alterius qui id offi­
cium celebret, sine mucetis laneis et nigris (quibus ut ordinario habitu in
Choro super superpclliceo lineo utuntur) debeant accedere?
S. An Dignitates vel Canonici, cum Archiepiscopo sine cappa pontifi­
cali existent! quoquo modo assistunt, id sine eisdem mucetis facere debeant,
an cum illis?
I
9. An Archiepiscopo sine cappa pontificali incedente, debeant Canonici
i et Capitulum ad eiusdem cubiculum accedere?
10. An in aspersione aquae benedictae diebus Dominicis fieri solitae
Celebrans, qui sine Ministris vagatur per Chorum habens in manu hysso­
pum, ut cuique secundum eius gradum aquam porrigat, possit per unum
ex Ministris populum aspergi facere?j
S. R. C. respondendum censuit:
Ad i. ' Declarent usum illius Ecclesiae».
Ad 2. « Declarent, ut supra ».
I
Ad 3. « Si habeat cappam, habebit Assistentes; secus, si sine cappa .
Ad 4. « Nihil ».
* · -S*
Ad 5. 1 Fiat versus Altare, et quando dicit: et tibi Pater, vertat se ad
Praelatum ».
Ad 6. « Nihil si sine cappa ».
Ad 7. 1 Accedant parati si Archicpiscopus benedicit: secus in habitu,
prout assistunt in Missa».
Ad 8. « Nil si sine cappa ».
Ad 9. « Canonici non tenentur ad Archiepiscopi cubiculum accedere,
nec ipsum sine pontificali cappa existentem associare ».
Ad 10. Missae Sacrum faciens per Chorum tantum a Ministris asso­
ciatus aspergat. Per Ecclesiam vero et ad populum poterunt Ministri ipsi
I aspergere in Sacrificio illo ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 86].

75°

Curia Romana

.S’. Rituum Congregatio

integre absolutam processio facta, ct Capitulum celebratum. Sed cum in
5181.
| praeiudicium rerum ecclesiasticarum multi nunc deserant Capitulum,
S. R. C., Fundana, 2 sept. 1597.
' supplicat, ut liceat pristinam consuetudinem reassumere.
Et S. R. C. respondendum censuit: Si adsunt negotia necessaria pro
Pro parte Episcopi Fundani fuerunt proposita infrascripta Dubia, vide· I Capitulo poterunt convocari Capitulares, etiam poenis appositis, sed non
impediatur processio post Primam ».
licet:
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 92].
1. An Capitulum Collegiatae S. Mariae Civitatis Fundanae debeat dart
praecedentiam Capitulo Ecclesiae Cathedralis invitato, vel ad Festum Titu­
laris seu alterius, vel ad funeralia, in eadem Collegiata?
5184.
2. An, cum utrumque Capitulum invitatur ad Processionem funeralium,
io iun. 1602.
debeat Capitulum Collegiatae accedere ad Cathedralem, ut se cum Capitulo
Cathedralis eiusdem coniungat, vel liceat id facere in quadam via?
Pro Episcopo Egitanien. Lectum fuit Memoriale, in quo petebat a
Quoad primum caput, censuit S. C., « Canonicos Cathedralis Ecclesiae
Sacra Rituum Congregatione resolutionem infrascriptorum Dubiorum.
Fundanae praecedere debere Canonicos ceterosque Ecclesiae Collegiatae,
Quibus Dubiis et petitionibus eadem S. R. C. die 10 iunii 1602 respondit,
tam in funeralibus officiis celebrandis, quam in aliis actibus, etiam intus
ut infra, videlicet:
Collegiatam ».
Ad 1. An ipse Episcopus possit prohibere Canonicis, ne Capitulum
Quoad secundum: « Canonici et Capitulum Ecclesiae praedictae Colle­
»
seu Congregationes faciant dum in Ecclesia Horae Canonicae cantantur, et
giatae in funeralium Processionibus congregentur in Ecclesia Cathedrali, et
Missa maior celebratur, non obstante quavis praetensa in contrarium con­
inde cum Canonicis Cathedralis discedant et incedant, consuetudine in
suetudine?
contrarium asserta non obstante ».
Respondit: « Episcopum posse id prohibere, iuxta aliam similem decla­
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 87].
rationem factam ab eadem Sacra Congregatione in una Lisbonen. sub die
17 novembris 1600, in qua declaravit, non esse celebrandum Capitulum
5182.
dum Missa seu Horae Canonicae in Ecclesia celebrantur: idque etiam fuit
decretum in Conciliis Basileensi, Coloniensi et Mediolanensi, et aliis: ita
S. R. C., luvenacen., 2 sept. 1597.
ut Canonici contravenientes puniantur in amissione quotidianarum distri­
losephus de Mena alias recursum habuit ad S. C. contra Episcopum
butionum, nisi adesset urgentissima causa vel maxima necessitas ».
luvenacien., qui eum compulerat ad interessendum Choro, postquam ArchiAd 2. In quo narratur, quod cum in Oppido Abrantes duae sint Eccle­
diaconatum, quo fungebatur, rcnunciaverat. Et S. C. censuit rescribendum:
siae Parochiales, utriusque Rectores et Parochiani praetendunt, quod Epi­
« Scribatur ad Episcopum luvenacien., quare Oratorem ad narrata adstrinscopus teneatur incipere Visitationem a sua Ecclesia. An Episcopus possit
git? et interim abstineat ab huiusmodi iussu ». Cum vero Episcopus non
Visitationem incipere ab ea Ecclesia, quae sibi magis placuerit, non obstante
visus est illi acquievisse supradicto Decreto; iterum Orator adiit S. C. pro
quavis dictarum duarum Ecclesiarum, seu earum Rectorum et Parochianova in posterum provisione.
nomm praetensione?
Et Sac. C. « Stat in alias decretis sub dic 8 februarii praeteriti 1597,
Respondit: « Episcopum posse Visitationem incipere ab ea Ecclesia,
et proinde dictum losephum de Mena Oratorem non teneri ad narrata;
quae sibi magis placuerit, reservatis iuribus, et sine praeiudicio praetensionec quoquo modo adstringi posse tam per praesentem Episcopum, quam I nis alterius Ecclesiae ».
eius in futurum Successores ».
I
Ad 3. An Episcopus possit cogere Rectores Parochialium Ecclesiarum
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 88].
Isuae Dioecesis, ut vinum, hostias, paramenta et cetera ad celebrandum
necessaria subministrent Presbyteris in eorum Parochiis commorantibus,
5183.
et in eorum Ecclesiis celebrare volentibus, iuxta antiquam consuetudinem?
Respondit: Episcopum non posse cogere praedictos Rectores, sed
S. R. C., Abulen., 7 apr. 1598.
hortari, et Rectores recte facturos si monitionibus et hortamentis Episcopi
Decanus Ecclesiae Abulen. exposuit consuevisse olim Canonicos ante I pareant ».
versum — Pretiosa — in Prima facere processionem pro defunctis, inde 1
Ad 4. An Episcopus possit cogere Regulares, ut in commemorationibus
convocare Capitulum, , et,
Primam;
ultimis, quae fiunt in Missis privatis et non solemnibus, nec duplici ritu
. ·. eo peracto,
* . - ’ prosequi
■----- -i-.............
«···> qui mos, cum
visus sit repugnare rubricis ecclesiasticis, intermissus est, et post Primam
celebratis, videlicet pro Papa, pro Episcopo, pro Rege, pro Principe et

It

II

752

Curia Romana

Prole Regia, et cuncto Populo Christiano etc., iuxta antiquam consuetu­
dinem Regni, ut omnino ipsi Regulares faciant commemorationem Episco?. I
seu Antistitis Ordinarii, quia id Regulares non faciunt, sed loco Antistiti- I
suum Ordinem commendant?
Respondit: « Episcopum Regulares ad hoc faciendum cogere non pos* .
Ad 5. An Episcopus in Ecclesiis Parochialibus Oppidi de Castello I
Blanco suae Dioecesis, duo Tabernacula lignea in acre pendentia fere supra
Altaria, ubi Missae celebrantur, fabricata, ibique rumores et strepitus fiunt
cum scandalo populi, possit ad formam non scandalosam, et in toto Regno
solitam reduci facere?
Respondit: « Episcopum posse id facere vel in generali Visitatione, vel
prout melius sibi videbitur ».
Ad 6. An Episcopus possit prohibere, ne Commendator et Praefectude Castello Blanco, et Praefectus de Abrantes sedes apud Altare Cappella,
maioris portare faciant, ibidemque sedeant Divinis Officiis interessentes,
adstantibus suis familiaribus cum scandalo populi, non obstante quacumque consuetudine in contrarium pro dictis Commendatore et Praefectu
faciente?
Respondit eadem S. C.: « Episcopum posse id facere ad tollenda scan­
dala, vel in Visitatione generali, vel prout melius sibi videbitur, maxime si
sedes praedictae locentur in Presbyterio, prout praesupponitur >.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 96].

I

|
|
1

5185.
S. R. C., Placentina, 10 iun. 1602.
Pro Monachis S. Sixti Congregat. Cassincn. Placentiae commorantibus
narratum fuit, quod ipsi Monachi numquam in eadem Civitate, nec alibi
soliti sint accedere ad alias Processiones, praeterquam ad Processionem
SSfhi Sacramenti. Nunc vero Episcopus vult eos cogere, ut accedant etiam
ad Processiones, quae fieri solent pro Rogationibus maioribus et minoribus
singulis annis, ad quas nunquam antea accesserunt: et propterea petierunt,
non adstringi ultra eorum solitum et consuetum.
Congr. Sacr. R. respondit: « Monachos praedictos non esse ullo modo
cogendos accedere, nisi ad Processionem SS. Sacramenti, iuxta antiquam
eorum consuetudinem; quam tam dictis Monachis Placentiae commoran­
tibus, quam aliis eiusdem Congregationis Cassinen. ubique conservandam
esse censuit ct declaravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 99].

5186.
S. R. C., Valven., 8 iul. 1602.
Canonici et Capitulum Ecclesiae Valven. petierunt: An Abbates bene­
dicti, qui alias in Synodo Dioeccsana habuerunt praecedentiam, attenta
declaratione Congregationis Sac. Concilii ct novi Caercmonialis Episcopo-

5. Rituum Congregatio

rum, quod Canonici processionalitcr et capitulariter procedentes, praece­
dant ipsis Abbatibus, debeant adhuc eisdem zVbbatibus cedere, vel super
illos praecedentiam habere?
Sac. C. R. respondit: « Non esse recedendum a Decreto Congregationis
Sacri Concilii, et dispositione libri Caeremonialis Episcoporum ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 102].

5187.
S. R. C., Egitanien., 3 aug. 1602.
Pro Episcopo Egitanien. in Congr. S. R. quaedam dubia fuere proposita,
de quibus ab eadem S. C. decisio seu resolutio petebatur.
1. An Episcopus pro statuendis legibus synodalibus seu dioecesanis,
attenta aeris intemperie ct nociva sanitati ipsius Episcopi, possit in alium
locum salubriorem et commodiorem, pro dictis legibus determinandis et
statuendis ad se vocare duos Canonicos procuratores Capituli et duos alios
procuratores Cleri? S. R. Congr. respondit: Posse, dummodo duo Canonici
praedicti longiori tempore, quam a Concilio praescribitur,2 a sua Ecclesia
non abfuerint ».
^^dUftSEBB
2. An quoties Episcopus cum cappa ad Ecclesiam, ut divina officia
celebret, seu illis assistat, progreditur, Canonici eum a loco suae habitatio­
nis, quem non distare maiori spatio ab Ecclesia, quam viginti passibus asse­
ritur, associare teneantur? Sacra Congr. respondit: Teneri, dummodo di­
stantia sit brevis prout praesupponitur ».
3. Circa locum Vicario generali dandum, dum ab Episcopo pro nego­
tiis urgentibus tractandis ad Capitulum destinatur, cum locus certus pro
Vicario in Capitulo hactenus non sit determinatus, licet in Processionibus
Capitulum praecedere soleat: Sac. Congr. respondit: Vicario Generali
convenire locum supra omnes Canonicos tam in Congregationibus capitu­
laribus et sessionibus, quam in Processionibus dummodo Canonici sacris
vestibus parati non incedant ».
4. An Episcopus in Civitate aut Suburbio extra Ecclesiam Cathedralem
Pontificalia exercere volens, possit de Capitulo aliquos secum deducere, qui
sibi assistant, remanentibus aliis in Choro, qui satis sint ad divina officia
celebranda? Sacr. Cong. inhaerendo decretis alias in simili casu factis,3 et
decretis S. C. Concilii, censuit: « Posse ».
5. An Episcopus possit prohibere, ne pro admittendis noviter provisis
in Ecclesia dc aliqua Dignitate, Canonicatu vel Beneficio exigatur summa
pecuniarum cum chirothccis, prout hactenus consuetum fuit? Sac. Congr.
respondit: Episcopum non posse id prohibere, si pecuniae vertantur in
utilitatem ct servitium Ecclesiae; si vero vertantur in Canonicorum seu
1 L. II, c. XXXII. n. t, c. XXXIII, n. 5.
« Sess. XXIV. de ref., c. 12.
’ Cf. N. 5160.
Vol. Vit.

48

Curia Romana

754

aliorum privatam utilitatem, posse prohibere ». Et ita declaravit, et ad praedicta dubia ut supra respondit. 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 105].

5188.
S. R. C., Aesina, 30 aug. 1602.
Canonici Diaconi Aesinae Civitatis petierunt a Sac. Rituum Congrega­
tione declarari, « ut ipsis Diaconis et non Presbyteris Canonicis competat
assistentia, quando Episcopus procedit cum cappa in Processionibus .
Eadem Sac. Rituum Congreg. respondit: « Nullam Episcopo convenire
assistentiam neque Diaconorum, neque Presbyterorum, quando procedit
cum cappa, nec est sacris vestibus paratus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 109].

5189.
S. R. C., Melphien., 30 aug. 1Ô02.
Ad dubia proposita pro parte Episcopi Melphien. Sacra Rituum Con­
gregatio respondit, ut infra, videlicet:
Ad i. De assistentia duorum Canonicorum tantum, et non Presbyteri,
toleranda nec ne? Respondit: « Servandam esse regulam libri Caeremonialis .
Ad 2. et 3. de assistentia facienda Episcopo, quando assistit paratus cum
pluviali et mitra ad Vesperas seu Missas, et quando assistit cum cappa;
idem respondit « nempe servandas esse regulas praescriptas in dicto libro
Caeremoniali ». Ad 4. de hastis baldachini deferendis in Ecclesia, respondit:
■· Decere, ut servetur liber Caeremonialis, si pacifice et sine magno scandalo
eius usus introduci poterit ». Et ita ad supradicta dubia respondit.1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. m].

5190.
■
i-

S. R. C., Tarentina, 28 sept. 1602.
Cantor Ecclesiae Tarentinae, qui est secunda Dignitas in eadem Ecclesia,
exposuit, quod absente Archiepiscopo et Sede vacante, Archidiaconus qui
est prima Dignitas, solet in die Purificationis benedicere et distribuere
Candelas; et Feria IV Cinerum benedicere et distribuere Cineres; et quali­
bet tertia Dominica cuiuslibet mensis deferre processionaliter SS. Sacra­
mentum, ct similiter in die festivitatis eiusdem: quae omnia, absente Archidiacono, solet facere ipse Cantor: et nihilominus nonnulli cx dictae Ecclesiae
» E. dub. 6.
’ E. dub 5 et 6.

.S’. Rituum Congregatio

/33

I Cinonicis praetendunt, quando sunt hebdomadarii, excluso ipso Cantore,
ta functiones facere in grave ipsius praeiudicium: quare petiit a Sacra
Rituum Congregatione, ut in possessione praedicta exercendi munia et
functiones supradictas in absentia Archidiaconi manuteneatur: nec liceat
Archidiacono praedicta munia alteri Canonico, invito ipso Cantore,
demandare. Eadem Sacra Rituum Congregatio censuit: Servandam esse
I consuetudinem in favorem Cantoris, quatenus adsit. Verum autem adsit
necne, probet apud Ordinarium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 112].

5191.
S. R. C., Egitanien., 23 nov. 1602.

I
I
.
I
I
I

,

Episcopus Civitatis Egitanien. in Sac. Rituum Congregatione quaedam
dubia proponi fecit, de quibus resolutionem petiit pro bono et quiete suae
Ecclesiae, et ut Canonicos possit in eorum officio continere.
1. An, praesupposita consuetudine, quod Canonici possint ab Ecclesia
ongiori tempore, quam a Concilio praescribitur,1 abesse, Episcopus talem
_'!im aut consuetudinem, ad praescriptum praedicti Concilii reducere possit? Eadem Sacra Rituum Congregatio respondit: « Posse ».
2. An tempore vacationis concessae Canonicis, possint omnes simul per
tempus sibi concessum ab Ecclesia abesse? An vero alii post alios, ne servi­
tium Ecclesiae tempore vacationis omnino deseratur? Congregatio respondit:
Xon omnes simul a servitio vacare debere, sed alios post alios, ordine
servato; ita ut Ecclesia servitio non defraudetur ».
3. An Canonici praesentes et non impediti teneantur per se ipsos suis
nuneribus et officiis satisfacere, vel per substitutos? Congregatio respondit:
Canonicos per se ipsos servire, et sua munia exercere debere, ct non per
substitutos ».
4. An Episcopus possit cogere Canonicos in Choro, ut extollant vocem,
"iximeeos, qui in hoc culpabiles sunt, nec volunt cum aliis communicare
n cantu? Congregatio respondit: < Decere, ut Canonici voce non impediti
alte canant in Choro, coadiuvantes alios, et posse Episcopum illos ad id
faciendum hortari ».2
5. An Canonicus fabricae administration! deputatus, propter hanc cau­
dam toto anno ab Ecclesiae servitio eximatur, et nihilominus distributiones
integre lucretur? Congregatio respondit: « Teneri Canonicum praedictum
Ecclesiae inservire, sicut tenentur omnes alii Canonici; et si facere id conirmnat, mulctandum esse in amissione distributionum, sicut mulctantur
dii non servientes ».
6. An pueri, in privatis Missis, Sacristiac et Choro inservientes cum
cottis, debeant saltem Ordines minores habere vel primam I onsuram, et
I Sos. XXIV, de ref., c. 12.
1 E. dub. 5.

Curia Romana

pure laici ab huiusmodi ministerio arcendi sint? Congregatio respondit
« Convenire praedictos pueros saltem primam Tonsuram habere, dummoi
1®
per aetatem eiusdem Tonsurae sint capaces ».
Et ita in omnibus supradictis dubiis eadem Sacra Rituum Congrega­
tio ut supra respective respondit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 113].

5192.

FRATERNITAS SACERDOTALIS SANCTI VETUI

S. R. C., Pacen., 14 dec. 1602.
Petrus Mexia Ecclesiae Pacen. Canonicus Sac. Rituum Congregation·
exposuit, quod, cum Canonici et Capitulum soleant singulis diebus Domi­
nicis, et aliis quibusdam festivitatibus per annum, post horam Tertiae,
Processiones quasdam intra Ecclesiam facere; dum ante Altare SS. Sacra­
menti transeunt, ex inveterata consuetudine, seu potius abusu, non genuflectunt, sed tantum caput inclinant; ipse vero Orator, ob reverentiam tanti
Sacramenti usque ad terram genuflcctit: ceteri Canonici id aegre ferentes,
ipsum, ob hoc, tamquam inveteratas Ecclesiae consuetudines servare no­
lentem, mulctare praetendunt. Quare petiit: an id licite facere possint?
Sacra praedicta Congregatio respondit: « Non solum non licere Canonicis,
qui non genuflectunt ante SSmum Sacramentum mulctare eos, qui genuflectunt, quin potius ipsi non genuflectentes ab illis, qui genuflectunt,
mulctandi essent, cum omnes fideles ante SSmum Sacramentum transeuntes
genuflectere teneantur. Et ita per omnes Canonicos Ecclesiae Pacen. in
futurum servari, non obstante quacumque eorum praetensa in contrarium
consuetudine, quam corruptelam potius et abusum esse declaravit ». Eadem
Sacra Rituum Congregatio praecepit et mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 117].

5193.
S. R. C., Conimbricen., 14 dec. 1602.
Cum alias saepe Sacra Rituum Congregatio declaraverit,1 « non debere
Canonicos Capitulum celebrare, dum in Choro cantantur horae canonicae,
seu Missa Conventualis celebratur: idem etiam servandum esse decrevit a
Canonicis Conimbricen. Ecclesiae », et ita ad instantiam R. P. D. Alphonsi
de Castroblanco eiusdem Ecclesiae Episcopi declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1x8].
1 Cf. N. 5183, 5184.

5. Rituum Congregatio

757

5194.
S. R. C., Marugien. Nullius, 14 dec. 1602.
Cantor Terrae Marugii Nullius Dioecesis in Hydrunto, exposuit Archipresbytenim eiusdem Terrae substitutum sibi elegisse, quem in eius ab­
sentia .Missas solemnes celebrare vult, quas ipse Archipresbyter, si adesset,
celebraret, et quae, ipso absente, ad Cantorem et alias Dignitates, seu anti­
quiores Presbyteros dicti loci pertinerent: necnon praetendere ipsum Archipresbyterum, ut dictus eius substitutus sedeat et honorem incensi et pacis
habeat, in loco proprio ipsius Archipresbvteri supra omnes alios, in grave
praeiudicium Dignitatum et ceterorum Presbyterorum antiquiorum dictae
Terrae.
Sacra Rituum Congregatio « id minime licere respondit, sed Missarum
celebrationem in absentia Arch i presbyteri, vel etiam in eius praesentia, si
ipse celebrare noluerit, ad Dignitates seu antiquiores Presbyteros, non autem
ad Archipresbyteri substitutum pertinere, cui tamquam substituto nec
locum ullum, nec incensi aut pacis honorem convenire ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 120].

5195.
S. R. C., Marugien. Nullius, 25 ian. 1603.
Ad instantiam Cantoris Terrae Marugii Nullius Dioecesis in Hydrunto
expositum fuit: Vicarium eiusdem Terrae in spiritualibus praetendere, ad
ipsum privative quoad Dignitates, et alios dicti loci Presbyteros spectare
celebrationem Missarum solemnium, in quibus etiam cogere praetendit
ipsas Dignitates, ut sibi celebranti ministrent, cantando Epistolam et
Evangelium.
Sacra Rit. Congr. respondit: « Missarum solemnium celebrationem ad
Dignitates, non autem ad Vicarium spectare: nec λ icarium Dignitates
cogere posse, ut sibi celebranti ministrent censuit et declaravit. Et ita in
Terra praedicta Marugii servandum esse decrevit et ordinavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 123].

5196.
S. R. C., Nolana, 23 maii 1603.

I

Pro parte Cantoris ac Archidiaconi Ecclesiae Nolanae, in qua, ultra
quatuor Dignitates, Praebendae Canonicorum distinctae sunt, nempe Presbyteralcs, Diaconales et Subdiaconales. Quaesitum fuit: An Episcopus
possit cogere Dignitates ut sibi hinc inde assistant; et casu, quo Episcopus
non Dignitates, sed Canonicos Diaconos ad assistendum sibi, ut decet, eligat:

75«

Curia Romana

An dicti Canonici assistentes in receptione candelarum, cinerum et pal.
marum ceteris Canonicis, ac etiam Dignitatibus, ratione dictae assistenti
praeferendi sint?
Sac. Rit. Congregatio, respondit: « Servandam esse formam libri Caeremonialis, in quo statuitur, ut quando Praebendae sunt distinctae, Canonici
assistentes eligantur ex numero Diaconorum. Et quod in receptione cande­
larum, cinerum et palmarum, quilibet accedat ordine suo, hoc est primo
loco Dignitates, deinde Canonici Presbyteri, tum Diaconi, et demum Subdiaconi: nec in praemissis habendam esse rationem assistentiae, licet quoad
incensum et pacem, ipsi Canonici assistentes, etiam ordine inferiores prae­
ferendi sint ceteris omnibus etiam Dignitatibus. Et ita in Civitate Nolana
servandum esse eadem Sacra Congregatio consuit et declaravit .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 129].

’

>
|
<

>

5197.
S. R. C., Conimbricen., 23 maii 1603.
Ad dubia proposita pro parte Capituli Ecclesiae Conimbricen. S. R. I
respondit ut infra, videlicet:
Ad i. An Episcopus sedens in Choro, dum versus Altare genuflectit,
ita genuflecterc possit, ut totaliter terga Capitulo vertat? « Non indigere
responsione, cum clarum sit longe melius esse vertere renes Canonicis et
Capitulo, quam Altari ».
Ad 2. An Sedes Episcopi in Choro existons fixa et immobilis, seu amovibilis vel portatilis esse debeat? Respondit: « Sedem Episcopi debere esse
fixam et immobilem iuxta dispositionem libri Caeremonialis in titulo de
Sedibus Episcopi etc. licet iuxta dispositionem loci possit amoveri, et in
alio loco opportuno ct decenti locari ».
Ad 3. An dicta Sedes serico ornanda sit tam quando Episcopus pontificaliter celebrat, quam quando Divinis Officiis assistit? Respondit: - Semper
convenire, ut Sedes Episcopi sit ornata serico, vel alia materia coloris con­
venientis tempori, iuxta regulam libri Caeremonialis in dicto titulo de Sedi­
bus Episcopi . Et ita eadem Sacra Congr. respondit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 131].

5198.
S. R. C., Tifernaten., 5 iul. 1603.
Cum domus Episcopi Tifernaten., licet non contigua Ecclesiae Cathedrali, eidem tamen sit satis vicina, ut notissimum est et Sacrae Rituum
Congregationi constat:
Eadem Sacra Rituum Congregatio, ut alias saepe in similibus, ita nunc
ad instantiam Episcopi praedicti declaravit: < Teneri Capitulum et Canoni­
cos in habitu canonicali accedere ad domum praedictam, ipsumque Episco-

S. Rituum Congregatio

759

pum cappa indutum a camera, seu loco deputato in eadem domo, ad Eccle­
siam Cathedralem associare, quotiescumque Episcopus ad eamdem Ecclesiam
solemniter celebraturus, vel ut Divinis Officiis assistat, accesserit: et finita
Missa seu Officio, ipsum in eodem habitu ad eumdem locum reducere.
Quotiescumque vero Episcopus in Ecclesia Cathedrali pro sua devotione
Missam planam celebrare voluerit, debere duos Canonicos eiusdem Eccle­
siae, iuxta antiquam et laudabilem consuetudinem hactenus servatam, eidem
assistere et ministrare ».1
Quod si post Missam planam velit Episcopus etiam Missae solemni
vel conventuali seu Divinis Officiis assistere, non esse opus ut ab universo
Capitulo ct Canonicis associetur a dicto Altari ubi celebravit, ad Sedem
Episcopalem, sed satis esse si a duobus Canonicis praedictis, qui eidem in
Missa ministrarunt, comitetur ».
Cum vero Episcopus ad aliam Ecclesiam suae Civitatis accedere volue­
rit, non posse semper Canonicos cogere, ut eidem assistant; sed ita demum
si ob aliquam publicam solemnitatem, vel celebraturus, vel episcopales
functiones exeeutunis, vel ad Ordines conferendos accesserit. Quo casu
etiam curare debebit, ut in Ecclesia Cathedrali remaneant Canonici et Mini­
stri necessarii pro eius servitio ». Et ita in omnibus supradictis Sacra Rituum
Congregatio censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 138].

5199.
S. R. C., Conimbricen., 5 iul. 1603.
Cum alias ad instantiam R. P. D. Alphonsi de Castroblanco, Conimbncen. Episcopi, sub die 8 iulii 1602, Sacra Rituum Congregatio declaraverit:
Canonicos teneri ad observationem Cap. XV, lib. i Caeremonialis Episco­
porum, et debere ipsum Episcopum a domo suae habitationis ad Ecclesiam
Cathedralem in habitu canonical! associare, quotiescumque in diebus festi­
ns vel solemnibus cum cappa ad celebrandum, vel Pontificalia exercen­
dum, aut Divinis Officiis interessendum accedere voluerit; et pro parte
eorumdem Canonicorum in eadem Sacra Congregatione semel atque ite­
rum institum fuerit pro revocatione seu moderatione supradicti Decreti;
sub praetextu, quod non modo domus Episcopi non esset Ecclesiae conti­
gua, sed etiam longius ab ea distaret, quam Episcopus exposuerit, et prae­
ter longitudinem, viam esse arduam et difficilem aquis plenam, et fere ad
Processionis usum impracticabilem asseruerint: et cum eadem Sacra Rituum
Congregatio veram informationem super praemissis habere procuraverit, et
demum habuerit per literas eiusdem Episcopi et fides publicas Notariorum,
tx quibus neque viam arduam aut difficilem, seu aquis plenam, neque tam
longam esse, ut Canonici asserebant, clare constitit; ideo .< a praedicto Decreto
1 Cf. N. 5160, 51 So, 5187.

7 6°

Curia Romana

non esse recedendum indicavit, et ad illud omnino servandum Canonicos
teneri declaravit, eisque in posterum super praemissis perpetuum silentium
imposuit et imponi mandavit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 139].

5200.
S. R. C., Monopol itana, 6 sept. 1603.
Pro parte Episcopi et Ecclesiae Monopolitanae Sacrae Rituum Congre­
gationi expositum fuit, in eadem Ecclesia quatuor esse Dignitates, nempe
Archidiaconum, Archipresbyterum et duos Primicerios ad Chorum regen­
dum destinatos, qui propterea unus hinc, alius inde in principio Chori
stare seu sedere consueverunt: ceteros Canonicos, qui Praebendas distinctas
non habent, sedere seu stare solere hinc inde immediate post praedictos
duos Primicerios, et secundum antianitatem locum digniorem obtinere.
Quando autem contingit Episcopum celebrare, vel Missis aut Vesperis
solemnibus assistere, dubitatum fuit, an dicti duo Primicerii, qui in Choro
destinati sunt, ad assistentiam vocandi sint, vel quis, seu qui ex Dignitatibus
vel Canonicis praedictis in Officio assistendae, tam quando Episcopus cele­
brat, quam quando non celebrat, eidem ministrare debeant, cum non satis
clare casus iste in libro Caeremoniali Episcoporum expressus sit.
Sacra Rituum Congregatio censuit: < Primicerios non esse a loco et
officio suo assistendi et regendi Chorum dimovendos; sed in Officio assistentiae apud Episcopum, quando celebrabit solemniter, vocandam esse
primam Dignitatem, quae, ut praesupponitur, Archidiaconus est; et is, si
in presbyterali Ordine erit constitutus, Officium Presbyteri assistentis exer­
cet, ut cavetur in Caeremoniali praedicto lib. 1, cap. 7. Duo vero praedicti
et digniores Canonici, immediate sequentes post Primicerios, Officium
duorum Diaconorum assistentium hinc inde apud Episcopum exercent, ut
praescribitur in cap. 8 dicti libri Caeremonialis. Quod si Archidiaconus non
erit Presbyter, ipse a dextris Episcopi Officium primi Diaconi assistentis
exercet, a sinistris vero primus Canonicus immediate sedens post Primice­
rium; ct Archipresbyter in hoc casu Officium Presbyteri assistentis exercet.
Episcopo vero non celebrante, sed Vesperis aut Missis solemnibus praesente,
semper ab Archipresbytero, qui, ut supponitur, est secunda Dignitas, Offi­
cium Presbyteri assistentis agendum, et a duobus primis Canonicis imme­
diate sequentibus post Primicerios duorum Diaconorum assistentium Offi­
cium exercendum esse ·> eadem Sacra Congregatio Rituum censuit et de­
claravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 146].

S. Rituum Congregatio

761

5201.
S. R. C., lllerden., 15 nov. 1603.
Decanus et Capitulum Illerdensis Ecclesiae, qui, ut asseruerunt, ex
privilegio et concessione Apostolica Canonicatum suppresserunt, et fru­
ctus eiusdem cum Praebenda cuidam 'Theologo Regulari ad nutum amovibili assignaverunt, ut legeret et praedicaret etc., cui etiam distributiones
quotidianas dederunt etc., petierunt ut dictus Theologus Regularis non
teneatur in Choro cum ceteris Canonicis assistere.
Sac. Rituum Congr., auditis petitionibus praedictis, censuit: Praeben­
dam et Canonicatum praedictum conferendum esse in perpetuum, et in
titulum Clerico saeculari, qui praedicet, legat et cum ceteris Canonicis
munus Praebendae Theologalis adimpleat, iuxta formam Concilii Triden­
tini,1 quia nullo modo convenit, ut Regularis cantet Officium in Choro
cum Canonicis et Presbyteris saecularibus ». Et ita censuit ct declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 147].

5202.
S; R. C., Mediolanen., 29 nov. 1603.
Pro parte Praepositi, Capituli et Canonicorum Collegiatae Ecclesiae
Sanctorum Cyri et Materni in Oppido Desii Mediolancn. Dioeces. Sac. Rit.
Congr. expositum fuit, solitum esse in eorum Ecclesia Canonicos sedere
in Choro per ordinem, secundum anterioritatem seu antianitatem admis­
sionis ad Canonicatum, nullo habito respectu ad qualitatem personae, si
una sit magis qualificata, quam alia. Novissime autem cum eiusdem Eccle­
siae Canonicatum obtinuerit loannes Baptista Pirannia Doctor in Theologia,
ratione sui Doctoratus, ipsum praetendere primum locum in Choro supra
Sacerdotes et Canonicos antiquiores.
Eadem Sac. Rit. Congr: ·< Vanam et inanem esse praetensionem dicti
novi Canonici declaravit, cum longe dignior sit ordo sacer Presbyteratus,
quam gradus Doctoratus; et ideo illum in loco suae admissionis ad Canoni­
catum, et non supra alios sedere ct incedere debere » censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 148].

5203.
S. R. C., Pisauren., 20 dec. 1603.
Cum ad instantiam Capituli ct Canonicorum Cathedralis Ecclesiae Civii tatis Pisauren. in Sacra Rituum Congregatione declaratum fuerit Canonicos
et Capitulum una cum Mansionariis, Curato et Cappellanis Ecclesiae Ca; thedralis debere praecedere in omnibus Processionibus et defunctorum fune1 Sess. V, de ref., c. i.

7^2

Cuna Romana

I

ralibus, quibuscumque Curatis dictae Civitatis, iuxta antiquam consuetu- I
dinem eiusdem Civitatis, quae Caeremoniali libro conformis est: et Cura i
sub praetextu cuiusdam Decreti Synodalis, quod numquam fuit usu rectptum, ad Sacram Episcoporum Congregationem recursum habuerint, e.
litteras ab ea obtinuerint pro observatione dicti Decreti Synodalis, et dt· |
mum ab eadem Sacra Congregatione Episcoporum causa commissa fuerit
ad eamdem Sac. R. Congregationem: audita relatione Ulmi et Rmi D. Car­
dinalis Galli, cui haec causa ab ipsa Rituum Congregatione commissi ,
fuerat, et re inter Patres mature discussa et examinata;
Eadem Sacra Rituum Congregatio censuit et declaravit: « Consuetudi­
nem antiquam et diu observatam in procedendo, servandam esse tam in
Processionibus quam in funeralibus, non obstante allegato Decreto Synodal·
quod usu receptum non fuit: et Curatum Ecclesiae, ad quam corpus defun- '
cti defertur, quando adest Capitulum Ecclesiae Cathedralis, debere prae­
cedere quoscumque alios Presbyteros, non autem dictae Ecclesiae Cathe­
dralis, ct non cum Mansionariis, nec inter illos aut post illos. In Ecclesia
vero ad quam funus defertur, ad Curatum ipsius Ecclesiae pertinere Offi­
cium facere circa corpus defuncti ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 151].

S. Rituum Congregatio

763

3. An ipse Episcopus possit cogere Canonicos, ut sibi cappas pro usu
Chori parent iuxta morem multarum Ecclesiarum? Sacra Rituum Congre­
gatio respondit: < Non posse Episcopum hoc facere, cum nec Canonici
nec alii cappam deferre possint, sine expressa et speciali licentia Sedis Apo­
stolicae ».
\
4. An possit Episcopus parare sibi Sedem in cornu Evangelii cum tribus
gradibus, illamque ornare etc.? Sac. Congregatio respondit: Servandam
esse formam libri Caeremonialis Episcoporum in titulo de Sedibus Episcopi,
lib. i, capit. 13 ».
5. An cum ipse Episcopus assistit Divinis cum cappa lata, debeat salu­
tare Canonicos, qui ante ipsum transeunt, detegendo caput, vel satis sit
illis manu benedicere? « Satis esse manu benedicere Sacra Congregatio
respondit,
6. An possit prohibere Clericis et Presbyteris, ne accedant ad funeralia,
in quibus Confraternitates Laicorum praecedentiam super ipsos Clericos
vel Presbyteros, sub praetextu consuetudinis, praetendunt? Sacra Congre­
gatio respondit: « Clerum semper debere praecedere quibuscumque Laico­
rum Confraternitatibus, et si quid in contrarium servetur, abusum et non
I consuetudinem esse declaravit ».
7. An Episcopus possit prohibere, ne Canonici vel maior pars eorum
rimul vacationem trium mensium, quae ex privilegio conceditur, accipiant;
5204.
ne Ecclesia destituatur omnino a debito servitio per dictum tempus? Sacra
Congregatio respondit: « Servandam esse in hoc resolutionem Sacrae Con­
S. R. C., Elven., 10 ian. 1604.
gregationis Concilii ». Et ita, ut supra, ad omnia praedicta dubia eadem
Sacra Rituum Congregatio respondit.
Pro parte Episcopi Elven, quaedam dubia in S. R. C. proposita u
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 152].
examinata fuerunt.
i. An Canonici, attenta distantia domus Episcopalis ab Ecclesia Cathe­
drali per spatium centum decem passuum, teneantur ipsum ducere et redu­
5205.
cere a domo ad Ecclesiam, et ab Ecclesia ad domum, prout cavetur in libro
Caeremoniali Episcoporum, ct prout hactenus fecerunt, licet nunc id facere
S. R. C., Compostellana, 21 febr. 1604.
recusent? Sacra Rit. Cong. iuxta resolutiones alias in similibus factas,1 cen­
Cum in Ecclesia Dei alia ministrorum in divinis inservientium, alia
suit et declaravit: Canonicos teneri ad associandum Episcopum, quoties
populi Divina audientis loca esse debeant, Sacra Rituum Congregatio, viso
ipse cum cappa ad celebrandum Divina Officia, vel ut illis assistat, ad
Ecclesiam accedit. Debere tamen Episcopum curare, ne occasione huius | et considerato Memoriali nomine Decani ct Capituli Ecclesiae Compostellanae porrecto, censuit: < Non licere nec permitti debere laicis, dum divina
comitatus Ecclesia omnino deseratur, ita ut in ea nulli vel pauci Canonici
Officia in ipsa Ecclesia peraguntur, inter Pracbcndatos ac Ministros, in
aut Presbyteri pro servitio Ecclesiae remaneant: quod prudentiae et discre­
Choro vel Presbyterio, stare vel sedere, nec licere Magistratibus aut luditioni ipsius Episcopi eadem S. R. C. moderandum reliquit».
2. An ipse Episcopus possit prohibere, ne Canonici mozzettam cum
cibus laicis proprias Dignitatum Sedes aut Canonicorum stalla in Choro
cucullo deferant, quem habitum sibi ipsi auctoritate propria, ut asseritur,
praedicto aut Presbyterio occupare, etiamsi aliquando id eis permissum
usurpaverunt? Sac. Rit. Cong. respondit: « audiendos esse Canonicos, de
fuerit». Dic 4 februarii 1600.
quorum praeiudicio agitur: et ideo monendos esse, ut compareant per se
Suprascriptum Sacrae Rituum Congregationis Decretum tam in Archié­
vel per procuratorem in Curia ct coram Ulmo et Rmo D. Card. SS. Quatuor
piscopal! Compostellana Ecclesia, quam etiam in Processionibus, et in aliis
iura sua producant, et doceant qua auctoritate praedictum habitum deferant,
Ecclesiis, ad quas irc seu assistere Capitulum et Canonicos eiusdem Eccle­
seu deferre praesumant ».
siae Compostellanac contigerit, observandum esse eadem Sacra Rituum
Congregatio censuit ct declaravit.
1 Cf. N. 5160, 5180, 5187, 5198.
'£**'*■
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 157]·

764

Curia Romana

s’. Rituum Congregatio

5206.
S. R. C., Eugubina,

*

iul. 1604.

Quaesitum fuit pro parte Episcopi Eugubini in S. R. C.
1. An Abbas et Monachi S. Petri de Eugubio Congregationis Montis
Oliveti, possint, absque licentia Episcopi, facere Processionem deferendo
per Civitatem SSmum Sacramentum, praesertim cum Ecclesia Sancti Petri
sit curata?
2. An Abbas possit solemniter benedicere populo, celebrando pontificaliter in dicta Ecclesia?
3. An in Processionibus, quae fiunt per Civitatem, possit dictus Abbas
deferri facere coram se mitram et pastorale?
Eadem S. R. C. ad supradicta dubia respondit ut infra, videlicet:
Ad i. " Posse Abbatem facere Processionem cum suis Monachis, sed
absque aliis Religiosis, dummodo non exeat extra limites Parochiae .
Ad 2. " Posse Abbatem, dum pontificaliter celebrat in sua Ecclesia, populo
solemniter benedicere, sed non in praesentia Episcopi ». Ad 3. » Negative,
quia Abbas extra suam Ecclesiam et Conventum non potest uti mitra et
baculo pastorali ». Et ita, ut supra, censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 168].

rare arbitrio suo scamna ct loca laicorum in Ecclesia, et providere ne unus
solus multa loca occupet, ita ut pro aliis locus non relinquatur . Et ita
eadem S. R. C. censuit ct declaravit, et ad supradicta dubia respondit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 174].

5208.
S. R. C., Callien., 8 ian. 1605.
Pro parte Praepositi Callien. S. R. C. expositum fuit, quod licet Prae­
positura huiusmodi in Ecclesia Callien. sit antiquissima et prima Dignitas
post Episcopalem et ab immemorabili tempore, qui eam obtinuerit, solitus
fuerit in absentia Episcopi Missas et alias functiones ecclesiasticas cele­
brare et exercere; nihilominus Archidiaconus, moderna Dignitas, quae ab
annis 70 citra in dicta Ecclesia erecta est, in cuius erectione Archidiaconus
ipse renunciavit omnibus privilegiis iuris communis, cum clausula: Rema­
nente in suo robore Dignitate Praepositurae: praetendit ad ipsum de iure
in absentia Episcopi, non autem ad Praepositum, Missarum et aliarum prae­
dictarum functionum ecclesiasticarum celebrationem pertinere.
Eadem S. R. C. < Praepositum in sua possessione manutenendum, et
nihil innovandum esse » censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 176].

5207.

5209.

S. R. C., Entomilien., 11 dec. 1604.

S. R. C., Beneventana, 29 ian. 1605.

Pro parte Episcopi Entomilien. quaedam dubia declaranda in S. R. C.
proposita fuerunt. Et 1. An toleranda ct continuanda sit consuetudo Socie­
tatis seu Con fraterni tatis Disciplinantium eiusdem Civitatis, quae Feria A
maioris hebdomadae, hora quarta noctis solet processionaliter accedere
devotionis causa, ad visitandum Altare maius Ecclesiae Cathedralis, quo
mulieres etiam concurrunt, unde scandala oriri possunt? S. R. Congr.
respondit: « Tolerandam esse laudabilem consuetudinem Confraternitatis
Disciplinantium: sed ad evitanda scandala, prohibendum esse mulieribus
ne nocte in Ecclesiam ingrediantur, vel per Civitatem discurrant ».
2. An Syndici Civitatis eiusdem in Missis solemnibus triplici ductu
thuribuli, sicut Episcopus, thurificandi sint, sicut in eadem Civitate intro­
ductum esse affirmatur? Eadem S. R. C. respondit: « Unicam tantum et
digniorem personam, idest Episcopum, triplici ductu esse thurificandum,
Syndicos vero et alios Episcopo inferiores satis esse si duplici ductu thurificentur ».
3. An ipse Episcopus possit moderari consuetudinem, sive abusum,
ne unus civis duo vel tria aut plura scamna, pro suo servitio collocet, et
aliorum loca occupet? Eadem S. R. C. respondit: Posse Episcopum mode­

7b5

Consueverunt Rmi DD. Archiepiscopi Ecclesiae Beneventanae, ultra
Vicarium Generalem habere etiam Auditorem, qui in praesentiarum Cano­
nicus eiusdem Ecclesiae ac etiam ludex et Examinator Svnodalis est. Du­
bitatur modo: an idem Canonicus, ex eo quia Auditor Archiepiscopi existit,
in congregationibus ct sessionibus, quae fiunt tam ratione examinis promo­
vendorum ad Ordines ct Beneficia, quam aliis ex causis, alios Canonicos,
qui ludiccs vel Examinatores Synodales similiter existunt, praecedere, vel
inter ipsos in loco promotionis suae sedere debeat, maxime Rmo D. Archiepiscopo vel eius Vicario Generali praesentibus?
S. R. C. respondit: « Canonicum praedictum Auditorem Archiepiscopi
in sessionibus et congregationibus cum aliis Canonicis coram Archiepiscopo
vel eius Vicario Generali, debere sedere vel stare non super alios Canonicos,
sed in loco suae promotionis ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 178].

766

.S’. Rituum Congregatio

Curia Rotnana

5212.

5210.

S. R. C., Novarien., 16 iul. 1605.

Visen., 11 iun. 1605.
Pro parte et ad instantiam Episcopi Visen. in S. R. C. infrascripta dubia ’
proposita fuerunt, quibus particulariter responderi supplicavit, videlicet: I
1. An Praelati Archiepiscopi seu Episcopi possint esse Indices ad de­
claranda dubia super sacris Ritibus et Caeremoniis exorta? S. R. C. Ne­
gative » respondit.
2. Dubitatur inter Dignitates et Canonicos: an quando Episcopus divi­
nis Officiis interest, nec Pontificalia exercet, eidem assistere debeant Cano­
nici Presbyteri et Diaconi, vel etiam Dignitates? Eadem S. R. C. respondit:
Servandam esse formam Caeremonialis in Cap. dc assistentia duorum
Canonicorum, lib. primo, cap. 8 ».
3. /\n in Regno Lusitano recitari possit Officium de testis particulariter
concessis per Breve Apostolicum Regno Hispaniae, ut est festum Expcctationis et alia similia, attento quod Regna sunt diversa, quamvis sub unius
Regis potestate existant? Eadem S. R. C. « Negative » respondit.
4. An in Ecclesia Visen. recitari possit Officium de Communi pro San­
ctis, quorum festivitates ab immemorabili tempore celebrare consueverunt,
quamvis non sint canonizati, prout est S. Elisabeth Regina, S. I heotonius
et alii similes? Eadem S. R. C. 'Affirmative» respondit, » dummodo adsit
immemorabilis consuetudo ». Et ita in omnibus, ut supra, censuit, declara­
vit et respondit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 179].

5211.

S. R. C., i i iun. 1605.
Cum quidam Frater Professus Ordinis S. Augustini Eremitarum promo­
tus fuerit ad Episcopatum in Indiis, quaesitum fuit a S. R. C.
1. An talis Episcopus Divina Officia iuxta formam sui Ordinis, an vero
iuxta formam traditam ct assignatam Dioecesi a Sede Apostolica, recitare
teneatur? Eadem S. R. C. respondit: Episcopum debere Officium recitare
ct Divina Officia celebrare iuxta ritum suae Dioecesis ».
2. An occurrente una eademque dic festum alicuius Sancti suae Dioe­
cesis, et festum alterius Sancti sui Ordinis, de quo celebrandum sit? Eadem
C. respondit: celebrandum esse festum dc Sancto Dioecesis ».
3. An Cappellani sive Regulares sint sive Saeculares, qui alternis vicibus
cum Episcopo Regulari Officium recitare solent, debeant se conformare
Episcopo circa recitationem Officii? Eadem S. R. C. « affirmative » respondit,
et ut supra, in omnibus servandum esse censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, η. 181].

7^7

Duo Presbyteri ambo Cappellani titulares in Ecclesia Parochiali Terrae
Traechae Novarien. Dioec. de praecedentia inter ipsos contenderunt: quo­
rum alter, cum non esset Presbyter ordinatus, prius possessionem dictae
Cappellaniae accepit, alter vero post, iam Presbyter ordinatus, tamquam
Presbyter locum super Cappellanum non ordinatum obtinuit, qui postea
ordinatus voluit illum praecedere, cui Episcopus Novarien., ut asseritur,
innuit. Sed cum hoc negotium in S. R. C. propositum fuerit,
Eadem S. R. C. respondit: ■ Illum praecedere debere et locum dignio­
rem obtinere, qui prius Presbyter ordinatus fuit; et non qui prius, cum non
esset Presbjter possessionem Cappellaniac accepit . Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 183].

I

5213.

S. R. C., Goana in Indi is, 16 iul. 1605.
Cum alias a fel. rec. Clemente PP. λ 111 Frater Dominicus Torradus
Ordinis S. .Augustini, qui in Civitate Goana in Indiis Orientalibus commo*
ntur, electus fuerit Episcopus Fulsicalen. in partibus infidelium, ut in
dministratione Sacramentorum Archiepiscopo Goan. tamquam Suffrapneus coadiuvare posset: et in illis remotissimis regionibus Episcoporum
wmerus a Sacris Canonibus requisitus in Consecratione Episcopi minime
reperiatur, nec ad praesens reperiri possit; pro parte dicti Archiepiscopi
Goan. SSmo Domino Nostro supplicatum fuit, ut ipse Archiepiscopus
Goan. cum assistentia duarum Dignitatum Ecclesiae Goan. loco Episco­
porum possit munus Consecrationis eidem Electo Fulsicalen. impendere.
LtcumSSmus Dominus Noster negotium terminandum ad S. R. C. remirrit;
Eadem S. C.: Attentis narratis et Episcoporum penuria in illis remotis­
simis partibus, ct ad favorem fidelium Civitatis, Dioecesis, et Provinciae
Goan., ut commodius ibi Sacramenta tam ab Archiepiscopo quam ab eius
'uiraganco ministrari possint ct valeant; censuit pro hac vice tantum et
iespeciali gratia posse concedi eidem Archiepiscopo Goan. facultatem et
«ntiam consecrandi in Episcopum praefatum Fratrem Dominicum electum
Fulsicalen. cum assistentia duarum Dignitatum Ecclesiae Goan. loco duo­
rum Episcoporum ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 186].

Curia Romana

768

5214.
S. R. C., Brundusina, 16 iul. 1605.
Cum alias a S. R. C. declaratum fuerit Missarum solemnium celebratio­
nes, quas Archicpiscopus, si praesens esset, faceret; eo impedito, absente,
vel defuncto, non ad Vicarium generalem, sed ad Dignitates et Canonica
in Civitate Brundusina pertinere.1 Dubitatum fuit: An alternatim id facien­
dum sit vel successive. Congregatio respondit: < Successive id esse agen­
dum, idest: Si prima Dignitas impedita sit, secunda celebret; si secundi,
tertia; si omnes Dignitates sint impeditae vel absentes, tunc ad primum
Canonicum vel secundum successive earumdem Missarum celebrationem
pertinere » declaravit.
Et insuper quia Vicarius eiusdem Ecclesiae habet etiam in eadem Digni­
tatem; quaesitum fuit: an possit distributiones quotidianas lucrari assistendo
in Choro cum pallio communi tamquam Vicarius, et non cum cotta tam­
quam Dignitas? S. R. C. respondit: Dictum Vicarium distributiones quoti­
dianas lucrari non posse, nisi in Choro assistat cum cotta et habitu Digni­
tati suae convenienti, prout assistunt ceterae Dignitates et Canonici. Locum
vero Vicarii, in quo tamquam λ icarius ad Officium et Conciones sedeat,
illum esse debere, quem idem λ icarius haberet praesente Archiepiscopo.
nec licere sibi Sedem cum tapete et pulvino sericeis parare in loco, in quo
sederet Archicpiscopus, si praesens esset. In Processionibus vero, in quibus
Vicarius non in habitu Canonical! tamquam Dignitas vel Canonicus, sed
in habitu suo ordinario tamquam Vicarius incedit, praecedentiam ci deberi
super omnes alias Dignitates et Canonicos, etiamsi aliquis eorum habeat
Dignitatem Protonotarii, et in habitu Protonotarii incedat: sed quatenus
etiam dentur distributiones Canonicis Processionibus interesscntibus, illas
Vicarium lucrari non posse, nisi in habitu Canonical! incedat . Et ita
S. R. C. declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 188].

S. Rituum Congregatio

io etiam in loco capitulari, absente Episcopo, habere locum supra omnes
alias Dignitates et Canonicos digniores et antiquiores.
S. R. C. respondit: « Placere sibi in hoc consuetudinem trium Eccle­
siarum Patriarchalium Urbis, nempe S. loannis Lateranen., S. Petri, et
S. Mariae Maioris, in quibus si aliquis Canonicus habuerit Dignitatem seu
Ordinem Episcopalem cum retentione Canonicatus, praecedit omnes alios
Canonicos, etiam ipso in Canonicatu anteriores et digniores; et ita etiam
servandum esse in Ecclesia Ruthenen. in casu proposito censuit et decla­
ravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 189].

5215.

5216.
S. R. C., Tranen., 24 sept. 1605.
Licet pluries a S. R. C. declaratum fuerit Vicariis Foraneis per Dioececonstitutis, nullam super Archipresbyteros, Dignitates, Canonicos, seu
Presbyteros deberi praeeminendam ratione dicti Vicariatus, neque in Choro
reque in Processionibus; tamen Vicarium Foraneum Terrae Corati Tranen.
Dioecesis praetendere dicta intelligenda esse decreta quando Vicarius assi­
nt in Choro cum cotta, et non quando assistit cum pallio communi; eidem
S. R. C. pro parte Capituli et Cleri dictae Terrae Corati expositum fuit,
et petitum ut praemissa declarare dignaretur.
Eadem S. R. C. declaravit: « Decretum seu Decreta praedicta de Vica­
riis Foraneis intelligenda esse indistincte, tam quando Vicarius est cum
colla quam quando est sine cotta, tam in Choro quam in Processionibus,
quibus in locis λ icarius Foraneus debet tamquam unus ex Presbyteris seu
Canonicis dictae Ecclesiae in loco sibi convenienti, iuxta provisionem seu
ordinem suum sedere, stare et incedere cum cotta, prout alii Canonici seu
Presbyteri sedent, stant et incedunt, alias non lucrabitur distributiones
quotidianas; neque Vicarius ratione Vicariatus praedicti debet thuris hono­
rem et pacis osculum recipere ante Dignitates, Canonicos, seu Presbyteros
ipso digniores. Et ita declaravit, et per dictum Vicarium Foraneum Terrae
Corati servari mandavit».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 191].

S. R. C., Ruthenen., 24 sept. 1605.
Cum in Cathcdrali Ecclesia Ruthenen. Archidiaconus, qui in dicta
Ecclesia non est prima Dignitas, electus Episcopus titularis in partibus
infidelium, deputatus fuerit Coadiutor Episcopi Ruthenen. cum futura
successione, et cum retentione Archidiaconatus praedicti: dubitatum fuit,
an Coadiutoria praedicta durante, etiam in praesentia Episcopi, ipse Coad­
iutor Archidiaconus debeat ob dignitatem et ordinem Episcopalem tam
in Choro quam in Processionibus, et in quibuscumque aliis actibus publicis,
* Cf. N. 5190, 519s, 5208.

769

5217.
S. R. C., Lisbonen., 12 nov. 1605.
Pro parte Archiepiscopi Lisbonen. petitum fuit: An liceat Sacerdotibus
Missas celebrantibus mutare vel addere aliqua ex his quae sunt in Missali
ordinario? v. g. Poteruntne Fratres vel Monachi cuiuscumque Ordinis,
! ubi dicitur summus Pontifex noster Paulus, ct Antistes noster loannes,
tacere Antistitem Ordinarium et nominare Superiores suos tam in Canone
Missae, quam in Oratione? et dato quod teneantur semper nominare Ordi­
narium: Quaeritur quomodo et a quo compellendi sint?
Vel. VII.

77°

Curia Romana

>

« Nihil omnino mutandum, adimendum, vel addendum per quoscum- |
que Clericos vel Presbyteros Saeculares, vel per Fratres, Monachos, aut
cuiusvis Ordinis Regulares ex his quae in Missali ordinario tam in Rubri·
cis, quam in nigro praescribuntur, et multo minus in Canone S. R. C. re­
spondit. Qui secus fecerint, temeritatis notam incurrere ct animadversione
dignos esse censuit eos Religiosos qui, Antistitis nomine tacito, eius loco
in precibus sive in Canone, suae Religionis Superiorem nominant decla­
ravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 194].

S. Rituum Congregatio

771

titulum et ordinem semper retinere; et consequenter debere praecedere
omnibus aliis Episcopis post ipsum electis et consecratis censuit et decla­
ravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 204].

5220.
S. R. C., Coropolitan. Nullius, 4 mart. 1606.

Priorem Monasterii Ordinis Coelestinorum Terrae Coropolitanac nullius
Dioecesis, qui in Capitulo generali Congregationis eiusdem Ordinis ad trien­
5218.
nium eligitur, ut praesit non solum Monachis dicti Monasterii, sed etiam
clericis saccularibus, et tamquam Ordinarius curam habeat in spiritualibus
S. R. C., Umbriaticen., 25 febr. 1606.
omnium animarum dictae Terrae, sub praetextu assertae antiquae consue­
tudinis, solere in Processionibus praeter Cruces Monachorum et Cleri,
Archipresbyter Oppidi Tiropolitani Umbriaticen. Dioecesis S. R. C.
mte se immediate ab uno Clerico Crucem deferri facere, quasi esset Archieexposuit: Solitum esse in dicto Oppido, ut defunctorum corpora, quae
piscopusvel Legatus: idque etiam Vicarium suum, ipso absente, facere con­
extra Ecclesiam Parochialem sepelienda sunt, prius ad dictam Ecclesiam
suevisse. Pro parte Cleri saecularis dictae Terrae S. R. C. expositum fuit,
Parochialem et Matricem deferantur, ut ibi Officium super eis fiat, et deinde I tt petitum declarari, an conveniat?
ad alias Ecclesias, ubi iuxta defunctorum mentem vel haeredum voluntatem
Eadem S. R. C. « Non esse consuetudinem, sed abusum omnino tollen­
sepelienda erunt, portentur. Nihilominus Pratres Minores Observantes
dum, ut Prior dicti Monasterii et eius Vicarius Crucem ante se deferri faciat,
dicti Oppidi praetendunt corpora defunctorum ad eorum Ecclesiam seu ad
quae Archiepiscoporum et Legatorum specialis praerogativa est: et ideo
alias Cappellas deferre, quando ibi sepelienda sunt, quin prius deferantur
( ordinavit, ut Prior et λ icarius supradicti, a praemissis in futurum omnino
ad Ecclesiam Matricem: quod est contra consuetudinem, et in grave ipsius
abstineant: et si quid in contrarium praetendunt, compareant suasque de­
Archipresbyteri praejudicium et damnum. Quare super praemissis decla­
ducant rationes in eadem S. C. , quae ita censuit, declaravit et exequi
rationem petiit.
mandavit,
Eadem S. R. C. declaravit: « Posse corpora defunctorum iuxta eorum
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 205].
dispositiones vel haeredum voluntatem, directe deferri ad Ecclesiam vel
Cappellam, ubi sepelienda erunt, quin prius ad Ecclesiam Matricem defe­
rantur; dummodo Archipresbytcro seu Curato iura ct emolumenta solita
5221.
sepulturae solvantur ». Et ita declaravit.
S. R. C., Neritonen., 16 apr. 1606.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 202].
J
Pro parte Capituli Neritonensis Ecclesiae S. R. C. expositum fuit: non­

5219.
X

S. R. C., Minerbina, 4 mart. 1606.
Pro parte Episcopi Minerbin. Administratoris pontificalium in Ecclesia
Valentin. S. R. C. expositum fuit, quod licet ipse antiquior Ordine et pro­
motione sit Episcopo Oriolen., nihilominus in quadam Episcopi Consecra­
tione, ipse Oriolen. Minerbinum praecedere voluit, sub eo praetextu, quod
Ecclesiam suam praedictam resignaverit: ideo petiit declarari, quid conve­
niat?
Eadem S. R. C. respondit: Ordinem, characterem ct titulum semper
inhaerere personae Episcopi consecrati, quae nunquam dimittit, nec di­
mittere potest: et ideo, licet administrationem Episcopatus quis dimittat,

nullos eiusdem Ecclesiae Canonicos ct Presbvteros
contra solitam consue«r
tudinem et absque legitimo impedimento, recusare solitas functiones facere,
tt per se ipsos Missas et Vesperas celebrare, prout alii eiusdem Ecclesiae
Canonici et Presbyteri facere solent et debent, sed huiusmodi functiones
per substitutum facere; et propterea petierunt declarari: an dictas functiones
per se ipsos, vel per substitutos facere teneantur?
Eadem S. R. C. « Canonicos et Presbyteros Missas et Vesperas celeI brarc, aliasque solitas functiones facere recusantes, debitis remediis ad
torum munia exequenda per se ipsos, non autem per substitutos, cogendos
I esse censuit et declaravit, idque omnino in Ecclesia Neritonen. servari
mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 208].

772

b

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

773

intiquam consuetudinem, fiant ab Episcopo; ct cum SS. D. N. memoriale
i dictae Civitatis ad S. R. C. remiserit;
5222.
Eadem S. R. C.: « Episcopum horam Processionis tum SSmi Sacramenti,
S. R. C., Caesaraugustana, 9 maii 1606.
quum aliarum quarumque Processionum suo arbitrio indicere posse decla­
rant, et intimari facere Clero, Magistratui, et aliis quibuscumque interesse
Cum in Ecclesia Caesaraugustana ob Archiepiscopi senectutem, saepe
habentibus, qui omnes ordini et mandatis Episcopi obedire tenentur . Et
nonnulli suae Provinciae Episcopi Suffraganei, et saepius Episcopus Uticen
ira censuit atque mandavit servari.
suus Coadiutor, Missas solenmes et alias pontificales functiones celebrare
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 217].
et exercere consueverint, a S. R. C. quaesitum fuit pro parte eiusdem Ar­
chiepiscopi Caesaraugustani: An saltem Episcopis Suffraganeis celebranti­
bus duae ultimae eiusdem Ecclesiae Dignitates, et dicto Episcopo Uticen
5225.
celebranti, duo iuniores Canonici, praeter Diaconum et Subdiaconum,
S. R. C., Neritonen., 17 iun. 1606.
assistere debeant.
Eadem S. R. C. respondit: « Assistentiam duarum Dignitatum vel Ca­
Cum alias in S. R. C. sub die 4 martii 1606 declaratum fuerit per Vica­
nonicorum tantummodo Episcopo loci Ordinario, et nulli alteri convenire,
rium Ecclesiae Neritonen. Presbyteros et Clericos eiusdem Ecclesiae per
ut expresse cavetur in Cacremoniali Episcoporum, lib. 1, cap. 8 in fine; et
ordinem vocandos esse; ita ut illos prius vocari faciant, qui prius in ordine
ideo dd. Episcopos Suffraganeos, et Episcopum U ticensem Coadiutorem in
recepti fuerint; dubitatum fuit, quomodo intelligenda sint illa verba, qui
dicta Ecclesia Caesaraugustana solemniter celebrantes, contentos esse debere
pius in ordine recepti fuerunt : an scilicet intelligantur de Ordinibus maiori­
Ministris solitis, idest Diacono et Subdiacono ac uno Cappellano cum plu­
bus vel de minoribus: et quid si plures eorum uno eodemque die Ordines
viali, qui eis assistat ad librum ». Et ita censuit et declaravit.
receperint?
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 211].
Decretum supradictum intelligendum esse de Ordinibus maioribus,
idest, ut illi praeferantur, qui prius Ordines maiores susceperint, etiam illis
5223.
qui minores Ordines ante illos susceperunt: et quando plures eodem die
ordinati sunt, illum praeferendum esse, qui prius in ordine nominatus et
S. R. C., Neritonen., 9 maii 1606.
ordinatus est » S. R. C. declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 220].
Ex antiqua consuetudine in Civitate Neritonen. solitum fuisse Canoni­
cos et alios eiusdem Civitatis Presbyteros, cum licentia tamen Ordinarii,
baptizare nonnullos infantes ad parentum eorum instantiam: pro bono
pacis et quietis multarum dictae Civitatis familiarum, S. R. C. expositum
5226.
fuit, quod, licet per Archipresbyterum hactenus toleratum fuerit, nunc
S.
R.
C.,
Tropien.,
17
iun.
1606.
tamen amplius tolerare et permittere idem Archipresbyter recusat. Quare
Canonici et Presbyteri eiusdem Civitatis institerunt, consuetudinem anti­
In Ecclesia Tropien. iuxta formam Concilii Tridentini 1 Praebendas
quam in praemissis servari.
fuisse ab Episcopo distinctas in Presbyterales, Diaconales et Subdiaconales,
Et S. R. C. « Consuetudinem praedictam in baptizandis infantibus ser­
S. R. C. expositum fuit; et quia in eadem Ecclesia vigebat et adhuc viget
vandam esse censuit, dummodo id de licentia Ordinarii fiat, et sine praeju­
consuetudo, ut ille Canonicus tam in Processionibus quam in Choro ceteris
dicio iurium et emolumentorum Arch i presbytero debitorum ». Et ita de­
praeferatur, qui prius sui Canonicatus possessionem acceperit, nulla habita
claravit et exequi mandavit.
1 consideratione suae Praebendae, an sit Presbyteralis, Diaconalis vel Subdia[S. R. C. Decreta Authentica, n. 213].
conalis: pro parte nonnullorum dictae Ecclesiae Canonicorum, qui PraebenI dis Presbyterales obtinent, quaesitum fuit: Quis praeferendus sit et dignio5224.
1 rem locum tam in Choro quam in Processionibus obtinere debeat?
S. R. C., Urhevetana, 17 iun. 1606.
S. R. C. respondit: Ordinem Ecclesiasticae llierarchiae servandum
' esse, ut primum et digniorem locum obtineant Canonici Presbyteri, secun­
<- um ad instantiam Civitatis U rbcvetanae SSmo D. N. supplicatum fue­
dum Diaconi, tertium Subdiaconi; licet Diaconi vel Subdiaconi ante Canorit, ut in 1 rocessione Sanctissimi Sacramenti, et in quibuscumque aliis
eiusdem Civitatis Processionibus expectetur hora solita: nec aliae, praeter

I
I

II

5. Rituum Congregatio

nicos Presbyteros sui Canonicatus possessionem acceperint, non obsurquacumque consuetudine in contrarium, quam abusum eadem S. R.C.decL·
ravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 221].

5227.
S. R. C., Meliten., 18 nov. 1606.
Pro parte Capituli Ecclesiae Meliten. S. R. C. expositum fuit, Praepo­
sitos Monachos, seu Clericos Abbatiae SSmae Trinitatis Ordinis S. Bene­
dicti, quae in eadem Civitate Meliten, sita, iurisdictionein habet, et curam
animarum in quadam parte Civitatis et Dioecesis exercet: quando corpora
defunctorum ex iurisdictione Cathedralis Ecclesiae ad dictam Abbatiam, vd
ad aliquam Ecclesiam suae Jurisdiction! subiectam sepelienda deferuntur,
praetendere praecedentiam super Canonicos et Clericos eiusdem Cathedra­
lis, statim atque territorium, seu jurisdictionem ipsius Abbatiae attingunt:
et quando ex iurisdictione Abbatiali ad jurisdictionem Ecclesiae Cathedralis
corpora deferuntur, dictos Clericos seu Monachos Abbatiae, per totum
eorum territorium praecedentiam super Canonicos et Clericos Ecclesiae
Cathedralis praetendere. Quod cum maximam pariat confusionem, dicti
Canonici et Clerici Ecclesiae Cathedralis declarari petierunt, an deceat, vel
conveniat?
Eadem S. R. C. respondit: Praecedentiam semper per totam viam con­
venire Canonicis et Clericis Ecclesiae Cathedralis, a domo defuncti usque
ad Ecclesiam in qua corpora defunctorum sepelienda erunt, sive ex iurisdi­
ctione Abbatiali ad iurisdictionem Cathedralis, sive ex iurisdictione Cathe­
dralis ad Abbatialem deferantur. In Ecclesia vero ubi corpus sepelitur, Offi­
cium faciendum erit ab eo Curato qui Ecclesiae praefuerit ». Et ita censuit
et servandum esse declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 224].

775

5229.
S. R. C., Lamacen., 17 mart. 1607.
Ad instantiam Episcopi Lamacen. infrascripta dubia in S. R. C. deci­
denda proposita fuerunt.
1. Quae intelligantur Festa solemnia, quibus Episcopus potest ince­
dere seu procedere ad Ecclesiam cum cappa seu pluviali: et an in omnibus
diis Festis Canonici ipsum associare teneantur?
2. An Canonici Ecclesiae Lamacen., qui fuerint Examinatores Synoda­
les, lucrentur distributiones quotidianas tempore, quo de mandato Episcopi
in examine aliquorum sint impediti, ac si tunc in Choro divinisque Officiis
intéressent?
3. An Episcopum Pontificalia exercentem extra Cathedralem in alia
Ecclesia Civitatis Lamacen., Canonici dictae Ecclesiae Cathedralis vel aliqui
torum teneantur associare, ac illi Sacramentum Ordinis vel Confirmationis
aut simile administranti assistere?
I
Eadem S. R. C. ad supradicta dubia respondit, ut infra:
Ad 1. « Servandam esse formam Caeremonialis, ubi lib. 2, cap. 1 et
μ, expresse declaratur, quae intelligantur Festa solemnia, in quibus Epi­
scopus, ad libitum, vel celebrare vel divinis Officiis cum pluviali vel cappa
assistere debet, et lib. 1, cap. 15, declaratur, quomodo Canonici in dictis
solemnitatibus Episcopum associare debeant ».
I Ad 2. Negative, Canonicos examinatores scilicet non lucrari distri­
butiones quotidianas, quia examen potest fieri ad libitum, hora commoda
atra tempus quo tenentur assistere in Choro ».
Ad 3. Affirmative in necessariis, nempe, ut illi tantum Canonici et
Ministri Ecclesiae Cathedralis Episcopo assistant, qui necessarii ministerio
sunt, et ob quorum absentiam in Ecclesia Cathedrali Chori servitium non
deseratur)’. Et ita in omnibus supradictis eadem S. C. respondit et declaI mit.
'
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 226].

5228.
5230.

S. R. C., Boianen., 16 ian. 1607.
Capitulum Ecclesiae Boianen. petiit declarari: An Episcopus possit
ordinare, ut Officium et Festum S. Bernardi Confessoris et Episcopi dictae
Civitatis, quod cum particulari ct speciali oratione ab omnibus eiusdem
Ecclesiae praeteritis Episcopis approbata, ab immemorabili tempore in
Ecclesia Cathedrali celebratur, celebretur etiam per totam Dioecesim?
C. S. R. respondit: « Id non licere Episcopo . Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 225].

S. R. C., Montis Regalis, 23 apr. 1607.
’

Ex antiqua Ecclesiae Montis Regalis Taurinen. Provinciae consuetudine

I Vchipresbyterum Presbyteri assistentis Officium exercuisse, quando EpiI scopus soiemniter celebravit vel divinis Officiis paratus interfuit, licet
Archidiaconus prima Dignitas in eadem Ecclesia interfuerit, S. R. C. pro
' parte Francisci Vivaldi moderni Archipresbyteri eiusdem Ecclesiae expo­
litum fuit; et narratum: quod Bartholomaeus dc Crassis modernus Archi­
diaconus praetendit ad ipsum, non autem ad Archipresbyterum huiusmodi
Officium assistentiae pertinere, cum primam Dignitatem in dicta Ecclesia

776

Curia Romana

obtineat, ut expresse in Caeremoniali Episcoporum, lib. 1, cap. 7, sed qu a
liber Caeremonialis immemorabiles et laudabiles consuetudines non toil:,
ut pluries eadem S. R. C. declaravit, petiit dictus Archipresbyter dicti
immemorabilem consuetudinem ad sui favorem introductam servari.
Eadem S. R. C. respondit: « Consuetudinem praedictam immemorabi­
lem esse servandam, ct Archipresbyterum in sua possessione assistendi nunutenendum esse, prout servari et manuteneri mandavit >. Et ita censuit
et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 233].

5231.
S. R. C., Mediolanen., 28 apr. 1607.
Pro parte Capituli Ecclesiae Collegiatae Oppidi Ballete Mediolanen.
Dioecesis S. R. C. expositum fuit, quod licet ex universali omnium Eccle­
siarum Collegiatarum consuetudine, et ex Decreto Concilii Provincialis
Mediolanen. IV caveatur, quod, absente vel impedita prima Dignitate,
Missarum celebrationes aliaeque functiones, quas dicta prima Dignitas
facere deberet, non ad hebdomadarium Canonicum, sed ad aliam Dignita­
tem successive post primam, vel ad Decanum seu digniorem vel antiquio­
rem Canonicum pertineant, prout etiam in simili casu S. R. C. declaravit;1
tamen duo dictae Collegiatae Ecclesiae praetendunt ad hebdomadarium
Canonicum haec omnia pertinere, neque consuetudini et Concilio praedi­
ctis, nec minus sententiae Vicarii Generalis acquiescere voluerunt. Quare
d S. R. C. pro quiete et pace eorum, recursum habuerunt ceteri omnes
Canonici dictae Ecclesiae Collegiatae, ut opportuno remedio super praemis­
sis et aliis similibus, quae circa sacrorum rituum et caeremoniarum obser\ationem occurrere forsan in dicta Collegiata possent, in futurum eis pro­
videre dignaretur.
Quae quidem S. R. Congr.: « Consuetudinem allegatam, et Concilium
Provinciale IV Mediolanense circa praemissa in dicta Collegiata Terrae
Ballete ab omnibus Dignitatibus, Canonicis, Presbyteris et Clericis dictae
Ecclesiae servandam esse censuit ct declaravit. Nec non ordinavit, ut in
omnibus actionibus ad ritus et sacras caeremonias pertinentibus, dicta Eccle­
sia Collegiata Terrae Ballete conformet se cum aliis Ecclesiis Collegiatis
eiusdem Provinciae Mediolanen., ct caeremonias faciat iuxta eorum lauda­
biles et antiquas consuetudines . Et ita censuit et ordinavit, et in dicta
Collegiata Terrae Ballete exequi mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 229].
1 Cf. N. 5157, 5160, 5161, 5190, 5194, 5195, 5200, 5208,

S. Rituum Congregatio

5232.
S. R. C., Placentina, 19 maii 1607.
Episcopus Placentinus infrascripta dedit dubia declaranda et decidenda
in S. R. C., videlicet:
1. Licet in Cathcdrali Placentina Praebendae Canonicales sint distin­
ctae, et aliae sint Presbyterales, aliae Diaconales et aliae Subdiaconales;
tamen Canonici non servant inter se hunc ordinem, sed sedent et incedunt
respective, prout quisque est prior Canonicus, sive sit Sacerdos sive Dia­
conus sive Subdiaconus; ct in Processionibus, Missis ac Vesperis pontifica­
libus omnes induuntur pluvialibus, tam Dignitates quam ceteri Canonici.
Quare Episcopus Placentinus supplicat Dominationes VV. Illmas, ut di­
gnentur per litteras mandare, ut de cetero, citra praeiudicium obtinentium,
cedente vel decedente aliquo ex ipsis Canonicis, illius successor sedeat, et
incedat respective secundum praeeminendam Ordinis suae Canonical!
Praebendae adnexi: ita quod, remanentibus Dignitatibus in eisdem locis,
in quibus de praesenti reperiuntur, ceteri omnes Canonici Sacerdotes se­
deant immediate a parte Praepositi, Diaconi vero et Subdiaconi a parte
Archidiaconi; et Dignitates gestent pluvialia, Sacerdotes Planetas, et Dia­
coni et Subdiaconi Dalmaticas et Tunicellas in Processionibus et aliis acti­
bus, ut supra. Quae dispositio etiam extendatur et habeat locum in Colle­
giata Ecclesia S. Antonini, quae ibidem insignis existit. ct in qua est idem
, abusus.
S. R. C. respondit: « Maxime decet et convenit ut sedes et loca Ca­
nonicorum disponantur, ut petitur, et videtur omnino tollendus abusus .
2. In eadem Cathcdrali sunt quinque Dignitates, videlicet Praepositus,
Archidiaconus, Archipresbyter, Decanus et Vice-Decanus, et quando Epi­
scopus cantat Missam pontificalem aut Vesperas, Praepositus tamquam
I prima Dignitas servit dc libro cum pluviali, Archidiaconus vero et ArchipreI sbyter adstant utrinque induti Dalmaticis, et hoc ex antiquissima consue­
tudine, et illis impeditis, sive altero eorum, deserviunt aliae Dignitates per
ordinem. Quaeritur, quando Episcopus celebrat Ordinationes generales et
alias functiones pontificales, an magis conveniat, quod hoc munus eodem
modo exequatur per easdem Dignitates, an per simplices Canonicos, prout
I fit de praesenti?
1
S. R. C. respondit: « Cum in Ecclesia Placentina adhuc Praebendarum
ordo distinctus non sit, ita ut Presbyteri anteponantur Diaconis, et Diaconi
I Subdiaconis, prout deceret et maxime conveniret, servanda est consuetudo
1 Ecclesiae, ut, Episcopo celebrante, prima Dignitas ei assistat et de libro
serviat, et duo sequentes Dignitates duorum Diaconorum assistentium
munus sustineant: quod quidem munus, quando Praebendae distinctae
i essent, non ad Dignitates sed ad duos primos Canonicos Diaconos pertine1 ret, ut expresse cavetur in lib. 1 Caeremonialis Episcoporum, cap. 8. Quando
autem Episcopus facit Ordinationes generales vel alias functiones episco-

77^

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

pales, si illas solemniter cum Missa cantata celebret, idem ordo senandus
est, et iidem assistentes Episcopo inservire et ministrare debent, qui in
Missis solemnibus ministrare solent. Si vero Episcopus dictas functione
sine Missa solemni facere voluerit, quia etiam tunc erit omnibus paranientis pontificalibus indutus, conveniens est ut iidem, vel illis impeditis, sal­
tem duo alii Canonici assistant, praeter Archidiaconum qui vocat Ordinan­
dos, et Presbyterum qui de libro serviat, et alios Presbyteros qui iuxta for­
mam Pontificalis in Ordinationibus requiruntur. Alii vero Canonici ad
publicas Ordinationes, quae sine Missa cantata fiunt, in habitu Canonical!
assistere poterunt ».
3. In eadem Ecclesia ex vetustissima consuetudine Chorus incensatur
hoc modo, videlicet: Primo Dignitates et Canonici ex una parte sedente?
in cminentioribus stallis, et secundo loco immediate Mansionarii et Praebendarii, sedentes ab eadem parte in stallis inferioribus ante praefatas Di­
gnitates et Canonicos; et idem fit mox ab alia parte. Qui ritus servatur etiam
in danda pace, et sic miscentur et confunduntur Dignitates ct Canonici cum
Mansionariis et Praebendariis. Quaeritur: an sit inhaerendum huiusmodi
consuetudini, an vero incensum et pax prius debeat dari Dignitatibus et
Canonicis et Capitulo universo ab utraque parte immediate, et deinde sepa­
ration successive Mansionariis et Praebendariis?
S. R. C. respondit: « Licet vetustissima sit consuetudo in Ecclesia
Placentina circa thurificationem, tamen est moderanda, ita ut Dignitates
et Canonici omnes prius thurificentur et pacis osculum accipiant, quam
Mansionarii. Prius enim digniores, et postea minus digni thurificandi sunt.
Et ideo recte fit, si prius Dignitates et Canonici ab una parte Chori succes­
sive thurificentur, deinde aliae Dignitates et Canonici ab alia parte, et
postea Mansionarii ab una parte, et demum Praebendarii ab alia parte
Chori sedentes, et ita omnino videtur servandum, non obstante quacumque
consuetudine in contrarium ».
4. Dignitates et Canonici sedent in Choro utrinque de more, et Prae­
positus tamquam prima Dignitas post Pontificalem, tenet primum stallum
seu primum locum a cornu Epistolae. Quando vero \ icarius Episcopi con­
venit ad Divina, occupat primum stallum seu primum locum ex immemora­
bili consuetudine, et Praepositus in isto casu occupat primum stallum seu
locum immediate sequentem. Quaeritur proinde: an Vicarius constituat et
faciat locum in Choro inter Dignitates et Canonicos, et similiter dum se­
dent ad concionem, ita ut Praepositus, qui, absente Vicario, semper tenet
primum stallum et locum, Vicario autem praesente, occupat secundum et
non primum locum in Choro et ad concionem?
5. R. C. respondit: <■ Cum Vicarius ex antiqua et immemorabili consue­
tudine occupaverit semper primum locum in Choro et ad concionem, et
sederit supra Praepositum, qui est prima Dignitas, utique quando est prae­
sens, ipsum primum locum Chori tenere dicendum est, et consequenter
prius thurificandus est, et pacis osculum ante ipsum Praepositum accipere
debet, sed non ex hoc infertur, quod Praepositus non sit prima Dignitas
in ( horo, licet stallum suum et primum locum, honoris causa, cedat Vicario

I

779

Generali, qui inter Canonicos et Dignitates non occupat locum, licet sedeat
installe in quo, absente Vicario, ipse Praepositus sedere solet ».
5. Quoniam, ut in primo capite dictum fuit, Canonici sedent in Choro
et incedunt prout quisque prius Canonicatum obtinuit absque ordinum
distinctione: et novum Caeremoniale mandat, quod primus Presbyter por­
rigat Episcopo in ingressu Ecclesiae aspersorium, et dum assistit Missis
ct Vesperis per alium cantatis, eidem porrigat naviculam, det incensum et
pacem; ex quo crebro evenit ut primus Presbyter, qui est inter ultimos
Canonicos, evocetur ad tales functiones obeundas, quod videtur indecens.
Supplicatur propterea, ut quousque Canonici redigantur, ut in primo capite
petitum fuit, eaedem functiones fiant per quemcumque tenentem primum
locum, etiamsi sit Dignitas, prout servabatur ante publicationem Caeremonialis.

S. R. C. respondit: « Donec distinguantur Praebendae in Ecclesia Pla­
centina, convenit, ut a prima Dignitate vel a Canonico, qui primum locum
in Choro et Processionibus obtinet, et vicinior Episcopo erit, aspersorium
ministretur et navicula, et non a primo Canonico in ordine Presbvterali,
qui ratione promotionis longius forsitan ab Episcopo distabit quam alii: et
hoc tanto magis, quanto ita huc usque et ante publicationem Caeremonialis
senatum fuit. Quando vero Praebendae erunt distinctae, tunc omnino a
primo Presbytero, ut dicitur in Caeremoniali, id erit agendum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 235].

5233.
S. R. C., luvenacen., 17 nov. 1607.
I
'
I
i
'

I

Pro parte Archidiaconi Ecclesiae luvenacen. qui, ut asseritur, prima
Dignitas est in eadem Ecclesia, a S. R. C. quaesitum fuit: ad quem spectet,
absente vel impedito Episcopo, Missas et Vesperas pontificales celebrare
et cantare, et Sanctissimum Sacramentum in Processione per Civitatem
portare in die festivitatis Corporis Christi et per eius Octavam, et Missas
infra annum ordinare et distribuere?
Eadem S. R. C., ut alias saepe in similibus,1 respondit: <1 Ad primam
Dignitatem pertinere Vesperas ct Missas cantare, ac Sanctissimum Sacra­
mentum in Processione deferre in illis diebus et solemnitatibus, in quibus
Episcopus, si praesens esset, id faceret ».
Quo vero ad distributionem Missarum infra annum servandum esse
ius commune vel consuetudinem Ecclesiae, ut vel prima Dignitas, vel
Archipresbyter, vel alius, ad quem de iure vel de consuetudine spectat,
illas per annum ordinet et distribuat ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 241].
1 Cf. N. 5190. 5105, 5208, 5214.

780

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5234.

5236.
19 ian. 1608.

Cum Archicpiscopus Corcyrcn. in sua Ecclesia, et regulari et saeculari
Clero carcat, ita ut non possit in confectione Sacrorum Oleorum feria V
in Coena Domini habere praecisum numerum Sacerdotum, Diaconorum
et Subdiaconorum iuxta regulam in libro Pontificali praescriptam, et coga­
tur ab Ecclesia Hydruntina Olea sacra accipere et expectare, quae saepe
serius, quam necessitas postulat, Corcyram deferuntur: ne Ecclesia sua hac
solemnitate et caeremonia privetur, quae in conficiendis dictis sacris Oleis
adhibetur, petiit a SS. D. N. licentiam conficiendi dicta sacra Olea, adhibi­
tis tantum duodecim Presbyteris, et omissis Diaconis et Subdiaconis, quos
praecipit liber Pontificalis adhiberi. Et cum idem SSmus D. N. negotium
hoc examinandum ad S. R. C. remiserit;
Eadem S. R. C. « A regulis praescriptis in libro Pontificali circa confe­
ctionem Sacrorum Oleorum non esse recedendum » censuit. Declaravit
tamen « Posse Archiepiscopum in sua Ecclesia et Dioecesi Corcyren., uti
Oleo antiquo anni praecedentis, donec novum recipiat ». Et ita censuit et
declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 244].

5235.
S. R. C., Cameracen., 9 febr. 1608.
Cum nonnullae Ecclesiae, illarumquc Coemeteria, et alia loca ecclesia­
stica Cameracen. Dioecesis, temporum belli iniuria et personarum malitia
polluta existant, et Guillelmus Archicpiscopus Cameracen. ad illa recon­
cilianda propter viarum discrimina aliaque impedimenta, sine maximo
incommodo accedere nequeat; supplicavit humiliter ut ipsi concedatur, ut
Ecclesias, illarumquc Coemeteria ct alia loca praedicta sanguinis vel seminis
effusione, aut alias quovis modo polluta, per aquae benedictae aspersionem
ac aliis solemnitatibus ct caeremoniis servatis, per Abbates, Praepositos,
Decanos et Christianitatis nuncupatos Priores, aut alias personas in Digni­
tate Ecclesiastica et Presbyteratus ordine constitutas, ad id ab ipso Archiepiscopo deputandas, quoties opus fuerit reconciliari facere libere valeat.
Et proposito huiusmodi negotio in S. R. C.,
Eadem S. R.C. censuit: Ecclesiae consecratae et Coemeterii reconcilia­
tionem, proprio Episcopo impedito vel absente, committendam esse alteri
Episcopo. Simplicem vero benedictionem Ecclesiae vel Coemeterii non
consecrati posse committi alicui Presbytero in Dignitate Ecclesiastica con­
stituto ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 246].

781

S. R. C., Camerinen., 15 mart. 1608.
Ad infrascripta dubia proposita in causa praecedentiae seu praeeminentianim inter Capitulum et Canonicos Ecclesiae Cathedralis, et Priorem et
Canonicos Ecclesiae Collegiatae S. Venantii Civitatis Camerinen., S. R. C.
attento instrumento concordiae, quod Prior S. Venantii debeat habere
secundum locum in Choro, videlicet immediate post Praepositum, vel eo
etiam absente, immediate post primum Canonicum Ecclesiae Cathedralis,
tt audita relatione D. Cardinalis Peretti, cui haec causa demandata fuerat,
et omnibus ex utraque parte productis et allegatis consideratis, respondit
ut infra, videlicet:
Ad 1. dubium: An Archidiaconus intclligatur praesens in Choro, quando
est in assistentia apud Episcopum in Vesperis vel in Missa solemni, ita ut
Prior S. Venantii debeat sedere in Choro non post, sed supra Praepositum?
Resp.: « Archidiaconum haberi pro praesente, dum assistit Episcopo tam
in Ecclesia S. Venantii quant in quocumque alio loco, in quo ipse Prior
interveniat vel intervenire soleat una cum Capitulo Ecclesiae Cathedralis .
Ad 2. A quo sit porrigendum aspersorium aquae benedictae Episcopo,
dum ad praedictam Ecclesiam S. Venantii una cum Canonicis et Capitulo
Ecclesiae Cathedralis accedit: an a Priore S. Venantii, vel a prima Dignitate,
vel primo Canonico Ecclesiae Cathedralis? Resp. A Priore S. Venantii
porrigendum esse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 247].

5237.
S. R. C., Alexandrina, 15 inart.

ï6o8.

Episcopus ct Capitulum Ecclesiae Cathedralis Alexandrinae haec deci­
denda humiliter proponit S. C. Dominorum Cardinalium super Caeremo­
niis deputatorum.
i. An Vicarius Episcopalis incensari debeat ante vel post Canonicos
Ecclesiae Cathedralis? Hactenus consuetudo fuit in dicta Ecclesia, quod in
Missa Acolythus vel alius Clericus thurificet primo Vicarium, deinde Cano­
nicos; verum, quia Caeremoniale disponit quod in Missa Diaconus Evangelii
thurificare debeat Chorum, et in Ecclesia Cathedrali Diaconus Evangelii
sit unus ex Canonicis, recusant ipsi Canonici incensare prius \ icarium,
quam Canonicos; adducentes quod ipsi numquam hoc fecerunt, et quod
consuetudo allegata est introducta et observata ab Acolythis vel Clericis sim­
plicibus, quae illis praeiudicare non debet; atque ita vellent primo incensare
Canonicos, deinde Vicarium. Vicarius respondit: quod ipse incensandus est
secundum consuetudinem, ut disponit Caeremoniale, Lib. 1, c. 23, ct con­
suetudo est quod incensetur ante Canonicos: nec refert si impostorum thuri-

7$2

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

ficatio fiat a Canonicis, quia si consuetudo est quod prius thurificetur, debet
hic ordo servari a quocumque, qui fungatur officio thurificandi: respondit
etiam, consuetudinem hanc esse introductam illis ct eorum antecessoribus
praesentibus, qui numquam contradixerunt: ct ultimo adducit consuetudi­
nem aliarum Ecclesiarum eiusdem Provinciae, videlicet Mediolanen., Papien.,
Derthonen. et aliarum, in quibus sic servatur.
S. R. C. respondit: « Servandam esse consuetudinem, ut Vicarius thu­
rificetur ante Canonicos, sive is qui thurificat, sit Acolythus sive Clericus
sive etiam Canonicus. Nam cum in Missa unus ex Canonicis cantet Evan­
gelium, et ad illum spectet, iuxta formam libri Caeremonialis, thurificare
ceteros omnes Canonicos, debet utique thurificare Vicarium, qui praecedit
Canonicos: et licet in praeteritum λ h'carius non fuerit a Canonicis thurificatus, sufficit quod fuerit thurificatus ante Canonicos, et ab eodem qui
ceteros omnes Canonicos thurificare solebat ».
5. An confessio, quae fit post concionem ante Episcopum a Diacono
Evangelii, debeat fieri ex libro, vel memoriter? Excusant enim se Canonici
nonnulli seniores, quod non possunt illam memoriter in tono cantare; et si
ex libro fieri debeat, an sit illi concedendus minister, qui librum teneat?
S. R. C. respondit: « Convenientius esse ut confessio cantetur memo­
riter a Diacono: si tamen aliquis ex Diaconis non poterit sine libro confes­
sionem memoriter cantare, poterit ei concedi aliquis minister ex inferiori­
bus, qui librum sustineat, donec cantet ».
12. Quando Episcopus est in Choro in sua Sede, quae est posita ante
Altare a cornu Evangelii, an Canonici digniores sedere debeant in Sedibus
Chori, quae sunt magis propinquae Sedi episcopali, incipiendo a prima Di­
gnitate, et successive aliae Dignitates, et deinde Canonici magis antiqui suo
ordine: vel potius sedere debeant prout nunc laciunt; videlicet pars in una
parte, ct alia pars in alia parte Chori, et digniores incipiunt, et sedent in
capite Chori, videlicet una Dignitas sedet ab una parte, alia ab altera, et
successive alii suo ordine: et sic iuniores sunt magis propinqui Sedi epi­
scopali.
S. R. C. Resp. « Convenientius esse ut digniores Canonici sedeant in
Sedibus quae sunt propinquiores et viciniores Sedi episcopali ».
13. An in Matutinis quae celebrantur in nocte Nativitatis Domini Epi­
scopus debeat sedere in Sede quae est in medio Chori retro Altare, an potius
in Sede ante .Altare quae est a latere Evangelii, ubi etiam Missis et Vesperis
interesse solet? Advertendum quod in Altari est SSriium Sacramentum cum
tabernaculo praealto, quod impedit ne Episcopus sedens in Choro bene
possit videri a populo, et celebratur in dicto Altari non a parte interiori sed
exteriori.
S. R. C. respondit: » Quod potest remitti arbitrio Episcopi, ut sedeat
ubi melius sibi videbitur ct magis populo satisfacere possit ».
14. I Jltimo: Supplicatur S. C. ut detur licentia cantandi in Ecclesiis Lita­
nias, quae sunt impressae de SSmo Sacramento.
S. R. C. respondit: Non consuevit S. R. C. approbare alias Lita­
nias praeter consuetas impressas in Breviario, ct eas quae recitantur

I

783

de Beata Maria in Ecclesia Laurctana iuxta Decretum fel. rec. Clementis
pp. vm».1

Responsiones ad supradicta dubia proposita ad instantiam Episcopi
Alexandrini S. R. C. approbavit, ita ut in Ecclesia Alexandrina servari
et execution! demandari possint et debeant. Et ita censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 248].

5238.
S. R. C., Nepesina, 10 maii 1608.
Cum orta fuerit controversia circa locum in Processione SSmi
* Sacramenti inter Societatem seu Confraternitatem Confalonis ex una, et Socie­
tatem seu Confraternitatem SS. Sacramenti Terrae Campagnani Nepesinae
Dioecesis ex altera partibus, et causa fuerit in S. R. C. introducta, et ab
eadem S. R. C. commissa Ulmo et Rmo D. Cardinali Gallo, coram quo
ambae partes iura sua produxerunt, et pluries tam in scriptis quam in voce
S. C. et ipsum Ulmum et Rmum D. Cardinalem Ponentem informaverunt,
tandem semel atque iterum, audita relatione praedicti Ulmi et Rmi D. Car­
dinalis Gallo,
Eadem S. R. C. censuit et declaravit: « Non esse recedendum a Bulla
fel. rec. Gregorii PP. XIII,2 in qua declaratur quod illa Societas seu Confratemitas quae prius vestes, quas saccos vocant, induerit in aliqua Civitate,
i emi seu loco, praecedentiam super alias Confraternitates habeat, et in
omnibus Processionibus locum digniorem obtineat et obtinere debeat.
Quia tamen in solemnitate SS. Sacramenti sumptus cerae et aliarum neces­
sariarum rerum fiunt in dicta Terra Campagnani per Societatem seu Confratemitatem praedictam SS. Sacramenti; declaravit Congregatio, ut non­
nulli ex dictis Confratribus SS. Sacramenti, saccis induti cum funalibus
accensis in manu, possint incedere et incedere debant hinc inde, ante et
apud SS. Sacramentum, dummodo vexillum Crucis et alia eorum insignia
ac maior pars Confratrum incedat in loco suo, ante Societatem seu Confra­
ternitatem Confalonis, iuxta formam Bullae praedictae Gregorii PP. XIII >.
Et ita censuit et declaravit, atque exequi mandavit in dicta Terra Campa­
gnani.
[S. R. C. Decreta .Authentica, n. 251].

5239.
Tuscanellae, 14 iun. 1608.
Cum in Civitate Tuscanellae Fratres Conventuales S. Francisci recusent ad solitas Processiones ire, ob controversias praecedentiae inter ipsos
ct Fratres Observantes eiusdem Ordinis, qui pariter Conventum habent
1 Cf. N. 715·

r

784

Curia Romana

5. Rituum Congregatio

apud dictam Civitatem, Communitas eiusdem loci recursum habuit ad SS.
D. N. et S. R. C. ut super praemissis providerent.
Quae quidem S. R. C., viso Memoriali eidem remisso a SS. D. N., ad
tollendam omnem litis differentiam inter dictos Fratres Conventuales et
Observantes, declaravit: « Servandam esse Bullam Gregorii PP. XIII,1 ut illi
praecedant qui prius habuerunt locum seu Conventum in dicta Civitate
Tuscanellae: et ordinavit ut ambae dictae Religiones ad Processiones ct alias
solitas dictae Civitatis functiones accedant et accedere debeant iuxta ordi­
nem praedictum in Bulla praefata praescriptum ». Et ita censuit et decla­
ravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 255].

v \\T A .\
_A

*

SX \X \V *\>V V >X ’S SX’ WKWÀVX Ά

** “W
w

w·

^ ê -w w

w

A

1 Cf. N. 15T.

creationem Vicarii Capitularis, et in Processionibus praecedentiam dandam
esse ipsis Canonicis et Clero Ecclesiae Cathedralis seu Metropolitanae in
digniori loco, supra omnes alios Presbyteros sive Clericos aliarum omnium
Ecclesiarum Collegiatarum vel Parochialium eiusdem Civitatis, et licite
cogi posse per Archiepiscopum omnes de Clero, ut tam ad Processiones
ordinarias, quam etiam ad extraordinarias ex legitima causa indictas, in loco
assignato in ordinationibus praedictis accedant: et debere omnes de Clero
obedite ordinationibus ab Archiepiscopo factis circa sonum campanulae, et
horam celebrandi Officia divina ». Et ita censuit et declaravit, et in Civitate
Matherae servari mandavit, quibuscumque non obstantibus.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 259].

5240.

5241.

S. R. C., Matheranen., 14 iun. 1608.

S. R. C., Fulginaten., 14 iun. 1608.

Cum Archiepiscopus Matheranen. Ecclesiam suam Metropolitanam
informem et sine Canonicis invenerit, de consensu et voluntate omnium
Presbyterorum, tam dictae Ecclesiae suae Metropolitanae, quam aliarum
Ecclesiarum Civitatis Matherae et omnium civium, accedente consensu et
auctoritate S. C. Episcoporum, ex Presbyteris senioribus participantibus in
dicta sua Ecclesia Cathedrali, triginta Canonicos creaverit, quos proprio no­
mine Canonicos nuncupavit, et ex illis Capitulum erexerit seu restituerit;
statuens ut in futurum ad eos vel ad alios eorum successores, tamquam ad
proprium Capitulum dictae Ecclesiae spectet et pertineat creatio et electio
Vicariorum Capitularium, et non amplius ad Clerum, sublata penitus omni
consuetudine, quae magis abusus vocari poterat, hactenus ante creationem
dictorum Canonicorum servata, et alias nonnullas ordinationes circa horam
congruam recitandi Officium Divinum, tam in Metropolitana quam in aliis
eiusdem Civitatis Ecclesiis, et circa Processiones faciendas, tam ordinarias
quam ex aliqua iusta et urgenti causa extra ordinem indicendas, fecerit et
ordinaverit; cumque has ordinationes Rector et Capitulum et Clerus Eccle­
siae Collegiatae S. Petri Caveosi dictae Civitatis servare aegre tulerint, et
in Processionibus generalibus simul cum Presbyteris Ecclesiae Metropo­
litanae incedere, et sonum Campanae pro recitandis Horis Canonicis, suo
arbitrio pulsare praetendant; recursum habuerunt ad Sanctissimum D. N.,
qui negotium in S. R. C. examinandum remisit. In qua cum diu, mature
ac diligenter examinatum fuerit coram Illino ac Rmo D. Cardinali Montis
Regalis, cui ab eadem S. C. remissum fuerat,
Eadem S. R. C., audita relatione dicti Ulmi et Rmi D. Cardinalis Montis
Regalis, censuit et declaravit: Creationem et institutionem, seu restitu­
tionem, Canonicorum et Capituli in eadem Ecclesia Cathedrali ab Archiepiscopo factam, fore et esse iuridicam et validam: et propterea ad dictos Ca­
nonicos tantum et non ad reliquos de Clero aliarum Ecclesiarum pertinere
4

785

Decanus Ecclesiae Fulginaten. S. R. C. exposuit, in eadem Ecclesia esse
nonnullos abusus, quos tamquam laudabiles consuetudines aliqui ex Cano­
nicis senate non desistunt; ideo petiit declarari, an possint tamquam prae­
sentes ad Matutinum admitti Canonici illi, qui tantummodo praesentes in
Choro sunt, dum cantatur Oratio pro Matutino: et similiter, an intelligantur
praesentes ad reliquas Horas qui adsunt dum Oratio pro dictis Horis can­
tatur: et an etiam praesentes in Choro intelligantur illi Canonici, qui non
« officio seu alia obligatione, sed ex suo arbitrio, dum celebrantur Officia
divina, audiunt Confessiones poenitentium: et demum, an illi etiam praesentes
in Choro dici possint, qui per Ecclesiam cum cotta et almutia incedunt,
dum Horae cantantur, pro aliqua sua vel aliorum occasione ad Officium
Chori minime pertinente, ita ut in praedictis casibus possint Canonici licite
hicrari distributiones quotidianas, prout hactenus per abusum consueve­
runt?
Eadem S. R. C. respondit: « Nullo modo posse Canonicos praedictos
lucrari distributiones quotidianas in casibus propositis, nisi quando aliquis
Canonicus vel ex officio vel de expresso Episcopi mandato in casu necessi­
tatis, Confessiones poenitentium audiret, dum recitantur in Choro Horae
canonicae, ct hoc tantum casu excepto; in reliquis propositis, non lucrari
licite distributiones censuit, quidquid hactenus in contrarium servatum
fuerit, quod potius abusum esse, quam consuetudinem » Sacra Congregatio
declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 260].

5242.
S. R. C., Ariminen., 14 iun. *608.
Cum Episcopus Ariminensis per Synodale Decretum statuerit, ut singu­
lis annis celebretur Festum Dedicationis Ecclesiae Parochialis in Oppido
S. Angeli suae Dioecesis, nec liquido constet, quo die dicta Ecclesia ParochiaVel. VU.

50

786

■

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

lis fuerit consecrata, licet ex coniecturis credatur fuisse consecratam in dit
pterea petiit ab eadem Congregatione declarari, quomodo cum dicto ArchiDedicationis S. Michaelis Archangeli; quae dies, cum sit festum Patroni
diacono sit agendum?
eiusdem Terrae, solemniter celebratur cum octava: Archipresbyter eiusdem
Eadem S. R. C. respondit: « Servandam omnino esse dispositionem
Ecclesiae Parochialis S. Michaelis Archangeli petiit declarari a S. R. C, I libri Caeremonialis in cap. 7, lib. 1, de officio Presbyteri assistentis, ut sci­
an celebrando festum praedictum Dedicationis S. Michaelis Archangeli cum
licet ipse Archidiaconus tamquam primus Canonicus, seu prima vel etiam
octava, satisfiat Decreto Episcopi, quo praecipitur ut in Ecclesia Parochiali
unica dignitas, assistat Episcopo celebranti: et quatenus id recuset; cogen­
celebretur Officium Dedicationis Ecclesiae?
dum esse ab Episcopo debitis remediis, etiam sub censuris et aliis poenis
Eadem S. R. C.: « Cum de die Dedicationis Ecclesiae liquido non con­
ecclesiasticis, ut officium suum in praefatis adimpleat ·. Et ita declaravit.
stet, et Ecclesia praedicta Parochialis sit dedicata B. Michaeli Archangelo,
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 266].
et verisimiliter credatur illam fuisse consecratam in die Dedicationis eiusdem
B. Michaelis Archangeli, et sit consuetum dictam diem solemnizari cum
5245.
Officio duplici et octava; respondit: Archipresbyterum satisfacere Decreto
praedicto Synodali, celebrando iuxta consuetum Officium cum octava in
S. R. C., /acen., 10 ian. 1609.
Festo Dedicationis Sancti Michaelis Archangeli». Et ita censuit et decla­
Pro parte R. P. D. Thomae moderni Episcopi lacen. supplicatum fuit
ravit.
iS.R. C. declarari, an in Ecclesia sua lacen. teneantur Decanus, Dignitates
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 261].
tt Canonici assistere ei in Pontificalibus celebranti, iuxta declarationes alias
a S. R. C. factas1 et statutas regulas a Caeremoniali ultimo loco in lucem
5243.
edito: quibus omnibus cavetur, ut Episcopo in Pontificalibus celebranti
assistat Decanus seu Praeses, uti senior de Capitulo, cum suo pluviali: nec
S. R. C., Civitaten., 27 sept. 1608.
non una Dignitas et unus Canonicus cum Dalmaticis, nec non duo alii
qui assistant uti Diaconus et Subdiaconus ad cantandum Evangelium et
Pro parte Episcopi Civitaten. a S. R. C. quaesitum fuit: An omnes
Epistolam. Dicti enim Decanus, Dignitates et Canonici excusantur dicentes,
Dignitates, Canonici, Portionarii et alii Sacerdotes Ecclesiae Cathedralis
quod non sunt nisi decem et septem Canonici, et quod si assisterent illi
Feria V in Coena Domini debeant se abstinere a celebratione Missae, et
quinque, remanerent pauci in Choro. Ultra quod, ex consuetudine illius
sacram Communionem sumere de manu Episcopi vel alterius Celebrantis,
Ecclesiae, dicunt contrarium fuisse usque adhuc observatum. Dicunt etiam,
prout ordinatur in Caeremoniali Episcoporum et prout in dicta Ecclesia
quod illis non obstat dispositio praefati Caeremonialis, maxime cum in
servabatur; licet postea per consuetudinem, seu potius desuetudinem, con­
illis partibus, ut ipsi allegant, non fuit dictum Caeremoniale receptum. Et
sueverint singuli Presbyteri, Dignitates, Canonici et Mansionarii per se
quod si in aliquibus partibus Hispaniarum servatur dispositio praefati Cae­
ipsos dicta die Missas celebrare.
remonialis non tamen ex obligatione, sed ex urbanitate servatur, et propterea
Et S. R. C. respondit: « Servandam esse regulam praescriptam in Caere­
dicunt ad id non teneri: et ne detur occasio amplius dubitandi, supplicatur
moniali, quae universalis Ecclesiae consuetudini conformis est: ut scilicet
pro declaratione dicti dubii.
Feria V in Coena Domini in memoriam quod D. N. I. C. manu sua propria
Eadem S. R. C.: « Servandam esse formam libri Caeremonialis declaravit,
omnes Apostolos communicavit, omnes Presbyteri, tam Dignitates quam
ut quando Episcopus solemniter celebrat, Decanus seu prima Dignitas et
Canonici et Mansionarii, Communionem sumant de manu Episcopi vel
duae aliae Dignitates vel Canonici, praeter Diaconum et Subdiaconum qui
alterius Celebrantis, prout etiam antiquitus in dicta Ecclesia Civitaten.
cantant Evangelium et Epistolam, ei assistant ct ministrent, ut in Caeremo­
servabatur ». Et ita censuit ac declaravit.
niali Episcoporum cavetur, lib. 1, cap. 7, de officio Presbyteri assistentis,
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2489].
tam in Vesperis quam in Missa, et cap. 8 eodem libro, de assistentia duorum
I Canonicorum in habitu diaconali Episcopo celebrante ». Et ita declaravit,
5244.
i d in Ecclesia Cathedrali lacen. servari mandavit.
;
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 267].
S. R. C., Reatina, 10 ian. 1609.
Pro parte Episcopi Reatini in S. R. C. expositum fuit, Archidiaconum
qui primum locum habet in Choro, et primam in Capitulo vocem, et du­
plicatas percipit quotidianas distributiones, recusare ipsi Episcopo cele
branti assistere ct ministrare, secus ac disponat liber Caeremonialis, et pn>

1 Cf N. 5157, 5160, 5161, 5169, 5200, 5230. 5244.

788

Curia Romana

5246.
S. R. C., Barcinonen., 10 ian, 1609.

S. Rituum Congregatio

789

dignitatis vel qualitatis postea electo, proposito, et ut supra confirmato,
praecedere. Et hoc non modo inter Episcopos Segobricen. et Derthusen.,
$ed etiam inter omnes totius Orbis Episcopos servandum esse censuit et
declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 270].

Pro parte R. P. D. Raphaelis Episcopi Barcinonen. S. R. C. expositum
fuit, quod instante Simone Episcopo Maioricen. consecrari et promoveri
ad Ordinem Episcopatus in Civitate Barcinonac, ab ipso Raphaële Episcopo
5248.
dictae Civitatis, a SS. Domino N. in Bulla Commissionis ConsecratiomS. R. C., Spoletana Terrae de Visso, 20 iun. 1609.
nominato, fuerint per ipsum Raphaelem ad istum actum celebrandum con­
vocati Episcopi convicini, videlicet Ludovicus Episcopus Celsonen. et FranPlebanus, Curati et alii Presbyteri Terrae Vissi Spoletanae Dioecesis
ciscus Episcopus Viceni; quibus simul congregatis pro celebrando dicto
S. R. C. exposuerunt, eos saepissime contendere cum Fratribus et Regula­
actu in Ecclesia Barcinonen., et volente ipso Raphaële procedere ad dictam
ribus eiusdem Terrae, et ideo ad tollendas dissensiones inter eos petierunt
Consecrationem, praetendit Ludovicus ad ipsum, uti antiquiorem Episco­
declarari infrascripta dubia, videlicet:1
pum, spectare dictam Consecrationem facere et dictae celebrationi praeesse:
1. An Regulares possint Sacramenta deferre ad domos proprias Tertia­
contrarium asserente ipso Raphaële, qui dicebat ad ipsum spectare in sua
riorum vel Cincturatorum in articulo mortis, si sint aggregati eorum Reli­
Dioecesi similes actus pontificales et alios exercere et celebrare, et nullum
gionibus?
alium etiam antiquiorem Episcopum, nisi S. R. E. Cardinales etScdisApo2. An Regulares possint accedere ad domos infirmorum, qui non sint
stolicae Legatos, et proprium Metropolitanum sibi in dicta sua Dioecesi
Tertiarii nec Cincturati, et eos etiam in articulo mortis aggregare et recipere
praecedere debere in similibus exercendis: ex quo tunc dilata fuit Consecra­
in eorum Ordine, et defunctos postea sepelire in eorum Ecclesiis?
tio, et postea per alios facta: et quia multoties contingit in dicta Civitate
3. An Regulares sine interventu Curati possint sepelire aggregatos Ter­
Barcinonae uti principalis illius Provinciae, fieri debere similes Episcopo­
tiarios seu Cincturatos defunctos?
rum Consecrationes, pro similibus actis exercendis ne succedant scandala,
Et cum Ulmus et Rinus D. Cardinalis Montis Regalis iuxta commissioet ut sciatur quid servandum sit, supplicat dictus Raphael Episcopus Bar­
. nem sibi datam, sententiam suam supra praemissis dubiis dixisset;
cinonen. pro declaratione.
I
S. R. C., iuxta praedicti Ulmi et Rini Domini Cardinalis Montis Rega­
Eadem S. R. C. ad supradictam Episcopi Barcinonen. petitionem re­
lis relationem, ad supradicta dubia respondit ut infra:
spondit: « Episcopum Dioecesanum in sua Ecclesia Cathedrali ct Dioecesi
Ad i. «Non posse Religiosos ministrare Sacramenta in domibus Ter­
in similibus Consecrationibus, et in omnibus aliis functionibus et actibus
tiariorum seu Cincturatorum aggregatorum, praeterquam Sacramentum
pontificalibus exercendis, praeferendum esse omnibus aliis Archiepiscopis
Poenitentiae; administrationem vero ceterorum Sacramentorum pertinere
et Episcopis, etiam promotione ipso Dioecesano anterioribus, .Metropoli­
ad Curatum ».
* ·'■■·■ * * ”■
tano proprio tantum excepto; licet alias Episcopus Dioeccsanus teneatur
Ad 2. « Non posse, in casu, Religiosos in articulo mortis facere Tertia­
Episcopos advenas et peregrinos in sua Dioecesi honorare, et ex urbanitate
rios seu Cincturatos, eosque aggregare eorum Religioni ».
dexteram et locum digniorem eis cedere ». Et ita declaravit.
Ad 3. « Posse in eorum Ecclesiis sepelire, absque Parochi interventu,
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 268].
viros huiusmodi collegialiter viventes aut cum claustralibus habitantes, nec
non mulieres virginalem, vel caelibem, aut castam vidualem, expresso voto
et
sub
dicto
habitu vitam ducentes. Quod si Tertiarii vel Tertiariae his
5247.
carent qualitatibus, non esse sepeliendos in Ecclesia Regularium, nisi ipsi
S. R. C., Segobricen., 21 mart. 1609.
dum vixerint in ea elegerint sepulturam, et tunc Parochum etiam esse adhi­
bendum >. Et ita declaravit et ad supradicta dubia respondit.
Ortam fuisse contentionem de praecedentia in Civitate Valentina inter
I
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 271].
Episcopos Segobricen. et Derthusen. S. R. C. narratum est, quae sic re­
spondit, videlicet:
1 E. Dub. i.
« Circa praecedentiam inter Episcopos nullam aliam rationem esse ha­
bendam, nisi temporis electionis seu promotionis ad Episcopatum, S. R. C.
declaravit: ita ut qui prius electus seu promotus, et a Summo Pontifice
in Consistorio propositus et confirmatus sit, debeat alteri cuiuscumque

Curia Romana

79°

5249.
S. R. C., Ferrarien., 27 iul. 1609.
Episcopus Ferrarien. petiit a S. R. C. declarari, an ipse possit cogere
Canonicos Regulares Lateranenses S. Salvatoris, Olivetanos et Cassinense?,
ut accedant ad publicas Processiones iuxta formam litterarum S. C. Episco­
porum sub die 2 maii 1600.1
Eadem S. R. Congr. censuit: « Regulares omnes posse compelli iuxta
declarationem Congregationis Sacri Concilii, cuius quidem Sacri Concilii
declaratio talis est, videlicet: Sacra Congregatio Cardinalium Concilii Tridentini interpretum saepius declaravit, publicas Processiones, ad quas exem­
pti, ab Episcopis vocati, accedere tenentur ex Decreto cap. 13, sess. 25,
eiusdem Concilii, eas esse intelligendas, quae indictae fuerunt pro bono
publico vel publico honore.2 Quam Congregationis Sacri Concilii declara­
tionem eadem S. R. C. Ferrariae et ubique servandam esse » censuit et
declaravit.
FS. R. C. Decreta Authentica, η. 272I.

5250.
S. R. C., Granaten., 24 oct. 1609.

*

Pro parte Archiepiscopi Granaten. a S. R. C. quaesitum fuit: An liceat
et permissum sit laicis, cuiuscumque qualitatis existant, dum divina Officia
in Ecclesia Metropolitana Granaten. celebrantur, inter Canonicos et alios
in eadem Ecclesia Praebendatos ac Ministros, in Choro vel Presbyterio
stare vel sedere; seu etiam liceat Magistratibus aut viris illustribus et aliis
personis laicis perpetuo Dignitatum Sedes, aut Canonicorum vel Portionariorum stalla in Choro praedicto aut Presbyterio occupare, etiamsi id eis
aliquando permissum fuerit; nec non idipsum non solum in Ecclesia Metro­
politana Granaten., sed etiam in Processionibus, sermonibus, offertoriis, et
in aliis Ecclesiis, ad quas ire seu assistere Capitulum et Canonicos praedictae
Ecclesiae Granaten. contigerit?
Eadem S. R. C., iuxta dispositionem Caeremonialis Episcoporum, lib. 1,
cap. 13, et inhaerendo Decretis alias in simili causa factis, 3 declaravit: «Non
licere nec permitti debere laicis, dum divina Officia in Ecclesia Metropo­
litana celebrantur, inter Canonicos ct alios in Ecclesia Praebendatos ac
Ministros, in Choro vel Presbyterio stare vel sedere: neque licere Magistra­
tibus aut iudicibus laicis, proprias Dignitatum Sedes aut Canonicorum stalla
in Choro praedicto aut Presbyterio occupare, etiamsi aliquando id eis per' Cf. N. «485, 1554
'■ Cf. N. 2381.
3 Cf. N. 5184. 5205.

S. Rituum Congregatio

791

missum fuerit. Idque tam in Archiépiscopal! Granatensi Ecclesia, quam
«iam in Processionibus et offertoriis, et in aliis Ecclesiis, ad quas ire seu
assistere Capitulum et Canonicos eiusdem Ecclesiae Granaten. contigerit,
servandum esse » censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 275].

5251.
S. R. C., Granaten., 24 oct. 1609.
Ex antiqua consuetudine Ecclesiae Granaten. Archiepiscopum duos
semper apud se habere Canonicos assistentes, sive pontificaliter celebret,
sive alias quomodolibet Divinis assistat, eosdemque assistentes etiam hinc
inde apud se habere per viam dum ad Ecclesiam procedit, solitum esse,
pro parte eiusdem Archiepiscopi Granaten. Sac. Rit. Congr. expositum
fuit. Et quia Praesidens et Auditores Cancellariae Regiae Granaten. prae­
tendunt in eorum praesentia huiusmodi consuetudinem non esse servan­
dam, dum ipsi pariter cum Archiepiscopo divinis Officiis in Ecclesia, in
quibusdam solemnitatibus assistunt, sed tunc debere Archiepiscopum con­
tentum esse unico Assistente: et propterea Archicpiscopus dubitet ipsum
Praesidentem et Auditores minus toleraturos tertium Assistentem Presby­
terum, ex dispositione libri Caeremonialis sibi pariter, non minus quam
praedictos duos, concessum, dum Archicpiscopus solemniter celebrat aut
divinis Officiis assistit, petiit id etiam a S. R. C. declarari.
Quae quidem S. R. C.: « Non duos tantum Canonicos Assistentes hinc
inde assistere debere Archiepiscopo celebranti vel divinis Officiis assistenti,
iuxta dispositionem praedicti Caeremonialis, lib. 1, cap. 8, et per viam dum
ad Ecclesiam procedit, iuxta antiquam dictae Ecclesiae Granatensis con­
suetudinem, sed tertium etiam Presbyterum assistentem eidem pariter con­
venire, dum Divinis assistit vel solemniter celebrat, iuxta dispositionem
eiusdem Caeremonialis, lib. 1, cap. 7. Et ita in Ecclesia Granaten. servan­
dum esse tam in praesentia Praesidentis Cancellariae et Regii Magistratus,
quam in eorum absentia », censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 276].

5252.
S. R. C., Maceraten., 28 nov. 1609.
Praepositus et Canonici Collegiatae Ecclesiae S. Salvatoris in Civitate
Maceraten. S. C. Episcoporum exposuerunt, Episcopum Maceraten. non
solum praetendere, ut sub Cruce Ecclesiae Cathedralis incedant Vicarii
perpetui et alii Presbyteri ct Clerici perpetuo adscript! servitio dictae Eccle­
siae Cathedralis, prout declaravit S. R. C. sub die 21 martii 1609: qui Vica­
rii et Clerici ante dictum Decretum solebant incedere sub Cruce Ecclesiae
Collegiatae praedictae; sed etiam praetendere ut sub eadem Cruce Ecclesiae

792

Curia Romana

’

Cathedralis incedant etiam omnes, qui, vel in eadem Ecclesia Cathedral! I
aliquod Beneficium simplex habent, vel etiam in eadem Ecclesia Cathedrali
vocati aliquando inserviunt ad beneplacitum, nec non etiam Clerici qw
Missis privatis in Ecclesia Cathedrali inserviunt: qui omnes in consequea- I
tiam praecedunt Praeposito et Canonicis Ecclesiae Collegiatae S. Salvatoris.
Quod cum videatur dicto Praeposito et Canonicis Ecclesiae Collegiatae
magnum afferre praeiudicium; petierunt declarari, ut dicti Clerici, Presby­
teri et alii qui non sunt perpetuo adscript! servitio Ecclesiae Cathedralis
debeant incedere in publicis Processionibus non sub Cruce Ecclesiae Cathe­
dralis, sed sub Cruce Ecclesiae Collegiatae: et cum eadem Sac. Congr. Epi­
scoporum negotium hoc ad S. R. C. remiserit;
Eadem S. R. C. declaravit: « Omnes Canonicos, Presbyteros et Clericos,
quovis modo adscriptos servitio Ecclesiae Cathedralis, vel ad tempus vel
in perpetuum, facere unum corpus et debere omnes incedere sub Cruce
Ecclesiae Cathedralis, cui inserviunt, vel in ea Beneficia simplicia possident;
nec propterea inferri praeiudicium Praeposito et Canonicis Ecclesiae Colle­
giatae qui faciunt aliud corpus distinctum ab Ecclesia Cathedrali, quae
procul dubio debet praecedere Ecclesiae Collegiatae: et dicti Presbyteri,
Clerici et alii Ecclesiae Cathedrali adscript!, non praecedunt Ecclesiae Col­
legiatae tamquam singuli, sed tamquam uniti Corpori Ecclesiae Cathedralis,
quod corpus nullo modo dividi debet ». Et ita censuit et declaravit, etjn
Civitate Maceraten. servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 278].

5253.
S. R. C., Asculana in Apulia, 6 mart. 1610.

S

Ad instantiam Thesaurarii ct Magistri Caeremoniarum Cathedralis
Ecclesiae Asculanae in Apulia a S. R. C. quaesitum fuit: an Archidiaconus
eiusdem Ecclesiae, ex eo quod Privilegium Protonotariatus obtinuerit, possit
et debeat in Choro, Processionibus ct aliis actibus publicis, relicto habitu
proprio Archidiaconi, hoc est superpelliceo cum caputio violaceo, uti habitu
Praelati, hoc est mantelletta et rochetto sine cotta et caputio, et uti etiam
dicto habitu Protonotarii, dum Episcopo celebranti iuxta suum munus
assistit, et in Processionibus incedere possit cum dicto habitu non in loco
sibi debito ut Archidiaconus, sed in ultimo tamquam Praelatus, et prope
Episcopum: et an conveniat, dum Missas in dicta Ecclesia celebrat, ut non
ex Sacristia, ut faciunt ceteri omnes eiusdem Ecclesiae Dignitates ct Ca­
nonici, sed ex Altari sumat paramenta pro Missa celebranda more Praela­
torum?
Eadem S. R. C.: » Inhaerendo Decretis alias in simili casu factis,1 decla­
ravit, nullo modo posse Archidiaconum praedictum lucrari distributiones
quotidianas et fructus suae Praebendae Archidiaconalis, nisi in habitu pro1

Cf. N. 5214,

5216.

S. Rituum Congregatio

793

prioet Archidiacono convenienti, in Choro et in Ecclesia assistat Horis Ca­
nonicis et divinis Officiis, et cum eodem habitu in Processionibus incedat
in loco sibi debito et convenienti tamquam Archidiacono, et non tamquam
Protonotario: ct dum in Ecclesia Cathedrali celebrat Missas, morem con­
suetum Ecclesiae servare debere, sicut faciunt alii eiusdem Ecclesiae Digni­
tates ct Canonici. Quod si voluerit uti habitu Protonotarii in Ecclesia prae­
dicta, nihil participare poterit de fructibus et distributionibus Archidiaconatus: tamquam extraneus reputabitur, eique locus assignandus erit post
Abbates, non supra nec inter Canonicos, ut dicitur in Caeremoniali Episco­
porum, lib. i, cap. 13 circa finem ». Et ita eadem Congregatio declaravit, et
in Ecclesia Asculana in Apulia servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 280].

5254.
S. R. C., Ripae Transonae, 6 mart. 1610.
Antiani et Magistratus Civitatis Ripae Transonae per suas litteras S. R. C.
significaverunt et exposuerunt, quod Canonici Ecclesiae Cathedralis extra
dictam Ecclesiam, dum ad concionem audiendam in Ecclesia Sancti Domi­
nici accedunt, praetendunt ipsos Antianis et Magistratui praecedere, sicut
I praecederent in Ecclesia Cathedrali: quod eis extra Ecclesiam Cathedralem
I convenire non videtur.
Eadem S. R. C.: « Iuxta formam libri Caeremonialis, et prout alias fuit
1 declaratum,1 respondit praecedentiam semper dandam esse Canonicis tam
in Cathedrali quam in quacumque alia Ecclesia, dum ad Officia divina vel
ad concionem audiendam sedent in habitu Canonical! ··. Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 281].

5255.
S. R. C., Chilen. in Indiis, 15 maii 1610.
Episcopus Chilen. in Indiis Occidentalibus in S. R. C. exponere fecit
recusare Religiosos Mendicantes et Monachos in dicta Civitate commorantes
accedere ad publicas Processiones Rogationum, et ad alias generales Proces­
siones, quae in dicta Civitate fieri solent per annum: sub eo praetextu, quod,
cum ipsi sint Regulares, non possit Episcopus eos jcompellere iuxta formam
iuris et Sacri Concilii Tridentini.
I
Eadem S. R. C.: « Inhaerendo Decretis alias in simili causa factis,2 decla­
ravit Episcopum posse compellere omnes Religiosos tam Mendicantes,
quam Monachos etiam exemptos, sub poenis et censuris ecclesiasticis, ut
accedant ad publicas et generales Processiones. Et publicas ct generales
1 Cf. N. 5156, 5240, 5252.
‘ Cf. N. 5249.

794

Curia Romana

Processiones iuxta declarationem Congregationis Sacri Concilii Tridentini,1
cap. 13, sess. 25, eas esse intelligendas, quae indictae fuerunt pro bor
publico vel publico honore, ad quas Processiones omnes Religiosi accedere
tenentur: et recusantes potest Episcopus sub poenis et censuris ecclesiastici.·
compellere, ut accedant ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 282].

5256.

VRXTVLRNVTXS SiXW KVM dVM O S S fC S W V WTiVkv

S. R: C., Vercellen., 7 aug. 1610.
Cum in Ecclesia Vercellen. prima Dignitas et primus Presbyter sit
Archidiaconus, et in eadem Ecclesia Praebendae Canonicales distinctae
sint inter octo Presbyteros, octo Diaconos, et totidem Subdiaconos, et
Archidiaconus suae Dignitati Canonicatum Prcsbyteralem adnexum habeat;
pro parte eiusdem Archidiaconi in S. R. C. quaesitum fuit, quisnam debeat
Episcopo solemniter celebranti assistere paratus cum pluviali, an ipse Archi­
diaconus, vel potius Archipresbyter, ut ipse Archipresbyter praetendit,
virtute cuiusdam Decreti Visitatoris Apostolici, in quo asseritur statutum
fuisse, ut Archidiaconus non cum pluviali, sed cum 'I unicella paratus,
Episcopo celebranti assistat?
Eadem S. C. respondit: « Servandam esse regulam libri Caeremonialis,
qui expresse et clare casum propositum determinat cap. 7, lib. 1, his verbis:
Inter omnes Episcopi ministros, qui ei in Divinis assistunt et serviunt,
primus et dignior est Presbyter assistens, qui idcirco debet esse dignior
ex Presbyteris tam Canonicis quam Dignitatibus, qui in Choro cum aliis
sedere solent: nec refert quo nomine nuncupetur, an Archidiaconus, an
Archipresbyter; sed attenditur, ut sit dignior omnino ex omnibus in Sa­
cerdotio constitutis etc. ».
« Et cum omnes supradictas qualitates, a Caeremoniali requisitas, habeat
Archidiaconus Vercellen., ad ipsum tamquam ad primam Dignitatem et
primum Presbyterum, officium assistendi Episcopo cum pluviali pertinere,
non autem ad Archipresbyterum, quocumque Decreto Visitationis non
obstante », censuit et declaravit. Et in Civitate Vercellen. servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 284].

S. Rituum Congregatio

795

Archidiaconi primae Dignitatis occupaverit, de quo Archidiaconus conque­
rebatur; cum, occupato suo stallo a Vicario, primus locus remaneat Archipresbytero, qui secundam obtinet Dignitatem, et cedere debet primum et
digniorem locum in Choro ipsi Archidiacono; et cum haec causa a S. R. C.
commissa fuerit Ulmo et Rmo D. Cardinali Peretto, qui tandem auditis
partibus, merita causae sub infrascripta die 7 augusti retulit: quibus auditis,
Eadem S. R. C.: «A Decretis iam factis in hac causa non esse receden­
dum censuit, et omnino in absentia Episcopi primum locum Chori assi­
gnandum esse Vicario Generali » declaravit. Die 7 augusti 1610.
Et quia postea Archidiaconus exposuit Chorum esse distinctum, ita ut
aparté dextera Sedis Episcopalis (quae in absentia Episcopi vacua remanere
debet) primus locus sit Archidiaconi, et a parte sinistra primus locus sit
Archipresbyteri, et tertiae Dignitati locus assignetur apud Archidiaconum
aparté dextera, et quartae Dignitati assignetur locus a parte sinistra apud
Archipresbyterum, et sic alternatim; petiit Archidiaconus, ut praesente
Vicario in Choro et suum stallum occupante, sibi assignetur locus a parte
sinistra Chori, et Archipresbyter tunc veniat in parte dextera apud Vicarium:
sicut in simili casu servatur in Ecclesiis Patriarchalibus Sancti Petri et
Sanctae Mariae Maioris de Urbe, ut per fides subscriptas a Magistris Cae­
remoniarum dictarum Ecclesiarum constat, quas dictus Archidiaconus
praesentavit in manibus Ulmi et Rmi D. Cardinalis Pinelli eiusdem S. R. C.
Praepositi.
Quibus visis, Dominatio Sua Illma et Rma ordinavit, «ut omnino ser­
vetur Decretum Congregationis, et Vicario Generali, in absentia Episcopi,
primus locus Chori assignetur: sed ne Archidiacono praeiudicium inferatur,
primus locus immediate post Vicarium a parte sinistra, ipsi Archidiacono
assignetur, secundus locus a parte dextera apud Vicarium, Archipresbytero,
tertius tertiae Dignitati; et sic successive per ordinem, ita ut unaquaeque
Dignitas locum primum, secundum, vel tertium post Vicarium occupet,
qui primae, secundae, vel tertiae Dignitati conveniat: praesente vero Epi­
scopo, ct in absentia Vicarii, quaelibet Dignitas sedeat in suo proprio stallo ».
Et ita dictus Illriius ct Rfnus Dominus Cardinalis Pinellus declaravit, et
in Ecclesia Andrien. servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 287].

5258.
5257.
S. R. C., Andrien., 25 sept. 1610.
Cum alias sub die 19 iunii 1604 a S. R. C. ad instantiam Episcopi
Andrien. ordinatum fuerit, ut in Ecclesia Andrien. Vicario Generali Epi­
scopi, in absentia ipsius Episcopi, primus locus in Choro assignetur supra
omnes Dignitates ct Canonicos; et \ icarius praedictus locum seu stallum
1 Cf. N. 238!.

S. R. C., Telesina, 19 mart. 1611.
Societates S. Antonii et SSmae Conceptionis in Oppido Cerreti Telesinac Dioecesis S. R. C. exposuerunt, quod cum novissime erecta et instituta
fuerit Societas SSmae Trinitatis in Ecclesia S. Leonardi eiusdem Oppidi,
Episcopus voluit et ordinavit ut dicta Societas SS. Trinitatis novissime
erecta, praecedat omnibus aliis Societatibus antiquioribus in eodem Oppido
erectis ct institutis, quod cum in praeiudicium ipsarum antiquarum Confratemitatum sit, ad eamdem S. R. C. recursum habuerint:

70

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

ordine declaravit: nec privatis personis, nec etiam Patriarchalibus et Colle­
giatis Ecclesiis id esse permittendum. Quare expresse mandavit, ut tam
Canonici quam alii quicumquc dictarum Ecclesiarum Ministri, Officiales
et .Magistri Caeremoniarum a praedictis abstineant, nec audeant vel prae­
sumant caeremonias ordinarias immutare, seu variare, vel novas ordinare
diverso ac vario modo ab eo, qui in Rubricis Missalis et Breviarii Romani,
et dicto libro Caeremoniarum praescribitur; et ab usu, et consuetudine uni­
versali, et communi aliarum similium Ecclesiarum, sine expressa licentia
eiusdem S. C., ad quam specialiter et particulariter haec pertinent, sub
poenis contra facientibus arbitrio eiusdem S. C. imponendis et exequendis ».
Et ita ordinavit, censuit et declaravit, ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 297].

S. R. C. respondit: Circa praecedentiam inter Confraternitates, Bullam
felicis rec. Gregorii XIII1 servandam esse censuit et declaravit et ita ordi­
navit, et in Oppido Cerreti Telesin. Dioecesis servari mandavit .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 29 ij.

5259.
S. R. C., Urbinaten., 25 iun. 1611.
Consuevisse in Ecclesia Cathedrali Urbinaten., cui etiam cura animarum
adnexa est, singulis diebus Missam in aurora celebrari, in qua festa populo
annuntiantur, matrimonia denuntiantur, monitoria publicantur, et alia fiunt
ad Parochos spectantia, quae Missa semper celebratur de Festo, seu Feria
iuxta Officium illius diei; post Horam vero Nonae Missa Conventualis iuxta
Officium currens, etiam singulis diebus cantatur.
Sed quando contingit aliquam Missam votivam in eadem Ecclesia, vel
ex dotatione vel pro defunctis cantari, nullam aliam Missam Conventualem
Canonici cantant, existimantes sufficere ad quotidianas distributiones licite
lucrandas, illam Missam privatam, quae de Festo vel Feria currente in
aurora private celebratur. Quibus stantibus quaesitum fuit a S. R. C., an
in casu proposito, quando cantatur aliqua Missa votiva vel defunctorum,
teneantur Canonici etiam Missam Conventualem cantare, ut quotidianas
distributiones licite lucrari possint, vel ad hoc sufficiat illa Missa privata,
quae in aurora celebratur?
Eadem S. R. C. respondit: « Teneri Canonicos omnino celebrare et
cantare Missam Conventualem de Officio currenti, ad hoc ut licite possint
distributiones quotidianas lucrari, nec ad satisfaciendum sufficere Missam
celebratam in aurora ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 292].

5261.
S. R. C., Neapolitana, 7 iul. 1612.
In causa praecedentiae inter Abbatem Patientiae Cacsariae nuncupatum
cum suo Clero Saeculari, et Abbatem S. Petri ad Aram cum suis Canonicis
Regularibus, in publicis Processionibus in Civitate Neapolitana faciendis,
quae proposita in S. R. C. commisa fuerat primo Ulmo et Rfho D. Cardi­
nali Lenio, et deinde propter eius absentiam, Ulmo et Rmo Dno Cardinali
Millino; visis litteris et informatione Ulmi et Rmi Dni Cardinalis de Aquaviva Neapolitanae Civitatis Archiepiscopi, et audita relatione praedicti Ulmi
et Rmi D. Cardinalis Millini;
Eadem S. R. C. censuit: « Non esse Clerum Regularem miscendum cum
Clero Saeculari, ct ideo dicto Abbati dc Patientia cum suo Clero, convenire
in publicis Processionibus locum sibi alias assignatum a Vicario Generali
dictae Civitatis Neapolitanae, ut scilicet incedat cum Clero Saeculari imme­
diate post Clerum Regularem, cum quo Clero Regulari dictus Abbas S. Pe­
tri ad Aram cum suis Canonicis Regularibus incedere debet: iuxta stilum,
consuetudinem ct ordinem omnium Ecclesiarum dictae Civitatis Neapoli­
tanae». Et ita censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 298].

5260.
S. R. C., Urbis, 12 maii 1612.
Cum ad aures S. R. C. pervenerit in nonnullis Ecclesiis Collegiatis, seu
etiam Patriarchalibus Urbis, a Canonicis, Magistris Caeremoniarum, Offi­
cialibus et Ministris earumdem Ecclesiarum ordinari et fieri Caeremonias
et Ritus ecclesiasticos vario et diverso modo ab eo, quem universaliter
Ecclesia Romana servare consuevit, et prout in libro Caeremoniali pro
Cathedralibus et Collegiatis Ecclesiis praescribitur; et auctoritate propria
etiam Ritus praedictos et Caeremonias in scriptis redigere, et proprios, et
particulares libros Caeremoniarum pro earumdem Ecclesiarum usu ordinari
et confici;
Eadem S. R. C. ·■ Id minime licere sine expressa eiusdem S. C. licentia et
1 cf N. 151.

■ . Xfc '

797

5262.
S. R. C., Elboren., 7 iul. 1Ô12.
I

\

Pro parte Archiepiscopi Elboren. in S. C. R. quaesitum est: utrum Cano­
nici suae Ecclesiae Elboren. teneantur suo Praelato Ordinationes in tempo­
ribus, vel extra tempora virtute alicuius privilegii, extra dictam Ecclesiam,
in Civitate tamen Elboren., vel eius suburbiis celebranti, assistere et mini­
strare, remanentibus aliquibus m Ecclesia pro servitio C hori, sicut tenentur
eidem assistere et ministrare Pontificalia intra dictam Ecclesiam exercenti.

79$

Curia Romana

Eadem S. R. C., inhaerendo Decretis alias in similibus casibus factis,1
respondit: « Canonicos teneri ministrare, assistere et inservire Archiepiscopo,
Ordinariones tam intra quam extra Ecclesiam Cathcdralem celebrant·
dummodo in Cathedrali tot Canonici et ministri remaneant, qui satis sint
ad divina Officia celebranda ». Et ita censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n 300].

5263.
S. R. C., Caietana, 10 nov. 1612.
Cum in Ecclesia et Hospitali SS. Annuntiatae a iurisdictione Ordinarii
exempta in Civitate Caietana, ex antiqua et immemorabili consuetudine
Altare ligneum cum ara lapidea locatum sit, et Episcopus in sua Dioece­
sana Synodo decreverit, Altaria omnia debere esse lapidea, et non lignea;
pro parte eiusdem Ecclesiae et Hospitalis ad S. R. C. recursum fuit: in qua,
proposito huiusmodi negotio et audita relatione Ulmi et Rmi D. Cardinalis
Lancellotti, cui haec causa commissa fuerat,
Eadem S. R. C. censuit: « Episcopum Caietanum permittere debere
Altare ligneum cum ara lapidea, iuxta reformationem Missalis, cap. 20 .
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 303].

5264.
S. R. C., Hydruntina, 10 nov. ιό 12.
Abbati Alexandro Colluccio Canonico Ecclesiae Hydruntinae, subeo
praetextu quod sit Archiepiscopi Locumtenens, nullo modo convenire nec
licere in Choro sedere in Sede particulari cum pulvino, in habitu communi
et ordinario; nec thuris et pacis honorem eidem competere ante Dignitates
et ceteros Canonicos ipso digniores et antiquiores, sed ipsum debere sedere
in Choro cum cotta et habitu Canonical·’, in loco suae receptionis inter alios
Canonicos »; S. R. C., audita relatione facta in hac causa ab Hirrio et Rmo
D. Card. Pcretto, censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 304].

5265.
S. R. C., Tarraconen., 2 mart, ιό 13.
Narratum est, solitum esse in primo ingressu Archiepiscopi in Tarraco­
nensi Civitate, ut Consules eiusdem Civitatis pedites, quasi in subiectionis
ct obsequii signum equum seu mulam in qua sedet Archiepiscopus, cordu1 Cf. N. 5160. 5175, 5229, 5245.

S. Rituum Congregatio

~<)<)

lis ad fraenum alligatis, manu deducant: et ut ipse Archiepiscopus cum sua
Cnice, more Archiepiscopali, in Civitatem ingrediatur. Quod obsequium,
licet tribus Archiepiscopis proxime praeteritis praestitum sit, moderno nunc
praestare dicti Consules recusant, sub eo praetextu, quod olim bo. mem.
Rmus Dominus Cardinalis Cervantes eiusdem Civitatis Archiepiscopus, qui
non tamquam Archiepiscopus, sed potius tamquam Cardinalis, sine Cruce
indictam Civitatem ingressum fecit: ex quo solo actu, licet consuetudo sit
in contrarium, Consules praedicti praetendunt, ut modernus .Archiepiscopus
nunc eodem modo in Civitatem praedictam sine Cruce ingrediatur, prout
ingressus fuit dictus Cardinalis Cervantes; vel si Crucem deferre voluerit,
praetendunt, ut is qui Crucem portat, pedes, sicut ipsi Consules, incedere
debeat; et quatenus equitare voluerit, tam longe a persona Archiepiscopi
distet, ut non dignoscatur Crucem illam esse Archiepiscopi signum et iurisdictionem: quod an conveniat, et in quo loco Crux Archiepiscopalis defe­
renda sit in dicto primo ingressu, modernus Tarraconcn. Archiepiscopus a
S. R. C. declarari petiit.
S. R. C. respondit: « Consuetudinem solitam servandam esse, cum sit
conformis regulae libri Caeremonialis in cap. de primo ingressu Episcopi
vel Archiepiscopi ad suam Dioecesim vel Provinciam: Crucem vero esse
deterendam ab aliquo Episcopi Cappellano equitante, immediate ante per­
sonam Archiepiscopi, inter quem et Archiepiscopum nullus omnino esse
debet, nisi soli Dignitates et Canonici Ecclesiae Metropolitanae, quatenus
Archiepiscopo obviam veniant, iliumque in primo ingressu capitulariter
comitari voluerint: iuxta formam dicti libri Caeremonialis, quam omnino in
casu proposito esse servandam » eadem S. R. C. censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 308].

5266.
S. R. C., Ferrarien., 7 sept. 1Ô13.
Parochus seu \ icarius S. Romani in Civitate Ferrarien. petiit a S. R. C.
i declarari, an ad funera et exequias, quae fiunt ct celebrantur in sua Parochia,
possit ad libitum vocare quos Clericos vel Presbyteros voluerit; an vero
teneatur, ut aliqui praetendunt, vocare viciniores?
Eadem S. R. C. respondit: « Posse Parochum ad libitum vocare quos
voluerit, dummodo illi sponte velint accedere, nisi aliter disponant haeredes
defuncti, quorum voluntatem servandam esse » censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 313].

5267.
S. R; C., Tullen., 6 dec. 1613.
In Dioecesi Tullen. multae sunt personae et Collegia Ecclesiastica a
iurisdictione Ordinarii exempta, quae Episcopum ad Sacra et Missam Pon­
tificalem in suis Ecclesiis admittere, aut primam illi Sedem deferre recusant,

ncc Pontificalia ibi exercere permittunt. Quaeritur: an ad hoc cogi po&sr:
per Episcopum, ct contradictores censuris innodari?
Proposito Memoriali in S. R. C. ad instantiam Episcopi Tullen., eadem
S. R. C. « Iuxta dispositionem Concilii Tridentini, sess. 25, derej.,^
respondit: Episcopum in omnibus suae Dioecesis Ecclesiis, quantum·.:
exemptis et privilegiatis, esse honorandum, ita ut ei is honor tribuatur
qui suae Dignitati par sit, eique in Choro, in Capitulo, in Processionfe
et in aliis actibus publicis primam Sedem et primum locum, quem ipse ele­
gerit, dandum et concedendum esse; nec posse prohiberi, quominus ir.
dictis Ecclesiis etiam exemptis Pontificalia exerceat, immo posse Episcopun
contradictores poenis et censuris ecclesiasticis compellere, censuit et deco­
ravit. Si quis autem dc huiusmodi Decreto et S. R. C. declaratione se grava­
tum senserit, comparent in eadem S. C., ubi benigne audietur, sed interim
parere Decreto non desistat ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 314].

5268.
S. R. C., Cusentina, 1 mart. 1614.
Cum in Oppido sive Terra Montis Alti Cusentinae Dioecesis orta fuerit
differentia praecedentiae inter Fratres Ordinis Minimorum Sancti Francisci
de Paula, qui ab annis hinc circiter 90, Monasterium in dicta Terra Montis
Alti sub titulo SS. /Xnnuntiationis fundaverunt et habuerunt, et Fratres
Ordinis Carmelitarum, qui a novem annis Monasterium in eadem Tem
habuerunt; et licet semper in praeteritum praecedentiam dictis Fratribus
Minimis, tamquam in loco antiquioribus, dederint et concesserint; novis­
sime tamen tentaverunt praecedere dictis Fratribus Minimis sub praetextu,
quod Carmelitarum Religio sit antiquior Religione Minimorum, et quia in
aliis locis Fratres Carmelitani praecedant dictis Fratribus Minimis: Propo­
sito huiusmodi negotio in S. R. C., et audita relatione facta per Ulmum et
Rmum D. Card. Lancellottum, cui haec causa cum aliis similibus commissa
fuerat;
Eadem S. R. C. ut alias,1 ita nunc iuxta mentem SS. D. N. Papae de­
claravit; « In hoc casu servandam esse Bullam fel. rec. Gregorii PP. XIII,1
in qua cavetur, quod illa Religio aliis praecedat quae prius in Civitate seu
loco ubi residet, fundavit et habuit Monasterium; ct ita, iuxta dictae Bul­
lae tenorem, servandum esse in dicta Terra Montis Alti inter Fratres Mini­
mos Sancti francisci de Paula, et Fratres Carmelitanos » censuit et decla­
ravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 318],
1 Cf. N. 5164, 5239.
’ Cf. N. r5i.

801

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

Soo

5269.
S. R. C., Lisbonen., 12 apr. 1614.
Cum in Dioecesi Lisbonen. quidam Suffraganeus Archiepiscopi, de
eius ordine ac mandato, Ecclesiam quamdam in ipsa Lisbonen. Dioecesi
sitam consecrare inceperit, cum omnibus caeremoniis descriptis in Ponti­
ficali Romano (De Ecclesiae Dedicatione seu Consecratione), et circa me­
dium Consecrationis improviso accidenti correptus Episcopus defecerit,
et Consecrationem Ecclesiae perficere non potuerit; pro parte ipsius Archie­
piscopi Lisbonen. a D. Simone Costa de Amaral eius Procuratore a S. R. C.
quaesitum fuit: An ab alio Episcopo Ecclesiae praedictae incepta Consecra­
tio continuanda sit, vel potius de novo inchoanda?
Quae quidem S. R. C., commissa prius huiusmodi articuli examinatione
Ulmo et Rmo Dno Card. Bellarmino, qui in alia Congregatione sententiam
suam declaravit posse utroque modo sine scrupulo fieri, nempe vel de novo
inchoare a principio Consecrationem, vel iam inceptam continuare et per­
ficere: sed melius sibi videri, ut de novo ab alio Episcopo inchoaretur. Et
iterum postea proposito huiusmodi negotio in Congregatione:
Eadem Sac. R. C., auditis sententiis et votis singulorum Ulmorum et
Rmorum DD. Cardinalium in Congregatione praesentium; considerando,
quod Consecratio Ecclesiae maxime consistit in inungendis sacro Chrismate
duodecim Crucibus per Ecclesiam, et in proferendis illis verbis: Sanctifiutur, rt consecretur hoc Templum in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti
dc.; quae Cruces cum adhuc ab Episcopo, qui in Consecratione defecit,
non fuerint inunctae, ut in facto praesupponitur, censuit et iudicavit: « Con­
secrationem dictae Ecclesiae de novo et a principio ab Episcopo inchoandam
ct continuandam esse usque in finem ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 3’9].

5270.
S. R. C., Caputaquen., 30 sept. 1614.
In Causa Caputaquen. circa declarationem dubii dati a Cantore Eccle­
siae Collegiatae de Laurino, in quo petebat: an Dignitas in Cathedrali possit
alias Dignitates eiusdem Dioecesis, tam intra eamdem Cathedralem quam
etiam extra, ct in ipsa propria Collegiata praecedere,
1
S. R. C., audita Relatione Ulmi et Rmi D. Cardinalis Pii, cui haec causa
commissa fuerat, iuxta ipsius Illini Ponentis votum, respondit: < Dignitatem
Ecclesiae Cathedralis praecedere debere omnibus aliis Dignitatibus et Ca­
nonicis Ecclesiarum Collegiatarum in omnibus locis, praeterquam in ipsis
propriis Ecclesiis Collegiatis ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 325].
Vet. VII.

51

8 02

Curia Romana

5271.
S. R. C., Mexicans, 5 oct. 1614.
Cum Archicpiscopus, Decanus et Capitulum Ecclesiae Metropolitan
Mexicanae, quae caput est Status Ecclesiastici novae Hispaniae in Indi;·
a SS. D. N. petierint, ut ad tollendas differentias praecedentiae inter Clerur.
Saecularem et Clerum Regularem in toto illo Indiarum et novae Hispaniae
Regno, servetur id quod ordinatum fuit servandum esse in Hispaniae Regno
Castellae et Legionis: nempe, ut in publicis Processionibus Fratres seu Mo­
nachi et Ordines Regularium, iuxta universalem Ecclesiae consuetudinem
et libri Caeremonialis dispositionem, antecedant, et Presbyteri seu Clems
Saecularis subsequantur et ultimum ac digniorem locum obtineant; ncc
mixti cum Regularibus incedant, ct semper praecedentia in omnibus loci.-,
etiam in propriis ipsorum Regularium Ecclesiis, detur Clero Saeculari,
sicut per Breve Apostolicum fel. rec. Clementis PP. λ III ordinatum fuit
sub die 20 februarii 1601 et prout etiam Sac. Rit. Cong. declaravit sub
die 30 augusti 1602, et sub die 6 septembres 1603: ’ quae declaratio etiam per
aliud Breve Apostolicum eiusdem fel. rec. Clementis PP. VIII approbata
et confirmata fuit sub die 5 novembris 1603; ct cum SS. D. N. negotium hoc
primum ad Congregationem Regularium, ct deinde ad S. R. C. remisent,
audita relatione de praemissis facta, ab Ulmo et Rrno D. Cardinali Pio, cui
haec causa commissa fuerat;
Eadem S. R. C. censuit ct declaravit: Circa praecedentiam inter Cle­
rum Saecularem et Regularem, idem servandum esse in Civitate Mexican?,
et toto Regno novae Hispaniae in Indiis, quod generaliter in universali
Ecclesia iuxta dispositionem libri Caeremonialis servatur, ct quod specialiter
etiam ordinatum fuit servandum esse in Regno Castellae ct Legionis
Die 30 septembris 1614.
Et facta relatione de praemissis SS. D. N. in Consistorio secreto, habito
in Palatio Apostolico in Monte Quirinali hac dic infrascripta, Sanctitas Sua
sententiam Congregationis approbavit, et mandavit expediri Breve Apostolicuin Archiepiscopo Mexicano directum, super praemissis. Et ita declaravit
die 5 octobris 1614.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 324].

S. Rituum Congregatio

803

lure et in facto, ab utraque parte deductis et allegatis; et tandem audita
relatione eiusdem Ulmi et Rmi D. Card. Lancellotti;
Eadem S. R. C.: « Inhaerendo Decretis alias in similibus causis factis,1
et iuxta declarationem C. S. Concilii,2 censuit ct declaravit dictos Fratres
loannis dc Deo, alias Fate bene fratelli nuncupatos, posse compelli ab Epi­
scopo seu Ordinario loci, et sub poenis et censuris ecclesiasticis, ut acce­
dant ad publicas et generales Processiones, ad quas omnes Religiosi etiam
exempti accedere solent, quae pro bono publico, vel publico honore ab
Episcopo seu Ordinario loci indicuntur >. Et ita declaravit, et in Oppido
Matriti servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 331].

5273.
S. R. C., Parmen., 30 ian. 1616.
In causa Parmen, inter Archipresbyterum ex una, et Capitulum et
Canonicos eiusdem Ecclesiae ex altera partibus, circa declarationem: cuinam
spectet in primo ingressu Episcopi accipere pluviale, et Crucem osculandam
Episcopo porrigere, versiculos et Orationes super ipsum cantare, et alias
functiones facere, quae iuxta regulam libri Caeremonialis pertinent ad pri­
mam Dignitatem seu digniorem de Capitulo;
S. R. C., citato et intimato Procuratore dictorum Capituli et Canoni­
corum, ct audira relatione Ulmi et Rmi D. Cardinalis Crcscentii, cui haec
causa commissa fuerat, per modum provisionis et sine praeiudicio iurium
ambarum partium, et ad tollendas differentias ct dissensiones, quae in hoc
primo futuro ingressu Episcopi ad suam Parmen. Ecclesiam proficiscentis,
forsan oriri possent, censuit: Dictas et alias quascumque functiones,
quae iuxta dictam regulam libri Caeremonialis ad praedictam primam
Dignitatem seu digniorem de Capitulo spectant, ab ipso Archipresbvtcro,
sine tamen praeiudicio, ut supra, faciendas esse «. Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 338].

5274.
S. R. C., Elboren., 14 ian. 1617.

5272.
S. R. C., Toletana, 4 iul. 1615.
In Causa 'Toletana Processionum inter Universitatem Oppidi Matriti
et Fratres loannis de Deo, alias Fate bene fratellinuncupatos, quae in S. R.C.
proposita, ab eadem S. R. C. Ulmo et Rmo D. Card. Lancellotto commissa
fuit; visis ct auditis tam in voce quam in scriptis, iuribus ct rationibus in
1

S. R. C. Decreta Authentica,

n.

145.

Pro parte Archiepiscopi Elboren. a S. R. C. quaesitum fuit: 1. An,
inconsulto Archiepiscopo ct illo invito, in sua Dioecesi aliquis possit indi­
cere ct ordinare publicas Processiones, et ad illas per publicum edictum
populum advocare, vel potius spectet ad Episcopum, privative quoad
alios etc.?
2. An Archicpiscopus possit prohibere Processiones publicas ex devo> Cf. N. 5171, 5249. 5255·
1 Cf. N. 2194. 2231, 2239, 2323. 23S1, 2382.

8θ4

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

tione populi et Confratemitatum introductas, si fuerit repertum ex causis |
supervenientibus et ipsi Archiepiscopo benevisis, esse prohibendas? Eadetr.
S. R. C. ad i. respondit: «Ad Archiepiscopum privative quoad alios,in
sua Dioecesi pertinere indicere publicas Processiones et ad illas per publi­
cum edictum populum convocare ».
Ad 2. « Posse Archiepiscopum ex causa prohibere ne fiant aliquae Pro- 1
cessiones ex devotione populi et Confratemitatum introductae, si fuerit I
repertum expedire, ut prohibeantur ». Et ita censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 346].

5275.
S. R. C., Minorum Regularis Observantiae, 3 iun. 1617.
Pro parte Procuratoris Generalis Ordinis Minorum Observantiae S.RC
expositum fuit, quod cum in plurimis locis et Civitatibus Christiani Orbis
inveniantur duo, et aliquando plura Monasteria eiusdem Ordinis Minorum
Regularis Observantiae, in publicis ac privatis Processionibus circa modum
praecedendi, dubitatur in quo loco incedere debeant Fratres Monasterii
novissime fundati in eodem loco seu Civitate: an in ultimo loco, ut aliqui
opinantur iuxta tempus fundationis sui Monasterii, disiuncti et separati a
Fratribus eiusdem Ordinis antiquioribus, qui ab antiquo Monasterium
habuerunt in eodem loco seu Civitate; vel potius uniti et coniuncti cum
Fratribus eiusdem Ordinis incedere, ct procedere in publicis ac privatis
Processionibus debeant; et super praemissis, audita relatione Ulmi et Rmi
D. Card, de Monte, cui haec causa commissa fuerat;
Eadem S. R. C. respondit et declaravit iuxta Constitutionem felicis rec.
Gregorii XIII, quae incipit Exposcit pastoralis·.1 « Praecedentiam dandam
esse Ordini, qui prius in loco Monasterium habuit: et non tantum illi Mo­
nasterio, ita ut per fundationem primi Monasterii in illo loco acquiratur
anterioritas super quolibet Monasterio posterius fundato eiusdem Ordinis;
idem quoque servandum, quando praecedentia competit ex quasi posses­
sione et iure praecedendi in terminis dictae Constitutionis; et quando con­
currunt ad Processiones, tam publicas quam privatas, omnes eiusdem Ordi­
nis Fratres, unitim et non divisim debere procedere: ita ut post Crucem
Fratres strictioris Observantiae immediate incedant Discalceati seu Recol­
lecti vel Reformati uniti, et post illos Fratres de Observantia dicti, si iuxta
regularia Ordinis statuta, vel ex quasi possessione ct iure praecedendi, prae­
cedentiam habent; alioquin in praecedentia servetur, etiam inter eiusdem
Ordinis Fratres, anterioritas fundationis Monasterii cuiusque: neque Mo­
nasteria alterius Ordinis debere, neque posse impedire frui dicto iure prae­
cedentiae, neque ordinem incedendi pervertere ». Et ita in causa praedicta
eadem S. R. C. declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 352].
‘ Cf. N. 151.

805

5276.
S. R. C., Compostellana, 15 iul. 1617.
Cum in Ecclesia Compostellana Episcopus Busciae in partibus Infide­
lium obtinuerit et habeat Canonicatum, et dubitatum fuerit, in quo loco
sedere debeat, et quo habitu uti debeat in Ecclesia; proposito huiusmodi
dubio in S. R. C.,
Eadem S. R. C. respondit: « Ratione Episcopatus, Episcopum posse et
debere uti habitu ordinario, quo utuntur Episcopi in Romana Curia, idest
rochetto supra subtanam, et mantelletto violacei coloris: et debere praece­
dere omnibus aliis Canonicis eiusdem Ecclesiae, et sedere in primo stallo
supra omnes, ut fit et servatur Romae simili casu eveniente, in tribus Eccle­
siis Patriarchalibus S. loannis, et S. Petri, et S. Mariae Maioris ». Et ita
censuit et declaravit, et in Ecclesia Compostellana servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 355].

5277.
S. R. C., Elboren., 7 oct. 1617.
Pro parte Archiepiscopi Elboren. in S. R. C. quaesitum fuit: utrum ali­
quis, invito Episcopo et inconsulto, in sua Dioecesi possit erigere et creare
de novo Confraternitates in quacumque Ecclesia, et statuta confirmare;
an potius talis erectio ct creatio et confirmatio statutorum pertineat ad
Episcopum privative?
Eadem S. R. C. respondit: « Nemini licere, inconsulto Episcopo, in sua
Dioecesi erigere et creare de novo Confraternitates, et eorum statuta con­
firmare, quae omnia privative quoad alios ad Episcopum tantum pertinent
in sua Dioecesi ». Et ita censuit ct declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 357].

5278.
S. R. C., Bononien., 9 dec. 1617.
.............................. ..........
Cum fratres Ordinis Servorum B. M. Oppidi Budrii Bononien. Dioe' cesis, qui Ecclesiam ibidem parochialem sub titulo SS. Sacramenti obtinent,
1 S. R. C. supplicem libellum praesentaverint, in quo praeiudicium sibi
inferri asserunt a Confratribus Societatis SS. Rosarii in eodem loco existentis, in Ecclesia S. Dominici Fratrum Praedicatorum, qui numquam in prae­
teritum per se extulerunt Crucem, ct semper in habitu laicali incesserunt;
nunc vero praetendunt absolute posse extollere Crucem, ct cum eodem ha­
bitu laicali accedere ad funeralia mortuorum, etiamsi non sint vocati; et ad
Processiones SS. Sacramenti ct alias, quae fiunt in eadem Parochia, acce-

I

8o6

Curia Romana

dere, digniorem locum sibi arrogando, Processiones dirigendo etc. prout |
in dicto Memoriali: quod cum ab eadem S. R. C. commissum fuerit Ulmo
et Remo Dno Cardinali Peretto,
1
Eadem S. R. C., hac die infrascripta, eiusdem Ulmi et Rmi D. Card.
Peretti audita relatione, declaravit: « Dictos Confratres Societatis SSii
Rosarii non posse deferre Crucem sine habitu, ncc praecedentiam eis com­
petere super alias Societates quae ante eos habent habitum, nec etiam posse
accedere ad funeralia mortuorum, nisi specialiter ct expresse vocentur .Et
ita censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 359].

5279.
S. R. C., Barbastren., 19 ian. 1619.
« Nullo modo licere sub praetextu cuiusvis consuetudinis, imo verius
abusus, Lignum SS. Crucis et Sanctorum Reliquias ad impetrandum a
Deo pluviam tempore siccitatis in aquam immergere aut madefacere
censuit S. R. C.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 369].

5280.
S. R. C., Monopolitana, 23 mart. 1619.
« Non suffragari Fratribus Mendicantibus supradictis, quod in prae­
stando consensu, ut supra asseritur, ius praecedendi Monachis Coclestinis
sibi reservaverint; sed attendendum ius commune, quod Monachis semper
et ubique supra Mendicantes tribuit praecedentiam », Illino Cardinali Bellarmino referente, censuit S. R. C.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 374].

5281.
S. R. C., Tuscanellae, 19 aug. 1619.
Viso ct mature perpenso supplici libello, S. R. C. ad dissensionum inter
Cathedralem Tuscanellae et Collegiatam eiusdem loci materiam in posterum
submovendam, Ulmo Dno Cardinali Crescentio referente, in functionibus,
de quibus supra, non obstante quavis consuetudine, praeferendam esse
Cathedralem Collegiatae, atque ad supradicta, ut sequitur, respondendum
censuit, nempe:
Ad i. Delationem SS. Sacramenti in die eius festo pertinere ad Digni­
tates seu Canonicos Cathedralis, atque ab eadem Cathedrali Processionem
debere inchoari, et ibidem finire ».
SH
Ad 2. ■ Sacras Baptismatis aquas confici debere in Cathedrali »

S. Rituum Congregatio

807

Ad 3. Oleum sanctum debere conservari in Cathedrali, ab eiusque
Dignitatibus dispensari ».
Ad 4. Debere Collegiatam conservare SSfhum Sacramentum pro ser­
vitio suae Parochiae, neque teneri Cathedralem illud subministrare .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 375].

5282.
S. R. C., Tropien., 10 dec. 1619.
Cum a S. C. Cardinalium Concilii Tridentini interpretum iam fuerit
declaratum, non potuisse Episcopum distinguere Canonicatus Ecclesiae
Tropien. in Presbyterales, Diaconales et Subdiaconales, ex eo quia eiusdem
Ecclesiae consuetudo habet ut Canonici omnes sint Presbyteri; S. R. C.,
referente Ulmo Cardinali Muto, censuit: « Praecedentiam competere Cano­
nicis prius receptis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 376].

5283.
S. R. C., Civitatis Castellanae, 12 dec. 1620.
S. R. C., Ulmo D. Cardinali Millino referente, censuit: Non prohiberi
Regulares habentes privilegia recipiendi corpora defunctorum in eorum
sepulturis, quominus, iuxta dispositionem iuris communis, possint in eis
sepelire corpuscula parvulorum, quando in eorum Ecclesiis adest sepulcrum
maiorum, vel concurrente consuetudine ab eorum patribus est electa sepul­
tura in praedictis Ecclesiis: curare autem debere eosdem Regulares ut
habeant Coemeterium separatum pro sepulturis parvulorum .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 3S3].

5284.
S. R. C., S. losephi, 8 maii 1621.
S. R. C.: Si SS. D. N. placuerit, censuit diem festum S. losephi Sponsi
BB. Virginis Genitricis Dei Mariae deinceps perpetuis futuris temporibus
sub observantia et praecepto comprehendi; cunctosque fideles, ubique ter­
rarum, ab omni opere servili eo die abstinere et cessare debere. Et facta
per Nos de praedictis relatione SS. D. N„ SSmus S. R. C. votum ac senten­
tiam comprobavit, atque omnino servari mandavit ".
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 387].

8o8

Curia Romana

5285.
S. R. C., /Messanen., 7 aug. 1621.
Proposito in S. R. C. supplici libello, eadem S. C. censuit: « Servandam
esse dispositionem Caeremonialis Episcoporum, ut nempe in Processio­
nibus ante Regulares incedant Confraternitates laicorum, quos sequantur
iidem Regulares, postremo digniorem locum obtineat Clerus Saecularis.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 389].

5286.

S. Rituum Congregatio

populum convocare » S. R. C. mandavit mihi Secretario, ut a D. Fagnano
a Secretis S. C. Concilii exquirerem de veritate praedictae resolutionis, seu
Declarationis, quae solet interdum falso ct perperam circumferri: et ostenso
mihi originali, cognovi praefatam Declarationem esse veram, nisi quod in
his quae circumferuntur dicitur ad Episcopum pertinere cum consensu Capi­
tuli, in originali vero dicitur de consilio.1 Unde, his auditis,
S. R. C. respondit et decrevit: < Episcopi esse edicere, decernere, diri­
gere atque deducere Processiones dc consilio tantum Capituli, non autem
consensu, iuxta praedictam Declarationem. Idque in omnibus Processioni­
bus servandum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 394].

S. R. C., Elboren., 14 febr., 28 mart. 1626.

5287.

Quaesivit Archiepiscopus Elboren: An in edicendis et decernendis publi­
cis Processionibus, et illarum directione et deductione, teneatur expectare
consilium et consensum Capituli; et quatenus teneatur, an id observandum
sit in Processionibus tantum quae de novo in perpetuum decernuntur, an
vero etiam in iis quae pro una dumtaxat vice fiunt ob publicam causam,
ad instantiam Regis vel populi? Et cum pro parte Capituli adduceretur De­
claratio Ulmorum DD. Cardinalium interpretationi Concilii praepositorum
tenoris infrascripti, videlicet: « Ad Episcopum pertinet cum consilio Capi­
tuli decernere et edicere quo et qua dirigendae deducendaeque sint Pro­
cessiones »; S. R. C. mandavit exquiri a Secretario dictae Congregationis
de veritate dictae Resolutionis. Die 14 februarii 1626.
Causa autem iterum proposita in Congregatione habita die 28 martii 1626,
sequenti Decreto fuit terminata.
Elboren. - Archiepiscopus Elboren. supplicavit circa decernendas, edi­
cendas et etiam dirigendas publicas Processiones, declarari infrascripta
dubia orta inter ipsum et Capitulum Elboren.
1. An Archiepiscopus teneatur expectare consilium sive etiam consensum
Capituli in edicendis et decernendis publicis Processionibus, earumque
deductione vel directione?
2. An dato, quod teneatur dictum consilium et consensum Capituli
expectare, id observari debeat non solum in Processionibus quae in perpe­
tuum decernuntur, sed etiam in illis, quae pro una vice tantum fiunt ob
publicam causam ad Regis vel populi instantiam?
Et cum Capitulum pro se allegaret declarationem S. Concilii, qua dici­
tur ad Episcopum pertinere de consilio Capituli decernere et edicere, quo et
qua dirigendae sunt vel deducendae Processiones; ex adverso vero Archie­
piscopus pro se adducat non solum Caeremoniale, sed etiam declarationem
ad cius instantiam de anno
ab hac S. C. factam sub die 14 ianuarii,1
qua S. C. respondit.: ■> Ad Episcopum, privative quoad alios, in sua Dioecesi
pertinere indicere publicas Processiones, ct ad illas per edictum publicum

S. R. C., Mazarien., 4 apr. 1626.

» cf. n. 5274.

Presbyteri Trepani petierunt duo: 1. quod Presbyteri antiquiores semper
et ubique praeferantur aliis etiam Doctoribus, non habita ratione Doctoratus; 2. quod Laici in Processionibus non se immisceant cum Clericis.
Et S. R. C. respondit: Ad 1. «Quod ubi interveniunt uti Ecclesiastici,
antiquiores praeferri debeant, ut supra ».
Ad 2. « Laicos non esse intermiscendos cum Clericis in Processionibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 397].

5288.
S. R. C., Asculana, 2 maii 1626.
Extat, ut narratum fuit, in Ecclesia Cathedrali Asculana consuetudo
immemorabilis, pacifica et indubitata, ut Archidiaconus, et, eo absente,
senior Canonicus praesens in Choro, soleat committere alicui ex Canonicis
seu Mansionariis ad libitum Lectiones in Matutino legendas: quo stante,
, quaesitum fuit, an Canonicus, quem Episcopus Pro-Vicarium deputaverat,
I talem legendi provinciam sibi iniunctam renuere possit.
Et S. R. C. respondit: « Quod si interveniat in Choro uti Canonicus,
debeat obedirc ».
(
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 401].

5289.
S. R. C., Burgen., 16 maii 1626.
Episcopus Burgen. tria sibi declarari petiit S. R. C.
1. Stante, quod Decanus et Capitulum Ecclesiae suae Cathedralis ab
annis 15 circiter, dimisso antiquo et proprio eiusdem Ecclesiae Officio,
1 Cf. N. 2409» 2411. 2414·

I

810

Curia Romana

assumpserit Officium Romanum, retentis tamen caeremoniis ibi usitatis,
quae tamen postea fuerunt, ut plurimum, immutatae et permixtae, diversis
diversa observantibus; quaerit: an Capitulum acceptando Officium Roma­
num, teneatur vel non teneatur observare etiam caeremonias Romanas, et
an ad eas observandas compelli debeat per Episcopum? Ad quod S. R. C.
respondit: « Exprimi qualitates caeremoniarum retentarum ··.
2. Petiit: an ob quasdam Missas Votivas fundatas in dicta Ecclesia
Burgen. ad Altare maius certis diebus hebdomadae secundae post Pascha,
possit licite omitti Missa Conventualis? Ad quod S. R. C. respondit: Non
posse omitti ».
3. An die celebrationis Capituli dictae Ecclesiae, si tempore Quadrage­
simae, quatuor Temporum, vel Vigiliae incidat festum duplex, vel semiduplex, vel dies octavae; an ratione dicti Capituli possit omitti Missa de Feria,
vel de Vigilia? Et S. R. C. pariter respondit: » Non posse omitti ·.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 404].

5290.
S. R. C., Nucerina Paganorum, 12 sept. 1626.
Episcopus Nuceriae Paganorum prohibuerat Ecclesiis SS. Sacramenti
Nuceriae superioris, et B. M. de Carmine inferioris Nucerinae Dioecesis
retinere SS. Sacramentum, ex quo non erant Parochiales: et habito recursu,
S. C. approbavit Decretum Episcopi, qui tamen modo scripsit in favorem
dictarum Ecclesiarum, narrans se ideo prohibuisse, ut Oeconomi dictae
Ecclesiae recurrerent pro licentia ad S. C., prout recurrerunt.
Et S. R. C. respondit: « Nihil, quia ubique prohibitum est ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 420].

5291.
S. R. C., Nicien., 12 dec. 1626.
Episcopus Nicien. respondit S. C., se postposuisse Minores de Obser­
vantia Reformatos Capuccinis, non ex eo quod iudicaverit dictos Refor­
matos esse novos Religiosos, sed quia dicti Reformati nuperrime venerint
ad habitandum in Civitate Nicien., sequendo Constitutionem Gregorii XIII.1 Haec tamen loquitur de erigentibus novam domum vel monaste­
rium, quod non est in casu isto, in quo dicti Reformati iverunt ad habitan­
dum in Monasterio antiquo S. Francisci, in quo soliti sunt habitare et
manere Observantes dictae Regulae. Unde cum monasterium sit antiquum
ct eiusdem Regulae,
S. R. C. censuit: Dictos Reformatos non esse sua praecedentia pri­
vandos, prout dicto Episcopo dc ordine S. C. scriptum est ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 429].
» Cf. N. 151

S. Rituum Congregatio

8i i

5292.
S. R. C., lanuen., 16 ian. 1627.
Massarii ct Procuratores Ecclesiae Collegiatae S. Mariae Vinearum
Genuae, conquesti sunt de abusu omittendi Missam Conventualem occa­
sione Missae votivae, vel de mortuis, etc. Et S. R. C. respondit: Missam
Conventualem omittendam non esse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 430].

5293.
S. R. C., Papien., 16 ian. 1627.
Canonici Collegiatae Ecclesiae S. loannis Maioris in Burgo Papiae sup­
plicaverunt responderi quatuor dubiis ibi subortis, et
1. An possit omitti Missa Conventualis ob anniversarium aliquod, vel
diem obitus? Et ad hoc S. R. C. respondit: « Negative ». 1
2. An consuetudo possit introduci in contrarium, nempe non canendi
dictam Missam? Et S. R. C. respondit: <■ Negative ». 2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 431].

5294.
S. R. C., Bellunen., 20 febr. 1627.
Lecta fuit Epistola Episcopi Bellunen. ad S. C. scripta supra sepultura
Episcopi Soliini, in qua quaerit: An debeat concedere licentiam construendi
dictam sepulturam in medio Chori, ut petitum fuit?
Et S. R. C. respondit: < Posse concedi, dummodo sepulchrum non
emineat supra Chori planitiem, neque immineat Altari constructo vel con­
struendo in Confessione».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 433].

5295.
S. R. C., Sutrina, 17 iul. 1627.
In Processionibus SS. Sacramenti, quae fiunt in Civitate Sutrina, unus
vel duo cx confratribus Societatis, quae utpote laicorum anteit Clerum tam
Saecularem quam Regularem, incedunt post Clerum immediate ante SS. Sa­
cramentum cum campanulas; ideo Capitulum et Canonici Ecclesiae Cathe1 E. Dub. 2.
1 E. Dub. 4.

8i2

Curia Romana

dralis quaesierunt a S. R. C. an id permitti debeat, prout hactenus est to|c.
ratum?
Et S. R. C. respondit: « Non permittendum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, η. 438].

S. Rituum Congregatio
I

813

1. Quod praetendat facere Officia super cadaveribus in Ecclesiis ipsorum
Regularium, et petierunt prohiberi. Et S. R. C. ■ Prohibuit ».
2. Quod idem Parochus praetendat ab ipsis Regularibus quartam fune­
ralium ratione decimarum, quae ab immemorabili nunquam solutae fuerunt.
EtS. R. C. respondit: « Dictam quartam non deberi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 448].

5296.
S. R. C., Aquileiae, 7 aug. 1627.

5300.
Capitulum Ecclesiae Aquileiae supplicavit circa Suffraganeum definiri
dubia quatuor.
i. Quis locus debeatur Suffraganeo Aquileiae tam in Ecclesia Aquileiae,
quam alibi in Dioecesi, ubi interveniant Patriarcha et Canonici Aquileiae?
Et S. R. C. respondit: « Deberi primum stallum in Choro ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 442].

S. R. C., Sutrina, 29 ian. 1628.

1

In causa inter Angelum Pancratium et Mercurium Rosam, Canonicos
Sacerdotes Ecclesiae Collegiatae S. loannis Terrae Capranicae Sutrinae
Dioecesis, et alios Canonicos non Sacerdotes eiusdem Collegiatae super
praecedentia ipsorum, referente Ulmo Pio,
S. R. C. mandavit: « Servari in dicta Collegiata S. loannis Decretum
pro Ecclesia Tropien. factum die 17 iunii 1606,1 dummodo in dicta Colle­
giata S. loannis sint distinctae Praebendae ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 451].

5297.
S. R. C., Lisbonen., 7 aug. 1627.
Thesaurarius et Magister Caeremoniarum Capellae Regiae Lisbonensis
supplicaverunt declarari: An Archicpiscopus ante Pallii receptionem possit
in sua Ecclesia exercere Pontificalia? Et S. R. C. respondit: « Expectandum
Pallium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 443],

5301.
S. R. C., Spoletana Pedisluci, 26 febr. 1628.
Orta differentia inter Vincentium Honoratum et Eleutherium Zuccarum loci Pedisluci Spoletanae Dioecesis, ambos ad Capellam S. Aegidii
dicti loci eodem tempore praesentatos; fuit quaesitum, cuinam ipsorum
debeatur praecedentia in Choro, Processionibus et aliis actibus publicis, an
prius nominato, an vero prius Ordine Sacerdotali insignito?
EtS. R. C. respondit: Praecedentiam deberi prius ordinato Sacerdoti,
prout et alias respondit ». 2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 454].

5298.
S. R. C., Tullen., 7 aug. 1627.
Nomine Episcopi Sithien. Suffraganei et Administratoris in spiritualibus
Ecclesiae Tullen. petitum fuit a S. C. declarari:
1. Quem locum in Ecclesia Tullen. debeat obtinere?
2. An in eius praesentia Decanus Ecclesiae absolutionem generalem
facere, et benedictionem Sacerdoti praedicare volenti, dare possit?
Et S. R. C. respondit:
Ad i. » Deberi primum stallum in Choro».
Ad 2. ■ Non ad Decanum, sed ad ipsum Sulfraganeum Administrato­
rem praesentem pertinere absolutionem generalem facere et benedictionem
Concionatori impertiri ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 444].

5299.
S. R. C., Theatina Terrae Buccanici, 11 dec. 1627.
Guardianus et Fratres Minores Conventuales Ordinis S. Francisci Ter­
rae Buccanici Theatinae Dioecesis, conquesti sunt de Parocho dictae Terrae
circa plura:

5302.
S. R. C., Urbis, 8 apr. 1628.

I

Occasione liberculi impressi cum inscriptione: Stato dell'Anime dei Pur­
gatorio, compositi per P. Martinum de Roa Societatis lesu, in Urbe apud
i Franciscum Cavalium, fuit a S. R. C. petitum: an tuta conscientia ct licite
possent recitari Missae S. Gregorii ascendentes ad num. 48, modo et forma
in dicto libello descripta, etiam in diebus festivis. Et S. R. C. ad removen­
dum hunc abusum ct alios qui irrepserunt, mandavit: Extendi Decretum
1 Cf. N. 5226.
’ Cf. N. 5166, 5225, 5287.

S. Rituum Congregatio

circa abusus, imprimi, affigi et asservari in omnibus Sacristiis Ecclesiarum,
etiam Patriarchalium, Metropolitanarum, Cathedralium, Collegiatarum, tt
aliarum quarumcumque ».
S. R. C. ad tollendos abusus, qui variis in locis irrepserunt, re mature
discussa, censuit et decrevit:
1. « Non potuisse nec posse locorum Ordinarios, tam Saeculares quam
Regulares, addere Calendariis etiam propriis Sanctorum Officia, nisi ea
dumtaxat quae Breviarii Romani Rubricis, vel S. R. C., vel Sedis Apostolicae licentia conceduntur ».
2. « Insuper vetuit et prohibuit celebrari per totam Civitatem velDioecesim, etiam de cuiuscumque Ordinarii auctoritate, Missam vel Festum
cum Officio de Sancto, eo quod in loco adsit Ecclesia Parochialis, vel Regu­
laris, aut aliqua Reliquia: sed tantum in ipsius sancti Ecclesia titulari, seu
ubi asservatur Insignis reliquia, ct non alibi ».
3. Insignes autem Reliquias declaravit esse Corpus, Caput, Brachium,
Cnis, aut illam partem corporis in qua passus est Martyr, modo sit integra
et non parva, et legitime ab Ordinariis approbata ».
Facta demum relatione horum Decretorum SS. D. N. Urbano PP. \ Ill,
ea laudavit, approbavit, atque ab omnibus ubique sub praedictis poenis
servari praecepit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 460].

|

ad 14, in qua fuit dictum, S. R. C. non solere approbare alias Litanias
praeter impressas in Breviario Romano, et eas quae recitantur in Domo Lauretana ·.1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 463].

'
'

'
I

5305.
S. R. C., /Messanen., 12 iul. 1628.

I
Ulmo Millino referente petitionem, imo potius querelam Senatus et
Archiepiscopi Messanen., super renitentia Prioris Ecclesiae S. loannis
Baptistae Ordinis Hierosolymitani, prohibentis Archiepiscopum, ne accedat
ad dictam Ecclesiam, tamquam exemptam a jurisdictione Ordinarii, ad
faciendas Processiones et alia Pontificalia exercenda, et ne in ea baldachinum
erigat.
S. R. C., citato Procuratore Prioris dictae Ecclesiae Hierosolymitanae,
respondit: Pro Archiepiscopo, et mandavit ut Prior dictae Ecclesiae obediat huic Decreto, qui, si aliquid adducere postea pro suo iure intendat,
comparcat in S. C., ubi benigne audietur, prout idem responsum fuit in
una Tullen., 6 decembris 1613». [S. R. C. Decreta Authentica, n. 466].

5303.

5306.

S. R. C., Dertusen., 12 iun. 1628.

S. R. C., Iserniae, η aug. 1628.
Archipresbyter Cathedralis Iscrniae petiit definiri: an possit Episcopus
arbitrio suo eligere alium in Chori Rectorem, in praeiudicium ipsius Archipresbyteri.
Et S. R. C. respondit: « Neque Episcopum, neque eius Vicarium posse
digere alium in Rectorem Chori, sub praetextu quod Chorus non recte
gubernetur, absque expressa licentia Sedis Apostolicae ·.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 471].

Prior et Canonici Cathedralis Dertusen. conquesti sunt de Beneficiatis
ct Rectoribus eiusdem Cathedralis, quod cum celebrantur divina Officia et
recitantur Horae Canonicae, congregentur in ipsa Cathedrali pro tractandis
negotiis ipsorum, et propterea supplicaverunt prohiberi.
Et S. R. C. respondit: « Prohibendos, ncc licere tempore divinorum Offi­
ciorum facere Congregationes nec Capitulum, prout etiam alias idem de­
claravit in una Egitanien. 10 iunii,1 et in Conimbricen. 14 decembris 1602,’
in quibus contra facientes puniendos esse in amissione quotidianarum distri­
butionum >· declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 462].

* Cf. N. 5184.
’ Cf. N. 5 »9.3·

5307.
S. R. C., Oriolen., 7 aug. 1628.

5304.

!

S. R. C„ Poioniae, 12 iun. 1628.

<

Secretarius Regis Poloniae supplicavit pro approbatione Litaniarum in
honorem S. Stanislai, quae solent recitari in Cappella dicti sancti; et S. R. C.
respondit: Nihil . prout idem alias in una Alexandrina 15 martii 1608,
'*

815

Petiit Episcopus Oriolen. an usus, septem abhinc annis introductus a
suis Canonicis, habendi scilicet praeter Diaconum et Subdiaconum, quando
solemniter celebrant in diebus festivis et Dominicis per annum, Presbyte­
rum assistentem cum candela accensa ad instar Episcoporum, continuari
liceat?
Et S. R. C. respondit: «Non licere».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 475].
1 Cf. N. 5237.
» Cf. N. 5267.

8ι6

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5308.

5311.

S. R. C., Oriolen., 30 sept. 1628.

S. R. C., 20 nov. 1628.

Archidiaconus Oriolen. exposuit adesse in Civitate usum comitandi
mulieres in Processiones privatas Regularium, puta Rosarii, de Carmine,
Cinguli S. Francisci, Corrigiae S. Augustini, et similibus, per claustra
Monasteriorum Regularium contra dispositionem Gregorii XIII;1 petens
declarari: an hoc liceat, et sit permittendum? Et S. R. C. respondit: < Non
licere, nec esse permittendum, nisi de expressa licentia Sedis Apostolicae ■.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 506].

Petitum fuit declarari: an prohibitio facta per hanc S. C. circa delationem
annuli, quando Protonotarii celebrant, comprehendat etiam Canonicos
Cathedralis.
Et S. R. C. respondit: « Affirmative ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 483].

5312.
S. R. C., Savonen., 20 dec. 1628.

5309.
S. R. C., lanuen., 20 nov. 1628.

is

Massarii Sanctae Mariae Vinearum nuncupatae, lanuen. Dioecesis,
petierunt declarari: an stante obligatione et onere faciendi diversa Anniver­
saria statis diebus, in quibus occurrunt Festa duplicia, nec non etiam tempus
quadragesimale, quatuor tempora, Vigiliae et similia, possit omitti Missa
Convcntualis, vel potius utraque Missa cantanda de Festo currenti videlicet,
et de Anniversario?
Et S. R. C. respondit: « Missam Conventualem nullo pacto esse omitten­
dam, sed utramque Missam esse cantandam: alteram de die, alteram de
Requiem, etiamsi occurrat Festum duplex, dummodo non sit de praecepto:
ad hoc ut testatorum voluntates adimpleantur, et licite eleemosyna lucrari
possit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 480].

817

Episcopus Savonensis supplicavit definiri:1
1. An in Processione, in qua defertur aliqua Imago seu Reliquia, ipse
cum cappa et bireto incedere debeat ante vel post Reliquiam seu Imaginem?
EtS. R. C. respondit: <■ Episcopum post Imaginem seu Reliquiam ince­
dere debere, nisi adsit consuetudo in contrarium ».
2. Quis locus competat et debeatur Vicario Generali in dictis Proces­
sionibus, absente vel praesente Episcopo?
Et S. R. C. respondit: « Vicarium Generalem in Processionibus ultimo
loco incedere debere inter Canonicos seu Dignitates, dummodo non adsit
consuetudo in contrarium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 489].

5313.
S. R. C., Baren., 20 dec. 1628.

5310.
S. R. C., Andrien., 20 nov. 1628.
Archipresbyter Ecclesiae Andrien. conquestus est de Magistro Caere­
moniarum illius Ecclesiae, ingerere se volente circa directionem Chori,
contra dispositionem Sacrorum Canonum, consuetudinem immemorabi­
lem et Constitutiones synodales, petens provideri.
Et S. R. C. respondit: Directionem Chori spectare ad primam Digni­
tatem, neque alium in ea posse se ingerere, etiamsi Chorus non recte guber­
netur, sine speciali licentia Sedis Apostolicae, prout novissime res pondit in
una Iserniae, 7 augusti 1628». 2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 481].

Vicarius Generalis Civitatis Baren, asserens in Terra Patrignani adesse
quoddam os Capitis Sancti Stephani Protomartyris, quod deferri soleat
proccssionaliter dic 3 augusti et 26 decembris, petiit declarari: an haberi
possit pro Reliquia insigni?
Et S. R. C. respondit: « Non posse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 490].

5314.
S. R. C., Arben., 20 dec. 1628.
Canonici Civitatis Arben. petierunt declarari: an ipsi teneantur excipere
proprium Episcopum degentem extra Ecclesiam ultra 30 passus, quoties­
cumque accedit cum cappa ad Ecclesiam? Et S. R. C. respondit: « Teneri ».

1 Cf. N. 147.
2 Cf. N. 5306.
1 E. Dub. t.
Vol. VII

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

8x8

819

Ad 1. « Non posse celebrari Festum Consecrationis illius Ecclesiae,
Item: an aspersorium eidem Episcopo Ecclesiam ingredienti porrigen- I
dum sit a prima Dignitate, et, ea absente, a digniori subséquente? EtS.R.C, 1 quam certum est non fuisse consecratam, imo neque si est dubium .
Ad 2. Potuisse Episcopum constituere diem celebrationis Festi Con­
respondit: « Aspersorium semper a digniori porrigendum esse proprio Epi­
scopo ».
I secrationis Ecclesiarum, quando certa dies ignorabatur, dummodo constaret
fuisse consecratas; sed Festum Consecrationis Ecclesiarum, praeterquam
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 491].
Cathedralis, celebrari debere in ea tantum Ecclesia, cuius dies festus Con­
secrationis peragitur ».
f
~ “
5315.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 511].
S. R. C., Oriolen., 11 iun. 1629.

5318.

Episcopus Oriolen. ad instantiam Fisci suae Cathedralis petiit declarari:
an Decretum factum ab hac S. C. 30 septembris 1628 1 prohibens mulieri­
bus ingredi septa Monasteriorum Regularium in Processionibus Rosarii, et
similium, debeat servari, non obstante Bulla Pii V permittente mulieribus
in similibus Processionibus ingredi septa Monasteriorum.
Et S. R. C. respondit: « Servandum esse Decretum factum 30 septem­
bris 1628, ex quo adest Bulla Grcgorii XIII revocatoria, et est posterior
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 506].

S. R. C., 18 aug. 1629.
Quaesitum fuit: an Abbates, aliique similes habentes facultatem bene­
dicendi paramenta ecclesiastica pro usu propriarum Ecclesiarum, possint
rigore talis facultatis benedicere paramenta exterarum Ecclesiarum, stante
torum allegata consuetudine?
Et S. R. C. respondit: « Non posse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 513].

1

5319.

5316.

S. R. C., Sulmonem, 18 aug. 1629.

S. R. C., Turritana, 11 iun. 1629.
Episcopus Turritanus petiit: an possit celebrari in Altare, sub quo sint
sepulta cadavera defunctorum?
Et S. R. C. respondit: « Non posse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 508].

5317.
S. R. C., Alexandrina, 18 aug. 1629.
Cum vigore Decreti Synodi Provincialis III Mediolanen., in Synodo
Dioecesana Alexandrina per Episcopum celebrata statutum fuisset, ut certis
anni diebus celebraretur festum Dedicationis Ecclesiae Cathedralis et alia­
rum Ecclesiarum parochialium Civitatis et Dioecesis, quarum certus Con­
secrationis dies ignorabatur, idemque etiam servaretur respectu illarum
Ecclesiarum, quas certum erat non fuisse consecratas, dubitatum fuit per
Clerum Alexandrinum in S. R. C.,
1. An possit celebrari Dedicatio illarum Ecclesiarum, quas certum est
non fuisse consecratas?
2. An potuerint Episcopi extra actum Consecrationis statuere diem
Dedicationis?
Eadem S. R. C., reterente Illino D. Cardinali Pio, censuit:
1 Cf. N. 5308.

!
I
1
'

Fratres Conventuales S. Francisci loci Populei Sulmonen. Dioecesis,
conquesti sunt de Archipresbytero loci prohibente ipsos vocatos ad funus
associare cadaver cum eorum propria Cruce, psalmosque de more decan­
tari solitos, canere: item, quod dictus Archipresbyter velit Officium facere
super cadaveribus quae sepeliuntur in Ecclesia propria ipsorum Regula­
rium; supplicantes provideri.
Et S. R. C. quoad associationem cadaverum, quando vocantur ad fu­
nus cum decantatione Psalmorum, respondit: Non posse Regulares impediri, dummodo incedant sine Cruce, quia in funeribus unica tantum Crux
est deferenda, et illa debet esse illius Ecclesiae ad quam funus defertur »;
quo vero ad Officium super cadaveribus, respondit: ·■ Officium fieri debere
per Regulares, in quorum Ecclesiis cadavera tumulari debent ». Et ita scrvari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 515].

5320.
S. R. C., Sulmonem et Vallacem, 18 aug. 1629.
Confratres Pietatis loci Populei Sulmonem Dioecesis, aggregati Confra­
temitati de Morte Urbis, conquesti sunt de Archipresbytero loci, quod
contra institutum Confraternitatis impediat, quominus associent mortuo­
rum cadavera ad sepeliendum.
Et S. R. C. respondit: « Confratres praedictos non posse impediri ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 5x6].

820

Curia Romana

5321.
S. R. C., Terdonen., 18 aug·. 1629.
Canonici Cathcdralis Terdonen. supplicarunt pro licentia cantandi Missam mortuorum in Altari privilegiato qualibet Feria VI, non obstante quoi
eo die incidat festum duplex, dummodo non sit festum de praecepto.
Et S. R. C. concessit « Dummodo non omittatur Missa Conventuals
de die ».
[S. R. C. Decreta Authentica, η. 519]-

5322.
S. R. C., Thelesina, 18 aug. 1629.
Cum ultra associationem cadaverum et recitationem Officii praetenderet
Capitulum Ecclesiae SS. Trinitatis Cathedralis Thelesinae, cuius servitium
ad Ecclesiam Sancti Leonardi translatum est, levare cadavera eorum qui
sepulturam elegerint in dicta Ecclesia SSmae Trinitatis, vel ibi Cappellas
aedificaverint, inconsulto Curato Ecclesiae Collegiatae Sancti Martini, in
cuius Parochia decesserunt;
Nec non etiam praetenderet emolumenta et obventiones funerales, iuxta
resolutiones alias factas.
S. R. C., auditis partibus, ac referente Ulmo Muto, censuit: < Quoad
cadavera decedentium in Parochia Sancti Martini, non posse levari per
Capitulum seu Canonicos Cathcdralis Ecclesiae Thelesinae, nisi requisito
Parocho dictae Ecclesiae S. Martini ».
.;■.-»·■
Quoad vero emolumenta et obventiones funerales, remisit ad S. C. Con­
cilii.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 520].

5323.
S. R. C., Capuana, 22 dec. 1629.
Cum post emanatum Decretum S. R. C. sub die 31 martii proxime
praeteriti1 quod Curatus Casalis Castri Pullae (Casapulla) Dioecesis Capuanae, non possit prohibere Alicornio Natali ius sepulturae pro se et succes­
soribus in Ecclesia per ipsum Alicornium aedificata, reservata quarta fune­
rali proprio Parocho, dubitatum fuerit: an, eveniente casu, liceat sepelire
mortuos in dicta Ecclesia sine praesentia dicti Curati, si vocatus venire
nolit, et an idem fieri possit absque illius licentia, si petitam dare recuset?
S. R. C., referente Illino ct Rmo D. Card. Pio, censuit: « Si Curatus
1 S. R. C.

Decreta Authentica,

n.

500

S. Rituum Congregatio

821

requisitus intéresse recuset, vel petitam licentiam deneget, posse in dicta
Ecclesia tradi sepulturae suprascriptorum defunctorum corpora, sine ipsius
inten-entu et licentia ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 523].

5324.
S. R. C., Nucerina, 16 febr. 1630.
Tria petiit Episcopus Nucerinus declarari ab hac S. R. C.
1. An Prior et Canonici Cathedralis Nucerinae teneantur canere Mis­
sam Convcntualem in diebus expressis in Rubrica XV, ordine in eadem
Rubrica praescripto?
2. An iidem Prior et Canonici in Feriis, Vigiliis, quatuor temporibus,
et aliis diebus privilegiatis enumeratis in Rubrica ordine III Missalis Ro­
mani, occurrente die Festo duplici, semiduplici, vel octava, teneantur canureduas Missas, unam scilicet de Festo, alteram de Feria, ordine in eadem
Rubrica praescripto?
Et S. R. C., referente Rmo D. Caietano, respondit:
Ad i. Teneri Canonicos Cathedralis Missam Conventualem cantare
iuxta praescriptum in Rubrica XV Missalis Romani ».
Ad 2. Teneri pariter Canonicos in Feriis privilegiatis, occurrente
Festo duplici, semiduplici, vel octava, canere duas Missas, unam scilicet
de Festo occurrente, et alteram de Feria, ordine praescripto in Rubrica III
Missalis Romani ».
·. ,...^4.^
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 525].

5325.
S. R. C., decr. 23 mart. 1630.
S. R. C., annuente SSmo, quoad Patronos Locorum in posterum eli­
gendos hunc ordinem servari mandavit.
1. Quod eligi possint in Patronos ii solum, qui ab Ecclesia universali
titulo Sanctorum coluntur, non autem Beatificari dumtaxat.
2. Quod dc Patrono Civitatis electio fieri debeat a populo mediante
consilio generali illius Civitatis vel loci, non autem ab Officialibus solum;
et quod accedere debeat consensus expressus Episcopi et Cleri illius Civi­
tatis. Idemque servari debeat in Patrono Regni, qui pariter eligi debeat, a
populo singularum Civitatum Provinciae, non autem a repraesentantibus
Regnum, nisi ad hoc habeant speciale mandatum, ct pariter cum consensu
Episcopi et Cleri dictarum Civitatum.
3. Quod causae electionis novorum Patronorum debeant in S. R. C.
deduci ac examinari; ac demum, causa cognita, ab eadem Congregatione
approbari et confirmari.

S. Rituum Congregatio

Curia Romana
~

·· *M

-

*-—VM.φ ·—>· -JT—i

__

823

_____

Et ne praemissorum ignorantia ullo umquam tempore possit allegari,
eadem S. R. C. praedictum Decretum imprimi mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 526].

,

EtS. R. C. respondit: « Festa de praecepto declarata ab Ecclesia Romana
esse servanda in toto terrarum Orbe ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 535].

5326.

5329.

S. R. C., Sagonen., 20 apr. 1630.

S. R. C., Boianen., 22 iun. 1630.

Praetendens Commissarius Calvi, ubi residet Episcopus, parari sibi
debere in Ecclesia Sedem cum tribus gradibus in Presbyterio, ad instaret 1
e regione Sedis episcopalis, nec non thurificari tribus ictibus, probut thuri·
ficatur Episcopus; idem Episcopus pro bono pacis, et sacrarum Caeremonia­
rum congruentia, supplicavit per hanc S. C. declarari: an praedicta conve­
niant, et quomodo servari debeant?
Et S. R. C. respondit: « Sedem pro Commissario parari debere extra
Presbyterium iuxta dispositionem Caeremonialis, lib. 1, cap. 13, in fine,
In reliquis mandavit servari solitum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 531].

Hector Troianus loci Supini Boianen. Dioecesis uti Protonotarius suppli­
cavit declarari ipsum non teneri Decreto Episcopi, prohibente sub poena
suspensionis in Missarum celebratione delationem annuli.
Et S. R. C. respondit: « Lectum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 536].

5330.
S. R. C., Scardonen., 7 sept. 1630.

Episcopus Scardonen. narrans sibi ex Urbe transmissas nonnullas Reli­
quias Sanctorum sine nominibus, supplicavit pro licentia imponendi illis
nomina bene visa.
5327.
I
Et S. R. C. respondit: « Si Reliquiae sunt authenticae, posse concedi,
S. R. C., Gallipolitana, 8 iun. 1630.
facto verbo cum SSmo ». Die 14 augusti 1630.
SSmus dixit: « Episcopum illis posse uti, si sint authenticae, in Conse­
Confratres Rosarii Civitatis Gallipolitanae impediti ab Ordinario ne
cratione Altarium absque alia denominatione ». Die 7 septembris 1630.
accedant, vocati, ad associanda corpora defunctorum quotiescumque non
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 542].
vocatur Capitulum suae Cathedralis, cum hoc sit contra opus pium, suppli­
carunt declarari: non posse impediri.
5331.
Et S. R. C. respondit: « Non posse impediri ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 533].
S. R. C., Oriolen., 28 sept. 1630.

5328.
S. R. C., Sutrina, 8 iun. 1630.
Capitulum ct Canonici Collegiatae Ecclesiae S. Acgidii Terrae Tulphae
Sutrinae Dioecesis petierunt declarari plura:
1. An a Cappellanis deputatis ad Cappellam Rosarii in dicta Collegiati
existentem, possit celebrari Missa de Rosario ad instar Fratrum S. Dominici?
Et S. R. C. respondit: « Non posse ».
.
2. An Communitas possit indicere Festa de praecepto, quae nec de
consuetudine in dicta Terra servantur, nec ab Ecclesia Romana praescri­
buntur, exigendo mulctam contra inobedientes? Et S. R. C. respondit
pariter: «Non posse».
3. An Festa de praecepto a Sede Apostolica declarata afficiant etiam
Orbem?

1

'

Episcopus Oriolen. supplicavit declarari: an Canonicus Poenitentiarius
et Hebdomadarii habentes curam animarum, in Dominicis diebus et Festivis actu impediti in exercitio curae, possint compelli ad interessendum in
Choro, ct deferenda pluvialia, prout deferuntur a Canonicis sine cura: et
dato, quod non teneantur, an habeantur pro praesentibus ad effectum lu­
crandi distributiones suarum Praebendarum?
Et S. R. C. respondit: « Poenitentiarium et omnes alios habentes curam
animarum, ct actu exercentes, non teneri nec posse cogi ad deferenda plu­
vialia, et uti praesentes lucrari distributiones suarum Praebendarum. Hoc
ipsum refert Barbosa de Potestate et Officio Episcopi, Allegat. 53, num. 129 ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 543].

824

Curia Romana

5332.
S. R. C.» Vigilfen., 28 sept. 1630.
Petiit Episcopus \ igilien. declarari: an absente Episcopo spectet ad
Vicarium Generalem an vero ad Archidiaconum Cathedralis, edicere Pro­
cessiones publicas consuetas.
Et S. R. C. respondit: « Processiones publicas edicere ac dirigere, absente
Episcopo, spectare ad Vicarium Generalem cum consilio Capituli, prout
pertineret ad Episcopum, si praesens esset ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 545]

5333.

S<X <-L K .1X )IA L A S
I

R

\

.

’

ft

l
i
l
t
s
U
i
o
t
i
r
A
j
A
J 'N IT A -S

VVAK<

S. R. C., Faventina, 13 ian. 1631.
Cum Capitulum et Canonici Cathedralis Faventinae assererent ab imme­
morabili solitos esse unam tantum Missam canere, sive ea sit votiva, sive
de feria, sive defunctorum, et cum ea recipere distributiones debitas pro
Missa Conventuali; modo autem dubitent: an licite distributiones praedictas
percipere possint, omissa Conventuali; supplicarunt declarari, licere ipsis
cum unica tantum Missa, iuxta solitum decantata, lucrari distributiones.
Et S. R. C. respondit: « Missam Conventualem omnino cantandam esse
ad hoc, ut licite distributiones percipi possint, non obstante quavis contra­
ria consuetudine, quam abusum esse declaravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 552].

5334.

S. Rituum Congregatio

De Sanctis Episcopis locorum, Martyribus, Civibus, et aliis, de quibus
in Calendario Romano seu Rubricis Breviarii nihil habetur: uti etiam de
Beatis nondum Canonizatis, nihil propria auctoritate constituatur, sed con­
sulatur omnino, ut par est, S. R. C. ».
1 Missas etiam quae circumferuntur a S. C. non approbatas S. Gregorii
pro rivis et pro defunctis, quindecim Auxiliatorum, et de Patre Aeterno,
et quascumque alias: exceptis iis quae sunt permissae quibusdam Regulari­
bus tantum, veluti Rosarii, Sanctae Mariae de Carmelo, et alias; sicut etiam
Officia ab eadem non approbata, prohibuit, reiecit omnino, et damnavit
respective, et pro prohibitis, reiectis, et damnatis haberi voluit ».
Decretum nuper editum super electione Sanctorum in Patronos, om­
nino servetur ». 1
Quae omnia decrevit, statuit, et mandavit sub poenis contentis in
Bullis Pii V initio Breviarii 2 et Missalis 3 positis, quod scilicet non satisfa­
ciant muneri recitandi Divinum Officium. Quo vero ad utentes supradictis
Missis, sub aliis poenis contentis in Indice librorum prohibitorum ex
Decreto S. Concilii Tridentini edito ».
Et ne praemissorum ignorantia possit ab aliquo allegari, neque oblivio
ullo umquam tempore possit irrepere, eadem S. R. C. voluit et ordinavit
Decretum huiusmodi afVgi in Sacristiis omnium Ecclesiarum tam Saecula­
rium quam Regularium, etiam Patriarchalium, Metropolitanarum, Cathe­
drarium, Collegiatarum et aliarum quarumcumque, in eisque perpetuo
asservari ».
•
Facta demum relatione horum Decretorum SS. D. N. Urbano PP. VIII,
ea laudavit, approbavit, atque ab omnibus ubique sub poenis servari
praecepit, nec non in novis Breviariis, de ordine Sanctitatis Suae impri­
mendis, apponi mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 555].

S. R. C., Urbis et Orbis, 13 ian. ιό3<·
Decreta S. R. C. ad tollendos abusus, qui variis in locis irrepserunt:
« Non potuisse nec posse locorum Ordinarios tam Saeculares quam
Regulares addere Calendariis, etiam propriis, Sanctorum Officia: nisi ea
dumtaxat, quae Breviarii Romani Rubricis, vel S. R. C. seu Sedis Apostolicac licentia, conceduntur: neque propria auctoritate quovis praetextu mu­
tare ritum, qui habetur in Calendario Romano seu Rubricis Breviarii, in
altiorem ritum: neque extendere concessa Officia de loco ad locum ».
Insuper vetuit et prohibuit celebrari per totam Civitatem vel Dioece­
sim, etiam de cuiuscumque Ordinarii auctoritate, Missam vel Festum cum
Officio dc Sancto, eo quod in loco adsit Ecclesia Parochialis, vel Regularis,
vel Abbatialis, aut aliqua Reliquia; sed tantum in ipsa Sancti Ecclesia Titu­
lari, seu ubi asservatur Corpus aut insignis Reliquia, et non alibi ».
Insignes autem Reliquias declaravit esse Caput, Brachium, Crus, aut
illam partem corporis m qua passus est Martyr, modo sit integra et non
pana, et legitime ab Ordinariis approbata ».

825

5335.
S. R. C., Regien., 8 mart. 1631.
Capitulum ct Canonici Cathedralis Regien., nomine etiam totius civi­
tatis, supplicarunt pro licentia apponendi in Litaniis occasione Processio­
num tam publicarum quam privatarum, et praecipue his temporibus cala­
mitatis, Sanctos Titulares et Patronos Civitatis.
Et S. R. C. respondit: « In Litaniis non posse apponi alios Sanctos,
praeter descriptos in ipsis Litaniis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 562].
1 Cf N. 5325.
« Const. Quod

’ Cf. N. 135.

a Nobis,

9 iul. 1568. -

Bull. Rom., com. 4. HI. p. 22-24.

8a6

Curia Romana

5336.
S. R. C., litt. encycl. 12 mart. 1631.
Cum quotidie magis notum fiat quanta sinceritate mentis, et maturitate
cognitionis incipere, et prosequi deceat eorum causas, qui diem ultimum
obiere, non sine aliqua populis relicta opinione sanctitatis, et quam accurate,
fidcliterque in re tanti momenti adhiberi testes et in examen vocari conveniat,
Sacra Rituum Congregatio (facto prius verbo cum Sanctissimo) ne aliqui>
subrepat abusus, iussit Amplitudinem Tuam hac peculiari epistola fieri cer­
tiorem de iis, quae adiuncto decreto continentur, nempe ut curet, ne imposterum ulla ex parte adversus illud a quopiam in tua dioecesi aliquid com­
mittatur, sed ab omnibus omnino inviolabiliter observetur, et quando
apud Amplitudinem Tuam ab aliquo petitum fuerit, ut velit inquirere in
sanctitatem vitae, et miracula alicuius, qui cum praedicta fama obiisse di­
catur, quoniam nimia plerumque proclivitas, atque celeritas occasionem
errori praebet, non prius generaliter super vitae sanctitate inquiri permittat,
quam particulariter de alicuius virtutis eminenti gradu, aut peculiari aliquo
miraculo, praecedat famae comprobatio, prout prudentiae tuae magis expe­
dire videbitur. Quod per te ipsum exequi Sacra Congregatio summopere
exoptat; sed si ob invaletudinem, sive ob legitimum aliud et grave impedi­
mentum id conficere non valebis, super quo conscientiam tuam onerat
eadem Congregatio, poterit Amplitudo Tua delegare λ icarium tuum gene­
ralem, vel alium in dignitate ecclesiastica constitutum, qui delegatus, sive
ille sit Vicarius, sive cuiuscumque dignitatis cum aliis ad minus duobus
doctis viris, altero scilicet magistro in theologia, altero vero graduate vel
licentiato in iure canonico, rem totam ita peragere debeant, ut omnes sua
nomina subnotent post subscriptionem cuiuscumque testis, antequam disce­
dant a loco ipsius examinis. Curabit insuper Amplitudo Tua, ut testes omnes
quaecumque habent, explanate, ct per extensum deponant, nec se referant
ad attestationes redditas neque ab cis recitentur quae alias ipsi deposuerunt.
Postquam vero fuerint per Amplitudinem Tuam, vel per alios a Te cx causis
supra narratis subrogatos, acta completa, secreto retineantur, praestito etiam
iuramento a notariis et testibus se nemini promulgaturos quicquid ipsi
scripserint, et respective deposuerint, vel de quibus interrogati fuerint.
De his autem actis per te, aut iussu tuo confectis, certiorem statim reddere
debebit Amplitudo Tua Summum Pontificem, eaque quanto citius poterit
authentice transcripta ac sigillo obsignata ad S. Rituum Congregationem
transmittere. Originalia vero eodem modo consignata, et in capsa clausa
pluribus clavibus, quae diversis ad arbitrium tuum custodiendae tradantur,
in Archivio episcopali conserventur. Notum tamen sit Amplitudini Tuae,
neque per hanc epistolam, neque per aliquid in eo propositum voluisse
Summum Pontificem, neque Sacram Rituum Congregationem tribuere, aut
augere iurisdictionem seu facultatem, quae alias Episcopis competere posset.
Atque ut hae litterae nulla in posterum oblivione deleantur, sed semper in

S. Rituum Congregatio

827

recordatione vigeant et tua et tuorum deinceps successorum, dabit operam
Amplitudo Tua, ut illae quanto citius tam in Curia tua episcopali, quam in
Archivio Capitulari ad perpetuam rei memoriam asserventur.
Decretum. - Cum in tota Ecclesiae gubernatione nihil maius, nihil
sit augustius Beatificatione et Canonizatione Sanctorum, utpote homines
iam demortuos, etiam cum fama sanctitatis ac miraculorum, declarare pro
Sanctis, eosque uti tales colendos et venerandos decernere.
Sacra Rituum Congregatio, ut res haec plane amplissima atque gra­
vissima rite sancteque conficiatur, prohibet omnibus et singulis personis
ecclesiasticis, tam saecularibus, quam regularibus, etiam Sancti loannis
Hierosolymitani, Societatis lesu, vel aliorum quantumvis speciali nota di­
gnorum, ne audeant ipsi per se aut per alios capere informationes super san­
ctitate, aut miraculis alicuius defuncti, neque ullo modo exquirere, aut
obtinere ad hunc effectum extraiudiciales testificationes, aut subscriptiones
sub poenis arbitrio S. Congregationis infligendis. Quod si superiori, sacristae, seu alteri officiali illius ecclesiae, in qua requiescit corpus ipsiusmet
defuncti, vel alterius etiam ecclesiae, fuerint revelata aliqua miracula, seu
prophetiae dona, possint ea recipere sub sigillo secreti ab ipsis tantum rela­
toribus, in quorum gratiam contigisse narrabitur; teneantur tamen quam
primum commode poterunt, eadem deferre, vel obsignata transmittere
Episcopo loci cum expressa declaratione, quod revelationes sic, ut supra,
j receptae, non faciant aliquem probationis gradum, etiam cuiusvis longissimi
temporis cursu.
Quod Decretum cum fuerit ad notitiam Sanctissimi D. N. Urbani
Papae A III deductum, Sanctitas Sua illud approbavit, ac imprimi, et ubique
publicari mandavit.
[Collectanea S. C. de Prop. Fide, vol. I, n. 67].

5337.
S. R. C., Urbis et Orbis Regularium, 5 iul. 1631.
Emi DD. Patres mandarunt: <■ Extrahi Decretum prohibitivum,1 consulto
SSmo, quod mulieres de cetero non possint occasione quarumvis Proces­
sionum ingredi septa Monasteriorum Regularium, et quod sub eadem poena
comprehendantur ipsi Regulares permittentes foeminas ingredi septa eorum
Monasteriorum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 564].

5338.
S. R. C·, Lancianen., 5 iul. 1631.
Duo petiit definiri Archipresbyter Ecclesiae Lancianen. 1. An liceat
Archiepiscopo erigere sibi Thronum Episcopalem cum quinque gradibus
a dexteris Altaris maioris, in quo asservatur SS. Eucharistiae Sacramentum,
1 Cf. N. 530S, 5315.

828

Curia Romana

cum quatuor gradibus? 2. An liceat eidem Archiepiscopo sterni facere tapcu
in suis gradibus, quando gradus Altaris stant nudi sine paramentis?
Et S. R. C. mandavit: « In casu proposito utrumque prohiberi .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 569].

5339.
S. R. C., Aesernien., 2 aug. 1631·
Capitulum Cathedralis Aesernien. exponens Episcopum loci erexisse
Thronum cum gradibus excedentibus altitudinem Altaris maioris, et sterni
fecisse tapeta supra gradus Throni, gradus autem Altaris nudos remanere,
supplicavit declarari: an haec liceant?
Et S. R. C. respondit: « Non licere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 574].

5340.
S. R. C., Syracusana, 2 aug. 1631.
Presbyteri et Clerici parochialis Ecclesiae Sancti loannis Baptistae Civi­
tatis Ragusiae Syracusanae Dioecesis supplicarunt pro licentia addendi in
Litaniis B. Μ. V., quae recitantur quolibet Sabbato in dicta parochiali,
prout cantantur in Domo Lauretana, S. loannem Baptistam.
Et S. R. C. respondit: « Nihil addendum in Litaniis Beatae Mariae \irginis, sed omnino recitari debere, prout iacent impressae pro Domo Laure­
tana ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 576].

5341.
S. R. C., Civitaten., 6 dec. 1631.
Supplicavit Episcopus Civitaten. per hanc S. R. C. declarari: SS. Sa­
cramentum Feria V in Coena Domini asservari debere sub unica tantum
clave retinenda per Sacerdotem in crastinum celebraturum, et nullo modo
apud personas laicas ct saeculares cuiuscumque gradus, status, vel conditio­
nis existant; non obstante quacumque contraria consuetudine. Item sub
hoc Decreto comprehendi omnes Ecclesias suae Dioecesis, tam Sacculares
quam Regulares quoquo modo a iurisdictione Ordinarii exemptas.
Et S. R. C. respondit: SS. Sacramentum Feria V in Coena Domini
sub unica tantum clave asservari debere, retinenda per Sacerdotem in cra­
stinum celebraturum, et nullo modo apud personas laicas ct saeculares,
cuiuscumque status, gradus et conditionis existant, non obstante quacum­
que contraria consuetudine, quam abusum esse declaravit. Item praedi-

S’. Rituum Congregatio
829
—----------------------------------------------------------------------------------------------- ctum Decretum afficere omnes Ecclesias tam Saeculares quam Regulares,
quovis modo a iurisdictione Ordinarii exemptas ■·. Et ita omnino in Civitate
et Dioecesi Civitaten. servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 579].

5342.
S. R. C., Thelesina, 6 dec. 1631.
Archipresbyter Parochialis et Collegiatae Ecclesiae Terrae Cerreti The­
lesinae Dioecesis supplicavit definiri: 1. an liceat levare corpora defuncto­
rum sine licentia et intimatione proprii Parochi? Et S. R. C. respondit:
Corpora defunctorum non posse levari de domo propria, nisi cum inter­
ventu vel de licentia Parochi, cum quo concordari debet de hora illa defe­
rendi ».
: ’
2. Petiit: an possit idem Parochus prohiberi per Canonicos Cathedralis
Thelesinae, ne ingrediatur in Ecclesiam S. Leonardi, filialem et suppositam
suae Parochiae, in qua translatum est servitium, ob aeris intemperiem Civi­
tatis Thelesinae, ad exercendas functiones Parochiales, et recipiendum solita
emolumenta et obventiones Parochiales? Et S. R. C. respondit: In casu
proposito nullo modo per Canonicos Cathedralis posse prohiberi .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 580].

5343.
S. R. C., Aversana, 13 mart. 1632.

1

Nomine Parochorum Terrae luliani Aversanae Dioecesis supplicatum
fuit declarari tria dubia iuxta alias resoluta.
i. An Curatus teneatur distribuere candelas in Festo Purificationis
ultra interessentes Processioni per domos parochianonim: stante, quod
Constitutio synodalis has praecise prohibet distribui absentibus, et Rituale
Romanum ad hoc Parochos non arctat. Et S. R. C. respondit: In casu pro­
posito servandam esse Constitutionem synodalem et Rituale Romanum ».
3. An inter Sacerdotes SS. Annuntiationis et Sanctae Sophiae Ecclesia­
rum non parochialium in functionibus ecclesiasticis praecedentia debeatur
ci, qui primum delectus fuerit in Sacristain, vel Presbyteratus ordinem
fuit prius assequutus? Et S. R. C. respondit: In casu proposito illi Sacer­
doti qui prius Presbyteratus Ordine fuit insignitus, praecedentiam deberi;
non autem tempus deputationis in Sacristam esse attendendum in concursu
circa praecedentiam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 585].

I

I
ί
I

I

830

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

5344.
S. R. C., Cameracen., 13 mart. 1632.
Petierunt Archiepiscopus et Episcopi Provinciae Cameracen. declarari:
an Abbates, Priores, Guardiani, Rectores Societatis lesu, aliique Superiores
Regulares, qui ex privilegio possunt benedicere vestes sacras, reconciliare
coemeteria, et similia, possint ea perficere non solum pro Monasteriis et
Ecclesiis propriis, sed etiam pro aliis promiscue et indistincte?
Et S. R. C. respondit: « Abbates, Priores, Guardianos, Rectores Socie­
tatis lesu, et alios quoscumque habentes privilegium benedicendi vestes
sacras, reconciliandi coemeteria, et similia; dicto privilegio uti non posse,
nisi in his rebus in quibus sacra unctio non adhibetur, et pro servitio dum­
taxat Monasteriorum et Ecclesiarum propriarum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 587].

cali habitu indutos? Et S. R. C. respondit: Vicario Generali deberi prae­
cedentia supra Dignitates et Canonicos et alios quoscumque de Capitulo,
licet antiquiores, tam praesente quam absente Archiepiscopo ■>.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 589].

5347.
S. R. C., Aquilegien., 7 iul. 1632.
Capitulum ct Canonici Aquilegien. exponentes semper fuisse solitos
omittere Missam Conventualem, quando celebrant Officium mortuorum
cum Missa solemni, et in principio cuiuslibet mensis canere Missam Con­
ventualem cum sola collecta pro defunctis; supplicarunt pro licentia conti­
nuandi, non obstantibus Decretis huius S. C. mandantibus utramque Mis­
sam celebrari.1
Et S. R. C. respondit: « Nihil ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 593].

5345.

5348.

S. R. C., Asculana, 3 apr. 1632.
Petiit Episcopus Asculanus declarari: an liceat Regularibus in Feriis M
Quadragesimae publice exponere SS. Eucharistiae Sacramentum, absque
licentia Ordinarii. Item: an Confraternitates laicorum possint absque licen­
tia, vigore alicuius aggregationis, idem SS. Eucharistiae Sacramentum
publice exponere bis in anno occasione quadraginta horarum, sine licentia
proprii Ordinarii?
Et S. R. C. respondit: « Neque Regularibus neque Confraternitatibus
laicorum, quovis praetextu, licere exponere SS. Eucharistiae Sacramentum
absque licentia proprii Ordinarii ».
'
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 588].

S. R. C., Lucana, 15 dec. 1632.
Prior Collegiatae S. Alexandri Civitatis Lucanae narrans diem Conse­
crationis Ecclesiae concurrere cum Festo S. Alexandri Titularis, nec posse
commode utrumque Festum, ut par est, celebrari; supplicavit pro licentia
transferendi diem Consecrationis post octavam S. Alexandri.
Et S. R. C. respondit: Festum Consecrationis prius agendum ut dignius,
Festum vero Titularis transferendum in diem proxime sequentem non impe­
■'■··'■.■■■

ditam ».

[S. R. C. Decreta Authentica, n. 598].

5349.
5346.
S. R. C., Bisuntina, 30 apr. 1632.
Cum Episcopo, et non aliis inferioribus, concedat Congregatio Tridentina 1 dirigere Processiones ordinarias et extraordinarias per annum haben­
das, supplicavit Archiepiscopus Bisuntinus declarari:
1. An, absente Archiepiscopo, Processiones huiusmodi indicere spectet
ad illius Vicarium Generalem, an vero ad Capitulum? Et S. R. C. respondit:
Processiones indicere, absente Archiepiscopo, spectare ad Vicarium Gene­
ralem eo modo, quo spectabat ad Archiepiscopum ».
2. An \ icario Generali debeatur praecedentia supra Canonicos canoni1 Cf. N. 2409. 24*1. 2414.

S. R. C., Monopolitana, 15 dec. 1632.
Dignitates eiusdem Cathedralis Monopolitanae supplicarunt declarari:
quis inservire debeat Episcopo solemniter celebranti pro Presbytero
assistente: ct quis, quando Episcopus non celebrat, sed tantum Divinis prae­
sens est?

Et S. R. C. respondendum censuit: Aut Praebendae sunt distinctae in
Presbyterales ct Diaconales; et tunc Episcopo solemniter celebranti assitere
debere pro Presbytero assistente digniorem de Capitulo, quocumque nomine
nuncupetur, dummodo sit in Sacerdotio constitutus; Episcopo vero non
celebranti, sed Divinis tantum praesenti, pro Presbytero assistente inservire
1 Cf. N. 5259, 5289, 5292, 5293» 53°9» 5321» 5333·

832

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

debere digniorem Canonicum post Dignitates. Aut Praebendae non sum
distinctae; et tunc Episcopo, sive solemniter celebret, sive Divinis tantum
praesens sit, pro Presbytero assistente inservire debere digniorem de Cap.,
tulo, iuxta dispositionem Caeremonialis, lib. 1, cap. 7 et 8».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 599].

833

in Ecclesiis parochialibus celebrari etiam faciant Officia novendialia; necnon
d anniversaria, prout celebrantur in Ecclesiis Regularium, in quibus sepe­
liuntur? Et S. R. C. respondit: « Non posse cogi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 604].

5353.

5350.
S. R. C., Senogallien., 15 ian. 1633.
Praemortua uxore intra limites cuiusdam Parochiae, non electa sepul­
tura, et marito declarante sepeliendam esse in sepulcro avito ipsius manu,
quod est in Ecclesia alterius Parochiae, supplicatum fuit definiri: an licite
potuerit hoc facere maritus pro uxore praemortua?
Et S. R. C. in casu proposito sic respondendum censuit, nempe: Quod
si maritus habet propriam sepulturam, in ipsa tumulandam esse etiam uxo­
rem; sin minus, in parochiali, intra cuius limites decessit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 601].

5351.
S. R. C., Aquilegien., 9 apr. 1633.
Petitum fuit declarari ad instantiam Collegiatae Ecclesiae de Citndnd
nuncupatae, Aquilegien. Dioecesis: an in Feriis Quadragesimae, Adventus,
quatuor temporum, Rogationum ct similium, possit omitti Missa Conxentualis, quando occurrit in dictis Feriis aliquod Festum duplex vel semiduplex, non obstante quod adsit consuetudo illam omittendi?
Et S. R C. respondit: » Missam Conventualem de Feria numquam esse
omittendam, etiam quod occurrat Festum duplex vel semiduplex, non
obstante contraria consuetudine ».
.*
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 603].

5352.
S. R. C., Ordinum /Mendicantium, 22 apr. 1633.
Instantibus Procuratoribus Generalibus Praedicatorum, S. Francisci,
S. Augustini, et Discalceatorum Carmelitarum declarari:
1. An liceat Curatis, salvis eorum iuribus parochialibus, impedire contra
voluntatem parentum defunctorum, ne Regulares vocati ad funus corpora
defunctorum ad quascumque Ecclesias deferenda una cum Clericis et Paro­
chis associent.·' Et S. R. C. respondit: <> Regulares in casu proposito non posse
impediri ».
2. An praedicti ( urati possint cogere haeredes seu exequutores testa­
mentarios, ut, pro cadaveribus quae tumulantur in Ecclesiis Regularium,

S. R. C., Oppiden., 19 aug. 1634.
Dubiis per Episcopum Oppiden. transmissis, et ad relationem Emi de
Torres S. R. C. respondit:
Ad i. Consecrationem probari concludenter ex signis deductis, et
signa probari per testes deponentes de visu ».
Ad 2. an per celebrationem Missae in Ecclesia polluta, dicatur reconci­
liata; S. C. respondit: « Negative: et ideo debere reconciliari iuxta formam
' praescriptam in Pontificali ».
Ad 3. an Ecclesia reconciliata ab Episcopo non habente iurisdictionem
in loco, dicatur bene reconciliata vel non; respondit < Affirmative ».
Quo vero ad diem Consecrationis, cum ignoretur dies certus ipsius Con­
secrationis, S. R. C. censuit: « Episcopum constituere debere ex nunc certum
diem, qui deserviat quotannis pro anniversario Consecrationis Ecclesiae ·>.
I
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 611].

5354.
S. R. C., Missalis Romani, 18 sept., 2 nov. 1634.
A Theodosio de Rubeis in mathematicis disciplinis apprime versato
propositum fuit emendandam esse Rubricam XV Missalis Romani, ubi
' dicitur, quod Missa privata celebrari potest ab aurora usque ad meridiem;
nam Rubrica hoc modo expressa non videtur aptari regionibus habentibus
polum elevatum ultra gradus 48, min. 30, cum in aliquibus partibus sit
aurora continua fere per totam noctem: et consequenter vigore huius Ru­
bricae celebrari posset per totam noctem. In aliis autem locis, iuxta maiorem
elevationem poli, aliquando sunt tenebrae continuae, aliquando lux continua
per plures menses: ideoque, deficiente aurora in illis regionibus, non habet
locum dispositio Rubricae. Et cum de proximo publicandum sit novum MisI sale, quod sub praelo est, supplicavit SSmo prius perpendi et emendari
imperfectionem Rubricae. Et Sanctitas Sua, ut ista difficultas mature discu­
teretur, mandavit pro huiusmodi causa convocari infrascriptos coram Emo
et Rmo D. Cardinali Oregio.
Et dic 18 septembris 1634 interfuerunt coram eodem Emo in Palatio
Quirinali RR. IT. DD. Sacrista SSmi, Magister Sacri Palatii, Lanuccius
utriusquae Signaturae Referendarius, Rospigliosus S. R. C. Secretarius,
Errera Secretarius Brevium, Ingolus Secretarius Congregationis de Propa­
ganda Fide, Don Bartholomaeus Gavantus, et Fr. Lucas Waddingus, interν·ι. vu

53

834

Curia Romana

veniente etiam eodem Theodosio: et cum diutius quaestio esset agiuu |
praeter Ingolum et Theodosium, qui censuerunt aliquid addendum
Rubricae pro maiori declaratione; omnes alii fuerunt in voto contrario,
attento quod agitur de immutanda Rubrica, quae diutissime mansit incon­
cussa et est universalis: quia « In casibus propositis quoad regiones carente^
aurora, intelligitur moraliter de tempore, quod aequivalet et corresponds
aurorae, hoc est de exordio diei civilis, moralis et usualis, in quo homines
diluculo surgere solent ad opera, iuxta receptas et approbatas regionum
consuetudines. Ita ut quaelibet additio reddatur superflua, et potius parse
posset varias difficultates, quae specialiter propositae et consideratae fue­
runt in Congregatione ».
Et per me de praedictis omnibus facta peculiari relatione SSmo, Sancti­
tas Sua mandavit: « Nihil innovari, et solum adnotari in Registre dubium
excitatum: addens, quod iuxta casuum contingentiam, dabitur responsio i
Sede Apostolica ».
Iterum deinde idem Theodosius habuit recursum ad SSmum, enixe
supplicando rem melius considerari ante editionem Missalis; ct varias con­
gessit rationes pro fundamento suae opinionis, quas institit imprimi pro
maiori commoditate, prout impressae fuerunt. Et SSmus iussit hac de re
itemm agi coram Emis et Rmis DD. Cardinalibus Scaglia, Oregio et Ginetto.
Itaque die 2 novembris hora 20 in Palatio Emi Scaglia fuit Congregatio,
in qua praesentes fuerunt supradicti Emi PP., nec non omnes alii supranumerati, excepto R. P. Sacrista qui sequutus fuerat SS. eo de tempore pro­
gredientem ad septem Urbis Ecclesias. Et insuper interfuit R. P. D. Pauluccius S. C. Concilii Secretarius, ct Octavianus Marianus Mathemanus.
Et solis Ingolo et Theodosio in prima sententia permanentibus, ceteri omnes
fuerunt in voto: « Praedictam Rubricam esse universalem, si intelligatur
eo modo quo est intelligenda; tanto magis quod in alia Rubrica, ubi agitur
dc defectibus qui occurrere possunt in Missa, additur quod celebratur ab
aurora communiter, ex quo constat habitam fuisse rationem locorum in
quibus non apparet aurora: praeterea satis est verificari in maiori Orbis
parte; nam aliter corrigendi essent Hymni, in quibus habetur: Iam lucis
orto sidere: Iam sol recedit igneus: et multa alia dictis regionibus incongruen­
tia >. Haec et alia quamplurima fuerunt adducta pro substinenda priori
Rubrica. Et denique Emus Scaglia, luculenter admodum ct erudite, innu­
mera protulit fundamenta pro hac parte, ct rationibus singulis in contrarium
allatis plenissime respondit. lulius Rospigliosus Secretarius.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 614].

5355.
S. R. C., Barbastren., g dec. 1634.
Dubiis pro parte Episcopi Barbastren. porrectis in S. R. C. fuit ad rela­
tionem Emi Pamphylii, responsum ut infra, videlicet:
Ad i. An Ecclesia vel Sacristia teneatur subministrare paramenta pon­

S Rituum Congregatio

835

tificalia proprio Episcopo? S. R. C. respondit: 11 Episcopum posse uti prae­
fatis paramentis pontificalibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 615].

5356.
S. R. C., Aretina, 21 apr. 1635.
Institum fuit declarari: an Episcopus possit prohibere Cappellanis Confratemitatum, nc in Oratoriis separatis ab Ecclesiis celebrent Missas in die­
bus festivis ante Missam Parochialem, aut saltem nonnisi dc licentia Parochi?
Et S. R. C., iuxta alias resoluta, respondit: In Ecclesiis Parochialibus
prohiberi posse; in Oratoriis vero separatis ab Ecclesiis, non posse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 619].

5357.
S. R. C., Neapolitana, 21 apr. 1635.
Quaesitum fuit definiri: an Regulares possint molestari a Parochis, ne
in propriis Ecclesiis Missas privatas celebrent ante Missam parochialem, et
praecipue diebus festivis?
Et S. R. C. respondit: « Non posse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 620].

I
I
I
1

5358.
S. R. C., Oscen., 26 maii 1635.
I

Petitum fuit responderi: an Episcopo solemniter celebranti, inservire
debeant pro assistentibus personae de Capitulo, an vero alii qui non sint
de Capitulo?
'
EtS. R. C. respondit: Deservire debere personas de Capitulo, et nullo
' modo alios qui non sint de eodem Capitulo ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 621].

5359.
S. R. C., lustinopolitana, 24 nov. 1635.
Circa petitionem Episcopi lustinopolitani, an ipsum accedentem ad
aliquam Collegiatam suae Dioecesis, teneantur Canonici eiusdem Colle­
giatae associare; et quomodo hoc casu incedere debeant, an ante vel post?
S. R. C. respondit: « Teneri, ct circa ordinem incedendi mandavit ser­
vari dispositionem Caeremonialis Episcoporum, lib. 1, cap. 15; et lib. 2,
cap. 8 ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 625].

836

Curia Romana

5360.
S. R. C., Sulmonen., 24 nov. 1635.
Petitum fuit responderi: an liceat mulieribus occasione Processionum
ingredi septa Monasteriorum Regularium, etiam stante consuetudine ingre­
diendi?
Et S. R. C. respondit: « Nullo modo licere mulieribus ingredi septa Mo­
nasteriorum Regularium occasione quarumcumque Processionum, non ob­
stante quacumque contraria consuetudine ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 627].

5361.
S. R. C., Vercellen., 1 mart. 1636.
Petiit Episcopus Vercellen. declarari: an possit Nuncius Apostolicus
exercere Pontificalia, et populum benedicere absque licentia Ordinariorum:
Et S. R. C. respondit: « Affirmative ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 631].

5362.
S. R. C., Interamnen., 21 iun. 1636.
Supplicarunt Canonici Cathedralis Interamnen. declarari: an celebrante
solemniter prima Dignitate pro Episcopo absente vel impedito teneatur ipsa
prima Dignitas celebrare primas ct secundas \ esperas, nec non Matutinas
Horas et Laudes?
Et S. R. C. respondit: « Omnia supradicta peragi debere per primam
Dignitatem, quando solemniter celebraturus est pro Episcopo absente vel
impedito ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 633].

5363.
S. R. C., Hispalen., 22 nov. 1636.
Expositum fuit reperiri nonnullos sacculares in Civitate et Dioecesi
Hispalensi, qui sub praetextu quod sint Patroni Ecclesiarum, praetendunt
in Eeria V Coenae Domini elavem SS. Sacramenti (quod eo die asservatur
reconditum sub clave) ipsis esse consignandam, ct proinde petitum definiri:
an hoc conveniat; stante quod alias haec S. R. C. consulta super hoc in Civi­
tatem 6 decembris 1631 respondit: SS. Eucharistiae Sacramentum in Feria V
in Coena Domini sub unica tantum clave esse asservandum, retinenda per

S. Rituum Congregatio

837

Sacerdotem in crastinum celebraturum, et nullo modo apud personas laicas
et saeculares cuiuscumque gradus, status et conditionis, non obstante qua­
cumque contraria consuetudine, quam abusum esse declaravit. 1
EtS. R. C. respondit: « Supradictum Decretum omnino servandum esse,
prout illud servari debere in Civitate et Dioecesi Hispalen. mandavit, qui­
buscumque non obstantibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 635].

5364.
S. R. C., Casertana, 12 iun. 1638.
Cum in Collegiata Ecclesia Terrae Magdalini fuerint per Ordinarium
aeatae duae Praebendae, altera Diaconalis, et Subdiaconalis altera: et novis­
sime per eundem Ordinarium creatae quatuor Praebendae Presbvterales;
praetendebant Praebendae Diaconalis et Subdiaconalis tamquam primo
erectae, praecedentiam habere supra quatuor Praebendas Presbvterales
noviter erectas, nec teneri subire ea munera quae prius subibant tamquam
Diaconi et Subdiaconi; et ob id supplicatum definiri, quid in casu proposito
«enandum?
Et S. R. C. respondit: Obtinentes Praebendas Presbvterales, licet novi­
ter erectas, praecedentiam habere debere supra obtinentes praebendas Diaconalem et Subdiaconalem, licet antea erectas; et obtinentes praebendas
Diaconalem et Subdiaconalem teneri in casu proposito subire eadem onera
ad quae tenebantur, antequam erigerentur Praebendae Presbvterales ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 639].

5365.
S. R. C., Urbaniae, 12 iun. 1638.
Duo petiit Episcopus Urbaniae:
1. An ipse possit uti in sua Dioecesi Decretis alias editis,- non licere
I Regularibus exponere SS. Eucharistiae Sacramentum sine licentia Ordinarii?
I Et S. R. C. respondit: « Debere uti, etiam non obstante contraria consuetu­
dine I.
2. An iidem Regulares habere possint conciones et sermones, non petita
prius benedictione ab Episcopo, iuxta Constitutionem Gregorii XV 3 et
S. R. C. respondit: « Non posse >.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 641].
1 cf. N. 5341.
’ Cf. N. 5345.
* Cf N. 199.

»38

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

5366.

5370.

S. R. C., Oritana, io iul. 1638.

S. R. C., Thelesina, 24 iul. 1638.

Episcopus Oritanus supplicavit declarari: an liceat pulsare campanas in
adventu Domini loci?
Et S. R. C. respondit: « Non licere pulsare campanas ecclesiarum
neque Piorum Locorum in adventu Domini loci, sine licentia Ordinarii.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 644].

5367.

Orta differentia inter Sodales Confraternitatum S. Antonii et SS. Con­
ceptionis Terrae Cerreti circa praecedentiam in Processionibus, supplica­
tum fuit declarari: cuinam Confratemitati sit danda praecedentia in Proces­
sionibus?
Et S. R. C. respondit: « Praecedentiam dandam esse illi Confratemitati
quae prius saccis usa est, iuxta dispositionem Bullae Gregorii XIII, quae
incipit: Exposcit etc. ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 653].

S. R. C., Sutrina, 10 iul. 1638.
Expositum fuit pro parte graduatorum Terrae Capranicae, Magistrum
quemdam Regularem audere, relicta Cruce sui Ordinis, incedere in Proces­
sionibus seorsum a suis Fratribus, post Magistratum; et supplicatum re­
sponderi: an conveniat?
Et S. R. C. respondit: « Non convenire, nec esse permittendum, quod
Regulares immisceant se cum Saecularibus in publicis Processionibus».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 647].

5368.
S. R. C., Brixinen., 24 iul. 1638.
Episcopus Brixinen. conquestus est de Abbatibus Regularium suae Dioe­
cesis petentibus benedictionem ab aliis Abbatibus suorum Ordinum, contra
expressam prohibitionem huius S. C., supplicans provideri.
Et S. R. C. respondit: « Abbates in casu proposito non ab alio quam
ab Ordinario benedictionem petere debere, et ita servari mandavit ».
[S. R. C. Decreta Authentica n. 648].

5369.
S. R. C., Constanticn., 24 iul. 1638.
Fratres Minores Convcntualcs supplicarunt declarari, in arbitrio esse
haeredum exequias facere die 3, 7 ct 30, pro defuncts ubicumque volue­
rint, non obstante contradictione Parochorum praetendentium medietatem
eleemosynae, quae elargitur occasione dictarum excquiarum: non aliter
quam si dictae exequiae fierent in eorum propriis Ecclesiis.
Et S. R. C. 1 Remisit ad Ordinarium, qui faciat observare ius commune,
cum Parochi non possint praetendere nisi ius funerale, quando eligitur alibi
sepultura ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 649].

s39

5371.
S. R. C., Ugentina, 24 iul. 1638.
Duo petiit definiri Cantor Cathedralis Ugentinae:
1. Licere sibi tamquam primae Dignitati praeeminentiam assistendi
pro Presbytero assistente Episcopo solemniter celebranti vel Divinis intér­
essent!.]
2. Licere sibi pariter, iuxta solitum, substituere alium sibi benevisum
in huiusmodi functione, quando impeditus erit.
Et S. R. C. ad i. respondit: «Affirmative».
Ad 2. vero « Negative, seu non posse alium substituere, non obstante
contraria consuetudine ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 655].

5372.
S. R. C., Meliten., 9 dec. 1638.
Procurator Generalis S. Augustini Fratrum Discalceatorum supplicavit
declarari, iuxta eorum solitum, non teneri accedere ad Processionem die
octava Corporis Christi, sed solum in ipsa die Corporis Christi.
Et S. R. C. respondit: ■· Ad ipsorum favorem, et ideo non posse cogi
ab Ordinario in die octava ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 661].

5373.
S. R. C., Arianen., 19 febr. 1639.
Archidiaconus Arianen., qui est Vicarius Capitularis, supplicavit respon­
deri sibi: an in adventu Baronum locorum Dioecesis liceat pulsare campanas?
Et S. R. C. respondit: « Nullo modo licere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 666].
1 Cf. N.

840

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5374.
S. R. C., Senogallien., 16 apr. 1639.

5378.
1

Emo Pamphylio proponente difficultatem subortam: an Vicarius Genera­
lis potuerit baptizare, sine consensu proprii Parochi?
Et S. R. C. respondit: « Posse Vicarium baptizare, si sit Sacerdos, et
non habeat ab Episcopo facultatem limitatam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 672].

S. R. C., Lunen.-Sarzanen., 18 iun. 1639.
S. R. C. censuit: Praecedentiam inter Confraternitates illi deberi
quae prius saccis usa est, etiam in concursu cum Confratemitate SS. Sa­
cramenti, cui tamen debetur praecedentia in Processionibus SS. Sacramenti,
dummodo accedat etiam ad alias Processiones et in loco sibi debito incedat .».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 682].

5375.

5379.

S. R. C., Beneventana, 16 apr. 1639.

S. R. C., lanuen., 2 iul. 1639.

Cappellani et Oeconomi S. Mariae Sanitatis turbati a Parocho in cele­
bratione Missarum ante Ecclesiae parochialis Missam, supplicarunt provi­
deri.
Et S. R. C. iuxta alias resoluta, 1 respondit: « Oratores non posse impe­
diri in comm Ecclesia circa horam celebrandi Missam, et alia divina
Officia exercendi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 674].

Bartholomaeus Classa lanuen., provisus de Praebenda Thcologali aggre­
gata Praebendae Subdiaconali in Cathedrali lanuen., supplicat declarari:
deberi sibi locum inter Canonicos Sacerdotes, attenta Praebenda Theologdi.
EtS. R. C. respondit: « In casu proposito ei deberi locum uti Canonico
Subdiacono ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 684].

5376.
5380.

S. R. C., lustinopolitana, J maii 1Ô39.
Capitulum Cathedralis lustinopolitanae petiit declarari: an praecedentia
debeatur Capitulo Cathedralis assistenti Episcopo in aliqua Ecclesia Collegiata suae Dioecesis, quando Episcopus intervenit solemniter Divinis; aut
Capitulo et Clero eiusdem Ecclesiae Collegiatae?
Et S. R. C., iuxta alias resoluta, 2 respondit: « Praecedentiam deberi in
casu proposito Capitulo Cathedralis supra Capitulum, Clerum et quoscum­
que alios Sacerdotes Ecclesiarum inferiorum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 676].

S. R. C., Brundusina, 20 aug. 1639.

I
I

Dubitatum fuit: an Ordinario solemniter celebranti extra Cathedralem
debeat assistere Vicarius Generalis, an vero dignior de Capitulo?
S. R. C. respondit: Assistendam semper et ubique deberi Ordinario
per digniorem de Capitulo, et nullo modo per Vicarium Generalem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 685].

5381.

5377.
S. R. C., Ugentina, 23 maii 1639.
Episcopus Ugentinus consuluit S. C.: an permittere debeat Principi
Terrae Praesicciae baldachinum in Ecclesia Matrice eiusdem Terrae, quando
intendit assistere Divinis?
Et S. R. C. respondit: « Nullo modo permittendum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 680].
1 Cf N. 5356.
» Cf. N. 5156, 5240, 5252, 5254.

S. R. C., Incerti loci, 19 nov. 1639.
Quaesitum fuit tacito nomine: an consuetudo immemorabilis allegata
non cantandi duas Missas in Cathcdralibus et Collegiatis, tempore Quadra­
gesimae, quatuor temporum, Vigiliarum, et similium, probari debeat con­
cludenter, an sufficiant coniecturae?
Et S. R. C. respondit: « Nullo modo per coniecturas, sed concludentisI sime probari debere, ct interim servari mandavit Rubricam Missalis Ro­
mani ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 691].

842

Curia Romana

5382.
S. R. C., Lu nen.-Sarzanen., 14 ian. 1640,
S. R. C. respondit: « Ordinem ecclesiasticae Hierarchiae servandum
esse, ut primum et digniorem locum obtineant Canonici Presbyteri, 2. Dia­
coni, 3. Subdiaconi; licet Diaconi et Subdiaconi ante Canonicos Presbyte­
ros sui Canonicatus possessionem acceperint, non obstante contraria con­
suetudine ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 695].

5383.
S. R. C., Ordinis Minorum Observantium, 14 ian. 1640.
S. R. C. respondit: « Numerum Religiosorum ac electionem Religionum
pro associandis cadaveribus ad haeredes defunctorum pro libitu voluntatis
eorum spectare et pertinere: et ita ubique in posterum servari debere de­
claravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 696].

5384.
S. R. C., Turritana, 10 mart. 1640.
Decanus Cathedralis Turritanae exposuit, Vicarium Generalem prae­
tendere, uti digniorem de Capitulo, porrigere aspersorium Archiepiscopo
venienti ad Ecclesiam, supplicans responderi: an hoc ei liceat?
Et S. R. C. respondit: « Non licere, sed hoc munus spectare et pertinere
ad primam dignitatem Capituli, ordine successivo absente digniore».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 698].

5385.
S. R. C., Cracovien., 28 apr. 1640.

S. Rituum Congregatio

843

5386.
S. R. C., Neapolitana, 28 apr. 1640.
Abbatissa et Moniales S. Marcellini exponentes Anniversarium Dedica­
tionis earum Ecclesiae cadere sub dic 2 iunii, et multoties, ob Festa mobilia,
non posse dictum Anniversarium cum integra octava celebrari; supplica­
runt pro licentia transferendi in diem 16 iulii.
Et S. R. C. respondit: « Non posse transferri, nisi iuxta Rubricas .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 704].

5387.
S. R. C., Placentina, 21 aug. 1640.
Emo Brancaccio proponente petitionem Canonicorum Ecclesiae Pla­
centinae contra Decanum eiusdem Ecclesiae habentem duplicem praeben­
dam, Presbyteralem et Diaconalem, et renuentem inservire pro Diacono,
quando per turnum ad ipsum tamquam Diaconum contingit inservire;
S. R. C. censuit: « Inservire debere in utroque Officio, si vult gaudere
illorum proventibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 713].

5388.
S. R. C., Thelesina, 21 aug. 1640.
Parochus Terrae Casalduni supplicavit prohiberi Sacerdotibus ne aude­
ant celebrare Missam in diebus festivis in Oratorio ante Missam Conventualem in sua Parochia:
Et S. R. C. respondit: « Non posse prohiberi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 716].

5389.
S. R. C., Ariminen., 15 sept. 1640.

Expositum fuit in Civitate et Dioecesi Cracovien. passim exponi SS. Eu­
charistiae Sacramentum per Regulares, ct quod magis urget sine debita
decentia; et petitum responderi: an conveniat?
Et S. R. C. respondit: ■ Nullo modo convenire, nec posse per Regulares
publice exponi, sine expressa licentia Ordinarii, ct ideo omnino prohiben­
dos contrafacientes ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 703].

Petitum fuit, in qua sepultura tumulari debeat infans: an in sepulcro
parvulorum, an in propria sepultura parentum, in qua concurrit consensus
patris ipsius infantis?
Et S. R. C. censuit: <· Posse parvulum tumulari in sepultura propria,
si illius parentes eam habebunt ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 717].

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

844

5390.

5394.

S. R. C., Bisinianen., 6 oct. 1640.

S. R. C., Ruben., 23 mart. 1641·
S. R. C. in causa vertente inter Vicarium Episcopi Ruben, et Archidiaconum eiusdem Ecclesiae, ad relationem Emi de 1 orres, censuit: Primum
stallum in Choro assignandum Vicario, firmandum tamen in loco fixo, ita
ut amplius variari non possit, absente vel praesente Episcopo, in privata
seu pontificali Sede interveniente; secundum vero stallum relinquendum
esse Archidiacono, et post hos, aliis Dignitatibus et Canonicis .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 742].

Marcus Capaltus Curatus in Terra Lutiorum supplicavit declarari: ad
quem spectent functiones solemnes in Ecclesia simplici intra fines alicuius
Parochiae existente: an ad Archipresbyterum loci, an ad Curatum, intra
cuius fines Ecclesia existit, an vero ad Rectorem ipsius Ecclesiae simplicis?
Et S. R. C. respondit: « Ad Rectorem ipsius Ecclesiae ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 725].

5391.

5395.

S. R. C., Brundusina, 15 dec. 1640.

S. R. C., Fanen., 23 mart. 1641.

Archiepiscopus Brundusinus conquestus est de Principe \etranae,
audente usque ab anno 1635 retinere baldachinum in Ecclesia, contra for­
mam Decretorum huius S. C., et Congregationis Immunitatis.
Et S. R. C. respondit: « Quod Archiepiscopus exequatur Decreta iam
transmissa ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 726].

5392.
S. R. C., Firmana, 26 ian. 1641.
Clerus Saecularis Montis Cosari asserens se fecisse semper Officium
super cadaveribus, etiam in Ecclesiis Regularium, supplicavit mandari ser­
vari solitum.
Et S. R. C. respondit: ·< Officium super cadaveribus in Ecclesiis Regu­
larium ad ipsos Regulares spectare et pertinere, non obstante contraria con­
suetudine ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 731].

5393.
S. R. C., Regni Sardiniae, 2 mart. 1641.
Referente Emo Sabello controversiam praecedentiae inter Episcopos
servandae, S. R. C. respondit: Praecedentiam regulandam esse a die De­
creti Consistorialis super expeditione Ecclesiae ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 734].
1 Cf. N. 5377-

845

Supplicavit Plebanus Terrae Cartoceti praecipi Regularibus eiusdem
Terrae, ne audeant diebus Festis celebrare Missas in eorum Ecclesia, ante­
quam celebretur in Ecclesia Parochiali.
Et S. R. C. respondit: uNon posse prohiberi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 745].

I
I

5396.

I

S. R. C., hispalen., 23 mart. 1641.
I
'
t

S. R. C. respondit: < Inter Capitulates cuiuscumque Ecclesiae, tam in
functionibus ecclesiasticis quam in actibus quibuscumque capitularibus,
quoad praerogativas et praeeminentias, attendendum esse tempus captae
possessionis, et iuxta cuiusque admissionem illos stare, sedere et incedere
debere, ipsorumque stallum in Choro et habitum debere esse communem
et uniformem cum aliis Capitularibus eiusdem ordinis, quibuscumque aliis
qualitatibus et dignitatibus saecularibus minime attentis ».
Et ita in Metropolitana Ecclesia Hispalen. servandum esse declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 747].

5397.
S. R. C., Algaren., 20 apr. 1641.
Orta differentia inter Canonicos Cathedralis Algarcn. et Canonicos Col­
legiatae Ecclesiae Oppidi Oteri, occasione Visitationis quae fiebat per Epi­
scopum in Ecclesia Collegiata, circa praecedentiam quam Canonici Collegiatac Ecclesiae praetendebant supra Canonicos Cathedralis, qui assiste­
bant Episcopo visitanti tamquam in propria Ecclesia, supplicatum fuit
responderi: quid hoc casu servandum?

846

Curia Romana

I

Et S. R. C.» iuxta alias resoluta, 1 respondit: « Praecedentiam deberi
Canonicis Cathedralis supra Canonicos Collegiatae etiam in propria Ec­
clesia ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 748].

5398.
S. R. C., Aesernien., 20 apr. 1641.
Moniales Benedictinae Monasterii S. Mariae Civitatis Aeserniae con­
questae sunt de Canonicis Cathedralis, qui vocati ad funus in Ecclesia ipsa­
rum Monialium, praetendunt facere Officium super cadaveribus in dicta
Ecclesia, supplicantes coerceri.
Et S. R. C. respondit: « Non ad Canonicos Cathedralis in casu proposito
spectare Officium facere super cadaveribus, sed ad Confessarium sive Cap·
pcllanum inservientem in Ecclesia ipsarum Monialium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 751].

5399.
S. R. C., Smirnen., 20 apr. 1641.
Archicpiscopus Smirnen. petiit responderi: an Regulares intra hebdo­
madam Corporis Christi inter Missarum solemnia et ad Vesperas possint
exponere SS. Sacramentum absque eius licentia?
Et S. R. C. respondit: « Posse Regulares in casu proposito publice
exponere SS. Eucharistiae Sacramentum absque licentia Ordinarii ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 753].

5400.
S. R. C., Ampurien., 11 maii 1641.
Ad relationem Emi Sacchetti, S. R. C. respondit: « Canonicos et Cle­
rum Cathedralis in Synodo sedere debere a dexteris; a sinistris vero Cano­
nicos Collegiatae de Templo cum suo Clero; in incedendo vero Capitulum
cum suo corpore ct membris debere praecedere Capitulum Collegiatae».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 754].
1 Cf N. 5156, 5240, 5252. 5254, 5376.

S’ Kluum Cm^a,io

5401.
S. R. C., Caiacen., 11 maii 1641·
Deputati Seminarii Caiacen. supplicarunt declarari: an liceat Clericis
Seminarii habitare diu noctuque, et etiam dormire in domibus aedificatis
super Cappellis dexterae navis Ecclesiae Cathedralis, in quibus quotidie
I celebratur?
Et S. R. C. respondit: Non licere, sed omnino prohibendum >.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 756].

5402.
S. R. C., Nolana, 11 maii 1641.
Guardianus Minorum Conventualium supplicavit praecipi, quod Regu­
lares in publicis Processionibus incedant per se sub propria Cruce, et
nullo modo mixtim, alterum Ordinis Conventualis, alterum Observantiae.
Et S. R. C. respondit: « Minores Conventuales debere incedere separatim sub propria Cruce, et nullo modo mixtim cum Observantibus >.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 757].

5403.
S. R. C., Oritana, 11 maii 1641.
Capitulum et Clerus Collegiatae Ecclesiae Casalis Novi, asserentes esse
in possessione faciendi Officium super cadaveribus, etiam in Ecclesia Mi­
norum Observantium dicti loci, supplicarunt manuteneri.
Et S. R. C. respondit: « Officium super cadaveribus in casu proposito
spec are ad Regulares Ecclesiae, in qua tumulari debet cadaver, non autem
ad Capitulum Collegiatae, non obstante contraria consuetudine ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 760].

5404.
S. R. C-, Vallisoletana, 11 maii 1641.
Petitum fuit declarari: an sit permittendum quod celebretur Capitulum
tempore divinorum Officiorum?
Et S. R. C. respondit: « Non licere nec debere celebrari Capitulum tem­
pore divinorum Officiorum nec inter Missarum solemnia, ct ideo omnino
prohibendum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 762].

848

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5405.

5408.

S. R. C., Licien., 6 iul. 1641.

S. R. C., Narnien., 11 nov. 1641·

Episcopus Licien. per literas significavit, Ducem S. Donati Patronum
Terrae tenere Thronum, sive Solium fixum in Ecclesia parochiali S. Catsarei cum baldachino et genuflexorio pariter fixo, et non amovibili, idemque
servari per Marchionem Patronum Terrae Caballini, supplicans responderi
sibi: quomodo circa praedicta se gerere debeat?
Et S. R. C. mandavit: « Scribi Episcopo, quod faciat in praemissis ad
unguem servari Caeremoniale Episcoporum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 766].

5406.
S. R. C., Discalceatorum Sancti Augustini in Galliis,
6 iul. 1641.
S. R. C., iuxta alias resoluta,1 respondit: « Corpora defunctorum, qui in
Ecclesiis Regularium sepulturam sibi elegerunt, non esse prius ad Eccle­
siam parochialem deferenda, sed Parochos teneri cadavera suorum parochianorum levare c loco ubi asservantur, et associare usque ad portam
Ecclesiae Regularium, etiam ipsis Regularibus non associantibus: nec Paro­
chos se ingerere posse in faciendo super iisdem cadaveribus Officium in
Ecclesiis Regularium, sed hoc ad ipsos Regulares in propria Ecclesia spe­
ctare et pertinere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 767].

5407.

849

Cappellanus Societatis SS. Trinitatis loci Calvi Narnien. Dioecesis pro­
hibitus a Parocho celebrare Missam ante Missam Parochialem, supplicavit
responderi: an licite hoc possit prohiberi?
Et S. R. C. respondit: «Non posse prohiberi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 778].

5409.
S. R. C., Nuscana, 11 nov. 1641.
Archipresbyter Parochus Terrae Bagnoli turbatus ab Ordinario loci
circa publicationem Matrimoniorum et Ordinandorum, mandante haec
fieri per Vicarium forancum, supplicavit provideri.
:
Et S. R. C. respondit: « Praedicta munia esse exercenda per proprium
Parochum, et nullo modo per Vicarium foraneum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 780].

5410.
S. R. C., Mediolanen., η dec. 1641.
Congregatio nuncupata Transitus, solita qualibet Dominica recitare
Litanias B. Μ. V. pro agonizantibus, cum Orationibus non approbatis ab
hacS. R. C., institit declarari, an liceat continuari, an vero sit prohiben­
dum?
Et S. R. C. respondit: « Omnino prohibendum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 782].

S. R. C., Firmana, 11 nov. 1641.
Commissarius in Curia Minorum Observantium Reformatorum S. Fran­
cisci exponens, Capitulum Cathedralis Firmanae renuere obedire Decreto
per hanc S. C. edito ad favorem suorum Regularium circa Officium facien­
dum per ipsos Regulares super cadaveribus in eorum Ecclesia propria, sub
praetextu contrariae consuetudinis ad favorem Capituli introductae, suppli­
cavit provideri.
Et S. R. C. « Stetit in Decretis,2 et mandavit servari omnino Decretum
iam editum ad favorem Regularium, non obstante contraria consuetudine .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 773].
1 Cf. N. 5218, 5227, 5299. 5319, 5392, 5403.
1 Cf. N. 5406.

5411.
S. R. C., Ordinis Praedicatorum, 7 dec. 1641.
Religio S. Dominici supplicavit declarari, non licere, contra dispositio­
nem Bullae Clementis VIII,1 erigere duas Confraternitates in eodem loco
sub eadem invocatione.
Et S. R. C. respondit: « Duas Confraternitates in eodem loco sub eadem
invocatione erigi non posse, et ideo tam in Civitate Mediolanen., quam
ubique locorum id esse prohibendum, prout omnino per Ordinarios pro­
hiberi mandavit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 783].

1 Cf. N. 192.
SW. VII.

5<

Curin Romana

850

S. Rituum Congregatio

5412.

5415.

S. R. C., Senarum, 7 dec. 1041.

S. R. C., Messanen., 10 maii 1642.

Procuratores Generales Ordinum Mendicantium supplicarunt declaran
esse in arbitrio haeredum defunctorum vocare Regulares, qui funus asso­
ciare debeant et nullo modo in arbitrio Curatorum Civitatis Senarum, non
obstante Decreto synodali disponente ad Curatos hoc munus pertinere.
Et S. R. C., iuxta alias resoluta, 1 respondit: « In arbitrium haeredum
defunctorum residere numerum Regularium, qui funeri intervenire debent,
non autem in voluntatem Parochorum, non obstante contrario Decreto
synodali ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 784].

Occasione Decreti huius S. C., quod Presbyteri Saeculares non possint
Officium celebrare super cadaveribus in Ecclesiis Regularium, Clerus Sae­
cularis praetendit Regularem non posse Crucem erigere, quando funera ad
Ecclesias Regularium deferuntur: unde multa scandala oriuntur, quibus
Cannclitae Terrae Cerami petierunt provideri.
Et S. R. C. mandavit: Dari Decreta antiqua ad favorem Regularium
tmanata,1 et iniungi Archiepiscopo eorum observantiam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 793].

5416.
5413.
S. R. C., Granaten., 10 maii 1642.
Episcopus Termopolensis SufTraganeus Archiepiscopi Granatensis sup­
plicavit declarari: deberi sibi praecedentiam supra omnes Canonicos et Digni­
tates dictae Ecclesiae, tam in Choro quam extra, qua hactenus caruit.
Et S. R. C. respondit: « Praecedentiam competere Episcopo oratori
super omnes Canonicos et Dignitates, tam in Ecclesia ct Choro quam extra
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 790].

S. R. C., Bitetten., 31 maii 1642.
Capitulum Ecclesiae Cathedralis exposuit Baronem Bitetti baldachinum
in Ecclesia, alias iussu S. C. depositum, iterum, tolerante Episcopo, ere­
xisse; et thurificationem a Caeremoniario immediate post Episcopum cele­
brantem exigere; supplicans propterea huiusmodi abusibus provideri.
Et S. R. C. mandavit: Baldachinum amoveri, et quoad thurificationem
servandum esse Caeremoniale, lib. 1, cap. 23, vers. Ouo vero ad laùos,
circa finem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 796].

5414.
S. R. C., Grossetana, 10 maii 1642.
Episcopus Grossetanus, qui ob aeris insalubritatem consuevit certis
anni temporibus in oppido suae Dioecesis commorari, est in possessione
habendi sequentia obsequia a Plebano illius Ecclesiae, cuius observantiam
demandari supplicavit:
1. Ut Episcopo Missam privatam audienti Plebanus praebeat librum
Evangeliorum, et pacem ad osculum;
2. Ut Plebanus associetur Episcopum venientem ad Ecclesiam cum
cappa a domo Episcopali distante triginta passus;
3. Habendi ab eodem Plebano paramenta ct alia ad usum Missae pro
suis Cappellanis ibidem celebraturis;
4. Erigendi sibi in eadem Ecclesia Sedem pontificalem cum baklachino.
Et S. R. C. respondit ad quartum: « Episcopo competere; aci reliqua:
Nihil ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 791].
1 Cf. N. 5319, 5352, 53S3.

5417.
S. R. C., iiipporegien., 31 maii 1642.
Communitas Strambini petiit declarari: an verba illa Ritualis in titulo
dc Processionibus, § Laid a Cleiicis, foeminae a viris separatae orantes proitquantur, intelligenda sint quod foeminae omnis generis, tam nobiles quam
ignobiles, post viros, tam nobiles quam ignobiles, sequantur; foeminae enim
nobiles praetendunt immediate post viros nobiles incedere?
Et S. R. C. respondit: Rituale requirere ut in Processionibus post Cle­
rum viri a foeminis separatim incedant; ceterum quoad locum et modum
eundi nihil statuisse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 797].
1 CL N. 5406, 5407

852

Curia Romana

5418.
S. R. C., Savonen., 31 maii 1642.
Vicarius foraneus Marchionatus Finalis conquestus est de Fratribus
Ordinis Praedicatorum Burgi dei Finale, quod nimis frequentes sint in
SS. Eucharistiae Sacramento, ex levissimis causis, et sine congrua decentis
exponendo.
Et S. R. C. mandavit: « Servari Decreta antiqua super hoc edita,1 scilicet:
non licere Regularibus etiam in eorum propriis Ecclesiis SS. Eucharistiae
Sacramentum palam adorandum exponere, nisi ex causa publica, quat
probata sit ab Ordinario; ex causa vero privata licere, dummodo non extra­
hatur e tabernaculo et maneat velatum, ita ut ipsa sacra Hostia videri non
possit. Et ita servari mandavit: nec non circa decentiam in exponendum
standum esse definitioni et iudicio Ordinarii ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 800].

5419.
S. R. C., Aquilana, 28 iun. 1642.
Episcopus fundatus in asserta consuetudine immemorabili eiusdem
Ecclesiae permittendi Gubernatori et Magistratui locum in Presbyterio,
permisit bis vel ter Praesidi Regiae Audientiae Sedem cum duobus gradibus
in eodem, cuius occasione cum Praeses eam deinde ad instar Cathedrae
erexisset, coactus fuit illum a Presbyterio arcere; quamobrem concitata
sibi laicorum ira, S. C. consuluit: quid sibi in posterum agendum esset,
supplicans sibi saltem permitti ut, in casu absentiae Magistratus, locum
illius in Presbyterio possit eidem Praesidi assignare.
Et S. R. C. « Damnando gesta per Episcopum, mandavit scribi eidem,
ut omnino servet Caeremoniale, lib. i,cap. 13, § Sedes autem pro nobilibus etc.:
et Nuncio Neapolitano, ut ei assistentiam praebeat, ut in Regesto I.iterarum habetur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 802].

5420.
S. R. C., Grassen, in Gallia, 28 iun. 1642.
Episcopus consuluit S. C., quid sibi agendum esset in sua Ecclesia, in
qua asserit antiquam vigere consuetudinem singula tertia Dominica mensis,
loco Missae Conventualis, celebrandi Missam votivam solemnem de Sacra­
mento?
’ Cf. N. 5345. 5365, 5385.

S. Rituum Congregatio

853

EtS. R. C. respondit: < Omittendam nullatenus esse Missae Convcntualissolenmem celebrationem propter Missam votivam, consuetudine quavis
contraria non obstante, ut in Regesto Litterarum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 804].

5421.
S. R. C., Interamnen., 19 iul. 1642.
Orta controversia inter Canonicos Ecclesiae Cathedralis et Magistratum,
Canonici recursum habuerunt ad S. C., petentes declarari infrascripta, et
respective mandari super eisdem observantiam Caeremonialis:
1. Magistratus, qui ante hac consueverat in concione sedere a sinistris
Episcopi remotius ab illo, et in scamno eiusdem qualitatis cum illo quo
Canonici a dexteris sedent: nunc usurpat sibi sessionem ad dexteram in
scamno eminentiorc et proximo Episcopo cum genuflexorio.
2. Idem Magistratus contra formam Caeremonialis usurpat sessionem
in Presbyterio e regione Episcopi cum genuflexorio, quo nec ipse Episcopus
utitur.
j. Contra eiusdem Caeremonialis dispositionem, praetextu cuiusdam
Decreti Episcopalis, thuriflcationem exigit eodem tempore quo Canonicis
exhibetur.
4 Distributionem candelarum ante Canonicos, vel eodem saltem tem­
pore postulat.
5. Idem de cineribus.
6. Idem de palmis.
7. Idem de adoratione Crucis Feria VI maioris hebdomadae.
8. In Processionibus SS. Corporis Christi locum sibi vindicat imme­
diate post SS. Sacramentum.
9. Idem Magistratus ab immemorabili tempore consuevit in ipso die
sui ingressus ad Ecclesiam Cathedralem accedere, et Missae solemni intér­
esse, et publicam eleemosynam elargiri; nunc, praedictorum obtentu, neu­
trum facere contendit.
Et S. R. C., proponente Emo et R1Ï10 Cardinali Roccio, partibus in ius
vocatis, ac Decretis alias editis 1 inhaerendo,
Ad i. respondit: « Magistratui non licere occupare Jocum Capituli et
Cleri, qui debet esse dignior immediate post Episcopum ·.
Ad 2, 3, 4, 5, 6, 7 et 8. « Servandum omnino esse Caeremoniale ».
Ad 9. « Eum Magistratum teneri consueta obsequia et accessus in die­
bus solitis et solemnibus Ecclesiae Cathedralis praestare, et ad id cogi posse .
Et ita in posterum servari mandavit in Civitate Interamnen.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 80S].
1 Cf. N. 5250, 5326, 54°5> 54*^> 54’9·

Curia Romana

854

5422.
S. R. C., Calaguritana, 13 sept. 1642.
Capitulum Ecclesiae Collegiatae Civitatis de Victoria petiit mandari
observantiam Decretorum S. C., quod clavis Sacrarii SSrïri Corporis Christi
in Feria V asservanda, non custodiatur a laicis etiamsi illustribus, qui ple­
rumque id sibi usurpare conantur.
Et S. R. C., Decretis antiquis inhaerendo,1 respondit: « Clavcm Taber­
naculi, in quo Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum Feria V in Coeni
Domini asservatur, nequaquam laicis etiam illustribus tradendam esse, sed
Dignitati vel Canonico in crastinum celebraturo». Et ita in Ecclesia praedicta
servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 813].

5423.
S. R. C., Cremonen., 13 sept. 1642.
Confraternitate disciplinatorum de Cassano praetendente, vigore aggre­
gationis Archiconfraternitati SS. T rinitatis de Urbe, exponere semel in
mense SS. Sacramentum in forma quadraginta horarum, Parochus dicti
loci supplicavit: an id ei liceret?
Et S. R. C. Decretis antiquis inhaerendo respondit: « Confraternitates
vigore cuiuscumque aggregationis non posse exponere SS. Eucharistiae
Sacramentum sine licentia Ordinarii ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 814].

5424.
S. R. C., Marianen., 22 nov. 1642.
Quaesivit Episcopus Mariancnsis: utrum laicis aliquod ius adquiratur
in sedibus et scamnis, quae in Ecclesiis tenere consueverunt, ita ut ab ipso
Episcopo removeri non possint?
Et S. R. C. respondit: Laicis ius in praedictis non adquiri, quominus
Episcopo liceat ex causa super his disponere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 816].

5425.’
S. R. C., Venden, in Polonia, 17 dec. 1642.
Supplicavit Episcopus Vendcnsis declarari: utrum eius Consecratio
celebrata a duobus Episcopis tantum, adhibito pro tertio Decano Ecclesiae
Cathedralis, sit valida? ct quatenus opus sit, convalidari.
‘ Cf. N. 5341, 5363.

S. Rituum Congregatio

855

I Et S. R. C. amplectens opinionem Turrecrematae in cap. Porro, num. 3,
< Jist. 66, quod ternarius numerus Episcoporum non sit de substantia Ordinis
Episcopalis, censuit, si SS. Domino N. placuerit: « Consecrationem praedi­
ctam convalidari posse, una cum omnibus inde sequutis -. Et relatione
Sanctissimo facta, Sanctitas Sua benigne annuit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 820].

5426.
S. R. C., 21 febr. 1643.
Iuxta antiquum morem huius S. C. relati fuerunt per me Secretarium
duo abusus, qui reformatione indigere videbantur.
1. Quod in multis Ecclesiis ad inserviendum lepori musices, alteratur
notabiliter Textus Sacrarum Scripturarum mutilando, anteponendo, post­
ponendo, et alterando verba et sensum illarum, et adaptando eas modula­
tioni, ita ut non musica Sacrae Scripturae, sed haec illi inservire videatur.
2. Quod in Missis solemnibus concentus musicales, qui ad rem non
pertinent, misceantur; et in tantum spatium protrahantur, ut Sacerdotes
otiosi diutius ad Altare distracti haereant, et caeremoniarum ordo inflecta­
tur, ita ut non musica Missae, sed Missa musicae famuletur.
1
Et S. R. C. censuit: « Indigere reformatione, et quousque ratio congrua
meatur, iniungendum Emo Card. Vicario, ut praedicta prohibeat, prout
nugis expedire cognoverit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 823].

5427.
Vercellen., 14 mart. 1643.
Capitulum ct Canonici Ecclesiae Cathedralis Vercellen. officiant et resi­
dent in duabus Ecclesiis Cathedralibus, octo scilicet in S. Mariae Maioris,
et viginti quatuor in S. Eusebii, qui omnes ad perpetuo conservandam unita­
tem Capituli solemnioribu*s et statis diebus, ac in omnibus publicis suppli­
cationibus et functionibus solent insimul convenire et officiate in una
tantum Ecclesia; reliquis vero diebus unicuique in sua Ecclesia. Canonici
quidem S. Mariae quotidie cantant Missam Conventualem cum Diacono et
SubdiaconO paratis, sed numquam solent cantare duas Missas, ut certis
diebus praescribit Rubrica Missalis: tum propter minorem numerum Cano­
nicorum, carentium etiam omni adiutorio Beneficiatorum vel Cappellanorum, tum etiam quia in S. Eusebii cantatur dicta Missa: ex quo, respectu
totius Capituli satisfit praecepto Rubricae.
Praeterea solent Canonici S. Mariae recitare Officium de Sanctis, quo­
rum Reliquiae et Cappellac sunt in S. Eusebii ad hoc, ut unitati Capituli
respondeat etiam uniformitas Officii: sed quia nonnullis oritur scrupulus,
cupiunt dicti Canonici S. Mariae declarari.

1

856

Curia Romana

1. An causis supradictis attentis, possint, tuta conscientia, iuxta antiquam consuetudinem, non cantare dictam secundam Missam?
2. An possint recitare Officia dc Sanctis quorum Reliquiae venerantur,
vel Cappellae erectae sunt in S. Eusebii?
3. Cura animarum S. Mariae Maioris Cathedralis Vercellen., erectam
Vicariam, exercetur per Vicarium perpetuum; cura vero animarum Cathe­
dralis S. Eusebii exercetur per Vice-Curatum amovibilem; et quando dictus
Vicarius perpetuus et Vice-Curatus conveniunt in Processionibus et aliis
ecclesiasticis functionibus, contendunt de praecedentia. Quaeritur, cui
debeatur?
4. An quando Episcopus pontificaliter cantat in aliqua Ecclesia Civita­
tis, ad quam convenire debent et solent Canonici omnes, deferenda sint
de Cathedrali S. Eusebii omnia indumenta pontificalia, et quae ipsis Cano­
nicis quoque congruunt, et an idem servandum sit quando Episcopus ponti­
ficaliter cantat in dicta Cathedrali S. Mariae Maioris?
5. An liceat Episcopo Pontificalia exercenti in Civitate, sed extra Cathedralem, invitis Canonicis, pro se et suis assistentibus et inservientibus
paramenta a Cathedrali desumere?
6. Quaesivit Episcopus Vercellensis: an Dignitatibus Ecclesiae Cathe­
dralis habentibus usum mitrae, dum illa utuntur in solemnioribus diebus,
absente Episcopo a Choro, Canonici teneantur ministrare de mitra, an potius
hoc ad Cappellanos et alios inferiores pertineat?
Et S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Card. Sacchetto, respondit
Ad i. « Satisfacere praecepto Rubricae modo praedicto, quando Cano­
nici insimul conveniunt; quando vero simul non conveniunt, teneri ad cele­
brandas duas Missas a Rubrica praescriptas in utraque Ecclesia: sed si ali­
qui ex Canonicis conveniunt, convenientibus suffragari unam ex dictis
Missis in altera Ecclesia celebratam ».
Ad 2. " Convenientes tantum in alterutra Ecclesia satisfacere recitando
Officium proprium eiusdem Ecclesiae, in qua conveniunt ».
Ad 3. «Praecedentiam deberi Vicario perpetuo».
Ad 4. « Paramenta deferenda esse de Cathedrali S. Eusebii, etiam quando
Pontificalia fiant in Cathedrali S. Mariae Maioris ».
Ad 5. « Episcopo licere ».
Ad 6. «Mitram per Cappellanos seu Ministros inferiores esse mini­
strandam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 831].

5428.
S. R. C., 18 apr. 1643.
Quaesitum fuit a multis Episcopis: an Constitutio super observatione
Festorum comprehendat Festa ex voto alicuius personae vel communitatis
introducta? Et interrogatis prius Consultoribus S. R. C., qui post latum
suffragium recesserunt, Fr. Lucas dixit Constitutionem tollere Festa de

S Rituum Congregatio

857

| «to. P. Alciatus: Festa dc voto esse sublata, quia votum non obligat suc­
cessores, sed habendam rationem dictorum Festorum. Abbas Hilarion:
Successores non teneri ex voto, sed ex directione communitatis, accedente
auctoritate Episcopi; ideoque Constitutionem tollere Festa de voto pro
iis qui non voverunt, secus pro illis qui voverunt. R. P. D. de Rubeis:
Festa de voto remanere in dispositione Iuris communis. R. P. D. Sacrista:
Tolli ex vi clausularum derogatoriarum in fine Bullae, quae tollunt omnia
statuta etiam iuramento firmata. Emus Cardinalis Sacchettus: Successores
non obligari, voventes obligari. Pamphylius in eodem, et in derogatoriis
tolli statuta iuramento firmata. Roccius in eodem. Pallottus: Teneri ad
Festa de voto qui voverunt, et non esse edendum Decretum generale, sed
respondendum ad particularia. Franciottus: Teneri qui voverunt, uti par­
ticulares, et responsiones dandas tantummodo petentibus, vel dicta Festa
ponenda sub Festis de devotione. Bragadinus in eodem. Caesarinus in
eodem. Ideoque S. R. C., unanimi consensu, Decretum desuper concepit
tenoris sequentis:
Proposito dubio ad instantiam quamplurium Reverendissimorum Epi­
scoporum: an stante Constitutione SS. D. N. Urbani PP. VIII, super
obsenatione Festorum, quae incipit Universa, Idibus septembris 1642 pro­
mulgata, 1 Universitates seu Communitates Civitatum seu locorum teneantur
ex praecepto servare Festa ex voto earumdem inducta?
S. R. C., referente Emo et Rmo D. Cardinali Sacchetto, censuit: < Ex
dispositione Constitutionis praedictae personas voventes tantum teneri ;
quam S. C. sententiam sibi relatam SSmus D. Noster laudavit et approbavit,
dixitque: « Intentionem suam fuisse per eam Constitutionem tollere Festa
devoto quoad vim praecepti, et reducere illa ad instar Festorum de devotione,
reservata obligatione ratione personalis contractus, ex vi voti provenientis,
ipsismet personis tantum quae voverunt ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 834].

5429.
S. R. C., /Ylediolanen., 16 maii 1643.
Magister Caeremoniarum Ecclesiae Metropolitanae Mediolanensis sup­
plicavit pro declaratione sequentium dubiorum:
1. An in Ecclesiis Cathedralibus seu Collegiatis, ubi plures sunt Digni­
tates, absente vel impedito Episcopo, debeat qui primam post eum obtinet
Dignitatem, Missas et Vesperas cantare?
2. An ipso Digniore, vel impedito vel absente, alter qui secundam Di­
gnitatem obtinet debeat id munus obire; et si iste non adesset, an ad ter­
tiam Dignitatem spectet, et an omnibus Dignitatibus absentibus vel impe­
ditis, antiquior Canonicus id praestare debeat, an vero Canonicus Hebdo­
madarius?

85S

Cut ia Romana

3. In Ecclesiis ubi unica tantum Dignitas existit, ut Praepositus vd
Archipresbyter, an ipso absente vel impedito, antiquior Canonicus, an
potius Hebdomadarius debeat vices illius Dignitatis subire in Missis can­
tandis et aliis obeundis, quae ad Praepositum ipsum pertinerent, si praescn5
esset?
4. In Ecclesiis Collegiatis prima Dignitas solet incensari ter, sicut Archio
piscopus in Metropolitana, Canonici vero bis. Quaeritur: an bis tantum
ipse Praepositus et primam obtinentes Dignitatem debeant incensari, cum
terna incensatio videatur exhibenda Archiepiscopo tantum, aut Episcopo
in sua Dioecesi, aut in aliis, ubi nulla maior extat Dignitas?
8. An Praepositi et alii eiusmodi qui Pontificalia exercere nequeunt,
in sua Ecclesia debeant scamnis et scabellis tantum uti, vel etiam cathedris
aliquo panno etiam serico ornatis, cum Missas et Vesperas canunt, aut
etiam quando de suggestu condonantur?
Et S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Cardinali Caesarino, respondit:
Ad i. « Absente Episcopo pertinere ad primam Dignitatem praesentem,
dummodo sit in Sacris Ordinibus constituta ».
Ad 2. « Si turni usus quoad celebrationem Officiorum huiusmodi indi­
stincte inter Dignitates et Canonicos servatur, non esse abeo recedendum,
prima Dignitate celebrare impedita ».
Ad 3. « Impedito Praeposito, Hebdomadarium celebrare debere, cum
non eadem Dignitas sit Praepositorum et Episcoporum, nec propterea
eodem iure censendi ».
Ad 4. « Ternam thurificationem Episcopo vel Archiepiscopo tantum
debitam, eodem praesente, alteri non esse tribuendam ».
Ad 8. «Non licere Praeposito et aliis eiusmodi, qui Pontificalia exercere
nequeunt, uti cathedris serico ornatis, quibus utuntur Episcopi celebrantes".
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 837].

S'. Rituum Congregatio

859

5431.
S. R. C., Comen., 11 iul. 1643.
Erecta, auctoritate Ordinarii, Ecclesia in Oppido de Riva cum Cappellano ad eius servitium deputato, Archipresbyter, infra cuius Parochiae
limites existit, prohibuit Missas in ea diebus Festis celebrari ante Missam
parochialem: quapropter Fundatores supplicarunt declarari, id non posse
prohiberi.
Et S. R. C., iuxta alias decreta, 1 respondit: A Parocho prohiberi non
posse, quin Missae in Ecclesia praedicta diebus Festis ante vel post Missam
parochialem celebrentur, nisi eadem Ecclesia aliquo speciali iure sublectio­
nis, ipsi parochiali sit obnoxia ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 842].

5432.
I

S. R. C., Milevitana, 26 sept. 1643.
Parochus S. Mariae Damasceni Ritus graeci reformati sub s. m. Gre­
gorio XIII, supplicavit sibi decerni praecedentiam inter ceteros Parochos
iuxta antiquitatem suae Ecclesiae, non obstante quod sit gracci ritus uniti,
pro qua declaratione etiam Rmus Episcopus praesens in Curia instat.
Et S. R. C. respondit: « Ritum graecum praedictum non obstare, quo­
minus Parochus orator praecedentiam Ecclesiae suae debitam inter ceteros
latini ritus assequatur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 850].

5433.

5430.
S. R. C., Fulginaten., 13 iun. 1643.
Renuentibus Dignitatibus et Canonicis Ecclesiae Cathedralis Episcopo
Pontificalia exercente, cum pluvialibus et habitu sacro inservire, nec non
ipsis impeditis alios substituere; Episcopus supplicavit declarari: an ad dicta
teneantur?
Et S. R. C. censuit: Dignitates, Canonicatus vel alia Beneficia in Eccle­
sia praedicta obtinentes, teneri Episcopo solemniter celebranti vel Ponti­
ficalia exercenti assistere, ac vestibus sacris sui quisque Ordinis vel Officii
munera per se ipsos exercendo inservire, iuxta Sacrorum Canonum dispo­
sitionem et particularia eiusdem Ecclesiae statuta: legitimo vero impedi­
mento detentos, si per sc ipsos adimplere praemissa nequiverint, alios
respective eiusdem Ordinis et Dignitatis substituere debere; idque per
Episcopum opportunis iuris remediis exigi posse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 838].

S. R. C., Canarien., 22 nov. 1643.
Communitates Civitatum Palmae, Lagunae et aliarum conqueruntur
de Parochis et Ecclesiasticis, prohibentibus ne haeredes defunctorum vocent
ad funera Regulares, nisi prius vocentur omnes Clerici non solum propriae
P&rochiae defunctorum, sed etiam Parochiarum aliarum, supplicantes pro­
pterea pro abolitione dicti abusus.
Et S. R. C. respondit: « Numerum Religiosorum et Clericorum ac
electionem Ordinum Regularium pro associandis cadaveribus ad haeredes
defunctorum pro libitu voluntatis eorum spectare et pertinere, sine tamen
praeiudicio proprii Parochi et Ecclesiae parochialis, iuxta sacrorum Cano­
num et Ritualis Romani dispositionem ». Et ita in posterum in Civitatibus
praedictis servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 852].
1 Cf. N. 5356. S37S. 5388.

86ο

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5434.

5437.

S. R. C., 5 mart. 1644.

S. R. C., Grossetana, 4 iun. 1644.

Capitulum Ecclesiae Cathedralis unius Civitatis constat ex duabu>
Ecclesiis et triginta duobus Canonicis, quorum viginti quatuor resident in
una Ecclesia, octo vero in alia: ambae vero Ecclesiae unicum constituunt
Capitulum; et habent praebendas et ordines distinctos in Presbyterales, tt
Diaconales, et Subdiaconales. Cumque saepius teneantur in unius Capituli
formam coalescere, et simul una convenire, non servatur inter eos nec
ordinis nec receptionis praerogativa; sed dicti Canonici viginti quatuor
sine distinctione praecedunt aliis octo Canonicis. Supplicatur itaque decla­
rari, an rationabilis et toleranda sit huiusmodi consuetudo, quae tamen
immemorabilis non existit, et quid servandum?
Et S. R. C. declaravit: « Consuetudinem praedictam tamquam irratio­
nabilem et abusum non esse tolerandam, sed inter omnes Canonicos prae­
dictos ordinis et receptionis rationem esse servandam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 857].

5435.
S. R. C., Marianen., 16 apr. 1644.
Moniales SS. Annuntiationis de Bastia supplicarunt pro facultate asser­
vandi in earum Ecclesia SS. Eucharistiam.
Et S. R. C. respondit: « Aut Monasterium est canonice erectum, ct non
indiget: aut non, et non est approbandum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 860].

5436.
S. R. C., Avenioncn., 14 maii 1644.
Carolus Felix Deserre Canonicus Ecclesiae Cathedralis Avenionen., in
qua Praebendae omnes sunt Presbyterales, exposuit: quod cum tempore suae
receptionis ad possessionem praedicti Canonicatus in Sacerdotio non esset
constitutus, duo recentiores Canonici post illum admissi, cum Sacerdotes
existèrent, praecedentiam super illum adepti sunt; nunc cum ct ipse ad
Sacerdotium ascenderit, supplicavit sibi responderi, an de iure possit con­
sequi praecedentiam ante dictos Canonicos post illum admissos: et liat
alias ob allegatam pendentiam litis in partibus reiectus fuerit ad suos Judi­
ces; nihilominus cum modernus D. Archiepiscopus Avenioncnsis praesens
in Curia consentiat ct instet; supplicavit iterum pro resolutione.
Et S. R. C., referente Emo et Rmo D. Cardinali Roccio, secundum ea
quae proponuntur, respondit: «. Praecedentiam deberi Canonico oratori
ante omnes alios post ipsum receptos ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 864].

861

Quaesitum fuit: an Parochus et prima Dignius Ecclesiae Cathedralis
possit indicere Orationem quadraginta horarum, et exponere SS. Euchari­
stiae Sacramentum absque licentia Episcopi?
Et S. R. C. respondit: « Non posse ».
[ S. R. C. Decreta Authentica, n. 869].

5438.
S. R. C., Minerbien., 4 iun. 1644.
Primicerius Ecclesiae Minerbiensis exposuit, vertente controversia inter
ipsum et Archidiaconum eiusdem Ecclesiae super iure dirigendi Chorum
et ordinandi Divinum Officium, Episcopum anno 1612 ad favorem Primi­
cerii decrevisse; in quorum Decretorum exequutionem, cum ab Archidia­
cono turbetur, supplicavit responderi, quid iuris?
Et S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Cardinali Sacchetto, censuit:
Servandam esse dispositionem luris communis in cap. unico, De officio
Primicerii, et can. Perlectis, § ad Primicerium, dist. 25 ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. S70].

5439.
S. R. C., Calaritana, 2 iul. 1O44.
Quaesivit Archiepiscopus Calaritanus:
1. An, quando ipse in Ecclesia sua intervenit cum cappa Processioni
SS. Corporis Christi, teneatur ipsemet intortitium deferre, vel sibi ab alio
ministro deferri facere?
2. An Canonici in huiusmodi Processione teneantur intortitia deferre,
quamvis Archiepiscopus per se ipsum non deferat?
3. An Praesidens Capituli, praesente Archiepiscopo, possit dirigere
Processiones etiam sub poenis: an vero spectet ad ipsum Archiepiscopum?
Et S. R. C. respondit: Ad 1. In casu proposito Archiepiscopum debere
intortitium sibi per ministrum deferri facere ».
Ad 2. « Canonicos teneri funalia seu intortitia deferre ».
Ad 3. « Processiones edicere, decernere, dirigere, et deducere ad Archie­
piscopum pertinere de consilio tantum Capituli, non autem de consensu ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 875].

862

Curia Romana

.S. Rituum Congregatio

5440.

5443.

S. R. C., S. /Mare/, 26 nov. 1644.

S. R. C., Baren., 7 oct. 1645.

Quaesitum fuit: 1. Quomodo intelligenda sit Rubrica de genuflevonibus, quae SS. Eucharistiae fiunt: an eodem modo genuflectendum sii
coram exposito, quam coram asservato in Tabernaculo, ostio aperto?
2. An liceat Sacerdotibus in Missis privatis, tempore Hebdomadae
Maioris, Passionem D. N. a cornu Epistolae recitare?
Et S. R. C. respondit: Ad 1. « Semper, et a quocumque coram SS. Eu­
charistiae Sacramento esse genuflectendum ».
Ad 2. « Non a cornu Epistolae, sed a cornu Evangelii esse recitandum .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 877].

5441.
S. R. C., Granaten., 29 mart. 1645.
Ad tollendum abusum, qui in Civitate et Dioecesi Granaten. irrepsit,
et in dies irrepere non cessat, in publice exponendo pauco cum decore
SS. Eucharistiae Sacramentum; petiit Archiepiscopus dictae Civitatis prohi­
beri esse sibi permissum tam Saccularibus, quam Regularibus etiam
exemptis, ne audeant illud exponere absque sui licentia.
Et S. R. C. respondit: « Neque Regularibus neque Confraternitatibus
laicorum quovis praetextu licere publice exponere SS. Eucharistiae Sacra­
mentum, absque speciali licentia ipsius Archiepiscopi: et contrafacientescen­
suris esse coercendos ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 882].

5442.
S. R. C., Massen., 7 oct. 1645.
Ad Ecclesiam sub invocatione Beatae Mariae Suffragii, quam constru­
xit Universitas Portus Ferrarii in Ilva, cum non possit Episcopus Vicarium
mittere ad effectum illam benedicendi, supplicatum fuit S. R. C. ut illam
benedicere valeat Plebanus dicti loci.
Emi Patres eidem Congregationi praepositi responderunt: « Episcopum
posse subdelegare tam Plebanum praedictum, quam alium sibi magis bcncvisum, ad effectum vero benedicendi, non autem consecrandi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 889].

86S

In Collcgiata Aquaevivae Baren. Dioecesis fuit assertum adesse Arcbipresbytennn, ad quem spectat facere omnes functiones pontificales; et cum
ipse reperiatur hodie ex communicatus, Archiepiscopus Baren, deputavit
substitutum Vicarium ut exerceat curam animarum tantum in dicta Terra;
qui praetendit facere functiones praedictas, aliisque Presbyteris sibi benevisis delegare, in grave praeiudicium Dignitatum et Presbyterorum, qui
S. R. C. consuluerunt:
1. Ad quem spectet, excommunicato Archipresbytero, functiones facere,
celebrare Missas solemnes, et Vesperas cantare: an ad Dignitates et alios
Presbyteros de gremio dictae Ecclesiae gradatim, an vero ad assertum Vica­
rium?
2. An possit dictus Vicarius functiones praefatas Presbyteris sibi benevisi delegare?
Et eadem S. R. C. respondit: « Functiones praefatas quae debent fieri
ρσ primam Dignitatem, ea impedita obeundas esse per Dignitatem se­
quentem, non autem aliis delegandas a Vicario ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 890].

5444.
S. R. C., Camerinen., 13 ian. 1646.
Prior ct Canonici Collegiatae S. Venantii Camerinen. S. R. C. suppli­
carunt, ut declarare dignaretur: an Clericus moriens, sepulcro non electo,
sed habens sepulcrum maiorum, debeat in eo sepeliri, aut in Ecclesia cui
in susceptione primae tonsurae fuerit adseriptus, licet in ea nullum exer­
cuerit ministerium neque Beneficium possederit?
Et eadem S. R. C. respondit: « Nullum ius super sepultura praefatae
Ecclesiae, ubi Clericus defunctus in susceptione primae tonsurae fuerat
adseriptus, competere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 891].

5445.
S. R. C., Nicien., 13 ian. 1646.
Consulta S. R. C. an Episcopo quolibet tempore concionem cum cappa
audienti, teneantur saltem duo Canonici assistere; et an Canonici teneantur
eumdem levare et associare, quando ad Ecclesiam est accessurus ad assi­
stendum divinis Officiis et pontificaliter celebrandum, quamvis ipse incedat
cum rochetto et mozzetta, sed absque cappa.

864

Curia Romana

Eadem S. R. C. Ad i. respondit: « Iuxta alias resoluta, Episcopo con­
cionem cum cappa audienti saltem per duos Canonicos assistendam pre·
standam esse ».
Ad 2. « A Canonicis cum habitu canonical! non esse excipiendum et
associandum Episcopum, nisi sit cappa indutus ». Et ita in Ecclesia Nicien.
Emi PP. eidem Congregationi praepositi servari mandarunt.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 892].

5446.
S. R. C., Calaritana, 14 iun. 1646.

«Η ΧΣΛΛ IIT M O V S

Consulta S. R. C.: an liceat in Sodalitatum laicorum Oratoriis, quibus
animarum cura non est adnexa, nec hospitalitatis ius exercetur, quotidie
asservare SSmum Eucharistiae Sacramentum, e et in maiori hebdomada
facere Sepulcrum?
Eadem S. R. C. respondit: « Non licere, ct praedicta prohiberi ·> mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 895].

5447.
S. R. C., Perusina, 11 aug. 1646.

S r » V l( X I H T > V S S V H \ ’ N

Renuentes Canonici Cathedralis Perusinae praestare assistentiam Epi­
scopo non Pontificalia exercenti, sed concionibus, Missis, aut Vesperis cum
cappa assistenti extra Cathedralem, non obstante praetensa ab eodem Epi­
scopo consuetudine, recursum habuerunt ad S. R. C., ut declarare digna­
retur: an et in quibus casibus teneantur?
Erîïi PP. S. R. C. praepositi, utraque parte informante, responderunt
« Canonicos teneri et cogi posse ab Episcopo ut sibi ministrent et inserviant
non solum in Cathcdrali verum etiam in aliis Civitatis Ecclesiis, in quibus
solemnes vel publicas episcopales functiones est obiturus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 898].

11

5448.

.S Rituum Congregatio

6. An Episcopus debeat induere cappam pontificalem in sua camera,
antequam excipiatur per Canonicos in habitu canonical! accedentes: an
vero sufficiat quod cappam induat in illo cubiculo, in quo conveniunt Ca­
nonici ad illum excipiendum?
7. An quando Episcopus accessurus est ad Ecclesiam ut Divinis assistat,
intimandi sint Canonici per aliquem ministrum Episcopi, vel potius hora
congrua accedere debeant non intimati ad illum excipiendum et associan­
dam?
8 An Episcopo accedenti ad Ecclesiam, tam in diebus festivis quam
in fetialibus, sive cum cappa sive cum mozzetta, ad assistendum Litaniis
aliisque similibus, tam exposito SSrixo Sacramento quam non exposito; te­
neantur Canonici adire cubiculum Episcopi, et in habitu canonicali illum
excipere et associare ad Ecclesiam?
S. R. C. ita responderi censuit: Ad 1. ut alias saepe: ·■ Episcopum divi­
nis Officiis interessentem cum cappa pontificali debere per seipsum sibi
detrahere et ponere biretum, et ad hoc non teneri Canonicos assistentes .
Ad 4. Non debere Canonicos excipere Episcopum de cubiculo dum
id Ecclesiam accedit ut divinis Officiis intersit, nisi quando incedit cum
cappa pontificali: si vero accedat cum rochetto et mozzetta, satis esse ut
per Canonicos excipiatur ad portam Ecclesiae ».
Ad 5. » Canonicos non teneri praestare assistentiam Episcopo privatim
Missam celebranti, nisi legitima consuetudo illos obliget ».
Ad 6. « Satius esse quod Episcopus cappam induat in camera, in qua
Canonici illum excipiunt, ut alias fuit pro eadem Ecclesia responsum 20 notembris 1628 ».
Ad 7. < Condicta hora cum Episcopo ad inchoandum Officium, et dato
•igno cum campana, Canonicos teneri accedere ad cubiculum Episcopi, ut
excipiant et associent ad Ecclesiam ».
Ad S. « Teneri Canonicos excipere de cubiculo Episcopum acceden­
I
tem ad Ecclesiam cum cappa, occasione assistendi divinis Officiis, sive
Pontificalia exercendi seu solemniter celebrandi: sine cappa vero, ut in
aliis accessibus, satis esse ut occurrant et excipiant ad portam Ecclesiae,
ut supra ad 4 ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 900].

VN

S. R. C., Nicien., i3 sept. 1646.

I

Consulta S. R. C. super infrascriptis dubiis:
i. An Canonici assistentes Episcopo Divinis cum cappa interessenti,
teneantur illi ponere et deponere biretum, ct praecipue quando populo
benedicit?
4. An Canonici in habitu canonical! teneantur accedere in cubiculum
Episcopi non cum cappa, sed cum mozzetta et rochetto ad Ecclesiam
accedenti, ut inserviat divinis Officiis et Processionibus?
5. An dum Episcopus privatim Missam celebrat, duo Canonici tenean­
tur inservire et assistere?

865

5449,
Comen.,

nov. 1646.

Archipresbyter Collegiatae de Sondrio, in Valtellina Comen, suppli­
( cant S. R- C., quatenus declarare dignaretur:
1. An Canonici dictae Collegiatae teneantur celebrare Missam Conventnalem iis diebus quibus Ecclesiae inserviunt?
2. An inservire debeant pro Diacono et Subdiacono Dignitati vel Ca­
nonico Missam solemniter celebranti.'
An celebratio dictarum Missarum Conventualium, et munus Dia­
Vol. Vit.

866

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

coni ct Subdiaconi debeat fieri per turnum, iuxta distributionem faciendam
ab Archipresbytero?
Emi PP. S. R. C. praepositi: Ad 1. responderunt: « Praefatos Canonicos
celebrare teneri Missam Conventualem, nisi adsint Cappellani, qui hoc
munus explere consueverint ».
Ad 2. « Inservire teneri pro Diacono et Subdiacono Dignitatibus solemniter celebrantibus: Canonicis vero non teneri, nisi Praebendae sint distin­
ctae; alias servandum esse solitum ».
Ad 3. « Distributionem praedictam esse faciendam a prima Dignitate
iuxta cuiusque praerogativam, et per turnum; quatenus ab alia Dignitate,
huiusmodi distributio fieri non consueverit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 901].

5450.
S. R. C., Nicoteren., 17 nov. 1646.

867

5452.
S. R. C., Cassanen., 4 maii 1647.
Congregatio S. Mariae de Colorito, quae dicitur de Observantia S. Auidstini, institit coram S. R. C. ut declararet: an liceat cadavera, quae in
eorum Ecclesia sepelienda sunt, de domo defuncti vel alibi existentia deferre
j d Ecclesiam recto tramite; vel potius deferenda sint prius ad Ecclesiam parochialem, ibique celebrandum Officium, et postea ad Ecclesiam Regula­
rium ad effectum illa tumulandi?
S. R. C. respondit: « In casu proposito cadavera in Ecclesiam S. Mariae
dt Colorito absque ullo intervallo esse deferenda, ibique celebrandum
Officium, sine praeiudicio emolumentorum Ecclesiae Parochialis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 909].

Cum S. R. C. iam dixerit Archidiaconum Ecclesiae Cathedralis Nico­
5453.
teren. Protonotarium Apostolicum, non tamen de numero participantium,
amittere quotidianas distributiones, quotiescumque in Choro aliisque eccle­
S. R. C., Calaguritana, 3 aug. 1647.
siasticis functionibus habitum Praelatitium deferat; fuit iterum dubitatum:
Contendentibus inter se Matthaeo de Tavorga et Anna Maria de Vego1. An huiusmodi decisio locum sibi vindicet in prima Dignitate, quam
pu coniugibus ex una, et moderno Rectore Ecclesiae parochialis Oppidi
detinet Archidiaconus?
2. An eidem Archidiacono, dum inservit Episcopo in Missis ct functio­ I de \ ilvao partibus ex altera: an scilicet elavem sub qua reconditur SSmae
Eucharistiae Sacramentum Feria V in Coena Domini, praefatus Rector
nibus publicis, sit licitum gestare rochettum cum pluviali, aut teneatur uti
tradere teneatur dicto Matthaeo de Tavorga ex persona uxoris Ecclesiae
superpelliceo tantum?
Parochialis praedictae praetenso Patrono, et ob peculiarem nobilitatem
Ad i. S. R. C. respondit: «Dictum Archidiaconum, quamvis primae
Familiae de Vegogna, nec non ob generalem Hispaniarum consuetudinem
Dignitatis honore praefulgeat, immunem non esse a poena privationis distri­
huiusmodi elavem custodiendi per personas nobiles;
butionum quotidianarum, si in functionibus ecclesiasticis incedat cum ha­
S. R. C., referente Emo Sfortia, pluries auditis partibus, in casu pro­
bitu Protonotarii ».
posito, « Rectorem dictae Ecclesiae parochialis de Vilvao praefato Matthaeo
Ad 2. « Non habitu praelatitio, sed canonical! uti debere, quando in
I deTavorga huiusmodi elavem tradere non teneri» declaravit.
functionibus ecclesiasticis Episcopo inservit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 912].
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 903].

5451.
S. R. C., Ferentina, 12 ian. 1647.
Consuluerunt S. R. C. Canonici Cathedralis Ferentinae: an teneantur
Episcopum accedentem ad Ecclesiam cum cappa in diebus ferialibus exci­
pere de cubiculo, et usque ad eumdem locum comitari, vel potius satis sit
illum associare usque ad portam Palatii?
Eadem S. R. C. respondit: « Episcopum quandocumque accedentem ad
Ecclesiam in diebus ferialibus ad interessendum simpliciter Horis Canoni­
cis, Vesperis et Completorio, aut etiam Missae Convcntuali, non uti debere
cappa magna, sed rochctto et mozzetta. Ideoque tali casu Canonici non
tenentur ».
(S. R. C. Decreta Authentica, n. 906].

5454.
S. R. C., Beneventana, 5 sept. 1648.
Archiepiscopus Beneventanus supplicavit declarari:
i. An Dignitates illius Cathedralis, quae sedent ab utroque latere Chori,
debeant omnes prius thurificari quam Canonici eiusdem Ecclesiae, qui tam
4 dexteris quam a sinistris Chori una cum praefatis Dignitatibus sedent?
EtS. R. C. respondit: «Tam Dignitates quam Canonicos a latere digniori
Chori sedentes prius thurificandos esse, quam Dignitates et Canonicos qui
sedent a latere Chori minus digno ».
5. An Canonici Archiepiscopum ad Ecclesiam accedentem associare,
et ab eadem redeuntem usque ad anticameram suae habitationis, iuxta

868

Cuna Romana

consuetudinem suorum Praedecessorum, comitari teneantur? Et S. R, C.
respondit: « Quod circa associationem serventur Decreta; et ad eorum for­
mam compellantur Canonici renitentes, si aliqui adsunt, sub censuris etian.
in subsidium ».
6. An Archidiaconus, prima Dignitas, Archiepiscopo tam solemnikr
celebranti quam Divinis tantum interessenti cum cappa, assistere teneatur;
cum praebendae non sint distinctae? Et S. R. C. respondit: ' Assistentia
praedictam praestandam esse per Archidiaconum iuxta formam Caeremo­
nialis, eumque ad hoc posse cogi, sub censuris etiam in subsidium ··.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 915].

5455.
S. R. C., Novocomen., 23 ian. 1649.
Supplicarunt S. R. C. Paulus Besta et Vitalis Betlana Canonici Collegiatae Sondrii supradictac Dioecesis declarari, ut ipsi praecedere debeant
qui possessionem capitularem adepti fuerunt ante Caesarem Pusterlam eam
praetendentem, ex titulo anteriori sui Canonicatus.
Et Emi Patres responderunt: « Oratoribus in antiquiori possessione existentibus praecedentiam deberi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 917].

5456.
S. R. C., lanuen., 13 mart. 1649.
Procurator Generalis strictioris Observantiae S. R. C. supplicavit, ut
confirmare dignaretur Decretum Emi Archiepiscopi, de celebranda Dedi­
catione Ecclesiae Oppidi Rapelli die 6 iulii ob incertitudincm diei Consecrationis; licet modo de ea notitia habita fuerit ex authenticis scripturis, cum
dicta dies Consecrationis coincidat in festo S. Bonaventurae a toto Ordine
magna cum solemnitate celebrari consueto.
Et Emi PP. responderunt: <■ Non suffragari Decretum Emi Archiepiscopi,
sed celebrandum esse in ipsa die, qua repertum fuit Ecclesiam consecratam
fuisse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 920].

5457.
S. R. C., Novocomen., 24 iul. 1649.
Ecclesia Collegiata Sondrii Novocomen. Dioecesis a S. R. C. supplica­
vit declarari infrascripta dubia:
i. An in Collegiata, in qua Canonici tenentur celebrare Missam Conventualem per turnum, Archipresbyter, qui ibi est prima Dignitas, possit
semper aut quotiescumque sibi placuerit, dictam Missam celebrarer

S. Rituum Congregatio

869

2. \n in diebus Stationum Ecclesiae, et in solemnioribus Festivitatibus
per annum, in quibus idem Archipresbyter dc more solet Missam Conventualem celebrare, hanc celebrationem alteri Dignitati possit, quae non sit
de gremio Ecclesiae, vel alicui Sacerdoti sibi beneviso, delegare?
3. Si in supradictis Festivitatibus solemnibus, idem Archipresbyter
noluerit vel nequiverit Missam Conventualem celebrare, an succedat ad
hanc functionem in eius locum Canonicus antiquior sive Decanus, vel
potius Canonicus ad quem spectat ratione turni?
Et Emi PP. ad 1. «Negative responderunt, sed celebrandum esse per
turnum ».
Ad 2. « Negative, sed, impedita prima Dignitate, spectare ad secun­
dam ordine successivo ».
Ad 3. «Antiquiorem succedere debere: cum, impedita prima Dignitate,
supradictac functiones in Festis solemnioribus peragendae sint a secunda,
ct gradatim ordine successivo ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 921].

5458.
S. R. C., Placentina, 23 aug. 1649.
S. R. C. pluries respondit: Vicedominum, et alias Dignitates Ecclesiae
Cathedralis habentes duplices praebendas, et Presbvterales ct Diaconales,
debere fungi Officio Diaconi cum ex turno ipsis incumbit, si velint Praeben­
dae gaudere proventibus. Cum vero eaedem Dignitates huiusmodi Decretis
non acquiescentes remissoriam ad probandam contrariam consuetudinem
petierint, et processus in S. C. fuerit exhibitus;
Emi PP., iterum proposita causa, et referente Erîio D. Card. Sacchetto,
I ac partibus saepe auditis, declararunt: » Habentes Canonicatus, seu Prae­
bendas Diaconales vel Subdiaconales, etiam cum Dignitate, onera illis
adnexa obire debere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 923].

5459.
S. R. C., Tornacen., 25 sept. 1649.
Consulta fuit per Episcopum, etiam de mandato SS. D. N., S. R. C.
pro declaratione sequentium dubiorum:
i. An Missae in Ecclesia Cathedral i in certo Altari vel Cappella prae­
scriptae, celebrari valeant per Canonicos aut eorum substitutos in Cappella
primo obvia ct commodiori, licet vigeat contraria possessio a quadraginta
annis ct ultra?
8. An liceat, tam in Civitate Tornacen. quam Insulen., Fratribus Ordi­
nis S. Dominici aliisque Mendicantibus, in quorum Ecclesiis sepulturae
eliguntur, cadavera defunctorum levare, absente et inconsulto Parocho;

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

et an illi vocati ad fumis debeant convenire in parochiali Ecclesia if·
defuncti, vel in alia, vel expectare per vias, aut in domo defuncti?
Et Emi PP., referente Emo Dno Card. Franciotto, responderunt: Ad i.
<' Per Episcopum cogendos esse omnes, ad quos spectat, ut Missas in Ac­
ribus vel Cappellis praescriptis, iuxta erectionem celebrent)).
Ad S. « Dari exemplar Decretorum in hac materia latorum » scilicet
Ad primam partem dubii « Cadavera decedentium in Parochia non posx
levari, nisi requisito Parocho, per Regulares, eoque de iuribus parochialibus
satisfacto ».
Ad alteram vero partem: « Regulares vocatos ad funus debere convenire
in parochiali Ecclesia, vel in alia iuxta loci consuetudinem; et nullo modo
permittendum ut recto tramite accedant ad domum defuncti, vel per
expectent». Et ita responderunt.
[S R. C. Decreta Authentica, n. 924].

871

praecipiatur a Rubricis fieri cum floribus et signis laetitiae, et videatur par­
ticipare de festivitate Missae celebratae in mane cum Cruce velata albo
colore, et ex alia parte sit actus humilitatis?
5 An et quando benedicenda sint Pixis, purificatoria, Ostensoria, vel
saltem lunula, quae immediate inserviunt Sacramento plusquam alia: quae
habent in Missali propriam formam benedictionis?
Et Emi PP. responderunt: Ad 1. · Aspersionem semper faciendam esse
a Celebrante ».
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 3. « Negative ».
Ad 4. « Colorem non esse mutandum ».
Ad 5. « Servandas esse Rubricas ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 926].

5462.
S. R. C., Eporedien., 19 nov. 1650.
S. R. C., Bellicastren., 16 nov. 1649.
Capitulum et Canonici Cathedralis propter Praebendarum tenuitatem,
ac immemorabilem ab ipsis assertam consuetudinem, in Adventu, Quadra­
gesima, aliisque Vigiliis, in quibus festus dies alicuius Sancti coincidit,
cogi non posse praetendunt ad celebrandam Missam Conventualem, prop­
ter recurrentem Missam de Sancto: Episcopus vero eiusdem Civitatis a
S. R. C. instanter ita declarari petiit.
Et Emi PP. responderunt: « Omnino praedictos Canonicos teneri ad
celebrandum utrarnque Missam iuxta Rubricas Missalis Romani in praedi­
ctis temporibus, quacumque exceptione ct consuetudine adducta non ob­
stante ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 925].

Exposuit Episcopus S. R. C. Civitatem Eporediensem multis abhinc
annis voto publico se obstrinxisse servare nonnulla Festa cum Vigilia et
peragere Processiones; quod ab anno 1631 ab Episcopo praedecessore con­
firmatum fuit, eo adiecto, ut ad ea teneantur etiam successores, licet votum
non emiserint. Cum autem eadem S. C. quoad Festa alias declaraverit1 ex
dispositione Constitutionis s. m. Urbani λ III super his editae,2 voventes
tantum obstringi, institit etiam declarari: an eorum successores votum obli­
get quoad Vigilias et Processiones, saltem ex vi praecepti?
Et Emi PP. « Negative » responderunt.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 932].

5463.
5461.
S. R. C., lanuen., 16 nov. 1649.
Religiosi Ordinis S. Francisci Minimi nuncupati Provinciae Januen.
humiliter S. R. C. supplicarunt pro declaratione infrascriptonim dubiorum:
1. An et a quo fieri debeat aspersio dic Dominica quando Superior
celebrat?
2. An debeant velari Imagines et Cruces Sabbato Passionis, si occurrat
eo die festum S. Titularis vel Patroni Ecclesiae?
3- An detegi illae debeant, quando in hebdomada Passionis occurrit
festum S. Titularis vel Dedicatio Ecclesiae?
4. Quo velo cooperienda sit Crux in Altari ad functionem lotionis pedum
in Feria V maioris hebdomadae, et Crux Processionis, cum Sacerdos indu­
tus sit violaceo, et Diaconus colore albo; et actus ipse lotionis sive Mandati

S. R. C., Cassanen., 11 mart. 1651.
Cum alias S. R. C., ad relationem Emi D. Card. Sacchetti, in contro­
versia orta inter Archidiaconum Cathedralis Ecclesiae Cassanen. et Canto­
rem dcclaverit:
1. Capitulares de Choro exire volentes ab Archidiacono prima Dignitate,
et eo absente, a digniori, ordine successivo, veniam petere debere:
2. Tabellam, in qua describi debeat per quos exercendae sint functio­
nes ecclesiasticae per turnum, ab Archidiacono praescribendam et ordinan­
dam esse; ad Cantorem vero spectare Chori directionem, iuxta praescriptum
in tabella;
> Cf. N. 5428·
1 Cf. N. 226.

872

Curia Romana

3. Eiusdem Archidiaconi munus esse dare signum pro inchoando Off.;.
Divino; et antequam signum detur pro discessu a Choro, nulli de Capio,
exire licere;
Modo autem huiusmodi controversia denuo excitata, cum nioden
Cantor praedictis Decretis acquiescere noluerit;
Eadem S. R. C., utraque parte informante, ac eodem Emo D. Card
Sacchetto referente, decrevit:
Quoad i et 3: « Standum esse in Decretis».
Quoad 2: « Tabellam subscribendam esse ab utroque, si ambo adfw rint; sin minus, a praesente ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 933].

5464.
S. R. C., Camerinen., 20 maii 1651.
Antonius Tranquillus Presbyter, cuius professionem olim in Ordine
Minorum Conventualium S. Francisci emissam, Emi PP. consultationibus
Episcoporum et Regularium praepositi nullam esse (ut praesupponitur) censuerunt, humillime supplicavit a S. R. C. declarari, sibi praecedentiam
deberi a die suae promotionis ad Presbyteratum, cum eam cedere nolint,
nisi qui ordinati sunt postea quam ipse ad saeculum rediit.
Et Emi PP. responderunt: « Praecedentiam deberi etiam in casu propo­
sito, iuxta tempus promotionis ad Presbyteratum, quatenus alius titulus in
quaestionem positus non fuerit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 936].

5465.
S. R. C., Urbis, 19 aug. 1651.
Fratres loanncs Augustinus a S. Angelo Definitor Generalis Ordims
Cannelitarum supplicavit a S. R. C. declarari sequentia dubia:
1. An stante Decreto eiusdem S. C. quod in diebus quibus prohibetur
fieri de Festo duplici, non possint dici Missae votivae, neque de requie;
in vigilia Pentecostes, omissa solemn i Missa de eadem, a qua dictum festum
incipit, possit cantari Missa de Beata Virgine?
2. An Regulares, qui utuntur Missali Romano in celebratione Missa­
rum tam privatarum quam solemnium, ritus in Missali praescriptos immu­
tare possint addendo vel minuendo aliqua, seu ritus alios subrogando in
Choro aut in Altari, sub alicuius antiquae consuetudinis praetextu; an po­
tius omnia in eodem Missali et Caeremoniali praecepta, ad unguem sine
ulla additione, diminutione, vel immutatione servare debeant?
3. An quando Missa canitur sine Ministris, thurificari possint tam Altare
quam Chorus, ut alias fit quando Ministri adsunt?

S. Rituum Congregatio

873

4. An sub illis verbis, quibus Summi Pontifices Clemens VIII, 1 et SS.
D.N. Innocentius X,2 in suis Constitutionibus utuntur, Caeremonialc Epi­
scoporum approbantes et observari mandantes, ah omnibus et singulis perso­
nis, ad quas spectat et in futurum spectabit; Regulares, qui ritum Romanum
in Officio Divino et Missa sequuntur, comprehendantur, adeo ut etiam ipsi
ad praescriptum eiusdem Caeremonialis omnia peragere et praestare de­
beant?
5. An Regularium Caeremonialia, quae praedicto Episcoporum Caere­
moniali in aliquibus conformia non sunt, pariter prohibeantur?
6. An quando SS. Eucharistiae Sacramentum publice discoopertum
exponitur, omnes ante illud transeuntes cuiusvis conditionis et ordinis sint,
seu ad illud accedentes et ab eodem recedentes, semper utrumque genu
flectere debeant ?
Super quibus EE. PP., referente Emo D. Card. Cornelio, responderunt,
ut infra:
Ad i. «Negative iuxta Rubricas».
Ad 2. « Nihil addi, minui, vel immutari posse, sed omnia in eodem Mis­
sali et Caeremoniali praescripta ad unguem servanda esse ».
Ad 3. « Negative ».
' *'
Ad 4. « Affirmative, nisi aliter fuerit a Sede Apostolica specialiter in­
dultum ».

Ad 5. « Ut ad proximum ».
Ad 6. « Affirmative ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 937].

5466.
S. R. C., Turritana, 2 mart. 1652.
Pro parte Decani et Canonicorum Cathedralis Ecclesiae Turritanae a
S. R. C. supplicatum fuit declarari: an directio Chori in defectum Canto­
ris, qui in eadem Cathedrali non habetur, privative spectet ad Vicarium
Generalem in habitu Vicariali incedentem?
Et Emi PP. « Ad digniorem Chori spectare et pertinere, responderunt,
non autem ad Vicarium Generalem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 939].

5467.
S. R. C., decr. 16 dec. 1652.
S. R. C. hac dic 5 octobris 1652 censuit et declaravit, si SS. D. N.
placuerit, < Non potuisse nec posse, tam Saeculares quam Regulares cuius­
cumque Ordinis et Instituti, etiam Societatis lesu, excedere limites verbales
> Const.
« Const.

14 iul. 1600. -Bull. Rom., tom 5 Π, p. 301, 302.
30 iul. 1650.-Bull- R»·"·. torn. 6. Ill, p. 2n, 2I2.

Cum novissime,

Etsi alias,

Curia Romana

«74

Indultorum Sedis Apostolicae super Beatificationibus, praesertim in «li­
bratione Missarum et Officii cum octavis, nisi hoc expresse Sedes Aposto­
lica eis induisent ». Et facta relatione per Emurn D. Cardinalem Cornelium
Episcopum Albanen. Sanctitas Sua approbavit, et sic, ut praemittitur,
observari mandavit. Die 16 decembris 1652.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 942].

5468.
S. R. C., Callien., 22 mart. 1653.
Episcopus exposuit S. R. C., quod in defectum Ecclesiae Cathedralis,
in qua constmitur nova fabrica, pro habendis concionibus tempore Ad­
ventus fuit subrogata de consensu etiam Capituli Ecclesia S. Francisci
Minorum Conventualium, in qua, dum ipse concioni interest cum cappa,
Canonici recusarunt assistere, ut solent in Cathedrali, et supplicavit de­
clarari: an teneantur?
Et eadem S. R. C. censuit et declaravit: « Canonicos teneri assistere
cum eorum habitu canonical! ».
[S. R. C., Decreta Authentica, n. 944].

5469.
S. R. C., Placentina, 22 mart. 1653.
Cum S. R. C. sub die 23 augusti 1649 decreverit Dignitates Cathedralis
habentes Canonicatus, seu Praebendas Diaconales, seu Subdiaconales,
onera canonicatibus adnexa subire debere;1 modo ad instantiam Praepositi,
Archidiaconi et Archipresbyteri eiusdem Cathedralis supplicatum fuit de­
clarari, ipsos, qui habent praebendas perpetuo unitas, non comprehendi in
supradicto Decreto, nec teneri ad hebdomadam in turno Diaconorum.
Et eadem S. R. C., auditis Canonicis Diaconis eiusdem Cathedralis,
referente Emo et Rfho D. Card. Sacchetto, censuit et declaravit: « Dictum
Decretum non comprehendere praedictas Dignitates, quae habent Praeben­
das Diaconales perpetuo unitas, nec tales Dignitates in posterum esse appo­
nendas in turno Diaconorum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 945].

5470.
S. R. C., Cassanen., 22 nov. 1653.
Orta differentia inter Canonicos provisos dc Canonicatibus, ultimo loco
erectis a moderno Episcopo, et Salvatorem Alphanum, ultimo loco provi­
sum de uno ex canonicatibus eiusdem Ecclesiae antiquis, super praece­
dentia inter ipsos servanda;
» Cf. N. 5458.

S. Rituum Congregatio

875

S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Card. Sacchetto, censuit et
declaravit: « Praecedentiam deberi Canonicis, qui prius adepti sunt posses­
sionem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 951].

5471.
S. R. C., Cusentina, 20 iun. 1654.
Instante Fr. Bartholomaeo de Camerino Ordinis Capuccinorum occa­
sione Visitationis Provinciarum Regni Neapolis pro declaratione:
1. An in Litaniis, quae dicuntur in Ecclesiis Capuccinorum, ut asseri­
tur ex forma Constitutionis, post Matutinum et post Nonam, liceat addere
nomina Sanctorum, ultra expressa in Litaniis quae habentur in Breviario
Romano, ex eo quod sint Sancti eiusdem Ordinis, vel Patroni Provincia­
rum, vel etiam ex devotione?
2. An in versiculo consueto de B. V. Benedicta tu in mulieribus cum
responsorio, et benedictus fructus ventris tui, liceat addere lesus, et dicere:
benedictus fructus ventris tui lesus?
S. R. C. « In utroque casu non licere quidquam addere » censuit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 957].

5472.
S. R. C., Perusina, 20 iun. 1654.
Praetendentibus Canonicis Ecclesiae Cathedralis Perusinae gravari et
distrahi a servitio Chori, si vocentur et cogantur ad assistendum et inser­
viendum Episcopo, quotiescumque, pro suo arbitrio, sine necessitate acce­
dit saepe ad diversas Ecclesias eiusdem Civitatis ad Missas Pontificales
celebrandum, sive ad assistendum, vel cum pluviali vel cum cappa; habito
super hoc recursu ad S. R. C. pro declaratione: an teneantur?
Eadem S. R. C. censuit: « Non omnes teneri, sed tres tantum pro fa­
cienda assistentia ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 958].

5473.
S. R. C., Mediolanen., 8 iul. 1654.
Cum ad notitiam SS. D. N. pervenerit D. Gubernatorem Mediolani in
die Annuntiationis B. Μ. V., proxime praeterita, poni fecisse genuflexorium cum tapete magno et pulvinaribus, pro se et Marchionissa eius uxore,
in Ecclesia Cathedrali intra Presbyterium et ante Altare maius, ac in eo ipso
1 Cf. N. 5478.

··*»■

876

Curia Romana

loco ubi Faldistorium pro Episcopo apponi solet: nec non eumdemD.Gu- |
bernatorem, absque ulla Sedis Apostolicae licentia, retinere suam Sedem 1
intra Presbyterium cum cortina, eo modo et forma, quibus in praeteritum
usi sunt alii eius Praedecessores, praevia tamen opportuna Sedis Apostolicae licentia; Sanctitas Sua mandavit discuti huiusmodi negotium in hac
particulari Congregatione, in qua, re discussa et plene examinata, Emi PP.
consuerunt: « Significandum esse Archiepiscopo per Literas S. R. C., non
licere praefato D. Gubernatori genuflexorium in dicto loco et modo, quo
supra, apponere; nec item retinere Sedem intra Presbyterium, ut supra
dictum est, absque speciali licentia Sedis Apostolicae, si eidem S. R. C.
ita videbitur ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 959].

5474.
S. R. C., Mediolanen., 18 iul. 1654.
Relata in hac Congregatione Resolutione capta in alia Congregatione
particulari sub die 8 huius mensis 2 de mandato SS. super eo, quod non
liceat D. Gubernatori Mediolani apponere genuflexorium ct retinere Sedem
intra Presbyterium Ecclesiae Cathedralis, sine speciali Sedis Apostolicae
licentia; et quod debeat S. R. C. Literis id significare Archiepiscopo, ne
in posterum huiusmodi novitates fieri contingat;
Eadem S. R. C.: «Praefatam resolutionem approbavit, eamque Archie­
piscopo significari mandavit, prout in Regesto Literarum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 960].

5475.
S. R. C., Aesina, 18 iul. 1654.
Cum saepe alias et specialiter in hac causa S. R. C. declaraverit3 praece­
dentiam inter Canonicos competere Canonicis Ordinis Prcsbyteralis supra
Canonicos Ordinis Diaconalis et Subdiaconalis, etiamsi Presbyteri recen­
tius recepti sint; et in Ecclesia Cathedrali orta fuerit controversia, an idem,
quod servatur in Choro et quando inceditur cum cotta et habitu canonical!,
debeat etiam servari in Capitulo et in aliis actibus in quibus Canonici con­
veniunt in eorum habitu ordinario clericali;
Eadem S. R. C., auditis partibus, censuit et declaravit: « Canonicis Pre­
sbyteris ubique locorum competere praecedentiam in functionibus capitu­
laribus, tam quae fiunt cum habitu canonical!, quam sine habitu ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 961].
> Cf. N. 5474.
« Cf. N. 54731 Cf. N. 5196, 5226, 5232, 5300, 5364, 5382, 5434.

S. Rituum Congregatio

877

5476.
S. R. C., Recineten., 22 aug. 1654.
Magister Caeremoniarum Ecclesiae Recineten. exposuit Dignitates
eiusdem Ecclesiae, deficientibus Canonicis, ab Episcopi assistentiae onere
.re exemptas reputare, ob idque Episcopum debito ei ministerio quandoque
fraudari.
S. R. C. respondit: Episcopo rescribendum esse pro observantia Caeremonialis, quo in cap. 26, lib. 1, clare disponitur: Si nullus Presbyter
Canonicus aderit, praeter Dignitates, tunc aliquem ex ipsis Dignitatibus
teneri ad supplendum locum Diaconi deficientis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 966].

5477.
S. R. C., Seguntina, 19 sept. 1654.
Ad quinque dubia per Episcopum Seguntinum ad S. R. C. transmissa
eadem C., ut infra, respondit:
Ad i. scilicet: An, attento quod in Cathedrali consueverint Canonici
feria \ in Coena Domini Missas celebrare, et ex eis neminem ad Commu­
nionem, quae fit ab ipso Episcopo inter Missarum solemnia, accedere; Epi­
scopus eosdem possit ad observantiam contentorum in Caeremoniali, lib. 2,
cap. 23, compellere?
R. « Omnino servandum esse Caeremoniale Episcoporum, et pro eius­
dem observantia posse ab Episcopo cogi Canonicos, et alios quoscumque
de gremio Ecclesiae ».
Ad 2. Λη, stante consuetudine, quod hymnus Gloria in excelsis Deo etc.
I integre sub organo moduletur et humanis vocibus, nec alternatin'! concina­
tur, possit Episcopus cogere ad implementum eorum, quae continentur in
lib. i, cap. 28 Caeremonialis Episcoporum?
R. Abusum huiusmodi ab Ecclesiae praedictae praxi omnino tollen­
dum ».
Ad 4. An insuper cogi possint Capitula Collegiatarum, non obstante
qualibet in contrarium inducta consuetudine, ad celebrandum diebus Vigi­
liarum, quatuor temporum, et Quadragesimae, ultra Missam Festi cur­
rentis post Tertiam, alteram conventualem de Vigilia, et Feriis praedictis
post Nonam?
R. « Collegiatus teneri etiam ad Missam Conventualem de Vigilia et
Feriis praedictis, iuxta Rubricas Missalis Romani ».
Ad 5. An tolerandum, quod Dux de Medina Caeli in Ecclesia Collegiata sui Patronatus occupet Sedem primae Dignitatis, sitam in digniore
parte Chori, vel in hoc sit servanda potius dispositio Caeremonialis Episco­
porum?
R. « Non tolerandum, nisi docto et constito de legitimo Privilegio ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 970].

Curia Romana

S7S

5478.
S. R. C., Perusina, 14 nov. 1654.
Episcopus Perusinus S. R. C. supplicavit pro moderatione Decreti hoc
anno sub dic 20 iunii ab eadem S. C. emanati, 1 quo firmatum extitit tres
tantum Canonicos teneri Episcopo extra Cathedralem Missarum solemni;
pontificaliter peragenti assistere.
Et re maturius inspecta, eadem S. R. C.: « In Missa Pontificali tres
Canonicos assistere, et alios duos in officio Diaconi et Subdiaconi eidem
Episcopo ministrare debere, declaravit; in reliquis firmo remanente Decreto,
ut praefertur, sub die 20 iunii emanato ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 976].

5479.
S. R. C., Ortonen. Camplen., 15 dec. 1654.
.Archidiaconus Camplen. ipsi adiudicari postulavit ius dirigendi Chorum,
dicendi Pater, Ave Maria, et Credo pro inchoatione Officii, ac indicendi
mox Hebdomadario, ut intonet versiculum, Domine labia mea etc. ad Matu­
tinum et Deus in adiutorium meum intende etc. ad Vesperas, necnon benedi­
ctiones ad Primam et Completorium, versiculum Dominus det nobis suam
pacem, et his similia, quaeque hactenus consueverunt per ipsum impleri.
S. R. C.: « Directionem Chori, nisi Cantoris Dignitas vel similis cui
huiusmodi praerogativa et munus incumbat, in ipsa Cathedral! Ecclesia
existât, ad Archidiaconum primam Dignitatem pertinere respondit. Reli­
qua vero abusive hactenus ab ipso peracta, omnino ad Hebdomadarium,
vel alias peragentem Officium, posthac fieri peragique iussit: non obstante
qualibet contraria consuetudine, quam abusum declaravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 981].

S. Rituum Congregatio

% 79

Missis pontificalibus, concinendi Missas in diebus solemnioribus, nec non
peragendi solemnia Missarum et delationem SS. Sacramenti, absente Epi­
scopo, in Festivitate Corporis Christi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 984].

5481.
S. R. C., Alexien., 19 iun. 1655.
Episcopus Alexien. S. R. C. supplicavit ut dignaretur declarare, teneri
Canonicos ingredi cubiculum ab ipso oratore destinatum pro sumenda
cappa pontificali, et inde eum Sacra facturum, vel Divinis cum cappa adstitumm, associare ad Ecclesiam Cathedralem.
Et S. R. C., ad relationem Efni Dni Cardinalis Franciotti, cui huiusmodi negotium commissum fuerat, die 8 maii 1655 respondit: « Canonicos
teneri, et cogi posse ad huiusmodi sibi debita obsequia vindicanda, etiam
sub censuris, nisi Episcopium longe distet a Cathedrali ». Die 19 iunii 1655.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 985].

5482.
S. R. C., Mediolanen., 19 iun. 1655.
S. R. C. in causa controversiae praecedentiarum in Processionibus San­
ctissimi Sacramenti inter Societatem Sanctissimi Sacramenti loci Lignarelli, et Societatem S. Ambrosii loci Lignant censuit: « Competere praece­
dentiam Societati SSmi Sacramenti supra Confraternitatem S. Ambrosii in
omnibus Processionibus, in quibus defertur SS. Sacramentum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 9S6].

5483.
S. R. C., Civitatis Plebis, 29 ian. 1656.

5480.
S. R. C., Pacen., 29 maii 1655.
Ad instantiam Antonini Frull Prioris et primae Dignitatis Cathedralis
Ecclesiae Pacen.
S. R. C. declaravit: « Nequaquam ad Vicarium Generalem ratione Offi­
cii, sed ad primam Dignitatem, vel successive ad alias Dignitates aut senio­
rem Canonicum, privative quoad ipsum Vicarium, spectare ius ministrandi
aspersorium Episcopo in ingressu Ecclesiarum, praesente Capitulo Cathe­
dralis indumentis canonicalibus redimito, assistendi eidem Episcopo in
1 Cf. N. 5472.

Episcopus Civitatis Plebis ad S. R. C. transmisit formulam Litaniarum
S. Antonii de Padua, quae recitantur a Fratribus Minorum de Observantia
S. Francisci in eorum Ecclesia.
Et S. eadem R. C. iussit: « Ad Episcopum dirigi 1 iteras, quibus moneatur,
ut prohibeat recitationem praedictarum Litaniarum, et auctoritate S. C.
cogat Fratres praedictos ad consignandas ipsi Episcopo formulas omnes et
singulas tum manu conscriptas, tum typis impressas, quasque ad S. C.
transmittat ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 995].

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

88ο

5484.
S. R. C., Pragen., 29 ian. 1656.
Archicpiscopus Scbasten. in partibus Infidelium, Suffraganeus Emi
D. Card, de Sbarrach, Archiepiscopi Pragen., declarari postulavit: an ipsi
uti Archiepiscopo supra Episcopum Litomericcn., praesentem in Civitate
et Dioecesi Pragensi, praecedentia competeret?
Et S. R. C.: «Ad Archiepiscopum uti Archiepiscopum niaioritate
gradus supra Episcopum praecedentiam spectare » respondit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 999].

881

eos huiusmodi functiones eo casu spectare; petiitque a S. R. C. declarari
potuisse ac posse Ordinarium, cui libuerit, digniori tamen Dignitatibus
ipsis, Ecclesiae functiones episcopales commendare.
Et S. R. C.: « Id quidem intelligendum, respondit, de muniis pontifi­
calibus, quae a Dignitatibus et Capitularibus impleri nequeunt: secus de
iis quae a Dignitatibus et Capitularibus ipsis impleri possunt, alteri licet
digniori, demandare in praciudicium Dignitatum aliorumque Capitularium,
Episcopo non licere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1013].

5488.
S. R. C., Lubecen., 10 iun. 1656.

5485.
S. R. C., Ephesina, 8 apr. 1656.
Archicpiscopus Ephesinus a S. R. C. declarari postulavit: num Archiepi­
scopi titulares in aliena Dioecesi existentes praeferri debeant Episcopis,
et Archiepiscopis consecratione junioribus, nec non aliis Episcopali chara­
ctere senioribus, sed gradu Archiépiscopal! posterioribus, ut puta ad Eccle­
siam Archiepiscopalem post ipsius oratoris ordinationem translatis?
Et EE. PP. praedictae Congregationi praepositi, ad relationem Emi
D. Card. Azzolini, « Affirmative responderunt, extra tamen Ecclesiae ambi­
tum, intra quam Ordinario privative quoad omnes Episcopos et Archiepiscopos etiam seniores, praecedentia competit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1006].

5486.
S. R. C., Mediolanen., 8 apr. 1656.
Archicpiscopus Mediolanen. declarari postulavit, non licere Regularibus,
nisi de licentia Ordinarii exponere SS. Eucharistiae Sacramentum.
Et S. R. C. iussit: « Oratori facultatem attribui, ut etiam auctoritate
Congregationis contra inobedientes procedat ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1008].

5487.
S. R. C., Lubecen., 10 iun. 1656.
Episcopus Lubecen. exposuit, hactenus, eo absente vel impedito, fun­
ctiones quas ipsi in Cathedrali celebrare mos est, Episcopo Petinen., quo
idem utitur uti Vicario in spiritualibus, delegare consuevisse, quandoque
tamen reclamantibus Dignitatibus eiusdem Ecclesiae, qui praetendunt ad

Episcopus Lubecen. a S. R. C. declarari postulavit, num possit ipse
cogere Dignitates, ut ei, absentibus Diaconis et Presbyteris Canonicis, in
munere Diaconi assistentis inserviant?
Et S. R. C.: « Affirmative » respondit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1014].

5489.
S. R. C., Surrentina, 3 ian. 1657.
Patres 1 heatini supplicarunt, iniungeretur Archiepiscopo, ne consuetu­
dinem a multis annis inductam exponendi SS. Sacramentum novem diebus
Nativitatem Domini praecedentibus, vellet abrogatam, illi non assentiendo.
At S. R. C. respondit: « Nullatenus Regularibus licere exponere SS Sa­
cramentum, nisi de licentia Episcopi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1018].

5490.
S. R. C., Montis Regalis, 9 iun. 1657.
Augustinus Taddaeus Rector Ecclesiae parochialis B. Μ. V. de Plebe
Cunei Dioecesis Montis Regalis Provinciae Taurinen. declarari postulavit:
non potuisse nec posse Regulares quoscumque, etiam Societatis lesu, expo­
nere SSmum Sacramentum in eorum Ecclesiis, nisi de licentia Parochi,
intra cuius Parochiae limites sita est Regularis Ecclesia.
Et S. R. C. respondit: « Regularibus licentiam Episcopi satis esse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1026].

iw.

vn.

882

Curia Romana

5491.
S. R. C., Tropien., 9 iun. 1657.

.S’. Rituum Congregatio

883

5494.
S. R. C., Sarsinaten., 15 sept. 1657.

Antonius de Alulys Tropien. institit, iniungi Vicario Capitulari, ut
amoveat suspensionem a celebratione in Altari Cappellae eius patronatus
positam a defuncto Episcopo, ex quo sub suppedaneo Altaris condita sint
defunctorum cadavera.
Et S. R. C. respondit: « Nihil ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1030].

5492.
S. R. C., 4 aug. 1657.
Institum fuit declarare dignarentur PP. Emi, an, attenta immemorabili,
Praepositus alicuius Ecclesiae tuta conscientia possit inter Missanim solerania uti baculo et annulo, nec non pontificali more populo benedicere;
Et S. R. C. respondit: « Non posse, nisi constito sibi de speciali Sedis
Apostolicae induito ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1032].

Francisco Fabiano Canonico Poenitentiario, et olim Canonico Subdiacono eiusdem Cathedralis Ecclesiae Sarsinaten. petenti: an Canonicis Pre­
sbyteris, qui Canonicatum adepti sunt postquam ipse orator praebenda
Subdiaconali potiretur, de nova tandem Presbyterali et Poenitentiali provi­
sus, idem praeferendus videatur?
S. R. C. respondit: « Eum retinere debere locum possessionis novae
praebendae, Subdiaconalis nullatenus attenta possessione ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1038].

5495.
S. R. C., Baren., 1 dec. 1657.

Capitulum Collegiatae Ecclesiae loci Terlicii Nullius Dioecesis Provin­
ciae Baren. supplicavit ut S. C. declarare dignaretur:
1. An Canonici Collegiatae, attenta immemorabili consuetudine, possint
in Ecclesiis Regularium super defunctorum cadaveribus absolutionis caere5493.
I moniam peragere, ac tertia die ab humatione cadaverum ibidem valeant
exequias celebrare?
S. R. C., Montis Regalis, 4 aug. 1657.
2. An Regulares, sine licentia vel praesentia Parochi, possint a domibus
Capitulo ct Canonicis Collegiatae Ecclesiae S. lacobi de Bene Dioecesis
defunctorum cadavera extrahere ad eorum Regularium Ecclesias deferenda?
Montis Regalis petentibus declarari:
Et S. R. C. iussit:
1. An Parochus et Clerus Ecclesiae parochial i Matrici addicti, sint
Ad i. « Dari Decreta quibus alias firmatum extitit in Regularium Eccle­
praeferendi Capitulo et Canonicis Collegiatae?
siis, qualibet in contrarium non obstante inducta consuetudine, ipsis tantum
2. An Parochus Protonotarius Apostolicus uti possit Almutia?
issentientibus, Clerum Saecularem posse absolutionem et Missas defuncto­
3. An in Synodo Dioecesana Capitulum Collegiatae sit Parocho Matri­
rum huiusmodi celebrare ».
cis Ecclesiae praeferendum?
Ad 2. 1 Regularibus non licere cadavera c domibus defunctorum extra­
4. An valida sit erectio Collegiatae auctoritate Ordinaria, ob idque Colhere nisi de licentia Parochi ».
legiata auctoritate Apostolica erecta videatur praeferenda antiquiori Colle­
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1042].
giatae, sed novissimis hisce temporibus erectae auctoritate Ordinaria’
• ·
5. R. C. responderi mandavit: Ad 1. « Capitulum et Canonicos Collegia­
5496.
tae Parocho Matricis Ecclesiae in omnibus praelationem habere ».
Ad 2. «Parochum uti Protonotarium Almutia nullatenus uti posse».
S. R. C., Pragen., 1 dec. 1657.
Ad 3. « In Synodo Canonicos Collegiatae praeferendos esse cuilibet
Parocho etiam Matricis Ecclesiae eiusdem loci ».
Archiepiscopus Scbasten. Suffraganeus Pragensis exposuit, ei a Digni­
Ad 4. « Erectionem Collegiatae auctoritate Ordinaria, cui saltem Au­
tatibus Metropolitanae in aliquibus praecedentiam controvert!.
ctoritas Apostolica minime accesserit, utpotc penitus nullam nequaquam
Et S. R. C.: « Archiepiscopo titulari, aeque ac Archiepiscopo de resi­
sustineri: et Collegiatum canonice erectam ius praelationis acquisivisse
dentia, praelationem et obsequia deberi, respondit. Siquidem, etsi diversae
super ceteris a die expeditionis Literarum Apostolicarum ». Et ita servari
sint sedium sortes, tamen Praesulum iura semper eadem permanent, licet
mandavit.
enim possint Catholicae Religionis hostes non habitui, sed actui tantum
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1034].
potestatis et iurisdictionis vim inferre, qua Episcopalis Dignitas fraudatur

Curia Romana

884

sed non minuitur; propterea Archiepiscopum oratorem ceteris Dignitatis
Archiepiscopali inferioribus ubique et in omnibus praeferendum esse»de­
claravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1045].

5497.
S. R. C., Leodien., 1 dec. 1657.
loannes Antonius Episcopus Dionysicnsis Suffraganeus Episcopi Leodiensis a S. R. C. declarari postulavit: an ipsi Episcopo Suffraganeo, vel
Praeposito ct Decano, primis Ecclesiae Cathedralis Leodien. Dignitatibu;
praecedentia competat?
Et S. R. C.: « Episcopo titulari, aeque ac Episcopo de residentia, praela­
tionem et obsequia deberi respondit. Siquidem etsi diversae sint sedium
sortes, tamen Praesulum iura semper eadem permanent, licet enim possint
Catholicae Religionis hostes non habitui, sed actui tantum potestatis tt
jurisdictionis vim inferre, qua Episcopalis Dignitas fraudatur sed non minui­
tur; propterea Episcopum oratorem ceteris omnibus Dignitatibus Episco­
pali inferioribus ubique et in omnibus praeferendum esse» declaravit.1
. . [S, R. C. Decreta Authentica, n. 1046].

5498.
S. R. C., Mediolanen., 26 ian. 1658.
Die 5 ianuarii 1658, Vigilia Epiphaniae, absolutis Vesperis in Cappella
Palatii Quirinalis Emis PP. S. R. C. praepositis in aula Paramentorum con­
gregatis, postquam ex ea SSmus discesserat, Literae Archiepiscopi Medio­
lanensis ad eamdem S. C. directae relatae sunt, quibus percipiebatur Prin­
cipem Trivultium eidem Archiepiscopo postulasse, ut ei in Ecclesia munus
traditionis habitus aurei velleris expleturo, baldachino uti permitteret.
Et praefati Emi DD. « Praedicti Principis instantiis nullatenus annuen­
dum esse censuerunt, ac Archiepiscopo rescribi iusserunt, baldachinum in
Ecclesiis, Oratoriis, aliisque Sacris quibusvis locis, cuicumque praedicta
peragenti non competere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1047].

5499.
S. R. C., Vratislavien., 26 ian. 1658.
Episcopus Vradislavien. exposuit ex capitularibus tres in cius Cathe­
drali nunc reperiri, qui Episcopali Dignitate in partibus infidelium sunt
insigniti: Episcopum Spingenscm, qui Decanatus Dignitatem simul obti­
* Cf. N. 5502.

S. Rituum Congregatio

885

net; Episcopum Suffraganeum, qui Praebenda Canonical! gaudet; et Prae­
positum cui nuper collatus est Episcopatus in partibus. Quare, attento quod
Suffraganeus nisi sit Canonicus, locum non habeat in Capitulo, verum si
fuerit Canonicus, inibi sedeat loco digniori, ac sententiam et suffragium
ferat loco suae receptionis in Canonicatum; S. C. supplicavit, dignaretur
declarare: quaenam ratio in sessionibus capitularibus inter praedictos ha­
benda sit?
Et S. R. C. respondit: « Suffraganeum Canonicum, necnon Dignitates
Capitulates, vel Praebendas Canonicales obtinentes, iuxta Ordinum gradus
vel promotionis ad Ordinem Pontificalem in sessionibus huiusmodi, lo­
cum occupare debere supra ceteras Dignitates, et reliquos Canonicos eius­
dem Ecclesiae; sed loco suae admissionis ad possessionem Dignitatum Capi­
tularium, vel Canonicatuum, sententiam et suffragium dare debere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1054].

5500.
S. R. C., Lucerina, 8 iun. 1658.
Fratres Minores Observantiae S. Francisci Civitatis Luceriae, qui, cesso
Fratribus Reformatis antiquiori Conventu S. Salvatoris, in alterum recentioris erectionis sub nomine Pietatis se receperunt, eis praecedentiam con­
trovert! a dictis Reformatis exposuerunt, ex quo his antiquior Conventus
fuerit assignatus.
At Emi PP. S. R. C. praepositi: Praelationem non ab antiquitate ere­
ctionis Conventus, sed ab incolatu Familiae cuiuscumque Ordinis desu­
mendam esse, iuxta disposita per s. m. Grcgorium XIII,1 declararunt, et
propterea Fratribus Minoribus de Observantia, uti antiquioribus in loco,
praecedentiam super Reformatos Luceriae deberi », decreverunt.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1067].

5501.
S. R. C., Vratislavien., 8 iun. 1658.
loannes Balthassar Liesp, Episcopus Nicopolitanus, et Ecclesiae Vratislaviensis Suffraganeus, cum iam septuagenarius variis vexetur infirmita­
tibus, et praecise podagra, ita ut pedum usu saepissime destitutus Sacro­
sanctum Missae Sacrificium celebrare nequeat,S. R. C. supplicavit, ut ei
impertiri dignaretur facultatem, ut quandocumque in praedicto morbo de­
tentus Sacra conficere nequiverit, possit nihilominus Sacros Ordines conferre
inter Missarum solemnia alio Sacerdote celebrante, ut ita Ecclesiae necessi­
tati possit satisfieri, cum non adsit in dicta Dioecesi alter Episcopus, nec

886

Curia Romana

extra illam, nisi ultra trecenta milliaria, ct tanto itineris incommodo nemo
velit se exponere.
Et S. R. C. « Nihil » ei responderi mandavit.
[S. R C. Decreta Authentica, n. 1071].

S. Rituum Congregatio

887

Et S. R. C. respondit: « Inter Dignitates et Canonicos Metropolitanae
ntminem interponi posse, quum unum et idem Corpus constituant: et
idcirco Praepositum oratorem praeferendum esse Canonicis eius Collegia­
tae tantum ». Ac ita servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1080].

5502.
S. R. C., Leodien., 13 iul. 1658.
Episcopus Dionysiensis, Episcopi Leodien. Suffraganeus, S. R. C. sup­
plicavit ut Auditori Camerae ac duobus aliis Episcopis in illis partibus
commorantibus iniungere dignaretur exeeutionem Decreti alias sub die
i dec. 1657 evulgati, quod scilicet Episcopus titularis aeque ac Episcopus
de residentia ceteris Dignitatibus Episcopali inferioribus ubique et in omni­
bus praeferendus sit.
Et EE. PP. S. eidem C. praepositi: «Episcopo Leodien. urbanis verbis
scribendum esse duxerunt, ut praedictum Decretum servari curet».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1075].

5503.

5505.
S. R. C., Bisacien., η sept. 1658.
Presbyteri Oppidi Morrae Bisaciensis Dioecesis a S. R. C. declarari
petierunt: an Archipresbytcro, qui Archipresbyteratum resignavit, compe­
tat praecedentia supra reliquos Presbyteros, ei anteriores in Ordine, attento
quod ipse fuerit Archipresbyter?
Et S. R. C. declaravit: « Nullam qualitatem Archipresbyteri remanere
post renunciationem Archipresbyteratus; idcirco eum esse contemplandum
uti simplicem Sacerdotem, iliumque antiquioribus in Ordine cedere opor­
tere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. io8j].

S. R. C., Ragusina, 13 iul. 1658.
Petiit Archiepiscopus Ragusinus infrascripta dubia declarari:
i. An Vicarius solitus in Choro sedere in Sede separata, debeat in Pro­
cessionibus praecedere Canonicis ac Dignitatibus?
2. An Canonici eius Cathedralis teneantur assistentiam praestare Archie­
piscopo Pontificalia exercenti extra Cathedraleni?
3. An Canonicus celebrans, Vesperarum solemnia peracturus, possit
uti Alba?
Et S. R. C. respondit:
Ad i. «Affirmative, scilicet, Vicarium praeferendum esse Dignitatibus
ac reliquis Canonicis, qui sacris non sint induti ».
Ad 2. «Tres Canonicos Cathedralis in Civitate teneri assistere Archie­
piscopo Pontificalia exercenti: at extra Civitatem non esse cogendos n.
Ad 3. « Celebrantem non Episcopum facientem Officium in Matutinis,
Laudibus et Vesperis non posse uti Alba ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1077].

5504.
S. R. C., Senen., 13 iul. 1658.
Supplicatum fuit S. R. C., ut eadem declarare dignaretur: an Praepositus
prima Dignitas insignis Collegiatae S. Mariae Senarum in sessionibus synodalibus sit praeferendus vel posthabendus Canonicis Ecclesiae Metropoli­
tanae?
» Cf. N. 5497.

5506.
S. R. C., Nicien., 7 sept. 1658.
Confratres Societatis Misericordiae Monoeci Nicien. Dioec. a S. R. C.
declarari petierunt posse in Altari eorum Oratorii Tabernaculum Augustis­
simi Sacramenti, retineri, idemque ibidem exponi, necnon Missarum et
Vesperarum solemnia per eorum Cappellanum privative quoad Parochum,
intra cuius Parochiae limites situm est Oratorium, peragi licere, irrequisita
prorsus eiusdem Parochi, necnon Episcopi singulis vicibus licentia, nec
attento illius Decreto, seu prohibitione.
Et S. R. C., acceptis ac perpensis Ordinarii literis: « Praefato Cappellano
privative quoad Parochum omnia praedicta munia competere, requisita
tamen licentia Episcopi quoad expositionem SSmi Sacramenti; Tabernacu­
lum vero in eorum Altari retineri non licere » declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1090].

5507.
S. R. C., Aretina, 28 sept. 1658.
Relata per Eminentissimum D. Cardinalem Azzolinum controversia inter
Clenim Saecularem et Regulares Castri Leonis Florentini A retinae Dioece­
sis excitata, ex quo hi in Choro Collegiatae, dum Divinis intersunt, supra
Presbyteros Saeculares sedere praesumant: prout cos quandoque sedisse
exposuerunt;

S. Rituum Congregatio

S. R. C., pluries auditis partibus, declaravit: « Clero Saeculari semper I
et quandocumque deberi praecedentiam supra Regulares, non obstante
qualibet in contrarium inducta consuetudine ». Et ita in casu proposito
servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1094].

889

Quae resolutio fuit ab eadem Congregatione approbata 21 augusti eius­
dem anni 1628 in Congregatione habita in Palatio Montis Quirinalis, et
deinde ab eodem SS. D.N. approbata, et iussu Sanctitatis Suae observanda.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. ic96].

5509.

5508.
S. R. C., decr. gen. 28 sept. 1658.

S. R. C., Forosempronien., 28 sept. 1658.

Fuit institum infrascriptis dubiis a S. R. C. responderi:
1. An prohibitio, quod Imagines Beatorum non possint exponi publicae
Cum pluries expositum fuerit Decretum editum die 28 iulii 16281
Cardinalibus Congregationum Episcoporum et Regularium, Sacri Concilii, 1 venerationi et super Altari in iis Ecclesiis, aliisque publicis locis, quibus
hoc ex speciali Sedis Apostolicae induito non est concessum, sit intelliet Sacrorum Rituum, qui de mandato s. m. Urbani VIII simul convenerunt
genda simul et coniunctim quoad supradicta, an vero divisim?
cum Secretariis earumdem trium Congregationum, in Regestis S. R. C.
2. An quis possit licite permittere, ut exponatur cum luminibus et tabel­
minime exaratum fuisset; ipse ab Emo D. Cardinali Paulutio eiusdem Decreti
lis Imago Beati non canonizati, in Ecclesiis, aliisque publicis locis in quibus
copiam accepi, quam eodem Emo Cardinali Paulutio praesente, Emis PP.
hoc fieri, ex Apostolicae Sedis speciali induito, minime indultum patet?1
de verbo ad verbum perlegi, lidemque iusserunt ut idem Decretum in
Et S. R. C. responderi mandavit:
Acta S. C. referrem. Die 28 septembres 1658.
Ad i. ' Intelligendam esse divisim, ita ut publice non possint exponi in
Ecclesiis, Oratoriis, aliisque publicis locis, nec supra nec extra Altare ».
Ad 2. « Episcopos teneri huiusmodi amovere et prohibere, ut impleantur
DECRETUM GENERALE.
Decreta Congregationum SS. Inquisitionis 2 et Sacr. Rituum, quorum exeDie 27 iulii 1628 habita fuit Congregatio particularis de ordine SSmi
quutio iisdem iniuncta est ». Et ita in omnibus servari mandavit.
D. N. Urbani VIII, cui interfuerunt Ulmi et Rmi DD. Cardinales Congre­
[S. R. C. Decreta Authentica, 1097].
gationum Sacri Concilii, Episcoporum et Rituum, necnon Secretarii earum­
dem; negotioque mature discusso, unanimiter censuerunt: «Posse Episco­
5510.
pos poenis sibi bene visis compellere quoscumquc Regulares recusantes,
etiam Monachos ct quomodolibct exemptos, ad infrascriptas Processiones
S. R. C., Neapolitana, 28 sept. 1658.
accedere, atque illis intéressé; exceptis dumtaxat in strictiori clausura viven­
tibus, et Monasteriis ultra medium milliare a Civitate distantibus: nempe
Relata per Emum D. Card. Franciottum controversia a Fratribus Con­
in die Festo SSmi Corporis Christi, in Litaniis Maioribus, in Rogationibus,
versis et Oblatis professis Ordinis Minorum Provinciae Neapolitanae exci­
ac in quibusvis aliis publicis et consuetis, vel pro bono, causa ct honore
tata, ex quo iis praecedentiam deberi praesumerent supra Novitios, qui
publico ab Episcopis indictis Processionibus, non obstantibus quibuscumque
adhuc professionem non emiserunt;
privilegiis, consuetudinibus, vel praescriptionibus etiam immemorabilibus,
EE. DD., visis ac mature perpensis partium iuribus, censuerunt: « Prae­
privilegiis tantum Apostolicis, Sacro Tridcntino Concilio posterioribus,
cedentiam deberi Novitiis supra Laicos iuxta dispositionem luris communis
contrarium desuper disponentibus minime sublatis ».
et Constitutiones editas a Capitulis Generalibus Romano et Marsiliensi. Et
« Regularibus autem et Confraternitatibus in Ecclesiis Regularium esse
ita ubique et in toto Ordine servandum esse mandarunt, sub poenis in con­
permissum intra eorum Ecclesias et claustra tantum Processiones facere,
travenientes vel non acquiescentes per regulae Constitutiones decretis, aliis­
et non extra: Si vero Ecclesiae claustro careant, eisdem Regularibus et Conque arbitrio S. C. infligendis ».
fratemitatibus licere Processiones facere intra ambitum dumtaxat earumdem
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1098].
Ecclesiarum, hoc est prope muros Ecclesiae, sive exeundo a ianua Ecclesiae,
et intrando per aliam, sive per eamdem ianuam: et semper prope muros
Ecclesiae, et non extra dictum ambitum, nisi de licentia et consensu Ordi­
1 E. Dub. 3.
1 Cf. N. 719.
narii, aut cum Cruce Parochi: privilegiis pariter, ut supra, Apostolicis con­
trarium disponentibus haud sublatis, quibus per hoc Decretum minime
censeatur derogatum ».

Sço

Cvria Romana

5511.
S. R. C., Civitatis Ducalis, 7 dec. 1658.
Canonici Cathedralis Ecclesiae Civitatis Ducalis a S. R, C. declarari
enixe postularunt: an ipsi teneantur capitulariter assistentiam praestare
Episcopo Ordinationes peragenti? 1
Et S. R. C. respondendum esse censuit: « Canonicos praedictos teneri
ad praefatam assistentiam, quando solemniter in cantu inter divina Officia
fiunt Ordinationes; si vero fiant privatim, tres tantum ex ipsis debere Epi­
scopo inservire n.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1099].

5512.
S. R. C., Posnanien., 7 dec. 1658.
Exposuit Praepositus Bonecensis Dioecesis Posnanien. erectionem Con­
fraternitatis Suffragii a fel. memor. Innocentio X obtentam, ei ab Ordinano
impediri, attento quod in eadem Ecclesia duae reperiantur Confraternitates,
licet sint alterius Instituti et Invocationis.
Et S. R. C. respondit: «Non obstare Bullam Clementis VIII 2 quoad ere­
ctionem plurium Confraternitatum, quae sint diversi Instituti vel Invoca­
tionis, prout in casu praedicto locum non habere » declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, η. 1101].

5513.
S. R. C., Triventina, 29 mart. 1659.
S. R. C., prout in similibus, 3 declaravit: « Inter simplices Sacerdotes nulla
gaudentes Praebenda, anterioritatem suscepti Ordinis Presbyteratus inspi­
ciendam esse, nulla inter eos habita ratione prioritatis in Ordine Subdiaconatus vel Diaconatus». Et ita in Terra Alfidenae Triventinae Dioecesis
servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1115].

5514.
S. R. C., Veliterna, 24 maii 1659.
Canonici Cathedralis Ecclesiae Veliternae, in qua Praebendae non sunt
distinctae, sed omnes habent adnexum Ordinem Presbyteralem, a S. C.
declarari postularunt, an inter ipsos praecedentia competat Canonico anti» E. Dub. 2.
2 Cf. N. 192.
3 Cf. N. 5166, 5225, 5287, 5301, 5464.

S. Rituum Congregatio

891

quiori in possessione, quamvis Ordine posteriori, an vero Canonico poste­
rioris possessionis, sed in Ordine anteriori?
Et Erili PP. responderi mandarunt: « Consuetudinem Ecclesiae servan­
dam esse, modo Canonici infra terminum a S. Tridentina Synodo statutum 1
Presbyteralem Ordinem susceperint; at si consuetudo probari nequeat,
praeferendum esse Canonicum, qui prius post adeptam possessionem ad
Ordinem Presbyteralem ascenderit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1117].

5515.
S. R. C., Volaterrana, 24 maii 1659.
Canonici Collegiatae Ecclesiae Oppidi S. Geminiani \’olaterranae Dioe­
cesis a S. R. C. declarari postularunt, supra Vicarium foraneum ac Hebdo­
madarium sacris indutum, Praeposito, prout hactenus consuevit, locum non
competere.
Et S. R. C. responderi mandavit: « Vicario foraneo ratione A icariatus
nullam competere praecedentiam, sed eum stare et sedere debere in loco
suae receptionis, si sit de gremio Capituli. \’erum Hebdomadario, si fuerit
Canonicus, deberi digniorem locum a parte tabellae Chori; Praeposito autem
digniorem locum e conspectu Hebdomadarii, vel immediate post Hebdo­
madarium Canonicum: at si Hebdomadarius erit Canonico inferior, et fuerit
sacris indutus, deberi ei locum apud Altare a parte cornu Epistolae; si vero
non fuerit sacris indutus, digniorem locum supra reliquos sui Ordinis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1118].

5516.
S. R. C., Rossanen., 19 iul. 1659.
Procurator Generalis Ordinis Capuccinorum exposuit a Fratribus Mi­
nimis S. Francisci de Paula Rossanen. Civitatis Fratribus Capuccinis eius­
dem loci in Processionibus praecedentiam controvert!, quia Capuccini ab
antiquo Conventu ad modernum, postquam Fratres Minimi in ea Civitate
Conventum adepti sunt, transierunt.
S. itaque R. C. censuit: « Praecedentiam competere Capuccinis uti anti­
quioribus in loco: et familiam novi Conventus subrogati loco antiqui, iis
omnibus privilegiis gaudere, quibus antiqui Conventus familia ipsa fruebatur; praesertim cum translatio auctoritate Apostolica peracta sit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1127].
1 Sess. VII,

de ref.,

c. 12; sess. XXIV,

de ref.,

c. 12.

892

Curia Romana

5517.
S. R. C., dccr. 27 sept. 1659.
Ad aures EE. PP. S. R. C. plures devenerunt qui patrantur indultorum
excessus, in materia praestationis cultus Beatis adhuc non Canonizatis.
Quamobrem eos eliminare, ac ne in futurum inducantur providere stu­
dentes, ad infrascripta devenerunt Decreta:
1. «Quod eorumdem Beatorum imagines, etiam non principaliter, tt
uti supplices appositae, simulacra, picturae, tabellae, aut scripturae, eorum
praeclara gesta repraesentantes aut referentes, in Ecclesiis, Sacrariis et Ora­
toriis quibuscumque, et praesertim in quibus Missae Sacrificium vel alia
Divina Officia peraguntur, inconsulta Sede Apostolica, nullo pacto expo­
nantur ».
2. « Quod ubi indultum fuerit per Sedem Apostolicam, imagines, simu­
lacra, pictasque tabellas in Ecclesiis poni et coli posse in parietibus tantum,
non autem super Altari collocandi facultas censeatur ».
3. « Quod, si concessa fuerit per eamdem Sedem Apostolicam Altarium
erectio, non tamen ob id Missam et Officium de praedictis Beatis celebrandi
vel recitandi facultas tradita praesumatur; etenim specifica et expressa con­
cessio super his praecedere debet ».
4. « Ubi in uno loco cultus fuerit concessus, non extendatur, inconsulto
Pontifice, ad alium locum, quavis alia concurrente auctoritate ».
5. « In locis ubi Beatos praedictos ab omnibus coli permissum fuit, non
inde publica Officii recitatio permissa censeatur, sed tantummodo privata;
nec satisfactoria praecepto recitationis, nisi quoad illos quibus Sedes Apo­
stolica de hoc induisent ».
6. « Missae pariter, quae fuerunt indultae certis personis, nempe Presby­
teris Regularibus vel Saecularibus alicuius loci vel Monasterii, seu Presby­
teris alicuius Ecclesiae servitio praecipue addictis, a confluentibus Sacerdo­
tibus, quavis dignitate etiam Cardinalatus insignitis, minime celebrentur».1
7. « Dies Festi in Beatorum eorumdem memoriam non celebrentur, nisi
speciali induito Apostolico provisum fuerit ».
8. « Eorumdem nomina in Calendariis non apponantur, nisi illius tan­
tum loci earumque personarum, in quo et a quibus cultus cum Officio et
Missa celebretur ».
9. « In quibusvis ecclesiasticis precibus, etiam in Oratoriis privatis reci­
tandis, particularia eorumdem suffragia non apponantur vel recitentur».
10. « Publicis in precibus, praeter indultas et a Sede Apostolica appro­
batas, iidem Beati non invocentur ».
11. «Eorumdem Reliquiae in Processionibus minime circumferantur».
S. R. C., praesentibus declaratione et iussionc: « Removere non intendit
cultum Beatis per communem Ecclesiae consensum, vel per immemorabi* Vide Decretum dic 9 decembris 1895, quo ius mutatum est. — Cf. N. 6248.

.S. Rituum Congregatio

»93

1 km temporis cursum, aut per Patrum virorumque Sanctorum scripta, vel
temporis centum annorum metam excedentis scientiam, ac tolerantiam
Sedis Apostolicae aut Ordinariorum hactenus praestitum, ac certis modo et
forma ab eo tempore eis exhibitum. Verum si a centum annis citra cultus
huiusmodi aliqua ex parte constiterit auctus et extensus, co casu S. eadem
C. eumdem in pristinum reduci iubet; prout quemvis cultum extra casus
praedictos ad expressa tantum verbaliter in Apostolicis Induitis omnino
revocari mandat sub poenis etc. ».
Firmis quoque remanentibus Decretis, nempe, ne Beati in Patronos
eligantur,1 nec eorum natalia cum octavis celebrentur, et aliis quibuscumque
a S. C. hactenus emanatis, quae praesenti Decreto renovantur ».
His autem SSmo relatis, et in S. R. C. ordinaria habita coram Sancti­
tate Sua per Emum et Rriium D. Cardinalem Sacchettum accurate perlectis,
mature discussis, Sanctitas Sua ea approbavit, et pro omnimoda eorumdem
observatione mandavit typis imprimi, ad valvas affigi et publicari, ut, elapso
tempore sex mensium a die publicationis eorumdem, omnes et singulos affi­
ciant et arctent, ac si omnibus et singulis eadem exhibita vel personaliter
praesentata, intimata seu notificata fuissent. Indulsitque locorum Ordinariis,
ut auctoritate Sedis Apostolicae possint, imo debeant, Saeculares et Regu­
lares quoscumque quantumvis exemptos, etiam Societatis lesu, S. Antonii
Viennen. et S. loannis Hierosolymitani, et reliquos omnes speciali expres­
sione indigentes, etiam sub censuris compellere ».
<’Cum aliqui nulli subdantur Episcopo, qui eos, si excesserint, coercere
valeat; eo casu a Sedis Apostolicae Nuntiis si aderint, sin minus ab Archiepiscopis, in quorum Provinciis, vel ab Episcopis Romano tantum Pontifici
sublectis, intra vel prope quorum Dioecesis limites eorum Ecclesiae \el
Monasteria sita fuerint, tamquam a Sede .Apostolica Delegatis ad huiusmodi
Decretorum observationem praedicti omnino cogantur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1130].

5518.
S. R. C., dccr. 27 sept. 1659.
S. R. C., tollendis et eliminandis circa ecclesiasticos ritus qui irrepse­
runt abusibus, sedulo intenta, post Episcoporum Caeremoniale evulgatum
(quo quidquid ad ipsos in Sacris Caeremoniis pertinet, abunde praescripsit):
idem quoad inferiores Praelatos, qui Pontificalium usu fruuntur, praestan­
dum curare necessarium existimavit, ut excessus aboleantur, uniformisque
inducatur Sacrorum Ritus in omnibus, et praesertim tempore, quo privile­
gia ipsi perperam interpretantes obtendentesque, parum obsequi student
Decretis pluries ab eadem S. R. C. hac in re evulgatis, aut ipsa ignorare
praetexunt. Quamobrem omnia simul, ut uno conspiciantur obtutu, cogere,
perque capita dirigere constituit, quo facilius observentur.
» Cf. N. 5325·

894

Curia Romana

I
1. «Super Altari, in quo Sacrum erunt facturi, septimum nequaquam '
apponant Candelabrum ».
2. « Cathedram, seu Sedem lixam ct permanentem in eorum Ecclesiis
ne detineant, sed tribus ipsis diebus, quibus ex antiquis Decretis tantum­
modo Pontificalia celebrare est ipsis permissum, mobili Sede seu Cathedra >
utantur, quam nihilominus simplici sericeo panno coloris festivitati eoa- 1
gruentis obducere poterunt, non auro contexto, aut phrygio, aut basilico
opere exornato ».
3. « Baldachinum adhibere supra Sedem poterunt non pretiosum aut
aureum, sed simplex; et eo, quod Altari superimponitur, materia et opere
inferius; ad ipsam autem per duos tantum gradus in Presbyterii superficie
stratos ascendatur ».
4. « Non abacum alium praeter parvam mensam, et in cornu Epistolae
parare faciant, in qua duo candelabra cum candelis, necnon mitra, Calix,
Missale, thuribulum, navicula, et reliqua ad celebrationem necessaria col­
locentur: prope vero mensam eamdem parieti haerens baculus pastoralis
aptetur ».
5. «Dies vero, in quibus solemniter ipsis operari conceditur, sint de
praecepto festivi, vel alii in quibus ipsis pontificaliter celebrare festivitatis
ratio exigat: nempe Patroni loci, Fundatoris Ordinis, Tituli et Dedicationis
Ecclesiae. Abstineant autem ab huiusmodi Pontificalium usu in Officiis ct
Missis Defunctorum quocumque die etiam festivo et de praecepto ■>.
6. « Ad Ecclesiam accedentes, licet pontificaliter Divina peracturi, iisdemque absolutis ab Altari recessuri, a suis Canonicis vel Monachis (ut
mos est Episcoporum) ne associari se sinant ».
7. « Praeter duos Sacrificii ministros, Diaconum nempe Evangelii ct
Subdiaconum Epistolae, duo alii tantum Diaconi cum Dalmaticis, et unicus
Presbyter cum pluviali iis assistant. Duo insuper Cappellani, qui de mitra
et baculo, ac totidem Acolythi pro candelabris inserviant. Praeterea sex
alii Canonici vel Monachi, duo sci’icet Pluvialibus, duo Planetis, totidemque Tunicellis induti, Divinis huiusmodi interesse valeant, qui tamen non
in Sedibus seu stallis choralibus, sed in scamnis absque postergalibus panno
viridi laneo coopertis, situ congruo accommodatis inoxque illico removendis,
consideant ».
8. « Mitram pretiosam, nisi illis expresse a S. Sede indultam, non adhi­
beant. Sub mitra pileolum nigri tantum coloris induant. Baculum pastora­
lem albo velo appenso deferant; ab iisque et aliis Pontificalibus etiam de
Ordinariorum licentia extra Ecclesias sibi subiectas prorsus abstineant, ct
neque in Processionibus, quae ab eorum Ecclesiis per vias extra ambitum
vel Parochiam ducuntur, insignibus praedictis utantur, vel penes se perferri
faciant ».
9. < Regulares rochettum non deferant, nisi ex tali Ordine fuerint, cui
indumentum huiusmodi competat ».
10. Invitati ad Ecclesiam exemptam, nec in illa Pontificalibus uti va­
leant; nec ii, qui non fuerint Abbates perpetui vel benedicti in propriis Eccle­
siis uti possint privilegio perpetuis Abbatibus vel alias benedictis induito».

5.

Rituum Congregatio

895

u. u Sacras vestes ex Altari non sumant, nisi pontificaliter Divinis
vacaturi».
· rf
12. « Indulgentias impertiri vel publicare non audeant, absque expresso
S. Sedis induito ».
13. ..Pontificales benedictiones cum trina Crucis productione in Missis
tantum pontificalibus, necnon Vesperis et Matutinis pontificaliter itidem
celebratis licere sibi tantum meminerint. Privarim vero populis, quamvis
pleno iure subiectis, nisi expresse ipsis permissum fuerit, etiam pontificali­
bus induti per Ecclesiam incedentes, benedicere non praesumant ».
14. « Praesente Episcopo, sine speciali Sedis Apostolicae permissu,
etiam pontificaliter celebrantes, a benedictionibus cessent ».
15. « Si Episcopus aderit, ipsius Sedes in cornu Evangelii uno solum
gradu eminentior Abbatiali est erigenda: haecque altero gradu humilior, ut
dictum est, in cornu Epistolae collocetur. A latere Episcopi Canonici Cathe­
dralis, prope Abbatem Canonici vel Monachi Monasterii Abbatialis Eccle­
siae consideant. Confessionem cum Celebrante Episcopus faciat, isque thus
thuribulo imponat, Evangeliorum textum osculetur, et populo solemniter
(quamvis Abbas ipse pontificaliter celebret) benedicat; Episcopus propterea
trino ductu, et immediate Canonici Cathedralis duplici, moxque Abbas
(nisi celebret) pariter duplici, ac subinde Canonici vel Monachi Abbatialis
Ecclesiae unico tantum ductu thurificentur ».
16. « Abstineant tamen Episcopi, ubi consuetudo contraria non viget,
a frequenti huiusmodi accessu ad Ecclesias exemptas in similibus actibus,
ut liberius Abbates valeant suis uti privilegiis ».
17. In Ordinationibus Canonicorum, Clericorum, Monachorum, nec
non in vestitioribus Monialium, et emissione professionis earumdem, etiam
pleno iure sibi subiectanim, in benedictione sacrae supellectilis, ceterisque
actibus (Missarum, Vesperarum, Matutinarum soleinniis ter tantum in
anno, ut praefertur, exceptis) neque in Ecclesiis, Oratoriis, aliisque locis
tam publicis quam privatis, quantumvis exemptis, eisdemque Abbatibus
pleno iure subiectis mitram, baculum et quaevis alia pontificalia insignia,
nisi dc expressa Sedis Apostolicae concessione, adhibeant »
18. « Ecclesiasticam supellectilem pro servitio dumtaxat suarum Eccle­
siarum vel Monasteriorum benedicant ».
19. « Reliqua pontificalia extra loca ipsis Abbatibus subiecta, vel pro
servitio alienae Ecclesiae, aut in subditos pariter alienos, etiam de licentia
Ordinariorum, exercere non valeant: puta Campanarum benedictionem,
Calicum, et similium, in quibus sacra adhibetur unctio, nec non Minorum
Ordinum collationes ».
20. « Concionatoribus, qui eorum subditis verbum Dei praedicandi
onus acceperint, benedictionem elargiri non praesumant; sed Episcopis,
quibus ius huiusmodi privative competit, omnino dimittant ».
21. In Missis privatis quoad indumenta, caeremonias, ministros, Alta­
ris ornatum, et benedictionis largitionem, a simplici Sacerdote non discre­
pent, ac proinde sacras vestes induant in Sacristia, neque utantur Cruce
pectorali, unico sint contenti ministro, aquam cum pelvi ct urceolo argenteis

896

C.uria Romana

sibi ministrari non sinant, duasque tantum candelas super Altare adhi­
beant ».
His autem SSmo relatis, et in S. R. C. ordinaria habita coram Sanctitate
Sua, per Emum et Rfhum D. Card. Brancaccium accurate perlectis, mature
discussis: « Sanctitas Sua ea approbavit, et pro omnimoda eorumdem obser­
vatione typis mandavit imprimi, ad valvas affigi et publicari, ut, elapso
termino sex mensium a die publicationis eorumdem, omnes et singulos usu
pontificalium gaudentes, cum Saeculares tum Regulares, quantumvis exem­
ptos et speciali expressione indigentes afficiant et arctent, ac si omnibus ei
singulis eadem exhibita vel personaliter praesentata, intimata seu notificaü
fuissent, indulsitque praeterea Locorum Ordinariis, ut auctoritate Sedis
Apostolicae possint, imo debeant, praefatos etiam per censuras compellere >.
« Cumque nonnulli ex praedictis Abbatibus et Praelatis proprium ha­
bere possint territorium iuraque Episcopalia, nullique subdantur Episcopo
qui eos coercere, si excesserint, valeat; eo casu a Sedis Apostolicae Nuntiis,
si aderunt, sin minus ab Archiepiscopis, in quorum Provinciis, vel ab Epi­
scopis Romano tantum Pontifici subiectis, intra vel prope quorum Dioece­
sium limites eorum Ecclesiae vel Monasteria sita fuerint, tamquam a S. Sede
delegatis, ad huiusmodi Decretorum observationem praedicti omnino co­
gantur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1131].

5519.

#<Λ

S. R. C., Sanctae Severinae, 22 nov. 1659.

VH

Dominicus Susanna Canonicus Cathedralis S. Severinae declarari petiit:
an, attento quod ipse adhuc non reperiatur in sufficienti aetate ad suscipien­
dum Sacerdotium, sit tamen idoneus et paratus, quamprimum aetatem
impleverit, ad suscipiendum Ordinem huiusmodi, sit vel ne praeferendus
Canonicis Sacerdotibus posterioris possessionis, cum Praebendae non sint
distinctae?
Et S. R. C. respondit: « Quod orator, quousque Sacerdotio carebit,
posthabendus est Canonicis Presbyteris etiam posterioris possessionis; at si
cum primum licuerit Sacerdotium suscipiet, tunc, nisi consuetudo Ecclesiae
(quam eo casu Canonici iuniores probare debebunt) secus non exigat, lo­
cum suae possessionis ascendat ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1139].

5520.
S. R. C., Sulmonen., 20 dec. 1659.
Ad instantiam Cleri Matricis Ecclesiae loci Palcnae Sulmonen. Dioece­
sis, S. R. C. inhaerendo Decreto alias in similibus edito 1 in Congregatione
particulari de ordine s. m. l’rbani VIII, eoque annuente, declaravit: «Posse
« Cf. N. 5SûS.

S. Rituum Congregatio

897

Episcopos poenis sibi benevisis compellere quoscumque Regulares etiam
Monachos, et quomodolibet exemptos, ad infrascriptas Processiones acce­
dere, atque illis interesse, exceptis dumtaxat in strictiori clausura viventibus,
et Monasteriis ultra medium milliare a Civitate distantibus, nempe in die
Festo SS. Corporis Christi, in Litaniis maioribus, in Rogationibus, ac in
quibuscumque aliis publicis et consuetis, vel pro bono, causa aut honore
publico, non obstantibus quibuscumque ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1141].

5521.
S. R. C., Vratislavien., 24 ian. 1660.
Suffraganeus Vratislavien., exposuit, ob eius invaletudinem non posse
Ordines conferre et Missae sacrum absolvere: petiitque dispensari, ut inter
Missarum solemnia, ab alio Sacerdote peragenda, sedens Ordines conferre
valeat.
Et S. R. C. censuit: « Nihil indulgendum fore ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1150].

5522.
S. R. C., declar. 17 apr. 1660.
Allatis ad S. R. C. dubiis circa observationem et intelligentiam Decreti
super cultu Beatis adhuc non canonizatis praestando editi die 27 septem­
bris 1659:1
1. An ubi indultum fuerit ut Missa de aliquo Beato celebretur, liceat
cius imaginem et simulacrum, nec non votivas tabellas super Altari exponere?
2. An § 7. Dies festi in Beatorum honorem non celebrentur, extendatur ad
Festa devotionis?
3. An indulta recitandi Officium cum octava, vel sine octava, et cele­
brandi Missam de Beatis fuerint revocata per dictum Decretum?
4. An in Ecclesiis, in quibus Officium et Missa dc Beatis recitari ac
respective celebrari possunt, liceat eorum Reliquias exponere?
5. An Episcopi Regulares, qui ex induito Sedis Apostolicae gaudent
privilegiis suae Religionis, de quibus sunt capaces pro eorum conditione,
possint de Beatis suae Religionis recitare Officium et in propriis Cathedralibus Missam celebrare, et Altare Beatis praedictis erigere?
S. R. C. respondit: Ad 1. «Affirmative».
Ad 2. « Negative ».
Ad 3. « Pariter negative ».
Ad 4. « Affirmative ».
Ad 5. «Negative».
[S R. C. Decreta Authentica, n. 115Ô].
1 Cf. N. 55*7Vol. VU.

57

898

Curia Romana

5523.

5. Rituum Congregatio

899

Quo vero ad novam provisionem: « Sanctitas Sua dixit maturius proce­
dendum, neque quidquam contra firmatam legem velle firmare ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1162].

S. R. C., Ariminen., 12 iun. 1660.

5525.
Guardianus et Fratres Conventuales Ecclesiae S. Francisci loci S. Archangeli Ariminen. Dioecesis S. R. C. exposuerunt, ex certis signis, qme
adhuc exstant in eorum Ecclesia, haesitari non posse, quin olim fuerit
consecrata, verum ignorari penitus diem actae Consecrationis; propterta
supplicarunt assignari diem ad celebranda huiusmodi anniversaria solemni’.
Et S. R. C.: «Modo Vicarius Generalis Episcopi absentis non haesitet
de veritate narratorum, eiusdem arbitrio diem in posterum semper retinen­
dam, extra tamen Adventum et Quadragesimam, oratoribus assignari induigendum » censuit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1161].

S. R. C., Camplen., 24 iul. 1660.
Capitulum Cathedralis Camplensis S. C. supplicavit, declarare dignare­
tur, an Canonici Cathedralis ubique sint praeferendi etiam Dignitatibus
Ecclesiarum Collegiatarum?
Et S. R. C.: « In sessionibus, stationibus et Processionibus ecclesiasticis,
quando capitulariter incedunt, oratores utique praeferendos esse respondit:
in reliquis vero actibus privatis, vel alias in quibus uti singuli intersunt ad
ritum ecclesiasticum, nullatenus pertinere, ideoque nihil rescribendum esse
duxit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1172].

5524.
S. R. C., Boianen., 12 iun. 1660.
Episcopus Boianen. S. R. C. exposuit, nonnisi cum scandalo populi
totius Regni Neapolitani posse debitae execution! demandari Decretum
editum super cultu Beatis adhuc non canonizatis praestando;1 quamobrem
supplicavit, dignaretur S. C. ei praecipere, quid quoad B. Caictanum, apud
Neapolitanum populum in magna veneratione universim habitum, connivendum videatur?
Et S. R. C. iussit: « Cum SSmo agi: an quoad praeterita, nempe quoad
Altaria iam erecta et imagines Beatorum publicae venerationi hactenus expo­
sitas firmandum sit, ne removeantur: praecipiendo stricte Episcopis, ne
in futurum nova erigi et exponi permittant, procedentes contra inobedientes
etiam exemptos, ut delegati Sedis Apostolicae, vel si de omnibus Beatis
haec firmari non placeret, saltem dignaretur Sanctitas Sua declarare, De­
cretum emanatum non extendi ad Beatos illos, quorum nomina recensentur
in Martyrologio Romano, saltem quoad Altaria iam erecta et imagines olim
expositas in publicis locis. Delato autem ad SSmum sensu S. C., mandavit:
Episcopo Boianen. et aliis huiusmodi petentibus responderi, quod suaviter
curent execution! demandare Decretum: et populum, quantum potent,
tum per Confessarios tum per concinnatores promoneri faciant, quod S. C.
non intendit cultum privatamque populi religionem in B. Caictanum remo­
vere, sed potius, ut augeatur, desiderat; at cultum publicum ubique Sanctis
Canonizatis praestandum, Beatis fieri communem vetat, alias nulla daretur
distinctio inter Sanctos et Beatos, ct frustra (quod absit opinari) Ecclesia
ad solemnia Canonizationis procedere quodammodo videretur, si causa
huiusmodi effectus novos minime produceret ».
> Cf. N. 55*7-

5526.
S. R. C., Polinianen., 11 sept. ιόόο.
Episcopus Polinianen., qui suis literis S. C. certiorem reddidit se tandem
baldachinum Domini temporalis ab Ecclesia Cathedrali amovisse, cum
Civitas ad manus creditorum Principis devenerit, sub hasta plus offerenti
deliberanda; verum summopere vereri, nisi S. C. approbatio intercedat, imo
et prohibitio ne in posterum permittat Ordinarius ut baldachinum huius­
modi erigatur, ne a futuro Domino temporali in pristinum cuncta redigi
praesumatur.
Et S. R. C.: « Iussit zelum Episcopi plurimum commendari, ct prohiberi
in posterum, ne abusus reviviscat ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1176].

5527.
S. R. C., Alediolanen., 15 ian. 1661.
Ad preces Comitis Ferrantis Cavcnago S. R. C. declaravit: « Dfio loci
permitti posse Sedem cum genuflexorio ct tapete, non tamen gradatam
neque fixam, sed amovibilem ct extra Presbyterium: eidemque pacem cum
Instrumento, ct thurificationem duobus ictibus post Rectorem Ecclesiae
etiam simplicis parochialis, per Cappellanum cotta indutum, non tamen
per ministros Sacrificii sacris amictos praestari debere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1187].

Curia Romana

goo

5528.
S. R. C., Urbis, 12 mart. 1661.
Sacerdos deputatus a Vicario ad conficiendum turnum Orationis quadnginta horarum in Urbe, petiit: an Feria VI in Parasceve sit prosequendi
huiusmodi Oratio cum expositione SSmi, an vero abstinendum:
Et S. R. C. mandavit: « Omnino cessandum a mane Feriae Vusqueid
mane Sabbati Sancti ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1190].

5529.
S. R. C., Bituntina, 2 iul. 1661.
Proposito dubio in S. R. C. an in Cappella Palatii Episcopalis, absente
Episcopo, Missa celebrari possit et praesertim a À’icario Generali?
S. R. C., praehabita matura discussione, decrevit: «In Cappella Palatii
Episcopalis, etiam absente Episcopo vel vacante Sede, posse Missam cele­
brari, potissimum vero per Vicarium; nec non diebus Festis inibi Sacrum
audientes implere praeceptum Ecclesiae ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1196].

S. Rituum Congregatio

901

Et S. R. C. mandavit: « Ut in futurum Canonici et Praebendati reliqui
Cathedralis Ecclesiae vel Collegiatae, si inibi conciones habeantur, interfuturi assistant, ordine sedentes, in proprio ac decenti scamno cum habitu
chorali sub poenis Episcopo benevisis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1217].

5532.
S. R. C., 3 iun. 1662.
Petitum fuit a S. R. C. declarari: 1. An Episcopus possit statuere diem
Dominicam ad celebrandum Festum alicuius S. Martyris, de quo asservetur
Reliquia insignis in Ecclesia.
2. An Tibia sit Reliquia insignis?
Et S. R. C. respondit:
Ad i. «Negative, imo neque posse dc eo celebrari Officium et Missam
in die ipsa martyrii vel obitus, nisi Reliquia sit de Sancto descripto in Martyrologio Romano, et constet de identitate Reliquiae eiusdem Sancti ».
Ad 2. pariter, « Negative, iuxta Rubricas in Missali et Breviario Ro­
mano impressas ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1234].

5533.
5530.
S. R. C., Farfen,, 3 sept. 1661.
Aliqui Sacerdotes Doctoratus laurea insigniti S. C. supplicarunt, decla­
rare dignaretur: an Sacerdotibus Doctoribus debeatur praecedentia supra
Presbyteros etiam anteriores ordine, non Doctores?
Et S. R. C. censuit: « Emo Abbati significandum servari DecretaS. C.,
quibus alias firmatum fuit, nullam vim fieri posse in Doctoratu inter Presby­
teros, cum Sacerdotis regalis dignitas absorbeat quoscumque gradus ··.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1211].

5531.
S. R. C., Castellaneten., 1 oct. 1661.
Exposuit Episcopus Castellaneten. in sua Cathedrali Canonicos et reli­
quos Praebendatos eiusdem, etiam in Quadragesima, concionibus interesse
consuevisse sine habitu chorali, et mixtim cum laicis stantes vel sedentes in
scamnis communibus: propterea supplicavit provideri, ut, qua decentia
fas est, in posterum concionibus iidem, quatenus adesse velint, induti cho­
rali habitu ordinatim in proprio scamno consideant.
'

Cf. N. 5287.

S. R. C., S. Miniati, 3 iun. 1662.
Exposuerunt Canonici Cathedralis Ecclesiae S. Miniati quindecim ab
hinc annis inter ipsos laudabiliter ad praescriptum Sacrae Tridentinae
Synodi, sess. 24, cap. 11, inductam esse distinctionem Praebendarum, adhuc
tamen haesitationem in aliquibus vigere: an Canonici obtinentes Praebendas
Diaconales et Subdiaconales, quos contingat a Sacro Presbyteratus ordine
reperiri, ratione Presbyteratus, quem tamen eorum praebenda non exigit,
quandoquidem sint anteriores possessione, videantur praeferendi Canonicis
iunioribus, dignioris tamen Praebendae?
Et S. R. C. respondit: « Attendendam esse distinctionem Praebenda­
rum, et iuniores Canonicos Praebendas Presbyterales obtinentes, Canonicis
Diaconali vel Subdiaconali Praebenda gaudentibus, etiam possessione an­
terioribus, praeferendos esse ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1237].

5534.
S. R. C., decr. 5 aug. 1662.
Cum SSmus D. N. in Visitatione Ecclesiarum Urbis acceperit in plerisque Ecclesiis abusum irrepsisse celebrandi Missas privatas pro defunctis
etiam in Festis duplicibus contra praescriptum Rubricarum Missalis Romani
eumdemque abusum Decreto Congregationis eliminari praeceperit, inno-

1
902

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

903

cum participantem, qui in Choro, sive ceteris functionibus Ecclesiasticis
tuerit vero S. R. C. huiusmodi abusum, etiam in aliis Ecclesiis ubique gen­
inserviat indutus habitu Protonotarii?
tium existentibus, inductum pariter reperiri; ut Missalis Rubricae inviobEt S. R. C. respondit: « Negative ».
tae serventur,
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1246].
Eadem S. R. C.: « Districte praecipit omnibus et singulis Sacerdotibu?
tam Saecularibus quam Regularibus cuiusvis Ordinis, Congregationis So- i
cietatis et Instituti, etiam necessario exprimendi, ut in posterum omnino
5537.
dictam Rubricam servent, ita ut Missas privatas pro defunctis seu de Re­
quiem, in duplicibus nullatenus celebrare audeant vel praesumant. Quods
S. R. C., Montis Regalis, i"] mart. 1663.
ex Benefactorum praescripto Missae huiusmodi celebrandae incidant in
Capitulum et Canonici Collegiatae Oppidi Bonarum supplicarunt S. R. C.
Festum duplex, tunc minime transferantur in aliam diem non impeditam,
pro declaratione infrascriptorum dubiorum.
ne dilatio animabus suffragia expectantibus detrimento sit, sed dicantur de
1. An, cum in dicto loco auctoritate Apostolica erecta sit nova ColleFesto currenti cum applicatione Sacrificii, iuxta mentem eorum Benefacto­
giata de bonis patrimonialibus sine cura animarum, in die Corporis Christi
rum: curentque Ecclesiarum Rectores, Sacristae aliique, ad quos pertinet,
deducenda sit Processio et SS. Sacramentum de Ecclesia ipsius Collegiatae,
ut huiusmodi Decretum inviolate servetur, et in Sacristia affixum retineatur,
vel de Parochiali, uti prius?
ubi commode ab omnibus celebrare volentibus conspici ac legi possit.
2. An delatio SS. Sacramenti in dicta die spectet ad Parochum Matricis
In eos autem qui contra facere ausi fuerint, vel praemissa adimplere negle­
vel potius ad Dignitatem Collegiatae; et, eo absente, ad antiquiorem Cano­
xerint, locorum Ordinarii, tum Saeculares tum Regulares, pro modo culpae,
nicum? 1
animadvertant». Die 5 augusti 1662.
3. An in Festo S. Marci Evangelistae ct triduo Rogationum Parochus
Et facta de praedictis SSmo relatione, Sanctitas Sua annuit, et cum appli­
Matricis una cum suis Clericis convenire debeat in Collegiatam Ecclesiam,
catione Sacrificii satisfieri ac Benefactorum mentem impleri voluit.
ut ex illa deducentur Processiones illis diebus faciendae; vel potius teneatur
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1238].
Capitulum illas facere separatim ab ipso Parocho?
4. An spectet ad primam Dignitatem et, ea absente, ad digniorem de
5535.
Capitulo, vel potius ad Parochum, in cuius districtu dicta Collegiata posita
1 est, administrare Sacramenta Canonicis eiusdem Collegiatae, iliorumque
S. R. C., Leodien., 2 sept. 1662.
funus ducere et Officium facere circa illud, dum defertur ad sepeliendum?
Et S. R. C., referente D. Servantio, respondit, ut infra:
Instantibus Capitulo ct Canonicis Collegiatae Ecclesiae B. Μ. V. Oppidi
Ad i. «De Ecclesia parochiali matrici».
Tongrensis Dioecesis Leodien., S. R. C., inhaerendo Decretis alias in simi­
Ad 2. « Ad Parochum ».
libus editis, declaravit: « Canonicos Regulares S. Augustini eiusdem Oppidi
Ad 3. « Convenire debent ad Ecclesiam parochialem matricem, cum
in Processionibus deferre debere praecedentiam Clero Saeculari,1 cosque
lus benedicendi sit apud Parochum ».
teneri accedere ad Processiones SS. Corporis Christi, S. Marci, Rogationum,
Ad 4. >■ Ad Parochum, nisi secus in casibus omnibus praedictis proviac ad quascumque alias publicas et consuetas, vel pro bono, causa aut honore
publico ab Episcopo indictas, nisi aliter iis ab Apostolica Sede expresse • sum sit a Sede Apostolica in erectione Collegiatae, et nisi Collegiata gaudeat
aliquo privilegio Apostolico ».
indultum fuerit, vel iidem ultra medium milliare ab Oppido praedicto di­
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1255].
stent. Et ad haec implenda ab Ordinario poenis sibi benevisis cogi posse .:
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1244].

I

5538.

5536.
S. R. C., Neritonen., 20 nov. 1662.
Supplicatum fuit a S. R. C. declarari: An Capitulum possit admittere
ad participationem distributionum quotidianarum Dignitatem, seu Canoni­
1 Cf. N. 5171, 5174, 5261, 5271, 5285, 5507.
1 Cf, N. 5508, 5520.

S. R. C., Rheginen., 17 mart. 1663.
Episcopus Boriae postulavit a S. R. C. tria infrascripta declarari.
i. An Metropolitano pro temporalibus negotiis accedenti ad suam Dioecesim liceat attollere Crucem ct gestare mozzettam?
2. An possit prohibere Episcopum, ipso praesente, ab usu Mozzcttae?
» E. Dub. 3·

h

Curia Romana
3. An possit erigere idem Metropolitanus in propria domo Altare id
tempus?
Et S. R. C. declaravit: « Tria supradicta licite fieri posse a Metropol··
tano ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1256].

5539.

1S1 f £ I

λ<

ï

<

Ii

J

/V

K N ITA S SACER1M) 1 AJL1S S A N C T I V K lK à

S. R. C., Ariminen., 16 iun. 1663.
Curati et Bénéficiât! Ariminen. exposuerunt S. R. C., Episcopum Urbaniae occasione visitationis decrevisse, quod vasa Olei sancti, quae assere­
bantur in cornu Epistolae, deinceps in cornu Evangelii servari deberent:
et ulterius omnia diademata SSmis Crucifixis amovenda essent. Modo
praedicti Curati eidem S. C. supplicarunt, declarari, quid agendum;
Et S. R. C. respondit: « Quoad vasa Olei sancti serventur in loco decenti,
sive in cornu Epistolae sive in cornu Evangelii. Quoad diademata, scribi
Vicario pro informatione, et interim supersederi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1260].

5. Rituum Congregatio

5542.
S. R; C., Caven., 24 maii 1664.
Episcopus Caven. institit pro declaratione infrascriptorum dubiorum.
1. An liceat Episcopo in quacumque Ecclesia etiam Regularium suae
Dioecesis erigere baldachinum, praesertim quando personaliter interest
functionibus Ecclesiasticis; sive dum habetur sacra concio, illud erigi facere
e regione pulpiti tamquam in loco digniori?
2. An permitti debeat quod Canonicus suae Cathedralis, qui officium
magistri Caeremoniarum pro tempore exercet, associet Acolythum, quando
in Missa solemni seu in Vesperis accedit ad incensandum Magistratum
saecularem videlicet Syndicos, Electos, Gubernatorem, aliosque Officiales
ipsius inibi collegialiter assistentes?
Et S. R. C. declaravit:
Quoad i. «Licere».
Quoad 2. « Tenetur associare ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1290]

5540.

5543.

S. R; C., Melphitana, 4 aug. 1663.

S. R. C., Calaguritana, 24 maii 1664.

Vicarius Generalis Melphitanus S. R. C. supplicavit infrascripta de­
clarari:
1. Ubi sedere debeat Vicarius quando assistit in Choro, ct an occupare
possit Sedem Dignitatum?
2. An liceat illi habere tapetum vel suppedaneum pan um sub Sede ex
corio, stante quod Canonici et Dignitates sedent in Choro supra Vicarium
per tres palmos elevato?
Et S. R. C. respondit:
Quoad i. « Non posse Vicarium occupare stallum Dignitatis, sed adden­
dum sedile in Choro, ct primum locum dandum Vicario».
Quoad 2. « Scnrari consuetudinem ». Et ita servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1277].

5541.
S. R. C., Pisauren., 15 mart. 1664.
Episcopus Pisauren. institit super declaratione: an Amictus, Albae et
Tobaleae Altarium, necnon Pallae et Corporalia confici possint ex tela
quadam composita ex lino et gossipio subtilissimo, quem vocant Mussulo,
S. R. C. respondit: « Lectum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1287].

905

Cum in Civitate Vianae Dioeces. Calaguritanae, quae caput est Princi­
patus Regni Navarrae, duo extent insignes Ecclesiae parochiales insimul
unitae, et unum Monasterium Fratrum S. Francisci de Observantia a
24 annis circiter fundatum; spatio dictorum annorum plures fuerunt diver­
sis vicibus suscitatae lites et controversiae inter Parochos et Beneficiatos
dictarum Parochialium, atque Guardianum et Fratres dicti Monasterii,
tam super Processionibus, quae per dictos Regulares fiunt extra ambitum
ct claustrum sui Conventus, sine licentia et permissione Parochorum; quam
etiam super modo et forma servanda per dictos Regulares in associatione
et tumulatione cadaverum. Quapropter, ne in posterum novae suscitentur
discordiae ct dissensiones, occasione praemissorum, sed inter dictos Paro­
chos et Regulares quies et perpetua pax servanda sit, pro parte dictorum
Parochorum ct Bcneficiatorum Ecclesiarum parochialium Civitatis Vianae
supplicatum fuit S. R. C. pro declaratione, seu resolutione infrascriptorum
dubiorum:
i. An liceat Regularibus S. Francisci Civitatis Vianae facere Processio­
nes extra ambitum ct claustrum proprii Conventus cum Cruce elevata aliis­
que Insignibus, eundo per Parochias dictae Civitatis et territorium illarum,
invitis et contradicentibus Parochis?
4. An praefati Regulares quoties intersunt Processionibus, quae fieri
solent pro aliqua necessitate, vel publica causa, teneantur accedere ad Eccle­
sias parochiales, et una cum Clero ab Ecclesiis discedere, ct expectare donec

T.VS

S A C E K 1 K ) IA 1 4 S S A N C T I

V E Ik ,

906

Curia Romana

terminatae sint functiones ecclesiasticae dictarum Processionum; ct an in
dictis Processionibus et Functionibus debeant incedere capite discooperto,
prout faciunt Bénéficiât! et Clerici dictarum Parochialium iuxta dispositio­
nem Ritualis Romani?
10. An liceat dictis Regularibus seu Religiosis in die Sabbati Sancti
pulsare Campanas, antequam pulsentur Campanae Ecclesiarum parochia­
lium?
11. An dicti Religiosi debeant se abstinere a pulsatione Campanarum
tempore concionis, quae fieri solet in Ecclesia parochiali S. Mariae dictae
Civitatis, attenta vicinitate utriusque Ecclesiae?
Et S. R. C. respondens, praefata dubia ita resolvit et declaravit:
Ad i. «Non licere absque consensu Parochorum».
Ad 4. «Teneri accedere ad Parochialem, et intus expectare; et non di­
scedere antequam sit terminata Processio, et extra Ecclesiam incedere capite
cooperto, dummodo non deferatur Sanctissimum Sacramentum ».
Ad 10. « Non licere ante pulsum Campanae matricis Ecclesiae.
Ad ii. «Vetitum non reperitur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1291].

5. Rituum Congregatio

907

temitati eiusdem Sanctissimi erectae in Ecclesia, ubi Sanctissimum solem­
niter conservatur.
3. Ne utantur pluviali.
4. Ne amplius in posterum recitent Litanias per eos recitari solitas non
approbatas, donec exhibeatur licentia S. R. C.
5. Ne accedant domibus eius dioecesanorum et subditorum cum Stola
et Crucifixo et Rituali a Romano diverso.
Per Ulmum et Rmum Albitium dictae S. C. de Propaganda Fide Secre­
tarium fuerunt transmissa ad S. R. C. cum de re ad eam spectante agatur.
EtS. R. C., consideratis ac etiam mature perpensis replicationibus Capuccinontm per eumdem Episcopum transmissis, decrevit: - Ut ipsi Capuccini
pareant Episcopo in omnibus: idcoquc ad observantiam omnium praedi­
ctorum per eumdem Episcopum, etiam auctoritate S. C., sub censuris aliis­
que poenis cogi et compelli posse atque debere » iussit et mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1296].

5546.
S. R. C., Montis Regalis, 12 iul. 1664.

5544.
S. R. C., Dalmatiarum, 12 iul. 1664.
Supplicante S. R. C. Episcopo Curzolae, ad tollendas controversias
inter infra dicendos pro declaratione: an praecedentia tam in sedendo quam
in Processione debeatur Curatis Villarum, qui sunt Presbyteri Saeculares,
vel potius Guardiano Fratrum S. Francisci Minorum Observantium et
Priori Ordinis S. Dominici, quando insimul omnes conveniunt in consecra­
tione Olei sancti per ipsum Episcopum facienda;
S. R. C. declaravit: « Deberi Sacerdotibus Saecularibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1294].

5545.
S. R. C.. Syren., 12 iul. 1664.
Cum Episcopus Syron, in Arcipelago transmiserit ad S. C. de Propa­
ganda Fide infrascriptos ordines, praecepta, seu edicta prohibitoria per ipsum
facta et publicata contra Fratres Capuccinos, scilicet:
1. Ne Capuccini faciant amplius Processiones ab cis per Civitatem, se­
cunda Dominica cuiuslibet mensis fieri solitas: neve amplius, sub poena
peccati mortalis, utantur opera et servitio saecularium in Choro et Sacristia:
neve aliquem in posterum induere possint veste coloris nigri et bireto pro
servitio in Divinis.
2. Ne exponant SSmum diebus Dominicis, cum sit praeiudiciale Confra-

Capitulum et Canonici Collegiatae Senarum Montis Regalis Dioeces.
Provinciae 1 aurinen., ad tollendas ulteriores controversias cum Archipresbytero eiusdem loci, institerunt apud S. R. C. pro declaratione infrascriptorum dubiorum, videlicet:
1. An Processiones pro Litaniis maioribus, Rogationum, occasione lubilaei, necnon pro pace, pluvia vel serenitate petenda, inter generales censeri
debeant?
2. An Parochus matricis Ecclesiae possit ad suum libitum inchoare
generales Processiones, non expectatis Canonicis Collegiatae, vel potius
eligenda sit competens hora, videlicet, ut post decantatum Matutinum, vel
immediate ante Missam capitularem, sive post illam decantatam?
3. An generalibus Processionibus praedictis Parochus interesse debeat
personaliter, et non per substitutum, maxime dum Capitulum Collegiatae
eisdem interfuerit?
4. An Decreta alias per dictam S. C. emanata, quod Capitulum Collegiatac in omnibus sit praeferendum Archipresbytero matricis Ecclesiae,
quamvis archipresbyteralis Ecclesia sit unica parochialis, ct Collegiata ani­
marum cura penitus careat; et quod cum Capitulum ab haeredibus invita­
tum fuerit ad levanda funera, debeant omnes tam Saeculares quam Regula­
res convenire in Ecclesia Collegiata, ct sub unica Cruce Capituli incedere;
debeant servari etiam in Processionibus generalibus, in quibus inceditur
etiam cum Cruce Parochi, et nullum afferri potest praeiudicium iuribus
parochialibus ct Parochi; et quis debeat facere functiones benedicendi cam­
pos, et maledicendi animalia, et a quo debeat praescribi et intimari hora
huiusmodi Processionum?
c. An dum Capitulum fuerit invitatum ad funus, et illud renuat Paro-

Curia Romana

ço8

chus levare, possit idem Capitulum ab haeredibus requisitum illud levare,
praevia tamen protestatione Parochi facienda?
6. An Officium faciendum in Ecclesia Collegiata, super corpus ad eun­
dem delatum pro sepultura, spectet ad Parochum, vel potius ad Dignitatem
Collegiatae?
Et S. R. C. respondit:
Ad i. « Affirmative ».
Ad 2. « Non posse, sed spectare ad Collegiatam Ecclesiam; et indicenda
est hora conveniens ».
Ad 3. « Dum non obstet legitimum impedimentum, debet personaliter
interesse ».
Ad 4. « Affirmative, et functiones benedicendi spectare ad Parochum,
et hora debet praescribi et intimari a prima Dignitate Collegiatae».
Ad 5. «Posse, requisito et expectato Parocho nolente venire».
Ad 6. « Ad Dignitatem Collegiatae ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1297].

5547.
S. R. C., Asculana, 30 aug. 1664.
Ad terminandas controversias inter Capitulum et Canonicos ex una, et
Gregorium Pesci Archidiaconum Cathedralis et Vicarium Generalem parti­
bus ex altera, S. R. C., utraque parte plene informante, ad infrascriptas
declarationes devenit:
1. « Confirmavit Decretum editum die 15 martii proxime praeteriti non
licere Canonicis occupare Sedem Archidiaconi celebrantis ».
2. « Capitulum et Canonicos, quando in Processionibus deferuntur
Reliquiae ad Ecclesias Regularium, terminata functione ac data benedictione
per illas deferentem, teneri et cogendos esse cxpectare ipsum deferentem,
donec sibi mutaverit habitum, et in casu proposito Archidiaconum quando
ab eo deferuntur, asserta consuetudine in contrarium allegata non obstante .
3. « Dictum Archidiaconum, licet etiam Vicarium, quando intervenit in
Choro cum habitu Protonotarii, non gaudere distributionibus quotidianis .
4. Ius deferendi Reliquias S. Crucis et Spinae, inter ipsum Archidia­
conum et Decanum Canonicorum, spectare ad digniorem in casu proposito ».
5. « Absolutionem mortuorum, ibi fieri solitam qualibet Feria secunda
non impedita, spectare ad Archidiaconum, non autem ad Canonicum anti­
quiorem; dictoque Archidiacono impedito, ad digniorem ».
6. « Invocationem seu Orationem Spiritus Sancti, quando convocatur
Capitulum, spectare ad digniorem ».
8. « Archidiaconum, licet etiam Vicarium, non posse abstinere se a
Choro ct gaudere distributionibus quotidianis ». 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1299].
1

E num.

9.

S. Rituum Congregatio

909

5548.
S. R. C., Labacen., 21 mart. 1665.
Propositum fuit dubium in S. R. C., an, Episcopo Labacensi in ponti­
ficalibus celebrante extra Ecclesiam Cathedralcm, in Civitate tamen et
i suburbiis, teneantur Canonici eiusdem Cathedralis illi inservire et mini­
strare, tam in Missa quam in aliis functionibus episcopalibus solemnibus.
Necnon cum Canonici dictae Cathedralis non sint nisi quatuor et duae DiI gnitates, et multoties accidat quod unus vel alter absit causa infirmitatis
vel alia licita, in eo casu repugant Canonici simul cum aliis Sacerdotibus non
Canonicis, qui in supplementum assumuntur, Episcopo pontificaliter cele­
branti inservire et ministrare; praetendentes quod Episcopus teneatur totum
numerum ministrorum necessariorum assumere ex dictis Sacerdotibus non
Canonicis, quodque ipsi Canonici assistere tantum debeant penes Episco­
pum in habitu Canonicali.
S. R. C. declaravit: « Dictos Canonicos teneri ad inserviendum et mini­
strandum Episcopo pontificaliter celebranti una cum Sacerdotibus non Ca­
nonicis, et Episcopum posse ad id eos compellere ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1312].

5549.
S. R. C., Labacen., 31 iul. 1665.
S. R. C., auditis Capitulo et Canonicis super resolutis, die 21 martii
prox, pract., ad instantiam Episcopi, censuit: » Standum esse in decisis
quoad assumptionem Ministrorum et Sacerdotum non Canonicorum, prout
in Decreto dicta die emanato, ad quod etc. Quo vero ad assistentiam extra
Cathedralcm, stante parvo numero Canonicorum, in casu de quo agitur,
declaravit: Non licere cogere Canonicos ad assistentiam ·. 2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1318].

5550.
S. R. C., Martoranen., 31 iul. 1665.
S. R. C. declaravit: « Ius porrigendi ct dandi aspersorium Episcopo
accedenti ad Cathedralcm privative in omnibus functionibus spectare ad
digniorem de Capitulo non autem ad Vicarium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1319].
1 Cf N. 5549
» Cf. N. 554«·

Curia Romana

910

5551.
S. R. C., Urbis, 19 sept. 1665.
Supplicatum fuit per S. R. C. infrascriptis dubiis responderi:
1. An consecrari possit Ecclesia, quae non potest circumdari tota ab
extra per Episcopum?
2. An consecrari possit quamvis non consecretur Altare maius, et an
loco illius possit consecrari aliud?
3. An transferri possit dies Consecrationis propter Anniversarium in
aliam diem, diversam ab illa in qua facta fuit Consecratio?
Et S. R. C. respondit:
Ad i. «Potest consecrari, et circumdari per illas partes in quibus est
aditus ».
Ad 2. « Debet cum ipsa omnino consecrari Altare maius, nam istud
est principale, et si hoc tantum sit in Ecclesia, sufficit: alia vero sunt acces­
soria, pro quibus datur Consecratio distincta, sine Ecclesiae Consecratione .
Ad 3. « Potest transferri, dummodo sit deputatus dies Anniversarii ab
Episcopo in actu Consecrationis Ecclesiae ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1321].

5552.
S. R. C., Nullius Dioecesis et Provinciae Treviren.,
31 iul. 1665.
Una pars Capituli et Canonicorum Collegiatae S. Diodati Lorenae Pro­
vinciae Treviren. exhibuit in S. R. C. supplicem libellum; quo circa
Eadem S. R. C. ad removendos abusus caeremoniarum contra formam
Ritus Romani, et tollendas controversias, quae inter ipsos Canonicos quo­
tidie oriuntur, utque omnia reducantur ad formam Ritus S. Romanae Eccle­
siae, declaravit, ut infra:
i. «Ad Missam thurificari tantum debet Altare, in quo cantatur Missa.
Ad Vesperas vero Altare ubi asservatur SSmum Sacramentum, et Altare
Chorale coram quo decantantur Vesperae, nisi esset idem in quo SS. Sacra­
mentum asservatur, quia in hoc casu unum hoc Altare tantum thurificari
debet; in utroque tamen Altari debent esse luminaria et Crux ».
5. < Missa, et praecipue Conventualis quoad fieri potest, concordare
debet cum Officio, et licet Rubricae aliquando admittant votivas pro Conven­
tual!, ut Titulo IV, de Missis votivis, numero 3, in Missali Romano, non
tamen admitti debent Anniversaria ex obligatione; sed Canonici eo die
tenentur ad duas Missas, Conventualem scilicet ex cap. Cum Creatura, de
celebratione Miss., et Anniversarium ex obligatione stipendii ». 1
1

E. num, 6.

S. liitiium Congregatio

9”

15. Non sunt admittenda neque recitanda alia Officia, quam approbata
aS. Sede Apostolica; alia omnia sunt reiicienda ».
16. « In Litaniis non possunt invocari nomina, et in Martyrologio non
debent annuntiari Festa, nisi illorum Sanctorum qui in ipsis descripti
reperiuntur ».
17. «Usum oblationum in Missis temporibus nostris non habet Eccle­
sia Romana, nisi in Consecrationibus Episcoporum, Benedictionibus Abba­
tum, Ordinationibus, et similibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1322].

5553.
S. R. C., Florentina, 19 dec. 1665.
S. R. C., ad preces Laurentii Vanni Praepositi S. loannis Florentiae,
declaravit: « Tam actum baptizandi quam alias functiones praeparatorias
pro baptizandis Tureis et aliis ad fidem venientibus, esse faciendas per
eumdem Sacerdotem baptizantem, et in casu per ipsum Praepositum,
prout in Rituali disponitur et usque adhuc servatum fuit, neque a solito
recedendum esse censuit ». Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1325].

5554.
S. R. C., Ragusina, 13 febr. 1666.
S. R. C. censuit: « Expositionem SSmi in Ecclesiis Regularium dictae
Civitatis Ragusac, ad tollendum in posterum absurda et scandala, quae
propter frequentem illius expositionem oriri expositum fuit, esse faciendam
ct regulandam arbitrio Archiepiscopi, tam quoad causas exponendi quam
etiam quoad locum, horas et assistentiam, ad illius securitatem et decen­
tiam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1329].

5555.
S. R. C., Ordinis Minorum, 13 febr. 1666.
Quum post Decretum revisionis et approbationis Rubricarum Fratrum
Minorum a Sacra Congregatione Rituum editum dic 13 februarii 1666, ad
calcem earumdem Rubricarum quaedam subiiciantur regidae, quae ct gene­
rales sunt, ct exhibent vclut compendium plurium Resolutionum dictae
S. Congr.; hinc regulae ipsae hic adnotantur prout sub enunciata die in
Regesto habentur.

Curia Romana

ÇI2

Notanda Quaedam Generalia
ad Missale Fratrum Minorum.
i. In Ecclesiis, ubi Titulus est Ecclesiae vel concursus populi ad cele­
brandum Festum, quod transferri debet, possunt cantari duae Missae: una
de die post Tertiam, alia de Festo (quum nullam habeat cum Officio con­
nexionem) post Nonam, excepta Dominica I Adventus, Feria IV Cine­
rum, Dominica I Quadragesimae, Palmarum cum tota Hebdomada maiori,
Dominica Resurrectionis et Pentecostes cum duobus sequentibus diebus,
die Nativitatis Domini, Epiphaniae, Ascensionis Domini, et Festo Corporis
Christi; aut saltem debet commemoratio de Festo fieri. In fine vero praedi­
ctarum Missarum legitur Evangelium Sancti loannis, et non aliud Feriae
vel Festi occurrentis, cum de eo non debeat celebrari Officium illa die.
6. Regulares non tenentur ad plures Missas cantandas, quia illorum
Ecclesiae non sunt Collegiatae, sed appellantur proprie Conventuales ab
Innocentio IV in Bulla eiusdem VII Bullarii, et in Clementina I, de cele­
brat. Missarum. Ex Cone. Viennensi distinguuntur Ecclesiae Regulares a
Cathedralibus et Collegiatis, quibus postremis dumtaxat imponitur onus
de duabus Missis. Gavant., part. 3, tit. n, num. 12.
7. Quando exponitur Sacramentum in Altari pro initio XL horarum vel
spiritualium exercitiorum, cantari debet Missa unica de Sacramento, quae
habetur circa finem Missalis, non autem festiva Corporis Christi (nisi infra
octavam eiusdem festi casus accideret), et tempore Paschali addendum erit
Alleluia, ut fit in aliis votivis Missis.
8. Dicitur tunc una tantum Oratio cum Gloria, Credo et Praefatio de
Nativitate, quia solet esse publica causa; non autem privatis Missis haec
conveniunt. 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1331, 1332].

5556.
S. R. C., Decreta ad Missale pertinentia, 13 febr. 1666.
1. In Altari privilegiato certis tantum diebus, si in eis incidat Festum
duplex dc praecepto, non potest dici Missa de Requiem.
2. In diebus Festis, praesente corpore, celebrari potest Missa solemnis
de Requiem, non privatae.
τ
3» In Festis duplicibus non possunt amplius celebrari Missae privatae
pro defunctis. 2
4. Hymnus angelicus Symbolumque non dicuntur in votiva solemni, in
qua paramenta violacea adhibentur.
5. In eo Altari, sub quo vel sub cuius predela humata sunt corpora
defunctorum, non debet celebrari Missa, donec alio transferantur.
1

E.

S. Rituum Congregatio

913

6. In Oratione A cunctis nomen S. Michaelis seu S. loannis Baptistae,
Patroni vel Titularis, ponitur ante Apostolos.
7. In fine Missae, ad quodeumque Altare celebratae, fit reverentia Cruci
infra gradus, capite discooperto.
8. Communicantes de Ascensione non omittitur in Festis I et II classis,
quae occurrunt infra octavam Ascensionis, licet de ea non fiat commemoratio.
9. In Canone nomine Antistitis non sunt nominandi Superiores Regu­
larium.
10. Solis Episcopis licet sumere paramenta de Altari.
11. In Parasceve immittitur particula in Calice sine Crucis signo.
12. Qui benedicit candelas, cineres, ramos, debet etiam cantare Missam
sequentem.
13. Celebrans qui distribuit candelas, cineres et palmas, detecto capite
distribuat.
14. Insignis Reliquia Sancti, ratione cuius dici queat Credo in Missa,
ea est, ratione cuius duplex Officium recitari potest, scilicet de Sancto cuius
habetur caput, brachium, crus, quibus S. R. C. die 8 aprilis 1628,1 tamquam
insignem reliquiam addit eam partem Corporis, in qua passus est Martyr,
modo sit integra et non parva. Quod si Corpus habeatur integrum, aut
illius magna pars, a fortiori Symbolum in Missa recitari debet.
15. In Missis Beatorum Ordinis Minorum nondum canonizatorum quae
sub ritu dupl. mai. per annum aut ritu inferiori celebrantur, non dicitur
Credo.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1333].

5557.
S. R. C., Decreta quae ad Officium attinent, 13 febr. 1666.
1. Non est relinquendum Officium Breviarii pro Officio devotionis.
2. Non potest fieri Officium dc Sancto, eo quod in loco sit eius nomine
Ecclesia vel Reliquia, nisi in proprio Titulo Ecclesiae vel ubi est Reliquia.
3. Conceditur Officium dupl. min. pro Reliquia insigni et adprobata.
Reliquia insignis est corpus, caput, brachium, crus, et pars in qua passus
est Martyr, dummodo sit integra. 2
4. Moniales ne dicant in Confiteor, ad Primam et Completorium: tibi
Mater, vobis Sorores: sed ut in Breviario.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1334].
1 Cf. N. 5302·
1 E. Dub. 4·

num. 9.

3 E. Dub. 4 et 5.

r<·/. vu.

58

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

914

5558.
S. R. C., Volaterrana, io apr. 1666.
Institum fuit a S. R. C. declarari:
1. An Praeposito Ecclesiae Collegiatae S. Geminiani VolatenanaeDioe­
cesis, qui est Protonotarius, liceat praecedere Canonicis paratis, ac etiam
Celebranti, interessendo divinis Officiis?
2. An eidem Praeposito liceat sedere in Choro in Sede eminenti assi­
gnata pro Episcopo?
3. An possit tamquam Protonotarius incedere cum rochetto detecto
cum sola mozzetta ad instar Episcopi?
4. An deceat eidem Praeposito solemniter celebrare cum assistente plu­
viali parato, contra Constitutiones Synodales?
5. An frui possit distributionibus, incedendo cum habitu Protonotarii in
Choro?
Et S. R. C., inhaerendo Decretis alias editis,1 respondit: «In omnibus
non licere, dummodo tamen idem Praepositus non doceat de induito par­
ticulari ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1337].

5559.
S. R. C., Montis Politiani, 18 sept. 1666.
S. R. C. ad preces Canonicorum et Capituli Montis Politiani decla­
ravit: « Fratribus Minor. Observant. Reformat. S. Francisci non licere sine
licentia Ordinarii portare processionaliter Crucem, illamque benedicere et
plantare extra eorum claustrum, etiam in fundo et re propria, neque
benedicere habitus Sacerdotales Clericorum et personarum non sublecta­
rum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1340J.

siam pergit functiones sacras peracturus, vel per Provinciam suam transit
Ecclesias visitaturus, an etiam quando aliis quibuscumque de causis per
praefata loca iter habet?
2. An vi Caeremonialis Episcoporum, lib. 2, cap. 26, n. 2, Feria VI in
Parasceve abstinere debeat Episcopus a danda benedictione et a manu ad
osculandum praebenda, tempore tantum divinorum Officiorum, an per
totam diem?
3. An ab iisdem benedictionibus dandis, osculisque recipiendis abstinere debeat Episcopus in Choro per integrum triduum maioris Hebdo­
madae?
S. R. C., facta relatione per D. Servantium, respondit:
Ad i. «Ubique, quando Archiepiscopo placebit, dummodo non sit in
curru ».
Ad 2. « Per totam diem ».
Ad 3. « In Feria VI in Parasceve tantum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1342].

5561.
S. R. C., dccr. gen. 1 dec. 1666.
SS. D. N. Alexander PP. VII, ad tollenda quamplurima dubia in diver­
sis mundi partibus orta, et in S. R. C. deducta, occasione Decreti eiusdem
S. C. sub die 5 augusti 1662 editi, 1 et per Sanctitatem Suam approbati, de
non celebrandis Missis de Requiem in duplicibus: approbando in primis
aliud Decretum eiusdem S. C. editum in una Novarim., die 22 novem­
bris 1664, - quo declaratum fuit: «Anniversaria et Missas cantatas de Re­
quiem relictas ex dispositione testatorum, quotannis in die ipsorum obitus,
etiam in duplici maiori contingentis, posse celebrari, et non comprehendi
indicto Decreto ». Ulterius quoad Altaria perpetuo privilegiata, et in quibus
proinde quotidie, etiam in duplicibus, celebrandae sunt Missae de Requiem
ex obligatione; declaravit: « Per celebrationem Missarum de Festo currenti
satisfieri dictis obligationibus, et suffragari cum iisdem Indulgentiis, per­
inde ac si essent celebratae Missae de Requie ad formam Privilegiorum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1343J.

5560.

5562.

S. R. C., Arboren., 18 sept. 1666.
Pro parte Archiepiscopi Arboren. pro bono suae Dioecesis gubernio
porrecta fuerunt in S. R. C. infrascripta dubia declaranda:2
i. Cum Caeremoniale Episcoporum, lib. 1, cap. 4, § 1, disponat ut
Archicpiscopus per suae jurisdictionis loca iter faciens faciat ante se
deferre Crucem, quaeritur: an id intelligendum sit quando solum ad Eccle­
1 Cf N. 5307, 5253, 5450, 5536, 5547.
» E. Dub. i, 2, 3, 4, 5, 6, ii et 12.

915

S. R. C., Mantuana, 15 ian. 1667.
Proposita in S. R. C. controversia inter Patres Coelestinos S. Cliristophori ex una, et Patres Camaldulenses S. Marci Civitatis Mantuae partibus
exaltera, super praecedentia inter ipsos in Processionibus ct aliis ecclesiasti­
cis functionibus, audita relatione Episcopi, aliisque a partibus hinc inde
plene informantibus deductis bene perpensis;
N. 5534·
» S. R. C. Decreta Authentica, η. I3°71 Cf.

çi6

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

<)vj

Emi S. R. C. praepositi iudicarunt: « Praecedentiam deberi Patribus
5566.
Coelestinis tamquam antiquioribus in loco, ad formam Constitutionis Gregorii XIII,1 non obstante allegata per Camaldulenses (sed non bene probat;
S. R. C., Mediolanen., 5 nov. 1667.
possessione praecedendi, et quod in Monasterio seu Hospitio Humiliatonur.
Ex relatione Ecclesiae Mediolanensis exhibita in S. C. Concilii occasione
olim in dicta Civitate degentium dictisque Coelestinis antiquiorum in dicta
loco se successisse praetenderint; et proinde dictam Constitutionem Grt- 1 Visitationis sacrorum liminum, transmissa fuerunt S. R. C. infrascripta
gorii XIII ad favorem ipsorum Coelestinorum servandam esse», prout
dubia pro declaratione:
servari mandavit.
i. Quae obsequia Baronibus, Feudatariis, locorum Dominis, Gubema[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1344].
I toribus Castrorum, et aliis huiusmodi personis, ecclesiasticis functionibus
assistentibus, debeantur?
4. An Regulares in exeeutionem Decreti ipsius S. C. teneantur atque
5563.
I cogi et compelli possint accedere ad Processiones Corporis Christi, Roga­
S. R. C., Romana, 15 ian. 1ÔÔ7.
tionum, quae vocantur Litaniae Maiores, et ad eas quae pro serenitate aut
pluvia impetranda fieri solent, nec non ad alias quascumque pro bono pu­
S. R. C.: « Servandum esse censuit Rituale Romanum pro asportandis
blico aut honore indictas; et demum ad illam, iussu Emi Archiepiscopi
cadaveribus a Carceribus novis ad Ecclesiam parochialem S. Blasii, ut di­
indictam in expositione et repositione SSriti pro Oratione quadraginta horacitur della Pagnotta, tam quoad tempus quam quoad modum, omniaquealia
I rum in Ecclesia Metropolitana, pro conservatione Caroli II Hispaniarum
in dicto Rituali disposita ».
. Regis, ad quam Cassinenses accedere consulto recusarunt, allegantes, ne
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1346J.
viderentur obedire mandatis Archiepiscopi?
7. An in Processionibus tum SSmi Sacramenti in die Solemnitatis Cor­
poris Christi eiusque octava, tum aliarum Confraternitatum Rosarii, de
5564.
Carmelo, Cordigerorum, aliisque huiusmodi, permittendum sit ut pueri
S. R. C., Civitatis Conchen., 13 aug. 1667.
I puellacquc nedum septennio minores, sed Virgines ultra vigesimum annum,
magno cum scandalo, Sanctos Sanctasque eorumque vitas, miracula et
S. R. C. ad preces Magistri Caeremoniarum Cathedralis Conchen. de­
mortes repraesentantes, cum insignibus eorumdem Sanctorum induant et
claravit:
incedant?
1. « Servandas esse Rubricas Missalis Romani circa celebrationem Mis­
Et S. R. C. respondit, ut infra:
sarum in Feria II Rogationum ».
Ad 1. In casibus particularibus providebitur: et interim Emus Archie­
2. « SSmum Sacramentum pro Communione fidelium retinendum esse,
piscopus curet, ne quidquam omnino innovetur ».
etiam durante Processione Corporis Christi, reclusum in suo Tabernaculo ».
Ad 4. « Posse compelli ad formam Decreti sub Urbano VIII emanati,1
3. « Cum cantatur Missa votiva pro re gravi de aliquo Sancto, semper
quod dabitur a Domino Secretario ».
dici debet Gloria ct Credo, et uti colore, quo utitur in Festo, cuius Missa
Ad 7. « Prohiberi ».
cantatur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1361].
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1357].

5565.
S. R. C., Pharen., 10 sept. 1667.
S. R. C. declaravit: « Nemini tam Sacculari, quam Regulari, etiam in
eorum propriis Ecclesiis, licere concionare, ipso Episcopo actu concionantc.
Et quoad praecedentiam in ecclesiasticis functionibus inter Presbyteros
simplices et Canonicos ratione paramentoruin, deberi Paratis ». Et ita ser­
vari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1360].
» Cf. N. 151.

5567.
S. R. C., Aquaependen., 10 dec. 1667.
S. R. C. declaravit: « Regulares in funeralibus, quando interveniunt
Capitulum et Canonici Cathedralis Aquaependen., convenire debere in
ipsa Cathedrali, et incedere sub Cruce eiusdem Cathedralis, non obstante
quod cadaver sit deferendum ad Ecclesiam ipsorum Regularium: functiones
autem super ipso cadavere ad dictam Ecclesiam delato, spectare ad ipsos
Regulares ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1363].
’ Ci. N. 550^

918

Curia Romana

5572.

S. R. C., Cusentina, io dec. 1667.

S. R. C., Papien., 23 mart. 1669.

5569.

SANCI i

1*1/1 R<

S. R. C., Brugnaten., 9 iun. 1668.
Supplicante Episcopo Brugnaten. in S. R. C. pro declaratione: an Regu­
lares Sestri loci suae Dioecesis teneantur accedere ad Processiones Iubilaei'
Et S. R. C. respondit: « Teneri ad Processiones quae fiunt ob publicam
causam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1366].

5570.
S. R. C., Senen., 9 iun. 1668.
S. R. C.,ad preces Parochi SSrum Quirici etc. Senen., inhaerendo decla­
rationi factae in una Pisauren. 20 decembris 1603, 1 iterum declaravit: < In
delatione cadaveris, quotiescumque intervenerit Capitulum et Clems Eccle­
siae Cathedralis, praecedentiam competere Capitulo et Clero eiusdem Cathe­
dralis; in Ecclesia vero ubi sepelitur corpus defuncti, etiam Canonici ipsius
Cathedralis, qui ibi habuerit sive elegerit sepulturam, ad Parochum ipsius
Ecclesiae pertinere Officium facere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1368].

5571.
S. R. C., Romana, 15 sept. 1668.
Proposito dubio: an Cardinales Diaconi possint in suis Diaconiis solemnem benedictionem super populo impertiri, vel in actu Visitationis Diaconiae, necnon dum solemni Missae assistunt?
Et S. R. C. censuit: « Posse. Et facta de praedictis relatione SSmo,
Sanctitas Sua annuit; non celebrante tamen Episcopo ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1373].

919

Franciscus Spadinus Praepositus S. Michaelis maioris Papiae supplicavit
adS. R. C. pro declaratione infrascriptorum dubiorum:
1. An ad ipsum Praepositum vel alium ex Canonicis spectet ius convo­
candi Capitulum, proponendi in eo negotia resolvenda, dandi primum votum
et suffragia recolligendi?
2. An ad ipsum Praepositum spectet ius cantandi Missas et XTesperas
cum assistentia Diaconi et Subdiaconi Canonicorum in solemnioribus, bene­
dicendi candelas, cineres et palmas, deferendi SSmum Sacramentum in
Processionibus, et faciendi alias actiones et functiones Sacerdotales relatas
per Barbosam, cap. 5, n. 43, De Canonicis et Dignitatibus?
3. An, impedito Praeposito, fieri debeant per Canonicum seniorem resi­
dentem?
4. An ad ipsum Praepositum spectet superioritas circa assistentiam
Choro, et directionem Divinorum Officiorum?
5. An sit exemptum ab Officio Hebdomadarii per rotam fieri solito a
Canonicis, et ab onere legendi lectiones, martyrologium et responsoria?
6. An ipse prius sit thurificandus, et eidem danda pax ante Canonicos?
7. An, ipso absente, eius stallum in Choro debeat esse vacuum, neque
ab alio ex Canonicis occupari possit?
8. An Canonicis liceat celebrare Missas tempore Divinorum Officiorum
sine licentia ipsius Praepositi, et idem concedere non debeat, nisi quod
utile et necessarium pro Ecclesia iudicaverit?
9. An Canonici debeant eidem parere in iis, quae respiciunt Divina
Officia?
Et S. R. C., referente Emo D. C. Brancatio, utraque parte informante,
respondit:
Ad i. « Spectare ad Praepositum ».
Ad 2. «Spectare ad primam Dignitatem vel Canonicum antiquiorem,
nec tolerandam consuetudinem assumendi duos presbyteros extra gremium
Capituli ».
Ad 3. « Impedito Praeposito, spectare ad seniorem ».
Ad 4. « Ad Praepositum, nisi aliter mandaverit Episcopus ».
Ad 5. « Serventur decreta Visitationis ».
Ad 6. « Servetur Cacremoniale ».
Ad 7. « Affirmative ».
Ad 8. « Servari Statutum ».
Ad 9. « Affirmative ». 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1384].
1 Cf. N. 5574

« Cf. N. 5203.

Rituum Congregatio

5568.
Supplicantibus Patribus Dominicanis Civitatis Terrae Mendicini Cusen·
tinae Dioecesis declarari a S. R. C.: an possint Dominica infra octavam Cor­
poris Christi circumcirca eorum Conventum facere Processionem, gestando
SSmum; et an liceat ingredi mulieres in prima clausura Conventus, tempore
quo ipsi Patres faciunt Processionem SSmi Rosarii?
Et S. R. C. respondit: Quoad primum « Servetur solitum»; quoad clau­
suram « Non licere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1364].

i
s
1 as 1
j t
i K A T F K N iT A S S A C fc K iK J l A U tS

S.

Ç20

Curia Romana

5573.
S. R. C., Maioricen., 8 iun. 1669.
S. R. C., inhaerendo declarationi alias sub die 16 februarii proxime
praeteriti factae, quoad Fratres Ordinis Minor. Regul. Observant. S. Fran­
cisa' Provinciae Maioricen., per eos scilicet parendum esse Ordinario circa
expositionem SSmi in eorum Ecclesiis et Domibus, illiusque prohibitionem;
iterum declaravit: « Idem servandum esse per Rectores et Administratores
Hospitalis generalis Maioricen., eisque non licere dictum SSmum exponere
in eorum Ecclesia sine licentia dicti Ordinarii, praetensis eorum privilegiis
exemptionis a iurisdictione ipsius Ordinarii, non obstantibus quibuscum­
que ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1388].

5574.
S. R. C., Papien., 20 iul. 1669.
S. R. C., inhaerendo declarationibus factis die 23 martii proximi
praeteriti,1 proponente Emo Brancatio in controversiis inter Praepositum et
Canonicos S. Michaelis Papiae, iterum declaravit:
1. « Canonicos tam Ordinis Diaconalis quam Subdiaconalis per tumum
teneri ad assistentiam Praeposito tam in solemnioribus quam in Dominicis,
quando ipsemet celebrat ».
2. « Servandum esse Statutum Ecclesiae, cap. 6, scilicet, quod Praeposi­
tus debeat celebrare Missam cum cantu omnibus diebus Dominicis et omni­
bus Festis principalibus, nisi occupatus fuerit per Episcopum Papienscm:
aliis vero diebus celebretur huiusmodi Missa per Canonicos residentes; et,
ipsis deficientibus, per Cappellanos, ut consuetum est ».
3. «Non teneri Canonicos ad assistentiam \resperarum cum pluvia­
libus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1391J.

S. Rituum Congregatio

921

i

____________________ ______________ _—----------------------------------- —---------------

!

bris 1664 editum 1 approbaverit, quo declaratum fuerat: Anniversaria et
Missas defunctorum causa, ex dispositione testatorum quotannis recurrente
ipsorum obitus die, celebrandas, tametsi dies obitus huiuscemodi in Festum
ritus dupl. maioris incideret, non comprehendi in dicto primo Decreto;
ac alterius, quod Altaria privilegio Apostolico pro animabus Fidelium defun­
ctorum in perpetuum decorata, et in quibus quotidie proinde etiam in
Festis ritus dupl. celebrandae essent Missae defunctorum ex obligatione,
declaraverit per celebrationem Missarum de Festo currenti satisfieri iniunctis
obligationibus, et indulgentias per huiusmodi privilegia Apostolica concessas
animabus Fidelium defunctorum in Purgatorio existentibus suffragari,
perinde ac si celebratae fuissent Missae defunctorum ad formam dictorum
privilegiorum, prout in Brevi Apostolico desuper die 22 ianuarii 1667 expe­
dito continentur ».
S. R. C., intellecto quod etiam dubitaretur utrum praedicti Brevis
dispositio, quoad Altaria pariter quidem privilegiata sed non in perpetuum
nec pro omnibus hebdomadae diebus, et ad quae Missae non ex obligatione
sed ex sola fidelium devotione celebrarentur, locum haberet; re mature per­
pensa, censuit: « Declarationem a memorato Alexandro VII, sicut praemit­
titur, editam, extendendam esse ad Altaria, ut praefertur, non in perpetuum,
sed ad septennium vel aliud brevius vel longius tempus, ac non pro omni­
bus, sed aliquo vel aliquibus tantum hebdomadae diebus, nunc et in futu­
rum quandocumque privilegiata; et proinde si Sanctissimo D. N. placuerit,
indulgendum fore ut Missae, quae ibidem de Festo currenti, in quo Missae
defunctorum celebrari non possint, sive ex obligatione sive ex sola fidelium
devotione celebratae fuerint, indulgentias per privilegia huiusmodi con­
cessas consequantur in omnibus et per omnia, perinde ac si Missae de­
functorum ad formam eorundem privilegiorum celebratae fuissent ». Die
20 iulii 1669.
Et facta, relatione SSmo D. N. Clementi PP. IX, Sanctitas Sua senten­
tiam S. C. approbavit, et Breve desuper expediri mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1392].

5576.
S. R. C., Aesina, 31 maii 1670.

5575.
S. R. C., decr. gen. 13 aug. 1669.
Cum Alexander λ II dubia in diversis mundi partibus (occasione Decreti
S. R. C. die 5 augusti 1662 emanati, 2 et a Sanctitate Sua approbati, dc non
celebrandis Missis defunctorum in Festis ritus duplicis) exorta, dirimere
cupiens, aliud eiusdem S. C. Decretum in una Novarien., die 22 novem1 Cf. N. 5572.
« Cf. N. 5534.

Quam alias quaesitum fuerit: an Coadiutori Canonici Presbyteri Eccle­
siae, in qua Praebendae sunt distinctae, debeatur praecedentia super Ca­
nonicos Diaconos, dum pro suo Coadiuto Divinis interest: et quum S. R. C.
responderit, in casu proposito praecedentiam Coadiutori deberi: hinc est,
quod ortis dubiis infrascriptis, modo Canonici Ordinis Diaconalis et
Subdiaconalis eiusdem Ecclesiae Cathedralis Aesinae supplicarunt denuo
declarari:
i. An dicta declaratio valeat, etiamsi Coadiutores Canonicorum Ordi1 S. R. C. Decreta Authentica, n. »3°7·

Ç22

Curia Romana

nis Presbyteralis non sint Sacerdotes, sed in minoribus Ordinibus tantum
constituti?
2. An Canonici Ordinis Diaconalis in minoribus Ordinibus, vel in
sacro Diaconatus Ordine tantum constituti, debeant praecedere Canonicis
Presbyteris Ordinis Subdiaconalis, seu in Presbyteratus Ordine constitutis’
Et S. R. C. respondit tam ad primum, quam ad secundum: «Affir­
mative ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1398].

5577.
S. R. C., Nicien., 9 aug. 1670.
Propositis per Emum D. Card. Brancatium in S. R. C. infrascriptis
dubiis, declarari petitis per Capitulum et Canonicos Cathedralis Nicien.
contra Patres Praedicatores eiusdem loci:
1. An Decretum Episcopi defuncti, quod ad tollendam indecentiam,
mandavit omnes Regulares ad mortuorum cadavera, etiam in propriis eorum
Ecclesiis sepelienda, vocatos, prius convenire debere ad Ecclesiam parochia­
lem defuncti, et inde cum Clero eiusdem Parochiae se conferre ad levandum
cadaver, nullo vero modo expectare per vias vel ire directe ad domum defun­
cti, servandum sit; non obstante contraria consuetudine etiam immemora­
bili favore Regularium eundi directe ad domum, et ibidem in via Parochum
et alios vocatos expectare?
2. An accessus huiusmodi fieri debeat per Regulares ad Ecclesiam Cathe­
dralem, si Cathedralis vocata capitulariter intervenerit, etiamsi Cadaver
assumendum sit ex alia Parochia?
Et S. R. C. respondit, ut infra:
Ad i. « Regulares vocatos ad funus associandum nullo modo expectare
debere per vias, aut in domo defuncti; sed prius convenire debere ad Eccle­
siam parochialem defuncti, et inde cum Clero dictae Parochiae se conferre
ad levandum cadaver, non obstante contrario usu, etiam immemorabili ».
Ad 2. « Quod si ad funus vocatum fuerit Capitulum Cathedralis, et
capitulariter interveniat, ad hanc Ecclesiam debeant omnes convenire, et
inde incipiendam esse Processionem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1408].

S. Rituum Congregatio

i. An ad Archiprcsbyterum Collegiatae et Matricis Ecclesiae, qui est
Parochus, vel ad digniorem ex dicta Collegiata, si Capitulum intervenit, seu
potius ad Sacristam aut alium Cappellanum Ecclesiae SSmae Annuntiatio­
nis sitae intra fines dictae Parochiae, spectet agere Officium super cadaveri­
bus sepeliendis in ista Ecclesia, et ibi ea occasione canere Missam?
R. « Utrumque spectare ad Parochum, vel eo absente, ad Rectorem
Ecclesiae praedictae, aut istius digniorem Cappellanum ».
4. An toleranda sit consuetudo ut in Processione SSmi Corporis Christi,
Canonici incedant cum superpelliceis tantum, Presbyteri vero dictae Eccle­
siae SSmae Annuntiationis cum Planetis et aliis indumentis sacris?
R. « Vestimenta sacra non posse deferri a dictis Cappellanis, nisi defe­
rant etiam Canonici ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1409].

5579.
S. R. C., Boianen., 29 nov. 1670.
S. R. C., inhaerendo Decretis in similibus editis,1 iterum declaravit:
Non licuisse Baroni Terrae Mirabellae Boianen. Dioecesis, neque Archi­
presbytero iam defuncto de familia eiusdem Baronis, introducere et retinere
Sedes fixas cum inscriptione utriusque, et genuflexoria intra Presbyterium
Altaris maioris Ecclesiae Archipresbvteralis dictae Terrae, prout Episcopus
in Visitatione repetiisse exposuit. Idcirco eadem S. R. C. censuit: Praedi­
ctorum usum omnino fuisse et esse prohibendum, prout prohibuit, et remo­
veri voluit et mandavit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, η. 1410].

5580.
S. R. C., Rheginen., 29 nov. 1670.
Exposuit March io Terrae Potidactili consuevisse in Ecclesia matrice
dictae Terrae Rhegincn. Dioecesis adhibere Sedem ex corio super simplici
predella absque baldachino, quod sibi competere non praesumit.
Et S. R. C. censuit: « Marchioni oratori Domino loci, simplicem Sedem
coriaciam super predella sine baldachino extra Presbyterium licere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1411].

5578.

5581.

S. R. C., Caietana, 13 sept. 1670.

S. R. C., Gerunden., 13 iun. 1671.

Proposita per Emum D. Card. Gualterium infrascripta dubia, declarari
petita ab Archipresbytero S. Angeli 'Terrae Itri Caietanae Dioecesis, contra
Presbyteros SSmae Annuntiationis eiusdem loci;
S. R. C., audita prius relatione Vicarii, ct partibus hinc inde informan­
tibus, declaravit, et respondit ut infra:

923

S. R. C. declaravit: « Regulares Ecclesiae Gerundensis compelli posse
per Episcopum ad accedendum, et interessenduin Processionibus publicis,
et aliis in dicta Dioecesi fieri solitis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1423].
I Cf. N. 5184, 5205. 5250. 5326, 5405, 54«9, 5421, 5473, 5474, 5527.

924

5582.
S. R. C., Tortonen., 13 iun. 1671.

Ι Κ Λ Τ Ε Κ Μ Γ , ν ί S A C t-R iM M A IA S S A N C I I ν κ τ κ *

S. R. C. ad preces Marchionis Blasii Spinulae Equitis Hierosolymitani
Feudatarii Cassani, Spinoli et Villalverniae sub Dioecesi Tortonen., inhae­
rendo simili declarationi factae die 15 ianuarii 1661 in una Mediolaiun.1^
parte Comitis Ferrantis Cavenachi, iterum declaravit: « Permitti posse dicto
Marchioni, et eius successoribus in praefatis suis locis Sedem cum genu·
flexorio ct tapete, non tamen gradatam neque fixam, sed amovibilem et extra
Presbyterium; eidemque et successoribus pacem cum Instrumento et thurificatione duobus ictibus, post Rectorem Ecclesiae etiam simplicis Parochia­
lis, per Cappellanum cotta indutum, non tamen per Ministros Sacrificii
sacris amictos praestari debere ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1426].

5583.
S. R. C., Ordinis Minorum Observantium S. Francisci,
19 dec. 1671.
S. R. C., inhaerendo declarationi hac eadem die facta in Savonen.,2 et
aliis, iterum declaravit: « Defunctorum corpora, in Ecclesiis Regularium
tumulanda, esse deferenda recto tramite, et per viam a Parocho declaran­
dam ad Ecclesias ipsorum Regularium, non autem prius ad Parochialem .
Declaravit ulterius: « Hoc servandum esse, etiam haeredibus defunctorum
contradicentibus, et ad Parochialem prius deferri volentibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1439].

5584.
S. R. C., Savonen., 19 dec. 1671.
S. R. C. in controversia Savonen. dubiorum relata per Emum D. Card,
de Maximis, inter Praepositum Collegiatae et parochialis Ecclesiae S. Blasii
Finalis ex una, ct Fratres Ordinis Praedicatorum eiusdem loci partibus ex
altera, censuit:
Ad i. » Servandum esse Decretum Congregationis Emorum DD. Cardi­
nalium Mellini, Ubaldini et Ginetti, et RR. P. Palutii Secretarii Sacri
Concilii, et Benigni Secretarii S. R. specialiter deputatae as. m. Urbano VIII
editum die 27 iulii 162S, ct servandum de ordine eiusdem SSmi ab omnibus
Sacris Congregationibus in casibus contingentibus; tenoris sequentis: « Re1 Cf. N. 5527·
« Cf. N. 5584.

5. Rituum Congregatio

Curia Romana

925

nularibus et Confraternitatibus in Regularium Ecclesiis esse permissum, in
eorum Ecclesia et claustro tantum, Processiones facere, et non extra; si
vero Ecclesia claustro careat, eisdem Regularibus et Confraternitatibus
licere Processiones facere intra ambitum dumtaxat earumdem Ecclesiarum,
hoc est prope muros Ecclesiae, sive exeundo ab una ianua et intrando per
aliam, sive per eam dem, et semper prope muros Ecclesiae et non extra
dictum ambitum, nisi de licentia et consensu Ordinarii, aut cum Cruce
Parochi, non obstantibus quibuscumque consuetudinibus et praescriptioni­
bus etiam immemorabilibus. Privilegiis tamen Apostolicis per hoc Decretum
minime derogatum censeatur. Et proinde dictis Fratribus Praedicatoribus
denegandas esse Remissoriales ad probandam dictam assertam eorum
consuetudinem immemorabilem, illudque servari mandavit, non obstan­
tibus quibuscumque interpretationibus per eos factis, dictumque Decretum
intelligi de consuetudinibus praeteritis ante dictum annum 1628, non
autem postea legitime quaesitis, et quibuscumque aliis Decretis aliarum
Congregationum postea editis, ut praetendebant ».
Ad 2. « Regularibus, obtenta supradicta licentia ingrediendi limites
Parochiae, non licere facere eorum Processiones eadem fere hora, eadem
die, eodem in loco, et per easdem vias, in quibus Clerus Parochialis ad
Processiones procedit, sed semper esse praeferendum ipsum Clerum: quo
vero ad Confratemitates esse praeferendam illam, quae prius facere con­
suevit, et in concursu cum Parochiali, ipsam esse praeferendam ad formam
aliorum Decretorum in similibus editorum ».
Ad 3. « Regulares invitatos ad funera debere convenire in Parochiali,
non autem expcctarc Parochum per vias; vel in domo defuncti, quacum­
que praetensa consuetudine etiam immemorabili in contrarium non obstante,
et servanda esse Decreta eiusdem S. C. in similibus saepe edita . 1
Ad 4. « Defunctorum cadavera in Regularium Ecclesiis tumuianda,
esse deferenda recto tramite ad Ecclesias Regularium: non autem prius
ad Parochialem, ut ibi dictus Parochus det ultimum vale ».
Ad 5. « Spectare ad Parochum declarare, per quam viam exportandus
sit defunctus, ct reliqua alia omnia disponere usque ad ianuain Ecclesiae,
quando illius cadaver est sepeliendum in dicta Ecclesia Regularium ».
Ad 6. « Non licere Regularibus pulsare eorum Campanas Feria λ' in
Cocna Domini post silentium illarum Parochialis, ct die Sabbati Sancti
ante earumdem pulsationem ».
Quas omnes declarationes in posterum eadem S. R. C. servari man­
davit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1440].
1 Cf. N. 5459, 5577-

926

Curia Romana

5585.
S. R. C., Posnanien., 16 iul. 1672.
S. R. C., ad removendam aemulationem Regularium, circa expositiones
et Processiones cum Sanctissimo in Civitate et Dioecesi Posnaniensi, mi­
nuentem eiusdem SSmi decentiam, cum saepissime una eadem die simul
in quatuor, quinque et sex Ecclesiis dictae expositiones et Processiones
peragantur, ita ut vix aliquot personae assistentes in Ecclesiis reperiantur,
declaravit inhaerendo aliis declarationibus in similibus factis:1 « Non licere
Regularibus praedicta agere, nisi de licentia Episcopi, et proinde esse per­
mittenda et prohibenda eius arbitrio et prudentia ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1450].

5586.

IS K M TV S

S A C L R O O I A L L S S A N C T I i ‘ E ïk <

S. R. C., Frisingen., 3 sept. 1672.
Praepositus Monasterii Inderstorfensis Canonicorum Regularium S. Au­
gustini Dioecesis Frisingen. supplicavit in S. R. C. declarari: an verbum
Benedicere contentum in induito sibi concesso per fel. rec. Urbanum VIII,
circa potestatem benedicendi Altaria etc., idem importet quam consecrare,
et an virtute dicti privilegii possit consecrare Altaria, aqua tamen benedicta
ab Antistite?
Et S. R. C., referente Emo D. Card. Brancatio, respondit: « Indultum
benedicendi non comprehendere consecrationem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1453].

S. Rituum Congregatio

riae iurisdictionis, et erigere Crucem, ct dare benedictionem praesente Epi­
scopo suffraganeo?
Et S. R. C. respondit: « Licere ad praescriptum Caeremonialis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1459].

5589.
S. R. C., Ruôen.» 3 dec. 1672.
Horatius Rocca Cathedralis Ecclesiae Ruben. Sacerdos, supplicavit a
S. R. C. declarari: an pro Reliquia insigni possit fieri Officium duplex iuxta
huius S. C. Decretum, quando scilicet Caput, Brachium aut Crus non sunt
integra, sed mutilata, et partes demptae non adsunt, ut conglutinari pos­
sint: et si pro Reliquia mutilata fieri possit Officium duplex?
Et S. R. C. respondit: « Servandum esse Decretum huius S. C. ad un­
guem, emanatum sub die 8 aprilis 1628 ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 14.60].

5590.
S. R. C., Rossanen., 21 ian. 1673.
S. R. C., ad preces Parochorum Civitatis Rossanen. declaravit: « Non
licere haeredibus defuncti vocare aliquam Dignitatem vel Canonicum aut
Presbyterum sibi bene visos, ad peragendas functiones cum Stola super
cadaveribus, invitis ct contradicentibus dictis Parochis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1461].

5587.

5591.

S. R. C., Neapolitana, 3 dec. 1672.

S. R. C., Veliterna, 21 ian. 1673.

S. R. C. declaravit: « Quod eisdem praerogativis gaudere debet Canonicus
Neapolitanus Episcopus Titularis, quibus gaudent Canonici, qui sunt Epi­
scopi tam in Basilica S. Petri, quam in ceteris Basilicis de Urbe, qui prae­
sunt ceteris Canonicis, etiam antiquioribus; et fruuntur quavis maiori prae­
eminentia, non solum in Choro, recipiendo primas antiphonas, sed in Capi­
tulo et quovis alio loco, ubi convenire contingit ». 2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1457].

5588.
S. R. C., Oppiden., 3 dec. 1672.
Episcopus Oppiden. supplicavit a S. R. C. responderi infrascripto dubio:
an Archiepiscopus transiens per Dioeceses Suffraganeorum, causa visitandi
loca propriae Dioecesis, possit deferre mozzettam, quae est Insigne plena> Cf. N. 5345, 5365, 5385, 5418, 5441, 5486, 5489, 5490, 5554, 5573, 5508, 5584.
« Cf. N. 5592.

927

S. R. C., ad relationem Emi D. Card. Vidoni declaravit: « Canonicum
Pbenitentiarium Ecclesiae Cathedralis Civitatis Veliternae, ultimo loco
provisum, non posse cogi ad inserviendum Missis cantatis pro Diacono et
Subdiacono, Constitutione seu consuetudine dictae Ecclesiae in contrarium
non obstante ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1462].

5592.
S. R. C., Neapolitana, 6 maii 1673.
Cum S. R. C. declaraverit die 3 decembris 1672: « Quod eisdem praero­
gativis gaudere debeat Rmus D. Paulus Garbinatus Canonicus Ecclesiae
Cathedralis Neapolitanae et Episcopus Titularis Nabucen., quibus gaudent
Canonici qui sunt Episcopi tam in Basilica S. Petri quam in ceteris Basilicis
1 Cf. N. 5302.

928

Curia Romana

de Urbe, qui praesunt ceteris Canonicis etiam antiquioribus, et fruuntur
quavis maiori praeeminentia, non solum in Choro recipiendo primam anti·
phonam, sed in capitulo et in quovis alio loco ubi convenire contingit ;*
fuit pro parte D. Francisci dc Januario Primicerii eiusdem Cathedralis oppo­
situm, sibi competere praefatas praerogativas et praeeminendas supra dictum
Canonicum Episcopum Titularem. Et proposita causa per Emum D. Cardi­
nalem Sfortiam.
S. R. C., utraque parte informante, declaravit: « Competere praenarratas praerogativas et praeeminendas dicto Canonico Episcopo Titulari in
omnibus actibus, ubicumque convenire contigerit, etiam supra praefatum
Primicerium eiusdem Cathedralis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1469].

5593.
S. R. C., Monopolitana, 17 iun. 1673.
Confraternitatibus SS. Sacramenti et Suffragii Civitatis Monopolitanae
supplicantibus in S. R. C. pro declaratione: an Parochi dictae Civitatis pro­
hibere possint haeredibus defunctorum, ne ipsas Confraternitates invitent
ad associanda cadavera, quae in eorum Ecclesiis parochialibus deferuntur?
S. R. C. declaravit: « Non posse prohiberi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1478].

5594.
S. R. C., Senogallien., 12 aug. 1Ô73.
Iterum pro parte et ad instantiam Archipresbyteri et Canonicorum
Collegiatae parochialis Ecclesiae Terrae Corinaldi Dioecesis Senogallien.
proposita in S. R. C. causa controversiarum vertente inter praefatos orato­
res, ct Priores, ct Fratres Augustinianos Conventus S. Nicolai eiusdem loci;
eadem S. C., inhaerendo Decretis ipsius S. C. alias datis 2 in Summario sub
die 6 maii prox, praet., referente Emo D. Cardinali Facchinetto; ct praecipue
Decreto generali super Regularibus, edito die 27 iulii 1628, 3 denuo decla­
ravit, ut infra, videlicet:
i. « Regularibus, ct praecipue dictis Fratribus Augustinianis S. Nico­
lai Corinaldi esse permissum intra eorum Ecclesiam ct claustrum tantum et
non extra, facere omnes et singulas Processiones per eosdem fieri solitas,
et signanter illas SS. Rosarii et S. Monicae: si vero eorum Ecclesia claustro
careat, eisdem licere dictas Processiones facere intra ambitum dumtaxat
eorumdem Ecclesiae: hoc est prope muros Ecclesiae, sive exeundo a ianua
» Cf. N. 5587.
* Cf. N. 5584, 5585.
3 Cf. N. 5508.

'

S. Rituum Congregatio

929

Ecclesiae et intrando per aliam, sive per eamdem ianuam; et semper prope
muros Ecclesiae et non extra dictum ambitum, nisi de licentia et consensu
I proprii Ordinarii, aut cum Cruce capituli Parochialis Ecclesiae dictae Collegiatae, quibuscumque in contrarium non obstantibus ».
j. Dictos Fratres vocatos ad funus, occasione sepeliendi mortuos etiam
in eorum propria Ecclesia, convenire debere ad parochialem Ecclesiam dictae
Collegiatae, et exinde cum Archipresbytero seu Capitulo dictae Collegiatae,
ad domum defuncti accedere, et nullo modo eis permittendum expectare
praedictos per vias vel ad domum defuncti ».
5. « Praedictis Fratribus non licere in eorum Ecclesia exponere SS. Eu­
charistiae Sacramentum publice adorandum in Altari sub quovis praetextu
et causa, et cum illo benedicere populum diebus Dominicis et aliis diebus
festivis de praecepto, nisi de licentia proprii Ordinarii, quacumque consue­
tudine in contrarium non obstante ». Et ita declaravit, et praedicta omnia
indicta Terra Corinaldi servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1487].

I

5595.
S. R. C., Andegaven. in Gallia, 3 mart. 1674.
Pro parte Henrici moderni Episcopi Andegaven. in Gallia expositum
fuit in S. R. C., quod in sua Civitate et Dioecesi plurimae adsunt Ecclesiae,
quarum Dedicationes cadunt in dies Festorum etiam duplicium, quae ideo
non sine incommodo transferre necesse est; cumque eiusmodi inconveniens
vitari possit, commodiusque foret, si Dedicationes praedictae in alios dies
remitterentur: supplicatum fuit propterea, quatenus praedicto oratori
Episcopo Dedicationes Ecclesiarum huiusmodi, quas in dies Festorum
cadere contigerit, in Dominicos seu alios dies, prout consultius iudicaverit, remittendi licentiam, et facultatem benigne concedere et indulgere
dignaretur.
Et S. R. C. respondit: « Non esse ordinem hactenus servatum mutan­
dum, sed Festum Dedicationis Ecclesiae, cum sit ex solemnioribus, cele­
brandum esse eadem die, qua venerit. Posse tamen Episcopum Ordinarium
eidem diem assignare suo arbitrio, si diem certam non habuerit, qua semel
electa, huiusmodi Festum amplius non esse variandum ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1498].

5596.
S. R. C., Vestana, 3 mart. 1674.
Pro parte Episcopi Vestani supplicatum fuit pro declaratione infrascripti
dubii: posito, quod Regulares levare possunt cadavera de domo vel Ecclesia
parochiali in eorum Ecclesia sepelienda, an si Parochus venire recuset, vel
licentiam deneget, teneantur petere licentiam ab Episcopo, qui in illa CiviVol. VU.

59

93°

Curia Romana

tate reperitur: an vero ea possint absque Episcopo, propria auctoritate levare
et deferre in eorum Ecclesiam, ubi sepeliri debent?
Et S. R. C. respondit: « Non teneri ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1503].

5597.
S. R. C., Audomaren. in Flandria, 14 apr. 1674.
Pro parte Episcopi Audomaren. in Flandria expositum fuit, quod in
dicta Civitate Audomaren. spatio 50 annorum circiter Ecclesia PP. Socie­
tatis lesu fuit aedificata, et adhuc non consecrata, stante quod Abbas .Mo­
nasterii S. Bertini Ordinis S. Benedicti praetendat illam consecrare, ut
eiusdem Fundator.
Et S. R. C. respondit: « Consecrationem dictae Ecclesiae spectare ad
Episcopum Dioecesanum, nisi Abbas praedictus habeat speciale privile­
gium S. Sedis Apostolicae, quod Episcopo praefato tenetur exhibere . Et
ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1505].

5598.
S. R. C., Cremonen., 16 iun. 1674.
S. R. C. certiorata de expositis in literis Episcopi sub data 5 apr. prox
praet. super omissionibus studiose factis per Vice-Gubernatorcm illius
Civitatis Cremonen. adversus Sacros Ritus, Dignitatem Episcopalem, et
Capitulum Cathedralis huiusmodi, occasione Cappellae etc., eidem Episcopo
scribi mandavit: « Non licere habere locum in Presbyterio Gubernatorem
illius Civitatis, sed hoc permissum, ex speciali induito SSmi Gubernatori
Mediolani ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1514].

5599.
S. R. C., Lisbonen., 16 iun. 1674.
Patres Congregationis Oratorii Assumptae sub Instituto S. Philippi
Nerii Lisbonen. Dioecesis supplicarunt apud S. R. C., quatenus eisdem con­
cedere dignaretur, ut possent continuare et dicere, addendo in Confiteor
et Litaniis Sanctorum, nomen S. Philippi eorum Patriarchae, sicut hactenus
consueverunt, ut moris est apud omnes Religiosos in Regno Portugalliae
addendi in Confiteor et Litaniis nomen Sancti sui Patriarchae.
Et S. R. C. respondit: « Posse tolerari ». Et ita censuit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1518].

931

S'. Rituum Congregatio

I

I
ΛI 1 ·

5600.
S. R. C., Firmana. 4 aug. 1674.

«

S. R. C. ad instantiam Canonicorum et Capituli Collegiatae S. Pauli
Parochialis Civitatis Novae, Dioecesis Firmanae, inhaerendo Decretis alias
in similibus emanatis,1 et praecipue in una Firmana, die 24 maii 1664, 2 iterum declaravit: « Regulares, et signanter Ordinis S. Augustini, et S. Francisci Minorum Observantium dictae Civitatis, vocatos ad sepeliendos mortuos, etiam in eorum propria Ecclesia, convenire debere ad praedictam
Ecclesiam parochialem, in cuius limites existit, et inde una cum Parocho
ad domum defuncti: et nullo modo permittendum esse expectare Parochum
perviam, vel ad domum defuncti, non obstante contraria consuetudine ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1521].

llij
■ !11
I
wjUl
I 1'1
MI
I HI
aMI

| II

5601.
S. R. C., Lucerina, 4 aug. 1674.
Emo D. Card. Azzolino proponente in S. R. C. infrascripta tria dubia
pro parte ct ad instantiam Capituli et Canonicorum Cathedralis Lucerinae,
contra Monachos Caelestinos dictae Civitatis:
1. An Monachi renuentes accedere ad Processiones consuetas possint
ab Episcopo compelli?
2. An in transferendis funeribus ad eorum Ecclesiam adire debeant
Cathedralcm, et associare usque ad domum defuncti?
3. An liceat Capitulo ingredi Ecclesiam Monachorum cum Cruce, et
Officia supra cadavera et alia munia peragere?
Et S. R. C., partibus hinc inde plene informantibus, respondit ut infra,
Ad i. «Non posse praedictos Monachos compelli accedere ad Processiones Rogationum et alias huiusmodi, exceptis tamen Processionibus SSmi
et aliis expressis in Decreto generali ». 3
Ad 2. «Non posse cogi Monachos ad associationem cadaverum; et
quatenus intéressé debeant, debere accedere ad Cathedralcm et sub eius
Cruce procedere ».
Ad 3. « Non licere Capitulo ». Et ita declaravit, et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1522].
1 Cf. N. 5459. 5577. 55»4. 5594* S. R- C. Decreta Authentica, n. 1292.
» Cf. N. 5508.

·
I J
* ,r

^Hj
•1|j

ΙΙΙη

HIII

|;Sj’
II O l
?!

βπIII
|\

nHII

gfllll'?
·θΙ|
I Μ■<

932

Curia Romana

»
S. R. C., Lucerina in Apulia, 17 nov. 1674.

K IH J IÆ IU S S A N C I'I Γ Κ ΙΚ 4

Ex parte Parochorum Civitatis Lucerinae in Apulia expositum fuit in
S. R. C., adesse consuetudinem in dicta Civitate, quod quando parochiani
defuncti sibi elegerunt sepulturas aliarum Ecclesiarum, transierunt associati
a Parocho per vicos et plateas aliarum Ecclesiarum parochialium, et Eccle­
siae Cathedralis absque ulla contradictione, et solutione alicuius rei Capitulo
praedictae Cathedralis.
Et S. R. C., audita relatione Episcopi Ordinarii, visisque iuribus hinc
inde deductis, censuit: « Parochos per Capitulum praefatae Cathedralis
non esse molestandos ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1526].

5603.
S. R. C., Meliten., q febr. 1675.
Pro parte Capituli Seminariae proposita causa Meliten. Praecedentiae
in S. R. C. per Erhum D. Cardinalem Carpineum Pro-Datarium vertente
inter praedictum Capitulum Seminariae ex una, et Capitulum Sinopuli parte
ex altera Meliten. Dioecesis;
S. R. C. declaravit: « Praecedentiam spectare ad Capitulum Seminariae
antiquiorem, uti Collegiatam insignem supra Capitulum Sinopuli, occasione
Synodi Dioecesanae, Sessionum et Processionum, aliarumque functionum
causa illius celebrandarum sub quovis praetextu ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1531].

5604.
S. R. C., Imolen., 18 inaii 1675.
Propositis per Emum D. Cardinalem Albitium in S. R. C. praetensionibus
Rmi Episcopi Imolen. contra Magistratum eiusdem Civitatis, quae sunt tres,
ut infra, videlicet:
1. Quod Magistratus in diebus solemnibus debeat accedere ad pala­
tium Episcopi ipsumque comitari ad Cathedralem, et post functionem
denuo associare ad palatium.
2. Quod Magistratus non debeat accedere ad alias Ecclesias Civitatis
tempore functionum carumdem, et in eisdem Ecclesiis assistere Missis et
Vesperis cantatis, recipiendo incensum ct pacem.
3. Quod non debeat removeri sedile ipsius Episcopi, locatum in Eccle­
siis pro audiendis concionibus, de loco practenso a Magistratu.
Et S. R. C., visis iuribus ab utraque parte plene informante allegatis et
deductis, aliisque discussis, censuit:

S. Rituum Congregatio

933

Quoad t. « Circa associationem ex deductis servandum esse solitum tem­
pore Rmorum Mellini et Coccini ».
Quoad 2. ' Non posse prohiberi Magistratui accessum ad Ecclesias, sed
thurificari debere duplici ductu ».
Quoad 3. « Circa locum pro audiendis concionibus, scribendum esse
Emo et Rmo D. Cardinali Rossetto, qui auditis partibus, assignet locum
congnium Magistratui pro audiendis dictis concionibus ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1537].

5605.
S. R. C., Senogallien., 22 iun. 1675.
In causa Funerum et Processionum vertente inter Archipresbyterum,
Canonicos et Curatos Parochialis et Collegiatae Ecclesiae S. Petri Corinaldi
Senogallien. Dioecesis ex una, et Conventum et Fratres S. Nicolai Ordinis
Eremitarum S. Augustini, necnon Fratres Minores Conventuales S. Fran­
cisci dictae Terrae Corinaldi ex altera parte, apud S. R. C. proposita fuerunt
infrascripta dubia:
1. An haeredes defunctorum sint cogendi ad retinendum domi cadavera
usque ad tempus illa sepeliendi, an vero iisdem haeredibus liceat pro libitu
asportare dicta cadavera e propriis domibus ad quamcumque aliam Eccle­
siam per modum depositi usque ad horam illa tumulandi, etiamsi sepelienda
essent in Ecclesiis Regularium, non obstante dissensu Parochi seu prohibi­
tione ab eodem facta uti \ricario foraneo?
2. An illatis cadaveribus private ab haeredibus ad aliquam Ecclesiam
per modum depositi, Regulares convenire et congregari debeant in dicta
Ecclesia, aut in Parochiali, ad effectum illa associandi ad Ecclesiam, ubi sunt
tumulanda?
3. An cadavera sepelienda in Ecclesiis Regularium, antequam ad eorum
Ecclesiam deferantur, debeant prius asportari ad Parochialem, et in ea per­
manere per aliquod tempus?
4. An Regulares possint cogi ad associanda cadavera in eorum Ecclesiis
tumulanda; an vero possint expectare in dictis propriis eorum Ecclesiis, et
an in casu quo Regulares non accedant ad associanda dicta cadavera, amit­
tere debeant intorticia, ut Parochus praetendit?1
5. An si Parochus requisitus intervenire recuset funeralibus defunctorum
in Ecclesiis Regularium sepeliendorum, possint haeredes, imo et ipsi Regu­
lares asportare cadavera ad Ecclesiam sepulturae electae, Parocho non inter­
veniente, ac praedicti Regulares eadem sepulturae tradere, et an Parochus
m funeribus dictorum defunctorum maiorem eleemosynam solito praeten­
dere possit?
Et S. R. C., Emo et Rmo D. Cardinali Casanata referente, auditis
partibus, respondit:
1 E. num.

5.

934
f _

Curia Romana
______

Ad i. Quoad tempus humationum cadaverum servandam esse Svnodum; et in reliquis, petita et etiam non obtenta licentia, posse cadaveu
deponi arbitrio haeredum in qualibet Ecclesia usque ad tempus illa processionaliter deferendi ad Ecclesiam sepulturae ».
Ad 2. « Regulares debere congregari in illa Ecclesia ubi cadaver fuit
depositum, ut supra ».
Ad 3. « Negative ».
Ad 4. « Regulares non posse cogi ad exeundum a propriis Ecclesiis, ad
effectum associandi cadavera in iisdem sepelienda, sed sufficere quod illa
expectcnt ad ianuas; quo vero ad intorticia, remisit causam ad iudices suos ■.
Ad 5. « Vocato Parocho, et ipso renuente intervenire vel alterum mittere,
tunc Regularibus licere absque Parocho deferre cadavera in eorum Ecclesiis
sepelienda. Quo vero ad emolumenta per Parochum praetensa, nihil dandum
ultra solitum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1539].

S. Rituum Congregatio

Ecclesiae admoveret. Quare cum evidens fuerit spretus, ct nullus honor ab
Abbate praedicto praestitus suae Dignitati, prout evidens fuerit praeiudicium jurisdictioni Archicpiscopali illatum, dum omnia iura clamant posse
.Archiepiscopum elevata Cruce per Ecclesias exemptas nedum suae Dioecesis,
verum etiam suae Provinciae incedere, prout ad omnes Ecclesias quomodolibet
exemptas semper ibi Archiepiscopus Neapolitanus introivit, et ipse quoque
absque controversia. Ideoque supplicavit pro declaratione, non posse dictum
Abbatem impedire, quin ipse elevata Cruce ad eius Ecclesiam, quando sibi
libuerit, accedat; et ut in futurum a similibus abstineat, et ad aliorum exem­
plum auctoritate ipsius S. C. moneatur et corrigatur.
Et S. R. C., referente Emo D. Card. Columna, respondit: « Licere Emo
Archiepiscopo ingredi Ecclesias Regularium cum Cruce, et Emus Archie­
piscopus conficiat processum contra Abbatem quem transmittat ad eam­
dem S. C. ».
:.j>'
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1550].

5606.

5608.

S. R. C., Albinganen., 13 iul. 1675.

S. R. C., Sypontina, 23 nov. 1675.

S. R. C., inhaerendo aliis Decretis in similibus editis,1 censuit: » Functio­
nes principales spectantes ad Praepositum Ecclesiae Collegiatae SS. Philippi
et lacobi loci de Taggia Dioecesis Albingancn., ipso absente, impedito, vel
nolente peragere, gradatim ordine successivo peragere debere Canonicum
digniorem; et hoc impedito, ut supra, digniorem Cappellanum nuncupatum
de massa eiusdem Collegiatae; et non posse praedictum Praepositum pro
se substituere aliquem Presbyterum sibi benevisum pro exercendis dictis
functionibus ».
Et ita declaravit, et in praedicta Ecclesia servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1544].

5607.
S. R. C., Neapolitana, 23 nov. 1675.
Emus D. Card. Caracciolus Archiepiscopus Neapolitanus significavit
per suas litteras S. R. C., quod occasione Festivitatis SS. Petri et Pauli,
P. Abbas Ecclesiae S. Petri ad Aram Canonicorum Regularium Lateranen­
sium illius Civitatis, ut ad ipsam Ecclesiam personaliter venerandam se
conferret, requisivit ct invitavit, cum iam ipso die Festi ad Ecclesiam praedi­
ctam se accessurum paraverit ct cx palatio Archicpiscopali egressurus erat,
praemisit, ut ibi solet, privatim Crucem ut in suo adventu de more eleva­
retur; praedictus Abbas ipsam Crucem videns elevandam, non passus est
ut lator illam in Ecclesiam introduceret, imo quod nec foris illam ad ianuam
» Cf. N. 5233. 5273. 5362, 5429, 5443, 5457, 5480. 5487, 5550, 5572.

935

Pro parte Emi D. Fr. A incentii Mariae Archiepiscopi Svpontini Card.
S. Xysti, supplicatum fuit apud S. R. C. pro declaratione infrascriptorum
dubiorum, nempe:
’
1. An ex Presbyteris ad Capitulum non pertinentibus, qui diebus festi­
vis intersunt Choro et Processionibus, praecedere debeant antiquiores in
Ordine, an potius qui Doctoratus honore insigniti sunt?
2. Num servari idem debeat inter Diaconos, Subdiaconos et Clericos?
3. Utrum Sacerdotes extradioecesani praecedere dioeccsanis possint, aut
qui urbem incolunt, quamvis hi sint antiquiores in Ordine?
4. In Ecclesiis adseriptitiis Dioecesis debent ne praecedere qui ab anti­
quiori tempore illis fuerunt inscripti, an potius qui in Ordine sunt anti­
quiores?
5. Praesentibus in dictis Ecclesiis Sacerdotibus tam adseriptis quam non
adseriptis, num iis praecedentia competat, qui in Ordine sunt antiquiores?
6. Ordo praecedentiae habendus in Ecclesiis Civitatis habendus ne
etiam in tota Dioecesi?
Et S. R. C., referente Emo D. Cardinali Columna, ad suprascripta dubia
respondit, ut infra, videlicet:
Ad 1. Praecedentiam inter Presbyteros sumi ex antianitate Ordinis,
non ex gradu Doctoratus: quia Presbyteratus Ordo longe dignior est, quam
gradus Doctoratus: sed inter plures Parochos seu Curatos Ecclesiarum
parocbialium attenditur praerogativa Ecclesiae parochialis, non antianitas
Ordinis ».
Ad 2. « Idem servandum, ut supra, ex nsdem rationibus ».
Ad 3. « Civitatem, ct incolatum nullam maiorem praerogativam tri­
buere ».

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

936

Ad 4. « Attendendam antianitatem Ordinum, dum in Ecclesiis adscriptitiis non potest considerari aliquis honor, seu aliquis titulus perpetuus et
real is pro adscript© ».
Ad 5. « Affirmative ex proxime allegata ratione ».
Ad 6. « /Xffirmative, cum militet eadem ratio, et non cognoscitur posse
assignari disparitatem rationis ». Et ita declaravit, et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1551]

5609.
S. R. C., Fanen., 23 nov. 1675.
S. R. C. ad instantiam Parochorum Castri Saltariae Dioecesis Fanen.,
inhaerendo Decretis alias in similibus emanatis, 1 et praesertim Decreto
generali super Regularibus edito die 27 iulii 1628 (relato sub alio Decreto
28 septembris 1658),2 et audita relatione Episcopi Fanen. Ordinarii, ite­
rum declaravit: «Non licuisse neque licere Monachis Caelestinis S. Petri
dicti loci Saltariae, nisi de licentia et consensu proprii Episcopi Ordinarii,
aut cum Cruce Parochi, peragere et dirigere Processiones, et praecipue
illas primae Dominicae cuiuslibet mensis, die 20 ianuarii Festo S. Sebastiani, et Feria VI in Parasceve post Matutinum de sero intra limites Paro­
chiarum supplicantium, et extra ambitum et porticum propriae Ecclesiae
per ipsos Caelestinos fieri solitas, nullo iure, sed tantum propria auctoritate «.
Et ita decrevit, et omnino servari mandavit, quibuscumque in contrarium
non obstantibus.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1553].

5610.
S. R. C., Civitatis Castelli, 21 mart. 1676.
Pro parte Rmi Episcopi Civitatis Castelli supplicatum fuit apud S. R. C.
pro declaratione infrascriptorum dubiorum, videlicet:
i. Utrum in Festis SS. Apost. Petri et Pauli, atque Assumptionis Dei­
parae, teneatur Episcopus Missam et Vesperas pontificaliter agere, quamvis
contraria vigeat consuetudo?
4. Utrum Magistratus ad accipiendos cineres prima die Quadragesimae,
vel ad Crucem adorandam Feria VI in Parasceve, vel Feria V in Cocna
Domini ad communicandum accedere possit statim post Canonicos, et ante
alios Sacerdotes etiam Plancta indutos?
Et S. R. C. respondit:
Ad r. «Licere».
,
Ad 4. « Negative ». Et ita censuit, et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1559].
1 Cf. N. 5584. 5594·
2 Cf. N. 5508.

937

5611.
S. R. C., Mantuana, 21 mart. 1676.
S. R. C. ad instantiam Comitis Sigismundi Magni Canonici Cathedralis
Civitatis Mantuae, ac Protonotarii Apostolici de -numero non participan­
tium, inhaerendo Decretis alias ab eadem in similibus emanatis,1 et signan­
ter in una Asculana in Apulia, 6 martii 1610, 2 iterum declaravit: « Privilegia
dictorum Protonotariorum, quatenus sunt in usu, servanda sunt; et si prae­
dictus orator voluerit uti habitu Protonotarii in Ecclesia Cathedrali in qua
habet Canonicatum, debet sedere, stare et incedere in loco non inter Cano­
nicos sed post Abbates; quia reputatur tamquam extraneus, et non lucratur
distributiones et fructus suae Praebendae ». Et ita servari mandavit, quibus­
cumque in contrarium non obstantibus.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1560].

5612.
S. R. C., Nuscana, 13 iun. 1676.
Supplicante Parocho "Terrae Bagnoli Nuscanae Dioecesis pro resolutione
infrascripti dubii: an liceat cum consensu Episcopi, contradicente tamen
Parocho oratore, Fratribus Ordinis S. Dominici in die Festivitatis S. Domi­
nici Processionem facere cum Reliquia praedicti S. Dominici, et cum Coniratemitatibus erectis intra Conventum ct extra claustra dicti Conventus,
et intra limites Parochiae oratoris?
Et S. R. C., inhaerendo Decreto alias in similibus emanato, 3 respondit:
1 Potest Episcopus concedere licentiam, etiam contradicente Parocho». Et
ita declaravit.
·}'
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1573].

5613.
S. R. C., Anagnina, 14 nov. 1676.
Vicarius Generalis Episcopi Anagnini supplicavit in S. R. C. pro decla­
ratione infrascriptorum dubiorum, videlicet:
1. An Vicarius Generalis debeat praeferri Praeposito et aliis omnibus
de Capitulo in omnibus actibus publicis et privatis, tam praesente quam
absente Episcopo?
2. An praesente Vicario Generali, absente Episcopo, celebrans debeat
thurificari triplici vel duplici ductu?
3. An absente Episcopo, debeat Vicarius Generalis thurificari triplici
vel duplici ductu?
‘ Cf. N. 555»
« Cf. N. 5253.
’ Cf. N. 55°8·

938

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

4. Si duplici; an existente consuetudine legitime probata, quod Dignita­
tibus detur incensatio triplici ductu, dato casu, an ctiain Alicarius Generalis
incensandus sit triplici ductu, cum sit dignior quibuscumque Dignitatibus?
Et S. R. C. respondit:
Ad i. «Deberi».
Ad 2. « Triplici ductu ».
Ad 3. « Duplici ductu ».
Ad 4. « Duplici ductu, non obstante consuetudine, imo abusu in con­
trarium ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1577].

5614.
S. R. C. ad instantiam Francisci Antonii Solari Archipresbyteri de Villa
Franca Theatinae Dioecesis declaravit: « Quod per Fratres Ordinis S. Do­
minici in peragendis Processionibus in dicto loco servetur Decretum gene­
rale desuper emanatum die 27 iulii anno 1628 (relato sub alio Deaeto
28 septembris 1658), 1 dummodo praedicti Patres non habeant indultum
particularem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1581].

5615.
S. R. C., Veneta, 14 nov. 1676.
Cum Confraternitas S. Francisci Vinearum Civitatis Venetae fuerit erecta
in Ecclesia Fratrum Minorum de Observantia anno 1346, sub invocatione
S. Francisci, aggregata Confratemitati Assisii: utendo vestibus et signis
Sac. Stigmatum, et exercendo omnia opera pia praescripta in Bullis fel.
rec. Xysti V, et Pauli V; et cum noviter erecta sit altera Confraternitas intra
earndem Ecclesiam in alio Altari sub nomine B. Paschalis Baylon cum in­
stituto suffragandis mortuis, quae Confraternitas anno 1628 habuit aggre­
gationem Archiconfraternitati Stigmatum Urbis, ct ex tunc usque adhuc
incepit peragere dicta exercitia, et uti iisdem vestibus et signis ad instar
praedictae antiquae Con fraterni tatis S. Francisci; quapropter ad instantiam
praefatae antiquae Confraternitatis S. Francisci supplicatum fuit per S. R. C.
declarari: an liceat sub eodem tecto stare duas Archiconfraternitates eius­
dem Instituti, habentes eadem signa et peragentes eadem exercitia?
Et S. R. C., facta prius per me Secretarium distincta relatione pro Emo
Dno Cardinali Casanata, respondit: « Servetur Constitutio fcl. rec. Clemen­
tis VIII, quae incipit: Ouaecumquc a Sede Apostolica, 7 decembris 1604 ·.1
Et ita censuit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1582].
1 Cf. N. 5508,
« CC N. 192.

5616.
S. R. C., Bitunt i na, 14 nov. 1676.

'

S. R. C., Theatina, 14 nov. 1676.

,

<

939

Praeter alia dubia proposita in S. R. C. Episcopus Bituntinus sup­
plicavit infrascripta declarari:
1. .An post mediam noctem Nativitatis Domini, ante tamen auroram,
possint simul celebrari tres Missae privatae?
2. An Sacerdos, qui in dicta nocte celebravit Missam solemnem, possit
immediate celebrare privatim reliquas duas Missas: vel potius teneatur
expectare auroram?
Et S. R. C., referente Emo D. Card. Portocarrero, respondit utrique du­
bio: Negative: id et allegatis rationibus abunde probetur, et praxi universalis
Ecclesiae, conformi Romanae magistrae comprobatur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1584].

5617.
S. R. C., Hispalen., 16 ian. 1677.
Pro parte Didaci Diaz de Escobar Presbyteri et Caeremoniarum Magistri
Ecclesiae Hispalen. supplicatum fuit apud S. R. C. pro declaratione, an
sustinendi sint mores infrascripti, videlicet:
1. Mos est in die depositionis defuncti, sive Dominica sit, sive Festum
duplex primae classis, Missas privatas de Requiem celebrari, cum ita fieri
non debeat, nisi tantum quae corpore praesente solemniter celebretur.
2. Item in primis novem diebus depositionis defuncti in Altari, ubi
iacet, Missae de Requiem tam solemniter quam privatim celebrantur, non
solum duplicibus Festis et Dominicis, verum et in Festis et classicis et de
praecepto.
7. Novem per dies ante Nativitatem D. N. lesu Christi ad auroram
celebrantur Missae (vulgo nuncupatae de Aquiland) de festivitatibus Virgi­
nis Deiparae; non solum in diebus feriatis, verum etiam in Festis duplicibus
classicis et Dominicis, cum Gloria et Credo et unica Oratione, praetextu
devotionis populi, quibus diebus ad maiorem celebritatem multa fiunt
remedio digna. Conveniunt enim in Chorum cantandi causa plures laici,
et quasdam canunt cantilenas risum moventes, tempori locoque nullatenus
consentaneas. Huic mori debet opportunum adhiberi remedium, ut penitus
e medio tollatur scandalum.
8. In Missis maioris Hebdomadae canitur aliquando Passio non solum
a Subdiaconis, verum et a laicis, ct multoties ab uxoratis contra Caeremoniale Romanum, lib. 2, cap. 21, ubi praecipitur: Passionem canentes indui
debere amictu, alba, cingulo, manipulo et stola: quae omnia ad Diaconum
dumtaxat, spectant. Et adeo haec consuetudo invaluit, ut in Missa etiam
privata cantetur Passio: imo et etiam sine Missa; solus enim Sacerdos qui-

S. Rituum Congregatio
94°

Curia Romana

libet, quin Missam celebret, exit ad Altare cum omnibus paranicntis, ibique
adest dum Passio canitur, quae omnia non parvo remedio indigere videntur.
9. In tempore publicae generalisque necessitatis habentur aliquando
preces, sive rogationes post Calicis elevationem in Missa Conventual!,
Missa cessante quoadusque in Choro finiantur preces, et multis in locis
hae preces fiunt ante Pater noster, et ab ipso Celebrante dicuntur cum Ora­
tionibus, ipsas interponendo tempore Sacrificii.
Et S. R. C. respondit: « Consuetudines seu, ut melius dicamus, abusus
omnes expositi, uti repugnantes Rubricis et Expositorum opinionibus, tolli
omnino debent. Non sunt enim laudabiles, imo scandalosae, iis maxime
qui amant observantiam bonorum rituum ». Et ita declaravit, decrevit, atque
praefata omnino tolli mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1588].

1. An sit dictus Praepositus et Parochus reintegrandus tam de pluviali
et Stola ablatis, quam de omnibus emolumentis parochialibus occasione
funeris quondam D. Ludovici Odescalchi, ac de damnis et intéressé pro­
pter huiusmodi turbativas passis?
2. An Capitulum Cathedralis Comi possit in die, seu tempore stationis,
se ingerere vel cumulative vel privative quoad proprium Parochum, in
functionibus parochialibus, idest baptismatibus, funeralibus, matrimoniis
et similibus in Parochiis vel in Ecclesia, ubi fit statio?
Et S. R. C. respondit: /\d 1. Episcopus conficiat processum super praetenso spolio; et confecto ac verificato, reintegret Parochum >.
Ad reliqua vero: « Manutencndos esse Parochos in exercitio functionum
parochialium, privative quoad Capitulum, cui dentur Literae Remissoriales
ad probandam immemorabilem, quatenus adsit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1598].

5618.

5621.

S. R. C., Vercellen., 13 febr. 1Ô77.
Cum ad aures Emorurn DD. Cardinalium S. R. C. praepositorum per­
venerit, quod Episcopus Vercellensis abstinuit a visitando Oppidum .Massarani, quia Princeps tenet de facto intra Presbyterium a cornu Evangclii
Thronum cum strato et baldachino pro se, principissa et filiis, ad exclusio­
nem eiusdem Episcopi; quapropter eadem S. R. C. mandavit: « Ut praefatus
Episcopus curet omnino praedicta omnia removeri, et compellat etiam sub
censuris, quatenus opus sit ». Et ita decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1593].

5619
S. R. C., Baren,, 10 iul. 1677.
S. R. C. ad instantiam Capituli Cathedralis Baren, inhaerendo dispo­
sitioni Concilii Tridentini, Sess. 24, cap. 12, ibi: Omnes vero Divina per
se, et non per Substitutos compellantur obire Officia etc., declaravit: « Archie­
piscopum Baren, posse et debere compellere Canonicos praedictae Cathe­
dralis, quando non sunt legitime impediti, per scipsos et non per Substi­
tutos, ad inserviendum Canonico celebranti pro Diacono et Subdiacono,
sub censuris et poenis, etiam auctoritate eiusdem S. C. ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1597].

941

S. R. C., Cusentina, 10 iul. 1677.
S. R. C. ad dubia proposita pro parte Canonicorum Cathedralis Cusenlinae respondit ut infra, videlicet:
Ad i. «Non posse coarctari Fratres Franciscanos sub die 17 Septem­
bris ad recitandum Officium de Nomine B. Mariae a fel. rec. Clemente X
omnibus Regnis Regis Catholici concessum, et extensum sub ritu dupl.
mai., et transferendum Officium Stigmatum S. Francisci, quod ipsi Fratres
ex concessione Sedis Apostolicae de praecepto tenentur recitare sub ritu
dupl. secundae classis ». 1
Ad 2. « Tam Archiepiscopus, quam Canonici qui sunt legati Ecclesiae,
etiam absentes, tenentur recitare Officium, iuxta ritum Ecclesiarum, qui­
bus sunt ligati ».
··/.·.
Ad 3. « In Feriis et Sabbato quatuor temporum, occasione currentis
Festi novem Lectionum, debent in Cathedralibus cantari duae Missae;
potest per Canonicos cantari illa de Festo, et per Archiepiscopum vel Epi­
scopum facientem Ordinationem, cantari vel saltem celebrari altera de Feria
in paramentis violaceis ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1599].

5622.

5620.

S. R. C., Novarien., 20 nov. 1677.

S. R. C., Comen., 10 iul. 1677.

Cum alias ad instantiam Patrum Barnabitarum S. Marci Civitatis Novariac S R C. declaraverit Officium super cadaveribus in Ecclesiis Regularium
fieri debere*ab ipsis Regularibus, non autem a Parochis defunctorum, non

Ad instantiam Rectoris Albergatis Praepositi S. Xysti et aliorum Paro­
chorum Civitatis Comi contra Capitulum ct Canonicos Cathedralis eiusdem
Civitatis, per Emum D. Card. Vidonum proposita et discussa fuerunt in
S. R. C. infrascripta dubia, videlicet:

» E. ad Dub. 2.

942

Curia Romana

obstante contraria consuetudine: nunc vero iidem Patres, ad tollenda dubia
et controversias, quae ex resolutione in dies insurgunt, iterum supplicarunt
pro declaratione infrascriptorum dubiorum:
1. Utrum renuentibus Parochis cadavera ad Ecclesias Regularium asso­
ciare, possint Regulares ipsi cadavera de domo levare et ad Ecclesiam ducere
et sepelire absque Parochi praesentia, nec possint a Parochis impediri?
2. An Parochi, postquam cadavera associarunt usque ad ianuas Ecclesiae
Regularium, teneantur ab ea recedere, vel saltem Stolam dimittere, et manere
in loco distanti ab officiatura, nec in ea se ingerere?1
Et S. R. C. respondit ad supradicta dubia, ut infra, videlicet:
Ad i. « Affirmative, seu posse vocatis Parochis et ipsis renuentibus inter­
venire vel alterum mittere, ut resolutum fuit in Senogallien., die 22 iunii 1675
ad 5 ». 2
Ad 2. « Teneri ab ea recedere, nisi adsit contraria consuetudo immemo­
rabilis legitime probanda, vel saltem admitti posse, dimissa Stola ». Et ita
declaravit, et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1604].

5623.
S. R. C., Terulen., 20 nov. 1677.
In Regno Aragoniae consuetum est, ut Episcopi, iuxta antiquitatem
eorum erectionis Episcopatuum, in comitiis praeeminentiam habeant. Epi­
scopus Terulen. supplicavit apud S. R. C. pro declaratione: an in aliis fun­
ctionibus idem servari debeat, vel potius tempus consecrationis dictorum
Episcoporum sit attendendum?
Et S. R. C. respondit: « Attendendum est tempus promotionis ». Et
ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1606].

5624.
S. R. C., Gadicen. seu Gaditana, 22 ian. 1678.
In Breviario Romano a fel. rec. Urbani Papae VIII auctoritate recognito
in ordinario Primae Horae dierum non duplicium, et ordinario Completorii
praecipitur, quod I lebdomadarius quotidie Confessionem recitet cum Choro,
ut ibi disponitur; et simul, quod in fine alterutrius Horae, ad Primam nempe
dicat et proferat Dominus nos benedicat etc. et Benedicat nos Omnipotens dc.
in fine Completorii.
In Ecclesia Gadicen., quodam episcopali statuto seu consuetudine a
centum viginti annis circiter absque ulla confirmatione, examinatione seu
1 E. Dub. 3.
1 Cf. N. 5605.

S. Rituum Congregatio

943

approbatione recepto, et quotidie observato, disponitur ut non Hebdoma­
darius sed Praesidens Chori, qui est Decanus, ct in eius absentia qui in ipsius
locum substituitur, in suo habitu et ornamento praedictam Confessionem
in Hebdomadarii praesentia, ct personali assistentia, alta et aequali voce
devote recitet et emittat.
In eadem Ecclesia disponitur etiam et statuitur, quod tam Canonici
cum cappa chorali, quam Cappellani, versus Praesidentem Chori genuflectant. Interim ipse Praesidens Chori, posthabito Hebdomadarii officio et
obligatione alias competente, non sine aliquorum ipsius Ecclesiae Capitu­
larium choralium renitentia, maiorem cultus rationem per externos actus
ostendit, in praedicto casu Hebdomadarii officium exercet; unde fit ut
quamplures in Choro existantes vigore praedicti statuti maiori Altari eius­
dem Ecclesiae, in quo SSmum Eucharistiae Sacramentum colitur, magna
cum irreverentia terga vertere non erubescant. Quare infrascripta dubia ab
hac S. R. C. resolvenda proponunt:
1. I trum, stante praedicto Ecclesiae seu Chori statuto, praedictam Con­
fessionem recitare debeat Hebdomadarius, an Praesidens Chori, qui est in
capite ipsius Chori, et Hebdomadarius ad latus Chori?
2. Utrum omnes Choro interessentes genuflectere debeant ad Confes­
sionem ct Benedictionem quovis tempore, etiam Paschali atque diebus
Dominicis?
3. Utrum omnes Choro interessentes virtute dicti statuti, specie et
casu proposito teneantur facie ad faciem Praesidentem Chori intueri, terga
SSmi Sacramenti I abernaculo, directo vel ex obliquo, vertentes; an potius
faciem vertere ad Altare et Tabernaculum, et terga ac latus ad Chori Prae­
sidentem?
4. In Rubricis generalibus Missalis, Tit. V, De Missis Defunctorum,
praecipitur, ut in prima die cuiuscumque mensis, non impedito Festo novem
lectionum, Missa de Requiem celebretur; ct quod si Festum simplex occur­
rat, duae Missae in Ecclesiis Cathedralibus, una de Festo et alia pro defun­
ctis, dicantur. In praedicta Ecclesia longaevo tempore in Festo simplici
Missae de Requiem celebrari in desuetudinem abiit, licet eo mense feria,
in qua Missa pro defunctis dici potest, non occurrat. Quaeritur nunc: an,
non obstante consuetudinis introductione, celebrari debeant duae Missae,
iuxta Rubricas Missalis, vel potius eo mense Missa pro defunctis, virtute
huiusmodi consuetudinis, valeat praetermitti?
5. In iisdem Rubricis Tit. XV, De hora celebrandi Missam, num. 2, prae­
cipitur ut Missa Conventualis dicatur post Tertiam in diebus duplicibus
et scmiduplicibus, Dominicis atque octavis. In praedictae Ecclesiae statuto
praecipitur, ut Capitula seu Congregationes Capitulates immediate post
Primam celebrentur, et aliquando contingit quod ob multitudinem negotiorum vel eorum dilatam expeditionem Capitula protrahantur, et horologii
cursus per alicuius temporis spatium sistat; ct impediatur quominus Tertia
in Choro cum personis capitularibus recitetur, ct saepissime Hora Tertia
inchoata, Conventualis Missa celebretur, Sexta ct Nona perficiuntur defi­
cientibus in Choro personis quae assistere deberent. Evenit etiam quod

1

Curia Romana

94+

Canonicus Hebdomadarius ratione voti seu suffragii in determinationibus, I
et decisionibus capitularis Congregationis adhibendi, non recedit a Capitulo:
quamobrcm in Choro saepe dicuntur et recitantur Sexta et Nona ante '
Missam Conventualem. Quaeritur: an debeat observari et execution! de- |
mandari Rubrica Missalis; an potius praedicta consuetudo tolerari in omni­
bus casibus relatis?
Et S. R. C., ad relationem Emi Corsini, respondit:
Ad i. « Servandam esse consuetudinem ».
Ad 2. « Paschali tempore excepto, nec non Dominicis exceptis, pariter
servandam esse consuetudinem ».
Ad 3. « Si Sedes Praesidis Chori e regione Altaris existit, semiversi
maneant, ita ut nec Altari nec Praesidi terga vertant ».
Ad 4. « Cantandae sunt omnino duae Missae non obstante qualibet
praetensa consuetudine, quae potius abusus censenda est ».
Ad 5. « Observandam esse Rubricam Missalis, et celebrationem Capi­
tuli in aliud magis opportunum tempus reiiciendam esse, non obstante
statuto et consuetudine quacumque ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1609].

5625.
S. R. C., Panormitana, 12 mart. 1678.
Supplicante losepho de Comizares Canonico Ecclesiae Panormitanae
pro declaratione: An extra Dioccesim Panormitanam liceat oratori uti
insignibus canonicalibus, si fuerit inibi invitatus ad aliquas functiones eccle­
siasticas, puta ad concionandum, seu ad ministrandum de licentia Parochi
Sacramentum Baptismi, vel assistendum Matrimonio, et similia?
Et S. R. C., visis et consideratis iuribus allegatis, respondit: « Nega­
tive ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1613].

5626.
S. R. C., dccr. 15 oct. 1678.
Sanctissimus D. N. Innocentius XI provide considerans, quod in tota
Ecclesiae gubernatione nihil maius, aut gravius sit, quam homines decla­
rari pro Sanctis, cosque uti tales colendos, et venerandos decernere, et
perpendens, quod licet fel. rec. Urbanus VIII de consilio Congregationis
Sanctissimae Inquisitionis nonnulla super hoc ediderit Decreta,1 subindeque Sacra Rituum Congregatio alias Ordinationes fecerit secundum casuum
contingentias a Summis Ponti licibus approbatas;2 nihilominus experientia
8 Cf. N. 5336·

S. Rituum Congregatio

9+5

docuit, quod adhuc nonnulla desiderantur pro meliori Causarum huius­
modi directione; idcirco iussit materiam diligenter discuti, primum in Con­
gregationibus particularibus, deinde vero in generalibus, prout factum fuit,
et sub diebus 9 iulii et 6 augusti 1678 emanarunt resolutiones sequentes,
si eidem Sanctissimo placuerit publicandae.
§ 1.-10 Animadvertens eadem Sac. Congregatio, quod necessarium
sit, ut Processus auctoritate Ordinaria fabricandi conficiantur cum maxima
diligentia, censuit mandari Ordinariis Locorum, ut ultra Testes inductos
a Postulatoribus, teneantur ipsi quoque inquirere, ac examinare alios Testes
bene instructos super vita, ct moribus Servi Dei, et si aliquid repererint in
contrarium, quod ipsis videatur relevans, supersedeant in ulteriori inquisi­
tione, donec Sac. Congregatio ab cis certiorata per Literas, mandet, quid
agendum sit.
2° Huiusmodi diligentias servari vult etiam in Processibus auctoritate
Apostolica faciendis a ludicibus Delegatis, quibus per Literas particulares
Sacrae Congregationis enixe commendari debeat: et idem faciat Promotor
Fidei in Literis scribendis Subpromotoribus.
30 Et pro maiori cautela praescribi debeat in Literis remissorialibus,
quod non solum Interrogatoria retineantur semper clausa, et sigillata cum
sigillis eorumdem ludicum, non aperienda, nisi in actu examinis, et clau­
denda in fine, sed ulterius depositiones ipsae, antequam Processus sit abso­
lutus, in fine cuiuslibet sessionis claudi, et signari debent cum sigillis ludi­
cum, nec possint aperiri, nisi in praesentia ipsorum in principio cuiuslibet
examinis, et sessionis, ac huiusmodi diligentiae fieri debeant etiam in Pro­
cessibus fabricandis in Curia, lidemque Indices, prout etiam Subpromotores,
et Notarii, tam in partibus, quam in Curia, ac Testes, et in Curia etiam
Protonotarius, debeant ante inchoationem Processuum praestare lutamen­
tum de servando secretum religiose sub poena excommunicationis ipso
facto in casum contravcntionis incurrendae iuxta formulam eiusdem luta­
menti imprimendam in fine Decretorum, et pro omnimoda observantia
transmittendam ludicibus Delegatis in ipsis Literis remissorialibus, et
Subpromotoribus in Literis Promotoris.
1
40 Considerans quoque Sacra Congregatio, quod principale fundamen­
tum in Causis Beatificationum, et Canonizationum constitui debet in
fideli interpretatione Processuum extero idiomate confectorum, et quod
1 licet cx laudabili observantia interpres semper fuerit electus ab Eminentissimo Ponente, citato, et audito Reverendo Patre Fidei Promotore; nihilo­
minus super hoc Decreta generalia nihil disponunt. Idcirco decrevit, quod
in posterum in qualibet causa Interpres eligatur ab Eminentiss. Cardinali
Ponente, citato, ct audito Reverendo Patre Fidei Promotore, et pro maiori
cautela, postquam interpretatio fuerit facta, revideatur ab aliquo Viro probo,
et perito, qui secrete ad hoc Officium assumatur ab eodem Eminentissime
Ponente, ct si reperiatur aliquis error substantialis, Interpres severe punia­
tur, arbitrio Sacrae Congregationis, per quem Eminentissimum deferri
debeat tam Interpreti, quam Revisori iuramentum de fideliter sibi munus
commissum adimplendo, quibus etiam eadem Sacra Congregatio assignavit

vol. vir.

60

Curia Romana

946

fl· ’>•fl
ë*·

mercedem pro suis laboribus, nempe carolenum unum pro quolibet folio
reducto, ita ut facies sit linearum 24, et linea syllabarum 26.
50 Advertens etiam quam necessaria sit diligens custodia Processuum
originalium, decrevit, quod ii, sicuti etiam interpretationes originales illo­
rum, qui sunt extero idiomate confecti, retineri debeant in Archivio Sacrae
Congregationis in Vaticano in loco clauso, et separato ab aliis scripturis, nec
possint amoveri, nisi de ordine Eminentissimi Cardinalis Ponentis, vel ad
instantiam R. P. Promotoris, ad eiîectum videndi, quatenus opus sit, et
deinde reportandi, cuius Archivii duae sint claves, una penes Protonotarium
Apostolicum, qui pro tempore intervenerit Sacrae Congregationi, ct altera
penes Secretarium, et clavis loci, in quo custodiuntur dicti Processus, stet
penes eumdem Protonotarium; alterius vero, in quo retinentur aliae scri­
pturae Sacrae Congregationis, penes Secretarium.
6° Idemque Protonotarius etiam habeat facultatem revidendi Inventa­
rium dd. Processuum, et quatenus non adesset, illud diligenter fieri mandet
cum quatuor copiis, quarum una stet penes eundem Protonotarium, altera
penes Promotorem, altera penes Secretarium, et quarta in eodem Archivo,
et in fine anni iidem Protonotarius, Promotor et Secretarius revidere de­
beant dictum Inventarium, et conferre cum Processibus, ad effectum reco­
gnoscendi, an aliquid deficiat, et curandi, ut reportentur, et Secretarius
referat in prima sequenti Congregatione.
70 Cum pluries dubitatum fuerit circa intelligentiam Decretorum pa­
gina 28, quod non prius Sedes Apostolica moveri soleat, quam Reges, Prin­
cipes, et aliae Personae authenticae et honestae instanter supplicaverint
Summo Pontifici, et tunc etiam non statim, sed expectarc, quod diu pul­
setur, nam si perdurabunt miracula, et supplicantium instantiae, tum Sum­
mus Pontifex, si ei videbitur, committit Causam Sacrae Congregationi: ideo
si ita Sanctissimo visum fuerit, censuit eadem sacra Congregatio Commis­
sionem non esse signandam, nisi post elapsum tempus decem annonim a
dic praesentationis Processus, auctoritate Ordinaria fabricati, ct cum prae­
cedenti rigorosa discussione eiusdem Processus cum Scriptura, et Summario,
et insuper habitis post decennium a die fabricationis illius novis literis
Episcoporum circa percrebrescendam famae sanctitatis, et miraculorum,
ac devotionis Populi enixe pro Bcatificatione, et Canonizatione instantis.
Nisi tamen in aliqua causa ex peculiaribus circumstantiis Sacra Congrega­
tio existimaverit anticipari posse tempus in discussione Processuum, aucto­
ritate Ordinaria confectorum, ct Sanctissimus hoc approbaverit.
8° In causis servorum Dei ante Decreta fel. record. Urbani VIII intro­
ductis, non signentur Commissiones reassumptionis, nisi prius per Sacram
Congregationem examinatis Processibus, tam auctoritate Ordinaria con­
fectis, quam auctoritate Apostolica, quatenus adsint.
90 Cum in Decreto approbato a fel. record. Urbano VIII die 12 mar­
tii 1631 1 impresso in libello, pagina 57, Sacra Congregatio cognoscens, quod
in hac re, utpote gravissima, rite, sancteque procedendum est, prohibuerit
« Cf. N. 5336.

S. Rituum Congregatio

947

omnibus, et singulis Personis Ecclesiasticis, tam saecularibus, quam regula­
ribus quantumvis speciali nota dignis, ne audeant per se, vel per alios
capere informationes super sanctitate, aut miraculis alicuius, nec ullo modo
exquirere, aut obtinere ad hunc effectum extraiudiciales testificationes,
aut subscriptiones, sub poenis arbitrio ipsius Sacrae Congregationis infli­
gendis, illud confirmando iussit, quod huiusmodi extraiudiciales attestatio­
nes non solum exquiri, aut obtineri non valeant, sed rursus quod hactenus
obtentae, sive in futurum obtinendae, non faciant aliquem gradum proba­
tionis, nec inseri possint in Processibus, tam Ordinaria, quam Apostolica
auctoritate fabricandis.
io° Subpromotor Fidei a Reverendo Patre Promotore deputatus, cui
onus incumbit primo loco spoliandi, et examinandi Processus (ex quibus
pendet Beatificationum, et Canonizationum substantia), ad effectum refe­
rendi eidem Promotori, debeat huiusmodi munus diligentissime, ac cum
omni rigore adimplere, ac Summaria, quae solent a Procuratoribus fieri,
antequam typis mandentur, conferat cum Processibus, subsecuta attesta­
tione, quod fuerint per ipsum revisa, et in quolibet folio se subscribat, eamdemque diligentiam conferendi cum exemplari manuscripto iterum faciat,
postquam fuerint impressa, cum iterata subscriptione in fine, quam subse­
quatur subscriptio et sigillum Secretarii, nec ante praedictas subscriptiones
possint tam Summaria, quam Informationes publicari sub gravissimis poe­
nis, tam quoad Postulatores, quam etiam quoad Impressorem, arbitrio
Sacrae Congregationis, seu Eminentissimi Cardinalis Praefecti infligendis.
Idemque Subpromotor (quatenus ipse D. Promotor ex diligenti et accurata
revisione Processuum, quam facere solet, necessarium, vel opportunum
duxerit) teneatur aliud Summarium obiectionale ad comprobationem oppo­
sitionum conficere, quod Sacra Congregatio plurimum expedire cognoscit,
ad hoc, ut veritas magis elucescat. Et pro quolibet Processu ab eodem
Suhpromotore examinando in quolibet Dubio, persolvatur ei stipendium
decem ducatorum auri praescriptum in Decretis generalibus, pag. 62, cum
declaratione tamen, quod respectu Processuum auctoritate Apostolica in
specie, qui pluries ad diversum effectum examinari debent, dictum stipen­
dium, debeatur pro tribus Dubiis tantum, nempe prima vice, quando dispu­
tatur validitas, secunda vice, quando disputatur de virtutibus, seu de
Martyrio, et causa Martyrii, et tertia vice, quando disputatur de miraculis,
quamvis disputationes alicuius ex dictis Dubiis pluries reiterari contingat,
scu eadem Dubia in diversas inspectiones pro faciliori resolutione divi­
dantur.
n° Et quia materiae gravitas, et dignitas exposcit, ut pertractetur, et
dirigatur a Viris notae probitatis, experientiae ct peritiae, censuit Sacra
Congregatio, quod ad conficiendum tam Informationes in facto, quam Sum­
maria, in quibus potissime consistit causarum pondus, assumantur solum
Procuratores Collegii Sacri Palatii Apostolici, tribuendo Postulatoribus
libertatem eligendi ex dicto coetu, quem voluerint, dummodo quilibet ex
eis non possit eodem tempore patrocinari plures causas, quam quatuor, ad
hoc, ut eis facilius operam dare possint, sub poena inhabilitatis amplius

948

«Μ

Curia Romana

scribendi in casum controventionis, et liceat Partibus in quocumque
statu causae, rationabiliter tamen, et praevia licentia Emincntissimi
Ponentis mutare Procuratorem, dummodo alias in eius locum subrogaridus sit de eodem Collegio, et non habeat in totum plures causas, quam
quatuor.
12° Advocati vero ad scribendum in iure assumi debeant ad libitum
Postulatorum, dummodo sint ex Collegiis Sacrae Consistorialis Aulae, vel
ex duodecim aliis approbatis a Sacra Congregatione, ita tainen, ut quilibet
eorum sex tantum causas patrocinari possit.
130 Pro mercede autem praedictorum, ac etiam Notarii, Sacra Congre­
gatio iussit servari taxas ab ea diligenter revisas, quae, ut omnibus innote­
scat, typis mandari debeant, et in fine Decretorum inseri.
140 Cum etiam observatum fuerit, saepe Postulatores dare Scripturas
Medicorum vel Chirurgorum pro confirmatione miraculorum, et ex alia
parte non fuerit solitum responderi per Peritos eiusdem professionis: ideo
videtur necessarium, ad hoc, ut respondeatur secundum artem, quod Emi·
nentissimus Ponens deputet ex officio, secreto, et praevio iuramento, alium
Medicum vel Chirurgum celebriorem, qui respondeat pro veritate, ad effe­
ctum videndi, an asserta miracula excedant vires naturae.
§ 2. Die 15 octobris 1678 facta per me infrascriptum relatione Sanctis­
simo praefatorum Decretorum cum eorum integra lectura, Sanctitas Sua
laudavit ct approbavit atque servari mandavit, et publicari. — loannes Bap­
tista de Luca Auditor et Secretarius Memorialium. — Loco bp Sigilli. —
Bernardinus Casalius Sacr. Rit. Congregationis Secretarius.
§ 3. Formula duramenti Indicum ante inchoationem Processuum: Ego infrascriptus tactis sacrosanctis Evangeliis coram me positis, iuro, et promitto
fideliter adimplere munus mihi commissum circa fabricationem Processus
in Causa Beatificationis, et Canonizationis Servi Dei N. iuxta formam De­
cretorum Sacrae Congregationis Rituum, et praecipue novissimorum, quae
confirmata fuerunt a Sanctissimo D. N. Innocentio XI. Necnon iuro, et
promitto religiose servare secretum, tam de contentis in Interrogatoriis,
quam de Testium depositionibus super iisdem, et super articulis, nec de iis
loqui cum aliqua persona, exceptis aliis ludicibus, et Subpromotore, ac
Notario pro eodem Processu deputatis, ct in Curia excepto etiam Protonotario, sub poena periurii, et excommunicationis latae sententiae, a qua non­
nisi a Summo Pontifice (excluso etiam maiori Poenitentiario) praeterquam
in mortis articulo absolvi possim. Et ita promitto, et iuro: Sic me Deus
adiuvet, ct haec Sancta Dei Evangelia.
Idem Juramentum praestabitur a Subpromotore, et Notario, ct in Curia
etiam a Protonotario, mutatis mutandis.
§ 4. Formula duramenti Testium: Ego infrascriptus tactis Sacrosanctis
Evangeliis coram me positis, iuro dicere veritatem, tam super interrogato­
riis, quam super articulis, super quibus examinabor, necnon servare secre­
tum, nec alicui penitus revelare, tam contenta in iisdem interrogatoriis,
quam responsiones ct depositiones a me factas, sub poena periurii, et excom­
municationis latae sententiae, a qua nonnisi a Summo Pontifice (excluso

S. Rituum Congregatio

949

etiam maiori Pocnitentiario) praeterquam in mortis articulo absolvi possim.
Et ita promitto, et iuro: Sic me Deus adiuvet, et haec Sancta Dei Evangelia.
[Bull. Rom., tom. 8, p. 67-72].

5627.
S. R. C., Ampurien., 26 nov. 1678.
Facta relatione per Emum Card. Sabellum Ponentem causae Ampurien.
in S. R. C. de controversia super praecedentia in Processionibus, vertente
inter Fratres Minores Observantes ex una, et Capuccinos parte ex altera,
habentes ambo Conventum in oppido Nulvi in Sardinia Ampurien. Dioe­
cesis;
S. R. C., auditis hinc inde partibus in voce et in scriptis pluries infor­
mantibus, et praecipue pro parte Minorum Observantium, declaravit:
Praecedentiam deberi Fratribus Minoribus Observantibus, ex quo Obser­
vantes sunt priores ordine qualitatis et approbationis Apostolicae, et Capuccini, licet priores in fundatione per quatuor annos in eodem loco, sunt tamen
filiales ex eadem Religione Observantium, et longe posteriores in approba­
tione Apostolica: quo casu non intrat Bulla Gregoriana 1 de anterioritate
Conventus in eodem loco ». Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1616].

5628.
S. R. C., Matheranen., 26 nov. 1678.
In terra Ferrandinae Dioecesis Matheranen. existit Collcgiata Ecclesia,
ut vocant, receptitia, cui inserviunt centum Presbyteri participantes mas­
sam communem; et in ea adsunt duae Dignitates, quarum una, quae, ut
asseritur, prima et principalis est Archipresbyter; altera non principalis est
Cantor. Sed quia munera obeunda inter dictas Dignitates confunduntur,
ideo
S. R. C. ad instantiam praedicti Archiprcsbyteri, inhaerendo resolu­
tionibus alias in similibus emanatis, 2 declaravit ut infra, videlicet:
1. « Convocationem Capituli ad Archipresbyterum spectare uti primam
Dignitatem ».
#
2. « Capsulam, in qua conservatur sigillum Capituli, duabus clavibus
obsignandam esse, quarum altera sit penes electum a Capitulo, altera penes
maiorem Capituli, nempe Archipresbyterum ».
3. Facere tabellas Missarum ct assignare Presbyteros per turnum spe­
ctare ad Archipresbyterum ».
» Cf.
N. 5 « 5«. 5463. 5572·

S. Rituum Congregatio
Curia Romana

95°

9. « Non alba, sed tantum superpelliceum adhibendum est in Proces­
sionibus, quando induuntur Planetae, vel Dalmaticae seu Tunicellae, iuxta
dispositionem Caeremonialis Episcoporum, lib. 1, cap. 15, §6".
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1619].

5629.
S. R. C.» Papien., 18 mart. 1679.
S. R. C., audita relatione Rmi Episcopi Papien., declaravit: « Confraternitatem SSmae Trinitatis Terrae Basignanae Dioecesis Papien. posse
continuare usum diebus festivis SSmae Trinitatis et S. Laurentii Titu­
laris Oratorii faciendi canere Missam per suum Cappellanum, absque
tamen assistentibus, etiam administrandi Sacramentum Eucharistiae, nec
non qualibet tertia Dominica mensis exponendi SSmum Sacramentum
cum sola licentia Ordinarii, etiam renuente et contradicente Parocho .
Et ita decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1622].

5630.
S. R. C., Discalceatorum SS. Trinitatis
Congregationis Gallicanae, 2 sept. 1679.
Cum S. R. C., inhaerendo Decretis alias in similibus emanatis,1 et si­
gnanter in una Savonen., die 19 decembris 1671, 2 et altera Senogallien.,
22 iunii 1675, 3 declaraverit defunctorum corpora in Ecclesiis Regularium
tumulanda, esse deferenda recto tramite et per viam a Parocho declarandam
ad Ecclesias ipsorum Regularium, non autem prius ad Parochialem, etiam
haeredibus defunctorum contradicentibus, volentibus ad dictam parochia­
lem Ecclesiam prius deferri;
Iterum eadem S. R. C. ad instantiam P. Fr. Ignatii a S. Antonio Pro­
curatoris Generalis praedictorum Discalceatorum SSmae Trinitatis Con­
gregationis Gallicanae, mandavit: « Ut dicta Decreta servari debeant etiam
a Parocho Terrae de Falcone Dioecesis Ebredunen., praetendente, quod
cadavera sepelienda in Ecclesia Conventus praedictorum Religiosorum
noviter erecti, antequam ad eorum Ecclesiam deferantur, debeant prius
asportari ad Parochialem, et ibi ipsi dare ultimum vale». Et ita decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1634].
’
Cf.N. 5406, 5452, 5583.
2 Cf. N. 5584.
3 Cf. N. 5605.

951

5631.
S. R. C., /Monopo/itana, 16 dec. 1679.
S. R. C., inhaerendo Decreto alias pro Monopolitana Civitate emanato,
iterum declaravit: « Cadavera defunctorum etiam Presbyterorum et Sacer­
dotum in Regularium Ecclesiis tumulanda, deferenda esse recto tramite ad
Ecclesias Regularium, non autem prius ad Parochialem, sive ad alias Eccle­
sias, non obstante asserta contraria consuetudine immemorabili a Clero et
ecclesiasticis eiusdem Civitatis Monopolis allegata, formiter et legitime
probanda ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1638].

5632.
S. R. C., Maioricen., 16 dec. 1679.
S. R. C. die 16 decembris 1679, audita instantia Rmi Episcopi Maioricen., respondit: « Episcopus Oropensis, qui obtinet Canonicatum in Cathe­
drali Maioricensi, praecedere debet supra omnes Dignitates et Canonicos
eiusdem Cathedralis ». Et ita declaravit. 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1672].

5633.
S. R. C., Ordinis Carmelitarum Discalceatorum
Congregationis Italiae, 27 ian. 1680.
S. R. C. ad preces Patris Fr. Caroli Felicis a S. Teresia Procuratoris
Generalis Carmelitarum Discalceatorum Congregationis Italiae porrectas
per Emum et Rmum Dominum Cardinalem Alterium, inhaerendo Brevi
fel. rec. Urbani VI11 dato die 24 iulii 1641, et Decreto eiusdem Sacrae
Congregationis emanato die 4 martii 1673, ad favorem Fratrum Discalcea­
torum Ordinis Eremitarum S. Augustini gratiam benigne extendendo, con­
cessit: « Ut in posterum corpora defunctorum, qui in Ecclesiis Regularium
Ordinis Carmelitarum Discalceatorum Congregationis Italiae sepulturam
sibi elegerunt, non esse prius ad Ecclesiam parochialem deferenda, sed
Parochum debere cadavera suorum parochianorum levare a loco ubi asser­
vantur, et associare usque ad portam Ecclesiae praedictorum Regularium,
etiam ipsis Regularibus non associantibus; nec Parochos se ingerere posse
in faciendo super iisdem cadaveribus Officium in Ecclesiis praefatorum
Regularium, sed hoc ad ipsos Regulares in propria Ecclesia spectare et perti­
nere. Et ita in omnibus ct singulis Conventibus praedictorum Regularium
1 Cf. N. 5f’4°> 5647·

952

Curia Romana

Carmelitarum Discalceatorum Congregationis Italiae ubique existentibus
servari mandavit, quibuscumque Decretis eiusdem S. C., et aliis in similibus
editis, in contrarium non obstantibus ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1640].

5634.
S. R. C., Messanen., 24 febr. 1680.
Pro parte Parochorum Civitatis Messanen. supplicatum fuit apud S. R.C.
pro declaratione infrascriptorum dubiorum:
1. An Parochi Civitatis Messanae Officium defunctorum, Missamque,
aliaque funeralia celebranda in die obitus alicuius Parochi, seu annuali,
vel alia die, vel suorum propinquorum, una insimul convenire possint:
et an sedeant cum praecedentia ad reliquos simplices Presbyteros non
Curatos?
2. An supradicti Parochi in Festis Titularium, aliorumque Sanctorum
uniuscuiusque parochialis Ecclesiae possint insimul convenire Vesperas
Missasque cantare, aliisque functionibus ecclesiasticis assistere, cum ha­
beant substitutum seu Vice-Parochum pro servitio suarum Ecclesiarum
respective parochialium; et an ubi non adsunt stalla possint sedere in aliquo
scamno oblongo cum postergali cooperto aliquo panno decentis coloris
cum tapete; et an sedeant cum praecedentia ad reliquos simplices Presby­
teros non Curatos?
n. An possint Regulares, priusquam ad eorum Ecclesias corpora defun­
ctorum efferantur tumulanda, ac etiam Cappellani Confraternitatum et
Collegiatarum, aspergere in domibus ipsorum defunctorum super eadem
cadavera, exclusis eorum propriis Parochis, vel soli Parochi proprii debeant
hoc officium peragere?
S. R. C. respondit ut infra, videlicet:
Ad 1. «Affirmative de consensu Parochorum, in quorum Ecclesiis
celebrandum est Officium et funus; quo vero ad praecedentiam in sedendo,
etiam affirmative ».
.Ad 2. « Affirmative pariter de consensu Parochorum praedictarum
Ecclesiarum; et quoad scamnum et reliqua, etiam affirmative ».
Ad n. « Servetur Rituale Romanum». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1643].

S. Rituum Congregatio

953

S.R. C. ad relationem Emi et Rmi D. Card. Carpinei, censuit: « Praece­
dentiam deberi indistinctim Sacerdotibus in Ordine antiquioribus ». Et ita
declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1644].

5636.
S. R. C., T/nen., 24 febr. 1680.
Supplicante Episcopo Tinen. in Insula Archipelagi, ut in posterum
S.R. C. concedere dignaretur quod in praedicta Insula prima Missa nocte
Nativitatis Domini celebrari possit circa tres horas noctis post Vesperum
et Matutinum, sicut fit in Candia et aliis Civitatibus Status:
S. R. C. respondit: « Non licuisse, neque licere ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1645].

537.
S. R. C., Lauden., 6 apr. 1680.
Episcopus Lauden. a S. R. C. declarari postulavit:
1. Quomodo excipiendi et tractandi sint ab Episcopo Generales Reli­
gionum?
2. Aspersorium Aquae benedictae a quo porrigendum sit Episcopo,
cum ad aliquam Ecclesiam accedit?
Et S. R. C. inhaerendo Decretis alias editis, respondit:
Ad i. «Generales Ordinum tractandos esse ab Episcopo tam in eis
comitandis, quam in aliis functionibus honorariis, pariformiter ac Praelatos,
quorum Dignitati aequiparantur, ut disponit Caeremoniale Episcoporum,
lib. i, cap. 13, § 12 ».
Ad 2. « Aspersorium aquae benedictae porrigendum esse Episcopo a
prima Dignitate Ecclesiae tam Regularis quam Saecularis, ad quam accedit,
etiamsi adsit aliquis Canonicus vel Dignitas Cathedralis, dummodo non
adsit capitulariter, nec non cum indumentis canonical ibus; tunc enim huius­
modi munus ad primam Dignitatem Cathedralis spectare, sicut alias reso­
lutum fuit ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1646].

5635.
S. R. C., Novarien., 24 febr. 1680.
In causa Novarien. Praecedentiae vertente inter losephum Fortem et
alios Sacerdotes antiquiores Terrae Orbae ex una, et loannem Baptistam
Nigrum et alios Cappellanos in Ecclesia parochiali eiusdem loci partibus
ex altera,

1 Cf. N. 5160, 5232, 5273. 53’4. 538», 54So. 5550, 5235; Turritana, 14 febr. 1632;
/hwana, 12 ian. 1669; Imolcn., 14 apr. 1674; Civitatis Castelli, 9 iul. 167S. - S. R. C.
Decreta /Xuthcntica, n. 584. ’37^. ’5°b> ’614.

954

Curia Romana

5. Rituum Congregatio

5638.

5640.

S. R. C., Sutrina, 6 apr. 1680.

S. R. C., Maioricen., 7 iun. 1681.

Relata Causa controversiae per Emum et Rmum D. Card. Columna in
S. R. C., ortae inter Capitulum et Canonicos Cathedralis Sutrinae ex una,
et loannem Baptistam Nesulam Parochum S. Silvestri eiusdem Civitatis
de et super iure delationis Crucis in funeralibus;
S. R. C., utraque parte informante, censuit (inhaerendo Decretis alias
in similibus resolutis);1 « Cadavera defunctorum debere associari cum unica
tantum Cruce, quae esse debet illius Ecclesiae, ad quam corpus defuncti
defertur, dummodo non interveniat Capitulum Cathedralis, sub qua omnes
incedere debent funus associantes, non obstante asserta manutentione a
praedicto Parocho praetensa deferendi eius Crucem ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1647].

955

Iterum proposita causa ad instantiam Archidiaconi et aliarum Dignita­
tum Cathedralis Maioricae adversus Episcopum Oropen. Canonicum eius­
dem Ecclesiae super declaratione Decreti die 16 decembris 1679,1 ad favo­
rem praedicti Episcopi, circa modum nempe praecedendi et sedendi;
S. R. C., visis iuribus ab utraque parte informante, hinc inde deductis,
respondit: <· In decisis quoad Episcopum; quo vero ad Archidiaconum, prae­
cedat aliis Dignitatibus et occupet locum post Episcopum Maioricensem
immediate ». Et ita declaravit et servari mandavit.2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1672].

5641.
S. R. C., Sancti Miniati, 7 iun. 1681.

5639.
S. R. C., Taurinen., 11 ian. 1681.
Cum expositum sit quod duo adsunt Parochiales in Oppido Ripularum
Taurinen. Dioecesis, altera sub invocatione S. Mariae de Stella, spectans
ad Capitulum Collegiatae in eadem Ecclesia erectae; altera sub invocatione
S. Martini, et haec est Plebania; in solemnitate SSmi Corporis Christi Capi­
tulum dictae Collegiatae facere solet Processionem, et in die Dominica
infra octavam illam facit Plebanus S. Martini. Cumque annis elapsis Capi­
tulum praetenderet dictum Parochum seu Plebanum S. Martini non facere
Processionem, Rmus Archiepiscopus Taurinen. ei impertitus fuit licentiam
illam faciendi; sed Capitulum non acquiescens habuit recursum ad Rmum
Nuntium, qui protulit sententiam ad favorem Plebani S. Martini faciendi
Processionem dicto die Dominico, etiam extra limites suae Parochiae. Devo­
luta causa ad S. R. C. pro declaratione: an Rmus Archiepiscopus et Nuntius
bene processerint, decernendo licuisse ct licere eidem Plcbano S. Martini
facere Processionem?
S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Card. Casanate, utraque parte
hinc inde audita et informante, censuit: « Posse Episcopum concedere li­
centiam ingrediendi limites alienae Parochiae pro ea tantum parte, quam ad
decentem circuitionem Processionis iudicaverit expedire ». Et ita declaravit
atque decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1657].

Pro parte A’icarii Capitularis Sancti Miniati supplicatum fuit pro decla­
ratione, ut infra:
1. An liceat Regularibus in eorum propriis Ecclesiis Sanctissimum
Eucharistiae Sacramentum publice adorandum exponere pro causa publica,
vel magnae devotionis, quae tamen prius non fuerit approbata ab Ordinario?
Et si fecerint, an poenas incurrant synodales?
2. Si praedicta publica causa et magnae devotionis fuerit semel vel
pluribus vicibus approbata, debeat quolibet anno, recurrente anniversario,
iterum ab Ordinario approbari, si petatur?
Et S. R. C. respondit tam ad primum, quam ad secundum: « Non posse
sine licentia Ordinarii ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1673].

5642.
S. R. C., Urbis seu Romana, 9 aug. 1681.
Instantibus Capitulo et Canonicis vetustissimae Collegiatae Ecclesiae
S. Anastasiae de Urbe, Sacra Rituum Congregatio, inhaerendo Decretis
alias editis, 3 declaravit: «In associatione cadaverum quae humanda defe­
runtur ad eamdem Ecclesiam, ipsius Crucem erigendam esse; et eiusdem
Sacristam seu Cappellanum cum Stola incedere, et in ipsa Ecclesia circa
praedicta cadavera officium et absolutionis caeremoniam peragere debere ».
Et ita servari mandavit. 4
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2227].

’ Cf. N. 5319, 5415. 5567, 5601.
1 Cf. N. 5632.
’ Cf. N. 5647.
’ Cf. N. 5403, 5406, 5407. 5452. 5567. 5601, 56*2, 5633, 5638.
1 Cf N. 5750.

956

Curia Romana

S.

Pro parte Praepositi primae Dignitatis Ecclesiae Brictinorien. supplica­
tum fuit pro declaratione: an Capitulum et Canonici teneantur canere du­
plicem Missam in diebus Quadragesimae, Quatuor temporum et Rogatio­
num, ubi in ipsis aliquod Festum duplex incidit: et an praefati teneantur
assistere ad utramque Missam?
Et S. R. C., audita relatione Episcopi, respondit: « Serventur Decreta
synodal ia, et Canonicos teneri ad assistentiam ». Et ita declaravit.1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1677].

5644.
S. R. C., S. Angeli de Lombardis, 22 nov. 1681.
S. R. C. inhaerendo aliis resolutionibus, 2 iterum declaravit: « Inter plu­
res ordinatos ad Pres byte ratum eodem tempore ab eodem Episcopo, illum
praeferendum esse in Choro, in Processionibus et aliis actibus Capitulari­
bus, qui prius descriptus, vocatus et ordinatus fuit, non autem qui prius
Missam celebraverit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1682].

5645.
S. R. C., Lucana, 22 nov. 1681.
S. R. C., inhaerendo resolutionibus, circa celebrationem trium Missa­
rum in Nocte Natalis Domini, alias editis, 3 ct signanter sub die 7 decem­
bris 1641,4 iterum declaravit: « Non esse permittendum usum introductum
a nonnullis Canonicis et Presbyteris Ecclesiae Cathedralis Lucanae, cele­
brandi tres Missas privatas immediate post decantatam Missam solemnem
in nocte Natalis Domini, sed omnino pohibendum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1683].

957

5646.

5643.
S. R. C., Brictinorien., 20 sept. 1681.

Rituum Congregatio

S. R. C., Thelesina seu Cerretana, 22 nov. 1681.
Propositis in Congregatione Sacrorum Rituum per Emum et Rmum
Dominum Card. Casanate infrascriptis quaesitis inter Ecclesiam Cathedralem Thelesinam translatam in Ecclesiam S. Leonardi de Cerreto Thelesinae Dioecesis, et Ecclesiam Collcgiatam Parochialem S. Martini eiusdem
Oppidi Cerreti;
5. R. C. ad singula, utraque parte informante, respondit ut infra:
2. An Canonici Cathedralis Ecclesiae possint in eodem oppido facere
Processiones quocumque anni tempore, invito Parocho, etiam infra octavam
Corporis Christi?
3. An Canonici Ecclesiae Collegiatae parochialis S. Martini possint in
Sabbato Sancto pulsare Campanas antequam pulsentur ab Ecclesia S. Leo­
nardi?
6. An possint Regulares facere Processiones intra limites Parochiae,
Parocho invito, vel irrequisito?
8. An iidem Canonici Ecclesiae Parochialis possint facere Processiones
extraordinarias, licentia Episcopi non petita?
n. An in Processionibus Rogationum, Episcopo absente vel nolente,
in oppido Cerreti precum decantatio pertineat ad Archipresbyterum Eccle­
siae S. Martini, an vero ad Canonicos Ecclesiae Cathedralis?
12. An Sacramenta Episcopo aegrotanti ministranda sint ab eodem
Archipresbytero, ut Parocho, an vero a Canonicis Ecclesiae Cathedralis?
Et S. R. C. respondit:
Ad 2. «Affirmative, obtenta licentia Episcopi, et invitatis Canonicis .
« Negative simpliciter ».
Ad
« Negative, nisi de licentia Episcopi ».
Ad
Ad 8. « Negative ».
« Pertinere ad Dignitates et Canonicos Cathedralis ».
Ad
Ad 12. «Spectare ad digniorem Capituli Cathedralis».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1684].

5647.
S. R. C., Maioricen., i8 apr. 1682.

>
»
3
4

Cf. N. 5648.
Cf. N. 5166, 5225, 5287, 530:, 5464, 5513, 5635.
Cf. N. 5616, 5636.
S. R. C. Decreta Authentica, n. 781.

Iterum Dignitates et Canonici Cathedralis Ecclesiae Maioricensis ex
noviter deductis supplicarunt apud S. R. C. pro recessu a decisis sub diebus
16 decembris 1679,1 et 7 iunii 1681, 2 ct declaratione, quod ad formam
1 Cf. N. 5632• Cf. N. 5640.

958

Curia Romana

Statuti confecti usque ab anno 1505, et consuetudinis Ecclesiae Valentina
allegatae, Episcopus Titularis Oropensis, ratione suae dignitatis, nullum
superiorem gradum, nullamque praeeminentiam et decentius stallum habeat
nec in Choro nec in Capitulo supra alias Dignitates et Canonicos dictae
Cathedralis Ecclesiae, sed suum tantum locum canonicalem occupet, si
velit in Capitulo et Choro cum aliis inservire: aut saltem in omni casu de­
mandare ut quaelibet ex Dignitatibus gradatim sedeat, ita ut Archidiaconus, qui de praesenti secundum obtinet locum, retrotrahatur ad tertium;
Sacrista, qui tertio ponitur, transferatur ad quartum, et sic deinceps, donec
ipse Episcopus vivit et Canonicatum retinebit.
Et S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Card. Pamphilio, cui huius­
modi causa fuit commissa, partibus hinc inde auditis et informantibus,
censuit: « Standum esse in decisis sub diebus 16 decembris 1679, et
7 iunii 1681 ». Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1688].

5. Rituum Congregatio

959

5650.
S. R. C., Brictinorien., 26 sept. 1682.
S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Card, de Lauraea, utraque parte
audita hinc inde ct informante, declaravit: « Functiones maiores ad Episco­
pum spectantes, ipso absente vel impedito, spectare et pertinere ad Praepo­
situm primam Dignitatem Cathedralis Ecclesiae Brictinorien., non autem
ad alias Dignitates et Canonicos eiusdem Ecclesiae in hebdomada eis assi­
gnata ». Et ita decrevit et servari mandavit, allegata consuetudine in con­
trarium non obstante.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1697].

5651.
S. R. C., Ravennaten., 23 ian. 1683.

5648.
S. R. C., Brictinorien., 22 aug. 1682.

ii

'2

Cum in S. R. C. habita die 20 septembris 1681, 1 ad instantiam Praepositi
primae Dignitatis Ecclesiae Cathedralis Brictinorien., supplicatum fuerit
pro declaratione: An Capitulum et Canonici tenerentur canere duplicem
Missam in diebus Quadragesimae, quatuor Temporum et Rogationum, ubi
in ipsis aliquod Festum duplicis Sancti incidit; et an praefati tenerentur
assistere ad utramque Missam; S. R. C. declaravit: « Servanda esse Decreta
Synodalia, et Canonicos teneri ad assistentiam »; nunc iterum proposita
causa per Emum et Rmum D. Cardinalem de Lauraea pro parte Capituli
et Canonicorum eiusdem Cathedralis, supplicatum fuit recedi a praedicto
Decreto ex noviter deductis.
Et S. R. C., utraque parte audita et informante, censuit: « Standum esse
in decisis ». Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1694].

5649.
S. R. C., Hortana, 22 aug. 1682.
S. R. C., audita relatione Rfhi Episcopi Hortani, declaravit non licere
facere functiones parochiales Cappellano confratrum societatis Ecclesiae
S. Blasii in dicta Ecclesia, sita intra limites parochialis Ecclesiae S. Silve­
stri eiusdem Civitatis Hortanae, in praeiudicium Praepositi et Parochi
eiusdem S. Silvestri, ideoque censuit: < Id praedicto Cappellano esse prohibendum, prout prohibuit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1696].

In causa Ravennaten. supplicante Rmo Archiepiscopo declarari: An
Monachi Monasterii S. A italis Ravennae teneantur accedere ad Processiones
pro bono publico?
S. R. C. proponente Emo et Rmo D. Card. Columna, partibus hinc
inde informantibus, respondit: « Teneri ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1704].

5652.
S. R. C., Rnben., 20 mart. 1683.
S. R. C., proponente Emo et Rmo D. Card.dc Lauraea causam pro parte
et ad instantiam Archidiaconi ct aliarum Dignitatum Cathedralis Ecclesiae
Rubcnsis contra Rmum Episcopum Ruben, et eius Vicarium Generalem, et
audita relatione eiusdem Episcopi, censuit: · Non potuisse Episcopum
nominare Censores pro directione Chori sed hoc ius pertinere ad primam
Dignitatem . Quo vero ad Sedem: Non licuisse neque licere Vicario
Generali sedere in Sede Episcopali, immo monendum eumdem Vicarium,
quod locum illum usurpaverit ».
Atque ita declaravit et decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1709].

5653.
S. R. C., Albinganen., 24 iul. 1683.
Ad instantiam loannis Lombardi Praepositi Collegiatae Ecclesiae de
Taggia Albinganen. Dioecesis, supplicatum fuit a S. R. C. declarari infrascripta dubia, videlicet:
i. Utrum post Processionem Reliquiarum, impertiri populo debeat
benedicto cum Reliquiis?

ç6o

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

2. Utrum in Missa de Requiem conveniat communionem fidelibus mini­
strare, vel post illam, et in casu convenientis administrationis post Missam
cum paramentis nigris, utrum conveniat dari benedictionem; an vero bene­
dictio omittenda?
3. Utrum in dicta Ecclesia, ubi instituta reperitur Societas B. Μ. V.
de Monte Carmelo, vulgo dei Carmine, possint in fine Litaniarum adiungi
S. Maria de Monte Carmelo ora pro nobis, prout fit in Ecclesiis Carmelitarum?
Et S. R. C. ad supradicta dubia respondit, ut infra:
Ad i. «Posse, nullam tamen adesse obligationem».
r\d 2. « Non esse contra Ritum: si tamen administretur communio
post Missam, omittendam esse benedictionem ».
Ad 3. « In Litaniis nihil addendum, nisi doceatur de Privilegio, seu
licentia S. R. C. ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1711].

961

9. An in Processione Augustissimi Corporis Christi, Crux Archiepisco­
palis deferri debeat per Subdiaconum paratum ante Bénéficiâtes paratos?1
10. An quoties Pisis celebratur Synodus, debeant omnes Canonici ad
earndem Civitatem accedere?
Et S. R. C., visis ac discussis iuribus hinc inde allegatis ab utraque
parte informante, ad supradicta dubia respondit, ut infra:
Ad i. «Affirmative».
Ad 2. « Affirmative ».
..
Ad 3. « Affirmative ».
Ad 4. «Anteire».
.,
.
Ad 5. « Affirmative etiam cum Clero et Cruce usque ad domum -.
Ad 6. « Affirmative, si pontificaliter accedit ».
Ad 7. «Ante Canonicos, iuxta Caeremoniale, lib. 1, cap. 15, § 8».
Ad 8. « Negative, et dentur Decreta ».2
Ad 9. « Affirmative ».
Ad 10. « Dentur Decreta S. Congregationis Concilii ».3 Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1712].

5654.
5655.

S. R. C., Pisana, 24 iul. 1683.
In Sacra Rituum Congregatione per Emum et Rihum Dom. Card. Co­
lumna Ponentem in causa Pisana Caeremoniarum, pro Rmo Dom. Archiepiscopo, Capitulo et Canonicis primatialis Ecclesiae Pisarum, contra Prae­
positum ct Canonicos insignis Collegiatae Ecclesiae Liburni, proposita
fuerunt infra dicenda dubia ab eadem S. C. resolvenda, videlicet:
r. An occasione solemnis visitationis, Canonici teneantur associare et
rcassociare Rmum Archiepiscopum proccssionalitcr cum Clero ct Cruce:
2. An teneantur accedere ad habitationem Rmi Archiepiscopi, quando
vult pergere ad Ecclesiam solemniter celebraturus?
3. An, quatenus teneantur accedere, debeant processionaliter cum toto
Clero et elata Cruce?
4. An teneantur in huiusmodi associatione anteire Rmum Archiepisco­
pum, aut potius subsequi?
5. An, post peracta solemnia, teneantur Canonici comitari Rmum Ar­
chiepiscopum usque ad eius habitationem, aut potius usque ad fores, seu
atrium Ecclesiae?
6. An teneantur toties quoties Rmus Archiepiscopus intendit ad prae­
dictum effectum se conferre in earndem Ecclesiam, aut potius diebus solemnibus tantum?
7. An et quando Archiepiscopus sacris vestibus indutus procedit e
Secretario ad Altare celebraturus, Crux Archiepiscopalis deferenda sit ante
ipsum immediate, an potius ante Canonicos paratos?
8. An Rmus Archiepiscopus possit inhibere Canonicis, quin inchoent
divina Officia ante ipsius adventum, et ipso perveniente post illa incepta,
teneantur Canonici repetere?

S. R. C., Mantuana, 2 oct. 1683.
S. R. C. ad instantiam Promotoris Fiscalis Mensae episcopalis Mantua­
nae respondit: < Monachi Cassinenses Monasterii Omnium Sanctorum eius­
dem Civitatis, quamvis sint in parvo numero sex Religiosorum, tenentur
accedere ad Processionem in Festo solemnitatis SSmi Corporis Christi,
quacumque consuetudine in contrarium non obstante ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1716].

5656.
S. R. C., Bitecten., 23 sept. 1684.
S. R. C.: <( Mandavit scribi Episcopo Bitecten., ut omnino amoveri faciat
baldachinum Baronissac Dominae Civitatis Bitccti in Ecclesia Cathcdrali
erectum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1734].
1 E. Dub. 10 ct n.
i S. R. C., Neritonen.,

.
25

febr. 1606;

Brundustna, 22

,
ian. 1639. - S. R. C. Decreta

Authentica, n. 199; 663.
3 Cf. N. 2128, 2543·

Vol. VU.

61

I

1
962

Curia Romana

5657.
S. R. C., Gnesnen., 24 mart. 1685.
Cum pro parte Promotoris Fiscalis Gnesnen. instituai fuerit coram Rmo
Nuntio Apostolico Poloniae, ut cogerentur Regulares Terrae Cassiliae ad
desistendum ab abusu introducto dc non reassociando SSmum ad Ecclesiam
Collegiatam, et Matricem S. Mariae dicti loci, die Festivitatis Corporis
Christi, et obtento Decreto ab Auditore praefati Nuntii remissivo ad S. R. C.,
eadem commisit causam Emo et Rmo Domino Card. Pamphilio, auditis
prius Rmo D. Panciatico et R. P. Procuratore Generali Minorum Conventualium S. Francisci. Citatis itaque supradictis et aliis interesse habentibus,
et per eumdem Emum Pamphilium proposito ac discusso dubio: An Regu­
lares existentes in curia Cassiliensi teneantur in Festo Corporis Christi
ad Ecclesiam Matricem reassociare SSmum, ibique permanere usque ad
benedictionem?
Et S. R. C. respondit: « Teneri ». Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1748].

5658.
S. R. C., Nolana, 23 mart. 1686.
In causa Nolana Praeeminendarum vertente inter Rriium Episcopum
Nolanum eiusque Vicarium Generalem ex una, et Capitulum et Canonicos
Ecclesiae Cathedralis eiusdem Civitatis parte ex altera, supplicatum fuit
a S. R. C. declarari infrascripta dubia proposita et relata ab Emo et Rmo
Domino Card, de Lauraea: auditis iuribus hinc inde deductis et allegatis
ab utraque parte informante, videlicet:
1. An Episcopo, in pulpito concionanti, teneantur duo Canonici assi­
stere?
S. R. C. respondit: « Teneri, si Episcopus pontificaliter indutus, idest
cum pluviali et mitra, concionetur in Cathedrali ».
2. An Episcopo extra Cathedralem, sed in Civitate, pontificaliter cele­
branti, Canonici teneantur assistere?
S. R. C. respondit: « Tres tantum Canonici, praeter Diaconum et Subdiaconum, tenentur assistere ».
3. An Episcopo extra Civitatem ordinationes et alias functiones exer­
centi, Canonici teneantur assistere?
Et S. R. C. respondit: « Non teneri ».
4. An Episcopo pontificaliter ad Ecclesiam venturo Capitulum teneatur
ad aulam Palatii Episcopalis accedere ad cum recipiendum ct associandum,
ct in reditu teneantur usque ad eumdem locum reassociare?
5. R. C. respondit: « Quoad primam partem teneri ad aulam accedere,
accipere ct associare; in reditu vero teneri solum ad reassociandum usque
ad atrium, seu portam palatii episcopalis».

S. Rituum Congregatio

963

5. An Capitulum sine licentia Episcopi possit in aliquo casu recitare
divina Officia extra Chorum in aliqua parte Ecclesiae?
S. R. C. respondit: « Sine licentia Episcopi non posse ». Et ita declaravit
tt servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1760].

5659.
S. R. C., Senen., 23 mart. 1686.
Cum alias S. R. C. decreverit,1 prout refertur, non licere in nocte Nati­
vitatis Domini post Missam decantatam alias duas Missas successive cele­
brare, nec communionem exhibere deposcentibus, Procurator Curiae Archiepiscopalis Senen. instat declarari, ut mandata ab omnibus pariter ser­
ventur, an Decretum liget omnes Regulares tum Ordinum Mendicantium,
tum Congregationum Monachalium, tum etiam Patres Societatis lesu,
ceterosque omnes cuiuscumque alterius Instituti, etiam speciali mentione
nominandi?
Et S.R. C., ad relationem Emi et Rmi Domini Card, de Lauraea, respon­
dit: Ligat omnes non habentes privilegium in contrarium ». Et ita decla­
ravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1761].

5660.
S. R. C., Tiburtina, 23 mart. 1686.
In causa controversa inter Capitulum, Canonicos et Dignitates Cathe­
dralis Ecclesiae Tiburtinae ex una, et Canonicum Archangelum Masium
Protonotarium Apostolicum de numero non participantium eiusdem Cathe­
dralis parte ex altera, idem Canonicus Masius supplicavit declarari infra­
scripta quaesita:
1. Qui locus eidem incedenti cum habitu Protonotarii assignandus sit
in Cathedrali, tempore divinorum Officiorum, tam assistente quam non
assistente Episcopo?
2. Qui locus eidem assignandus sit, assistente Episcopo dictis divinis
Officiis in Throno Presbyterii?
3. Qui locus eidem assignandus sit in Processionibus ct aliis functioni­
bus, tam praesente quam absente Episcopo?
Et S. R. C., ad relationem Emi ct Rmi Domini Cardinalis Casanate
Ponentis, visis et auditis iuribus hinc inde deductis, et allegatis ab utraque
parte informante, censuit: « Canonico Masio incedenti in habitu Protono­
tarii deberi locum post omnes Canonicos, et non posse percipere distribu­
tiones ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1762].
1 Cf. N. 5645·

964

Curia Romana

5661.
S. R. C., Altamura Nullius Provinciae Baren.,
20 iul. 1Ô86.
Quatuor in Altamurana Ecclesia Collegiata extant Dignitates, praeter
Archipresbyterurn Ordinarium pontificalibus insignibus decoratum, videlicet
Archidiaconus, Cantor, Primicerius et Thesaurarius, cum viginti quatuor
Canonicis, totidemque Cappellanis: tum vero Dignitates, excepto Archidiacono, tum Canonici, non habent ullum Ordinem Sacrum adnexum,
quia Ecclesia non est Cathedralis, et hodie Thesaurarius quarta Dignitas
est Clericus sexdecim annorum circiter; imo quamvis foret in Sacris consti­
tutus, non haberet locum ad Thronum Archipresbyteri; sed assistunt ibi
Archidiaconus indutus pluviali, Cantor et Primicerius Dalmaticis, rema­
nente semper Thesaurario in suo stallo cum cotta et almutia, nisi, absenti­
bus vel impeditis Dignitatibus ad assistendum destinatis, suppleat locum
absentis vel impediti. Hoc statu Ecclesiae ita praesupposito ut certo, Capi­
tulum et Canonici unanimiter implorarunt Sacrae Congregationis oraculum,
humiliter ac suppliciter instantes responderi ad infrascripta septem quaesita:
unde citato Procuratore Dignitatum, partibus hinc inde informantibus, et
Emo D. Card. Casanate referente, S. R. C. ad eadem septem quaesita re­
spondit ut infra, videlicet:
i. Cum non liceat Thesaurario Clerico supplere assistentiam ad Thro­
num cum pluviali, vel Dalmatica, et suppleat Canonicus in Sacris: An The­
saurarius in suo stallo thurificandus sit prius quam thurificetur Canonicus
assistens in Throno?
S. R. C. respondit: ·· Thurificandum prius Canonicum assistentem -'.
7. Cum in singulis quatuor hebdomadis per turnum obligati sint Choro
una Dignitas, sex Canonici et totidem Cappellani: an liceat Dignitatibus
sive divisim sive coniunctim arbitrio suo condonare in diebus Dominicis
et Festis punctaturas pro Canonicis et Cappellanis, qui pro ea hebdomada
in diebus ferialibus obligati non sunt?
S. R. C. respondit: « Non licere ».
Atque ita omnibus ct singulis quaesitis respondendo, eadem S. R. C.
servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1773].

5662.
S. R. C., Baren., 22 febr. 1687.
Cum Archipresbyter terrae Casaemaximae Dioecesis Baren, introduxe­
rit, ut expositum fuit, in Choro ct intra Presbyterium illius Ecclesiae
quatuor Sedes Coraminis, in quibus tempore quo celebrabantur divina
Officia, assistebat Dux dictae terrae una cum matre, coniuge et fratre ger­
mano, cum tapetibus et pulvinaribus, recipiendo pacem et faciendo se

S. Rituum Congregatio

965

incensare triplici ductu; Rinus Archicpiscopus Baren, in exeeutionem De­
cretorum S. R. C.1 mandavit praedicto Archipresbytero ut removeret dictas
Sedes, prout fecit. Cumque hodie Baro dicti loci praetendat supradictas
Sedes pro se et mulieribus praedictis eis debere permitti, ex quo illae
a tempore immemorabili ibi fuerint appositae, quamvis id non subsistat
ex justificationibus exhibitis, idem Archicpiscopus supplicavit ab ipsa S. C.
declarari: an possit praedictus Archipresbyter reponere dictas Sedes in
eodem Choro et Presbyterio, et an subsistat praetensa consuetudo imme­
morabilis allegata?
Et S. R. C. respondit: « Non licere, et ideo Sedes non esse reponendas,
et Baronem cum aliis supradictis non esse thurificandum triplici ductu ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1777].

5663.
S. R. C., Maioricen., 19 apr. 1687.
Pro parte Rmi Episcopi Maioricen. supplicatum fuit a S. R. C. decla­
rari: an sibi liceat delegare Benedictionem Campanarum, omissa unctione,
personis ordine Episcopali non insignitis, ut eius praedecessores consuevisse
asseritur?
Et S. R. C., referente Emo D. Card. Colloredo, declaravit: « Non li­
cere». Et ita decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1781].

5664.
S. R. C., Vercellen., 20 sept. 1687.
In causa Vercellen. praecedentiae inter Confratres SSmi Sacramenti
loci Robii ex una, et Confratres SSmae Trinitatis eiusdem loci Vercellen.
Dioecesis parte ex altera, S. R. C., referente Emo et Rrho D. Card. Columna,
utraque parte audita et informante in voce et in scriptis, censuit: « Indul­
gentium, ut Societas SSmi Sacramenti praecedat in Processionibus tantum
in quibus SSmum Sacramentum defertur, dummodo eadem accedat ad
alias Processiones iuxta ordinem antiamtatis ». l.t ita declaravit, decrevit et
servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1789].
' Cf. N. 5579, 558°» 558’· S6’8

966

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

5665.
S. R. C., decr. gen. 13 mart. 1688.
Cum pluries S. R. C., inhaerendo Decretis alias editis, declaraverit:
Nullo modo dandum esse Evangelium ad osculandum saecularibus, etiam
Praesidi, in celebratione Missarum; nec non ipsis prohibuerit usum Baldachini, ac insuper denegaverit assistentiam in Presbyterio;
Emi et Rmi Domini S. R. C. praepositi mandarunt, ut « Decreta prohi­
bentia personis saecularibus osculum Evangelii, 1 usum baldachini2 ct assi­
stentiam in Presbyterio, 3 renoventur, et exempla illorum transmittantur
Archiepiscopis et Episcopis Regni Neapolis, eisdemque iniungendo, ut
illa intimari faciant Superioribus Ecclesiarum suae Dioecesis, tam Saecula­
ribus quam Regularibus, et in casu transgressionis, procedant, etiam contra
Regulares, auctoritate eiusdem S. C., ad poenam interdicti ». Et ita decre­
verunt et in Ecclesiis Regni Neapolis omnino servari iusserunt.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1792].

5666.
S. R. C.. Agrigentina, 21 aug. 1688.
Emi et Rmi Domini, Capitulum Cathedralis Ecclesiae Agrigentinae anti­
quitus constabat quatuordecim Capitularibus distributis ab anno 1554
per Praesulem Octavianum, ultra Dignitates, in Canonicos Presbyteros,
Diaconos et Subdiaconos.
Anno 1567, confirmata per Aloisium dicta distributione, supradictis
quatuordecim Capitularibus adiuncti fuerunt alii sex, tres videlicet Ordinis
Presbyteralis, duo Diaconalis et unus Subdiaconalis; istique ratione poste­
rioris erectionis contenti fuerunt semper praecedi ab aliis quatuordecim
antiquioris erectionis tam in Choro, quam in Processionibus, aliisque actibus Capitularibus.
Inter dictos primos quatuordecim antiquiores, et istos moderniores
omnes, ut supra, distributos in tres ordines Presbyterorum, Diaconorum
et Subdiaconorum emersit controversia: utrum in peragendis functionibus
spectantibus ad Ordinem Presbyteralem, deficientibus Presbyteris primae
erectionis, succedere debeant Presbyteri secundae, vel potius istis prius
anteferri debeant Diaconi, et Subdiaconi dictae primae? Et eodem modo
in peragendis functionibus diaconalibus an si deficiant Diaconi antiquae
erectionis, sint admittendi Diaconi erectionis modernioris, vel istis potius
praeferendi veniant Subdiaconi dictae antiquioris erectionis?
1

Nullius Provinciae Baren.9

Authentica, n. 273, 779.
1 Cf. N. 5498, 5526, 5656.
> Cf. N. 3662.

24 aug. 1609;

Tranen.9

11 nov. 1641. - S. R. C. Decreta

967

Ad sedandam huiusmodi controversiam et pro bono pacis dictae Cathe­
dralis, omnes Capitularcs supradicti tam antiquioris quam modernioris
erectionis coniunctim supplicant huic S. C. pro resolutione infrascriptorum dubiorum:
1. An deficientibus Presbyteris antiquioris erectionis, munus Presbyteri
Assistentis Rmo Episcopo, ac eidem subministrandi incensum, expleri
debeat ab uno ex Presbyteris supradictae modernioris erectionis; vel potius,
istis posthabitis, a Diaconis ct Subdiaconis dictae antiquioris erectionis?
2. An, in canendis Missis, quae vel ad praescriptum Caeremonialis, vel
de consuetudine dictae Cathedralis, cani debent a Dignitatibus, seu Cano­
nicis Presbyteris, deficientibus iisdem Dignitatibus et Presbyteris supradi­
ctae primae erectionis, admitti debeant Presbyteri secundae erectionis, vel
potius praeferendi sint Diaconi et Subdiaconi dictae antiquae erectionis?
3. An infra octavas in quibus canere Missas debent Canonici, postquam
eorum turnum expleverunt Presbyteri antiquiores, succedere debeant in
canendis huiusmodi Missis immediate Presbyteri moderniores, vel potius
Diaconi et Subdiaconi supradictae primae erectionis?
4. An, deficientibus Diaconis primae erectionis, adsistere debeant Rmo
Domino Episcopo Diaconi secundae erectionis; vel potius, istis postpositis,
Subdiaconi dictae primae erectionis?
5. An, simili modo deficientibus Diaconis dictae antiquioris erectionis,
canere debeant Evangelium in Pontificalibus Diaconi erectionis modernioris;
vel potius, istis posthabitis, subintrare debeant Subdiaconi primae erectionis?
Et S. R. C., referente Emo et Rmo D. Card. Colloredo, respondit in
omnibus supradictis dubiis: « Deficientibus Canonicis antiquioribus, admit­
tantur novi Canonici eiusdem Ordinis». Et ita declaravit atque decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1799].

5667.
S. R. C., Caietana, 25 sept. 1688.
S. R. C. audita relatione Rmi Episcopi Civitatis Caietanae, cui scriptum
fuit pro informatione, et ad instantiam Magistratus illius Civitatis, nec non
visis et auditis iuribus hinc inde deductis, declaravit: « Non licere dicto
Magistratui incedere capite cooperto quando defert hastas baldachini in
Processionibus cum asportatione insignis Reliquiae Ligni SSmae Cnicis, et
Statuae et Reliquiae brachii S. Erasini Protectoris eiusdem Civitatis ».
Et ita decrevit et servari mandavit etiam ab universo Clero, et aliis saecu­
laribus praedictas Processiones comitantibus. 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1800].
1 Cf. N. 5670, 5680.

I

Curia Romana

968

5668.
S. R. C., Comen., 25 sept. 1688.
Canonicorum Collegium Ecclesiae Cathedralis Comensis S. R. C. hu­
militer proponunt:
1. An Emo Card. Episcopo pergente ad Ecclesias seu saeculares seu
regulares, vel celebrandi vel alias functiones persolvendi causa, dum a
duobus vel pluribus Canonicis associatur Cathedralis Ecclesiae, aut habitu
canonical! aut civili indutis, ad ipsos spectet, vel ad Rectores Ecclesiarum
Monialiumque Confessarios eidem Episcopo porrigere aspersorium?
2. Cuinam pariter competat aspersorium porrigere, quando solemnes
aguntur supplicationes in praedictis Ecclesiis, cum interventu totius Capituli
habitu canonicali induti?
Et S. R. C. inhaerendo Decretis alias in similibus editis, ct signantw
in Messenen., n iulii 1643 1 et in Lauden., 6 aprilis 1680,2 respondit:
Ad i. « Spectare ad Rectorem, seu digniorem illius Ecclesiae, ad quam
Episcopus accedit ».
Ad 2. « Ad primam Dignitatem, seu digniorem de Capitulo Cathe­
dralis ».
Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1803].

5669.
S. R. C., Gerunden., 12 mart. 1689.
Proposita in S. R. C. instantia Rmi Episcopi Gerunden. et Capituli eius­
dem Cathedralis super infrascriptis dubiis, videlicet:
1. An Magistratui et luratis Civitatis Gerunden., tam in dicta Cathedrali
quam in aliis Ecclesiis eiusdem Civitatis, licitum sit habere locum in Presby­
terio?
2. An Capitulum ac Canonici eiusdem Ecclesiae potuerint Magistratui
et luratis per viam concordiae, non tamen auctoritate Apostolica confirmatae,
permittere sive concedere locum in dicto Presbyterio, ita ut ob huiusmodi
concordiam per tempus viginti annorum observatam, aliquod ius ad illum
acquirere valuerint?
3. An prohibendum sit Magistratui ct luratis ne utantur Sedibus et
pulvinaribus cum tapete, tam in Ecclesiis quam in alio quocumque loco,
in quo debent concurrere sive assistere Episcopo vel Canonicis repraesen­
tantes Capitulum?
Et supplicantibus pro eorum resolutione ad formam Decreti per Sacram

S. Rituum Congregatio

Congregationem Concilii emanatam sub die 10 novembris 1657» ad instan­
tiam Praecentoris Maioris Cathedralis Ecclesiae Gerunden., declarantis:
non licere Ecclesiis Collegiatis concedere Officialibus laicalibus locum in
Presbyterio, confirmati ab eadem S. C. Concilii sub die 31 augusti 1658,
nec non iuxta tenorem Decreti Generalis huius S. R C. sub die 31 mar­
tii 1688,1 et alias resoluta: 2
S. R. C., supradictis Decretis inhaerendo, respondit:
Ad i. « Non licere ».
Ad 2. « Non potuisse, et transactionem non sustineri ■·.
Ad 3. « Prohibendum ».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1808].

5670.
S. R. C., Ca/etana, 18 iun. 1689.
Alias S. R. C., in una Firmana, die 1 decembris 1657, decrevit: Sacer­
dotes deferentes in Processione Reliquias, capite detecto incedere,3 die
vero 25 septembris 1688, iterum in eadem Caietana declaravit: non licere
Magistratui incedere capite cooperto, quando defert hastas baldachini in
Processionibus cum asportatione insignis Reliquiae Ligni SSmae Crucis, et
Statuae ac Reliquiae Brachii S. Erasmi Protectoris; insuper neque saecu­
laribus et universo Clero comitantibus. * Nunc vero iterum proposito prae­
dicto dubio, eadem S. C.: « Omnes laicos detecto capite incedere debere
censuit, iuxta superius resoluta ». 5
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1810].

5671.
S. R. C., Caesenaten., 30 iul. 1689.
Propositis in S. R. C. dubiis, viuelicet:
i. An Abbates Congregationis Cassinensis, Canonicorum Regularium
Lateranensium S. Augustini et Coelestinorum teneantur intéressé Proces­
sionibus, quae fiunt a Cathedrali in die Corporis Christi, S. Marci, Roga­
tionum, nec non aliis temporibus, dum pro re gravi ab Episcopo eiusmodi
Processiones indicuntur; et si eisdem intéresse recusent, an et quas poenas
incurrant?
2. An iidem Abbates paramenta sacra ad usum suarum Ecclesiarum
minime spectantia, non solum Ecclesiarum exemptarum, sed etiam iurisdictioni Episcopi subiectarum, benedicere indiscriminatim possint?

3

1

S.

R. C.

Decreta

Authentica,

n. 845.

969

S

4 Cf.

R.

C.

Décréta Authentica, n.

N. 5667.

6 Cf. N.

5680.

1043.

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

97°

3. An in Ecclesiis in quibus asservantur Reliquiae insignes Sanctorum
Martyrum, quorum nomina mutuata fuerunt ab aliis, quod eorum propria
ignorarentur, recitari possit Officium de iisdem, et in Oratione proferri
nomen quod illis impositum fuit?
Eadem S. R. C. respondit:
Ad i. «Adeundam esse Congregationem Sacri Concilii».
Ad 2. « Abbates non posse uti privilegio benedicendi sacram supelle­
ctilem, nisi pro usu suorum Monasteriorum, iuxta alias resoluta, 1 ct incontrafacicntes Episcopos posse animadvertere, iuxta Decretum Generale circa
usum Pontificalium Praelatis Episcopo inferioribus concessorum de man­
dato s. m. Alexandri VII editum, 2 et alterum Decretum declarativum eius­
dem ad instantiam Cassinensium ». 3
Ad 3. « Non posse recitari Officium, nisi constet de identitate Corpo­
ris sive Reliquiae insignis illiusmet Sancti descripti in Martyrologio Romano,
prout in similibus respondit S. C. ». 4 Et ita servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1815].

5672.
S. R. C., Aquilana, 30 iul. 1689.
Supplicatum fuit a loanne Baptista Xaverio Pandulpho Abbate Colle­
giatae et parochialis Ecclesiae Civitatis Aquilanae per S. R. C. declarari
infrascripta dubia in supplici libello allata, videlicet:
1. An, Abbate solemniter celebrante, Diaconi et Subdiaconi officio
fungi debeant Canonici, vel Cappellani ipsius Collegiatae?
2. Quonam habitu induti assistere in Choro debeant, utrum videlicet
talari veste, superpelliceo et birreto?
3. Utrum, cum agatur de Ecclesia Collegiata, quae quinque habet
Canonicos sexque Cappellanos, adsit obligatio Missam conventualem quoti­
die celebrandi, praeter aliam pro legatorum onere canenda? Et an in Festis
de praecepto teneantur illi cantare Missam solemnem?
Et S. R. C., relatione Episcopi attenta, ac inhaerendo Decretis alias
editis, respondit:
Ad i. «Abbati solemniter celebranti Canonicos pariter in officio Dia­
coni et Subdiaconi inservire debere ».
Ad 2. « Canonicos, ceterosque divinis Officiis in Choro assistentes,
decenti habitu talari, nec non superpelliceo ac bireto indutos esse debere,
et contrarium abusum omnino abrogandum ».
Ad 3. « Missam Conventualem singulis diebus celebrandam esse, nec
* Cf. N. 531S, 5344, 5559.
» Cf. N. 5518.
3

20 iul. 1660. - S. R. C. Decreta Authentica, n. 1163.
7 iun. 1681; Toletana, 20 nov. 1683. - S. R. C. Decreti

Congregationis Cassinensium,

4 Cf. N. 5532; Ferrarten.,
Authentica, n. 1670, 1722.

I

971

ob Missam votivam, seu aliam ex legato praescriptam, omitti posse, ut
Canonici licite possint lucrari distributiones ».1
Ac ita in Collegiata S. Silvestri Civitatis Aquilanae servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1819].

5673.
S. R. C., Hispalen., 21 ian. 1690.
Lectis ab Emo et Rmo D. Card. Columna Ponente Dubiis olim intimatis
Procuratori Capituli ad instantiam Rmi Archiepiscopi, nec non aliis a Capi­
tulo productis, aliisque ab eodem Emo Ponente (auditis Procuratoribus
utriusque partis) reformatis, Emi Patres existimarunt respondendum dubiis
reformatis tantum. Ideo rescripserunt:
Ad i. An ad Archiepiscopum, adhibito tantum consilio Capituli, per­
tineat praefinire quo, quando et qua dirigendae ac deducendae sint Proces­
siones tam ordinariae quam extraordinariae? Respondit: « Affirmative ».
Ad 2. An ad Archiepiscopum pertineat Processiones consuetas trans­
ferre ex causa pluviae, vel alia causa suo iudicio legitima? Idque sine vel
cum Capituli consilio aut consensu? An vero spectet ad Capitulum sine
consensu Praelati? Respondit: Spectare ad Archiepiscopum cum consilio
tantum Capituli ».
*
Ad 3. An ad Vicarios Generales Archiepiscopi, tam ipso praesente
quam absente, spectet indicere, dirigere et gubernare, etiam circa modum
incedendi, Processionem SSmi Corporis Christi, et decidere discrimina,
quae in ipsa forte evenirent? Respondit: ■ Spectare ad Archiepiscopum,
et de eius mandato ad suos Vicarios circa iurisdictionalia ».
Ad 4. An, celebrante Archiepiscopo seu solum assistente, vel etiam
ipso absente, liceat Subdiacono associanti Crucem Capituli, nec non Sacer­
doti celebranti ac Diacono et Subdiacono ipsi assistentibus in Processione
SSmi Corporis Christi adducere facere post se scabella seu Sedes ornatas
brachiis, quas imperiales vocant, in quibus, quando Processio detinetur,
solent assidere? Respondit: « Negative, etiamsi deferantur ad ornatum tan­
tum ».
Ad 5. An possit et debeat Archiepiscopus prohibere, ne in Festivitate
et Octava Corporis Christi fiant in Ecclesia Cathedrali saltus, seu danze,
a mulieribus et viris personatis pileo coopertis ante SSmum Sacramentum,
non obstante consuetudine introducta? Respondit: « Posse et debere ».2
[S. R. C. Decreta Anthentica, n. 1821].
1 Cf. N. 5347, 5381» 5420, 546°. 5477· 5552, 5624.
2 Cf. N. 5695, 5698, 5702.

S. Rituum Congregatio

973

Curia Romana

5674.
S. R. C., decr. gen. 12 febr. 1690.
Cum Sabbato Sancto proxime futuro occurrat Festum Annuntiationis
B. Μ. V., dubitatum fuit: An debeant celebrari Missae privatae ad effe­
ctum, ut christifideles commode satisfacere possint praecepto audiendi
Missam?
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rmi Dni Card. Colloredi, re mature
perpensa, censuit: « Praedictum Festum Annuntiationis, una cum praecepto
audiendi Missam et vacandi ab operibus, in Ecclesia universali transiem
debere ad Feriam secundam post Dominicam in Albis, protractis omnibus
aliis Festis ad aliam diem iuxta Rubricas Breviarii Romani. Celebrationem
quoque Missarum dicta die Sabbati Sancti omnino prohibendam in qui­
buscumque Ecclesiis ct Oratoriis privatis, non obstante quacumque consue­
tudine in contrarium, et unicam Missam Conventualem una cum Officio
eiusdem Sabbati Sancti celebrandam fore praecepit, si SSmo Dno Nostro
placuerit». Die 11 februarii 1690.
Et facto de praedictis per me Secretarium verbo cum SSrîio, Sanctitas
Sua benigne annuit, « Sensum S. C. approbavit, ac praesens Decretum edi
ct imprimi mandavit ». Die 12 februarii 1690.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1822].

5675.

S. R. C., Baren., 11 mart. 1690.
Patres Ordinis Praedicatorum Civitatis Barii institerunt in S. R. C.
declarari: an ipsis oratoribus liceat consuetam Processionem SSmi Rosarii
in prima Dominica Octobris cuiuscumque anni peragere extra eorum ambi­
tum, accedente dumtaxat Archiepiscopi consensu, et irrequisitis Capitulo
et Canonicis Cathedralis Barensis; vel competat Archiepiscopo praefato
una cum Capitulo et Canonicis dictam licentiam concedere?
S. R. C., utrisque partibus auditis, referente Emo et Rmo Dno Card.
Collorcdo Ponente, respondit: « Spectare ad Archiepiscopum tantum «.
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1824].

5676.
S. R. C., Baren., 22 apr. 1690.
Relatis in Sacra Rituum Congregatione per Emuni et Rmum D. Card,
de Aguirre dubiis, videlicet:
i. An osculum pacis intelligatur prohibitum Magistratui, etiam cum
instrumento argenti et quid accedente consuetudine?

2. An Magistratus sit thurificandus, et quotuplici ductu?
, An per ordinem S. R. C. editum die 13 martii 1688, 1 mandantis non
posse Magistratum saecularem tenere Sedes et pulvinaria una cum stratu
intra Presbyterium, intelligatur prohibitum illa retinere extra Presbyterium;
ct quid, stante consuetudine?
S. R. C. respondit:
Ad i. «Negative, servata forma Caeremonialis, lib. 1, cap. 24, § 6».
Ad 2. « Affirmative, et serventur Decreta ».2
Ad 3. « Negative, sed sine suppedaneo; ct hoc locum habere quando
Magistratus accedit ad Ecclesiam in habitu Magistrali solemni ». Et ita
decrevit et servari mandavit. 3
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1830].

5677.
S. R. C., decr. gen. 22 apr. 1690.
S. R. C. die 22 aprilis, referente Emo et Rrîio D. Card. Columna Po­
nente: ' Stetit in decisis die 13 martii 1688,4 et quoad baldachina, non tan­
tum illorum usum, verum etiam retentionem tam in Presbyterio, quam extra,
in eodem Decreto comprehendi declaravit. Et ad effectum, ut memoria
pateat similis abusus, mandavit ut iniungatur Archiepiscopis et Episcopis
regni Neapolitani, quod hastas, gradus, suppedanea et quaecumque alia
signa baldachini, ab Ecclesiis suarum Dioecesum, tam Saecularium quam
Regularium, removere faciant; et quoad Ecclesias Regularium, procedant
ad interdicta, et contra inobedientes ad censuras, auctoritate S. C. . Die
22 aprilis 1690.
ht facto de praedictis verbo cum SSmo per me Secretarium, Sanctitas
Sua annuit, « Sensum Congregationis approbavit et laudavit, ac praemissum
Decretum exequi et publicari praecepit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1831].

5678.
S. R. C., Bononien., 10 iun. 1690.
Relata in S. R. C. causa Bononien. Praeeminentiarum ab Emo et Rmo
D. Card. Columna Ponente inter Presbyteros communales Ecclesiae S. Bla­
sii Terrae Centi ex una, et Capitulum ct Canonicos ipsius Ecclesiae ac Ma­
gistratum dicti loci partibus cx altera, super exortis dubiis, nempe:
1. An liceat Magistratui habere locum et sedem in Presbyterio?
2. An liceat dictis Presbyteris sedere in pari scamno cum Canonicis?
3. An liceat Canonicis communalibus uti eorum insignibus canonicalibus,
1 Cf. N· 5665.
.
t Cf. N. 5207; S. R. C., Aerina, 31 mart. 1640; A'bancn., 2 mart. 1641; Narnien.,
16 iul 1672; Farfen., 5 sept. «674; Laurttana, 13 febr. 1677; Aquaependen., 26 ian. 1680. S R C Decreta Authentica, n. 7OO> 737. ’449. >525, *592, 175S.

s Cf. N. 5f>79·
< Cf. N. 5665-

Curia Romana

974

et praecedere in omnibus actibus et functionibus pertinentibus ad solos
Presbyteros communales?
S. R. C., auditis iuribus hinc inde deductis, tam in voce quam in scrip­
tis, utraque parte informante, respondit:
Quoad i. « Removeatur Magistratus a Presbyterio ».
Ad 2. « Aequaliter sedere debent, sed post Canonicos ».
Ad 3. « Negative ».
Et ita censuit, declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1838].

5679.
S. R. C., Baren., 2 sept. 1690.
Iterum repropositis in S. R. C. dubiis per Emum et Rmum D. Card,
de Aguirre Ponentem in causa Barcn. Praeeminentiarum, inter Rmum
Archiepiscopum Baren, et Magistratum Civitatis eiusdem, utraque parte
audita et informante, alias resolutis; eadem S. C. omnibus hinc inde mature
perpensis ac diligenter consideratis, censuit: « Recedendum esse a decisis
die 22 aprilis proximi praeteriti, quoad Sedes:1 et concedendum esse Ma­
gistratui Baren, scamnum, sive sedile ligneum sine suppedaneo, panno
coopertum, tam in Ecclesia Cathedrali quam in aliis Ecclesiis Saecularium
et Regularium, extra Presbyterium; et in reliquis servandum Decretum».
Et ita declaravit, quibuscumque non obstantibus.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1840].

5680.
S. R. C., Caietana, 2 sept. 1690.
Referente Emo et Rmo D. Card. Homodco in S. R. C. causam Caietanam vertentem inter Magistratum et Indices eiusdem Civitatis ex una, et
Capitulum Cathedralis et Clerum totius praedictae Civitatis ex altera parti­
bus, super infrascriptis dubiis, videlicet:
1. Utrum respectu Cleri a prius resolutis sub dic 25 septembris 16882
recessum fuerit per Decretum editum dic 18 iunii 1689? 3
2. An Magistratui in Processionibus in quibus non gestantur Reliquiae
insignes, incedere liceat capite cooperto ad instar Cleri?
3. An eidem Magistratui baldachini hastas deferenti in Processionibus,
in quibus Reliquiae non portantur, sed aliqua Statua vel figura alicuius
Sancti, liceat cooperire caput, quatenus Presbyteri sub eodem baldachino
incedentes caput cooperiant?

S. Rituum Congregatio

975

4. Denique, an Magistratus Missis solemnibus aliisque ecclesiasticis
functionibus adstans possit assurgere, sedere, caput tegere et detegere,
prout facit Clerus, qui pariter interest?
5. R. C., auditis iuribus ex utraque parte, tam in scriptis quam in
voce deductis, declaravit:
Quoad i. « In Processionibus, in quibus defertur SSmum Christi Cor­
pus vel SSmae Crucis Lignum, tam Clerus quam saeculares detecto capite
incedere debeant. In aliis vero Processionibus, in quibus deferuntur Reliquiae
vel Statuae Sanctorum, tunc saeculares et ecclesiastici, qui eas deferunt,
detecto capite; alii vero Clerici possint incedere tecto capite cum bireto ».
Quoad 2. « Affirmative, quando non gestentur Reliquiae ».
Quoad 3. « Negative, tam quoad Magistratum quam quoad ecclesiasticos
sub baldachino incedentes ».
Quoad 4. « Negative quoad capitis cooperitionem ».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1841].

5681.
S. R. C., Eugubina, 2 dec. 1690.
Orta controversia inter Capitulum ct Canonicos Cathedralis Eugubinae
ex una, et Capitulum et Canonicos Collegiatae S. Christinae eiusdem Civi­
tatis ex altera partibus; ac proinde excitatis infrascriptis dubiis in S. R. C.:
1. An sint purganda attentata per Capitulum et Canonicos dictae Colle­
giatae commissa in erectione Crucis et confectione particularis Processionis?
2. An sit inhibendum inhibitione poenali, ne audeat praedicta Colle­
giata aliquam Processionem facere nec erigere Crucem?
3. An sit danda opportuna cautio, ut Collegiata praedicta S. Christi­
nae continuet in Processionibus sub Cruce Capituli?
4. An sit abolendus titulus Insignis a Collegiata, propria auctoritate sibi
attributus?

5. R. C., referente Emo et Rmo D. Card. Casanate Ponente, auditis
iuribus hinc inde ab utraque parte informante deductis, inhaerendo Decreto
alias sub dic 6 decembris 1653 in huiusmodi causa emanato,1 declaravit:
Ad i. Constare de attentatis, et loco purgationis, circumscribenda
omnia Acta post appellationem ».
Ad 2. « Serventur Decreta Sacrae Congregationis ».
Ad 3. « Quod Episcopus cogat remediis canonicis ».
Ad 4. Non licere Collegiatae praefatae S. Christinae uti titulo Insignis ».
Et ita censuit, decrevit et inconcusse servari mandavit.
C. Decreta Authentica, n. 1844].

5676.
5667.
1 S R. C. Decreta Authentica, n- 953·

976

Curia Romana

5682.
S. R. C., lustinopolitana, 24 nov. 1691.
Expositum fuit ab Episcopo lustinopolitano S. R. C., quod cum in
Civitate praedicta Patres Dominican! soleant ducere Processionem singulis
annis per quasdam consuetas vias, et ipse, ex rationabilibus causis sibi
benevisis, intendat mutare ambitum eiusdem Processionis, illamque per
diversas vias introducere, supplicat declarari: An idem Episcopus hoc prae­
cipere possit, etiam invito Parocho, per cuius vias transitus fieri debeat?
Et S. R. C., inhaerendo Decretis alias in similibus pluries editis,1 respon­
dit: « Affirmative ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1859].

5683.
x
•e
b*

S. R. C., Maioricen., 24 nov. 1691.
Cum ex parte Episcopi Maioricen. proposita fuerint in Sacra Rituum
Congregatione duo dubia, videlicet:
1. An per Rectores et Administratores Hospitalis Generalis Maioricen.,
praetextu assertorum privilegiorum, possit fieri expositio SSmi sine licentia
Episcopi?
2. An, quatenus non liceat, et de facto fiat expositio absque dicta licentia,
possit Episcopus procedere contra dictos Rectores ad censuras aliaque iuris
remedia?
S. R. C. respondit.
Ad t. Non licere absque licentia Episcopi, ut alias resolutum fuit Ad 2. « Posse Episcopum in casu controventionis procedere ad censuras
ct alia iuris remedia, quibuscumque privilegiis non obstantibus, dummodo
intra quindecim dies, postquam in ipsius manus pervenerit huiusmodi De­
cretum, non fuerit ex parte Rectorum deductum ullum Privilegium, quo
expresse et absque ambiguitate, illis a Sede Apostolica concedatur facultas
exponendi SSrhum absque licentia Ordinarii ». Et ita servari mandavit
[S. R. C. Decreta Authentica, n. i860].

5684.
S. R. C., Senen., 26 apr. 1692.
Relata in Sacra Rituum Congregatione ab Emo et Rmo Domino Card.
Colloredo Epistola Rmi Archiepiscopi Senensis, eadem Sacra Congregatio
declaravit: Prohibitionem Missarum privatarum in Sabbato Sancto iuxta
1 Cf. N. 5612, 5614. 5646, 5675.
: Cf. N. 5585, 5594, 5629, 564t.

S. Rituum Congregatio

977

Decretum editum anno 1690, sub die 12 febniarii,1 non fuisse pro illo tantum
anno, in quo occurrebat solemnitas Annuntiationis Bmae Virginis Matris
Dei, sed servandum singulis annis imposterum, iuxta priscam Ecclesiae
praxim et doctrinam ·.
. . .. p
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1873].

5685.
S. R. C., Bituntina, 14 iun. 1692.
Cum S. C. R. super nonnullis controversiis ortis inter Canonicos Cathe­
dralis Bituntinae ediderit Decretum, videlicet: In Missis solemnibus Cano­
nicos, et non inferioris ordinis Praebendatos, teneri inservire in Officio
Diaconi et Subdiaconi Dignitatibus et Canonicis, secus vero in Vesperis
cetcrisque Horis canonicis, iuxta dispositionem Caeremonialis, lib. 2, cap. 3,
§ 1; et cum huius Decreti vigore, Canonici celebrantes in Cathedrali prae­
tendant assistentiam etiam in Dominicis semiduplicibus infra annum: ex
parte Canonicorum Diaconorum et Subdiaconorum fuerunt proposita
sequentia dubia, nempe:
1. An, et quae sint Missae solemnes in quibus tenentur Canonici Orato­
res inservire in Officio Diaconi et Subdiaconi Dignitatibus et Canonicis
celebrantibus?

2. An, Episcopo solemniter celebrante, pertineat ad Canonicos Diaconos
et Subdiaconos, vel potius ad Canonicos Presbyteros inservire in officio
Diaconi et Subdiaconi in Evangelic ct Epistola?
3. An, attenta distinctione Praebendarum et inveterata consuetudine
quae viget in Cathedrali Bituntina, quod Canonici, sive sint Presbyteri,
sive Diaconi et Subdiaconi, praecedant in stallo Chori, spectato solo ordine
antianitatis; debeat hodie admitti praetensio Canonicorum Presbyterorum
indistincte praecedendi in stallo Chori Canonicos Diaconos et Subdiaconos,
dicta contraria consuetudine non obstante?
Et S. R. C., omnibus bene perpensis et mature consideratis, inhaerendo
Decretis pluries editis, 2 et signanter in Samen., 15 septembris 1691, 3 re­
spondit:

Ad i. In omnibus et singulis diebus, in quibus Missae cantantur per
Dignitates seu Canonicos, Canonicos pariter debere inservire in Officio
Diaconi et Subdiaconi, non obstante quacumque contraria consuetudine >.
Ad 2. Ad Canonicos in Ordine Diaconali et Subdiaconali constitutos,
iuxta Caercmoniale Episcoporum, lib. 1, cap. 9, § 1; et cap. 10, § 1 ».
Ad 3. Ordinem ecclesiasticae Hiérarchisé ita servandum esse ut in
Choro, Processionibus ceterisque ecclesiasticis functionibus, sive peragan­
tur in paramentis sacris, sive in habitu chorali, primum et digniorem locum
5674.
» Cf. N. 5150. 5165, 5232, 5364. 5387. 5449. 5458. 5469, 5574. 5619.
3 S. R C. Decreta Authentica, n. 1855·
> Cf.

Vol. VII

N.

978

Curia Romana

obtineant Canonici Presbyteri, secundum Diaconi, tertium Subdiaconi,
licet Diaconi vel Subdiaconi ante Canonicos Presbyteros sui Canonicatus
possessionem acceperint; non obstante quacumque contraria consuetudine,
quam abusum declaravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1878].

5686.
S. R. C., Lamacen,, 30 aug. 1692.
Quaesitum fuit a S. R. C., an praesentibus in Choro Decano qui est
prima Dignitas post Pontificalem in Ecclesia Lamacen. et Cantore qui
secunda est; cui illorum in principio Horarum venia petenda sit, et quis
mandare incipere, dare ictum ad incipiendas Lectiones Nocturnorum et
facere signum exeundi de Choro debeat.
Et S. R. C., iuxta alias resoluta, 1 respondit: « Ad primam Dignitatem
praesentem in Choro spectare dare signum incipiendi et inchoandi divinum
Officium, et a Choro exeundi: reliqua vero munia, ad regimen Chori spectan­
tia, ad Cantorem pertinere declaravit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1882].

5687.
S. R. C., decr. gen. 13 sept. 1692.
Cum anno proxime venturo occurrat Festum S. losephi in Feria V
Maioris Hebdomadae, exortum fuit dubium, attenta universali consuetudine
Ecclesiae celebrandi eo die unam tantum Missam; an una cum Officio ipsius
S. losephi transferri debeat anno praedicto etiam obligatio audiendi Mis­
sam ac vacandi ab operibus sen ilibus? dubioque huiusmodi in S. R. C.
proposito, eadem Congregatio, ad relationem Emi et Rmi D. Card. Albani,
re mature discussa, censuit: « Officium transferendum esse ad aliam diem,
iuxta Rubricas Breviarii Romani et Decreta ipsius Congregationis; ceterum
praeceptum audiendi Missam et vacandi ab operibus praedictis non esse
trasferendum, sed servandum esse praedicta Feria V Maioris Hebdomadae,
adeoque per Ordinarios locorum accurate providendum, ut eo die aliquae
quidem Missae privatae, ante celebrationem solitae Missae Conventualis,
celebrandae pro praecepti implemento non desint; sed tamen propterea
antiquus mos communionis Cleri in Missa solemni cius diei, quo Eccle­
sia SSmi Eucharistiae Sacramenti institutionem et memoriam recolit, summa
religione hactenus retentus, nullatenus omittatur >. Et ita declaravit, ac De­
cretum huiusmodi publicari ct imprimi mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1883].

» Cf. N. 5438, 5463, 5466, 5479, 5572.

.S’.

Rituum Congregatio

979

5688.
S. R. C., Hispalen., 13 sept. 1692.
Magister Caeremoniarum Metropolitanae Ecclesiae Hispalensis suppli­
cavit humiliter pro resolutione et responsione sequentium dubiorum, nempe:
1. Anno sequenti 1693 occurrit Festum S. losephi in Feria V Maioris
Hebdomadae; et Officium debet transferri, iuxta regulas luris. Quaeritur
modo: an cum Officio debeat transferri etiam abstinentia ab opere senili
et obligatio audiendi Missam, prout ab hac S. C. fuit resolutum in Festo
Annunciationis B. Μ. V., occurrente in Sabbato Sancto vel Feria VI in
Parasceve?1
2. Quaeritur: An in Officio Sanctorum Gabrielis et Raphaelis (quorum
alter die 18 martii, alter vero 24 octobris in Hispania celebratur) ad octa­
vam Benedictionem dici debeat: citius Festum colimus, vel quorum Festum
l'jlinius, ut fit in Festo S. Michaelis?
Et S. R. C. respondit:
Ad 1. v Iuxta Decretum generale in praesenti Congregatione sub hac
eadem die 13 septembris 1692 editum».2
Ad 2. In Officio Sanctorum Michaelis Archangeli et Angeli Custodis
dicendum: Quorum Festum colimus; quia est Festum omnium Angelorum,
quemadmodum clare patet ex ipsis Lectionibus, et in Oratione omnium
Angelorum patrocinium imploratur. In Officio autem S. Gabrielis, eius
Festum colitur, et in Oratione eius auxilium et patrocinium invocatur: prout
quoque fit in Officio S. Raphaelis, sicuti apparet in Oratione quae dicitur
in eorum Officiis; ideo dicendum esse: Cuius Festum colimus etc. . Et ita
declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1S85].

5689.
S. R. C., Aquaependen., 20 dec. 1692.
Instante Episcopo Aquaependen in S. R. C. pro resolutione infrascri­
ptorum dubiorum, videlicet:
1. An Vicario Generali, qui non sit de gremio Capituli, debeatur in Choro
'talium in quo residet Archidiaconus prima Dignitas?
2. Quatenus affirmative: quinam locus dandus sit Archidiacono, ita ut
'd teneatur descendere inferius post Vicarium m eodem cornu dextero,
'd transire ad stallum Archiprcsbyteri in cornu sinistro?
j. An primus locus pro Vicario debeat semper manere fixus et vacuus?
S. R. C., referente Emo Domino Card. Sacchetto, respondit:
1 E. Dub.

2,

3 et 4. - Cf. N. 5^74> 56S4·

> Cf. N. 5687.

980

Curia Romana

Ad i. «Vicario deberi primum et digniorem locum a parte dextera, in
casu de quo agitur ».
Ad 2. « Dicto Archidiacono primae Dignitati deberi primum locum a
parte sinistra ».
Ad 3. «Stallum Vicarii debere manere fixum, nec ab aliis unquam, eo
absente, occupandum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1886].

5690.
S. R. C., Galliarum, 10 ian. 1693.
Supplicante P. Bernardo a S. Ludovico Ordinis SSmae Trinitatis Redem­
ptionis Captivorum Nationis Galliarum S. R. C. pro resolutione seu decla­
ratione infrascriptorum dubiorum, videlicet: 1
i. An si uno die occurrant plura Officia Martyrum, unum semiduplex
et aliud simplex, in Vesperis pro commemoratione simplicis dicenda sit
antiphona: Gaudent in coelis etc., de secundis \resperis, ut exemplum est
die 16 septembris? et an detur ibi regula, vel exceptio regulae Rubricae de
commemorationibus num. 8?
6. Num in die Coenae Domini vel Sabbato Sancto Missae privatae
dici possint, quacumque interveniente necessitate, praesertim dum his
diebus occurrat Annuntiatio B. Μ. V.?
S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Card. Collorcdo, respondit:
Ad i. «Servandam esse Rubricam Tit. IX, de commemorationibus
num. 8, nisi aliter assignetur in propriis locis, ut ibi docet eadem Rubrica».
Ad 6. « Quoad Sabbatum Sanctum negative; et Festum Annuntiationis
transferendum esse ad Feriam secundam post Dominicam in Albis, ut
in diem propriam et fixam ex Decreto edito die n februarii 1690.2 Quoad
Feriam V in Coena Domini servandum esse Decretum generale pro Festo
S. losephi die 13 septembris 1692 ». 3
Ac ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1890].

5691.
S. R. C., Sulmonen., 9 maii 1693·
In Causa inter Priorem Congregationis Patrum Coelestinorum ct Paro­
chum S. Mariae de Attoia Terrae Populi Sulmonen. Dioecesis cx una, et
Patres Convcntuales eiusdem loci ex altera partibus, recusantes intervenire
in Processionibus solemnibus, videlicet Corporis Christi, Rogationum, et
huiusmodi, iuxta solitum,

S. Rituum Congregatio

S. R. C. attenta relatione praehabita P. Procuratoris Generalis dicti
Ordinis, mandavit: « Scribendum esse Episcopo, ut cum auctoritate et facul­
tatibus eiusdem S. C., cogat ipsos Fratres Convcntuales ad interessendum
praedictis Processionibus, iuxta solitum, et de paritione doceat ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1895].

5692.
S. R. C., Lucen., 15 maii 1Ô94.
Emus et Rfhus D. Card. Bonavisius Episcopus Lucensis, ad sedandas
controversias quae passim inter Parochos praedictae Civitatis oriuntur,
petiit a S. R. C. declarari infrascripta dubia, tenoris huiusmodi, nempe:
t. An, exeunte ab Ecclesia parochiali Regularium cadavere, praecedere
debeat Crux ct Capitulum eorumdem Regularium, an potius Crux Regula­
rium Ecclesiae in qua tumulari debet cadaver? 2
2. Utrum Canonici Regulares Lateranenses praecedere in funeralibus
debeant aliis Regularibus?
3. Utrum iidem Canonici Lateranenses et Salvatoris cedere in funera­
libus primas debeant Ecclesiis Saecularibus?
4. Utrum procedere iidem valeant inter Collegiatas Ecclesias Saeculares,
quae sibi invicem non cedunt, neque proinde extra funeralia conveniunt
simul?
5. Utrum, si decretum ea super re Episcopus emanaret, tum Capitulum
tum Regulares obtemperare teneantur?
6. Qualenam Decretum condere Episcopus debeat iuxta sensum S. R. C.,
ut omnes indiscriminatim obliget?
Et S. R. C., inhaerendo aliis Decretis in similibus editis,3 ad relationem
Emi et Rmi D. Card. Colloredi, respondit:
Ad i. « Deferendam esse Crucem illius Ecclesiae in qua tumulatur
cadaver ».
1
Ad 2. Affirmative, iuxta Constitutiones Pii I\ 4 et Pii V,5 et alias
resoluta, et signanter in Monopolitana, 23 martii 1619 ».6
Ad 3. « Affirmative ».
Ad 4. « Debere praecedere, iuxta antianitatem erectionis, quatenus
sint aequales ».
Ad 5. « Ordinarium componere debere lites praecedentiae inter Regu­
lares, omni appellatione remota, ad tenorem Concilii I ridentini, Sess. 25,
de Regularibus et Monialibus, cap. 3; ideoque posse etiam poenis et cen­

* E. Dub. 2.
1 Cf. N. 5638.

982

S'. Rituum Congregatio

Curia Romana

suris ecclesiasticis ad exequutionem Decretorum super his editorum Regu­
lares compellere ».
Ad 6. « Emus Episcopus faciat Decretum, quod confirmetur a S. R. C. .
Et ita censuit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1905].

983

5695.
S. R. C., tlispalen., 22 ian. 1695.
Iterum ab Emo et Rmo D. Card, de Abdua, vigore novae Audientiae
concessae die 20 novembris proximi praeteriti, in Sacra Rituum Congrega­
tione propositis infrascriptis dubiis controversis, et sub die 21 ianuarii 1690,
Ponente cl. mem. Card. Columna, inter Archiepiscopum Hispalen. ex una,
et Capitulum eiusdem Ecclesiae ex altera partibus, resolutis,1
S. R. C., utrisque auditis partibus, tam in scriptis quam in voce plene
informantibus, omnibusque mature discussis, respondit:
Ad i. Quoad Processiones publicas tam ordinarias quam extraordina­
rias, in decisis. Et quoad modum exquirendi consilium in extraordinariis,
posse servari solitum. Quo xero ad Processiones privatas consuetas fieri a
Capitulo, tam intra quam extra Ecclesiam, recedendum a decisis, scilicet:
non indigere novo consensu ».
Ad 2. « In decisis ».
'-■■.· c
Ad 3. « In decisis ».
. 1
,
Ad 4. « In decisis; et insinuandum etiam Archiepiscopo, ut ob reve­
rentiam ipse quoque abstineat ».
Ad 5. « In decisis ».
■
.
Et ita declaravit. 2
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1919].

5693.
S. R. C., Sulrnonen,, 29 maii 1694.
Propositis ab Emo et Rmo D. Card. Costaguto infrascriptis dubiis inter
Archidiaconum ex una, et Canonicos Cathedralis Sulrnonen. ex altera parti­
bus, excitatis;
1. An spectet ad Archidiaconum dare signum pro inchoando Officio et
intonare Orationem Dominicalem?
2. An ad Archidiaconum spectet determinare horam celebrationis Officii?
3. An solus Archidiaconus possit in Processione solemni Corporis Chri­
sti deferre pluviale?
4. An spectet ad Archidiaconum peragere solemnes functiones, absente
Episcopo?
5. An Canonici possint exire a Choro non expetita licentia ab Archidia­
cono?
S. R. C. respondit ad prima quatuor dubia: « Affirmative ».
Ad quintum vero: « Negative». Et ita declaravit et servari mandavit.1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1906].

5696.
5694.

S. R. C., Sulrnonen., 7 maii 1695.

S. R. C., Sulrnonen., 4 sept. 1694.
Cum S. R. C. sub dic 9 maii proximi praeteriti anni 1693,2 audita prius
informatione P. Procuratoris Generalis Ordinis Minorum Conventualium
S. Francisci, ad instantiam Patrum Coelestinorum ct Parochi eorumdem
Ecclesiae sub titulo S. Mariae de Attoia Terrae Populi Dioecesis Sulrnonen.
decreverit, ac mandaverit dictae Civitatis Episcopo ut cogeret Fratres Conventuales existentes intra limites dictae Parochiae ad interessendum Pro­
cessionibus fieri solitis a Parocho parochialis Ecclesiae praedictae S. Mariae;
et modo iidem Patres institerint pro extensione praefati Decreti ad Confraternitates S. Antonii ct Pietatis in Ecclesia dictorum Fratrum Conven­
tualium existent ium;
S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Card. Pamphilii iterum decrevit:
Posse compelli ab Episcopo tam Fratres Conventuales quam Confraternitates praedictae ad interessendum Processionibus, de quibus agitur ■.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1913].
1 Cf. N. 5606.

I

Propositis in S. R. C. ab Emo et Rmo D. Card. Costaguto, ad instantiam
Canonicorum Cathedralis Sulrnonen., infrascriptis dubiis, Archidiacono
eiusdem Cathedralis tantum informante (sub die 29 maii anni proxime
praeteriti 1694, alias resolutis), 3 nempe:
1. An spectet ad Archidiaconum dare signum pro inchoando Officio et
intonare Orationem Dominicalem?
2. An ad ipsum spectet determinare horam celebrationis Officii?
3. An ipse solus in Processione solemnitatis Corporis Christi possit
deferre pluviale?
4. An ad ipsum spectet peragere solemnes functiones, absente Episcopo?
- An Canonici possint exire de Choro, non expetita licentia ab Archidiacono?
5. R. C., visis et auditis iuribus ab utraque parte informante tam in
scriptis quam in iure deductis, respondit:

- Cf. N. 5698, 5702.
3 Cf. N. 5693.

984

Ad i.
omnes ».
Ad 2.
Ad 3.
Ad 4.
Ad 5.
Et ita
[S. R.

985

« Servandum esse Caeremoniale, lib. 2, cap. 6, § 6: Postquam
« Serventur ordinationes Episcopi ».
« Servetur Caeremoniale, lib. 2, cap. 33, § 5 et 6 ...
«In decisis ».
« Negative ».
declaravit et servari mandavit.
C. Decreta Authentica, n. 1924]

5697.
Vercellen., 18 iun. 1695.

<Λ

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

Cum S. R. C. in huiusmodi causa inter Confraternitatem SSmi Sacra­
menti loci Robbii ex una, et Confraternitatem SSmae Trinitatis eiusdem
loci partibus ex altera, referente clar. mem. Card. Columna, utraque parte
audita et informante in voce et in scriptis, die 20 septembris 1687,1 indulgendum censuerit ut Societas SSfhi Sacramenti praecederet tantum in Proces­
sionibus in quibus SSmum defertur Sacramentum, dummodo eadem acce­
dat ad alias Processiones, iuxta ordinem antianitatis; cumque modo pro
parte Confratemitatis SSmae Trinitatis super declaratione supradicti De­
creti fuerint in S. R. C. excitata infrascripta dubia, videlicet:
1. An liceat Confratcrnitati SSmi Sacramenti praecedere alteri SSmae
Trinitatis in associatione cadaveris demortui confratris eiusdem Societatis
SSfhi Sacramenti?
2. An et cui ex Confraternitatibus praedictis debeatur praecedentia in
regressu ab Ecclesia parochiali, post absolutas Processiones, in quibus defer­
tur SSmum Sacramentum?
3. An occasione expositionis SSmi Sacramenti faciendae in Ecclesia
Confratemitatis SSmae Trinitatis sub titulo S. Mariae Gratiarum, teneatur
dicta Confraternitas SSmum Sacramentum processionaliter desumere ab
Ecclesia Confratemitatis SSrhi Sacramenti, et pari modo illuc restituere:
et an dictis Processionibus intervenire possit Confraternitas SSmi Sacra­
menti, et praecedentiam habere debeat.
S. R. C., tam in voce quam in scriptis, utraque parte audita, ad relatio­
nem Emi et Rmi D. Card, de Abdua Ponentis, rescripsit:
Ad i. In occasione cadaverum, servandam esse formam praescriptam
in Sententiis Vicariorum ».
Ad 2. « In regressu non esse locum alicui praecedentiae».
Ad 3. < Servandum esse indultum Ordinariorum, et in casu interven­
tus, praecedentiam deberi Societati SSfhi Sacramenti ».
Et ita censuit, declaravit ct servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1925].

5698.
S. R. C., Hispalen., 3 sept. 1695.
Cum inter alia dubia sub die 21 ianuarii 1690, 1 in S. R. C. a cl. mem.
Emo et Rmo D. Card. Columna proposita ad instantiam Rmi Archiepiscopi
Hispalem, contra Decanum et Capitulum Metropolitanae Ecclesiae eius­
dem Civitatis, relato etiam infrascripto:
2. An ad Archiepiscopum pertineat Processiones consuetas transferre ex
causa pluviae, vel alia causa suo iudicio legitima, idque sine vel cum Capi­
tuli consilio? An vero spectet ad Capitulum sine consensu Praelati? S. eadem
C. responderit: « Spectare ad Archiepiscopum cum consilio Capituli tan­
tum »; cumque, reproposito eodem dubio ab Emo et Rmo D. Card, de
Abdua sub die 22 ianuarii 1695, In decisis rescribendum censuerit;2 non
acquiescentibus Decano et Capitulo supradictis, ad relationem eiusdem Emi
D. Card, de Abdua
S. R. C., auditis utrisque partibus tam in voce quam in scriptis bene
informantibus, censuit: « Recedendum esse a decisis sub die 21 ianua­
rii 1690, in secundo dubio proposito; et translationem Processionum pri­
vatarum pertinere ad Capitulum, cum approbatione tamen Archiepiscopi ·.
Et ita decrevit et servari mandavit. 3
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1932].

5699.
S. R. C., Abel linen., 17 dec. 1695.
Archidiacono Ecclesiae Cathedralis Civitatis Abellinae humiliter S. R. C.
supplicante, citatis et intimatis Canonicis Ecclesiae Cathedralis praedictae,
pro declaratione infrascriptorum dubiomm, videlicet:
1. An ad Archidiaconum spectet peragere solemnes functiones absente
vel non celebrante Episcopo?
2. An Archidiacono solemniter celebranti debeatur assistentia a tribus
ultimis Canonicis Capitularibus?
3. An Canonici exeuntes de Choro teneantur petere licentiam ab Archi­
diacono?
S. R. C., referente Emo Colloredo Ponente respondit:
Ad i. Affirmative in diebus solemnibus explicatis in Capitulo Alma
Mater. (Cap. 23, De Excom., in Sexto) ».
Ad 2. Deberi assistentiam Canonicorum pro Diacono ct Subdiacono
tantum ».

3 Cf. N. 5702.

Curia Romana

gS6

Ad 3. « Affirmative, absente Episcopo ».
Et ita servari mandavit. 1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1933].

S.

Rituum Congregatio

987

Ad 3. « Sacratissimam Eucharistiam servandam esse in uno tantum
Altari designando ab Episcopo ».
Ad 4. « Episcopus utatur iure suo, iuxta Cap. 2, § ne in posterum,
Tit. XLV, De Reliquiis et V'eneratione Sanctorum .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1946].

5700.
S. R. C., Abellinen., 7 apr. 1696.
Cum S. R. C. sub die 17 decembris anni proximi praeteriti 1695,2 ad
relationem Emi ac Rmi Card. Colloredi, super primo dubio videlicet: An
ad Archidiaconum Cathedralis Abellinen spectaret peragere solemnes fun­
ctiones absente vel non celebrante Episcopo? responderit: « Affirmative in
diebus solemnioribus explicatis in cap. Alma Mater (cap. 23, De Excom.,
in Sexto); cumque contigerit dubitari: an solemnitates, in quibus licitum
est Archidiacono praefato celebrare, sint hae tantum explicatae in praedicto
Cap. Alma Mater, an vero et ceterae omnes, quas lib. 2, cap. 1, § 2; et
cap. 34, § 2 Caeremoniale Episcoporum enumerat? et propterea Archidiaconus pluries, Canonicis Cathedralis praedictae adversariis legitime inti­
matis, pro declaratione supradicti novi dubii humiliter institerit;
S. R. C., ad relationem eiusdem Emi et Rmi D. Card. Colloredi, cen­
suit: « Extendendum esse Decretum, sub die 17 decembris 1695 editum,
etiam ad Festa expressa in Caeremoniali Episcoporum, lib. 2, cap. 1, § 2;
et cap. 34, § 2 ». Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1940].

5702.
S. R. C., Hispalen., 21 iul. 1696.
Cum S. R. C. sub die 3 septembris anni 1695,1 super instantia Decani
et Capituli Ecclesiae Metropolitanae contra Archiepiscopum Hispalen.,
referente Erho et Rmo D. Card, de Abdua, censuerit recedendum esse a
decisis sub die 21 ianuarii 1690, 2 in secundo dubio proposito, et transla­
tionem Processionum privatarum pertinere ad Capitulum cum approbatione
tamen Archiepiscopi: reclamantibus modo ab huiusmodi Decreto, tam
Archiepiscopo quam Capitulo praedictis, ct reproposito ab Emo et Rmo
D. Card, de Abdua praedicto secundo dubio:
S. R. C., auditis tam in voce quam in scriptis utrisque partibus, respondit:
In decisis sub praedicta die 3 septembris 1695, et amplius . Et ita decrevit
ct servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1947].

5703.
5701.
S. R. C., Augustae Praetoriae, 21 iul. 1696.
Cum Episcopus Augustanus S. R. C. exposuerit:
3 Quod SSmum Eucharistiae Sacramentum continuo retinetur in eadem
Ecclesia super duplici Altari, nimirum super Altare Chori et super alio
S. loannis Baptistae, ratione Parochiae eidem Cathedrali unitae.
4. Quod maxime congruum, sit declarare: An permittenda sit Sanctarum
Reliquiarum publica expositio venerationi fidelium, de quibus nullum au­
thenticum documentum in Cathedrali praedicta ostenditur, nec immemo­
rabilis; vel saltem ante Concilium 'Tridentinum, illarum expositio et vene­
ratio probatur in publico?
Cumque pariter S. R. C. humiliter supplicaverit, super expositis et
dubiis praemissis, provide responderi;
5. R. C., auditis Capitulo et Canonicis Cathedralis Ecclesiae Augusta­
nae praedictis, tam in voce quam in scriptis plene informantibus, referente
Emo et Rmo D. Card. Petruccio, respondit:
1 Cf. N. 5700·
» Cf. N. 5699.

S. R. C., Spoletana, 27 apr. 1697.
Relatis ab Emo et Rrno D. Card. Homodco in S. R. C. infrascriptis
dubiis, inter Conventum et Fratres S. Francisci ex una, et Archipresbytemm et Canonicos Ecclesiae Collegiatae S. Mariae Nursiae Spoletanae Dioe­
cesis ex altera partibus, excitatis:
1. An Fratribus Conventus S. Francisci praedictis liceat facere Pro­
cessionem per Terram Nursiae cum Reliquia S. Antonii de Padua in die
Festo vel infra octavam dicti S. Antonii, absque consensu Capituli Eccle­
siae Collegiatae S. Mariae Nursiae praedictae?
2. An ct cui spectet gestatio dictae Reliquiae in Processione.'
S. R. C., utrisque partibus tam in voce quam in scriptis auditis,
censuit respondendum:
Ad i. ' Licere de consensu et licentia Episcopi».
Ad 2. « Spectare ad Religiosos S. Francisci ». Et ita decrevit et servari
mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1971].
» Cf. N. 5698.
* Cf. N. 5673·

988

Curia Romana

5704.
S. R. C., Montis Politiani, 13 iul. 1697.
De unanimi consensu tam Dignitatum quam Canonicorum Ecclesiae
Cathedralis Civitatis Montis Politiani ab Emo et Rmo D. Card. Colloredo
in S. R. C. propositis infrascriptis dubiis, videlicet:
1. An in Ecclesia Cathedrali Montis Politiani ad Archidiaconum prae­
sentem in Choro, et ipso absente, ad seniorem Canonicum, exclusis aliis
Dignitatibus, iuxta praetensam immemorabilem, spectet praescribere et
ordinare in Choro, vel potius talis praeeminentia spectet ad Dignitates gradatim praesentes in Choro?
2. An in hebdomada dierum ferialium, in qua intervenit Praepositus
cum alia parte Canonicorum, ad ipsum pariter spectet praescribere et ordi­
nare in Choro, vel potius ad seniorem Canonicorum, excluso ipso Praeposito?
S. R. C., audita relatione Episcopi ac omnibus mature consideratis,
censuit respondendum ad utrumque: Praeeminentias praescribendi et
ordinandi etc. spectare ad digniorem praesentem in Choro ». Et ita decrevit
et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1976].

5705.
S. R. C., Anagnina, 3 aug. 1697.
Exposito S R. C. per Episcopum Anagninum, occasione visitationis
suae Dioecesis, ipsum reperisse absque ulla approbatione quasdam assertas
Reliquias Sacerdotis Melchiscdech, et partis loci, in quo asserebatur Chri­
stum Dominum Nostrum consedisse tempore quo Orationem Donnnicalem composuerat, humiliter supplicavit sibi responderi: An assertae Reli­
quiae imposterum essent publicae venerationi exponendae?
Et S. R. C. respondit: « Negative ».
I
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1977].

5706.
S. R. C., Abellinen., 31 aug. 1697.
Relatis ab Emo et Rmo D. Card. Colloredo in S. R. C. infrascriptis
dubiis inter Capitulum Ecclesiae Collegiatae Oppidi \tripaldae ex una, et
Patres Dominicanos Conventus S. Mariae Gratiarum et Confratres SSmi
Rosarii eiusdem Oppidi \bcllinen. Dioecesis ex altera partibus, exortis:
i. An Patribus Dominicanis et Confratribus SSmi Rosarii Oppidi Atripaldae liceat consuetam Processionem in prima Dominica Octobris cuiusli­
bet anni peragere extra ambitum, accedente dumtaxat Episcopi consensu,

5.

Rituum Congregatio

989

et irrequisitis Capitulo et Canonicis; vel competat Episcopo una cum Capi­
tulo et Canonicis licentiam concedere?
2. An in dicta Processione possit intervenire Capitulum, et habere
primum locum?
S. R. C., utraque parte tam in voce quam in scriptis informante, respon­
dendum censuit:
Ad i. « Sufficere licentiam Episcopi ».
Ad 2. Competere Patribus Dominicanis ducere Processionem absque
interventu Capituli».
* ..
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1980].

5707.
S. R. C., Urbis, 5 oct. 1697.
Supplicatum humiliter fuit declarari: An Cappellani Ecclesiae S. Mariae
de Horto, celebrantes Missam Festivitatis Consecrationis Ecclesiae die
6 octobris et per totam octavam, possint pariter recitare Officium Conse­
crationis praedictae, ut se conforment cum Missa?
Et S. R. C. respondit: « Negative .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 1983].

5708.
S. R. C., Col ten., 5 iul. 1698.
Supplicantibus humiliter Capitulo et Canonicis Cathedralis Collen.
apud S. R. C. pro declaratione infrascriptorum dubiorum, videlicet:
i. An recitatio Officii B. Μ. V. de Monte Carmelo possit (ut pluribus
in locis fit) transferri in Dominicam post diem 16 iulii?
6. An in die anniversarii et depositionis possit cantari defunctorum
Missa loco conventualis, ut Rubrica innuere videtur?
S. R. C. respondit:
Ad i. « Negative ».
Ad 6. Negative ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2002].

5709.
S. R. C., Ferrnrien., 2 aug. 1698.
Remissa pro declaratione ab Emo et Rmo D. Card, de Abdua ad S. R. C.
controversia nonnullis ab hinc annis inter Canonicos Ecclesiae Cathedralis
et Magistratum Ferrarien. exorta, super modo sedendi in ipsa Ecclesia
Cathedrali tempore quo, praesente legato seu Episcopo, functiones pera-

--

Curia Romana

990

guntur cum interventu eiusdem Magistratus, caque ab Emo et Rmo D. Card.
Imperiali in eadem S. R. C. relata:
Emi Patres S. R. C. praepositi, visa relatione Emi et Rmi D. Card.de
Abdua una cum ichnographia Cathedralis transmissa, auditisque partibus
tam in voce quam in scriptis informantibus: « Non esse amovenda sedilia
Magistratus, utpote sita extra Presbyterium, et in reliquis Magistratum
non esse audiendum » respondendum censuerunt. Et ita decreverunt et
servari mandarunt.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2007].

5710.
S. R. C., Marsicen., 21 mart. 1699.
Renuentibus Fratribus Ordinis Praedicatorum et S. Francisci Oppidi
Meliterni Marsicen. Dioecesis, invitatis ad associandum cadaver vel in
Ecclesiis dictorum Regularium, vel in altera parochiali sepeliendum, con­
venire in Ecclesia parochiali praedicta, et praetendentibus vel recto tramite
ad domum defuncti se conferre, vel per vias et plateas Parochum expectare;
Archipresbyter et Clerus Saecularis Oppidi praedicti humiliter de aliquo
opportuno iuris remedio in S. R. C. supplicaverunt.
Et S. R. C., iuxta alias in similibus decreta, 1 et signanter in Firmana,
sub die 24 maii 1664, 2 respondit: « Fratres Reformatos S. Francisci et Ordi­
nis Praedicatorum praedictos teneri convenire in Ecclesia parochiali; et Epi­
scopus curet servari Decreta».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2021].

5711.
S. R. C., Congr. Missionum Provinciae Lituaniae,
ii iul. 1699.
Non valentes Sacerdotes Congregationis Missionum Provinciae Litua­
niae in exercitio earumdem, ob deficientiam in dicta Provincia Ecclesiarum,
magno locorum intervallo disiunctarum, Sacrum, ad quod ex Instituto
tenentur, celebrare: humiliter Sac. Rit. Congregationi supplicaverunt in
casibus necessitatis pro induito usus altaris portatilis, et respective celebrandi
etiam in locis non sacris.
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Card. Colloredi: «Gratiam
petitam oratoribus posse concedi censuit, si SSmo Domino placuerit)'.
Dic n iulii 1699.
Et facta deinde per me Secretarium SSmo Domino Nostro de praedictis
relatione, Sanctitas Sua benigne annuit. Die 5 mensis augusti eiusdem anni.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2032].
1

Cf.

2

S

N. 5600.
R

C.

Decreta

Authentica, n.

1292.

.S'.

Rituum Congregatio

991

5712.
S. R. C., Ordinis Capuccinorum, 22 aug. 1699.
Exposito humiliter in S R. C. per Procuratorem Generalem Ordinis
Capuccinorum in nonnullis Provinciis, in quibus Chori Ecclesiarum suae
Religionis supra valvas earumdem Ecclesiarum diametraliter Altari SSmae
Eucharistiae oppositas existunt, consuetudinem obrepsisse in iisdem Choris
tempore nocturno ad lumen afficiendum tum Altari SSmi Sacramenti, tum
dormitoriis, unicam lampadem in arcellula ex tela constructa retinendi,
cum ex tali situatione lampadis ob maximam distantiam Chori ab Altari
SSmi Sacramenti, hoc nullum vel pauxillum lumen recipiat, a S. R. C.
supplicatum est declarari:
An in Ecclesiis praedictis, iu.xta recensitam consuetudinem retentio
lampadis ante Altare SSmi Sacramenti nocturno tempore, modo superius
expresso, sufficiat; vel potius sit retinenda lampas intra et ante Altare
SSmi Sacramenti semper accensa, prout de die retinetur?
Et S. R. C. respondit; « Negative; et omnino lampadem esse retinendam
intra ct ante Altare SSmi Sacramenti, ut continuo ardeat ». Et ita decrevit
et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2033].

5713.
S. R. C., Amerina, 12 sept. 1699.
Cum S. R. C. in causa Amerina inter Promotorem Fiscalem Curiae
episcopalis ex una, et Magistratum Civitatis Amerinae ex altera partibus
vertente, ad relationem Emi et Rmi Domini Card. Noris sub die 6 decem­
bris 1698, unum cx SSmi Domini Nostri Innocentii PP. XII Magistrum
Caeremoniarum cum instructionibus opportunis, sumptibus utriusque
partis, ad Civitatem Amerinam transmittendum esse censucrit; cumque
vigore facultatum sibi sub die 15 iulii proxime praeteriti ab Emo et Rmo
Domino Card. Noris praedicto attributarum, ad Civitatem praedictam et
ad Ecclesiam Cathedralem eiusdemque Presbyterium Abbas Candidus
Cassina se contulerit, ibique una cum peritis descriptionem ichnographicam totius Ecclesiae praedictae, et signanter Presbyterii, confecerit, eamque
cum nonnullis declarationibus in S. R. C. exhibuerit;
Reproposita ab Emo et Rmo Domino Card. Noris causa praedicta;
S. R. C., tam in voce quam in scriptis partibus informantibus auditis,
censuit: « Aptandum esse locum Magistratui extra Presbyterium iuxta desi­
gnationem; et supra delincatam ichnographiam a Magistro Caeremonia­
rum exhibitam, cum hoc Decreto palam in Sacrario Ecclesiae Cathedralis
et Cancellariis Episcopi ct Magistratus perpetuis futuris temporibus reti­
nendam ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2036J.

992

Curia Romana

5714.
S. R. C., Arequipae, 13 mart. 1700.
Ex parte Decani et Canonicorum Ecclesiae Cathedralis Civitatis Arequi­
pae in Regno Peruano, humiliter supplicatum fuit a S. R. C. declarari
infrascripta dubia, videlicet:
i. An dum expositum SSmum Sacramentum reperitur super Altare
maius diametraliter ante Chorum, sed in notabili distantia situm, Celebrans,
prima genuflexione Venerabili non praetermissa, debeat postea se inclinare
seu genuflectere ante Episcopum?
27. An, absente Episcopo, Decanus Processionem SSmi Corporis Christi
peragere debeat, nec non et alias functiones in Feria V et VI Hebdomadae
maioris, attento quod pariformiter Dignitates et Canonici Hebdomadas per
annum expleant, absque ulla differentia seu distinctione, et nulla adsit
in praedicta Cathedrali consuetudo in ordine ad supradictam Corporis
Christi Processionem?
Et S. R. C. censuit respondendum:
Ad i. «In eundo salutabit, se inclinando profunde Episcopo; deinde
genuflcctat SSrho, et procedat in Missa. In redeundo genuflectat SSmo;
deinde se inclinet Episcopo, et procedat quo debet: celebrans enim numquam genuflectit Episcopo, sed se inclinat ».
Ad 27. Spectare ad digniorem de Capitulo, dummodo celebret ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2049].

5715.
S. R. C., Leopolien., 11 sept. 1700.
Reproposita in S. R. C. ab Emo et Rmo D. Card. Francisco Barbarino
causa praecedentiae inter Canonicum loannem Skarbeki Episcopum Marrochiensem Suffraganeum, custodem Ecclesiae Cathedralis Leopolien., atque
Capitulum ac Decanum et alias Dignitates eiusdem Cathedralis vertente;
S. R. C., tam in voce quam in scriptis partibus informantibus auditis,
censuit: Praecedentiam competere Episcopo suffraganeo, licet Canonico,
in Choro, Processionibus et aliis functionibus ecclesiasticis supra primam
et alias Dignitates et Canonicos ». Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2064].

5716.
5. R. C., Congregationis Montis Coronae, 22 ian. 1701.
Supplicante humiliter in S. R. C. P. Iu venale Visitatore Generali Con­
gregationis Camaldulensium Montis Coronae infrascripta dubia declarari:
6. An in Sacrificio Missae uti possit palla a parte superiori drappo
serico cooperta?

S.

Rituum Congregatio

993

7. An Sacerdotes in Sacrificio Missae uti possint cingulo serico?
S. An concesso a S. R. C. pre Regnis Hispaniarum Officio Patrocinii
Bmac Virginis recitando in una ex Dominicis mensis novembris ab Ordi­
nariis Locorum assignanda, nomine Ordinariorum in hoc et similibus
casibus intelligantur etiam Superiores, nec non Priores locales Regularium?
Et S. R. C. censuit respondendum:
Ad 6. « Negative ».
Ad 7. « Congruentius uti cingulo lineo ».
Ad 8. « Negative ».
Et ita respondit et declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2067].

5717,
S. R. C., Gerunden., 13 aug. 1701.
Propositis ab Emo et Rmo Dom. Card. Colloredo in S. R. C. infrascriptis dubiis inter Dignitates, Capitulum et Canonicos Ecclesiae Cathedralis
Gerunden. excitatis:
1. Ad quem spectet ministrare Sacramenta Episcopo infirmo; eoque
defuncto, Officia celebrare?
2. An nolente vel impedito Episcopo celebrare in Solemnitatibus maioris
Hebdomadae, Paschatis, Pentecostes ac ceteris expressis in Caeremoniali
Episcoporum, lib. 2, cap. 34, n. 2, prout etiam occasione Processionum SSmi
Corporis Christi et similium; tam istae quam ceterae functiones expleri
valeant in cius locum a Vicario Generali, sive Canonico statore Episcopi,
sive Canonico Hebdomadario, sive alio quocumque Canonico, vel potius
peragendae sint a prima Dignitate, istaque impedita, ab aliis ordine succes­
sivo, in casu etc.?
S. R. C., utraque parte in voce et in scriptis informante audita, censuit
respondendum:
Quoad i. «Servetur Caeremoniale, lib. 2, cap. 38, n. 4».
Quoad 2. « Dilata ».1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2076].

5718.
S. R. C., Praenestina, 13 aug. 1701.
Praetendente Gregorio Mastrillo Presbytero Cappellano ordinato ad
titulum simplicis Beneficii Cappellae Sanctorum loannis Baptistae et loannis Evangelistae, de iure patronatus laicalis, cum onere tamen residendi et
coadiuvandi Parochum in Ecclesia S. Blasii 1 errae S. \ iti Praenestinae
Dioecesis, quae est simplex Parochia non autem Collegiata, sibi competere
I

Cf.

N.

Vel. VH.

5722

5731·

(>3

S. Rituum Congregatio

Curia Romana

995

1. An liceat Parochis corpora defunctorum sepulturam eligentium in
Ecclesiis Regularium, prius deferri facere ad Ecclesias parochiales, vel
potius recto tramite debeant ad Ecclesias dictorum Regularium deferri?
2. An liceat Parochis in delatione cadaverum ingredi Ecclesias Regu­
larium, ibique manere usque ad terminationem funeris?
3. Et quatenus negative: An, et in quo loco cadavera defunctorum relin­
qui debeant a dictis Parochis?
S. R. C., tam in voce quam in scriptis utraque parte audita, censuit
respondendum:
Ad i. « Quoad primam partem, Negative; quoad secundam, Affirmative ·.
Ad 2. « Licere ingredi, dummodo non faciat Officium ».
Ad 3. « Teneri relinquere cadaver ad ianuam Ecclesiae >.
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2084].

praecedentiam in Missis, Vesperis solemnibus, Processionibus et aliis fun­
ctionibus ecclesiasticis, supra Sacerdotes ordinatos ad titulum Patrimonii
antiquiores in ordine: adversus huiusmodi practensionem praedicti Sacer­
dotes antiquiores ad S. R. C. habito recursu, eidem pro decisione huius­
modi controversiae humiliter supplicaverunt.
Et S. R. C., relatione prius Vicarii Generalis Praenestini, et partibus
tam in voce quam in scriptis informantibus auditis, ad relationem Emi
et Rmi Dom. Card. Colloredi, censuit: « Praecedentiam deberi Sacerdoti­
bus antiquioribus, praeterquam in functionibus, in quibus Cappellanus
supplet vices et munus Parochi ». Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2078].

5719.
S. R. C., Cortonen., 10 sept. 1701.
*

«*
Μ

■■

Episcopo Cortonensi a S. R. C. benigne responderi ad infrascripta
dubia enixe supplicanti:
i. An qui cantat Passionem in Missis Hebdomadae Sanctae possit eo
tempore, quo cantat, uti pileolo; ac similiter, qui in Officiis eiusdem Heb­
domadae cantat Lectiones in Choro?
14. An Canonicis, tam in Cathedrali quam extra, Missam cantantibus
tolerari possit assistens cum pluviali?
16. An Feria V in Coena Domini Canonici, qui non celebrant, possint
cogi ad susceptionem Sacrae Eucharistiae de manu Episcopi?
17. An punctator Chori possit esse Cappellanus amovibilis ad nutum
Capituli?
S. R. C. censuit respondendum:
Ad i. «Negative ad utrumque».
. /. ·.
Ad 14. « Negative; et dentur Decreta ».1
Ad 16. « Debent ».
Ad 17. « Punctores convenit esse de gremio Capituli et residentes in
Choro ».
BH
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2079].

5720.
S. R. C., Avenionen., 3 dee. 1701.
Remissis ad S. R. C. ab Auditore SSnii D. Nostri Clementis PP. XI,
praevia avocatione ab A. C., controversiis inter Patres Ordinis Praedicatorum
aliosque Regulares Civitatis Avenionen., et Clerum Saecularem et Parochos
eiusdem Civitatis nuper excitatis, propositisque ab Emo et Rmo I). Card,
de Noris infrascriptis dubiis inter partes concordatis, ac de more resolvendis:
1 Cf. N. 5558·

‘

5721.
S. R. C., Taurinen., 3 dec. 1701.
Archipresbyter ct Canonici Ecclesiae Collegiatae Oppidi Cherii Tau­
rinen. Dioecesis pro declaratione infrascripti dubii humillime supplicave­
runt:
An post Missam solemnem decantatam in nocte Nativitatis D. Nostri
lesu Christi, liceat successive celebrare Missas privatas, nec non Sacram
Eucharistiam Christifidelibus illam deposcentibus exhibere?
S. R. C. iuxta alias Decreta 1 respondit: Negative >». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2086].

5722.
S. R. C., Gerunden., 11 febr. 1702.
Concessa Capitulo et Canonicis Cathedralis Ecclesiae Gerunden. nova
audientia super dubiis, referente Emo et Rmo D. Card. Colloredo sub die
13 augusti 1701 ad favorem Dignitatum eiusdem Cathedralis resolutis;
repropositisque ab eodem Emo et Rmo D. Card. Colloredo una cum secundo
super quo fuerat dilata resolutio, omnibus dubiis praedictis videlicet:
1. Aii quem spectet etc.? 2
S. R. C., tam in voce quam in scriptis partibus informantibus auditis,
' censuit respondendum:
Ad i. « In decisis; et amplius».
Ad 2. « Spectare ad primam Dignitatem, eaque impedita, gradatim ad
alias ».
Et ita decrevit ct servari mandavit. 3
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2088].
t

I Cf. N. 5Z,H> 5059» Cf. N. S7’73 Cf N. 573’·

Cuna Romana

.S’.

Rituum Congregatio

5723.

5726.

S. R. C., Urbis, ii febr. 1702.

S. R. C., Salernitana, 31 mart. 1703.

Cum ex antiqua consuetudine, prout asseruerunt, Moniales Monasterii
S. Silvestri de Capite in diebus Festivis, post completas Horas Canonicas,
recitent semper Psalmos Poenitentiales cum adnexis Litaniis maioribus, a
S. R. C. humiliter supplicaverunt declarari:
An ipsis liceat in praedictis Litaniis, praeter in iisdem descripta, super­
addere nomina SS.rum earum dem Ordinis?
Et S. R. C. respondit: « Se conforment Breviario quo utuntur ".
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2093].

5724.
S. R; C., Fanen., 8 apr. 1702.
Excitatis inter Parochum et Patres Ordinis Minorum Conventualium
Montis Avii Fanen. Dioecesis quamplurimis controversiis, ac super iisdem
ab Emo et Rmo D. Card. Francisco Barbarino infrascriptis dubiis in S. R.C.
relatis:
1. An Patribus Conventualibus in eorum Ecclesia cineres benedicere
illosque populo distribuere in die prima Quadragesimae, in praciudicium
iurium Ecclesiae parochialis, liceat?
2. An eisdem liceat in die Dominica Palmarum palmas benedicere illarumque distributionem facere?
3. An eisdem liceat candelas benedicere populoque distribuere in Festo
Purificationis B. Μ. V.?
4. An eisdem liceat facere Processionem extra ambitum et claustrum
eorum Conventus?
5. R. C., utraque parte tam in voce quam in scriptis informante audita,
censuit respondendum:
Ad i, 2 et 3. «Affirmative».
E|
Ad 4. « Non licere, nisi dc licentia, vel probata formiter consuetudine ».
Et ita declaravit et servari mandavit.
S. R. C. Decreta Authentica, n. 2098].

5725.
S. R. C., Pompeii Stabiae, 31 mart. 1703.
Episcopo Civitatis Pompeii Stabiae pro declaratione infrascripti dubii
apud S. R. C. enixe supplicante: \n Canonici Ecclesiae Cathedralis interessentes concionibus, praesertim quadragcsimalibus, debeant esse induti
habitu canonical!, dum sedent in propriis stallis?
S. R. C. censuit: Affirmative » respondendum. Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2108].

997

Inter Clerum tam saccularem quam Regularem et Confratcrnitates
status Serini Salernitanae Dioecesis ex una, et Parochum SS. Petri ct Pauli
ac Universitatem Casalis S. Luciae status Serini praedicti ex altera partibus,
super modo peragendi Processionem die Festo SS. Corporis Christi contro­
versiis exortis; ex parte Cleri tam Saecularis quam Regularis et Confraterni­
tatum praedictorum, attentis irrationabilitate supra recensitae Processionis
1 resultante ex via sex milliarium mensuratae longitudinis difficillima, incom­
moda, sepibus ac fluminibus impedita, per quam dirigenda est Processio;
nec non quamplurimis abusibus, qui in tam longo itinere et adeo difficili
in ca peragenda irrepserunt; nunc pro abolitione dictae Processionis, ita
ut impostorum vice eiusdem unicuique ex Parochis cum suis Clero et Confratemitatibus in dicta die Solemnitatis Corporis Christi intra limites pro­
priae Parochiae Processionem peragendi facultas benigne concedatur humi­
liter a S. R. C. supplicatum fuit.
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rriii D. Card. Gabrielli, relatione Ar­
chiepiscopi et partibus tam in voce quam in scriptis informantibus auditis,
censuit: « Processionem non esse permittendam eo modo, quo nunc pera­
gitur; sed faciendam iuxta modum ab Arcliiepiscopo praescribendum ».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2109].

5727.
S. R: C., Gienen., 28 apr. 1703.
Emi ct Rmi Domini, Episcopus Gienen. EE. VV. devote exponit in
j Civitate de Anduxar sui Episcopatus adesse Confraternitatem sub denomi­
natione lesu Nazareni, in Conventu PP. Calceatorum SSmae Trinitatis legi­
time erectam: quae usque a longaevo tempore consuevit qualibet Feria \ I
maioris Hebdomadae summo mane in recolitionem SS. Passionis Domini
Nostri lesu Christi devotam facere Processionem, deferendo solemniter
tres imagines, alteram eiusdem I). Nostri lesu Christi Nazareni habentis
supra caput coronam spineam, supra humeros Crucem ligneam et in collo
funem ex sparto, sive cannabe dc more compositam; alteram B. M. V. sub
titulo (hila Solitudine; et S. loannis Evangelistae alteram, sine ulla prorsus
pompa ct procaci venustate. Anno autem 1701, recedendo ab hoc solito,
et inconsulto ipso oratore, inhoneste nimis ct indecenti luxu per dictam
Civitatem incessit, exponendo ct respective gestando dictam effigiem Sal­
vatoris Nostri cum dicta Cnice super humeris undique argento subsuta et
totaliter cooperta, cum capillamentis cincinnatis, cum corona non amplius
spinea sed argentea, cum fune non ex sparto seu ex cannabe sed ex funiculis
aureis intexto ct variis ornato gemmis et adamantinibus; et quoad alias

5. Rituum Congregatio

x Ι- 'ί.Ι

imagines B. Mariae Virginis et S. loannis, utramque composuit quibusdam
indumentis totaliter impropriis, scilicet coloris rosei, et aliis profanitatibus
prorsus damnabilibus; quare dictus orator in sequenti anno 1702, antequam
immineret designata dies dictae Processionis peragendae, virtute suorum
iurium praeceptive mandavit, ut Confratres ab illicita pompa se abstine*
rent. Hoc tamen non obstante non cessant ipsi in hoc vano luxu persistere,
et licet satis superque provisum sit per Decretum Sacrosanctae Tridentinae
Synodi (Sess. XXV, De invocatione, veneratione et Reliquiis Sanctorum,
et sacris imaginibus) sancientis: Ut procaci venustate imagines non pingantur
nec ornentur etc. Postremo, tanta circa haec diligentia et cura ab Episcopii
adhibeatur, ut nihil inordinatum, aut praepostere et tumultuarie accommodatum,
nihil profanum, nihil inhonestum appareat; nihilo tamen minus idem orator,
cum propriae conscientiae stimulis sit agitatus, ad tutius agendum ab EE. W
humiliter declarari exposcit: Num huiusmodi vana et lasciva forma defe­
rendi imagines in die tam memoranda, sit toleranda, ac respective permit­
tenda?
S. R. C. respondit: « Episcopus Processionem, ut praefertur, omnino
prohibeat ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2110].

fJ O h J V Ç S T T v c O c r jf

5728.
S. R. C., Concordiae, 23 iun. 1703.
P. Alexandro Alexandrino Ordinis Praedicatorum Congregationis Vene­
riarum infrascripta dubia a S. R. C. humiliter supplicante declarari:
r. An, non obstante Bulla s. m. Urbani Papae λ'HI de observatione
Festorum, edita 13 septembris 1642, 1 vigeant et observari debeant Festa
illa, quae confirmata erant voto alicuius Communitatis?
2. An Episcopus in sua Dioecesi Festa praedicta possit confirmare,
adeo ut sint obligatoria, et alia Festa instituere de praecepto praeter illa
quae in dicta Bulla expressa sunt?
1
Et S. R. C. censuit respondendum:
Ad i. « Festa ex voto personas tantum voventes teneri observare, iuxta
declarationem S. R. C., die 18 aprilis 1643, cum approbatione Sanctissimi . Ad 2. « Negative ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2113].

5729.

S. R. C., Montis Alti, 23 iun. 1703.
Remissa ad S. R. C. ab .Auditore SS. Domini Nostri Papae ClementisXI
cognitione controversiae inter Episcopum et Gubernatorem exortae super
praetensa a Gubernatore manutentione sedendi in Presbyterio e conspectu
226.
1 Cf. N. 5428.
1 Cf.

N.

Episcopi in functionibus ecclesiasticis; propositoque ab Emo et Rmo
D. Card. Colloredo super praemissis infrascripto dubio: An Gubernatori
Montis Alti liceat retinere Sedem intra Presbyterium e conspectu Episcopi?
S. R. C., licet ex parte Gubernatoris pro dilatione resolutionis institum
fuerit, Episcopo tam in voce quam in scriptis informante tantum audito,
censuit respondendum: « Negative >. Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2115].

5730.
S. R. C., Squillacen., 23 iun. 1703.
Inter Canonicos Ecclesiae Collegiatae et Clerum ex una, et Monasterium
ac Monachos S. loannis Theresti Ordinis S. Basiiii Magni Oppidi Stili
Squillacen. Dioecesis ex altera partibus, super praetensa a Monachis prae­
dictis exemptione ab accessu ad publicas Processiones, nec non praecedentia
supra Clerum Regularem in Processionibus fieri consuetis cum delatione
Reliquiarum S. loannis Theresti, controversiis exortis eisque ad S. R. C.
delatis; tandem ab Emo et Rmo Dom. Card. Gabriello infrascriptis propo­
sitis dubiis:
1. An Monachi S. loannis Theresti Ordinis S. Basiiii Magni teneantur
accedere ad publicas Processiones, quae infra annum habentur, iuxta ritum
Ecclesiae?
2. An dicti Monachi teneantur accedere ad alias Processiones extraordi­
narias, quae pro aliquo bono publico fieri acciderent, etiam cum delatione
Reliquiarum dicti S. loannis Theresti, quae asservantur in Ecclesia eorum­
dem Patrum, talique casu debeatur praecedentia Clero Saeculari etiam in
atrio Monasterii?
S. R. C., tam in voco quam in scriptis partibus informantibus auditis,
respondend 11 m censuit :
Ad i. « Affirmative ».
Ad 2. Quoad primam et tertiam partem Affirmative; quoad secundam
vero partem Negative, idest Monachos non posse compelli ad deferendas
Reliquias S. loannis Theresti; quod si illae Reliquiae deferantur, deferendas
esse per Monachum incedentem in loco digniori ».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2116].

5731.
S. R. C., Gerunden., 24 nov. 1703.
Cum super controversiis inter Dignitates, Capitulum et Canonicos
Ecclesiae Cathedralis Gerunden. exortis, inter alia dubia ab Emo et Rrho
D. Card. Colloredo, sub die 13 augusti 1701 proposita, super secundo:
An scilicet, nolente vel impedito Episcopo celebrare in solcmnitatibus
maioris Hebdomadae, Paschatis, Pentecostes ac ceteris expressis in Caere-

Curia Romana

l

AM

a

MCLKIKH

B

_■ _

moniali Episcoporum, et signanter lib. 2, cap. 34, § 2, prout etiam occasione
Processionum Corporis Christi et similium; tam istae quam ceterae functio­
nes expleri valeant in cius locum a Vicario Generali, sive Canonico statore
Episcopi, sire Canonico Hebdomadario, sive alio quocumque Canonico,
vel potius peragendae sint a prima Dignitate, istaque impedita, ab aliis
ordine successivo?
S. R. C. responderit: «Dilata»; 1 et postea, sub die 11 februarii 1702,
reproposito ab eodem Emo et Rmo Dom. Card. Colloredo supradicto dubio:
« Spectare ad primam Dignitatem, eaque impedita, gradatim ad alias Digni­
tates », responsum fuerit; 2 obtenta subinde ex parte Capituli et Canonico­
rum praedictorum nova audientia, ac eisdem literis remissorialibus concessis,
ad effectum probandi assertam immemorabilem, contigit in praesenti dispu­
tari dubium:
An sit standum vel recedendum a decisis in casu?
Eoque ab Emo et Rrîio D. Card. Colloredo proposito,
S. R. C., utraque parte tam in voce quam in scriptis acerrime informante
audita: « Standum esse censuit in decisis ». Et ita declaravit ac servari man­
davit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2120].

5732.

2 /v

S S .V N V V l V ΠT K i

ιοοο

t

S. Rituum Congregatio

S. R. C., Hispalen., 24 nov. 1703.
Petro Francisco Episcopo Lacedemoniae Suffraganeo et Auxiliario
Archiepiscopi Hispalensis demisse supplicante declarari:
An ipsi, uti Archidiacono et Canonico Ecclesiae Metropolitanae Hispa­
lensis, liceat ingredi Chorum et Capitulum cum superpelliceo et habitu
Canonical i?
S. R. C. censuit: « Teneri incedere cum habitu episcopali ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2121].

ί

5733.

/

Λ

S. R. C., Urbis et Orbis, 12 ian. 1704.
Iurium parochialiuin functionum et praecminentiarum inter Parochos ct
Confraternitates laicorum earumque Cappellanos et Officiales.
Ad debitum imponendum finem controversiis, quae inter Parochos et
Confraternitates saeculares earumque Cappellanos ct Officiales super iuribus
parochialibus et functionibus ecclesiasticis, nonnullisque praeeminendis
seu praerogativis frequenter exoriri solent, in S. R. C. ab Emo et Rmo
D. Card. Colloredo propositis infrascriptis dubiis, videlicet:
* cf.

n.

1 Cf.

N.

5717.
5722.

· Ά1·;

1001

--------- - -------

I An Confraternitates laicorum legitime erectae in Ecclesiis parochiali­
bus habeant dependentiam a Parocho in explendis functionibus ecclesiasticis
non parochialibus?
2. An dictae Confraternitates erectae in Cappellis vel Oratoriis tam pu­
blicis quam privatis, adnexis parochialibus Ecclesiis et ab eis dependentibus,
habeant dictam dependentiam a Parocho quoad dictas functiones?
3. An Confraternitates erectae in aliis Ecclesiis publicis habeant quoad
easdem functiones aliquam dependentiam a Parocho, intra cuius Parochiae
limites sitae sunt Ecclesiae?
4. An Confraternitates erectae in Oratoriis tum publicis tum privatis
seiunctis ab Ecclesiis parochialibus, quoad dictas functiones ecclesiasticas
habeant dictam dependentiam a Parocho?
5. An benedictiones et distributiones candelarum, cinerum et palmarum
sint de iuribus mere parochialibus?
6. An benedictiones Mulierum post partum, Fontis Baptismalis, Ignis,
Seminis, Ovorum et similium sint de iuribus mere parochialibus?
7. An functiones omnes Hebdomadae Sanctae sint de iuribus mere
parochialibus?
8. An celebratio Missae solemnis Feria V in Coena Domini sit de dictis
iuribus parochialibus?
9. An prima pulsatio Campanarum in Sabbato Sancto sit de dictis
iuribus parochialibus?
10. An celebratio Missarum solemnium per annum, sive pro vivis sive
pro defunctis, sit de dictis iuribus parochialibus?
n. An expositio quadraginta horarum et benedictio, quae fit super
populo, sit de dictis iuribus mere parochialibus?
12. An expositio, quae fit cum Reliquiis et Sacris Imaginibus, et bene­
dictio quae cum eis fit super populo, sit de dictis iuribus parochialibus?
13. An functiones in praecedentibus octo dubiis, videlicet a dubio
5 ad 12 expressae, peragi possint in Oratoriis privatis, contradicente
Parocho ?
14. An in dictis Oratoriis privatis Confraternitatum per Confratres
statis horis recitari possint I lorae Canonicae cum cantu vel sine cantu, absque
alia licentia Parochi?
15. An in dictis Oratoriis privatis sit licita celebratio Missae privatae,
assentiente Ordinario loci, et contradicente Parocho?
16. An Cappellani Confraternitatum possint populo denunciare Festi­
vitates et Vigilias occurrentes in hebdomada, absque licentia Parochi?
17. An Parochus, invitis Confratribus, docere possit Doctrinam Christia­
nam in praedictis Ecclesiis et Oratoriis publicis vel privatis, a Parochiali
divisis ct separatis?
18. An in dictis Ecclesiis publicis Confraternitatum possint haberi
publicae conciones, etiam per totum cursum Quadragesimae vel Adven­
tus, cum licentia Ordinarii et absque licentia Parochi?
19. An in eisdem Ecclesiis possit celebrari Missa sive lecta sive cantata,
ante Missam Parochialem sive lectam sive cantatam?

1002

Curia Romana

20. An ad Parochum spectet facere Officium funebre super cadaveribus
sepeliendis in dictis Ecclesiis et Oratoriis publicis Confratemitatum?
21. An intra ambitum earumdem Ecclesiarum fieri possint Processiones,
iuxta cuiusque Confraternitatis Institutum, absque interventu vel licentia
Parochi?
22. An eaedem Processiones fieri possint extra ambitum dictarum Eccle­
siarum, absque licentia illorum Parochorum, per quorum territorium trans­
eundum est?
23. An in dictis Processionibus Cappellani Confratemitatum possint
deferre Stolam?
24. An Episcopo accedenti ad Ecclesias publicas Confratemitatum quae
non sint Regularium, neque proprium Rectorem Beneficiatum habeant,
porrigendum sit aspersorium a Parocho, in cuius territorio sunt sitae dictae
Ecclesiae?
25. An earumdem Ecclesiarum et Confratemitatum Rectores et Cappellanos possit Parochus, cessante speciali ac legitimo titulo et ex solo iure
parochiali, compellere invitos ad assistendum functionibus Ecclesiae paro­
chialis?
26. An in dictis Ecclesiis Confratemitatum, neque Parochialibus neque
Regularibus, retineri possit SS. Eucharistiae Sacramentum sine speciali
Induito Sedis Apostolicae?
27. Praesupposita facultate retinendi, an possit infra annum publice
exponi sine licentia Ordinarii?
28. An possit Parochus se ingerere in administratione oblationum, elee­
mosynarum in dictis Ecclesiis collectarum, vel capsulae pro illis recipiendis
expositae elavem retinere?
29. An in Ecclesia parochiali Confratres vel eorum Cappellani immiscere
se valeant, invito Parocho, in eiusdem Ecclesiae functionibus, sive parochia­
libus sive non parochialibus?
30. An Confratemitates, sive sint erectae in Ecclesia parochiali sive
extra illam, possint pro libitu ct iuxta uniuscuiusque peculiaria statuta Con­
gregationes suas facere, absque interventu vel licentia Parochi?
31. An possint propria bona administrare ac de illis disponere, absque
ulla dependentia a Parocho?
32. Quando Parochus eisdem Congregationibus intersit de mandato
Ordinarii, et tamquam eius delegatus, an possit suffragium decisivum ferre?
et quatenus affirmative,
33. An etiam suffragium duplex?
S. R. C., re mature discussa, respondendum esse censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 3. «Negative».
t.
Ad 4. «Negative».
Ad 5. « Negative ».
Ad 6. Negative; sed benedictionem Fontis Baptismalis fieri debere
a Parochis ».

S. Rituum Congregatio

1003

Ad 7. « Negative, prout iacet ».
Ad 8. « Negative, prout iacet; sed spectare ad Parochos ».
Ad 9. « Negative, prout iacet, ses spectare ad Ecclesiam digniorem ad
formam Constitutionis Leonis X, n. 22, § 14».1
Ad 10. « Negative, prout iacet; sed licere Confratribus dumtaxat in
Festivitatibus solemnioribus eiusdem Ecclesiae vel Oratorii ».
Ad n. «Negative».
Ad 12. « Negative; et quoad benedictiones cum Reliquiis et Imaginibus
serventur Decreta ».
.
.
Ad 13. « Satis provisum in superioribus ».
Ad 14. «Affirmative; nisi aliter Ordinarius statuat ex rationabili causa ■.
Ad 15. «Affirmative».
Ad 16. « Affirmative ».
Ad 17. « Negative ».
Ad 18. « Affirmative ».
Ad 19. « Negative; nisi aliter Episcopus disponat ».
Ad 20. « Affirmative, quando tumulandus est subiectus Parocho, intra
cuius fines est Ecclesia vel Oratorium ».
Ad 21. « Affirmati ve ».
Ad 22. « Negative, nisi adesset licentia Episcopi ».
Ad 23. « Negative extra propriam Ecclesiam ».
Ad 24. « Negative ».
Ad 25. « Negative ».
Ad 26. « Negative ».
Ad 27. « Negative ».
Ad 28. « Negative ».
Ad 29. « Negative ».
Ad 30. «Affirmative, dummodo non impediant functiones et divina
Officia ».
Ad 31. «Affirmative».
Ad 32. « Negative ».
Ad 33. «Negative».
Et ita, salvis tamen conventionibus et pactis in erectione Confraternita­
tum forsan factis, concordiis inter partes initis et a S. Sede approbatis,
Induitis, Constitutionibus synodalibus ct provincialibus, consuetudinibus
immemorabilibus vel saltem centenariis, declaravit ac decrevit: « Si SSmo
Domino Nostro videbitur». Die 10 decembris 1703.
Et facta deinde per me Secretarium de praedictis Decretis SSmo Domino
Nostro relatione, praevia eorumdem integra lectura, « SS. laudavit benigneque approbavit, et publicari et, non obstantibus quibuscumque aliis in
contrarium facientibus, servari mandavit ». Dic 12 ianuarii 1704·
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2123].
1 Bull Rom., torn. 3. HI. p. 447-449-

I

%J
1004

.S’.

Curia Romana

5734.
S. R. C., Aquae Sextiae, 12 apr. 1704.
Cum cx parte Fratris Thomae de Merles de Beauchamps, Commcndatarii Aquae Sextiae Ordinis Hierosolymitani in Provincia, expositum fuerit
S. R. C. ad ipsum tamquam Ordinarium spectare collationem Beneficiorum
Ecclesiae sibi commendatae, demisse supplicatum fuit sequentia dubia
declarare:
i. An Prior praedictae Ecclesiae commendatae, ipsi Commendatario
uti Beneficiorum collatori subiectus, possit celebrare Missam privatam
cum quatuor luminibus accensis?
2. An etiam celebrare cum annulo gemmato et pileolo absque speciali
induito Sedis Apostolicae?
3. An etiam a Sacrario ad Altare progredi, duobus Acolythis associatus
et celebrare Missam privatam cum rochetto, nec non cum assistentia Sacer­
dotis?
4. An etiam uti in Ecclesia Sede camerali cum tapete ac pulvinaribus?
Et S. R. C. censuit in omnibus respondendum: « Negative ». Et ita de­
claravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2130].

Μ

Os
wJ
♦J

55

5735.
S. R. C., Turritana, 26 apr. 1704.
In multiplicibus controversiis exortis inter Archiepiscopum Turritanum,
Capitulum et Canonicos Ecclesiae Metropolitanae in materia respiciente
sacros Ritus, quamplurimae etiam emersere disceptationes, super quibus
Emus ct Rmus Dominus Cardinalis Gabriellus infrascripta dubia inter par­
tes concordata in S. R. C. proposuit:
i. An Canonici Metropolitanae Ecclesiae Turritanac tam in Missis
privatis quam solemnibus uti valeant instrumento vulgo Rugia?
6. An Capitulum ct Canonici Turritani teneantur processionali ter acce­
dere ad palatium D. Archiepiscopi Turri tani, ad effectum eumdem asso­
ciandi tam in accessu quam in recessu a praedicta Ecclesia Cathedrali ad
palatium, non obstante distantia biscentum et ultra passuum, et intermediatione viae publicae?
7. An Archiepiscopus Turritanus valeat peragere functiones solemnes
maioris Hebdomadae in Ecclesiis particularibus, derelicta Ecclesia Cathe­
drali, et in quibus casibus?
Et S. R. C., tam in voce quam in scriptis partibus informantibus plu­
ries auditis, censuit respondendum:
Ad r. « Negative ».

1

Ad 6.
Ad 7.
Et ita
[S. R.

Rituum Congregatio

1005

«Affirmative».
« Negative ».
declaravit ac servari mandavit.
C. Decreta Authentica, n. 2135].

5736.
S. R. C., Amalphitana, 9 maii 1705.
Ad tollendam in posterum omnem controversiam cum Episcopis suae
Provinciae SufTraganeis, Archiepiscopo Amalphitano pro declaratione infrascripti dubii demisse supplicante:
An ipse, tamquam Metropolitanus, per Dioeceses Suffraganeorum Epi­
scoporum pertransiens possit elevare Crucem?
S. R. C. respondit: « Posse ». Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2153].

5737.
S. R. C., Salernitana, 9 maii 1705.
Inter Carolum Siniscalcum Parochum Ecclesiae S. Angeli a Macerata,
atque Cappellanos, Rectores et Gubernatores Ecclesiae S. loannis Baptistae
ierrae S. Severini Dioecesis Salernitanae, super nonnullis actibus iurisdictionalibus et praeeminentialibus a Carolo Siniscalco praedicto, tamquam
Parocho in supra recensita Ecclesia S. loannis Baptistae, intra limites suae
Parochiae existente, controversiis exortis, cisque ad S. R. C. delatis; super
eisdem Emus et Rmus D. Cardinalis de Carpineo in Relatorem deputatus
infrascripta dubia resolvenda proposuit:
i. An Cappellani seu Rectores et Gubernatores Ecclesiae S. loannis
Baptistae seu Montis mortuorum de iurepatronato familiae dc lordano sitae
intra fines Parochiae S. Angeli a Macerata Terrae S. Severini, possint et
valeant anniversaria nec non funeralia cum tumulo et praesente etiam cada­
vere, Missam solemnem aliasque functiones, tam publicas quam privatas,
per se facere absque ulla dependentia a Parocho, eoque magis absque illius
interventu ct assistentia? et quatenus negative,
2. An Parocho debeatur praecedentia in sedendo, Officiumque ipse
dirigere debeat, Stolamque deferre et primam antiphonam aliasque Ora­
tiones canere in funeralibus, praesente cadavere; talique casu teneantur
Cappellani ct Rectores seu Gubernatores dictae Ecclesiae duplicem tra­
dere eleemosynam dicto Parocho ct Vicario horanco?
3. An liceat dictis Cappellanis Missas votivas solemnes celebrare, bene­
dicere ct distribuere populo palmas in die Dominica Palmarum, candelas
in Festivitate SSmae Purificationis B. Μ. V., necnon cineres, oleum et
panem pro devotione fidelium, independenter a Parocho et absque illius
mterventu?

ιοο 6

Curia Romana

Et S. R. C., tam in voce quam in scriptis partibus informantibus audi­
tis, censuit respondendum:
Ad i. « Affirmative: ita tamen ut spectet ad Parochum peragere Offi­
cium funebre, praesente cadavere, ad formam Decretorum generalium».
"Ad 2. «Affirmative, ad primam partem, quatenus interveniat; Negative,
ad secundam ».
Ad 3. « Affirmative ».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2154].

5738.
S. R. C., Ferentina, 27 nov. 1706.
Cathedralem Ecclesiam Sanctorum loannis et Pauli Ferentinam nimis
rudem, antiquatam et absque laqueari constructam (ex traditione), anno
salutis humanae 1100, postmodum Capitulum et Canonici anno 1693 et
subsequentibus fornice decorarunt, interiores parietes a solo ad culmen
emarginaverunt, columnas quasdam novo caemento circuinvestitas gluti­
narunt ct dealbarunt, Cappellas laterales demolitas recenti studio in aequali
situ composuerunt, ita ut tota pars interior ct forma Ecclesiae non tantum
restaurata sed insimul renovata appareat.
Scripturae, Monumenta, Signum Crucis in pariete ct alia similia Con­
secrationem indicantia nullibi habentur pro tota Ecclesia, sed tantummodo
pro Ara maiori prout huius memoria legitur in schedula, anno 1576 die
29 novembris, apud Reliquiarum fragmenta sub mensa eiusdem inventa.
Anniversarium tamen totius Ecclesiae sub fide maiorum recolitur die
13 iunii, in qua pariter ad Ecclesiam Fratrum Minorum Sancti Francisci
solemniter celebratur Festum S. Antonii Patavini, populo Civitatis et fini­
timorum locorum propter affluentes nundinas ibidem adveniente, et Cathe­
dralem non visitante, nec memoriam colente suae Dedicationis.
Quapropter Episcopus, Capitulum ct Canonici humiliter S. R. C. con­
suluerunt et quaesierunt declarari:
An opportuniori tempore consecranda sit Cathedralis et etiam Ara maior
eiusdem, in die non impedita, ut populus anniversariam Dedicationem possit
recolere? et quatenus negative,
An saltem sit locus translationi anniversariae solemnitatis, quae recolitur
die 13 iunii, ad aliam opportuniorem diem?
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Cani. Collorcdi respondit:
Ecclesiam Cathedralem non indigere nova consecratione, sed tantum Altare
maius; Festum vero Dedicationis Ecclesiae posse transferri ab Episcopo
ad aliam diem ab ipso designandam, ct non amplius immutandam ». Et ita
declaravit.
[S. R. C. Decreta .Authentica, n. 2174].

5. Rttnuni Congregatio

1007

5739.
S. R. C., Tuden,, 22 ian. 1707.
Cum in Dioecesi Tudensi, tam circa validam erectionem Cappellarum
et Oratoriorum vulgariter Eremita nuncupatorum, quam circa celebrationem
Missarum in illis, plura insurrexerint dubia; Episcopus pro bono regimine
Dioecesis pro infrascriptorum declaratione apud S. R. C. demisse suppli­
cavit.
1. An in Ecclesia, Cappella seu Oratorio publico noviter erecto, Missa
celebrari possit, antequam per Episcopum Ordinarium loci visitetur per se
sive per alium?
2. An, recusante Episcopo in novo Oratorio publico, Cappella seu
Ecclesia, licentiam celebrandi Missam concedere, possit talis licentia per
Judicem Appellationis concedi, quin dicta visitatio non praecesserit?
3. An ultra consecrationem seu benedictionem Ecclesiae, Cappellae seu
publici Oratorii, requiratur effectiva ct formalis consecratio Altaris seu Alta­
rium, vel sufficiat sola Oratorii, Cappellae seu Ecclesiae benedictio, etiam
absque lapide consecrato? ct cui incumbat onus probandi adesse in Altari
talem lapidem consecratum, visitatione Episcopi deficiente?
Et S. R. C., Emo et Rmo Dom. Card. Fabronio referente, respondendum
censuit:
Ad i et 2. ·< Ad Sacram Congregationem Concilii ».
Ad 3. « Affirmative, quoad primam partem saltem circa .Altare portatile;
Negative quoad secundam; probationem vero spectare ad asserentem ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2177].

5740.
S. R. C., Bituntina, 1 oct. 1707.
Capitulum Bituntinum S. R. C. humiliter exposuit: Primo, quod anti­
quitus ab immemorabili celebrabat Oflicium Consecrationis Ecclesiae sub
dic 4 mensis maii; at cum anno circiter 1679 Episcopus, consecrato in altera
die, quae ignoratur, Altare maiore eiusdem Ecclesiae, transtulerit idem
Officium Consecrationis ad diem primam septembris contra Decreta S. R. C.,
demisse supplicavit declarare:
i. An dicta translatio debeat sustineri, vel potius remitti in praedictam
diem 4 maii?
A Regia Maiestate Reginae Poloniae nuper fuisse donatum ipsi Capitulo
Corpus integrum S. Victoris Martyris una cum authentica Emi ct Rmi
D. Card. Vicarii, asserentis illud extractum ex Coemeterio Callisti: et cum
S. R. C. non esse celebrandum Officium alicuius Sancti ratione Reliquiae

iooS

Curia Romana

insignis, non constito de identitate eiusdem, decreverit; humiliter etiam
declarare supplicavit:
2. An possit celebrari Officium S. Victoris praedicti die 15 decembris,
cwm in Martyrologio Romano plures reperiantur SS. Martyres eiusdem
nominis et diversis diebus?
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Card. Gabrielli, responden­
dum censuit:
Ad i. «Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam».
Ad 2. « Negative ».
Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2180].

5741.
S. R. C., Bracharen., 8 iun. 1709.
w
X

E
**
J*

»,
•3K
H·
ft, ζ*.

M

*

Ex parte Magistrorum Caeremoniarum Ecclesiae Cathedralis Bracharen. a S. R. C. demisse supplicatum fuit infrascripta dubia declarari:
3. An cingulum, tertium indumentum sacerdotale, possit esse coloris
paramentorum; vel necessario debeat esse album?
4. An instrumentum, vulgo Bugia, cum candela pro Episcopis ad librum, possit esse materia Ordinis Acolythorum, loco Candelabri seu Ceroferarii?
Et S. R. C. censuit respondendum:
Ad 3. «Posse uti cingulo colore paramentorum».
Ad 4. «Negative».
Et ita declaravit ac servari mandavit,
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2194].

5742.
S. R. C., Cremen., 8 iun. 1709.

i
*
*
*

B

Ab Emo et Rmo D. Card, de Abdua repropositis dubiis in Congregatione
diei 4 mensis maii proxime praeteriti non resolutis, et super quibus fuit
dilata resolutio,1 nempe:
i. An Episcopo non celebrante in Festivitatibus solemnioribus, Praepositus prima Dignitas Ecclesiae Cathedralis Cremen. teneatur ad celebra­
tionem Missae et Vesperarum?
2. An saltem teneatur ad celebrandas Vesperas tum primas tum secundas,
quoties velit canere dictam Missam, et c contra?
Eadem S. R. C., tam voce quam scriptis utraque parte audita, respondit:
Ad t. «Non teneri, sed decere».
Ad 2. «Affirmative, nisi sit legitime impeditus».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2196].
1 S. R. C. Decreta Xuthcntica, n. 2192.

S. Rituum Congregatio

1009

5743.
S. R. C., Uritana, 22 mart. 1710.
Inter Patres Strictioris Observantiae Sancti Francisci Casalis Novi et
nonnullos Presbyteros seu Archipresbyterum aliosque quoscumque Collegiatae dicti loci Uritanae Dioecesis, ortis super celebratione Festivitatis
S. Antonii de Padua controversiis eisque ad S. R. C. delatis; Emus et Rmus
D. Card. Barbarinus in Ponentem datus infrascripta dubia decidenda pro­
posuit:
1. An liceat Archipresbytero, Canonicis aliisque Presbyteris insignis
Collegiatae Ecclesiae Oppidi Casalis Novi celebrare Festum S. Antonii in
Cappella ibidem sita? et quatenus negative,
2. An liceat eisdem celebrare praedictum Festum in alio et quo die?
6. An liceat Fratribus Reformatis in die Festo dicti Sancti Processionem
per Oppidum peragere?
Et S. R. C., tam voce quam scriptis partibus informantibus auditis,
respondendum censuit:
. t' .
Ad i. «Negative».
‘
Ad 2. «Negative».
'
Ad 6. « Arbitrio Episcopi ».
1
Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2203].

5744.
S. R. C., Andrien., 19 iul. 1710.
Inter Patres Ordinis Praedicatorum Civitatis Andrien. atque Capitulum
Ecclesiae Cathedralis dictae Civitatis ortis controversiis eisque ad S. R. C.
delatis, Emus et Rmus Dominus Card. Vallemannus infrascripta dubia
declaranda proposuit:
6. An Capitulum Cathedralis in associatione cadaverum tumulandorum
in Ecclesia S. Dominici possit eam ingredi cum propria Cruce erecta; et
facere funus supra cadaver?
7. An Parochus dictae Cathedralis, associans solus dicta cadavera absque
Capitulo, possit dictam Ecclesiam S. Dominici ingredi cum Stola etsuperpelliceo?
8. An Patres Dominicam possint asportare ad sepeliendum in eorum
Ecclesia cadavera parvulorum ante septennium, sine licentia Parochi?
S. R. C. partibus tam scriptis quam voce auditis, respondendum censuit:
Ad 6. .Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secundam ».
Ad 7. Negative ».
Ad <S. Negative, salvo iure probandi immemorabilem ».
Et ita declaravit ct servari mandavit.
[S. R. C, Decreta Authentica, n. 2206].
Vol. \ΊΙ

6J

ioio

Curia Romana

5745.
S. R. C., Senarum, 13 sept. 1710.

* ίT

u
•J
·<

Efhi ac Rmi Domini: Virgines Conservatorii S. Nicolai in Saxo, Civitatis
Senensis, Eminentiis Vestris humiliter exponunt quae sequuntur:
Cum Ecclesiae ipsarum Cappellani animadvertissent, super inferiori
gradu alterius ex Altaribus lateralibus extare lapidem, quo tegitur descen­
sus in sepulchrum ubi defunctae virgines tumulantur, censuerunt praefa­
tum Altare vi Decretorum Apostolicoruin esse interdictum, ut in eo Missae
fieri nequeant. Cum autem locus exploratus fuisset, repertum fuit, lapidem
quidem super gradu extare, sed satis distare ab Altari sepulturam, iuxta
acclusam ichnographiam, ita ut non comprehendatur in Decretis. Hinc
recursu habito ad Archiepiscopum, cui et documenta fuerunt exhibita,
respondit sibi non esse propositum Apostolicorum Decretorum interpre­
tandi, sed velle ut audiamus oraculum Sacrae Congregationis, ex quo re­
gendi norma habeatur. Ideo exorant Eminentias Vestras, ut, designatione
inspecta, declarare dignentur licere in proxima S. Mariae ad Nives Festivitate
super dicto Altari Missam agere.
5. R. C., omnibus mature perpensis et consideratis, censuit responden­
dum iuxta votum Magistri Caeremoniarum, nempe: « Archiepiscopo Sena­
rum; qui veris existentibus narratis restituat ad Sacrosanctum Missae Sacri­
ficium Altare ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2207].

5746.

S. Rituum Congregatio

ion

torumque Cappcllano approbato liceat audire Confessiones sine licentia
Parochi? ct quatenus negative,
8. An eidem Parocho intervenire volenti seu non volenti in supradictis
functionibus, et Confessiones per se ipsum audire recusanti, liceat subdelegare aliquem Sacerdotem sibi benevisum; vel potius teneatur subdelegare
Cappellanum Con fratern itatis?
9. An tam pro Missa solemni seu minus solemni celebranda, occasione
expositionis SSmi, quam pro assistentia Confessionali, debeatur Parocho
seu cius substituto consueta eleemosyna?
10. An ct ad quam rationem debeatur eleemosyna Cappcllano Parochi
pro asserta celebratione Missarum, ct pro praetensa assistentia praestita
singulis Feriis VI, occasione expositionis SSnri Sacramenti in dicto Oratorio?
u. An liceat Confratribus et Sororibus in dicto Oratorio eligere sepul­
turam, soluta dumtaxat Parocho quarta funerali; et ex quibus dicta quarta
funeralis debeatur?
Et S. R. C., tam voce quam scriptis partibus informantibus auditis, re­
spondendum censuit:
Ad i. » Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secundam ».
Ad 6. Arbitrio Ordinarii ».
Ad 7. Ut ad proximum, arbitrio Ordinarii ».
Ad 8. Quoad Confessiones, arbitrio Ordinarii; quoad reliquas fun­
ctiones: Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secundam ».
Ad 9. Affirmative pro Missis tantum; nullatenus vero pro audientia
Confessionum ».
Ad 10. u Deberi pro Missis tantum, iuxta taxam synodalem ».
Ad ii. «Affirmative, reservatis Parocho emolumentis ad formam Con­
stitutionum synodalium; et iuxta solitum ».
Et ita. declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2208].

S. R. C., Placentina, 22 nov. 1710.
Super iure peragendi functiones parochialcs, inter Canonicum Io. Bap­
tistam de Augustis Parochum Ecclesiae Collegiatae Terrae Curtis maioris
ex una, ct nonnullos Confratres Confratcrnitatis S. losephi eiusdem Terrae
Dioecesis Placentinae partibus ex altera, controversiis exortis cisque ad
S. R. C. delatis, Emus et Rmus Dominus Card. S. Clementis infrascripta
dubia decidenda proposuit:
i. An liceat Parocho celebrare primas et secundas Vespéras ac canere
Missas solemnes in Festivitatibus fieri solitis in Oratorio a Confratribus
S. losephi 'Terrae Curtis maioris; vel potius dictae functiones spectent ad
Cappellanum eorum Confratrum?
6. An liceat eisdem Confratribus, mediante eorum Cappcllano, statutis
Feriis VI sive qualibet anni dic etiam occasione expositionis quadraginta
horarum, exponere Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum ct dare bene­
dictionem, sine licentia et praesentia Parochi?
7. An liceat Confratribus retinere Confessionale in dicto Oratorio;

5747.
S. R. C., Papien., 9 mart. 1711.
Inter loannem Petrum Bezz.i Rectorem Ecclesiae parochialis Terrae
Pe, ttli ct Confraternitatem SSmae Trinitatis sive S. Scbastiani eiusdem
Terrae Dioecesis Papien., super nonnullis iuribus parochialibus, controver­
siis exortis eisque ad S. R. C. delatis, ab Emo et Rmo D. Card. S. Clementis
infrascripta dubia decidenda proposita fuerunt:
1. An liceat Confratribus celebrare seu cani facere Missas in Festivita­
tibus solemnioribus in eorum Ecclesia a Rectore seu Cappellano Confraternitatis absque ulla Parochi dependentia?
2. An ibidem possint exponi facere Venerabile in singulis quartis Domi­
nicis cuiuslibet mensis, et populo benedicere absque licentia et dependentia
dicti Parochi?
.
; An liceat Confraternitati seu Confratribus retinere Sedes confessiona-

1012

Curia Romana

les in eonim Oratorio, ut ibi Confessarii approbati excipiant Confessiones
sacramentales?
4. An liceat Processiones peragere extra propriam Ecclesiam seu Orato­
rium cum usu Stolae a proprio Capellano seu Rectore deferendae, pariter
absque licentia et dependentia dicti Parochi?
Et S. R. C., utraque parte tam voce quam scriptis audita, censuit re­
spondendum:
Ad i. « Affirmative ».
Ad 2. « Licere de licentia Episcopi ».
Ad 3. « Ut ad proximum ».
Ad 4. « Serventur Decreta generalia ».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2210].

5748.
S. R. C., Lausannen., 8 apr. 1713·
Cum ad instantiam Rmi D. Episcopi Lausannen. apud S. R. C. pro
declaratione infrascriptorum dubiorum demisse supplicatum fuerit, nempe:
i. An, sicut fit Anniversarium Dedicationis Ecclesiae Cathedralis Lau­
sannen. licet ab haereticis pollutae, ita illius Titulare Festum peragendum
sit per Dioecesim?
3. An quoties fit aqua benedicta toties sal sit exorcizandus; vel adhiberi
possit iam in huiusmodi functione exorcizatus et in hunc usum servatus,
conformitcr Rituali Romano Pauli V de Baptismo administrando?
5. eadem R. C. respondendum censuit:
Ad i. « Affirmative ».
Ad 3. « Negative, quoad primam partem; Affirmative, quoad secundam '.
Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2218].

5749.
S. R. C., Maioricen., 26 aug. 1713.
Cum inter Dignitates Ecclesiae Cathedralis Maioricen. et Canonicos
eiusdem Ecclesiae ortae fuerint nonnullae controversiae super corumdcm
praeeminentiis, tum in Capitulo tum in Choro aliisque functionibus; iisque
ad S. R. C. delatis, concordata fuerint, et ex parte Dignitatum infrascripta
dubia proposita, videlicet:
3. An spectet ad Dignitates gradatim, iuxta eorum ordinem; vel potius
ad Canonicos ministrare Sacramenta Episcopo infirmo, eoque defuncto,
Officia celebrare?
4. An nolente vel impedito Episcopo celebrare in solemnitatibus maioris
Hebdomadae, Paschatis, Pentecostes ct ceteris expressis in Caeremoniali

5. Rituum Congregatio

1013

Episcoporum, signanter lib. 2, cap. 34, prout etiam occasione Processio­
num SSmi Corporis Christi et similium; dictae functiones maiores expleri
debeant per Dignitates gradatim iuxta illorum ordinem; vel potius explen­
dae sint per Canonicos a Capitulo deputandos?
5. An Dignitates cogi possint ad Evangelium canendum, celebrante
Canonico vel alio inferiori?
6. An mortuo Episcopo, ante electionem Vicarii Capitularis, spectet
ad primam Dignitatem et successive ad alias gradatim; vel potius ad Cano­
nicum antiquiorem, convocare Capitulum?
7. An, Sede Episcopali vacante, spectet ad primam Dignitatem et suc­
cessive ad alias gradatim celebrare functiones ecclesiasticas in maioribus
Festivitatibus, quae, vivente Episcopo, ex dispositione Caeremonialis fa­
ciendae sunt per Episcopum; vel potius spectet ad À’icarium Capitularem
vel alium Canonicum a Capitulo eligendum?
Et cum S. R. C. alias ad relationem Emi et Rmi Card, de Abdua, parti­
bus tam voce quam scriptis informantibus auditis, respondendum censuerit:
Ad 3. «Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secundam».
Ad 4. « Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secun­
dam ».

Ad 5. « Negative ».
..
Ad 6. «Dilata».
,
Ad 7. « Non proposita ».
Nunc ex parte Canonicorum petita et obtenta ab eodem Emo D. Card,
de Abdua nova audientia tam super iisdem praedictis dubiis iam resolutis,
quam super illis in quibus fuit responsum: « Dilata »;
Eadem S. R. C., auditis iterum informationibus ab utraque parte tam
scriptis quam voce deductis, et referente eodem Emo et Rmo D. Card, de
Abdua, rescripsit:
Ad 3. « In Decisis ».
Ad 4. « In Decisis ».
Ad 5. « In Decisis ».
Ad 6. « Spectare ad primam Dignitatem quae sit Canonicus, et deinde
gradatim ad alias Dignitates quae pariter sint Canonici ».
Ad 7. « Spectare ad primam et successive ad alias Dignitates, etiam si
non sint Canonici ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2219].

5750.

S. R. C.,

Urbis seu Romana,

18 aug. 1714.

Super iure deferendi Crucem et Stolam per Sacristain sive Cappellanum
Ecclesiae Collegiatae S. Anastasiae, occasione associationis cadaveris in
dicta Ecclesia tumulandi, inter Parochum SS. Quirici et lulitae ex una,
atque Capitulum et Canonicos eiusdem Ecclesiae Collegiatae S. Anastasiae

Curia Romana

1014

Urbis partibus ex altera, nuper ortis controversiis iliisque ad S. R. C. dela­
tis, infrascripta dubia inter partes concordata ab Emo et Rmo Dom. Card.
Origo proposita fuerunt:
1. An in associatione cadaverum quae humanda deferuntur ad Eccle­
siam S. Anastasiae sit eius Crux erigenda?
2. An in eadem associatione possit eiusdem Ecclesiae Sacrista seu Cappellanus cum Stola una cum Parocho defuncti, saltem ad sinistram, incedere?
Et S. R. C., utraque parte tam scriptis quam voce informante audita,
visisque iuribus hinc inde deductis, inhaerendo Decretis alias in similibus
editis, et signanter sub die 9 augusti 1681, 1 favore eiusdem Ecclesiae S. Ana­
stasiae, respondendum censuit:

Ad i. et 2. «Affirmative».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2227].

5751.
S. R. C., Urbis et Orbis, 29 sept. 1714.
Cum occasione Missalis typis Sacrae Congregationis de Propaganda
Fide summa cura ac diligentia novissime impressi et prope diem publico
usui exponendi, apud S. R. C. enixe fuerit supplicatum, ut nonnulla eiusdem
S. C. Decreta, iam alias edita et approbata, in praedicto novo Missali summatim apponi et imprimi benigne concedere dignaretur, videlicet:
Missae pro defunctis sive de Requiem in Festis duplicibus contra prae­
scriptum Rubricarum Missalis Romani nullatenus celebrari debeant. Quod
si ex benefactorum institutione Missae huiusmodi celebrandae incidunt in
Festum duplex; tunc, ne dilatio animabus suffragia expectantibus detri­
mento sit, in aliam diem non impeditam minime transferantur, sed dicantur
de Festo currenti cum applicatione Sacrificii, iuxta mentem eorumdem bene­
factorum. Datum die 5 augusti 1662 ct approbatum a fcl. rec. Alexandro VII
eadem die. 2
Praedictum Decretum ab eodem fel. rec. Alexandro VII speciali Brevi,
quod incipit: Creditae nobis, denuo fuit confirmatum; ac insuper statutum
idem servandum esse quoad Missas in Altaribus Privilegiatis ex obligatione
celebrandas, ct Indulgentias per huiusmodi privilegia concessas animabus
in Purgatorio existentibus suffragari, perinde ac si celebratae fuissent Missae
defunctorum.
Deinde fcl. rec. Clemens IX Sacrae Congregationis Decreta alio Brevi,
cuius initium: Cum felicis recordationis etc., iterum confirmavit; pracdictamque Alexandri MI dispositionem ad Altaria non in perpetuum, sed ad
septennium seu aliud brevius vel longius tempus, ac non in omnibus, sed
in aliquo vel aliquibus tantum hebdomadae diebus, nunc et in futurum
» Cf. N. 5642.
* Cf. N. 5534·
1 Die 12 ian. 1667.

Bull, Rom., tom. 6, VI, p. 141, 142.

S. Rituum Congregatio

1015

quandocumque privilegiatà, extendit die 23 septembris 1669,1 approbando
Decretum eiusdem S. C. 20 iulii 1669. Tandem proposito dubio: An supradictae Alxandri \ II et Clementis IX
declarationes sibi locum vindicarent, etiam in diebus Dominicis et infra
octavam Paschatis Resurrectionis, Pentecostes et Corporis Christi aliisque
anni diebus, quibus, licet a Festo duplici non impediantur, adhuc tamen
Missae defunctorum iuxta ritum Ecclesiae celebrari nequeunt, quatenus
nimirum Missae, quas iisdem diebus celebrare licet, servata ceteroquin
privilegiorum forma, ad Altaria privilegiata celebrarentur; eadem S. R. C.
die 3 aprilis 1688 praedictorum Pontificum declarationes pro omnibus die­
bus, quibus iuxta Rubricas Missae defunctorum celebrari non possunt,
intelligcndas esse respondit; 3 eiusque Decretum subinde confirmatum fuit
a fel. rec. Innocentio PP. XI speciali Brevi, quod incipit: Alias postquam,
dato die 4 maii 1688. 4
Decretum a S. R. C. anno 1630 editum, quo permittitur posse in Eccle­
sia recitari Officia et Missas celebrari de illis Sanctis, quorum Corpora vel
Reliquiae insignes in eisdem asservantur, intelligendum est dumtaxat de
Sanctis in Martyrologio Romano descriptis, et dummodo constet de identi­
tate Corporis corumdem vel insignis Reliquiae, secus vero de Sanctis in
eodem Martyrologio non descriptis. Quorum tamen Corporibus et Reli­
quiis ab Ordinariis locorum approbatis, debita a fidelibus veneratio exhi­
benda est, sed absque Officio et Missa sub poenis de non satisfaciendo prae­
cepto recitandi Officium aliisque in Constitutione S. Pii V contentis. Datum
die n augusti 1691, et approbatum a fel. rec. Innocentio XII dic 19 octo­
bres eiusdem anni. 6
Ad augendam fidelium venerationem erga Augustissimum Eucharistiae
Sacramentum, eiusque cultum in toto terrarum Orbe promovendum, pro­
hibitum est celebrare Missas votivas vel pro defunctis infra octavam Cor­
poris Christi. Datum die 21 iunii 1670, eodemquediea fel. rec. Clemente IX
approbatum. c
Item prohibitum est easdem Missas celebrare infra octavam Nativitatis
Domini. In Missis vero solemnibus pro re gravi infra earndem octavam
celebrandis, dicenda est Praefatio iuxta Rubricam Generalem Tit. XII,
num. 4. Datum die 25 septembris 1706, et iam a SSmo approbatum.
Rc vera in S. R. C. ad relationem Emi et Rmi Dom. Card. Barbarini
pluries discussa et mature perpensa, S. eadem R. C.: « Praedicta Decreta,
tum ut Celebrantium instructioni ct usui sint, tum ut nonnulli abusus qui
in aliquibus locis irrepserunt, penitus evellantur, in Missali post Rubricas
Generales apponi et imprimi posse censuit, si SSmo Dom. Nostro visum
fuerit». Die 15 septembris 1714.
’ Bull. Rom., tom. 6, Vi, p. 358,
2 Cf.

N.

R.
4 Bull.
s S R.
<·■ s R
3 S.

359.

5575·

C. Decreta Authentica, n. 1793.
Rom., tom. 8, p. 3’8, 5*9·
C. Decreta Authentica, n. 1853.
C. Decreta Authentica, n. 1403.

■

ιοιό

Curia Romana

Factaque deinde per me Pro-Secretarium de praedictis SSmo Dom.
Nostro relatione, Sanctitas Sua: « Sensum S. C. approbavit, eademque De­
creta in Missali apponi et imprimi mandavit >. Dic 29 septembris eiusdem
anni 1714.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2228].

5752.
S. R. C., Septempedana, 11 maii 1715.

'i
*
wx
*J

•s

Inter Promotorem Fiscalem Curiae episcopalis Septempedanae ex una,
et Communitatem ac Magistratum eiusdem Civitatis partibus cx altera,
ortis controversiis illisquc ad S. R. C. delatis, Emus et Rrhus D. Card. Corradinus infrascripta dubia declaranda proposuit:
4. An Magistratui et Consuli liceat in Processionibus aliisque sacris
functionibus incedere pari gradu cum Episcopo; seu potius Episcopus solus
praeire debeat?
5. An Magistratui et Consuli liceat genuflectere in eodem genuflexorio
una cum Episcopo cappa induto?
6. An Magistratui et Consuli Septempedae debeatur reverentia seu
salutatio a Sacerdote celebrante post expletum Evangelium S. loannis, et
antequam ab Altari idem Sacerdos recedat?
7. An liceat Episcopo retinere in Ecclesia Cathedrali Thronum cum
quatuor gradibus?
8. An liceat eidem Episcopo addere secundum gradum altitudinis unius
cubiti circiter subtus Sedem, umbella seu baldachino ornatam, in qua sacris
concionibus in Ecclesia Cathedrali solet assistere?
9. An liceat eidem Episcopo retinere unum aut plures gradus subtus
faldistorium?
Et S. R. C., utraque parte tam scriptis quam voce informante audita,
respondendum censuit:
Ad 4. « Negative, quoad primam partem; Affirmative, quoad secundam >.
Ad 5. « Negative ».
Ad 6. « Negative ».
Ad 7. « Licere retinere Thronum cum tribus gradibus et suppedaneo.
Ad 8. «Licere retinere unum gradum cum suppedaneo».
Ad 9. ' Posse Episcopum, in casu de quo agitur, retinere parvum tabu­
latum subtus faldistorium ad formam Caeremonialis».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2231].

S. Rituum Congregatio

1017

5753.
S. R. C., dccr. gcn., 27 sept. 1716.
Cum Festum SSmae Annuntiationis sequenti anno 1717 incidat in Fe­
riam V maioris Hebdomadae, a nonnullis quaesitum fuit: An praeceptum
audiendi Missam et vacandi ab operibus servilibus ad Feriam II post Do­
minicam in Albis (in qua, iuxta Decretum S. R. C. die 12 februarii anno 1690
editum, idem Festum celebrari debet)1 sit transferendum; an vero servan­
dum sit in ipsa Feria V maioris Hebdomadae, et per locorum Ordinarios
providendum ut eo die aliquae Missae privatae ante Conventualem pro
praecepti adimplemento celebrentur?
S. R. C., re mature discussa, censuit: ·< Praeceptum audiendi Missam
tt abstinendi a servilibus non esse transferendum, sed omnino servandum
esse in ipsa Feria V maioris Hebdomadae, adeoque per Ordinarios locorum
providendum ut eo die pro Civitatum et Pagorum qualitate ac Christifidelium in iis degentium numero, plures Missae privatae ante celebrationem
Missae Convcntualis pro praecepti adimplemento celebrandae non desint;
sed tamen antiquus mos Communionis Cleri in Missa solemni eius diei,
quo Ecclesia SSmae Eucharistiae Sacramenti institutionem et memoriam
recolit, summa religione hactenus observatus, nullo modo omittatur ·>. Et
ite declaravit ac Decretum huiusmodi publicari et imprimi mandavit, si
SSmo Domino Nostro visum fuerit. Die 12 septembris 1716.
factaque per me Secretarium de praedictis eidem SSmo D. N. relatione,
Sanctitas Sua benigne annuit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2240].

5754.

S. R. C., Sorana, 5 dec. 1716.
Inter Promotorem Fiscalem Curiae episcopalis, Capitulum et Canonicos
Ecclesiae Cathedralis Civitatis Soranae ex una, atque Capitulum et Cano­
nicos Ecclesiae Collegiatae S. Restitutae nec non Capitulum et Canonicos
Collegiatae S. Bartholomaei Civitatis partibus ex altera, super iure tam
assistendi Episcopo in omnibus Pontificalibus, quae in Ecclesia Cathedrali
peraguntur, quam etiam accedendi ad omnes publicas et votivas Processio­
nes eiusdem Civitatis, ortis controversiis iliisque ad S. R. C. delatis, Emus
et Rinus D. Card, de Abdua infrascripta dubia declaranda proposuit:
1. An Archipresbyter et Canonici Ecclesiae Collegiatae S. Bartholo­
maei Civitatis Sorae intervenire et assistere debeant omnibus functionibus
Pontificalibus ab Episcopo celebrandis in Ecclesia Cathedrali?
2. An idem Archipresbyter et Canonici teneantur intervenire Processio­
nibus publicis et votivis dictae Civitatis Soranae? ct quatenus affirmative,
’

Cf.

N. 5674.

l

Curia Romana

i o 18

3. An ad eamdem assistentiam teneantur etiam Canonici Ecclesiae Col­
legiatae S. Restitutae?
Et S. R. C., tam voce quam scriptis partibus informantibus auditis,
rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 3. « Pro nunc teneri ad Processiones tantum ».
Et ita declaravit.1
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2242].

5755.
S. R. C., Calenen., 2 apr. 1718.

9

x f
*ηΜ τ_, >
*<rnv<><rw
r
9

Cum usque ab anno 1713 a Duce Montis Dragonis praetensum fuerit
retineri in Ecclesiis tam Saecularibus quam Regularibus Dioecesis Calenen.
intra Presbyterium genuflexorium cum strato et Sede amovibili cum pulvi­
naribus, proptereaque ad S. R. C. recursum habuerit; cumque ob mortem
Episcopi Calenen. causa huc usque discuti minime potuerit; nunc ad instan­
tiam Promotoris Fiscalis Curiae episcopalis praedictae per Emum et Rmum
D. Cardinalem de Abdua propositis sequentibus dubiis videlicet:
1. An Duci Terrae Montis Dragonis liceat retinere intra Presbyterium
genuflexorium cum strato et Sedem amovibilem cum pulvinaribus, tam in
Ecclesiis Saecularibus quam Regularibus Dioecesis Calenen.?
2. An idem liceat Ducissae?
Et S. R. C. respondit: - Negative ad utrumque; et amplius ».
Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2248].

5756.
S. R. C., Nullius Guastallae, 9 iul. 1718.
Inter Guidolum de Franciscis Parochum Ecclesiae S. Petri Nullius,
Terrae Plebis extra muros Civitatis Guastallae cx una, et Confratres Confraternitatis SSmi Rosarii eiusdem Terrae partibus ex altera, nonnullis ortis
controversiis iliisque ad S. R. C. delatis; Emus ct Rmus Zondadarius infrascripta dubia inter partes concordata declaranda proposuit:
i. An Confratcrnitas SSmi Rosarii Terrae Plebis Guastallae tres vel
quot Campanas possit retinere in Campanili suae Ecclesiae seu Oratorii?
9. An diebus festivis possit recitari Rosarium in Oratorio Confratemitatis
ante \rcspcras celebrandas in Ecclesia parochial i?
10. An dictis diebus valeant celebrari in dicto Oratorio Missae tam
lectae quam cantatae, cum signo Campanarum, ante celebrationem Missae
parochialis?
* Cf

N. 5765.

S. Rituum Congregatio

1019

n. An liceat Confraternitati celebrare in dicto Oratorio Anniversaria et
Officia, tam fixa, sive ex obligatione, quam etiam manualia cum assistentia
aliorum Sacerdotum sine assistentia Parochi?
12. An, quatenus Parochus ad dicta Officia vocari ct intervenire debeat,
duplicatam merccdcm obtinere possit?
13. An de licentia Ordinarii valeat Confratcrnitas quaestuare per Pa­
rochiam, irrequisito Parocho?
14. An in Processionibus solemnibus, in quibus intervenire solet Paro­
chus, liceat Confraternitati incedere sub suo Cappellano seorsim a Parocho?
Et S. R. C., utraque parte tam scriptis quam voce audita visisque iuribus hinc inde deductis, rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 9. « Affirmative; et quoad tempus, arbitrio Ordinarii ».
Ad 10. « Arbitrio et prudentia Ordinarii ».
Ad ii. «Affirmative».
Ad 12. «Provisum in undecimo».
Ad 13. « Affirmative ».
Ad 14. « Affirmative ».
Et ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2250].

5757.
S. R. C., Perusina, 9 iul. 1718.
Super nonnullis praetensis i uri bus parochialibus aliisque sacerdotalibus
functionibus adversus Curatum et Monachos Camaldulenses Ecclesiae
parochialis S. Severi Civitatis Perusinae, expedito a Confratribus Confraternitatis a Morte et Oratione nuncupatae, erectae intra limites parochialis
Ecclesiae praedictae, monitorio coram A. C.; atque ad instantiam supradictonim Monachorum et Parochi S. Severi ab Auditore SSmi, praevia avo­
catione Causae ab A. C., ad S. R. C. controversiis remissis; Emus ct Rinus
D. Card. Corradinus infrascripta dubia inter partes concordata declaranda
proposuit:
i. An Cappellani manuales Societatis a Morte nuncupatae aliique Sacer­
dotes ab Episcopo approbati, et per Confratres invitati, possint audire Con­
fessiones sacramentales in Ecclesia seu Oratorio dictae Societatis, absque
licentia ct consensu Parochi?
3. An iidem Cappellani absque dicti Parochi licentia possint solemniter
Missas canere, benedicere ct distribuere candelas, palmas et cineres, ova
et fruges etc.?
4. An possint facere Officium funebre super cadaveribus defunctorum
sive Confratrum sive eligentium sepulturam in eorum Oratorio, tam eorum
qui subiecti sunt Parocho, quam tumulandorum de aliena Parochia, sine
interventu Parochi S. Severi?
13. An Confratres possint per Cappellanos suos manuales peragere
omnes functiones Hebdomadae maioris in dicta eorum Ecclesia, nempe

1020

Curia Romana

canere Missas et Officia, ac reponere SS. Eucharistiam in Sepulcro aliasque functiones ecclesiasticas fieri solitas?
14. An Missae cantari debeant prius in Ecclesia parochiali, antequam
canantur in dicta Ecclesia vel Oratorio, seu potius ad libitum cuiuslibet in
propria Ecclesia?
15. An Confratrcs eleemosynas a fidelibus exigere possint, mediante
publica quaestuatione, sine consensu Parochi; et etiam absque licentia
Episcopi?
Et S. R. C., utraque parte tam voce quam scriptis informante audita
visisque iuribus hinc inde deductis, rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 3. «Affirmative: excepta benedictione ovorum et frugum».
Ad 4. «Affirmative; quatenus tumulandus sit de aliena Parochia».
Ad 13. « Negative, prout iacet ».
Ad 14. « Arbitrio et prudentiae Episcopi ».
Ad 15. «Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secun­
dam ».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2251].

5758.
S. R. C., Placentina, 10 dec. 1718.
Cum in causa Placentina controversiarum vertente inter Canonicos
Ecclesiae Collegiatae S. Antonini ex una, ct Beneficiates ac Mansionarios
eiusdem Ecclesiae Civitatis Placentiae partibus ex altera; S. R. C., ad rela­
tionem cl. mem. Card. S. Clementis sub die 2 iulii 1712 ad infrascripta
dubia, videlicet:
1. An Canonici Collegiatae S. Antonini tempore divinorum Officiorum
in Choro teneantur ab eorum stallis descendere et una cum aliis Bcneficiatis
dictae Ecclesiae Collegiatae canere accedendo ad Lectorilc magnum, situm
in medio Chori, quidquid ibi canendum occurrit? ct quatenus affirmative,
2. An quando ct in quibus functionibus teneantur praedicti Canonici
ad dictum accessum?
Rescribendum censuerit:
Ad i. «Negative».
Ad 2. « Provisum in primo ■■. 1
Verum quia Canonici praefati, vigore dictarum resolutionum a cantu
Introitus, Gradualis, Versiculorum et similium, quae in Choro hactenus
decantare solebant prout assertum fuit, postmodum, permanendo etiam
in eorum propriis stallis, sesc abstinuerunt; huiusmodi praetensio novarum
controversiarum inter eosdem occasionem praebuit, et a Bcneficiatis ac
Mansionariis praedictis adversus Canonicos iterum habito recursu, illisque
1 S. R. C. Decretal Authentica, n 2215

5.

Rituum Congregatio

1021

controversiis ad S. R. C. delatis; Emus et Rmus D. Card. Corradinus infrascripta dubia declaranda proposuit:
4. An dicti Canonici, Bénéficiât! et Mansionarii assistere debeant con­
cionibus, quae habentur tempore Adventus et Quadragesimae in dicta
Collegiata, sub poena mulctarum?
5. An dicti Canonici, Bénéficiait ct Mansionarii tempore Missarum,
quae canuntur in Hora Tertiae in dicta Collegiata, possint accipere Missas
aliquas dicendas in aliis Ecclesiis, vel accedere ad inserviendum in illis ad
formam Decreti editi in visitatione anni 1567?
Et S. R. C. partibus tam scriptis quam voce informantibus auditis, re­
scribendum censuit:
... * '/
Ad 4. « Affirmative, sub poena mulctarum, arbitrio Ordinarii .
Ad 5. «Negative».

.

j .

;’

Et ita declaravit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2258J.

5759.
S. R. C., Perusina, 13 maii 1719.
Super praetensis i uri bus parochialibus et functionibus ecclesiasticis
peragendis in publica Ecclesia Confraternitatis B. M. de Planctu Civitatis
Perusinae, inter Parochum S. Elisabethae ac Promotorem Fiscalem Curiae
episcopalis ex una, et Confratres Confraternitatis praedictae ex altera parte,
ortis controversiis; iliisque ad S. R. C. delatis, Emus et Rmus D. Card.
Oliverius infrascripta dubia declaranda proposuit:
1. An liceat Cappellano Confraternitatis S. Mariae de Planctu in Ecclesia
vel Oratorio dictae Confraternitatis explere benedictiones cinerum, palma­
rum et candelarum absque ulla licentia Parochi S. Elisabethae?
2. An liceat eidem Confraternitati exponere SS. Sacramentum in forma
40 horarum bis in anno, absque consensu et licentia Parochi?
3. An liceat eidem Confraternitati exponere SS. Sacramentum in die
Nativitatis B. Μ. V. Festo principali dictae Confraternitatis, absque con­
sensu et licentia Parochi?
4. An liceat eidem Confraternitati exponere SS. Sacramentum in dicta
Ecclesia qualibet Dominica, quae praecedit Festivitatem S. Antonii Abbatis,
et cum eodem benedicere populum per suum Cappellanum?
5. An liceat eidem ducere Processionem solemnem cum delatione SS. Sa­
cramenti eadem dic Dominica intra limites Parochiae S. Elisabethae, absque
licentia Parochi quotannis obtinenda?
6. An liceat Cappellano praedicto sive aliis Sacerdotibus ab Episcopo
approbatis ct per Confraternitatem invitandis, in eadem Ecclesia Missas
cantatas celebrare et Sacramentales Confessiones audire absque licentia
Parochi?
7. z\n pertineat ad Parochum S. Elisabethae vel potius ad Cappellanum
Confraternitatis facere Officium funebre super cadaveribus eorum, qui

1022

Curia Romana

non sunt parochiani S. Elisabethae, sepeliendis in dicta Ecclesia Confra­
ternitatis ?
Et S. R. C. rescripsit: « Dilata » ac RemissÔriales a Parocho expetitas
ad effectum probandi practensam immemorabilem consuetudinem concessit,
cum clausula tamen, non retardata exeeutione Decretorum generalium eius­
dem S. C. Verum ab eo tempore a Parocho expeditione Literarum Remissorialium procrastinata, S. R. C. ad instantiam Confraternitatis sub die 281anuarii proxime praeteriti peremptorium duorum mensium terminum ad
deducendum sua iura Parocho assignavit. Elapso itaque dicto termino, reiectaque nova ipsius Parochi instantia super dilatione;
Eadem S. R. C., ad relationem Emi et Rmi Domini Cardinalis Oliverii,
visis iuribus deductis ct tam voce quam scriptis Procuratore praefatae Con­
fraternitatis informante audito, ad supradicta dubia rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 3. « Affirmative ».
Ad 4. « Affirmative, de licentia Episcopi ».
Ad 5. « Affirmative, de licentia Episcopi ».
Ad 6. « Licere, de licentia Episcopi, et ad mentem; et mens est ut li­
centia concedatur ».
Ad 7. « Negative, quoad Parochum; Affirmative, quoad Cappellanum ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2263].

5760.
S. R. C., Perusina, 13 maii 1719.
Pro declaratione dubii circa modum concedendi licentias Cappellanis
Confraternitatum audiendi Confessiones.
S. R. C. mandavit: « Scribatur Episcopo iuxta mentem; et mens est,
quod abstineat in posterum a concedendis licentiis audiendi confessiones
cum clausula, dc licentia Parochi ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2264].

*

%'

5761.
S. R. C., Aquileien., 27 iul. 1720.
Cum Moniales, Educandae et Conversae Monasterii Ursulinarum Goritiae Dioecesis Aquileiae a tempore immemorabili in nocte Nativitatis
D. N. I. C. in fine primae Missae cantatae Sacram Communionem semper
recipere consueverint, nunc pro induito in posterum continuandi in prae­
dicta consuetudine, apud S. R. C. humillime supplicarunt.
S. eadem R. C. ■ Attentis circumstantiis supra expressis, huiusmodi
instantiae iuxta petita annuendum esse censuit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2267].

.S’,

Rituum Congregatio

'023

5762.
S. R. C., Pistorien. et Praten., 15 mart. 1721.
Cum Episcopus Pistorien. et Praten. exposuerit, occasione Dioecesanac
Synodi comperiisse abusum, quo simplices Sacerdotes Missam solemnem
celebrantes, etiam in Dioecesi, ad eorum libitum ultra Diaconum et Subdiaconum sub praetextu immemorabilis consuetudinis, adhibent Presby­
terum sibi cum pluviali assistentem; idcoque in S. R. C. enixe supplicaverit
pro declaratione huiusmodi dubii: An usus praedictus sit permittendus?
S. R. C., inhaerendo aliis resolutionibus in similibus editis:1 Praefatum
usum nequaquam permittendum, sed omnino tamquam abusum prohi­
bendum esse mandavit ». Et ita decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2271].

*

5763.
S. R. C., Meliten., 27 febr. 1723.
Cum in causa Melitensi vertente inter Curatum et Patres Ecclesiae
parochialis Regularis B. Μ. V. Portus Salvi Civitatis Vallettae atque Paro­
chum ac Clerum alterius Ecclesiae parochialis Saccularis Naufragii S. Pauli
eiusdem Civitatis, a S. R. C. alias nonnullae resolutae fuerint controversiae;
cumque exinde a Curato et Patribus praefatae Ecclesiae parochialis B. Μ. V.
Portus Salvi, super iuribus parochialibus et praeeminendis, novae promo­
tae fuerint controversiae; hisce ad instandam Curati ct Cleri praedictae
Ecclesiae parochialis Naufragii S. Pauli ad S. R. C. delatis, Emus et Rmus
D. Card. Gualterius infrascripta dubia decidenda proposuit, videlicet:
i. An ct de cuius matricitate constet in casu?
5. An in associatione ad aliquam ex praedictis Ecclesiis, interveniente
Clero Saeculari una cum Parocho Sacculari ct altero Regulari, omnes ince­
dere debeant sub Cruce Cleri et Parochi Saecularis vel Regularis?
Et S. R. C., utraque parte tam scriptis quam voce informante audita,
visisque iuribus hinc inde deductis, rescribendum censuit:
Ad i. « Constare de matricitate Ecclesiae Portus Salvi, ad effectum de
quo agitur».
Ad 5. Omnes debere incedere sub una Cruce, nempe Ecclesiae tumu­
lantis ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2275].
« Cf. N. 5558. 57’9-

Curia Romana

1024

5764.
S. R. C., Brictinorien., 18 aug. 1725.

•
«
£
L·
Λ
5

’4
IB
:

Proposito a Communitate et populo Foropompilii quod Episcopus Bri­
ctinorien. vigore Synodi anno 1712 ab ipso habitae decretum renovari
mandavit, quo adstringere praetendebat Communitatem et populum Foro­
pompilii ad observationem Festi de praecepto S. Catharinae V. et M. uti
Protectricis principalis Civitatis Bertinorii, non obstante quod idem popu­
lus Festum S. Ruffilli primi Episcopi ac ipsius primarii Protectoris de prae­
cepto celebrare consuescat; habitoque adversus huiusmodi decretum ex
parte praefatae Communitatis ad S. R. C. recursu, infrascriptum dubium
coram Emo et Rmo D. Card. Gualterio Ponente inter partes concordatum
propositum fuit:
An Foropompilienses, tam exempti quam non exempti teneantur celebrare de praecepto Festum S. Catharinae V. et M·?
Et S. R. C., visis iuribus tam ex parte Communitatis quam ex parte
Promotoris Fiscalis, eorumque Procuratoribus, in scriptis et voce informantibus auditis, rescribendum censuit: « Negative ». Et ita decrevit ac servari
mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2277].

5765.
S. R. C., Sorana, 24 ian. 1728.

WÎ

-M

■R
L
ni

«s
/
*
»■
g

Reassumpta iterum controversia iam a Canonicis Ecclesiae Cathedralis
ct Promotore Fiscali Curiae episcopalis Civitatis Soranae, adversus Praepo­
situm et Capitulum Ecclesiae Collegiatae S. Restitutae eiusdem Civitatis,
super assistentia in Pontificalibus excitata, quae in S. R. C. habita 5 decembris 1716, respectu Praepositi et Capituli praefatae Collegiatae nondum
penitus resoluta fuit; 1 et per Emum et Rmum D. Card. Polignac infrascripto dubio inter partes concordato proposito:
An decisa sub die 5 decembris 1716, contra Archipresbyterum et Canonicos Ecclesiae Collegiatae S. Bartholomaei Civitatis Sorae, militent etiam
in omnibus contra Praepositum ct Canonicos Ecclesiae Collegiatae S. Resti­
tutae eiusdem Civitatis?
S. R. C., partibus tam scriptis quam voce hinc inde informantibus audi­
tis, alias rescribendum censuit: ■· Affirmative quoad omnia ». Adversus tamen
huiusmodi resolutionem obtenta a Capitulo et Praeposito praefatae Colle­
giatae S. Restitutae nova audientia, et modo iterum reproposita dicta con­
troversia super suprascripto dubio,

« Cf. N 5754

S. Rituum Congregatio

1025

S. eadem R. C., ad relationem ipsius Emi et Rmi D. Card. Polignac,
utraque parte voce ct scriptis informante denuo audita, rescribendum cen­
suit: « In decisis; et amplius ». Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2281].

5766.
S. R. C., decr. 28 mart. 1733.
Ut causae beatificationis et canonizationis Servorum Dei pari diligentia
et consueto Apostolicae Sedis rigore peragantur, Sacrorum Rituum Congregatio ad evitandas in posterum Postulatorum earumdem causarum excusationes et effugia, praesenti decreto iubet ac praecipit, ut, sicut in processibus, qui fiunt super virtutibus Servorum Dei ex praescripto sanctae
memoriae Innocentii Papae XI Testes ex officio sub poena nullitatis a ludicibus sive Ordinariis sive Delegatis examinari debent,1 ita iidem Testes ex
officio in processibus etiam super miraculis omnino examinentur iuxta
normam in Litteris Remissorialibus contentam et expressam sub eadem
poena nullitatis praedictorum processuum, qui sine examine Testium ex
officio etiam super miraculis in posterum fient.
Et ita decrevit, etc. Hac die 21 martii 1733. Factaque per me Secretarium de hac re Sanctissimo Domino Nostro relatione, Sanctitas Sua decretum Sacrae Congregationis approbavit et servari mandavit, die 28 eiusdem mensis ct anni.
[Lambertini, De Servor. Dei Beatificatione, etc., 1. II, c. XLVIII, n. 16].

1
i
'

|
|
j

j
I
I

Ii
|
j‘!
L
fl
|i

5767.

11

S. R. C., Aquitana, 22 ian. 1735.
Habito ad S. R. C. recursu ex parte Promotoris Fiscalis Curiae episcopalis Aquilanae super nonnullis iuribus a Capitulo illius Cathedralis praetensis, iliisque ad S. R. C. delatis; Emus et Rmus D. Cardinalis Belluga infrascripta dubia inter partes concordata declaranda proposuit:
5. An Archidiaconus et Canonici teneantur capitulariter in habitu canonicali recipere Episcopum a suo cubiculo ct associare ad Ecclesiam Cathedralein, similique modo ad eumdem reducere, quando iste vult pontificaliter celebrare, tam in solemnioribus a Pontificali Romano praescriptis,
quam in aliis solemnitatibus ex consuetudine vel devotione in Civitate
introductis, vel occasione universalis lubilaei, vel alia rationabili causa
Episcopo benevisa?
6. An idem veniat servandum quando Episcopus ad eamdem Ecclesiam
accedit cum cappa, ut assistat Missae cantatae, vel Vesperis aut Processioni,
vel ut concionem audiat, vel alia de causa?
1 Cf. N. 5626.

65

Vol. VII.

·*
/

ΛΜη

II
11
II
11
11
11
ji
II
H
11]
|

II
11
| fl

II
II

1026

Curia Romana

Et S. R. C., visis iuribus hinc inde deductis, et tain scriptis quam voce
partibus informantibus auditis, rescribendum censuit:
Ad 5. « Affirmative ».
Ad 6. « Affirmative, iuxta Caeremoniale ».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2310].

5768.

/

Μ · 7 Λ A6V/

/ Ο

Λ

J*>·.

IR «

S. R. C., Surrentina, 12 mart. 1735.
Delatis ad S. R. C. a Capitulo et Canonicis Collegiatae Ecclesiae S. Mi­
chaelis Archangeli de Plano Surrenti controversiis, super nonnullis iuribus
et praeeminentiis a Capitulo Ecclesiae Metropolitanae iam excitatis; Emus
et Rmus D. Card. Gotti infrascripta dubia inter partes concordata decla­
randa proposuit, nempe:
1. An Collegiatae et Parochiali Ecclesiae S. Michaelis Archangeli de
Plano Surrenti competat titulus Insignis?
2. An Canonicis eiusdem Collegiatae liceat uti cappis cum caputio
subsutis serico rubri coloris?
3. An dicti Canonici possint in Processionibus aliisque solemnitatibus
intervenire solutis cappis; vel potius illis ligatis et recollectis?
4. An Archiepiscopo Pontificalia celebranti in dicta Ecclesia Collegiata,
vel filialibus aliisque sitis intra illius districtum, assistere debeant Canonici
eiusdem Collegiatae; seu potius eadem assistentia spectet ad Canonicos
Metropolitanae, qui sive singulariter sive capitulariter, interveniant?
Et S. R. C., partibus tam scriptis quam voce informantibus auditis,
sub die 22 ianuarii proxime praeteriti rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 3. Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam ».
Ad 4. Affirmative, ad primam partem; Negative, ad secundam, nisi
quando Canonici Metropolitanae interveniant capitulariter».
Verum adversus supradictas resolutiones instantibus modo Capitulo et
Canonicis Ecclesiae Cathedralis pro concessione novae audientiae;
5. eadem R. C., ad relationem ipsius Emi Ponentis, rescripsit: Nihil
de nova audientia; et amplius ». Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2312].

5769.
S. R. C., Vercellen., 12 mari. 1735.
Cum ex parte Praepositi Ecclesiae parochialis sub titulo S. Mariae
Vi veronis ct Roppuli Dioecesis Vercellen. apud S. R. C. humiliter suppli­
catum fuerit pro assignatione diei Festi consecrationis illius Ecclesiae; quia

S. Rituum Congregatio

1027

ob longum temporis lapsum, quamvis in parietibus dictae Ecclesiae plures
adhuc existant Cruces ipsius consecrationem indicantes, dies huius penitus
ignoretur;
S. eadem R. C., audita prius relatione Emi et Rmi Episcopi, huiusmodi
instantiae annuendo: « Petitam assignationem pro die ab ipso Emo Episcopo
<emel designanda et numquam in posterum mutanda concedendam esse
censuit ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2313].

5770.
S. R. C., Anagnina, 21 apr. 1736.
Super nonnullis iuribus honorificis, inter loannem Baptistam Bassi
Episcopum Anagninum et Fr. Bartholomaeum Rubini illius Coadiutorem
cx una, atque Scipionem Ambrosii de Thomasiis Praepositum Cathedralis
eiusdem Civitatis partibus ex altera, ortis controversiis illisque ad S. R. C.
delatis; Emus et Rmus D. Card. Belluga infrascripta dubia inter partes
concordata declaranda proposuit, nempe:
i. An Praeposito Ecclesiae Cathedralis Anagninae debeatur thurificatio
triplici ductu, absente Episcopo?
6. An assistentibus in Choro Vicario Generali et Praeposito praecedere
debeat Vicarius; vel potius Praepositus?
S. R. C., utraque parte scriptis et voce informante audita, visisque
iuribus hinc inde deductis, rescribendum censuit:
Ad i. «Negative».
Ad 6. « Affirmative, quoad primam partem; Negative, quoad secun­
dam ».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2316].

5771.
S. R. C.,

Einsiedeln.,

5 maii 1736.

Dubia varia circa Breviarium Bencdictinum, pro quorum resolutione et
declaratione apud S. R. C. humillime supplicatur.
AD TITULUM VII RUBRICAE GENERALES DE OCTAVIS.

Dubium unicum: An Commemoratio solemnis S. Patris Benedicti in
mense Iulio sit celebranda cum octava?
R’. « Negative, nisi adsit concessio specialis ».
ALIA DUBIA.

Dubium 1. An Festum principalis Patroni alicuius Dioecesis a Regulari­
bus sit celebrandum ritu primae classis, et Dedicatio Ecclesiae Cathedralis

1028

Curia Romana

S. Rituum Congregatio

ritu secundae classis; licet hactenus Festum Patroni celebretur ritu duplici
maiori, Festum autem Dedicationis omnino non celebretur?
R!. « Affirmative, tum quoad primum, tum quoad secundum; sed sine
octavis: Regulares autem degentes extra Civitatem non tenentur ad De­
dicationis Officium ».
Propositis in S. R. C. ab Emo et 'Rmo D. Card. Georgio Spinula,
ad instantiam P. Abbatis Monasterii Einsiedeln. Ordinis S. Benedicti
Congregationis Helveticae, suprascriptis dubiis, iliisque mature perpensis
atque examinatis,
S. eadem R. C.: < Resolutiones approbavit, et imprimi posse concessit .
[S. R. Ç. Decreta Authentica, n. 2319].

et partibus tam scriptis quam voce informantibus auditis, rescribendum
censuit:
. ‘
Ad i. « Assistendam choralem praestandam esse ab Episcopo cum
cappa in altera ex duabus Sedibus existentibus in Choro, quae congrue
aptetur, ac prope Episcopum sedeant Dignitates et Canonici, iuxta ordinem ?>.
Ad 2. « Servetur Caeremoniale, lib. 2, cap. 5, § 1 ».
Ad 3. «Negative, ad primam partem;Affirmative, ad secundam .
Ad 7. « Negative; et servetur Caeremoniale, lib. 1, cap. 13, § 3 ».
Ad 8. « Servetur Caeremoniale, lib. 1, cap. 15, § 2 >.
Ad 9. «Servetur Caeremoniale, lib. 1, cap. 22, §2».
Ad 10. « Negative ».
,
Ad n. «Negative».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S R. C. Decreta Authentica, n. 2331].

5772.

I02q

S. R. C., Urbeventana, 3 aug. 1737.
Proposita per Emin, et Rev. Dom. Card Zondadarium Ponentem in
S. R. C. causa vertente inter Episcopum Urbeventanum ex una, atque
Capitulum, Dignitates, Canonicos, Bénéficiâtes et Cappellanos eiusdem
Ecclesiae Cathedralis partibus ex altera; iliaque ad dictum Emin. Ponentem
pro concordia cum facultatibus ipsius S. C. remissa; quia tamen praedicta
concordia minime sequuta fuerit, causa iterum per eumdem Emin. Ponen­
tem in S. R. C. reproposita fuit super declaratione infrascriptorum dubio­
rum, nempe:
1. An, quo habitu et quo in loco Episcopus teneatur assistere celebra­
tioni Missae cantatae et recitationi divini Officii?
2. An eidem Episcopo, assistenti in 'Throno cum cappa recitationi
Horarum Canonicarum, liceat habere Presbyteros chorales illi assistentes,
supcrpelliceo indutos, hinc inde adstantes?
3. An Episcopus per se possit praescribere horas, in quibus celebrari
debeant Missae lectae in Ecclesia Cathedrali; seu potius cum consensu
Capituli?
7. An liceat Episcopo habere Thronum cum quinque gradibus?
8. An in associatione Episcopi Pontificalia celebraturi, tam in accessu
quam in recessu ab Ecclesia, praeire debeant familiares Episcopi, deinde
ipse Episcopus, et postea processionaliter Canonici; vel potius praeire de­
beant processionaliter Clerus et Canonici, postea familiares Episcopi, et
demum ipse Episcopus?
9. An Canonicus Cathedralis concionator teneatur Episcopo gcnuflectere in actu recipiendae benedictionis; seu potius tantum caput inclinare?
10. An tempore quadragesimal i liceat Capitulo Cathedralis recitare
Matutinum pro die sequenti de sero, immediate post Completorium?
n. An quoties ex praescripto Rubricarum celebrandae et cantandae
sunt in Ecclesia Cathedrali plures Missae, liceat aliquam ex illis planam
celebrare?
S. eadem R. C., visis iuribus hinc inde deductis ac mature perpensis,

5773.
S. R. C., Brixinen., 31 aug. 1737.
Cum a S. R. C. in causa iuris benedicendi et consecrandi inter Rmum
Episcopum Brixinen. ex una, et P. Abbatem Monasterii S. loannis Baptistae
in Stambs Ordinis Cisterciensis ex altera partibus, vertente super dubio:
An liceat Abbati Monasterii Stambsensis supellectiles sacras benedicere,
in quibus sacra unctio non adhibeatur; sed etiam Altaria consecrare et alia
vasa sacra, in quibus adhibetur sacrum Chiysma; idque non tantum ad
usum propriae Ecclesiae Monasterii, sed etiam ad usum aliarum Ecclesiarum?
Referente Emo et Rmo Dom. Card. Georgio Spinula, responsum fuit:
Negative; et servetur Decretum datum die 27 septembris 1659 ».1
Verum, ad instantiam praedicti Abbatis, obtenta ab eodem Emo et Rmo
Dom. Card. Spinula Ponente nova audientia, et ab eodem iterum in S. R. C.
proposito infrascripto dubio:
An sit standum vel recedendum a decisis?
S. eadem R. C., utraque parte tam scriptis quam voce informante audita,
visisque iuribus hinc inde noviter deductis, rescribendum censuit: ■ In
decisis; et amplius ». Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2333].

5774.
S. R. C., Tiburtina, 7 dec. 1737.

*

Super iure retinendi elavem capsulae, in qua Feria V in Coena Domini
senator SSmum Eucharistiae Sacramentum, in Ecclesia Cathedrali S. Lau­
rentii Tiburis inter Capitulum et Confratcrnitatem SSmi Salvatoris cius1 Cf. N. 5518.

Curia Romana

1030

dem Civitatis ortis controversiis illisque ad S. R. C. delatis, EmusctRmus
Dorn. Card. Georgius Spinula infrascriptum dubium declarandum pro­
posuit:
An clavis capsulae, in qua SSmum Corpus Christi Feria V in Coena
Domini servatur, tradenda sit Confraternitati laicali; seu potius Sacerdoti
in crastinum celebraturo?
Et S. R. C., Procuratore supradicti Capituli scriptis et voce audito,
ad relationem ipsius Efhi Ponentis, rescribendum censuit: < Negative, ad
primam partem; Affirmative, ad secundam ». Et ita decrevit ac servari
mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2335].

5775.
S. R. C., Alexanen., 21 mart. 1739.
inter Patres Minores Conventuales Conventus Civitatis Alcxani ex una,
atque Capitulum et Canonicos Ecclesiae Cathedralis partibus ex altera,
exortis controversiis illisque ad S. R. C. delatis, Emus et Rmus Dom. Car­
dinalis Gotti Ponens infrascripta dubia inter partes concordata declaranda
proposuit:
1. An Capitulum et Clerus Ecclesiae Cathedralis Civitatis Alexani
accedentes cum Canonico Curato eiusdem Ecclesiae ad associanda cadavera
sepelienda in Ecclesiis Minorum Conventualium et Capuccinorum Ordinis
S. Francisci eiusdem Civitatis, possint ingredi dictas Ecclesias cum Cruce
elevata, et sine Stola? et quatenus affirmative:
2. An ad praefatum Canonicum Curatum spectet in Ecclesia Patrum
Minorum Conventualium S. Francisci Officium funeris explere et Missam
de Requiem canere; vel potius, tam in dicta Ecclesia quam in illa Patrum
Capuccinorum, ipse et Capitulum possint funeri tantum assistere?
3. An ad Parochum spectent omnes cerae, quae deferuntur in associa­
tione cadaveris et circa illud exponuntur in funere in dicta Ecclesia Patrum
Conventualium; vel potius sola quarta funeralis dictae cerae? 1
Et S. R. C., visis iuribus hinc inde deductis, et tam voce quam scriptis
partibus informantibus auditis, rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
M
Ad 2 ct 3. «Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. Ç. Decreta Authentica, n. 2342].
> E

Dub. 4

S.

Rituum Congregatio

1031

5776.
S. R. C., Barcinonem, u iul. 1739.
Ex parte Episcopi Barcinonen. expositum fuit, quod Abbates Regulares
Ordinis Claustralium S. Benedicti Congregationis Tarraconem, qui a S. Sede
Apostolica facultatem habent utendi Pontificalibus in suis tantum Ecclesiis
aut sibi pleno iure subiectis, praetendunt quod Episcopus concedat eisdem
licentiam utendi Pontificalibus in aliis Ecclesiis Dioecesis sive Secularibus
sive Regularibus; propterea praefatus Episcopus in S. R. C. enixe suppli­
cavit pro resolutione infrascripti dubii, videlicet:
An Episcopus possit concedere licentiam .Abbatibus Claustralibus Or­
dinis S. Benedicti Congregationis Tarraconensis exercendi Pontificalia
in Ecclesiis Secularibus aut Regularibus Dioecesis dictis Abbatibus non
subiectis?
Et S. R. C., audito prius voto Apostolicarum Caeremoniarum Magistri,
respondit: « Nequit Episcopus Abbatibus aliisque Praelatis inferioribus,
exercitium Pontificalium restrictive habentibus in suis tantum Ecclesiis,
facultatem seu licentiam impertiri exercendi illud in Ecclesiis ipsis non
subiectis, sive Seculares fuerint sive Regulares suae Dioecesis . Et ita
decrevit ac declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2348].

5777.
S. R. C., Sancti Thomae de Meliapor, 23 ian. 1740.
Ex parte Episcopi S. Thomae dc Meliapor, apud S. R. C. pro declara­
tione infrascriptorum dubiorum enixe supplicatum fuit, nempe:
1. An B. Rita de Cascia possit eligi in Titularem Ecclesiae publicae
erectae in Hospitio Mcliaporiensi Patrum Eremitarum S. Augustini, licet
deTitulari cuiusvis Ecclesiae debeant fieri Suffragia in Laudibus et Vesperis,
et hoc prohibitum sit quoad Beatos utpote nondum Canonizatos; praetereaque de Titulari fiat Officium cum octava, de Beatis vero non fiat cum octava
absque speciali privilegio?
2. Casu, quo dicta Beata sit electa in Titularem, contradicente Ordinario;
an debeat supprimi talis Titulus, et eligi in Titularem alius Sanctus iam
Canonizatus?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, rescribendum censuit:
Ad i. Non licere Patribus Eremitarum S. Augustini, Pontificio induito
nequaquam munitis, assumere in Titularem propriae Ecclesiae B. Ritam
dc Cascia ».
Ad 2. « Titulum sic assumptum debere supprimi, et alium de Sancto
iam Canonizato substitui ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica,

Curia Romana

5778.

Ι

Η . \ Τ Ε Κ ί \ 1 i / W 5 A C Î . K 1 X ) I'z V A J L S

SÆ T4< _7 I

I

1 *1 - 1

Xi

S. R. C., Meliten., 21 ian. 1741.
Inter Dignitates et Canonicos Ecclesiae Cathedralis Meliten, ex una, et
Capitulum Ecclesiae Collegiatae S. Pauli Civitatis Vallcttae partibus ex
altera, circa nonnullas praeeminendas, exortis controversiis iliisque ad
S. R. C. deductis, Emus et Rmus D. Card. Lercarius infrascripta dubia
inter partes concordata decidenda proposuit:
1. An Dignitatibus et Canonicis Cathedralis Civitatis Notabilis non
invitatis competat ius interveniendi in Ecclesia Collegiata S. Pauli Civitatis
Vallettae in Festo Naufragii dieti Sancti ad solemnizandam eius Festivita­
tem, invitis Archipresbytero et Canonicis Collegiatae?
2. An hoc idem ius competat etiam, Sede Episcopali vacante?
3. An eisdem invitatis ab Episcopo tantum, competat dictum ius, invitis
praedictis Archipresbytero et Canonicis Collegiatae? et quatenus affirmative,
4. An Episcopo pontificaliter celebranti in eadem Ecclesia Collegiata in
die Festivitatis praedictae debeatur assistentia a Dignitatibus et Canonicis
Ecclesiae Cathedralis; vel potius a Dignitatibus et Canonicis Ecclesiae Col­
legiatae?
5. Quomodo sint assignanda stalla seu disponendae Sedes Canonicorum
Cathedralis et Collegiatae respective, in casu praedicto?
Et S. R. C., visis iuribus hinc inde deductis et mature perpensis nec
non utraque parte scriptis atque voce informante audita, rescribendum
censuit:
Ad i. « Negative ».
Ad 2. « Negative ».
Ad 3. « Affirmative, quoad assistentiam tantum; servato iurc peragendi
functiones Festivitatis Canonicis Collegiatae, dummodo Ecclesia Cathedra­
lis non defraudetur suo servitio».
t jt.
Ad 4. « Assistentiam deberi a Canonicis Ecclesiae Cathedralis ».
Ad 5. «Esse assignanda stalla tam Canonicis Cathedralis, cum aliquo
ornatu pro illis tantum, quam Collegiatae; dummodo primi praecedant
secundis ».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2358].

5779.
decr. 23 apr. 1741.
Cum in Congregatione generali habita coram SS. D. N. Benedicto
Papa XIV die vigesimaprima Martii proxime praeteriti, occasione agendi
de virtutibus Ven. Servi Dei Francisci Caraccioli Congregationis Clericorum
Regularium Minorum Fundatoris, earumque sufficienti probatione genera-

S. Rituum Congregatio

IO33

tim etiam quaesitum atque acriter disputatum fuerit, possent ne unquam
aut deberent haberi satis probatae ad effectum, de quo agitur, virtutes
alicuius sine ullis testibus de visu; Sanctitas Sua, perlectis Consultorum,
et auditis Reverendiss. Cardinalium tunc suffragiis, reque postea secum
aliis etiam mature perpensa et pertractata, ad ambages quascumque certa
et clara lege desuper tollendas, ita censuit distinguendum.
Ut in causis Beatorum procedentibus per viam cultus sive a Sede Apo­
stolica indulti, sive per tempus immemorabile delati, non recedatur ab
antiqua praxi admittendi virtutum aut martyrii probationem, quam vocant
subsidiariam, conflatam ex testibus quidem tantum de auditu quandoque a
videntibus, quandoque non, sed variis tamen roboratam adminiculis, ad fa­
ciendam viro prudenti ac de re gravi iudicaturo auctoritatem et fidem ido­
neis, ad quae rite colligenda et emittenda sunt a Maioribus nostris litterae
et processus compulsoriales ordinati: cum aequum sit. et antiquitatis et
cultus haberi rationem; neque negari possit, quin magnum sanctitatis argu­
mentum sit, quod quis colatur propter sanctitatem. Tametsi etiam in Beatis,
et antiquis, ubi testes de visu habeantur vel haberi possint, ex his, et non
ex solis testibus de auditu, eorum virtutes aut martyrium (quemadmodum
et in variis huiusmodi causis factum est) probari debent.
Ex quadam etiam aequitate, ne interdum scilicet contingat, causas,
Dei atque hominum iudicio cetcroquin promoveri dignas ex solo testium
de visu quandoque non culpabili defectu, iacere omnino et perpetuo dere­
lictas; praesertim cum, neque raro, claris de caelo signis et prodigiis auditur
Deus huiusmodi defectu non attento, amicum suum, ut superius ascendat,
invitare: possit eadem subsidiaria probatio admitti et in causis simplicium
Dei Servorum per viam non cultus procedentibus: quando tamen non con­
stiterit, primos auctoritate ordinaria processus fuisse dolo malo aut culpa­
bili negligentia tamdiu dilatos, donec testes de visu nulli superessent, et
quando etiam comperto eiusmodi testium defectu, Sacrae tamen Congre­
gationis consilio signata causae fuerit Commissio, et litterae remissoriales ad
processus auctoritate apostolica faciendos expeditae, nulla cum spe testium
de visu in ipsis audiendorum.
Atque in his causis deinde suffragium laturi ubi ex dicta probatione
subsidiaria, omnibus simul rite ac recte pensatis, talis ac tanta (ipsorum
iudicio) exsurgat veri martyrii, aut virtutum heroicarum moralis (ut aiunt)
certitudo, quae non impossibile quidem, sed imprudens (ipsorum pariter
sententia) reddat indicium de opposito; ne qua ex diversitate respondendi
oriatur deinde sententiarum ambiguitas, hac ferme formula respondeant
aut rescribant: virtutes in gradu heroico, aut martyrium ita probari, ut
tuto procedi possit ad ulteriora, nimirum ad discussionem miraculorum,
in casu et ad effectum, de quo agitur.
Simul tamen, ne iuris rigor in his causis adhiberi nedum solitus, sed
ct necessarius, ullo pacto relaxetur; sed quod ex humano testimonio deerit,
divino compensetur: miracula primum quidem quacumque in causa sive
Beatorum ad Canonizationem, sive Servorum Dei ad Beatificationem, non­
nisi ex testibus de visu quoad substantiam approbentur; nulla ratione habita

»°34

Curia Romana

illorum, quae in processu ex solis testibus de auditu deposita, et quantiscuinquc documentis confirmata perlegantur: cum nova alia subinde mira­
cula, testibus de visu plene comprobata, possint quotidie, si Deus voluerit,
supervenire.
Deinde vero cum in causis Beatorum per viam cultus immemorabilis,
aut indulti procedentibus, de stylo praesenti sit, ut approbato iam ex testi­
bus de auditu (ut supra dictum est) adminiculis martyrio aut virtutibus in
gradu heroico, ex duobus deinde miraculis ad solemnem eorum Canonizationem deveniatur; in posterum non duo, ut hactenus, sed quatuor ad eorum
Canonizationem probari debeant miracula, et quidem (ut dictum est), ex
testibus de visu.
In causis autem simplicium Servorum Dei procedentibus per viam non
cultus servetur quidem qui iampridem invaluit mos, ut probatis ex testibus
de visu virtutibus, et duobus deinde miraculis ad Beatificationem proceda­
tur. At ubi virtutes aut martyrium ex testibus de auditu (ut supra) fuerint
probatae, non duo, ut hactenus, sed quatuor omnino ad Beatificationem, ac
deinde duo alia post illam facta, ut moris est, ad eorum Canonizationem
ex testibus pariter de visu debeant approbari. Atque ita servandum Sancti­
tas Sua censuit decrevit et mandavit.
[Lambertini, De Servor. Dei Beatificatione, etc., 1. Ill, c. Ill, η. 25].

S. Rituum Congregatio

IO35

mutatio fiet quando Officium festivum Sancti habentis octavam non ultra
octavam transfertur; quia tota octava nihil aliud est quam extensio ipsius
Festi, et ideo versus idem per reliquos octavae dies, qui forte supererunt,
retinebitur. In festo translato Stygmatum S. Francisci nulla est facienda
mutatio in Hymno; quae quidem mutatio servanda est in Festo S. loachim
Dominica infra octavam Assumptionis celebrando >.
Ad <8. - Negative, quoad primam partem; Parochi enim jurisdictio supra
defunctum durat quousque transeat in aliorum iurisdictionem; non transit
autem in iurisdictionem Regularium, nisi quando pervenit ad fores eorum
Ecclesiae. Ita S. C. Concilii 28 februarii 1708 in Sutrina, et 26 martii 1711
in Montis Politiani. Et sicut non licet Parocho, deposito feretro ante limina
Ecclesiae Regularium, consuetas recitare preces supra cadaver; ita non
poterunt Regulares, antequam vere et realiter sit cadaver intra limites pro­
priae iurisdictionis, illud absolvere, deposito feretro in vico; qui actus ad
summum unice spectaret ad Parochum. Quoad secundam partem, consul­
tius poena pecuniaria, quia agitur de re mere iurisdictionali, et ex praxi
huius S. C., quae in similibus poenam centum aureorum inflixit Regula­
ribus pulsare audentibus Campanam ante Ecclesiam matricem in die Sab­
bati Sancti ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2365].

5780.
S. R. C., Aquen., 2 sept. 1741.

5781.
S. R. C., Aliphana, 19 ian. 1743.

Unus e Presbyteris Directoribus Seminarii Aqucnsis, Curator Ordinis
Divini Officii recitandi, a S. R. C. humillime supplicavit sequentia dubia
declarari:
3. Debetne fieri in tota Dioecesi Officium cum octava Titularis Eccle­
siae Cathedralis aut Patroni? In Hymno Iste confessor diciturne Hac dic
laetus meruit supremos laudis honores, cum id notatur? Praedicta mutatio
debetne fieri cum Officium Sancti habentis octavam transfertur, sed non
ultra octo dies? Et quando tunc dicitur per reliquos octavae dies, dicendumne: meruit beatas, an meruit supremos? Si Festum Stygmatum S. Francisci
transferatur, fitne in Hymno aliqua mutatio? In Festo S. loachim nonne
dicendum est: meruit supremos etc Λ
<8. Possuntne Regulares, cuiuscumque sint Ordinis, intra limites Paro­
chiae ct extra ambitum propriae Ecclesiae, absolutiones defunctis facere
eosque incenso adolcre, quando ad id faciendum rogati sint a parentibus
defuncti, vel a Magistratibus Civitatis si agatur de funeribus unius e Magi­
stratibus; ct si contra ius parochiale supradictas functiones palam et publice,
deposito feretro in vico, facere praesumant, quanam poena plectendi sunt?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremonia­
rum Magistris, respondendum censuit:
Ad 3. Xffirmative. Quoad mutationem faciendam in Hymno Iste Confessor ite fiat haec quando a Breviarii Rubrica iniuncta est. Nec praedicta

Ortis nonnullis controversiis inter Capitulum Cathedralis Ecclesiae
Aliphanae ex una, atque Capitulum ct Canonicos Collegiatae et matricis
Ecclesiae Pedemontis partibus ex altera, super nonnullis praeeminendis;
illisque ad S. R. C. delatis, Emus et Rmus D. Cardinalis Guadagni, pro Emo
et Rmo D. Cardinali Lercario Ponente, infrascripta dubia inter partes
concordata declaranda proposuit, nempe:
1. An Episcopo Pontificalia celebranti in insigni Collegiata S. Mariae
Maioris Pedemontis aliisque Ecclesiis sitis intra illius districtum, assistere
debeant Canonici eiusdem Collegiatae; seu potius Canonici Ecclesiae Cathe­
dralis Aliphanae? et quatenus affirmative quoad secundam partem.
2. An dicti Canonici Cathedralis possint assistere capitulariter, quando
singulariter interveniant?
3. An idem procedat sive dicti Canonici Cathedralis sint invitati ab
Episcopo, sive non?
4. An, et quibus, in hoc casu debeatur praecedentia?
5. An Canonici dictae Ecclesiae Cathedralis, in Convisitatores adhibiti,
possint gestare signum canonicale in dicta Collegiata ac aliis Ecclesiis sitis
intra fines eiusdem? et quatenus affirmative,
6. An, et quibus, in hoc casu debeatur praecedentia?
Et S. R- C., visis iuribus hinc inde deductis ct utraque parte scriptis

Curia Romana

1036

et voce informante audita, ad relationem eiusdem Emi Dom. Cardinalis
Guadagni, rescribendum censuit:
Ad i. «Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam».
Ad 2. « Negative ».
Ad 3. « Quatenus invitati, et non alias ».
.Ad 4. « Deberi Canonicis Cathedralis ».
Ad 5. « Affirmative ».
Ad 6. « Deberi Canonicis Cathedralis Convisitatoribus ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2371].

5782.
S. R. C., Bergomen., 21 mart. 1744.
Cum ex parte Episcopi Bergomensis pro resolutione infrascriptorum
dubiorum apud S. R. C. enixe supplicatum fuerit, nempe:
1. Utrum in Sabbato Sancto pro collatione Sacrorum Ordinum Epi­
scopus in suo domestico Oratorio teneatur Missam cum Prophetiis, ut in
Missali, celebrare?
2. Utrum in Ordinum collatione diebus a iure statutis, dicenda sit
Missa de Sancto contingente, an semper de Feria occurrente? 1
3. Cum Rubrica Missalis de Ritu servando in celebratione Missae,
tit. IV, n. 5, praescribat, quod, incensata Cruce, incensentur et Reliquiae
seu imagines Sanctorum, quaeritur: An imagines Sanctorum debeant habere
inclusas Sanctorum Reliquias, iuxtaQuarti, part. 3, tit. 4, de Introitu Missae,
et Merati, torn. 1, part. 2, titul. 4?
4. Quaeritur: utrum nocte Feriae V in Coena Domini licitum sit Sta­
tuam B. Μ. V. velo nigro circumdatam cum Crucifixo mortuo in gremium
deposito exponere; et Feria VI sequenti mane eam in Processione cum plu­
vialibus nigris deferre?
5. Cum in quamplurimis nostrae Dioecesis Ecclesiis inoleverit ct quo­
tidie excrescat usus vestis violaceae cum ferula in sacris functionibus defe­
rendae a Caeremoniarum Magistro; quaeritur: An sit usus tolerandus?
S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, rescribendum censuit:
Ad i. « Affirmative; id est pro collatione Sacrorum Ordinum in Sabbato
Sancto Missa incipienda est a Prophetiis ».
Ad 2. In Ordinum collatione diebus a iure statutis, dicatur semper
Missa de Feria occurrente ».
Ad 3. « Non esse de necessitate in sculptis Sanctorum imaginibus in
Altare dispositis sacras includere Reliquias ad hoc, ut, incensata Cruce,
valeant illae a Celebrante thurificari ».
Ad 4. Permitti posse, ut Statua B. Μ. V. velo nigro circumdata nocte
1 E. Dub. 3 et 5.

.S’.

Rituum Congregatio

ï°37

Feriae V in Coena Domini cum lesu Domino Filio mortuo in gremium
deposito in Ecclesia exponatur; ct sequenti Feria VI mane processionaliter
cum pluvialibus nigris deferatur».
Ad 5. « Serventur praescripta a Caeremoniali Episcoporum circa vestem
violaceam et ferulam gestandam, prout legitur lib. I, cap. 5, § 4; quare
huiusmodi color et ferulae gestatio convenit solummodo Caeremoniariis
Ecclesiae Cathedralis ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2375].

5783.
S. R. C., Tirasonen., 16 maii 1744.
Episcopus Tirasonen. enixe apud S. R. C. supplicavit pro declaratione
sequentium dubiorum, videlicet:
1. An liceat Abbatibus aliisque Pontificalia ex privilegio exercentibus
benedicere Campanas, vasa sacra et alia, quae sacro Chrismate liniuntur;
nec non vestes sacras ct alia in quorum benedictionibus Chrismatis unctio
non requiritur? et quatenus affirmative,
2. An hoc eis liceat etiam pro Ecclesiis sibi pleno iure non subiectis?
3. An Regularium Rectores, Priores, Guardiani, Ministri et alii Supe­
riores possint explere benedictiones omnes, in quibus sacrum Chrisma
non requiritur?1
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, ad relationem Emi ct Rmi D. Card. Tamburini Ponentis, rescri­
bendum censuit:
Ad i. «Quoad primam partem, non licere, nisi habeant S. Sedis pri­
vilegium; quoad secundam partem, licere ».
Ad 2. « Hoc eis licere pro usu dumtaxat suarum Ecclesiarum vel Mo­
nasteriorum ».
Ad 3. « Posse pro suis Ecclesiis, supposito S. Sedis privilegio .
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2377].

5784.
S. R. C., Lucana, 15 maii 1745.
Magister Caeremoniarum Ecclesiae Cathedralis Lucanae humillime
apud S. R. C. supplicavit pro declaratione sequentis dubii, nempe:
An sit laudandus Parochus qui Feria VI in Parasceve, dum defert SSnium
Sacramentum ad domum sui parochiani infirmi, pro ministrando ei Viati­
cum, per vias publicas recitat consuetos Psalmos, sed in fine illorum omittit
y. Gloria Patri, et ingressus Ecclesiam statim reponit sacram Pyxidem
et dimittit populum absque benedictione?
> E. Dub. 4

ίο; 8

S*
«

Curia Romana

Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, rescribendum censuit: « Non est reprobandus Parochus, qui
defert SSfhum Viaticum infirmo Feria VI in Parasceve, dummodo private
et submissa, quinimo submississima, voce recitet Psalmos consuetos per
vias publicas, etiamsi dicat y. Gloria Patri etc.; quia in tali circumstantia
actio talis nihil habet rationis cum functionibus Ecclesiae huius diei: et
considerandum est, quod deferri debet cum Stola albi coloris, in qua Feria
supradicta color paramentorum est niger pro Ecclesiae functionibus: ideo­
que si defert privatim pro aliqua necessitate, populum absque benedictione
dimittat Feria VI in Parasceve, quia in publica Ecclesia non debet recondi n.
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2383].

5785.
S. R. C., Pernambucen., 4 sept. 1745.
I
'
*
’
*2

♦.
M
‘j
S
M
ti
,'
. *.
·'
•
ί
It»

’’ 1
■·«
·]'
■p
JW

U.

Dignitates et Canonici Ecclesiae Cathedralis SSmi Salvatoris Pernambucen. Dioecesis in Brasilia exposuerunt, quod cum Capitulum praefatum
quinque tantum Dignitatibus novemque Canonicis praebendatis ac quatuor
aliis Semicanonicis constet, nullamque aliam habeat Ordinum distinctionem,
aliquoties inter ipsos dubia aliqua orta sunt circa ritum observandum in
Missis Pontificalibus aliisque functionibus ecclesiasticis in praefata Ecclesia
celebrandis; quae cum ab ipsis probe iudicari nequeant, ideo, ne erronee
sed rite procedant, a S. R. C. humillime supplicarunt infrascripta dubia
declarari, nempe:
i. An universa Dioecesis teneatur ad celebrandum sub ritu duplici
primae classis cum octava Festo Transfigurationis Domini Ecclesiae Cathe­
dralis Titularis?
2. An Canonici Assistentes Episcopo in Missa Pontificali debeant induere albam, eo quod dictum Capitulum adhuc utatur superpcliiceis rotundis, et non rochetto neque cotta, super quam innuit Caeremoniale Episcoporum induere Amictum et Dalmaticam?
3. An quinam ex Capitulo esse debeant Diaconi assistentes, ac Diaconus
et Subdiaconus in Missa Pontificali?
8. An de Titulari Ecclesiae Cathedralis debeat fieri commemoratio in
Suffragiis Sanctorum per totam Dioecesim, vel ab illis tantum qui addicti
sint Ecclesiae Titulari?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, rescribendum censuit:
Ad i. «'Affirmative».
Ad 2. " Canonici assistentes Episcopo, non Albam, sed rochcttum vel
cottam, quoquo modo vel forma ad regionis morem compacta illa sit ct
consuta, induere debent una cum Amictu subtus Dalmaticam, vel aliud
Chori peculiare insigne ».
Ad 3. Quando praebendae non sunt distinctae, duo Diaconi assistentes

S. Riluum Congregatio

*039

apud solium Episcopo erunt primae duae Dignitates immediate sequentes
post primam; si autem inter Praebcndatos Canonicos perpetua non autem
accidentalis esset Ordinum distinctio in Presbyterales et Diaconales, pro
munere assistentiae assumuntur primi duo Canonici ex Ordine Diaconali.
Diaconus vero Evangelii et Subdiaconus pro Epistola in Missa Pontificali
inservientes, quando tale onus inter omnes per vices, vel alias, iuxta Eccle­
siae consuetudinem non sit, erunt alii duo digniores, sive Canonici sive
Dignitates fuerint, qui sequuntur in ordine post assistentes Canonicos
in Solio; item ac supra dictum est, si nulla intercedat Ordinum vel Prae­
bendarum distinctio ».
Ad 8. « De Titillari Ecclesiae Cathedralis in genere, commemoratio
inter Suffragia solummodo habenda est per illos, qui sunt de gremio
Ecclesiae ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2388].

5786.
S. R. C., Varsavien., 7 maii 1746.
Capitulum insignis Regiae Ecclesiae Varsaviensis apud S. R. C. humil­
lime supplicavit pro declaratione sequentium dubiorum, nempe:
i. Cum in quibusdam Ecclesiis quaedam Festa simplicia sint perpetuo
impedita, ita ut de illis ne quidem commemoratio perpetuo fieri possit,
quaeritur: Num loci Ordinarius possit assignare aliam diem illis Festis
impeditis; et utrum consuetudo antiqua et immemorabilis dicendi Officium
de aliquo Sancto sufficiat ad licite continuandum et recitandum dictum
Officium?
7. Utrum transeuntes ante expositam Reliquiam SSmae Crucis, debeant
genu usque ad terram flectere, vel sufficiat semigenii flexio, uti solet fieri
coram Episcopo? et num eadem genuflexio facienda sit ante praedictam
Reliquiam SSmae Crucis, quae, licet non sit exposita, asservatur tamen
occlusa in aliquo Altari; aut etiam quando exposita est sed non apparet,
quia pars, quae respicit populum, habet figuram Christi Crucifixi?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, rescribendum censuit:
\d i. « Quoad primam partem, Negative; quoad secundam vero, Affir­
mative, dummodo immemorabile rcspiciat Festum in Romano Martyrologio
descriptum; sin minus, Negative ».
Ad 7. « Si loco principe Reliquia SSinae Crucis super Altare fuerit
exposita, tunc transeuntes ante illam unico genu usque ad terram flexo
venerare debent; sola vero capitis inclinatione, si praefata Reliquia recondita
erit in custodia ».
Et ita decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2390].

1040

Curia Romana

5787.
S. R. C., Mexicana in Indiis Occidentalibus, 3 sept. 1746.
Expositum fuit a Patribus Oratorii S. Philippi Nerii Civitatis Mexicanae
in Indiis occidentalibus, eorum Congregationem ibi fuisse auctoritate ordi­
naria erectam, et postea a s. m. Innocentio XII confirmatam cum omnibus
et singulis privilegiis ad instar Congregationis S. Mariae in Vallicella de
Urbe, ut ex Brevi exhibito sub die 24 decembris 1697. Cum autem in
Ecclesia dictorum Patrum plures tumulari iusserint ct iubeant, Parochi
in associandis ad eamdem Ecclesiam cadaveribus, parentalia et quidquid
aliud in exequiis fieri solet, in ea peragere voluerunt; quare ut Patres prae­
dicti pluries a recipiendis defunctis se abstinuerunt et abstinent; et quando
ita se expedire non poterant, intrante Parocho eorum Ecclesiam semper
protestati fuerunt iurisdictionem ad se, non ad illum spectare. Mox vero,
ad evitanda scandala quae ex hoc oriri possunt, demisse penes S. R. C.
supplicarunt, quatenus benigne declarare dignaretur: Quibus competat,
Parochis ne an Patribus in eorum Ecclesia exequias persolvere?.
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, respondendum censuit: · Quando Ecclesia tumulans est a parochiali diversa, ducto funere ad Ecclesiam, non Parochus, sed aliquis Sacer­
dos eiusdem Ecclesiae, ad quam cadaver delatum est, indutus cotta et Stola,
vel etiam pluviali nigri coloris, prosequatur Officium a Rituali Romano
praescriptum; et sic servandum esse in Ecclesia praedictorum Patrum Con­
gregationis Oratorii S. Philippi Nerii in Civitate Mexicana, sine tamen
praeiudicio iurium Parochis competentium, ut possint, si velint, illa experiri
in hac S. C. ». Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2393].

5788.
I*

S. R. C., Avenionen., 16 sept. 1747.
In causa functionum et praeeminendarum vertente inter Rmum Archie­
piscopum Avenionen. eiusdem Civitatis ex una, et Capitulum Ecclesiae
Metropolitanae partibus cx altera, ortis controversiis iliisque ad S. R. C.
delatis, Emus et Rmus D. Cardinalis Tanara Ponens infrascripta dubia coram
se concordata decidenda proposuit, nempe:
1. An Archiepiscopo, sive solemniter ac pontificaliter celebranti in die
octava Corporis Christi in Ecclesia Collegiata S. Agricolae, sive alia quaelibet
Pontificalia exercenti, tum in eadem Ecclesia tum quoque in aliis quibus­
cumque Civitatis Avenionen., debeatur assistentia a Dignitatibus et Cano­
nicis Ecclesiae Cathedralis; vel potius a Dignitatibus et Canonicis earumdem
Ecclesiarum?
2. An eidem Archiepiscopo liceat sacras generales Ordinationes extra
Cathedralem Ecclesiam peragere? et quatenus affirmative,

Μ»—-

1041

S. Rituum Congregatio

3. An Dignitates et Canonici eiusdem Cathedralis et Metropolitanae
Ecclesiae teneantur, etiam inviti, dicto Archiepiscopo alibi Ordinationes
celebranti assistere ct deservire?
Et S. R. C., visis iuribus ex parte praefati Capituli Ecclesiae Metropoli­
tanae deductis, nec non scriptis ac voce illius Procuratore audito, ad rela­
tionem eiusdem Emi Ponentis, rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative, ad primam partem; Negative, ad secundam ».
Ad 2. « Negative ».
Ad 3. Provisum in antecedenti ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2397].

5789.
S. R. C., laurinen., 20 sept. 1749.
Cum Episcopo laurinen. in Hungaria nonnulla occurrerint dubia circa
sacros Ritus et Rubricas, apud S. R. C. humillime supplicavit, quatenus ea
benigne resolvere dignaretur infrascripta dubia:
1. An Presbyteri ordinandi ab initio vel solum a Suscipe Sancte Pater etc.
debeant inchoare Missam cum celebrante et ordinante Episcopo?
2. An Presbyteri ordinandi debeant legere Missam stantes vel genuflexi?
3. An Presbyteri ordinandi debeant fdeere omnes illas actiones quas
Episcopus ordinans in Missa facit, scilicet: Cruces manu super Oblata
peragere, genuflectere ct omnia illa, quae Episcopus agit, agere?
4. Idem quaeritur de Episcopo consecrando. 1
5. An Episcopi, non habentes facultatem specialem concedendi licen­
tiam celebrandi Missam in Oratoriis privatis et Cappellis pro secularibus
et aliis, possint licentiam dictam petentibus concedere?
6. Cum in Rubricis de Sacramento Confirmationis ditatur: Adulti seu
alii maiores ponant pedem suum super pedem dexterum Patrini sui, quaeri­
tur: An sufficiat si Patrimis ponat manum suam dexteram super humerum
dexterum Confirmandi?
7. An Confirmandus tempore Confirmationis, quando Episcopus dicit:
N. signo Te signo Crucis etc., praeter nomen suum baptismale, possit nomen
alius Sancti sibi imponi curare?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, ad relationem Emi et Rmi D. Card. Tamburini Ponentis, censuit
rescribendum:
Ad i. «Teneri solum a Suscipe Sancte Pater».
Ad 2. « Negative, ad primam; Affirmative, ad secundam partem ».
Ad 3. «Negative».
Ad 4. « Servandum esse Pontificale Romanum ».
1 E. Dub. 5 ct 6.
Vol. VU.

to

1042

Ad 5.
Ad 6.
Ad 7.
Et ita
[S. R.

Curia Romana

« Negative ».
« Sufficere ».
« Posse ».
declaravit.
C. Decreta Authentica, n. 2404].

5790.
S. R. C., Senogallien., 29 nov. 1749.

1
’
•I
«I '

(*l
j.B
■
\
SH■
■ K

J R

·

Super iure deferendi Stolam, tam in associatione cadaverum quam in
publicis Processionibus, aliisque praeeminentiis in ecclesiasticis functioni­
bus in Ecclesia Collegiata S. Petri Terrae Corinaldi Dioecesis Senogallien.
peragendis, inter Capitulum et Canonicos dictae Ecclesiae Collegiatae atque
losephum Pandolfi Curatum Mansionarium eiusdem Ecclesiae, ortis con­
troversiis iliisque ad S. R. C. delatis, Emus ct Rriius Dom. Card. Cavalchini
Ponens infrascripta dubia declaranda proposuit, nempe:
i. An in associatione cadaverum, absente Archipresbytero, delatio
Stolae competat Archidiacono seu alteri Dignitati aut Canonico Ecclesiae
Collegiatae S. Petri Terrae Corinaldi; vel potius Parocho Mansionario
seniori?
5. An et cui, absente Archipresbytero, competat benedictio Fontis
Baptismalis ct administratio Baptismatis in dic Sabbati Sancti?
Et S. R. C., utraque parte scripto ct voce informante audita visisque
iuribus hinc inde deductis, ad relationem eiusdem Emi Ponentis, rcscribendum censuit:
Ad i. Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam».
Ad 5. « Competere Dignitati scu Canonico celebranti ».
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2406].

5791.
S. R. C., Nullius Sublacen., 19 sept. 1750.
Cum Emus et Rmus D. Card, loannes Baptista Spinula, Abbas Commen­
datorius Ecclesiae Sublacen., a S. R. C. e.xj ustulaverit: An Clerus universus
dictae suae Ecclesiae teneatur quotannis die 4 decembris celebrare diem
Festum Dedicationis Ecclesiae Abbatialis S. Scholasticae sub ritu duplici
primae classis cum octava?
| |M
S. eadem R. C., referente Emo et Rmo D. Cardinali Millino Ponente,
respondit: Teneri universum Clerum ad normam Rubricarum, et quidem
sub ritu duplici primae classis, in Civitate cum octava, in Dioecesi vero
sine octava; Regulares autem sub ritu duplici secundae classis, sed sine
octava ». Atque ita decrevit et servari mandax it.
[S. R. C. Decreta Authentica, η. 2409I.

5.

Rituum Congregatio

IO43

5792.
S. R. C.» Casalen., 3 apr. 1751.
Cum ab antiquo et immemorabili tempore Canonici Ecclesiae Cathe­
dralis diebus Dominicis aliisque Festis infra annum occurrentibus, quando
a musicis Vesperae decantantur, consueverint eo tempore in Choro bini
et bini Vesperas et Completorium recitare; nunc exortum est dubium: An
per eum modum recitandi Completorium satisfaciant Canonici muneri suo?
Quare pro declaratione Episcopus Casalen. et Canonici praedicti ad S. R.C.
recursum habuerunt.
Et S. eadem R. C., iis omnibus mature perpensis quae in hanc rem dedu­
cta sunt, ad relationem Erni et Rmi D. Card. Tamburini Ponentis, rescripsit:
» Canonicos non satisfacere obligationi Chori, recitando medo praedicto
Completorium, tempore quo a musicis Vesperae decantantur ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2412].

5793.
S. R. C., Ordinis Carmelitarum Excalceatorum
Provinciae Poloniae, 29 ian. 1752.
Cum Fratri losepho a B. V. M. Ordinis Carmelitarum Excalceatorum
Provinciae Poloniae nonnulla occurrerint dubia circa Rubricas: apud S. R. C.
humillime supplicavit, quatenus ipsa benigne resolvere dignaretur infrascripta dubia:
i. Cum Regulares teneantur recitare Officium de Dedicatione Ecclesiae
Cathedralis sub ritu duplici secundae classis; utrum tantum intra Civita­
tem constituti, ubi adest talis Ecclesia Cathedralis, an etiam per totam
Dioecesi m?
i
8. Quaenam dicenda sit Missa in die obitus vel depositionis alicuius
defuncti Sacerdotis; prima, quae est pro Episcopis assignata, ut in Comme­
moratione omnium Fidelium defunctorum cum Oratione: Deus, qui inter
Apostolicos Sacerdotes etc.; an illa, quae est secundo loco posita, quae est
in die obitus seu depositionis in communi cum Oratione: Deus qui inter
Apostolicos Sacerdotes; et insuper quaenam dicenda sit Missa in exequiis
solemnibus post sepulturam cadaveris?
Et S. R. C., audito prius voto unius cx Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, respondendum censuit:
Ad i. " Regulares degentes in Civitate tenentur ad Officium Dedica­
tionis Cathedralis; degentes vero extra Civitatem non tenentur, neque ad
recitationem Officii in die festo ».
Ad 8. « Una vel altera Missa dici poterit in sepultura cadaveris vel in
anniversario pro Sacerdote defuncto, dummodo pro eo Oratio Deus, qui
inter Apostolicos Sacerdotes etc. omnino adhibeatur».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2417]. __

f

1044

Curia Romana

5794.
S. R. C., Novarien., 26 aug. 1752.
Ad componenda dissidia orta inter Confratemitatem Sanctissimae Tri­
nitatis et Societatem Augustissimi Corporis Domini Terrae Vespolatis
Dioecesis Novarien., occasione Processionum SSmi Sacramenti, Emus et
Rmus D. Cardinalis Sacripante Ponens infrascripta dubia a S. R. C. decla­
randa proposuit, nempe:
1. An, non solum in Corporis Domini solemnitatibus sed etiam in qui­
buscumque Processionibus in quibus SSma defertur Eucharistia, ius prae­
cedendi sit Societati SSmi Corporis Christi?
2. An eidem Societati liceat extra Ecclesiam Processionem ducere, quae
intra eam fit singulis tertiis Dominicis cuiuslibet mensis aliisque Festis
principalioribus?
Et S. eadem R. C., praevia relatione Rmi Episcopi, ac visis iuribus ex
parte eiusdem Confraternitatis eiusdem Corporis Domini deductis, illiusque
procuratore scriptis et voce informante audito, inhaerendo aliis Decretis
in similibus emanatis,1 ad relationem praefati Emi Ponentis, rescribendum
censuit:
Ad i. (-In quibuscumque Processionibus in quibus defertur SS. Eucha­
ristia, praecedentiam deberi Confratemitati SS. Sacramenti ».
Ad 2. « Arbitrio Episcopi ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S R. C. Decreta Authentica, n. 2423].

5795.
S. R. C., Conimbricen., 14 apr. 1753·
Cum Rmus Episcopus Conimbricen. apud S. R. C. exposuerit plures
in sua Cathedrali vigere usus contra praescriptum Sacrarum Rubricarum
et Caeremonialis Episcoporum, pro quorum observantia Capitulum, Digni­
tates et Canonici dictae Cathedralis antiquam consuetudinem adducebant;
cumque ad S. C. suam relationem ipse transmiserit; limus et Rmus D. Card.
Tamburinus S. R. C. Praefectus et Causae Ponens infrascripta dubia coram
se inter partes concordata proposuit:
1. An, attentis circumstantiis, toleranda sit asserta consuetudo cantandi
unicam Missam, aliamque legendi iis diebus quibus a Rubrica duae prae­
cipiuntur Missae?
2. An in Missa Conventual! cani semper debeant Gloria, Credo, totum
Graduate, Offertorium, Praefatio et Pater Noster?
Et S. R. C., re mature discussa, perpensisque tam Rmi Episcopi quam
1 Cf. N. 523^. 5378> S482, 5664, 5697.

S. Rituum Congregatio

1045

Capituli ut Canonicorum iuribus per eorum Procuratores voce et scripto
expositis, rescribendum censuit:
Ad i. «Negative, reservato iure probandi antiquam consuetudinem; et
amplius ».
Ad 2. < Affirmative, iuxta praescriptum Caeremonialis Episcoporum;
et amplius .
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2424].

5796.
S. R. C., Casalen., 15 sept. 1753.
Ortis nonnullis controversiis inter Rmum Episcopum Casalen. eiusque
Promotorem Fiscalem atque Capitulum et Canonicos Ecclesiae Cathedralis
circa observantiam Caeremonialis et Ritualis Romani, iisque ad S. R. C.
iudicium delatis; concordata fuerunt, coram Emo et Rmo Domino Cardinali
Tamburino eiusdem S. C. Praefecto et Causae Ponente, sequentia dubia,
videlicet:
' ‘
'
1. An et quando prima Dignitas seu dignior ex Canonicis teneantur
sustinere librum Episcopo cantanti in Missis et Vesperis pontificalibus; vel
potius sit servanda asserta consuetudo?
2. An eadem prima Dignitas seu dignior ex Canonicis teneatur assi­
stentiam praestare Episcopo in omnibus pontificalibus functionibus?
9. An pectorale seu formale sit ornamentum adhibendum privative ab
Episcopo; vel illo uti possint prima aliacque Dignitates et Canonici solcmniter celebrantes, iuxta assertam consuetudinem dictae Ecclesiae?
Et S. R. C., utraque parte scripto et voce informante audita visisque
iuribus hinc inde deductis, ad relationem praefati Emi et Rmi Ponentis,
rescribendum censuit:
Ad i. Affirmative, ad primam partem et ad formam Caeremonialis
Episcoporum; Negative, ad secundam ».
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 9. «Affirmative, ad primam partem; Negative, ad secundam».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2425].

5797.
S. R. C., Wilnen., 22 dec. 1753.
Porrectis per Capitulum et Canonicos Ecclesiae Cathedralis Wilnen. in
Lithuania penes S. R. C. humillimis precibus pro declaratione sequentium
dubiorum, nempe:
7. An, quando iuxta Rubricas Missalis in heri is Quadragesimae, quatuor
Temporum, Rogationum ac Vigiliarum praescribuntur duae Missae canta-

Curia Romana

1046

tac in Cathedralibus ct Collegiatis, una de Festo post Tertiam, altera de
Feria post Nonam; tunc in dicta Cathedrali Wilncn. propter insufficientiam
temporis, ratione multarum votivarum cantantarum ex fundatione, possit
una ex his duabus substitui lecta pro cantata, et quae; potius nempe de
Festo post Tertiam, an post Nonam de Feria?
9. An in Dominicis infra octavam, sive privilegiatam sive non privilegiatam, praeter Missam Conventualem, quae cantatur de Dominica per
Hebdomadarium, debeat etiam alia Missa cantari dc die infra octavam?
Item an in Dominicis per annum, in quibus fit de aliquo Festo cum com­
memoratione Dominicae, praeter Missam Conventualem dc Festo celebran­
dam per Hebdomadarium, debeat etiam alia Missa cantari de Dominica
per Vicarios eiusdem Cathedralis?
10. An quando absolvitur Missa lecta coram SS. Sacramento exposito,
attamen velato, aut coram SSmo Sacramento in Pyxide exposito; debeant
omnes genuflcxiones observari in tali Missa, quae alias observantur coram
SSmo Sacramento publice exposito, et non velato?
Et S. R. C., habita prius Rmi Episcopi informatione, auditoque super
praefatis dubiis voto unius ex Caeremoniarum Apostolicarum Magistris,
ad relationem Emi et Rmi D. Cardinalis Tanari Ponentis, rescribendum
censuit:
Ad 7. « Non posse omitti alteram ex his duabus Missis cantandis».
Ad 9. «(Negative, scilicet in Dominicis infra octavas vel aliis a Pcsto
duplici impeditis unicam tantummodo cantandam esse Missam: in Dominicis quidem infra octavas, Missam de Dominica cum commemoratione
octavae; in aliis vero Dominicis non privilegiatis et in quibus fit de occurrenti Festo duplici, Missam de Festo cum commemoratione Dominicae et
eiusdem Evangelio in fine ».
Ad 10. «Affirmative».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2427].

V
fc
.
*
‘

/
j,

u
\
V'
*■
·'

e·

/

1

I
H

HI

5798.
S. R. C.,

Lucana,

12 apr. 1755.

Cum Rmo Episcopo Lucano nonnulla occurrerint dubia circa sacros
Ritus, humillime apud S. R. C. supplicavit, quatenus ea benigne decernere
dignaretur:
1. An ferenda sit immemorabilis vel certe antiqua consuetudo Parocho­
rum benedicentium sacrum Fontem dc mane, aut in Vesperis dierum Festo­
rum. iuxta praescriptum Ritualis Romani; ubi agitur de benedictione Fontis
Baptismi extra Sabbatum Pa chae ct Pentecostes, cum aqua consecrata non
habetur?
2. An Parochis, quibus in die Sabbati Sancti imminet onus adeundi
Ecclesiam Matricem, ut lunctioni Pontis intersint et aquam benedictam
atque Olea sacra recipiant, possint aut teneantur idem onus in alium Sa­
cerdotem ab iis deputandum aut delegandum remittere; adeo ut qui habent

.S'.

Rituum Congregatio

1047

Fontem Baptismalem illum benedicant, aut saltem Sacrum faciant pro
commoditate et devotione suorum parochianorum; et in casu, cum quo
numero ministrorum?
3. An fas sit Parochis uti in collatione Sacramenti Baptismatis aqua in
Ecclesia Matrice benedicta; cui privatim et separatim, non in ipso actu be­
nedictionis Baptismalis, infusa fuerint Olea sacra?
4. An Parochi (in alienas Ecclesias convenientes aut non convenientes)
possint, attenta consuetudine immemorabili aut saltem antiqua, Sacrum
facere in die Sabbati Sancti cum cantu aut sine cantu in propria Ecclesia,
praetermissis benedictionibus Ignis, Cerei, Prophetiis aliisque ritibus ipsa
die praescriptis; vel non obstante eadem consuetudine, idem Sacrum omit­
tere teneantur? Et quatenus negative quoad secundam partem, sub qua
poena statuenda contra Parochos aliosque Sacerdotes transgressores?
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rmi D. Card. Tamburini S. R. C.
Praefecti et Causae Ponentis, censuit rescribendum:
Ad i. «Parochos habentes facultatem benedicendi Fontem Baptismalem Sabbatis diebus Paschatis aut Pentecostes dumtaxat, et non aliis diebus,
illum de mane benedicere debere; qui vero hanc facultatem non habent,
ab cius benedictione se abstinere teneri ».
Ad 2. «Parochis licere alium Sacerdotem delegare qui benedictioni
Fontis Baptismalis in Ecclesia Matrice pro iis assistat; vel etiam die Sabbati
Sancti alteri Sacerdoti Missae celebrationem in propria Ecclesia committere.
Qui vero facultatem obtinent Fontem benedicendi quatuor saltem Clericos
in ministerio habebunt ».
Ad 3. «Parochi ex Matricis Fonte aquam, cui sacra Olea iam fuerint
commixta, suscipere debent, quam adhibeant in Baptismi collatione. Qui
vero ante Fontis benedictionem Olea sacra recipere non poterunt, illa sub­
inde privatim ac separatim in aquam mittere poterunt .
Ad 4. « Missae in Sabbato Sancto celebrandae Ignis ac Cerei benedi­
ctio praecedere, ct ante Missam Prophetiae omitti non debent; Archiepiscopus autem Parochos ad Ignis et Cerei benedictionem faciendam aliqua
poena pecuniaria adigere poterit ».
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2436].

5799.
S. R. C., S. Severi, 13 maii, 18 dec. 1756.
Exortis inter Capitulum Ecclesiae Cathedralis S. Severi ex una, atque
Archipresbytcros et alios dc Clero Ecclesiarum parochialium Sanctorum
Severini, Nicolai et loannis Baptistae dictae Civitatis e.x altera partibus,
controversiis, super Processionibus, funeribus aliisque praeeminendis in
functionibus ecclesiasticis peragendis, iliisque ad S. R. C. delatis, infra­
scripta dubia, coram Emo et Rmo D. Card. S. Caesarei Ponente concordata,
decidenda proposita fuerunt, nempe:

1048

Curia Romana

i. An in Processionibus Rogationum, quibus intersunt Capitulum Cathe­
dralis, nec non Archipresbyteri ct alii de Clero Ecclesiarum parochialium
Sanctorum Severini, Nicolai et loannis Baptistae, usus pluvialis aliorumque
sacrorum indumentorum, et praecedentia respective, pertineant ad Capi­
tulum Cathedralis; vel potius ad Archipresbyteros dictarum Ecclesiarum
parochialium, et ad ceteros qui illis assistunt respective?
7. An ad Archipresbyterum, secundam Dignitatem, Curatum Ecclesiae
Cathedralis spectet administrare Viaticum et Extremam Unctionem Dignita­
tibus ct Canonicis atque Abbatibus Beneficiatis Capituli domicilium haben­
tibus in Parochiis dictarum Ecclesiarum; vel potius pertineat ad Parochum
domicilii?
u. An decedente aliquo cx Capitulo Cathedralis intra fines dictarum
Ecclesiarum parochialium tumulandus sit in eadem Ecclesia parochiali, ubi
decedit, solutis iuribus parochialibus Parocho domicilii; vel potius tumulan­
dus sit in Ecclesia Cathedrali, absque ullo onere dictae praetensae solutionis?
Et S. R. C., utraque parte scripto et voce prius audita visisque iuri­
bus hinc inde deductis, ad relationem eiusdem Emi Ponentis, rescribendum
censuit:
Ad i. «Affirmative, ad primam partem; Negative, ad secundam».
Ad 7. «Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam».
Ad n. « Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam, solutis
iuribus parochialibus Parocho domicilii ».
Et ita decrevit ac servari mandavit. Die 13 maii 1756.
Adversus tamen istam resolutionem cx parte Archipresbyterorum et
Cleri Ecclesiarum parochialium dictae Civitatis, expetita et obtenta nova
audientia, ct huius vigore, reproposita per eumdem Emum et Rnium D.
Card. S. Caesarei Ponentem huiusmodi controversia super praefatis dubiis;
S. R. C., scripto ct voce utraque parte hinc inde informante audita et
ex noviter deductis, rescribendum censuit: < In decisis; et amplius ». Et ita
decrevit ac servari mandavit. Dic 18 decembris 1756.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2441].

5800.
S. R. C., Brixinen., 7 iul. 1759·
Cum in nova constructione Ecclesiae Cathedralis Brixinen. Imagines ct
Tituli Altarium antiquitus consecratorum translati fuerint dc uno loco ad
alium, non amota tamen a primaevo loco mensa iam consecrata, quaesitum
fuit a Capitulo et Canonicis illius Ecclesiae: An Altaria, a quibus alio trans­
lati fuerint Tituli ct Imagines, remanente tamen mensa consecrata, nova
indigerent consecratione?
Et S. R. C , ad relationem infrascripti Secretarii, respondit: Eadem
Altaria non indigere nova consecratione, cum Altaria non Sanctis sed Deo
in honorem Sanctorum dedicentur ».
Et ita declaravit atque decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2450].

.S’.

Rituum Congregatio

1049

5801.
S. R. C., Calaguritana et Calceaten., 17 maii 1760.
Indulta a S. R. C. Rmo Episcopo Calaguritano et Calceaten. facultate
subdelegandi cius Vicarios Generales, Dignitates, Canonicos, Parochos
aliosque Sacerdotes pro benedictione sacrae supellectilis, in qua sacra unctio
non adhibetur; dubitatum fuit ab eodem Rmo Episcopo: An illi, quibus
dicta facultas delegata fuit, benedicere possent imagines Domini Nostri
lesu Christi, Beatae Mariae Virginis aliorumque Sanctorum, Tabernaculum
in quo asservatur SS. Eucharistiae Sacramentum, Pyxidcm ct generaliter
omne illud in quo sacra unctio non adhibetur? Propterca idem Rmus Epi­
scopus iterum S. R. C. rogavit, quatenus, ad omnem scrupulum amovendum,
declarare dignaretur:
An in induito iam sibi concesso comprehenderetur facultas subdelegandi
ad sacrarum Imaginum, aliarumque praedictarum rerum benedictionem?
Sin minus, nova facultas ad hunc effectum sibi necessaria concederetur.
Et S. R. C., ad relationem Secretarii, eidem Rmo Episcopo: · Per viam
novae declarationis induisit eamdem facultatem subdelegandi ad benedi­
ctionem omnium quorumcumque ad divinum cultum spectantium, in quibus
sacra unctio non adhibetur ». Et ita declaravit.
[S. R.
Decreta Authentica, n. 2457].

5802.
S. R. C., Venusina, 9 aug. 1760.
Capitulum et Canonici Ecclesiae Cathedralis Civitatis Venusinae a
S. R. C. sequens dubium supplicarunt declarari, videlicet:
\n Missa Conventualis, attenta immemorabili consuetudine, cani pos­
sit post Nonam, non obstantibus Rubricis generalibus Missalis in contra­
rium disponentibus?
Et S. R. C., ad relationem infrascripti Secretarii, respondendum cen­
suit: <■ Negative; et quoad horas celebrandi Missas Conventuales de «Sanctis
et dc Feria, servandas esse Rubricas Missalis». Et ita declaravit ac ser­
vari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2459].

5803.
S. R. C., Aquen., 3 mart. 1761.
Propositis per \rchicpiscopum \qucnsem in S. R. C. nonnullis dubiis
circa Rubricas; scilicet:
i. Si mulier sit vidua ct iam benedictionem acceperit debetne omitti
Missa pro Sponso et Sponsa, ut omittendae sunt benedictiones infra eam
descriptae post Orationem Dominicam et Jlcnedicamus Domino?

Curia Romana

1050

\ I

I'
■’
||

I

/
■
fl

Cf

W

7. Tandem, dicendo Missam privatam de die occurrente, satisfitne
cuilibet obligationi Missae sive fundatae, sive a fidelibus petitae, oblato
manuali stipendio, sive ipsa pro defunctis, sive in honorem alicuius Sancti
petita fuerit, modo Sacerdos non expresse promiserit se illam de tali Sancto
aut in paramentis nigris celebraturum? Id quidem ab Alexandro VII defi­
nitum fuit pro diebus duplicibus;1 at in diebus semiduplicibus et feriatis
estne licitum ct satisfitne debito? Suffragatur persuasio et praxis nonnullo­
rum Sacerdotum; et nisi hoc liceret, vix unquam Missa conveniret cum
Officio in praedictis diebus non duplicibus: quae enim postulantur a privatis fidelibus, plerumque petuntur pro defunctis aut in honorem alicuius
Sancti. Praeterea sic citius defunctis subvenitur, idque videtur exigere
commoditas et securitas Sacerdotis. In re tanti momenti et quotidianae
occurrendae, quaeritur quid praestandum sit?
S. R. C., auditis scripto et voce suffragiis duorum ex Apostolicarum
Caeremoniarum Magistris, ac re diligenter perpensa, respondendum ccnsuit:
Ad i. «Si mulier est vidua, ut in casu, non solum debet omitti benedictio Nuptiarum, sed etiam Missa propria pro Sponso et Sponsa ».
Ad 7. « Diebus quibus dici possunt Missae votivae privatae vel defunctorum, Sacerdos ad illas obligatus ratione fundationis vel accepti manualis
stipendii, propriae obligationi non satisfacit dicendo Missam de die occurrente: expressa enim voluntas testatorum vel postulantium, dummodo sit
rationabilis, debet adimpleri ».
Et ita statuit atque decrevit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2461].

K ■
5804.
‘‘

S. R. C., Veneta, 20 mart. 1762.

II

Quoad indultum celebrare faciendi in Ecclesia parochiali S. Margaritae
Venetiarum Feria \ in Coena Domini plures Missas lectas ante conventualem etc. S. R. C. respondit: « Servetur Ritus Ecclesiae universalis ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2465].

I

5805.

4
■ j
I

S. R. C., Firmana, y maii 1763.
Ad dirimendas nonnullas controversias exortas inter Sacerdotes lulium,
aliosque Fratres de Tosinis Oppidi Petritoli Dioecesis Firmanae ex una,
atque Parochos dicti Oppidi ex altera partibus, super associatione cadaverum
ad Ecclesiam Regularium, nec non super emolumentis Parochis debitis,
ct nunc ad S. R. C. indicium delatas; Emus et Rmus Dominus Cardinalis
1 Cf. N. 5534. 5561.

•S’.

Rituum Congregatio

1051

Caprara Ponens infrascripta dubia, coram se concordata, decidenda .pro­
posuit, nempe:
1. An Parochi teneantur associare cadavera tumulanda in Ecclesia Re­
gularium usque ad Crucem; vel potius usque ad ianuam Ecclesiae, ibique
dare ultimum vale? et quatenus affirmative ad secundam partem,
2. An Regulares, quatenus ad associationem non fuerint invitati, tenean­
tur expectare ct recipere cadavera in ianua eorum Ecclesiae?
3. An liceat haeredibus defunctorum asportare cadavera e propriis
domibus ad Ecclesiam parochialem per modum depositi, antequam illa
processionaliter deferantur ad Ecclesiam Regularium, et Parochi teneantur
recipere? et quatenus affirmative,
4. An et quale emolumentum debeatur Parochis ratione eiusdem depo­
siti?
5. An Parochis ceterisque Ecclesiasticis associantibus cadavera ad Eccle­
sias Regularium liceat exigere pro dicta associatione maiorem eleemosynam
et emolumentum; vel potius solitum, occasione associationis faciendae ad
Ecclesiam?
6. An ceteri Ecclesiastici et Confratres associantes cadavera, teneantur
introire Ecclesiam Regularium, ibique solitas sacras preces una cum Regu­
laribus canere et totum Officium absolvere?
Et S. eadem R. C., utraque parte scripto et voce informante audita
visisque iuribus hinc inde deductis, ad relationem eiusdem Eri i Domini
Cardinalis Ponentis, rescribendum censuit:
Ad i. «Negative, ad primani partem: Affirmative, ad secundam .
Ad 2. « Affirmative ».
Ad 3. Affirmative, in omnibus; petita tamen, quamvis non obtenta,
licentia Parochi ».
Ad 4. « Deberi Parocho intortitia tantum, quibus cadaver expositum
fuit, dummodo aliquas preces expleverit ■·.
Ad 5. Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam ·.
Ad 6. « In casu, de quo agitur, senentur Constitutiones synodales .
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2470].

5806.
S. R. C., Dertusen., 6 aug. 1703.
Postquam Rri.us Episcopus Dertusensis penes S. R. C. exposuit plures
in sua Cathedrali reperiri abusus, ques Capitulum, Dignitates ct Canonici
servare contendebant contra praescriptum ct dispositionem Caeremonialis
Episcoporum ct Decretorum huius S. C.; idem Episcopus, parens mandatis
eiusdem S. C. per literas particulares sibi commissis sub die n septem­
bris 1761, praefixo termino omnibus intéresse habentibus ad comparcndum
coram eadem S. C. ct deducendum iura sua, propriam relationem transmisit.
Deinde Emus ct Rri us Dominus Cardinalis Ferroni Praefectus et Causae

Curia Romana

1052

9

1
’
■
'
»

Ponens infrascripta dubia, coram se inter partes concordata, decidenda pro­
posuit, nempe:
i. An Dignitates omnes et Canonici (exceptis Canonicis Celebrante,
Diacono et Subdiacono) teneantur associare Episcopum cappa indutum ad
Ecclesiam dum pedester accedit divinis Officiis interfuturus, a suo cubiculo
ad Sedem usque episcopalem in Choro; cumque, omnibus Horis Canonicis
absolutis vel nulla incepta, recedentem illuc reducere?
io. An et quot Dignitates atque Canonici debeant Episcopo assistere,
cum Missam pontificalem celebrat vel alia Officia pontificalia exercet in
aliqua Ecclesia parochiali vel convcntuali Civitatis?
ii. An et quot Dignitates atque Canonici debeant Episcopo assistere,
quando hic publice divinis Officiis interest in aliqua Ecclesia parochiali
vel conventuali Civitatis? 1
Et S. eadem R. C., re mature discussa, perpensisque tam Rmi Episcopi
quam Capituli, Dignitatum et Canonicorum iuribus, per eorum procura­
tores voce et scripto expositis, rescribendum censuit:
Adi. « Affirmative, ad utramque partem ».
Ad io. et u. «Affirmative, ad utrumque dubium; ita tamen, quoad
numerum, ut Ecclesia Cathedralis debito non fraudetur Officio ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2471].

5807.
’·

S. R. ■ C.,
Wratislavien., 13 aug. 1763.
Ί
■ λ
: « »?
_
* *
1

·*
v
J
·>.

Relatis ab Emo et Rmo D. Card. Fcrroni Ponente in S. R. C. infrascriptis dubiis ab Episcopo Suifraganeo atque Praeposito Ecclesiae Cathedralis
Wratislavien. propositis, videlicet:
i. An Episcopo Suffraganeo Wratislaviensi in omnibus et singulis functionibus atque actibus, tam intra quam extra Ecclesiam Cathedralcm peragendis, competat praecedentia supra Praepositum eiusdem Ecclesiae?
2. An eidem Episcopo Suffraganeo, etiam in Dignitate Cathedrali non
constituto, competat incensatio terno ductu?
S. R. C., utraque parte scripto et voce informante audita visisque iuri­
bus hinc inde deductis, approbante Benedicto Papa XIV, respondit:
Ad i. «Affirmative, iuxta decretum in Leodien., sub dic 1 decembris
1657 ».2
Ad 2. <■ Deberi Episcopo Sufiraganeo incensationcm terno ductu, ab­
sente Episcopo ».
Et ita declaravit et servari mandavit. Die 10 decembris 1757.
Postea, die 13 Augusti 1763, ad preces Rmi Episcopi Tiberiadis, Suf-

i *

i
>
«

ttX

1 E. Dub. 12.
2 Cf. N. 5497.

S. Rituum Congregatio

1053

fraganei dictae Civitatis, relatas SSfno Domino Nostro Clementi Papac XIII
per me infrascriptum Secretarium: « Sanctitas Sua mandavit publicari prae­
dictum Decretum ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2447].

5808.
S. R. C.» Fesulana, 11 febr. 1764.
Cum Rmo Episcopo Fesulano nonnulla occurrerunt dubia circa Missam
celebrandam ab Episcopo Ordinationem habente diebus a iure praestitutis,
ex parte eiusdem Rmi Episcopi apud S. R. C. humillime supplicatum fuit,
quatenus ea benigne declarare dignaretur sequentia dubia, videlicet:
1. An Decretum editum a S. R. C. sub die 21 martii 1744 in Bergomen.,
ad 2,1 in quo statuitur ab Episcopo Ordinationem habente diebus a iure
praestitutis celebrandam esse Missam de Feria, valeat et intelligi debeat,
etiamsi Missa privatim et sine cantu ab Episcopo Ordines conferente dictis
diebus celebretur?
2. An ubi viget consuetudo celebrandi Missam de Sancto occurrente,
non autem de Feria, dum Episcopus praedictis diebus privatim sacras
habet Ordinationes, quae ratione dierum a iure praescriptorum generales
vocantur, consuetudo illa toleranda sit; vel potius abolenda?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, ad relationem Emi et Rmi Domini Cardinalis Colunnae Almae
Urbis Vicarii Ponentis, rescribendum censuit:
Ad i. «Affirmative».
Ad 2. < Negative, ad primam partem; Affirmative, ad secundam .
Et ita declaravit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2473].

5809.
S. R. C., Veneta, 7 iul. 1766.
Quoad continuationem celebrationis Missarum in Altari nobilis Familiae
Renier in Ecclesia S. Mariae de Ilorto nuncupatae, sub quo humata reperiuntur cadavera suorum maiorum etc. « SSmus, confirmando Decreto Con­
gregationis Sacrorum Rituum de non celebrando Sacrosancto Missae Sacri­
ficio in Altari sub quo sepulta existunt cadavera defunctorum, 2 mandavit
Missas non esse celebrandas in Altari, dc quo in precibus, donec sint sub
eo eiusque predella cadavera, quae exhumari debebunt iuxta mentem De­
creti, quod alias ad similes preces edidit Pontifex Benedictus XIV: his oretenus explicatis R. P. D. Secretario eiusdem Congregationis, concessit ut
interim, si Missae ex aliqua obligatione in eodem celebrari deberent, cele­
brentur in alio Altari ».
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2479].
1 Cf. N. 5782.
2 Cf. N. 5316, 5491. 5556. 5745·

1054

Curia Romana

58 ! 0.
S. R. C.» Thermularum, 21 iun., 12 iul. 1766.

I
1
t

$

«
b

Is

I4

Exortis nonnullis controversiis inter Rrîxum Episcopum Thermularum,
eiusquc Promotorem Fiscalem ex una, atque Antonium de Antonolo Cano­
nicum Poenitentiarium et Carolum Crisma pariter Canonicum Ecclesiae
Cathedralis dictae Civitatis ex altera partibus, super assistentia praestanda
Episcopo solemniter celebranti, iisque ad S. R. Congregationis iudicium
delatis, concordata fuerunt, coram Emo ct Rmo Domino Cardinali Albani
Episcopo Sabinen. Ponente, sequentia dubia, nempe:
1. An et qui ex Dignitatibus et Canonicis Cathedralis Ecclesiae Ther­
mularum teneantur in oflicio Diaconorum assistentiam praestare Episcopo
solemniter celebranti seu Divinis cum cappa interessenti?
2. An et quando Canonicus Poenitentiarius eiusdem Ecclesiae sit immu­
nis a praestanda dicta assistentia Episcopo?
Et S. R. C., utraque parte scripto ct voce informante audita, visisque
iuribus hinc inde deductis, ad relationem praefati Emi Ponentis, responden­
dum censuit:
Ad i. "Assistentiam spectare ad Diaconos; iuxta Caeremoniale ».
Ad 2. « Provisum in primo ».
.■ ;
Et ita declaravit ac servari mandavit. Die 21 iunii 1766.
Adversus istam resolutionem ex parte Rev. Episcopi, sive eius Proniotoris Fiscalis, expetita et obtenta nova audientia, ct huius vigore reproposita
per euindem Emum Dominum Cardinalem Ponentem huiusmodi contro­
versia super novo dubio, videlicet: An sit standum, vel recedendum a decisis?
S. eadem R. C., scripto pariter et voce utraque parte hinc inde infor­
mante iterum audita, respondit: In decisis; et amplius ». Et ita decrevit
ac servari mandavit. Dic 12 iulii 1766.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 24<Si].

5811.
S. R, C., Dertusen., 12 sept. 1769.
1,\ parte Capituli, Canonicorum universique Cleri, Senatus ct populi
Civitatis Dertusen. apud S. R. C. expositum fuit, quod cum flumen Iber
Dertusam praeterfluens nimis intumescit, ct omnis generis fructibus et
bonis detrimenta minitatur, ab immemorabili tempore per ipsos servatum
fuisse morem ad praedicti fluminis ripam processionaliter accedere, affe­
rendo Reliquiam S. Candida· eiusdem Civitatis Patronae argenteae urnae
ipsius S. Imaginem referenti inclusam, eamque, universo spectante populo,
in Iberi fluminis aquam intingere, hac spe ut Deus Opt. Max. Sanctae
Candidae intercessione intumescens flumen intra ripam cohibere digna­
retur At vero cum hisce novissimis temporibus graviter dubitatum fuerit:

5. Rituum Congregatio

1055

An legitimus sit et decens praenarrati ritus ct caeremoniae usus, vel potius
indecens et superstitiosus, eo magis quia synodali Constitutione huiusmodi
ritus omnino prohibeantur: eapropter huic S. R. C. universus Clerus et
populus Dertusensis humillime supplicavit, ut declarare dignaretur: Utrum
praefatus ritus hactenus servatus ab iisdem in supplicationibus fieri solitis
ad arcendas Iberi fluminis irruptiones, in posterum uti licitus ct ab omni
superstitione vacuus retineri possit; an vero tamquam irrationabilis, inde­
cens et superstitioni proximus aboleri penitus debeat?
Et S. R. C., iis omnibus quae super expositis perpendenda erant mature
perpensis, ad relationem Emi ct Rmi Domini Cardinalis Albani Episcopi
Sabinen. Ponentis, rescribendum censuit: ■ Sen etur Constitutio synodalis ·.
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2486].

5812.
S. R. C., Paderbornen., 7 apr., 22 dec. 1770.
Ad definiendas nonnullas controversias exortas inter Promotorem Fisca­
lem Curiae episcopalis Padcrbornensis, Capitulum Ecclesiae Cathedralis
et Clerum eiusdem Civitatis ex una, atque P. Abbatem et Monachos S. Be­
nedicti Monasterii de Abdingoff cx altera partibus, super iure praecedendi
in publicis Processionibus; illis modo ad S. R. C. delatis, Emus et Rmus
Dominus Cardinalis Andreas Corsini Ponens infrascripta dubia, inter partes
concordata, decidenda proposuit:
1. An Abbati et Monachis Monasterii Abdingoffensis debeatur futuris
temporibus praecedentia in Processione S. Liborii supra Capitulum Eccle­
siae Cathedralis et universum Clerum Secularem Paderbomensem, tam
praesente quam absente Episcopo?
2. An Abbas et Monachi praedicti intervenire debeant aliis publicis
Processionibus tam ordinariis quam extraordinariis? et quatenus affirmative,
3. An etiam in dictis Processionibus debeatur Abbati et Monachis
praecedentia supra Capitulum Cathedralis Ecclesiae et universum Clerum
Secularem, tam praesente quam absente Episcopo?
1st S. R. C., utraque parte scripto et voce informante prius audita, visis­
que iuribus hinc inde deductis, ad relationem eiusdem Emi et Rmi Domini
Cardinalis Ponentis, rescribendum censuit:
Ad i. «Negative»·.
Ad 2: « Affirmative ».
Ad 3. « Negative ».
Et ita declaravit ac servari mandavit. Die 7 aprilis 1770.
Ad versus tamen istam resolutionem ex parte P. Abbatis et Monachorum
dicti Monasterii, expetita et obtenta nova audientia, et huius vigore reproposita per eumdein Emum et Rnium Dominum Cardinalem Ponentem
huiusmodi controversia super novo dubio, videlicet: An sit standum, vel
recedendum a decisis?

Curia Romana

S. eadem
mante iterum
plius». Et ita
[S. R. C.

R. C., scripto pariter et voce utraque parte hinc inde infor­
audita, et ex noviter deductis, rescripsit: <■ In decisis; et am­
decrevit ac servari mandavit. Oie 22 decembris 1770.
Decreta Authentica, n. 2490].

5813.

S. R. C.,

Conchen., 22 dec. 1770.

Licet alias a S. R. C. declaratum fuerit, et signanter sub die 27 septem­
bris 1608, omnes de Clero etiam Canonicos Eucharistiam sumere debere
de manu Celebrantis Feria V in Coena Domini; tamen modernus Episco­
pus Conchcnsis certior factus, quod in Ecclesiis suae Dioecesis haec dispo­
sitio de Communione sumenda Feria V in Coena Domini non observabatur,
quodque privatae etiam Missae ea dic celebrabantur; praecepit omni Clero
sui Episcopatus, ut in posterum tam sanctas leges et mandata adimplerent.
Verum, quamvis dispositum fuerit a Capitulo, ut in Ecclesia Cathedrali
Missae privatae eo die non celebrarentur, quod quidem anno praeterito
fuit observatum, respectu tamen Communionis in Missa Conventuali fa­
ciendae, varia fuit capitularium opinio; putantes enim nonnulli hoc esse
mandatum novum eiusdem Episcopi, huic acquiescere minime voluerunt.
Itaque ad maiorem tam Episcopi quam totius Capituli Ecclesiae Cathedralis
securitatem apud S. R. C. supplicatum fuit, ut declarare dignaretur: An
Dignitates, Canonici, Portionarii ccterique Deneficiati Ecclesiae Cathedralis
Conchensis teneantur Sacram Eucharistiam accipere de manu Celebrantis
in Missa Conventuali Feriae V in Coena Domini, sicuti faciunt ceteri de
Clero in suis Parochiis, quin in posterum liceat privata Missae Sacrificia
celebrare?
Et S. R. C. rescribendum censuit: « Servetur Decretum iam emanatum
in una Civitaten., sub die 27 septembris 1608». 1 Et ita in Ecclesia Conchensi servandum esse mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2489].

5814.
S. R. C., Urbis seu Minorum Observantiae S. Francisci,
28 mart. 1775.
Cum Patri Vicario Chori Ordinis Minorum de Observantia S. Francisci
Conventus \racoelitani Urbis nonnulla occurrerint dubia circa Rubricas
super Ofilciorum et Missarum celebratione, apud S. R. C. humillime ipse
supplicavit, quatenus ea benigne declarare dignaretur:
5. An, attentis Apostolicis et S. R. C. Decretis, - liceat Sacerdoti celc1 Cf. N 5243.
’ Cf. N. 5804.

S’.

Rituum Congregatio

1057

brare Missam privatam Feria V in Coena Domini, sive etiam solemnem
in illa Ecclesia ubi non reponitur nec asservatur SSmum Sacramentum in
aliquo Altari vel alio loco decenti, vulgo dicto il Sepolcro?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris, ad relationem Emi et Rmi Dom. Card. Torregiani Ponentis,
rescribendum censuit:
Ad 5. « Non licere, et Sacerdos se abstineat ».
Ft ita decrevit et servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2503].

5815.
S. R. C., Ordinis Minorum Observantium S. Francisci,
25 febr. 1777.
Porrecto penes S. R. C., nomine Fr. Augustini Motuski Ordinis Mino­
rum Observantium S. Francisci Provinciae Minoris Poloniae Ministri Pro­
vincialis, supplici libello pro resolutione sequentis dubii, nempe:
An Diaconus, in Ordine tantum Diaconatus constitutus, extra casum
necessitatis possit distribuere fidelibus Communionem?
S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris super dicto dubio ab eodem exarato, ad relationem Emi et Rmi
D. Card. Marefuschi Ponentis, rescribendum censuit: Negative ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2504].

5816.
S. R. C., Bononien., 23 maii 1778.
Exortis controversiis super praecedentia in Processione SS. Corporis
Christi, quae fieri solet in Civitate Bononiae infra octavam eiusdem, inter
Clerum Secularem dictae Civitatis ex una, et Monachos Cassinenses S. Pro­
culi praedictae Civitatis ex altera partibus, iliisque ad S. R. C. delatis;
Erîms et Rmus Dominus Cardinalis Archintus Ponens infrascriptum dubium
decidendum proposuit: An, et cui competat praecedentia in casu?
Et S. R. C., habita prius Emi et Rmi Domini Cardinalis Archiepiscopi
informatione, auditoque Cleri Secularis Procuratore, eiusque iuribus scripto
et voce tantum visis, cum pars altera non comparuerit, ad relationem prae­
fati Eminentissimi Ponentis, rescribendum censuit: Praecedentiam com­
petere Clero Seculari ». Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R, C. Decreta Authentica, n. 2511].

Vol. 17/.

67

1058

Curia Romana

5817.
S. R. C., Ordinis S. Benedicti Congregationis Vallisoletanae
in Hispaniis, 22 apr. 1780.
Porrecto penes S. R. C., nomine hodierni P. Generalis Ordinis S. Bene­
dicti Congregationis Vallisoletanae in Hispaniis, supplici libello, quaeritur
resolutio sequentis dubii:
An Ecclesiarum praefatae Congregationis certo non consecratarum, vel
de quarum Consecratione dubitatur, Officium Dedicationis earum, ab imme­
morabili recitari et celebrari consuetum, continuari possit? et quatenus
negative, supplicatur pro gratia; ne liat notabilis alteratio in celebratione
divinorum Officiorum.
Et S. R. C., ad relationem Emi et Rmi Domini Cardinalis Boschi Po­
nentis, rescribendum censuit: ■ Quoad Ecclesias certo non consecratas,
Negative; et ad mentem »; mens autem est: <- ut, quatenus constet de Con­
secratione Ecclesiae Monasterii primarii Congregationis Vallisoletanae,
Officium de illius Dedicatione recitari possit in aliis Ecclesiis eiusdem
Congregationis quae non habent seu habere nequeunt diem assignatam
pro Officio propriae Dedicationis; quoad Ecclesias vero de quarum Conse­
cratione dubitatur, stante asserta immemorabili consuetudine, nihil inno­
vandum ». Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2516].

5818.
S. R. C., Mechlinien., 29 iul. 1780.
Cum Emo et Rmo Dom. Cardinali Archiepiscopo Mechliniensi nonnulla
occurrerint dubia circa sacros ritus servandos in Consecrationibus Ecclesia­
rum, enixe S. R. C. rogavit, quatenus ea benigne decernere dignaretur;
videlicet:
1. An ieiunium in Pontificali Romano praescriptum iis a quibus conse­
cratur Ecclesia, sit strictae obligationis; vel potius tantum de consilio?
2. An sit locale tantum, an personale; vel potius locale et personale simul?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris scriptis exarato typisque evulgato, ad relationem Emi ct Rmi
Domini Cardinalis Archinti Ponentis, rescribendum censuit:
Ad r. <■ Ieiunium in Pontificali Romano praescriptum esse strictae
obligationis pro Episcopo consecrante, et pro iis tantum qui petunt sibi
Ecclesiam consecrari; idemque ieiunium indicendum esse dic praecedente
Consecrationi ad formam Rubricae Pontificalis .
$!
Ad 2. Negative, quoad primam partem; Affirmative, quoad secundam ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2519]

ό'. Rituum Congregatio

t°59

5819.
S. R. C., Aretina, 18 sept. 1781.
Porrecto in S. R. C., nomine A rchi presbyteri Ecclesiae Collegiatae loci
Traiani Dioecesis Aretinae, supplici libello pro resolutione sequentium
dubiorum:
r. An in nocte Nativitatis Domini Nostri lesu Christi liceat cuicumque
Sacerdoti ante auroram celebrare Missam privatam, abque induito Sedis
Apostolicae? et quatenus negative,
2. An contraria praxis ubi introduci vellet, vel iam esset introducta,
declaranda sit abusus, et directe opposita legibus Ecclesiae; ita ut per Epi­
scopum sit abscindenda?
S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris scriptis exarato typisque evulgato, ad relationem Emi et Rmi
Domini Cardinalis X icecomitis, rescribendum censuit:
Ad i. 'c Non licere».
Ad 2. « Contrariam consuetudinem declarandam esse abusum et Episco­
pus curet ut abscindatur ».
Et ita declaravit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2520].

5820.
S. R. C., Lusitana, 20 dee. 1783.
Ex parte Antonii de Padua Correa Canonici Canonicorum Secularium
S. loannis Evangelistae in Lusitania apud S. R. C. supplicatum fuit pro
declaratione sequentium dubiorum:
i. Num in Ecclesiis Choro adstrictis, diebus illis in quibus Officium
aut Nocturnum defunctorum recitatur in Festo duplici maiori vel minori
vel semiduplici, praeter Missam dt Requiem, debeat necne Missa alia
celebrari de Officio illius diei?
4. An feria V in coena Domini, dum solemnis Missa cantatur, Crux
cooperta esse debeat velo albo, ratione solemnitatis diei; vel potius violaceo
propter Passionis tempus?
Et S. R. C., audito prius voto unius ex Apostolicarum Caeremoniarum
Magistris scriptis exarato typisque vulgato, ad relationem Emi et Rmi Do­
mini Cardinalis Vicecomitis Ponentis, rescribendum censuit:
Ad i. < Affirmative; quia Missa Conventualis de Officio currenti omitti
non potest ».
Ad 4. < Albi coloris debet esse velum Crucis Altaris, in quo Missa
celebratur; violacei vero Crucis Processionis et Altaris lotionis ■.
Et ita decrevit ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2524J.

ιο6ο

Curia Romana - S. R. Congregatio

5821.
S. R. C., Setina, 30 apr. 1785.
Inter Franciscum Cima Canonicum Ecclesiae Cathedralis Civitatis
Setinae anteriorem in possessione Canonicatus, et Angelum Tirletti eiusdem
Ecclesiae Cathedralis Canonicum anteriorem in Ordine Sacerdotali, poste­
riorem vero in possessione Canonicatus, orta controversia super iure prae­
cedendi in Choro, aliisque functionibus ecclesiasticis, iliaque ad Sac. Rit.
Congregationem delata; infrascriptum dubium, coram Emo et Rmo Domino
Cardinali Archinto Praefecto et Ponente concordatum, propositum fuit,
nempe:
An Canonicus Tirletti, in assumptione Canonicatus posterior, in Presby­
teratus vero Ordine anterior, locum digniorem cedere debeat Canonico
Cima antea inter Canonicos cooptato, licet in Ordine Presbyteratus poste­
riori?
Et S. eadem R. C., utraque parte scripto et voce informante, expensisque
iuribus hinc inde deductis, ad relationem Emi et Rmi Domini Cardinalis
Archinti Ponentis, rescribendum censuit: Affirmative ». Et ita declaravit
ac servari mandavit.
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2527].

5822.
S. R. C., Firmana, 11 sept. 1790.
Proposito dubio pro Priore Conventus S. Augustini Terrae Montis
Georgii Dioecesis Firmanae: An benedictio Papalis impertiri possit bis
in die?
S. R. C. Respondit: « Negative ».
9
[S. R. C. Decreta Authentica, n. 2541].